Table of Contents

⮲

Buddhavaṃsapāḷi

Edit
1036

5. Maṅgalabuddhavaṃso

5. The Chronicle of Maṅgala Buddha

5. Phật sử Đức Mangala

1037
1.
1.
1.
1038
Koṇḍaññassa aparena, maṅgalo nāma nāyako;
After Koṇḍañña, the leader named Maṅgala,
Sau Đức Phật Koṇḍañña, có một vị Đạo Sư tên là Mangala;
1039
Tamaṃ loke nihantvāna, dhammokkamabhidhārayi.
dispelling the darkness in the world, held aloft the lamp of the Dhamma.
Ngài đã diệt trừ bóng tối trong thế gian và thắp sáng ngọn đuốc Chánh pháp.
1040
2.
2.
2.
1041
Atulāsi pabhā tassa, jinehaññehi uttariṃ;
Unequalled was his radiance, surpassing that of other Jinas;
Hào quang của Ngài là vô song, vượt trội hơn các Đức Phật khác;
1042
Candasūriyapabhaṃ hantvā, dasasahassī virocati.
overcoming the light of the moon and sun, it illuminates the ten-thousand-world system.
Ngài đã xua tan ánh sáng của mặt trăng và mặt trời, chiếu sáng mười ngàn thế giới.
1043
3.
3.
3.
1044
Sopi buddho pakāsesi, caturo saccavaruttame;
That Buddha also proclaimed the four excellent, supreme truths;
Đức Phật ấy đã thuyết giảng Tứ Diệu Đế tối thượng;
1045
Te te saccarasaṃ pītvā, vinodenti mahātamaṃ.
drinking the taste of those truths, they dispel the great darkness.
Những người ấy, sau khi nếm hương vị Chân lý, đã xua tan bóng tối vĩ đại.
1046
4.
4.
4.
1047
Patvāna bodhimatulaṃ, paṭhame dhammadesane;
Having attained the unequalled Bodhi, at the first teaching of the Dhamma,
Sau khi đạt được giác ngộ vô song, trong lần thuyết pháp đầu tiên;
1048
Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
there was a realization of the Dhamma for one hundred thousand koṭis.
Một trăm ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ Chánh pháp.
1049
5.
5.
5.
1050
Surindadevabhavane, buddho dhammamadesayi;
In the abode of the deva Surinda, the Buddha taught the Dhamma;
Đức Phật đã thuyết pháp tại cung điện của chư Thiên Indra;
1051
Tadā koṭisahassānaṃ* , dutiyo samayo ahu.
then, for one thousand koṭis, the second realization occurred.
Khi ấy, một ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ lần thứ hai.
1052
6.
6.
6.
1053
Yadā sunando cakkavattī, sambuddhaṃ upasaṅkami;
When the universal monarch Sunanda approached the Sambuddha,
Khi vị Chuyển Luân Vương Sunanda đến gặp Đức Phật Toàn Giác;
1054
Tadā āhani sambuddho, dhammabheriṃ varuttamaṃ.
then the Sambuddha sounded the excellent, supreme drum of the Dhamma.
Khi ấy, Đức Phật Toàn Giác đã gióng lên tiếng trống Chánh pháp tối thượng.
1055
7.
7.
7.
1056
Sunandassānucarā janatā, tadāsuṃ navutikoṭiyo;
The people in Sunanda’s retinue at that time were ninety koṭis;
Khi ấy, chín mươi triệu người là tùy tùng của Sunanda;
1057
Sabbepi te niravasesā, ahesuṃ ehi bhikkhukā.
all of them, without exception, became ‘ehi-bhikkhus’.
Tất cả họ, không còn sót lại, đều trở thành các vị Tỳ-kheo "Ehi Bhikkhu".
1058
8.
8.
8.
1059
Sannipātā tayo āsuṃ, maṅgalassa mahesino;
There were three assemblies for the Great Sage Maṅgala;
Có ba cuộc hội họp của các vị A-la-hán dưới thời Đức Mangala, bậc Đại hiền;
1060
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo.
the first gathering was of one hundred thousand koṭis.
Cuộc hội họp đầu tiên có một trăm ngàn triệu vị.
1061
9.
9.
9.
1062
Dutiyo koṭisatasahassānaṃ, tatiyo navutikoṭinaṃ;
The second was of one hundred thousand koṭis, the third of ninety koṭis;
Cuộc hội họp thứ hai có một trăm ngàn triệu vị, cuộc thứ ba có chín mươi triệu vị;
1063
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, tadā āsi samāgamo.
such was the gathering then of the stainless destroyers of the cankers.
Đó là cuộc hội họp của các bậc A-la-hán vô nhiễm, đã đoạn trừ các lậu hoặc.
1064
10.
10.
10.
1065
Ahaṃ tena samayena, surucī nāma brāhmaṇo;
At that time, I was a brahmin named Suruci,
Khi ấy, tôi là một Bà-la-môn tên là Suruci;
1066
Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū.
a reciter and master of the mantras, a master of the three Vedas.
Tôi là người học hỏi, ghi nhớ các thần chú, thông thạo ba bộ Veda.
1067
11.
11.
11.
1068
Tamahaṃ upasaṅkamma, saraṇaṃ gantvāna satthuno;
Approaching him and going for refuge to the Teacher,
Tôi đã đến gần, quy y bậc Đạo Sư;
1069
Sambuddhappamukhaṃ saṅghaṃ, gandhamālena pūjayiṃ;
I honored the Saṅgha, headed by the Sambuddha, with perfumes and garlands;
Tôi đã cúng dường Tăng đoàn do Đức Phật Toàn Giác dẫn đầu bằng hương hoa;
1070
Pūjetvā gandhamālena, gavapānena tappayiṃ.
having honored them with perfumes and garlands, I satisfied them with a drink of milk.
Sau khi cúng dường bằng hương hoa, tôi đã dâng cúng sữa bò.
1071
12.
12.
12.
1072
Sopi maṃ buddho byākāsi, maṅgalo dvipaduttamo;
That Buddha, Maṅgala, the best of bipeds, also made a prophecy about me,
Đức Phật Mangala, bậc tối thượng trong loài người, đã thọ ký cho tôi;
1073
‘‘Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“In an incalculable number of aeons from now, this one will become a Buddha.
“Trong một kiếp không thể đếm được, vị này sẽ thành Phật.
1074
13.
13.
13.
1075
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having striven the striving… and so on… we will be face to face with this one.”
“Sau khi tinh tấn tu hành…pe… chúng ta sẽ gặp mặt vị ấy.”
1076
14.
14.
14.
1077
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words as well, I gladdened my mind even more;
Sau khi nghe lời ấy, tôi càng thêm hoan hỷ trong tâm;
1078
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasa pāramipūriyā.
I further resolved upon the practice to fulfill the ten perfections.
Tôi đã kiên quyết thực hành thêm các hạnh Ba-la-mật để hoàn thành mười Ba-la-mật.
1079
15.
15.
15.
1080
Tadā pītimanubrūhanto, sambodhivarapattiyā;
Then, cultivating joy for the attainment of supreme enlightenment,
Khi ấy, tôi đã tăng trưởng niềm hoan hỷ, với mong muốn đạt được giác ngộ tối thượng;
1081
Buddhe datvāna maṃ gehaṃ, pabbajiṃ tassa santike.
having given my home to the Buddha, I went forth in his presence.
Sau khi dâng cúng nhà cửa cho Đức Phật, tôi đã xuất gia dưới sự hướng dẫn của Ngài.
1082
16.
16.
16.
1083
Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
The Suttanta and the Vinaya, the nine-fold teaching of the Master;
Cả Kinh tạng và Luật tạng, giáo pháp chín chi phần của bậc Đạo Sư;
1084
Sabbaṃ pariyāpuṇitvā, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
having learned it all, I beautified the Jina’s Dispensation.
Tôi đã học thuộc tất cả và làm rạng danh giáo pháp của Đức Phật.
1085
17.
17.
17.
1086
Tatthappamatto viharanto, brahmaṃ bhāvetva bhāvanaṃ;
Dwelling there diligently, having developed the sublime development,
An trú không phóng dật tại đó, sau khi tu tập các pháp Phạm trú;
1087
Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokamagacchahaṃ.
and having gone to the perfection of the higher knowledges, I went to the Brahma-world.
Tôi đã đạt đến sự viên mãn của các thắng trí và đã đi đến cõi Phạm thiên.
1088
18.
18.
18.
1089
Uttaraṃ nāma nagaraṃ, uttaro nāma khattiyo;
The city was named Uttara, the khattiya was named Uttara;
Thành phố tên là Uttara, vị vua cha tên là Uttara;
1090
Uttarā nāma janikā, maṅgalassa mahesino.
the mother of the great sage Maṅgala was named Uttarā.
Vị mẫu hậu tên là Uttarā, của Đức Mangala, bậc Đại hiền.
1091
19.
19.
19.
1092
Navavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For ninety thousand years, he lived in the household;
Ngài đã sống trong gia đình chín ngàn năm;
1093
Yasavā sucimā sirīmā, tayo pāsādamuttamā.
Yasavā, Sucimā, and Sirimā were the three supreme palaces.
Ba cung điện tối thượng là Yasavā, Sucimā và Sirīmā.
1094
20.
20.
20.
1095
Samatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
Thirty thousand women, beautifully adorned;
Ba mươi ngàn mỹ nữ được trang điểm;
1096
Yasavatī nāma nārī, sīvalo nāma atrajo.
his wife was named Yasavatī, his son was named Sīvala.
Người vợ tên là Yasavatī, con trai tên là Sīvala.
1097
21.
21.
21.
1098
Nimitte caturo disvā, assayānena nikkhami;
Seeing the four signs, he departed by horse-drawn chariot;
Sau khi thấy bốn điềm báo, Ngài đã xuất gia bằng xe ngựa;
1099
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
for a full eight months, the Jina strove the striving.
Đức Phật đã tinh tấn tu hành không thiếu tám tháng.
1100
22.
22.
22.
1101
Brahmunā yācito santo, maṅgalo nāma nāyako;
Requested by Brahmā, the leader named Maṅgala,
Được Phạm thiên thỉnh cầu, Đức Mangala, bậc Đạo Sư;
1102
Vatti cakkaṃ mahāvīro, vane sirīvaruttame.
the great hero, turned the wheel in the supreme, excellent Sirīvara forest.
Đức Đại Hùng đã chuyển bánh xe Chánh pháp trong khu rừng Sirīvaruttama.
1103
23.
23.
23.
1104
Sudevo dhammaseno ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Sudeva and Dhammasena were the chief disciples;
Sudeva và Dhammasena là hai vị Thượng thủ đệ tử;
1105
Pālito nāmupaṭṭhāko, maṅgalassa mahesino.
the attendant of the great sage Maṅgala was named Pālita.
Vị thị giả tên là Pālita, của Đức Mangala, bậc Đại hiền.
1106
24.
24.
24.
1107
Sīvalā ca asokā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Sīvalā and Asokā were the chief female disciples;
Sīvalā và Asokā là hai vị Thượng thủ Ni đệ tử;
1108
Bodhi tassa bhagavato, nāgarukkhoti vuccati.
the Bodhi tree of that Fortunate One is called the Nāga tree.
Cây Bồ-đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Nāgarukkha (cây Na-già).
1109
25.
25.
25.
1110
Nando ceva visākho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Nanda and Visākha were the chief male patrons;
Nanda và Visākha là hai vị thị giả chính;
1111
Anulā ceva sutanā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Anulā and Sutanā were the chief female patrons.
Anulā và Sutanā là hai vị nữ thị giả chính.
1112
26.
26.
26.
1113
Aṭṭhāsīti ratanāni, accuggato mahāmuni;
The great sage was eighty-eight cubits in height;
Đức Đại Hiền ấy cao tám mươi tám cubit;
1114
Tato niddhāvatī raṃsī, anekasatasahassiyo.
from him emanated rays numbering many hundreds of thousands.
Từ Ngài phát ra hàng trăm ngàn tia sáng.
1115
27.
27.
27.
1116
Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;
The life span at that time was ninety thousand years;
Tuổi thọ lúc bấy giờ là chín mươi ngàn năm;
1117
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
remaining for that long, he ferried many people across.
Ngài an trụ trong khoảng thời gian ấy, đã cứu độ vô số chúng sinh.
1118
28.
28.
28.
1119
Yathāpi sāgare ūmī, na sakkā tā gaṇetuye;
Just as the waves in the ocean cannot be counted,
Như những con sóng trên đại dương không thể đếm được;
1120
Tatheva sāvakā tassa, na sakkā te gaṇetuye.
so too his disciples cannot be counted.
Cũng vậy, các đệ tử của Ngài không thể đếm được.
1121
29.
29.
29.
1122
Yāva aṭṭhāsi sambuddho, maṅgalo lokanāyako;
For as long as the Perfectly Enlightened One, Maṅgala, the world leader, remained,
Trong suốt thời gian Đức Mangala, bậc Đạo Sư của thế gian, còn an trụ;
1123
Na tassa sāsane atthi, sakilesamaraṇaṃ* tadā.
at that time, in his Dispensation, there was no death with defilements.
Khi ấy, trong giáo pháp của Ngài, không có sự chết với phiền não.
1124
30.
30.
30.
1125
Dhammokkaṃ dhārayitvāna, santāretvā mahājanaṃ;
Having held aloft the lamp of the Dhamma and ferried the great populace across,
Sau khi thắp sáng ngọn đuốc Chánh pháp, và cứu độ đại chúng;
1126
Jalitvā dhūmaketūva, nibbuto so mahāyaso.
having blazed like a comet, he of great fame was extinguished.
Đức Đại Danh ấy đã nhập Niết-bàn, như một cột khói đã cháy hết.
1127
31.
31.
31.
1128
Saṅkhārānaṃ sabhāvatthaṃ, dassayitvā sadevake;
Having shown the true nature of conditioned things to the world with its devas,
Sau khi chỉ ra bản chất của các hành cho chư Thiên và loài người;
1129
Jalitvā aggikkhandhova, sūriyo atthaṅgato yathā.
having blazed like a mass of fire, just as the sun has set.
Ngài đã nhập Niết-bàn như một khối lửa đã cháy hết, như mặt trời đã lặn.
1130
32.
32.
32.
1131
Uyyāne vassare nāma, buddho nibbāyi maṅgalo;
The Buddha Maṅgala attained Nibbāna in the park named Vassara;
Đức Phật Mangala đã nhập Niết-bàn tại khu vườn tên là Vassara;
1132
Tatthevassa jinathūpo, tiṃsayojanamuggatoti.
there itself the Jina’s thūpa stands thirty yojanas high.
Chính tại đó, bảo tháp của Đức Phật cao ba mươi do-tuần.
1133

6. Sumanabuddhavaṃso

The Chronicle of the Buddha Sumana

6. Phật sử Đức Sumana

1134
1.
1.
1.
1135
Maṅgalassa aparena, sumano nāma nāyako;
After Maṅgala, a leader named Sumana,
Sau Đức Phật Mangala, có một vị Đạo Sư tên là Sumana;
1136
Sabbadhammehi asamo, sabbasattānamuttamo.
unequalled in all dhammas, supreme among all beings.
Ngài là vô song trong tất cả các pháp, tối thượng trong tất cả chúng sinh.
1137
2.
2.
2.
1138
Tadā amatabheriṃ so, āhanī mekhale pure;
At that time, he sounded the drum of the deathless in the city of Mekhala,
Khi ấy, Ngài đã gióng lên tiếng trống bất tử tại thành phố Mekhala;
1139
Dhammasaṅkhasamāyuttaṃ, navaṅgaṃ jinasāsanaṃ.
the nine-fold Dispensation of the Jina, endowed with the conch of the Dhamma.
Giáo pháp chín chi phần của Đức Phật, kết hợp với tiếng tù và Chánh pháp.
1140
3.
3.
3.
1141
Nijjinitvā kilese so, patvā sambodhimuttamaṃ;
Having conquered the defilements and attained supreme enlightenment,
Sau khi chiến thắng các phiền não, và đạt được giác ngộ tối thượng;
1142
Māpesi nagaraṃ satthā, saddhammapuravaruttamaṃ.
the Teacher created a city, the supreme, excellent city of the true Dhamma.
Bậc Đạo Sư đã tạo ra thành phố tối thượng của Chánh pháp.
1143
4.
4.
4.
1144
Nirantaraṃ akuṭilaṃ, ujuṃ vipulavitthataṃ;
Unbroken, uncrooked, straight, vast and wide,
Không gián đoạn, không quanh co, thẳng thắn, rộng lớn và bao la;
1145
Māpesi so mahāvīthiṃ, satipaṭṭhānavaruttamaṃ.
he created a great highway, the supreme, excellent establishments of mindfulness.
Ngài đã tạo ra con đường vĩ đại tối thượng của Tứ Niệm Xứ.
1146
5.
5.
5.
1147
Phale cattāri sāmaññe, catasso paṭisambhidā;
The four fruits of recluseship, the four analytical knowledges,
Bốn Thánh quả, bốn Tuệ phân tích;
1148
Chaḷabhiññāṭṭhasamāpattī, pasāresi tattha vīthiyaṃ.
the six higher knowledges and the eight attainments, he spread them out on that highway.
Sáu Thắng trí và tám Thiền định đã được Ngài thiết lập trên con đường ấy.
1149
6.
6.
6.
1150
Ye appamattā akhilā, hirivīriyehupāgatā;
Those who are diligent, free from hindrances, and endowed with moral shame and energy,
Những người không phóng dật, không có chướng ngại, đầy hổ thẹn và tinh tấn;
1151
Te te ime guṇavare, ādiyanti yathā sukhaṃ.
they take up these excellent qualities with ease.
Những người ấy đã thọ nhận những phẩm chất cao quý này một cách an lạc.
1152
7.
7.
7.
1153
Evametena yogena, uddharanto mahājanaṃ;
In this way, by this method, uplifting the great populace,
Bằng phương pháp này, Ngài đã cứu độ đại chúng;
1154
Bodhesi paṭhamaṃ satthā, koṭisatasahassiyo.
the Teacher first awakened one hundred thousand koṭis.
Bậc Đạo Sư đã giác ngộ một trăm ngàn triệu chúng sinh lần đầu tiên.
1155
8.
8.
8.
1156
Yamhi kāle mahāvīro, ovadī titthiye gaṇe;
At the time when the great hero instructed the assembly of heretics,
Vào thời điểm Đức Đại Hùng quở trách các nhóm ngoại đạo;
1157
Koṭisahassābhisamiṃsu* , dutiye dhammadesane.
there was a second realization for one thousand koṭis at that Dhamma teaching.
Một ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ trong lần thuyết pháp thứ hai.
1158
9.
9.
9.
1159
Yadā devā manussā ca, samaggā ekamānasā;
When devas and humans, united with a single mind,
Khi chư Thiên và loài người, đồng lòng nhất trí;
1160
Nirodhapañhaṃ pucchiṃsu, saṃsayañcāpi mānasaṃ.
asked the question on cessation and the doubt in their minds,
Đã hỏi về vấn đề diệt trừ và cả những nghi ngờ trong tâm.
1161
10.
10.
10.
1162
Tadāpi dhammadesane, nirodhaparidīpane;
then too, at the Dhamma teaching, in the exposition of cessation,
Khi ấy, trong lần thuyết pháp, khi giải thích về sự diệt trừ;
1163
Navutikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
there was a third realization for ninety thousand koṭis.
Chín mươi ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ lần thứ ba.
1164
11.
11.
11.
1165
Sannipātā tayo āsuṃ, sumanassa mahesino;
There were three assemblies for the great sage Sumana,
Có ba cuộc hội họp của các vị A-la-hán dưới thời Đức Sumana, bậc Đại hiền;
1166
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các bậc A-la-hán vô nhiễm, đã đoạn trừ các lậu hoặc, với tâm an tịnh và kiên định.
1167
12.
12.
12.
1168
Vassaṃvutthassa bhagavato, abhighuṭṭhe pavāraṇe;
When the Pavāraṇā of the Blessed One, who had completed the rains-residence, was proclaimed;
Khi Đức Thế Tôn đã an cư mùa mưa và lễ Tự tứ được công bố;
1169
Koṭisatasahassehi, pavāresi tathāgato.
The Tathāgata performed the Pavāraṇā with one hundred thousand crores.
Đức Như Lai đã Tự tứ với một trăm ngàn triệu vị A-la-hán.
1170
13.
13.
13.
1171
Tatoparaṃ sannipāte, vimale kañcanapabbate;
After that, at another time, at the assembly on the pure Golden Mountain;
Sau đó, trong cuộc hội họp thứ hai, trên núi vàng vô nhiễm;
1172
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
There was a second gathering of ninety thousand crores.
Chín mươi ngàn triệu vị A-la-hán đã hội họp.
1173
14.
14.
14.
1174
Yadā sakko devarājā, buddhadassanupāgami;
When Sakka, king of the devas, came to see the Buddha;
Khi Sakka, vua của chư Thiên, đến chiêm bái Đức Phật;
1175
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo.
There was a third gathering of eighty thousand crores.
Tám mươi ngàn triệu vị A-la-hán đã hội họp lần thứ ba.
1176
15.
15.
15.
1177
Ahaṃ tena samayena, nāgarājā mahiddhiko;
At that time, I was a Nāga king of great psychic power;
Khi ấy, tôi là một vị vua Nāga đại thần thông;
1178
Atulo nāma nāmena, ussannakusalasañcayo.
Atula was my name, one with an abundance of accumulated merit.
Tên là Atula, đã tích lũy vô số công đức.
1179
16.
16.
16.
1180
Tadāhaṃ nāgabhāvanā, nikkhamitvā sañātibhi;
Then, having left the Nāga realm with my kinsmen,
Khi ấy, tôi cùng với quyến thuộc đã rời khỏi cõi Nāga;
1181
Nāgānaṃ dibbaturiyehi, sasaṅghaṃ jinamupaṭṭhahiṃ.
I attended upon the Jina and his Saṅgha with the celestial music of the Nāgas.
Và đã phụng sự Đức Phật cùng Tăng đoàn bằng âm nhạc thần thánh của Nāga.
1182
17.
17.
17.
1183
Koṭisatasahassānaṃ, annapānena tappayiṃ;
I satisfied one hundred thousand crores with food and drink;
Tôi đã dâng cúng thức ăn và đồ uống cho một trăm ngàn triệu vị A-la-hán;
1184
Paccekadussayugaṃ datvā, saraṇaṃ tamupāgamiṃ.
Having given a pair of robes to each one, I went to them for refuge.
Sau khi dâng cúng mỗi vị một đôi y, tôi đã quy y Ngài.
1185
18.
18.
18.
1186
Sopi maṃ buddho byākāsi, sumano lokanāyako;
That Buddha Sumana, the leader of the world, also made a prophecy about me:
Đức Phật Sumana, bậc Đạo Sư của thế gian, đã thọ ký cho tôi;
1187
‘‘Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“In an immeasurable number of aeons from now, this one will become a Buddha.
“Trong một kiếp không thể đếm được, vị này sẽ thành Phật.
1188
19.
19.
19.
1189
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having striven in the striving… and so on… we shall be in the presence of this one.”
“Sau khi tinh tấn tu hành…pe… chúng ta sẽ gặp mặt vị ấy.”
1190
20.
20.
20.
1191
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Hearing his words, I further gladdened my mind;
Nghe lời dạy của Ngài, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
1192
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a higher practice to fulfil the ten perfections.
Tôi kiên quyết giữ thêm giới hạnh để viên mãn mười Ba-la-mật.
1193
21.
21.
21.
1194
Nagaraṃ mekhalaṃ nāma* , sudatto nāma khattiyo;
The city was named Mekhalā, the khattiya was named Sudatta;
Có thành tên Mekhala, vị vua tên Sudatta;
1195
Sirimā nāma janikā, sumanassa mahesino.
The mother of the great sage Sumana was named Sirimā.
Mẹ là Sirimā, của đức Sumanassa Đại Hiền.
1196
22.
22.
22.
1197
Navavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For nine thousand years he dwelt in the home;
Ngài sống trong gia đình chín ngàn năm;
1198
Cando sucando vaṭaṃso ca, tayo pāsādamuttamā.
Canda, Sucanda, and Vaṭaṃsa were the three excellent palaces.
Cando, Sucando và Vaṭaṃso là ba cung điện tối thượng.
1199
23.
23.
23.
1200
Tesaṭṭhisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were sixty-three hundred thousand women, beautifully adorned;
Sáu mươi ba vạn phụ nữ được trang điểm;
1201
Vaṭaṃsikā nāma nārī, anūpamo nāma atrajo.
The chief consort was named Vaṭaṃsikā, the son was named Anūpama.
Người vợ là Vaṭaṃsikā, con trai tên Anūpama.
1202
24.
24.
24.
1203
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
Seeing the four signs, he went forth on an elephant;
Thấy bốn điềm báo, Ngài xuất gia bằng xe voi;
1204
Anūnadasamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
For a full ten months, the Jina strove in the striving.
Đức Jinassa đã tinh tấn trong mười tháng trọn vẹn.
1205
25.
25.
25.
1206
Brahmunā yācito santo, sumano lokanāyako;
Requested by Brahmā, the serene Sumana, leader of the world,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, đức Sumanassa, bậc Đạo Sư của thế gian;
1207
Vatti cakkaṃ mahāvīro, mekhale puramuttame.
The great hero, turned the wheel in the excellent city of Mekhalā.
Đấng Đại Anh Hùng đã chuyển Pháp Luân tại thành Mekhala tối thượng.
1208
26.
26.
26.
1209
Saraṇo bhāvitatto ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Saraṇa and Bhāvitatta were the chief disciples;
Saraṇa và Bhāvitatta là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
1210
Udeno nāmupaṭṭhāko, sumanassa mahesino.
The attendant of the great sage Sumana was named Udena.
Udena là thị giả của đức Sumanassa Đại Hiền.
1211
27.
27.
27.
1212
Soṇā ca upasoṇā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Soṇā and Upasoṇā were the chief female disciples;
Soṇā và Upasoṇā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
1213
Sopi buddho amitayaso, nāgamūle abujjhatha.
That Buddha of immeasurable fame awakened at the foot of a Nāga tree.
Vị Phật ấy, với danh tiếng vô lượng, đã giác ngộ dưới cội cây Nāga.
1214
28.
28.
28.
1215
Varuṇo ceva saraṇo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Varuṇa and Saraṇa were the chief male patrons;
Varuṇa và Saraṇa là hai vị Thượng Thủ Thị Giả nam;
1216
Cālā ca upacālā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Cālā and Upacālā were the chief female patrons.
Cālā và Upacālā là hai vị Thượng Thủ Thị Giả nữ.
1217
29.
29.
29.
1218
Uccattanena* so buddho, navutihatthamuggato;
That Buddha was ninety cubits tall in height;
Vị Phật ấy, với chiều cao chín mươi cubit;
1219
Kañcanagghiyasaṅkāso, dasasahassī virocati.
Like a golden pillar, he illuminated the ten-thousand-fold world system.
Rực rỡ như cột vàng quý giá, chiếu sáng khắp mười ngàn thế giới.
1220
30.
30.
30.
1221
Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;
The life span at that time was ninety thousand years;
Chín mươi ngàn năm là tuổi thọ của Ngài;
1222
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Living for that long, he ferried many people across.
Trong suốt thời gian ấy, Ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
1223
31.
31.
31.
1224
Tāraṇīye tārayitvā, bodhanīye ca bodhayi;
Having ferried across those who could be ferried, and awakened those who could be awakened,
Ngài đã cứu độ những người đáng được cứu độ, đã giác ngộ những người đáng được giác ngộ;
1225
Parinibbāyi sambuddho, uḷurājāva atthami.
The Fully Enlightened One attained Parinibbāna, like the king of stars setting.
Đức Sambuddha đã nhập Niết Bàn, như vầng trăng lặn.
1226
32.
32.
32.
1227
Te ca khīṇāsavā bhikkhū, so ca buddho asādiso;
Those bhikkhus who were destroyers of the taints, and that peerless Buddha—
Những vị Tỳ-khưu đã tận diệt lậu hoặc ấy, và vị Phật vô song ấy;
1228
Atulappabhaṃ dassayitvā, nibbutā ye mahāyasā.
Having displayed an incomparable radiance, those of great fame have become extinguished.
Sau khi hiển lộ ánh sáng vô song, những bậc đại danh ấy đã nhập Niết Bàn.
1229
33.
33.
33.
1230
Tañca ñāṇaṃ atuliyaṃ, tāni ca atulāni ratanāni;
That incomparable knowledge, and those incomparable jewels;
Trí tuệ vô song ấy, và những châu báu vô song ấy;
1231
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All of that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả đều biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
1232
34.
34.
34.
1233
Sumano yasadharo buddho, aṅgārāmamhi nibbuto;
The glorious Buddha Sumana attained Nibbāna in the Aṅgārāma monastery;
Đức Phật Sumanassa, bậc giữ danh tiếng, đã nhập Niết Bàn tại Angārāma;
1234
Tattheva tassa jinathūpo, catuyojanamuggatoti.
There itself, the Jina's stūpa is four yojanas high.
Tháp của đức Jinassa ấy cao bốn dojana.
1235

7. Revatabuddhavaṃso

The Chronicle of the Seventh Buddha, Revata

7. Phật Sử Revata

1236
1.
1.
1.
1237
Sumanassa aparena, revato nāma nāyako;
After Sumana, there was a leader named Revata;
Sau đức Sumanassa, có bậc Đạo Sư tên Revata;
1238
Anūpamo asadiso, atulo uttamo jino.
An incomparable, peerless, unequalled, supreme Jina.
Vô song, không ai sánh bằng, vô lượng, đấng Jinassa tối thượng.
1239
2.
2.
2.
1240
Sopi dhammaṃ pakāsesi, brahmunā abhiyācito;
He too, having been requested by Brahmā, proclaimed the Dhamma,
Ngài cũng đã thuyết giảng Dhamma, được Phạm Thiên thỉnh cầu;
1241
Khandhadhātuvavatthānaṃ, appavattaṃ bhavābhave.
The analysis of aggregates and elements, which leads to the non-becoming in any state of existence.
Về sự phân biệt uẩn, giới, xứ, và sự không tái diễn trong các cõi sống.
1242
3.
3.
3.
1243
Tassābhisamayā tīṇi, ahesuṃ dhammadesane;
There were three realizations during his teaching of the Dhamma;
Có ba lần giác ngộ trong bài thuyết pháp của Ngài;
1244
Gaṇanāya na vattabbo, paṭhamābhisamayo ahu.
The first realization was beyond calculation.
Lần giác ngộ đầu tiên không thể đếm được.
1245
4.
4.
4.
1246
Yadā arindamaṃ rājaṃ* , vinesi revato muni;
When the sage Revata tamed King Arindama,
Khi đức Revata Muni đã giáo hóa vua Arindama;
1247
Tadā koṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
Then there was a second realization for one thousand crores.
Khi ấy, có lần giác ngộ thứ hai cho một ngàn vạn chúng sinh.
1248
5.
5.
5.
1249
Sattāhaṃ paṭisallānā, vuṭṭhahitvā narāsabho;
Having arisen from seven days of seclusion, the bull among men
Bậc tối thắng trong loài người, sau khi xuất khỏi sự độc cư bảy ngày;
1250
Koṭisataṃ naramarūnaṃ, vinesi uttame phale.
Tamed one hundred crores of humans and devas in the supreme fruit.
Đã giáo hóa một trăm triệu người và chư thiên đạt đến quả vị tối thượng.
1251
6.
6.
6.
1252
Sannipātā tayo āsuṃ, revatassa mahesino;
There were three assemblies for the great sage Revata,
Có ba cuộc hội họp của đức Revata Đại Hiền;
1253
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, suvimuttāna tādinaṃ.
Of those who had destroyed the taints, who were stainless, perfectly liberated, and steadfast.
Của các vị A-la-hán đã tận diệt lậu hoặc, không cấu uế, hoàn toàn giải thoát, và như vậy.
1254
7.
7.
7.
1255
Atikkantā gaṇanapathaṃ, paṭhamaṃ ye samāgatā;
Those who first assembled were beyond the path of calculation;
Những người đã đến đầu tiên, vượt ngoài sự tính toán;
1256
Koṭisatasahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
The second gathering was of one hundred thousand crores.
Cuộc hội họp thứ hai có một trăm ngàn vạn vị.
1257
8.
8.
8.
1258
Yopi* paññāya asamo, tassa cakkānuvattako;
He who was unequalled in wisdom, the follower of his wheel,
Vị ấy, vô song về trí tuệ, là người chuyển bánh xe Dhamma của Ngài;
1259
So tadā byādhito āsi, patto jīvitasaṃsayaṃ.
Was at that time afflicted with illness, having reached the point of death.
Khi ấy, vị ấy bị bệnh, tính mạng lâm nguy.
1260
9.
9.
9.
1261
Tassa gilānapucchāya, ye tadā upagatā munī;
The sages who then went to inquire about his illness—
Những vị đạo sĩ đã đến thăm hỏi bệnh tình của vị ấy;
1262
Koṭisahassā arahanto, tatiyo āsi samāgamo.
One thousand crores of Arahants—this was the third gathering.
Một ngàn vạn vị A-la-hán, đó là cuộc hội họp thứ ba.
1263
10.
10.
10.
1264
Ahaṃ tena samayena, atidevo nāma brāhmaṇo;
At that time, I was a brahmin named Atideva;
Khi ấy, tôi là một Bà-la-môn tên Atideva;
1265
Upagantvā revataṃ buddhaṃ, saraṇaṃ tassa gañchahaṃ.
Approaching the Buddha Revata, I went to him for refuge.
Sau khi đến gặp đức Phật Revata, tôi đã quy y Ngài.
1266
11.
11.
11.
1267
Tassa sīlaṃ samādhiñca, paññāguṇamanuttamaṃ;
His virtue, concentration, and the supreme quality of his wisdom,
Sau khi tán thán giới, định và phẩm chất trí tuệ vô thượng của Ngài tùy theo khả năng;
1268
Thomayitvā yathāthāmaṃ, uttarīyamadāsahaṃ.
Having praised according to my ability, I gave him my upper garment.
Tôi đã dâng y thượng cho Ngài.
1269
12.
12.
12.
1270
Sopi maṃ buddho byākāsi, revato lokanāyako;
That Buddha, Revata, the leader of the world, also made a prophecy about me:
Đức Phật Revata, bậc Đạo Sư của thế gian, cũng đã thọ ký cho tôi:
1271
‘‘Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“In an immeasurable eon from now, this one will become a Buddha.
“Vị này sẽ trở thành Phật trong một kiếp vô lượng.
1272
13.
13.
13.
1273
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having striven in the striving… and so on… we will be in the presence of this one.”
“Sau khi tinh tấn… (văn tắt)… chúng ta sẽ có mặt trước vị ấy.”
1274
14.
14.
14.
1275
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words, I further gladdened my mind;
Nghe lời dạy của Ngài, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
1276
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I resolved upon a higher practice to fulfill the ten perfections.
Tôi kiên quyết giữ thêm giới hạnh để viên mãn mười Ba-la-mật.
1277
15.
15.
15.
1278
Tadāpi taṃ buddhadhammaṃ, saritvā anubrūhayiṃ;
At that time too, remembering that Buddha-dhamma, I developed it;
Khi ấy, tôi cũng đã nhớ lại và phát triển Dhamma của chư Phật ấy;
1279
Āharissāmi taṃ dhammaṃ, yaṃ mayhaṃ abhipatthitaṃ.
I shall bring forth that Dhamma which is my aspiration.
Tôi sẽ đạt được Dhamma mà tôi hằng mong ước.
1280
16.
16.
16.
1281
Nagaraṃ sudhaññavatī nāma* , vipulo nāma khattiyo;
The city was named Sudhaññavatī, the khattiya was named Vipula;
Có thành tên Sudhaññavatī, vị vua tên Vipula;
1282
Vipulā nāma janikā, revatassa mahesino.
The mother of the great sage Revata was named Vipulā.
Mẹ là Vipulā, của đức Revata Đại Hiền.
1283
17.
17.
17.
1284
Cha ca vassasahassāni* , agāraṃ ajjha so vasi;
For six thousand years, he dwelt in the household;
Ngài sống trong gia đình sáu ngàn năm;
1285
Sudassano ratanagghi, āveḷo ca vibhūsito;
Sudassana, Ratanagghi, and Āveḷa, adorned,
Sudassana, Ratanagghi, Āveḷa được trang hoàng;
1286
Puññakammābhinibbattā, tayo pāsādamuttamā.
Were the three excellent palaces that arose through meritorious kamma.
Là ba cung điện tối thượng, do công đức tạo thành.
1287
18.
18.
18.
1288
Tettiṃsa ca sahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
Thirty-three thousand women, beautifully adorned;
Ba mươi ba ngàn phụ nữ được trang điểm;
1289
Sudassanā nāma nārī, varuṇo nāma atrajo.
The consort was named Sudassanā, the son was named Varuṇa.
Người vợ là Sudassanā, con trai tên Varuṇa.
1290
19.
19.
19.
1291
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
Seeing the four signs, he departed by chariot;
Thấy bốn điềm báo, Ngài xuất gia bằng xe ngựa;
1292
Anūnasattamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
For a full seven months, the Jina strove in the striving.
Đức Jinassa đã tinh tấn trong bảy tháng trọn vẹn.
1293
20.
20.
20.
1294
Brahmunā yācito santo, revato lokanāyako;
Requested by Brahmā, Revata, the leader of the world,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, đức Revata, bậc Đạo Sư của thế gian;
1295
Vatti cakkaṃ mahāvīro, varuṇārāme sirīghare.
The great hero set the Wheel in motion in the delightful Varuṇārāma.
Đấng Đại Anh Hùng đã chuyển Pháp Luân tại Varuṇārāma, ngôi nhà thanh tịnh.
1296
21.
21.
21.
1297
Varuṇo brahmadevo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Varuṇa and Brahmadeva were the chief disciples;
Varuṇa và Brahmadeva là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
1298
Sambhavo nāmupaṭṭhāko, revatassa mahesino.
The attendant of the great sage Revata was named Sambhava.
Sambhava là thị giả của đức Revata Đại Hiền.
1299
22.
22.
22.
1300
Bhaddā ceva subhaddā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Bhaddā and Subhaddā were the chief female disciples;
Bhaddā và Subhaddā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
1301
Sopi buddho asamasamo, nāgamūle abujjhatha.
That Buddha, peerless and unequalled, awakened at the foot of a Nāga tree.
Vị Phật ấy, vô song, đã giác ngộ dưới cội cây Nāga.
1302
23.
23.
23.
1303
Padumo kuñjaro ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā;
Paduma and Kuñjara were the chief male patrons;
Paduma và Kuñjara là hai vị Thượng Thủ Thị Giả nam;
1304
Sirīmā ceva yasavatī, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Sirīmā and Yasavatī were the chief female patrons.
Sirīmā và Yasavatī là hai vị Thượng Thủ Thị Giả nữ.
1305
24.
24.
24.
1306
Uccattanena so buddho, asītihatthamuggato;
That Buddha was eighty cubits tall in height;
Vị Phật ấy, với chiều cao tám mươi cubit;
1307
Obhāseti disā sabbā, indaketuva uggato.
He illuminated all directions, like the erected standard of Indra.
Chiếu sáng khắp mọi phương, như cột Indra dựng lên.
1308
25.
25.
25.
1309
Tassa sarīre nibbattā, pabhāmālā anuttarā;
Emanating from his body, an unsurpassed garland of light
Vầng hào quang vô thượng phát ra từ thân Ngài;
1310
Divā vā yadi vā rattiṃ, samantā pharati yojanaṃ.
Spread out for a yojana all around, whether by day or by night.
Dù ngày hay đêm, chiếu rọi một dojana xung quanh.
1311
26.
26.
26.
1312
Saṭṭhivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;
The lifespan at that time was sixty thousand years;
Sáu mươi ngàn năm là tuổi thọ của Ngài;
1313
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Remaining for that long, he ferried many people across.
Trong suốt thời gian ấy, Ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
1314
27.
27.
27.
1315
Dassayitvā buddhabalaṃ, amataṃ loke pakāsayaṃ;
Having displayed the power of a Buddha, making the deathless manifest in the world,
Sau khi hiển lộ sức mạnh của Phật, tuyên bố sự bất tử trong thế gian;
1316
Nibbāyi anupādāno, yathaggupādānasaṅkhayā.
He was extinguished without residue, just as a fire is with the exhaustion of its fuel.
Ngài đã nhập Niết Bàn không còn chấp thủ, như ngọn lửa đã cạn nhiên liệu.
1317
28.
28.
28.
1318
So ca kāyo ratananibho, so ca dhammo asādiso;
That body, like a jewel, and that Dhamma, incomparable;
Thân ấy như châu báu, Dhamma ấy vô song;
1319
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All of that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả đều biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
1320
29.
29.
29.
1321
Revato yasadharo buddho, nibbuto so mahāpure;
Revata, the glorious Buddha, was extinguished in the great city;
Đức Phật Revata, bậc giữ danh tiếng, đã nhập Niết Bàn tại thành lớn;
1322
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
His relics were widely dispersed in various places.
Xá lợi của Ngài được phân tán khắp nơi.
Next Page →

Settings