400. Tatthāti dibbasotadhātuyā niddese.
Therein refers to the explanation of the divine ear element (dibbasotadhātu).
400. Tatthā (ở đó) – tức là trong phần trình bày về thiên nhĩ giới (dibbasotadhātu).
Abhiññāpāḷiyā hi niddesamukhena abhiññānaṃ nibbattanavidhi vidhīyati.
Indeed, in the Abhiññā Pāḷi, the method for developing the supernormal powers is prescribed through the medium of explanation.
Thật vậy, trong Pāḷi về Abhiññā, phương pháp thành tựu các Abhiññā được quy định thông qua cách trình bày.
Abhiññāsīsenettha abhiññāpāḷi vuttā.
Here, Abhiññā Pāḷi is referred to by the heading Abhiññā.
Ở đây, Pāḷi về Abhiññā được nói dưới tiêu đề Abhiññā.
Tenāha ‘‘tato parāsu ca tīsu abhiññāsū’’ti.
That is why it says "in the three subsequent supernormal powers."
Vì vậy, có lời nói: ‘‘và trong ba Abhiññā tiếp theo đó’’.
Tato parāsūti ca satthuno desanākkamaṃ, attano ca uddesakkamaṃ sandhāya vuttaṃ, na paṭipattikkamaṃ.
And "subsequent to that" is stated with reference to the order of the Teacher's discourse and one's own order of enumeration, not the order of practice.
Và ‘‘tato parāsu’’ (tiếp theo đó) được nói liên quan đến thứ tự thuyết giảng của Đức Phật và thứ tự trình bày của chính mình, chứ không phải thứ tự thực hành.
Na hi paṭipajjantā imināva kamena paṭipajjanti.
For those who practice do not practice in this very order.
Vì những người thực hành không thực hành theo thứ tự này.
Sabbatthāti dibbasotadhātupāḷiyaṃ, sesābhiññāpāḷiyañcāti sabbattha.
Everywhere means in the Pāḷi for the divine ear element and in the Pāḷi for the remaining supernormal powers; thus, everywhere.
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) – tức là ở khắp mọi nơi, trong Pāḷi về thiên nhĩ giới và trong Pāḷi về các Abhiññā còn lại.
Tatrāti vākyopaññāse nipātamattaṃ, tatra vā yathāvuttapāṭhe.
Therein is merely an indeclinable particle used for introducing a sentence, or it refers to there in the aforementioned text.
Tatrā (ở đó) – hoặc là một từ ngữ chỉ sự khởi đầu câu, hoặc là tatra (ở đó) trong đoạn văn đã nói.
Dibbasadisattāti dibbe bhavāti dibbā, devānaṃ sotadhātu, tāya dibbāya sadisattā.
Due to being similar to the divine (dibbasadisattā) means that which is born among devas is dibba, the ear element of devas; it is dibba because it is similar to that divine one.
Dibbasadisattā (vì giống như cõi trời) – tức là vì giống như thiên nhĩ giới (sotadhātu) của chư thiên, vốn là ‘‘dibbā’’ (thiên) vì nó tồn tại ở cõi trời.
Idāni taṃ dibbasadisataṃ vibhāvetuṃ ‘‘devānaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to elaborate on that similarity to the divine, it is stated, "For of devas," etc.
Bây giờ, để làm rõ sự giống với cõi trời đó, đã nói ‘‘devānaṃ hi’’ (thật vậy, của chư thiên), v.v.
Tattha sucaritakammanibbattāti saddhābahulatāvisuddhadiṭṭhitānisaṃsadassāvitādisampattiyā suṭṭhu caritattā sucaritena devūpapattijanakena puññakammena nibbattā.
Therein, produced by wholesome kamma (sucaritakammanibbattā) means that which is produced by meritorious kamma that generates rebirth among devas, or rebirth among devas, due to being well-performed with the accomplishment of qualities such as abundance of faith, purity of view, and habitual contemplation of advantages and disadvantages.
Trong đó, sucaritakammanibbattā (sinh ra từ nghiệp thiện) – tức là sinh ra từ nghiệp thiện, là nghiệp tạo ra sự tái sinh vào cõi trời, do đã thực hành tốt đẹp với đầy đủ các phẩm chất như nhiều đức tin, tịnh kiến, thường quán sát lợi ích, v.v.
Pittasemharuhirādīhīti ādi-saddena vātarogādīnaṃ saṅgaho.
In from bile, phlegm, blood, etc. (pittasemharuhirādīhi), the particle etc. includes wind diseases, etc.
Pittasemharuhirādīhi (bởi mật, đờm, máu, v.v.) – với từ ādi (v.v.), bao gồm các bệnh về phong, v.v.
Apalibuddhāti anupaddutā.
Unobstructed means undisturbed.
Apalibuddhā (không bị chướng ngại) – tức là không bị quấy nhiễu.
Pittādīhi anupaddutattā, kammassa ca uḷāratāya upakkilesavimutti veditabbā.
Freedom from defilements should be understood due to not being disturbed by bile, etc., and due to the greatness of the kamma.
Sự upakkilesavimutti (thoát khỏi phiền não) cần được hiểu là do không bị mật, v.v. quấy nhiễu và do nghiệp cao quý.
Upakkilesadosarahitaṃ hi kammaṃ tiṇādidosarahitaṃ viya sassaṃ uḷāraphalaṃ anupakkiliṭṭhaṃ hoti.
Indeed, kamma free from the defilement of impurities, like grain free from the impurities of grass, etc., produces great results and is undefiled.
Thật vậy, nghiệp không có lỗi phiền não thì không bị ô nhiễm, có quả báo lớn, giống như cây lúa không có lỗi cỏ dại, v.v.
Kāraṇūpacārena cassa phalaṃ tathā voharīyati, yathā ‘‘sukkaṃ sukkavipāka’’nti (dī. ni. 3.312; ma. ni. 2.81; a. ni. 4.233).
And its result is designated as such by way of figurative language (kāraṇūpacāra), just as "white, with white result" is said.
Và quả của nghiệp đó được gọi như vậy theo cách ẩn dụ nguyên nhân, như ‘‘nghiệp trắng có quả báo trắng’’ (Dī. Ni. 3.312; Ma. Ni. 2.81; A. Ni. 4.233).
Dūrepīti pi-saddena sukhumassāpi ārammaṇassa sampaṭicchanasamatthataṃ saṅgaṇhāti.
In even at a distance, the particle pi includes the ability to grasp even a subtle object.
Dūrepī (cả ở xa) – với từ pi (cũng, cả), nó bao gồm khả năng tiếp nhận cả đối tượng vi tế.
Pasādasotadhātūti catumahābhūtānaṃ pasādalakkhaṇā sotadhātu.
The sensitive ear element (pasādasotadhātu) is the ear element characterized by sensitivity, of the four great elements.
Pasādasotadhātu (thiên nhĩ giới tịnh sắc) – tức là nhĩ giới có đặc tính tịnh sắc của tứ đại.
Vīriyārambhavaseneva ijjhanato sabbāpi kusalabhāvanā vīriyabhāvanā, padhānasaṅkhārasamannāgatā vā iddhipādabhāvanāpi visesato vīriyabhāvanā, tassā ānubhāvena nibbattā vīriyabhāvanābalanibbattā.
Since all wholesome development (kusalabhāvanā) is achieved solely through the initiation of effort (vīriyārambha), it is vīriya-bhāvanā; or iddhipāda-bhāvanā, which is endowed with supreme effort-formations, is also specifically vīriya-bhāvanā; produced by the power of vīriya-bhāvanā means produced by the efficacy of that development of effort.
Vì tất cả các sự tu tập thiện đều thành tựu nhờ sự tinh tấn (vīriyārambha), nên tất cả các sự tu tập thiện đều là sự tu tập tinh tấn (vīriyabhāvanā); hoặc sự tu tập thần túc (iddhipādabhāvanā) có đầy đủ các hành chính (padhānasaṅkhāra) cũng đặc biệt là sự tu tập tinh tấn; vīriyabhāvanābalanibbattā (sinh ra từ sức mạnh của sự tu tập tinh tấn) là do năng lực của sự tu tập đó mà sinh ra.
Ñāṇamayā sotadhātu ñāṇasotadhātu.
The ear element made of knowledge is ñāṇasotadhātu.
Nhĩ giới do tuệ tạo thành là ñāṇasotadhātu (nhĩ giới tuệ).
Tādisāyevāti upakkilesavimuttatāya, dūrepi sukhumassapi ārammaṇassa sampaṭicchanasamatthatāya ca taṃsadisā eva.
Exactly like that means similar to that (divine sensitive ear element) in being free from defilements and in being capable of grasping even subtle objects from afar.
Tādisāyevā (chỉ giống như vậy) – tức là chỉ giống như vậy, do thoát khỏi phiền não và có khả năng tiếp nhận đối tượng dù ở xa hay vi tế.
Dibbavihāravasena paṭiladdhattāti dibbavihārasaṅkhātānaṃ catunnaṃ bhūmīnaṃ vasena paṭiladdhattā, iminā kāraṇavasenassā dibbabhāvamāha.
Obtained by means of divine abiding (dibbavihāravasena paṭiladdhattā) means obtained by means of the four bases (bhūmi) called divine abodes (dibbavihāra); by this causative phrase, he states its divine nature.
Dibbavihāravasena paṭiladdhattā (do đạt được theo cách trú xứ cõi trời) – tức là do đạt được theo cách bốn tầng thiền được gọi là trú xứ cõi trời (dibbavihāra). Bằng nguyên nhân này, nó nói lên tính chất cõi trời của nhĩ giới đó.
Yaṃ cettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What needs to be said here has already been stated below.
Những gì cần nói ở đây đã được nói ở dưới.
Dibbavihārasannissitattāti aṭṭhaṅgasamannāgamena ukkaṃsagataṃ pādakajjhānasaṅkhātaṃ dibbavihāraṃ sannissāya pavattattā, dibbavihārapariyāpannaṃ vā attanā sampayuttaṃ rūpāvacaracatutthajjhānaṃ nissayapaccayabhūtaṃ sannissitattāti evampettha attho daṭṭhabbo.
‘Dibbavihārasannissitattā’ means that the meaning here is to be understood in this way: because it occurs having resorted to the divine abiding, called the foundation jhāna, which has reached the peak of excellence through being endowed with eight factors; or because it is resorted to by the fourth rūpāvacara jhāna, which is associated with itself and is included in the divine abiding, being a condition of support.
Do nương tựa vào Phạm trú (Dibbavihārasannissitattā) nghĩa là, do nương tựa vào Phạm trú, tức là thiền nền (pādakajjhāna) đã đạt đến mức tối thượng với đầy đủ tám chi phần; hoặc là, do nương tựa vào Tứ thiền Sắc giới (rūpāvacaracatutthajjhāna) liên hệ với chính mình, thuộc về Phạm trú, và là nhân duyên y chỉ (nissayapaccayabhūta). Ý nghĩa trong câu này cần được hiểu như vậy.
Savanaṭṭhenāti saddagahaṇaṭṭhena.
‘Savanaṭṭhenā’ means by the sense of grasping sound.
Theo nghĩa lắng nghe (Savanaṭṭhenā) là theo nghĩa thâu nhận âm thanh.
Yāthāvato hi saddūpaladdhi saddasabhāvāvabodho savanaṃ.
Indeed, the attainment of sound as it truly is, the full comprehension of the nature of sound, is hearing.
Quả thật, sự nhận biết âm thanh đúng như thật, sự thấu hiểu bản chất của âm thanh chính là sự lắng nghe (savana).
Santesupi aññesu sabhāvadhāraṇādīsu dhātuatthesu attasuññatāsandassanatthā satthu dhātudesanāti āha ‘‘nijjīvaṭṭhena cā’’ti.
Even though there are other meanings for the term ‘dhātu’, such as supporting one’s nature, the Buddha’s teaching of the dhātus is for demonstrating the emptiness of self, and so he said: “and by the sense of being without a living essence.”
Dù có những ý nghĩa khác của căn bản từ (dhātu) như giữ gìn bản chất, v.v., nhưng để chỉ rõ sự vô ngã (attasuññatā), Đức Phật đã thuyết giảng về các yếu tố (dhātu) nên Ngài nói “và theo nghĩa vô sinh mạng” (nijjīvaṭṭhena cā).
Sotadhātukiccaṃ saddasampaṭicchanaṃ, saddasanniṭṭhānapaccayatā ca.
The function of the ear element is the receiving of sound and also being the condition for the determination of sound.
Chức năng của nhĩ giới (Sotadhātukiccaṃ) là tiếp nhận âm thanh và là yếu tố để xác định âm thanh.
Ñāṇassa parisuddhi upakkilesavigamenevāti āha ‘‘nirupakkilesāyā’’ti.
The purification of knowledge is indeed through the elimination of defilements, therefore he said: “for the undefiled.”
Sự thanh tịnh của trí tuệ chỉ có được khi các phiền não được loại bỏ, nên Ngài nói “để không có phiền não” (nirupakkilesāyā).
Mānusikā manussa santakā, maṃsasotadhātu, dibbavidūrādivisayaggahaṇasaṅkhātena attano kiccavisesena atikkantaṃ mānusikaṃ etāyāti atikkantamānusikā.
Mānusikā means belonging to humans, the fleshy ear-element. Atikkantamānusikā means that by its unique function of grasping such objects as divine sounds and very distant sounds, it surpasses the human one.
Thuộc về con người (Mānusikā) là thuộc về con người, tức nhĩ giới bằng thịt; vượt trên con người (atikkantamānusikā) là nhĩ giới này vượt qua nhĩ giới của con người bằng chức năng đặc biệt của nó là thâu nhận các đối tượng như âm thanh của chư thiên và âm thanh từ xa.
Tenāha ‘‘manussūpacāraṃ atikkamitvā saddasavanenā’’ti.
Therefore, he said: “by hearing sounds surpassing the human sphere.”
Vì thế Ngài nói “bằng cách nghe âm thanh vượt qua cách thức của con người” (manussūpacāraṃ atikkamitvā saddasavanenā).
Tattha manussūpacāranti manussehi upacaritabbaṭṭhānaṃ, pakatiyā sotadvārena gahetabbaṃ visayanti adhippāyo.
Here, ‘manussūpacāraṃ’ means a place to be frequented by humans, the intention being an object to be grasped naturally by the ear-door.
Ở đây, cách thức của con người (manussūpacāraṃ) có ý nghĩa là nơi mà con người có thể tiếp cận, tức là đối tượng có thể được thâu nhận một cách tự nhiên qua nhĩ môn.
Tenāha ‘‘saddasavanenā’’ti.
Therefore, he said: “by hearing sounds.”
Vì thế Ngài nói “bằng cách nghe âm thanh” (saddasavanenā).
Dibbeti devalokapariyāpanne.
‘Dibbe’ means included in the deva world.
Chư thiên (Dibbe) là những gì thuộc về cõi trời.
Te pana visesato devānaṃ kathā saddā hontīti āha ‘‘devānaṃ sadde’’ti.
And because those are especially the sounds of speech of the devas, he said: “the sounds of devas.”
Những âm thanh đó đặc biệt là lời nói của chư thiên, nên Ngài nói “âm thanh của chư thiên” (devānaṃ sadde).
Manussānaṃ eteti mānusā, te mānuse.
These belong to humans, hence they are human; ‘mānuse’ means those human ones.
Những âm thanh này là của con người, nên chúng là của con người (mānusā); những âm thanh đó là của con người (mānuse).
Evaṃ devamanussasaddānaṃyeva gahitattā vuttaṃ ‘‘padesapariyādāna’’nti, ekadesaggahaṇanti attho.
Since only the sounds of devas and humans are grasped in this way, it is said: “padesapariyādānaṃ”, meaning the grasping of a part.
Chỉ thâu nhận âm thanh của chư thiên và con người như vậy nên được nói là “thâu nhận một phần” (padesapariyādānaṃ), nghĩa là thâu nhận một phần nhỏ.
Sadehasannissitā attano sarīre sannissitā.
‘Sadehasannissitā’ means resorting to one’s own body.
Nương tựa vào thân mình (Sadehasannissitā) là nương tựa vào chính thân mình.
Nippadesapariyādānaṃ ṭhānabhedaggahaṇamukhena saviññāṇakādibhedabhinnassa saddassa anavasesena saṅgaṇhanato.
‘Nippadesapariyādānaṃ’ means comprehending sound, which is divided into animate and so forth, completely without remainder, by means of grasping the division of places.
Thâu nhận toàn bộ không bỏ sót (Nippadesapariyādānaṃ) là do thâu nhận tất cả âm thanh không sót lại, được phân loại theo các loại như có sinh mạng, v.v., qua cách thâu nhận các loại nơi chốn khác nhau.
Ayaṃ dibbasotadhātu.
Ayaṃ is this divine ear-element.
Đây (Ayaṃ) là Thiên nhĩ giới (dibbasotadhātu).
Parikammasamādhicittenāti parikammabhūtāveṇikasamādhicittena, dibbasotañāṇassa parikammavasena pavattakkhaṇikasamādhinā samāhitacittenāti attho.
‘Parikammasamādhicittenā’ means with a mind concentrated by instantaneous samādhi, which occurs by way of preliminary work for the divine ear-knowledge, being a unique samādhi that is preparatory; this is the meaning.
Bằng tâm định chuẩn bị (Parikammasamādhicittena) nghĩa là, bằng tâm định chuẩn bị đặc biệt (aveṇikasamādhi), tức là bằng tâm đã an định với định sát na (khaṇikasamādhi) phát sinh trong quá trình chuẩn bị cho Thiên nhĩ trí.
Parikammasamādhi nāma dibbasotadhātuyā upacārāvatthātipi vadanti.
Some also say that ‘parikammasamādhi’ is the access stage of the divine ear-element.
Một số vị nói rằng định chuẩn bị (parikammasamādhi) là giai đoạn cận định (upacārāvatthā) của Thiên nhĩ giới.
Sā pana nānāvajjanavasena vuttāti daṭṭhabbā.
And that is to be understood as having been stated by way of various acts of attending.
Tuy nhiên, điều đó cần được hiểu là được nói theo cách hướng tâm đến nhiều đối tượng khác nhau.
Sabboḷārikasaddadassanatthaṃ sīhādīnaṃ saddo paṭhamaṃ gahito.
To show all the coarse sounds, the sound of lions and so forth is taken first.
Để chỉ ra tất cả các âm thanh thô, âm thanh của sư tử, v.v., được thâu nhận trước tiên.
Tiyojanamatthakepi kira kesarasīhassa sīhanādasaddo suyyati.
It is said that the roaring sound of a maned lion can be heard even three yojanas away.
Người ta nói rằng tiếng gầm của sư tử bờm có thể được nghe thấy ngay cả ở khoảng cách ba do tuần.
Ādi-saddena meghasaddabyagghasaddādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word ‘ādi’ (etc.), the sounds of thunder, tigers, and so forth are to be included.
Với từ v.v. (ādi), cần hiểu là bao gồm các âm thanh như tiếng sấm, tiếng hổ, v.v.
Ettha ca yathā oḷārikasaddāvajjanaṃ yāvadeva sukhumasaddāvajjanūpāyadassanatthaṃ, tathā saddaggahaṇabhāvanābalena sukhumatarasaddaggahaṇasaṃsiddhito.
And here, just as the attending to coarse sounds is only for showing the means of attending to subtle sounds, so it is by the power of cultivating the grasping of sounds that the grasping of even subtler sounds is perfected.
Ở đây, việc hướng tâm đến âm thanh thô là để chỉ ra phương pháp hướng tâm đến âm thanh vi tế, vì nhờ sức mạnh của sự tu tập thâu nhận âm thanh mà có thể thâu nhận được những âm thanh vi tế hơn.
Evaṃ āsannasaddaggahaṇānusārena dūradūratarasaddaggahaṇampi samijjhatīti dassetuṃ ‘‘puratthimāya disāyā’’tiādinā disāsambandhavasena saddānaṃ manasikāravidhi āraddho.
Thus, to show that the grasping of distant and even more distant sounds is accomplished by following the grasping of nearby sounds, the method of mental attention to sounds is begun with “from the eastern direction” and so forth, in connection with the directions.
Để chỉ ra rằng việc thâu nhận âm thanh ở xa và xa hơn nữa cũng thành công theo cách thâu nhận âm thanh gần, phương pháp tác ý âm thanh theo các hướng đã được bắt đầu với câu “từ phương đông” (puratthimāya disāyā) v.v.
Tattha saddanimittanti ñāṇuppattihetubhāvato saddo eva saddanimittaṃ, yo vā yathāvutto upādāyupādāya labbhamāno saddānaṃ oḷārikasukhumākāro, taṃ saddanimittaṃ.
Here, ‘saddanimittaṃ’ (sound sign) means that sound itself is the sound sign, as it is the cause of the arising of knowledge; or it is the coarse and subtle aspect of sounds, which is attained by repeated observation, as stated, that is the sound sign.
Ở đây, tướng âm thanh (saddanimittaṃ) là chính âm thanh, vì nó là nguyên nhân phát sinh trí tuệ; hoặc là, hình thái thô và vi tế của âm thanh, được thâu nhận dần dần như đã nói, đó là tướng âm thanh.
Tenevāha ‘‘saddānaṃ saddanimitta’’nti.
Therefore, he said: “the sound sign of sounds.”
Vì thế Ngài nói “tướng âm thanh của các âm thanh” (saddānaṃ saddanimittaṃ).
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘oḷārikānampi sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi kātabba’’nti, taṃ oḷārikasukhumasammatesupi oḷārikasukhumasabbhāvadassanatthaṃ.
As for what was said: “the sound sign of coarse and also subtle sounds should be attended to,” that is for demonstrating the existence of coarse and subtle qualities even in those considered coarse and subtle.
Điều đã được nói là “cần tác ý tướng âm thanh của cả âm thanh thô và âm thanh vi tế” (oḷārikānampi sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi kātabbaṃ) là để chỉ ra sự hiện hữu của âm thanh thô và vi tế ngay cả trong những gì được xem là thô và vi tế.
Tañca sabbaṃ sukhume ñāṇaparicayadassanatthaṃ daṭṭhabbaṃ.
And all that is to be understood as showing the familiarity of knowledge with the subtle.
Và tất cả điều đó cần được hiểu là để chỉ ra sự quen thuộc của trí tuệ đối với những điều vi tế.
Saddanimittassa apaccuppannasabhāvattā ‘‘saddova saddanimitta’’nti ayameva pakkho ñāyāgatoti keci, taṃ na oḷārikasukhumānaṃ saddānaṃ vaṇṇārammaṇena ñāṇena nīlapītādivaṇṇānaṃ viya tattheva gahetabbato.
Some say that since the sound sign does not have the nature of being present, this position, that “sound itself is the sound sign,” is alone consistent with reason; this is not correct, because the coarse and subtle sounds are to be grasped right there, just as blue and yellow colors are grasped by the knowledge that has color as its object.
Một số vị nói rằng vì tướng âm thanh không có bản chất hiện tại, nên chỉ có âm thanh mới là tướng âm thanh, và quan điểm này là hợp lý; điều đó không đúng, vì các âm thanh thô và vi tế được thâu nhận ngay tại đó, giống như các sắc xanh, vàng, v.v., được thâu nhận bởi trí tuệ có sắc làm đối tượng.
Oḷārikasukhumabhāvo cettha saddanimittanti adhippetanti.
And here, the coarse and subtle nature is intended as the sound sign.
Và ở đây, trạng thái thô và vi tế được xem là tướng âm thanh.
Tassāti yathāvuttena vidhinā paṭipajjantassa yogino.
‘Tassā’ means of that yogī who practices according to the method described.
Của vị ấy (Tassā) là của hành giả đang thực hành theo phương pháp đã nói.
Te saddāti ye sabboḷārikato pabhuti āvajjantassa anukkamena sukhumasukhumā saddā āvajjitā, te.
‘Te saddā’ means those sounds, subtle and subtle, that were attended to by the yogī attending in gradual succession, beginning from the coarsest of all.
Những âm thanh đó (Te saddā) là những âm thanh vi tế dần dần đã được tác ý từ âm thanh thô nhất trở đi, khi hành giả tác ý.
Pākatikacittassāpīti pādakajjhānasamāpajjanato pubbe pavattacittassāpi.
‘Pākatikacittassāpi’ means even for the mind that occurred before entering the foundation jhāna.
Ngay cả đối với tâm bình thường (Pākatikacittassāpī) là ngay cả đối với tâm phát sinh trước khi nhập thiền nền.
Parikammasamādhicittassāti dibbasotadhātuyā uppādanatthaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhitassa saddaṃ ārabbha parikammakaraṇavasena pavattakkhaṇikasamādhicittassa.
‘Parikammasamādhicittassā’ means for the instantaneous samādhi-mind that arises by way of preliminary work, taking sound as its object, after having entered the foundation jhāna to produce the divine ear-element and then emerged.
Của tâm định chuẩn bị (Parikammasamādhicittassā) là của tâm định sát na phát sinh trong quá trình chuẩn bị, sau khi nhập thiền nền để phát sinh Thiên nhĩ giới và xuất thiền, rồi tác ý đến âm thanh.
Pubbepi ñāṇena parimadditattā ativiya pākaṭā hontīti sambandho.
And the connection is that because they were thoroughly explored by knowledge even before, they become extremely clear.
Mối liên hệ là, vì đã được trí tuệ trau dồi từ trước, chúng trở nên vô cùng rõ ràng.
Tesu saddesūti ye parikammassa visayadassanatthaṃ bahū saddā vuttā, tesu saddesu.
‘Tesu saddesū’ means among those many sounds that were mentioned for showing the object of the preliminary work.
Trong những âm thanh đó (Tesu saddesū) là trong những âm thanh đa dạng đã được nói ra để chỉ ra đối tượng của sự chuẩn bị.
Aññataranti yatthassa parikammakaraṇavasena abhiṇhaṃ manasikāro pavatto, taṃ ekaṃ saddaṃ.
‘Aññataraṃ’ means one of those sounds, where his constant mental attention by way of preliminary work was directed.
Một âm thanh nào đó (Aññataraṃ) là một âm thanh mà hành giả thường xuyên tác ý đến trong quá trình chuẩn bị.
Tato paranti tato appanuppattito paraṃ.
‘Tato paraṃ’ means after that, after the arising of absorption.
Sau đó (Tato paraṃ) là sau khi sự an chỉ (appanā) phát sinh.
Tasmiṃ soteti tasmiṃ ñāṇasote.
‘Tasmiṃ sote’ means in that stream of knowledge.
Trong nhĩ giới đó (Tasmiṃ sote) là trong nhĩ giới trí tuệ đó.
Patito hotīti dibbasotadhātu antogadhā hoti appanācittassa uppattito pabhuti dibbasotañāṇalābhī nāma hoti, na dānissa tadatthaṃ bhāvanābhiyogo icchitabboti attho.
‘Patito hotī’ means the divine ear-element becomes included; from the arising of the absorption-mind, one becomes a recipient of divine ear-knowledge; it means that no further cultivation effort is desired for that purpose.
Đã rơi vào (Patito hotīti) nghĩa là Thiên nhĩ giới đã được bao hàm; từ khi tâm an chỉ phát sinh, hành giả được gọi là người đã đạt được Thiên nhĩ trí, và bây giờ không cần thiết phải tiếp tục tu tập cho mục đích đó nữa. Đó là ý nghĩa.
Tanti dibbasotadhātuṃ.
‘Taṃ’ means that divine ear-element.
Nó (Taṃ) là Thiên nhĩ giới.
Thāmajātanti jātathāmaṃ daḷhabhāvappattaṃ.
‘Thāmajātaṃ’ means having developed strength, having attained firmness.
Đã có sức mạnh (Thāmajātaṃ) là đã đạt được sức mạnh, đã trở nên vững chắc.
Vaḍḍhetabbaṃ pādakajjhānārammaṇaṃ.
The object of the foundation jhāna should be expanded.
Cần phải phát triển (Vaḍḍhetabbaṃ) là đối tượng của thiền nền.
Kinti kittakanti āha ‘‘etthantare saddaṃ suṇāmīti ekaṅgulamattaṃ paricchinditvā’’ti.
How and to what extent? He said: “by defining it as an angula (finger-breadth) and thinking ‘I will hear sound within this space’.”
Làm thế nào và bao nhiêu? Ngài nói “bằng cách giới hạn một khoảng một ngón tay và nghe âm thanh trong đó” (etthantare saddaṃ suṇāmīti ekaṅgulamattaṃ paricchinditvā).
Pādakajjhānassa hi ārammaṇabhūtaṃ kasiṇanimittaṃ ‘‘ettakaṃ ṭhānaṃ pharatū’’ti manasi karitvā pādakajjhānaṃ samāpajjantassa kasiṇanimittaṃ tattakaṃ ṭhānaṃ pharitvā tiṭṭhati.
Indeed, when one meditates on the foundation jhāna, having mentally determined that the kasiṇa-sign, which is the object of the foundation jhāna, should pervade "this much space," the kasiṇa-sign pervades that much space and remains there.
Thật vậy, khi hành giả tác ý đến tướng kasiṇa, đối tượng của thiền nền, với ý nghĩ “hãy lan tỏa đến khoảng này”, tướng kasiṇa sẽ lan tỏa đến khoảng đó và tồn tại.
So samāpattito vuṭṭhāya tattha gate sadde āvajjati, subhāvitabhāvanattā tattha aññataraṃ saddaṃ ārabbha uppannāvajjanānantaraṃ cattāri, pañca vā javanāni uppajjanti.
Emerging from that attainment, he attends to the sounds located within that space; due to the well-cultivated development, immediately after the attention arises with respect to one of those sounds, four or five javana-moments arise.
Vị ấy xuất khỏi thiền định và tác ý đến những âm thanh trong khoảng đó; do thiền định đã được tu tập tốt, ngay sau khi tác ý phát sinh đối với một âm thanh nào đó trong đó, bốn hoặc năm sát na tâm (javana) sẽ phát sinh.
Tesu pacchimaṃ iddhicittaṃ, itarassa punapi pādakajjhānaṃ samāpajjitabbameva.
Among these, the last one is the iddhi-mind; for others, the foundation jhāna must be re-entered.
Trong số đó, sát na tâm cuối cùng là tâm thần thông (iddhicittaṃ), còn đối với người khác thì cần phải nhập thiền nền lại.
Tato eva hi pādakajjhānārammaṇena phuṭṭhokāsabbhantaragatepi sadde suṇātiyevāti sāsaṅkaṃ vadati.
For indeed, it is from that jhāna that one hears sounds even within the space permeated by the object of the foundation jhāna, he states with some uncertainty.
Chính từ đó, vị ấy nghe được âm thanh trong khoảng không gian được đối tượng thiền nền bao phủ, nên Ngài nói một cách dè dặt.
Ekaṅguladvaṅgulādiggahaṇañcettha sukhumasaddāpekkhāya kataṃ.
And here, the grasping of one angula, two angulas, and so forth, is made with reference to subtle sounds.
Việc thâu nhận một ngón tay, hai ngón tay (ekaṅguladvaṅgulā) v.v. ở đây được thực hiện với sự chú ý đến âm thanh vi tế.
401. Pariyātīti sarāgādivibhāgena paricchijja jānāti.
‘Pariyāti’ means he knows by distinguishing them by divisions such as with lust and so forth.
401. Pariyāti nghĩa là phân biệt và biết rõ theo các loại như có tham ái, v.v.
Tenāha ‘‘paricchindatīti attho’’ti.
Therefore, he said: “the meaning is he distinguishes.”
Vì thế Ngài nói “nghĩa là phân biệt” (paricchindatīti attho).
Yesañhi dhātūnaṃ gati attho, buddhipi tesaṃ attho.
For those dhātus whose meaning is 'going', 'buddhi' (knowing) is also their meaning.
Thật vậy, đối với những căn bản từ (dhātu) có nghĩa là “đi”, thì “biết” cũng là một ý nghĩa của chúng.
‘‘Parasattāna’’nti ettha para-saddo aññatthoti āha ‘‘attānaṃ ṭhapetvā sesasattāna’’nti, yathā hi yo paro na hoti, so attā.
In parasattānaṃ (other beings), the word para (other) has a different meaning, so it is said, excluding oneself, the other beings. For just as one who is not another is oneself,
Trong từ ‘‘parasattāna’’ (các chúng sinh khác), từ para có nghĩa là ‘khác’, vì vậy nó nói ‘‘là các chúng sinh còn lại, trừ chính mình ra’’, giống như người không phải là người khác thì là chính mình.
Yo attā na hoti, so paroti.
so too, one who is not oneself is another.
Người nào không phải là chính mình, thì là người khác.
Sattānanti cettha rūpādīsu sattāti sattā.
Here, concerning beings (sattānaṃ), they are called beings (sattā) because they cling to rūpa and so on.
Và ở đây, sattāna (các chúng sinh) là những kẻ bám víu vào các sắc pháp (rūpa) và các pháp khác, nên được gọi là satta.
Tassā pana paññattiyā saviññāṇakasantāne niruḷhattā nicchandarāgāpi sattātveva vuccanti, bhūtapubbagatiyā vā.
However, because that designation (being) is established in the sentient continuum, even those free from desire-passion are called "beings," or by way of past condition.
Tuy nhiên, do sự chế định đó (satta) đã ăn sâu vào dòng tương tục có thức (saviññāṇaka-santāna), nên ngay cả những người không còn dục ái (chanda-rāga) cũng được gọi là satta, hoặc theo nghĩa quá khứ (bhūtapubbagatiyā).
‘‘Pu’’nti narakaṃ, tattha galanti papatantīti puggalā, pāpakārino.
Pu means hell; those who fall or plunge into it are persons (puggalā), meaning evildoers.
‘‘Pu’’ là địa ngục (naraka); những kẻ sa đọa, rơi vào đó được gọi là puggalā (chúng sinh), tức những kẻ làm ác.
Itarepi saṃsāre saṃsārino taṃsabhāvānātivattanato puggalātveva vuccanti.
Others, too, who wander in saṃsāra are called persons because they do not deviate from that nature (of falling into hell).
Những người khác cũng được gọi là puggalā vì họ là những kẻ luân hồi (saṃsārino) trong vòng luân hồi (saṃsāra), không vượt thoát khỏi bản chất đó.
Taṃtaṃsattanikāyassa vā tattha tattha upapattiyā pūraṇato, aniccatāvasena galanato ca puggalāti neruttā.
Or, etymologists say they are persons (puggalā) because they fill up the respective groups of beings by being born here and there, and because they waste away by way of impermanence.
Hoặc, các nhà ngữ pháp (neruttā) gọi họ là puggalā vì họ làm đầy (pūraṇato) các nhóm chúng sinh (sattanikāya) khác nhau với sự tái sinh ở đó, và vì họ rơi rụng (galanato) theo bản chất vô thường (aniccatā).
Etañhīti ettha hi-saddo hetuattho.
Here, in etañhi (this indeed), the word hi (indeed) has the meaning of a cause.
Trong từ etañhi (thật vậy, điều này), từ hi có nghĩa là ‘lý do’.
Yasmā ‘‘etaṃ cetopariyañāṇaṃ dibbacakkhuñāṇavasena ijjhatī’’ti taṃ dibbacakkhuñāṇaṃ, etassa cetopariyañāṇassa uppādane parikammaṃ, tasmā tena cetopariyañāṇaṃ uppādetukāmena adhigatadibbacakkhuñāṇena bhikkhunāti evaṃ yojanā kātabbā.
Since this knowledge of discerning others' minds comes to fruition by means of the divine eye knowledge, that divine eye knowledge is preparatory work (parikammaṃ) for the arising of this knowledge of discerning others' minds; therefore, the phrase should be construed as: "by that bhikkhu who wishes to produce the knowledge of discerning others' minds and has acquired the divine eye knowledge."
Vì ‘‘tuệ tâm thông này (cetopariyañāṇa) được thành tựu nhờ thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa)’’, nên thiên nhãn thông đó ( taṃ) là sự chuẩn bị (parikamma) cho sự phát sinh của tuệ tâm thông này ( etassa). Do đó, cần phải kết nối câu như sau: ‘‘Tỳ-kheo đã đạt được thiên nhãn thông, người muốn phát sinh tuệ tâm thông đó’’.
Hadayarūpanti na hadayavatthu, atha kho hadayamaṃsapesi.
Heart-form (hadayarūpaṃ) is not the heart-base (hadayavatthu), but rather the heart muscle tissue.
Hadayarūpa (sắc tim) không phải là hadayavatthu (nền tảng tim), mà là khối thịt tim (hadayamaṃsapesi).
Yaṃ bahi kamalamakuḷasaṇṭhānaṃ, anto kosātakīphalasadisanti vuccati, tañhi nissāya dāni vuccamānaṃ lohitaṃ tiṭṭhati.
It is said to be shaped like a lotus bud externally and like a bitter gourd fruit internally; blood, as it is now being discussed, resides depending on it.
Nó được nói là có hình dạng búp sen ở bên ngoài và giống quả mướp đắng (kosātakī) ở bên trong; chính dựa vào nó mà máu đang được nói đến tồn tại.
Hadayavatthu pana imaṃ lohitaṃ nissāya pavattatīti.
The heart-base, however, functions depending on this blood.
Còn hadayavatthu thì dựa vào máu này mà vận hành.
Kathaṃ pana dibbacakkhunā lohitassa vaṇṇadassanena arūpaṃ cittaṃ pariyesatīti āha ‘‘yadā hī’’tiādi.
How then does one seek the non-material mind by seeing the color of blood with the divine eye? To explain this, he says, yadā hi (when indeed), etc.
Vậy làm thế nào mà với thiên nhãn, người ta có thể tìm kiếm tâm vô sắc (arūpa citta) bằng cách nhìn thấy màu sắc của máu? Để trả lời điều đó, văn bản nói: ‘‘yadā hi’’ (khi nào thì) v.v.
Kathaṃ pana somanassasahagatādicittavuttiyā kammajassa lohitassa vividhavaṇṇabhāvāpattīti?
How, then, do various colors of karma-born blood arise due to mental states accompanied by joy and so forth?
Vậy làm thế nào mà sự vận hành của tâm với hỷ (somanassasahagatā) v.v. lại khiến máu do nghiệp (kammaja lohita) sinh ra có nhiều màu sắc khác nhau?
Ko vā evamāha ‘‘kammajameva taṃ lohita’’nti catusantatirūpassāpi tattha labbhamānattā.
Who says that it is only karma-born blood, since rūpa from all four continuums is found there?
Ai nói rằng ‘‘máu đó chỉ do nghiệp sinh ra’’? Vì ở đó cũng có thể tìm thấy sắc pháp từ bốn dòng tương tục (catusantatirūpassāpi).
Tenevāha ‘‘idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhāna’’ntiādi.
That is why he says, idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhānaṃ (this rūpa arises from the faculty of joy), etc.
Vì lẽ đó, văn bản nói: ‘‘sắc này do hỷ căn (somanassindriya) sinh ra’’ v.v.
Evampi yaṃ tattha acittajaṃ, tassa yathāvuttavaṇṇabhedena na bhavitabbanti?
Even so, what is not mind-born there should not have the aforementioned differences in color, should it?
Ngay cả như vậy, sắc pháp không do tâm sinh ra (acittaja) ở đó cũng không thể có sự khác biệt về màu sắc như đã nói sao?
Bhavitabbaṃ, sesatisantatirūpānaṃ tadanuvattanato.
It should, for the other three continuums of rūpa conform to it.
Có thể có, vì các sắc pháp từ ba dòng tương tục còn lại (sesatisantatirūpānaṃ) tuân theo nó.
Yathā hi gamanādīsu cittajarūpāni utukammāhārasamuṭṭhānarūpehi anuvattīyanti, aññathā kāyassa desantaruppattiyeva na siyā, evamidhāpi cittajarūpaṃ sesatisantatirūpāni anuvattamānāni pavattanti.
Just as mind-born rūpas are followed by rūpas born of temperature, kamma, and nutriment in actions like walking—otherwise, the body would not arise in a different place—so too, here, mind-born rūpas arise with the other three continuums of rūpa conforming to them.
Giống như trong việc đi lại, các sắc pháp do tâm sinh ra (cittajarūpāni) được tuân theo bởi các sắc pháp do thời tiết, nghiệp và thức ăn sinh ra (utu-kamma-āhāra-samuṭṭhānarūpehi), nếu không thì thân thể sẽ không thể di chuyển đến nơi khác; tương tự như vậy ở đây, sắc pháp do tâm sinh ra vận hành khi các sắc pháp từ ba dòng tương tục còn lại tuân theo nó.
Pasādakodhavelāsu cakkhussa vaṇṇabhedāpattiyeva ca tadatthassa nidassanaṃ daṭṭhabbaṃ.
The changing colors of the eye during states of serenity and anger should be seen as an illustration of this meaning.
Sự thay đổi màu sắc của mắt trong những lúc hoan hỷ và giận dữ cần được xem là một ví dụ minh họa cho ý nghĩa đó.
Pariyesantenāti paṭhamaṃ tāva anumānato ñāṇaṃ pesetvā gavesantena.
By seeking (pariyesantena): meaning by first sending forth knowledge through inference and then searching.
Pariyesantena (bằng cách tìm kiếm) có nghĩa là bằng cách trước hết phóng tuệ (ñāṇa) theo suy luận (anumāna) rồi tìm kiếm.
Cetopariyañāṇañhi uppādetukāmena yoginā heṭṭhā vuttanayena rūpāvacaracatutthajjhānaṃ aṭṭhaṅgasamannāgataṃ abhinīhārakkhamaṃ katvā dibbacakkhuñāṇassa lābhī samāno ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbena cakkhunā parassa hadayamaṃsapesiṃ nissāya pavattamānassa lohitassa vaṇṇadassanena ‘‘idāni imassa cittaṃ somanassasahagata’’nti vā ‘‘domanassasahagata’’nti vā ‘‘upekkhāsahagata’’nti vā nayaggāhavasenapi vavatthapetvā pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘imassa cittaṃ jānāmī’’ti parikammaṃ kātabbaṃ.
Indeed, a yogi wishing to develop the knowledge of discerning others' minds, having achieved the fourth rūpa jhāna, equipped with eight factors and capable of projecting (the mind), and having attained the divine eye knowledge, should increase the light and, by observing the color of the blood located in the other person's heart muscle tissue with the divine eye, determine, "Now this person's mind is accompanied by joy," or "accompanied by displeasure," or "accompanied by equanimity," by grasping the general mode, then enter the foundational jhāna, emerge, and perform the preparatory work (parikammaṃ), saying, "I know this person's mind."
Vị hành giả muốn phát sinh tuệ tâm thông (cetopariyañāṇa), sau khi đã thành tựu thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa) bằng cách làm cho thiền thứ tư sắc giới (rūpāvacaracatutthajjhāna) có tám chi (aṭṭhaṅgasamannāgata) trở nên có khả năng hướng đến (abhinīhārakkhama) theo cách đã nói ở trên, cần tăng cường ánh sáng (ālokaṃ vaḍḍhetvā) và bằng thiên nhãn, quan sát màu sắc của máu đang vận hành dựa vào khối thịt tim (hadayamaṃsapesi) của người khác, rồi xác định tâm của người đó là ‘‘tâm với hỷ’’ (somanassasahagata) hay ‘‘tâm với ưu’’ (domanassasahagata) hay ‘‘tâm với xả’’ (upekkhāsahagata) theo cách nắm bắt phương pháp (nayaggāhavasena), sau đó nhập thiền nền tảng (pādakajjhāna), xuất thiền và thực hiện sự chuẩn bị (parikamma) với ý nghĩ ‘‘Ta biết tâm của người này’’.
Kālasatampi kālasahassampi punappunaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya tatheva paṭipajjitabbaṃ.
One should repeatedly practice in the same way, entering the foundational jhāna and emerging, a hundred times or a thousand times.
Dù một trăm lần hay một ngàn lần, cũng cần nhập thiền nền tảng rồi xuất thiền và thực hành như vậy lặp đi lặp lại.
Tassevaṃ dibbacakkhunā hadayalohitavaṇṇadassanādividhinā paṭipajjantassa idāni cetopariyañāṇaṃ uppajjissatīti yaṃ tadā pavattatīti vavatthāpitaṃ cittaṃ, taṃ ārammaṇaṃ katvā manodvārāvajjanaṃ uppajjati, tasmiṃ niruddhe cattāri, pañca vā javanāni javanti.
For one practicing in this manner, discerning the color of the heart blood with the divine eye, when the knowledge of discerning others' minds is about to arise, the mind-door advertence arises with that mind which was determined at that time as the object; when that ceases, four or five javanas (impulsive cognitions) flash forth.
Khi vị ấy thực hành theo phương pháp nhìn thấy màu sắc máu tim bằng thiên nhãn v.v., thì vào lúc đó, tuệ tâm thông sẽ phát sinh. Tâm đã được xác định là đang vận hành vào lúc đó được lấy làm đối tượng (ārammaṇaṃ katvā), rồi manodvārāvajjana (tâm khai ý môn) phát sinh; khi tâm đó diệt, bốn hoặc năm tâm javana (tâm tốc hành) vận hành.
Tesaṃ purimāni tīṇi, cattāri vā parikammādisamaññāni kāmāvacarāni, catutthaṃ, pañcamaṃ vā appanācittaṃ rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ.
Of these, the first three or four are kāmāvacara (sense-sphere) and are called parikamma (preparatory work), etc.; the fourth or fifth is the appanācitta (absorption mind), which is the fourth rūpāvacara jhāna.
Trong số đó, ba hoặc bốn tâm đầu là các tâm kāmāvacara (dục giới) với tên gọi parikamma (chuẩn bị) v.v., và tâm thứ tư hoặc thứ năm là appanācitta (tâm an định) thuộc thiền thứ tư sắc giới.
Tattha yaṃ antena appanācittena saddhiṃ uppannaṃ ñāṇaṃ, idaṃ cetopariyañāṇaṃ.
Therein, the knowledge that arises with the final appanācitta is knowledge of discerning others' minds (cetopariyañāṇaṃ).
Ở đây, tuệ (ñāṇa) phát sinh cùng với tâm an định cuối cùng đó chính là tuệ tâm thông (cetopariyañāṇa).
Tañhi yatthānena parikammaṃ kataṃ, taṃ parassa cittaṃ paccakkhato paṭivijjhantaṃ vibhāventameva hutvā pavattati rūpaṃ viya ca dibbacakkhuñāṇaṃ, saddaṃ viya ca dibbasotañāṇaṃ.
That knowledge, concerning the mind of the other person for which preparatory work was performed, functions as if directly penetrating and illuminating it, just as the divine eye knowledge perceives visible form, and the divine ear knowledge perceives sound.
Quả thật, tuệ đó vận hành như thể trực tiếp thấu hiểu và làm rõ tâm của người khác, nơi mà vị ấy đã thực hiện sự chuẩn bị, giống như thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa) đối với sắc pháp (rūpa) và thiên nhĩ thông (dibbasotañāṇa) đối với âm thanh (sadda).
Tato paraṃ pana kāmāvacaracittehi sarāgādivavatthāpanaṃ hoti nīlādivavatthāpanaṃ viya.
Thereafter, the determination of minds being with or without lust, etc., occurs with kāmāvacara minds, just like the determination of blue and other colors.
Sau đó, sự xác định tâm có tham (sarāga) v.v. được thực hiện bằng các tâm dục giới, giống như sự xác định màu xanh (nīla) v.v.
Evamadhigatassa pana cetopariyañāṇassa thāmagamanavidhānampi adhigamanavidhānasadisamevāti taṃ dassetuṃ ‘‘tasmā tena…pe… thāmagataṃ kātabba’’nti vuttaṃ.
The method for bringing the acquired knowledge of discerning others' minds to full strength is similar to the method of acquisition; to show this, it is said, tasmā tena…pe… thāmagataṃ kātabbaṃ (therefore, by that… etc… it should be brought to full strength).
Và phương pháp để tuệ tâm thông đã đạt được như vậy trở nên vững mạnh (thāmagamanavidhāna) cũng tương tự như phương pháp đạt được nó (adhigamanavidhāna). Để chỉ ra điều đó, văn bản nói: ‘‘tasmā tena…pe… thāmagataṃ kātabba’’ (do đó, người ấy… cần làm cho nó trở nên vững mạnh).
Evaṃ thāmagate hītiādi thāmagatānisaṃsadassanaṃ.
Thus, when it has reached full strength, etc., is a demonstration of the benefits of reaching full strength.
Evaṃ thāmagate hi (quả thật, khi đã vững mạnh như vậy) v.v. là sự trình bày về lợi ích của việc vững mạnh.
Sabbampi kāmāvacaracittanti catupaṇṇāsavidhampi kāmāvacaracittaṃ.
All kāmāvacara minds means all fifty-four kinds of kāmāvacara minds.
Sabbampi kāmāvacaracittaṃ (tất cả các tâm dục giới) là tất cả năm mươi bốn loại tâm dục giới.
‘‘Sabbampī’’ti padaṃ ‘‘rūpāvacarārūpāvacaracitta’’nti etthāpi ānetvā sambandhitabbaṃ.
The word sabbampi (all) should also be brought into connection with rūpāvacarārūpāvacaracittaṃ (fine-material and immaterial realm minds).
Từ ‘‘sabbampi’’ (tất cả) cũng cần được đưa vào và kết nối với ‘‘rūpāvacarārūpāvacaracitta’’ (tâm sắc giới và vô sắc giới).
Tena pañcadasavidhampi rūpāvacaracittaṃ, dvādasavidhampi arūpāvacaracittanti vuttaṃ hoti.
This means all fifteen kinds of rūpāvacara minds and all twelve kinds of arūpāvacara minds.
Như vậy, có nghĩa là tất cả mười lăm loại tâm sắc giới và tất cả mười hai loại tâm vô sắc giới.
Pajānātīti sarāgādipakārehi jānāti, paccakkhato paṭivijjhatīti adhippāyo.
Discerns (pajānāti): means knows in terms of being with or without lust, etc.; the intention is that it directly penetrates and knows.
Pajānāti (biết rõ) có nghĩa là biết theo các loại như có tham (sarāga) v.v., ý muốn nói là trực tiếp thấu hiểu.
Puthujjanavasenāyaṃ abhiññākathāti lokuttaraṃ cittaṃ idha anuddhaṭaṃ.
This discourse on supernormal knowledge is given from the perspective of an ordinary person (puthujjana), so the supramundane mind is not brought up here.
Lời giải thích về abhiññā (thắng trí) này là theo quan điểm của phàm phu (puthujjana), nên tâm siêu thế (lokuttara citta) không được đề cập ở đây.
Tampi hi uparimo, sadiso vā ariyo heṭṭhimassa, sadisassa ca cittampi pajānāti eva.
For a superior or equal Arahant also discerns the mind of an inferior or equal person.
Thật vậy, một bậc A-la-hán (ariya) ở cấp cao hơn hoặc ngang bằng cũng biết tâm của người ở cấp thấp hơn hoặc ngang bằng.
Tenāha ‘‘anuttaraṃ vā citta’’ntiādi.
Therefore, he says, anuttaraṃ vā cittaṃ (or the unsurpassed mind), etc.
Vì vậy, văn bản nói: ‘‘anuttaraṃ vā citta’’ (hoặc tâm vô thượng) v.v.
Saṅkamantoti ñāṇena upasaṅkamanto.
Transitioning (saṅkamanto) means approaching with knowledge.
Saṅkamanto (di chuyển) có nghĩa là tiếp cận bằng tuệ (ñāṇa).
Ekaccañhi cittaṃ ñatvā parikammena vinā tadaññaṃ cittaṃ jānanto ‘‘cittā cittaṃ saṅkamanto’’ti vutto.
One who, having known a certain mind, knows another mind without preparatory work (parikammaṃ), is said to be cittā cittaṃ saṅkamanto (transitioning from one mind to another mind).
Người biết một tâm rồi biết một tâm khác mà không cần sự chuẩn bị (parikamma) được gọi là ‘‘di chuyển từ tâm này sang tâm khác’’ (cittā cittaṃ saṅkamanto).
Tenāha ‘‘vināpi hadayarūpadassanenā’’ti.
Therefore, he says, vināpi hadayarūpadassanena (even without seeing the heart-form).
Vì vậy, văn bản nói: ‘‘vināpi hadayarūpadassanenā’’ (ngay cả không cần nhìn thấy sắc tim).
Hadayarūpadassanādividhānaṃ hi ādikammikavasena vuttaṃ.
Indeed, the method of seeing the heart-form and so on was stated for a beginner (ādikammika).
Thật vậy, phương pháp nhìn thấy sắc tim v.v. được nói đến là dành cho người mới bắt đầu (ādikammika).
Tenāha ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi.
Therefore, he says, vuttampi cetaṃ (and this is also said), etc.
Vì vậy, văn bản nói: ‘‘vuttampi ceta’’ (điều này cũng đã được nói) v.v.
Yattha katthacīti pañcavokārabhave, catuvokārabhavepi vā.
Wherever (yattha katthaci): means in the five-constituent realm or in the four-constituent realm.
Yattha katthaci (ở bất cứ đâu) có nghĩa là ở cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhava) hoặc ở cõi tứ uẩn (catuvokārabhava).
Na kato abhiññānuyogasaṅkhāto abhiniveso etenāti akatābhiniveso, tassa, ādikammikassāti attho.
Akatābhiniveso means one by whom the application, termed the practice of supernormal knowledge, has not been done; this refers to the beginner (ādikammika).
Akatābhiniveso (không có sự chuyên tâm) có nghĩa là người đó chưa thực hiện sự chuyên tâm được gọi là thực hành thắng trí (abhiññānuyoga); đó là ý nghĩa của người mới bắt đầu.
Ayaṃ kathāti ‘‘ālokaṃ vaḍḍhetvā’’tiādinā vuttaparikammakathā.
This discourse (ayaṃ kathā) is the discourse on preparatory work stated with phrases like "increasing the light" and so on.
Ayaṃ kathā (lời giải thích này) là lời giải thích về sự chuẩn bị đã nói đến bằng ‘‘tăng cường ánh sáng’’ (ālokaṃ vaḍḍhetvā) v.v.
Avasesanti vuttāvasesaṃ.
The remaining (avasesaṃ) refers to what remains unstated.
Avasesa (phần còn lại) là phần còn lại của những gì đã nói.
Evaṃ avibhāgena vuttaṃ vibhāgato dassetuṃ ‘‘catubhūmakaṃ kusalābyākataṃ cittaṃ vītarāga’’nti āha.
To show what was generally stated, in detail, he says, catubhūmakaṃ kusalābyākataṃ cittaṃ vītarāga (the four-level wholesome and indeterminate minds are free from lust).
Để trình bày chi tiết những gì đã được nói một cách tổng quát như vậy, văn bản nói: ‘‘catubhūmakaṃ kusalābyākataṃ cittaṃ vītarāga’’ (tâm thiện và vô ký thuộc bốn cõi là vô tham).
Tañhi yonisomanasikārappaccayataṃhetukatāhi rāgena sampayogāsaṅkābhāvato ‘‘vītarāga’’nti vattabbataṃ labhati.
Indeed, that mind gains the appellation "free from lust" due to its conditionality on appropriate attention (yonisomanasikāra) and its root causes, and the absence of any suspicion of connection with lust.
Thật vậy, tâm đó đạt được danh xưng ‘‘vītarāga’’ (vô tham) vì không có sự nghi ngờ về sự tương ưng với tham (rāga) do các yếu tố là sự tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra) và có nhân (hetuka).
Sesākusalacittānaṃ rāgena sampayogābhāvato nattheva sarāgatā, taṃnimittakatāya pana siyā taṃsahitatālesoti nattheva vītarāgatāpīti dukavinimuttatāva yuttāti vuttaṃ ‘‘imasmiṃ duke saṅgahaṃ na gacchantī’’ti.
For the remaining unwholesome minds, there is no state of being with lust due to the absence of connection with lust, but there might be a slight presence of being accompanied by it due to being caused by it; therefore, there is also no state of being free from lust, so it is appropriate that they are simply excluded from the pair. Therefore, it is stated, imasmiṃ duke saṅgahaṃ na gacchantī (they do not fall into this pair).
Đối với các tâm bất thiện còn lại, do không có sự tương ưng với tham, nên chúng không có tính có tham (sarāgatā); tuy nhiên, do chúng được tạo ra bởi tham, nên có thể có một chút tính có tham, và do đó cũng không có tính vô tham (vītarāgatā). Vì vậy, việc chúng thoát khỏi cặp đối lập này là hợp lý, và văn bản nói: ‘‘imasmiṃ duke saṅgahaṃ na gacchantī’’ (chúng không được bao gồm trong cặp đối lập này).
Yadi evaṃ padesikaṃ cetopariyañāṇaṃ āpajjatīti?
If so, does the knowledge of discerning others' minds arise partially?
Nếu vậy, tuệ tâm thông (cetopariyañāṇa) có phải là cục bộ (padesika) không?
Nāpajjati, dukantarapariyāpannattā tesaṃ.
No, it does not arise partially, because those (minds) fall into another pair.
Không phải là cục bộ, vì chúng thuộc về một cặp đối lập khác.
Ye pana ‘‘paṭipakkhabhāve asatipi sampayogābhāvo evettha pamāṇaṃ ekaccaabyākatānaṃ viyā’’ti sesākusalacittānampi vītarāgataṃ paṭijānanti, te sandhāyāha ‘‘keci pana therā tānipi saṅgaṇhantī’’ti.
But as for those teachers who assert the absence of craving in other unwholesome consciousnesses, saying, "Even though there is no opposing factor, the absence of conjunction is the measure here, like in some indeterminate states," it is with reference to them that it is said, " some elders include those as well."
Nhưng những vị nào cho rằng: “Dù không có đối nghịch, sự không tương ưng chính là tiêu chuẩn ở đây, giống như một số tâm vô ký”, và chấp nhận trạng thái ly tham (vītarāgata) ngay cả trong các tâm bất thiện còn lại, thì lời dạy “Tuy nhiên, một số trưởng lão cũng bao gồm cả những tâm ấy” là để nói về những vị ấy.
Sadosadukepi imināva nayena attho veditabbo.
The meaning concerning the dukkha associated with hatred should also be understood in the same way.
Trong trường hợp tâm có sân (sadosa) và khổ (dukkha) cũng phải hiểu theo cách tương tự.
Pāṭipuggalikanayenāti āveṇikanayena, tadaññākusalacittesu viya lobhadosehi amissitassa mohasseva sabbhāvatoti attho.
By way of individual analysis means by a distinct method; that is, due to the existence of delusion alone, unmixed with greed and hatred, as in other unwholesome types of consciousness.
Theo phương pháp cá nhân (pāṭipuggalikanayena) có nghĩa là theo phương pháp đặc thù, tức là chỉ có si (moha) không lẫn với tham (lobha) và sân (dosa) tồn tại, như trong các tâm bất thiện khác.
Akusalamūlasaṅkhātesu saha mohenevāti samohaṃ paṭhamanaye, dutiyanaye pana saheva mohenāti samohanti evaṃ uttarapurimapadāvadhāraṇato dvīsu nayesu bhedo veditabbo.
In the first method, samohaṃ (with delusion) means "together with delusion" as enumerated among the roots of unwholesome states; in the second method, however, the distinction should be understood from the emphasis on the latter and former terms, as samoha means "together with delusion."
Trong cách giải thích thứ nhất, samohaṃ có nghĩa là “cùng với si” trong các căn bất thiện; còn trong cách giải thích thứ hai, samoha có nghĩa là “chỉ cùng với si”. Sự khác biệt giữa hai cách giải thích này phải được hiểu là do sự nhấn mạnh vào từ đứng trước hoặc sau.
Attanā sampayuttaṃ thinamiddhaṃ anuvattanavasena gataṃ pavattaṃ thinamiddhānugataṃ pañcavidhaṃ sasaṅkhārikākusalacittaṃ saṃkhittaṃ, ārammaṇe saṅkocanavasena pavattanato.
Associated with sloth and torpor refers to the five types of saṅkhārika unwholesome consciousness that have arisen and continued by following sloth and torpor associated with itself, which is contracted as it proceeds by way of contracting the object.
Năm loại tâm bất thiện có tác ý (sasaṅkhārikākusalacitta) mà sự hôn trầm và thụy miên (thinamiddha) tương ưng với nó đã đi theo (thinamiddhānugataṃ), tức là đã phát sinh theo, được gọi là thu hẹp (saṃkhittaṃ), vì chúng phát sinh theo cách thu hẹp đối tượng.
Vuttanayena uddhaccānugataṃ veditabbaṃ, taṃ pana uddhaccasahagataṃ cittaṃ, yattha vā uddhaccaṃ paccayavisesena thāmajātaṃ hutvā pavattati.
Associated with restlessness should be understood in the manner stated; this is the consciousness accompanied by restlessness, or where restlessness arises with a special cause, becoming powerful.
Tâm phóng dật (uddhaccānugataṃ) phải được hiểu theo cách đã nói, đó là tâm tương ưng với phóng dật, hoặc tâm mà phóng dật phát sinh một cách mạnh mẽ do một nhân duyên đặc biệt.
Kilesavikkhambhanasamatthatāya, vipulaphalatāya, dīghasantānatāya ca mahantabhāvaṃ gataṃ, mahantehi vā uḷāracchandavīriyacittapaññehi gataṃ paṭipannanti mahaggataṃ.
It is greatly developed (mahaggata) because it has attained greatness through its ability to suppress defilements, its extensive results, and its long continuity, or because it has been reached and practiced by great beings with noble aspiration, energy, consciousness, and wisdom.
Trở nên vĩ đại do có khả năng trấn áp phiền não, do có quả báo rộng lớn, và do có dòng chảy liên tục kéo dài; hoặc được đạt đến bởi những bậc vĩ đại có ý chí, tinh tấn, tâm và tuệ cao thượng, được gọi là siêu thế (mahaggataṃ).
Avasesanti parittaappamāṇaṃ.
Remaining refers to the limited and immeasurable.
Còn lại (avasesa) là những tâm nhỏ nhặt (paritta) và tâm vô lượng (appamāṇa).
Attānaṃ uttarituṃ samatthehi saha uttarehīti sauttaraṃ.
With superior states (sauttara) means together with those mental states capable of surpassing oneself.
Có ưu việt (sauttaraṃ) là cùng với những tâm ưu việt có khả năng vượt qua chính nó.
Uttiṇṇanti uttaraṃ, loke apariyāpannabhāvena lokato uttaranti lokuttaraṃ.
Transcendent (lokuttara) means having transcended, being superior, as it transcends the world by not being comprised within the world.
Đã vượt qua (uttiṇṇa) là ưu việt (uttara), vượt thoát khỏi thế gian (loka) do không bị bao hàm trong thế gian, nên gọi là siêu thế (lokuttaraṃ).
Tato eva natthi etassa uttaranti anuttaraṃ.
Precisely for that reason, there is nothing superior to it, hence it is unsurpassed (anuttara).
Do đó, không có gì vượt trội hơn tâm này, nên gọi là vô thượng (anuttaraṃ).
Upanijjhānalakkhaṇappattena samādhinā sammadeva āhitanti samāhitaṃ.
Established in concentration (samāhita) means properly established by concentration, which has attained the characteristic of close contemplation.
Được thiết lập một cách đúng đắn nhờ định (samādhi) đạt đến đặc tính quán sát, gọi là định tĩnh (samāhitaṃ).
Tadaṅgavimuttippattaṃ kāmāvacarakusalacittaṃ.
Attained temporary release (tadaṅgavimuttippattaṃ) refers to kāmāvacara wholesome consciousness.
Tâm thiện dục giới đã đạt được giải thoát tương ứng (tadaṅgavimuttippattaṃ).
Vikkhambhanavimuttippattaṃ mahaggatacittaṃ.
Attained release by suppression (vikkhambhanavimuttippattaṃ) refers to mahaggata consciousness.
Tâm siêu thế đã đạt được giải thoát bằng cách trấn áp (vikkhambhanavimuttippattaṃ).
Samucchedavimuttippattaṃ maggacittaṃ.
Attained release by cutting off (samucchedavimuttippattaṃ) refers to path consciousness.
Tâm Đạo đã đạt được giải thoát bằng cách đoạn trừ (samucchedavimuttippattaṃ).
Paṭippassaddhivimuttippattaṃ phalacittaṃ.
Attained release by tranquillization (paṭippassaddhivimuttippattaṃ) refers to fruition consciousness.
Tâm Quả đã đạt được giải thoát bằng cách an tịnh (paṭippassaddhivimuttippattaṃ).
Nissaraṇavimuttippattampi tadubhayameva.
Attained release by escape (nissaraṇavimuttippatta) also refers to both of these.
Cả hai tâm Đạo và Quả đều đã đạt được giải thoát bằng cách xuất ly (nissaraṇavimuttippatta).
Kāmaṃ kānici paccavekkhaṇacittādīni nibbānārammaṇāni honti, nissaraṇavimuttippattāni pana na honti tādisakiccāyogato.
Though some retrospective consciousnesses and others have Nibbāna as their object, they are not those that have attained release by escape, because they are incapable of such a function.
Mặc dù một số tâm như tâm quán xét (paccavekkhaṇacitta) có Niết Bàn làm đối tượng, nhưng chúng không đạt được giải thoát bằng cách xuất ly, vì không phù hợp với chức năng như vậy.
Pāḷiyaṃ āgatasarāgādibhedavasena ceva tesaṃ antarabhedavasena ca sabbappakārampi.
All types (sabbappakārampi) means both according to the distinctions of "with craving" (sarāga) and so on, as found in the Pāḷi, and according to their internal distinctions.
Trong kinh tạng (Pāḷiyaṃ), tất cả các loại phân loại như có tham (sarāga) và các loại khác, cũng như các phân loại phụ của chúng, đều được bao gồm (sabbappakārampi).
402. Pubbenivāsaṃ anussarati, tassa vā anussaraṇaṃ pubbenivāsānussati, taṃ nissayādipaccayabhūtaṃ paṭicca uppajjanato ‘‘pubbenivāsānussatimhi yaṃ ñāṇaṃ, tadatthāyā’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vivaranto pubbenivāsaṃ tāva dassetvā tattha satiñāṇāni dassetuṃ ‘‘pubbenivāso’’tiādimāha.
One recollects past abodes, or the recollection thereof is recollection of past abodes (pubbenivāsānussati). Wishing to elaborate on the briefly stated meaning, "The knowledge in the recollection of past abodes is for that purpose," as it arises dependent on that which is a condition like support, he first shows past abodes and then, to show the mindfulness and knowledge therein, he begins by saying "past abode" and so on.
Vị ấy tùy niệm những kiếp sống quá khứ (pubbenivāsaṃ anussarati), hoặc sự tùy niệm kiếp sống quá khứ của vị ấy là túc mạng tùy niệm (pubbenivāsānussati). Để giải thích ý nghĩa được tóm tắt là “trí tuệ nào trong túc mạng tùy niệm, vì mục đích ấy”, vì nó phát sinh dựa trên túc mạng tùy niệm như một nhân duyên, trước hết, vị ấy đã trình bày túc mạng tùy niệm, sau đó để trình bày chánh niệm và trí tuệ trong đó, vị ấy đã nói “túc mạng (pubbenivāso)” v.v..
Tattha ‘‘pubbe’’ti idaṃ padaṃ ‘‘ekampi jāti’’ntiādivacanato atītabhavavisayaṃ idhādhippetanti āha ‘‘atītajātīsū’’ti nivāsa-saddo kammasādhano, khandhavinimutto ca nivasitadhammo natthīti āha ‘‘nivutthakkhandhā’’ti.
Therein, the word "pubbe" (past) is intended here to refer to past existences, as stated in phrases like "even one birth"; hence, he says "in past births." The word nivāsa is formed by the agent of action, and since there is no dharma that resides apart from the aggregates, he says "dwelt-in aggregates."
Trong đó, từ “pubbe” (trước đây) được hiểu ở đây là chỉ về các kiếp sống quá khứ, theo lời dạy “dù chỉ một kiếp sống”, nên vị ấy nói “trong các kiếp sống quá khứ”. Từ “nivāsa” (kiếp sống) là một từ được tạo thành từ hành động (kammasādhana), và không có pháp nào được cư ngụ mà không phải là uẩn, nên vị ấy nói “các uẩn đã được cư ngụ (nivutthakkhandhā)”.
Nivutthatā cettha sasantāne pavattatā, tathābhūtā ca te anu anu bhūtā jātā pavattā tattha uppajjitvā vigatāva hontīti āha ‘‘nivutthāti ajjhāvutthā anubhūtā attano santāne uppajjitvā niruddhā’’ti.
Here, nivutthatā means having occurred in one's own continuum. And those aggregates, having thus occurred, arisen, and proceeded, only cease after arising in that continuum; hence, he says "dwelt-in means inhabited, experienced, arisen in one's own continuum and ceased."
Ở đây, “đã được cư ngụ” có nghĩa là đã phát sinh trong dòng tương tục của chính mình. Và những uẩn như vậy, đã phát sinh lặp đi lặp lại trong dòng tương tục của chính mình, sau khi phát sinh ở đó, chúng đã diệt đi, nên vị ấy nói “nivutthā (đã được cư ngụ) có nghĩa là đã được trải qua, đã được kinh nghiệm, đã phát sinh trong dòng tương tục của chính mình và đã diệt đi”.
Evaṃ sasantatipariyāpannadhammavasena nivāsa-saddassa atthaṃ vatvā idāni avisesena vattuṃ ‘‘nivutthadhammā vā nivutthā’’ti vatvā taṃ vivarituṃ ‘‘gocaranivāsenā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus explained the meaning of the word nivāsa in terms of phenomena included in one's own continuum, he now says "or phenomena that have been dwelled in are nivuttha" in order to speak without specific distinction, and to elaborate on that, he states "by way of range-abode" and so on.
Sau khi giải thích ý nghĩa của từ “nivāsa” theo các pháp thuộc dòng tương tục của chính mình như vậy, bây giờ để nói một cách tổng quát, vị ấy đã nói “nivutthadhammā vā nivutthā” (hoặc các pháp đã được cư ngụ) và để giải thích điều đó, vị ấy đã nói “bằng cách cư ngụ như đối tượng (gocaranivāsenā)” v.v..
Gocarabhūtāpi hi gocarāsevanāya āsevitā ārammaṇakaraṇavasena anubhūtā nivutthā nāma hontīti.
For even phenomena that are objects of experience, when cultivated by the cultivation of objects, or experienced by making them objects, are called "dwelt-in."
Thật vậy, các pháp là đối tượng, khi được thực hành bằng cách thực hành đối tượng, khi được kinh nghiệm bằng cách làm đối tượng, thì được gọi là đã được cư ngụ.
Te pana duvidhā saparaviññāṇagocaratāyāti ubhayepi te dassetuṃ ‘‘attano’’tiādi vuttaṃ.
These, however, are of two kinds, by way of being objects of one's own cognition and objects of others' cognition; thus, to show both of these, it is said "of oneself" and so on.
Và để trình bày cả hai loại đó, là đối tượng của thức của chính mình và của người khác, vị ấy đã nói “của chính mình (attano)” v.v..
Tattha ‘‘attano viññāṇena viññātā’’ti vatvā ‘‘paricchinnā’’ti vacanaṃ ye te gocaranivāsena nivutthadhammā, te na kevalaṃ viññāṇena viññāṇamattā, atha kho yathā pubbe jātināmagottavaṇṇaliṅgāhārādivisesehi paricchedakārikāya paññāya paricchijja gahitā, tathevetaṃ ñāṇaṃ paricchijja gaṇhātīti imassa atthassa dīpanatthaṃ vuttaṃ.
Therein, having said "known by one's own consciousness," the phrase "delimited" is stated to illustrate the meaning that those phenomena that have been dwelled in by way of the range-abode are not merely known by consciousness, but rather, just as they were previously grasped by discriminative wisdom, which makes distinctions based on specific details like birth, name, clan, complexion, gender, and food, so too this knowledge grasps them by making distinctions.
Trong đó, sau khi nói “được thức của chính mình nhận biết”, từ “được phân biệt” được nói ra để làm sáng tỏ ý nghĩa rằng: những pháp đã được cư ngụ như đối tượng, không chỉ đơn thuần là được thức nhận biết, mà còn được trí tuệ phân biệt và nắm giữ một cách rõ ràng, giống như trước đây chúng đã được phân biệt và nắm giữ bằng trí tuệ phân biệt theo các đặc điểm như chủng loại, tên gọi, dòng họ, màu sắc, giới tính, thức ăn, v.v..
Paraviññāṇaviññātāpi vā nivutthāti sambandho.
Or, phenomena known by others' consciousness are also dwelled in—this is the connection.
Hoặc có mối liên hệ là: những gì được thức của người khác nhận biết cũng là đã được cư ngụ.
Na kevalaṃ attanova viññāṇena, atha kho paresaṃ viññāṇena viññātāpi vāti attho.
Not only by one's own consciousness, but also phenomena known by the consciousness of others are dwelt-in—this is the meaning.
Không chỉ được thức của chính mình nhận biết, mà còn được thức của người khác nhận biết.
Idhāpi ‘‘paricchinnā’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ ‘‘paresampi vā viññāṇena viññātā paricchinnā’’ti.
Here too, the word "delimited" should be brought in and connected: "or known and delimited by the consciousness of others."
Ở đây cũng phải đưa từ “được phân biệt” vào để liên hệ: “hoặc những gì được thức của người khác nhận biết và được phân biệt”.
Tassa ca gahaṇe payojanaṃ vuttanayeneva vattabbaṃ.
The purpose of grasping that should be stated in the manner already explained.
Và mục đích của việc nắm giữ điều đó phải được nói theo cách đã trình bày.
Te ca kho yasmā abhītāsu eva jātīsu aññehi viññātā paricchinnā, te ca parinibbutāpi honti.
And indeed, since those phenomena are known and delimited by others only in past existences, and those others might also be completely extinguished.
Và những điều đó, vì chúng chỉ được người khác nhận biết và phân biệt trong các kiếp sống quá khứ, và những người ấy cũng đã nhập Niết Bàn.
Ye hi te viññātā, tesaṃ tadā vattamānasantānānusārena tesampi atīte pavatti ñāyatīti sikhāppattaṃ pubbenivāsānussatiñāṇassa visayabhūtaṃ pubbenivāsaṃ dassetuṃ ‘‘chinnavaṭumakānussaraṇādīsū’’ti vuttaṃ.
For the occurrences of those known phenomena in the past are understood in accordance with the present continuums of those who knew them. Thus, to show the past abode, which is the object of the fully developed knowledge of recollecting past abodes, it is said "in the recollection of those whose paths are cut off, and so on."
Để trình bày túc mạng là đối tượng của túc mạng tùy niệm đã đạt đến đỉnh cao, tức là sự tồn tại trong quá khứ của những pháp đã được nhận biết bởi những người ấy được biết theo dòng tương tục hiện tại của họ, vị ấy đã nói “trong sự tùy niệm những bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi (chinnavaṭumakānussaraṇādīsu)”.
Chinnavaṭumakā sammāsambuddhā, tesaṃ anussaraṇā chinnavaṭumakānussaraṇaṃ.
Those whose paths are cut off are the Perfect Buddhas (sammāsambuddhā); the recollection of them is the recollection of those whose paths are cut off.
Những bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi là các vị Chánh Đẳng Giác (Sammāsambuddha). Sự tùy niệm các vị ấy là sự tùy niệm những bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi (chinnavaṭumakānussaraṇaṃ).
Ādi-saddena paccekasambuddhabuddhasāvakānussaraṇāni gayhantīti vadanti.
It is said that by the word "and so on," the recollections of Paccekabuddhas and disciples of the Buddha are included.
Họ nói rằng, bằng từ “v.v. (Ādi)”, bao gồm sự tùy niệm các vị Độc Giác Phật (Paccekasambuddha) và các đệ tử của Phật.
Chinnavaṭumakā pana sabbeva anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutā.
However, all those whose paths are cut off are completely extinguished in the Nibbāna element without residue.
Nhưng tất cả các bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi đều đã nhập Đại Niết Bàn với Niết Bàn giới vô dư y.
Tesaṃ anussaraṇaṃ nāma tesaṃ paṭipattiyā anussaraṇaṃ, sā pana paṭipatti saṅkhepato chaḷārammaṇaggahaṇalakkhaṇāti tāni idha paraviññāṇaviññātaggahaṇena gahitāni, te panete sammāsambuddhānaṃyeva visayā, na aññesanti āha ‘‘te buddhānaṃyeva labbhantī’’ti.
The recollection of them means the recollection of their practice. That practice is, in brief, characterized by the apprehension of the six sense objects. Thus, these are included here by the grasping of what is known by others' cognition, and these are the domain of the Perfect Buddhas alone, not of others. Hence, he says "these are obtainable only by Buddhas."
Sự tùy niệm các vị ấy có nghĩa là tùy niệm về sự thực hành của các vị ấy. Và sự thực hành đó, tóm lại, có đặc tính là nắm giữ sáu đối tượng. Do đó, những điều ấy được bao gồm trong việc nắm giữ những gì được thức của người khác nhận biết. Nhưng những điều này chỉ là đối tượng của các vị Chánh Đẳng Giác, không phải của những người khác, nên vị ấy nói “chỉ có những vị Phật mới có thể đạt được những điều ấy”.
Na hi atīte buddhā bhagavanto evaṃ vipassiṃsu, evaṃ maggaṃ bhāvesuṃ, evaṃ phalanibbānāni sacchākaṃsu, evaṃ veneyye vinesunti ettha sabbadā aññesaṃ ñāṇassa gati atthīti.
For in saying, "In the past, the Blessed Buddhas thus saw Vipassanā, thus developed the path, thus realized fruition and Nibbāna, thus trained the teachable," the knowledge of others has no access in all respects.
Thật vậy, không bao giờ có sự hiểu biết của người khác về việc: “Trong quá khứ, các vị Phật Thế Tôn đã quán sát như thế này, đã tu tập đạo như thế này, đã chứng đắc quả và Niết Bàn như thế này, đã giáo hóa những người đáng được giáo hóa như thế này”.
Yāya satiyā pubbenivāsaṃ anussarati, sā pubbenivāsānussatīti ānetvā sambandhitabbaṃ.
The mindfulness by which one recollects past abodes, that is recollection of past abodes—this connection should be made.
Cần phải liên hệ rằng: chánh niệm nào mà nhờ đó vị ấy tùy niệm các kiếp sống quá khứ, chánh niệm đó là túc mạng tùy niệm.
Anekavidhanti nānābhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsādivasena bahuvidhaṃ.
Of many kinds means of many kinds according to various existences, wombs, destinations, states of consciousness, and dwelling-places of beings.
Nhiều loại (Anekavidhaṃ) là đa dạng theo các loại hữu, chủng loại, cõi, trú xứ của thức, trú xứ của chúng sinh, v.v..
Pakārehīti nāmagottādiākārehi saddhiṃ, sahayoge cetaṃ karaṇavacanaṃ.
In ways means together with characteristics such as name and lineage; this is an instrumental case denoting accompaniment.
Bằng các phương thức (Pakārehī) là cùng với các hình thái như tên gọi, dòng họ, v.v.. Và từ này là cách ngữ trong ý nghĩa đồng hành.
Pavattitaṃ desanāvasena.
Expounded means by way of teaching.
Đã được trình bày (Pavattitaṃ) theo cách thuyết giảng.
Tenāha ‘‘saṃvaṇṇita’’nti, vitthāritanti attho.
Therefore, he says, "explained," meaning extensively taught.
Vì vậy, vị ấy nói “đã được mô tả (saṃvaṇṇita)”, có nghĩa là đã được giải thích chi tiết.
‘‘Nivāsa’’nti antogadhabhedasāmaññavacanametanti te bhede byāpanicchāvasena saṅgahetvā dassento ‘‘tattha tattha nivutthasantāna’’nti āha.
"Abode" (nivāsa) is a general term encompassing internal distinctions. Therefore, encompassing those distinctions with a desire to clarify, he says "continuum that has dwelt here and there."
Từ “trú xứ (nivāsa)” này là một từ chung bao gồm các loại khác biệt bên trong. Vì vậy, để bao gồm và trình bày các loại đó theo ý muốn bao quát, vị ấy nói “dòng tương tục đã được cư ngụ ở khắp nơi (tattha tattha nivutthasantāna)”.
Sāvakassevetaṃ anussaraṇaṃ, na satthunoti vuttaṃ ‘‘khandhapaṭipāṭivasena cutipaṭisandhivasena vā’’ti.
This recollection belongs only to a disciple, not to the Teacher, hence it is stated "by way of the succession of aggregates or by way of decease and rebirth."
Sự tùy niệm này là của vị Thanh Văn, không phải của Đức Đạo Sư, nên đã nói “theo dòng tương tục của các uẩn hoặc theo sự tử và tái sanh”.
Khandhapaṭipāṭi khandhānaṃ anukkamo.
Khandhapaṭipāṭi is the sequence of aggregates.
Khandhapaṭipāṭi là sự tuần tự của các khandha.
Sā ca kho cutito paṭṭhāya uppaṭipāṭivasena.
And that, indeed, starting from decease, is in the reverse order.
Và sự tuần tự ấy được hiểu theo thứ tự ngược lại, bắt đầu từ sự chết (cuti).
Keci panettha ‘‘iriyāpathapaṭipāṭi khandhapaṭipāṭī’’ti vadanti.
Some, however, say here that "the sequence of postures is the sequence of aggregates."
Một số người ở đây nói rằng: “Sự tuần tự của các oai nghi (iriyāpathapaṭipāṭi) là sự tuần tự của các khandha.”
Anugantvā anugantvāti ñāṇagatiyā anugantvā anugantvā.
Anugantvā anugantvā means going after and after with the progression of knowledge.
Anugantvā anugantvā (đi theo, đi theo) nghĩa là đi theo, đi theo bằng sự vận hành của tuệ (ñāṇagatiyā).
Titthiyāti aññatitthiyā, te pana kammavādino kiriyavādino tāpasādayo.
Titthiyā are other sectarians; they are, moreover, proponents of kamma, proponents of action, ascetics, and so forth.
Titthiyā (các ngoại đạo) là những người theo ngoại đạo, họ là những người chủ trương nghiệp (kammavādino), chủ trương hành động (kiriyavādino), các đạo sĩ khổ hạnh (tāpasā) v.v.
Ṭhapetvā aggasāvakamahāsāvake itare satthu sāvakā pakatisāvakā.
Excluding the chief disciples and great disciples, the other disciples of the Teacher are pakatisāvakā (ordinary disciples).
Các đệ tử của Đức Phật, trừ các vị Thượng Thủ Thanh Văn (aggasāvaka) và Đại Thanh Văn (mahāsāvaka), được gọi là pakatisāvakā (các Thanh Văn thông thường).
Yasmā titthiyānaṃ brahmajālādīsu cattālīsāya eva saṃvaṭṭavivaṭṭānaṃ anussaraṇaṃ āgataṃ, tasmā ‘‘na tato para’’nti vatvā taṃ kāraṇaṃ vadanto ‘‘dubbalapaññattā’’tiādimāha, tena vipassanābhiyogo pubbenivāsānussatiñāṇassa visesakāraṇanti dasseti.
Since the recollection of forty eons of contraction and expansion by the sectarians is mentioned in the Brahmajalasutta and other suttas, therefore, having said “not beyond that,” and stating the reason, he said ‘‘dubbalapaññattā’’ (because of weak wisdom), and by this, he shows that the practice of insight is a special cause for the knowledge of recollecting past lives.
Vì trong kinh Phạm Võng (Brahmajāla) và các kinh khác, việc hồi tưởng về bốn mươi kiếp thành và hoại (saṃvaṭṭavivaṭṭa) của các ngoại đạo đã được đề cập, nên sau khi nói “không hơn thế nữa”, khi nói về lý do đó, ngài đã nói “dubbalapaññattā” (do tuệ yếu kém) v.v., điều này cho thấy sự tinh tấn tu tập vipassanā là nguyên nhân đặc biệt của pubbenivāsānussatiñāṇa (túc mạng trí).
Balavapaññattāti ettha nāmarūpaparicchedādiyeva paññāya balavakāraṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the phrase balavapaññattā (because of strong wisdom), the discernment of nāma and rūpa itself should be understood as the strong cause for wisdom.
Trong từ balavapaññattā (do tuệ hùng mạnh) ở đây, cần phải hiểu rằng sự phân biệt danh sắc (nāmarūpapariccheda) v.v. chính là nguyên nhân làm cho tuệ mạnh mẽ.
Tañhettha nesaṃ sādhāraṇakāraṇaṃ.
For them, this is the common cause here.
Vì đây là nguyên nhân chung cho cả hai.
Ettakoti kappānaṃ lakkhaṃ, tadadhikaṃ ekaṃ, dve ca asaṅkhyeyyānīti kālavasena evaṃparimāṇo yathākkamaṃ tesaṃ mahāsāvakaaggasāvakapaccekabuddhānaṃ puññañāṇābhinīhāro sāvakapaccekabodhipāramitā samitā.
Ettako (so much) refers to one hundred thousand eons, one more asaṅkhyeyya, and two asaṅkhyeyyas in terms of time; such is the measure, in due order, of the aspiration for merit and knowledge by the great disciples, chief disciples, and Paccekabuddhas, whereby their perfections for a disciple’s awakening and a Paccekabuddha’s awakening are accumulated.
Ettako (chừng ấy) là một trăm ngàn kiếp, cộng thêm một và hai asaṅkhyeyya (vô số kiếp), tức là sự tích lũy công đức và trí tuệ (puññañāṇābhinīhāro) của các vị Đại Thanh Văn (mahāsāvaka), Thượng Thủ Thanh Văn (aggasāvaka) và Độc Giác Phật (paccekabuddha) theo thứ tự, đã hoàn thành các pāramitā của Thanh Văn Bồ Đề và Độc Giác Bồ Đề với số lượng như vậy tùy theo thời gian.
Yadi bodhisambhārasambharaṇakālaparicchinno tesaṃ tesaṃ ariyānaṃ abhiññāñāṇavibhāgo, evaṃ sante buddhānampi visayaparicchedatā āpannāti āha ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ti.
If the division of the supernormal knowledges of these noble ones were limited by the time of accumulating the requisites for awakening, then even for the Buddhas, there would be a limitation of their scope, so he says, ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ (but for the Buddhas, there is no such limitation).
Nếu sự phân chia abhiññāñāṇa (thắng trí) của các vị Thánh ấy bị giới hạn bởi thời gian tích lũy các bodhisambhāra (tư lương giác ngộ), thì như vậy, ngay cả các vị Phật cũng sẽ bị giới hạn trong phạm vi đối tượng. Do đó, ngài nói “buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī” (nhưng đối với chư Phật thì không có sự giới hạn nào).
‘‘Yāvatakaṃ ñeyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇa’’nti (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85; paṭi. ma. 3.5) vacanato sabbaññutaññāṇassa viya buddhānaṃ abhiññāñāṇānampi visaye paricchedo nāma natthi.
As it is said, ‘‘As much as there is to be known, so much is there knowledge’’ (Mahāni. 156; Cūḷani. Mogharājamāṇavapucchāniddesa 85; Paṭi. Ma. 3.5), just like omniscience, there is no such thing as a limitation in the scope of the supernormal knowledges of the Buddhas.
Theo lời dạy “Tri thức bao nhiêu, trí tuệ bấy nhiêu” (Yāvatakaṃ ñeyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇaṃ), giống như sabbaññutaññāṇa (nhất thiết trí), các abhiññāñāṇa của chư Phật cũng không có sự giới hạn về đối tượng.
Tattha yaṃ yaṃ ñātuṃ icchanti, taṃ taṃ jānanti eva.
Therein, whatever they wish to know, that they certainly know.
Ở đó, những gì các Ngài muốn biết, các Ngài đều biết.
Atha vā satipi kālaparicchede kāraṇūpāyakosallapariggahādinā sātisayattā mahābodhisambhārānaṃ paññāpāramitāya pavattiānubhāvassa paricchedo nāma natthi, kuto tannibbattānaṃ abhiññāñāṇānanti āha ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ti.
Alternatively, even if there is a limitation in time, due to the excellence of their great requisites for awakening, being endowed with skill in cause and means, there is no such thing as a limitation in the power of the progression of the perfection of wisdom. How then could there be for the supernormal knowledges produced thereby? So he says, ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ (but for the Buddhas, there is no such limitation).
Hoặc, dù có sự giới hạn về thời gian, nhưng do sự siêu việt trong việc nắm giữ các phương tiện thiện xảo (kāraṇūpāyakosallapariggahādinā) của các mahābodhisambhāra (đại tư lương giác ngộ), nên không có sự giới hạn nào đối với sức mạnh của sự vận hành của paññāpāramitā (ba-la-mật về trí tuệ), vậy thì làm sao có sự giới hạn đối với các abhiññāñāṇa phát sinh từ đó? Do đó, ngài nói “buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī” (nhưng đối với chư Phật thì không có sự giới hạn nào).
Atīte ettakāni kappānaṃ asaṅkhyeyyānīti evaṃ kālaparicchedo nāma natthi, anāgate anāgataṃsañāṇassa viya.
In the past, there is no such thing as a temporal limit, such as “so many asaṅkhyeyyas of eons,” just as there is no limit to the knowledge of future events in the future.
Trong quá khứ, không có sự giới hạn về thời gian như “chừng ấy kiếp, chừng ấy asaṅkhyeyya”, giống như anāgataṃsañāṇa (trí biết vị lai) đối với tương lai.
Evaṃ channaṃ janānaṃ pubbenivāsānussaraṇaṃ kālavibhāgato dassetvā idāni ārammaṇaggahaṇato ānubhāvavisesato, pavattiākārato ca dassetuṃ ‘‘titthiyā cā’’tiādi vuttaṃ.
Thus, having shown the recollection of past lives for the six types of individuals in terms of temporal division, now, to show it in terms of grasping the object, the distinctness of power, and the mode of occurrence, it is said ‘‘titthiyā cā’’ (and the sectarians) and so forth.
Sau khi trình bày sự hồi tưởng túc mạng của sáu hạng người theo sự phân chia thời gian như vậy, bây giờ để trình bày theo cách nắm giữ đối tượng, theo sự đặc biệt của năng lực, và theo cách vận hành, ngài đã nói “titthiyā cā” (các ngoại đạo) v.v.
Cutipaṭisandhivasenāti attano, parassa vā tasmiṃ tasmiṃ attabhāve cutiṃ disvā antarā kiñci anāmasitvā paṭisandhiyā eva gahaṇavasena.
Cutipaṭisandhivasena means in the mode of taking up rebirth, having seen one’s own or another’s decease in that particular existence, without touching anything in between.
Cutipaṭisandhivasena (theo cách chết và tái sinh) nghĩa là theo cách thấy sự chết của chính mình hoặc của người khác trong từng đời sống cụ thể, và nắm giữ sự tái sinh mà không chạm vào bất cứ điều gì ở giữa.
Vuttamevatthaṃ byatirekato, anvayato ca vibhāvetuṃ ‘‘tesañhī’’tiādi vuttaṃ.
To explain the meaning already stated, both by exclusion and inclusion, it is said ‘‘tesañhī’’ (for them indeed) and so forth.
Để làm rõ ý đã nói, cả theo cách phủ định (byatirekato) và khẳng định (anvayato), ngài đã nói “tesañhī” (vì của họ) v.v.
Pakatisāvakā cutipaṭisandhivasenapi saṅkamantīti ayamattho heṭṭhā vuttanayena ‘‘balavapaññattā’’ti hetunā vibhāvetabbo, cutipaṭisandhivasena saṅkamanaṃ vemajjhadassane payojanābhāvato.
The meaning that ordinary disciples can also pass through by way of decease and rebirth should be explained here by the reason ‘‘balavapaññattā’’ (because of strong wisdom) in the way stated below, since there is no purpose in seeing the middle part when passing by way of decease and rebirth.
Ý nghĩa rằng các Thanh Văn thông thường (pakatisāvakā) cũng chuyển dịch theo cách chết và tái sinh (cutipaṭisandhivasena) cần được làm rõ bằng lý do “do tuệ hùng mạnh” (balavapaññattā) theo cách đã nói ở trên, vì không có lợi ích trong việc thấy sự chuyển dịch theo cách chết và tái sinh ở giữa.
Ñāṇabaladassanatthaṃ panettha vuttaṃ.
This is stated here for the purpose of showing the power of knowledge.
Ở đây, điều này được nói để chỉ ra sức mạnh của trí tuệ.
Taṃ taṃ pākaṭamevāti yathā nāma saradasamaye ṭhitamajjhanhikavelāyaṃ caturatanike gehe cakkhumato purisassa rūpagataṃ supākaṭameva hotīti lokasiddhametaṃ, siyā pana tassa sukhumataratirohitādibhedassa rūpagatassa agocaratā.
Taṃ taṃ pākaṭamevā (each thing is very clear indeed): It is well-known in the world that just as a form is very clear to a person with good eyesight in a four-cubit house during midday in the autumn season, yet there might be some subtlety or hidden aspect of that form that is beyond his range.
Taṃ taṃ pākaṭamevā (điều đó rất rõ ràng) là một điều hiển nhiên trong thế gian rằng, ví dụ, vào giữa trưa mùa thu, trong một ngôi nhà rộng bốn ratana, đối với một người có mắt tốt, các sắc tướng đều rất rõ ràng; tuy nhiên, đối với người đó, có thể có những sắc tướng vi tế hơn, bị che giấu v.v. mà không thể thấy được.
Nattheva buddhānaṃ ñātuṃ icchitassa ñeyyassa agocaratā, atha kho taṃ ñāṇālokena obhāsitaṃ hatthatale āmalakaṃ viya supākaṭaṃ suvibhūtameva hoti tathā ñeyyāvaraṇassa supahīnattā.
But for the Buddhas, there is no unknowability of anything they wish to know; rather, illuminated by the light of their knowledge, it becomes as clear and distinct as an āmalaka fruit on the palm of the hand, because the veils to knowable objects are entirely eradicated.
Nhưng đối với chư Phật, không có đối tượng nào mà các Ngài muốn biết lại không thể biết được; trái lại, đối tượng đó, được chiếu sáng bởi ánh sáng trí tuệ, trở nên rất rõ ràng và hiển hiện, giống như một quả āmalaka trong lòng bàn tay, vì sự che chướng đối với đối tượng đã hoàn toàn bị loại bỏ.
Peyyālapāḷiṃ viya saṅkhipitvāti yathā peyyālapāḷiṃ paṭhantā ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhāna’’nti ādipariyosānameva gaṇhantā saṅkhipitvā sajjhāyanti, na anupadaṃ, evaṃ anekāpi kappakoṭiyo saṅkhipitvā.
Peyyālapāḷiṃ viya saṅkhipitvā (condensing it like a repeated passage): Just as those reciting a repeated passage recite it in condensed form, taking only the beginning and end, saying ‘‘first jhāna…pe… fifth jhāna,’’ and not word by word, so too many crores of eons are condensed.
Peyyālapāḷiṃ viya saṅkhipitvā (rút gọn như đoạn peyyāla) nghĩa là, giống như khi tụng đoạn peyyāla, người ta chỉ nắm lấy phần đầu và phần cuối như “thiền thứ nhất… v.v… thiền thứ năm” và tụng một cách rút gọn, không phải từng từ một, thì cũng vậy, nhiều triệu kiếp (kappakoṭi) cũng được rút gọn.
Yaṃ yaṃ icchantīti yasmiṃ kappe, yasmiṃ bhave yaṃ yaṃ jānituṃ icchanti, tattha tattheva ñātuṃ icchite eva ñāṇena okkamantā.
Yaṃ yaṃ icchantī (whatever they wish): In whatever eon, in whatever existence, whatever they wish to know, they okkamantā (enter) with their knowledge precisely into that desired object of knowledge.
Yaṃ yaṃ icchantī (điều gì các Ngài muốn) nghĩa là, trong kiếp nào, trong đời nào, điều gì các Ngài muốn biết, các Ngài okkamantā (nhập vào) bằng trí tuệ ngay tại nơi đó, ngay tại điều muốn biết đó.
Sīhokkantavasena sīhagatipatanavasena ñāṇagatiyā gacchanti.
Gacchanti (they go) with the progression of knowledge, by way of a lion’s leap, by way of a lion’s manner of moving and falling.
Các Ngài gacchanti (đi) bằng sự vận hành của trí tuệ theo cách Sīhokkantavasena (như bước nhảy của sư tử), tức là theo cách di chuyển và dừng lại của sư tử.
Satadhā bhinnassa vāḷassa koṭiyā koṭipaṭipādanavasena katavālavedhaparicayassa.
Katavālavedhaparicayassa (one who has practiced splitting a hair): one who has practiced hitting the tip of a hair with the tip of a hair that has been split a hundredfold.
Katavālavedhaparicayassa (người đã quen với việc bắn xuyên qua sợi lông) nghĩa là người đã quen với việc bắn mũi tên trúng vào đầu sợi lông được chia làm trăm phần.
Sarabhaṅgasadisassāti sarabhaṅgabodhisattasadisassa (jā. 2.17.50 ādayo).
Sarabhaṅgasadisassā means like the Bodhisatta Sarabhaṅga.
Sarabhaṅgasadisassā (giống như vị Bồ Tát Sarabhaṅga) nghĩa là giống như vị Bồ Tát tên Sarabhaṅga.
Lakkhaṭṭhānassa appattavasena na sajjati.
Na sajjati (it does not stick) means by not reaching the target location.
Na sajjati (không dính mắc) nghĩa là không dính mắc do không đạt được mục tiêu.
Atikkamanapassagamanavasena na virajjhati.
Na virajjhati (it does not deviate) means by not overshooting or falling short.
Na virajjhati (không sai lệch) nghĩa là không vượt quá hoặc đi chệch khỏi mục tiêu.
Khajjupanakappabhāsadisaṃ hutvā upaṭṭhātīti ñāṇassa ativiya appānubhāvatāya khajjotobhāsasamaṃ hutvā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ upaṭṭhāti.
Khajjupanakappabhāsadisaṃ hutvā upaṭṭhātī means that the knowledge of recollecting past lives appears like the light of a firefly, having very little power of knowledge.
Khajjupanakappabhāsadisaṃ hutvā upaṭṭhātī (xuất hiện như ánh sáng của đom đóm) nghĩa là pubbenivāsānussatiñāṇa (túc mạng trí) xuất hiện giống như ánh sáng của đom đóm do năng lực của trí tuệ rất yếu kém.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the remaining types as well.
Điều này cũng tương tự đối với các loại trí tuệ còn lại.
Dīpappabhāsadisanti pākatikadīpālokasadisaṃ.
Dīpappabhādisanti means like the light of an ordinary lamp.
Dīpappabhāsadisaṃ (giống như ánh sáng đèn) là giống như ánh sáng đèn thông thường.
Ukkāpabhā mahāummukāloko.
Ukkāpabhā (torchlight) is the light of a large torch.
Ukkāpabhā (ánh sáng bó đuốc) là ánh sáng của một bó đuốc lớn.
Osadhitārakappabhāti ussannā pabhā etāya dhīyatīti osadhi, osadhīnaṃ vā anubalappadāyikattā osadhīti evaṃ laddhanāmāya tārakāya pabhā.
Osadhitārakappabhā means the light of the star called osadhi, either because much light is held by it, or because it gives additional strength to herbs.
Osadhitārakappabhā (ánh sáng của sao Osadhi) là ánh sáng của ngôi sao được gọi là Osadhi vì nó mang lại ánh sáng dồi dào, hoặc vì nó cung cấp năng lượng cho các loại cây thuốc.
Saradasūriyamaṇḍalasadisaṃ savisaye sabbaso andhakāravidhamanato.
Saradasūriyamaṇḍalasadisaṃ (like the disc of the autumn sun) means by dispelling darkness completely within its own sphere.
Saradasūriyamaṇḍalasadisaṃ (giống như vầng mặt trời mùa thu) là do hoàn toàn xua tan bóng tối trong phạm vi của nó.
Yaṭṭhikoṭigamanaṃ viya khandhapaṭipāṭiyā amuñcanato.
Yaṭṭhikoṭigamanaṃ viya (like going by the tip of a stick) means by not letting go of the sequence of aggregates.
Yaṭṭhikoṭigamanaṃ viya (giống như đi bằng đầu gậy) là do không rời khỏi sự tuần tự của các khandha.
Kunnadīnaṃ atikkamanāya ekeneva rukkhadaṇḍena katasaṅkamo daṇḍakasetu.
A bridge made of a single tree trunk to cross small rivers (streams) is a daṇḍakasetu (stick bridge).
Daṇḍakasetu (cầu gậy) là một cây cầu được làm bằng một thân cây gỗ duy nhất để vượt qua các con sông nhỏ.
Catūhi, pañcahi vā janehi gantuṃ sakkuṇeyyo phalake attharitvā āṇiyo koṭṭetvā katasaṅkamo jaṅghasetu.
A bridge made by laying planks and driving nails, which can be crossed by four or five people, is a jaṅghasetu (footbridge).
Jaṅghasetu (cầu đi bộ) là một cây cầu được làm bằng cách trải ván và đóng cọc, có thể đi qua bởi bốn hoặc năm người.
Jaṅghasatthassa gamanayoggo saṅkamo jaṅghasetu jaṅghamaggo viya.
A bridge suitable for the passage of a company of pedestrians is a jaṅghasetu, like a pedestrian path.
Một cây cầu thích hợp cho đoàn người đi bộ là jaṅghasetu, giống như jaṅghamaggo (đường đi bộ).
Sakaṭassa gamanayoggo saṅkamo sakaṭasetu sakaṭamaggo viya.
A bridge suitable for the passage of a cart is a sakaṭasetu, like a cart road.
Một cây cầu thích hợp cho xe bò đi qua là sakaṭasetu, giống như sakaṭamaggo (đường xe bò).
Mahatā jaṅghasatthena gantabbamaggo mahājaṅghamaggo.
A path to be traversed by a large company of pedestrians is a mahājaṅghamaggo (great pedestrian path).
Con đường mà một đoàn người đi bộ lớn có thể đi qua là mahājaṅghamaggo (đại lộ đi bộ).
Bahūhi vīsāya vā tiṃsāya vā sakaṭehi ekajjhaṃ gantabbamaggo mahāsakaṭamaggo.
A path to be traversed by many carts, twenty or thirty at once, is a mahāsakaṭamaggo (great cart road).
Con đường mà nhiều xe bò, hai mươi hoặc ba mươi xe bò có thể đi qua cùng lúc là mahāsakaṭamaggo (đại lộ xe bò).
403. Tasmāti yasmā sāvakānaṃ pubbenivāsānussaraṇaṃ idhādhippetaṃ, tasmā.
403. Tasmā (therefore) means because the recollection of past lives by the disciples is intended here, therefore.
403. Tasmā (do đó) là vì sự hồi tưởng túc mạng của các Thanh Văn được mong muốn ở đây, do đó.
Evanti yathā te anussaranti, evaṃ anussaritukāmena.
Evaṃ (thus) means desiring to recollect in the same way as those others recollect.
Evaṃ (như vậy) là bởi vì họ hồi tưởng như thế nào, người muốn hồi tưởng như vậy.
Heṭṭhā tīsu jhānesu yathārahaṃ pītisukhehi kāyacittānaṃ sampīnanāya ‘‘cattāri jhānāni samāpajjitvā’’ti vuttaṃ, aññathā pādakajjhānameva samāpajjitabbaṃ siyā.
‘‘cattāri jhānāni samāpajjitvā’’ (having entered the four jhānas) is stated for the soothing and nourishing of the body and mind with rapture and happiness, respectively, in the three lower jhānas; otherwise, only the basic jhāna would need to be entered.
“Cattāri jhānāni samāpajjitvā” (nhập bốn thiền) được nói để làm cho thân và tâm được thỏa mãn bằng pīti (hỷ) và sukha (lạc) trong ba thiền dưới một cách thích đáng, nếu không thì chỉ cần nhập pādakajjhāna (thiền cơ sở).
Yāya nisajjāya nisinnassa anussaraṇārambho, sā idha sabbapacchimā nisajjā.
The sitting posture in which one begins to recollect is, in this context, the sabbapacchimā nisajjā (very last sitting).
Tư thế ngồi mà người hành giả ngồi để bắt đầu hồi tưởng được gọi là sabbapacchimā nisajjā (tư thế ngồi cuối cùng) ở đây.
Tato āsanapaññāpananti tato nisajjāya purimakaṃ āsanapaññāpanaṃ āvajjitabbanti sambandho.
Tato āsanapaññāpanaṃ (from that, the preparation of the seat) means that the preparation of the seat prior to that sitting posture should be adverted to, this is the connection.
Tato āsanapaññāpana (sự sắp đặt chỗ ngồi từ đó) có liên quan đến việc cần phải quán xét việc sắp đặt chỗ ngồi trước tư thế ngồi đó.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the remaining instances as well.
Điều này cũng tương tự đối với các phần còn lại.
Bhojanakālotiādīsu kālasīsena tasmiṃ tasmiṃ kāle katakiccamāha.
In bhojanakālo (mealtime) and so forth, he states the duty performed at each specific time, categorized by time.
Trong Bhojanakālo (thời gian dùng bữa) v.v., các việc cần làm trong từng thời điểm được nói đến dưới tiêu đề thời gian.
Cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavandanakāloti cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇesu cetiyabodhīnaṃ vandanakālo.
Cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavandanakālo (the time for reverencing the Shrine-compound and Bodhi-tree-compound) means the time for reverencing the shrines and Bodhi-trees in the shrine-compound and Bodhi-tree-compound.
Cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavandanakālo (thời gian đảnh lễ sân tháp và sân bồ đề) – tức là thời gian đảnh lễ tháp và cây bồ đề ở sân tháp và sân bồ đề.
Sakalaṃ rattindivanti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ.
The term “sakalaṃ rattindiva” (the entire day and night) is an accusative case ending in the sense of absolute conjunction.
Sakalaṃ rattindivaṃ (suốt ngày đêm) là từ ngữ chỉ cách dùng trong trường hợp liên tục tuyệt đối.
Kiñci kiccaṃ.
Kiñci (some) means some task.
Kiñci (một chút) – tức là một công việc.
Ettakenāti pādakajjhānasamāpajjanena.
Ettakenā (by this much) means by attaining the foundational jhāna.
Ettakenā (bằng chừng đó) – tức là bằng cách nhập thiền cơ sở (pādakajjhāna).
Pādakajjhānañhi satthakassa viya nisānasilā satipaññānampi nisitabhāvāvahaṃ.
Indeed, just as a whetstone sharpens a knife, so too does the foundational jhāna bring about the sharpness of mindfulness and wisdom.
Quả thật, thiền nền tảng (pādakajjhāna) giống như đá mài dao, làm cho cả chánh niệm (sati) và trí tuệ (paññā) trở nên sắc bén.
Yaṃ tassa, tā taṃ samāpajjanena paramanepakkappattā honti.
Since it is so, by attaining that jhāna, those (mindfulness and wisdom) of his reach the utmost maturity.
Bởi vì, nhờ nhập thiền đó, chánh niệm và trí tuệ của vị ấy đạt đến sự thuần thục tối thượng.
Tenāha ‘‘dīpe jalite viya pākaṭaṃ hotī’’ti, andhakāraṭṭhāneti adhippāyo.
Therefore, it is said, “it becomes evident as if a lamp were lit,” meaning in a dark place.
Vì thế, người ta nói: “Nó trở nên rõ ràng như ngọn đèn được thắp sáng”, ý muốn nói ở nơi tối tăm.
Purimabhaveti imassa bhavassa anantare purimasmiṃ bhave.
Purimabhave (in a former existence) means in the immediately preceding existence of this present existence.
Trong đời trước (purimabhava) nghĩa là trong đời trước liền kề đời này.
Pavattitanāmarūpanti attano paccayehi pavattitanāmarūpaṃ.
Pavattitanāmarūpaṃ (name-and-form that has come into being) means name-and-form that has come into being through its own conditions.
Danh sắc đã vận hành (pavattitanāmarūpaṃ) nghĩa là danh sắc đã vận hành do các duyên của chính mình.
Tañca kho paṭhamaṃ rūpaṃ āvajjitvā nāmaṃ āvajjitabbaṃ.
And indeed, first form should be adverted to, then name should be adverted to.
Và trước hết, cần quán tưởng sắc, sau đó quán tưởng danh.
Paṭhamaṃ nāmaṃ āvajjitvā pacchā rūpanti apare.
Others say that first name should be adverted to, and then form.
Những vị khác thì nói: trước hết quán tưởng danh, sau đó là sắc.
Pahotīti sakkoti.
Pahotī (is able) means is capable.
Pahotī nghĩa là có thể.
Paṇḍito nāma imissā abhiññābhāvanāya katādhikāro.
A paṇḍita (wise person) is one who has undertaken the practice for the development of this special knowledge.
Bậc trí (paṇḍito) là người đã tạo công đức để tu tập thắng trí này.
Kūṭāgārakaṇṇikatthāyāti kūṭāgārassa kūṭatthāya.
Kūṭāgārakaṇṇikatthāyā (for the apex of a peaked house) means for the apex of a peaked house.
Để làm chóp đỉnh của ngôi nhà có chóp nhọn (kūṭāgārakaṇṇikatthāyā) nghĩa là để làm chóp đỉnh của ngôi nhà có chóp nhọn.
Kūṭāgārassa kaṇṇikā viya pubbenivāsānussatiñāṇaṃ, mahārukkho viya purimabhave cutikkhaṇe pavattanāmarūpaṃ, sākhāpalāsā viya tena sambandhaṃ imasmiṃ bhave paṭisandhicittaṃ, pharasudhārā viya parikammabhāvanā, kammārasālā viya pādakajjhānanti evaṃ upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ.
The knowledge of recollection of past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa) should be understood as the apex of a peaked house, name-and-form occurring at the moment of decease in a former existence as a large tree, the paṭisandhi-citta (rebirth-consciousness) connected with it in this existence as branches and leaves, the preparatory development as the edge of an axe, and the foundational jhāna as a blacksmith’s forge—thus should the comparison be understood.
Cần hiểu sự so sánh ẩn dụ này như sau: trí tuệ Túc Mạng Minh (pubbenivāsānussatiñāṇa) giống như chóp đỉnh của ngôi nhà có chóp nhọn, danh sắc vận hành vào khoảnh khắc chết trong đời trước giống như cây đại thụ, tâm tái tục trong đời này có liên hệ với nó giống như cành lá, sự tu tập chuẩn bị giống như lưỡi rìu sắc bén, và thiền nền tảng (pādakajjhāna) giống như lò rèn.
Kaṭṭhaphālakopamāpi ‘‘yathā nāma balavā puriso odanapacanādiatthaṃ mahantaṃ dāruṃ phālento tassa tacapheggumattaphālane pharasudhārāya vipannāya mahantaṃ dāruṃ phāletuṃ asakkonto dhuranikkhepaṃ akatvā’’tiādinā vuttanayānusārena veditabbā.
The kaṭṭhaphālakopamāpi (simile of the woodcutter) should be understood according to the method stated in “just as a strong man, splitting a large log for cooking rice or other purposes, if the edge of his axe fails when splitting only the bark and sapwood, being unable to split the large log, does not give up his effort” and so on.
Tương tự, ví dụ về người bổ củi cũng cần được hiểu theo cách đã nói, bắt đầu bằng “như một người đàn ông khỏe mạnh, khi bổ một khúc gỗ lớn để nấu cơm v.v., nếu lưỡi rìu bị hỏng khi chỉ bổ được lớp vỏ và dăm gỗ, anh ta không thể bổ khúc gỗ lớn mà không bỏ cuộc” và cứ thế.
Tathā kesohārakūpamā.
Similarly, the kesohārakūpamā (simile of the barber).
Cũng vậy, ví dụ về người nhổ tóc.
Pubbenivāsañāṇaṃ nāma na hoti atītāsu jātīsu nivutthadhammārammaṇattābhāvā.
Pubbenivāsañāṇaṃ nāma na hoti (it is not called the knowledge of recollection of past lives) because there is no object of phenomena experienced in past existences.
Trí tuệ túc mạng (pubbenivāsañāṇaṃ) không tồn tại vì không có các pháp đã sống trong các kiếp quá khứ làm đối tượng.
Tanti pacchimanisajjato pabhuti yāva paṭisandhi pavattaṃ ñāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇassa parikammabhāvena pavattasamādhinā sampayuttañāṇaṃ parikammasamādhiñāṇaṃ.
That is, the knowledge that occurs from the last sitting up to rebirth, the knowledge associated with the concentration that occurs as preparatory work for the knowledge of recollection of past lives, is called parikammasamādhiñāṇaṃ (preparatory concentration knowledge).
Đó (taṃ) là trí tuệ vận hành từ lúc ngồi cuối cùng cho đến khi tái tục, là trí tuệ định chuẩn bị (parikammasamādhiñāṇaṃ), là trí tuệ tương ưng với định vận hành như một sự chuẩn bị cho trí tuệ Túc Mạng Minh.
Taṃ rūpāvacaraṃ sandhāya na yujjatīti taṃ tesaṃ vacanaṃ atītaṃsañāṇaṃ ce, rūpāvacaraṃ adhippetaṃ na yujjati parikammasamādhiñāṇassa kāmāvacarabhāvato.
Taṃ rūpāvacaraṃ sandhāya na yujjatī (it is not applicable with reference to form-sphere) means that if their statement implies a past knowledge that is rūpāvacara (form-sphere), it is not appropriate, because the preparatory concentration knowledge is kāmāvacara (sense-sphere).
Nếu nói rằng đó thuộc về sắc giới thì không hợp lý (taṃ rūpāvacaraṃ sandhāya na yujjatī) vì trí tuệ định chuẩn bị thuộc về dục giới.
Na hi anantaracuticittassa orato pavattikkhandhe ārabbha rūpāvacaraṃ cittaṃ uppajjatīti pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyaṃ vā āgataṃ atthi.
For it is not stated in the Pāḷi or the Aṭṭhakathā that a form-sphere consciousness arises by taking as object the aggregates occurring from the death-consciousness onwards.
Không có chỗ nào trong Pāḷi hay trong các bản chú giải nói rằng tâm sắc giới sinh khởi khi lấy các uẩn vận hành từ khoảnh khắc chết liền kề làm đối tượng.
Yesaṃ javanānaṃ purimānīti yojanā.
The connection is: "the former among those javanas."
Câu ghép là “những cái trước của các sát na javana”.
Yadā pana appanācittaṃ hoti, tadāssāti sambandho.
And when it is appanā-citta (absorptive consciousness), then it is of him—this is the connection.
Và khi nào có tâm an định (appanācittaṃ), khi đó là của vị ấy, đó là sự liên kết.
Idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmāti kāmaṃ anantarassa bhavassa cutikkhaṇe pavattitanāmarūpaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattañāṇaṃ dassitaṃ, taṃ pana nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ ñāṇasāmaññassa jotitabhāvato.
The statement “idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmā” (this is called the knowledge of recollection of past lives) shows the knowledge that arises by taking the name-and-form occurring at the moment of decease in the immediately preceding existence as its object, but this should be understood as merely an example, as the generality of knowledge is illuminated thereby.
Đây được gọi là trí tuệ Túc Mạng Minh (idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmā) – mặc dù trí tuệ vận hành khi lấy danh sắc đã vận hành vào khoảnh khắc chết của đời liền kề làm đối tượng đã được chỉ ra, nhưng điều đó chỉ nên được xem là một ví dụ, vì tính phổ quát của trí tuệ đã được làm sáng tỏ.
Yatheva hi tato nāmarūpato pabhuti sabbe atītā khandhā, khandhapaṭibaddhā ca sabbo pubbenivāso, evaṃ tassa paṭivijjhanavasena pavattañāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ.
For just as all past aggregates from that name-and-form onwards, and all past existences connected with the aggregates, are indeed past existences, so too the knowledge that arises by penetrating them is the knowledge of recollection of past lives.
Thật vậy, giống như tất cả các uẩn quá khứ từ danh sắc đó trở đi, và tất cả các túc mạng liên kết với các uẩn, đều là túc mạng, thì trí tuệ vận hành theo cách thấu hiểu chúng cũng là trí tuệ Túc Mạng Minh.
Tenāha ‘‘tena ñāṇena sampayuttāya satiyā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaratī’’ti.
Therefore, it is said: “with mindfulness associated with that knowledge, he recollects manifold past lives.”
Vì thế, người ta nói: “Với chánh niệm tương ưng với trí tuệ đó, vị ấy nhớ lại nhiều loại túc mạng khác nhau”.
404. Ekampi jātinti ekampi bhavaṃ.
404. Ekampi jātiṃ (one existence) means one single existence.
404. Một kiếp (ekampi jātiṃ) nghĩa là một đời.
So hi ekakammanibbatto ādānanikkhepaparicchinno antogadhadhammappabhedo khandhappabandho idha jātīti adhippeto.
For here, that continuous series of aggregates, produced by a single kamma, delimited by inception and decease, and comprising distinctions of internal phenomena, is meant by the term ‘existence’.
Ở đây, kiếp được hiểu là sự liên tục của các uẩn, được sinh ra bởi một nghiệp duy nhất, được giới hạn bởi sự tái tục và sự chết, và bao gồm các loại pháp bên trong.
Tenāha ‘‘ekampi…pe… khandhasantāna’’nti.
Therefore, it is said “ekampi…pe…khandhasantānaṃ” (one…and so on…stream of aggregates).
Vì thế, người ta nói: “một… uẩn liên tục…”.
Parihāyamānoti khīyamāno vinassamāno.
Parihāyamāno (diminishing) means waning and perishing.
Suy giảm (parihāyamāno) nghĩa là cạn kiệt, diệt vong.
Kappoti asaṅkhyeyyakappo.
Kappo (a world-period) means an asaṅkhyeyyakappa (incalculable eon).
Kiếp (kappo) là vô số kiếp (asaṅkhyeyyakappa).
So pana atthato kālo, tadā pavattamānasaṅkhāravasenassa parihāni veditabbā.
That world-period, in essence, is time, and its diminution should be understood in terms of the formations (saṅkhāra) occurring at that time.
Về bản chất, đó là thời gian, và sự suy giảm của nó cần được hiểu theo sự vận hành của các hành trong thời gian đó.
Vaḍḍhamāno vivaṭṭakappoti etthāpi eseva nayo.
The same applies to vaḍḍhamāno vivaṭṭakappo (the increasing, developing world-period).
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng ở đây đối với “kiếp tiến hóa đang phát triển (vaḍḍhamāno vivaṭṭakappo)”.
Yo pana ‘‘kālaṃ khepetī’’ti, ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190) ca ādīsu kālassāpi khayo vuccati, so idha nādhippeto aniṭṭhappasaṅgato.
However, the depletion of time mentioned in phrases like “kālaṃ khepetī” (he wastes time) and “kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā” (time devours all beings, along with itself) is not intended here, as it would lead to an undesirable implication.
Tuy nhiên, sự hủy diệt của thời gian được nói đến trong các câu như “thời gian trôi qua” và “thời gian nuốt chửng tất cả chúng sinh cùng với chính nó” thì không được đề cập ở đây, vì điều đó sẽ dẫn đến sự không mong muốn.
Saṃvaṭṭanaṃ vinassanaṃ saṃvaṭṭo, saṃvaṭṭato uddhaṃ tathā ṭhāyī saṃvaṭṭaṭṭhāyī.
Saṃvaṭṭanaṃ (dissolution), vinassanaṃ (destruction), is saṃvaṭṭo (the contracting period). The period that remains in that state after contraction is saṃvaṭṭaṭṭhāyī (the period of contraction-remaining).
Sự hoại diệt là sự hủy diệt, là saṃvaṭṭo; cái tồn tại như vậy sau sự hoại diệt là saṃvaṭṭaṭṭhāyī.
Taṃmūlakattāti taṃpubbakattā.
Taṃmūlakattā (having that as its root) means having that as its antecedent.
Vì có căn nguyên đó (taṃmūlakattā) nghĩa là vì có cái đó làm tiền đề.
Vivaṭṭanaṃ nibbattanaṃ, vaḍḍhanaṃ vā vivaṭṭo.
Vivaṭṭanaṃ (evolution), nibbattanaṃ (production), or vaḍḍhanaṃ (growth) is vivaṭṭo (the evolving period).
Sự phát sinh, sự tăng trưởng là vivaṭṭo.
Tejosaṃvaṭṭo āposaṃvaṭṭo vāyosaṃvaṭṭoti evaṃ saṃvaṭṭasīmānukkamena saṃvaṭṭesu vattabbesu tathā avatvā ‘‘āposaṃvaṭṭo tejosaṃvaṭṭo vāyosaṃvaṭṭo’’ti vacanaṃ saṃvaṭṭakamahābhūtadesanānupubbiyāti keci.
Some say that the statement “āposaṃvaṭṭo tejosaṃvaṭṭo vāyosaṃvaṭṭo” (contraction by water, contraction by fire, contraction by wind), instead of following the sequential order of the boundaries of contraction in enumerating the types of contraction (fire-contraction, water-contraction, wind-contraction), is given in the order of the great elements that cause contraction.
Một số người nói rằng việc nói “sự hoại diệt do nước, sự hoại diệt do lửa, sự hoại diệt do gió” thay vì nói theo thứ tự giới hạn của sự hoại diệt như sự hoại diệt do lửa, sự hoại diệt do nước, sự hoại diệt do gió, là theo thứ tự thuyết giảng các đại chủng gây ra sự hoại diệt.
Saṃvaṭṭānupubbiyāti apare.
Others say it follows the order of future contractions.
Những người khác thì nói là theo thứ tự của sự hoại diệt.
Āpena saṃvaṭṭo āposaṃvaṭṭo.
Contraction by water is āposaṃvaṭṭo (contraction by water).
Sự hoại diệt do nước là āposaṃvaṭṭo.
Saṃvaṭṭasīmāti saṃvaṭṭamariyādā.
Saṃvaṭṭasīmā (the boundary of contraction) means the limit or extent of contraction.
Giới hạn của sự hoại diệt (saṃvaṭṭasīmā) là ranh giới của sự hoại diệt.
‘‘Ekaṃ buddhakhetta’’nti idha yaṃ sandhāya vuttaṃ, taṃ niyametvā dassetuṃ ‘‘buddhakhettaṃ nāma tividha’’ntiādi vuttaṃ.
The statement “ekaṃ buddhakhettaṃ” (one Buddha-field), which is referred to here, is explained and delimited by “buddhakhettaṃ nāma tividhaṃ” (the Buddha-field is of three kinds), and so on.
Để xác định điều được nói đến ở đây về “một Phật độ”, đã nói “Phật độ có ba loại” v.v.
Yattake ṭhāne tathāgatassa paṭisandhiñāṇānubhāvo puññaphalasamuttejito saraseneva pathavī vijambhati, taṃ sabbampi buddhaṅkurassa nibbattanakhettaṃ nāmāti āha ‘‘jātikhettaṃ dasasahassacakkavāḷapariyanta’’nti.
Jātikhettaṃ dasasahassacakkavāḷapariyantaṃ (the birth-field extends to ten thousand world-systems), he says, means that all the places where the power and majesty of the Tathāgata's rebirth-consciousness, intensified by the fruit of merit, naturally expands, constitute the birth-field of the Buddha-to-be.
Nơi nào uy lực của trí tuệ tái tục của Như Lai, được thúc đẩy bởi quả phúc đức, tự nhiên làm cho đất đai nở rộng, tất cả những nơi đó được gọi là Phật địa nơi Bồ Tát sẽ sinh ra, vì thế người ta nói: “Phạm vi sinh sản là mười nghìn thế giới”.
Ānubhāvo vattatīti idha iddhimā cetovasippatto āṇākhettapariyāpanne yattha katthaci cakkavāḷe ṭhatvā attano atthāya parittaṃ katvā tattheva aññaṃ cakkavāḷaṃ gatopi kataparitto eva hoti.
Ānubhāvo vattatī (the power operates) means that in this world, a person with psychic powers (iddhimā) and mastery over the mind (cetovasippatto), having performed a paritta for his own benefit in any world-system within the sphere of authority, remains protected by that paritta even if he goes to another world-system within that same sphere.
Uy lực vận hành (ānubhāvo vattatī): Ở đây, một người có thần thông, đạt được sự kiểm soát tâm, dù đã trì tụng kinh Paritta cho lợi ích của mình ở bất kỳ thế giới nào trong phạm vi quyền năng của mình, và sau đó đi đến một thế giới khác, thì kinh Paritta đã trì tụng vẫn có tác dụng.
Atha vā tattha ekacakkavāḷe ṭhatvā sabbasattānaṃ atthāya paritte kate āṇākhette sabbasattānaṃ abhisambhuṇātveva parittānubhāvo tattha devatāhi parittāṇāya sampaṭicchitabbato.
Alternatively, when a paritta is performed in one world-system within that sphere of authority for the benefit of all beings, the power of the paritta reaches all beings in the sphere of authority, because the devas there accept the paritta for protection.
Hoặc, nếu kinh Paritta được trì tụng vì lợi ích của tất cả chúng sinh khi đang ở trong một thế giới duy nhất trong phạm vi quyền năng, thì uy lực của kinh Paritta sẽ đến với tất cả chúng sinh trong phạm vi quyền năng đó, vì các vị trời ở đó sẽ chấp nhận kinh Paritta để bảo vệ.
Yaṃ visayakhettaṃ sandhāya ekasmiṃyeva khaṇe sarena abhiviññāpanaṃ, attano rūpadassanañca paṭijānantena bhagavatā ‘‘yāvatā vā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) vuttaṃ.
The Bhagavā, acknowledging the ability to make oneself heard and to display one’s form simultaneously, said “yāvatā vā pana ākaṅkheyya” (or as far as he might wish) with reference to the range-field (visayakhetta).
Đức Thế Tôn đã nói “hoặc bao nhiêu tùy ý muốn” khi thừa nhận khả năng làm cho âm thanh được nghe thấy và hình tướng của mình được nhìn thấy trong cùng một khoảnh khắc, liên quan đến phạm vi đối tượng mà Ngài muốn.
Yatthāti yasmiṃ anantāparimāṇe visayakhette.
Yatthā (where) means in which infinite and immeasurable range-field.
Yatthā nghĩa là trong phạm vi đối tượng vô biên vô lượng nào.
Yaṃ yaṃ tathāgato ākaṅkhati, taṃ taṃ jānāti ākaṅkhāmattapaṭibaddhavuttitāya buddhañāṇassa.
Yaṃ yaṃ tathāgato ākaṅkhati, taṃ taṃ jānāti (whatever the Tathāgata wishes, that he knows) due to the Buddha-knowledge's characteristic of being bound to the mere wish.
Điều gì Như Lai mong muốn, điều đó Ngài đều biết (yaṃ yaṃ tathāgato ākaṅkhati, taṃ taṃ jānāti) là do trí tuệ của Đức Phật vận hành tùy theo ý muốn.
Saṇṭhahantanti vivaṭṭamānaṃ jāyamānaṃ.
Saṇṭhahantaṃ (coming into being) means developing and arising.
Saṇṭhahanta nghĩa là đang tiến hóa, đang sinh khởi.
Etesanti ‘‘vassūpajīvino’’tiādinā vuttasattānaṃ.
Etesaṃ means among the beings mentioned, beginning with "those subsisting on rain."
Etesa nghĩa là trong số các chúng sinh đã được nói đến bằng cách bắt đầu với “sống nhờ mưa”, v.v.
Tatthāti brahmaloke.
Tatthā means in the Brahma-world.
Tatthā nghĩa là ở cõi Phạm thiên.
So ca kho parittābhādibrahmaloko veditabbo.
That Brahma-world should be understood as the Parittābha and other Brahma-worlds.
Và cõi Phạm thiên đó nên được hiểu là cõi Phạm thiên Parittābha, v.v.
‘‘Paṭiladdhajjhānavasenā’’ti vatvā jhānappaṭilābhassa sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘tadā hī’’tiādi vuttaṃ.
Having said "by means of the attained jhāna," "tadā hī" and so forth were stated to show the possibility of attaining jhāna.
Sau khi nói “do việc đạt được thiền định”, để chỉ ra khả năng đạt được thiền định, cụm từ “tadā hī” v.v. đã được nói.
Lokaṃ byūhenti sampiṇḍentīti lokabyūhā.
They gather and collect the world, hence lokabyūhā (world-gatherers).
Họ tập hợp thế gian, tức là họ gom góp thế gian, nên họ được gọi là lokabyūhā (những người tập hợp thế gian).
Te kira disvā manussā tattha tattha ṭhitāpi nisinnāpi saṃvegajātā, sambhamappattā ca hutvā tesaṃ āsanne ṭhāne sannipatanti.
It is said that seeing them, people, whether standing or sitting here and there, become agitated and bewildered, and gather in the places near them.
Người ta nói rằng, khi thấy họ, con người dù đang đứng hay ngồi ở bất cứ nơi nào cũng trở nên kinh hoàng, hoảng loạn và tập trung lại gần họ.
Sikhābandhassa muttatāya muttasirā.
Their topknots are unbound, hence muttasirā (with unbound hair).
Muttasirā (tóc xõa) nghĩa là do búi tóc đã được tháo ra.
Ito cito ca vidhūyamānakesatāya vikiṇṇakesā.
Their hair is disheveled from being blown hither and thither, hence vikiṇṇakesā (with disheveled hair).
Vikiṇṇakesā (tóc rối bời) nghĩa là do tóc bị gió thổi bay từ đây sang đó.
Lokavināsabhayena sokavantacittatāya ativiya virūpavesadhārino.
Due to hearts filled with sorrow from the fear of the world's destruction, they wear ativiya virūpavesadhārino (extremely distorted attire).
Ativiya virūpavesadhārino (mang hình dáng rất xấu xí) nghĩa là do tâm tràn đầy sầu muộn vì sợ thế gian bị hủy diệt.
Mārisāti devānaṃ piyasamudācāro.
Mārisā is a respectful address for deities.
Mārisā là cách xưng hô thân mật của chư thiên.
Kathaṃ panete kappavuṭṭhānaṃ jānantīti?
But how do they know of the world's destruction?
Nhưng làm sao những vị này biết được sự hủy diệt của kiếp?
Dhammatāya sañcoditāti ācariyā.
Teachers say they are urged by nature (dhammatā).
Các vị đạo sư nói: “Họ được thúc đẩy bởi bản chất tự nhiên (dhammatā)”.
Tādisanimittadassanenāti eke.
Some say by seeing such omens.
Một số người nói: “Do thấy những điềm báo như vậy”.
Brahmadevatāhi uyyojitāti apare.
Others say they are dispatched by Brahma deities.
Những người khác nói: “Họ được các vị Phạm thiên sai bảo”.
Mettādīnīti mettāmanasikārādīni kāmāvacarapuññāni.
Mettādīni means wholesome kāmāvacara deeds such as the cultivation of mettā.
Mettādīnī nghĩa là các phước thiện thuộc cõi Dục giới như niệm tâm từ, v.v.
Devaloketi kāmadevaloke.
Devaloke means in the kāmāvacara deva-world.
Devaloke nghĩa là ở cõi trời Dục giới.
Devānaṃ kira sukhasamphassavātaggahaṇaparicayena vāyokasiṇe jhānāni sukheneva ijjhanti.
It is said that for devas, jhānas on the air kasiṇa are easily perfected due to their familiarity with experiencing pleasurable breezes.
Người ta nói rằng, do quen thuộc với việc tiếp nhận gió có xúc chạm an lạc, các vị trời dễ dàng thành tựu thiền định trên không gian biến xứ (vāyokasiṇa).
Tena vuttaṃ ‘‘vāyokasiṇe parikammaṃ katvā jhānaṃ paṭilabhantī’’ti.
Therefore, it is said, "having performed preliminary work on the air kasiṇa, they attain jhāna."
Do đó đã nói: “vāyokasiṇe parikammaṃ katvā jhānaṃ paṭilabhantī” (thực hiện công tác chuẩn bị trên không gian biến xứ và đạt được thiền định).
Tadaññe panāti āpāyike sandhāyāha.
Tadaññe panā refers to those in the lower realms.
Tadaññe panā được nói đến để chỉ các chúng sinh trong các cõi khổ.
Tatthāti devaloke.
Tatthā means in the deva-world.
Tatthā nghĩa là ở cõi trời.
Dutiyo sūriyoti dutiyaṃ sūriyamaṇḍalaṃ.
Dutiyo sūriyo means the second sun-orb.
Dutiyo sūriyo nghĩa là mặt trời thứ hai.
Sattasūriyanti sattasūriyapātubhāvasuttaṃ.
Sattasūriyaṃ means the discourse on the manifestation of the seven suns.
Sattasūriya nghĩa là kinh về sự xuất hiện của bảy mặt trời.
Pakatisūriyeti kappavuṭṭhānakālato pubbe uppannasūriyavimāne.
Pakatisūriye means in the sun-palace that existed before the time of the world's destruction.
Pakatisūriye nghĩa là trong cung điện mặt trời đã xuất hiện trước thời kỳ hủy diệt của kiếp.
Kappavuṭṭhānakāle pana yathā aññe kāmāvacaradevā, evaṃ sūriyadevaputtopi jhānaṃ nibbattetvā brahmalokaṃ upapajjati, sūriyamaṇḍalaṃ pana pabhassaratarañceva tejavantatarañca hutvā pavattati.
However, at the time of the world's destruction, just like other kāmāvacara devas, the sun-deva also develops jhāna and is reborn in the Brahma-world, while the sun-orb itself continues, becoming more radiant and more intensely powerful.
Tuy nhiên, vào thời kỳ hủy diệt của kiếp, giống như các vị trời Dục giới khác, vị thiên tử mặt trời cũng phát sinh thiền định và tái sinh vào cõi Phạm thiên, còn mặt trời thì trở nên rực rỡ và mạnh mẽ hơn.
Taṃ antaradhāyitvā aññameva uppajjatīti apare.
Some say that having vanished, a different one arises.
Một số người khác nói rằng mặt trời đó biến mất và một mặt trời khác xuất hiện.
Gaṅgā yamunā sarabhū aciravatī mahīti imā pañca mahānadiyo.
The Gaṅgā, Yamunā, Sarabhū, Aciravatī, and Mahī – these are the five great rivers.
Gaṅgā, Yamunā, Sarabhū, Aciravatī, Mahī – đây là năm con sông lớn.
Pariyādinnasinehanti parikkhīṇasinehaṃ.
Pariyādinnasinehaṃ means its moisture is exhausted.
Pariyādinnasinehaṃ nghĩa là đã cạn kiệt chất ẩm ướt.
Yāya āpodhātuyā tattha tattha pathavīdhātu ābandhattā sampiṇḍatā hutvā tiṭṭhati, sā chasūriyapātubhāvena parikkhayaṃ gacchati.
The water element by which the earth element here and there is bound and compacted ceases to exist due to the manifestation of the sixth sun.
Thủy đại (āpodhātu) mà nhờ đó địa đại (pathavīdhātu) kết tụ và đứng vững ở khắp nơi, sẽ cạn kiệt do sự xuất hiện của sáu mặt trời.
Yathā cidanti yathā ca idaṃ cakkavāḷaṃ.
Yathā cidaṃ means just as this cosmos.
Yathā cida nghĩa là giống như vũ trụ này.
Evaṃ koṭisatasahassacakkavāḷānipīti vipattimahāmeghuppattito paṭṭhāya idha vuttaṃ sabbaṃ kappavuṭṭhānaṃ, taṃ tattha atidisati.
Evaṃ koṭisatasahassacakkavāḷānipī means that all the destruction of the world mentioned here, starting from the manifestation of the calamitous great cloud, extends to a hundred thousand crores of such cosmoses.
Evaṃ koṭisatasahassacakkavāḷānipī (cũng vậy, hàng trăm ngàn vạn vũ trụ) – điều này chỉ ra rằng tất cả sự hủy diệt của kiếp được nói ở đây, bắt đầu từ sự xuất hiện của đám mây lớn tai họa, cũng xảy ra ở đó.
Palujjitvāti chijjitvā.
Palujjitvā means having broken apart.
Palujjitvā nghĩa là bị cắt đứt.
Saṅkhāragatanti bhūtupādāyappabhedaṃ saṅkhārajātaṃ.
Saṅkhāragataṃ means the aggregate of formations, distinguishing between primary matter and derivative matter.
Saṅkhāragataṃ nghĩa là các pháp hành (saṅkhāra) thuộc loại sắc pháp và sở y sắc pháp.
Sabbasaṅkhāraparikkhayāti jhāpetabbasaṅkhāraparikkhayā.
Sabbasaṅkhāraparikkhayā means due to the exhaustion of all formations that are to be burned.
Sabbasaṅkhāraparikkhayā nghĩa là do sự cạn kiệt của các pháp hành cần được thiêu hủy.
Sayampi saṅkhāragataṃ samānaṃ indhanābhāvato chārikampi asesetvā niḍḍahitvā vūpasamatīti āha ‘‘sappi…pe… nibbāyatī’’ti.
And being itself an aggregate of formations, it burns up completely, leaving no ashes, and becomes peaceful due to the absence of fuel, just as it is said, "like ghee...pe...is extinguished."
Chính nó cũng là một pháp hành, nhưng do không có nhiên liệu, nó cháy hết mà không để lại tro tàn và lắng dịu, như đã nói: “sappi…pe… nibbāyatī” (dầu… v.v… tắt đi).
406. Dīghassa addhunoti saṃvaṭṭaṭṭhāyīasaṅkhyeyyakappasaṅkhātassa dīghassa kālassa accayena.
406. Dīghassa addhuno means after the lapse of a long period, which is counted as an incalculable eon of contraction and stability.
406. Dīghassa addhuno nghĩa là sau một thời gian dài, tức là sau một kiếp vô số kiếp thuộc thời kỳ hoại kiếp và trụ kiếp.
Tālakkhandhādīti ādi-saddena sākasālādirukkhe saṅgaṇhāti.
Tālakkhandhādī – the word ādi (etc.) includes trees such as teak and sal.
Tālakkhandhādī – với từ ādi (v.v.), bao gồm các loại cây như cây sāla và cây sākā.
Ghanaṃ karotīti visarituṃ adatvā piṇḍitaṃ karoti.
Ghanaṃ karoti means it makes it dense, not allowing it to spread, but compacting it.
Ghanaṃ karotī nghĩa là làm cho nước đặc lại, không cho nó lan ra.
Tenāha ‘‘parivaṭuma’’nti, vaṭṭabhāvena paricchinnaṃ.
Therefore, it is said "parivaṭumaṃ", meaning encompassed in a rounded form.
Do đó đã nói “parivaṭuma” (tròn), tức là được giới hạn bởi hình dạng tròn.
Tanti udakaṃ.
Taṃ means that water.
Taṃ nghĩa là nước đó.
Assāti vātassa.
Assā means to the wind.
Assā nghĩa là của gió.
Vivaraṃ detīti yathā ghanaṃ karoti sampiṇḍeti, evaṃ tattha antaraṃ deti.
Vivaraṃ deti means just as it makes it dense and compacts it, so it makes a gap in it.
Vivaraṃ detī nghĩa là tạo ra một khoảng trống ở đó, giống như nó làm cho đặc lại và kết tụ.
Parikkhayamānanti pubbe yāva brahmalokā ekoghabhūtena vātena parisosiyamānatāya parikkhayaṃ gacchantaṃ.
Parikkhayamānaṃ means diminishing, becoming exhausted as it is dried up by a continuous wind up to the Brahma-world as before.
Parikkhayamānaṃ nghĩa là đang cạn kiệt do bị gió thổi khô, một luồng gió duy nhất thổi từ trước cho đến cõi Phạm thiên.
Brahmaloko pātubhavatīti yojanā.
The Brahma-world becomes manifest – this is the connection.
Cõi Phạm thiên xuất hiện, đó là cách kết nối.
Brahmalokoti ca paṭhamajjhānabhūmimāha.
And Brahmaloko refers to the first jhāna realm.
Và Brahmaloko (cõi Phạm thiên) được nói đến để chỉ cõi sơ thiền.
Upari catukāmāvacaradevalokaṭṭhāneti yāmadevalokādīnaṃ catunnaṃ patiṭṭhānaṭṭhāne.
Upari catukāmāvacaradevalokaṭṭhāne means in the places where the four kāmāvacara deva-worlds, such as the Yāma world, are established.
Upari catukāmāvacaradevalokaṭṭhāne nghĩa là ở nơi trụ xứ của bốn cõi trời Dục giới phía trên, như cõi trời Yāmā, v.v.
Cātumahārājikatāvatiṃsabhavanānaṃ pana patiṭṭhānaṭṭhānāni pathavīsambandhatāya na tāva pātubhavanti.
However, the places where the Cātumahārājika and Tāvatiṃsa worlds are established do not yet become manifest, as they are connected to the earth.
Tuy nhiên, các nơi trụ xứ của cõi trời Tứ Đại Thiên Vương và Tam Thập Tam Thiên chưa xuất hiện vì chúng liên quan đến đất.
‘‘Paṭhamatarābhinibbattā’’ti idaṃ āyukkhayassa sambhavadassanaṃ, tena dvinnaṃ, catunnaṃ, aṭṭhannaṃ vā kappānaṃ ādimhi nibbattāti dasseti.
"Paṭhamatarābhinibbattā" is an indication of the possibility of the exhaustion of life-span, showing that they were born at the beginning of two, four, or eight eons.
“Paṭhamatarābhinibbattā” là sự chỉ ra khả năng của sự chấm dứt tuổi thọ, điều này cho thấy rằng chúng sinh được tái sinh vào đầu hai, bốn hoặc tám kiếp.
Tatoti ābhassarabrahmalokato.
Tato means from the Ābhassara Brahma-world.
Tato nghĩa là từ cõi Phạm thiên Ābhassara.
Parittābhaappamāṇābhāpi hi ābhassaraggahaṇeneva saṅgahaṃ gacchanti.
Indeed, the Parittābha and Appamāṇābha (Brahmas) are included in the term Ābhassara.
Thật vậy, các vị Phạm thiên Parittābha và Appamāṇābha cũng được bao gồm trong từ Ābhassara.
‘‘Te honti sayaṃpabhā antalikkhacarā’’ti idaṃ upacārajjhānapuññassa mahānubhāvatāya vuttaṃ.
"Te honti sayaṃpabhā antalikkhacarā" (They are self-luminous and move through the sky) is said due to the great power of the upacāra-jhāna merit.
“Te honti sayaṃpabhā antalikkhacarā” (Họ tự sáng và đi trong không trung) được nói đến do uy lực lớn của phước thiện thiền cận định.
Āluppakārakanti ālopaṃ katvā katvāti vadanti, āluppanaṃ vilopaṃ katvāti attho.
Āluppakārakaṃ is said to mean "having performed acts of pillaging" repeatedly; the meaning is "having performed acts of plundering or robbing."
Āluppakārakaṃ – họ nói rằng đó là do “làm đi làm lại sự cướp bóc”, nghĩa là “cướp bóc”.
Atimaññantīti atikkamitvā maññanti, hīḷentīti attho.
Atimaññantī means they think excessively of themselves, they despise; this is the meaning.
Atimaññantī nghĩa là vượt qua và khinh thường, tức là coi thường.
Teneva nayenāti ‘‘ekacce vaṇṇavanto hontī’’tiādinā (dī. ni. 3.123) vuttena nayeneva.
Teneva nayenā means by the same method as stated in "some are handsome" and so forth (Dī. Ni. 3.123).
Teneva nayenā nghĩa là theo cách đã được nói đến bằng cách bắt đầu với “một số có sắc đẹp”, v.v.
Padālatāti evaṃnāmikā latājāti.
Padālatā means a creeper species of that name.
Padālatā nghĩa là một loại dây leo có tên như vậy.
Tassā kira pārāsavajāti gaḷocīti vadanti.
Its pārāsava species is called gaḷocī, they say.
Người ta nói rằng loại dây leo Parāsava của nó được gọi là Gaḷocī.
Akaṭṭhe eva bhūmippadese paccanako akaṭṭhapāko.
Akaṭṭhapāko means uncultivated rice ripened on an unplowed ground.
Akaṭṭhapāko là loại lúa chín tự nhiên ở vùng đất không cày xới.
Akaṇoti kuṇḍakarahito.
Akaṇo means free from broken grains or husk.
Akaṇo nghĩa là không có vỏ trấu.
Sumanasaṅkhātajātipupphasadiso sumanajātipupphasadiso.
Sumanajātipupphasadiso means rice similar to the Sumanā-jasmine flower.
Sumanajātipupphasadiso là giống như hoa nhài Sumanā.
Yo yo raso etassāti yaṃyaṃraso, odano, taṃ yaṃyaṃrasaṃ, yādisarasavantanti attho.
Whatever flavor it has, that is yaṃyaṃrasaṃ (whatever flavor rice), meaning rice of whatever flavor.
Yaṃyaṃrasaṃ (món ăn có nhiều vị) nghĩa là món ăn có vị gì thì có vị đó, tức là món ăn có vị như thế nào.
Rasapathavī, bhūmipappaṭako, padālatā ca paribhuttā sudhāhāro viya khuddaṃ vinodetvā rasaharaṇīhi rasameva brūhentā tiṭṭhanti, na vatthuno sukhumabhāvena nissandā, sukhumabhāveneva gahaṇindhanameva ca honti.
The essence-earth, the earth-scum, and the padā-creeper, when consumed, alleviate hunger like ambrosial food and remain, nourishing only the essence through the channels of essence; they do not produce excretions due to the subtle nature of the substance, and they serve only as fuel for digestion due to their subtle nature.
Khi được dùng, đất vị (rasapathavī), váng đất (bhūmipappaṭako) và dây leo padālatā giống như thức ăn cam lồ, chúng loại bỏ cơn đói và chỉ nuôi dưỡng vị giác thông qua các mạch vị, chúng không tạo ra chất thải do sự tinh tế của vật chất, và chỉ là nhiên liệu cho sự tiêu hóa do sự tinh tế của chúng.
Odano pana paribhutto rasaṃ vaḍḍhentopi vatthuno oḷārikabhāvena nissandaṃ vissajjento passāvaṃ, kasaṭañca uppādetīti āha ‘‘tato pabhuti muttakarīsaṃ sañjāyatī’’ti.
But rice, when consumed, although it increases the essence, due to the coarse nature of the substance, releases excretions, producing urine and feces; therefore, it is said, "from that time onwards, urine and feces arise."
Tuy nhiên, cơm khi được dùng, dù làm tăng vị giác, nhưng do tính thô của vật chất, nó thải ra chất thải, tạo ra nước tiểu và phân, do đó đã nói: “tato pabhuti muttakarīsaṃ sañjāyatī” (từ đó trở đi, nước tiểu và phân xuất hiện).
Purimattabhāvesu pavattaupacārajjhānānubhāvena yāva sattasantāne kāmarāgavikkhambhanavego na samito, na tāva balavakāmarāgūpanissayāni itthipurisindriyāni pāturahesuṃ.
Due to the power of the upacāra-jhānas that existed in previous existences, as long as the force suppressing sensual desire had not subsided in the continuum of beings, the faculties of male and female, which are conditions for strong sensual desire, had not yet manifested.
Do uy lực của các thiền cận định đã có trong các kiếp trước, chừng nào sự kìm nén dục ái chưa lắng dịu trong dòng tâm thức của chúng sinh, chừng đó các căn nam và nữ, vốn là duyên mạnh mẽ cho dục ái, chưa xuất hiện.
Yadā panassa vicchinnatāya balavakāmarāgo laddhāvasaro ahosi, tadā tadupanissayāni tāni sattānaṃ attabhāvesu sañjāyiṃsu.
But when that force was interrupted and strong sensual desire found an opportunity, then those faculties, which are its conditions, arose in the existences of beings.
Nhưng khi dục ái mạnh mẽ có cơ hội do sự gián đoạn của nó, thì các căn đó, vốn là duyên cho nó, đã xuất hiện trong thân tướng của chúng sinh.
Tena vuttaṃ ‘‘purisassa…pe… pātubhavatī’’ti.
Therefore, it is said, "for a man...pe...it arises."
Do đó đã nói: “purisassa…pe… pātubhavatī” (của người nam… v.v… xuất hiện).
Tenevāha ‘‘tatra suda’’ntiādi.
For this very reason, it is said, "tatra sudaṃ" and so forth.
Chính vì vậy đã nói: “tatra suda” v.v.
Anutthunantīti anusocanti.
Anutthunantī means lamenting or yearning.
Anutthunantī có nghĩa là than vãn, tiếc nuối.
Sammanneyyāmāti samanujāneyyāma.
Sammanneyyāmā means we would properly permit or approve.
Sammanneyyāmā có nghĩa là chúng ta nên chấp thuận.
Noti amhesu.
No means among us.
No có nghĩa là trong chúng ta.
Sammāti sammadeva yathārahaṃ.
Sammā means properly, appropriately.
Sammā có nghĩa là đúng đắn, thích đáng.
Khīyitabbanti khīyanārahaṃ nindanīyaṃ.
Khīyitabbaṃ means one who deserves to be censured or blamed.
Khīyitabbaṃ có nghĩa là đáng bị chê bai, đáng bị khiển trách.
Garahitabbanti hīḷetabbaṃ.
Garahitabbaṃ means one who deserves to be reproached or blamed.
Garahitabbaṃ có nghĩa là đáng bị quở trách.
407. Mahādhārāhīti tālasālakkhandhappamāṇāhi mahatīhi khārudakadhārāhi.
407. Mahādhārāhi means with mighty streams of saline water, as large as palm trees or Sāla trees.
407. Mahādhārāhi có nghĩa là những dòng nước mặn lớn như thân cây thốt nốt và cây sala.
Samantatoti sabbaso.
Samantato means from every side.
Samantato có nghĩa là từ mọi phía.
Pathavitoti pathaviyā heṭṭhimantato pabhuti.
Pathavito means starting from the lowest extremity of the earth.
Pathavito có nghĩa là từ tận cùng phía dưới của trái đất.
Tena hi khārudakena phuṭṭhaphuṭṭhā pathavīpabbatādayo udake pakkhittaloṇasakkharā viya vilīyanteva, tasmā pathavīsandhārudakena saddhiṃ ekūdakameva taṃ hotīti keci.
Indeed, the earth, mountains, and so on, touched repeatedly by that saline water, dissolve just like salt and sugar thrown into water. Therefore, some say that water becomes one with the earth-supporting water.
Do đó, đất đai, núi non, v.v., bị nước mặn chạm vào sẽ tan chảy như đường muối bỏ vào nước. Vì vậy, một số người nói rằng nước đó trở thành một thể thống nhất với nước nâng đỡ trái đất.
Apare ‘‘pathavīsandhārakaṃ udakakkhandhañca udakasandhārakaṃ vāyukkhandhañca anavasesato vināsetvā sabbattha sayameva ekoghabhūtaṃ tiṭṭhatī’’ti vadanti, taṃ yuttaṃ.
Others say: "Having completely destroyed the earth-supporting water mass and the water-supporting air mass, it remains everywhere as a single flood by itself." This is appropriate.
Những người khác nói: “Tự nó tồn tại như một dòng nước duy nhất ở khắp mọi nơi, sau khi đã hoàn toàn hủy diệt khối nước nâng đỡ trái đất và khối gió nâng đỡ nước.” Điều đó là hợp lý.
Tayopi brahmaloketi parittābhaappamāṇābhaābhassarabrahmaloke, tayidaṃ ‘‘ayaṃ pana viseso’’ti āraddhattā vuttaṃ, aññathā ‘‘chapi brahmaloke’’ti vattabbaṃ siyā.
Tayopi brahmaloke refers to the Parittābha, Appamāṇābha, and Ābhassara Brahma-worlds; this is stated because it was introduced with 'this is, however, a special case,' otherwise 'all six Brahma-worlds' should have been said.
Tayopi brahmaloke có nghĩa là các cõi Phạm thiên Parittābha, Appamāṇābha và Ābhassara. Điều này được nói ra vì bắt đầu với “Đây là một đặc điểm khác”; nếu không, lẽ ra phải nói “chapi brahmaloke” (sáu cõi Phạm thiên).
Subhakiṇheti ukkaṭṭhaniddesena tatiyajjhānabhūmiyā upalakkhaṇaṃ.
Subhakiṇhe is an indication of the third jhāna-realm by way of excellent description.
Subhakiṇhe là sự chỉ định cõi Thiền thứ ba bằng cách chỉ định cao nhất.
Parittāsubhaappamāṇāsubhepi hi āhacca udakaṃ tiṭṭhati.
For water also reaches the Parittāsubha and Appamāṇāsubha realms.
Thật vậy, nước cũng chạm đến các cõi Parittāsubha và Appamāṇāsubha.
Heṭṭhā ‘‘ābhassare āhacca tiṭṭhatī’’ti etthāpi eseva nayo.
The same method applies below where it says 'reaches the Ābhassara.'
Tương tự như vậy ở đoạn dưới, nơi nói “chạm đến Ābhassara”.
Tanti taṃ kappavināsakaudakaṃ.
Taṃ refers to that world-destroying water.
Taṃ có nghĩa là nước hủy diệt kiếp đó.
Udakānugatanti udakena anugataṃ phuṭṭhaṃ.
Udakānugataṃ means followed by or permeated by water.
Udakānugataṃ có nghĩa là bị nước bao phủ, bị nước thấm ướt.
Abhibhavitvāti vilīyāpetvā.
Abhibhavitvā means having dissolved.
Abhibhavitvā có nghĩa là làm cho tan chảy.
Cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampīti mahāpathaviyā viparivattaneneva viparivattitaṃ cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampi vāto ukkhipitvā ākāse khipati.
Cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampī means the wind lifts up the Cakkavāla mountain and the Sineru mountain, which have been turned upside down by the turning over of the great earth itself, and casts them into the sky.
Cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampi có nghĩa là gió nhấc bổng núi Cakkavāḷa và núi Sineru, vốn bị lật đổ do sự xoay chuyển của đại địa, rồi ném chúng lên không trung.
Te cakkavāḷapabbatādayo.
Te refers to those Cakkavāla mountains and so on.
Te là các núi Cakkavāḷa, v.v.
Abhihantvāti ghaṭṭetvā.
Abhihantvā means having struck.
Abhihantvā có nghĩa là va chạm.
Aññamaññanti ekissā lokadhātuyā cakkavāḷahimavantasineruṃ aññissā lokadhātuyā cakkavāḷādīhīti evaṃ aññamaññaṃ samāgamavasena ghaṭṭetvā.
Aññamaññaṃ means having struck each other, for example, the Cakkavāla, Himavanta, and Sineru of one world-system meeting with the Cakkavālas of another world-system, and so on.
Aññamaññaṃ có nghĩa là va chạm lẫn nhau, chẳng hạn như núi Cakkavāḷa, Himavanta, Sineru của một thế giới va chạm với các núi Cakkavāḷa, v.v. của một thế giới khác.
Sabbasaṅkhāragatanti pathavīsandhārakaudakaṃ, taṃsandhārakavātanti sabbaṃ saṅkhāragataṃ vināsetvā sayampi vinassati avaṭṭhānassa kāraṇābhāvato.
Sabbasaṅkhāragataṃ means all conditioned phenomena, such as the earth-supporting water and the air supporting that water, destroying them and then perishing itself due to the absence of a cause for its persistence.
Sabbasaṅkhāragataṃ có nghĩa là nước nâng đỡ trái đất và gió nâng đỡ nước, tức là tất cả các pháp hữu vi đó, sau khi hủy diệt chúng, tự nó cũng bị hủy diệt vì không có nguyên nhân để tồn tại.
409. Yadipi saṅkhārānaṃ ahetuko sarasanirodho vināsakābhāvato, santānanirodho pana hetuvirahito natthi yathā taṃ sattakāyesūti.
409. Although the cessation of conditioned phenomena by their nature is without cause due to the absence of a destroyer, the cessation of a continuum, however, does not exist without a cause, just as it is in the bodies of beings.
Mặc dù sự diệt tận tự nhiên của các pháp hữu vi là vô nhân vì không có pháp hủy diệt, nhưng sự diệt tận của dòng tương tục thì không phải là không có nguyên nhân, như trong các thân chúng sinh.
Bhājanalokassāpi sahetukena vināsena bhavitabbanti hetuṃ pucchati ‘‘kiṃ kāraṇā evaṃ loko vinassatī’’ti.
Since the world of receptacles also must perish with a cause, the question "kiṃ kāraṇā evaṃ loko vinassati" (for what reason does the world perish in this way?) is asked for the cause.
Thế giới vật chất cũng phải bị hủy diệt một cách có nguyên nhân, vì vậy câu hỏi “kiṃ kāraṇā evaṃ loko vinassatī” (do nguyên nhân nào mà thế giới bị hủy diệt như vậy?) là hỏi về nguyên nhân.
Itaro yathā tattha nibbattanakasattānaṃ puññabalena paṭhamaṃ loko vivaṭṭati, evaṃ tesaṃ pāpabalena saṃvaṭṭatīti dassento ‘‘akusalamūlakāraṇā’’ti āha.
The other person, showing that just as the world first evolves due to the power of merit of the beings born there, so it revolves due to their power of demerit, says "akusalamūlakāraṇā" (due to the roots of unwholesomeness).
Vị kia nói “akusalamūlakāraṇā” (do nguyên nhân của các căn bất thiện) để chỉ ra rằng thế giới đầu tiên hình thành do sức mạnh phước báu của chúng sinh tái sinh ở đó, và cũng như vậy, nó bị hủy diệt do sức mạnh bất thiện của họ.
Yathā hi rāgadosamohānaṃ adhikabhāvena yathākkamaṃ rogantarakappo, satthantarakappo, dubbhikkhantarakappoti ime tividhā antarakappā vivaṭṭaṭṭhāyimhi asaṅkhyeyyakappe jāyanti, evamete yathāvuttā tayo saṃvaṭṭā rāgādīnaṃ adhikabhāveneva hontīti dassento ‘‘akusalamūlesu hī’’tiādimāha.
Just as, due to the predominance of greed, hatred, and delusion, the three types of intermediate eons—the intermediate eon of sickness, the intermediate eon of weapons, and the intermediate eon of famine—arise sequentially in the asaṅkhyeyya eon of the existing world, so too these aforementioned three saṃvaṭṭas occur due to the predominance of greed and so on. This is shown by the phrase "akusalamūlesu hi" and so forth.
Như các kiếp trung gian ba loại này – kiếp trung gian bệnh tật, kiếp trung gian vũ khí, kiếp trung gian đói kém – phát sinh trong A-tăng-kỳ kiếp trụ thế do sự gia tăng của tham, sân, si theo thứ tự, thì ba sự hủy diệt kiếp đã nói trên cũng phát sinh do sự gia tăng của tham, v.v. Để chỉ ra điều này, ngài nói “akusalamūlesu hī” (khi các căn bất thiện, v.v.).
Ussannatareti ativiya ussanne.
Ussannatare means when excessively abundant.
Ussannatare có nghĩa là cực kỳ gia tăng.
Dose ussannatare adhikataradosena viya tikkhatarena khārudakena vināso yuttoti vuttaṃ ‘‘dose ussannatare udakena vinassatī’’ti.
It is said "dose ussannatare udakena vinassati" (when hatred is excessive, it perishes by water) because destruction by sharp, saline water is appropriate, just as by excessively predominant hatred.
Khi sân gia tăng, sự hủy diệt bằng nước mặn nồng hơn là hợp lý, như sự hủy diệt bằng sân mạnh hơn. Vì vậy, câu “dose ussannatare udakena vinassatī” (khi sân gia tăng, thế giới bị hủy diệt bởi nước) được nói ra.
Pākaṭasattusadisassa dosassa aggisadisatā, apākaṭasattusadisassa rāgassa khārudakasadisatā ca yuttāti adhippāyena ‘‘dose ussannatare agginā, rāge ussannatare udakenā’’ti kecivādassa adhippāyo veditabbo.
The intention of some views, "dose ussannatare agginā, rāge ussannatare udakenā" (when hatred is excessive, by fire; when greed is excessive, by water), should be understood as: the resemblance of hatred to fire, like a manifest enemy, and the resemblance of greed to saline water, like a non-manifest enemy, is appropriate.
Ý nghĩa của một số quan điểm là: khi sân gia tăng, thế giới bị hủy diệt bởi lửa; khi tham gia tăng, thế giới bị hủy diệt bởi nước. Điều này là hợp lý vì sân giống như kẻ thù rõ ràng, còn tham giống như kẻ thù không rõ ràng, và lửa giống như sân, nước mặn giống như tham.
Rāgo sattānaṃ bahulaṃ pavattatīti rāgavasena bahuso lokavināso.
Since greed is frequently prevalent in beings, the world's destruction often occurs by way of greed.
Tham ái thường xuyên phát sinh trong chúng sinh, vì vậy sự hủy diệt thế giới thường xuyên xảy ra do tham ái.
‘‘Amumhi saṃvaṭṭakappe’’ti idaṃ saṃvaṭṭakappassa ādito pāḷiyaṃ (dī. ni. 1.244) gahitattā vuttaṃ.
"Amumhi saṃvaṭṭakappe" (in that contracting eon) is said because it is taken from the beginning of the saṃvaṭṭa eon in the Pāḷi.
Amumhi saṃvaṭṭakappe được nói ra vì nó được đề cập ở đầu kiếp Saṃvaṭṭa trong kinh điển.
Tatthāpi hi imassa katipayaṃ kālaṃ bhavādīsu saṃsaraṇaṃ upalabbhatīti.
For even there, a certain period of this monk's wandering in existences and so on is found.
Ở đó, sự luân hồi của vị ấy trong các cõi tồn tại, v.v., trong một thời gian nhất định cũng được tìm thấy.
Saṃvaṭṭakappe vā vaṭṭamānesu bhavādīsu imassa upapatti ahosi, taṃdassanametaṃ daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, his birth occurred in the existences and so on that were current in the saṃvaṭṭa eon; this should be seen as a demonstration of that.
Hoặc, sự tái sinh của vị ấy đã xảy ra trong các cõi tồn tại, v.v., đang diễn ra trong kiếp Saṃvaṭṭa, điều này cần được xem là sự chỉ ra điều đó.
Atha vā amumhi saṃvaṭṭakappeti ettha vā-saddo luttaniddiṭṭho daṭṭhabbo, tena ca aniyamatthena itarāsaṅkhyeyyānampi saṅgaho siddho hoti.
Or, the word vā (or) in amumhi saṃvaṭṭakappe (in that contracting eon) should be understood as having been elliptically omitted, and thereby the inclusion of other asaṅkhyeyyas is also established due to its indeterminate meaning.
Hoặc, trong amumhi saṃvaṭṭakappe, từ vā cần được xem là bị lược bỏ, và với ý nghĩa không xác định đó, sự bao gồm các A-tăng-kỳ kiếp khác cũng được thiết lập.
Bhave vātiādīsu kāmādibhave vā aṇḍajādi yoniyā vā devādi gatiyā vā nānattakāyanānattasaññīādi viññāṇaṭṭhitiyā vā sattāvāse vā khattiyādi sattanikāye vā.
Bhave vā and so on refer to existences such as sense-sphere existence, or birth-matrices such as egg-born, or destinies such as gods, or stations of consciousness such as those with diversified bodies and diversified perceptions, or abodes of beings, or communities of beings such as Khattiyas.
Trong bhave vā (hoặc trong cõi tồn tại), v.v., có nghĩa là trong cõi dục, v.v., hoặc trong loài sinh như loài noãn sinh, v.v., hoặc trong cảnh giới như cảnh giới chư thiên, v.v., hoặc trong trụ xứ thức như thân khác nhau, tưởng khác nhau, v.v., hoặc trong trú xứ chúng sinh như các nhóm chúng sinh của giai cấp Sát-đế-lợi, v.v.
Āsinti ahosiṃ.
Āsiṃ means I was.
Āsiṃ có nghĩa là tôi đã là.
Vaṇṇasampattiṃ vāti vā-saddena vaṇṇavipattiṃ vāti dasseti.
Vaṇṇasampattiṃ vā means, with the word vā, it shows 'or imperfection of complexion.'
Vaṇṇasampattiṃ vā (hoặc sự đầy đủ về sắc đẹp), từ vā chỉ ra hoặc sự khiếm khuyết về sắc đẹp.
Sālimaṃsodanāhāro vā gihikāle.
Sālimaṃsodanāhāro vā refers to the time of a householder.
Sālimaṃsodanāhāro vā (hoặc người ăn cơm gạo lúa và thịt) là khi còn là cư sĩ.
Pavattaphalabhojano vā tāpasādikāle.
Pavattaphalabhojano vā refers to the time of ascetics and so on, when one eats spontaneously produced fruits.
Pavattaphalabhojano vā (hoặc người ăn trái cây tự nhiên) là khi còn là ẩn sĩ, v.v.
Sāmisā gehassitā somanassādayo.
Sāmisā refers to joys and so on, associated with the household life.
Sāmisā là những niềm hoan hỷ, v.v., liên quan đến đời sống gia đình.
Nirāmisā nekkhammassitā.
Nirāmisā refers to those associated with renunciation.
Nirāmisā là những niềm hoan hỷ, v.v., liên quan đến sự xuất ly.
Ādi-saddena vivekajasamādhijasukhādīnaṃ saṅgaho.
The word ādi (and so on) includes the joy born of seclusion, the joy born of concentration, and so on.
Từ ādi bao gồm các loại lạc như lạc do viễn ly, lạc do thiền định, v.v.
‘‘Amutrāsi’’ntiādinā sabbaṃ yāvadicchakaṃ anussaraṇaṃ dassetvā idāni aññathā atthaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
Having shown all recollection as desired with "amutrāsiṃ" and so on, now "apicā" and so on is stated to show the meaning in another way.
Sau khi chỉ ra tất cả các loại hồi tưởng tùy ý bằng amutrāsiṃ (tôi đã là ở đó), v.v., bây giờ để chỉ ra ý nghĩa khác, đoạn apicā (hơn nữa) được nói ra.
Tattha amutrāsinti sāmaññaniddesoyaṃ, byāpanicchālopo vā, amutra amutrāsinti vuttaṃ hoti.
There, amutrāsiṃ is a general designation, or an ellipsis of an interrogative word; it means 'I was in such and such an existence.'
Trong đó, amutrāsiṃ là một cách chỉ định chung, hoặc là sự lược bỏ của từ nghi vấn, có nghĩa là tôi đã là ở nơi này, nơi này.
Anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ anussaraṇanti ettha ārohantassāti paṭilomato ñāṇena pubbenivāsaṃ ārohantassa.
In anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ anussaraṇaṃ (recollection as desired, ascending sequentially), ārohantassa (of one ascending) means of one ascending the past existences by knowledge in reverse order.
Trong anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ anussaraṇaṃ (hồi tưởng tùy ý của người đang tiến lên theo thứ tự), ārohantassa có nghĩa là của người đang tiến lên đời sống quá khứ bằng tuệ theo chiều ngược lại.
Paccavekkhaṇanti anussaritānussaritassa paccavekkhaṇaṃ, na anussaraṇaṃ.
Paccavekkhaṇaṃ (reviewing) means reviewing what has been recollected again and again, not recollecting.
Paccavekkhaṇaṃ có nghĩa là sự quán xét lại những gì đã được hồi tưởng, không phải là sự hồi tưởng.
Itīti vuttatthanidassanaṃ.
Iti (thus) is an illustration of the meaning stated.
Iti là sự chỉ ra ý nghĩa đã nói.
Tañca kho yathārahato, na yathānupubbatoti dassento ‘‘nāmagottavasenā’’tiādimāha.
And that is, not in sequential order, but as appropriate, as shown by "nāmagottavasenā" (by way of name and clan) and so on.
Và điều đó cần được hiểu là theo cách thích hợp, không phải theo thứ tự. Để chỉ ra điều này, ngài nói nāmagottavasena (theo tên và họ), v.v.
Vaṇṇādīhīti vaṇṇāhāravedayitāyuparicchedehi.
Vaṇṇādīhi means by complexion, food, feeling, and limit of life.
Vaṇṇādīhi có nghĩa là bằng sắc đẹp, thức ăn, cảm thọ và giới hạn tuổi thọ.
Odātotīti ettha iti-saddo ādiattho, pakārattho vā, tena evamādi evaṃpakāra nānattatoti dassitaṃ hoti.
Here, in " Odātoti," the word " iti" means 'beginning' or 'manner.' By it, it is shown that the " diversity" is of this kind and of this sort.
Trong từ Odātotī, từ iti có nghĩa là "vân vân" hoặc "loại này", do đó nó được trình bày là "đa dạng theo cách như vậy và vân vân".
411. Cutiyāti cavane.
411. Cutiyā means at the falling away (death).
411. Cutiyā nghĩa là sự chết.
Upapāteti upapajjane.
Upapāte means at rebirth.
Upapāte nghĩa là sự tái sanh.
Samīpatthe cetaṃ bhummavacanaṃ, cutikkhaṇasāmantā, upapattikkhaṇasāmantā cāti vuttaṃ hoti.
And this locative case is used in the sense of proximity, meaning it refers to the proximity of the moment of death and the proximity of the moment of rebirth.
Và đây là cách dùng biến cách sở tại với nghĩa gần gũi, tức là nói về sự gần gũi với sát na chết và gần gũi với sát na tái sanh.
Tathā hi vakkhati ‘‘ye pana āsannacutikā’’tiādi (visuddhi. 2.411).
Indeed, it will be said, "those who are near to death," and so on.
Thật vậy, (Đức Phật) sẽ dạy rằng: “Những ai có sự chết gần kề” v.v.
Dibbacakkhuñāṇeneva sattānaṃ cuti ca upapatti ca ñāyatīti āha ‘‘dibbacakkhuñāṇatthanti vuttaṃ hotī’’ti.
Since the death and rebirth of beings are known only by the divine eye knowledge, it is said, " it means divine eye knowledge."
Vì chỉ có Thiên nhãn thông mới có thể biết được sự chết và sự tái sanh của chúng sanh, nên (tác giả) nói: “Nghĩa là Thiên nhãn thông”.
Dibbasadisattātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What needs to be said regarding " dibbasadisattā" and so on, has already been stated below.
Những điều cần nói về Dibbasadisattā (giống như chư thiên) v.v. đã được nói ở dưới rồi.
Ayaṃ pana viseso – tattha ‘‘sotadhātū’’ti padaṃ apekkhitvā itthiliṅgavasena vuttaṃ, idha napuṃsakaliṅgavasena vattabbaṃ.
This, however, is the distinction: there, it was stated in the feminine gender with reference to the word "sotadhātu," but here, it should be stated in the neuter gender.
Tuy nhiên, có sự khác biệt này: ở đó, từ “sotadhātu” được dùng theo giống cái, còn ở đây, nó phải được dùng theo giống trung.
Tattha ca ālokapariggahena payojanaṃ natthi, idha atthīti vuttaṃ ‘‘ālokapariggahena mahājutikattāpi dibba’’nti, kasiṇālokānuggahena pattabbattā, sayaṃ ñāṇālokapharaṇabhāvena ca mahājutikabhāvatoti attho.
And there, there is no purpose with the comprehension of light, but here there is, thus it is said, " it is also divine due to having great brilliance through the comprehension of light," meaning it is to be attained by the favour of kasina light and also by its nature of spreading the light of knowledge itself, thereby having great brilliance.
Ở đó, không có mục đích gì với việc thâu tóm ánh sáng, nhưng ở đây thì có, nên (tác giả) nói: “Do có ánh sáng lớn nhờ thâu tóm ánh sáng nên cũng là Thiên”, nghĩa là do có thể đạt được nhờ sự hỗ trợ của ánh sáng kasiṇa, và do có ánh sáng lớn nhờ sự lan tỏa ánh sáng của chính tri kiến.
Mahājutikampi hi ‘‘dibba’’nti vuccati ‘‘dibbamidaṃ byamha’’ntiādīsu.
Indeed, even that which has great brilliance is called "divine," as in "this divine garment," and so on.
Thật vậy, ngay cả những gì có ánh sáng lớn cũng được gọi là “Thiên” trong các trường hợp như “đây là phạm thiên” v.v.
Mahāgatikattāti mahanīyagamanattā, vimhayanīyapavattikattāti attho.
Mahāgatikattā means having esteemed going, or having a wondrous mode of occurrence.
Mahāgatikattā nghĩa là có sự đi lại đáng tôn kính, tức là có sự hoạt động đáng kinh ngạc.
Vimhayanīyā hissa pavatti tirokuṭṭādigatarūpadassanato.
Indeed, its occurrence is wondrous because it sees forms existing beyond walls and so on.
Thật vậy, sự hoạt động của nó thật đáng kinh ngạc vì có thể nhìn thấy các sắc nằm sau bức tường v.v.
‘‘Dibbasadisattā’’ti ca hīnūpamādassanaṃ devatānaṃ dibbacakkhutopi imassa mahānubhāvattā.
And " dibbasadisattā" (like divine) is a display of a low simile, because this (knowledge) has greater power than even the divine eye of devas.
Và “dibbasadisattā” là cách trình bày một sự so sánh thấp kém, vì năng lực của tri kiến này vĩ đại hơn cả thiên nhãn của chư thiên.
Tena dibbacakkhulābhāya yogino parikammakaraṇaṃ tappaṭipakkhābhibhavassa atthato tassa vijayicchā nāma hoti, dibbacakkhulābhī ca iddhimā devatānaṃ vacanaggahaṇakkhamanadhammadānavasena mahāmoggallānattherādayo viya dānaggahaṇalakkhaṇe, vohāre ca pavatteyyāti evaṃ vihāravijayicchāvohārajutigatisaṅkhātānaṃ atthānaṃ vasena imassa abhiññāñāṇassa dibbacakkhubhāvasiddhito.
Therefore, the yogi's performance of preparatory work for gaining the divine eye is, in essence, an aspiration for the subjugation of its adversaries and its own victory. And one who has gained the divine eye and possesses supernormal powers would engage in interaction, such as giving and receiving, like the Great Elder Moggallāna and others, through the act of taking words from devas and giving them the Dhamma. Thus, this abhiññā knowledge is established as the divine eye by virtue of these meanings: dwelling, aspiration for victory, interaction, brilliance, and destination.
Do đó, việc hành giả thực hành chuẩn bị để đạt được Thiên nhãn là sự mong muốn chiến thắng đối với đối thủ của nó, và người đã đạt được Thiên nhãn và có thần thông có thể hoạt động trong các giao dịch mang tính chất cho và nhận, giống như Trưởng lão Mahāmoggallāna v.v. thông qua việc nhận lời nói của chư thiên và ban bố Pháp, như vậy, tri kiến siêu phàm này được thành tựu là Thiên nhãn thông qua các ý nghĩa của sự an trú, sự mong muốn chiến thắng, sự giao dịch, sự rực rỡ và sự đi lại.
Saddavidū ca tesu eva atthesu divu-saddaṃ icchantīti vuttaṃ ‘‘taṃ sabbaṃ saddasatthānusārena veditabba’’nti.
And scholars of grammar desire the word "divu" only in those meanings, thus it is said, " all that should be understood according to the science of grammar."
Và các nhà ngữ pháp học cũng mong muốn từ “divu” với những ý nghĩa đó, nên (tác giả) nói: “Tất cả những điều đó cần được hiểu theo ngữ pháp”.
Dassanaṭṭhenāti rūpadassanabhāvena.
Dassanaṭṭhena means by the nature of seeing forms.
Dassanaṭṭhenā nghĩa là do bản chất của sự thấy sắc.
Cakkhunā hi sattā rūpaṃ passanti.
Indeed, beings see forms with the eye.
Chúng sanh thấy sắc bằng mắt.
Yathā maṃsacakkhu viññāṇādhiṭṭhitaṃ samavisamaṃ ācikkhantaṃ viya pavattati, na tathā idaṃ.
The physical eye, supported by consciousness, operates as if pointing out what is even and uneven; this (divine eye) is not like that.
Mắt thịt, được hỗ trợ bởi thức, hoạt động như thể chỉ ra những gì bằng phẳng và không bằng phẳng, nhưng mắt này thì không như vậy.
Idaṃ pana sayameva tato sātisayaṃ cakkhukiccakārīti āha ‘‘cakkhukiccakaraṇena cakkhumivātipi cakkhū’’ti.
But this itself performs the function of the eye in a superior manner, thus it is said, " it is also called 'eye' because it performs the function of an eye."
Tuy nhiên, mắt này tự nó thực hiện chức năng của mắt một cách vượt trội hơn, nên (tác giả) nói: “Cũng là mắt vì thực hiện chức năng của mắt như một con mắt”.
‘‘Diṭṭhivisuddhihetuttā’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ.
To elaborate the meaning briefly stated in "diṭṭhivisuddhihetuttā" (as a cause of purification of views), " yo hī" and so on, is stated.
Để giải thích ý nghĩa đã được nói tóm tắt là “do là nguyên nhân của sự thanh tịnh về kiến”, (tác giả) đã nói: “Yo hi” v.v.
Ucchedadiṭṭhiṃ gaṇhāti parato upapattiyā adassanato etthevāyaṃ satto ucchinno, evamitarepīti.
Gaṇhāti ucchedadiṭṭhiṃ (he grasps the annihilationist view) because rebirth is not seen afterwards, but this being is annihilated right here, and likewise others.
Ucchedadiṭṭhiṃ gaṇhāti (chấp thủ đoạn kiến) là do không thấy sự tái sanh về sau, nên chúng sanh này bị đoạn diệt ngay tại đây, và những chúng sanh khác cũng vậy.
Navasattapātubhāvadiṭṭhiṃ gaṇhāti lābhī adhiccasamuppattiko viya.
Gaṇhāti navasattapātubhāvadiṭṭhiṃ (he grasps the view of the emergence of new beings) as if he were a spontaneous attainer.
Navasattapātubhāvadiṭṭhiṃ gaṇhāti (chấp thủ kiến về sự xuất hiện của chúng sanh mới) giống như người đạt được (thần thông) có quan điểm về sự sanh ngẫu nhiên.
Buddhaputtā passantiyevāti uttarapadāvadhāraṇaṃ, na purimapadāvadhāraṇaṃ.
Buddhaputtā passantiyevā (the Buddha's sons indeed see) is an emphasizing of the latter word, not the former word.
Buddhaputtā passantiyevā là sự nhấn mạnh vào từ cuối, không phải từ đầu.
Evaṃ hi jayaddisajātakādīhi avirodho siddho hoti.
For in this way, non-contradiction with the Jayaddisa Jātaka and so on, is established.
Như vậy, sự không mâu thuẫn với Jayaddisajātakā v.v. được xác lập.
Manussānaṃ idanti mānusakaṃ, manussānaṃ gocarabhūtaṃ rūpārammaṇaṃ.
This is of humans, meaning a visual object that is the range of humans.
Idaṃ của loài người là cảnh sắc thuộc phạm vi của loài người.
Tadaññassa pana dibbatirohitātisukhumādibhedassa rūpassa dassanato atikkantamānusakaṃ.
But atikkantamānusakaṃ (transcending the human) refers to the seeing of other forms, such as those that are divine, hidden, or extremely subtle.
Tuy nhiên, atikkantamānusakaṃ (vượt khỏi loài người) là sự thấy các sắc khác, chẳng hạn như sắc của chư thiên, sắc bị che khuất, sắc cực vi tế v.v.
Evarūpañca manussūpacāraṃ atikkantaṃ nāma hotīti āha ‘‘manussūpacāraṃ atikkamitvā rūpadassanenā’’ti.
And such a vision is called transcending human scope, thus it is said, " by seeing forms transcending human scope."
Và một loại như vậy được gọi là vượt quá phạm vi của loài người, nên (tác giả) nói: “Do thấy sắc vượt quá phạm vi của loài người”.
Evaṃ visayamukhena dassetvā idāni visayīmukhena dassetuṃ ‘‘mānusakaṃ vā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown by way of the object, now to show by way of the subject, " mānusakaṃ vā" and so on, is stated.
Sau khi trình bày theo khía cạnh đối tượng, bây giờ để trình bày theo khía cạnh chủ thể, (tác giả) nói: “Mānusakaṃ vā” v.v.
Tatthāpi maṃsacakkhātikkamo tassa kiccātikkameneva daṭṭhabbo.
There too, the transcendence of the physical eye should be understood as the transcendence of its function.
Ở đó, sự vượt qua mắt thịt cũng phải được hiểu là sự vượt qua chức năng của nó.
Dibbacakkhunāti dibbacakkhuñāṇenapi.
Dibbacakkhunā also means by the divine eye knowledge.
Dibbacakkhunā nghĩa là ngay cả với Thiên nhãn thông.
Daṭṭhuṃ na sakkā khaṇassa atiittaratāya atisukhumatāya kesañci rūpassa.
Daṭṭhuṃ na sakkā (it is not possible to see) some forms due to the extreme brevity and extreme subtlety of the moment.
Daṭṭhuṃ na sakkā (không thể thấy) là do sát na quá ngắn ngủi và sắc của một số chúng sanh quá vi tế.
Apica dibbacakkhussa paccuppannaṃ rūpārammaṇaṃ, tañca purejātapaccayabhūtaṃ, na ca āvajjanaparikammehi vinā mahaggatassa pavatti atthi, nāpi uppajjamānameva rūpaṃ ārammaṇapaccayo bhavituṃ sakkoti, bhijjamānaṃ vā.
Moreover, the divine eye's object is present-moment form, and that is a condition of prior-arisen-cause; and without advertence and preparatory work, the supermundane does not arise; nor can a form that is merely arising or merely disintegrating become an object-condition.
Hơn nữa, đối tượng sắc của Thiên nhãn là hiện tại, và đối tượng đó là nhân duyên sanh trước, và không có sự hoạt động của các pháp siêu thế nếu không có sự hướng tâm và sự chuẩn bị, cũng không thể có sắc đang sanh làm duyên cảnh, hay sắc đang hoại.
Tasmā ‘‘cutūpapātakkhaṇe rūpaṃ dibbacakkhunā daṭṭhuṃ na sakkā’’ti suvuttametaṃ.
Therefore, it is well-stated that "it is not possible to see form at the moment of death and rebirth with the divine eye."
Vì vậy, việc nói rằng “không thể thấy sắc trong sát na chết và tái sanh bằng Thiên nhãn” là rất đúng.
Yadi dibbacakkhuñāṇaṃ rūpārammaṇameva, atha kasmā ‘‘satte passatī’’ti vuttanti?
If divine eye knowledge has only form as its object, then why is it said, "it sees beings"?
Nếu Thiên nhãn thông chỉ có đối tượng là sắc, vậy tại sao lại nói “thấy chúng sanh”?
Yebhuyyena sattasantānagatarūpadassanato evaṃ vuttaṃ.
It is stated thus because it mostly sees forms existing in the continuum of beings.
Do phần lớn thấy sắc trong dòng tương tục của chúng sanh nên đã nói như vậy.
Sattagahaṇassa vā kāraṇabhāvato vohāravasena vuttantipi keci.
Some also say it is stated in common usage due to the beings being the cause of apprehension.
Hoặc một số người nói rằng nó được nói theo cách thông thường do là nguyên nhân của việc nắm giữ chúng sanh.
Te cavamānāti adhippetāti sambandho.
The connection is that "they" (te) means those who are undergoing death (cavamānā).
Mối liên hệ là: “Te cavamānā” (những chúng sanh đó đang chết) được hiểu là vậy.
Evarūpeti na cutūpapātakkhaṇasamaṅginoti adhippāyo.
Evarūpe means those who are not endowed with the moments of death and rebirth.
Evarūpe (loại như vậy) có nghĩa là không phải những chúng sanh đang ở trong sát na chết và tái sanh.
Mohūpanissayaṃ nāma kammaṃ nihīnaṃ nihīnaphalaṃ hotīti āha ‘‘mohanissandayuttattā’’ti.
Kamma that has delusion as its proximate cause is ignoble and has ignoble results, thus it is said, " due to being accompanied by the outflow of delusion."
Nghiệp có sự hỗ trợ của si (mohopanissaya) là nghiệp thấp kém và có quả thấp kém, nên (tác giả) nói: “mohanissandayuttattā” (do có sự liên hệ với si).
Tabbiparīteti tassa hīḷitādibhāvassa viparīte, ahīḷite anohīḷite anoññāte anavaññāte cittīkateti attho.
Tabbiparīte means the opposite of the state of being scorned, etc., i.e., un-scorned, un-disparaged, un-ignored, un-contemned, or made much of.
Tabbiparīte nghĩa là ngược lại với trạng thái bị khinh thường v.v. đó, tức là không bị khinh thường, không bị coi nhẹ, không bị coi thường, không bị xem thường, được tôn kính.
Suvaṇṇeti sundaravaṇṇe.
Suvaṇṇe means having good complexions.
Suvaṇṇe nghĩa là có màu sắc đẹp.
Dubbaṇṇeti asundaravaṇṇe.
Dubbaṇṇe means having bad complexions.
Dubbaṇṇe nghĩa là có màu sắc không đẹp.
Sā panāyaṃ suvaṇṇadubbaṇṇatā yathākkamaṃ kammassa adosadosūpanissayatāya hotīti āha ‘‘adosanissandayuttattā’’tiādi.
And this state of having good or bad complexions is in due order caused by the non-hatred or hatred, respectively, as the proximate cause of kamma, thus it is said, " adosanissandayuttattā" and so on.
Và trạng thái có màu sắc đẹp và không đẹp này lần lượt là do nghiệp có sự hỗ trợ của vô sân và sân, nên (tác giả) nói: “adosanissandayuttattā” v.v.
Sundaraṃ gatiṃ gatā sugatāti āha ‘‘sugatigate’’ti, sugatiṃ upapanneti attho.
Those who have gone to a good destination are Sugata, thus it is said, " sugatigate" (gone to a good destination), meaning born in a good destination.
Những người đã đi đến cõi lành là Sugata (thiện thú), nên (tác giả) nói: “sugatigate”, nghĩa là đã tái sanh vào thiện thú.
Alobhajjhāsayā sattā vadaññū vigatamaccherā alobhūpanissayena kammunā subhagā samiddhā hontīti āha ‘‘alobhanissandayuttattā vā aḍḍhe mahaddhane’’ti.
Beings whose disposition is non-greed, who are generous and free from avarice, become fortunate and prosperous through kamma with non-greed as its proximate cause, thus it is said, " or wealthy and rich due to being accompanied by the outflow of non-greed."
Chúng sanh có khuynh hướng vô tham, biết lắng nghe, không keo kiệt, nhờ nghiệp có sự hỗ trợ của vô tham mà trở nên may mắn, giàu có, nên (tác giả) nói: “alobhanissandayuttattā vā aḍḍhe mahaddhane” (hoặc giàu có, đại phú do có sự liên hệ với vô tham).
Dukkhaṃ gatiṃ gatā duggatāti āha ‘‘duggatigate’’ti.
Those who have gone to a bad destination are Duggata, thus it is said, " duggatigate" (gone to a bad destination).
Những người đã đi đến cõi khổ là Duggata (ác thú), nên (tác giả) nói: “duggatigate”.
Lobhajjhāsayā sattā luddhā maccharino lobhūpanissayena kammunā duggatā durupetā hontīti āha ‘‘lobhanissandayuttattā vā dalidde appannapāne’’ti.
Beings whose disposition is greed, who are greedy and avaricious, become miserable and destitute through kamma with greed as its proximate cause, thus it is said, " or poor and without food or drink due to being accompanied by the outflow of greed."
Chúng sanh có khuynh hướng tham, tham lam, keo kiệt, nhờ nghiệp có sự hỗ trợ của tham mà trở nên khốn khổ, nghèo đói, nên (tác giả) nói: “lobhanissandayuttattā vā dalidde appannapāne” (hoặc nghèo khổ, ít thức ăn thức uống do có sự liên hệ với tham).
Upacitanti phalāvahabhāvena kataṃ.
Upacitaṃ means performed in such a way as to bear fruit.
Upacitaṃ nghĩa là đã được tích lũy theo cách mang lại quả.
Yathā kataṃ hi kammaṃ phaladānasamatthaṃ hoti, tathā kataṃ upacitaṃ.
Indeed, kamma performed in such a way as to be capable of yielding results is called "accumulated" (upacitaṃ).
Nghiệp được thực hiện theo cách có khả năng cho quả, thì nghiệp được thực hiện như vậy là upacitaṃ.
Cavamānetiādīhi dibbacakkhukiccaṃ vuttanti visayamukhena visayībyāpāramāha.
" The function of the divine eye is stated by 'cavamāne' and so on" expresses the operation of the subject by way of the object.
Cavamānetiādīhi dibbacakkhukiccaṃ vuttaṃ (chức năng của Thiên nhãn được nói đến qua “cavamāne” v.v.) là nói về hoạt động của chủ thể thông qua đối tượng.
Purimehīti vā ‘‘dibbena cakkhunā’’tiādīni padāni sandhāya vuttaṃ.
Alternatively, " purimehi" is stated with reference to the phrases like "dibbena cakkhunā" and so on.
Hoặc purimehi (những điều trước) được nói đến khi đề cập đến các từ “dibbena cakkhunā” v.v.
Ādīhīti ettha ca-saddo luttaniddiṭṭho.
In " ādīhi," the word " ca" is an elided indicator.
Trong ādīhi, từ ca đã bị lược bỏ.
Tasmā ‘‘dibbena…pe… passatī’’ti imehi, ‘‘cavamāne’’tiādīhi ca dibbacakkhukiccaṃ vuttanti attho.
Therefore, the meaning is that the function of the divine eye is stated by these phrases, "dibbena...passati," and also by "cavamāne" and so on.
Vì vậy, ý nghĩa là chức năng của Thiên nhãn được nói đến qua các từ “dibbena…pe… passatī” và “cavamāne” v.v.
Iminā pana padenāti ‘‘yathākammūpage satte pajānātī’’ti iminā vākyena.
Iminā pana padenā (but by this phrase) means by this sentence: "He understands beings according to their kamma."
Iminā pana padenā (bằng từ này) nghĩa là bằng câu “yathākammūpage satte pajānāti” (biết chúng sanh tùy theo nghiệp của chúng).
Idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane bhikkhu, dibbacakkhuñāṇalābhīti adhippāyo.
Idha bhikkhū (here, a bhikkhu) means a bhikkhu in this Dispensation, one who has attained divine eye knowledge.
Idha bhikkhū (ở đây, tỳ khưu) có nghĩa là tỳ khưu trong giáo pháp này, người đã đạt được Thiên nhãn thông.
So ca dibbacakkhuñāṇalābhī nerayike ca satte paccakkhato disvā ṭhito.
And he, the one who has attained divine eye knowledge, stands having seen beings in hell directly.
Và so (vị ấy), người đã đạt được Thiên nhãn thông, đã thấy trực tiếp các chúng sanh trong địa ngục và an trú trong đó.
Evaṃ manasi karotīti tesaṃ nerayikānaṃ nirayasaṃvattaniyassa kammassa ñātukāmatāvasena pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya parikammavasena manasi karoti.
Evaṃ manasi karoti (he attends in this way) means he attends to it by way of preparatory work, having emerged from entering the foundational jhāna with the desire to know the kamma that leads to hell for those beings in hell.
Evaṃ manasi karoti (vị ấy tác ý như vậy) nghĩa là vị ấy nhập vào thiền căn bản (pādakajjhāna) với ý muốn biết nghiệp dẫn đến địa ngục của những chúng sanh trong địa ngục đó, rồi xuất ra và tác ý theo cách chuẩn bị.
Kiṃ nu khotiādi manasikāravidhidassanaṃ.
“What then?” and so on, is a demonstration of the method of attention.
Từ ngữ Kiṃ nu kho (Chắc chắn là gì?) v.v... là lời chỉ bày phương pháp tác ý.
Evaṃ pana parikammaṃ katvā pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhitassa taṃ kammaṃ ārammaṇaṃ katvā āvajjanaṃ uppajjati, tasmiṃ niruddhe cattāri, pañca vā javanāni javantītiādi sabbaṃ vuttanayameva.
Having performed such preparatory work, and having emerged from the base-jhana, for such a person, the advertence arises by taking that kamma as its object. When that ceases, four or five javanas impel, and so on; all is according to the method already stated.
Tuy nhiên, sau khi đã thực hiện sự chuẩn bị như vậy, và sau khi đã nhập Thiền nền tảng rồi xuất khỏi Thiền, sự tác ý khởi lên, lấy nghiệp dẫn đến địa ngục làm đối tượng. Khi sự tác ý ấy diệt đi, bốn hoặc năm tâm tốc hành (javana) khởi lên – tất cả những điều này đều theo cách đã nói.
‘‘Visuṃ parikammaṃ nāma natthī’’ti idaṃ pana dibbacakkhuñāṇena vinā yathākammūpagañāṇassa visuṃ parikammaṃ natthīti adhippāyena vuttaṃ.
Furthermore, the statement “there is no separate preparatory work” was said with the intention that for the knowledge of knowing beings according to their kamma, without the divine eye knowledge, there is no separate preparatory work.
Tuy nhiên, câu nói “Không có sự chuẩn bị riêng biệt” này được nói với ý rằng không có sự chuẩn bị riêng biệt cho yathākammūpagañāṇa (tuệ biết chúng sanh tùy nghiệp) nếu không có dibbacakkhuñāṇa (Thiên nhãn thông).
Evañcetaṃ icchitabbaṃ, aññathā yathākammūpagañāṇassa mahaggatabhāvo eva na siyā.
This should be desired in this way, otherwise, the supramundane nature of the knowledge of knowing beings according to their kamma would not exist.
Và điều này nên được chấp nhận như vậy, nếu không thì yathākammūpagañāṇa sẽ không thể có trạng thái siêu thế (mahaggatabhāva).
Devānaṃ dassanepi eseva nayo.
The same applies to the seeing of devas.
Đối với việc nhìn thấy các chư thiên cũng theo cách tương tự.
Nerayikadevaggahaṇaṃ cettha nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, the mention of hell-beings and devas should be understood as merely an example.
Việc đề cập đến các chúng sanh trong địa ngục và chư thiên ở đây chỉ nên được xem là một ví dụ.
Ākaṅkhamāno hi dibbacakkhulābhī aññagatikesupi evaṃ paṭipajjatiyeva.
Indeed, a person who has attained the divine eye, if he wishes, also practices in this way with regard to beings in other destinies.
Quả thật, một người có được Thiên nhãn thông, nếu muốn, cũng thực hành theo cách này đối với các cõi khác.
Tathā hi vakkhati ‘‘apāyaggahaṇena tiracchānayoniṃ dīpetī’’ti (visuddhi. 2.411), ‘‘sugatiggahaṇena manussagatipi saṅgayhatī’’ti (visuddhi. 2.411) ca.
Thus it will be said: “by the mention of the lower realms, the animal realm is indicated” and “by the mention of the happy destinies, the human destiny is also included”.
Thật vậy, Kinh sẽ nói rằng: “Với việc đề cập đến các khổ cảnh (apāya), nó chỉ ra cõi súc sanh” và “Với việc đề cập đến các thiện cảnh (sugati), nó bao gồm cả cõi người”.
Taṃ nirayasaṃvattaniyaṃ kammaṃ ārammaṇaṃ etassāti taṃkammārammaṇaṃ.
“ Taṃkammārammaṇaṃ” means that kamma, which leads to hell, is the object of this knowledge.
Taṃkammārammaṇaṃ có nghĩa là nghiệp dẫn đến địa ngục là đối tượng của tuệ này.
Phārusakavanādīsū ti ādi-saddena cittalatāvanādīnaṃ saṅgaho.
In the phrase “ Phārusaka forest and so on,” the word “ādi” (and so on) includes Cittalatā forest and others.
Trong Phārusakavana v.v..., từ v.v... bao gồm Cittalatāvana v.v...
Yathā cimassāti yathā ca imassa yathākammūpagañāṇassa visuṃ parikammaṃ natthi, evaṃ anāgataṃsañāṇassapīti visuṃ parikammābhāvaṃ nidasseti.
“ Yathā cimassā” indicates the absence of a separate preparatory work for the knowledge of future events, just as there is no separate preparatory work for this knowledge of knowing beings according to their kamma.
Yathā cimassā (Cũng như của tuệ này) chỉ ra rằng không có sự chuẩn bị riêng biệt, rằng cũng như yathākammūpagañāṇa không có sự chuẩn bị riêng biệt, anāgataṃsañāṇa (tuệ biết tương lai) cũng vậy.
Tattha kāraṇamāha ‘‘dibbacakkhupādakāneva hi imānī’’ti.
The reason for this is stated as “ for these are founded on the divine eye.”
Ở đó, lý do được nói là “quả thật, những tuệ này có Thiện nhãn thông làm nền tảng”.
Tatrāyamadhippāyo – yathā dibbacakkhulābhī nirayādiabhimukhaṃ ālokaṃ vaḍḍhetvā, nerayikādike satte disvā tehi pubbe āyūhitaṃ nirayasaṃvattaniyādikaṃ kammaṃ tādisena samādānena, tajjena ca manasikārena parikkhate citte yāthāvato jānāti, evaṃ yassa yassa sattassa samanantarā anāgataṃ attabhāvaṃ ñātukāmo taṃ taṃ odissa ālokaṃ vaḍḍhetvā tena tena atīte, etarahi vā āyūhitaṃ tassa nibbattakaṃ kammaṃ yathākammūpagañāṇena disvā tena nibbattetabbaṃ anāgataṃ attabhāvaṃ ñātukāmo tādisena samādānena, tajjena ca manasikārena parikkhate citte yāthāvato jānāti.
The intention here is this: Just as one who has attained the divine eye extends light towards hell and other destinations, sees the hell-beings and so on, and then accurately knows the kamma that leads to hell, performed by them previously, in a mind purified by such concentration and the corresponding attention; similarly, one who desires to know the future existence immediately following that of any particular being, directs the light towards that being, and having seen the kamma performed by that being in the past or present, which gives rise to that future existence, with the knowledge of knowing beings according to their kamma, desires to know that future existence that is to be produced by that kamma, and accurately knows it in a mind purified by such concentration and the corresponding attention.
Ý nghĩa ở đây là: Cũng như người có Thiên nhãn thông, sau khi tăng cường ánh sáng hướng về địa ngục v.v..., nhìn thấy các chúng sanh trong địa ngục v.v..., rồi biết đúng như thật nghiệp dẫn đến địa ngục v.v... mà họ đã tích lũy trước đây, trong một tâm được thanh lọc bởi sự định tâm như vậy và sự tác ý tương ứng; tương tự, một người muốn biết kiếp sống tương lai ngay sau đó của bất kỳ chúng sanh nào, sau khi hướng ánh sáng về chúng sanh đó và tăng cường ánh sáng, rồi nhìn thấy nghiệp đã tạo ra kiếp sống tương lai đó, nghiệp mà chúng sanh đó đã tích lũy trong quá khứ hoặc hiện tại, bằng yathākammūpagañāṇa, rồi muốn biết kiếp sống tương lai sẽ được tạo ra bởi nghiệp đó, thì người ấy biết đúng như thật trong một tâm được thanh lọc bởi sự định tâm như vậy và sự tác ý tương ứng.
Eseva nayo tato paresupi attabhāvesu.
The same method applies to existences beyond that.
Cách tương tự cũng áp dụng cho các kiếp sống sau đó.
Etaṃ anāgataṃsañāṇaṃ nāma.
This is called knowledge of future events.
Đây được gọi là anāgataṃsañāṇa.
Yasmā etaṃ dvayaṃ dibbacakkhuñāṇe satiyeva sijjhati, nāsati.
Because these two kinds of knowledge are realized only when divine eye knowledge is present, and not when it is absent.
Bởi vì hai tuệ này chỉ thành tựu khi có Thiên nhãn thông, chứ không phải khi không có.
Tena vuttaṃ ‘‘imāni dibbacakkhunā saheva ijjhantī’’ti.
Therefore, it was said: “ these are accomplished together with the divine eye.”
Do đó, đã nói rằng “những tuệ này thành tựu cùng với Thiên nhãn thông”.
Kāyena duṭṭhu caritaṃ, kāyato vā uppannaṃ kilesapūtikattā duṭṭhaṃ caritaṃ kāyaduccaritanti evaṃ yojetabbo.
“Bodily misconduct” (kāyaduccarita) should be explained in this way: that which is badly practiced by the body, or that which arises from the body and is corrupted due to the putrefaction of defilements.
Hành vi xấu ác do thân hoặc hành vi xấu ác phát sinh từ thân do sự thối nát của phiền não được gọi là kāyaduccarita (thân ác hạnh); phải kết hợp như vậy.
Kāyoti cettha copanakāyo adhippeto.
Here, the moving body is intended by the word “ kāya” (body).
Ở đây, từ kāya (thân) có ý nghĩa là thân biểu tri (copenakāya).
Kāyaviññattivasena pavattaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ kāyaduccaritanti.
Unwholesome bodily action that occurs through bodily intimation is bodily misconduct.
Nghiệp bất thiện biểu hiện qua thân biểu tri được gọi là kāyaduccarita (thân ác hạnh).
Itaresūti vacīmanoduccaritesu.
“ In others” refers to verbal and mental misconduct.
Itaresū (Trong các điều khác) có nghĩa là trong vacīduccarita (khẩu ác hạnh) và manoduccarita (ý ác hạnh).
Yasmiṃ santāne kammaṃ katūpacitaṃ, asatissa antarupacchede vipākārahabhāvassa avigacchanato so tena sahitoyevāti vattabboti āha ‘‘samannāgatāti samaṅgībhūtā’’ti.
In the continuum where kamma has been done and accumulated, since its potential for results does not cease without interruption in that continuum, it should be said that it is always accompanied by that kamma; hence it is said: “ samannāgatā means endowed with.”
Trong dòng tâm thức nào mà nghiệp đã được tạo và tích lũy, người đó được cho là có nghiệp đó, vì trạng thái xứng đáng với quả báo không mất đi nếu không có sự gián đoạn trong dòng tâm thức. Do đó, nói rằng “samannāgatā (được sở hữu) có nghĩa là samaṅgībhūtā (được đầy đủ)”.
‘‘Anatthakāmā hutvā’’ti etena mātāpitaro viya puttānaṃ, ācariyupajjhāyā viya ca nissitakānaṃ atthakāmā hutvā garahakā upavādakā na hontīti dasseti.
By “ not desiring their welfare,” it is shown that they are not reproachers or slanderers, like parents who desire the welfare of their children, or teachers and preceptors who desire the welfare of their dependents.
Với câu “anatthakāmā hutvā” (không mong cầu điều bất lợi), điều này chỉ ra rằng họ không phải là những người chỉ trích, phỉ báng vì mong cầu điều lợi ích, như cha mẹ đối với con cái, hoặc như các vị thầy và thầy tế độ đối với những người nương tựa.
Guṇaparidhaṃsanenāti vijjamānānaṃ guṇānaṃ viddhaṃsanena, vināsanenāti attho.
“ By the destruction of qualities” means by the ruin or annihilation of existing qualities.
Guṇaparidhaṃsanenā (bằng cách làm suy yếu các phẩm chất) có nghĩa là bằng cách phá hoại, tiêu diệt các phẩm chất hiện có.
Nanu ca antimavatthunāpi upavādo guṇaparidhaṃsanamevāti?
Is it not the case that even slander concerning the ultimate transgression is the destruction of qualities?
Chẳng phải sự phỉ báng bằng một hành vi cuối cùng (antimavatthu) cũng là sự làm suy yếu các phẩm chất sao?
Saccametaṃ.
That is true.
Điều này là đúng.
Guṇāti panettha jhānādivisesā uttarimanussadhammā adhippetāti sīlaparidhaṃsanaṃ visuṃ gahitaṃ.
However, here by “qualities” are meant special qualities such as jhānas, which are supra-human states, and thus the destruction of sīla is taken separately.
Tuy nhiên, ở đây, các phẩm chất (guṇa) có ý nghĩa là các phẩm chất siêu nhân (uttarimanussadhamma) đặc biệt như thiền định v.v...; do đó, việc làm suy yếu giới (sīlaparidhaṃsanaṃ) được đề cập riêng.
Tenāha ‘‘natthi imesaṃ samaṇadhammo’’tiādi.
Therefore, it is said: “ These have no samaṇa-quality,” and so on.
Vì vậy, đã nói “những vị này không có Sa-môn pháp (samaṇadhamma)” v.v...
Samaṇadhammoti ca sīlasaṃyamaṃ sandhāya vadati.
And “ samaṇa-quality” refers to restraint in sīla.
Và từ samaṇadhamma (Sa-môn pháp) được nói đến để chỉ sự tự chế giới (sīlasaṃyama).
Jānaṃ vāti yaṃ upavadati, tassa ariyabhāvaṃ jānanto vā.
“ Knowing” means either knowing that the person whom one slanders is an Arahant.
Jānaṃ vā (hoặc biết) có nghĩa là hoặc biết người mà mình phỉ báng là một bậc Thánh.
Ajānaṃ vāti ajānanto vā.
“ Or not knowing” means or not knowing.
Ajānaṃ vā (hoặc không biết) có nghĩa là hoặc không biết.
Jānanaṃ ajānanaṃ cettha appamāṇaṃ, ariyabhāvo eva pamāṇaṃ.
Here, knowing or not knowing is not the criterion; being an Arahant is the only criterion.
Việc biết hay không biết ở đây không phải là thước đo, mà trạng thái Thánh mới là thước đo.
Tenāha ‘‘ubhayathāpi ariyūpavādova hotī’’ti.
Therefore, it is said: “ In both cases, it is slander of an Arahant.”
Do đó, đã nói “trong cả hai trường hợp, đó đều là sự phỉ báng bậc Thánh (ariyūpavāda)”.
‘‘Ariyo’’ti pana ajānato aduṭṭhacittasseva tattha ariyaguṇābhāvaṃ pavedentassa guṇaparidhaṃsanaṃ na hotīti tassa ariyūpavādo natthīti vadanti.
However, some say that for one who does not know that the other is an Arahant, and whose mind is not malicious, and who reveals the absence of Arahant qualities in that person, it is not destruction of qualities, and thus for them there is no slander of an Arahant.
Tuy nhiên, người ta nói rằng đối với người không biết rằng đó là một bậc Thánh, và với tâm không ác ý, chỉ nói rằng không có phẩm chất Thánh ở đó, thì đó không phải là sự làm suy yếu phẩm chất, và do đó, người đó không bị phỉ báng bậc Thánh.
Satekicchaṃ pana hoti khamāpanena, na anantariyaṃ viya atekicchaṃ.
But it is remediable by asking for forgiveness, unlike an ānantariya-kamma which is irremediable.
Tuy nhiên, đó là có thể chữa trị được bằng cách xin lỗi, không phải là không thể chữa trị được như nghiệp vô gián (anantariya).
Rujjhatīti tudati, dukkhaṃ vedanaṃ uppādetīti attho.
“ Rujjhati” means it afflicts, it causes painful sensation.
Rujjhatī (làm đau đớn) có nghĩa là đâm chọc, gây ra cảm thọ khổ.
Tanti taṃ theraṃ, taṃ vā kiriyaṃ.
“ That” means that Elder, or that action.
Taṃ (điều đó) có nghĩa là vị trưởng lão đó, hoặc hành động đó.
Jānanto eva thero ‘‘atthi te, āvuso, patiṭṭhā’’ti pucchi.
The Elder, knowing full well, asked, “Friend, do you have a foundation?”
Vị trưởng lão biết rõ điều đó nên đã hỏi: “Này hiền giả, ông có chỗ nương tựa không?”
Itaropi saccābhisamayo sāsane patiṭṭhāti āha ‘‘sotāpanno aha’’nti.
The other also said, “ I am a Stream-Enterer,” thinking that the realization of the Truth is the foundation in the Teaching.
Vị Tỳ-kheo kia cũng nói rằng sự chứng ngộ chân lý là chỗ nương tựa trong Giáo pháp, nên nói “Tôi là một vị Dự Lưu (Sotāpanna)”.
Thero taṃ karuṇāyamāno ‘‘khīṇāsavo tayā upavadito’’ti attānaṃ āvikāsi.
The Elder, out of compassion for him, revealed himself saying, “ You have slandered one whose defilements are destroyed.”
Vị trưởng lão, vì lòng bi mẫn đối với vị Tỳ-kheo đó, đã tự tiết lộ rằng “Ông đã phỉ báng một vị A-la-hán (Khīṇāsava)”.
Samādātabbaṭṭhena samādānāni, kammāni samādānāni yesaṃ, te kammasamādānā, micchādiṭṭhivasena kammasamādānā, hetuatthaṃ vā antogadhaṃ katvā micchādiṭṭhivasena pare kammesu samādāpakā micchādiṭṭhikammasamādānā.
Actions that are to be undertaken are called samādānas; those for whom actions are samādānas are kammasamādānas; those who undertake actions due to wrong view are kammasamādānas due to wrong view; or those who cause others to undertake actions due to wrong view, including the causal factor, are micchādiṭṭhikammasamādānā (undertakers of kamma based on wrong view).
Samādāna (sự thọ trì) là những điều được thọ trì; những người có samādāna là nghiệp được gọi là kammasamādāna; những người có kammasamādāna do tà kiến được gọi là micchādiṭṭhikammasamādāna; hoặc những người khiến người khác thọ trì nghiệp do tà kiến, bao gồm cả ý nghĩa nguyên nhân, được gọi là micchādiṭṭhikammasamādāna (những người thọ trì nghiệp tà kiến).
Tayimamatthaṃ dassento ‘‘micchādiṭṭhivasenā’’tiādimāha.
To show this meaning, he said, “ due to wrong view,” and so on.
Để chỉ ra ý nghĩa đó, đã nói “micchādiṭṭhivasena” (do tà kiến) v.v...
Sīlasampannotiādi paripakkindriyassa maggasamaṅgino vasena vuttaṃ.
“ Endowed with sīla,” and so on, was said with reference to one whose faculties are mature and who is endowed with the path.
Sīlasampanno (đầy đủ giới hạnh) v.v... được nói đến theo nghĩa của một người có các căn đã thuần thục và đã chứng ngộ Đạo.
Aggamaggaṭṭhe pana vattabbameva natthi.
There is nothing to say regarding one who is at the stage of the highest path (arahattamagga).
Đối với vị đã đạt đến A-la-hán Đạo thì không cần phải nói nữa.
Aññanti arahattaṃ.
“ Another” refers to Arahantship.
Aññaṃ (khác) có nghĩa là A-la-hán quả.
Evaṃsampadanti yathā taṃ avassambhāvī, evamidampīti attho.
“ Such attainment” means that just as that is inevitable, so is this.
Evaṃsampadaṃ (đạt được như vậy) có nghĩa là cũng như điều đó chắc chắn sẽ xảy ra, điều này cũng vậy.
Taṃ vācaṃ appahāyātiādīsu ariyūpavādaṃ sandhāya ‘‘puna evarūpiṃ vācaṃ na vakkhāmī’’ti vadanto vācaṃ pajahati nāma, ‘‘puna evarūpaṃ cittaṃ na uppādessāmī’’ti cintento cittaṃ pajahati nāma, ‘‘puna evarūpiṃ diṭṭhiṃ na gaṇhissāmī’’ti pajahanto diṭṭhiṃ pajahati nāma, tathā akaronto neva pajahati, na paṭinissajjati.
In the phrases “ not abandoning that speech,” and so on, concerning the slander of an Arahant, one who says “I will not utter such speech again” is said to abandon speech; one who thinks “I will not produce such a thought again” is said to abandon thought; one who abandons saying “I will not adopt such a view again” is said to abandon view; one who does not do so neither abandons nor relinquishes.
Trong các câu Taṃ vācaṃ appahāyā (không từ bỏ lời nói đó) v.v..., một người nói “Tôi sẽ không nói lời như vậy nữa” là từ bỏ lời nói; một người nghĩ “Tôi sẽ không khởi lên tâm như vậy nữa” là từ bỏ tâm; một người từ bỏ “Tôi sẽ không chấp thủ tà kiến như vậy nữa” là từ bỏ tà kiến; người không làm như vậy thì không từ bỏ cũng không xả ly.
Yathābhataṃ nikkhitto, evaṃ nirayeti yathā nirayapālehi āharitvā niraye ṭhapito, evaṃ niraye ṭhapitoyevāti attho.
“ Thrown into hell as if brought there” means as if brought by the guardians of hell and placed there, so he is placed in hell.
Yathābhataṃ nikkhitto, evaṃ niraye (như đã được mang đến và đặt vào, cũng vậy trong địa ngục) có nghĩa là như đã được các cai ngục địa ngục mang đến và đặt vào địa ngục, cũng vậy, đã được đặt vào địa ngục.
Micchādiṭṭhivasena akattabbaṃ nāma pāpaṃ natthi, yato saṃsārakhāṇubhāvopi nāma hotīti āha ‘‘micchādiṭṭhiparamāni, bhikkhave, vajjānī’’ti.
There is no evil action that should not be done due to wrong view, because even the state of being a stump in saṃsāra can occur; therefore, he said: “ Wrong views, monks, are the supreme transgressions.”
Không có tội ác nào không nên làm do tà kiến, vì từ đó mà trạng thái như một gốc cây trong vòng luân hồi cũng có thể xảy ra. Do đó, đã nói “Này các Tỳ-kheo, tà kiến là tội lỗi tối thượng”.
‘‘Ucchinnabhavanettiko, bhikkhave, tathāgatassa kāyo tiṭṭhati, ayañceva kāyo, bahiddhā ca nāmarūpa’’nti (dī. ni. 1.147) evamādīsu viya idha kāya-saddo khandhapañcakavisayoti āha ‘‘kāyassa bhedāti upādinnakkhandhapariccāgā’’ti.
Just as in the statements “Monks, the body of the Tathāgata stands with the net of existence completely severed; this body and also external mind-and-matter,” and so on, here the word “kāya” refers to the five aggregates; therefore, it is said: “ the breaking up of the body means the relinquishment of the appropriated aggregates.”
Cũng như trong các câu như “Này các Tỳ-kheo, thân của Như Lai vẫn còn, nhưng sợi dây trói buộc vào hữu đã bị cắt đứt; chỉ có thân này và danh sắc bên ngoài”, ở đây từ kāya (thân) có đối tượng là năm uẩn. Do đó, đã nói “kāyassa bhedā (do sự tan rã của thân) có nghĩa là upādinnakkhandhapariccāgā (sự từ bỏ các uẩn được chấp thủ)”.
Avītarāgassa maraṇato paraṃ nāma bhavantarūpādānamevāti āha ‘‘paraṃ maraṇāti tadanantaraṃ abhinibbattikkhandhaggahaṇe’’ti.
"What is after death for one whose lust is not gone is indeed the grasping of another existence," thus it is said, " after death, in the grasping of the aggregates that arise immediately thereafter."
Đối với người chưa dứt tham ái, cái gọi là sau khi chết chỉ là sự chấp thủ một thân thể khác trong một đời sống khác. Do đó, nói “sau khi chết” tức là “sự chấp thủ các uẩn mới phát sinh ngay sau đó”.
Yena tiṭṭhati, tassa upacchedeneva kāyo bhijjatīti āha ‘‘kāyassa bhedāti jīvitindriyassa upacchedā’’ti.
"The body breaks only by the cutting off of that by which it stands," thus it is said, " kāyassa bhedā (the breaking of the body) is the cutting off of the faculty of life (jīvitindriya)."
Thân thể tồn tại nhờ sinh mạng ấy, thân thể tan rã chỉ bằng sự đoạn tuyệt của sinh mạng ấy. Do đó, nói “thân thể tan rã” tức là “sự đoạn tuyệt của sinh mạng”.
Eti imasmā sukhanti ayo, puññanti āha ‘‘puññasammatā ayā’’ti.
"From this comes happiness," thus ayo (income/gain) is said to be merit. Thus it is said, " ayo is considered merit."
Hạnh phúc đến từ thiện nghiệp này, đó là ‘ayo’ (thu nhập), tức là phước. Do đó, nói “ayo được xem là phước”.
Ayanti etasmā sukhānīti āyo, puññakammādisukhasādhanaṃ.
Ayo (income/gain) means "happiness comes from this"; it is that which accomplishes happiness, such as meritorious deeds.
‘Ayo’ là nơi hạnh phúc đến từ thiện nghiệp, v.v., tức là phương tiện mang lại hạnh phúc từ thiện nghiệp, v.v.
Tenāha ‘‘sukhānaṃ vā āyassa abhāvā’’ti.
Therefore, he said, " due to the absence of the income/gain of happiness."
Do đó, nói “hoặc do không có sự đến của các hạnh phúc”.
Iyati assādiyatīti ayo, assādoti āha ‘‘assādasaññito ayo’’ti.
Ayo means "it is enjoyed," it is enjoyment. Thus it is said, " ayo is enjoyment."
‘Ayo’ là điều được ưa thích, tức là sự ưa thích. Do đó, nói “ayo được gọi là sự ưa thích”.
Nāgarājādīnanti ādi-saddena supaṇṇādīnaṃ saṅgaho.
In Nāgarājādīnaṃ (of nāga kings, etc.), the word ādi (etc.) includes supaṇṇa and others.
Trong cụm từ Nāgarājādīna (vua rắn, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm các loài như Supaṇṇa (Kim Sí Điểu), v.v.
Asurasadisanti petāsurasadisaṃ.
Asurasadisaṃ (similar to asuras) means similar to peta-asuras.
Asurasadisa (giống như Asura) tức là giống như ngạ quỷ Asura.
Soti asurakāyo.
So (that) means the asura realm.
So (nó) tức là thân Asura.
Sabbasamussayehīti sabbehi sampattisamussayehi.
Sabbasamussayehi (from all accumulations) means from all accumulations of attainments.
Sabbasamussayehi (bởi tất cả các sự tích lũy) tức là bởi tất cả các sự tích lũy tài sản.
Vuttavipariyāyenāti ‘‘suṭṭhu caritaṃ, sobhanaṃ vā caritaṃ anavajjattā’’tiādinā ‘‘kāyaduccaritenā’’tiādīnaṃ padānaṃ vuttassa atthassa vipariyāyena.
Vuttavipariyāyena (by the reverse of what was stated) means by the reverse of the meaning stated for the terms beginning with "suṭṭhu caritaṃ, sobhanaṃ vā caritaṃ anavajjattā" (well-performed, or beautiful conduct, because it is blameless) and "kāyaduccaritena" (by misconduct of body).
Vuttavipariyāyena (theo cách ngược lại với những gì đã nói) tức là theo cách ngược lại với ý nghĩa đã nói của các từ như “hành vi tốt, hoặc hành vi đẹp vì không có lỗi lầm”, v.v., và “bởi ác hạnh thân”, v.v.
412. Kasiṇārammaṇanti aṭṭhannampi kasiṇānaṃ vasena kasiṇārammaṇaṃ.
412. Kasiṇārammaṇaṃ (kasina object) means a kasiṇa object in terms of all eight kasiṇas.
412. Kasiṇārammaṇaṃ (đối tượng kasiṇa) tức là đối tượng kasiṇa theo tám kasiṇa.
Sabbākārenāti ‘‘cuddasavidhena cittaparidamanena aṭṭhaṅgasamannāgamena bhūmipādapadamūlasampādanenā’’ti iminā sabbappakārena.
Sabbākārena (in every way) means in every way, such as by controlling the mind in fourteen ways, by possessing the eight factors, and by perfecting the foundations, bases, and roots.
Sabbākārena (bằng mọi cách) tức là bằng mọi cách như “bằng mười bốn cách chế ngự tâm, bằng việc có đủ tám chi, bằng việc thành tựu nền tảng, căn bản, và gốc rễ” theo cách này.
Abhinīhārakkhamaṃ dibbacakkhuñāṇābhimukhaṃ pesanārahaṃ pesanayoggaṃ katvā.
Abhinīhārakkhamaṃ (making it capable of being directed) means making it suitable to be directed, fit to be sent towards the divine eye knowledge.
Abhinīhārakkhamaṃ (có khả năng hướng đến) tức là làm cho nó có khả năng hướng đến thiên nhãn trí, xứng đáng được gửi gắm, thích hợp để gửi gắm.
Āsannaṃ kātabbanti dibbacakkhuñāṇuppattiyā samīpabhūtaṃ kātabbaṃ.
Āsannaṃ kātabbaṃ (should be made near) means it should be brought close to the arising of the divine eye knowledge.
Āsannaṃ kātabbaṃ (nên làm cho gần) tức là nên làm cho gần với sự phát sinh của thiên nhãn trí.
Tattha upacārajjhānaṃ paguṇataraṃ katvā ārammaṇañca vaḍḍhetabbaṃ.
There, the access jhāna should be made very well-practiced, and the object should also be expanded.
Ở đó, thiền cận định nên được làm cho thuần thục hơn, và đối tượng cũng nên được mở rộng.
Tenāha ‘‘upacārajjhānagocaraṃ katvā vaḍḍhetvā ṭhapetabba’’nti.
Therefore, it is said, " having made it the domain of access jhāna, it should be expanded and kept."
Do đó, nói “nên làm cho nó thành đối tượng của cận định và nên mở rộng rồi thiết lập”.
Tatthāti tasmiṃ vaḍḍhite kasiṇārammaṇe.
Tatthā (there) means in that expanded kasiṇa object.
Tatthā (ở đó) tức là trong đối tượng kasiṇa đã được mở rộng ấy.
Appanāti jhānavasena appanā.
Appanā (absorption) means absorption in the sense of jhāna.
Appanā (nhập định) tức là nhập định theo thiền.
Na hi akataparikammassa abhiññāvasena appanā ijjhati.
Indeed, absorption in the sense of higher knowledge does not succeed for one who has not performed the preliminary work.
Quả thật, nhập định theo Abhiññā (thắng trí) không thành công đối với người chưa thực hiện công phu chuẩn bị (parikamma).
Tenāha ‘‘pādakajjhānanissayaṃ hotī’’ti, pādakajjhānārammaṇaṃ hotīti attho.
Therefore, it is said, " it depends on the base jhāna"; the meaning is, it has the base jhāna as its object.
Do đó, nói “nó là nương tựa của thiền cơ sở”, nghĩa là nó là đối tượng của thiền cơ sở.
Na parikammanissayanti parikammassa taṃ kasiṇārammaṇaṃ apassayo na hoti.
Na parikammanissayaṃ (not dependent on preliminary work) means that kasiṇa object is not a support for the preliminary work.
Na parikammanissayaṃ (không phải là nương tựa của công phu chuẩn bị) tức là đối tượng kasiṇa đó không phải là chỗ nương tựa của công phu chuẩn bị.
Tathā sati rūpadassanaṃ na siyā.
If that were the case, the seeing of form would not occur.
Nếu vậy, việc thấy sắc sẽ không thể xảy ra.
Imesūti yathāvuttesu tejokasiṇādīsu tīsu kasiṇesu.
Imesu (in these) means in these three kasiṇas, such as the fire kasiṇa, as stated.
Imesu (trong những điều này) tức là trong ba kasiṇa đã nói như kasiṇa lửa, v.v.
Uppādetvāti upacārajjhānuppādanena uppādetvā.
Uppādetvā (having produced) means having produced by generating the access jhāna.
Uppādetvā (sau khi phát sinh) tức là sau khi phát sinh bằng cách phát sinh cận định.
Upacārajjhānapavattiyā hi saddhiṃ paṭibhāganimittuppatti.
For, the arising of the counter-sign occurs together with the occurrence of the access jhāna.
Quả thật, sự phát sinh của tướng đối xứng (paṭibhāganimitta) xảy ra đồng thời với sự vận hành của cận định.
Tatthāti kasiṇaniddese.
Tatthā (there) means in the description of kasiṇa.
Tatthā (ở đó) tức là trong phần trình bày về kasiṇa.
Antoyeva rūpagataṃ passitabbaṃ na bahiddhā vikkhepāpattihetubhāvato.
Antoyeva rūpagataṃ passitabbaṃ (form should be seen only internally), not externally, because that would lead to distraction.
Antoyeva rūpagataṃ passitabbaṃ (chỉ nên thấy sắc tướng bên trong), không phải bên ngoài, vì nó là nguyên nhân dẫn đến sự phân tán.
Parikammassa vāro atikkamatīti idha parikammaṃ nāma yathāvuttakasiṇārammaṇaṃ upacārajjhānaṃ, taṃ rūpagataṃ passato na pavattati.
Parikammassa vāro atikkamati (the turn of the preliminary work passes) means that here, preliminary work refers to the access jhāna with the kasiṇa object as stated, which does not occur when seeing form.
Parikammassa vāro atikkamati (đến lượt công phu chuẩn bị vượt qua) ở đây, công phu chuẩn bị (parikamma) là cận định có đối tượng kasiṇa đã nói, nó không vận hành khi thấy sắc tướng.
Kasiṇālokavasena ca rūpagatadassanaṃ, kasiṇāloko ca parikammavasenāti tadubhayampi parikammassa appavattiyā na hoti.
The seeing of form is by means of the light of the kasiṇa, and the light of the kasiṇa is by means of the preliminary work; thus, both do not occur when the preliminary work does not occur.
Và việc thấy sắc tướng là nhờ ánh sáng kasiṇa, và ánh sáng kasiṇa là nhờ công phu chuẩn bị, nên cả hai điều đó đều không xảy ra khi công phu chuẩn bị không vận hành.
Tenāha ‘‘tato āloko antaradhāyati, tasmiṃ antarahite rūpagatampi na dissatī’’ti.
Therefore, it is said, " then the light vanishes, and when that vanishes, form also is not seen."
Do đó, nói “sau đó ánh sáng biến mất, khi ánh sáng biến mất thì sắc tướng cũng không còn được thấy”.
Rūpagataṃ passato parikammassa vāro atikkamati, parikammamatikkantassa kasiṇārammaṇaṃ ñāṇaṃ na hotīti rūpagataṃ na dissati, kathaṃ pana paṭipajjitabbanti āha ‘‘athānenā’’tiādi.
When seeing form, the turn of the preliminary work passes. For one whose preliminary work has passed, the knowledge of the kasiṇa object does not occur, thus form is not seen. How then should one practice? Thus, he said, " athānena," etc.
Khi thấy sắc tướng, đến lượt công phu chuẩn bị vượt qua; đối với người đã vượt qua công phu chuẩn bị, trí tuệ không còn đối tượng kasiṇa nên sắc tướng không được thấy. Vậy phải thực hành như thế nào? Do đó, nói “athānena” (sau đó bởi điều này), v.v.
Evaṃ anukkamenāti punappunaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā tato tato vuṭṭhāya abhiṇhaṃ ālokassa pharaṇavasena āloko thāmagato hoti ciraṭṭhāyī.
Evaṃ anukkamena (in this sequence) means by repeatedly entering the base jhāna, arising from it again and again, and constantly pervading with light, the light becomes strong and long-lasting.
Evaṃ anukkamena (theo thứ tự như vậy) tức là bằng cách nhập thiền cơ sở lặp đi lặp lại, rồi xuất thiền từ đó, và thường xuyên lan tỏa ánh sáng, ánh sáng trở nên mạnh mẽ và tồn tại lâu dài.
Tathā ca sati tattha sucirampi rūpagataṃ passateva.
And if that is the case, one will see form there for a very long time.
Khi điều đó xảy ra, người ấy có thể thấy sắc tướng ở đó rất lâu.
Tena vuttaṃ ‘‘ettha āloko…pe… hotī’’ti.
Therefore, it is said, " here the light…pe… becomes."
Do đó, nói “ở đây ánh sáng…pe… trở nên”.
Svāyamattho tiṇukkūpamāya vibhāvetabboti dassento āha ‘‘rattiṃ tiṇukkāyā’’tiādi.
Desiring to show that this meaning should be clarified by the simile of a grass-torch, he said, " rattiṃ tiṇukkāyā (at night, a grass-torch)," etc.
Để cho thấy rằng ý nghĩa này nên được làm rõ bằng ví dụ về bó đuốc cỏ, nói “vào ban đêm, bó đuốc cỏ”, v.v.
Tattha punappunaṃ pavesananti punappunaṃ pādakajjhānasamāpajjanaṃ.
There, punappunaṃ pavesanaṃ (repeated entry) means repeatedly entering the base jhāna.
Ở đó, punappunaṃ pavesanaṃ (việc đi vào lặp đi lặp lại) tức là việc nhập thiền cơ sở lặp đi lặp lại.
Thāmagatālokassa yathāparicchedena ṭhānanti yattakaṃ ṭhānaṃ paricchinditvā kasiṇaṃ vaḍḍhitaṃ, thāmagatassa ālokassa tattakaṃ pharitvā avaṭṭhānaṃ.
Thāmagatālokassa yathāparicchedena ṭhānaṃ (the established state of the strong light according to its definition) means the light, having become strong, pervades and remains in the extent to which the kasiṇa was expanded by definition.
Thāmagatālokassa yathāparicchedena ṭhānaṃ (sự tồn tại của ánh sáng mạnh mẽ theo giới hạn đã định) tức là sự tồn tại của ánh sáng mạnh mẽ lan tỏa khắp phạm vi đã được giới hạn khi kasiṇa được mở rộng.
Anāpāthagatanti āpāthagamanayogyassa vasena vuttaṃ.
Anāpāthagataṃ (not having come into range) is stated in terms of what is fit to come into range.
Anāpāthagataṃ (không nằm trong tầm nhìn) được nói theo nghĩa không thích hợp để đi vào tầm nhìn.
Antokucchigatādi pana tadabhāvato tena visesitabbameva.
However, what is inside the womb and so forth should be specified by its absence (of coming into range).
Tuy nhiên, những thứ như nằm trong bụng, v.v., nên được phân biệt bởi vì chúng không có khả năng đó.
Tadevāti dibbacakkhumeva.
Tadevā (that very same) means only the divine eye.
Tadevā (chính điều đó) tức là chính thiên nhãn.
Etthāti etesu rūpamārabbha pavattacittesu.
Etthā (here) means among these minds that occur concerning form.
Etthā (ở đây) tức là trong những tâm vận hành liên quan đến sắc này.
Rūpadassanasamatthanti rūpaṃ sabhāvato vibhāvanasamatthaṃ cakkhuviññāṇaṃ viya.
Rūpadassanasamatthaṃ (capable of seeing form) means capable of clearly perceiving form in its true nature, like eye-consciousness.
Rūpadassanasamatthaṃ (có khả năng thấy sắc) tức là có khả năng làm rõ sắc theo bản chất của nó, giống như nhãn thức.
Pubbabhāgacittānīti āvajjanaparikammasaṅkhātāni pubbabhāgacittāni.
Pubbabhāgacittāni (preliminary minds) means the preliminary minds, namely advertence and preliminary work.
Pubbabhāgacittāni (các tâm phần trước) tức là các tâm phần trước được gọi là chú ý (āvajjanā) và công phu chuẩn bị (parikamma).
Tāni hi ārammaṇaṃ karontānipi na yāthāvato taṃ vibhāvetvā pavattanti āvajjanasampaṭicchanacittāni viya.
For even when these take an object, they do not occur by clearly perceiving it as it truly is, like the minds of advertence and receiving.
Quả thật, những tâm này, dù lấy đối tượng làm cảnh, cũng không vận hành bằng cách làm rõ đối tượng đó một cách chân thật, giống như các tâm chú ý và tiếp nhận.
413. Itīti evaṃ vuttappakārenāti attho.
413. Iti (thus) means "in the manner stated."
413. Iti (như vậy) tức là theo cách đã nói.
Tena ‘‘so evaṃ samāhite citte’’tiādinā (dī. ni. 1.244-245; ma. ni. 1.384, 431-433; pārā. 12-14) yathādassitapāḷigatiṃ, tassā atthavivaraṇanayañca paccāmasati.
By this, he recollects the passage of the Pāḷi as shown, beginning with "So evaṃ samāhite citte" (Thus, with his mind composed), and the method of explaining its meaning.
Bởi từ “iti” đó, người ta xem xét lại cách thức của đoạn Pāḷi đã được trình bày như “so evaṃ samāhite citte” (người ấy với tâm định tĩnh như vậy), v.v., và cách thức giải thích ý nghĩa của nó.
Saccesu viya ariyasaccāni khandhesu upādānakkhandhā antogadhā.
Just as the Noble Truths are included within the ordinary truths, so are the aggregates of clinging included within the aggregates.
Giống như các Chân lý Cao thượng (ariyasacca) được bao hàm trong các chân lý (sacca), các uẩn chấp thủ (upādānakkhandha) được bao hàm trong các uẩn (khandha).
Tadubhaye ca sabhāvato, samudayato, atthaṅgamato, assādato, ādīnavato, nissaraṇato ca yathābhūtaṃ sayambhuñāṇena avedi aññāsi paṭivijjhi pavedesi vāti sātisayena pañcakkhandhāvabodhena bhagavāva thometabboti āha ‘‘pañcakkhandhavidū’’ti.
And the Blessed One alone should be praised with exceeding five-aggregate understanding, because he knew, comprehended, penetrated, and proclaimed both of these (the aggregates and the aggregates of clinging) as they truly are, by self-born knowledge, in terms of their nature, origin, cessation, gratification, danger, and escape. Thus he said, " Pañcakkhandhavidū (knower of the five aggregates)."
Và cả hai điều đó (các uẩn và các uẩn chấp thủ) đều được Đức Phật biết, hiểu, thấu triệt và tuyên bố một cách chân thật bằng trí tuệ tự sinh (sayambhuñāṇa) theo bản chất, theo sự tập khởi, theo sự diệt tận, theo sự vị ngọt, theo sự nguy hiểm, và theo sự xuất ly. Do đó, Đức Phật đáng được tán thán vì sự thấu hiểu sâu sắc về năm uẩn. Do đó, nói “Pañcakkhandhavidū” (người thấu hiểu năm uẩn).
Ñatvā viññeyyāti sambandho.
"Having known, they are to be understood" is the connection.
Có sự liên kết: “sau khi biết, nên được biết”.
Tāsūti pañcasu abhiññāsu.
Tāsu (among those) means among the five higher knowledges (abhiññā).
Tāsu (trong những điều đó) tức là trong năm thắng trí (abhiññā).
Taggahaṇeneva ca paribhaṇḍañāṇānaṃ gahitattā ‘‘pañcā’’ti vuttaṃ.
And by the very grasping of these, the auxiliary knowledges are also grasped, therefore it is said " pañca (five)."
Và bởi sự chấp thủ của chúng, các trí phụ trợ (paribhaṇḍañāṇa) đã được bao gồm, nên nói “pañca” (năm).
Tenāha ‘‘etāsu hī’’tiādi.
Therefore, he said, " etāsu hi (for in these)," etc.
Do đó, nói “etāsu hi” (quả thật trong những điều này), v.v.
Tattha paribhaṇḍañāṇānīti parivārañāṇāni.
There, paribhaṇḍañāṇāni (auxiliary knowledges) means encircling knowledges.
Ở đó, paribhaṇḍañāṇāni (các trí phụ trợ) tức là các trí tùy tùng.
Yathā hi sinerussa parivāraṭṭhānāni yāni taṃsiddhiyā siddhāni mekhalaṭṭhānāni paribhaṇḍānīti vuccanti, evaṃ imānipi dibbacakkhusiddhiyā siddhāni tassa paribhaṇḍānīti vuttāni.
Just as the surrounding places of Mount Sineru, which are accomplished by its accomplishment, are called its girdle-places (paribhaṇḍa), so too these (two knowledges), accomplished by the accomplishment of the divine eye, are called its auxiliaries.
Giống như các vị trí bao quanh núi Sineru, những nơi đai núi được thành tựu bởi sự thành tựu của nó, được gọi là các phụ trợ, thì những trí này cũng được gọi là các phụ trợ của thiên nhãn, được thành tựu bởi sự thành tựu của thiên nhãn.
Idhāgatānīti ettha idhāti yathādassitāni suttapadāni sandhāya vuttaṃ.
In idhāgatāni (come here), idha (here) is said with reference to the sutta passages as shown.
Idhāgatāni (được đề cập ở đây), từ idhā (ở đây) được nói để chỉ các từ trong kinh đã được trình bày.
Tato aññesu pana sāmaññaphalādīsu manomayañāṇampi visuṃ abhiññāñāṇabhāvena āgataṃ.
But in other suttas, such as the Sāmaññaphala Sutta and so forth, the mind-made knowledge (manomayañāṇa) has also appeared as a distinct supernormal knowledge (abhiññāñāṇa).
Tuy nhiên, trong các quả Sa-môn khác, trí tuệ ý sinh (manomayañāṇa) cũng được đề cập riêng biệt như một loại thắng trí.
‘‘Tesū’’ti idaṃ paccāmasanaṃ kiṃ tikānaṃ, udāhu ārammaṇānanti?
The referring expression “ Tesū” (in them) – is this a reference to the Tika categories, or to the objects of meditation (ārammaṇa)? This is the question.
“Trong số đó (tesu)” – sự tham chiếu này là gì? Là về các bộ ba (tika) hay về các đối tượng (ārammaṇa)?
Kiñcettha yadi tikānaṃ, tadayuttaṃ.
Furthermore, if it refers to the Tika categories, that is incorrect.
Và nếu là về các bộ ba, điều đó không hợp lý.
Na hi tikesu abhiññāñāṇāni pavattanti.
For the supernormal knowledges (abhiññāñāṇa) do not arise in the Tika categories.
Vì thắng trí không vận hành trong các bộ ba.
Atha ārammaṇānaṃ, tampi ayuttaṃ.
If it refers to the objects of meditation, that too is incorrect.
Hoặc giả đó là các đối tượng, điều đó cũng không hợp lý.
Na hi aññaṃ uddisitvā aññassa paccāmasanaṃ yuttanti.
For it is not proper to refer to one thing and then mean another.
Bởi vì không hợp lý khi chỉ định một cái này mà lại xem xét một cái khác.
Yathā icchati, tathā bhavatu tāva tikānaṃ, nanu vuttaṃ ‘‘na hi tikesu abhiññāñāṇāni pavattantī’’ti?
Let it be, for now, a reference to the Tika categories as desired; has it not been said, “the supernormal knowledges do not arise in the Tika categories”?
Vậy thì, hãy cứ như ý muốn, hãy để nó là ba loại (tika). Chẳng phải đã nói rằng "trí tuệ siêu phàm (abhiññāñāṇa) không khởi lên trong ba loại (tika)" sao?
Nāyaṃ virodho tikavohārena ārammaṇānaṃyeva gayhamānattā.
This is not a contradiction, because the objects are being taken by the usage of ‘Tika’.
Không có sự mâu thuẫn này, vì chỉ có các đối tượng (ārammaṇa) được nắm giữ bởi cách gọi ba loại (tika-vohāra).
Atha vā pana hotu ārammaṇānaṃ, nanu vuttaṃ ‘‘na hi aññaṃ uddisitvā aññassa paccāmasanaṃ yutta’’nti?
Or, let it be a reference to the objects of meditation; has it not been said, “it is not proper to refer to one thing and then mean another”?
Hoặc giả, hãy để nó là các đối tượng. Chẳng phải đã nói rằng "không hợp lý khi chỉ định một cái này mà lại xem xét một cái khác" sao?
Ayampi na doso yathāvuttakāraṇenevāti.
This too is not a fault for the reason already stated.
Điều này cũng không phải là lỗi, vì lý do đã nêu trên.
414. Asatipi vatthubhede bhūmikālasantānabhedavasena bhinnesu sattasu ārammaṇesu.
414. Even though there is no distinction in substratum (vatthubheda), in the seven objects of meditation (ārammaṇa) which are distinguished by way of plane (bhūmi), time (kāla), and continuum (santāna).
414. Mặc dù không có sự khác biệt về căn bản, nhưng bảy đối tượng (sattasu ārammaṇesu) này được phân biệt theo sự khác biệt về cảnh giới (bhūmi), thời gian (kāla) và dòng tương tục (santāna).
Tikavasena hesa bhedo gahito.
For this distinction is taken by way of Tika categories.
Sự phân biệt này được chấp nhận theo cách ba loại (tika).
Iddhividhañāṇassa maggārammaṇatāya abhāvato idha maggārammaṇatiko na labbhati.
Due to the absence of the path as an object for the knowledge of psychic power, the ‘path-object-Tika’ is not taken here.
Vì trí tuệ thần thông (iddhividhañāṇa) không có đối tượng là đạo (magga), nên ở đây không chấp nhận loại ba đối tượng là đạo (maggārammaṇatika).
Tanti iddhividhañāṇaṃ.
That (Taṃ) refers to the knowledge of psychic power.
Đó là trí tuệ thần thông (iddhividhañāṇa).
Kāyaṃ cittasannissitaṃ katvātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What should be said regarding “ making the body dependent on the mind” and so forth, has already been said below.
Những gì cần nói trong các câu như "biến thân nương tựa vào tâm" (kāyaṃ cittasannissitaṃ katvā) đã được nói ở phần dưới.
Upayogaladdhanti laddhaupayogavacanaṃ.
Upayogaladdhaṃ means a word that has attained usage, i.e., is used in an instrumental sense.
"Được sử dụng" (upayogaladdhaṃ) có nghĩa là từ ngữ được dùng với ý nghĩa sử dụng.
Dutiyāvibhattivasena vuttaṃ ‘‘kāyaṃ pariṇāmetī’’ti.
The expression “ transforms the body” (kāyaṃ pariṇāmeti) is stated with the accusative case (dutiyāvibhatti) in usage.
Câu "biến đổi thân" (kāyaṃ pariṇāmeti) được nói theo cách của đối cách.
Tenāha ‘‘rūpakāyārammaṇato’’ti, rūpakāyassa vaṇṇārammaṇatoti attho.
Therefore, it is said, “ from the physical body as object,” meaning, “from the physical body as an object of its colour.”
Do đó, nói "từ đối tượng là sắc thân" (rūpakāyārammaṇato), có nghĩa là từ đối tượng là màu sắc của sắc thân.
Tadeva cittanti yadeva kāyavasena cittapariṇāmane vuttaṃ pādakajjhānacittaṃ, tadeva.
That very mind refers to that very foundational jhāna mind which was mentioned in connection with the mind transforming the body.
Tâm ấy (tadeva cittaṃ) là chính tâm thiền định nền tảng (pādakajjhānacitta) đã được nói đến trong việc biến đổi tâm theo thân.
Rāmagāme cetiyaṃ ṭhapetvā sesesu sattasu cetiyesu dhātuyo iddhiyā āharitvā rājagahe bhūmigharamaṇḍape kataṃ mahādhātunidhānaṃ.
The great relic deposit (mahādhātunidhānaṃ) was created in the subterranean pavilion at Rājagaha by bringing relics with psychic power from the seven cetiya, excluding the cetiya in Rāmagāma.
Kho tàng xá lợi lớn (mahādhātunidhānaṃ) được tạo ra tại giảng đường nhà đất ở Rājagaha, sau khi mang xá lợi bằng thần thông từ bảy ngôi tháp còn lại, trừ ngôi tháp ở Rāmāgāma.
‘‘Ime gandhā’’tiādinā paccuppanne gandhādike gahetvāpi asussanādivisesayuttaṃ anāgatameva nesaṃ rūpaṃ adhiṭṭhānacittassa ārammaṇaṃ hoti anāgatādhiṭṭhānattā.
Even by taking present fragrances and so forth, as in “These fragrances…” etc., their future form, endowed with special qualities such as not decaying, becomes the object of the determining mind (adhiṭṭhānacitta), because the determination is of the future.
Ngay cả khi nắm giữ các đối tượng hiện tại như hương thơm này, v.v., thì chính sắc tướng vị lai của chúng, với các đặc tính như không khô héo, v.v., mới là đối tượng của tâm quyết định (adhiṭṭhānacitta), vì sự quyết định (adhiṭṭhāna) là vị lai.
Vattaniyasenāsanaṃ nāma viñjhāṭaviyaṃ vihāro.
Vattaniya-senāsana refers to a monastery in the Vindhyā forest.
Chỗ ở Vattaniya (Vattaniyasenāsanaṃ) là một tu viện trong rừng Viñjha.
Dadhirasanti dadhimaṇḍo, taṃ adhiṭṭhahantassa anāgataṃ dadhivaṇṇaṃ ārammaṇaṃ hoti.
Dadhi-rasa refers to whey; for one who determines it, the future colour of the curds becomes the object.
Nước sữa đông (dadhirasa) là váng sữa đông. Đối với người quyết định nó, màu sắc sữa đông vị lai là đối tượng.
Paccuppannārammaṇaṃ hoti paccuppannassa rūpakāyassa ārammaṇakaraṇato.
It becomes a present object because it makes the present physical body its object.
Trở thành đối tượng hiện tại (paccuppannārammaṇaṃ hoti) vì lấy sắc thân hiện tại làm đối tượng.
416. Sotāpannassa cittanti sotāpannassa āveṇikaṃ cittaṃ.
416. The mind of a Stream-Enterer refers to the unique mind of a Stream-Enterer (sotāpanna), i.e., their path and fruition minds.
416. Tâm của bậc Nhập Lưu (Sotāpannassa cittaṃ) là tâm đặc biệt của bậc Nhập Lưu.
Sakadāgāmissātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the cases of Once-Returner and so forth.
Tương tự như vậy đối với bậc Nhất Lai (Sakadāgāmī), v.v.
Yāva arahato netabbanti ‘‘sakadāgāmī anāgāmino cittaṃ na jānāti, anāgāmī arahato’’ti evaṃ netabbaṃ.
It should be extended up to the Arahant means it should be understood that "a Once-Returner does not know the mind of a Non-Returner, and a Non-Returner does not know the mind of an Arahant."
Nên được dẫn dắt đến bậc A-la-hán (yāva arahato netabbaṃ) có nghĩa là nên được dẫn dắt theo cách "bậc Nhất Lai không biết tâm của bậc Bất Lai, bậc Bất Lai không biết tâm của bậc A-la-hán".
Sabbesanti sabbesaṃ ariyānaṃ jānāti, ko pana vādo anariyānaṃ.
Of all means it knows the minds of all noble ones; what then of ordinary individuals?
Tất cả (sabbesaṃ) có nghĩa là biết tâm của tất cả các bậc Thánh, huống chi là các phàm phu.
Aññopi ca uparimo anāgāmiādi heṭṭhimassa sakadāgāmiādikassa cittaṃ jānātīti sambandho.
Furthermore, it is connected in this way: a higher noble one, such as a Non-Returner, knows the mind of a lower noble one, such as a Once-Returner.
Và cũng có mối liên hệ là bậc Bất Lai, v.v. cao hơn biết tâm của bậc Nhất Lai, v.v. thấp hơn.
Atītassa, anāgatassa ca parassa cittassa jānanaṃ sambhavati, paccuppannassa pana na sambhavatīti adhippāyena pucchati ‘‘kathaṃ paccuppannaṃ ārammaṇaṃ hotī’’ti.
Knowing another's mind in the past and future is possible, but in the present, it is not possible; with this intention, the question is asked: “ How does the present become an object?”
Với ý nghĩa rằng việc biết tâm của người khác trong quá khứ và vị lai là có thể, nhưng trong hiện tại thì không, câu hỏi đặt ra là "Làm thế nào mà hiện tại lại là đối tượng?" (kathaṃ paccuppannaṃ ārammaṇaṃ hotī).
Itaro yattha sambhavati, taṃdassanatthaṃ paccuppannaṃ tāva vibhajitvā dassento ‘‘paccuppannaṃ nāma tividha’’ntiādimāha.
The other, to show where it is possible, first divides and shows the present, saying, “ The present is of three kinds” and so forth.
Người kia, để chỉ ra nơi có thể, đã phân loại và trình bày hiện tại trước, nói rằng "Hiện tại có ba loại" (paccuppannaṃ nāma tividha), v.v.
Tattha uppādaṭṭhitibhaṅgappattanti uppādaṃ, ṭhitiṃ, bhaṅgañca pattaṃ, khaṇattayapariyāpannanti attho.
Therein, that which has reached arising, persisting, and dissolution means that which has reached arising, persisting, and dissolution; that which is comprised in the three moments.
Trong đó, "đạt đến sinh, trụ, diệt" (uppādaṭṭhitibhaṅgappattaṃ) có nghĩa là đạt đến sự sinh, sự trụ và sự diệt, tức là thuộc về ba sát-na.
Etthantare ekadvesantativārā veditabbāti etthantare pavattā rūpasantativārā ekadvesantativārā nāmāti veditabbāti attho.
In this interval, one, two, or three continua should be understood means that the continua of rūpa (matter) occurring in this interval are called one, two, or three continua; this is the meaning that should be understood.
"Trong khoảng thời gian này, nên hiểu là một hoặc hai dòng tương tục" (etthantare ekadvesantativārā veditabbā) có nghĩa là các dòng tương tục sắc pháp (rūpasantativārā) diễn ra trong khoảng thời gian này được gọi là một hoặc hai dòng tương tục, nên hiểu như vậy.
Ālokaṭṭhānato ovarakaṃ paviṭṭhassa pageva tattha nisinnassa viya yāva rūpagataṃ pākaṭaṃ hoti.
Just as for someone entering a room from a brightly lit area, or someone already seated there, the aggregate of form (rūpagata) becomes manifest only up to a certain extent.
Giống như một người đã ngồi sẵn trong căn phòng tối trước khi một người khác từ nơi có ánh sáng bước vào, cho đến khi sắc pháp trở nên rõ ràng.
Tattha upaḍḍhavelā avibhūtavārā, upaḍḍhavelā vibhūtavārā, tadubhayaṃ gahetvā ‘‘dve santativārā’’ti vuttaṃ.
Therein, the period of half the time when things are unclear (avibhūtavārā) and the period of half the time when things are clear (vibhūtavārā)—taking both of these—it is said, “ two continua.”
Trong đó, nửa thời gian là các dòng không rõ ràng, nửa thời gian là các dòng rõ ràng, và khi lấy cả hai, được gọi là "hai dòng tương tục" (dve santativārā).
Tayidaṃ na sabbasādhāraṇaṃ, ekaccassa sīghampi pākaṭaṃ hotīti ‘‘ekadvesantativārā’’ti ekaggahaṇampi kataṃ, atiparittasabhāvautuādisamuṭṭhānā vā ekadvesantativārā veditabbā.
This, however, is not universal; for some, it becomes manifest quickly, hence the inclusion of "one" in "one, two, or three continua." Or, one, two, or three continua should be understood as generated by very subtle, similar seasons and so forth.
Điều này không phổ biến cho tất cả, vì đối với một số người, nó trở nên rõ ràng rất nhanh, nên cũng có cách nói "một hoặc hai dòng tương tục" (ekadvesantativārā) bằng cách thêm từ "một" (eka). Hoặc nên hiểu rằng một hoặc hai dòng tương tục là những sắc pháp khởi lên do các yếu tố như thời tiết, v.v., có bản chất cực kỳ vi tế.
Tīre akkantaudakalekhā nāma kālussiyaṃ gatā tīrasamīpe udakarāji.
The line of water imprinted on the bank refers to a line of water near the bank that has become turbid.
"Vết nước trên bờ" (Tīre akkantaudakalekhā) là vệt nước gần bờ đã trở nên đục.
Yāva na vippasīdatīti kālussiyavigamena yāva vippasannā na hoti.
Until it clears up means until it becomes clear by the disappearance of the turbidity.
"Cho đến khi nó không trong trở lại" (yāva na vippasīdati) có nghĩa là cho đến khi nó chưa trở nên trong suốt do sự biến mất của độ đục.
Keci pana ‘‘atinte tīre allapādena akkante yāva pāde udakalekhā na vippasīdati, na saṃsīdati, na vūpasammatī’’ti evamettha atthaṃ vadanti.
Some, however, explain the meaning here as follows: “When someone steps with a wet foot on a dry bank, as long as the line of water on the foot, or in the footprint, does not clear up, does not sink in, and does not dry up.”
Một số người khác lại giải thích ý nghĩa ở đây là "khi một người bước chân ướt lên bờ đất khô, cho đến khi vệt nước trên chân hoặc dấu chân không trong trở lại, không chìm xuống, không khô đi".
Te panete kiriyābhedena vuttā kālavisesā, na aññamaññaṃ samasamā, ūnādhikabhāgavantova daṭṭhabbā.
But these specific periods, described by the distinctions of actions, are not exactly equal to each other; they should be understood as having lesser or greater proportions.
Tuy nhiên, những khoảng thời gian đặc biệt này được nói đến theo sự khác biệt của hành động, không phải là hoàn toàn giống nhau, mà nên được xem là có phần ít hơn hoặc nhiều hơn.
Dve tayo javanavārā kāmāvacarajavanavasena veditabbā, na itarajavanavasena.
Two or three javana-moments should be understood in terms of kāma-sphere javana, not in terms of other javana-moments.
"Hai hoặc ba sát-na tốc hành" (dve tayo javanavārā) nên được hiểu theo sát-na tốc hành thuộc Dục giới (kāmāvacara-javana), không phải theo các sát-na tốc hành khác.
Na hi te parimitakālā, anantarā pavattabhavaṅgādayopi tadantogadhāva daṭṭhabbā.
For those (mahaggata and lokuttara javana) are not of limited time; the immediately subsequent bhavaṅga and so forth should also be understood as included within them.
Bởi vì chúng không phải là những khoảng thời gian có giới hạn, và các trạng thái bhavanga, v.v., khởi lên ngay sau đó cũng nên được xem là nằm trong chúng.
Tadubhayanti rūpārūpasantatidvayaṃ.
Both of these refers to the two continua of rūpa and arūpa.
"Cả hai" (tadubhayaṃ) là hai dòng tương tục sắc và vô sắc (rūpārūpasantatidvayaṃ).
Ekabhavaparicchinnanti paṭisandhicutiparicchinnaṃ.
Limited to one existence means limited by rebirth-linking (paṭisandhi) and death (cuti).
"Được giới hạn bởi một đời sống" (ekabhavaparicchinnaṃ) có nghĩa là được giới hạn bởi tái sinh (paṭisandhi) và tử sinh (cuti).
Ekabhavapariyāpannaṃ dhammajātaṃ etarahīti vattabbaṃ addhāpaccuppannaṃ nāma.
The present by duration (addhāpaccuppanna) is the aggregate of phenomena that belongs to one existence and is said to be "now".
Tập hợp các pháp thuộc về một đời sống, đáng được gọi là "hiện tại theo thời gian" (addhāpaccuppannaṃ nāma).
Manoti sasampayuttaṃ viññāṇamāha.
By “ mano” (mind), the consciousness together with its associated states is meant.
"Ý" (Mano) ở đây chỉ thức (viññāṇa) cùng với các pháp tương ưng.
Dhammāti ārammaṇadhammā.
Dhammā (phenomena) refers to objective phenomena (ārammaṇadhammā).
"Các pháp" (Dhammā) là các pháp đối tượng (ārammaṇadhamma).
Manoti vā manāyatanaṃ.
Or mano refers to the mind-base (manāyatana).
Hoặc "Ý" (Mano) là ý xứ (manāyatana).
Dhammāti vedanādayo arūpakkhandhā.
Dhammā refers to the immaterial aggregates (arūpakkhandhā) such as feeling and so forth.
"Các pháp" (Dhammā) là các uẩn vô sắc (arūpakkhandha) như thọ (vedanā), v.v.
Ubhayametaṃ paccuppannanti addhāpaccuppannaṃ hontaṃ etaṃ ubhayaṃ hotīti attho.
Both of these are present means that these two aggregates exist when they are present by duration (addhāpaccuppanna).
"Cả hai điều này là hiện tại" (Ubhayametaṃ paccuppannaṃ) có nghĩa là khi cả hai điều này là hiện tại theo thời gian (addhāpaccuppanna), thì chúng là cả hai.
Viññāṇanti nikantiviññāṇaṃ.
Viññāṇa (consciousness) refers to the consciousness of craving (nikantiviññāṇa).
"Thức" (Viññāṇa) là thức ưa thích (nikantiviññāṇa).
Tañhi tasmiṃ paccuppanne chandarāgavasena paṭibaddhaṃ hoti.
For that consciousness is bound to that present object by way of desire and passion.
Bởi vì thức ấy bị ràng buộc bởi tham ái (chandarāga) trong hiện tại đó.
Abhinandatīti taṇhādiṭṭhābhinandanāhi abhinandati.
Rejoices means rejoices with craving (taṇhā) and wrong view (diṭṭhi).
"Hoan hỷ" (Abhinandati) có nghĩa là hoan hỷ với sự hoan hỷ của tham ái (taṇhā) và tà kiến (diṭṭhi).
Tathābhūto ca vatthupariññāya abhāvato tesu paccuppannesu dhammesu saṃhīrati taṇhādiṭṭhīhi ākaḍḍhīyati.
Such a person, due to the absence of correct understanding of phenomena, is carried away by those present phenomena, i.e., is drawn by craving and wrong view.
Và một người như vậy, do không có sự hiểu biết toàn diện về các đối tượng (vatthu-pariññā), nên bị cuốn hút (saṃhīrati) bởi tham ái (taṇhā) và tà kiến (diṭṭhi) vào các pháp hiện tại ấy.
Ettha ca dvādasāyatanānaṃ ‘‘etaṃ paccuppanna’’nti (ma. ni. 3.284) āgatattā tattha pavatto chandarāgo addhāpaccuppannārammaṇo, na khaṇapaccuppannārammaṇoti viññāyatīti dassento ‘‘yaṃ sandhāya bhaddekarattasutte…pe… saṃhīratīti vutta’’nti āha.
Here, because it is stated regarding the twelve sense bases (dvādasāyatana) that “this is present”, it is understood that the desire and passion occurring therein have the present by duration (addhāpaccuppanna) as their object, not the momentary present (khaṇapaccuppanna) as their object. Therefore, it is said, “ which refers to what is stated in the Bhaddekaratta Sutta…pe…is carried away.”
Ở đây, vì đã nói rằng "12 xứ này là hiện tại" (Ma. Ni. 3.284), nên tham ái khởi lên trong đó là đối tượng của hiện tại theo thời gian (addhāpaccuppannārammaṇa), chứ không phải đối tượng của hiện tại sát-na (khaṇapaccuppannārammaṇa). Để chỉ ra điều này, đã nói "điều được nói trong kinh Bhaddekaratta…v.v… là bị cuốn hút".
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassatī’’ti (ma. ni. 3.272, 285) etthāpi vipassanācittaṃ khaṇapaccuppannaṃ, vipassitabbadhammā addhāpaccuppannāti gahetabbaṃ.
In “Whoever discerns the present phenomenon, wherever it may be,” the vipassanā mind should be taken as momentarily present (khaṇapaccuppanna), and the phenomena to be discerned as present by duration (addhāpaccuppanna).
Trong câu "Ai quán sát pháp hiện tại, ở nơi đó, ở nơi đó" (Ma. Ni. 3.272, 285), cũng nên hiểu rằng tâm quán sát (vipassanācitta) là hiện tại sát-na (khaṇapaccuppanna), và các pháp cần quán sát (vipassitabbadhamma) là hiện tại theo thời gian (addhāpaccuppanna).
Aññathā vipassanāva na sambhaveyya.
Otherwise, vipassanā itself would not be possible.
Nếu không, sự quán sát (vipassanā) sẽ không thể xảy ra.
‘‘Khaṇapaccuppannaṃ pāḷiyaṃ āgata’’nti na vuttaṃ tassa vasena ārammaṇakaraṇassa aṭṭhakathāyaṃ anāgatattā.
It is not stated that “the momentarily present (khaṇapaccuppanna) appears in the Pāḷi” because the act of taking it as an object in that sense is not mentioned in the Aṭṭhakathā.
Không nói rằng "hiện tại sát-na được đề cập trong Pāḷi" vì trong Chú giải (Aṭṭhakathā) không đề cập đến việc lấy nó làm đối tượng.
Kecīti abhayagirivāsino.
Some refers to the residents of Abhayagiri.
Một số người (Keci) là những người sống ở Abhayagiri (Abhayagirivāsī).
Ekakkhaṇe cittaṃ uppajjatīti iddhicittassa uppattisamakālameva paracittassapi uppattisambhavatoti yuttidassanaṃ.
“ The mind arises at one moment” is a logical demonstration that the arising of another's mind can occur at the same time as the arising of the iddhi-mind.
"Tâm khởi lên trong một sát-na" (Ekakkhaṇe cittaṃ uppajjati) là sự trình bày lý lẽ rằng tâm của người khác cũng có thể khởi lên cùng lúc với sự khởi lên của tâm thần thông (iddhicitta).
Yathā ākāsetiādi sadisūdāharaṇaṃ.
“ As in the sky” and so forth is a similar example.
Câu "như trong không gian" (yathā ākāse), v.v., là một ví dụ tương tự.
Taṃ pana tesaṃ vacanaṃ ayuttaṃ.
But their statement is incorrect.
Nhưng lời nói đó của họ là không hợp lý.
Maggaphalavīthito aññattha aniṭṭhe ṭhāne āvajjanajavanānaṃ nānārammaṇabhāvappattidosatoti yuttivacanaṃ.
The statement that there would be the fault of āvajjana and javana having different objects in an undesirable place other than the maggaphalavīthi is a valid assertion.
Lời nói đó là hợp lý, vì nếu không phải trong lộ trình Đạo Quả, thì ở một nơi không mong muốn, sẽ có lỗi là sự chú tâm (āvajjana) và các tâm tốc hành (javana) có đối tượng khác nhau.
Tatrāyaṃ dīpanātiādi javanavārassa addhāpaccuppannabhāvadīpanamukhena iddhicittassa pavattiākāradīpanaṃ.
" Herein, this explanation" and so forth, is an explanation of the manner of the iddhi-mind's occurrence, through the explanation of the javana moment as addhāpaccuppanna.
“Tatrāyaṃ dīpanā” (Đây là sự giải thích) v.v... là sự giải thích về cách thức hoạt động của tâm thần thông (iddhicitta) thông qua việc giải thích trạng thái hiện tại theo thời gian (addhāpaccuppanna) của lộ trình tốc hành (javana).
Itarānīti āvajjanaparikammacittāni.
" The others" refers to the āvajjana and parikamma thoughts.
“Các tâm khác” là các tâm chú tâm (āvajjana) và tâm chuẩn bị (parikamma).
Ettha ca ‘‘kecī’’ti yadipi abhayagirivāsino adhippetā, te pana cittassa ṭhitikkhaṇaṃ na icchantīti ‘‘ṭhitikkhaṇe vā paṭivijjhatī’’ti na vattabbaṃ siyā.
And here, although by "some" (kecī) the Abhayagirivāsins are intended, since they do not accept the static moment (ṭhitikkhaṇa) of consciousness, it should not be said, "or it penetrates at the static moment."
Ở đây, mặc dù “một số người” được hiểu là những người sống ở Abhayagiri, nhưng vì họ không chấp nhận sát-na trụ của tâm, nên không thể nói rằng “nó thâm nhập vào sát-na trụ”.
Tathā ye ‘‘iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe cittaṃ uppajjatī’’ti vadanti, tesaṃ ‘‘ṭhitikkhaṇe vā bhaṅgakkhaṇe vā paṭivijjhatī’’ti vacanaṃ na sameti.
Similarly, for those who say, "the iddhi-mind and the other person's mind arise at the same moment," the statement, "it penetrates at the static moment or at the dissolution moment," is not consistent.
Tương tự, những người nói rằng “tâm của người có thần thông và tâm của người khác phát sinh trong cùng một sát-na” thì lời nói “nó thâm nhập vào sát-na trụ hoặc sát-na hoại” là không phù hợp.
Na hi tasmiṃ khaṇadvaye uppajjamānaṃ paracittena saha ekakkhaṇe uppajjati nāmāti.
For indeed, that which arises at those two moments is not said to arise at the same moment as the other person's mind.
Thật vậy, một tâm phát sinh trong hai sát-na đó không thể phát sinh cùng một sát-na với tâm của người khác.
Ṭhitibhaṅgakkhaṇesu ca uppajjamānaṃ ekadesaṃ paccuppannārammaṇaṃ, ekadesaṃ atītārammaṇaṃ āpajjati.
And that which arises at the static and dissolution moments becomes partly a present object and partly a past object.
Và khi phát sinh trong các sát-na trụ và hoại, một phần có đối tượng hiện tại, một phần có đối tượng quá khứ.
Yañca vuttaṃ ‘‘parassa cittaṃ jānissāmīti rāsivasena mahājanassa citte āvajjite’’ti, ettha ca mahājano atthato pare anekapuggalāti ‘‘paresaṃ cittaṃ jānissāmī’’ti āvajjanappavatti vattabbā siyā.
And regarding what was said, "When the mind of a multitude of people has been adverted to with the thought, 'I will know the mind of another'," here, "multitude" (mahājana) means, in essence, many other individuals; therefore, it should be said that the advertence occurs with the thought, "I will know the minds of others."
Và điều đã được nói là “khi chú tâm vào tâm của đại chúng với ý định ‘tôi sẽ biết tâm của người khác’ theo cách tập hợp”, ở đây, “đại chúng” theo nghĩa là nhiều người khác, thì phải nói là sự chú tâm phát sinh với ý định “tôi sẽ biết tâm của nhiều người khác”.
Athāpi parassāti mahājanassāti attho sambhaveyya, tathāpi tassa ekapuggalasseva vā cittarāsiṃ āvajjitvā ekassa paṭivijjhanaṃ ayuttaṃ.
Even if the meaning of "of another" (parassa) could be "of a multitude," it would still be inappropriate to advert to a collection of minds of one individual and then penetrate just one.
Hoặc nếu ý nghĩa của “của người khác” là “của đại chúng” có thể được chấp nhận, thì việc chú tâm vào một tập hợp tâm của một người rồi thâm nhập vào một tâm là không hợp lý.
Na hi rāsiāvajjanaṃ ekadesāvajjanaṃ hotīti, tasmā tehi ‘‘mahājanassa citte āvajjite’’tiādi na vattabbaṃ.
For advertence to a collection is not advertence to a partial aspect; therefore, they should not say, "When the mind of a multitude of people has been adverted to," and so forth.
Thật vậy, việc chú tâm vào một tập hợp không phải là chú tâm vào một phần. Do đó, họ không nên nói “khi chú tâm vào tâm của đại chúng” v.v...
Yaṃ pana te vadanti ‘‘yasmā iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe cittaṃ uppajjatī’’ti.
However, as for what they say, "because the mind of the one with iddhi and the mind of the other person arise at the same moment,"
Tuy nhiên, điều họ nói là “vì tâm của người có thần thông và tâm của người khác phát sinh trong cùng một sát-na”.
Tatthāyaṃ adhippāyo yutto siyā, cetopariyañāṇalābhī parassa cittaṃ ñātukāmo pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya atītādivibhāgaṃ akatvā cittasāmaññena ‘‘imassa cittaṃ jānāmi, imassa cittaṃ jānāmī’’ti parikammaṃ katvā puna pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya sāmaññeneva cittaṃ āvajjitvā tiṇṇaṃ, catunnaṃ vā parikammānaṃ anantarā cetopariyañāṇena paracittaṃ paṭivijjhati vibhāveti rūpaṃ viya dibbacakkhunā.
The following intention might be appropriate here: A person who has attained cetopariyañāṇa, desiring to know another's mind, enters the base jhāna, rises from it, and without distinguishing between past, etc., performs the parikamma with the general thought of mind, "I know this person's mind, I know this person's mind." Then, entering the base jhāna again and rising from it, he adverts to the mind generally. Immediately after three or four parikamma thoughts, he penetrates and makes manifest the other person's mind with cetopariyañāṇa, just as one sees a form with the divine eye.
Ở đây, ý nghĩa này có thể hợp lý: người đạt được tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa), khi muốn biết tâm của người khác, nhập thiền nền tảng (pādakajjhāna), rồi xuất thiền, không phân biệt quá khứ v.v..., mà theo cách chung chung của tâm, thực hành chuẩn bị (parikamma) với ý nghĩ “tôi biết tâm của người này, tôi biết tâm của người này”, rồi lại nhập thiền nền tảng, xuất thiền, và chỉ chú tâm vào tâm một cách chung chung. Sau ba hoặc bốn tâm chuẩn bị, tâm thông biết tâm người thâm nhập và làm rõ tâm của người khác, giống như mắt thiên nhãn (dibbacakkhu) làm rõ sắc.
Tato paraṃ pana kāmāvacaracittehi sarāgādivavatthānaṃ hoti nīlādivavatthānaṃ viya.
After that, with sense-sphere consciousnesses, there is the determination of states like being with greed (sarāga), just as there is the determination of blue, etc.
Sau đó, từ các tâm dục giới, sự phân biệt như có tham (sarāga) v.v... xảy ra, giống như sự phân biệt màu xanh v.v...
Tattha dibbacakkhunā diṭṭhahadayavatthurūpassa sattassa abhimukhībhūtassa cittasāmaññena cittaṃ āvajjayamānaṃ āvajjanaṃ abhimukhībhūtaṃ vijjamānaṃ cittaṃ ārammaṇaṃ katvā cittaṃ āvajjeti.
Therein, in that abhiññā-vīthi, the advertence adverts to the mind by taking as its object the existing mind that has appeared before the being, whose heart-base form has been seen by the divine eye, with the general thought of mind, "this is mind."
Trong trường hợp đó, tâm chú tâm (āvajjana), khi chú tâm vào tâm một cách chung chung của một chúng sinh có sắc pháp căn cứ tâm (hadayavatthu) đã được thấy bằng thiên nhãn, và đang hiện diện trước mặt, thì chú tâm vào tâm đó, lấy tâm đang hiện diện trước mặt làm đối tượng.
Parikammāni ca taṃ taṃ vijjamānaṃ cittaṃ cittasāmaññeneva ārammaṇaṃ katvā cittajānanaparikammāni hutvā pavattanti.
And the parikamma thoughts, taking that particular existing mind as their object with the general thought of mind, arise as parikamma thoughts for knowing the mind.
Và các tâm chuẩn bị (parikamma) cũng phát sinh, lấy chính tâm đang hiện diện đó làm đối tượng một cách chung chung của tâm, trở thành các tâm chuẩn bị để biết tâm.
Cetopariyañāṇaṃ pana vijjamānaṃ cittaṃ paṭivijjhantaṃ vibhāventaṃ tena saha ekakkhaṇe eva uppajjati.
But the cetopariyañāṇa, in penetrating and making manifest the existing mind, arises at the very same moment as that mind.
Còn tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa) thì phát sinh cùng một sát-na với tâm đang hiện diện mà nó thâm nhập và làm rõ.
Tattha yasmā santānassa santānaggahaṇato ekattavasena āvajjanādīni ‘‘citta’’ntveva pavattāni.
Therein, since the āvajjana and so forth arise simply as "mind" by way of unity, due to taking the continuum of the continuum,
Trong trường hợp đó, vì sự chú tâm (āvajjana) v.v... phát sinh chỉ là “tâm” theo cách thống nhất do nhận thức về dòng tâm (santāna) là một dòng tâm.
Tañca cittameva, yaṃ cetopariyañāṇena vibhāvitaṃ.
And that very mind is what is made manifest by cetopariyañāṇa.
Và chính tâm đó là tâm được tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa) làm rõ.
Tasmā samānākārappavattito na aniṭṭhe maggaphalavīthito aññasmiṃ ṭhāne nānārammaṇatā āvajjanajavanānaṃ hoti.
Therefore, because of occurring with a similar mode, there is no different-object-ness of āvajjana and javana in an undesirable place other than the maggaphalavīthi.
Do đó, do sự phát sinh theo cùng một cách, nên không có sự khác biệt về đối tượng của sự chú tâm (āvajjana) và các tâm tốc hành (javana) ở một nơi không mong muốn, khác với lộ trình Đạo Quả.
Paccuppannārammaṇañca parikammaṃ paccuppannārammaṇassa cetopariyañāṇassa āsevanapaccayena paccayoti siddhaṃ hoti.
And it is established that the parikamma having a present object is a condition for the cetopariyañāṇa having a present object, by way of āsevana-condition.
Và tâm chuẩn bị (parikamma) có đối tượng hiện tại là điều kiện theo duyên hành (āsevana) cho tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa) có đối tượng hiện tại, điều này được chứng minh.
Atītattiko ca evaṃ upapanno hoti.
And the atītatika (past triad) is thus consistently established.
Và tam đề quá khứ (atītattika) cũng được giải thích như vậy.
Aññathā santatipaccuppanne, addhāpaccuppanne ca ‘‘paccuppanna’’nti idha vuccamāne atītānāgatānañca paccuppannatā āpajjeyya.
Otherwise, if "present" here were to refer to santatipaccuppanna and addhāpaccuppanna, then past and future states would also become present.
Nếu không, nếu “hiện tại” ở đây được nói đến trong santatipaccuppanna (hiện tại theo dòng) và addhāpaccuppanna (hiện tại theo thời gian), thì quá khứ và vị lai cũng sẽ trở thành hiện tại.
Tathā ca sati ‘‘paccuppanno dhammo paccuppannassa dhammassa anantarapaccayena paccayo’’ti vattabbaṃ siyā, na ca taṃ vuttaṃ.
And in that case, it would have to be said, "A present phenomenon is a condition for a present phenomenon by way of anantara-condition," but that has not been stated.
Và nếu vậy, thì phải nói rằng “pháp hiện tại là điều kiện theo duyên vô gián (anantara) cho pháp hiện tại”, nhưng điều đó không được nói.
‘‘Atīto dhammo paccuppannassa dhammassa anantarapaccayena paccayo.
From the statement, " A past phenomenon is a condition for a present phenomenon by way of anantara-condition.
“Pháp quá khứ là điều kiện theo duyên vô gián cho pháp hiện tại.
Purimā purimā atītā khandhā pacchimānaṃ pacchimānaṃ paccuppannānaṃ khandhānaṃ anantara …pe… anulomaṃ gotrabhussā’’tiādi vacanato (paṭṭhā. 2.18.5) na addhāsantatipaccuppannesveva ca anantarātītā cattāro khandhā atītāti viññāyanti.
"Previous past aggregates are a condition for succeeding present aggregates by way of anantara-condition... and so forth... anuloma gotrabhū..." the immediately past four aggregates are understood as past.
Các uẩn quá khứ trước là điều kiện vô gián cho các uẩn hiện tại sau... v.v... cho gotrabhū thuận nghịch” theo lời dạy (Paṭṭhāna 2.18.5), và không chỉ trong addhāpaccuppanna và santatipaccuppanna mà bốn uẩn quá khứ vô gián cũng được hiểu là quá khứ.
Na ca abhidhammamātikāyaṃ (dha. sa. tikamātikā 18-19) āgatassa paccuppannapadassa addhāsantatipaccuppannapadatthatā katthaci pāḷiyaṃ vuttā.
And the meaning of the word "present" (paccuppanna) as addhāpaccuppanna or santatipaccuppanna, as it appears in the Abhidhamma Mātika, has not been stated anywhere in the Pali texts.
Và ý nghĩa của từ paccuppanna (hiện tại) trong Abhidhammamātikā (Dhammasaṅgaṇī, Tikamātikā 18-19) là addhāsantatipaccuppanna (hiện tại theo thời gian và hiện tại theo dòng) chưa bao giờ được nói đến trong bất kỳ kinh điển (Pāli) nào.
Tasmā tehi iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe cittuppattiyā cetopariyañāṇassa paccuppannārammaṇatā vuttā.
Therefore, they stated that cetopariyañāṇa has a present object because the minds of the one with iddhi and the other person arise at the same moment.
Do đó, họ đã nói rằng tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa) có đối tượng hiện tại do sự phát sinh đồng thời của tâm của người có thần thông và tâm của người khác.
Yadā pana ‘‘yaṃ imassa cittaṃ pavattaṃ, taṃ jānāmi.
However, when one adverts with the thought, "I know what mind of this person has occurred.
Tuy nhiên, khi một người tạo tác ý (ābhoga) rằng “tôi biết tâm của người này đã phát sinh” hoặc “tôi biết tâm của người này sẽ phát sinh”, và thực hiện việc nhập thiền nền tảng (pādakajjhāna) v.v...,
Yaṃ bhavissati, taṃ jānāmī’’ti vā ābhogaṃ katvā pādakajjhānasamāpajjanādīni karoti, tadā āvajjanaparikammāni, cetopariyañāṇañca atītānāgatārammaṇāneva honti āvajjaneneva vibhāgassa katattā.
I know what will occur," and performs the entering of the base jhāna and so forth, then the āvajjana and parikamma thoughts, and the cetopariyañāṇa, all have past and future objects, because the distinction has been made by the advertence itself.
thì các tâm chú tâm (āvajjana), tâm chuẩn bị (parikamma) và tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa) đều có đối tượng là quá khứ và vị lai, vì sự phân biệt đã được thực hiện ngay từ tâm chú tâm.
Ye pana ‘‘iddhimā parassa cittaṃ jānitukāmo āvajjeti, āvajjanaṃ khaṇapaccuppannaṃ ārammaṇaṃ katvā teneva saha nirujjhati.
But those who say, "The one with iddhi, desiring to know another's mind, adverts to it. The āvajjana, having the moment-present (khaṇapaccuppanna) as its object, ceases together with it.
Còn những người dựa vào lời nói này: “Người có thần thông muốn biết tâm của người khác thì chú tâm. Tâm chú tâm lấy đối tượng là hiện tại sát-na và diệt cùng với nó.
Tato cattāri, pañca vā javanāni, yesaṃ pacchimaṃ iddhicittaṃ, sesāni kāmāvacarāni, tesaṃ sabbesampi tadeva niruddhaṃ cittaṃ ārammaṇaṃ hoti, na ca tāni nānārammaṇāni honti addhānavasena paccuppannārammaṇattā’’ti idaṃ vacanaṃ nissāya ‘‘āvajjanajavanānaṃ paccuppannātītārammaṇabhāvepi nānārammaṇatābhāvo viya ekadviticatupañcacittakkhaṇānāgatesupi cittesu āvajjitesu āvajjanajavanānaṃ yathāsambhavaṃ anāgatapaccuppannātītārammaṇabhāvepi nānārammaṇatā na siyā.
Then, four or five javanas arise, of which the last is the iddhi-mind, and the others are sense-sphere minds. For all of these, the same mind that has ceased is the object. And they do not have different objects because, in terms of timeframe, they all have a present object." Relying on this statement, they argue, "Just as there is no different-object-ness when āvajjana and javana have present and past objects, similarly, when minds that are future by one, two, three, four, or five thought-moments are adverted to, there would be no different-object-ness, even though āvajjana and javana would, as appropriate, have future, present, and past objects.
Sau đó là bốn hoặc năm tâm tốc hành (javana), trong đó tâm cuối cùng là tâm thần thông (iddhicitta), các tâm còn lại là tâm dục giới (kāmāvacara). Tất cả các tâm đó đều có đối tượng là tâm đã diệt đó, và chúng không có đối tượng khác nhau vì có đối tượng hiện tại theo thời gian (addhāna)”—những người này nói: “Giống như không có sự khác biệt về đối tượng của sự chú tâm (āvajjana) và các tâm tốc hành (javana) mặc dù chúng có đối tượng hiện tại và quá khứ, thì cũng không có sự khác biệt về đối tượng của sự chú tâm và các tâm tốc hành, mặc dù chúng có đối tượng vị lai, hiện tại và quá khứ tùy theo sự có thể, khi chú tâm vào các tâm vị lai một, hai, ba, bốn hoặc năm sát-na.
Tena catupañcacittakkhaṇānāgate āvajjite anāgatārammaṇaparikammānantaraṃ khaṇapaccuppannārammaṇaṃ cetopariyañāṇaṃ siddha’’nti vadanti.
Hence, when a mind future by four or five thought-moments is adverted to, cetopariyañāṇa with a moment-present object is established immediately after parikamma with a future object."
Do đó, tâm thông biết tâm người (cetopariyañāṇa) có đối tượng hiện tại sát-na được chứng minh sau tâm chuẩn bị có đối tượng vị lai, khi chú tâm vào tâm vị lai bốn hoặc năm sát-na.”
Tesaṃ vādo ‘‘anāgatārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassa dhammassa āsevanapaccayena paccayo, paccuppannārammaṇo dhammo atītārammaṇassa dhammassa āsevanapaccayena paccayo’’ti imesaṃ pañhānaṃ anuddhaṭattā, gaṇanāya ca ‘‘āsevane tīṇī’’ti (paṭṭhā. 2.19.39) vuttattā na sijjhati.
Their assertion does not hold true because these questions — "A future phenomenon is a condition for a present phenomenon by way of āsevana-condition," and "A present phenomenon is a condition for a past phenomenon by way of āsevana-condition" — have not been expounded, and it is stated in the enumeration, "Three by āsevana."
Luận điểm của họ không được chứng minh, vì những vấn đề này không được đề cập: “Pháp có đối tượng vị lai là điều kiện theo duyên hành (āsevana) cho pháp có đối tượng hiện tại, pháp có đối tượng hiện tại là điều kiện theo duyên hành cho pháp có đối tượng quá khứ,” và vì trong phần đếm số đã nói “ba trong duyên hành”.
Na hi kusalakiriyāmahaggataṃ anāsevanaṃ atthīti.
For there is no wholesome or exalted javana that is without āsevana.
Thật vậy, không có việc thiện (kusala), hành vi (kiriyā) hay siêu thế (mahaggata) nào không có duyên hành.
Etassa ca vādassa nissayabhāvo āvajjanajavanānaṃ khaṇapaccuppannaniruddhārammaṇatāvacanassa na sijjhati, ‘‘yaṃ pavattaṃ, pavattissati cā’’ti visesaṃ akatvā gahaṇe āvajjanassa anāgataggahaṇābhāvaṃ, tadabhāvā javanānampi vattamānaggahaṇābhāvañca sandhāyeva tassa vuttattā.
And the statement that the objects of āvajjanā and javana are momentary present and ceased cannot be established as a basis for this doctrine, because the* statement was made precisely by referring to the absence of āvajjanā grasping a future object, and due to that absence, the absence of javanas grasping a present object, when taking* without making a distinction such as "what has arisen, and what will arise."
Và luận điểm này không thể thành công trong việc trở thành căn cứ cho lời tuyên bố rằng sự chú ý (āvajjana) và tốc hành tâm (javana) có đối tượng là khoảnh khắc hiện tại (khaṇapaccuppanna) và đã diệt (niruddha), bởi vì lời tuyên bố đó được nói đến chỉ dựa trên việc, khi chấp nhận mà không phân biệt “điều gì đã xảy ra, và điều gì sẽ xảy ra”, thì sự chú ý không thể nắm bắt tương lai, và do không có điều đó, tốc hành tâm cũng không thể nắm bắt hiện tại.
Tadā hi bhavaṅgacalanānantaraṃ abhimukhībhūtameva cittaṃ ārabbha āvajjanā pavattatīti jānanacittassapi vattamānārammaṇabhāve āvajjanajānanacittānaṃ sahaṭṭhānadosāpattiyā, rāsiekadesāvajjanapaṭivedhe sampattasampattāvajjanajānane ca aniṭṭhe ṭhāne āvajjanajavanānaṃ nānārammaṇabhāvadosāpattiyā ca yaṃ vuttaṃ ‘‘khaṇapaccuppannaṃ cittaṃ cetopariyañāṇassa ārammaṇaṃ hotī’’ti, taṃ ayuttanti paṭikkhipitvā yathāvuttadosāpattiṃ, kālavasena ca addhāsantatipaccuppannārammaṇattā nānārammaṇatābhāvaṃ disvā āvajjanajavanānaṃ vattamānataṃ niruddhārammaṇabhāvo vuttoti.
For at that time, it is by seizing upon a mind that has merely become manifest immediately after the bhavaṅga-vibration that āvajjanā occurs; therefore, if the knowing mind also has a present object, there would be the fault of āvajjanā and the knowing mind arising together, and in the penetration of āvajjanā of a part of a collective, and in āvajjanā and knowing of what has arrived and what has not arrived, there would be the fault of āvajjanā and javana having different objects in an undesired situation. Therefore, the statement “the momentary present mind is the object of cetopariyañāṇa” was rejected as unsuitable, and seeing the occurrence of the aforementioned faults, and the absence of different objects due to* being objects that are present in terms of temporal continuity (addhā-santati), the state of āvajjanā and javana having present and ceased objects was stated.
Vì vậy, khi biết rằng sự chú ý (āvajjana) chỉ phát sinh sau khi bhavaṅga (hữu phần) rung động và tâm đã hướng đến đối tượng, nếu tâm biết (jānanacitta) cũng có đối tượng là hiện tại, thì sẽ dẫn đến lỗi là sự chú ý và tâm biết cùng tồn tại. Và trong trường hợp sự chú ý và sự thâm nhập vào một phần của khối, cũng như sự chú ý và sự biết về đối tượng đang đến, đang hiện hữu, thì sẽ dẫn đến lỗi là sự chú ý và tốc hành tâm có các đối tượng khác nhau ở một vị trí không mong muốn. Do đó, lời tuyên bố rằng “tâm hiện tại là đối tượng của cetopariyañāṇa (tâm sở tri tuệ)” là không hợp lý. Sau khi bác bỏ điều đó và thấy rằng sẽ dẫn đến những lỗi như đã nói, và do có đối tượng là addhā-santati-paccuppanna (hiện tại theo dòng thời gian) và santati-paccuppanna (hiện tại theo dòng liên tục) theo thời gian, nên không có sự khác biệt về đối tượng, thì lời tuyên bố về sự hiện tại của sự chú ý và tốc hành tâm, và việc chúng có đối tượng đã diệt, đã được nói đến.
Tampi vacanaṃ purimavādino nānujāneyyuṃ.
Even that statement the proponents of the former view would not approve.
Lời tuyên bố đó cũng sẽ không được những người theo luận điểm trước chấp nhận.
Tasmiṃ hi sati ‘‘āvajjanā kusalāna’’ntiādīsu (paṭṭhā 1.1.417) viya aññapadasaṅgahitassa anantarapaccayavidhānato ‘‘paccuppannārammaṇaāvajjanā atītārammaṇānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti ca vattabbaṃ siyā, na ca vuttanti.
For if that were the case, then just as in “Āvajjanā is a wholesome (kusalānaṃ)” and so forth, due to the laying down of the anantara-paccaya for what is included in another word, it would have to be said, “Āvajjanā with a present object is a condition by way of anantara-paccaya for the aggregates with past objects,” but it is not said thus.
Vì nếu điều đó đúng, thì như trong “āvajjanā kusalānaṃ” và các câu tương tự, theo quy định về duyên vô gián (anantarapaccaya) của một từ khác, thì cũng phải nói rằng “āvajjanā có đối tượng hiện tại là duyên vô gián cho các uẩn có đối tượng quá khứ”, nhưng điều đó đã không được nói đến.
Kasmā panevaṃ cetopariyañāṇassa paccuppannārammaṇatā vicāritā, nanu ‘‘atīto dhammo paccuppannassa dhammassa, anāgato dhammo paccuppannassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.18.2) etesaṃ vibhaṅgesu ‘‘atītā khandhā iddhividhañāṇassa cetopariyañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa yathākammūpagañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo, anāgatā khandhā iddhividhañāṇassa cetopariyañāṇassa anāgataṃsañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti, uppannattike ca ‘‘anuppannā khandhā uppādino khandhā iddhividhañāṇassa cetopariyañāṇassa anāgataṃsañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.17.3) cetopariyañāṇaggahaṇaṃ katvā ‘‘paccuppanno dhammo paccuppannassa dhammassā’’ti (paṭṭhā. 2.18.3) etassa vibhaṅge ‘‘paccuppannā khandhā iddhividhañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.18.3), uppannattike ca ‘‘uppannā khandhā iddhividhañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.17.2) ettakasseva vuttattā paccuppanne citte cetopariyañāṇaṃ nappavattatīti viññāyati.
Why, then, has the present-object nature of cetopariyañāṇa been investigated in this way? For in the analyses of “The past phenomenon is a condition by way of object-condition for the present phenomenon, the future phenomenon is a condition by way of object-condition for the present phenomenon,” after mentioning cetopariyañāṇa, it is stated, “Past aggregates are a condition by way of object-condition for iddhividhañāṇa, cetopariyañāṇa, pubbenivāsānussatiñāṇa, yathākammūpagañāṇa, āvajjanā; future aggregates are a condition by way of object-condition for iddhividhañāṇa, cetopariyañāṇa, anāgataṃsañāṇa, āvajjanā.” And in the section on uppanna (arisen), it is stated, “Unarisen aggregates, aggregates that are arising, are a condition by way of object-condition for iddhividhañāṇa, cetopariyañāṇa, anāgataṃsañāṇa, āvajjanā.” However, in the analysis of “The present phenomenon is a condition by way of object-condition for the present phenomenon,” it is stated only, “Present aggregates are a condition by way of object-condition for iddhividhañāṇa, āvajjanā,” and in the section on uppanna, “Arisen aggregates are a condition by way of object-condition for iddhividhañāṇa, āvajjanā.” From this, it is understood that cetopariyañāṇa does not operate on a present mind.
Tại sao cetopariyañāṇa (tâm sở tri tuệ) lại được xem xét có đối tượng là hiện tại như vậy? Chẳng phải trong các phân tích của những câu như “Pháp quá khứ là duyên cho pháp hiện tại theo duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya), pháp vị lai là duyên cho pháp hiện tại theo duyên đối tượng” thì cetopariyañāṇa đã được đề cập với “các uẩn quá khứ là duyên cho iddhi-vidha-ñāṇa (thần thông tuệ), cetopariyañāṇa, pubbenivāsānussatiñāṇa (túc mạng tuệ), yathākammūpagañāṇa (tùy nghiệp tuệ), và āvajjanā theo duyên đối tượng; các uẩn vị lai là duyên cho iddhi-vidha-ñāṇa, cetopariyañāṇa, anāgataṃsañāṇa (vị lai tuệ), và āvajjanā theo duyên đối tượng”, và trong phần “uppannattika” cũng nói “các uẩn chưa sinh, các uẩn đang sinh là duyên cho iddhi-vidha-ñāṇa, cetopariyañāṇa, anāgataṃsañāṇa, và āvajjanā theo duyên đối tượng”. Còn trong phân tích của câu “pháp hiện tại là duyên cho pháp hiện tại” thì chỉ nói “các uẩn hiện tại là duyên cho iddhi-vidha-ñāṇa và āvajjanā theo duyên đối tượng”, và trong phần “uppannattika” cũng chỉ nói “các uẩn đã sinh là duyên cho iddhi-vidha-ñāṇa và āvajjanā theo duyên đối tượng”. Từ đó có thể hiểu rằng cetopariyañāṇa không phát sinh trong tâm hiện tại.
Yadi hi pavatteyya, purimesu viya itaresu ca cetopariyañāṇaggahaṇaṃ kattabbaṃ siyāti?
If it did operate, would it not have to be mentioned alongside the others, just as in the former cases?
Nếu nó phát sinh, thì cetopariyañāṇa cũng phải được đề cập trong các trường hợp khác như trong các trường hợp trước, phải không?
Saccaṃ kattabbaṃ, nayadassanavasena pana taṃ saṃkhittanti aññāya pāḷiyā viññāyati.
Indeed, it should be mentioned, but it is understood from other Pali texts that it is abbreviated as a way of showing the method.
Đúng vậy, nó phải được đề cập, nhưng điều đó được hiểu từ Pāḷi khác rằng nó đã được tóm tắt theo cách trình bày phương pháp.
‘‘Atītārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo, anāgatārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassa, paccuppannārammaṇo dhammo paccuppannārammaṇassā’’ti (paṭṭhā. 2.19.20-22) etesaṃ hi vibhaṅgesu ‘‘cetopariyañāṇena atītārammaṇapaccuppannacittasamaṅgissa cittaṃ jānāti, atītārammaṇā paccuppannā khandhā cetopariyañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo, cetopariyañāṇena anāgatārammaṇapaccuppannacittasamaṅgissa cittaṃ jānāti, anāgatārammaṇā paccuppannā khandhā cetopariyañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo, cetopariyañāṇena paccuppannārammaṇapaccuppannacittasamaṅgissa cittaṃ jānāti, paccuppannārammaṇā paccuppannā khandhā cetopariyañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.19.20-22) cetopariyañāṇassa paccuppannārammaṇe pavatti vuttāti.
For in the analyses of “The phenomenon with a past object is a condition by way of object-condition for the phenomenon with a present object, the phenomenon with a future object for the phenomenon with a present object, the phenomenon with a present object for the phenomenon with a present object,” it is stated that the operation of cetopariyañāṇa on present objects occurs: “With cetopariyañāṇa, one knows the mind of a person endowed with a present mind having a past object; present aggregates having a past object are a condition by way of object-condition for cetopariyañāṇa and āvajjanā. With cetopariyañāṇa, one knows the mind of a person endowed with a present mind having a future object; present aggregates having a future object are a condition by way of object-condition for cetopariyañāṇa and āvajjanā. With cetopariyañāṇa, one knows the mind of a person endowed with a present mind having a present object; present aggregates having a present object are a condition by way of object-condition for cetopariyañāṇa and āvajjanā.”
Trong các phân tích của những câu như “Pháp có đối tượng quá khứ là duyên cho pháp có đối tượng hiện tại theo duyên đối tượng, pháp có đối tượng vị lai là duyên cho pháp có đối tượng hiện tại, pháp có đối tượng hiện tại là duyên cho pháp có đối tượng hiện tại”, thì đã nói rằng cetopariyañāṇa phát sinh trong đối tượng hiện tại: “Với cetopariyañāṇa, người ta biết tâm của người có tâm hiện tại với đối tượng quá khứ; các uẩn hiện tại có đối tượng quá khứ là duyên cho cetopariyañāṇa và āvajjanā theo duyên đối tượng. Với cetopariyañāṇa, người ta biết tâm của người có tâm hiện tại với đối tượng vị lai; các uẩn hiện tại có đối tượng vị lai là duyên cho cetopariyañāṇa và āvajjanā theo duyên đối tượng. Với cetopariyañāṇa, người ta biết tâm của người có tâm hiện tại với đối tượng hiện tại; các uẩn hiện tại có đối tượng hiện tại là duyên cho cetopariyañāṇa và āvajjanā theo duyên đối tượng.”
Tenevāyaṃ vicāraṇā katāti veditabbā.
Therefore, it should be understood that this investigation was carried out for this very reason.
Vì lẽ đó, cần phải hiểu rằng sự xem xét này đã được thực hiện.
417. Tesanti tesu dvīsu ñāṇesūti niddhāraṇe sāmivacanaṃ.
417. Of them means a genitive case of determination, signifying “among those two knowledges.”
417. Tesaṃ (của chúng) là trường hợp sở hữu cách trong nghĩa phân định, tức là “trong hai loại tuệ đó”.
Cittameva ārammaṇaṃ cetopariyañāṇattāti adhippāyo.
The mind itself is the object is the meaning, because it is cetopariyañāṇa.
Chỉ có tâm là đối tượng, ý nghĩa là vì đó là cetopariyañāṇa (tâm sở tri tuệ).
Tenāha ‘‘aññaṃ khandhaṃ vā khandhappaṭibaddhaṃ vā na jānātī’’ti.
Therefore, it is said, “It does not know another aggregate or what is connected to aggregates.”
Do đó, Ngài nói “không biết các uẩn khác hoặc những gì liên quan đến uẩn”.
Tattha khandhappaṭibaddhaṃ nāmagottādi.
Here, connected to aggregates refers to name, clan, etc.
Ở đây, khandhappaṭibaddhaṃ (liên quan đến uẩn) là tên, dòng họ, v.v.
Yadi evaṃ kathaṃ maggārammaṇanti āha ‘‘maggasampayuttacittārammaṇattā pana pariyāyato maggārammaṇanti vutta’’nti.
If so, how can it have the path as its object? To this, it is said, “But it is said to have the path as its object indirectly, because its object is a mind associated with the path.”
Nếu vậy, làm sao nó lại là đối tượng của con đường (maggārammaṇa)? Ngài nói: “Nhưng vì nó có đối tượng là tâm tương ứng với con đường, nên theo cách gián tiếp, nó được gọi là đối tượng của con đường”.
Cetanāmattameva ārammaṇaṃ, tathā hi taṃ ‘‘yathākammūpagañāṇa’’nti vuccatīti adhippāyo.
Only volitional action (cetanā) is the object; the meaning is that it is thus called “yathākammūpagañāṇa” (knowledge of action’s consequences).
Chỉ có ý chí (cetanā) là đối tượng, vì nó được gọi là “yathākammūpagañāṇa” (tuệ tùy nghiệp), đó là ý nghĩa.
Khandhappaṭibaddhesūti ettha nibbānampi khandhappaṭibaddhameva.
In “connected to aggregates,” Nibbāna is also connected to aggregates.
Trong khandhappaṭibaddhesu (trong những gì liên quan đến uẩn), Nibbāna cũng liên quan đến uẩn.
Khandhehi visayīkatattāti vadanti.
They say this is because it is comprehended by the aggregates.
Họ nói rằng đó là vì nó được các uẩn làm đối tượng.
Tathā hi vuttaṃ aṭṭhasāliniyaṃ ‘‘atīte buddhā maggaṃ bhāvayiṃsu, phalaṃ sacchākaṃsu, anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyiṃsūti chinnavaṭumakānussaraṇavasena maggaphalanibbānapaccavekkhaṇatopi appamāṇārammaṇa’’nti (dha. sa. aṭṭha. 1421).
Thus, it is said in the Aṭṭhasālinī: “It has an immeasurable object also by way of contemplating the path, fruit, and Nibbāna, recalling those whose cycles of existence have been cut off, such as ‘In the past, Buddhas developed the path, realized the fruit, and attained parinibbāna in the Nibbāna-element without any remnant of aggregates.’”
Như đã nói trong Aṭṭhasālinī: “Trong quá khứ, các vị Phật đã tu tập con đường, chứng đạt quả, và nhập Vô Dư Niết Bàn (anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyiṃsu). Do đó, ngay cả qua việc quán chiếu con đường, quả và Nibbāna bằng cách hồi tưởng những người đã đoạn tận vòng luân hồi, nó cũng có đối tượng vô lượng (appamāṇārammaṇa)” (Dhs.a. 1421).
Tattha maggaphalapaccavekkhaṇāni tāva pubbenivāsānussatiñāṇena maggaphalesu ñāṇesu pavattanti.
There, the contemplation of the path and fruit occurs in the knowledges of the path and fruit by means of the pubbenivāsānussatiñāṇa.
Trong đó, việc quán chiếu con đường và quả phát sinh trong các tuệ về con đường và quả bằng pubbenivāsānussatiñāṇa.
Nibbānapaccavekkhaṇañca nibbānārammaṇesu appamāṇadhammesu ñāṇesūti maggādipaccavekkhaṇāni pubbenivāsānussatiñāṇassa appamāṇārammaṇataṃ sādhentīti veditabbāni.
And the contemplation of Nibbāna occurs in the knowledges of the immeasurable phenomena that have Nibbāna as their object. Thus, it should be understood that the contemplations of the path and so forth establish the immeasurable object-nature of pubbenivāsānussatiñāṇa.
Và việc quán chiếu Nibbāna phát sinh trong các tuệ về các pháp vô lượng có Nibbāna làm đối tượng. Do đó, cần phải hiểu rằng việc quán chiếu con đường, v.v., chứng minh rằng pubbenivāsānussatiñāṇa có đối tượng vô lượng.
‘‘Appamāṇā khandhā pubbenivāsānussatiñāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’icceva (paṭṭhā. 9.12.58) hi vuttaṃ, na vuttaṃ ‘‘nibbāna’’nti.
For it is stated, “Immeasurable aggregates are a condition by way of object-condition for pubbenivāsānussatiñāṇa,” and it is not stated “Nibbāna.”
Vì chỉ nói “các uẩn vô lượng là duyên cho pubbenivāsānussatiñāṇa theo duyên đối tượng” chứ không nói “Nibbāna”.
Tasmā pubbenivāsañāṇena eva maggaphalapaccavekkhaṇakicce vuccamānepi nibbānapaccavekkhaṇatā na sakkā vattuṃ.
Therefore, even when the function of contemplating the path and fruit is mentioned as being performed by pubbenivāsañāṇa, the contemplation of Nibbāna cannot be said to be so.
Vì vậy, ngay cả khi việc quán chiếu con đường và quả được nói là do pubbenivāsānussatiñāṇa, thì việc quán chiếu Nibbāna cũng không thể nói như vậy.
Aṭṭhakathāyaṃ pana nibbānārammaṇatā nidassitā.
However, in the Aṭṭhakathā, its Nibbāna-object nature is indicated.
Tuy nhiên, trong Chú Giải (Aṭṭhakathā), việc có Nibbāna làm đối tượng đã được chỉ ra.
Kusalā khandhāti iddhividhapubbenivāsānāgataṃsañāṇāpekkho bahuvacananiddeso, na cetopariyayathākammūpagañāṇāpekkhāti tesaṃ catukkhandhārammaṇabhāvassa asādhakoti ce?
If it is asked whether the plural designation “wholesome aggregates” refers to iddhividhañāṇa, pubbenivāsānussatiñāṇa, and anāgataṃsañāṇa, and not to cetopariyañāṇa and yathākammūpagañāṇa, and thus does not establish that these two have the four aggregates as their object?
Nếu nói rằng “kusalā khandhā” (các uẩn thiện) là cách dùng số nhiều để chỉ iddhi-vidha-ñāṇa, pubbenivāsānussatiñāṇa, anāgataṃsañāṇa, chứ không phải để chỉ cetopariyañāṇa và yathākammūpagañāṇa, và do đó không chứng minh được rằng chúng có bốn uẩn làm đối tượng, thì sao?
Na, aññattha ‘‘avitakkavicāramattā khandhā ca vicāro ca cetopariyañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa anāgataṃsañāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.6.72), ‘‘savitakkasavicārā khandhā ca vitakko ca cetopariyañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa anāgataṃsañāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.6.73) ca vuttattā cetopariyañāṇāpekkhāpi bahuvacananiddesoti imassa atthassa siddhito.
No, because it is stated elsewhere, ‘‘Aggregates with only vicāra and without vitakka, and vicāra itself, are a condition by way of object for the mind-penetrating knowledge (cetopariyañāṇa), the knowledge of recollection of past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa), and the knowledge of future events (anāgataṃsañāṇa)’’ and ‘‘Aggregates with vitakka and vicāra, and vitakka itself, are a condition by way of object for the mind-penetrating knowledge, the knowledge of recollection of past lives, and the knowledge of future events.’’ Since this is stated, the plural designation is also with reference to cetopariyañāṇa, and thus this meaning is established.
Không phải vậy, vì ở chỗ khác đã nói rằng: “Các uẩn chỉ có vicāra và vicāra là duyên cảnh cho cetopariyañāṇa, pubbenivāsānussatiñāṇa, anāgataṃsañāṇa” (Paṭṭhāna 2.6.72), và “Các uẩn có vitakka và vitakka là duyên cảnh cho cetopariyañāṇa, pubbenivāsānussatiñāṇa, anāgataṃsañāṇa” (Paṭṭhāna 2.6.73), nên sự chỉ định số nhiều cũng được hiểu là liên quan đến cetopariyañāṇa, do đó ý nghĩa này được thành lập.
Evampi yathākammūpagañāṇassa ‘‘avitakkavicāramattā khandhā ca vicāro cā’’tiādīsu avuttattā catukkhandhārammaṇatā na sijjhatīti?
Even so, for the yathākammūpagañāṇa, since it is not stated in* like ‘‘aggregates with only vicāra and without vitakka, and vicāra itself,’’ the characteristic of having the four aggregates as its object is not established, is it?
Dù vậy, vì yathākammūpagañāṇa không được đề cập trong các đoạn như “các uẩn chỉ có vicāra và vicāra”, nên việc có bốn uẩn làm đối tượng không được thiết lập phải không?
Na, tattha avacanassa aññakāraṇattā.
No, for the reason that there is another cause for not mentioning it there.
Không phải vậy, vì có một lý do khác cho việc không đề cập đến ở đó.
Yathākammūpagañāṇena hi kammasaṃsaṭṭhā cattāro khandhā kammamukhena gayhati.
Indeed, by the yathākammūpagañāṇa, the four aggregates associated with kamma are grasped through the aspect of kamma.
Thật vậy, yathākammūpagañāṇa thâu tóm bốn uẩn liên quan đến nghiệp thông qua phương diện nghiệp.
Tañhi yathā cetopariyañāṇaṃ purimaparikammavasena avitakkādivibhāgaṃ, sarāgādivibhāgañca cittaṃ vibhāveti, na evaṃ vibhāgaṃ vibhāveti.
That knowledge does not distinguish citta by divisions such as avitakka or sarāga, as cetopariyañāṇa does by way of previous preparation.
Vì yathākammūpagañāṇa không phân biệt tâm theo các loại như vô vitakka hay hữu vitakka, hay hữu tham hay vô tham, như cetopariyañāṇa phân biệt dựa trên sự chuẩn bị trước.
Kammavaseneva pana samudāyaṃ vibhāveti, tasmā ‘‘avitakkavicāramattā khandhā ca vicāro cā’’tiādike vibhāgakaraṇe taṃ na vuttaṃ, na catukkhandhānārammaṇatoti.
Rather, it makes the distinction of the collection by way of kamma only. Therefore, it was not mentioned in the context of making distinctions like ‘‘aggregates with only vicāra and without vitakka, and vicāra itself,’’ not because it does not have the four aggregates as its object.
Mà nó chỉ phân biệt tập hợp dựa trên nghiệp, do đó nó không được đề cập trong các sự phân biệt như “các uẩn chỉ có vicāra và vicāra”, chứ không phải vì nó không có bốn uẩn làm đối tượng.
Idaṃ panassa akāraṇanti keci.
Some say that this, however, is not a* reason.
Tuy nhiên, một số người cho rằng đây không phải là lý do.
Tatthāpi ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇassa yathākammūpagañāṇassa anāgataṃsañāṇassā’’ti paṭhanti eva.
Even in that*, they read, ‘‘for pubbenivāsānussatiñāṇa, for yathākammūpagañāṇa, for anāgataṃsañāṇa.’’
Trong trường hợp đó, họ vẫn đọc là “của pubbenivāsānussatiñāṇa, của yathākammūpagañāṇa, của anāgataṃsañāṇa”.
Na hi taṃ kusalākusalavibhāgaṃ viya savitakkādivibhāgaṃ kammaṃ vibhāvetuṃ asamatthaṃ.
For it is not incapable of distinguishing kamma into savitakka and so forth, just as it distinguishes between wholesome and unwholesome.
Thật vậy, nó không phải là không có khả năng phân biệt nghiệp theo các loại như hữu vitakka, giống như cách phân biệt nghiệp thiện và bất thiện.
Duccaritasucaritavibhāvanampi hi lobhādialobhādisampayogavibhāgavisesavibhāvanaṃ hotīti.
Indeed, distinguishing between good conduct and bad conduct is a distinction of a specific type of association with greed (lobha) and non-greed (alobha), and so forth.
Vì sự phân biệt hành vi xấu và hành vi tốt cũng là sự phân biệt đặc biệt về sự phối hợp với tham, v.v., và vô tham, v.v.
‘‘Pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmagottānussaraṇakāle na vattabbārammaṇa’’nti ettakameva aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
In the Aṭṭhakathā, only this much is stated: ‘‘Pubbenivāsānussatiñāṇa does not have byañjana as its object at the time of recollecting names and clans (nāmagotta).’’
Trong Chú giải chỉ nói rằng: “Pubbenivāsānussatiñāṇa không có đối tượng là ‘những điều không thể nói’ khi hồi tưởng danh và tộc.”
Nāmagottaṃ pana khandhūpanibandho sammutisiddho byañjanattho, na byañjananti.
Nāmagotta, however, is a conventional expression (sammutisiddho byañjanattho) bound to the aggregates, it is not byañjana.
Còn danh và tộc là ý nghĩa biểu trưng được thiết lập bằng quy ước, gắn liền với các uẩn, không phải là biểu trưng.
Ayamettha amhākaṃ khantīti ācariyassāyaṃ attano mati.
This is our agreement here; this is the teacher's own opinion.
Đây là sự chấp nhận của chúng tôi – đây là quan điểm riêng của vị Đại sư.
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘na byañjana’’nti, tassa samatthanaṃ ‘‘byañjanañhī’’tiādi.
As for what was said, ‘‘it is not byañjana (an expression),’’ its substantiation is ‘‘For byañjana…’’ and so forth.
Còn điều đã nói là “không phải là biểu trưng”, thì sự hỗ trợ cho điều đó là “vì biểu trưng” v.v.
420. Etthāti etasmiṃ ajjhattārammaṇattikavasena abhiññāñāṇānaṃ, ārammaṇavicāre.
420. Herein means, in this analysis of objects for the supernormal knowledges (abhiññāñāṇa) by way of the triad of internal objects.
420. Ở đây – tức là trong sự xem xét đối tượng của các abhiññāñāṇa theo cách bộ ba đối tượng nội tại.
‘‘Ajjhattārammaṇañceva bahiddhārammaṇañcā’’ti ekajjhaṃ gahetvā yaṃ vuttaṃ porāṇaṭṭhakathāyaṃ, taṃ ‘‘kālena…pe… hotiyevā’’ti iminā adhippāyena vuttanti attho.
What was said in the ancient Aṭṭhakathā by taking ‘‘both internal and external objects’’ together is, ‘‘at times…and so forth…it simply is.’’ This is the meaning,*.
Điều đã nói trong Chú giải cổ rằng “vừa là đối tượng nội tại vừa là đối tượng ngoại tại” khi gộp chung lại, thì ý nghĩa là điều đó được nói với ý định “đôi khi…v.v… nó là như vậy”.
Na hi ajjhattabahiddhā nāma visuṃ ekaṃ atthi, nāpi taṃ ekajjhaṃ ārammaṇaṃ karīyatīti.
Indeed, there is no single distinct phenomenon called internal-external, nor is it made an object as a unified whole.
Thật vậy, không có một pháp riêng biệt nào gọi là nội tại và ngoại tại, cũng không thể lấy chúng làm đối tượng cùng một lúc.
Yadi evaṃ tiko eva na pūrati padadvayāsaṅgahitassa tatiyassa atthantarassa abhāvato, na, pakārabhedavisayattā tikaniddesassa.
If that is the case, then the triad would not be complete, as there is no third distinct meaning not encompassed by the first two terms. No, because the designation of the triad is concerned with different modes.
Nếu vậy, bộ ba (trika) sẽ không hoàn chỉnh vì không có ý nghĩa thứ ba không được bao gồm bởi hai từ kia, nhưng không phải vậy, vì sự chỉ định bộ ba này liên quan đến sự phân biệt loại.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘te eva tippakārepi dhamme’’ti vuttaṃ.
Thus, in the Aṭṭhakathā, it is stated, ‘‘those same phenomena in three modes.’’
Như vậy, trong Chú giải đã nói: “Chính những pháp đó, dù có ba loại.”
Te eva ajjhattādivasena tividhepi dhammeti attho.
The meaning is, ‘‘those same phenomena, even when threefold by way of internal and so forth.’’
Ý nghĩa là: chính những pháp đó, dù có ba loại theo cách nội tại, v.v.
Ettha hi ‘‘te eva dhamme’’ti avatvā ‘‘tippakāre’’ti vacanaṃ pakārabhedanibandhanā ayaṃ tikadesanāti dassanatthaṃ.
Here, the statement ‘‘in three modes’’ instead of ‘‘those same phenomena’’ is to show that this teaching of the triad is based on a distinction of modes.
Ở đây, việc nói “ba loại” thay vì “chính những pháp đó” là để chỉ ra rằng sự thuyết giảng bộ ba này dựa trên sự phân biệt loại.
Yathā hi kusalattikādīnaṃ desanā yathārahaṃ dhammānaṃ jātisampayogappahānasikkhābhūmiārammaṇappabhedaniyamakālādibhedanibandhanā, na evamayaṃ jātiādibhedanibandhanā, nāpi sanidassanattikahetudukādidesanā viya sabhāvādibhedanibandhanā, atha kho pakārabhedanibandhanā.
For just as the teaching of the kusalattika and so forth is based on distinctions of nature, association, abandonment, training, plane, object, specific determination, time, and so forth, in due order, this teaching is not based on distinctions of nature and so forth; nor is it based on distinctions of inherent nature and so forth, like the teaching of the sanidassanattika and the hetuduka and so forth; rather, it is based on distinctions of modes.
Thật vậy, giống như sự thuyết giảng về bộ ba thiện, v.v., dựa trên sự phân biệt loại, sự phối hợp, sự đoạn trừ, giới học, cõi, đối tượng, sự đặc thù, thời gian, v.v., của các pháp một cách thích đáng, thì sự thuyết giảng này không dựa trên sự phân biệt loại, v.v., cũng không dựa trên sự phân biệt bản chất, v.v., như sự thuyết giảng về bộ ba có biểu hiện, bộ hai nhân, v.v., mà là dựa trên sự phân biệt loại.
Pañceva hi khandhā sasantatipariyāpannataṃ upādāya ‘‘ajjhattā’’ti vuttā, parasantatipariyāpannataṃ upādāya ‘‘bahiddhā’’ti, tadubhayaṃ upādāya ‘‘ajjhattabahiddhā’’ti.
For the five aggregates themselves are called ‘‘internal’’ in dependence on being comprised within one's own continuum, ‘‘external’’ in dependence on being comprised within another's continuum, and ‘‘internal-external’’ in dependence on both.
Thật vậy, chỉ có năm uẩn được gọi là “nội tại” vì chúng thuộc về dòng tương tục của chính mình, được gọi là “ngoại tại” vì chúng thuộc về dòng tương tục của người khác, và được gọi là “nội tại và ngoại tại” vì chúng thuộc về cả hai.
Tenāha ‘‘anindriyabaddharūpañca nibbānañca ṭhapetvā sabbe dhammā siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā’’ti (dha. sa. 1435).
Therefore, it is said, ‘‘excluding matter not bound to faculties and Nibbāna, all phenomena may be internal, may be external, may be internal-external.’’
Do đó, đã nói: “Trừ sắc không bị ràng buộc bởi căn và Nibbāna, tất cả các pháp có thể là nội tại, có thể là ngoại tại, có thể là nội tại và ngoại tại” (Dhammasaṅgaṇī 1435).
Nanu cettha atthantarābhāvato, pakārantarassa ca anāmaṭṭhattā tatiyo rāsi natthīti?
But in this case, since there is no distinct meaning, and no other mode is mentioned, is there not no third group?
Chẳng phải ở đây không có nhóm thứ ba vì không có ý nghĩa khác, và không có loại khác được đề cập sao?
Nayidamevaṃ.
This is not so.
Không phải như vậy.
Yadipi hi paṭhamapadena asaṅgahitasaṅgaṇhanavasena dutiyapadassa pavattattā sabbepi sabhāvadhammā padadvayeneva pariggahitā, tehi pana visuṃ visuṃ gahitadhamme ekajjhaṃ gahaṇavasena tatiyapadaṃ vuttanti attheva tatiyo rāsi.
Even though all real phenomena are encompassed by the first two terms, by virtue of the second term operating to include what was not included by the first, the third term is stated by way of including together those phenomena grasped separately by the first two terms; thus, there is indeed a third group.
Mặc dù tất cả các pháp tự tính đều được bao gồm bởi hai từ đầu tiên do từ thứ hai được đưa ra để bao gồm những gì chưa được từ đầu tiên bao gồm, nhưng từ thứ ba được nói để bao gồm những pháp đã được hai từ kia bao gồm riêng rẽ, nên vẫn có nhóm thứ ba.
Na hi samudāyo avayavo hoti, bhinnavatthuke pana dhamme adhiṭṭhānabhedaṃ amuñcitvā ekajjhaṃ gahaṇaṃ na sambhavatīti kālena ajjhattaṃ, kālena bahiddhā jānanakāleti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
For a whole is not a part, but phenomena with different bases cannot be grasped together without abandoning the distinction of bases. Thus, it should be understood that it is said ‘‘at times internal, at times external’’ to refer to the time of knowing.
Thật vậy, tập hợp không phải là thành phần, nhưng không thể có sự thâu tóm chung các pháp có đối tượng khác biệt mà không bỏ qua sự khác biệt về căn cứ, do đó cần hiểu rằng điều này được nói là “đôi khi nội tại, đôi khi ngoại tại” khi biết về thời gian.