982. No-saddo pucchāyaṃ, tasmā nūti iminā samānatthoti āha ‘‘bhāvetha nū’’ti.
982. The word "no" is for questioning, therefore it has the same meaning as "nū", as stated: "Do you develop?".
982. Từ No là để hỏi, nên nó đồng nghĩa với từ nū (phải không?), vì vậy đã nói ‘‘bhāvetha nū’’ti (quý vị có tu tập không?).
Kāmacchandoti vatthukāmesu icchāti āha ‘‘pañcakāmaguṇikarāgo’’ti.
"Sensual desire" means desire for material sensual pleasures, as stated: "lust for the five strands of sensuality".
Kāmacchandoti (dục tham) có nghĩa là sự mong muốn đối với các đối tượng dục lạc, nên đã nói ‘‘pañcakāmaguṇikarāgo’’ti (tham ái đối với năm dục lạc).
Dvādasasu āyatanadhammesu saparasantatipariyāpannesu.
"In the twelve sense-sphere phenomena" which include one's own and others' continuities.
Dvādasasu āyatanadhammesu (ở mười hai pháp xứ) bao gồm cả tự thân và thân người khác.
Iminā kāmacchandappahānakittanena paṭighasaññāpaṭivinayakittanena ca anāgāmimaggaṃ katheti pañcorambhāgiyasaññojanasamucchedassa byākatattā.
"By this" mention of the abandonment of sensual desire and the removal of the perception of aversion, "the Anāgāmi path is taught" because the eradication of the five lower fetters is declared.
Iminā (bằng điều này), bằng cách nói về sự đoạn trừ dục tham và sự nhiếp phục tưởng chướng ngại, đã anāgāmimaggaṃ katheti (nói về đạo Bất Hoàn) vì đã tuyên bố sự đoạn trừ năm kiết sử hạ phần.
Vipassanaṃ dassentoti ‘‘vipassanaṃ anuyuñjathā’’ti dassento.
"Showing vipassanā" means showing "you should apply yourselves to vipassanā".
Vipassanaṃ dassentoti (chỉ rõ tuệ quán) có nghĩa là chỉ rõ bằng cách nói ‘‘hãy chuyên cần tuệ quán’’.
984. ‘‘Neva kāyopi kilamati na cakkhūnī’’ti aṭṭhakathāyaṃ paduddhāro kato.
984. In the commentary, the phrase "neither does the body become weary nor the eyes" is extracted.
984. Trong Chú Giải, câu ‘‘Neva kāyopi kilamati na cakkhūnī’’ti (thân không mệt mỏi, mắt cũng không) đã được thêm vào.
‘‘Kāyopi kilamati, cakkhūnipi vihaññantī’’ti vatvā yattha yathā hoti, tāni dassetuṃ ‘‘dhātukammaṭṭhānasmiṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
After saying "the body becomes weary, and the eyes are afflicted", in order to show where and how this happens, "in the element meditation" etc. was stated.
Sau khi nói ‘‘Kāyopi kilamati, cakkhūnipi vihaññantī’’ti (thân cũng mệt mỏi, mắt cũng bị tổn hại), để chỉ ra nơi nào xảy ra như thế nào, đã nói ‘‘dhātukammaṭṭhānasmiṃ hī’’tiādi (thật vậy, trong đề mục thiền quán các yếu tố, v.v.).
Cakkhūni phandanti kilamantītiādi ativelaṃ upanijjhāyane hotīti katvā vuttaṃ.
"The eyes twitch and become weary" etc. was stated because it happens with excessive close observation.
Cakkhūni phandanti kilamantītiādi (mắt rung động, mệt mỏi, v.v.) đã được nói vì nó xảy ra khi quán sát quá mức.
Imasmiṃ pana kammaṭṭhāneti ānāpānakammaṭṭhāne.
"But in this meditation object" means in the ānāpāna meditation object.
Imasmiṃ pana kammaṭṭhāneti (nhưng trong đề mục thiền này) có nghĩa là trong đề mục thiền hơi thở vào ra.
Evamāhāti ‘‘bhikkhu cepi ākaṅkheyya, neva kāyo kilameyyā’’ti evamāha.
"He said thus" means he said thus: "If a bhikkhu were to wish, his body would not become weary".
Evamāhāti (đã nói như vậy) có nghĩa là đã nói ‘‘nếu vị tỳ khưu mong muốn, thì thân cũng không mệt mỏi’’.
Labbhatīti aṭṭhakathādhippāye ṭhatvā vuttaṃ, parato āgatena theravādena so anicchito.
"It is obtained" was stated based on the intention of the commentary, but it was not desired by the elder's statement that came later.
Labbhatīti (có thể đạt được) đã được nói theo ý của Chú Giải, nhưng theo lời của các trưởng lão sau này thì điều đó không được chấp nhận.
Na hi tārakarūpamuttāvaḷikādisadisaṃ nimittūpaṭṭhānākāramattaṃ khaṇamattaṭṭhāyinaṃ kasiṇanimittesu viya ugghāṭanaṃ kātuṃ sakkoti.
Indeed, it is not possible to reveal merely the momentary appearance of a sign, like a star-like form or a string of pearls, as in kasiṇa signs.
Thật vậy, không thể làm cho một tướng thiền định như hình ảnh ngôi sao, chuỗi ngọc, v.v., chỉ tồn tại trong một khoảnh khắc, xuất hiện như trong các tướng thiền định kasiṇa.
Tenāha ‘‘na labbhatevā’’ti.
Therefore, it is said: "it is certainly not obtained."
Vì vậy, đã nói ‘‘na labbhatevā’’ti (chắc chắn không thể đạt được).
Ānisaṃsadassanatthaṃ gahito, ānāpānassatisamādhismiṃ siddhe ayaṃ guṇo sukheneva ijjhatīti.
Taken for the purpose of showing the advantage: When the concentration of mindfulness of breathing is perfected, this quality is easily accomplished.
Được nắm giữ để chỉ ra lợi ích,* khi định niệm hơi thở vô ra thành tựu, phẩm chất này dễ dàng thành tựu.
Yasmā bhikkhūti imasmiṃ vāre nāgatanti yathā purimavāre ‘‘bhikkhu cepi ākaṅkheyyā’’ti āgataṃ, evaṃ idha ‘‘bhāvite kho, bhikkhave, ānāpānassatisamādhimhī’’ti āgatavāre bhikkhuggahaṇamakataṃ, tasmā ‘‘so’’ti na vuttaṃ.
Because the word "bhikkhu" did not appear in this instance: Just as in the previous instance it was said, "if a bhikkhu should wish," so here, in the instance where it is said, "Bhikkhus, when the concentration of mindfulness of breathing is developed," the mention of "bhikkhu" was not made; therefore, "he" was not stated.
Vì từ “Tỳ khưu” không xuất hiện trong phần này,* như trong phần trước đã nói “nếu một Tỳ khưu mong muốn”, tương tự, ở đây, trong phần “này các Tỳ khưu, khi định niệm hơi thở vô ra đã được tu tập” đã không đề cập đến Tỳ khưu, do đó, từ “người ấy” đã không được nói.
985. Pākāraparikkhepavaḍḍhanenāti pākāraparikkhepena bhūmiyā vaḍḍhanena.
985. By the increase of the rampart enclosure: By the increase of the land with the rampart enclosure.
985. Bằng cách mở rộng vòng thành* bằng cách mở rộng đất đai với vòng thành.
Rājagahasāvatthiyo viya idampi ca nagaraṃ…pe… sabbākāravepullataṃ pattaṃ.
Like Rājagaha and Sāvatthī, this city also…pe… attained to all-round prosperity.
Giống như Rājagaha và Sāvatthī, thành phố này cũng…v.v… đạt đến sự sung túc về mọi phương diện.
Anekapariyāyenā ti ettha pariyāya saddo kāraṇavacanoti āha ‘‘anekehi kāraṇehī’’ti, ayaṃ kāyo aviññāṇakopi saviññāṇakopi evampi asubho evampi asubhoti nānāvidhehi kāraṇehīti attho.
In many ways: Here, the word "pariyāya" means "reason," so it states: "by many reasons." The meaning is: this body, even if unconscious or conscious, is impure in this way and impure in that way, by various reasons.
Bằng nhiều phương cách – ở đây, từ pariyāya có nghĩa là nguyên nhân, nên* nói “bằng nhiều nguyên nhân”, nghĩa là thân này dù vô tri hay hữu tri, đều bất tịnh như thế này, bất tịnh như thế kia, bằng nhiều loại nguyên nhân khác nhau.
Asubhākārasandassanappavattanti kesādivasena tatthāpi vaṇṇādito asubhākārassa sabbaso dassanavasena pavattaṃ.
Leading to the exhibition of impure aspects: Pertaining to hair, etc., and also in that, pertaining to color, etc., it is leading to the complete exhibition of impure aspects.
Diễn ra bằng cách chỉ rõ các khía cạnh bất tịnh* diễn ra bằng cách chỉ rõ hoàn toàn các khía cạnh bất tịnh, ngay cả về màu sắc và các thứ khác, theo phương diện tóc và các thứ khác.
Kāyavicchandanīyakathanti attano parassa ca karajakāye vicchandanuppādanakathaṃ.
Disgusting talk about the body: Talk that gives rise to disgust regarding one's own body and that of others.
Câu chuyện về sự chán ghét thân* câu chuyện về việc phát sinh sự chán ghét đối với thân do nghiệp tạo của chính mình và của người khác.
Muttaṃ vātiādinā byatirekamukhena kāyassa amanuññataṃ dasseti.
Urine or… and so on, shows the unpleasantness of the body by way of exclusion.
Nước tiểu hoặc* bằng cách này, qua phương diện đối lập,* chỉ ra sự bất khả ái của thân.
Tattha ādito tīhi padehi adassanīyatāya asārakatāya ca, majjhe catūhi duggandhatāya, ante ekena lesamattenapi manuññatābhāvamassa dasseti.
Here, the first three terms show its unseemliness and worthlessness; the middle four show its foul smell; and the last one shows the absence of pleasantness in it, even in the slightest degree.
Trong đó, ba từ đầu chỉ ra sự không đáng nhìn và vô giá trị, bốn từ giữa chỉ ra sự hôi thối, và từ cuối cùng chỉ ra sự không có chút nào đáng yêu thích.
Atha khotiādinā anvayato sarūpeneva amanuññatāya dassanaṃ.
Then indeed… and so on, shows its unpleasantness directly, in its own nature.
Rồi thì* bằng cách này, theo phương diện thuận,* chỉ ra sự bất khả ái của thân theo bản chất của nó.
‘‘Kesalomādī’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘yepī’’tiādi vuttaṃ.
"Hair, etc." is stated to show in detail what was briefly mentioned by "yepī" and so on.
Để chỉ ra chi tiết ý nghĩa đã được nói tóm tắt là “tóc, lông, v.v…”,* đã nói “những gì”*.
Apare pana ‘‘tasmiṃ kira addhamāse na koci buddhaveneyyo ahosi, tasmā bhagavā evamāha – ‘icchāmahaṃ, bhikkhave’tiādī’’ti vadanti.
Others say, "Indeed, during that half-month, there was no one who could be disciplined by the Buddha; therefore, the Blessed One said, 'I wish, bhikkhus,' and so on."
Tuy nhiên, những người khác nói rằng: “Vào nửa tháng đó, không có bất kỳ ai có thể được giáo hóa bởi Đức Phật, do đó, Thế Tôn đã nói như vậy – ‘Này các Tỳ khưu, Ta muốn’*”.
Pare kirāti kira-saddo arucisaṃsūcanattho.
Others indeed: The word "kira" indicates disapproval.
Những người khác nói rằng – từ kira có ý nghĩa biểu thị sự không hài lòng.
Tenāha ‘‘idaṃ pana icchāmatta’’nti.
Therefore, it is said: "This is merely a wish."
Do đó,* nói “nhưng đây chỉ là sự mong muốn”.
Anekakāraṇasammissoti ettha kāraṇaṃ nāma kāyassa asuciduggandhajegucchapaṭikūlatāva.
Mixed with many reasons: Here, "reason" refers to the body's impurity, foul smell, loathsomeness, and repulsiveness.
Trộn lẫn với nhiều nguyên nhân – ở đây, nguyên nhân có nghĩa là sự ô uế, hôi thối, ghê tởm, và đáng chán ghét của thân.
Sabbamakaṃsūti puthujjanā nāma sāvajjepi tattha anavajjasaññino hutvā karaṇakārāpanasamanuññatābhedaṃ sabbaṃ pāpaṃ akaṃsu.
They did all: Ordinary people, considering what is blameworthy to be blameless, committed all evil deeds, including acting, causing to act, and approving.
Đã làm tất cả* những phàm phu, vì nhận thức điều không có lỗi ở đó ngay cả khi có lỗi, đã làm tất cả những điều ác bao gồm việc tự làm, sai người khác làm, và đồng ý.
Kāmaṃ dasānussatiggahaṇeneva ānāpānassati gahitā, sā pana tattha sannipatitabhikkhūsu bahūnaṃ sappāyā sātthikā ca, tasmā puna gahitā.
Although mindfulness of breathing is included by taking the ten recollections, it was taken again because it is suitable and beneficial for many of the bhikkhus gathered there.
Mặc dù niệm hơi thở vô ra đã được bao gồm trong việc nắm giữ mười pháp tùy niệm, nhưng pháp này phù hợp và có lợi cho nhiều Tỳ khưu đang tụ tập ở đó, do đó, nó lại được đề cập.
Tathā hi bhagavā tameva kammaṭṭhānaṃ imasmiṃ sutte kathesi.
Thus, the Blessed One taught that very meditation subject in this sutta.
Thật vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng đề mục thiền định đó trong kinh này.
Āhāre paṭikūlasaññā asubhakammaṭṭhānasadisā, cattāro pana āruppā ādikammikānaṃ ayogyāti tesaṃ idha aggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
The perception of loathsomeness in food is similar to the impurity meditation subject, but the four formless attainments are not suitable for beginners, so their omission here should be understood.
Nhận thức sự ghê tởm trong thức ăn tương tự như đề mục bất tịnh, nhưng bốn pháp vô sắc không phù hợp cho những người sơ cơ, do đó, cần hiểu rằng chúng không được đề cập ở đây.
Vesāliṃ upanissāyāti vesālīnagaraṃ gocaragāmaṃ katvā.
Based near Vesālī: Making the city of Vesālī their alms-round village.
Nương vào Vesālī* lấy thành phố Vesālī làm nơi khất thực.
Muhuttenevāti satthari saddhamme ca gāravena upagatabhikkhūnaṃ vacanasamanantarameva uṭṭhahiṃsūti katvā vuttaṃ.
In a moment: This is said because the bhikkhus, out of reverence for the Teacher and the Dhamma, stood up immediately after the words were spoken.
Trong chốc lát* được nói vì các Tỳ khưu đến với lòng tôn kính đối với Bậc Đạo Sư và Chánh Pháp đã đứng dậy ngay sau khi nghe lời dạy.
Buddhakāle kira bhikkhū bhagavato sandesaṃ sirasā sampaṭicchituṃ ohitasotā viharanti.
Indeed, during the Buddha's time, bhikkhus lived with attentive ears to respectfully receive the Blessed One's message.
Vào thời Đức Phật, các Tỳ khưu sống với đôi tai lắng nghe để chấp nhận thông điệp của Thế Tôn bằng đầu.
Ānāpānapariggāhikāyāti assāsapassāse pariggaṇhanavasena pavattāya satiyā.
By mindfulness that grasps breathing: By mindfulness that proceeds by grasping in-breaths and out-breaths.
Do niệm bao trùm hơi thở vô ra* do niệm diễn ra bằng cách bao trùm hơi thở vô và hơi thở ra.
Sampayutto samādhīti tāya sampayuttaaññamaññapaccayabhūtāya uppanno samādhi.
Concentration associated: Concentration that has arisen, associated with that and mutually conditioned by it.
Định tương ưng* định phát sinh tương ưng với niệm đó và là duyên hỗ tương.
Ānāpānassatiyaṃ vā samādhīti iminā upanissayapaccayasabhāvampi dasseti, ubhayatthāpi sahajātādīnaṃ sattannampi paccayānaṃ vasena paccayabhāvaṃ dasseti.
Or concentration in mindfulness of breathing: By this, it also shows the nature of the proximate cause; in both cases, it shows the causal relationship by way of the seven conditions, such as co-arising.
Hoặc định trong niệm hơi thở vô ra – bằng cách này,* cũng chỉ ra bản chất của duyên y chỉ, và trong cả hai trường hợp,* chỉ ra bản chất của duyên theo bảy duyên như đồng sanh, v.v…
‘‘Yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro satipaṭṭhāne bhāventī’’tiādīsu uppādanavaḍḍhanaṭṭhena bhāvanāti vuccatīti tadubhayavasena atthaṃ dassento ‘‘bhāvitoti uppādito vaḍḍhito vā’’ti āha.
In phrases such as “‘My disciples, having entered the path, develop the four foundations of mindfulness,’ bhāvanā is called 'development' in the sense of producing and increasing,” showing the meaning in both these ways, it is said: “ bhāvito means produced or increased.”
Trong các câu như “Này các Tỳ khưu, các đệ tử của Ta tu tập bốn niệm xứ theo cách đã thực hành”*, tu tập được gọi là phát sinh và tăng trưởng, nên để chỉ ra ý nghĩa theo cả hai phương diện đó,* nói “đã tu tập tức là đã phát sinh hoặc đã tăng trưởng”.
Tattha bhāvaṃ vijjamānataṃ ito gatoti bhāvito, uppādito paṭiladdhamattoti attho.
There, bhāvito means ‘gone to existence’, which is the meaning of ‘produced’ or ‘merely attained’.
Trong đó, bhāvito* đã đạt đến sự hiện hữu, tức là đã phát sinh, đã được thành tựu.
Uppanno pana laddhāsevano bhāvito, paguṇabhāvaṃ āpādito vaḍḍhitoti attho.
But when arisen and repeatedly practiced, bhāvito means ‘brought to proficiency’ or ‘increased’.
Còn bhāvito* đã phát sinh và đã được thực hành, tức là đã được tăng trưởng, đã đạt đến sự thành thạo.
Bahulīkatoti bahulaṃ pavattito.
Bahulīkato means ‘practiced repeatedly’.
Đã làm cho sung mãn* đã làm cho diễn ra nhiều lần.
Tena āvajjanādivasībhāvappattimāha.
By this, it refers to the attainment of mastery in adverting and so forth.
Bằng cách đó,* nói đến việc đạt được sự thuần thục trong việc hướng tâm, v.v…
Yo hi vasībhāvamāpādito, so icchiticchitakkhaṇe samāpajjitabbato punappunaṃ pavattissati.
For whoever has attained mastery, that person will repeatedly engage in it, as it can be entered at any desired moment.
Vì người đã đạt được sự thuần thục sẽ diễn ra nhiều lần, vì có thể nhập vào bất cứ lúc nào mong muốn.
Tena vuttaṃ ‘‘punappunaṃ kato’’ti.
Therefore, it is said: “ repeatedly done.”
Do đó,* nói “đã làm đi làm lại”.
Yathā ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo (ma. ni. 1.139; a. ni. 4.241), vivicceva kāmehī’’ti (dī. ni. 1.226; ma. ni. 1.271; saṃ. ni. 2.152; a. ni. 4.123) ca evamādīsu paṭhamapade vutto eva-saddo dutiyādīsupi vuttoyeva hoti, evamidhāpīti āha ‘‘ubhayattha evasaddena niyamo veditabbo’’ti.
Just as in phrases like “Here, monks, the ascetic, having quite secluded himself from sensual pleasures” and so forth, the word eva mentioned in the first clause is also implied in the second and subsequent clauses, so too here, it is said: “ the specification should be understood by the word eva in both places.”
Giống như trong các câu “Này các Tỳ khưu, ở đây, một Sa-môn (Ma. Ni. 1.139; Tăng. Ni. 4.241), ly dục hoàn toàn” (Trường. Ni. 1.226; Ma. Ni. 1.271; Tương. Ni. 2.152; Tăng. Ni. 4.123) và các câu tương tự, từ “eva” được nói trong từ đầu tiên cũng được hiểu là đã nói trong các từ thứ hai, v.v…, tương tự như vậy ở đây, nên* nói “quy tắc cần được hiểu là có ở cả hai nơi bằng từ ‘eva’”.
Ubhayattha niyamena laddhaguṇaṃ dassetuṃ ‘‘ayaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
To show the quality attained by specification in both places, it is said: “ This, indeed,” and so forth.
Để chỉ ra phẩm chất đạt được một cách nhất định ở cả hai nơi,* nói “vì đây”*.
Asubhakammaṭṭhānanti asubhārammaṇaṃ jhānamāha.
Asubhakammaṭṭhānaṃ refers to the meditation object of foulness, the jhāna related to foulness.
Đề mục bất tịnh* nói đến thiền định có đối tượng bất tịnh.
Tañhi asubhesu yogakammabhāvato yogino sukhavisesānaṃ kāraṇabhāvato ca ‘‘asubhakammaṭṭhāna’’nti vuccati.
It is called asubhakammaṭṭhānaṃ because it is a yogic practice concerning foulness and because it is a cause of special happiness for the yogi.
Vì nó là đề mục hành thiền về những điều bất tịnh và là nguyên nhân mang lại những hạnh phúc đặc biệt cho hành giả, nên nó được gọi là “đề mục bất tịnh”.
Kevalanti iminā ārammaṇaṃ nivatteti.
By kevalaṃ (solely), the object is excluded.
Hoàn toàn – bằng cách này,* loại bỏ đối tượng.
Paṭivedhavasenāti jhānapaṭivedhavasena.
Paṭivedhavasena means by way of penetration of jhāna.
Theo phương diện thâm nhập* theo phương diện thâm nhập thiền định.
Jhānañhi bhāvanāvisesena ijjhantaṃ attano visayaṃ paṭivijjhantameva pavattati yathāsabhāvato paṭivijjhiyati cāti paṭivedhoti vuccati.
For jhāna, when it succeeds through a special development, proceeds by penetrating its own object, and it is called paṭivedha because it is penetrated according to its true nature.
Thiền định, khi thành tựu nhờ sự tu tập đặc biệt, diễn ra bằng cách thâm nhập đối tượng của chính nó, và được thâm nhập theo bản chất của nó, nên được gọi là sự thâm nhập.
Oḷārikārammaṇattāti bībhacchārammaṇattā.
Oḷārikārammaṇattā means because its object is coarse or disgusting.
Vì có đối tượng thô* vì có đối tượng ghê tởm.
Paṭikūlārammaṇattāti jigucchitabbārammaṇattā.
Paṭikūlārammaṇattā means because its object is repulsive.
Vì có đối tượng đáng chán ghét* vì có đối tượng đáng ghê tởm.
Pariyāyenāti kāraṇena, lesantarena vā.
Pariyāyena means by reason, or by another aspect.
Theo phương cách* do nguyên nhân, hoặc do một phương diện khác.
Ārammaṇasantatāyāti anukkamena vicitabbataṃ pattārammaṇassa paramasukhumataṃ sandhāyāha.
Ārammaṇasantatāya refers to the extreme subtlety of the object that has attained the state of being distinguished in succession.
Do sự tĩnh lặng của đối tượng* nói đến sự vi tế tột cùng của đối tượng đã đạt đến sự phân tích theo thứ tự.
Santehi sannisinne ārammaṇe pavattamāno dhammo sayampi sannisinnova hoti.
A phenomenon that arises in a subtle, settled object is itself subtle and settled.
Pháp diễn ra trên đối tượng đã lắng đọng và an trú thì bản thân nó cũng lắng đọng.
Tenāha ‘‘santo vūpasanto nibbuto’’ti, nibbutasabbapariḷāhoti attho.
Therefore, it is said: “ subtle, calmed, extinguished,” meaning ‘with all distress extinguished’.
Do đó,* nói “tĩnh lặng, an tịnh, tịch diệt”, nghĩa là tất cả sự bức bách đã được tịch diệt.
Ārammaṇasantatāya tadārammaṇānaṃ dhammānaṃ santatā lokuttaradhammārammaṇāhi paccavekkhaṇāhi veditabbā.
The subtlety of phenomena whose object is subtle should be understood through the reviewings of supramundane phenomena whose object is subtle.
Sự tĩnh lặng của các pháp có đối tượng đó do sự tĩnh lặng của đối tượng cần được hiểu qua các sự quán xét có đối tượng là các pháp siêu thế.
Nāssa santapaṇītabhāvāvahaṃ kiñci secananti asecanako.
Nothing brings it to a state of subtlety or sublimity, hence asecanako (without admixture).
Không có gì có thể làm cho nó trở nên tĩnh lặng và vi diệu hơn, nên nó là không cần thêm vào.
Asecanakattā anāsittako, anāsittakattā eva abbokiṇṇo, asammisso parikammādinā.
Because it is without admixture, it is anāsittako (unmixed); because it is unmixed, it is abbokiṇṇo (uninterrupted), unmixed with preparatory work, etc.
Vì không cần thêm vào, nên không bị pha trộn, và vì không bị pha trộn, nên không bị gián đoạn, không bị pha trộn bởi các công tác chuẩn bị, v.v…
Tato eva pāṭiyekko visuṃyeveko.
For that very reason, it is pāṭiyekko (individual), unique and separate.
Chính vì vậy, riêng biệt* một mình.
Āveṇiko asādhāraṇo.
Āveṇiko means uncommon.
Độc đáo* không phổ biến.
Sabbametaṃ sarasato eva santabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ, parikammaṃ vā santabhāvanimittaṃ.
All this is stated to show its inherent subtlety, or preparatory work is the cause of subtlety.
Tất cả những điều này được nói để chỉ ra bản chất tĩnh lặng từ tự thân, hoặc công tác chuẩn bị là dấu hiệu của sự tĩnh lặng.
Parikammanti ca kasiṇakaraṇādinimittuppādapariyosānaṃ, tādisaṃ ettha natthīti adhippāyo.
Parikammaṃ refers to the preparatory work, ending with the production of the sign of a kasiṇa, etc., and the intention is that such is not present here.
Công tác chuẩn bị* từ việc làm kasiṇa cho đến khi phát sinh và hoàn tất tướng, ý nghĩa là ở đây không có điều như vậy.
Tadā hi kammaṭṭhānaṃ nirassādattā asantaṃ appaṇītaṃ siyā.
For then, the meditation object would be unsubtle and unrefined due to its lack of savor.
Khi đó, đề mục thiền định có thể là không tĩnh lặng và không vi diệu vì không có hương vị.
Upacāre vā natthi ettha santatāti yojanā.
Or, the connection is: there is no subtlety here in access concentration.
Hoặc* kết nối rằng ở đây không có sự tĩnh lặng trong cận định.
Yathā upacārakkhaṇe nīvaraṇādivigamena aṅgapātubhāvena ca paresaṃ santatā hoti, na evamimassa.
Just as at the moment of access, there is subtlety for others due to the disappearance of hindrances, etc., and the manifestation of factors, it is not so for this.
Như vào khoảnh khắc cận định, do sự biến mất của các triền cái và sự xuất hiện của các chi, tâm của người khác trở nên liên tục, nhưng không phải của người này.
Ayaṃ pana ādisamannā…pe… paṇīto cāti yojanā.
But this is from the very beginning… and refined, this is the connection.
Tuy nhiên, đây là sự kết hợp của ‘ādisamannā’…pe… và ‘paṇīto’.
Kecīti uttaravihāravāsino.
Kecī refers to the residents of Uttaravihāra.
Kecī (một số) có nghĩa là các vị trú xứ Uttaravihāra.
Anāsittakoti upasecanena anāsittako.
Anāsittako means unmixed with any seasoning.
Anāsittako có nghĩa là không bị rưới (tẩm ướt) bởi sự rưới.
Tenāha – ‘‘ojavanto’’ti ojavantasadisoti attho.
Therefore, it is said: “ ojavanto,” meaning ‘like something full of sap’.
Vì vậy, Ngài nói – ‘‘ojavanto’’ có nghĩa là giống như có sức sống (tinh túy).
Madhuroti iṭṭho.
Madhuro means pleasant.
Madhuro (ngọt ngào) có nghĩa là dễ chịu.
Cetasikasukhapaṭilābhasaṃvattanaṃ tikacatukkajjhānavasena, upekkhāya vā santabhāvena sukhagatikattā sabbesampi jhānānaṃ vasena veditabbaṃ.
The attainment of mental happiness, by way of the three or four jhānas, or by the subtle nature of equanimity, should be understood by way of all jhānas as leading to happiness.
Sự dẫn đến việc đạt được hạnh phúc tâm lý (cetasikasukha) nên được hiểu theo nghĩa của các thiền ba và bốn, hoặc theo nghĩa của tất cả các thiền do trạng thái an tịnh của xả (upekkhā) khiến chúng có một tiến trình an lạc.
Jhānasamuṭṭhānapaṇītarūpaphuṭṭhasarīratāvasena pana kāyikasukhapaṭilābhasaṃvattanaṃ daṭṭhabbaṃ, tañca kho jhānato vuṭṭhitakāle.
However, the attainment of bodily happiness should be seen by way of the body being pervaded by refined form arisen from jhāna, and that is at the time of emerging from jhāna.
Tuy nhiên, sự dẫn đến việc đạt được hạnh phúc thân thể (kāyikasukha) nên được xem xét theo nghĩa của một thân thể được chạm bởi sắc pháp vi diệu phát sinh từ thiền, và điều đó xảy ra vào lúc xuất thiền.
Imasmiṃ pakkhe ‘‘appitappitakkhaṇe’’ti idaṃ hetumhi bhummavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
In this case, “appitappitakkhaṇe” should be understood as a locative case indicating cause.
Trong trường hợp này, ‘‘appitappitakkhaṇe’’ nên được hiểu là một địa cách trong nghĩa nguyên nhân.
Avikkhambhiteti jhānena sakasantānato anīhate appahīne.
Avikkhambhite means not suppressed or abandoned from one's own continuum by jhāna.
Avikkhambhite có nghĩa là không bị thiền loại bỏ khỏi dòng tâm thức của mình, không bị đoạn trừ.
Akosallasambhūteti akosallaṃ vuccati avijjā, tato sambhūte.
Akosallasambhūte means arisen from unskillfulness, which is called ignorance.
Akosallasambhūte có nghĩa là phát sinh từ sự vô thiện xảo (akosalla), mà vô thiện xảo được gọi là vô minh (avijjā).
Avijjāpubbaṅgamā hi sabbe pāpadhammā.
Indeed, all unwholesome states have ignorance as their forerunner.
Tất cả các ác pháp đều lấy vô minh làm tiền đạo.
Khaṇenevāti attano pavattikkhaṇeneva.
By the very moment means by the very moment of its occurrence.
Khaṇenevā có nghĩa là ngay trong khoảnh khắc phát sinh của chính nó.
Antaradhāpetīti ettha antaradhāpanaṃ vināsanaṃ, taṃ pana jhānakattukaṃ idhādhippetanti pariyuṭṭhānappahānaṃ hotīti āha – ‘‘vikkhambhetī’’ti.
Causes to disappear (antaradhāpeti): Here, causing to disappear is destruction. But what is intended here is that which is done by jhāna, meaning it is the abandonment of the defilements (pariyuṭṭhāna). Therefore, it says "suppresses".
Ở đây, Antaradhāpetī có nghĩa là làm cho biến mất, mà sự làm cho biến mất đó được hiểu ở đây là do thiền thực hiện, và điều đó có nghĩa là đoạn trừ các triền cái, vì vậy Ngài nói – ‘‘vikkhambhetī’’ (trấn áp).
Vūpasametīti visesena upasameti.
Calms down means pacifies specifically.
Vūpasametī có nghĩa là đặc biệt làm cho an tịnh.
Visesena upasamanaṃ pana sammadeva upasamanaṃ hotīti āha ‘‘suṭṭhu upasametī’’ti.
But specific pacification is indeed complete pacification. Therefore, it says "thoroughly pacifies".
Vì sự đặc biệt làm cho an tịnh là sự làm cho an tịnh một cách đúng đắn, nên Ngài nói ‘‘suṭṭhu upasametī’’ (làm cho an tịnh một cách hoàn hảo).
Sāsanikassa jhānabhāvanā yebhuyyena nibbedhabhāgiyā hotīti āha ‘‘nibbedhabhāgiyattā’’ti.
The jhāna development of a practitioner (sāsanika) is mostly conducive to penetration (nibbedhabhāgiya). Therefore, it says "due to being conducive to penetration".
Sự tu tập thiền của người có giáo pháp phần lớn dẫn đến sự thâm nhập, vì vậy Ngài nói ‘‘nibbedhabhāgiyattā’’ (do thuộc về phần thâm nhập).
Ariyamaggassa pādakabhūto ayaṃ samādhi anukkamena vaḍḍhitvā ariyamaggabhāvaṃ upagato viya hotīti āha ‘‘anupubbena ariyamaggavuḍḍhippatto’’ti.
This concentration, which is the basis for the Noble Path, having gradually grown, becomes as if it has attained the state of the Noble Path. Therefore, it says "having gradually attained the growth of the Noble Path".
Định này, vốn là nền tảng của Thánh đạo, tăng trưởng tuần tự và dường như đạt đến trạng thái của Thánh đạo, vì vậy Ngài nói ‘‘anupubbena ariyamaggavuḍḍhippatto’’ (tuần tự đạt đến sự tăng trưởng của Thánh đạo).
Ayaṃ panattho virāganirodhapaṭinissaggānupassanānaṃ vasena sammadeva yujjati.
This meaning is perfectly appropriate in terms of the contemplations of dispassion (virāga), cessation (nirodha), and relinquishment (paṭinissagga).
Ý nghĩa này hoàn toàn phù hợp theo nghĩa của sự quán chiếu về ly tham, đoạn diệt và xả bỏ.
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
986. Theroti ānandatthero.
986. The Elder means Elder Ānanda.
986. Thero có nghĩa là Trưởng lão Ānanda.
Ayaṃ desanāti ‘‘kathaṃ vibhāvito nu kho kimilā’’tiādinā pavattā desanā.
This discourse means the discourse that begins with "How indeed, Kimila, is it developed?"
Ayaṃ desanā (bài thuyết pháp này) có nghĩa là bài thuyết pháp bắt đầu bằng ‘‘kathaṃ vibhāvito nu kho kimilā’’ (này Kimila, làm thế nào để tu tập…).
Kāyaññataranti rūpakāye aññatarakoṭṭhāse.
Any part of the body means any constituent part of the physical body.
Kāyaññataraṃ có nghĩa là một bộ phận nào đó trong sắc thân.
Evanti yathā ānāpānaṃ anussaranto bhikkhu kāye kāyānupassī jāto, evaṃ sabbattha vāresu vedanānupassītiādi attho veditabbo.
Thus means that just as a bhikkhu contemplating in-breaths and out-breaths becomes one who abides contemplating the body in the body, so too in all cases, the meaning should be understood as contemplating feelings, and so on.
Evaṃ (như vậy) có nghĩa là, như một tỳ-khưu quán thân trong thân khi niệm hơi thở vào ra, thì cũng vậy, trong tất cả các trường hợp, ý nghĩa là quán thọ trong các thọ, v.v., cần phải hiểu như vậy.
Desanāsīsanti desanāpadesaṃ.
The head of the discourse means the section of the discourse.
Desanāsīsaṃ có nghĩa là phần đầu của bài thuyết pháp.
Manasikārapadesena vedanā vuttāti taṃ sabbaṃ sarūpato aññāpadesato apadisati.
Feeling is stated by way of the section on attention (manasikāra). All that is explained as such, in its own nature and by way of other sections.
Thọ được nói đến theo nghĩa của sự tác ý, vì vậy tất cả điều đó được chỉ ra theo bản chất của nó và theo nghĩa của một chỉ dẫn khác.
Yatheva hītiādinā tattha nidassanaṃ dasseti.
Just as and so on, illustrates an example there.
Yatheva hī (giống như) v.v., cho thấy một ví dụ ở đó.
Cittasaṅkhārapadadvayeti ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passambhayaṃ cittasaṅkhāra’’nti etasmiṃ padadvaye.
In the two terms for mental formations means in the two terms "experiencing the mental formations, tranquilizing the mental formations."
Cittasaṅkhārapadadvaye có nghĩa là trong hai cụm từ ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ’’ (cảm nhận hành tâm, làm an tịnh hành tâm).
Evaṃ santepīti pītimanasikāracittasaṅkhārapadesena yadi vedanā vuttā, evaṃ santepi.
Even if it is so means even if feeling is stated by way of the section on joy-attention mental formations, even if it is so.
Evaṃ santepī (mặc dù là như vậy) có nghĩa là, nếu thọ được nói đến theo nghĩa của tác ý hỷ và hành tâm, thì mặc dù là như vậy.
Esā yathāvuttā vedanā ārammaṇaṃ na hoti.
This aforementioned feeling is not an object.
Esā (thọ này) như đã nói, vedanā ārammaṇaṃ na hoti (không phải là đối tượng).
Vedanārammaṇā ca anupassanā, tasmā vedanānupassanā na yujjati.
And contemplation has feeling as its object. Therefore, contemplation of feeling is not appropriate.
Và sự quán chiếu có đối tượng là thọ, tasmā vedanānupassanā na yujjati (vì vậy, quán thọ không phù hợp).
Yadi evaṃ mahāsatipaṭṭhānādīsu ‘‘vedanā vediyatī’’ti vuttaṃ, taṃ kathanti āha – ‘‘mahāsatipaṭṭhānādīsupī’’tiādi.
If so, how is it that in the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta and others, it is said "feeling feels"? He says: "In the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta and others," and so on.
Nếu vậy, điều đã nói trong Đại Niệm Xứ kinh, v.v., là ‘‘vedanā vediyatī’’ (thọ cảm nhận), thì điều đó như thế nào? Ngài nói – ‘‘mahāsatipaṭṭhānādīsupī’’ (cũng trong Đại Niệm Xứ kinh, v.v.).
Tattha sukhādīnaṃ vatthunti sukhādīnaṃ uppattiyā vatthubhūtaṃ rūpasaddādiṃ ārammaṇaṃ katvā vedanā vediyati, na puggalo puggalasseva abhāvato.
There, the basis of pleasant feelings and so on means that feeling feels by taking as its object the physical forms, sounds, and so on, which are the basis for the arising of pleasant feelings and so on, and not a person, because there is no such thing as a person.
Ở đó, sukhādīnaṃ vatthu có nghĩa là thọ cảm nhận bằng cách lấy đối tượng là sắc, thanh, v.v., vốn là cơ sở cho sự phát sinh của lạc, v.v., chứ không phải một cá nhân, vì không có cá nhân.
Vedanāppavattiṃ upādāya nissāya yathā ‘‘puggalo vedanaṃ vediyatī’’ti vohāramattaṃ hoti.
Dependent on the occurrence of feeling, it is merely a conventional expression like "a person feels a feeling."
Vedanāppavattiṃ upādāya (dựa vào sự phát sinh của thọ), như ‘‘puggalo vedanaṃ vediyatī’’ (cá nhân cảm nhận thọ), vohāramattaṃ hoti (chỉ là một quy ước).
Evaṃ idhāpi vedanāya assāsapassāse ārabbha pavatti, tathā pavattamanasikārasīsena ‘‘vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatī’’ti vutto.
Similarly here, the occurrence is based on in-breaths and out-breaths of feeling. And by way of the head of attention to that occurrence, it is said: "At that time, a bhikkhu abides contemplating feelings in feelings."
Cũng vậy ở đây, sự phát sinh dựa vào hơi thở vào ra của thọ, và theo nghĩa của sự tác ý phát sinh như vậy, nên đã nói ‘‘vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatī’’ (vị tỳ-khưu trú trong sự quán thọ trong các thọ vào lúc đó).
Taṃ sandhāyāti taṃ vedanāya ārammaṇabhāvaṃ sandhāya.
Referring to that means referring to that state of feeling as an object.
Taṃ sandhāyā (nhằm vào điều đó) có nghĩa là nhằm vào trạng thái đối tượng của thọ.
Ādīnaṃ padānaṃ.
Of the terms and so on.
Ādīnaṃ (của các từ) là của các từ.
Etassa ‘‘vedanānupassanā na yujjatī’’ti vuttaanuyogassa.
Of this means of the objection stated: "Contemplation of feeling is not appropriate."
Etassa (của điều này) là của câu hỏi đã nói ‘‘vedanānupassanā na yujjatī’’ (quán thọ không phù hợp).
Sappītike dve jhāne samāpajjatīti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati.
He enters upon the two jhānas accompanied by joy means he enters upon the first and second jhānas, which are accompanied by joy, in succession.
Sappītike dve jhāne samāpajjatī (nhập hai thiền có hỷ) có nghĩa là tuần tự nhập các thiền thứ nhất và thứ hai có hỷ.
Tassāti tena.
Of that means by that.
Tassā (của điều đó) là bởi điều đó.
Paṭisaṃviditasaddāpekkhāya hi kattuatthe etaṃ sāmivacanaṃ.
Indeed, this genitive case is used in the sense of an agent, referring to the word "understood."
Liên quan đến từ ‘paṭisaṃvidita’ (đã cảm nhận), đây là một sở hữu cách trong nghĩa chủ ngữ.
Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe.
At the moment of attainment means at the moment of entering upon.
Samāpattikkhaṇe có nghĩa là vào khoảnh khắc nhập định.
Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena.
By the attainment of jhāna means by being endowed with jhāna.
Jhānapaṭilābhenā (bằng sự đạt được thiền) có nghĩa là bằng sự đồng hành với thiền.
Ārammaṇatoti ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti, ārammaṇassa paṭisaṃviditattāti vuttaṃ hoti.
As an object means that by way of the object, the joy included in that jhāna related to the object is understood, meaning that the object is understood.
Ārammaṇato (từ đối tượng) có nghĩa là theo phương diện đối tượng, pīti paṭisaṃviditā hoti (hỷ được cảm nhận), tức là hỷ thuộc về thiền có đối tượng đó; đã nói là do đối tượng được cảm nhận.
Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃvidito hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā, evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditāva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā.
Just as when one searching for a snake understands its lair, the snake itself is understood because it is easy to catch it by the power of charms and antidotes; similarly, when the object, which is the lair of joy, is understood, that joy itself is understood because it is easy to grasp it by its specific characteristic and by its general characteristic.
Giống như khi một người tìm rắn, khi nơi ẩn náu của nó được biết, thì con rắn đó cũng được biết, vì việc bắt nó dễ dàng nhờ sức mạnh của thần chú và thuốc giải độc, cũng vậy, khi đối tượng là nơi ẩn náu của hỷ được biết, thì hỷ đó cũng được biết, vì việc nắm bắt nó dễ dàng theo đặc tính riêng và đặc tính chung của nó.
Vipassanakkhaṇeti vipassanāpaññāya tikkhavisadabhāvappattāya visayato dassanakkhaṇe.
At the moment of insight means at the moment of seeing the object with insight-wisdom that has attained keenness and clarity.
Vipassanakkhaṇe có nghĩa là vào khoảnh khắc thấy đối tượng bằng tuệ quán đã đạt đến trạng thái sắc bén và trong sáng.
Lakkhaṇappaṭivedhenāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena.
By penetrating the characteristics means by penetrating the specific characteristic and the general characteristic of joy.
Lakkhaṇappaṭivedhenā (bằng sự thâm nhập đặc tính) có nghĩa là bằng sự thâm nhập đặc tính riêng và đặc tính chung của hỷ.
Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā eva hoti.
For indeed, the characteristic of rapture, both specifically and generally, when it is known, that rapture is truly known.
Thật vậy, khi đặc tính của hỷ, cả đặc biệt lẫn chung, được biết, thì hỷ đó được biết một cách đúng đắn.
Tenāha ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
Therefore it is said: "Rapture is discerned through non-delusion."
Vì vậy, Ngài nói ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ (do không lầm lẫn, hỷ được cảm nhận).
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā eva vibhāvetuṃ ‘‘vuttañheta’’ntiādimāha.
Now, in order to explain that meaning from the Pāḷi itself, he says "for it has been said," and so on.
Bây giờ, để giải thích ý nghĩa đó bằng chính kinh văn, Ngài nói ‘‘vuttañheta’’ (điều này đã được nói), v.v.
Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena.
Therein, "by means of a long in-breath" means by means of a long in-breath which is the object.
Ở đó, dīghaṃ assāsavasenā có nghĩa là theo nghĩa của hơi thở vào dài làm đối tượng.
Pajānato sā pīti paṭisaṃviditā hotīti sambandho.
The connection is: "For one who understands, that rapture is discerned."
Hỷ đó được cảm nhận bởi người biết, đó là sự liên kết.
Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ ‘‘avikkhepo’’ti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato.
"For one who understands the one-pointedness, the non-distraction of the mind" means for one who understands, by means of the wisdom associated with it, the one-pointedness of mind, which is included in jhāna and is called "non-distraction."
Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato có nghĩa là bởi người biết sự nhất tâm của tâm, được gọi là ‘‘vô tán loạn’’ (avikkhepa), thuộc về thiền, bằng tuệ đồng hành với nó.
Yathā hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva hontīti.
Just as rapture is discerned through its object, so too are the states associated with it discerned through their object.
Thật vậy, như hỷ được cảm nhận theo phương diện đối tượng, thì các pháp đồng hành với nó cũng được cảm nhận theo phương diện đối tượng.
Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhitā ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā nāma hoti.
"Mindfulness is established" means that mindfulness associated with jhāna, by means of a long in-breath, being established on that object, is also said to be established on jhāna through its object.
Sati upaṭṭhitā hotī (niệm được an trú) có nghĩa là niệm đồng hành với thiền, theo hơi thở vào dài, được an trú trên đối tượng đó, cũng được gọi là an trú trong thiền theo phương diện đối tượng.
Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti.
"By that mindfulness" means that by that mindfulness thus established, rapture which has that as its object is discerned, because the object is well-discerned by that knowledge as described.
Tāya satiyā (bằng niệm đó) có nghĩa là bằng niệm đã an trú như vậy, do đối tượng được biết rõ bằng tuệ đã nói, hỷ đó, có đối tượng đó, được cảm nhận theo nghĩa của đối tượng đó.
Dīghaṃ passāsavasenātiādīsupi imināva nayena attho veditabbo.
The meaning in "by means of a long out-breath" and so on, should also be understood in this same way.
Trong dīghaṃ passāsavasenā (theo hơi thở ra dài), v.v., ý nghĩa cũng nên được hiểu theo cách này.
Tena vuttaṃ ‘‘eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbānī’’ti.
Therefore it is said: "In this same way, the remaining terms should also be understood as to their meaning."
Vì vậy, đã nói ‘‘eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbānī’’ (theo cách này, các từ còn lại cũng nên được hiểu theo nghĩa).
Yathevātiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – jhānapaṭilābhena yathā ārammaṇato pītiādayo paṭisaṃviditā honti tena vinā tesaṃ appavattanato.
In "just as," and so on, this is the summary meaning: Just as rapture and so on are discerned from their object through the attainment of jhāna, because without it they do not arise.
Trong Yathevā (giống như), v.v., đây là ý nghĩa tóm tắt – như hỷ, v.v., được cảm nhận từ đối tượng bằng sự đạt được thiền, vì không có thiền thì chúng không phát sinh.
Evaṃ jhānasampayuttena taṃpariyāpannena vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhena ārammaṇato vedanā paṭisaṃviditā hoti aruṇuggamena viya sūriyassa tena vinā vedanāya appavattanato.
Similarly, through the attainment of mental attention, which is called feeling, associated with jhāna and included therein, feeling is discerned from its object, just as the sun is discerned by its rising, because without it feeling does not arise.
Cũng vậy, thọ được cảm nhận từ đối tượng bằng sự đạt được tác ý được gọi là thọ, đồng hành với thiền và thuộc về thiền, giống như mặt trời xuất hiện vào lúc bình minh, vì không có nó thì thọ không phát sinh.
Tasmā vuttanayena atisayappavatti vedanā suppaṭividitā, tasmā suvuttametanti pubbe vuttacodanaṃ nirākaroti.
Therefore, the feeling that arises intensely in the manner described is well-discerned, and therefore this is well-said; thus, he refutes the objection previously raised.
Do đó, cảm thọ phát sinh đặc biệt theo cách đã nói được nhận biết rõ ràng; vì vậy, điều này đã được nói đúng, bác bỏ sự chất vấn đã nêu trước đó.
Ārammaṇeti assāsapassāsanimittaṃ vadati.
"On the object" refers to the sign of in-breaths and out-breaths.
Từ “Ārammaṇa” (đối tượng) nói về dấu hiệu của hơi thở vào và hơi thở ra.
Cittānupassīyeva nāmesa hoti asammohato cittassa paṭisaṃviditattā.
"He is indeed one who contemplates the mind" because the mind is discerned through non-delusion.
Quả thật là người quán tâm, vì tâm được nhận biết rõ ràng do không bị mê lầm.
Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
Therefore it is said: "thus," and so on.
Do đó, nói “tasmā” (do đó) v.v...
Cittapaṭisaṃviditavasenāti ādi-saddena itarā tissopi cittānupassanā saṅgaṇhāti.
"By means of discerning the mind" — the word "ādi" (and so on) includes the other three contemplations of the mind.
Từ “ādi” (vân vân) trong cụm từ “Cittapaṭisaṃviditavasenā” (theo cách tâm được nhận biết rõ ràng) bao gồm ba loại quán tâm khác.
Soti dhammānupassanaṃ anuyutto bhikkhu.
"He" refers to the bhikkhu who is devoted to the contemplation of phenomena.
“So” (vị ấy) là vị tỳ khưu chuyên tâm quán pháp.
Yaṃ taṃ pahānaṃ pahāyakañāṇaṃ.
"That abandoning" refers to the knowledge that abandons.
“Yaṃ taṃ pahānaṃ” (sự đoạn trừ đó) là trí tuệ đoạn trừ.
Paññāyāti aparāya vipassanāpaññāya aniccavirāgādito disvā duvidhāyapi ajjhupekkhitā hoti.
"By wisdom" means by another insight-wisdom, having seen impermanence, dispassion, and so on, it is observed in both ways.
“Paññāya” (bằng tuệ) nghĩa là bằng tuệ quán khác, sau khi thấy từ vô thường, ly tham v.v..., thì được xả bỏ cả hai loại.
Idañhi catukkanti aniccānupassanādivasena vuttaṃ catukkaṃ.
"This tetrad" refers to the tetrad spoken of in terms of contemplation of impermanence, and so on.
“Idañhi catukkaṃ” (bốn điều này) là bốn điều được nói theo cách quán vô thường v.v...
Tassāpi dhammānupassanāya.
"Of that" refers to the contemplation of phenomena.
“Tassāpi” (của điều ấy) là của quán pháp.
Pajahatīti pahānanti āha ‘‘niccasaññaṃ…pe… pahānakarañāṇaṃ adhippeta’’nti.
"Abandons" means "abandoning," and he says: "the knowledge that causes the abandoning of the perception of permanence...is intended."
Pajahati (đoạn trừ) nên gọi là “pahāna” (sự đoạn trừ), vì thế nói “niccasaññaṃ…pe… pahānakarañāṇaṃ adhippeta” (trí tuệ làm cho đoạn trừ tưởng thường v.v... là điều được muốn nói đến).
Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha.
"Succession of insight" refers to insight in succession.
“Vipassanāparamparaṃ” (chuỗi tuệ quán) nói về tuệ quán theo thứ tự.
Pathapaṭipannaṃ ajjhupekkhatīti majjhimāya paṭipattiyā sammadeva vīthipaṭipannaṃ bhāvanācittaṃ paggahaniggahānaṃ akaraṇena ajjhupekkhati.
"He observes the mind that has entered the path" means he observes the meditative mind that has rightly entered the path of the middle practice, by not grasping or letting go.
“Pathapaṭipannaṃ ajjhupekkhatī” (xả bỏ tâm tu tập đã đi vào con đường) nghĩa là xả bỏ tâm tu tập đã đi đúng con đường trung đạo, bằng cách không nắm giữ cũng không kìm hãm.
Ekato upaṭṭhānanti yasmā majjhimasamathavīthinātivattiyā tattha ca pakkhandanena indriyānaṃ ekarasabhāvena, tatramajjhattatāya bhāvato avisesaṃ ekaggabhāvūpagamanena ekantato upaṭṭhāti, tasmā na tattha kiñci kātabbanti ajjhupekkhati.
"Unified establishment" means that because it is established absolutely in a unified state, without distinction, due to the non-transgression of the middle path of tranquility, and due to the plunging therein, and due to the unified nature of the faculties, and due to equanimity therein, therefore he observes it, thinking that nothing needs to be done there.
“Ekato upaṭṭhānaṃ” (sự an trú đồng nhất) nghĩa là vì nó không vượt quá con đường định tĩnh trung đạo, và ở đó, do sự thâm nhập, các căn có cùng một vị, do sự trung lập ở đó, do sự hiện hữu không phân biệt, do đạt đến trạng thái nhất tâm, nên nó an trú một cách tuyệt đối; do đó, vị ấy xả bỏ vì không có gì phải làm ở đó.
Tatthāti evaṃ ajjhupekkhane.
"Therein" refers to such observation.
“Tatthā” (ở đó) là trong sự xả bỏ như vậy.
Sahajātānampi ajjhupekkhanā hoti tesaṃ pavattanākārassa ajjhupekkhanato.
"There is also observation of co-arisen phenomena" because the mode of their arising is observed.
“Sahajātānampi ajjhupekkhanā hoti” (cũng có sự xả bỏ đối với các pháp đồng sinh) vì sự xả bỏ cách thức vận hành của chúng.
‘‘Paññāya disvā’’ti vuttattā ārammaṇaajjhupekkhanā adhippetā.
Since it is said "having seen by wisdom," "observation of the object is intended."
Vì đã nói “paññāya disvā” (thấy bằng tuệ), nên “ārammaṇaajjhupekkhanā adhippetā” (sự xả bỏ đối tượng là điều được muốn nói đến).
Na kevalaṃ nīvaraṇādidhamme ajjhupekkhitā, atha kho abhijjhā …pe… paññāya disvā ajjhupekkhitā hotīti yojanā.
The connection is: not only are the hindrances and other phenomena observed, but also covetousness...having seen by wisdom, it is observed.
Không chỉ xả bỏ các pháp như triền cái v.v..., mà còn xả bỏ tham ái…pe… sau khi thấy bằng tuệ, thì được xả bỏ. Đó là cách kết nối câu.
Paṃsupuñjaṭṭhāniyassa kilesassa uppattiṭṭhānadassanatthaṃ ‘‘catumahāpatho viya cha āyatanāni’’icceva vuttaṃ.
To show the place of origin of defilements, which are like a heap of dust, it is said: "The six sense bases are like a four-way crossroad."
Để thấy nơi phát sinh của phiền não giống như đống đất, chỉ nói “cha āyatanāni catumahāpatho viya” (sáu xứ giống như ngã tư đường).
Kāyādayo cattāro ārammaṇasatipaṭṭhānā.
The body and so on are the four foundations of mindfulness regarding objects.
Thân v.v... là bốn niệm xứ đối tượng.
Catūsu ārammaṇesūti kāyādīsu catūsu ārammaṇesu pavattā cattāro satipaṭṭhānā paṃsupuñjaṭṭhāniyassa kilesassa upahananato.
"On the four objects" means the four foundations of mindfulness, which operate on the four objects such as the body, due to their suppressing defilements which are like a heap of dust.
“Catūsu ārammaṇesu” (trên bốn đối tượng) là “cattāro satipaṭṭhānā pavattā” (bốn niệm xứ vận hành) trên bốn đối tượng như thân v.v..., vì chúng tiêu diệt phiền não giống như đống đất.
Eva-vākāroti eva-kāro vā-kāro ca.
'Eva-vākāro' means the particle 'eva' and the particle 'vā'.
“Eva-vākāro” (chữ eva-vā) là chữ eva và chữ vā.
Ekantasantattā ekantena santamanasikārabhāvato.
'Ekantasantattā' means due to the state of having utterly tranquil attention.
“Ekantasantattā” (do hoàn toàn tĩnh lặng) là do tâm hoàn toàn tĩnh lặng.
Sekkhavacaneneva tesaṃ sikkhitabbassa atthibhāve siddhepi sikkhitabbarahitesu tesupi sekkhapariyāyassa vuccamānattā sikkhitabbasaddena sekkhe visesetvā vuttā.
Even though the existence of what they need to train in is established by the very word 'sekha', because the term 'sekha' is also applied to those who are devoid of what needs to be trained, the word 'sikkhitabba' (what needs to be trained) is used to specify the sekhas.
Mặc dù đã thành tựu việc phải học của các vị hữu học chỉ bằng lời nói của các vị hữu học, nhưng vì từ “hữu học” cũng được dùng cho những vị không có gì phải học, nên các vị hữu học được phân biệt bằng từ “sikkhitabba” (phải học).
Āsavakkhayatthaṃ sikkhitabbassa abhāvepi diṭṭhadhammasukhavihāratthaṃ jhānādisikkhanena vinā sikkhitabbābhāvā ‘‘asekkhā nāmā’’ti vuttā.
Even though there is no training to be done for the destruction of the asavas, because there is no training to be done without practicing jhānas and so forth for a pleasant dwelling in this very life, they are called 'asekha'.
Mặc dù không có gì phải học để diệt trừ lậu hoặc, nhưng vì không có việc phải học nếu không tu tập thiền định v.v... để an trú hạnh phúc trong hiện tại, nên nói “asekkhā nāmā” (gọi là vô học).
Buddhānaṃ pana sabbaso sammadeva pariniṭṭhitasikkhattā ‘‘sikkhāmī’’ti na vuttaṃ.
However, for the Buddhas, because their training is perfectly completed in every respect, it is not said, "I train."
Tuy nhiên, đối với chư Phật, vì sự tu học đã hoàn toàn viên mãn, nên không nói “sikkhāmī” (tôi học).
Ānāpānajjhānaphalasamāpatti tathāgatavihāro.
The attainment of the fruit of ānāpāna-jhāna is the Tathāgata's dwelling.
Sự thành tựu thiền định và quả của thiền hơi thở vào ra là “tathāgatavihāro” (trú xứ của Như Lai).
989-996. Aniccādivasenāti aniccadukkhānattavasena.
989-996. 'Aniccādivasenā' means in terms of impermanence, suffering, and non-self.
989-996. “Aniccādivasenā” (theo cách vô thường v.v...) là theo cách vô thường, khổ, vô ngã.
Pavicinati pakārehi vicinati.
'Pavicinati' means he investigates in various ways.
“Pavicinati” (phân tích) là phân tích bằng nhiều cách.
Nikkilesāti apagatakilesā vikkhambhitakilesā.
'Nikkilesā' means those whose defilements are gone, whose defilements are suppressed.
“Nikkilesā” (không phiền não) là phiền não đã được loại bỏ, phiền não đã được trấn áp.
Pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgoti pāṭho.
Pītisambojjhaṅga and passaddhisambojjhaṅga is the reading.
Pītisambojjhaṅga (hỷ giác chi), passaddhisambojjhaṅga (khinh an giác chi) là cách đọc.
Cattunnaṃ catukkānaṃ vasena soḷasakkhattukā.
It is 'soḷasakkhattukā' (sixteenfold) by way of four fours.
“Soḷasakkhattukā” (mười sáu lần) là theo bốn bộ bốn.
Ānāpānasannissayena pavattattā ārammaṇavasena pavattā ānāpānārammaṇāpi aparabhāge sati ānāpānassatīti pariyāyena vattabbataṃ arahatīti ‘‘ānāpānassati missakā kathitā’’ti vuttaṃ.
Because it proceeds by relying on ānāpāna, and because in a later stage, when mindfulness is present, it is worthy of being called ānāpānassati by way of its object, it is said 'ānāpānassati missakā kathitā' (spoken of as mixed with ānāpānassati).
Vì vận hành nương tựa vào hơi thở vào ra, nên các niệm xứ vận hành trên đối tượng hơi thở vào ra, về sau, khi có chánh niệm, chúng xứng đáng được gọi là Ānāpānassati (niệm hơi thở vào ra) theo cách gián tiếp, vì thế nói “ānāpānassati missakā kathitā” (được nói là hòa lẫn với niệm hơi thở vào ra).
Ānāpānamūlakāti ānāpānasannissayena pavattā satipaṭṭhānā.
'Ānāpānamūlakā' means satipaṭṭhānas that proceed by relying on ānāpāna.
“Ānāpānamūlakā” (có gốc từ hơi thở vào ra) là các niệm xứ vận hành nương tựa vào hơi thở vào ra.
Tesaṃ mūlabhūtāti tesaṃ satipaṭṭhānānaṃ mūlakāraṇabhūtā.
'Tesaṃ mūlabhūtā' means the fundamental cause of those satipaṭṭhānas.
“Tesaṃ mūlabhūtā” (là căn bản của chúng) là nguyên nhân gốc rễ của các niệm xứ đó.
Bojjhaṅgamūlakāti bojjhaṅgapaccayabhūtā.
'Bojjhaṅgamūlakā' means conditioned by the bojjhaṅgas.
“Bojjhaṅgamūlakā” (có gốc từ giác chi) là do các giác chi làm duyên.
Tepi bojjhaṅgāti ete vīsati satipaṭṭhānahetukā bojjhaṅgā.
'Tepi bojjhaṅgā' means these twenty bojjhaṅgas that have satipaṭṭhāna as their cause.
“Tepi bojjhaṅgā” (các giác chi ấy) là hai mươi giác chi có nguyên nhân từ niệm xứ này.
Vijjāvimuttipūrakāti tatiyavijjāya tassa phalassa ca paripūraṇavasena pavattā bojjhaṅgā.
'Vijjāvimuttipūrakā' means bojjhaṅgas that proceed by way of fulfilling the third knowledge and its fruit.
“Vijjāvimuttipūrakā” (làm viên mãn minh và giải thoát) là các giác chi vận hành theo cách làm viên mãn minh thứ ba và quả của nó.
Phalasampayuttāti catutthaphalasampayuttā, catubbidhaphalasampayuttā vā.
'Phalasampayuttā' means associated with the fourth fruit, or associated with the four kinds of fruits.
“Phalasampayuttā” (tương ưng với quả) là tương ưng với quả thứ tư, hoặc tương ưng với bốn loại quả.