49. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
49. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain.
Như vầy tôi nghe:
Tena kho pana samayena nigrodho paribbājako udumbarikāya paribbājakārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ tiṃsamattehi paribbājakasatehi.
At that time, Nigrodha the wanderer was residing in the Udumbarikā wanderers’ park, with a large assembly of wanderers, consisting of approximately three hundred wanderers.
Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa. Lúc bấy giờ, du sĩ Nigrodha trú tại tu viện du sĩ Udumbarikā, cùng với một đại hội du sĩ gồm ba trăm du sĩ.
Atha kho sandhāno gahapati divā divassa* rājagahā nikkhami bhagavantaṃ dassanāya.
Then, Sandhāno the householder set out from Rājagaha in the middle of the day to see the Blessed One.
Rồi gia chủ Sandhāna vào ban ngày rời Rājagaha để đến yết kiến Thế Tôn.
Atha kho sandhānassa gahapatissa etadahosi – ‘‘akālo kho bhagavantaṃ dassanāya.
Then it occurred to Sandhāno the householder: “It is not the right time to see the Blessed One.
Rồi gia chủ Sandhāna nghĩ rằng: “Bây giờ không phải lúc để yết kiến Thế Tôn.
Paṭisallīno bhagavā.
The Blessed One is in seclusion.
Thế Tôn đang độc cư.
Manobhāvanīyānampi bhikkhūnaṃ asamayo dassanāya.
Nor is it the time to see the bhikkhus whose minds are developed.
Cũng không phải lúc để yết kiến các tỳ khưu đáng kính.
Paṭisallīnā manobhāvanīyā bhikkhū.
The bhikkhus whose minds are developed are in seclusion.
Các tỳ khưu đáng kính cũng đang độc cư.
Yaṃnūnāhaṃ yena udumbarikāya paribbājakārāmo, yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti.
What if I were to go to the Udumbarikā wanderers’ park, to where Nigrodha the wanderer is?”
Vậy ta hãy đi đến tu viện du sĩ Udumbarikā, đến chỗ du sĩ Nigrodha.”
Atha kho sandhāno gahapati yena udumbarikāya paribbājakārāmo, tenupasaṅkami.
Then Sandhāno the householder went to the Udumbarikā wanderers’ park.
Rồi gia chủ Sandhāna đi đến tu viện du sĩ Udumbarikā.
50. Tena kho pana samayena nigrodho paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā.
50. At that time, Nigrodha the wanderer was seated with a large assembly of wanderers, noisy, loud, and boisterous, engaged in various kinds of worldly talk.
Lúc bấy giờ, du sĩ Nigrodha đang ngồi với một đại hội du sĩ ồn ào, tiếng lớn, tiếng động, đang nói đủ thứ chuyện tầm thường.
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.
Such as talk of kings, talk of bandits, talk of ministers, talk of armies, talk of fear, talk of war, talk of food, talk of drink, talk of clothes, talk of beds, talk of garlands, talk of perfumes, talk of relatives, talk of vehicles, talk of villages, talk of market towns, talk of cities, talk of countries, talk of women, talk of heroes, talk of streets, talk of watering places, talk of departed spirits, various kinds of talk, talk of the world, talk of the ocean, talk of existence and non-existence, and so on.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa, chuyện trộm cướp, chuyện đại thần, chuyện quân đội, chuyện sợ hãi, chuyện chiến tranh, chuyện ăn uống, chuyện y phục, chuyện giường nằm, chuyện vòng hoa, chuyện hương liệu, chuyện bà con, chuyện xe cộ, chuyện làng mạc, chuyện thị trấn, chuyện thành phố, chuyện quốc gia, chuyện phụ nữ, chuyện anh hùng, chuyện đường phố, chuyện bến nước, chuyện những người đã chết trước đây, chuyện khác biệt, chuyện thế gian, chuyện biển cả, chuyện đời này đời khác, v.v…
51. Addasā kho nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ.
51. Nigrodha the wanderer saw Sandhāno the householder coming from afar.
Du sĩ Nigrodha thấy gia chủ Sandhāna từ xa đi đến.
Disvā sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha.
Seeing him, he quieted his assembly: “Sirs, be quiet, sirs, do not make any noise.
Thấy vậy, ông liền bảo hội chúng của mình giữ im lặng: “Thưa các vị, hãy giữ im lặng, chớ làm ồn.
Ayaṃ samaṇassa gotamassa sāvako āgacchati sandhāno gahapati.
Here comes Sandhāno the householder, a disciple of the recluse Gotama.
Vị đệ tử của Sa-môn Gotama, gia chủ Sandhāna đang đến.
Yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā rājagahe paṭivasanti, ayaṃ tesaṃ aññataro sandhāno gahapati.
As far as the householder disciples of the recluse Gotama, clad in white, reside in Rājagaha, Sandhāno the householder is one of them.
Trong số các đệ tử cư sĩ áo trắng của Sa-môn Gotama đang trú tại Rājagaha, gia chủ Sandhāna là một trong số đó.
Appasaddakāmā kho panete āyasmanto appasaddavinītā, appasaddassa vaṇṇavādino.
These venerable ones are fond of quiet, disciplined in quiet, and praise quiet.
Các vị Tôn giả ấy ưa sự yên tĩnh, được rèn luyện trong sự yên tĩnh, và tán thán sự yên tĩnh.
Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti.
Perhaps, knowing the assembly to be quiet, he might deem it fit to approach.”
Mong rằng khi biết hội chúng yên tĩnh, vị ấy sẽ nghĩ là nên đến gần.”
Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
When this was said, those wanderers became silent.
Khi được nói như vậy, các du sĩ liền im lặng.
52. Atha kho sandhāno gahapati yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā nigrodhena paribbājakena saddhiṃ sammodi.
52. Then Sandhāno the householder approached Nigrodha the wanderer, and having approached, he exchanged greetings with Nigrodha the wanderer.
Rồi gia chủ Sandhāna đi đến chỗ du sĩ Nigrodha, sau khi đến, gia chủ Sandhāna chào hỏi du sĩ Nigrodha.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having exchanged courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi nói những lời chào hỏi thân mật và đáng ghi nhớ, gia chủ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho sandhāno gahapati nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘aññathā kho ime bhonto aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti.
Seated to one side, Sandhāno the householder said to Nigrodha the wanderer: “These venerable wanderers of other sects gather and meet, being noisy, loud, and boisterous, constantly engaged in various kinds of worldly talk.
Ngồi xuống một bên, gia chủ Sandhāna nói với du sĩ Nigrodha rằng: “Này các vị, các du sĩ ngoại đạo này, khi hội họp và tụ tập, thì ồn ào, tiếng lớn, tiếng động, và chuyên nói đủ thứ chuyện tầm thường.
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ iti vā.
Such as talk of kings… and so on, talk of existence and non-existence, and so on.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa… cho đến chuyện đời này đời khác, v.v…
Aññathā kho* pana so bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānī’’ti.
But the Blessed One frequents secluded forest and jungle dwellings, which are quiet, free from noise, where the wind of human traffic is absent, suitable for human seclusion, and conducive to retreat.”
Còn Thế Tôn thì lại sống ở những trú xứ rừng núi hoang vắng, xa xôi, yên tĩnh, không tiếng ồn, không có hơi người, thích hợp cho sự độc cư.”
53. Evaṃ vutte nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘yagghe gahapati, jāneyyāsi, kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati, kena sākacchaṃ samāpajjati, kena paññāveyyattiyaṃ samāpajjati?
53. When this was said, Nigrodha the wanderer said to Sandhāno the householder: “Well now, householder, you should know, with whom does the recluse Gotama converse, with whom does he engage in discussion, with whom does he display his wisdom?
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha nói với gia chủ Sandhāna rằng: “Thưa gia chủ, ông hãy biết rằng, Sa-môn Gotama nói chuyện với ai, giao tiếp với ai, và thể hiện trí tuệ với ai?
Suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya.
The recluse Gotama’s wisdom is ruined by empty dwellings; the recluse Gotama is not skilled in assemblies, he is incapable of conversation.
Trí tuệ của Sa-môn Gotama đã bị hủy hoại trong những ngôi nhà trống; Sa-môn Gotama không thể hòa nhập với hội chúng; không đủ khả năng để nói chuyện.
So antamantāneva sevati* .
He only frequents the remote edges.
Vị ấy chỉ sống ở những nơi hẻo lánh.
Seyyathāpi nāma gokāṇā pariyantacārinī antamantāneva sevati.
Just as a one-eyed cow, a wanderer of the outskirts, only frequents the remote edges.
Ví như một con bò cái chột mắt thường đi lang thang ở những nơi hẻo lánh, chỉ sống ở những nơi hẻo lánh.
Evameva suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā; aparisāvacaro samaṇo gotamo; nālaṃ sallāpāya.
Even so, the recluse Gotama’s wisdom is ruined by empty dwellings; the recluse Gotama is not skilled in assemblies; he is incapable of conversation.
Cũng vậy, trí tuệ của Sa-môn Gotama đã bị hủy hoại trong những ngôi nhà trống; Sa-môn Gotama không thể hòa nhập với hội chúng; không đủ khả năng để nói chuyện.
So antamantāneva sevati.
He only frequents the remote edges.
Vị ấy chỉ sống ở những nơi hẻo lánh.
Iṅgha, gahapati, samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, ekapañheneva naṃ saṃsādeyyāma* , tucchakumbhīva naṃ maññe orodheyyāmā’’ti.
Come now, householder, if the recluse Gotama were to come to this assembly, we would put him in difficulty with a single question, and I imagine we could hold him down like an empty pot.”
Thưa gia chủ, nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng tôi sẽ làm cho vị ấy bối rối chỉ bằng một câu hỏi, tôi nghĩ chúng tôi có thể kiềm chế vị ấy như một cái bình rỗng.”
54. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya sandhānassa gahapatissa nigrodhena paribbājakena saddhiṃ imaṃ kathāsallāpaṃ.
54. The Blessed One heard this conversation between Sandhāno the householder and Nigrodha the wanderer with his purified divine ear-element, surpassing that of humans.
Thế Tôn nghe được cuộc trò chuyện này giữa gia chủ Sandhāna và du sĩ Nigrodha bằng thiên nhĩ thanh tịnh, siêu việt loài người.
Atha kho bhagavā gijjhakūṭā pabbatā orohitvā yena sumāgadhāya tīre moranivāpo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkami.
Then the Blessed One descended from Gijjhakūṭa Mountain and went to the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā; having arrived, he walked back and forth in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā.
Rồi Thế Tôn từ núi Gijjhakūṭa đi xuống, đến chỗ vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā; sau khi đến, Thế Tôn đi kinh hành ngoài trời tại vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā.
Addasā kho nigrodho paribbājako bhagavantaṃ sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamantaṃ.
Nigrodha the wanderer saw the Blessed One walking back and forth in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā.
Du sĩ Nigrodha thấy Thế Tôn đang đi kinh hành ngoài trời tại vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā.
Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, ayaṃ samaṇo gotamo sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamati.
Seeing him, he quieted his assembly: “Sirs, be quiet, sirs, do not make any noise; here comes the recluse Gotama walking back and forth in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā.
Thấy vậy, ông liền bảo hội chúng của mình giữ im lặng: “Thưa các vị, hãy giữ im lặng, chớ làm ồn, Sa-môn Gotama đang đi kinh hành ngoài trời tại vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā.
Appasaddakāmo kho pana so āyasmā, appasaddassa vaṇṇavādī.
That Venerable One is fond of quiet, a praiser of quiet.
Vị Tôn giả ấy ưa sự yên tĩnh, và tán thán sự yên tĩnh.
Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyya.
Perhaps, having perceived a quiet assembly, he might deem it fit to approach.
Có lẽ Ngài sẽ nghĩ rằng nên đến khi thấy hội chúng ít ồn ào.
Sace samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, imaṃ taṃ pañhaṃ puccheyyāma – ‘ko nāma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavā sāvake vineti, yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’nti?
If the recluse Gotama were to come to this assembly, we would ask him this question: ‘Bhante, what is that Dhamma of the Blessed One by which the Blessed One disciplines his disciples, by which his disciples, having been disciplined by the Blessed One, declare that they have attained peace and the higher spiritual life as their aspiration?’
Nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng tôi sẽ hỏi Ngài câu hỏi này: ‘Bạch Thế Tôn, giáo pháp nào của Thế Tôn mà Ngài dùng để giáo huấn các đệ tử, và nhờ giáo pháp ấy mà các đệ tử được Thế Tôn giáo huấn đã tuyên bố đạt được sự an ủi, với chí nguyện là phạm hạnh sơ khởi?’
Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
When this was said, those wanderers became silent.
Khi được nói như vậy, các du sĩ ấy im lặng.
55. Atha kho bhagavā yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami.
Then the Blessed One approached Nigrodha the wanderer.
Bấy giờ, Thế Tôn đi đến chỗ du sĩ Nigrodha.
Atha kho nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā, svāgataṃ, bhante, bhagavato.
Then Nigrodha the wanderer said to the Blessed One: "May the Blessed One come, Bhante. Welcome, Bhante, to the Blessed One.
Bấy giờ, du sĩ Nigrodha thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy đến, bạch Thế Tôn, Ngài đến thật tốt lành!
Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya.
It has been a long time, Bhante, since the Blessed One has made such an occasion, that is to say, coming here.
Bạch Thế Tôn, đã lâu lắm rồi Ngài mới thực hiện chuyến đi này, tức là việc Ngài đến đây.
Nisīdatu, bhante, bhagavā, idamāsanaṃ paññatta’’nti.
May the Blessed One sit down, Bhante; this seat is prepared."
Bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy ngồi xuống, đây là chỗ ngồi đã được sửa soạn.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the seat prepared.
Thế Tôn ngồi xuống chỗ ngồi đã được sửa soạn.
Nigrodhopi kho paribbājako aññataraṃ nīcāsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
Nigrodha the wanderer, too, taking a low seat, sat down to one side.
Du sĩ Nigrodha cũng lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nigrodhaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kāya nuttha, nigrodha, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
The Blessed One said to Nigrodha the wanderer, as he sat to one side: "With what topic, Nigrodha, are you assembled now, and what was the intervening discussion that was left unfinished by you?"
Khi du sĩ Nigrodha đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn hỏi: “Này Nigrodha, hiện giờ các ông đang ngồi nói chuyện gì, và câu chuyện nào của các ông còn đang dang dở?”
Evaṃ vutte, nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca, ‘‘idha mayaṃ, bhante, addasāma bhagavantaṃ sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamantaṃ, disvāna evaṃ avocumhā – ‘sace samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, imaṃ taṃ pañhaṃ puccheyyāma – ko nāma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavā sāvake vineti, yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’nti?
When this was said, Nigrodha the wanderer said to the Blessed One: "Here, Bhante, we saw the Blessed One walking in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā; and having seen him, we said thus: 'If the recluse Gotama were to come to this assembly, we would ask him this question: Bhante, what is that Dhamma of the Blessed One by which the Blessed One disciplines his disciples, by which his disciples, having been disciplined by the Blessed One, declare that they have attained peace and the higher spiritual life as their aspiration?'
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, ở đây chúng con thấy Thế Tôn đang kinh hành ở nơi trống trải, tại Moranivāpa (chỗ cho chim công ăn) bên bờ hồ Sumāgadhā. Sau khi thấy, chúng con đã nói như vầy: ‘Nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng tôi sẽ hỏi Ngài câu hỏi này: – Bạch Thế Tôn, giáo pháp nào của Thế Tôn mà Ngài dùng để giáo huấn các đệ tử, và nhờ giáo pháp ấy mà các đệ tử được Thế Tôn giáo huấn đã tuyên bố đạt được sự an ủi, với chí nguyện là phạm hạnh sơ khởi?’
Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā; atha bhagavā anuppatto’’ti.
This, Bhante, was our intervening discussion that was left unfinished; then the Blessed One arrived."
Bạch Thế Tôn, đây chính là câu chuyện còn đang dang dở của chúng con; rồi Thế Tôn đã đến.”
56. ‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ, nigrodha, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena, yenāhaṃ sāvake vinemi, yena mayā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ.
"It is difficult, Nigrodha, for you, holding other views, having other beliefs, having other inclinations, practicing a different discipline, and having a different teacher, to understand by what I discipline my disciples, by what my disciples, having been disciplined by me, declare that they have attained peace and the higher spiritual life as their aspiration.
“Này Nigrodha, thật khó để ông, một người có quan điểm khác, có sự chấp nhận khác, có sở thích khác, có phương pháp tu tập khác, có lối sống khác, có thể biết được giáo pháp mà Ta dùng để giáo huấn các đệ tử, và nhờ giáo pháp ấy mà các đệ tử được Ta giáo huấn đã tuyên bố đạt được sự an ủi, với chí nguyện là phạm hạnh sơ khởi.
Iṅgha tvaṃ maṃ, nigrodha, sake ācariyake adhijegucche pañhaṃ puccha – ‘kathaṃ santā nu kho, bhante, tapojigucchā paripuṇṇā hoti, kathaṃ aparipuṇṇā’ti?
Come now, Nigrodha, ask me a question concerning your own teaching regarding the utmost repulsion of evil: 'How, Bhante, is the practice of austerity and repulsion complete, and how is it incomplete?'"
Này Nigrodha, hãy hỏi Ta về vấn đề liên quan đến sự ghê tởm tội lỗi trong giáo pháp của chính ông: ‘Bạch Thế Tôn, sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi được xem là viên mãn như thế nào, và không viên mãn như thế nào?’
Evaṃ vutte te paribbājakā unnādino uccāsaddamahāsaddā ahesuṃ – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, samaṇassa gotamassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma sakavādaṃ ṭhapessati, paravādena pavāressatī’’ti.
When this was said, those wanderers became noisy, uttering loud and boisterous shouts: "It is wonderful, friends! It is amazing, friends, the great power and great might of the recluse Gotama! How could he set aside his own doctrine and invite (a discussion) with another's doctrine!"
Khi được nói như vậy, các du sĩ ấy trở nên ồn ào, lớn tiếng: “Thật kỳ diệu thay, thật phi thường thay, uy lực lớn lao và oai đức vĩ đại của Sa-môn Gotama! Ngài đã gác lại lập trường của mình, và chấp nhận lập trường của người khác!”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī acelako hoti muttācāro, hatthāpalekhano* , na ehibhaddantiko, na tiṭṭhabhaddantiko, nābhihaṭaṃ, na uddissakataṃ, na nimantanaṃ sādiyati, so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti, na kaḷopimukhā paṭiggaṇhāti, na eḷakamantaraṃ, na daṇḍamantaraṃ, na musalamantaraṃ, na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ, na gabbhiniyā, na pāyamānāya, na purisantaragatāya, na saṅkittīsu, na yattha sā upaṭṭhito hoti, na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī, na macchaṃ, na maṃsaṃ, na suraṃ, na merayaṃ, na thusodakaṃ pivati, so ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko, sattāgāriko vā hoti sattālopiko, ekissāpi dattiyā yāpeti, dvīhipi dattīhi yāpeti, sattahipi dattīhi yāpeti; ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvīhikampi* āhāraṃ āhāreti, sattāhikampi āhāraṃ āhāreti, iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati.
"Here, Nigrodha, an ascetic goes naked, having loose conduct, licking his hands, not accepting 'come, good sir,' not accepting 'stop, good sir,' not accepting food brought to him, nor food specially prepared for him, nor an invitation; he does not accept food from the mouth of a pot, nor from the mouth of a bowl, nor across a ewe, nor across a stick, nor across a mortar, nor from two people eating together, nor from a pregnant woman, nor from a nursing woman, nor from a woman with a man in between, nor from where there is a congregation, nor from where a dog is standing, nor from where flies are swarming; he does not eat fish, nor meat, nor liquor, nor wine, nor rice gruel; he is a one-house man, eating one mouthful, or a two-house man, eating two mouthfuls, up to a seven-house man, eating seven mouthfuls; he subsists on one alms-round, or on two alms-rounds, up to seven alms-rounds; he takes food once every day, or once every two days, up to once every seven days; thus he lives devoted to the practice of taking food at regular intervals, even up to half a month.
“Này Nigrodha, ở đây, một người tu khổ hạnh sống trần truồng, có phong tục liếm tay, không đi theo lời mời ‘Xin mời đến đây’, không dừng lại theo lời mời ‘Xin hãy đứng lại’, không nhận thức ăn mang đến, không nhận thức ăn nấu riêng, không nhận thức ăn được mời; không nhận thức ăn từ miệng nồi, không nhận từ miệng chén, không nhận khi có rào cản giữa dê và cừu, không nhận khi có rào cản giữa gậy và chày, không nhận khi có rào cản giữa hai người đang ăn, không nhận từ phụ nữ mang thai, không nhận từ phụ nữ đang cho con bú, không nhận từ phụ nữ đang có quan hệ với đàn ông, không nhận khi có tụ tập, không nhận ở nơi đã được chuẩn bị sẵn, không nhận ở nơi có nhiều ruồi bu; không ăn cá, không ăn thịt, không uống rượu, không uống bia, không uống nước gạo lức; người ấy chỉ ăn một bữa tại một nhà, hoặc một bữa tại hai nhà, hoặc một bữa tại bảy nhà; chỉ sống nhờ một nắm thức ăn, hoặc hai nắm thức ăn, hoặc bảy nắm thức ăn; người ấy chỉ ăn một ngày một bữa, hoặc hai ngày một bữa, hoặc bảy ngày một bữa; như vậy, người ấy sống chuyên cần thực hành việc ăn uống theo chu kỳ nửa tháng một lần.
So sākabhakkho vā hoti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti, daddulabhakkho vā hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho vā hoti, tiṇabhakkho vā hoti, gomayabhakkho vā hoti; vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojī.
He lives on vegetables, or on wild rice, or on nīvāra grain, or on daddula (moss), or on rice husks, or on rice bran, or on scum, or on oil-cake, or on grass, or on cow dung; he subsists on forest roots and fruits, eating only fallen fruits.
Người ấy chỉ ăn rau, hoặc ăn kê, hoặc ăn lúa hoang, hoặc ăn cám, hoặc ăn bã lúa, hoặc ăn tấm, hoặc ăn cháo, hoặc ăn bột, hoặc ăn cỏ, hoặc ăn phân bò; sống nhờ rễ cây và trái cây rừng, chỉ ăn trái cây rụng.
So sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, chavadussānipi dhāreti, paṃsukūlānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinampi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, vāḷakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti, kesamassulocakopi hoti kesamassulocanānuyogamanuyutto, ubbhaṭṭhakopi* hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayikopi hoti kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti, phalakaseyyampi kappeti, thaṇḍilaseyyampi kappeti, ekapassayikopi hoti rajojalladharo, abbhokāsikopi hoti yathāsanthatiko, vekaṭikopi hoti vikaṭabhojanānuyogamanuyutto, apānakopi hoti apānakattamanuyutto, sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati.
He wears coarse hempen clothes, or mixed hempen clothes, or shrouds from charnel grounds, or rags from dust heaps, or bark garments, or antelope hide, or strips of antelope hide, or kusa-grass garments, or bark-fiber garments, or wood-shaving garments, or hair blankets, or animal-hair blankets, or owl-wing garments; he is one who pulls out hair and beard, devoted to the practice of pulling out hair and beard; he is one who stands upright, rejecting a seat; he is one who squats, devoted to the practice of squatting; he is one who lies on a bed of thorns, making a bed of thorns; he also makes a plank bed, or a bare-ground bed; he is one who lies on one side, covered with dust and dirt; he is one who lives in the open air, lying down wherever he is; he is one who partakes of strange food, devoted to the practice of strange food; he is one who takes no water, devoted to the practice of taking no water; he lives devoted to the practice of bathing in water three times in the evening.
Người ấy mặc vải thô, mặc vải gai dầu, mặc vải liệm, mặc vải nhặt từ đống rác, mặc vỏ cây, mặc da thú, mặc tấm da thú, mặc áo bằng cỏ, mặc áo bằng vỏ cây, mặc áo bằng ván cây, mặc áo choàng bằng tóc, mặc áo choàng bằng lông thú, mặc áo choàng bằng lông cú; người ấy cũng nhổ tóc và râu, chuyên cần nhổ tóc và râu; người ấy cũng đứng thẳng, từ chối ngồi; người ấy cũng ngồi xổm, chuyên cần thực hành ngồi xổm; người ấy cũng nằm trên giường gai, nằm trên giường gai; người ấy cũng nằm trên ván, nằm trên đất; người ấy cũng nằm nghiêng một bên, người ấy thân đầy bụi bẩn; người ấy cũng sống ngoài trời, sống tùy theo nơi đã trải; người ấy cũng ăn thức ăn biến đổi, chuyên cần thực hành ăn thức ăn biến đổi; người ấy cũng không uống nước, chuyên cần thực hành không uống nước; người ấy cũng chuyên cần thực hành tắm ba lần vào buổi chiều.
Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha, yadi evaṃ sante tapojigucchā paripuṇṇā vā hoti aparipuṇṇā vā’’ti?
What do you think, Nigrodha? If this were the case, would the practice of austerity and repulsion be complete or incomplete?"
Này Nigrodha, ông nghĩ sao, nếu như vậy thì sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi là viên mãn hay không viên mãn?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā paripuṇṇā hoti, no aparipuṇṇā’’ti.
"Indeed, Bhante, if this were the case, the practice of austerity and repulsion would be complete, not incomplete."
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn rằng, nếu như vậy thì sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi là viên mãn, không phải không viên mãn.”
‘‘Evaṃ paripuṇṇāyapi kho ahaṃ, nigrodha, tapojigucchāya anekavihite upakkilese vadāmī’’ti.
"Even in such a complete practice of austerity and repulsion, Nigrodha, I declare various defilements."
“Này Nigrodha, ngay cả với sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi viên mãn như vậy, Ta vẫn nói có nhiều loại ô nhiễm khác nhau.”
58. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, bhagavā evaṃ paripuṇṇāya tapojigucchāya anekavihite upakkilese vadatī’’ti?
"In what way, Bhante, does the Blessed One declare various defilements even in such a complete practice of austerity and repulsion?"
“Bạch Thế Tôn, bằng cách nào mà Thế Tôn nói có nhiều loại ô nhiễm khác nhau ngay cả với sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi viên mãn như vậy?”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
"Here, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and he is pleased with that austerity, his aspiration fulfilled.
“Này Nigrodha, ở đây, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, người ấy tự mãn với khổ hạnh đó, với ý nghĩ đã hoàn thành.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
That, too, Nigrodha, when an ascetic undertakes austerity and is pleased with that austerity, his aspiration fulfilled,
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, và người ấy tự mãn với khổ hạnh đó, với ý nghĩ đã hoàn thành.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
this, too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity he praises himself and disparages others.
“Hơn nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, người ấy tự ca ngợi mình và khinh miệt người khác với khổ hạnh đó.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
That, too, Nigrodha, when an ascetic undertakes austerity, and by that austerity he praises himself and disparages others,
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, và người ấy tự ca ngợi mình và khinh miệt người khác với khổ hạnh đó.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is an defilement for the ascetic.
Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā majjati mucchati pamādamāpajjati* .
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā majjati mucchati pamādamāpajjati.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
59. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
59. "Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes pleased and his aspiration is fulfilled.
59. “Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes pleased and his aspiration is fulfilled.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he extols himself and disparages others.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy tự tán thán, chê bai người khác.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he extols himself and disparages others.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena majjati mucchati pamādamāpajjati.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena majjati mucchati pamādamāpajjati.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
60. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī bhojanesu vodāsaṃ āpajjati – ‘idaṃ me khamati, idaṃ me nakkhamatī’ti.
60. "Furthermore, Nigrodha, an ascetic develops an aversion regarding food — 'This is agreeable to me, this is not agreeable to me.'
60. “Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh trở nên phân biệt trong các món ăn – ‘món này hợp với ta, món này không hợp với ta’.
So yañca* khvassa nakkhamati, taṃ sāpekkho pajahati.
So, that which is not agreeable to him, he abandons out of attachment.
Món nào không hợp với người ấy, người ấy từ bỏ với sự luyến tiếc.
Yaṃ panassa khamati, taṃ gadhito* mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
But that which is agreeable to him, he consumes with greed, infatuation, and mental defilement, not seeing the danger and devoid of wisdom regarding escape... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Còn món nào hợp với người ấy, người ấy tham đắm, mê muội, say đắm, không thấy sự nguy hiểm, không có trí tuệ thoát ly mà thọ hưởng… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
61. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā apasādetā* hoti – ‘kiṃ panāyaṃ sambahulājīvo* sabbaṃ saṃbhakkheti.
61. "Furthermore, Nigrodha, an ascetic disparages a certain recluse or brahmin, saying: 'Why does this one, whose livelihood is based on many things, consume everything?
61. “Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh chê bai một số Sa môn hay Bà la môn nào đó – ‘Tại sao vị này lại sống nhiều bữa, ăn tất cả mọi thứ?
Seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ, asanivicakkaṃ dantakūṭaṃ, samaṇappavādenā’ti…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
Namely, root seeds, stem seeds, joint seeds, sprout seeds, and fifthly, seed seeds; his teeth are like a destructive bolt of lightning, like an iron pestle, by merely calling him a recluse!' ... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đó là: các loại hạt từ rễ, các loại hạt từ thân, các loại hạt từ khớp, các loại hạt từ chồi, và thứ năm là các loại hạt từ hạt. Miệng ông ta như cái cối xay, răng như cái chày, với danh nghĩa là Sa môn’… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī passati aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kulesu sakkariyamānaṃ garukariyamānaṃ māniyamānaṃ pūjiyamānaṃ.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic sees a certain recluse or brahmin being honored, respected, esteemed, and worshipped by families.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thấy một số Sa môn hay Bà la môn nào đó được các gia đình tôn kính, trọng vọng, quý mến, cúng dường.
Disvā tassa evaṃ hoti – ‘imañhi nāma sambahulājīvaṃ kulesu sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti.
Seeing this, he thinks: 'They honor, respect, esteem, and worship this one whose livelihood is based on many things.
Thấy vậy, người ấy nghĩ: ‘Vị này sống nhiều bữa mà được các gia đình tôn kính, trọng vọng, quý mến, cúng dường.
Maṃ pana tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu na sakkaronti na garuṃ karonti na mānenti na pūjentī’ti, iti so issāmacchariyaṃ kulesu uppādetā hoti…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
But they do not honor, respect, esteem, or worship me, an ascetic with a harsh livelihood,' thus he arouses envy and stinginess regarding families... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Còn ta, người tu khổ hạnh, sống kham khổ mà không được các gia đình tôn kính, không trọng vọng, không quý mến, không cúng dường’. Như vậy, người ấy khởi lên sự đố kỵ, keo kiệt đối với các gia đình… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī kiñcideva paṭicchannaṃ sevati.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic practices something hidden.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh làm điều gì đó kín đáo.
So ‘khamati te ida’nti puṭṭho samāno akkhamamānaṃ āha – ‘khamatī’ti.
When asked, 'Is this agreeable to you?' he says, 'It is agreeable,' when it is not agreeable.
Khi được hỏi ‘điều này có hợp với ông không?’, nếu không hợp thì nói ‘hợp’.
Khamamānaṃ āha – ‘nakkhamatī’ti.
He says, 'It is not agreeable,' when it is agreeable.
Nếu hợp thì nói ‘không hợp’.
Iti so sampajānamusā bhāsitā hoti…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
Thus, he knowingly speaks falsehood... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Như vậy, người ấy nói dối có chủ ý… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī makkhī hoti paḷāsī* …pe… issukī hoti maccharī… saṭho hoti māyāvī… thaddho hoti atimānī… pāpiccho hoti pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato… micchādiṭṭhiko hoti antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato… sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic is an ingrate and spiteful... envious and stingy... deceitful and artful... stubborn and conceited... has evil wishes and is subject to evil desires... holds wrong views and is endowed with an extremist view... clinging to his own views, grasping firmly, and difficult to give up.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh hay che giấu lỗi lầm, hay ganh đua… hay đố kỵ, hay keo kiệt… hay xảo trá, hay lừa dối… hay cứng đầu, hay kiêu mạn quá mức… hay có ác dục, bị chi phối bởi những ước muốn xấu xa… hay có tà kiến, chấp thủ những quan điểm cực đoan… hay bám chấp vào quan điểm của mình, cố chấp, khó buông bỏ.
Yampi, nigrodha, tapassī sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī.
That an ascetic is clinging to his own views, grasping firmly, and difficult to give up.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh bám chấp vào quan điểm của mình, cố chấp, khó buông bỏ.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
66. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī bhojanesu na vodāsaṃ āpajjati – ‘idaṃ me khamati, idaṃ me nakkhamatī’ti.
66. “Again, Nigrodha, a recluse does not fall into discrimination regarding food—‘This is agreeable to me, this is disagreeable to me.’
66. “Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh không có sự phân biệt trong các món ăn – ‘Món này hợp với ta, món này không hợp với ta’.
So yañca khvassa nakkhamati, taṃ anapekkho pajahati.
He abandons what is disagreeable to him, without longing for it.
Vị ấy, món nào không hợp với mình, thì không bận tâm mà từ bỏ.
Yaṃ panassa khamati, taṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati…pe… evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
But what is agreeable to him, he consumes without greed, without infatuation, without being absorbed, seeing the danger, with wisdom discerning escape…—thus he is purified in that respect.
Còn món nào hợp với mình, thì không tham đắm, không mê muội, không chấp trước mà thọ dụng, thấy rõ sự nguy hiểm, với trí tuệ thoát ly…pe… Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
67. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā nāpasādetā hoti – ‘kiṃ panāyaṃ sambahulājīvo sabbaṃ saṃbhakkheti.
67. “Again, Nigrodha, a recluse does not disparage any other recluse or brahmin, thinking, ‘This one, who lives abundantly, consumes everything.
67. “Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh không khinh miệt bất kỳ vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào, mà nói rằng: ‘Vị này sống với nhiều thức ăn, ăn tất cả mọi thứ.
Seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ, asanivicakkaṃ dantakūṭaṃ, samaṇappavādenā’ti…pe… evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
That is to say—root seeds, stem seeds, joint seeds, shoot seeds, and fifthly, grain seeds; he is a teeth-grinder, a pestle-pounder, by the recluse’s designation’…—thus he is purified in that respect.
Đó là: hạt rễ, hạt thân, hạt mắt, hạt ngọn, và hạt giống thứ năm, (ăn) những thứ bị sét đánh, những thứ bị răng cắn (nhai), theo lời rêu rao của Sa-môn’…pe… Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī passati aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kulesu sakkariyamānaṃ garu kariyamānaṃ māniyamānaṃ pūjiyamānaṃ.
“Again, Nigrodha, a recluse sees another recluse or brahmin being honored, respected, esteemed, and revered by families.
“Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh thấy một vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào đó được các gia đình cung kính, tôn trọng, quý mến, cúng dường.
Disvā tassa na evaṃ hoti – ‘imañhi nāma sambahulājīvaṃ kulesu sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti.
Seeing this, it does not occur to him, ‘Indeed, they honor, respect, esteem, and revere this one, who lives abundantly, in families.
Khi thấy vậy, vị ấy không nghĩ rằng: ‘Vị này sống với nhiều thức ăn mà được các gia đình cung kính, tôn trọng, quý mến, cúng dường.
Maṃ pana tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu na sakkaronti na garuṃ karonti na mānenti na pūjentī’ti, iti so issāmacchariyaṃ kulesu nuppādetā hoti…pe… evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
But me, the austere one, who lives frugally, they do not honor, respect, esteem, or revere in families.’ Thus, he does not generate envy or stinginess in regard to families…—thus he is purified in that respect.
Còn ta, một vị khổ hạnh sống kham khổ, lại không được các gia đình cung kính, không tôn trọng, không quý mến, không cúng dường’, do đó vị ấy không khởi lên sự ganh tỵ và bỏn xẻn đối với các gia đình…pe… Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī amakkhī hoti apaḷāsī…pe… anissukī hoti amaccharī… asaṭho hoti amāyāvī… atthaddho hoti anatimānī… na pāpiccho hoti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato… na micchādiṭṭhiko hoti na antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato… na sandiṭṭhiparāmāsī hoti na ādhānaggāhī suppaṭinissaggī.
“Again, Nigrodha, a recluse is not a disparager, not a denigrator… without envy, without stinginess… not deceitful, not fraudulent… not stiff-necked, not arrogant… not of evil wishes, not fallen under the sway of evil wishes… not of wrong view, not endowed with an extremist view… not clinging to his own views, not dogmatic, readily relinquishing.
“Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh không che giấu lỗi lầm, không lật lọng…pe… không ganh tỵ, không bỏn xẻn… không gian xảo, không lừa dối… không cứng đầu, không kiêu mạn… không có ác dục, không bị chi phối bởi các ác dục… không có tà kiến, không chấp thủ các kiến chấp cực đoan… không chấp thủ kiến chấp của mình, không cố chấp mà dễ dàng từ bỏ.
Yampi, nigrodha, tapassī na sandiṭṭhiparāmāsī hoti na ādhānaggāhī suppaṭinissaggī.
Even that, Nigrodha, where a recluse is not clinging to his own views, not dogmatic, readily relinquishing.
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh không chấp thủ kiến chấp của mình, không cố chấp mà dễ dàng từ bỏ.
Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
Thus he is purified in that respect.
Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha, yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā’’ti?
“What do you think, Nigrodha? If it is so, is the ascetic practice of self-mortification purified or unpurified?”
“Này Nigrodha, ông nghĩ sao, nếu như vậy thì sự khổ hạnh thanh tịnh hay không thanh tịnh?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cā’’ti.
“Indeed, Venerable Sir, if it is so, the ascetic practice of self-mortification is purified, not unpurified; it has reached the highest and the essence.”
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn, nếu như vậy thì sự khổ hạnh là thanh tịnh chứ không phải không thanh tịnh, đã đạt đến sự tối thượng và tinh túy.”
‘‘Na kho, nigrodha, ettāvatā tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca; api ca kho papaṭikappattā* hotī’’ti.
“No, Nigrodha, not to that extent has the ascetic practice of self-mortification reached the highest and the essence; it has merely reached the outer bark.”
“Này Nigrodha, sự khổ hạnh chưa đạt đến sự tối thượng và tinh túy chỉ với chừng đó; tuy nhiên, nó đã đạt đến vỏ ngoài.”
70. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca?
70. “But to what extent, Venerable Sir, does the ascetic practice of self-mortification reach the highest and the essence?
70. “Bạch Thế Tôn, vậy thì sự khổ hạnh đạt đến sự tối thượng và tinh túy là như thế nào?
Sādhu me, bhante, bhagavā tapojigucchāya aggaññeva pāpetu, sāraññeva pāpetū’’ti.
Please, Venerable Sir, may the Fortunate One lead me to the highest, to the essence of the ascetic practice of self-mortification.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đưa con đến sự tối thượng, đến sự tinh túy của khổ hạnh.”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
“Here, Nigrodha, a recluse is restrained by the fourfold restraint.
“Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật.
Kathañca, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti?
And how, Nigrodha, is a recluse restrained by the fourfold restraint?
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật như thế nào?
Idha, nigrodha, tapassī na pāṇaṃ atipāteti* , na pāṇaṃ atipātayati, na pāṇamatipātayato samanuñño hoti.
Here, Nigrodha, a recluse does not destroy life, does not cause others to destroy life, and does not approve of others destroying life.
Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh không sát hại sinh vật, không xúi giục người khác sát hại sinh vật, không hoan hỷ khi người khác sát hại sinh vật.
Na adinnaṃ ādiyati, na adinnaṃ ādiyāpeti, na adinnaṃ ādiyato samanuñño hoti.
He does not take what is not given, does not cause others to take what is not given, and does not approve of others taking what is not given.
Không lấy của không cho, không xúi giục người khác lấy của không cho, không hoan hỷ khi người khác lấy của không cho.
Na musā bhaṇati, na musā bhaṇāpeti, na musā bhaṇato samanuñño hoti.
He does not speak falsely, does not cause others to speak falsely, and does not approve of others speaking falsely.
Không nói dối, không xúi giục người khác nói dối, không hoan hỷ khi người khác nói dối.
Na bhāvitamāsīsati* , na bhāvitamāsīsāpeti, na bhāvitamāsīsato samanuñño hoti.
He does not long for what has been brought forth (sense pleasures), does not cause others to long for what has been brought forth, and does not approve of others longing for what has been brought forth.
Không mong cầu những dục lạc đã được phát triển (trong tâm), không xúi giục người khác mong cầu những dục lạc đã được phát triển, không hoan hỷ khi người khác mong cầu những dục lạc đã được phát triển.
Evaṃ kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
Thus, Nigrodha, is a recluse restrained by the fourfold restraint.
Này Nigrodha, như vậy, một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật.
‘‘Yato kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti, aduṃ cassa hoti tapassitāya.
“When, Nigrodha, a recluse is restrained by the fourfold restraint, that becomes his ascetic quality.
“Này Nigrodha, khi một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật, điều đó là sự khổ hạnh của vị ấy.
So abhiharati no hīnāyāvattati.
He strives upwards, he does not regress.
Vị ấy tiến lên chứ không thoái hóa.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
He resorts to a secluded lodging: a forest, the foot of a tree, a mountain, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.
Vị ấy tìm đến chỗ ở thanh vắng: rừng, gốc cây, núi, hang động, khe núi, nghĩa địa, rừng cây rậm rạp, nơi trống trải, đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Having returned from his alms round after his meal, he sits down, folding his legs crosswise, holding his body erect, and establishing mindfulness in front of him.
Sau khi thọ thực xong, vị ấy trở về từ khất thực, ngồi kiết già, giữ thân thẳng, an trú niệm trước mặt.
So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti.
He abandons covetousness for the world, and dwells with a mind free from covetousness, purifying his mind from covetousness.
Vị ấy từ bỏ tham lam đối với thế gian, an trú với tâm không tham lam, thanh lọc tâm khỏi tham lam.
Byāpādappadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādappadosā cittaṃ parisodheti.
He abandons ill will and malice, and dwells with a mind free from ill will, sympathetic to all living beings, purifying his mind from ill will and malice.
Vị ấy từ bỏ sân hận và ác ý, an trú với tâm không sân hận, thương xót tất cả chúng sinh, thanh lọc tâm khỏi sân hận và ác ý.
Thinamiddhaṃ* pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti.
Abandoning sloth and torpor, he dwells free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and clearly comprehending; he cleanses his mind from sloth and torpor.
Vị ấy từ bỏ hôn trầm và thụy miên (thinamiddhaṃ), sống không còn hôn trầm và thụy miên, có tưởng về ánh sáng (ālokasaññī), có chánh niệm (sato), có sự hiểu biết rõ ràng (sampajāno), thanh lọc tâm khỏi hôn trầm và thụy miên.
Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti.
Abandoning restlessness and remorse, he dwells undisturbed, his mind inwardly tranquil; he cleanses his mind from restlessness and remorse.
Vị ấy từ bỏ trạo cử và hối hận (uddhaccakukkuccaṃ), sống không phóng dật (anuddhato), với tâm an tịnh bên trong (ajjhattaṃ vūpasantacitto), thanh lọc tâm khỏi trạo cử và hối hận.
Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
Abandoning doubt, he dwells having crossed beyond doubt, unperplexed about wholesome states; he cleanses his mind from doubt.
Vị ấy từ bỏ nghi ngờ (vicikicchaṃ), sống đã vượt qua nghi ngờ (tiṇṇavicikiccho), không còn hoài nghi về các pháp thiện (kusalesu dhammesu), thanh lọc tâm khỏi nghi ngờ.
71. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.
71. “Having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind, which weaken wisdom, he dwells pervading one direction with a mind accompanied by mettā.
71. “Này Nigrodha, vị ấy từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, sống bằng cách trải rộng tâm từ (mettāsahagatena cetasā) đến một phương.
Tathā dutiyaṃ.
Likewise, the second.
Cũng vậy, đến phương thứ hai.
Tathā tatiyaṃ.
Likewise, the third.
Cũng vậy, đến phương thứ ba.
Tathā catutthaṃ.
Likewise, the fourth.
Cũng vậy, đến phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus, he dwells pervading the entire world—above, below, across, everywhere, in all circumstances, the whole world—with a mind accompanied by mettā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, vị ấy trải rộng tâm từ rộng lớn (vipulena), quảng đại (mahaggatena), vô lượng (appamāṇena), không oán thù (averena), không não hại (abyāpajjena) đến khắp cả thế gian, lên trên, xuống dưới, ngang qua, khắp mọi nơi, với tất cả chúng sinh.
Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.
He dwells pervading one direction with a mind accompanied by karuṇā…pe… with a mind accompanied by muditā…pe… with a mind accompanied by upekkhā.
Vị ấy sống bằng cách trải rộng tâm bi (karuṇāsahagatena cetasā)…pe… tâm hỷ (muditāsahagatena cetasā)…pe… tâm xả (upekkhāsahagatena cetasā) đến một phương.
Tathā dutiyaṃ.
Likewise, the second.
Cũng vậy, đến phương thứ hai.
Tathā tatiyaṃ.
Likewise, the third.
Cũng vậy, đến phương thứ ba.
Tathā catutthaṃ.
Likewise, the fourth.
Cũng vậy, đến phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus, he dwells pervading the entire world—above, below, across, everywhere, in all circumstances, the whole world—with a mind accompanied by upekkhā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, vị ấy trải rộng tâm xả rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán thù, không não hại đến khắp cả thế gian, lên trên, xuống dưới, ngang qua, khắp mọi nơi, với tất cả chúng sinh.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha.
“What do you think, Nigrodha?
“Này Nigrodha, ông nghĩ sao?
Yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā’’ti?
If this is the case, is this asceticism and abstinence purified or unpurified?”
Nếu vậy, sự khổ hạnh có thanh tịnh hay không thanh tịnh?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cā’’ti.
“Indeed, venerable sir, if this is the case, asceticism and abstinence is purified, not unpurified; it has reached the highest and the essence.”
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn nếu vậy, sự khổ hạnh là thanh tịnh chứ không phải không thanh tịnh, đã đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy.”
‘‘Na kho, nigrodha, ettāvatā tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca; api ca kho tacappattā hotī’’ti.
“No, Nigrodha, by this much asceticism and abstinence has not reached the highest and the essence; rather, it has reached the bark.”
“Này Nigrodha, sự khổ hạnh chưa đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy chỉ với chừng mực đó; mà chỉ đạt đến phần vỏ (tacappattā) thôi.”
72. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca?
72. “But to what extent, venerable sir, has asceticism and abstinence reached the highest and the essence?
72. “Bạch Thế Tôn, vậy chừng mực nào thì sự khổ hạnh đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy?
Sādhu me, bhante, bhagavā tapojigucchāya aggaññeva pāpetu, sāraññeva pāpetū’’ti.
It would be good, venerable sir, if the Blessed One would lead me to the highest, to the essence of asceticism and abstinence.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đưa con đến phần tối thượng, đưa con đến phần tinh túy của sự khổ hạnh.”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
“Here, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint.
“Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương (cātuyāmasaṃvarasaṃvuto).
Kathañca, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti…pe… yato kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti, aduṃ cassa hoti tapassitāya.
And how, Nigrodha, is an ascetic restrained by the fourfold restraint?…pe… When, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint, that much is his asceticism.
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương như thế nào…pe… Này Nigrodha, khi một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương, đó là sự khổ hạnh của vị ấy.
So abhiharati no hīnāyāvattati.
He strives for improvement, not for decline.
Vị ấy tiến lên chứ không thoái lui.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati…pe… so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā…pe… karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
He resorts to a secluded lodging…pe… having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind, which weaken wisdom, he dwells with a mind accompanied by mettā…pe… with a mind accompanied by karuṇā…pe… with a mind accompanied by muditā…pe… with a mind accompanied by upekkhā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Vị ấy tìm đến chỗ ở thanh vắng…pe… Vị ấy từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, sống bằng cách trải rộng tâm từ (mettāsahagatena cetasā)…pe… tâm bi (karuṇāsahagatena cetasā)…pe… tâm hỷ (muditāsahagatena cetasā)…pe… tâm xả (upekkhāsahagatena cetasā) rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán thù, không não hại.
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ, tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti.
He recollects his manifold past lives, that is, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, one hundred births, one thousand births, one hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: ‘There I was named thus, of such a clan, of such an appearance, fed on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared yonder. There too I was named thus, of such a clan, of such an appearance, fed on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared here.’
Vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, như là: một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều kiếp hoại (saṃvaṭṭakappe), nhiều kiếp thành (vivaṭṭakappe), nhiều kiếp hoại và thành (saṃvaṭṭavivaṭṭakappe) – ‘Ở đời đó, ta tên như vậy, dòng họ như vậy, sắc vóc như vậy, thức ăn như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy, ta chết từ đời đó, sinh vào đời kia, ở đó ta tên như vậy, dòng họ như vậy, sắc vóc như vậy, thức ăn như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy, ta chết từ đời đó, sinh vào đời này’.
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
Thus, with all their details and circumstances, he recollects his manifold past lives.
Như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với đầy đủ chi tiết và đặc điểm.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha, yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā’’ti?
“What do you think, Nigrodha? If this is the case, is this asceticism and abstinence purified or unpurified?”
“Này Nigrodha, ông nghĩ sao, nếu vậy, sự khổ hạnh có thanh tịnh hay không thanh tịnh?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti, no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cā’’ti.
“Indeed, venerable sir, if this is the case, asceticism and abstinence is purified, not unpurified; it has reached the highest and the essence.”
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn nếu vậy, sự khổ hạnh là thanh tịnh chứ không phải không thanh tịnh, đã đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy.”
‘‘Na kho, nigrodha, ettāvatā tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca; api ca kho phegguppattā hotī’’ti.
“No, Nigrodha, by this much asceticism and abstinence has not reached the highest and the essence; rather, it has reached the sapwood.”
“Này Nigrodha, sự khổ hạnh chưa đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy chỉ với chừng mực đó; mà chỉ đạt đến phần lõi gỗ (phegguppattā) thôi.”
73. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca?
73. “But to what extent, venerable sir, has asceticism and abstinence reached the highest and the essence?
73. “Bạch Thế Tôn, vậy chừng mực nào thì sự khổ hạnh đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy?
Sādhu me, bhante, bhagavā tapojigucchāya aggaññeva pāpetu, sāraññeva pāpetū’’ti.
It would be good, venerable sir, if the Blessed One would lead me to the highest, to the essence of asceticism and abstinence.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đưa con đến phần tối thượng, đưa con đến phần tinh túy của sự khổ hạnh.”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
“Here, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint.
“Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương.
Kathañca, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti…pe… yato kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti, aduṃ cassa hoti tapassitāya.
And how, Nigrodha, is an ascetic restrained by the fourfold restraint?…pe… When, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint, that much is his asceticism.
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương như thế nào…pe… Này Nigrodha, khi một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương, đó là sự khổ hạnh của vị ấy.
So abhiharati no hīnāyāvattati.
He strives for improvement, not for decline.
Vị ấy tiến lên chứ không thoái lui.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati…pe… so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
He resorts to a secluded lodging…pe… having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind, which weaken wisdom, he dwells with a mind accompanied by mettā…pe… with a mind accompanied by upekkhā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Vị ấy tìm đến chỗ ở thanh vắng…pe… Vị ấy từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, sống bằng cách trải rộng tâm từ (mettāsahagatena cetasā)…pe… tâm xả (upekkhāsahagatena cetasā) rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán thù, không não hại.
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
He recollects his manifold past lives.
Vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau.
Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
That is, one birth, two births, three births, four births, five births…pe… thus, with all their details and circumstances, he recollects his manifold past lives.
Như là: một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời…pe… Như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với đầy đủ chi tiết và đặc điểm.
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā.
With the divine eye, purified and surpassing that of humans, he sees beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and he understands how beings fare according to their kamma: ‘These venerable beings, who were endowed with misconduct of body, speech, and mind, who reviled the Noble Ones, held wrong views, and undertook actions based on wrong views, with the breakdown of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, in an unhappy destination, in a state of ruin, in hell.
Vị ấy với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, thấp hèn và cao quý, đẹp đẽ và xấu xí, may mắn và bất hạnh, vị ấy biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ – ‘Chắc chắn những chúng sinh này đã hành động ác về thân, ác về lời, ác về ý; đã phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, đã tạo nghiệp tà kiến.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā.
These venerable beings, who were endowed with misconduct of body, speech, and mind, who reviled the Noble Ones, held wrong views, and undertook actions based on wrong views, with the breakdown of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, in an unhappy destination, in a state of ruin, in hell.
Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā.
But these venerable beings, who were endowed with good conduct of body, speech, and mind, who did not revile the Noble Ones, held right views, and undertook actions based on right views.
Còn những chúng sinh này đã hành động thiện về thân, thiện về lời, thiện về ý; không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, đã tạo nghiệp chánh kiến.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti.
With the breakdown of the body, after death, they have reappeared in a happy destination, in the heavenly world.’
Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi lành, cõi trời’.
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti.
Thus, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, he sees beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and he understands how beings fare according to their kamma.
Như vậy, vị ấy với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, thấp hèn và cao quý, đẹp đẽ và xấu xí, may mắn và bất hạnh, vị ấy biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.
74. ‘‘Ettāvatā kho, nigrodha, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca.
74. “To this extent, Nigrodha, asceticism and abstinence has reached the highest and the essence.
74. “Này Nigrodha, chỉ với chừng mực đó, sự khổ hạnh mới đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy.
Iti kho, nigrodha* , yaṃ maṃ tvaṃ avacāsi – ‘ko nāma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavā sāvake vineti, yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’nti.
Thus, Nigrodha, as to what you said to me – ‘What, Venerable Sir, is the Dhamma of the Blessed One by which the Blessed One disciplines his disciples, and by which, having been disciplined by the Blessed One, the disciples declare themselves to have attained reassurance in the intention for the beginning of the holy life’—
Này Nigrodha, đó là điều ngươi đã nói với Ta – ‘Bạch Thế Tôn, pháp nào của Thế Tôn mà Thế Tôn dùng để giáo huấn các đệ tử, mà nhờ đó các đệ tử đã được Thế Tôn giáo huấn tự nhận là đã đạt được sự an ổn, một khuynh hướng cho sự khởi đầu của đời sống phạm hạnh?’
Iti kho taṃ, nigrodha, ṭhānaṃ uttaritarañca paṇītatarañca, yenāhaṃ sāvake vinemi, yena mayā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’’nti.
Thus, Nigrodha, that matter is higher and more sublime, by which I discipline my disciples, and by which, having been disciplined by me, the disciples declare themselves to have attained reassurance in the intention for the beginning of the holy life.”
Này Nigrodha, đó là điều, là phương pháp cao thượng và tối thắng mà Ta dùng để giáo huấn các đệ tử, mà nhờ đó các đệ tử đã được Ta giáo huấn tự nhận là đã đạt được sự an ổn, một khuynh hướng cho sự khởi đầu của đời sống phạm hạnh.”
75. Yadā aññāsi sandhāno gahapati – ‘‘aññadatthu kho dānime aññatitthiyā paribbājakā bhagavato bhāsitaṃ sussūsanti, sotaṃ odahanti, aññācittaṃ upaṭṭhāpentī’’ti.
75. When Sandhāno the householder knew: “Now, indeed, these wanderers of other sects are listening intently to the Blessed One’s discourse, they are lending ear, they are establishing minds for understanding,”
Khi gia chủ Sandhāna biết rằng: “Chắc chắn bây giờ các du sĩ ngoại đạo này đang lắng nghe lời dạy của Thế Tôn, đang chú tâm, đang khởi tâm muốn hiểu biết,”
Atha* nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘iti kho, bhante nigrodha, yaṃ maṃ tvaṃ avacāsi – ‘yagghe, gahapati, jāneyyāsi, kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati, kena sākacchaṃ samāpajjati, kena paññāveyyattiyaṃ samāpajjati, suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā, aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya, so antamantāneva sevati; seyyathāpi nāma gokāṇā pariyantacārinī antamantāneva sevati.
Then he said this to Nigrodha the wanderer: “Thus, Venerable Nigrodha, as to what you said to me – ‘Come now, householder, know with whom the ascetic Gotama converses, with whom he enters into discussion, with whom he enters into a discourse of wisdom. The ascetic Gotama’s wisdom is smitten by seclusion, the ascetic Gotama is not one who frequents assemblies, he is not fit for conversation; he resorts only to remote places, just as a lame cow ranging at the edge resorts only to remote places.
bấy giờ, gia chủ nói với du sĩ Nigrodha rằng: “Thưa tôn giả Nigrodha, đó là điều tôn giả đã nói với tôi – ‘Này gia chủ, hãy biết rằng, Sa-môn Gotama giao tiếp với ai, hội đàm với ai, trao đổi trí tuệ với ai? Trí tuệ của Sa-môn Gotama bị cô lập trong tịnh xá, Sa-môn Gotama không quen với hội chúng, không đủ khả năng hội đàm; Ngài chỉ lui tới những nơi hẻo lánh; ví như một con bò cái bị què chỉ đi lại ở những vùng rìa.
Evameva suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā, aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya; so antamantāneva sevati; iṅgha, gahapati, samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, ekapañheneva naṃ saṃsādeyyāma, tucchakumbhīva naṃ maññe orodheyyāmā’ti.
In the same way, the ascetic Gotama’s wisdom is smitten by seclusion, the ascetic Gotama is not one who frequents assemblies, he is not fit for conversation; he resorts only to remote places. Come now, householder, should the ascetic Gotama come to this assembly, we would confound him with a single question; we would, as it were, stop him like an empty pot.’
Cũng vậy, trí tuệ của Sa-môn Gotama bị cô lập trong tịnh xá, Sa-môn Gotama không quen với hội chúng, không đủ khả năng hội đàm; Ngài chỉ lui tới những nơi hẻo lánh. Này gia chủ, nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng ta sẽ làm cho Ngài lúng túng chỉ với một câu hỏi, chúng ta sẽ chặn đứng Ngài như chặn một cái bình rỗng.’
Ayaṃ kho so, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho idhānuppatto, aparisāvacaraṃ pana naṃ karotha, gokāṇaṃ pariyantacāriniṃ karotha, ekapañheneva naṃ saṃsādetha, tucchakumbhīva naṃ orodhethā’’ti.
Here, Venerable Sir, is that Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened, who has arrived. But make him one who does not frequent assemblies, make him a lame cow ranging at the edge, confound him with a single question, stop him like an empty pot!”
Thưa tôn giả, vị Thế Tôn A-la-hán, Chánh Đẳng Giác ấy đã đến đây rồi. Vậy thì, hãy làm cho Ngài không quen với hội chúng, hãy làm cho Ngài như con bò cái bị què đi lại ở những vùng rìa, hãy làm cho Ngài lúng túng chỉ với một câu hỏi, hãy chặn đứng Ngài như chặn một cái bình rỗng!”
Evaṃ vutte, nigrodho paribbājako tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.
When this was said, Nigrodha the wanderer sat silent, dismayed, with slumped shoulders, downcast, pondering, unable to reply.
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha im lặng, xấu hổ, vai rũ xuống, cúi mặt, trầm tư, không thể đối đáp.
76. Atha kho bhagavā nigrodhaṃ paribbājakaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃ kira, nigrodha, bhāsitā te esā vācā’’ti?
76. Then the Blessed One, knowing Nigrodha the wanderer to be silent, dismayed, with slumped shoulders, downcast, pondering, and unable to reply, said this to Nigrodha the wanderer: “Is it true, Nigrodha, that this statement was uttered by you?”
Bấy giờ, Thế Tôn biết du sĩ Nigrodha đang im lặng, xấu hổ, vai rũ xuống, cúi mặt, trầm tư, không thể đối đáp, liền nói với du sĩ Nigrodha rằng: “Này Nigrodha, có thật là ngươi đã nói lời ấy không?”
‘‘Saccaṃ, bhante, bhāsitā me esā vācā, yathābālena yathāmūḷhena yathāakusalenā’’ti.
“It is true, Venerable Sir, that this statement was uttered by me, like a fool, like one deluded, like one unskilful.”
“Bạch Thế Tôn, con đã nói lời ấy, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha.
“What do you think, Nigrodha?
“Này Nigrodha, ngươi nghĩ sao?
Kinti te sutaṃ paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, evaṃ su te bhagavanto saṃgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti.
How have you heard it spoken by senior, elderly wanderers, your teachers and teachers’ teachers – ‘Were those Blessed Ones, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones of the past, wont to dwell congregating and assembling, making noise, uttering loud and great shouts, devoted to various kinds of talk about low things?
Ngươi đã nghe các du sĩ trưởng lão, các vị lớn tuổi, các vị đạo sư và các vị đạo sư của đạo sư nói rằng: ‘Những vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác trong quá khứ, các vị Thế Tôn ấy có tụ họp, hội họp, ồn ào, huyên náo, tiếng lớn tiếng nhỏ, bận rộn với nhiều loại chuyện tầm thường không?
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ iti vā.
That is to say – talk of kings, talk of bandits… or talk about this world and the next world.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa, chuyện trộm cướp… (lược)… chuyện về đời này đời khác, v.v.
Seyyathāpi tvaṃ etarahi sācariyako.
Just as you are now with your teachers.
như ngươi và các vị đạo sư của ngươi bây giờ.
Udāhu, evaṃ su te bhagavanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, seyyathāpāhaṃ etarahī’ti.
Or, were those Blessed Ones wont to resort to remote forest and wilderness dwellings, silent, with little noise, with lonely winds, suitable for human seclusion, fit for withdrawal, just as I am now’?”
Hay là, các vị Thế Tôn ấy có lui tới những trú xứ rừng núi hoang vắng, thanh tịnh, ít tiếng động, ít ồn ào, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư, như Ta bây giờ không?”
‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante.
“I have heard it, Venerable Sir,
“Bạch Thế Tôn, con đã nghe các du sĩ trưởng lão, các vị lớn tuổi, các vị đạo sư và các vị đạo sư của đạo sư nói rằng:
Paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, na evaṃ su* te bhagavanto saṃgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti.
from senior, elderly wanderers, my teachers and teachers’ teachers, speaking thus: ‘Those Blessed Ones, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones of the past, were not wont to dwell congregating and assembling, making noise, uttering loud and great shouts, devoted to various kinds of talk about low things.
‘Những vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác trong quá khứ, các vị Thế Tôn ấy không có tụ họp, hội họp, ồn ào, huyên náo, tiếng lớn tiếng nhỏ, bận rộn với nhiều loại chuyện tầm thường.
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ iti vā, seyyathāpāhaṃ etarahi sācariyako.
That is to say – talk of kings, talk of bandits… or talk about this world and the next world, just as I am now with my teachers.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa, chuyện trộm cướp… (lược)… chuyện về đời này đời khác, v.v., như con và các vị đạo sư của con bây giờ.
Evaṃ su te bhagavanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, seyyathāpi bhagavā etarahī’’’ti.
Those Blessed Ones were wont to resort to remote forest and wilderness dwellings, silent, with little noise, with lonely winds, suitable for human seclusion, fit for withdrawal, just as the Blessed One is now’.”
Các vị Thế Tôn ấy lui tới những trú xứ rừng núi hoang vắng, thanh tịnh, ít tiếng động, ít ồn ào, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư, như Thế Tôn bây giờ.’”
77. Evaṃ vutte, nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yvāhaṃ evaṃ bhagavantaṃ avacāsiṃ.
77. When this was said, Nigrodha the wanderer said to the Blessed One: “An offense, Venerable Sir, has overcome me, acting like a fool, like one deluded, like one unskilful, in that I spoke thus to the Blessed One.
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã phạm lỗi lầm, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện, khi con đã nói như vậy với Thế Tôn.
Tassa me, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti.
May the Blessed One accept this offense from me, Venerable Sir, as an offense for future restraint.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn chấp nhận lỗi lầm của con như một lỗi lầm, để con có thể tự chế ngự trong tương lai.”
‘‘Taggha tvaṃ* , nigrodha, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yo maṃ tvaṃ evaṃ avacāsi.
“Indeed, Nigrodha, an offense has overcome you, acting like a fool, like one deluded, like one unskilful, in that you spoke thus to me.
“Này Nigrodha, đúng vậy, ngươi đã phạm lỗi lầm, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện, khi ngươi đã nói như vậy với Ta.
Yato ca kho tvaṃ, nigrodha, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma.
But since you, Nigrodha, having seen your offense as an offense, rectify it according to the Dhamma, we accept it from you.
Nhưng này Nigrodha, vì ngươi đã thấy lỗi lầm là lỗi lầm và đã sửa chữa theo đúng Pháp, nên chúng Ta chấp nhận lỗi lầm đó của ngươi.
Vuddhi hesā, nigrodha, ariyassa vinaye, yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjati.
For this is growth, Nigrodha, in the Noble Discipline: to see an offense as an offense, and to rectify it according to the Dhamma, thereby undertaking future restraint.
Này Nigrodha, đây là sự tiến bộ trong Giới luật của bậc Thánh, khi một người thấy lỗi lầm là lỗi lầm, sửa chữa theo đúng Pháp, và tự chế ngự trong tương lai.
Ahaṃ kho pana, nigrodha, evaṃ vadāmi –
And I, Nigrodha, say this:
Này Nigrodha, Ta nói như sau:
‘Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
‘Let a wise person come, honest, not deceitful, of upright nature; I will instruct, I will teach the Dhamma.
‘Hãy đến, một người có trí, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng! Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết pháp.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā* paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattavassāni.
Practicing according to the instruction, for the sake of which noble sons rightly go forth from home into homelessness, he will abide having directly realized and attained in this very life that unsurpassed culmination of the holy life for seven years.
Khi thực hành theo lời giáo huấn, người ấy sẽ chứng đạt và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống phạm hạnh, mà vì mục đích đó các thiện nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, tự mình chứng ngộ bằng thắng trí ngay trong hiện tại, trong bảy năm.
Tiṭṭhantu, nigrodha, satta vassāni.
Let seven years remain, Nigrodha.
Này Nigrodha, hãy bỏ qua bảy năm.
Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
Let a wise person come, honest, not deceitful, of upright nature; I will instruct, I will teach the Dhamma.
Hãy đến, một người có trí, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng! Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết pháp.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati cha vassāni.
Practicing according to the instruction, for the sake of which noble sons rightly go forth from home into homelessness, he will abide having directly realized and attained in this very life that unsurpassed culmination of the holy life for six years.
Khi thực hành theo lời giáo huấn, người ấy sẽ chứng đạt và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống phạm hạnh, mà vì mục đích đó các thiện nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, tự mình chứng ngộ bằng thắng trí ngay trong hiện tại, trong sáu năm.
Pañca vassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ.
Five years… four years… three years… two years… one year.
Năm năm… bốn năm… ba năm… hai năm… một năm.
Tiṭṭhatu, nigrodha, ekaṃ vassaṃ.
Let one year remain, Nigrodha.
Này Nigrodha, hãy bỏ qua một năm.
Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
Let a wise person come, honest, not deceitful, of upright nature; I will instruct, I will teach the Dhamma.
Hãy đến, một người có trí, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng! Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết pháp.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati satta māsāni.
By practicing as instructed, he will, in seven months, himself realize by direct knowledge and attain in this very life the unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which young men rightly go forth from home into homelessness, and dwell therein.
Người nào thực hành đúng như đã được chỉ dạy, thì vì mục đích mà các thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình một cách chân chánh, người ấy sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống Phạm hạnh đó ngay trong hiện tại, trong bảy tháng.
Tiṭṭhantu, nigrodha, satta māsāni… cha māsāni… pañca māsāni … cattāri māsāni… tīṇi māsāni… dve māsāni… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ.
Let seven months remain, Nigrodha… six months… five months… four months… three months… two months… one month… half a month.
Này Nigrodha, hãy để bảy tháng đó qua đi… sáu tháng… năm tháng… bốn tháng… ba tháng… hai tháng… một tháng… nửa tháng.
Tiṭṭhatu, nigrodha, aḍḍhamāso.
Let half a month remain, Nigrodha.
Này Nigrodha, hãy để nửa tháng đó qua đi.
Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
Let an intelligent person come, one who is not deceitful, not fraudulent, of an upright nature. I will instruct him; I will teach the Dhamma.
Người nào có trí tuệ, không gian dối, không xảo trá, có bản tính ngay thẳng, hãy đến đây, Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết giảng Dhamma.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattāhaṃ’.
By practicing as instructed, he will, in seven days, himself realize by direct knowledge and attain in this very life the unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which young men rightly go forth from home into homelessness, and dwell therein.’
Người nào thực hành đúng như đã được chỉ dạy, thì vì mục đích mà các thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình một cách chân chánh, người ấy sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống Phạm hạnh đó ngay trong hiện tại, trong bảy ngày.’
78. ‘‘Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘antevāsikamyatā no samaṇo gotamo evamāhā’ti.
78. “Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he desires disciples.’
78. “Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta trở thành đệ tử của Ngài.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Yo eva vo* ācariyo, so eva vo ācariyo hotu.
Let whoever is your teacher remain your teacher.
Ai là thầy của các ông, người ấy hãy cứ là thầy của các ông.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘uddesā no cāvetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to make us deviate from our doctrine.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta từ bỏ những lời dạy của mình.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Yo eva vo uddeso so eva vo uddeso hotu.
Let whatever is your doctrine remain your doctrine.
Những lời dạy nào là của các ông, những lời dạy ấy hãy cứ là của các ông.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘ājīvā no cāvetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to make us deviate from our livelihood.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta từ bỏ cách sinh sống của mình.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Yo eva vo ājīvo, so eva vo ājīvo hotu.
Let whatever is your livelihood remain your livelihood.
Cách sinh sống nào là của các ông, cách sinh sống ấy hãy cứ là của các ông.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘ye no dhammā akusalā akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tesu patiṭṭhāpetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to establish us in those teachings which you and your teachers consider unwholesome.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta an trú trong những pháp bất thiện, được các bậc thầy của chúng ta coi là bất thiện.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Akusalā ceva vo te dhammā* hontu akusalasaṅkhātā ca sācariyakānaṃ.
Let those teachings remain unwholesome for you, and considered unwholesome by your teachers.
Những pháp ấy hãy cứ là bất thiện đối với các ông và được các bậc thầy của các ông coi là bất thiện.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘ye no dhammā kusalā kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tehi vivecetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to separate us from those teachings which you and your teachers consider wholesome.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta xa rời những pháp thiện, được các bậc thầy của chúng ta coi là thiện.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Kusalā ceva vo te dhammā hontu kusalasaṅkhātā ca sācariyakānaṃ.
Let those teachings remain wholesome for you, and considered wholesome by your teachers.
Những pháp ấy hãy cứ là thiện đối với các ông và được các bậc thầy của các ông coi là thiện.
Iti khvāhaṃ, nigrodha, neva antevāsikamyatā evaṃ vadāmi, napi uddesā cāvetukāmo evaṃ vadāmi, napi ājīvā cāvetukāmo evaṃ vadāmi, napi ye vo dhammā* akusalā akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tesu patiṭṭhāpetukāmo evaṃ vadāmi, napi ye vo dhammā* kusalā kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tehi vivecetukāmo evaṃ vadāmi.
Thus, Nigrodha, I do not speak because I desire disciples, nor do I speak because I wish to make you deviate from your doctrine, nor do I speak because I wish to make you deviate from your livelihood, nor do I speak because I wish to establish you in those teachings which you and your teachers consider unwholesome, nor do I speak because I wish to separate you from those teachings which you and your teachers consider wholesome.
Này Nigrodha, Ta nói như vậy không phải vì muốn các ông làm đệ tử, không phải vì muốn các ông từ bỏ những lời dạy của mình, không phải vì muốn các ông từ bỏ cách sinh sống của mình, không phải vì muốn các ông an trú trong những pháp bất thiện, được các bậc thầy của các ông coi là bất thiện, cũng không phải vì muốn các ông xa rời những pháp thiện, được các bậc thầy của các ông coi là thiện.
Santi ca kho, nigrodha, akusalā dhammā appahīnā saṃkilesikā ponobbhavikā* sadarā* dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā, yesāhaṃ pahānāya dhammaṃ desemi.
There are, however, Nigrodha, unwholesome states that are not abandoned, that are defiling, leading to renewed existence, accompanied by suffering, with painful results, and lead to birth, old age, and death in the future, for the abandonment of which I teach the Dhamma.
Mà này Nigrodha, có những pháp bất thiện chưa được đoạn trừ, làm ô nhiễm, dẫn đến tái sinh, có khổ đau, có quả báo khổ, và trong tương lai dẫn đến sinh, già, chết, mà Ta thuyết giảng Dhamma để đoạn trừ chúng.
Yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodānīyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’’ti.
By practicing as instructed, your defiling states will be abandoned, purifying states will increase, and you will, in this very life, yourself realize by direct knowledge and attain the fulfillment and abundance of wisdom, and dwell therein.”
Khi các ông thực hành như vậy, những pháp làm ô nhiễm sẽ được đoạn trừ, những pháp thanh tịnh sẽ tăng trưởng, các ông sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự viên mãn và sự rộng lớn của trí tuệ ngay trong hiện tại.”
79. Evaṃ vutte, te paribbājakā tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyantā appaṭibhānā nisīdiṃsu yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittā.
79. When this was said, those wandering ascetics sat silent, dismayed, their shoulders drooping, faces downcast, brooding, and without a ready answer, just as those whose minds are overwhelmed by Māra.
79. Khi được nói như vậy, các du sĩ ấy im lặng, xấu hổ, vai rũ xuống, mặt cúi gằm, suy tư, không còn lời nào để nói, như thể tâm trí bị ác ma xâm chiếm.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘sabbe pime moghapurisā phuṭṭhā pāpimatā.
Then it occurred to the Blessed One: “All these foolish men are afflicted by the Evil One.
Khi ấy, Thế Tôn nghĩ: “Tất cả những người đàn ông vô ích này đều bị ác ma quấy phá.
Yatra hi nāma ekassapi na evaṃ bhavissati – ‘handa mayaṃ aññāṇatthampi samaṇe gotame brahmacariyaṃ carāma, kiṃ karissati sattāho’’’ti?
Surely not even one of them thinks: ‘Come, let us practice the holy life with the ascetic Gotama even for the sake of knowledge. What will seven days do?’”
Chắc chắn không một ai trong số họ có ý nghĩ như thế này: ‘Nào, chúng ta hãy sống Phạm hạnh với Sa-môn Gotama dù chỉ để hiểu biết, bảy ngày thì có gì đáng ngại!’”
Atha kho bhagavā udumbarikāya paribbājakārāme sīhanādaṃ naditvā vehāsaṃ abbhuggantvā gijjhakūṭe pabbate paccupaṭṭhāsi* .
Then the Blessed One, having roared his lion’s roar in the Udumbarikā wanderers’ park, rose into the air and reappeared on Vulture Peak Mountain.
Khi ấy, Thế Tôn, sau khi rống tiếng sư tử tại Tu viện Du sĩ Udumbarikā, đã bay lên không trung và hiện ra trên núi Gijjhakūṭa.
Sandhāno pana gahapati tāvadeva rājagahaṃ pāvisīti.
And the householder Sandhāna entered Rājagaha at that very moment.
Còn gia chủ Sandhāna thì ngay lúc đó đã đi vào Rājagaha.
80. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati mātulāyaṃ.
80. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling among the Magadhans in Mātulā.
80. Tôi nghe như vầy – một thời Thế Tôn trú tại Mātulā, xứ Magadha.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: “Bhikkhus!”
Tại đó, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và nói:
‘‘Bhaddante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable sir!” replied those bhikkhus to the Blessed One.
“Thưa Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā.
The Blessed One said this: “Dwell, bhikkhus, with yourselves as an isle, with yourselves as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an isle, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, hãy sống tự làm hải đảo cho mình, tự nương tựa vào mình, không nương tựa vào ai khác; hãy sống lấy Dhamma làm hải đảo, lấy Dhamma làm nơi nương tựa, không nương tựa vào ai khác.
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo?
And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell with himself as an isle, with himself as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an isle, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge?
Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu sống tự làm hải đảo cho mình, tự nương tựa vào mình, không nương tựa vào ai khác; lấy Dhamma làm hải đảo, lấy Dhamma làm nơi nương tựa, không nương tựa vào ai khác như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and distress concerning the world.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
He dwells contemplating feelings in feelings… he dwells contemplating mind in mind… he dwells contemplating phenomena in phenomena, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and distress concerning the world.
Quán thọ trên các cảm thọ… Quán tâm trên tâm… Quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu dwells with himself as an isle, with himself as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an isle, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu sống tự làm hải đảo cho mình, tự nương tựa vào mình, không nương tựa vào ai khác; lấy Dhamma làm hải đảo, lấy Dhamma làm nơi nương tựa, không nương tựa vào ai khác.
‘‘Gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye.
“Range, bhikkhus, in your own native domain, your ancestral realm.
“Này các Tỳ-khưu, hãy sống trong khu vực của mình, trong lãnh vực tổ tiên của mình.
Gocare, bhikkhave, carataṃ sake pettike visaye na lacchati māro otāraṃ, na lacchati māro ārammaṇaṃ* .
When you range, bhikkhus, in your own native domain, your ancestral realm, Māra will not find an opening, Māra will not find an opportunity.
Này các Tỳ-khưu, khi các ông sống trong khu vực của mình, trong lãnh vực tổ tiên của mình, Māra sẽ không tìm được cơ hội, Māra sẽ không tìm được đối tượng.
Kusalānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.
Because of undertaking wholesome states, this merit thus increases.
Này các Tỳ-khưu, do sự thọ trì các pháp thiện, công đức này tăng trưởng như vậy.
81. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā daḷhanemi nāma ahosi cakkavattī* dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato.
81. Formerly, bhikkhus, there was a king named Daḷhanemi, a universal monarch (Cakkavatti), a righteous king of Dhamma, conqueror of the four quarters, who had established the stability of his country, and was endowed with the seven treasures.
81. “Thuở xưa, này các Tỳ-khưu, có một vị vua tên là Daḷhanemi, là một Chakkavatti, một vị vua Dhamma, chinh phục bốn phương, đạt được sự ổn định trong các quốc độ, có đầy đủ bảy báu.
Tassimāni satta ratanāni ahesuṃ seyyathidaṃ – cakkaratanaṃu hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ.
These seven treasures he possessed: the wheel-treasure, the elephant-treasure, the horse-treasure, the gem-treasure, the woman-treasure, the householder-treasure, and the seventh, the adviser-treasure.
Vị vua ấy có bảy báu này: báu xe, báu voi, báu ngựa, báu ngọc, báu nữ, báu gia chủ, và báu chỉ huy là thứ bảy.
Parosahassaṃ kho panassa puttā ahesuṃ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā.
He had more than a thousand sons, who were heroes, of heroic physique, crushers of opposing armies.
Vị vua ấy có hơn một ngàn người con, dũng mãnh, có hình dáng anh hùng, có khả năng đánh bại quân thù.
So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena* abhivijiya ajjhāvasi.
He conquered and ruled this earth, bounded by the ocean, not by punishment, not by the sword, but by Dhamma.
Vị vua ấy đã chinh phục và cai trị trái đất này, cho đến tận bờ biển, bằng Dhamma, không dùng gậy gộc hay binh khí.
82. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘yadā tvaṃ, ambho purisa, passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, atha me āroceyyāsī’ti.
82. ‘‘Then, bhikkhus, King Daḷhanemi, after many years, many hundreds of years, many thousands of years, addressed a certain man, saying: ‘When you, good man, see the divine wheel-gem descended and fallen from its place, then you should inform me.’
82. “Này các Tỳ-khưu, rồi thì, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, vua Daḷhanemi gọi một người đàn ông nào đó và nói: ‘Này người, khi nào ngươi thấy bánh xe báu thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí, thì hãy báo cho ta biết.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño daḷhanemissa paccassosi.
‘Yes, your majesty,’ bhikkhus, that man replied to King Daḷhanemi.
‘Thưa Đại vương, vâng’, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy đã vâng lời vua Daḷhanemi.
Addasā kho, bhikkhave, so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, disvāna yena rājā daḷhanemi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ daḷhanemiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ te cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cuta’nti.
Then, bhikkhus, after many years, many hundreds of years, many thousands of years, that man saw the divine wheel-gem descended and fallen from its place. Having seen it, he approached King Daḷhanemi, and having approached, he said to King Daḷhanemi: ‘May your majesty be aware, your divine wheel-gem has descended and fallen from its place.’
Này các Tỳ-khưu, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, người đàn ông ấy đã thấy bánh xe báu thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí; sau khi thấy, ông ta đi đến chỗ vua Daḷhanemi; sau khi đến, ông ta tâu với vua Daḷhanemi rằng: ‘Tâu Đại vương, xin Đại vương biết rằng, bánh xe báu thiêng liêng của Đại vương đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí.’
Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā* etadavoca – ‘dibbaṃ kira me, tāta kumāra, cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ.
Then, bhikkhus, King Daḷhanemi summoned his eldest prince and said to him: ‘It is said, dear prince, that my divine wheel-gem has descended and fallen from its place.
Này các Tỳ-khưu, rồi thì, vua Daḷhanemi cho gọi thái tử trưởng tử đến và nói: ‘Này con, thái tử, nghe nói bánh xe báu thiêng liêng của ta đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí.
Sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati ṭhānā cavati, na dāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti.
I have heard this: “When the divine wheel-gem of a Cakkavatti king descends and falls from its place, that king will not live long.”
Ta đã nghe rằng: ‘Đối với vị Chuyển Luân vương nào mà bánh xe báu thiêng liêng xê dịch, rời khỏi vị trí, thì vị vua ấy không còn sống lâu nữa.’
Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dāni me dibbe kāme pariyesituṃ.
I have indeed experienced human sensual pleasures; now is the time for me to seek divine sensual pleasures.
Ta đã thọ hưởng các dục lạc của loài người, bây giờ là lúc ta tìm cầu các dục lạc của chư thiên.
Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ paṭipajja.
Come now, dear prince, take charge of this earth bounded by the ocean.
Này con, thái tử, con hãy đến, tiếp nhận cai trị trái đất tận cùng biển này.
Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
I, however, having shaved off my hair and beard, and donned saffron robes, will go forth from the household life into homelessness.’
Còn ta, ta sẽ cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, xuất gia không nhà cửa.’
‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhābhisitto* tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti.
‘‘Then, bhikkhus, a certain man approached the anointed Khattiya king. Having approached, he said to the anointed Khattiya king: ‘May your majesty be aware, the divine wheel-gem has disappeared.’
“Này các Tỳ-khưu, rồi thì, một người đàn ông nào đó đi đến chỗ vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh; sau khi đến, ông ta tâu với vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Tâu Đại vương, xin Đại vương biết rằng, bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, anattamanatañca paṭisaṃvedesi.
Then, bhikkhus, when the divine wheel-gem had disappeared, the anointed Khattiya king became displeased and felt displeasure.
Này các Tỳ-khưu, rồi thì, khi bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất, vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh trở nên không hoan hỷ, và cảm nhận sự không hoan hỷ.
So yena rājisi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājisiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti.
So he approached the king-sage; having approached, he said to the king-sage: ‘May your majesty be aware, the divine wheel-gem has disappeared.’
Vị ấy đi đến chỗ vị vương-ẩn-sĩ; sau khi đến, vị ấy tâu với vị vương-ẩn-sĩ rằng: ‘Tâu Đại vương, xin Đại vương biết rằng, bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājisi rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘mā kho tvaṃ, tāta, dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, mā anattamanatañca paṭisaṃvedesi, na hi te, tāta, dibbaṃ cakkaratanaṃ pettikaṃ dāyajjaṃ.
When this was said, bhikkhus, the king-sage said to the anointed Khattiya king: ‘Do not be displeased, dear son, nor feel displeasure at the disappearance of the divine wheel-gem, for the divine wheel-gem is not your inherited patrimony.
Này các Tỳ-khưu, khi được nói như vậy, vị vương-ẩn-sĩ nói với vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Này con, con chớ có không hoan hỷ khi bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất, chớ có cảm nhận sự không hoan hỷ, vì này con, bánh xe báu thiêng liêng không phải là tài sản thừa kế của cha con.
Iṅgha tvaṃ, tāta, ariye cakkavattivatte vattāhi.
Rather, dear son, govern according to the noble Cakkavatti practice.
Này con, con hãy thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ te ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa* uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavissati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūra’nti.
It is indeed possible that, as you govern according to the noble Cakkavatti practice, on that Uposatha day, the fifteenth day, having washed your head, being observant of the Uposatha, and having ascended to the upper story of your excellent palace, a divine wheel-gem will appear to you, with a thousand spokes, with a rim, with a nave, complete in all its aspects.’
Và này con, có thể xảy ra trường hợp là khi con đang thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý, vào ngày Bố-tát mười lăm, sau khi gội đầu, giữ giới Bố-tát, đang ở trên tầng lầu cao nhất của cung điện, bánh xe báu thiêng liêng sẽ hiện ra với ngàn căm, có vành, có trục, đầy đủ mọi phương diện.’
84. ‘‘‘Katamaṃ pana taṃ, deva, ariyaṃ cakkavattivatta’nti?
84. ‘‘‘But what, your majesty, is that noble Cakkavatti practice?’
84. “‘Tâu Đại vương, vậy Pháp Chuyển Luân vương cao quý đó là gì?’
‘Tena hi tvaṃ, tāta, dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto* dhammaṃ mānento dhammaṃ pūjento dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahassu antojanasmiṃ balakāyasmiṃ khattiyesu anuyantesu* brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu.
‘Therefore, dear son, relying solely on the Dhamma, revering the Dhamma, honoring the Dhamma, respecting the Dhamma, venerating the Dhamma, deferring to the Dhamma, with the Dhamma as your banner, the Dhamma as your standard, and the Dhamma as your sovereign, you should provide righteous protection, guarding, and security for your internal staff, for your armed forces, for the Khattiyas, for your vassals, for Brahmins and householders, for the town and country dwellers, for recluses and Brahmins, and for beasts and birds.
‘Vậy thì, này con, con hãy nương tựa vào Pháp, tôn trọng Pháp, kính trọng Pháp, kính ngưỡng Pháp, cúng dường Pháp, phụng thờ Pháp, lấy Pháp làm cờ, lấy Pháp làm hiệu, lấy Pháp làm chủ tể, hãy thiết lập sự bảo vệ, che chở, gìn giữ đúng Pháp cho dân chúng trong nội bộ, cho quân đội, cho các vị Sát-đế-lỵ, cho các vị tùy tùng, cho các vị Bà-la-môn và gia chủ, cho dân cư thành thị và nông thôn, cho các Sa-môn và Bà-la-môn, cho các loài thú và chim.
Mā ca te, tāta, vijite adhammakāro pavattittha.
And, dear son, let no unrighteousness prevail in your dominion.
Và này con, chớ để việc làm phi pháp diễn ra trong lãnh thổ của con.
Ye ca te, tāta, vijite adhanā assu, tesañca dhanamanuppadeyyāsi* .
And to those in your dominion who are destitute, you should provide wealth.
Và này con, những ai không có tài sản trong lãnh thổ của con, con hãy cấp phát tài sản cho họ.
Ye ca te, tāta, vijite samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti, ekamattānaṃ samenti, ekamattānaṃ parinibbāpenti, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripuccheyyāsi pariggaṇheyyāsi – ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ, kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ, kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya assa, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya assā’’ti?
And to those recluses and Brahmins in your dominion who are free from intoxication and heedlessness, established in patience and gentleness, who subdue themselves, calm themselves, and attain Nibbāna for themselves, you should approach them from time to time and inquire and question them: ‘‘What, venerable sirs, is wholesome? What is unwholesome? What is blameworthy? What is blameless? What should be cultivated? What should not be cultivated? What, if I do it, would lead to my harm and suffering for a long time? Or what, if I do it, would lead to my welfare and happiness for a long time?’’
Và này con, những Sa-môn, Bà-la-môn nào trong lãnh thổ của con đã từ bỏ sự say đắm và phóng dật, an trú trong sự nhẫn nại và hiền hòa, tự mình chế ngự, tự mình an tịnh, tự mình tịch diệt, con hãy đến gặp họ đúng lúc, hỏi han và tìm hiểu: ‘‘Bạch quý ngài, điều gì là thiện, điều gì là bất thiện, điều gì có tội, điều gì không có tội, điều gì nên thực hành, điều gì không nên thực hành, điều gì nếu con làm sẽ đưa đến sự bất lợi, khổ đau lâu dài, hoặc điều gì nếu con làm sẽ đưa đến sự lợi ích, an lạc lâu dài?’’
Tesaṃ sutvā yaṃ akusalaṃ taṃ abhinivajjeyyāsi, yaṃ kusalaṃ taṃ samādāya vatteyyāsi.
Having heard them, you should resolutely abandon what is unwholesome, and firmly undertake and practice what is wholesome.
Sau khi nghe họ nói, điều gì là bất thiện, con hãy kiên quyết từ bỏ; điều gì là thiện, con hãy thọ trì và thực hành.
Idaṃ kho, tāta, taṃ ariyaṃ cakkavattivatta’nti.
This, dear son, is that noble Cakkavatti practice.’
Này con, đây chính là Pháp Chuyển Luân vương cao quý đó.’
85. ‘‘‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto rājisissa paṭissutvā ariye cakkavattivatte* vatti.
85. ‘‘‘Yes, your majesty,’ bhikkhus, the anointed Khattiya king, having assented to the king-sage, practiced the noble Cakkavatti practice.
85. “‘Vâng, tâu Đại vương’, này các Tỳ-khưu, vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh đã vâng lời vị vương-ẩn-sĩ và thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý.
Tassa ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pāturahosi sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ.
As he was practicing the noble Cakkavatti practice, on that Uposatha day, the fifteenth day, having washed his head, being observant of the Uposatha, and having ascended to the upper story of his excellent palace, a divine wheel-gem appeared to him, with a thousand spokes, with a rim, with a nave, complete in all its aspects.
Khi vị ấy đang thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý, vào ngày Bố-tát mười lăm, sau khi gội đầu, giữ giới Bố-tát, đang ở trên tầng lầu cao nhất của cung điện, bánh xe báu thiêng liêng đã hiện ra với ngàn căm, có vành, có trục, đầy đủ mọi phương diện.
Disvāna rañño khattiyassa muddhābhisittassa etadahosi – ‘sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño khattiyassa muddhābhisittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ, so hoti rājā cakkavattī’ti.
Having seen it, the anointed Khattiya king thought: ‘I have heard this: “When a divine wheel-gem with a thousand spokes, with a rim, with a nave, complete in all its aspects, appears to an anointed Khattiya king on that Uposatha day, the fifteenth day, having washed his head, being observant of the Uposatha, and having ascended to the upper story of his excellent palace, he is a Cakkavatti king.”
Sau khi thấy, vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh nghĩ rằng: ‘Ta đã nghe rằng: ‘Đối với vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh nào mà vào ngày Bố-tát mười lăm, sau khi gội đầu, giữ giới Bố-tát, đang ở trên tầng lầu cao nhất của cung điện, bánh xe báu thiêng liêng hiện ra với ngàn căm, có vành, có trục, đầy đủ mọi phương diện, thì vị ấy là vua Chuyển Luân.’
Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattīti.
Could it be that I am a Cakkavatti king?’
Chắc chắn ta là vua Chuyển Luân rồi!’
‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
‘‘Then, bhikkhus, that wheel-gem rolled forth to the east, and the Cakkavatti king followed it with his fourfold army.
“Này các Tỳ-khưu, rồi thì, bánh xe báu ấy chuyển vận về phía đông, và vua Chuyển Luân cùng với bốn binh chủng quân đội theo sau.
Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
And wherever, bhikkhus, the wheel-gem stopped, there the Cakkavatti king settled down with his fourfold army.
Và này các Tỳ-khưu, tại nơi nào bánh xe báu dừng lại, tại đó vua Chuyển Luân cùng với bốn binh chủng quân đội dừng lại trú ngụ.
Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te* mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the eastern direction approached the Cakkavatti king and said: 'Come, great king! Welcome, great king! This is your own*, great king! Govern, great king!'
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Đông đã đến gặp Vua Chuyển Luân và nói rằng: ‘Tâu Đại vương, xin mời ngài đến, Đại vương được hoan nghênh, Đại vương, đây là lãnh thổ của ngài, Đại vương, xin hãy giáo hóa!’
Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti.
The Cakkavatti king said thus: 'No living being is to be killed, what is not given is not to be taken, misconduct in sensual pleasures is not to be engaged in, falsehood is not to be spoken, intoxicating drinks are not to be consumed, and eat as you have eaten*.'
Vua Chuyển Luân nói rằng: ‘Không được sát sinh, không được lấy của không cho, không được tà hạnh trong các dục, không được nói dối, không được uống rượu, và hãy thọ hưởng những gì đã được hưởng’.
Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā* ahesuṃ.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the eastern direction became followers of the Cakkavatti king.
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Đông đã trở thành tùy tùng của Vua Chuyển Luân.
86. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā* paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavatti…pe… dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
86. "Then, bhikkhus, that jewel-wheel, having plunged into the eastern ocean and re-emerged, proceeded towards the southern direction… and having plunged into the southern ocean and re-emerged, proceeded towards the western direction, and the Cakkavatti king followed close behind with his fourfold army.
86. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi bảo luân ấy đã đi vào biển phía Đông, rồi nổi lên, tiếp tục lăn về phương Nam…pe… đi vào biển phía Nam, rồi nổi lên, tiếp tục lăn về phương Tây, Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh tùy theo sau.
Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
Indeed, bhikkhus, wherever the jewel-wheel settled, there the Cakkavatti king took up residence with his fourfold army.
Này chư Tỳ-khưu, tại nơi nào bảo luân dừng lại, tại đó Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh đã ở lại.
Ye kho pana, bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te, mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the western direction approached the Cakkavatti king and said: 'Come, great king! Welcome, great king! This is your own*, great king! Govern, great king!'
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Tây đã đến gặp Vua Chuyển Luân và nói rằng: ‘Tâu Đại vương, xin mời ngài đến, Đại vương được hoan nghênh, Đại vương, đây là lãnh thổ của ngài, Đại vương, xin hãy giáo hóa!’
Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti.
The Cakkavatti king said thus: 'No living being is to be killed, what is not given is not to be taken, misconduct in sensual pleasures is not to be engaged in, falsehood is not to be spoken, intoxicating drinks are not to be consumed, and eat as you have eaten*.'
Vua Chuyển Luân nói rằng: ‘Không được sát sinh, không được lấy của không cho, không được tà hạnh trong các dục, không được nói dối, không được uống rượu, và hãy thọ hưởng những gì đã được hưởng’.
Ye kho pana, bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the western direction became followers of the Cakkavatti king.
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Tây đã trở thành tùy tùng của Vua Chuyển Luân.
87. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
87. "Then, bhikkhus, that jewel-wheel, having plunged into the western ocean and re-emerged, proceeded towards the northern direction, and the Cakkavatti king followed close behind with his fourfold army.
87. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi bảo luân ấy đã đi vào biển phía Tây, rồi nổi lên, tiếp tục lăn về phương Bắc, Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh tùy theo sau.
Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
Indeed, bhikkhus, wherever the jewel-wheel settled, there the Cakkavatti king took up residence with his fourfold army.
Này chư Tỳ-khưu, tại nơi nào bảo luân dừng lại, tại đó Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh đã ở lại.
Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te, mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the northern direction approached the Cakkavatti king and said: 'Come, great king! Welcome, great king! This is your own*, great king! Govern, great king!'
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Bắc đã đến gặp Vua Chuyển Luân và nói rằng: ‘Tâu Đại vương, xin mời ngài đến, Đại vương được hoan nghênh, Đại vương, đây là lãnh thổ của ngài, Đại vương, xin hãy giáo hóa!’
Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti.
The Cakkavatti king said thus: 'No living being is to be killed, what is not given is not to be taken, misconduct in sensual pleasures is not to be engaged in, falsehood is not to be spoken, intoxicating drinks are not to be consumed, and eat as you have eaten*.'
Vua Chuyển Luân nói rằng: ‘Không được sát sinh, không được lấy của không cho, không được tà hạnh trong các dục, không được nói dối, không được uống rượu, và hãy thọ hưởng những gì đã được hưởng’.
Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the northern direction became followers of the Cakkavatti king.
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Bắc đã trở thành tùy tùng của Vua Chuyển Luân.
88. ‘‘Dutiyopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī…pe… tatiyopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… catutthopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… pañcamopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… chaṭṭhopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… sattamopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘yadā tvaṃ, ambho purisa, passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, atha me āroceyyāsī’ti.
88. "Indeed, bhikkhus, the second Cakkavatti king…pe… the third Cakkavatti king… the fourth Cakkavatti king… the fifth Cakkavatti king… the sixth Cakkavatti king… the seventh Cakkavatti king, after the passing of many years, many hundreds of years, many thousands of years, summoned a certain man and said: 'Whenever you, my man, see the divine jewel-wheel move from its place, then you must inform me.'
88. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi vị Vua Chuyển Luân thứ hai…pe… vị Vua Chuyển Luân thứ ba… vị Vua Chuyân Luân thứ tư… vị Vua Chuyển Luân thứ năm… vị Vua Chuyển Luân thứ sáu… vị Vua Chuyển Luân thứ bảy, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, đã gọi một người đến và nói: ‘Này người kia, khi nào ngươi thấy bảo luân thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí, thì hãy báo cho ta biết’.
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño cakkavattissa paccassosi.
'Yes, your Majesty,' bhikkhus, that man replied to the Cakkavatti king.
‘Thưa Đại vương, vâng’, này chư Tỳ-khưu, người ấy đã vâng lời Vua Chuyển Luân.
Addasā kho, bhikkhave, so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ.
Indeed, bhikkhus, after the passing of many years, many hundreds of years, many thousands of years, that man saw the divine jewel-wheel move from its place.
Này chư Tỳ-khưu, người ấy, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, đã thấy bảo luân thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí.
Disvāna yena rājā cakkavattī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ te cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cuta’nti?
Having seen it, he approached the Cakkavatti king; having approached, he said to the Cakkavatti king: 'May Your Majesty know, the divine jewel-wheel has moved from its place!'
Sau khi thấy, người ấy đã đến gặp Vua Chuyển Luân; sau khi đến, người ấy đã nói với Vua Chuyển Luân rằng: ‘Tâu Đại vương, xin ngài biết rằng, bảo luân thiêng liêng của ngài đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí’.
89. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā cakkavattī jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘dibbaṃ kira me, tāta kumāra, cakkaratanaṃ osakkitaṃ, ṭhānā cutaṃ, sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati, ṭhānā cavati, na dāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti.
89. "Then, bhikkhus, the Cakkavatti king summoned his eldest son, the prince, and said to him: 'Indeed, my dear prince, the divine jewel-wheel has moved from its place; and I have heard this: when the divine jewel-wheel of a Cakkavatti king moves from its place, that king will not live long.
89. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi Vua Chuyển Luân đã cho gọi vị thái tử trưởng đến và nói rằng: ‘Này con trai, ta nghe nói bảo luân thiêng liêng của ta đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí. Ta đã nghe rằng: vị Vua Chuyển Luân nào mà bảo luân thiêng liêng của vị ấy xê dịch, rời khỏi vị trí, thì vị vua ấy không còn sống lâu được nữa.
Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dāni me dibbe kāme pariyesituṃ, ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ paṭipajja.
I have enjoyed human sensual pleasures; now is the time for me to seek divine sensual pleasures. Come, my dear prince, take charge of this earth up to the ocean's bounds.
Ta đã hưởng thụ các dục lạc của loài người, bây giờ là lúc ta tìm kiếm các dục lạc thiêng liêng. Này con trai, con hãy cai trị toàn bộ trái đất cho đến tận biển này.
Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
As for me, I shall shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the home life into homelessness.'
Còn ta, ta sẽ cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình để sống không gia đình’.
90. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhābhisitto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti?
90. "Then, bhikkhus, a certain man approached the anointed Khattiya king; having approached, he said to the anointed Khattiya king: 'May Your Majesty know, the divine jewel-wheel has disappeared!'
90. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi một người nào đó đã đến gặp vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh; sau khi đến, người ấy đã nói với vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Tâu Đại vương, xin ngài biết rằng, bảo luân thiêng liêng đã biến mất’.
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi.
Then, bhikkhus, the anointed Khattiya king was displeased when the divine jewel-wheel disappeared.
Này chư Tỳ-khưu, rồi vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh đã không vui khi bảo luân thiêng liêng biến mất.
Anattamanatañca paṭisaṃvedesi; no ca kho rājisiṃ upasaṅkamitvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi.
He experienced displeasure, but he did not approach the royal sage to ask about the noble Cakkavatti's duties.
Vị ấy cảm nhận sự không vui, nhưng không đến gặp vị vua ẩn sĩ để hỏi về bổn phận Chuyển Luân vương cao quý.
So samateneva sudaṃ janapadaṃ pasāsati.
So he simply governed the country as he was.
Vị ấy đã trị vì đất nước một cách bình thường.
Tassa samatena janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā na pabbanti, yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ.
As he simply governed the country, the provinces did not come under his sway one after another, as they had for the former kings who observed the noble Cakkavatti's duties.
Khi vị ấy trị vì đất nước một cách bình thường, các xứ sở không trở nên thịnh vượng như các vị vua tiền nhiệm đã tuân theo bổn phận Chuyển Luân vương cao quý.
‘‘Atha kho, bhikkhave, amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino sannipatitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavocuṃ – ‘na kho te, deva, samatena (sudaṃ) janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā pabbanti, yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ.
"Then, bhikkhus, the ministers, councillors, chief accountants, army commanders, doorkeepers, and those living by consultation assembled and said to the anointed Khattiya king: 'Indeed, Your Majesty, as you simply govern the country, the provinces do not come under your sway one after another, as they did for the former kings who observed the noble Cakkavatti's duties.
‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi các quan đại thần, các thành viên hội đồng, các quan kế toán, các tướng lĩnh quân đội, các người giữ cửa, các người cố vấn đã hội họp lại và nói với vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Tâu Đại vương, khi ngài trị vì đất nước một cách bình thường, các xứ sở không trở nên thịnh vượng như các vị vua tiền nhiệm đã tuân theo bổn phận Chuyển Luân vương cao quý.
Saṃvijjanti kho te, deva, vijite amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino mayañceva aññe ca* ye mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ dhārema.
O King, indeed there are in your dominion ministers, councillors, accountants and chief ministers, army officers, doorkeepers, and those who live by counsel, both ourselves and others, who uphold the noble Cakkavattī duties.
Thưa Đại vương, trong vương quốc của ngài, có các quan đại thần, các thành viên hội đồng, các quan kế toán và các đại thần, các chỉ huy quân đội, các quan giữ cổng, các cố vấn, chúng tôi và những người khác, những người giữ gìn bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương.
Iṅgha tvaṃ, deva, amhe ariyaṃ cakkavattivattaṃ puccha.
Please, O King, ask us about the noble Cakkavattī duties.
Thưa Đại vương, xin ngài hãy hỏi chúng tôi về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý.
Tassa te mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākarissāmā’ti.
Having been asked by you, we will explain the noble Cakkavattī duties.”
Khi được hỏi, chúng tôi sẽ trình bày cho ngài về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý ấy.”
91. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto amacce pārisajje gaṇakamahāmatte anīkaṭṭhe dovārike mantassājīvino sannipātetvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi.
91. “Then, bhikkhus, that Khattiya king, anointed on the head, gathered his ministers, councillors, accountants, chief ministers, army officers, doorkeepers, and those who live by counsel, and asked them about the noble Cakkavattī duties.
91. “Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh triệu tập các quan đại thần, các thành viên hội đồng, các quan kế toán và các đại thần, các chỉ huy quân đội, các quan giữ cổng, các cố vấn lại và hỏi về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý.
Tassa te ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākariṃsu.
Being asked, they explained the noble Cakkavattī duties to him.
Khi được hỏi, họ đã trình bày cho Vua về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý ấy.
Tesaṃ sutvā dhammikañhi kho rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahi, no ca kho adhanānaṃ dhanamanuppadāsi.
Having heard them, he arranged for righteous protection, guard, and security, but he did not provide wealth to the poor.
Sau khi nghe, Vua đã thiết lập sự bảo hộ, che chở và gìn giữ đúng Pháp, nhưng không ban phát tài sản cho những người nghèo khó.
Adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
As wealth was not provided to the poor, poverty spread widely.
Khi tài sản không được ban phát cho những người nghèo khó, sự nghèo đói đã gia tăng.
Dāliddiye vepullaṃ gate aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
When poverty had spread widely, a certain man took what was not given by others, amounting to theft.
Khi sự nghèo đói đã gia tăng, một người nào đó đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the Khattiya king, anointed on the head, saying: ‘Your Majesty, this man took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ đã trình lên vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti* ?
When this was said, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, said to that man: ‘Is it true, my good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được tâu như vậy, vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nói với người ấy rằng: ‘Này anh, có thật là anh đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp không?’
‘Saccaṃ, devā’ti.
‘It is true, Your Majesty,’ he replied.
‘Tâu Đại vương, thật vậy.’
‘Kiṃ kāraṇā’ti?
‘For what reason?’
‘Vì lý do gì?’
‘Na hi, deva, jīvāmī’ti.
‘I cannot live, Your Majesty,’ he said.
‘Tâu Đại vương, vì tôi không có phương tiện sinh sống.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi – ‘iminā tvaṃ, ambho purisa, dhanena attanā ca jīvāhi, mātāpitaro ca posehi, puttadārañca posehi, kammante ca payojehi, samaṇabrāhmaṇesu* uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’nti.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, provided wealth to that man, saying: ‘With this wealth, my good man, you yourself live, support your parents, support your children and wife, engage in businesses, and establish an offering to ascetics and brahmins that has excellent results, brings about happiness, leads to heaven, and leads to rebirth in a good destination.’
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh ban phát tài sản cho người ấy và nói: ‘Này anh, với tài sản này, anh hãy tự mình sinh sống, hãy nuôi dưỡng cha mẹ, hãy nuôi dưỡng vợ con, hãy thực hiện các công việc, hãy thiết lập sự cúng dường cao thượng cho các Sa-môn, Bà-la-môn, là điều mang lại lợi ích cõi trời, quả báo an lạc, dẫn đến tái sinh cõi trời.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa paccassosi.
‘Yes, Your Majesty,’ that man, bhikkhus, replied to the Khattiya king, anointed on the head.
Này các Tỳ-khưu, người ấy đã vâng lời vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, vâng.’
‘‘Aññataropi kho, bhikkhave, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
“Another man also, bhikkhus, took what was not given by others, amounting to theft.
Này các Tỳ-khưu, một người khác cũng đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the Khattiya king, anointed on the head, saying: ‘Your Majesty, this man took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ đã trình lên vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti?
When this was said, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, said to that man: ‘Is it true, my good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được tâu như vậy, vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nói với người ấy rằng: ‘Này anh, có thật là anh đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp không?’
‘Saccaṃ, devā’ti.
‘It is true, Your Majesty,’ he replied.
‘Tâu Đại vương, thật vậy.’
‘Kiṃ kāraṇā’ti?
‘For what reason?’
‘Vì lý do gì?’
‘Na hi, deva, jīvāmī’ti.
‘I cannot live, Your Majesty,’ he said.
‘Tâu Đại vương, vì tôi không có phương tiện sinh sống.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi – ‘iminā tvaṃ, ambho purisa, dhanena attanā ca jīvāhi, mātāpitaro ca posehi, puttadārañca posehi, kammante ca payojehi, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’nti.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, provided wealth to that man, saying: ‘With this wealth, my good man, you yourself live, support your parents, support your children and wife, engage in businesses, and establish an offering to ascetics and brahmins that has excellent results, brings about happiness, leads to heaven, and leads to rebirth in a good destination.’
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh ban phát tài sản cho người ấy và nói: ‘Này anh, với tài sản này, anh hãy tự mình sinh sống, hãy nuôi dưỡng cha mẹ, hãy nuôi dưỡng vợ con, hãy thực hiện các công việc, hãy thiết lập sự cúng dường cao thượng cho các Sa-môn, Bà-la-môn, là điều mang lại lợi ích cõi trời, quả báo an lạc, dẫn đến tái sinh cõi trời.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa paccassosi.
‘Yes, Your Majesty,’ that man, bhikkhus, replied to the Khattiya king, anointed on the head.
Này các Tỳ-khưu, người ấy đã vâng lời vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, vâng.’
92. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, manussā – ‘ye kira, bho, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, tesaṃ rājā dhanamanuppadetī’ti.
92. “People, bhikkhus, heard: ‘Indeed, sirs, the king provides wealth to those who take what is not given by others, amounting to theft.’
92. Này các Tỳ-khưu, người ta đã nghe: ‘Này các ông, những ai lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì Vua sẽ ban phát tài sản cho họ.’
Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘yaṃnūna mayampi paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyāmā’ti.
Having heard this, they thought: ‘Why don’t we also take what is not given by others, amounting to theft?’
Sau khi nghe, họ nghĩ: ‘Vậy chúng ta cũng hãy lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp đi!’
Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
Then, bhikkhus, another man took what was not given by others, amounting to theft.
Này các Tỳ-khưu, rồi một người nào đó đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the Khattiya king, anointed on the head, saying: ‘Your Majesty, this man took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ đã trình lên vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti?
When this was said, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, said to that man: ‘Is it true, my good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được tâu như vậy, vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nói với người ấy rằng: ‘Này anh, có thật là anh đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp không?’
‘Saccaṃ, devā’ti.
‘It is true, Your Majesty,’ he replied.
‘Tâu Đại vương, thật vậy.’
‘Kiṃ kāraṇā’ti?
‘For what reason?’
‘Vì lý do gì?’
‘Na hi, deva, jīvāmī’ti.
‘I cannot live, Your Majesty,’ he said.
‘Tâu Đại vương, vì tôi không có phương tiện sinh sống.’
Atha kho, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhābhisittassa etadahosi – ‘sace kho ahaṃ yo yo paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissati, tassa tassa dhanamanuppadassāmi, evamidaṃ adinnādānaṃ pavaḍḍhissati.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, thought: ‘If I provide wealth to everyone who takes what is not given by others, amounting to theft, then this taking of what is not given will increase.
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nghĩ: ‘Nếu ta cứ ban phát tài sản cho bất cứ ai lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì hành vi trộm cắp này sẽ gia tăng.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ purisaṃ sunisedhaṃ nisedheyyaṃ, mūlaghaccaṃ* kareyyaṃ, sīsamassa chindeyya’nti.
Why don’t I firmly suppress this man, eliminate him root and branch, and cut off his head?’
Vậy ta hãy ngăn chặn người này một cách triệt để, hãy nhổ tận gốc rễ, hãy chặt đầu người ấy.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto purise āṇāpesi – ‘tena hi, bhaṇe, imaṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ* gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhetha, mūlaghaccaṃ karotha, sīsamassa chindathā’ti.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, commanded his men: ‘Well then, sirs, bind this man’s arms tightly behind his back with a strong rope, shave his head, parade him from street to street, from square to square with a harsh-sounding drum, lead him out through the southern gate, and to the south of the city, firmly suppress him, eliminate him root and branch, and cut off his head.’
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh ra lệnh cho các quan: ‘Này các khanh, vậy thì hãy trói chặt người này hai tay ra sau lưng bằng dây thừng chắc chắn, cạo trọc đầu, đánh trống vang dội khắp các con đường, các ngã tư, rồi dẫn ra khỏi thành qua cổng phía nam, và ở phía nam thành, hãy ngăn chặn người ấy một cách triệt để, hãy nhổ tận gốc rễ, hãy chặt đầu người ấy.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, te purisā rañño khattiyassa muddhābhisittassa paṭissutvā taṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhesuṃ, mūlaghaccaṃ akaṃsu, sīsamassa chindiṃsu.
‘Yes, Your Majesty,’ those men, bhikkhus, replied to the Khattiya king, anointed on the head, and having bound that man’s arms tightly behind his back with a strong rope, shaved his head, paraded him from street to street, from square to square with a harsh-sounding drum, led him out through the southern gate, and to the south of the city, firmly suppressed him, eliminated him root and branch, and cut off his head.
Này các Tỳ-khưu, các quan ấy đã vâng lời vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, vâng.’ Rồi họ đã trói chặt người ấy hai tay ra sau lưng bằng dây thừng chắc chắn, cạo trọc đầu, đánh trống vang dội khắp các con đường, các ngã tư, rồi dẫn ra khỏi thành qua cổng phía nam, và ở phía nam thành, họ đã ngăn chặn người ấy một cách triệt để, đã nhổ tận gốc rễ, đã chặt đầu người ấy.
93. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, manussā – ‘ye kira, bho, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, te rājā sunisedhaṃ nisedheti, mūlaghaccaṃ karoti, sīsāni tesaṃ chindatī’ti.
93. “People, bhikkhus, heard: ‘Indeed, sirs, the king firmly suppresses those who take what is not given by others, amounting to theft, eliminates them root and branch, and cuts off their heads.’
93. Này các Tỳ-khưu, người ta đã nghe: ‘Này các ông, những ai lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì Vua sẽ ngăn chặn họ một cách triệt để, sẽ nhổ tận gốc rễ, sẽ chặt đầu họ.’
Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘yaṃnūna mayampi tiṇhāni satthāni kārāpessāma* , tiṇhāni satthāni kārāpetvā yesaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissāma, te sunisedhaṃ nisedhessāma, mūlaghaccaṃ karissāma, sīsāni tesaṃ chindissāmā’ti.
Having heard this, they thought: ‘Why don’t we make sharp weapons, and having made sharp weapons, those from whom we take what is not given by others, amounting to theft, we will firmly suppress, eliminate them root and branch, and cut off their heads?’
Sau khi nghe, họ nghĩ: ‘Vậy chúng ta cũng hãy rèn những con dao sắc bén, sau khi rèn những con dao sắc bén, những ai mà chúng ta lấy của họ những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì chúng ta sẽ ngăn chặn họ một cách triệt để, sẽ nhổ tận gốc rễ, sẽ chặt đầu họ.’
Te tiṇhāni satthāni kārāpesuṃ, tiṇhāni satthāni kārāpetvā gāmaghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, nigamaghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, nagaraghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, panthaduhanampi* upakkamiṃsu kātuṃ.
They made sharp weapons, and having made sharp weapons, they proceeded to plunder villages, proceeded to plunder towns, proceeded to plunder cities, and proceeded to commit highway robbery.
Họ đã rèn những con dao sắc bén, sau khi rèn những con dao sắc bén, họ đã bắt đầu cướp bóc làng mạc, đã bắt đầu cướp bóc thị trấn, đã bắt đầu cướp bóc thành phố, đã bắt đầu cướp bóc trên đường.
Yesaṃ te adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, te sunisedhaṃ nisedhenti, mūlaghaccaṃ karonti, sīsāni tesaṃ chindanti.
Those from whom they took what was not given by others, amounting to theft, they firmly suppressed, eliminated them root and branch, and cut off their heads.”
Những ai mà họ lấy của họ những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì họ đã ngăn chặn những người ấy một cách triệt để, đã nhổ tận gốc rễ, đã chặt đầu họ.
94. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi, dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi, satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
94. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread; when poverty became widespread, taking what is not given became widespread; when taking what is not given became widespread, weapons became widespread; when weapons became widespread, the taking of life became widespread; when the taking of life became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
94. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn; khi sự nghèo đói lan tràn, sự trộm cắp trở nên lan tràn; khi sự trộm cắp lan tràn, vũ khí trở nên lan tràn; khi vũ khí lan tràn, sự sát sinh trở nên lan tràn; khi sự sát sinh lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ asītivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was eighty thousand years became those whose lifespan was forty thousand years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những chúng sinh ấy suy giảm, con cái của những con người có tuổi thọ tám vạn năm trở thành những người có tuổi thọ bốn vạn năm.
‘‘Cattārīsavassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
‘‘Among humans whose lifespan was forty thousand years, bhikkhus, a certain man took what was not given by others, amounting to theft.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ bốn vạn năm, một người nào đó đã lấy tài sản không được cho của người khác, được xem là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the king, the khattiya consecrated by anointment: ‘This man, Your Majesty, took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ trình lên vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu đăng quang rằng: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy tài sản không được cho của người khác, được xem là trộm cắp’.
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti?
When this was said, bhikkhus, the king, the khattiya consecrated by anointment, said to that man: ‘Is it true, good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được nói như vậy, vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu đăng quang hỏi người ấy rằng: ‘Này người kia, có thật là ngươi đã lấy tài sản không được cho của người khác, được xem là trộm cắp không?’
‘Na hi, devā’ti sampajānamusā abhāsi.
‘No, Your Majesty,’ he spoke a deliberate falsehood.
Người ấy nói dối một cách có ý thức rằng: ‘Không phải, tâu Đại vương’.
95. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
95. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread.
95. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn.
Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi.
When poverty became widespread, taking what is not given became widespread; when taking what is not given became widespread, weapons became widespread.
Khi sự nghèo đói lan tràn, sự trộm cắp trở nên lan tràn; khi sự trộm cắp lan tràn, vũ khí trở nên lan tràn.
Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi, musāvāde vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When weapons became widespread, the taking of life became widespread; when the taking of life became widespread, false speech became widespread; when false speech became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
Khi vũ khí lan tràn, sự sát sinh trở nên lan tràn; khi sự sát sinh lan tràn, sự nói dối trở nên lan tràn; khi sự nói dối lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was forty thousand years became those whose lifespan was twenty thousand years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những con người có tuổi thọ bốn vạn năm suy giảm, con cái của họ trở thành những người có tuổi thọ hai vạn năm.
96. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
96. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread.
96. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn.
Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi, satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi, musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi, pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When poverty became widespread, taking what is not given became widespread; when taking what is not given became widespread, weapons became widespread; when weapons became widespread, the taking of life became widespread; when the taking of life became widespread, false speech became widespread; when false speech became widespread, slanderous speech became widespread; when slanderous speech became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
Khi sự nghèo đói lan tràn… (được lặp lại)… sự tà hạnh trong các dục trở nên lan tràn; khi sự tà hạnh trong các dục lan tràn, lời nói đâm thọc trở nên lan tràn; khi lời nói đâm thọc lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ dasavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was twenty thousand years became those whose lifespan was ten thousand years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những con người có tuổi thọ hai vạn năm suy giảm, con cái của họ trở thành những người có tuổi thọ một vạn năm.
101. ‘‘Pañcavassasatāyukesu, bhikkhave, manussesu tayo dhammā vepullamagamaṃsu.
101. ‘‘Among humans whose lifespan was five hundred years, bhikkhus, three qualities became widespread.
101. Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ năm trăm năm, ba pháp trở nên lan tràn:
Adhammarāgo visamalobho micchādhammo.
Unrighteous lust, excessive greed, and unrighteous conduct.
tà dục, tham lam bất chính, và tà pháp.
Tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When these three qualities became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
Khi ba pháp ấy lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ pañcavassasatāyukānaṃ manussānaṃ appekacce aḍḍhateyyavassasatāyukā, appekacce dvevassasatāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was five hundred years became some whose lifespan was two hundred fifty years, and some whose lifespan was two hundred years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những con người có tuổi thọ năm trăm năm suy giảm, con cái của họ trở thành những người có tuổi thọ hai trăm năm mươi năm, và một số khác có tuổi thọ hai trăm năm.
102. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
102. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread.
102. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn.
Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi.
When poverty became widespread, taking what is not given became widespread.
Khi sự nghèo đói lan tràn, sự trộm cắp trở nên lan tràn.
Adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi.
When taking what is not given became widespread, weapons became widespread.
Khi sự trộm cắp lan tràn, vũ khí trở nên lan tràn.
Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi.
When weapons became widespread, the taking of life became widespread.
Khi vũ khí lan tràn, sự sát sinh trở nên lan tràn.
Pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi.
When the taking of life became widespread, false speech became widespread.
Khi sự sát sinh lan tràn, sự nói dối trở nên lan tràn.
Musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi.
When false speech became widespread, slanderous speech became widespread.
Khi sự nói dối lan tràn, lời nói đâm thọc trở nên lan tràn.
Pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya kāmesumicchācāro vepullamagamāsi.
When slanderous speech became widespread, misconduct in sensual pleasures became widespread.
Khi lời nói đâm thọc lan tràn, sự tà hạnh trong các dục trở nên lan tràn.
Kāmesumicchācāre vepullaṃ gate dve dhammā vepullamagamaṃsu, pharusā vācā samphappalāpo ca.
When misconduct in sensual pleasures became widespread, two qualities became widespread: harsh speech and frivolous talk.
Khi sự tà hạnh trong các dục lan tràn, hai pháp trở nên lan tràn: lời nói thô ác và lời nói phù phiếm.
Dvīsu dhammesu vepullaṃ gatesu abhijjhābyāpādā vepullamagamaṃsu.
When these two qualities became widespread, covetousness and ill-will became widespread.
Khi hai pháp ấy lan tràn, sự tham lam và ác ý trở nên lan tràn.
Abhijjhābyāpādesu vepullaṃ gatesu micchādiṭṭhi vepullamagamāsi.
When covetousness and ill-will became widespread, wrong view became widespread.
Khi sự tham lam và ác ý lan tràn, tà kiến trở nên lan tràn.
Micchādiṭṭhiyā vepullaṃ gatāya tayo dhammā vepullamagamaṃsu, adhammarāgo visamalobho micchādhammo.
When wrong view became widespread, three qualities became widespread: unrighteous lust, excessive greed, and unrighteous conduct.
Khi tà kiến lan tràn, ba pháp trở nên lan tràn: tà dục, tham lam bất chính, và tà pháp.
Tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu ime dhammā vepullamagamaṃsu, amatteyyatā apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā na kule jeṭṭhāpacāyitā.
When these three states became widespread, these states became widespread: lack of filial piety towards mother, lack of filial piety towards father, disrespect for ascetics, disrespect for brahmins, and not honoring the elders in the family.
Khi ba pháp ấy trở nên thịnh hành, thì những pháp này trở nên thịnh hành: không hiếu dưỡng mẹ, không hiếu dưỡng cha, không tôn kính Sa-môn, không tôn kính Bà-la-môn, không vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình.
Imesu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When these states became widespread among those beings, their life span also decreased, and their beauty also decreased.
Khi những pháp này trở nên thịnh hành, thì tuổi thọ của các chúng sinh ấy suy giảm, nhan sắc cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ aḍḍhateyyavassasatāyukānaṃ manussānaṃ vassasatāyukā puttā ahesuṃ.
As their life span and their beauty decreased, for those humans whose lifespan was two hundred and fifty years, their children had a lifespan of one hundred years.
Khi tuổi thọ và nhan sắc của các chúng sinh ấy suy giảm, thì con cái của những người có tuổi thọ hai trăm rưỡi năm (250 năm) sẽ có tuổi thọ một trăm năm (100 năm).
103. ‘‘Bhavissati, bhikkhave, so samayo, yaṃ imesaṃ manussānaṃ dasavassāyukā puttā bhavissanti.
103. “There will be a time, bhikkhus, when these humans will have children with a ten-year lifespan.
103. “Này các Tỳ-khưu, sẽ có một thời kỳ mà con cái của những người ấy sẽ có tuổi thọ mười năm.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu pañcavassikā* kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, girls of five years will be fit for marriage.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì các cô gái năm tuổi sẽ đủ khả năng có chồng.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu imāni rasāni antaradhāyissanti, seyyathidaṃ, sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ loṇaṃ.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, these flavors will disappear: ghee, fresh butter, oil, honey, treacle, and salt.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì những hương vị này sẽ biến mất, đó là: bơ tươi, bơ chín, dầu, mật, đường phèn, muối.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu kudrūsako aggaṃ bhojanānaṃ* bhavissati.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, kudrūsaka will be the best of foods.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì kê sẽ là món ăn cao cấp nhất.
Seyyathāpi, bhikkhave, etarahi sālimaṃsodano aggaṃ bhojanānaṃ; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu kudrūsako aggaṃ bhojanānaṃ bhavissati.
Just as, bhikkhus, at present, rice with meat is the best of foods, even so, bhikkhus, when humans have a ten-year lifespan, kudrūsaka will be the best of foods.
Này các Tỳ-khưu, cũng như bây giờ cơm gạo lứt trộn thịt là món ăn cao cấp nhất; thì cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, kê sẽ là món ăn cao cấp nhất.
‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu dasa kusalakammapathā sabbena sabbaṃ antaradhāyissanti, dasa akusalakammapathā atibyādippissanti* .
“When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, the ten wholesome courses of action will entirely disappear; the ten unwholesome courses of action will flourish exceedingly.
“Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì mười đường nghiệp thiện sẽ hoàn toàn biến mất, mười đường nghiệp bất thiện sẽ cực kỳ thịnh hành.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu kusalantipi na bhavissati, kuto pana kusalassa kārako.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, even the word ‘wholesome’ will not exist; how then could there be a doer of wholesome deeds?
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì ngay cả khái niệm về điều thiện cũng sẽ không còn, huống hồ người làm điều thiện.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā na kule jeṭṭhāpacāyino, te pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, those who are disrespectful to their mother, disrespectful to their father, disrespectful to ascetics, disrespectful to brahmins, and do not honor the elders in the family—they will be honored and praised.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì những ai không hiếu dưỡng mẹ, không hiếu dưỡng cha, không tôn kính Sa-môn, không tôn kính Bà-la-môn, không vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, họ sẽ được tôn kính và ca ngợi.
Seyyathāpi, bhikkhave, etarahi matteyyā petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino pujjā ca pāsaṃsā ca; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā na kule jeṭṭhāpacāyino, te pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca.
Just as, bhikkhus, at present, those who respect their mother, respect their father, respect ascetics, respect brahmins, and honor the elders in the family are honored and praised; even so, bhikkhus, when humans have a ten-year lifespan, those who are disrespectful to their mother, disrespectful to their father, disrespectful to ascetics, disrespectful to brahmins, and do not honor the elders in the family—they will be honored and praised.
Này các Tỳ-khưu, cũng như bây giờ những ai hiếu dưỡng mẹ, hiếu dưỡng cha, tôn kính Sa-môn, tôn kính Bà-la-môn, vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, họ được tôn kính và ca ngợi; thì cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, những ai không hiếu dưỡng mẹ, không hiếu dưỡng cha, không tôn kính Sa-môn, không tôn kính Bà-la-môn, không vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, họ sẽ được tôn kính và ca ngợi.
‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
“When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, for those beings, intense aversion will arise towards one another, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent.
“Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì giữa các chúng sinh ấy sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
Mātupi puttamhi puttassapi mātari; pitupi puttamhi puttassapi pitari; bhātupi bhaginiyā bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
Intense aversion, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent will arise from mother to son, and from son to mother; from father to son, and from son to father; from brother to sister, and from sister to brother.
Ngay cả mẹ đối với con, con đối với mẹ; cha đối với con, con đối với cha; anh/chị đối với em gái, em gái đối với anh/chị cũng sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
Seyyathāpi, bhikkhave, māgavikassa migaṃ disvā tibbo āghāto paccupaṭṭhito hoti tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
Just as, bhikkhus, at present, when a hunter sees an animal, intense aversion, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent arises; even so, bhikkhus, when humans have a ten-year lifespan, for those beings, intense aversion will arise towards one another, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent.
Này các Tỳ-khưu, cũng như bây giờ, khi người thợ săn thấy con mồi, thì phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt; thì cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, giữa các chúng sinh ấy sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
Mātupi puttamhi puttassapi mātari; pitupi puttamhi puttassapi pitari; bhātupi bhaginiyā bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
Intense aversion, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent will arise from mother to son, and from son to mother; from father to son, and from son to father; from brother to sister, and from sister to brother.
Ngay cả mẹ đối với con, con đối với mẹ; cha đối với con, con đối với cha; anh/chị đối với em gái, em gái đối với anh/chị cũng sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ ekaccānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mā ca mayaṃ kañci* , mā ca amhe koci, yaṃnūna mayaṃ tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā rukkhagahanaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā pavisitvā vanamūlaphalāhārā yāpeyyāmā’ti.
“Then, bhikkhus, it will occur to some of those beings: ‘Let us not harm anyone, and let no one harm us. What if we were to enter a thicket of grass or a thicket of forest or a thicket of trees or a river ravine or a mountain wilderness, and sustain ourselves on roots and fruits from the forest?’
“Này các Tỳ-khưu, sau đó, một số chúng sinh ấy sẽ nghĩ: ‘Chúng ta không nên giết hại ai, và cũng không ai nên giết hại chúng ta. Tốt hơn hết chúng ta nên đi vào rừng cỏ rậm, rừng cây rậm, rừng cây, nơi hiểm trở của sông ngòi, hay nơi núi non hiểm trở, và sống bằng rễ cây, trái cây rừng.’
Te tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā rukkhagahanaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā* pavisitvā sattāhaṃ vanamūlaphalāhārā yāpessanti.
So they will enter a thicket of grass or a thicket of forest or a thicket of trees or a river ravine or a mountain wilderness, and sustain themselves on roots and fruits from the forest for seven days.
Họ sẽ đi vào rừng cỏ rậm, rừng cây rậm, rừng cây, nơi hiểm trở của sông ngòi, hay nơi núi non hiểm trở, và sống bằng rễ cây, trái cây rừng trong bảy ngày.
Te tassa sattāhassa accayena tiṇagahanā vanagahanā rukkhagahanā nadīviduggā pabbatavisamā nikkhamitvā aññamaññaṃ āliṅgitvā sabhāgāyissanti samassāsissanti – ‘diṭṭhā, bho, sattā jīvasi, diṭṭhā, bho, sattā jīvasī’ti.
After those seven days, they will emerge from the thicket of grass, the thicket of forest, the thicket of trees, the river ravine, the mountain wilderness, and embracing one another, they will rejoice and be comforted, saying, ‘Friends, beings are seen! You are alive! Friends, beings are seen! You are alive!’
Sau bảy ngày đó, họ sẽ ra khỏi rừng cỏ rậm, rừng cây rậm, rừng cây, nơi hiểm trở của sông ngòi, nơi núi non hiểm trở, ôm lấy nhau, mừng rỡ và an ủi lẫn nhau, nói rằng: ‘Thưa các bạn, các chúng sinh đã được thấy, các chúng sinh đã được thấy! Các bạn còn sống!’”
105. ‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mayaṃ kho akusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu evarūpaṃ āyataṃ ñātikkhayaṃ pattā.
105. “Then, bhikkhus, it will occur to those beings: ‘Because we engaged in unwholesome deeds, we have reached such a great destruction of kin.
105. “Này các Tỳ-khưu, sau đó, các chúng sinh ấy sẽ nghĩ: ‘Do chúng ta đã thực hành các pháp bất thiện mà chúng ta đã phải chịu sự hủy diệt thân tộc lâu dài như vậy.
Yaṃnūna mayaṃ kusalaṃ kareyyāma.
What if we were to do wholesome deeds?
Tốt hơn hết chúng ta nên làm điều thiện.
Kiṃ kusalaṃ kareyyāma?
What wholesome deeds should we do?
Chúng ta nên làm điều thiện gì?
Yaṃnūna mayaṃ pāṇātipātā virameyyāma, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmā’ti.
What if we were to abstain from taking life? Let us undertake and practice this wholesome state!’
Tốt hơn hết chúng ta nên từ bỏ sát sinh, chúng ta nên thực hành pháp thiện này.’
Te pāṇātipātā viramissanti, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti.
They will abstain from taking life, undertaking and practicing this wholesome state.
Họ sẽ từ bỏ sát sinh, họ sẽ thực hành pháp thiện này.
Te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti, vaṇṇenapi vaḍḍhissanti.
Due to their undertaking of wholesome states, their life span will increase, and their beauty will increase.
Do thực hành các pháp thiện, tuổi thọ của họ sẽ gia tăng, nhan sắc cũng sẽ gia tăng.
Tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ dasavassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassāyukā puttā bhavissanti.
As their life span and beauty increase, for those humans whose lifespan was ten years, their children will have a lifespan of twenty years.
Khi tuổi thọ và nhan sắc của họ gia tăng, con cái của những người có tuổi thọ mười năm sẽ có tuổi thọ hai mươi năm.
‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mayaṃ kho kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhāma, vaṇṇenapi vaḍḍhāma.
“Then, bhikkhus, it will occur to those beings: ‘Indeed, because we undertook wholesome states, our life span has increased, and our beauty has increased.
“Này các Tỳ-khưu, sau đó, các chúng sinh ấy sẽ nghĩ: ‘Do chúng ta thực hành các pháp thiện mà tuổi thọ của chúng ta đã gia tăng, nhan sắc cũng đã gia tăng.
Yaṃnūna mayaṃ bhiyyosomattāya kusalaṃ kareyyāma.
What if we were to do even more wholesome deeds?
Tốt hơn hết chúng ta nên làm nhiều điều thiện hơn nữa.
Kiṃ kusalaṃ kareyyāma?
What wholesome deeds should we do?
Chúng ta nên làm điều thiện gì?
Yaṃnūna mayaṃ adinnādānā virameyyāma… kāmesumicchācārā virameyyāma… musāvādā virameyyāma… pisuṇāya vācāya virameyyāma… pharusāya vācāya virameyyāma… samphappalāpā virameyyāma… abhijjhaṃ pajaheyyāma… byāpādaṃ pajaheyyāma… micchādiṭṭhiṃ pajaheyyāma… tayo dhamme pajaheyyāma – adhammarāgaṃ visamalobhaṃ micchādhammaṃ… yaṃnūna mayaṃ matteyyā assāma petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmā’ti.
What if we were to abstain from taking what is not given… abstain from sexual misconduct… abstain from false speech… abstain from divisive speech… abstain from harsh speech… abstain from frivolous talk… abandon covetousness… abandon ill-will… abandon wrong view… abandon three states: unrighteous desire, unwholesome greed, and false teaching… What if we were to be respectful to our mother, respectful to our father, respectful to ascetics, respectful to brahmins, and honor the elders in the family? Let us undertake and practice this wholesome state!’
Tốt hơn hết chúng ta nên từ bỏ trộm cắp… từ bỏ tà dâm… từ bỏ nói dối… từ bỏ nói lời chia rẽ… từ bỏ nói lời thô tục… từ bỏ nói lời vô ích… từ bỏ tham lam… từ bỏ ác ý… từ bỏ tà kiến… từ bỏ ba pháp: tà dục, tham lam bất chính, tà pháp… tốt hơn hết chúng ta nên hiếu dưỡng mẹ, hiếu dưỡng cha, tôn kính Sa-môn, tôn kính Bà-la-môn, vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, chúng ta nên thực hành pháp thiện này.’
Te matteyyā bhavissanti petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti.
They will be respectful to mothers, respectful to fathers, respectful to ascetics, respectful to brahmins, deferential to elders in the family, and will practice by undertaking this wholesome Dhamma.
Họ sẽ là người hiếu thảo với mẹ, hiếu thảo với cha, tôn kính Sa-môn, tôn kính Bà-la-môn, kính trọng bậc trưởng thượng trong gia đình, họ sẽ thọ trì và thực hành pháp thiện này.
‘‘Te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti, vaṇṇenapi vaḍḍhissanti.
“Due to undertaking these wholesome Dhammas, they will increase in both life-span and beauty.
“Do thọ trì các pháp lành ấy, họ sẽ tăng trưởng cả về tuổi thọ lẫn sắc đẹp.
Tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ vīsativassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassāyukā puttā bhavissanti… cattārīsavassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassāyukā puttā bhavissanti… asītivassāyukānaṃ manussānaṃ saṭṭhivassasatāyukā puttā bhavissanti… saṭṭhivassasatāyukānaṃ manussānaṃ vīsatitivassasatāyukā puttā bhavissanti… vīsatitivassasatāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsachabbassasatāyukā puttā bhavissanti.
As their life-span and beauty increase, humans with a life-span of twenty years will have children with a life-span of forty years… humans with a life-span of forty years will have children with a life-span of eighty years… humans with a life-span of eighty years will have children with a life-span of one hundred sixty years… humans with a life-span of one hundred sixty years will have children with a life-span of three hundred twenty years… humans with a life-span of three hundred twenty years will have children with a life-span of six hundred forty years.
Khi tuổi thọ và sắc đẹp của họ tăng trưởng, những người có tuổi thọ hai mươi năm sẽ có con cái sống bốn mươi năm… những người có tuổi thọ bốn mươi năm sẽ có con cái sống tám mươi năm… những người có tuổi thọ tám mươi năm sẽ có con cái sống một trăm sáu mươi năm… những người có tuổi thọ một trăm sáu mươi năm sẽ có con cái sống ba trăm hai mươi năm… những người có tuổi thọ ba trăm hai mươi năm sẽ có con cái sống sáu trăm bốn mươi năm.
Cattārīsachabbassasatāyukānaṃ manussānaṃ dvevassasahassāyukā puttā bhavissanti… dvevassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārivassasahassāyukā puttā bhavissanti… cattārivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ aṭṭhavassasahassāyukā puttā bhavissanti… aṭṭhavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā bhavissanti… vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā bhavissanti… cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassasahassāyukā puttā bhavissanti… asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti.
Humans with a life-span of six hundred forty years will have children with a life-span of two thousand years… humans with a life-span of two thousand years will have children with a life-span of four thousand years… humans with a life-span of four thousand years will have children with a life-span of eight thousand years… humans with a life-span of eight thousand years will have children with a life-span of twenty thousand years… humans with a life-span of twenty thousand years will have children with a life-span of forty thousand years… humans with a life-span of forty thousand years will have children with a life-span of eighty thousand years… Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, young women aged five hundred years will be fit for marriage.
Những người có tuổi thọ sáu trăm bốn mươi năm sẽ có con cái sống hai ngàn năm… những người có tuổi thọ hai ngàn năm sẽ có con cái sống bốn ngàn năm… những người có tuổi thọ bốn ngàn năm sẽ có con cái sống tám ngàn năm… những người có tuổi thọ tám ngàn năm sẽ có con cái sống hai mươi ngàn năm… những người có tuổi thọ hai mươi ngàn năm sẽ có con cái sống bốn mươi ngàn năm… những người có tuổi thọ bốn mươi ngàn năm sẽ có con cái sống tám mươi ngàn năm… Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, những thiếu nữ năm trăm tuổi sẽ đủ khả năng kết hôn.
106. ‘‘Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu tayo ābādhā bhavissanti, icchā, anasanaṃ, jarā.
“Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, there will be three ailments: desire, hunger, and old age.
106. “Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, sẽ có ba loại bệnh tật: ham muốn, không đói và già yếu.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ jambudīpo iddho ceva bhavissati phīto ca, kukkuṭasampātikā gāmanigamarājadhāniyo* .
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, this Jambudīpa will be both rich and prosperous; its villages, towns, and royal capitals will be as close as cocks flying down.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, xứ Jambudīpa này sẽ thịnh vượng và phồn thịnh, các làng mạc, thị trấn, kinh đô sẽ đông đúc như gà chen chúc nhau.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ jambudīpo avīci maññe phuṭo bhavissati manussehi, seyyathāpi naḷavanaṃ vā saravanaṃ* vā.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, this Jambudīpa will be covered with people, as if it were Avīci hell, just as a bamboo thicket or a reed thicket is.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, xứ Jambudīpa này sẽ đầy ắp người, như thể một rừng tre hay một rừng sậy.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ bārāṇasī ketumatī nāma rājadhānī bhavissati iddhā ceva phītā ca bahujanā ca ākiṇṇamanussā ca subhikkhā ca.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, this Bārāṇasī will be the royal capital named Ketumatī, rich, prosperous, populous, crowded with people, and well-fed.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, kinh đô Bārāṇasī này sẽ được gọi là Ketumatī, thịnh vượng, phồn thịnh, đông dân, người qua lại tấp nập và có thức ăn dồi dào.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu imasmiṃ jambudīpe caturāsītinagarasahassāni bhavissanti ketumatīrājadhānīpamukhāni.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, there will be eighty-four thousand cities in this Jambudīpa, with Ketumatī as their chief royal capital.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, trên xứ Jambudīpa này sẽ có tám mươi bốn ngàn thành phố, đứng đầu là kinh đô Ketumatī.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ketumatiyā rājadhāniyā saṅkho nāma rājā uppajjissati cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, in the royal capital of Ketumatī, a king named Saṅkha will arise, a Cakkavattī, righteous, a Dhamma-king, a conqueror of the four continents, having achieved stability in the countryside, endowed with the seven treasures.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, tại kinh đô Ketumatī, một vị Chuyển Luân Vương tên là Saṅkha sẽ xuất hiện, là vị vua Chánh Pháp, vua Pháp, cai trị bốn phương, chinh phục được mọi xứ sở, đạt được sự ổn định trong quốc gia, và sở hữu bảy báu vật.
Tassimāni satta ratanāni bhavissanti, seyyathidaṃ, cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ.
He will possess these seven treasures: the Wheel-treasure, the Elephant-treasure, the Horse-treasure, the Gem-treasure, the Woman-treasure, the Householder-treasure, and the Guide-treasure as the seventh.
Vị ấy sẽ có bảy báu vật này: đó là báu vật bánh xe, báu vật voi, báu vật ngựa, báu vật ngọc, báu vật nữ, báu vật gia chủ, và báu vật tướng quân là thứ bảy.
Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavissanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā.
He will have more than a thousand sons, valiant, heroic in form, crushers of hostile armies.
Vị ấy sẽ có hơn một ngàn người con, dũng cảm, có hình dáng anh hùng, có khả năng đè bẹp quân thù.
So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasissati.
He will conquer and rule this earth to its ocean-boundary, not by force of arms or weapons, but by righteousness.
Vị ấy sẽ chinh phục và cai trị trái đất này, cho đến tận bờ biển, bằng pháp mà không dùng gậy hay vũ khí.
107. ‘‘Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu metteyyo nāma bhagavā loke uppajjissati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā.
“Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, the Blessed One named Metteyya will arise in the world, an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One, endowed with knowledge and conduct, a Sugata, a knower of the world, an unsurpassed trainer of tamable persons, a teacher of gods and humans, a Buddha, a Blessed One.
107. “Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác tên Metteyya sẽ xuất hiện trên thế gian, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn.
Seyyathāpāhametarahi loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā.
Just as I am now an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One, endowed with knowledge and conduct, a Sugata, a knower of the world, an unsurpassed trainer of tamable persons, a teacher of gods and humans, a Buddha, a Blessed One, arisen in the world.
Như Ta hiện nay đã xuất hiện trên thế gian là A-la-hán Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn.
So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedessati, seyyathāpāhametarahi imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedemi.
He will himself, by direct knowledge, realize and declare this world with its devas, Māras, and Brahmās, this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans, just as I now, by direct knowledge, realize and declare this world with its devas, Māras, and Brahmās, this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans.
Vị ấy sẽ tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người; như Ta hiện nay tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
So dhammaṃ desessati ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessati; seyyathāpāhametarahi dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi.
He will teach the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with its meaning and its letter, proclaim a Brahmacariya that is entirely complete and perfectly pure; just as I now teach the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with its meaning and its letter, proclaim a Brahmacariya that is entirely complete and perfectly pure.
Vị ấy sẽ thuyết pháp toàn hảo ở phần đầu, toàn hảo ở phần giữa, toàn hảo ở phần cuối, với ý nghĩa và văn tự đầy đủ, hoàn toàn viên mãn, thanh tịnh, và tuyên bố Phạm hạnh; như Ta hiện nay thuyết pháp toàn hảo ở phần đầu, toàn hảo ở phần giữa, toàn hảo ở phần cuối, với ý nghĩa và văn tự đầy đủ, hoàn toàn viên mãn, thanh tịnh, và tuyên bố Phạm hạnh.
So anekasahassaṃ* bhikkhusaṃghaṃ pariharissati, seyyathāpāhametarahi anekasataṃ bhikkhusaṃghaṃ pariharāmi.
He will lead a Saṅgha of bhikkhus numbering many thousands, just as I now lead a Saṅgha of bhikkhus numbering many hundreds.
Vị ấy sẽ hướng dẫn một Tăng đoàn gồm hàng ngàn Tỳ-khưu; như Ta hiện nay hướng dẫn một Tăng đoàn gồm hàng trăm Tỳ-khưu.
108. ‘‘Atha kho, bhikkhave, saṅkho nāma rājā yo so yūpo raññā mahāpanādena kārāpito.
“Then, bhikkhus, King Saṅkha will take that monument which was erected by King Mahāpanāda.
108. “Này các Tỳ-khưu, bấy giờ, vua Saṅkha, người đã cho dựng cái trụ mà vua Mahāpanāda đã xây dựng.
Taṃ yūpaṃ ussāpetvā ajjhāvasitvā taṃ datvā vissajjitvā samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ dānaṃ datvā metteyyassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati.
After raising and dwelling in that monument, after giving it away and distributing it as gifts to ascetics, brahmins, the poor, the needy, beggars, and supplicants, he will shave off his hair and beard, don saffron robes, and go forth from home into homelessness in the presence of the Blessed One Metteyya, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Vị ấy sẽ dựng lại cái trụ ấy, cư ngụ trong đó, rồi bố thí cái trụ ấy, phân phát cho các Sa-môn, Bà-la-môn, những người nghèo khổ, những người lang thang, những người xin ăn, sau đó cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình để xuất gia theo Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Metteyya.
So evaṃ pabbajito samāno eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati.
Having thus gone forth, living alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, he will, before long, by his own direct knowledge, realize and abide in that unsurpassed culmination of the Brahmacariya, for the sake of which clansmen rightly go forth from home into homelessness, even in this very life.
Sau khi xuất gia như vậy, sống một mình, ẩn dật, không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, không lâu sau, vị ấy sẽ tự mình chứng ngộ và đạt được mục đích tối thượng của Phạm hạnh, mà vì đó các thiện nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình một cách chân chính, ngay trong hiện tại.
109. ‘‘Attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā.
“Dwell with yourselves as an island, bhikkhus, with yourselves as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an island, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge.
109. “Này các Tỳ-khưu, hãy sống với tự thân là hải đảo của chính mình, tự thân là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác; với Pháp là hải đảo, Pháp là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác.
Kathañca, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo?
And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell with himself as an island, with himself as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an island, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu sống với tự thân là hải đảo của chính mình, tự thân là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác; với Pháp là hải đảo, Pháp là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác?
Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, removing covetousness and distress in the world.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống quán thân trên thân, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
He dwells contemplating feelings in feelings… contemplating mind in mind… contemplating mental phenomena in mental phenomena, ardent, clearly comprehending, mindful, removing covetousness and distress in the world.
Quán thọ trên các thọ… Quán tâm trên tâm… Quán pháp trên các pháp, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo.
Thus, bhikkhus, does a bhikkhu dwell with himself as an island, with himself as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an island, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu sống với tự thân là hải đảo của chính mình, tự thân là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác; với Pháp là hải đảo, Pháp là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác.
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno āyusmiṃ?
“And what, bhikkhus, is a monk’s life (or longevity)?
“Này chư Tỳ-khưu, tuổi thọ của Tỳ-khưu là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Here, bhikkhus, a monk develops the basis of spiritual power (iddhipāda) endowed with concentration due to desire (chanda) and volitional formations of exertion (padhānasaṅkhāra); he develops the basis of spiritual power endowed with concentration due to energy (vīriya) and volitional formations of exertion; he develops the basis of spiritual power endowed with concentration due to thought (citta) and volitional formations of exertion; he develops the basis of spiritual power endowed with concentration due to investigation (vīmaṃsā) and volitional formations of exertion.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tu tập thần túc (iddhipāda) có đầy đủ định do dục (chanda-samādhi) và hành (saṅkhāra) do tinh cần (padhāna); tu tập thần túc có đầy đủ định do tinh tấn (vīriya-samādhi) và hành do tinh cần; tu tập thần túc có đầy đủ định do tâm (citta-samādhi) và hành do tinh cần; tu tập thần túc có đầy đủ định do tư duy (vīmaṃsā-samādhi) và hành do tinh cần.
So imesaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā.
Having developed and repeatedly practiced these four bases of spiritual power, if he wishes, he might remain for an eon (kappa) or for the remainder of an eon.
Do đã tu tập và làm cho sung mãn bốn thần túc này, nếu muốn, vị ấy có thể an trú suốt một kiếp hoặc phần còn lại của kiếp sống.
Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno āyusmiṃ.
This, bhikkhus, is a monk’s life (or longevity).
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là tuổi thọ của Tỳ-khưu.
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno vaṇṇasmiṃ?
“And what, bhikkhus, is a monk’s good appearance?
“Này chư Tỳ-khưu, sắc đẹp của Tỳ-khưu là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
Here, bhikkhus, a monk is virtuous, he dwells restrained by the Pātimokkha restraint, perfect in conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and undertaking the training rules, he trains.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu có giới hạnh, sống được hộ trì bởi sự chế ngự của giới bổn (Pātimokkha-saṃvara), đầy đủ oai nghi và phạm vi hoạt động (ācāra-gocara), thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và học tập các giới điều.
Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno vaṇṇasmiṃ.
This, bhikkhus, is a monk’s good appearance.
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là sắc đẹp của Tỳ-khưu.
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno sukhasmiṃ?
“And what, bhikkhus, is a monk’s happiness?
“Này chư Tỳ-khưu, hạnh phúc của Tỳ-khưu là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Here, bhikkhus, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, he enters upon and abides in the first jhāna, which is accompanied by directed thought and evaluation, with rapture and happiness born of seclusion.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ và lạc do ly dục sinh.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the subsiding of directed thought and evaluation… he enters upon and abides in the second jhāna… the third jhāna… the fourth jhāna.
Với sự lắng dịu của tầm và tứ… (như trên)… chứng và trú thiền thứ hai… (như trên)… thiền thứ ba… (như trên)… thiền thứ tư.
Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno, sukhasmiṃ.
This, bhikkhus, is a monk’s happiness.
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là hạnh phúc của Tỳ-khưu.
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno bhogasmiṃ?
“And what, bhikkhus, is a monk’s wealth?
“Này chư Tỳ-khưu, tài sản của Tỳ-khưu là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ.
Here, bhikkhus, a monk abides pervading one direction with a mind imbued with loving-kindness, likewise the second,
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu an trú, biến mãn một phương với tâm từ bi (mettā-sahagatena cetasā), cũng vậy phương thứ hai.
Tathā tatiyaṃ.
likewise the third,
Cũng vậy phương thứ ba.
Tathā catutthaṃ.
likewise the fourth.
Cũng vậy phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus above, below, around, everywhere, to all as to himself, he abides pervading the entire world with a mind imbued with loving-kindness, vast, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, khắp mọi nơi, trên, dưới, ngang, khắp cả thế gian, vị ấy an trú, biến mãn với tâm từ bi rộng lớn, vô lượng, vô hận, vô sân.
Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.
He abides pervading one direction with a mind imbued with compassion… with a mind imbued with appreciative joy… with a mind imbued with equanimity.
An trú, biến mãn một phương với tâm bi (karuṇā-sahagatena cetasā)… (như trên)… với tâm hỷ (muditā-sahagatena cetasā)… (như trên)… với tâm xả (upekkhā-sahagatena cetasā).
Tathā dutiyaṃ.
Likewise the second,
Cũng vậy phương thứ hai.
Tathā tatiyaṃ.
likewise the third,
Cũng vậy phương thứ ba.
Tathā catutthaṃ.
likewise the fourth.
Cũng vậy phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus above, below, around, everywhere, to all as to himself, he abides pervading the entire world with a mind imbued with equanimity, vast, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, khắp mọi nơi, trên, dưới, ngang, khắp cả thế gian, vị ấy an trú, biến mãn với tâm xả rộng lớn, vô lượng, vô hận, vô sân.
Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno bhogasmiṃ.
This, bhikkhus, is a monk’s wealth.
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là tài sản của Tỳ-khưu.