373. ‘‘Kasmā bhagavā idaṃ suttamabhāsī’’ti asādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ pucchati, sādhāraṇaṃ pana ‘‘pākaṭa’’nti anāmasitvā ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādi vuttaṃ.
373. "Why did the Blessed One preach this Sutta?" This asks about the uncommon origin, while the common origin is not referred to as "well-known," but rather "for the residents of the Kuru kingdom" and so on, is stated.
373. Khi hỏi “Tại sao Đức Thế Tôn lại thuyết bài kinh này?”, đó là hỏi về nguyên nhân đặc biệt (asādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ), mà không đề cập đến nguyên nhân phổ biến (sādhāraṇaṃ) là “hiển nhiên” (pākaṭaṃ). Vì vậy, đã nói: “cho cư dân xứ Kuru” v.v.
Samuṭṭhānanti hi desanānidānaṃ, taṃ sādhāraṇāsādhāraṇabhedato duvidhaṃ, sādhāraṇampi ajjhattikabāhirabhedato duvidhaṃ.
Origin means the cause of the teaching, which is of two kinds: common and uncommon. The common is also of two kinds: internal and external.
Samuṭṭhāna (nguyên nhân) là duyên khởi của bài pháp, nó có hai loại: phổ biến (sādhāraṇa) và đặc biệt (asādhāraṇa). Nguyên nhân phổ biến cũng có hai loại: nội tại (ajjhattika) và ngoại tại (bāhira).
Tattha sādhāraṇaṃ ajjhattikaṃ samuṭṭhānaṃ nāma bhagavato mahākaruṇā.
Among these, the common internal origin is the boundless compassion of the Blessed One.
Trong đó, nguyên nhân nội tại phổ biến là lòng đại bi của Đức Thế Tôn.
Tāya hi samussāhitassa bhagavato veneyyānaṃ dhammadesanāya cittaṃ udapādi.
Inspired by this, the Blessed One conceived the thought of teaching the Dhamma to those who could be trained.
Do lòng đại bi ấy thúc đẩy, Đức Thế Tôn đã khởi tâm thuyết pháp cho những người có thể được giáo hóa.
Yathāha ‘‘sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesī’’tiādi.(Dī. ni. 2.69; ma. ni. 1.283; 2.339; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 9) bāhiraṃ pana sādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ nāma dasasahassamahābrahmaparivārassa sahampatimahābrahmuno ajjhesanaṃ.
As it is said: "And out of compassion for beings, he surveyed the world with his Buddha-eye," and so on. The external common origin, however, is the invitation of Mahābrahmā Sahampati, accompanied by ten thousand great Brahmās.
Như đã nói: “Do lòng từ bi đối với chúng sinh, Ngài đã quán sát thế gian bằng Phật nhãn” v.v. Nguyên nhân ngoại tại phổ biến là lời thỉnh cầu của Đại Phạm Thiên Sahampati cùng với mười ngàn Đại Phạm Thiên.
Tathā cāha ‘‘brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā’’ti.(Dī. ni. 2.69; ma. ni. 1.283; 2.339; saṃ. ni. 1.179; mahāva. 9) tadajjhesanuttarakālañhi dhammapaccavekkhaṇājanitaṃ appossukkataṃ paṭipassambhetvā bhagavā dhammaṃ desetuṃ ussāhajāto ahosi.
As it is also said: "And having understood the Brahmā's invitation," for it was after that invitation that the Blessed One, having calmed the reluctance born of reflecting on the Dhamma, became inspired to teach the Dhamma.
Như đã nói: “Biết được lời thỉnh cầu của Phạm Thiên” (Dī. ni. 2.69; ma. ni. 1.283; 2.339; saṃ. ni. 1.179; mahāva. 9). Sau lời thỉnh cầu đó, Đức Thế Tôn đã từ bỏ sự ít nỗ lực phát sinh từ việc quán xét pháp, và Ngài đã khởi tâm nỗ lực thuyết pháp.
Yathā ca mahākaruṇā, evaṃ dasabalañāṇādayo ca desanāya ajjhattasamuṭṭhānabhāve vattabbā.
Just as boundless compassion, so too the powers of knowledge of the ten strengths and so on, should be stated as the internal origins of the teaching.
Cũng như lòng đại bi, các trí tuệ thập lực (dasabalañāṇa) v.v. cũng cần được nói là nguyên nhân nội tại của bài pháp.
Sabbañhi ñeyyadhammaṃ, tesaṃ desetabbappakāraṃ, sattānañca āsayānusayādiṃ yāthāvato jānitvā bhagavā ṭhānāṭṭhānādīsu kosallena veneyyajjhāsayānurūpaṃ vicittanayadesanaṃ pavattesīti.
For having truly known all knowable phenomena, the manner in which they should be taught, and the dispositions and inclinations of beings, the Blessed One, skilled in proper and improper ways, proceeded with various methods of teaching in accordance with the inclinations of those to be trained.
Vì Đức Thế Tôn đã biết rõ tất cả các pháp cần được biết, cách thức thuyết giảng chúng, và khuynh hướng, tùy miên của chúng sinh một cách chân thật, Ngài đã khéo léo trong việc biết đúng lúc, không đúng lúc v.v. và đã thuyết giảng những bài pháp phong phú phù hợp với khuynh hướng của những người có thể được giáo hóa.
Asādhāraṇampi ajjhattikabāhirabhedato duvidhameva.
The uncommon is also of two kinds: internal and external.
Nguyên nhân đặc biệt cũng có hai loại: nội tại và ngoại tại.
Tattha ajjhattikaṃ yāya mahākaruṇāya, yena ca desanāñāṇena idaṃ suttaṃ pavattitaṃ, tadubhayaṃ veditabbaṃ, bāhiraṃ pana dassetuṃ ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādimāha.
Among these, the internal refers to that boundless compassion and that knowledge of teaching by which this Sutta was delivered, both of which should be understood. To show the external, however, he says "for the residents of the Kuru kingdom" and so on.
Trong đó, nguyên nhân nội tại cần được hiểu là lòng đại bi và trí tuệ thuyết pháp đã khiến bài kinh này được thuyết giảng. Còn để chỉ ra nguyên nhân ngoại tại, (vị Luận sư) đã nói: “cho cư dân xứ Kuru” v.v.
Tena vuttaṃ ‘‘asādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ pucchatī’’ti, tena ‘‘attajjhāsayādīsu catūsu suttanikkhepesu kataroya’’nti suttanikkhepo pucchito hotīti itaro ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādinā ‘‘parajjhāsayoyaṃ suttanikkhepo’’ti dasseti.
Therefore, it is said: "He asks about the uncommon origin," meaning that among the four ways of setting forth a Sutta based on one's own inclination, the inclination of others, and so on, the way of setting forth the Sutta is questioned. The other speaker then shows "this way of setting forth the Sutta is based on the inclination of others" by saying "for the residents of the Kuru kingdom" and so on.
Do đó, đã nói: “hỏi về nguyên nhân đặc biệt”. Vì vậy, khi hỏi “Trong bốn cách trình bày kinh điển (suttanikkhepa) như tự ý muốn (attajjhāsaya) v.v., đây là cách nào?”, vị kia trả lời bằng cách nói “cho cư dân xứ Kuru” v.v., để chỉ ra rằng “đây là cách trình bày kinh điển theo ý muốn của người khác (parajjhāsaya)”.
Kururaṭṭhaṃ kira tadā taṃnivāsisattānaṃ yonisomanasikāravantatādinā yebhuyyena suppaṭipannatāya, pubbe ca katapuññatābalena tadā utuādisampattiyuttameva ahosi.
The Kuru kingdom, it is said, was at that time endowed with prosperous seasons and other conditions, mainly due to the residents’ proper conduct, such as their possession of wise reflection, and the power of their accumulated past merits.
Vào thời đó, xứ Kuru vốn là một vùng đất được ban phước lành về thời tiết và các điều kiện khác, chủ yếu do cư dân nơi đó phần lớn là những người thực hành tốt, có sự tác ý chân chánh (yonisomanasikāra) và nhờ sức mạnh của những công đức đã tạo trong quá khứ.
Tena vuttaṃ ‘‘utupaccayādisampannattā’’ti.
Therefore, it is said, "due to the completeness of seasons and other conditions."
Vì vậy, đã nói: “do sự đầy đủ về thời tiết và các yếu tố khác”.
Ādi-saddena bhojanādisampattiṃ saṅgaṇhāti.
The word "ādi" (etc.) includes the completeness of food and so on.
Chữ “v.v.” bao gồm sự đầy đủ về thức ăn v.v.
Keci pana ‘‘pubbe pavattakuruvattadhammānuṭṭhānavāsanāya uttarakuru viya yebhuyyena utuādisampannameva hontaṃ bhagavato kāle sātisayaṃ utusappāyādiyuttaṃ taṃ raṭṭhaṃ ahosī’’ti vadanti.
Some, however, say: "The Kuru kingdom, being naturally endowed with favorable seasons and so on, mostly like Uttarakuru due to the habitual practice of the Kuru-vatta Dhamma that prevailed in the past, became exceedingly endowed with favorable seasons and so on during the time of the Blessed One."
Một số người nói rằng: “Do tập khí thực hành các pháp tục lệ của Kuru trong quá khứ, xứ Kuru vốn đã có sự đầy đủ về thời tiết và các điều kiện khác như Bắc Kuru (Uttarakuru), nhưng vào thời Đức Thế Tôn, xứ đó lại càng có sự thuận lợi đặc biệt về thời tiết v.v.”
Cittasarīrakallatāyāti cittassa, sarīrassa ca arogatāya.
Cittasarīrakallatāyā means due to the health of the mind and body.
Cittasarīrakallatāya (do sự khỏe mạnh của tâm và thân) có nghĩa là do tâm và thân không bệnh tật.
Anuggahitapaññābalāti laddhūpakārañāṇānubhāvā, anu anu vā āciṇṇapaññātejā.
Anuggahitapaññābalā means having the power of knowledge that has received support, or having wisdom-power cultivated repeatedly.
Anuggahitapaññābalā (được hỗ trợ bởi sức mạnh trí tuệ) có nghĩa là có được sức mạnh trí tuệ đã hỗ trợ, hoặc có được trí tuệ sắc bén đã được tích lũy dần dần.
Ekavīsatiyā ṭhānesuti kāyānupassanāvasena cuddasasu ṭhānesu, vedanānupassanāvasena ekasmiṃ ṭhāne, tathā cittānupassanāvasena, dhammānupassanāvasena pañcasu ṭhānesūti evaṃ ekavīsatiyā ṭhānesu.
Ekavīsatiyā ṭhānesu means in twenty-one ways: in fourteen ways concerning contemplation of the body, in one way concerning contemplation of feeling, likewise in one way concerning contemplation of mind, and in five ways concerning contemplation of Dhamma.
Ekavīsatiyā ṭhānesu (trong hai mươi mốt trường hợp) có nghĩa là: mười bốn trường hợp về quán thân (kāyānupassanā), một trường hợp về quán thọ (vedanānupassanā), một trường hợp về quán tâm (cittānupassanā), và năm trường hợp về quán pháp (dhammānupassanā). Như vậy là hai mươi mốt trường hợp.
Kammaṭṭhānaṃ arahatte pakkhipitvāti catusaccakammaṭṭhānaṃ yathā arahattaṃ pāpeti, evaṃ desanāvasena arahatte pakkhipitvā.
Kammaṭṭhānaṃ arahatte pakkhipitvā means by teaching the Four Noble Truths as a meditation subject (kammaṭṭhāna) so that it leads to Arahantship, thus casting it into Arahantship.
Kammaṭṭhānaṃ arahatte pakkhipitvā (đặt pháp hành vào A-la-hán quả) có nghĩa là thuyết giảng pháp hành Tứ Thánh Đế theo cách dẫn đến A-la-hán quả, tức là đặt pháp hành vào A-la-hán quả.
Suvaṇṇacaṅkoṭakasuvaṇṇamañjūsāsu pakkhittāni sumanacampakādinānāpupphāni, maṇimuttādisattaratanāni ca yathā bhājanasampattiyā savisesaṃ sobhanti, kiccakarāni ca honti manuññabhāvato, evaṃ sīladassanādisampattiyā bhājanavisesabhūtāya kururaṭṭhavāsiparisāya desitā bhagavato ayaṃ desanā bhiyyoso mattāya sobhati, kiccakārī ca hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘yathā hi puriso’’tiādinā.
Just as various flowers like jasmine and champaka, and the seven jewels like gems and pearls placed in gold caskets and golden chests, shine exceptionally beautifully and are useful due to the excellence of the container and their charming nature, so too this teaching of the Blessed One, taught to the assembly of the Kuru kingdom residents, which is like a special container due to their excellent morality and insight, shines even more brightly and becomes useful. This is what is shown by "just as a man," and so on.
Giống như các loại hoa như sumanā, campaka v.v. và bảy loại báu như ngọc, châu báu v.v. được đặt trong hộp vàng, rương vàng, trở nên đặc biệt đẹp đẽ và hữu ích do sự đầy đủ của vật chứa, thì bài pháp này của Đức Thế Tôn, được thuyết giảng cho hội chúng cư dân xứ Kuru, những người là vật chứa đặc biệt nhờ sự đầy đủ về giới, kiến v.v., càng trở nên đẹp đẽ và hữu ích hơn. Điều này được chỉ ra bằng câu: “Yathā hi puriso” (Như một người đàn ông) v.v.
Etthāti kururaṭṭhe.
Etthā means in the Kuru kingdom.
Etthā (ở đây) có nghĩa là ở xứ Kuru.
Ekāyanoti ettha ayana-saddo maggapariyāyo.
In Ekāyano, the word ayana is a synonym for path.
Trong từ Ekāyano (một con đường), chữ ayana có nghĩa là con đường.
Na kevalaṃ ayanameva, atha kho aññepi bahū maggapariyāyāti paduddhāraṃ karonto ‘‘maggassa hī’’ti ādiṃ vatvā yadi maggapariyāyo ayana-saddo, kasmā puna ‘‘maggo’’ti vuttanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tasmā’’tiādi.
It is not merely a path, but indeed many other synonyms for path, making a word extraction; having said "for path," etc., he addresses the question "if 'ayana' is a synonym for path, why is 'maggo' (path) stated again?" by saying "tasmā" (therefore), and so on.
Không chỉ là một con đường, mà còn nhiều con đường khác. Khi giải thích từ này, (vị Luận sư) đã nói “Vì con đường” v.v. Và để trả lời câu hỏi rằng nếu chữ ayana có nghĩa là con đường, tại sao lại nói “con đường” một lần nữa, (vị Luận sư) đã nói: “Tasmā” (Do đó) v.v.
Tattha ekamaggoti eko eva maggo.
Here, ekamaggo means one path only.
Trong đó, ekamaggo (một con đường) có nghĩa là chỉ có một con đường duy nhất.
Na hi nibbānagāmimaggo añño atthīti.
For there is no other path leading to Nibbāna.
Không có con đường nào khác dẫn đến Nibbāna.
Nanu satipaṭṭhānaṃ idha maggoti adhippetaṃ, tadaññe ca bahū maggadhammā atthīti?
But is it not implied that Satipaṭṭhāna is the path here, and there are many other Dhamma-paths?
Nhưng chẳng phải Niệm Xứ được coi là con đường ở đây, và còn nhiều pháp con đường khác sao?
Saccaṃ atthi, te pana satipaṭṭhānaggahaṇeneva gahitā tadavinābhāvato.
It is true, there are, but they are included by the mention of Satipaṭṭhāna, because they are inseparable from it.
Đúng là có, nhưng chúng đã được bao gồm trong sự nắm bắt Niệm Xứ vì chúng không thể tách rời khỏi Niệm Xứ.
Tathā hi ñāṇavīriyādayo niddese gahitā, uddese pana satiyā eva gahaṇaṃ veneyyajjhāsayavasenāti daṭṭhabbaṃ.
Thus, knowledge and effort, etc., are included in the explanation, but in the summary, the inclusion of mindfulness alone is due to the disposition of those to be trained.
Thật vậy, trí tuệ, tinh tấn v.v. đã được bao gồm trong phần giải thích, nhưng trong phần tóm tắt, chỉ có niệm được bao gồm tùy theo khuynh hướng của người có thể được giáo hóa.
‘‘Na dvidhāpathabhūto’’ti iminā imassa maggassa anekamaggabhāvābhāvaṃ viya anibbānagāmibhāvābhāvañca dasseti.
‘‘Na dvidhāpathabhūto’’ means this shows that this path is not of many paths, and also that it does not fail to lead to Nibbāna.
Với câu “Na dvidhāpathabhūto” (Không phải là con đường hai ngả), (vị Luận sư) chỉ ra rằng con đường này không phải là nhiều con đường, cũng như không phải là con đường không dẫn đến Nibbāna.
Ekenāti asahāyena.
Ekenā means alone, without companions.
Ekenā (một mình) có nghĩa là không có bạn đồng hành.
Asahāyatā ca duvidhā attadutiyatābhāvena vā, yā ‘‘vūpakaṭṭhakāyatā’’ti vuccati, taṇhādutiyatābhāvena vā, yā ‘‘pavivittacittatā’’ti vuccati.
Solitude is of two kinds: being without a second self, which is called "physical seclusion," or being without craving as a companion, which is called "mental seclusion."
Sự không có bạn đồng hành có hai loại: không có người thứ hai (attadutiyatābhāvena), được gọi là “sự vắng lặng thân” (vūpakaṭṭhakāyatā), hoặc không có tham ái làm bạn đồng hành (taṇhādutiyatābhāvena), được gọi là “tâm thanh tịnh” (pavivittacittatā).
Tenāha ‘‘vūpakaṭṭhena pavivittacittenā’’ti.
Therefore, he says, "with a secluded and isolated mind."
Do đó, (vị Luận sư) nói: “với thân vắng lặng và tâm thanh tịnh”.
Seṭṭhopi loke ‘‘eko’’ti vuccati ‘‘yāva pare ekāhaṃ vo karomī’’tiādīsūti āha ‘‘ekassāti seṭṭhassā’’ti.
"Even the excellent one is called 'one' in the world, in examples such as 'as long as others, I will make you one,' and so on," thus he said, " ekassa, that is, of the excellent one."
Bậc tối thượng cũng được gọi là “một” trong thế gian, như trong các câu “cho đến khi tôi làm cho quý vị một ngày” v.v... Do đó,* nói “ekassa có nghĩa là của bậc tối thượng”.
Yadi saṃsārato nissaraṇaṭṭho ayanaṭṭho, aññesampi upanissayasampannānaṃ sādhāraṇato, kathaṃ bhagavatoti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi.
If 'ayana' means the path to liberation from saṃsāra, and it is common to others endowed with strong supporting conditions, then how can it be exclusively for the Blessed One? To this, he said, " kiñcāpi" and so on.
Nếu ‘ayana’ có nghĩa là con đường dẫn đến sự thoát khỏi luân hồi, và nó là chung cho những người khác có đầy đủ các nhân duyên hỗ trợ mạnh mẽ, thì tại sao lại là của Thế Tôn?* nói “kiñcāpi” v.v...
Imasmiṃ khoti ettha kho-saddo avadhāraṇe, tasmā imasmiṃ yevāti attho.
In the phrase " imasmiṃ kho," the word kho is used for emphasizing, so the meaning is "only in this."
Trong cụm từ “imasmiṃ kho”, từ kho là để nhấn mạnh, do đó có nghĩa là “chỉ trong điều này” (imasmiṃ yeva).
Desanābhedoyeva heso, yadidaṃ ‘‘maggo’’ti vā ‘‘ayano’’ti vā.
This is merely a difference in teaching style, whether it is called "path" (magga) or "way" (ayana).
Đó chỉ là sự khác biệt trong cách thuyết giảng, cái gọi là “con đường” (maggo) hay “phương tiện” (ayano).
Ayana-saddo vā kammakaraṇādivibhāgo.
Or the word ayana refers to distinctions like agent, instrument, and so forth.
Hoặc từ ayana có sự phân chia theo nghĩa chủ cách, đối cách, v.v...
Tenāha ‘‘atthato pana eko vā’’ti.
Therefore, he said, " in essence, it is indeed one."
Do đó,* nói “nhưng về mặt ý nghĩa thì là một”.
Nānāmukhabhāvanānayappavattoti kāyānupassanādimukhena tatthāpi ānāpānādimukhena bhāvanānayena pavatto.
" Nānāmukhabhāvanānayappavatto" means it proceeds by way of development through various approaches, such as the contemplation of the body (kāyānupassanā), and even within that, through approaches like mindfulness of breathing (ānāpāna).
Nānāmukhabhāvanānayappavatto có nghĩa là sự phát triển theo nhiều phương diện tu tập, như qua quán niệm thân (kāyānupassanā) v.v..., và trong đó cũng qua quán niệm hơi thở (ānāpāna) v.v...
Ekāyananti ekagāminaṃ, nibbānagāminanti attho.
" Ekāyanaṃ" means going to one destination, which is to say, going to Nibbāna.
Ekāyanaṃ có nghĩa là một con đường duy nhất, tức là con đường dẫn đến Nibbāna.
Nibbānañhi adutiyabhāvato, seṭṭhabhāvato ca ‘‘eka’’nti vuccati.
For Nibbāna is called "one" due to its peerless nature and its excellence.
Nibbāna được gọi là “một” (eka) vì nó không có cái thứ hai, và vì nó là tối thượng.
Yathāha ‘‘ekañhi saccaṃ na dutīyamatthī’’ti (su. ni. 890).
As it is said, "There is indeed one truth, there is no second."
Như đã nói: “Chỉ có một chân lý, không có chân lý thứ hai” (Su. Ni. 890).
‘‘Yāvatā bhikkhave dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā virāgo tesaṃ aggaṃ akkhāyatī’’ti.(A. ni. 4.34; itivu. 90) khayo eva antoti khayanto, jātiyā khayantaṃ diṭṭhavāti jātikhayantadassī. Avibhāgena sabbepi satte hitena anukampatīti hitānukampī.
"Whatever dhammas there are, bhikkhus, whether conditioned or unconditioned, dispassion is declared to be the best of them." The cessation itself is the end, thus khayanto (end of cessation); one who has seen the end of birth, thus jātikhayantadassī (one who sees the end of birth). One who compassionately wishes for the welfare of all beings without distinction, thus hitānukampī (compassionate well-wisher).
“Này các Tỳ-khưu, trong số tất cả các pháp hữu vi hay vô vi, sự ly tham được tuyên bố là tối thượng” (A. Ni. 4.34; Itivu. 90). Sự diệt tận là điểm cuối cùng, do đó là khayanto. Đã thấy sự diệt tận của sanh, do đó là jātikhayantadassī. Vị ấy thương xót tất cả chúng sanh với lòng từ bi không phân biệt, do đó là hitānukampī.
Atariṃsūti tariṃsu.
" Atariṃsu" means they crossed over.
Atariṃsu có nghĩa là đã vượt qua (tariṃsu).
Pubbeti purimakā buddhā, pubbe vā atītakāle.
" Pubbe" refers to the former Buddhas, or to past time.
Pubbe có nghĩa là các vị Phật thời trước, hoặc trong thời quá khứ.
Tanti tesaṃ vacanaṃ, taṃ vā kiriyāvuttivācakattaṃ na yujjati. Na hi saṅkheyyappadhānatāya sattavācino ekasaddassa kiriyāvuttivācakatā atthi.
" Taṃ" refers to their statement, or if " taṃ" is taken as referring to the act, then it is not fitting. For the word "eka" (one), whose primary meaning is numerical, does not have the sense of referring to an action.
Taṃ có nghĩa là lời nói của họ, hoặc taṃ (từ chỉ định) với nghĩa là động từ thì không hợp lý. Vì từ ‘eka’ (một), vốn chỉ số lượng, không có nghĩa là động từ.
‘‘Sakimpi uddhaṃ gaccheyyā’’tiādīsu (a. ni. 7.72) viya sakiṃ ayanoti iminā byañjanena bhavitabbaṃ.
As in "sakimpi uddhaṃ gaccheyyā" (may he go up even once) and so on, it must be " sakiṃ ayano" with this expression.
Giống như trong các câu “Dù chỉ một lần cũng có thể đi lên” v.v... (A. Ni. 7.72), phải là sakiṃ ayana (một lần đi).
Evamatthaṃ yojetvāti ‘‘ekaṃ ayanaṃ assā’’ti evaṃ samāsapadatthaṃ yojetvā.
" Evamatthaṃ yojetvā" means combining the meaning of the compound word thus: "one way belongs to him."
Evamatthaṃ yojetvā có nghĩa là đã kết hợp ý nghĩa của từ ghép như “có một con đường đi” (ekaṃ ayanaṃ assā).
Ubhayathāpīti purimanayena, pacchimanayena ca.
" Ubhayathāpi" means both in the former sense and in the latter sense.
Ubhayathāpi có nghĩa là theo cách trước và theo cách sau.
Na yujjati idhādhippetamaggassa anekavāraṃ pavattisabbhāvato.
" Na yujjati" (it is not fitting) here, because the path intended here occurs many times.
Không hợp lý ở đây vì con đường được đề cập có thể xảy ra nhiều lần.
Tenāha ‘‘kasmā’’tiādi.
Therefore, he said, " kasmā" (why) and so on.
Do đó,* nói “kasmā” v.v...
‘‘Anekavārampi ayatī’’ti purimanayassa ayuttatādassanaṃ, ‘‘anekañcassa ayanaṃ hotī’’ti pacchimanayassa.
" Anekavārampi ayatī" points out the unsuitability of the former interpretation, and " anekañcassa ayanaṃ hotī" points out the unsuitability of the latter interpretation.
“Anekavārampi ayati” là để chỉ ra sự không hợp lý của cách giải thích trước, và “anekañcassa ayanaṃ hotī” là của cách giải thích sau.
Imasmiṃ padeti ‘‘ekāyano ayaṃ bhikkhave maggo’’ti imasmiṃ vākye, imasmiṃ vā ‘‘pubbabhāgamaggo, lokuttaramaggo’’ti vidhānapade.
" Imasmiṃ pade" means in this sentence, "This, bhikkhus, is the one-way path," or in this prescribing phrase, "the preliminary path, the supramundane path."
Imasmiṃ pade có nghĩa là trong câu “Này các Tỳ-khưu, đây là con đường độc nhất (ekāyano ayaṃ maggo)”, hoặc trong từ chỉ định “con đường sơ khởi, con đường siêu thế” (pubbabhāgamaggo, lokuttaramaggo).
Missakamaggoti lokiyena missako lokuttaramaggo.
" Missakamaggo" means the supramundane path mixed with the mundane.
Missakamaggo là con đường siêu thế pha trộn với thế gian.
Visuddhiādīnaṃ nippariyāyahetukaṃ saṅgaṇhanto ācariyatthero ‘‘missakamaggo’’ti āha.
The elder teacher, encompassing the direct cause of purification and so forth, said " missakamaggo."
Vị Trưởng lão bậc thầy đã nói “missakamaggo” (con đường pha trộn) khi bao gồm các nguyên nhân không gián đoạn dẫn đến sự thanh tịnh v.v...
Itaro pariyāyahetu idhādhippetoti ‘‘pubbabhāgamaggo’’ti avoca.
The other, the indirect cause, is intended here, so he said, " pubbabhāgamaggo."
Vị kia đã nói “pubbabhāgamaggo” (con đường sơ khởi) vì nguyên nhân gián đoạn được đề cập ở đây.
Saddaṃ sutvāti ‘‘kālo bhante dhammasavanāyā’’ti kālārocanasaddaṃ paccakkhato, paramparāya ca sutvā.
" Saddaṃ sutvā" means having heard the sound announcing the time (e.g., "Bhante, it is time for the Dhamma talk") directly and also traditionally.
Saddaṃ sutvā có nghĩa là nghe trực tiếp hoặc nghe truyền lại tiếng báo giờ “Bạch Thế Tôn, đã đến lúc nghe Pháp rồi”.
Evaṃ ukkhipitvāti evaṃ ‘‘sundaraṃ manoharaṃ imaṃ kathaṃ chaḍḍemā’’ti achaḍḍentā ucchubhāraṃ viya paggahetvā na vicaranti.
" Evaṃ ukkhipitvā" means holding it up like a load of sugarcane, not discarding it with the thought, "We will discard this beautiful and charming talk," and thus they do not wander.
Evaṃ ukkhipitvā có nghĩa là không từ bỏ lời dạy đẹp đẽ, đáng yêu này, mà nâng niu như gánh mía, không đi lang thang.
Āluḷetīti viluḷito ākulo hotīti attho.
" Āluḷetī" means it becomes confused or agitated.
Āluḷetī có nghĩa là bị xáo trộn, trở nên hỗn loạn.
Ekāyanamaggo vuccati pubbabhāgasatipaṭṭhānamaggoti ettāvatā idhādhippetatthe siddhe tasseva alaṅkāratthaṃ so pana yassa pubbabhāgamaggo, taṃ dassetuṃ ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko’’tiādikā gāthāpi paṭisambhidāmaggatova ānetvā ṭhapitā.
" Ekāyanamaggo vuccati pubbabhāgasatipaṭṭhānamaggo" – with this much, the intended meaning here is established. For the purpose of embellishing it, the verse " maggānaṭṭhaṅgiko" and so on, which describes the preliminary path it belongs to, has been brought from the Paṭisambhidāmagga and placed here.
Ekāyanamaggo vuccati pubbabhāgasatipaṭṭhānamaggo (con đường độc nhất được gọi là con đường sơ khởi của Tứ niệm xứ) – với chừng đó ý nghĩa đã đủ ở đây, nhưng để làm tăng vẻ đẹp cho nó, bài kệ “maggānaṭṭhaṅgiko” v.v... cũng được trích từ Paṭisambhidāmagga và đặt vào.
Nibbānagamanaṭṭhenāti nibbānaṃ gacchati adhigacchati etenāti nibbānagamanaṃ,soyeva aviparītasabhāvatāya attho, tena nibbānagamanaṭṭhena, nibbānādhigamūpāyatāyāti attho.
" Nibbānagamanaṭṭhenā" means going to Nibbāna, attaining it by this means; that is, the meaning is in terms of its unperverted nature, by the meaning of going to Nibbāna, which means by being a means to the attainment of Nibbāna.
Nibbānagamanaṭṭhenā có nghĩa là “nibbānagamana” là đi đến, đạt được Nibbāna bằng con đường này; đó chính là ý nghĩa của bản chất không sai lệch, tức là phương tiện để đạt được Nibbāna.
Magganīyaṭṭhenāti gavesitabbatāya.
" Magganīyaṭṭhenā" means by being sought after.
Magganīyaṭṭhenā có nghĩa là đáng được tìm cầu.
‘‘Gamanīyaṭṭhenā’’ti vā pāṭho, upagantabbatāyāti attho.
Or the reading is " Gamanīyaṭṭhenā," meaning by being approached.
Hoặc một bản đọc khác là “Gamanīyaṭṭhenā”, có nghĩa là đáng được tiếp cận.
‘‘Rāgādīhī’’ti iminā rāgadosamohānaṃyeva gahaṇaṃ ‘‘rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho mala’’nti (vibha. 924) vacanato.
By " Rāgādīhī" is meant the grasping of only passion, hatred, and delusion, as it is said, "Passion is a stain, hatred is a stain, delusion is a stain."
“Rāgādīhī” ở đây chỉ đề cập đến tham, sân, si, theo lời dạy “tham là cấu uế, sân là cấu uế, si là cấu uế” (Vibha. 924).
‘‘Abhijjhāvisamalobhādīhī’’ti pana iminā sabbesampi upakkilesānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ te visuṃ uddhaṭā.
However, by " Abhijjhāvisamalobhādīhī," they are specifically mentioned to include all defilements.
Tuy nhiên, “abhijjhāvisamalobhādīhī” được trích riêng để bao gồm tất cả các phiền não phụ.
‘‘Sattānaṃ visuddhiyā’’ti vuttassa atthassa ekantikataṃ dassento ‘‘tathā hī’’tiādimāha.
He said " tathā hī" and so on, indicating the definitiveness of the meaning stated as "for the purification of beings."
Để chỉ ra tính tuyệt đối của ý nghĩa đã nói “để thanh tịnh chúng sanh” (sattānaṃ visuddhiyā),* nói “tathā hī” v.v...
Kāmaṃ ‘‘visuddhiyā’’ti sāmaññajotanā, cittasseva pana visuddhi idhādhippetāti dassetuṃ ‘‘rūpamalavasena panā’’tiādi vuttaṃ.
Although "visuddhiyā" (for purification) generally denotes purification, " rūpamalavasena panā" (but by way of the stain of form) and so on was said to show that the purification of mind is specifically intended here.
Mặc dù “visuddhiyā” là một cách diễn đạt chung, nhưng để chỉ ra rằng sự thanh tịnh của tâm là điều được đề cập ở đây,* đã nói “rūpamalavasena panā” v.v...
Na kevalaṃ aṭṭhakathāvacanameva, atha kho idaṃ ettha āhacca bhāsitanti dassento ‘‘tathā hī’’tiādimāha.
He said " tathā hī" and so on, indicating that this is not merely a statement from the commentaries, but that it is specifically declared here.
Để chỉ ra rằng đây không chỉ là lời của Chú giải, mà là lời đã được nói trực tiếp ở đây,* nói “tathā hī” v.v...
Sā panāyaṃ cittavisuddhi sijjhamānā yasmā sokādīnaṃ anuppādāya saṃvattati, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamāyā’’tiādi.
Since this purification of mind, when perfected, leads to the non-arising of sorrow and lamentation, it is said, " sokaparidevānaṃ samatikkamāyā" and so on.
Vì sự thanh tịnh của tâm này, khi được thành tựu, dẫn đến sự không phát sinh của sầu khổ v.v..., nên đã nói “để vượt qua sầu khổ, than van” v.v...
Tattha socanaṃ ñātibyasanādinimittaṃ cetaso santāpo antonijjhānaṃ soko. Ñātibyasanādinimittameva sokāvatiṇṇato ‘‘kahaṃ ekaputtaka kahaṃ ekaputtakā’’tiādinā (ma. ni. 2.353, 354; saṃ. ni. 2.63) paridevanavasena vācāvippalāpo paridavanaṃ paridevo. Āyatiṃ anuppajjanaṃ idha samatikkamoti āha ‘‘pahānāyā’’ti.
Among these, 'sorrow' (soko) is the mental affliction, the inner burning, caused by the suffering of relatives and so forth. 'Lamentation' (paridevo) is the verbal outburst, such as "Where is my only son, where is my only son?" by one overwhelmed with sorrow due to the suffering of relatives and so forth. He said " pahānāyā" (for abandonment) because here 'transcending' means not arising in the future.
Trong đó, sự buồn rầu (socanaṃ) là sự đau khổ của tâm do mất người thân v.v..., là sự cháy âm ỉ bên trong, gọi là soko. Sự than van (paridevo) là lời nói than khóc do chìm đắm trong sầu khổ vì mất người thân v.v..., như “Con trai duy nhất của ta ở đâu? Con trai duy nhất của ta ở đâu?” v.v... (Ma. Ni. 2.353, 354; Saṃ. Ni. 2.63). Vượt qua ở đây có nghĩa là sự không phát sinh trong tương lai, do đó* nói “pahānāyā” (để đoạn trừ).
Taṃ panassa samatikkamāvahataṃ nidassanavasena dassento ‘‘ayañhī’’tiādimāha.
He then elucidated its nature of leading to transcendence by way of example, saying " ayañhī" and so on.
Để chỉ ra sự vượt qua này bằng cách đưa ra ví dụ,* nói “ayañhī” v.v...
Tattha yaṃ pubbe, taṃ visodhehīti atītesu khandhesu taṇhāsaṃkilesavisodhanaṃ vuttaṃ.
There, " yaṃ pubbe, taṃ visodhehī" (what was before, that purify) refers to the purification of defilements of craving in past aggregates.
Trong đó, yaṃ pubbe, taṃ visodhehī (cái gì ở quá khứ, hãy thanh tịnh nó) có nghĩa là sự thanh tịnh các uẩn trong quá khứ khỏi tham ái và phiền não.
Pacchāti parato.
" Pacchā" means afterwards.
Pacchā có nghĩa là sau này.
Teti tuyhaṃ.
" Te" means yours.
Te có nghĩa là của ngươi.
Māhūti mā ahu.
" Māhū" means may there not be.
Māhū có nghĩa là đừng có (mā ahu).
Kiñcananti rāgādikiñcanaṃ, etena anāgatesu khandhesu saṃkilesavisodhanaṃ vuttaṃ.
" Kiñcanaṃ" refers to defilements like passion, by which the purification of defilements in future aggregates is stated.
Kiñcanaṃ có nghĩa là các phiền não như tham ái v.v... Điều này có nghĩa là sự thanh tịnh khỏi các phiền não trong các uẩn tương lai.
Majjheti tadubhayavemajjhe.
" Majjhe" means in the middle of both.
Majjhe có nghĩa là ở giữa hai điều đó.
No ce gahessasīti na upādiyissasi ce, etena paccuppanne khandhappabandhe upādānappavatti vuttā.
" No ce gahessasī" means if you do not grasp, by which the activity of clinging in the present continuum of aggregates is stated.
No ce gahessasī có nghĩa là nếu ngươi không chấp thủ, điều này có nghĩa là sự ngừng chấp thủ trong dòng uẩn hiện tại.
Upasanto carissasīti evaṃ addhattayagatasaṃkilesavisodhane sati nibbutasabbapariḷāhatāya upasanto hutvā viharissasīti arahattanikūṭena gāthaṃ niṭṭhapesi.
" Upasanto carissasī" (you will live calmed) – thus he concluded the verse with arahatta, implying that by purifying defilements throughout the three periods of time, one will live calmed, with all feverishness extinguished.
Upasanto carissasī có nghĩa là nếu có sự thanh tịnh khỏi các phiền não trong ba thời như vậy, ngươi sẽ an trú với tất cả mọi khổ não đã được dập tắt, tức là bài kệ kết thúc với đỉnh điểm là A-la-hán quả.
Tenāha ‘‘imaṃ gātha’’ntiādi.
Therefore, he said, " imaṃ gātha" (this verse) and so on.
Do đó,* nói “imaṃ gātha” v.v...
Puttāti orasā, aññepi vā dinnakakittimādayo ye keci.
" Puttā" refers to legitimate children, or any others such as adopted or fostered children.
Puttā có nghĩa là con ruột, hoặc bất kỳ ai khác như con nuôi, con thừa tự v.v...
Pitāti janako, aññepi vā pituṭṭhāniyā.
" Pitā" refers to the biological father, or any others who stand in the place of a father.
Pitā có nghĩa là cha ruột, hoặc bất kỳ ai khác ở vị trí của cha.
Bandhavāti ñātakā.
" Bandhavā" refers to relatives.
Bandhavā có nghĩa là bà con thân thuộc.
Ayañhettha attho – puttā vā pitā vā bandhavā vā antakena maccunā adhipannassa abhibhūtassa maraṇato tāṇāya na honti.
The meaning here is this: children, or a father, or relatives, adhipannassa (overcome) by antakena (the Destroyer), by death, are unable to provide refuge.
Ý nghĩa ở đây là: con cái, cha mẹ, hay bà con thân thuộc đều không thể bảo vệ khỏi cái chết khi bị Antaka (Thần chết) áp đảo.
Natthi ñātīsu tāṇatāti.
" Natthi ñātīsu tāṇatā" (among relatives there is no refuge).
Natthi ñātīsu tāṇatā (không có sự bảo vệ nào trong số bà con thân thuộc).
Na hi ñātīnaṃ vasena maraṇato ārakkhā atthi, tasmā paṭācāre ‘‘ubho puttā kālaṅkatā’’tiādinā (apa. therī 1.498) mā niratthakaṃ paridevi, dhammaṃyeva pana yāthāvato passāti adhippāyo.
Indeed, there is no protection from death by means of relatives. Therefore, the intention is to tell Paṭācārā, "Do not lament uselessly with words like 'both my sons are dead' and so on, but rather see the Dhamma as it truly is."
Thật vậy, không có sự bảo vệ nào khỏi cái chết từ phía bà con thân thuộc. Do đó, ý muốn nói là “Này Paṭācārā, đừng than khóc vô ích rằng ‘cả hai đứa con đều đã chết’ v.v..., mà hãy thấy Pháp như thật”.
Sotāpattiphale patiṭṭhitāti yathānulomaṃ pavattitāya sāmukkaṃsikāya dhammadesanāya pariyosāne sahassanayapaṭimaṇḍite sotāpattiphale patiṭṭhahi.
" Sotāpattiphale patiṭṭhitā" means she became established in the fruit of Stream-entry, adorned with a thousand aspects, at the conclusion of the supreme Dhamma discourse delivered according to the proper order.
Sotāpattiphale patiṭṭhitā có nghĩa là cuối cùng, sau bài Pháp được thuyết giảng một cách tự nhiên và phù hợp, Paṭācārā đã an trú vào quả Dự Lưu, được trang hoàng bằng ngàn phương diện.
Kathaṃ panāyaṃ satipaṭṭhānamaggavasena sotāpattiphale patiṭṭhāsīti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi.
But how did she establish herself in the fruit of stream-entry by way of the path of Satipaṭṭhāna? Asking this, he said: " Yasmā panā" (Since now...) and so forth.
"Vị ấy đã an trú vào quả Dự Lưu bằng con đường niệm xứ như thế nào?" – Để trả lời câu hỏi này,* nói: "Yasmā pana" (Vì lẽ đó...) và tiếp theo.
Na hi catusaccakammaṭṭhānakathāya vinā sāvakānaṃ ariyamaggādhigamo atthi.
For truly, without the discourse on the meditation subject of the Four Noble Truths, there is no attainment of the Noble Path for disciples.
Thật vậy, không có sự thành tựu Thánh đạo cho các đệ tử nếu không có lời thuyết giảng về nghiệp xứ Tứ Thánh đế.
‘‘Imaṃ gāthaṃ sutvā’’ti panidaṃ sokavinodanavasena pavattitāya gāthāya paṭhamaṃ sutattā vuttaṃ, sāpi hi saccadesanāya parivārabandhā eva aniccatākathāti katvā.
And the phrase " having heard this verse" was said because the verse, uttered for the removal of sorrow, was heard first. For indeed, that too is a discourse on impermanence, being a supplement to the teaching of the Truths.
Còn câu "Imaṃ gāthaṃ sutvā" (Nghe bài kệ này) được nói là vì bài kệ đã được thuyết giảng để xua tan sầu muộn, và* đã nghe nó trước tiên, và cũng bởi vì bài kệ đó là lời thuyết giảng về vô thường, là một phần của lời thuyết giảng về Tứ Thánh đế.
Itaragāthāyaṃ pana vattabbameva natthi.
Regarding the other verse, there is nothing to be said.
Còn về bài kệ kia thì không cần phải nói gì thêm.
Bhāvanāti paññābhāvanā.
" Bhāvanā" means the development of wisdom (paññābhāvanā).
Tu tập là tu tập trí tuệ.
Sā hi idha adhippetā.
That is what is intended here.
Điều đó được đề cập ở đây.
Tasmāti yasmā rūpādīnaṃ aniccādito anupassanāpi satipaṭṭhānabhāvanāva, tasmā.
" Tasmā" means "therefore," because even the continuous contemplation of rūpa (form) and so forth as impermanent and so on, is itself the development of Satipaṭṭhāna.
Do đó, vì sự quán chiếu các sắc pháp (rūpa) và các pháp khác như vô thường (anicca) cũng là sự tu tập niệm xứ (satipaṭṭhāna-bhāvanā), nên là vậy.
Tepīti santatimahāmattapaṭācārāpi.
" Tepi" refers to Santati, the chief minister, and Paṭācārā.
Họ cũng là Santati, Mahāmatta và Pāṭācārā.
Pañcasate coreti satasatacoraparivāre pañcacore paṭipāṭiyā pesesi, te araññaṃ pavisitvā theraṃ pariyesantā anukkamena therassa samīpe samāgacchiṃsu.
" Five hundred thieves" means five thieves, each surrounded by a hundred thieves. He sent them in sequence; they entered the forest, searched for the elder, and gradually arrived near him.
Năm trăm tên cướp là năm tên cướp, mỗi tên có một trăm tên cướp đi theo. Vị ấy sai họ lần lượt, họ đi vào rừng tìm vị Trưởng lão, rồi lần lượt đến gần vị Trưởng lão.
Tenāha ‘‘te gantvā theraṃ parivāretvā nisīdiṃsū’’ti.
Therefore, it is said: " They went, surrounded the elder, and sat down."
Vì vậy,* nói: "Họ đến bao vây vị Trưởng lão và ngồi xuống."
Vedanaṃ vikkhambhetvāti ūruṭṭhibhedapaccayaṃ dukkhavedanaṃ amanasikārena vinodetvā.
" Overcoming the painful feeling" means dispelling the painful feeling caused by the breaking of his thigh-bone through non-attention.
Dẹp bỏ cảm thọ là loại bỏ cảm thọ đau khổ do gãy xương đùi bằng cách không chú ý đến nó.
Pītipāmojjaṃ uppajji vippaṭisāralesassapi asambhavato.
" Joy and rapture arose" because even regret was impossible.
Niềm hoan hỷ và hân hoan khởi lên vì không có khả năng hối tiếc.
Tenāha ‘‘parisuddhaṃ sīlaṃ nissāyā’’ti.
Therefore, it is said: " relying on his pure virtue."
Vì vậy,* nói: "Nương vào giới luật thanh tịnh."
Therassa hi sīlaṃ paccavekkhato parisuddhaṃ sīlaṃ nissāya uḷāraṃ pītipāmojjaṃ uppajjamānaṃ ūruṭṭhibhedajanitaṃ dukkhavedanaṃ vikkhambhesi.
As the elder reflected on his virtue, great joy and rapture arose, relying on his pure virtue, thereby overcoming the painful feeling caused by the breaking of his thigh-bone.
Khi vị Trưởng lão quán chiếu giới luật của mình, niềm hoan hỷ và hân hoan cao cả khởi lên nương vào giới luật thanh tịnh đã dập tắt cảm thọ đau khổ do gãy xương đùi.
Tiyāmarattinti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ, tenassa vipassanāyaṃ appamādaṃ, paṭipattiussukkāpanañca dasseti.
" Throughout the three watches of the night" is a locative of extreme association, showing his diligence in insight practice and his zealousness in practice.
Suốt ba canh đêm là một cách diễn đạt liên tục, cho thấy sự tinh tấn của vị ấy trong thiền quán và sự thúc đẩy thực hành.
Pādānīti pāde.
" Pādāni" means feet.
Pādāni là đôi chân.
Saṃyamessāmīti saññapessāmi, saññattiṃ karissāmīti attho.
" Saṃyamessāmī" means "I will instruct," or "I will make a declaration."
Saṃyamessāmī có nghĩa là tôi sẽ hướng dẫn, tôi sẽ thuyết phục.
Aṭṭiyāmīti jigucchāmi.
" Aṭṭiyāmī" means "I loathe."
Aṭṭiyāmī có nghĩa là tôi ghê tởm.
Harāyāmīti lajjāmi.
" Harāyāmī" means "I am ashamed."
Harāyāmī có nghĩa là tôi xấu hổ.
Vipassisanti sampassiṃ.
" Vipassisaṃ" means "I saw clearly."
Vipassisaṃ có nghĩa là tôi đã quán chiếu.
Pacalāyantānanti pacalāyikānaṃ niddaṃ upagatānaṃ.
" Pacalāyantānaṃ" means those who were dozing, having fallen asleep.
Pacalāyantānaṃ có nghĩa là những người đang ngủ gật.
Agatinti agocaraṃ.
" Agatiṃ" means out of bounds.
Agatiṃ có nghĩa là không phải cảnh giới.
Vatasampannoti dhutaguṇasampanno.
" Vatasampanno" means endowed with ascetic practices (dhutaguṇa).
Vatasampanno có nghĩa là người đầy đủ các hạnh đầu đà (dhutaguṇa).
Pamādanti pacalāyanaṃ sandhāyāha.
" Pamādaṃ" is said referring to dozing.
Pamādaṃ được nói để chỉ sự ngủ gật.
Oruddhamānasoti uparuddhaadhicitto.
" Oruddhamānaso" means one whose higher mind (adhicitta) is obstructed.
Oruddhamānaso có nghĩa là tâm bị che chướng.
Pañjarasminti sarīre.
" Pañjarasmiṃ" means in the body.
Pañjarasmiṃ có nghĩa là trong thân.
Sarīrañhi nhārusambandhaaṭṭhisaṅghāṭatāya idha ‘‘pañjara’’nti vuttaṃ.
The body is called a "cage" here because it is an aggregation of bones connected by tendons.
Thân được gọi là "pañjara" ở đây vì nó là một tập hợp xương được nối bởi các dây thần kinh.
Pītavaṇṇāya pana paṭākāya kāyaṃ pariharaṇato, mallayuddhacittakatāya ca ‘‘pītamallo’’ti paññāto pabbajitvā pītamallatthero nāma jāto.
Because he protected his body with a yellow banner and was known as a "yellow wrestler" due to his wrestling decorations, he became known as Pītamalla Thera after ordaining.
Vì che thân bằng lá cờ màu vàng, và vì được biết đến là "Pītamalla" do tài đấu vật, sau khi xuất gia, vị ấy được gọi là Trưởng lão Pītamalla.
Tīsu rajjesūti paṇḍucoḷagoḷarajjesu.
" In the three kingdoms" refers to the Pāṇḍu, Coḷa, and Goḷa kingdoms.
Ở ba vương quốc là các vương quốc Paṇḍu, Coḷa và Goḷa.
‘‘Sabbamallā sīhaḷadīpe sakkārasammānaṃ labhantī’’ti tambapaṇṇidīpaṃ āgamma.
"All wrestlers receive respect and honor in the island of Ceylon," thus " having come to Tambapaṇṇidīpa."
Đến đảo Tambapaṇṇi vì "tất cả các võ sĩ đều nhận được sự tôn kính và trọng vọng ở đảo Sīhaḷa".
Taṃyeva aṅkusaṃ katvāti ‘‘rūpādayo ‘mamā’ti na gahetabbā’’ti natumhākavaggena pakāsitamatthaṃ attano cittamattahatthino aṅkusaṃ katvā.
" Making that very thing a goad" means making the meaning revealed in the section "Not yours," that "forms and so forth should not be grasped as 'mine'," a goad for the elephant of one's own mind.
Lấy đó làm móc câu là lấy ý nghĩa được tuyên bố trong chương "Không phải của các ông" rằng "sắc pháp và các pháp khác không nên được chấp thủ là 'của tôi'" làm móc câu cho con voi tâm của mình.
Pādesu avahantesūti ativelaṃ caṅkamanena akkamituṃ asamatthesu.
" As his feet were unable" means being unable to walk due to excessive perambulation.
Khi đôi chân không thể đi được là khi không thể đi lại được nữa do đi kinh hành quá nhiều.
Jaṇṇukehi caṅkamati ‘‘nisinne niddāya avasaro hotī’’ti.
" He walks on his knees" (thinking), "When sitting, there is an opportunity for sleep."
Đi bằng đầu gối để "có cơ hội ngủ khi ngồi".
Byākaritvāti attano vīriyārambhassa saphalatāpavedanamukhena sabrahmacārīnaṃ tattha ussāhaṃ janento aññaṃ byākaritvā.
" Having declared" means generating enthusiasm in his fellow renunciates by proclaiming the success of his own strenuous effort, and thus making another declaration.
Byākaritvā có nghĩa là tuyên bố thành quả của sự tinh tấn của mình, từ đó khích lệ các vị đồng phạm hạnh khác.
Bhāsitanti vacanaṃ, kassa pana tanti āha ‘‘buddhaseṭṭhassa sabbalokaggavādino’’ti.
" Bhāsitaṃ" means speech. And whose is it? He says: " of the foremost Buddha, the speaker of the best in all worlds."
Bhāsitaṃ là lời nói. "Của ai?" –* nói: "Của Đức Phật Tối Thượng, bậc thuyết giảng cao cả nhất trong tất cả các thế gian."
‘‘Na tumhāka’’ntiādi tassa pavattiākāradassanaṃ.
" Not yours" and so forth shows the manner of its occurrence.
"Na tumhāka" và tiếp theo là để chỉ ra cách thức diễn biến của điều đó.
Tayidaṃ me saṅkhārānaṃ accantavūpasamakāraṇanti dassento ‘‘aniccā vatā’’ti gāthamāhari, tena idānāhaṃ saṅkhārānaṃ khaṇe khaṇe bhaṅgasaṅkhātassa rogassa abhāvena arogo parinibbutoti dasseti.
Showing that "this is the cause for the ultimate pacification of formations for me," he cited the verse " Aniccā vatā" (Oh, impermanent indeed), thereby indicating that he is now free from the disease of formations, which is breakage at every moment, and has attained parinibbāna.
Để chỉ ra rằng điều này là nguyên nhân của sự tịch diệt hoàn toàn của các hành,* đã nói bài kệ "Aniccā vatā" (Thật sự là vô thường). Với điều đó,* chỉ ra rằng bây giờ* đã Niết Bàn, không còn bệnh tật do không còn bệnh hoại diệt của các hành từng sát na.
Subrahmāti evaṃnāmo.
" Subrahmā" means one by that name.
Subrahmā là một vị Phạm thiên có tên như vậy.
Accharānaṃ nirayūpapattiṃ disvā tato pabhuti satataṃ pavattamānaṃ attano cittutrāsaṃ sandhāyāha ‘‘niccaṃ utrastamidaṃ citta’’ntiādi.
Seeing the rebirth of the Apsaras in hell, he said: " This mind is always anxious" and so forth, referring to his constant anxiety that arose from that time.
Thấy sự tái sinh vào địa ngục của các tiên nữ, từ đó về sau,* nói về sự sợ hãi liên tục của tâm mình: "Niccaṃ utrastamidaṃ cittaṃ" (Tâm này thường sợ hãi) và tiếp theo.
Tattha utrastanti santastaṃ bhītaṃ.
Therein, " utrastaṃ" means terrified, fearful.
Trong đó, utrastaṃ có nghĩa là sợ hãi, khiếp đảm.
Ubbigganti saṃviggaṃ.
" Ubbiggaṃ" means agitated.
Ubbiggaṃ có nghĩa là kinh hoàng.
Utrastanti vā saṃviggaṃ.
Or " utrastaṃ" means agitated.
Hoặc utrastaṃ có nghĩa là kinh hoàng.
Ubbigganti bhayavasena saha nissayena sañcalitaṃ.
" Ubbiggaṃ" means trembling with fear, together with its basis.
Ubbiggaṃ có nghĩa là rung động cùng với sự nương tựa do sợ hãi.
Anuppannesūti anāgatesu.
" Anuppannesu" means in the unarisen, future ones.
Anuppannesu có nghĩa là những điều chưa xảy ra, những điều trong tương lai.
Kiccesūti tesu tesu itikattabbesu.
" Kiccesu" means in those various duties.
Kiccesu có nghĩa là trong những việc cần làm khác nhau.
‘‘Kicchesū’’ti vā pāṭho, dukkhesūti attho, nimittatthe cetaṃ bhummaṃ, bhāvidukkhanimittanti attho.
Alternatively, " kicchesu" is a reading, meaning in difficulties; and this is in the sense of a sign, meaning a sign of future suffering.
Hoặc cách đọc là "Kicchesu", có nghĩa là trong những nỗi khổ. Đây là cách dùng trạng thái chỉ dấu, có nghĩa là dấu hiệu của nỗi khổ trong tương lai.
Uppatitesūti uppannesu kiccesūti yojanā.
The phrase is to be construed as: " uppatitesu" means in the arisen duties.
Uppatitesu được ghép với "kiccesu" có nghĩa là trong những việc đã xảy ra.
Tadā attano parivārassa uppannaṃ dukkhaṃ sandhāya vadati.
At that time, he speaks referring to the suffering that arose for his retinue.
Khi đó,* nói đến nỗi khổ đã xảy ra cho quyến thuộc của mình.
Bojjhāti bodhito, ariyamaggatoti attho.
" Bojjhā" means from awakening, that is, from the Noble Path.
Bojjhā là từ sự giác ngộ, có nghĩa là từ Thánh đạo.
‘‘Aññatrā’’ti ca padaṃ apekkhitvā nissakkavacanaṃ, bodhiṃ ṭhapetvāti attho.
And the word " aññatrā" is a word indicating exclusion, meaning "except for awakening," taking it into account.
Và từ "aññatrā" (ngoài ra) là một từ chỉ sự loại trừ, có nghĩa là trừ bỏ sự giác ngộ.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining instances.
Tương tự cho các trường hợp còn lại.
Tapasāti tapokammato, tena maggādhigamassa upāyabhūtaṃ sallekhapaṭipadaṃ dasseti.
" Tapasā" means by ascetic practice, thereby indicating the austere practice that is the means to attaining the path.
Tapasā là từ sự thực hành khổ hạnh (tapokamma). Điều này chỉ ra con đường khắc kỷ (sallekha-paṭipadā) như một phương tiện để thành tựu Thánh đạo.
Indriyasaṃvarāti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇato, etena satisaṃvarasīsena sabbampi saṃvarasīlaṃ, lakkhaṇahāranayena vā sabbampi catupārisuddhisīlaṃ dasseti.
" Indriyasaṃvarā" means from the restraint of the sense faculties, including the mind as the sixth; by this, it indicates all moral restraint under the heading of mindful restraint, or by way of an exemplary deduction, all fourfold pure virtue.
Indriyasaṃvarā là từ sự phòng hộ các căn (indriya) bao gồm ý căn (manacchaṭṭha). Điều này chỉ ra toàn bộ giới luật phòng hộ (saṃvara-sīla), hoặc toàn bộ Tứ Thanh Tịnh giới (catupārisuddhi-sīla) theo cách diễn giải đặc trưng.
Sabbanissaggāti sabbassapi nissajjanato sabbakilesappahānato.
" Sabbanissaggā" means from the renunciation of all, from the abandonment of all defilements.
Sabbanissaggā là từ sự từ bỏ tất cả, từ sự đoạn trừ tất cả các phiền não (kilesa).
Kilesesu hi nissaṭṭhesu kammavaṭṭaṃ, vipākavaṭṭañca nissaṭṭhameva hotīti.
For when defilements are renounced, the cycle of kamma and the cycle of results are also truly renounced.
Vì khi các phiền não được từ bỏ, vòng nghiệp (kammavaṭṭa) và vòng quả (vipākavaṭṭa) cũng được từ bỏ.
Sotthinti khemaṃ anupaddavataṃ.
" Sotthiṃ" means safety, freedom from danger.
Sotthiṃ là sự an toàn, không có tai nạn.
Ñāyati nicchayena kamati nibbānaṃ, taṃ vā ñāyati paṭivijjhīyati etenāti ñāyo, ariyamaggoti āha ‘‘ñāyo vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti.
Nibbāna is surely known, or it is known and penetrated by this, thus " ñāyo" (method) means the Noble Eightfold Path; therefore, it is said: " ñāyo is called the Noble Eightfold Path."
Nibbāna được biết một cách chắc chắn, hoặc được biết và thấu đạt qua đó, nên được gọi là ñāya (phương pháp, lý lẽ), tức là Thánh đạo. Vì vậy,* nói: "Ñāya được gọi là Bát Thánh đạo."
Taṇhāvānavirahitattāti taṇhāsaṅkhātavānavivittattā.
" Taṇhāvānavirahitattā" means being free from the thicket of craving.
Taṇhāvānavirahitattā là vì không có sự tham ái (taṇhā) được gọi là vāna.
Taṇhā hi khandhehi khandhaṃ, kammunā phalaṃ, sattehi ca dukkhaṃ vinati saṃsibbatīti ‘‘vāna’’nti vuccati, tayidaṃ natthi ettha vānaṃ, na vā etasmiṃ adhigate puggalassa vānanti nibbānaṃ, asaṅkhatā dhātu.
Craving (taṇhā) is called " vāna" (thicket) because it weaves and binds one from one aggregate to another, effect with cause, and beings with suffering. Since there is no such thicket here, or no thicket for the individual who has attained it, it is " Nibbāna," the unconditioned element.
Tham ái được gọi là "vāna" (dây leo) vì nó kết nối các uẩn với nhau, nghiệp với quả, và chúng sinh với khổ. Điều này không có vāna ở đây, hoặc khi đạt được điều này, chúng sinh không còn vāna, đó là Nibbāna, một pháp vô vi (asaṅkhata-dhātu).
Parappaccayena vinā paccakkhakaraṇaṃ sacchikiriyāti āha ‘‘attapaccakkhatāyā’’ti.
Making something visible without external aid is direct realization, thus it is said: " by self-realization."
Sự chứng ngộ (sacchikiriya) là sự thực chứng không phụ thuộc vào người khác. Vì vậy,* nói: "Attapaccakkhatāyā" (bằng sự thực chứng của chính mình).
Nanu ‘‘visuddhiyā’’ti cittavisuddhiyā adhippetattā visuddhiggahaṇenevettha sokasamatikkamādayopi gahitā eva honti, te puna kasmā gahitāti anuyogaṃ sandhāya ‘‘tattha kiñcāpī’’tiādi vuttaṃ.
Since "visuddhiyā" (for purification) implies mental purification, and purification already includes the surmounting of sorrow and so forth, then why are these again mentioned? To address this question, " Tattha kiñcāpī" and so forth was said.
Nếu "visuddhiyā" (thanh tịnh) được hiểu là sự thanh tịnh của tâm, thì sự vượt thoát sầu muộn và các điều khác cũng đã được bao hàm trong từ "visuddhi" rồi, vậy tại sao chúng lại được đề cập lại? – Để trả lời câu hỏi này,* nói: "Tattha kiñcāpī" (Mặc dù ở đó...) và tiếp theo.
Sāsanayuttikovideti saccapaṭiccasamuppādādilakkhaṇāyaṃ dhammanītiyaṃ cheke.
" Sāsanayuttikovide" means skilled in the proper method of the teaching, such as the Noble Truths and Dependent Origination.
Sāsanayuttikovide là bậc thiện xảo trong giáo pháp, trong các nguyên tắc giáo lý như Tứ Thánh đế và Thập Nhị Nhân Duyên.
Taṃ tamatthaṃ ñāpetīti ye ye bodhaneyyapuggalā saṅkhepavitthārādivasena yathā yathā bodhetabbā, attano desanāvilāsena bhagavā te te tathā tathā bodhento taṃ tamatthaṃ ñāpeti.
" He makes known each specific meaning" means the Blessed One, by his graceful teaching, makes known each specific meaning to those who are to be awakened, instructing them in brief or in detail as appropriate.
Taṃ tamatthaṃ ñāpetī có nghĩa là Đức Thế Tôn, với phong cách thuyết pháp của mình, đã giác ngộ cho từng chúng sinh cần được giác ngộ theo cách phù hợp, dù tóm tắt hay chi tiết, để họ hiểu được ý nghĩa đó.
Taṃ taṃ pākaṭaṃ katvā dassentoti atthāpattiṃ agaṇento taṃ tamatthaṃ pākaṭaṃ katvā dassento.
" Making that very thing clear and showing it" means making that very meaning clear and showing it, without calculating the implication.
Taṃ taṃ pākaṭaṃ katvā dassento có nghĩa là làm cho ý nghĩa đó trở nên rõ ràng và trình bày nó mà không tính đến sự trùng lặp ý nghĩa.
Na hi sammāsambuddho atthāpattiñāpakādisādhanīyavacanāti.
For a Fully Enlightened Buddha does not speak by means of implications, indicators, or similar methods of inference.
Vì một vị Chánh Đẳng Giác không nói những lời có thể được chứng minh bằng sự trùng lặp ý nghĩa.
Saṃvattatīti jāyati, hotīti attho.
" Saṃvattatī" means arises, it happens.
Saṃvattatī có nghĩa là sinh ra, có nghĩa là xảy ra.
Yasmā anatikkantasokaparidevassa na kadāci cittavisuddhi atthi sokaparidevasamatikkamanamukheneva cittavisuddhiyā ijjhanato, tasmā āha ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamena hotī’’ti.
Because there is never purification of mind for one who has not overcome sorrow and lamentation, as purification of mind is achieved only through overcoming sorrow and lamentation, therefore it is said: "is by overcoming sorrow and lamentation."
Bởi vì đối với người chưa vượt qua sầu bi thì không bao giờ có sự thanh tịnh của tâm, và sự thanh tịnh của tâm được thành tựu chính bằng cách vượt qua sầu bi, do đó nói: “xảy ra bằng cách vượt qua sầu bi.”
Yasmā pana domanassapaccayehi dukkhadhammehi phuṭṭhaṃ puthujjanaṃ sokādayo abhibhavanti, pariññātesu ca tesu te na honti, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamo dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamenā’’ti.
But since sorrow and the like overwhelm ordinary people afflicted by suffering and mental pain, which are conditions for distress, and when these are fully understood, they do not arise, therefore it is said: "the overcoming of sorrow and lamentation is by the disappearance of suffering and mental pain."
Lại nữa, bởi vì sầu khổ v.v. chế ngự phàm nhân bị xúc chạm bởi các pháp khổ do nhân ưu sầu, và khi chúng được liễu tri thì chúng không còn nữa, do đó đã nói: “sự vượt qua sầu bi là do sự diệt tận khổ ưu.”
Ñāyassāti aggamaggassa, tatiyamaggassa ca.
Of the Law (ñāya) refers to the highest path and the third path.
“Ñāya” là đạo tối thượng và đạo thứ ba.
Tadadhigamena hi yathākkamaṃ dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamo.
Indeed, by attaining them, suffering and mental pain disappear in due course.
Chính nhờ sự chứng đắc đạo ấy mà khổ ưu được diệt tận một cách tuần tự.
Sacchikiriyābhisamayasahabhāvīpi itarābhisamayo tadavinābhāvato sacchikiriyābhisamayahetuko viya vutto.
Even the other direct realization (abhisamaya), though co-existent with the direct realization of actualization (sacchikiriyābhisamaya), is said to be caused by the direct realization of actualization because it is inseparable from it.
Sự chứng đắc khác dù cùng tồn tại với sự chứng đắc trực tiếp nhưng được nói là có nguyên nhân từ sự chứng đắc trực tiếp vì không thể tách rời khỏi nó.
Ñāyassādhigamo nibbānassa sacchikiriyāyāti phalañāṇena vā paccakkhakaraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘nibbānassa sacchikiriyāyā’’ti sampadānavacanañcetaṃ daṭṭhabbaṃ.
The attainment of the Law, the actualization of Nibbāna is stated with reference to direct perception by the fruit-knowledge, and this phrase "for the actualization of Nibbāna" should be understood as a dative of purpose.
“Sự chứng đắc ñāya là sự chứng ngộ Nibbāna” được nói để chỉ sự chứng ngộ bằng trí tuệ quả, và “nibbānassa sacchikiriyāyā” (để chứng ngộ Nibbāna) cần được hiểu là cách nói của định sở.
Vaṇṇabhaṇananti pasaṃsāvacanaṃ.
Praise (vaṇṇabhaṇanaṃ) is words of commendation.
“Vaṇṇabhaṇana” là lời tán thán.
Tayidaṃ na idheva, atha kho aññatthāpi satthu āciṇṇaṃ evāti dassento ‘‘yatheva hī’’tiādimāha.
Showing that this is not only here but also elsewhere customary for the Teacher, he states "just as..." and so on.
Để chỉ rõ rằng điều này không chỉ ở đây mà còn là thói quen của Đức Đạo Sư ở những nơi khác, nên đã nói “yatheva hī” v.v.
Tattha ādimhi kalyāṇamādi vā kalyāṇaṃ etassāti ādikalyāṇaṃ. Sesapadadvayepi eseva nayo.
Among those, good in the beginning (ādikalyāṇaṃ) means that the beginning is good or it has a good beginning. The same method applies to the other two phrases.
Trong đó, cái gì tốt đẹp ở phần đầu, hoặc cái gì có phần đầu tốt đẹp, thì là ādikalyāṇaṃ (tốt đẹp ở phần đầu). Hai từ còn lại cũng theo cách này.
Atthasampattiyā sātthaṃ. Byañjanasampattiyā sabyañjanaṃ. Sīlādipañcadhammakkhandhapāripūrito, upanetabbassa abhāvato ca kevalaparipuṇṇaṃ. Nirupakkilesato apanetabbassa ca abhāvato parisuddhaṃ. Seṭṭhacariyabhāvato sāsana brahmacariyaṃ, magga brahmacariyañca vo pakāsessāmīti.
Meaningful (sātthaṃ) due to the attainment of meaning. Well-worded (sabyañjanaṃ) due to the attainment of expression. Completely perfect (kevalaparipuṇṇaṃ) due to the complete fulfillment of the five aggregates of virtue, etc., and the absence of anything to be brought in. Pure (parisuddhaṃ) due to being undefiled and the absence of anything to be removed. I shall proclaim to you the holy life (brahmacariyaṃ) of the Dispensation, due to its nature as noble practice, and the holy life of the path.
Do sự đầy đủ về ý nghĩa nên sātthaṃ (có ý nghĩa). Do sự đầy đủ về văn tự nên sabyañjanaṃ (có văn tự). Do sự đầy đủ của năm uẩn pháp như giới v.v., và do không có gì cần phải thêm vào nên kevalaparipuṇṇaṃ (hoàn toàn đầy đủ). Do không có ô nhiễm và không có gì cần phải loại bỏ nên parisuddhaṃ (hoàn toàn thanh tịnh). Do là phạm hạnh tối thượng nên sāsanabramacariyaṃ (phạm hạnh trong giáo pháp) và maggabrahacariyaṃ (phạm hạnh của đạo) mà Ta sẽ tuyên bố cho các ông.
Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge (visuddhi. 1.147) vuttanayeneva veditabbo.
This is the summary here; the detailed explanation should be understood according to the method stated in the Visuddhimagga.
Đây là tóm tắt về điều này, còn chi tiết thì cần được hiểu theo cách đã nói trong Visuddhimagga.
Ariyavaṃsāti ariyānaṃ buddhādīnaṃ vaṃsā paveṇiyo.
Noble lineages (ariyavaṃsā) are the traditions of the Noble Ones, such as the Buddhas.
“Ariyavaṃsā” là các dòng dõi của các bậc Thánh như chư Phật v.v.
Aggaññāti aggāti jānitabbā sabbavaṃsehi seṭṭhabhāvato.
Chief (aggaññā) means to be known as chief, due to their superiority over all lineages.
“Aggaññā” (được biết là cao quý) là được biết là cao quý vì là tối thượng trong tất cả các dòng dõi.
Rattaññāti cirarattāti jānitabbā.
Long-known (rattaññā) means to be known as ancient.
“Rattaññā” (được biết từ lâu) là được biết từ rất lâu.
Vaṃsaññāti buddhādīnaṃ vaṃsāti jānitabbā.
Lineage-known (vaṃsaññā) means to be known as the lineages of the Buddhas and so on.
“Vaṃsaññā” (được biết là dòng dõi) là được biết là dòng dõi của chư Phật v.v.
Porāṇāti purātanā anadhunātanattā.
Ancient (porāṇā) means old, not modern.
“Porāṇā” (cổ xưa) là cổ xưa vì không phải hiện đại.
Asaṅkiṇṇāti avikiṇṇā anapanītā.
Unmixed (asaṅkiṇṇā) means unscattered, not rejected.
“Asaṅkiṇṇā” (không bị pha tạp) là không bị phân tán, không bị loại bỏ.
Asaṅkiṇṇapubbāti ‘‘kiṃ imehī’’ti ariyehi na apanītapubbā.
Never before unmixed (asaṅkiṇṇapubbā) means never before rejected by the Noble Ones with the thought, "What good are these?"
“Asaṅkiṇṇapubbā” (chưa từng bị pha tạp) là chưa từng bị các bậc Thánh loại bỏ với ý nghĩ “những điều này có ích gì?”
Na saṅkīyantīti idānipi tehi na apanīyanti.
Are not being mixed (na saṅkīyanti) means they are not being rejected by them even now.
“Na saṅkīyanti” (không bị nghi ngờ) là hiện tại cũng không bị họ loại bỏ.
Na saṅkīyissantīti anāgatepi tehi na apanīyissanti.
Will not be mixed (na saṅkīyissanti) means they will not be rejected by them even in the future.
“Na saṅkīyissanti” (sẽ không bị nghi ngờ) là trong tương lai cũng sẽ không bị họ loại bỏ.
Appaṭikuṭṭhā…pe… viññūhīti ye loke viññū samaṇabrāhmaṇā, tehi appaccakkhatā aninditā, agarahitāti attho.
Not rejected... by the discerning (appaṭikuṭṭhā...pe... viññūhī) means not opposed or blamed by the discerning recluses and brahmins in the world; that is the meaning of "not censured."
“Appaṭikuṭṭhā…pe… viññūhī” có nghĩa là không bị các bậc trí giả, tức các Sa-môn, Bà-la-môn thông thái trên thế gian, phản đối, không bị chê trách, không bị khiển trách.
‘‘Visuddhiyā’’tiādīhīti visuddhiādidīpanehi.
"By purification" and so on (‘‘Visuddhiyā’’tiādīhī) refers to the elucidation of purification and so on.
“Visuddhiyā” v.v. là bằng các lời tuyên bố về sự thanh tịnh v.v.
Padehīti vākyehi, visuddhiatthatādibhedabhinnehi vā dhammakoṭṭhāsehi.
By phrases (padehī) means by sentences, or by portions of Dhamma divided into types such as purity and meaning.
“Padehī” là bằng các câu nói, hoặc bằng các phần pháp khác nhau như sự thanh tịnh, ý nghĩa v.v.
Upaddaveti anatthe.
Danger (upaddave) refers to harm.
“Upaddave” là bất lợi.
Visuddhinti visujjhanaṃ saṃkilesappahānaṃ.
Purification (visuddhiṃ) is cleansing, the abandoning of defilements.
“Visuddhi” là sự thanh tịnh, sự đoạn trừ các phiền não.
Vācuggatakaraṇaṃ uggaho.
Making it a verbal expression is comprehension (uggaho).
Việc ghi nhớ bằng lời là uggaho (sự nắm giữ).
Pariyāpuṇanaṃ paricayo.
Learning it thoroughly is familiarity (pariyāpuṇanaṃ).
Việc học thuộc lòng là paricayo (sự quen thuộc).
Atthassa hadaye ṭhapanaṃ dhāraṇaṃ. Parivattanaṃ vācanaṃ.
Placing the meaning in the heart is retention (dhāraṇaṃ). Reciting it is repetition (vācanaṃ).
Việc ghi nhớ ý nghĩa trong tâm là dhāraṇaṃ (sự ghi nhớ). Việc lặp lại là vācanaṃ (sự đọc tụng).
Gandhārakoti gandhāradese uppanno.
Of Gandhara (Gandhārako) means born in the Gandhara region.
“Gandhārako” là người sinh ra ở xứ Gandhāra.
Pahontīti sakkonti.
Are able (pahontī) means they can.
“Pahontī” (có khả năng) là có thể.
Aniyyānikamaggāti micchāmaggā, micchattaniyatāniyatamaggāpi vā.
Paths that do not lead to liberation (Aniyyānikamaggā) are wrong paths, or perhaps paths fixed or unfixed in wrongness.
“Aniyyānikamaggā” là tà đạo, hoặc các đạo cố định và không cố định của tà kiến.
Suvaṇṇanti kūṭasuvaṇṇampi vuccati.
Gold (Suvaṇṇaṃ) is also called counterfeit gold.
“Suvaṇṇaṃ” cũng được gọi là vàng giả.
Maṇīti kācamaṇipi, muttāti veḷujāpi, pavāḷanti pallavopi vuccatīti rattajambunadādipadehi te visesitā.
Jewel (Maṇī) can refer to glass gems; pearl (muttā) to bamboo-born pearls; coral (pavāḷaṃ) to sprouts—thus, these terms are qualified by the phrases red, Jambu river-gold, etc.
“Maṇī” cũng là ngọc thủy tinh, “muttā” cũng là ngọc trai do tre sinh ra, “pavāḷaṃ” cũng được gọi là san hô, do đó chúng được phân biệt bằng các từ “rattajambunadādī” v.v.
Na tato heṭṭhāti idhādhippetakāyādīnaṃ vedanādisabhāvattābhāvā, kāyavedanācittavimuttassa tebhūmakadhammassa visuṃ vipallāsavatthantarabhāvena gahitattā ca heṭṭhā gahaṇesu vipallāsavatthūnaṃ aniṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, pañcamassa pana vipallāsavatthuno abhāvā ‘‘na uddha’’nti āha.
Not below this (Na tato heṭṭhā) is stated with reference to the non-establishment of perverted objects among the lower apprehensions, due to the non-existence of the nature of feeling, etc., for the body, etc., intended here, and because the three-realm phenomena, which are free from body, feeling, and mind, are taken as distinct objects of perversion; but since there is no fifth object of perversion, he says "not above."
“Na tato heṭṭhā” (không thấp hơn điều đó) được nói để chỉ sự không xác định các đối tượng sai lầm trong các sự nắm giữ thấp hơn, vì ở đây thân v.v. được đề cập không có bản chất của thọ v.v., và các pháp ba cõi không có thân, thọ, tâm được nắm giữ như những đối tượng khác của sự sai lầm. Còn “na uddha” (không cao hơn) được nói vì không có đối tượng sai lầm thứ năm.
Ārammaṇavibhāgena hettha satipaṭṭhānavibhāgoti.
Here, the division of mindfulness foundations is by way of the division of objects.
Ở đây, sự phân loại Tứ Niệm Xứ là sự phân loại theo đối tượng.
Tayo satipaṭṭhānāti satipaṭṭhāna-saddassa atthuddhāradassanaṃ, na idha pāḷiyaṃ vuttassa satipaṭṭhāna-saddassa atthadassananti.
Three foundations of mindfulness (Tayo satipaṭṭhānā) is the elucidation of the meaning of the word satipaṭṭhāna, not the elucidation of the meaning of the word satipaṭṭhāna as stated in the Pāli text here.
“Tayo satipaṭṭhānā” (ba niệm xứ) là sự giải thích ý nghĩa của từ satipaṭṭhāna, không phải sự giải thích ý nghĩa của từ satipaṭṭhāna được nói trong Pāli ở đây.
Ādīsu hi satigocaroti ettha ādi-saddena ‘‘phassasamudayā vedanānaṃ samudayo, nāmarūpasamudayā cittassa samudayo, manasikārasamudayā dhammānaṃ samudayo’’ti (saṃ. ni. 5.408) ‘‘satipaṭṭhānā’’ti vuttānaṃ sabhigocarānaṃ pakāsake suttappadese saṅgaṇhāti.
In the phrase "The object of mindfulness at the beginning," (Ādīsu hi satigocaro) the word ādi (beginning) encompasses sutta passages that reveal objects of mindfulness such as: "With the arising of contact, there is the arising of feelings; with the arising of name-and-form, there is the arising of consciousness; with the arising of attention, there is the arising of dhammas."
Trong câu “ādīsu hi satigocaro” (trong phần đầu, đối tượng của niệm), từ ādi (đầu) bao gồm các đoạn kinh văn minh họa các đối tượng của niệm được gọi là “satipaṭṭhānā”, như “do sự tập khởi của xúc mà có sự tập khởi của thọ, do sự tập khởi của danh sắc mà có sự tập khởi của tâm, do sự tập khởi của tác ý mà có sự tập khởi của các pháp”.
Evaṃ ‘‘paṭisambhidāpāḷiya’’mpi (paṭi. ma. 2.34) avasesapāḷippadesadassanattho ādi-saddo daṭṭhabbo.
Similarly, in "the Paṭisambhidā Pāḷi," the word ādi should be understood as having the meaning of showing other Pāḷi passages.
Tương tự, từ ādi (đầu) trong “Paṭisambhidāpāḷiya” (trong kinh Paṭisambhidā) cần được hiểu là để chỉ các đoạn Pāli còn lại.
Satiyā paṭṭhānanti satiyā patiṭṭhātabbaṭṭhānaṃ.
Foundation of mindfulness (Satiyā paṭṭhānaṃ) is the station where mindfulness is to be established.
“Satiyā paṭṭhānaṃ” là nơi mà niệm cần được an trú.
Dānādīni karontassa rūpādīni satiyā ṭhānaṃ hontīti taṃnivāraṇatthamāha ‘‘padhānaṃ ṭhāna’’nti.
To prevent the interpretation that material form (rūpā) and other phenomena become objects of mindfulness for one who practices giving, etc., he states: "main station" (padhānaṃ ṭhānaṃ).
Để ngăn chặn ý kiến rằng sắc v.v. trở thành đối tượng của niệm khi thực hiện các việc bố thí v.v., nên đã nói “padhānaṃ ṭhānaṃ” (nơi chính yếu).
Pa-saddo hi idha ‘‘paṇītā dhammā’’tiādīsu (dha. saṃ. mātikā 14) viya padhānatthadīpakoti adhippāyo.
The prefix Pa here signifies the meaning of primary or chief, as in "exquisite dhammas" and so on, is the intention.
Ở đây, tiền tố pa có ý nghĩa biểu thị sự chính yếu, như trong câu “các pháp cao thượng” v.v.
‘‘Tayo satipaṭṭhānā yadariyo…pe… arahatīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.
"These three foundations of mindfulness, which the Noble One...pe... is worthy of; thus, it is said. What is this said in reference to?
“Ba niệm xứ này, mà bậc Thánh… v.v… là bậc A-la-hán. Điều này đã được nói như vậy, vậy điều này được nói dựa trên điều gì?
Idha, bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya ‘idaṃ vo hitāya idaṃ vo sukhāyā’ti.
Here, bhikkhus, the Teacher teaches the Dhamma to his disciples, out of compassion and concern, with compassion as his motive, thinking: 'This is for your well-being, this is for your happiness.'
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Đức Đạo Sư thuyết pháp cho các đệ tử, vì lòng bi mẫn, vì lợi ích, vì hạnh phúc của các ông.
Tassa sāvakā na sussūsanti.
His disciples do not listen attentively.
Nhưng các đệ tử của Ngài không lắng nghe.
Na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, vokkamma ca satthu sāsanā vattanti.
They do not lend an ear, they do not apply their minds to understanding, and they conduct themselves apart from the Teacher's dispensation.
Họ không chú tâm, không hướng tâm đến trí tuệ, và họ hành xử trái với lời dạy của Đức Đạo Sư.
Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno.
In this case, bhikkhus, the Tathāgata is neither displeased nor does he experience displeasure; he dwells unperturbed, mindful and fully aware.
Trong trường hợp đó, này các Tỳ-khưu, Đức Như Lai không cảm thấy bất mãn, cũng không trải nghiệm sự bất mãn, và Ngài an trú không bị ô nhiễm, chánh niệm và tỉnh giác.
Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ.
This, bhikkhus, is the first foundation of mindfulness.
Này các Tỳ-khưu, đây là niệm xứ thứ nhất.
Yadariyo sevati…pe… arahati.
Which the Noble One frequents...pe... is worthy of.
Mà bậc Thánh thực hành… v.v… là bậc A-la-hán.
Puna caparaṃ, bhikkhave, satthā…pe...idaṃ vo sukhāyāti.
Again, bhikkhus, the Teacher...pe... this is for your happiness; among his disciples, some do not listen attentively...pe... and they do not conduct themselves apart from the Teacher's dispensation.
Lại nữa, này các Tỳ-khưu, Đức Đạo Sư… v.v… vì hạnh phúc của các ông.
Tassa ekacce sāvakā na sussūsanti…pe… na ca vokkamma satthu sāsanā vattanti.
Some of his disciples do not listen… nor do they act contrary to the Teacher’s Dispensation.
Trong số đó, một số đệ tử không lắng nghe… v.v… và không hành xử trái với lời dạy của Đức Đạo Sư.
Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, na ca attamano hoti, na ca attamanataṃ paṭisaṃvedeti, anattamanatā ca attamanatā ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno.
In this case, bhikkhus, the Tathāgata is neither displeased nor does he experience displeasure, nor is he pleased, nor does he experience pleasure; avoiding both displeasure and pleasure, he dwells equanimously, mindful and fully aware.
Trong trường hợp đó, này các Tỳ-khưu, Đức Như Lai không cảm thấy bất mãn, cũng không trải nghiệm sự bất mãn, nhưng cũng không cảm thấy mãn nguyện, cũng không trải nghiệm sự mãn nguyện, mà Ngài an trú trong xả, chánh niệm và tỉnh giác, đã từ bỏ cả sự bất mãn và mãn nguyện.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, dutiyaṃ.
This, bhikkhus, is called the second.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là niệm xứ thứ hai.
Puna caparaṃ, bhikkhave…pe… sukhāyāti, tassa sāvakā sussūsanti…pe… vattanti.
Again, bhikkhus...pe... for happiness, his disciples listen attentively...pe... and they conduct themselves.
Lại nữa, này các Tỳ-khưu… v.v… vì hạnh phúc, các đệ tử của Ngài lắng nghe… v.v… và hành xử theo.
Tatra, bhikkhave, tathāgato attamano ceva hoti, attamanatañca paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno.
In this case, bhikkhus, the Tathāgata is both pleased and experiences pleasure; and he dwells unperturbed, mindful and fully aware.
Trong trường hợp đó, này các Tỳ-khưu, Đức Như Lai cảm thấy mãn nguyện, và trải nghiệm sự mãn nguyện, và Ngài an trú không bị ô nhiễm, chánh niệm và tỉnh giác.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, tatiya’’nti (ma. ni. 3.311).
This, bhikkhus, is called the third."
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là niệm xứ thứ ba.”
Evaṃ paṭighānunayehi anavassutatā, niccaṃ upaṭṭhitassatitāya tadubhayavītivattatā ‘‘satipaṭṭhāna’’nti vuttā.
Thus, due to non-infiltration by aversion and underlying tendencies, and transcending both by constantly present mindfulness, it is called "satipaṭṭhāna".
Như vậy, do không bị thấm ướt bởi tùy miên sân hận, do niệm luôn luôn hiện hữu, vượt qua cả hai điều đó, được gọi là "satipaṭṭhāna" (niệm xứ).
Buddhānaṃyeva hi niccaṃ upaṭṭhitassatitā hoti āveṇikadhammabhāvato, na paccekabuddhādīnaṃ.
Indeed, constantly present mindfulness is a unique quality belonging only to the Buddhas, not to Paccekabuddhas and others.
Thật vậy, chỉ riêng chư Phật mới có sự niệm luôn luôn hiện hữu do là pháp biệt truyền, không phải của chư Phật Độc Giác và những vị khác.
Pa-saddo ārambhaṃ joteti, ārambho ca pavattīti katvā āha ‘‘pavattayitabbatoti attho’’ti.
The prefix " pa-" indicates commencement, and since commencement is continuation, he said, " the meaning is that which should be made to continue."
Từ Pa biểu thị sự khởi đầu, và vì sự khởi đầu là sự tiếp diễn, nên nói "có nghĩa là cần phải được tiếp diễn".
Satiyā karaṇabhūtāya paṭṭhānaṃ paṭṭhapetabbaṃ satipaṭṭhānaṃ.
The establishing that should be established by mindfulness, which is the instrument, is satipaṭṭhāna.
Sự thiết lập cần phải được thiết lập bởi niệm làm phương tiện là satipaṭṭhāna.
Ana-saddo hi bahulaṃvacanena kammatthopi hotīti.
Indeed, the word " ana" can also convey the meaning of action due to its frequent usage.
Thật vậy, từ Ana thường là từ chỉ nghiệp cách (kammattha) theo nghĩa số nhiều.
Tathāssa kattuatthopi labbhatīti ‘‘paṭṭhātīti paṭṭhāna’’nti vuttaṃ.
Similarly, the agentive meaning is also found, thus it is said, " paṭṭhāna is that which establishes."
Và từ đó cũng có nghĩa chủ cách (kattuattha), nên nói "paṭṭhātīti paṭṭhāna" (sự thiết lập là cái thiết lập).
Paṭṭhātīti ettha pa-saddo bhusatthavisiṭṭhaṃ pakkhandanaṃ dīpetīti ‘‘okkanditvā pakkhanditvā pattharitvā pavattatīti attho’’ti āha.
Regarding " paṭṭhātī," the prefix " pa-" signifies a distinct and intense surging forward, thus he said, " the meaning is that it proceeds, surges forth, spreads out, and continues."
Ở đây, trong từ Paṭṭhātī, từ pa biểu thị sự tiến vào một cách đặc biệt mạnh mẽ, nên nói "có nghĩa là tiến vào, xâm nhập và lan rộng".
Puna bhāvatthaṃ sati, saddaṃ, paṭṭhānasaddañca vaṇṇento ‘‘atha vā’’tiādimāha, tena purimavikappe sati, saddo, paṭṭhāna-saddo ca kattuatthoti viññāyati.
Furthermore, to explain the bhāva (state of being) meaning of the word sati and the word paṭṭhāna, he begins by saying " atha vā" (or else), implying that in the previous alternative, the word sati and the word paṭṭhāna have the agentive meaning.
Lại nữa, khi giải thích từ niệm (sati) theo nghĩa trạng thái (bhāvattha) và từ satipaṭṭhāna, vị ấy nói "atha vā" (hoặc là) v.v.; qua đó, trong cách giải thích trước, từ niệm (sati) và từ satipaṭṭhāna được hiểu theo nghĩa chủ cách.
Saraṇaṭṭhenāti cirakatassa, cirabhāsitassa ca anussaraṇaṭṭhena.
" In the sense of recollection" means in the sense of recollecting what has been done long ago and what has been said long ago.
Saraṇaṭṭhenā (theo nghĩa ghi nhớ) có nghĩa là ghi nhớ những điều đã làm từ lâu và đã nói từ lâu.
Idanti yaṃ ‘‘satiyeva satipaṭṭhāna’’nti vuttaṃ, idaṃ.
" This" refers to that which was stated as "mindfulness itself is satipaṭṭhāna."
Idaṃ (điều này) là điều được nói "niệm chính là satipaṭṭhāna".
Idha imasmiṃ suttapadese adhippetaṃ.
" Here" means in this passage of the Sutta, " is intended."
Idha (ở đây), trong đoạn kinh này, là adhippetaṃ (điều được đề cập).
Yadi evanti.
" If so."
Yadi evaṃ (Nếu vậy).
Yadi sati eva satipaṭṭhānaṃ, sati nāma eko dhammo, evaṃ sante kasmā ‘‘satipaṭṭhānā’’ti bahuvacananti āha ‘‘satibahuttā’’tiādi.
If mindfulness itself is satipaṭṭhāna, and mindfulness is one phenomenon, then why is it plural as " satipaṭṭhānā?" He replies, " due to the multiplicity of mindfulness," and so on.
Nếu niệm chính là satipaṭṭhāna, và niệm là một pháp duy nhất, thì tại sao lại dùng số nhiều "satipaṭṭhānā"? Vị ấy nói "satibahuttā" (do có nhiều niệm) v.v.
Yadi bahukā tā satiyo, atha kasmā ‘‘maggo’’ti ekavacananti yojanā.
If there are many such mindfulnesses, then why is "path" singular? This is the connection.
Nếu có nhiều niệm như vậy, thì tại sao lại dùng số ít "maggo" (đạo)? Đó là cách liên kết.
Maggaṭṭhenāti niyyānaṭṭhena.
" In the sense of a path" means in the sense of leading out.
Maggaṭṭhenā (theo nghĩa đạo) có nghĩa là theo nghĩa đưa đến sự giải thoát.
Niyyāniko hi maggadhammo, teneva niyyānikabhāvena ekattūpagato ekantato nibbānaṃ gacchati, atthikehi ca tadatthaṃ maggīyatīti āha ‘‘vuttañheta’’nti, attanāva pubbe vuttaṃ paccāharati.
Indeed, the path-phenomenon leads out; by that very nature of leading out, having attained singularity, it certainly leads to Nibbāna, and it is followed as a path by those who seek it for that purpose. Thus he says, " for this has been stated," recalling what was previously said by himself.
Thật vậy, pháp đạo là pháp đưa đến giải thoát, do chính tính chất đưa đến giải thoát ấy mà nó trở thành một thể thống nhất, chắc chắn đưa đến Niết Bàn, và những người có mục đích tìm cầu cũng đi theo đạo ấy để đạt được mục đích đó, nên nói "vuttañheta" (điều này đã được nói), tức là nhắc lại điều mình đã nói trước đó.
Tattha catassopi cetāti kāyānupassanādivasena catubbidhāpi ca etā satiyo.
Therein, " all four of these" refers to these four types of mindfulness, such as Kāya-anupassanā, etc.
Trong đó, catassopi cetā (cả bốn điều này) là bốn loại niệm này theo cách quán thân v.v.
Aparabhāgeti ariyamaggakkhaṇe.
" In the later stage" means at the moment of the Noble Path.
Aparabhāge (về sau) là vào khoảnh khắc Thánh Đạo.
Kiccaṃ sādhayamānāti pubbabhāge kāyādīsu subhasaññādividhamanavasena visuṃ visuṃ pavattitvā maggakkhaṇe satiyeva tattha catubbidhassapi vipallāsassa samucchedavasena pahānakiccaṃ sādhayamānā ārammaṇakaraṇavasena nibbānaṃ gacchati.
" Achieving the task" means having individually proceeded in the preliminary stage by dispelling perceptions of beauty, etc., in the body and so on, at the moment of the path, mindfulness itself achieves the task of abandoning all four types of perversions through eradication, and proceeds to Nibbāna by making it the object.
Kiccaṃ sādhayamānā (hoàn thành nhiệm vụ) có nghĩa là, ở giai đoạn trước, nó hoạt động riêng lẻ bằng cách xua tan các tà kiến về thân v.v. như là sự đẹp đẽ, v.v., và vào khoảnh khắc đạo, chính niệm ấy hoàn thành nhiệm vụ đoạn trừ bằng cách nhổ tận gốc bốn loại tà kiến đó, và đi đến Niết Bàn bằng cách lấy Niết Bàn làm đối tượng.
Catukiccasādhaneneva hettha bahuvacananiddeso.
It is by achieving the four tasks that the plural term is used here.
Chính do hoàn thành bốn nhiệm vụ mà ở đây dùng số nhiều.
Evañca satīti evaṃ maggaṭṭhena ekattaṃ upādāya ‘‘maggo’’ti ekavacanena, ārammaṇabhedena catubbidhataṃ upādāya ‘‘cattāro’’ti ca vattabbatāya sati vijjamānattā.
" And thus, if it is so" means since it is possible to speak of "path" in the singular, by taking the unity in the sense of a path, and also to speak of "four" by taking the four types due to the distinction of objects.
Evañca satī (và khi điều này xảy ra) có nghĩa là, do lấy sự thống nhất theo nghĩa đạo mà dùng số ít "maggo", và do lấy bốn loại theo sự khác biệt của đối tượng mà dùng "cattāro" (bốn) là có hiện hữu.
Vacanānusandhinā ‘‘ekāyano aya’’ntiādikā desanā sānusandhikāva, na ananusandhikāti adhippāyo.
" By the thread of the words," the teaching beginning with "this is the only way" is indeed connected, not unconnected—this is the intention.
Vacanānusandhinā (theo sự liên kết của lời nói) có nghĩa là bài giảng "ekāyano ayaṃ" (đây là con đường độc nhất) v.v. là bài giảng có sự liên kết, chứ không phải không có sự liên kết.
Vuttamevatthaṃ nidassanena paṭipādetuṃ ‘‘mārasenappamaddana’’nti (saṃ. ni. 5.224) suttapadaṃ ānetvā ‘‘yathā’’tiādinā nidassanaṃ saṃsandati.
To expound the same meaning with an illustration, he introduces the Sutta passage " the crushing of Māra's army" and correlates the illustration by saying " just as" and so on.
Để trình bày ý nghĩa đã nói bằng ví dụ, vị ấy dẫn ra đoạn kinh "mārasenappamaddana" và liên kết ví dụ bằng cách nói "yathā" (ví như) v.v.
‘‘Tasmā’’tiādi nigamanaṃ.
" Therefore" and so on is the conclusion.
"Tasmā" (do đó) v.v. là phần kết luận.
Visesato kāyo, vedanā ca assādassa kāraṇanti tappahānatthaṃ tesu taṇhāvatthūsu oḷārikasukhumesu asubhadukkhabhāvadassanāni mandatikkhapaññehi taṇhācaritehi sukarānīti tāni tesaṃ ‘‘visuddhimaggo’’ti vuttāni.
Specifically, the body and feeling are causes of delight; therefore, for their abandonment, the insights into their nature as impure and suffering, whether gross or subtle, are easy for those with dull or keen wisdom who are given to craving. Thus, these are called " path to purification" for them.
Đặc biệt, thân và thọ là nguyên nhân của sự hoan lạc, nên để đoạn trừ chúng, việc quán sát tính chất bất tịnh và khổ trên các đối tượng của tham ái, dù thô hay tế, là dễ dàng đối với những người có trí tuệ kém sắc bén và có hành tham ái. Vì vậy, chúng được gọi là "con đường thanh tịnh" của họ.
Tathā ‘‘niccaṃ attā’’ti abhinivesavatthutāya diṭṭhiyā visesakāraṇesu cittadhammesu aniccānattatādassanāni sarāgādivasena, saññāphassādivasena, nīvaraṇādivasena ca nātippabhedātippabhedagatesu tesu tappahānatthaṃ mandatikkhapaññānaṃ diṭṭhicaritānaṃ sukarānīti tesaṃ tāni ‘‘visuddhimaggo’’ti vuttāni.
Similarly, for those with dull or keen wisdom who are given to wrong views, the insights into impermanence and non-self regarding mind-phenomena, which are specific causes for views like "permanent self" and attachment to them, are easy for their abandonment, as these are not excessively differentiated or excessively categorized in terms of desire, aversion, hindrances, etc., or perception, contact, etc. Thus, these are called " path to purification" for them.
Tương tự, việc quán sát tính chất vô thường và vô ngã trên các pháp tâm, vốn là đối tượng của sự chấp thủ "thường còn là ngã", và là nguyên nhân đặc biệt của tà kiến, dù không quá phân biệt hay quá phân biệt theo cách có tham ái v.v., theo cách xúc, tưởng v.v., và theo cách các triền cái v.v., là dễ dàng đối với những người có trí tuệ kém sắc bén và có hành tà kiến để đoạn trừ chúng. Vì vậy, chúng được gọi là "con đường thanh tịnh" của họ.
Ettha ca yathā cittadhammānampi taṇhāya vatthubhāvo sambhavati, tathā kāyavedanānampi diṭṭhiyāti satipi nesaṃ catunnampi taṇhādiṭṭhivatthubhāve yo yassā sātisayapaccayo, taṃ dassanatthaṃ visesaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
And here, just as mind-phenomena can be objects of craving, so too can body and feeling be objects of views. Therefore, even though all four are objects of craving and views, the specific mention is made to show which is the predominant condition for which, and this should be understood.
Ở đây, cũng như các pháp tâm có thể là đối tượng của tham ái, thân và thọ cũng có thể là đối tượng của tà kiến. Tuy nhiên, để chỉ ra cái nào là nhân duyên nổi bật hơn cho cái nào trong bốn pháp này (thân, thọ, tâm, pháp) khi chúng đều là đối tượng của tham ái và tà kiến, nên đã có sự chọn lựa đặc biệt.
Tikkhapaññasamathayāniko oḷārikārammaṇaṃ pariggaṇhanto tattha aṭṭhatvā jhānaṃ samāpajjitvā uṭṭhāya vedanaṃ pariggaṇhātīti vuttaṃ ‘‘oḷārikārammaṇe asaṇṭhahanato’’ti.
One who follows the path of serenity with keen wisdom, apprehending a gross object, without settling there, enters jhāna, rises, and apprehends feeling. This is meant by " by not settling on a gross object."
Hành giả có trí tuệ sắc bén, đi theo con đường samatha, khi quán sát đối tượng thô, không dừng lại ở đó mà nhập thiền, rồi xuất thiền và quán sát thọ. Vì vậy, nói "oḷārikārammaṇe asaṇṭhahanato" (do không dừng lại ở đối tượng thô).
Vipassanāyānikassa pana sukhume citte, dhammesu ca cittaṃ pakkhandatīti cittadhammānupassanānaṃ mandatikkhapaññavipassanāyānikānaṃ visuddhimaggatā vuttā.
For a vipassanā-yānika, however, the mind plunges into subtle mind and phenomena. Thus, the mind- and phenomena-contemplations are called the path to purification for those with dull or keen wisdom who are vipassanā-yānikas.
Đối với hành giả vipassanā, tâm sẽ tiến vào các pháp tâm tế nhị. Vì vậy, việc quán tâm và pháp được gọi là con đường thanh tịnh cho những hành giả vipassanā có trí tuệ kém sắc bén và sắc bén.
Tesaṃ tatthāti ettha tattha-saddassa ‘‘pahānattha’’nti etena yojanā.
In " tesaṃ tatthā" (therein for them), the word " tattha" (therein) is connected with " for their abandonment."
Ở đây, trong tesaṃ tatthā (của họ ở đó), từ tattha (ở đó) được liên kết với "pahānattha" (để đoạn trừ).
Parato tesaṃ tatthāti etthāpi eseva nayo.
Later too, in " tesaṃ tatthā," the same method applies.
Về sau, trong tesaṃ tatthā (của họ ở đó) cũng theo cách tương tự.
Pañca kāmaguṇā savisesā kāye labbhantīti visesena kāyo kāmoghassa vatthu, bhavesu sukhaggahaṇavasena bhavassādo hotīti bhavoghassa vedanā vatthu, santatighanaggahaṇavasena visesato citte attābhiniveso hotīti diṭṭhoghassa cittaṃ vatthu, dhammesu vinibbhogassa dukkarattā, dhammānaṃ dhammamattatāya duppaṭivijjhattā ca sammoho hotīti avijjoghassa dhammā vatthu, tasmā tesu tesaṃ pahānatthaṃ cattārova vuttā.
The five sense-pleasures, with their specific characteristics, are found in the body; therefore, the body is specifically the object of the flood of sensuality. Delight in existences arises from the apprehension of pleasure; therefore, feeling is the object of the flood of becoming. The attachment to self in the mind specifically arises from the apprehension of continuity and density; therefore, mind is the object of the flood of views. Since differentiation of phenomena is difficult, and phenomena are difficult to penetrate due to their mere phenomenal nature, delusion arises; therefore, phenomena are the object of the flood of ignorance. Hence, only these four are stated for their abandonment.
Năm dục lạc được tìm thấy đặc biệt trong thân, nên thân đặc biệt là đối tượng của ái lậu (kāmogha). Sự hoan lạc trong các cõi hữu (bhava) theo cách chấp thủ lạc là đối tượng của hữu lậu (bhavogha). Sự chấp thủ ngã đặc biệt trong tâm theo cách chấp thủ khối liên tục là đối tượng của kiến lậu (diṭṭhogha). Do khó phân biệt các pháp, và do các pháp chỉ là pháp nên khó thấu hiểu, nên có sự si mê. Vì vậy, các pháp là đối tượng của vô minh lậu (avijjogha). Do đó, chỉ có bốn pháp này được nói đến để đoạn trừ chúng.
Evaṃ kāyādīnaṃ kāmoghādivatthubhāvakathaneneva kāmayogakāmāsavādīnampi vatthubhāvo dīpito hoti oghehi tesaṃ atthato anaññattā.
Thus, by explaining that the body and so on are the objects of the flood of sensuality and so on, it is also indicated that they are the objects of the fetter of sensuality, the latent tendency of sensuality, etc., since these are essentially not different from the floods.
Như vậy, chỉ bằng cách nói về thân v.v. là đối tượng của ái lậu v.v., cũng đã chỉ ra rằng chúng là đối tượng của dục lạc, dục lậu v.v., vì chúng không khác biệt về bản chất với các lậu hoặc.
Yadaggena ca kāyo kāmoghādīnaṃ vatthu, tadaggena abhijjhākāyaganthassa vatthu.
To the extent that the body is the object of the flood of sensuality and so on, to that extent it is the object of the bodily knot of covetousness.
Và theo mức độ mà thân là đối tượng của ái lậu v.v., thì nó cũng là đối tượng của tham ái thân kiết sử (abhijjhākāyagantha).
‘‘Dukkhāya vedanāya paṭighānusayo anusetī’’ti dukkhadukkhavipariṇāmadukkhasaṅkhāradukkhabhūtā vedanā visesena byāpādakāyaganthassa vatthu.
"The latent tendency of aversion underlies painful feeling"; thus, feeling, which is of the nature of painful suffering, suffering from change, and suffering as formations, is specifically the object of the bodily knot of ill-will.
"Tùy miên sân hận nằm tiềm ẩn trong thọ khổ" – thọ, vốn là khổ khổ, hoại khổ và hành khổ, đặc biệt là đối tượng của sân hận thân kiết sử (byāpādakāyagantha).
Citte niccaggahaṇavasena sassatassa attano sīlena suddhīti ādi parāmasanaṃ hotīti sīlabbataparāmāsassa cittaṃ vatthu.
The apprehension of permanence in the mind gives rise to the clinging to rules and observances, such as "purity is by my own virtue," and so on; thus, the mind is the object of the clinging to rules and observances.
Sự chấp thủ thường còn trong tâm theo cách chấp thủ thường còn, và sự chấp thủ "thanh tịnh do giới hạnh của tự ngã" v.v. là sự chấp thủ sai lầm. Vì vậy, tâm là đối tượng của giới cấm thủ (sīlabbataparāmāsa).
Nāmarūpaparicchedena bhūtaṃ bhūtato apassantassa bhavavibhavadiṭṭhisaṅkhāto idaṃsaccābhiniveso hotīti tassa dhammā vatthu.
For one who does not see things as they are, without discerning name-and-form, there arises the clinging to "this is true," which consists of views of existence and non-existence; thus, phenomena are the object of that.
Đối với người không thấy các pháp hữu vi đúng như bản chất của chúng qua sự phân biệt danh sắc, thì có sự chấp thủ "đây là chân lý" dưới dạng kiến chấp hữu và phi hữu. Vì vậy, các pháp là đối tượng của kiến chấp đó.
Kāyassa kāmupādānavatthutā vuttanayāva.
The body's being the object of clinging to sensuality is as explained.
Tính chất của thân là đối tượng của dục thủ (kāmupādāna) đã được nói theo cách tương tự.
Yadaggena hi kāyo kāmoghassa vatthu, tadaggena kāmupādānassapi vatthu atthato abhinnattā.
Indeed, to the extent that the body is the object of the flood of sensuality, to that extent it is also the object of clinging to sensuality, being essentially non-different.
Thật vậy, theo mức độ mà thân là đối tượng của ái lậu, thì nó cũng là đối tượng của dục thủ, vì chúng không khác biệt về bản chất.
Sukhavedanassādavasena paralokanirapekkho ‘‘natthi dinna’’ntiādikaṃ (dī. ni. 1.171; ma. ni. 1.445; 2.95, 225; 3.91, 116; saṃ. ni. 3.210; dha. sa. 1221; vibha. 938) parāmāsaṃ uppādetīti diṭṭhupādānassa vedanā vatthu.
Due to delight in pleasant feeling, one who disregards the next world generates views such as "there is no giving," and so on; thus, feeling is the object of clinging to views.
Do hoan lạc trong thọ lạc, người ấy không quan tâm đến đời sau và phát sinh sự chấp thủ sai lầm "không có bố thí" v.v. Vì vậy, thọ là đối tượng của kiến thủ (diṭṭhupādāna).
Cittadhammānaṃ itarupādānavatthutā tatiyacatutthaganthayojanāyaṃ vuttanayā eva.
The mind-phenomena's being objects of other clingings is as explained in the third and fourth connections of knots.
Tính chất của các pháp tâm là đối tượng của các thủ khác đã được nói theo cách tương tự trong sự liên kết của kiết sử thứ ba và thứ tư.
Kāyavedanānaṃ chandadosāgativatthutā kāmoghabyāpādakāyaganthayojanāyaṃ vuttanayā eva.
The body and feeling's being objects of the bias of desire and aversion is as explained in the connection of the flood of sensuality and the bodily knot of ill-will.
Tính chất của thân và thọ là đối tượng của dục tham và sân hận đã được nói theo cách tương tự trong sự liên kết của ái lậu và sân hận thân kiết sử.
Santatighanaggahaṇavasena sarāgādicitte sammoho hotīti mohāgatiyā cittaṃ vatthu.
Due to the apprehension of continuity and density, delusion arises in the mind accompanied by attachment, etc.; thus, the mind is the object of the bias of delusion.
Do sự si mê trong tâm có tham ái v.v. theo cách chấp thủ khối liên tục, nên tâm là đối tượng của si mê (mohāgati).
Dhammasabhāvānavabodhe bhayaṃ hotīti bhayāgatiyā dhammā vatthu.
Not understanding the nature of phenomena causes fear, hence phenomena are the basis of the course of fear.
Khi không thấu hiểu bản chất của các pháp, sự sợ hãi phát sinh. Do đó, các pháp là đối tượng của sự sợ hãi.
Ekanibbānapavesahetubhūto vā samānatāya eko satipaṭṭhānasabhāvo ekattaṃ, tattha samosaraṇaṃ ekattasamosaraṇaṃ, taṃsabhāgatāva, ekanibbānapavesahetubhāvaṃ pana dassetuṃ ‘‘yathā’’tiādimāha.
Alternatively, the single state of satipaṭṭhāna, being the cause of entering the one Nibbāna, is ekattaṃ (oneness) due to its sameness, and the converging into that is ekattasamosaraṇaṃ (converging into oneness); that is its very nature. But to show its nature as the cause of entering the one Nibbāna, it says, "yathā" (just as) and so forth.
Hoặc, một bản chất niệm xứ (satipaṭṭhāna) là ekattaṃ (sự duy nhất) do sự tương đồng, là nguyên nhân dẫn đến Nibbāna duy nhất; sự hội tụ (samosaraṇaṃ) vào đó là ekattasamosaraṇaṃ (sự hội tụ duy nhất), tức là sự đồng bản chất. Nhưng để chỉ rõ trạng thái là nguyên nhân dẫn đến Nibbāna duy nhất, Ngài nói “yathā” v.v.
Etasmiṃ atthe saraṇekattasamosaraṇāni saheva satipaṭṭhānekabhāvassa kāraṇattena vuttānīti daṭṭhabbāni, purimasmiṃ visuṃ.
In this sense, "recollection" (saraṇa) and "converging into oneness" (ekattasamosaraṇa) should be seen as stated together as causes for the single state of satipaṭṭhāna, but in the former case, separately.
Trong ý nghĩa này, saraṇa, ekatta và samosaraṇa được xem là những nguyên nhân của trạng thái niệm xứ duy nhất được nói ra cùng một lúc; trong ý nghĩa trước thì riêng biệt.
Saraṇavasenāti vā gamanavasenāti atthe sati tadeva gamanaṃ samosaraṇanti, samosaraṇe vā sati-saddatthavasena avuccamāne dhāraṇatāva satīti sati-saddatthantarābhāvā purimaṃ satibhāvassa kāraṇaṃ, pacchimaṃ ekabhāvassāti nibbānasamosaraṇepi sahitāneva tāni satipaṭṭhānekabhāvassa kāraṇāni vuttāni honti.
Or, if "by way of recollection" means by way of going, then that going itself is "converging into oneness." Or, if, when there is "converging into oneness," the meaning of the word "sati" is not stated as bearing in mind, and there is no other meaning for the word "sati," then the former is the cause of the state of sati, and the latter is the cause of the state of oneness. Thus, those (satipaṭṭhānas) are stated as the causes for the single state of satipaṭṭhāna even in the converging into Nibbāna.
Hoặc, trong ý nghĩa “theo cách đi (gamana)”, nếu sự đi đó là samosaraṇa, hoặc nếu samosaraṇa là sự ghi nhớ (dhāraṇatā) không được nói ra theo ý nghĩa của từ “sati” (niệm), thì do không có ý nghĩa khác của từ “sati”, cái trước là nguyên nhân của trạng thái ghi nhớ (sati), cái sau là nguyên nhân của trạng thái duy nhất. Như vậy, ngay cả trong samosaraṇa đến Nibbāna, những nguyên nhân đó của trạng thái niệm xứ duy nhất cũng được nói ra cùng một lúc.
Kathetukamyatāpucchā itarāsaṃ pucchānaṃ idha asambhavato, niddesādivasena desetukamyatāya ca tathā vuttattā.
"A desire-to-speak question" is so called because the other types of questions are not possible here, and because it expresses a desire to teach by way of explanation, etc.
“Câu hỏi với ý định giảng giải” là do các câu hỏi khác không thể có ở đây, và do ý định giảng giải theo cách trình bày v.v.
‘‘Idhā’’ti vuccamānapaṭipattisampādakassa bhikkhuno sannissayadassanaṃ, so cassa sannissayo sāsanato añño natthīti vuttaṃ ‘‘idhāti imasmiṃ sāsane’’ti.
"Here" (idha) indicates the bhikkhu's association for accomplishing the practice that is being mentioned, and since there is no other association for him than the teaching, it is said, "here, in this dispensation."
“Idha” (ở đây) là sự chỉ rõ nơi nương tựa của vị tỳ khưu thực hành pháp được nói đến. Và vì không có nơi nương tựa nào khác ngoài giáo pháp, nên Ngài nói “Idha là trong giáo pháp này”.
Dhamma…pe… lapanametaṃ tesaṃ attano sammukhābhimukhabhāvakaraṇatthaṃ, tañca dhammassa sakkaccasavanatthaṃ.
"Dhamma... and so forth... is this utterance" for the purpose of making those (dhammas) appear directly before oneself, and that is for the purpose of listening to the Dhamma respectfully.
“Dhamma…pe… lapanametaṃ” là để làm cho các pháp đó hiện diện trước mặt mình, và điều đó là để lắng nghe Chánh pháp một cách cẩn trọng.
‘‘Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye’’tiādi (dī. ni. 3.80; saṃ. ni. 5.372) vacanato bhikkhugocarā ete dhammā, yadidaṃ kāyānupassanādayo.
"Wander, O bhikkhus, in your own ancestral domain," and so forth, indicates that these dhammas, namely Kāya-nupassanā and so on, are the bhikkhus' proper sphere.
“Này các Tỳ khưu, hãy sống trong cảnh giới của mình, trong lãnh địa của tổ tiên mình” v.v. — theo lời dạy này, các pháp này, tức là quán thân v.v., là cảnh giới của các Tỳ khưu.
Tattha yasmā kāyānupassanādipaṭipattiyā bhikkhu hoti, tasmā ‘‘kāyānupassī viharatī’’tiādinā bhikkhuṃ dasseti bhikkhumhi taṃniyamatoti āha ‘‘paṭipattiyā bhikkhubhāvadassanato’’ti.
Since one becomes a bhikkhu through the practice of Kāya-nupassanā and so forth, it indicates a bhikkhu by saying "lives contemplating the body," and so forth, implying that this is a rule for bhikkhus. Thus, it says, "because the state of being a bhikkhu is seen in practice."
Trong đó, vì vị tỳ khưu trở thành tỳ khưu nhờ sự thực hành quán thân v.v., nên Ngài nói “Paṭipattiyā bhikkhubhāvadassanato” (do sự chỉ rõ trạng thái tỳ khưu qua sự thực hành) để chỉ rõ vị tỳ khưu qua “quán thân mà sống” v.v., vì điều đó là quy định cho vị tỳ khưu.
Satthucariyānuvidhāyakattā, sakalasāsanasampaṭiggāhakattā ca sabbappakārāya anusāsaniyā bhājanabhāvo.
"A vessel for all kinds of instruction" due to following the Teacher's conduct and accepting the entire dispensation.
Do noi theo hành vi của Đức Phật và chấp nhận toàn bộ giáo pháp, nên đó là trạng thái là vật chứa của mọi loại giáo huấn.
Tasmiṃ gahiteti bhikkhumhi gahite.
"When that is taken" means when the bhikkhu is taken.
“Khi vị đó được chấp nhận” là khi vị tỳ khưu được chấp nhận.
Bhikkhuparisāya jeṭṭhabhāvato rājagamanañāyena itarā parisāpi atthato gahitāva hontīti āha ‘‘sesā’’tiādi.
Because of the seniority of the assembly of bhikkhus, the other assemblies are also taken by implication, just as with the royal procession. Thus, it says, "the others," and so forth.
Do vị tỳ khưu là người đứng đầu trong hội chúng, nên theo nguyên tắc vua đi thì các hội chúng khác cũng được bao hàm trong ý nghĩa. Do đó, Ngài nói “sesā” v.v.
Evaṃ paṭhamaṃ kāraṇaṃ vibhajitvā itarampi vibhajituṃ ‘‘yo ca ima’’ntiādi vuttaṃ.
Having thus analyzed the first reason, the passage beginning "yo ca imaṃ" (and whoever) was stated to analyze the other as well.
Sau khi phân tích nguyên nhân đầu tiên như vậy, để phân tích nguyên nhân còn lại, Ngài nói “yo ca ima” v.v.
Samaṃ careyyāti kāyādi visamacariyaṃ pahāya kāyādīhi samaṃ careyya.
"Should live equally" means abandoning uneven conduct of the body and so forth, one should live equally with the body and so forth.
“Samaṃ careyya” (hãy sống bình đẳng) nghĩa là từ bỏ lối sống bất bình đẳng của thân v.v. mà sống bình đẳng với thân v.v.
Rāgādivūpasamena santo, indriyadamena danto, catumagganiyāmena niyato, seṭṭhacaritāya brahmacārī, sabbattha kāyadaṇḍādioropanena nidhāya daṇḍaṃ. Ariyabhāve ṭhito so evarūpo bāhitapāpasamitapāpabhinnakilesatāhi ‘‘brāhmaṇo, samaṇo, bhikkhū’’ti ca veditabbo.
He is "calm" through the appeasement of lust, etc.; "tamed" through the taming of the faculties; "restrained" by the four Noble Paths; "leading the holy life" through noble conduct; "laying down the rod" by abandoning bodily punishment, etc., everywhere. Such a person, established in the noble state, should be known as "brahmin, samaṇa, bhikkhu" by virtue of having banished evil, appeased evil, and destroyed defilements.
Vị ấy là santo (tịch tịnh) do sự lắng dịu tham v.v., là danto (điều phục) do sự chế ngự các căn, là niyato (kiên định) do sự kiên định với Tứ Thánh Đạo, là brahmacārī (phạm hạnh) do lối sống cao thượng, là nidhāya daṇḍaṃ (đặt gậy xuống) do sự từ bỏ mọi hành vi thân ác v.v. Vị ấy, đứng vững trong trạng thái Thánh, được biết đến là “brāhmaṇo, samaṇo, bhikkhū” (Bà-la-môn, Sa-môn, Tỳ khưu) do đã loại bỏ được các ác pháp, làm lắng dịu các ác pháp và đoạn trừ các phiền não.
‘‘Ayañceva kāyo, bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu khandhapañcakaṃ, tathā ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’tiādīsu (ma. ni. 1.271, 287; pārā. 11), ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa passaddhi paṭippassaddhī’’tiādīsu ca vedanādayo cetasikā khandhā kāyoti vuccantīti tato visesanatthaṃ ‘‘kāyeti rūpakāye’’ti āha.
In passages like "this body itself, and mentality-materiality externally," the five aggregates are referred to; similarly, in passages like "he feels happiness with the body," and "that serenity, quietude, of the body at that time," feelings and other mental aggregates are called "kāya." Therefore, to distinguish it, it says, "kāya means the material body."
Trong các câu như “Thân này và danh sắc bên ngoài” v.v., năm uẩn, và cũng trong các câu như “cảm nhận lạc bằng thân” v.v., “sự khinh an, sự khinh an hoàn toàn của thân vào lúc đó” v.v., các uẩn tâm sở như thọ v.v. được gọi là “kāya” (thân). Để phân biệt với điều đó, Ngài nói “kāyeti rūpakāye” (kāya là sắc thân).
Kesādīnañca dhammānanti kesādisaññitānaṃ bhūtupādādhammānaṃ.
"And phenomena such as hair" refers to the elements and derivatives of elements known as hair, etc.
“Kesādīnañca dhammānaṃ” (và các pháp như tóc v.v.) là các pháp sắc do đại chủng và sở y như tóc v.v.
Evaṃ ‘‘cayaṭṭho sarīraṭṭho kāyaṭṭho’’ti saddanayena kāya-saddaṃ dassetvā idāni niruttinayenapi taṃ dassetuṃ ‘‘yathā cā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus explained the word "kāya" by means of its etymology, such as "collection, bodily, pertaining to the body," it now states, "yathā cā" (and just as), etc., to explain it by way of its linguistic derivation.
Như vậy, sau khi chỉ rõ từ “kāya” theo ngữ pháp học với “cayaṭṭho sarīraṭṭho kāyaṭṭho” (nơi tích tụ, nơi của thân, nơi của kāya), bây giờ để chỉ rõ nó theo từ nguyên học, Ngài nói “yathā cā” v.v.
Āyantīti uppajjanti.
"They arise" means they come into being.
“Āyantī” (phát sinh) là uppajjanti (sinh khởi).
Asammissatoti vedanādayopi ettha sitā, ettha paṭibaddhāti kāye vedanādianupassanāpasaṅgepi āpanne tato asammissatoti attho.
"Without admixture" means that even though feelings, etc., are also based here, connected here, and even though the contemplation of feelings, etc., may arise in the body, it is distinct from that.
“Asammissato” (không lẫn lộn) nghĩa là ngay cả khi có sự liên quan đến quán thọ v.v. trong thân, tức là thọ v.v. cũng nương tựa vào đây, bị ràng buộc vào đây, thì vẫn không lẫn lộn với điều đó.
Samūhavisayatāya cassa kāya-saddassa, samudāyupādānatāya ca asubhākārassa ‘‘kāye’’ti ekavacanaṃ, tathā ārammaṇādivibhāgena anekabhedabhinnampi cittaṃ cittabhāvasāmaññena ekajjhaṃ gahetvā ‘‘citte’’ti ekavacanaṃ, vedanā pana sukhādibhedabhinnā visuṃ visuṃ anupassitabbāti dassentena ‘‘vedanāsū’’ti bahuvacanena vuttā, tatheva ca niddeso pavattito, dhammā ca paropaṇṇāsabhedā, anupassitabbākārena ca anekabhedā evāti tepi bahuvacanavaseneva vuttā.
Because the word "kāya" refers to a group, and because of its being taken as a collection in terms of its unattractive aspect, "kāye" is in the singular. Similarly, the mind, though divided into many distinctions by way of object, etc., is taken as a single entity in its common aspect of mind, and thus "citte" is in the singular. However, feelings, being divided into distinctions such as pleasure, are stated in the plural as "vedanāsu" to show that they should be contemplated separately, and the exposition proceeded in the same way. Phenomena (dhammā) are of more than fifty kinds, and also of many kinds in terms of how they should be contemplated, so they are also stated in the plural.
Do từ “kāya” có nghĩa là tập hợp, và do sự chấp thủ vào sự tập hợp của trạng thái bất tịnh, nên “kāye” (trong thân) là số ít. Tương tự, tâm, dù có nhiều loại khác nhau do sự phân biệt đối tượng v.v., nhưng được xem là một thể thống nhất theo bản chất chung của tâm, nên “citte” (trong tâm) là số ít. Còn thọ, do có nhiều loại khác nhau như lạc v.v., được nói bằng số nhiều “vedanāsu” (trong các thọ) để chỉ rõ rằng chúng phải được quán riêng biệt từng loại; và sự trình bày cũng diễn ra như vậy. Các pháp cũng có hơn năm mươi loại khác nhau, và có nhiều loại khác nhau theo cách quán sát, nên chúng cũng được nói bằng số nhiều.
Avayavīgāhasamaññātidhāvanasārādānābhinivesanisedhanatthaṃ kāyaṃ aṅgapaccaṅgehi, tāni ca kesādīhi, kesādike ca bhūtupādāyarūpehi vinibbhuñjanto ‘‘tathā na kāye’’tiādimāha.
To prevent the misguided notion of an inherent whole, and the misidentification of a self, by distinguishing the body into its parts and sub-parts, those into hair, etc., and the hair, etc., into elements and derived forms, it states "tathā na kāye" (similarly, not in the body), and so forth.
Để ngăn chặn sự chấp thủ vào các thành phần, sự vượt quá danh xưng, sự chấp thủ vào bản chất và sự chấp thủ vào các yếu tố, Ngài nói “tathā na kāye” v.v. bằng cách phân tích thân thành các bộ phận và chi phần, các bộ phận và chi phần thành tóc v.v., và tóc v.v. thành các sắc do đại chủng và sở y.
Pāsādādinagarāvayavasamūhe avayavīvādinopi avayavīgāhaṃ na karonti, ‘‘nagaraṃ nāma koci attho atthī’’ti pana kesañci samaññātidhāvanaṃ siyāti itthipurisādisamaññātidhāvane nagaranidassanaṃ vuttaṃ.
Even those who advocate for parts of an assemblage, like a palace or a city, do not hold that the assemblage itself is a separate whole. However, some might misidentify a self, thinking "there is some entity called a city," so the simile of the city is given for misidentifying self in terms of man or woman.
Ngay cả những người chủ trương các thành phần cũng không chấp thủ vào các thành phần trong tập hợp các thành phần của một thành phố như cung điện v.v. Nhưng có thể có một số người vượt quá danh xưng cho rằng “có một ý nghĩa nào đó gọi là thành phố”. Do đó, ví dụ về thành phố được nói ra để chỉ sự vượt quá danh xưng về đàn ông, đàn bà v.v.
Aṅgapaccaṅgasamūho, kesalomādisamūho, bhūtupādāyasamūho ca yathāvuttasamūho, tabbinimutto kāyopi nāma koci natthi, pageva itthiādayoti āha ‘‘kāyo vā itthī vā puriso vā añño vā koci dhammo dissatī’’ti.
The assemblage of parts and sub-parts, the assemblage of hair and body-hair, and the assemblage of elements and derived forms are all as stated above; there is no body apart from these, let alone a woman or anything else. Thus, it says, "no body, no woman, no man, or any other phenomenon is seen."
Tập hợp các bộ phận và chi phần, tập hợp tóc và lông v.v., tập hợp các sắc do đại chủng và sở y là tập hợp đã nói. Không có cái gì gọi là thân tách rời khỏi chúng, huống chi là đàn bà v.v. Do đó, Ngài nói “kāyo vā itthī vā puriso vā añño vā koci dhammo dissatī” (không thấy có thân, hay đàn bà, hay đàn ông, hay bất kỳ pháp nào khác).
‘‘Koci dhammo’’ti iminā sattajīvādiṃ paṭikkhipati, avayavī pana kāyapaṭikkhepeneva paṭikkhittoti.
By "any phenomenon," it refutes the notion of a living being or soul, etc., while the notion of a whole (avayavī) is refuted by the refutation of the body itself.
Với “koci dhammo” (bất kỳ pháp nào), Ngài bác bỏ chúng sinh, sinh vật v.v. Còn cái toàn thể thì đã bị bác bỏ ngay khi bác bỏ thân.
Yadi evaṃ kathaṃ kāyādisamaññātidhāvanānīti āha ‘‘yathāvuttadhamma…pe… karontī’’ti.
If so, how can there be misidentifications of the body and so forth? It says, "yathāvuttadhamma...pe... karontī" (they make the aforementioned phenomena... and so forth...).
Nếu vậy, làm thế nào để vượt qua các danh xưng như thân v.v.? Ngài nói “yathāvuttadhamma…pe… karontī” (làm các pháp đã nói v.v.).
Tathā tathāti kāyādiākārena.
"In this way, in that way" means in the manner of the body and so forth.
“Tathā tathā” (như vậy như vậy) là theo hình thức thân v.v.
Yaṃ passatīti yaṃ itthiṃ, purisaṃ vā passati.
What one sees means whatever woman or man one sees.
Yaṃ passatī (những gì người ấy thấy) có nghĩa là những gì người ấy thấy, hoặc là phụ nữ, hoặc là đàn ông.
Nanu cakkhunā itthipurisadassanaṃ natthīti?
But isn't it true that there is no seeing of women or men with the eye?
Chẳng phải việc thấy phụ nữ hay đàn ông bằng mắt là không có sao?
Saccametaṃ, ‘‘itthiṃ passāmi, purisaṃ passāmī’’ti pana pavattasaññāya vasena ‘‘yaṃ passatī’’ti vuttaṃ micchādassanena vā diṭṭhiyā yaṃ passati, na taṃ diṭṭhaṃ taṃ rūpāyatanaṃ na hotīti attho viparītaggāhavasena micchāparikappitarūpattā.
This is true. However, the statement “I see a woman, I see a man” or “ what one sees, that is not seen” refers to a prevailing perception or a wrong view, meaning that visual object is not (truly) a visual object, because it is a form wrongly conceived due to inverted grasping.
Điều đó là thật. Nhưng cái được nói là “những gì người ấy thấy” là theo sự nhận thức (saññā) đang diễn ra rằng “tôi thấy phụ nữ, tôi thấy đàn ông”, hoặc do tà kiến (micchādassana). Những gì người ấy thấy, điều đó không phải là cái đã được thấy có nghĩa là đối tượng sắc (rūpāyatana) đó không phải là cái đã được thấy, vì sắc đó được nhận thức sai lầm do sự chấp thủ sai lầm.
Atha vā taṃ kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ na hoti, acakkhuviññāṇaviññeyyattā diṭṭhaṃ vā taṃ na hoti.
Alternatively, that which consists of the aggregate of primary and secondary elements like hair is not seen, as it is not knowable by eye-consciousness; or else that (which is seen) is not (truly) seen.
Hoặc điều đó (taṃ), tức là sự tổng hợp các yếu tố vật chất (bhūtupādāya) như tóc, v.v., không phải là cái đã được thấy (diṭṭhaṃ na) vì nó không thể được nhận biết bằng nhãn thức, hoặc điều đó không phải là cái đã được thấy.
Yaṃ diṭṭhaṃ, taṃ na passatīti yaṃ rūpāyatanaṃ kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ, taṃ paññācakkhunā bhūtato na passatīti attho.
What is seen, that one does not see means that visual object, which is seen as a collection of primary and secondary elements like hair, one does not see as it truly is with the eye of wisdom.
Yaṃ diṭṭhaṃ, taṃ na passati (cái đã được thấy, người ấy không thấy điều đó) có nghĩa là hành giả không thấy cái đối tượng sắc (rūpāyatana) đã được thấy, tức là sự tổng hợp các yếu tố vật chất như tóc, v.v., một cách đúng đắn bằng tuệ nhãn (paññācakkhu).
Apassaṃ bajjhateti imaṃ attabhāvaṃ yathābhūtaṃ paññācakkhunā apassanto ‘‘etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā’’ti kilesabandhanena bajjhati.
Not seeing one is bound means that not seeing this existence as it truly is with the eye of wisdom, one is bound by the fetters of defilements, thinking, “This is mine, this I am, this is my self.”
Apassaṃ bajjhate (không thấy thì bị trói buộc) có nghĩa là người không thấy thân này (attabhāva) như thật bằng tuệ nhãn thì bị trói buộc bởi các phiền não (kilesa) với ý nghĩ “cái này là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi”.
Na aññadhammānupassīti na aññasabhāvānupassī, asubhādito aññākārānupassī na hotīti attho.
Not observing other characteristics means not observing other characteristics, i.e., not observing characteristics other than unpleasantness and so on.
Na aññadhammānupassī (không quán sát các pháp khác) có nghĩa là không quán sát các bản chất khác, không quán sát các khía cạnh khác ngoài sự bất tịnh (asubhādi).
‘‘Kiṃ vuttaṃ hotī’’tiādinā taṃ evatthaṃ pākaṭaṃ karoti.
With “ What is meant?” and so on, that very meaning is made clear.
Với câu hỏi “Kiṃ vuttaṃ hotī” (Điều gì đã được nói?), ý nghĩa đó được làm rõ.
Pathavīkāyanti kesādikoṭṭhāsaṃ pathaviṃ dhammasamūhattā ‘‘kāyo’’ti vadati, lakkhaṇapathavimeva vā anekappabhedaṃ sakalasarīragataṃ, pubbāpariyabhāvena ca pavattamānaṃ samūhavasena gahetvā ‘‘kāyo’’ti vadati.
Earth element means that it calls the earth component, such as hair, "body" because it is a collection of phenomena, or else it calls the characteristic earth, which is of many varieties and is present throughout the entire body and occurs in sequence, a "body" by taking it as an aggregate.
Pathavīkāyaṃ (thân đất) có nghĩa là đất, tức các bộ phận như tóc, v.v., được gọi là “thân” (kāya) vì chúng là một tập hợp các pháp (dhammasamūha). Hoặc nó được gọi là “thân” do sự tổng hợp của nhiều loại đất khác nhau tồn tại trong toàn bộ cơ thể, theo cách nối tiếp nhau.
‘‘Āpokāya’’ntiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "water element" and so on.
Tương tự, trong “Āpokāya” (thân nước), v.v., cũng theo cách này.
Idāni sattannaṃ anupassanākārānampi vasena kāyānupassanaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, to show the contemplation of the body by way of the seven modes of contemplation, the passage beginning with “Moreover” is started.
Bây giờ, để trình bày sự quán thân (kāyānupassanā) theo bảy cách quán sát, câu “apicā” (hơn nữa) được bắt đầu.
Tattha aniccato anupassatīti catusamuṭṭhānikaṃ kāyaṃ ‘‘anicca’’nti anupassati, evaṃ passanto evañcassa aniccākārampi ‘‘anupassatī’’ti vuccati.
There, one contemplates as impermanent means one contemplates the body, which originates from the four primary elements, as “impermanent.” One who sees thus is also said to contemplate its impermanent aspect.
Trong đó, aniccato anupassatī (quán sát là vô thường) có nghĩa là quán sát thân tứ đại (catusamuṭṭhānikaṃ kāyaṃ) là “vô thường” (anicca). Khi quán sát như vậy, sự quán sát khía cạnh vô thường đó cũng được gọi là “quán sát là vô thường”.
Tathābhūtassa cassa niccaggāhassa lesopi na hotīti vuttaṃ ‘‘no niccato’’ti.
And for such a person, there is not even a trace of the grasping of permanence; this is what is meant by “not as permanent.”
Và đối với người như vậy, không có một chút chấp thủ thường còn (niccaggāha) nào, điều này được nói là “no niccato” (không phải là thường còn).
Tathā hesa ‘‘niccasaññaṃ pajahatī’’ti (paṭi. ma. 3.35) vutto.
Thus, he is said to “abandon the perception of permanence”.
Thật vậy, người ấy được nói là “từ bỏ tưởng thường” (niccasaññaṃ pajahatī).
Ettha ca ‘‘aniccato eva anupassatī’’ti eva-kāro luttaniddiṭṭhoti tena nivattitamatthaṃ dassetuṃ ‘‘no niccato’’ti vuttaṃ.
Here, the particle eva is understood as omitted in “one contemplates as impermanent only,” and to show the meaning negated by it, “not as permanent” is stated.
Ở đây, từ “eva” (chỉ) trong “aniccato eva anupassatī” (chỉ quán sát là vô thường) được hiểu là bị lược bỏ. Do đó, để trình bày ý nghĩa bị loại bỏ bởi từ đó, câu “no niccato” được nói.
Na cettha dukkhato anupassanādinivattanaṃ āsaṅkitabbaṃ paṭiyogīnivattanaparattā eva-kārassa, upari desanāruḷhattā ca tāsaṃ.
And here, the negation of contemplating as suffering and so on should not be suspected, because the particle eva serves to negate the opposite, and because those (contemplations) are clearly taught later on.
Và ở đây, không nên nghi ngờ về việc loại bỏ sự quán sát là khổ (dukkhato anupassanā) v.v., vì từ “eva” có tác dụng loại bỏ đối tượng tương phản, và vì những điều đó đã được trình bày rõ ràng ở trên.
‘‘Dukkhato anupassatī’’tiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to “one contemplates as suffering” and so on.
Trong “Dukkhato anupassatī” (quán sát là khổ), v.v., cũng theo cách này.
Ayaṃ pana viseso – aniccassa dukkhattā tameva ca kāyaṃ dukkhato anupassati, dukkhassa anattattā anattato anupassati.
However, this is the distinction: since the impermanent is suffering, one contemplates that very body as suffering; and since suffering is not-self, one contemplates it as not-self.
Tuy nhiên, có sự khác biệt này: vì cái vô thường là khổ, nên người ấy quán thân đó là khổ; vì cái khổ là vô ngã (anattā), nên người ấy quán thân đó là vô ngã.
Yasmā pana yaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā, na taṃ abhinanditabbaṃ, yañca na abhinanditabbaṃ, na tattha rañjitabbaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘nibbindati, no nandati.
Since what is impermanent, suffering, and not-self should not be delighted in, and what should not be delighted in should not be longed for, it is therefore said: “One is disgusted, not delighted.
Vì cái gì vô thường, khổ, vô ngã thì không nên hoan hỷ; và cái gì không nên hoan hỷ thì không nên đắm nhiễm. Do đó, đã nói: “Nibbindati, no nandati” (Người ấy nhàm chán, không hoan hỷ).
Virajjati, no rajjatī’’ti.
One becomes dispassionate, not passionate.”
“Virajjati, no rajjatī” (Người ấy ly tham, không đắm nhiễm).
So evaṃ arajjanto rāgaṃ nirodheti, no samudeti samudayaṃ na karotīti attho.
Thus, not being passionate, he stops passion, not originating it; that is, he does not cause its origination.
Người ấy, khi không đắm nhiễm như vậy, nirodheti, no samudeti (diệt trừ, không làm phát sinh) tham ái (rāga). Có nghĩa là không làm phát sinh.
Evaṃ paṭipanno ca paṭinissajjati, no ādiyati. Ayañhi aniccādianupassanā tadaṅgavasena saddhiṃ kāyaṃ tannissayakhandhābhisaṅkhārehi kilesānaṃ pariccajanato, saṅkhatadosadassanena tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandanato ‘‘pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cā’’ti vuccati, tasmā tāya samannāgato bhikkhu vuttanayena kilese pariccajati, nibbāne ca pakkhandati, tathābhūto ca nibbattanavasena kilese na ādiyati, nāpi adosadassitāvasena saṅkhatārammaṇaṃ, tena vuttaṃ ‘‘paṭinissajjati, no ādiyatī’’ti.
And one who practices thus renounces, not taking up. This contemplation of impermanence and so on, in terms of its partial abandonment, is called “renunciation of abandoning and renunciation of rushing forth” because it involves abandoning defilements along with the body and the formations dependent on it, and because it involves rushing forth towards Nibbāna, which is the opposite, by seeing the fault in conditioned things. Therefore, a bhikkhu endowed with such contemplation abandons defilements as described, and rushes forth towards Nibbāna. Being such, he does not take up defilements by way of rebirth, nor does he take up conditioned objects by way of not seeing their fault. Hence it is said, “He renounces, not taking up.”
Người thực hành như vậy thì paṭinissajjati, no ādiyati (buông bỏ, không chấp thủ). Thật vậy, sự quán sát vô thường, v.v., này được gọi là “buông bỏ bằng cách từ bỏ và buông bỏ bằng cách hướng đến” (pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cā), do sự từ bỏ các phiền não (kilesa) cùng với thân và các uẩn (khandha) nương vào thân đó theo khía cạnh từng phần (tadaṅgavasena), và do sự hướng đến Nibbāna, cái đối lập với các pháp hữu vi (saṅkhata), bằng cách thấy sự nguy hiểm của chúng. Do đó, vị tỳ khưu đầy đủ sự quán sát đó, theo cách đã nói, từ bỏ các phiền não và hướng đến Nibbāna. Và người như vậy không chấp thủ các phiền não theo cách tái sinh, cũng không chấp thủ các đối tượng hữu vi (saṅkhatārammaṇaṃ) do không thấy sự nguy hiểm của chúng. Vì vậy, đã nói “paṭinissajjati, no ādiyati”.
Idānissa tāhi anupassanāhi yesaṃ dhammānaṃ pahānaṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show which phenomena are abandoned by these contemplations, the statement “contemplating as impermanent, one abandons the perception of permanence” and so on is made.
Bây giờ, để trình bày những pháp nào được đoạn trừ bởi những sự quán sát đó của người ấy, câu “aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatī” (quán sát là vô thường thì từ bỏ tưởng thường) v.v., đã được nói.
Tattha niccasaññanti ‘‘saṅkhārā niccā’’ti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ.
There, perception of permanence means the inverted perception that arises, thinking “formations are permanent.”
Trong đó, niccasañña (tưởng thường) là sự nhận thức sai lầm đang diễn ra rằng “các pháp hữu vi (saṅkhārā) là thường còn”.
Diṭṭhicittavipallāsappahānamukheneva saññāvipallāsappahānanti saññāggahaṇaṃ, saññāsīsena vā tesampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
The inclusion of “perception” implies the abandonment of perversions of view and mind, or it should be understood that these are also included under the heading of perception.
Sự chấp thủ tưởng (saññāggahaṇaṃ) là sự đoạn trừ tưởng điên đảo (saññāvipallāsa) thông qua sự đoạn trừ kiến điên đảo (diṭṭhivipallāsa) và tâm điên đảo (cittavipallāsa), hoặc nên hiểu rằng sự chấp thủ tưởng bao gồm cả những điều đó.
Nandinti sappītikataṇhaṃ.
Delight means craving accompanied by joy.
Nandi (hoan hỷ) là tham ái (taṇhā) kèm theo hỷ (pīti).
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
‘‘Viharatī’’ti iminā kāyānupassanāsamaṅgino iriyāpathavihāro vuttoti āha ‘‘iriyatī’’ti, iriyāpathaṃ pavattetīti attho.
By “he dwells,” the posture and mode of living of one who is endowed with body contemplation is described; therefore, it says “he moves,” meaning he maintains his posture and mode of living.
Với “Viharatī” (an trú), tư thế an trú của người đầy đủ sự quán thân (kāyānupassanā) đã được nói, nên mới nói “iriyatī” (hành động), có nghĩa là thực hiện các tư thế.
Ārammaṇakaraṇavasena abhibyāpanato ‘‘tīsu bhavesū’’ti vuttaṃ, uppajjanavasena pana kilesā parittabhūmakā evāti.
In the three existences is stated because of its pervading nature as an object; however, defilements are limited to certain planes of existence in terms of their arising.
“Tīsu bhavesū” (trong ba cõi) được nói theo nghĩa bao trùm các đối tượng (ārammaṇa), nhưng các phiền não (kilesa) chỉ phát sinh trong các cõi thấp hơn (parittabhūmakā) mà thôi.
Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpananti taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva, ātappa-saddo viya pana ātāpasaddo vīriyeyeva niruḷhoti vuttaṃ ‘‘vīriyassetaṃ nāma’’nti.
Although the abandonment of defilements is exertion, and that exertion exists also for right view and so on, just as the word ātappa (ardor) is exclusively used for effort, so too is the word ātāpa (ardor); hence it is said, “This is a name for effort.”
Mặc dù sự đoạn trừ các phiền não là sự tinh tấn (ātāpana), và điều đó cũng có ở chánh kiến (sammādiṭṭhi) v.v., nhưng từ ātāpa cũng như ātappa chỉ dùng riêng cho tinh tấn (vīriya), nên đã nói “vīriyassetaṃ nāma” (đây là tên của tinh tấn).
Atha vā paṭipakkhappahāne sampayuttadhammānaṃ abbhussahanavasena pavattamānassa vīriyassa sātisayaṃ tadātāpananti vīriyameva tathā vuccati, na aññe dhammā.
Alternatively, the effort that arises through striving of associated phenomena in abandoning adversaries is primarily that ardor; thus, only effort is referred to in that way, not other phenomena.
Hoặc, sự tinh tấn (vīriya) đặc biệt đó, đang diễn ra theo cách thúc đẩy các pháp tương ưng (sampayutta dhamma) trong việc đoạn trừ đối thủ, được gọi như vậy, chứ không phải các pháp khác.
Ātāpīti cāyamīkāro pasaṃsāya, atisayassa vā dīpakoti ātāpīgahaṇena sammappadhānasamaṅgitaṃ dasseti.
And the long ī vowel in ātāpī signifies praise or intenseness; thus, by mentioning ātāpī, it shows being endowed with right endeavors.
Và âm ī trong Ātāpī là để khen ngợi, hoặc là dấu hiệu của sự vượt trội, nên với từ ātāpī, nó trình bày sự đầy đủ của chánh tinh tấn (sammappadhāna).
Sammā, samantato, sāmañca pajānanto sampajāno, asammissato vavatthāne aññadhammānupassitābhāvena sammā aviparītaṃ, sabbākārapajānanena samantato, uparūpari visesāvahabhāvena pavattiyā sāmaṃ pajānantoti attho.
Rightly, thoroughly, and knowing for oneself: sampajāno (clearly comprehending); meaning, rightly without perversion due to the absence of contemplating other phenomena in distinct differentiation, thoroughly by knowing all aspects, and for oneself by proceeding in a progressively distinguishing manner.
Biết một cách đúng đắn (sammā), toàn diện (samantato), và tự thân (sāmaṃ) thì gọi là sampajāno (tỉnh giác). Có nghĩa là biết một cách đúng đắn không sai lệch do sự phân biệt không lẫn lộn, biết một cách toàn diện do sự biết tất cả các khía cạnh, và biết tự thân do sự tiến triển đến các trạng thái ưu việt hơn.
Yadi paññāya anupassati, kathaṃ satipaṭṭhānatāti āha ‘‘na hī’’tiādi.
If one contemplates with wisdom, how can it be a foundation of mindfulness? To answer this, it says “Indeed, it is not…” and so on.
Nếu quán sát bằng trí tuệ (paññā), thì làm sao lại là niệm xứ (satipaṭṭhāna)? Nên nói “na hī” (thật vậy không phải) v.v.
Sabbatthikanti sabbattha bhavaṃ sabbattha līne, uddhate ca citte icchitabbattā.
Sabbatthika means 'relevant everywhere' because it is desired in a mind that is everywhere sluggish or agitated.
Sabbatthikaṃ (phổ biến) có nghĩa là có mặt ở khắp mọi nơi, vì nó được mong muốn trong tâm bị chìm đắm (līne) và tâm bị phóng dật (uddhate).
Sabbe vā līne, uddhate ca bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā. Satiyā laddhupakārāya eva paññāya ettha yathāvutte kāye kammaṭṭhāniko bhikkhu kāyānupassī viharati.
Or sabbatthikā means that the factors of enlightenment, which are to be developed in all sluggish and agitated states, are pertinent to this (mindfulness). With wisdom that has received the aid of mindfulness, the meditative bhikkhu dwells contemplating the body in the body as described.
Hoặc, sabbatthikā (phổ biến) vì tất cả các chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) cần được tu tập trong tâm bị chìm đắm và tâm bị phóng dật đều cần thiết cho nó. Vị tỳ khưu hành thiền (kammaṭṭhāniko bhikkhu) kāyānupassī viharati (an trú quán thân) trong thân (kāye) đã nói ở đây, với trí tuệ được hỗ trợ bởi niệm (sati).
Anto saṅkhepo antoolīyano, kosajjanti attho.
Internal contraction means an inner shrinking, implying sluggishness.
Anto saṅkhepo (sự thu rút bên trong) là sự chìm đắm bên trong (antoolīyano), có nghĩa là sự biếng nhác (kosajjaṃ).
Upāyapariggaheti ettha sīlavisodhanādi, gaṇanādi, uggahakosallādi ca upāyo, tabbipariyāyato anupāyo veditabbo.
Here, in grasping means purification of morality and so on, counting and so on, skill in learning and so on, are the right means (upāya); by their opposite, anupāya (wrong means) should be understood.
Ở đây, upāyapariggahe (trong việc nắm bắt phương tiện), phương tiện (upāya) nên được hiểu là sự thanh tịnh giới (sīlavisodhana), v.v., sự đếm (gaṇanā), v.v., sự khéo léo trong việc nắm giữ (uggahakosalla), v.v. Và anupāyo (phi phương tiện) nên được hiểu là điều ngược lại với những điều đó.
Yasmā ca upaṭṭhitassati yathāvuttaṃ upāyaṃ na pariccajati, anupāyañca na upādiyati, tasmā vuttaṃ ‘‘muṭṭhassatī …pe… asamattho hotī’’ti.
And since one whose mindfulness is established does not abandon the right means as described and does not take up the wrong means, it is said: “One who is unmindful... is unable.”
Và vì người có niệm hiện tiền (upaṭṭhitasati) không từ bỏ phương tiện đã nói, và không chấp thủ phi phương tiện, nên đã nói “muṭṭhassatī…pe… asamattho hotī” (người thất niệm…v.v… không có khả năng).
Tenāti upāyānupāyānaṃ pariggahaparivajjanesu, pariccāgāpariggahesu ca asamatthabhāvena.
Therefore means by being unable in grasping and avoiding the right and wrong means, and in abandoning and not grasping.
Tenā (do đó) có nghĩa là do không có khả năng nắm bắt và tránh xa các phương tiện và phi phương tiện, và không có khả năng từ bỏ và không chấp thủ.
Assa yogino.
His refers to the yogi’s.
Assa (của hành giả).
Yasmā satiyevettha satipaṭṭhānaṃ vuttaṃ, tasmāssa sampayuttadhammā vīriyādayo aṅganti āha ‘‘sampayogaṅgañcassa dassetvā’’ti.
Since mindfulness itself is called the foundation of mindfulness here, its associated phenomena like effort are its factors; thus, it says “having shown its associated factors.”
Vì ở đây, niệm (sati) được gọi là niệm xứ (satipaṭṭhāna), nên các pháp tương ưng (sampayutta dhamma) như tinh tấn (vīriya), v.v., là các chi phần của nó. Do đó, đã nói “sampayogaṅgañcassa dassetvā” (và sau khi trình bày các chi phần tương ưng của nó).
Aṅga-saddo cettha kāraṇapariyāyo daṭṭhabbo.
And here, the word factor should be understood as a synonym for cause.
Và ở đây, từ aṅga (chi phần) nên được hiểu là đồng nghĩa với nguyên nhân (kāraṇa).
Satiggahaṇeneva cettha samādhissāpi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ tassā samādhikkhandhe saṅgahitattā.
Here, the absorption of concentration (samādhi) should also be understood as included by the taking of mindfulness (sati), since it is comprised within the aggregate of concentration.
Ở đây, chỉ bằng sự nắm giữ chánh niệm, sự nắm giữ định cũng nên được hiểu, vì nó được bao gồm trong uẩn định.
Yasmā vā satisīsenāyaṃ desanā.
Or, because this teaching is headed by mindfulness.
Hoặc vì lời dạy này lấy chánh niệm làm chủ yếu.
Na hi kevalāya satiyā kilesappahānaṃ sambhavati, nibbānādhigamo vā, nāpi kevalā sati pavattati, tasmāssa jhānadesanāyaṃ savitakkādivacanassa viya sampayogaṅgadassanatāti aṅga-saddassa avayavapariyāyatā daṭṭhabbā.
For it is not possible to abandon defilements or attain Nibbāna with mindfulness alone, nor does mindfulness alone arise; therefore, it is like showing the concomitant factors in the teaching of jhāna, such as the phrases ‘with initial application and sustained application’; thus, the word ‘aṅga’ should be understood as a synonym for ‘factor’ (avayava).
Thật vậy, không thể có sự đoạn trừ phiền não chỉ bằng chánh niệm đơn thuần, hay sự chứng đắc Nibbāna, cũng không phải chánh niệm đơn thuần có thể vận hành; do đó, trong lời dạy về thiền này, từ ngữ ‘chi’ (aṅga) nên được hiểu theo nghĩa ‘thành phần’ (avayava), giống như từ ngữ ‘savitakkā’ (có tầm) v.v. để chỉ ra các yếu tố đồng sinh.
Pahānaṅganti ‘‘vivicceva kāmehī’’tiādīsu (dī. ni. 1.226; ma. ni. 1.271, 287, 297; saṃ. ni. 2.152; a. ni. 4.123; pārā. 11) viya pahātabbaṅgaṃ dassetuṃ. Yasmā ettha lokiyamaggo adhippeto, na lokuttaramaggo, tasmā pubbabhāgiyameva vinayaṃ dassento ‘‘tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā’’ti āha.
Factor of abandonment (pahānaṅga) is to show the factor to be abandoned, as in “quite secluded from sense pleasures,” and so on. Since the mundane path, not the supramundane path, is intended here, it speaks of ‘‘either by abandonment by counteraction or by abandonment by suppression’’ while showing only the preliminary discipline.
Yếu tố đoạn trừ (pahānaṅgaṃ) để chỉ ra yếu tố cần đoạn trừ, như trong các đoạn ‘‘vivicceva kāmehī’’ (ly. 1.226; tr. 1.271, 287, 297; t. 2.152; t. 4.123; pāci. 11) v.v. Vì ở đây con đường thế gian được đề cập, không phải con đường siêu thế, nên để chỉ ra sự điều phục thuộc phần trước, Ngài nói ‘‘bằng sự điều phục theo phần (tadaṅgavinayena) hoặc sự điều phục bằng cách trấn áp (vikkhambhanavinayena)’’.
Tesaṃ dhammānanti vedanādidhammānaṃ.
“Tesaṃ dhammānaṃ” refers to phenomena such as feeling.
Của những pháp ấy (tesaṃ dhammānaṃ) là của các pháp như thọ (vedanā) v.v.
Tesañhi tattha anadhippetattā ‘‘atthuddhāranayenetaṃ vutta’’nti vuttaṃ.
Since those* were not intended there, it was said: “This is stated by way of extracting the meaning.”
Vì những pháp ấy không được đề cập ở đó, nên đã nói ‘‘điều này được nói theo phương pháp rút ra ý nghĩa’’ (atthuddhāranayenetaṃ vutta).
Tatthāti vibhaṅge.
“Tatthā” means in the Vibhaṅga.
Ở đó (tatthā) là trong Vibhaṅga.
Etthāti ‘‘loke’’ti etasmiṃ pade.
“Etthā” means in this word, “loke” (in the world).
Ở đây (etthā) là trong từ ‘‘loke’’ (trong đời).
Avisesena dvīhipi nīvaraṇappahānaṃ vuttanti katvā puna ekekena vuttaṃ pahānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘visesenā’’ti āha.
Having stated the abandonment of the two hindrances without distinction, he then said "visesenā" (specifically) to show the specific abandonment mentioned for each.
Sau khi nói rằng sự đoạn trừ hai chướng ngại (nīvaraṇa) đã được nói một cách không phân biệt, để chỉ ra sự đoạn trừ đặc biệt được nói cho từng chướng ngại, Ngài nói ‘‘một cách đặc biệt’’ (visesenā).
Atha vā ‘‘vineyya nīvaraṇānī’’ti avatvā abhijjhādomanassavinayavacanassa payojanaṃ dassento ‘‘visesenā’’tiādimāha.
Or, without saying “having subdued the hindrances,” he stated "visesenā" (specifically), etc., to show the purpose of the statement regarding the subduing of covetousness and distress.
Hoặc, để chỉ ra mục đích của việc nói đến sự điều phục tham lam (abhijjhā) và sân hận (domanassa) mà không nói ‘‘vineyya nīvaraṇānī’’ (điều phục các chướng ngại), Ngài nói ‘‘một cách đặc biệt’’ (visesenā) v.v.
Kāyānupassanābhāvanāya hi ujuvipaccanīkānaṃ anurodhavirodhādīnaṃ pahānadassanaṃ etassa payojananti.
For the development of contemplation of the body, the showing of the abandonment of attachment and aversion, etc., which are direct opposites, is the purpose of this.
Thật vậy, việc chỉ ra sự đoạn trừ sự thuận theo (anurodha) và sự chống đối (virodha) v.v. đối nghịch trực tiếp trong sự tu tập quán thân (kāyānupassanābhāvanā) là mục đích của điều này.
Kāyasampattimūlakassāti rūpabalayobbanārogyādisarīrasampadānimittassa.
"Kāyasampattimūlakassa" means that which is based on bodily advantages, such as beauty, strength, youth, and health.
Có gốc rễ từ sự thành tựu thân (kāyasampattimūlakassā) là nguyên nhân của sự thành tựu thân như sắc đẹp, sức mạnh, tuổi trẻ, sức khỏe v.v.
Vuttavipariyāyato kāyavipattimūlako virodho veditabbo.
Aversion rooted in bodily misfortune should be understood as the opposite of what has been said.
Sự chống đối có gốc rễ từ sự bất toàn thân (kāyavipattimūlako virodho) nên được hiểu theo cách ngược lại với điều đã nói.
Kāyabhāvanāyāti kāyānupassanābhāvanāya.
"Kāyabhāvanāya" means for the development of contemplation of the body.
Trong sự tu tập thân (kāyabhāvanāya) là trong sự tu tập quán thân (kāyānupassanābhāvanā).
Sā hi idha kāyabhāvanāti adhippetā.
For it is this contemplation of the body that is intended here as "kāyabhāvanā".
Thật vậy, ở đây, điều đó được đề cập là sự tu tập thân.
Subhasukhabhāvādīnanti ādi-saddena manuññaniccatādisaṅgaho daṭṭhabbo.
In "subhasukhabhāvādīnaṃ", the word "ādi" (etc.) should be understood to include agreeableness and permanence.
Trong các trạng thái đẹp đẽ, an lạc v.v. (subhasukhabhāvādīna), nên hiểu rằng từ v.v. (ādi) bao gồm sự dễ chịu, thường hằng v.v.
Asubhāsukhabhāvādīnanti ettha pana ādi-saddena amanuññaaniccatādīnaṃ.
In "asubhāsukhabhāvādīnaṃ", on the other hand, the word "ādi" includes disagreeableness and impermanence, etc.
Còn trong các trạng thái không đẹp đẽ, không an lạc v.v. (asubhāsukhabhāvādīna), từ v.v. (ādi) bao gồm sự không dễ chịu, vô thường v.v.
Tenāti anurodhādippahānavacanena.
"Tena" means by that statement of abandoning attachment, etc.
Bởi điều đó (tenā) là bởi lời nói về sự đoạn trừ sự thuận theo v.v.
‘‘Yogānubhāvo hī’’tiādi vuttassevatthassa pākaṭakaraṇaṃ.
The statement "Yogānubhāvo hi" (the power of practice), etc., is a clarification of the meaning already stated.
Lời nói ‘‘Thật vậy, uy lực của sự tu tập’’ (yogānubhāvo hī) v.v. là để làm rõ ý nghĩa đã nói.
Yogānubhāvo hi bhāvanānubhāvo.
Yogānubhāvo indeed refers to the power of spiritual development (bhāvanā).
Thật vậy, uy lực của sự tu tập (yogānubhāvo) là uy lực của sự tu tập (bhāvanānubhāvo).
Yogasamatthoti yogamanuyuñjituṃ samattho.
"Yogasamattho" means capable of engaging in spiritual practice (yoga).
Có khả năng tu tập (yogasamattho) là có khả năng thực hành sự tu tập.
Purimena hi ‘‘anurodhavirodhavippamutto’’tiādivacanena bhāvanaṃ anuyuttassa ānisaṃso vutto, dutiyena bhāvanaṃ anuyuñjantassa paṭipatti.
By the former statement "free from attachment and aversion", etc., the advantage of one who has engaged in development is mentioned; by the latter, the practice of one who is engaging in development.
Thật vậy, bằng lời nói trước ‘‘anurodhavirodhavippamutto’’ (thoát ly sự thuận theo và chống đối) v.v., lợi ích của người đã thực hành tu tập được nói đến; bằng lời nói thứ hai, sự thực hành của người đang thực hành tu tập được nói đến.
Na hi anurodhavirodhādīhi upaddutassa bhāvanā ijjhati.
For the development of one afflicted by attachment and aversion, etc., does not succeed.
Thật vậy, sự tu tập không thể thành công đối với người bị quấy rầy bởi sự thuận theo, chống đối v.v.
Anupassīti etthāti ‘‘anupassī’’ti etasmiṃ pade labbhamānāya anupassanāya anupassanājotanāya kammaṭṭhānaṃ vuttanti evamattho daṭṭhabbo, aññathā ‘‘anupassanāyā’’ti karaṇavacanaṃ na yujjeyya.
In "anupassī", the meaning should be understood as: the meditation subject (kammaṭṭhāna) is mentioned through the contemplation (anupassanā) obtained in the word "anupassī" (contemplating), or by the illumination of contemplation; otherwise, the instrumental case "anupassanāya" would not be appropriate.
Trong từ anupassī (anupassīti ettha), nên hiểu rằng ý nghĩa là ‘‘điều được nói là đối tượng thiền (kammaṭṭhāna) bởi sự quán chiếu (anupassanā) được tìm thấy trong từ ‘anupassī’ (quán chiếu)’’, nếu không thì từ ‘anupassanāyā’ (bằng sự quán chiếu) ở cách công cụ sẽ không hợp lý.
Anupassanā eva hi kammaṭṭhānaṃ, na ettha ārammaṇaṃ adhippetaṃ, yujjati vā.
For contemplation itself is the meditation subject; the object (ārammaṇa) is not intended here, or it is indeed appropriate.
Thật vậy, chính sự quán chiếu là đối tượng thiền, ở đây không đề cập đến đối tượng (ārammaṇa), hoặc nó có thể hợp lý.
Kāyapariharaṇaṃ vuttanti sambandho.
The connection is that the protection of the body is mentioned.
Sự bảo vệ thân được nói đến, đó là sự liên kết.
Kammaṭṭhānapariharaṇassa cettha atthasiddhattā ‘‘kāyapariharaṇa’’ntveva vuttaṃ.
And since the success of the purpose here is the protection of the meditation subject, only "kāyapariharaṇa" (protection of the body) is stated.
Vì ở đây ý nghĩa của sự bảo vệ đối tượng thiền đã được thành tựu, nên chỉ nói ‘‘sự bảo vệ thân’’ (kāyapariharaṇa).
Kammaṭṭhānikassa hi kāyapariharaṇaṃ yāvadeva kammaṭṭhānaṃ pariharaṇatthanti.
For the protection of the body of a meditator is for the sake of protecting the meditation subject itself.
Thật vậy, sự bảo vệ thân của hành giả là để bảo vệ đối tượng thiền.
Kammaṭṭhānapariharaṇassa vā ‘‘ātāpī’’tiādinā (dī. ni. 2.373) vuccamānattā ‘‘kāyapariharaṇa’’ntveva vuttaṃ.
Or, since the protection of the meditation subject is spoken of by phrases like "ātāpī" (ardent), only "kāyapariharaṇa" (protection of the body) is stated.
Hoặc, vì sự bảo vệ đối tượng thiền được nói đến bằng các từ ‘‘ātāpī’’ (nhiệt tâm) v.v., nên chỉ nói ‘‘sự bảo vệ thân’’.
Kāyaggahaṇena vā nāmakāyassāpi gahaṇaṃ, na rūpakāyasseva, teneva kammaṭṭhānapariharaṇampi saṅgahitaṃ hoti, evañca katvā ‘‘viharatīti ettha vuttavihārenā’’ti etthaggahaṇañca samatthitaṃ hoti ‘‘kāyānupassī viharatī’’ti vihārassa visesetvā vuttattā.
Or, by the term "kāya", the name-body (nāmakāya) is also included, not just the form-body (rūpakāya); thereby, the protection of the meditation subject is also encompassed, and in doing so, the inclusion of "ettha" (here) in "viharatīti ettha vuttavihārena" (by the mode of dwelling mentioned here in 'dwells') becomes justified, since the mode of dwelling is specified as "contemplating the body, one dwells."
Hoặc, bằng cách nắm giữ thân (kāya), thân danh (nāmakāya) cũng được nắm giữ, không chỉ thân sắc (rūpakāya); do đó, sự bảo vệ đối tượng thiền cũng được bao gồm, và khi làm như vậy, việc nắm giữ ‘ở đây’ (ettha) trong ‘‘viharatīti ettha vuttavihārenā’’ (bằng sự trú ngụ được nói đến ở đây trong ‘viharatī’) cũng được chứng minh là hợp lý, vì sự trú ngụ được nói đến một cách đặc biệt là ‘‘kāyānupassī viharatī’’ (trú ngụ quán thân).
‘‘Ātāpī’’tiādi pana saṅkhepato vuttassa kammaṭṭhānapariharaṇassa saha sādhanena vitthāretvā dassanaṃ.
"Ātāpī" (ardent), etc., is a detailed explanation, with its substantiation, of the briefly stated protection of the meditation subject.
Còn ‘‘Ātāpī’’ (nhiệt tâm) v.v. là sự giải thích chi tiết về sự bảo vệ đối tượng thiền đã được nói tóm tắt, cùng với sự chứng minh.
Ātāpenāti ātāpaggahaṇena.
"Ātāpena" means by the apprehension of ardor.
Bằng sự nhiệt tâm (ātāpenā) là bằng sự nắm giữ nhiệt tâm (ātāpa).
‘‘Satisampajaññenā’’tiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "satisampajaññena" (with mindfulness and clear comprehension), etc.
Trong ‘‘bằng chánh niệm và tỉnh giác’’ (satisampajaññenā) v.v. cũng theo cách tương tự.
Sabbatthakakammaṭṭhānanti buddhānussati, mettā, maraṇassati, asubhabhāvanā ca.
"Sabbatthakakammaṭṭhānaṃ" means the universal meditation subjects: recollection of the Buddha, loving-kindness, mindfulness of death, and contemplation of impurity.
Đối tượng thiền phổ quát (sabbatthakakammaṭṭhāna) là Phật tùy niệm (buddhānussati), tâm từ (mettā), tử niệm (maraṇassati), và tu tập bất tịnh (asubhabhāvanā).
Idañhi catukkaṃ yoginā parihariyamānaṃ ‘‘sabbatthakakammaṭṭhāna’’nti vuccati, sabbattha kammaṭṭhānānuyogassārakkhabhūtattā satisampajaññabalena avicchinnassa pariharitabbattā satisampajaññaggahaṇena tassa vuttatā vuttā.
For this quartet, when sustained by a yogi, is called the "universal meditation subject," because it serves as protection for the diligent practice of meditation everywhere, and its mention by "satisampajaññaggahaṇena" (by the apprehension of mindfulness and clear comprehension) signifies that it should be sustained unbroken by the power of mindfulness and clear comprehension.
Thật vậy, bộ bốn này khi được hành giả bảo vệ được gọi là ‘‘đối tượng thiền phổ quát’’ (sabbatthakakammaṭṭhāna), vì nó là sự bảo vệ cho sự thực hành đối tượng thiền ở khắp mọi nơi, và vì nó phải được bảo vệ liên tục bằng sức mạnh của chánh niệm và tỉnh giác, nên việc nắm giữ chánh niệm và tỉnh giác được nói đến là sự nói đến điều đó.
Satiyā vā samatho vutto tassā samādhikkhandhena saṅgahitattā.
Or, samatha (tranquility) is mentioned by mindfulness, as mindfulness is encompassed by the aggregate of concentration.
Hoặc, sự an tịnh (samatha) được nói đến là chánh niệm, vì nó được bao gồm trong uẩn định (samādhikkhandha).
Vibhaṅge(vibha. kāyānupassanāniddese) pana attho vuttoti yojanā.
The meaning is stated in the Vibhaṅga (in the exposition on contemplation of the body); this is the connection.
Trong Vibhaṅga (vibha. kāyānupassanāniddese), ý nghĩa đã được nói đến, đó là sự liên kết.
Tenāti saddatthaṃ anādiyitvā bhāvatthasseva vibhajanavasena pavattena vibhaṅgapāṭhena saha.
"Tena" means together with the Vibhaṅga text, which proceeds by analyzing the conceptual meaning itself, disregarding the literal meaning.
Cùng với (saha) bản kinh Vibhaṅga, vốn được trình bày bằng cách phân tích ý nghĩa thực tế mà không quan tâm đến ý nghĩa từ ngữ.
Aṭṭhakathānayoti saddatthassāpi vivaraṇavasena yathārahaṃ vutto atthasaṃvaṇṇanānayo.
"Aṭṭhakathānayo" refers to the method of elucidating the meaning, stated appropriately, even in terms of the literal meaning.
Phương pháp của Chú giải (Aṭṭhakathānayo) là phương pháp giải thích ý nghĩa được nói đến một cách thích hợp bằng cách làm rõ cả ý nghĩa từ ngữ.
Yathā saṃsandatīti yathā atthato, adhippāyato ca avilomento aññadatthu saṃsandati sameti, evaṃ veditabbo.
"Yathā saṃsandatī" means it should be understood as: how it corresponds and agrees in meaning and intention without contradiction.
Nên hiểu (veditabbo) như thế nào cho phù hợp (yathā saṃsandatī), tức là như thế nào để không mâu thuẫn về ý nghĩa và mục đích, mà thực sự phù hợp và tương ứng.
Vedanādīnaṃ puna vacaneti ettha nissayapaccayabhāvavasena cittadhammānaṃ vedanāsannissitattā, pañcavokārabhave arūpadhammānaṃ rūpapaṭibaddhavuttito ca vedanāya kāyādianupassanāppasaṅgepi āpanne tato asammissato vavatthānaṃ dassanatthaṃ, ghanavinibbhogādidassanatthañca dutiyaṃ vedanāggahaṇaṃ, tena na vedanāyaṃ kāyānupassī, cittadhammānupassī vā, atha kho vedanānupassī evāti vedanāsaṅkhāte vatthusmiṃ vedanānupassanākārasseva dassanena asammissato vavatthānaṃ dassitaṃ hoti.
In "vedanādīnaṃ puna vacane" (regarding the re-statement of feelings, etc.), the second mention of feeling (vedanā) is for the purpose of showing the distinction and separation, and for showing the breaking down of compactness, etc., when a possibility of including feelings and mental phenomena in the contemplation of the body, etc., arises, due to mental phenomena being dependent on feelings as a condition, and due to formless phenomena having their existence connected with form in the five-constituent existence. By this, it is shown that one contemplates feeling as feeling itself, and not as contemplation of the body or contemplation of mental phenomena, thereby demonstrating its distinct separation within the domain of feeling.
Trong việc lặp lại từ thọ v.v. (vedanādīnaṃ puna vacane) ở đây, việc lặp lại từ thọ lần thứ hai là để chỉ ra sự phân định rõ ràng không lẫn lộn giữa thọ và thân v.v., và để chỉ ra sự phân chia rõ ràng v.v., ngay cả khi có khả năng thọ được quán chiếu trong thân v.v., vì các pháp tâm sở liên quan đến thọ theo cách là duyên hỗ trợ, và trong cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhava), các pháp vô sắc (arūpadhamma) vận hành liên kết với sắc (rūpa). Do đó, không phải quán thân trong thọ, hay quán tâm sở, mà là quán thọ trong thọ; bằng cách chỉ ra cách quán thọ trong đối tượng gọi là thọ, sự phân định rõ ràng không lẫn lộn đã được chỉ ra.
Tathā ‘‘yasmiṃ samaye sukhā vedanā, na tasmiṃ samaye dukkhā, adukkhamasukhā vā vedanā, yasmiṃ vā pana samaye dukkhā, adukkhamasukhā vā vedanā, na tasmiṃ samaye itarā vedanā’’ti vedanābhāvasāmaññe avatvā taṃ taṃ vedanaṃ vinibbhujjitvā dassanena ghanavinibbhogo dhuvabhāvaviveko dassito hoti, tena tāsaṃ khaṇamattāvaṭṭhānadassanena aniccatāya, tato eva dukkhatāya, anattatāya ca dassanaṃ vibhāvitaṃ hoti.
Similarly, by stating "at the time there is pleasant feeling, there is no painful or neither-pleasant-nor-painful feeling; or at the time there is painful or neither-pleasant-nor-painful feeling, there is no other feeling," without merely speaking of the general state of feeling, but analyzing and showing each specific feeling, the breaking down of compactness and the distinction of constant state are shown. By this, the showing of impermanence by demonstrating their momentary duration, and from that, suffering and non-self, is clarified.
Tương tự, bằng cách phân tích từng loại thọ mà không nói chung về trạng thái thọ, như ‘‘Khi nào có lạc thọ, khi đó không có khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ; hoặc khi nào có khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi đó không có các thọ khác’’, sự phân chia rõ ràng và sự tách biệt khỏi trạng thái thường hằng đã được chỉ ra. Do đó, bằng cách chỉ ra sự tồn tại chỉ trong một khoảnh khắc của chúng, sự vô thường, và từ đó là sự khổ, và sự vô ngã đã được làm rõ.
Ghanavinibbhogādīti ādi-saddena ayampi attho veditabbo.
In "ghanavinibbhogādi" (breaking down of compactness, etc.), this meaning also should be understood by the word "ādi" (etc.).
Trong sự phân chia rõ ràng v.v. (ghanavinibbhogādī), ý nghĩa này cũng nên được hiểu bằng từ v.v. (ādi).
Ayañhi vedanāyaṃ vedanānupassī eva, na aññadhammānupassī.
For this person contemplates only feeling in feeling, not other phenomena.
Thật vậy, đây là quán thọ trong thọ, không phải quán các pháp khác.
Kiṃ vuttaṃ hoti – yathā nāma bālo amaṇisabhāvepi udakapubbuḷake maṇiākārānupassī hoti, na evaṃ ayaṃ ṭhitiramaṇīyepi vedayite, pageva itarasmiṃ manuññākārānupassī, atha kho khaṇapabhaṅguratāya, avasavattitāya kilesāsucipaggharaṇatāya ca aniccaanattaasubhākārānupassī, vipariṇāmadukkhatāya, saṅkhāradukkhatāya ca visesato dukkhānupassī yevāti.
What is meant? Just as an ignorant person, seeing water bubbles as jewel-like even though they are not truly jewels, is not like this meditator who contemplates what is felt as agreeable, whether it is beautiful and pleasant or otherwise. Instead, due to its momentary breaking up, its uncontrollability, and its being a source of defilements and impurities, he contemplates it as impermanent, non-self, and unattractive. And specifically, due to its suffering of change and suffering of formations, he contemplates it as suffering itself.
Ý nghĩa được nói là gì? – Giống như một kẻ ngu si quán chiếu bong bóng nước, vốn không phải là ngọc, như một viên ngọc, thì người này không quán chiếu cảm thọ, vốn dễ chịu, huống chi là cảm thọ khác, như một trạng thái dễ chịu; mà là quán chiếu các trạng thái vô thường, vô ngã, bất tịnh do sự tan rã trong khoảnh khắc, sự không tự chủ, và sự chảy ra của phiền não bất tịnh; và đặc biệt là quán chiếu sự khổ do sự biến hoại và sự khổ do các hành.
Evaṃ citta dhammesupi yathārahaṃ punavacane payojanaṃ vattabbaṃ.
Similarly, regarding consciousness and mental phenomena, the purpose of their repetition should be stated as appropriate.
Tương tự, đối với các pháp về tâm (citta-dhamma) cũng vậy, cần phải nói về mục đích của việc lặp lại phù hợp.
Lokiyā eva sammasanacārassa adhippetattā.
Only the mundane (lokiyā) are intended, because the range of contemplation is mundane.
Vì chỉ có các pháp thế gian (lokiya) mới là đối tượng của sự quán xét (sammasanacāra).
‘‘Kevalaṃ panidhā’’tiādinā ‘‘idha ettakaṃ veditabba’’nti veditabbaparicchedaṃ dasseti.
By the phrase ‘Kevalaṃ panidhā’ and so on, it shows the extent of what is to be understood, stating, ‘Here, this much is to be known.’
Với câu “Kevalaṃ panidhā” (chỉ riêng ở đây) và các từ tiếp theo, vị Luận sư chỉ rõ phạm vi của những điều cần biết, rằng “ở đây chỉ cần biết chừng này”.
‘‘Esa nayo’’ti iminā yathā cittaṃ, dhammā ca anupassitabbā, tathā tāni anupassanto citte cittānupassī, dhammesu dhammānupassīti veditabboti imamatthaṃ atidisati.
By ‘Esa nayo’, it extends this meaning: just as consciousness and mental phenomena are to be contemplated, so too one who contemplates them is to be understood as one who contemplates consciousness in consciousness (citte cittānupassī) and mental phenomena in mental phenomena (dhammesu dhammānupassī).
Với câu “Esa nayo” (đây là phương pháp), vị Luận sư giải thích rằng, giống như tâm (citta) và các pháp (dhamma) cần được quán sát, thì khi quán sát chúng, người ấy được gọi là quán tâm trong tâm (citte cittānupassī), quán pháp trong các pháp (dhammesu dhammānupassī).
Dukkhatoti dukkhasabhāvato, dukkhanti anupassitabbāti attho.
As suffering (Dukkhato) means due to the nature of suffering; the meaning is that they should be contemplated as suffering.
Dukkhato (như khổ) có nghĩa là quán sát như khổ, do bản chất khổ.
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the remaining two terms.
Hai từ ngữ còn lại cũng theo cách này.
Yo sukhaṃ dukkhato addāti yo bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vipariṇāmadukkhatāya ‘‘dukkhā’’ti paññācakkhunā addakkhi.
‘Whoever saw happiness as suffering’ means whichever bhikkhu saw pleasant feeling as suffering with the eye of wisdom, due to the suffering of alteration.
Yo sukhaṃ dukkhato addā (Vị nào thấy lạc như khổ): Vị Tỳ khưu nào dùng tuệ nhãn thấy thọ lạc là khổ, do bản chất biến hoại là khổ.
Dukkhaṃ addakkhi sallatoti dukkhaṃ vedanaṃ pīḷājananato, antotudanato, dunnīharaṇato ca sallato addakkhi passi.
‘Saw suffering as a dart’ means he saw painful feeling as a dart (salla) because it produces oppression, pierces from within, and is difficult to remove.
Dukkhaṃ addakkhi sallato (Vị nào thấy khổ như mũi tên): Vị ấy thấy thọ khổ như mũi tên, do bản chất gây đau đớn, đâm chọc từ bên trong và khó nhổ ra.
Adukkhamasukhanti upekkhāvedanaṃ.
‘Neither painful nor pleasant’ refers to equanimous feeling (upekkhāvedanā).
Adukkhamasukhaṃ (không khổ không lạc) là thọ xả.
Santanti sukhadukkhāni viya anoḷārikatāya, paccayavasena vūpasantasabhāvatāya ca santaṃ.
‘Peaceful (santa)’ means peaceful because it is not coarse like pleasant and painful feelings, and because its nature is calmed due to conditions.
Santaṃ (tịch tịnh) là thọ xả tịch tịnh, không thô thiển như lạc và khổ, và do bản chất an tịnh theo duyên.
Aniccatoti hutvāabhāvato, udayavayavantato, tāvakālikato, niccapaṭipakkhato ca ‘‘anicca’’nti yo addakkhi.
‘As impermanent (aniccato)’ means whoever saw it as impermanent because it arises and ceases, because it has rising and falling, because it is temporary, and because it is the opposite of permanence.
Aniccato (như vô thường): Vị nào thấy là vô thường, do bản chất không tồn tại sau khi đã có, có sinh diệt, chỉ tồn tại tạm thời, và đối nghịch với thường.
Sa ve sammaddaso bhikkhu ekaṃsena, paribyattaṃ vā vedanāya sammāpassanakoti attho.
‘That bhikkhu is truly one who sees rightly (sa ve sammaddaso bhikkhu)’ means undoubtedly, or clearly, he is one who sees feeling rightly.
Sa ve sammaddaso bhikkhu (vị Tỳ khưu ấy là người thấy đúng) có nghĩa là thấy đúng về thọ một cách dứt khoát hoặc rõ ràng.
Dukkhātipīti saṅkhāradukkhatāya dukkhā itipi.
‘Also as suffering (dukkhātipi)’ means also as suffering due to the suffering of formations (saṅkhāradukkha).
Dukkhātipi (cũng là khổ) có nghĩa là cũng là khổ do khổ hành.
Taṃ dukkhasminti sabbaṃ taṃ vedayitaṃ dukkhasmiṃ antogadhaṃ pariyāpannaṃ vadāmi saṅkhāradukkhatānativattanato.
‘That in suffering (taṃ dukkhasmiṃ)’ means I declare all that feeling to be comprised within suffering, as it does not transcend the suffering of formations (saṅkhāradukkha).
Taṃ dukkhasmiṃ (cái đó trong khổ) có nghĩa là Ta nói tất cả những cảm thọ ấy đều nằm trong khổ (được bao gồm trong khổ), vì chúng không vượt khỏi khổ hành.
Sukhadukkhatopi cāti sukhādīnaṃ ṭhitivipariṇāmañāṇasukhatāya, vipariṇāmaṭhitiaññāṇadukkhatāya ca vuttattā tissopi ca sukhato, tissopi ca dukkhato anupassitabbāti attho.
‘Also as pleasant and painful’ means that since pleasant feelings and so on are spoken of as pleasant due to the wisdom of their stability and alteration, and painful due to the ignorance of their alteration and stability, all three should be contemplated as pleasant and as painful.
Sukhadukkhatopi cā (cũng từ lạc và khổ) có nghĩa là ba loại thọ (lạc, khổ, xả) cũng cần được quán sát như lạc và cũng như khổ, vì chúng được nói đến như lạc do tuệ và thiền định về sự biến hoại và an trú, và như khổ do sự biến hoại và sự vô minh về an trú.
Satta anupassanā heṭṭhā pakāsitā eva.
The seven contemplations have already been explained below.
Bảy pháp quán sát đã được giải thích ở phần trước.
Sesanti yathāvuttaṃ sukhādivibhāgato sesaṃ sāmisanirāmisādibhedaṃ vedanānupassanāyaṃ vattabbaṃ.
‘The rest (sesaṃ)’ refers to what is to be stated in the contemplation of feeling, divided into mundane and supramundane (sāmisanirāmisā) feelings, as mentioned.
Sesaṃ (phần còn lại) là những điều còn lại cần được nói trong phần quán thọ (vedanānupassanā), như sự phân loại lạc v.v. đã nói, và sự phân biệt hữu ái, vô ái v.v.
Ārammaṇa…pe… bhedānanti rūpādiārammaṇanānattassa nīlāditabbhedassa, chandādiadhipatinānattassa hīnāditabbhedassa, ñāṇajhānādisahajātanānattassa sasaṅkhārikāsaṅkhārikasavitakkāditabbhedassa, kāmāvacarādibhūminānattassa ukkaṭṭhamajjhimāditabbhedassa, kusalādikammanānattassa devagatisaṃvattaniyatāditabbhedassa, kaṇhasukkavipākanānattassa diṭṭhadhammavedanīyatāditabbhedassa, parittabhūmakādikiriyānānattassa tihetukāditabbhedassa vasena anupassitabbanti yojanā.
‘Of objects... and distinctions’ is to be connected thus: it should be contemplated according to the diversity of objects such as visible forms (rūpa) and their distinctions such as blue; the diversity of dominants such as desire (chanda) and their distinctions such as inferior; the diversity of co-arisen states such as knowledge (ñāṇa) and jhāna and their distinctions such as volitional (sasaṅkhārika) and non-volitional (asaṅkhārika), initial thought (savitakka) and so on; the diversity of planes such as sense-sphere (kāmāvacara) and their distinctions such as excellent, mediocre, etc.; the diversity of kamma such as wholesome and their distinctions such as leading to a divine realm; the diversity of black and white results and their distinctions such as immediately effective; and the diversity of functional consciousness (kiriya) such as limited-plane and their distinctions such as rooted in three causes (tihetuka).
Ārammaṇa…pe… bhedānaṃ (các loại đối tượng… v.v…): Cần quán sát theo các loại đối tượng như sắc v.v. và các phân loại của chúng như xanh v.v.; theo các loại chủ tể như dục v.v. và các phân loại của chúng như hạ liệt v.v.; theo các loại đồng sanh như tuệ, thiền định v.v. và các phân loại của chúng như hữu hành, vô hành, hữu tầm v.v.; theo các loại cõi như Dục giới v.v. và các phân loại của chúng như tối thượng, trung bình v.v.; theo các loại nghiệp như thiện v.v. và các phân loại của chúng như dẫn đến cõi trời v.v.; theo các loại quả dị thục đen trắng và các phân loại của chúng như cảm thọ trong hiện tại v.v.; và theo các loại hành vi như hạn chế cõi v.v. và các phân loại của chúng như tam nhân v.v.
Ādi-saddena savatthukāvatthukādinānattassa puggalattayasādhāraṇāditabbhedassa ca saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word ‘ādi’ (etc.), the diversity of things such as having a basis and being without a basis, and their distinctions such as common to the three types of individuals, are included.
Với từ ādi (v.v.) bao gồm các loại hữu sở y, vô sở y v.v. và các phân loại chung của ba hạng người.
Salakkhaṇasāmaññalakkhaṇānanti phusanāditaṃtaṃlakkhaṇānañceva aniccatādisāmaññalakkhaṇānañca vasenāti yojanā.
‘Of individual and general characteristics’ is to be connected thus: according to their respective characteristics such as contact (phusanā) and the general characteristics such as impermanence (aniccatā).
Salakkhaṇasāmaññalakkhaṇānaṃ (các biệt tướng và tổng tướng) có nghĩa là theo các biệt tướng như xúc chạm v.v. và các tổng tướng như vô thường v.v.
Suññatadhammassāti anattatāsaṅkhātasuññatāsabhāvassa.
‘Of the nature of emptiness (suññatadhamma)’ means the nature of emptiness, which is designated as non-self (anattatā).
Suññatadhammassa (pháp không tánh) là bản chất của không tánh được gọi là vô ngã.
Yaṃ vibhāvetuṃ abhidhamme‘‘tasmiṃ kho pana samaye dhammā honti, khandhā hontī’’tiādinā (dha. sa. 121) suññatāvāradesanā pavattā, taṃ pahīnameva pubbe pahīnattā, tasmā tassa tassa puna pahānaṃ na vattabbaṃ.
The craving (taṇhā) that arises from the perception of emptiness, as taught in the Abhidhamma with phrases like ‘‘At that time there are mental phenomena, there are aggregates,’’ is already abandoned, having been abandoned previously. Therefore, its re-abandonment should not be stated.
Để làm rõ điều đó, trong Abhidhamma, sự thuyết giảng về không tánh được trình bày với câu “Vào thời điểm ấy, các pháp khởi lên, các uẩn khởi lên” v.v. (Dhs. 121), điều đó đã được đoạn trừ từ trước, nên không cần nói lại về sự đoạn trừ của nó.
Na hi kilesā pahīyamānā ārammaṇavibhāgena pahīyanti anāgatānaṃyeva uppajjanārahānaṃ pahātabbattā, tasmā abhijjhādīnaṃ ekattha pahānaṃ vatvā itarattha na vattabbaṃ evāti imamatthaṃ dasseti ‘‘kāmañcetthā’’tiādinā.
Indeed, defilements are not abandoned through the division of objects when they are being abandoned, as only those that are due to arise in the future are to be abandoned. Therefore, having stated the abandonment of greed and so on in one place, it should not be stated in another. This meaning is shown by ‘‘kāmañcetthā’’ and so on.
Vì các phiền não không được đoạn trừ theo sự phân biệt đối tượng, mà chỉ những phiền não chưa sinh nhưng có khả năng sinh mới cần được đoạn trừ. Do đó, sau khi nói về sự đoạn trừ tham ái v.v. ở một nơi, không cần nói lại ở nơi khác. Điều này được giải thích bằng câu “Kāmañcetthā” v.v.
Atha vā maggacittakkhaṇe ekattha pahīnaṃ sabbattha pahīnameva hotīti visuṃ visuṃ pahānaṃ na vattabbaṃ.
Alternatively, at the moment of path-consciousness, what is abandoned in one place is considered abandoned everywhere, so distinct abandonments should not be stated.
Hoặc, vào khoảnh khắc tâm đạo, điều gì đã được đoạn trừ ở một nơi thì đã được đoạn trừ ở khắp mọi nơi, nên không cần nói về sự đoạn trừ riêng biệt.
Maggena hi pahīnāti vattabbataṃ arahanti.
For it is by the Path that they are said to be abandoned.
Vì chúng xứng đáng được gọi là đã được đoạn trừ bằng đạo.
Tattha purimāya codanāya nānāpuggalaparihāro, na hi ekassa pahīnaṃ tato aññassa pahīnaṃ nāma hoti.
In the former question, the context is different individuals; indeed, what is abandoned for one is not abandoned for another.
Trong đó, câu hỏi trước là về sự khác biệt giữa các cá nhân, vì điều đã được đoạn trừ của một người không phải là điều đã được đoạn trừ của người khác.
Pacchimāya nānācittakkhaṇikaparihāro.
In the latter, the context is different moments of consciousness.
Câu hỏi sau là về sự khác biệt giữa các khoảnh khắc tâm.
Nānācittakkhaṇeti hi lokiyamaggacittakkhaṇeti adhippāyo.
By ‘nānācittakkhaṇe’, the intention is moments of mundane path-consciousness.
Nānācittakkhaṇe (trong các khoảnh khắc tâm khác nhau) có nghĩa là trong các khoảnh khắc tâm đạo thế gian.
Pubbabhāgamaggo hi idhādhippeto.
Here, the preliminary path (pubbabhāgamagga) is intended.
Ở đây, ý muốn nói đến đạo phần tiền.
Lokiyabhāvanāya ca kāye pahīnaṃ na vedanādīsu vikkhambhitaṃ hoti.
Moreover, in mundane development (bhāvanā), what is abandoned in the body is not suppressed in feelings and so on.
Trong sự tu tập thế gian, điều đã được đoạn trừ trong thân không bị tán loạn trong thọ v.v.
Yadipi nappavatteyya, paṭipakkhabhāvanāya suppahīnattā tattha sā ‘‘abhijjhādomanassassa appavattī’’ti na vattabbā, tasmā punapi tappahānaṃ vattabbameva.
Even if it does not arise, because it is well abandoned by counter-development, it should not be said there that it is ‘‘the non-arising of covetousness and distress,’’ therefore, its re-abandonment must be stated.
Mặc dù nó không khởi lên nữa, nhưng vì nó đã được đoạn trừ hoàn toàn bằng sự tu tập đối nghịch, nên không thể nói rằng “tham ái và sân hận không khởi lên” ở đó. Do đó, vẫn cần phải nói lại về sự đoạn trừ của nó.
Ekattha pahīnaṃ sesesupi pahīnaṃ hotīti lokuttarasatipaṭṭhānabhāvanaṃ, lokiyabhāvanāya vā sabbattha appavattimattaṃ sandhāya vuttaṃ.
‘What is abandoned in one place is abandoned in the others as well’ is said referring to supramundane Satipaṭṭhāna development, or to the mere non-arising everywhere in mundane development.
Ekattha pahīnaṃ sesesupi pahīnaṃ hoti (điều đã được đoạn trừ ở một nơi thì cũng được đoạn trừ ở những nơi còn lại) được nói đến trong sự tu tập lokuttara satipaṭṭhāna (Tứ Niệm Xứ siêu thế), hoặc chỉ là sự không khởi lên ở khắp mọi nơi trong sự tu tập thế gian.
‘‘Pañcapi khandhā upādānakkhandhā loko’’ti (vibha. 362, 364, 366) hi vibhaṅgecatūsupi ṭhānesu vuttanti.
For it is stated in the Vibhaṅga in all four places that ‘‘The five aggregates of clinging are the world.’’
Vì trong Phân Tích Luận (Vibhaṅga) đã nói “Năm uẩn thủ là thế gian” (Vbh. 362, 364, 366) ở cả bốn chỗ.