324. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te satta ca brāhmaṇamahāsālā satta ca nhātakasatāni tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te satta ca brāhmaṇamahāsāle satta ca nhātakasatāni etadavoca – ‘‘aññaṃ dāni bhavanto ācariyaṃ pariyesantu, yo bhavantānaṃ mante vācessati.
324. “Then, sirs, the brahmin Mahāgovinda approached those seven brahmin householders and the seven hundred bathers. Having approached, he said this to those seven brahmin householders and seven hundred bathers: ‘Sirs, now seek another teacher who will instruct you in the mantras.
324. “Rồi này các ngài, Bà-la-môn Mahāgovinda đi đến chỗ bảy Bà-la-môn đại gia chủ và bảy trăm người đã tắm gội; sau khi đến, ông nói với bảy Bà-la-môn đại gia chủ và bảy trăm người đã tắm gội rằng: “Bây giờ, các ngài hãy tìm một vị thầy khác để dạy các ngài về các bài tụng.
Icchāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ.
I desire, sirs, to go forth from the household life into homelessness.
Này các ngài, tôi muốn xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.
Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa.
Just as I have heard it said by Brahmā concerning ‘raw smell’.
Như tôi đã nghe Phạm thiên thuyết giảng về “Mùi tanh thô tục”.
Te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti.
It is not to be tolerated while dwelling in a household. Therefore, sirs, I shall go forth from the household life into homelessness.’”
Những thứ đó không thể được làm cho sạch hoàn toàn khi sống trong gia đình, này các ngài, tôi sẽ xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.”
‘‘Mā bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbaji.
“May venerable Govinda not go forth from the household life into homelessness.
“Ngài Govinda, xin đừng xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.
Pabbajjā, bho, appesakkhā ca appalābhā ca; brahmaññaṃ mahesakkhañca mahālābhañcā’’ti.
The homeless life, sirs, is of little influence and little gain; the state of a brahmin (brahmaññaṃ) is of great influence and great gain.”
Này các ngài, đời sống xuất gia ít quyền uy và ít lợi lộc; còn đời sống Bà-la-môn thì có quyền uy lớn và nhiều lợi lộc.”
‘‘Mā bhavanto evaṃ avacuttha – ‘‘pabbajjā appesakkhā ca appalābhā ca, brahmaññaṃ mahesakkhañca mahālābhañcā’’ti.
“Sirs, do not say, ‘The homeless life is of little influence and little gain; the state of a brahmin is of great influence and great gain.’
“Các ngài đừng nói như vậy – “Đời sống xuất gia ít quyền uy và ít lợi lộc, còn đời sống Bà-la-môn thì có quyền uy lớn và nhiều lợi lộc.”
Ko nu kho, bho, aññatra mayā mahesakkhataro vā mahālābhataro vā!
Who, sirs, is of greater influence or greater gain than I?
Này các ngài, ai có quyền uy lớn hơn hoặc lợi lộc nhiều hơn tôi?
Ahañhi, bho, etarahi rājāva raññaṃ brahmāva brāhmaṇānaṃ* devatāva gahapatikānaṃ.
Indeed, sirs, I am at present a king among kings, a brahmā among brahmins, a deity among householders.
Này các ngài, hiện tại tôi là vua của các vua, Phạm thiên của các Bà-la-môn, chư thiên của các gia chủ.
Tamahaṃ sabbaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi.
I shall abandon all that and go forth from the household life into homelessness.
Tôi sẽ từ bỏ tất cả những điều đó để xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.
Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā.
Just as I have heard it said by Brahmā concerning ‘raw smell’, it is not to be tolerated while dwelling in a household.
Như tôi đã nghe Phạm thiên thuyết giảng về “Mùi tanh thô tục”, những thứ đó không thể được làm cho sạch hoàn toàn khi sống trong gia đình.
Pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti.
Therefore, sirs, I shall go forth from the household life into homelessness.’”
Này các ngài, tôi sẽ xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.”
‘‘Sace bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.
“If venerable Govinda goes forth from the household life into homelessness, we too will go forth from the household life into homelessness; then, whatever destination is yours, that will be our destination.”
“Nếu ngài Govinda xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình, thì chúng tôi cũng sẽ xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình, rồi con đường của ngài sẽ là con đường của chúng tôi.”
325. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena cattārīsā bhariyā sādisiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā cattārīsā bhariyā sādisiyo etadavoca – ‘‘yā bhotīnaṃ icchati, sakāni vā ñātikulāni gacchatu aññaṃ vā bhattāraṃ pariyesatu.
325. “Then, sirs, the brahmin Mahāgovinda approached his forty like-minded wives. Having approached, he said this to his forty like-minded wives: ‘Whoever of you ladies wishes, let her go to her own relatives’ families or seek another husband.
325. “Rồi này các ngài, Bà-la-môn Mahāgovinda đi đến chỗ bốn mươi người vợ giống nhau; sau khi đến, ông nói với bốn mươi người vợ giống nhau rằng: “Hỡi các bà, ai muốn thì hãy trở về gia đình họ hàng của mình hoặc tìm một người chồng khác.
Icchāmahaṃ, bhotī, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ.
I desire, ladies, to go forth from the household life into homelessness.
Hỡi các bà, tôi muốn xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.
Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā.
Just as I have heard it said by Brahmā concerning ‘raw smell’, it is not to be tolerated while dwelling in a household.
Như tôi đã nghe Phạm thiên thuyết giảng về “Mùi tanh thô tục”, những thứ đó không thể được làm cho sạch hoàn toàn khi sống trong gia đình.
Pabbajissāmahaṃ, bhotī, agārasmā anagāriya’’nti.
Therefore, ladies, I shall go forth from the household life into homelessness.’”
Hỡi các bà, tôi sẽ xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.”
‘‘Tvaññeva no ñāti ñātikāmānaṃ, tvaṃ pana bhattā bhattukāmānaṃ.
“You are our kin for those who desire kin; you are our husband for those who desire a husband.
“Ngài là họ hàng của chúng tôi, những người muốn có họ hàng; ngài là chồng của chúng tôi, những người muốn có chồng.
Sace bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.
If venerable Govinda goes forth from the household life into homelessness, we too will go forth from the household life into homelessness; then, whatever destination is yours, that will be our destination.”
Nếu ngài Govinda xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình, thì chúng tôi cũng sẽ xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình, rồi con đường của ngài sẽ là con đường của chúng tôi.”
326. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo tassa sattāhassa accayena kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji.
326. “Then, sirs, after those seven days, the brahmin Mahāgovinda shaved off his hair and beard, put on saffron robes, and went forth from the household life into homelessness.”
326. “Rồi này các ngài, Bà-la-môn Mahāgovinda, sau bảy ngày đó, đã cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, và xuất gia từ bỏ gia đình đến đời sống không gia đình.”
Pabbajitaṃ pana mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ satta ca rājāno khattiyā muddhāvasittā satta ca brāhmaṇamahāsālā satta ca nhātakasatāni cattārīsā ca bhariyā sādisiyo anekāni ca khattiyasahassāni anekāni ca brāhmaṇasahassāni anekāni ca gahapatisahassāni anekehi ca itthāgārehi itthiyo kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ anupabbajiṃsu.
But when the brahmin Mahāgovinda went forth, seven anointed Khattiya kings, seven great brahmins, seven hundred bathers, forty consorts, many thousands of Khattiyas, many thousands of brahmins, many thousands of householders, and women from many harems, having shaved off their hair and beards and put on saffron robes, followed the brahmin Mahāgovinda in going forth from the home life into homelessness.
Nhưng khi Bà-la-môn Mahāgovinda xuất gia, bảy vị vua Sát-đế-lỵ đã được xức dầu đăng quang, bảy vị Bà-la-môn đại phú, bảy trăm người đã hoàn thành việc học (những người đã tắm rửa), bốn mươi người vợ tương xứng, nhiều ngàn Sát-đế-lỵ, nhiều ngàn Bà-la-môn, nhiều ngàn gia chủ và nhiều phụ nữ từ các hậu cung, sau khi cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, đã theo Bà-la-môn Mahāgovinda xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình.
Tāya sudaṃ, bho, parisāya parivuto mahāgovindo brāhmaṇo gāmanigamarājadhānīsu cārikaṃ carati.
Indeed, friends, surrounded by that assembly, the brahmin Mahāgovinda wandered through villages, towns, and royal capitals.
Thưa chư vị, Bà-la-môn Mahāgovinda được đoàn chúng ấy vây quanh, đi du hành trong các làng mạc, thị trấn và kinh đô.
Yaṃ kho pana, bho, tena samayena mahāgovindo brāhmaṇo gāmaṃ vā nigamaṃ vā upasaṅkamati, tattha rājāva hoti raññaṃ, brahmāva brāhmaṇānaṃ, devatāva gahapatikānaṃ.
Now, friends, at that time, when the brahmin Mahāgovinda approached a village or a town, there he was a king to kings, a Brahmā to brahmins, a deity to householders.
Thưa chư vị, vào thời điểm đó, Bà-la-môn Mahāgovinda đến làng nào hay thị trấn nào, thì đối với các vua, ông là vua; đối với các Bà-la-môn, ông là Phạm thiên; đối với các gia chủ, ông là vị thần.
Tena kho pana samayena manussā khipanti vā upakkhalanti vā te evamāhaṃsu – ‘‘namatthu mahāgovindassa brāhmaṇassa, namatthu satta purohitassā’’’ti.
Now, at that time, people who stumbled or slipped would say this: ‘Homage to the brahmin Mahāgovinda! Homage to the seven purohitas!’
Thưa chư vị, vào thời điểm đó, khi mọi người vấp ngã hay trượt chân, họ nói: “Cung kính Bà-la-môn Mahāgovinda! Cung kính bảy vị đạo sư!”
327. ‘‘Mahāgovindo, bho, brāhmaṇo mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ.
327. ‘‘Friends, the brahmin Mahāgovinda dwelled pervading one direction with a mind imbued with loving-kindness, likewise the second, likewise the third, likewise the fourth.
327. “Thưa chư vị, Bà-la-môn Mahāgovinda an trú, trải tâm từ bi đến một phương, rồi phương thứ hai, rồi phương thứ ba, rồi phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā vihāsi.
Thus above, below, around, everywhere, to all as himself, he dwelled pervading the entire world with a mind imbued with loving-kindness, vast, exalted, immeasurable, without hostility, without ill-will.
Như vậy, ông an trú, trải khắp thế gian, lên trên, xuống dưới, ngang qua, khắp mọi nơi, với tất cả tự ngã, với tâm từ bi rộng lớn, bao la, vô lượng, không hận thù, không ác ý.
Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā…pe… abyāpajjena pharitvā vihāsi sāvakānañca brahmalokasahabyatāya maggaṃ desesi.
He dwelled pervading with a mind imbued with compassion…pe… with a mind imbued with appreciative joy…pe… with a mind imbued with equanimity…pe… without ill-will, and he taught the path to his disciples for companionship with the Brahmā world.
Ông an trú, trải tâm bi mẫn… (tương tự như trên)… trải tâm hoan hỷ… (tương tự như trên)… trải tâm xả… (tương tự như trên)… không ác ý, và ông đã chỉ dạy con đường đưa các đệ tử đến sự cộng trú với cõi Phạm thiên.
328. ‘‘Ye kho pana, bho, tena samayena mahāgovindassa brāhmaṇassa sāvakā sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājāniṃsu.
328. ‘‘Now, friends, those disciples of the brahmin Mahāgovinda who fully understood the teaching—
328. “Thưa chư vị, những đệ tử của Bà-la-môn Mahāgovinda vào thời điểm đó, những ai đã thấu hiểu hoàn toàn giáo pháp,
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjiṃsu.
they, with the breaking up of the body, after death, reappeared in a good destination, the Brahmā world.
sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi thiện lạc, cõi Phạm thiên.
Ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājāniṃsu, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; ye sabbanihīnaṃ kāyaṃ paripūresuṃ te gandhabbakāyaṃ paripūresuṃ.
Those who did not fully understand the teaching, they, with the breaking up of the body, after death, some reappeared in companionship with the devas who create what others enjoy; some reappeared in companionship with the devas who delight in creation; some reappeared in companionship with the Tusita devas; some reappeared in companionship with the Yama devas; some reappeared in companionship with the Tāvatiṃsa devas; some reappeared in companionship with the Cātumahārājika devas; those who fulfilled the lowest body, they fulfilled the body of a Gandhabba.
Những ai không thấu hiểu hoàn toàn giáo pháp, sau khi thân hoại mạng chung, một số tái sinh vào cõi cộng trú với chư thiên Paranimmitavasavatti; một số tái sinh vào cõi cộng trú với chư thiên Nimmānaratī; một số tái sinh vào cõi cộng trú với chư thiên Tusita; một số tái sinh vào cõi cộng trú với chư thiên Yāma; một số tái sinh vào cõi cộng trú với chư thiên Tāvatiṃsa; một số tái sinh vào cõi cộng trú với chư thiên Cātumahārājika; những ai hoàn thành thân phận thấp kém nhất, họ hoàn thành thân phận Gandhabba.
Iti kho, bho* , sabbesaṃyeva tesaṃ kulaputtānaṃ amoghā pabbajjā ahosi avañjhā saphalā saudrayā’’’ti.
Thus, friends, for all those young men, the going forth was not fruitless, not barren, but fruitful and with an outcome.’’
Như vậy, thưa chư vị, sự xuất gia của tất cả những thiện nam tử ấy đều không vô ích, không vô sản, có kết quả, có lợi ích.”
329. ‘‘Sarati taṃ bhagavā’’ti?
329. ‘‘Does the Blessed One remember that?’’
329. “Bạch Thế Tôn có nhớ điều đó không?”
‘‘Sarāmahaṃ, pañcasikha.
‘‘I remember, Pañcasikha.
“Ta nhớ, Pañcasikha.
Ahaṃ tena samayena mahāgovindo brāhmaṇo ahosiṃ.
I was the brahmin Mahāgovinda at that time.
Vào thời điểm đó, Ta là Bà-la-môn Mahāgovinda.
Ahaṃ tesaṃ sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya maggaṃ desesiṃ.
I taught that path to those disciples for companionship with the Brahmā world.
Ta đã chỉ dạy con đường đưa các đệ tử ấy đến sự cộng trú với cõi Phạm thiên.
Taṃ kho pana me, pañcasikha, brahmacariyaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva brahmalokūpapattiyā.
But that holy life of mine, Pañcasikha, did not lead to disenchantment, to dispassion, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full awakening, to Nibbāna, but only to reappearance in the Brahmā world.
Nhưng, Pañcasikha, đời sống Phạm hạnh ấy của Ta không đưa đến sự nhàm chán, không đưa đến sự ly tham, không đưa đến sự đoạn diệt, không đưa đến sự an tịnh, không đưa đến thắng trí, không đưa đến giác ngộ, không đưa đến Niết Bàn, mà chỉ đưa đến sự tái sinh vào cõi Phạm thiên.
Idaṃ kho pana me, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
However, this holy life of mine, Pañcasikha, leads exclusively to disenchantment, to dispassion, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full awakening, to Nibbāna.
Còn đời sống Phạm hạnh này của Ta, Pañcasikha, hoàn toàn đưa đến sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết Bàn.
Katamañca taṃ, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati?
And what, Pañcasikha, is that holy life which leads exclusively to disenchantment, to dispassion, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full awakening, to Nibbāna?
Và đời sống Phạm hạnh nào, Pañcasikha, hoàn toàn đưa đến sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết Bàn?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
It is this Noble Eightfold Path:
Chính là Bát Chánh Đạo cao quý này.
Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
that is, right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration.
Cụ thể là: chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định.
Idaṃ kho taṃ, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
This, Pañcasikha, is that holy life which leads exclusively to disenchantment, to dispassion, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full awakening, to Nibbāna.
Đời sống Phạm hạnh ấy, Pañcasikha, hoàn toàn đưa đến sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết Bàn.
330. ‘‘Ye kho pana me, pañcasikha, sāvakā sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, te āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti; ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, te pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā honti tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā.
330. ‘‘Now, Pañcasikha, those disciples of mine who fully understand the teaching—they, with the destruction of the taints, by their own direct knowledge, here and now, realize and abide in the taintless liberation of mind and liberation by wisdom; those who do not fully understand the teaching—they, with the eradication of the five lower fetters, are apparitionally born, there they attain final Nibbāna, not liable to return from that world.
330. “Và những đệ tử của Ta, Pañcasikha, những ai thấu hiểu hoàn toàn giáo pháp, họ diệt trừ các lậu hoặc, tự mình chứng ngộ, an trú trong tâm giải thoát, tuệ giải thoát vô lậu ngay trong hiện tại; những ai không thấu hiểu hoàn toàn giáo pháp, họ diệt trừ năm hạ phần kiết sử, trở thành bậc Hóa sinh (opapātika), nhập Niết Bàn tại đó, không còn trở lại thế giới này nữa.
Ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, appekacce tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino honti sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti* .
Those who do not fully understand the teaching, some, with the eradication of the three fetters and the attenuation of lust, hatred, and delusion, are once-returners, returning to this world just once to make an end of suffering.
Những ai không thấu hiểu hoàn toàn giáo pháp, một số diệt trừ ba kiết sử, làm cho tham, sân, si trở nên mỏng manh, trở thành bậc Nhất Lai (sakadāgāmi), chỉ trở lại thế giới này một lần nữa và chấm dứt khổ đau.
Ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, appekacce tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā honti avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā.
Those who do not fully understand the teaching, some, with the eradication of the three fetters, are stream-enterers, not liable to fall into a lower realm, certain, with full awakening as their destination.
Những ai không thấu hiểu hoàn toàn giáo pháp, một số diệt trừ ba kiết sử, trở thành bậc Dự Lưu (sotāpanna), không còn bị đọa lạc, chắc chắn sẽ giác ngộ.
Iti kho, pañcasikha, sabbesaṃyeva imesaṃ kulaputtānaṃ amoghā pabbajjā* avañjhā saphalā saudrayā’’ti.
Thus, Pañcasikha, for all these young men, the going forth was not fruitless, not barren, but fruitful and with an outcome.’’
Như vậy, Pañcasikha, sự xuất gia của tất cả những thiện nam tử này đều không vô ích, không vô sản, có kết quả, có lợi ích.”