Accherarūpaṃ sugatassa ñāṇanti idaṃ kumārapetavatthu.
Accherarūpaṃ sugatassa ñāṇaṃ (Wondrous is the knowledge of the Fortunate One)—this is the story of the young peta.
Accherarūpaṃ sugatassa ñāṇaṃ – đây là câu chuyện ngạ quỷ Kumāra.
Tassa kā uppatti?
What was its origin?
Sự khởi nguyên của nó là gì?
Sāvatthiyaṃ kira bahū upāsakā dhammagaṇā hutvā nagare mahantaṃ maṇḍapaṃ kāretvā taṃ nānāvaṇṇehi vatthehi alaṅkaritvā kālasseva satthāraṃ bhikkhusaṅghañca nimantetvā mahārahavarapaccattharaṇatthatesu āsanesu buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā gandhapupphādīhi pūjetvā mahādānaṃ pavattenti.
It is said that in Sāvatthī, many lay devotees, forming Dhamma groups, built a great pavilion in the city, adorned it with cloths of various colors, and early in the morning invited the Teacher and the Saṅgha of bhikkhus. Having seated the assembly of bhikkhus headed by the Buddha on cushions spread with valuable and excellent coverings, they honored them with incense, flowers, and other offerings, and conducted a great almsgiving.
Người ta kể rằng, tại Sāvatthī, nhiều cận sự nam đã tập hợp lại thành một nhóm pháp hữu, dựng một đại sảnh trong thành phố, trang hoàng nó bằng nhiều loại vải màu sắc, rồi sớm mời Đức Đạo Sư và Tăng đoàn, sắp đặt Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu ngồi trên những chỗ ngồi được trải bằng những tấm thảm quý giá, cúng dường bằng hương hoa và các thứ khác, rồi tổ chức một buổi đại thí.
Taṃ disvā aññataro maccheramalapariyuṭṭhitacitto puriso taṃ sakkāraṃ asahamāno evamāha – ‘‘varametaṃ sabbaṃ saṅkārakūṭe chaḍḍitaṃ, na tveva imesaṃ muṇḍakānaṃ dinna’’nti.
Seeing this, a certain man, whose mind was overcome by the defilement of avarice, unable to endure that veneration, said: ‘‘It would be better if all this were thrown onto a heap of rubbish, rather than given to these shaven-headed ones!’’
Thấy vậy, một người đàn ông khác, với tâm bị bao phủ bởi cấu uế xan tham, không chịu nổi sự tôn kính ấy, đã nói như sau: “Thà vứt tất cả những thứ này vào đống rác còn hơn là dâng cho những kẻ đầu trọc này.”
Taṃ sutvā upāsakā saṃviggamānasā ‘‘bhāriyaṃ vata iminā purisena pāpaṃ pasutaṃ, yena evaṃ buddhappamukhe bhikkhusaṅghe aparaddha’’nti tamatthaṃ tassa mātuyā ārocetvā ‘‘gaccha, tvaṃ sasāvakasaṅghaṃ bhagavantaṃ khamāpehī’’ti āhaṃsu.
Hearing this, the lay devotees, with disturbed minds, thought, ‘‘Indeed, this man has committed a grave evil, by offending the assembly of bhikkhus headed by the Buddha.’’ They reported the matter to the man's mother and said, ‘‘Go, make the Blessed One, together with his disciples, accept your apology.’’
Nghe vậy, các cận sự nam, với tâm kinh hoàng, nói: “Quả thật, người đàn ông này đã tạo nghiệp ác nặng nề, vì đã xúc phạm Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu như vậy.” Họ đã trình bày sự việc ấy cho mẹ của người đàn ông đó và nói: “Bà hãy đi, hãy xin Đức Thế Tôn cùng Tăng đoàn đệ tử tha lỗi cho ông ấy.”
Sā ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā puttaṃ santajjentī saññāpetvā bhagavantaṃ bhikkhusaṅghañca upasaṅkamitvā puttena kataaccayaṃ desentī khamāpetvā bhagavato bhikkhusaṅghassa ca sattāhaṃ yāgudānena pūjaṃ akāsi.
She assented, saying, ‘‘Very well,’’ and rebuking and admonishing her son, she approached the Blessed One and the Saṅgha of bhikkhus. Confessing the offense committed by her son, she sought forgiveness and offered a seven-day almsgiving of gruel to the Blessed One and the Saṅgha of bhikkhus.
Bà ấy đáp “Vâng,” rồi răn đe và khuyên nhủ con trai mình, sau đó đến gặp Đức Thế Tôn và Tăng đoàn, trình bày lỗi lầm mà con trai mình đã gây ra, xin tha thứ, và đã cúng dường Đức Thế Tôn và Tăng đoàn bằng cháo trong bảy ngày.
Tassā putto nacirasseva kālaṃ katvā kiliṭṭhakammūpajīviniyā gaṇikāya kucchiyaṃ nibbatti.
Not long after, her son passed away and was reborn in the womb of a courtesan who lived by unwholesome kamma.
Không lâu sau, con trai của bà ấy qua đời và tái sinh vào bụng của một kỹ nữ sống bằng nghề nghiệp ô uế.
Sā ca naṃ jātamattaṃyeva ‘‘dārako’’ti ñatvā susāne chaḍḍāpesi.
As soon as she gave birth, knowing him to be a boy, she had him abandoned in a charnel ground.
Vừa mới sinh ra, cô ấy biết đó là con trai nên đã vứt bỏ nó ở bãi tha ma.
So tattha attano puññabaleneva gahitārakkho kenaci anupadduto mātu-aṅke viya sukhaṃ supi.
There, by the power of his own merit, he was protected and undisturbed by anyone, sleeping peacefully as if in his mother's lap.
Ở đó, nhờ sức mạnh phước báu của mình, đứa bé được bảo vệ, không bị ai quấy phá, ngủ ngon lành như trong vòng tay mẹ.
Devatā tassa ārakkhaṃ gaṇhiṃsūti ca vadanti.
Some say that devas protected him.
Các vị thiên nhân đã bảo vệ đứa bé, người ta cũng nói vậy.
Atha bhagavā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya buddhacakkhunā lokaṃ volokento taṃ dārakaṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ disvā sūriyuggamanavelāya sivathikaṃ agamāsi.
Then, in the early morning, the Blessed One arose from his absorption in great compassion and surveyed the world with his Buddha-eye. Seeing that child abandoned in the charnel ground, he went to the charnel ground at sunrise.
Rồi Đức Thế Tôn, vào lúc rạng đông, xuất khỏi đại bi định, nhìn thế gian bằng Phật nhãn, thấy đứa bé bị vứt bỏ ở bãi tha ma, Ngài đã đi đến bãi tha ma vào lúc mặt trời mọc.
‘‘Satthā idhāgato, kāraṇenettha bhavitabba’’nti mahājano sannipati.
The great multitude gathered, thinking, ‘‘The Teacher has come here; there must be a reason for this.’’
“Đức Đạo Sư đã đến đây, chắc hẳn có lý do gì đó,” đại chúng đã tụ họp lại.
Bhagavā sannipatitaparisāya ‘‘nāyaṃ dārako oññātabbo, yadipi idāni susāne chaḍḍito anātho ṭhito, āyatiṃ pana diṭṭheva dhamme abhisamparāyañca uḷārasampattiṃ paṭilabhissatī’’ti vatvā tehi manussehi ‘‘kiṃ nu kho, bhante, iminā purimajātiyaṃ kataṃ kamma’’nti puṭṭho –
The Blessed One, to the assembled crowd, said, ‘‘This child should not be despised. Although he is now abandoned and helpless in the charnel ground, in the future he will attain great prosperity in this very life and in the life to come.’’ When asked by the people, ‘‘Bhante, what kamma did this child do in a previous existence?’’—
Đức Thế Tôn đã nói với hội chúng đang tụ họp: “Đứa bé này không nên bị khinh thường. Mặc dù bây giờ nó bị vứt bỏ ở bãi tha ma, không nơi nương tựa, nhưng trong tương lai, trong đời này và đời sau, nó sẽ đạt được sự giàu sang vĩ đại.” Khi được những người đó hỏi: “Bạch Đức Thế Tôn, đứa bé này đã làm nghiệp gì trong kiếp trước?”, Ngài đã trả lời –
Ādinā nayena dārakena katakammaṃ āyatiṃ pattabbaṃ sampattiñca pakāsetvā sannipatitāya parisāya ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ kathetvā upari sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ akāsi.
And so on, the Blessed One revealed the kamma performed by the child and the prosperity he would attain in the future. He delivered a discourse suitable to the dispositions of the assembled audience, and then gave a specific, exalted Dhamma discourse.
Bằng cách như vậy, Đức Phật đã tiết lộ nghiệp mà đứa bé đã làm và sự giàu sang mà nó sẽ đạt được trong tương lai. Sau khi thuyết pháp phù hợp với khuynh hướng của hội chúng đang tụ họp, Ngài đã thuyết bài pháp vi diệu cao thượng.
Saccapariyosāne caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi, tañca dārakaṃ asītikoṭivibhavo eko kuṭumbiko bhagavato sammukhāva ‘‘mayhaṃ putto’’ti aggahesi.
At the conclusion of the truths, the realization of the Dhamma occurred for eighty-four thousand beings. And that child was adopted by a householder of eighty crores of wealth right in front of the Blessed One, who said, ‘‘This is my son.’’
Khi kết thúc bài thuyết pháp về Tứ Diệu Đế, tám vạn bốn ngàn chúng sinh đã chứng ngộ Pháp, và một gia chủ giàu có tám mươi triệu đã nhận đứa bé ấy làm con trai mình ngay trước mặt Đức Thế Tôn.
Bhagavā ‘‘ettakena ayaṃ dārako rakkhito, mahājanassa ca anuggaho kato’’ti vihāraṃ agamāsi.
The Blessed One, thinking, ‘‘This child has been protected, and a favor has been done to the great multitude,’’ returned to the monastery.
Đức Thế Tôn nghĩ: “Đứa bé này đã được bảo vệ đến mức này, và đại chúng cũng đã được giúp đỡ,” rồi Ngài trở về Tịnh xá.
So aparena samayena tasmiṃ kuṭumbike kālakate tena niyyāditaṃ dhanaṃ paṭipajjitvā kuṭumbaṃ saṇṭhapento tasmiṃ nagareyeva mahāvibhavo gahapati hutvā dānādinirato ahosi.
Later, when that householder passed away, the child took possession of the entrusted wealth and managed the household. He became a householder of great wealth in that very city and was devoted to acts of generosity and the like.
Sau này, khi vị gia chủ ấy qua đời, đứa bé ấy đã tiếp quản tài sản được giao phó, thiết lập gia đình, trở thành một gia chủ giàu có lớn trong thành phố đó, và luôn chuyên tâm vào việc bố thí và các thiện nghiệp khác.
Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘aho nūna satthā sattesu anukampako, sopi nāma dārako tadā anātho ṭhito etarahi mahatiṃ sampattiṃ paccanubhavati, uḷārāni ca puññāni karotī’’ti.
Then, one day, the bhikkhus raised a discussion in the Dhamma hall: ‘‘How compassionate is the Teacher towards beings! That very child, who was then helpless, now experiences great prosperity and performs noble deeds!’’
Rồi một ngày nọ, các Tỳ-kheo đã khởi lên một cuộc đàm luận trong pháp đường: “Ôi! Đức Đạo Sư thật từ bi đối với chúng sinh! Đứa bé ấy, lúc đó không nơi nương tựa, bây giờ lại đang hưởng thụ sự giàu sang vĩ đại và làm những công đức lớn lao.”
Taṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, tassa ettakāva sampatti, atha kho āyupariyosāne tāvatiṃsabhavane sakkassa devarañño putto hutvā nibbattissati, mahatiṃ dibbasampattiñca paṭilabhissatī’’ti byākāsi.
Hearing that, the Teacher declared, "Monks, his prosperity is not just this much. Rather, at the end of his life, he will be reborn as the son of Sakka, the king of devas, in the Tāvatiṃsa realm, and will attain great divine prosperity."
Nghe vậy, Đức Đạo Sư đã tuyên bố: “Này các Tỳ-kheo, sự giàu sang của đứa bé ấy không chỉ có vậy. Hơn nữa, khi hết tuổi thọ, nó sẽ tái sinh làm con của Thiên chủ Sakka trong cõi trời Tāvatiṃsa và sẽ đạt được sự giàu sang chư thiên vĩ đại.”
Taṃ sutvā bhikkhū ca mahājano ca ‘‘idaṃ kira kāraṇaṃ disvā dīghadassī bhagavā jātamattassevassa āmakasusāne chaḍḍitassa tattha gantvā saṅgahaṃ akāsī’’ti satthu ñāṇavisesaṃ thometvā tasmiṃ attabhāve tassa pavattiṃ kathesuṃ.
Hearing that, the monks and the great multitude, praising the special knowledge of the Teacher, thinking, "The long-sighted Bhagavā, seeing this very reason, went to that raw charnel ground and showed compassion to that infant who had just been abandoned there," related the story of his existence in that life.
Nghe vậy, các Tỳ-kheo và đại chúng đã ca ngợi trí tuệ đặc biệt của Đức Đạo Sư: “Chính vì thấy được lý do này mà Đức Thế Tôn, bậc có tầm nhìn xa, đã đi đến bãi tha ma nơi đứa bé vừa sinh ra đã bị vứt bỏ và đã giúp đỡ nó,” rồi họ đã kể lại câu chuyện về đứa bé ấy trong kiếp đó.
Tamatthaṃ dīpentā saṅgītikārā –
Desiring to illuminate that matter, the compilers of the Saṅgīti said:
Để làm sáng tỏ sự việc ấy, các vị kết tập kinh điển đã nói –
453. Tattha accherarūpanti acchariyasabhāvaṃ.
453. There, accherarūpaṃ means a wonderful nature.
Trong đó, accherarūpa có nghĩa là tính chất kỳ diệu.
Sugatassa ñāṇanti aññehi asādhāraṇaṃ sammāsambuddhassa ñāṇaṃ, āsayānusayañāṇādisabbaññutaññāṇameva sandhāya vuttaṃ.
Sugatassa ñāṇaṃ refers to the unique knowledge of the Sammāsambuddha, which is spoken of as the omniscience including the knowledge of dispositions and latent tendencies (āsayānusayañāṇa).
Sugatassa ñāṇa có nghĩa là trí tuệ của Đức Sammāsambuddha, không phải của người khác; điều này được nói đến để chỉ trí tuệ Toàn giác, như trí tuệ về khuynh hướng và tùy miên (āsayānusayañāṇa).
Tayidaṃ aññesaṃ avisayabhūtaṃ kathaṃ ñāṇanti āha ‘‘satthā yathā puggalaṃ byākāsī’’ti.
As to how this knowledge, which is beyond the scope of others, is indeed knowledge, it is said: "satthā yathā puggalaṃ byākāsī" (as the Teacher declared concerning the individual).
Trí tuệ này không phải là đối tượng của người khác, vậy làm sao gọi là trí tuệ? Về điều này, kinh nói: “Satthā yathā puggalaṃ byākāsī” (Bậc Đạo Sư đã tuyên bố về người đó như thế nào).
Tena satthu desanāya eva ñāṇassa acchariyabhāvo viññāyatīti dasseti.
Thereby, it shows that the wonderful nature of knowledge is known only through the Teacher's teaching.
Điều này cho thấy tính chất kỳ diệu của trí tuệ chỉ được hiểu qua lời dạy của Đức Đạo Sư.
Idāni byākaraṇaṃ dassento ‘‘ussannapuññāpi bhavanti heke, parittapuññāpi bhavanti heke’’ti āha.
Now, showing the declaration, it says: "ussannapuññāpi bhavanti heke, parittapuññāpi bhavanti heke" (Some indeed possess abundant merit, and some indeed possess little merit).
Bây giờ, để trình bày lời tuyên bố, kinh nói: “Ussannapuññāpi bhavanti heke, parittapuññāpi bhavanti heke” (Có những người có nhiều công đức, có những người có ít công đức).
Tassattho – ussannakusaladhammāpi idhekacce puggalā laddhapaccayassa apuññassa vasena jātiādinā nihīnā bhavanti, parittapuññāpi appatarapuññadhammāpi eke sattā khettasampattiādinā tassa puññassa mahājutikatāya uḷārā bhavantīti.
Its meaning is: Here, some individuals, even though possessing abundant wholesome qualities, become lowly in terms of birth and so forth, due to the lack of supportive conditions for that unwholesome kamma. Some beings, even though possessing fewer wholesome qualities, become eminent due to the great splendor of that merit, in terms of auspicious conditions and so forth.
Ý nghĩa của điều này là: Một số người ở đây, dù có nhiều thiện pháp, nhưng do nghiệp bất thiện đã có duyên, họ trở nên thấp kém về dòng dõi v.v. Còn một số chúng sinh khác, dù có ít thiện pháp, nhưng do công đức đó có oai lực lớn về sự thành tựu của cõi giới v.v., họ trở nên cao quý.
454. Sīvathikāyāti susāne.
454. Sīvathikāya means in the charnel ground.
Sīvathikāyā có nghĩa là trong nghĩa địa.
Aṅguṭṭhasnehenāti aṅguṭṭhato pavattasnehena, devatāya aṅguṭṭhato paggharitakhīrenāti attho.
Aṅguṭṭhasnehena means by the moisture originating from the thumb; the meaning is, by the milk oozing from the deva's thumb.
Aṅguṭṭhasnehenā có nghĩa là bằng chất nhờn tiết ra từ ngón tay cái, tức là bằng sữa chảy ra từ ngón tay cái của vị thiên nữ.
Na yakkhabhūtā na sarīsapā vāti pisācabhūtā vā yakkhabhūtā vā sarīsapā vā ye keci sarantā gacchantā vā na viheṭhayeyyuṃ na bādheyyuṃ.
Na yakkhabhūtā na sarīsapā vā means neither pisācas nor yakkhas nor sarīsapās, whoever moves by crawling or going, na viheṭhayeyyuṃ would not harm him.
Na yakkhabhūtā na sarīsapā vā có nghĩa là không có loài dạ xoa, loài quỷ, hay loài bò sát nào, hoặc bất kỳ loài nào di chuyển bằng cách bò, na viheṭhayeyyuṃ (không làm hại) nó.
455. Palihiṃsu pādeti attano jivhāya pāde lihisuṃ.
455. Palihiṃsu pāde means they licked his feet with their tongues.
Palihiṃsu pāde có nghĩa là liếm chân bằng lưỡi của chúng.
Dhaṅkāti kākā.
Dhaṅkā means crows.
Dhaṅkā có nghĩa là quạ.
Parivattayantīti ‘‘mā naṃ kumāraṃ keci viheṭheyyu’’nti rakkhantā nirogabhāvajānanatthaṃ aparāparaṃ parivattanti.
Parivattayanti means they turned him over and over, guarding him with the thought "May no one harm this boy," to ascertain his well-being.
Parivattayanti có nghĩa là chúng xoay trở qua lại, bảo vệ đứa bé để không ai làm hại nó, và để biết nó có khỏe mạnh không.
Gabbhāsayanti gabbhamalaṃ.
Gabbhāsayaṃ means the fetal excretion.
Gabbhāsaya có nghĩa là chất thải thai nhi.
Pakkhigaṇāti gijjhakulalādayo sakuṇagaṇā.
Pakkhigaṇā means flocks of birds like vultures and eagles.
Pakkhigaṇā có nghĩa là bầy chim như kền kền, diều hâu v.v.
Harantīti apanenti.
Harantīti means they removed it.
Harantī có nghĩa là mang đi, loại bỏ.
Akkhimalanti akkhigūthaṃ.
Akkhimalaṃ means eye-dirt.
Akkhimala có nghĩa là ghèn mắt.
456. Kecīti keci manussā, amanussā pana rakkhaṃ saṃvidahiṃsu.
456. Kecī means some humans, but non-humans did provide protection.
Kecī có nghĩa là một số người (con người); còn phi nhân (amanussā) thì đã sắp đặt sự bảo vệ.
Osadhanti tadā āyatiñca ārogyāvahaṃ agadaṃ.
Osadhaṃ means medicine for health, both then and in the future.
Osadha có nghĩa là thuốc chữa bệnh mang lại sức khỏe ngay lúc đó và về sau.
Sāsapadhūpanaṃ vāti yaṃ jātassa dārakassa rakkhaṇatthaṃ sāsapena dhūpanaṃ karonti, tampi tassa karontā nāhesunti dīpenti.
Sāsapadhūpanaṃ vā means they also indicate that no one performed the fumigation with mustard seeds for the protection of the born child for him.
Sāsapadhūpanaṃ vā có nghĩa là việc xông khói bằng hạt mù tạt mà người ta làm để bảo vệ đứa trẻ mới sinh, điều đó cũng không được làm cho đứa bé này.
Nakkhattayogampi na aggahesunti nakkhattayuttampi na gaṇhiṃsu.
Nakkhattayogampi na aggahesuṃ means they did not even take the conjunction of stars.
Nakkhattayogampi na aggahesu có nghĩa là họ cũng không xem ngày giờ sao chiếu.
‘‘Asukamhi nakkhatte tithimhi muhutte ayaṃ jāto’’ti evaṃ jātakammampissa na keci akaṃsūti attho.
The meaning is that no one performed the birth ceremony for him, saying, "This one was born in such and such a constellation, tithi, or muhutta."
Ý nghĩa là: không ai làm lễ sinh nhật cho nó, nói rằng “Đứa bé này sinh vào ngày, tháng, giờ, sao chiếu nào”.
Na sabbadhaññānipi ākiriṃsūti maṅgalaṃ karontā agadavasena yaṃ sāsapatelamissitaṃ sāliādidhaññaṃ ākiranti, tampissa nākaṃsūti attho.
Na sabbadhaññānipi ākiriṃsūti means that people did not scatter all kinds of grains for him as an auspicious act, like paddy mixed with mustard oil, as a remedy.
Na sabbadhaññānipi ākiriṃsū có nghĩa là họ cũng không rải các loại ngũ cốc như lúa trộn dầu mù tạt để làm lễ cát tường như một loại thuốc chữa bệnh.
457. Etādisanti evarūpaṃ.
457. Etādisaṃ means of this sort.
Etādisa có nghĩa là loại như vậy.
Uttamakicchapattanti paramakicchaṃ āpannaṃ ativiya dukkhappattaṃ.
Uttamakicchapattaṃ means having fallen into extreme hardship, experiencing intense suffering.
Uttamakicchapatta có nghĩa là rơi vào cảnh khổ cùng cực, vô cùng đau khổ.
Rattābhatanti rattiyaṃ ābhataṃ.
Rattābhataṃ means brought in the night.
Rattābhata có nghĩa là được mang đến vào ban đêm.
Nonītapiṇḍaṃ viyāti navanītapiṇḍasadisaṃ, maṃsapesimattatā evaṃ vuttaṃ.
Nonītapiṇḍaṃ viyāti means like a ball of fresh butter; it is so called because it was just a lump of flesh.
Nonītapiṇḍaṃ viyā có nghĩa là giống như cục bơ tươi, được nói như vậy vì nó chỉ là một khối thịt.
Pavedhamānanti dubbalabhāvena pakampamānaṃ.
Pavedhamānaṃ means trembling due to weakness.
Pavedhamāna có nghĩa là run rẩy vì yếu ớt.
Sasaṃsayanti ‘‘jīvati nu kho na nu kho jīvatī’’ti saṃsayitatāya saṃsayavantaṃ.
Sasaṃsayaṃ means doubtful, due to the uncertainty of "Does he live or does he not live?"
Sasaṃsaya có nghĩa là trong tình trạng nghi ngờ, “liệu nó có sống không, hay không sống?”.
Jīvitasāvasesanti jīvitaṭṭhitiyā hetubhūtānaṃ sādhanānaṃ abhāvena kevalaṃ jīvitamattāvasesakaṃ.
Jīvitasāvasesaṃ means having only a remnant of life, due to the absence of the means that are causes for the continuation of life.
Jīvitasāvasesa có nghĩa là chỉ còn lại sự sống đơn thuần, vì không có những phương tiện cần thiết để duy trì sự sống.
459. ‘‘Kissa vata’’nti ayaṃ gāthā satthu santike ṭhitehi upāsakehi tena katakammassa pucchāvasena vuttā.
459. "Kissa vata" – This verse was spoken by the lay followers who were present with the Teacher, in the manner of questioning his deeds.
Bài kệ “Kissa vata” này được các cư sĩ đang ở trước Đức Đạo Sư nói ra để hỏi về nghiệp đã làm của người đó.
Sā ca kho sivathikāya sannipatitehīti veditabbā.
And it should be understood that it was spoken by those assembled in the charnel ground.
Và điều này nên được hiểu là do những người tụ tập tại nghĩa địa nói ra.
Tattha kissāti kiṃ assa.
There, kissā means what was his.
Trong đó, kissā có nghĩa là gì của người đó.
Vatanti vatasamādānaṃ.
Vata means the undertaking of a vow.
Vata có nghĩa là sự thọ trì giới hạnh.
Puna kissāti kīdisassa suciṇṇassa vatassa brahmacariyassa cāti vibhattiṃ vipariṇāmetvā yojanā.
Again, kissā means for what kind of well-practiced vow and brahmacariya, by changing the case ending, is the construction.
Lại nữa, kissā có nghĩa là quả báo của giới hạnh nào, phạm hạnh nào đã được thực hành tốt đẹp, cần thay đổi cách chia để kết nối.
Etādisanti gaṇikāya kucchiyā nibbattanaṃ, susāne chaḍḍananti evarūpaṃ.
Etādisaṃ means such as being born in the womb of a courtesan and being abandoned in the charnel ground.
Etādisa có nghĩa là như vậy, tức là việc sinh ra trong bụng của một kỹ nữ, bị vứt bỏ trong nghĩa địa.
Byasananti anatthaṃ.
Byasana means misfortune.
Byasana có nghĩa là sự bất hạnh.
Tādisanti tathārūpaṃ, ‘‘aṅguṭṭhasnehena yāpeti ratti’’ntiādinā, ‘‘ayaṃ kumāro nagarassimassa aggakuliko bhavissatī’’tiādinā ca vuttappakāranti attho.
Tādisaṃ means such a kind, meaning as described by "he sustained himself through the moisture of his thumb at night" and "this boy will become the foremost householder of this city."
Tādisa có nghĩa là như thế kia, tức là loại đã được nói đến bằng các câu như “nó sống qua đêm nhờ chất nhờn từ ngón tay cái” và “đứa bé này sẽ là người đứng đầu dòng dõi cao quý trong thành phố này”.
Iddhinti deviddhiṃ, dibbasampattinti vuttaṃ hoti.
Iddhi means divine power, meaning divine prosperity.
Iddhi có nghĩa là thần thông của chư thiên, tức là sự giàu sang của chư thiên.
460. Tattha janatāti janasamūho, upāsakagaṇoti adhippāyo.
460. Therein, janatā means a gathering of people; the intention is a group of lay followers.
Trong đó, janatā có nghĩa là một nhóm người, ý muốn nói là một nhóm cư sĩ.
Tatrāti tassaṃ pūjāyaṃ.
Tatrā means at that offering.
Tatrā có nghĩa là trong sự cúng dường đó.
Assāti tassa dārakassa.
Assā means of that child.
Assā có nghĩa là của đứa bé đó.
Cittassahu aññathattanti purimabhavasmiṃ cittassa aññathābhāvo anādaro agāravo apaccayo ahosi.
Cittassahu aññathatta means in a previous existence, there was a change of mind, a disrespect, irreverence, and lack of regard.
Cittassahu aññathatta có nghĩa là trong kiếp trước, tâm của người đó đã thay đổi, trở nên thiếu tôn trọng, không tin tưởng.
Asabbhanti sādhusabhāya sāvetuṃ ayuttaṃ pharusaṃ vācaṃ abhāsi.
Asabbha means he spoke harsh words, unsuitable to be heard in a gathering of good people.
Asabbha có nghĩa là nói lời thô tục, không thích hợp để nói trong hội chúng của những người tốt.
461. Soti so ayaṃ.
461. So means that child.
So có nghĩa là người đó.
Taṃ vitakkanti taṃ pāpakaṃ vitakkaṃ.
Taṃ vitakka means that evil thought.
Taṃ vitakka có nghĩa là ý nghĩ bất thiện đó.
Pavinodayitvāti mātarā katāya saññattiyā vūpasametvā.
Pavinodayitvā means having appeased it through the communication made by his mother.
Pavinodayitvā có nghĩa là sau khi đã dẹp yên (ý nghĩ đó) nhờ sự khuyên nhủ của mẹ.
Pītiṃ pasādaṃ paṭiladdhāti pītiṃ pasādañca paṭilabhitvā uppādetvā.
Pītiṃ pasādaṃ paṭiladdhā means having received and produced joy and faith.
Pītiṃ pasādaṃ paṭiladdhā có nghĩa là sau khi đã có lại và phát sinh niềm hỷ lạc và sự thanh tịnh của tâm.
Yāguyā upaṭṭhāsīti yāgudānena upaṭṭhahi.
Yāguyā upaṭṭhāsī means he attended with an offering of gruel.
Yāguyā upaṭṭhāsī có nghĩa là đã cúng dường bằng cháo.
Sattarattanti sattadivasaṃ.
Sattaratta means for seven days.
Sattaratta có nghĩa là bảy ngày.
463. Ṭhatvānāti yāva āyupariyosānā idheva manussaloke ṭhatvā.
463. Ṭhatvānā means having remained in this human world until the end of his life.
Ṭhatvānā có nghĩa là sau khi sống ở cõi người này cho đến hết tuổi thọ.
Abhisamparāyanti punabbhave.
Abhisamparāya means in the next existence.
Abhisamparāya có nghĩa là trong kiếp sau.
Sahabyataṃ gacchati vāsavassāti sakkassa devānamindassa puttabhāvena sahabhāvaṃ gamissati.
Sahabyataṃ gacchati vāsavassā means he will go to companionship as a son of Sakka, the king of devas.
Sahabyataṃ gacchati vāsavassā có nghĩa là sẽ đạt được sự đồng hành với Sakka, vua của chư thiên, với tư cách là con trai của ngài.
Anāgatatthe hi idaṃ paccuppannakālavacanaṃ.
Indeed, this present tense expression is used for the future tense.
Từ này là một từ hiện tại được dùng với ý nghĩa tương lai.
Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
All the rest is clear.
Phần còn lại đều rõ ràng.
Naggā dubbaṇṇarūpāsīti idaṃ satthari jetavane viharante seriṇīpetiṃ ārabbha vuttaṃ.
Naggā dubbaṇṇarūpāsī – this was said by the Teacher, while residing at Jetavana, concerning the female preta Seriṇī.
Naggā dubbaṇṇarūpāsī v.v. Điều này được nói ra khi Đức Đạo Sư đang trú tại Jetavana, liên quan đến vong linh Seriṇī.
Kururaṭṭhe kira hatthinipure seriṇī nāma ekā rūpūpajīvinī ahosi.
It is said that in the Kuru kingdom, in the city of Hatthinīpura, there was a courtesan named Seriṇī.
Nghe nói, ở thành Hatthinipura thuộc xứ Kuru, có một kỹ nữ tên là Seriṇī.
Tattha ca uposathakaraṇatthāya tato tato bhikkhū sannipatiṃsu.
And in that place, bhikkhus gathered from various places to observe the Uposatha.
Tại đó, các Tỳ-khưu từ khắp nơi đã tụ họp để cử hành Uposatha.
Puna mahābhikkhusannipāto ahosi.
Again, there was a great gathering of bhikkhus.
Lại có một đại hội Tỳ-khưu.
Taṃ disvā manussā tilataṇḍulādiṃ sappinavanītamadhuādiñca bahuṃ dānūpakaraṇaṃ sajjetvā mahādānaṃ pavattesuṃ.
Seeing this, people prepared many requisites for alms, such as sesame and rice, ghee, fresh butter, and honey, and performed great acts of giving.
Thấy vậy, mọi người đã chuẩn bị nhiều vật dụng bố thí như mè, gạo, bơ, sữa đông, mật ong, v.v., và đã thực hiện đại bố thí.
Tena ca samayena sā gaṇikā assaddhā appasannā maccheramalapariyuṭṭhitacittā tehi manussehi ‘‘ehi tāva idaṃ dānaṃ anumodāhī’’ti ussāhitāpi ‘‘kiṃ tena muṇḍakānaṃ samaṇānaṃ dinnenā’’ti appasādameva nesaṃ sampavedesi, kuto appamattakassa pariccāgo.
At that time, that courtesan, being faithless, uninspired, and with a mind overwhelmed by the stain of stinginess, even when encouraged by those people, "Come, approve this offering!" she only expressed her lack of faith to them, let alone giving even a small amount.
Vào thời điểm đó, cô gái điếm ấy, vì không có đức tin, không hoan hỷ, tâm bị ô nhiễm bởi sự keo kiệt, mặc dù được mọi người khuyến khích "Hãy đến đây và hoan hỷ với sự bố thí này", nhưng cô ta chỉ bày tỏ sự không hoan hỷ của mình với họ, nói rằng "Bố thí cho những Sa-môn đầu trọc thì có ích gì?". Làm sao có thể có sự bố thí một chút ít?
Sā aparena samayena kālaṃ katvā aññatarassa paccantanagarassa parikhāpiṭṭhe petī hutvā nibbatti.
Later, having died, she was reborn as a female preta on the embankment of the moat of a certain frontier city.
Sau đó, cô ta qua đời và tái sanh làm ngạ quỷ cái ở phía sau hào thành của một thành phố biên giới.
Atha hatthinipuravāsī aññataro upāsako vaṇijjāya taṃ nagaraṃ gantvā rattiyā paccūsasamaye parikhāpiṭṭhaṃ gato tādisena payojanena.
Then, a certain lay follower residing in Hatthinīpura, having gone to that city for trade, went to the moat's embankment at dawn for such a purpose.
Bấy giờ, một cư sĩ từ Hatthinīpura đi đến thành phố đó để buôn bán, và vào lúc rạng đông, anh ta đến phía sau hào thành với mục đích tương tự.
Sā tattha taṃ disvā sañjānitvā naggā aṭṭhittacamattāvasesasarīrā ativiya bībhacchadassanā avidūre ṭhatvā attānaṃ dassesi.
Seeing him there, she recognized him and, being naked, with a body reduced to mere bones and skin, and an extremely repulsive appearance, she stood not far off and showed herself.
Nàng (vị nữ quỷ) ở đó, thấy người ấy, nhận ra, rồi trần truồng, thân thể chỉ còn xương và da, với vẻ ngoài vô cùng ghê tởm, đứng cách đó không xa và tự hiện thân.
So taṃ disvā –
Seeing her, he—
Người ấy thấy nàng thì—
467. Tattha anāvaṭesu titthesūti kenaci anivāritesu nadītaḷākādīnaṃ titthapadesesu, yattha manussā nhāyanti, udakakiccaṃ karonti, tādisesu ṭhānesu.
467. Therein, anāvaṭesu titthesu means at unguarded bathing-places of rivers and lakes, etc., where people bathe and perform water rituals; in such places.
Trong đó, anāvaṭesu titthesu có nghĩa là tại những bến sông, ao hồ, v.v., không bị ai ngăn cấm, nơi mọi người tắm rửa, làm các việc liên quan đến nước, ở những nơi như vậy.
Viciniṃ aḍḍhamāsakanti ‘‘manussehi ṭhapetvā vissaritaṃ apināmettha kiñci labheyya’’nti lobhābhibhūtā aḍḍhamāsakamattampi viciniṃ gavesiṃ.
Viciniṃ aḍḍhamāsaka means, overcome by greed, I searched for even a half-māsaka, thinking, “Perhaps I might find something forgotten and left by people here.”
Viciniṃ aḍḍhamāsakaṃ: Với tâm bị lòng tham chi phối, tôi đã tìm kiếm, tìm tòi dù chỉ là một nửa đồng tiền, nghĩ rằng: “Có lẽ mình sẽ tìm được thứ gì đó mà mọi người đã bỏ quên ở đây”.
Atha vā anāvaṭesu titthesūti upasaṅkamanena kenaci anivāritesu sattānaṃ payogāsayasuddhiyā kāraṇabhāvena titthabhūtesu samaṇabrāhmaṇesu vijjamānesu.
Or else, anāvaṭesu titthesu means among recluses and brahmins, who are like bathing-places, unguarded by anyone in terms of approach, and who are the cause of the purification of beings’ efforts and intentions.
Hoặc anāvaṭesu titthesu có nghĩa là khi có các Sa-môn và Bà-la-môn, những người là bến bờ (tittha) do sự thanh tịnh của ý định và nỗ lực của chúng sinh, không bị ai ngăn cấm khi tiếp cận.
Viciniṃ aḍḍhamāsakanti maccheramalapariyuṭṭhitacittā kassaci kiñci adentī aḍḍhamāsakampi visesena ciniṃ, na sañciniṃ puññaṃ.
Viciniṃ aḍḍhamāsaka means, with a mind overwhelmed by the stain of stinginess, not giving anything to anyone, she accumulated evil (half-māsaka), but did not accumulate merit.
Viciniṃ aḍḍhamāsakaṃ: Với tâm bị cấu uế keo kiệt chi phối, tôi đã đặc biệt tích lũy, không tích lũy công đức dù chỉ là một nửa đồng tiền, không bố thí bất cứ thứ gì cho bất kỳ ai.
Tenāha ‘‘santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākāsimattano’’ti.
Therefore, it is said, “santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākāsimattano” (though there were things to be given, I made no refuge for myself).
Vì vậy, nàng nói: “santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākāsimattano” (Trong khi có những vật đáng cúng dường, tôi đã không tạo một hòn đảo cho chính mình).
468. Tasitāti pipāsitā.
468. Tasitā means thirsty.
Tasitā có nghĩa là khát nước.
Rittakāti kākapeyyā sandamānāpi nadī mama pāpakammena udakena rittā tucchā vālikamattā hutvā parivattati.
Rittakā means the river, even though it flows enough for crows to drink, turns empty of water due to my evil kamma, becoming a mere bed of sand.
Rittakā (Trống rỗng) nghĩa là: Dù là một con sông đang chảy, đủ để quạ uống, nhưng do ác nghiệp của tôi, nó trở nên trống rỗng, chỉ còn lại cát.
Uṇhesūti uṇhasamayesu.
Uṇhesu means in hot seasons.
Uṇhesu (Trong những ngày nắng nóng) nghĩa là: vào những thời điểm nóng bức.
Ātapo parivattatīti chāyāṭṭhānaṃ mayi upagatāya ātapo sampajjati.
Ātapo parivattatī means when I approach a place of shade, sunlight appears.
Ātapo parivattatī (Nắng nóng bao trùm) nghĩa là: khi tôi đến nơi có bóng mát, nắng nóng lại xuất hiện.
469-70. Aggivaṇṇoti samphassena aggisadiso.
469-70. Aggivaṇṇo means fire-like in touch.
469-70. Aggivaṇṇo (Màu lửa) nghĩa là: khi chạm vào thì giống như lửa.
Tena vuttaṃ ‘‘ḍahanto upavāyatī’’ti.
Therefore, it is said, “ḍahanto upavāyatī” (burning, it blows upon me).
Do đó, đã nói rằng: “Đốt cháy rồi sẽ tàn lụi.”
Etañca, bhante, arahāmīti, bhanteti taṃ upāsakaṃ garukārena vadati.
Etañca, bhante, arahāmī – here, bhante (Venerable sir) she addresses that lay follower with respect.
Từ ngữ “Thưa ngài, con xứng đáng với điều này”; chữ “bhante” (thưa ngài) được nói để tỏ lòng tôn kính đối với vị cận sự nam đó.
Bhante, etañca yathāvuttaṃ pipāsādidukkhaṃ, aññañca tato pāpakaṃ dāruṇaṃ dukkhaṃ anubhavituṃ arahāmi tajjassa pāpassa katattāti adhippāyo.
Venerable sir, I deserve to experience this suffering of thirst and so on, as described, and other more grievous suffering than that, because I committed the corresponding evil deed, this is the intention.
Thưa ngài, ý nghĩa là: “Thưa ngài cận sự nam, con xứng đáng chịu đựng nỗi khổ khát khao đã nói trên, và cả những nỗi khổ khác tồi tệ, tàn khốc hơn thế, vì con đã tạo nghiệp ác tương xứng.”
Vajjesīti vadeyyāsi.
Vajjesī means you should tell.
“Vajjesī” có nghĩa là ‘hãy nói cho biết’.
471-72. Ettha nikkhittaṃ, anakkhātanti ‘‘ettakaṃ ettha nikkhitta’’nti anācikkhitaṃ.
471-72. Ettha nikkhittaṃ, anakkhāta means not revealed, as in, “so much is hidden here.”
471-72. “Đã được cất giấu ở đây, chưa được tiết lộ” có nghĩa là chưa nói rõ “chừng này đã được cất giấu ở đây”.
Idāni tassa parimāṇaṃ ṭhapitaṭṭhānañca dassentī ‘‘cattāri satasahassāni, pallaṅkassa ca heṭṭhato’’ti āha.
Now, wishing to show the amount of that wealth and its location, she says, “cattāri satasahassāni, pallaṅkassa ca heṭṭhato” (four hundred thousand, beneath the couch).
Bây giờ, để chỉ rõ số lượng và nơi cất giấu của cải đó, cô ấy nói: “Bốn trăm ngàn, dưới gầm ghế dài.”
Tattha pallaṅkassāti pubbe attano sayanapallaṅkassa.
Therein, pallaṅkassā means of her former sleeping couch.
Trong đó, “pallaṅkassa” có nghĩa là dưới gầm ghế dài mà cô ấy đã dùng để ngủ trước đây.
Tatoti nihitadhanato ekadesaṃ gahetvā mamaṃ uddissa dānaṃ detu.
Tato means from that hidden wealth, taking a portion, let her give a gift for my sake.
“Tato” có nghĩa là hãy lấy một phần từ số tiền đã cất giấu đó và bố thí vì con.
Tassāti mayhaṃ mātuyā.
Tassā means for my mother.
“Tassā” có nghĩa là cho mẹ của con.
Taṃ sutvā tassā mātā bhikkhusaṅghassa dānaṃ datvā tassā ādisi.
Hearing that, her mother gave a donation to the Saṅgha of bhikkhus and dedicated it to her.
Nghe vậy, mẹ của cô ấy đã bố thí cho Tăng chúng và hồi hướng cho cô ấy.
Tena sā paṭiladdhūpakaraṇasampattiyaṃ ṭhitā mātu attānaṃ dassetvā taṃ kāraṇaṃ ācikkhi, mātā bhikkhūnaṃ ārocesi, bhikkhū taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesuṃ.
Because of that, she, having attained the full complement of requisites, showed herself to her mother and related that matter. The mother informed the bhikkhus, and the bhikkhus informed the Blessed One of that occurrence.
Do đó, cô ấy đã được hưởng sự đầy đủ của các vật dụng, hiện thân cho mẹ thấy và kể lại sự việc đó. Người mẹ đã báo cho các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu đã báo tin ấy cho Đức Phật.
Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi.
The Blessed One, making that matter the occasion, taught the Dhamma to the assembled audience.
Đức Thế Tôn đã lấy sự việc đó làm nguyên nhân, và thuyết pháp cho hội chúng đang có mặt.
Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
That discourse was beneficial to the great multitude.
Bài pháp ấy đã mang lại lợi ích cho đại chúng.
Naranāripurakkhato yuvāti idaṃ bhagavati veḷuvane viharante migaluddakapetaṃ ārabbha vuttaṃ.
Naranāripurakkhato yuvā (surrounded by men and women, youthful) – this was spoken by the Blessed One while dwelling in Veḷuvana, concerning the hunter petī.
Câu “Naranāripurakkhato yuvā” (Chàng trai được nam nữ vây quanh) này được nói ra khi Đức Thế Tôn đang trú tại Veluvana, liên quan đến quỷ nam thợ săn hươu.
Rājagahe kira aññataro luddako rattindivaṃ mige vadhitvā jīvikaṃ kappesi.
It is said that in Rājagaha, a certain hunter sustained his life by killing deer day and night.
Nghe nói, ở Rājagaha, có một người thợ săn sống bằng nghề giết hươu ngày đêm.
Tasseko upāsako mitto ahosi, so taṃ sabbakālaṃ pāpato nivattetuṃ asakkonto ‘‘ehi, samma, rattiyaṃ pāṇātipātā viramāhī’’ti rattiyaṃ puññe samādapesi.
He had a lay follower as a friend, and since he could not always restrain him from evil, he urged him to perform meritorious deeds at night, saying, “Come, friend, abstain from the destruction of life at night.”
Ông ta có một người bạn là cận sự nam. Người bạn đó không thể ngăn ông ta khỏi việc ác mọi lúc, nên đã khuyên ông ta tạo phước vào ban đêm: “Này bạn, hãy đến đây, vào ban đêm hãy từ bỏ sát sinh.”
So rattiyaṃ viramitvā divā eva pāṇātipātaṃ karoti.
So, he abstained at night but committed the destruction of life during the day.
Ông ta đã từ bỏ vào ban đêm, nhưng vẫn sát sinh vào ban ngày.
So aparena samayena kālaṃ katvā rājagahasamīpe vemānikapeto hutvā nibbatto, divasabhāgaṃ mahādukkhaṃ anubhavitvā rattiyaṃ pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūto paricāresi.
After some time, he passed away and was reborn as a vimānika petī near Rājagaha, experiencing great suffering during the day, but at night, he enjoyed himself, endowed with the five strands of sensual pleasure.
Sau một thời gian, ông ta qua đời và tái sinh thành một quỷ nam có lâu đài ở gần Rājagaha. Vào ban ngày, ông ta phải chịu đựng nỗi khổ lớn, nhưng vào ban đêm, ông ta được hưởng thụ năm dục lạc một cách đầy đủ.
Taṃ disvā āyasmā nārado –
Seeing him, Venerable Nārada—
Thấy vậy, Tôn giả Nārada đã –
Imāya gāthāya paṭipucchi.
He questioned him with this verse.
Hỏi vặn bằng bài kệ này.
Tattha naranāripurakkhatoti paricārakabhūtehi devaputtehi devadhītāhi ca purakkhato payirupāsito.
There, naranāripurakkhato means 'surrounded and attended by serving devaputtas and devadhītās'.
Trong đó, “naranāripurakkhato” có nghĩa là được các vị thiên tử và thiên nữ làm người hầu cận, vây quanh và hầu hạ.
Yuvāti taruṇo.
Yuvā means 'young'.
“Yuvā” có nghĩa là trẻ trung.
Rajanīyehīti kamanīyehi rāguppattihetubhūtehi.
Rajanīyehi means 'delightful, causes of the arising of lust'.
“Rajanīyehi” có nghĩa là đáng yêu, là nguyên nhân phát sinh tham ái.
Kāmaguṇehīti kāmakoṭṭhāsehi.
Kāmaguṇehi means 'with sensual pleasures, with portions of sensual objects'.
“Kāmaguṇehi” có nghĩa là với các phần của dục lạc.
Sobhasīti samaṅgibhāvena virocasi rattiyanti adhippāyo.
Sobhasī means 'you shine, you are resplendent at night, being endowed with them'—this is the intention.
“Sobhasī” có nghĩa là rực rỡ vào ban đêm với sự đầy đủ, đó là ý nghĩa.
Tenāha ‘‘divasaṃ anubhosi kāraṇa’’nti, divasabhāge pana nānappakāraṃ kāraṇaṃ ghātanaṃ paccanubhavasi.
Therefore, it is said, “divasaṃ anubhosi kāraṇaṃ,” meaning, 'during the day you experience various kinds of punishment and torment'.
Do đó, đã nói “divasaṃ anubhosi kāraṇaṃ” (ban ngày ngươi chịu hình phạt), tức là vào ban ngày, ngươi phải chịu đựng nhiều loại hình phạt khác nhau.
Rajanīti vā rattīsu.
Or, rajanī means 'at night'.
Hoặc “rajanī” có nghĩa là vào ban đêm.
Yehīti nipātamattaṃ.
Yehī is merely a particle.
“Yehī” chỉ là một giới từ.
Kimakāsi purimāya jātiyāti evaṃ sukhadukkhasaṃvattaniyaṃ kiṃ nāma kammaṃ ito purimāya jātiyā tvaṃ akattha, taṃ kathehīti attho.
Kimakāsi purimāya jātiyā means 'what kind of deed, leading to such happiness and suffering, did you perform in a former birth from this one? Tell me that'.
“Kimakāsi purimāya jātiyā” có nghĩa là “Ngươi đã làm nghiệp gì trong kiếp trước, nghiệp mang lại khổ và lạc như vậy? Hãy kể lại cho ta nghe.”
479-80. Tattha luddoti dāruṇo.
479-80. There, luddo means cruel.
479-80. Trong đó, “luddo” có nghĩa là tàn bạo.
Lohitapāṇīti abhiṇhaṃ pāṇaghātena lohitamakkhitapāṇī.
Lohitapāṇī means having hands smeared with blood from constantly killing beings.
“Lohitapāṇī” có nghĩa là tay thường xuyên dính máu do sát sinh.
Dāruṇoti kharo, sattānaṃ hiṃsanakoti attho.
Dāruṇo means harsh; it means one who harms and kills beings.
“Dāruṇo” có nghĩa là hung ác, tức là người làm hại chúng sinh.
Avirodhakaresūti kenaci virodhaṃ akarontesu migasakuṇādīsu.
Avirodhakaresu means among deer, birds, and other beings who cause no opposition.
“Avirodhakaresu” có nghĩa là đối với các loài hươu, chim, v.v., những loài không gây hại cho ai.
482-83. Asaṃyamāti asaṃvarā dussīlyā.
482-83. Asaṃyamā means from lack of restraint, from immorality.
482-83. “Asaṃyamā” có nghĩa là do không tự chế, do giới hạnh xấu.
Sakalānusāsaninti sabbaṃ anusāsaniṃ, sabbakālaṃ pāṇātipātato paṭiviratinti attho.
Sakalānusāsaniṃ means all instruction; it means abstaining from killing at all times.
“Sakalānusāsaniṃ” có nghĩa là tất cả lời khuyên, tức là từ bỏ sát sinh mọi lúc.
Cirapāpābhiratoti cirakālaṃ pāpe abhirato.
Cirapāpābhirato means one whose mind delights in evil for a long time.
“Cirapāpābhirato” có nghĩa là đã lâu chìm đắm trong tội lỗi.
484. Saṃyameti sucarite.
484. Saṃyame means in good conduct.
484. “Saṃyame” có nghĩa là trong thiện hạnh.
Nivesayīhi nivesesi.
Nivesayī means established.
“Nivesayī” có nghĩa là đã hướng vào.
Sace divā hanasi pāṇino, atha te rattiṃ bhavatu saṃyamoti nivesitākāradassanaṃ.
Sace divā hanasi pāṇino, atha te rattiṃ bhavatu saṃyamo is a showing of the manner of establishment.
“Sace divā hanasi pāṇino, atha te rattiṃ bhavatu saṃyamo” là sự chỉ rõ cách hướng vào.
So kira sallapāsasajjanādinā rattiyampi pāṇavadhaṃ anuyutto ahosi.
It is said that he was also engaged in killing at night by setting traps and snares.
Nghe nói, ông ta đã từng sát sinh cả vào ban đêm bằng cách giăng bẫy, đặt cung tên, v.v.
485. Divā khajjāmi duggatoti idāni duggatiṃ gato mahādukkhappatto divasabhāge khādiyāmi.
485. Divā khajjāmi duggato means, "Now, having fallen into a bad destination, I, greatly suffering, am eaten during the day."
485. “Divā khajjāmi duggato” có nghĩa là bây giờ, khi đã rơi vào ác thú, phải chịu khổ lớn, ta bị ăn thịt vào ban ngày.
Tassa kira divā sunakhehi migānaṃ khādāpitattā kammasarikkhakaṃ phalaṃ hoti, divasabhāge mahantā sunakhā upadhāvitvā aṭṭhisaṅghātamattāvasesaṃ sarīraṃ karonti.
It is said that because he had deer eaten by dogs during the day, he experiences a fruit similar to that karma: during the day, large dogs rush towards him and reduce his body to mere bones.
Nghe nói, vì ông ta đã sai chó ăn thịt các loài thú vào ban ngày, nên ông ta phải chịu quả báo tương xứng với nghiệp. Vào ban ngày, những con chó lớn chạy đến và biến thân thể ông ta thành một đống xương.
Rattiyā pana upagatāya taṃ pākatikameva hoti, dibbasampattiṃ anubhavati.
But when night comes, his body becomes normal, and he experiences divine prosperity.
Nhưng khi đêm đến, thân thể ông ta trở lại bình thường và ông ta được hưởng thụ sự giàu sang của chư thiên.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said—
Do đó, đã nói –
Tattha paṭihatāti paṭihatacittā baddhāghātā viya hutvā.
There, paṭihatā means as if having hostile minds, as if having accumulated enmity.
Trong đó, “paṭihatā” có nghĩa là với tâm thù hằn, như thể bị ràng buộc bởi sự oán ghét.
Samantā khāditunti mama sarīraṃ samantato khādituṃ upadhāvanti.
Samantā khādituṃ means "they rush from all sides to devour my body."
“Samantā khādituṃ” có nghĩa là chúng chạy đến từ mọi phía để ăn thịt thân thể ta.
Idañca nesaṃ ativiya attano bhayāvahaṃ upagamanakālaṃ gahetvā vuttaṃ.
This was said by taking into account the time of their approach, which was extremely terrifying for him.
Và điều này được nói để chỉ thời điểm chúng đến gần, rất đáng sợ đối với ông ta.
Te pana upadhāvitvā aṭṭhimattāvasesaṃ sarīraṃ katvā gacchanti.
Those dogs, having rushed, turn his body into mere bones and then leave.
Những con chó đó, sau khi chạy đến, đã ăn thịt thân thể ông ta chỉ còn lại xương rồi bỏ đi.
487. Ye ca te satatānuyoginoti osānagāthāya ayaṃ saṅkhepattho – ahampi nāma rattiyaṃ pāṇavadhamattato virato evarūpaṃ sampattiṃ anubhavāmi.
487. Ye ca te satatānuyogino—this is the concise meaning of the concluding verse: "Even I, by merely abstaining from killing at night, experience such prosperity.
487. Ye ca te satatānuyogino (những ai luôn tinh tấn) – đây là ý nghĩa tóm tắt của bài kệ cuối cùng: "Ngay cả ta, vì đã từ bỏ việc sát hại sinh vật vào ban đêm, nên được hưởng sự sung túc như thế này."
Ye pana te purisā sugatassa buddhassa bhagavato sāsane adhisīlādike dhuvaṃ payuttā daḷhaṃ payuttā satataṃ sabbakālaṃ anuyogavantā, te puññavanto kevalaṃ lokiyasukhena asammissaṃ ‘‘asaṅkhataṃ pada’’nti laddhanāmaṃ amatameva adhigacchanti maññe, natthi tesaṃ tadadhigame koci vibandhoti.
But those individuals who are constantly and firmly devoted to the Dispensation of the Fortunate One, the Buddha—in the higher morality and so forth—those meritorious beings truly attain Nibbāna, which is called 'the unconditioned state,' unmixed with worldly pleasure. I think there is no hindrance for them in attaining it.
Ta nghĩ rằng, những người đàn ông ấy, những người đã luôn tinh tấn không ngừng, kiên trì tinh tấn trong giáo pháp của Đức Phật, Bậc Thiện Thệ, trong các pháp như Tăng thượng giới (adhisīla) v.v., những người có phước báu ấy chắc chắn sẽ đạt được Niết Bàn (amata), cái được gọi là ‘‘asaṅkhataṃ pada’’ (cảnh giới vô vi), không pha trộn với hạnh phúc thế gian; không có bất kỳ trở ngại nào cho việc họ đạt được điều đó.
Kūṭāgāre ca pāsādeti idaṃ bhagavati veḷuvane viharante aparaṃ migaluddakapetaṃ ārabbha vuttaṃ.
“In a gabled house and a palace…” This was spoken by the Teacher while dwelling in Veḷuvana, concerning another hunter peta.
Kūṭāgāre ca pāsāde (Trong những ngôi nhà có chóp nhọn và cung điện) – câu này được nói khi Đức Thế Tôn đang trú ngụ tại Veḷuvana, liên quan đến một ngạ quỷ thợ săn khác.
Rājagahe kira aññataro māgaviko māṇavo vibhavasampannopi samāno bhogasukhaṃ pahāya rattindivaṃ mige hananto vicarati.
It is said that in Rājagaha, a certain young hunter, though endowed with wealth, abandoned the pleasures of enjoyment and wandered about killing animals day and night.
Người ta kể rằng, ở Rājagaha, có một chàng trai thợ săn tên Māgavika, dù giàu có nhưng lại từ bỏ thú vui hưởng thụ mà suốt ngày đêm đi săn thú.
Tassa sahāyabhūto eko upāsako anuddayaṃ paṭicca – ‘‘sādhu, samma, pāṇātipātato viramāhi, mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti ovādaṃ adāsi.
A lay follower, who was his friend, out of compassion advised him: “Friend, please refrain from the destruction of life. May it not lead to your harm and suffering for a long time.”
Một vị cận sự nam (upāsaka) là bạn của anh ta, vì lòng từ bi, đã khuyên nhủ: “Này bạn, hãy từ bỏ việc sát hại sinh vật đi, đừng để điều đó mang lại bất lợi và khổ đau cho bạn trong thời gian dài.”
So taṃ anādiyi.
He did not heed him.
Nhưng anh ta không nghe theo.
Atha so upāsako aññataraṃ attano manobhāvanīyaṃ khīṇāsavattheraṃ yāci – ‘‘sādhu, bhante, asukapurisassa tathā dhammaṃ desetha, yathā so pāṇātipātato virameyyā’’ti.
Then that lay follower implored a certain Arahant Elder, whom he held in high esteem: “Venerable sir, please teach the Dhamma to this man in such a way that he might refrain from the destruction of life.”
Sau đó, vị cận sự nam ấy đã thỉnh cầu một vị Trưởng lão A-la-hán (khīṇāsavatthera) mà mình kính trọng: “Kính bạch Ngài, xin Ngài hãy thuyết pháp cho người kia sao cho anh ta từ bỏ việc sát hại sinh vật.”
Athekadivasaṃ so thero rājagahe piṇḍāya caranto tassa gehadvāre aṭṭhāsi.
Then one day, while that Elder was walking for alms in Rājagaha, he stood at the hunter's doorstep.
Rồi một ngày nọ, khi vị Trưởng lão ấy đi khất thực ở Rājagaha, Ngài dừng lại trước cửa nhà của anh ta.
Taṃ disvā so māgaviko sañjātabahumāno paccuggantvā gehaṃ pavesetvā āsanaṃ paññāpetvā adāsi.
Seeing him, the hunter, filled with great respect, went to meet him, invited him into the house, arranged a seat, and offered it.
Thấy vậy, người thợ săn Māgavika rất kính trọng, liền ra đón, mời Ngài vào nhà, sắp đặt chỗ ngồi và dâng lên.
Nisīdi thero paññatte āsane, sopi theraṃ upasaṅkamitvā nisīdi.
The Elder sat on the arranged seat, and the hunter also approached the Elder and sat down.
Vị Trưởng lão ngồi vào chỗ đã được sắp đặt, và người thợ săn cũng đến gần Ngài mà ngồi xuống.
Tassa thero pāṇātipāte ādīnavaṃ, tato viratiyā ānisaṃsañca pakāsesi.
To him, the Elder explained the danger in the destruction of life and the benefit of refraining from it.
Vị Trưởng lão đã giảng về sự nguy hại của việc sát hại sinh vật và lợi ích của việc từ bỏ nó cho anh ta.
So taṃ sutvāpi tato viramituṃ na icchi.
Even after hearing that, he did not wish to refrain from it.
Dù nghe vậy, anh ta vẫn không muốn từ bỏ.
Atha naṃ thero āha – ‘‘sace, tvaṃ āvuso, sabbena sabbaṃ viramituṃ na sakkosi, rattimpi tāva viramassū’’ti, so ‘‘sādhu, bhante, viramāmi ratti’’nti tato virami.
Then the Elder said to him: “Friend, if you cannot refrain entirely, then at least refrain during the night.” He agreed, saying, “Very well, venerable sir, I will refrain at night,” and so he refrained from it.
Rồi vị Trưởng lão nói với anh ta: “Này bạn, nếu bạn không thể từ bỏ hoàn toàn, thì ít nhất hãy từ bỏ vào ban đêm đi.” Anh ta đáp: “Kính bạch Ngài, con sẽ từ bỏ vào ban đêm,” và từ đó anh ta đã từ bỏ.
Sesaṃ anantaravatthusadisaṃ.
The rest is similar to the preceding story.
Phần còn lại tương tự như câu chuyện trước.
Gāthāsu pana –
However, in the verses:
Trong các bài kệ thì –
Mālī kiriṭī kāyūrīti idaṃ satthari veḷuvane viharante kūṭavinicchayikapetaṃ ārabbha vuttaṃ.
“Wearing garlands, a diadem, armlets…” This was spoken by the Teacher while dwelling in Veḷuvana, concerning the peta who was a crooked judge.
Mālī kiriṭī kāyūrī (Đeo vòng hoa, đội vương miện, đeo vòng tay) – câu chuyện này được Đức Thế Tôn kể khi Ngài trú tại Veluvana, liên quan đến một ngạ quỷ quan tòa gian lận.
Tadā bimbisāro rājā māsassa chasu divasesu uposathaṃ upavasati, taṃ anuvattantā bahū manussā uposathaṃ upavasanti.
At that time, King Bimbisāra observed the Uposatha on six days of the month, and many people, following him, also observed the Uposatha.
Vào thời đó, Vua Bimbisāra giữ giới uposatha sáu ngày mỗi tháng, và nhiều người dân cũng noi theo Ngài giữ giới uposatha.
Rājā attano santikaṃ āgatāgate manusse pucchati – ‘‘kiṃ tumhehi uposatho upavuttho, udāhu na upavuttho’’ti?
The king asked the people who came to him, “Have you observed the Uposatha, or not?”
Nhà vua hỏi những người đến gặp mình: ‘‘Các ngươi đã giữ giới uposatha chưa, hay là chưa giữ?’’
Tatreko adhikaraṇe niyuttakapuriso pisuṇavāco nekatiko lañjagāhako ‘‘na upavutthomhī’’ti vattuṃ asahanto ‘‘upavutthomhi, devā’’ti āha.
There was a certain official appointed to legal cases, a slanderer, deceitful, and a bribe-taker, who, being unable to say, “I have not observed it,” replied, “I have observed it, sire.”
Trong số đó, có một người đàn ông được giao việc xét xử, lời nói độc ác, gian xảo, nhận hối lộ, không dám nói ‘‘Tôi chưa giữ’’, bèn thưa: ‘‘Tâu Đại vương, tôi đã giữ rồi’’.
Atha naṃ rājasamīpato nikkhantaṃ sahāyo āha – ‘‘kiṃ, samma, ajja tayā upavuttho’’ti?
Then his friend, as he left the king’s presence, asked him, “Friend, have you observed it today?”
Sau đó, khi anh ta rời khỏi vua, một người bạn hỏi: ‘‘Này bạn, hôm nay bạn đã giữ giới uposatha sao?’’
‘‘Bhayenāhaṃ, samma, rañño sammukhā evaṃ avocaṃ, nāhaṃ uposathiko’’ti.
“Friend, I spoke thus in the king’s presence out of fear. I am not an Uposatha observer.”
‘‘Này bạn, vì sợ hãi, tôi đã nói như vậy trước mặt nhà vua, tôi không phải là người giữ giới uposatha’’.
Atha naṃ sahāyo āha – ‘‘yadi evaṃ upaḍḍhuposathopi tāva te ajja hotu, uposathaṅgāni samādiyāhī’’ti.
Then his friend said to him, “If that is so, then at least let it be a half-Uposatha for you today. Take up the Uposatha precepts.”
Người bạn bèn nói với anh ta: ‘‘Nếu vậy, hôm nay bạn hãy giữ nửa ngày uposatha đi, hãy thọ trì các giới uposatha’’.
So tassa vacanaṃ ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā gehaṃ gantvā abhutvāva mukhaṃ vikkhāletvā uposathaṃ adhiṭṭhāya rattiyaṃ vāsūpagato rittāsayasambhūtena balavavātahetukena sūlena upacchinnāyusaṅkhāro cutianantaraṃ pabbatakucchiyaṃ vemānikapeto hutvā nibbatti.
He assented to his friend’s words, saying, “Very well,” and went home. Without eating, he cleansed his mouth, resolved upon the Uposatha, and went to bed for the night. Due to a violent wind caused by an empty stomach, his life-span was cut short by a spear-like pain, and immediately after passing away, he was reborn as a celestial peta in a mountain cave.
Anh ta ‘‘Tốt lắm’’ và chấp nhận lời bạn, về nhà, không ăn gì, súc miệng, thọ trì uposatha, và khi đi ngủ vào ban đêm, do một cơn đau bụng dữ dội do dạ dày rỗng gây ra, mạng sống của anh ta bị cắt đứt, và ngay sau khi chết, anh ta tái sinh làm một ngạ quỷ vimāna trong một hang núi.
So hi ekarattiṃ uposatharakkhaṇamattena vimānaṃ paṭilabhi dasakaññāsahassaparivāraṃ mahatiñca dibbasampattiṃ.
Indeed, merely by observing the Uposatha for one night, he obtained a mansion accompanied by ten thousand celestial maidens and great divine splendor.
Chỉ vì giữ giới uposatha một đêm, anh ta đã đạt được một cung điện với mười ngàn thiên nữ vây quanh và một sự giàu sang thần thánh vĩ đại.
Kūṭavinicchayikatāya pana pesuṇikatāya ca attano piṭṭhimaṃsāni sayameva okkantitvā khādati.
However, due to his crooked judgments and slander, he himself gouges out and eats the flesh from his own back.
Tuy nhiên, do sự gian xảo trong việc xét xử và sự độc ác, anh ta tự mình cào xé và ăn thịt phần lưng của mình.
Taṃ āyasmā nārado gijjakūṭato otaranto disvā –
The Venerable Nārada, descending from Gijjhakūṭa, saw him and asked:
Khi Tôn giả Nārada xuống từ núi Gijjhakūṭa, nhìn thấy ngạ quỷ đó, Ngài nói:
499. Tattha mālīti māladhārī, dibbapupphehi paṭimaṇḍitoti adhippāyo.
499. Therein, mālī means "wearing garlands," the intention being "adorned with divine flowers."
499. Ở đây, mālī có nghĩa là người đeo vòng hoa, ý là được trang sức bằng hoa trời.
Kiriṭīti veṭhitasīso.
Kiriṭī means "with a wrapped head," crowned.
Kiriṭī có nghĩa là người đội vương miện.
Kāyūrīti keyūravā, bāhālaṅkārapaṭimaṇḍitoti attho.
Kāyūrī means "wearing armlets," the meaning is "adorned with arm ornaments."
Kāyūrī có nghĩa là người đeo vòng tay, tức là được trang sức bằng trang sức cánh tay.
Gattāti sarīrāvayavā.
Gattā means "limbs of the body."
Gattā có nghĩa là các bộ phận cơ thể.
Candanussadāti candanasārānulittā.
Candanussadā means "anointed with sandal paste."
Candanussadā có nghĩa là được thoa bằng tinh chất chiên đàn.
Sūriyavaṇṇova sobhasīti bālasūriyasadisavaṇṇo eva hutvā virocasi.
Sūriyavaṇṇova sobhasī means "you shine with a complexion like that of the rising sun."
Sūriyavaṇṇova sobhasī có nghĩa là ngươi tỏa sáng như màu của mặt trời mới mọc.
‘‘Araṇavaṇṇī pabhāsasī’’tipi pāḷi, araṇanti araṇiyehi devehi sadisavaṇṇo ariyāvakāsoti attho.
“Araṇavaṇṇī pabhāsasī” is also a reading, meaning "you shine with the complexion of the spotless devas, a pure opportunity."
Cũng có bản Pāli là ‘‘araṇavaṇṇī pabhāsasī’’, araṇa có nghĩa là có màu sắc giống như các vị thần không phiền não, tức là một cơ hội thanh tịnh.
500. Pārisajjāti parisapariyāpannā, upaṭṭhākāti attho.
500. Pārisajjā means "included in the assembly," the meaning is "attendants."
500. Pārisajjā có nghĩa là những người thuộc hội chúng, tức là những người hầu cận.
Tuvanti tvaṃ.
Tuvaṃ means "you."
Tuvaṃ có nghĩa là ngươi.
Lomahaṃsanarūpavāti passantānaṃ lomahaṃsajananarūpayutto.
Lomahaṃsanarūpavā means "possessing a form that causes goosebumps for those who see it."
Lomahaṃsanarūpavā có nghĩa là có hình dạng khiến những người nhìn thấy phải dựng tóc gáy.
Mahānubhāvatāsamaṅgitāya hetaṃ vuttaṃ.
This was said due to his possession of great power.
Điều này được nói để chỉ sự sở hữu đại uy lực.
Ukkaccāti ukkantitvā, chinditvāti attho.
Ukkaccā means "scraping off," the meaning is "cutting off."
Ukkaccā có nghĩa là cào xé, tức là cắt xén.
503. Acārisanti acariṃ paṭipajjiṃ.
503. Acārisaṃ means "I practiced."
503. Acārisaṃ có nghĩa là tôi đã thực hành, đã hành xử.
Pesuññamusāvādenāti pesuññena ceva musāvādena ca.
Pesuññamusāvādenā means "by slander and by false speech."
Pesuññamusāvādena có nghĩa là bằng lời nói đâm thọc và lời nói dối.
Nikativañcanāya cāti nikatiyā vañcanāya ca patirūpadassanena paresaṃ vikārena vañcanāya ca.
Nikativañcanāya cā means "by deceit and by fraud," meaning "by showing an imitation and deceiving others with perverted conduct."
Nikativañcanāya ca có nghĩa là bằng sự gian xảo và lừa dối, tức là lừa dối người khác bằng cách thể hiện một hình ảnh giả tạo.
504. Saccakāleti saccaṃ vattuṃ yuttakāle.
504. Saccakāle means "at the proper time to speak the truth."
504. Saccakāle có nghĩa là vào lúc thích hợp để nói sự thật.
Atthanti diṭṭhadhammikādibhedaṃ hitaṃ.
Atthaṃ means "benefit," such as that pertaining to this present life, etc.
Atthaṃ có nghĩa là lợi ích, như lợi ích hiện tại, v.v.
Dhammanti kāraṇaṃ ñāyaṃ.
Dhammaṃ means "reason," "justice."
Dhammaṃ có nghĩa là lý do, sự công bằng.
Nirākatvāti chaḍḍetvā pahāya.
Nirākatvā means "casting aside," "abandoning."
Nirākatvā có nghĩa là từ bỏ, loại bỏ.
Soti yo pesuññādiṃ ācarati, so satto.
So means "that being" who practices slander, etc.
So có nghĩa là chúng sinh nào thực hành lời nói đâm thọc, v.v., chúng sinh đó.
Sesaṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
All the rest is as explained below.
Tất cả những phần còn lại đều giống như cách đã được nói ở dưới.
Antalikkhasmiṃ tiṭṭhantoti idaṃ dhātuvivaṇṇapetavatthu.
Antalikkhasmiṃ tiṭṭhanto – this is the Petavatthu of disparaging the relics.
Antalikkhasmiṃ tiṭṭhanto (Đứng giữa không trung) – đây là câu chuyện về ngạ quỷ phỉ báng xá lợi.
Bhagavati kusinārāyaṃ upavattane mallānaṃ sālavane yamakasālānamantare parinibbute dhātuvibhāge ca kate rājā ajātasattu attanā laddhadhātubhāgaṃ gahetvā satta vassāni satta ca māse satta ca divase buddhaguṇe anussaranto uḷārapūjaṃ pavattesi.
When the Blessed One had attained Parinibbāna in the Sāla Grove of the Mallas, between the twin sāla trees, in Upavattana near Kusinārā, and the distribution of the relics had been made, King Ajātasattu took his share of the relics and, recalling the virtues of the Buddha for seven years, seven months, and seven days, he offered great reverence.
Khi Đức Thế Tôn nhập Niết bàn tại rừng Sāla của các vị vua Malla ở Upavattana, giữa hai cây sāla song sinh ở Kusinārā, và xá lợi đã được phân chia, Vua Ajātasattu đã lấy phần xá lợi của mình và trong bảy năm, bảy tháng và bảy ngày, Ngài đã thực hiện những lễ cúng dường vĩ đại, tưởng nhớ đến các đức tính của Đức Phật.
Tattha asaṅkheyyā appameyyā manussā cittāni pasādetvā saggūpagā ahesuṃ, chaḷāsītimattāni pana purisasahassāni cirakālabhāvitena assaddhiyena micchādassanena ca vipallatthacittā pasādanīyepi ṭhāne attano cittāni padosetvā petesu uppajjiṃsu.
There, innumerable, immeasurable human beings, gladdening their minds, became celestial beings; however, eighty-six thousand men, with minds perverted by long-cultivated lack of faith and wrong view, defiled their minds even at an occasion suitable for gladness, and were reborn among the petas.
Tại đó, vô số người đã thanh tịnh tâm và tái sinh vào cõi trời, nhưng sáu mươi tám ngàn người đàn ông, do sự thiếu đức tin và tà kiến đã được vun bồi trong một thời gian dài, đã làm ô nhiễm tâm của mình ngay cả ở nơi đáng được thanh tịnh, và đã tái sinh làm ngạ quỷ.
Tasmiṃyeva rājagahe aññatarassa vibhavasampannassa kuṭumbikassa bhariyā dhītā suṇisā ca pasannacittā ‘‘dhātupūjaṃ karissāmā’’ti gandhapupphādīni gahetvā dhātuṭṭhānaṃ gantuṃ āraddhā.
In that very Rājagaha, the wife, daughter, and daughter-in-law of a wealthy householder, with gladdened minds, took perfumes, flowers, and other offerings, and set out to go to the place of the relics, intending to make offerings to the relics.
Cũng tại Rājagaha, vợ, con gái và con dâu của một gia chủ giàu có, với tâm thanh tịnh, đã lấy hương hoa và các vật phẩm khác để đi đến nơi thờ xá lợi, nói rằng: ‘‘Chúng ta sẽ cúng dường xá lợi’’.
So kuṭumbiko ‘‘kiṃ aṭṭhikānaṃ pūjanenā’’ti tā paribhāsetvā dhātupūjaṃ vivaṇṇesi.
That householder, saying, "What is the use of venerating bones?", reviled them and disparaged the veneration of the relics.
Gia chủ đó đã mắng mỏ họ và phỉ báng việc cúng dường xá lợi, nói: ‘‘Cúng dường xương cốt thì có ích gì?’’
Tāpi tassa vacanaṃ anādiyitvā tattha gantvā dhātupūjaṃ katvā gehaṃ āgatā tādisena rogena abhibhūtā nacirasseva kālaṃ katvā devaloke nibbattiṃsu.
They, disregarding his words, went there, made offerings to the relics, and having returned home, were afflicted by such a disease; not long after, they passed away and were reborn in the deva world.
Những người phụ nữ đó không nghe lời ông ta, đi đến đó, cúng dường xá lợi, rồi trở về nhà; do nghiệp thiện ấy, họ đã bị bệnh tật hành hạ và không lâu sau đó qua đời, tái sinh vào cõi trời.
So pana kodhena abhibhūto nacirasseva kālaṃ katvā tena pāpakammena petesu nibbatti.
But he, overcome by anger, passed away not long after, and by that evil kamma, he was reborn among the petas.
Còn ông gia chủ đó, do bị cơn giận chế ngự, không lâu sau cũng qua đời, và do ác nghiệp phỉ báng xá lợi ấy, ông ta đã tái sinh làm ngạ quỷ.
Athekadivasaṃ āyasmā mahākassapo sattesu anukampāya tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi, yathā manussā te pete tā ca devatāyo passanti.
Then, one day, Venerable Mahākassapa, out of compassion for beings, performed such an act of psychic power that humans could see those petas and those devas.
Một ngày nọ, Tôn giả Mahākassapa, vì lòng thương xót chúng sinh, đã thực hiện một phép thần thông khiến mọi người có thể nhìn thấy những ngạ quỷ và những vị trời đó.
Tathā pana katvā cetiyaṅgaṇe ṭhito taṃ dhātuvivaṇṇakaṃ petaṃ tīhi gāthāhi pucchi.
Having done so, he stood in the cetiya compound and questioned that peta who had disparaged the relics with three stanzas.
Sau khi làm như vậy, Ngài đứng ở sân tháp và hỏi ngạ quỷ phỉ báng xá lợi đó bằng ba câu kệ.
Tassa so peto byākāsi –
That peta answered him:
Ngạ quỷ đó đã trả lời Ngài:
507-8. Tattha duggandhoti aniṭṭhagandho, kuṇapagandhagandhīti attho.
507-8. Therein, duggandho means "ill-smelling," the meaning is "having the odor of a corpse."
507-8. Ở đây, duggandho có nghĩa là mùi khó chịu, tức là mùi như xác chết.
Tenāha ‘‘pūti vāyasī’’ti.
Therefore, it says ‘‘pūti vāyasī’’.
Vì thế, có câu “pūti vāyasī” (bốc mùi hôi thối).
Tatoti duggandhavāyanato kimīhi khāyitabbato ca upari.
Tato means "thereafter," from emitting a foul odor and being eaten by worms.
Tato có nghĩa là từ việc bốc mùi hôi thối và bị sâu bọ ăn ở phía trên.
Sattaṃ gahetvāna, okkantanti punappunanti kammasañcoditā sattā nisitadhāraṃ satthaṃ gahetvā punappunaṃ taṃ vaṇamukhaṃ avakantanti.
Sattaṃ gahetvāna, okkantanti punappuna means "the beings, impelled by kamma, taking sharp-edged weapons, hack at that mouth of the wound again and again."
Sattaṃ gahetvāna, okkantanti punappunaṃ có nghĩa là những chúng sinh bị nghiệp thúc đẩy, cầm dao sắc bén, hết lần này đến lần khác cắt vào miệng vết thương đó.
Khārena paripphositvā, okkantanti punappunanti avakantitaṭṭhāne khārodakena āsiñcitvā punappunampi avakantanti.
Khārena paripphositvā, okkantanti punappuna means "sprinkling the hacked place with caustic fluid and hacking again and again."
Khārena paripphositvā, okkantanti punappunaṃ có nghĩa là sau khi rưới nước kiềm vào chỗ đã cắt, họ lại cắt thêm lần nữa.
511. Tassāyaṃ me bhariyā ca, dhītā ca suṇisā cāti tassa mayhaṃ ayaṃ purimattabhāve bhariyā, ayaṃ dhītā, ayaṃ suṇisā.
511. Tassāyaṃ me bhariyā ca, dhītā ca suṇisā cā means "this was my wife in a previous existence, this was my daughter, this was my daughter-in-law."
511. Tassāyaṃ me bhariyā ca, dhītā ca suṇisā cā có nghĩa là người này là vợ tôi, người này là con gái tôi, người này là con dâu tôi trong kiếp trước.
Tā devabhūtā ākāse ṭhitāti dassento vadati.
He says this to show that they, having become devas, are standing in the sky.
Vị ấy nói như vậy để chỉ rằng những người phụ nữ đó đã trở thành chư thiên và đang đứng trên không trung.
Paccagghanti abhinavaṃ.
Paccagghaṃ means "new."
Paccagghaṃ có nghĩa là mới mẻ.
Thūpaṃ harantiyo vāresinti thūpaṃ pūjetuṃ upanentiyo dhātuṃ vivaṇṇento paṭikkhipiṃ.
Thūpaṃ harantiyo vāresiṃ means "I forbade them when they were bringing offerings to venerate the Thūpa, disparaging the relics."
Thūpaṃ harantiyo vāresiṃ có nghĩa là tôi đã ngăn cản những người mang vật cúng dường đến để cúng dường tháp, và tôi đã chê bai Xá-lợi.
Taṃ pāpaṃ pakataṃ mayāti taṃ dhātuvivaṇṇanapāpaṃ kataṃ samācaritaṃ mayāti vippaṭisārappatto vadati.
Taṃ pāpaṃ pakataṃ mayā means "that evil of disparaging the relics was done, committed by me," he says, having attained remorse.
Taṃ pāpaṃ pakataṃ mayā có nghĩa là tôi đã làm, đã thực hiện nghiệp ác chê bai Xá-lợi đó. Vị ấy nói với sự hối hận.
512. Chaḷāsītisahassānīti chasahassādhikā asītisahassamattā.
512. Chaḷāsītisahassānī means "eighty-six thousand in number."
512. Chaḷāsītisahassāni có nghĩa là tám mươi sáu ngàn.
Mayanti te pete attanā saddhiṃ saṅgahetvā vadati.
Mayaṃ means "we," he says, including those petas with himself.
Mayaṃ có nghĩa là vị ngạ quỷ đó bao gồm cả mình khi nói.
Paccattavedanāti visuṃ visuṃ anubhuyyamānadukkhavedanā.
Paccattavedanā means "experiencing suffering individually."
Paccattavedanā có nghĩa là những khổ thọ được trải nghiệm riêng lẻ.
Nirayeti baladukkhatāya pettivisayaṃ nirayasadisaṃ katvā āha.
Niraye means "in niraya," he said, making the peta realm like niraya due to the intensity of suffering.
Niraye có nghĩa là vì sự khổ cực tột độ, cõi ngạ quỷ được ví như địa ngục.
513. Ye ca kho thūpapūjāya, vattante arahato maheti arahato sammāsambuddhassa thūpaṃ uddissa pūjāmahe pavattamāne ahaṃ viya ye thūpapūjāya ādīnavaṃ dosaṃ pakāsenti.
513. Ye ca kho thūpapūjāya, vattante arahato mahe means "and those persons who, like me, reveal fault in the veneration of the cetiya when the great veneration of the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened Buddha, is taking place."
513. Ye ca kho thūpapūjāya, vattante arahato mahe có nghĩa là những ai, như tôi, khi có lễ hội cúng dường tháp của bậc A-la-hán, Đức Chánh Đẳng Giác, lại nói ra những điều bất lợi, những lỗi lầm về việc cúng dường tháp.
Te puggale tato puññato vivecayetha vivecāpayetha, paribāhire janayethāti aññāpadesena attano mahājāniyataṃ vibhāveti.
He reveals his great loss by referring to others, saying, "May you separate or cause to be separated those individuals from that merit, may you make them outsiders."
Hãy khiến những người đó tránh xa khỏi phước báu đó, hãy khiến họ bị loại trừ. Vị ấy tự thể hiện sự tổn thất lớn của mình bằng cách nói gián tiếp về người khác.
514. Āyantiyoti ākāsena āgacchantiyo.
514. Āyantiyo means coming through the sky.
514. Āyantiyo có nghĩa là đang đến từ trên không trung.
Mālāvipākanti thūpe katamālāpūjāya vipākaṃ phalaṃ.
Mālāvipākaṃ means the fruit, the result of the flower offering made at the stupa.
Mālāvipākaṃ có nghĩa là quả báo của việc cúng dường vòng hoa tại tháp.
Samiddhāti dibbasampattiyā samiddhā.
Samiddhā means endowed with divine prosperity.
Samiddhā có nghĩa là thịnh vượng với sự giàu sang của chư thiên.
Tā yasassiniyoti tā parivāravantiyo.
Tā yasassiniyo means those women are accompanied by attendants.
Tā yasassiniyo có nghĩa là những người đó có quyến thuộc.
515. Tañca disvānāti tassa atiparittassa pūjāpuññassa acchariyaṃ abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ atiuḷāraṃ vipākavisesaṃ disvā.
515. Tañca disvānā means having seen that extraordinary, astonishing, hair-raising, and extremely noble special result of that very small meritorious offering.
515. Tañca disvānā có nghĩa là khi thấy quả báo đặc biệt kỳ diệu, phi thường và sởn gai ốc của phước báu cúng dường rất nhỏ bé đó.
Namo karonti sappaññā, vandanti taṃ mahāmuninti, bhante kassapa, imā itthiyo taṃ uttamapuññakkhettabhūtaṃ vandanti abhivādenti, namo karonti namakkārañca karontīti attho.
Namo karonti sappaññā, vandanti taṃ mahāmuni means, "Venerable Kassapa, these women pay homage and salute that Great Sage, who is like an excellent field of merit, and they make obeisance." This is the meaning.
Namo karonti sappaññā, vandanti taṃ mahāmuniṃ có nghĩa là, thưa Tôn giả Kassapa, những người phụ nữ này, những người có trí tuệ, đảnh lễ và tôn kính Đức Phật, người là thửa ruộng phước báu tối thượng, họ cũng thực hiện sự đảnh lễ.