813. Chandaṃ nissāya pavatto samādhīti kattukamyatāchandaṃ adhipatiṃ katvā paṭiladdhasamādhi chandhasamādhi.
813. Concentration arisen dependent on desire refers to desire-concentration (chandasamādhi), which is concentration attained by making the desire to act (kattukamyatāchanda) the dominant factor.
813. Định phát sinh nương tựa vào dục nghĩa là định đạt được bằng cách lấy dục làm chủ đạo, là dục định.
Padhānasaṅkhārāti catukiccasādhakassa sammappadhānavīriyassetaṃ adhivacanaṃ.
Striving formations is an appellation for the energy of right exertion (sammappadhānavīriya) that accomplishes the four tasks.
Các hành tinh tấn là tên gọi của chánh tinh tấn, có khả năng thực hiện bốn nhiệm vụ.
Tehīti chandasamādhipadhānasaṅkhārehi.
By these refers to desire-concentration and striving formations.
Với những điều đó nghĩa là với dục định và các hành tinh tấn.
Iddhiyā pādanti nipphattipariyāyena ijjhanaṭṭhena, ijjhanti etāya saddhā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iminā vā pariyāyena ‘‘iddhī’’ti saṅkhātānaṃ upacārajjhānādikusalacittasampayuttānaṃ chandasamādhipadhānasaṅkhārānaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena pādabhūtaṃ, sesacittacetasikarāsinti attho.
The basis of spiritual power means that which is a basis (pāda) by way of being a foundation for desire-concentration and striving formations, which are associated with wholesome states such as access-concentration and absorption-concentration, and which are called "spiritual power" (iddhi) in the sense of accomplishment, or in the sense that by means of these, faith becomes powerful, developed, and reaches its peak. This means the remaining aggregate of consciousness and mental factors.
Nền tảng của thần thông nghĩa là theo nghĩa thành tựu, theo nghĩa đạt được, hoặc theo nghĩa này là nhờ đó niềm tin trở nên thần thông, tăng trưởng, đạt đến đỉnh cao, thì dục định và các hành tinh tấn có liên quan đến các tâm thiện như thiền cận định, được gọi là “thần thông”, là nền tảng theo nghĩa là chỗ dựa, là phần còn lại của tâm và các pháp sở hữu tâm.
Sā eva ca yathāvuttaiddhi yasmā heṭṭhimā heṭṭhimā uparimāya uparimāya pādabhūtā, tasmā vuttaṃ ‘‘iddhibhūtaṃ vā pādanti iddhipāda’’nti.
And because the aforementioned psychic power, where the lower ones are the foundation for the higher ones, therefore it is said: "A foundation for psychic power, thus iddhipāda."
Và chính thần thông như đã nói, vì cái thấp hơn là nền tảng cho cái cao hơn, nên đã nói “hoặc nền tảng của thần thông là thần thông túc”.
Sesesūti vīriyasamādhiādīsu.
"In the remaining ones" means in energy, concentration, and so on.
Trong các điều còn lại nghĩa là trong Tinh tấn định, v.v.
Tattha hi vīriyaṃ cittaṃ vīmaṃsaṃ adhipatiṃ katvā paṭiladdhasamādhi vīmaṃsāsamādhīti attho veditabbo.
There, indeed, the meaning should be understood as: the concentration attained by making energy, consciousness, or investigation predominant is the vīmaṃsāsamādhi.
Ở đó, phải hiểu rằng định đạt được bằng cách lấy tinh tấn, tâm, quán sát làm chủ đạo là quán sát định.
Idhāti imasmiṃ iddhipādasaṃyutte.
"Here" refers to this chapter on the iddhipādas.
Ở đây nghĩa là trong Tương ưng Như ý túc này.
Ekaparicchedova atthaniddeso.
"One exposition" refers to the explanation of the meaning.
Chỉ có một phần là sự giải thích ý nghĩa.
822. Udenayakkhassa cetiyaṭṭhāneti udenassa nāma yakkhassa devāyatanasaṅkhepena iṭṭhakāhi kate mahājanassa cittīkataṭṭhāne.
822. "At Udena Yakka's shrine" means at the place made of bricks, honored by the populace, which is a temple of a yakka named Udena.
822. Tại ngôi tháp của Dạ-xoa Udena nghĩa là tại nơi được xây bằng gạch, được đông đảo mọi người tôn kính, theo nghĩa là đền thờ của Dạ-xoa tên Udena.
Katavihāroti bhagavantaṃ uddissa tattha katavihāro.
"Having built a monastery" means having built a monastery there dedicated to the Buddha.
Đã xây tinh xá nghĩa là tinh xá được xây ở đó dành cho Đức Phật.
Vuccatīti purimavohārena ‘‘udenacetiya’’nti vuccati.
"It is called" "Udena Cetiya" by previous usage.
Được gọi nghĩa là theo cách gọi cũ, được gọi là “Udena Cetiya”.
Gotamakādīsupīti gotamakacetiyanti evamādīsupi.
"Also in Gotamaka and so on" means in similar cases like Gotamaka Cetiya.
Trong Gotamaka, v.v. nghĩa là trong Gotamaka Cetiya, v.v. như vậy.
Eseva nayoti cetiyaṭṭhāne katavihārabhāvaṃ atidisati.
"The same method" refers to the fact that a monastery was built at a shrine site.
Cũng theo cách đó nghĩa là ám chỉ việc xây tinh xá tại ngôi tháp.
Vaḍḍhitāti bhāvanāpāripūrivasena paribrūhitā.
"Developed" means perfected through the culmination of cultivation.
Đã được tăng trưởng nghĩa là đã được phát triển đầy đủ theo sự viên mãn của sự tu tập.
Punappunaṃ katāti bhāvanāya bahulīkaraṇavasena aparāparaṃ pavattitā ānītā.
"Done again and again" means brought about repeatedly through the frequent practice of cultivation.
Đã được thực hành nhiều lần nghĩa là đã được thực hành liên tục theo cách lặp đi lặp lại của sự tu tập.
Yuttayānaṃ viya katāti yathā yuttamājaññayānaṃ chekena sārathinā adhiṭṭhitaṃ yathāruci pavattimarahati, evaṃ yathāruci pavattanārahataṃ gamitā.
"Made like a yoked vehicle" means made capable of proceeding as desired, just as a well-trained noble steed, guided by a skilled charioteer, can proceed as desired.
Được làm như một cỗ xe đã được thắng nghĩa là giống như một cỗ xe thuần chủng đã được thắng, được một người đánh xe khéo léo điều khiển, có thể di chuyển theo ý muốn, thì các Như ý túc cũng đã được đưa đến trạng thái có thể di chuyển theo ý muốn.
Patiṭṭhānaṭṭhenāti adhiṭṭhānaṭṭhena.
"In the sense of a foundation" means in the sense of a firm resolve.
Theo nghĩa là chỗ dựa nghĩa là theo nghĩa là chỗ dựa vững chắc.
Vatthu viya katāti sabbaso upakkilesavisodhanena iddhivisesānaṃ pavattiṭṭhānabhāvato suvisodhitaparissayavatthu viya katā.
"Made like a foundation" means made like a thoroughly purified object, due to being a place for the arising of special psychic powers through the complete purification of defilements.
Được làm như một nền tảng nghĩa là đã được làm như một nền tảng được thanh lọc hoàn toàn khỏi các chướng ngại, vì nó là nơi phát sinh các loại thần thông đặc biệt bằng cách thanh lọc hoàn toàn các phiền não.
Adhiṭṭhitāti paṭipakkhadūrībhāvato subhāvitabhāvena taṃtaṃadhiṭṭhānayogyatāya ṭhapitā.
"Resolved" means established in suitability for various resolutions, by being well-cultivated due to the removal of opposing factors.
Đã được thiết lập nghĩa là đã được đặt ở trạng thái thích hợp cho sự thiết lập đó, do sự tu tập tốt đẹp, vì đã loại bỏ được đối thủ.
Samantato citāti sabbabhāgena bhāvanupacayaṃ gamitā.
"Accumulated from all sides" means brought to the increase of cultivation in every aspect.
Đã được tích lũy từ mọi phía nghĩa là đã được đưa đến sự tích lũy tu tập ở mọi khía cạnh.
Tenāha ‘‘suvaḍḍhitā’’ti.
Therefore, he says "well-developed."
Vì vậy đã nói “đã được tăng trưởng tốt đẹp”.
Suṭṭhu samāraddhāti iddhibhāvanāya sikhappattiyā sammadeva saṃsevitā.
"Well-begun" means thoroughly practiced to the peak of psychic power cultivation.
Đã được thực hành rất tốt nghĩa là đã được thực hành một cách hoàn hảo đến đỉnh cao của sự tu tập thần thông.
Aniyamenāti ‘‘yassa kassacī’’ti aniyatavacanena.
"Without restriction" means by the unrestricted statement "whoever."
Không cố định nghĩa là bằng lời nói không cố định “của bất cứ ai”.
Niyametvāti ‘‘tathāgatassā’’ti sarūpaggahaṇena niyametvā.
"Having restricted" means having restricted by specifying "the Tathāgata."
Cố định nghĩa là bằng cách xác định “của Như Lai” bằng cách nắm bắt hình thức.
Āyuppamāṇanti paramāyuppamāṇaṃ vadati.
"Lifespan" refers to the maximum lifespan.
Thọ mạng nghĩa là nói về thọ mạng tối đa.
Tasseva gahaṇe kāraṇaṃ brahmajālavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The reason for taking this should be understood in the manner stated in the explanation of the Brahmajäla Sutta.
Lý do để nắm bắt điều đó cần được hiểu theo cách đã nói trong phần giải thích về Kinh Phạm Võng.
Mahāsīvatthero pana mahābodhisattānaṃ carimabhave paṭisandhidāyino kammassa asaṅkheyyāyukatāsaṃvattanasamatthataṃ hadaye ṭhapetvā buddhānaṃ āyusaṅkhārassa parissayavikkhambhanasamatthatā pāḷiyaṃ āgatā evāti imaṃ bhaddakappameva tiṭṭheyyāti avoca.
However, the Elder Mahāsīva, keeping in mind that the karma giving rebirth in the final existence of great Bodhisattas is capable of bringing about an immeasurable lifespan, said that the ability of the Buddhas' life-formations to ward off dangers is indeed found in the Pāli texts, and therefore he (the Buddha) could have remained for this fortunate eon.
Tuy nhiên, Đại Trưởng lão Mahāsīva đã đặt trong tâm khả năng của nghiệp tạo ra sự tái sinh trong kiếp cuối cùng của các vị Đại Bồ tát, là nghiệp có khả năng kéo dài tuổi thọ vô số kiếp, và nói rằng: “Khả năng của các vị Phật trong việc đẩy lùi các hiểm họa đối với thọ hành đã được đề cập trong kinh điển Pali. Do đó, Ngài nên ở lại trong kiếp hiền này.”
Khaṇḍiccādīhi abhisuyyatīti etena yathā iddhibalena jarāya na paṭighāto, evaṃ tena maraṇassapi na paṭighātoti atthato āpannamevāti.
"Is afflicted by infirmity and so on": By this, it is implied that just as old age is not overcome by psychic power, so too death is not overcome by it.
Bị quấy nhiễu bởi sự khiếm khuyết, v.v. Với điều này, ý muốn nói rằng: cũng như thần thông không thể ngăn cản sự già nua, thì thần thông cũng không thể ngăn cản cái chết.
‘‘Kva saro khitto, kvacani patito’’ti aññathā vuṭṭhitenapi theravādena aṭṭhakathāvacanameva samatthitanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that even by the Elder's statement, "Where was the arrow shot? Where did it fall?" which arose in a different context, the commentary's statement is supported.
Cần phải thấy rằng ngay cả lời dạy của các trưởng lão được nói theo cách khác, “Mũi tên được bắn đi ở đâu, nó sẽ rơi xuống đâu,” cũng đã xác nhận lời nói của Chú giải.
Tenāha ‘‘so pana na ruccati…pe… niyamita’’nti.
Therefore, he says: "But that is not agreeable... and so on... restricted."
Vì vậy, Ngài nói: “Nhưng điều đó không được chấp nhận…pe… đã được xác định.”
Pariyuṭṭhitacittoti yathā kiñci atthānatthaṃ sallakkhetuṃ na sakkā, evaṃ abhibhūtacitto.
"With a mind overwhelmed" means with a mind so overcome that it is unable to discern what is beneficial or unbeneficial.
Tâm bị vây hãm có nghĩa là tâm bị chế ngự, không thể nhận thức được điều gì là lợi ích hay bất lợi.
So pana abhibhavo mahatā udakoghena appakassa udakassa ajjhottharaṇaṃ viya ahosīti vuttaṃ ‘‘ajjhotthaṭacitto’’ti.
And that overwhelming was like a small amount of water being submerged by a great flood, thus it is said "with a mind submerged."
Sự chế ngự đó giống như một dòng nước lớn bao trùm một lượng nước nhỏ, như đã nói “tâm bị bao trùm.”
Aññoti therato, ariyehi vā añño yo koci paro puthujjano.
"Another" refers to anyone other than the Elder, or any ordinary person other than the Noble Ones.
Người khác có nghĩa là một phàm nhân nào đó khác với vị trưởng lão hoặc khác với các bậc Thánh.
Puthujjanaggahaṇañcettha yathā sabbena sabbaṃ appahīnavipallāso mārena pariyuṭṭhitacitto kiñci atthānatthaṃ sallakkhetuṃ na sakkoti, evaṃ thero bhagavatā kataṃ nimittobhāsaṃ sabbaso na sallakkhesīti dassanatthaṃ.
The inclusion of "ordinary person" here is to show that just as an ordinary person, whose perversions are not entirely abandoned and whose mind is overwhelmed by Māra, cannot discern what is beneficial or unbeneficial, so too the Elder did not discern the hint given by the Blessed One at all.
Việc nắm giữ phàm nhân ở đây là để chỉ ra rằng, cũng như một phàm nhân hoàn toàn chưa đoạn trừ sự điên đảo, khi tâm bị Ma vương vây hãm, không thể nhận thức được điều gì là lợi ích hay bất lợi, thì vị trưởng lão cũng hoàn toàn không nhận ra dấu hiệu mà Đức Thế Tôn đã đưa ra.
Tenāha ‘‘māro hī’’tiādi.
Therefore, he said, "Māra indeed," and so on.
Vì vậy, Ngài nói: “Vì Ma vương…” v.v.
Cattāro vipallāsāti asubhe ‘‘subha’’nti saññāvipallāso, cittavipallāso, dukkhe ‘‘sukha’’nti saññāvipallāso, cittavipallāsoti ime cattāro vipallāsā.
The four perversions (vipallāsā) are: the perversion of perception and perversion of mind regarding the impure as pure; and the perversion of perception and perversion of mind regarding suffering as pleasure. These are the four perversions.
Bốn sự điên đảo là sự điên đảo về tưởng, điên đảo về tâm đối với cái bất tịnh là “tịnh”; sự điên đảo về tưởng, điên đảo về tâm đối với cái khổ là “lạc”; đây là bốn sự điên đảo này.
Tenāti yadipi itare aṭṭha vipallāsā pahīnā, yathāvuttānaṃ catunnaṃ vipallāsānaṃ appahīnabhāvena.
Therefore (tena), even though the other eight perversions are abandoned, it is due to the non-abandonment of the four perversions as stated.
Do đó, mặc dù tám sự điên đảo khác đã được đoạn trừ, nhưng do bốn sự điên đảo đã nói trên chưa được đoạn trừ.
Assāti therassa.
His (assa) refers to the elder's.
Của vị ấy có nghĩa là của vị trưởng lão.
Maddatīti phusanamattena maddanto viya hoti, aññathā tena maddite sattānaṃ maraṇameva siyā, kiṃ sakkhissati na sakkhissatīti adhippāyo.
Crushes (maddatī) means it is as if crushing merely by touching. Otherwise, if it were truly crushed by him, beings would simply die. The intention is: "Will he be able to, or will he not be able to?"
Đè nén có nghĩa là giống như đang đè nén chỉ bằng cách chạm vào; nếu không, khi bị đè nén bởi vị ấy, chúng sinh sẽ chết. Ý muốn nói là: liệu có thành công hay không?
Kasmā na sakkhissati?
Why will he not be able to?
Tại sao lại không thành công?
Nanu esa aggasāvakassa mahiddhikassa mahānubhāvassa kucchiṃ paviṭṭhoti?
Has he not entered the belly of the chief disciple, who is greatly potent and powerful?
Chẳng phải vị ấy đã đi vào bụng của vị đại đệ tử có đại thần thông, đại uy lực sao?
Saccaṃ paviṭṭho, tañca kho attano mahānubhāvassa dassanatthaṃ, na vibādhanādhippāyena.
Indeed, he has entered, but that was for the purpose of demonstrating his own great power, not with the intention of harming.
Đúng vậy, vị ấy đã đi vào, nhưng đó là để thể hiện đại uy lực của mình, không phải với ý định gây hại.
Vibādhanādhippāyena pana idha ‘‘kiṃ sakkhissatī’’ti vuttaṃ hadayamaddanassa adhikatattā.
However, with the intention of harming, the phrase "Will he be able to?" is used here because of the intensity of the heart-crushing.
Tuy nhiên, ở đây “liệu có thành công không” được nói với ý định gây hại, vì sự đè nén trái tim là quá mức.
Nimittobhāsanti ettha ‘‘tiṭṭhatu bhagavā kappa’’nti sakalakappaṃ avaṭṭhānayācanāya ‘‘yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā’’tiādinā aññāpadesena attano caturiddhipādabhāvanānubhāvena kappaṃ avaṭṭhānasamatthatāvasena saññuppādanaṃ nimittaṃ.
Regarding "hint and intimation" (nimittobhāsaṃ): The hint (nimittaṃ) is the suggestion to the Buddha to remain for the entire eon by saying, "May the Blessed One remain for an eon," and then, by means of an indirect statement such as "Whoever, Ānanda, has developed the four bases of psychic power (iddhipāda)," producing the thought that he is capable of remaining for an eon through the power of his own cultivation of the four bases of psychic power.
Trong cụm từ dấu hiệu và sự gợi ý, “dấu hiệu” là việc tạo ra nhận thức về khả năng an trụ trọn vẹn một kiếp của chính mình nhờ vào sự tu tập bốn thần túc, thông qua một cách nói gián tiếp như “Này Ānanda, bất cứ ai đã tu tập bốn thần túc…” v.v., khi thỉnh cầu “Bạch Thế Tôn, xin Ngài an trụ một kiếp.”
Tathā pana pariyāyaggahaṇaṃ muñcitvā ujukaṃyeva attano adhippāyavibhāvanaṃ obhāso.
And the intimation (obhāso) is the direct expression of his own intention, abandoning indirect phrasing.
“Sự gợi ý” là việc trực tiếp bày tỏ ý định của mình mà không dùng cách nói gián tiếp.
Jānantoyevāti mārena pariyuṭṭhitabhāvaṃ jānanto eva.
Knowing it well (jānantoyevā) means knowing well that he was assailed by Māra.
Biết rõ có nghĩa là biết rõ trạng thái bị Ma vương vây hãm.
Attano aparādhahetuko sattānaṃ soko tanuko hoti, na balavāti āha – ‘‘dosāropanena sokatanukaraṇattha’’nti.
The sorrow of beings caused by one's own fault is slight, not strong, therefore he said: "for the purpose of diminishing sorrow by attributing fault."
Nỗi buồn của chúng sinh do lỗi lầm của chính mình là nhỏ, không mạnh mẽ, nên Ngài nói – “để làm giảm nỗi buồn bằng cách đổ lỗi.”
Kiṃ pana thero mārena pariyuṭṭhitacittakāle pavattiṃ pacchā jānātīti?
Does the elder know the occurrence only after his mind was assailed by Māra?
Vậy vị trưởng lão có biết về sự việc xảy ra khi tâm bị Ma vương vây hãm sau đó không?
Na jānāti sabhāvena, buddhānubhāvena pana jānāti.
He does not know by nature, but he knows by the power of the Buddha.
Vị ấy không biết theo bản chất tự nhiên, nhưng biết nhờ vào uy lực của Đức Phật.
Anatthe niyojento guṇamāraṇena māreti, virāgavibandhanena vā jātinimittatāya tattha tattha jātaṃ mārento viya hotīti ‘‘māretīti māro’’ti vuttaṃ.
Māra (māretīti māro) is so called because he kills by destroying virtues, or by binding to dispassion (virāga), or by being the cause of rebirth, he is as if killing that which is born here and there.
Kẻ dẫn dắt vào điều bất lợi giết chết bằng cách hủy hoại các phẩm chất, hoặc giống như kẻ giết chết những gì đã sinh ra ở khắp mọi nơi do là nguyên nhân của sự tái sinh bằng cách trói buộc sự ly tham, nên đã nói “kẻ giết chết là Ma vương.”
Atipāpattā pāpimā.
He is the Evil One (pāpimā) because of his extreme wickedness.
Do quá ác, nên là kẻ ác.
Kaṇhadhammasamannāgato kaṇho.
He is the Dark One (kaṇho) because he is endowed with dark qualities.
Đầy đủ các pháp đen tối, nên là đen tối.
Virāgādiguṇānaṃ antakaraṇato antako.
He is the Ender (antako) because he puts an end to qualities such as dispassion.
Do chấm dứt các phẩm chất như ly tham, nên là kẻ hủy diệt.
Sattānaṃ anatthāvahaṃ paṭipattiṃ na muñcatīti namuci.
He is Namuci because he does not let go of practices that bring harm to beings.
Không buông bỏ hành vi mang lại điều bất lợi cho chúng sinh, nên là Namuci.
Attano mārapāsena pamatte bandhati, pamattā vā bandhū etassāti pamattabandhu.
He is the Kinsman of the Negligent (pamattabandhu) because he binds the negligent with his Māra's snare, or because the negligent are his kinsmen.
Trói buộc những kẻ phóng dật bằng bẫy của mình, hoặc những kẻ phóng dật là quyến thuộc của nó, nên là kẻ thân thích của những kẻ phóng dật.
Sattamasattāhato paraṃ satta ahāni sandhāyāha ‘‘aṭṭhame sattāhe’’ti, na pana pallaṅkasattāhādi viya niyatakiccassa aṭṭhamasattāhassa nāma labbhanato.
He said "in the eighth week" (aṭṭhame sattāhe), referring to the seven days after the seventh week, and not to a specific eighth week of a fixed task, like the week of the Bodhi-seat, because such a name is not found.
Ngài nói “vào tuần thứ tám” ám chỉ bảy ngày sau tuần thứ bảy, chứ không phải là tuần thứ tám của một việc cố định như tuần ngồi dưới cội bồ đề, v.v., không thể tìm thấy tên gọi đó.
Sattamasattāhassa hi parato ajapālanigrodhamūle brahmuno sakkassa ca paṭiññātadhammadesanaṃ bhagavantaṃ ñatvā ‘‘idāni satte dhammadesanāya mama visayaṃ atikkāmessatī’’ti sañjātadomanasso hutvā ṭhito cintesi, ‘‘handāhaṃ dāni naṃ upāyena parinibbāpessāmi, evamassa manoratho aññathattaṃ gamissati, mama manoratho ijjhissatī’’ti cintetvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ekamantaṃ ṭhito – ‘‘parinibbātu dāni, bhante, bhagavā’’tiādinā parinibbānaṃ yāci.
Indeed, after the seventh week, knowing that the Blessed One had promised to teach the Dhamma to Brahmā and Sakka at the foot of the Ajapāla Banyan tree, Māra became distressed, thinking, "Now he will surpass my domain by teaching the Dhamma to beings." Having thus thought, he decided, "Well then, I will now cause him to attain Parinibbāna by some means. In this way, his aspiration will be thwarted, and my aspiration will succeed." Having thought this, he approached the Blessed One, stood to one side, and requested his Parinibbāna, saying, "May the Blessed One now attain Parinibbāna," and so on.
Sau tuần thứ bảy, khi biết Đức Thế Tôn đã hứa thuyết pháp cho Phạm Thiên và Đế Thích dưới gốc cây Ajapāla Nigrodha, Ma vương đã sinh ra sự buồn rầu và đứng đó suy nghĩ: “Ta sẽ dùng phương tiện để khiến Ngài nhập Niết bàn bây giờ, như vậy mong muốn của Ngài sẽ thay đổi, và mong muốn của ta sẽ thành công.” Sau khi suy nghĩ như vậy, Ma vương đến gần Đức Thế Tôn, đứng một bên và thỉnh cầu Ngài nhập Niết bàn, nói: “Bạch Thế Tôn, xin Ngài nhập Niết bàn bây giờ…” v.v.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘aṭṭhame sattāhe’’tiādi.
It is with reference to this that it is said, "in the eighth week," and so on.
Điều đó được nói đến trong cụm từ “vào tuần thứ tám” v.v.
Tattha ajjāti āyusaṅkhāravossajjanadivasaṃ sandhāyāha.
Therein, today (ajjā) refers to the day of the relinquishing of the life-span volition.
Ở đó, “hôm nay” ám chỉ ngày từ bỏ thọ hành.
Bhagavā cassa atibandhanādhippāyaṃ jānantopi taṃ anāvikatvā parinibbānassa akālabhāvameva pakāsento yācanaṃ paṭikkhipi.
Even though the Blessed One knew Māra's intention to bind him excessively, he did not reveal it, but rejected the request, explaining that it was not the right time for Parinibbāna.
Mặc dù Đức Thế Tôn biết ý định trói buộc quá mức của Ma vương, nhưng Ngài không tiết lộ điều đó mà chỉ từ chối lời thỉnh cầu, bày tỏ rằng việc nhập Niết bàn chưa đến lúc.
Tenāha ‘‘na tāvāha’’ntiādi.
Therefore, he said, "Not yet," and so on.
Vì vậy, Ngài nói: “Ta chưa…” v.v.
Maggavasena byattāti saccapaṭivedhaveyyattiyena byattā.
Skilled in the way (maggavasena byattā) means skilled through the clear penetration of the truths.
Thành thạo về con đường có nghĩa là thành thạo về sự chứng ngộ chân lý.
Tatheva vinītāti maggavasena kilesānaṃ samucchedavinayena vinītā.
Likewise disciplined (tatheva vinītā) means disciplined through the eradication of defilements by means of the path.
Được điều phục như vậy có nghĩa là được điều phục bằng cách đoạn trừ phiền não theo con đường.
Tathā visāradāti ariyamaggādhigameneva satthusāsane vesārajjappattiyā visāradā, sārajjakarānaṃ diṭṭhivicikicchādipāpadhammānaṃ vigamena visāradabhāvaṃ pattāti attho.
Likewise confident (tathā visāradā) means confident through the attainment of fearlessness in the Teacher's Dispensation, precisely by the attainment of the Noble Path. The meaning is that they have attained a state of fearlessness through the disappearance of evil qualities that cause fear, such as wrong views and doubt.
Tự tin như vậy có nghĩa là tự tin nhờ đạt được sự tự tin trong giáo pháp của Bậc Đạo Sư chỉ bằng sự chứng đắc Thánh đạo, nghĩa là đã đạt được trạng thái tự tin do sự biến mất của các pháp ác như tà kiến, nghi ngờ, v.v., những điều gây ra sự không tự tin.
Yassa sutassa vasena vaṭṭadukkhato nissaraṇaṃ sambhavati, taṃ idha ukkaṭṭhaniddesena ‘‘suta’’nti adhippetanti āha ‘‘tepiṭakavasenā’’ti.
"That by virtue of which hearing (suta) liberation from the suffering of saṃsāra becomes possible, that is here intended as 'suta' by way of its supreme designation," he says, "by virtue of the Tepiṭaka."
Ngài nói “theo Tipiṭaka” có nghĩa là điều mà nhờ sự nghe mà có thể thoát khỏi khổ luân hồi, điều đó ở đây được gọi là “suta” (điều đã nghe) theo cách chỉ định cao nhất.
Tiṇṇaṃ piṭakānaṃ samūho tepiṭakaṃ, tīṇi vā piṭakāni tipiṭakaṃ, tipiṭakameva tepiṭakaṃ, tassa vasena.
The collection of the three Piṭakas is tepiṭaka; or the three Piṭakas are tipiṭaka, and tipiṭaka itself is tepiṭaka; by virtue of that.
Tập hợp của ba tạng là Tipiṭaka, hoặc ba tạng là Tipiṭaka, chính Tipiṭaka là Tepiṭaka, theo đó.
Tadevāti yaṃ taṃ tepiṭakaṃ sotabbabhāvena sutanti vuttaṃ, tameva.
Tadeva refers to that very Tepiṭaka which is called "suta" (that which is heard) by virtue of being listenable.
Chính điều đó là điều Tipiṭaka đã được nói là “suta” (điều đã nghe) theo khía cạnh đáng được nghe.
Dhammanti pariyattidhammaṃ.
Dhamma means the Dhamma of the Pariyatti.
Pháp có nghĩa là pháp học (pariyatti dhamma).
Dhārentīti suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasaṃ viya avinassantaṃ katvā suppaguṇasuppavattibhāvena dhārenti hadaye ṭhapenti.
Dhārenti means they hold it, keep it in their hearts, by making it imperishable, like a lion's fat placed in a golden vessel, by way of being well-mastered and well-practiced.
Giữ gìn có nghĩa là giữ gìn trong tâm, làm cho không bị mất mát như mật ong được đựng trong bình vàng, bằng cách ghi nhớ và thực hành tốt.
Iti pariyattidhammavasena bahussutadhammadharabhāvaṃ dassetvā idāni paṭivedhavasenapi taṃ dassento ‘‘atha vā’’tiādi vuttaṃ.
Thus, having shown the state of being learned and a Dhamma-bearer by way of the Pariyatti-Dhamma, he now says "atha vā" (or alternatively) and so on, showing it by way of penetration.
Như vậy, sau khi chỉ ra trạng thái đa văn và trì pháp theo pháp học, bây giờ Ngài nói “hoặc là” v.v., để chỉ ra điều đó theo pháp chứng (paṭivedha).
Ariyadhammassāti maggaphaladhammassa, navavidhassa vā lokuttaradhammassa.
Ariyadhammassa means the Dhamma of the Path and Fruition, or the ninefold supramundane Dhamma.
Của Thánh pháp có nghĩa là pháp đạo quả, hoặc chín loại pháp siêu thế.
Anudhammabhūtanti adhigamāyānurūpaṃ dhammabhūtaṃ.
Anudhammabhūtaṃ means a Dhamma that is suitable for attainment.
Phù hợp với pháp có nghĩa là pháp phù hợp để chứng đắc.
Anucchavikapaṭipadanti tameva vipassanādhammamāha, chabbidhā visuddhiyo vā.
Anucchavikapaṭipadaṃ refers to that very Vipassanā Dhamma, or the six purifications.
Hành trì phù hợp có nghĩa là chính pháp quán (vipassanā dhamma) đó, hoặc sáu loại thanh tịnh.
Anudhammanti nibbānadhammassa anudhammo, yathāvuttapaṭipadā, tassānurūpaṃ abhisallekhitaṃ appicchatādidhammaṃ.
Anudhamma means the anudhamma of the Dhamma of Nibbāna, the aforementioned practice, or the ascetic practices such as fewness of wishes, which are suitable for it.
Pháp tùy thuận có nghĩa là pháp tùy thuận với Niết bàn, là sự hành trì đã nói trên, là pháp thiểu dục, v.v., đã được tinh luyện phù hợp với điều đó.
Caraṇasīlāti samādāya vattanasīlā.
Caraṇasīlā means those whose practice is to undertake and observe.
Có giới hạnh có nghĩa là có giới hạnh trong việc thọ trì và thực hành.
Anumaggaphaladhammo etissāti vā anudhammā, vuṭṭhānagāminivipassanā, tassa caraṇasīlā.
Or anudhammā means that which has the Dhamma of the minor path and fruition, namely, the Vipassanā that leads to emergence; those whose practice is that.
Hoặc là pháp quả tùy theo Đạo, hoặc là tùy pháp, tức tuệ quán dẫn đến sự xuất ly, là giới hạnh của vị ấy.
Attano ācariyavādanti attano ācariyassa sammāsambuddhassa vādaṃ.
Attano ācariyavādaṃ means the teaching of one's own teacher, the Sammāsambuddha.
Lời dạy của bậc Đạo sư của mình là lời dạy của bậc Đạo sư của mình, bậc Chánh Đẳng Giác.
Sadevakassa lokassa ācārasikkhāpanena ācariyo, bhagavā, tassa vādo, catusaccadesanā.
The Buddha is the teacher by teaching conduct to the world with its devas; his teaching is the exposition of the Four Noble Truths.
Bậc Đạo sư là Đức Thế Tôn vì đã dạy dỗ về hạnh kiểm cho thế gian cùng chư thiên; lời dạy của Ngài là sự thuyết giảng Tứ Thánh Đế.
Ācikkhissantīti ādito kathessanti, attanā uggahitaniyāmena pare uggaṇhāpessantīti attho.
Ācikkhissanti means they will explain from the beginning; the meaning is that they will cause others to learn according to the method they themselves have learned.
Sẽ chỉ dạy nghĩa là sẽ nói từ ban đầu, sẽ khiến người khác học theo cách mà mình đã học.
Desessantīti vācessanti, pāḷiṃ sammā pabodhessantīti attho.
Desessanti means they will recite, the meaning is they will awaken the Pāḷi correctly.
Sẽ thuyết giảng nghĩa là sẽ diễn giải, sẽ làm cho kinh điển được hiểu đúng đắn.
Paññapessantīti pajānāpessanti, saṅkāsessantīti attho.
Paññapessanti means they will make known, the meaning is they will clarify.
Sẽ tuyên bố nghĩa là sẽ làm cho người khác biết rõ, sẽ làm cho sáng tỏ.
Paṭṭhapessantīti pakārehi ṭhapessanti, pakāsessantīti attho.
Paṭṭhapessanti means they will establish in various ways, the meaning is they will reveal.
Sẽ thiết lập nghĩa là sẽ thiết lập bằng nhiều cách, sẽ công bố.
Vivarissantīti vivaṭaṃ karissanti.
Vivarissanti means they will make it open.
Sẽ mở rộng nghĩa là sẽ làm cho rộng mở.
Vibhajissantīti vibhattaṃ karissanti.
Vibhajissanti means they will make it divided.
Sẽ phân tích nghĩa là sẽ làm cho phân tích.
Uttānīkarissantīti anuttānaṃ gambhīraṃ uttānaṃ pākaṭaṃ karissanti.
Uttānīkarissanti means they will make what is not clear and profound, clear and evident.
Sẽ làm cho hiển lộ nghĩa là sẽ làm cho cái không hiển lộ, cái sâu xa trở nên hiển lộ, rõ ràng.
Sahadhammenāti ettha dhamma-saddo kāraṇapariyāyo ‘‘hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 720) viyāti āha ‘‘sahetukena sakāraṇena vacanenā’’ti.
Here, the word dhamma in sahadhammena is a synonym for cause, as in "knowledge in the cause is dhammapaṭisambhidā" and so on, thus he says, "with a statement that has a reason, with a cause."
Trong từ sahadhammena (có pháp), từ dhamma (pháp) là đồng nghĩa với nguyên nhân, như trong các đoạn ‘‘trí tuệ về nguyên nhân là pháp phân tích’’ v.v… nên đã nói ‘‘bằng lời nói có nguyên nhân, có lý do’’.
Sappāṭihāriyanti sanissaraṇaṃ.
Sappāṭihāriyaṃ means with liberation.
Có thần thông nghĩa là có sự xuất ly.
Yathā paravādaṃ bhañjitvā sakavādo patiṭṭhahati, evaṃ hetudāharaṇehi yathādhigatamatthaṃ sampādetvā dhammaṃ kathessanti.
Just as one's own doctrine becomes established by refuting the doctrines of others, so too will they expound the Dhamma by accomplishing the understood meaning with reasons and examples.
Như phá bỏ lời dạy của người khác và lời dạy của mình được thiết lập, tương tự như vậy, sau khi hoàn thành ý nghĩa đã chứng đắc bằng lý do và ví dụ, họ sẽ thuyết giảng Pháp.
Tenāha ‘‘niyyānikaṃ katvā dhammaṃ desessantī’’ti, navavidhaṃ lokuttaraṃ dhammaṃ pabodhessantīti attho.
Therefore, he says, "they will teach the Dhamma making it leading to liberation," the meaning is they will awaken the ninefold supramundane Dhamma.
Vì thế đã nói ‘‘sẽ thuyết giảng Pháp một cách dẫn đến giải thoát’’, nghĩa là sẽ làm sáng tỏ chín loại pháp siêu thế.
Ettha ca ‘‘paññapessantī’’tiādīhi chahi padehi cha atthapadāni dassitāni, ādito pana dvīhi padehi cha byañjanapadāni.
Here, six meanings are shown by the six terms beginning with "paññapessanti," while the first two terms show six literal expressions.
Ở đây, sáu từ ‘‘sẽ tuyên bố’’ v.v… đã chỉ ra sáu ý nghĩa, còn hai từ ban đầu là sáu từ ngữ.
Ettāvatā tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṃvaṇṇanānayena saṅgahetvā dassitaṃ hoti.
By this much, the Tepiṭaka Buddha-word is shown as collected by way of commentary.
Đến đây, lời Phật dạy Tam Tạng đã được tóm tắt và trình bày theo cách giải thích.
Vuttañhetaṃ nettiyaṃ (netti. saṅgahavāra) ‘‘dvādasa padāni suttaṃ, taṃ sabbaṃ byañjanañca attho cā’’ti.
This has been stated in the Netti (Saṅgahavāra): "Twelve terms are the Sutta; all of it is both expression and meaning."
Điều này đã được nói trong Netti (Netti, chương Tóm tắt) ‘‘Mười hai từ là kinh, tất cả đều là từ ngữ và ý nghĩa’’.
Sikkhattayasaṅgahitanti adhisīlasikkhādisikkhattayasaṅgahaṃ.
Sikkhattayasaṅgahitaṃ means encompassed by the three trainings, such as the training in higher virtue.
Được bao gồm trong ba học nghĩa là được bao gồm trong ba học như Tăng thượng giới học.
Sakalaṃ sāsanabrahmacariyanti anavasesaṃ satthusāsanabhūtaṃ seṭṭhacariyaṃ.
Sakalaṃ sāsanabrahmacariyaṃ means the entire noble practice which is the teaching of the Teacher, without remainder.
Toàn bộ phạm hạnh của giáo pháp nghĩa là toàn bộ phạm hạnh tối thượng thuộc về giáo pháp của Đức Đạo Sư.
Samiddhanti sammadeva vaḍḍhitaṃ.
Samiddhaṃ means well-developed.
Thành tựu nghĩa là đã phát triển một cách đúng đắn.
Jhānassādavasenāti tehi tehi bhikkhūhi samadhigatajhānasukhavasena.
Jhānassādavasena means by virtue of the happiness of jhāna attained by those bhikkhus.
Theo sự hưởng vị thiền nghĩa là theo sự an lạc thiền đã chứng đắc bởi các vị tỳ khưu đó.
Vuḍḍhippattanti uḷārapaṇītabhāvūpagamanena sabbaso parivuḍḍhimupagataṃ.
Vuḍḍhippattaṃ means having reached full growth, having attained a state of exalted and refined quality.
Đã đạt đến sự tăng trưởng nghĩa là đã đạt đến sự tăng trưởng hoàn toàn bằng cách đạt đến trạng thái cao cả và vi diệu.
Sabbapāliphullaṃ viya abhiññāsampadāhi sāsanābhivuḍḍhiyā matthakappattito.
Sabbapāliphullaṃ viya because it has reached the pinnacle of the growth of the Sāsana through the accomplishments of higher knowledge.
Như tất cả các cành cây đều nở hoa vì đã đạt đến đỉnh cao của sự phát triển giáo pháp bằng các sự thành tựu thắng trí.
Patiṭṭhitavasenāti patiṭṭhānavasena, patiṭṭhappattiyāti attho.
Patiṭṭhitavasena means by way of establishment, the meaning is by attaining establishment.
Theo sự thiết lập nghĩa là theo sự thiết lập, nghĩa là đã đạt đến sự thiết lập.
Paṭivedhavasena bahuno janassa hitaṃ bāhujaññaṃ.
Bāhujaññaṃ means beneficial to many people by way of penetration.
Bāhujaññaṃ (lợi ích cho số đông) là lợi ích cho số đông chúng sanh theo sự thể nhập.
Tenāha ‘‘mahājanābhisamayavasenā’’ti.
Therefore, he says, "by way of the realization of the many."
Vì thế đã nói ‘‘theo sự chứng ngộ của đại chúng’’.
Puthu puthulaṃ bhūtaṃ jātaṃ, puthuttaṃ bhūtaṃ pattanti vā puthubhūtaṃ.
Puthubhūtaṃ means having become widespread, or having attained diversity.
Puthubhūtaṃ (phổ biến) là đã trở thành rộng lớn, hoặc đã đạt đến sự rộng lớn.
Tenāha ‘‘sabbākārena puthulabhāvappatta’’nti.
Therefore, it is said, "having attained the state of vastness in all respects."
Vì thế đã nói ‘‘đã đạt đến trạng thái rộng lớn về mọi phương diện’’.
Suṭṭhu pakāsitanti sammadeva ādikalyāṇādibhāvena paveditaṃ.
" Well expounded" means perfectly revealed as beautiful in the beginning, and so on.
Đã được công bố tốt đẹp nghĩa là đã được công bố một cách đúng đắn dưới dạng ban đầu tốt đẹp v.v…
Satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvāti ayaṃ kāyādivibhāgo attabhāvasaññito dukkhabhāro mayā ettakaṃ kālaṃ vahito, idāni pana na vahitabbo, etassa avahanatthaṃ cirataraṃ kālaṃ ariyamaggasambhāro sambhato, svāyaṃ ariyamaggo paṭividdho, yato ime kāyādayo asubhādito sabhāvādito sammadeva pariññātāti catubbidhampi satiṃ yathātathaṃ visaye suṭṭhu upaṭṭhitaṃ katvā.
" Having established mindfulness well" means: "This burden of suffering, conceptualized as selfhood, divided into body and so on, has been borne by me for such a long time. But now it should not be borne. For the sake of not bearing it, the requisites for the Noble Path have been accumulated for a very long time. This Noble Path has been penetrated, because these bodies and so on have been perfectly comprehended from the perspective of impurity and from the perspective of their true nature." Thus, having established all four kinds of mindfulness perfectly in their respective objects.
Sau khi thiết lập chánh niệm một cách vững vàng nghĩa là sau khi thiết lập chánh niệm bốn loại một cách đúng đắn trong đối tượng như thật: ‘‘gánh nặng khổ đau này, được gọi là thân thể, đã được ta gánh vác trong thời gian dài như vậy, nhưng bây giờ không cần phải gánh vác nữa; để không gánh vác nó, ta đã tích lũy tư lương Thánh đạo trong một thời gian rất dài, và Thánh đạo này đã được thể nhập, nhờ đó các thân thể này đã được hiểu rõ ràng từ khía cạnh bất tịnh v.v… và từ khía cạnh bản chất’’.
Ñāṇena paricchinditvāti yasmā imassa attabhāvasaññitassa dukkhabhārassa vahane payojanabhūtaṃ attahitaṃ bodhimūle eva parisamāpitaṃ, parahitaṃ pana buddhaveneyyavinayanaṃ parisamāpitaṃ matthakappattaṃ, taṃ dāni māsattayeneva parisamāpanaṃ pāpuṇissati, tasmā āha ‘‘visākhapuṇṇamāyaṃ parinibbāyissāmī’’ti, evaṃ buddhañāṇena paricchinditvā saccabhāgena vinicchayaṃ katvā.
" Having discerned with knowledge" means: Since the personal welfare, which was the purpose of bearing this burden of suffering conceptualized as selfhood, was completed at the root of the Bodhi tree, and the welfare of others, namely the taming and training of those to be guided by the Buddha, was completed and reached its culmination, and that would now reach completion in just three months, therefore he said, "I shall attain Parinibbāna on the full moon day of Vesākha." Thus, having discerned with the Buddha's knowledge and made a decision based on truth.
Sau khi xác định bằng trí tuệ nghĩa là vì lợi ích của bản thân, mục đích gánh vác gánh nặng khổ đau được gọi là thân thể này đã hoàn thành tại cội Bồ-đề; còn lợi ích cho người khác, việc giáo hóa các chúng sanh cần được giáo hóa bởi Đức Phật, đã hoàn thành và đạt đến đỉnh cao; và bây giờ, việc đó sẽ hoàn thành trong ba tháng nữa. Vì thế Ngài đã nói ‘‘Ta sẽ nhập Niết-bàn vào ngày trăng tròn tháng Visākha’’. Như vậy, sau khi xác định bằng Phật trí và quyết định bằng phần chân lý.
Āyusaṅkhāraṃ vissajīti āyuno jīvitassa abhisaṅkharaṇaṃ phalasamāpattidhammaṃ na samāpajjissāmīti vissaji, taṃ vissajjaneneva tena abhisaṅkharīyamānaṃ jīvitasaṅkhāraṃ na pavattayissāmīti vissaji.
" Released the life-condition" means he released the phenomenon of fruit-attainment, the conditioning of life, saying, "I will not enter it." By that very release, he released the life-condition that was being conditioned by it, saying, "I will not cause it to continue."
Xả bỏ hành tuổi thọ nghĩa là xả bỏ sự tạo tác của tuổi thọ, tức là pháp quả thiền định, Ngài nói rằng sẽ không nhập các thiền định đó. Bằng việc xả bỏ đó, Ngài xả bỏ ý định không duy trì hành tuổi thọ đang được tạo tác bởi chúng.
Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi.
Therefore, it is said, " There," and so on.
Vì thế đã nói ‘‘ở đó’’ v.v…
Ṭhānamahantatāyapi pavattiākāramahantatāyapi mahanto pathavīkampo.
A great earthquake due to the greatness of its location and the greatness of its mode of occurrence.
Trận động đất lớn là lớn về mức độ vị trí và lớn về cách thức xảy ra.
Tattha ṭhānamahantatāya bhūmicālassa mahantataṃ dassetuṃ ‘‘tadā…pe… akampitthā’’ti vuttaṃ, sā pana jātikhettabhūtā dasasahassī lokadhātu eva, na yā kāci.
To show the greatness of the earthquake in terms of its location, it is said, " Then…pe… it quaked." That was indeed the ten-thousandfold world-system, which is the field of birth, and not just any place.
Để chỉ ra sự lớn lao của sự rung chuyển mặt đất về mức độ vị trí, đã nói ‘‘lúc đó… v.v… rung chuyển’’, nhưng đó chỉ là mười ngàn thế giới là cõi sinh, không phải bất kỳ cõi nào khác.
Yā mahābhinīhāramahājātiādīsupi akampittha, tadāpi tattakāya eva kampane kiṃ kāraṇaṃ?
When it quaked even during the Great Renunciation and the Great Birth, what was the reason for it to quake only to that extent then?
Tại sao chỉ có cõi đó rung chuyển vào lúc đó, khi mà nó cũng đã rung chuyển trong các sự kiện như đại thệ nguyện và đại sinh?
Jātikhettabhāvena tasseva ādito pariggahassa katattā, pariggahaṇañcassa dhammatāvasena veditabbaṃ.
Because it was initially encompassed as the field of birth, and its encompassing should be understood according to its nature.
Vì nó đã được xác định ban đầu là cõi sinh, và sự xác định của nó phải được hiểu theo quy luật tự nhiên.
Tathā hi purimabuddhānampi tattakameva jātikhettaṃ ahosi.
Indeed, for previous Buddhas too, the field of birth was of that same extent.
Thật vậy, đối với các vị Phật quá khứ, cõi sinh cũng chỉ có chừng đó.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘dasasahassī lokadhātu nissaddā hoti nirākulā…pe… mahāsamuddo ābhujati, dasasahassī pakampatī’’ti ca ādi.
Indeed, it is said, "The ten-thousandfold world-system becomes silent and tranquil…pe… the great ocean is agitated, the ten-thousandfold world-system quakes," and so on.
Thật vậy, đã nói ‘‘mười ngàn thế giới trở nên yên lặng, không hỗn loạn… v.v… đại dương sôi sục, mười ngàn thế giới rung chuyển’’ v.v…
Udakapariyantaṃ katvā chappakārappavedhanena.
By shaking in six ways, up to the water's edge.
Bằng cách rung chuyển sáu kiểu, lấy ranh giới là nước.
Avītarāge bhiṃsetīti bhiṃsano, so eva bhiṃsanakoti āha ‘‘bhayajanako’’ti.
It frightens those who are not free from defilements, thus it is frightening (bhiṃsano). That very thing is bhiṃsanako, therefore he says, " fear-inducing."
Làm cho những người chưa ly tham sợ hãi nên gọi là bhiṃsano (đáng sợ), chính nó là bhiṃsanako (đáng sợ), nên đã nói ‘‘gây sợ hãi’’.
Devabheriyoti devadundubhisaddassa pariyāyavacanamattaṃ, na cettha kāci bherī devadundubhīti adhippetā, atha kho uppātabhāvena labbhamāno ākāsato nigghosasaddo.
" Devabheriyo" is merely a synonym for the sound of a celestial drum; no specific drum or celestial drum is intended here, but rather the sound resounding from the sky, occurring as an omen.
Tiếng trống trời chỉ là một từ đồng nghĩa với tiếng trống của chư thiên, ở đây không có trống nào được gọi là trống trời, mà là âm thanh vang lên từ không trung dưới dạng một điềm báo.
Tenāha ‘‘devo’’tiādi.
Therefore, it is said, " Devo," and so on.
Vì thế đã nói ‘‘chư thiên’’ v.v…
Devoti megho.
" Devo" means a cloud.
Devo (chư thiên) là mây.
Tassa hi tadā acchabhāvena ākāsassa vassābhāvena sukkhagajjitasaññite sadde niccharante devadundubhisamaññā.
For when at that time, due to the clarity of the sky and the absence of rain, a sound like a dry thunderclap emanated, it was called a celestial drum.
Vào lúc đó, khi không trung trong trẻo, không mưa, và có tiếng sấm khô vang lên, đó được gọi là tiếng trống trời.
Tenāha ‘‘devo sukkhagajjitaṃ gajjī’’ti.
Therefore, it is said, "The cloud thundered a dry thunderclap."
Vì thế đã nói ‘‘chư thiên sấm khô’’.
Tulīyatīti tulanti tula-saddo kammasādhanoti dassetuṃ ‘‘tulita’’nti vuttaṃ.
That which is weighed is " tula." To show that the word tula is an instrument-noun, it is said, " weighed."
Được cân nhắc nên gọi là tula (cân bằng). Để chỉ ra rằng từ tula là công cụ của hành động, đã nói ‘‘được cân nhắc’’.
Appānubhāvatāya paricchinnaṃ.
Limited due to its small power.
Bị giới hạn vì năng lực nhỏ bé.
Tathā hi taṃ paṭipakkhena parito khaṇḍitabhāvena parittanti vuccati.
Indeed, it is called paritta (limited) because it is fragmented on all sides by its opposite.
Thật vậy, nó được gọi là paritta (nhỏ bé) vì nó bị phân đoạn bởi đối phương.
Paṭipakkhavikkhambhanato dīghasantānatāya vipulaphalatāya ca na tulaṃ na paricchinnaṃ.
It is not weighed, not limited (na tulaṃ na paricchinnaṃ) due to its long continuity in suppressing the opposing factors and its vast fruit.
Không cân bằng, không giới hạn vì sự kéo dài liên tục và quả báo lớn lao do ngăn chặn đối phương.
Yehi kāraṇehi pubbe avisesato ‘‘mahaggataṃ atula’’nti vuttaṃ, tāni kāraṇāni rūpāvacarato āruppassa sātisayaṃ vijjantīti arūpāvacaraṃ atulanti vuttaṃ, itarañca tulanti.
The reasons for which it was previously said, without distinction, "exalted, immeasurable," those reasons are found in the immaterial attainments to a greater extent than in the fine-material attainments, therefore it is said, " immaterial attainments are immeasurable," and the others are measurable.
Vì những lý do mà trước đây đã nói ‘‘vô lượng, không cân bằng’’ một cách không phân biệt, những lý do đó đặc biệt tồn tại trong cõi vô sắc so với cõi sắc, nên đã nói ‘‘cõi vô sắc là vô lượng’’, còn cõi kia là cân bằng.
Appavipākanti tīsupi kammesu yaṃ appavipākaṃ hīnaṃ, taṃ tulaṃ.
" Of little result" means that among the three types of kamma, that which has little result and is inferior is measurable (tula).
Quả báo nhỏ nghĩa là trong ba nghiệp, nghiệp nào có quả báo nhỏ, thấp kém, thì đó là cân bằng.
Bahuvipākanti yaṃ mahāvipākaṃ paṇītaṃ, taṃ atulaṃ.
" Of much result" means that which has great result and is sublime is immeasurable (atula).
Nhiều quả báo là quả báo lớn, thù thắng, thì vô song.
Yaṃ panettha majjhimaṃ, taṃ hīnaṃ ukkaṭṭhanti dvidhā bhinditvā dvīsu bhāgesu pakkhipitabbaṃ.
Whatever is middling here, that should be divided into two parts, inferior and superior, and put into those two divisions.
Cái nào ở đây là trung bình, thì nên chia làm hai loại là thấp kém và thù thắng, rồi đưa vào hai phần đó.
Hīnattikavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva appabahuvipākataṃ niddhāretvā tassa vasena tulātulabhāvo veditabbo.
Determining the lesser or greater result in the same way as stated in the explanation of the Inferior Triad, the state of being balanced or unbalanced should be understood accordingly.
Theo cách đã nói trong phần giải thích về ba loại thấp kém, sau khi xác định việc ít hay nhiều quả báo, thì trạng thái có thể so sánh hay không thể so sánh nên được hiểu theo đó.
Sambhavati etasmāti sambhavoti āha ‘‘sambhava^ hetubhūta’’nti.
It arises from this, therefore it is sambhava (origin/source); thus it is said: 'sambhava, meaning cause'.
Phát sinh từ điều này nên gọi là sambhava (sự phát sinh, nguyên nhân), vì vậy nói “sambhava là nguyên nhân”.
Niyakajjhattaratoti sasantānadhammesu vipassanāvasena gocarāsevanāya ca rato.
Niyakajjhattarato means one who delights in the practices of insight (vipassanā) and in the cultivation of objects related to one's own continuum of phenomena.
An trú nơi nội tâm của mình nghĩa là an trú trong việc thực hành các pháp trong dòng tâm thức của mình bằng thiền quán.
Savipākaṃ samānaṃ pavattivipākamattadāyikammaṃ savipākaṭṭhena sambhavaṃ, na ca taṃ kāmādi^ bhavābhisaṅkhārakanti tato visesanatthaṃ sambhavanti vatvā ‘‘bhavasaṅkhāra’’nti vuttaṃ.
An action that is accompanied by results, giving rise to mere results in the course of existence, is called sambhava (origin) due to its being accompanied by results. And since it is not a bhava-saṅkhāra (volitional formation leading to rebirth) like those pertaining to the sense-sphere, to distinguish it from that, it is called sambhava and then 'bhava-saṅkhāra' is stated.
Nghiệp mang lại quả báo trong sự tiếp diễn, tự nó có quả báo, được gọi là sambhava, nhưng nó không phải là bhavasaṅkhāra (hành tạo hữu) như dục hữu, v.v., vì vậy để phân biệt với điều đó, sau khi nói sambhava, thì nói “bhavasaṅkhāra”.
Ossajīti ariyamaggena avassaji.
Ossajī means he renounced by the Noble Path.
Ossajī (từ bỏ) nghĩa là từ bỏ bằng Thánh đạo.
Kavacaṃ viya attabhāvaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ attani sambhūtattā attasambhavaṃ kilesañca abhindīti kilesabhedasahabhāvikammossajjanaṃ dassento tadubhayassa kāraṇamāha ‘‘ajjhattarato samāhito’’ti.
He broke through the defilements that originated in himself (attasambhava), which enveloped his existence like an armor. Thus, showing the renunciation of kamma accompanied by the breaking of defilements, the cause of both is stated as 'delighting in oneself, composed'.
Để chỉ ra sự từ bỏ nghiệp đồng thời với sự đoạn trừ phiền não, vị ấy nói nguyên nhân của cả hai điều đó là “an trú nội tâm, có định”, khi giải thích rằng vị ấy đã đoạn trừ phiền não tự sinh (attasambhava), tức là phiền não phát sinh trong tự thân, bao trùm tự thân như một chiếc áo giáp.
Paṭhamavikappe avasajjanameva vuttaṃ.
In the first alternative, only renunciation is stated.
Trong phương án thứ nhất, chỉ nói về sự từ bỏ.
Ettha avasajjanākāroti taṃ dassento ‘‘atha vā’’tiādimāha.
Here, to show the manner of renunciation, he states 'or else' and so on.
Ở đây, để chỉ ra cách từ bỏ, vị ấy nói “hoặc là”, v.v.
Tattha tīrentoti ‘‘uppādo bhayaṃ, anuppādo khema’’ntiādinā vīmaṃsanto.
There, tīrento means investigating, as in "arising is fear, non-arising is safety," and so on.
Trong đó, tīrento (xem xét) nghĩa là suy xét bằng cách nói “sự sinh khởi là đáng sợ, sự không sinh khởi là an ổn”, v.v.
Tulento tīrentotiādinā saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘pañcakkhandhā’’tiādiṃ vatvā bhavasaṅkhārassa avasajjanākāraṃ sarūpato dasseti.
Having stated the meaning concisely with tulento tīrento and so on, to show it in detail, he says 'the five aggregates' and so on, and shows the nature of the renunciation of bhava-saṅkhāra.
Để giải thích chi tiết ý nghĩa đã nói tóm tắt bằng tulento tīrento (cân nhắc, xem xét), v.v., vị ấy nói “năm uẩn”, v.v., và chỉ ra bản chất của cách từ bỏ bhavasaṅkhāra (hành tạo hữu).
Evantiādinā pana udānagāthāvaṇṇanāyaṃ ādito vuttamatthaṃ nigamanavasena dasseti.
With evaṃ and so on, he shows by way of conclusion the meaning stated at the beginning in the explanation of the Udāna verse.
Còn với evaṃ (như vậy), v.v., vị ấy kết luận ý nghĩa đã nói ban đầu trong phần giải thích bài kệ Udāna.
Abhītabhāvañāpanatthañcāti ayampi attho saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ.
And for the purpose of making known the state of fearlessness — this meaning should also be understood as included.
Và để chỉ ra trạng thái không sợ hãi – ý nghĩa này cũng được bao gồm, nên cần phải hiểu như vậy.
825. Yo samādhissa nissayabhūto chando, so idhādhippetoti āha ‘‘chandanti kattukamyatāchanda’’nti.
825. The desire (chanda) that is the basis of concentration (samādhi) is intended here; thus it is said: 'chanda means the desire to act'.
825. Chanda (ý muốn) là nền tảng của samādhi (định), được đề cập ở đây, vì vậy nói “chanda là ý muốn làm”.
Tassa ca adhipateyyaṭṭho nissayaṭṭho, na vinā taṃ chandaṃ nissāyāti āha – ‘‘nissāyāti nissayaṃ katvā, adhipatiṃ katvāti attho’’ti.
And its state of dominance is its state of being a basis, meaning 'not without relying on that desire'; thus it is said: 'nissāya means having made it a basis, meaning having made it a dominant factor'.
Trạng thái làm chủ của nó là trạng thái nương tựa, không có chanda đó thì không có sự nương tựa, vì vậy nói – “nissāya nghĩa là nương tựa, tức là làm cho nó làm chủ”.
Padhānabhūtāti seṭṭhabhūtā, seṭṭhabhāvo ca ekassapi catukiccasādhanavasena pavattiyā, tato eva bahuvacananiddeso, padhānasaṅkhāraṭṭhena padhānasaṅkharaṇato.
Padhānabhūtā means supreme; and its supremacy arises from the performance of the four tasks even by a single one, hence the use of the plural, due to its being a principal formation (saṅkhāra) by way of principal formation.
Padhānabhūtā (là chính yếu) nghĩa là là tối thắng, và trạng thái tối thắng là do sự thực hành một trong bốn nhiệm vụ, vì vậy có cách diễn đạt số nhiều, do sự sắp đặt chính yếu như là padhānasaṅkhāra (hành nỗ lực).
‘‘Chandaṃ ce nissāya…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī’’ti imāya pāḷiyā chandādhipati samādhi chandasamādhīti adhipatisaddalopaṃ katvā samāso vuttoti viññāyati, adhipatisaddatthadassanavasena vā chandahetuko, chandādhiko vā samādhi chandasamādhi.
From the Pāḷi text "Chandaṃ ce nissāya…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī" (If one relies on desire…pe… this is called chandasamādhi), it is understood that chandasamādhi is a concentration (samādhi) with desire as the dominant factor, formed by dropping the word adhipati (dominant). Or, by way of showing the meaning of the word adhipati, chandasamādhi is concentration caused by desire, or concentration in which desire is prominent.
Bằng câu Pāḷi “Chandaṃ ce nissāya…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī” (Nếu nương tựa vào chanda…pe… đây gọi là chandasamādhi), thì samādhi làm chủ bởi chanda được gọi là chandasamādhi bằng cách lược bỏ từ adhipati (làm chủ), điều này được hiểu là vậy, hoặc chandasamādhi là samādhi có nguyên nhân từ chanda, hoặc samādhi vượt trội bởi chanda, để chỉ ra ý nghĩa của từ adhipati.
Tena ‘‘chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi padhānabhūtasaṅkhārehi ca samannāgatā’’ti vakkhati, taṃ ānetvā sambandho.
Therefore, it will be said: "endowed with chandasamādhi and with principal formations (padhānasaṅkhāra)," and that should be connected here.
Vì vậy, vị ấy sẽ nói “được đầy đủ với chandasamādhi và với các padhānasaṅkhāra (hành nỗ lực) là chính yếu”, điều đó được liên kết lại.
Padhānabhūtāti vīriyabhūtā.
Padhānabhūtā means endowed with effort (vīriya).
Padhānabhūtā (là chính yếu) nghĩa là là tinh tấn.
Keci vadanti – ‘‘saṅkhatasaṅkhārādinivattanatthaṃ padhānaggahaṇa’’nti.
Some say: "The inclusion of padhāna (principal) is to exclude conditioned formations (saṅkhata-saṅkhāra) and so on."
Một số người nói – “sự nắm giữ padhāna (chính yếu) là để loại bỏ các hành hữu vi, v.v.”.
Atha vā taṃ taṃ visesaṃ saṅkharotīti saṅkhāro, sabbampi vīriyaṃ.
Or else, that which forms this or that specific thing is saṅkhāra, meaning all effort.
Hoặc là, saṅkhāra là cái sắp đặt điều đặc biệt đó, tất cả đều là tinh tấn.
Tattha catukiccasādhakato tadaññassa nivattanatthaṃ padhānaggahaṇanti.
In that case, the inclusion of padhāna (principal) is to exclude anything other than that which accomplishes the four tasks.
Trong đó, sự nắm giữ padhāna (chính yếu) là để loại bỏ những thứ khác ngoài cái thực hiện bốn nhiệm vụ.
Yathā chando chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi ca samannāgato, evaṃ chandasamādhi chandena ceva padhānasaṅkhārehi ca samannāgato.
Just as desire is endowed with chandasamādhi and with principal formations, so too chandasamādhi is endowed with desire and with principal formations.
Cũng như chanda được đầy đủ với chandasamādhi và với các padhānasaṅkhāra, thì chandasamādhi cũng được đầy đủ với chanda và với các padhānasaṅkhāra.
Padhānasaṅkhārāpi chandena ceva chandasamādhinā ca samannāgatāti tīsupi padesu samannāgatasaddo yojetabbo.
And the principal formations are also endowed with desire and with chandasamādhi; thus the word samannāgata (endowed) should be applied in all three instances.
Các padhānasaṅkhāra cũng được đầy đủ với chanda và với chandasamādhi, từ samannāgata (đầy đủ) nên được áp dụng cho cả ba trường hợp.
Tasmāti yasmā tayopi chandādayo ekacittuppādapariyāpannā, tasmā sabbe te dhammā ekato katvā ‘‘ayaṃ vuccati…pe… iddhipādo’’ti vuttanti.
Therefore (it is said), because all three, chanda and so on, are included in a single moment of consciousness, therefore, having combined all those phenomena, it is said, "This is called... the basis of psychic power."
Tasmā (do đó) nghĩa là vì cả ba chanda, v.v., đều thuộc về một tâm sinh khởi, do đó tất cả các pháp đó được gộp lại và nói “đây gọi là…pe… iddhipāda” (căn bản thần thông).
Evaṃ chandādīnaṃyeva cettha iddhipādabhāvo vutto, vibhaṅge pana tesaṃ iddhibhāvo sampayuttānaṃ iddhipādabhāvo vuttoti dassento ‘‘iddhipādavibhaṅge panā’’tiādimāha.
Thus, here, only the state of being an iddhipāda for chanda and so on is stated. However, in the Vibhaṅga, showing that their state of being iddhi and the state of being an iddhipāda for those associated with them are stated, he says, beginning with "However, in the Iddhipādavibhaṅga..."
Như vậy, ở đây chỉ nói về trạng thái iddhipāda của chanda, v.v., nhưng trong Vibhaṅga thì nói về trạng thái iddhi (thần thông) của chúng, và trạng thái iddhipāda của những thứ tương ưng, để chỉ ra điều đó, vị ấy nói “nhưng trong iddhipādavibhaṅga”, v.v.
Idāni nesaṃ iddhipādatāpi sambhavatīti dassento ‘‘apicā’’tiādimāha.
Now, showing that their state of being an iddhipāda is also possible, he says, beginning with "Moreover..."
Bây giờ, để chỉ ra rằng trạng thái iddhipāda của chúng cũng có thể xảy ra, vị ấy nói “hơn nữa”, v.v.
Tattha chandañhi bhāvayato padhānaṃ katvā bhāventassa tathā pavattapubbābhisaṅkhāravasena ijjhamāno chando iddhi nāma, tassa nissayabhūtā padhānasaṅkhārā iddhipādo nāma.
Therein, for one who cultivates chanda, chanda that arises through prior volitional formations, having made exertion primary in cultivating it, is called iddhi. The volitional formations of exertion that are its basis are called iddhipāda.
Trong đó, chanda của người tu tập, khi tu tập làm cho nó là chính yếu, thì chanda thành tựu theo sự sắp đặt đã diễn ra trước đó được gọi là iddhi (thần thông), và các padhānasaṅkhāra là nền tảng của nó được gọi là iddhipāda (căn bản thần thông).
Sesadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two.
Đối với hai điều còn lại cũng theo cách này.
Tathā bhāvayantassa mukhyatāmattaṃ sandhāya vuttaṃ, ijjhanattho pana sabbesaṃ samānanti dassento ‘‘sampayutta…pe… ijjhantiyevā’’ti āha.
Thus, it is said with reference to the mere preeminence of one who cultivates in that manner. However, showing that the meaning of 'arising' is common to all, he says, "associated... and they arise."
Để chỉ ra rằng chỉ nói về trạng thái chính yếu của người tu tập như vậy, nhưng ý nghĩa thành tựu thì giống nhau cho tất cả, vị ấy nói “những thứ tương ưng…pe… đều thành tựu”.
Iddhipāde asaṅkarato dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
To show the non-mixing in the iddhipādas, "Moreover..." and so on is stated.
Để chỉ ra các iddhipāda không bị lẫn lộn, vị ấy nói “hơn nữa”, v.v.
Tattha chandādayoti chandasamādhipadhānasaṅkhārā.
Therein, "desire and so on" refers to chanda, samādhi, and padhānasaṅkhāra.
Trong đó, chandādayo (chanda, v.v.) là chandasamādhi và padhānasaṅkhāra.
Sesiddhipādesūti vīriyiddhipādādīsu.
"In the other iddhipādas" refers to the vīriyiddhipāda and so on.
Sesiddhipādesu (trong các iddhipāda còn lại) là trong vīriyiddhipāda (căn bản thần thông tinh tấn), v.v.
Tattha vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatoti dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgataṃ, tattha purimaṃ samādhivisesaṃ, vīriyādhipatisamādhi eva vīriyasamādhīti dutiyaṃ samannāgamaṅgadassanaṃ.
Therein, "endowed with vīriya-samādhi and padhānasaṅkhāra" - vīriya appears twice. The former refers to a specific kind of samādhi, and the latter, "the samādhi of vīriya is indeed the vīriya-samādhi of adhipati", is the showing of the second factor of endowment.
Trong đó, “được đầy đủ với vīriyasamādhi và padhānasaṅkhāra” thì vīriya (tinh tấn) xuất hiện hai lần, trong đó cái trước là một loại samādhi đặc biệt, vīriyasamādhi chính là samādhi làm chủ bởi vīriya, cái thứ hai là chỉ ra yếu tố đầy đủ.
Dveyeva hi sabbattha samannāgamaṅgāni samādhi padhānasaṅkhāro ca, chandādayo samādhivisesanāni, padhānasaṅkhāro pana padhānavacaneneva visesito, na chandādīhīti na idha vīriyādhipatitā padhānasaṅkhārassa vuttā hoti.
Indeed, there are only two factors of endowment everywhere: samādhi and padhānasaṅkhāra. Chanda and so on are qualifiers of samādhi. However, padhānasaṅkhāra is qualified only by the word padhāna, not by chanda and so on; thus, the preeminence of vīriya for padhānasaṅkhāra is not stated here.
Thật vậy, ở khắp mọi nơi chỉ có hai yếu tố đầy đủ là samādhi và padhānasaṅkhāra, còn chanda, v.v., là những yếu tố đặc biệt của samādhi, nhưng padhānasaṅkhāra thì được đặc biệt hóa bằng chính từ padhāna, không phải bằng chanda, v.v., vì vậy ở đây không nói về trạng thái làm chủ bởi vīriya của padhānasaṅkhāra.
Vīriyañca samādhiṃ visesetvā ṭhitameva samannāgamaṅgavasena padhānasaṅkhāravacanena vuttanti nāpi dvīhi vīriyehi samannāgamo vutto hoti.
And vīriya, having qualified samādhi and standing as such, is stated by the word padhānasaṅkhāra as a factor of endowment; thus, endowment by two vīriyas is not stated either.
Và vīriya, đã đặc biệt hóa samādhi, được nói đến bằng từ padhānasaṅkhāra theo yếu tố đầy đủ, vì vậy cũng không nói về sự đầy đủ với hai vīriya.
Yasmā pana chandādīhi visiṭṭho samādhi, tathāpi visiṭṭheneva ca tena sampayutto padhānasaṅkhāro sesadhammā ca, tasmā samādhivisesanānaṃ vasena cattāro iddhipādā vuttā, visesanabhāvo ca chandādīnaṃ taṃtaṃavassayadassanavasena hotīti ‘‘chandasamādhi…pe… iddhipādo’’ti ettha nissayatthepi pāda-sadde upādāyaṭṭhena chandādīnaṃ iddhipādatā vuttā hoti, teneva abhidhamme uttaracūḷabhājaniye ‘‘cattāro iddhipādā chandiddhipādo’’tiādinā (vibha. 457) chandādīnaṃyeva iddhipādatā vuttā, pañhapucchake ca – ‘‘cattāro iddhipādā idha bhikkhu chandasamādhī’’tiādināva (vibha. 431) uddesaṃ katvāpi puna chandādīnaṃyeva kusalādibhāvo vibhatto.
However, because samādhi is distinguished by chanda and so on, and padhānasaṅkhāra and other phenomena are associated with that very distinguished samādhi, therefore, the four iddhipādas are stated by way of the qualifiers of samādhi. And the state of being a qualifier for chanda and so on occurs by way of showing their respective dependence. Thus, in "the chanda-samādhi... the iddhipāda", by taking the word pāda in the sense of 'basis', the state of being an iddhipāda for chanda and so on is stated. For this very reason, in the Abhidhamma, in the Uttaracūḷabhājanīya, the state of being an iddhipāda for chanda and so on is stated, beginning with "The four iddhipādas: the chanda-iddhipāda" (Vibh. 457). And in the Pañhapucchaka, after making an enumeration beginning with "The four iddhipādas: here, monks, the chanda-samādhi..." (Vibh. 431), the state of being wholesome and so on for chanda and so on is again analyzed.
Vì samādhi được đặc biệt hóa bởi chanda, v.v., và padhānasaṅkhāra cùng các pháp còn lại cũng tương ưng với samādhi đặc biệt đó, do đó bốn iddhipāda được nói đến theo các yếu tố đặc biệt của samādhi, và trạng thái đặc biệt của chanda, v.v., xảy ra bằng cách chỉ ra sự nương tựa tương ứng, vì vậy trong “chandasamādhi…pe… iddhipādo”, trạng thái iddhipāda của chanda, v.v., được nói đến bằng cách sử dụng từ pāda với ý nghĩa nương tựa, do đó trong Abhidhamma, Uttaracūḷabhājanīya “bốn iddhipāda là chandiddhipāda”, v.v. (Vibh. 457) chỉ nói về trạng thái iddhipāda của chanda, v.v., và trong Pañhapucchaka cũng vậy – “bốn iddhipāda ở đây, này tỳ khưu, là chandasamādhi”, v.v. (Vibh. 431), sau khi tóm tắt, lại phân loại trạng thái thiện, v.v., của chanda, v.v.
Upāyiddhipādadassanatthameva hi nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ, aññathā catubbidhatā na hotīti ayamettha pāḷivasena atthavinicchayo.
Indeed, the showing of the nissaya-iddhipāda is done solely for the purpose of showing the upāya-iddhipāda; otherwise, the fourfold nature would not exist. This is the determination of the meaning according to the Pāli text here.
Chính vì mục đích trình bày về yếu tố nền tảng của thần thông là phương tiện mà sự trình bày về yếu tố nền tảng của thần thông là nương tựa đã được thực hiện, nếu không thì sẽ không có bốn loại – đây là sự xác định ý nghĩa theo văn Pali ở đây.
Tattha upāyiddhipādadassanatthamevāti chandādike dhure jeṭṭhake pubbaṅgame katvā nibbattitasamādhi chandādhipatisamādhīti chandādīnaṃ iddhiyā adhigamūpāyadassanaṃ upāyiddhipādadassanaṃ, tadatthameva ‘‘tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti tattha tattha pāḷiyaṃ nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ chandādivisiṭṭhānaṃyeva vedanākkhandhādīnaṃ adhippetattā.
Therein, "solely for the purpose of showing the upāya-iddhipāda" means that the samādhi produced by making chanda and so on the primary, chief, and foremost cause is the chanda-adhipati-samādhi; the showing of chanda and so on as the means to attain iddhi is the showing of the upāya-iddhipāda. For that very purpose, in the Pāli text, the showing of the nissaya-iddhipāda is made in various places, such as "for one who is thus, the aggregate of feeling... the aggregate of consciousness," because the aggregates of feeling and so on, distinguished by chanda and so on, are intended.
Ở đó, chính vì mục đích trình bày về yếu tố nền tảng của thần thông là phương tiện là: Định sinh khởi do lấy dục (chanda) v.v... làm trụ cột, làm chủ yếu, làm đi trước, gọi là định chủ tể dục (chandādhipatisamādhi); sự trình bày phương tiện đạt được thần thông của dục v.v... là sự trình bày yếu tố nền tảng của thần thông là phương tiện. Chính vì mục đích đó mà trong các đoạn Pali khác nhau, sự trình bày yếu tố nền tảng của thần thông là nương tựa đã được thực hiện, như ‘‘thọ uẩn của người như vậy…pe… thức uẩn’’, vì thọ uẩn v.v... được hiểu là đặc biệt với dục v.v...
Evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ, aññathā kevalaṃ iddhisampayuttānaṃyeva khandhānaṃ vasena iddhipādabhāve gayhamāne tesaṃ catubbidhatā na hoti visesakāraṇabhāvatoti adhippāyo.
And this should be accepted in this way. Otherwise, if the state of being an iddhipāda is taken solely by way of the aggregates associated with iddhi, their fourfold nature would not exist due to the absence of a distinguishing cause. This is the intention.
Và điều này nên được chấp nhận như vậy, nếu không, nếu yếu tố nền tảng của thần thông được hiểu chỉ theo các uẩn tương ưng với thần thông, thì chúng sẽ không có bốn loại, vì không có nguyên nhân đặc biệt – đó là ý nghĩa.
Kecīti uttaravihāravāsino.
Some refers to the residents of Uttara Vihāra.
Một số người là những vị sống ở Uttaravihāra.
Anibbattoti hetupaccayehi na nibbatto, na sabhāvadhammo, paññattimattanti adhippāyo.
"Unproduced" means not produced by causes and conditions, not an ultimate reality (sabhāva-dhamma), but merely a concept (paññatti). This is the intention.
Không sinh khởi là không sinh khởi do các nhân duyên, không phải là pháp có tự tánh, chỉ là khái niệm (paññatti) – đó là ý nghĩa.
Vādamaddanatthāya hoti, abhidhamme ca āgato uttaracūḷavāroti yojanā.
It is for the purpose of refuting arguments, and the Uttaracūḷavāra is found in the Abhidhamma. This is the connection.
Nó nhằm mục đích tranh luận, và trong Vi Diệu Pháp, phần phụ cuối (uttaracūḷavāra) cũng đã được đề cập – đó là sự liên kết.
Cattāro iddhipādātiādi uttaracūḷavāradassanaṃ.
"The four iddhipādas..." and so on is the showing of the Uttaracūḷavāra.
Bốn yếu tố nền tảng của thần thông v.v... là sự trình bày phần phụ cuối.
Ime pana uttaracūḷavāre āgatā iddhipādā.
These iddhipādas are found in the Uttaracūḷavāra.
Những yếu tố nền tảng của thần thông này đã được đề cập trong phần phụ cuối.
Raṭṭhapālatthero chande sati kathaṃ nānujānissantīti sattāhāni bhattāni abhuñjitvā mātāpitaro anujānāpetvā pabbajitvā chandameva nissāya arahattaṃ pāpuṇīti āha – ‘‘raṭṭhapālatthero chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesī’’ti.
"How could they not permit him if he had the desire?" Thinking this, Raṭṭhapāla Thera, after not eating for seven days and getting his parents' permission, went forth and attained Arahantship by relying solely on desire (chanda). Therefore, it is said: "Raṭṭhapāla Thera, making desire (chanda) his primary concern, brought about the supramundane Dhamma."
Trưởng lão Raṭṭhapāla nói rằng: ‘‘Khi có dục, làm sao họ lại không cho phép?’’ – Ngài đã không ăn trong bảy ngày, khiến cha mẹ cho phép, rồi xuất gia, nương vào dục mà đạt được A-la-hán. Do đó, nói rằng ‘‘Trưởng lão Raṭṭhapāla đã lấy dục làm trụ cột mà thành tựu pháp siêu thế’’.
Soṇattheroti sukhumālasoṇatthero.
Soṇa Thera refers to Soṇa the Delicate Thera.
Trưởng lão Soṇa là Trưởng lão Soṇa Su-khu-māla.
So hi āyasmā attano sukhumālabhāvaṃ acintetvā ativelaṃ caṅkamanena pādesu uṭṭhitesupi ussāhaṃ avissajjento vīriyaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi.
Indeed, that venerable one, disregarding his delicate nature, and not abandoning his effort even when his feet were swollen from excessive walking due to excessive pacing, made energy (vīriya) his primary concern and brought about the supramundane Dhamma.
Vị Tôn giả này, không nghĩ đến sự yếu ớt của mình, đã đi kinh hành quá mức, dù chân bị sưng lên vẫn không từ bỏ tinh tấn, lấy tinh tấn làm trụ cột mà thành tựu pháp siêu thế.
Sambhutatthero ‘‘cittavato ce alamariyañāṇadassanaviseso ijjheyya, mayhaṃ ijjheyyāti cittaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi.
Sambhutatthera, thinking, "If a noble distinction of knowledge and vision can be achieved by one with a mind (citta), it can be achieved by me," made mind (citta) his primary concern and brought about the supramundane Dhamma.
Trưởng lão Sambhūta đã nói: ‘‘Nếu trí tuệ và kiến giải cao thượng có thể thành tựu cho người có tâm, thì nó sẽ thành tựu cho ta’’. Ngài đã lấy tâm làm trụ cột mà thành tựu pháp siêu thế.
Mogharājā ‘‘paññavato ce maggabhāvanā ijjheyya, mayhaṃ ijjheyyā’’ti paññāpubbaṅgamaṃ paññādhuraṃ paññājeṭṭhakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇīti āha ‘‘mogharājā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesī’’ti.
Mogharāja, thinking, "If the development of the path can be achieved by one with wisdom, it can be achieved by me," made wisdom (paññā) his forerunner, his primary concern, and his chief, and attained Arahantship. Therefore, it is said: "Mogharāja, making investigation (vīmaṃsā) his primary concern, brought about the supramundane Dhamma."
Mogharāja nói: ‘‘Nếu sự tu tập đạo có thể thành tựu cho người có trí tuệ, thì nó sẽ thành tựu cho ta’’. Ngài đã lấy trí tuệ làm đi trước, lấy trí tuệ làm trụ cột, lấy trí tuệ làm chủ yếu mà đạt được A-la-hán. Do đó, nói rằng ‘‘Mogharāja đã lấy sự quán sát (vīmaṃsā) làm trụ cột mà thành tựu pháp siêu thế’’.
Idāni nesaṃ ariyānaṃ upaṭṭhānussāhamantajātisampadaṃ nissāya rañño santike laddhavisese amaccaputte nidassanabhāvena dassetuṃ ‘‘tattha yathā’’tiādimāha.
Now, to show the royal ministers' sons, who attained distinction in the presence of the king by relying on the diligence, effort, counsel, and birth-attainment of these noble ones, as examples, he says: "There, just as..." and so on.
Bây giờ, để trình bày các con trai của quan đại thần đã đạt được sự ưu việt nơi vua nhờ vào sự phục vụ, tinh tấn, mưu trí và tài sản của các vị A-la-hán ấy như những ví dụ, nên nói ‘‘Ở đây, ví như’’ v.v...
Ettha ca punappunaṃ chanduppādanaṃ tosanaṃ viya hotīti chandassa upaṭṭhānasadisatā vuttā, thāmabhāvato ca vīriyassa sūrattasadisatā, cintanappadhānattā cittassa mantasaṃvidhānasadisatā, yonisomanasikāra-sambhūtesu kusaladhammesu paññā seṭṭhāti vīmaṃsāya jātisampattisadisatā vuttā.
Here, the repeated arousal of desire is like pleasing, so the similarity of desire to diligence is stated. Due to its strength, the similarity of energy to bravery is stated. Due to the predominance of thinking, the similarity of mind to devising counsel is stated. And among wholesome states arising from proper attention, wisdom is superior, so the similarity of investigation (vīmaṃsā) to birth-attainment is stated.
Ở đây, sự sinh khởi dục lặp đi lặp lại giống như sự làm hài lòng, nên dục được nói là giống như sự phục vụ. Do có sức mạnh, tinh tấn được nói là giống như sự dũng mãnh. Do chủ yếu là suy nghĩ, tâm được nói là giống như sự sắp đặt mưu trí. Trong các thiện pháp sinh khởi từ sự tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra), trí tuệ là tối thượng, nên sự quán sát (vīmaṃsā) được nói là giống như sự thành tựu tài sản.
826. Uddhaccapakatikāti vikkhittasabhāvā, vibbhantacittāti attho.
826. Uddhaccapakatikā means of a scattered nature, that is, with a confused mind.
826. Có tánh phóng dật là có bản chất tán loạn, ý nói tâm phân tán.
Anavaṭṭhitatāya vipphanditacittatāya vipphandamānacittā.
Vipphandamānacittā means with a restless mind due to instability and agitation.
Do không ổn định, do tâm dao động, nên tâm dao động.
Tucchatāya naḷo viyāti naḷo, māno, uggato naḷo etesanti unnaḷāti āha – ‘‘unnaḷāti…pe… vuttaṃ hotī’’ti.
Unnaḷā means "like a reed due to emptiness," or "pride," or "those for whom pride has arisen." Therefore, it is said: "Unnaḷā...pe... is stated."
Do trống rỗng như cây sậy, nên là sậy (naḷa), là kiêu mạn. Những người có sậy mọc lên cao là unnaḷā – do đó nói ‘‘unnaḷā là…pe… được nói là’’.
Capalāti cāpalyatā nāma lolabhāvo.
Capalā means fickleness, which is a restless nature.
Capalā là sự xao động, tức là tính hay thay đổi.
Murāti kharavacanā, pharusavacanāti attho.
Murā means harsh-worded, that is, rough-worded.
Murā là lời nói thô tục, ý nói lời nói ác khẩu.
Vikiṇṇavācā nāma samphappalāpinoti vuttaṃ ‘‘asaṃyatavacanā’’tiādi.
Vikiṇṇavācā means those who engage in frivolous talk. Therefore, it is said: "Asaṃyatavacanā" and so on.
Vikiṇṇavācā là những người nói lời vô ích – do đó nói ‘‘asaṃyatavacanā’’ v.v...
Paṭipattidhamme pamuṭṭhā vinaṭṭhā paṭivinaṭṭhā sati etesanti muṭṭhasatīti āha – ‘‘naṭṭhassatino’’ti.
Muṭṭhasatī means those whose mindfulness is lost, destroyed, or utterly ruined regarding the Dhamma of practice. Therefore, it is said: "Naṭṭhassatino."
Những người có chánh niệm bị quên lãng, bị mất, bị hủy hoại trong pháp hành là muṭṭhasatī – do đó nói ‘‘những người mất chánh niệm’’.
Ubbhantacittāti samādhino abhāvena uddhacceneva uparūpari bhantacittā.
Ubbhantacittā means minds that are utterly agitated again and again due to restlessness, due to the absence of concentration.
Ubbhantacittā là tâm liên tục bị xao động do phóng dật, vì không có định.
Pākatindriyā abhāvitakāyatāya gāmadārakā viya pakatibhūtaindriyā.
Pākatindriyā means with natural faculties, like village children, due to the undeveloped state of their bodies.
Pākatindriyā là những người có căn bình thường như trẻ con làng quê, do thân chưa được tu tập.
Nemo vuccati bhūmiyā baddhabhāvanimittapadeso, gambhīro nemo etassāti gambhīranemo.
Nema refers to the part of the ground marked for binding. Gambhīranemo means that which has a deep nema.
Nemo được gọi là phần đất được giới hạn, là dấu hiệu của sự cố định. Có nền tảng sâu là gambhīranemo.
Suṭṭhu nikhātotiādi tassa pādassa suppatiṭṭhitabhāvadassanaṃ.
Suṭṭhu nikhāto and so on, shows the well-established nature of that foot.
Được chôn sâu chắc chắn v.v... là sự trình bày về sự vững chắc của nền tảng đó.
Evaṃ pasādābhāvena cittassa vikkhepāpatti, tattha pasāduppādanena yaṃ sampahaṃsanaṃ icchitabbaṃ, tassa uppādanākāraṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘so buddhadhammasaṅghaguṇe āvajjetvā’’tiādi.
Thus, to show the way to arouse the desired exhilaration by generating serenity when the mind is scattered due to lack of serenity, it is said: "So buddhadhammasaṅghaguṇe āvajjetvā" and so on.
Như vậy, sự tán loạn của tâm do thiếu tịnh tín. Để trình bày cách sinh khởi sự hoan hỷ mong muốn bằng cách sinh khởi tịnh tín ở đó, nên nói ‘‘vị ấy quán tưởng các đức Phật, Pháp, Tăng’’ v.v...
Vatthukāme ārabbha vikkhitto punappunaṃ vikkhitto hotiyevāti vuttaṃ ‘‘anuvikkhitto’’ti.
Anuvikkhitto is stated to mean that a mind scattered concerning sensual pleasures remains scattered again and again.
Tâm tán loạn về các dục cảnh vật chất sẽ liên tục tán loạn trở lại – do đó nói ‘‘liên tục tán loạn’’.
Uppathaṃ paṭipannassa cittassa daṇḍanaṭṭhena niggaṇhanaṭṭhena suttāni eva daṇḍoti suttadaṇḍo, tena suttadaṇḍena cittaṃ tajjetvā.
The suttas themselves are the suttadaṇḍo (sutta-rod) in the sense of punishing and restraining a mind that has gone astray. With that sutta-rod, one disciplines the mind.
Các kinh là cây gậy để trừng phạt, để kiềm chế tâm đi sai đường – đó là cây gậy kinh, dùng cây gậy kinh đó để răn đe tâm.
Pañcakāmaguṇe ārabbha pavatto cittavikkhepo punappunaṃ uppajjatevāti vuttaṃ ‘‘anuvikkhitto anuvisaṭo’’ti.
Anuvikkhitto anuvisaṭo is stated to mean that mental distraction arising concerning the five sense pleasures arises again and again and spreads again and again.
Sự tán loạn của tâm sinh khởi về năm dục cảnh sẽ liên tục sinh khởi trở lại – do đó nói ‘‘liên tục tán loạn, liên tục phân tán’’.
Purepacchābhāvo kammaṭṭhānassa manasikāravasena uggahavasena vāti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ.
To show both the state of being before and after, in terms of attending to the meditation object (kammaṭṭhāna) or in terms of its apprehension (uggaha), the phrase "how" and so on was stated.
Để trình bày cả hai điều đó, tức là trạng thái trước và sau của đề mục thiền theo cách nắm bắt hoặc theo cách tác ý, nên nói ‘‘thế nào’’ v.v...
Atilīnādīsu catūsu ṭhānesūti atilīnātipaggahitasaṃkhittaanuvikkhittasaññitesu catūsu ṭhānesu.
In the four states beginning with 'overly slack' (atilīna) means in the four states known as overly slack (atilīna), overly eager (atipaggahita), contracted (saṅkhitta), and agitated (anuvikkhitta).
Trong bốn trạng thái yếu ớt v.v... là trong bốn trạng thái được gọi là quá yếu ớt, quá nắm giữ, thu hẹp, và liên tục tán loạn.
Tattha bhāvanaṃ anajjhogāhetvāva saṅkoco atilīnatā, ajjhogāhetvā anto saṅkoco saṃkhittatā, antosaṅkhepo atipaggahitatā, accāraddhavīriyatā anuvikkhittatā.
Therein, a contraction without fully immersing in the development (bhāvanā) is overly slackness (atilīnatā); a contraction within after immersing is contractedness (saṃkhittatā); an internal contraction is overly eagerness (atipaggahitatā); excessive exertion of energy is agitation (anuvikkhittatā).
Ở đó, sự co rút mà không đi sâu vào tu tập là quá yếu ớt (atilīnatā); sự co rút bên trong sau khi đã đi sâu vào là thu hẹp (saṃkhittatā); sự thu hẹp bên trong là quá nắm giữ (atipaggahitatā); sự tinh tấn quá mức là liên tục tán loạn (anuvikkhittatā).
Bahiddhā visamavitakkānubhāvanaṃ āpajjanto dvattiṃsākāravasena aṭṭhikasaññāvasena vā gahetabbanti āha – ‘‘sarīravasena veditabba’’nti.
He says that one who falls into experiencing unwholesome thoughts externally should apprehend (the body) in terms of the thirty-two bodily parts or in terms of the perception of bones: "It should be understood in terms of the body."
Khi tâm rơi vào trạng thái trải nghiệm các tà tư duy bên ngoài, nên nắm bắt theo ba mươi hai thể cách hoặc theo cách tưởng xương – do đó nói ‘‘nên hiểu theo thân’’.
Tenāha ‘‘uddhaṃ pādatalā’’tiādi (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110).
Therefore, it is said: "Up from the soles of the feet," and so on.
Do đó nói ‘‘từ lòng bàn chân trở lên’’ v.v... (Dī. Ni. 2.377; Ma. Ni. 1.110).
Aññamaññaṃ asaṅkarato ākirīyanti pakārato ṭhapīyantīti ākārā, bhāgāti āha – ‘‘yehi ākārehīti yehi koṭṭhāsehī’’ti.
They are arranged, placed in a particular way, without intermingling with each other, hence ākārā (aspects, modes), meaning parts, as he says: "by which aspects means by which parts."
Do không lẫn lộn với nhau, chúng được sắp xếp theo từng loại, được đặt ra theo cách thức – đó là các thể cách (ākārā), tức là các phần – do đó nói ‘‘những thể cách nào là những phần nào’’.
Liṅgīyati sallakkhīyatīti liṅgaṃ, saṇṭhānaṃ.
It is indicated, observed, hence liṅgaṃ (sign), a configuration.
Được nhận biết, được ghi nhận là dấu hiệu (liṅgaṃ), tức là hình dáng.
Nimīyati niddhāretvā paricchindīyatīti nimittaṃ, upaṭṭhānaṃ.
It is determined, delimited by definition, hence nimittaṃ (sign), an appearance.
Được xác định, được phân biệt rõ ràng là tướng (nimittaṃ), tức là sự hiện diện.
Yo bhikkhūtiādi ālokasaññaṃ yo uggaṇhāti, taṃ dassanaṃ.
"Whatever bhikkhu" and so on, refers to the seeing of one who apprehends the perception of light.
Vị Tỳ Khưu nào v.v... là sự trình bày về vị nào nắm bắt tưởng ánh sáng.
Aṅgaṇeti vivaṭaṅgaṇe.
"In the courtyard" means in an open courtyard.
Trên sân là trên sân trống.
Ālokasaññaṃ manasikaroti rattiyaṃ.
"Attends to the perception of light" at night.
Tác ý tưởng ánh sáng vào ban đêm.
Vīriyādīsupīti yathā ‘‘idha bhikkhu chandaṃ uppādetvā’’ti chande vitthāranayo vutto, vīriyādīsupi eso eva vitthāranayo yojetabbo.
"Also in energy and so on" means just as the method of elaboration for desire is stated as "Here, a bhikkhu generates desire," so too this same method of elaboration should be applied to energy and so on.
Trong tinh tấn v.v... cũng vậy, như đã nói về cách mở rộng dục trong ‘‘Ở đây, vị Tỳ Khưu sinh khởi dục’’, thì cách mở rộng đó cũng nên được áp dụng trong tinh tấn v.v...
834. Iminā catumahābhūtamayenāti iminā sabbalokapaccakkhena catūhi mahābhūtehi nibbattena catumahābhūtamayena.
834. "By this body made of the four great elements" means by this body made of the four great elements, which is evident to all in the world, and produced by the four great elements.
834. Iminā catumahābhūtamayenāti (với cái được cấu tạo từ bốn đại này) có nghĩa là với cái được tạo ra từ bốn đại chủng, được tất cả thế gian trực nhận, được cấu tạo từ bốn đại chủng.
Manomayo pana nimmitakāyo bhagavato rucivasena paresaṃ paccakkho hoti.
A mind-made body, however, created by the Blessed One's will, is evident to others.
Tuy nhiên, thân do ý tạo ra thì tùy theo ý muốn của Đức Thế Tôn mà được người khác trực nhận.
Omātīti avamāti.
"Omāti" means to be able.
Omātīti (đánh giá thấp) có nghĩa là xem thường.
Ava-pubbo hi mā-saddo sattiatthopi hotīti ‘‘pahoti sakkotī’’ti attho vutto.
Indeed, the word mā preceded by ava can also mean 'to be able', hence the meaning "is able, is capable" is stated.
Vì từ căn mā đi với tiền tố ava cũng có nghĩa là năng lực, nên ý nghĩa được nói là ‘‘có khả năng, có thể’’.
Asambhinnapadanti asādhāraṇapadaṃ aññattha anāgatattā.
"Asambhinnapadaṃ" means a unique term, because it does not occur elsewhere.
Asambhinnapadaṃ (từ không bị pha trộn) có nghĩa là từ không phổ biến, vì nó không xuất hiện ở nơi khác.
Kāyassa citte samodahanaṃ āropanaṃ tannissitatākaraṇañca atthato cittagatiyā pavattanamevāti āha ‘‘cittagatiyā pesetī’’ti.
The placing of the body in the mind, its application, and making it dependent on the mind, in essence, is the movement of the mind, hence he says "sends forth with the movement of the mind."
Việc đặt thân vào tâm, gán nó vào tâm và làm cho nó phụ thuộc vào tâm, về mặt ý nghĩa, chính là làm cho nó vận hành theo tốc độ của tâm, nên đã nói ‘‘điều khiển theo tốc độ của tâm’’.
Tattha cittagatigamanaṃ nāma cittavasena kāyassa pariṇāmanena ‘‘ayaṃ kāyo imaṃ cittaṃ viya hotū’’ti kāyassa cittena samānagatikatāṭhapanaṃ.
Therein, "cittagatigamanaṃ" (going with the movement of the mind) means making the body conform to the mind by transforming it, establishing the body to have the same movement as the mind, as if saying, "May this body be like this mind."
Trong đó, cittagatigamanaṃ (sự di chuyển theo tốc độ của tâm) có nghĩa là làm cho thân có cùng tốc độ với tâm bằng cách chuyển hóa thân theo tâm, như là: “Nguyện cho thân này trở thành như tâm này”.
Kathaṃ pana kāyo dandhapavattiko lahupavattinā cittena samānagatiko hotīti?
But how can a slow-moving body have the same movement as a fast-moving mind?
Nhưng làm sao thân vốn chậm chạp lại có thể có cùng tốc độ với tâm vốn nhanh chóng được?
Na sabbathā samānagatiko.
Not entirely the same movement.
Không phải hoàn toàn cùng tốc độ.
Yatheva hi kāyavasena cittapariṇāmane cittaṃ sabbathā kāyena samānagatikaṃ na hoti.
Just as when the mind is transformed in accordance with the body, the mind is not entirely the same as the body.
Cũng như khi tâm được chuyển hóa theo thân, tâm không hoàn toàn có cùng tốc độ với thân.
Na hi kadāci taṃ sabhāvasiddhena attano khaṇena avattitvā dandhavuttikassa rūpadhammassa vasena pavattituṃ sakkoti, ‘‘idaṃ cittaṃ ayaṃ kāyo viya hotū’’ti pana adhiṭṭhānena dandhagatikassa kāyassa anuvattanato yāva icchitaṭṭhānappatti, tāva kāyagatianulomeneva hutvā santānavasena pavattamānaṃ cittaṃ kāyagatiyā pariṇāmitaṃ nāma hoti.
For it can never, by its own inherent moment, cease to exist and move in accordance with a slow-moving material phenomenon; but by the determination "May this mind be like this body," by following the slow-moving body, the mind moving in a continuous stream, in accordance with the body's movement until the desired destination is reached, is called "transformed by the movement of the body."
Vì tâm không bao giờ có thể vận hành theo bản chất tự nhiên của nó trong một sát-na mà lại vận hành theo pháp sắc chậm chạp; nhưng bằng sự quyết định “nguyện cho tâm này trở thành như thân này”, do sự theo kịp của thân chậm chạp, tâm vận hành liên tục theo tốc độ của thân cho đến khi đạt đến nơi mong muốn, thì được gọi là tâm đã được chuyển hóa theo tốc độ của thân.
Evaṃ ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti adhiṭṭhānena pageva sukhalahusaññāya sampāditattā abhāvitiddhipādānaṃ viya dandhaṃ avattitvā yathā lahukaṃ katipayacittavāreneva icchitaṭṭhānappatti hoti, evaṃ pavattamāno kāyo cittagatiyā pariṇāmito nāma hoti, na ekacittakkhaṇeneva icchitaṭṭhānappattiyā, evañca katvā bāhāsamiñjanapasāraṇūpamāpi upacārena vinā suṭṭhutaraṃ yuttā hotīti.
Thus, by the determination "May this body be like this mind," having already been accomplished with the perception of ease and lightness, the body, not moving slowly like those whose psychic powers (iddhipāda) have not been developed, but moving swiftly, reaching the desired destination in just a few thought-moments, is called "transformed by the movement of the mind," not by a single thought-moment reaching the desired destination. And by doing so, the simile of bending and stretching the arm becomes more aptly applicable without a figurative sense.
Tương tự như vậy, bằng sự quyết định “nguyện cho thân này trở thành như tâm này”, do đã được thành tựu trước bằng tưởng về sự nhẹ nhàng và dễ chịu, thân không vận hành chậm chạp như những người chưa tu tập thần túc, mà nhanh chóng đạt đến nơi mong muốn chỉ trong vài sát-na tâm, thì thân vận hành như vậy được gọi là đã được chuyển hóa theo tốc độ của tâm, chứ không phải đạt đến nơi mong muốn chỉ trong một sát-na tâm; và nếu làm như vậy, ví dụ về việc co duỗi cánh tay cũng sẽ phù hợp hơn mà không cần phép ẩn dụ.
Aññathā dhammatāvilomatā siyā, nāpi dhammānaṃ lakkhaṇaññathattaṃ iddhibalena kātuṃ sakkā, bhāvaññathattameva pana kātuṃ sakkāti.
Otherwise, it would be contrary to nature, nor is it possible to change the inherent characteristics of phenomena by psychic power; only their state can be changed.
Nếu không, sẽ trái với quy luật tự nhiên, và cũng không thể thay đổi đặc tính của các pháp bằng thần lực, mà chỉ có thể thay đổi trạng thái của chúng mà thôi.
899-900. Chattiṃsāya ṭhānesūti ajjhattaṃ kāye samudayadhammānupassī, vayo, samudayavayo, bahiddhā samudayo, vayo, samudayavayo, ajjhattabahiddhā samudayo, vayo, samudayavayadhammānupassīti nava anupassanā, tathā vedanāya citte dhammesūti evaṃ chattiṃsāya ṭhānesu.
899-900. "In thirty-six instances" means observing the phenomena of origination, dissolution, and origination-and-dissolution in the body internally; origination, dissolution, and origination-and-dissolution externally; and origination, dissolution, and origination-and-dissolution internally and externally—these are nine observations. Similarly for feelings, mind, and phenomena, thus in thirty-six instances.
899-900. Chattiṃsāya ṭhānesūti (ở ba mươi sáu vị trí) có nghĩa là chín pháp quán chiếu bên trong thân: quán chiếu sự sanh khởi, quán chiếu sự hoại diệt, quán chiếu sự sanh diệt; tương tự ở bên ngoài, ở bên trong và bên ngoài, quán chiếu sự sanh khởi, quán chiếu sự hoại diệt, quán chiếu sự sanh diệt. Tương tự như vậy ở thọ, tâm, pháp, tổng cộng là ba mươi sáu vị trí.
Dutiye dvādasasu ṭhānesūti kāye ajjhattaṃ bahiddhā ajjhattabahiddhā, vedanāya citte dhammesūti evaṃ dvādasasu ṭhānesu.
"In the second, in twelve instances" means in the body, internally, externally, internally and externally; similarly for feelings, mind, and phenomena, thus in twelve instances.
Dutiye dvādasasu ṭhānesūti (ở mười hai vị trí thứ hai) có nghĩa là ở thân, bên trong, bên ngoài, bên trong và bên ngoài; ở thọ, tâm, pháp, tổng cộng là mười hai vị trí như vậy.
902-905. Kaṇḍakā etissā atthīti kaṇḍakī, karamandagaccho.
902-905. That which has thorns is kaṇḍakī, a thorny bush.
902-905. Có gai nên gọi là kaṇḍakī, là cây karamanda.
Osadhibhāvāpekkhāya itthiliṅganiddeso, tabbahulatāya taṃ vanaṃ ‘‘kaṇḍakīvana’’nteva paññāyittha.
The feminine gender is used with reference to its nature as a medicinal herb, and due to its abundance, that forest was known as "Kaṇḍakīvana".
Vì xem xét theo khía cạnh là một loại thuốc nên dùng giống cái, và vì có nhiều cây đó nên khu rừng đó được biết đến là ‘‘Kaṇḍakīvana’’.
Sahassalokanti sahassacakkavāḷalokaṃ.
"A thousand worlds" means a thousand cakkavāḷa worlds.
Sahassalokaṃ (ngàn thế giới) có nghĩa là ngàn thế giới luân hồi.
Dasacakkavāḷasahassaṃ ekāvajjanassa āpāthaṃ āgacchati tathā ālokavaḍḍhanassa katattā.
"Ten thousand cakkavāḷas come within the range of a single mental advertence" because such an increase in light has been made.
Dasacakkavāḷasahassaṃ ekāvajjanassa āpāthaṃ āgacchati (mười ngàn thế giới luân hồi đi vào tầm nhìn của một sự chú ý) vì đã làm cho ánh sáng được tăng cường như vậy.
909-922. Dasabalañāṇanti dasavidhabalañāṇaṃ.
909-922. "The ten powers of knowledge" means the knowledge of the ten kinds of powers.
909-922. Dasabalañāṇaṃ (thập lực trí) có nghĩa là trí tuệ có mười loại lực.
Ekadesenāti padesavasena.
"In part" means section by section.
Ekadesenāti (một phần) có nghĩa là theo từng phần.
Sāvakānampi attano abhinīhārānurūpaṃ ñāṇaṃ pavattatīti te kālapadesavasena ceva yathāparicayasattapadesavasena ca ṭhānānīti jānanti, sammāsambuddhānaṃ pana anantañāṇatāya sabbattheva appaṭihatameva ñāṇanti āha – ‘‘sabbaññubuddhānaṃ panā’’tiādi.
The knowledge of disciples also arises in accordance with their aspirations, so they know these instances in terms of time and place, and in terms of the number of beings they are familiar with. But the knowledge of the Sammāsambuddhas is infinite, therefore their knowledge is unimpeded in all respects, as stated: "But for the Omniscient Buddhas..." etc.
Ngay cả các đệ tử cũng có trí tuệ phát sinh phù hợp với sự quyết tâm của mình, nên họ biết các vị trí theo thời gian và từng phần, cũng như theo từng phần của chúng sanh đã được biết đến. Nhưng đối với các vị Chánh Đẳng Giác, vì trí tuệ vô biên, trí tuệ không bị chướng ngại ở mọi nơi, nên đã nói – ‘‘sabbaññubuddhānaṃ panā’’tiādi (nhưng đối với các vị Phật Toàn Giác, v.v.).
Etaṃ dasabalañāṇaṃ anantavisayattā nippadesaṃ anūnatāya sabbākāraparipūraṃ.
"This" ten powers of knowledge, due to its infinite scope, is "without parts" and, due to its completeness, is "perfect in all aspects".
Etaṃ (trí tuệ này) là thập lực trí, vì có đối tượng vô biên nên nippadesaṃ (không có phần), vì không thiếu sót nên sabbākāraparipūraṃ (hoàn hảo về mọi phương diện).