471. Sāvatthinidānaṃ.
471. At Sāvatthī.
471. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“There are, bhikkhus, these five faculties.
“Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom—these, bhikkhus, are the five faculties.”
Tín căn (saddhindriya), Tinh tấn căn (vīriyindriya), Niệm căn (satindriya), Định căn (samādhindriya), Tuệ căn (paññindriya) – Này các Tỳ-kheo, đây là năm căn.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
472. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
472. “There are, bhikkhus, these five faculties.
472. “Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom.
Tín căn, Tinh tấn căn, Niệm căn, Định căn, Tuệ căn.
Yato kho, bhikkhave, ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ assādañca* ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti.
When, bhikkhus, a noble disciple directly knows as it really is the gratification, the danger, and the escape in regard to these five faculties, that noble disciple, bhikkhus, is called a stream-enterer, one not subject to downfall, fixed, bound for enlightenment.”
Này các Tỳ-kheo, khi một Thánh đệ tử như thật biết sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này – vị Thánh đệ tử ấy, này các Tỳ-kheo, được gọi là bậc Nhập lưu, không còn bị đọa lạc, chắc chắn hướng đến giác ngộ.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
473. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
473. “There are, bhikkhus, these five faculties.
473. “Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom.
Tín căn, Tinh tấn căn, Niệm căn, Định căn, Tuệ căn.
Yato kho, bhikkhave, ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti.
When, bhikkhus, a noble disciple directly knows as it really is the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape in regard to these five faculties, that noble disciple, bhikkhus, is called a stream-enterer, one not subject to downfall, fixed, bound for enlightenment.”
Này các Tỳ-kheo, khi một Thánh đệ tử như thật biết sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này – vị Thánh đệ tử ấy, này các Tỳ-kheo, được gọi là bậc Nhập lưu, không còn bị đọa lạc, chắc chắn hướng đến giác ngộ.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
474. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
474. “There are, bhikkhus, these five faculties.
474. “Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom.
Tín căn, Tấn căn, Niệm căn, Định căn, Tuệ căn.
Yato kho, bhikkhave, ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ assādañca* ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto hoti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti.
When, bhikkhus, a noble disciple, having understood as it actually is the gratification, the danger, and the escape in regard to these five faculties, is liberated without clinging — this, bhikkhus, is called a bhikkhu who is an Arahant, whose taints are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, one who is rightly liberated through final knowledge.’’
Này các Tỳ-khưu, khi một Thánh đệ tử đã như thật thấu hiểu sự vị ngọt, sự tập khởi, sự diệt tận, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, vị ấy được giải thoát không còn chấp thủ nữa – này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu ấy được gọi là A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc, đã hoàn thành Phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, và được giải thoát nhờ chánh trí.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
475. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
475. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
475. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom.
Tín căn, Tấn căn, Niệm căn, Định căn, Tuệ căn.
Yato kho, bhikkhave, bhikkhu imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto hoti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti.
When, bhikkhus, a bhikkhu, having understood as it actually is the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape in regard to these five faculties, is liberated without clinging — this, bhikkhus, is called a bhikkhu who is an Arahant, whose taints are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, one who is rightly liberated through final knowledge.’’
Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu đã như thật thấu hiểu sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, vị ấy được giải thoát không còn chấp thủ nữa – này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu ấy được gọi là A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc, đã hoàn thành Phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, và được giải thoát nhờ chánh trí.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
476. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
476. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
476. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom.
Tín căn… v.v… Tuệ căn.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti, na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Bhikkhus, whatever recluses or brahmins do not understand as it truly is the gratification, the danger, and the escape concerning these five faculties, those recluses or brahmins, bhikkhus, are not considered by me as recluses among recluses, or as brahmins among brahmins. Nor do those venerable ones, having directly known and realized for themselves the goal of recluseship or the goal of brahminhood in this very life, abide therein.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như thật thấu hiểu sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, thì này các Tỳ-khưu, Ta không xem những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy là Sa-môn trong số các Sa-môn, hay là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng không tự mình chứng ngộ, an trú trong mục đích của Sa-môn hay mục đích của Bà-la-môn ngay trong hiện tại.
‘‘Ye ca kho keci* , bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā; te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
“But, bhikkhus, whatever recluses or brahmins understand as it truly is the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape concerning these five faculties, those recluses or brahmins, bhikkhus, are considered by me as recluses among recluses, and as brahmins among brahmins. And those venerable ones, having directly known and realized for themselves the goal of recluseship and the goal of brahminhood in this very life, abide therein.”
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào như thật thấu hiểu sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, thì này các Tỳ-khưu, Ta xem những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy là Sa-môn trong số các Sa-môn, và là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng tự mình chứng ngộ, an trú trong mục đích của Sa-môn và mục đích của Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
477. ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā saddhindriyaṃ nappajānanti, saddhindriyasamudayaṃ nappajānanti, saddhindriyanirodhaṃ nappajānanti, saddhindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; vīriyindriyaṃ nappajānanti…pe… satindriyaṃ nappajānanti …pe… samādhindriyaṃ nappajānanti…pe… paññindriyaṃ nappajānanti, paññindriyasamudayaṃ nappajānanti, paññindriyanirodhaṃ nappajānanti, paññindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti, na me te, bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
“Bhikkhus, whatever recluses or brahmins do not understand the faculty of faith, do not understand the origin of the faculty of faith, do not understand the cessation of the faculty of faith, do not understand the path leading to the cessation of the faculty of faith; do not understand the faculty of energy…pe… do not understand the faculty of mindfulness…pe… do not understand the faculty of concentration…pe… do not understand the faculty of wisdom, do not understand the origin of the faculty of wisdom, do not understand the cessation of the faculty of wisdom, do not understand the path leading to the cessation of the faculty of wisdom—those recluses or brahmins, bhikkhus, are not considered by me as recluses among recluses, or as brahmins among brahmins. Nor do those venerable ones, having directly known and realized for themselves the goal of recluseship or the goal of brahminhood in this very life, abide therein.
477. “Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không thấu hiểu Tín căn, không thấu hiểu sự tập khởi của Tín căn, không thấu hiểu sự diệt tận của Tín căn, không thấu hiểu con đường đưa đến sự diệt tận của Tín căn; không thấu hiểu Tấn căn… v.v… không thấu hiểu Niệm căn… v.v… không thấu hiểu Định căn… v.v… không thấu hiểu Tuệ căn, không thấu hiểu sự tập khởi của Tuệ căn, không thấu hiểu sự diệt tận của Tuệ căn, không thấu hiểu con đường đưa đến sự diệt tận của Tuệ căn, thì này các Tỳ-khưu, Ta không xem những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy là Sa-môn trong số các Sa-môn, hay là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng không tự mình chứng ngộ, an trú trong mục đích của Sa-môn hay mục đích của Bà-la-môn ngay trong hiện tại.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā saddhindriyaṃ pajānanti, saddhindriyasamudayaṃ pajānanti, saddhindriyanirodhaṃ pajānanti, saddhindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti; vīriyindriyaṃ pajānanti, vīriyindriyasamudayaṃ pajānanti, vīriyindriyanirodhaṃ pajānanti, vīriyindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti; satindriyaṃ pajānanti…pe… samādhindriyaṃ pajānanti…pe… paññindriyaṃ pajānanti, paññindriyasamudayaṃ pajānanti, paññindriyanirodhaṃ pajānanti, paññindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
“But, bhikkhus, whatever recluses or brahmins understand the faculty of faith, understand the origin of the faculty of faith, understand the cessation of the faculty of faith, understand the path leading to the cessation of the faculty of faith; understand the faculty of energy, understand the origin of the faculty of energy, understand the cessation of the faculty of energy, understand the path leading to the cessation of the faculty of energy; understand the faculty of mindfulness…pe… understand the faculty of concentration…pe… understand the faculty of wisdom, understand the origin of the faculty of wisdom, understand the cessation of the faculty of wisdom, understand the path leading to the cessation of the faculty of wisdom—those recluses or brahmins, bhikkhus, are considered by me as recluses among recluses, and as brahmins among brahmins. And those venerable ones, having directly known and realized for themselves the goal of recluseship and the goal of brahminhood in this very life, abide therein.”
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào thấu hiểu Tín căn, thấu hiểu sự tập khởi của Tín căn, thấu hiểu sự diệt tận của Tín căn, thấu hiểu con đường đưa đến sự diệt tận của Tín căn; thấu hiểu Tấn căn, thấu hiểu sự tập khởi của Tấn căn, thấu hiểu sự diệt tận của Tấn căn, thấu hiểu con đường đưa đến sự diệt tận của Tấn căn; thấu hiểu Niệm căn… v.v… thấu hiểu Định căn… v.v… thấu hiểu Tuệ căn, thấu hiểu sự tập khởi của Tuệ căn, thấu hiểu sự diệt tận của Tuệ căn, thấu hiểu con đường đưa đến sự diệt tận của Tuệ căn, thì này các Tỳ-khưu, Ta xem những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy là Sa-môn trong số các Sa-môn, và là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng tự mình chứng ngộ, an trú trong mục đích của Sa-môn và mục đích của Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
478. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Bhikkhus, there are these five faculties.
478. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
What are the five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom.
Tín căn… v.v… Tuệ căn.
Kattha ca, bhikkhave, saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, bhikkhus, should the faculty of faith be seen?
Này các Tỳ-khưu, Tín căn cần được thấy ở đâu?
Catūsu sotāpattiyaṅgesu – ettha saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four factors of stream-entry—there the faculty of faith should be seen.
Ở bốn chi phần của bậc Nhập Lưu – ở đây, Tín căn cần được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, bhikkhus, should the faculty of energy be seen?
Này các Tỳ-khưu, Tấn căn cần được thấy ở đâu?
Catūsu sammappadhānesu – ettha vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four right exertions—there the faculty of energy should be seen.
Ở bốn Chánh cần – ở đây, Tấn căn cần được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, bhikkhus, should the faculty of mindfulness be seen?
Này các Tỳ-khưu, Niệm căn cần được thấy ở đâu?
Catūsu satipaṭṭhānesu – ettha satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four foundations of mindfulness—there the faculty of mindfulness should be seen.
Ở bốn Niệm xứ – ở đây, Niệm căn cần được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, bhikkhus, should the faculty of concentration be seen?
Này các Tỳ-khưu, Định căn cần được thấy ở đâu?
Catūsu jhānesu – ettha samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four jhāna—there the faculty of concentration should be seen.
Ở bốn Thiền định – ở đây, Định căn cần được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, bhikkhus, should the faculty of wisdom be seen?
Này các Tỳ-khưu, Tuệ căn cần được thấy ở đâu?
Catūsu ariyasaccesu – ettha paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four Noble Truths—there the faculty of wisdom should be seen.
Ở bốn Thánh đế – ở đây, Tuệ căn cần được thấy.
Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
These, bhikkhus, are the five faculties.”
Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
479. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Bhikkhus, there are these five faculties.
479. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
What are the five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ.
The faculty of faith... and so on... the faculty of wisdom.
Tín căn… v.v… Tuệ căn.
Katamañca, bhikkhave, saddhindriyaṃ?
And what, bhikkhus, is the faculty of faith?
Này các Tỳ-khưu, Tín căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti – idaṃ vuccati, bhikkhave, saddhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple is endowed with faith, he has faith in the Tathāgata's enlightenment: ‘Indeed, the Blessed One is Arahant, Perfectly Self-Enlightened, accomplished in knowledge and conduct, fortunate, knower of the world, unsurpassed leader of persons to be tamed, teacher of devas and humans, the Buddha, the Blessed One.’ This, bhikkhus, is called the faculty of faith.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Thánh đệ tử có đức tin, tin vào sự Giác ngộ của Như Lai: ‘Thật vậy, Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, bậc hiểu biết thế gian, Vô Thượng Sĩ điều ngự trượng phu, Bậc Đạo Sư của chư Thiên và loài người, bậc Phật, bậc Thế Tôn’ – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Tín căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ?
And what, bhikkhus, is the faculty of energy?
“Này các Tỳ-khưu, Tấn căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu – idaṃ vuccati, bhikkhave, vīriyindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple dwells with aroused energy for the abandoning of unwholesome states and for the acquisition of wholesome states; he is strong, firm in exertion, not casting off the burden in wholesome states. This, bhikkhus, is called the faculty of energy.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Thánh đệ tử sống tinh tấn, để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, kiên trì nỗ lực, không từ bỏ gánh nặng trong các pháp thiện – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Tấn căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, satindriyaṃ?
And what, bhikkhus, is the faculty of mindfulness?
“Này các Tỳ-khưu, Niệm căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā – idaṃ vuccati, bhikkhave, satindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple is mindful, endowed with supreme mindfulness and circumspection, remembering and recollecting what was done and said long ago. This, bhikkhus, is called the faculty of mindfulness.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Thánh đệ tử có niệm, đầy đủ sự tỉnh giác tối thượng, nhớ lại và hồi tưởng những gì đã làm từ lâu, những gì đã nói từ lâu – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Niệm căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, samādhindriyaṃ?
And what, bhikkhus, is the faculty of concentration?
“Này các Tỳ-khưu, Định căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako vossaggārammaṇaṃ karitvā labhati samādhiṃ, labhati cittassa ekaggataṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, samādhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple, having made relinquishment his object, attains concentration, attains one-pointedness of mind. This, bhikkhus, is called the faculty of concentration.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Thánh đệ tử lấy sự xả ly làm đối tượng, đạt được định, đạt được sự nhất tâm của tâm – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Định căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, paññindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of wisdom?
“Thưa chư Tỳ-kheo, tuệ căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya, sammā dukkhakkhayagāminiyā – idaṃ vuccati, bhikkhave, paññindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple is wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble, penetrative, leading to the right destruction of suffering—this, bhikkhus, is called the faculty of wisdom.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý có trí tuệ, được trang bị trí tuệ về sự sinh diệt, trí tuệ cao quý có khả năng xuyên thấu, đưa đến sự chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tuệ căn.
Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
These, bhikkhus, are the five faculties.”
Thưa chư Tỳ-kheo, đây là năm căn.”
Navamaṃ.
Ninth.
Thứ chín.
480. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
480. “Bhikkhus, there are these five faculties.
480. “Thưa chư Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom.
Tín căn… cho đến… tuệ căn.
Katamañca, bhikkhave, saddhindriyaṃ?
And what, bhikkhus, is the faculty of faith?
Thưa chư Tỳ-kheo, tín căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti – idaṃ vuccati, bhikkhave, saddhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple is full of faith, he places faith in the Tathāgata’s enlightenment: ‘Indeed, that Blessed One is Arahant, Perfectly Self-Enlightened, Accomplished in Knowledge and Conduct, Fortunate, Knower of the Worlds, Unequalled Trainer of Persons to be Tamed, Teacher of devas and humans, Awakened, Blessed’—this, bhikkhus, is called the faculty of faith.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý có đức tin, tin vào sự giác ngộ của Đức Như Lai – ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, bậc hiểu biết thế gian, Vô Thượng Sĩ điều ngự trượng phu, Bậc Đạo Sư của chư thiên và loài người, là Đức Phật, là Đức Thế Tôn’ – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tín căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of energy?
“Thưa chư Tỳ-kheo, tinh tấn căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
Here, bhikkhus, a noble disciple dwells with aroused energy for the abandoning of unwholesome states and for the acquisition of wholesome states, steadfast, firm in exertion, not abandoning the burden in wholesome states.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý sống với tinh tấn đã được khởi lên để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không từ bỏ gánh nặng trong các pháp thiện.
So anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā* asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati – idaṃ vuccati, bhikkhave, vīriyindriyaṃ.
He generates desire for the non-arising of unarisen evil unwholesome states; he strives, arouses energy, exerts his mind, and struggles; he generates desire for the abandoning of arisen evil unwholesome states; he strives, arouses energy, exerts his mind, and struggles; he generates desire for the arising of unarisen wholesome states; he strives, arouses energy, exerts his mind, and struggles; he generates desire for the maintenance, non-decay, increase, fullness, development, and perfect completion of arisen wholesome states; he strives, arouses energy, exerts his mind, and struggles—this, bhikkhus, is called the faculty of energy.
Vị ấy phát khởi ý muốn, nỗ lực, khởi tinh tấn, giữ vững tâm, và cố gắng để các pháp bất thiện, ác chưa sinh không sinh khởi; phát khởi ý muốn, nỗ lực, khởi tinh tấn, giữ vững tâm, và cố gắng để đoạn trừ các pháp bất thiện, ác đã sinh; phát khởi ý muốn, nỗ lực, khởi tinh tấn, giữ vững tâm, và cố gắng để các pháp thiện chưa sinh được sinh khởi; phát khởi ý muốn, nỗ lực, khởi tinh tấn, giữ vững tâm, và cố gắng để các pháp thiện đã sinh được duy trì, không bị lãng quên, được tăng trưởng, được phát triển, được tu tập, được viên mãn – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tinh tấn căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, satindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of mindfulness?
“Thưa chư Tỳ-kheo, niệm căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā.
Here, bhikkhus, a noble disciple is mindful, endowed with supreme mindfulness and circumspection, one who recollects and remembers what was done and said long ago.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý có niệm, được trang bị sự khéo léo tối thượng về niệm, có khả năng nhớ lại những gì đã làm từ lâu, đã nói từ lâu.
So kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, satindriyaṃ.
He dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and distress concerning the world; he dwells contemplating feelings in feelings…pe… mind in mind…pe… phenomena in phenomena, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and distress concerning the world—this, bhikkhus, is called the faculty of mindfulness.
Vị ấy sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời; trên các cảm thọ… cho đến… trên tâm… cho đến… trên các pháp, sống quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là niệm căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, samādhindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of concentration?
“Thưa chư Tỳ-kheo, định căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako vossaggārammaṇaṃ karitvā labhati samādhiṃ, labhati cittassa ekaggataṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple, having made relinquishment the object, gains concentration, gains unification of mind.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý lấy sự xả ly làm đối tượng, đạt được định, đạt được sự nhất tâm.
So vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
He, secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters and dwells in the first jhāna, which is accompanied by initial application and sustained application, and filled with rapture and happiness born of seclusion.
Vị ấy ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất có tầm có tứ, do ly sinh hỷ lạc.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the subsiding of initial application and sustained application, he enters and dwells in the second jhāna, which has internal serenity and unification of mind, is without initial application and sustained application, and is filled with rapture and happiness born of concentration.
Diệt tầm diệt tứ, nội tĩnh nhất tâm, chứng và trú Thiền thứ hai không tầm không tứ, do định sinh hỷ lạc.
Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the fading away of rapture, he dwells in equanimity, mindful and clearly comprehending, and experiences happiness with the body; he enters and dwells in the third jhāna, of which the noble ones declare: ‘He dwells in equanimity, mindful, and happy.’
Ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là ‘xả niệm lạc trú’, chứng và trú Thiền thứ ba.
Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati – idaṃ vuccati, bhikkhave, samādhindriyaṃ.
With the abandoning of happiness and suffering, and with the disappearance of former joy and sorrow, he enters and dwells in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and is purified by equanimity and mindfulness—this, bhikkhus, is called the faculty of concentration.
Xả lạc xả khổ, diệt hỷ ưu trước, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh, chứng và trú Thiền thứ tư – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là định căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, paññindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of wisdom?
“Thưa chư Tỳ-kheo, tuệ căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya, sammā dukkhakkhayagāminiyā.
Here, bhikkhus, a noble disciple is wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble, penetrative, leading to the right destruction of suffering.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý có trí tuệ, được trang bị trí tuệ về sự sinh diệt, trí tuệ cao quý có khả năng xuyên thấu, đưa đến sự chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.
So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti – idaṃ vuccati, bhikkhave, paññindriyaṃ.
He understands ‘this is suffering’ as it actually is; he understands ‘this is the origin of suffering’ as it actually is; he understands ‘this is the cessation of suffering’ as it actually is; he understands ‘this is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is—this, bhikkhus, is called the faculty of wisdom.
Vị ấy như thật biết: ‘Đây là khổ’, như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của khổ’, như thật biết: ‘Đây là sự diệt khổ’, như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’ – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tuệ căn.
Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
These, bhikkhus, are the five faculties.”
Thưa chư Tỳ-kheo, đây là năm căn.”
Dasamaṃ.
Tenth.
Thứ mười.
481. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
481. “Bhikkhus, there are these five faculties.
481. “Thưa chư Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ…pe….
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom…pe….
Tín căn… cho đến… tuệ căn… cho đến….
Katamañca, bhikkhave, saddhindriyaṃ?
And what, bhikkhus, is the faculty of faith?
Thưa chư Tỳ-kheo, tín căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti – idaṃ vuccati, bhikkhave, saddhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple is full of faith, he places faith in the Tathāgata’s enlightenment: ‘Indeed, that Blessed One is Arahant, Perfectly Self-Enlightened, Accomplished in Knowledge and Conduct, Fortunate, Knower of the Worlds, Unequalled Trainer of Persons to be Tamed, Teacher of devas and humans, Awakened, Blessed’—this, bhikkhus, is called the faculty of faith.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý có đức tin, tin vào sự giác ngộ của Đức Như Lai – ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, bậc hiểu biết thế gian, Vô Thượng Sĩ điều ngự trượng phu, Bậc Đạo Sư của chư thiên và loài người, là Đức Phật, là Đức Thế Tôn’ – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tín căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of energy?
“Thưa chư Tỳ-kheo, tinh tấn căn là gì?
Yaṃ kho, bhikkhave, cattāro sammappadhāne ārabbha vīriyaṃ paṭilabhati – idaṃ vuccati, bhikkhave, vīriyindriyaṃ.
That energy, bhikkhus, which one attains in relation to the four right exertions—this, bhikkhus, is called the faculty of energy.
Thưa chư Tỳ-kheo, tinh tấn mà vị ấy đạt được liên quan đến bốn Chánh Cần – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tinh tấn căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, satindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of mindfulness?
“Thưa chư Tỳ-kheo, niệm căn là gì?
Yaṃ kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhāne ārabbha satiṃ paṭilabhati – idaṃ vuccati, bhikkhave, satindriyaṃ.
That mindfulness, bhikkhus, which one attains in relation to the four foundations of mindfulness—this, bhikkhus, is called the faculty of mindfulness.
Thưa chư Tỳ-kheo, niệm mà vị ấy đạt được liên quan đến bốn Niệm Xứ – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là niệm căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, samādhindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of concentration?
“Thưa chư Tỳ-kheo, định căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako vossaggārammaṇaṃ karitvā labhati samādhiṃ, labhati cittassa ekaggataṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, samādhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple, having made relinquishment the object, gains concentration, gains unification of mind—this, bhikkhus, is called the faculty of concentration.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý lấy sự xả ly làm đối tượng, đạt được định, đạt được sự nhất tâm – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là định căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, paññindriyaṃ?
“And what, bhikkhus, is the faculty of wisdom?
“Thưa chư Tỳ-kheo, tuệ căn là gì?
Idha, bhikkhave, ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā – idaṃ vuccati, bhikkhave, paññindriyaṃ.
Here, bhikkhus, a noble disciple is wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble, penetrative, leading to the right destruction of suffering—this, bhikkhus, is called the faculty of wisdom.
Thưa chư Tỳ-kheo, ở đây, một đệ tử cao quý có trí tuệ, được trang bị trí tuệ về sự sinh diệt, trí tuệ cao quý có khả năng xuyên thấu, đưa đến sự chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn – thưa chư Tỳ-kheo, đây gọi là tuệ căn.
Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
These, bhikkhus, are the five faculties.”
Thưa chư Tỳ-kheo, đây là năm căn.”
Paṭhamaṃ.
First.
Thứ nhất.
482. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
482. “Bhikkhus, there are these five faculties.
482. “Thưa chư Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom—these, bhikkhus, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… tuệ căn – thưa chư Tỳ-kheo, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi anāgāmī hoti, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hotī’’ti.
With the completeness and fulfillment of these five faculties, one is an Arahant; with more moderate ones, one is a non-returner (Anāgāmī); with still more moderate ones, one is a once-returner (Sakadāgāmī); with still more moderate ones, one is a stream-enterer (Sotāpanna); with still more moderate ones, one is a Dhamma-follower (Dhammānusārī); with still more moderate ones, one is a faith-follower (Saddhānusārī).”
Thưa chư Tỳ-kheo, do sự đầy đủ và viên mãn của năm căn này mà vị ấy trở thành A-la-hán; do sự mềm mỏng hơn của chúng mà vị ấy trở thành Bất Hoàn; do sự mềm mỏng hơn của chúng mà vị ấy trở thành Nhất Lai; do sự mềm mỏng hơn của chúng mà vị ấy trở thành Nhập Lưu; do sự mềm mỏng hơn của chúng mà vị ấy trở thành Tùy Pháp Hành; do sự mềm mỏng hơn của chúng mà vị ấy trở thành Tùy Tín Hành.”
Dutiyaṃ.
Second.
Thứ hai.
483. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
483. “Bhikkhus, there are these five faculties.
483. “Thưa chư Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom—these, bhikkhus, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… tuệ căn – thưa chư Tỳ-kheo, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi anāgāmī hoti, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hoti.
Monks, due to the completeness and perfection of these five faculties, one becomes an Arahant. With less keen faculties, one becomes an Anāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sakadāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sotāpanna. With less keen faculties, one becomes a dhammānusārī. With less keen faculties, one becomes a saddhānusārī.
Này các Tỳ-khưu, do sự thành tựu và viên mãn của năm căn này, vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Anāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sotāpanna; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Dhammānusārī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Saddhānusārī.
Iti kho, bhikkhave, indriyavemattatā phalavemattatā hoti, phalavemattatā puggalavemattatā’’ti.
Thus, monks, the difference in faculties leads to a difference in fruits, and the difference in fruits leads to a difference in individuals.”
Này các Tỳ-khưu, do sự khác biệt của các căn mà có sự khác biệt của các quả; do sự khác biệt của các quả mà có sự khác biệt của các hạng người.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
484. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
484. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom – these, monks, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn – Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi anāgāmī hoti, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hoti.
Monks, due to the completeness and perfection of these five faculties, one becomes an Arahant. With less keen faculties, one becomes an Anāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sakadāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sotāpanna. With less keen faculties, one becomes a dhammānusārī. With less keen faculties, one becomes a saddhānusārī.
Này các Tỳ-khưu, do sự thành tựu và viên mãn của năm căn này, vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Anāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sotāpanna; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Dhammānusārī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Saddhānusārī.
Iti kho, bhikkhave, paripūraṃ paripūrakārī ārādheti, padesaṃ padesakārī ārādheti.
Thus, monks, one who practices fully attains the full, and one who practices partially attains the partial.
Này các Tỳ-khưu, người thực hành đầy đủ đạt được sự đầy đủ, người thực hành một phần đạt được một phần.
‘Avañjhāni tvevāhaṃ, bhikkhave, pañcindriyānī’ti vadāmī’’ti.
‘Indeed, monks, I declare these five faculties to be fruitful’,”
Này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng năm căn này không vô ích.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
485. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
485. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom – these, monks, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn – Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi antarāparinibbāyī hoti, tato mudutarehi upahaccaparinibbāyī hoti, tato mudutarehi asaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hotī’’ti.
Monks, due to the completeness and perfection of these five faculties, one becomes an Arahant. With less keen faculties, one becomes an antarāparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an upahaccaparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an asaṅkhāraparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes a sasaṅkhāraparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an uddhaṃsoto, an akaniṭṭhagāmī. With less keen faculties, one becomes a Sakadāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sotāpanna. With less keen faculties, one becomes a dhammānusārī. With less keen faculties, one becomes a saddhānusārī.”
Này các Tỳ-khưu, do sự thành tựu và viên mãn của năm căn này, vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn giữa chặng đường (antarāparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn khi đến nơi (upahaccaparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn có cần nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người thượng lưu đi đến cõi Sắc Cứu Kính (uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī); do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sotāpanna; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Dhammānusārī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Saddhānusārī.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
486. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
486. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom – these, monks, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn – Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi antarāparinibbāyī hoti, tato mudutarehi upahaccaparinibbāyī hoti, tato mudutarehi asaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hoti.
Monks, due to the completeness and perfection of these five faculties, one becomes an Arahant. With less keen faculties, one becomes an antarāparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an upahaccaparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an asaṅkhāraparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes a sasaṅkhāraparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an uddhaṃsoto, an akaniṭṭhagāmī. With less keen faculties, one becomes a Sakadāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sotāpanna. With less keen faculties, one becomes a dhammānusārī. With less keen faculties, one becomes a saddhānusārī.
Này các Tỳ-khưu, do sự thành tựu và viên mãn của năm căn này, vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn giữa chặng đường (antarāparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn khi đến nơi (upahaccaparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn có cần nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người thượng lưu đi đến cõi Sắc Cứu Kính (uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī); do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sotāpanna; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Dhammānusārī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Saddhānusārī.
Iti kho, bhikkhave, indriyavemattatā phalavemattatā hoti, phalavemattatā puggalavemattatā hotī’’ti.
Thus, monks, the difference in faculties leads to a difference in fruits, and the difference in fruits leads to a difference in individuals.”
Này các Tỳ-khưu, do sự khác biệt của các căn mà có sự khác biệt của các quả; do sự khác biệt của các quả mà có sự khác biệt của các hạng người.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
487. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
487. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom – these, monks, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn – Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi antarāparinibbāyī hoti, tato mudutarehi upahaccaparinibbāyī hoti, tato mudutarehi asaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hoti.
Monks, due to the completeness and perfection of these five faculties, one becomes an Arahant. With less keen faculties, one becomes an antarāparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an upahaccaparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an asaṅkhāraparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes a sasaṅkhāraparinibbāyī. With less keen faculties, one becomes an uddhaṃsoto, an akaniṭṭhagāmī. With less keen faculties, one becomes a Sakadāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sotāpanna. With less keen faculties, one becomes a dhammānusārī. With less keen faculties, one becomes a saddhānusārī.
Này các Tỳ-khưu, do sự thành tựu và viên mãn của năm căn này, vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn giữa chặng đường (antarāparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn khi đến nơi (upahaccaparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người nhập Niết-bàn có cần nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī); do các căn yếu hơn, vị ấy là người thượng lưu đi đến cõi Sắc Cứu Kính (uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī); do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sotāpanna; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Dhammānusārī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Saddhānusārī.
Iti kho, bhikkhave, paripūraṃ paripūrakārī ārādheti, padesaṃ padesakārī ārādheti.
Thus, monks, one who practices fully attains the full, and one who practices partially attains the partial.
Này các Tỳ-khưu, người thực hành đầy đủ đạt được sự đầy đủ, người thực hành một phần đạt được một phần.
‘Avañjhāni tvevāhaṃ, bhikkhave, pañcindriyānī’ti vadāmī’’ti.
‘Indeed, monks, I declare these five faculties to be fruitful’,”
Này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng năm căn này không vô ích.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
488. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
488. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom – these, monks, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn – Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti, tato mudutarehi anāgāmī hoti, tato mudutarehi anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti, tato mudutarehi sotāpanno hoti, tato mudutarehi sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno hoti.
Monks, due to the completeness and perfection of these five faculties, one becomes an Arahant. With less keen faculties, one is practicing for the realization of Arahantship. With less keen faculties, one becomes an Anāgāmī. With less keen faculties, one is practicing for the realization of the fruit of Anāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sakadāgāmī. With less keen faculties, one is practicing for the realization of the fruit of Sakadāgāmī. With less keen faculties, one becomes a Sotāpanna. With less keen faculties, one is practicing for the realization of the fruit of Sotāpanna.
Này các Tỳ-khưu, do sự thành tựu và viên mãn của năm căn này, vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy là người đang thực hành để chứng đắc quả A-la-hán; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Anāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy là người đang thực hành để chứng đắc quả Anāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy là người đang thực hành để chứng đắc quả Sakadāgāmī; do các căn yếu hơn, vị ấy trở thành Sotāpanna; do các căn yếu hơn, vị ấy là người đang thực hành để chứng đắc quả Sotāpanna.
Yassa kho, bhikkhave, imāni pañcindriyāni sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ natthi, tamahaṃ ‘bāhiro puthujjanapakkhe ṭhito’ti vadāmī’’ti.
Monks, of whom these five faculties are entirely, in every way, non-existent, I declare him to be ‘external, standing on the side of the ordinary person’.”
Này các Tỳ-khưu, Ta nói rằng người nào hoàn toàn không có năm căn này, người đó đứng về phía phàm phu, ở ngoài.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
‘‘‘Indriyasampanno, indriyasampanno’ti, bhante, vuccati.
“‘Accomplished in faculties, accomplished in faculties’ it is said, venerable sir.
“Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘người có căn viên mãn, người có căn viên mãn’.
Kittāvatā nu kho, bhante, indriyasampanno hotī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one accomplished in faculties?”
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì một Tỳ-khưu được gọi là người có căn viên mãn?”
‘‘Idha, bhikkhu, bhikkhu saddhindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ, vīriyindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ, satindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ, samādhindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ, paññindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ.
“Here, monk, a monk develops the faculty of faith leading to tranquility, leading to awakening; develops the faculty of energy leading to tranquility, leading to awakening; develops the faculty of mindfulness leading to tranquility, leading to awakening; develops the faculty of concentration leading to tranquility, leading to awakening; develops the faculty of wisdom leading to tranquility, leading to awakening.
“Ở đây, này Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tu tập tín căn dẫn đến sự tịnh chỉ, dẫn đến sự giác ngộ; tu tập tấn căn dẫn đến sự tịnh chỉ, dẫn đến sự giác ngộ; tu tập niệm căn dẫn đến sự tịnh chỉ, dẫn đến sự giác ngộ; tu tập định căn dẫn đến sự tịnh chỉ, dẫn đến sự giác ngộ; tu tập tuệ căn dẫn đến sự tịnh chỉ, dẫn đến sự giác ngộ.
Ettāvatā kho, bhikkhu, bhikkhu indriyasampanno hotī’’ti.
To this extent, monk, a monk is accomplished in faculties.”
Này Tỳ-khưu, cho đến mức độ này, một Tỳ-khưu được gọi là người có căn viên mãn.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
490. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
490. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom – these, monks, are the five faculties.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn – Này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti.
Monks, by the development and cultivation of these five faculties, a monk, through the destruction of the āsavas, enters and dwells in the Stainless Liberation of Mind, Liberation through Wisdom, having realized it for himself with direct knowledge in this very life.”
Này các Tỳ-khưu, do sự tu tập và làm cho sung mãn năm căn này, một Tỳ-khưu, do sự diệt trừ các lậu hoặc, tự mình với thắng trí chứng ngộ và an trú trong giải thoát tâm vô lậu, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
491. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
491. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom.
Tín căn… cho đến… Tuệ căn.
Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ* .
“Bhikkhus, as long as I did not truly understand the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these five faculties, I did not declare myself, in this world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans, as one who had awakened to unsurpassed perfect self-awakening.”
Này các Tỳ-kheo, chừng nào Ta chưa như thật giác ngộ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, chừng ấy Ta chưa tuyên bố, này các Tỳ-kheo, rằng Ta đã chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế giới có chư Thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
“But, bhikkhus, when I had truly understood the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these five faculties, then I declared myself, bhikkhus, in this world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans, as one who had awakened to unsurpassed perfect self-awakening.”
Nhưng này các Tỳ-kheo, khi Ta đã như thật giác ngộ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, bấy giờ Ta mới tuyên bố, này các Tỳ-kheo, rằng Ta đã chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế giới có chư Thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti* , ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’’’ti.
“And the knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is my last birth; now there is no more renewed existence.’”
Và tri kiến về sự giải thoát của Ta đã khởi lên: ‘Sự giải thoát của Ta là bất động, đây là đời sống cuối cùng, không còn tái sinh nữa.’’’
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
492. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, indriyāni.
492. “There are these three faculties, bhikkhus.
492. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có ba căn này.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Thế nào là ba?
Itthindriyaṃ, purisindriyaṃ, jīvitindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, tīṇi indriyānī’’ti.
The female faculty, the male faculty, the life faculty—these, bhikkhus, are the three faculties.”
Nữ căn (itthindriya), nam căn (purisindriya), sinh mạng căn (jīvitindriya) – này các Tỳ-kheo, đây là ba căn này.’’
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
493. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, indriyāni.
493. “There are these three faculties, bhikkhus.
493. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có ba căn này.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Thế nào là ba?
Anaññātaññassāmītindriyaṃ, aññindriyaṃ, aññātāvindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, tīṇi indriyānī’’ti.
The faculty of 'I shall know the unknown,' the faculty of final knowledge (aññindriya), the faculty of one who knows (aññātāvindriya)—these, bhikkhus, are the three faculties.”
Vị tri tri căn (anaññātaññassāmītindriya), vô học căn (aññindriya), cụ túc tri căn (aññātāvindriya) – này các Tỳ-kheo, đây là ba căn này.’’
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
494. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
494. “There are these five faculties, bhikkhus.
494. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith…pe… the faculty of wisdom—these, bhikkhus, are the five faculties.
Tín căn (saddhindriya)…pe… tuệ căn (paññindriya) – này các Tỳ-kheo, đây là năm căn này.
Imesaṃ kho, bhikkhave, pañcannaṃ indriyānaṃ samattā paripūrattā arahaṃ hoti, tato mudutarehi antarāparinibbāyī hoti, tato mudutarehi upahaccaparinibbāyī hoti, tato mudutarehi asaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tato mudutarehi uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī, tato mudutarehi sakadāgāmī hoti, tato mudutarehi ekabījī* hoti, tato mudutarehi kolaṃkolo hoti, tato mudutarehi sattakkhattuparamo hoti, tato mudutarehi dhammānusārī hoti, tato mudutarehi saddhānusārī hotī’’ti.
Through the completeness and fullness of these five faculties, bhikkhus, one becomes an Arahant; with more subtle faculties, one is an antarāparinibbāyī; with still more subtle faculties, one is an upahaccaparinibbāyī; with still more subtle faculties, one is an asaṅkhāraparinibbāyī; with still more subtle faculties, one is a sasaṅkhāraparinibbāyī; with still more subtle faculties, one is an uddhaṃsoto, bound for Akaniṭṭha; with still more subtle faculties, one is a once-returner (sakadāgāmī); with still more subtle faculties, one is an ekabījī; with still more subtle faculties, one is a kolaṃkolo; with still more subtle faculties, one is a sattakkhattuparamo; with still more subtle faculties, one is a dhammānusārī; with still more subtle faculties, one is a saddhānusārī.”
Này các Tỳ-kheo, do sự đầy đủ và viên mãn của năm căn này mà vị ấy trở thành A-la-hán; do các căn mềm yếu hơn, vị ấy là vị nhập Niết-bàn giữa khoảng (antarāparinibbāyī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị nhập Niết-bàn với sự tác động (upahaccaparinibbāyī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị nhập Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị nhập Niết-bàn với nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị thượng lưu (uddhaṃsoto), đi đến cõi Sắc Cứu Cánh (Akaniṭṭha); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị Nhất Lai (sakadāgāmī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị Nhất Chủng Tử (ekabījī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị Gia Gia (kolaṃkolo); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị Thất Lai (sattakkhattuparamo); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị Tùy Pháp Hành (dhammānusārī); do các căn mềm yếu hơn nữa, vị ấy là vị Tùy Tín Hành (saddhānusārī).’’
Catutthaṃ.
The fourth.
Thứ tư.
495. ‘‘Chayimāni, bhikkhave, indriyāni.
495. “There are these six faculties, bhikkhus.
495. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có sáu căn này.
Katamāni cha?
Which six?
Thế nào là sáu?
Cakkhundriyaṃ, sotindriyaṃ, ghānindriyaṃ, jivhindriyaṃ, kāyindriyaṃ, manindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, cha indriyānī’’ti.
The eye faculty, the ear faculty, the nose faculty, the tongue faculty, the body faculty, the mind faculty—these, bhikkhus, are the six faculties.”
Nhãn căn (cakkhundriya), nhĩ căn (sotindriya), tỷ căn (ghānindriya), thiệt căn (jivhindriya), thân căn (kāyindriya), ý căn (manindriya) – này các Tỳ-kheo, đây là sáu căn này.’’
Pañcamaṃ.
The fifth.
Thứ năm.
496. ‘‘Chayimāni, bhikkhave, indriyāni.
496. “There are these six faculties, bhikkhus.
496. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có sáu căn này.
Katamāni cha?
Which six?
Thế nào là sáu?
Cakkhundriyaṃ…pe… manindriyaṃ.
The eye faculty…pe… the mind faculty.
Nhãn căn…pe… ý căn.
Yato kho, bhikkhave, ariyasāvako imesaṃ channaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti.
When, bhikkhus, a noble disciple truly understands the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these six faculties—this, bhikkhus, is called a noble disciple who is a stream-enterer (sotāpanna), one not subject to downfall, certain of liberation, bound for perfect awakening.”
Này các Tỳ-kheo, khi một Thánh đệ tử như thật hiểu rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu căn này – vị Thánh đệ tử đó, này các Tỳ-kheo, được gọi là bậc Dự Lưu (sotāpanna), không còn rơi vào ác đạo, chắc chắn sẽ đạt đến giác ngộ.’’
Chaṭṭhaṃ.
The sixth.
Thứ sáu.
497. ‘‘Chayimāni, bhikkhave, indriyāni.
497. “There are these six faculties, bhikkhus.
497. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có sáu căn này.
Katamāni cha?
Which six?
Thế nào là sáu?
Cakkhundriyaṃ, sotindriyaṃ, ghānindriyaṃ, jivhindriyaṃ, kāyindriyaṃ, manindriyaṃ.
The eye faculty, the ear faculty, the nose faculty, the tongue faculty, the body faculty, the mind faculty.
Nhãn căn, nhĩ căn, tỷ căn, thiệt căn, thân căn, ý căn.
Yato kho, bhikkhave, bhikkhu imesaṃ channaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto hoti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’’ti.
When, bhikkhus, a bhikkhu, having truly understood the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these six faculties, is liberated without clinging—this, bhikkhus, is called a bhikkhu who is an Arahant, whose defilements are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, one who is rightly liberated through final knowledge.”
Này các Tỳ-kheo, khi một Tỳ-kheo đã như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu căn này, và được giải thoát không còn chấp thủ – Tỳ-kheo đó, này các Tỳ-kheo, được gọi là ‘A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, mục đích tối thượng đã đạt được, mọi kiết sử của hữu đã đoạn trừ, được giải thoát bằng chánh trí.’’’
Sattamaṃ.
The seventh.
Thứ bảy.
498. ‘‘Chayimāni, bhikkhave, indriyāni.
498. “There are these six faculties, bhikkhus.
498. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có sáu căn này.
Katamāni cha?
Which six?
Thế nào là sáu?
Cakkhundriyaṃ, sotindriyaṃ, ghānindriyaṃ, jivhindriyaṃ, kāyindriyaṃ, manindriyaṃ.
The eye faculty, the ear faculty, the nose faculty, the tongue faculty, the body faculty, the mind faculty.
Nhãn căn, nhĩ căn, tỷ căn, thiệt căn, thân căn, ý căn.
Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ channaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassa maṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
Bhikkhus, as long as I did not truly understand the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these six faculties, I did not declare myself, in this world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans, as one who had awakened to unsurpassed perfect self-awakening.”
Này các Tỳ-kheo, chừng nào Ta chưa như thật giác ngộ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu căn này, chừng ấy Ta chưa tuyên bố, này các Tỳ-kheo, rằng Ta đã chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế giới có chư Thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ channaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
“But, bhikkhus, when I had truly understood the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these six faculties, then I declared myself, bhikkhus, in this world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans, as one who had awakened to unsurpassed perfect self-awakening.”
Nhưng này các Tỳ-kheo, khi Ta đã như thật giác ngộ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu căn này, bấy giờ Ta mới tuyên bố, này các Tỳ-kheo, rằng Ta đã chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế giới có chư Thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti, ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’’’ti.
“And the knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is my last birth; now there is no more renewed existence.’”
Và tri kiến về sự giải thoát của Ta đã khởi lên: ‘Sự giải thoát của Ta là bất động, đây là đời sống cuối cùng, không còn tái sinh nữa.’’’
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Thứ tám.
499. ‘‘Chayimāni, bhikkhave, indriyāni.
499. “There are these six faculties, bhikkhus.
499. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có sáu căn này.
Katamāni cha?
Which six?
Thế nào là sáu?
Cakkhundriyaṃ, sotindriyaṃ, ghānindriyaṃ, jivhindriyaṃ, kāyindriyaṃ, manindriyaṃ.
The eye faculty, the ear faculty, the nose faculty, the tongue faculty, the body faculty, the mind faculty.
Nhãn căn, nhĩ căn, tỷ căn, thiệt căn, thân căn, ý căn.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti, na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti’’.
Any recluses or brahmins, bhikkhus, who do not truly understand the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these six faculties—these recluses or brahmins, bhikkhus, are not considered recluses among recluses, nor brahmins among brahmins; nor do these venerable ones realize for themselves, with direct knowledge, and dwell in the immediate experience of the goal of recluseship or the goal of brahminhood.”
Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như thật hiểu rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu căn này, thì Ta không xem họ là Sa-môn trong số các Sa-môn, hay Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng không thể tự mình chứng ngộ, đạt được và an trú trong mục đích của Sa-môn hạnh hay Bà-la-môn hạnh ngay trong đời này.’’
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
“But any recluses or brahmins, bhikkhus, who truly understand the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from these six faculties—these recluses or brahmins, bhikkhus, are considered recluses among recluses and brahmins among brahmins; and these venerable ones realize for themselves, with direct knowledge, and dwell in the immediate experience of the goal of recluseship and the goal of brahminhood.”
‘‘Này các Tỳ-kheo, còn bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào như thật hiểu rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu căn này, thì Ta xem họ là Sa-môn trong số các Sa-môn, và Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy có thể tự mình chứng ngộ, đạt được và an trú trong mục đích của Sa-môn hạnh và Bà-la-môn hạnh ngay trong đời này.’’
Navamaṃ.
The ninth.
Thứ chín.
500. ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā cakkhundriyaṃ nappajānanti, cakkhundriyasamudayaṃ nappajānanti, cakkhundriyanirodhaṃ nappajānanti, cakkhundriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; sotindriyaṃ…pe… ghānindriyaṃ…pe… jivhindriyaṃ…pe… kāyindriyaṃ…pe… manindriyaṃ nappajānanti, manindriyasamudayaṃ nappajānanti, manindriyanirodhaṃ nappajānanti, manindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti.
500. ‘‘Bhikkhus, whatever recluses or brahmins do not understand the eye faculty, do not understand the origin of the eye faculty, do not understand the cessation of the eye faculty, do not understand the path leading to the cessation of the eye faculty; ...the ear faculty... the nose faculty... the tongue faculty... the body faculty... do not understand the mind faculty, do not understand the origin of the mind faculty, do not understand the cessation of the mind faculty, do not understand the path leading to the cessation of the mind faculty.
500. ‘‘Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không nhận biết nhãn căn, không nhận biết sự tập khởi của nhãn căn, không nhận biết sự diệt trừ nhãn căn, không nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ nhãn căn; nhĩ căn…(tương tự)… tỷ căn…(tương tự)… thiệt căn…(tương tự)… thân căn…(tương tự)… ý căn không nhận biết, không nhận biết sự tập khởi của ý căn, không nhận biết sự diệt trừ ý căn, không nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ ý căn.
Na me te, bhikkhave…pe… sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Those, bhikkhus, are not regarded by me as recluses among recluses or brahmins among brahmins, nor do these venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter upon and abide in the goal of recluseship or the goal of brahmins in this very life.
Này các Tỳ-kheo, những vị ấy…(tương tự)… không sống sau khi tự mình chứng ngộ bằng thắng trí.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā cakkhundriyaṃ pajānanti, cakkhundriyasamudayaṃ pajānanti, cakkhundriyanirodhaṃ pajānanti, cakkhundriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti, sotindriyaṃ…pe… ghānindriyaṃ…pe… jivhindriyaṃ…pe… kāyindriyaṃ…pe… manindriyaṃ pajānanti, manindriyasamudayaṃ pajānanti, manindriyanirodhaṃ pajānanti, manindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
‘‘But, bhikkhus, whatever recluses or brahmins understand the eye faculty, understand the origin of the eye faculty, understand the cessation of the eye faculty, understand the path leading to the cessation of the eye faculty; ...the ear faculty... the nose faculty... the tongue faculty... the body faculty... understand the mind faculty, understand the origin of the mind faculty, understand the cessation of the mind faculty, understand the path leading to the cessation of the mind faculty—these recluses or brahmins, bhikkhus, are regarded by me as recluses among recluses and brahmins among brahmins, and these venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter upon and abide in the goal of recluseship and the goal of brahmins in this very life.’’
Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào nhận biết nhãn căn, nhận biết sự tập khởi của nhãn căn, nhận biết sự diệt trừ nhãn căn, nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ nhãn căn; nhĩ căn…(tương tự)… tỷ căn…(tương tự)… thiệt căn…(tương tự)… thân căn…(tương tự)… ý căn nhận biết, nhận biết sự tập khởi của ý căn, nhận biết sự diệt trừ ý căn, nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ ý căn, này các Tỳ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy được Ta xem là Sa-môn trong số các Sa-môn, là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn, và những Tôn giả ấy sống sau khi tự mình chứng ngộ bằng thắng trí mục đích Sa-môn và mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
501. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
501. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
501. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
The faculty of pleasure, the faculty of pain, the faculty of joy, the faculty of displeasure, the faculty of equanimity—these, bhikkhus, are the five faculties.’’
Lạc căn (sukhindriya), Khổ căn (dukkhindriya), Hỷ căn (somanassindriya), Ưu căn (domanassindriya), Xả căn (upekkhindriya) – này các Tỳ-kheo, đây là năm căn này.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
502. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
502. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
502. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure, the faculty of pain, the faculty of joy, the faculty of displeasure, the faculty of equanimity.
Lạc căn, Khổ căn, Hỷ căn, Ưu căn, Xả căn.
Yato kho, bhikkhave, ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti.
When, bhikkhus, a noble disciple truly understands the origin, the cessation, the gratification, the danger, and the escape from these five faculties—such a noble disciple, bhikkhus, is called a sotāpanna, one not subject to downfall, firmly destined for enlightenment.’’
Này các Tỳ-kheo, khi một Thánh đệ tử như thật nhận biết sự tập khởi, sự diệt trừ, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm căn này – này các Tỳ-kheo, Thánh đệ tử ấy được gọi là bậc Nhập lưu (Sotāpanna), không còn bị đọa lạc, chắc chắn sẽ giác ngộ (sambodhiparāyaṇo).”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
503. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
503. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
503. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure, the faculty of pain, the faculty of joy, the faculty of displeasure, the faculty of equanimity.
Lạc căn, Khổ căn, Hỷ căn, Ưu căn, Xả căn.
Yato kho, bhikkhave, bhikkhu imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto hoti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti.
When, bhikkhus, a bhikkhu, having truly known the origin, the cessation, the gratification, the danger, and the escape from these five faculties, is liberated without clinging—such a bhikkhu, bhikkhus, is called an Arahant, one whose defilements are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained the true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, one rightly liberated through final knowledge.’’
Này các Tỳ-kheo, khi một Tỳ-kheo như thật biết sự tập khởi, sự diệt trừ, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm căn này, vị ấy được giải thoát không còn chấp thủ – này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo ấy được gọi là bậc A-la-hán (Arahaṃ), lậu hoặc đã tận, đã sống phạm hạnh, việc cần làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, mục đích của mình đã đạt được, mọi kiết sử hữu đã đoạn tận, được giải thoát bằng chánh trí.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
504. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
504. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
504. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure, the faculty of pain, the faculty of joy, the faculty of displeasure, the faculty of equanimity.
Lạc căn, Khổ căn, Hỷ căn, Ưu căn, Xả căn.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti, na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Whatever recluses or brahmins, bhikkhus, do not truly understand the origin, the cessation, the gratification, the danger, and the escape from these five faculties—those recluses or brahmins, bhikkhus, are not regarded by me as recluses among recluses or brahmins among brahmins, nor do these venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter upon and abide in the goal of recluseship or the goal of brahmins in this very life.
Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như thật nhận biết sự tập khởi, sự diệt trừ, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm căn này, này các Tỳ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy không được Ta xem là Sa-môn trong số các Sa-môn, không được xem là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn, và những Tôn giả ấy không sống sau khi tự mình chứng ngộ bằng thắng trí mục đích Sa-môn hay mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
‘‘But whatever recluses or brahmins, bhikkhus, do truly understand the origin, the cessation, the gratification, the danger, and the escape from these five faculties—those recluses or brahmins, bhikkhus, are regarded by me as recluses among recluses and brahmins among brahmins, and these venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter upon and abide in the goal of recluseship and the goal of brahmins in this very life.’’
Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào như thật nhận biết sự tập khởi, sự diệt trừ, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm căn này, này các Tỳ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy được Ta xem là Sa-môn trong số các Sa-môn, là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn, và những Tôn giả ấy sống sau khi tự mình chứng ngộ bằng thắng trí mục đích Sa-môn và mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
505. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
505. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
505. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure, the faculty of pain, the faculty of joy, the faculty of displeasure, the faculty of equanimity.
Lạc căn, Khổ căn, Hỷ căn, Ưu căn, Xả căn.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā sukhindriyaṃ nappajānanti, sukhindriyasamudayaṃ nappajānanti, sukhindriyanirodhaṃ nappajānanti, sukhindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; dukkhindriyaṃ nappajānanti…pe… somanassindriyaṃ nappajānanti…pe… domanassindriyaṃ nappajānanti …pe… upekkhindriyaṃ nappajānanti, upekkhindriyasamudayaṃ nappajānanti, upekkhindriyanirodhaṃ nappajānanti, upekkhindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Whatever recluses or brahmins, bhikkhus, do not understand the faculty of pleasure, do not understand the origin of the faculty of pleasure, do not understand the cessation of the faculty of pleasure, do not understand the path leading to the cessation of the faculty of pleasure; do not understand the faculty of pain…pe… do not understand the faculty of joy…pe… do not understand the faculty of displeasure…pe… do not understand the faculty of equanimity, do not understand the origin of the faculty of equanimity, do not understand the cessation of the faculty of equanimity, do not understand the path leading to the cessation of the faculty of equanimity—those recluses or brahmins, bhikkhus, are not regarded by me as recluses among recluses or brahmins among brahmins, nor do these venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter upon and abide in the goal of recluseship or the goal of brahmins in this very life.
Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không nhận biết Lạc căn, không nhận biết sự tập khởi của Lạc căn, không nhận biết sự diệt trừ Lạc căn, không nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ Lạc căn; không nhận biết Khổ căn…(tương tự)… không nhận biết Hỷ căn…(tương tự)… không nhận biết Ưu căn…(tương tự)… không nhận biết Xả căn, không nhận biết sự tập khởi của Xả căn, không nhận biết sự diệt trừ Xả căn, không nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ Xả căn; này các Tỳ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy không được Ta xem là Sa-môn trong số các Sa-môn, không được xem là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn, và những Tôn giả ấy không sống sau khi tự mình chứng ngộ bằng thắng trí mục đích Sa-môn hay mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā sukhindriyaṃ pajānanti, sukhindriyasamudayaṃ pajānanti, sukhindriyanirodhaṃ pajānanti, sukhindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti; dukkhindriyaṃ pajānanti…pe… somanassindriyaṃ pajānanti… domanassindriyaṃ pajānanti… upekkhindriyaṃ pajānanti, upekkhindriyasamudayaṃ pajānanti, upekkhindriyanirodhaṃ pajānanti, upekkhindriyanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti, te ca kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
‘‘But whatever recluses or brahmins, bhikkhus, do understand the faculty of pleasure, do understand the origin of the faculty of pleasure, do understand the cessation of the faculty of pleasure, do understand the path leading to the cessation of the faculty of pleasure; do understand the faculty of pain…pe… do understand the faculty of joy… do understand the faculty of displeasure… do understand the faculty of equanimity, do understand the origin of the faculty of equanimity, do understand the cessation of the faculty of equanimity, do understand the path leading to the cessation of the faculty of equanimity—those recluses or brahmins, bhikkhus, are regarded by me as recluses among recluses and brahmins among brahmins, and these venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter upon and abide in the goal of recluseship and the goal of brahmins in this very life.’’
Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào nhận biết Lạc căn, nhận biết sự tập khởi của Lạc căn, nhận biết sự diệt trừ Lạc căn, nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ Lạc căn; nhận biết Khổ căn…(tương tự)… nhận biết Hỷ căn… nhận biết Ưu căn… nhận biết Xả căn, nhận biết sự tập khởi của Xả căn, nhận biết sự diệt trừ Xả căn, nhận biết con đường dẫn đến sự diệt trừ Xả căn, này các Tỳ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy được Ta xem là Sa-môn trong số các Sa-môn, là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn, và những Tôn giả ấy sống sau khi tự mình chứng ngộ bằng thắng trí mục đích Sa-môn và mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
506. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
506. ‘‘Bhikkhus, there are these five faculties.
506. ‘‘Này các Tỳ-kheo, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure, the faculty of pain, the faculty of joy, the faculty of displeasure, the faculty of equanimity.
Lạc căn, Khổ căn, Hỷ căn, Ưu căn, Xả căn.
‘‘Katamañca, bhikkhave, sukhindriyaṃ?
‘‘And what, bhikkhus, is the faculty of pleasure?
‘‘Và này các Tỳ-kheo, Lạc căn là gì?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ sukhaṃ, kāyikaṃ sātaṃ, kāyasamphassajaṃ sukhaṃ sātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, sukhindriyaṃ.
Whatever bodily pleasure, bodily ease, monks, pleasant and agreeable feeling born of bodily contact – this, monks, is called the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự lạc thuộc thân, sự hỷ lạc thuộc thân, cảm thọ lạc và hỷ lạc sinh khởi do thân xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là lạc quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of pain (dukkhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là khổ quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ dukkhaṃ, kāyikaṃ asātaṃ, kāyasamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhindriyaṃ.
Whatever bodily pain, bodily discomfort, monks, painful and disagreeable feeling born of bodily contact – this, monks, is called the faculty of pain (dukkhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự khổ thuộc thân, sự bất hỷ lạc thuộc thân, cảm thọ khổ và bất hỷ lạc sinh khởi do thân xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là khổ quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, somanassindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là hỷ quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ sukhaṃ, cetasikaṃ sātaṃ, manosamphassajaṃ sukhaṃ sātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, somanassindriyaṃ.
Whatever mental pleasure, mental ease, monks, pleasant and agreeable feeling born of mental contact – this, monks, is called the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự lạc thuộc tâm, sự hỷ lạc thuộc tâm, cảm thọ lạc và hỷ lạc sinh khởi do tâm xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là hỷ quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, domanassindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là ưu quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ dukkhaṃ, cetasikaṃ asātaṃ, manosamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, domanassindriyaṃ.
Whatever mental pain, mental discomfort, monks, painful and disagreeable feeling born of mental contact – this, monks, is called the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự khổ thuộc tâm, sự bất hỷ lạc thuộc tâm, cảm thọ khổ và bất hỷ lạc sinh khởi do tâm xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là ưu quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, upekkhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là xả quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ vā cetasikaṃ vā nevasātaṃ nāsātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, upekkhindriyaṃ.
Whatever feeling, monks, whether bodily or mental, is neither pleasant nor unpleasant – this, monks, is called the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, cảm thọ không phải hỷ lạc cũng không phải bất hỷ lạc, thuộc về thân hay thuộc về tâm – này các Tỳ khưu, đây được gọi là xả quyền.
Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
These, monks, are the five faculties.”
Này các Tỳ khưu, đây là năm quyền.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
507. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
507. ‘‘There are these five faculties, monks.
507. “Này các Tỳ khưu, có năm quyền này.
Katamāni pañca?
What five?
Năm quyền nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure (sukhindriyaṃ), the faculty of pain (dukkhindriyaṃ), the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ), the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ), the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ).
Lạc quyền, khổ quyền, hỷ quyền, ưu quyền, và xả quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, sukhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là lạc quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ sukhaṃ, kāyikaṃ sātaṃ, kāyasamphassajaṃ sukhaṃ sātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, sukhindriyaṃ.
Whatever bodily pleasure, bodily ease, monks, pleasant and agreeable feeling born of bodily contact – this, monks, is called the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự lạc thuộc thân, sự hỷ lạc thuộc thân, cảm thọ lạc và hỷ lạc sinh khởi do thân xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là lạc quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of pain (dukkhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là khổ quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ dukkhaṃ, kāyikaṃ asātaṃ, kāyasamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhindriyaṃ.
Whatever bodily pain, bodily discomfort, monks, painful and disagreeable feeling born of bodily contact – this, monks, is called the faculty of pain (dukkhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự khổ thuộc thân, sự bất hỷ lạc thuộc thân, cảm thọ khổ và bất hỷ lạc sinh khởi do thân xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là khổ quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, somanassindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là hỷ quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ sukhaṃ, cetasikaṃ sātaṃ, manosamphassajaṃ sukhaṃ sātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, somanassindriyaṃ.
Whatever mental pleasure, mental ease, monks, pleasant and agreeable feeling born of mental contact – this, monks, is called the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự lạc thuộc tâm, sự hỷ lạc thuộc tâm, cảm thọ lạc và hỷ lạc sinh khởi do tâm xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là hỷ quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, domanassindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là ưu quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ dukkhaṃ, cetasikaṃ asātaṃ, manosamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, domanassindriyaṃ.
Whatever mental pain, mental discomfort, monks, painful and disagreeable feeling born of mental contact – this, monks, is called the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự khổ thuộc tâm, sự bất hỷ lạc thuộc tâm, cảm thọ khổ và bất hỷ lạc sinh khởi do tâm xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là ưu quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, upekkhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là xả quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ vā cetasikaṃ vā nevasātaṃ nāsātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, upekkhindriyaṃ.
Whatever feeling, monks, whether bodily or mental, is neither pleasant nor unpleasant – this, monks, is called the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, cảm thọ không phải hỷ lạc cũng không phải bất hỷ lạc, thuộc về thân hay thuộc về tâm – này các Tỳ khưu, đây được gọi là xả quyền.
‘‘Tatra, bhikkhave, yañca sukhindriyaṃ yañca somanassindriyaṃ, sukhā sā vedanā daṭṭhabbā.
‘‘Therein, monks, what is the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ) and what is the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ), that should be seen as pleasant feeling (sukha vedanā).
“Này các Tỳ khưu, trong đó, cái nào là lạc quyền và cái nào là hỷ quyền, đó phải được xem là lạc thọ.
Tatra, bhikkhave, yañca dukkhindriyaṃ yañca domanassindriyaṃ, dukkhā sā vedanā daṭṭhabbā.
Therein, monks, what is the faculty of pain (dukkhindriyaṃ) and what is the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ), that should be seen as painful feeling (dukkha vedanā).
Này các Tỳ khưu, trong đó, cái nào là khổ quyền và cái nào là ưu quyền, đó phải được xem là khổ thọ.
Tatra, bhikkhave, yadidaṃ upekkhindriyaṃ, adukkhamasukhā sā vedanā daṭṭhabbā.
Therein, monks, what is the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ), that should be seen as neither-painful-nor-pleasant feeling (adukkhamasukhā vedanā).
Này các Tỳ khưu, trong đó, cái này là xả quyền, đó phải được xem là thọ không khổ không lạc.
Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyānī’’ti.
These, monks, are the five faculties.”
Này các Tỳ khưu, đây là năm quyền.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
508. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
508. ‘‘There are these five faculties, monks.
508. “Này các Tỳ khưu, có năm quyền này.
Katamāni pañca?
What five?
Năm quyền nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure (sukhindriyaṃ), the faculty of pain (dukkhindriyaṃ), the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ), the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ), the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ).
Lạc quyền, khổ quyền, hỷ quyền, ưu quyền, và xả quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, sukhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là lạc quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ sukhaṃ, kāyikaṃ sātaṃ, kāyasamphassajaṃ sukhaṃ sātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, sukhindriyaṃ.
Whatever bodily pleasure, bodily ease, monks, pleasant and agreeable feeling born of bodily contact – this, monks, is called the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự lạc thuộc thân, sự hỷ lạc thuộc thân, cảm thọ lạc và hỷ lạc sinh khởi do thân xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là lạc quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of pain (dukkhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là khổ quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ dukkhaṃ, kāyikaṃ asātaṃ, kāyasamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhindriyaṃ.
Whatever bodily pain, bodily discomfort, monks, painful and disagreeable feeling born of bodily contact – this, monks, is called the faculty of pain (dukkhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự khổ thuộc thân, sự bất hỷ lạc thuộc thân, cảm thọ khổ và bất hỷ lạc sinh khởi do thân xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là khổ quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, somanassindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là hỷ quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ sukhaṃ, cetasikaṃ sātaṃ, manosamphassajaṃ sukhaṃ sātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, somanassindriyaṃ.
Whatever mental pleasure, mental ease, monks, pleasant and agreeable feeling born of mental contact – this, monks, is called the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự lạc thuộc tâm, sự hỷ lạc thuộc tâm, cảm thọ lạc và hỷ lạc sinh khởi do tâm xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là hỷ quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, domanassindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là ưu quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ dukkhaṃ, cetasikaṃ asātaṃ, manosamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, domanassindriyaṃ.
Whatever mental pain, mental discomfort, monks, painful and disagreeable feeling born of mental contact – this, monks, is called the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, sự khổ thuộc tâm, sự bất hỷ lạc thuộc tâm, cảm thọ khổ và bất hỷ lạc sinh khởi do tâm xúc – này các Tỳ khưu, đây được gọi là ưu quyền.
‘‘Katamañca, bhikkhave, upekkhindriyaṃ?
‘‘And what, monks, is the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ)?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là xả quyền?
Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ vā cetasikaṃ vā neva sātaṃ nāsātaṃ vedayitaṃ – idaṃ vuccati, bhikkhave, upekkhindriyaṃ.
Whatever feeling, monks, whether bodily or mental, is neither pleasant nor unpleasant – this, monks, is called the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ).
Này các Tỳ khưu, cảm thọ không phải hỷ lạc cũng không phải bất hỷ lạc, thuộc về thân hay thuộc về tâm – này các Tỳ khưu, đây được gọi là xả quyền.
‘‘Tatra, bhikkhave, yañca sukhindriyaṃ yañca somanassindriyaṃ, sukhā sā vedanā daṭṭhabbā.
‘‘Therein, monks, what is the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ) and what is the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ), that should be seen as pleasant feeling (sukha vedanā).
“Này các Tỳ khưu, trong đó, cái nào là lạc quyền và cái nào là hỷ quyền, đó phải được xem là lạc thọ.
Tatra, bhikkhave, yañca dukkhindriyaṃ yañca domanassindriyaṃ, dukkhā sā vedanā daṭṭhabbā.
Therein, monks, what is the faculty of pain (dukkhindriyaṃ) and what is the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ), that should be seen as painful feeling (dukkha vedanā).
Này các Tỳ khưu, trong đó, cái nào là khổ quyền và cái nào là ưu quyền, đó phải được xem là khổ thọ.
Tatra, bhikkhave, yadidaṃ upekkhindriyaṃ, adukkhamasukhā sā vedanā daṭṭhabbā.
Therein, monks, what is the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ), that should be seen as neither-painful-nor-pleasant feeling (adukkhamasukhā vedanā).
Này các Tỳ khưu, trong đó, cái này là xả quyền, đó phải được xem là thọ không khổ không lạc.
Iti kho, bhikkhave, imāni pañcindriyāni pañca hutvā tīṇi honti, tīṇi hutvā pañca honti pariyāyenā’’ti.
Thus, monks, these five faculties become three, and having been three, they become five, by way of classification.”
Như vậy, này các Tỳ khưu, năm quyền này, sau khi là năm, trở thành ba; sau khi là ba, trở thành năm, theo phương pháp.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
509. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
509. ‘‘There are these five faculties, monks.
509. “Này các Tỳ khưu, có năm quyền này.
Katamāni pañca?
What five?
Năm quyền nào?
Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pleasure (sukhindriyaṃ), the faculty of pain (dukkhindriyaṃ), the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ), the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ), the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ).
Lạc quyền, khổ quyền, hỷ quyền, ưu quyền, và xả quyền.
Sukhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ.
Monks, due to a pleasant feeling-producing contact, the faculty of pleasure (sukhindriyaṃ) arises.
Này các Tỳ khưu, do duyên xúc cảm thọ lạc, lạc quyền sinh khởi.
So sukhitova samāno ‘sukhitosmī’ti pajānāti.
Being joyful, he understands: ‘I am joyful’.
Vị ấy, đang có lạc, biết rằng: ‘Tôi có lạc’.
Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ sukhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that same pleasant feeling-producing contact, he understands: ‘That feeling, that faculty of pleasure (sukhindriyaṃ) which arose dependent on the pleasant feeling-producing contact, ceases, it is appeased’.
Vị ấy biết rằng: ‘Do sự diệt của chính xúc cảm thọ lạc ấy, cảm thọ tương ứng nào, tức lạc quyền đã sinh khởi do duyên xúc cảm thọ lạc, nó diệt, nó lắng dịu’.
‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhindriyaṃ.
‘‘Monks, due to a painful feeling-producing contact, the faculty of pain (dukkhindriyaṃ) arises.
“Này các Tỳ khưu, do duyên xúc cảm thọ khổ, khổ quyền sinh khởi.
So dukkhitova samāno ‘dukkhitosmī’ti pajānāti.
Being in pain, he understands: ‘I am in pain’.
Vị ấy, đang có khổ, biết rằng: ‘Tôi có khổ’.
Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ dukkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that same painful feeling-producing contact, he understands: ‘That feeling, that faculty of pain (dukkhindriyaṃ) which arose dependent on the painful feeling-producing contact, ceases, it is appeased’.
Vị ấy biết rằng: ‘Do sự diệt của chính xúc cảm thọ khổ ấy, cảm thọ tương ứng nào, tức khổ quyền đã sinh khởi do duyên xúc cảm thọ khổ, nó diệt, nó lắng dịu’.
‘‘Somanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati somanassindriyaṃ.
‘‘Monks, due to a pleasant mental feeling-producing contact, the faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ) arises.
“Này các Tỳ khưu, do duyên xúc cảm thọ hỷ, hỷ quyền sinh khởi.
So sumanova samāno ‘sumanosmī’ti pajānāti.
Being joyful, he understands: ‘I am joyful’.
Vị ấy, đang có hỷ, biết rằng: ‘Tôi có hỷ’.
Tasseva somanassavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ somanassavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ somanassindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that same pleasant mental feeling-producing contact, he understands: ‘That feeling, that faculty of mental pleasure (somanassindriyaṃ) which arose dependent on the pleasant mental feeling-producing contact, ceases, it is appeased’.
Vị ấy biết rằng: ‘Do sự diệt của chính xúc cảm thọ hỷ ấy, cảm thọ tương ứng nào, tức hỷ quyền đã sinh khởi do duyên xúc cảm thọ hỷ, nó diệt, nó lắng dịu’.
‘‘Domanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati domanassindriyaṃ.
‘‘Monks, due to a painful mental feeling-producing contact, the faculty of mental pain (domanassindriyaṃ) arises.
“Này các Tỳ khưu, do duyên xúc cảm thọ ưu, ưu quyền sinh khởi.
So dummanova samāno ‘dummanosmī’ti pajānāti.
Being sorrowful, he understands: ‘I am sorrowful’.
Vị ấy, đang có ưu, biết rằng: ‘Tôi có ưu’.
Tasseva domanassavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ domanassavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ domanassindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that same painful mental feeling-producing contact, he understands: ‘That feeling, that faculty of mental pain (domanassindriyaṃ) which arose dependent on the painful mental feeling-producing contact, ceases, it is appeased’.
Vị ấy biết rằng: ‘Do sự diệt của chính xúc cảm thọ ưu ấy, cảm thọ tương ứng nào, tức ưu quyền đã sinh khởi do duyên xúc cảm thọ ưu, nó diệt, nó lắng dịu’.
‘‘Upekkhāvedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ.
‘‘Monks, due to an equanimous feeling-producing contact, the faculty of equanimity (upekkhindriyaṃ) arises.
“Này các Tỳ khưu, do duyên xúc cảm thọ xả, xả quyền sinh khởi.
So upekkhakova samāno ‘upekkhakosmī’ti pajānāti.
Being one with equanimity, he understands: ‘I am one with equanimity.’
Người ấy, khi đang có tâm xả, biết rằng: ‘Tôi có tâm xả’.
Tasseva upekkhāvedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ upekkhāvedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ upekkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that very contact which is felt as equanimity, he understands: ‘That associated feeling, the faculty of equanimity, which arose dependent on contact felt as equanimity, ceases; it subsides.’
Do sự diệt trừ xúc thọ xả ấy, người ấy biết rằng: ‘Cái thọ xả đã khởi lên do duyên xúc thọ xả ấy diệt đi, nó lắng xuống’.”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭanasamodhānā* usmā jāyati, tejo abhinibbattati; tesaṃyeva kaṭṭhānaṃ nānābhāvāvinikkhepā yā* tajjā usmā sā nirujjhati sā vūpasammati; evameva kho, bhikkhave, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ.
Bhikkhus, just as when two pieces of wood are rubbed and brought together, heat is generated and fire is produced; but when those very pieces of wood are separated and cast aside, that associated heat ceases, it subsides. In the same way, bhikkhus, dependent on contact felt as pleasure, the faculty of pleasure arises.
“Này các Tỳ-khưu, ví như do sự va chạm và kết hợp của hai thanh gỗ mà hơi nóng phát sinh, lửa xuất hiện; do sự tách rời và phân tán của chính hai thanh gỗ ấy mà hơi nóng đó diệt đi, nó lắng xuống. Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, do duyên xúc thọ lạc mà lạc căn khởi lên.
So sukhitova samāno ‘sukhitosmī’ti pajānāti.
Being happy, he understands: ‘I am happy.’
Vị ấy, khi đang có lạc, biết rằng: ‘Tôi có lạc’.
Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that very contact which is felt as pleasure, he understands: ‘That associated feeling, the faculty of pleasure, which arose dependent on contact felt as pleasure, ceases; it subsides.’
Do sự diệt trừ xúc thọ lạc ấy, vị ấy biết rằng: ‘Cái thọ lạc đã khởi lên do duyên xúc thọ lạc ấy diệt đi, nó lắng xuống’.”
‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… somanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… domanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… upekkhāvedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ.
“Dependent on contact felt as pain, bhikkhus… The faculty of joy arises dependent on contact felt as joy, bhikkhus… The faculty of distress arises dependent on contact felt as distress, bhikkhus… The faculty of equanimity arises dependent on contact felt as equanimity, bhikkhus.
“Này các Tỳ-khưu, do duyên xúc thọ khổ… (lặp lại)… Này các Tỳ-khưu, do duyên xúc thọ hỷ… (lặp lại)… Này các Tỳ-khưu, do duyên xúc thọ ưu… (lặp lại)… Này các Tỳ-khưu, do duyên xúc thọ xả mà xả căn khởi lên.
So upekkhakova samāno ‘upekkhakosmī’ti pajānāti.
Being one with equanimity, he understands: ‘I am one with equanimity.’
Vị ấy, khi đang có tâm xả, biết rằng: ‘Tôi có tâm xả’.
Tasseva upekkhāvedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ upekkhāvedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
With the cessation of that very contact which is felt as equanimity, he understands: ‘That associated feeling, the faculty of equanimity, which arises dependent on contact felt as equanimity, ceases; it subsides.’
Do sự diệt trừ xúc thọ xả ấy, vị ấy biết rằng: ‘Cái thọ xả đã khởi lên do duyên xúc thọ xả ấy diệt đi, nó lắng xuống’.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Chín.
510. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Bhikkhus, there are these five faculties.
510. “Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Dukkhindriyaṃ, domanassindriyaṃ, sukhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
The faculty of pain, the faculty of distress, the faculty of pleasure, the faculty of joy, the faculty of equanimity.
Khổ căn, ưu căn, lạc căn, hỷ căn, xả căn.
Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati dukkhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, for a bhikkhu who dwells diligent, ardent, and resolute, the faculty of pain arises.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, khổ căn khởi lên.
So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ.
He understands thus: ‘This faculty of pain has arisen in me, and it is with a sign, with a cause, with a formation, with a condition.
Vị ấy biết như sau: ‘Khổ căn này đã khởi lên nơi tôi, nó có tướng, có nhân, có hành, có duyên.
Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ dukkhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’.
That a faculty of pain should arise without a sign, without a cause, without a formation, without a condition – that is not possible.’
Khổ căn không tướng, không nhân, không hành, không duyên sẽ khởi lên—điều này không thể xảy ra’.
So dukkhindriyañca pajānāti, dukkhindriyasamudayañca pajānāti, dukkhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti.
He understands the faculty of pain, he understands the origin of the faculty of pain, he understands the cessation of the faculty of pain, and he understands where the arisen faculty of pain ceases without remainder.
Vị ấy biết khổ căn, biết sự tập khởi của khổ căn, biết sự diệt trừ của khổ căn, và biết nơi khổ căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Kattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati?
Where does the arisen faculty of pain cease without remainder?
Khổ căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót ở đâu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters and dwells in the first jhāna, which is accompanied by thought and examination, with rapture and pleasure born of seclusion. It is here that the arisen faculty of pain ceases without remainder.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do viễn ly sinh, có tầm có tứ. Nơi đây, khổ căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi dukkhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who has understood the cessation of the faculty of pain, who directs his mind towards that end.”
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là ‘Tỳ-khưu đã biết sự diệt trừ của khổ căn, vị ấy hướng tâm đến mục đích ấy’.”
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati domanassindriyaṃ.
“Here again, bhikkhus, for a bhikkhu who dwells diligent, ardent, and resolute, the faculty of distress arises.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, ưu căn khởi lên.
So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ domanassindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ.
He understands thus: ‘This faculty of distress has arisen in me, and it is with a sign, with a cause, with a formation, with a condition.
Vị ấy biết như sau: ‘Ưu căn này đã khởi lên nơi tôi, nó có tướng, có nhân, có hành, có duyên.
Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ domanassindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’.
That a faculty of distress should arise without a sign, without a cause, without a formation, without a condition – that is not possible.’
Ưu căn không tướng, không nhân, không hành, không duyên sẽ khởi lên—điều này không thể xảy ra’.
So domanassindriyañca pajānāti, domanassindriyasamudayañca pajānāti, domanassindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti.
He understands the faculty of distress, he understands the origin of the faculty of distress, he understands the cessation of the faculty of distress, and he understands where the arisen faculty of distress ceases without remainder.
Vị ấy biết ưu căn, biết sự tập khởi của ưu căn, biết sự diệt trừ của ưu căn, và biết nơi ưu căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Kattha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati?
Where does the arisen faculty of distress cease without remainder?
Ưu căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót ở đâu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, with the fading away of thought and examination, with the internal pacification and unification of mind, enters and dwells in the second jhāna, which is without thought and examination, with rapture and pleasure born of concentration. It is here that the arisen faculty of distress ceases without remainder.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu diệt tầm diệt tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, nội tĩnh nhất tâm, không tầm không tứ. Nơi đây, ưu căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi domanassindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who has understood the cessation of the faculty of distress, who directs his mind towards that end.”
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là ‘Tỳ-khưu đã biết sự diệt trừ của ưu căn, vị ấy hướng tâm đến mục đích ấy’.”
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati sukhindriyaṃ.
“Here again, bhikkhus, for a bhikkhu who dwells diligent, ardent, and resolute, the faculty of pleasure arises.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, lạc căn khởi lên.
So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ sukhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ.
He understands thus: ‘This faculty of pleasure has arisen in me, and it is with a sign, with a cause, with a formation, with a condition.
Vị ấy biết như sau: ‘Lạc căn này đã khởi lên nơi tôi, nó có tướng, có nhân, có hành, có duyên.
Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ sukhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’.
That a faculty of pleasure should arise without a sign, without a cause, without a formation, without a condition – that is not possible.’
Lạc căn không tướng, không nhân, không hành, không duyên sẽ khởi lên—điều này không thể xảy ra’.
So sukhindriyañca pajānāti, sukhindriyasamudayañca pajānāti, sukhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti.
He understands the faculty of pleasure, he understands the origin of the faculty of pleasure, he understands the cessation of the faculty of pleasure, and he understands where the arisen faculty of pleasure ceases without remainder.
Vị ấy biết lạc căn, biết sự tập khởi của lạc căn, biết sự diệt trừ của lạc căn, và biết nơi lạc căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Kattha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati?
Where does the arisen faculty of pleasure cease without remainder?
Lạc căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót ở đâu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, with the fading of rapture, dwells in equanimity, mindful and clearly comprehending, and he experiences pleasure with the body; he enters and dwells in the third jhāna, of which the Noble Ones declare: ‘He is equanimous, mindful, one who dwells happily.’ It is here that the arisen faculty of pleasure ceases without remainder.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc mà các bậc Thánh gọi là ‘xả niệm lạc trú’, chứng và trú Thiền thứ ba. Nơi đây, lạc căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi sukhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who has understood the cessation of the faculty of pleasure, who directs his mind towards that end.”
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là ‘Tỳ-khưu đã biết sự diệt trừ của lạc căn, vị ấy hướng tâm đến mục đích ấy’.”
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati somanassindriyaṃ.
“Here again, bhikkhus, for a bhikkhu who dwells diligent, ardent, and resolute, the faculty of joy arises.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, hỷ căn khởi lên.
So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ somanassindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ.
He understands thus: ‘This faculty of joy has arisen in me, and it is with a sign, with a cause, with a formation, with a condition.
Vị ấy biết như sau: ‘Hỷ căn này đã khởi lên nơi tôi, nó có tướng, có nhân, có hành, có duyên.
Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ somanassindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’.
That a faculty of joy should arise without a sign, without a cause, without a formation, without a condition – that is not possible.’
Hỷ căn không tướng, không nhân, không hành, không duyên sẽ khởi lên—điều này không thể xảy ra’.
So somanassindriyañca pajānāti, somanassindriyasamudayañca pajānāti, somanassindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti.
He understands the faculty of joy, he understands the origin of the faculty of joy, he understands the cessation of the faculty of joy, and he understands where the arisen faculty of joy ceases without remainder.
Vị ấy biết hỷ căn, biết sự tập khởi của hỷ căn, biết sự diệt trừ của hỷ căn, và biết nơi hỷ căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Kattha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati?
Where does the arisen faculty of joy cease without remainder?
Hỷ căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót ở đâu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, by the abandoning of pleasure and pain, and by the prior passing away of joy and distress, enters and dwells in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant and has purity of mindfulness due to equanimity. It is here that the arisen faculty of joy ceases without remainder.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu xả lạc xả khổ, diệt hỷ ưu trước kia, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, thanh tịnh xả niệm. Nơi đây, hỷ căn đã khởi lên diệt trừ không còn dư sót.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi somanassindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who has understood the cessation of the faculty of joy, who directs his mind towards that end.”
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là ‘Tỳ-khưu đã biết sự diệt trừ của hỷ căn, vị ấy hướng tâm đến mục đích ấy’.”
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati upekkhindriyaṃ.
Here, bhikkhus, to a bhikkhu dwelling heedfully, ardent, with a self that is resolute, the faculty of equanimity arises.
“Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, thì quyền làm chủ xả (upekkhindriya) khởi lên.
So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ upekkhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ.
He understands thus: ‘This faculty of equanimity that has arisen in me is accompanied by a sign, by a cause, by a formation, by a condition.
Vị ấy biết như sau: ‘Quyền làm chủ xả này đã khởi lên trong ta, nó có tướng, có nhân, có hành, có duyên.
Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ upekkhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’.
That a faculty of equanimity should arise without a sign, without a cause, without a formation, without a condition – such a thing is impossible.’
Việc quyền làm chủ xả không tướng, không nhân, không hành, không duyên sẽ khởi lên – điều đó không thể xảy ra’.
So upekkhindriyañca pajānāti, upekkhindriyasamudayañca pajānāti, upekkhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti.
He understands the faculty of equanimity, he understands the origin of the faculty of equanimity, he understands the cessation of the faculty of equanimity, and he understands where the arisen faculty of equanimity ceases without remainder.
Vị ấy biết quyền làm chủ xả, biết sự tập khởi của quyền làm chủ xả, biết sự đoạn diệt của quyền làm chủ xả, và biết nơi mà quyền làm chủ xả đã khởi lên sẽ đoạn diệt không còn sót lại.
Kattha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati?
And where does the arisen faculty of equanimity cease without remainder?
Quyền làm chủ xả đã khởi lên đoạn diệt không còn sót lại ở đâu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, by completely transcending the dimension of neither perception nor non-perception, enters and dwells in the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodha). It is there that the arisen faculty of equanimity ceases without remainder.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu vượt qua hoàn toàn cảnh giới phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatana), chứng và an trú diệt thọ tưởng định (saññāvedayitanirodha), ở đây, quyền làm chủ xả đã khởi lên đoạn diệt không còn sót lại.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi upekkhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharatī’’’ti.
This bhikkhu, bhikkhus, is said to have known the cessation of the faculty of equanimity, and he applies his mind for that purpose.”
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu này được gọi là ‘đã biết sự đoạn diệt của quyền làm chủ xả, và hướng tâm đến mục đích ấy’”.
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.