Tattha itarītarayoge tāva – ‘‘sāriputtamoggallāna’’itīdha ubhayatthāpi paṭhamekavacanaṃ, samuccayajotanatthaṃ casaddappayogo ca.
First, in itarītarayoga: in "sāriputtamoggallāna," the first singular case ending is present in both words, and the word ca is used to denote conjunction.
Trong itarītarayoga, ví dụ: "Sāriputtamoggallāna" ở đây, cả hai đều ở cách thứ nhất số ít, và từ ca (và) được sử dụng để biểu thị sự tập hợp.
Nānānāmānameva ekavibhattikānaṃ yuttatthānaṃ yo samuccayo, so vibhāsā samāso bhavati, dvandasañño ca.
The conjunction of different nouns, having the same case ending and being semantically suitable, optionally forms a compound, which is called a Dvanda compound.
Sự tập hợp của các danh từ khác nhau, có cùng cách và có nghĩa phù hợp, tùy chọn trở thành một hợp chất, và được gọi là Dvanda.
Ettha ca samuccayo nāma sampiṇḍanaṃ, so pana atthavasena kevalasamuccayo anvācayo itarītarayogo samāhāro cāti catubbidho.
Here, samuccaya (conjunction) means combination, and it is of four kinds based on meaning: kevalasamuccaya (mere conjunction), anvācaya (inclusive conjunction), itarītarayoga (copulative conjunction), and samāhāra (collective conjunction).
Ở đây, samuccayo (sự tập hợp) có nghĩa là sự gom lại, và nó có bốn loại tùy theo nghĩa: kevalasamuccayo (chỉ tập hợp), anvācayo (tập hợp phụ), itarītarayogo (tập hợp từng cái một), và samāhāro (tập hợp tổng hợp).
Tattha kevalasamuccaye, anvācaye ca samāso na bhavati, kriyāsāpekkhatāya nāmānaṃ aññamaññaṃ ayuttatthabhāvato, yathā – cīvaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ adāsi, dānañca dehi, sīlañca rakkhāhi.
Among these, a compound is not formed in kevalasamuccaya and anvācaya, because the nouns are not semantically connected to each other, being dependent on the verb, for example: cīvaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ adāsi (he gave robes, almsfood, requisites, and lodging), and dānañca dehi, sīlañca rakkhāhi (give generosity, and observe morality).
Trong kevalasamuccaya và anvācaya, hợp chất không được thành lập, vì các danh từ không có nghĩa liên quan đến nhau do phụ thuộc vào hành động, ví dụ: "cīvaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ adāsi" (đã cúng dường y, vật thực khất thực, các vật dụng, và chỗ nằm chỗ ngồi), "dānañca dehi, sīlañca rakkhāhi" (hãy bố thí và giữ giới).
Itarītarayoge, samāhāre ca samāso bhavati, tattha nāmānaṃ aññamaññaṃ yuttatthabhāvato.
A compound is formed in itarītarayoga and samāhāra, because in these, the nouns are semantically connected to each other.
Trong itarītarayoga và samāhāra, hợp chất được thành lập, vì ở đó các danh từ có nghĩa liên quan đến nhau.
Dve dve padāni dvandā, dvandaṭṭhā vā dvandā, dvandasadisattā ayaṃ samāsopi anvatthasaññāya dvandoti vuccati, ubhayapadatthappadhāno hi dvando.
Dvanda means two pairs, or two objects, or two things. This compound, by its etymological meaning, is also called dvanda because it is similar to two. For a Dvanda compound, the meaning of both words is predominant.
Hai từ là dvandā, hoặc những cái có hai là dvandā; hợp chất này cũng được gọi là dvando theo nghĩa của từ vì nó giống như dvanda; quả thật, dvanda là hợp chất mà nghĩa của cả hai từ đều là chính yếu.
Nanu ca ubhayapadatthappadhānatte sati dvande kathamekatthībhāvo siyāti?
But if the meaning of both words is predominant in a Dvanda, how can there be a single entity?
Nếu vậy, khi nghĩa của cả hai từ đều là chính yếu trong dvanda, làm sao có thể có sự hợp nhất thành một nghĩa?
Vuccate – sadisādiatthepi saddappavattisambhavenadvinnaṃ padānaṃ ekakkhaṇeyeva atthadvayadīpakattā na virodho, tañca dvandavisayameva, tesamatthadvayadīpakattā.
It is said – even in the sense of 'similar, etc.', there is no contradiction because the occurrence of words is possible, and two words, at one and the same moment, indicate two meanings, and that applies only to the dvanda compound, as they indicate two meanings.
Người ta nói rằng – ngay cả trong nghĩa "tương tự, v.v.", vì có sự xuất hiện của từ ngữ và vì hai từ có thể biểu thị hai nghĩa cùng một lúc, nên không có sự mâu thuẫn. Điều đó chỉ áp dụng cho Dvanda (hợp từ song hành), vì chúng biểu thị hai nghĩa.
Yathā hi bhūsaddo anubhavaabhibhavādike atthe anvabhiādiupasaggasahitova dīpeti, na kevalo, evaṃ ‘‘gavassaka’’ntiādīsu gavādīnaṃ assādisaddantarasahitānameva atthadvayadīpanaṃ, na kevalānanti tañca dvandavisayameva, na sabbatthāti daṭṭhabbaṃ.
Just as the word bhū indicates meanings like 'experience' and 'overcome' only when accompanied by prefixes like anvabhi, and not alone, so too in "gavassaka" (cows and horses) etc., gavā (cows) etc. indicate two meanings only when accompanied by other words like assā (horses), not alone, and it should be understood that this applies only to the dvanda compound, not everywhere.
Ví như từ bhū chỉ biểu thị các nghĩa như "trải nghiệm, vượt trội, v.v." khi đi kèm với các tiền tố như anvabhi, chứ không đơn độc; tương tự, trong các từ như "gavassaka" (bò và ngựa), các từ như "gava" chỉ biểu thị hai nghĩa khi đi kèm với các từ khác như assa, chứ không đơn độc. Điều đó chỉ nên hiểu là áp dụng cho Dvanda (hợp từ song hành), chứ không phải mọi trường hợp.
Atha vā dvinnampi yathāvuttasamuccayadīpakattā atthi dvandepekatthitāti na koci virodho, tato samāsasaññāvibhattilopādi vuttanayameva, samāseneva catthassa vuttattā ‘‘vuttatthānamappayogo’’ti casaddassa appayogo.
Or, since both indicate the aforementioned collection, there is no contradiction in their having one meaning in the dvanda compound; therefore, the application of the compound designation, elision of inflections, etc., is as stated. Since the meaning is expressed by the compound itself, the word ca (and) is not used, in accordance with "vuttatthānamappayogo" (non-use of words whose meaning has already been expressed).
Hoặc vì cả hai đều biểu thị sự tập hợp như đã nói, nên trong Dvanda cũng có sự đơn nhất về nghĩa, do đó không có mâu thuẫn. Từ đó, các quy tắc về hợp từ (samāsa), lược bỏ biến cách (vibhattilopa), v.v. là theo cách đã nói. Vì nghĩa đã được biểu thị bằng hợp từ, nên việc không dùng từ ca là do nguyên tắc "vuttatthānamappayogo" (không dùng từ đã được biểu thị).
Idha dvande accitataraṃ pubbaṃ nipatati, parasseva liṅgañca.
Here, in a dvanda compound, what is more respected comes first, and the gender is that of the latter word.
Ở đây, trong Dvanda, từ nào được nhấn mạnh hơn sẽ đứng trước, và giống (liṅga) của từ sau sẽ được dùng.
Itarītarayogassa avayavappadhānattā sabbattha bahuvacanameva.
Due to the prominence of individual components in the itarītarayoga (copulative) type, it is always in the plural.
Vì itarītarayoga (kết hợp từng cặp) có các thành phần là chính, nên luôn dùng số nhiều.
Sāriputtamoggallānā, sāriputtamoggallāne, sāriputtamoggallānehi iccādi, samaṇo ca brāhmaṇo ca samaṇabrāhmaṇā.
Sāriputtamoggallānā, sāriputtamoggallāne, sāriputtamoggallānehi, etc.; a monk and a brahman becomes samaṇabrāhmaṇā (monks and brahmans).
Sāriputtamoggallānā (Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, số nhiều), sāriputtamoggallāne (số đối cách), sāriputtamoggallānehi (số công cụ cách), v.v. Samaṇo ca brāhmaṇo ca (sa-môn và bà-la-môn) trở thành samaṇabrāhmaṇā.
Evaṃ brāhmaṇagahapatikā, khattiyabrāhmaṇā, devamanussā, candimasūriyā, mātā ca pitā ca mātāpitaro, ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā dvande mātuādipubbapa dukārassa ākāro.
Similarly, brāhmaṇagahapatikā (brahmans and householders), khattiyabrāhmaṇā (khattiyas and brahmans), devamanussā (devas and humans), candimasūriyā (moon and sun); mother and father becomes mātāpitaro (parents). By "tesu vuddhī" etc., the initial u vowel of mātu etc. is changed to ā in a dvanda compound.
Tương tự: brāhmaṇagahapatikā (bà-la-môn và gia chủ), khattiyabrāhmaṇā (sát-đế-lợi và bà-la-môn), devamanussā (chư thiên và loài người), candimasūriyā (mặt trăng và mặt trời), mātā ca pitā ca (mẹ và cha) trở thành mātāpitaro. Theo quy tắc "tesu vuddhī" v.v., trong Dvanda, nguyên âm u cuối của từ đầu như mātu trở thành ā.
Evaṃ pitāputtā.
Similarly, pitāputtā (father and sons).
Tương tự: pitāputtā (cha và con trai).
Jāyāsaddassa tudaṃ jāniiccete ādesā honti patisadde pare kvaci.
The word jāyā sometimes takes the forms tudaṃ and jāni when the word pati follows.
Các lệnh thay thế tudaṃ jāni được áp dụng cho từ jāyā khi từ pati theo sau, đôi khi.
Tudaṃpati, jānipati, jayampatikā.
Tudaṃpati, jānipati, jayampatikā.
Tudaṃpati, jānipati, jayampatikā.
Ettha niggahītāgamo, ‘‘kvacā’’dinā rassattañca.
Here, the niggahīta is augmented, and by "kvacādī," etc., the vowel is shortened.
Ở ettha, có sự thêm niggahīta và rút ngắn nguyên âm theo quy tắc "kvacā" v.v.
Kvaci appasaraṃ pubbaṃ nipatati, yathā – cando ca sūriyo ca candasūriyā, nigamā ca janapadā ca nigamajanapadā, surā ca asurā ca garuḷā ca manujā ca bhujagā ca gandhabbā ca surāsuragaruḷamanujabhujagagandhabbā.
Sometimes, a word with fewer syllables comes first, for example – moon and sun become candasūriyā (moon and sun); towns and countries become nigamajanapadā (towns and countries); devas and asuras, garuḷas and humans, serpents and gandhabbas become surāsuragaruḷamanujabhujagagandhabbā (devas, asuras, garuḷas, humans, serpents, and gandhabbas).
Đôi khi, từ có ít âm tiết hơn đứng trước, ví dụ: cando ca sūriyo ca (mặt trăng và mặt trời) trở thành candasūriyā; nigamā ca janapadā ca (thị trấn và quận huyện) trở thành nigamajanapadā; surā ca asurā ca garuḷā ca manujā ca bhujagā ca gandhabbā ca (chư thiên, phi thiên, kim sí điểu, loài người, rắn, càn-thát-bà) trở thành surāsuragaruḷamanujabhujagagandhabbā.
Kvaci ivaṇṇuvaṇṇantānaṃ pubbanipāto, yathā – aggi ca dhūmo ca aggidhūmā.
Sometimes, words ending in i or u come first, for example – fire and smoke become aggidhūmā (fire and smoke).
Đôi khi, từ kết thúc bằng nguyên âm i hoặc u đứng trước, ví dụ: aggi ca dhūmo ca (lửa và khói) trở thành aggidhūmā.
Evaṃ gatibuddhibhujapaṭhaharakarasayā, dhātavo ca liṅgāni ca dhātuliṅgāni.
Similarly, gatibuddhibhujapaṭhaharakarasayā (walking, understanding, eating, reading, carrying, doing, tasting, lying); elements and genders become dhātuliṅgāni (elements and genders).
Tương tự: gatibuddhibhujapaṭhaharakarasayā (sự đi, sự hiểu biết, sự ăn, sự đọc, sự mang, sự làm, sự ngủ); dhātavo ca liṅgāni ca (căn nguyên và giống) trở thành dhātuliṅgāni.
Kvaci sarādi akārantānaṃ pubbanipāto, yathā – attho ca dhammo ca atthadhammā.
Sometimes, words ending in a (among vowels) come first, for example – meaning and Dhamma become atthadhammā (meaning and Dhamma).
Đôi khi, từ kết thúc bằng nguyên âm a đứng trước, ví dụ: attho ca dhammo ca (nghĩa và pháp) trở thành atthadhammā.
Evaṃ atthasaddā, saddatthā vā.
Similarly, atthasaddā (meanings and sounds), or saddatthā (sounds and meanings).
Tương tự: atthasaddā (nghĩa và âm thanh), hoặc saddatthā (âm thanh và nghĩa).
Samāhāre pana – ‘‘cakkhu ca sotañcā’’ti atthe ‘‘nāmānaṃ samuccayo dvando’’ti dvandasamāsaṃ katvā vibhattilopādimhi kate –
In the samāhāra (collective) type, however, in the sense of "cakkhu ca sotañca" (eye and ear), after forming the dvanda compound "nāmānaṃ samuccayo dvando" (a collection of nouns is a dvanda compound) and performing the elision of inflections, etc. –
Tuy nhiên, trong Samāhāra (hợp từ tập hợp) – trong nghĩa "cakkhu ca sotañcā" (mắt và tai), sau khi tạo hợp từ Dvanda theo quy tắc "nāmānaṃ samuccayo dvando" và thực hiện lược bỏ biến cách v.v. –
359. Tathā dvande pāṇi tūriya yogga senaṅga khuddajantuka vividha viruddha visabhāgatthādīnañca.
359. Similarly, in a dvanda compound, for limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse things, conflicting things, dissimilar things, etc.
359. Tathā dvande pāṇi tūriya yogga senaṅga khuddajantuka vividha viruddha visabhāgatthādīnañca.
Yathā digusamāse, tathā samāhāradvandasamāsepi pāṇi tūriya yogga senaṅgatthānaṃ, khuddajantukavividha viruddhavisabhāgatthaiccevamādīnañca ekattaṃ hoti, napuṃsakaliṅgattañca.
Just as in a digū compound, so too in a samāhāra dvanda compound, things like limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse things, conflicting things, and dissimilar things become singular and neuter gender.
Cũng như trong hợp từ Digusamāsa, trong hợp từ Dvandasamāsa loại Samāhāra, sự đơn nhất (ekatta) và giống trung (napuṃsakaliṅga) xảy ra cho các nghĩa liên quan đến chi thể (pāṇi), nhạc cụ (tūriya), dụng cụ (yogga), bộ phận quân đội (senaṅga), côn trùng nhỏ (khuddajantuka), các thứ khác nhau, đối nghịch và không tương đồng, v.v.
Pāṇino ca tūriyāni ca yoggāni ca senā cāti pāṇitūriya yoggasenā, tāsamaṅgāni pāṇitūriyayoggasenaṅgāni, dvandato parattā aṅgasaddo paccekamabhisambajjhate.
Limbs and musical instruments and implements and an army become pāṇitūriyayoggasenā. Their components, pāṇitūriyayoggasenaṅgāni. Since aṅga comes after the dvanda, it is connected to each word individually.
Pāṇino ca tūriyāni ca yoggāni ca senā cāti (chi thể, nhạc cụ, dụng cụ và quân đội) trở thành pāṇitūriya yoggasenā. Các bộ phận của chúng là pāṇitūriyayoggasenaṅgāni. Vì từ aṅga đứng sau Dvanda, nó liên quan đến từng thành phần riêng lẻ.
Khuddā ca te jantukā ceti khuddajantukā, vividhenākārena viruddhā vividhaviruddhā, niccavirodhino.
Small and tiny creatures become khuddajantukā (small creatures). Diverse and conflicting in nature become vividhaviruddhā (diverse and conflicting), meaning constantly hostile.
Khuddā ca te jantukā ceti (chúng là những côn trùng nhỏ) trở thành khuddajantukā. Vividhenākārena viruddhā (đối nghịch theo nhiều cách khác nhau) trở thành vividhaviruddhā, tức là luôn đối nghịch.
Samāno bhāgo yesaṃ te sabhāgā, ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā samānassa saādeso, vividhā ca te lakkhaṇato sabhāgā ca kiccatoti visabhāgā.
Those whose parts are similar are sabhāgā. By "tesu vuddhī" etc., samāna becomes sa. Diverse in characteristics and similar in function become visabhāgā (dissimilar).
Samāno bhāgo yesaṃ te sabhāgā (những gì có phần tương đồng là sabhāgā). Theo quy tắc "tesu vuddhī" v.v., samāna được thay thế bằng sa. Vividhā ca te lakkhaṇato sabhāgā ca kiccatoti (chúng khác nhau về đặc tính và tương đồng về chức năng) trở thành visabhāgā.
Pāṇitūriyayoggasenaṅgāni ca khuddajantukā ca vividhaviruddhā ca visabhāgā cāti dvando, idha bahuttā pubbanipātassa aniyamo, te atthā yesaṃ te pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā, te ādayo yesaṃ te tadādayo.
Limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse and conflicting things, and dissimilar things form a dvanda. Here, due to the multiplicity, there is no fixed rule for which word comes first. Those whose meanings are these are pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā (things having the meanings of limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse and conflicting things, and dissimilar things). Those whose beginnings are these are "tadādayo".
Pāṇitūriyayoggasenaṅgāni ca khuddajantukā ca vividhaviruddhā ca visabhāgā cāti (các bộ phận chi thể, nhạc cụ, dụng cụ, quân đội, côn trùng nhỏ, các thứ khác nhau, đối nghịch và không tương đồng) là Dvanda. Ở đây, vì có nhiều thành phần, không có quy tắc cố định cho từ nào đứng trước. Te atthā yesaṃ te pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā (những gì có các nghĩa đó là pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā). Te ādayo yesaṃ te tadādayo (những gì có những thứ đó làm khởi đầu là tadādayo).
Ādiggahaṇena aññoññaliṅgavisesita saṅkhyāparimāṇattha pacanacaṇḍālattha disatthādīnañca dvande ekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca, iti pāṇyaṅgatthabhāvato cakkhusotasaddānaṃ iminā ekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca katvā samāsattā nāmabyapadese kate syādyuppatti amādesādi.
By the inclusion of ādi (etc.), in dvanda compounds, the singular number and neuter gender also apply to things specified by different genders, numbers, and measures, and things related to cooking, outcastes, directions, etc. Thus, because the words cakkhu (eye) and sota (ear) relate to parts of the body, by this rule, they become singular and neuter. After forming the compound and applying noun designation, the formation of syā etc. and the change to am take place.
Với việc thêm ādi (v.v.), trong Dvanda, sự đơn nhất (ekatta) và giống trung (napuṃsakaliṅga) cũng xảy ra cho các nghĩa như số lượng khác giống nhau, định lượng, nấu ăn, chāṇḍāla, phương hướng, v.v. Do đó, vì các từ cakkhu và sota thuộc nhóm nghĩa "pāṇyaṅga" (bộ phận cơ thể), nên theo quy tắc này, chúng trở thành số ít và giống trung. Sau khi tạo hợp từ và đặt tên ngữ pháp, sự phát sinh của syā v.v. và sự thay thế bằng amā v.v. xảy ra.
Cakkhusotaṃ, he cakkhusota, cakkhusotaṃ, cakkhusotena.
Cakkhusotaṃ (eye and ear), he cakkhusota (O eye and ear), cakkhusotaṃ (eye and ear), cakkhusotena (by the eye and ear).
Cakkhusotaṃ (mắt và tai), he cakkhusota (hỡi mắt và tai), cakkhusotaṃ (mắt và tai), cakkhusotena (bằng mắt và tai).
Evaṃ sabbatthekavacanameva.
Similarly, in all cases, it is singular.
Tương tự, trong mọi trường hợp đều là số ít.
Mukhañca nāsikā ca mukhanāsikaṃ, ‘‘saro rasso napuṃsake’’ti antassa rassattaṃ, hanu ca gīvā ca hanugīvaṃ.
Mouth and nose become mukhanāsikaṃ (mouth and nose). By "saro rasso napuṃsake" (vowel shortened in neuter), the final vowel is shortened. Jaw and neck become hanugīvaṃ (jaw and neck).
Mukhañca nāsikā ca (miệng và mũi) trở thành mukhanāsikaṃ. Theo quy tắc "saro rasso napuṃsake" (nguyên âm cuối rút ngắn trong giống trung), nguyên âm cuối được rút ngắn. Hanu ca gīvā ca (hàm và cổ) trở thành hanugīvaṃ.
Evaṃ kaṇṇanāsaṃ, pāṇipādaṃ, chavimaṃsalohitaṃ.
Similarly, kaṇṇanāsaṃ (ear and nose), pāṇipādaṃ (hands and feet), chavimaṃsalohitaṃ (skin, flesh, and blood).
Tương tự: kaṇṇanāsaṃ (tai và mũi), pāṇipādaṃ (tay và chân), chavimaṃsalohitaṃ (da, thịt và máu).
Hatthapādā maṃsalohitānītiādīnaṃ pana itarītarayogena siddhaṃ.
However, hatthapādā (hands and feet) and maṃsalohitāni (flesh and blood), etc., are formed by itarītarayoga.
Tuy nhiên, các từ như hatthapādā (tay và chân), maṃsalohitānī (thịt và máu) v.v. được hình thành theo itarītarayoga (kết hợp từng cặp).
Evaṃ pāṇyaṅgatthe.
Similarly, in pāṇyaṅgatthe (the sense of body parts).
Tương tự trong pāṇyaṅgatthe (nghĩa các bộ phận cơ thể).
Tūriyaṅgatthe gītañca vāditañca gītavāditaṃ, sammañca tāḷañca sammatāḷaṃ, sammanti kaṃsatāḷaṃ.
In tūriyaṅgatthe (the sense of musical instruments), singing and playing become gītavāditaṃ (singing and playing); cymbals and claps become sammatāḷaṃ (cymbals and claps). Sammaṃ refers to bronze cymbals.
Trong tūriyaṅgatthe (nghĩa các nhạc cụ): gītañca vāditañca (hát và chơi nhạc cụ) trở thành gītavāditaṃ; sammañca tāḷañca (samma và tāḷa) trở thành sammatāḷaṃ. Samma là chiêng đồng.
Tāḷanti hatthatāḷaṃ.
Tāḷaṃ refers to hand-claps.
Tāḷa là vỗ tay.
Saṅkhe ca paṇavo ca ḍiṇḍimo ca, saṅkhā ca paṇavā ca ḍaṃṇḍimā cāti vā saṅkhapaṇavaḍiṇḍimaṃ, paṇavādayo dvepi bheriviseso.
Conch and drum and small drum, or conches and drums and small drums, become saṅkhapaṇavaḍiṇḍimaṃ. Both paṇava and others are types of drums.
Saṅkhe ca paṇavo ca ḍiṇḍimo ca (ốc tù và, paṇava và ḍiṇḍima), hoặc saṅkhā ca paṇavā ca ḍaṃṇḍimā cāti (các ốc tù và, các paṇava và các ḍiṇḍima) trở thành saṅkhapaṇavaḍiṇḍimaṃ. Cả hai từ paṇava v.v. đều là loại trống.
Yoggaṅgatthe yathā – phālo ca pācanañca phālapācanaṃ, yugañca naṅgalañca yuganaṅgalaṃ.
In yoggaṅgatthe (the sense of implements), for example – ploughshare and goad become phālapācanaṃ (ploughshare and goad); yoke and plough become yuganaṅgalaṃ (yoke and plough).
Trong yoggaṅgatthe (nghĩa các dụng cụ), ví dụ: phālo ca pācanañca (lưỡi cày và roi) trở thành phālapācanaṃ; yugañca naṅgalañca (ách và cày) trở thành yuganaṅgalaṃ.
Senaṅgatthe hatthino ca assā ca hatthiassaṃ, rathā ca pattikā ca rathapattikaṃ, asi ca cammañca asicammaṃ, cammanti saravāraṇaphalakaṃ.
In senaṅgatthe (the sense of army parts), elephants and horses become hatthiassaṃ (elephants and horses); chariots and foot-soldiers become rathapattikaṃ (chariots and foot-soldiers); sword and shield become asicammaṃ (sword and shield). Cammaṃ refers to a leather shield or buckler.
Trong senaṅgatthe (nghĩa các bộ phận quân đội): hatthino ca assā ca (voi và ngựa) trở thành hatthiassaṃ; rathā ca pattikā ca (xe và bộ binh) trở thành rathapattikaṃ; asi ca cammañca (kiếm và khiên) trở thành asicammaṃ. Camma là tấm chắn tên.
Dhanu ca kalāpo ca dhanukalāpaṃ, kalāpoti tūṇīraṃ.
Bow and quiver become dhanukalāpaṃ (bow and quiver). Kalāpo means quiver.
Dhanu ca kalāpo ca (cung và ống tên) trở thành dhanukalāpaṃ. Kalāpo là ống tên.
Khuddajantukatthe ḍaṃsā ca makasā ca ḍaṃsamakasaṃ.
In khuddajantukatthe (the sense of small creatures), gnats and mosquitoes become ḍaṃsamakasaṃ (gnats and mosquitoes).
Trong khuddajantukatthe (nghĩa các côn trùng nhỏ): ḍaṃsā ca makasā ca (ruồi và muỗi) trở thành ḍaṃsamakasaṃ.
Evaṃ kunthakipillikaṃ, kīṭapaṭaṅgaṃ, kīṭasarīsapaṃ.
Similarly, kunthakipillikaṃ (ants and tiny ants), kīṭapaṭaṅgaṃ (worms and grasshoppers), kīṭasarīsapaṃ (worms and reptiles).
Tương tự: kunthakipillikaṃ (kiến nhỏ và kiến), kīṭapaṭaṅgaṃ (côn trùng và bướm đêm), kīṭasarīsapaṃ (côn trùng và bò sát).
Tattha kunthā sukhumakipillikā, kīṭā kapālapiṭṭhikapāṇā.
Among these, kunthā are tiny ants; kīṭā are creatures with a hard shell.
Trong đó, kunthā là kiến nhỏ, kīṭā là côn trùng có mai cứng.
Vividhaviruddhatthe ahi ca nakulo ca, ahī ca nakulā cāti vā ahinakulaṃ.
In vividhaviruddhatthe (the sense of diverse conflicting things), snake and mongoose, or snakes and mongooses, become ahinakulaṃ (snake and mongoose).
Trong vividhaviruddhatthe (nghĩa các thứ khác nhau và đối nghịch): ahi ca nakulo ca (rắn và chồn), hoặc ahī ca nakulā cāti (các rắn và các chồn) trở thành ahinakulaṃ.
Evaṃ biḷāramūsikaṃ, antassa rassattaṃ, kākolūkaṃ, sappamaṇḍūkaṃ, garuḷasappaṃ.
Similarly, biḷāramūsikaṃ (cat and mouse), with the vowel shortened at the end; kākolūkaṃ (crow and owl); sappamaṇḍūkaṃ (snake and frog); garuḷasappaṃ (garuḷa and snake).
Tương tự: biḷāramūsikaṃ (mèo và chuột), nguyên âm cuối được rút ngắn; kākolūkaṃ (quạ và cú), sappamaṇḍūkaṃ (rắn và ếch), garuḷasappaṃ (kim sí điểu và rắn).
Visabhāgatthe sīlañca paññāṇañca sīlapaññāṇaṃ, samatho ca vipassanā ca samathavipassanaṃ.
In visabhāgatthe (the sense of dissimilar things), morality and wisdom become sīlapaññāṇaṃ (morality and wisdom); calm and insight become samathavipassanaṃ (calm and insight).
Trong visabhāgatthe (nghĩa các thứ không tương đồng): sīlañca paññāṇañca (giới và tuệ) trở thành sīlapaññāṇaṃ; samatho ca vipassanā ca (chỉ và quán) trở thành samathavipassanaṃ.
Evaṃ nāmarūpaṃ, hirottappaṃ.
Similarly, nāmarūpaṃ (mentality-materiality), hirottappaṃ (moral shame and moral dread).
Tương tự: nāmarūpaṃ (danh và sắc), hirottappaṃ (tàm và quý).
Satisampajaññaṃ, lobhamohaṃ, dosamohaṃ, ahirikānottappaṃ, thinamiddhaṃ, uddhaccakukkuccamiccādi.
Satisampajaññaṃ (mindfulness and clear comprehension), lobhamohaṃ (greed and delusion), dosamohaṃ (aversion and delusion), ahirikānottappaṃ (lack of moral shame and moral dread), thinamiddhaṃ (sloth and torpor), uddhaccakukkuccaṃ (restlessness and regret), etc.
Satisampajaññaṃ (niệm và tỉnh giác), lobhamohaṃ (tham và si), dosamohaṃ (sân và si), ahirikānottappaṃ (vô tàm và vô quý), thinamiddhaṃ (hôn trầm và thụy miên), uddhaccakukkuccamiccādi (trạo cử và hối hận), v.v.
‘‘Aṃmo niggahītaṃ jhalapehī’’ti ettha ‘‘aṃmo’’ti niddesadassanato katthaci napuṃsakaliṅgattaṃ na hotīti daṭṭhabbaṃ, tena ādhipaccaparivāro chandapārisuddhi paṭisandhippavattiyantiādi sijjhati.
In "aṃmo niggahītaṃ jhalapehīti" (meaning "O, burn the niggahīta"), it should be understood that, due to the designation "aṃmo," sometimes neuter gender does not occur, thus ādhipaccaparivāro, chandapārisuddhi, paṭisandhippavattiyanti, etc., are established.
Ở đây, từ cách dùng "aṃmo" trong "Aṃmo niggahītaṃ jhalapehī" cho thấy đôi khi không có giống trung, điều này cần được hiểu. Do đó, các từ như ādhipaccaparivāro (sự thống trị và tùy tùng), chandapārisuddhi (sự thanh tịnh của ý muốn), paṭisandhippavattiyantiādi (sự tái tục và sự tiếp diễn), v.v. được hình thành.
Aññoññaliṅgavisesitānaṃ dvande dāsī ca dāso ca dāsidāsaṃ, ‘‘kvacādī’’tiādinā majjhe rassattaṃ.
In a dvanda of things specified by different genders, female slave and male slave become dāsidāsaṃ (female and male slave). By "kvacādī," etc., the middle vowel is shortened.
Trong aññoññaliṅgavisesitānaṃ dvande (Dvanda của các từ có giống khác nhau): dāsī ca dāso ca (nữ tỳ và nam tỳ) trở thành dāsidāsaṃ. Theo quy tắc "kvacādī" v.v., nguyên âm ở giữa được rút ngắn.
Evaṃ itthipumaṃ, pattacīvaraṃ, sākhāpalāsamiccādi.
Similarly, itthipumaṃ (woman and man), pattacīvaraṃ (bowl and robe), sākhāpalāsaṃ (branches and leaves), etc.
Tương tự: itthipumaṃ (nữ và nam), pattacīvaraṃ (bát và y), sākhāpalāsamiccādi (cành và lá), v.v.
Saṅkhyāparimāṇatthānaṃ dvande ekakañca dukañca ekakadukaṃ, saṅkhyādvande appasaṅkhyā pubbaṃ nipatati.
In a dvanda of numbers and measures, one and two become ekakadukaṃ (one and two). In a numerical dvanda, the smaller number comes first.
Trong saṅkhyāparimāṇatthānaṃ dvande (Dvanda của các từ chỉ số lượng và định lượng): ekakañca dukañca (một và hai) trở thành ekakadukaṃ. Trong Dvanda của số lượng, số nhỏ hơn đứng trước.
Evaṃ dukatikaṃ, tikacatukkaṃ, catukkapañcakaṃ, dīgho ca majjhimo ca dīghamajjhimaṃ.
Thus, a pair-triplet, a triplet-quadruplet, a quadruplet-quintuplet, and the long and the medium become dīghamajjhima.
Tương tự, dukatikaṃ (hai và ba), tikacatukkaṃ (ba và bốn), catukkapañcakaṃ (bốn và năm), dīgho ca majjhimo ca (dài và trung) là dīghamajjhimaṃ.
Pacanacaṇḍālatthānaṃ dvande orabbhikā ca sūkarikā ca orabbhikasūkarikaṃ.
In dvanda compounds referring to those who cook and caṇḍālas: sheep-butchers and pig-butchers become orabbhikasūkarikaṃ.
Trong hợp thể dvanda của các nghề nấu ăn và caṇḍāla: orabbhikā (người giết cừu) và sūkarikā (người giết heo) là orabbhikasūkarikaṃ.
Evaṃ sākuṇikamāgavikaṃ, sapāko ca caṇḍālo ca sapākacaṇḍālaṃ, pukkusachavaḍāhakaṃ, venarathakāraṃ.
Thus, sākuṇikamāgavikaṃ; dog-eaters and caṇḍālas become sapākacaṇḍālaṃ; pukkusachavaḍāhakaṃ; venarathakāraṃ.
Tương tự, sākuṇikamāgavikaṃ (người săn chim và người săn thú), sapāko ca caṇḍālo ca (người hạ tiện và người caṇḍāla) là sapākacaṇḍālaṃ (người hạ tiện và caṇḍāla), pukkusachavaḍāhakaṃ (người quét dọn và người hỏa táng xác chết), venarathakāraṃ (thợ đan tre và thợ làm xe).
Tattha venā tacchakā, rathakārā cammakārā.
Therein, venā are carpenters; rathakārā are leather-workers.
Trong đó, venā là thợ đan tre, rathakārā là thợ làm xe.
Disatthānaṃ dvande pubbā ca aparā cāti atthe dvandasamāsaṃ, vibhattilopañca katvā idhā diggahaṇena ekatte, napuṃsakaliṅgatte ca kate ‘‘saro rasso napuṃsake’’ti rassattaṃ, pubbāparaṃ, he pubbāpara, pubbāparaṃ, pubbāparena, pubbāparassa iccādi.
In dvanda compounds referring to directions: having formed a dvanda compound and elided the case ending in the sense of 'east and west', and with the addition of ādi here, oneness and neuter gender are applied, and by the rule "the short vowel in the neuter," shortening occurs: pubbāparaṃ, he pubbāpara, pubbāparaṃ, pubbāparena, pubbāparassa, etc.
Trong hợp thể dvanda của các phương hướng: sau khi tạo hợp thể dvanda và lược bỏ biến cách trong nghĩa “phía đông và phía tây”, ở đây với việc chấp nhận adi (v.d.), thì có sự đồng nhất số và giống trung tính, rồi “saro rasso napuṃsake” (nguyên âm rút ngắn trong giống trung tính) rút ngắn nguyên âm, thành pubbāparaṃ (đông tây), he pubbāpara (hỡi đông tây), pubbāparaṃ (đông tây), pubbāparena (bởi đông tây), pubbāparassa (của đông tây), v.v.
Evaṃ puratthimapacchimaṃ, dakkhiṇuttaraṃ, adharuttaraṃ.
Thus, puratthimapacchimaṃ, dakkhiṇuttaraṃ, adharuttaraṃ.
Tương tự, puratthimapacchimaṃ (đông tây), dakkhiṇuttaraṃ (nam bắc), adharuttaraṃ (dưới trên).
‘‘Napuṃsakaliṅgaṃ, ekattaṃ, dvande’’ti ca vattate.
"Neuter gender, oneness, and in a dvanda compound" also applies.
“Giống trung tính, số ít, trong dvanda” cũng được tiếp nối.
360. Vibhāsā rukkha tiṇa pasu dhana dhañña janapadādīnañca.
360. Optionally for trees, grasses, animals, wealth, grains, countries, etc.
360. Vibhāsā rukkha tiṇa pasu dhana dhañña janapadādīnañca.
Rukkha tiṇa pasu dhana dhañña janapadādīnamekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca vibhāsā hoti dvande samāse.
In a dvanda compound, oneness and neuter gender optionally occur for trees, grasses, animals, wealth, grains, countries, etc.
Trong hợp thể dvanda, sự đồng nhất số và giống trung tính là tùy chọn (vibhāsā) cho cây cối, cỏ, gia súc, tài sản, ngũ cốc, các vùng đất, v.v.
Ekattābhāve bahuvacanaṃ, parasseva liṅgañca.
In the absence of oneness, plural, and the gender of the last member.
Khi không có sự đồng nhất số, thì là số nhiều và giống của từ cuối cùng.
Tattha rukkhānaṃ dvande assatthā ca kapitthā cāti atthe samāhāre dvandasamāsādimhi kate iminā vikappenekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca.
Therein, in dvanda compounds of trees: in the sense of 'fig trees and wood apples', after forming a dvanda compound of aggregation, etc., by this option, oneness and neuter gender apply.
Trong đó, trong hợp thể dvanda của cây cối: trong nghĩa “cây bồ đề và cây kapittha”, sau khi tạo hợp thể dvanda samāhāra, v.v., thì với quy tắc này, sự đồng nhất số và giống trung tính là tùy chọn.
Assatthakapitthaṃ, assatthakapitthā vā.
Assatthakapitthaṃ or assatthakapitthā.
Assatthakapitthaṃ (bồ đề và kapittha), hoặc assatthakapitthā.
Evaṃ ambapanasaṃ, ambapanasā vā, khadirapalāsaṃ, khadirapalāsā vā, dhavassakaṇṇakaṃ, dhavassakaṇṇakā vā.
Thus, ambapanasaṃ or ambapanasā, khadirapalāsaṃ or khadirapalāsā, dhavassakaṇṇakaṃ or dhavassakaṇṇakā.
Tương tự, ambapanasaṃ (xoài và mít), hoặc ambapanasā; khadirapalāsaṃ (khadira và palāsa), hoặc khadirapalāsā; dhavassakaṇṇakaṃ (dhava và assakaṇṇa), hoặc dhavassakaṇṇakā.
Tiṇānaṃ dvande usīrāni ca bīraṇāni ca usīrabīraṇaṃ, usīrabīraṇāni vā.
In dvanda compounds of grasses: usīrāni and bīraṇāni become usīrabīraṇaṃ or usīrabīraṇāni.
Trong hợp thể dvanda của cỏ: usīrāni ca bīraṇāni ca (cỏ hương bài và cỏ bīraṇa) là usīrabīraṇaṃ (cỏ hương bài và bīraṇa), hoặc usīrabīraṇāni.
Evaṃ muñjapabbajaṃ, muñjapabbajā vā, kāsakusaṃ, kāsakusā vā.
Thus, muñjapabbajaṃ or muñjapabbajā, kāsakusaṃ or kāsakusā.
Tương tự, muñjapabbajaṃ (muñja và pabbaja), hoặc muñjapabbajā; kāsakusaṃ (kāsa và kusa), hoặc kāsakusā.
Pasūnaṃ dvande ajā ca eḷakā ca ajeḷakaṃ, ajeḷakā vā, hatthī ca gāvo ca assā ca vaḷavā ca hatthigavassavaḷavaṃ, hatthigavassavaḷavā vā, ‘‘kvacā’’tiādinā rassattaṃ, ‘‘osare cā’’ti avādeso ca, gomahiṃsaṃ, gomahiṃsā vā, eṇeyyavarāhaṃ, eṇeyyavarāhā vā, sīhabyagghataracchaṃ, sīhabyagghataracchā vā.
In dvanda compounds of animals: goats and sheep become ajeḷakaṃ or ajeḷakā; elephants, cattle, horses, and mares become hatthigavassavaḷavaṃ or hatthigavassavaḷavā; shortening by "sometimes" and so on, and avādesa by "in osara also"; gomahiṃsaṃ or gomahiṃsā; eṇeyyavarāhaṃ or eṇeyyavarāhā; sīhabyagghataracchaṃ or sīhabyagghataracchā.
Trong hợp thể dvanda của gia súc: ajā ca eḷakā ca (dê đực và dê cái) là ajeḷakaṃ (dê đực và dê cái), hoặc ajeḷakā; hatthī ca gāvo ca assā ca vaḷavā ca (voi, bò, ngựa đực và ngựa cái) là hatthigavassavaḷavaṃ (voi, bò, ngựa đực và ngựa cái), hoặc hatthigavassavaḷavā; sự rút ngắn nguyên âm với “kvacā” (đôi khi) v.v., và sự thay thế ava với “osare cā” (cũng trong trường hợp osara); gomahiṃsaṃ (bò và trâu), hoặc gomahiṃsā; eṇeyyavarāhaṃ (nai và heo rừng), hoặc eṇeyyavarāhā; sīhabyagghataracchaṃ (sư tử, hổ và gấu), hoặc sīhabyagghataracchā.
Dhanānaṃ dvande hiraññañca suvaṇṇañca hiraññasuvaṇṇaṃ, hiraññasuvaṇṇāni vā.
In dvanda compounds of wealth: gold and silver become hiraññasuvaṇṇaṃ or hiraññasuvaṇṇāni.
Trong hợp thể dvanda của tài sản: hiraññañca suvaṇṇañca (vàng và bạc) là hiraññasuvaṇṇaṃ (vàng và bạc), hoặc hiraññasuvaṇṇāni.
Evaṃ jātarūparajataṃ, jātarūparajatāni vā, maṇimuttasaṅkhaveḷuriyaṃ, maṇimuttasaṅkhaveḷuriyā vā.
Thus, jātarūparajataṃ or jātarūparajatāni; maṇimuttasaṅkhaveḷuriyaṃ or maṇimuttasaṅkhaveḷuriyā.
Tương tự, jātarūparajataṃ (vàng ròng và bạc), hoặc jātarūparajatāni; maṇimuttasaṅkhaveḷuriyaṃ (ngọc, ngọc trai, xà cừ và đá veḷuriya), hoặc maṇimuttasaṅkhaveḷuriyā.
Dhaññānaṃ dvande sālī ca yavā ca sāliyavaṃ, sāliyavā vā.
In dvanda compounds of grains: rice and barley become sāliyavaṃ or sāliyavā.
Trong hợp thể dvanda của ngũ cốc: sālī ca yavā ca (lúa và lúa mạch) là sāliyavaṃ (lúa và lúa mạch), hoặc sāliyavā.
Evaṃ tilamuggamāsaṃ, tilamuggamāsā vā.
Thus, tilamuggamāsaṃ or tilamuggamāsā.
Tương tự, tilamuggamāsaṃ (vừng, đậu xanh và đậu đen), hoặc tilamuggamāsā.
Janapadānaṃ dvande kāsī ca kosalā ca kāsikosalaṃ, kāsikosalā vā, vajjī ca mallā ca vajjimallaṃ, vajjimallā vā, aṅgā ca magadhā ca aṅgamagadhaṃ, aṅgamagadhā vā.
In dvanda compounds of countries: kāsī and kosalā become kāsikosalaṃ or kāsikosalā; vajjī and mallā become vajjimallaṃ or vajjimallā; aṅgā and magadhā become aṅgamagadhaṃ or aṅgamagadhā.
Trong hợp thể dvanda của các vùng đất: kāsī ca kosalā ca (Kāsī và Kosalā) là kāsikosalaṃ (Kāsī và Kosalā), hoặc kāsikosalā; vajjī ca mallā ca (Vajjī và Mallā) là vajjimallaṃ (Vajjī và Mallā), hoặc vajjimallā; aṅgā ca magadhā ca (Aṅga và Magadha) là aṅgamagadhaṃ (Aṅga và Magadha), hoặc aṅgamagadhā.
Ādiggahaṇena aññoññappaṭipakkhadhammānaṃ, sakuṇatthānañca dvande vibhāsā ekattaṃ hoti, napuṃsakaliṅgattañca.
By the addition of ādi, oneness and neuter gender optionally occur in dvanda compounds of mutually opposing qualities and birds.
Với việc chấp nhận ādi (v.d.), sự đồng nhất số và giống trung tính là tùy chọn trong hợp thể dvanda của các pháp đối nghịch nhau và của các loài chim.
Kusalañca akusalañca kusalākusalaṃ, kusalākusalā vā, evaṃ sāvajjānavajjaṃ, sāvajjānavajjā vā, hīnappaṇītaṃ, hīnappaṇītā vā, kaṇhasukkaṃ, kaṇhasukkā vā, sukhadukkhaṃ, sukhadukkhāni vā, paṭighānunayaṃ, paṭighānunayā vā, chāyātapaṃ, chāyātapā vā, ālokandhakāraṃ, ālokandhakārā vā, ratti ca divā ca rattindivaṃ, rattindivā vā, ahañca ratti ca ahorattaṃ, ahorattā vā, ‘‘kvaci samāsanta’’iccādinā ākārikārānamattaṃ.
Skillful and unskillful become kusalākusalaṃ or kusalākusalā; thus, sāvajjānavajjaṃ or sāvajjānavajjā; hīnappaṇītaṃ or hīnappaṇītā; kaṇhasukkaṃ or kaṇhasukkā; sukhadukkhaṃ or sukhadukkhāni; paṭighānunayaṃ or paṭighānunayā; chāyātapaṃ or chāyātapā; ālokandhakāraṃ or ālokandhakārā; night and day become rattindivaṃ or rattindivā; a day and a night become ahorattaṃ or ahorattā; by "sometimes samāsanta" and so on, ā and i become a.
Kusalañca akusalañca (thiện và bất thiện) là kusalākusalaṃ (thiện và bất thiện), hoặc kusalākusalā; tương tự, sāvajjānavajjaṃ (có lỗi và không lỗi), hoặc sāvajjānavajjā; hīnappaṇītaṃ (thấp kém và cao quý), hoặc hīnappaṇītā; kaṇhasukkaṃ (đen và trắng), hoặc kaṇhasukkā; sukhadukkhaṃ (khổ và lạc), hoặc sukhadukkhāni; paṭighānunayaṃ (ác ý và thân thiện), hoặc paṭighānunayā; chāyātapaṃ (bóng mát và nắng), hoặc chāyātapā; ālokandhakāraṃ (ánh sáng và bóng tối), hoặc ālokandhakārā; ratti ca divā ca (đêm và ngày) là rattindivaṃ (đêm và ngày), hoặc rattindivā; ahañca ratti ca (ngày và đêm) là ahorattaṃ (ngày và đêm), hoặc ahorattā; sự thay thế ā và i thành a với “kvaci samāsanta” (đôi khi ở cuối hợp thể) v.v.
Sakuṇānaṃ dvande haṃsā ca bakā ca haṃsabakaṃ, haṃsabakā vā.
In dvanda compounds of birds: swans and cranes become haṃsabakaṃ or haṃsabakā.
Trong hợp thể dvanda của các loài chim: haṃsā ca bakā ca (thiên nga và cò) là haṃsabakaṃ (thiên nga và cò), hoặc haṃsabakā.
Evaṃ kāraṇḍavacakkavākaṃ, kāraṇḍavacakkavākā vā, mayūrakoñcaṃ, mayūrakoñcā vā, sukasālikaṃ, sukasālikā vā.
Thus, kāraṇḍavacakkavākaṃ or kāraṇḍavacakkavākā; mayūrakoñcaṃ or mayūrakoñcā; sukasālikaṃ or sukasālikā.
Tương tự, kāraṇḍavacakkavākaṃ (vịt trời và vịt khoang), hoặc kāraṇḍavacakkavākā; mayūrakoñcaṃ (công và sếu), hoặc mayūrakoñcā; sukasālikaṃ (vẹt và sáo), hoặc sukasālikā.
Dvande sarādyakārantaṃ, bahūsvaniyamo bhave.
In a dvanda compound, a word ending in an initial vowel is irregular in many cases.
Trong dvanda, từ tận cùng bằng nguyên âm hoặc akāra, không có quy tắc cố định cho nhiều từ.
Pubbuttarubhayaññattha-ppadhānattā catubbidho;
This compound, having four types due to the prominence of the former, latter, or both, or neither,
Hợp thể này có bốn loại do sự ưu thế của từ đầu, từ cuối, hoặc cả hai, hoặc không từ nào;