Ettha ca ‘‘maṃ saddāyatīti saññāya vegena udake patī’’ti aṭṭhakathāpāṭho nidassanaṃ, idaṃ ‘‘pabbatāyatī’’ti rūpaṃ viya dhātuvasena nipphannaṃ na hotīti na vattabbaṃ, dhātuvasena nipphannaṃyevāti gahetabbaṃ.
Here, the aṭṭhakathā passage "He fell swiftly into the water with the thought 'it calls me'" is an illustration. It should not be said that this form is not derived from a root, like the form "pabbatāyati"; it should be understood as indeed derived from a root.
Ở đây, câu ‘‘maṃ saddāyatīti saññāya vegena udake patī’’ (với nhận thức rằng nó đang gọi mình, liền nhanh chóng nhảy xuống nước) trong Aṭṭhakathā là một ví dụ. Không nên nói rằng hình thái này không được hình thành từ căn như hình thái ‘‘pabbatāyati’’ (trông như núi), mà phải hiểu rằng nó được hình thành từ căn.
Saddoti saddiyatīti saddo, yathāvuccatīti vacanaṃ.
Sadda means that which is sounded, just as vacana means that which is spoken.
Saddo (âm thanh) là cái được phát ra âm thanh, cũng như vacana (lời nói) là cái được nói ra.
Atha vā saddiyati attho anenāti saddo.
Or, sadda is that by which a meaning is sounded.
Hoặc saddo là cái mà ý nghĩa được phát ra âm thanh bởi nó.
Garavo pana ‘‘sappatīti saddo.
However, Garava says, " Saddo means that which proceeds (from the mouth).
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp nói rằng ‘‘ saddo là cái lan tỏa.
Udīriyati abhilapiyatīti attho’’ti vadanti.
The meaning is that which is uttered or spoken."
Có nghĩa là được phát ra, được nói ra.’’
Chida dvedhākaraṇe.
Chida in the sense of cutting in two.
Chida (cắt) trong ý nghĩa dvedhākaraṇa (chia làm hai).
Nanu bho yo catudhā vā pañcadhā vā anekasatadhā vā chindati, tassa taṃ chedanaṃ dvedhākaraṇaṃ nāma na hoti, evaṃ sante kasmā sāmaññena avatvā ‘‘dvedhākaraṇe’’ti dvidhā gahaṇaṃ katanti?
"Sir, if one cuts in four, or five, or many hundreds, that cutting is not called 'cutting in two'. If that is the case, why is it stated specifically as 'cutting in two' instead of generally?"
Này, há chẳng phải người nào cắt thành bốn, năm, hay hàng trăm mảnh, thì việc cắt đó không phải là chia làm hai sao? Nếu vậy, tại sao không nói chung mà lại đặc biệt nói ‘‘dvedhākaraṇa’’ (chia làm hai)?
Dvidhākaraṇaṃ nāma na hotīti na vattabbaṃ, anekasatadhā chedanampi dvidhākaraṇaṃyeva.
It should not be said that it is not called cutting in two; even cutting into many hundreds is still cutting in two.
Không nên nói rằng đó không phải là chia làm hai, việc cắt thành hàng trăm mảnh cũng là chia làm hai.
Aparassa hi aparassa chinnakoṭṭhāsassa pubbena ekena koṭṭhāsena saddhiṃ apekkhanavasena dvidhākaraṇaṃ hotiyeva.
For, by considering one cut part in relation to the previous single part, it always becomes cutting in two.
Vì khi một phần bị cắt ra được so sánh với phần trước đó, thì nó vẫn là chia làm hai.
Chedeti, chedayati.
Chedeti, chedayati.
Chedeti, chedayati.
Tattha ‘‘vādeti, vādayatī’’ti imesaṃ ‘‘vadatī’’ti suddhakattuvaseneva attho daṭṭhabbo, na hetukattuvasena.
Here, the meaning of "vādeti, vādayati" should be understood in the sense of the direct agent (katturūpa), not the causative agent (hetukattu).
Ở đây, ý nghĩa của ‘‘vādeti, vādayati’’ phải được hiểu theo nghĩa suddhakattu (chủ động đơn thuần), không phải hetukattu (khiến hành động).
Tathā hi ‘‘saṅketaṃ katvā visaṃvādeti.
For instance, "He makes an agreement and then breaks it (visaṃvādeti)."
Vì vậy, ‘‘saṅketaṃ katvā visaṃvādeti (làm giao ước rồi thất hứa).
Ovadeyyānusāseyya.
"He should admonish and instruct."
Ovadeyyānusāseyya (nên khuyên bảo, nên giáo huấn).
Idameva saccanti ca vādayanti.
"And they proclaim, 'This alone is the truth' (vādayanti)."
Idameva saccanti ca vādayanti (và họ nói rằng đây là sự thật).
Avisaṃvādako lokassā’’ti suddhakattudīpakapāḷinayā dissanti, saddasatthe ca ‘‘vādayatī’’ti suddhakattupadaṃ dissati.
These are seen according to the way of non-causative and stimulative Pali passages, and in grammar, the term "vādayati" for the direct agent is seen.
Avisaṃvādako lokassā’’ (không lừa dối thế gian) được thấy theo cách của kinh điển chỉ ra hành động chủ động, và trong ngữ pháp, từ ‘‘vādayati’’ được thấy là một từ chủ động đơn thuần.
Tattha visaṃvādetīti musā vadeti, atha vā vippalambheti, vādoti vacanaṃ.
Here, visaṃvādetīti means he speaks falsely, or alternatively, he deceives. Vādo means speech.
Ở đó, visaṃvādetī có nghĩa là nói dối, hoặc lừa dối; vādo là lời nói.
‘‘Vādo jappo vitaṇḍā’’ti evaṃvidhāsu tīsu kathāsu vādasaṅkhātā kathā.
Among the three kinds of discussion such as "vādo, jappo, vitaṇḍā," it is the discussion called vāda.
Trong ba loại đàm luận như ‘‘vādo, jappo, vitaṇḍā’’ (đàm luận, nói thầm, tranh cãi), thì vādo là đàm luận.
‘‘Vādāpeti, vādāpayatī’’ti dveyeva hetukattupadāni bhavanti.
Only "vādāpeti, vādāpayati" are the causative forms.
Chỉ có hai từ hetukattu là ‘‘vādāpeti, vādāpayati’’.
Vadī abhivādanathutīsu.
Vadī in the senses of salutation and praise.
Vadī (chào) trong ý nghĩa abhivādana (chào hỏi) và thuti (ca ngợi).
Ayampi īkāranto dhātu, tasmā imassapi saniggahītāgamāni rūpāni na bhavanti.
This root also ends in ī, therefore its forms do not take the niggahīta augment.
Đây cũng là một căn kết thúc bằng ī, do đó không có các hình thái với niggahīta được thêm vào.
Vādeti, vādayati, vandati, thometi vāti attho.
Vādeti, vādayati, meaning he salutes or he praises.
Vādeti, vādayati, có nghĩa là vandati (lễ bái) hoặc thometi (ca ngợi).
Imāni anupasaggāni rūpāni.
These are forms without prefixes.
Đây là những hình thái không có tiền tố.
Saddasatthepi ca ‘‘vādayatī’’ti anupasaggavandanathutiatthaṃ padaṃ vuttaṃ, sāsane pana ‘‘abhivādeti, abhivādayati, abhivādanaṃ, bhagavantaṃ abhivādetvā’’tiādīni sopasaggāni rūpāni dissanti.
In grammar too, the term "vādayati" is stated as a word without a prefix for the meaning of salutation and praise. However, in the Canon, forms with prefixes like "abhivādeti, abhivādayati, abhivādanaṃ, bhagavantaṃ abhivādetvā" are seen.
Trong ngữ pháp cũng có từ ‘‘vādayati’’ được nói là một từ không có tiền tố với ý nghĩa lễ bái và ca ngợi, nhưng trong giáo pháp, các hình thái có tiền tố như ‘‘abhivādeti, abhivādayati, abhivādanaṃ, bhagavantaṃ abhivādetvā’’ (chào đón, chào đón, sự chào đón, sau khi chào đón Đức Thế Tôn) được thấy.
Tattha abhivādetvāti vanditvā, thometvā vā, ayamasmākaṃ ruci.
There, abhivādetvā means having saluted, or having praised; this is our preference.
Ở đó, abhivādetvā có nghĩa là sau khi lễ bái, hoặc sau khi ca ngợi, đây là ý kiến của chúng tôi.
Āgamaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘abhivādetvāti ‘sukhī arogo hotū’ti vadāpetvā, vandanto hi atthato evaṃ vadāpeti nāmā’’ti hetukattuvasena abhivādanasaddattho vutto, amhehi pana vandanasaddaṃ saddasatthanayamaggahetvā suddhakattuvasena attho kathito.
However, in the Āgamaṭṭhakathā, the meaning of the word abhivādana is given in the causative sense, " abhivādetvā meaning having made (someone) say 'May you be happy and free from illness,' for one who salutes implicitly makes (the other) say so." But we have explained the meaning of the word vandana in the sense of the direct agent, following the grammatical method.
Tuy nhiên, trong Āgamaṭṭhakathā, ý nghĩa của từ abhivādana được giải thích là hetukattu (khiến hành động): ‘‘ abhivādetvā có nghĩa là sau khi khiến người khác nói ‘mong được hạnh phúc, không bệnh tật’. Vì người lễ bái thực chất là khiến người khác nói như vậy.’’ Nhưng chúng tôi đã giải thích ý nghĩa theo cách suddhakattu (chủ động đơn thuần) bằng cách lấy từ vandana theo ngữ pháp.
Abhivādanañhi vandanaṃyeva, na vadāpanaṃ abhisaddena sambandhitattā ‘‘abhivādanasīlissā’’ti ettha viya.
For abhivādana is precisely salutation, not causing to speak, because it is connected with the prefix abhi, as in "abhivādanasīlissā" (those accustomed to saluting).
Vì abhivādana chính là vandana (lễ bái), không phải vadāpana (khiến nói), do có liên hệ với tiền tố abhi, như trong ‘‘abhivādanasīlissā’’ (người có thói quen chào hỏi).
Idañhi ‘‘abhivādāpanasīlissā’’ti na vuttaṃ.
Indeed, it is not said "abhivādāpanasīlissā" (those accustomed to causing salutation).
Ở đây không nói ‘‘abhivādāpanasīlissā’’ (người có thói quen khiến người khác chào hỏi).
Yadi ca saddasatthe vadāpanamadhippetaṃ siyā, ‘‘vadī vadāpanathutīsū’’ti nissandehavacanaṃ vattabbaṃ siyā, evañca na vuttaṃ, evaṃ pana vuttaṃ ‘‘vadī abhivādanathutīsū’’ti, tena vadāpanamanadhippetanti ñāyati.
If the causative sense of vadāpana were intended in grammar, it would have to be stated unambiguously as "vadī vadāpanathutīsū." Since it is not stated thus, but rather "vadī abhivādanathutīsū," it is understood that the causative sense is not intended.
Nếu trong ngữ pháp, ý nghĩa ‘‘khiến nói’’ được chấp nhận, thì phải nói rõ ràng ‘‘vadī vadāpanathutīsū’’ (vadī trong ý nghĩa khiến nói và ca ngợi), nhưng không nói như vậy, mà nói ‘‘vadī abhivādanathutīsū’’ (vadī trong ý nghĩa chào hỏi và ca ngợi). Do đó, có thể hiểu rằng ý nghĩa ‘‘khiến nói’’ không được chấp nhận.
Athāpi siyā ‘‘kassaci vuddhena visiṭṭhaṃ vadāpanaṃ abhivādana’’nti, evampi nupapajjati kāritavasena dhātuatthassa akathetabbato.
Even if one were to say, "abhivādana is causing someone superior to speak," this is also not appropriate because the meaning of a root is not to be stated in the causative sense.
Hoặc có thể nói rằng ‘‘sự khiến nói đặc biệt bởi một người lớn tuổi là abhivādana’’, nhưng điều này cũng không hợp lý vì không nên giải thích ý nghĩa của căn theo cách kārita (khiến hành động).
Tathā hi ‘‘paca pāke, chidi dvidhākaraṇe’’tiādinā bhāvavasena atthappakāsanamatteyeva ‘‘pacati, paccati, pāceti.
For instance, forms of direct agent, passive, and causative like "pacati, paccati, pāceti" (from "paca pāke" - to cook) and "chindati, chijjati, chedāpeti" (from "chidi dvidhākaraṇe" - to cut in two) are derived from merely expressing the meaning in the basic sense,
Vì vậy, chỉ trong việc giải thích ý nghĩa theo cách bhāva (trạng thái) như ‘‘paca pāke (paca trong ý nghĩa nấu), chidi dvidhākaraṇe (chidi trong ý nghĩa chia làm hai)’’ v.v., thì các hình thái kattu (chủ động), kamma (bị động) và sakārita (khiến hành động) như ‘‘pacati (nấu), paccati (được nấu), pāceti (khiến nấu).’’
Chindati, chijjati, chedāpetī’’tiādīni sakammakāni ceva akammakāni ca sakāritāni ca rūpāni nipphajjanti, na ca tadatthāya visuṃ visuṃ dhātuniddeso kariyati.
and separate root designations are not made for those specific meanings.
‘‘Chindati (cắt), chijjati (bị cắt), chedāpeti (khiến cắt)’’ v.v. được hình thành, và không có sự chỉ định căn riêng biệt cho từng ý nghĩa đó.
Tasmā ‘‘vadī abhivādanathutīsū’’ti ettha kāritavasena dhātuattho kathitotipi vattuṃ na sakkā kriyāsabhāvattā dhātūnaṃ.
Therefore, it cannot be said that in "vadī abhivādanathutīsū," the meaning of the root is stated in the causative sense, as roots denote the nature of an action.
Do đó, ở đây, không thể nói rằng nghĩa của căn đã được trình bày theo nghĩa sai khiến trong "vadī trong abhivādana và thuti", vì các căn có bản chất là hành động.
Yathā pana ‘‘takketi, vitakketi.
Just as "takketi, vitakketi" and "takko, vitakko" etc., have similar meanings,
Tuy nhiên, giống như "takketi, vitakketi.
Takko, vitakko’’tiādīni samānatthāni, tathā ‘‘vādeti, abhivādetī’’tiādīni samānatthāni.
so too "vādeti, abhivādeti" etc., have similar meanings.
Takko, vitakko" và những từ tương tự có cùng nghĩa, cũng vậy "vādeti, abhivādeti" và những từ tương tự có cùng nghĩa.
Ato saddasatthepi saddasatthavidūhi ‘‘takka vitakke, vadī abhivādanathutīsū’’tiādīnaṃ dhātūnaṃ ‘‘takkayati, vādayatī’’tiādīni anupasaggāniyeva rūpāni dassitāni, tāni ca kho suddhakattupadāniyeva, na hetukattupadāni, tasmā ‘‘abhivādanathutīsū’’ti etassa ‘‘vadāpanathutīsū’’ti attho nupapajjati.
Therefore, in grammar too, grammarians have shown forms like "takkayati, vādayati" as forms without prefixes for the roots "takka vitakke, vadī abhivādanathutīsu" etc. These are only pure active forms, not causative active forms. Hence, the meaning "vadāpanathutīsu" for "abhivādanathutīsu" is not appropriate.
Do đó, ngay cả trong ngữ pháp, các nhà ngữ pháp cũng đã trình bày các dạng thức không có tiền tố như “takkayati, vādayati” cho các căn động từ như “takka vitakke, vadī abhivādanathutīsū”. Và những từ đó chỉ là động từ chủ động, không phải động từ sai khiến. Vì vậy, ý nghĩa “vadāpanathutīsū” đối với từ “abhivādanathutīsū” là không phù hợp.
Kiñca bhiyyo – ‘‘abhivādeti, abhivādayati.
Furthermore – "abhivādeti, abhivādayati."
Hơn nữa, các từ “abhivādeti, abhivādayati.
Abhivādetvā, abhivādayitvā’’tiādīni samānatthāni, ṇeṇayamattena hi savisesāni.
"Abhivādetvā, abhivādayitvā" and so on are synonymous; they differ only by ṇa and ṇaya.
Abhivādetvā, abhivādayitvā” v.v. có cùng ý nghĩa, chỉ khác biệt về ṇeṇaya.
Yadi ‘‘abhivādetvā’’ti imassa padassa ‘‘sukhī arogo hotū’ti vadāpetvā’’ti attho siyā, ‘‘sirasā abhivādayi’’nti ettha ‘‘sirasā’’ti padaṃ na vattabbaṃ siyā vadāpanena asambandhattā.
If the meaning of the word "abhivādetvā" were "having caused to say 'May you be happy and free from illness'", then the word "sirasā" in "sirasā abhivādayi" would not need to be used, as it would be unrelated to causing to say.
Nếu từ “abhivādetvā” có nghĩa là “khiến cho nói ‘mong được an lạc, không bệnh tật’”, thì từ “sirasā” trong câu “sirasā abhivādayi” sẽ không cần thiết, vì nó không liên quan đến hành động khiến cho nói.
Yasmā vuttaṃ taṃ padaṃ, tena ñāyati ‘‘abhivādetvā’’tiādīsu vadāpanattho na icchitabbo, vandanattho icchitabbo thomanattho ca.
Since that word is used, it is understood that in "abhivādetvā" and so on, the meaning of causing to say is not intended, but the meaning of veneration and praise is intended.
Vì từ đó đã được nói đến, nên có thể biết rằng trong các từ “abhivādetvā” v.v., ý nghĩa khiến cho nói không được chấp nhận, mà ý nghĩa lễ bái và tán thán mới được chấp nhận.
Yasmā bhūvādigaṇe ‘‘vanda abhivādānathutīsū’’ti imassa dhātussa ‘‘vandatī’’ti padarūpassa ‘‘abhivandati, thometi cā’’ti atthoyeva icchitabbo, na vadāpanattho.
Since in the bhūvādi group, for the root "vanda abhivādānathutīsu", the meaning of the verb form "vandati" is only "venerates and praises," not causing to say.
Vì trong nhóm bhūvādi, đối với căn động từ “vanda abhivādānathutīsū”, dạng thức “vandati” chỉ nên được hiểu là “lễ bái, tán thán”, chứ không phải ý nghĩa khiến cho nói.
Tathā hi ‘‘vande sugataṃ gativimutta’’nti padānamatthaṃ vadantena ṭīkācariyenapi ‘‘vandeti vandāmi, thomemi cā’’ti vandanathomanatthoyeva dassito, na abhivādanasaddatthaṃ paṭicca vadāpanattho, tasmā ‘‘abhivādetvā’’ti etthāpi vandanathomanatthāyeva icchitabbā, na vadāpanattho.
Thus, the meaning "I venerate and praise" was shown by the Ṭīkā-teacher when explaining the meaning of "vande sugataṃ gativimuttaṃ", indicating only the meaning of veneration and praise, not the causative meaning in relation to the word abhivādana. Therefore, even in "abhivādetvā", only the meanings of veneration and praise are to be understood, not the causative meaning.
Quả vậy, khi giải thích ý nghĩa của các từ “vande sugataṃ gativimuttaṃ”, Tīkācariya cũng đã giải thích “vande” là “vandāmi, thomemi cā” (tôi lễ bái, tôi tán thán), chỉ đưa ra ý nghĩa lễ bái và tán thán, chứ không phải ý nghĩa khiến cho nói dựa trên từ abhivādana. Do đó, ở đây, trong “abhivādetvā” cũng chỉ nên chấp nhận ý nghĩa lễ bái và tán thán, chứ không phải ý nghĩa khiến cho nói.
Athāpi siyā ‘‘vande’ti pade kāritapaccayo natthi, ‘abhivādetvā’ti imasmiṃ pana atthi, tasmā tattha vadāpanattho na labbhati, idha pana labbhatī’’ti.
Even if it were said, "'vande' has no causative suffix, but 'abhivādetvā' has one, therefore the causative meaning is not applicable there, but it is applicable here,"
Hoặc có thể nói rằng “trong từ ‘vande’ không có hậu tố sai khiến, nhưng trong từ ‘abhivādetvā’ thì có, do đó ở đó không có ý nghĩa khiến cho nói, còn ở đây thì có thể có”.
Tanna, ‘‘karotī’’tisuddhakattupadassapi ‘‘nipphādetī’’ti hetukattupadavasena vivaraṇassa viya ‘‘vande’’ti padassapi ‘‘sukhī arogo hotū’ti vadāpetvā’’ti vivaraṇassa vattabbattā.
That is not correct, just as the pure active verb "karotī" can be explained as the causative active verb "nipphādetī", so too the word "vande" can be explained as "having caused to say 'May you be happy and free from illness'."
Điều đó không đúng, vì cũng như việc giải thích động từ chủ động “karoti” theo nghĩa động từ sai khiến “nipphādeti”, thì từ “vande” cũng có thể được giải thích là “khiến cho nói ‘mong được an lạc, không bệnh tật’”.
‘‘Abhivādetvā’’ti idañca ‘‘vande’’ti padamiva kāritapaccayantaṃ na hoti.
And "abhivādetvā" is not a word ending in a causative suffix, like "vande".
Và “abhivādetvā” không phải là từ có hậu tố sai khiến như từ “vande”.
Kasmāti ce?
Why, if it is asked?
Tại sao vậy?
Yasmā ‘‘cinteti, cintayati.
Because for the pure active verbs of the curādi group such as "cinteti, cintayati,"
Vì các động từ chủ động thuộc nhóm curādi như “cinteti, cintayati.
Manteti, mantayatī’’tiādīnaṃ curādigaṇikānaṃ suddhakattupadānaṃ ‘‘cintāpeti, cintāpayatī’’tiādīniyeva hetukattupadāni dissanti, tasmā yadi hetukattupadaṃ adhippetaṃ siyā, ‘‘abhivādāpetvā’’ti vā ‘‘abhivādāpayitvā’’ti vā vattabbaṃ siyā, yasmā panevaṃ na vuttaṃ, tasmā taṃ kāritapaccayantaṃ na hotīti siddhaṃ.
"manteti, mantayati" etc., only "cintāpeti, cintāpayati" etc. are seen as causative active forms. Therefore, if a causative active form were intended, it would have to be said "abhivādāpetvā" or "abhivādāpayitvā". Since it is not said this way, it is established that it does not end in a causative suffix.
Manteti, mantayati” v.v. chỉ có các dạng động từ sai khiến là “cintāpeti, cintāpayati” v.v. Do đó, nếu ý nghĩa động từ sai khiến được dự định, thì phải nói là “abhivādāpetvā” hoặc “abhivādāpayitvā”. Vì không nói như vậy, nên đã được xác định rằng nó không phải là từ có hậu tố sai khiến.
Ayaṃ tāva jātakapāḷi.
This is the Jātaka text.
Đây là bản Pāḷi của Jātaka.
Ayaṃ pana aṭṭhakathāpāṭho ‘‘yañhi naro hantumiccheyya, so taṃ kathaṃ nu abhivādeyya, kathaṃ vā tena attānaṃ abhivādāpayetha ve.
This is the commentary text: "Indeed, how could a person venerate someone whom he wishes to kill, or how could he cause himself to be venerated by that person?
Còn đây là văn bản Chú giải: “Người nào muốn giết, làm sao người ấy có thể lễ bái người đó, hoặc làm sao người ấy có thể khiến cho người đó lễ bái mình.
Tassa hi taṃ kammaṃ na upapajjatī’’ti.
For that action is not fitting for him."
Hành động đó không phù hợp với người ấy.”
Tattha pāḷiyaṃ abhivādeyyāti suddhakattupadaṃ tabbācakattā.
There, in the Pāli, abhivādeyya is a pure active verb, being an indicator of that.
Trong bản Pāḷi, abhivādeyyā là động từ chủ động vì nó biểu thị hành động đó.
Abhivādāpayetha veti hetukattupadaṃ tabbācakattā.
Abhivādāpayetha ve is a causative active verb, being an indicator of that.
Abhivādāpayetha ve là động từ sai khiến vì nó biểu thị hành động đó.
Evaṃ vibhāgaṃ pana ñatvā pāḷiyā aṭṭakathāya ca adhippāyo gahetabbo ‘‘naro yaṃ puggalaṃ hantuṃ iccheyya, so hantā taṃ vajjhaṃ puggalaṃ kathaṃ nu abhivādeyya, so vā hantā, tena vajjhena maṃ vandāhīti attānaṃ kathaṃ vandāpeyyā’’ti.
Having thus understood the distinction, the intention of the Pāli and the commentary should be taken as: "How could that killer venerate that victim whom he wishes to kill, or how could that killer cause himself to be venerated by that victim, saying 'Venerate me'?"
Biết được sự phân biệt như vậy, ý nghĩa của bản Pāḷi và Chú giải phải được hiểu là: “Người nào muốn giết một người, thì kẻ giết người đó làm sao có thể lễ bái người bị giết đó, hoặc kẻ giết người đó làm sao có thể khiến người bị giết đó lễ bái mình bằng cách nói ‘hãy lễ bái ta’?”
Ettha pana ‘‘rājāno coraṃ sunakhehipi khādāpentī’’tiādīsu viya karaṇavasena ‘‘tena vajjhenā’’ti padaṃ yojitaṃ, attho pana ‘‘taṃ vajjha’’nti upayogavacanavasena daṭṭhabbo dvikammakattā sakāritapaccayassa sakammakadhātuyāti.
Here, the word "tena vajjhenā" is used in the instrumental sense, like in "rājāno coraṃ sunakhehipi khādāpentī" (kings cause thieves to be eaten even by dogs), but the meaning should be understood in the objective sense of "taṃ vajjhaṃ" (that victim), because a causative verb of a transitive root takes two objects.
Ở đây, từ “tena vajjhenā” được sử dụng theo cách thức hành động (karaṇa), như trong các câu “rājāno coraṃ sunakhehipi khādāpentī” (các vua khiến chó ăn thịt kẻ trộm) v.v., nhưng ý nghĩa phải được hiểu theo cách thức đối tượng (upayoga), tức là “taṃ vajjhaṃ” (người bị giết đó), vì căn động từ sai khiến có hai đối tượng.
Nanu evaṃ sante ‘‘aṭṭhakathācariyā passitabbaṃ na passanti, atitthe pakkhandantī’’ti tesaṃ doso hotīti?
Surely, if this is the case, it would be a fault of the commentators that "they do not see what should be seen, and they plunge into what is not a ford"?
Há không phải nếu vậy thì các vị Chú giải sư sẽ bị lỗi là “không thấy điều đáng thấy, lại đi vào chỗ không đáng đi” sao?
Na hoti, suṇātha asmākaṃ sodhanaṃ, tathā hi aṭṭhakathācariyehi ‘‘abhivādetvā’’ti ettha ‘‘vadī abhivādanathutīsū’’ti dhātuyā atthamaggahetvā vohāravisaye kosallasamannāgatattā saṇhasukhumamatthaṃ sotūnaṃ bodhetuṃ ‘‘vada viyattiyaṃ vācāya’’nti dhātuyevatthaṃ gahetvā kāritapaccayaparikappanena kāritatthamādāya ‘‘abhivādetvāti ‘sukhī arogo hotū’ti vadāpetvā, vandanto hi atthato evaṃ vadāpeti nāmā’’ti hetukattuvasena abhivādanasaddattho vuttoti na koci tesaṃ doso.
No, it is not a fault; listen to our purification. Indeed, because the commentators possessed skill in conventional usage, without taking the meaning of the root "vadī abhivādanathutīsu" in "abhivādetvā", but taking the meaning of the root "vada viyattiyaṃ vācāya" (to speak clearly) to explain a subtle meaning to listeners, by conjecturing a causative suffix and adopting a causative meaning, they stated the causative meaning of the word abhivādana as "'abhivādetvā' means having caused to say 'May you be happy and free from illness,' for one who venerates implicitly causes this to be said." Therefore, there is no fault of theirs.
Không phải vậy, hãy nghe sự thanh lọc của chúng tôi. Quả vậy, các vị Chú giải sư, vì có kỹ năng trong việc sử dụng ngôn ngữ và không chấp nhận ý nghĩa của căn động từ “vadī abhivādanathutīsū” trong từ “abhivādetvā”, mà đã chấp nhận ý nghĩa của căn động từ “vada viyattiyaṃ vācāya” (nói rõ ràng bằng lời nói) và hình thành hậu tố sai khiến để truyền đạt ý nghĩa sai khiến, đã nói rằng “abhivādetvā” có nghĩa là “khiến cho nói ‘mong được an lạc, không bệnh tật’”, vì người lễ bái thực chất là khiến cho nói như vậy. Do đó, không có lỗi gì cho các vị ấy khi giải thích ý nghĩa của từ abhivādana theo nghĩa sai khiến.
Pūjārahā hi te āyasmanto, namoyeva tesaṃ karoma, idampi ṭhānaṃ sukhumaṃ sādhukaṃ manasi kātabbaṃ.
For those venerable ones are worthy of veneration; we simply pay homage to them. This point too should be carefully noted.
Các vị Tôn giả ấy đáng được tôn kính, chúng tôi chỉ cúi đầu đảnh lễ các vị ấy. Chỗ này cũng là một điểm vi tế cần được ghi nhớ kỹ lưỡng.
Evañhi karoto paññā vaḍḍhatīti.
For by doing so, one's wisdom grows.
Làm như vậy thì trí tuệ sẽ tăng trưởng.
Ettha gandhoti gandheti attano vatthuṃ sūcayati pakāsetīti gandho.
Here, gandha means "fragrance" because it indicates, reveals its own substance.
Ở đây, gandho là “gandho” vì nó báo hiệu, biểu lộ vật chất của mình.
Paṭicchannaṃ vā pupphaphalādiṃ ‘‘idamettha atthī’’ti pesuññaṃ upasaṃharanto viya pakāsetīti gandho.
Ghandha means it reveals, as if slandering, a concealed lotus or fruit etc., saying "this is here."
Gandho là thứ biểu lộ như thể đang mách lẻo về một vật thể ẩn giấu như hoa quả v.v. rằng “cái này có ở đây”.
Gamudharadhātudvayavasenapi gandhasaddattho vattabbo ‘‘gacchanto dhariyatīti gandho’’ iti, āha ca ‘‘gacchanto dhariyatīti gandho, sūcanatopi vā’’ti.
The meaning of the word gandha should also be stated based on the two roots gam and dhara: "gandha means that which is sustained while going." And it is said: "Ghandha means that which is sustained while going, or from indicating."
Ý nghĩa của từ gandha cũng nên được giải thích dựa trên hai căn động từ gamudhara: “gandho là thứ được giữ lại khi đang đi”, và cũng đã nói rằng “gandho là thứ được giữ lại khi đang đi, hoặc từ sự báo hiệu”.
Gandhasaddo ca ‘‘uppalagandhatheno’’ti ettha chedane vattatīti daṭṭhabbo.
The word gandha should be understood to mean "cutting" in "uppalagandhatheno" (the thief of lotus stalks).
Từ gandha cũng được thấy có nghĩa là cắt xén trong câu “uppalagandhatheno” (kẻ trộm hương sen).
Andha diṭṭhūpasaṃhāre.
Andha to obscure sight.
Andha che khuất tầm nhìn.
Diṭṭhūpasaṃhāro nāma cakkhusaññitāya diṭṭhiyā upasaṃhāro apanayanaṃ vināso vā.
Diṭṭhūpasaṃhāra means the elimination, removal, or destruction of vision, which is the perception of the eye.
Diṭṭhūpasaṃhāra là sự loại bỏ, sự xua đi, hay sự hủy diệt cái thấy mang tên con mắt.
Cakkhu hi passanti etāyāti diṭṭhīti vuccati.
For the eye is called 'diṭṭhi' (vision) because they see by means of it.
Vì người ta thấy bằng con mắt, nên nó được gọi là diṭṭhi (cái thấy).
Yaṃ sandhāya aṭṭhakathāsu ‘‘sasambhāracakkhuno setamaṇḍalaparikkhittassa kaṇhamaṇḍalassa majjhe abhimukhaṃ ṭhitānaṃ sarīrasaṇṭhānuppattidesabhūte diṭṭhimaṇḍale’’ti vuttaṃ.
Regarding which it is said in the Commentaries: "in the disc of vision, which is the place where the forms of bodies facing it appear, in the middle of the black disc surrounded by the white disc of the eye with all its components."
Liên quan đến điều này, trong các Chú giải đã nói: “trong vòng diṭṭhi (cái thấy) là nơi phát sinh hình dáng thân thể của những vật thể đứng đối diện, nằm giữa tròng đen được bao quanh bởi tròng trắng của con mắt có đầy đủ các thành phần”.
Ṭīkāyampi ca ‘‘diṭṭhimaṇḍaleti abhimukhaṭṭhitānaṃ sarīrasaṇṭhānuppattidesabhūte cakkhusaññitāya diṭṭhiyā maṇḍale’’ti vuttaṃ.
And also in the Sub-commentaries it is said: "diṭṭhimaṇḍale means the disc of vision, which is the perception of the eye, where the forms of bodies facing it appear."
Và trong Ṭīkā cũng đã nói: “diṭṭhimaṇḍale nghĩa là trong vòng của cái thấy mang tên con mắt, là nơi phát sinh hình dáng thân thể của những vật thể đứng đối diện”.
Evaṃbhūtāya diṭṭhiyā upasaṃhāre andhadhātu vattati.
When such vision is removed, the root andha is used.
Trong sự loại bỏ cái thấy như vậy, căn andha được sử dụng.
Andheti, andhayati.
Andheti means 'he blinds', 'he makes blind'.
Andheti, andhayati.
Cakkhūni andhayiṃsu, andho.
They blinded the eyes; one who is blind.
Cakkhūni andhayiṃsu (họ đã làm mù mắt), andho (người mù).
Andhoti andhetīti andho.
Andho (blind) means 'he blinds'.
Andho là người làm mù.
Dvinnaṃ cakkhūnaṃ ekassa vā vasena naṭṭhanayano, evamidha andhadhātu vutto.
One whose eyes are lost, either both or one; thus here the root andha is mentioned.
Người bị mất thị lực ở cả hai mắt hoặc một mắt, như vậy ở đây được nói đến căn andha.
Kaccāyane pana ‘‘khādāmagamānaṃ khandhandhagandhā’’ti vacanena amadhātussa andhādesakaraṇavasena rūpanipphatti dassitā.
In Kaccāyana, however, the formation of the word is shown by the substitution of andhā for the root ama by the saying "khādāmagamānaṃ khandhandhagandhā".
Trong Kaccāyana, sự hình thành từ được trình bày bằng cách thay thế andha cho căn ama theo câu “khādāmagamānaṃ khandhandhagandhā”.
Tattha bādhetīti bandhatīti suddhakattuvasena attho gahetabbo.
Here, the meaning to be taken for bādhetīti is simply 'he binds'.
Ở đây, ý nghĩa thuần túy của bādheti là buộc, trói cần được hiểu.
Evaṃ bādhayatīti etthāpi.
Likewise for bādhayatīti.
Tương tự, trong bādhayati cũng vậy.
Tathā hi ‘‘vātaṃ jālena bādhesi, yo anicchantimicchasī’’ti ettha bādhesīti bandhasīti suddhakattuvasena attho.
For instance, in "You bound the wind with a net, you who desire what is undesirable", the meaning of bādhesīti is 'you bind'.
Thật vậy, trong câu “vātaṃ jālena bādhesi, yo anicchantimicchasī” (ngươi trói gió bằng lưới, ngươi mong muốn điều không mong muốn), bādhesi có nghĩa thuần túy là buộc.
Bhūvādigaṇe pana ‘‘bādha baddhāya’’nti bādhadhātussa vasena ‘‘bādhatī’’ti kattupadaṃ ‘‘bādheti, bādhayatī’’ti hetukattupadaṃ bhavati.
However, in the Bhūvādi group, by means of the root bādha in the sense of 'baddhāya' (being bound), bādhatī is the agentive verb, and bādheti, bādhayati are the causative agentive verbs.
Tuy nhiên, trong nhóm Bhūvādi, theo căn bādha với nghĩa “bādha trói buộc”, thì bādhati là động từ chủ động, còn bādheti, bādhayati là động từ chủ động sai khiến.
Baddhoti bādhiyate bandhiyate soti baddho.
Baddho (bound) means 'he is bound, he is tied'.
Baddho là người bị buộc, bị trói.
Māna pūjāyaṃ pemane vīmaṃsāyaṃ.
Māna in the sense of honoring, loving, investigating.
Māna có nghĩa là tôn kính, yêu mến, dò xét.
Māneti, mānayati.
He honors, he causes to honor.
Māneti, mānayati.
Vimāneti, vimānayati, paṭimāneti, paṭimānayati.
He disrespects, he causes to disrespect, he honors in return, he causes to honor in return.
Vimāneti, vimānayati (khinh miệt); paṭimāneti, paṭimānayati (chờ đợi).
Mānanā, sammānanā, vimānanā, vimānaṃ, vimānanaṃ, mānito.
Honoring, high esteem, disrespect, a celestial palace, honor, honored.
Mānanā (sự tôn kính), sammānanā (sự tôn kính đúng đắn), vimānanā (sự khinh miệt), vimānaṃ (lâu đài), vimānanaṃ (sự khinh miệt), mānito (được tôn kính).
Tattha mānetīti pūjeti, aṭṭhakathāsu pana ‘‘mānentī’’ti etasmiṃ ṭhāne ayamattho dassito ‘‘mānentīti manena piyāyanti.
Here, mānetīti means 'he honors'. In the Commentaries, however, for mānentī this meaning is given: " mānentīti means they love with the mind.
Ở đây, māneti có nghĩa là tôn kính. Tuy nhiên, trong các Chú giải, ý nghĩa này được trình bày tại chỗ mānentī: “mānentī nghĩa là yêu mến bằng tâm.
Pūjentīti paccayehi pūjentī’’ti.
Pūjentīti means they honor with requisites."
Pūjentī nghĩa là tôn kính bằng các vật phẩm”.
So vevacanatthappakāsanavasena vuttoti gahetabbo.
It should be understood that this is said to explain synonymous meanings.
Điều đó cần được hiểu là đã nói theo cách làm rõ ý nghĩa của các từ đồng nghĩa.
Mānanapūjanasaddā hi pariyāyasaddattā vevacanasaddā eva.
For the words mānana and pūjana are synonyms, being words of equivalent meaning.
Quả thật, các từ mānana và pūjana là những từ đồng nghĩa vì chúng là từ đồng nghĩa.
Vimānetīti avamaññati.
Vimānetīti means 'he disrespects'.
Vimāneti có nghĩa là khinh miệt.
Vimānanti sobhāvisesayogato visiṭṭhamāniyatāya vimānaṃ, visesato mānetabbanti hi vimānaṃ, devānaṃ vasanaṭṭhānabhūtaṃ byamhaṃ.
Vimāna is a celestial palace (byamha) which is the dwelling place of devas, due to its association with a special beauty, being honored in a distinguished way; for vimāna means 'to be specially honored'.
Vimāna là lâu đài, cung điện của chư thiên, được tôn kính đặc biệt do có sự kết hợp của vẻ đẹp đặc biệt, vì nó được đặc biệt tôn kính.
Tattha dhanīti saddo.
Here, dhanīti is sound.
Ở đây, dhanī là âm thanh.
Dhananti santakaṃ, tañhi mama idanti dhanāyitabbaṃ saddāyitabbanti dhananti.
Dhana means property, for it is property because it is to be made sound (dhanāyitabbaṃ saddāyitabbaṃ) as 'this is mine'.
Dhana là tài sản, vì nó là của ta, nên được gọi là dhana (tài sản) theo nghĩa phải được mong muốn, phải được tuyên bố.
Ayaṃ pana dhātu icchāyampi vattati.
This root, however, also means 'to desire'.
Tuy nhiên, từ căn này cũng được dùng với nghĩa mong muốn.
‘‘Mātā hi tava irandhati, vidhūrassa hadayaṃ dhaniyyatī’’ti pāḷi nidassanaṃ.
The Pāli example is "Your mother desires, the heart of the desolate one desires."
Câu Pali ví dụ là: “Mātā hi tava irandhati, vidhūrassa hadayaṃ dhaniyyatī” (Mẹ của con đang đau khổ, trái tim của người bất hạnh đang mong muốn).
Tattha dhaniyyatīti pattheti icchati.
Here dhaniyyatīti means 'he seeks, he desires'.
Ở đây, dhaniyyatī có nghĩa là mong cầu, ước muốn.
Ettha ca niddese ‘‘paññāpetī’’ti padaṃ nidassanaṃ.
And here, in the exposition, the word paññāpetī is an example.
Và ở đây, trong phần giải thích, từ “paññāpetī” là một ví dụ.
Tattha paññāpetīti katanibbacanehi vākyāvayavehi vitthāravasena niravasesato desitehi veneyyānaṃ cittaparitosanaṃ buddhinisānañca karotīti attho.
Here, paññāpetīti means that he causes mental satisfaction and sharpening of intellect for those to be taught, by explaining fully and extensively with well-defined phrases and sentences.
Ở đây, paññāpetī có nghĩa là làm cho tâm của những người có thể được giáo hóa hài lòng và trí tuệ trở nên sắc bén bằng cách trình bày một cách chi tiết và đầy đủ các phần của câu được giải thích.
Papubbo nikkhipane.
Pa as a prefix implies placing.
Pa là tiền tố có nghĩa là đặt xuống.
Āsanaṃ paññāpeti, paññāpayati.
He prepares a seat, he causes to prepare a seat.
Āsanaṃ paññāpeti, paññāpayati (trải tọa cụ).
‘‘Āsanaṃ paññapetī’’ti rassattampi dissati.
Āsanaṃ paññapetī with a short vowel is also seen.
Cũng thấy āsanaṃ paññapeti với nguyên âm ngắn.
Amatassa dvāraṃ paññapeti, paññā.
He opens the door to the Deathless; wisdom.
Amatassa dvāraṃ paññapeti (mở cửa bất tử), paññā (trí tuệ).
Kārite ‘‘puriso purisena āsanaṃ paññapāpetī’’ti ekameva padaṃ.
In the causative, puriso purisena āsanaṃ paññapāpetī is a single word.
Trong dạng sai khiến, “puriso purisena āsanaṃ paññapāpetī” (người đàn ông bảo người đàn ông trải tọa cụ) là một từ duy nhất.
Tāni ‘‘paññāpeti, paññāpayatī’’ti rūpāni yadā ‘‘ñā avabodhane’’ti imissā rūpāni siyuṃ, tadā hetukatturūpāni bhavanti.
When these forms paññāpeti, paññāpayati are forms of ñā in the sense of 'to know', then they become causative forms.
Các dạng paññāpeti, paññāpayati khi là dạng của căn “ñā avabodhane” (ñā trong nghĩa hiểu biết), thì chúng là dạng động từ chủ động sai khiến.
Ettha pana suddhakatturūpāni tabbācakattā.
Here, however, they are agentive forms, being expressive of that meaning.
Tuy nhiên, ở đây, chúng là dạng động từ chủ động vì chúng biểu thị điều đó.
Kappa vitakke vidhimhi chedane ca.
Kappa in the sense of thinking, arranging, and cutting.
Kappa có nghĩa là suy tư, phương pháp, cắt xén.
Kappeti, kappayati, moro vāsamakappayi.
He thinks, he causes to think; a peacock made its dwelling.
Kappeti, kappayati, moro vāsamakappayi (con công đã sắp đặt chỗ ở).
Kappitamassu.
A trimmed beard.
Kappitamassu (râu đã được cắt).
Pakappeti, pakappayati.
He thinks over, he causes to think over.
Pakappeti, pakappayati (sắp đặt).
Saṅkappeti, saṅkappayati.
He resolves, he causes to resolve.
Saṅkappeti, saṅkappayati (tư duy).
Kappo, saṅkappo, vikappo.
An eon, resolution, doubt.
Kappo (kiếp, quy tắc), saṅkappo (tư duy), vikappo (sự lựa chọn, sự phân biệt).
Kappasamaṇo iccādīni.
A kappasamaṇa (monk of an eon), etc.
Kappasamaṇo (Sa-môn kiếp) và các từ khác.
Kappasaddo abhisaddahanavohārakālapaññattichedanavikappalesasamantabhāvādianekattho.
The word kappa has many meanings, such as firm faith, convention, time, explanation, cutting, doubt, small measure, completeness, etc.
Từ kappa có nhiều nghĩa như niềm tin, cách dùng, thời gian, sự chế định, sự cắt xén, sự lựa chọn, sự tương tự, sự toàn diện, v.v.
Tathā hissa ‘‘okappanīyametaṃ bhoto gotamassa, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti evamādīsu abhisaddahanamattho.
Thus, in passages like "This is fitting for Venerable Gotama, as he is an Arahant, a Perfectly Enlightened One," the meaning is firm faith.
Thật vậy, trong các câu như “okappanīyametaṃ bhoto gotamassa, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassā” (Điều này là đáng tin cậy đối với Tôn giả Gotama, như đối với một vị A-la-hán, Bậc Chánh Đẳng Giác), ý nghĩa là niềm tin.
‘‘Anujānāmi bhikkhave pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjitu’’nti evamādīsu vohāro.
In passages like "Monks, I allow you to partake of fruit in five monastic ways (samaṇakappehi)," the meaning is convention.
Trong các câu như “Anujānāmi bhikkhave pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjituṃ” (Này các Tỳ-kheo, Ta cho phép hưởng quả với năm cách dùng của Sa-môn), là cách dùng.
‘‘Yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’ti evamādīsu kālo.
In passages like "By which I constantly dwell," the meaning is time.
Trong các câu như “Yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī” (Nhờ đó tôi thường xuyên an trú), là thời gian.
‘‘Iccāyasmā kappo’’ti evamādīsu paññatti.
In phrases like “‘Thus, Venerable Kappa’,” it refers to designation.
Trong các trường hợp như ‘‘Vị Tôn giả Kappa’’, đó là một sự chỉ định.
‘‘Alaṅkato kappitakesamassū’’ti evamādīsu chedanaṃ.
In phrases like “‘adorned with hair and beard trimmed’,” it means cutting.
Trong các trường hợp như ‘‘đã được trang điểm, tóc và râu đã được cắt tỉa’’, đó là sự cắt tỉa.
‘‘Kappati dvaṅgulakappo’’ti evamādīsu vikappo.
In phrases like “‘a two-finger-breadth margin is allowable’,” it means specification.
Trong các trường hợp như ‘‘Một sự quy định hai ngón tay là thích hợp’’, đó là sự quy định.
‘‘Atthi kappo nipajjitu’’nti evamādīsu leso.
In phrases like “‘Is there a way to lie down?’,” it means a way or manner.
Trong các trường hợp như ‘‘Có cơ hội để nằm xuống’’, đó là một dịp.
‘‘Kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā’’ti evamādīsu samantabhāvo.
In phrases like “‘illuminating the entire Veluvana’,” it means entirety.
Trong các trường hợp như ‘‘sau khi chiếu sáng toàn bộ rừng Trúc’’, đó là sự toàn diện.
Atha vā kappasaddo saupasaggo anupasaggo ca vitakkavidhānapaṭibhāgapaññattikālaparamāyuvohārasamantabhāvābhisaddahana chedana viniyoga vinaya kriyā lesantara kappataṇhādiṭṭhiasaṅkhyeyyakappamahākappādīsu dissati.
Alternatively, the word kappa, both with and without a prefix, is seen in the senses of thought, arrangement, comparison, designation, time, maximum lifespan, usage, entirety, conviction, cutting, assignment, monastic rule, action, way, interval between kappas, craving-views, incalculable kappas, great kappas, and so on.
Hoặc là, từ kappa, có tiền tố và không có tiền tố, được thấy trong các nghĩa như: tư duy, quy định, sự tương đồng, sự chỉ định, thời gian, tuổi thọ tối đa, cách dùng, sự toàn diện, sự tin tưởng, sự cắt tỉa, sự phân bổ, hành vi giới luật, dịp, khoảng thời gian giữa các kiếp, tham ái, tà kiến, vô số kiếp, đại kiếp, v.v.
Tathā hesa ‘‘nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo’’tiādīsu vitakke āgato.
Thus, it appears in the sense of thought in phrases like “‘thought of renunciation, thought of non-ill-will’,” and so forth.
Như thế, từ này được dùng để chỉ tư duy trong các trường hợp như ‘‘tư duy xuất ly, tư duy vô sân’’, v.v.
‘‘Cīvare vikappaṃ āpajjeyyā’’tiādīsu vidhāne, adhikavidhānaṃ āpajjeyyāti hi attho.
In phrases like “‘one may make a specification regarding the robe’,” it refers to arrangement; for here the meaning is ‘one may make an additional arrangement’.
Trong các trường hợp như ‘‘nên quy định y phục’’, v.v., nó chỉ sự quy định; vì nghĩa là nên quy định thêm.
‘‘Satthukappena vata bho sāvakena saddhiṃ mantayamānā na jānimhā’’tiādīsu paṭibhāge, satthusadisenāti ayañhi tattha attho.
In phrases like “‘Alas, sirs, we conversed with a disciple like the Teacher and did not know it’,” it refers to comparison; for here the meaning is ‘like the Teacher’.
Trong các trường hợp như ‘‘Thật vậy, thưa quý vị, chúng tôi đã không biết mình đang nói chuyện với một đệ tử tương tự như Bậc Đạo Sư’’, v.v., nó chỉ sự tương đồng; vì nghĩa ở đây là ‘‘giống như Bậc Đạo Sư’’.
‘‘Iccāyasmā kappo’’tiādīsu paññattiyaṃ.
In phrases like “‘Thus, Venerable Kappa’,” and so forth, it refers to designation.
Trong các trường hợp như ‘‘Vị Tôn giả Kappa’’, v.v., nó chỉ sự chỉ định.
‘‘Yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’tiādīsu kāle.
In phrases like “‘by which I perpetually dwell’,” and so forth, it refers to time.
Trong các trường hợp như ‘‘mà tôi thường sống mãi mãi’’, v.v., nó chỉ thời gian.
‘‘Ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vātiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’tiādīsu paramāyumhi.
In phrases like “‘If he so desires, Ānanda, the Tathāgata can remain for a kappa or for the remainder of a kappa’,” and so forth, it refers to maximum lifespan.
Trong các trường hợp như ‘‘Này Ānanda, nếu Như Lai muốn, Như Lai có thể trụ thế một kiếp hoặc phần còn lại của kiếp’’, v.v., nó chỉ tuổi thọ tối đa.
Āyukappo hi idha ‘‘kappo’’ti adhippeto.
For here, the maximum lifespan (āyukappa) is intended by the word “kappa.”
Vì ở đây, ‘‘kappa’’ có nghĩa là tuổi thọ.
‘‘Anujānāmi bhikkhave pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjitu’’ntiādīsu samaṇavohāre.
In phrases like “‘Monks, I allow one to enjoy fruit with five monastic allowances (samaṇakappa)’,” and so forth, it refers to monastic usage.
Trong các trường hợp như ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép hưởng quả với năm quy định của Sa-môn’’, v.v., nó chỉ cách dùng của Sa-môn.
‘‘Kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā’’tiādīsu samantabhāve.
In phrases like “‘illuminating the entire Veluvana’,” and so forth, it refers to entirety.
Trong các trường hợp như ‘‘sau khi chiếu sáng toàn bộ rừng Trúc’’, v.v., nó chỉ sự toàn diện.
‘‘Saddhāsaddahanā okappanā abhippasādo’’tiādīsu abhisaddahane, saddhāyanti attho.
In phrases like “‘faith, conviction, acceptance, clear confidence’,” and so forth, it refers to conviction; the meaning is ‘they have faith’.
Trong các trường hợp như ‘‘niềm tin, sự tin tưởng, sự chấp nhận, sự thanh tịnh tuyệt đối’’, v.v., nó chỉ sự tin tưởng, nghĩa là ‘‘tin tưởng’’.
‘‘Alaṅkato kappitakesamassū’’tiādīsu chedane.
In phrases like “‘adorned with hair and beard trimmed’,” and so forth, it refers to cutting.
Trong các trường hợp như ‘‘đã được trang điểm, tóc và râu đã được cắt tỉa’’, v.v., nó chỉ sự cắt tỉa.
‘‘Evameva ito dinnaṃ, petānaṃ upakappatī’’tiādīsu viniyoge.
In phrases like “‘even so, what is given from here benefits the departed’,” and so forth, it refers to assignment.
Trong các trường hợp như ‘‘Cũng vậy, vật đã cho từ đây, sẽ có lợi cho người đã khuất’’, v.v., nó chỉ sự phân bổ.
‘‘Kappakatena akappakataṃ saṃsibbitaṃ hotī’’tiādīsu vinayakriyāyaṃ.
In phrases like “‘what is allowable has become mixed with what is not allowable’,” and so forth, it refers to the action of the monastic rule (vinaya).
Trong các trường hợp như ‘‘vật đã được quy định bị lẫn lộn với vật chưa được quy định’’, v.v., nó chỉ hành vi giới luật.
‘‘Atthi kappo nipajjituṃ, handāhaṃ nipajjāmī’’tiādīsu lese.
In phrases like “‘Is there a way to lie down? Come, I shall lie down’,” and so forth, it refers to a way or manner.
Trong các trường hợp như ‘‘Có dịp để nằm xuống, vậy tôi sẽ nằm xuống’’, v.v., nó chỉ dịp.
‘‘Āpāyiko nerayiko, kappaṭṭho saṅghabhedako, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti ca ādīsu antarakappe.
And in phrases like “‘one bound for the planes of misery, a denizen of hell, abiding in an intermediate kappa, a schismatic, one who burns in hell for a kappa’,” and so forth, it refers to an intermediate kappa.
Và trong các trường hợp như ‘‘kẻ phá hòa hợp Tăng, kẻ đi vào cảnh khổ, kẻ ở địa ngục, kẻ bị thiêu đốt trong địa ngục suốt một kiếp’’, v.v., nó chỉ khoảng thời gian giữa các kiếp.
Kapi gatiyaṃ.
Kapa means to go.
Kapi trong nghĩa đi.
Kampeti, kampayati, gacchatīti attho.
It shakes, it causes to shake, it goes – such is the meaning.
Kampeti, kampayati, nghĩa là đi.
Imāni calanatthe pavattahetukatturūpasadisāni bhavanti.
These forms are similar to the causal agent form when operating in the sense of movement.
Những từ này tương tự như thể chủ động gây ra hành động chuyển động.
Calanatthe hi ‘‘kampa kampane’’ti dhātuyā ‘‘kampatī’’ti akammakasuddhakatturūpaṃ.
For in the sense of movement, from the root “kampa to shake”, “kampati” is an intransitive pure agent form.
Vì trong nghĩa chuyển động, từ gốc ‘‘kampa kampane’’ (rung động) có dạng chủ động không tân ngữ ‘‘kampati’’.
‘‘Kampetī’’tiādīni sakammakāni hetukatturūpāni ‘‘idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mamā’’ti akammakāya dhātuyā sakammakarūpadassanato.
“Kampeti” and so forth are transitive causal agent forms, as seen in the transitive usage of the root in “‘this second dart, it shakes my heart’”.
Các từ ‘‘kampeti’’, v.v., là các dạng chủ động có tân ngữ của từ gốc có tân ngữ, như được thấy trong ‘‘idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mamā’’ (mũi tên thứ hai này cũng làm rung động trái tim tôi).
Ettha ca ‘‘vi ava thapeti, vi ava thapana’’nti chedo.
Here, the division is “vi ava thapeti, vi ava thapana”.
Ở đây, sự phân tích là ‘‘vi ava thapeti, vi ava thapanaṃ’’.
Ettha purime saralopo thassa ṭhattaṃ visadisabhāvena dvittañca.
In the former case, there is elision of the vowel, tha becomes ṭha, and there is doubling due to dissimilarity.
Ở đây, trong trường hợp trước, có sự lược bỏ nguyên âm, tha biến thành ṭha, và sự lặp lại do không đồng dạng.
Pacchime pana saralopo, avassa okārattaṃ, thassa ṭhattaṃ, passa vattaṃ, vassa dvittaṃ, vakāradvayassa ca bakāradvayaṃ bhavati.
In the latter case, however, there is elision of the vowel, ava becomes o, tha becomes ṭha, pa becomes va, va is doubled, and the two vas become two bas.
Trong trường hợp sau, có sự lược bỏ nguyên âm, ava biến thành o, tha biến thành ṭha, pa biến thành va, va được lặp lại, và hai âm va biến thành hai âm ba.
Voṭṭhabbananti ca byavatthāpakacittassa nāmaṃ.
Voṭṭhabbana is the name for the discerning mind.
Voṭṭhabbanaṃ là tên của tâm phân biệt.
Nakāralope ‘‘voṭṭhabba’’nti aparampi rūpaṃ bhavati.
With the elision of na, another form, “voṭṭhabba,” also occurs.
Khi âm na bị lược bỏ, một dạng khác là ‘‘voṭṭhabba’’ được hình thành.
Tattha bhāvetīti puriso gacchantaṃ purisamanugacchanto pāpuṇātīti attho.
There, bhāveti means that a person, following another person who is going, reaches him.
Ở đây, bhāveti có nghĩa là một người đàn ông đi theo người đàn ông đang đi và đạt đến người đó.
Esa nayo sesakriyāpadesupi.
This method applies to the remaining verb forms as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các động từ còn lại.
Ettha ca ‘‘bhāvetī’’tiādīni yattha sace ‘‘bhū sattāya’’nti dhātuyā rūpāni honti, tattha hetukatturūpāni nāma honti.
And here, if forms like “bhāveti” are from the root “bhū to exist”, then they are causative forms.
Ở đây, nếu các dạng như ‘‘bhāveti’’, v.v., là các dạng của động từ gốc ‘‘bhū sattāya’’ (có mặt), thì chúng là các dạng chủ động có tân ngữ.
‘‘Bhāveti kusalaṃ dhamma’’ntiādīnettha nidassanapadāni.
"He cultivates wholesome states" and so on are the illustrative terms here.
"Bhāveti kusalaṃ dhamma" và những từ tương tự ở đây là các từ ví dụ.
Bhāvetīti hi vaḍḍhetīti attho.
Indeed, bhāveti means 'he develops' or 'he increases'.
Bhāveti có nghĩa là phát triển, làm cho lớn mạnh.
Idha pana suddhakatturūpattā pāpuṇātīti attho.
Here, however, due to its nature of prior attainment, it means 'he attains'.
Nhưng ở đây, do có hình thái của sự đạt được, nó có nghĩa là đạt đến.
Itthambhūtoti imaṃ pakāraṃ bhūto patto.
Itthambhūto means 'having become' or 'attained this kind of state'.
Itthambhūto có nghĩa là đã đạt đến trạng thái này, đã trở thành như vậy.
‘‘Cakkhubhūto’’tiādīni pana ‘‘bhū sattāyaṃ, bhū pattiya’’nti dvigaṇikānaṃ dvinnaṃ dhātūnaṃ vasena aṭṭhakathāṭīkānayanissitaṃ atthaṃ pakāsayissāma āgamikānaṃ kosallatthāya.
However, regarding "cakkhubhūto" and so on, we shall explain the meaning, based on the method of the commentaries and sub-commentaries, in terms of the two roots from two groups: " bhū for existence" and " bhū for attainment," for the benefit of those learned in the Āgamas.
Tuy nhiên, những từ như "cakkhubhūto" và các từ khác, chúng tôi sẽ giải thích ý nghĩa dựa trên các chú giải và tiểu chú giải theo hai gốc từ thuộc hai nhóm "bhū sattāyaṃ" (bhū có nghĩa là tồn tại) và "bhū pattiyaṃ" (bhū có nghĩa là đạt được), nhằm mục đích giúp những người học sau này có được sự thành thạo.
Tattha cakkhubhūtoti yathā cakkhu sattānaṃ dassanatthaṃ pariṇeti, evaṃ lokassa yāthāvadassanasādhanato dassanakiccapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto.
Among these, cakkhubhūto (eye-become) means, just as the eye leads to seeing for beings, so too, because it is the means of truly seeing for the world, it is the leader in the function of seeing, thus "cakkhubhūto."
Ở đây, cakkhubhūto có nghĩa là, giống như con mắt dẫn dắt chúng sinh đến sự thấy, thì Ngài là con mắt vì Ngài là phương tiện dẫn dắt thế gian đến sự thấy đúng như thật, và vì Ngài là người dẫn dắt chức năng thấy.
Atha vā cakkhu viya bhūtotipi cakkhubhūto.
Or, cakkhubhūto is 'one who has become like an eye'.
Hoặc, Ngài là cakkhubhūto vì Ngài đã trở thành như con mắt.
Paññācakkhumayattā vā sayambhūñāṇena paññācakkhuṃ bhūto pattoti cakkhubhūto.
Or, due to being made of the eye of wisdom, or having become or attained the eye of wisdom through self-originated knowledge, it is cakkhubhūto.
Hoặc, Ngài là cakkhubhūto vì Ngài đã đạt đến con mắt trí tuệ bằng tự tri (sayambhūñāṇa), do Ngài là hiện thân của con mắt trí tuệ.
Viditakaraṇaṭṭhena ñāṇabhūto, asādhāraṇaṃ vā ñāṇaṃ bhūto pattoti ñāṇabhūto, aviparītasabhāvaṭṭhena, pariyattidhammappavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto.
By virtue of making things known, it is ñāṇabhūto (knowledge-become); or having become or attained unparalleled knowledge, it is ñāṇabhūto; by virtue of having an unperverted nature, or by giving rise to the Pariyatti Dhamma, or by having thought with the heart and uttered with the voice, it is made of Dhamma, thus dhammabhūto (Dhamma-become).
Ngài là ñāṇabhūto vì Ngài là người làm cho mọi thứ được biết đến; hoặc Ngài là ñāṇabhūto vì Ngài đã đạt được trí tuệ không ai sánh bằng; Ngài là dhammabhūto vì Ngài có bản chất không sai lệch, hoặc vì Ngài là hiện thân của Dhamma được suy tư trong tâm và được nói ra bằng lời, do Ngài đã thuyết giảng Dhamma.
Bodhipakkhiyadhammehi vā uppannattā lokassa ca taduppādanato anaññasādhāraṇaṃ vā dhammaṃ bhūto pattoti dhammabhūto.
Or, having arisen from the Bodhipakkhiyadhammas, and causing them to arise in the world, or having become or attained unparalleled Dhamma, it is dhammabhūto.
Hoặc Ngài là dhammabhūto vì Ngài đã sinh ra từ các pháp trợ Bồ-đề, và vì Ngài làm phát sinh chúng cho thế gian, hoặc Ngài đã đạt được Dhamma không ai sánh bằng.
Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūto.
By virtue of being supreme, it is brahmabhūto (Brahmā-become).
Ngài là brahmabhūto vì Ngài là bậc tối thượng.
Atha vā brahmaṃ vuccati maggo tena uppannattā lokassa ca taduppādanattā, tañca sayambhūñāṇena bhūto pattoti brahmabhūto.
Or, brahmaṃ refers to the path; by having arisen through it and causing it to arise in the world, and by having become or attained it through self-originated knowledge, it is brahmabhūto.
Hoặc, "brahma" được gọi là con đường (magga), Ngài đã sinh ra từ đó và làm phát sinh nó cho thế gian, và Ngài đã đạt được nó bằng tự tri (sayambhūñāṇa), nên Ngài là brahmabhūto.
Evaṃ dvinnaṃ dhātūnaṃ vasena vutto attho veditabbo.
Thus, the meaning explained in terms of the two roots should be understood.
Ý nghĩa được giải thích theo hai gốc từ như vậy cần phải được hiểu.
Aparāni cettha nidassanapadāni veditabbāni.
Other illustrative terms here should be understood.
Các từ ví dụ khác cũng cần được biết ở đây.
‘‘Tātā mayaṃ mahallakā suddhodanamahārājaputtaṃ buddhabhūtaṃ sambhāveyyāma vā no vā, tumhe tassa sāsane pabbajeyyāthā’’ti ca ‘‘atha kho therā bhikkhū āyasmantaṃ revataṃ sahajātiyaṃ sambhāviṃsū’’ti cāti.
Such as: "Sirs, we are old. Shall we honor the Buddha, Prince Suddhodana’s son, or not? You should go forth in his Dispensation," and "Then the elder bhikkhus honored Venerable Revata, their compatriot."
Như trong câu: "Này các con, chúng ta đã già, chúng ta không biết có còn có thể gặp được Thái tử Suddhodana đã thành Phật hay không, các con hãy xuất gia trong giáo pháp của Ngài", và "Rồi các vị Tỳ-kheo trưởng lão đã gặp Tôn giả Revata đồng hương."
Aññānipi panettha ‘‘manussabhūto, devabhūto’’tiādīni yojetabbāni.
Other similar terms like "manussabhūto, devabhūto" and so on should be applied here.
Nhiều từ khác như "manussabhūto, devabhūto" cũng cần được áp dụng ở đây.
Tathā hi saṃsāramocakapetavatthu aṭṭhakathāyaṃ ‘‘manussabhūtātimanussesu jātā, manussabhāvaṃ vā pattā’’ti attho saṃvaṇṇito.
Thus, in the commentary to the Saṃsāramocaka Petavatthu, the meaning of manussabhūtā is expounded as 'born among humans, or having attained the human state'.
Thật vậy, trong chú giải Saṃsāramocakapetavatthu, ý nghĩa được giải thích là: " manussabhūtā có nghĩa là sinh ra giữa loài người, hoặc đã đạt đến trạng thái loài người."
Ettha ca bhāvetīti anukampati puttaṃ vā bhātaraṃ vā yaṃkiñci.
Here, bhāveti means 'he compassionately regards' a son or a brother or anything.
Ở đây, bhāveti có nghĩa là thương xót con trai, anh em, hoặc bất cứ ai.
Manobhāvanīyāti ‘‘dīghāyukā hontu bhadantā arogā abyāpajjā’’ti evamādinā bhāvetabbā anukampitabbāti manobhāvanīyā.
Manobhāvanīyā means 'those to be cherished by the mind', or 'those to be compassionately regarded' with words like "May the reverends live long, be free from illness, be free from affliction."
Manobhāvanīyā có nghĩa là những người cần được thương xót, cần được quan tâm bằng những lời như "Kính bạch chư Tôn đức, xin được sống lâu, không bệnh tật, không tai họa."
Aññattha pana manobhāvanīyāti manovaḍḍhanakāti attho.
In other contexts, manobhāvanīyā means 'those who gladden the mind'.
Ở một chỗ khác, manobhāvanīyā có nghĩa là những người làm cho tâm phát triển.
Yesu hi diṭṭhesu mano vaḍḍhati, ‘‘te manobhāvanīyā’’ti vuccanti.
Indeed, those upon seeing whom the mind is gladdened are called "manobhāvanīyā."
Thật vậy, những người mà khi thấy họ thì tâm phát triển, được gọi là "manobhāvanīyā".
Ettha ca kāmoti rūpādivisayaṃ kāmetīti kāmo.
Here, kāmo means 'kāmo' because it desires objects like forms.
Ở đây, kāmo có nghĩa là dục (kāma) vì nó mong muốn các đối tượng như sắc.
Kāmiyatīti vā kāmo, kilesakāmavatthukāmavasenetaṃ daṭṭhabbaṃ.
Or, that which is desired is kāmo; this should be understood in terms of defilement-kāma and object-kāma.
Hoặc kāmo là cái được mong muốn, điều này cần được hiểu theo nghĩa phiền não dục (kilesakāma) và vật dục (vatthukāma).
Kileso hi tebhūmakavaṭṭasaṅkhātañca vatthu ‘‘kāmo’’ti vuccati.
Indeed, the defilement and the object, which is the three-realm saṃsāra, are called "kāmo."
Thật vậy, phiền não và các đối tượng thuộc ba cõi luân hồi được gọi là "kāmo".
Māropi vā devaputto ‘‘kāmo’’ti vuccati.
Or, the deva Mārā is also called "kāmo."
Hoặc, vị thiên tử Māra cũng được gọi là "kāmo".
So hi accantakaṇhadhammasamaṅgitāya papañcasamatikkantepi buddhapaccekabuddhabuddhasāvake attano vase ṭhapetuṃ kāmetīti ‘‘kāmo’’ti vuccati.
He is called "kāmo" because, being endowed with extremely dark qualities, he desires to keep even Buddhas, Paccekabuddhas, and disciples of the Buddha—who have overcome papañca—under his sway.
Thật vậy, do Ngài có đầy đủ các pháp cực kỳ đen tối, Ngài mong muốn đặt cả chư Phật, chư Phật Độc Giác và chư Thanh văn của Phật, những bậc đã vượt qua mọi hý luận, vào quyền kiểm soát của mình, nên Ngài được gọi là "kāmo".
Idāni abhikkantasaddassa bhūvādigaṇe ‘‘kamu padavikkhepe’’ti vohārasīsena vuttassa kamudhātussa vasena idha ca ‘‘kamu icchākantīsū’’ti vuttassa kamudhātussa vasena atthuddhāraṃ kathayāma.
Now we shall explain the meaning of the word abhikkanta, in terms of the root kamu mentioned in the Bhūvādi group under the heading "kamu in the sense of stepping," and in terms of the root kamu mentioned here as "kamu in the sense of wishing, desiring."
Bây giờ, chúng tôi sẽ giải thích ý nghĩa của từ abhikkanta, theo gốc từ kamu được nói đến trong nhóm Bhūvādi với tiêu đề "kamu padavikkhepe" (kamu có nghĩa là bước đi), và theo gốc từ kamu được nói đến ở đây với tiêu đề "kamu icchākantīsu" (kamu có nghĩa là mong muốn, khát khao).
Abhikkantasaddo khayasundarābhirūpaabbhanumodanesu dissati.
The word abhikkanta is found in the meanings of 'elapsed', 'beautiful', 'excellent', and 'approval'.
Từ abhikkanta được thấy trong các nghĩa như: đã hết, đẹp, khả ái, và tán thán.
‘‘Abhikkantā bhante ratti, nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho’’tiādīsu khaye dissati.
It is found in the sense of 'elapsed' in phrases like: "Venerable sir, the night is far advanced, the first watch is gone, the community of bhikkhus has been sitting for a long time."
Trong các câu như: "Bạch Thế Tôn, đêm đã tàn, canh đầu đã qua, Tăng chúng đã ngồi lâu," nó được thấy với nghĩa đã hết.
‘‘Ayaṃ imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cā’’tiādīsu sundare.
In the sense of 'beautiful' in phrases like: "This one among these four individuals is more excellent and more sublime."
Trong các câu như: "Vị này là người vượt trội và cao quý hơn trong bốn hạng người này," nó được thấy với nghĩa đẹp.
Imāni saṃvaccharassa nāmāni ‘‘saṃvaccharo, vaccharo, samā, hāyano, sarado, vasso’’tiādīni bhavanti.
These are the names for a year: "saṃvaccharo, vaccharo, samā, hāyano, sarado, vasso" and so on.
Đây là những tên của năm: "saṃvaccharo, vaccharo, samā, hāyano, sarado, vasso" và các từ tương tự.
Nisāmetīti vitakketi upadhāreti.
Nisāmeti means 'he ponders' or 'he considers'.
Nisāmeti có nghĩa là suy tư, quán xét.
Ettha hi ‘‘iṅgha maddi nisāmehi, nigghoso yādiso vane’’ti pāḷi nidassanaṃ.
Here, indeed, the Pali text "Come, Maddi, listen, what kind of sound is in the forest" is an example.
Thật vậy, ở đây, câu Pāḷi “Này Maddī, hãy lắng nghe, tiếng vang trong rừng như thế nào” là một ví dụ.
Tattha nisāmehīti vitakkehi upadhārehīti attho.
There, nisāmehi means 'consider and examine'.
Trong đó, nisāmehi có nghĩa là “hãy suy xét, hãy quán sát.”
Paṭisāmetīti bhaṇḍaṃ guttaṭṭhāne nikkhipati.
Paṭisāmeti means 'places goods in a guarded place'.
Paṭisāmeti là đặt đồ vật vào nơi bảo vệ.
Ettha pana nisāmetīti pekkhati oloketi.
Here, however, nisāmeti means 'sees, observes'.
Tuy nhiên, ở đây nisāmeti có nghĩa là xem xét, quán sát.
Tathā hi ‘‘iṅgha maddi nisāmehi, cittaṃ rūpaṃva dissatī’’ti pāḷi dissati.
Thus, the Pali text "Come, Maddi, observe, the mind appears like a form" is seen.
Thật vậy, câu Pāḷi “Này Maddī, hãy lắng nghe, tâm hiện ra như sắc pháp” được tìm thấy.
Tattha hi nisāmehīti olokehīti attho.
There, indeed, nisāmehi means 'observe'.
Trong đó, nisāmehi có nghĩa là “hãy quán sát.”
Dhātūnamatthātisayena yogoti vacanato pana upasaggayogato vā savanepi ayaṃ vattati.
However, due to the extreme meaning of the roots, or due to being joined with a prefix, this also applies to hearing.
Tuy nhiên, theo quy tắc “ý nghĩa của các gốc từ thay đổi tùy theo tiền tố” hoặc do sự kết hợp với tiền tố, gốc từ này cũng được dùng trong nghĩa “nghe”.
Tathā hi ‘‘tato kaṇhājināyāpi, nisāmehi rathesabhā’’tiādikā pāḷiyo dissanti.
Thus, Pali texts such as "Therefore, Kaṇhājinā, listen, O foremost of chariots" are seen.
Thật vậy, các câu Pāḷi như “tato kaṇhājināyāpi, nisāmehi rathesabhā” được tìm thấy.
Tattha nisāmehīti suṇohīti attho.
There, nisāmehi means 'listen'.
Trong đó, nisāmehi có nghĩa là “hãy nghe.”
Pāra tīra kammasampattiyaṃ.
Pāra, Tīra (to complete work).
Pāra, tīra trong nghĩa “hoàn thành công việc”.
Kammasampatti nāma kammassa parisamāpanaṃ niṭṭhāpanaṃ.
Kammasampatti means 'completion of work, bringing work to an end'.
Kammasampatti là sự hoàn thành công việc, sự kết thúc công việc.
Pāreti, pārayati.
Pāreti, pārayati.
Pāreti, pārayati.
Tīreti, tīrayati.
Tīreti, tīrayati.
Tīreti, tīrayati.
Pāraṃ.
Pāra (the far shore, completion).
Pāraṃ.
Tīraṃ.
Tīra (shore, completion).
Tīraṃ.
Vikkamāmi na pāremi, bhūmiṃ sumbhāmi vegasā.
I strive, but I cannot complete (it); I tear up the ground with speed.
Ta bước đi nhưng không thể vượt qua, ta xới tung đất với sức mạnh.
Taṃ kiccaṃ tīretvā gato.
Having completed that task, he went.
Hoàn thành công việc đó rồi đi.
Santīraṇaṃ, tīraṇapariññāti ca ādīni ettha dassetabbāni.
Santīraṇa (investigation), tīraṇapariññā (understanding by investigation) and so forth should be shown here.
Santīraṇa, tīraṇapariññā và các từ khác cần được chỉ ra ở đây.
Tattha dhammoti anekavidhesu dhammesu lokuttaro uppādito sacchikato ca catūsu apāyesu saṃsāre vā satte apatamāne dhāretīti dhammo.
There, dhamma means 'that which holds beings from falling into the four lower realms or saṃsāra' among the various kinds of dhammas, namely the supramundane dhamma that has been produced and realized.
Trong đó, dhammo là Pháp (Dhamma) vì trong nhiều loại pháp, Pháp siêu thế đã được phát sinh và chứng đắc, giữ gìn chúng sinh không rơi vào bốn đường khổ hoặc luân hồi.
Atha vā sotāpannādīhi ariyehi dhāriyati, nu puthujjanehītipi dhammo.
Alternatively, dhamma is that which is upheld by noble ones like stream-enterers, not by ordinary individuals.
Hoặc, dhammo là Pháp vì được các bậc Thánh như vị Nhập Lưu nắm giữ, chứ không phải bởi phàm phu.
Catubhūmiko pana sakalakkhaṇaṃ dhāretīti dhammo.
But dhamma is that which holds all characteristics of the four planes (kāmabhūmi, rūpabhūmi, arūpabhūmi, lokuttarabhūmi).
Pháp tứ địa là dhammo vì nó nắm giữ tất cả các đặc tính.
Kakkhaḷattādinā phusanādinā santiādinā sakasakabhāvena paṇḍitehi dhāriyati sallakkhiyatītipi dhammo.
Dhamma is also that which is held and distinguished by the wise through its own nature, such as hardness, touching, or tranquility.
Pháp cũng là dhammo vì được các bậc hiền trí nắm giữ và nhận biết bằng cách xúc chạm với sự cứng rắn v.v., sự xúc chạm v.v., sự an tịnh v.v., với bản chất riêng của chúng.
Tepiṭako pana pāḷidhammo sakatthaparatthādibhee atthe dhāretīti dhammo.
And dhamma refers to the Tipiṭaka Pāḷi Dhamma, which holds meanings such as one's own welfare and the welfare of others.
Pháp Pāḷi Tam Tạng là dhammo vì nó nắm giữ các ý nghĩa khác nhau như nghĩa tự lợi và tha lợi.
Keci tu vidū ‘‘pāpake akusale dhamme dhunāti kampeti viddhaṃsetīti dhammo’’ti dhūdhātuvasenapi nibbacanaṃ vadanti, taṃ maggadhamme atīva yujjati, phalanibbānapariyattidhammesu pana pariyāyena yujjati.
Some scholars, however, say that " dhamma" is also an etymology based on the root dhū (to shake, to vibrate, to destroy), meaning 'that which shakes, causes to tremble, or destroys evil unwholesome dhammas'; this applies very well to the path-dhamma, but applies circumstantially to the fruition, nibbāna, and textual dhammas.
Một số học giả cũng giải thích dhammo theo gốc từ dhū (rung chuyển, làm rung động, phá hủy) là “rung chuyển, làm rung động, phá hủy các pháp bất thiện, ác nghiệp”, điều này rất phù hợp với Pháp Đạo, nhưng chỉ phù hợp một cách gián tiếp với Pháp Quả, Niết Bàn và Pháp Ba-la-mật.
Atha vā dhammasaddo sabhāvapaññāpuññapaññattiāpattipariyattinissattanijjīvatāvikāraguṇapacca- yapaccayuppannādīsu dissati.
Alternatively, the word dhamma is seen in the senses of intrinsic nature, wisdom, merit, designation, transgression, scriptural study, absence of a self and living entity, alteration, quality, condition, and the conditioned by a condition, and so on.
Hoặc, từ dhamma được thấy trong nghĩa bản chất, trí tuệ, công đức, khái niệm, phạm lỗi, kinh điển, vô ngã, vô sinh, biến đổi, đức tính, nhân duyên, pháp duyên sinh v.v.
Ayañhi ‘‘kusalā dhammā akusalā dhammā abyākatā dhammā’’tiādīsu sabhāve dissati.
Indeed, this* is seen in the sense of nature in phrases such as "wholesome phenomena, unwholesome phenomena, indeterminate phenomena."
Điều này được thấy trong nghĩa bản chất (sabhāva) ở các trường hợp như “các pháp thiện, các pháp bất thiện, các pháp vô ký”.
Puññe.
In the sense of merit.
Trong các trường hợp như trên, (được thấy) trong nghĩa phước đức (puñña).
‘‘Paññattidhammā, niruttidhammā, adhivacanādhammā’’tiādīsu paññattiyaṃ.
In the sense of designation, in phrases such as "designated phenomena, linguistic phenomena, conventional phenomena."
Trong các trường hợp như “pháp chế định (paññatti-dhamma), pháp ngữ nghĩa (nirutti-dhamma), pháp từ ngữ (adhivacana-dhamma)”, (được thấy) trong nghĩa chế định (paññatti).
‘‘Pārājikā dhammā, saṅghādisesā dhammā’’tiādīsu āpattiyaṃ.
In the sense of offense, in phrases such as "pārājika offenses, saṅghādisesa offenses."
Trong các trường hợp như “các pháp Pārājika, các pháp Saṅghādisesa”, (được thấy) trong nghĩa tội (āpatti).
‘‘Idha bhikkhu dhammaṃ jānāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇa’’ntiādīsu pariyattiyaṃ.
In the sense of study (pariyatti), in phrases such as "Here a bhikkhu knows the Dhamma: sutta, geyya, veyyākaraṇa."
Trong các trường hợp như “Ở đây, Tỳ-kheo biết pháp, kinh, kệ, giải thích”, (được thấy) trong nghĩa học tập (pariyatti).
‘‘Tasmiṃ kho pana samaye dhammā honti.
In phrases such as "At that time, phenomena exist.
“Vào thời điểm đó, các pháp hiện hữu.
Dhammesu dhammānupassī viharatī’’tiādīsu nissattanijjīvatāyaṃ.
He dwells contemplating phenomena in phenomena," and so forth, in the sense of being without essence or soul (nissattanijjīvatā).
Vị ấy an trú quán pháp trên các pháp,” trong các trường hợp như trên, (được thấy) trong nghĩa vô ngã vô sinh (nissattanijjīvatā).
‘‘Jātidhammā jarādhammā maraṇadhammā’’tiādīsu vikāre.
In the sense of change, in phrases such as "subject to birth, subject to aging, subject to death."
Trong các trường hợp như “các pháp sinh, các pháp già, các pháp chết”, (được thấy) trong nghĩa biến hoại (vikāra).
‘‘Channaṃ buddhadhammāna’’ntiādīsu guṇe.
In the sense of quality, in phrases such as "of the six Buddha-dhamma (qualities of the Buddha)."
Trong các trường hợp như “sáu Phật pháp”, (được thấy) trong nghĩa đức tính (guṇa).
‘‘Hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu paccaye.
In the sense of cause, in phrases such as "Knowledge of the cause is dhammapaṭisambhidā."
Trong các trường hợp như “Trí về nhân là dhammapaṭisambhidā (vô ngại giải về pháp)”, (được thấy) trong nghĩa nhân (paccaya).
‘‘Ṭhitāvasā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā’’tiādīsu paccayuppanne.
In the sense of results arisen from causes, in phrases such as "the established element, the regularity of phenomena, the fixed nature of phenomena."
Trong các trường hợp như “Giới ổn định, giới thường tại, sự ổn định của pháp, quy luật của pháp”, (được thấy) trong nghĩa quả của nhân (paccayuppanna).
Atha vā dhammasaddo pariyattisaccasamādhipaññāpakatipuññāpattiñeyyādīsu bahūsu atthesu diṭṭhappayogo.
Alternatively, the word dhamma is observed to be used in many senses such as study (pariyatti), truth, concentration, wisdom, nature, merit, offense, and knowables.
Hoặc là, từ dhamma được dùng phổ biến trong nhiều nghĩa như học tập, chân lý, định, tuệ, bản chất, phước đức, tội, đối tượng nhận biết, v.v.
Tathā hi ‘‘idha bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇātī’’tiādīsu pariyattiyaṃ dissati.
Thus, it is seen in the sense of study (pariyatti) in phrases such as "Here a bhikkhu masters the Dhamma."
Thật vậy, nó được thấy trong nghĩa học tập ở các trường hợp như “Ở đây, Tỳ-kheo học tập pháp”.
‘‘Diṭṭhadhammo pattadhammo’’tiādīsu sacce.
In the sense of truth, in phrases such as "seen Dhamma, attained Dhamma."
Trong nghĩa chân lý ở các trường hợp như “đã thấy pháp, đã đạt pháp”.
‘‘Evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu samādhimhi.
In the sense of concentration, in phrases such as "Such were those Bhagavants in Dhamma."
Trong nghĩa định ở các trường hợp như “Các Đức Thế Tôn ấy có định như vậy”.
‘‘Saccaṃ dhammo dhiti cāgo’’ti evamādīsu paññāyaṃ.
In the sense of wisdom, in phrases such as "Truth, Dhamma, fortitude, generosity," and so forth.
Trong nghĩa trí tuệ ở các trường hợp như “Chân lý, pháp, kiên trì, xả ly” và tương tự.
‘‘Jātidhammānaṃ bhikkhave sattāna’’nti evamādīsu pakatiyaṃ.
In the sense of nature, in phrases such as "O bhikkhus, beings subject to birth," and so forth.
Trong nghĩa bản chất ở các trường hợp như “Này các Tỳ-kheo, các chúng sinh có bản chất sinh” và tương tự.
‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāri’’nti evamādīsu puññe.
In the sense of merit, in phrases such as "Indeed, Dhamma protects the one who practices Dhamma," and so forth.
Trong nghĩa phước đức ở các trường hợp như “Pháp chắc chắn bảo vệ người hành pháp” và tương tự.
‘‘Cattāro pārājikā dhammā’’tiādīsu āpattiyaṃ.
In the sense of offense, in phrases such as "the four pārājika offenses."
Trong nghĩa tội ở các trường hợp như “bốn pháp Pārājika” và tương tự.
‘‘Kusalā dhammā’’tiādīsu ñeyye.
In the sense of knowables, in phrases such as "wholesome phenomena."
Trong nghĩa đối tượng nhận biết ở các trường hợp như “các pháp thiện” và tương tự.
Evaṃ dhammasaddappavattivisayā vividhā aṭṭhakathācariyehi dassitā, tattha tattha pana ādisaddena yuttivisayādayo ca atthā gahetabbā.
Thus, various scopes of the application of the word Dhamma have been shown by the Aṭṭhakathā teachers; in those places, by the word "etc." (ādi), meanings such as 'justice' (yutti) and 'object' (visaya) should be understood.
Như vậy, các Aṭṭhakathācariya (Luận sư) đã chỉ ra các phạm vi sử dụng khác nhau của từ dhamma, và ở mỗi nơi, các nghĩa như sự hợp lý, đối tượng, v.v., cũng cần được hiểu qua từ “v.v.”.
Tathā hi dhammasaddo –
Thus, the word dhamma —
Thật vậy, từ dhamma –
Pāla rakkhaṇe.
Pāla in the sense of protecting.
Pāla có nghĩa bảo vệ.
‘‘Rakkhaṇaṃ, tāṇaṃ, gopanaṃ, avanaṃ, pālanaṃ, rakkhā, rakkhaṇā, gutti’’ iccete pariyāyā.
"Protecting, saving, guarding, defending, safeguarding, protection, safeguarding, security" – these are synonyms.
“Bảo vệ, cứu giúp, che chở, giữ gìn, nuôi dưỡng, sự bảo vệ, sự bảo hộ, sự giữ gìn” là các từ đồng nghĩa.
Pāleti, pālayati.
Pāleti, pālayati (he protects).
Pāleti, pālayati (bảo vệ).
Pālako, buddhapālo.
Pālako (protector), Buddhapālo (Buddha's protector).
Pālako (người bảo vệ), Buddhapālo (người bảo vệ của Đức Phật).
Ambapālī gaṇikā.
Ambapālī the courtesan.
Ambapālī (nữ kỹ nữ Ambapālī).
Samo bhavatu pālinā.
May he be equal to Pālī (a king's name).
Hãy bình đẳng như Pāli.
Pālito, pālanaṃ, pāḷi.
Pālito (protected), pālanaṃ (protection), pāḷi (Pali text).
Pālito (được bảo vệ), pālanaṃ (sự bảo vệ), pāḷi (kinh điển).
Ettha pāḷīti atthaṃ pāletīti pāḷi, lassa ḷattaṃ.
Here, pāḷī means that which protects the meaning, hence pāḷi, with la changed to ḷa.
Ở đây, pāḷī có nghĩa là pāḷi vì nó bảo vệ ý nghĩa (atthaṃ pāleti), chữ la biến thành ḷa.
Atha vā antodakaṃ rakkhaṇaṭṭhena mahato taḷākassa thirā mahatīti pāḷi viyāti pāḷi, pariyattidhammo.
Alternatively, pāḷi is like the strong, great embankment of a large pond that protects the water inside, hence pāḷi, meaning the textual Dhamma (pariyattidhamma).
Hoặc là, pāḷi (kinh điển) giống như một bờ đê lớn và vững chắc của một cái hồ lớn, bảo vệ nước bên trong, đó là pháp học (pariyattidhamma).
Aparo nayo pakaṭṭhānaṃ ukkaṭṭhānaṃ sīlādiatthānaṃ bodhanato sabhāvaniruttibhāvato buddhādīhi bhāsitattā ca pakaṭṭhānaṃ vacanappabandhānaṃ āḷīti pāḷi.
Another explanation: pāḷi is a line (āḷī) of excellent (pakaṭṭha), superior meanings like Sīla (moral conduct), which brings understanding, has the nature of intrinsic utterance, and is spoken by the Buddhas, hence a line of excellent verbal compositions.
Một cách khác, pāḷi là một chuỗi lời nói (vacanappabandha) xuất sắc (pakaṭṭha) vì nó làm hiển lộ các ý nghĩa cao thượng (ukkaṭṭha) như giới (sīla), v.v., vì nó là bản chất của ngữ nghĩa (sabhāvanirutti-bhāva), và vì nó được các Đức Phật, v.v., thuyết giảng.
Ayañhi ‘‘pāḷiyā atthamupaparikkhantī’’tiādīsu pariyattidhammasaṅkhāte pāḷidhamme dissati.
Indeed, this is seen in the textual Dhamma, called pāḷi-dhamma, in phrases such as "examining the meaning in the Pāli text."
Thật vậy, nó được thấy trong pāḷidhamma, tức là pháp học, ở các trường hợp như “xem xét ý nghĩa trong pāḷi”.
‘‘Mahato taḷākassa pāḷī’’tiādīsu taḷākapāḷiyaṃ.
In the embankment of a pond, in phrases such as "the embankment of a large pond."
Trong bờ đê của hồ ở các trường hợp như “bờ đê của một cái hồ lớn”.
‘‘Pāḷiyā nisīdiṃsū’’tiādīsu pantiyaṃ, paṭipāṭiyā nisīdiṃsūti attho.
In the sense of a row, in phrases such as "they sat in a row," meaning they sat in sequence.
Trong hàng ở các trường hợp như “họ ngồi thành hàng”, nghĩa là họ ngồi theo thứ tự.
Imasmiṃ panatthe dhātuyā kiccaṃ natthi.
In this sense, there is no function for the root verb.
Trong nghĩa này, không có vai trò của động từ căn.
Pāṭipadiko hi pantivācako pāḷisaddo.
For the word pāḷi meaning 'row' is a nominal stem.
Thật vậy, từ pāḷi là một từ nguyên thủy (pāṭipadika) chỉ hàng.
Tattha tiloti tilagaccho.
Here, tilo means the sesame plant.
Ở đây, tilo là cây mè.
Tilanti tapphalaṃ.
Tilaṃ means its fruit (seed).
Tilaṃ là quả của nó.
Tato pana nikkhanto sineho telaṃ.
And the unction (sineha) extracted from that is telaṃ (oil).
Chất bôi trơn (sineha) được chiết xuất từ đó là telaṃ (dầu).
So hi ‘‘tilānaṃ idanti tela’’nti vuccati.
For it is called "this oil is of sesame seeds."
Nó được gọi là “dầu của mè” (tilānaṃ idanti tela).
Yadi evaṃ ‘‘sāsapatela’’ntiādivacanaṃ na yujjeyyāti?
If so, would the phrase "sāsapatelaṃ (mustard oil)" and so forth, not be appropriate?
Nếu vậy, cách nói “dầu mù tạt” (sāsapatelaṃ) và tương tự sẽ không hợp lý sao?
No na yujjati, ‘‘tilasinehane’’ti evaṃ vuttāya tiladhātuyā sāmaññato yassa kassaci sinehassa vacanato.
No, it is not inappropriate, because the root tila as stated "tilasinehane" (in the sense of anointing/lubricating) generally applies to any unction.
Không, nó không phải là không hợp lý, vì từ căn tila được nói là “sinehane” (bôi trơn) một cách tổng quát, nên nó có thể chỉ bất kỳ chất bôi trơn nào.
Tena ‘‘sāsapatelaṃ, madhukatela’’ntiādayo sāsane payogā dissanti.
Therefore, uses like "sāsapatelaṃ (mustard oil), madhukatelaṃ (madhuka oil)" are seen in the scriptures.
Do đó, trong giáo pháp, các cách dùng như “dầu mù tạt” (sāsapatelaṃ), “dầu madhuka” (madhukatelaṃ) và tương tự được thấy.
Mayaṃ pana tiladhātuvasena nipphannānaṃ tilagacchatapphalavācakānaṃ ‘‘tilo, tila’’nti saddarūpānaṃ pakāsanamukhena ‘‘tilānaṃ idanti tela’’nti vadāma, na pana tena vacanena sāsapādīnaṃ sinehassa atelattaṃ vadāma.
But we say "this oil is of sesame seeds" by way of explaining the words "tilo, tilaṃ" which mean the sesame plant and its fruit, derived from the root tila, and we do not say by that statement that the oil of mustard and so forth is not oil.
Chúng tôi, thông qua việc làm rõ các dạng từ “tilo, tilaṃ” chỉ cây mè và quả của nó, được hình thành từ từ căn tila, nói rằng “đây là dầu của mè” (tilānaṃ idanti tela), nhưng chúng tôi không nói rằng chất bôi trơn của mù tạt, v.v., không phải là dầu bằng cách nói đó.
Atha kiñcarahīti ce?
What then?
Nếu vậy thì là gì?
Taddhitavidhāne viññunaṃ kosallatthaṃ tilasaddaṃ paṭicca ‘‘tilānaṃ idanti tela’’nti vadāma.
We say "this oil is of sesame seeds" with reference to the word tila for the sake of the skill of the wise in the rule of taddhita (derivational suffixes).
Trong phần ngữ pháp Taddhita, để giúp người hiểu biết tinh thông, chúng tôi nói “đây là dầu của mè” (tilānaṃ idanti tela) dựa trên từ tila.
Sinehasaṅkhātassa sāsapādīnaṃ telassa vacanaṃ na jahāma, tasmā udāharaṇappakāsane ‘‘tilo, tilaṃ, tela’’nti avatvā ‘‘telaṃ, tilo, tila’’nti amhehi vuttaṃ.
We do not abandon the naming of the oil of mustard and so forth, which is of the nature of unction. Therefore, in illustrating examples, we did not say "tilo, tilaṃ, telaṃ," but "telaṃ, tilo, tilaṃ."
Chúng tôi không bỏ qua việc gọi chất bôi trơn của mù tạt, v.v., là dầu, do đó, trong phần trình bày ví dụ, chúng tôi đã nói “telaṃ, tilo, tilaṃ” chứ không phải “tilo, tilaṃ, telaṃ”.
Idañhi vacanaṃ telassa sāmaññato sinehe pavattiṃ dīpeti.
Indeed, this statement indicates the general application of 'oil' to unction.
Cách nói này cho thấy sự phổ biến của dầu (tela) trong nghĩa chất bôi trơn (sineha).
Teneva ca sāsane ‘‘tilatelaṃ, sāsapatela’’ntiādinā visesavacanampi dissatīti niṭṭhametthāvagantabbaṃ.
And it is for this reason that specific terms like "tilatelaṃ (sesame oil), sāsapatelaṃ (mustard oil)" are seen in the scriptures; this conclusion should be understood here.
Và chính vì thế, trong giáo pháp, cách nói đặc biệt như “dầu mè” (tilatelaṃ), “dầu mù tạt” (sāsapatelaṃ) và tương tự cũng được thấy, điều này cần được hiểu rõ ở đây.
Apica telasaddo yebhuyyena tilatele vattati, yathā migasaddo hariṇamigetipi daṭṭhabbaṃ.
Furthermore, the word tela is mostly used for sesame oil, just as the word miga (deer) should be understood as referring to the hariṇa deer in particular.
Hơn nữa, từ tela chủ yếu được dùng cho dầu mè, giống như từ miga cũng được dùng cho hươu (hariṇa) và các loài thú (miga) khác.
Maccu pana kālayati tesaṃ tesaṃ sattānaṃ jīvitaṃ khepeti samucchedavasena nāsetīti kāloti vuccati.
But death is called kāla because it destroys (kālayati) the life of those beings by annihilating it completely.
Còn tử thần được gọi là kāla vì nó tiêu hủy (kālayati) sinh mạng của các chúng sinh đó, hủy diệt chúng theo cách đoạn diệt.
Tenāhu aṭṭhakathācariyā ‘‘kāloti maccu.
Therefore, the Aṭṭhakathācariyā say, " Kāla means death.
Vì thế, các vị Aṭṭhakathācariya đã nói: “ Kāla là tử thần.
Kālayati sattānaṃ jīvitaṃ nāsetīti kālo.
It is kāla because it destroys the lives of beings.
Nó hủy diệt (nāseti) sinh mạng của chúng sinh, nên gọi là kāla.
Kālena maccunā kato nāsitoti kālakato’’ti.
That which is destroyed by kāla, by death, is kālakato (dead)."
Được tử thần (kālena maccunā) hủy diệt (kato nāsito) nên gọi là kālakato.”
‘‘Maraṇaṃ hindaṃ maccu maṭṭu cuti kālo antako nikkhepo’’ti maraṇassābhidhānāni.
"Maraṇa, hinda, maccu, maṭṭu, cuti, kāla, antako, nikkhepo" are synonyms for death.
“Maraṇaṃ, hindaṃ, maccu, maṭṭu, cuti, kālo, antako, nikkhepo” là các tên gọi của sự chết.
Ettha sīlanti sīleti upadhāreti taṃsamaṅgīpuggalaṃ apāyesu uppattinivāraṇavasena bhuso dhāretīti sīlaṃ.
Here, sīla means that which upholds (sīleti upadhāreti) the person endowed with it, firmly sustaining them by preventing their rebirth in states of woe, thus it is sīla.
Ở đây, sīla là cái nắm giữ mạnh mẽ (sīleti upadhāreti) người có đầy đủ nó (taṃsamaṅgīpuggalaṃ), ngăn chặn sự tái sinh vào các khổ cảnh, nên gọi là sīla.
Atha vāsīliyati upacāriyati sappurisehi hadayamaṃsantaraṃ upanetvā dhāriyatīti sīlaṃ.
Or, it is sīla because it is practiced (sīliyati) and observed (upacāriyati) by good people, being held close to their hearts.
Hoặc là, sīla là cái được người thiện trí thực hành (sīliyati upacāriyati), được giữ gìn bằng cách mang vào tận tâm can, nên gọi là sīla.
Sīlana nti bhūvādigaṇe avippakiṇṇatāsaṅkhātaṃ samādhānaṃ vuccati.
Sīlana in the bhūvādi class refers to concentration, which is non-distraction.
Sīlana trong nhóm động từ Bhūvādi được nói đến như là sự tập trung (samādhānaṃ) được gọi là sự không phân tán.
Tattha ‘‘sīlatī’’ti rūpaṃ, idha pana ādhārabhāvasaṅkhātaṃ upadhāraṇaṃ vuccati.
There, the form is "sīlati," but here, upholding, which is being a support, is spoken of.
Ở đó, hình thái là "sīlati", nhưng ở đây, nó được nói đến như là sự nắm giữ (upadhāraṇaṃ) được gọi là trạng thái làm nền tảng.
Ettha ca ‘‘sīleti, sīlayatī’’ti rūpāni.
And here, the forms are "sīleti, sīlayati."
Ở đây, các hình thái là "sīleti, sīlayati".
Aṭṭhakathāsu hi ‘‘kusalānaṃ dhammānaṃ patiṭṭhāvasena ādhārabhāvo upadhāraṇa’’nti vutto.
Indeed, in the Aṭṭhakathās, "upholding by way of being a foundation for wholesome states" is stated.
Trong các Aṭṭhakathā, nó được nói là "sự nắm giữ là trạng thái làm nền tảng cho các pháp thiện theo nghĩa thiết lập".
Pala mūla lavanapavanesu.
Pala in rooting, cutting, cleansing.
Pala (gốc rễ, cắt, thanh lọc).
Lavanaṃ chedanaṃ, pavanaṃ sodhanaṃ.
Lavanaṃ is cutting, pavanaṃ is cleansing.
Lavanaṃ là cắt, pavanaṃ là thanh lọc.
Pāleti, pālayati.
Pāleti, pālayati.
Pāleti, pālayati.
Palaṃ nāma mānaviseso.
Pala is a particular measure.
Pala là một đơn vị đo lường.
Lokassa vimatiṃ pāleti lunāti sodheti cāti palaṃ.
It is pala because it protects (pāleti), cuts (lunāti), and cleanses (sodheti) the doubt of the world.
Nó bảo vệ (pāleti), cắt bỏ (lunāti), và thanh lọc (sodheti) sự nghi ngờ của thế gian, nên gọi là pala.
Mūleti, mūlayati.
Mūleti, mūlayati.
Mūleti, mūlayati.
Saddasatthavidū pana ‘‘mūlayati kedāraṃ, mūlayati dhañña’’nti payogaṃ vadanti.
However, grammarians speak of the usage "mūlayati kedāraṃ, mūlayati dhaññaṃ" (he roots the field, he roots the grain).
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học nói về cách dùng "mūlayati kedāraṃ, mūlayati dhaññaṃ" (mūlayati cánh đồng, mūlayati lúa).