Tattha mhayateti sitaṃ karoti.
Among these, mhayate means "makes a smile."
Trong đó, mhayate nghĩa là cười mỉm.
Umhayateti pahaṭṭhākāraṃ dasseti.
Umhayate means "shows an expression of joy."
Umhayate nghĩa là biểu lộ dáng vẻ hoan hỷ.
Vimhayateti vimhayanaṃ karoti.
Vimhayate means "shows astonishment."
Vimhayate nghĩa là biểu lộ sự ngạc nhiên.
Tatrāyaṃ pāḷi ‘‘na naṃ umhayate disvā.
Here is the Pāḷi: "Seeing him, she does not express joy.
Ở đây có đoạn kinh văn Pali: “Nhìn thấy nàng, ngài không cười lớn.
Pekkhitena mhitena ca.
With a glance and a smile.
Với cái nhìn và nụ cười.
Mhitapubbaṃva bhāsati.
She speaks as if she had smiled beforehand.
Nói trước với nụ cười.
Yadā umhayamānā maṃ, rājaputtī udikkhati.
When the princess looks at me, expressing joy.
Khi công chúa Umhayamānā nhìn ta.
Umhāpeyya pabhāvatī.
May Prabhāvatī make me smile.
Pabhāvatī nên Umhāpeyya.
Pamhāpeyya pabhāvatī’’ti.
May Prabhāvatī make me laugh heartily."
Pabhāvatī nên Pamhāpeyya.”
Hū sattāyaṃ.
Hū means 'to be'.
Hū (tồn tại).
Hoti, honti.
Hoti, honti (he is, they are).
Là, là.
Hosi, hotha.
Hosi, hotha (you are, you all are).
Là, là.
Homi, homa.
Homi, homa (I am, we are).
Là, là.
Pahoti, pahonti.
Pahoti, pahonti (he is able, they are able).
Có thể, có thể.
Pahūtaṃ, pahūtā, kuto pahūtā kalahā vivādā.
Abundant, abundant: "Whence arise quarrels, disputes?"
Nhiều, nhiều, từ đâu mà tranh cãi và xung đột xuất hiện.
Honto, hontā, hontaṃ, pahonto.
Being, being, being, being able.
Đang là, đang là, đang là, người có thể.
Pacchāsamaṇena hotabbaṃ.
One should be a junior recluse.
Nên là một sa-môn hậu.
Hotuṃ hotuye, pahotuṃ, hutvāna.
To be, to be, to be able, having been.
Để là, để là, để có thể, sau khi là.
Vattamānāvibhattirūpādīni.
Forms of the present tense and so on.
Các dạng thức của thì hiện tại, v.v.
Ettha pasiddharūpāneva gahitāni.
Here, only common forms are taken.
Ở đây, chỉ những dạng thức phổ biến được lấy.
Huveyya, huveyyuṃ.
Should be, should be.
Nên là, nên là.
Huveyyāsi, huveyyātha.
Should you be, should you all be.
Nên là, nên là.
Huveyyāmi, huveyyāma.
Should I be, should we be.
Nên là, nên là.
Huvetha, huveraṃ.
Should you be, should they be.
Nên là, nên là.
Huvetho, huveyyāvho.
Should you two be, should you all be.
Nên là, nên là.
Huveyyaṃ, huveyyāmhe.
Should I be, should we be.
Nên là, nên là.
Sattamiyā rūpāni.
Forms of the optative mood (Sattamī).
Các dạng thức của thì điều kiện.
Ettha pana ‘‘upako ājīvako ‘huveyya pāvuso’ti vatvā sīsaṃ okampetvā ummaggaṃ gahetvā pakkamī’’ti pāḷiyaṃ huveyyāti padassa dassanato nayavasena ‘huveyya, huveyyu’’ntiādīni vuttāni.
Here, however, forms such as "huveyya, huveyyuṃ" etc., are stated in the manner of explaining the word huveyyā in the Pāḷi passage: "Upaka the Ājīvaka, having said 'it might be so, friend,' shook his head, took a wrong path, and departed."
Ở đây, theo cách giải thích của từ huveyyā trong đoạn kinh văn Pali “Upaka, một vị Ājīvaka, nói ‘huveyya pāvuso’ rồi lắc đầu, đi theo con đường sai lầm và bỏ đi”, các dạng thức như ‘huveyya, huveyyuṃ’ v.v. đã được nói đến.
Hupeyyātipi pāṭho dissati, yathā paccapekkhaṇā.
The reading hupeyyā also appears, according to reconsideration.
Cũng có bản đọc là Hupeyyā, giống như khi xem xét lại.
Tabbasena ‘‘hupeyya, hupeyyuṃ.
Based on that, forms where va becomes pa, such as "hupeyya, hupeyyuṃ.
Dựa vào đó, các dạng thức mà âm va được thay thế bằng âm pa, như “hupeyya, hupeyyuṃ.
Hupeyyāsī’’tiādinā vakārassa pakārādesabhūtāni rūpānipi gahetabbāni.
Hupeyyāsī," etc., should also be taken.
Hupeyyāsī” v.v. cũng cần được lấy.
Aparo nayo – heyya, heyyuṃ.
Another method: heyya, heyyuṃ.
Một cách khác – heyya, heyyuṃ.
Heyyāsi, heyyātha.
Heyyāsi, heyyātha.
Heyyāsi, heyyātha.
Heyyāmi, heyyāma.
Heyyāmi, heyyāma.
Heyyāmi, heyyāma.
Hetha, heraṃ.
Hetha, heraṃ.
Hetha, heraṃ.
Hetho, heyyāvho.
Hetho, heyyāvho.
Hetho, heyyāvho.
Heyyaṃ, heyyāmhe.
Heyyaṃ, heyyāmhe.
Heyyaṃ, heyyāmhe.
Imāni aṭṭhakathānayena gahitarūpāni.
These are forms taken according to the Aṭṭhakathā (commentary) method.
Đây là các dạng thức được lấy theo cách giải thích của các chú giải.
Ettha pana ‘‘na ca uppādo hoti.
Here, this example should also be seen: "And there is no arising.
Ở đây, cũng cần xem ví dụ này: “Và không có sự sinh khởi.
Sace heyya, uppādassāpi uppādo pāpuṇeyyā’’ti idampi nidassanaṃ daṭṭhabbaṃ.
If there were, the arising of arising would also ensue."
Nếu có, thì sự sinh khởi của sự sinh khởi cũng sẽ xảy ra.”
Ettha ahuvamhaseti mayaṃ bhavamhaseti attho.
Here, ahuvamhase means "we were."
Ở đây, ahuvamhase nghĩa là chúng ta đã là.
‘‘Akaramhasa te kiccaṃ, yaṃ balaṃ ahuvamhase’’ti pāḷiyaṃ pana ‘‘ahuva amhase’’ iti vā padacchedo kātabbo ‘‘ahu amhase’’ti vā.
In the Pāḷi passage "Akaramhasa te kiccaṃ, yaṃ balaṃ ahuvamhase," the word division should be "ahuva amhase" or "ahu amhase."
Trong kinh văn Pali “Akaramhasa te kiccaṃ, yaṃ balaṃ ahuvamhase”, có thể chia từ thành “ahuva amhase” hoặc “ahu amhase”.
Pacchimanaye vakārāgamo ‘‘ahuvā’’ti ca ‘‘ahū’’ti ca dvinnampi ahosīti attho.
In the latter method, the insertion of va means that both "ahuvā" and "ahū" mean "it was."
Theo cách sau, sự thêm vào của âm va có nghĩa là “ahuvā” và “ahū” đều có nghĩa là “đã là”.
Amhanti amhākaṃ.
Amha means "our."
Amhanti là của chúng ta.
Seti nipātamattaṃ.
Se is merely a particle.
Se là một tiểu từ.
Idaṃ vuttaṃ hoti – amhākaṃ yaṃ balaṃ ahosi, mayaṃ tena balena tava kiccaṃ akaramhāti.
This is what is said: "Whatever strength we had, with that strength we performed your task."
Điều này có nghĩa là: “Chúng ta đã làm công việc của bạn bằng sức mạnh mà chúng ta có.”
Ahosi, ahuṃ, ahesuṃ.
Ahosi, ahuṃ, ahesuṃ.
Ahosi, ahuṃ, ahesuṃ.
Ahuvo, ahuvittha.
Ahuvo, ahuvittha.
Ahuvo, ahuvittha.
Ahositthaiccapi.
Ahosittha also.
Cũng là Ahosittha.
Ahosiṃ, ahuvāsiṃ iccapi, ahosimhā, ahumhā.
Ahosiṃ, ahuvāsiṃ also, ahosimhā, ahumhā.
Ahosiṃ, ahuvāsiṃ, ahosimhā, ahumhā.
Ahuvā, ahuvu, ahuvase, ahuvivhaṃ.
Ahuvā, ahuvu, ahuvase, ahuvivhaṃ.
Ahuvā, ahuvu, ahuvase, ahuvivhaṃ.
Ahuvaṃ, ahuṃ iccapi.
Ahuvaṃ, ahuṃ also.
Ahuvaṃ, ahuṃ.
Ahuvimhe.
Ahuvimhe.
Ahuvimhe.
Ajjataniyā rūpāni.
Forms of the aorist tense (Ajjatanī).
Các dạng thức của thì quá khứ.
Ettha ‘‘ahaṃ kevaṭṭagāmasmiṃ, ahuṃ kevaṭṭadārako’’ti dassanato ‘‘ahu’’nti vuttaṃ, ahosinti attho.
Here, from the example "Ahaṃ kevaṭṭagāmasmiṃ, ahuṃ kevaṭṭadārako" ("I was in the fisherman's village, I was a fisherman's boy"), ahuṃ is stated, meaning "I was."
Ở đây, từ ahuṃ được nói đến trong ví dụ “ahaṃ kevaṭṭagāmasmiṃ, ahuṃ kevaṭṭadārako” có nghĩa là “ahosiṃ” (tôi đã là).
‘‘Ahaṃ bhadante ahuvāsiṃ pubbe sumedhanāmassa jinassa sāvako’’ti dassanato ‘‘ahuvāsi’’nti iccevattho.
From the example "Ahaṃ bhadante ahuvāsiṃ pubbe sumedhanāmassa jinassa sāvako" ("Venerable Sir, I was formerly a disciple of the Buddha named Sumedha"), the meaning of ahuvāsiṃ is exactly "I was."
Từ ahuvāsiṃ được nói đến trong ví dụ “ahaṃ bhadante ahuvāsiṃ pubbe sumedhanāmassa jinassa sāvako” có nghĩa là “ahuvāsiṃ” (tôi đã là).
Tathā hi anekavaṇṇavimānavatthuaṭṭhakathāyaṃ imissā pāḷiyā atthaṃ vaṇṇentehi ahuvāsinti ahosinti attho pakāsito.
Thus, in the Aṭṭhakathā of the Anekavaṇṇavimānavatthu, the meaning of this Pāḷi passage explains that ahuvāsiṃ means "it was."
Cũng vậy, trong Anekavaṇṇavimānavatthuaṭṭhakathāyaṃ, khi giải thích ý nghĩa của đoạn kinh văn Pali này, ý nghĩa của ahuvāsiṃ là “ahosiṃ” đã được làm rõ.
Vhe avhāyane baddhāyaṃ sadde ca.
Vhe means 'to call out', 'to bind', and 'to sound'.
Vhe (kêu gọi, trói buộc, âm thanh).
Avhāyanaṃ pakkosanaṃ.
Avhāyanaṃ means calling out.
Avhāyanaṃ là sự kêu gọi.
Baddhāti ahaṅkāro, ghaṭṭanaṃ vā sārambhakaraṇaṃ vā.
Baddhā means egoism (ahaṅkāra), or collision, or the act of starting.
Baddhā là ngã mạn, hoặc sự va chạm, hoặc sự gây hấn.
Saddo ravo.
Saddo means sound.
Saddo là tiếng ồn.
Vheti, vhāyati, avheti, avhāyati, avhāsi iccapi.
Vheti, vhāyati, avheti, avhāyati, avhāsi also.
Vheti, vhāyati, avheti, avhāyati, avhāsi.
Kaccāyano māṇavakosmi rāja, anūnanāmo iti mavhayanti.
"Kaccāyana, I am the youth, O King; people call me by the full name (anūnanāmo) thus."
Hỡi vua, tôi là Kaccāyana Māṇavaka, họ gọi tôi bằng cái tên không thiếu sót.
Āsaddo upasaggova, so saññogaparattā rasso jāto.
The prefix ā is itself a upasagga, which becomes short due to being followed by a conjunct consonant.
Âm Ā là một tiền tố, nó trở thành âm ngắn do đứng trước một phụ âm kép.
Avhito.
Called out.
Đã được kêu gọi.
Anavhito tato āgā.
He came from there uncalled.
Vị ấy đến từ nơi không được kêu gọi.
Avhā, avhāyanā.
Call, calling out.
Sự kêu gọi, sự kêu gọi.
Vāraṇavhayanā rukkhā.
Trees called Vāraṇa.
Những cây gọi là Vāraṇa.
Kāmavhe visaye.
In the realm of desire.
Trong cõi dục lạc.
Kumāro candasavhayo.
The boy named Candasāvha.
Vị hoàng tử tên Candasavha.
Pañha pucchāyaṃ.
Regarding asking questions (Pañha).
Pañha (hỏi).
Bhikkhu garuṃ pañhaṃ pañhati.
The bhikkhu asks a difficult question.
Vị tỳ-kheo hỏi một câu hỏi khó với vị thầy.
Pañho.
A question.
Câu hỏi.
Ayaṃ pana pāḷi ‘‘paripucchati paripañhati idaṃ bhante kathaṃ imassa ko attho’’ti.
This Pali passage is: "He thoroughly asks, thoroughly questions, 'How is this, Bhante? What is its meaning?'"
Đây là bản Pāḷi: “Hỏi han, điều tra, bạch Thế Tôn, điều này như thế nào, ý nghĩa của điều này là gì?”
Pañhasaddo pulliṅgavasena gahetabbo.
The word pañha should be understood as masculine.
Từ Pañha nên được hiểu theo giống đực.
‘‘Pañho maṃ paṭibhāti, taṃ suṇā’’ti yebhuyyena pulliṅgappayogadassanato.
For it is mostly seen used in the masculine, as in "'A question occurs to me; listen to it.'"
Vì thường thấy cách dùng giống đực như trong câu: “Câu hỏi hiện ra với tôi, hãy lắng nghe điều đó.”
Katthaci pana itthiliṅgopi bhavati napuṃsakaliṅgopi.
However, sometimes it is feminine, and sometimes neuter.
Tuy nhiên, đôi khi nó cũng là giống cái hoặc giống trung.
Tathā hi ‘‘pañhā mesā kusalehi cintitā.
Thus, "This question has been pondered by the skilled"
Thật vậy, như trong câu: “Những câu hỏi này của tôi đã được người thiện xảo suy xét.
Koṇḍañña pañhāni viyākarohī’’ti taddīpikā pāḷiyo dissanti, liṅgavipallāso vā tattha daṭṭhabbo.
and "Koṇḍañña, explain the questions" are supporting Pali passages that are seen, or there may be a gender inversion there.
Kondañña, hãy giải đáp các câu hỏi” – những bản Pāḷi minh họa điều đó được thấy, hoặc sự đảo ngược giống có thể được xem xét ở đó.
Pañha icchāyaṃ.
Regarding wishing (Pañha).
Pañha trong nghĩa mong muốn.
Pañhati.
He wishes.
Pañhati.
Ettha ca pañhoti ñātuṃ icchito attho.
Here, pañho is a meaning that is wished to be known.
Ở đây, pañho là ý nghĩa mong muốn được biết.
Idaṃ panettha nibbacanaṃ pañhiyati ñātuṃ icchiyati soti pañhoti.
Here is its explanation: "That which is wished to be known, that is pañho."
Giải thích ở đây là: “Cái gì được mong muốn biết, cái đó là pañho.”
Tathā hi vuttaṃ ‘‘vissajjitamhi pañhe’’ti imissā nettipāḷiyā atthaṃ saṃvaṇṇentena ‘‘pañheti ñātuṃ icchite atthe’’ti.
Thus, when commenting on the meaning of this Nettipāli, "in the question which has been answered," it was stated as " pañhe means 'in the meaning wished to be known.'"
Thật vậy, khi giải thích ý nghĩa của Nettipāḷi “vissajjitamhi pañhe” (khi câu hỏi được giải đáp), người ta nói rằng “ pañhe là trong nghĩa mong muốn được biết.”
Daha bhasmīkaraṇe dhāraṇe ca.
Daha, to burn to ashes and to hold.
Daha trong nghĩa đốt cháy thành tro và duy trì.
Āgārāni aggi dahati.
Fire burns houses.
Lửa đốt cháy các ngôi nhà.
Ayaṃ puriso imaṃ itthiṃ ayyikaṃ dahati, mama ayyikāti dhāretīti attho.
This man considers this woman as his grandmother, meaning he holds her to be his grandmother.
Người đàn ông này coi người phụ nữ này là bà nội, nghĩa là ông ta duy trì (quan niệm) rằng bà là bà nội của mình.
Imassa purisassa ayaṃ itthī ayyikā hotīti adhippāyo.
The intention is that this woman is this man's grandmother.
Ý nghĩa là người phụ nữ này là bà nội của người đàn ông đó.
Atra panāyaṃ pāḷi ‘‘sakyā kho ambaṭṭha rājānaṃ ukkākaṃ pitāmahaṃ dahantī’’ti.
Here, this Pali passage is: "Sakyas, Ambaṭṭha, hold King Ukkāka as their paternal grandfather."
Ở đây, bản Pāḷi là: “Này Ambaṭṭha, có thể coi vua Ukkāka là ông nội.”
Agginā daḍḍhaṃ gehaṃ, dayhati, dayhamānaṃ.
A house burnt by fire, it burns, burning.
Ngôi nhà bị lửa đốt cháy, đang cháy, đang bị đốt cháy.
Dassa ḍādese ‘‘ḍahatī’’ti rūpaṃ.
When da changes to ḍā, the form is ḍahati.
Với sự thay thế da bằng ḍā, có dạng “ḍahati”.
‘‘Ḍahantaṃ bālamanveti, bhasmāchannova pāvako’’tiādayo payogā ettha nidassanāni bhavanti.
Uses such as "He follows the fool who is burning, like a fire covered with ashes" serve as examples here.
Các cách dùng như “Kẻ ngu theo đuổi sự đốt cháy, như ngọn lửa bị tro che lấp” là ví dụ ở đây.
Ettha ca varāhoti sūkaropi hatthīpi vuccati.
Here, varāho refers to both a boar and an elephant.
Ở đây, varāho được gọi là cả heo và voi.
Tathā hi ‘‘eneyyā ca varāhā ca.
Thus, in passages like "deer and boars" and
Thật vậy, trong các câu như “nai và heo rừng”,
Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho’’tiādīsu sūkaro ‘‘varāho’’ti nāmena vuccati.
"like a great boar fed on grain," a boar is referred to by the name varāho.
“như con heo rừng lớn được nuôi bằng thức ăn”, heo được gọi bằng tên “varāho”.
‘‘Mahāvarāhassa nadīsu jaggato, bhisaṃ ghasamānassā’’tiādīsu pana hatthī ‘‘varāho’’ti nāmena vuccati.
However, in passages like "of the great boar watching in the rivers, eating lotus roots," an elephant is referred to by the name varāho.
Tuy nhiên, trong các câu như “voi lớn đang thức canh ở các con sông, đang ăn rễ sen”, voi được gọi bằng tên “varāho”.
Mahāvarāhassāti hi mahāhatthinoti attho.
For mahāvarāhassa means "of the great elephant."
Thật vậy, mahāvarāhassa có nghĩa là của con voi lớn.
Ūha vitakke.
Ūha, to ponder.
Ūha trong nghĩa suy xét.
Ūhati, āyūhati, viyūhati, byūhati apohati.
Ūhati, āyūhati, viyūhati, byūhati, apohati.
Ūhati, āyūhati, viyūhati, byūhati, apohati.
Ūhanaṃ, āyūhanaṃ, byūho, apoho.
Ūhanaṃ, āyūhanaṃ, byūho, apoho.
Ūhanaṃ, āyūhanaṃ, byūho, apoho.
Brahmāti tehi tehi guṇavisesehi brūhitoti brahmā.
Brahmā means one who has been increased (brūhito) by various special qualities.
Brahmā là vị được tăng trưởng bởi những phẩm chất đặc biệt đó, nên là Brahmā.
Brahmāti mahābrahmāpi vuccati tathāgatopi brāhmaṇopi mātāpitaropi seṭṭhampi.
Brahmā is also said to be Mahābrahmā, the Tathāgata, a brāhmaṇa, parents, and what is supreme.
Brahmā được gọi là Đại Phạm Thiên, cũng là Như Lai, là Bà-la-môn, là cha mẹ, và là điều tối thượng.
‘‘Sahasso brahmā dvisahasso brahmā’’tiādīsu hi mahābrahmā ‘‘brahmā’’ti vuccati.
For in passages like "a thousand Brahmas, two thousand Brahmas," Mahābrahmā is called brahmā.
Thật vậy, trong các câu như “Phạm Thiên ngàn cõi, Phạm Thiên hai ngàn cõi”, Đại Phạm Thiên được gọi là “brahmā”.
‘‘Brahmāti kho bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti ettha tathāgato.
In "O bhikkhus, brahmā is indeed a designation for the Tathāgata," it refers to the Tathāgata.
Ở đây, Như Lai được gọi là “brahmā” trong câu: “Này các tỳ khưu, đây là tên gọi của Như Lai: Brahmā.”
Ettha brāhmaṇo.
Here, it refers to a brāhmaṇa. "Parents are called brahmās, and also ancient teachers"—here, parents. "He sets in motion the Brahma-wheel"—here, what is supreme.
Ở đây là Bà-la-môn.
‘‘Brahmāti mātāpitaro, pubbācariyāti vuccare’’ti ettha mātāpitaro.
In "Parents are called Brahmā, ancient teachers," here it refers to parents.
Ở đây, cha mẹ được gọi là “brahmā” trong câu: “Cha mẹ được gọi là Brahmā, là những bậc thầy đầu tiên.”
‘‘Brahmacakkaṃ pavattetī’’ti ettha seṭṭhaṃ.
In "He sets in motion the Brahmā wheel," here it refers to the best/supreme.
Ở đây, điều tối thượng được gọi là “brahmā” trong câu: “Chuyển Pháp Luân Brahmā.”
Etthetaṃ vuccati –
Regarding this, it is said—
Điều này được nói ở đây:
Atha kho brahmā sahampatī’’ti ca evamādīsu brahmasaddena upapattibrahmā.
In passages such as these, the word brahma refers to a Brahmā by rebirth (upapattibrahmā).
Và trong các câu như “Thế rồi Phạm Thiên Sahampati”, Upapattibrahmā được nói đến bằng từ brahma.
‘‘Brahmacakkaṃ pavattetī’’tiādivacanato brahmanti ariyadhammo vuccati.
From sayings like “He sets in motion the excellent Wheel (Brahmacakka),” brahma refers to the noble Dhamma (ariyadhammo).
Từ câu “chuyển Pháp Luân Brahmā”, brahma được gọi là Pháp cao quý.
Tato nibbattā avisesena sabbepi ariyā visuddhibrahmāno nāma paramatthabrahmatāya.
All noble ones, without distinction, born from that (noble Dhamma), are called Visuddhibrahmās (pure Brahmās) due to their ultimate Brahmatā.
Do đó, tất cả các bậc Thánh không phân biệt, được gọi là Visuddhibrahmā, vì là Phạm Thiên tối thượng.
Visesato pana ‘‘brahmāti kho bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti vacanato sammāsambuddho uttamabrahmā nāma sadevake loke brahmabhūtehi guṇehi ukkaṃsapāramippattito.
Specifically, however, by the saying, “Monks, ‘Brahmā’ is a designation for the Tathāgata,” the Sammāsambuddha is called Uttamabrahmā (Supreme Brahmā) in the world with its devas, due to attaining the highest perfection in qualities that make one a Brahmā.
Đặc biệt, theo câu ‘‘Này các Tỳ-khưu, đó là một tên gọi khác của Như Lai: Brahmā’’, Đức Chánh Đẳng Giác là Uttama Brahmā (Phạm Thiên Tối Thượng) trong thế giới cùng với chư thiên, vì Ngài đã đạt đến đỉnh cao của những phẩm chất Phạm Thiên.
Etthetaṃ vuccati –
Here it is said –
Về điều này, có câu rằng:
Idāni bhūvādigaṇikadhātūnaṃyeva kāci asamānasutikā, kāci asamānantikā.
Now, some of the verbs in the Bhūvādi group have dissimilar pronunciations, and some have dissimilar endings.
Bây giờ, trong số các động từ thuộc nhóm Bhūvādi, một số có âm thanh không giống nhau, một số có kết thúc không giống nhau.
Tāsu kāci samānatthavasena samodhānetvā pubbācariyehi vuttā, tāyeva dhātuyo ekadesena rūpavibhāvanādīhi saddhiṃ pakāsayissāma.
Among these, some have been brought together and stated by previous teachers based on similar meanings, and we will explain those very verbs, in part, along with their form derivations and so on.
Trong số đó, một số động từ đã được các bậc thầy xưa gom lại theo nghĩa tương đồng, chúng tôi sẽ trình bày những động từ đó cùng với sự giải thích về hình thái và các ví dụ.
Taṃ yathā?
How so?
Cụ thể là gì?
Hū bhū sattāyaṃ hoti, bhavati.
Hū, bhū means to be; hoti, bhavati.
Hū, bhū (có, hiện hữu): hoti (có), bhavati (có).
Pahoti, pabhavati.
Pahoti (is able), pabhavati (originates).
Pahoti (có thể), pabhavati (phát sinh).
Huveyya pāvuso.
Huveyya pāvuso (may the rainy season be).
Huveyya pāvuso (mưa có thể rơi).
Sace uppādo heyya.
Sace uppādo heyya (if there were an arising).
Sace uppādo heyya (nếu sự sinh khởi có).
Ajesi yakkho naravīraseṭṭhaṃ, tatthappanādo tumulo bahūva.
Ajesi yakkho naravīraseṭṭhaṃ, tatthappanādo tumulo bahūva (the yakkha conquered the foremost hero among men; there, a tumultuous cry was abundant).
Ajesi yakkho naravīraseṭṭhaṃ, tatthappanādo tumulo bahūva (Quỷ đã thắng vị anh hùng tối thượng, ở đó có tiếng kêu ầm ĩ lớn).
Ambā’yaṃ ahuvā pure.
Ambā’yaṃ ahuvā pure (this mango tree was formerly).
Ambā’yaṃ ahuvā pure (Đây là một cây xoài trước đây).
Ahu rājā videhānaṃ.
Ahu rājā videhānaṃ (there was a king of Videha).
Ahu rājā videhānaṃ (Có một vị vua của Videha).
Pahūtaṃ me dhanaṃ sakka.
Pahūtaṃ me dhanaṃ sakka (I have abundant wealth, Sakka).
Pahūtaṃ me dhanaṃ sakka (Sakka, tôi có nhiều của cải).
Pahūtamariyo pakaroti puññaṃ.
Pahūtamariyo pakaroti puññaṃ (the noble one performs much merit).
Pahūtamariyo pakaroti puññaṃ (Bậc Thánh tạo nhiều công đức).
Pahūtavitto puriso.
Pahūtavitto puriso (a man of abundant wealth).
Pahūtavitto puriso (Người đàn ông giàu có).
Pahūtajivho bhagavā.
Pahūtajivho bhagavā (the Bhagavā has an abundant tongue).
Pahūtajivho bhagavā (Đức Thế Tôn có lưỡi rộng).
Piyappabhūtā kalahā vivādā.
Piyappabhūtā kalahā vivādā (quarrels and disputes arise from affection).
Piyappabhūtā kalahā vivādā (Tranh cãi và xung đột phát sinh từ những điều yêu thích).
Pacchāsamaṇena hotabbaṃ.
Pacchāsamaṇena hotabbaṃ (one should be a junior monk).
Pacchāsamaṇena hotabbaṃ (Người ấy phải là sa-môn hậu cận).
Bhavitabbaṃ.
Bhavitabbaṃ (it should be).
Bhavitabbaṃ (phải có).
Hotuṃ, hetuye, bhavituṃ.
Hotuṃ (to be), hetuye (for being), bhavituṃ (to be).
Hotuṃ (để có), hetuye (để có), bhavituṃ (để có).
Hutvā, hutvāna.
Hutvā (having been), hutvāna (having been).
Hutvā (đã có), hutvāna (đã có).
Bhavitvā, bhavitvāna.
Bhavitvā (having been), bhavitvāna (having been).
Bhavitvā (đã có), bhavitvāna (đã có).
Ettha pana ‘‘atthi hehiti so maggo, na so sakkā na hetuye’’ti pāḷi nidassanaṃ.
Here, the Pāḷi passage “There is that path, it will be, it is not possible not to be” is an example.
Ở đây, câu kinh ‘‘atthi hehiti so maggo, na so sakkā na hetuye’’ (Con đường đó có và sẽ có, không thể không có) là ví dụ.
Tattha nahetuyeti abhavituṃ.
There, nahetuyeti means “not to be.”
Trong đó, nahetuye có nghĩa là abhavituṃ (không thể có).
Hūdhātuto tuṃpaccayassa tavepaccayassa vā tuye ādeso, ūkārassa ca ekārādeso katoti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that the suffix tuye is substituted for the suffix tuṃ or tave from the root hū, and the vowel ū is substituted with e.
Từ động từ Hū, hậu tố tuṃ hoặc tave được thay thế bằng tuye, và nguyên âm ū được thay thế bằng e; điều này cần được hiểu như vậy.
Atha vā hetubhāvāya na na sakkātipi attho.
Or, the meaning is also “it is not possible for the cause to not exist.”
Hoặc, nghĩa là na (không) thể là nguyên nhân (hetubhāvāya).
Ayaṃ panattho idha nādhippeto, purimoyevattho adhippeto hotissa dhātuno payogabhāvāya udāharitapadassatthabhāvato.
However, this meaning is not intended here; only the former meaning is intended, as it relates to the use of the verb hoti in the example word.
Tuy nhiên, nghĩa này không được chấp nhận ở đây; chỉ có nghĩa trước được chấp nhận, vì nó là nghĩa của từ được dùng làm ví dụ cho việc sử dụng động từ hoti.
Tattha pahotīti idaṃ vatthaṃ vipulabhāvena cīvaraṃ kātuṃ pahoti, no nappahoti.
There, pahotīti means that this cloth is sufficient to make a robe due to its ample size, it is not insufficient.
Trong đó, pahotī (có thể): tấm vải này có thể dùng để làm y, không phải không thể.
Pahotīti vā puriso arayo jetuṃ sakkoti.
Or, pahotīti means that a man is able to conquer enemies.
Hoặc, pahotī (có thể): người đàn ông có thể chiến thắng kẻ thù.
Atha vā pahotīti hoti.
Or, pahotīti means “it happens.”
Hoặc, pahotī là hoti (có).
Pabhavatīti sandati.
Pabhavatīti means “it flows forth.”
Pabhavatī (phát sinh) là sandati (chảy).
Pahūtanti vipulaṃ, mahantanti attho.
Pahūtanti means “abundant,” or “great.”
Pahūta (nhiều) có nghĩa là vipulaṃ (rộng lớn), mahantaṃ (vĩ đại).
Pahūtavittoti vipulavitto mahaddhano.
Pahūtavittoti means “a person of abundant wealth,” “a very rich person.”
Pahūtavitto (người có nhiều tài sản) là vipulavitto (người có tài sản rộng lớn), mahaddhano (người giàu có).
Pahūtajivhoti suputhulasudīghasumudukajivho, piyappabhūtāti piyato nibbattā.
Pahūtajivhoti means “one with a very broad, very long, very soft tongue,” and piyappabhūtāti means “arising from affection.”
Pahūtajivho (có lưỡi rộng) là suputhulasudīghasumudukajivho (có lưỡi rất rộng, rất dài, rất mềm mại); piyappabhūtā (phát sinh từ điều yêu thích) là piyato nibbattā (sinh ra từ điều yêu thích).
Gamu sappa gatiyaṃ.
Gamu and sappa mean to go.
Gamu, sappa (đi, di chuyển).
Gacchati, gamati, ghammati, āgacchati, uggacchati, atigacchati, paṭigacchati, avagacchati, adhigacchati, anugacchati, upagacchati, apagacchati, vigacchati, nigacchati, niggacchati.
Gacchati, gamati, ghammati, āgacchati, uggacchati, atigacchati, paṭigacchati, avagacchati, adhigacchati, anugacchati, upagacchati, apagacchati, vigacchati, nigacchati, niggacchati.
Gacchati (đi), gamati (đi), ghammati (đi), āgacchati (đến), uggacchati (đi lên), atigacchati (vượt qua), paṭigacchati (đi ngược lại), avagacchati (hiểu), adhigacchati (đạt được), anugacchati (đi theo), upagacchati (tiếp cận), apagacchati (rời đi), vigacchati (biến mất), nigacchati (đạt được), niggacchati (đi ra).
Aññānipi yojetabbāni.
Others should also be combined.
Các từ khác cũng nên được kết hợp.
‘‘Samuggacchatī’’tiādinā upasaggadvayavasenapi yathāsambhavaṃ yojetabbāni.
They should be combined as appropriate, even with two prefixes, as in “samuggacchatī” and so on.
Cũng nên kết hợp theo cách có thể với hai tiền tố như ‘‘samuggacchatī’’ (cùng đi lên), v.v.
Sappati, saṃsappati, parisappati.
Sappati, saṃsappati, parisappati.
Sappati (bò), saṃsappati (bò quanh), parisappati (bò khắp nơi).
Aññānipi yojetabbāni.
Others should also be combined.
Các từ khác cũng nên được kết hợp.
Tattha gamatīti gacchati.
There, gamatīti means “he goes.”
Trong đó, gamatī là gacchati (đi).
Kārite ‘‘devadattaṃ gameti gamayatī’’ti rūpāni bhavanti.
In the causative, forms like “devadattaṃ gameti gamayati” occur.
Trong thể sai khiến (kārita), các dạng thức là ‘‘devadattaṃ gameti gamayatī’’ (làm cho Devadatta đi).
‘‘Apāyaṃ gametīti apāyagamanīya’’nti idamettha nidassanaṃ.
“That which causes one to go to a lower realm (apāyaṃ gametīti) is ‘leading to a lower realm (apāyagamanīya)’” is the example here.
‘‘Apāyaṃ gametīti apāyagamanīya’’ (dẫn đến khổ cảnh, nên gọi là apāyagamanīya – con đường dẫn đến khổ cảnh) là ví dụ ở đây.
Curādigaṇaṃ pattassa āpubbassa imassa ‘‘āgameti, āgamayati, āgamento, āgamayamāno’’ti suddhakatturūpāni bhavanti.
When this (root) with the prefix ā enters the Curādi group, forms like “āgameti, āgamayati, āgamento, āgamayamāno” occur.
Đối với động từ này khi có tiền tố ā và thuộc nhóm Curādi, các dạng thức như ‘‘āgameti (làm cho đến), āgamayati (làm cho đến), āgamento (đang làm cho đến), āgamayamāno (đang làm cho đến)’’ sẽ xuất hiện.
Tattha āgametīti muhuttaṃ adhivāsetīti attho.
There, āgametīti means “he waits for a moment.”
Trong đó, āgametī có nghĩa là muhuttaṃ adhivāsetī (chờ đợi một lát).
Ghammatīti gacchati.
Ghammatīti means “he goes.”
Ghammatī là gacchati (đi).
Āgacchatīti āyāti.
Āgacchatīti means “he comes.”
Āgacchatī là āyāti (đến).
Uggacchatīti uyyāti uddhaṃ gacchati.
Uggacchatīti means “he rises,” “he goes upwards.”
Uggacchatī là uyyāti (đi lên), uddhaṃ gacchati (đi lên trên).
Atigacchatīti atikkamitvā gacchati.
Atigacchatīti means “he goes beyond.”
Atigacchatī là atikkamitvā gacchati (đi vượt qua).
Paṭigacchatīti puna gacchati.
Paṭigacchatīti means “he goes back.”
Paṭigacchatī là puna gacchati (đi trở lại).
Avagacchatīti jānāti.
Avagacchatīti means “he knows.”
Avagacchatī là jānāti (biết).
Adhigacchatīti labhati jānāti vā.
Adhigacchatīti means “he obtains” or “he knows.”
Adhigacchatī là labhati (đạt được) hoặc jānāti (biết).
Anugacchatīti pacchato gacchati.
Anugacchatīti means “he follows behind.”
Anugacchatī là pacchato gacchati (đi theo sau).
Upagacchatīti samīpaṃ gacchati.
Upagacchatīti means “he goes near.”
Upagacchatī là samīpaṃ gacchati (đi đến gần).
Apagacchatīti apeti.
Apagacchatīti means “he goes away.”
Apagacchatī là apeti (rời đi).
Vigacchatīti vigamati.
Vigacchatīti means “he disappears.”
Vigacchatī là vigamati (biến mất).
Nigacchatīti labhati.
Nigacchatīti means “he obtains.”
Nigacchatī là labhati (đạt được).
‘‘Yasaṃ poso nigacchatī’’ti idaṃ nidassanaṃ.
“A person obtains fame (yasaṃ poso nigacchatī)” is this example.
‘‘Yasaṃ poso nigacchatī’’ (Người ấy đạt được danh tiếng) là ví dụ.
Niggacchatīti nikkhamati.
Niggacchatīti means “he goes out.”
Niggacchatī là nikkhamati (đi ra).
Sappatīti gacchati.
Sappatīti means “he goes.”
Sappatī là gacchati (đi).
Saṃsappatīti saṃsaranto gacchati.
Saṃsappatīti means “he goes wandering.”
Saṃsappatī là saṃsaranto gacchati (đi lang thang).
Parisappatīti samantato gacchati.
Parisappatīti means “he goes around.”
Parisappatī là samantato gacchati (đi khắp nơi).
Idāni pana viññūnaṃ sāṭṭhakathe tepiṭake buddhavacane paramakosallajananatthaṃ sappayogaṃ padamālaṃ kathayāma.
Now, for the purpose of generating profound skill in the Tipitaka Buddha-word with its commentaries for the discerning, we will explain a conjugation paradigm with examples.
Bây giờ, để tạo ra sự thành thạo tối thượng trong lời Phật dạy gồm Tam Tạng Kinh Điển có kèm theo chú giải cho những người có trí tuệ, chúng tôi sẽ trình bày chuỗi từ ngữ có kèm theo ví dụ.
Seyyathidaṃ?
How so?
Cụ thể là:
So gacchati, te gacchanti, gacchare.
So gacchati (he goes), te gacchanti (they go), gacchare (they go).
So gacchati (người ấy đi), te gacchanti (họ đi), gacchare (họ đi).
Tvaṃ gacchasi, tumhe gacchatha.
Tvaṃ gacchasi (you go), tumhe gacchatha (you all go).
Tvaṃ gacchasi (ngươi đi), tumhe gacchatha (các ngươi đi).
Ahaṃ gacchāmi, mayaṃ gacchāma.
Ahaṃ gacchāmi (I go), mayaṃ gacchāma (we go).
Ahaṃ gacchāmi (tôi đi), mayaṃ gacchāma (chúng tôi đi).
So gacchate, te gacchante.
So gacchate (he goes), te gacchante (they go).
So gacchate (người ấy đi), te gacchante (họ đi).
Tvaṃ gacchase, tumhe gacchavhe.
Tvaṃ gacchase (you go), tumhe gacchavhe (you all go).
Tvaṃ gacchase (ngươi đi), tumhe gacchavhe (các ngươi đi).
Ahaṃ gacche, mayaṃ gacchāmhe.
Ahaṃ gacche (I go), mayaṃ gacchāmhe (we go).
Ahaṃ gacche (tôi đi), mayaṃ gacchāmhe (chúng tôi đi).
Vattamānāya rūpāni.
Forms in the present tense (vattamāna).
Đây là các dạng thức của thì hiện tại (vattamānā).
So gacchatu, te gacchantu.
So gacchatu (let him go), te gacchantu (let them go).
Anh ấy hãy đi, họ hãy đi.
Tvaṃ gacchāhi, gaccha, gacchassu, tumhe gacchatha.
You go, go, you go, you (plural) go.
Bạn hãy đi, các bạn hãy đi.
Ahaṃ gacchāmi, mayaṃ gacchāma.
I go, we go.
Tôi hãy đi, chúng tôi hãy đi.
So gacchataṃ, te gacchantaṃ.
He should go, they should go.
Anh ấy hãy đi, họ hãy đi.
Tvaṃ gacchassu, tumhe gacchavho.
You go, you (plural) go.
Bạn hãy đi, các bạn hãy đi.
Ahaṃ gacche, mayaṃ gacchāmase.
I should go, we should go.
Tôi hãy đi, chúng tôi hãy đi.
Pañcamiyā rūpāni.
Forms of the Fifth*.
Các dạng của Pañcamī.
So gaccheyya, gacche, te gaccheyyuṃ.
He might go, he might go, they might go.
Anh ấy nên đi, họ nên đi.
Tvaṃ gaccheyyāsi, tumhe gaccheyyātha.
You might go, you (plural) might go.
Bạn nên đi, các bạn nên đi.
Ahaṃ gaccheyyāmi, mayaṃ gaccheyyāma, gacchemu.
I might go, we might go, we might go.
Tôi nên đi, chúng tôi nên đi.
So gacchetha, te gaccheraṃ.
He might go, they might go.
Anh ấy nên đi, họ nên đi.
Tvaṃ gacchetho, tumhe gaccheyyāvho.
You might go, you (plural) might go.
Bạn nên đi, các bạn nên đi.
Ahaṃ gaccheyyaṃ, mayaṃ gaccheyyāmhe.
I might go, we might go.
Tôi nên đi, chúng tôi nên đi.
Sattamiyā rūpāni.
Forms of the Seventh*.
Các dạng của Sattamī.
So gaccha, te gacchu.
He went, they went.
Anh ấy đã đi, họ đã đi.
Tvaṃ gacche, tumhe gacchittha, gañchittha.
You went, you (plural) went, you (plural) went.
Bạn đã đi, các bạn đã đi.
Ahaṃ gacchaṃ, mayaṃ gacchimha, gañchimha.
I went, we went, we went.
Tôi đã đi, chúng tôi đã đi.
So gacchittha, gañchittha, te gacchire.
He went, he went, they went.
Anh ấy đã đi, họ đã đi.
Tvaṃ gacchittho, tumhe gacchivho.
You went, you (plural) went.
Bạn đã đi, các bạn đã đi.
Ahaṃ gacchiṃ, gañchiṃ, mayaṃ gacchimhe.
I went, I went, we went.
Tôi đã đi, chúng tôi đã đi.
Parokkhāya rūpāni.
Forms of the Remote Past.
Các dạng của Parokkhā.
So agacchā, te agacchū.
He went, they went.
Anh ấy đã đi, họ đã đi.
Tvaṃ agacche, tumhe agacchatha.
You went, you (plural) went.
Bạn đã đi, các bạn đã đi.
Ahaṃ agacchaṃ, mayaṃ agacchamhā.
I went, we went.
Tôi đã đi, chúng tôi đã đi.
So agacchatha, te agacchatthuṃ.
He went, they went.
Anh ấy đã đi, họ đã đi.
Tvaṃ agacchase, tumhe agacchivhaṃ.
You went, you (plural) went.
Bạn đã đi, các bạn đã đi.
Ahaṃ agacchaṃ, mayaṃ agacchimhe.
I went, we went.
Tôi đã đi, chúng tôi đã đi.
Ajjataniyā rūpāni.
Forms of the Present Past.
Các dạng của Ajjatanī.
So gacchissati, te gacchissanti.
He will go, they will go.
Anh ấy sẽ đi, họ sẽ đi.
Tvaṃ gacchissasi, tumhe gacchissatha.
You will go, you (plural) will go.
Bạn sẽ đi, các bạn sẽ đi.
Ahaṃ gacchissāmi, mayaṃ gacchissāma.
I will go, we will go.
Tôi sẽ đi, chúng tôi sẽ đi.
So gacchissate, te gacchissante.
He will go, they will go.
Anh ấy sẽ đi, họ sẽ đi.
Tvaṃ gacchissase, tumhe gacchissavhe.
You will go, you (plural) will go.
Bạn sẽ đi, các bạn sẽ đi.
Ahaṃ gacchissaṃ, mayaṃ gacchissāmhe.
I will go, we will go.
Tôi sẽ đi, chúng tôi sẽ đi.
Bhavissantiyā rūpāni.
Forms of the Future.
Các dạng của Bhavissantī.
So agacchissā, te agacchissaṃsu.
He would have gone, they would have gone.
Anh ấy đã sẽ đi, họ đã sẽ đi.
Tvaṃ agacchisse, tumhe agacchissatha.
You would have gone, you (plural) would have gone.
Bạn đã sẽ đi, các bạn đã sẽ đi.
Ahaṃ agacchissaṃ, mayaṃ agacchissāmhā.
I would have gone, we would have gone.
Tôi đã sẽ đi, chúng tôi đã sẽ đi.
So agacchissatha, te agacchissisu.
He would have gone, they would have gone.
Anh ấy đã sẽ đi, họ đã sẽ đi.
Tvaṃ agacchissase, tumhe agacchissavhe.
You would have gone, you (plural) would have gone.
Bạn đã sẽ đi, các bạn đã sẽ đi.
Ahaṃ agacchissaṃ, mayaṃ agacchissāmhase.
I would have gone, we would have gone.
Tôi đã sẽ đi, chúng tôi đã sẽ đi.
Kālātipattiyā rūpāni.
Forms of the Conditional.
Các dạng của Kālātipatti.
Tattha ajjataniyā kālātipattiyā ca akārāgamaṃ sabbesu purisesu sabbesu vacanesu labbhamānampi sāsane aniyataṃ hutvā labbhatīti daṭṭhabbaṃ.
Here, it should be seen that although the prefix a is found in all persons and all numbers in the Ajjatanī and Kālātipatti*, it is found indeterminately in the Sāsana.
Trong đó, đối với Ajjatanī và Kālātipatti, cần hiểu rằng tiếp đầu ngữ akāra, mặc dù có thể xuất hiện ở tất cả các ngôi và tất cả các số, nhưng trong giáo pháp lại xuất hiện một cách không nhất định.
Tathā hi ‘‘agacchi, gacchi, agacchissā, gacchissā’’tiādinā dve dve rūpāni dissanti.
Thus, two forms such as “agacchi, gacchi, agacchissā, gacchissā” are seen.
Thật vậy, qua các ví dụ như “agacchi, gacchi, agacchissā, gacchissā”, cả hai dạng đều được thấy.
Gamati, gamanti.
He goes, they go.
Gamati, gamanti.
Gamatu, gamantu.
He should go, they should go.
Gamatu, gamantu.
Gameyya.
He might go.
Gameyya.
Gameyyuṃ.
They might go.
Gameyyuṃ.
Sesaṃ sabbaṃ vitthāretabbaṃ.
All the rest should be elaborated.
Phần còn lại nên được trình bày chi tiết.
Idāni parokkhāhiyyattanajjatanīsu viseso vuccate – so puriso maggaṃ ga, sā itthī ghara’māga.
Now, the distinction in the Remote Past (Parokkhā), Recent Past (Hiyyattanī), and Present Past (Ajjatanī) is stated: – that man went on the path, that woman came home.
Bây giờ, sự khác biệt trong Parokkhā, Hiyyattanī, và Ajjatanī được nói đến – người đàn ông ấy đã đi đến con đường, người phụ nữ ấy đã đến nhà.
Te maggaṃ gu, tā ghara’māgu.
They went on the path, they came home.
Họ đã đi đến con đường, họ đã đến nhà.
Ekārassa akārādesaṃ tvaṃ maggaṃ ga, tvaṃ ghara’’māga.
The substitution of a for e: you went on the path, you came home.
Với việc biến đổi ekāra thành akāra, bạn đã đi đến con đường, bạn đã đến nhà.
Tumhe maggaṃ guttha, tumhe ghara’māguttha.
You (plural) went on the path, you (plural) came home.
Các bạn đã đi đến con đường, các bạn đã đến nhà.
Ahaṃ maggaṃ gaṃ, ahaṃ ghara’māgaṃ.
I went on the path, I came home.
Tôi đã đi đến con đường, tôi đã đến nhà.
Ahaṃ taṃ purisaṃ anvagaṃ, mayaṃ maggaṃ gumha, mayaṃ gharaṃ āgumha, mayaṃ taṃ purisaṃ anvagumha.
I followed that man, we went on the path, we came home, we followed that man.
Tôi đã đi theo người đàn ông ấy, chúng tôi đã đi đến con đường, chúng tôi đã đến nhà, chúng tôi đã đi theo người đàn ông ấy.
Ayaṃ tāva parokkhāya viseso.
This is the distinction of the Remote Past for now.
Đây là sự khác biệt của Parokkhā.
Idāni tesaṃ padarūpāni pākaṭīkaraṇatthaṃ kiñci suttaṃ kathayāma – ‘‘sopāgā samitiṃ vanaṃ.
Now, in order to make their word forms clear, we shall mention some suttas: – “So he went to the Samiti forest.
Bây giờ, để làm rõ các dạng từ của chúng, chúng ta hãy trích dẫn một vài đoạn kinh – “Vị ấy đã đi vào khu rừng hội họp.
Athettha pañcamo āgā.
Then the fifth came here.
Rồi vị thứ năm đã đến đó.
Āguṃ devā yasassino.
The glorious devas came.
Các vị trời danh tiếng đã đến.
Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.
May I not, like a foolish crow, fall under the sway of sensual pleasures.
Mong rằng tôi, kẻ si mê như con quạ, không đi theo sự chi phối của các dục.
Agamā rājagahaṃ buddho.
The Buddha went to Rājagaha.
Đức Phật đã đi đến Rājagaha.
Vaṅkaṃ agamu pabbataṃ.
They went to the crooked mountain.
Họ đã đi đến ngọn núi Vaṅka.
Brāhmaṇā upagacchu ma’’nti evamādīni bhavanti.
The brahmins came to me.” Thus, these and similar* occur.
Các Bà-la-môn đã đến gần tôi” và các ví dụ tương tự.
Idāni nāmikapadāni vuccante – gato, gantā, gacchaṃ, gacchantī, gacchantaṃ kulaṃ, sahagataṃ, gati, gamanaṃ, gamo, āgamo, avagamo, gantabbaṃ, gamanīyaṃ, gammaṃ, gammamānaṃ, gamiyamānaṃ, go, mātugāmo, hiṅgu, jagu, indagū, medhago iccādīni, kārite – gacchāpeti, gacchāpayati, gaccheti, gacchayati, gammeti.
Now, nominal forms are stated: – gato (gone), gantā (goer), gacchaṃ (going), gacchantī (going, feminine), gacchantaṃ kulaṃ (going family), sahagataṃ (associated with), gati (going, destination), gamanaṃ (going), gamo (going), āgamo (coming, arrival), avagamo (understanding), gantabbaṃ (to be gone), gamanīyaṃ (fit to be gone), gammaṃ (what is to be gone), gammamānaṃ (being gone), gamiyamānaṃ (being gone), go (cow, earth), mātugāmo (woman), hiṅgu (asafoetida), jagu (world), indagū (Indra's realm/one who knows Indra), medhago (funeral pyre) and so on. In the causative: – gacchāpeti (causes to go), gacchāpayati (causes to go), gaccheti (causes to go), gacchayati (causes to go), gammeti (causes to go).
Bây giờ, các danh từ được nói đến – gato, gantā, gacchaṃ, gacchantī, gacchantaṃ kulaṃ, sahagataṃ, gati, gamanaṃ, gamo, āgamo, avagamo, gantabbaṃ, gamanīyaṃ, gammaṃ, gammamānaṃ, gamiyamānaṃ, go, mātugāmo, hiṅgu, jagu, indagū, medhago, v.v..., ở thể sai khiến – gacchāpeti, gacchāpayati, gaccheti, gacchayati, gammeti.
Kamme – gammati, gamiyati, adhigammati, adhigamiyati.
In the passive: – gammati (is gone), gamiyati (is gone), adhigammati (is attained), adhigamiyati (is attained).
Ở thể bị động – gammati, gamiyati, adhigammati, adhigamiyati.
Tumantāditte ‘‘gantuṃ, gamituṃ, gantvā, gantvāna, gamitvā, gamitvāna, gamiya, gamiyāna, gamma, āgamma, āgantvā, adhigamma, adhigantvā’’ iccādīni.
Beginning with tumantādi: – “gantuṃ (to go), gamituṃ (to go), gantvā (having gone), gantvāna (having gone), gamitvā (having gone), gamitvāna (having gone), gamiya (having gone), gamiyāna (having gone), gamma (having gone), āgamma (having come), āgantvā (having come), adhigamma (having attained), adhigantvā (having attained)” and so on.
Với hậu tố tuṃ v.v..., có các dạng như “gantuṃ, gamituṃ, gantvā, gantvāna, gamitvā, gamitvāna, gamiya, gamiyāna, gamma, āgamma, āgantvā, adhigamma, adhigantvā”.
Sappadhātussa pana ‘‘sappo, sappinī, pīṭhasappī, sappi’’ iccādīni rūpāni bhavanti.
For the root sappa: – “sappo (snake), sappinī (female snake), pīṭhasappī (one who crawls on the ground), sappi (ghee)” and so on are the forms.
Đối với động từ căn sappa, có các dạng như “sappo, sappinī, pīṭhasappī, sappi”.
Tattha sahagatasaddo tabbhāve vokiṇṇe nissaye ārammaṇe saṃsaṭṭheti imesu atthesu dissati.
Here, the word sahagata is seen in these meanings: – 'inherence in that nature', 'interspersed', 'dependence', 'object', 'conjoined'.
Trong đó, từ sahagata được thấy trong các nghĩa sau: là bản chất của, xen lẫn, nương tựa, đối tượng, và liên kết.
Tattha ‘‘yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā’’ti tabbhāve veditabbo, nandirāgabhūtāti attho.
Here, “that craving which leads to renewed existence, accompanied by delight and lust” is to be understood in the sense of 'inherence in that nature'; its meaning is 'being of the nature of delight and lust'.
Trong đó, câu “ái này đưa đến tái sanh, đi cùng với hỷ và tham” nên được hiểu là 'bản chất của', nghĩa là có bản chất là hỷ và tham.
‘‘Yāyaṃ bhikkhave vīmaṃsā kosajjasahagatā kosajjasampayuttā’’ti vokiṇṇe veditabbo, antarantarā uppajjamānena kosajjena vokiṇṇāti ayamettha attho.
“Monks, that investigation accompanied by sloth, conjoined with sloth” is to be understood in the sense of 'interspersed'; its meaning here is 'interspersed with sloth arising intermittently'.
Câu “này các Tỳ-khưu, sự thẩm sát này đi cùng với sự lười biếng, tương ưng với sự lười biếng” nên được hiểu là 'xen lẫn', nghĩa ở đây là xen lẫn với sự lười biếng khởi lên xen kẽ.
‘‘Aṭṭhikasaññāsahagataṃ satisambojjhaṅgaṃ bhāvetī’’ti nissaye veditabbo, aṭṭhikasaññaṃ nissāya aṭṭhikasaññaṃ bhāvetvā paṭiladdhanti attho.
“He develops the mindfulness factor of awakening accompanied by the perception of bones” is to be understood in the sense of 'dependence'; its meaning is 'having obtained it by depending on the perception of bones, by developing the perception of bones'.
Câu “vị ấy tu tập niệm giác chi đi cùng với tưởng về xương” nên được hiểu là 'nương tựa', nghĩa là nương vào tưởng về xương, sau khi tu tập tưởng về xương mà đắc được.
‘‘Lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ arūpasahagatānaṃ vā’’ti ārammaṇe, rūpārūpārammaṇānanti attho.
“He obtains attainments accompanied by forms or accompanied by formlessness” is in the sense of 'object'; its meaning is 'having forms and formlessness as objects'.
Câu “vị ấy đắc được các thiền chứng đi cùng với sắc hoặc đi cùng với vô sắc” nên được hiểu là 'đối tượng', nghĩa là có sắc và vô sắc làm đối tượng.
‘‘Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ sahajātaṃ sampayutta’’nti saṃsaṭṭhe, imissā pītiyā saṃsaṭṭhanti attho.
“This pleasure is accompanied by, arisen together with, conjoined with this joy” is in the sense of 'conjoined'; its meaning is 'conjoined with this joy'.
Câu “lạc này đi cùng với hỷ này, đồng sanh, tương ưng” nên được hiểu là 'liên kết', nghĩa là liên kết với hỷ này.
Etthetaṃ vuccati –
Therefore it is said –
Về điều này, có câu nói rằng –
Tattha ‘‘taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’’ti ca ‘‘yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā’’ti ca ayaṃ gatigatināma.
Here, “I go to that destination having departed” and “whose destination neither devas, gandhabbas, nor humans know” – this is called path-destination.
Trong đó, “sau khi chết, tôi đi đến cảnh giới ấy” và “cảnh giới của vị ấy, chư thiên, càn-thát-bà, và loài người không biết được” đây được gọi là sự đi đến cảnh giới.
‘‘Imesaṃ kho ahaṃ bhikkhūnaṃ sīlavantānaṃ neva jānāmi gatiṃvā agatiṃvā’’ti ayaṃ nibbattigati nāma.
“I do not know the destination or non-destination of these virtuous monks” – this is called rebirth-destination.
“Đối với những vị Tỳ-khưu có giới hạnh này, ta không biết cảnh giới tái sanh hay không tái sanh của họ” đây được gọi là sự tái sanh.
‘‘Evaṃ kho te ahaṃ brahme gatiñca jānāmi jutiñca jānāmī’’ti ayaṃ ajjhāsayagati nāma.
“Thus, brahmin, I know your destination and your brilliance” – this is called inclination-destination.
“Này Phạm thiên, như vậy ta biết cả thiên hướng của ngươi và cả sự huy hoàng của ngươi” đây được gọi là sự thiên hướng.
‘‘Vibhavo gati dhammānaṃ, nibbānaṃ arahato gatī’’ti ayaṃ vibhavagati nāma.
“Dissolution is the destination of phenomena, Nibbāna is the destination of the Arahant” – this is called state-of-being-destination.
“Sự tiêu vong là cảnh giới của các pháp, Niết-bàn là cảnh giới của bậc A-la-hán” đây được gọi là sự tiêu vong.
‘‘Dve gatiyo bhavanti anaññā’’ti ayaṃ nipphattigati nāma.
“There are two kinds of accomplishment, not other” – this is called accomplishment-destination.
“Có hai cảnh giới, không có cảnh giới nào khác” đây được gọi là sự thành tựu.
‘‘Taṃ tattha gatimā dhibhimā’’ti ca ‘‘sundaraṃ nibbānaṃ gato’’ti ca ayaṃ ñāṇagati nāma.
“He is one who has attained (gati) wisdom, intelligent there” and “he has gone (gato) to the beautiful Nibbāna” – this is called knowledge-destination.
“Vị ấy ở đó có sự liễu tri và trí tuệ” và “đã đi đến Niết-bàn tốt đẹp” đây được gọi là sự liễu tri.
Etthetaṃ vuccati –
Therefore it is said –
Về điều này, có câu nói rằng –
Jagūti cutito jātiṃ gacchatīti jagu.
Jagu: it goes from falling to birth, hence jagu (world).
Jagu: từ sự chết đi đến sự sanh, nên gọi là jagu (sơn dương).
Indriyena gacchatīti indagū.
It goes by means of the faculty, hence indagū (Indra's realm/one who knows Indra).
Đi bằng giác quan, nên gọi là indagū (giun đất).
Atha vā indabhūtena kammunā gacchatīti indagu.
Or it goes by actions that are of the nature of Indra, hence indagu.
Hoặc là, đi bằng nghiệp có tính chất chủ tể, nên gọi là indagu.
‘‘Hindagū’’tipi pāḷi.
“Hindagū” is also a reading in the Pāḷi.
“Hindagū” cũng là một từ Pali.
Tattha hindanti maraṇaṃ.
Here, hinda means death.
Ở đó, hinda nghĩa là cái chết.
Taṃ gacchatīti hindagū.
One who goes to that is hindagū.
Người đi đến đó (cái chết) được gọi là hindagū.
Sabbametaṃ sattādhivacanaṃ, liṅgato pulliṅgaṃ.
All these are terms for a being, and in terms of gender, masculine.
Tất cả điều này là một từ chỉ chúng sinh, về giống thì là giống đực.
Medhagoti attano nissayañca parañca medhamāno hiṃsamāno gacchati pavattatīti medhago, kalaho.
Medhago means one who goes and acts, injuring oneself and others, thus medhago, which is conflict.
Medhago là kẻ đi (gacchati), hành động (pavattati) làm hại (hiṃsamāno), tức là làm hại (medhamāno) cả nơi nương tựa của mình và của người khác, đó là sự tranh cãi (kalaho).
‘‘Tato sammanti medhagā’’ti ettha hi kalaho medhagasaddena bhagavatā vutto.
Indeed, in the phrase "Thereby conflicts cease," conflict is referred to by the word medhaga by the Blessed One.
Ở đây, trong câu “Từ đó, những sự tranh cãi (medhagā) lắng xuống”, quả thật, sự tranh cãi được Đức Phật nói đến bằng từ medhaga.
Gamitvāti ettha –
Regarding Gamitvā here –
Trong từ “Gamitvā” (sau khi đi) ở đây –
Ayaṃ pāḷi nidassanaṃ.
This Pāḷi passage is an illustration.
Đây là câu Pali ví dụ.
Sappoti sappatīti sappo, saṃsappanto gacchatīti attho.
Sappo means sappati (crawls); it means one who goes by crawling.
Sappo (rắn) là con vật bò (sappati), nghĩa là con vật đi bằng cách trườn.
Tenāha āyasmā sāriputto ‘‘yo kāme parivajjeti, sappasseva padāsiro’’ti imissā pāḷiyā niddese ‘‘sappo vuccati ahi.
Therefore, the Venerable Sāriputta said, in the explanation of this Pāḷi passage: "One who avoids sense pleasures, like a snake shedding its old skin," " sappo is called a snake.
Do đó, Tôn giả Sāriputta đã nói: ‘Ai từ bỏ các dục lạc, như con rắn bỏ cái đầu đã lột’ – trong đoạn Pāḷi này, ‘sappo’ được gọi là con rắn.
Kenaṭṭhena sappo?
In what sense is it a sappo?
Với ý nghĩa nào là sappo?
Saṃsappanto gacchatīti sappo.
It is a sappo because it goes by crawling.
Vì nó bò đi, nên gọi là sappo.
Bhujanto gacchatīti bhujago.
It is a bhujago because it goes on its coils.
Vì nó đi bằng thân, nên gọi là bhujago.
Urena gacchatīti urago.
It is an urago because it goes on its chest.
Vì nó đi bằng ngực, nên gọi là urago.
Pannasiro gacchatīti pannago.
It is a pannago because it goes with its head down.
Vì nó đi với đầu cúi xuống, nên gọi là pannago.
Sarīrena sappatīti sarīsapo.
It is a sarīsapo because it crawls with its body.
Vì nó bò bằng thân, nên gọi là sarīsapo.
Bile sayatīti bilāsayo.
It is a bilāsayo because it lies in a hole.
Vì nó nằm trong hang, nên gọi là bilāsayo.
Dāṭhā tassa āvudhoti dāṭhāvudho.
It is a dāṭhāvudho because fangs are its weapon.
Vì răng nanh là vũ khí của nó, nên gọi là dāṭhāvudho.
Visaṃ tassaghoranti ghoraviso.
It is a ghoraviso because its venom is dreadful.
Vì nọc độc của nó ghê gớm, nên gọi là ghoraviso.
Jivhā tassa duvidhāti dujivho.
It is a dujivho because its tongue is forked.
Vì lưỡi của nó có hai nhánh, nên gọi là dujivho.
Dvīhi jivhāhi rasaṃ sāyatīti dvirasaññū’’ti.
It is a dvirasaññū because it tastes with two tongues."
Vì nó nếm vị bằng hai lưỡi, nên gọi là dvirasaññū.
Sappinīti uragī.
Sappinī means a female snake.
Sappinī là rắn cái.
Pīṭhasappīti pīṭhena sappati gacchatīti pīṭhasappī, paṅguḷo.
Pīṭhasappī means one who crawls or moves with the help of a chair, thus pīṭhasappī, a cripple.
Pīṭhasappī là người bò bằng ghế, tức là người què.
Sappīti yo na paribhuñjati, tassa balāyuvaḍḍhanatthaṃ sappati gacchati pavattatīti sappi, ghataṃ.
Sappī means that which proceeds or acts for the increase of strength and life for one who consumes it not, thus sappi, ghee.
Sappī là bơ sữa, vì nó đi đến, tức là phát triển, để tăng cường sức mạnh và tuổi thọ cho người không dùng nó.
Sakka ṭeka laṅgha gatyattā.
Sakka, ṭeka, laṅgha in the sense of 'going'.
Sakka ṭeka laṅgha có nghĩa là đi.
Sakkati, nisakkati, parisakkati.
Sakkati (is able), nisakkati (sits down), parisakkati (exerts oneself).
Sakkati, nisakkati, parisakkati.
Nisakko, parisakkanaṃ.
Nisakko (sitting down), parisakkanaṃ (exertion).
Nisakko, parisakkanaṃ.
Ṭekati.
Ṭekati (moves, goes).
Ṭekati.
Ṭīkā.
Ṭīkā (commentary).
Ṭīkā.
Laṅghati, ullaṅghati, olaṅghati, laṅghako, ullaṅghikā pīti.
Laṅghati (jumps), ullaṅghati (jumps over), olaṅghati (jumps down), laṅghako (jumper), ullaṅghikā pīti (leaping joy).
Laṅghati, ullaṅghati, olaṅghati, laṅghako, ullaṅghikā pīti.
Tattha jātakanti jātaṃ bhūtaṃ atītaṃ attano caritaṃ kāyati katheti bhagavā etenāti jātakaṃ.
Here, jātakaṃ means that by which the Blessed One tells or recounts his past existence, his previous conduct, which has come to be, which has been. Thus, jātakaṃ.
Trong đó, jātaka là cái đã sinh, đã hiện hữu, quá khứ, là hạnh của chính mình mà Đức Thế Tôn đã nói ra, nên gọi là jātaka.
Jātakapāḷi hi idha jātakanti vuttaṃ.
Indeed, the Jātaka Pāḷi is here called Jātaka.
Thật vậy, ở đây, Jātakapāḷi được gọi là jātaka.
Aññatra pana jātaṃ evaṃ jātakanti gahetabbā.
Elsewhere, however, it should be understood as "that which has been born is thus jātaka."
Ở những chỗ khác, jāta nên được hiểu là jātaka.
Tathā hi jātakasaddo pariyattiyampi vattati ‘‘itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhamma’’ntiādīsu, jātiyampi vattati ‘‘jātakaṃ samodhānesī’’tiādīsu.
Thus, the word jātaka is used both in the sense of Pariyatti, as in "Itivuttaka, Jātaka, Abhutadhamma," etc., and in the sense of birth, as in "he concluded the Jātaka," etc.
Thật vậy, từ jātaka được dùng trong ý nghĩa kinh điển như trong các câu “itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhamma”, và cũng được dùng trong ý nghĩa sinh ra như trong các câu “jātakaṃ samodhānesī” v.v.
Rā vuccati saddo.
Rā is called sound.
Rā được gọi là âm thanh.
Gītanti gāyanaṃ.
Gītaṃ means singing.
Gīta là sự ca hát.
Ettha pana siyā ‘‘nanu ca bho khāyatīti padassa khādatīti vā paññāyatīti vā attho bhavati, tathā jāyatīti padassa nibbattatīti attho, sāyatīti padassa rasaṃ assādetīti attho, evaṃ sante bho kasmā idha evaṃ attho tumhehi kathiyatī’’ti?
Here, however, one might ask: "Surely, sir, the word khāyati means 'eats' or 'is perceived', and the word jāyati means 'is born' or 'arises', and the word sāyati means 'tastes a flavor'. If so, sir, why do you explain the meaning this way here?"
Ở đây, có thể có câu hỏi: “Thưa ngài, chẳng phải từ khāyati có nghĩa là ăn hoặc được biết, và từ jāyati có nghĩa là sinh ra, từ sāyati có nghĩa là nếm vị; vậy thì, thưa ngài, tại sao ở đây ngài lại nói ý nghĩa như vậy?”
Saccaṃ, dhātūnantu anekatthattā evaṃ attho kathetuṃ labbhati.
It is true, because roots have many meanings, it is permissible to explain the meaning in this way.
Đúng vậy, vì các căn động từ có nhiều ý nghĩa, nên có thể nói ý nghĩa như vậy.
Tathā hi ‘‘appassutāyaṃ puriso, balibaddova jīratī’’ti ettha jīratīti ayaṃ saddo jaraṃ pāpuṇātīti atthaṃ avatvā vaḍḍhatīti atthameva vadati, evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
For example, in "This ignorant person ages like an ox," the word jīrati here does not mean 'reaches old age' but speaks of the meaning 'grows'. This should be seen in the same way.
Thật vậy, trong câu “appassutāyaṃ puriso, balibaddova jīratī” (Người ít học này già đi như con bò đực), từ jīratī ở đây không có nghĩa là đạt đến sự già nua mà chỉ có nghĩa là phát triển, điều này nên được hiểu tương tự.
Ettha gānanti gamanaṃ.
Here, gānaṃ means going.
Ở đây, gāna là sự đi.
Pototi pavati gacchati udake etenāti poto, nāvā.
Poto means that by which one goes in water, thus poto, a boat.
Poto là con thuyền, vì nó đi trên nước, tức là con thuyền.
Tathā plavati na sīdatīti plavo, nāvā eva.
Similarly, plavo means that which floats and does not sink, a boat indeed.
Tương tự, plavo là con thuyền, vì nó nổi, không chìm.
‘‘Bhinnaplavo sāgarasseva majjhe’’ti hi jātakapāḷi dissati.
For the Jātakapāḷi shows: "Like a broken boat in the middle of the ocean."
Thật vậy, trong Jātakapāḷi có câu “Bhinnaplavo sāgarasseva majjhe” (Như con thuyền bị vỡ giữa biển).
‘‘Nāvā, poto, plavo, jalayānaṃ, taraṇa’’nti nāvābhidhānāni.
"Nāvā, poto, plavo, jalayānaṃ, taraṇaṃ" are names for a boat.
Nāvā, poto, plavo, jalayānaṃ, taraṇaṃ là các tên gọi của con thuyền.
Ettha ca kucchite pāpake dhamme salayatīti kusalaṃ, hetukattuvasenidaṃ nibbacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, kusalaṃ means that which shakes (or causes to shake) blameworthy evil phenomena. This explanation should be understood in the sense of the causative agent.
Ở đây, kusala là làm rung động các pháp ác xấu xa; đây là cách giải thích theo nghĩa tác nhân.
Tathā hi aṭṭhasāliniyaṃ ‘‘kucchite pāpake dhamme salayanti calayanti kampenti viddhaṃsentīti kusalā’’ti hetukattuvasena attho kathito.
Thus, in the Aṭṭhasālinī, the meaning is explained from the causative sense: "They shake, agitate, tremble, and destroy blameworthy evil phenomena, therefore they are wholesome (kusalā)."
Thật vậy, trong Aṭṭhasālinī có giải thích theo nghĩa tác nhân rằng “chúng làm rung động, làm chuyển động, làm chấn động, làm tiêu diệt các pháp ác xấu xa, nên gọi là kusalā (thiện pháp).”
Idaṃ saladhātuvasena kusalasaddassa nibbacanaṃ.
This is an etymology of the word kusala based on the root sala.
Đây là cách giải thích từ kusala theo căn động từ sala.
Aññesampi dhātūnaṃ vasena kusalasaddassa nibbacanaṃ bhavati.
There are also other etymologies of the word kusala based on other roots.
Từ kusala cũng có thể được giải thích theo các căn động từ khác.
Tathā hi aṭṭhasāliniyaṃ aññānipi nibbacanāni dassitāni.
Thus, in the Aṭṭhasālinī, other explanations are also given.
Thật vậy, trong Aṭṭhasālinī cũng đã trình bày các cách giải thích khác.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
‘‘Kucchitena vā ākārena sayantīti kusā, te akusaladhammasaṅkhāte kuse lunanti chindantīti kusalā.
"Or, they lie in a blameworthy manner, thus kusā; they cut or sever these kusā, which are called unwholesome phenomena, thus kusalā (wholesome)."
“Hoặc chúng nằm theo cách xấu xa, nên gọi là kusā (cỏ dại), chúng cắt đứt các kusā đó, tức là các ác pháp, nên gọi là kusalā.
Kucchitānaṃ vā sānato tanukaraṇato ñāṇaṃ kusaṃ nāma, tena kusena lātabbāti kusalā, gahetabbā pavattetabbāti attho.
"Or, knowledge is called kusa because it diminishes or thins blameworthy things, and by that kusa, they are to be lāta (taken or known), thus kusalā; meaning, they are to be grasped or practised."
Hoặc sự hiểu biết làm cho các sự xấu xa trở nên mỏng manh được gọi là kusa, và cái cần được nắm giữ bằng kusa đó được gọi là kusalā, có nghĩa là cần được nắm giữ và thực hành.
Yathā vā kusā ubhayabhāgagataṃ hatthappadesaṃ lunanti, evamimepi uppannānuppannabhāvena ubhayabhāgagataṃ kilesapakkhaṃ lunanti, tasmā kusā viya lunantītipi kusalā’’ti.
"Or, just as kusā (grass blades) cut the hand placed between them, so too do these cut the defilement-side (kilesapakkha) that exists in both the arisen and unarisen states. Therefore, they are kusalā because they cut like kusā."
Hoặc như cỏ dại cắt đứt phần tay ở cả hai phía, thì những pháp này cũng cắt đứt phe phiền não ở cả hai phía, tức là đã sinh và chưa sinh, do đó chúng cắt đứt như cỏ dại, nên gọi là kusalā.”
Evaṃ aññānipi nibbacanāni dassitāni.
Thus, other explanations are also given.
Như vậy, các cách giải thích khác cũng đã được trình bày.
Tatra ‘‘dhammā’’ iti padāpekkhaṃ katvā tadanurūpaliṅgavacanavasena ‘‘kusalā’’ti niddeso kato, idha pana sāmaññaniddesavasena ‘‘kusala’’nti napuṃsakekavacananiddeso amhehi kato.
There, having referred to the word "dhammā," the explanation " kusalā" is made according to the appropriate gender and number. Here, however, we have made the explanation " kusalaṃ" in the neuter singular in the sense of a general statement.
Trong đó, từ “dhammā” được xem xét và kusalā được giải thích theo giống và số phù hợp, còn ở đây, chúng tôi giải thích kusala theo giống trung tính số ít theo cách giải thích chung.
Puññavācako hi kusalasaddo ārogyavācako ca ekantena napuṃsakaliṅgo, itaratthavācako pana tiliṅgiko, yathā kusalo phasso, kusalā vedanā.
Indeed, the word kusala, when referring to merit and health, is invariably neuter. When referring to other meanings, it is trigeneric (can be masculine, feminine, or neuter), for example, kusalo phasso (wholesome contact), kusalā vedanā (wholesome feeling).
Từ kusala mang ý nghĩa công đức và ý nghĩa khỏe mạnh thì nhất định là giống trung tính, còn mang ý nghĩa khác thì có ba giống, ví dụ như kusalo phasso (xúc thiện), kusalā vedanā (thọ thiện).
Kusalaṃ cittanti.
Kusalaṃ cittaṃ (wholesome consciousness).
Kusalaṃ cittaṃ (tâm thiện).
Kusalasaddo imasmiṃ bhūvādigaṇe lādhātu saladhātuvasena nipphattiṃ gatoti veditabbo.
The word kusala is to be understood as derived in this Bhūvādi group according to the roots lā and sala.
Từ kusala trong nhóm Bhūvādi này cần được hiểu là có nguồn gốc từ căn động từ lā và sala.
Iti bhūvādigaṇe samodhānagatadhātuyo samattā.
Thus, the roots included in the Bhūvādi group are completed.
Như vậy, các căn động từ được tập hợp trong nhóm Bhūvādi đã hoàn tất.