28. Aṭṭhame pacchābhattanti ekāsanikakhalupacchābhattikānaṃ pātova bhuttānaṃ antomajjhanhikopi pacchābhattameva, idha pana pakatibhattasseva pacchato pacchābhattanti veditabbaṃ.
28. In the eighth sutta, pacchābhattaṃ means that even for those who observe the ekāsanika and khalupacchābhattika dhutaṅgas and have eaten early in the morning, the time even within midday is still pacchābhattaṃ. Here, however, it should be understood as the time after the usual meal.
Trong bài kinh thứ tám, pacchābhattaṃ (sau bữa ăn) đối với những vị hành ekāsanika (chỉ ăn một lần) và khalupacchābhattika (không ăn sau khi đã ăn), ngay cả thời gian giữa trưa cũng là sau bữa ăn nếu họ đã ăn vào buổi sáng. Tuy nhiên, ở đây, cần hiểu pacchābhattaṃ là sau bữa ăn thông thường.
Piṇḍapātapaṭikkantānanti piṇḍapātato paṭikkantānaṃ, piṇḍapātaṃ pariyesitvā bhattakiccassa niṭṭhāpanavasena tato nivattānaṃ.
Having returned from alms-round (piṇḍapātapaṭikkantānaṃ): having returned from the alms-round, meaning having returned from seeking alms-food and finishing the meal duty.
Piṇḍapātapaṭikkantānaṃ (những vị đã trở về từ việc khất thực) có nghĩa là những vị đã trở về từ việc khất thực, tức là đã hoàn thành bữa ăn sau khi đi khất thực và đã quay về từ đó.
Karerimaṇḍalamāḷeti ettha karerīti varuṇarukkhassa nāmaṃ.
Here, in Karerimaṇḍalamāḷe, Karerī is the name of the varuṇa tree.
Trong cụm từ karerimaṇḍalamāḷe, karerī là tên của cây varuṇa (cây thủy ba).
So kira gandhakuṭiyā maṇḍapassa sālāya ca antare hoti, tena gandhakuṭīpi ‘‘karerikuṭikā’’ti vuccati, maṇḍapopi sālāpi ‘‘karerimaṇḍalamāḷo’’ti.
This tree is said to be between the Perfumed Chamber (gandhakuṭī) and the assembly hall (maṇḍapa or sālā). Therefore, the Perfumed Chamber is called "Karerikuṭikā," and the assembly hall is called "Karerimaṇḍalamāḷo."
Cây này được cho là nằm giữa gandhakuṭi (hương thất) và maṇḍapa (chánh điện) hoặc sālā (đại sảnh). Vì vậy, gandhakuṭi cũng được gọi là karerikuṭikā, và maṇḍapa hay sālā cũng được gọi là karerimaṇḍalamāḷa.
Tasmā karerirukkhassa avidūre kate nisīdanasālasaṅkhāte maṇḍalamāḷe.
Therefore, in the maṇḍalamāḷa (circular pavilion) near the Karerī tree, which is an assembly hall for sitting.
Do đó, nó có nghĩa là trong maṇḍalamāḷa (đại sảnh hình tròn), tức là một sảnh ngồi được xây dựng không xa cây karerī.
Tiṇapaṇṇacchadanaṃ anovassakaṃ ‘‘maṇḍalamāḷo’’ti vadanti, atimuttakādilatāmaṇḍapo ‘‘maṇḍalamāḷo’’ti apare.
Some call a thatched or leaf-covered place, impervious to rain, a "maṇḍalamāḷa"; others call a pavilion of atimuttaka creeper and the like a "maṇḍalamāḷa."
Một số người gọi một mái che bằng cỏ và lá không bị dột là maṇḍalamāḷa, những người khác gọi một mái che bằng dây leo như atimuttaka (hoa lài) là maṇḍalamāḷa.
Kālena kālanti kāle kāle antarantarā, tasmiṃ tasmiṃ samayeti attho.
From time to time (kālena kālaṃ) means at intervals, at various times.
Kālena kālaṃ (thỉnh thoảng) có nghĩa là từng lúc, giữa các khoảng thời gian, tức là vào những thời điểm khác nhau.
Manāpiketi manavaḍḍhake, piyarūpe iṭṭheti attho.
Agreeable (manāpike) means pleasing to the mind, lovely and desirable.
Manāpike (dễ chịu) có nghĩa là làm tăng thêm tâm ý, tức là những gì đáng yêu và mong muốn.
Iṭṭhāniṭṭhabhāvo ca puggalavasena ca dvāravasena ca gahetabbo.
The state of being agreeable or disagreeable should be understood with respect to individuals and sense-doors.
Trạng thái đáng mong muốn và không đáng mong muốn cần được hiểu theo cá nhân và theo căn môn.
Ekaccassa hi iṭṭhābhimato ekaccassa aniṭṭho hoti, ekaccassa aniṭṭhābhimato ekaccassa iṭṭho.
For some, what is considered agreeable might be disagreeable to others; what is considered disagreeable to some might be agreeable to others.
Thật vậy, điều một người ưa thích có thể là điều một người khác không ưa thích, và điều một người không ưa thích có thể là điều một người khác ưa thích.
Tathā ekassa dvārassa iṭṭho aññassa aniṭṭho.
Similarly, what is agreeable to one sense-door might be disagreeable to another.
Tương tự, điều một căn môn ưa thích có thể là điều một căn môn khác không ưa thích.
Vipākavasena panettha vinicchayo veditabbo.
Here, the discernment should be understood based on results.
Trong trường hợp này, sự phân định cần được hiểu theo quả báo (vipāka).
Kusalavipāko hi ekantena iṭṭho, akusalavipāko aniṭṭho evāti.
For the result of wholesome actions is always agreeable, and the result of unwholesome actions is always disagreeable.
Thật vậy, quả báo thiện (kusalavipāka) hoàn toàn là đáng mong muốn, còn quả báo bất thiện (akusalavipāka) thì hoàn toàn không đáng mong muốn.
Cakkhunā rūpe passitunti gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho upāsakehi gehaṃ pavesetvā pūjāsakkārakaraṇatthaṃ upanītesu āsanavitānādīsu nānāvirāgasamujjalavaṇṇasaṅkhāte rajanīye aññe ca saviññāṇakarūpe cakkhudvārikaviññāṇehi passituṃ.
To see forms with the eye (cakkhunā rūpe passituṃ) means for a bhikkhu who has entered a village for alms, to see with eye-consciousness various enchanting and resplendent colors in seats, canopies, and other adornments brought forth by devotees for offerings and veneration, and other living forms.
Cakkhunā rūpe passituṃ (dùng mắt thấy sắc) có nghĩa là khi đi vào làng khất thực, được các cư sĩ mời vào nhà để cúng dường và tôn kính, vị ấy dùng nhãn thức để thấy các sắc đáng ưa thích, các sắc có màu sắc rực rỡ khác nhau, và các sắc hữu sinh khác.
Saddeti tatheva issarajanānaṃ gehaṃ paviṭṭho tesaṃ payutte gītavāditasadde sotuṃ.
Sounds (sadde) means similarly, having entered the houses of influential people, to hear the harmonious sounds of singing and instrumental music produced by them.
Sadde (tiếng) có nghĩa là tương tự, khi vào nhà của những người quyền quý, vị ấy nghe những âm thanh ca hát và nhạc cụ được họ trình diễn.
Gandheti tathā tehi pūjāsakkāravasena upanīte pupphadhūmādigandhe ghāyituṃ.
Smells (gandhe) means similarly, to smell the scents of flowers, incense, and so on, brought forth by them as offerings and veneration.
Gandhe (hương) có nghĩa là tương tự, vị ấy ngửi những mùi hương từ hoa, trầm hương, v.v., được họ dâng cúng với lòng tôn kính.
Raseti tehi dinnāhāraparibhoge nānaggarase sāyituṃ.
Tastes (rase) means to taste various excellent flavors in the food offered and consumed by them.
Rase (vị) có nghĩa là vị ấy nếm những vị ngon khác nhau trong các món ăn được họ dâng cúng.
Phoṭṭhabbeti mahagghapaccattharaṇesu āsanesu nisinnakāle sukhasamphasse phoṭṭhabbe phusituṃ.
Tangibles (phoṭṭhabbe) means to experience pleasant tactile sensations when sitting on expensive furnishings and seats.
Phoṭṭhabbe (xúc) có nghĩa là khi ngồi trên những chỗ ngồi có trải thảm quý giá, vị ấy cảm nhận những xúc chạm dễ chịu.
Evañca pañcadvārikaiṭṭhārammaṇappaṭilābhaṃ kittetvā idāni manodvārikaiṭṭhārammaṇappaṭilābhaṃ dassetuṃ ‘‘sakkato’’tiādi vuttaṃ.
Thus, after extolling the attainment of agreeable objects through the five sense-doors, now to show the attainment of agreeable objects through the mind-door, it is said, " honored" (sakkato) and so on.
Sau khi tán thán sự thâu nhận các đối tượng đáng ưa thích qua năm căn môn như vậy, bây giờ để chỉ ra sự thâu nhận các đối tượng đáng ưa thích qua ý môn, câu ‘‘sakkato’’ (được tôn kính) v.v. đã được nói.
Taṃ heṭṭhā vuttatthameva.
That is the same meaning as stated earlier.
Điều đó đã được giải thích ở phần dưới.
Kiṃ pana apiṇḍapātikānaṃ ayaṃ nayo na labbhatīti?
But is this method not available to those who do not go on alms-round?
Nhưng lẽ nào những người không hành khất thực không thể đạt được điều này?
Labbhati.
It is available.
Có thể đạt được.
Tesampi hi nimantanasalākabhattādiatthaṃ gāmaṃ gatakāle uḷāravibhavā upāsakā tathā sakkārasammānaṃ karontiyeva, taṃ pana aniyataṃ.
Indeed, when they go to a village for invited meals, ticket meals, etc., wealthy devotees also offer them honor and respect; but that is irregular.
Thật vậy, khi những vị ấy đi vào làng để nhận lời mời, phiếu thực, v.v., những cư sĩ giàu có cũng thực hiện sự tôn kính và trọng vọng như vậy, nhưng điều đó là không cố định.
Piṇḍapātikānaṃ pana tadā niccameva tattha pūjāsakkāraṃ kariyamānaṃ disvā, sakkāragarutāya anissaraṇamagge ṭhatvā, ayonisomanasikāravasena te bhikkhū evamāhaṃsu.
However, seeing the constant offerings and veneration being made to the piṇḍapātikas at that time, and regarding the veneration as important, the bhikkhus, remaining on a path that does not lead to escape and with improper attention, spoke thus.
Tuy nhiên, khi thấy sự cúng dường và tôn kính luôn được thực hiện cho những vị hành khất thực vào thời điểm đó, do sự tôn trọng đối với sự tôn kính, các vị tỳ-khưu ấy đã nói như vậy với sự tác ý không đúng đắn, không đứng trên con đường giải thoát.
Tenevāha – ‘‘handāvuso, mayampi piṇḍapātikā homā’’tiādi.
That is why it is said, " Come, friends, let us also be alms-food eaters" and so on.
Chính vì thế mà Đức Phật đã nói: ‘‘Handāvuso, mayampi piṇḍapātikā homā’’ (Này các bạn, chúng ta cũng hãy trở thành người hành khất thực) v.v.
Tattha handāti vossaggatthe nipāto.
There, handā is an interjection in the sense of urging.
Trong đó, handā là một từ cảm thán dùng để khuyến khích.
Lacchāmāti labhissāma.
We will obtain (lacchāmā) means we shall receive.
Lacchāmā có nghĩa là chúng ta sẽ nhận được.
Tenupasaṅkamīti tattha surabhigandhakuṭiyaṃ nisinno tesaṃ taṃ kathāsallāpaṃ sutvā ‘‘ime bhikkhū mādisassa nāma buddhassa sāsane pabbajitvā mayā saddhiṃ ekavihāre vasantāpi evaṃ ayonisomanasikāravasena kathaṃ pavattenti, sallekhe na vattanti, handa te tato nivāretvā sallekhavihāre niyojessāmī’’ti maṇḍalamāḷaṃ upasaṅkami.
He approached them (tenupasaṅkamī) means that the Buddha, while sitting in the Perfumed Chamber (surabhigandhakuṭī), heard their conversation and thought, "These bhikkhus, having gone forth into the Dispensation of a Buddha like me, and living in the same monastery with me, how can they speak thus with improper attention and not practice austerities? Come, I shall restrain them from that and encourage them in the practice of austerity." Thus, he approached the maṇḍalamāḷa.
Tenupasaṅkamī (Ngài đến gần đó) có nghĩa là, khi Đức Phật đang ngồi trong hương thất thơm ngát, nghe cuộc trò chuyện của các vị tỳ-khưu đó, Ngài suy nghĩ: “Những vị tỳ-khưu này, đã xuất gia trong giáo pháp của một vị Phật như ta, và đang sống cùng một trú xứ với ta, tại sao lại hành xử với tác ý không đúng đắn như vậy, không thực hành hạnh thiểu dục? Ta hãy ngăn họ lại và hướng họ vào hạnh thiểu dục.” Với ý nghĩ đó, Ngài đã đến maṇḍalamāḷa (đại sảnh hình tròn).
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is as explained earlier.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói ở dưới.
Tattha no ce saddasilokanissitoti ‘‘aho ayyo appiccho santuṭṭho paramasallekhavuttī’’tiādinā parehi kittitabbasaddasaṅkhātaṃ silokaṃ.
There, if he is not attached to fame and honor (no ce saddasilokanissito) refers to fame (silokaṃ) which is praised by others as: "Oh, the Venerable one is of few wishes, content, and lives a life of supreme austerity."
Trong đó, no ce saddasilokanissito (nếu không nương tựa vào danh tiếng và sự tán thán) có nghĩa là nếu vị ấy không nương tựa vào danh tiếng, tức là sự tán thán mà người khác dành cho vị ấy với những lời như: “Ôi, vị Tôn giả này thật ít dục, biết đủ, và có lối sống thiểu dục tối thượng”.
Taṇhāya nissito na hoti ceti attho.
The meaning is that he is not dependent on craving.
Và ý nghĩa là nếu vị ấy không nương tựa vào tham ái.
Saddo vā sammukhā vaṇṇabhaṇanathutighoso, siloko parammukhabhūtā pasaṃsā patthaṭayasatā vā.
Sadda (sound) refers to the voice of praise and commendation spoken directly, while siloka (fame) refers to commendation and widespread renown that arises when one is absent.
Hoặc sadda là tiếng khen ngợi, tán thán trực tiếp; siloka là lời khen ngợi hoặc danh tiếng lan truyền khi không có mặt.
Sesaṃ anantarasutte vuttanayameva.
The rest is in the same manner as stated in the preceding sutta.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói trong bài kinh liền trước.
29. Navame ko nu kho, āvuso, sippaṃ jānātīti, āvuso, amhesu idha sannipatitesu ko nu jīvitanimittaṃ sikkhitabbaṭṭhena ‘‘sippa’’nti laddhanāmaṃ yaṃkiñci ājīvaṃ vijānāti?
29. In the ninth (sutta), ko nu kho, āvuso, sippaṃ jānātī means, “Friends, among us gathered here, who knows any livelihood, called a ‘craft’ (sippa) because it is to be learned as a means of living?”
Trong bài kinh thứ chín, ko nu kho, āvuso, sippaṃ jānātī (Này các bạn, ai biết nghề gì?) có nghĩa là, này các bạn, trong số chúng ta đang tụ họp ở đây, ai biết bất kỳ nghề nào, được gọi là sippa (nghề) vì đó là điều cần học để kiếm sống?
Ko kiṃ sippaṃ sikkhīti ko dīgharattaṃ sippācariyakulaṃ payirupāsitvā āgamato payogato ca hatthisippādīsu kiṃ sippaṃ sikkhi?
Who learned what craft? Who, having long attended a craft-master's family, learned what craft among elephant-crafts and so on, through both theory and practice?
Ko kiṃ sippaṃ sikkhī (Ai đã học nghề gì?) có nghĩa là, ai đã học nghề gì, chẳng hạn như nghề điều khiển voi, bằng cách phục vụ thầy dạy nghề trong một thời gian dài, cả về lý thuyết lẫn thực hành?
Kataraṃ sippaṃ sippānaṃ agganti sabbasippānaṃ agārayhatāya mahapphalatāya akicchasiddhiyā ca kataraṃ sippaṃ aggaṃ uttamaṃ?
Which craft is the foremost among crafts? Which craft is foremost, supreme, among all crafts, due to its blamelessness, great fruitfulness, and easy accomplishment?
Kataraṃ sippaṃ sippānaṃ agga (Nghề nào là cao quý nhất trong các nghề?) có nghĩa là, nghề nào là cao quý nhất, tối thượng trong tất cả các nghề, vì không bị chê trách, mang lại nhiều lợi ích và dễ dàng đạt được thành công?
Yaṃ nissāya sukhena sakkā jīvitunti adhippāyo.
The intention is: "By relying on which, one can easily live."
Ý nghĩa là: nhờ nương tựa vào nghề nào mà người ta có thể sống một cách dễ dàng.
Tatthekacceti tesu bhikkhūsu ekacce bhikkhū.
Tatthekacce means some bhikkhus among those bhikkhus.
Tatthekacce có nghĩa là một số tỳ-khưu trong số các tỳ-khưu đó.
Ye hatthācariyakulā pabbajitā te.
Those who had gone forth from a family of elephant-trainers.
Đó là những vị đã xuất gia từ gia đình huấn luyện voi.
Evamāhaṃsūti te evaṃ bhaṇiṃsu.
Evamāhaṃsu means they spoke thus.
Evamāhaṃsū có nghĩa là họ đã nói như vậy.
Ito parampi ‘‘ekacce’’ti vuttaṭṭhāne eseva nayo.
The same method applies to subsequent instances of "some."
Từ đây trở đi, ở những chỗ được nói là “một số”, cũng theo cách này.
Hatthisippanti yaṃ hatthīnaṃ pariggaṇhanadamanasāraṇarogatikicchādibhedaṃ kattabbaṃ, taṃ uddissa pavattaṃ sabbampi sippaṃ idha ‘‘hatthisippa’’nti adhippetaṃ.
Hatthisippaṃ here refers to all crafts related to elephants, such as capturing, taming, training, and treating their diseases.
Hatthisippa (nghệ thuật huấn luyện voi) có nghĩa là tất cả các kỹ năng liên quan đến việc bắt, thuần hóa, điều khiển, chữa bệnh cho voi, v.v., được đề cập ở đây là “nghệ thuật huấn luyện voi”.
Assasippanti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to assasippaṃ (horse-craft).
Đối với assasippa (nghệ thuật huấn luyện ngựa), cũng theo cách này.
Rathasippaṃ pana rathayoggānaṃ damanasāraṇādividhānavasena ceva rathassa karaṇavasena ca veditabbaṃ.
Rathasippaṃ (chariot-craft) should be understood in terms of taming and training chariot-yoked animals, as well as making chariots.
Còn rathasippa (nghệ thuật điều khiển xe) cần được hiểu là kỹ năng thuần hóa và điều khiển các loài vật kéo xe, cũng như kỹ năng chế tạo xe.
Dhanusippanti issāsasippaṃ, yo dhanubbedhoti vuccati.
Dhanusippaṃ (bow-craft) is archery, referred to as one skilled in the bow.
Dhanusippa (nghệ thuật bắn cung) là kỹ năng của cung thủ, người được gọi là bậc thầy về cung.
Tharusippanti sesaāvudhasippaṃ.
Tharusippaṃ (sword-craft) is the craft of other weapons.
Tharusippa (nghệ thuật dùng kiếm) là kỹ năng sử dụng các loại vũ khí còn lại.
Muddāsippanti hatthamuddāya gaṇanasippaṃ.
Muddāsippaṃ (finger-counting craft) is the craft of counting by hand gestures.
Muddāsippa (nghệ thuật tính nhẩm) là kỹ năng đếm bằng ngón tay.
Gaṇanasippanti acchiddakagaṇanasippaṃ.
Gaṇanasippaṃ (calculation craft) is the craft of uninterrupted, accurate calculation.
Gaṇanasippa (nghệ thuật tính toán) là kỹ năng tính toán không sai sót.
Saṅkhānasippanti saṅkalanapaṭuppādanādivasena piṇḍagaṇanasippaṃ.
Saṅkhānasippaṃ (reckoning craft) is the craft of calculating totals, such as by addition and production.
Saṅkhānasippa (nghệ thuật ước tính) là kỹ năng tính tổng thể dựa trên các phép cộng, trừ, v.v.
Taṃ yassa paguṇaṃ hoti, so rukkhampi disvā ‘‘ettakāni ettha paṇṇānī’’ti gaṇituṃ jānāti.
One who is skilled in this can see a tree and know how many leaves it has.
Người nào thành thạo kỹ năng đó, dù chỉ nhìn một cái cây, cũng có thể đếm được “có bấy nhiêu lá trên cây này”.
Lekhāsippanti nānākārehi akkharalikhanasippaṃ, lipiñāṇaṃ vā.
Lekhāsippaṃ (writing craft) is the craft of writing letters in various ways, or knowledge of script.
Lekhāsippa (nghệ thuật viết) là kỹ năng viết chữ theo nhiều cách khác nhau, hoặc kiến thức về chữ viết.
Kāveyyasippanti attano cintāvasena vā parato paṭiladdhasutavasena vā, ‘‘imassa ayamattho, evaṃ naṃ yojessāmī’’ti evaṃ atthavasena vā, kiñcideva kabbaṃ disvā, ‘‘tappaṭibhāgaṃ kabbaṃ karissāmī’’ti ṭhānuppattikapaṭibhānavasena vā cintākaviādīnaṃ catunnaṃ kavīnaṃ kabbakaraṇasippaṃ.
Kāveyyasippaṃ (poetry craft) is the craft of composing poetry by the four types of poets—namely, the thought-poet, the heard-poet, the meaning-poet, and the spontaneous-poet—either through one's own thought, or through knowledge gained from others, or by seeing some poem and thinking, "This is its meaning; I will apply it thus," or by thinking, "I will compose a similar poem in response to the occasion."
Kāveyyasippa (nghệ thuật làm thơ) là kỹ năng sáng tác thơ của bốn loại thi sĩ: thi sĩ tư duy, thi sĩ học hỏi, thi sĩ ý nghĩa, và thi sĩ ứng đối – hoặc do tư duy của mình, hoặc do học hỏi từ người khác, hoặc dựa trên ý nghĩa (như thấy một bài thơ nào đó và nghĩ: “Ý nghĩa của bài này là vậy, mình sẽ sắp xếp nó như thế này”), hoặc do khả năng ứng đối tức thời (như thấy một bài thơ và nghĩ: “Mình sẽ làm một bài thơ tương tự”).
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
For this was stated by the Blessed One:
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói đến:
Lokāyatasippanti ‘‘kāko seto aṭṭhīnaṃ setattā, balākā rattā lohitassa rattattā’’ti evamādinayappavattaṃ paralokanibbānānaṃ paṭisedhakaṃ vitaṇḍasatthasippaṃ.
Lokāyatasippaṃ (worldly philosophy craft) is the craft of sophistry that denies the other world and Nibbāna, proceeding in ways such as "a crow is white because its bones are white, a crane is red because its blood is red."
Lokāyatasippa (nghệ thuật biện luận thế gian) là kỹ năng tranh luận phủ nhận thế giới bên kia và Nibbāna, theo cách như: “Quạ màu trắng vì xương của nó trắng, cò màu đỏ vì máu của nó đỏ”, v.v.
Khattavijjāsippanti abbheyyamāsurakkhādinītisatthasippaṃ.
Khattavijjāsippaṃ (field-science craft) is the craft of political science, such as increasing and diminishing produce.
Khattavijjāsippa (nghệ thuật tướng số) là kỹ năng về khoa học chính trị như bảo vệ lãnh thổ khỏi thiên tai, v.v.
Imāni kira dvādasa mahāsippāni nāma.
These, it is said, are the twelve great crafts.
Đây được gọi là mười hai đại kỹ năng.
Tenevāha tattha tattha ‘‘sippānaṃ agga’’nti.
Therefore, it is said in various places, "foremost among crafts."
Chính vì thế, ở những chỗ khác, Đức Phật đã nói: “sippānaṃ agga” (kỹ năng tối thượng).
Tattha asippajīvīti catunnaṃ taṇhuppādānaṃ samucchedavikkhambhanena paccayāsāya visositattā yaṃkiñci sippaṃ upanissāya jīvikaṃ na kappetīti asippajīvī, etena ājīvapārisuddhisīlaṃ dasseti.
In this regard, asippajīvī (one who lives without a craft) means one who does not make a living by relying on any craft, because craving and clinging have been eradicated and suppressed, and attachment to requisites has been purified; by this, the sīla of purified livelihood (ājīvapārisuddhisīla) is shown.
Trong đó, asippajīvī (không sống bằng nghề nghiệp) có nghĩa là vị ấy không sống bằng bất kỳ nghề nghiệp nào, vì đã làm khô cạn sự khao khát vật chất bằng cách diệt trừ và trấn áp bốn loại chấp thủ (taṇhuppādāna). Điều này thể hiện giới hạnh thanh tịnh về phương tiện sinh sống (ājīvapārisuddhisīla).
Lahūti appakiccatāya sallahukavuttitāya ca lahu abahulasambhāro, etena catupaccayasantosasiddhaṃ subharataṃ dasseti.
Lahū (light) means one who is light and has few burdens, due to having few duties and a light way of life; by this, the ease of support (subharatā) achieved through contentment with the four requisites is shown.
Lahū (nhẹ nhàng) có nghĩa là ít việc, sống nhẹ nhàng, không có nhiều vật dụng. Điều này thể hiện sự dễ nuôi (subharata) đạt được nhờ sự biết đủ về bốn vật dụng.
Atthakāmoti sadevakassa lokassa atthameva kāmetīti atthakāmo, etena sattānaṃ anatthaparivajjanassa pakāsitattā pātimokkhasaṃvarasīlaṃ dasseti pāṇātipātādianatthaviramaṇaparidīpanato.
Atthakāmo (one who desires welfare) means one who desires only the welfare of the world, including devas; by this, the sīla of Pātimokkha restraint (pātimokkhasaṃvarasīla) is shown, as it reveals the avoidance of harm to beings, such as abstaining from killing.
Atthakāmo (mong cầu lợi ích) có nghĩa là vị ấy chỉ mong cầu lợi ích cho tất cả chúng sinh, kể cả chư thiên. Điều này thể hiện giới Pātimokkha saṃvara (giới luật của Tỳ-khưu) bằng cách chỉ ra sự tránh xa những điều bất lợi như sát sinh, v.v., tức là tránh xa những điều bất lợi cho chúng sinh.
Yatindriyoti cakkhādīnaṃ channaṃ indriyānaṃ abhijjhādyappavattito saṃyamena yatindriyo, etena indriyasaṃvarasīlaṃ vuttaṃ.
Yatindriyo (one whose faculties are restrained) means one whose six faculties, such as the eye, are restrained by self-control, preventing the arising of covetousness and so on; by this, the sīla of faculty restraint (indriyasaṃvarasīla) is stated.
Yatindriyo (người chế ngự các căn) có nghĩa là vị ấy chế ngự sáu căn như mắt, v.v., bằng cách không để tham ái, v.v., phát sinh. Điều này nói về giới Indriyasaṃvara (giới chế ngự các căn).
Sabbadhi vippamuttoti evaṃ suparisuddhasīlo catupaccayasantose avaṭṭhito sappaccayaṃ nāmarūpaṃ pariggahetvā aniccādivasena saṅkhāre sammasanto vipassanaṃ ussukkāpetvā tato paraṃ paṭipāṭiyā pavattitehi catūhi ariyamaggehi saṃyojanānaṃ pahīnattā sabbadhi sabbattha bhavādīsu vippamutto.
Sabbadhi vippamutto (completely liberated in every way) means that such a person, having exceedingly pure virtue, established in contentment with the four requisites, having comprehended mind-and-matter with conditions, contemplating formations in terms of impermanence and so on, having exerted effort in insight, and thereafter, due to the abandonment of the fetters by the four Noble Paths that arose in due order, is completely released from all existences and so on, everywhere.
Sabbadhi vippamutto (hoàn toàn giải thoát) có nghĩa là vị ấy, với giới hạnh thanh tịnh như vậy, an trú trong sự biết đủ về bốn vật dụng, sau khi nắm giữ danh sắc có duyên, quán xét các hành theo phương diện vô thường, v.v., đã thúc đẩy thiền quán (vipassanā), và sau đó, nhờ bốn Thánh đạo được phát triển tuần tự, các kiết sử đã được đoạn trừ, nên vị ấy hoàn toàn giải thoát khỏi mọi nơi, mọi cảnh giới tồn tại, v.v.
Anokasārī amamo nirāsoti tathā sabbadhi vippamuttattā eva okasaṅkhātesu chasupi āyatanesu taṇhābhisaraṇassa abhāvena anokasārī, rūpādīsu katthaci mamaṅkārābhāvato amamo, sabbena sabbaṃ anāsīsanato nirāso.
Anokasārī amamo nirāso (not dwelling in abodes, without 'mine', without longing) means that in the same way, precisely because of being completely liberated, there is no craving that resorts to the six sense-bases, which are called "abodes," hence "anokasārī"; there is no notion of 'mine' in any of the sense-objects like forms, hence "amamo"; and there is no longing whatsoever for anything, hence "nirāso."
Anokasārī amamo nirāso (không lang thang trong nhà, không chấp thủ, không hy vọng) có nghĩa là, do đã hoàn toàn giải thoát như vậy, vị ấy không còn tham ái hướng về sáu xứ được gọi là “nhà” (oka), nên là anokasārī; không có sự chấp thủ “của tôi” đối với bất kỳ sắc, v.v., nào, nên là amamo; và hoàn toàn không mong cầu bất cứ điều gì, nên là nirāso.
Hitvā mānaṃ ekacaro sa bhikkhūti evaṃbhūto ca so arahattamaggappattisamakālameva anavasesaṃ mānaṃ hitvā pajahitvā ime bhikkhū viya gaṇasaṅgaṇikaṃ akatvā pavivekakāmatāya taṇhāsahāyavirahena ca sabbiriyāpathesu ekacaro, so sabbaso bhinnakilesattā paramatthato bhikkhu nāma.
Hitvā mānaṃ ekacaro sa bhikkhū (having abandoned conceit, that bhikkhu wanders alone) means that such a person, at the very moment of attaining the Arahant Path, abandons and relinquishes all conceit without remainder. Not forming groups or associations like these ordinary bhikkhus, but desiring solitude, and being free from the companion of craving, he wanders alone in all postures. That person, having completely destroyed defilements, is truly called a bhikkhu in the ultimate sense.
Hitvā mānaṃ ekacaro sa bhikkhū (người tỳ-khưu ấy đã từ bỏ kiêu mạn và sống độc cư) có nghĩa là vị Thánh nhân như vậy, ngay khi đạt đến Thánh đạo A-la-hán, đã từ bỏ hoàn toàn kiêu mạn, không kết giao bè phái như những tỳ-khưu này, mà sống độc cư trong mọi oai nghi vì yêu thích sự độc cư và không có bạn đồng hành là tham ái. Vị Thánh nhân đó, do đã đoạn trừ hoàn toàn các phiền não, thực sự là một tỳ-khưu theo nghĩa tối hậu.
Ettha ca ‘‘asippajīvī’’tiādinā lokiyaguṇā kathitā, ‘‘sabbadhi vippamutto’’tiādinā lokuttaraguṇā kathitā.
Here, worldly qualities are described by phrases such as "asippajīvī" (living without a craft), and supramundane qualities are described by phrases such as "sabbadhi vippamutto" (completely liberated in every way).
Ở đây, những phẩm chất thế gian được nói đến qua “asippajīvī”, v.v., và những phẩm chất siêu thế được nói đến qua “sabbadhi vippamutto”, v.v.
Tattha asippajīvītiādi ‘‘vibhave ṭhitasseva ayaṃ dhammo, na sippaṃ nissāya micchājīvena jīvikaṃ kappentassa, tasmā sippesu sāraggahaṇaṃ vissajjetvā adhisīlādīsuyeva tumhehi sikkhitabba’’nti dasseti.
Among these, "asippajīvī" and so on indicate that this Dhamma belongs only to one who lives without relying on a craft and earning a wrong livelihood. Therefore, it shows that you should abandon grasping at the essence in crafts and train yourselves only in higher virtue and so on.
Trong đó, “asippajīvī”, v.v., chỉ ra rằng pháp này (phẩm chất siêu thế) chỉ dành cho người đã an trú trong sự không sống bằng nghề nghiệp sai trái, chứ không phải cho người sống bằng nghề nghiệp sai trái dựa vào các kỹ năng. Do đó, các con cần từ bỏ việc nắm giữ cốt lõi trong các kỹ năng và chỉ nên học tập trong giới hạnh cao thượng (adhisīla), v.v.
Ādīsu (ma. ni. 1.503) okāsaloko.
In passages like these, the spatial world is spoken of.
Trong những câu như trên, là okāsaloka (thế gian không gian).
‘‘Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā – nāmañca rūpañca, tayo lokā – tisso vedanā, cattāro lokā – cattāro āhārā, pañca lokā – pañcupādānakkhandhā, cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni, satta lokā – satta viññāṇaṭṭhitiyo, aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā, nava lokā – nava sattāvāsā, dasa lokā – dasāyatanāni, dvādasa lokā – dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo’’tiādīsu (paṭi. ma. 1.112) saṅkhāraloko.
In such instances as, “There is one world – all beings subsist on nutriment; there are two worlds – mind-and-matter; there are three worlds – the three feelings; there are four worlds – the four nutriments; there are five worlds – the five aggregates of clinging; there are six worlds – the six internal sense bases; there are seven worlds – the seven stations of consciousness; there are eight worlds – the eight worldly conditions; there are nine worlds – the nine abodes of beings; there are ten worlds – the ten sense bases; there are twelve worlds – the twelve sense bases; there are eighteen worlds – the eighteen elements,” the world of formations (saṅkhāraloka) is spoken of.
“Một thế gian: tất cả chúng sinh đều tồn tại nhờ thực phẩm. Hai thế gian: danh và sắc. Ba thế gian: ba loại cảm thọ. Bốn thế gian: bốn loại thực phẩm. Năm thế gian: năm uẩn chấp thủ. Sáu thế gian: sáu nội xứ. Bảy thế gian: bảy trú xứ của thức. Tám thế gian: tám pháp thế gian. Chín thế gian: chín trú xứ của chúng sinh. Mười thế gian: mười xứ. Mười hai thế gian: mười hai xứ. Mười tám thế gian: mười tám giới.” – Trong những câu như trên, là saṅkhāraloka (thế gian hữu vi).
‘‘Sassato loko, asassato loko’’tiādīsu sattaloko vutto.
In such instances as, “The world is eternal, the world is not eternal,” the world of beings (sattaloka) is spoken of.
Trong những câu như “Thế gian là thường còn, thế gian là vô thường”, là sattaloka (thế gian chúng sinh) được nói đến.
Idhāpi sattaloko veditabbo.
Here too, the world of beings should be understood.
Ở đây cũng nên hiểu là sattaloka (thế gian chúng sinh).
Tattha lokīyati vicittākārato dissatīti cakkavāḷasaṅkhāto loko okāsaloko, saṅkhāro lujjati palujjatīti loko, lokīyati ettha puññapāpaṃ tabbipāko cāti sattaloko.
Among these, the world spoken of as the cosmos, the okāsaloka, is that which is seen in various wondrous ways, hence it is called "loka" (that which is seen). The saṅkhāra (formation) falls apart and disintegrates, hence it is called "loka" (that which disintegrates). The sattaloka is that in which wholesome and unwholesome deeds and their results reside, hence it is called "loka" (that in which deeds reside).
Trong đó, thế gian được nhìn thấy với nhiều hình thức đa dạng, nên thế gian được gọi là cakkavāḷa (vũ trụ) là okāsaloka; những gì bị hủy hoại, tan rã là saṅkhāraloka; và nơi mà thiện và ác cùng với quả báo của chúng tồn tại là sattaloka.
Tesu bhagavā mahākaruṇāya anukampamāno saṃsāradukkhato mocetukāmo sattalokaṃ olokesi.
Among these, the Blessed One, out of great compassion, wishing to free beings from the suffering of saṃsāra, surveyed the world of beings.
Trong ba loại thế gian đó, Đức Thế Tôn, với lòng đại bi thương xót, mong muốn giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau luân hồi, đã quán sát sattaloka.
Katamassa pana sattāhassa accayena olokesi?
After the passing of which of the seven-day periods did he survey it?
Đức Phật đã quán sát sau khi trải qua tuần lễ nào?
Paṭhamassa sattāhassa.
After the first seven-day period.
Sau tuần lễ đầu tiên.
Bhagavā hi pallaṅkasattāhassa pariyosāne pacchimayāmāvasāne ‘‘yadā have pātubhavanti dhammā…pe… sūriyova obhāsayamantalikkha’’nti (udā. 1-3; kathā. 321; mahāva. 1-3) imaṃ ariyamaggānubhāvadīpakaṃ udānaṃ udānetvā, ‘‘ahaṃ tāva evaṃ suduttaraṃ saṃsāramahoghaṃ imāya dhammanāvāya samuttaritvā nibbānapāre ṭhito, handa dāni lokampi tāressāmi, kīdiso nu kho loko’’ti lokaṃ volokesi.
For the Blessed One, at the end of the seven-day period in the Pallaṅka and at the close of the last watch, uttered this udāna, which illuminates the power of the Noble Path: "When things become manifest to the ardent, meditating brahman... just as the sun illuminates the sky." Having uttered this, he surveyed the world, thinking, "I have now crossed this extremely difficult great flood of saṃsāra by means of this Dhamma-boat and stand on the shore of Nibbāna; well then, I shall now lead the world across. What indeed is this world like?"
Sau khi kết thúc tuần lễ ngồi kiết già (pallaṅkasattāha), vào cuối canh cuối cùng, Đức Thế Tôn đã thốt lên bài Udāna (cảm hứng ngữ) này, diễn tả sự vĩ đại của Thánh đạo: “Khi nào các pháp hiện hữu… (v.v.)… như mặt trời chiếu sáng bầu trời”, và nghĩ: “Ta đã vượt qua dòng sông lớn của luân hồi khó vượt này bằng con thuyền pháp, đã đến bờ Nibbāna. Bây giờ, ta sẽ cứu độ thế gian. Thế gian này như thế nào?” – và Ngài đã quán sát thế gian.
Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā buddhacakkhunā lokaṃ volokesī’’ti.
Referring to that, it is said: “Then the Blessed One, having emerged from that concentration after the passing of that seven-day period, surveyed the world with his Buddha-eye.”
Vì lẽ đó, đã được nói: “Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā buddhacakkhunā lokaṃ volokesī” (Rồi Đức Thế Tôn, sau khi tuần lễ đó trôi qua, từ thiền định ấy đứng dậy, đã dùng Phật nhãn quán sát thế gian).
Tattha volokesīti vividhehi ākārehi passi, hatthatale ṭhapitaāmalakaṃ viya attano ñāṇena paccakkhaṃ akāsi.
There, volokesī means 'saw in various ways'; he made it manifest to his own knowledge, like a myrobalan fruit placed on the palm of his hand.
Trong đó, volokesī (quán sát) có nghĩa là Ngài đã nhìn thấy bằng nhiều cách khác nhau, đã làm cho mọi thứ trở nên hiển nhiên bằng trí tuệ của mình, như một quả āmālaka (me rừng) được đặt trong lòng bàn tay.
Anekehi santāpehītiādi volokitākāradassanaṃ.
The phrase “anekehi santāpehī” and so forth shows the manner of his surveying.
Anekehi santāpehī (với nhiều sự khổ não), v.v... là sự trình bày về cách thức quán sát.
Anekehi santāpehīti anekehi dukkhehi.
“Anekehi santāpehī” means by many sufferings.
Anekehi santāpehī có nghĩa là với nhiều sự khổ.
Dukkhañhi santāpanapīḷanaṭṭhena santāpoti vuccati.
Suffering is indeed called santāpa (anguish) because it is a torment and an affliction.
Quả thật, khổ (dukkha) được gọi là sự khổ não (santāpa) theo nghĩa gây nóng bức và bức bách.
Yathāha – ‘‘dukkhassa pīḷanaṭṭho saṅkhataṭṭho santāpaṭṭho vipariṇāmaṭṭho’’ti (paṭi. ma. 1.17).
As it is said: "The meaning of oppression, the meaning of conditionedness, the meaning of torment, the meaning of change for suffering."
Như đã nói: “Khổ có nghĩa là bức bách, có nghĩa là được tạo tác, có nghĩa là khổ não, có nghĩa là biến đổi.”
Tañca dukkhadukkhādivasena ceva jātiādivasena ca anekappakāraṃ.
And that suffering is of many kinds, in terms of the suffering of suffering and so forth, and in terms of birth and so forth.
Và sự khổ ấy có nhiều loại, theo nghĩa khổ-khổ, v.v... và theo nghĩa sinh, v.v...
Tena vuttaṃ ‘‘anekehi santāpehī’’ti.
Therefore it is said, "by many torments."
Vì vậy, đã nói “với nhiều sự khổ não.”
Anekehi dukkhehi santappamāne pīḷiyamāne bādhiyamāne.
They are afflicted, tormented, oppressed by many sufferings.
Bởi nhiều sự khổ, bị làm cho khổ não, bị bức bách, bị quấy nhiễu.
Pariḷāhehīti paridāhehi.
Pariḷāhehī means by burning fevers.
Pariḷāhehī có nghĩa là bởi sự nóng cháy.
Pariḍayhamāneti indhanaṃ viya agginā samantato ḍayhamāne.
Pariḍayhamāne means burning all around, like fuel by fire.
Pariḍayhamāne có nghĩa là đang bị thiêu đốt khắp nơi như củi bị lửa thiêu đốt.
Rāgajehīti rāgasambhūtehi.
Rāgajehī means born of lust.
Rāgajehī có nghĩa là do tham ái sinh ra.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the remaining terms.
Các từ còn lại cũng theo cách đó.
Rāgādayo hi yasmiṃ santāne uppajjanti, taṃ niddahantā viya vibādhenti, tena vuttaṃ – ‘‘tayome, bhikkhave, aggī – rāgaggi, dosaggi, mohaggī’’ti (itivu. 93).
For lust and so forth, when they arise in a continuum, afflict it as if burning it up. Thus it is said: "These three, monks, are fires: the fire of lust, the fire of hatred, the fire of delusion."
Quả thật, tham ái, v.v... khi sinh khởi trong dòng tâm thức nào, chúng quấy nhiễu như thiêu đốt dòng tâm thức ấy, vì vậy đã nói: “Này các tỳ-khưu, có ba ngọn lửa này: lửa tham (rāgaggi), lửa sân (dosaggi), lửa si (mohaggi).”
Yato te cittaṃ kāyañca kilesentīti kilesāti vuccanti.
Because they defile the mind and body, they are called defilements (kilesa).
Vì chúng làm ô nhiễm tâm và thân, nên chúng được gọi là phiền não (kilesa).
Ettha ca pariḍayhamāneti etena bhagavā rāgādikilesānaṃ pavattidukkhataṃ, tena ca sattānaṃ abhibhūtataṃ dasseti.
Here, with the word "pariḍayhamāne" (burning fiercely), the Blessed One shows the suffering of the occurrence of defilements such as lust, and how beings are overwhelmed by them.
Ở đây, với từ pariḍayhamāne, Đức Thế Tôn cho thấy sự khổ của sự tiếp diễn của các phiền não như tham ái, v.v..., và sự bị chế ngự của các chúng sanh bởi chúng.
Santappamāneti iminā pana tesaṃ kālantaradukkhataṃ, tena nirantaropaddavatañca dasseti.
With "santappamāne" (tormented), however, he shows their suffering at a later time, and their continuous affliction thereby.
Với từ santappamāne, Ngài cho thấy sự khổ của chúng trong tương lai, và sự quấy nhiễu không ngừng của chúng.
Bhagavā hi bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinno paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussaritvā majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāme paṭiccasamuppāde ñāṇaṃ otāretvā kilesamūlakaṃ vaṭṭadukkhaṃ abhiññāya saṅkhāre pariggahetvā sammasanto anukkamena vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggādhigamena sayaṃ vigataviddhastakileso abhisambuddho hutvā paccavekkhaṇānantaraṃ anavasesānaṃ kilesānaṃ pahīnattā attano vaṭṭadukkhassa parikkhīṇabhāvadīpakaṃ sabbabuddhānaṃ avijahitaṃ ‘‘anekajātisaṃsāra’’nti (dha. pa. 153) udānaṃ udānetvā teneva pallaṅkena sattāhaṃ vimuttisukhapaṭisaṃvedī nisinno sattamāya rattiyā tīsu yāmesu vuttanayena tīṇi udānāni udānetvā tatiyaudānānantaraṃ buddhacakkhunā lokaṃ volokento ‘‘sakalamidaṃ sattānaṃ vaṭṭadukkhaṃ kilesamūlakaṃ, kilesā nāmete pavattidukkhā āyatimpi dukkhahetubhūtā, tehi ime sattā santappanti pariḍayhanti cā’’ti passi.
For the Blessed One, sitting on the unconquerable seat at the foot of the Bodhi tree, in the first watch recalled his past lives, in the middle watch purified his divine eye, and in the last watch focused his knowledge on dependent origination. Having fully understood the suffering of cycles of existence rooted in defilements, having comprehended the formations, and reflecting on them, he gradually developed insight. Through the attainment of the Noble Path, he became a fully awakened Buddha, whose defilements were completely destroyed. Immediately after the retrospection, because all defilements were abandoned without remainder, he uttered the udāna "Through many births I wandered" – which illuminates the complete cessation of his own suffering in saṃsāra and which is not abandoned by any Buddhas. Seated in that same posture, experiencing the bliss of liberation for seven days, he uttered three udānas in the three watches of the seventh night, as described. Immediately after the third udāna, as he surveyed the world with his Buddha-eye, he saw: "All this suffering of beings in saṃsāra is rooted in defilements. These defilements are suffering in their occurrence and also causes of suffering in the future. By these, these beings are tormented and burned."
Đức Thế Tôn, sau khi ngồi trên Bồ đoàn bất bại dưới gốc cây Bồ-đề, trong canh đầu đã hồi tưởng lại các kiếp sống trước; trong canh giữa đã làm thanh tịnh thiên nhãn; trong canh cuối đã nhập trí tuệ vào Duyên khởi; đã thắng tri sự khổ của luân hồi (vaṭṭadukkha) có gốc rễ từ phiền não; đã thâu tóm các hành (saṅkhāra) và quán sát chúng; dần dần phát triển tuệ quán (vipassanā); sau khi đạt đến Thánh đạo, tự mình trở thành bậc Chánh Đẳng Giác với các phiền não đã được diệt trừ và tiêu tan; sau khi quán xét, do tất cả phiền não đã được đoạn tận, Ngài đã thốt lên lời cảm hứng (udāna) “Anekajātisaṃsāraṃ” (Ta đã lang thang trong luân hồi nhiều kiếp), một lời cảm hứng không bị tất cả chư Phật bỏ qua, cho thấy sự chấm dứt hoàn toàn sự khổ của luân hồi của chính Ngài; và Ngài đã ngồi trên cùng Bồ đoàn đó trong bảy ngày, cảm nhận sự an lạc của giải thoát (vimuttisukha). Vào đêm thứ bảy, trong ba canh, Ngài đã thốt lên ba lời cảm hứng theo cách đã nói. Sau lời cảm hứng thứ ba, khi quán sát thế gian bằng Phật nhãn, Ngài đã thấy: “Tất cả sự khổ của luân hồi của chúng sanh này đều có gốc rễ từ phiền não. Những phiền não này là sự khổ của sự tiếp diễn, và chúng là nguyên nhân của sự khổ trong tương lai. Bởi chúng, những chúng sanh này bị khổ não và bị thiêu đốt.”
Tena vuttaṃ ‘‘addasā kho bhagavā…pe… mohajehipī’’ti.
Therefore, it is said: "Then the Blessed One saw... and those born of delusion."
Vì vậy, đã nói: “Đức Thế Tôn đã thấy…pe… do si sinh ra.”
Tattha ayaṃ loko santāpajātoti ayaṃ sabbopi loko jarārogamaraṇehi ceva nānāvidhabyasanehi ca kilesapariyuṭṭhānehi ca jātasantāpo, uppannakāyikacetasikadukkhābhibhavoti attho.
There, "Ayaṃ loko santāpajāto" means this entire world of beings is afflicted with suffering born of aging, sickness, death, various calamities, and the vexations of defilements; the meaning is that they are overwhelmed by physical and mental suffering that has arisen.
Trong đó, ayaṃ loko santāpajāto có nghĩa là tất cả thế gian này bị sinh ra bởi sự khổ não do già, bệnh, chết, và các tai họa khác nhau, cũng như do sự bao vây của phiền não; nghĩa là bị chế ngự bởi những sự khổ thân và tâm đã sinh khởi.
Phassaparetoti tato eva anekehi dukkhasamphassehi parihato upadduto.
"Phassapareto" means afflicted and harassed by many painful contacts, precisely due to that.
Phassapareto có nghĩa là vì thế, bị quấy nhiễu, bị xâm chiếm bởi nhiều sự xúc chạm khổ đau.
Atha vā phassaparetoti sukhādisaṅkhātānaṃ tissannaṃ dukkhatānaṃ paccayabhūtehi chahi phassehi abhibhūto, tato tato dvārato tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe pavattivasena upassaṭṭho.
Alternatively, "phassapareto" means overwhelmed by the six contacts that are conditions for the three kinds of suffering, such as pleasure; being continuously afflicted by recurring through this and that door, in this and that object.
Hoặc phassapareto có nghĩa là bị chế ngự bởi sáu xúc (phassa), vốn là nguyên nhân của ba loại khổ đã được gọi là lạc, v.v..., và bị quấy nhiễu liên tục theo cách tiếp diễn từ cửa này đến cửa kia, trên đối tượng này đến đối tượng kia.
Rogaṃ vadati attatoti phassapaccayā uppajjamānaṃ vedanāsaṅkhātaṃ rogaṃ dukkhaṃ, khandhapañcakameva vā yathābhūtaṃ ajānanto ‘‘aha’’nti saññāya diṭṭhigāhavasena ‘‘ahaṃ sukhito dukkhito’’ti attato vadati.
"Rogaṃ vadati attato" means not knowing truly the disease of feeling, which is suffering, arising from contact, or not truly knowing the five aggregates as they are, he says, "I am happy, I am suffering," considering it as self, by the perception of "I" and by the grasp of wrong view.
Rogaṃ vadati attato có nghĩa là không biết chân thật về bệnh khổ được gọi là cảm thọ (vedanā) phát sinh do xúc, hoặc không biết chân thật về năm uẩn (khandha), chúng sanh nói “ta” do tưởng và chấp thủ tà kiến, “ta an lạc, ta đau khổ” là tự ngã (attato) của mình.
‘‘Attano’’tipi paṭhanti.
Some also read "attano."
Cũng có bản đọc là “attano”.
Tassattho – yvāyaṃ loko kenaci dukkhadhammena phuṭṭho abhāvitattatāya adhivāsetuṃ asakkonto ‘‘aho dukkhaṃ, īdisaṃ dukkhaṃ mayhaṃ attanopi mā hotū’’tiādinā vippalapanto kevalaṃ attano rogaṃ vadati, tassa pana pahānāya na paṭipajjatīti adhippāyo.
The meaning of that is: when this world is touched by some painful phenomenon, being unable to endure it due to not having developed self-composure, it simply laments its own illness, saying, "Oh, suffering! May such suffering not be mine," and so forth. The intention is that it does not practice for the abandoning of that.
Ý nghĩa của bản đó là: thế gian này, khi bị một pháp khổ nào đó chạm đến, không thể chịu đựng được do không tu tập tự ngã, than vãn “Ôi khổ quá! Cầu mong sự khổ như thế này đừng đến với ta!” và chỉ nói về bệnh khổ của mình, nhưng không thực hành để đoạn trừ bệnh khổ ấy. Đó là ý nghĩa.
Atha vā taṃ yathāvuttaṃ dukkhaṃ yathābhūtaṃ ajānanto taṇhāgāhavasena ‘‘mama’’nti saññāya attato vadati, ‘‘mama ida’’nti vācaṃ nicchāreti.
Alternatively, not knowing that suffering as it truly is, by the grasp of craving and the perception of "mine," he speaks of it as self, uttering the words, "This is mine."
Hoặc, không biết chân thật về sự khổ đã nói trên, do chấp thủ tham ái, chúng sanh nói “của ta” do tưởng, và thốt ra lời “đây là của ta.”
Yena yena hi maññatīti evamimaṃ rogabhūtaṃ khandhapañcakaṃ attato attano vā vadanto loko yena yena rūpavedanādinā kāraṇabhūtena, yena vā sassatādinā pakārena diṭṭhimānataṇhāmaññanāhi maññati.
"Yena yena hi maññati" means, this world, speaking of this diseased fivefold aggregate as self or as belonging to self in the manner described, conceives by means of views, conceit, and craving-conception, in whatever way, whether by the cause of form, feeling, etc., or by the mode of eternality, etc.
Yena yena hi maññatī có nghĩa là thế gian này, khi nói năm uẩn là bệnh khổ là tự ngã hoặc của tự ngã, thì do nguyên nhân nào như sắc, thọ, v.v..., hoặc do loại nào như thường còn, v.v..., mà chúng sanh tưởng (maññati) với tà kiến (diṭṭhi), kiêu mạn (māna), tham ái (taṇhā).
Tato taṃ hoti aññathāti tato attanā parikappitākārato taṃ maññanāya vatthubhūtaṃ khandhapañcakaṃ aññathā anattānattaniyameva hoti.
"Tato taṃ hoti aññathā" means, from that conceived aspect, that fivefold aggregate which is the object of conception is, in fact, otherwise; it is simply not-self and not-self-belonging.
Tato taṃ hoti aññathā có nghĩa là từ đó, năm uẩn, đối tượng của sự tưởng, trở nên khác biệt, tức là vô ngã và không thuộc về tự ngã.
Vase vattetuṃ asakkuṇeyyatāya ahaṅkāramamaṅkārattaṃ na nipphādetīti attho.
The meaning is that, being unable to control it, it does not bring about the state of "I" or "mine."
Ý nghĩa là: do không thể làm chủ được, nó không tạo ra trạng thái “ta” và “của ta.”
Atha vā tatoti tasmā maññanāmattabhāvato taṃ khandhapañcakaṃ niccādivasena maññitaṃ aññathā aniccādisabhāvameva hoti.
Alternatively, tato (from that) means that because it is merely a perception, that fivefold aggregate, perceived as permanent and so on, is otherwise inherently impermanent and so on.
Hoặc tato có nghĩa là từ đó, từ trạng thái chỉ là sự tưởng, năm uẩn được tưởng là thường còn, v.v... trở nên khác biệt, tức là vô thường, v.v...
Na hi maññanā bhāvaññathattaṃ vā lakkhaṇaññathattaṃ vā kātuṃ sakkoti.
For perception cannot cause a change in nature or a change in characteristics.
Quả thật, sự tưởng không thể làm cho trạng thái trở nên khác biệt hoặc đặc tính trở nên khác biệt.
Aññathābhāvī bhavasattoti asambhave vaḍḍhiyaṃ hitasukhe satto laggo sattaloko maññanāya yathāruci cintiyamānopi viparītappaṭipattiyā tato aññathābhāvī ahitadukkhabhāvī vighātaṃyeva pāpuṇāti.
Aññathābhāvī bhavasatto (the being attached to existence, becoming otherwise) means that the world of beings, attached and clinging to growth, benefit, and happiness in what is impossible, even if imagined according to one's liking by perception, due to wrong practice, becomes otherwise, becoming disadvantageous and painful, and thus encounters only vexation.
Aññathābhāvī bhavasatto có nghĩa là thế gian chúng sanh, bị dính mắc vào sự tăng trưởng, vào lợi ích và an lạc trong những gì không thể có, dù được tưởng tượng theo ý muốn bằng sự tưởng (maññanā), nhưng do sự thực hành sai lầm, nó trở nên khác biệt, trở thành bất lợi và khổ đau, và chỉ đạt đến sự hủy hoại.
Bhavamevābhinandatīti evaṃ santepi taṃ maññanāparikappitaṃ avijjamānaṃ bhavaṃ vaḍḍhiṃ abhinandati eva abhikaṅkhati eva.
Bhavamevābhinandatī (he delights only in existence) means that even so, he delights only in that existence, that growth, which is imagined by perception and does not truly exist; he longs for it.
Bhavamevābhinandatī có nghĩa là dù là như vậy, chúng sanh vẫn hoan hỷ, vẫn khao khát sự tồn tại (bhava) đã được tưởng tượng bởi sự tưởng, vốn không thực hữu, tức là sự tăng trưởng.
Atha vā aññathābhāvīti ‘‘nicco me attā’’tiādinā maññanāya parikappitākārato sayaṃ aññathābhāvī samāno anicco adhuvoti attho.
Alternatively, aññathābhāvī (becoming otherwise) means that he himself, being otherwise than the imagined state of perception, such as "my self is permanent," is impermanent and inconstant.
Hoặc aññathābhāvī có nghĩa là tự mình trở nên khác biệt so với trạng thái được tưởng tượng bởi sự tưởng như “tự ngã của ta là thường còn,” v.v..., tức là vô thường, không vĩnh cửu.
Bhavasattoti kāmādibhavesu bhavataṇhāya satto laggo gadhito.
Bhavasatto (attached to existence) means attached, clinging, and infatuated with craving for existence in the existences of sensuality and so on.
Bhavasatto có nghĩa là bị dính mắc, bị ràng buộc vào các cõi hữu như dục giới, v.v... bởi tham ái đối với hữu (bhavataṇhā).
Bhavamevābhinandatīti aniccādisabhāvaṃ bhavameva niccādivasena parāmasitvā, tattha vā adhimuttisaññaṃ taṇhādiṭṭhābhinandanāhi abhinandati, na tattha nibbindati.
Bhavamevābhinandatī (he delights only in existence) means that he delights in existence, which is by nature impermanent and so on, by misapprehending it as permanent and so on, or by delighting in the perception of liberation therein with craving and wrong view; he does not become dispassionate towards it.
Bhavamevābhinandatī có nghĩa là sau khi quán sát sự tồn tại (bhava) có bản chất vô thường, v.v... như là thường còn, v.v..., hoặc với sự quyết định rằng đó là giải thoát (adhimuttisaññā) ở đó, chúng sanh hoan hỷ với tham ái và tà kiến, không nhàm chán ở đó.
Yadabhinandati taṃ bhayanti yaṃ vaḍḍhisaṅkhātaṃ bhavaṃ kāmādibhavaṃ vā abhinandati, taṃ aniccādivipariṇāmasabhāvattā anekabyasanānubandhattā ca bhavahetubhāvato ativiya bhayānakaṭṭhena bhayaṃ.
Yadabhinandati taṃ bhaya (what he delights in is fear) means that the existence, which is called growth, or the existence of sensuality and so on, which he delights in, is fear because it is by nature subject to change like impermanence and so on, is connected with many calamities, and is the cause of existence, thus being extremely dreadful.
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ có nghĩa là sự tồn tại (bhava) được hoan hỷ, được gọi là sự tăng trưởng, hoặc các cõi hữu như dục giới, v.v..., sự tồn tại ấy là nỗi sợ hãi (bhaya) bởi vì nó có bản chất biến đổi vô thường, v.v..., và bởi vì nó gắn liền với nhiều tai họa, và bởi vì nó là nguyên nhân của sự tồn tại, nên nó rất đáng sợ.
Yassa bhāyatīti yato jarāmaraṇādito bhāyati, taṃ jarāmaraṇādi dukkhādhiṭṭhānabhāvato dukkhadukkhabhāvato ca dukkhaṃ.
Yassa bhāyatī (that from which he fears) means that from which he fears, such as old age and death, is suffering because old age and death and so on are the basis of suffering and are suffering of suffering.
Yassa bhāyatī có nghĩa là cái mà chúng sanh sợ hãi, như già, chết, v.v..., cái già, chết, v.v... ấy là khổ (dukkha) bởi vì nó là nền tảng của khổ và là khổ-khổ.
Atha vā yassa bhāyatīti bhavābhinandanena yassa vibhavassa bhāyati, so ucchedasaṅkhāto vibhavo, tato bhāyanañca dukkhavatthubhāvato jātiādidukkhassa anativattanato ca dukkhaṃ dukkhasabhāvamevāti attho.
Alternatively, yassa bhāyatī (that from which he fears) means that the non-existence (vibhava) which he fears due to delight in existence, that non-existence is called annihilation (uccheda); and the fear of that is suffering because it is an object of suffering and does not transcend the suffering of birth and so on, thus it is suffering itself.
Hoặc yassa bhāyatī có nghĩa là cái mà chúng sanh sợ hãi do hoan hỷ với hữu, đó là sự chấm dứt (uccheda) được gọi là diệt hữu (vibhava). Sự sợ hãi đó là khổ, bởi vì nó là đối tượng của khổ và không vượt qua được sự khổ của sinh, v.v... Ý nghĩa là nó có bản chất là khổ-khổ.
Atha vā yassa bhāyati taṃ dukkhanti yassa aniccādikassa bhāyati taṃ nissaraṇaṃ ajānanto, taṃ bhayaṃ tassa dukkhaṃ hoti, dukkhaṃ āvahatīti attho.
Alternatively, that which one fears is suffering means that for one who fears impermanence and so forth, not knowing the escape from it, that fear becomes suffering for that person, meaning it brings suffering.
Hoặc yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ có nghĩa là cái mà chúng sanh sợ hãi, như vô thường, v.v..., khi không biết sự thoát ly (nissaraṇa) khỏi nó, sự sợ hãi đó trở thành khổ cho chúng sanh, mang lại khổ. Đó là ý nghĩa.
Ettakena vaṭṭaṃ dassetvā idāni vivaṭṭaṃ dassetuṃ, ‘‘bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussatī’’ti āha.
Having thus shown the cycle of existence (vaṭṭa), now, in order to show the cessation of the cycle (vivaṭṭa), he said: ‘This holy life (brahmacariya) is lived for the abandoning of existence (bhava).’
Sau khi trình bày về luân hồi (vaṭṭa) đến đây, bây giờ để trình bày về sự thoát ly luân hồi (vivaṭṭa), Ngài nói: “Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussatī” (Sự sống phạm hạnh này được thực hành để đoạn trừ hữu).
Tattha bhavavippahānāyāti kāmādibhavassa pajahanatthāya.
Therein, bhavavippahānāya means for the abandoning of existence, such as sense-sphere existence (kāmabhava).
Trong đó, bhavavippahānāya có nghĩa là để đoạn trừ các cõi hữu như dục giới, v.v...
Khoti avadhāraṇe, panāti padapūraṇe nipāto.
Kho is a particle for emphasis, and pana is a particle for filling out the phrase.
Kho là một tiểu từ để khẳng định, pana là một tiểu từ để làm đầy đủ câu.
Idanti āsannapaccakkhavacanaṃ.
Idaṃ is a word referring to something near and present.
Idaṃ là từ chỉ sự gần gũi và trực tiếp.
Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ.
Brahmacariya refers to the holy life of the path (magga-brahmacariya).
Brahmacariyaṃ có nghĩa là phạm hạnh của đạo lộ.
Vussatīti pūressati.
Vussati means it is fulfilled.
Vussatī có nghĩa là được hoàn thành.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ekanteneva kāmādibhavassa samudayappahānena anavasesapajahanatthāya idaṃ mayā satasahassakappādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni atidukkarāni ācaritvā pāramiyo pūretvā bodhimaṇḍe tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā adhigataṃ sīlādikkhandhattayasaṅgahaṃ aṭṭhaṅgikamaggabrahmacariyaṃ cariyati bhāviyatīti.
This is what is meant: For the utter abandonment of the origin of existence, such as sense-sphere existence, without remainder, this eight-factored holy life of the path, which comprises the three aggregates of morality (sīla) and so forth, was attained by me after practicing extremely difficult deeds for four incalculable aeons (asaṅkheyya) plus one hundred thousand aeons (kappa), fulfilling the perfections (pāramī), and crushing the heads of the three Māras at the Bodhi Maṇḍa; it is practiced and developed.
Điều này có nghĩa là: Để hoàn toàn từ bỏ, không còn sót lại sự diệt trừ nguyên nhân của các cõi hữu khởi từ dục giới, ta đã thực hành những việc cực kỳ khó làm trong bốn a-tăng-kỳ và hơn một trăm ngàn đại kiếp, đã viên mãn các Ba-la-mật, đã nghiền nát đỉnh đầu của ba ma vương tại Bồ-đề đạo tràng, và đã chứng đắc Phạm hạnh Bát Chánh Đạo, bao gồm ba uẩn Giới, Định, Tuệ. Phạm hạnh này được thực hành và phát triển.
Evaṃ ariyamaggassa ekaṃseneva niyyānikabhāvaṃ dassetvā idāni aññamaggassa tadabhāvaṃ dassento ‘‘ye hi kecī’’tiādimāha.
Having thus shown the definite emancipating nature of the Noble Path, now, in order to show the lack of such a nature in other paths, he spoke the passage beginning with ‘‘ye hi kecī’’.
Sau khi trình bày rằng Thánh đạo chắc chắn dẫn đến sự giải thoát khỏi luân hồi như vậy, bây giờ để chỉ ra rằng các đạo khác không có khả năng đó, Đức Phật đã nói câu bắt đầu bằng “ye hi kecī” (những ai đó).
Tattha yeti aniyamaniddeso.
Therein, ye is an indefinite designation.
Trong đó, ye là sự chỉ định không xác định.
Hīti nipātamattaṃ.
Hī is merely a particle.
Hī chỉ là một tiểu từ.
Kecīti ekacce.
Kecī means some.
Kecī là một số.
Padadvayenāpi tathāvādino diṭṭhigatike aniyamato pariyādiyati.
By these two words, those who hold such views and are caught in wrong views are indefinitely encompassed.
Cả hai từ này đều bao hàm những người có tà kiến, những người theo thuyết như vậy một cách không xác định.
Samaṇāti pabbajjūpagamanamattena samaṇā, na samitapāpā.
Samaṇā means ascetics merely by virtue of having gone forth, not those whose evil deeds are calmed.
Samaṇā là những sa-môn chỉ bởi sự xuất gia, chứ không phải là những người đã dứt trừ tội lỗi.
Brāhmaṇāti jātimattena brāhmaṇā, na bāhitapāpā.
Brāhmaṇā means brahmins merely by birth, not those whose evil deeds are cast out.
Brāhmaṇā là những Bà-la-môn chỉ bởi chủng tộc, chứ không phải là những người đã loại bỏ tội lỗi.
Vāsaddo vikappattho.
The word vā means "or" (vikappa).
Từ vā có nghĩa là lựa chọn.
Bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsūti ekacce kāmabhavena rūpabhavena vā sabbabhavato vimuttiṃ saṃsārasuddhiṃ kathayiṃsu.
‘Bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsū’ means that some declared liberation from all existence, or purity of saṃsāra, by way of sense-sphere existence (kāmabhava) or fine-material existence (rūpabhava).
Bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsū có nghĩa là một số người đã nói về sự giải thoát khỏi tất cả các cõi hữu, sự thanh tịnh của luân hồi, bằng cõi dục hoặc cõi sắc.
Te pana yasmā yāvadatthaṃ pītattā suhitāya jalūkāya viya ruhirapipāsā kāmādisukhehi samappitassa tassa attano kāmesanādayo na bhavissanti, tadabhāve ca bhavassa abhāvoyeva, yasmiṃ yasmiñca bhave ṭhitassa ayaṃ nayo labbhati, tena tena bhavena sabbabhavato vimutti hotīti vadanti, tasmā ‘‘bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsū’’ti vuttā.
Since, just as a leech satiated by drinking blood has no more thirst for blood, so too, for that self endowed with the pleasures of sense-desires and so forth, there will be no more seeking of sense-desires. In the absence of such seeking, there is simply no existence. And in whatever existence this method is found, they say that by that existence there is liberation from all existence. Therefore, it is said, " bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsū" (they declared liberation from existence by existence).
Những người đó nói rằng vì tự ngã được sung mãn với các lạc thú dục giới, v.v., thì sự thèm khát máu như con đỉa đã hút đủ máu sẽ không còn nữa, nên sự thèm khát dục lạc, v.v., của tự ngã đó sẽ không còn, và khi không còn những điều đó thì sẽ không còn hữu. Bất cứ hữu nào mà cách này được áp dụng, thì sự giải thoát khỏi tất cả các hữu là nhờ hữu đó. Do đó, họ được gọi là “đã nói về sự giải thoát khỏi hữu bằng hữu”.
Yesañca ‘‘ettakaṃ nāma kālaṃ saṃsaritvā bālā ca paṇḍitā ca pariyosānabhave ṭhatvā saṃsārato vimuccantī’’ti laddhi, tepi bhavena bhavassa vippamokkhaṃ vadanti nāma.
And those who hold the doctrine that "fools and the wise, having wandered and transmigrated for such and such a period, will stand in their final existence and be liberated from saṃsāra," they too are said to declare liberation from existence by existence.
Những người có quan điểm rằng: “Sau khi luân hồi trong một khoảng thời gian nhất định, cả người ngu và người trí sẽ dừng lại ở hữu cuối cùng và được giải thoát khỏi luân hồi”, thì họ cũng nói về sự giải thoát khỏi hữu bằng hữu.
Vuttañhetaṃ –
For it is said:
Điều này đã được nói:
Atha vā bhavenāti bhavadiṭṭhiyā.
Alternatively, bhavena means by the view of existence (bhavadiṭṭhi).
Hoặc bhavenā là bằng hữu kiến.
Bhavati sassataṃ tiṭṭhatīti pavattanato sassatadiṭṭhi bhavadiṭṭhīti vuccati, bhavadiṭṭhi evettha uttarapadalopena bhavataṇhātiādīsu viya bhavoti vutto.
The view of eternalism (sassatadiṭṭhi) is called the view of existence (bhavadiṭṭhi) because it asserts that existence is permanent and endures. Here, the word "bhava" is used for "bhavadiṭṭhi" by the elision of the latter part of the compound, just as in "bhavataṇhā" (craving for existence) and so forth.
Sassatadiṭṭhi (thường kiến) được gọi là bhavadiṭṭhi (hữu kiến) vì nó cho rằng hữu là thường còn, tồn tại vĩnh viễn. Ở đây, bhavadiṭṭhi được gọi là bhavo bằng cách lược bỏ hậu tố, giống như trong bhavataṇhā (hữu ái), v.v.
Bhavadiṭṭhivasena ca ekacce bhavavisesaṃyeva kilesānaṃ vūpasantavuttiyā āyuno ca dīghāvāsatāya niccādisabhāvaṃ bhavavimokkhaṃ maññanti, seyyathāpi bako brahmā ‘‘idaṃ niccaṃ, idaṃ dhuvaṃ, idaṃ sassataṃ, idaṃ avipariṇāmadhamma’’nti (ma. ni. 1.501) avoca.
And by way of the view of existence, some imagine a particular existence to be liberation from existence, possessing the nature of permanence and so forth, due to the tranquil activity of defilements and the long duration of life. Just as the Brahmā Baka said, "This is permanent, this is stable, this is eternal, this is of an unchangeable nature."
Một số người, do hữu kiến, cho rằng một loại hữu đặc biệt, với sự lắng dịu của các phiền não và tuổi thọ dài lâu, là bản chất thường hằng, v.v., là sự giải thoát khỏi hữu. Giống như Phạm thiên Bakā đã nói: “Cái này là thường, cái này là vĩnh cửu, cái này là thường còn, cái này là pháp không biến đổi.” (Ma. Ni. 1.501).
Tesamevaṃ viparītagāhīnaṃ anissaraṇe nissaraṇadiṭṭhīnaṃ kuto bhavavimokkho.
For those who grasp things perversely in this way, who hold the view of escape in that which is not an escape, how can there be liberation from existence?
Đối với những người có sự chấp thủ sai lầm như vậy, những người có quan điểm giải thoát trong khi không có sự giải thoát, thì làm sao có sự giải thoát khỏi hữu?
Tenāha bhagavā – ‘‘sabbe te ‘avippamuttā bhavasmā’ti vadāmī’’ti.
Therefore, the Blessed One said: ‘‘All of them, I declare, are not liberated from existence.’’
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Ta nói rằng tất cả những người đó ‘chưa thoát khỏi hữu’.”
Vibhavenāti ucchedena.
Vibhavenā means by annihilation.
Vibhavenā là bằng sự đoạn diệt.
Bhavassa nissaraṇamāhaṃsūti sabbabhavato niggamanaṃ nikkhantiṃ saṃsārasuddhiṃ vadiṃsu.
Bhavassa nissaraṇamāhaṃsū means they spoke of liberation from all existence, of going forth, of purification from saṃsāra.
Bhavassa nissaraṇamāhaṃsū có nghĩa là họ đã nói về sự thoát ly, sự xuất ly, sự thanh tịnh của luân hồi khỏi tất cả các hữu.
Te hi ‘‘bhavena bhavassa vippamokkho’’ti vadantānaṃ vādaṃ ananujānantā bhavūpacchedena nissaraṇaṃ paṭijāniṃsu.
Indeed, those who did not approve of the doctrine of those who say "liberation from existence is through existence" affirmed liberation through the cutting off of existence.
Những người này, không chấp nhận quan điểm của những người nói “sự giải thoát khỏi hữu bằng hữu”, đã tuyên bố sự thoát ly bằng cách đoạn diệt hữu.
Vibhavenāti vā ucchedadiṭṭhiyā.
Or, Vibhavenā means by the annihilationist view (ucchedadiṭṭhi).
Hoặc vibhavenā là bằng đoạn kiến.
Vibhavati vinassati ucchijjati attā ca loko cāti pavattanato ucchedadiṭṭhi vuttanayena ‘‘vibhavo’’ti vuccati.
Because the self and the world are said to perish, to be destroyed, to be cut off, the annihilationist view is called " vibhavo" in the manner described.
Đoạn kiến được gọi là vibhavo theo cách đã nói, vì nó cho rằng tự ngã và thế giới bị đoạn diệt, bị hủy hoại, bị cắt đứt.
Ucchedadiṭṭhivasena hi sattā adhimuccitvā tattha tattha uppannā ucchijjanti, sā eva saṃsārasuddhīti ucchedavādino.
Indeed, beings, having become convinced by the annihilationist view, are cut off when reborn here and there; that alone is the purification from saṃsāra, say the annihilationists.
Những người theo thuyết đoạn diệt nói rằng: Do đoạn kiến, các chúng sinh chấp thủ và sinh ra ở đó, ở đó, rồi bị đoạn diệt, và đó chính là sự thanh tịnh của luân hồi.
Vuttañhetaṃ –
This has been said:
Điều này đã được nói:
Tesampi evaṃ viparītagāhīnaṃ kuto bhavanissaraṇaṃ.
For them, too, who grasp things in such a perverse way, how can there be liberation from existence?
Đối với những người có sự chấp thủ sai lầm như vậy, thì làm sao có sự thoát ly khỏi hữu?
Tenāha bhagavā – ‘‘sabbe te ‘anissaṭā bhavasmā’ti vadāmī’’ti.
Therefore, the Blessed One said: "I declare that all of them are 'not liberated from existence'."
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Ta nói rằng tất cả những người đó ‘chưa thoát khỏi hữu’.”
Na hi ariyamaggabhāvanāya anavasesakilesaṃ asamugghātetvā kadācipi bhavato nissaraṇavimutti sambhavati.
For liberation and release from existence can never occur without utterly eradicating all defilements through the development of the Noble Path.
Thật vậy, không thể có sự giải thoát, thoát ly khỏi hữu nếu chưa hoàn toàn nhổ tận gốc rễ tất cả phiền não bằng cách tu tập Thánh đạo.
Tathā hi tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ yathābhūtāvabodhābhāvato ‘‘atthi natthī’’ti antadvayanipatitānaṃ taṇhādiṭṭhivasena samparitasitavipphanditamattaṃ, yato te diṭṭhigatikā pavattihetūsupi sammūḷhā sakkāyabhūmiyaṃ sunikhāte viparītadassanathambhe taṇhābandhanena baddhā gaddūlabandhanā viya sā na vijahanti bandhanaṭṭhānaṃ, kuto nesaṃ vimokkho?
Indeed, due to the absence of true understanding for those recluses and brahmins, who have fallen into the two extremes of "is" and "is not," there is merely agitation and trembling due to craving and views, because those holding such views are deluded even about the causes of existence, and, bound by the fetter of craving to the deeply planted pillar of wrong view in the realm of personality, they do not abandon their place of bondage, like dogs tied to a leash. How can there be release for them?
Thật vậy, vì các sa-môn và Bà-la-môn đó không có sự hiểu biết đúng như thật, nên họ rơi vào hai cực đoan “có” và “không”, chỉ là sự khát khao và vùng vẫy do ái và kiến. Vì những người có tà kiến đó bị mê lầm ngay cả trong các nguyên nhân của luân hồi, bị trói buộc bởi sợi dây ái vào cái cột tà kiến đã được chôn sâu trong địa hạt của thân kiến, giống như những con chó bị buộc vào cột không rời khỏi nơi bị buộc, thì làm sao họ có thể giải thoát?
Ye pana catusaccavibhāvanena pavattiādīsu asammohato taṃ antadvayaṃ anupagamma majjhimaṃ paṭipadaṃ samāruḷhā, tesaṃyeva bhavavippamokkho nissaraṇañcāti dassento satthā ‘‘upadhiṃ hī’’tiādimāha.
But the Teacher, desiring to show that liberation from existence and release belong only to those who, through the clear comprehension of the Four Noble Truths, are not deluded about the causes of existence and so forth, and who, without falling into those two extremes, have ascended the Middle Path, said: "upadhiṃ hi" and so on.
Để chỉ ra rằng chỉ những người đã phân biệt Tứ Diệu Đế, không mê lầm trong các nguyên nhân của luân hồi, không rơi vào hai cực đoan đó, và đã đi theo Trung đạo, mới có sự giải thoát khỏi hữu và sự thoát ly, Đức Đạo Sư đã nói câu bắt đầu bằng “upadhiṃ hī”.
Tattha upadhinti khandhādiupadhiṃ.
There, upadhiṃ means the upadhi of the aggregates (khandhas) and so forth.
Trong đó, upadhiṃ là sự chấp thủ vào các uẩn, v.v.
Hīti nipātamattaṃ.
Hī is merely a particle.
Hī chỉ là một tiểu từ.
Paṭiccāti nissāya, paccayaṃ katvā.
Paṭiccā means depending on, making a condition.
Paṭiccā là nương tựa, lấy làm duyên.
Dukkhanti jātiādi dukkhaṃ.
Dukkha means suffering such as birth and so forth.
Dukkhaṃ là khổ đau như sinh, v.v.
Kiṃ vuttaṃ hoti?
What is meant?
Điều gì được nói?
Yatthime diṭṭhigatikā vimokkhasaññino, tattha khandhakilesābhisaṅkhārūpadhayo adhigatā, kuto tattha dukkhanissaraṇaṃ?
Where these adherents of views imagine liberation, there the upadhis of aggregates, defilements, and volitional formations are found. How can there be liberation from suffering there?
Nơi mà những người có tà kiến này cho là giải thoát, ở đó vẫn còn các uẩn, phiền não, hành và chấp thủ. Làm sao có sự thoát ly khổ đau ở đó?
Yatra hi kilesā, tatrābhisaṅkhārasambhavato bhavapabandhassa avicchedoyevāti vaṭṭadukkhassa anivatti.
For where there are defilements, there is the possibility of volitional formations, and thus the continuity of existence is unbroken, meaning the suffering of saṃsāra does not cease.
Thật vậy, nơi nào có phiền não, nơi đó có sự phát sinh của các hành, do đó sự liên tục của hữu không bị cắt đứt, và sự khổ đau của luân hồi không dừng lại.
Tena vuttaṃ – ‘‘upadhiñhi paṭicca dukkhamidaṃ sambhotī’’ti.
Therefore it was said: "Indeed, suffering arises dependent on upadhi."
Do đó đã nói: “Khổ đau này phát sinh do duyên với chấp thủ.”
Idāni yaṃ paramatthato dukkhassa nissaraṇaṃ, taṃ dassetuṃ, ‘‘sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo’’ti vuttaṃ.
Now, to show what true liberation from suffering is, it was said: "With the destruction of all clinging, there is no arising of suffering."
Bây giờ, để chỉ ra sự thoát ly khổ đau chân thật, đã nói: “Sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo” (Khi tất cả chấp thủ diệt tận, không có sự phát sinh của khổ đau).
Tattha sabbupādānakkhayāti kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānanti sabbesaṃ imesaṃ catunnampi upādānānaṃ ariyamaggādhigamena anavasesappahānato.
There, sabbupādānakkhayā means through the complete abandonment of all these four clingings—clinging to sense pleasures (kāmupādāna), clinging to views (diṭṭhupādāna), clinging to rites and rituals (sīlabbatupādāna), and clinging to a self (attavādupādāna)—by the attainment of the Noble Path.
Trong đó, sabbupādānakkhayā là do sự diệt trừ hoàn toàn không còn sót lại tất cả bốn loại chấp thủ này — dục chấp thủ, kiến chấp thủ, giới cấm thủ chấp thủ, và ngã luận chấp thủ — bằng cách chứng đắc Thánh đạo.
Tattha diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānanti imāni tīṇi upādānāni sotāpattimaggena khīyanti, anuppattidhammataṃ āpajjanti.
Among these, clinging to views, clinging to rites and rituals, and clinging to a self—these three clingings are destroyed by the Stream-entry Path, and they become of a nature not to arise again.
Trong đó, ba loại chấp thủ là kiến chấp thủ, giới cấm thủ chấp thủ, và ngã luận chấp thủ, được diệt trừ bởi Sơ đạo (Tu-đà-hoàn đạo), và chúng không còn tái sinh.
Kāmupādānaṃ apāyagamanīyaṃ paṭhamena, kāmarāgabhūtaṃ bahalaṃ dutiyena, sukhumaṃ tatiyena, rūparāgārūparāgappahānaṃ catutthenāti catūhipi maggehi khīyati, anuppattidhammataṃ āpajjatīti veditabbaṃ.
Clinging to sense pleasures, which leads to lower realms, is destroyed by the first path; the gross clinging of sense-desire by the second; the subtle clinging by the third; and the abandonment of clinging to form and formless realms by the fourth. Thus, it should be understood that it is destroyed by all four paths and becomes of a nature not to arise again.
Dục chấp thủ, dẫn đến các khổ cảnh, được diệt trừ bởi Sơ đạo; dục chấp thủ thô nặng, là bản chất của dục ái, được diệt trừ bởi Nhị đạo (Tư-đà-hàm đạo); dục chấp thủ vi tế được diệt trừ bởi Tam đạo (A-na-hàm đạo); và sự diệt trừ sắc ái và vô sắc ái được diệt trừ bởi Tứ đạo (A-la-hán đạo). Như vậy, cần phải hiểu rằng dục chấp thủ được diệt trừ bởi cả bốn đạo và không còn tái sinh.
Natthi dukkhassa sambhavoti evaṃ sabbaso upādānakkhayā tadekaṭṭhatāya sabbassapi kilesagaṇassa anuppādanato appamattakassapi vaṭṭadukkhassa sambhavo pātubhāvo natthi.
Natthi dukkhassa sambhavo means that in this way, with the complete destruction of clinging, due to the non-arising of the entire mass of defilements in the same way, there is no arising or manifestation of even the slightest suffering of saṃsāra.
Natthi dukkhassa sambhavo có nghĩa là: Bằng cách diệt trừ hoàn toàn chấp thủ như vậy, và do đó không còn sự phát sinh của toàn bộ nhóm phiền não (vì chúng đồng nhất), nên không có sự phát sinh hay xuất hiện của dù chỉ một chút khổ đau luân hồi.
Evaṃ bhagavā hetunā saddhiṃ pavattiṃ nivattiñca dassetvā ‘‘imaṃ nayaṃ ajānanto ayaṃ sattaloko vaṭṭatopi sīsaṃ na ukkhipatī’’ti dassento ‘‘lokamimaṃ passā’’tiādimāha.
Thus, having shown existence and cessation together with their causes, the Blessed One, desiring to show that "this world of beings, not knowing this method, does not lift its head from saṃsāra," said: "Lokamimaṃ passā" and so forth.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã chỉ ra sự phát sinh và sự đoạn diệt cùng với nguyên nhân, rồi để chỉ ra rằng “chúng sinh thế gian này không nhấc đầu lên khỏi luân hồi vì không biết cách này”, Ngài đã nói câu bắt đầu bằng “Lokamimaṃ passā” (Hãy nhìn thế gian này).
Tattha lokamimaṃ passāti attano buddhacakkhunā paccakkhato visayabhāvassa upagatattā ‘‘lokamimaṃ passā’’ti bhagavādassanakiriyāya niyojento attānamevālapati.
Therein, "Behold this world" means that the Blessed One, as if seeing directly with his own Buddha-eye, and because it has come into the sphere of his direct perception, addressed himself, engaging in the act of seeing, saying "Behold this world."
Trong đó, “lokamimaṃ passā” (hãy nhìn thế giới này) là do chính Ngài (Đức Phật) đã thấy thế giới này trực tiếp bằng Phật nhãn như một đối tượng, nên Đức Thế Tôn đã tự mình gọi mình, ra lệnh cho hành động nhìn.
Puthūti bahū, visuṃ visuṃ vā.
Puthū means many, or individually.
Puthū có nghĩa là nhiều, hoặc riêng rẽ.
Avijjāya paretāti ‘‘dukkhe aññāṇa’’ntiādinā (dha. sa. 1106; vibha. 226) nayena vuttāya catusaccapaṭicchādikāya avijjāya abhibhūtā.
Avijjāya paretā means overwhelmed by avijjā (ignorance) which conceals the Four Noble Truths, as stated in the manner of "ignorance of suffering" and so on.
Avijjāya paretā có nghĩa là bị vô minh che lấp, tức là bị vô minh che phủ Tứ Thánh Đế, được nói đến theo cách "không biết về khổ" v.v., áp đảo.
Bhūtāti kammakilesehi jātā nibbattā.
Bhūtā means born and produced by kamma and defilements.
Bhūtā có nghĩa là được sinh ra, được tạo ra bởi nghiệp và phiền não.
Bhūtaratāti bhūtesu mātāpituputtadārādisaññāya aññasattesu taṇhāya ratā, bhūte vā khandhapañcake aniccāsubhadukkhānattasabhāve taṃsabhāvānavabodhato itthipurisādiparikappavasena niccādivasena attattaniyagāhavasena ca abhiratā.
Bhūtaratā means delighting in beings (bhūta) through craving, with the perception of mother, father, son, wife, and so on, regarding other beings; or, delighting exceedingly in the five aggregates, which are impermanent, unattractive, suffering, and non-self, due to not comprehending their true nature, but rather conceiving them as man, woman, and so on, as permanent, and grasping them as self and belonging to self.
Bhūtaratā có nghĩa là hoan hỷ trong các hữu tình khác với sự nhận thức về cha mẹ, con cái, vợ con v.v. do tham ái; hoặc hoan hỷ trong năm uẩn (khandhapañcaka) vốn có bản chất vô thường, bất tịnh, khổ, và vô ngã, do không thấu hiểu bản chất đó, mà lại tưởng tượng là nam, nữ v.v., là thường, lạc v.v., và chấp thủ là ngã, là của ngã.
Bhavā aparimuttāti yathāvuttena taṇhādiṭṭhigāhena bhavato saṃsārato na parimuttā.
Bhavā aparimuttā means not freed from existence (saṃsāra) due to the aforementioned grasping of craving and wrong view.
Bhavā aparimuttā có nghĩa là không thoát khỏi hữu (saṃsāra) do chấp thủ tham ái và tà kiến đã nói trên.
Ettha ca ‘‘lokamima’’nti paṭhamaṃ tāva sakalampi sattanikāyaṃ sāmaññato ekattaṃ upanento ekavacanena anodhiso gahaṇaṃ dīpetvā ‘‘svāyaṃ loko bhavayonigatiṭhitisattāvāsādivasena ceva tatthāpi taṃtaṃsattanikāyādivasena ca anekabhedabhinno paccekaṃ mayā volokito’’ti attano buddhacakkhuñāṇānubhāvaṃ pakāsento satthā puna vacanabhedaṃ katvā bahuvacanena odhiso gahaṇaṃ dīpeti ‘‘puthū avijjāya paretā bhūtā’’tiādinā.
Here, first, by saying "this world," the Teacher, bringing the entire mass of beings into a single unity in a general sense, indicates an unspecific apprehension by a singular noun. Then, declaring the power of his Buddha-eye knowledge, saying, "This world, differentiated into many kinds by way of existence, birth, destiny, abode, and so on, and also by way of various groups of beings within those, has been observed by me individually," he then makes a distinction in wording and indicates a specific apprehension by plural nouns, saying, "many, overwhelmed by avijjā, born," and so on.
Trong đoạn này, trước tiên, Đức Bổn Sư đã làm cho toàn bộ chúng sinh trở thành một thể thống nhất bằng cách dùng từ số ít "lokamimaṃ" (thế giới này) để chỉ sự nắm bắt không phân biệt; sau đó, Ngài đã công bố năng lực Phật nhãn của mình rằng: "Thế giới này, với nhiều loại khác nhau như hữu, sinh loại, thú, cảnh giới, trú xứ, và cả từng loại chúng sinh khác nhau trong đó, đã được Ta quan sát từng phần", rồi Ngài đổi cách nói sang số nhiều để chỉ sự nắm bắt có phân biệt: "puthū avijjāya paretā bhūtā" (nhiều chúng sinh bị vô minh che lấp, được sinh ra) v.v.
Evañca katvā ‘‘lokamima’’nti upayogavacanaṃ katvā ‘‘avijjāya paretā’’tiādinā paccattabahuvacananiddesopi aviruddho hoti bhinnavākyattā.
And having done so, by using "this world" as an accusative singular, the designation of the nominative plural "overwhelmed by avijjā" and so on, is not contradictory, because the sentences are distinct.
Và khi làm như vậy, việc dùng từ "lokamimaṃ" ở cách đối cách và sau đó dùng cách chủ cách số nhiều "avijjāya paretā" v.v. cũng không mâu thuẫn vì đây là những câu khác nhau.
Keci pana ekavākyatādhippāyena ‘‘avijjāya paretaṃ bhūtaṃ bhūtarataṃ bhavā aparimutta’’nti paṭhanti, vibhattibhedavaseneva pana purāṇapāṭho.
However, some read it as "overwhelmed by avijjā, born, delighting in beings, not freed from existence" with the intention of a single sentence, but the ancient reading is by way of different inflections.
Tuy nhiên, một số người đọc là "avijjāya paretaṃ bhūtaṃ bhūtarataṃ bhavā aparimuttaṃ" với ý định biến thành một câu duy nhất, nhưng cách đọc cũ lại dùng các cách biến cách khác nhau.
Idāni yena upāyena bhavavippamokkho hoti, taṃ sabbaṃ titthiyānaṃ avisayabhūtaṃ buddhagocaraṃ vipassanāvīthiṃ dassento ‘‘ye hi kecī’’tiādimāha.
Now, showing the path of insight, which is the domain of the Buddhas and beyond the scope of other teachers, by which release from existence is achieved, he said, "Whatever existences there are," and so on.
Bây giờ, để chỉ con đường tuệ quán (vipassanā-vīthi) là phương tiện để giải thoát khỏi hữu, vốn nằm ngoài phạm vi của các ngoại đạo và chỉ thuộc về cảnh giới của chư Phật, Đức Thế Tôn đã nói: "ye hi kecī" v.v.
Tattha ye hi keci bhavāti kāmabhavādi saññībhavādi ekavokārabhavādivibhāgena nānābhedabhinnā sātavanto vā asātavanto vā dīghāyukā vā ittarakkhaṇā vā ye hi keci bhavā.
Therein, "Whatever existences there are" refers to all existences, whatever they may be, of various kinds such as kāma-bhava (sensual existence), saññī-bhava (percipient existence), ekavokāra-bhava (one-constituent existence), and so on, whether pleasant or unpleasant, long-lived or short-lived.
Trong đó, "ye hi keci bhavā" có nghĩa là bất cứ hữu nào, dù là hữu dục giới (kāmabhava) v.v., hữu tưởng (saññībhava) v.v., hữu một uẩn (ekavokārabhava) v.v., được phân chia thành nhiều loại khác nhau, có sự thỏa mãn hay không có sự thỏa mãn, có tuổi thọ dài hay chỉ trong khoảnh khắc ngắn ngủi.
Sabbadhīti uddhaṃ adho tiriyanti ādivibhāgena sabbattha.
Sabbadhī means everywhere, by way of above, below, across, and so on.
Sabbadhī có nghĩa là ở khắp mọi nơi, được phân chia thành trên, dưới, và ngang v.v.
Sabbatthatāyāti saggāpāyamanussādivibhāgena.
Sabbatthatāyā means by way of heavens, lower realms, human realms, and so on.
Sabbatthatāyā có nghĩa là ở khắp mọi nơi, được phân chia thành cõi trời, cõi khổ, cõi người v.v.
Sabbe tetiādīsu sabbepi te bhavā rūpavedanādidhammā hutvā abhāvaṭṭhena aniccā, udayabbayapaṭipīḷitattā dukkhā, jarāya maraṇena cāti dvidhā vipariṇāmetabbatāya vipariṇāmadhammā.
In "all those," and so on, all those existences, being phenomena such as rūpa (form) and vedanā (feeling), are impermanent in the sense of coming into non-existence; they are suffering due to being oppressed by arising and passing away; and they are subject to change because they are to be transformed in two ways: by decay and by death.
Trong "sabbe te" v.v., tất cả những hữu đó, vốn là các pháp như sắc, thọ v.v., là vô thường (aniccā) do bản chất không tồn tại sau khi đã có; là khổ (dukkhā) do bị áp bức bởi sự sinh diệt; là có bản chất biến đổi (vipariṇāmadhammā) do bị biến đổi hai cách bởi già và chết.
Itisaddo ādiattho pakārattho vā, tena anattalakkhaṇampi saṅgahetvā avasavattanaṭṭhena anattā, vipariṇāmadhammatāya vā avasavattanaṭṭhena anattāti vuttā.
The word iti has the meaning of 'and so on' or 'of that kind'; by it, the characteristic of non-self is also included, meaning non-self in the sense of not being subject to control, or non-self in the sense of not being subject to control due to being subject to change.
Từ "iti" có nghĩa là "v.v." hoặc "theo cách đó", qua đó cũng bao gồm đặc tính vô ngã (anattalakkhaṇa), tức là vô ngã do không bị chi phối, hoặc vô ngã do bản chất biến đổi nên không bị chi phối.
Evaṃ lakkhaṇattayapaṭivijjhanākārena etaṃ bhavasaṅkhātaṃ khandhapañcakaṃ yathābhūtaṃ aviparītaṃ sammappaññāya sammā ñāyena vipassanāsahitāya maggapaññāya passato pariññābhisamayādivasena paṭivijjhato ‘‘bhavo nicco’’ti ādinayappavattā bhavesu taṇhā pahīyati, aggamaggappattisamakālameva anavasesaṃ nirujjhati, ucchedadiṭṭhiyā sabbaso pahīnattā vibhavaṃ vicchedaṃ nābhinandati na pattheti.
Thus, for one who sees this aggregate of five khandhas, which is called existence, as it truly is, unperverted, by proper reason, with Vipassanā-wisdom and path-wisdom, by means of penetrating the aggregate of the three characteristics of phenomena, through direct comprehension by full understanding, etc., and thereby penetrates it, craving for existences that arises in ways such as "existence is permanent" is abandoned; it ceases without remainder only at the very moment of attaining Arahantship. Because it is completely abandoned, one does not delight in the cessation of becoming, nor does one long for it.
Khi một người thấy năm uẩn (khandhapañcaka) này, tức là hữu, đúng như thật (yathābhūtaṃ) không sai lệch, bằng chánh tuệ (sammappaññāya) – tức là tuệ đạo (maggapaññā) kèm theo tuệ quán (vipassanā) – theo cách thấu triệt ba đặc tính (vô thường, khổ, vô ngã), thì tham ái (taṇhā) đối với các hữu, vốn phát sinh theo cách "hữu là thường còn" v.v., sẽ được đoạn trừ (pahīyati), hoàn toàn chấm dứt ngay khi đạt đến quả vị A-la-hán, và người đó không hoan hỷ (nābhinandati), không mong cầu sự đoạn diệt (vibhavaṃ), vì đã đoạn trừ hoàn toàn tà kiến đoạn diệt.
Evaṃbhūtassa tassa yā kāmataṇhādivasena aṭṭhasatabhedā avatthādivibhāgena anantabhedā ca, tāsaṃ sabbaso sabbappakārena taṇhānaṃ khayā pahānā, tadekaṭṭhatāya sabbassapi saṃkilesapakkhassa asesaṃ nissesaṃ virāgena ariyamaggena yo anuppādanirodho, taṃ nibbānanti.
For such a one, all these cravings, which are of one hundred and eight kinds due to kāma-taṇhā, etc., and of infinite kinds due to classification by states, etc.—through the destruction and abandonment of all such cravings in every respect, and by means of the dispassion that is the cessation of their non-arising through the Noble Path, which is one with the complete purification of all defilements without remainder—that Nibbāna is attained.
Đối với người đã đạt đến trạng thái như vậy, do sự diệt tận (khayā), sự đoạn trừ hoàn toàn (sabbaso) tất cả các loại tham ái, vốn có một trăm lẻ tám loại theo tham ái dục giới v.v., và vô số loại theo sự phân chia trạng thái v.v., và do sự ly tham (virāgena) hoàn toàn (asesaṃ) tất cả các khía cạnh của phiền não (saṃkilesapakkhassa) – vì chúng có cùng một bản chất với tham ái – thông qua Thánh đạo (ariyamagga), sự đoạn diệt không tái sinh đó được gọi là Nibbāna.
Evaṃ taṇhāya pahānamukhena saupādisesanibbānaṃ dassetvā idāni anupādisesanibbānaṃ dassento ‘‘tassa nibbutassā’’tiādimāha.
Thus, having shown Nibbāna with a remainder (saupādisesanibbāna) through the abandonment of craving, the Blessed One now states “for that one, extinguished,” etc., to show Nibbāna without a remainder (anupādisesanibbāna).
Sau khi chỉ ra Nibbāna hữu dư y (saupādisesanibbāna) thông qua sự đoạn trừ tham ái, bây giờ, Đức Thế Tôn nói về Nibbāna vô dư y (anupādisesanibbāna) bằng cách nói "tassa nibbutassā" v.v.
Tassattho – yo so sabbaso taṇhānaṃ khayā kilesaparinibbānena nibbuto vuttanayena bhinnakileso khīṇāsavabhikkhu, tassa nibbutassa bhikkhuno anupādā upādānābhāvato kilesābhisaṅkhāramārānaṃ vā aggahaṇato punabbhavo na hoti, āyatiṃ paṭisandhivasena upapattibhavo natthi.
Its meaning is: For that bhikkhu, the Arahant, who is extinguished (nibbuto) through the cessation of defilements, having destroyed defilements as stated, because of the absence of clinging (upādāna), or because of not grasping defilements and formations (kilesābhisaṅkhāramāra), there is no rebirth (punabbhavo), no future existence in the sense of relinking consciousness.
Ý nghĩa là: vị Tỳ-khưu đã diệt tận các lậu hoặc (khīṇāsavabhikkhu), người đã tịch tịnh (nibbuto) do sự diệt tận phiền não (kilesaparinibbānena) nhờ sự diệt tận hoàn toàn tham ái, người đã đoạn trừ phiền não theo cách đã nói, không còn tái sinh (punabbhavo na hoti) nữa, tức là không còn hữu tái sinh (upapattibhava) trong tương lai do không có sự chấp thủ (upādāna), hoặc do không còn chấp thủ các ma phiền não (kilesamāra) và ma hành (abhisaṅkhāramāra).
Evaṃbhūtena ca tena abhibhūto māro, ariyamaggakkhaṇe kilesamāro abhisaṅkhāramāro devaputtamāro ca carimakacittakkhaṇe khandhamāro maccumāro cāti pañcavidho māro abhibhūto parājito, puna sīsaṃ ukkhipituṃ appadānena nibbisevano kato, yato tena vijito saṅgāmo mārehi tattha tattha pavattito.
And by such a one, Māra is conquered. The five kinds of Māra—the Māra of defilements, the Māra of formations, and the Māra of divine beings at the moment of the Noble Path, and the Māra of aggregates and the Māra of death at the last moment of consciousness—are conquered and defeated. They are rendered powerless, unable to raise their heads again, for the battle waged by Māras everywhere has been won by that bhikkhu.
Và đối với vị Tỳ-khưu đã đạt đến trạng thái như vậy, Ma vương (Māro) đã bị đánh bại (abhibhūto), tức là năm loại Ma vương: Ma vương phiền não (kilesamāra), Ma vương hành (abhisaṅkhāramāra), Ma vương thiên tử (devaputtamāra) đã bị đánh bại vào khoảnh khắc Thánh đạo; và Ma vương uẩn (khandhamāra), Ma vương tử thần (maccumāra) đã bị đánh bại vào khoảnh khắc tâm cuối cùng. Chúng đã bị đánh bại, bị khuất phục, bị làm cho không thể ngóc đầu dậy được nữa, vì vị Tỳ-khưu đó đã chiến thắng trận chiến mà các Ma vương đã gây ra ở khắp mọi nơi.
Evaṃ vijitasaṅgāmo pana iṭṭhādīsu sabbesu vikārābhāvena tādilakkhaṇappattiyā tādī arahā sabbabhavāni yathāvuttabhede sabbepi bhave upaccagā samatikkanto, na yattha katthaci saṅkhaṃ upeti, aññadatthu anupādāno viya jātavedo parinibbānato uddhaṃ apaññattikova hotīti.
Thus, this victorious one, the Arahant (Tādī), having attained the characteristic of a Tādī due to the absence of any alteration in all desirable things, etc., has transcended all forms of existence (sabbabhavāni) as described. He is not identified with anything anywhere, but rather, like a fire whose fuel has been exhausted, he becomes unknowable after his parinibbāna.
Vị A-la-hán đã chiến thắng trận chiến (vijitasaṅgāmo) như vậy, do không còn sự biến đổi trong tất cả các đối tượng như những điều đáng ưa thích v.v., nên đã đạt đến đặc tính của người bất động (tādī), đã vượt qua (upaccagā) tất cả các hữu (sabbabhavāni) với các loại đã nói trên, không còn được gọi tên ở bất cứ nơi nào, mà giống như ngọn lửa đã hết nhiên liệu (anupādāno viya jātavedo), sau khi nhập Niết bàn thì không còn được nhận biết nữa.
Iti bhagavā imaṃ mahāudānaṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā kūṭaṃ gahetvā niṭṭhapesi.
Thus did the Blessed One conclude this great Udāna, taking the pinnacle as the Nibbāna-dhātu without a remainder.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã kết thúc Đại Udāna này bằng cách đạt đến đỉnh cao của Niết bàn giới vô dư y (anupādisesāya nibbānadhātuyā).