Tesu asādhāraṇaṃ tāva dassento ‘‘visesato tāvā’’tiādimāha.
Displaying the specific meaning first, it says ‘‘specifically (visesato tāva)...’’.
Trong số đó, để trình bày nghĩa không phổ biến trước, Ngài nói ‘đặc biệt là’, v.v.
Tattha visesatoti visesatthato, cakkhādisaddatthatoti attho.
Here, ‘‘specifically’’ means in the sense of a specific meaning, i.e., the meaning of terms like ‘‘eye’’ etc.
Ở đây, ‘đặc biệt là’ có nghĩa là theo nghĩa đặc biệt, tức là nghĩa của các từ như ‘nhãn’, v.v.
Assādetīti cakkhati-saddo ‘‘madhuṃ cakkhati, byañjanaṃ cakkhatī’’ti rasasāyanattho atthīti tassa vasena atthaṃ vadati.
The word ‘‘cakkhāti’’ (to taste) has the meaning of delighting in taste, as in ‘‘tastes honey (madhuṃ cakkhati), tastes curry (byañjanaṃ cakkhati),’’ so it explains the meaning in that sense.
Từ cakkhati có nghĩa là ‘thưởng thức’ (assādeti), như trong ‘thưởng thức mật’, ‘thưởng thức món ăn’. Theo nghĩa này, nó diễn đạt ý nghĩa của từ.
‘‘Cakkhuṃ kho pana, māgaṇḍiya, rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammudita’’nti (ma. ni. 2.209) vacanato cakkhu rūpaṃ assādeti.
According to the saying, ‘‘Monks, the eye (cakkhu) delights in forms, is pleased by forms, rejoices in forms,’’ the eye delights in forms (rūpaṃ assādeti).
Theo lời dạy ‘Này Māgaṇḍiya, con mắt ham thích sắc, ưa thích sắc, vui thích sắc’, con mắt thưởng thức sắc.
Satipi sotādīnaṃ saddārāmatādibhāve yo ‘‘yaṃ cakkhu catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo’’tiādinā (dha. sa. 597) pāḷiyaṃ, ‘‘rūpābhighātārahabhūtappasādalakkhaṇa’’ntiādinā (dha. sa. aṭṭha. 600; visuddhi. 2.433) aṭṭhakathāyañca vutto atthaviseso, tattheva niruḷhattā cakkhumhi eva cakkhusaddo pavattati gavādīsu gosaddādi viyāti daṭṭhabbaṃ.
Even though the ear and others also delight in sounds etc., it should be understood that the word ‘‘cakkhu’’ applies only to the eye, just as the word ‘‘go’’ applies to cows etc., because the specific meaning, stated in the Pāḷi as ‘‘the eye is a sensitive element (pasādo) derived from the four great primaries’’ and in the Aṭṭhakathā as ‘‘characterized by sensitive matter (bhūtappasāda) susceptible to impact by forms (rūpābhighāta),’’ is firmly established only in the eye.
Mặc dù các giác quan khác như tai cũng có sự ham thích âm thanh, v.v., nhưng ý nghĩa đặc biệt đã được nói đến trong Pāḷi là ‘Con mắt là sự trong sạch do bốn đại tạo thành’ và trong Chú giải là ‘đặc tính của sự trong sạch vật chất có khả năng bị sắc va chạm’, v.v., chỉ được áp dụng cho con mắt. Vì vậy, từ ‘cakkhu’ (con mắt) chỉ được dùng cho con mắt, giống như từ ‘go’ (bò) chỉ được dùng cho bò, v.v.
Vibhāveti cāti saddalakkhaṇasiddhassa cakkhati-saddassa vasena atthaṃ vadati.
‘‘And it makes clear (vibhāveti ca)’’ explains the meaning based on the word ‘‘cakkhāti’’ derived from grammatical principles.
‘Và làm cho hiển lộ’ (vibhāveti ca) diễn đạt ý nghĩa theo từ cakkhati đã được xác định trong ngữ pháp.
Cakkhatīti hi ācikkhati, abhibyattaṃ vadatīti attho.
Indeed, ‘‘cakkhāti’’ means to explain, to speak clearly; this is the meaning.
Thật vậy, cakkhati có nghĩa là ‘chỉ ra’, tức là ‘nói rõ ràng’.
Nettassa ca vadantassa viya samavisamavibhāvanameva ācikkhananti katvā āha ‘‘vibhāveti cāti attho’’ti, anekatthattā vā dhātūnaṃ vibhāvanatthatā ca cakkhati-saddassa daṭṭhabbā.
And considering that making clear what is even and uneven is like explaining for the eye, it says ‘‘the meaning is ‘and it makes clear’’’. Alternatively, due to the polysemous nature of roots, the root ‘‘cakkhāti’’ should also be understood in the sense of making clear.
Và vì việc chỉ ra sự bằng phẳng hay không bằng phẳng của con mắt giống như việc nói ra, nên Ngài nói ‘có nghĩa là làm cho hiển lộ’. Hoặc, vì các căn có nhiều nghĩa, nên từ cakkhati cũng nên được hiểu theo nghĩa ‘làm cho hiển lộ’.
Rattaduṭṭhādikālesu kakaṇṭakarūpaṃ viya, uddarūpaṃ viya ca vaṇṇavikāraṃ āpajjamānaṃ rūpaṃ hadayaṅgatabhāvaṃ rūpayati rūpamiva pakāsaṃ karoti, saviggahamiva katvā dassetīti attho.
Form (rūpa), which undergoes changes in color, like the color of a chameleon or an otter in times of lust or malice, reveals the state of being in the heart (hadayaṅgatabhāvaṃ rūpayati), or it makes manifest as if it were a form, or it shows as if it had a concrete body; this is the meaning.
Sắc (rūpa) là cái biểu hiện ý muốn trong tâm, như màu sắc thay đổi ở những lúc tham đắm hay sân hận, giống như màu sắc của tắc kè hoa hay rái cá. Nó làm cho sắc trở nên rõ ràng như một hình thể, như thể làm cho nó có hình hài và trình bày nó. Đó là ý nghĩa.
Vitthāraṇaṃ vā rūpasaddassa attho, vitthāraṇañca pakāsanamevāti āha ‘‘pakāsetīti attho’’ti.
Alternatively, expansion (vitthāraṇaṃ) is the meaning of the word ‘‘rūpa’’, and expansion is indeed manifestation; therefore, it says ‘‘the meaning is ‘it manifests’’’.
Hoặc, ý nghĩa của từ rūpa là sự mở rộng, và sự mở rộng chính là sự làm cho hiển lộ. Do đó, Ngài nói ‘có nghĩa là làm cho hiển lộ’.
Anekatthattā vā dhātūnaṃ pakāsanattho eva rūpasaddo daṭṭhabbo.
Alternatively, due to the polysemous nature of roots, the word ‘‘rūpa’’ should be understood solely in the sense of manifestation.
Hoặc, vì các căn có nhiều nghĩa, nên từ rūpa chỉ nên được hiểu theo nghĩa ‘làm cho hiển lộ’.
Vaṇṇavācakassa rūpasaddassa rūpayatīti nibbacanaṃ, rūpakkhandhavācakassa ruppatīti ayaṃ viseso.
The etymology of the word ‘‘rūpa’’ (form) meaning ‘color’ is ‘‘rūpayati’’ (it forms, it displays), while for the word ‘‘rūpa-khandha’’ (aggregate of form) it is ‘‘ruppati’’ (it is afflicted); this is the distinction.
Sự giải thích từ nguyên của từ rūpa (sắc) có nghĩa là màu sắc là rūpayati (làm cho hiển lộ), còn sự giải thích từ nguyên của từ rūpa (sắc) có nghĩa là sắc uẩn là ruppati (bị hoại diệt). Đây là sự khác biệt.
Udāharīyatīti vuccatīti atthe vacanasaddo eva gahito siyā, na ca vacanasaddo evettha saddo, atha kho sabbopi sotaviññeyyoti.
In the sense of ‘‘it is spoken’’ (vuccatīti), the word for speech itself might have been taken for ‘‘is uttered (udāharīyatī)’’; but it is not only the word for speech that is sound here, rather all that is cognizable by the ear is sound.
‘Được phát ra’ (udāharīyati) có lẽ chỉ lấy từ vacana (lời nói) theo nghĩa ‘được nói’. Nhưng ở đây, không chỉ lời nói là âm thanh, mà tất cả những gì có thể nghe được bằng tai đều là âm thanh.
Sappatīti sakehi paccayehi sappīyati, sotaviññeyyabhāvaṃ gamīyatīti attho.
‘‘It reaches (sappatī)’’ means it is caused to reach by its own conditions, it is caused to attain the state of being cognizable by the ear; this is the meaning.
‘Được lan truyền’ (sappati) có nghĩa là được lan truyền bởi các nhân duyên của chính nó, tức là được đưa đến trạng thái có thể nghe được bằng tai.
Sūcayatīti attano vatthuṃ apākaṭaṃ gandhavasena ‘‘idaṃ sugandhaṃ, duggandha’’nti pakāseti, paṭicchannaṃ vā pupphādivatthuṃ ‘‘ettha pupphamatthi, campakādiphalamatthi, ambādī’’ti pesuññaṃ karontaṃ viya hotīti attho.
‘‘It indicates (sūcayatī)’’ means it makes its own unmanifest object apparent by means of smell, saying ‘‘this is fragrant, this is malodorous,’’ or it acts like one who gossips about a concealed object, such as a flower, saying ‘‘there is a flower here, there is a campaka fruit or a mango, etc.’’; this is the meaning.
‘Chỉ dẫn’ (sūcayati) có nghĩa là nó làm cho vật thể không rõ ràng của chính nó trở nên rõ ràng theo mùi hương, như ‘cái này có mùi thơm, cái này có mùi hôi’. Hoặc, nó giống như việc mách lẻo về một vật thể bị che giấu như hoa, v.v., rằng ‘ở đây có hoa, có quả campaka, v.v., có xoài, v.v.’. Đó là ý nghĩa.
Rasaggahaṇamūlakattā ajjhoharaṇassa jīvitahetumhi āhārarase ninnatāya jīvitaṃ avhayatīti jivhā niruttilakkhaṇena.
Because swallowing is fundamentally about taking in taste, and there is a tendency towards the taste of nutriment which is essential for life, jivhā (tongue) means that which calls life (jīvitaṃ avhayati), according to the rule of etymology.
Vì sự nuốt chửng có gốc rễ từ việc nắm bắt hương vị, và vì nó nghiêng về hương vị của thức ăn là nguyên nhân của sự sống, nên lưỡi (jivhā) được định nghĩa theo đặc tính từ nguyên là ‘cái gọi sự sống’.
Kucchitānaṃ sāsavadhammānaṃ āyoti visesena kāyo vutto anuttariyahetubhāvaṃ anāgacchantesu kāmarāganidānakammajanitesu, kāmarāgassa ca visesapaccayesu ghānajivhākāyesu kāyassa visesatarasāsavapaccayattā.
‘Kāya’ (body) is specifically said to be ‘the source of repulsive, defiled states (sāsava-dhammas),’ because among the nose, tongue, and body faculties, which are produced by kamma rooted in sensual lust and do not attain the state of being a cause of the unexcelled, the body is a particularly special condition for defiled states, and it is a special condition for sensual lust.
"Là nơi phát sinh của các pháp hữu lậu đáng ghê tởm" – thân (kāya) được nói đến một cách đặc biệt như vậy, vì trong số các căn mũi, lưỡi, thân, những căn không đạt đến trạng thái nhân của vô thượng và được tạo ra bởi nghiệp có nguyên nhân là dục ái, thân là nhân duyên hữu lậu đặc biệt hơn cho dục ái.
Tena hi phoṭṭhabbasukhaṃ assādentā sattā methunampi sevanti.
Indeed, beings who relish pleasant tangibles also indulge in sexual intercourse because of it.
Thật vậy, chúng sinh nếm trải sự lạc xúc chạm thì cũng hành dâm.
Uppattidesoti uppattiṭṭhānanti attho, kāyindriyavatthukā vā cattāro khandhā balavakāmāsavādihetubhāvato visesena sāsavāti vuttāti tesaṃ uppattiṭṭhānanti attho.
‘Uppattidesa’ means ‘place of arising.’ Alternatively, it means that the four aggregates, rooted in the body-faculty, are said to be especially defiled (sāsava) because they are a strong cause of sensual influx (kāmāsava) and so on, and therefore it is the place of their arising.
Nơi phát sinh có nghĩa là chỗ phát sinh, hoặc bốn uẩn lấy căn thân làm y cứ, vì là nhân duyên của các lậu hoặc mạnh mẽ như dục lậu, nên được gọi là hữu lậu, vậy nên đây là nơi phát sinh của chúng.
Munātīti nāḷiyā minamāno viya, mahātulāya dhārayamāno viya ca ārammaṇaṃ vijānātīti attho.
‘Munāti’ means to discern an object, as if measuring with a measuring pot or weighing with a great balance.
"Biết" có nghĩa là nhận biết đối tượng như đang đo bằng ống hoặc như đang cân bằng chiếc cân lớn.
Manate iti vā mano, taṃ taṃ ārammaṇaṃ paricchedavasena jānātīti vuttaṃ hoti.
Or, it is called mano because ‘manate’ (it discerns), meaning it knows each object by delimiting it.
Hoặc vì tâm (mano) là "cái biết", nên có nghĩa là nó nhận biết từng đối tượng bằng cách phân biệt.
Attano lakkhaṇaṃ dhārentīti ye visesalakkhaṇena āyatanasaddaparā vattabbā, te cakkhādayo tathā vuttāti tato aññe manogocarabhūtā dhammā sāmaññalakkhaṇeneva ekāyatanabhāvaṃ upanetvā vuttā.
‘Retaining their own characteristic’ means that the eye and so on, which are to be spoken of as having the word ‘āyatana’ attached due to their specific characteristics, are so designated. Other dhammas, which are objects of the mind, are spoken of by bringing them into the state of a single āyatana by their general characteristics alone.
"Giữ gìn đặc tính của tự thân" – những gì đáng được gọi là "xứ" với đặc tính riêng biệt, như nhãn căn v.v., thì được nói như vậy; còn các pháp khác là đối tượng của ý căn thì được nói đến bằng cách gộp lại thành một xứ với đặc tính chung.
Yathā hi oḷārikavatthārammaṇamananasaṅkhātehi visayavisayībhāvehi purimāni pākaṭāni, tathā apākaṭā ca aññe manogocarā na attano sabhāvaṃ na dhārentīti imassa atthassa dīpanattho dhammasaddo.
Just as the former are manifest by their objective and subjective aspects, namely coarse material objects, sense objects, and the mental act of knowing, so too, other mind-objects, being unmanifest, do not retain their own nature. The word ‘dhamma’ serves to elucidate this meaning.
Thật vậy, các xứ trước rõ ràng qua các khía cạnh đối tượng và chủ thể như vật chất thô và sự biết về đối tượng, thì các đối tượng của ý căn khác không rõ ràng không giữ gìn bản chất của tự thân – từ "pháp" (dhamma) có mục đích làm sáng tỏ ý nghĩa này.
Dhārīyanti sāmaññarūpena avadhārīyantīti vā dhammā.
Or, they are called dhammas because they are apprehended or distinctly perceived in a general form.
Hoặc các pháp (dhammā) là những gì được nhận thức, được xác định bằng đặc tính chung.
Yathā hi rūpādayo cakkhuviññāṇādīhi asādhāraṇato eva yathāsakaṃ sabhāvato viññāyanti, na evamete, ete pana anekadhammabhāvato, sādhāraṇato, sabhāvasāmaññatopi manasā viññāyantīti.
Just as forms and so on are known by their respective natures due to their distinctiveness from eye-consciousness and so on, these dhammas are not so known. But these, due to being numerous dhammas, due to being common, and also due to their common nature, are known by the mind.
Cũng như sắc v.v. được nhận biết theo bản chất riêng của chúng một cách không chung với nhãn thức v.v., thì những điều này không phải vậy; mà những điều này được ý căn nhận biết vì có nhiều pháp, vì tính chung, và vì đặc tính chung của bản chất.
511. Sena senāti sakena sakena.
511. ‘Sena senā’ means by each one’s own.
511. "Từng cái riêng" có nghĩa là mỗi cái riêng của mình.
Uṭṭhahantīti uṭṭhānaṃ karonti.
‘Uṭṭhahanti’ means they make an effort.
"Phát sinh" có nghĩa là tạo ra sự phát sinh.
Vāyamantīti ussahanti, attano kiccaṃ karonticceva attho.
‘Vāyamanti’ means they strive, which simply means they do their work.
"Cố gắng" có nghĩa là nỗ lực, ý nghĩa là thực hiện công việc của mình.
Imasmiṃ ca atthe āyatanti etthāti āyatanānīti adhikaraṇattho āyatanasaddo, dutiyatatiyesu kattuattho.
In this sense, the word ‘āyatana’ has the meaning of a locus, as in ‘āyatanti etthāti āyatanāni’ (they strive here, thus āyatanas). In the second and third definitions, it has the meaning of an agent.
Trong ý nghĩa này, từ āyatana (xứ) có nghĩa là nơi chốn (adhikaraṇa) vì "chúng phát sinh ở đây"; trong hai nghĩa thứ hai và thứ ba, nó có nghĩa là chủ thể (kattu).
Te cāti cittacetasike dhamme.
‘Te ca’ refers to citta and cetasika dhammas.
"Và những điều đó" là các pháp tâm và tâm sở.
Te hi taṃtaṃdvārārammaṇesu ayanti gacchanti pavattantīti āyā.
Indeed, these go, proceed, or occur in their respective doors and objects, hence they are āyā.
Thật vậy, những điều đó (tâm và tâm sở) "đi" (āyā), tức là đi đến, vận hành tại các căn và đối tượng tương ứng.
Vitthārentīti pubbe anuppannattā līnāni apākaṭāni pubbantato uddhaṃ pattharenti pākaṭāni karonti, uppādentīti attho.
‘Vitthārenti’ means they spread forth and make manifest what was previously unarisen, latent, and unmanifest; it means they cause them to arise.
"Phát triển" có nghĩa là làm cho những điều trước đây chưa phát sinh, còn ẩn khuất, không rõ ràng, trở nên rõ ràng, phát triển chúng từ trước đó; có nghĩa là làm cho chúng phát sinh.
Idañca saṃsāradukkhaṃ.
‘Idañca’ refers to the suffering of saṃsāra.
"Và khổ luân hồi này".
Na nivattatīti anuppādanirodhavasena na nirujjhati.
‘Na nivattati’ means it does not cease by way of non-arising and cessation.
"Không dừng lại" có nghĩa là không diệt trừ bằng cách không phát sinh và đoạn diệt.
Āyatanaṃ āyatananti āmeḍitavacanaṃ assā samaññāya cakkhādīsu niruḷhabhāvadassanatthaṃ.
The repetition ‘āyatanaṃ āyatanaṃ’ is to show that this designation has become firmly established with regard to the eye and so on.
"Xứ, xứ" là một từ lặp lại để chỉ ra rằng danh từ này đã trở nên cố định cho nhãn căn v.v.
Tattha nivasantīti nivasantā viya honti.
In this regard, ‘nivassanti’ means they are as if dwelling.
Ở đó, "cư trú" có nghĩa là như đang cư trú.
Tenāha ‘‘tadāyattavuttitāyā’’ti.
Therefore, it is said, ‘tadāyattavuttitāyā.’
Vì vậy, Ngài nói "vì sự sống phụ thuộc vào đó".
Yattha suvaṇṇaratanādīni nivutthāni viya ākiṇṇāni tiṭṭhanti, so padeso tesaṃ ākaro, evaṃ cittacetasikā cakkhādīsūti te tesaṃ ākaroti dassento āha ‘‘cakkhādīsu ca…pe… ākaro’’ti.
The place where gold, jewels, and so on are as if deposited and scattered about is their ‘ākāra’ (mine/source). Similarly, citta and cetasika dhammas are in the eye and so on; thus, to show that these are their ‘ākāra,’ it is said, ‘cakkhādīsu ca…pe… ākaro.’
Nơi nào vàng, ngọc v.v. chất đống như thể đang cư trú, nơi đó là "mỏ" của chúng. Tương tự như vậy, tâm và tâm sở ở trong nhãn căn v.v., nên Ngài nói rằng chúng là mỏ của chúng: "trong nhãn căn v.v. ... là mỏ".
Tannissitattāti ettha mano manoviññāṇādīnaṃ cittacetasikānaṃ nissayapaccayo na hotīti tassa tesaṃ dvārabhāvo nissayabhāvoti daṭṭhabbo.
In ‘tannissitattā,’ since mano is not a support condition for manoviññāṇa and other cittacetasikas, its aspect as a door for them should be understood as its aspect as a support.
Trong câu "vì nương tựa vào đó", ý căn không phải là duyên y chỉ cho ý thức v.v. và các pháp tâm, tâm sở, nên phải hiểu rằng sự làm cửa của ý căn là sự làm y chỉ.
Ahutvā eva paccayasāmaggivasena uppajjantāpi cittacetasikā aneke ekajjhaṃ tattha labbhamānā samosaṭā viya hontīti vuttaṃ ‘‘vatthudvārārammaṇavasena samosaraṇato’’ti.
Even though cittacetasikas arise due to the convergence of conditions without having previously existed, it is said, ‘vatthudvārārammaṇavasena samosaraṇato’ (due to their converging by way of basis, door, and object), because many of them are found together there, as if assembled.
Mặc dù tâm và tâm sở phát sinh do sự hòa hợp của các duyên mà không tồn tại trước đó, nhưng nhiều tâm và tâm sở được tìm thấy ở đó cùng một lúc, như thể chúng đã tụ họp lại, nên được nói là "do sự tụ họp theo khía cạnh vật, cửa và đối tượng".
Na hi dhammānaṃ anāgataddhe vijjamānatālesopi atthi.
Indeed, there is not even a trace of the existence of dhammas in the future dimension.
Thật vậy, không có một chút dấu vết nào của sự tồn tại của các pháp trong thời vị lai.
Tenāha ‘‘puñjo natthi anāgate’’ti (mahāni. 10).
Therefore, it is said, “There is no heap in the future.”
Vì vậy, Ngài nói: "Không có sự tích tụ trong vị lai".
Tattheva uppattitoti tesu cakkhādīsu eva uppattito.
‘Tattheva uppattito’ means arising precisely in those eye faculties and so on.
"Vì phát sinh ngay tại đó" có nghĩa là phát sinh ngay tại các căn như nhãn căn v.v.
Uppattiyā paccayabhūte cakkhādike uppattiṭṭhānaṃ viya katvā upacāravasena vuttaṃ.
It is spoken figuratively by treating the eye and other faculties, which are conditions for arising, as the place of arising.
Các căn như nhãn căn v.v., là duyên cho sự phát sinh, được xem như là nơi phát sinh và được nói đến theo cách ẩn dụ.
Na hi arūpadhammānaṃ nippariyāyato uppattideso nāma atthi.
Indeed, there is no direct place of arising for formless dhammas.
Thật vậy, không có nơi phát sinh trực tiếp nào cho các pháp vô sắc.
Yadaggena vā te tesaṃ nissayārammaṇabhūtā, tadaggena sañjātideso.
Or, to the extent that they serve as their support and object, to that extent they are the ‘sañjātidesa’ (place of genesis).
Hoặc, ở mức độ nào mà chúng là duyên y chỉ và đối tượng của chúng, ở mức độ đó chúng là nơi phát sinh.
Na hi paccayabhāvamantarena rūpadhammānampi ādhārādheyyabhāvo atthi.
Indeed, even for material dhammas, there is no relationship of container and contained without the aspect of being a condition.
Thật vậy, nếu không có trạng thái duyên, ngay cả các pháp sắc cũng không có trạng thái nương tựa và được nương tựa.
Tenāha ‘‘nissayārammaṇabhāvenā’’ti.
Therefore, it is said, ‘nissayārammaṇabhāvenā.’
Vì vậy, Ngài nói: "bằng cách làm duyên y chỉ và đối tượng".
Byatirekapadhānatāya kāraṇalakkhaṇassa ‘‘tesaṃ abhāve abhāvato’’ iccevāha, na ‘‘bhāve bhāvato’’ti.
Due to the prominence of the exclusive aspect in the characteristic of causality, it is said, ‘tesaṃ abhāve abhāvato’ (due to their non-existence in the absence of those), and not “bhāve bhāvato” (due to their existence in the presence of those).
Vì đặc tính nhân duyên chủ yếu là sự vắng mặt, nên Ngài nói "khi không có chúng thì không có", chứ không nói "khi có chúng thì có".
Tāvabhāvatoti tattakato, tena anūnādhikabhāvaṃ dasseti.
‘Tāvabhāvato’ means to that extent, showing thereby the state of being neither less nor more.
"Vì có số lượng đó" có nghĩa là vì có số lượng như vậy, điều này cho thấy không có sự thiếu hụt hay dư thừa.
Tattha dvādasāyatanavinimuttassa kassaci dhammassa abhāvā adhikabhāvato codanā natthi, salakkhaṇadhāraṇaṃ pana sabbesaṃ sāmaññalakkhaṇanti ūnacodanā sambhavatīti taṃ dassento āha ‘‘cakkhādayopi hī’’tiādi.
In that context, there is no objection regarding an excess, as there are no dhammas apart from the twelve āyatanas. However, since retaining one’s own characteristic is a common characteristic for all, an objection regarding a deficiency might arise. Therefore, to show this, the text says, ‘cakkhādayopi hī’ and so on.
Ở đây, không có sự chất vấn về sự dư thừa vì không có pháp nào thoát ly mười hai xứ; nhưng có thể có sự chất vấn về sự thiếu hụt vì sự giữ gìn đặc tính riêng là đặc tính chung của tất cả, nên để chỉ ra điều đó, Ngài nói "ngay cả nhãn căn v.v.".
Bhavaṅgamanasaṅkhātoti dvikkhattuṃ calitvā pavattabhavaṅgamanasaṅkhāto.
‘Bhavaṅgamanasaṅkhāto’ means that which is called the bhavaṅga-mana that has arisen after vibrating twice.
"Được gọi là tâm bhavanga" có nghĩa là tâm bhavanga đã vận hành sau khi dao động hai lần.
Calanavasena bhavaṅgappavattiyā sati eva āvajjanuppatti, na aññatthāti āvajjanassāpi kāraṇabhūtanti katvā vuttaṃ ‘‘bhavaṅgamanasaṅkhāto…pe… uppattidvāra’’nti.
It is said, ‘bhavaṅgamanasaṅkhāto…pe… uppattidvāra’ because the arising of adverting (āvajjana) occurs only when there is a vibratory occurrence of the bhavaṅga, and not otherwise, thus it is also a cause for adverting.
Sự phát sinh của tâm bhavanga khi có sự dao động mới có sự phát sinh của tâm hướng ý, chứ không phải ở nơi khác, nên được nói là "được gọi là tâm bhavanga... cửa phát sinh".
Asādhāraṇanti cakkhuviññāṇādīnaṃ asādhāraṇaṃ.
‘Asādhāraṇaṃ’ means uncommon to eye-consciousness and so on.
"Không chung" có nghĩa là không chung với nhãn thức v.v.
Satipi asādhāraṇabhāve cakkhādīnaṃ dvārabhāvena gahitattā dhammāyatanena aggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
Even though it is uncommon, it should be understood that it is not included in dhammāyatana because it is taken as the door of the eye and other faculties.
Mặc dù có trạng thái không chung, nhưng vì nhãn căn v.v. được xem là cửa, nên phải hiểu rằng chúng không được bao gồm trong pháp xứ.
Dvārārammaṇabhāvehi vā asādhāraṇataṃ sandhāya ‘‘asādhāraṇa’’nti vuttaṃ.
Or, ‘asādhāraṇaṃ’ is said with reference to its uncommonness by way of being a door and an object.
Hoặc từ "không chung" được nói đến để chỉ trạng thái không chung về khía cạnh cửa và đối tượng.
514. Yebhuyyasahuppattiādīhi uppattikkamādīsu ayutti yojetabbā.
514. The impropriety in the order of arising and so on should be understood by means of the majority co-arising and so on.
514. Sự không hợp lý trong thứ tự phát sinh v.v. cần được kết hợp với sự phát sinh đồng thời chủ yếu v.v.
Yebhuyyena hi cakkhāyatanādīni kassaci kadāci ekato uppajjanti.
Indeed, the eye-āyatana and other faculties mostly arise together for some individual at some time.
Thật vậy, phần lớn các nhãn xứ v.v. đôi khi phát sinh cùng lúc ở một số người.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘kāmadhātuyā upapattikkhaṇe kassaci ekādasāyatanāni pātubhavantī’’tiādi (yama. aṭṭha. āyatanayamaka 18-21).
Thus it is said: “At the moment of rebirth in the kāma-dhātu, for some individuals, eleven āyatanas appear” and so on.
Như đã nói: "Trong khoảnh khắc tái sinh ở cõi Dục giới, mười một xứ xuất hiện ở một số người" v.v. (Yamaka Aṭṭhakathā, Āyatana Yamaka 18-21).
Tasmā āyatanānaṃ uppattikkamo tāva na yujjati, na pahānakkamo kusalābyākatānaṃ appahātabbato, na paṭipattikkamo akusalānaṃ ekaccaabyākatānañca appaṭipajjanīyato, na bhūmikkamo aḍḍhekādasannaṃ āyatanānaṃ ekantakāmāvacarattā, itaresañca catubhūmipariyāpannattā, ekaccassa lokuttarabhāvato cāti.
Therefore, the order of arising of the āyatanas is not appropriate. The order of abandonment is not appropriate because wholesome and indeterminate dhammas are not to be abandoned. The order of practice is not appropriate because unwholesome and some indeterminate dhammas are not to be practiced. The order of planes is not appropriate because eleven and a half āyatanas belong exclusively to the kāma-vacara plane, while the others are included in the four planes, and some are supramundane.
Do đó, thứ tự phát sinh của các xứ là không hợp lý; thứ tự đoạn diệt là không hợp lý vì các pháp thiện và vô ký không thể đoạn diệt; thứ tự thực hành là không hợp lý vì các pháp bất thiện và một số pháp vô ký không thể thực hành; thứ tự các cõi là không hợp lý vì mười một xứ rưỡi hoàn toàn thuộc cõi Dục, và các xứ khác thuộc bốn cõi, và một số thuộc siêu thế.
‘‘Ajjhattikesu hī’’ti etena ajjhattikabhāvena, visayībhāvena ca ajjhattikānaṃ paṭhamaṃ desetabbataṃ dasseti, tesupi paṭhamaṃ desetabbesu pākaṭattā paṭhamataraṃ cakkhāyatanaṃ desitanti.
By ‘ajjhattikesu hi,’ it shows that the internal āyatanas should be taught first due to their internal nature and subjective aspect. Among these internal āyatanas, the eye-āyatana is taught first because of its manifest nature.
Với câu "Trong các xứ nội", Ngài chỉ ra rằng các xứ nội cần được giảng giải trước tiên vì chúng thuộc về nội phần và là chủ thể; và trong số những xứ cần được giảng giải trước tiên đó, nhãn xứ được giảng giải trước tiên vì nó rõ ràng.
Tato ghānāyatanādīnīti ettha bahupakārattābhāvena cakkhusotehi purimataraṃ adesetabbāni, saha vattuṃ asakkuṇeyyattā ekena kamena desetabbānīti ghānādikkamena desitānīti adhippāyo.
In "then the nose-sense, etc." (tato ghānāyatanādīni), the intention is that, due to the absence of being manifold in benefit, the nose-sense, etc., should not be taught earlier than the eye- and ear-senses, and since they cannot be spoken of together, they should be taught in a specific sequence, thus they are taught in the order beginning with the nose-sense.
Ở đây, cụm từ "Tato ghānāyatanādīni" (rồi các xứ khứu giác, v.v.) có ý nghĩa là: Vì không có nhiều lợi ích như nhãn xứ và nhĩ xứ, các xứ khứu giác, v.v. không nên được giảng trước; và vì không thể giảng đồng thời, chúng phải được giảng theo một thứ tự nhất định, do đó chúng được giảng theo thứ tự bắt đầu bằng khứu giác, v.v.
Aññathāpi hi desitesu na na sakkā codetuṃ, na ca sakkā bodhetabbāni na desetunti.
For even when taught in other ways, it is not impossible to question, and it is not impossible not to teach what should be known.
Bởi vì, nếu được giảng theo cách khác, không thể nào không bị chất vấn, và cũng không thể nào không giảng những điều cần được giác ngộ.
Paccuppannārammaṇattā vā cakkhādīni paṭhamaṃ vuttāni ārammaṇato supākaṭānīti, manāyatanaṃ pana kiñci paccunnārammaṇaṃ…pe… kiñci yāva navattabbārammaṇanti pacchā vuttaṃ.
Or, because the eye-base and so on have present objects and are very clear in terms of objects, they were stated first; but the mind-base, in some respects, has a present object...pe... in some respects, has an object up to the 'indescribable', so it was stated later.
Hoặc, vì các xứ nhãn, v.v. có đối tượng hiện tại, nên chúng được nói đến trước vì rất rõ ràng về đối tượng; còn ý xứ thì một số có đối tượng hiện tại…pe… một số có đối tượng cho đến những điều không thể nói, nên được nói đến sau.
Paccuppannārammaṇesupi upādārūpārammaṇāni cattāri paṭhamaṃ vuttāni, tato bhūtarūpārammaṇaṃ.
Among those with present objects, the four sense-bases having derived-material objects were stated first, then the body-base having a fundamental-material object.
Trong số các đối tượng hiện tại, bốn đối tượng là sắc y cứ (upādārūpa) được nói đến trước, sau đó là đối tượng là sắc đại hiển (bhūtarūpa).
Upādārūpārammaṇesupi dūratare dūre, sīghataraṃ sīghañca ārammaṇasampaṭicchanadīpanatthaṃ cakkhādīnaṃ desanākkamo.
And among those with derived-material objects, the order of teaching for the eye-base and so on is for the purpose of showing the acceptance of objects at a greater distance, at a distance, more swiftly, and swiftly.
Trong số các đối tượng là sắc y cứ, thứ tự giảng các xứ nhãn, v.v. là để chỉ ra sự tiếp nhận đối tượng nhanh hơn ở nơi xa hơn và xa, nhanh hơn và nhanh.
Cakkhusotadvayañhi dūragocaranti paṭhamaṃ vuttaṃ, tatrāpi cakkhu dūrataragocaranti sabbapaṭhamaṃ vuttaṃ.
Indeed, the pair of eye and ear is said to have a distant range, hence it was mentioned first; and among those, the eye has a more distant range, so it was mentioned first of all.
Vì cặp nhãn và nhĩ có phạm vi hoạt động xa, nên chúng được nói đến trước; trong đó, nhãn có phạm vi hoạt động xa hơn, nên được nói đến đầu tiên.
Passantopi hi dūratare nadīsotaṃ, na tassa sotapaṭighātasaddaṃ suṇāti.
For even when seeing a river current at a greater distance, one does not hear the sound of its impact.
Thật vậy, dù thấy dòng sông ở nơi rất xa, người ta không nghe được tiếng nước va đập của nó.
Ghānajivhāsupi ghānaṃ sīghataravuttīti paṭhamaṃ vuttaṃ purato ṭhapitamattassapi bhojanassa gandho gayhatīti.
And among the nose and tongue, the nose is said to be swifter in action, so it was mentioned first, because the scent of food, even if merely placed in front, is perceived.
Trong số khứu và thiệt, khứu được nói đến trước vì hoạt động nhanh hơn, bởi vì mùi thức ăn được đặt trước mặt cũng có thể được nhận biết.
Yathāṭhānaṃ vā tesaṃ desanākkamo.
Or, their order of teaching is according to their location.
Hoặc, thứ tự giảng của chúng theo vị trí của chúng.
Imasmiñhi sarīre sabbupari cakkhussa adhiṭṭhānaṃ, tassa adho sotassa, tassa adho ghānassa, tassa adho jivhāya, tathā kāyassa yebhuyyato, mano pana arūpibhāvato sabbapacchā vutto.
For in this body, the eye is situated highest of all, below it the ear, below that the nose, below that the tongue, and mostly so for the body, but the mind, being immaterial, was mentioned last of all.
Trong thân này, vị trí của nhãn là cao nhất, dưới đó là nhĩ, dưới đó là khứu, dưới đó là thiệt, và phần lớn là thân; còn ý thì được nói đến sau cùng vì là vô sắc.
Taṃtaṃgocarattā tassa tassa anantaraṃ bāhirāyatanāni vuttānīti vuttovāyamatthoti evampi imesaṃ kamo veditabbo.
External sense-bases were stated immediately after each respective inner sense-base due to being the range of that respective sense-base; this meaning has already been stated, thus the order of these should be understood in this way as well.
Vì các xứ bên ngoài là đối tượng của từng xứ tương ứng, nên chúng được nói đến ngay sau đó; do đó, ý nghĩa này đã được nói đến, và thứ tự của chúng cũng phải được hiểu như vậy.
Gocaro visayo etassāti gocaravisayo, mano.
That which has a range (gocara) and object (visaya) is gocaravisayo, namely the mind.
Gocaravisayo là ý (mano), vì đối tượng (gocara) là phạm vi (visaya) của nó.
Kassa pana gocaro etassa visayo?
But the range of what is the object of this (mind)?
Vậy đối tượng của ai là phạm vi của ý này?
Cakkhādīnaṃ pañcannampi.
Of all five, the eye and so on.
Của cả năm xứ nhãn, v.v.
Viññāṇuppattikāraṇavavatthānatoti cakkhuviññāṇādīnaṃ uppattikāraṇassa vavatthitabhāvato savibhattibhāvato.
Due to the determination of the cause of consciousness's arising: due to the established state of the cause of the arising of eye-consciousness and so on, due to its differentiation.
Viññāṇuppattikāraṇavavatthānato có nghĩa là do sự phân định rõ ràng của nguyên nhân phát sinh nhãn thức, v.v., tức là do sự phân biệt rõ ràng.
Etena cakkhādianantaraṃ rūpādivacanassa ca kāraṇamāha.
By this, he states the reason for mentioning rūpa and so on immediately after the eye and so on.
Bằng cách này, nó cũng nói lên lý do tại sao sắc xứ, v.v. được nói đến ngay sau nhãn xứ, v.v.
515. Saṅgahitattāti gaṇanasaṅgahavasena saṅgahitattā.
515. Saṅgahitattā: due to being included by way of enumeration and inclusion.
Saṅgahitattā có nghĩa là do được bao gồm theo cách tính toán.
Jātivasenāti cakkhubhāvasamānatāvasena.
Jātivasenā: by way of similarity to the nature of the eye.
Jātivasenā có nghĩa là theo sự đồng nhất về bản chất của nhãn xứ.
Paccayabhedo kammādibhedo.
Paccayabhedo (difference of conditions) means difference of kamma and so on.
Paccayabhedo là sự khác biệt về duyên, tức là sự khác biệt về nghiệp, v.v.
Dānādipāṇātipātādibhedabhinnassa hi kusalākusalakammassa, tassa ca sahakārīkāraṇabhūtānaṃ abbhantarānaṃ, bāhirānañca paccayānaṃ bhedena cakkhāyatanaṃ bhinnaṃ visadisaṃ hotīti.
For the eye-base is diverse and dissimilar due to the difference of wholesome and unwholesome kamma, which is distinguished by the difference of giving and so on, and killing living beings and so on, and due to the difference of internal and external conditions that are causes assisting that kamma.
Thật vậy, nhãn xứ trở nên khác biệt và không đồng nhất do sự khác biệt của nghiệp thiện và bất thiện, được phân chia theo bố thí, v.v. và sát sinh, v.v., và do sự khác biệt của các duyên bên trong và bên ngoài là nguyên nhân hỗ trợ cho nghiệp đó.
Nirayādiko, apadādigatinānākaraṇañca gatibhedo gatīnaṃ, gatīsu vā bhedoti katvā.
Gatibhedo (difference of destinations) means the difference of destinations, or the difference in destinations, referring to hell and so on, and the different forms of existence such as footless beings and so on.
Gatibhedo là sự khác biệt về cõi (gati), tức là sự khác biệt của địa ngục, v.v. và sự đa dạng của các cõi như vô túc, v.v.
Hatthiassādiko, khattiyādiko ca nikāyabhedo.
Nikāyabhedo (difference of groups) means elephants, horses and so on, and Khattiyas and so on.
Nikāyabhedo là sự khác biệt về chủng loại, như voi, ngựa, v.v. và khattiya (sát đế lợi), v.v.
Taṃtaṃsattasantānabhedo puggalabhedo.
Puggalabhedo (difference of individuals) means the difference in the continuity of beings of various kinds.
Puggalabhedo là sự khác biệt về cá nhân, tức là sự khác biệt về dòng tâm thức của từng chúng sinh.
Yā cakkhādīnaṃ vatthūnaṃ anantappabhedatā vuttā, so eva hadayavatthussa bhedo tādisabhedānātivattanato.
The endless variety stated for the bases such as the eye is itself the variety of the heart-base, as it does not surpass such variety.
Sự đa dạng vô hạn của các căn nhãn, v.v. đã được nói đến, chính sự khác biệt đó của căn ý cũng không vượt quá sự khác biệt tương tự.
Tato manāyatanassa anantappabhedatā yojetabbā.
Therefore, the endless variety of the mind-base should be connected.
Từ đó, sự đa dạng vô hạn của ý xứ phải được kết nối.
Yasmā jhānavirahitaṃ nāma lokuttaraṃ natthi, tasmā pañcannaṃ jhānānaṃ vasena aṭṭha lokuttaracittāni cattālīsaṃ hontīti tāni ekāsītiyā lokiyacittesu pakkhipitvā āha ‘‘ekavīsuttarasatappabhedañcā’’ti.
Since there is no supramundane (lokuttara) that is without jhāna, therefore the eight supramundane (lokuttara) minds become forty by way of the five jhāna, and by including them with the eighty-one mundane (lokiya) minds, he says: ‘‘and of a hundred and twenty-one kinds’’.
Vì không có tâm siêu thế (lokuttara) nào không có thiền (jhāna), nên tám tâm siêu thế trở thành bốn mươi theo năm thiền; do đó, khi gộp chúng vào tám mươi mốt tâm thế gian (lokiya), nó nói "và một trăm hai mươi mốt loại".
Vatthūti cakkhādivatthu.
Vatthū means the eye-base and so on.
Vatthū là căn (vatthu) nhãn, v.v.
Tappabhedena viññāṇaṃ anantappabhedaṃ.
Consciousness is anantappabhedaṃ (of endless variety) due to its variety.
Thức (viññāṇa) có vô số loại do sự khác biệt của căn đó.
Paṭipadā dukkhāpaṭipadādi.
Paṭipadā (practice) means the painful practice (dukkhāpaṭipadā) and so on.
Paṭipadā là khổ hạnh, v.v.
Ādi-saddena jhānādhipatibhūmiārammaṇādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word Ādi (and so on), the inclusion of jhāna, dominant factors (adhipati), planes (bhūmi), objects (ārammaṇa) and so on, should be understood.
Bằng từ "ādi" (v.v.), phải hiểu rằng nó bao gồm thiền, cảnh giới (bhūmi), đối tượng (ārammaṇa), v.v. là những yếu tố chi phối.
Nīlaṃ nīlassa sabhāgaṃ, aññaṃ visabhāgaṃ.
Blue is of the same kind as blue (sabhāga); other (colors) are visabhāgaṃ (of different kinds).
Màu xanh thì đồng loại với màu xanh, còn màu khác thì dị loại.
Paccayo kammādi.
Paccayo (condition) means kamma and so on.
Paccayo là duyên, tức là nghiệp, v.v.
Tatthāpi kusalasamuṭṭhānāditā, sītautusamuṭṭhānāditā ca bhedo veditabbo.
Even there, the difference from being kamma-originated and so on, and from being cold-season-originated and so on, should be understood.
Ở đó, cũng phải hiểu sự khác biệt về nguồn gốc từ thiện, v.v. và nguồn gốc từ khí hậu lạnh, v.v.
Ādisaddena gatinikāyabhedo.
By the word Ādi (and so on) is meant the difference of destinations (gati) and groups (nikāya).
Bằng từ "ādi", bao gồm sự khác biệt về cõi và chủng loại.
Sabhāvanānattabhedatoti sukhā dukkhā adukkhamasukhāti evamādiko sabhāvabhedo.
Sabhāvanānattabhedato (due to the difference of nature and diversity) means the sabhāvabhedo (difference of nature) such as pleasant, painful, neither-painful-nor-pleasant, and so on.
Sabhāvanānattabhedato có nghĩa là sự khác biệt về bản chất như lạc, khổ, không khổ không lạc, v.v.
Cakkhusamphassajā sotasamphassajāti evamādikaṃ nānattaṃ.
Nānattaṃ (diversity) means that which arises from eye-contact, from ear-contact, and so on.
Sự đa dạng (nānatta) là những cảm thọ sinh từ xúc nhãn, sinh từ xúc nhĩ, v.v.
516. ‘‘Anāgamanato aniggamanato’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ.
516. To explain the meaning concisely stated as "anāgamanato aniggamanato" (from not coming and not going), "na hī" and so on was stated.
Để giải thích ý nghĩa đã được nói tóm tắt là "không đến và không đi", đoạn "na hī" (thật vậy không) v.v. đã được nói.
Pubbantāparantesu avijjamānasarūpattā udayato pubbe kutoci nāgacchanti, vayato ca uddhaṃ na katthaci gacchanti, vijjamānakkhaṇepi ittarakālatāya aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā.
Because their nature does not exist in the prior and latter ends, they do not come from anywhere before arising, nor do they go anywhere after ceasing; and even at the moment of existence, they are impermanent, unsatisfactory, and subject to change due to their temporary nature.
Vì không có hình dạng tồn tại ở phần đầu và phần cuối, chúng không đến từ bất cứ đâu trước khi sinh, và không đi đến bất cứ đâu sau khi diệt; ngay cả trong khoảnh khắc tồn tại, chúng là vô thường, khổ, và có tính chất biến hoại vì thời gian tồn tại ngắn ngủi.
Tenāha ‘‘atha kho’’tiādi.
Therefore, he said "atha kho" (but rather) and so on.
Do đó, nó nói "atha kho" (nhưng) v.v.
Saparipphandakiriyāvasena īhanaṃ īhā, cintanavasena byāpāranaṃ byāpāro, tattha byāpāraṃ dassento āha ‘‘na hi cakkhurūpādīnaṃ evaṃ hotī’’ti.
Striving (īhanā) is exertion by way of activity involving movement; preoccupation (byāpāra) is thinking by way of deliberation; showing preoccupation, he said: "for it is not so for the eye, visible object, and so on."
Sự nỗ lực (īhā) là hành động có sự dao động (paripphanda); sự bận rộn (byāpāro) là hành động suy nghĩ; để chỉ ra sự bận rộn đó, nó nói "na hi cakkhurūpādīnaṃ evaṃ hotī" (thật vậy, nhãn và sắc, v.v. không như vậy).
Īhaṃ dassento ‘‘na ca tānī’’tiādi.
Showing striving, he said "na ca tānī" (nor do they) and so on.
Để chỉ ra sự nỗ lực, nó nói "na ca tānī" (và chúng không) v.v.
Ubhayampi pana īhā ca hoti byāpāro cāti uppaṭipāṭivacanaṃ.
But both striving and preoccupation are in reverse order.
Cả hai, sự nỗ lực và sự bận rộn, đều là những từ được nói một cách không theo thứ tự.
Dhammatāvāti sabhāvo eva, kāraṇasamatthatā vā īhābyāpārarahitānaṃ dvārādibhāvo dhammatā.
Dhammatāvā means simply its nature, or the capacity as a condition, or the state of being a door and so on, for those devoid of striving and preoccupation, is dhammatā.
Dhammatāvā là bản chất tự nhiên, hoặc khả năng của nguyên nhân, tức là sự tự nhiên của các cửa, v.v. không có sự nỗ lực và bận rộn.
Imasmiñca atthe ‘‘ya’’nti etassa yasmāti attho.
And in this meaning, the word "yaṃ" has the meaning of 'yasmā' (because).
Trong ý nghĩa này, "yaṃ" có nghĩa là "yasmā" (vì).
Purimasmiṃ sambhavanavisesanaṃ yaṃ-saddo.
In the former (meaning), the word 'yaṃ' is an adjective of 'sambhavaṇa'.
Trong ý nghĩa trước, từ "yaṃ" là một bổ ngữ của hành động "sambhavana" (có thể xảy ra).
‘‘Suñño gāmoti kho, bhikkhave, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacana’’nti (saṃ. ni. 4.238) vacanato suññagāmo viya daṭṭhabbāni.
According to the saying: "A deserted village, bhikkhus, is a designation for these six internal sense-bases," they should be regarded as a deserted village.
Theo lời dạy: "Này các Tỳ-kheo, cái làng trống rỗng đó là tên gọi của sáu nội xứ" (Saṃ. Ni. 4.238), chúng phải được xem như một ngôi làng trống rỗng.
Annapānasahitanti gahite suññagāme yaṃ yadeva bhājanaṃ parāmasīyati, taṃ taṃ rittakaṃyeva parāmasīyati, evaṃ dhuvādibhāvena gahitāni yoniso upaparikkhiyamānāni rittakāneva etāni dissantīti.
It is said that just as in a deserted village taken as being complete with food and drink, whatever vessel is touched, that very vessel is touched as empty, so too, these (internal sense-bases), when taken as permanent and so on, appear empty when thoroughly examined wisely.
Khi một ngôi làng trống rỗng được xem là có thức ăn và đồ uống, bất kỳ vật chứa nào được chạm vào, vật đó đều trống rỗng. Tương tự, khi những xứ này được xem là thường còn, thanh tịnh, lạc, và được quán sát một cách đúng đắn, chúng chỉ xuất hiện là trống rỗng.
Tenāha ‘‘dhuvasubhasukhattabhāvavirahitattā’’ti.
Therefore, he said: "due to being devoid of the state of permanence, pleasantness, and happiness."
Do đó, nó nói "dhuvasubhasukhattabhāvavirahitattā" (vì không có bản chất thường còn, thanh tịnh và lạc).
Cakkhādidvāresu abhijjhādomanassuppādakabhāvena rūpādīni cakkhādīnaṃ abhighātakānīti vuttāni.
Rūpa and so on were stated as harmful to the eye and so on at the sense-doors of the eye and so on, by being the cause of the arising of covetousness and distress.
Sắc, v.v. được nói là những thứ gây hại cho nhãn, v.v. ở các cửa nhãn, v.v. vì chúng gây ra tham ái và ưu phiền.
Ahisusumārapakkhīkukkurasiṅgālamakkaṭā cha pāṇakā.
Snakes, crocodiles, birds, dogs, jackals, monkeys are the six creatures.
Rắn, cá sấu, chim, chó, cáo, khỉ là sáu loài vật.
Visamabilākāsagāmasusānavanāni tesaṃ gocarā.
Uneven places, holes, sky, villages, charnel grounds, and forests are their ranges.
Nơi hiểm trở, hang động, bầu trời, làng mạc, nghĩa địa, rừng là phạm vi hoạt động của chúng.
Tattha visamādiajjhāsayehi cakkhādīhi visamabhāvabilākāsagāmasusānasannissitasadisūpādinnadhammavanabhāvehi abhiramitattā rūpādīnaṃ visamādisadisatā yojetabbā.
Here, the similarity of rūpa and so on to uneven places and so on, should be connected due to the eye and so on, which are intent on uneven places and so on, finding delight in the state of unevenness, holes, sky, villages, charnel grounds, and the nature of forests of appropriated phenomena (upādinnadhammā) similar to those relied upon.
Ở đó, sự tương đồng của sắc, v.v. với nơi hiểm trở, v.v. phải được kết nối bằng cách nói rằng các xứ nhãn, v.v. có ý định bất bình đẳng, v.v. đã vui thích trong việc nương tựa vào những nơi không bằng phẳng, hang động, bầu trời, làng mạc, nghĩa địa, và những pháp chấp thủ giống như rừng.
517. Cakkhussa viññāṇanti cakkhussa kāraṇabhūtassa viññāṇaṃ.
517. Cakkhussa viññāṇaṃ means the consciousness of the eye, which is a specific condition.
Cakkhussa viññāṇaṃ có nghĩa là thức của nhãn xứ là nguyên nhân.
Kāmaṃ rūpālokamanasikārādayopi tassa viññāṇassa kāraṇā, te pana sādhāraṇakāraṇaṃ, cakkhu asādhāraṇanti asādhāraṇakāraṇenāyaṃ niddeso yathā bherisaddo, yavaṅkuroti.
Although visible objects, light, attention, and so on are also conditions for that consciousness, they are common conditions, while the eye is an uncommon condition; thus, this statement is made with the uncommon condition, just as in "sound of a drum" or "barley shoot."
Mặc dù sắc, ánh sáng, tác ý, v.v. cũng là nguyên nhân của thức đó, nhưng chúng là nguyên nhân thông thường, còn nhãn là nguyên nhân không thông thường; do đó, sự trình bày này được thực hiện bằng nguyên nhân không thông thường, giống như tiếng trống lớn, mầm lúa mạch.
Tathā hi cakkhu puggalantarāsādhāraṇaṃ, nīlādisabbarūpasādhāraṇañcāti sāmibhāvena niddiṭṭhaṃ.
Indeed, the eye is uncommon to other individuals and common to all visible objects such as blue and so on, and therefore it is stated in the genitive case.
Thật vậy, nhãn được chỉ định bằng sở hữu cách vì nó không thông thường đối với người khác và thông thường đối với tất cả các sắc như xanh, v.v.
Vidahatīti evaṃ evañca tayā pavattitabbanti viniyuñjamānaṃ viya uppādetīti attho.
Vidahatī means it brings forth, as if urging: "You should proceed in such and such a way, or in such and such a way."
Vidahatī có nghĩa là tạo ra, như thể đang ra lệnh: "Ngươi phải hành động như thế này và như thế kia."
Vidahatīti ca dhātvattho eva visiṭṭho upasaggena dīpīyatīti vināpi upasaggena dhātūti esa saddo tamatthaṃ vadatīti daṭṭhabbo.
And it should be understood that by the word vidahatī, the specific meaning of the root is indicated by the prefix, so this word dhātu, even without the prefix, expresses that meaning.
Và phải hiểu rằng ý nghĩa của gốc từ vidahatī được làm nổi bật bởi tiền tố, do đó, ngay cả khi không có tiền tố, từ dhātu này cũng nói lên ý nghĩa đó.
Kattukammabhāvakaraṇādhikaraṇesu ca dhātusaddasiddhi hotīti pañcāpi te atthā vuttā.
The derivation of the word 'dhātu' occurs in the senses of agent, object, state, instrument, and location, and thus all five of these meanings are stated.
Và sự hình thành của từ dhātu xảy ra trong các nghĩa chủ thể, đối tượng, trạng thái, công cụ và vị trí; do đó, cả năm ý nghĩa đó đã được nói đến.
Lokuttarā dhātuyo saṃsāradukkhaṃ na vidahanti, aññadatthu vidhaṃsentīti katvā ‘‘lokiyā’’ti visesitaṃ.
Because the supramundane elements (lokuttarā dhātuyo) do not arrange the suffering of saṃsāra, but rather destroy it, it is distinguished with the term “mundane” (lokiyā).
Các giới siêu thế không tạo ra khổ đau luân hồi, mà thực ra chúng tiêu diệt khổ đau. Vì lý do này, chúng được đặc biệt gọi là “lokiya” (thế gian).
Vavatthitāti avatthitā, aññamaññaṃ vā asaṃkiṇṇā.
Established (Vavatthitā) means settled, or not mixed with one another.
Vavatthitā (được thiết lập) nghĩa là được thiết lập, hoặc không bị lẫn lộn với nhau.
Suvaṇṇarajatādidhātuyo suvaṇṇādīnaṃ bījabhūtā selādayo.
Elements such as gold and silver (Suvaṇṇarajatādidhātuyo) refers to rocks and the like which are the source of gold, etc.
Suvaṇṇarajatādidhātuyo (các giới như vàng, bạc, v.v.) là các loại đá, v.v., là hạt giống của vàng, v.v.
Yathāsambhavanti ettha keci ‘‘lokiyalokuttarāsu dhātūsu yo yo attho sambhavati, tadanurūpa’’nti atthaṃ vadanti, tadayuttaṃ ‘‘lokiyā hi dhātuyo’’ti visesetvā vuttattā.
Regarding the phrase “as is possible” (Yathāsambhavaṃ), some state the meaning to be “in accordance with whatever meaning arises in the mundane and supramundane elements.” That is incorrect, because it was stated by specifically distinguishing them as “the mundane elements.”
Trong trường hợp yathāsambhavaṃ (tùy theo khả năng), một số người nói rằng nghĩa là “tùy theo ý nghĩa nào có thể xảy ra trong các giới thế gian và siêu thế”, nhưng điều đó không phù hợp vì đã được đặc biệt nói là “các giới thế gian”.
Atthavasena cetaṃ yathāsambhavaggahaṇaṃ kataṃ, na dhātuvasena.
And this taking of "as is possible" is done with reference to the meaning, not with reference to the elements.
Và việc chấp nhận yathāsambhava này được thực hiện theo nghĩa, không phải theo giới.
Kāmaṃ pañcapi atthā cakkhādīnaṃ sabbesaṃ icchitabbā, tathāpi cakkhādīsu yassa yassa dhammassa yadā kattuvacanicchā, na tadā kammabhāvo.
Although all five meanings may be desired for all the eye-bases (cakkhādīnaṃ), etc., still, in the case of the eye-bases, etc., when there is the intention for the agentive voice of any given dhamma, there is no passive state at that time.
Mặc dù cả năm nghĩa đều được mong muốn cho tất cả các pháp như mắt, v.v., nhưng khi có ý muốn dùng cách nói chủ cách cho pháp nào đó trong các pháp như mắt, v.v., thì lúc đó không có trạng thái nghiệp cách.
Yadā pana kammavacanicchā, na tadā kattubhāvo.
But when there is the intention for the passive voice, there is no agentive state at that time.
Nhưng khi có ý muốn dùng cách nói nghiệp cách, thì lúc đó không có trạng thái chủ cách.
Evaṃ sesesupīti yathāsambhavaggahaṇaṃ.
Thus, the phrase "as is possible" applies to the rest as well.
Tương tự như vậy trong các trường hợp còn lại, nên việc chấp nhận yathāsambhava.
Tenāha ‘‘iti cakkhādīsū’’tiādi.
Therefore, it is said “thus in the eye-base, etc.”
Do đó, nói “iti cakkhādīsū” (vậy trong các pháp như mắt, v.v.).
518. Attano sabhāvaṃ dhārentīti dhātuyoti etthāpi dhātīti dhātūti padasiddhi veditabbā dhāraṇattho dhā-saddoti katvā.
518. In the phrase “They hold their own nature, hence they are elements (dhātuyo)”, the derivation of the word “element” (dhātu) from dhā (to hold) should be understood, considering that the root dhā- has the meaning of holding.
518. Trong câu “Attano sabhāvaṃ dhārentīti dhātuyo” (Chúng duy trì bản chất của chính mình nên được gọi là các giới), cũng nên hiểu rằng sự thành lập từ ngữ dhātu (giới) là từ dhāti (duy trì) vì từ gốc dhā có nghĩa là duy trì.
Kattuatthopi cāyaṃ purimena asadiso vidhānadhāraṇatthānaṃ bhinnasabhāvattā.
And this agentive meaning is not similar to the former one because the meanings of arranging and holding have different natures.
Và nghĩa chủ cách này không giống với nghĩa trước vì bản chất của nghĩa tạo tác và duy trì là khác nhau.
Nissattasabhāvamattadhāraṇañca dhātusaddassa padhāno atthoti visuṃ vutto.
And the holding of a mere non-sentient nature is the primary meaning of the word dhātu, therefore it is stated separately.
Và việc duy trì chỉ bản chất vô sinh là nghĩa chính của từ dhātu, nên được nói riêng.
Dhātuyo viya dhātuyoti ettha sīhasaddo viya kesarimhi niruḷhā purise selāvayavesu niruḷho dhātusaddo cakkhādīsu upacaritoti daṭṭhabbo.
In the phrase “elements are like elements,” it should be understood that just as the word sīha (lion), which is firmly established for the lion with a mane, is metaphorically applied to a brave man, so too the word dhātu, which is firmly established for parts of mountains, is metaphorically applied to the eye-base (cakkhādīsu), etc.
Trong câu “Dhātuyo viya dhātuyo” (Các giới giống như các giới), nên hiểu rằng từ dhātu, vốn được dùng để chỉ các bộ phận của núi, được ẩn dụ để chỉ các pháp như mắt, v.v., giống như từ sīha (sư tử), vốn được dùng để chỉ sư tử có bờm, được ẩn dụ để chỉ người đàn ông dũng cảm.
Ñāṇañca ñeyyañca ñāṇañeyyāni, tesaṃ avayavā tappabhedabhūtā dhātuyo ñāṇañeyyāvayavā.
Knowledge and what is to be known are ñāṇañeyya; the elements that are parts of these, being varieties thereof, are parts of knowledge and what is to be known (ñāṇañeyyāvayavā).
Tri thức (ñāṇa) và đối tượng của tri thức (ñeyya) là ñāṇañeyya (tri thức và đối tượng của tri thức); các giới là những bộ phận của chúng, là những biến thể của chúng, nên được gọi là ñāṇañeyyāvayavā (các bộ phận của tri thức và đối tượng của tri thức).
Tattha ñāṇappabhedo dhammadhātuekadeso, ñeyyappabhedo aṭṭhārasāpīti ñāṇañeyyāvayavamattā dhātuyo hontīti.
Among these, the variety of knowledge is a part of the dhamma-element (dhammadhātu), and the variety of what is to be known consists of all eighteen (elements), thus the elements are merely parts of knowledge and what is to be known.
Trong đó, ñāṇappabhedo (biến thể của tri thức) là một phần của dhammadhātu (pháp giới), và ñeyyappabhedo (biến thể của đối tượng của tri thức) là tất cả mười tám giới. Vậy, các giới chỉ là các bộ phận của tri thức và đối tượng của tri thức.
Atha vā ñāṇena ñātabbo sabhāvo aviparīto dhātusaddena vuccamāno ñāṇañeyyo, na diṭṭhiādīhi viparītaggāhakehi ñeyyoti attho, tassa ñāṇañeyyassa avayavā cakkhādayo, visabhāgalakkhaṇāvayavesu rasādīsu niruḷho dhātusaddo tādisesu aññāvayavesu cakkhādīsu upacaritoti daṭṭhabbo.
Alternatively, the true nature that is to be known by knowledge, being that which is expressed by the word dhātu, is that which is to be known by knowledge (ñāṇañeyyo), meaning it is not to be known by wrong-apprehending views (diṭṭhi) and so on; the eye-bases (cakkhādayo), etc., are parts of that ñāṇañeyya; it should be understood that the word dhātu, which is firmly established for parts with dissimilar characteristics such as flavors (rasādīsu), is metaphorically applied to other such parts like the eye-bases, etc.
Hoặc, bản chất không sai lệch được tri thức nhận biết, được gọi bằng từ dhātu, là ñāṇañeyyo (đối tượng của tri thức), nghĩa là không phải là đối tượng được nhận biết bởi những quan điểm sai lệch như tà kiến, v.v. Các pháp như mắt, v.v., là avayavā (các bộ phận) của ñāṇañeyya đó. Nên hiểu rằng từ dhātu, vốn được dùng để chỉ các bộ phận có đặc tính khác biệt như vị, v.v., được ẩn dụ để chỉ các bộ phận khác như mắt, v.v.
Rasādīsu viya vā cakkhādīsupi niruḷho eva.
Or, it is firmly established in the eye-bases, etc., just as in the flavors, etc.
Hoặc, nó được dùng trực tiếp để chỉ các pháp như mắt, v.v., giống như đối với vị, v.v.
‘‘Nijjīvamattassetaṃ adhivacana’’nti etena nijjīvamattapadatthe dhātusaddassa niruḷhataṃ dasseti.
By the statement “this is a designation for mere lifelessness,” it shows that the word dhātu is firmly established in the meaning of mere lifelessness.
Với câu “Nijjīvamattassetaṃ adhivacanaṃ” (Đây là một tên gọi chỉ về bản chất vô sinh), cho thấy từ dhātu được dùng để chỉ nghĩa chỉ bản chất vô sinh.
Cha dhātuyo etassāti chadhāturo.
Since there are six elements in it, it is six-elemented (chadhāturo).
Có sáu giới trong đó nên gọi là chadhāturo (có sáu giới).
Yo loke purisoti dhammasamudāyo vuccati, so chadhāturo channaṃ pathavīādīnaṃ nijjīvamattānaṃ sabhāvānaṃ samudāyamatto, na ettha jīvo vā puriso vā atthīti attho.
The aggregate of phenomena that is called a person (puriso) in the world is six-elemented, being merely an aggregate of six non-sentient natures such as earth; in this aggregate, there is no living being (jīvo) or person (puriso) – this is the meaning.
Cái tập hợp các pháp được gọi là “con người” trong thế gian, đó chỉ là một tập hợp của sáu bản chất vô sinh như đất, v.v.; không có sinh vật hay con người nào ở đây. Đó là ý nghĩa.
519. Cakkhādīnaṃ kamo pubbe vuttoti idhekekasmiṃ tike tiṇṇaṃ dhātūnaṃ kamaṃ dassento āha ‘‘hetuphalānupubbavavatthānavasenā’’ti.
519. Since the sequence of the eye-base (cakkhādīnaṃ), etc., has been stated previously, here, showing the sequence of the three elements in each triad, it is said “in terms of the sequential arrangement of causes and effects.”
519. Thứ tự của các pháp như mắt, v.v., đã được nói trước đó. Ở đây, để chỉ thứ tự của ba giới trong mỗi bộ ba, Ngài nói “hetuphalānupubbavavatthānavasenā” (theo cách thiết lập thứ tự nhân quả).
Hetuphalānaṃ anupubbavavatthānaṃ hetuphalabhāvo eva, manodhammadhātūnañca manoviññāṇassa hetubhāvo yathāsambhavaṃ yojetabbo.
The sequential arrangement of causes and effects means merely the state of being cause and effect; the causal relation of the mano- and dhamma-elements to mano-viññāṇa (mind-consciousness) should be applied as appropriate.
Sự thiết lập thứ tự nhân quả chỉ là trạng thái nhân quả. Và trạng thái nhân của ý giới (manodhātu) và pháp giới (dhammadhātu) đối với ý thức (manoviññāṇa) nên được kết hợp tùy theo khả năng.
Kiriyamanodhātu manoviññāṇassa upanissayakoṭiyā, vipākamanodhātu vipākamanoviññāṇassa anantarādināpi, itarassa sabbāpi upanissayakoṭiyā ca, dhammadhātu pana vedanādikā sahajātā sahajātādinā, asahajātā anantarādinā, upanissayena, ārammaṇādinā ca manoviññāṇassa paccayo hotīti dvārabhūtamanovasena vā.
The functional mano-element (kiriyamanodhātu) is a condition for mano-viññāṇa in the manner of a strong support (upanissaya-koṭiyā); the resultant mano-element (vipākamanodhātu) is a condition for resultant mano-viññāṇa also in the manner of contiguity (anantarādīna); and all (three) mano-elements are conditions for the other (mano-viññāṇa) also in the manner of strong support. The dhamma-element, however, such as feelings (vedanādikā) that are co-arising, is a condition for mano-viññāṇa in the manner of co-arising (sahajātādīna), and when not co-arising, in the manner of contiguity (anantarādīna), as strong support (upanissayena), and as object (ārammaṇādinā); or it is to be applied in terms of mano as the doorway.
Ý giới tác ý (kiriyāmanodhātu) là nhân theo khía cạnh upanissaya (yếu tố hỗ trợ mạnh mẽ) của ý thức; ý giới dị thục (vipākamanodhātu) là nhân theo anantara (vô gián) và các yếu tố khác của ý thức dị thục; đối với các ý thức khác, tất cả các ý giới đều là nhân theo khía cạnh upanissaya. Còn pháp giới (dhammadhātu), như cảm thọ, v.v., đồng sinh là nhân theo sahajāta (đồng sinh) và các yếu tố khác; không đồng sinh là nhân theo anantara và các yếu tố khác, theo upanissaya, theo ārammaṇa (đối tượng) và các yếu tố khác của ý thức. Hoặc, theo ý môn (dvārabhūtamanovasena).
Dvārabhūtamanopi hi suttesu manodhātūti vuccatīti tassā vā manodhātuyā manoviññāṇassa hetubhāvo yathāsambhavaṃ yojetabbo.
Indeed, the mano serving as a doorway is also called the mano-element in the suttas, and thus the causal relation of that mano-element to mano-viññāṇa should be applied as appropriate.
Vì ý môn cũng được gọi là ý giới trong các kinh. Do đó, trạng thái nhân của ý giới đó đối với ý thức nên được kết hợp tùy theo khả năng.
Tattha hetūti paccayo adhippeto, phalanti paccayuppannanti āha ‘‘cakkhudhātū’’tiādi.
Therein, cause (hetū) is intended as condition (paccayo), and effect (phalaṃ) as conditioned (paccayuppannaṃ); therefore, it is said “the eye-element (cakkhudhātū), etc.”
Trong đó, hetu (nhân) được hiểu là duyên, và phala (quả) được hiểu là pháp do duyên sinh. Do đó, Ngài nói “cakkhudhātū” (nhãn giới) và tiếp theo.
Candābhāsūriyābhādikā vaṇṇanibhā evāti āha ‘‘rūpadhātuyeva hi ābhādhātū’’ti.
Lustre such as moonlight and sunlight is merely a quality of appearance; therefore, it is said, “indeed, the lustre-element is just the visible form-element” (rūpadhātuyeva hi ābhādhātu).
Ánh sáng mặt trăng, ánh sáng mặt trời, v.v., chỉ là sắc thái của màu sắc. Do đó, Ngài nói “rūpadhātuyeva hi ābhādhātū” (ánh sáng giới chính là sắc giới).
Rūpādipaṭibaddhāti rāgavatthubhāvena gahetabbākāro subhanimittanti katvā ‘‘rūpādayo evā’’ti avatvā paṭibaddhavacanaṃ vuttaṃ.
Connected with visible form (rūpa), etc. (Rūpādipaṭibaddhā) is stated by using the word "connected" instead of saying "visible forms, etc.," because the aspect to be grasped as an object of craving (rāgavatthubhāvena) is a beautiful sign (subhanimittaṃ).
Rūpādipaṭibaddhā (liên quan đến sắc, v.v.). Vì hình tướng đáng được chấp thủ như đối tượng của tham ái được gọi là tướng đẹp (subhanimitta), nên không nói “chỉ là sắc, v.v.” mà nói “liên quan”.
Asatipi rāgavatthubhāve kusalavipākārammaṇaṃ subhadhātūti dutiyo vikappo vutto.
The second alternative, “beautiful element” (subhadhātu), is stated as the object of wholesome results, even when there is no state of being an object of craving.
Dù không có trạng thái đối tượng của tham ái, đối tượng của quả thiện (kusalavipāka) là subhadhātu (giới đẹp). Đây là một lựa chọn thứ hai được nói đến.
Sesāti manoviññāṇadhātusampayuttā.
The remaining (Sesā) refers to mental concomitants associated with the mano-viññāṇa-element.
Sesā (các pháp còn lại) là những tâm sở tương ưng với ý thức giới (manoviññāṇadhātu).
Dhātudvayanirodhamattanti manoviññāṇadhātūnaṃ nirodhamattaṃ catutthāruppacittuppādanirodhabhāvato.
Mere cessation of the two elements (Dhātudvayanirodhamattaṃ) means the mere cessation of the mano-viññāṇa-element and the dhamma-element, due to the cessation of the fourth arupāvacara cittuppāda (arūpa-consciousness).
Dhātudvayanirodhamattaṃ (chỉ là sự diệt của hai giới) là sự diệt của ý thức giới và pháp giới, vì đó là trạng thái diệt của tâm sinh khởi trong Tứ vô sắc giới.
Tadaññaviññāṇanirodho viya hi viññāṇadhātumanodhātūnaṃ nirodho samāpattibalasiddhoti katvā dhātudvayaggahaṇaṃ.
Indeed, the cessation of the viññāṇa-element and mano-element is attained by the power of attainment (samāpatti), just like the cessation of other viññāṇas; thus, the taking of "two elements" (dhātudvayaggahaṇaṃ) is made.
Sự diệt của ý thức giới và ý giới, giống như sự diệt của các thức khác, đạt được nhờ sức mạnh của sự thành tựu (samāpatti). Vì lý do này, việc chấp thủ hai giới (dhātudvaya) được thực hiện.
‘‘Dhammadhātumatta’’nti idaṃ kāmadhātuyā dhammadhātupariyāpannattā vuttaṃ.
The phrase “merely the dhamma-element” (Dhammadhātumattaṃ) is stated because the kāma-element (kāmadhātu) is included within the dhamma-element.
“Dhammadhātumattaṃ” (chỉ là pháp giới) được nói đến vì dục giới được bao gồm trong pháp giới.
Kāmapaṭisaṃyuttoti kāmarāgasampayutto, ārammaṇakaraṇena vā kāmaguṇopasaṃhito.
Connected with sensuality (Kāmapaṭisaṃyutto) means associated with sensual craving (kāmarāga-sampayutto), or, by making it an object, endowed with sensual pleasures (kāmaguṇopasaṃhito).
Kāmapaṭisaṃyutto (liên quan đến dục) nghĩa là tương ưng với dục tham, hoặc liên quan đến dục lạc bằng cách làm đối tượng.
Yaṃ etasmiṃ antareti ye etasmiṃ avīciparanimmitavasavattiparicchinne okāse.
What is within this interval (Yaṃ etasmiṃ antare) refers to those aggregates, sense-bases, and elements that have entered into, and exist in, the lower regions, which are delimited by Avīci and Paranimmita-vasavatti realms.
Yaṃ etasmiṃ antare (những gì trong khoảng này) là những gì trong mười một cõi được phân định bởi Avīci và Paranimmita-vasavatti.
Ogāḷhā hutvā adhobhāge ca okāse carantīti etthāvacarā.
They range in this (realm), because they enter and wander in the lower part, being absorbed. So, they are found in this realm (etthāvacarā).
Chúng đi vào và di chuyển trong các cõi thấp hơn, nên gọi là etthāvacarā (những gì hoạt động trong đó).
Aññattha carantāpi yathāvutte eva ṭhāne pariyāpannāti ettha pariyāpannā.
Even if they wander elsewhere, they are included in the aforementioned place, thus they are included in this (ettha pariyāpannā).
Mặc dù chúng hoạt động ở nơi khác, chúng vẫn được bao gồm trong những nơi đã nói. Do đó, gọi là ettha pariyāpannā (những gì được bao gồm trong đó).
Nekkhammadhātu dhammadhātu eva vitakkapakkhe.
The renunciation-element (Nekkhammadhātu) is indeed the dhamma-element in the aspect of initial application (vitakka).
Nekkhammadhātu (giới xuất ly) chính là dhammadhātu (pháp giới) trong khía cạnh tầm (vitakka).
Sabbepi kusalā dhammāti dānamayapuññakiriyato, sīlamayapuññakiriyato, pabbajjato ca paṭṭhāya yāva aggamaggādhigamā pavattā sabbepi anavajjadhammā.
All wholesome phenomena (Sabbepi kusalā dhammā) refers to all blameless phenomena that arise, starting from meritorious deeds of giving (dānamayapuññakiriyā), meritorious deeds of morality (sīlamayapuññakiriyā), and ordination (pabbajjā), up to the attainment of the highest path (aggamaggādhigamā).
Sabbepi kusalā dhammā (tất cả các pháp thiện) là tất cả các pháp không có lỗi, từ các hành động thiện bố thí, các hành động thiện giữ giới, và xuất gia, cho đến khi đạt được đạo quả tối thượng.
Vihiṃsādhātu cetanā, paraviheṭhanacchando vā.
The element of harmfulness (Vihiṃsādhātu) is volition (cetanā), or the desire to harm others.
Vihiṃsādhātu (giới hại) là tác ý (cetanā), hoặc ý muốn làm hại người khác.
Avihiṃsā karuṇā.
Non-harmfulness (Avihiṃsā) is compassion (karuṇā).
Avihiṃsā (không hại) là lòng bi mẫn (karuṇā).
Viññāṇadhātu yadipi chaviññāṇadhātuvasena vibhattā, tathāpi viññāṇadhātuggahaṇena tassa purecārikapacchācārikattā manodhātu gahitāva hotīti āha ‘‘viññāṇadhātu cakkhuviññāṇādisattaviññāṇadhātu saṅkhepoyevā’’ti.
Although the viññāṇa-element is differentiated into six viññāṇa-elements, still, by taking the (five) viññāṇa-elements, the mano-element is already included due to its role as a forerunner and a follower; therefore, it is said, “the viññāṇa-element is merely a summary of the seven viññāṇa-elements beginning with eye-consciousness.”
Mặc dù ý thức giới (viññāṇadhātu) được phân loại thành sáu ý thức giới, nhưng khi nói đến ý thức giới, ý giới (manodhātu) cũng được bao gồm vì nó là tiền thân và hậu thân của ý thức giới. Do đó, Ngài nói “viññāṇadhātu cakkhuviññāṇādisattaviññāṇadhātu saṅkhepoyevā” (ý thức giới là sự tóm tắt của bảy ý thức giới, bắt đầu từ nhãn thức).
Anekesaṃ cakkhudhātuādīnaṃ, tāsu ca ekekissā nānappakāratāya nānādhātūnaṃ vasena anekadhātu nānādhātu loko vuttoti āha ‘‘aṭṭhārasadhātuppabhedamattamevā’’ti.
The world of many elements, various elements (anekadhātu nānādhātu loko) is stated in terms of the many eye-elements (cakkhudhātu) and so on, and in terms of the various types of each of those, and in terms of various elements; therefore, it is said, “it is merely the eighteen-element division.”
Thế gian được gọi là anekadhātu nānādhātu loko (thế gian của nhiều giới, các giới khác nhau) theo nhiều giới như nhãn giới, v.v., và theo sự đa dạng của mỗi giới trong số đó. Do đó, Ngài nói “aṭṭhārasadhātuppabhedamattamevā” (chỉ là sự phân loại của mười tám giới).
521. Cakkhusotaghānajivhākāyamanodhātumanoviññāṇadhātubhedenāti bahūsu potthakesu likhitaṃ, kesuci ‘‘cakkhusotaghānajivhākāyamanomanoviññāṇadhātubhedenā’’ti.
521. “By the distinction of eye-, ear-, nose-, tongue-, body-, mano-element, and mano-viññāṇa-element” (Cakkhusotaghānajivhākāyamanodhātumanoviññāṇadhātubhedenā) is written in many texts, and in some, “by the distinction of eye-, ear-, nose-, tongue-, body-, mano-, and mano-viññāṇa-element” (cakkhusotaghānajivhākāyamanomanoviññāṇadhātubhedenā).
521. Cakkhusotaghānajivhākāyamanodhātumanoviññāṇadhātubhedenā (theo sự phân biệt của nhãn giới, nhĩ giới, tỷ giới, thiệt giới, thân giới, ý giới và ý thức giới) được viết trong nhiều bản kinh, và trong một số bản là “cakkhusotaghānajivhākāyamanomanoviññāṇadhātubhedenā” (theo sự phân biệt của nhãn giới, nhĩ giới, tỷ giới, thiệt giới, thân giới, ý giới và ý thức giới).
Tattha na cakkhādīnaṃ kevalena dhātusaddena sambandho adhippeto vijānanasabhāvassa pabhedavacanato.
Therein, a mere connection of the words for eye, etc., with the word dhātu is not intended, because it is a statement of differentiation of the nature of cognizing.
Trong đó, sự liên kết của các từ như mắt, v.v., với từ dhātu đơn thuần không được mong muốn, vì nó là cách nói về sự phân loại của bản chất nhận biết.
Viññāṇadhātusaddena ca sambandhe kariyamāne dve manogahaṇāni na kātabbāni.
And if a connection is made with the term "viññāṇadhātu," two uses of "mano" should not be made.
Và khi kết nối với từ viññāṇadhātu, không nên có hai sự nắm bắt mano.
Na hi dve manoviññāṇadhātuyo santi.
For there are no two manoviññāṇadhātus.
Bởi vì không có hai manoviññāṇadhātu.
Antarā vā manodhātugahaṇaṃ akatvā ‘‘cakkhu…pe… kāyamanoviññāṇadhātumanodhātū’’ti vattabbaṃ atulyayoge dvandasamāsābhāvato.
Or, without mentioning "manodhātu" in between, it should be said "cakkhu...pe... kāyamanoviññāṇadhātumanodhātu," because there is no dvandasamāsa in an unequal combination.
Hoặc, không nắm bắt manodhātu ở giữa, nên nói là “nhãn...v.v... kāya-manoviññāṇadhātu-manodhātu” vì không có dvandasamāsa (hợp chất đẳng trị) trong một sự kết hợp không cân xứng.
Ayaṃ panettha pāṭho siyā ‘‘cakkhu…pe… kāyaviññāṇamanomanoviññāṇadhātubhedenā’’ti.
However, the reading here might be "cakkhu...pe... kāyaviññāṇamanomanoviññāṇadhātubhedena" (divided into body-consciousness, mind-element, and mind-consciousness element).
Ở đây, có thể có văn bản là “nhãn...v.v... kāyaviññāṇa-manodhātu-manoviññāṇadhātu theo sự phân biệt”.
Tassa viññāṇassa yebhuyyena attavādino tassa ekamekassa attassa advayataṃ, niccattañca pavedentīti anekatāniccatāpakāsanaṃ tesaṃ jīvasaññāsamūhananāya hoti.
The explanation of the manifold and impermanent nature of that consciousness, by which attavādins mostly declare the non-duality and permanence of each individual self, serves to uproot their perception of a living entity (jīvasaññā).
Vì những người theo thuyết atta (ngã) thường tuyên bố rằng atta của mỗi người là không hai và thường hằng, nên sự trình bày về tính đa dạng và vô thường của thức đó là để loại bỏ quan niệm về linh hồn (jīvasaññā) của họ.
Khandhāyatanadesanā saṅkhepadesanā, indriyadesanā vitthāradesanā, tadubhayaṃ apekkhitvā ayaṃ anatisaṅkhepavitthārā dhātudesanā.
The teaching of aggregates (khandha) and bases (āyatana) is a condensed teaching (saṅkhepadesanā), the teaching of faculties (indriya) is an expanded teaching (vitthāradesanā); this teaching of elements (dhātu) is neither too condensed nor too expanded when compared to both of them.
Giáo lý về các uẩn (khandha) và xứ (āyatana) là giáo lý tóm tắt, giáo lý về các căn (indriya) là giáo lý chi tiết, và giáo lý về các giới (dhātu) này là không quá tóm tắt cũng không quá chi tiết khi xét đến cả hai.
Abhidhamme vā suttantabhājanīye (vibha. 172 ādayo) vuttā dhātudesanā atisaṅkhepadesanā, ābhādhātuādīnaṃ anekadhātunānādhātuantānaṃ vasena desetabbā ativitthāradesanā, tadubhayaṃ apekkhitvā ayaṃ anatisaṅkhepavitthārā.
Alternatively, the teaching of elements (dhātu) mentioned in the Bhājanīya section of the Suttantas in the Abhidhamma is an extremely condensed teaching (atisaṅkhepadesanā). The teaching that should be expounded according to the various elements, such as the element of light (ābhādhātu) and other innumerable elements, up to the numerous elements, is an extremely expanded teaching (ativitthāradesanā). When compared to both of these, this teaching is neither too condensed nor too expanded.
Hoặc, giáo lý về các giới được trình bày trong phân tích theo Kinh tạng (Suttantabhājanīya) trong Vi Diệu Pháp là giáo lý quá tóm tắt, và giáo lý cần được trình bày theo nhiều giới khác nhau, từ ābhādhātu (giới ánh sáng) v.v... cho đến vô số giới và các giới đa dạng, là giáo lý quá chi tiết; khi xét đến cả hai, giáo lý này là không quá tóm tắt cũng không quá chi tiết.
522. Saṅkhatoti gaṇanato.
522. Saṅkhato means by enumeration.
522. Saṅkhata (được tính toán) là theo số lượng.
Jātitoti cakkhubhāvasāmaññato.
Jātito means by the common characteristic of being the eye.
Jātito (theo loại) là theo tính chất chung của nhãn.
Atha vā jātitoti cakkhusabhāvato.
Alternatively, jātito means by the nature of the eye.
Hoặc, jātito là theo bản chất của nhãn.
Tenāha ‘‘cakkhupasādo’’ti.
Therefore, it says "cakkhupasādo" (sensitive eye).
Vì thế, nói là “nhãn căn” (cakkhupasāda).
Vīsati dhammāti saṅkhaṃ gacchati vedanādīnaṃ abhinditvā gahaṇato.
It is reckoned as twenty phenomena because feelings (vedanā) and so on are not divided when grasped.
Hai mươi pháp được tính toán là do sự nắm bắt không phân biệt các cảm thọ (vedanā) v.v...
Sesakusalākusalābyākataviññāṇavasenāti ettha abyākatāpekkhāya sesaggahaṇaṃ, kusalākusalaṃ pana sabbaso aggahitamevāti.
In the phrase "sesakusalākusalābyākataviññāṇavasena" (by means of the remaining wholesome, unwholesome, and indeterminate consciousness), the term "remaining" is used with reference to the indeterminate, while the wholesome and unwholesome are completely unmentioned.
Trong câu “sesakusalākusalābyākataviññāṇavasena” (theo các thức thiện, bất thiện và vô ký còn lại), từ “còn lại” (sesa) được dùng để chỉ các pháp vô ký (abyākata), còn các pháp thiện (kusala) và bất thiện (akusala) thì hoàn toàn chưa được nắm bắt.
Purimehevāti anantarādīhi eva.
By the former only means only by anantarapaccaya and so on.
Chỉ bởi những điều trước đó là chỉ bởi các duyên vô gián (anantara) v.v...
Javanamanoviññāṇadhātu pana javanamanoviññāṇadhātuyā āsevanapaccayenāpi paccayo hotīti vuttovāyamattho.
But the javana manoviññāṇadhātu is also a condition for another javana manoviññāṇadhātu by way of āsevanapaccaya; this meaning has been stated.
Tuy nhiên, javanamanoviññāṇadhātu (tốc hành ý thức giới) cũng là duyên cho javanamanoviññāṇadhātu bằng duyên āsevana (tập hành), ý nghĩa này đã được nói đến.
Dhammadhātūti pana sahajāto vedanādikkhandho adhippeto.
By dhammadhātu is meant the co-arisen khandhas such as feeling (vedanā).
Còn dhammadhātu (pháp giới) ở đây được hiểu là các uẩn vedanā (thọ) v.v... đồng sinh.
Tenāha ‘‘sahajāta…pe… paccayo hotī’’ti.
Therefore, it says "is a condition...pe...".
Vì thế, nói rằng “là duyên” v.v...
Avigatādīhīti ettha ādi-saddena manoviññāṇadhātuyā yathārahaṃ hetuadhipatikammavipākāhārindriyajhānamaggapaccayabhāvo saṅgayhati.
In avigatādīhi, the word ādi includes the conditions of root, dominator, kamma, result, nutriment, faculty, jhāna, and path for manoviññāṇadhātu as appropriate.
Trong câu “Avigatādīhi” (bằng duyên bất ly v.v...), từ “v.v...” (ādi) bao gồm việc manoviññāṇadhātu trở thành duyên hetu (nhân), adhipati (trưởng), kamma (nghiệp), vipāka (quả), āhāra (vật thực), indriya (căn), jhāna (thiền) và magga (đạo) một cách thích hợp.
Tenāha ‘‘bahudhā paccayo hotī’’ti.
Therefore, it says "is a condition in many ways".
Vì thế, nói rằng “là duyên theo nhiều cách”.
Ekaccā ca dhammadhātu sukhumarūpanibbānappakārā, yā ca sampayogānantarabhāvādīnaṃ abhāvena ārammaṇakaraṇe yogyā.
And some dhammadhātu are subtle rūpa and Nibbāna, and are suitable for making an object due to the absence of conascence, contiguity, and so on.
Và một số dhammadhātu là những loại sắc vi tế (sukhumārūpa) và Nibbāna, những pháp thích hợp để làm đối tượng (ārammaṇa) do không có sự đồng sinh, vô gián v.v...
Pañcadvārikavipākavajjanatthaṃ ‘‘ekaccāya manoviññāṇadhātuyā’’ti vuttaṃ, manodvārikā pana vipākāpi tadārammaṇabhūtā ekaccaṃ dhammadhātuṃ ārabbha pavattatīti.
"By some manoviññāṇadhātu" is said to exclude resultant pañcadvāra-cittas. However, resultant manodvāra-cittas, being tadārammaṇa, also arise apprehending some dhammadhātu.
Để loại trừ các vipāka (quả) thuộc ngũ môn, đã nói “đối với một số manoviññāṇadhātu”, nhưng các vipāka thuộc ý môn, vốn là đối tượng của chúng, cũng phát sinh dựa trên một số dhammadhātu.
Atha vā ‘‘ekaccāya manoviññāṇadhātuyā’’ti idaṃ sabbaṃ kāmāvacarakusalaṃ kāmāvacarakiriyaṃ abhiññādvayaṃ āruppadvayanti evarūpaṃ manoviññāṇadhātuṃ sandhāya vuttaṃ, lokuttaramanoviññāṇadhātuyā pana ekaccā dhammadhātu ārammaṇapaccayoti pākaṭoyamattho.
Alternatively, "by some manoviññāṇadhātu" refers to all kāma-sphere wholesome and functional consciousness, the two abhññās, and the two arūpa-jhānas. For lokuttara manoviññāṇadhātu, however, some dhammadhātu is the object condition, and this meaning is evident.
Hoặc, câu “đối với một số manoviññāṇadhātu” này được nói đến để chỉ manoviññāṇadhātu thuộc loại tất cả các kusala (thiện) thuộc cõi dục, các kiriya (duy tác) thuộc cõi dục, hai abhiññā (thắng trí) và hai āruppa (vô sắc). Còn đối với lokuttaramanoviññāṇadhātu (siêu thế ý thức giới), một số dhammadhātu là duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya), ý nghĩa này là hiển nhiên.
Cakkhuviññāṇadhātuādīnaṃ cakkhādīnaṃ yathāvuttapaccayadhammato atirekepi paccayadhamme dassetuṃ ‘‘na kevala’’ntiādi āraddhaṃ.
The phrase "na kevala" and so on is introduced to show additional conditioning factors for cakkhuviññāṇadhātu and so on, beyond the previously mentioned conditioning factors of the eye and so on.
Để chỉ ra các pháp duyên bổ sung cho cakkhuviññāṇadhātu v.v... ngoài các pháp duyên đã nêu như nhãn v.v..., câu “na kevalaṃ” (không chỉ) v.v... được bắt đầu.
Tattha ālokādayoti āloko nāma sūriyālokādi.
Here, ālokādayo (light and so on) means light (āloka) such as sunlight and so on.
Trong đó, āloka (ánh sáng) v.v... là ánh sáng mặt trời v.v...
Tassa suttantanayena upanissayabhāvo veditabbo, evaṃ sesānipi.
Its supporting condition (upanissaya) nature should be understood according to the Suttanta method, and similarly for the rest.
Tính chất upanissaya (y chỉ mạnh) của nó cần được hiểu theo Kinh tạng, và tương tự đối với các pháp còn lại.
Vivaraṃ nāma visesato sotabilaṃ.
Vivaraṃ (aperture) is specifically the ear-orifice.
Vivaraṃ (lỗ hổng) là lỗ tai một cách đặc biệt.
Vāyu gandhūpasaṃharaṇakavāto.
Vāyu (wind) is the wind that carries scent.
Vāyu (gió) là gió mang mùi hương.
Āpo mukhe pakkhittaāhārassa temanakaudakaṃ.
Āpo (water) is the moistening water for food placed in the mouth.
Āpo (nước) là nước làm ẩm thức ăn đã cho vào miệng.
Pathavī kāyappasādassa nissayabhūtā pathavīdhātu.
Pathavī (earth) is the earth element that serves as the support for kāyappasāda.
Pathavī (đất) là pathavīdhātu (địa giới) làm nền tảng cho kāyappasāda (thân tịnh sắc).
Bhavaṅgamanaṃ dvikkhattuṃ calitaṃ bhavaṅgacittaṃ.
Bhavaṅgamanaṃ (course of bhavaṅga) is the bhavaṅga consciousness that has vibrated twice.
Bhavaṅgamanaṃ (sự vận hành của bhavaṅga) là bhavaṅgacitta (tâm hộ kiếp) đã dao động hai lần.
Sabbattha manasikāro āvajjanamanasikāro.
Manasikāro (attention) in all cases means āvajjanamanasikāro (adverting attention).
Ở khắp mọi nơi, manasikāra (tác ý) là āvajjanamanasikāra (tác ý hướng tâm).
524. Avisesato daṭṭhabbākārassa vuccamānattā āha ‘‘sabbā evā’’ti.
524. Since the aspect to be seen is spoken of in general terms, it says "sabbā evā" (all indeed).
524. Vì cách thức cần được nhìn nhận được nói một cách không đặc biệt, nên nói “tất cả”.
Visesato vipassanāya bhūmivicāro esoti ‘‘saṅkhatā’’ti visesitaṃ.
This refers to the investigation of the ground for vipassanā in particular, therefore it is specified as "saṅkhatā" (conditioned).
Đây là sự xem xét về địa hạt của vipassanā (tuệ quán) một cách đặc biệt, nên được đặc biệt hóa là “saṅkhatā” (các pháp hữu vi).
Pubbantāparantavivittatoti ettha ‘‘ pubbantonāma atīto addhā, aparanto nāma anāgato.
In the phrase "pubbantāparantavivittato": "pubbanto" (the former end) is the past time, and "aparanto" (the latter end) is the future.
Trong câu “pubbantāparantavivittato” (do không có khởi đầu và kết thúc), “pubbanta” (khởi đầu) là thời gian quá khứ, “aparanta” (kết thúc) là thời gian vị lai.
Ubhayattha ca saṅkhatā dhātuyo sabhāvavivittā anupalabbhamānasabhāvattā.
And in both, conditioned elements (saṅkhatā dhātuyo) are empty of self-nature (sabhāvavivittā) because their nature is not found.
Và ở cả hai, các giới hữu vi (saṅkhatā dhātu) đều không có tự tính, do tự tính của chúng không được nhận thấy.
Pubbanto vā sabhāvadhammassa udayo tato pubbe avijjamānattā.
Or, pubbanto (the former end) is the arising of a phenomenon with its own nature, because it did not exist before that.
Hoặc, pubbanta là sự phát sinh của pháp tự tính, vì trước đó nó không tồn tại.
Aparanto vayo tato paraṃ abhāvato.
Aparanto (the latter end) is its passing away, because it does not exist after that.
Aparanta là sự hoại diệt, vì sau đó nó không còn tồn tại.
Tasmā pubbantāparantavivittatoti pākābhāvato viddhaṃsābhāvatoti vuttaṃ hoti.
Therefore, pubbantāparantavivittato means due to the absence of prior existence and the absence of destruction.
Do đó, pubbantāparantavivittato có nghĩa là không có sự tồn tại trước khi phát sinh và không có sự hoại diệt.
Bheritalaṃ viya cakkhudātu saddassa viya viññāṇassa nissayabhāvato.
The eye element is like the surface of a drum because it is a support for consciousness (viññāṇa) just as the drum's surface is for sound.
Nhãn giới như mặt trống là do nó làm nền tảng cho thức (viññāṇa) như tiếng trống.
Ādāsatalādīsupi eseva nayo.
The same method applies to mirror surfaces and so on.
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho mặt gương v.v...
Yantaṃ nāma ucchuyantaṃ.
Yantaṃ (machine) means a sugarcane press.
Yantaṃ (máy) là máy ép mía.
Cakkayaṭṭhīti tilamanthaṃ āha.
Cakkayaṭṭhī refers to a sesame-oil press.
Cakkayaṭṭhī (cây trục) là chỉ cây khuấy mè.
So hi acakkabandhopi taṃsadisatāya cakkayaṭṭhītveva vuccati, cakkabandhameva vā sandhāya tathā vuttaṃ.
Indeed, even if it is not bound by a wheel, it is called "cakkayaṭṭhī" due to its similarity, or it refers to one that is actually bound by a wheel.
Mặc dù nó không có bánh xe, nhưng do tương tự với bánh xe nên được gọi là cakkayaṭṭhī, hoặc được nói như vậy để chỉ cái có bánh xe.
Imāhi ca upamāhi nijjīvāna.
And by these similes, it shows that just as sound and so on arise from the coming together of inanimate drum surfaces and drumsticks and so on, so too do inanimate eye-consciousness and so on arise from the coming together of inanimate eye-sense base (cakkhu) and visual objects (rūpa) and so on.
Và qua những ví dụ này, cho thấy sự không có sinh mạng.
Bheritaladaṇḍādīnaṃ samāyoge, nijjīvānaṃ saddādīnaṃ viya nijjīvānaṃ cakkhurūpādīnaṃ samāyoge nijjīvānaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ pavattīti kāraṇaphalānaṃ dhātumattataṃ, kārakavedakavirahañca dasseti.
This demonstrates the elemental nature of causes and effects, and the absence of an agent or an experiencer.
Trong sự kết hợp của mặt trống, dùi trống v.v... không có sinh mạng, và trong sự kết hợp của nhãn, sắc v.v... không có sinh mạng, sự phát sinh của nhãn thức v.v... không có sinh mạng. Điều này chỉ ra tính chất chỉ là giới của nhân và quả, và sự vắng mặt của người làm và người cảm thọ.
Channañhi viññāṇadhātūnaṃ ekajjhaṃ anekānantarapaccayābhāvato ekajjhaṃ uppattiabhāvo viya aññamaññānantarapaccayatābhāvato anantaruppattipi natthi.
Indeed, for the six elements of consciousness, just as there is no simultaneous arising due to the absence of many contiguity conditions occurring together, so too there is no contiguous arising (anantaruppatti) due to the absence of mutual contiguity conditions.
Đối với sáu viññāṇadhātu (thức giới), vì không có nhiều duyên vô gián đồng thời, nên cũng không có sự phát sinh đồng thời; và vì không có duyên vô gián lẫn nhau, nên cũng không có sự phát sinh liên tiếp lẫn nhau.
Yadi siyā, chaḷārammaṇasannidhāne manasikāramantarenāpi chaḷārammaṇūpaladdhi siyā, na ca hoti, tasmā dassanādianantaraṃ savanādīnaṃ abhāvo viya manoviññāṇadhātānantaraṃ na dassanādīni, na ca dassanādianantaraṃ manoviññāṇadhātu hoti.
If there were, then even without attention, in the presence of the six sense objects, the perception of the six sense objects would occur, but it does not. Therefore, just as there is no hearing and so on immediately after seeing and so on, so too there is no seeing and so on immediately after manoviññāṇadhātu, and manoviññāṇadhātu does not occur immediately after seeing and so on.
Nếu có, thì khi sáu đối tượng (ārammaṇa) hiện diện, sự nhận biết sáu đối tượng sẽ xảy ra mà không cần manasikāra (tác ý), nhưng điều đó không xảy ra. Do đó, giống như sự không có thính giác (savana) v.v... ngay sau thị giác (dassana) v.v..., thì ngay sau manoviññāṇadhātu (ý thức giới) không có thị giác v.v..., và ngay sau thị giác v.v... cũng không có manoviññāṇadhātu.
Tattha bhavaṅgassa, dassanādīnañca bhinnārammaṇatāya manoviññāṇadhātānantaraṃ dassanādīni, dassanādīnaṃ anantarañca savanādīni na uppajjantīti yuttametaṃ.
In that regard, it is proper that seeing and so on do not arise immediately after manoviññāṇadhātu, and hearing and so on do not arise immediately after seeing and so on, because bhavaṅga and seeing and so on have different objects.
Trong trường hợp đó, việc bhavaṅga (tâm hộ kiếp) và thị giác v.v... có đối tượng khác nhau, nên sau manoviññāṇadhātu không có thị giác v.v..., và sau thị giác v.v... không có thính giác v.v... là điều hợp lý.
Dassanādīnaṃ, pana santīramaṇassa ca abhinnavisayatāya dassanādianantaraṃ na manāviññāṇadātu hotīti ayuttanti?
But is it improper to say that manoviññāṇadhātu does not arise immediately after seeing and so on, because seeing and so on and santīraṇa (investigating consciousness) have non-different objects?
Nhưng thị giác v.v... và santīraṇa (tâm thẩm sát) có đối tượng không khác biệt, vậy tại sao sau thị giác v.v... lại không có manoviññāṇadhātu? Điều đó là không hợp lý chăng?
Nayidamevaṃ niyatāniyatavisayānaṃ bhinnavisayabhāvupapattito.
This should not be understood in that way, because fixed and unfixed objects can have different natures.
Không phải như vậy, vì các đối tượng cố định và không cố định có thể có đối tượng khác biệt.
Yadi ca dassanādianantaraṃ kāci viññāṇadhātu uppajjeyya, sāpi dassanādidvāratāya dassanādiviññāṇadhātu eva siyā, na manoviññāṇadhātu, tato ca dassanādikiccavidhuraṃ cintanaṃ manananti manodvārappavattānaṃ mananakiccāpariccāgo viya dassanaviññāṇadhātuyā dassanakiccāpariccāgo āpajjati.
And if some element of consciousness were to arise immediately after seeing and so on, that too would be the eye-consciousness element (dassanādiviññāṇadhātu) itself, due to being through the eye-door and so on, not the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu). From that, the function of contemplating (manana), which is distinct from the function of seeing and so on, means that just as the mind-door consciousnesses do not relinquish their contemplating function, so too the eye-consciousness element would not relinquish its seeing function.
Và nếu có bất kỳ viññāṇadhātu nào phát sinh ngay sau thị giác v.v..., thì đó cũng sẽ là dassanādiviññāṇadhātu (thức giới nhãn môn v.v...) do nó là môn của thị giác v.v..., chứ không phải manoviññāṇadhātu. Và từ đó, việc tư duy không liên quan đến chức năng của thị giác v.v... được gọi là manana (suy tư), và giống như các manoviññāṇadhātu phát sinh ở ý môn không từ bỏ chức năng suy tư, thì dassanaviññāṇadhātu (thức giới nhãn) sẽ không từ bỏ chức năng thị giác.
Tathā tadanantarassāti sabbāyapi dassanaviññāṇabhāvato ca viññāṇakāyā na bhaveyyuṃ.
And thus, for that which immediately follows, because all consciousnesses would be eye-consciousness, the classes of consciousness would not exist.
Tương tự, đối với cái kế tiếp cũng vậy, vì tất cả đều là các thức thấy (dassanaviññāṇa), nên các thân thức (viññāṇakāya) sẽ không thể tồn tại.
Yathā pana manoviññāṇadhātānantaraṃ manodhātu, tato cakkhuviññāṇādīni, evaṃ dassanaviññāṇadhātānantaraṃ manodhātu, tato sotaviññāṇādīni hontīti ce?
But if it is said that just as the mind-element immediately follows the mind-consciousness-element, and then eye-consciousness and so on; so too, the mind-element immediately follows the eye-consciousness-element, and then ear-consciousness and so on arise?
Nếu nói rằng: “Giống như sau ý thức giới (manoviññāṇadhātu) là ý giới (manodhātu), rồi đến nhãn thức (cakkhuviññāṇa) và các thức khác; cũng vậy, sau nhãn thức giới là ý giới, rồi đến nhĩ thức (sotaviññāṇa) và các thức khác, thì sao?”
Na, manodhātuyā dassanadhātubhāvappasaṅgato.
No, because the mind-element would be subject to becoming an eye-element.
Không, bởi vì ý giới sẽ trở thành nhãn giới.
Yathā hi manaso nibbisesāvatthā mananamattatāya manodhātu, evaṃ dassanassa nibbisesāvatthā dassanamattatāya dassanadhātu siyā.
For just as the non-distinct state of mind, by being merely mental processing, is the mind-element; so too, the non-distinct state of seeing, by being merely seeing, would be the seeing-element.
Thật vậy, trạng thái không có đặc điểm của ý (mano) chỉ là sự ý niệm (manana), nên gọi là ý giới; cũng vậy, trạng thái không có đặc điểm của sự thấy (dassana) chỉ là sự thấy, nên có thể gọi là nhãn giới.
Tañca cakkhūviññāṇaṃ rūpavisayanti saddādivisayābhogābhāvato savanaviññāṇādīnaṃ asambhavo.
And that eye-consciousness would be concerned with visual forms, and due to the absence of engagement with sounds and other objects, ear-consciousness and the like would not be possible.
Và nhãn thức đó chỉ có đối tượng là sắc (rūpa), do không có sự chú ý đến đối tượng là âm thanh (sadda) và các đối tượng khác, nên nhĩ thức và các thức khác không thể tồn tại.
Tato ca rūpārammaṇapasutameva viññāṇaṃ siyā manoviññāṇānaṃ viya dassanaviññāṇādīnaṃ samānavatthubhāvappasaṅgato, aññavatthusannissitañca viññāṇaṃ na siyā, na cetaṃ yuttaṃ.
And from that, only consciousness intent on visual forms would arise, because eye-consciousness and the like would be subject to having the same base as mind-consciousnesses, and consciousness relying on another base would not arise. And this is not appropriate.
Và do đó, thức (viññāṇa) sẽ chỉ chuyên chú vào đối tượng là sắc, vì nhãn thức và các thức khác sẽ có cùng cơ sở (vatthu) như ý thức (manoviññāṇa); và thức sẽ không nương tựa vào cơ sở khác, điều này không hợp lý.
Tasmā sukhadukkhānaṃ viya upekkhā cakkhuviññāṇādīnaṃ, manoviññāṇassa ca byavadhāyikā manodhātu daṭṭhabbā, na cassā upekkhāya viya adukkhamasukhatā adassanādiamananatā, ata kho mananakiccāvisesato manoviññāṇasabhāgatā.
Therefore, the mind-element should be seen as interposing for eye-consciousness and the like, and for mind-consciousness, just as equanimity interposes for pleasure and pain; and this mind-element would not be neither-painful-nor-pleasant, nor without seeing, nor without mental processing, like equanimity, but rather, because of the non-difference in its mental processing function, it is of the same nature as mind-consciousness.
Vì vậy, ý giới (manodhātu) cần được xem là cái ngăn cách nhãn thức và các thức khác, cũng như xả (upekkhā) ngăn cách lạc (sukha) và khổ (dukkha); và ý giới đó không phải là không khổ không lạc như xả, hay không thấy không ý niệm như các thức khác, mà chính vì không có sự khác biệt trong chức năng ý niệm nên nó có bản chất tương tự ý thức.
Mano hi hadayavatthumhi vattamāno aññavatthusannissitānaṃ viññāṇānaṃ visayaṃ dassetvā nivattamāno aggi viya usumamatte mananamatte ṭhatvā nivattati, aññavatthusannissitaviññāṇanirodhe ca uṭṭhahanto aggi viya usumamatte uṭṭhahati.
For the mind, occurring in the heart-base, having shown the object to consciousnesses dependent on other bases, retreats; like fire which, having retreated, remains merely as warmth. And when consciousnesses dependent on other bases cease, it arises like fire arising as mere warmth.
Thật vậy, ý (mano) khi khởi lên ở vật ý (hadayavatthu), sau khi hiển bày đối tượng cho các thức nương tựa vào vật khác, rồi dừng lại, thì nó dừng lại chỉ ở mức độ ý niệm, giống như lửa dừng lại chỉ ở mức độ hơi ấm; và khi các thức nương tựa vào vật khác diệt đi, nó khởi lên chỉ ở mức độ ý niệm, giống như lửa khởi lên chỉ ở mức độ hơi ấm.
Paccayānurūpapavattikāni ca mananamattāni manoviññāṇadhātuyā antāni honti.
And the mere mental processes, which arise in accordance with their conditions, constitute the beginning and end of the mind-consciousness element.
Và những trạng thái ý niệm (mananamatta) khởi lên phù hợp với các duyên chính là điểm tận cùng của ý thức giới (manoviññāṇadhātu).
Paṭighasaññāsahagatānañhi pañcannaṃ viññāṇānaṃ indriyārammanapaṭighātajatāya abhinipātamattakiccaṃ, mananalakkhaṇindriyasamuppannassa ca manoviññāṇassa visayavicintanāsambhūtatāya tadanurūpācintanā.
For the five consciousnesses accompanied by perception of impingement, their function is merely that of falling upon the object, due to arising from the impingement of faculty and object; and for mind-consciousness, which arises from the mind-faculty characterized by mental processing, its function is the contemplation that accords with the deliberation of the object.
Thật vậy, đối với năm thức (pañca viññāṇa) đi kèm với tưởng đối kháng (paṭighasaññā), chức năng của chúng chỉ là sự va chạm (abhinipāta) do sự va chạm của căn (indriya) và đối tượng; còn đối với ý thức (manoviññāṇa) phát sinh từ căn có đặc tính ý niệm (mananalakkhaṇa), chức năng của nó là sự suy tư (cintanā) phù hợp với sự phát sinh của đối tượng.
Tasmā abhinipātappaccayapaṭighaṭṭanānighaṃsabalena bhavaṅgalakkhaṇaṃ cittaṃ calanāvatthaṃ hutvā nivattamānaṃ cintanāvisesavirahato abhinipātānuguṇaṃ cintanāvasānaṃ mananamattaṃ uppādeti.
Therefore, the bhavaṅga consciousness, with the force of impingement and collision as its condition, becoming a state of disturbance, and retreating, produces a mere mental process ending in contemplation, which is in accordance with the impingement, due to the absence of specific deliberation.
Do đó, tâm có đặc tính hữu phần (bhavaṅgalakkhaṇa), nhờ sức mạnh của sự va chạm và ma sát do duyên va chạm, trở nên dao động rồi dừng lại, do không có sự suy tư đặc biệt, nên nó tạo ra một trạng thái ý niệm (mananamatta) là sự kết thúc của suy tư phù hợp với sự va chạm.
Dassanādipi abhinipātamattaṃ dutiyaṃ khaṇaṃ anativattamānaṃ attānuguṇaṃ cintanāmananasamaññāvirahato dassanādiabhinipātavisesavicittaṃ cittabhāvādinā samānaṃ cintanādimananamattaṃ aññavatthusmiṃ nibbatteti, tasmā vatthukiccehi taṃ manoviññāṇakāyasaṅgahitāpi manodhātu manodvāranikkhamapavesabhūtā ārammaṇantare dvārantaramanasikāratabbisayasampaṭicchanabhāvena pañcannaṃ viññāṇadhātūnaṃ yathākkamaṃ purecarā, anucarāti ca vuttā.
Even seeing, etc., not going beyond the second moment, being merely a falling upon the object, because it is devoid of the names 'contemplation' and 'mental processing' in accordance with itself, it generates a mere mental process, such as contemplation and so on, which is similar to the state of mind variegated by the specific impingement of seeing and so on, in another base. Therefore, due to its functions concerning bases, and its being included within the mind-consciousness class, this mind-element, being the outgoing and incoming of the mind-door, and being the act of attending to another door with another object and receiving that object, is said to be the forerunner and follower, respectively, of the five consciousness-elements.
Sự thấy (dassana) và các thức khác, chỉ là sự va chạm, không vượt quá sát-na thứ hai, không có tên gọi là suy tư hay ý niệm phù hợp với tự thân, tạo ra một trạng thái ý niệm (mananamatta) giống như trạng thái tâm (cittabhāva) và các trạng thái khác, được làm cho đa dạng bởi sự va chạm đặc biệt của sự thấy và các thức khác, trong một vật khác. Do đó, ý giới (manodhātu), mặc dù được bao gồm trong thân ý thức (manoviññāṇakāya) bởi các chức năng của vật (vatthu), nhưng vì là lối ra vào của ý môn (manodvāra), và vì là sự chú ý đến ý môn và sự tiếp nhận đối tượng đó trong một đối tượng khác, nên được gọi là tiền hành (purecara) và hậu hành (anucara) của năm thức giới (pañca viññāṇadhātu) theo thứ tự.
Sā panāyaṃ satipi viññāṇabhāve manaso sambhūya visiṭṭhamananakiccābhāvato dhātubhāvasāmaññena manomattā dhātu manodhātūti vuccati.
Although this mind-element possesses the nature of consciousness, because it does not have a distinguished function of mental processing apart from mind-consciousness, it is simply called the mind-element ( manodhātu), as a mere mind-element in the generic sense of an element.
Mặc dù ý giới này có bản chất là thức (viññāṇa), nhưng vì không có chức năng ý niệm đặc biệt phát sinh từ ý (mano), và vì tính chất chung của giới (dhātu) chỉ là ý niệm (manomatta), nên nó được gọi là ý giới (manodhātu).
Yathāvutteneva ca hetunā matta-saddalopaṃ katvā viññāṇaṭṭhayogato manomattaṃ viññāṇanti manoviññāṇakāyasaṅgahopi cassā yujjati eva.
And for the same reason stated above, by eliding the word matta and due to its connection with the meaning of viññāṇa (special knowing), it is 'mere mind' or 'consciousness', and its inclusion in the mind-consciousness class is indeed appropriate.
Và vì lý do đã nêu trên, sau khi lược bỏ từ "matta" và do sự liên kết với ý nghĩa của thức (viññāṇa), sự bao gồm nó vào thân ý thức (manoviññāṇakāya) cũng hợp lý.
Aññaviññāṇehi pana dvārārammaṇehi ca visesanatthaṃ ‘‘manodhātū’’ti vuttāti.
However, it is called "mind-element" (manodhātu) to distinguish it from other consciousnesses and from other doors and objects.
Tuy nhiên, nó được gọi là " ý giới" (manodhātu) để phân biệt với các thức khác, cũng như với các căn (dvāra) và đối tượng (ārammaṇa).
Manoviññāṇadhātūti pana viññāṇadhātuvisesanaṃ manogahaṇaṃ.
But in manoviññāṇadhātu, the term 'mano' is an adjective qualifying 'viññāṇadhātu'.
Còn từ "mano" trong ý thức giới (manoviññāṇadhātu) là để bổ nghĩa cho thức giới (viññāṇadhātu).
Dhātuvisesanatthe ca manoviññāṇaggahaṇe viññāṇavisesanaṃ dvārabhūtamanodassanamevāti dvārasamaññārahattā na manodhātūti vuccati.
And when 'manoviññāṇa' is used as an adjective for 'dhātu', the qualification of consciousness is simply the mind acting as the door, and thus, because it is worthy of the designation 'door', it is not called 'manodhātu'.
Và khi từ "manoviññāṇa" được dùng để bổ nghĩa cho giới (dhātu), thì từ "mano" chỉ là sự hiển bày của ý (mano) làm căn (dvāra), và do đó nó không được gọi là ý giới (manodhātu) vì nó xứng đáng với tên gọi căn.
Tañhi manodvārantogadhaṃ, na ca dassanādipurecarānucaranti manaso viññāṇadhātu, manaso viññāṇanti ca manodvārasamaññārahaṃ, savisesañca tassa mananakiccaṃ, viññāṇakiccañcāti mattasaddassa lopamantarena ‘‘manoviññāṇa’’nti, nijjīvabhāvavibhāvanatthaṃ ‘‘manoviññāṇadhātū’’ti ca vuccatīti.
For that* is immersed within the mind-door, and it is not the forerunner or follower of seeing and so on; and it is the consciousness of the mind, and therefore worthy of the designation 'mind-door'; and its function of mental processing is specific, as is its function of consciousness. Therefore, it is called "mind-consciousness" (manoviññāṇa) without the elision of the word matta, and "mind-consciousness-element" (manoviññāṇadhātu) to indicate its non-living nature.
Thật vậy, thức đó nằm trong ý môn (manodvāra), và nó không phải là tiền hành hay hậu hành của sự thấy và các thức khác. Và thức của ý, tức là thức của ý môn, xứng đáng với tên gọi ý môn; và chức năng ý niệm của nó là đặc biệt, và chức năng thức của nó cũng vậy, nên nó được gọi là "ý thức" (manoviññāṇa) mà không lược bỏ từ "matta", và được gọi là "ý thức giới" (manoviññāṇadhātu) để biểu thị bản chất vô sinh của nó.
Sallamiva sūlamiva tividhadukkhatāsamāyogato daṭṭhabbo.
It should be seen like an arrow, like a stake, due to being constantly connected with the three kinds of suffering.
Nên được xem như mũi tên (salla) hoặc cây cọc (sūla) do sự kết hợp với ba loại khổ (dukkhatā).
Vedanāsallasūlayogāti vedanāsaṅkhātasallasūlayogato.
Connected with the arrow and stake of feeling means connected with the arrow and stake that is feeling itself.
Sự kết hợp với mũi tên và cây cọc của thọ (vedanā) là do sự kết hợp với mũi tên và cây cọc được gọi là thọ.
Āturā viyāti tena āturibhūtā puggalā viya.
Like the sick means like persons afflicted by that, made sick by it.
Như những người bệnh là như những người bị bệnh bởi cái đó.
Āsāyeva dukkhaṃ āsādukkhaṃ, āsāvighātaṃ dukkhaṃ vā.
Desire itself is suffering, hence suffering of desire, or the suffering of frustrated desire.
Hy vọng (āsā) chính là khổ, đó là khổ của hy vọng (āsādukkhaṃ), hay sự thất vọng (āsāvighāta) là khổ.
Saññā hi asubhādikampi subhādito sajjānantī āsaṃ, tassā ca vighātaṃ āsīsitasubhādiasiddhiyā janetīti.
For perception, by apprehending even the impure as pure and so on, generates desire; and through the non-attainment of the desired pure object, it generates the frustration of that desire.
Thật vậy, tưởng (saññā) khi nhận thức ngay cả những điều không đẹp (asubha) là đẹp, thì nó tạo ra hy vọng, và sự thất vọng của hy vọng đó khi những điều đẹp được mong muốn không thành hiện thực.
Vanamigo tiṇapurisaṃ purisoti gaṇhanto ayathābhūccanimittaggāhako, tathā saññāpīti āha ‘‘vanamigo viyā’’ti.
The forest deer, taking a man made of grass to be a man, apprehends an untrue sign; so too does perception, therefore he says, “like a forest deer.”
Con thú rừng (vanamiga) nhận lầm hình nộm cỏ là người, nên nó là kẻ nắm giữ dấu hiệu không đúng sự thật (ayathābhūccanimittaggāhako); cũng vậy là tưởng, nên nói "như con thú rừng".
Kammapadhānā saṅkhārāti ‘‘paṭisandhiyaṃ pakkhipanato’’tiādi vuttaṃ.
Formations are predominant through kamma, thus it is said: “by casting into rebirth,” and so on.
Các hành (saṅkhāra) chủ yếu là nghiệp (kamma), nên đã nói "do đưa vào tái sinh" và các điều tương tự.
Jātidukkhānubandhatoti attanā nibbattiyamānena jātidukkhena anubandhatā.
Due to being followed by the suffering of birth means being followed by the suffering of birth which is itself brought about.
Do sự liên kết với khổ của sinh (jātidukkhānubandhato) là do sự liên kết với khổ của sinh do chính nó tạo ra.
Bhavapaccayā jāti hi jātidukkhanti.
For birth, conditioned by existence, is the suffering of birth.
Thật vậy, sinh (jāti) do duyên hữu (bhava) là khổ của sinh.
Padumaṃ viya dissamānaṃ khuracakkaṃ viya rūpampi itthiādibhāvena dissamānaṃ nānāvidhupaddavaṃ janeti.
Just as a lotus appears, but a razor-wheel also appears, so too does matter, appearing in the form of woman, etc., generate various dangers.
Sắc (rūpa) cũng vậy, khi xuất hiện như hoa sen (paduma) hay như bánh xe dao (khuracakka), khi xuất hiện dưới dạng phụ nữ và các dạng khác, nó tạo ra nhiều loại tai họa khác nhau.
Sabbe anatthā rāgādayo, jātiādayo ca visayabhūtā, anupasantā, sappaṭibhayā cāti.
All unwholesome things are greed and so on, and birth and so on are objects that are unpacified and full of danger.
Tất cả những điều bất lợi (anattha) là tham (rāga) và các phiền não khác, và sinh (jāti) và các khổ khác là đối tượng, không an tịnh, và đáng sợ.
Tappaṭipakkhabhūtattā asaṅkhatā dhātu amatādito daṭṭhabbā.
Due to being contrary to these, the unconditioned element should be seen as the deathless and so on.
Do bản chất đối lập với những điều bất lợi đó, giới vô vi (asaṅkhatā dhātu) cần được xem là bất tử (amata) và các điều tương tự.
Vavatthānābhāvo ‘‘idameva imassa ārammaṇa’’nti niyamābhāvo, tena yathā araññamakkaṭo kenaci anivārito gahitaṃ ekaṃ rukkhasākhaṃ muñcitvā aññaṃ gaṇhāti, tampi muñcitvā aññanti katthaci anavaṭṭhito paribbhamati, evaṃ gahitaṃ ekaṃ ārammaṇaṃ muñcitvā aññaṃ, tampi muñcitvā aññanti anavaṭṭhitatā, ārammaṇaṃ aggahetvā pavattituṃ asamatthatā ca makkaṭasamānatāti dasseti.
Absence of determination means the absence of the rule “this indeed is the object of this.” Thus, just as a monkey in a forest, unrestrained by anyone, releases one tree branch it held and grasps another, and releasing that, grasps another, wandering about without settling anywhere; so too, releasing one object it grasped and grasping another, and releasing that, grasping another, it shows unsteadiness, and also the inability to proceed without grasping an object, being similar to a monkey.
Không có sự phân định (vavatthānābhāvo) là không có quy tắc "đây chính là đối tượng của cái này"; do đó, giống như một con khỉ rừng không bị ai cản trở, buông một cành cây đã nắm rồi nắm lấy cành khác, lại buông cành đó rồi nắm lấy cành khác, cứ thế lang thang không dừng ở đâu cả; cũng vậy, tâm không dừng lại, buông một đối tượng đã nắm rồi nắm lấy đối tượng khác, lại buông đối tượng đó rồi nắm lấy đối tượng khác, và không có khả năng hoạt động mà không nắm giữ đối tượng, điều đó cho thấy sự tương đồng với con khỉ.
Aṭṭhivedhaviddhopi uppathaṃ anugacchanto duṭṭhasso assakhaḷuṅko.
Even if pierced by a bone-piercing weapon, the unruly horse that goes astray is a vicious colt.
Dù bị đâm xuyên xương (aṭṭhivedhaviddhopi) nhưng vẫn đi lạc đường, con ngựa dữ đó là con ngựa bất kham (assakhaḷuṅko).
Yatthakāmanipātitoti yattha katthaci icchitārammaṇe nipātibhāvato.
Falling anywhere one desires means falling habitually on any desired object, anywhere.
Do rơi vào bất cứ nơi nào mong muốn (yatthakāmanipātito) là do có thói quen rơi vào bất cứ đối tượng mong muốn nào.
Nānāvesadhārī raṅganaṭo.
A stage actor is one who assumes various disguises.
Diễn viên sân khấu (raṅganaṭo) là người mặc nhiều loại trang phục khác nhau.