212. ‘‘Ye keci, bhikkhave, dhammā kusalā kusalabhāgiyā kusalapakkhikā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā; appamādo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyati.
212. ‘‘Whatever wholesome states there are, bhikkhus, pertaining to the wholesome, belonging to the wholesome side, all of them have heedfulness as their root, converge on heedfulness; heedfulness is declared to be the foremost of those states.
212. “Này các Tỳ-khưu, tất cả những pháp thiện, thuộc về thiện, thiên về thiện, đều có sự không phóng dật làm gốc, có sự không phóng dật làm nơi hội tụ; sự không phóng dật được tuyên bố là tối thượng trong các pháp ấy.
Appamattassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ – satta bojjhaṅge bhāvessati, satta bojjhaṅge bahulīkarissati.
For a bhikkhu who is heedful, bhikkhus, this is to be expected: he will develop the seven factors of awakening, he will make much of the seven factors of awakening.
Này các Tỳ-khưu, đối với Tỳ-khưu không phóng dật, điều này có thể mong đợi: vị ấy sẽ tu tập bảy giác chi, sẽ làm cho bảy giác chi sung mãn.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu appamatto satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkaroti?
‘‘And how, bhikkhus, does a bhikkhu who is heedful develop the seven factors of awakening, make much of the seven factors of awakening?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu không phóng dật tu tập bảy giác chi, làm cho bảy giác chi sung mãn như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ…pe… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu develops the mindfulness factor of awakening, based on seclusion… he develops the equanimity factor of awakening, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập niệm giác chi y cứ vào viễn ly…pe… tu tập xả giác chi y cứ vào viễn ly, y cứ vào ly tham, y cứ vào đoạn diệt, đưa đến sự xả bỏ.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu appamatto satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkarotī’’ti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu who is heedful develops the seven factors of awakening, makes much of the seven factors of awakening,’’ he said.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu không phóng dật tu tập bảy giác chi, làm cho bảy giác chi sung mãn.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
213. ‘‘Ye keci, bhikkhave, dhammā kusalā kusalabhāgiyā kusalapakkhikā, sabbe te yonisomanasikāramūlakā yonisomanasikārasamosaraṇā; yonisomanasikāro tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyati.
213. ‘‘Whatever wholesome states there are, bhikkhus, pertaining to the wholesome, belonging to the wholesome side, all of them have proper attention as their root, converge on proper attention; proper attention is declared to be the foremost of those states.
213. “Này các Tỳ-khưu, tất cả những pháp thiện, thuộc về thiện, thiên về thiện, đều có sự tác ý như lý làm gốc, có sự tác ý như lý làm nơi hội tụ; sự tác ý như lý được tuyên bố là tối thượng trong các pháp ấy.
Yonisomanasikārasampannassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ – satta bojjhaṅge bhāvessati, satta bojjhaṅge bahulīkarissati.
For a bhikkhu endowed with proper attention, bhikkhus, this is to be expected: he will develop the seven factors of awakening, he will make much of the seven factors of awakening.
Này các Tỳ-khưu, đối với Tỳ-khưu có đầy đủ tác ý như lý, điều này có thể mong đợi: vị ấy sẽ tu tập bảy giác chi, sẽ làm cho bảy giác chi sung mãn.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu yonisomanasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkaroti?
‘‘And how, bhikkhus, does a bhikkhu endowed with proper attention develop the seven factors of awakening, make much of the seven factors of awakening?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu có đầy đủ tác ý như lý tu tập bảy giác chi, làm cho bảy giác chi sung mãn như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ…pe… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu develops the mindfulness enlightenment factor, based on seclusion…pe… develops the equanimity enlightenment factor, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập niệm giác chi y cứ vào viễn ly…pe… tu tập xả giác chi y cứ vào viễn ly, y cứ vào ly tham, y cứ vào đoạn diệt, đưa đến sự xả bỏ.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu yonisomanasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkarotī’’ti.
Thus, bhikkhus, a bhikkhu endowed with proper attention develops the seven enlightenment factors, cultivates the seven enlightenment factors.”
Như vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu có đầy đủ tác ý như lý tu tập bảy giác chi, làm cho bảy giác chi sung mãn.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
214. ‘‘Pañcime, bhikkhave, jātarūpassa upakkilesā, yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā upeti kammāya.
214. “Bhikkhus, there are these five taints of gold, by which taints gold, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly serve its purpose.
214. “Này các Tỳ-khưu, có năm tạp nhiễm của vàng, do những tạp nhiễm này làm cho vàng bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được sử dụng đúng cách cho công việc.
Katame pañca?
Which five?
Năm tạp nhiễm nào?
Ayo, bhikkhave, jātarūpassa upakkileso, yena upakkilesena upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā upeti kammāya.
Iron, bhikkhus, is a taint of gold, by which taint gold, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly serve its purpose.
Này các Tỳ-khưu, sắt là tạp nhiễm của vàng, do tạp nhiễm này làm cho vàng bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được sử dụng đúng cách cho công việc.
Lohaṃ, bhikkhave, jātarūpassa upakkileso, yena upakkilesena upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ…pe… tipu, bhikkhave, jātarūpassa upakkileso…pe… sīsaṃ, bhikkhave, jātarūpassa upakkileso…pe… sajjhu, bhikkhave, jātarūpassa upakkileso, yena upakkilesena upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā upeti kammāya.
Copper, bhikkhus, is a taint of gold, by which taint gold, being tainted…pe… tin, bhikkhus, is a taint of gold…pe… lead, bhikkhus, is a taint of gold…pe… silver, bhikkhus, is a taint of gold, by which taint gold, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly serve its purpose.
Này các Tỳ-khưu, đồng là tạp nhiễm của vàng, do tạp nhiễm này làm cho vàng bị nhiễm bẩn…pe… Này các Tỳ-khưu, thiếc là tạp nhiễm của vàng…pe… Này các Tỳ-khưu, chì là tạp nhiễm của vàng…pe… Này các Tỳ-khưu, bạc là tạp nhiễm của vàng, do tạp nhiễm này làm cho vàng bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được sử dụng đúng cách cho công việc.
Ime kho, bhikkhave, pañca jātarūpassa upakkilesā, yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā upeti kammāya.
These, bhikkhus, are the five taints of gold, by which taints gold, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly serve its purpose.
Này các Tỳ-khưu, đây là năm tạp nhiễm của vàng, do những tạp nhiễm này làm cho vàng bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được sử dụng đúng cách cho công việc.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime cittassa upakkilesā, yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ cittaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāya.
“Even so, bhikkhus, there are these five taints of the mind, by which taints the mind, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly become concentrated for the destruction of the āsavas.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, có năm tạp nhiễm của tâm, do những tạp nhiễm này làm cho tâm bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được định tâm đúng cách để diệt trừ các lậu hoặc.
Katame pañca?
Which five?
Năm tạp nhiễm nào?
Kāmacchando, bhikkhave, cittassa upakkileso, yena upakkilesena upakkiliṭṭhaṃ cittaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāya…pe… ime kho, bhikkhave, pañca cittassa upekkilesā, yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ cittaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāyā’’ti.
Sensual desire, bhikkhus, is a taint of the mind, by which taint the mind, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly become concentrated for the destruction of the āsavas…pe… these, bhikkhus, are the five taints of the mind, by which taints the mind, being tainted, is neither soft nor workable, nor radiant, but brittle, and does not properly become concentrated for the destruction of the āsavas.”
Này các Tỳ-khưu, dục tham là tạp nhiễm của tâm, do tạp nhiễm này làm cho tâm bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được định tâm đúng cách để diệt trừ các lậu hoặc…pe… Này các Tỳ-khưu, đây là năm tạp nhiễm của tâm, do những tạp nhiễm này làm cho tâm bị nhiễm bẩn thì không mềm mại, không dễ uốn nắn, không sáng chói, lại dễ vỡ, và không thể được định tâm đúng cách để diệt trừ các lậu hoặc.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
215. ‘‘Sattime, bhikkhave, bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattanti.
215. “Bhikkhus, there are these seven enlightenment factors that are unobstructed, unhindered, untainted by the mind, developed and cultivated, leading to the realization of the fruit of knowledge and liberation.
215. “Này các Tỳ-khưu, có bảy giác chi này, không có chướng ngại, không có che đậy, không có tạp nhiễm của tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh giải thoát.
Katame satta?
Which seven?
Bảy giác chi nào?
Satisambojjhaṅgo, bhikkhave, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo, bhikkhave, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati.
The mindfulness enlightenment factor, bhikkhus, is unobstructed, unhindered, untainted by the mind, developed and cultivated, leading to the realization of the fruit of knowledge and liberation…pe… the equanimity enlightenment factor, bhikkhus, is unobstructed, unhindered, untainted by the mind, developed and cultivated, leading to the realization of the fruit of knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, niệm giác chi là không có chướng ngại, không có che đậy, không có tạp nhiễm của tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh giải thoát…pe… Này các Tỳ-khưu, xả giác chi là không có chướng ngại, không có che đậy, không có tạp nhiễm của tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh giải thoát.
Ime kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattantī’’ti.
"Bhikkhus, these seven factors of awakening are unhindering, unobstructed, not defilements of the mind. When developed and cultivated, they lead to the direct realization of the fruit of true knowledge and liberation."
“Này các Tỳ-khưu, bảy chi phần giác ngộ này không che chướng, không ngăn che, không làm ô nhiễm tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh và giải thoát.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
216. ‘‘Ayoniso, bhikkhave, manasikaroto anuppanno ceva kāmacchando uppajjati, uppanno ca kāmacchando bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati; anuppanno ceva byāpādo uppajjati, uppanno ca byāpādo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati; anuppannañceva thinamiddhaṃ uppajjati, uppannañca thinamiddhaṃ bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati; anuppannañceva uddhaccakukkuccaṃ uppajjati, uppannañca uddhaccakukkuccaṃ bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati; anuppannā ceva vicikicchā uppajjati, uppannā ca vicikicchā bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’ti.
216. "Bhikkhus, when one attends unwisely, unarisen sensual desire arises, and arisen sensual desire increases and expands; unarisen ill will arises, and arisen ill will increases and expands; unarisen sloth and torpor arise, and arisen sloth and torpor increase and expand; unarisen restlessness and remorse arise, and arisen restlessness and remorse increase and expand; unarisen doubt arises, and arisen doubt increases and expands."
“Này các Tỳ-khưu, khi tác ý không như lý, dục tham chưa sanh sẽ sanh khởi, dục tham đã sanh sẽ tăng trưởng và sung mãn; sân hận chưa sanh sẽ sanh khởi, sân hận đã sanh sẽ tăng trưởng và sung mãn; hôn trầm thụy miên chưa sanh sẽ sanh khởi, hôn trầm thụy miên đã sanh sẽ tăng trưởng và sung mãn; trạo cử hối hận chưa sanh sẽ sanh khởi, trạo cử hối hận đã sanh sẽ tăng trưởng và sung mãn; nghi ngờ chưa sanh sẽ sanh khởi, nghi ngờ đã sanh sẽ tăng trưởng và sung mãn.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
218. ‘‘Sattime, bhikkhave, bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā buddhiyā aparihānāya saṃvattanti.
218. "Bhikkhus, these seven factors of awakening, when developed and cultivated, lead to the non-decline of understanding.
“Này các Tỳ-khưu, bảy chi phần giác ngộ này, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự không suy giảm trí tuệ.
Katame satta?
Which seven?
Thế nào là bảy?
Satisambojjhaṅgo…pe… upekkhāsambojjhaṅgo.
Mindfulness as a factor of awakening...pe... equanimity as a factor of awakening.
Chi phần giác ngộ niệm… (lược)… chi phần giác ngộ xả.
Ime kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā buddhiyā aparihānāya saṃvattantī’’ti.
Bhikkhus, these seven factors of awakening, when developed and cultivated, lead to the non-decline of understanding."
Này các Tỳ-khưu, bảy chi phần giác ngộ này, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự không suy giảm trí tuệ.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
219. ‘‘Pañcime, bhikkhave, āvaraṇā nīvaraṇā cetaso upakkilesā paññāya dubbalīkaraṇā.
219. "Bhikkhus, these five are hindrances, obstructions, defilements of the mind that weaken wisdom.
“Này các Tỳ-khưu, có năm sự che chướng, ngăn che này, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Kāmacchando, bhikkhave, āvaraṇo nīvaraṇo cetaso upakkileso paññāya dubbalīkaraṇo.
Sensual desire, bhikkhus, is a hindrance, an obstruction, a defilement of the mind that weakens wisdom.
Này các Tỳ-khưu, dục tham là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Byāpādo, bhikkhave, āvaraṇo nīvaraṇo cetaso upakkileso paññāya dubbalīkaraṇo.
Ill will, bhikkhus, is a hindrance, an obstruction, a defilement of the mind that weakens wisdom.
Này các Tỳ-khưu, sân hận là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Thinamiddhaṃ, bhikkhave, āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ cetaso upakkilesaṃ paññāya dubbalīkaraṇaṃ.
Sloth and torpor, bhikkhus, are a hindrance, an obstruction, a defilement of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, hôn trầm thụy miên là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Uddhaccakukkuccaṃ, bhikkhave, āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ cetaso upakkilesaṃ paññāya dubbalīkaraṇaṃ.
Restlessness and remorse, bhikkhus, are a hindrance, an obstruction, a defilement of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, trạo cử hối hận là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Vicikicchā, bhikkhave, āvaraṇā nīvaraṇā cetaso upakkilesā paññāya dubbalīkaraṇā.
Doubt, bhikkhus, is a hindrance, an obstruction, a defilement of the mind that weakens wisdom.
Này các Tỳ-khưu, nghi ngờ là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Ime kho, bhikkhave, pañca āvaraṇā nīvaraṇā cetaso upakkilesā paññāya dubbalīkaraṇā.
Bhikkhus, these five are hindrances, obstructions, defilements of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, đây là năm sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
‘‘Sattime, bhikkhave, bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattanti.
"Bhikkhus, these seven factors of awakening are unhindering, unobstructed, not defilements of the mind. When developed and cultivated, they lead to the direct realization of the fruit of true knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, có bảy chi phần giác ngộ này không che chướng, không ngăn che, không làm ô nhiễm tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh và giải thoát.
Katame satta?
Which seven?
Thế nào là bảy?
Satisambojjhaṅgo, bhikkhave, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo, bhikkhave, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati.
Mindfulness as a factor of awakening, bhikkhus, is unhindering, unobstructed, not a defilement of the mind. When developed and cultivated, it leads to the direct realization of the fruit of true knowledge and liberation...pe... equanimity as a factor of awakening, bhikkhus, is unhindering, unobstructed, not a defilement of the mind. When developed and cultivated, it leads to the direct realization of the fruit of true knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, chi phần giác ngộ niệm là không che chướng, không ngăn che, không làm ô nhiễm tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh và giải thoát… (lược)… chi phần giác ngộ xả là không che chướng, không ngăn che, không làm ô nhiễm tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh và giải thoát.
Ime kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattantīti.
Bhikkhus, these seven factors of awakening are unhindering, unobstructed, not defilements of the mind. When developed and cultivated, they lead to the direct realization of the fruit of true knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, bảy chi phần giác ngộ này là không che chướng, không ngăn che, không làm ô nhiễm tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh và giải thoát.
‘‘Katame pañca nīvaraṇā tasmiṃ samaye na honti?
"Which five hindrances are not present at that time?
Thế nào là năm triền cái không hiện hữu vào lúc ấy?
Kāmacchandanīvaraṇaṃ tasmiṃ samaye na hoti, byāpādanīvaraṇaṃ tasmiṃ samaye na hoti, thinamiddhanīvaraṇaṃ tasmiṃ samaye na hoti, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ tasmiṃ samaye na hoti, vicikicchānīvaraṇaṃ tasmiṃ samaye na hoti.
The hindrance of sensual desire is not present at that time, the hindrance of ill will is not present at that time, the hindrance of sloth and torpor is not present at that time, the hindrance of restlessness and remorse is not present at that time, the hindrance of doubt is not present at that time.
Triền cái dục tham vào lúc ấy không hiện hữu, triền cái sân hận vào lúc ấy không hiện hữu, triền cái hôn trầm thụy miên vào lúc ấy không hiện hữu, triền cái trạo cử hối hận vào lúc ấy không hiện hữu, triền cái nghi ngờ vào lúc ấy không hiện hữu.
Imassa pañca nīvaraṇā tasmiṃ samaye na honti.
At that time, these five hindrances are not present in him.
Năm triền cái này không hiện hữu nơi vị ấy vào lúc ấy.
‘‘Katame satta bojjhaṅgā tasmiṃ samaye bhāvanāpāripūriṃ gacchanti?
"Which seven factors of awakening go to their full development at that time?
Thế nào là bảy chi phần giác ngộ đạt đến sự viên mãn tu tập vào lúc ấy?
Satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhāvanāpāripūriṃ gacchati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
Mindfulness as a factor of awakening goes to its full development at that time...pe... equanimity as a factor of awakening goes to its full development at that time.
Chi phần giác ngộ niệm vào lúc ấy đạt đến sự viên mãn tu tập… (lược)… chi phần giác ngộ xả vào lúc ấy đạt đến sự viên mãn tu tập.
Ime satta bojjhaṅgā tasmiṃ samaye bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
These seven factors of awakening go to their full development at that time.
Bảy chi phần giác ngộ này vào lúc ấy đạt đến sự viên mãn tu tập.
Yasmiṃ, bhikkhave, samaye ariyasāvako aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbaṃ cetaso samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇāti, imassa pañca nīvaraṇā tasmiṃ samaye na honti.
Bhikkhus, at whatever time a noble disciple listens to the Dhamma with an attentive mind, with full mental engagement, with ears intent, at that time the five hindrances are not present in him.
Này các Tỳ-khưu, vào lúc nào vị Thánh đệ tử chú tâm, tác ý, hoàn toàn tập trung tâm ý, lắng tai nghe Pháp, vào lúc ấy năm triền cái không hiện hữu nơi vị ấy.
Ime satta bojjhaṅgā tasmiṃ samaye bhāvanāpāripūriṃ gacchantī’’ti.
These seven factors of awakening go to their full development at that time."
Bảy chi phần giác ngộ này vào lúc ấy đạt đến sự viên mãn tu tập.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
220. ‘‘Santi, bhikkhave, mahārukkhā aṇubījā mahākāyā rukkhānaṃ ajjhāruhā, yehi rukkhā ajjhārūḷhā obhaggavibhaggā vipatitā senti.
220. "Bhikkhus, there are great trees with tiny seeds and huge trunks, climbers that overgrow trees. When trees are overgrown by them, they lie broken, shattered, fallen.
“Này các Tỳ-khưu, có những cây cổ thụ hạt nhỏ, thân lớn, là loại cây sống bám vào cây khác, khiến những cây bị chúng bám vào trở nên đổ nát, gãy vụn và nằm rải rác.
Katame ca te, bhikkhave, mahārukkhā aṇubījā mahākāyā rukkhānaṃ ajjhāruhā, yehi rukkhā ajjhārūḷhā obhaggavibhaggā vipatitā senti* ?
And which, bhikkhus, are those great trees with tiny seeds and huge trunks, climbers that overgrow trees, by which trees, when overgrown, lie broken, shattered, fallen?
Này các Tỳ-khưu, những cây cổ thụ hạt nhỏ, thân lớn, là loại cây sống bám vào cây khác, khiến những cây bị chúng bám vào trở nên đổ nát, gãy vụn và nằm rải rác ấy là những cây nào?
Assattho, nigrodho, pilakkho, udumbaro, kacchako, kapitthano – ime kho te, bhikkhave, mahārukkhā aṇubījā mahākāyā rukkhānaṃ ajjhāruhā, yehi rukkhā ajjhārūḷhā obhaggavibhaggā vipatitā senti.
The bodhi tree, the banyan tree, the cluster fig, the udumbara, the kacchaka, the kapitthana – these, bhikkhus, are those great trees with tiny seeds and huge trunks, climbers that overgrow trees, by which trees, when overgrown, lie broken, shattered, fallen.
Đó là cây Assattha (Bồ đề), Nigrodha (Đa), Pilakkha (Si), Udumbara (Ưu đàm bát), Kacchaka, Kapitthana. Này các Tỳ-khưu, đây là những cây cổ thụ hạt nhỏ, thân lớn, là loại cây sống bám vào cây khác, khiến những cây bị chúng bám vào trở nên đổ nát, gãy vụn và nằm rải rác.
Evameva kho, bhikkhave, idhekacco kulaputto yādisake kāme ohāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so tādisakehi kāmehi tato vā pāpiṭṭhatarehi obhaggavibhaggo vipatito seti.
In the same way, bhikkhus, some young man of good family, having abandoned such sensual pleasures, has gone forth from the home life into homelessness, but by similar sensual pleasures, or by even worse ones, he lies broken, shattered, fallen from the Dispensation.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, ở đây có một thiện nam tử đã từ bỏ những dục lạc như thế mà xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình; nhưng vị ấy lại bị những dục lạc như thế, hoặc những dục lạc còn tệ hơn thế, làm cho đổ nát, gãy vụn, và nằm rải rác (trở lại đời sống thế tục).
‘‘Pañcime, bhikkhave, āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhāruhā paññāya dubbalīkaraṇā.
"Bhikkhus, these five are hindrances, obstructions, climbers of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, có năm sự che chướng, ngăn che này, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Kāmacchando, bhikkhave, āvaraṇo nīvaraṇo cetaso ajjhāruho paññāya dubbalīkaraṇo.
Sensual desire, bhikkhus, is a hindrance, an obstruction, a climber of the mind that weakens wisdom.
Này các Tỳ-khưu, dục tham là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Byāpādo, bhikkhave, āvaraṇo nīvaraṇo cetaso ajjhāruho paññāya dubbalīkaraṇo.
Ill will, bhikkhus, is a hindrance, an obstruction, a climber of the mind that weakens wisdom.
Này các Tỳ-khưu, sân hận là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Thinamiddhaṃ, bhikkhave, āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ cetaso ajjhāruhaṃ paññāya dubbalīkaraṇaṃ.
Sloth and torpor, bhikkhus, are a hindrance, an obstruction, a climber of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, hôn trầm thụy miên là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Uddhaccakukkuccaṃ, bhikkhave, āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ cetaso ajjhāruhaṃ paññāya dubbalīkaraṇaṃ.
Restlessness and remorse, bhikkhus, are a hindrance, an obstruction, a climber of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, trạo cử hối hận là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Vicikicchā, bhikkhave, āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhāruhā paññāya dubbalīkaraṇā.
Doubt, bhikkhus, is a hindrance, an obstruction, a climber of the mind that weakens wisdom.
Này các Tỳ-khưu, nghi ngờ là sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
Ime kho, bhikkhave, pañca āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhāruhā paññāya dubbalīkaraṇā.
Bhikkhus, these five are hindrances, obstructions, climbers of the mind that weaken wisdom.
Này các Tỳ-khưu, đây là năm sự che chướng, ngăn che, làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ.
‘‘Sattime, bhikkhave, bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anajjhāruhā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattanti.
"Bhikkhus, these seven factors of awakening are unhindering, unobstructed, not climbers of the mind. When developed and cultivated, they lead to the direct realization of the fruit of true knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, có bảy chi phần giác ngộ này không che chướng, không ngăn che, không làm ô nhiễm tâm, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ đưa đến sự chứng đắc quả minh và giải thoát.
Katame satta?
Which seven?
Thế nào là bảy?
Satisambojjhaṅgo, bhikkhave, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anajjhāruho bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo, bhikkhave, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anajjhāruho bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati.
Monks, the mindfulness factor of awakening, unhindered, unencumbered, not overwhelming the mind, developed and made much of, conduces to the realization of the fruit of knowledge and liberation... and the equanimity factor of awakening, monks, unhindered, unencumbered, not overwhelming the mind, developed and made much of, conduces to the realization of the fruit of knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, niệm giác chi, không chướng ngại, không ngăn che, không xâm chiếm tâm, được tu tập, được làm cho sung mãn, đưa đến sự chứng đắc quả minh giải thoát…pe… xả giác chi, này các Tỳ-khưu, không chướng ngại, không ngăn che, không xâm chiếm tâm, được tu tập, được làm cho sung mãn, đưa đến sự chứng đắc quả minh giải thoát.
Ime kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anajjhāruhā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattantī’’ti.
Monks, these seven factors of awakening, unhindered, unencumbered, not overwhelming the mind, developed and made much of, conduce to the realization of the fruit of knowledge and liberation.
Này các Tỳ-khưu, bảy giác chi này, không chướng ngại, không ngăn che, không xâm chiếm tâm, được tu tập, được làm cho sung mãn, đưa đến sự chứng đắc quả minh giải thoát.
Navamaṃ.
The Ninth.
Phẩm thứ chín.
221. ‘‘Pañcime, bhikkhave, nīvaraṇā andhakaraṇā acakkhukaraṇā aññāṇakaraṇā paññānirodhikā vighātapakkhiyā anibbānasaṃvattanikā.
221. “Monks, these five hindrances cause blindness, prevent the eye of wisdom, cause ignorance, obstruct wisdom, are troublesome, and do not lead to Nibbāna.
221. "Này các Tỳ-khưu, có năm nīvaraṇa (triền cái) này làm cho mù quáng, làm không có mắt, làm không có trí tuệ, làm chướng ngại trí tuệ, thuộc về khổ đau, không đưa đến Nibbāna.
Katame pañca?
Which five?
Năm nào?
Kāmacchandanīvaraṇaṃ, bhikkhave, andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhiyaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ.
The hindrance of sensual desire, monks, causes blindness, prevents the eye of wisdom, causes ignorance, obstructs wisdom, is troublesome, and does not lead to Nibbāna.
Này các Tỳ-khưu, dục tham nīvaraṇa làm cho mù quáng, làm không có mắt, làm không có trí tuệ, làm chướng ngại trí tuệ, thuộc về khổ đau, không đưa đến Nibbāna.
Byāpādanīvaraṇaṃ, bhikkhave…pe… thinamiddhanīvaraṇaṃ, bhikkhave… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, bhikkhave… vicikicchānīvaraṇaṃ, bhikkhave, andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhiyaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ.
The hindrance of ill will, monks… the hindrance of sloth and torpor, monks… the hindrance of restlessness and remorse, monks… the hindrance of doubt, monks, causes blindness, prevents the eye of wisdom, causes ignorance, obstructs wisdom, is troublesome, and does not lead to Nibbāna.
Này các Tỳ-khưu, sân hận nīvaraṇa…pe… hôn trầm thụy miên nīvaraṇa, này các Tỳ-khưu… trạo cử hối hận nīvaraṇa, này các Tỳ-khưu… hoài nghi nīvaraṇa, này các Tỳ-khưu, làm cho mù quáng, làm không có mắt, làm không có trí tuệ, làm chướng ngại trí tuệ, thuộc về khổ đau, không đưa đến Nibbāna.
Ime kho, bhikkhave, pañca nīvaraṇā andhakaraṇā acakkhukaraṇā aññāṇakaraṇā paññānirodhikā vighātapakkhiyā anibbānasaṃvattanikā.
Monks, these five hindrances cause blindness, prevent the eye of wisdom, cause ignorance, obstruct wisdom, are troublesome, and do not lead to Nibbāna.
Này các Tỳ-khưu, năm nīvaraṇa này làm cho mù quáng, làm không có mắt, làm không có trí tuệ, làm chướng ngại trí tuệ, thuộc về khổ đau, không đưa đến Nibbāna.
‘‘Sattime, bhikkhave, bojjhaṅgā cakkhukaraṇā ñāṇakaraṇā paññābuddhiyā avighātapakkhiyā nibbānasaṃvattanikā.
“Monks, these seven factors of awakening provide the eye, provide knowledge, lead to the growth of wisdom, are not troublesome, and lead to Nibbāna.
"Này các Tỳ-khưu, có bảy bojjhaṅga (giác chi) này làm cho có mắt, làm cho có trí tu tuệ, làm tăng trưởng trí tuệ, không thuộc về khổ đau, đưa đến Nibbāna.
Katame satta?
Which seven?
Bảy nào?
Satisambojjhaṅgo, bhikkhave, cakkhukaraṇo ñāṇakaraṇo paññābuddhiyo avighātapakkhiyo nibbānasaṃvattaniko…pe… upekkhāsambojjhaṅgo, bhikkhave, cakkhukaraṇo ñāṇakaraṇo paññābuddhiyo avighātapakkhiyo nibbānasaṃvattaniko.
The mindfulness factor of awakening, monks, provides the eye, provides knowledge, leads to the growth of wisdom, is not troublesome, and leads to Nibbāna… and the equanimity factor of awakening, monks, provides the eye, provides knowledge, leads to the growth of wisdom, is not troublesome, and leads to Nibbāna.
Này các Tỳ-khưu, niệm giác chi làm cho có mắt, làm cho có trí tuệ, làm tăng trưởng trí tuệ, không thuộc về khổ đau, đưa đến Nibbāna…pe… xả giác chi, này các Tỳ-khưu, làm cho có mắt, làm cho có trí tuệ, làm tăng trưởng trí tuệ, không thuộc về khổ đau, đưa đến Nibbāna.
Ime kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā cakkhukaraṇā ñāṇakaraṇā paññābuddhiyā avighātapakkhiyā nibbānasaṃvattanikā’’ti.
Monks, these seven factors of awakening provide the eye, provide knowledge, lead to the growth of wisdom, are not troublesome, and lead to Nibbāna.”
Này các Tỳ-khưu, bảy giác chi này làm cho có mắt, làm cho có trí tuệ, làm tăng trưởng trí tuệ, không thuộc về khổ đau, đưa đến Nibbāna."
Dasamaṃ.
The Tenth.
Phẩm thứ mười.
222. Sāvatthinidānaṃ.
222. Sāvatthī.
222. Tại Sāvatthī.
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahiṃsu, sabbe te sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā.
“Monks, whatever recluses or brahmins in the past abandoned the three measures of conceit, all of them did so by developing and making much of the seven factors of awakening.
"Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong quá khứ đã đoạn trừ ba loại ngã mạn (vidhā), tất cả đều do đã tu tập, đã làm cho sung mãn bảy giác chi.
Ye hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahissanti, sabbe te sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā.
Whatever recluses or brahmins in the future will abandon the three measures of conceit, all of them will do so by developing and making much of the seven factors of awakening.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong tương lai sẽ đoạn trừ ba loại ngã mạn, tất cả đều do sẽ tu tập, sẽ làm cho sung mãn bảy giác chi.
Ye hi keci, bhikkhave, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahanti, sabbe te sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā.
Whatever recluses or brahmins at present abandon the three measures of conceit, all of them do so by developing and making much of the seven factors of awakening.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào hiện tại đang đoạn trừ ba loại ngã mạn, tất cả đều do đã tu tập, đã làm cho sung mãn bảy giác chi.
Katamesaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ?
Which seven factors of awakening?
Bảy giác chi nào?
Satisambojjhaṅgassa…pe… upekkhāsambojjhaṅgassa.
The mindfulness factor of awakening… the equanimity factor of awakening.
Niệm giác chi…pe… xả giác chi.
Ye hi keci, bhikkhave, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā tisso vidhā pajahiṃsu…pe… pajahissanti…pe… pajahanti, sabbe te imesaṃyeva sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā’’ti.
Monks, whatever recluses or brahmins in the past abandoned the three measures of conceit… will abandon… or abandon at present, all of them did so by developing and making much of these very seven factors of awakening.”
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong quá khứ đã đoạn trừ ba loại ngã mạn…pe… sẽ đoạn trừ…pe… đang đoạn trừ, tất cả đều do đã tu tập, đã làm cho sung mãn chính bảy giác chi này."
Paṭhamaṃ.
The First.
Phẩm thứ nhất.
223. ‘‘Rañño, bhikkhave, cakkavattissa pātubhāvā sattannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo hoti.
223. “Monks, with the appearance of a universal monarch (cakkavatti), there is the appearance of seven jewels.
223. "Này các Tỳ-khưu, khi một vị vua Chuyển Luân Vương xuất hiện, bảy loại báu vật xuất hiện.
Katamesaṃ sattannaṃ?
Which seven?
Bảy loại nào?
Cakkaratanassa pātubhāvo hoti, hatthiratanassa pātubhāvo hoti, assaratanassa pātubhāvo hoti, maṇiratanassa pātubhāvo hoti, itthiratanassa pātubhāvo hoti, gahapatiratanassa pātubhāvo hoti, pariṇāyakaratanassa pātubhāvo hoti.
There is the appearance of the jewel of the wheel, the jewel of the elephant, the jewel of the horse, the jewel of the gem, the jewel of the woman, the jewel of the householder, and the jewel of the adviser.
Bánh xe báu xuất hiện, voi báu xuất hiện, ngựa báu xuất hiện, ngọc báu xuất hiện, nữ báu xuất hiện, gia chủ báu xuất hiện, tướng quân báu xuất hiện.
Rañño, bhikkhave, cakkavattissa pātubhāvā imesaṃ sattannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo hoti.
Monks, with the appearance of a cakkavatti, there is the appearance of these seven jewels.
Này các Tỳ-khưu, khi một vị vua Chuyển Luân Vương xuất hiện, bảy loại báu vật này xuất hiện.
‘‘Tathāgatassa, bhikkhave, pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa sattannaṃ bojjhaṅgaratanānaṃ pātubhāvo hoti.
“Similarly, monks, with the appearance of a Tathāgata, an Arahant, a Fully Self-Enlightened One, there is the appearance of the seven jewels of the factors of awakening.
"Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi một Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác xuất hiện, bảy loại giác chi báu xuất hiện.
Katamesaṃ sattannaṃ?
Which seven?
Bảy loại nào?
Satisambojjhaṅgassa ratanassa pātubhāvo hoti…pe… upekkhāsambojjhaṅgassa ratanassa pātubhāvo hoti.
There is the appearance of the jewel of the mindfulness factor of awakening… the jewel of the equanimity factor of awakening.
Niệm giác chi báu xuất hiện…pe… xả giác chi báu xuất hiện.
Tathāgatassa, bhikkhave, pātubhāvā arahato sammāsambuddhassa imesaṃ sattannaṃ bojjhaṅgaratanānaṃ pātubhāvo hotī’’ti.
Monks, with the appearance of a Tathāgata, an Arahant, a Fully Self-Enlightened One, there is the appearance of these seven jewels of the factors of awakening.”
Này các Tỳ-khưu, khi một Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác xuất hiện, bảy loại giác chi báu này xuất hiện."
Dutiyaṃ.
The Second.
Phẩm thứ hai.
224. ‘‘Mārasenappamaddanaṃ vo, bhikkhave, maggaṃ desessāmi; taṃ suṇātha.
224. “Monks, I will teach you the path that crushes Māra’s army; listen to it.
224. "Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường nghiền nát quân đội Māra; hãy lắng nghe.
Katamo ca, bhikkhave, mārasenappamaddano maggo?
And what, monks, is the path that crushes Māra’s army?
Và này các Tỳ-khưu, con đường nghiền nát quân đội Māra là gì?
Yadidaṃ – satta bojjhaṅgā.
It is these seven factors of awakening.
Đó là bảy giác chi.
Katame satta?
Which seven?
Bảy nào?
Satisambojjhaṅgo…pe… upekkhāsambojjhaṅgo – ayaṃ kho, bhikkhave, mārasenappamaddano maggo’’ti.
The mindfulness factor of awakening… the equanimity factor of awakening. This, monks, is the path that crushes Māra’s army.”
Niệm giác chi…pe… xả giác chi – này các Tỳ-khưu, đây chính là con đường nghiền nát quân đội Māra."
Tatiyaṃ.
The Third.
Phẩm thứ ba.
225. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘duppañño eḷamūgo, duppañño eḷamūgo’ti, bhante, vuccati.
225. Then a certain monk approached the Blessed One… and sitting to one side, that monk said to the Blessed One: “Venerable sir, it is said, ‘dull-witted, sluggish; dull-witted, sluggish.’
225. Rồi một Tỳ-khưu nọ đi đến chỗ Thế Tôn…pe… ngồi xuống một bên, Tỳ-khưu ấy bạch Thế Tôn: "Bạch Ngài, người ta nói: 'Kẻ ngu si, kẻ đần độn, kẻ ngu si, kẻ đần độn'.
Kittāvatā nu kho, bhante, ‘duppañño eḷamūgo’ti vuccatī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one called ‘dull-witted, sluggish’?”
Bạch Ngài, cho đến mức nào thì được gọi là 'kẻ ngu si, kẻ đần độn'?"
‘‘Sattannaṃ kho, bhikkhu, bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā abahulīkatattā ‘duppañño eḷamūgo’ti vuccati.
“Monk, due to not developing and not making much of the seven factors of awakening, one is called ‘dull-witted, sluggish.’
"Này Tỳ-khưu, do không tu tập, không làm cho sung mãn bảy giác chi, nên được gọi là 'kẻ ngu si, kẻ đần độn'.
Katamesaṃ sattannaṃ?
Which seven?
Bảy nào?
Satisambojjhaṅgassa…pe… upekkhāsambojjhaṅgassa – imesaṃ kho, bhikkhu, sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā abahulīkatattā ‘duppañño eḷamūgo’ti vuccatī’’ti.
The mindfulness factor of awakening… the equanimity factor of awakening. Monk, due to not developing and not making much of these seven factors of awakening, one is called ‘dull-witted, sluggish’.”
Niệm giác chi…pe… xả giác chi – này Tỳ-khưu, do không tu tập, không làm cho sung mãn bảy giác chi này, nên được gọi là 'kẻ ngu si, kẻ đần độn'."
Catutthaṃ.
The Fourth.
Phẩm thứ tư.
226. ‘‘‘Paññavā aneḷamūgo, paññavā aneḷamūgo’ti, bhante, vuccati.
226. “Venerable sir, it is said, ‘wise, not sluggish; wise, not sluggish.’
226. "Bạch Ngài, người ta nói: 'Người có trí tuệ, không đần độn, người có trí tuệ, không đần độn'.
Kittāvatā nu kho, bhante, ‘paññavā aneḷamūgo’ti vuccatī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one called ‘wise, not sluggish’?”
Bạch Ngài, cho đến mức nào thì được gọi là 'người có trí tuệ, không đần độn'?"
‘‘Sattannaṃ kho, bhikkhu, bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ‘paññavā aneḷamūgo’ti vuccati.
“Monk, due to developing and making much of the seven factors of awakening, one is called ‘wise, not sluggish.’
"Này Tỳ-khưu, do đã tu tập, đã làm cho sung mãn bảy giác chi, nên được gọi là 'người có trí tuệ, không đần độn'.
Katamesaṃ sattannaṃ?
Which seven?
Bảy nào?
Satisambojjhaṅgassa…pe… upekkhāsambojjhaṅgassa – imesaṃ kho, bhikkhu, sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ‘paññavā aneḷamūgo’ti vuccatī’’ti.
The mindfulness factor of awakening… the equanimity factor of awakening. Monk, due to developing and making much of these seven factors of awakening, one is called ‘wise, not sluggish’.”
Niệm giác chi…pe… xả giác chi – này Tỳ-khưu, do đã tu tập, đã làm cho sung mãn bảy giác chi này, nên được gọi là 'người có trí tuệ, không đần độn'."
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Phẩm thứ năm.
227. ‘‘‘Daliddo, daliddo’ti, bhante, vuccati.
227. “Venerable sir, it is said, ‘poor; poor.’
227. "Bạch Ngài, người ta nói: 'Kẻ nghèo khổ, kẻ nghèo khổ'.
Kittāvatā nu kho, bhante, ‘daliddo’ti vuccatī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one called ‘poor’?”
Bạch Ngài, cho đến mức nào thì được gọi là 'kẻ nghèo khổ'?"
‘‘Sattannaṃ kho, bhikkhu, bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā abahulīkatattā ‘daliddo’ti vuccati.
“Monk, due to not developing and not making much of the seven factors of awakening, one is called ‘poor.’
"Này Tỳ-khưu, do không tu tập, không làm cho sung mãn bảy giác chi, nên được gọi là 'kẻ nghèo khổ'.
Katamesaṃ sattannaṃ?
Which seven?
Bảy nào?
Satisambojjhaṅgassa…pe… upekkhāsambojjhaṅgassa – imesaṃ kho, bhikkhu, sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā abahulīkatattā ‘daliddo’ti vuccatī’’ti.
The mindfulness factor of awakening… the equanimity factor of awakening. Monk, due to not developing and not making much of these seven factors of awakening, one is called ‘poor’.”
Niệm giác chi…pe… xả giác chi – này Tỳ-khưu, do không tu tập, không làm cho sung mãn bảy giác chi này, nên được gọi là 'kẻ nghèo khổ'."
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Phẩm thứ sáu.
228. ‘‘‘Adaliddo, adaliddo’ti, bhante, vuccati.
228. “Venerable sir, it is said, ‘not poor; not poor.’
228. "Bạch Ngài, người ta nói: 'Người không nghèo khổ, người không nghèo khổ'.
Kittāvatā nu kho, bhante, ‘adaliddo’ti vuccatī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one called ‘not poor’?”
Bạch Ngài, cho đến mức nào thì được gọi là 'người không nghèo khổ'?"
‘‘Sattannaṃ kho, bhikkhu, bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ‘adaliddo’ti vuccati.
"Monk, one is called 'not poor' because of the development and cultivation of the seven bojjhaṅgas."
‘‘Này Tỳ-khưu, do đã tu tập và làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) mà được gọi là 'không nghèo khó'.
Katamesaṃ sattannaṃ?
"Which seven?"
Thế nào là bảy chi phần ấy?
Satisambojjhaṅgassa …pe… upekkhāsambojjhaṅgassa – imesaṃ kho, bhikkhu, sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ‘adaliddo’ti vuccatī’’ti.
"The bojjhaṅga of mindfulness…and the bojjhaṅga of equanimity—because of the development and cultivation of these seven bojjhaṅgas, monk, one is called 'not poor'."
Đó là chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅga)... cho đến... chi phần giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅgassa) – Này Tỳ-khưu, do đã tu tập và làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ này mà được gọi là 'không nghèo khó'.”
Sattamaṃ.
The seventh.
(Kinh) thứ bảy.
229. ‘‘Ādiccassa, bhikkhave, udayato etaṃ pubbaṅgamaṃ etaṃ pubbanimittaṃ, yadidaṃ – aruṇuggaṃ.
"Monks, the rising of the dawn is the forerunner, the precursor to the rising of the sun."
229. ‘‘Này các Tỳ-khưu, sự mọc của mặt trời có dấu hiệu báo trước, có điềm báo trước, đó là ánh bình minh.
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhuno sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ uppādāya etaṃ pubbaṅgamaṃ etaṃ pubbanimittaṃ, yadidaṃ – kalyāṇamittatā.
"In the same way, monks, good friendship (kalyāṇamittatā) is the forerunner, the precursor to the arising of the seven bojjhaṅgas for a monk."
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, sự phát sinh của bảy chi phần giác ngộ ở một Tỳ-khưu có dấu hiệu báo trước, có điềm báo trước, đó là có bạn lành (kalyāṇamittatā).
Kalyāṇamittassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ – satta bojjhaṅge bhāvessati, satta bojjhaṅge bahulīkarissati.
"For a monk who has good friends, monks, this is to be expected: he will develop the seven bojjhaṅgas, he will cultivate the seven bojjhaṅgas."
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có bạn lành thì có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ tu tập bảy chi phần giác ngộ, sẽ làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ.
Kathañca, bhikkhave, bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkaroti?
"And how, monks, does a monk with good friends develop the seven bojjhaṅgas, cultivate the seven bojjhaṅgas?"
Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có bạn lành tu tập bảy chi phần giác ngộ, làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ…pe… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
"Here, monks, a monk develops the bojjhaṅga of mindfulness, based on seclusion…he develops the bojjhaṅga of equanimity, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment."
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅga) y cứ vào viễn ly (vivekanissitaṃ)... cho đến... tu tập chi phần giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅga) y cứ vào viễn ly, y cứ vào ly tham (virāganissitaṃ), y cứ vào đoạn diệt (nirodhanissitaṃ), hướng đến sự xả bỏ (vossaggapariṇāmiṃ).
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkarotī’’ti.
"It is in this way, monks, that a monk with good friends develops the seven bojjhaṅgas, cultivates the seven bojjhaṅgas," so he said.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có bạn lành tu tập bảy chi phần giác ngộ, làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ là như vậy.”
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
(Kinh) thứ tám.
230. ‘‘Ajjhattikaṃ, bhikkhave, aṅganti karitvā nāññaṃ ekaṅgampi samanupassāmi sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ uppādāya, yathayidaṃ – bhikkhave, yonisomanasikāro.
"Monks, having considered an internal factor, I do not see any other single factor that leads to the arising of the seven bojjhaṅgas, as does well-directed attention (yonisomanasikāro), monks."
230. ‘‘Này các Tỳ-khưu, ta không nhận thấy một chi phần nào khác, sau khi xem xét là chi phần nội tại, để phát sinh bảy chi phần giác ngộ, như là, này các Tỳ-khưu, tác ý như lý (yonisomanasikāro).
Yonisomanasikārasampannassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ – satta bojjhaṅge bhāvessati, satta bojjhaṅge bahulīkarissati.
"For a monk endowed with well-directed attention, monks, this is to be expected: he will develop the seven bojjhaṅgas, he will cultivate the seven bojjhaṅgas."
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tác ý như lý thì có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ tu tập bảy chi phần giác ngộ, sẽ làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ.
Kathañca, bhikkhave, bhikkhu yonisomanasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkaroti?
"And how, monks, does a monk endowed with well-directed attention develop the seven bojjhaṅgas, cultivate the seven bojjhaṅgas?"
Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tác ý như lý tu tập bảy chi phần giác ngộ, làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ…pe… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
"Here, monks, a monk develops the bojjhaṅga of mindfulness, based on seclusion…he develops the bojjhaṅga of equanimity, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment."
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅga) y cứ vào viễn ly... cho đến... tu tập chi phần giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅga) y cứ vào viễn ly, y cứ vào ly tham, y cứ vào đoạn diệt, hướng đến sự xả bỏ.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu yonisomanasikārasampanno satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkarotī’’ti.
"It is in this way, monks, that a monk endowed with well-directed attention develops the seven bojjhaṅgas, cultivates the seven bojjhaṅgas," so he said.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tác ý như lý tu tập bảy chi phần giác ngộ, làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ là như vậy.”
Navamaṃ.
The ninth.
(Kinh) thứ chín.
231. ‘‘Bāhiraṃ, bhikkhave, aṅganti karitvā nāññaṃ ekaṅgampi samanupassāmi sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ uppādāya, yathayidaṃ – bhikkhave, kalyāṇamittatā.
"Monks, having considered an external factor, I do not see any other single factor that leads to the arising of the seven bojjhaṅgas, as does good friendship (kalyāṇamittatā), monks."
231. ‘‘Này các Tỳ-khưu, ta không nhận thấy một chi phần nào khác, sau khi xem xét là chi phần ngoại tại, để phát sinh bảy chi phần giác ngộ, như là, này các Tỳ-khưu, có bạn lành (kalyāṇamittatā).
Kalyāṇamittassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ – satta bojjhaṅge bhāvessati, satta bojjhaṅge bahulīkarissati.
"For a monk who has good friends, monks, this is to be expected: he will develop the seven bojjhaṅgas, he will cultivate the seven bojjhaṅgas."
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có bạn lành thì có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ tu tập bảy chi phần giác ngộ, sẽ làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ.
Kathañca, bhikkhave, bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkaroti?
"And how, monks, does a monk with good friends develop the seven bojjhaṅgas, cultivate the seven bojjhaṅgas?"
Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có bạn lành tu tập bảy chi phần giác ngộ, làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ…pe… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
"Here, monks, a monk develops the bojjhaṅga of mindfulness, based on seclusion…he develops the bojjhaṅga of equanimity, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment."
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅga) y cứ vào viễn ly... cho đến... tu tập chi phần giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅga) y cứ vào viễn ly, y cứ vào ly tham, y cứ vào đoạn diệt, hướng đến sự xả bỏ.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu kalyāṇamitto satta bojjhaṅge bhāveti, satta bojjhaṅge bahulīkarotī’’ti.
"It is in this way, monks, that a monk with good friends develops the seven bojjhaṅgas, cultivates the seven bojjhaṅgas," so he said.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có bạn lành tu tập bảy chi phần giác ngộ, làm cho sung mãn bảy chi phần giác ngộ là như vậy.”
Dasamaṃ.
The tenth.
(Kinh) thứ mười.
232. Sāvatthinidānaṃ.
Sāvatthī is the origin.
Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcannañca, bhikkhave, nīvaraṇānaṃ sattannañca bojjhaṅgānaṃ āhārañca anāhārañca desessāmi; taṃ suṇātha.
"Monks, I will teach you the food and non-food for the five hindrances and the seven bojjhaṅgas; listen to that."
‘‘Này các Tỳ-khưu, ta sẽ thuyết về thực phẩm và phi thực phẩm của năm triền cái và bảy chi phần giác ngộ; hãy lắng nghe.
Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya, uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
"And what, monks, is the food for the arising of unarisen sensual desire, or for the increase and growth of arisen sensual desire?"
Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho dục tham (kāmacchanda) chưa sanh được sanh khởi, hay dục tham đã sanh được tăng trưởng và phát triển?
Atthi, bhikkhave, subhanimittaṃ.
"There is, monks, the beautiful sign (subhanimitta)."
Này các Tỳ-khưu, có tướng khả ái (subhanimitta).
Tattha ayonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya, uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
"Persistent unskillful attention (ayoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of unarisen sensual desire, or for the increase and growth of arisen sensual desire."
Ở đó, sự tác ý phi như lý (ayoniso manasikāra) được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho dục tham chưa sanh được sanh khởi, hay dục tham đã sanh được tăng trưởng và phát triển.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya, uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
"And what, monks, is the food for the arising of unarisen ill-will, or for the increase and growth of arisen ill-will?"
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho sân hận (byāpāda) chưa sanh được sanh khởi, hay sân hận đã sanh được tăng trưởng và phát triển?
Atthi, bhikkhave, paṭighanimittaṃ.
"There is, monks, the sign of irritation (paṭighanimitta)."
Này các Tỳ-khưu, có tướng chướng ngại (paṭighanimitta).
Tattha ayonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya, uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
"Persistent unskillful attention (ayoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of unarisen ill-will, or for the increase and growth of arisen ill-will."
Ở đó, sự tác ý phi như lý được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho sân hận chưa sanh được sanh khởi, hay sân hận đã sanh được tăng trưởng và phát triển.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā thinamiddhassa uppādāya, uppannassa vā thinamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
"And what, monks, is the food for the arising of unarisen sloth and torpor, or for the increase and growth of arisen sloth and torpor?"
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho hôn trầm, thụy miên (thīnamiddha) chưa sanh được sanh khởi, hay hôn trầm, thụy miên đã sanh được tăng trưởng và phát triển?
Atthi, bhikkhave, arati tandi vijambhitā bhattasammado cetaso ca līnattaṃ.
"There is, monks, discontent, laziness, stretching, drowsiness after food, and mental sluggishness."
Này các Tỳ-khưu, có sự không thích thú (arati), sự uể oải (tandi), sự ngáp ngủ (vijambhitā), sự nặng nề sau bữa ăn (bhattasammado) và sự co rút của tâm (cetaso ca līnattaṃ).
Tattha ayonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā thinamiddhassa uppādāya, uppannassa vā thinamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
"Persistent unskillful attention (ayoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of unarisen sloth and torpor, or for the increase and growth of arisen sloth and torpor."
Ở đó, sự tác ý phi như lý được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho hôn trầm, thụy miên chưa sanh được sanh khởi, hay hôn trầm, thụy miên đã sanh được tăng trưởng và phát triển.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya, uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
"And what, monks, is the food for the arising of unarisen restlessness and remorse, or for the increase and growth of arisen restlessness and remorse?"
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho trạo cử, hối hận (uddhaccakukkucca) chưa sanh được sanh khởi, hay trạo cử, hối hận đã sanh được tăng trưởng và phát triển?
Atthi, bhikkhave, cetaso avūpasamo.
"There is, monks, mental disquiet."
Này các Tỳ-khưu, có sự không an tịnh của tâm (cetaso avūpasamo).
Tattha ayonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya, uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
"Persistent unskillful attention (ayoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of unarisen restlessness and remorse, or for the increase and growth of arisen restlessness and remorse."
Ở đó, sự tác ý phi như lý được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho trạo cử, hối hận chưa sanh được sanh khởi, hay trạo cử, hối hận đã sanh được tăng trưởng và phát triển.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya, uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya?
"And what, monks, is the food for the arising of unarisen doubt, or for the increase and growth of arisen doubt?"
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho nghi ngờ (vicikicchā) chưa sanh được sanh khởi, hay nghi ngờ đã sanh được tăng trưởng và phát triển?
Atthi, bhikkhave, vicikicchāṭṭhānīyā dhammā.
"There are, monks, states that are grounds for doubt."
Này các Tỳ-khưu, có những pháp thuộc về căn cứ của nghi ngờ (vicikicchāṭṭhānīyā dhammā).
Tattha ayonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya, uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya.
"Persistent unskillful attention (ayoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of unarisen doubt, or for the increase and growth of arisen doubt."
Ở đó, sự tác ý phi như lý được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho nghi ngờ chưa sanh được sanh khởi, hay nghi ngờ đã sanh được tăng trưởng và phát triển.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
"And what, monks, is the food for the arising of an unarisen bojjhaṅga of mindfulness, or for the development and perfection of an arisen bojjhaṅga of mindfulness?"
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅga) chưa sanh được sanh khởi, hay chi phần giác ngộ niệm đã sanh được tu tập và viên mãn?
Atthi, bhikkhave, satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā.
"There are, monks, states that are grounds for the bojjhaṅga of mindfulness."
Này các Tỳ-khưu, có những pháp thuộc về căn cứ của chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā).
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
"Persistent well-directed attention (yoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of an unarisen bojjhaṅga of mindfulness, or for the development and perfection of an arisen bojjhaṅga of mindfulness."
Ở đó, sự tác ý như lý (yoniso manasikāra) được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho chi phần giác ngộ niệm chưa sanh được sanh khởi, hay chi phần giác ngộ niệm đã sanh được tu tập và viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
"And what, monks, is the food for the arising of an unarisen bojjhaṅga of discrimination of states, or for the development and perfection of an arisen bojjhaṅga of discrimination of states?"
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thực phẩm nào làm cho chi phần giác ngộ trạch pháp (dhammavicayasambojjhaṅga) chưa sanh được sanh khởi, hay chi phần giác ngộ trạch pháp đã sanh được tu tập và viên mãn?
Atthi, bhikkhave, kusalākusalā dhammā sāvajjānavajjā dhammā hīnapaṇītā dhammā kaṇhasukkasappaṭibhāgā dhammā.
"There are, monks, wholesome and unwholesome states, blameworthy and blameless states, inferior and superior states, dark and bright states with their counterparts."
Này các Tỳ-khưu, có những pháp thiện và bất thiện (kusalākusalā dhammā), những pháp có tội và không tội (sāvajjānavajjā dhammā), những pháp hạ liệt và thù thắng (hīnapaṇītā dhammā), những pháp đen và trắng đối ứng nhau (kaṇhasukkasappaṭibhāgā dhammā).
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
"Persistent well-directed attention (yoniso manasikāra) to that—this is the food for the arising of an unarisen bojjhaṅga of discrimination of states, or for the development and perfection of an arisen bojjhaṅga of discrimination of states."
Ở đó, sự tác ý như lý được làm cho sung mãn – đây là thực phẩm làm cho chi phần giác ngộ trạch pháp chưa sanh được sanh khởi, hay chi phần giác ngộ trạch pháp đã sanh được tu tập và viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of the unarisen energy sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen energy sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là vật thực cho tinh tấn giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho tinh tấn giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu.
Bhikkhus, there is the element of initiating, the element of exertion, the element of striving.
Này các Tỳ khưu, có yếu tố khởi sự, yếu tố nỗ lực, yếu tố kiên trì.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent wise attention to these – this is the nutriment for the arising of the unarisen energy sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen energy sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là vật thực cho tinh tấn giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho tinh tấn giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of the unarisen rapture sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen rapture sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là vật thực cho hỷ giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho hỷ giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, pītisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā.
Bhikkhus, there are phenomena conducive to the rapture sambojjhaṅga.
Này các Tỳ khưu, có các pháp là cơ sở của hỷ giác chi.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent wise attention to these – this is the nutriment for the arising of the unarisen rapture sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen rapture sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là vật thực cho hỷ giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho hỷ giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of the unarisen tranquility sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen tranquility sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là vật thực cho khinh an giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho khinh an giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, kāyappassaddhi cittappassaddhi.
Bhikkhus, there is tranquility of body, tranquility of mind.
Này các Tỳ khưu, có thân khinh an, tâm khinh an.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent wise attention to these – this is the nutriment for the arising of the unarisen tranquility sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen tranquility sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là vật thực cho khinh an giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho khinh an giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of the unarisen concentration sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen concentration sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là vật thực cho định giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho định giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, samathanimittaṃ abyagganimittaṃ.
Bhikkhus, there is the sign of calm, the sign of non-distraction.
Này các Tỳ khưu, có tịnh tướng, không-tán loạn tướng.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent wise attention to these – this is the nutriment for the arising of the unarisen concentration sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen concentration sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là vật thực cho định giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho định giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, āhāro anuppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of the unarisen equanimity sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen equanimity sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là vật thực cho xả giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho xả giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, upekkhāsambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā.
Bhikkhus, there are phenomena conducive to the equanimity sambojjhaṅga.
Này các Tỳ khưu, có các pháp là cơ sở của xả giác chi.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamāhāro anuppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent wise attention to these – this is the nutriment for the arising of the unarisen equanimity sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen equanimity sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là vật thực cho xả giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho xả giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya, uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of unarisen sensual desire, or for the increase and full growth of arisen sensual desire?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực khiến cho dục tham chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho dục tham đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại?
Atthi, bhikkhave, asubhanimittaṃ.
Bhikkhus, there is the sign of impurity.
Này các Tỳ khưu, có tướng bất tịnh.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāya, uppannassa vā kāmacchandassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
Persistent unwise attention to this – this is the non-nutriment for the arising of unarisen sensual desire, or for the increase and full growth of arisen sensual desire.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là phi vật thực khiến cho dục tham chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho dục tham đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya, uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of unarisen ill will, or for the increase and full growth of arisen ill will?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực khiến cho sân chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho sân đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại?
Atthi, bhikkhave, mettācetovimutti.
Bhikkhus, there is the liberation of mind through loving-kindness.
Này các Tỳ khưu, có tâm giải thoát do từ bi.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā byāpādassa uppādāya, uppannassa vā byāpādassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
Persistent unwise attention to this – this is the non-nutriment for the arising of unarisen ill will, or for the increase and full growth of arisen ill will.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là phi vật thực khiến cho sân chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho sân đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā thinamiddhassa uppādāya, uppannassa vā thinamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of unarisen sloth and torpor, or for the increase and full growth of arisen sloth and torpor?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực khiến cho hôn trầm thụy miên chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho hôn trầm thụy miên đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại?
Atthi, bhikkhave, ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu.
Bhikkhus, there is the element of initiating, the element of exertion, the element of striving.
Này các Tỳ khưu, có yếu tố khởi sự, yếu tố nỗ lực, yếu tố kiên trì.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā thinamiddhassa uppādāya, uppannassa vā thinamiddhassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
Persistent unwise attention to this – this is the non-nutriment for the arising of unarisen sloth and torpor, or for the increase and full growth of arisen sloth and torpor.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là phi vật thực khiến cho hôn trầm thụy miên chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho hôn trầm thụy miên đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya, uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of unarisen restlessness and remorse, or for the increase and full growth of arisen restlessness and remorse?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực khiến cho trạo cử hối quá chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho trạo cử hối quá đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại?
Atthi, bhikkhave, cetaso vūpasamo.
Bhikkhus, there is the calming of mind.
Này các Tỳ khưu, có sự lắng dịu của tâm.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā uddhaccakukkuccassa uppādāya, uppannassa vā uddhaccakukkuccassa bhiyyobhāvāya vepullāya.
Persistent unwise attention to this – this is the non-nutriment for the arising of unarisen restlessness and remorse, or for the increase and full growth of arisen restlessness and remorse.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là phi vật thực khiến cho trạo cử hối quá chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho trạo cử hối quá đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya, uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of unarisen doubt, or for the increase and full growth of arisen doubt?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực khiến cho hoài nghi chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho hoài nghi đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại?
Atthi, bhikkhave, kusalākusalā dhammā sāvajjānavajjā dhammā hīnapaṇītā dhammā kaṇhasukkasappaṭibhāgā dhammā.
Bhikkhus, there are wholesome and unwholesome phenomena, blameworthy and blameless phenomena, inferior and superior phenomena, dark and bright phenomena with their counterparts.
Này các Tỳ khưu, có các pháp thiện và bất thiện, các pháp có tội và không có tội, các pháp hạ liệt và cao thượng, các pháp đen và trắng có đối phần.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannāya vā vicikicchāya uppādāya, uppannāya vā vicikicchāya bhiyyobhāvāya vepullāya.
Persistent unwise attention to these – this is the non-nutriment for the arising of unarisen doubt, or for the increase and full growth of arisen doubt.
Sự thường xuyên tác ý một cách khéo léo ở nơi ấy – đây là phi vật thực khiến cho hoài nghi chưa sanh không sanh khởi, hay khiến cho hoài nghi đã sanh không tăng trưởng, không quảng đại.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of the unarisen mindfulness sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen mindfulness sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực cho niệm giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho niệm giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā.
Bhikkhus, there are phenomena conducive to the mindfulness sambojjhaṅga.
Này các Tỳ khưu, có các pháp là cơ sở của niệm giác chi.
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā satisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent unwise attention to these – this is the non-nutriment for the arising of the unarisen mindfulness sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen mindfulness sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên không tác ý ở nơi ấy – đây là phi vật thực cho niệm giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho niệm giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of the unarisen investigation of phenomena sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen investigation of phenomena sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực cho trạch pháp giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho trạch pháp giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, kusalākusalā dhammā sāvajjānavajjā dhammā hīnapaṇītā dhammā kaṇhasukkasappaṭibhāgā dhammā.
Bhikkhus, there are wholesome and unwholesome phenomena, blameworthy and blameless phenomena, inferior and superior phenomena, dark and bright phenomena with their counterparts.
Này các Tỳ khưu, có các pháp thiện và bất thiện, các pháp có tội và không có tội, các pháp hạ liệt và cao thượng, các pháp đen và trắng có đối phần.
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent unwise attention to these – this is the non-nutriment for the arising of the unarisen investigation of phenomena sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen investigation of phenomena sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên không tác ý ở nơi ấy – đây là phi vật thực cho trạch pháp giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho trạch pháp giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of the unarisen energy sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen energy sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực cho tinh tấn giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho tinh tấn giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, ārambhadhātu nikkamadhātu parakkamadhātu.
Bhikkhus, there is the element of initiating, the element of exertion, the element of striving.
Này các Tỳ khưu, có yếu tố khởi sự, yếu tố nỗ lực, yếu tố kiên trì.
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent unwise attention to these – this is the non-nutriment for the arising of the unarisen energy sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen energy sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên không tác ý ở nơi ấy – đây là phi vật thực cho tinh tấn giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho tinh tấn giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of the unarisen rapture sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen rapture sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực cho hỷ giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho hỷ giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, pītisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā.
Bhikkhus, there are phenomena conducive to the rapture sambojjhaṅga.
Này các Tỳ khưu, có các pháp là cơ sở của hỷ giác chi.
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā pītisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
Persistent unwise attention to these – this is the non-nutriment for the arising of the unarisen rapture sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen rapture sambojjhaṅga.
Sự thường xuyên không tác ý ở nơi ấy – đây là phi vật thực cho hỷ giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho hỷ giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
‘‘And what, bhikkhus, is the non-nutriment for the arising of the unarisen tranquility sambojjhaṅga, or for the development and perfection of the arisen tranquility sambojjhaṅga?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là phi vật thực cho khinh an giác chi chưa sanh được sanh khởi, hay cho khinh an giác chi đã sanh được tu tập, được viên mãn?
Atthi, bhikkhave, kāyappassaddhi cittappassaddhi.
Bhikkhus, there is tranquility of body, tranquility of mind.
Này các Tỳ khưu, có thân khinh an, tâm khinh an.
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
In that case, the frequent non-attention is the non-food for the arising of the unarisen tranquillity factor of awakening, or for the development and perfection of the arisen tranquillity factor of awakening.
Trong đó, việc thường xuyên không chú ý (đến nó) – đây là sự không nuôi dưỡng để làm phát sinh chi giác ngộ khinh an (passaddhisambojjhaṅga) chưa phát sinh, hoặc để tu tập, để viên mãn chi giác ngộ khinh an đã phát sinh.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
“And what, bhikkhus, is the non-food for the arising of the unarisen concentration factor of awakening, or for the development and perfection of the arisen concentration factor of awakening?
“Và này các Tỳ-khưu, điều gì là sự không nuôi dưỡng để làm phát sinh chi giác ngộ định (samādhisambojjhaṅga) chưa phát sinh, hoặc để tu tập, để viên mãn chi giác ngộ định đã phát sinh?
Atthi, bhikkhave, samathanimittaṃ abyagganimittaṃ.
There is, bhikkhus, the sign of calm, the sign of non-distraction.
Này các Tỳ-khưu, có tướng an tịnh (samathanimitta), tướng không xáo động (abyagganimitta).
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā.
In that case, the frequent non-attention is the non-food for the arising of the unarisen concentration factor of awakening, or for the development and perfection of the arisen concentration factor of awakening.
Trong đó, việc thường xuyên không chú ý (đến nó) – đây là sự không nuôi dưỡng để làm phát sinh chi giác ngộ định chưa phát sinh, hoặc để tu tập, để viên mãn chi giác ngộ định đã phát sinh.
‘‘Ko ca, bhikkhave, anāhāro anuppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā?
“And what, bhikkhus, is the non-food for the arising of the unarisen equanimity factor of awakening, or for the development and perfection of the arisen equanimity factor of awakening?
Và này các Tỳ-khưu, điều gì là sự không nuôi dưỡng để làm phát sinh chi giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅga) chưa phát sinh, hoặc để tu tập, để viên mãn chi giác ngộ xả đã phát sinh?
Atthi, bhikkhave, upekkhāsambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā.
There are, bhikkhus, phenomena that are the basis for the equanimity factor of awakening.
Này các Tỳ-khưu, có những pháp thuộc về trạng thái của chi giác ngộ xả.
Tattha amanasikārabahulīkāro – ayamanāhāro anuppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa uppādāya, uppannassa vā upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūriyā’’ti.
In that case, the frequent non-attention is the non-food for the arising of the unarisen equanimity factor of awakening, or for the development and perfection of the arisen equanimity factor of awakening.”
Trong đó, việc thường xuyên không chú ý (đến nó) – đây là sự không nuôi dưỡng để làm phát sinh chi giác ngộ xả chưa phát sinh, hoặc để tu tập, để viên mãn chi giác ngộ xả đã phát sinh.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
Atha kho te bhikkhū yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodiṃsu.
Then those bhikkhus approached the park of the wanderers of other sects; having approached, they exchanged greetings with those wanderers of other sects.
Rồi các Tỳ-khưu ấy đi đến khu vườn của các du sĩ ngoại đạo; sau khi đến, họ chào hỏi các du sĩ ngoại đạo ấy.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Having concluded courteous and memorable talk, they sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, đáng ghi nhớ, họ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṃ –
While they were sitting to one side, the wanderers of other sects spoke to those bhikkhus, saying:
Khi các Tỳ-khưu ấy ngồi xuống một bên, các du sĩ ngoại đạo nói với họ rằng:
‘‘Samaṇo, āvuso, gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti – ‘etha tumhe, bhikkhave, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvethā’ti.
“Friends, the ascetic Gotama teaches the Dhamma to his disciples thus: ‘Come, bhikkhus, having abandoned the five hindrances, the corruptions of the mind that weaken wisdom, develop the seven factors of awakening as they truly are.’
“Này các Hiền giả, Sa-môn Gotama thuyết pháp cho các đệ tử như vầy: ‘Này các Tỳ-khưu, hãy đến đây, các con hãy đoạn trừ năm triền cái (nīvaraṇa) làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ, hãy tu tập bảy chi giác ngộ (bojjhaṅga) như thật.’
Mayampi kho, āvuso, sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema – ‘etha tumhe, āvuso, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvethā’ti.
We too, friends, teach the Dhamma to our disciples thus: ‘Come, friends, having abandoned the five hindrances, the corruptions of the mind that weaken wisdom, develop the seven factors of awakening as they truly are.’
Này các Hiền giả, chúng tôi cũng thuyết pháp cho các đệ tử như vầy: ‘Này các Hiền giả, hãy đến đây, các con hãy đoạn trừ năm triền cái làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ, hãy tu tập bảy chi giác ngộ như thật.’
Idha no, āvuso, ko viseso, ko adhippayāso, kiṃ nānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā, yadidaṃ – dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ, anusāsaniyā vā anusāsani’’nti?
So, friends, what is the difference for us, what is the distinction, what is the divergence between the teaching of the ascetic Gotama and our teaching, that is, between teaching and teaching, between instruction and instruction?”
Này các Hiền giả, ở đây, giữa Sa-môn Gotama và chúng tôi, có gì khác biệt, có gì đặc thù, có gì sai khác về sự thuyết pháp hay sự giáo huấn?”
Atha kho te bhikkhū tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandiṃsu nappaṭikkosiṃsu; anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu – ‘‘bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmā’’ti.
Then those bhikkhus neither approved nor rejected the words of those wanderers of other sects; without approving or rejecting, they rose from their seats and departed, thinking: “We shall learn the meaning of this statement from the Blessed One.”
Rồi các Tỳ-khưu ấy không hoan hỷ cũng không bác bỏ lời nói của các du sĩ ngoại đạo. Không hoan hỷ, không bác bỏ, họ đứng dậy rời chỗ ngồi và nghĩ: “Chúng ta sẽ tìm hiểu ý nghĩa của lời nói này từ Thế Tôn.”
Atha kho te bhikkhū sāvatthiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then those bhikkhus, having wandered for alms in Sāvatthī and returned from their alms-round after the meal, approached the Blessed One; having approached, they saluted the Blessed One and sat down to one side.
Rồi các Tỳ-khưu ấy sau khi khất thực ở Sāvatthī và trở về sau bữa ăn, đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
While sitting to one side, those bhikkhus said to the Blessed One:
Khi ngồi xuống một bên, các Tỳ-khưu ấy bạch Thế Tôn rằng:
‘‘Idha mayaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pavisimha.
“Here, Venerable Sir, in the morning, having dressed and taken our bowls and robes, we entered Sāvatthī for alms.
“Bạch Ngài, vào buổi sáng, chúng con đắp y, ôm bát đi vào Sāvatthī để khất thực.
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ, yaṃnūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyāmā’ti.
Then, Venerable Sir, it occurred to us: ‘It is too early to go for alms in Sāvatthī, what if we were to approach the park of the wanderers of other sects?’
Bạch Ngài, rồi chúng con nghĩ: ‘Giờ này còn quá sớm để khất thực ở Sāvatthī, vậy chúng ta hãy đến khu vườn của các du sĩ ngoại đạo thì hơn.’
Atha kho mayaṃ, bhante, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodimha.
Then, Venerable Sir, we approached the park of the wanderers of other sects; having approached, we exchanged greetings with those wanderers of other sects.
Rồi bạch Ngài, chúng con đi đến khu vườn của các du sĩ ngoại đạo; sau khi đến, chúng con chào hỏi các du sĩ ngoại đạo ấy.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdimha.
Having concluded courteous and memorable talk, we sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, đáng ghi nhớ, chúng con ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinne kho amhe, bhante, aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṃ –
While we were sitting to one side, Venerable Sir, the wanderers of other sects spoke to us, saying:
Bạch Ngài, khi chúng con ngồi xuống một bên, các du sĩ ngoại đạo nói với chúng con rằng:
‘‘Samaṇo, āvuso, gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti ‘etha tumhe, bhikkhave, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvethā’ti.
“‘Friends, the ascetic Gotama teaches the Dhamma to his disciples thus: “Come, bhikkhus, having abandoned the five hindrances, the corruptions of the mind that weaken wisdom, develop the seven factors of awakening as they truly are.”’
‘Này các Hiền giả, Sa-môn Gotama thuyết pháp cho các đệ tử như vầy: “Này các Tỳ-khưu, hãy đến đây, các con hãy đoạn trừ năm triền cái làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ, hãy tu tập bảy chi giác ngộ như thật.”
Mayampi kho, āvuso, sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema – ‘etha tumhe, āvuso, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvethā’ti.
‘We too, friends, teach the Dhamma to our disciples thus: “Come, friends, having abandoned the five hindrances, the corruptions of the mind that weaken wisdom, develop the seven factors of awakening as they truly are.”’
Này các Hiền giả, chúng tôi cũng thuyết pháp cho các đệ tử như vầy: “Này các Hiền giả, hãy đến đây, các con hãy đoạn trừ năm triền cái làm ô nhiễm tâm, làm suy yếu trí tuệ, hãy tu tập bảy chi giác ngộ như thật.”
Idha no, āvuso, ko viseso, ko adhippayāso, kiṃ nānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā, yadidaṃ – dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ, anusāsaniyā vā anusāsani’’nti?
‘So, friends, what is the difference for us, what is the distinction, what is the divergence between the teaching of the ascetic Gotama and our teaching, that is, between teaching and teaching, between instruction and instruction?’”
Ở đây, giữa Sa-môn Gotama và chúng tôi, có gì khác biệt, có gì đặc thù, có gì sai khác về sự thuyết pháp hay sự giáo huấn?’”
‘‘Evaṃvādino, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā – ‘atthi panāvuso, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma pañca nīvaraṇā dasa honti, satta bojjhaṅgā catuddasā’ti.
“When wanderers of other sects, bhikkhus, speak thus, they should be asked thus: ‘Is there, friends, a mode of explanation by which the five hindrances become ten, and the seven factors of awakening become fourteen?’
“Này các Tỳ-khưu, khi các du sĩ ngoại đạo nói như vậy, các con nên trả lời họ như vầy: ‘Này các Hiền giả, có cách nào mà nương theo cách đó, năm triền cái trở thành mười, bảy chi giác ngộ trở thành mười bốn chăng?’
Evaṃ puṭṭhā, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti, uttariñca vighātaṃ āpajjissanti.
When asked thus, bhikkhus, the wanderers of other sects will neither be able to explain, nor will they further fall into distress.
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các du sĩ ngoại đạo sẽ không thể trả lời và sẽ lâm vào tình trạng bối rối thêm.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasmiṃ.
Because, bhikkhus, it is outside their domain.
Này các Tỳ-khưu, vì điều đó nằm ngoài phạm vi hiểu biết của họ.
‘‘Nāhaṃ taṃ, bhikkhave, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya, yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya, aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā’’.
“I see no one, bhikkhus, in the world with its devas, Māra, and Brahmā, among ascetics and brahmins, among this generation with its devas and humans, who could satisfy the mind with an explanation of these questions, apart from the Tathāgata, or a disciple of the Tathāgata, or one who has heard it from them.”
Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy ai trong thế giới này cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với các Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với loài người và chư Thiên, có thể làm hài lòng tâm trí bằng cách giải đáp những câu hỏi này, ngoại trừ một vị Như Lai, hoặc một đệ tử của Như Lai, hoặc một người đã nghe từ đó (tức từ Như Lai hay đệ tử của Như Lai).”
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma pañca nīvaraṇā dasa honti?
“And what, bhikkhus, is the mode of explanation by which the five hindrances become ten?
“Và này các Tỳ-khưu, cách nào mà nương theo cách đó, năm triền cái trở thành mười?
Yadapi, bhikkhave, ajjhattaṃ kāmacchando tadapi nīvaraṇaṃ, yadapi bahiddhā kāmacchando tadapi nīvaraṇaṃ.
Bhikkhus, whatever is sensual desire internally, that is a hindrance; whatever is sensual desire externally, that too is a hindrance.
Này các Tỳ-khưu, dục tham (kāmacchanda) nội tại cũng là một triền cái, dục tham ngoại tại cũng là một triền cái.
‘Kāmacchandanīvaraṇa’nti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
‘The hindrance of sensual desire’ – thus it is designated in brief.
Điều này được gọi là ‘triền cái dục tham’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this mode of explanation, it becomes twofold.
Theo cách này, nó trở thành hai.
Yadapi, bhikkhave, ajjhattaṃ byāpādo tadapi nīvaraṇaṃ, yadapi bahiddhā byāpādo tadapi nīvaraṇaṃ.
Bhikkhus, whatever is ill-will internally, that is a hindrance; whatever is ill-will externally, that too is a hindrance.
Này các Tỳ-khưu, sân hận (byāpāda) nội tại cũng là một triền cái, sân hận ngoại tại cũng là một triền cái.
‘Byāpādanīvaraṇa’nti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
‘The hindrance of ill-will’ – thus it is designated in brief.
Điều này được gọi là ‘triền cái sân hận’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this mode of explanation, it becomes twofold.
Theo cách này, nó trở thành hai.
Yadapi, bhikkhave, thinaṃ tadapi nīvaraṇaṃ, yadapi middhaṃ tadapi nīvaraṇaṃ.
Bhikkhus, whatever is sloth, that is a hindrance; whatever is torpor, that too is a hindrance.
Này các Tỳ-khưu, hôn trầm (thina) cũng là một triền cái, thụy miên (middha) cũng là một triền cái.
‘Thinamiddhanīvaraṇa’nti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
‘The hindrance of sloth and torpor’ – thus it is designated in brief.
Điều này được gọi là ‘triền cái hôn trầm và thụy miên’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this mode of explanation, it becomes twofold.
Theo cách này, nó trở thành hai.
Yadapi, bhikkhave, uddhaccaṃ tadapi nīvaraṇaṃ, yadapi kukkuccaṃ tadapi nīvaraṇaṃ.
Bhikkhus, whatever is restlessness, that is a hindrance; whatever is remorse, that too is a hindrance.
Này các Tỳ-khưu, trạo cử (uddhacca) cũng là một triền cái, hối hận (kukkucca) cũng là một triền cái.
‘Uddhaccakukkuccanīvaraṇa’nti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
‘The hindrance of restlessness and remorse’ – thus it is designated in brief.
Điều này được gọi là ‘triền cái trạo cử và hối hận’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
Yadapi, bhikkhave, ajjhattaṃ dhammesu vicikicchā tadapi nīvaraṇaṃ, yadapi bahiddhā dhammesu vicikicchā tadapi nīvaraṇaṃ.
Monks, whatever uncertainty (vicikicchā) arises in regard to internal phenomena (ajjhattaṃ dhammesu) is a hindrance (nīvaraṇa); whatever uncertainty arises in regard to external phenomena (bahiddhā dhammesu) is also a hindrance.
Này các Tỳ-khưu, sự hoài nghi (vicikicchā) trong các pháp nội tại cũng là một triền cái (nīvaraṇa), và sự hoài nghi trong các pháp ngoại tại cũng là một triền cái.
‘Vicikicchānīvaraṇa’nti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the hindrance of uncertainty’ (vicikicchānīvaraṇa).
Nó được gọi là ‘triền cái hoài nghi’ (vicikicchānīvaraṇa).
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
Ayaṃ kho, bhikkhave, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma pañca nīvaraṇā dasa honti.
This, monks, is the method by which the five hindrances (nīvaraṇa) become ten.
Này các Tỳ-khưu, đây là phương pháp mà dựa vào đó năm triền cái trở thành mười.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma satta bojjhaṅgā catuddasa honti?
“And what, monks, is the method by which the seven factors of awakening (bojjhaṅga) become fourteen?
“Này các Tỳ-khưu, phương pháp nào mà dựa vào đó bảy chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) trở thành mười bốn?
Yadapi, bhikkhave, ajjhattaṃ dhammesu sati tadapi satisambojjhaṅgo, yadapi bahiddhā dhammesu sati tadapi satisambojjhaṅgo.
Monks, whatever mindfulness (sati) arises in regard to internal phenomena (ajjhattaṃ dhammesu) is the mindfulness factor of awakening (satisambojjhaṅga); whatever mindfulness arises in regard to external phenomena (bahiddhā dhammesu) is also the mindfulness factor of awakening.
Này các Tỳ-khưu, sự chánh niệm (sati) trong các pháp nội tại cũng là chi phần giác ngộ chánh niệm (satisambojjhaṅga), và sự chánh niệm trong các pháp ngoại tại cũng là chi phần giác ngộ chánh niệm.
‘Satisambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the mindfulness factor of awakening’ (satisambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ chánh niệm’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
‘‘Yadapi, bhikkhave, ajjhattaṃ dhammesu paññāya pavicinati* pavicarati parivīmaṃsamāpajjati tadapi dhammavicayasambojjhaṅgo, yadapi bahiddhā dhammesu paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṃsamāpajjati tadapi dhammavicayasambojjhaṅgo.
“Monks, whatever one discerns with wisdom (paññā), investigates, and examines in regard to internal phenomena (ajjhattaṃ dhammesu) is the discrimination of phenomena factor of awakening (dhammavicayasambojjhaṅga); whatever one discerns with wisdom, investigates, and examines in regard to external phenomena (bahiddhā dhammesu) is also the discrimination of phenomena factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, sự phân tích bằng trí tuệ (paññā), sự quán sát, sự thẩm tra sâu sắc trong các pháp nội tại cũng là chi phần giác ngộ trạch pháp (dhammavicayasambojjhaṅga), và sự phân tích bằng trí tuệ, sự quán sát, sự thẩm tra sâu sắc trong các pháp ngoại tại cũng là chi phần giác ngộ trạch pháp.
‘Dhammavicayasambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the discrimination of phenomena factor of awakening’ (dhammavicayasambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ trạch pháp’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
‘‘Yadapi, bhikkhave, kāyikaṃ vīriyaṃ tadapi vīriyasambojjhaṅgo, yadapi cetasikaṃ vīriyaṃ tadapi vīriyasambojjhaṅgo.
“Monks, whatever physical energy (kāyikaṃ vīriyaṃ) is, that is the energy factor of awakening (vīriyasambojjhaṅga); whatever mental energy (cetasikaṃ vīriyaṃ) is, that is also the energy factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, tinh tấn thân (kāyikaṃ vīriyaṃ) cũng là chi phần giác ngộ tinh tấn (vīriyasambojjhaṅga), và tinh tấn tâm (cetasikaṃ vīriyaṃ) cũng là chi phần giác ngộ tinh tấn.
‘Vīriyasambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the energy factor of awakening’ (vīriyasambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ tinh tấn’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
‘‘Yadapi, bhikkhave, savitakkasavicārā pīti tadapi pītisambojjhaṅgo, yadapi avitakkaavicārā pīti tadapi pītisambojjhaṅgo.
“Monks, whatever rapture (pīti) is accompanied by initial application (savitakka) and sustained application (savicāra), that is the rapture factor of awakening (pītisambojjhaṅga); whatever rapture is not accompanied by initial application (avitakka) and sustained application (avicāra), that is also the rapture factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, hỷ (pīti) có tầm có tứ (savitakkasavicārā) cũng là chi phần giác ngộ hỷ (pītisambojjhaṅga), và hỷ không tầm không tứ (avitakkaavicārā) cũng là chi phần giác ngộ hỷ.
‘Pītisambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the rapture factor of awakening’ (pītisambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ hỷ’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
‘‘Yadapi, bhikkhave, kāyappassaddhi tadapi passaddhisambojjhaṅgo, yadapi cittappassaddhi tadapi passaddhisambojjhaṅgo.
“Monks, whatever tranquility of mental concomitants (kāyappassaddhi) is, that is the tranquility factor of awakening (passaddhisambojjhaṅga); whatever tranquility of mind (cittappassaddhi) is, that is also the tranquility factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, khinh an thân (kāyappassaddhi) cũng là chi phần giác ngộ khinh an (passaddhisambojjhaṅga), và khinh an tâm (cittappassaddhi) cũng là chi phần giác ngộ khinh an.
‘Passaddhisambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the tranquility factor of awakening’ (passaddhisambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ khinh an’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
‘‘Yadapi, bhikkhave, savitakko savicāro samādhi tadapi samādhisambojjhaṅgo, yadapi avitakkaavicāro samādhi tadapi samādhisambojjhaṅgo.
“Monks, whatever concentration (samādhi) is accompanied by initial application (savitakka) and sustained application (savicāra), that is the concentration factor of awakening (samādhisambojjhaṅga); whatever concentration is not accompanied by initial application (avitakka) and sustained application (avicāra), that is also the concentration factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, định (samādhi) có tầm có tứ (savitakko savicāro) cũng là chi phần giác ngộ định (samādhisambojjhaṅga), và định không tầm không tứ (avitakkaavicāro) cũng là chi phần giác ngộ định.
‘Samādhisambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the concentration factor of awakening’ (samādhisambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ định’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
‘‘Yadapi, bhikkhave, ajjhattaṃ dhammesu upekkhā tadapi upekkhāsambojjhaṅgo, yadapi bahiddhā dhammesu upekkhā tadapi upekkhāsambojjhaṅgo.
“Monks, whatever equanimity (upekkhā) arises in regard to internal phenomena (ajjhattaṃ dhammesu) is the equanimity factor of awakening (upekkhāsambojjhaṅga); whatever equanimity arises in regard to external phenomena (bahiddhā dhammesu) is also the equanimity factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, xả (upekkhā) trong các pháp nội tại cũng là chi phần giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅga), và xả trong các pháp ngoại tại cũng là chi phần giác ngộ xả.
‘Upekkhāsambojjhaṅgo’ti iti hidaṃ uddesaṃ gacchati.
Thus, this is designated as ‘the equanimity factor of awakening’ (upekkhāsambojjhaṅga).
Nó được gọi là ‘chi phần giác ngộ xả’.
Tadamināpetaṃ pariyāyena dvayaṃ hoti.
By this method, it also becomes two-fold.
Do đó, theo cách này, nó trở thành hai.
Ayaṃ kho, bhikkhave, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma satta bojjhaṅgā catuddasā’’ti.
This, monks, is the method by which the seven factors of awakening (bojjhaṅga) become fourteen.”
Này các Tỳ-khưu, đây là phương pháp mà dựa vào đó bảy chi phần giác ngộ trở thành mười bốn.”
Dutiyaṃ.
Second.
Bài kinh thứ hai.
‘‘Evaṃvādino, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā – ‘yasmiṃ, āvuso, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, katamesaṃ tasmiṃ samaye bojjhaṅgānaṃ akālo bhāvanāya, katamesaṃ tasmiṃ samaye bojjhaṅgānaṃ kālo bhāvanāya?
“Monks, other sectarians, wanderers, should be addressed thus: ‘Friends, when the mind is sluggish, for which of the factors of awakening is it an unsuitable time for development, and for which of the factors of awakening is it a suitable time for development?
“Này các Tỳ-khưu, các du sĩ ngoại đạo có thể nói như thế này: ‘Này các bạn, khi tâm bị chìm đắm, lúc đó không phải là thời điểm để tu tập những chi phần giác ngộ nào, và lúc đó là thời điểm để tu tập những chi phần giác ngộ nào?
Yasmiṃ panāvuso, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, katamesaṃ tasmiṃ samaye bojjhaṅgānaṃ akālo bhāvanāya, katamesaṃ tasmiṃ samaye bojjhaṅgānaṃ kālo bhāvanāyā’ti?
But, friends, when the mind is agitated, for which of the factors of awakening is it an unsuitable time for development, and for which of the factors of awakening is it a suitable time for development?’
Này các bạn, khi tâm bị phóng dật, lúc đó không phải là thời điểm để tu tập những chi phần giác ngộ nào, và lúc đó là thời điểm để tu tập những chi phần giác ngộ nào?’
Evaṃ puṭṭhā, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti, uttariñca vighātaṃ āpajjissanti.
When questioned thus, monks, those other sectarians, wanderers, will not be able to answer, and they will fall into further distress.
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các du sĩ ngoại đạo sẽ không thể giải thích được, và họ sẽ càng thêm bối rối.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasmiṃ.
Because, monks, it is beyond their domain.
Này các Tỳ-khưu, vì đó không phải là lĩnh vực của họ.
‘‘Nāhaṃ taṃ, bhikkhave, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya, aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā.
“Monks, I do not see anyone in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans, who could satisfy the mind by answering these questions, apart from the Tathāgata, or a disciple of the Tathāgata, or one who has heard it from here.
“Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy trong thế gian này, bao gồm chư thiên và Ma vương, Phạm thiên, cùng với các Sa-môn, Bà-la-môn, và chúng sinh có cả chư thiên và loài người, bất kỳ ai có thể làm hài lòng tâm trí bằng cách trả lời những câu hỏi này, ngoại trừ Như Lai, hoặc một đệ tử của Như Lai, hoặc một người đã nghe từ đây.
‘‘Yasmiṃ, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, akālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“Monks, when the mind is sluggish, it is an unsuitable time for developing the tranquility factor of awakening (passaddhisambojjhaṅga), an unsuitable time for developing the concentration factor of awakening (samādhisambojjhaṅga), an unsuitable time for developing the equanimity factor of awakening (upekkhāsambojjhaṅga).
“Này các Tỳ-khưu, khi tâm bị chìm đắm, lúc đó không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ khinh an (passaddhisambojjhaṅga), không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ định (samādhisambojjhaṅga), không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ xả (upekkhāsambojjhaṅga).
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi dussamuṭṭhāpayaṃ hoti.
A sluggish mind, monks, is difficult to arouse with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị chìm đắm rất khó được nâng lên bằng những pháp này.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso parittaṃ aggiṃ ujjāletukāmo assa.
“Suppose, monks, a man wanted to light a small fire.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người muốn đốt một ngọn lửa nhỏ.
So tattha allāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, allāni ca gomayāni pakkhipeyya, allāni ca kaṭṭhāni pakkhipeyya, udakavātañca dadeyya, paṃsukena ca okireyya; bhabbo nu kho so puriso parittaṃ aggiṃ ujjālitu’’nti?
If he were to put wet grass there, and wet cow-dung, and wet wood, and give it water-wind, and cover it with dust; would that man be able to light the small fire?”
Người ấy bỏ vào đó cỏ ướt, phân bò ướt, củi ướt, thổi gió ngược, và rắc tro bụi lên; liệu người ấy có thể đốt được ngọn lửa nhỏ đó không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không thể được.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yasmiṃ samaye līnaṃ cittaṃ hoti, akālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“Similarly, monks, when the mind is sluggish, it is an unsuitable time for developing the tranquility factor of awakening, an unsuitable time for developing the concentration factor of awakening, an unsuitable time for developing the equanimity factor of awakening.
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi tâm bị chìm đắm, lúc đó không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ khinh an, không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ định, không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ xả.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi dussamuṭṭhāpayaṃ hoti.
A sluggish mind, monks, is difficult to arouse with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị chìm đắm rất khó được nâng lên bằng những pháp này.
‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“But, monks, when the mind is sluggish, it is a suitable time for developing the discrimination of phenomena factor of awakening (dhammavicayasambojjhaṅga), a suitable time for developing the energy factor of awakening (vīriyasambojjhaṅga), a suitable time for developing the rapture factor of awakening (pītisambojjhaṅga).
“Nhưng này các Tỳ-khưu, khi tâm bị chìm đắm, lúc đó là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ trạch pháp (dhammavicayasambojjhaṅga), là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ tinh tấn (vīriyasambojjhaṅga), là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ hỷ (pītisambojjhaṅga).
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṃ hoti.
A sluggish mind, monks, is easily aroused with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị chìm đắm rất dễ được nâng lên bằng những pháp này.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso parittaṃ aggiṃ ujjāletukāmo assa.
“Suppose, monks, a man wanted to light a small fire.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người muốn đốt một ngọn lửa nhỏ.
So tattha sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, sukkhāni gomayāni pakkhipeyya, sukkhāni kaṭṭhāni pakkhipeyya, mukhavātañca dadeyya, na ca paṃsukena okireyya; bhabbo nu kho so puriso parittaṃ aggiṃ ujjālitu’’nti?
If he were to put dry grass there, and dry cow-dung, and dry wood, and give it mouth-wind, and not cover it with dust; would that man be able to light the small fire?”
Người ấy bỏ vào đó cỏ khô, phân bò khô, củi khô, thổi hơi từ miệng, và không rắc tro bụi lên; liệu người ấy có thể đốt được ngọn lửa nhỏ đó không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, có thể được.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yasmiṃ samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“Similarly, monks, when the mind is sluggish, it is a suitable time for developing the discrimination of phenomena factor of awakening, a suitable time for developing the energy factor of awakening, a suitable time for developing the rapture factor of awakening.
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi tâm bị chìm đắm, lúc đó là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ trạch pháp, là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ tinh tấn, là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ hỷ.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṃ hoti.
A sluggish mind, monks, is easily aroused with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị chìm đắm rất dễ được nâng lên bằng những pháp này.
‘‘Yasmiṃ, bhikkhave, samaye uddhattaṃ cittaṃ hoti, akālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“Monks, when the mind is agitated, it is an unsuitable time for developing the discrimination of phenomena factor of awakening, an unsuitable time for developing the energy factor of awakening, an unsuitable time for developing the rapture factor of awakening.
“Này các Tỳ-khưu, khi tâm bị phóng dật (uddhataṃ cittaṃ), lúc đó không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ trạch pháp, không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ tinh tấn, không phải là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ hỷ.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi duvūpasamayaṃ hoti.
An agitated mind, monks, is difficult to subdue with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị phóng dật rất khó được an định bằng những pháp này.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetukāmo assa.
“Monks, just as if a man wanted to extinguish a great bonfire.
“Này các Tỳ-khưu, ví như có người muốn dập tắt một đống lửa lớn.
So tattha sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, sukkhāni ca gomayāni pakkhipeyya, sukkhāni ca kaṭṭhāni pakkhipeyya, mukhavātañca dadeyya, na ca paṃsukena okireyya; bhabbo nu kho so puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetu’’nti?
And he were to throw dry grass into it, throw dry cow-dung into it, throw dry wood into it, and blow into it with his mouth, but not cover it with dust; would that man be able to extinguish that great bonfire?”
Người ấy lại cho thêm vào đó cỏ khô, cho thêm phân bò khô, cho thêm củi khô, lại còn thổi vào đó; liệu người ấy có thể dập tắt được đống lửa lớn ấy không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không thể được.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yasmiṃ samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, akālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, akālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“In the same way, bhikkhus, when the mind is agitated, it is not the right time for the development of the dhammavicayasambojjhaṅga, it is not the right time for the development of the vīriyasambojjhaṅga, it is not the right time for the development of the pītisambojjhaṅga.
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi tâm bị phóng dật, lúc ấy không phải là thời điểm để tu tập Trạch pháp giác chi (dhammavicayasambojjhaṅga), không phải là thời điểm để tu tập Tinh tấn giác chi (vīriyasambojjhaṅga), không phải là thời điểm để tu tập Hỷ giác chi (pītisambojjhaṅga).
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi duvūpasamayaṃ hoti.
Bhikkhus, an agitated mind is difficult to calm with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị phóng dật thì khó mà được làm lắng dịu bởi các pháp ấy.
‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“But, bhikkhus, when the mind is agitated, it is the right time for the development of the passaddhisambojjhaṅga, it is the right time for the development of the samādhisambojjhaṅga, it is the right time for the development of the upekkhāsambojjhaṅga.
“Nhưng này các Tỳ-khưu, khi tâm bị phóng dật, lúc ấy là thời điểm để tu tập Khinh an giác chi (passaddhisambojjhaṅga), là thời điểm để tu tập Định giác chi (samādhisambojjhaṅga), là thời điểm để tu tập Xả giác chi (upekkhāsambojjhaṅga).
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi suvūpasamayaṃ hoti.
Bhikkhus, an agitated mind is easy to calm with these qualities.”
Này các Tỳ-khưu, tâm bị phóng dật thì dễ mà được làm lắng dịu bởi các pháp ấy.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetukāmo assa.
“Monks, just as if a man wanted to extinguish a great bonfire.
“Này các Tỳ-khưu, ví như có người muốn dập tắt một đống lửa lớn.
So tattha allāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, allāni ca gomayāni pakkhipeyya, allāni ca kaṭṭhāni pakkhipeyya, udakavātañca dadeyya, paṃsukena ca okireyya; bhabbo nu kho so puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetu’’nti?
And he were to throw wet grass into it, throw wet cow-dung into it, throw wet wood into it, and pour water over it, and cover it with dust; would that man be able to extinguish that great bonfire?”
Người ấy lại cho thêm vào đó cỏ ướt, cho thêm phân bò ướt, cho thêm củi ướt, lại còn dội nước vào và vùi đất lên; liệu người ấy có thể dập tắt được đống lửa lớn ấy không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, có thể được.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yasmiṃ samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“In the same way, bhikkhus, when the mind is agitated, it is the right time for the development of the passaddhisambojjhaṅga, it is the right time for the development of the samādhisambojjhaṅga, it is the right time for the development of the upekkhāsambojjhaṅga.
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi tâm bị phóng dật, lúc ấy là thời điểm để tu tập Khinh an giác chi (passaddhisambojjhaṅga), là thời điểm để tu tập Định giác chi (samādhisambojjhaṅga), là thời điểm để tu tập Xả giác chi (upekkhāsambojjhaṅgassa).
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi suvūpasamayaṃ hoti.
Bhikkhus, an agitated mind is easy to calm with these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị phóng dật thì dễ mà được làm lắng dịu bởi các pháp ấy.
Satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti.
And mindfulness, bhikkhus, I declare to be useful everywhere.”
Và này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng chánh niệm (sati) là cần thiết trong mọi trường hợp.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.