Table of Contents

⮲

Buddhavaṃsapāḷi

Edit
2644

23. Vessabhūbuddhavaṃso

23. The Chronicle of the Buddha Vessabhū

23. Phật Sử Đức Vessabhū

2645
1.
1.
1.
2646
Tattheva maṇḍakappamhi, asamo appaṭipuggalo;
In that very Maṇḍa-kappa, one who was unequaled, without a peer,
Cũng trong kiếp Maṇḍa ấy, một vị lãnh đạo thế gian vô song, không ai sánh bằng,
2647
Vessabhū nāma nāmena, loke uppajji nāyako* .
a leader named Vessabhū arose in the world.
Tên là Vessabhū, đã xuất hiện trên thế gian.
2648
2.
2.
2.
2649
Ādittaṃ vata rāgaggi, taṇhānaṃ vijitaṃ tadā;
The fire of passion was blazing, it was then the dominion of craving;
Lúc ấy, ngọn lửa tham ái đang bùng cháy, là lãnh địa của khát ái;
2650
Nāgova bandhanaṃ chetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
like an elephant breaking its bonds, he attained supreme enlightenment.
Ngài đã cắt đứt mọi ràng buộc như một con voi, đạt đến giác ngộ tối thượng.
2651
3.
3.
3.
2652
Dhammacakkaṃ pavattente, vessabhūlokanāyake;
When Vessabhū, the leader of the world, was turning the Wheel of Dhamma,
Khi Đức Vessabhū, bậc lãnh đạo thế gian, chuyển Pháp Luân;
2653
Asītikoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
the first realization occurred for eighty thousand crores.
Tám mươi ức chúng sinh đã chứng ngộ Pháp lần đầu tiên.
2654
4.
4.
4.
2655
Pakkante cārikaṃ raṭṭhe, lokajeṭṭhe narāsabhe;
When the foremost in the world, the bull among men, went wandering in the country,
Khi Đức Vessabhū, bậc tối tôn của nhân loại, đi du hóa trong các quốc độ;
2656
Sattatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
the second realization occurred for seventy thousand crores.
Bảy mươi ức chúng sinh đã chứng ngộ Pháp lần thứ hai.
2657
5.
5.
5.
2658
Mahādiṭṭhiṃ vinodento, pāṭiheraṃ karoti so;
Dispelling a great wrong view, he performed a miracle;
Ngài đã thực hiện phép lạ để loại bỏ tà kiến lớn;
2659
Samāgatā naramarū, dasasahassī sadevake.
men and marus from the ten-thousand world-systems, with their devas, assembled.
Chư Thiên và nhân loại từ mười ngàn thế giới đã tề tựu.
2660
6.
6.
6.
2661
Mahāacchariyaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
Having seen the great wonder, astounding and hair-raising,
Sau khi thấy phép lạ vĩ đại, kinh hoàng và kỳ diệu,
2662
Devā ceva manussā ca, bujjhare saṭṭhikoṭiyo.
sixty crores of devas and humans understood.
Sáu mươi ức chư Thiên và nhân loại đã giác ngộ.
2663
7.
7.
7.
2664
Sannipātā tayo āsuṃ, vessabhussa mahesino;
There were three assemblies for the great sage Vessabhū,
Có ba hội chúng của Đức Vessabhū Toàn Tri;
2665
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các vị A-la-hán vô nhiễm, tâm tĩnh lặng, như vậy.
2666
8.
8.
8.
2667
Asītibhikkhusahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
The first assembly was of eighty thousand bhikkhus;
Hội chúng đầu tiên có tám mươi ngàn Tỳ-kheo;
2668
Sattatibhikkhusahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
the second assembly was of seventy thousand bhikkhus.
Hội chúng thứ hai có bảy mươi ngàn Tỳ-kheo.
2669
9.
9.
9.
2670
Saṭṭhibhikkhusahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo;
The third assembly was of sixty thousand bhikkhus,
Hội chúng thứ ba có sáu mươi ngàn Tỳ-kheo;
2671
Jarādibhayabhītānaṃ, orasānaṃ mahesino.
the great sage's own sons, who were fearful of the dangers of old age and so on.
Là những đệ tử ruột của Đức Toàn Tri, sợ hãi các mối nguy như già bệnh.
2672
10.
10.
10.
2673
Ahaṃ tena samayena, sudassano nāma khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Sudassana;
Vào thời ấy, tôi là một vị vua tên Sudassana;
2674
Nimantetvā mahāvīraṃ, dānaṃ datvā mahārahaṃ;
having invited the great hero and given a magnificent gift,
Tôi đã thỉnh Đức Đại Anh Hùng, cúng dường một vật cúng dường cao quý;
2675
Annapānena vatthena, sasaṅghaṃ jina pūjayiṃ.
I honored the Victor with his Saṅgha, with food, drink, and robes.
Tôi đã cúng dường thực phẩm, đồ uống và y phục cho Đức Phật cùng với Tăng đoàn.
2676
11.
11.
11.
2677
Tassa buddhassa asamassa, cakkaṃ vattitamuttamaṃ;
The supreme wheel set in motion by that unequaled Buddha—
Nghe Pháp Luân tối thượng được Đức Phật vô song ấy chuyển,
2678
Sutvāna paṇitaṃ dhammaṃ, pabbajjamabhirocayiṃ.
having heard that sublime Dhamma, I took delight in going forth.
Và nghe Pháp cao quý, tôi đã hoan hỷ xuất gia.
2679
12.
12.
12.
2680
Mahādānaṃ pavattetvā, rattindivamatandito;
Having established a great offering, unwearied day and night,
Sau khi thực hiện đại thí, ngày đêm không mệt mỏi;
2681
Pabbajjaṃ guṇasampannaṃ, pabbajiṃ jinasantike.
I went forth into the state of going forth, which is endowed with virtue, in the presence of the Victor.
Tôi đã xuất gia, đạt được các đức hạnh, trước sự hiện diện của Đức Phật.
2682
13.
13.
13.
2683
Ācāraguṇasampanno, vattasīlasamāhito;
Endowed with the virtue of good conduct, composed in the practice of the observances,
Đầy đủ đức hạnh của giới luật, chuyên tâm vào các hành vi và giới hạnh;
2684
Sabbaññutaṃ gavesanto, ramāmi jinasāsane.
seeking omniscience, I delighted in the Victor's dispensation.
Tôi đã vui sống trong giáo pháp của Đức Phật, tìm cầu Nhất Thiết Trí.
2685
14.
14.
14.
2686
Saddhāpītiṃ upagantvā, buddhaṃ vandāmi sattharaṃ;
Having attained faith and joy, I paid homage to the Buddha, the Teacher;
Với niềm tin và hoan hỷ, tôi đã đảnh lễ Đức Phật, vị Đạo Sư;
2687
Pīti uppajjati mayhaṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.
joy arose in me for the very reason of Bodhi.
Niềm hoan hỷ phát sinh trong tôi, chính vì lý do giác ngộ.
2688
15.
15.
15.
2689
Anivattamānasaṃ ñatvā, sambuddho etadabravi;
Knowing my mind would not turn back, the Enlightened One said this:
Biết được tâm ý không thoái chuyển của tôi, Đức Phật đã nói lời này:
2690
‘‘Ekatiṃse ito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“Thirty-one kappas from now, this one will become a Buddha.
“Trong ba mươi mốt đại kiếp kể từ đây, vị Phật này sẽ xuất hiện.
2691
16.
16.
16.
2692
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having departed from the delightful city named Kapilavatthu… we will be in the presence of this one.”
“Vị ấy sẽ xuất gia từ thành Kapilavastu xinh đẹp... chúng ta sẽ được diện kiến (vị ấy).”
2693
17.
17.
17.
2694
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words, I further gladdened my mind;
Nghe lời tiên tri ấy, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
2695
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a further practice for the fulfillment of the ten perfections.
Tôi đã kiên quyết thực hành thêm nữa để hoàn thành mười pāramī.
2696
18.
18.
18.
2697
Anomaṃ nāma nagaraṃ, suppatīto nāma khattiyo;
The city was named Anoma, the khattiya was named Suppatīta;
Thành phố tên là Anoma, vị vua cha tên là Suppatīta;
2698
Mātā yasavatī nāma, vessabhussa mahesino.
His mother was named Yasavatī, of the great sage Vessabhū.
Mẹ của Đức Vessabhū Toàn Tri tên là Yasavatī.
2699
19.
19.
19.
2700
Cha ca vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For six thousand years, he dwelt in the household life;
Ngài đã sống trong gia đình sáu ngàn năm;
2701
Ruci suruci rativaḍḍhano, tayo pāsādamuttamā.
Ruci, Suruci, and Rativaḍḍhana were the three excellent palaces.
Ba cung điện tối thượng là Ruci, Suruci và Rativaḍḍhana.
2702
20.
20.
20.
2703
Anūnatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were twenty-nine thousand well-adorned women;
Ba mươi ngàn phụ nữ được trang sức;
2704
Sucittā nāma sā nārī, suppabuddho nāma atrajo.
His wife was named Sucittā, his son was named Suppabuddha.
Người vợ tên là Sucittā, con trai tên là Suppabuddha.
2705
21.
21.
21.
2706
Nimitte caturo disvā, sivikāyābhinikkhami;
Having seen the four signs, he went forth by palanquin;
Sau khi thấy bốn dấu hiệu, ngài xuất gia bằng kiệu;
2707
Chamāsaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
For six months, the supreme man practiced the striving.
Vị tối thượng nhân đã thực hành khổ hạnh trong sáu tháng.
2708
22.
22.
22.
2709
Brahmunā yācito santo, vessabhūlokanāyako;
Being requested by Brahmā, Vessabhū, the leader of the world,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Vessabhū, bậc lãnh đạo thế gian,
2710
Vatti cakkaṃ mahāvīro, aruṇārāme naruttamo.
The great hero, the supreme man, turned the Wheel in the Aruṇa monastery.
Vị đại anh hùng, bậc tối thượng nhân, đã chuyển Pháp Luân tại Aruṇārāma.
2711
23.
23.
23.
2712
Soṇo ca uttaro ceva, ahesuṃ aggasāvakā;
Soṇa and Uttara were the chief disciples;
Soṇa và Uttara là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
2713
Upasanto nāmupaṭṭhāko, vessabhussa mahesino.
The attendant was named Upasanta, of the great sage Vessabhū.
Vị thị giả của Đức Vessabhū Toàn Tri tên là Upasanta.
2714
24.
24.
24.
2715
Rāmā* ceva samālā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Rāmā and Samālā were the chief female disciples;
Rāmā và Samālā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
2716
Bodhi tassa bhagavato, mahāsāloti vuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the great Sāla tree.
Cây Bồ-đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Mahāsāla (Cây Sa-la lớn).
2717
25.
25.
25.
2718
Sotthiko ceva rambho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Sotthika and Rambha were the chief male lay attendants;
Sotthika và Rambha là hai vị Thượng Thủ Cận Sự Nam;
2719
Gotamī sirimā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Gotamī and Sirimā were the chief female lay attendants.
Gotamī và Sirimā là hai vị Thượng Thủ Cận Sự Nữ.
2720
26.
26.
26.
2721
Saṭṭhiratanamubbedho, hemayūpasamūpamo;
He was sixty cubits in height, like a golden sacrificial post;
Ngài cao sáu mươi ratana, như một trụ vàng;
2722
Kāyā niccharati rasmi, rattiṃva pabbate sikhī.
Rays issued from his body, like a fire on a mountain at night.
Hào quang phóng ra từ thân Ngài, như ngọn lửa trên núi vào ban đêm.
2723
27.
27.
27.
2724
Saṭṭhivassasahassāni, āyu tassa mahesino;
The lifespan of that great sage was sixty thousand years;
Tuổi thọ của Đức Toàn Tri ấy là sáu mươi ngàn năm;
2725
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Living for that long, he ferried many people across.
Trong thời gian ấy, Ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
2726
28.
28.
28.
2727
Dhammaṃ vitthārikaṃ katvā, vibhajitvā mahājanaṃ;
Having made the Dhamma widespread, having distinguished the great multitude,
Sau khi quảng bá Pháp, phân chia cho đại chúng;
2728
Dhammanāvaṃ ṭhapetvāna, nibbuto so sasāvako.
And having established the ship of the Dhamma, he, with his disciples, attained Nibbāna.
Đặt con thuyền Pháp, Ngài đã nhập Niết Bàn cùng với các đệ tử.
2729
29.
29.
29.
2730
Dassaneyyaṃ sabbajanaṃ, vihāraṃ iriyāpathaṃ;
The sight of all the people, the monastery, the postures;
Vị Phật và toàn thể Tăng đoàn, cũng như tu viện, đều đáng chiêm ngưỡng;
2731
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả đều đã biến mất. Phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
2732
30.
30.
30.
2733
Vessabhū jinavaro satthā, khemārāmamhi nibbuto;
Vessabhū, the victorious one, the Teacher, attained Nibbāna in the Khemārāma;
Đức Vessabhū, vị Đạo Sư tối thượng, đã nhập Niết Bàn tại Khemārāma;
2734
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
His relics were widely dispersed in various regions.
Xá lợi của Ngài đã được phân tán khắp các vùng đất.
2735

24. Kakusandhabuddhavaṃso

The 24th Chronicle of the Buddha Kakusandha

24. Phật Sử Đức Kakusandha

2736
1.
1.
1.
2737
Vessabhussa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
After Vessabhū, the Sambuddha, supreme among two-footed beings,
Sau Đức Vessabhū, vị Phật tối thượng trong loài người,
2738
Kakusandho nāma nāmena, appameyyo durāsado.
Was Kakusandha by name, immeasurable, difficult to approach.
Tên là Kakusandha, vô lượng, khó tiếp cận.
2739
2.
2.
2.
2740
Ugghāṭetvā sabbabhavaṃ, cariyāya pāramiṃ gato;
Having opened up all existences, he went to the far shore through his practice;
Sau khi loại bỏ tất cả các cõi hữu, Ngài đã hoàn thành các pāramī;
2741
Sīhova pañjaraṃ bhetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
Like a lion breaking its cage, he attained the supreme Sambodhi.
Như sư tử phá vỡ lồng, Ngài đã đạt đến giác ngộ tối thượng.
2742
3.
3.
3.
2743
Dhammacakkaṃ pavattente, kakusandhe lokanāyake;
When Kakusandha, the leader of the world, turned the Wheel of Dhamma,
Khi Đức Kakusandha, bậc lãnh đạo thế gian, chuyển Pháp Luân;
2744
Cattārīsakoṭisahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
There was a realization of the Dhamma for forty thousand crores.
Bốn mươi ức chúng sinh đã chứng ngộ Pháp.
2745
4.
4.
4.
2746
Antalikkhamhi ākāse, yamakaṃ katvā vikubbanaṃ;
Performing the twin miracle in the mid-air, in the sky,
Ngài đã thực hiện phép song hành (yamaka-pāṭihāriya) trên không trung;
2747
Tiṃsakoṭisahassānaṃ, bodhesi devamānuse.
He awakened thirty thousand crores of devas and humans.
Ba mươi ức chư Thiên và nhân loại đã được giác ngộ.
2748
5.
5.
5.
2749
Naradevassa yakkhassa, catusaccappakāsane;
When he proclaimed the Four Truths to the yakkha Naradeva,
Khi Ngài thuyết giảng Tứ Diệu Đế cho vị Dạ-xoa Naradeva;
2750
Dhammābhisamayo tassa, gaṇanāto asaṅkhiyo.
The realization of the Dhamma for him was uncountable by number.
Số lượng chúng sinh chứng ngộ Pháp là vô số.
2751
6.
6.
6.
2752
Kakusandhassa bhagavato, eko āsi samāgamo;
There was one assembly for the Blessed One Kakusandha,
Đức Thế Tôn Kakusandha có một hội chúng;
2753
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
Of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các vị A-la-hán vô nhiễm, tâm tĩnh lặng, như vậy.
2754
7.
7.
7.
2755
Cattālīsasahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;
At that time, there was an assembly of forty thousand,
Lúc ấy, hội chúng có bốn mươi ngàn vị;
2756
Dantabhūmimanuppattānaṃ, āsavārigaṇakkhayā.
Who had reached the state of the tamed through the destruction of the host of canker-enemies.
Những vị đã đạt đến cảnh giới thuần thục, đã diệt trừ quân thù lậu hoặc.
2757
8.
8.
8.
2758
Ahaṃ tena samayena, khemo nāmāsi khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Khema;
Vào thời ấy, tôi là một vị vua tên Khema;
2759
Tathāgate jinaputte, dānaṃ datvā anappakaṃ.
Having given an immense gift to the Tathāgata and the sons of the Jina,
Tôi đã cúng dường vô số vật cúng dường cho Đức Phật và chư Tăng.
2760
9.
9.
9.
2761
Pattañca cīvaraṃ datvā, añjanaṃ madhulaṭṭhikaṃ;
Having given a bowl and robe, eye-ointment, and honey-cakes,
Tôi đã cúng dường bát và y, thuốc nhỏ mắt và mật ong;
2762
Imetaṃ patthitaṃ sabbaṃ, paṭiyādemi varaṃ varaṃ.
I provided all that was wished for, the very best.
Tôi đã chuẩn bị tất cả những vật quý giá này theo nguyện vọng.
2763
10.
10.
10.
2764
Sopi maṃ buddho byākāsi, kakusandho vināyako;
That Buddha, Kakusandha, the Guide, also made a prediction about me:
Đức Phật Kakusandha, vị Đạo Sư ấy, cũng đã thọ ký cho tôi;
2765
‘‘Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
"In this fortunate aeon, this one will become a Buddha.
“Trong kiếp Hiền này, vị này sẽ trở thành Phật.
2766
11.
11.
11.
2767
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
"Having gone forth from the delightful city named Kapila... we shall be in the presence of this one."
“Vị ấy sẽ xuất gia từ thành Kapilavastu xinh đẹp... chúng ta sẽ được diện kiến (vị ấy).”
2768
12.
12.
12.
2769
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Hearing his words as well, I further clarified my mind;
Nghe lời tiên tri ấy, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
2770
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a higher practice to fulfill the ten perfections.
Tôi đã kiên quyết thực hành thêm nữa để hoàn thành mười pāramī.
2771
13.
13.
13.
2772
Nagaraṃ khemāvatī nāma, khemo nāmāsahaṃ tadā;
The city was named Khemavatī; at that time, I was named Khema;
Thành phố tên là Khemāvatī, và khi đó tôi tên là Khema;
2773
Sabbaññutaṃ gavesanto, pabbajiṃ tassa santike.
Seeking omniscience, I went forth in his presence.
Tìm cầu Nhất thiết trí, tôi đã xuất gia tại nơi ngài.
2774
14.
14.
14.
2775
Brāhmaṇo aggidatto ca, āsi buddhassa so pitā;
The brahmin Aggidatta was the Buddha's father;
Bà-la-môn Aggidatta là thân phụ của Đức Phật;
2776
Visākhā nāma janikā, kakusandhassa satthuno.
Visākhā was the name of the mother of the Teacher Kakusandha.
Thân mẫu tên là Visākhā, của Đức Đạo Sư Kakusandha.
2777
15.
15.
15.
2778
Vasate tattha kheme pure, sambuddhassa mahākulaṃ;
The great family of the Sambuddha lived there in the city of Khema;
Trong thành phố Khema ấy, có đại gia đình của Đức Sambuddha;
2779
Narānaṃ pavaraṃ seṭṭhaṃ, jātimantaṃ mahāyasaṃ.
He was the foremost of men, the best, of high birth and great fame.
Cao quý nhất trong loài người, xuất thân cao sang, danh tiếng lẫy lừng.
2780
16.
16.
16.
2781
Catuvassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For four thousand years, he dwelt in the household life;
Ngài đã sống tại gia bốn ngàn năm;
2782
Kāma -kāmavaṇṇa-kāmasuddhināmā* , tayo pāsādamuttamā.
Kāma, Kāmavaṇṇa, and Kāmasuddhi were the three excellent palaces.
Ba tòa lâu đài tối thượng là Kāma, Kāmavaṇṇa và Kāmasuddhi.
2783
17.
17.
17.
2784
Samatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were thirty thousand well-adorned women;
Ba vạn mỹ nữ trang điểm lộng lẫy;
2785
Rocinī nāma sā nārī, uttaro nāma atrajo.
His wife was named Rocinī, his son was named Uttara.
Người vợ tên là Rocinī, con trai tên là Uttara.
2786
18.
18.
18.
2787
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
Having seen the four signs, he went forth by chariot;
Sau khi thấy bốn điềm báo, ngài đã xuất gia bằng xe ngựa;
2788
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
For a full eight months, the Jina engaged in the striving.
Đức Jina đã tinh tấn tu khổ hạnh không kém tám tháng.
2789
19.
19.
19.
2790
Brahmunā yācito santo, kakusandho vināyako;
Being requested by Brahmā, Kakusandha, the Guide,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Kakusandha, vị Đạo Sư;
2791
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
The Great Hero, the supreme among men, turned the Wheel in the Deer Park.
Vị Đại Hùng, bậc tối thượng nhân, đã chuyển Pháp Luân tại Migadāya.
2792
20.
20.
20.
2793
Vidhuro ca sañjīvo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Vidhura and Sañjīva were the chief disciples;
Vidhura và Sañjīva là các Đại Thinh Văn hàng đầu;
2794
Buddhijo nāmupaṭṭhāko, kakusandhassa satthuno.
Buddhija was the name of the attendant of the Teacher Kakusandha.
Người thị giả của Đức Đạo Sư Kakusandha tên là Buddhija.
2795
21.
21.
21.
2796
Sāmā ca campānāmā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Sāmā and Campā were the chief female disciples;
Sāmā và Campā là các Đại Thinh Văn Ni hàng đầu;
2797
Bodhi tassa bhagavato, sirīsoti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Sirīsa.
Cây Bồ-đề của Đức Bhagavā ấy được gọi là Sirīsa.
2798
22.
22.
22.
2799
Accuto ca sumano ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Accuta and Sumana were the chief male lay attendants;
Accuta và Sumana là các Đại Cận Sự Nam hàng đầu;
2800
Nandā ceva sunandā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Nandā and Sunandā were the chief female lay attendants.
Nandā và Sunandā là các Đại Cận Sự Nữ hàng đầu.
2801
23.
23.
23.
2802
Cattālīsaratanāni, accuggato mahāmuni;
The Great Sage was forty cubits tall;
Đức Đại Hiền ấy cao bốn mươi tầm;
2803
Kanakappabhā niccharati, samantā dasayojanaṃ.
A golden radiance issued forth from him, for ten yojanas all around.
Ánh vàng rực rỡ tỏa ra khắp mười dojana.
2804
24.
24.
24.
2805
Cattālīsavassasahassāni, āyu tassa mahesino;
The lifespan of that Great Sage was forty thousand years;
Tuổi thọ của Đức Đại Tiên ấy là bốn vạn năm;
2806
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Remaining for that long, he ferried many people across.
Sống lâu như vậy, ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
2807
25.
25.
25.
2808
Dhammāpaṇaṃ pasāretvā, naranārīnaṃ sadevake;
Having spread out the market of the Dhamma for men and women, together with the devas,
Sau khi mở rộng cửa hàng Pháp cho nam nữ và chư thiên trong thế gian;
2809
Naditvā sīhanādaṃva, nibbuto so sasāvako.
And having let out a lion's roar, he, together with his disciples, attained Parinibbāna.
Ngài đã rống tiếng sư tử hống và nhập Niết-bàn cùng với các đệ tử.
2810
26.
26.
26.
2811
Aṭṭhaṅgavacanasampanno, acchiddāni nirantaraṃ;
He who was endowed with the eight-factored speech, and the disciples with unbroken and flawless virtues—
Lời dạy đầy đủ tám chi, không gián đoạn, không khuyết điểm;
2812
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has disappeared. Are not all conditioned things indeed empty?
Tất cả những điều ấy đã biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
2813
27.
27.
27.
2814
Kakusandho jinavaro, khemārāmamhi nibbuto;
The supreme Victor Kakusandha attained Parinibbāna in the Khemārāma;
Đức Kakusandha, vị Jina tối thượng, đã nhập Niết-bàn tại Khemārāma;
2815
Tatthevassa thūpavaro, gāvutaṃ nabhamuggatoti.
There, his excellent stūpa rose a gāvuta into the sky.
Tháp thờ tối thượng của ngài ở đó cao một gāvuta lên trời.
2816

25. Koṇāgamanabuddhavaṃso

25. The Chronicle of the Buddha Koṇāgamana

25. Koṇāgamanabuddhavaṃso

2817
1.
1.
1.
2818
Kakusandhassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
After Kakusandha, the Self-Enlightened One, supreme among bipeds,
Sau Đức Kakusandha, Đức Sambuddha, bậc tối thượng trong loài hai chân;
2819
Koṇāgamano nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho.
The Victor named Koṇāgamana, eldest in the world, a bull among men, arose.
Đức Jina tên là Koṇāgamana, bậc tối thượng của thế gian, vị Ngưu Vương của loài người.
2820
2.
2.
2.
2821
Dasadhamme pūrayitvāna, kantāraṃ samatikkami;
Having fulfilled the ten Dhammas, he crossed over the wilderness;
Sau khi viên mãn mười pháp, ngài đã vượt qua sa mạc (luân hồi);
2822
Pavāhiya malaṃ sabbaṃ, patto sambodhimuttamaṃ.
Having washed away all stains, he attained supreme Awakening.
Sau khi gột sạch mọi ô nhiễm, ngài đã đạt đến Vô thượng Chánh đẳng Bồ-đề.
2823
3.
3.
3.
2824
Dhammacakkaṃ pavattente, koṇāgamananāyake;
When the Leader Koṇāgamana set the Wheel of Dhamma in motion,
Khi Đức Koṇāgamana, vị Đạo Sư, chuyển Pháp Luân;
2825
Tiṃsakoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
The first realization of the truth occurred for thirty thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ đầu tiên của ba mươi ngàn vạn chúng sinh.
2826
4.
4.
4.
2827
Pāṭihīraṃ karonte ca, paravādappamaddane;
And when he performed the twin miracle, crushing the doctrines of others,
Và khi ngài thực hiện phép thần thông đôi, nghiền nát các luận điệu dị đoan;
2828
Vīsatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
The second realization of the truth occurred for twenty thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ thứ hai của hai mươi ngàn vạn chúng sinh.
2829
5.
5.
5.
2830
Tato vikubbanaṃ katvā, jino devapuraṃ gato;
Then, having performed a marvel, the Victor went to the city of the devas;
Sau đó, Đức Jina đã thực hiện thần thông và đến cõi trời;
2831
Vasate tattha sambuddho, silāya paṇḍukambale.
There the Self-Enlightened One stayed, on the Paṇḍukambala stone seat.
Đức Sambuddha ngự trên tảng đá Paṇḍukambala ở đó.
2832
6.
6.
6.
2833
Pakaraṇe satta desento, vassaṃ vasati so muni;
That Sage stayed for the rains-retreat, teaching the seven treatises;
Vị ẩn sĩ ấy đã thuyết giảng bảy bộ Abhidhamma và an cư mùa mưa ở đó;
2834
Dasakoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
The third realization of the truth occurred for ten thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ thứ ba của mười ngàn vạn chúng sinh.
2835
7.
7.
7.
2836
Tassāpi devadevassa, eko āsi samāgamo;
For that Deva of devas, there was one assembly
Cũng có một cuộc hội ngộ của bậc Thiên Trung Thiên ấy;
2837
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
Of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các vị A-la-hán đã diệt tận các lậu hoặc, vô nhiễm, tâm thanh tịnh, và như vậy.
2838
8.
8.
8.
2839
Tiṃsabhikkhusahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;
At that time, there was an assembly of thirty thousand bhikkhus,
Khi đó, đã có một cuộc hội ngộ của ba vạn Tỳ-kheo;
2840
Oghānamatikkantānaṃ, bhijjitānañca maccuyā.
Who had crossed over the floods and had shattered death.
Những vị đã vượt qua các dòng nước lũ và đã phá vỡ tử thần.
2841
9.
9.
9.
2842
Ahaṃ tena samayena, pabbato nāma khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Pabbata,
Khi ấy, tôi là vị Khattiya tên là Pabbata;
2843
Mittāmaccehi sampanno, anantabalavāhano.
Endowed with friends and ministers, with limitless forces and vehicles.
Được bao quanh bởi bạn bè và quan lại, với vô số quân lính và voi ngựa.
2844
10.
10.
10.
2845
Sambuddhadassanaṃ gantvā, sutvā dhammamanuttaraṃ;
Going to see the Self-Enlightened One and hearing the unsurpassed Dhamma,
Sau khi đến chiêm bái Đức Sambuddha, lắng nghe Pháp vô thượng;
2846
Nimantetvā sajinasaṅghaṃ, dānaṃ datvā yadicchakaṃ.
I invited the Victor and his Saṅgha and gave a gift as I wished.
Sau khi thỉnh Đức Jina và Tăng đoàn, tôi đã cúng dường tùy ý.
2847
11.
11.
11.
2848
Paṭṭuṇṇaṃ cīnapaṭṭañca, koseyyaṃ kambalampi ca;
Woolen cloth, Chinese silk, and silk from the Koseyya country, and also blankets,
Tôi đã cúng dường vải paṭṭuṇṇa, vải cīnapaṭṭa, lụa và chăn;
2849
Sovaṇṇapādukañceva, adāsiṃ satthusāvake.
And golden sandals, I gave to the Teacher and his disciples.
Và cả đôi dép vàng cho các đệ tử của Đức Đạo Sư.
2850
12.
12.
12.
2851
Sopi maṃ buddho byākāsi, saṅghamajjhe nisīdiya;
That Buddha, too, made a prediction about me, while seated in the midst of the Saṅgha:
Đức Phật ấy cũng đã thọ ký cho tôi khi ngài ngồi giữa Tăng đoàn;
2852
‘‘Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
"In this auspicious aeon, this one will become a Buddha.
“Trong kiếp hiền này, vị này sẽ là Đức Phật.
2853
13.
13.
13.
2854
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
"From the delightful city called Kapila... we will be in the presence of this one."
“Từ Kapilavhaya tươi đẹp… (v.v.)… chúng ta sẽ đối mặt với vị này.”
2855
14.
14.
14.
2856
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Hearing his words as well, I made my mind even more serene;
Sau khi nghe lời thọ ký ấy, tâm tôi càng thêm thanh tịnh;
2857
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I resolved upon a further practice to fulfill the ten perfections.
Tôi đã phát nguyện cao hơn để viên mãn mười Pāramī.
2858
15.
15.
15.
2859
Sabbaññutaṃ gavesanto, dānaṃ datvā naruttame;
Seeking omniscience, I gave a gift to the supreme among men;
Tìm cầu Nhất thiết trí, sau khi cúng dường cho bậc tối thượng nhân;
2860
Ohāyāhaṃ mahārajjaṃ, pabbajiṃ jinasantike* .
Having renounced a great kingdom, I went forth in the presence of the Victor.
Tôi đã từ bỏ đại vương quốc và xuất gia tại nơi Đức Jina.
2861
16.
16.
16.
2862
Nagaraṃ sobhavatī nāma, sobho nāmāsi khattiyo;
The city was named Sobhavatī, and the khattiya was named Sobha;
Thành phố tên là Sobhavatī, vị Khattiya tên là Sobha;
2863
Vasate tattha nagare, sambuddhassa mahākulaṃ.
In that city resided the great family of the Self-Enlightened One.
Đại gia đình của Đức Sambuddha sống trong thành phố ấy.
2864
17.
17.
17.
2865
Brāhmaṇo yaññadatto ca, āsi buddhassa so pitā;
The brahmin Yaññadatta was the Buddha's father;
Bà-la-môn Yaññadatta là thân phụ của Đức Phật;
2866
Uttarā nāma janikā, koṇāgamanassa satthuno.
Uttarā was the name of the mother of the Teacher Koṇāgamana.
Thân mẫu tên là Uttarā, của Đức Đạo Sư Koṇāgamana.
2867
18.
18.
18.
2868
Tīṇi vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For three thousand years he lived in the household;
Ngài đã sống tại gia ba ngàn năm;
2869
Tusitasantusitasantuṭṭhā, tayo pāsādamuttamā.
Tusita, Santusita, and Santuṭṭha were the three excellent mansions.
Ba tòa lâu đài tối thượng là Tusita, Santusita và Santuṭṭha.
2870
19.
19.
19.
2871
Anūnasoḷasasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were fully sixteen thousand beautifully adorned women;
Không kém mười sáu ngàn mỹ nữ trang điểm lộng lẫy;
2872
Rucigattā nāma nārī, satthavāho nāma atrajo.
The wife was named Rucigattā, and the son was named Satthavāha.
Người vợ tên là Rucigattā, con trai tên là Satthavāha.
2873
20.
20.
20.
2874
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
Seeing the four signs, he went forth on an elephant;
Sau khi thấy bốn điềm báo, ngài đã xuất gia bằng xe voi;
2875
Chamāsaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
For six months the supreme among men practiced the striving.
Bậc tối thượng nhân đã thực hành khổ hạnh trong sáu tháng.
2876
21.
21.
21.
2877
Brahmunā yācito santo, koṇāgamananāyako;
Requested by Brahmā, the Leader Koṇāgamana,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Koṇāgamana, vị Đạo Sư;
2878
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
The Great Hero, the supreme among men, turned the Wheel in the Deer Park.
Vị Đại Hùng, bậc tối thượng nhân, đã chuyển Pháp Luân tại Migadāya.
2879
22.
22.
22.
2880
Bhiyyaso uttaro nāma, ahesuṃ aggasāvakā;
Bhiyyasa and Uttara were the chief disciples;
Bhiyyaso và Uttara là các Đại Thinh Văn hàng đầu;
2881
Sotthijo nāmupaṭṭhāko, koṇāgamanassa satthuno.
Sotthija was the name of the attendant of the Teacher Koṇāgamana.
Người thị giả của Đức Đạo Sư Koṇāgamana tên là Sotthija.
2882
23.
23.
23.
2883
Samuddā uttarā ceva, ahesuṃ aggasāvikā;
Samuddā and Uttarā were the chief female disciples;
Samuddā và Uttarā là các Đại Thinh Văn Ni hàng đầu;
2884
Bodhi tassa bhagavato, udumbaroti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Udumbara.
Cây Bồ-đề của Đức Bhagavā ấy được gọi là Udumbara.
2885
24.
24.
24.
2886
Uggo ca somadevo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Ugga and Somadeva were the chief male lay attendants;
Ugga và Somadeva là các Đại Cận Sự Nam hàng đầu;
2887
Sīvalā ceva sāmā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Sīvalā and Sāmā were the chief female lay attendants.
Sīvalā và Sāmā là các Đại Cận Sự Nữ hàng đầu.
2888
25.
25.
25.
2889
Uccattanena so buddho, tiṃsahatthasamuggato;
That Buddha, in height, was thirty cubits tall;
Đức Phật ấy cao ba mươi tầm;
2890
Ukkāmukhe yathā kambu, evaṃ raṃsīhi maṇḍito.
Like gold in a goldsmith's crucible, so was he adorned with rays of light.
Ngài được trang sức bằng các tia sáng như vàng ròng trong lò nung.
2891
26.
26.
26.
2892
Tiṃsavassasahassāni, āyu buddhassa tāvade;
The lifespan of the Buddha at that time was thirty thousand years;
Tuổi thọ của Đức Phật ấy là ba vạn năm;
2893
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Living for that long, he ferried many multitudes across.
Sống lâu như vậy, ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
2894
27.
27.
27.
2895
Dhammacetiṃ samussetvā, dhammadussavibhūsitaṃ;
Having raised the Dhamma-cetiya, adorned with the cloth of the Dhamma,
Sau khi dựng lên bảo tháp Pháp, trang hoàng bằng y Pháp;
2896
Dhammapupphaguḷaṃ katvā, nibbuto so sasāvako.
And having made a bouquet of Dhamma-flowers, he with his disciples attained Nibbāna.
Sau khi làm vòng hoa Pháp, ngài đã nhập Niết-bàn cùng với các đệ tử.
2897
28.
28.
28.
2898
Mahāvilāso tassa jano, siridhammappakāsano;
His people of great splendor, who proclaimed the glorious Dhamma—
Đức Bhagavā ấy có oai lực vĩ đại, hiển bày Pháp cao quý;
2899
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has vanished. Are not all conditioned things indeed empty?
Tất cả những điều ấy đã biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
2900
29.
29.
29.
2901
Koṇāgamano sambuddho, pabbatārāmamhi nibbuto;
Koṇāgamana, the Perfectly Enlightened One, attained Nibbāna in the Pabbatārāma;
Đức Sambuddha Koṇāgamana đã nhập Niết-bàn tại Pabbatārāma;
2902
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
His relics were widely distributed in various regions.
Xá lợi của ngài được phân tán ở nhiều nơi khác nhau.
Next Page →

Settings