367. Ekāyanvāyanti sandhivasena vuttaṃ o-kārassa va-kāraṃ a-kārassa dīghaṃ katvā.
367. Ekāyanvāyaṃ is stated by way of euphonic combination, changing the 'o' to 'va' and lengthening the 'a'.
367. Ekāyanvāyaṃ được nói theo cách hợp âm, biến âm o thành va, và âm a thành nguyên âm dài.
Ayaṃ kira saṃyuttābhilāpo, tattha ayana-saddo maggapariyāyo.
This is indeed a reference to the Saṃyutta; therein, the word ayana is a synonym for path.
Đây là cách diễn đạt của bộ Tương Ưng, trong đó từ ayana là một từ đồng nghĩa với con đường.
Na kevalaṃ ayameva, atha kho aññepi maggapariyāyāti paduddhāraṃ karonto ‘‘maggassa hī’’tiādiṃ vatvā yadi maggapariyāyo āyana-saddo, kasmā puna maggoti vuttanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tasmā’’tiādi.
Not only this, but also other ways of the path – making this word extraction, having said "for of the path" and so on, if the word āyana (going) is a synonym for magga (path), why is magga mentioned again? Addressing this question, he says "therefore" and so on.
Không chỉ có từ này, mà còn có nhiều từ đồng nghĩa khác với con đường. Khi phân tích từ, sau khi nói “maggassa hi” (vì con đường) v.v., để giải đáp câu hỏi tại sao nếu từ ayana đồng nghĩa với con đường, thì lại nói “con đường” một lần nữa, nên nói “tasmā” (vì vậy) v.v.
Tattha ekamaggoti ekova maggo.
Therein, " one path" means it is indeed the one path.
Ở đó, ekamaggo có nghĩa là một con đường duy nhất.
Na hi nibbānagāmimaggo añño atthīti.
For there is no other path leading to Nibbāna.
Thật vậy, không có con đường nào khác dẫn đến Nibbāna.
Nanu satipaṭṭhānaṃ idha maggoti adhippetaṃ, tadaññepi bahū maggadhammā atthīti?
Surely, here satipaṭṭhāna is intended as the path, but there are many other path-factors besides it, aren't there?
Há không phải niệm xứ được hiểu là con đường ở đây, và có nhiều pháp khác cũng là con đường sao?
Saccaṃ atthi, te pana satipaṭṭhānaggahaṇeneva gahitā tadavinābhāvato.
It is true, they exist; but they are included by the inclusion of satipaṭṭhāna because they are inseparable from it.
Đúng vậy, có, nhưng chúng đã được bao gồm khi đề cập đến niệm xứ vì chúng không thể tách rời khỏi niệm xứ.
Tathā hi ñāṇavīriyādayo niddese gahitā, uddese satiyā eva gahaṇaṃ veneyyajjhāsayavasenāti daṭṭhabbaṃ, satiyā maggabhāvadassanatthañca.
Thus, knowledge, energy, and so on are included in the explanation, but in the summary, only mindfulness (sati) is included due to the disposition of the trainees, and also to show the path-nature of mindfulness.
Thật vậy, tuệ, tinh tấn v.v. đã được bao gồm trong phần giải thích, còn trong phần tóm tắt, chỉ đề cập đến niệm là do ý muốn của những người cần được giáo hóa, và để chỉ ra rằng niệm là con đường.
Na dvedhāpathabhūtoti iminā imassa dvayabhāvābhāvaṃ viya anibbānagāmibhāvābhāvañca dasseti.
By " not a two-forked path," he shows not only its non-dual nature but also its non-failure to lead to Nibbāna.
Na dvedhāpathabhūto (không phải là con đường lưỡng nan) bằng cách này, điều này chỉ ra rằng nó không phải là hai mặt, cũng như không phải là không dẫn đến Nibbāna.
Nibbānagamanaṭṭhenāti nibbānaṃ gacchati etenāti nibbānagamanaṃ, so eva aviparītabhāvanāya attho, tena nibbānagamanaṭṭhena, nibbānādhigamūpāyatāyāti attho.
By " leading to Nibbāna" means that by which one goes to Nibbāna; this is the meaning of non-perverse development; by that leading to Nibbāna, it means by being a means to the attainment of Nibbāna.
Nibbānagamanaṭṭhena (theo nghĩa dẫn đến Nibbāna) có nghĩa là Nibbāna được đạt đến bằng con đường này, đó chính là ý nghĩa của sự tu tập không sai lệch. Vì vậy, theo nghĩa dẫn đến Nibbāna, có nghĩa là phương tiện để chứng đắc Nibbāna.
Magganīyaṭṭhenāti gavesitabbatāya.
By " to be sought" means to be investigated.
Magganīyaṭṭhena có nghĩa là cần được tìm kiếm.
Rāgādīhīti ‘‘rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho mala’’nti (vibha. 924) evaṃ vuttehi rāgādīhi malehi.
By " lust and so on" means by defilements such as lust, as stated: "Lust is a defilement, hatred is a defilement, delusion is a defilement."
Rāgādīhi (bởi tham v.v.) là bởi các cấu uế như tham v.v., như đã nói “tham là cấu uế, sân là cấu uế, si là cấu uế” (Vibh. 924).
Sā panāyaṃ saṃkiliṭṭhacittānaṃ visuddhi sijjhamānā yasmā sokādīnaṃ anuppādāya saṃvattati, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamāyā’’tiādi.
This purification of defiled minds, being accomplished, conduces to the non-arising of sorrow and so on, therefore it is said "for the overcoming of sorrow and lamentation" and so on.
Vì sự thanh tịnh của tâm ô nhiễm này, khi được thành tựu, dẫn đến sự không phát sinh của sầu v.v., nên đã nói “sokaparidevānaṃ samatikkamāya” (để vượt qua sầu bi) v.v.
Tattha socanaṃ ñātibyasanādinimittaṃ cetaso santāpo antonijjhānaṃ soko.
Therein, grieving, the mental anguish caused by the loss of relatives and so on, an inner burning, is sorrow.
Ở đó, sự đau khổ, sự phiền não trong tâm do nguyên nhân như tai họa của người thân, sự thiêu đốt bên trong là soka (sầu).
Ñātibyasanādinimittameva sokādhikatājanito ‘‘kahaṃ ekaputtakā’’tiādinā paridevanavasena vācāvippalāpo paridevanaṃ paridevo.
The excessive sorrow caused by the loss of relatives and so on, expressed through lamenting words like "Where are the only sons?" is lamentation.
Paridevo (bi) là sự than khóc bằng lời nói do sự đau khổ quá mức do nguyên nhân như tai họa của người thân, như “con trai duy nhất của ta ở đâu?” v.v.
Tassa āyatiṃ anuppajjanaṃ idha samatikkamoti āha ‘‘pahānāyā’’ti.
Its non-arising in the future is here the overcoming, thus he says " for the abandoning."
Sự không phát sinh của nó trong tương lai được gọi là vượt qua ở đây, nên nói “pahānāya” (để đoạn trừ).
Dukkhadomanassānanti ettha cetasikadukkhatāya domanassassapi dukkhasaddeneva gahaṇe siddhe saddena anivattanato sāmaññajotanāya visesavacanaṃ seṭṭhanti ‘‘domanassāna’’nteva vuttaṃ.
In " dukkha and domanassa," even though mental suffering (domanassa) is included by the word dukkha, since it is not averted by the word, a specific term for general clarification is superior, thus it is stated as "domanassānaṃ" (of mental suffering).
Trong câu dukkhadomanassānaṃ (của khổ ưu), mặc dù ưu cũng được bao gồm trong từ khổ vì nó là khổ tâm, nhưng để làm rõ ý nghĩa chung mà không lặp lại từ, việc sử dụng một từ đặc biệt là tốt hơn, nên đã nói “domanassānaṃ” (của ưu).
Cetasikadomanassassāti bhūtakathanaṃ daṭṭhabbaṃ.
The phrase " mental suffering" should be understood as a statement of fact.
Cetasikadomanassassa (của ưu tâm) cần được hiểu là một sự thật.
Ñāyati etena yāthāvato paṭivijjhīyati catusaccanti ñāyo vuccati ariyamaggo.
That by which one knows and thoroughly penetrates the Four Noble Truths as they truly are is called ñāya, the Noble Path.
Điều mà nhờ đó người ta hiểu và thấu triệt Tứ Thánh Đế một cách chân thật được gọi là ñāya (phương pháp), tức là Thánh đạo.
Nanu ayampi maggo, kiṃ maggo eva maggassa adhigamāya hotīti codanaṃ sandhāyāha – ‘‘ayaṃ hī’’tiādi.
Surely this is also a path; does a path lead to the attainment of a path? Addressing this question, he says – " This indeed" and so on.
Há không phải điều này cũng là con đường, vậy con đường lại là để đạt được con đường sao? Để giải đáp câu hỏi này, nói – “ayaṃ hi” (vì điều này) v.v.
Taṇhāva kammakilesavipākānaṃ vinanaṭṭhena saṃsibbanaṭṭhena vānaṃ.
Craving is vāna in the sense of weaving together, in the sense of intertwining actions, defilements, and results.
Chính tham ái là vāna (sự dệt nên) theo nghĩa nó dệt nên các nghiệp, phiền não và quả báo.
Tena taṇhāvānena virahitattā tassa abhāvāti attho.
It means the absence of that craving-weaving, being free from it.
Ý nghĩa là sự không có nó, vì đã thoát ly khỏi sự dệt nên của tham ái đó.
Attapaccakkhāyāti attapaccakkhatthāya.
By " for self-realization" means for the purpose of self-realization.
Attapaccakkhāyā nghĩa là vì sự tự khước từ.
Vaṇṇabhāsananti pasaṃsāvacanaṃ.
Praise means words of commendation.
Vaṇṇabhāsana nghĩa là lời tán thán.
Visuddhinti visujjhanaṃ kilesappahānaṃ.
Purity means becoming pure, the abandoning of defilements.
Visuddhi nghĩa là sự thanh tịnh, sự đoạn trừ các phiền não.
Uggahetabbanti ettha vācuggatakaraṇaṃ uggaho.
In " to be learned," uggaha is the act of memorizing.
Uggahetabba ở đây, sự ghi nhớ là uggaha.
Paricayakaraṇaṃ paripucchāmūlakattā taggahaṇeneva gahitanti daṭṭhabbaṃ.
Familiarization, being rooted in inquiry, should be understood as included by that very term.
Sự làm quen, vì có gốc rễ từ việc chất vấn, nên nên hiểu rằng nó được nắm giữ thông qua việc nắm giữ đó.
Na tato heṭṭhāti idha adhippetakāyādīnaṃ vedanādisabhāvattābhāvā kāyavedanācittavimuttassa tebhūmakadhammassa visuṃ vipallāsavatthantarabhāvena gahitattā ca heṭṭhā gahaṇesu vipallāsavatthūnaṃ aniṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ.
By " not below that," it is said with reference to the non-establishment of objects of perversion in the lower inclusions, due to the non-existence of the nature of feeling and so on for the body and so on intended here, and because the three-realm phenomena, free from body, feeling, and mind, are taken as distinct objects of perversion.
Na tato heṭṭhā (không thấp hơn) ở đây, được nói đến với ý định rằng các đối tượng của sự đảo lộn không được xác định trong các sự nắm giữ thấp hơn, vì các thân thể v.v. được đề cập ở đây không có bản chất của cảm thọ v.v., và vì các pháp thuộc ba cõi, thoát khỏi thân, cảm thọ, và tâm, được nắm giữ như những đối tượng khác biệt của sự đảo lộn.
Pañcamassa pana vipallāsavatthuno abhāvena ‘‘na uddha’’nti āha.
However, by the absence of a fifth object of perversion, he says " not above."
Tuy nhiên, vì không có đối tượng thứ năm của sự đảo lộn, nên Ngài nói ‘‘na uddha’’ (không cao hơn).
Ārammaṇavibhāgena hettha satipaṭṭhānavibhāgoti.
Here, the division of satipaṭṭhāna is by way of the division of objects.
Sự phân chia niệm xứ ở đây là theo sự phân chia đối tượng.
Tayo satipaṭṭhānāti satipaṭṭhānasaddassa atthuddhāradassanaṃ, na idha pāḷiyaṃ vuttassa satipaṭṭhānasaddassa atthadassanaṃ.
" Three satipaṭṭhāna" is the exposition of the meaning of the word satipaṭṭhāna, not the exposition of the meaning of the word satipaṭṭhāna mentioned in the Pāḷi here.
Tayo satipaṭṭhānā (ba niệm xứ) là sự trình bày ý nghĩa của từ niệm xứ, chứ không phải là sự trình bày ý nghĩa của từ niệm xứ được nói đến trong kinh điển ở đây.
Ādīsu hīti ettha ādi-saddena ‘‘phassasamudayā vedanānaṃ samudayo, nāmarūpasamudayā cittassa samudayo, manasikārasamudayā dhammānaṃ samudayo’’ti (saṃ. ni. 5.408) satipaṭṭhānāti vuttānaṃ satigocarānaṃ pakāsake suttapadese saṅgaṇhāti.
In " in the beginnings," the word " beginning" includes those Sutta passages that reveal the objects of mindfulness, called satipaṭṭhāna, such as "From the arising of contact, there is the arising of feelings; from the arising of mentality-materiality, there is the arising of consciousness; from the arising of attention, there is the arising of phenomena."
Ādīsu hī (trong các điều đầu tiên) ở đây, từ ādi (đầu tiên) bao gồm các đoạn kinh điển làm sáng tỏ các đối tượng của niệm, được gọi là niệm xứ, như ‘‘do sự tập khởi của xúc mà có sự tập khởi của các cảm thọ, do sự tập khởi của danh sắc mà có sự tập khởi của tâm, do sự tập khởi của tác ý mà có sự tập khởi của các pháp’’.
Evaṃ paṭisambhidāmaggapāḷiyampi avasesapāḷipadesadassanattho ādi-saddo daṭṭhabbo.
Similarly, in the Paṭisambhidāmagga Pāḷi too, the word " beginning" should be understood as indicating other Pāḷi passages.
Tương tự, trong kinh Paṭisambhidāmagga, từ ādi nên được hiểu là có nghĩa là trình bày các đoạn kinh điển còn lại.
Satiyā paṭṭhānanti satiyā patiṭṭhātabbaṭṭhānaṃ.
" Foundation of mindfulness" means the place where mindfulness is to be established.
Satiyā paṭṭhāna nghĩa là nơi mà niệm cần được an trú.
‘‘Tayo satipaṭṭhānā yadariyo…pe… marahatīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.
“These three foundations of mindfulness that the noble one… (etc.) …deserves (to be praised)”—this was indeed said. In reference to what was this said?
‘‘Ba niệm xứ mà bậc Thánh… v.v… đáng được cúng dường. Điều này đã được nói, điều này được nói dựa trên cái gì?
Idha, bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya – ‘idaṃ vo hitāya idaṃ vo sukhāyā’ti.
Here, bhikkhus, the Teacher, out of compassion, being benevolent and taking up compassion, teaches the Dhamma to his disciples, saying: ‘This is for your welfare, this is for your happiness.’
Ở đây, này các Tỳ-kheo, bậc Đạo Sư thuyết pháp cho các đệ tử, vì lòng từ bi, vì lợi ích, vì thương xót – ‘Điều này là lợi ích cho các con, điều này là hạnh phúc cho các con’.
Tassa sāvakā na sussūsanti, na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, vokkamma ca satthusāsanā vattanti.
His disciples do not listen attentively, do not lend an ear, do not establish their minds on understanding, and they behave contrary to the Teacher’s instruction.
Các đệ tử của Ngài không lắng nghe, không chú tâm, không thiết lập tâm vào sự hiểu biết, và hành xử trái với lời dạy của bậc Đạo Sư.
Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno.
There, bhikkhus, the Tathāgata is neither displeased nor does he experience displeasure; he dwells unblemished, mindful and clearly comprehending.
Trong trường hợp đó, này các Tỳ-kheo, Đức Như Lai không bất mãn, cũng không cảm nhận sự bất mãn, và Ngài sống không bị ô nhiễm, chánh niệm, tỉnh giác.
Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ.
This, bhikkhus, is the first foundation of mindfulness.
Này các Tỳ-kheo, đây là niệm xứ thứ nhất.
Yadariyo sevati…pe...
That which the noble one cultivates… (etc.) …
Mà bậc Thánh thực hành… v.v…
marahati.
deserves (to be praised).
đáng được cúng dường.
Puna caparaṃ, bhikkhave, satthā …pe… idaṃ vo sukhāyāti.
Again, further, bhikkhus, the Teacher… (etc.) …‘This is for your happiness.’
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, bậc Đạo Sư… v.v… điều này là hạnh phúc cho các con.
Tassa ekacce sāvakā na sussūsanti…pe… ekacce sāvakā sussūsanti…pe… na ca vokkamma satthusāsanā vattanti.
Some of his disciples do not listen attentively… (etc.) …some of his disciples listen attentively… (etc.) …and do not behave contrary to the Teacher’s instruction.
Một số đệ tử của Ngài không lắng nghe… v.v… một số đệ tử lắng nghe… v.v… không hành xử trái với lời dạy của bậc Đạo Sư.
Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, na ceva attamano hoti, na ca attamanataṃ paṭisaṃvedeti.
There, bhikkhus, the Tathāgata is neither displeased nor does he experience displeasure, nor is he pleased, nor does he experience pleasure.
Trong trường hợp đó, này các Tỳ-kheo, Đức Như Lai không bất mãn, cũng không cảm nhận sự bất mãn, không hoan hỷ, cũng không cảm nhận sự hoan hỷ.
Anattamanatañca attamanatañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno.
Having abandoned both displeasure and pleasure, he dwells with equanimity, mindful and clearly comprehending.
Ngài từ bỏ cả sự bất mãn và sự hoan hỷ, sống trong xả, chánh niệm, tỉnh giác.
Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ…pe… marahati.
This, bhikkhus, is the second foundation of mindfulness… (etc.) …deserves (to be praised).
Này các Tỳ-kheo, đây là niệm xứ thứ hai… v.v… đáng được cúng dường.
Puna caparaṃ, bhikkhave,…pe… sukhāyāti, tassa sāvakā sussūsanti…pe… vattanti.
Again, further, bhikkhus,… (etc.) …for your happiness.’ His disciples listen attentively… (etc.) …behave (accordingly).
Lại nữa, này các Tỳ-kheo… v.v… hạnh phúc, các đệ tử của Ngài lắng nghe… v.v… hành xử.
Tatra, bhikkhave, tathāgato attamano ceva hoti, attamanatañca paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno.
There, bhikkhus, the Tathāgata is pleased and experiences pleasure; he dwells unblemished, mindful and clearly comprehending.
Trong trường hợp đó, này các Tỳ-kheo, Đức Như Lai hoan hỷ, và cảm nhận sự hoan hỷ, và Ngài sống không bị ô nhiễm, chánh niệm, tỉnh giác.
Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ satipaṭṭhāna’’nti –
This, bhikkhus, is the third foundation of mindfulness”—
Này các Tỳ-kheo, đây là niệm xứ thứ ba’’ –
Evaṃ paṭighānunayehi anavassutatā niccaṃ upaṭṭhitassatitāya tadubhayavītivattatā ‘‘satipaṭṭhāna’’nti vuttā.
Thus, being unblemished by aversion and attachment, and constantly established in mindfulness, transcending both, is called satipaṭṭhāna (foundation of mindfulness).
Như vậy, sự không bị ô nhiễm bởi sự chống đối và sự chấp thuận, sự vượt qua cả hai điều đó do niệm luôn hiện hữu, được gọi là ‘‘niệm xứ’’.
Buddhānaṃyeva hi niccaṃ upaṭṭhitassatitā hoti āveṇikadhammabhāvato, na paccekabuddhādīnaṃ.
For only Buddhas constantly have established mindfulness, due to their unique qualities, not Paccekabuddhas and others.
Chỉ có các vị Phật mới có niệm luôn hiện hữu, vì đó là một trong những pháp độc đáo của các Ngài, chứ không phải của các vị Độc Giác Phật v.v.
Pa-saddo ārambhaṃ joteti, ārambho ca pavattīti katvā āha ‘‘pavattayitabbatoti attho’’ti.
The prefix pa- indicates commencement, and since commencement is activity, it is said: “pavattayitabbatoti attho (meaning, it should be made to proceed).”
Tiền tố Pa- biểu thị sự khởi đầu, và vì sự khởi đầu là sự vận hành, nên Ngài nói ‘‘pavattayitabbatoti attho’’ (có nghĩa là cần được vận hành).
Satiyā karaṇabhūtāya paṭṭhānaṃ paṭṭhapetabbaṃ satipaṭṭhānaṃ.
Satipaṭṭhāna is that which is to be established by means of mindfulness, which is the instrument.
Satiyā (bằng niệm) là công cụ, paṭṭhānaṃ (sự thiết lập) là cái cần được thiết lập, đó là niệm xứ.
Ana-saddo hi bahulavacanena kammatthopi hotīti.
For the suffix -ana can also denote the object of action through the sense of abundance.
Vì từ Ana- thường có nghĩa là đối tượng của hành động.
Tathāssa kattuatthopi labbhatīti ‘‘patiṭṭhātīti paṭṭhāna’’nti vuttaṃ.
Similarly, the agentive sense can also be obtained, thus it is said: “patiṭṭhātīti paṭṭhāna (that which is established is paṭṭhāna).”
Tương tự, nghĩa chủ thể cũng có thể được tìm thấy, nên Ngài nói ‘‘patiṭṭhātīti paṭṭhāna’’ (cái gì an trú thì là paṭṭhāna).
Upaṭṭhātīti ettha upa-saddo bhusatthavisiṭṭhaṃ pakkhandanaṃ dīpetīti ‘‘okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho’’ti vuttaṃ.
In upaṭṭhātī (is established), the prefix upa- signifies a specific, intense rushing forth, thus it is said: “okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho (meaning, it proceeds by rushing in and rushing forth).”
Trong Upaṭṭhātī (hiện hữu), tiền tố upa biểu thị sự tiến vào một cách đặc biệt, mạnh mẽ, nên Ngài nói ‘‘okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho’’ (có nghĩa là tiến vào và vận hành).
Puna bhāvatthaṃ satisaddaṃ paṭṭhānasaddañca vaṇṇento ‘‘atha vā’’tiādimāha.
Again, describing the abstract noun sense of sati and paṭṭhāna, it begins with “atha vā (or else).”
Lại nữa, khi giải thích từ sati và từ paṭṭhāna theo nghĩa trạng thái, Ngài nói ‘‘atha vā’’ (hoặc là) v.v.
Tena purimavikappe sati-saddo paṭṭhāna-saddo ca kattuatthoti viññāyati.
By this, it is understood that in the former alternative, both sati and paṭṭhāna are in the agentive sense.
Do đó, trong cách giải thích trước, từ sati và từ paṭṭhāna được hiểu là có nghĩa chủ thể.
Saraṇaṭṭhenāti cirakatassa cirabhāsitassa ca anussaraṇaṭṭhena.
Saraṇaṭṭhenā (in the sense of remembering) means in the sense of recollecting what was done long ago and spoken long ago.
Saraṇaṭṭhenā (theo nghĩa ghi nhớ) là theo nghĩa ghi nhớ những gì đã làm từ lâu và đã nói từ lâu.
Idanti yaṃ ‘‘satiyeva satipaṭṭhāna’’nti vuttaṃ, idaṃ idha imasmiṃ suttapadese adhippetaṃ.
Idaṃ (this), which was stated as “mindfulness itself is satipaṭṭhāna,” this idha (here), in this passage of the Sutta, is adhippetaṃ (intended).
Idaṃ (điều này), tức là điều đã nói ‘‘niệm chính là niệm xứ’’, điều này idha (ở đây), trong đoạn kinh này, là adhippetaṃ (có ý nghĩa).
Yadi evanti yadi sati eva satipaṭṭhānaṃ, sati nāma eko dhammo, evaṃ sante kasmā satipaṭṭhānāti bahuvacananti āha ‘‘satīnaṃ bahuttā’’tiādi.
Yadi evaṃ (if so), if mindfulness itself is satipaṭṭhāna, and mindfulness is a single phenomenon, then why the plural satipaṭṭhānā (foundations of mindfulness)? To this, it is said: “satīnaṃ bahuttā (due to the multiplicity of mindfulnesses)” and so on.
Yadi evaṃ (nếu vậy), nếu niệm chính là niệm xứ, và niệm là một pháp duy nhất, thì tại sao lại dùng số nhiều ‘‘niệm xứ’’? Ngài nói ‘‘satīnaṃ bahuttā’’ (vì có nhiều niệm) v.v.
Yadi bahukā tā satiyo, atha kasmā maggoti ekavacananti yojanā.
If those mindfulnesses are many, then why is magga (path) in the singular? This is the connection.
Nếu có nhiều niệm như vậy, thì tại sao lại dùng số ít ‘‘con đường’’? Đó là cách liên kết.
Magganaṭṭhenāti niyyānaṭṭhena.
Magganaṭṭhenā (in the sense of searching/leading) means in the sense of leading out.
Magganaṭṭhenā (theo nghĩa tìm kiếm) là theo nghĩa dẫn đến sự giải thoát.
Niyyāniko hi maggadhammo, teneva niyyānikabhāvena ekattupagato ekantato nibbānaṃ gacchati, atthikehi ca tadatthaṃ maggīyatīti āha ‘‘vuttañheta’’ntiādi.
For the path-phenomenon leads out; by that very nature of leading out, it attains unity and definitively goes to Nibbāna, and is sought by those who desire it for that purpose. Thus, it is said: “vuttañheta (for it is said)” and so on.
Pháp con đường là pháp dẫn đến sự giải thoát, chính vì tính chất dẫn đến giải thoát mà nó trở thành một thể thống nhất, chắc chắn dẫn đến Niết-bàn, và những người mong cầu tìm kiếm nó vì mục đích đó, nên Ngài nói ‘‘vuttañheta’’ (điều này đã được nói) v.v.
Tattha catassopi cetāti kāyānupassanādivasena catubbidhāpi ca etā satiyo.
There, catassopi cetā (all four of these) refers to these four kinds of mindfulnesses, based on the contemplation of the body and so on.
Ở đó, catassopi cetā (cả bốn điều này) là cả bốn loại niệm này, theo các cách quán thân v.v.
Aparabhāgeti ariyamaggakkhaṇe.
Aparabhāge (in the latter part) means at the moment of the Noble Path.
Aparabhāge (trong giai đoạn sau) là vào thời điểm của Thánh Đạo.
Kiccaṃ sādhayamānāti pubbabhāge kāyādīsu ārammaṇesu subhasaññādividhamanavasena visuṃ visuṃ pavattitvā maggakkhaṇe sakiṃyeva tattha catubbidhassapi vipallāsassa samucchedavasena pahānakiccaṃ sādhayamānā ārammaṇakaraṇavasena nibbānaṃ gacchanti, tamevassa catukiccasādhanataṃ upādāya bahuvacananiddeso, tathāpi atthato bhedābhāvato maggoti ekavacanena vuccati.
"Accomplishing the task" means that in the preliminary stage, by repeatedly dispelling perceptions of beauty, etc., regarding objects like the body, they proceed; and at the moment of the path, by entirely eradicating all four kinds of perversions in that regard, they accomplish the task of abandonment. By making Nibbāna the object, they reach Nibbāna. The plural designation is due to its accomplishment of the four tasks. Nevertheless, because there is no difference in meaning, it is called "path" in the singular.
Kiccaṃ sādhayamānā (hoàn thành công việc) là sau khi vận hành riêng lẻ trên các đối tượng như thân thể v.v. trong giai đoạn trước, bằng cách loại bỏ các nhận thức về sự tốt đẹp v.v., vào thời điểm của Đạo, chúng hoàn thành công việc đoạn trừ hoàn toàn cả bốn loại đảo lộn ở đó, bằng cách đi đến Niết-bàn thông qua việc biến chúng thành đối tượng; chính vì sự hoàn thành bốn công việc này mà có sự chỉ định bằng số nhiều, tuy nhiên, vì không có sự khác biệt về bản chất, nên nó được gọi bằng số ít là con đường.
Tenāha – ‘‘tasmā catassopi eko maggoti vuttā’’ti.
Therefore, it is said: "Thus, all four are called one path."
Do đó, Ngài nói – ‘‘tasmā catassopi eko maggoti vuttā’’ (vì vậy, cả bốn đều được gọi là một con đường).
Kathetukamyatāpucchā itarāsaṃ pucchānaṃ idha asambhavato niddesādivasena desetukāmatāya ca tathā vuttattā.
"Question of desire to speak" because other questions are not possible here, and because it is said that way due to the desire to teach by way of designation, etc.
Kathetukamyatāpucchā (câu hỏi về ý muốn nói) là vì các câu hỏi khác không thể có ở đây, và vì ý muốn trình bày theo cách chỉ định v.v., nên nó được nói như vậy.
‘‘Ayañceva kāyo bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.271, 287, 297; pārā. 11) khandhapañcakaṃ, ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’tiādīsu vedanādayo tayo arūpakkhandhā, ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa passaddhi paṭippassaddhī’’tiādīsu (dha. sa. 40) vedanādayo tayo cetasikā khandhā ‘‘kāyo’’ti vuccanti, tato visesanatthaṃ ‘‘kāyeti rūpakāye’’ti āha.
In phrases like "This body and external name-and-form," the five aggregates are meant. In phrases like "He experiences happiness with the body," the three immaterial aggregates such as feeling are meant. In phrases like "The tranquility and calm of the body at that time," the three mental aggregates such as feeling are called "body." Therefore, to specify, it says, "By 'body,' the material body is meant."
Trong ‘‘thân này và danh sắc bên ngoài’’ v.v., năm uẩn; trong ‘‘cảm nhận sự lạc thọ bằng thân’’ v.v., ba uẩn vô sắc là cảm thọ v.v.; trong ‘‘sự khinh an, sự an tịnh của thân vào thời điểm đó’’ v.v., ba uẩn tâm sở là cảm thọ v.v. được gọi là ‘‘thân’’, để phân biệt điều đó, Ngài nói ‘‘kāyeti rūpakāye’’ (kāya là thân sắc).
Kāyānupassīti ettha tassīlatthaṃ dassento ‘‘kāyaṃ anupassanasīlo’’ti āha.
In "contemplating the body" (kāyānupassī), showing the meaning of habit, it says, "one whose habit is to contemplate the body."
Trong Kāyānupassī (quán thân), khi trình bày ý nghĩa của thói quen đó, Ngài nói ‘‘kāyaṃ anupassanasīlo’’ (có thói quen quán thân).
Aniccato anupassatīti catusamuṭṭhānikakāyaṃ ‘‘anicca’’nti anupassati, evaṃ passanto eva cassa aniccākārampi anupassatīti vuccati, tathābhūtassa cassa niccagāhassa visesopi na hotīti vuttaṃ ‘‘no niccato’’ti.
"He contemplates as impermanent" means he contemplates the body, which arises from four causes, as "impermanent." When contemplating in this way, he is said to contemplate even its impermanent aspect. And for such a person, there is no distinction from the grasp of permanence, so it is said, "not as permanent."
Quán vô thường nghĩa là quán thân do bốn yếu tố cấu thành là "vô thường". Khi quán như vậy, người ấy được gọi là quán theo khía cạnh vô thường, và đối với người như vậy, sự chấp thủ thường hằng không còn đặc biệt nữa, nên nói "không phải là thường hằng".
Tathā hesa ‘‘niccasaññaṃ pajahatī’’ti (paṭi. ma. 1.28) vutto.
For he is said to "abandon the perception of permanence."
Cũng vậy, người ấy được nói là "từ bỏ tưởng thường hằng".
Ettha ca aniccato eva anupassatīti evakāro luttaniddiṭṭhoti tena nivattitamatthaṃ dassetuṃ ‘‘no niccato’’ti vuttaṃ.
Here, the particle "eva" (only) is understood to be elided in "contemplates only as impermanent," and to show the meaning that is excluded by it, it is said, "not as permanent."
Ở đây, từ eva (chỉ) trong aniccato eva anupassati (chỉ quán vô thường) đã bị lược bỏ; để chỉ rõ ý nghĩa được loại trừ bởi từ đó, nên nói "không phải là thường hằng".
Na cettha dukkhānupassanādinivattanamāsaṅkitabbaṃ paṭiyoginivattanaparattā eva-kārassa, upari desanāāruḷhattā ca tāsaṃ.
And here, the exclusion of contemplation of suffering, etc., should not be suspected, because the particle "eva" is for excluding the opposite, and because they are already included in the teaching above.
Và ở đây, không nên nghi ngờ về sự loại trừ việc quán khổ, v.v., vì từ eva nhằm loại trừ đối thủ, và vì những điều đó đã được trình bày ở phần trên.
Dukkhato anupassatītiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "He contemplates as suffering," etc.
Trong quán khổ, v.v., cũng theo cách tương tự.
Ayaṃ pana viseso – aniccassa dukkhattā tameva kāyaṃ dukkhato anupassati, dukkhassa anattattā anattato anupassatīti.
This is the distinction: because impermanence is suffering, he contemplates that same body as suffering; because suffering is non-self, he contemplates it as non-self.
Nhưng có sự khác biệt này: vì vô thường là khổ, người ấy quán chính thân đó là khổ; vì khổ là vô ngã, người ấy quán là vô ngã.
Yasmā pana yaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā, na taṃ abhinanditabbaṃ, yañca na abhinanditabbaṃ, na tattha rajjitabbaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘aniccato anupassati, no niccato, dukkhato anupassati, no sukhato, anattato anupassati, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjatī’’ti.
Since what is impermanent, suffering, and non-self should not be delighted in, and what should not be delighted in should not be clung to, it is said: "He contemplates as impermanent, not as permanent; he contemplates as suffering, not as pleasure; he contemplates as non-self, not as self; he becomes disenchanted, not delighted; he becomes dispassionate, not clinging."
Vì cái gì vô thường, khổ, vô ngã thì không nên hoan hỷ; và cái gì không nên hoan hỷ thì không nên đắm trước. Do đó, nói rằng "quán vô thường, không phải thường hằng; quán khổ, không phải lạc; quán vô ngã, không phải ngã; nhàm chán, không hoan hỷ; ly tham, không đắm trước".
So evaṃ arajjanto rāgaṃ nirodheti, no samudeti, samudayaṃ na karotīti attho.
Being thus unattached, he "extinguishes craving, not originating it," meaning he does not cause its arising.
Khi không đắm trước như vậy, người ấy diệt trừ tham, không phát sinh, nghĩa là không tạo ra sự phát sinh.
Evaṃ paṭipanno ca paṭinissajjati, no ādiyati.
One who practices thus "relinquishes, not grasping."
Và khi thực hành như vậy, người ấy xả bỏ, không chấp thủ.
Ayañhi aniccādianupassanā tadaṅgavasena saddhiṃ kāyatannissayakhandhābhisaṅkhārehi kilesānaṃ pariccajanato saṅkhatadosadassanena tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandanato ‘‘pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cā’’ti vuccati.
For this contemplation of impermanence, etc., is called "relinquishment by abandonment and relinquishment by inclination" because it involves abandoning defilements, along with the body and the aggregates dependent on it, by way of their respective aspects, and because it inclines towards Nibbāna, which is contrary to them, by seeing the fault in the conditioned.
Thật vậy, việc quán vô thường, v.v., này được gọi là "sự xả bỏ do từ bỏ và sự xả bỏ do hướng đến", vì theo phương diện tadaṅga, nó từ bỏ các phiền não cùng với thân và các hành uẩn nương tựa vào đó, do thấy được khuyết điểm của các pháp hữu vi, và do đó hướng tâm đến Nibbāna, đối nghịch với các pháp hữu vi.
Tasmā tāya samannāgato bhikkhu vuttanayena kilese ca pariccajati, nibbāne ca pakkhandati, tathābhūto ca pariccajanavasena kilese na ādiyati, nāpi adosadassitāvasena saṅkhatārammaṇaṃ.
Therefore, a bhikkhu endowed with that, in the manner stated, abandons defilements and inclines towards Nibbāna. Being such, he does not grasp defilements by way of abandoning, nor does he grasp conditioned objects by way of not seeing their fault.
Do đó, vị Tỳ-khưu có đầy đủ sự quán đó, theo cách đã nói, từ bỏ các phiền não và hướng đến Nibbāna; người như vậy không chấp thủ các phiền não theo phương diện từ bỏ, cũng không chấp thủ các đối tượng hữu vi theo phương diện không thấy được khuyết điểm.
Tena vuttaṃ ‘‘paṭinissajjati, no ādiyatī’’ti.
Therefore, it is said, "He relinquishes, not grasping."
Do đó, nói rằng "xả bỏ, không chấp thủ".
Idāni nissitāhi anupassanāhi yesaṃ dhammānaṃ pahānaṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show which phenomena are abandoned by the contemplations that are relied upon, it is said, "Contemplating as impermanent, he abandons the perception of permanence," and so on.
Bây giờ, để chỉ rõ sự từ bỏ các pháp nào xảy ra do các pháp quán đã nương tựa, nên nói "quán vô thường thì từ bỏ tưởng thường hằng", v.v.
Tattha niccasaññanti saṅkhārā niccāti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ.
Therein, "perception of permanence" means the perverted perception that conditioned things are permanent.
Trong đó, tưởng thường hằng là tưởng sai lầm phát sinh như "các hành là thường hằng".
Diṭṭhicittavipallāsapahānamukheneva saññāvipallāsappahānanti saññāgahaṇaṃ, saññāsīsena vā tesampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
The inclusion of "perception" is because the perversion of perception is abandoned primarily through the abandonment of the perversions of view and mind, or it should be understood as including them by means of perception as the head.
Việc chấp nhận "tưởng" là để chỉ sự từ bỏ sự sai lầm về tưởng thông qua việc từ bỏ sự sai lầm về kiến và tâm, hoặc nên hiểu là sự chấp nhận những điều đó dưới tiêu đề "tưởng".
Nandinti sappītikataṇhaṃ.
"Delight" means craving accompanied by joy.
Hoan hỷ là ái có hỷ.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated.
Phần còn lại theo cách đã nói.
Viharatīti iminā kāyānupassanāsamaṅgino iriyāpathavihāro vuttoti āha – ‘‘iriyatī’’ti, iriyāpathaṃ pavattetīti attho.
By " Viharati" (dwells), the abiding in postures of one endowed with contemplation of the body is spoken of, thus it is said – " iriyati" (moves), meaning, "maintains postures."
Với từ sống này, sự sống trong oai nghi của người có đầy đủ sự quán thân được nói đến, nên nói – "đi đứng", nghĩa là thực hiện các oai nghi.
Ārammaṇakaraṇavasena abhibyāpanato ‘‘tīsu bhavesū’’ti vuttaṃ, uppajjanavasena pana kilesā parittabhūmakā evāti.
Because of its pervasiveness by way of making objects, it is said " in the three existences"; however, by way of arising, defilements are only of limited planes.
Nói "trong ba cõi" là theo phương diện bao trùm như một đối tượng; còn theo phương diện phát sinh, các phiền não chỉ thuộc về cõi hạn hẹp.
Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpananti taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva, ātappa-saddoviya pana ātāpa-saddopi vīriye eva niruḷhoti vuttaṃ ‘‘vīriyassetaṃ nāma’’nti.
Although the abandoning of defilements is ātāpana (ardour), that also exists in right view and so on; however, just as the word ātappa (ardour) is rooted in energy, so too is the word ātāpa (ardour) rooted in energy, thus it is said, " This is a name for energy."
Mặc dù sự từ bỏ các phiền não là sự nỗ lực (ātāpana), và điều đó cũng có trong chánh kiến, v.v., nhưng giống như từ ātappa, từ ātāpa cũng chỉ về tinh tấn, nên nói "đó là tên của tinh tấn".
Atha vā paṭipakkhappahāne sampayuttadhammānaṃ abbhussahanavasena pavattamānassa vīriyassa sātisayaṃ tadātāpananti vīriyameva tathā vuccati, na aññe dhammā.
Alternatively, that ātāpana is the excellence of energy that arises by way of the exertion of conjoined phenomena in abandoning the opposing factors; thus, only energy is called so, not other phenomena.
Hoặc, sự nỗ lực đặc biệt đó là tinh tấn phát sinh theo phương diện thúc đẩy các pháp tương ưng trong việc từ bỏ đối thủ, do đó chỉ tinh tấn được gọi như vậy, không phải các pháp khác.
Ātāpīti cāyamīkāro pasaṃsāya, atisayassa vā dīpakoti ātāpīgahaṇena sammappadhānasamaṅgitaṃ dasseti.
And this long 'ī' in " Ātāpī" is for praise, or it indicates excellence; thus, by the inclusion of ātāpī, being endowed with right exertions is shown.
Và chữ ī trong ātāpī là để khen ngợi, hoặc là dấu hiệu của sự vượt trội, nên việc chấp nhận ātāpī chỉ ra sự đầy đủ chánh tinh tấn.
Sammā samantato sāmañca pajānanto sampajāno, asammissato vavatthāne aññadhammānupassitābhāvena sammā aviparītaṃ, sabbākārapajānanena samantato, uparūpari visesāvahabhāvena pavattiyā sāmaṃ pajānantoti attho.
Knowing rightly, completely, and by oneself is sampajāno (clearly comprehending); meaning, discerning rightly, without perversion, due to the absence of contemplating other phenomena in the distinct ascertainment; completely, by knowing in all aspects; and by oneself, by the occurrence of bringing about ever-higher distinction.
Người biết rõ ràng, khắp mọi nơi và tự mình là minh mẫn (sampajāno), nghĩa là biết rõ ràng không sai lầm, không có sự quán các pháp khác trong việc phân biệt không lẫn lộn, biết khắp mọi nơi với tất cả các khía cạnh, và biết tự mình do sự phát triển liên tục theo phương diện mang lại sự đặc biệt cao hơn.
Yadi paññāya anupassati, kathaṃ satipaṭṭhānatāti āha ‘‘na hī’’tiādi.
If one contemplates with wisdom, how can it be mindfulness? Thus, it is said, " Not indeed," and so on.
Nếu quán bằng tuệ, thì làm sao là niệm xứ? Do đó, nói "không phải", v.v.
Tasmā satiyā laddhupakārāya eva paññāya ettha yathāvutte kāye kammaṭṭhāniko bhikkhu anupassako, tasmā ‘‘kāyānupassī’’ti vuccati.
Therefore, the bhikkhu who is a meditator in the aforementioned body here, contemplates with wisdom that has been aided by mindfulness; therefore, he is called " contemplating the body."
Do đó, vị Tỳ-khưu hành thiền ở đây quán thân đã nói trên bằng tuệ được sự hỗ trợ của niệm, do đó được gọi là "quán thân".
Antosaṅkhepo antolīnatā, kosajjanti attho.
Inner contraction is inner clinging, meaning laziness.
Sự co rút bên trong là sự co rút bên trong, nghĩa là sự biếng nhác.
Upāyapariggahoti ettha sīlavisodhanādi gaṇanādi uggahakosallādi ca upāyo, tabbipariyāyato anupāyo veditabbo.
Here, grasping the means refers to the purification of sīla (moral conduct), counting, skill in learning, and so on, as means; the opposite of these should be understood as not means.
Trong nắm giữ phương tiện, phương tiện nên được hiểu là việc thanh tịnh giới, việc đếm, sự khéo léo trong việc học, v.v.; không phương tiện là ngược lại.
Yasmā ca upaṭṭhitassatī yathāvuttaṃ upāyaṃ na pariccajati, anupāyañca na upādiyati, tasmā vuttaṃ ‘‘muṭṭhassati…pe… asamattho hotī’’ti.
Since one whose mindfulness is established does not abandon the aforementioned means and does not grasp the not-means, it is said, " one whose mindfulness is muddled... is incapable."
Và vì niệm được thiết lập không từ bỏ phương tiện đã nói, và không chấp nhận phi phương tiện, nên nói "thất niệm... v.v... không có khả năng".
Tenāti upāyānupāyānaṃ pariggahaparivajjanesu apariccāgāpariggahesu ca asamatthabhāvena.
Therefore, by being incapable in grasping and avoiding means and not-means, and in not abandoning and not grasping them.
Do đó là do không có khả năng nắm giữ và từ bỏ phương tiện và phi phương tiện, và không từ bỏ và không chấp nhận.
Assa yogino.
Of that yogi.
Của người ấy là của hành giả.
Yasmā satiyevettha satipaṭṭhānaṃ vuttā, tasmāssa sampayuttadhammā vīriyādayo aṅganti āha – ‘‘sampayogaṅgañcassa dassetvā’’ti.
Since mindfulness itself is called satipaṭṭhāna here, its conjoined phenomena, such as energy, are its factors, thus it is said, " and by showing its conjoined factors."
Vì ở đây chỉ niệm được nói là niệm xứ, do đó các pháp tương ưng của nó như tinh tấn, v.v., là các chi phần, nên nói – "và đã chỉ ra các chi phần tương ưng của nó".
Aṅga-saddo cettha kāraṇapariyāyo daṭṭhabbo.
Here, the word factor should be understood as a synonym for cause.
Ở đây, từ chi phần nên được hiểu là đồng nghĩa với nguyên nhân.
Satiggahaṇenevettha sammāsamādhissapi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ tassā samādhikkhandhe saṅgahitattā.
By the inclusion of mindfulness here, the inclusion of right concentration should also be understood, as it is comprised within the aggregate of concentration.
Ở đây, với việc chấp nhận niệm, nên hiểu là có cả chánh định, vì nó được bao gồm trong uẩn định.
Yasmā vā satisīsenāyaṃ desanā.
Or, since this teaching is given under the heading of mindfulness.
Hoặc vì lời dạy này được trình bày dưới tiêu đề niệm.
Na hi kevalāya satiyā kilesappahānaṃ sambhavati, nibbānādhigamo vā, nāpi kevalā sati pavattati, tasmāssa jhānadesanāyaṃ savitakkādivacanassa viya sampayogaṅgadassanatāti aṅga-saddassa avayavapariyāyatā daṭṭhabbā.
For the abandoning of defilements or the attainment of Nibbāna is not possible by mindfulness alone, nor does mindfulness alone arise; therefore, just as in the teaching of jhāna there is mention of initial application and so on, so too here is the showing of conjoined factors; thus, the word 'factor' should be understood as a synonym for component.
Thật vậy, không thể từ bỏ phiền não hoặc đạt được Nibbāna chỉ bằng niệm đơn thuần, cũng không thể niệm đơn thuần phát sinh; do đó, việc chỉ ra các chi phần tương ưng giống như lời nói về có tầm, v.v., trong lời dạy về thiền, và từ "chi phần" nên được hiểu là đồng nghĩa với bộ phận.
Pahānaṅganti ‘‘vivicceva kāmehī’’tiādīsu viya pahātabbaṅgaṃ dassetuṃ.
To show the factor to be abandoned, as in "quite secluded from sensual pleasures," and so on, referring to the factor of abandoning.
Chi phần từ bỏ là để chỉ ra chi phần cần từ bỏ, giống như trong "hoàn toàn tách biệt khỏi các dục", v.v.
Yasmā ettha pubbabhāgamaggo adhippeto, na lokuttaramaggo, tasmā pubbabhāgiyameva vinayaṃ dassento ‘‘tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā’’ti āha.
Since the preliminary path is intended here, not the supramundane path, by showing only the preliminary discipline, it is said, " either by abandoning by substitution or by abandoning by suppression."
Vì ở đây, con đường sơ khởi được đề cập, không phải con đường siêu thế, do đó, chỉ rõ sự điều phục sơ khởi, nên nói "hoặc bằng sự điều phục tadaṅga, hoặc bằng sự điều phục vikkhambhana".
Assāti yogino.
Of that yogi.
Của người ấy là của hành giả.
Tesaṃ dhammānanti vedanādidhammānaṃ.
Of those phenomena, meaning phenomena such as feelings and so on.
Của các pháp đó là của các pháp như thọ, v.v.
Tesañhi tattha anadhippetattā ‘‘atthuddhāranayenetaṃ vutta’’nti āha.
For they are not intended there, thus it is said, " This is stated by way of extracting the meaning."
Vì những điều đó không được đề cập ở đó, nên nói "điều này được nói theo cách rút ra ý nghĩa".
Yaṃ panāti vibhaṅge, vibhaṅgapakaraṇeti adhippāyo.
But that which is in the Vibhaṅga, the intention is in the Vibhaṅga treatise.
Điều gì đó là trong Vibhaṅga, ý là trong Vibhaṅgapakaraṇa.
Etthāti ‘‘loke’’ti etasmiṃ pade, tā ca lokiyā eva anupassanā nāma sammasananti katvā.
Here, in the word "world," and by considering that these mundane contemplations are indeed discerning.
Ở đây là trong từ "loke" (trong thế gian), và cho rằng những sự quán đó là thuộc thế gian.
Dukkhatoti vipariṇāmasaṅkhāradukkhatāhi dukkhasabhāvato, dukkhāti anupassitabbāti attho.
As suffering, by way of the suffering of change and the suffering of formations, as having the nature of suffering; meaning, it should be contemplated as suffering.
Khổ là do bản chất khổ của khổ hoại và khổ hành, nghĩa là nên quán là khổ.
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two phrases.
Trong hai từ còn lại cũng theo cách tương tự.
Yo sukhaṃ dukkhato addāti yo bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vipariṇāmadukkhatāya dukkhanti paññācakkhunā addakkhi.
Whoever saw pleasure as suffering means, whichever bhikkhu saw pleasant feeling as suffering with the eye of wisdom, due to the suffering of change.
Ai thấy lạc là khổ nghĩa là vị Tỳ-khưu nào đã thấy thọ lạc là khổ bằng tuệ nhãn do khổ hoại.
Dukkhamaddakkhi sallatoti dukkhavedanaṃ pīḷājananato antotudanato dunnīharaṇato ca sallanti addakkhi passi.
Saw suffering as a dart means, saw painful feeling as a dart, due to its causing affliction, piercing from within, and being difficult to extract.
Thấy khổ là mũi tên nghĩa là đã thấy, đã quán thọ khổ là mũi tên do gây đau đớn, do đâm vào bên trong, và do khó nhổ ra.
Adukkhamasukhanti upekkhāvedanaṃ.
Neither pain nor pleasure refers to equanimous feeling.
Không khổ không lạc là thọ xả.
Santanti sukhadukkhānaṃ viya anoḷārikatāya paccayavasena vūpasantasabhāvattā ca santaṃ.
Peaceful, due to its not being gross like pleasure and pain, and due to its nature of being calmed by way of its conditions.
Tịch tịnh là tịch tịnh do không thô tháo như lạc và khổ, và do bản chất tịch tịnh theo phương diện các duyên.
Aniccatoti hutvā abhāvato udayabbayavantato tāvakālikato niccapaṭikkhepato ca aniccanti yo addakkhi.
“Impermanent” means whoever saw as impermanent because it exists and then ceases, because it has arising and passing away, because it is temporary, and because it refutes permanence.
Vô thường là vì đã trở thành rồi không còn, vì có sự sanh diệt, vì chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, và vì bác bỏ sự thường còn, người nào đã thấy là vô thường.
Sa ve sammaddaso bhikkhūti so bhikkhu ekaṃsena, paribyattaṃ vā vedanāya sammā passanakoti attho.
“That bhikkhu is indeed one who sees rightly” means that bhikkhu sees unequivocally, or it means one who sees feeling clearly and rightly.
Vị tỳ khưu ấy chắc chắn là người thấy chân chánh, nghĩa là vị tỳ khưu ấy nhất định là người thấy rõ ràng cảm thọ một cách chân chánh.
Dukkhātipīti saṅkhāradukkhatāya dukkhā itipi.
“Also as suffering” means it is suffering due to the suffering inherent in formations (saṅkhāra-dukkhatā).
Cũng là khổ, nghĩa là cũng là khổ vì là khổ hành (saṅkhāra-dukkhatā).
Sabbaṃ taṃ vedayitaṃ dukkhasmiṃ antogadhaṃ pariyāpannanti vadāmi saṅkhāradukkhanti vattabbato.
“All that” feeling “I declare” to be included and encompassed “in suffering,” because it is to be called the suffering of formations.
Tôi nói rằng tất cả điều cảm thọ ấy đều nằm trong khổ (dukkha), vì nó được gọi là khổ hành.
Sukhadukkhatopi cāti sukhādīnaṃ ṭhitivipariṇāmañāṇasukhatāya ca vipariṇāmaṭṭhitiaññāṇadukkhatāya ca vuttattā tissopi sukhato tissopi ca dukkhato anupassitabbāti attho.
“Also from the perspective of happiness and suffering” means that, because it is stated that there is happiness due to the knowledge of the stability and change of happiness, etc., and suffering due to the ignorance of change and stability, all three (feelings) should be contemplated as happiness and all three as suffering.
Cũng vì là khổ lạc, nghĩa là vì đã nói về sự an lạc của trí tuệ về sự tồn tại và biến đổi của lạc, v.v., và sự khổ của sự tồn tại và biến đổi của vô minh, nên cả ba đều phải được quán sát là lạc và cả ba đều phải được quán sát là khổ.
Satta anupassanā heṭṭhā pakāsitā eva.
The “seven contemplations” have already been explained below.
Bảy sự quán sát đã được giải thích ở trên.
Ārammaṇā…pe… bhedānanti rūpādiārammaṇanānattassa nīlāditabbhedassa, chandādiadhipatinānattassa hīnāditabbhedassa, ñāṇajhānādisahajātanānattassa sasaṅkhārikāsaṅkhārika-savitakka-savicārāditabbhedassa, kāmāvacarādibhūminānattassa, ukkaṭṭhamajjhimāditabbhedassa, kusalādikammanānattassa, devagatisaṃvattaniyatāditabbhedassa, kaṇhasukkavipākanānattassa, diṭṭhadhammavedanīyatāditabbhedassa, parittabhūmakādikiriyānānattassa, tihetukāditabbhedassa vasena anupassitabbanti yojanā.
“Of objects…etc…and distinctions” means that one should contemplate according to the diversity of objects such as form, and their distinctions such as blue, etc.; the diversity of dominants such as desire, and their distinctions such as inferior, etc.; the diversity of co-arising factors such as knowledge and jhāna, and their distinctions such as with volition, without volition, with initial application, with sustained application, etc.; the diversity of realms such as the sense-sphere, and their distinctions such as excellent, mediocre, etc.; the diversity of kamma such as wholesome, and their distinctions such as leading to a divine destination, fixed, etc.; the diversity of black and white results, and their distinctions such as immediately effective, etc.; and the diversity of functional consciousness such as those of limited planes, and their distinctions such as rooted in three causes, etc.
Đối tượng…v.v… sự khác biệt, nghĩa là sự quán sát phải được thực hiện theo sự đa dạng của đối tượng như sắc, v.v. và sự khác biệt của chúng như xanh, v.v.; theo sự đa dạng của quyền năng như dục, v.v. và sự khác biệt của chúng như hạ liệt, v.v.; theo sự đa dạng của đồng sanh như trí tuệ, thiền định, v.v. và sự khác biệt của chúng như hữu hành, vô hành, có tầm, có tứ, v.v.; theo sự đa dạng của cõi như dục giới, v.v. và sự khác biệt của chúng như tối thượng, trung bình, v.v.; theo sự đa dạng của nghiệp như thiện, v.v. và sự khác biệt của chúng như dẫn đến cõi chư thiên, v.v.; theo sự đa dạng của quả báo đen trắng và sự khác biệt của chúng như cảm thọ trong hiện tại, v.v.; theo sự đa dạng của các hành động như cõi nhỏ, v.v. và sự khác biệt của chúng như tam nhân, v.v.
Ādi-saddena savatthukāvatthukādinānattassa puggalattayasādhāraṇāditabbhedassa ca saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word “etc.”, the inclusion of the diversity of factors such as with basis and without basis, and their distinctions common to the three types of individuals, should be understood.
Với từ v.v., cần hiểu là bao gồm sự đa dạng của hữu vật, vô vật, v.v. và sự khác biệt của chúng như chung cho ba loại người, v.v.
Sarāgādīnanti mahāsatipaṭṭhānasutte (dī. ni. 2.381; ma. ni. 1.114) āgatānaṃ sarāgavītarāgādibhedānaṃ.
“Of those with attachment, etc.” refers to the distinctions such as with attachment and without attachment, which appear in the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta.
Có tham, v.v., nghĩa là các loại khác biệt như có tham, không tham, v.v. được đề cập trong Kinh Đại Niệm Xứ (Dī. Ni. 2.381; Ma. Ni. 1.114).
Salakkhaṇa-sāmaññalakkhaṇānanti phusanāditaṃtaṃsalakkhaṇānañceva aniccatādisāmaññalakkhaṇānañca vasenāti yojanā.
“Of specific characteristics and general characteristics” means according to their respective specific characteristics such as contact, and general characteristics such as impermanence, etc.
Tự tướng và cộng tướng, nghĩa là theo tự tướng của từng pháp như xúc chạm, v.v. và cộng tướng như vô thường, v.v.
Suññatadhammassāti anattatāsaṅkhātasuññatasabhāvassa.
“Of the quality of emptiness” refers to the nature of emptiness, which is designated as non-self.
Pháp tánh không (suññatadhamma) là tánh không được gọi là vô ngã.
‘‘Salakkhaṇa-sāmaññalakkhaṇāna’’nti hi iminā yo ito bāhirakehi sāminivāsīkārakavedakaadhiṭṭhāyakabhāvena parikappito attā, tassa saṅkhāresu niccatā sukhatā viya katthacipi abhāvo vibhāvito.
Indeed, by this phrase “of specific characteristics and general characteristics,” the non-existence of a self, which is imagined by externalists as a master, dweller, agent, experiencer, or overseer in formations, just like permanence or happiness, is made clear anywhere.
Thật vậy, với cụm từ “tự tướng và cộng tướng”, đã làm rõ rằng cái ngã mà những người bên ngoài tưởng tượng là chủ nhân, người cư ngụ, người tạo tác, người cảm thọ, người điều khiển, không hề tồn tại trong các hành (saṅkhāra), giống như thường, lạc không tồn tại.
Natthi etesaṃ attāti anattā, yasmā pana saṅkhāresu ekadhammopi attā na hoti, tasmā te na attātipi anattāti ayaṃ tesaṃ suññatadhammo.
There is no self for these, thus they are “non-self” (anattā); since not even a single phenomenon in formations is a self, they are not self, thus this is their quality of emptiness, non-self.
Không có cái ngã của chúng, nên là vô ngã (anattā). Vì trong các hành không có một pháp nào là ngã, nên chúng không phải là ngã, đó là pháp tánh không của chúng.
Tassa suññatadhammassa, yaṃ vibhāvetuṃ abhidhamme (dha. sa. 121) ‘‘tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontī’’tiādinā suññatavāradesanā vuttā.
To elucidate this quality of emptiness, the teaching on the section of emptiness is given in the Abhidhamma with phrases like “at that time, phenomena exist.”
Để làm rõ pháp tánh không ấy, trong Vi Diệu Pháp (Dha. Sa. 121) đã giảng về phần tánh không với câu “Lúc ấy, các pháp hiện hữu”, v.v.
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
368. Saratīti sato.
Remembers, thus “mindful” (sato).
Nhớ nghĩ nên là có niệm (sato).
Ayaṃ pana na yāya kāyaci satiyā sato, atha kho edisāyāti dassento ‘‘kāyādianupassanāsatiyā’’ti āha.
However, this is not being mindful with just any mindfulness, but rather, showing that it is of this kind, he says: “with mindfulness of the contemplation of the body, etc.”
Nhưng đây không phải là có niệm với bất kỳ loại niệm nào, mà là để chỉ ra rằng đó là loại niệm như thế này, nên Ngài nói “với niệm quán thân, v.v.”.
Catusampajaññapaññāyāti catubbidhasampajaññapaññāya, abhikkamanaṃ abhikkantanti āha – ‘‘abhikkantaṃ vuccati gamana’’nti.
“With the wisdom of fourfold clear comprehension” means with the wisdom of four kinds of clear comprehension. Approaching is called approach, he says: “approach is called going.”
Với tuệ tứ tri giác (catu-sampajañña-paññāyā), nghĩa là với tuệ tứ tri giác bốn loại. Sự đi tới được gọi là đi tới, Ngài nói – “đi tới được gọi là hành động đi”.
Tathā paṭikkamanaṃ paṭikkantanti vuttaṃ – ‘‘paṭikkantaṃ nivattana’’nti.
Similarly, retreating is called retreat, it is said: “retreat is turning back.”
Tương tự, sự đi lui được gọi là đi lui, Ngài nói – “đi lui là sự quay lại”.
Nivattanañca nivattimattaṃ, nivattitvā pana gamanaṃ gamanameva.
Turning back is merely turning back, but going after turning back is still going.
Sự quay lại chỉ là hành động quay lại, nhưng sau khi quay lại mà đi thì vẫn là đi.
Kāyaṃ abhiharanto abhigamanavasena kāyaṃ nāmento.
“Moving the body forward” means inclining the body in the manner of approaching.
Đưa thân tới trước là làm cho thân hướng tới theo cách đi tới.
Ṭhānanisajjāsayanesu yo gamanādividhinā kāyassa purato abhihāro, so abhikkamo, pacchato apaharaṇaṃ paṭikkamoti dassento ‘‘ṭhānepī’’tiādimāha.
Showing that the forward movement of the body in standing, sitting, and lying down, by means of going, etc., is approach, and pulling back is retreat, he says: “even in standing,” etc.
Để chỉ ra rằng sự đưa thân tới trước theo cách đi, v.v. khi đứng, ngồi, nằm là sự đi tới (abhikkama), và sự đưa thân lùi lại là sự đi lui (paṭikkama), Ngài nói “khi đứng, v.v.”.
Āsanassāti pīṭhakādiāsanassa.
“Of the seat” refers to a seat like a stool.
Của chỗ ngồi là của chỗ ngồi như ghế, v.v.
Purimaaṅgābhimukhoti aṭanikādipurimāvayavābhimukho.
“Facing the front part” means facing the front parts like the breastbone.
Hướng về phía trước là hướng về phía các bộ phận phía trước như khuỷu tay, v.v.
Saṃsarantoti saṃsappanto.
“Crawling forward” means moving forward.
Đi tới là trườn tới.
Paccāsaṃsarantoti paṭiāsappanto.
“Crawling backward” means moving backward.
Đi lui là trườn lùi lại.
Eseva nayoti iminā sarīrasseva abhimukhasaṃsappanapaṭiāsappanāni nidasseti.
“The same method” by this, he illustrates the forward and backward movements of the body itself.
Cũng theo cách này là để chỉ sự trườn tới và trườn lùi của chính thân.
Sammā pajānanaṃ sampajānaṃ.
Rightly knowing is “clearly comprehending” (sampajānaṃ).
Sự hiểu biết chân chánh là hiểu biết (sampajānaṃ).
Tena attanā kātabbakiccassa karaṇasīlo sampajānakārīti āha – ‘‘sampajaññena sabbakiccakārī’’ti.
One who is accustomed to doing what needs to be done by that (clear comprehension) is one who acts with clear comprehension, he says: “one who performs all duties with clear comprehension.”
Người có thói quen thực hiện các việc cần làm của mình bằng sự hiểu biết đó là người hành động có hiểu biết (sampajānakārī), Ngài nói – “người thực hiện mọi việc với sự hiểu biết”.
Sampajānameva hi sampajaññaṃ.
Clear comprehension itself is sampajañña.
Sự hiểu biết chính là sampajañña.
Sampajaññasseva vā kārīti sampajaññasseva karaṇasīlo.
‘Sampajaññasseva vā kārī’ means one whose habit is to practice full awareness.
Hoặc là người thực hiện sampajañña, nghĩa là người có thói quen thực hiện sampajañña.
Sampajaññaṃ karotevāti abhikkantādīsu asammohaṃ uppādeti eva, sampajānasseva vā kāro etassa atthīti sampajānakārī.
‘Sampajaññaṃ karotevā’ means he indeed produces non-delusion in going forth, etc. Or, one who has the practice of being fully aware is called a sampajānakārī.
Chỉ thực hiện sampajañña là chỉ tạo ra sự không mê lầm trong việc đi tới, v.v., hoặc người có hành động của sự hiểu biết nên là người hành động có hiểu biết (sampajānakārī).
Dhammato vaḍḍhitasaṅkhātena saha atthena vattatīti sātthakaṃ, abhikkantādi, sātthakassa sampajānanaṃ sātthakasampajaññaṃ.
That which proceeds with meaning, accompanied by what is reckoned as growth in the Dhamma, is sātthakaṃ (beneficial), such as going forth, etc. The full awareness of what is beneficial is sātthakasampajaññaṃ.
Cái gì liên quan đến mục đích tăng trưởng theo Pháp thì là có lợi ích (sātthaka), như việc đi tới, v.v. Sự hiểu biết về cái có lợi ích là sự hiểu biết có lợi ích (sātthaka-sampajañña).
Sappāyassa attano upakārāvahassa hitassa sampajānanaṃ sappāyasampajaññaṃ.
The full awareness of what is suitable and conducive to one’s own benefit is sappāyasampajaññaṃ.
Sự hiểu biết về cái thích hợp, cái mang lại lợi ích cho bản thân, cái có ích là sự hiểu biết thích hợp (sappāya-sampajañña).
Abhikkamādīsu bhikkhācāragocare, aññatthāpi ca pavattesu avijahite kammaṭṭhānasaṅkhāte gocare sampajaññaṃ gocarasampajaññaṃ.
The full awareness in the range (gocara) of alms-round, etc., in going forth, etc., and also in other activities, which is the unabandoned meditation subject, is gocarasampajaññaṃ.
Sự hiểu biết về đối tượng (gocara) trong các hành động đi tới, v.v. khi đi khất thực, trong các đối tượng được gọi là kammaṭṭhāna không bị bỏ quên trong những trường hợp khác cũng như vậy là sự hiểu biết về đối tượng (gocara-sampajañña).
Abhikkamādīsu asammuyhanameva sampajaññaṃ asammohasampajaññaṃ.
The full awareness that is simply non-delusion in going forth, etc., is asammohasampajaññaṃ.
Sự không mê lầm trong các hành động đi tới, v.v. chính là sự hiểu biết sự hiểu biết không mê lầm (asammoha-sampajañña).
Pariggaṇhitvāti tulayitvā tīretvā, paṭisaṅkhāyāti attho.
‘Pariggaṇhitvā’ means having weighed, having deliberated, that is to say, having reflected.
Sau khi quán xét là sau khi cân nhắc, phán đoán, nghĩa là sau khi xem xét kỹ lưỡng.
Saṅghadassaneneva uposathapavāraṇādiatthaṃ gamanaṃ saṅgahitaṃ.
By ‘saṅghadassaneneva’ is included going for the purpose of Uposatha, Pavāraṇā, etc.
Chỉ với việc thấy Tăng đoàn đã bao gồm việc đi đến để dự lễ Uposatha, Pavāraṇā, v.v.
Asubhadassanādīti ādi-saddena kasiṇaparikammādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word ‘ādi’ in ‘asubhadassanādī’ is to be understood the inclusion of kasiṇa-preparatory work, etc.
Thấy bất tịnh, v.v. Với từ v.v., cần hiểu là bao gồm việc thực hành kasiṇa, v.v.
Saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘cetiyaṃ disvāpi hī’’tiādi vuttaṃ.
To elaborate on the meaning stated briefly, ‘cetiyaṃ disvāpi hī’ etc., was said.
Để giải thích ý nghĩa đã nói tóm tắt, Ngài nói “thật vậy, ngay cả khi thấy bảo tháp”, v.v.
Arahattaṃ pāpuṇātīti ukkaṭṭhaniddeso eso.
‘Arahattaṃ pāpuṇātī’ is a statement of the highest attainment.
Đạt A-la-hán là một cách diễn đạt tối thượng.
Samathavipassanuppādanampi hi bhikkhuno vuddhi eva.
Indeed, the production of samatha and vipassanā is also a bhikkhu’s growth.
Thật vậy, việc phát sinh samatha và vipassanā cũng là sự tăng trưởng của vị tỳ khưu.
Dakkhiṇadvāreti cetiyaṅgaṇassa dakkhiṇadvāre, tathā pacchimadvāretiādīsu.
‘Dakkhiṇadvāre’ means at the southern gate of the cetiya courtyard, and similarly in ‘pacchimadvāre’ etc.
Ở cửa phía nam là ở cửa phía nam của sân bảo tháp, và tương tự với ở cửa phía tây, v.v.
Abhayavāpi pāḷiyanti abhayavāpiyā puratthimatīre.
‘Abhayavāpi pāḷiyaṃ’ means on the eastern bank of the Abhayavāpi.
Trong kinh Abhayavāpi là ở bờ phía đông của hồ Abhayavāpi.
Buddhavaṃsa-ariyavaṃsa-cetiyavaṃsa-dīpavaṃsādivaṃsakathanato mahāariyavaṃsabhāṇako thero.
The elder is called mahāariyavaṃsabhāṇako (reciter of the great Ariyavaṃsa) because he recited the Vaṃsas such as Buddhavaṃsa, Ariyavaṃsa, Cetiyavaṃsa, Dīpavaṃsa, etc.
Trưởng lão là người thuyết giảng Đại Ariyavaṃsa vì đã kể về các dòng họ như Phật chủng, Thánh chủng, Tháp chủng, Đảo chủng, v.v.
Paññāyanaṭṭhāneti cetiyassa paññāyanaṭṭhāne.
‘Paññāyanaṭṭhāne’ means at the place where the cetiya is visible.
Ở nơi hiển hiện là ở nơi bảo tháp hiển hiện.
Ekapaduddhāreti paduddhārapatiṭṭhānaparivattanaṃ akatvā ekasmiṃyeva avaṭṭhāne.
‘Ekapaduddhāre’ means in one and the same position, without changing the place of rising or standing.
Trong một bước chân là ở cùng một vị trí mà không thay đổi vị trí đặt chân.
Kecīti abhayagirivāsino.
‘Kecī’ refers to the residents of Abhayagiri.
Một số người là những người sống ở Abhayagiri.
Tasmiṃ panāti sātthakasampajaññavasena pariggahitaatthepi gamane.
‘Tasmiṃ panā’ refers to going, even in the context grasped by way of sātthakasampajañña.
Trong điều đó là ngay cả trong việc đi lại đã được quán xét theo sự hiểu biết có lợi ích.
Attho nāma dhammato vaḍḍhīti yaṃ sātthakanti adhippetaṃ gamanaṃ, taṃ sappāyamevāti siyā kassaci āsaṅkāti tannivattanatthaṃ ‘‘cetiyadassanaṃ tāvā’’tiādi āraddhaṃ.
The meaning is growth in the Dhamma, so if someone might suspect that going which is intended as beneficial is always suitable, then to dispel that doubt, ‘cetiyadassanaṃ tāvā’ etc., was begun.
Mục đích là sự tăng trưởng theo Pháp, nên việc đi lại được coi là có lợi ích thì cũng là thích hợp, có lẽ có ai đó nghi ngờ điều này, để loại bỏ nghi ngờ đó, Ngài đã bắt đầu với “việc thấy bảo tháp trước hết”, v.v.
Cittakammarūpakāni viyāti cittakammakatā paṭimāyo viya, yantapayogena vā vicittakammā paṭimāya sadisā yantarūpakā viya.
‘Cittakammarūpakāni viyā’ means like painted images, or like mechanical figures that are intricately crafted by the use of machines, resembling images.
Như những hình vẽ là như những bức tượng được vẽ, hoặc như những hình tượng máy móc giống như những bức tượng được chế tác tinh xảo bằng cách sử dụng máy móc.
Asamapekkhanaṃ gehassitaaññāṇupekkhāvasena ārammaṇe ayoniso olokanādi.
‘Asamapekkhanaṃ’ refers to improper observation of the object, such as due to householder-based ignorant equanimity.
Không quán sát là nhìn đối tượng một cách không đúng đắn, v.v. theo sự xả vô minh gắn liền với gia đình.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassā’’tiādi (ma. ni. 3.308).
This is what was said with reference to ‘cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassā’ etc. (M. III, 308).
Điều đó được nói đến trong câu “Khi thấy sắc bằng mắt, sự xả phát sinh nơi kẻ ngu, kẻ mê muội, phàm phu”, v.v. (Ma. Ni. 3.308).
Hatthiādisammaddena jīvitantarāyo.
‘Jīvitantarāyo’ (danger to life) is from the roar of elephants, etc.
Nguy hiểm đến tính mạng do tiếng ồn của voi, v.v.
Visabhāgarūpadassanādinā brahmacariyantarāyo.
‘Brahmacariyantarāyo’ (danger to the holy life) is from seeing unsuitable forms, etc.
Nguy hiểm đến Phạm hạnh do thấy các hình ảnh không phù hợp, v.v.
Haratīti kammaṭṭhānaṃ pavatteti, yāva piṇḍapātapaṭikkamā anuyuñjatīti attho.
‘Haratī’ means he carries on the meditation subject, that is, he practices it until he returns from the alms-round.
Haratī (mang đi): thực hành kammaṭṭhāna, nghĩa là chuyên tâm tu tập cho đến khi trở về sau khi khất thực.
Na paccāharatīti āhārūpabhogato yāva divāṭṭhānupasaṅkamanā kammaṭṭhānaṃ na paṭineti.
‘Na paccāharatī’ means he does not bring back the meditation subject from partaking of food until he approaches his daytime dwelling.
Na paccāharatī (không mang về): không mang kammaṭṭhāna trở lại từ việc thọ dụng thực phẩm cho đến khi đi đến nơi trú ban ngày.
Samādāya vattati sammā ādiyitvā tesaṃ vattānaṃ paripūraṇavasena vattati.
‘Samādāya vattati’ means he conducts himself by properly undertaking and fulfilling those observances.
Samādāya vattati (thực hành theo): thực hành bằng cách chấp nhận đúng đắn và hoàn thành các phận sự đó.
Sarīraparikammanti mukhadhovanādisarīrapaṭijagganaṃ.
‘Sarīraparikammaṃ’ means attending to the body, such as washing the face.
Sarīraparikamma (chăm sóc thân thể): việc chăm sóc thân thể như rửa mặt.
Dve tayo pallaṅketi dve tayo nisajjāvāre dve tīṇi uṇhāsanāni.
‘Dve tayo pallaṅke’ means two or three sittings, two or three warm seats.
Dve tayo pallaṅke (hai ba lần ngồi kiết già): hai ba lần ngồi kiết già, hai ba lần ngồi thiền nóng.
Tenāha – ‘‘usumaṃ gāhāpento’’ti.
Therefore, it is said: ‘usumaṃ gāhāpento’ (causing warmth to be taken).
Do đó,* nói: “usumaṃ gāhāpento” (làm cho thân thể ấm lên).
Kammaṭṭhānasīsenevāti kammaṭṭhānamukheneva kammaṭṭhānaṃ avijahanto eva.
‘Kammaṭṭhānasīsenevā’ means solely by way of the meditation subject, without abandoning the meditation subject.
Kammaṭṭhānasīsenevā (ngay cả với đề mục thiền định): ngay cả với đề mục thiền định, không từ bỏ đề mục thiền định.
Tena ‘‘pattopi acetano’’tiādinā pavattetabbakammaṭṭhānaṃ, yathāparihariyamānaṃ vā kammaṭṭhānaṃ avijahitvāti dasseti.
By this, it shows that the meditation subject to be developed, or the meditation subject being maintained, should not be abandoned, as in "even the bowl is inanimate" and so on.
Do đó,* chỉ ra rằng đề mục thiền định cần được thực hành như đã nói bằng câu “pattopi acetano” (ngay cả bát cũng vô tri), hoặc không từ bỏ đề mục thiền định đang được thực hành.
Tathevāti tikkhattumeva.
Exactly so means just three times.
Tathevā (cũng vậy): cũng ba lần như vậy.
Paribhogacetiyato sarīracetiyaṃ garutaranti katvā ‘‘cetiyaṃ vanditvā’’ti cetiyavandanāya paṭhamaṃ karaṇīyatā vuttā.
Considering a bodily cetiya to be more important than a cetiya of use, it is said that "having venerated the cetiya" indicates that the veneration of a cetiya should be done first.
Vì cetiya thân (sarīracetiya) trọng hơn cetiya thọ dụng (paribhogacetiya), nên việc “đảnh lễ cetiya” được nói đến như là việc cần làm trước tiên.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘cetiyaṃ bādhayamānā bodhisākhā haritabbā’’ti vuttā.
Indeed, in the Aṭṭhakathā, it is said: "A Bodhi branch that obstructs a cetiya should be removed."
Quả thật, trong các bản Chú giải có nói: “Nếu cành Bồ-đề làm hại cetiya thì phải chặt bỏ.”
Buddhaguṇānussaraṇavaseneva bodhiñca paṇipātakaraṇanti āha – ‘‘buddhassa bhagavato sammukhā viya nipaccakāraṃ dassetvā’’ti.
He says that bowing down to the Bodhi tree is solely by way of recollecting the Buddha's virtues: "having shown reverence as if in the presence of the Blessed Buddha."
Việc đảnh lễ cây Bồ-đề cũng chỉ là để tưởng niệm các đức Phật. Do đó,* nói: “như thể trình bày sự cung kính trước mặt Đức Thế Tôn Phật.”
Gāmasamīpeti gāmassa upacāraṭṭhāne.
Near the village means in the vicinity of the village.
Gāmasamīpe (gần làng): ở khu vực ngoại vi của làng.
Janasaṅgahaṇatthanti ‘‘mayi akathente etesaṃ ko kathessatī’’ti dhammānuggahena janasaṅgahaṇatthaṃ.
For the sake of gathering people means for the sake of gathering people through the Dhamma's favor, thinking, "If I do not speak, who will speak to them?"
Janasaṅgahaṇatthaṃ (vì mục đích thu hút quần chúng): vì mục đích thu hút quần chúng bằng sự ủng hộ Pháp,* “Nếu tôi không nói, ai sẽ nói cho họ?”
Tasmāti yasmā ‘‘dhammakathā nāma kathetabbā evā’’ti aṭṭhakathācariyā vadanti, yasmā ca dhammakathā kammaṭṭhānavinimuttā nāma natthi, tasmā.
Therefore means because the Aṭṭhakathā teachers say that "a Dhamma talk must certainly be given," and because a Dhamma talk is never devoid of a meditation subject, therefore.
Tasmā (do đó): vì các vị Chú giải sư nói rằng “Pháp thoại nhất định phải được nói ra,” và vì không có Pháp thoại nào tách rời khỏi kammaṭṭhāna, do đó.
Kammaṭṭhānasīsenevāti attanā parihariyamānaṃ kammaṭṭhānaṃ avijahanto tadanuguṇaṃyeva dhammakathaṃ kathetvā.
By means of the meditation subject itself means having given a Dhamma talk consistent with the meditation subject, without abandoning the meditation subject one is maintaining.
Kammaṭṭhānasīsenevā (ngay cả với đề mục thiền định): không từ bỏ kammaṭṭhāna mà mình đang thực hành, và sau khi thuyết Pháp phù hợp với điều đó.
Anumodanaṃ katvāti etthāpi ‘‘kammaṭṭhānasīsenevā’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
Having performed the anumodanā—here too, "by means of the meditation subject itself" should be brought in and connected.
Anumodanaṃ katvā (sau khi tùy hỷ): ở đây cũng cần được liên kết bằng cách đưa vào từ “kammaṭṭhānasīsenevā.”
Sampattaparicchedenevāti paricito aparicitotiādivibhāgaṃ akatvā sampattakoṭiyā eva, samāgamamattenevāti attho.
Just by the measure of those present means without making distinctions like "familiar" or "unfamiliar," but just by the measure of those present; that is, merely by the fact of their gathering.
Sampattaparicchedenevā (chỉ bằng sự gặp gỡ): không phân biệt quen hay không quen, chỉ bằng sự gặp gỡ, nghĩa là chỉ bằng sự tụ họp.
Bhayeti paracakkādibhaye.
In fear means in fear of foreign armies and so on.
Bhaye (trong nỗi sợ hãi): trong nỗi sợ hãi như sợ quân thù.
Kammajatejoti gahaṇiṃ sandhāyāha.
The heat of kamma refers to the digestive fire.
Kammajatejo (sức nóng do nghiệp): nói đến sức nóng của dạ dày.
Kammaṭṭhānavīthiṃ nārohati khudāparissamena kilantakāyattā samādhānābhāvato.
Does not enter the path of meditation because the body is exhausted by hunger and fatigue, there is no concentration.
Kammaṭṭhānavīthiṃ nārohati (không đi vào con đường của đề mục thiền định): vì thân thể mệt mỏi do đói khát và kiệt sức, nên không có khả năng định tâm.
Avasesaṭṭhāneti yāguyā aggahitaṭṭhāne.
In the remaining place means in the place where the gruel was not taken.
Avasesaṭṭhāne (ở những nơi còn lại): ở những nơi không nhận được cháo.
Poṅkhānupoṅkhanti kammaṭṭhānupaṭṭhānassa aviccheda-dassanametaṃ, yathā poṅkhānupoṅkhaṃ pavattāya sarapaṭipāṭiyā anavicchedo, evametassapi kammaṭṭhānupaṭṭhānassāti vuttaṃ hoti.
In rapid succession shows the unbroken continuity of the meditation's presence; it is said that just as there is no break in the continuous succession of arrows shot in rapid succession, so too is there no break in the presence of this meditation.
Poṅkhānupoṅkhaṃ (liên tục không ngừng): đây là sự thể hiện sự liên tục không gián đoạn của sự chú tâm vào kammaṭṭhāna, như sự liên tục không gián đoạn của một loạt mũi tên bắn liên tiếp, sự chú tâm vào kammaṭṭhāna cũng vậy.
Nikkhittadhuro bhāvanānuyoge.
One who has laid down the burden is one devoted to development.
Nikkhittadhuro (người đã đặt gánh nặng xuống): trong việc chuyên tâm tu tập.
Vattapaṭipattiyā apūraṇena sabbavattāni bhinditvā.
Having broken all observances by not fulfilling the duties and practices.
Sabbavattāni bhinditvā (phá vỡ tất cả các phận sự): do không hoàn thành các phận sự tu tập.
Kāme avītarāgo hoti.
He is not dispassionate towards sensual pleasures.
Vị ấy không ly tham đối với các dục.
Kāye avītarāgo.
He is not dispassionate towards the body.
Vị ấy không ly tham đối với thân.
Rūpe avītarāgo.
He is not dispassionate towards forms.
Vị ấy không ly tham đối với sắc.
Yāvadatthaṃ udarāvadehaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati.
Having eaten his fill, he dwells devoted to the pleasure of lying down, the pleasure of looking, and the pleasure of slumber.
Sau khi ăn no nê, vị ấy sống buông thả trong sự sung sướng của giấc ngủ, sự sung sướng của sự nằm, và sự sung sướng của sự ngủ gật.
Aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ caratī’’ti (dī. ni. 3.320; ma. ni. 1.186) evaṃ vuttaṃ pañcavidhacetovinibandhacitto.
With a mind bound by the five kinds of mental bondage as stated: "He practices the holy life with the aspiration for a certain divine realm."
Pañcavidhacetovinibandhacitto (tâm bị trói buộc bởi năm loại trói buộc của tâm): như đã nói “vị ấy sống phạm hạnh với ước nguyện sinh vào một trong các cõi trời” (Dī. Ni. 3.320; Ma. Ni. 1.186).
Caritvāti pavattitvā.
Having practiced means having engaged in.
Caritvā (sau khi thực hành): sau khi thực hành.
Gatapaccāgatikavattavasenāti bhāvanāsahitaṃyeva bhikkhāya gatapaccāgataṃ gamanapaccāgamanaṃ etassa atthīti gatapaccāgatikaṃ, tadeva vattaṃ, tassa vasena.
By means of the practice of going and returning means that this going and returning for alms, which includes meditation, is called gatapaccāgatika; that very practice, by means of it.
Gatapaccāgatikavattavasenā (theo phận sự đi và về): việc đi và về để khất thực có kèm theo sự tu tập được gọi là gatapaccāgatikaṃ; đó là phận sự, theo phận sự đó.
Attano hitasukhaṃ kāmenti icchantīti attakāmā, dhammacchandavanto.
Attakāmā are those who desire their own welfare and happiness; those who have a wish for the Dhamma.
Attakāmā (những người yêu thích bản thân): những người mong muốn lợi ích và hạnh phúc cho chính mình, những người có Pháp dục.
‘‘Dhammo’’ti hi hitaṃ taṃnimittakañca sukhanti.
For "Dhamma" means welfare and the happiness arising from it.
Vì “Pháp” (Dhamma) là lợi ích và hạnh phúc phát sinh từ đó.
Atha vā viññūnaṃ dhammānaṃ attaniyattā attabhāvaparicchannattā ca attā nāma dhammo.
Alternatively, the Dhamma is called attā (self) because it belongs to the discerning, and because it is encompassed by one's own being.
Hoặc, Pháp được gọi là tự ngã (attā) vì nó thuộc về những người có trí tuệ (viññūnaṃ dhammānaṃ) và được bao trùm bởi tự thân (attabhāvaparicchannattā).
Tenāha bhagavā – ‘‘attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā’’tiādi (saṃ. ni. 3.43).
Therefore, the Blessed One said: "Dwell with yourselves as islands, bhikkhus, with yourselves as refuge," and so on.
Do đó, Đức Thế Tôn nói: “Này các tỳ-khưu, hãy sống với tự thân làm hòn đảo, tự thân làm nơi nương tựa” (Saṃ. Ni. 3.43).
Taṃ kāmenti icchantīti attakāmā.
Attakāmā are those who desire that.
Những người mong muốn điều đó được gọi là attakāmā (những người yêu thích bản thân).
Usabhaṃ nāma vīsati yaṭṭhiyo.
An usabha is twenty cubits.
Usabhaṃ (một usabha): là hai mươi yaṭṭhi (đơn vị đo chiều dài).
Tāya saññāyāti tāya pāsāṇasaññāya, ‘‘ettakaṃ ṭhānamāgatā’’ti jānantāti adhippāyo.
By that perception means by that perception of stones, the intention is that they know "we have come this far."
Tāya saññāyā (bằng sự nhận biết đó): bằng sự nhận biết về đá đó, ý là họ biết “đã đi đến chỗ này.”
So eva nayo ayaṃ bhikkhūtiādiko yo ṭhāne vutto, so eva nisajjāyapi nayo.
The same method that was stated for standing, beginning with "this bhikkhu," applies also to sitting.
So eva nayo (cũng cùng một phương pháp): phương pháp đã nói ở chỗ “ayaṃ bhikkhu” (tỳ-khưu này) cũng là phương pháp cho sự ngồi.
Pacchato āgacchantānaṃ chinnabhattabhāvabhayenapi yonisomanasikāraṃ paribrūheti.
He also cultivates wise attention due to the fear of those coming from behind having their meal cut off.
Vị ấy cũng phát triển sự tác ý đúng đắn vì sợ những người đến sau sẽ không nhận được thức ăn.
Maddantāti dhaññakaraṇaṭṭhāne sālisīsāni maddantā.
Trampling means trampling the rice stalks in the place where grain is processed.
Maddantā (đạp): đạp các bông lúa ở nơi làm lúa.
Mahāpadhānaṃ pūjessāmīti amhākaṃ atthāya lokanāthena cha vassāni kataṃ dukkaracariyaṃ evāhaṃ yathāsatti pūjessāmīti.
I will honor the great exertion means "I will honor, to the best of my ability, the difficult practice performed by the Lord of the World for six years for our benefit."
Mahāpadhānaṃ pūjessāmī (con sẽ cúng dường sự tinh tấn vĩ đại): con sẽ cúng dường sự khổ hạnh mà Đức Thế Tôn đã thực hành trong sáu năm vì lợi ích của chúng con, tùy theo khả năng của con.
Paṭipattipūjā hi satthupūjā, na āmisapūjāti.
For the veneration of the Teacher is the veneration of practice, not the veneration of material offerings.
Vì cúng dường thực hành (paṭipattipūjā) là cúng dường Đức Đạo Sư, chứ không phải cúng dường vật chất (āmisapūjā).
Ṭhānacaṅkamamevāti adhiṭṭhātabbairiyāpathakālavasena vuttaṃ, na bhojanādikālesu avassaṃ kātabbanisajjāya paṭikkhepavasena.
Only standing and walking is stated with reference to the time for the determined posture, not as a rejection of the sitting that must be done during meal times and so on.
Ṭhānacaṅkamamevā (chỉ có đứng và đi kinh hành): được nói đến theo thời gian của tư thế cần phải giữ, chứ không phải để bác bỏ việc ngồi nhất định phải làm trong các bữa ăn và các thời điểm khác.
Vīthiṃ otaritvā ito cito anoloketvā paṭhamameva vīthiyo sallakkhetabbāti āha ‘‘vīthiyo sallakkhetvā’’ti.
Having entered the street, without looking here and there, one should first observe the streets, thus it is said, "having observed the streets."
Sau khi đi vào đường phố, không nhìn ngó đây đó, trước tiên phải quan sát các con đường. Do đó,* nói: “vīthiyo sallakkhetvā” (sau khi quan sát các con đường).
Yaṃ sandhāya vuccati – ‘‘pāsādikena abhikkantenā’’tiādi.
With reference to which it is said, "with dignified going forward," and so on.
Điều này được nói đến trong câu “pāsādikena abhikkantenā” (bước đi đoan trang) và các câu tương tự.
Taṃ dassetuṃ ‘‘tattha cā’’tiādi vuttaṃ.
To show that, "and there," and so on, is said.
Để chỉ ra điều đó,* nói: “tattha cā” (và ở đó) và các câu tương tự.
Āhāre paṭikūlasaññaṃ upaṭṭhapetvātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What needs to be said regarding "having established the perception of loathsomeness in food," and so on, has already been said below.
Những gì cần nói trong “Āhāre paṭikūlasaññaṃ upaṭṭhapetvā” (sau khi thiết lập tưởng ghê tởm trong thức ăn) và các câu tương tự đã được nói ở trên.
Aṭṭhaṅgasamannāgatanti ‘‘yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; 2.24; 3.75; saṃ. ni. 4.120; a. ni. 6.58; 8.9) vuttehi aṭṭhahi aṅgehi samannāgataṃ katvā.
"Endowed with eight factors" means having made it endowed with the eight factors mentioned in phrases like "merely for the sustenance of this body," and so on.
Aṭṭhaṅgasamannāgataṃ (đầy đủ tám chi phần): làm cho đầy đủ tám chi phần được nói đến trong câu “yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā” (chỉ để duy trì thân này) và các câu tương tự (Ma. Ni. 1.23; 2.24; 3.75; Saṃ. Ni. 4.120; A. Ni. 6.58; 8.9).
Neva davāyātiādi pana paṭikkhepadassanaṃ.
"Not for sport," and so on, however, indicates a prohibition.
Còn “Neva davāyā” (không phải để vui đùa) và các câu tương tự là để chỉ sự bác bỏ.
Paccekabodhiṃ sacchikaroti, yadi upanissayasampanno hotīti sambandho.
He realizes Paccekabodhi, if he is endowed with the requisites for it—this is the connection.
Vị ấy chứng đắc Bồ-đề Duyên Giác, nếu vị ấy có đầy đủ nhân duyên hỗ trợ. Đây là sự liên kết.
Idañca yathā heṭṭhā tīsu ṭhānesu, evaṃ ito paresu ṭhānesu upanetvā sambandhitabbaṃ.
And this should be connected by applying it to the subsequent instances, just as it was in the three instances below.
Điều này cũng cần được liên kết bằng cách áp dụng vào các trường hợp sau, cũng như đã làm ở ba trường hợp trước.
Tattha paccekabodhiyā upanissayasampadā kappānaṃ dve asaṅkhyeyyāni satasahassañca tajjaṃ puññañāṇasambhārasambharaṇaṃ, sāvakabodhiyaṃ aggasāvakānaṃ ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ kappasatasahassañca, mahāsāvakānaṃ kappasatasahassameva tajjaṃ sambhārasambharaṇaṃ, itaresaṃ atītāsu jātīsu vivaṭṭasannissayavasena nibbattitaṃ nibbedhabhāgiyaṃ kusalaṃ.
In that regard, the endowment with requisites for Paccekabodhi is the accumulation of two hundred thousand aeons and a hundred thousand aeons of such merits and wisdom; for Sāvakabodhi, for chief disciples, it is one hundred thousand aeons and a hundred thousand aeons; for great disciples, it is just one hundred thousand aeons of such accumulation; for others, it is the penetrative wholesome kamma developed in past existences by way of the proximate cause of the turning away from saṃsāra.
Ở đó, sự đầy đủ nhân duyên hỗ trợ cho Bồ-đề Duyên Giác là việc tích lũy hai a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp công đức và trí tuệ cần thiết; đối với Bồ-đề Thanh Văn, là một a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp đối với các Thượng Thủ Thanh Văn, và một trăm ngàn đại kiếp đối với các Đại Thanh Văn là sự tích lũy các tư lương cần thiết; đối với những vị khác, là thiện nghiệp dẫn đến sự giác ngộ (nibbedhabhāgiyaṃ kusalaṃ) đã được tạo ra trong các kiếp quá khứ do nhân duyên hỗ trợ của sự thoát ly (vivaṭṭasannissaya).
Bāhiyo dārucīriyoti bāhiyavisaye jātasaṃvaddhatāya bāhiyo, dārucīrapariharaṇena dārucīriyoti laddhasamañño.
"Bāhiya Dārucīriya" refers to Bāhiya, so named because he was born and raised in the Bāhiya region, and Dārucīriya, so named because he wore a garment of bark strips.
Bāhiyo Dārucīriyo: Bāhiyo vì sinh ra và lớn lên ở vùng Bāhiya; Dārucīriyo là tên được đặt vì vị ấy mặc vỏ cây.
So hi āyasmā ‘‘tasmātiha te, bāhiya, evaṃ sikkhitabbaṃ – diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissatī’’tiādivasappavattena (udā. 10) saṃkhitteneva ovādena khippataraṃ visesaṃ adhigacchi.
Indeed, that Venerable One attained a special distinction very quickly through a concise instruction, such as "Therefore, Bāhiya, you should train thus: in the seen, there will be merely the seen," and so on.
Vị Tôn giả ấy, với lời khuyên vắn tắt bắt đầu bằng “Do đó, này Bāhiya, con nên học như vầy – trong cái thấy chỉ là cái thấy,” (Udāna 10) đã nhanh chóng đạt được sự chứng đắc đặc biệt.
Tena vuttaṃ ‘‘khippābhiñño vā hoti seyyathāpi thero bāhiyo dārucīriyo’’ti.
Therefore, it is said, "or he is quick in comprehension, just like the elder Bāhiya Dārucīriya."
Do đó, đã được nói: “Hoặc là người mau chứng ngộ, ví như Trưởng lão Bāhiya Dārucīriya.”
Evaṃ mahāpañño vātiādīsu yathārahaṃ vattabbanti.
Similarly, "or he is greatly wise," and so on, should be understood as appropriate.
Tương tự, trong các trường hợp như “hoặc là người có đại trí tuệ,” v.v., nên hiểu theo cách thích hợp.
Tanti asammuyhanaṃ.
"That" refers to not being deluded.
“Đó” (Taṃ) là không mê lầm.
Evanti idāni vuccamānākāradassanaṃ.
"Thus" indicates the manner that is now being stated.
“Như vậy” (Evaṃ) là chỉ ra cách thức sẽ được nói đến bây giờ.
Attā abhikkamatīti iminā andhaputhujjanassa diṭṭhiggāhavasena abhikkame sammuyhanaṃ dasseti, ahaṃ abhikkamāmīti pana iminā mānaggāhavasena, tadubhayaṃ pana taṇhāya vinā na hotīti taṇhāggāhavasenapi sammuyhanaṃ dassitameva hoti, ‘‘tathā asammuyhanto’’ti vatvā taṃ asammuyhanaṃ yena ghanavinibbhogena hoti, taṃ dassento ‘‘abhikkamāmīti citte uppajjamāne’’tiādimāha.
By "the self goes forward," it shows the delusion of an ignorant ordinary person in going forward due to the grasping of views; by "I go forward," it shows the delusion due to the grasping of conceit. Since both of these do not occur without craving, delusion due to the grasping of craving is also shown. Having said "not being deluded thus," and showing the precise analysis by which that non-delusion occurs, he says, "when the thought 'I go forward' arises," and so on.
Với câu “tự ngã đang bước tới” (attā abhikkamati), điều này chỉ ra sự mê lầm trong hành động bước tới của phàm nhân mù quáng do chấp thủ tà kiến; còn với câu “tôi đang bước tới” (ahaṃ abhikkamāmi), điều này chỉ ra sự mê lầm do chấp thủ ngã mạn; cả hai điều này không thể tồn tại nếu không có tham ái, do đó sự mê lầm do chấp thủ tham ái cũng đã được chỉ ra. Sau khi nói “không mê lầm như vậy,” để chỉ ra sự không mê lầm đó xảy ra nhờ sự phân biệt rõ ràng, Ngài nói “khi tâm khởi lên rằng ‘tôi đang bước tới’,” v.v.
Tattha yasmā vāyodhātuyā anugatā tejodhātu uddharaṇassa paccayo.
In that regard, since the fire element, accompanied by the air element, is the cause of lifting.
Ở đây, vì phong đại (vāyodhātu) đi kèm với hỏa đại (tejodhātu) là nhân duyên cho sự nhấc lên.
Uddharaṇagatikā hi tejodhātūti uddharaṇe vāyodhātuyā tassā anugatabhāvo, tasmā imāsaṃ dvinnamettha dhātūnaṃ sāmatthiyato adhimattatā, itarāsañca omattatāti dassento ‘‘ekekapāduddharaṇe…pe… balavatiyo’’ti āha.
Indeed, the fire element has an upward movement, so the air element's accompaniment of it in lifting is significant. Therefore, showing that the power of these two elements here is predominant, and that of the others is subordinate, he says, "in lifting each foot... and so on... are strong."
Vì hỏa đại có tính chất di chuyển lên trên, nên trong sự nhấc lên, phong đại đi kèm với nó. Do đó, để chỉ ra rằng hai đại này có sức mạnh vượt trội ở đây, còn các đại khác thì kém hơn, Ngài nói “trong sự nhấc từng bàn chân…v.v… mạnh mẽ.”
Yasmā pana tejodhātuyā anugatā vāyodhātu atiharaṇavītiharaṇānaṃ paccayo.
However, since the air element, accompanied by the fire element, is the cause of extending and retracting.
Tuy nhiên, vì phong đại đi kèm với hỏa đại là nhân duyên cho sự đưa tới và đưa đi (sang ngang).
Tiriyagatikāya hi vāyodhātuyā atiharaṇavītiharaṇesu sātisayo byāpāroti tejodhātuyā tassānugatabhāvo, tasmā imāsaṃ dvinnamettha sāmatthiyato adhimattatā, itarāsañca omattatāti dassento ‘‘tathā atiharaṇavītiharaṇesū’’ti āha.
Indeed, the air element, having a horizontal movement, has an extraordinary function in extending and retracting, so the fire element's accompaniment of it is significant. Therefore, showing that the power of these two elements here is predominant, and that of the others is subordinate, he says, "similarly in extending and retracting."
Vì phong đại có tính chất di chuyển ngang, nên trong sự đưa tới và đưa đi (sang ngang), nó có hoạt động đặc biệt; do đó, hỏa đại đi kèm với nó. Do đó, để chỉ ra rằng hai đại này có sức mạnh vượt trội ở đây, còn các đại khác thì kém hơn, Ngài nói “tương tự trong sự đưa tới và đưa đi (sang ngang).”
Satipi anugamanānugantabbatāvisese tejodhātuvāyodhātubhāvamattaṃ sandhāya tathā-saddaggahaṇaṃ.
Even with the distinction of accompaniment and non-accompaniment, the word "similarly" is used with reference to the mere state of being the fire element and the air element.
Mặc dù có sự khác biệt về việc đi kèm và không đi kèm, từ “tương tự” (tathā) được dùng để chỉ riêng trạng thái của hỏa đại và phong đại.
Tattha akkantaṭṭhānato pādassa ukkhipanaṃ uddharaṇaṃ, ṭhitaṭṭhānaṃ atikkamitvā purato haraṇaṃ atiharaṇaṃ.
In that regard, lifting is the raising of the foot from the place it has stepped on; extending is moving it forward, beyond the place it was resting.
Ở đây, nhấc bàn chân lên khỏi chỗ đã đặt là sự nhấc lên (uddharaṇaṃ); đưa bàn chân về phía trước, vượt qua chỗ đang đứng, là sự đưa tới (atiharaṇaṃ).
Rukkhakhāṇuādipariharaṇatthaṃ, patiṭṭhitapādaghaṭṭanapariharaṇatthaṃ vā passena haraṇaṃ vītiharaṇaṃ.
Retracting is moving it sideways to avoid a tree stump or similar obstacle, or to avoid striking the foot that is already placed.
Đưa bàn chân sang một bên để tránh cây, gốc cây, v.v., hoặc để tránh va chạm với bàn chân đã đặt xuống, là sự đưa đi (sang ngang) (vītiharaṇaṃ).
Yāva patiṭṭhitapādo, tāva āharaṇaṃ atiharaṇaṃ, tato paraṃ haraṇaṃ vītiharaṇanti ayaṃ vā etesaṃ viseso.
Alternatively, extending is bringing it forward until it is a placed foot, and retracting is moving it beyond that point—this is the distinction between them.
Hoặc sự khác biệt giữa chúng là: đưa tới (āharaṇaṃ) cho đến khi bàn chân được đặt xuống là sự đưa tới (atiharaṇaṃ); đưa đi xa hơn chỗ đó là sự đưa đi (sang ngang) (vītiharaṇaṃ).
Yasmā pathavīdhātuyā anugatā āpodhātu vossajjanassa paccayo.
Since the water element, accompanied by the earth element, is the cause of letting down.
Vì thủy đại (āpodhātu) đi kèm với địa đại (pathavīdhātu) là nhân duyên cho sự đặt xuống.
Garutarasabhāvā hi āpodhātūti vossajjane pathavīdhātuyā tassānugatabhāvo, tasmā tāsaṃ dvinnamettha sāmatthiyato adhimattatā, itarāsañca omattatāti dassento āha ‘‘vossajjane…pe… balavatiyo’’ti.
Indeed, the earth element is subservient to the water element in the act of releasing due to the water element's heavier nature. Therefore, showing that the power of these two is excessive here, and that of the others is less, it is said: "in releasing... etc. ... are powerful."
Vì thủy đại có tính chất nặng hơn, nên trong sự đặt xuống, địa đại đi kèm với nó. Do đó, để chỉ ra rằng hai đại này có sức mạnh vượt trội ở đây, còn các đại khác thì kém hơn, Ngài nói “trong sự đặt xuống…v.v… mạnh mẽ.”
Yasmā pana āpodhātuyā anugatā pathavīdhātu sannikkhepanassa paccayo.
Moreover, since the earth element, subservient to the water element, is a condition for depositing.
Tuy nhiên, vì địa đại đi kèm với thủy đại là nhân duyên cho sự đặt xuống và sự giữ vững.
Patiṭṭhābhāve viya patiṭṭhāpanepi tassā sātisayakiccattā āpodhātuyā tassā anugatabhāvo, tathā ghaṭṭanakiriyāya pathavīdhātuyā vasena sannirumbhanassa sijjhanato tatthāpi pathavīdhātuyā āpodhātuanugatabhāvo, tasmā vuttaṃ – ‘‘tathā sannikkhepanasannirumbhanesū’’ti.
Just as in the state of a foundation, in establishing too, it (earth element) has an especially important function, hence its subservience to the water element. Similarly, because the act of restricting is accomplished through the earth element in the action of striking, there too the earth element is subservient to the water element. Therefore, it is said: "likewise in depositing and restricting."
Vì nó có chức năng đặc biệt trong việc đặt xuống cũng như trong trạng thái ổn định, nên thủy đại đi kèm với nó; tương tự, vì sự giữ vững được thực hiện thông qua hành động va chạm của địa đại, nên ở đó địa đại cũng đi kèm với thủy đại. Do đó, đã được nói: “tương tự trong sự đặt xuống và sự giữ vững.”
Tatthāti tasmiṃ abhikkamane, tesu vā vuttesu uddharaṇādīsu chasu koṭṭhāsesu.
"There" means in that advancing, or in those six divisions such as lifting, which have been mentioned.
“Ở đó” (Tattha) là trong hành động bước tới đó, hoặc trong sáu phần đã nói như sự nhấc lên, v.v.
Uddharaṇeti uddharaṇakkhaṇe.
"In lifting" means at the moment of lifting.
“Trong sự nhấc lên” (Uddharaṇe) là vào khoảnh khắc nhấc lên.
Rūpārūpadhammāti uddharaṇākārena pavattā rūpadhammā taṃsamuṭṭhāpakā arūpadhammā ca.
"Material and immaterial phenomena" refers to material phenomena occurring in the form of lifting, and the immaterial phenomena that generate them.
“Các pháp sắc và vô sắc” (Rūpārūpadhammā) là các pháp sắc diễn tiến theo cách nhấc lên và các pháp vô sắc phát sinh từ chúng.
Atiharaṇaṃ na pāpuṇanti khaṇamattāvaṭṭhānato.
They do not reach a state of being carried away, due to their momentary existence.
“Không đạt đến sự đưa tới” vì chúng chỉ tồn tại trong một khoảnh khắc.
Tattha tatthevāti yattha yattha uppannā, tattha tattheva.
"Right there" means wherever they arise, right there.
“Ngay tại đó” (Tattha tattheva) là ngay tại nơi chúng phát sinh.
Na hi dhammānaṃ desantarasaṅkamanaṃ atthi.
For there is no transference of phenomena from one place to another.
Vì các pháp không có sự di chuyển từ nơi này sang nơi khác.
Pabbaṃ pabbantiādi uddharaṇādikoṭṭhāse sandhāya sabhāgasantativasena vuttanti veditabbaṃ.
It should be understood that "segment by segment" and so on, is said with reference to the divisions such as lifting, in terms of similar continuity.
“Từng phần từng phần” (Pabbaṃ pabbaṃ) v.v., nên hiểu là được nói theo dòng tương tự, liên quan đến các phần như sự nhấc lên, v.v.
Atiittaro hi rūpadhammānampi pavattikkhaṇo, gamanassādānaṃ devaputtānaṃ heṭṭhupariyāyena paṭimukhaṃ dhāvantānaṃ sirasi pāde ca baddhakhuradhārāsamāgamatopi sīghataro.
For the moment of occurrence of even material phenomena is extremely fleeting, swifter than the convergence of razor-sharp hooves tied to the heads and feet of devaputtas who, having taken flight, race against each other, up and down.
Vì khoảnh khắc tồn tại của các pháp sắc cũng rất ngắn ngủi, nhanh hơn cả sự va chạm của lưỡi dao cạo gắn vào đầu và chân của các vị trời đang chạy ngược chiều nhau trong cuộc đua lên xuống.
Yathā tilānaṃ bhajjiyamānānaṃ taṭataṭāyanena bhedo lakkhīyati, evaṃ saṅkhatadhammānaṃ uppādenāti dassanatthaṃ ‘‘taṭataṭāyantā’’ti vuttaṃ.
Just as the breaking of sesame seeds is perceived by their crackling sound when being roasted, so too, to show that conditioned phenomena arise, it is said: "crackling."
Để chỉ ra rằng các pháp hữu vi phát sinh và diệt đi với tiếng “tách tách” như hạt mè đang rang, nên đã nói “tách tách.”
Uppannā hi ekantato bhijjantīti.
For what has arisen inevitably breaks up.
Vì những gì đã phát sinh chắc chắn sẽ diệt đi.
Saddhiṃ rūpenāti idaṃ tassa tassa cittassa nirodhena saddhiṃ nirujjhanakarūpadhammavasena vuttaṃ, yaṃ tato sattarasamacittassa uppādakkhaṇe uppannaṃ.
"Together with matter" is said with reference to the material phenomena that cease together with the cessation of that particular consciousness, which arose at the moment of the seventeenth consciousness from that (previous consciousness).
“Cùng với sắc” (Saddhiṃ rūpena) điều này được nói theo nghĩa các pháp sắc diệt cùng với sự diệt của tâm đó, tức là sắc phát sinh vào khoảnh khắc tâm thứ mười bảy sau đó.
Aññathā yadi rūpārūpadhammā samānakkhaṇā siyuṃ, ‘‘rūpaṃ garupariṇāmaṃ dandhanirodha’’ntiādivacanehi virodho siyā.
Otherwise, if material and immaterial phenomena were simultaneous, there would be a contradiction with statements such as, "matter is heavy in consequence, slow to cease."
Nếu không, nếu các pháp sắc và vô sắc đồng thời, thì sẽ mâu thuẫn với các lời dạy như “sắc có sự biến đổi nặng nề, diệt chậm,” v.v.
Tathā – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi, yaṃ evaṃ lahuparivattaṃ, yathayidaṃ citta’’nti (a. ni. 1.48) evamādipāḷiyā ca.
And also with the Pāḷi passage such as, "Monks, I do not perceive any other single phenomenon that is so swift in change as this mind" (A.N. 1.48).
Và cũng mâu thuẫn với các đoạn kinh như: “Này các Tỳ-kheo, Ta không thấy một pháp nào khác biến chuyển nhanh chóng như tâm này” (A.N. 1.48).
Cittacetasikā hi sārammaṇasabhāvā yathābalaṃ attano ārammaṇapaccayabhūtamatthaṃ vibhāventāyeva uppajjantīti tesaṃ taṃsabhāvanipphattianantaraṃ nirodho, rūpadhammā pana anārammaṇā pakāsetabbā.
Consciousness and mental concomitants, being of the nature of having an object, arise while manifesting the object-condition according to their strength, and their cessation occurs immediately after the completion of that nature. Material phenomena, however, are non-objective and are to be manifested.
Vì tâm và các pháp tâm sở có tính chất duyên cảnh, chúng phát sinh bằng cách làm rõ đối tượng làm nhân duyên cho chúng tùy theo sức mạnh của chúng, và chúng diệt ngay sau khi hoàn thành bản chất đó. Còn các pháp sắc thì vô duyên cảnh và cần được làm rõ.
Evaṃ tesaṃ pakāsetabbabhāvanipphatti soḷasahi cittehi hotīti taṅkhaṇāyukatā tesaṃ icchitā, lahukaviññāṇassa visayasaṅgatimattapaccayatāya tiṇṇaṃ khandhānaṃ, visayasaṅgatimattatāya ca viññāṇassa lahuparivattitā, dandhamahābhūtapaccayatāya rūpadhammānaṃ dandhaparivattitā.
Thus, the completion of their state of being manifested occurs through sixteen consciousnesses, and therefore their momentary duration is desired. The swift change of consciousness is due to the mere contact with an object as a condition for the light consciousness, and the swift change of the three aggregates is due to mere contact with an object. The slow change of material phenomena is due to the condition of the slow great elements.
Như vậy, sự hoàn thành trạng thái cần được làm rõ của chúng xảy ra với mười sáu tâm, do đó sự tồn tại trong một khoảnh khắc của chúng được mong muốn. Sự biến chuyển nhanh chóng của thức là do sự tương tác đơn thuần với đối tượng của ba uẩn, và sự tương tác đơn thuần với đối tượng của thức. Sự biến chuyển chậm chạp của các pháp sắc là do nhân duyên của các đại chủng chậm chạp.
Nānādhātuyā yathābhūtañāṇaṃ kho pana tathāgatasseva, tena ca purejātapaccayo rūpadhammova vutto, pacchājātapaccayo ca tassevāti rūpārūpadhammānaṃ samānakkhaṇatā na yujjateva, tasmā vuttanayenevettha attho veditabbo.
However, the knowledge of reality regarding various elements belongs only to the Tathāgata. And by him, only material phenomena are stated as a pre-nascent condition, and a post-nascent condition also belongs to them. Therefore, the simultaneity of material and immaterial phenomena is not justified. Thus, the meaning here should be understood in the way stated.
Tuy nhiên, sự hiểu biết đúng đắn về các giới khác nhau chỉ có nơi Như Lai. Và Ngài đã nói rằng nhân duyên đi trước (purejātapaccaya) là pháp sắc, và nhân duyên đi sau (pacchājātapaccaya) cũng là của chính nó. Do đó, sự đồng thời của các pháp sắc và vô sắc là không hợp lý. Vì vậy, ý nghĩa ở đây nên được hiểu theo cách đã nói.
Aññaṃ uppajjate cittaṃ, aññaṃ cittaṃ nirujjhatīti yaṃ purimuppannaṃ cittaṃ, taṃ aññaṃ, taṃ pana nirujjhantaṃ aparassa anantarādipaccayo hutvā eva nirujjhatīti tathāladdhapaccayaṃ aññaṃ uppajjate cittaṃ.
"One consciousness arises, another consciousness ceases" means that the previously arisen consciousness is one, and that ceasing consciousness, having become a proximate condition for another, ceases, and thus another consciousness, having received such a condition, arises.
“Một tâm khác phát sinh, một tâm khác diệt đi” (Aññaṃ uppajjate cittaṃ, aññaṃ cittaṃ nirujjhatīti) tâm phát sinh trước là một tâm khác; tâm đó khi diệt đi, trở thành nhân duyên vô gián, v.v., cho tâm khác phát sinh. Như vậy, một tâm khác phát sinh nhờ nhân duyên đã được tạo ra.
Yadi evaṃ tesaṃ antaro labbheyyāti, noti āha ‘‘avīcimanupabandho’’ti.
If so, an interval between them would be obtained, but it is not, so it is said: "uninterrupted continuity."
Nếu vậy, có thể có khoảng trống giữa chúng. Không, Ngài nói “sự tiếp nối không gián đoạn” (avīcimanupabandho).
Yathā vīci antaro na labbhati, ‘‘tadeveta’’nti avisesavidū maññanti, evaṃ anu anu pabandho cittasantāno rūpasantāno ca nadīsotova nadiyaṃ udakappavāho viya vattati.
Just as no interval is perceived in a wave, and those unfamiliar with distinctions think "it is the same," so too, the continuous succession of the mind-stream and the matter-stream "flows like a river current," like the flow of water in a river.
Như sóng không có khoảng trống, những người không phân biệt được sự khác biệt cho rằng “đó chính là nó,” tương tự, dòng tâm thức và dòng sắc pháp tiếp nối liên tục như dòng nước chảy trong sông vận hành.
Abhimukhaṃ lokitaṃ ālokitanti āha ‘‘puratopekkhana’’nti.
Looking forward, "ālokita" (looking) is said to be "looking ahead."
Nhìn về phía trước là sự nhìn thẳng (ālokitaṃ), Ngài nói “nhìn về phía trước.”
Yasmā yaṃdisābhimukho gacchati tiṭṭhati nisīdati vā, tadabhimukhaṃ pekkhanaṃ ālokitaṃ, tasmā tadanugataṃ vidisālokanaṃ vilokitanti āha ‘‘vilokitaṃ nāma anudisāpekkhana’’nti.
Since looking in the direction one is going, standing, or sitting is ālokita (looking forward), therefore, looking in the intermediate directions, which follows that, is called vilokita. Thus it is said: "Vilokita means looking in the intermediate directions."
Vì nhìn về phía mà người ta đi, đứng, hoặc ngồi là sự nhìn thẳng (ālokitaṃ), do đó, sự nhìn về hướng phụ (vīdisālokanaṃ) đi kèm với nó được gọi là sự nhìn nghiêng (vilokitaṃ), Ngài nói “sự nhìn nghiêng (vilokitaṃ) là nhìn về hướng phụ.”
Sammajjanaparibhaṇḍādikaraṇe olokitassa, ullokāharaṇādīsu ullokitassa, pacchato āgacchantassa parissayassa parivajjanādivasena apalokitassa ca siyā sambhavoti āha – ‘‘iminā vā mukhena sabbānipi tāni gahitānevā’’ti.
The possibility of olokitassa (looking down) when sweeping and arranging requisites, ullokitassa (looking up) when taking down things from above, and apalokitassa (looking behind) for avoiding dangers coming from behind, etc., exists. Thus it is said: "Or, by this means, all of these are indeed included."
Có thể có việc nhìn xuống khi quét dọn, sắp xếp vật dụng, nhìn lên khi lấy đồ vật từ trên cao xuống, nhìn ra sau để tránh nguy hiểm đến từ phía sau, v.v. Do đó, người ta nói: “Hoặc bằng cách này, tất cả những điều đó đều được bao gồm.”
Kāyasakkhinti kāyena sacchikatavantaṃ, paccakkhakārinanti attho.
Kāyasakkhi means one who has realized with the body, meaning one who has directly experienced.
Kāyasakkhi (Thân chứng) có nghĩa là người đã tự mình chứng kiến bằng thân, tức là người đã thực hành trực tiếp.
Sohāyasmā vipassanākāle eva ‘‘yamevāhaṃ indriyesu aguttadvārataṃ nissāya sāsane anabhiratiādivippakāraṃ patto, tameva suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo, tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṃsapāramippatto, teneva naṃ satthā – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.230) etadagge ṭhapesi.
That venerable one, during the time of insight, having arisen with energy and strong external shame and dread, thinking, "That very thing by which I, due to unguarded sense doors, experienced disinclination and other troubles in the Dispensation, I shall thoroughly restrain it." And because he had made an aspiration there, he attained the highest perfection in the restraint of the sense faculties. Therefore, the Teacher placed him at the forefront, saying, "Among my disciples, bhikkhus who guard their sense doors, foremost is Nanda."
Vị Tôn giả đó, trong khi thực hành thiền quán, đã nỗ lực mạnh mẽ và có sự hổ thẹn, ghê sợ tội lỗi (balavahirottappa), với ý nghĩ: “Chính vì sự không phòng hộ các căn mà ta đã gặp phải những điều bất toại nguyện trong giáo pháp, như sự không hoan hỷ, v.v. Ta sẽ kiềm chế chúng một cách triệt để.” Vì đã thực hành tinh tấn trong việc đó, ngài đã đạt đến mức độ hoàn hảo cao nhất trong việc phòng hộ các căn. Chính vì vậy, Đức Bổn Sư đã xếp ngài vào hàng tối thắng (etadagga) với lời dạy: “Này các Tỳ-kheo, trong số các đệ tử Tỳ-kheo của Ta, người phòng hộ các căn tối thắng là Nanda.” (A. Ni. 1.230)
Sātthakatā ca sappāyatā ca veditabbā ālokitavilokitassāti ānetvā sambandho.
It should be understood that looking forward and looking in intermediate directions are both beneficial and suitable; this is the connection.
Sự lợi ích và sự phù hợp của việc nhìn xuống và nhìn lên cần phải được biết, và được liên kết lại.
Tasmāti kammaṭṭhānāvijahanasseva gocarasampajaññabhāvatoti vuttamevatthaṃ hetubhāvena paccāmasati.
Therefore refers to the state of not abandoning the meditation subject, which is the meaning of gocarasampajañña; thus, it recalls the stated meaning as a cause.
Tasmā (Do đó) nhắc lại ý nghĩa đã được nói, rằng sự không rời bỏ đề mục thiền định chính là sự tỉnh giác về cảnh giới, như một nguyên nhân.
Attano kammaṭṭhānavaseneva ālokanavilokanaṃ kātabbaṃ, khandhādikammaṭṭhānikehi añño upāyo na gavesitabboti adhippāyo.
One's looking forward and looking in intermediate directions should be done in accordance with one's meditation subject, meaning that no other method should be sought by those whose meditation subject is the aggregates, etc.
Việc nhìn xuống và nhìn lên phải được thực hiện theo đề mục thiền định của chính mình; những người thực hành đề mục thiền định về các uẩn, v.v., không nên tìm kiếm phương pháp nào khác. Đó là ý nghĩa.
Yasmā ālokitādisamaññāpi dhammamattasseva pavattiviseso, tasmā tassa yāthāvato pajānanaṃ asammohasampajaññanti dassetuṃ ‘‘abbhantare’’tiādi vuttaṃ.
Since even the designation ālokita and so on is merely a specific mode of occurrence of phenomena, to show that knowing its true nature is asammohasampajañña, the phrase "within" and so on was stated.
Vì ngay cả các danh từ như ālokita (nhìn xuống), v.v. cũng chỉ là những sự biểu hiện đặc biệt của các pháp, nên để chỉ ra rằng sự nhận biết đúng đắn về chúng là asammohasampajañña (tỉnh giác không si mê), nên đã nói “abbhantare” (bên trong), v.v.
Cittakiriyavāyodhātuvipphāravasenāti kiriyamayacittasamuṭṭhānavāyodhātuyā calanākārapavattivasena.
Due to the activity of the mind and the vibration of the wind element means due to the movement-like occurrence of the wind element arising from resultant consciousness.
Cittakiriyavāyodhātuvipphāravasenā (theo cách lan tỏa của phong đại do tâm hành tạo ra) có nghĩa là theo sự vận động của phong đại phát sinh từ tâm hành động.
Adho sīdatīti thokaṃ otarati.
It sinks down means it descends slightly.
Adho sīdatī (chìm xuống) có nghĩa là hơi hạ xuống.
Uddhaṃ laṅghetīti laṅghantaṃ viya upari gacchati.
It leaps up means it goes upwards as if leaping.
Uddhaṃ laṅghetī (nhảy lên) có nghĩa là đi lên như thể đang nhảy.
Aṅgakiccaṃ sādhayamānanti padhānabhūtaṃ aṅgakiccaṃ nipphādentaṃ, upapattibhavassa sarīraṃ hutvāti attho.
Accomplishing the essential function means bringing to completion the primary essential function, meaning becoming the body of the existence of rebirth.
Aṅgakiccaṃ sādhayamānaṃ (thực hiện chức năng chính) có nghĩa là hoàn thành chức năng chính, tức là trở thành thân thể của một kiếp tái sinh (upapattibhava).
Paṭhamajavanepi…pe… sattamajavanepi na hotīti idaṃ pañcadvāraviññāṇavīthiyaṃ ‘‘itthī puriso’’ti rajjanādīnaṃ abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
It does not occur in the first javana… nor in the seventh javana – this is said with reference to the absence of attachment to "woman, man," etc., in the five-door cognitive process.
Paṭhamajavanepi…pe… sattamajavanepi na hotī (không xảy ra ngay cả trong javana thứ nhất… cho đến javana thứ bảy) điều này được nói để chỉ sự không có tham ái, v.v., như “đàn bà, đàn ông” trong lộ trình tâm ngũ môn.
Tattha hi āvajjanavoṭṭhabbanānaṃ ayoniso āvajjanavoṭṭhabbanavasena iṭṭhe itthirūpādimhi lobhamattaṃ, aniṭṭhe paṭighamattaṃ uppajjati.
For in that process, due to unwise attention and determination of the āvajjana and voṭṭhabbana (attention and determining) stages, only a measure of greed arises towards a desirable form of a woman, etc., and only a measure of aversion towards an undesirable one.
Trong đó, do sự chú ý và xác định không đúng cách của tâm hướng ngũ môn và tâm xác định, chỉ có lòng tham đối với hình tướng nữ, v.v., đáng ưa, hoặc chỉ có sự sân hận đối với cái không đáng ưa, phát sinh.
Manodvāre pana ‘‘itthī puriso’’ti rajjanādi hoti, tassa pañcadvārajavanaṃ mūlaṃ, yathāvuttaṃ vā sabbaṃ bhavaṅgādi.
However, in the mind-door, attachment to "woman, man," etc., occurs, and the javana of the five-door process is its root, or all of the bhavaṅga, etc., as stated.
Tuy nhiên, trong ý môn, sự tham ái, v.v., như “đàn bà, đàn ông” xảy ra. Javana của ngũ môn là gốc rễ của nó, hoặc tất cả những gì đã được nói như bhavaṅga (tâm hộ kiếp), v.v.
Evaṃ manodvārajavanassa mūlabhūtadhammaparijānanavaseneva mūlapariññā vuttā, āgantukatāvakālikatā pana pañcadvārajavanasseva apubbabhāvavasena ceva ittarabhāvavasena ca vuttā.
Thus, the root comprehension (mūlapariññā) is stated by understanding the phenomena that are the root of the mind-door javana, while the adventitiousness and temporariness are stated of the five-door javana itself, due to its unprecedented nature and momentary nature, respectively.
Như vậy, sự hiểu biết về gốc rễ (mūlapariññā) được nói theo cách nhận biết các pháp làm gốc rễ của javana ý môn. Còn sự đến và sự tạm thời (āgantukatāvakālikatā) được nói theo cách không có trước và cách tạm thời của javana ngũ môn.
Heṭṭhupariyavasena bhijjitvā patitesūti heṭṭhimassa uparimassa ca aparāparaṃ bhaṅgappattimāha.
Broken and fallen in terms of lower and upper refers to the successive disintegration of the lower and upper parts.
Heṭṭhupariyavasena bhijjitvā patitesu (rơi rụng sau khi bị phá hủy theo thứ tự dưới và trên) chỉ sự tan rã liên tiếp của cái dưới và cái trên.
Etaṃ asammohasampajaññaṃ.
This refers to asammohasampajañña (comprehension without delusion).
Etaṃ (điều này) là asammohasampajañña (tỉnh giác không si mê).
Samavāyeti sāmaggiyaṃ.
In the combination means in the assemblage.
Samavāye (trong sự hòa hợp) có nghĩa là trong sự kết hợp.
Tatthāti pañcakkhandhavasena ālokanavilokane paññāyamāne tabbinimutto – ko eko āloketi, ko viloketi.
There refers to the looking forward and looking in intermediate directions, which are understood in terms of the five aggregates, distinct from them: who is the one looking forward, who is the one looking in intermediate directions?
Tatthā (trong đó) khi sự nhìn xuống và nhìn lên được nhận biết theo năm uẩn, thì không có một ai riêng biệt để nhìn xuống hay nhìn lên – ko eko āloketi, ko viloketi (ai là người nhìn xuống, ai là người nhìn lên).
Upanissayapaccayoti idaṃ suttantanayena pariyāyato vuttaṃ.
Upanissaya-paccayo (proximate condition) – this is stated in a figurative sense according to the Suttanta method.
Upanissayapaccayo (duyên y chỉ mạnh) điều này được nói một cách gián tiếp theo phương pháp của kinh tạng.
Sahajātapaccayoti nidassanamattametaṃ aññamaññasampayuttaatthiavigatādipaccayānampi labbhanato.
Sahajāta-paccayo (co-nascence condition) – this is merely an example, as other conditions such as mutual support, association, presence, and non-disappearance are also obtainable.
Sahajātapaccayo (duyên đồng sanh) đây chỉ là một ví dụ, vì các duyên khác như aññamañña (tương hỗ), sampayutta (tương ưng), atthi (hiện hữu), avigata (bất ly) cũng được tìm thấy.
Uṇhapakatiko pariḷāhabahulakāyo.
Uṇhapakatiko means one whose body is prone to heat, full of feverishness.
Uṇhapakatiko (có bản chất nóng) là thân thể có nhiều nhiệt độ cao.
Sīlassa vidūsanena ahitāvahattā micchājīvavasena uppannaṃ asappāyaṃ.
Unsuitable, arisen due to wrong livelihood, because it is detrimental by corrupting morality.
Micchājīvavasena uppannaṃ asappāyaṃ (không phù hợp phát sinh do tà mạng) vì nó gây hại do làm ô uế giới hạnh.
‘‘Cīvarampi acetana’’ ntiādinā cīvarassa viya kāyopi acetanoti kāyassa attasuññatāvibhāvanena ‘‘abbhantare’’tiādinā vuttamevatthaṃ paridīpento itarītarasantosassa kāraṇaṃ dasseti.
By stating "Even a robe is inanimate" and so on, and explaining the meaning already expressed in "within" and so on, demonstrating the body's emptiness of self, just as a robe is inanimate, so too is the body inanimate, it shows the reason for mutual contentment.
Bằng cách nói “Cīvarampi acetana” (ngay cả y phục cũng vô tri), v.v., và bằng cách quán chiếu sự vô ngã của thân thể, rằng thân thể cũng vô tri như y phục, vị ấy làm sáng tỏ ý nghĩa đã được nói bằng “abbhantare” (bên trong), v.v., và chỉ ra nguyên nhân của sự hài lòng lẫn nhau.
Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
Therefore, it says "thus" and so on.
Do đó, Ngài nói “tasmā” (do đó), v.v.
Pathavīsandhārakajalassa taṃsandhārakavāyunā viya paribhuttassa āhārassa vāyodhātuyāva āsaye avaṭṭhānanti āha – ‘‘vāyodhātuvaseneva tiṭṭhatī’’ti.
Just as water, which supports the earth, is supported by wind, so too the consumed food remains in the receptacle by means of the wind element (vāyodhātu) alone. Thus, it says, "it remains solely by the power of the wind element."
Thức ăn đã được tiêu thụ được giữ trong dạ dày bởi phong đại, giống như nước giữ đất được giữ bởi gió giữ nước. Do đó, người ta nói: “vāyodhātuvaseneva tiṭṭhatī” (nó tồn tại nhờ phong đại).
Atiharatīti yāva mukhā abhiharati.
Atiharatī means it carries it up to the mouth.
Atiharatī (mang đến) có nghĩa là mang đến tận miệng.
Vītiharatīti tato kucchiyaṃ vimissaṃ karonto harati.
Vītiharatī means it carries it, mixing it in the stomach from there.
Vītiharatī (mang đi) có nghĩa là mang đi trộn lẫn trong bụng.
Atiharatīti vā mukhadvāraṃ atikkāmento harati.
Or, Atiharatī means it carries it past the mouth opening.
Hoặc Atiharatī (mang đến) có nghĩa là mang vượt qua cửa miệng.
Vītiharatīti kucchigataṃ passato harati.
Vītiharatī means it carries it, seeing it as having entered the stomach.
Vītiharatī (mang đi) có nghĩa là mang đi khi nó đã vào bụng.
Parivattetīti aparāparaṃ cāreti.
Parivattetī means it turns it over and over.
Parivattetī (xoay chuyển) có nghĩa là xoay qua xoay lại.
Ettha ca āhārassa dhāraṇaparivattanasañcuṇṇanavisosanāni pathavīdhātusahitā eva vāyodhātu karoti, na kevalāti tāni pathavīdhātuyā kiccabhāvena vuttāni, sā eva dhāraṇādīni kiccāni karontassa sādhāraṇāti vuttāni.
Here, the wind element, together with the earth element, performs the holding, turning, pulverizing, and drying of food, not by itself. Therefore, these are stated as functions of the earth element, and it is said that the earth element is common to the one performing the functions of holding and so on.
Ở đây, phong đại cùng với địa đại thực hiện việc giữ, xoay chuyển, nghiền nát và làm khô thức ăn, chứ không phải chỉ riêng phong đại. Do đó, những việc đó được nói là chức năng của địa đại, và địa đại được nói là phổ biến khi thực hiện các chức năng giữ, v.v.
Allattañca anupāletīti yathā vāyodhātuādīhi aññehi visosanaṃ na hoti, tathā anupāleti allabhāvaṃ.
And it preserves its moisture means it preserves its moist state so that it is not dried out by the wind element and others.
Allattañca anupāletī (và duy trì độ ẩm) có nghĩa là duy trì độ ẩm để không bị khô bởi phong đại, v.v.
Tejodhātūti gahaṇīsaṅkhātā tejodhātu.
Tejodhātu means the fire element, which is called the digestive fire (gahaṇī).
Tejodhātu (hỏa đại) là hỏa đại được gọi là gahaṇī (tỳ vị).
Sā hi antopaviṭṭhaṃ āhāraṃ paripāceti.
For it digests the food that has entered inside.
Nó tiêu hóa thức ăn đã vào bên trong.
Añjaso hotīti āhārassa pavisanādīnaṃ maggo hoti.
It becomes a path means it becomes the path for the entry of food and so on.
Añjaso hotī (trở thành con đường) có nghĩa là trở thành con đường cho thức ăn đi vào, v.v.
Ābhujatīti pariyesanavasena, ajjhoharaṇajiṇṇājiṇṇatādipaṭisaṃvedanavasena ca āvajjeti, vijānātīti attho.
Ābhujatī means it attends to, or understands, by way of seeking, and by way of perceiving whether it is swallowed, digested, undigested, and so on.
Ābhujatī (chú ý) có nghĩa là chú ý, nhận biết theo cách tìm kiếm, và theo cách cảm nhận thức ăn đã được tiêu hóa hay chưa được tiêu hóa, v.v.
Taṃtaṃvijānanassa paccayabhūtoyeva hi payogo ‘‘sammāpayogo’’ti vutto.
Indeed, the application that is a condition for such understanding is called "right application."
Thật vậy, sự thực hành (payoga) là yếu tố dẫn đến sự nhận biết từng điều đó được gọi là “sammāpayogo” (sự thực hành đúng đắn).
Yena hi payogena pariyesanādi nipphajjati, so tabbisayavijānanampi nipphādeti nāma tadavinābhāvato.
For the application by which seeking and so on are accomplished also accomplishes the understanding of that object, because they are inseparable.
Vì sự thực hành mà việc tìm kiếm, v.v., được hoàn thành, thì sự thực hành đó cũng tạo ra sự nhận biết về đối tượng đó, vì chúng không thể tách rời.
Atha vā sammāpayogaṃ sammāpaṭipattiṃ anvāya āgamma ābhujati samannāharati.
Alternatively, anvāya (following) right application, right practice, āgamma (having approached), ābhujati (it comprehends).
Hoặc, anvāya (dựa vào) sự thực hành đúng đắn (sammāpayoga), sự thực hành chân chính (sammāpaṭipatti), ābhujati (chú ý) có nghĩa là samannāharati (tập trung).
Ābhogapubbako hi sabbopi viññāṇabyāpāroti tathā vuttaṃ.
For every operation of consciousness is preceded by attention, thus it is stated.
Thật vậy, mọi hoạt động của thức đều có sự chú ý đi trước, nên đã được nói như vậy.
Gamanatoti bhikkhācāravasena gocaragāmaṃ uddissa gamanato.
From going means from going to the alms-round village for alms.
Gamanato (từ sự đi) có nghĩa là từ sự đi đến làng khất thực để khất thực.
Pariyesanatoti gocaragāme bhikkhatthaṃ āhiṇḍanato.
From seeking means from wandering for alms in the alms-round village.
Pariyesanato (từ sự tìm kiếm) có nghĩa là từ sự đi quanh làng khất thực để xin ăn.
Paribhogatoti āhārassa paribhuñjanato.
From consuming means from consuming food.
Paribhogato (từ sự thọ dụng) có nghĩa là từ sự thọ dụng thức ăn.
Āsayatoti pittādiāsayato.
From the receptacle means from the receptacle of bile and so on.
Āsayato (từ nơi chứa) có nghĩa là từ nơi chứa mật, v.v.
Āsayati ettha ekajjhaṃ pavattamānopi kammabalavavatthito hutvā mariyādavasena aññamaññaṃ asaṅkarato sayati tiṭṭhati pavattatīti āsayo, āmāsayassa upari tiṭṭhanako pittādiko.
Though occurring together here, due to being established by the power of kamma, it remains, stands, or exists in a regulated manner without mixing with each other, thus it is āsaya (receptacle), such as the bile and so on, which is above the stomach.
Āsayo (nơi chứa) là nơi mà các yếu tố, dù cùng hiện hữu, nhưng được sắp xếp bởi nghiệp lực và tồn tại, duy trì, hoạt động mà không bị lẫn lộn với nhau theo giới hạn; đó là mật, v.v., nằm trên dạ dày.
Mariyādattho hi ayamākāro.
For this manner implies regulation.
Thật vậy, trạng thái này có nghĩa là giới hạn.
Nidheti yathābhutto āhāro nicito hutvā tiṭṭhati etthāti nidhānaṃ, āmāsayo, tato nidhānato.
Nidhāna (repository) is where the consumed food, having accumulated, remains, which is the stomach. Hence, from the repository.
Nidhāna là nơi thức ăn đã ăn được tích trữ và nằm lại, tức là dạ dày; từ nidhāna (nơi chứa) đó.
Aparipakkatoti gahaṇīsaṅkhātena kammajatejena avipakkato.
From being undigested means from not being ripened by the kamma-born fire, which is the digestive fire (gahaṇī).
Aparipakkato (chưa tiêu hóa) là chưa được tiêu hóa bởi nhiệt sinh nghiệp, được gọi là gahaṇī (tỳ vị/tá tràng).
Paripakkatoti yathābhuttassa āhārassa vipakkabhāvato.
From being digested means from the ripened state of the consumed food.
Paripakkato (đã tiêu hóa) là do thức ăn đã ăn được tiêu hóa.
Phalatoti nipphattito.
From the result means from the accomplishment.
Phalato (từ kết quả) là từ sự thành tựu.
Nissandatoti ito cito ca vissandanato.
From the outflow means from flowing out here and there.
Nissandato (từ sự chảy ra) là từ việc chảy ra đây đó.
Sammakkhanatoti sabbaso makkhanato.
From anointing means from anointing thoroughly.
Sammakkhanato (từ sự bôi trét khắp) là từ việc bôi trét khắp mọi nơi.
Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggasaṃvaṇṇanāya (visuddhi. mahāṭī. 1.294) gahetabbo.
This is a summary here; the detailed explanation should be taken from the Visuddhimaggasaṃvaṇṇanā.
Đây là tóm tắt ở đây, còn chi tiết thì nên được lấy từ chú giải Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga Mahāṭīkā 1.294).
Sarīrato sedā muccantīti vegasandhāraṇena uppannapariḷāhato sarīrato sedā muccanti.
Sweat is released from the body means sweat is released from the body due to the heat generated by suppressing urges.
Sarīrato sedā muccanti (mồ hôi tiết ra từ thân) có nghĩa là mồ hôi tiết ra từ thân do sức nóng phát sinh từ việc kìm nén sự thôi thúc.
Aññe ca rogā kaṇṇasūlabhagandarādayo.
And other diseases such as earache, anal fistula, and so on.
Aññe ca rogā (và các bệnh khác) như đau tai, bệnh rò hậu môn, v.v.
Aṭṭhāneti manussāmanussapariggahe ayuttaṭṭhāne khettadevāyatanādike.
In an improper place means in an unsuitable place for human or non-human occupation, such as fields, shrines, and so on.
Aṭṭhāne (nơi không thích hợp) là nơi không thích hợp cho sự chiếm hữu của người và phi nhân, như ruộng vườn, đền thờ, v.v.
Kuddhā hi manussā amanussāpi vā jīvitakkhayaṃ pāpenti.
For enraged humans or non-humans can cause loss of life.
Vì quả thật, người và phi nhân khi tức giận có thể gây ra sự hủy hoại sinh mạng.
Vissaṭṭhattā neva tassa bhikkhuno attano, kassaci anissajjitattā jigucchanīyattā ca na parassa, udakatumbatoti veḷunāḷiādiudakabhājanato.
Due to being released, it is not for that bhikkhu himself, because it has not been given up to anyone, and because it is repulsive, nor for another, from the water gourd means from a water container such as a bamboo tube and so on.
Do đã được xả bỏ, nước đó không phải của chính vị tỳ khưu đó, vì không trao cho ai và đáng ghê tởm, cũng không phải của người khác, udakatumbato (từ bình nước) là từ bình chứa nước như ống tre, v.v.
Tanti chaḍḍitaudakaṃ.
That means discarded water.
Taṃ (nước đó) là nước đã được đổ bỏ.
Ettha ca eko iriyāpatho dvīsu ṭhānesu āgato, so pubbe abhikkamapaṭikkamagahaṇena.
And here, one posture appears in two places, that is, previously, by taking going forward and going back.
Ở đây, một oai nghi đã được đề cập ở hai chỗ, đó là việc nắm giữ sự đi tới và đi lui trước đây.
‘‘Gamanepi purato pacchato ca kāyassa abhiharaṇaṃ vuttanti idha gamanameva gahita’’nti apare.
"Even in going, the moving of the body forward and backward is mentioned; here, only going is taken," say others.
Những người khác nói: "Trong việc đi, sự di chuyển thân về phía trước và phía sau đã được nói đến, nên ở đây chỉ nói về việc đi."
Yasmā idha sampajaññakathāyaṃ asammohasampajaññameva dhuraṃ, tasmā antarantare iriyāpathe pavattānaṃ rūpārūpadhammānaṃ tattha tattheva nirodhadassanavasena sampajānakāritā gahitāti.
Since in this discourse on clear comprehension, non-delusion clear comprehension is primary, therefore, clear comprehension is taken by way of seeing the cessation of the material and immaterial phenomena occurring in the various postures, right there where they arise.
Vì ở đây, trong lời dạy về chánh niệm tỉnh giác, asammohasampajañña (tỉnh giác không mê mờ) là chính yếu, nên sự tỉnh giác được nắm giữ theo cách thấy các pháp sắc và vô sắc đang diễn tiến trong các oai nghi khác nhau diệt tận ngay tại đó.
Majjhimabhāṇakā pana evaṃ vadanti – eko hi bhikkhu gacchanto aññaṃ cintento, aññaṃ vitakkento gacchati, eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva gacchati, tathā eko tiṭṭhanto, nisīdanto, sayanto aññaṃ cintento, aññaṃ vitakkento sayati, eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva sayati.
However, the Majjhimabhāṇakā speak thus: One bhikkhu walks while thinking of something else, while contemplating something else; one walks without abandoning the meditation object. Similarly, one stands, sits, or lies down while thinking of something else, while contemplating something else; one lies down without abandoning the meditation object.
Tuy nhiên, các bậc Trung Bộ Sư (Majjhimabhāṇaka) nói như sau: Có một vị tỳ khưu đi mà tâm nghĩ đến điều khác, suy tư về điều khác; có một vị đi mà không xả bỏ đề mục thiền định. Tương tự, có một vị đứng, ngồi, nằm mà tâm nghĩ đến điều khác, suy tư về điều khác; có một vị nằm mà không xả bỏ đề mục thiền định.
Ettakena pana na pākaṭaṃ hotīti caṅkamanena dīpenti.
But this is not evident enough, so they illustrate it with walking meditation.
Tuy nhiên, chỉ như vậy thì không rõ ràng, nên họ minh họa bằng cách đi kinh hành.
Yo bhikkhu caṅkamanaṃ otaritvā caṅkamanakoṭiyaṃ ṭhito pariggaṇhāti – ‘‘pācīnacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattā rūpārūpadhammā pacchimacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, pacchimacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattāpi pācīnacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, caṅkamanamajjhe pavattā ubho koṭiyo appatvā ettheva niruddhā, caṅkamane pavattā rūpārūpadhammā ṭhānaṃ appatvā ettheva niruddhā, ṭhāne pavattā nisajjaṃ appatvā ettheva niruddhā, nisajjāya pavattā sayanaṃ appatvā ettheva niruddhā’’ti, evaṃ pariggaṇhanto pariggaṇhanto eva cittaṃ bhavaṅgaṃ otāreti, uṭṭhahanto pana kammaṭṭhānaṃ gahetvāva uṭṭhahati.
A bhikkhu who, having entered a walking meditation path, stands at the end of the path and comprehends: "The material and immaterial phenomena occurring at the eastern end of the walking path ceased right here without reaching the western end of the walking path. Those occurring at the western end also ceased right here without reaching the eastern end. Those occurring in the middle of the walking path ceased right here without reaching either end. The material and immaterial phenomena occurring on the walking path ceased right here without reaching the standing posture. Those occurring in the standing posture ceased right here without reaching the sitting posture. Those occurring in the sitting posture ceased right here without reaching the lying down posture." While comprehending thus, his mind enters the bhavaṅga. When he gets up, he gets up having taken hold of the meditation object.
Vị tỳ khưu nào sau khi bước vào đường kinh hành, đứng ở đầu đường kinh hành và quán xét: "Các pháp sắc và vô sắc diễn tiến ở đầu đường kinh hành phía đông đã diệt tận ngay tại đây mà không đến được đầu đường kinh hành phía tây. Các pháp diễn tiến ở đầu đường kinh hành phía tây cũng đã diệt tận ngay tại đây mà không đến được đầu đường kinh hành phía đông. Các pháp diễn tiến ở giữa đường kinh hành đã diệt tận ngay tại đây mà không đến được cả hai đầu. Các pháp sắc và vô sắc diễn tiến trong khi đi kinh hành đã diệt tận ngay tại đây mà không đến được oai nghi đứng. Các pháp diễn tiến trong khi đứng đã diệt tận ngay tại đây mà không đến được oai nghi ngồi. Các pháp diễn tiến trong khi ngồi đã diệt tận ngay tại đây mà không đến được oai nghi nằm." Khi quán xét như vậy, tâm vị ấy đi vào bhavaṅga (tâm hộ kiếp). Khi thức dậy, vị ấy thức dậy mà vẫn nắm giữ đề mục thiền định.
Ayaṃ bhikkhu gatādīsu sampajānakārī nāma hotīti.
This bhikkhu is called one who acts with clear comprehension in going, etc.
Vị tỳ khưu này được gọi là người tỉnh giác trong các oai nghi đi, v.v.
Evampi sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ na kātabbaṃ, tasmā so bhikkhu yāva sakkoti, tāva caṅkamitvā ṭhatvā nisīditvā sayamāno evaṃ pariggahetvā sayati – ‘‘kāyo acetano mañco acetano, kāyo na jānāti ‘ahaṃ mañce sayito’ti, mañcopi na jānāti ‘mayi kāyo sayito’ti, acetano kāyo acetane mañce sayito’’ti, evaṃ pariggaṇhanto eva cittaṃ bhavaṅgaṃ otāreti, pabujjhanto kammaṭṭhānaṃ gahetvāva pabujjhatīti ayaṃ sutte sampajānakārī nāma hoti.
Even so, the meditation object is not clearly manifested in the Sutta; the meditation object should not be made unclear. Therefore, that bhikkhu, as long as he can, walks, stands, sits, and lies down, comprehending thus: "The body is inanimate, the couch is inanimate. The body does not know 'I am lying on the couch,' and the couch also does not know 'the body is lying on me.' The inanimate body is lying on the inanimate couch." While comprehending thus, his mind enters the bhavaṅga. When he awakens, he awakens having taken hold of the meditation object. This one is called one who acts with clear comprehension in the Sutta.
Ngay cả như vậy, trong kinh, đề mục thiền định vẫn chưa rõ ràng; đề mục thiền định không nên để không rõ ràng. Do đó, vị tỳ khưu đó, khi có thể, đi kinh hành, đứng, ngồi, và khi nằm, quán xét như sau: "Thân là vô tri, giường là vô tri. Thân không biết 'tôi đang nằm trên giường'. Giường cũng không biết 'thân đang nằm trên tôi'. Thân vô tri nằm trên giường vô tri." Khi quán xét như vậy, tâm vị ấy đi vào bhavaṅga. Khi thức dậy, vị ấy thức dậy mà vẫn nắm giữ đề mục thiền định. Vị này được gọi là người tỉnh giác trong kinh.
Kāyikādikiriyānibbattanena tammayattā āvajjanakiriyānibbattakattā āvajjanakiriyāsamuṭṭhitattā ca javanaṃ, sabbampi vā chadvārappavattaṃ kiriyāmayapavattaṃ nāma, tasmiṃ sati jāgaritaṃ nāma hotīti pariggaṇhanto jāgarite sampajānakārī nāma.
One who, by the production of bodily and other actions, is absorbed in them, or by being the producer of the advertence action, or by arising from the advertence action, the javana, or all six-door processes, which are action-based processes, is called one who acts with clear comprehension in wakefulness by comprehending that when this exists, there is wakefulness.
Javana (tâm tốc hành) là tâm tạo ra các hành động thân, khẩu, v.v., là tâm tạo ra hành động hướng tâm, là tâm phát sinh từ hành động hướng tâm, hoặc tất cả các pháp diễn tiến qua sáu căn môn đều được gọi là kiriyāmayapavatta (sự diễn tiến của các hành động). Khi có điều đó, được gọi là jāgarita (sự thức tỉnh). Khi quán xét như vậy, vị ấy được gọi là người tỉnh giác trong sự thức tỉnh.
Apica rattindivaṃ cha koṭṭhāse katvā pañca koṭṭhāse jaggantopi jāgarite sampajānakārī nāma hotīti.
Furthermore, one who divides day and night into six parts and remains awake for five parts is also called one who acts with clear comprehension in wakefulness.
Hơn nữa, ngay cả khi chia ngày đêm thành sáu phần và thức tỉnh năm phần, vị ấy cũng được gọi là người tỉnh giác trong sự thức tỉnh.
Vimuttāyatanasīse ṭhatvā dhammaṃ desentopi bāttiṃsatiracchānakathaṃ pahāya dasakathāvatthunissitasappāyakathaṃ kathentopi bhāsite sampajānakārī nāma hoti.
One who, standing at the head of the attainment of liberation, teaches the Dhamma, abandoning the thirty-two animal talks and speaking suitable talks based on the ten topics of discourse, is called one who acts with clear comprehension in speaking.
Vị giảng pháp, đứng trên nền tảng của các xứ giải thoát, từ bỏ ba mươi hai loại chuyện tầm thường và nói những câu chuyện thích hợp dựa trên mười đề tài luận, cũng được gọi là người tỉnh giác trong lời nói.
Aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittaruciyaṃ ārammaṇaṃ manasikāraṃ pavattentopi dutiyajjhānaṃ samāpannopi tuṇhībhāve sampajānakārī nāma.
One who directs his attention to an object of mental inclination among the thirty-eight objects, or one who has attained the second jhāna, is called one who acts with clear comprehension in silence.
Vị hướng tâm đến đối tượng trong ba mươi tám đối tượng tâm ý, hoặc vị đã nhập nhị thiền, cũng được gọi là người tỉnh giác trong sự im lặng.
Dutiyañhi jhānaṃ vacīsaṅkhārappahānato visesato tuṇhībhāvo nāmāti.
For the second jhāna, due to the abandonment of verbal formations, is specifically called silence.
Vì nhị thiền, do từ bỏ ngôn hành (vacīsaṅkhāra), đặc biệt được gọi là sự im lặng.
Oṭṭhe cātiādīsu ca-saddena kaṇṭhasīsanābhiādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In oṭṭhe cātiādīsu (on the lips, etc.), the word ca (and) should be understood as including the throat, head, navel, etc.
Trong oṭṭhe cā (và ở môi), v.v., từ ca (và) cần được hiểu là bao gồm cả cổ họng, đầu, rốn, v.v.
Tadanurūpaṃ payoganti tassa uppattiyā anucchavikaṃ cittassa pavattiākārasaññitaṃ payogaṃ, yato sabbe vicārādayo nipphajjanti.
Tadanurūpaṃ payogaṃ means the application (payoga) suitable for its arising, which is characterized by the manner of the mind's activity, from which all contemplations, etc., are accomplished.
Tadanurūpaṃ payogaṃ (sự vận dụng tương ứng với điều đó) là sự vận hành của tâm, được gọi là trạng thái vận dụng, phù hợp với sự phát sinh của điều đó, từ đó tất cả các vicāra (tứ), v.v., được hoàn thành.
Upādārūpapavattiyāti viññattivikārasahitasaddāyatanuppattiyā.
Upādārūpapavattiyā means by the arising of sound objects accompanied by intimation and modification.
Upādārūpapavattiyā (do sự diễn tiến của sắc sở thủ) là do sự phát sinh của âm thanh kèm theo viññatti (biểu tri) và vikāra (biến dạng).
Evanti vuttappakārena.
Evaṃ means in the manner stated.
Eva (như vậy) là theo cách đã nói.
Sattasupi ṭhānesu asammuyhanavasena ‘‘missaka’’nti vuttaṃ.
In all seven instances, "mixed" is stated in the sense of not being deluded.
Trong cả bảy chỗ, ‘‘missaka’’ (hỗn hợp) được nói đến theo nghĩa không mê mờ.
Maggasammāsatiyāpi kāyānupassanādianurūpattā sampajaññānurūpa pubbabhāgaṃ sattaṭṭhāniyassa ekantalokiyattā.
Because right mindfulness of the path is suitable for contemplation of the body, etc., it is the preliminary part suitable for clear comprehension, as the seven instances are exclusively mundane.
Ngay cả chánh niệm của đạo cũng là phần sơ khởi (pubbabhāga) tương ứng với quán thân, v.v., tương ứng với tỉnh giác, vì bảy xứ hoàn toàn là thế gian.
369. Yasmā so bhikkhu ‘‘desetu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhamma’’nti saṃkhittena dhammadesanaṃ yāci, tassa saṃkhittarucibhāvato, tasmā saṃkhitteneva dhammaṃ desetukāmo bhagavā ‘‘tasmātihā’’tiādimāhāti vuttaṃ – ‘‘yasmā saṃkhittena desanaṃ yācasi, tasmā’’ti.
369. Since that bhikkhu requested, "Venerable Sir, may the Blessed One teach me the Dhamma in brief," and because he had a preference for brevity, the Blessed One, desiring to teach the Dhamma briefly, said, "Therefore, here..." and so on. It is stated: "Since you request a teaching in brief, therefore..."
369. Vì vị tỳ khưu đó đã thỉnh cầu một bài pháp tóm tắt: "Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thuyết pháp tóm tắt cho con," do vị ấy có khuynh hướng thích sự tóm tắt, nên Thế Tôn muốn thuyết pháp tóm tắt đã nói: "Tasmātihā" (vì vậy, này), v.v., như đã nói: "Vì ngươi thỉnh cầu bài pháp tóm tắt, nên."
Kammassakatādiṭṭhikasseva lokiyalokuttaraguṇavisesā ijjhanti, na diṭṭhivipannassa, tasmā vuttaṃ ‘‘diṭṭhīti kammassakatādiṭṭhī’’ti.
Only for one who holds the view of kammassakata (ownership of kamma) do mundane and supramundane special qualities succeed, not for one who has erroneous views. Therefore, it is said: "View means the view of kammassakata and so on."
Chỉ những người có chánh kiến về nghiệp (kammassakatādiṭṭhi) mới thành tựu được các phẩm chất đặc biệt thế gian và siêu thế, chứ không phải những người có tà kiến. Do đó, đã nói: "Diṭṭhi (kiến) là kammassakatādiṭṭhi (chánh kiến về nghiệp)."
370. Yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne apāyadukkhe apātanavasena dhāraṇaṭṭhena dhammo, sāsanabrahmacariyaṃ, tadeva tadaṅgādivasena kilesānaṃ vinayanaṭṭhena vinayoti āha – ‘‘dhammoti vā…pe… nāma’’nti.
370. When one practices according to what has been instructed, it is dhamma in the sense of upholding, by not falling into the suffering of the lower realms. It is the holy life of the Dispensation. That same dhamma is vinaya in the sense of disciplining the defilements by way of tadaṅga and so on. Thus it is said: "Dhamma, or... (etc.)... is called..."
370. Dhamma (pháp) là sự giữ gìn để không rơi vào khổ cảnh ác đạo khi thực hành theo lời giáo huấn, tức là phạm hạnh của giáo pháp. Chính điều đó, theo cách chế ngự các phiền não bằng tadaṅga (từng phần), v.v., là vinaya (luật). Do đó, đã nói: "Dhamma là...pe... tên gọi."
Paṭipakkhadhammehi anabhibhūtatāya eko udetīti ekodīti laddhanāmo samādhi bhūto jāto etesanti ekodibhūtā.
Those in whom samādhi, which is called ekodī because it arises alone, not being overcome by opposing qualities, has arisen, are ekodibhūtā.
Ekodibhūtā (đã trở thành nhất tâm) là những người mà samādhi (định) đã phát sinh, được gọi là ekodī (nhất tâm) vì nó phát khởi một mình mà không bị các pháp đối nghịch lấn át.
Ettha ca ekodibhūtāti etena upacārajjhānāvaho pubbabhāgiko samādhi vutto.
Here, by ekodibhūtā is meant the preliminary samādhi that leads to access concentration.
Ở đây, ekodibhūtā nói đến samādhi sơ khởi dẫn đến cận định và an chỉ định.
Samāhitāti etena upacārappanāsamādhi.
By samāhitā is meant access and absorption concentration.
Samāhitā (đã định tâm) nói đến cận định và an chỉ định.
Ekaggacittāti etena subhāvito vasippatto appanāsamādhi vuttoti veditabbo.
By ekaggacittā is meant the well-developed absorption concentration that has attained mastery; this should be understood.
Ekaggacittā (tâm nhất điểm) cần được hiểu là an chỉ định đã được tu tập tốt và đã đạt được sự thành thục (vasī).
Navakabhikkhūhi bhāvitasatipaṭṭhānā pubbabhāgā.
The foundations of mindfulness cultivated by new bhikkhus are preliminary.
Các pháp sơ khởi của Tứ niệm xứ được tu tập bởi các tỳ khưu mới (navakabhikkhūhi bhāvitasatipaṭṭhānā pubbabhāgā).
Te hi yathābhūtañāṇāya bhāvitā.
For they are cultivated for knowledge of things as they are.
Vì họ đã tu tập để có yathābhūtañāṇa (trí tuệ thấy rõ sự vật như thật).
Yathābhūtañāṇanti hi sotāpattimaggañāṇaṃ idhādhippetaṃ.
Here, knowledge of things as they are is intended to mean the knowledge of the stream-entry path.
Yathābhūtañāṇa ở đây được hiểu là trí tuệ của đạo Tu-đà-hoàn.
Khīṇāsavehi bhāvitasatipaṭṭhānāpi pubbabhāgā.
The foundations of mindfulness cultivated by Arahants are also preliminary.
Các pháp sơ khởi của Tứ niệm xứ được tu tập bởi các bậc A-la-hán (khīṇāsavehi bhāvitasatipaṭaṭṭhānāpi pubbabhāgā) cũng là các pháp sơ khởi.
Tesañhi katakaraṇīyānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārāya satipaṭṭhānabhāvanā, sekkhānaṃ pana satipaṭṭhānabhāvanā pariññatthāya pavattā lokiyā, parijānanavasena pavattā lokuttarāti ‘‘missakā’’ti vuttaṃ.
For those who have completed their task, the cultivation of the foundation of mindfulness is for a pleasant abiding in this very life. However, for those in training, the cultivation of the foundation of mindfulness, which proceeds for the sake of full comprehension, is mundane; that which proceeds by way of fully comprehending is supramundane. Thus, it is said: "mixed."
Quả thật, đối với các bậc đã hoàn tất việc cần làm (A-la-hán), sự tu tập niệm xứ (satipaṭṭhāna-bhāvanā) là để an trú lạc trong hiện tại. Còn đối với các bậc hữu học (sekkhā), sự tu tập niệm xứ, khi là thế gian (lokiyā), diễn tiến vì sự liễu tri (pariññā); khi là siêu thế (lokuttarā), diễn tiến theo cách thức liễu tri (parijānanavasena). Do đó, được gọi là “hỗn hợp” (missakā).
372. Pākatikasakuṇakulesu balavabhāvato tesaṃ hananato sakuṇagghi.
372. Because of its strength among ordinary bird species and its killing of them, it is sakuṇagghi (bird-eater).
372. Do có sức mạnh hơn các loài chim bình thường và do việc giết chúng, nên gọi là “sakuṇagghi” (chim săn mồi).
Senoti vuttaṃ ‘‘senassetaṃ adhivacana’’nti, senaviseso pana so veditabbo.
It is said: "This is a designation for a hawk," but it should be understood as a particular type of hawk.
Được nói là diều hâu (sena), “senassetaṃ adhivacana” (đây là tên gọi của diều hâu), nhưng cần phải hiểu đó là một loại diều hâu đặc biệt.
Āmisatthāya pattattā ‘‘lobhasāhasena pattā’’ti vuttaṃ, lobhanimittena sāhasākārena pattāti attho.
Because they arrived for bait, it is said: "arrived by the daring of greed," meaning they arrived with a bold demeanor due to greed.
Vì đến để kiếm mồi, nên được nói là “lobhasāhasena pattā” (đến với lòng tham và sự táo bạo), nghĩa là đến với sự táo bạo do lòng tham.
Naṅgalena kaṭṭhaṃ kasitaṃ naṅgalakaṭṭhaṃ, taṃ karīyati etthāti naṅgalakaṭṭhakaraṇanti āha – ‘‘adhunā kaṭṭhaṃ khettaṭṭhāna’’nti.
A field tilled with a plough is naṅgalakaṭṭha; that which is done here is naṅgalakaṭṭhakaraṇa (ploughing of the field). Thus, it is said: "now the tilled field area."
Đất được cày bằng cày là naṅgalakaṭṭhaṃ, nơi thực hiện việc đó là “naṅgalakaṭṭhakaraṇa” (nơi cày bừa), nên nói “adhunā kaṭṭhaṃ khettaṭṭhāna” (nay là nơi đất ruộng).
Leḍḍuyo tiṭṭhanti etthāti leḍḍuṭṭhānaṃ, leḍḍunimittaṃ kasitaṭṭhānaṃ.
Where clods of earth stand is leḍḍuṭṭhānaṃ (clod-place), a tilled area marked by clods.
Nơi mà các cục đất (leḍḍuyo) nằm đó là “leḍḍuṭṭhānaṃ” (nơi có cục đất), là nơi đất ruộng có cục đất.
Vajjatīti vadaṃ, vacanaṃ.
Vajjati means to speak, speech.
Nói là vadaṃ, lời nói.
Kucchitaṃ vadaṃ avadaṃ.
Kucchitaṃ vadaṃ means bad speech, avadaṃ (not speaking).
Lời nói xấu là avadaṃ.
Garahane hi ayaṃ a-kāro yathā – ‘‘aputto abhariyā’’ti.
Indeed, this a- prefix is for dispraise, as in "without son, without wife."
Ở đây, tiền tố a- là để chỉ sự chê bai, giống như “aputto abhariyā” (không con, không vợ).
Avadaṃ mānetīti avadamānā, attano balamadena lāpaṃ atimaññitvā vadantīti attho.
Avadamānā means treating with contempt what is not to be spoken, meaning speaking, despising the bait due to the pride of one's own strength.
Xem thường lời nói xấu là “avadamānā” (coi thường lời nói), nghĩa là do sự kiêu ngạo về sức mạnh của mình mà coi thường lời nói và nói.
Tenevāha ‘‘gaccha kho, tvaṃ lāpa, tatrapi me gantvā na mokkhasī’’ti.
Therefore, it is said: "Go now, bait, even if you go there, you will not escape me."
Chính vì thế mà nói: “Này chim mồi, ngươi hãy đi đi, dù có đi đến đó, ngươi cũng sẽ không thoát khỏi ta.”
Yaṃ pana aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘attano balassa suṭṭhu vaṇṇaṃ vadamānā’’ti, tattha attato āpannaṃ gahetvā vuttaṃ.
What is stated in the commentary, "speaking well of one's own strength," is said by taking what arises from oneself.
Còn điều được nói trong Chú giải là “attano balassa suṭṭhu vaṇṇaṃ vadamānā” (khen ngợi sức mạnh của mình một cách tốt đẹp), thì đó là nói dựa trên sự tự mãn.
‘‘Vadamāno’’ti vā pāṭho, sārambhavasena avhāyantoti attho.
Or, the reading is " vadamāno," meaning challenging in a contentious manner.
Hoặc là pāṭha “vadamāno” (đang nói), nghĩa là đang thách thức với vẻ kiêu căng.
Tenāha ‘‘ehi kho dāni sakuṇagghī’’ti.
Therefore, it is said: "Come now, bird-eater!"
Vì thế nói: “Này chim săn mồi, hãy đến đây!”
Suṭṭhu ṭhapetvāti jiyāmuttasarassa viya sīghapātayogyatākaraṇena ubho pakkhe sammā ṭhapetvā.
Having well positioned means having properly positioned both wings, making it suitable for swift descent, like an arrow released from a bowstring.
“Suṭṭhu ṭhapetvā” (đặt đúng cách) nghĩa là đặt cả hai cánh đúng cách, sẵn sàng lao xuống nhanh như mũi tên rời khỏi dây cung.
Ayanti sakuṇagghi.
This refers to the bird-eater (hawk).
“Ayaṃ” (cái này) là chim săn mồi.
Ñatvāti yathābhūtadassanena attano ñāṇena jānitvā.
Having known means having known with one's own knowledge, by seeing things as they are.
“Ñatvā” (biết) nghĩa là biết bằng trí tuệ của mình, bằng cách thấy như thật.
Phālīyitthāti phālacchedatikhiṇasikhare sukkhaleḍḍusmiṃ bhijjittha.
It split means it broke on the dry clod of earth with a sharp, cutting edge.
“Phālīyitthā” (bị vỡ) nghĩa là bị vỡ trên cục đất khô có đỉnh sắc nhọn như lưỡi cày.
373. Sañcāroti sañcaraṇaṃ.
373. Sañcāro means wandering.
373. “Sañcāro” (sự đi lại) là sự di chuyển.
Lepanti silesasadisaṃ ālepanaṃ.
Lepa means an anointing like glue.
“Lepaṃ” (chất dính) là chất bôi trét giống như keo.
Kājasikkā viyāti kājadaṇḍake olaggetabbā sikkā viya.
Like a kājasikkā means like a carrying-pole suspended from a staff.
“Kājasikkā viyā” (như giỏ treo trên đòn gánh) là như cái giỏ cần được treo trên đòn gánh.
Apica catasso rajjuyo upari bandhanaṭṭhānañcāti pañcaṭṭhānaṃ.
Furthermore, four ropes and the place for binding above make five points.
Hơn nữa, bốn sợi dây và nơi buộc ở phía trên là “pañcaṭṭhānaṃ” (năm vị trí).
Oḍḍitoti olambito.
Oḍḍito means suspended.
“Oḍḍito” (được treo) là được treo lủng lẳng.
Thunantoti nitthunanto.
Thunanto means lamenting.
“Thunanto” (than vãn) là rên rỉ.