Kathañcāti ettha kathanti pakārapucchā, tena niddisiyamāne kāyānupassanāpakāre pucchati.
In ‘Kathañcā’, ‘kathaṃ’ is a question about the manner, by which it asks about the manner of body contemplation being indicated.
Trong câu Kathañcā (và bằng cách nào), từ kathaṃ (cách nào) là câu hỏi về cách thức, hỏi về cách quán thân đang được trình bày.
Ca-saddo byatireko, tena uddesavārena apākaṭaṃ niddesavārena vibhāviyamānaṃ visesaṃ joteti.
The word ‘ca’ implies distinction, thereby highlighting the specific aspect that is not evident in the summarized statement but is clarified in the detailed exposition.
Từ ca (và) là từ phủ định, nó làm rõ sự khác biệt không rõ ràng trong phần trình bày tóm tắt, nhưng được làm rõ trong phần trình bày chi tiết.
Bāhirakesupi ito ekadesassa sambhavato sabbappakāraggahaṇaṃ kataṃ ‘‘sabbappakārakāyānupassanānibbattakassā’’ti, tena ye ime ānāpānapabbādivasena āgatā cuddasappakārā, tadantogadhā ca ajjhattādianupassanāppakārā, tathā kāyagatāsatisutte (ma. ni. 3.153) vuttā kesādivaṇṇasaṇṭhānakasiṇārammaṇacatukkajjhānappakārā, lokiyādippakārā ca, te sabbepi anavasesato saṅgaṇhāti.
Since a part of this is possible even in external practices, the phrase ‘sabbappakārakāyānupassanānibbattakassa’ is used to mean ‘of one who brings about all kinds of body contemplation.’ This thereby comprehensively includes, without remainder, the fourteen kinds of contemplation that appear in sections like ānāpāna, and also the kinds of internal and external contemplation contained therein, as well as the kinds of fourfold jhāna that have hair and so on as objects of kasiṇa, and the mundane (lokiya) and other kinds of contemplation mentioned in the Satipaṭṭhāna Sutta.
Vì một phần của điều này có thể xuất hiện ở bên ngoài, nên việc sử dụng sabbappakāra (tất cả các loại) trong câu “sabbappakārakāyānupassanānibbattakassā” (đối với người phát sinh tất cả các loại quán thân) bao gồm tất cả mười bốn loại được trình bày theo phần hơi thở v.v., và các loại quán sát nội tại v.v. được bao gồm trong đó, cũng như các loại thiền định bốn cấp độ với đối tượng là sắc tướng, hình tướng, màu sắc của tóc v.v. được nói trong kinh Kāyagatāsati (MN. 3.153), và các loại thế gian v.v., tất cả đều được bao gồm không sót một loại nào.
Ime ca pakārā imasmiṃyeva sāsane, na ito bahiddhāti vuttaṃ ‘‘sabbappakāra…pe… paṭisedhano cā’’ti.
And these kinds exist only in this Dispensation, not outside it, as stated in ‘sabbappakāra…pe… paṭisedhano cā’.
Và những loại này chỉ có trong giáo pháp này, không có ở bên ngoài, như đã nói “sabbappakāra…pe… paṭisedhano cā” (tất cả các loại… v.v… và sự bác bỏ điều đó).
Tattha tathābhāvapaṭisedhanoti sabbappakārakāyānupassanānibbattakassa puggalassa aññasāsanassa nissayabhāvapaṭisedhano, etena idha bhikkhaveti ettha idha-saddo antogadhaevasaddatthoti dasseti.
There, ‘tathābhāvapaṭisedhano’ means the denial of another dispensation being a basis for the individual who brings about all kinds of body contemplation. By this, it shows that the word ‘idha’ in ‘idha bhikkhave’ implies the meaning of ‘eva’ (only).
Trong đó, tathābhāvapaṭisedhano (sự bác bỏ trạng thái đó) là sự bác bỏ trạng thái nương tựa vào giáo pháp khác đối với người phát sinh tất cả các loại quán thân. Điều này cho thấy từ idha (ở đây) trong câu “idha bhikkhave” (này các Tỳ khưu ở đây) bao hàm ý nghĩa của từ eva (chỉ).
Santi hi ekapadānipi avadhāraṇāni yathā ‘‘vāyubhakkho’’ti.
Indeed, there are single words that convey emphasis, such as ‘‘vāyubhakkho’’ (living on air).
Thật vậy, có những từ đơn cũng mang ý nghĩa xác định, như “vāyubhakkho” (ăn gió).
Tenāha ‘‘idheva bhikkhave samaṇo’’tiādi.
Therefore, it is said, ‘‘idheva bhikkhave samaṇo’’ and so on.
Vì vậy, Đức Phật đã nói “idheva bhikkhave samaṇo” (chỉ ở đây, này các Tỳ khưu, có Sa-môn) v.v.
Paripuṇṇasamaṇappakaraṇadhammo hi so puggalo, yo sabbappakārakāyānupassanānibbattako.
For that individual who brings about all kinds of body contemplation is truly one who possesses the complete practice of a recluse (samaṇa).
Người ấy, người phát sinh tất cả các loại quán thân, là một người có đầy đủ các pháp Sa-môn.
Parappavādāti paresaṃ aññatitthiyānaṃ nānappakārā vādā titthāyatanāni.
‘Parappavādā’ means the various doctrines (vādā) and tenets (titthāyatanāni) of other sectarians.
Parappavādā (các luận thuyết khác) là các luận thuyết khác nhau của các ngoại đạo.
Araññādikasseva bhāvanānurūpasenāsanataṃ dassetuṃ ‘‘imassahī’’tiādi vuttaṃ.
The phrase ‘imassahī’ and so on is stated to show that only a forest or similar dwelling is suitable as a meditation retreat.
Để chỉ ra rằng chỉ có rừng v.v. là chỗ ở phù hợp cho sự tu tập, câu “Imassahī” v.v. đã được nói.
Duddamo damathaṃ anupagato goṇo kūṭagoṇo. Dohanakāle yathā thanehi anavasesato khīraṃ na paggharati, evaṃ dohapaṭibandhinī kūṭadhenu. Rūpa-saddādike paṭicca uppajjanakaassādo rūpārammaṇādiraso.
An untamable ox that has not undergone training is a kūṭagoṇa (a rogue ox). A kūṭadhenu (a tricky cow) is one that obstructs milking so that milk does not flow completely from the udder during milking. The delight that arises dependent on visible forms, sounds, etc., is rūpārammaṇādirasa (the essence of visible forms and other objects).
Một con bò đực khó thuần hóa, không được thuần hóa, là bò đực xảo quyệt (kūṭagoṇo). Vào lúc vắt sữa, như sữa không chảy ra hết từ vú, cũng vậy, một con bò cái cản trở việc vắt sữa là bò cái xảo quyệt (kūṭadhenu). Vị ngọt phát sinh do duyên với sắc, thinh, v.v., là vị của các đối tượng sắc, v.v. (rūpārammaṇādiraso).
Pubbe āciṇṇārammaṇanti pabbajjato pubbe, anādimati vā saṃsāre paricitārammaṇaṃ.
"Pubbe āciṇṇārammaṇaṃ" means an object frequented before, either before ordination or in beginningless saṃsāra.
Đối tượng đã quen thuộc trước đây (pubbe āciṇṇārammaṇaṃ) có nghĩa là đối tượng đã quen thuộc trước khi xuất gia, hoặc đã quen thuộc trong vòng luân hồi (saṃsāra) vô thủy.
Nibandheyyāti bandheyya.
"Nibandheyyā" means would bind.
Nên cột (nibandheyyā) có nghĩa là nên trói buộc.
Satiyāti sammadeva kammaṭṭhānassa sallakkhaṇavasena pavattāya satiyā.
"Satiyā" means by mindfulness that proceeds through correct apprehension of the meditation subject.
Bằng chánh niệm (satiyā) có nghĩa là bằng chánh niệm phát sinh do sự chú ý đúng đắn đến đề mục thiền định.
Ārammaṇeti kammaṭṭhānārammaṇe.
"Ārammaṇe" means on the meditation object.
Trên đối tượng (ārammaṇe) có nghĩa là trên đối tượng của đề mục thiền định.
Daḷhanti thiraṃ, yathā satokārissa upacārappanābhedo samādhi ijjhati, tathā thāmagataṃ katvāti attho.
"Daḷhaṃ" means firm; the meaning is to make it strong so that samādhi, in its access and absorption stages, is achieved for one who is mindful.
Vững chắc (daḷhaṃ) có nghĩa là kiên cố, vững vàng, tức là làm cho tâm đạt đến sức mạnh để định cận hành và định an chỉ của hành giả có chánh niệm được thành tựu.
Addhānavasena pavattānaṃ assāsapassāsānaṃ vasena dīghaṃ vā assasanto, ittaravasena pavattānaṃ assāsapassāsānaṃ vasena rassaṃ vā assasantoti yojanā.
The meaning is: "breathing in long" by means of long in-breaths and out-breaths that occur due to a long duration, or "breathing in short" by means of short in-breaths and out-breaths that occur due to a short duration.
Cách nối câu là: thở vào dài do hơi thở vào ra dài theo thời gian, hoặc thở vào ngắn do hơi thở vào ra ngắn theo thời gian.
Evaṃ sikkhatoti assāsapassāsānaṃ dīgharassatāpajānanasabbakāyappaṭisaṃvedanaoḷārikoḷārikapaṭippassambhanavasena bhāvanaṃ sikkhato, tathābhūto vā hutvā tisso sikkhā pavattayato.
Training thus means training in meditation by discerning the long or short nature of in-breaths and out-breaths, perceiving the whole body, and tranquillizing the bodily formation; or, having become such, practicing the three trainings.
Khi hành giả tu tập như vậy (evaṃ sikkhato) có nghĩa là khi hành giả tu tập thiền định bằng cách nhận biết hơi thở vào ra dài ngắn, cảm nhận toàn thân, và làm cho các hơi thở thô lắng dịu; hoặc là hành giả đã trở thành như vậy và thực hành ba học pháp.
Assāsapassāsanimitteti assāsapassāsasannissayena upaṭṭhitapaṭibhāganimitte.
In the sign of in-breaths and out-breaths means in the counter-sign that arises supported by in-breaths and out-breaths.
Trên tướng hơi thở vào ra (assāsapassāsanimitte) có nghĩa là trên tướng đối xứng (paṭibhāganimitta) hiện khởi nhờ hơi thở vào ra.
Assāsapassāse pariggaṇhāti rūpamukhena vipassanaṃ abhinivisanto, yo ‘‘assāsapassāsakammiko’’ti vutto.
He apprehends the in-breaths and out-breaths refers to the one described as "one whose practice is in-breaths and out-breaths", when focusing on insight through the aspect of form.
Nắm giữ hơi thở vào ra (assāsapassāse pariggaṇhāti) là hành giả chú tâm vào tuệ quán bằng phương tiện sắc pháp, được gọi là “người thực hành hơi thở vào ra”.
Jhānaṅgāni pariggaṇhāti arūpamukhena vipassanaṃ abhinivisanto.
He apprehends the jhāna factors when focusing on insight through the aspect of the formless.
Nắm giữ các chi thiền (jhānaṅgāni pariggaṇhāti) là hành giả chú tâm vào tuệ quán bằng phương tiện vô sắc pháp.
Vatthu nāma karajakāyo cittacetasikānaṃ pavattiṭṭhānabhāvato.
"Basis" is the physical body because it is the place where mind and mental factors arise.
Thân (vatthu) chính là thân do nghiệp tạo (karajakāyo) vì nó là nơi phát sinh của tâm và các tâm sở.
Añño satto vā puggalo vā natthīti visuddhidiṭṭhi ‘‘tayidaṃ dhammamattaṃ, na ahetukaṃ, nāpi issarādivisamahetukaṃ, atha kho avijjādihetuka’’nti addhāttayepi kaṅkhāvitaraṇena vitiṇṇakaṅkho. ‘‘Yaṃ kiñci bhikkhu rūpa’’ntiādinā (ma. ni. 1.361; 2.113; 3.86, 89; paṭi. ma. 1.54) nayena kalāpasammasanavasena tilakkhaṇaṃ āropetvā. Udayavayānupassanādivasena vipassanaṃ vaḍḍhento.
There is no other being or person — this refers to the purified view, "This is merely dhamma, not without cause, nor with an unequal cause like a god, but rather caused by ignorance and so forth," having thus crossed over doubt regarding the three times. Imposing the three characteristics by discerning the aggregates in terms of groups, as in "Whatever form, bhikkhus..." and so forth. Increasing insight by observing rise and fall, and so on.
Không có chúng sinh hay cá nhân nào khác (añño satto vā puggalo vā natthīti) là vị đã vượt qua mọi nghi ngờ (vitiṇṇakaṅkho) bằng cái thấy thanh tịnh: “Đây chỉ là các pháp, không phải vô nhân, cũng không phải do các nhân bất đồng như Đấng Tối Cao, mà là do các nhân như vô minh, v.v.” trong cả ba thời. Áp dụng ba tướng (tilakkhaṇaṃ āropetvā) bằng cách quán xét các nhóm pháp theo cách “Này các Tỳ-kheo, bất cứ sắc pháp nào…” (Ma. Ni. 1.361; 2.113; 3.86, 89; Paṭi. Ma. 1.54). Phát triển tuệ quán (vipassanaṃ vaḍḍhento) bằng cách quán chiếu sự sinh diệt, v.v.
Anukkamena maggapaṭipāṭiyā.
Gradually means in the sequence of the path.
Theo thứ tự (anukkamena) có nghĩa là theo lộ trình của đạo.
‘‘Parassa vā assāsapassāsakāye’’ti idaṃ sammasanavāravasenāyaṃ pāḷi pavattāti katvā vuttaṃ, samathavasena pana parassa assāsapassāsakāye appanānimittuppatti eva natthi.
The phrase "or in another's body of in-breaths and out-breaths" was stated assuming that this Pali text occurs in the manner of discerning. However, in the context of tranquility, the arising of an appanā sign in another's body of in-breaths and out-breaths simply does not exist.
“Hoặc trong thân hơi thở vào ra của người khác (parassa vā assāsapassāsakāye)” câu này được nói đến khi giả định rằng đoạn Pāḷi này được trình bày theo phương pháp quán xét. Tuy nhiên, theo phương pháp chỉ tịnh, không có sự phát sinh tướng an chỉ trong thân hơi thở vào ra của người khác.
Aṭṭhapetvāti antarantarā na ṭhapetvā.
Without interruption means not stopping occasionally.
Không đặt giữa chừng (aṭṭhapetvā) có nghĩa là không dừng lại giữa chừng.
Aparāparaṃ sañcaraṇakāloti ajjhattabahiddhādhammesupi nirantaraṃ vā bhāvanāya pavattanakālo kathito.
"The time of continuous movement" refers to the period when the cultivation proceeds continuously, even in internal and external dhammas, is explained.
Thời gian di chuyển liên tục (aparāparaṃ sañcaraṇakālo) được nói đến (kathito) là thời gian thực hành thiền định liên tục, ngay cả trong các pháp bên trong và bên ngoài.
Ekasmiṃ kāle panidaṃ ubhayaṃ na labbhatīti ‘‘ajjhattaṃ, bahiddhā’’ti ca vuttaṃ idaṃ dhammadvayaṃ ghaṭitaṃ ekasmiṃ kāle ekato ārammaṇabhāvena na labbhati, ekajjhaṃ ālambituṃ na sakkāti attho.
But these two are not obtainable at the same time means that these two categories, "internal" and "external," when combined, cannot be apprehended simultaneously as a single object; the meaning is that it is not possible to focus on them both at once.
Tuy nhiên, cả hai điều này không thể đạt được cùng một lúc (ekasmiṃ kāle panidaṃ ubhayaṃ na labbhati) có nghĩa là hai pháp này – được nói là “bên trong, bên ngoài” – không thể được nắm giữ cùng một lúc như một đối tượng, tức là không thể đồng thời làm đối tượng.
Samudeti etasmāti samudayo, so eva kāraṇaṭṭhena dhammoti samudayadhammo. Assāsapassāsānaṃ uppattihetu karajakāyādi, tassa anupassanasīlo samudayadhammānupassī, taṃ pana samudayadhammaṃ upamāya dassento ‘‘yathā nāmā’’tiādimāha.
From this it arises, thus arising (samudaya); that very thing, in the sense of cause, is Dhamma, thus phenomenon of arising (samudayadhamma). The physical body, etc., is the cause of the arising of in-breaths and out-breaths. One who contemplates that is one who contemplates the phenomenon of arising (samudayadhammānupassī). Then, showing that phenomenon of arising by way of analogy, it states "just as..." and so forth.
Pháp phát sinh từ đó là sự tập khởi (samudayo), và chính nó là pháp theo nghĩa nhân, nên là pháp tập khởi (samudayadhammo). Nhân phát sinh của hơi thở vào ra là thân do nghiệp tạo, v.v. Vị quán chiếu nhân đó là quán chiếu pháp tập khởi (samudayadhammānupassī). Để minh họa pháp tập khởi đó, Ngài nói “như là” (yathā nāmā), v.v.
Tattha bhastanti ruttiṃ.
There, bellows means the mouth.
Trong đó, ống thổi (bhastaṃ) là cái ống.
Gaggaranāḷinti ukkāpanāḷiṃ.
Gaggaranāḷi means the bellows' pipe.
Ống thợ rèn (gaggaranāḷiṃ) là ống thổi của lò rèn.
Teti karajakāyādike.
These refers to the physical body and so forth.
Những điều đó (te) là thân do nghiệp tạo, v.v.
Yathā assāsapassāsakāyo karajakāyādisambandhī taṃnimittatāya, evaṃ karajakāyādayopi assāsapassāsakāyasambandhino taṃnimittabhāvenāti ‘‘samudayadhammā kāyasmi’’nti vattabbataṃ labhantīti vuttaṃ ‘‘samudaya…pe… vuccatī’’ti.
Just as the body of in-breaths and out-breaths is related to the physical body and so forth by being its sign, so too are the physical body and so forth related to the body of in-breaths and out-breaths by being its sign, and thus they are called "phenomena of arising in the body." This is what is stated as "arising...is called."
Như thân hơi thở vào ra có liên quan đến thân do nghiệp tạo, v.v., do là tướng của chúng, thì thân do nghiệp tạo, v.v. cũng có liên quan đến thân hơi thở vào ra do là tướng của chúng. Vì vậy, được nói là “pháp tập khởi… được gọi là” (samudaya…pe… vuccatī) để chỉ rằng chúng được gọi là “pháp tập khởi trong thân”.
Pakativācī vā dhamma-saddo ‘‘jātidhammāna’’ntiādīsu (ma. ni. 1.131; 3.310; paṭi. ma. 1.33) viyāti kāyassa paccayasamavāye uppajjanakapakatikāyānupassī vā ‘‘samudayadhammānupassī’’ti vutto.
Alternatively, the word dhamma has the meaning of 'nature', as in "of those with the nature to be born" and so forth; thus, one who contemplates the body as having the nature to arise from the aggregation of conditions is called "one who contemplates the phenomenon of arising."
Hoặc từ pháp (dhamma) là từ chỉ bản chất, như trong “các pháp có bản chất sinh” (Ma. Ni. 1.131; 3.310; Paṭi. Ma. 1.33). Do đó, vị quán chiếu thân có bản chất phát sinh do sự kết hợp của các nhân duyên của thân, được gọi là “quán chiếu pháp tập khởi”.
Tenāha ‘‘karajakāyañcā’’tiādi.
Therefore, it states "and the physical body," and so forth.
Vì vậy, Ngài nói “và thân do nghiệp tạo”, v.v.
Evañca katvā kāyasminti bhummavacanaṃ suṭṭhutaraṃ yujjati.
And having done so, the locative case in the body is much more appropriate.
Và khi đã làm như vậy, từ trong thân (kāyasmiṃ), ở dạng vị trí cách, càng phù hợp hơn.
Vayadhammānupassīti ettha ahetukattepi vināsassa yesaṃ hetudhammānaṃ abhāve yaṃ na hoti, tadabhāvo tassa abhāvassa hetu viya voharīyatīti upacārato karajakāyādiabhāvo assāsapassāsakāyassa vayakāraṇaṃ vutto.
One who contemplates the phenomenon of passing away: here, although destruction is uncaused, that whose absence results in something not existing is conventionally spoken of as if its absence were the cause of its non-existence. Thus, the absence of the physical body and so forth is stated as the cause of the passing away of the body of in-breaths and out-breaths.
Trong quán chiếu pháp hoại diệt (vayadhammānupassī), mặc dù sự hoại diệt là vô nhân, nhưng khi không có các pháp nhân mà sự hoại diệt không xảy ra, thì sự không có mặt của chúng được gọi là nhân của sự không có mặt đó theo cách ẩn dụ. Do đó, sự không có mặt của thân do nghiệp tạo, v.v., được nói là nhân hoại diệt của thân hơi thở vào ra.
Tenāha ‘‘yathā bhastāyā’’tiādi.
Therefore, it says "just as of the bellows," and so forth.
Vì vậy, Ngài nói “như ống thổi” (yathā bhastāyā), v.v.
Ayaṃ tāvettha paṭhamavikappavasena atthavibhāvanā.
This, then, is the explanation of the meaning according to the first interpretation here.
Đây là sự giải thích ý nghĩa theo phương án thứ nhất.
Dutiyavikappavasena upacārena vināyeva attho veditabbo.
According to the second interpretation, the meaning should be understood without a figurative sense.
Theo phương án thứ hai, ý nghĩa cần được hiểu mà không cần ẩn dụ.
Ajjhattabahiddhānupassanā viya bhinnavatthuvisayatāya samudayavayadhammānupassanāpi ekakāle na labbhatīti āha ‘‘kālena samudayaṃ kālena vayaṃ anupassanto’’ti.
Just as contemplation of the internal and external, due to having distinct objects, so too contemplation of the phenomena of arising and passing away are not obtainable at the same time. Thus, it states, "contemplating arising at one time, passing away at another time."
Như sự quán chiếu bên trong và bên ngoài không thể xảy ra cùng một lúc do đối tượng khác nhau, sự quán chiếu pháp tập khởi và pháp hoại diệt cũng không thể xảy ra cùng một lúc. Vì vậy, Ngài nói “lúc thì quán chiếu sự tập khởi, lúc thì quán chiếu sự hoại diệt” (kālena samudayaṃ kālena vayaṃ anupassanto).
‘‘Atthi kāyo’’ti eva-saddo luttaniddiṭṭhoti ‘‘kāyova atthī’’ti vatvā avadhāraṇena nivattitaṃ dassento ‘‘na satto’’tiādimāha.
The word eva in "there is a body" is an elliptically stated emphasis. Showing what is negated by the emphasis given in "there is only the body," it states "not a being" and so forth.
Với câu “Có thân” (Atthi kāyo), từ chỉ định (eva) bị lược bỏ, nên để chỉ sự loại trừ bằng cách nói “chỉ có thân” (kāyova atthī), Ngài nói “không phải chúng sinh” (na satto), v.v.
Tassattho – yo rūpādīsu sattavisattatāya, paresañca sajjāpanaṭṭhena, satvaguṇayogato vā ‘‘satto’’ti parehi parikappito, tassa sattanikāyassa pūraṇato ca cavanupapajjanadhammatāya galanato ca ‘‘puggalo’’ti, thīyati saṃhaññati ettha gabbhoti ‘‘itthī’’ti, puri pure bhāge seti pavattatīti ‘‘puriso’’ti, āhito ahaṃ māno etthāti ‘‘attā’’ti, attano santakabhāvena ‘‘attaniya’’nti, paro na hotīti katvā ‘‘aha’’nti, mama santakanti katvā ‘‘mamā’’ti, vuttappakāravinimutto aññoti katvā ‘‘kocī’’ti, tassa santakabhāvena ‘‘kassacī’’ti, vikappetabbo koci natthi, kevalaṃ ‘‘kāyo eva atthī’’ti.
Its meaning is: whatever is conceived by others as "a being" due to being attached to forms and so forth, due to its capacity to ensnare others, or due to possessing the quality of sentient existence; and "a person" due to filling up that collection of beings and due to the nature of falling away and arising; and "a woman" because a womb is compressed or crushed therein; and "a man" because he exists or proceeds in the front parts; and "self" because 'I' and 'mine' are placed therein; and "belonging to self" by reason of being one's own; and "I" by reason of not being another; and "mine" by reason of being one's own; and "anyone" by reason of being other and distinct from the aforementioned type; and "of anyone" by reason of belonging to that one; there is no one to be conceived in these ways, there is merely "only the body."
Ý nghĩa của nó là: không có bất kỳ ai có thể được giả định là “chúng sinh (satto)” – người được người khác giả định là chúng sinh do sự bám chấp vào sắc, v.v., và do sự liên kết với các thuộc tính của chúng sinh; hoặc là “cá nhân (puggalo)” do sự đầy đủ của tập hợp chúng sinh và do bản chất sinh diệt; hoặc là “phụ nữ (itthī)” vì bào thai được chứa đựng và kết tụ ở đó; hoặc là “đàn ông (puriso)” vì nằm và phát triển ở phần trước; hoặc là “tự ngã (attā)” vì có cái ngã chấp ở đó; hoặc là “của tự ngã (attaniyaṃ)” vì là sở hữu của tự ngã; hoặc là “tôi (ahaṃ)” vì không phải người khác; hoặc là “của tôi (mamā)” vì là sở hữu của tôi; hoặc là “bất cứ ai (kocī)” vì là một người khác biệt với những gì đã nói; hoặc là “của bất cứ ai (kassacī)” vì là sở hữu của người đó. Không có ai có thể được giả định như vậy, chỉ “chỉ có thân mà thôi” (kāyo eva atthī).
Dasahipi padehi attattaniyasuññatameva kāyassa vibhāveti.
By all ten terms, it illustrates the emptiness of self and what belongs to self in the body.
Bằng cả mười từ này, Ngài giải thích sự trống rỗng của thân đối với tự ngã và cái thuộc về tự ngã.
Evanti ‘‘kāyova atthī’’tiādinā vuttappakārena.
Thus means in the manner described by "there is only the body" and so forth.
Như vậy (evaṃ) có nghĩa là theo cách đã nói, tức là “chỉ có thân mà thôi”, v.v.
Ñāṇapamāṇatthāyāti kāyānupassanāñāṇaṃ paraṃ pamāṇaṃ pāpanatthāya.
For the measure of knowledge means for the knowledge of body-contemplation to reach its supreme limit.
Để đạt đến mức độ tối thượng của trí tuệ (ñāṇapamāṇatthāya) có nghĩa là để trí tuệ quán thân đạt đến mức độ tối thượng.
Satipamāṇatthāyāti kāyapariggāhikaṃ satiṃ pavattanasatiṃ paraṃ pamāṇaṃ pāpanatthāya.
For the measure of mindfulness means for mindfulness that apprehends the body, for mindfulness that is active, to reach its supreme limit.
Để đạt đến mức độ tối thượng của chánh niệm (satipamāṇatthāya) có nghĩa là để chánh niệm nắm giữ thân, chánh niệm thực hành, đạt đến mức độ tối thượng.
Imassa hi vuttanayena ‘‘atthi kāyo’’ti aparāparuppattivasena paccupaṭṭhitā sati bhiyyoso mattāya tattha ñāṇassa, satiyā ca paribrūhanāya hoti.
For indeed, by this method already explained, mindfulness established through the repeated arising of "there is a body" leads to a greater measure of knowledge regarding that (body) and to the development of mindfulness.
Thật vậy, theo phương pháp đã nêu, với sự chú tâm hiện diện liên tục vào "có thân" (hơi thở), thì trí tuệ và chánh niệm đối với hơi thở sẽ tăng trưởng vượt bậc.
Tenāha ‘‘satisampajaññānaṃ vuḍḍhatthāyā’’ti.
Therefore it is said: "for the increase of mindfulness and clear comprehension."
Do đó,* đã nói rằng: "vì sự tăng trưởng của niệm và tuệ tri".
Imissā bhāvanāya taṇhādiṭṭhiggāhānaṃ ujupaṭipakkhattā vuttaṃ ‘‘taṇhā…pe… viharatī’’ti.
Because this development is a direct antidote to the graspings of craving and wrong views, it is said: "craving... he dwells."
Vì sự tu tập này là đối nghịch trực tiếp với sự chấp thủ do tham ái và tà kiến, nên đã được nói rằng: "tham ái… (v.v.)… an trú".
Tathābhūto ca loke kiñcipi ‘‘aha’’nti vā ‘‘mama’’nti vā gahetabbaṃ na passati, kuto gaṇheyyāti āha ‘‘na ca kiñcī’’tiādi.
Furthermore, one who is thus does not see anything in the world to be grasped as "I" or "mine," so how could he grasp it? Therefore it is said: "and nothing whatsoever" and so on.
Và một người như vậy không thấy bất cứ điều gì trong thế gian đáng để chấp thủ là "ta" hay "của ta", vậy thì làm sao có thể chấp thủ? Do đó,* đã nói rằng: "và không có bất cứ điều gì" (v.v.).
Evampīti ettha pi-saddo heṭṭhā niddiṭṭhassa tādisassa atthassa abhāvato avuttasamuccayatthoti dassento ‘‘upari atthaṃ upādāyā’’ti āha yathā ‘‘antamaso tiracchānagatāyapi, ayampi pārājiko hotī’’ti.(Pārā. 42) evanti pana niddiṭṭhākārassa paccāmasanaṃ nigamanavasena katanti āha ‘‘iminā pana…pe… dassetī’’ti.
Here, the particle pi in evampi signifies the accumulation of unstated meanings due to the absence of such meaning specifically pointed out earlier. Thus, indicating this, it is said: "by taking the meaning from above," just as in "even for an animal, this is a pārājika offense." However, eva is said to be a recapitulation of the stated mode by way of conclusion, therefore it is said: "by this... he shows."
Tại đây, từ pi (cũng) trong evampi (cũng như vậy) có nghĩa là bao hàm những điều chưa được nói đến vì không có ý nghĩa tương tự được chỉ ra ở phần dưới; để chỉ ra điều đó,* đã nói rằng: "lấy ý nghĩa ở trên", giống như trong câu "ngay cả đối với một con vật, người này cũng phạm tội Pārājika". Còn từ evaṃ (như vậy) là để tóm tắt những gì đã được chỉ ra, do đó,* đã nói rằng: "nhưng bằng cách này… (v.v.)… chỉ ra".
Pubbabhāgasatipaṭṭhānassa idha adhippetattā vuttaṃ ‘‘sati dukkhasacca’’nti.
Since the initial stage of satipaṭṭhāna is intended here, it is said: "mindfulness is the truth of suffering."
Vì Satipaṭṭhāna giai đoạn đầu được đề cập ở đây, nên đã được nói rằng: "niệm là Khổ đế".
Sā pana sati yasmiṃ attabhāve, tassa samuṭṭhāpikā taṇhā, tassāpi samuṭṭhāpikā eva nāma hoti tadabhāve abhāvatoti āha ‘‘tassā samuṭṭhāpikā purimataṇhā’’ti, yathā ‘‘saṅkhārapaccayā’’ti (ma. ni. 3.126; udā. 1; vibha. 484).
That mindfulness, in whatever existence it occurs, has craving as its cause, and that (craving) is also a cause (for mindfulness) in the sense that without it, there is no (mindfulness). Therefore, it is said: "the former craving is its cause," as in "consciousness conditioned by formations."
Niệm đó, trong hữu thể nào, thì tham ái là nguyên nhân của hữu thể đó; tham ái đó cũng là nguyên nhân của niệm đó, vì nếu không có tham ái thì niệm đó cũng không có. Do đó,* đã nói rằng: "tham ái trước đó là nguyên nhân của niệm đó", giống như trong "duyên hành sinh thức".
Taṃviññāṇabījataṃsantatisambhūto sabbopi lokiyo viññāṇappabandho ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’ tveva vuccati suttantanayena.
All worldly streams of consciousness that arise from the continuum of that consciousness-seed are simply called "consciousness conditioned by formations" according to the Sutta method.
Tất cả sự tiếp nối của thức thế gian phát sinh từ hạt giống thức đó đều được gọi là "duyên hành sinh thức" theo phương pháp của kinh điển.
Appavattīti appavattinimittaṃ, ubhinnaṃ appavattiyā nimittabhūtoti attho.
Appavattī means the sign of non-arising, meaning it is the cause for the non-arising of both.
Appavatti (không sinh khởi) có nghĩa là dấu hiệu của sự không sinh khởi, tức là dấu hiệu của sự không sinh khởi của cả hai.
Na pavattati etthāti vā appavatti.
Or, appavatti means "where it does not arise."
Hoặc appavatti là nơi không có sự sinh khởi.
‘‘Dukkhaparijānano’’tiādi ekantato catukiccasādhanavaseneva ariyamaggassa pavattīti dassetuṃ vuttaṃ.
"Comprehending suffering" and so on is stated to show that the Noble Path proceeds solely by accomplishing the four tasks.
"Dukkhaparijānano" (biết rõ Khổ) (v.v.) được nói ra để chỉ rằng Bát chánh đạo vận hành hoàn toàn theo cách thực hiện bốn nhiệm vụ.
Avuttasiddho hi tassa bhāvanāpaṭivedho.
Indeed, its penetration through development is implicitly understood.
Sự chứng đắc tu tập của nó là điều hiển nhiên mà không cần nói ra.
Catusaccavasenāti catusaccakammaṭṭhānavasena.
Catusaccavasena means by way of the meditation subject of the four Noble Truths.
Catusaccavasena (theo Tứ đế) có nghĩa là theo nghiệp xứ Tứ đế.
Ussakkitvāti visuddhiparamparāya āruhitvā, bhāvanaṃ upari netvāti attho.
Ussakkitvā means having ascended through the purification process, having brought the development further, is the meaning.
Ussakkitvā (leo lên) có nghĩa là leo lên theo dòng thanh tịnh, tức là đưa sự tu tập lên cao hơn.
Niyyānamukhanti vaṭṭadukkhato nissaraṇūpāyo.
Niyyānamukha means the way out of the suffering of saṃsāra.
Niyyānamukhaṃ (cửa thoát ly) là phương tiện để thoát khỏi khổ luân hồi.
375. Iriyāpathavasenāti iriyanaṃ iriyā, kiriyā, idha pana kāyikapayogo veditabbo.
375. Iriyāpathavasena means "moving" is iriyā, an action; but here it should be understood as bodily exertion.
375. Iriyāpathavasena (theo oai nghi): Iriyā là sự hành động, sự vận động, nhưng ở đây nên hiểu là sự vận động của thân.
Iriyānaṃ patho pavattimaggoti iriyāpatho, gamanādivasena pavattā sarīrāvatthā.
The path of movements, the way of proceeding, is iriyāpatho, the bodily state that arises through walking and so on.
Con đường của sự hành động là iriyāpatho (oai nghi), tức là trạng thái của thân vận hành như đi, đứng, v.v.
Gacchanto vā hi satto kāyena kātabbakiriyaṃ karoti ṭhito vā nisinno vā nipanno vāti, tesaṃ iriyāpathānaṃ vasena, iriyāpathavibhāgenāti attho.
For when a being walks, stands, sits, or lies down, it performs a bodily action. Therefore, by way of these postures, meaning by the classification of postures.
Thật vậy, một chúng sinh khi đi, đứng, ngồi hay nằm đều thực hiện hành động bằng thân; theo các oai nghi đó, tức là theo sự phân chia các oai nghi.
Puna caparanti puna ca aparaṃ, yathāvuttaānāpānakammaṭṭhānato bhiyyopi aññaṃ kāyānupassanākammaṭṭhānaṃ kathemi, suṇāthāti vā adhippāyo.
Puna caparaṃ means "again, further," or the intention is "I will explain another meditation subject of contemplating the body, even more than the aforementioned Ānāpāna meditation subject; please listen."
Puna caparaṃ (lại nữa) có nghĩa là "tôi sẽ nói thêm một đề mục Kāyānupassanā khác ngoài đề mục Ānāpāna đã nói, hãy lắng nghe".
‘‘Gacchanto vā’’tiādi gamanādimattajānanassa, gamanādigatavisesajānanassa ca sādhāraṇavacanaṃ, tattha gamanādimattajānanaṃ na idha nādhippetaṃ, gamanādigatavisesajānanaṃ pana adhippetanti taṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘tattha kāma’’ntiādi vuttaṃ.
"Gacchanto vā" and so on is a general statement for merely knowing walking, and for knowing the specific details of walking and so on. Of these, merely knowing walking and so on is not intended here; however, knowing the specific details of walking and so on is intended. To explain this distinction, it is said: "in that case, one who..." and so on.
"Gacchanto vā" (khi đi, v.v.) là một từ chung cho việc chỉ biết hành động đi, v.v. và biết chi tiết về hành động đi, v.v. Ở đây, việc chỉ biết hành động đi, v.v. không được đề cập, nhưng việc biết chi tiết về hành động đi, v.v. mới là điều được đề cập. Để phân tích và chỉ ra điều đó, đã nói rằng: "Tattha kāmaṃ" (ở đây, mong muốn) (v.v.).
Sattūpaladdhinti ‘‘satto atthī’’ti upaladdhiṃ sattaggāhaṃ.
Sattūpaladdhiṃ means the perception "there is a being," the grasping of a being.
Sattūpaladdhiṃ (sự nhận thức về chúng sinh) là sự chấp thủ "có một chúng sinh".
Na pajahati na pariccajati ‘‘ahaṃ gacchāmi, mama gamana’’nti gāhasabbhāvato.
Na pajahati means does not abandon, does not relinquish, because the grasping "I walk, my walking" exists.
Na pajahati (không từ bỏ) là không từ bỏ, vì có sự chấp thủ "tôi đi, sự đi của tôi".
Tato eva attasaññaṃ ‘‘atthi attā kārako vedako’’ti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ na ugghāṭeti nāpaneti appaṭipakkhabhāvato, ananubrūhanato vā.
For this very reason, he na ugghāṭeti (does not remove) the attasaññā (perception of self) that arises as "there is a self, an agent, an experiencer," because there is no counter-opponent or no development.
Do đó, attasaññaṃ (tưởng về tự ngã), tức là tưởng sai lầm phát sinh như "có một tự ngã là người làm, người cảm nhận", na ugghāṭeti (không loại bỏ) vì không có đối thủ, hoặc vì không được tăng trưởng.
Evaṃ bhūtassa cassa kuto kammaṭṭhānādibhāvoti āha ‘‘kammaṭṭhānaṃ vā satipaṭṭhānabhāvanā vā na hotī’’ti.
And for one who is thus, how can it be a meditation subject or a satipaṭṭhāna practice? Therefore, it is said: "it is neither a meditation subject nor a satipaṭṭhāna development."
Và đối với người như vậy, làm sao có thể có nghiệp xứ hay sự tu tập Satipaṭṭhāna? Do đó,* đã nói rằng: "không có nghiệp xứ hay sự tu tập Satipaṭṭhāna".
‘‘Imassa panā’’tiādi sukkapakkho, tassa vuttavipariyāyena attho veditabbo.
"Imassa panā" and so on refers to the wholesome side, and its meaning should be understood as the opposite of what was stated.
"Imassa panā" (nhưng của người này) (v.v.) là về phía thanh tịnh, ý nghĩa của nó nên được hiểu theo cách ngược lại với những gì đã nói.
Tameva hi atthaṃ vivarituṃ ‘‘idañhī’’tiādi vuttaṃ.
Indeed, it is to explain that very meaning that "idañhī" and so on is stated.
Thật vậy, để giải thích ý nghĩa đó, đã nói rằng: "Idañhī" (điều này) (v.v.).
Tattha ko gacchatīti sādhanaṃ, kiriyañca avinibbhuttaṃ katvā gamanakiriyāya kattupucchā, sā kattubhāvavisiṭṭhaattapaṭikkhepatthā dhammamattasseva gamanasiddhidassanato.
Here, ko gacchati (who walks?) is a question about the agent of the action of walking, combining agent and action, to refute the existence of a self as agent, because only the arising of phenomena is observed in walking.
Tại đây, ko gacchati (ai đi?) là câu hỏi về chủ thể của hành động đi, làm cho chủ thể và hành động không thể tách rời, có ý nghĩa phủ nhận tự ngã có đặc tính chủ thể, vì nó chỉ ra sự thành tựu của hành động đi chỉ là các pháp.
Kassa gamananti tamevatthaṃ pariyāyantarena vadati sādhanaṃ, kiriyañca vinibbhuttaṃ katvā gamanakiriyāya akattusambandhībhāvavibhāvanato.
Kassa gamanaṃ (whose walking?) expresses the same meaning in another way, by separating agent and action, to reveal the non-existence of a self related to the action of walking.
Kassa gamanaṃ (sự đi của ai?) nói về cùng ý nghĩa đó bằng một cách khác, làm cho chủ thể và hành động tách rời, và làm rõ sự không liên quan đến chủ thể của hành động đi.
Paṭikkhepatthañhi antonītaṃ katvā ubhayatthaṃ kiṃ-saddo pavatto.
Indeed, the word kiṃ (what?) is used in both instances with an implicit meaning of negation.
Thật vậy, từ kiṃ (gì) được sử dụng ở cả hai nơi với ý nghĩa phủ định ẩn chứa bên trong.
Kiṃ kāraṇāti pana paṭikkhittakattukāya gamanakiriyāya aviparītakāraṇapucchā.
Kiṃ kāraṇā (for what reason?), however, is a question about the correct cause for the action of walking, whose agent has been refuted.
Kiṃ kāraṇā (do nguyên nhân gì?) là câu hỏi về nguyên nhân đúng đắn của hành động đi mà chủ thể đã bị phủ nhận.
Idañhi gamanaṃ nāma attā manasā saṃyujjati, mano indriyehi, indriyāni attehīti evamādi micchākāraṇavinimuttaanurūpapaccayahetuko dhammānaṃ pavattiākāraviseso.
This walking is a particular mode of the arising of phenomena, caused by suitable conditions, free from wrong causes such as the self being connected to the mind, the mind to the faculties, and the faculties to the self, and so on.
Thật vậy, hành động đi này là một đặc tính của sự vận hành của các pháp, do các duyên thích hợp, không phải do các nguyên nhân sai lầm như tự ngã kết hợp với ý, ý với các căn, các căn với tự ngã, v.v.
Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi.
Therefore it is said: "in that case," and so on.
Do đó,* đã nói rằng: "Tattha" (ở đây) (v.v.).
Na koci satto vā puggalo vā gacchati dhammamattasseva gamanasiddhito, tabbinimuttassa ca kassaci abhāvato.
No being or individual walks because walking is merely the arising of phenomena, and there is no one apart from them.
Na koci satto vā puggalo vā gacchati (không có chúng sinh hay cá nhân nào đi) vì sự thành tựu của hành động đi chỉ là các pháp, và không có bất cứ điều gì khác biệt với các pháp đó.
Idāni dhammamattasseva gamanasiddhiṃ dassetuṃ ‘‘cittakiriyāvāyodhātuvipphārenā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show that walking is merely the arising of phenomena, it is said: "by the movement of the mind-action and the element of motion" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra sự thành tựu của hành động đi chỉ là các pháp, đã nói rằng: "cittakiriyāvāyodhātuvipphārenā" (do sự vận động của tâm và sự chấn động của phong đại) (v.v.).
Tattha cittakiriyā ca sā, vāyodhātuyā vipphāro vipphandanañcāti cittakiriyāvāyodhātuvipphāro, tena.
Here, cittakiriyāvāyodhātuvipphāro is the mind-action and the movement, the vibration, of the element of motion; by that.
Ở đây, cittakiriyāvāyodhātuvipphāro là sự vận động của tâm và sự chấn động của phong đại; do đó.
Ettha ca cittakiriyaggahaṇena anindriyabaddhavāyodhātuvipphāraṃ nivatteti, vāyodhātuvipphāraggahaṇena cetanāvacīviññattibhedaṃ cittakiriyaṃ nivatteti, ubhayena pana kāyaviññattiṃ vibhāveti.
Here, the mention of mind-action excludes the movement of the element of motion not connected to the faculties. The mention of the movement of the element of motion excludes mind-action differentiated as volition and verbal intimation. Both, however, explain bodily intimation.
Ở đây, việc đề cập đến sự vận động của tâm loại bỏ sự chấn động của phong đại không liên quan đến các căn; việc đề cập đến sự chấn động của phong đại loại bỏ sự vận động của tâm phân biệt thành ý định và thân biểu tri; nhưng cả hai đều làm rõ thân biểu tri.
‘‘Gacchatī’’ti vatvā yathā pavattamāne kāye ‘‘gacchatī’’ti vohāro hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ.
Having said "gacchati" (walks), to show how the term "walks" is used for the body that is proceeding, it is said: "tasmā" (therefore) and so on.
Sau khi nói "gacchati" (đi), để chỉ ra cách nói "đi" xảy ra trong thân đang vận hành, đã nói rằng: "tasmā" (do đó) (v.v.).
Tanti gantukāmatāvasena pavattacittaṃ.
Taṃ refers to the mind that arises with the desire to walk.
Taṃ (điều đó) là tâm khởi lên do ý muốn đi.
Vāyaṃ janetīti vāyodhātuadhikaṃ rūpakalāpaṃ uppādeti, adhikatā cettha sāmatthiyato, na pamāṇato.
Vāyaṃ janeti means it produces an excess of rūpakalāpas containing the element of motion. Here, "excess" refers to capability, not quantity.
Vāyaṃ janeti (sinh ra phong) có nghĩa là sinh ra một nhóm sắc có phong đại trội hơn; sự trội hơn ở đây là về khả năng, không phải về số lượng.
Gamanacittasamuṭṭhitaṃ sahajātarūpakāyassa thambhanasandhāraṇacalanānaṃ paccayabhūtena ākāravisesena pavattamānaṃ vāyodhātuṃ sandhāyāha ‘‘vāyo viññattiṃ janetī’’ti.
It refers to the element of motion, which, arising from the walking-mind, proceeds in a particular mode that serves as a condition for the stiffness, support, and movement of the conascent physical body, when it says: "vāyo viññattiṃ janeti" (the element of motion produces intimation).
Khi nói "vāyo viññattiṃ janeti" (phong sinh ra biểu tri), ý muốn nói đến phong đại vận hành với đặc tính là duyên cho sự cứng chắc, giữ vững và chuyển động của nhóm sắc đồng sinh khởi do tâm đi.
Adhippāyasahabhāvī hi vikāro viññatti.
For intimation is a modification that coexists with intention.
Thật vậy, sự biến đổi đồng hành với ý định là biểu tri.
Yathāvuttaadhikabhāveneva ca vāyogahaṇaṃ, na vāyodhātuyā eva janakabhāvato, aññathā viññattiyā upādāyarūpabhāvo durupapādo siyā.
And the mention of the element of motion is only by way of the aforementioned excess, not because the element of motion itself is the generator, otherwise the derived nature of intimation would be difficult to explain.
Và việc đề cập đến phong là do sự trội hơn đã nói, chứ không phải do phong đại là nguyên nhân duy nhất; nếu không, việc biểu tri là sắc sở y sẽ khó giải thích.
Purato abhinīhāro puratobhāgena kāyassa pavattanaṃ, yo ‘‘abhikkamo’’ti vuccati.
Purato abhinīhāro is the movement of the body forward, which is called "advancing."
Purato abhinīhāro là sự vận hành của thân về phía trước, được gọi là "bước tới".
Evaṃ pajānatoti evaṃ cittakiriyavāyodhātuvipphāreneva gamanādi hotīti pajānato.
Evaṃ pajānato means for one who understands that walking and so on occur only by way of mind-action and the movement of the element of motion.
Evaṃ pajānato (đối với người hiểu như vậy) có nghĩa là đối với người hiểu rằng sự đi, v.v. xảy ra chỉ do sự vận động của tâm và sự chấn động của phong đại.
Tassa evaṃ pajānanāya nicchayagamanatthaṃ ‘‘evaṃ hotī’’ti vicāraṇā vuccati loke yathābhūtaṃ ajānantehi micchābhinivesavasena, lokavohāravasena vā.
The deliberation "thus it is" for the purpose of such understanding and reaching a conclusion for that person who understands thus is said by those in the world who do not know things as they truly are, due to wrong adherence or due to conventional usage.
Để đạt đến sự quyết định trong việc nhận biết như vậy, sự suy xét rằng “điều này là như vậy” được nói trong thế gian bởi những người không biết chân tướng sự thật, do sự chấp thủ sai lầm hoặc do cách nói thông thường của thế gian.
Atthi panāti attano evaṃ vīmaṃsanavasena pucchāvacanaṃ.
"Is there?" is a question indicating one's own investigation in this manner.
“Atthi pana” là lời hỏi do sự suy xét như vậy của chính mình.
Natthīti nicchayavasena sattassa paṭikkhepavacanaṃ.
"There is not" is a statement of rejection of a being, by way of a definite conclusion.
“Natthī” là lời bác bỏ chúng sinh một cách dứt khoát.
‘‘Yathā panā’’tiādi tasseva atthassa upamāya vibhāvanaṃ, taṃ suviññeyyameva.
"Just as..." and so forth, is an illustration of that very meaning by way of an analogy, which is easily understood.
“Yathā panā” và những từ tiếp theo là sự làm rõ ý nghĩa đó bằng ví dụ, điều đó rất dễ hiểu.
Nāvā mālutavegenāti yathā acetanā nāvā vātavegena desantaraṃ yāti, yathā ca acetano tejanaṃ kaṇḍo jiyāvegena desantaraṃ yāti, tathā acetano kāyo vātāhato yathāvuttavāyunā nīto desantaraṃ yātīti evaṃ upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ.
"Just as a ship by the force of the wind": Just as an inanimate ship goes to another place by the force of the wind, and just as an inanimate arrow goes to another place by the force of the bowstring, so too, an inanimate body, being carried by the aforementioned wind (vāyo-dhātu), goes to another place. This comparison should be understood.
“Nāvā mālutavegenā” (con thuyền do sức gió) – cần phải hiểu sự so sánh này như sau: cũng như con thuyền vô tri do sức gió mà đi đến nơi khác, cũng như mũi tên vô tri do sức dây cung mà đi đến nơi khác, cũng vậy, thân vô tri bị gió thổi (do loại gió đã nói) mà được đưa đến nơi khác thì đi (đến nơi khác).
Sace pana koci vadeyya ‘‘yathā nāvātejanānaṃ pellakassa purisassa vasena desantaragamanaṃ, evaṃ kāyassāpī’’ti, hotu, evaṃ icchito vāyamattho yathā hi nāvātejanānaṃ saṃhatalakkhaṇasseva purisassa vasena gamanaṃ, na asaṃhatalakkhaṇassa, evaṃ kāyassāpīti.
However, if someone were to say, "Just as the ship and arrow go to another place by means of a person who propels them, so too with the body," then let it be so; this desired meaning is thus accepted. Indeed, just as the movement of the ship and arrow occurs by means of a person characterized by being put together, not by one not characterized by being put together, so too with the body.
Tuy nhiên, nếu có ai đó nói rằng: “Cũng như thuyền và mũi tên đi đến nơi khác là do người đẩy, thì thân này cũng vậy”, thì cứ cho là như vậy, ý nghĩa này cũng được chấp nhận như vậy. Vì cũng như thuyền và mũi tên đi là do một người có tính chất hợp nhất, chứ không phải do người có tính chất không hợp nhất, thì thân này cũng vậy.
Kā no hāni, bhiyyopi dhammamattatāva patiṭṭhaṃ labhati, na purisavādo.
What harm is there to us? The nature of phenomena (dhammatā) alone gains establishment, not the assertion of a person.
Chúng ta có mất mát gì đâu? Hơn nữa, chỉ có tính chất pháp (dhamma) là được thiết lập, chứ không phải quan điểm về con người.
Tenāha ‘‘yantasuttavasenā’’tiādi.
Therefore, it is said, "by means of a string on a machine" and so forth.
Do đó, Ngài nói “yantasuttavasenā” (do sợi dây của cỗ máy) và những từ tiếp theo.
Tattha payuttanti heṭṭhā vuttanayena gamanādikiriyāvasena paccayehi payojitaṃ.
Therein, "set in motion" means put in motion by causes, in the manner of movement and other actions as described earlier.
Trong đó, “payuttaṃ” (được kết hợp) có nghĩa là được các nhân duyên kết hợp để thực hiện các hành động như đi lại, theo cách đã nói ở trên.
Ṭhātīti tiṭṭhati.
"Stands" means it remains in place.
“Ṭhātī” (đứng) có nghĩa là đứng yên.
Etthāti imasmiṃ loke.
"Here" means in this world.
“Etthā” (ở đây) có nghĩa là trong thế gian này.
Vinā hetupaccayeti gantukāmatācittataṃsamuṭṭhānavāyodhātuādihetupaccayehi vinā.
"Without causal conditions" means without causal conditions such as the intention to go, the thought (citta) arisen from it, and the vāyo-dhātu.
“Vinā hetupaccaye” (không có các nhân duyên) có nghĩa là không có các nhân duyên như tâm ý muốn đi và phong đại khởi sinh từ đó.
Tiṭṭheti tiṭṭheyya.
"Would stand" means would remain in place.
“Tiṭṭhe” (sẽ đứng) có nghĩa là sẽ đứng yên.
Vajeti vajeyya gaccheyya ko nāmāti sambandho.
"Would go" means who indeed would go? This is the connection.
“Vaje” (sẽ đi) có nghĩa là sẽ đi, ai có thể đi được? Đây là sự liên kết.
Paṭikkhepattho cettha kiṃ-saddoti hetupaccayavirahena ṭhānagamanapaṭikkhepamukhena sabbāyapi dhammappavattiyā paccayādhīnavuttitāvibhāvanena attasuññatā viya aniccadukkhatāpi vibhāvitāti daṭṭhabbā.
Here, the word "what" (kiṃ) has the meaning of negation. Thus, by negating standing and going in the absence of causal conditions, and by illustrating that all phenomenal processes are dependent on causes, not only anattatā but also aniccatā and dukkhatā are revealed. This should be understood.
Ở đây, từ “kiṃ” (gì) có nghĩa phủ định. Do đó, cần phải hiểu rằng thông qua việc phủ định sự đứng và đi khi không có nhân duyên, tính chất vô thường và khổ cũng được làm rõ, giống như tính chất vô ngã, bằng cách làm rõ sự vận hành của tất cả các pháp đều phụ thuộc vào nhân duyên.
Paṇihitoti yathā yathā paccayehi pakārehi nihito ṭhapito.
"Directed" means arranged and placed by causes in various ways.
“Paṇihito” (được đặt) có nghĩa là được đặt, được thiết lập bởi các nhân duyên theo nhiều cách khác nhau.
Sabbasaṅgāhikavacananti sabbesampi catunnaṃ iriyāpathānaṃ ekajjhaṃ saṅgaṇhanavacanaṃ, pubbe visuṃ visuṃ iriyāpathānaṃ vuttattā idaṃ nesaṃ ekajjhaṃ gahetvā vacananti attho.
"All-inclusive statement" means a statement that encompasses all four postures together. As the postures were previously mentioned separately, this means the statement takes them together. Alternatively, it means the earlier method primarily focused on the postures, with the body being secondary and consequent. Here, the second method is stated to show the body as primary and the posture as secondary and consequent. In this way, the distinction between the two methods should be understood.
“Sabbasaṅgāhikavacanaṃ” (lời bao quát tất cả) là lời bao gồm tất cả bốn oai nghi cùng một lúc. Vì trước đó các oai nghi đã được nói riêng lẻ, nên đây là lời nói bao gồm chúng cùng một lúc.
Purimanayo vā iriyāpathappadhāno vuttoti tattha kāyo appadhāno anunipphādīti idha kāyaṃ padhānaṃ, apadhānañca iriyāpathaṃ anunipphādiṃ katvā dassetuṃ dutiyanayo vuttoti evampettha dvinnaṃ nayānaṃ viseso veditabbo.
The earlier method was explained with the posture as primary, in which the body is secondary and consequent. Here, the second method is described to show the body as primary and the posture as secondary and consequent. Thus, the difference between these two methods should be understood.
Hoặc, cách trước đã được nói chủ yếu về oai nghi, trong đó thân là phụ và là kết quả phụ. Do đó, cách thứ hai này được nói để trình bày thân là chính, và oai nghi là phụ và là kết quả phụ. Như vậy, cần phải hiểu sự khác biệt giữa hai cách này.
Ṭhitoti pavatto.
"Stands" means it occurs.
“Ṭhito” (đứng) có nghĩa là đang xảy ra.
Iriyāpathapariggaṇhanampi iriyāpathavato kāyasseva pariggaṇhanaṃ tassa avatthāvisesabhāvatoti vuttaṃ ‘‘iriyāpathapariggaṇhanena kāye kāyānupassī viharatī’’ti.
The comprehension of postures is also the comprehension of the body which possesses postures, as they are specific states of the body. Hence, it is said, "he dwells contemplating the body in the body by comprehending the postures."
Sự nhận biết các oai nghi cũng là sự nhận biết chính thân có các oai nghi, vì đó là trạng thái đặc biệt của thân. Do đó, đã nói “iriyāpathapariggaṇhanena kāye kāyānupassī viharatī” (do sự nhận biết các oai nghi mà vị ấy an trú quán thân trên thân).
Tenevettha rūpakkhandhavaseneva samudayādayo uddhaṭā.
For this very reason, here, origination, etc., are drawn forth only in terms of the rūpakkhandha.
Chính vì vậy, ở đây, sự khởi sinh và các yếu tố khác được rút ra chỉ dựa trên sắc uẩn.
Esa nayo sesavāresupi.
This method applies to the remaining sections as well.
Cách này cũng áp dụng cho các phần còn lại.
Ādināti ettha ādi-saddena yathā ‘‘taṇhāsamudayā kammasamudayā āhārasamudayā’’ti nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passatīti ime cattāro ākārā saṅgayhanti, evaṃ ‘‘avijjānirodhā’’ti ādayopi pañca ākārā saṅgahitāti daṭṭhabbā.
In "etc." (ādinā) here, the word "etc." (ādi) encompasses these four aspects, namely, that one who sees the characteristic of origination, such as "from the origination of craving, from the origination of kamma, from the origination of nutriment," also sees the origination of the rūpakkhandha. Similarly, the five aspects beginning with "from the cessation of ignorance" are also included. This should be understood.
Trong từ “ādinā” (và những từ tiếp theo), từ “ādi” (tiếp theo) bao gồm bốn khía cạnh này: cũng như khi quán sát đặc tính khởi sinh như “khởi sinh do ái, khởi sinh do nghiệp, khởi sinh do vật thực”, vị ấy quán sát sự khởi sinh của sắc uẩn. Tương tự như vậy, năm khía cạnh như “do sự diệt trừ vô minh” cũng được bao gồm.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated.
Phần còn lại là theo cách đã nói.
376. Catusampajaññavasenāti samantato pakārehi, pakaṭṭhaṃ vā savisesaṃ jānātīti sampajāno, sampajānassa bhāvo sampajaññaṃ, tathāpavattaṃ ñāṇaṃ, hatthavikārādibhedabhinnattā cattāri sampajaññāni samāhaṭāni catusampajaññaṃ, tassa vasena.
376. "By means of the four comprehensions" (catusampajaññavasena) means one knows thoroughly and distinctly, or specifically, therefore sampajāno; the state of sampajāno is sampajañña, which is knowledge that occurs in that way. Since they are distinguished by differences such as hand gestures, the four comprehensions collected together are called catusampajañña; it means by means of that.
376. “Catusampajaññavasenā” (do bốn chánh tri kiến) – “sampajāno” là người biết rõ ràng, biết một cách đặc biệt, hay biết một cách ưu việt. “Sampajañña” là trạng thái của người có chánh tri kiến, là trí tuệ vận hành như vậy. Bốn chánh tri kiến được tập hợp lại thành “catusampajañña” (tứ chánh tri kiến) vì chúng khác nhau theo các loại như cử chỉ tay v.v. “Tassa vasena” có nghĩa là do đó.
‘‘Abhikkante’’tiādīni sāmaññaphale (dī. ni. aṭṭha. 1.214; dī. ni. ṭī. 1.214 vākyakhandhepi) vaṇṇitāni, na puna vaṇṇetabbāni, tasmā taṃtaṃsaṃvaṇṇanāya līnatthappakāsanāpi tattha vihitanayeneva gahetabbā.
"In advancing" and so forth have been explained in the Sāmaññaphala Sutta and should not be explained again. Therefore, the elucidation of the subtle meanings related to those explanations should be understood in the manner prescribed there.
“Abhikkante” và những từ tiếp theo đã được giải thích trong Sāmaññaphala Sutta (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.214; Dī. Ni. Ṭī. 1.214). Vì vậy, không cần phải giải thích lại. Do đó, việc làm rõ ý nghĩa ẩn chứa trong các giải thích đó cũng phải được hiểu theo cách đã trình bày ở đó.
‘‘Abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotī’’tiādi vacanato abhikkamādigatacatusampajaññapariggaṇhanena rūpakāyassevettha samudayadhammānupassitādi adhippetoti āha ‘‘rūpakkhandhasseva samudayo ca vayo ca nīharitabbo’’ti.
From the statement, "in advancing and retreating, he acts with full comprehension," it is intended here that by comprehending the four comprehensions related to advancing, etc., one contemplates the origination, cessation, etc., of the rūpakāya itself. Therefore, it is said, "the origination and cessation of the rūpakkhandha itself should be drawn forth."
Theo câu “abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotī” (khi đi tới, khi đi lui, vị ấy hành động với chánh tri kiến), việc nhận biết bốn chánh tri kiến liên quan đến sự đi tới v.v. ở đây được hiểu là sự quán sát sự khởi sinh và hoại diệt của sắc thân. Do đó, Ngài nói “rūpakkhandhasseva samudayo ca vayo ca nīharitabbo” (sự khởi sinh và hoại diệt của sắc uẩn phải được rút ra).
Rūpadhammānaṃyeva hi pavattiākāravisesā abhikkamādayoti.
For the specific modes of occurrence of rūpa phenomena are indeed advancing and so forth.
Vì các trạng thái vận hành đặc biệt của các sắc pháp chính là sự đi tới v.v.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated.
Phần còn lại là theo cách đã nói.
Vatthādīhi pasibbakākārena bandhitvā kataṃ āvāṭanaṃ putoḷi. Nānākārā ekasmiṃ ṭhāne sammissāti ettāvatā nānāvaṇṇānaṃ kesādīnañca upameyyatā.
"Bundle" (putoḷi) is a container made by tying things with cloth or other materials. That various things are mixed together in one place means that hairs and other things of various colors are likened to it.
“Putoḷi” là một cái túi được làm bằng cách buộc chặt bằng vải và các vật liệu khác. “Nānākārā ekasmiṃ ṭhāne sammissā” (nhiều loại khác nhau trộn lẫn ở một chỗ) là sự so sánh với tóc và các thứ khác có nhiều màu sắc.
Vibhūtakāloti paṇṇattiṃ samatikkamitvā kesādīnaṃ asubhākārassa upaṭṭhitakālo.
"Manifest time" means the time when the repulsive aspect of hairs and other things becomes apparent, transcending conventional designation.
“Vibhūtakālo” (thời điểm hiện rõ) là thời điểm mà trạng thái bất tịnh của tóc v.v. hiện rõ, vượt qua khái niệm.
Iti-saddassa ākāratthataṃ dassento ‘‘eva’’nti vatvā taṃ ākāraṃ sarūpato dassento ‘‘kesādipariggaṇhanenā’’tiādimāha.
Showing that the word iti has the meaning of "aspect," he says "thus" and then, showing that aspect in its true nature, says "by comprehending hairs and so forth" and so on.
Để chỉ ra rằng từ “iti” (như vậy) có nghĩa là “ākāra” (khía cạnh), Ngài nói “evaṃ” (như vậy), và để chỉ ra khía cạnh đó theo bản chất, Ngài nói “kesādipariggaṇhanenā” và những từ tiếp theo.
Kesādisaññitānañhi asucibhāvānaṃ paramaduggandhajegucchapaṭikkūlākārassa samudayato anupassanā idha kāyānupassanāti.
For here, the contemplation of the body means the contemplation of the ultimate foulness, extreme stench, disgusting, and repulsive aspects of the impure things called hairs and so forth, in terms of their origination.
Vì ở đây, sự quán sát sự khởi sinh của trạng thái bất tịnh, ghê tởm, hôi thối cực độ, bất tịnh của tóc v.v. chính là quán thân.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated.
Phần còn lại là theo cách đã nói.
378. Dhātumanasikāravasenāti pathavīdhātuādikā catasso dhātuyo ārabbha pavattabhāvanāmanasikāravasena, catudhātuvavatthānavasenāti attho.
378. "By means of contemplation of elements" (dhātumanasikāravasena) means by means of the development (bhāvanā) and contemplation that arise concerning the four elements, such as the earth element; that is, by way of the analysis of the four elements.
378. “Dhātumanasikāravasenā” (do tác ý các giới) có nghĩa là do tác ý đến sự tu tập phát triển dựa trên bốn giới như địa giới v.v., tức là do sự phân biệt bốn giới.
Dhātumanasikāro, dhātukammaṭṭhānaṃ, catudhātuvavatthānanti hi atthato ekaṃ.
Contemplation of elements (dhātumanasikāra), element as an object of meditation (dhātukammaṭṭhāna), and analysis of the four elements (catudhātuvavatthāna) are indeed one in meaning.
Tác ý các giới (dhātumanasikāro), đề mục thiền định các giới (dhātukammaṭṭhānaṃ) và sự phân biệt bốn giới (catudhātuvavatthānaṃ) thực chất là một.
Goghātakoti jīvikatthāya gunnaṃ ghātako.
"Butcher" means one who kills cattle for a living.
“Goghātako” (người giết bò) là người giết bò để kiếm sống.
Antevāsikoti kammakaraṇavasena tassa samīpavāsī taṃ nissāya jīvanako.
"Apprentice" means one who lives near him and depends on him for work.
“Antevāsiko” (người học việc) là người sống gần người đó để làm việc, người sống dựa vào người đó.
Vinivijjhitvāti ekasmiṃ ṭhāne aññamaññaṃ vinivijjhitvā.
"Having pierced" means having pierced one another at one spot.
“Vinivijjhitvā” (đâm xuyên) có nghĩa là đâm xuyên lẫn nhau ở một chỗ.
Mahāpathānaṃ vemajjhaṭṭhānasaṅkhāteti catunnaṃ mahāpathānaṃ tāya eva vinivijjhanaṭṭhānatāya vemajjhasaṅkhāte.
"At the junction of the main roads" means at the junction of the four main roads, being the spot where they pierce one another.
“Mahāpathānaṃ vemajjhaṭṭhānasaṅkhāte” (ở nơi được gọi là trung tâm của các con đường lớn) có nghĩa là ở nơi được gọi là trung tâm do là nơi đâm xuyên của bốn con đường lớn.
Yasmā te cattāro mahāpathā catūhi disāhi āgantvā tattha samohitā viya honti, tasmā taṃ ṭhānaṃ catumahāpathaṃ, tasmiṃ catumahāpathe. Ṭhita-saddo ‘‘ṭhito vā’’tiādīsu (dī. ni. 1.263; a. ni. 5.28) ṭhānasaṅkhātairiyāpathasamaṅgitāya, ṭhā-saddassa vā gatinivattiatthatāya aññattha ṭhapetvā gamanaṃ sesairiyāpathasamaṅgitāya bodhako, idha pana yathā tathā rūpakāyassa pavattiākārabodhako adhippetoti āha ‘‘catunnaṃ iriyāpathānaṃ yena kenaci ākārena ṭhitattā yathā ṭhita’’nti.
Since those four great roads come from the four directions and seem to converge there, that place is a crossroads ( catumahāpatha). The word ṭhita (standing), in phrases like "or standing," indicates being endowed with the posture of standing, or the root ṭhā means to stop movement, implying that it refers to being endowed with postures other than going. Here, however, it is intended to signify the manner in which the material body occurs, whatever that may be, therefore it is said: "as it stands in any one of the four postures, in whatever way it stands."
Bởi vì bốn con đường lớn đó từ bốn phương đến và hội tụ ở đó, cho nên nơi đó là ngã tư đường (catumahāpatha), trong ngã tư đường đó (catumahāpathe). Từ "ṭhita" (đứng) trong các câu như "ṭhito vā" (hoặc đứng) là để chỉ sự đầy đủ của oai nghi được gọi là đứng, hoặc để chỉ sự dừng lại của hành động di chuyển của từ "ṭhā", bỏ qua việc đi lại và các oai nghi khác. Tuy nhiên, ở đây, nó được hiểu là chỉ trạng thái hiện hữu của thân thể vật chất (rūpakāya) theo bất kỳ cách nào, vì vậy, được nói là "yathā ṭhita" (như đã đứng) là do thân thể hiện hữu theo bất kỳ tư thế nào trong bốn tư thế oai nghi (iriyāpatha).
Tattha ākārenāti ṭhānādinā rūpakāyassa pavattiākārena.
There, by manner means by the manner of the material body's occurrence, such as standing.
Ở đây, "ākārena" (theo cách) nghĩa là theo cách thân thể vật chất (rūpakāya) hiện hữu, như đứng, v.v.
Ṭhānādayo hi iriyāpathasaṅkhātāya kiriyāya patho pavattimaggoti ‘‘iriyāpatho’’ti vuccantīti vutto vāyamattho.
For standing and other such postures are called "postures" (iriyāpatha) because they are the paths, the ways of movement, of the action known as posture. Or, this meaning is stated.
Quả thật, đứng và các tư thế khác được gọi là "iriyāpatha" (oai nghi) vì chúng là con đường, là cách thức hành động được gọi là oai nghi, ý nghĩa này đã được giải thích.
Yathāṭhitanti yathāpavattaṃ, yathāvuttaṃ ṭhānamevettha paṇidhānanti adhippetanti āha ‘‘yathā ṭhitattā ca yathāpaṇihita’’nti.
"In whatever way it stands" means as it occurs. It is intended here that the aforementioned standing itself is the intention, therefore it is said: "as it stands, and as it is placed."
"Yathāṭhita" (như đã đứng) nghĩa là như đã hiện hữu, ý muốn nói rằng chỉ trạng thái đứng đã được nêu ra ở đây là sự tập trung, vì vậy được nói là "yathā ṭhitattā ca yathāpaṇihita" (do như đã đứng và như đã được đặt định).
‘‘Ṭhita’’nti vā kāyassa ṭhānasaṅkhātairiyāpathasamāyogaparidīpanaṃ, ‘‘paṇihita’’nti tadaññairiyāpathasamāyogaparidīpanaṃ.
Or, "stands" signifies the body's being endowed with the posture of standing; "is placed" signifies its being endowed with other postures.
Hoặc "ṭhita" (đứng) là để chỉ sự kết hợp của thân với oai nghi đứng, còn "paṇihita" (được đặt định) là để chỉ sự kết hợp với các oai nghi khác.
‘‘Ṭhita’’nti vā kāyasaṅkhātānaṃ rūpadhammānaṃ tasmiṃ tasmiṃ khaṇe sakiccavasena avaṭṭhānaparidīpanaṃ, paṇihitanti paccayavasena tehi tehi paccayehi pakārato nihitaṃ paṇihitanti evampettha attho veditabbo.
Or, "stands" signifies the continuance of the material elements, which constitute the body, in that particular moment due to their respective functions, and "is placed" here means that it is placed in various ways by various conditions due to conditions. This is how the meaning should be understood here.
Hoặc "ṭhita" (đứng) là để chỉ sự hiện hữu của các pháp sắc (rūpadhamma) được gọi là thân, tại mỗi khoảnh khắc theo phận sự của chúng; "paṇihita" (được đặt định) nghĩa là được đặt định một cách đặc biệt bởi các duyên đó, theo duyên. Ý nghĩa ở đây cần được hiểu như vậy.
Paccavekkhatīti pati pati avekkhati, ñāṇacakkhunā vinibbhujjitvā visuṃ visuṃ passati.
He reviews means he reviews repeatedly, he discerns and sees separately with the eye of wisdom.
Paccavekkhati (quán sát) nghĩa là quán sát từng cái một, phân tích và thấy rõ từng cái một bằng tuệ nhãn.
Idāni vuttamevatthaṃ bhāvatthavibhāvanavasena dassetuṃ ‘‘yathā goghātakassā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to illustrate the aforementioned meaning by way of explaining the sense of becoming, it is said: "just as a cow-slaughterer..." and so forth.
Bây giờ, để trình bày ý nghĩa đã nói bằng cách làm rõ ý nghĩa của trạng thái, câu "yathā goghātakassā" (như người đồ tể) v.v. đã được nói.
Tattha posentassāti maṃsūpacayaparibrūhanāya kuṇḍakabhattakappāsaṭṭhiādīhi saṃvaḍḍhentassa.
There, of one who feeds it means of one who raises it with rice husks, broken rice, cotton seeds, and so forth, for the accumulation and nourishment of its flesh.
Trong đó, posentassā (của người nuôi dưỡng) nghĩa là của người nuôi lớn bằng cám, bã hạt bông, v.v. để tăng cường tích lũy thịt.
Vadhitaṃ matanti hiṃsitaṃ hutvā mataṃ.
Killed and dead means having been harmed, it is dead.
Vadhitaṃ mata (bị giết chết) nghĩa là bị làm hại rồi chết.
Matanti ca matamattaṃ.
Dead means merely dead.
Mata (chết) chỉ là chết mà thôi.
Tenevāha ‘‘tāvadevā’’ti.
That is why it is said: "immediately."
Chính vì vậy mà nói "tāvadevā" (chỉ chừng đó).
Gāvīti saññā na antaradhāyatīti yāni aṅgapaccaṅgāni yathāsanniviṭṭhāni upādāya gāvīsamaññā matamattāyapi gāviyā tesaṃ taṃsannivesassa avinaṭṭhattā.
The perception of a cow does not disappear because the designation "cow" is based on the limbs and minor parts, which, even in a cow that is merely dead, have not lost their arrangement.
Gāvīti saññā na antaradhāyatī (tưởng về con bò không biến mất) là do cái tên gọi con bò vẫn còn, dựa trên các bộ phận và chi thể vẫn còn nguyên vị trí, ngay cả khi nó đã chết.
Vilīyanti bhijjanti vibhujjantīti bīlā, bhāgā va-kārassa ba-kāraṃ, ikārassa ca īkāraṃ katvā.
They fall apart, they break up, they decompose; these are bīlā, by changing the letter va to ba and i to ī.
Vilīyanti (tan rã), bhijjanti (vỡ ra), vibhujjanti (phân chia) là bīlā (các phần), với sự biến đổi âm v thành b, và i ngắn thành ī dài.
Bīlasoti bīlaṃ bīlaṃ katvā.
Into pieces (bīlaso) means making it into pieces, piece by piece.
Bīlaso (từng phần) nghĩa là làm thành từng phần.
Vibhajitvāti aṭṭhisaṅghātato maṃsaṃ vivecetvā, tato vā vivecitaṃ maṃsaṃ bhāgaso katvā.
Having separated means separating the flesh from the skeleton, or dividing the separated flesh into portions.
Vibhajitvā (phân chia) nghĩa là tách thịt ra khỏi bộ xương, hoặc sau đó chia thịt đã tách thành từng phần.
Tenevāha ‘‘maṃsasaññā pavattatī’’ti.
Therefore, it is said: "the perception of flesh arises."
Chính vì vậy mà nói "maṃsasaññā pavattatī" (tưởng về thịt khởi lên).
Pabbajitassāpi apariggahitakammaṭṭhānassa.
Even for a renunciant who has not grasped the meditation object.
Pabbajitassāpi (ngay cả của người xuất gia) nghĩa là của người xuất gia chưa thọ nhận nghiệp xứ (kammaṭṭhāna).
Ghanavinibbhoganti santatisamūhakiccaghanānaṃ vinibbhujjanaṃ vivecanaṃ.
Dispelling the compact mass means distinguishing and separating the compact mass of continuity, aggregation, and function.
Ghanavinibbhoga (phân tích sự cô đọng) nghĩa là phân tích, tách rời sự cô đọng của các khối liên tục và các chức năng.
Dhātuso paccavekkhatoti ghanavinibbhogakaraṇena dhātuṃ dhātuṃ pathavīādidhātuṃ visuṃ visuṃ katvā paccavekkhantassa.
When reviewing element by element (dhātuso paccavekkhato) means for one who, by dispelling the compact mass, reviews each element, the earth element and so forth, separately.
Dhātuso paccavekkhato (của người quán sát từng yếu tố) nghĩa là của người quán sát từng yếu tố, từng yếu tố đất, v.v. một cách riêng biệt bằng cách phân tích sự cô đọng.
Sattasaññāti attānudiṭṭhivasena pavattā sattasaññāti vadanti, vohāravasena pavattasattasaññāyapi tadā antaradhānaṃ yuttameva yāthāvato ghanavinibbhogassa sampādanato.
The perception of a being (sattasaññā), they say, is the perception of a being that arises by way of self-view. Even for the perception of a being that arises by way of conventional speech, its disappearance at that time is indeed fitting, due to the accomplishment of the true dispelling of the compact mass.
Sattasaññā (tưởng về chúng sinh) nghĩa là tưởng về chúng sinh khởi lên do chấp ngã. Ngay cả tưởng về chúng sinh khởi lên do cách gọi thông thường cũng biến mất vào lúc đó là hợp lý, vì sự phân tích sự cô đọng một cách chân thật đã được thực hiện.
Evañhi sati yathāvuttaopammatthena upameyyattho aññadatthu saṃsandati sameti.
For in this way, the meaning of the simile is entirely consistent and in agreement with the meaning to be likened.
Trong trường hợp này, ý nghĩa của ví dụ và điều được ví dụ hoàn toàn tương ứng và phù hợp.
Tenevāha ‘‘dhātuvaseneva cittaṃ santiṭṭhatī’’ti.
Therefore, it is said: "the mind settles on the elements."
Chính vì vậy mà nói "dhātuvaseneva cittaṃ santiṭṭhatī" (tâm chỉ an trú theo yếu tố).
Dakkhoti cheko taṃtaṃsamaññāya kusalo ‘‘yathājāte sūnasmiṃ naṅguṭṭhakhuravisāṇādivante aṭṭhimaṃsādiavayavasamudāye avibhatte gāvīsamaññā, na vibhatte.
Skilled means expert and adept in various designations, knowing that "the designation 'cow' applies to an undivided collection of parts like bones and flesh, possessing a tail, hooves, horns, etc., as it is born in the pen, but not to it when divided.
Dakkho (người khéo léo) nghĩa là người tháo vát, tinh thông trong việc nhận biết các tên gọi khác nhau, "như khi con bò mới sinh, với đuôi, móng, sừng, v.v., các bộ phận xương, thịt, v.v. chưa được phân chia thì có tên gọi là bò, nhưng khi đã phân chia thì không. Khi đã phân chia thì có tên gọi là xương, thịt, v.v."
Vibhatte pana aṭṭhimaṃsādiavayavasamaññā’’ti jānanato.
But when divided, the designation is for the parts like bones and flesh."
Người khéo léo là người biết như vậy.
Catumahāpatho viya catuiriyāpathoti gāviyā ṭhitacatumahāpatho viya kāyassa pavattimaggabhūto catubbidho iriyāpatho yasmā visuddhimagge (visuddhi. 1.305) vitthāritā, tasmā tattha, taṃsaṃvaṇṇanāyañca (visuddhi. ṭī. 1.306) vuttanayena veditabbo.
The four postures are like the crossroads because the four kinds of postures, which are the paths of the body's movement, are like the crossroads where a cow stands, as explained in detail in the Visuddhimagga; therefore, it should be understood according to the method stated there and in its commentary.
Catumahāpatho viya catuiriyāpatho (bốn oai nghi như ngã tư đường) là vì bốn oai nghi là con đường hiện hữu của thân, giống như ngã tư đường nơi con bò nằm, đã được giải thích chi tiết trong Visuddhimagga, cho nên cần được hiểu theo cách đã nói trong đó và trong phần giải thích của nó.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already stated.
Phần còn lại là theo cách đã nói.
379. Sivathikāya apaviddhauddhumātakādipaṭisaṃyuttānaṃ odhiso pavattānaṃ kathānaṃ, tadabhidheyyānañca uddhumātakādiasubhabhāgānaṃ sivathikapabbānīti saṅgītikārehi gahitasamaññā.
The terms sivathikapabbāni (charnel ground sections) are designations adopted by the compilers of the Buddhist councils for the narratives related to bloated corpses and other such discarded bodies in charnel grounds, as well as for the bloated and other repulsive aspects of the bodies themselves.
379. Sivathikāya (nghĩa địa): Các câu chuyện liên quan đến các xác chết bị vứt bỏ ở nghĩa địa, như xác chết trương phình, v.v., được trình bày từng phần, và các phần bất tịnh như xác chết trương phình, v.v. được gọi là các chương nghĩa địa (sivathikapabbāni) bởi những người kết tập kinh điển.
Tenāha ‘‘sivathikapabbehi vibhajitu’’nti.
Therefore, it is said: "to distinguish by charnel ground sections."
Chính vì vậy mà nói "sivathikapabbehi vibhajitu" (phân chia bằng các chương nghĩa địa).
Maritvā ekāhātikkantaṃ ekāhamataṃ.
Having died and one day having passed, it is one-day dead.
Chết được một ngày là ekāhamataṃ (chết một ngày).
Uddhaṃ jīvitapariyādānāti jīvitakkhayato upari maraṇato paraṃ.
Above the cessation of life means beyond the destruction of life, beyond death.
Uddhaṃ jīvitapariyādānā (sau khi sinh mạng chấm dứt) nghĩa là sau khi sinh mạng kết thúc, sau khi chết.
Samuggatenāti samuṭṭhitena.
Swollen means arisen.
Samuggatenāti (bởi sự nổi lên) nghĩa là bởi sự khởi lên.
Uddhumātattāti uddhaṃ uddhaṃ dhumātattā sūnattā.
Being bloated means being swollen upwards and upwards.
Uddhumātattā (do trương phình) nghĩa là do trương phình lên, sưng lên.
Setarattehi viparibhinnaṃ vimissitaṃ nīlaṃ vinīlaṃ, purimavaṇṇavipariṇāmabhūtaṃ vā nīlaṃ vinīlaṃ.
Mixed and permeated with white and red is vinīlaṃ (bluish); or, blue that has undergone a change from its former color is vinīlaṃ.
Màu xanh pha trộn với màu trắng và đỏ là vinīlaṃ (xanh tái), hoặc màu xanh đã biến đổi từ màu sắc ban đầu là vinīlaṃ.
Vinīlameva vinīlakanti ka-kārena padavaḍḍhanaṃ anatthantarato yathā ‘‘pītakaṃ lohitaka’’nti (dha. sa. 616).
Vinīlaka is just vinīla, with the suffix ka added to the word, without change in meaning, just as in "yellow" and "red."
Vinīlameva vinīlaka (chỉ là xanh tái) là sự thêm âm "ka" để kéo dài từ mà không thay đổi ý nghĩa, giống như "pītakaṃ lohitaka" (vàng và đỏ).
Paṭikkūlattāti jigucchanīyattā.
Due to its repulsiveness means due to its disgusting nature.
Paṭikkūlattā (do đáng ghê tởm) nghĩa là do đáng ghê tởm.
Kucchitaṃ vinīlanti vinīlakanti kucchanattho vā ayaṃ ka-kāroti dassetuṃ vuttaṃ yathā ‘‘pāpako kittisaddo abbhuggacchatī’’ti.(Dī. ni. 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 285) paribhinnaṭṭhānehi kākakaṅkādīhi.
Or, this suffix ka is meant to show the sense of disgust, as in "an evil reputation arises" (Dī. ni. 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 285). By places torn apart means by crows, vultures, and so forth.
Kucchitaṃ vinīlanti vinīlaka (xanh tái đáng ghê tởm là vinīlaka) được nói để chỉ rằng âm "ka" này có ý nghĩa ghê tởm, giống như "pāpako kittisaddo abbhuggacchatī" (tiếng xấu đồn xa). Paribhinnaṭṭhānehi (bởi những nơi bị xé rách) nghĩa là bởi quạ, diều hâu, v.v.
Vissandamānapubbanti vissavantapubbaṃ, tahaṃ tahaṃ paggharantapubbanti attho.
Pus oozing out means pus flowing out, that is, pus dripping here and there.
Vissandamānapubba (mủ chảy ra) nghĩa là mủ chảy ra, mủ rỉ ra đây đó.
Tathābhāvanti vissandamānapubbabhāvaṃ.
Such a state means the state of pus oozing out.
Tathābhāva (trạng thái như vậy) nghĩa là trạng thái mủ chảy ra.
So bhikkhūti yo ‘‘passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍita’’nti vutto, so bhikkhu.
That bhikkhu refers to the bhikkhu who is stated as "should see a body discarded in a charnel ground."
So bhikkhu (vị tỳ khưu đó) nghĩa là vị tỳ khưu đã được nói "passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍita" (thấy một thi thể bị vứt bỏ ở nghĩa địa), vị tỳ khưu đó.
Upasaṃharati sadisataṃ.
He applies the similarity.
Upasaṃharati (so sánh) nghĩa là so sánh sự tương đồng.
‘‘Ayampi kho’’tiādi upasaṃharaṇākāradassanaṃ.
"This* also..." and so forth, shows the manner of application.
"Ayampi kho" v.v. là để chỉ cách thức so sánh.
Āyūti rūpajīvitindriyaṃ, arūpajīvitindriyaṃ panettha viññāṇagatikameva.
Life-span refers to material life-faculty; the immaterial life-faculty here pertains only to consciousness.
Āyū (tuổi thọ) nghĩa là sinh mạng căn (jīvitindriya) của sắc. Sinh mạng căn của vô sắc ở đây chỉ là sự vận hành của thức (viññāṇa).
Usmāti kammajatejo.
Heat refers to kamma-born fire element.
Usmā (sức nóng) nghĩa là hỏa giới do nghiệp sinh.
Evaṃ pūtikasabhāvoyevāti evaṃ ativiya duggandhajegucchapaṭikkūlapūbhikasabhāvo eva, na āyuādīnaṃ avigame viya mattasoti adhippāyo.
Indeed of such putrid nature means indeed of such an extremely foul-smelling, repulsive, and disgusting putrid nature, implying that it is not merely a moderate state as when life-span and so forth are not yet gone.
Evaṃ pūtikasabhāvoyevā (chỉ có bản chất thối rữa như vậy) nghĩa là chỉ có bản chất thối rữa, ghê tởm, đáng ghét, hôi thối như vậy, chứ không phải chỉ ở mức độ như khi tuổi thọ, v.v. chưa mất đi, đó là ý muốn nói.
Ediso bhavissatīti evaṃbhāvīti āha ‘‘evaṃ uddhumātādibhedo bhavissatī’’ti.
It will be like this, therefore it is said "evaṃbhāvī": "it will be bloated and so forth."
Nó sẽ trở thành như vậy, evaṃbhāvī (sẽ như vậy) nghĩa là "evaṃ uddhumātādibhedo bhavissatī" (sẽ trở thành trương phình, v.v. như vậy).
Terovassikānīti tirovassaṃ gatāni, tāni pana saṃvaccharaṃ vītivattāni hontīti āha ‘‘atikkantasaṃvaccharānī’’ti.
Terovassikānī means those that have passed beyond a year; they have passed a year, therefore it is said: "that have passed a year."
Terovassikānī (đã qua ba năm) nghĩa là đã qua ba năm, nhưng chúng đã qua một năm, vì vậy nói "atikkantasaṃvaccharānī" (đã qua một năm).
Purāṇatāya ghanabhāvavigamena vicuṇṇatā idha pūtibhāvoti so yathā hoti, taṃ dassento ‘‘abbhokāse’’tiādimāha.
Here, due to age, the dissolution of solidity and becoming crumbled is referred to as putridity. To show how this occurs, it is said: "in an open space," and so forth.
Sự thối rữa ở đây là sự vụn nát do sự cũ kỹ và mất đi sự cô đọng. Để chỉ rõ điều đó xảy ra như thế nào, nói "abbhokāse" (ở nơi trống trải) v.v.
Terovassikānevāti saṃvaccharamattātikkantāni eva.
Only those that are three years old means only those that have passed about a year.
Chỉ những cái đã qua ba năm nghĩa là chỉ những cái đã trôi qua một năm.
Khajjamānatādivasena dutiyasivathikapabbādīnaṃ vavatthāpitattā vuttaṃ ‘‘khajjamānatādīnaṃ vasena yojanā kātabbā’’ti.
Since the second cemetery contemplation and so forth are established in terms of being eaten and so on, it is stated: "The interpretation should be made in terms of being eaten and so on."
Vì các phần sivathika thứ hai, v.v. đã được thiết lập theo cách bị ăn, v.v., nên đã nói rằng “nên thực hiện sự kết nối theo cách bị ăn, v.v.”.
Imāneva dveti avadhāraṇena appanākammaṭṭhānaṃ tattha niyameti aññapabbesu tadabhāvato.
Only these two by way of emphasis, fixes the concentration meditation subject there, due to its absence in other sections.
Chỉ hai cái này là sự xác định giới hạn, chỉ định đề mục thiền định appanā ở đó, vì không có điều đó trong các phần khác.
Yato hi eva-kāro, tato aññattha niyameti, tena pabbadvayassa vipassanākammaṭṭhānatāpi appaṭisiddhā daṭṭhabbā aniccatādidassanato.
Because the particle eva (only) is present, it restricts it to other places. Therefore, the vipassanā meditation subject of these two sections should also be understood as not denied, given the observation of impermanence and so forth.
Vì có từ eva, nên nó giới hạn ở nơi khác, do đó, tính chất đề mục thiền quán của hai phần này cũng không bị bác bỏ, vì đó là sự thấy vô thường, v.v.
Saṅkhāresu ādīnavavibhāvanāni sivathikapabbānīti āha ‘‘sivathikānaṃ ādīnavānupassanāvasena vuttattā’’ti.
The cemetery contemplations are expositions of the drawbacks of conditioned phenomena, thus it states: "because the cemetery contemplations are described by way of contemplating drawbacks."
Các phần sivathika là sự làm rõ những hiểm họa trong các hành, nên đã nói rằng “vì các sivathika được nói theo cách quán chiếu những hiểm họa”.
Iriyāpathapabbādīnaṃ appanāvahatā pākaṭā evāti ‘‘sesāni dvādasapī’’ti vuttaṃ.
The bringing to appanā of the posture section and others is indeed evident, therefore "the remaining twelve" was stated.
Tính chất dẫn đến appanā của phần oai nghi, v.v. đã rõ ràng, nên đã nói “mười hai phần còn lại”.
Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ.
That which is not explained in meaning here,
Điều không được phân biệt về ý nghĩa ở đây,
Taṃ suviññeyyameva.
is indeed easily comprehensible.
thì rất dễ hiểu.
380. Sukhaṃ vedananti ettha sukhayatīti sukhā. Sampayuttadhamme, kāyañca laddhassāde karotīti attho.
Here, regarding "pleasant feeling" (sukhaṃ vedanaṃ): sukhā means that which gladdens. The meaning is that it makes the associated phenomena and the body delightful.
380. Trong thọ lạc, lạc là cái làm cho lạc. Nghĩa là làm cho các pháp tương ưng và thân thể có được vị ngọt.
Suṭṭhu vā khādati, khanati vā kāyikaṃ, cetasikañcābādhanti sukhā. ‘‘Sukaraṃ okāsadānaṃ etissāti sukhā’’ti apare.
Or it thoroughly consumes or destroys physical and mental affliction, hence sukhā. Others say: "It is easy to give it scope, therefore sukhā."
Hoặc là, nó ăn rất ngon, hoặc nó đào bới những bệnh khổ về thân và tâm, nên gọi là lạc. Người khác nói: “Cái mà việc tạo cơ hội cho nó dễ dàng, nên gọi là lạc.”
Vedayati ārammaṇarasaṃ anubhavatīti vedanā.
It feels, it experiences the taste of the object, therefore vedanā.
Nó cảm nhận, trải nghiệm hương vị của đối tượng, nên gọi là thọ.
Vedayamānoti anubhavamāno.
Vedayamāno means experiencing.
Cảm nhận nghĩa là trải nghiệm.
‘‘Kāma’’ntiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ iriyāpathapabbe vuttanayameva.
What is to be said in "sensual desire" (kāmaṃ) and so forth is just as stated in the posture section.
Những điều cần nói trong “Kāma”, v.v. cũng giống như cách đã nói trong phần oai nghi.
Sampajānassa vediyanaṃ sampajānavediyanaṃ.
The feeling of one who is comprehending (sampajāno) is sampajānavediyanaṃ.
Sự cảm nhận của người có chánh niệm là sự cảm nhận có chánh niệm (sampajānavediyanaṃ).
Nitthunantoti balavato vedanāvegassa nirodhane ādīnavaṃ disvā tassa avasaradānavasena nitthunanto.
Nitthunanto means lamenting due to seeing the danger in suppressing the strong force of feeling and thus giving it opportunity.
Nitthunanto nghĩa là thở dài, thấy được hiểm họa trong việc ngăn chặn sự mãnh liệt của cảm thọ, do đó nhường chỗ cho nó.
Vegasandhāraṇe hi atimahantaṃ dukkhaṃ uppajjatīti aññampi vikāraṃ uppādeyya, tena thero aparāparaṃ parivattati.
For indeed, in suppressing its force, very great suffering arises, and it might produce other afflictions. Therefore, the Elder turned over and over again.
Vì khi kiềm giữ sự mãnh liệt, một nỗi khổ lớn sẽ phát sinh, và nó có thể gây ra một sự biến đổi khác, do đó vị Trưởng lão xoay trở hết lần này đến lần khác.
Vīriyasamathaṃ yojetvāti adhivāsanavīriyassa adhimattattā tassa hāpanavasena samādhinā samarasatāpādanena vīriyasamathaṃ yojetvā.
Having applied the calming of energy means having applied the calming of energy by reducing excessive endurance-energy, thus bringing it to equipoise with concentration.
Kết hợp tinh tấn và an tịnh nghĩa là kết hợp tinh tấn và an tịnh bằng cách làm giảm bớt sự tinh tấn nhẫn chịu quá mức và đạt được sự quân bình với định.
Saha paṭisambhidāhīti lokuttarapaṭisambhidāhi saha.
Saha paṭisambhidāhi means together with the supermundane paṭisambhidā.
Cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidāhi) nghĩa là cùng với các tuệ phân tích siêu thế.
Ariyamaggakkhaṇe hi paṭisambhidānaṃ asammohavasena adhigamo, atthapaṭisambhidāya pana ārammaṇakaraṇavasenapi.
For indeed, at the moment of the Noble Path, the paṭisambhidā are attained through their non-delusion, and specifically, the atthapaṭisambhidā is attained by taking it as an object.
Vì vào khoảnh khắc Đạo Thánh, các tuệ phân tích được chứng đắc không có sự lầm lẫn, và đối với tuệ phân tích về ý nghĩa, thì cũng là do lấy đối tượng làm duyên.
Lokiyānampi vā sati uppattikāle tattha samatthataṃ sandhāyāha ‘‘saha paṭisambhidāhī’’ti.
Or, referring to the competence of mundane paṭisambhidā when they arise, he said "together with the paṭisambhidā."
Hoặc là, để chỉ sự thành thạo của các tuệ phân tích thế gian khi chúng sinh khởi, đã nói “cùng với các tuệ phân tích”.
Samasīsīti vārasamasīsī hutvā, paccavekkhaṇavārassa anantaravāre parinibbāyīti attho.
Samasīsī means becoming equal in sequence, meaning attaining Nibbāna in the very next sequence after the sequence of review.
Samasīsī nghĩa là trở thành ngang bằng về thời gian, tức là nhập Niết-bàn vào lượt ngay sau lượt quán xét.
Yathā ca sukhaṃ, evaṃ dukkhanti yathā ‘‘sukhaṃ ko vedayatī’’tiādinā sampajānavediyanaṃ sandhāya vuttaṃ, evaṃ dukkhampi.
Just as pleasant, so also painful means that just as it was said concerning the comprehension of feeling with "who feels pleasant feeling?" and so on, so too for painful feeling.
Cũng như lạc, khổ cũng vậy nghĩa là cũng như đã nói về sự cảm nhận có chánh niệm với câu “Ai cảm nhận lạc thọ?”, thì khổ thọ cũng vậy.
Tattha dukkhayatīti dukkhā, sampayuttadhamme, kāyañca pīḷeti vibādhatīti attho.
Therein, that which pains is dukkhā; the meaning is that it afflicts and harasses associated phenomena and the body.
Ở đó, cái làm cho khổ là khổ, nghĩa là nó làm phiền não, gây đau đớn cho các pháp tương ưng và thân thể.
Duṭṭhuṃ vā khādati, khanati kāyikaṃ, cetasikañca sātanti dukkhā. ‘‘Dukkaraṃ okāsadānaṃ etissāti dukkhā’’ti apare.
Or it thoroughly consumes or destroys physical and mental comfort, hence dukkhā. Others say: "It is difficult to give it scope, therefore dukkhā."
Hoặc là, nó ăn rất tệ, đào bới sự thoải mái về thân và tâm, nên gọi là khổ. Người khác nói: “Cái mà việc tạo cơ hội cho nó khó khăn, nên gọi là khổ.”
Arūpakammaṭṭhānanti arūpapariggahaṃ, arūpadhammamukhena vipassanābhinivesananti attho.
Arūpakammaṭṭhānaṃ means grasping the formless, meaning applying oneself to vipassanā through the medium of formless phenomena.
Đề mục thiền vô sắc nghĩa là sự thâu tóm vô sắc, tức là sự chú tâm vào thiền quán thông qua các pháp vô sắc.
Na pākaṭaṃ hoti phassassa, cittassa ca avibhūtākārattā.
It is not evident due to the indistinct nature of contact and consciousness.
Không rõ ràng vì xúc và tâm không có trạng thái phân biệt.
Tenāha ‘‘andhakāraṃ viya khāyatī’’ti.
Therefore, it is said: "It appears like darkness."
Do đó đã nói “nó hiện ra như bóng tối”.
‘‘Na pākaṭaṃ hotī’’ti ca idaṃ tādise puggale sandhāya vuttaṃ, tesaṃ ādito vedanāva vibhūtatarā hutvā upaṭṭhāti.
And this "is not evident" was said with reference to such a person, for whom feeling arises as more manifest from the beginning.
Và câu “không rõ ràng” này được nói liên quan đến những người như vậy, đối với họ, cảm thọ hiện ra rõ ràng hơn ngay từ đầu.
Evañhi yaṃ vuttaṃ sakkapañhavaṇṇanā dīsu ‘‘phasso pākaṭo hoti, viññāṇaṃ pākaṭaṃ hotī’’ti, (dī. ni. aṭṭha. 2.359) taṃ avirodhitaṃ hoti.
In this way, what was said in the Sakkapañha Commentary and elsewhere, "contact is evident, consciousness is evident," is not contradicted.
Như vậy, điều đã nói trong bản chú giải về Sakkapañha, v.v. rằng “xúc rõ ràng, thức rõ ràng” (Dī. Ni. Aṭṭha. 2.359) thì không mâu thuẫn.
Vedanāvasena kathiyamānaṃ kammaṭṭhānaṃ pākaṭaṃ hotīti yojanā.
The construction is: the meditation subject (kammaṭṭhāna) spoken of in terms of feeling becomes evident.
Đề mục thiền được nói theo cách của cảm thọ thì rõ ràng, đó là cách kết nối.
‘‘Vedanānaṃ uppattipākaṭatāyā’’ti ca idaṃ sukhadukkhavedanānaṃ vasena vuttaṃ.
And "due to the evident arising of feelings" was said with reference to pleasant and painful feelings.
Và câu “vì sự sinh khởi của các cảm thọ là rõ ràng” này được nói theo cách của lạc thọ và khổ thọ.
Tāsañhi pavatti oḷārikā, na itarāya.
For their occurrence is gross, not so for the other.
Vì sự vận hành của chúng là thô thiển, chứ không phải của cái kia.
Tadubhayaggahaṇamukhena vā gahetabbattā itarāyapi pavatti viññūnaṃ pākaṭā evāti ‘‘vedanāna’’nti avisesaggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
Or, it should be understood that the occurrence of the other is also evident to the wise, because it is to be understood by grasping both, thus "feelings" is to be seen as a non-specific grasping.
Hoặc là, vì sự vận hành của cái kia cũng rõ ràng đối với người trí, do được thâu tóm qua việc nắm giữ cả hai, nên cần hiểu là sự nắm giữ không phân biệt “các cảm thọ”.
Sakkapañhe vuttanayeneva veditabbo, tasmā tattha vattabbo atthaviseso tattha līnatthappakāsaniyaṃ vuttanayeneva gahetabbo.
It should be understood in the manner stated in the Sakkapañha, therefore, any specific meaning to be stated there should be taken in the manner stated in the Līnatthappakāsanī there.
Cần được hiểu theo cách đã nói trong Sakkapañha, do đó, chi tiết ý nghĩa cần nói ở đó cần được hiểu theo cách đã nói trong Līnatthappakāsanī.
Pubbe ‘‘vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vedayatī’’ti vedanāya ārammaṇādhīnavuttitāya ca anattatāya ca pajānanaṃ vuttaṃ, idāni tassā aniccatādipajānanaṃ dassento ‘‘ayaṃ aparopi pajānanapariyāyo’’ti āha.
Previously, the understanding of feeling as dependent on objects and as non-self was stated in "feeling itself feels, taking an object as its basis." Now, showing the understanding of its impermanence and so forth, he said: "This is another way of understanding."
Trước đây, đã nói về sự nhận biết về tính vô ngã của thọ, do thọ vận hành phụ thuộc vào đối tượng, với câu “thọ cảm nhận bằng cách lấy đối tượng làm duyên”. Bây giờ, để chỉ ra sự nhận biết về tính vô thường, v.v. của nó, đã nói “đây là một phương pháp nhận biết khác”.
Yathā ekasmiṃ khaṇe cittadvayassa asambhavo ekajjhaṃ anekantapaccayābhāvato, evaṃ vedanādvayassa visiṭṭhārammaṇavuttito cāti āha ‘‘sukhavedanākkhaṇe dukkhāya vedanāya abhāvato’’ti.
Just as the impossibility of two cittas in one moment due to the lack of various conditions simultaneously, so also the impossibility of two feelings due to their distinct object-orientation. Therefore, he said: "due to the absence of painful feeling at the moment of pleasant feeling."
Cũng như không thể có hai tâm cùng lúc trong một khoảnh khắc vì không có nhiều duyên cùng tồn tại, thì cũng không thể có hai thọ cùng lúc vì chúng vận hành trên đối tượng khác biệt, do đó đã nói “vì không có khổ thọ vào khoảnh khắc lạc thọ”.
Nidassanamattañcetaṃ tadā upekkhāvedanāyapi abhāvato, tena sukhavedanākkhaṇe bhūtapubbānaṃ itaravedanānaṃ hutvāabhāvapajānanena sukhavedanāyapi hutvā abhāvo ñāto eva hotīti tassā pākaṭabhāvameva dassento ‘‘imissā ca sukhāya vedanāya ito paṭhamaṃ abhāvato’’ti āha, eteneva ca tāsampi vedanānaṃ pākaṭabhāvo dassitoti daṭṭhabbaṃ.
And this is merely an illustration, for at that time equanimous feeling is also absent. Therefore, by understanding the past other feelings as having arisen and ceased at the moment of pleasant feeling, the arising and ceasing of pleasant feeling itself is known. Thus, showing only its manifest nature, he said: "and due to the prior absence of this pleasant feeling." And by this, the manifest nature of those other feelings is also shown, it should be understood.
Và đây chỉ là một ví dụ, vì vào lúc đó cũng không có xả thọ. Do đó, với sự nhận biết rằng các thọ khác đã có rồi không còn nữa vào khoảnh khắc lạc thọ, thì sự có rồi không còn nữa của lạc thọ cũng được biết rõ. Để chỉ ra sự rõ ràng của nó, đã nói “và vì lạc thọ này không có trước đây”, và với điều này, sự rõ ràng của các thọ đó cũng được chỉ ra.
Tenāha ‘‘vedanā nāma aniccā adhuvā vipariṇāmadhammā’’ti.
Therefore, he said: "Feelings are indeed impermanent, transient, and subject to change."
Do đó đã nói “thọ là vô thường, không bền vững, có tính chất biến đổi”.
Aniccaggahaṇena hi vedanānaṃ viddhaṃsanabhāvo dassito viddhaste aniccatāya suviññeyyattā.
By the mention of impermanence (anicca), the destructible nature of feelings is shown, as impermanence is easily understood when something is destroyed.
Với sự nắm giữ vô thường, tính chất hủy diệt của các thọ được chỉ ra, vì khi hủy diệt, tính vô thường rất dễ hiểu.
Adhuvaggahaṇena pākaṭabhāvo tassa asadābhāvitādibhāvanato.
By the mention of transience (adhuva), its manifest nature is shown, due to the contemplation of its non-perpetual existence and so forth.
Với sự nắm giữ không bền vững, tính chất rõ ràng của nó được chỉ ra, vì nó được quán chiếu là không tồn tại mãi mãi, v.v.
Vipariṇāmaggahaṇena dukkhabhāvo tassa aññathattadīpanato, tena sukhāpi vedanā dukkhā, pageva itarāti tissannampi vedanānaṃ dukkhatā dassitā hoti.
By the mention of change (vipariṇāma), its painful nature is shown, due to the elucidation of its altered state. Thus, even pleasant feeling is painful, how much more so the other feelings, thereby showing the painful nature of all three feelings.
Với sự nắm giữ biến đổi, tính chất khổ được chỉ ra, vì nó chỉ ra sự khác biệt, do đó ngay cả lạc thọ cũng là khổ, huống chi là các thọ khác. Như vậy, tính chất khổ của cả ba thọ đã được chỉ ra.
Iti ‘‘yadaniccaṃ dukkhaṃ, taṃ ekantato anattā’’ti tīsupi vedanāsu lakkhaṇattayapajānanā jotitāti daṭṭhabbaṃ.
Thus, it should be understood that the understanding of the three characteristics in all three feelings, "what is impermanent is suffering, that is absolutely non-self," is illuminated.
Do đó, cần hiểu rằng sự nhận biết ba đặc tính “cái gì vô thường là khổ, cái đó chắc chắn là vô ngã” đã được làm sáng tỏ trong cả ba thọ.
Tenāha ‘‘itiha tattha sampajāno hotī’’ti.
Therefore, he said: "Thus, one is comprehending therein."
Do đó đã nói “như vậy, ở đó vị ấy có chánh niệm”.
Idāni tamatthaṃ suttena (ma. ni. 2.205) sādhetuṃ ‘‘vuttampi ceta’’ntiādimāha.
Now, to substantiate that meaning with a Sutta, he said: "and this has been stated" and so forth.
Bây giờ, để chứng minh ý nghĩa đó bằng kinh (Ma. Ni. 2.205), đã nói “điều này cũng đã được nói”, v.v.
Tattha neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedetīti tasmiṃ sukhavedanāsamaṅgisamaye neva dukkhaṃ vedanaṃ vedeti niruddhattā, anuppannattā ca yathākkamaṃ atītānāgatānaṃ.
Therein, "at that time one does not feel painful feeling" (neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti) means that at that moment accompanied by pleasant feeling, one does not feel painful feeling, because past and future feelings have ceased and not yet arisen, respectively.
Ở đó, vào lúc đó, vị ấy không cảm nhận khổ thọ nghĩa là vào lúc đồng bộ với lạc thọ đó, vị ấy không cảm nhận khổ thọ vì nó đã diệt, và vì nó chưa sinh khởi, theo thứ tự quá khứ và vị lai.
Paccuppannāya pana asambhavo vutto eva.
The impossibility for present feelings has already been stated.
Còn sự không thể có của hiện tại thì đã được nói rồi.
Sakiccakkhaṇamattāvaṭṭhānato aniccā. Samecca sambhuyya paccayehi katattā saṅkhatā. Vatthārammaṇādipaccayaṃ paṭicca uppannattā paṭiccasamuppannā. Khayavayapalujjananirujjhanapakatitāya khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti daṭṭhabbā.
They are to be seen as impermanent (aniccā) due to their staying only for their functional moment; conditioned (saṅkhatā) due to being made by coming together with conditions; dependently arisen (paṭiccasamuppannā) due to arising in dependence on conditions like the foundation and object; subject to destruction (khayadhammā), subject to vanishing (vayadhammā), subject to dispassion (virāgadhammā), subject to cessation (nirodhadhammā) due to their nature of perishing, dissolving, breaking up, and ceasing.
Do chỉ tồn tại trong khoảnh khắc thực hiện chức năng của chính nó nên chúng là vô thường (anicca). Do được tạo ra bởi các duyên hội tụ và kết hợp nên chúng là hữu vi (saṅkhata). Do phát sinh tùy thuộc vào duyên như đối tượng và căn cứ nên chúng là duyên khởi (paṭiccasamuppanna). Do có bản chất là tiêu hoại, biến mất, tan rã và diệt tận nên chúng được xem là pháp hoại (khayadhammā), pháp diệt (vayadhammā), pháp ly tham (virāgadhammā), pháp đoạn diệt (nirodhadhammā).
381. Sampayogavasena pavattamānena saha rāgenāti sarāgaṃ. Tenāha ‘‘lobhasahagata’’nti.
By way of concomitant association, that which occurs together with greed is sarāga. Therefore, it is said, ‘accompanied by lobha (greed)’.
Cùng với tham ái theo cách tương ưng (sampayoga) nên gọi là sarāgaṃ (có tham). Vì vậy, Đức Phật đã nói “tương ưng với tham” (lobhasahagata).
Vītarāganti ettha kāmaṃ sarāgapadapaṭiyoginā vītarāgapadena bhavitabbaṃ, sammasanacārassa pana adhippetattā tebhūmakasseva gahaṇanti ‘‘lokiyakusalābyākata’’nti vatvā ‘‘idaṃ panā’’tiādinā tameva adhippāyaṃ vivarati.
Here, regarding vītarāga, although it should properly be understood as the opposite of the term sarāga, because the sphere of investigation (sammasanacāra) is intended, the threefold realms (tebhūmaka) alone are taken. Having said ‘lokiya-kusala-abyākata’ (worldly wholesome and indeterminate), the same intention is elaborated with ‘idaṃ panā’ and so forth.
Ở đây, từ vītarāgaṃ (không tham) lẽ ra phải là đối nghĩa của từ sarāgaṃ, nhưng vì ý nghĩa của sự quán sát (sammasana) được nhắm đến, nên việc nắm bắt chỉ là của ba cõi (tebhūmaka) mà thôi. Vì vậy, sau khi nói “các pháp thiện và vô ký thuộc cõi dục” (lokiyakusalābyākata), Đức Phật giải thích ý nghĩa đó bằng cách nói “điều này thì” (idaṃ panā) v.v.
Sesāni dve dosamūlāni, dve mohamūlānīti cattāri akusalacittāni. Tesañhi rāgena sampayogābhāvato nattheva sarāgatā, taṃnimittakatāya pana siyā taṃsahitakāle soti nattheva vītarāgatāpīti dukkhavinimuttatā evettha labbhatīti āha ‘‘neva purimapadaṃ na pacchimapadaṃ bhajantī’’ti.
The remaining two minds rooted in hatred and two minds rooted in delusion are four unwholesome minds. Indeed, since they are not concomitantly associated with greed, there is no state of being sarāga (with greed). However, by reason of being caused by it, and in a state accompanied by it, there might be a hint of such, hence there is no state of being vītarāga (without greed) either. Therefore, in this pair, only their freedom from the pair is obtained. Hence it is said, ‘they neither fall into the former term nor the latter term’.
Hai tâm còn lại là tâm gốc sân (dosa) và hai tâm gốc si (moha) là bốn tâm bất thiện (akusalacitta). Đối với chúng, không có sự tương ưng với tham ái, nên không có trạng thái sarāgatā (có tham ái). Tuy nhiên, do được tạo ra bởi nhân đó, nên có thể có trạng thái sarāgatā vào thời điểm đó, nhưng cũng không có trạng thái vītarāgatā (không tham ái). Vì vậy, ở đây chỉ có sự giải thoát khỏi khổ, nên Đức Phật nói “không thuộc về từ trước cũng không thuộc về từ sau” (neva purimapadaṃ na pacchimapadaṃ bhajantī).
Yadi evaṃ padesikaṃ pajānanaṃ āpajjatīti?
If so, does a partial understanding arise?
Nếu vậy, có phải là sự hiểu biết cục bộ (padesikaṃ pajānanaṃ) phát sinh không?
Nāpajjati, dukantarapariyāpannattā tesaṃ.
It does not arise, because they are included in other pairs.
Không phát sinh, vì chúng thuộc về hai cực đoan.
Ye pana ‘‘paṭipakkhabhāve agayhamāne sampayogābhāvo evettha pamāṇaṃ ekaccaabyākatānaṃ viyā’’ti icchanti, tesaṃ matena sesākusalacittānampi dutiyapadasaṅgaho veditabbo.
But for those who desire the view that, when the opposing aspect is not taken into account (in determining inclusion in a pair), the absence of concomitant association alone is the criterion here, just as with certain indeterminate states, according to their view, the remaining unwholesome minds should also be understood as included in the second term.
Tuy nhiên, những ai mong muốn rằng “khi không nắm giữ trạng thái đối nghịch, sự không tương ưng là tiêu chuẩn ở đây, giống như một số pháp vô ký”, thì theo quan điểm của họ, các tâm bất thiện còn lại cũng nên được hiểu là thuộc về nhóm thứ hai.
Dutiyadukepi vuttanayena attho veditabbo.
In the second pair (dukka) too, the meaning should be understood according to the method stated.
Trong nhóm hai thứ hai cũng nên hiểu ý nghĩa theo cách đã nói.
Akusalamūlesu saha moheneva vattatīti samohanti āha ‘‘vicikicchāsahagatañceva uddhaccasahagatañcā’’ti.
Among the unwholesome roots, that which is associated only with delusion is samoha (with delusion). Therefore, it is said, ‘both mind accompanied by doubt and mind accompanied by restlessness’.
Trong các gốc bất thiện, nó hoạt động cùng với si (moha) nên gọi là samoha (có si). Đức Phật đã nói “tương ưng với hoài nghi (vicikicchāsahagata) và tương ưng với phóng dật (uddhaccasahagata)”.
Yasmā cettha ‘‘saheva mohenāti samoha’’nti purimapadāvadhāraṇampi labbhatiyeva, tasmā vuttaṃ ‘‘yasmā panā’’tiādi.
Since here, too, the emphasis on the former term, ‘saheva mohenāti samoha’ (that which is associated only with delusion is samoha), is obtained, therefore it is said, ‘yasmā panā’ and so forth.
Vì ở đây, sự xác định của từ trước “cùng với si nên là samoha” cũng có thể được nắm bắt, nên Đức Phật đã nói “vì điều này” (yasmā panā) v.v.
Yathā pana atimūḷhatāya pāṭipuggalikanayena savisesamohavantatāya ‘‘momūhacitta’’nti vattabbato vicikicchāuddhaccasahagatadvayaṃ visesato ‘‘samoha’’nti vuccati, na tathā sesākusalacittānīti ‘‘vaṭṭantiyevā’’ti sāsaṅkaṃ vadati.
However, due to extreme delusion, by way of individual nature and special presence of delusion, these two minds, the one accompanied by doubt and the one accompanied by restlessness, are specifically called ‘momūhacitta’ (very deluded mind) and ‘samoha’. The other unwholesome minds are not so called. Therefore, with some doubt, he says, ‘they (the remaining unwholesome minds) too just exist (without being specifically called samoha)’.
Tuy nhiên, do sự si mê quá mức, theo cách cá nhân, do có si mê đặc biệt, nên hai tâm tương ưng với hoài nghi và phóng dật được gọi đặc biệt là “samoha” (tâm si mê), không giống như các tâm bất thiện còn lại, nên Đức Phật nói một cách do dự “chúng vẫn tiếp diễn” (vaṭṭantiyevā).
Sampayogavasena thinamiddhena anupatitaṃ anugatanti thinamiddhānupatitaṃ, pañcavidhaṃsasaṅkhārikākusalacittaṃ saṅkucitacittaṃ, saṅkucitacittaṃ nāma ārammaṇe saṅkocanavasena pavattanato.
That which is pervaded and followed by sloth and torpor by way of concomitant association is thinamiddhānupatitaṃ. The five types of saṅkhārika unwholesome minds are saṅkucitacitta (contracted mind). Saṅkucitacitta is so called because it functions by way of contraction regarding the object.
Bị bao phủ bởi hôn trầm và thụy miên (thinamiddha) theo cách tương ưng (sampayoga) là thinamiddhānupatitaṃ (bị hôn trầm và thụy miên bao phủ), tức là năm tâm bất thiện có tác ý (saṅkhārika) và tâm co rút (saṅkucitacittaṃ). Tâm co rút (saṅkucitacittaṃ) là do hoạt động theo cách co rút trên đối tượng.
Paccayavisesavasena thāmajātena uddhaccena sahagataṃ saṃsaṭṭhanti uddhaccasahagataṃ, aññathā sabbampi akusalacittaṃ uddhaccasahagatamevāti.
That which is associated and mixed with restlessness, which has arisen with strength by way of a special condition, is uddhaccasahagataṃ. Otherwise, all unwholesome minds would simply be uddhaccasahagata.
Tương ưng (sahagata) và hòa lẫn (saṃsaṭṭha) với phóng dật (uddhacca) phát sinh do một loại duyên đặc biệt là uddhaccasahagataṃ (tương ưng với phóng dật), nếu không thì tất cả các tâm bất thiện đều là uddhaccasahagataṃ.
Pasaṭacittaṃ nāma ārammaṇe savisesaṃ vikkhepavasena visaṭabhāvena pavattanato.
Pasaṭacitta (expanded mind) is so called because it functions by way of special dispersion and expansion regarding the object.
Tâm phóng dật (pasaṭacittaṃ) là do hoạt động theo cách tán loạn đặc biệt trên đối tượng.
Kilesavikkhambhanasamatthatāya vipulaphalatāya ca dīghasantānatāya ca mahantabhāvaṃ gataṃ, mahantehi vā uḷāracchandādīhi gataṃ paṭipannanti mahaggataṃ, taṃ pana rūpārūpabhūmigataṃ tato mahantassa loke abhāvato.
That which has attained greatness due to its ability to suppress defilements, its abundant fruit, and its long continuity; or that which has reached and attained it through grand desires (uḷāracchanda) etc., is mahaggataṃ. This refers to minds of the rūpa and arūpa realms, because there is nothing greater than these in the world.
Đạt đến trạng thái vĩ đại (mahanta) do khả năng chế ngự phiền não, do quả báo rộng lớn và do dòng chảy dài, hoặc đạt được (gataṃ) và thực hành (paṭipanna) bởi những điều vĩ đại như ước muốn cao cả (uḷāracchanda) v.v., nên gọi là mahaggataṃ (đại hành). Điều đó thuộc về cõi sắc và cõi vô sắc, vì không có gì vĩ đại hơn trong thế gian.
Tenāha ‘‘rūpārūpāvacara’’nti.
Therefore, it is said, ‘rūpārūpāvacara’.
Vì vậy, Đức Phật đã nói “thuộc cõi sắc và cõi vô sắc” (rūpārūpāvacara).
Tassa cettha paṭiyogī parittaṃ evāti āha ‘‘amahaggatanti kāmāvacara’’nti.
Its opposite here is simply paritta (limited). Therefore, it is said, ‘amahaggata is kāmāvacara’.
Ở đây, đối nghịch với nó chỉ là paritta (nhỏ bé). Vì vậy, Đức Phật đã nói “amahaggataṃ (không đại hành) là thuộc cõi dục” (amahaggatanti kāmāvacara).
Attānaṃ uttarituṃ samatthehi saha uttarehīti sauttaraṃ. Tappaṭipakkhena anuttaraṃ. Tadubhayaṃ upādāyupādāya veditabbanti āha ‘‘sauttaranti kāmāvacarantiādi.
That which is accompanied by higher (minds), which are capable of surpassing itself, is sauttaraṃ (with something higher). Its opposite is anuttaraṃ (without anything higher). It is said that both should be understood by taking each one, ‘sauttara is kāmāvacara’ and so forth.
Cùng với những điều cao thượng (uttara) có khả năng vượt qua chính mình nên gọi là sauttaraṃ (có cao thượng). Đối nghịch với nó là anuttaraṃ (không cao thượng). Cả hai điều đó nên được hiểu bằng cách nắm bắt từng cái một. Vì vậy, Đức Phật đã nói “sauttaraṃ là thuộc cõi dục” (sauttaranti kāmāvacara) v.v.
Paṭipakkhavikkhambhanasamatthena samādhinā sammadeva āhitaṃ samāhitaṃ. Tenāha ‘‘yassā’’tiādi.
That which is thoroughly established by samādhi (concentration), capable of suppressing opposing factors, is samāhitaṃ (concentrated). Therefore, it is said, ‘yassā’ and so forth.
Được thiết lập một cách đúng đắn (sammadeva āhitaṃ) bởi định (samādhi) có khả năng chế ngự đối nghịch nên gọi là samāhitaṃ (định tĩnh). Vì vậy, Đức Phật đã nói “yassā” v.v.
Yassāti yassa cittassa.
Yassā means ‘of which mind’.
Yassā có nghĩa là của tâm nào (yassa cittassa).
Yathāvuttena samādhinā na samāhitanti asamāhitaṃ. Tenāha ‘‘ubhayasamādhirahita’’nti.
That which is not thoroughly established by samādhi as stated, is asamāhitaṃ (unconcentrated). Therefore, it is said, ‘devoid of both samādhis’.
Không được định tĩnh bởi định đã nói trên nên gọi là asamāhitaṃ (không định tĩnh). Vì vậy, Đức Phật đã nói “không có cả hai loại định” (ubhayasamādhirahita).
Tadaṅgavimuttiyā vimuttaṃ, kāmāvacarakusalacittaṃ, vikkhambhanavimuttiyā vimuttaṃ, mahaggatacittanti tadubhayaṃ sandhāyāha ‘‘tadaṅgavikkhambhanavimuttīhi vimutta’’nti.
Vimuttaṃ (freed) by tadaṅga-vimutti (temporary freedom) refers to wholesome kāmāvacara minds. Vimuttaṃ by vikkhambhana-vimutti (freedom by suppression) refers to mahaggata minds. Referring to both of these, it is said, ‘freed by tadaṅga and vikkhambhana vimutti’.
Được giải thoát (vimutta) bằng sự giải thoát từng phần (tadaṅgavimutti) là tâm thiện thuộc cõi dục. Được giải thoát (vimutta) bằng sự giải thoát chế ngự (vikkhambhanavimutti) là tâm đại hành. Liên quan đến cả hai điều đó, Đức Phật đã nói “được giải thoát bằng sự giải thoát từng phần và giải thoát chế ngự” (tadaṅgavikkhambhanavimuttīhi vimutta).
Yattha tadubhayavimutti natthi, taṃ ubhayavimuttirahitanti gayhamāne lokuttaracittepi siyāsaṅkāti taṃ nivattanatthaṃ ‘‘samuccheda…pe… okāsova natthī’’ti āha.
If it were taken that where both these types of freedom are absent, that is ‘devoid of both freedoms’, it could mistakenly apply to lokuttara-citta (supramundane mind). To prevent this, it is said, ‘samuccheda…pe… there is no such possibility’.
Nếu nơi nào không có cả hai loại giải thoát đó, thì khi nắm bắt là không có cả hai loại giải thoát, có thể có sự nghi ngờ đối với tâm siêu thế (lokuttaracitta). Để ngăn chặn điều đó, Đức Phật đã nói “samuccheda…pe… không có cơ hội” (okāsova natthī).
Okāsabhāvo ca sammasanacārassa adhippetattā veditabbo.
And the absence of possibility should be understood because the sphere of investigation is intended.
Và sự không có cơ hội nên được hiểu là do ý nghĩa của sự quán sát (sammasana) được nhắm đến.
Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānameva.
That which is not essentially distinguished here is clear, as it has been explained earlier.
Bất cứ điều gì ở đây không được phân chia về mặt ý nghĩa thì đều rõ ràng, vì nó đã được nói theo cách dưới đây.
382. Pahātabbādidhammavibhāgadassanavasena pañcadhā dhammānupassanā niddiṭṭhāti ayamattho pāḷito eva viññāyatīti tamatthaṃ ulliṅgento ‘‘pañcavidhena dhammānupassanaṃ kathetu’’nti āha.
This meaning, that the contemplation of dhammas is taught in five ways according to the distinction of dhammas to be abandoned and so forth, is understood from the Pāḷi text itself. Pointing to this meaning, it is said, ‘to explain the contemplation of dhammas in five ways’.
Sự quán niệm pháp được chỉ định năm loại theo cách hiển thị sự phân loại các pháp cần được đoạn trừ v.v. Ý nghĩa này được hiểu từ chính Pāḷi. Để làm rõ ý nghĩa đó, Đức Phật đã nói “để thuyết giảng quán niệm pháp theo năm cách” (pañcavidhena dhammānupassanaṃ kathetu).
Yadi evaṃ kasmā nīvaraṇādivaseneva niddiṭṭhanti?
If so, why is it taught only by way of the hindrances and so forth?
Nếu vậy, tại sao nó chỉ được chỉ định theo cách của các triền cái v.v.?
Vineyyajjhāsayato.
Due to the disposition of the disciples.
Do ý định của những người cần được giáo hóa (vineyya).
Yesañhi veneyyānaṃ pahātabbadhammesu paṭhamaṃ nīvaraṇāni vibhāgena vattabbāni, tesaṃ vasenettha bhagavatā paṭhamaṃ nīvaraṇesu dhammānupassanā kathitā.
For those disciples to whom the hindrances, among the dhammas to be abandoned, are to be explained first in distinction, for their sake, the contemplation of dhammas is taught here first in relation to the hindrances by the Blessed One.
Đối với những người cần được giáo hóa mà các triền cái cần được nói rõ ràng trước tiên trong các pháp cần được đoạn trừ, thì Đức Thế Tôn đã thuyết giảng quán niệm pháp về các triền cái trước tiên theo ý định của họ.
Tathā hi kāyānupassanāpi samathapubbaṅgamā desitā, tato pariññeyyesu khandhesu, āyatanesu ca bhāvetabbesu bojjhaṅgesu, pariññeyyādivibhāgesu saccesu ca uttarā desanā, tasmā cettha samathabhāvanāpi yāvadeva vipassanatthā icchitā.
Similarly, contemplation of the body (kāyānupassanā) is taught with samatha (tranquility) as a forerunner, then the further teaching is given on the aggregates (khandhas) to be fully understood, the sense bases (āyatanas) to be developed, the factors of enlightenment (bojjhaṅgas), and the truths (saccesu) with their distinctions of what is to be fully understood and so on. Therefore, samatha-development here is desired only for the purpose of vipassanā (insight).
Tương tự, quán niệm thân cũng được thuyết giảng với thiền định (samatha) làm tiền đề, sau đó là sự thuyết giảng cao hơn về các uẩn (khandha) cần được hiểu biết, các xứ (āyatana) và các chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) cần được tu tập, và các chân lý (sacca) trong các phân loại cần được hiểu biết v.v. Vì vậy, ở đây, sự tu tập thiền định cũng chỉ được mong muốn cho mục đích tuệ quán (vipassanā).
Vipassanāpadhānā, vipassanābahulā ca satipaṭṭhānadesanāti tassā vipassanābhinivesavibhāgena desitabhāvaṃ vibhāvento ‘‘apicā’’tiādimāha.
The teaching of satipaṭṭhāna is primarily vipassanā, abundant in vipassanā. Explaining its nature as taught with a focus on vipassanā in various ways, he says, ‘apicā’ and so forth.
Sự thuyết giảng về Tứ Niệm Xứ (satipaṭṭhāna) là chủ yếu về tuệ quán, và phong phú về tuệ quán. Để làm rõ sự thuyết giảng đó theo cách đi sâu vào tuệ quán, Đức Phật đã nói “hơn nữa” (apicā) v.v.
Tattha khandhāyatanadukkhasaccavasena missakapariggahakathanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, the explanation of the mixed comprehension by way of aggregates, sense bases, and the truth of suffering, should be understood.
Ở đây, nên hiểu sự thuyết giảng về sự nắm bắt hỗn hợp theo cách của các uẩn, các xứ và khổ đế.
Saññāsaṅkhārakkhandhapariggahampīti pi-saddena sakalapañcupādānakkhandhapariggahaṃ sampiṇḍeti itaresaṃ tadantogadhattā.
With the word ‘pi’ in ‘saññāsaṅkhārakkhandhapariggahampī’ (and the comprehension of the aggregates of perception and mental formations), the comprehension of all five aggregates of clinging is included, as the others are comprised within them.
Với từ pi trong “sự nắm bắt uẩn tưởng và uẩn hành” (saññāsaṅkhārakkhandhapariggahampī), Đức Phật bao gồm sự nắm bắt toàn bộ năm thủ uẩn, vì những cái khác đều nằm trong đó.
‘‘Kaṇhasukkadhammānaṃ yuganandhatā natthī’’ti pajānanakāle abhāvā ‘‘abhiṇhasamudācāravasenā’’ti vuttaṃ.
It is said, ‘abhiṇhasamudācāravasenā’ (by way of frequent occurrence), because there is no dual blindness of dark and bright dhammas at the time of knowing.
Vào thời điểm nhận biết rằng “không có sự kết hợp của các pháp trắng và đen”, do sự không tồn tại của chúng, nên Đức Phật đã nói “theo cách thường xuyên phát sinh” (abhiṇhasamudācāravasenā).
Saṃvijjamānanti attano santāne upalabbhamānaṃ.
Saṃvijjamānaṃ means present, that which is found within one’s own continuity.
Saṃvijjamānaṃ có nghĩa là được tìm thấy trong dòng tâm thức của chính mình.
Yathāti yenākārena, so pana ‘‘kāmacchandassa uppādo hotī’’ti vuttattā kāmacchandassa kāraṇākārova, atthato kāraṇamevāti āha ‘‘yena kāraṇenā’’ti.
Yathā means in which way. That way is the causal mode of sensual desire, since it is said, ‘sensual desire arises’. In essence, it is the cause itself. Therefore, it is said, ‘by which cause’.
Yathā có nghĩa là theo cách nào, và cách đó là cách của nguyên nhân của dục tham (kāmacchanda), vì đã nói “dục tham phát sinh” (kāmacchandassa uppādo hotī). Về mặt ý nghĩa, đó chính là nguyên nhân. Vì vậy, Đức Phật đã nói “do nguyên nhân nào” (yena kāraṇenā).
Ca-saddo vakkhamānatthasamuccayattho.
The word ‘ca’ (and) is for the cumulation of meanings to be stated.
Từ ca có ý nghĩa là tập hợp các ý nghĩa sẽ được nói đến.
Tatthāti ‘‘yathā cā’’tiādinā vuttapade.
Tatthā (therein) refers to the terms stated in ‘yathā cā’ and so forth.
Tatthā có nghĩa là trong từ đã nói bằng “yathā cā” v.v.
Subhampīti kāmacchandopi.
Subhampī (also the beautiful) means sensual desire itself.
Subhampī cũng có nghĩa là dục tham.
So hi attano gahaṇākārena ‘‘subha’’nti vutto, tenākārena pavattanakassa aññassa kāmacchandassa nimittattā ‘‘nimitta’’nti ca.
For it is called ‘subha’ by its mode of apprehension, and ‘nimitta’ (sign) because it is the cause of another sensual desire occurring in that mode.
Thật vậy, nó được gọi là "đẹp" (subha) bởi cách thức nắm giữ của chính nó, và được gọi là "nhân" (nimitta) vì nó là nhân cho một dục lạc khác phát sinh theo cách thức đó.
Iṭṭhaṃ, iṭṭhākārena vā gayhamānaṃ rūpādi subhārammaṇaṃ. Ākaṅkhitassa hitasukhassa pattiyā anupāyabhūto manasikāro anupāyamanasikāro.
Pleasant objects, like rūpa, etc., apprehended as pleasant or in a pleasant manner, are subhārammaṇaṃ (beautiful objects). Attention that is not a means for the attainment of desired welfare and happiness is anupāyamanasikāro (unskillful attention).
Sắc, v.v., đáng ưa hoặc được nắm giữ theo cách đáng ưa, là đối tượng đẹp (subhārammaṇa). Tác ý không phải là phương tiện để đạt được lợi ích và hạnh phúc mong muốn, là tác ý không đúng phương tiện (anupāyamanasikāro).
Tanti ayonisomanasikāraṃ.
That ( taṃ) means this unskillful attention.
Đó là tác ý không như lý (ayoniso manasikāra).
Tatthāti tasmiṃ sabhāgahetubhūte, ārammaṇabhūte ca duvidhe subhanimitte.
Tatthā (therein) refers to that dual beautiful sign, which is the homogeneous cause and the object.
Ở đó (tatthā) là trong hai loại tướng đẹp (subhanimitta): là nhân tương tự và là đối tượng.
Āhāroti paccayo attano phalaṃ āharatīti katvā.
Āhāro (food) is a condition, because it brings forth its own fruit.
Dinh dưỡng (āhāro) là duyên, vì nó mang lại kết quả của chính nó.
Asubhanti asubhajjhānaṃ uttarapadalopena, taṃ pana dasasu aviññāṇakaasubhesu ca kesādīsu saviññāṇakaasubhesu ca pavattaṃ daṭṭhabbaṃ.
Asubha (the repulsive) refers to the contemplation of the repulsive, by elision of the latter part. This should be understood as occurring in the ten non-sentient repulsive objects and in the sentient repulsive objects like hair and so forth.
Bất tịnh (asubha) là Thiền bất tịnh (asubhajjhāna) do lược bỏ hậu tố, và điều đó cần được hiểu là phát sinh trong mười loại bất tịnh vô tri giác và trong các bất tịnh hữu tri giác như tóc, v.v.
Kesādīsu hi saññā ‘‘asubhasaññā’’ti girimānandasutte (a. ni. 10.60) vuttā.
The perception regarding hair, etc., is called "asubhasaññā" (perception of impurity) in the Girimānanda Sutta.
Thật vậy, đối với tóc, v.v., tưởng được gọi là "bất tịnh tưởng" (asubhasaññā) trong Kinh Girimānanda (A.N. 10.60).
Ettha ca catubbidhassa ayonisomanasikārassa, yonisomanasikārassa ca gahaṇaṃ niravasesadassanatthaṃ katanti daṭṭhabbaṃ, tesu pana asubhesu ‘‘subha’’nti, ‘‘asubha’’nti ca manasikāro idhādhippeto, tadanukūlattā pana itare pīti.
And here, the inclusion of the four kinds of unwise attention (ayoniso manasikāra) and wise attention (yonisomanasikāra) should be understood as made for the purpose of showing everything without remainder. Among these, regarding the unattractive (asubha), attention (manasikāra) as ‘attractive’ (subha) and ‘unattractive’ (asubha) is intended here; however, the others are also intended due to their suitability.
Ở đây, cần hiểu rằng việc nắm giữ bốn loại tác ý không như lý (ayoniso manasikāra) và tác ý như lý (yoniso manasikāra) được thực hiện để hiển thị đầy đủ, nhưng ở đây, tác ý "đẹp" (subha) và "bất tịnh" (asubha) đối với các bất tịnh là điều được đề cập chính; các loại khác cũng được đề cập vì chúng phù hợp với điều đó.
Ekādasasu asubhesu paṭikkūlākārassa uggaṇhanaṃ, yathā vā tattha uggahanimittaṃ uppajjati, tathā paṭipatti asubhanimittassa uggaho. Upacārappanāvahāya asubhabhāvanāya anuyuñjanā asubhabhāvanānuyogo. ‘‘Bhojane mattaññuno mitāhārassa thinamiddhābhibhavābhāvā otāraṃ alabhamāno kāmacchando pahīyatī’’ti vadanti, ayameva ca attho niddesepi vuccati.
Perceiving the repulsive aspect in the eleven unattractive things, or practicing in such a way that the sign of unattractiveness (asubhanimitta) arises there, is the grasping of the sign of unattractiveness. Engaging in the development of unattractiveness (asubhabhāvanā) that leads to access concentration (upacāra) and absorption (appanā) is the practice of developing unattractiveness. It is said: “For one who is moderate in food, for one of measured intake, lust (kāmacchanda) is abandoned, as it finds no opportunity due to the absence of sloth and torpor.” And this very meaning is stated in the exposition (Niddesa) as well.
Sự nắm giữ tướng bất tịnh (asubhanimitta) là sự nắm giữ khía cạnh ghê tởm trong mười một loại bất tịnh, hoặc sự thực hành để tướng nắm giữ phát sinh ở đó. Sự thực hành chuyên cần thiền bất tịnh dẫn đến cận định và an chỉ định là sự chuyên cần thiền bất tịnh (asubhabhāvanānuyogo). Người ta nói rằng: "Đối với người biết đủ trong ăn uống, người ăn vừa phải, dục lạc được đoạn trừ vì sự lười biếng và hôn trầm không có cơ hội phát sinh." Ý nghĩa này cũng được nói trong Niddesa.
Yo pana bhojanassa paṭikkūlataṃ, tabbipariṇāmassa tadādhārassa tassa ca upanissayabhūtassa ativiya jegucchataṃ, kāyassa ca āhāraṭṭhitikattaṃ sammadeva jānāti, so sabbaso bhojane pamāṇassa jānanena bhojanemattaññū nāma.
However, one who rightly understands the repulsiveness of food, the extreme disgust of its transformation and its basis, and the body’s sustenance by food, is called one moderate in food by knowing the proper measure in food in all respects.
Tuy nhiên, người nào biết rõ sự ghê tởm của thức ăn, sự biến đổi của nó, sự ghê tởm tột độ của vật chứa đựng nó và của cơ thể được duy trì bởi thức ăn, thì người đó được gọi là người biết đủ trong ăn uống (bhojane mattaññū) bởi sự hiểu biết hoàn toàn về lượng thức ăn.
Tādisassa hi kāmacchando pahīyateva.
For such a person, sensual desire (kāmacchanda) is indeed abandoned.
Thật vậy, dục lạc của người như vậy chắc chắn sẽ được đoạn trừ.
Mejjati siniyhatīti mitto, hitesī puggalo, tasmiṃ mitte bhavā, mittassa vā esāti mettā, hitesitā, tassā mettāya.
One who is affectionate and loves is a friend (mitta), a benevolent person. That which is inherent in such a friend, or belongs to a friend, is loving-kindness (mettā), benevolence. For that loving-kindness (mettāya).
Bạn (mitto) là người yêu thương, người mong muốn điều lợi ích; từ bi (mettā) là tình bạn, là sự mong muốn điều lợi ích; đối với từ bi (mettāya).
Appanāpi upacāropi vaṭṭati sādhāraṇavacanabhāvato.
Both absorption (appanā) and access concentration (upacāra) are admissible because it is a general term.
An chỉ định (appanā) và cận định (upacāra) đều được chấp nhận vì đây là từ ngữ chung.
‘‘Cetovimuttī’’ti vutte appanāva vaṭṭati appanaṃ appattāya paṭipakkhato suṭṭhu muccanassa abhāvato.
When “cetovimutti” (liberation of mind) is spoken of, absorption (appanā) alone is admissible, because without absorption, there is no true liberation from the opponent.
Khi nói "tâm giải thoát" (cetovimuttī), chỉ có an chỉ định (appanā) được chấp nhận, vì không thể hoàn toàn giải thoát khỏi đối thủ nếu chưa đạt đến an chỉ định.
Tanti yonisomanasikāraṃ.
“That” (taṃ) refers to wise attention (yonisomanasikāra).
Đó (taṃ) là tác ý như lý (yonisomanasikāra).
Tatthāti mettāya.
“Therein” (tatthā) refers to loving-kindness (mettā).
Ở đó (tatthā) là trong từ bi.
Bahulaṃ pavattayatoti bahulīkāravato.
“One who practices it abundantly” (bahulaṃ pavattayato) means one who has made it abundant.
Người thực hành nhiều (bahulaṃ pavattayato) là người thường xuyên thực hành.
Sattesu mettāyanassa hitūpasaṃhārassa uppādanaṃ pavattanaṃ mettānimittassa uggaho, paṭhamuppanno mettāmanasikāro parato uppajjanakassa kāraṇabhāvato mettāmanasikārova mettānimittaṃ. Kammameva sakaṃ etesanti kammassakā, sattā, tabbhāvo kammassakatā, kammadāyādatā.
Generating and developing benevolence towards beings, bringing about their welfare, is the grasping of the sign of loving-kindness (mettānimittassa uggaho). The first arisen thought of loving-kindness itself is the sign of loving-kindness (mettānimitta) because it is the cause of subsequently arising thoughts. Those whose karma is their own possession are kammassakā, beings; their state of being is kammassakatā, ownership of their karma.
Sự phát sinh và thực hành lòng từ bi (mettā) mong muốn lợi ích cho chúng sinh là sự nắm giữ tướng từ bi (mettānimittassa uggaho). Tác ý từ bi (mettāmanasikāra) phát sinh đầu tiên là nguyên nhân cho sự từ bi sẽ phát sinh sau, nên chính tác ý từ bi là tướng từ bi (mettānimitta). Chúng sinh (kammassakā) là những người có nghiệp riêng của mình; tính chất có nghiệp riêng (kammassakatā) là sự thừa kế nghiệp.
Dosamettāsu yāthāvato ādīnavānisaṃsānaṃ paṭisaṅkhānaṃ vīmaṃsā idha paṭisaṅkhānaṃ. Mettāvihārikalyāṇamittavantatā idha kalyāṇamittatā.
In regard to ill-will (dosa) and loving-kindness (mettā), the reflection and investigation of disadvantages and advantages as they truly are, is reflection (paṭisaṅkhānaṃ) here. Having virtuous friends who practice loving-kindness is having virtuous friends (kalyāṇamittatā) here.
Sự quán xét, xem xét những hiểm họa và lợi ích của sân hận và từ bi một cách đúng đắn ở đây là quán xét (paṭisaṅkhānaṃ). Ở đây, có những thiện hữu tri thức thực hành từ bi là có thiện hữu tri thức (kalyāṇamittatā).
Odissakaanodissakadisāpharaṇānanti (odhisakaanodhisakadisāpharaṇānaṃ ma. ni. aṭṭha. 1.115) attaatipiyasahāyamajjhattaverivasena odissakatā, sīmāsambhede kate anodissakatā.
“With specific and non-specific pervasion of directions” means specific pervasion (odissakatā) by distinguishing between oneself, very dear friends, neutral persons, and enemies; and non-specific pervasion (anodissakatā) when boundaries are made.
Đối với sự phóng tâm từ có giới hạn và không giới hạn theo các phương hướng (odissakaanodissakadisāpharaṇānaṃ) (Ma. Ni. Aṭṭha. 1.115): có giới hạn theo cách tự thân, người rất thân, bạn bè, người trung lập, kẻ thù; không giới hạn khi không có sự phân biệt giới hạn.
Ekādidisāpharaṇavasena disāpharaṇatā mettāya uggahaṇe veditabbā.
The pervasion of directions by pervading one direction and so on should be understood as part of the grasping of loving-kindness.
Sự phóng tâm từ theo một phương hướng, v.v., cần được hiểu là sự nắm giữ của từ bi.
Vihāraracchāgāmādivasena vā odissakadisāpharaṇaṃ.
Or, specific pervasion of directions is by way of monasteries, villages, and so on.
Hoặc sự phóng tâm từ có giới hạn theo tu viện, khu dân cư, làng mạc, v.v.
Vihārādiuddesarahitaṃ puratthimādidisāvasena anodissakadisāpharaṇanti evaṃ dvidhā uggahaṇaṃ sandhāya ‘‘odissakaanodissakadisāpharaṇāna’’nti vuttaṃ.
And non-specific pervasion of directions is by way of eastern and other directions, without specifying monasteries and so on. Thus, referring to these two kinds of grasping, it is said “with specific and non-specific pervasion of directions.”
Sự phóng tâm từ không giới hạn theo các phương hướng như đông, v.v., không chỉ định tu viện, v.v., được nói là "sự phóng tâm từ có giới hạn và không giới hạn theo các phương hướng" (odissakaanodissakadisāpharaṇānaṃ) để chỉ hai loại nắm giữ như vậy.
Uggahoti ca yāva upacārā daṭṭhabbo.
And “grasping” (uggaho) should be understood as extending up to access concentration (upacāra).
Và sự nắm giữ (uggaho) cần được hiểu là cho đến cận định.
Uggahitāya āsevanā bhāvanā. Tattha sabbe sattā, pāṇā, bhūtā, puggalā, attabhāvapariyāpannāti etesaṃ vasena pañcavidhā, ekekasmiṃ averā hontu, abyāpajjhā, anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti catudhā pavattito vīsatividhā anodissakapharaṇā mettā.
The repeated cultivation of what has been grasped is development (bhāvanā). Here, loving-kindness with non-specific pervasion is of twenty kinds, arising in four ways for each of the five types: all beings, all living creatures, all existing things, all individuals, and all embodied ones — may they be free from enmity, free from affliction, free from trouble, and maintain themselves happily.
Sự thực hành (āsevanā) của tướng đã nắm giữ là sự tu tập (bhāvanā). Ở đó, tâm từ phóng không giới hạn có năm loại theo tất cả chúng sinh, tất cả loài hữu tình, tất cả chúng sinh, tất cả cá nhân, tất cả những ai thuộc về tự thân, và mỗi loại được thực hành theo bốn cách: mong họ không có oan trái, không có khổ não, không có phiền não, tự giữ gìn hạnh phúc, tổng cộng hai mươi loại.
Sabbā itthiyo, purisā, ariyā, anariyā, devā, manussā, vinipātikāti sattodhikaraṇavasena pavattā sattavidhā, aṭṭhavīsati vidhā vā, dasahi disāhi disodhikaraṇavasena pavattā dasavidhā, ekekāya vā disāya sattādiitthādiaverādibhedena asītādhikacatusatappabhedā ca odhiso pharaṇā veditabbā.
Loving-kindness with specific pervasion is known to be of seven kinds, or twenty-eight kinds, arising by specifying all females, all males, all noble ones, all ignoble ones, all devas, all humans, all those in lower realms; and of ten kinds, or four hundred and eighty kinds, by specifying directions, and for each direction, by specifying females and so on, and freedom from enmity and so on.
Tâm từ phóng có giới hạn được biết là có bảy loại theo bảy nhóm: tất cả phụ nữ, tất cả đàn ông, tất cả bậc thánh, tất cả phàm phu, tất cả chư thiên, tất cả loài người, tất cả chúng sinh ở cõi khổ; hoặc hai mươi tám loại; mười loại theo mười phương hướng; hoặc hơn bốn trăm tám mươi loại theo sự phân biệt giới hạn theo mỗi phương hướng như phụ nữ, v.v., và không oan trái, v.v.
Yena ayonisomanasikārena aratiādikāni uppajjanti, so aratiādīsu ayonisomanasikāro.
That unwise attention (ayoniso manasikāra) by which discontent (arati) and so on arise is unwise attention regarding discontent and so on.
Tác ý không như lý mà do đó sự bất lạc, v.v., phát sinh, đó là tác ý không như lý đối với sự bất lạc, v.v.
Tena nipphādetabbe hi idaṃ bhummaṃ.
Indeed, this is the ground to be produced by that.
Thật vậy, đây là nền tảng cho những gì được tạo ra bởi nó.
Esa nayo ito paresupi.
This method applies to similar instances hereafter.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp khác.
Ukkaṇṭhitā pantasenāsanesu, adhikusaladhammesu ca uppajjanabhāvariñcanā.
Being weary of forest hermitages and renunciations in higher wholesome states.
Sự chán nản, sự từ bỏ ý định phát sinh đối với các chỗ ở xa xôi và các thiện pháp cao hơn.
Kāyavinamanāti karajakāyassa virūpenākārena namanā.
“Kāyavinamanā” means the bending of the physical body in an abnormal way.
Sự uốn cong thân thể (kāyavinamanā) là sự uốn cong thân thể theo một cách bất thường.
Līnākāroti saṅkocāpatti.
“Līnākāro” means falling into withdrawal.
Trạng thái co rút (līnākāro) là sự co lại.
Kusaladhammapaṭipattiyā paṭṭhapanasabhāvatāya, tappaṭipakkhānaṃ visosanasabhāvatāya ca ārambhadhātuādito pavattavīriyanti āha ‘‘paṭhamārambhavīriya’’nti.
Because it is the nature of initiating practice in wholesome states and the nature of drying up their opponents, it is said that it is effort (vīriya) arising from the element of exertion (ārambhadhātu) and so on, hence “initial effort (paṭhamārambhavīriya).”
Vì nó có tính chất khởi sự trong việc thực hành các thiện pháp, và có tính chất làm khô héo các đối thủ của chúng, nên nói rằng "sự tinh tấn khởi đầu" (paṭhamārambhavīriya) là tinh tấn phát sinh từ yếu tố khởi sự (ārambhadhātu), v.v.
Yasmā paṭhamārambhamattassa kosajjavidhamanaṃ, thāmagamanañca natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘kosajjato nikkhantatāya tato balavatara’’nti.
Since mere initial effort does not overcome laziness nor attain strength, it is said “stronger than that through emergence from laziness.”
Vì sự khởi đầu đơn thuần không có khả năng loại bỏ sự lười biếng và đạt được sức mạnh, nên nói rằng "mạnh hơn từ sự thoát khỏi sự lười biếng" (kosajjato nikkhantatāya tato balavatara).
Yasmā pana aparāparuppattiyā laddhāsevanaṃ uparūpari visesaṃ āvahantaṃ ativiya thāmagatameva hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato tatopi balavatara’’nti.
However, since continuous arising, having obtained familiarity, brings ever increasing distinction and becomes exceedingly strong, it is said “stronger than that through advancing to higher and higher stages.”
Nhưng vì sự thực hành liên tục đạt được sự đặc biệt hơn nữa, và trở nên rất mạnh mẽ, nên nói rằng "mạnh hơn nữa từ việc tiến lên các cấp độ cao hơn" (paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato tatopi balavatara).
Atibhojane nimittaggāhoti atibhojane thinamiddhassa nimittaggāho, ettake bhutte taṃ bhojanaṃ thinamiddhassa kāraṇaṃ hoti, ettake na hotīti thinamiddhassa kāraṇākāraṇagāho hotīti attho.
“Grasping the sign in overeating” (atibhojane nimittaggāho) means grasping the sign of sloth and torpor in overeating. The meaning is that by eating such an amount, that food becomes a cause for sloth and torpor, and by eating another amount, it does not; thus, there is a grasping of what is and is not a cause for sloth and torpor.
Sự nắm giữ tướng trong việc ăn uống quá độ (atibhojane nimittaggāho) là sự nắm giữ tướng của hôn trầm và thụy miên trong việc ăn uống quá độ; có nghĩa là, khi ăn một lượng nhất định, thức ăn đó trở thành nguyên nhân của hôn trầm và thụy miên, và khi ăn một lượng khác thì không, đó là sự nắm giữ nguyên nhân và phi nguyên nhân của hôn trầm và thụy miên.
Byatirekavasena cetaṃ vuttaṃ, tasmā ‘‘ettake bhutte taṃ bhojanaṃ thinamiddhassa kāraṇaṃ na hotī’’ti bhojane mattaññutā ca atthato dassitāti daṭṭhabbaṃ.
And this is stated by way of exclusion (vyatireka), therefore it should be understood that moderation in food is implicitly shown by saying “by eating such an amount, that food is not a cause for sloth and torpor.”
Điều này được nói theo cách phủ định, do đó, cần hiểu rằng sự biết đủ trong ăn uống cũng được chỉ ra bằng ý nghĩa "khi ăn một lượng nhất định, thức ăn đó không trở thành nguyên nhân của hôn trầm và thụy miên".
Tenāha ‘‘catupañca…pe… na hotī’’ti.
Hence it is said “four or five… and so on… is not.”
Vì vậy, nói "bốn hoặc năm… v.v… không có" (catupañca…pe… na hotī).
Divā sūriyālokanti divā gahitanimittaṃ sūriyālokaṃ rattiyaṃ manasi karontassāpīti evamettha attho veditabbo.
“Sunlight by day” (divā sūriyālokaṃ) means that even for one who attends (manasi karontassāpi) to the sunlight perceived during the day, at night, the meaning here should be understood thus.
Ánh sáng mặt trời ban ngày (divā sūriyālokaṃ) có nghĩa là, ở đây, cần hiểu rằng ngay cả khi tác ý đến (manasi karontassāpi) ánh sáng mặt trời đã nắm giữ vào ban ngày vào ban đêm.
Dhutaṅgānaṃ vīriyanissitattā vuttaṃ ‘‘dhutaṅganissitasappāyakathāyapī’’ti.
Because the ascetic practices (dhutaṅga) are dependent on effort (vīriya), it is said “also by talk conducive to ascetic practices (dhutaṅganissitasappāyakathāyapī).”
Vì các pháp đầu đà (dhutaṅga) dựa vào tinh tấn, nên nói "cũng bằng những lời nói phù hợp dựa trên pháp đầu đà" (dhutaṅganissitasappāyakathāyapī).
Bahussutassa ganthato, atthato ca suttādīni vicārentassa tabbahulavihārino atthavedādipaṭilābhasabbhāvato vikkhepo na hotīti, yathāvidhipaṭipattiyā, yathānurūpapatikārappavattiyā ca katākatānusocanañca na hotīti ‘‘bāhusaccenapi…pe… uddhaccakukkuccaṃ pahīyatī’’ti āha.
For one who is learned and who, contemplating the suttas and so on, both literally and by meaning, dwells much in that (learning), distraction does not occur due to the existence of the attainment of knowledge of meaning and so on. Furthermore, through practice in accordance with the method and the application of appropriate remedies, regret for things done and not done does not occur. Therefore, it is said: "By extensive learning... restlessness and scruple are abandoned."
Đối với người đa văn, khi quán xét các bài kinh, v.v. từ văn bản và ý nghĩa, và sống nhiều với điều đó, thì sự phân tán không xảy ra do sự chứng đắc ý nghĩa, v.v., và sự hối tiếc về những việc đã làm và chưa làm cũng không xảy ra do sự thực hành đúng phương pháp và sự đối trị phù hợp. Do đó, đã nói: “Do sự đa văn… v.v… phóng dật và hối hận được đoạn trừ.”
Yadaggena bāhusaccena uddhaccakukkuccaṃ pahīyati, tadaggena paripucchakatāvinayapakataññutāhipi taṃ pahīyatīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by the same extent that restlessness and scruple are abandoned through extensive learning, they are also abandoned through being diligent in questioning and being skilled in the Vinaya.
Nên hiểu rằng, do sự đa văn mà phóng dật và hối hận được đoạn trừ, thì cũng do sự hỏi han và sự hiểu biết về kỷ luật mà chúng được đoạn trừ.
Vuddhasevitā ca vuddhasīlitaṃ āvahatīti cetovūpasamakarattā uddhaccakukkuccappahānakārī vuttā.
Association with elders brings about the practice of elders. Thus, it is said to lead to the abandonment of restlessness and scruple, as it brings about mental tranquility.
Sự thân cận với bậc trưởng thượng dẫn đến việc noi theo hạnh của bậc trưởng thượng, nên được nói là nguyên nhân đoạn trừ phóng dật và hối hận vì nó làm cho tâm an tịnh.
Vuddhattaṃ pana anapekkhitvā kukkuccavinodakā vinayadharā kalyāṇamittā vuttāti daṭṭhabbā.
It should be understood that Vinaya-holders who dispel scruple are called noble friends, without regard to their age.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng những vị trì Luật (Vinayadhara) có khả năng loại bỏ sự hối hận (kukkucca), không cần xét đến tuổi tác, được gọi là thiện hữu (kalyāṇamitta).
Vikkhepo ca pabbajitānaṃ yebhuyyena kukkuccahetuko hotīti ‘‘kappiyākappiyaparipucchābahulassā’’tiādinā vinayanayeneva paripucchakatādayo niddiṭṭhā.
And for monastics, distraction is mostly caused by scruple. Therefore, being diligent in questioning and so on are specified according to the method of the Vinaya, with phrases like "for one who frequently asks about what is allowable and unallowable."
Và sự xao nhãng (vikkhepa) của những người xuất gia phần lớn là do sự hối hận (kukkucca), vì vậy các điều như thường xuyên hỏi về những gì hợp pháp (kappiya) và không hợp pháp (akappiya) đã được chỉ rõ theo phương pháp của Luật (Vinaya).
Pahīne uddhaccakukkucceti niddhāraṇe bhummaṃ.
The locative case in pahīne uddhaccakukkucce is for determination.
Trong cụm từ "Pahīne uddhaccakukkucce" (khi sự phóng dật và hối hận đã được loại bỏ), đây là cách dùng locative case (bhumma) để chỉ sự xác định.
Kukkuccassa domanassasahagatattā anāgāmimaggena āyatiṃ anuppādo vutto.
Since kukkucca is accompanied by displeasure, its non-arising in the future by the Anāgāmi Path is stated.
Vì hối hận (kukkucca) đi kèm với sự ưu phiền (domanassa), nên sự không tái sinh trong tương lai bằng con đường Bất Lai (Anāgāmimagga) đã được nói đến.
Kusalākusalāti kosallasambhūtaṭṭhena kusalā, tappaṭipakkhato akusalā.
Kusalākusalā (skillful and unskillful) are kusalā because they arise from skillfulness, and akusalā due to being their opposite.
Kusalā akusalā (Thiện và bất thiện): Là thiện (kusalā) vì phát sinh từ sự khéo léo (kosalla); là bất thiện (akusalā) vì đối nghịch với điều đó.
Ye akusalā, te sāvajjā, asevitabbā, hīnā ca.
Those that are unskillful are blamable, not to be cultivated, and inferior.
Những gì là bất thiện (akusalā) thì là có lỗi (sāvajjā), không nên thực hành (asevitabbā), và thấp kém (hīnā).
Ye kusalā, te anavajjā, sevitabbā, paṇītā ca.
Those that are skillful are blameless, to be cultivated, and superior.
Những gì là thiện (kusalā) thì là không lỗi (anavajjā), nên thực hành (sevitabbā), và tuyệt hảo (paṇītā).
Kusalā vā hīnehi chandādīhi āraddhā hīnā, paṇītehi paṇītā.
Or, skillful states initiated by inferior desires and so on are inferior; those initiated by superior ones are superior.
Hoặc, các pháp thiện (kusalā) được khởi lên với các ý muốn (chanda) v.v. thấp kém thì là thấp kém (hīnā); với các ý muốn tuyệt hảo thì là tuyệt hảo (paṇītā).
Kaṇhāti kāḷakā cittassa apabhassarabhāvakaraṇā.
Kaṇhā means black or dark, as they cause the mind to be lusterless.
Kaṇhā (Đen): Là đen tối (kāḷakā) vì làm cho tâm không sáng chói.
Sukkāti odātā cittassa pabhassarabhāvakaraṇā.
Sukkā means white or bright, as they cause the mind to be radiant.
Sukkā (Trắng): Là trong sạch (odātā) vì làm cho tâm sáng chói.
Kaṇhābhijātihetuto vā kaṇhā. Sukkābhijātihetuto sukkā. Te eva sappaṭibhāgā. Kaṇhā hi ujuvipaccanīkatāya sukkasappaṭibhāgā, tathā sukkāpi itarehi.
Or, kaṇhā because they are causes of dark rebirths; sukkā because they are causes of bright rebirths. These same are sappaṭibhāgā (with opposing counterparts). For kaṇhā are opposing counterparts to sukkā by being directly opposite, and likewise sukkā are to the others.
Hoặc, là kaṇhā (đen) vì là nguyên nhân của sự tái sinh đen tối (kaṇhābhijātihetuto). Là sukkā (trắng) vì là nguyên nhân của sự tái sinh trong sạch (sukkābhijātihetuto). Chính chúng là sappaṭibhāgā (đối nghịch). Vì các pháp đen tối đối nghịch trực tiếp với các pháp trong sạch, nên chúng là đối nghịch của các pháp trong sạch; và các pháp trong sạch cũng vậy đối với các pháp khác.
Atha vā kaṇhasukkā ca sappaṭibhāgā ca kaṇhasukkasappaṭibhāgā. Sukhā hi vedanā dukkhāya vedanāya sappaṭibhāgā, dukkhā ca vedanā sukhāya vedanāya sappaṭibhāgāti.
Or, kaṇhasukkasappaṭibhāgā means both dark and bright, and with opposing counterparts. For pleasant feeling has as its opposing counterpart unpleasant feeling, and unpleasant feeling has as its opposing counterpart pleasant feeling.
Hoặc, kaṇhasukkasappaṭibhāgā (đen, trắng và đối nghịch) là các pháp đen tối và trong sạch, và là đối nghịch. Quả thật, cảm thọ lạc (sukha vedanā) là đối nghịch với cảm thọ khổ (dukkha vedanā), và cảm thọ khổ cũng là đối nghịch với cảm thọ lạc.
Kāmaṃ bāhusaccaparipucchakatāhi sabbāpi aṭṭhavatthukā vicikicchā pahīyati, tathāpi ratanattayavicikicchāmūlikā sesavicikicchāti katvā āha ‘‘tīṇi ratanāni ārabbhā’’ti.
Although all eight-fold doubt is abandoned by extensive learning and diligent questioning, nevertheless, since other doubts are rooted in doubt regarding the Triple Gem, it is said: "concerning the Three Jewels."
Mặc dù tất cả tám loại hoài nghi (aṭṭhavatthukā vicikicchā) đều được loại bỏ bằng sự đa văn (bāhusacca) và sự thường xuyên hỏi han (paripucchakatā), nhưng vì các hoài nghi còn lại có gốc rễ từ hoài nghi về Tam Bảo (ratanattayavicikicchāmūlikā), nên đã nói: "liên quan đến Tam Bảo (tīṇi ratanāni ārabbhā)".
Ratanattayaguṇāvabodhe ‘‘satthari kaṅkhatī’’tiādi (dha. sa. 1008, 1123, 1167, 1241, 1263, 1270; vibha. 915) vicikicchāya asambhavoti.
For when the qualities of the Triple Gem are fully understood, doubt such as "doubts the Teacher" cannot arise.
Khi giác ngộ được các phẩm chất của Tam Bảo, thì không thể có hoài nghi như "hoài nghi về Bậc Đạo Sư" v.v.
Vinaye pakataññutā ‘‘sikkhāya kaṅkhatī’’ti vuttāya vicikicchāya pahānaṃ karotīti āha ‘‘vinaye ciṇṇavasībhāvassāpī’’ti.
Being skilled in the Vinaya causes the abandonment of doubt expressed as "doubts the training." Therefore, it is said: "also for one who has practiced mastery in the Vinaya."
Sự thông thạo Luật (Vinaya) giúp loại bỏ hoài nghi đã được nói đến là "hoài nghi về giới học (sikkhāya kaṅkhatī)", nên đã nói: "ngay cả đối với người đã thành thạo trong Luật (Vinaye ciṇṇavasībhāvassāpī)".
Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassāti saddheyyavatthuno anupavisanasaddhāsaṅkhātaadhimokkhena adhimuccanabahulassa, adhimuccanañca adhimokkhuppādanamevāti daṭṭhabbaṃ, saddhāya vā ninnapoṇatāadhimutti adhimokkho.
Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassā means for one who has abundant adhimokkha (resolution), which is called faith that penetrates believable objects. This adhimuccana (resolving) itself should be understood as the arising of adhimokkha, or adhimokkha is the inclination, the leaning of faith.
Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassā (người có nhiều sự quyết định mạnh mẽ, tức là niềm tin có thể chấp nhận): Là người có nhiều sự quyết định mạnh mẽ (adhimuccana) bằng sự quyết định (adhimokkha) được gọi là niềm tin (saddhā) thâm nhập vào đối tượng đáng tin cậy. Cần phải hiểu rằng sự quyết định mạnh mẽ (adhimuccana) chính là sự phát sinh của sự quyết định (adhimokkha). Hoặc, sự hướng tâm (ninnapoṇatā) và sự quyết định (adhimutti) do niềm tin là adhimokkha.
Iti rūpanti ettha iti-saddo idaṃ-saddena samānatthoti adhippāyenāha ‘‘idaṃ rūpa’’nti.
In iti rūpaṃ ("this is form"), the word iti is synonymous with "idaṃ" (this), hence it is said: "idaṃ rūpaṃ" (this form).
Trong cụm từ "iti rūpaṃ" (đây là sắc), từ "iti" (đây) có cùng nghĩa với từ "idaṃ" (này), với ý nghĩa đó nên đã nói "idaṃ rūpaṃ" (sắc này).
Tayidaṃ sarūpaggahaṇabhāvato anavasesapariyādānaṃ hotīti āha ‘‘ettakaṃ rūpaṃ, na ito paraṃ rūpaṃ atthī’’ti.
Since this involves the apprehension of its own nature, it amounts to an exhaustive comprehension. Therefore, it is said: "this much is form, there is no other form beyond this."
Vì điều đó là sự nắm bắt bản chất mà không bỏ sót, nên đã nói: "chỉ có bấy nhiêu sắc, không có sắc nào khác ngoài cái này".
Itīti vā pakāratthe nipāto, tasmā ‘‘iti rūpa’’nti iminā bhūtupādādivasena yattako rūpassa pabhedo, tena saddhiṃ rūpaṃ anavasesato pariyādiyitvā dasseti.
Or, iti is a particle signifying manner. Therefore, by "iti rūpaṃ" (this form), one fully comprehends and shows form together with its various classifications, such as by way of the four great primaries.
Hoặc, "iti" (đây) là một giới từ chỉ cách thức; do đó, bằng "iti rūpaṃ" (đây là sắc), bản chất của sắc được trình bày đầy đủ, không bỏ sót, cùng với các phân loại của sắc theo cách là tứ đại chấp thủ (bhūtupādā) v.v.
Sabhāvatoti ruppanasabhāvato, cakkhādivaṇṇādisabhāvato ca.
Sabhāvato (by its nature) means by its nature of being afflicted, and by its nature of eye, color, and so on.
Sabhāvato (theo bản chất): theo bản chất bị hoại diệt (ruppanasabhāva), và theo bản chất của mắt v.v., và màu sắc v.v.
Vedanādīsupīti ettha ‘‘ayaṃ vedanā, ettakā vedanā, na ito paraṃ vedanā atthīti sabhāvato vedanaṃ pajānātī’’tiādinā, sabhāvatoti ca ‘‘anubhavanasabhāvato, sātādisabhāvato cā’’ti evamādinā yojetabbaṃ.
In vedanādīsupi (also in feeling and so on), it should be construed as: "One understands feeling by its nature as 'this is feeling, this much is feeling, there is no other feeling beyond this'," and sabhāvato (by its nature) as "by its nature of experiencing, by its nature of pleasantness and so on."
Trong cụm từ "vedanādīsupi" (ngay cả trong cảm thọ v.v.), phải được ghép theo cách "người đó biết cảm thọ theo bản chất, như 'đây là cảm thọ, chỉ có bấy nhiêu cảm thọ, không có cảm thọ nào khác ngoài cái này'", và "sabhāvato" (theo bản chất) theo cách "theo bản chất của sự trải nghiệm (anubhavanasabhāva), theo bản chất của sự dễ chịu v.v.".
Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
The rest is easily understood, being according to the stated method.
Phần còn lại dễ hiểu vì đã được giải thích.
384. Chasu ajjhattikabāhiresūti ‘‘chasu ajjhattikesu chasu bāhiresū’’ti ‘‘chasū’’ti padaṃ paccekaṃ yojetabbaṃ.
384. In chasu ajjhattikabāhiresu (in the six internal and external), the word chasu (six) should be joined separately: "in the six internal, in the six external."
384. Trong cụm từ "chasu ajjhattikabāhiresū" (trong sáu nội xứ và ngoại xứ), từ "chasu" (sáu) phải được ghép riêng cho từng phần, tức là "trong sáu nội xứ và trong sáu ngoại xứ".
Kasmā panetāni ubhayāni chaḷeva vuttāni?
But why are these two sets said to be just six?
Tại sao cả hai loại này chỉ được nói là sáu?
Chaviññāṇakāyuppattidvārārammaṇavavatthānato.
Due to the determination of the doors and objects for the arising of the six consciousness-groups.
Vì sự phân loại các cửa (dvāra) và đối tượng (ārammaṇa) cho sự phát sinh của sáu thân thức (cha viññāṇakāya).
Cakkhuviññāṇavīthiyā pariyāpannassa hi viññāṇakāyassa cakkhāyatanameva uppattidvāraṃ, rūpāyatanameva ca ārammaṇaṃ, tathā itarāni itaresaṃ, chaṭṭhassa pana bhavaṅgamanasaṅkhāto manāyatanekadeso uppattidvāraṃ, asādhāraṇañca dhammāyatanaṃ ārammaṇaṃ.
For the eye-consciousness group that falls within the eye-consciousness process, the eye-base itself is the door of arising, and the form-base itself is the object. Similarly for the others with their respective counterparts. For the sixth (mind-consciousness), a part of the mind-base, which is the bhavanga-mind, is the door of arising, and the exclusive dhamma-base is the object.
Đối với thân thức (viññāṇakāya) thuộc lộ trình nhãn thức (cakkhuviññāṇavīthi), nhãn xứ (cakkhāyatana) là cửa phát sinh, và sắc xứ (rūpāyatana) là đối tượng; tương tự, các xứ khác cũng vậy đối với các thân thức khác. Còn đối với thân thức thứ sáu, một phần của ý xứ (manāyatana) được gọi là ý hành (bhavaṅga) là cửa phát sinh, và pháp xứ (dhammāyatana) là đối tượng đặc biệt.
Cakkhatīti cakkhu, rūpaṃ assādeti, vibhāveti cāti attho.
It sees, thus cakkhu (eye), meaning it enjoys and discriminates form.
Cái gì nhìn (cakkhati) thì là mắt (cakkhu), nghĩa là nó cảm nhận và phân biệt sắc.
Suṇātīti sotaṃ. Ghāyatīti ghānaṃ. Jīvitanimittatāya raso jīvitaṃ, taṃ jīvitaṃ avhāyatīti jivhā. Kucchitānaṃ sāsavadhammānaṃ āyo uppattidesoti kāyo. Munāti ārammaṇaṃ vijānātīti mano. Rūpayati vaṇṇavikāraṃ āpajjamānaṃ hadayaṅgatabhāvaṃ pakāsetīti rūpaṃ. Sappati attano paccayehi harīyati sotaviññeyyabhāvaṃ gamīyatīti saddo. Gandhayati attano vatthuṃ sūcetīti gandho.
It hears, thus sotaṃ (ear). It smells, thus ghānaṃ (nose). Taste is jīvitaṃ (life) because it is the cause of life; that which inhales that life is jivhā (tongue). Kāyo (body) is the place of arising for repulsive, defiled phenomena. It discerns the object, thus mano (mind). It displays the state of being heart-felt as it undergoes changes in color, thus rūpaṃ (form). It is brought by its own conditions, reaches the state of being knowable by ear-consciousness, thus saddo (sound). It indicates its own substance by smelling, thus gandho (odor).
Cái gì nghe (suṇāti) thì là tai (sotaṃ). Cái gì ngửi (ghāyati) thì là mũi (ghānaṃ). Vị (raso) là sự sống (jīvitaṃ) vì nó là nguyên nhân của sự sống; cái gì cảm nhận sự sống đó thì là lưỡi (jivhā). Cái gì là nơi phát sinh (āyo) của các pháp hữu lậu (sāsava dhamma) xấu xa (kucchita) thì là thân (kāyo). Cái gì nhận biết (munāti) đối tượng thì là ý (mano). Cái gì biểu lộ trạng thái đi vào tim (hadayaṅgatabhāva) khi biến đổi màu sắc (vaṇṇavikāraṃ āpajjamānaṃ) thì là sắc (rūpaṃ). Cái gì lan truyền (sappati) bởi các duyên của chính nó, đi đến trạng thái có thể được nhận biết bằng tai thì là âm thanh (saddo). Cái gì làm cho đối tượng của chính nó được ngửi thấy (gandhayati) thì là mùi (gandho).
Rasanti taṃ sattā assādentīti raso. Phusīyatīti phoṭṭhabbaṃ. Attano sabhāvaṃ dhārentīti dhammā. Sabbāni pana āyānaṃ tananādiatthena āyatanāni. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggasaṃvaṇṇanāyaṃ (visuddhi. 2.510, 511, 512; visuddhi. ṭī. 2.510) vuttanayeneva veditabbo.
Beings enjoy that, delight in it, thus it is taste (rasa). That which is touched is tangible (phoṭṭhabba). They bear their own intrinsic nature, thus they are phenomena (dhammā). But all are bases (āyatanāni) in the sense of extending, reaching, etc., as sources of experience. This is the brief explanation here, but the detailed explanation should be understood in the manner stated in the commentary on the Visuddhimagga.
Các chúng sinh nếm trải, thưởng thức nó, nên gọi là vị (rasa). Nó được xúc chạm, nên gọi là xúc (phoṭṭhabba). Chúng duy trì bản chất của chính mình, nên gọi là pháp (dhammā). Tất cả những điều này, theo nghĩa là nơi kéo dài, mở rộng của các lối vào, nên gọi là xứ (āyatanāni). Đây là phần tóm tắt ở đây; phần giải thích chi tiết cần được hiểu theo cách đã nói trong Chú giải Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimaggasaṃvaṇṇanā).
Cakkhuñca pajānātīti (dī. ni. 2.384; ma. ni. 1.117) ettha cakkhu nāma pasādacakkhu, na sasambhāracakkhu, nāpi dibbacakkhuādikanti āha cakkhupasādanti.
In the phrase “one discerns the eye,” the term eye (cakkhu) refers to the sensitive eye (pasāda-cakkhu), not the physical eye (sasambhāra-cakkhu), nor the divine eye, etc., therefore it is called the sensitive eye (cakkhu-pasāda).
Trong câu "biết cả nhãn" (Cakkhuñca pajānāti), "nhãn" (cakkhu) ở đây có nghĩa là nhãn tịnh sắc (pasādacakkhu), không phải nhãn vật chất (sasambhāracakkhu) hay thiên nhãn (dibbacakkhu), v.v., nên đã nói là nhãn tịnh sắc.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘yaṃ cakkhu catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo’’ti.(Dha. sa. 596) ca-saddo vakkhamānatthasamuccayattho.
Concerning which it was said, “The eye is the sensitive faculty, derived from the four great primaries.” The particle ca indicates accumulation of the meaning to be stated later.
Điều này được nói đến trong câu: "Nhãn là tịnh sắc được tạo thành từ bốn đại chủng." Từ ca có nghĩa là tập hợp các ý nghĩa sẽ được nói đến.
Yāthāvasarasalakkhaṇavasenāti aviparītassa attano rasassa ceva lakkhaṇassa ca vasena, rūpesu āviñchanakiccassa ceva rūpābhighātārahabhūtapasādalakkhaṇassa ca daṭṭhukāmatānidānakammasamuṭṭhānabhūtapasādalakkhaṇassa ca vasenāti attho.
By way of the characteristic of its actual essence and individual mark means: in the sense of its unperverted individual mark and essence, and in the sense of its function of drawing in forms, and its characteristic as a sensitive faculty susceptible to impingement by forms, and its characteristic as a sensitive faculty arisen from kamma which is conditioned by the desire to see.
Theo bản chất vị và đặc tướng chân thật có nghĩa là theo bản chất vị và đặc tướng không sai lệch của chính nó, tức là theo chức năng thu hút các sắc và đặc tướng tịnh sắc đáng bị sắc đập vào, và đặc tướng tịnh sắc được sinh ra từ nghiệp có nguyên nhân là mong muốn thấy.
Atha vā yāthāvasarasalakkhaṇavasenāti yāthāvasarasavasena ceva lakkhaṇavasena ca, yāthāvasarasoti ca aviparītasabhāvo veditabbo.
Alternatively, by way of the characteristic of its actual essence and individual mark means by way of its actual essence and by way of its individual mark; and actual essence should be understood as its unperverted nature.
Hoặc theo bản chất vị và đặc tướng chân thật có nghĩa là theo bản chất vị chân thật và đặc tướng, và bản chất vị chân thật cần được hiểu là bản chất không sai lệch.
So hi rasīyati aviraddhapaṭivedhavasena assādīyati ramīyatīti ‘‘raso’’ti vuccati, tasmā salakkhaṇavasenāti vuttaṃ hoti.
Indeed, it is called rasa because it is tasted, it is relished and delighted in by way of unhindered penetration; therefore it is said, "by way of its individual mark."
Thật vậy, nó được nếm trải, được thưởng thức, được hoan hỷ theo cách thâm nhập không sai lệch, nên gọi là "vị" (rasa); do đó, đã nói là theo đặc tướng.
Lakkhaṇavasenāti aniccādisāmaññalakkhaṇavasena.
By way of its mark means by way of the common marks such as impermanence.
Theo đặc tướng có nghĩa là theo các đặc tướng chung như vô thường, v.v.
Ubhayaṃ paṭiccāti cakkhuṃ upanissayapaccayavasena paccayabhūtaṃ, rūpe ārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayavasena paccayabhūte ca paṭicca.
Dependent on both means dependent on the eye, which is a cause by way of supportive condition (upanissaya-paccaya), and on forms, which are causes by way of object, dominant-object, and object-supportive conditions.
Nương vào cả hai có nghĩa là nương vào nhãn làm nhân duyên theo nghĩa nhân duyên y chỉ (upanissaya-paccaya), và nương vào các sắc làm nhân duyên theo nghĩa đối tượng (ārammaṇa), đối tượng chủ tể (ādhipati-ārammaṇa), và y chỉ đối tượng (ārammaṇūpanissaya).
Kāmaṃ ayaṃ suttantasaṃvaṇṇanā, nippariyāyakathā nāma abhidhammasannissitā evāti abhidhammanayeneva saṃyojanāni dassento ‘‘kāmarāga…pe… avijjāsaṃyojana’’nti āha.
Although this is a commentary on a Sutta, the direct teaching (nippariyāya-kathā) is based on the Abhidhamma. Thus, showing the fetters (saṃyojanāni) according to the Abhidhamma method, he says: "sensual lust... and ignorance fetter."
Mặc dù đây là phần chú giải kinh tạng, nhưng lời thuyết giảng không gián đoạn (nippariyāya-kathā) thì luôn dựa vào Vi Diệu Pháp. Do đó, khi trình bày các kiết sử theo phương pháp Vi Diệu Pháp, đã nói "dục ái... v.v... vô minh kiết sử".
Tattha kāmesu rāgo, kāmo ca so rāgo cāti vā kāmarāgo. So eva bandhanaṭṭhena saṃyojanaṃ. Ayañhi yassa saṃvijjati, taṃ puggalaṃ vaṭṭasmiṃ saṃyojeti bandhati iti dukkhena sattaṃ, bhavādike vā bhavantarādīhi, kammunā vā vipākaṃ saṃyojeti bandhatīti saṃyojanaṃ. Evaṃ paṭighasaṃyojaṃādīnampi yathārahamattho vattabbo.
Among these, sensual lust (kāmarāga) is lust for sensual pleasures, or it is sensual pleasure which is lust. This itself is a fetter (saṃyojana) in the sense of a bond. For, whoever possesses this is fettered, bound to the round of existence (vaṭṭa); or it binds beings to suffering, or to existence, etc., to other existences, etc., or by kamma it binds to its result (vipāka), thus it is a fetter. The meaning of the fetters of ill-will, etc., should be stated accordingly.
Trong đó, ái (rāga) đối với các dục, hoặc đó là dục và đó là ái, nên gọi là dục ái (kāmarāgo). Chính nó, theo nghĩa là sự trói buộc, nên là kiết sử (saṃyojanaṃ). Thật vậy, ai có nó, nó trói buộc người đó vào luân hồi, tức là trói buộc chúng sinh vào khổ, hoặc vào các cõi tái sinh, v.v., hoặc trói buộc nghiệp vào quả báo, nên gọi là kiết sử. Tương tự, ý nghĩa của sân kiết sử (paṭighasaṃyojaṃ) và các kiết sử khác cũng cần được nói đến một cách thích hợp.
Sarasalakkhaṇavasenāti ettha pana sattassa vaṭṭato anissajjanasaṅkhātassa attano kiccassa ceva yathāvuttabandhanasaṅkhātassa lakkhaṇassa ca vasenāti yojetabbaṃ.
In the phrase by way of its essence and characteristic here, it should be understood as: by way of its own function of not releasing beings from the round of existence, and by way of its characteristic of being a bond as stated.
Trong câu theo bản chất vị và đặc tướng của chính nó ở đây, cần được kết hợp theo nghĩa là theo chức năng của chính nó là sự không thoát khỏi luân hồi của chúng sinh, và theo đặc tướng trói buộc đã nói.
Bhavassādadiṭṭhissādanivattanatthaṃ kāmassādaggahaṇaṃ.
The mention of delight in sensual pleasure (kāmassāda) is to prevent the delight in existence and delight in views.
Việc đề cập đến sự thưởng thức dục lạc (kāmassāda) là để ngăn chặn sự thưởng thức hữu và sự thưởng thức tà kiến.
Assādayatoti abhiramantassa.
As one delights means as one takes pleasure.
Khi thưởng thức có nghĩa là khi hoan hỷ.
Abhinandatoti sappītikataṇhāvasena nandantassa.
As one rejoices means as one delights with joyful craving.
Khi hoan hỷ có nghĩa là khi hoan hỷ với ái có hỷ đi kèm.
Padadvayenāpi balavato kāmarāgassa paccayabhūtā kāmarāguppatti vuttā.
By both terms, the cause for the arising of strong sensual lust, which is a condition for it, is stated.
Cả hai từ này đều nói về sự sinh khởi của dục ái, là nhân duyên của dục ái mạnh mẽ.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Đây cũng là cách đối với các trường hợp còn lại.
Aniṭṭhārammaṇeti ettha ‘‘āpāthagate’’ti vibhattivipariṇāmanavasena ‘‘āpāthagata’’nti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ.
In the phrase in an undesirable object (aniṭṭhārammaṇe), the word "come into range" should be brought in and connected by way of inflectional change, i.e., "that which has come into range".
Trong câu đối với đối tượng không dễ chịu (aniṭṭhārammaṇe), cần đưa từ "đã đến tầm nhìn" (āpāthagataṃ) vào và kết nối bằng cách hoán đổi cách biến cách thành "đã đến tầm nhìn" (āpāthagate).
Etaṃ ārammaṇanti etaṃ evaṃsukhumaṃ evaṃdubbibhāgaṃ ārammaṇaṃ.
This object means this object, which is so subtle, so difficult to distinguish.
Đối tượng này là đối tượng tinh tế và khó phân biệt như vậy.
‘‘Niccaṃ dhuva’’nti idaṃ nidassanamattaṃ.
"Permanent, lasting" is merely an example.
Câu "thường còn, vững bền" chỉ là một ví dụ.
‘‘Ucchijjissati vinassissatīti gaṇhato’’ti evamādīnampi saṅgaho icchitabbo.
It should be understood that phrases like "assuming it will be destroyed, annihilated" are also included.
Cũng cần bao gồm các câu như "khi nhận thức rằng nó sẽ bị đoạn diệt, sẽ bị hủy hoại", v.v.
Paṭhamāya sakkāyadiṭṭhiyā anurodhavasena ‘‘satto nu kho’’ti, itarāya anurodhavasena ‘‘sattassa nu kho’’ti vicikicchato. Attattaniyādigāhānugatā hi vicikicchā diṭṭhiyā asati abhāvato.
Doubting (vicikicchato) "Is it a being?" with regard to the first personality view, and "Does it belong to a being?" with regard to the other. For doubt, being linked to notions of self and what pertains to self, does not exist in the absence of views.
Khi hoài nghi (vicikicchato): theo sự tuân thủ tà kiến thân kiến đầu tiên, thì "phải chăng là một chúng sinh?"; theo sự tuân thủ tà kiến thân kiến khác, thì "phải chăng là của một chúng sinh?". Thật vậy, sự hoài nghi theo sau sự chấp thủ về tự ngã và sở hữu thì không thể có khi không có tà kiến.
Bhavaṃ patthentassāti ‘‘īdise sampattibhave yasmā amhākaṃ idaṃ iṭṭhaṃ rūpārammaṇaṃ sulabhaṃ jātaṃ, tasmā āyatimpi ediso, ito vā uttaritaro sampattibhavo bhaveyyā’’ti bhavaṃ nikāmentassa.
One who longs for existence means one who desires existence, thinking, "Since such a fortunate existence has made this desirable visual object easily obtainable for us, may such an existence or an even more exalted fortunate existence be ours in the future too."
Khi mong cầu hữu (bhavaṃ patthentassā) có nghĩa là khi mong muốn hữu, với ý nghĩ: "Vì đối tượng sắc khả ái này dễ dàng đạt được trong hữu sung túc như vậy đối với chúng ta, nên trong tương lai cũng sẽ có hữu như vậy, hoặc một hữu sung túc hơn thế nữa."
Evarūpanti evarūpaṃ rūpaṃ.
Such form means such a form.
Như vậy có nghĩa là sắc có hình thái như vậy.
Taṃsadise hi tabbohāravasenevaṃ vuttaṃ.
For it is said thus of similar things by way of their designation.
Thật vậy, điều này được nói như vậy theo cách dùng từ cho những thứ tương tự.
Bhavati hi taṃsadisesu tabbohāro yathā ‘‘sā eva tittirī, tāni eva osadhānī’’ti.
Indeed, there is such a designation for similar things, as in "That is the same partridge, those are the same medicines."
Thật vậy, cách dùng từ cho những thứ tương tự có thể xảy ra, như "chính con gà gô đó, chính những loại thuốc đó."
Usūyatoti usūyaṃ issaṃ uppādayato.
As one envies means as one generates envy, jealousy.
Khi đố kỵ (usūyato) có nghĩa là khi sinh ra sự đố kỵ, sự ghen tị.
Aññassa maccharāyatoti aññena asādhāraṇabhāvakaraṇena macchariyaṃ karoto.
As one is avaricious towards others means as one practices avarice by making something exclusive to others.
Khi keo kiệt với người khác (aññassa maccharāyato) có nghĩa là khi thực hiện sự keo kiệt bằng cách tạo ra trạng thái không chia sẻ với người khác.
Sabbeheva yathāvuttehi navahi saṃyojanehi.
By all the nine fetters mentioned.
Bởi tất cả chín kiết sử đã nói.
Tañca kāraṇanti subhanimittapaṭighanimittādivibhāgaṃ iṭṭhāniṭṭhādirūpārammaṇañceva tajjāyonisomanasikārañcāti tassa tassa saṃyojanassa kāraṇaṃ.
That cause means the cause for each respective fetter, which is the delightful or undesirable visual object divided into beautiful and repulsive signs, and also the appropriate wise attention (yonisomanasikāra).
Và nhân duyên đó là nhân duyên của kiết sử đó, tức là đối tượng sắc khả ái và bất khả ái, được phân loại thành tướng tốt và tướng chướng ngại, và sự tác ý thích hợp với chúng.
Avikkhambhitāsamūhatabhūmiladdhuppannaṃ taṃ sandhāya ‘‘appahīnaṭṭhena uppannassā’’ti vuttaṃ.
It refers to that which has arisen but whose foundation is not suppressed or eradicated, hence it is stated "of that which has arisen through non-abandonment."
Khi nói "của cái đã sinh khởi mà chưa được đoạn trừ" là để chỉ cái đã sinh khởi trên nền tảng chưa bị trấn áp và chưa bị nhổ tận gốc.
Vattamānuppannatā samudācāraggahaṇeneva gahitā.
The meaning of present and arisen is understood by the very mention of 'arising'.
Trạng thái hiện tại và chưa sinh khởi đã được bao gồm bởi sự chấp thủ của sự hiện hành.
Yena kāraṇenāti yena vipassanāsamathabhāvanāsaṅkhātena kāraṇena.
By which cause means by the cause in the form of vipassanā and samatha meditation.
Bởi nhân duyên nào có nghĩa là bởi nhân duyên được gọi là sự tu tập thiền quán và thiền định.
Tañhi tassa tadaṅgavasena ceva vikkhambhanavasena ca pahānakāraṇaṃ.
For that is the cause for its abandonment, both by way of temporary suppression (tadaṅga-pahāna) and by way of suppression through weakening (vikkhambhana-pahāna).
Thật vậy, đó là nhân duyên đoạn trừ của nó theo nghĩa từng phần và theo nghĩa trấn áp.
Issāmacchariyānaṃ apāyagamanīyatāya paṭhamamaggavajjhatā vuttā.
The liability of envy and avarice to lead to realms of misery is stated as their being abandonable by the first path.
Việc ghen tị và keo kiệt dẫn đến các cõi khổ đã được nói là bị đoạn trừ bởi đạo quả đầu tiên.
Yadi evaṃ ‘‘tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hotī’’ti (a. ni. 4.241) suttapadaṃ kathanti?
If so, how is the Sutta passage "By the eradication of three fetters, one becomes a stream-enterer" to be understood?
Nếu vậy, câu kinh "Do sự đoạn trừ ba kiết sử, người ấy trở thành bậc Nhập Lưu" thì sao?
Taṃ suttantapariyāyena vuttaṃ.
That is stated in the Sutta method.
Điều đó được nói theo cách thuyết giảng trong kinh tạng.
Yathānulomasāsanā hi suttantadesanā, ayaṃ pana abhidhammanayena saṃvaṇṇanāti nāyaṃ dosoti.
For the Sutta teachings are given in an adaptable manner, but this is a commentary according to the Abhidhamma method, so there is no fault.
Thật vậy, lời thuyết giảng trong kinh tạng là theo cách thuận tiện, còn đây là phần chú giải theo phương pháp Vi Diệu Pháp, nên không có lỗi gì.
Oḷārikassāti thūlassa, yato abhiṇhasamuppattipariyuṭṭhānatibbatāva hoti.
Of the coarse means of the gross, because it is of frequent occurrence and intense manifestation.
Của cái thô thiển có nghĩa là của cái thô, vì nó thường xuyên sinh khởi, bao vây và mãnh liệt.
Aṇusahagatassāti vuttappakārābhāvena aṇubhāvaṃ sukhumabhāvaṃ gatassa.
Of the subtle means that which has reached a subtle state due to the absence of the characteristics mentioned.
Của cái đi kèm với vi tế có nghĩa là của cái đã đạt đến trạng thái vi tế, tinh tế do không có các đặc tính đã nói.
Uddhaccasaṃyojanassapettha anuppādo vuttoyevāti daṭṭhabbo yathāvuttasaṃyojanehi avinābhāvato.
It should be noted that the non-arising of the fetter of restlessness (uddhacca-saṃyojana) is also stated here, as it is inseparably associated with the fetters mentioned.
Việc kiết sử phóng dật (uddhaccasaṃyojana) không sinh khởi ở đây cũng đã được nói đến, vì nó không thể tách rời khỏi các kiết sử đã nói.
Ekatthatāya sotādīnaṃ sabhāvasarasalakkhaṇavasena pajānanā, tappaccayānaṃ saṃyojanānaṃ uppādādipajānanā ca vuttanayeneva veditabbāti dassento ‘‘eseva nayo’’ti atidisati.
Pointing out that the discernment of the intrinsic nature and essence of the eye, etc., due to their identity, and the discernment of the arising, etc., of the fetters that are conditions for them, should be understood in the manner stated, he refers back with "the same method applies."
Để chỉ ra rằng sự hiểu biết về bản chất vị và đặc tướng của tai, v.v., theo nghĩa đồng nhất, và sự hiểu biết về sự sinh khởi, v.v., của các kiết sử nhân duyên của chúng, cần được hiểu theo cách đã nói, nên đã nói "cũng vậy".
Attano vā dhammesūti attano ajjhattikāyatanadhammesu, attano ubhayadhammesu vā.
Or in one's own phenomena means in one's own internal sense-sphere phenomena, or in one's own phenomena of both kinds.
Hoặc trong các pháp của chính mình có nghĩa là trong các pháp xứ nội xứ của chính mình, hoặc trong cả hai pháp của chính mình.
Imasmiṃ pakkhe ajjhattikāyatanapariggaṇhanenāti ajjhattikāyatanapariggaṇhanamukhenāti attho.
In this aspect, ajjhattikāyatanapariggaṇhanena means by way of comprehending the internal sense bases.
Trong phần này, ajjhattikāyatanapariggaṇhanena có nghĩa là bằng cách nắm giữ các nội xứ (ajjhattikāyatana) làm chính.
Evañca anavasesato saparasantānesu āyatanānaṃ pariggaho siddho hoti.
And thus, the comprehension of the āyatanas in one's own and others' mental continuums becomes completely accomplished.
Và như vậy, sự nắm giữ các xứ (āyatana) trong tự thân và tha thân được thành tựu một cách không sót.
Parassa vā dhammesūti etthāpi eseva nayo.
In parassa vā dhammesu (or in others' dhammas) too, the same method applies.
Đối với các pháp của người khác (parassa vā dhammesu) cũng cùng một cách tương tự.
Rūpāyatanassāti aḍḍhekādasappabhedassa rūpasabhāvassa āyatanassa rūpakkhandhe ‘‘vuttanayena nīharitabbo’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
The term rūpāyatanassa (of the visible-object āyatana) refers to the rūpa-nature āyatana, which is eleven-fold with its sub-divisions, and should be connected by bringing it to mean "should be drawn out according to the method stated" in the rūpakkhandha.
Rūpāyatana (sắc xứ) là xứ có bản chất là sắc, gồm mười một loại (hoặc mười loại phụ) được giải thích trong Rūpakkhandha (sắc uẩn) theo cách đã nói, và cần được liên kết theo đó.
Sesakkhandhesūti vedanāsaññāsaṅkhārakkhandhesu.
Sesakkhandhesu (in the remaining aggregates) refers to the aggregates of feeling, perception, and mental formations (vedanā-, saññā-, saṅkhārakkhandhesu).
Trong các uẩn còn lại (sesakkhandhesu) là trong các uẩn thọ (vedanā), tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra).
Vuttanayenāti iminā atidesena rūpakkhandhe ‘‘āhārasamudayā’’ti viññāṇakkhandhe ‘‘nāmarūpasamudayā’’ti sesakhandhesu ‘‘phassasamudayā’’ti imaṃ visesaṃ vibhāveti, itaraṃ pana sabbattha samānanti khandhapabbe viya āyatanapabbepi lokuttaranivattanaṃ pāḷiyaṃ gahitaṃ natthīti vuttaṃ ‘‘lokuttaradhammā na gahetabbā’’ti.
By this instruction, vuttanayena (according to the method stated), it explains the specific points: "originating from nutriment" in the rūpakkhandha, "originating from nāma-rūpa" in the viññāṇakkhandha, and "originating from contact" in the remaining aggregates. The other aspects are the same everywhere; thus, just as in the section on aggregates, the exclusion of supramundane qualities in the āyatana section is not found in the Pāḷi, as stated: "lokuttara dhammas are not to be taken."
Với sự quy chiếu vuttanayena (theo cách đã nói này), nó làm rõ sự đặc biệt này: trong sắc uẩn là "do sự tập khởi của vật thực" (āhārasamudayā), trong thức uẩn là "do sự tập khởi của danh sắc" (nāmarūpasamudayā), và trong các uẩn còn lại là "do sự tập khởi của xúc" (phassasamudayā); còn những điều khác thì giống nhau ở mọi nơi. Vì vậy, trong phần xứ (āyatanapabba) cũng như trong phần uẩn (khandhapabba), không có sự bao hàm các pháp siêu thế (lokuttara) trong Pāḷi, nên đã nói rằng "không nên bao hàm các pháp siêu thế" (lokuttaradhammā na gahetabbā).
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is according to the method stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
385. Bujjhanakasattassāti kilesaniddāya paṭibujjhanakasattassa, ariyasaccānaṃ vā paṭivijjhanakasattassa.
385. Bujjhanakasattassa (for the awakening being) means for the being who awakens to the destruction of defilements, or for the being who penetrates the Noble Truths.
385. Bujjhanakasattassa (của chúng sinh giác ngộ) có nghĩa là của chúng sinh giác ngộ khỏi các phiền não, hoặc của chúng sinh thấu hiểu các Chân lý cao thượng (ariyasacca).
Aṅgesūti kāraṇesu, avayavesu vā.
Aṅgesu (among the factors) means among the causes, or among the constituents.
Aṅgesu (trong các chi) có nghĩa là trong các nguyên nhân, hoặc trong các bộ phận.
Udayavayañāṇuppattito paṭṭhāya sambodhipaṭipadāyaṃ ṭhito nāma hotīti āha ‘‘āraddhavipassakato paṭṭhāya yogāvacaroti sambodhī’’ti.
It is said that one who stands on the path to enlightenment from the arising of the knowledge of rise and fall is called a yogāvacara: "Yogāvacara is enlightenment from the aroused vipassanā."
Từ khi trí tuệ về sự sinh diệt phát sinh, hành giả được gọi là người đang trên con đường giác ngộ (sambodhipaṭipadā), nên đã nói: "từ hành giả thiền quán (āraddhavipassaka) trở đi, yogāvacara (hành giả) là sự giác ngộ (sambodhī)".
Suttantadesanā nāma pariyāyakathā, ayañca satipaṭṭhānadesanā lokiyamaggavasena pavattāti vuttaṃ ‘‘yogāvacaroti sambodhī’’ti, aññathā ‘‘ariyasāvako’’ti vadeyya.
Suttanta discourse is a conventional teaching, and this satipaṭṭhāna discourse operates according to the mundane path, hence it is said "yogāvacara is enlightenment"; otherwise, it would say "ariyasāvaka."
Giáo lý kinh tạng (Suttantadesanā) là một lời dạy theo phương tiện (pariyāyakathā), và giáo lý Tứ niệm xứ (Satipaṭṭhānadesanā) này vận hành theo con đường thế gian (lokiyamagga), nên đã nói "yogāvacara là sự giác ngộ"; nếu không, sẽ nói "ariyasāvaka" (Thánh đệ tử).
Sati ca sampajaññañca satisampajaññaṃ. Atha vā satippadhānaṃ abhikkantādisātthakabhāvapariggaṇhanañāṇaṃ satisampajaññaṃ. Taṃ sabbattha satokārībhāvāvahattā satisambojjhaṅgassa uppādāya hoti.
Sati and sampajañña is satisampajañña. Or, satisampajañña is the knowledge that discerns the beneficial nature of proceeding forward and so on, with sati as its primary component. This brings about the arising of the sati-sambojjhaṅga in all circumstances by causing mindful action.
Niệm và tỉnh giác là satisampajaññaṃ (niệm và tỉnh giác). Hoặc, trí tuệ nắm giữ trạng thái hữu ích của sự tiến bộ, v.v., với niệm là chủ yếu, là satisampajaññaṃ. Điều đó, vì mang lại trạng thái hành động có niệm ở mọi nơi, nên là nguyên nhân cho sự phát sinh của chi niệm giác ngộ (satisambojjhaṅga).
Yathā paccanīkadhammappahānaṃ, anurūpadhammasevanā ca anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya hoti, evaṃ satirahitapuggalavivajjanā, satokārīpuggalasevanā, tattha ca yuttappayuttatā satisambojjhaṅgassa uppādāya hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘satisampajañña’’ntiādinā.
Just as abandoning opposing qualities and cultivating wholesome qualities lead to the arising of unarisen wholesome qualities, similarly, avoiding individuals devoid of mindfulness, associating with mindful individuals, and applying oneself diligently therein, lead to the arising of the sati-sambojjhaṅga. This meaning is shown by "satisampajañña" and so on.
Cũng như sự đoạn trừ các pháp đối nghịch và sự thực hành các pháp phù hợp là nguyên nhân cho sự phát sinh các pháp thiện chưa sinh, thì việc tránh xa người thiếu niệm, việc thân cận người hành động có niệm, và sự tinh tấn thích hợp trong đó, là nguyên nhân cho sự phát sinh của chi niệm giác ngộ. Điều này được chỉ ra bằng "satisampajaññaṃ" và tiếp theo.
Tissadattatthero nāma, yo bodhimaṇḍe suvaṇṇasalākaṃ gahetvā ‘‘aṭṭhārasasu bhāsāsu katarabhāsāya dhammaṃ kathemī’’ti parisaṃ pavāresi.
Tissadattatthero is the elder who, holding a golden staff at the Bodhi maṇḍa, challenged the assembly, "In which of the eighteen languages should I teach the Dhamma?"
Tissadattatthero là vị trưởng lão đã cầm một thanh vàng tại Bồ Đề Đạo Tràng và hỏi hội chúng: "Ta nên thuyết pháp bằng ngôn ngữ nào trong mười tám ngôn ngữ?".
Abhayattheroti dattābhayattheramāha.
Abhayatthero refers to Dattābhayatthera.
Abhayatthero là chỉ trưởng lão Dattābhaya.
Dhammānaṃ, dhammesu vā vicayo dhammavicayo, so eva sambojjhaṅgo, tassa dhammavicayasambojjhaṅgassa.
The investigation of dhammas, or among dhammas, is dhammavicaya; that itself is the enlightenment factor, hence dhammavicayasambojjhaṅgassa (of the enlightenment factor of investigation of dhammas).
Sự phân tích các pháp, hay sự phân tích trong các pháp, là dhammavicaya (trạch pháp), chính đó là chi giác ngộ, của dhammavicayasambojjhaṅga (chi trạch pháp giác ngộ).
‘‘Kusalākusalā dhammā’’tiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.
What needs to be said in ‘‘Kusalākusalā dhammā’’ and so on, is the same as stated earlier.
Những gì cần nói trong "kusalākusalā dhammā" (các pháp thiện và bất thiện), v.v., cũng giống như cách đã nói ở trên.
Tattha yonisomanasikārabahulīkāroti kusalādīnaṃ taṃtaṃsabhāvasarasalakkhaṇaādikassa yāthāvato avabujjhanavasena uppanno ñāṇasampayuttacittuppādo.
Therein, yonisomanasikārabahulīkāro is the consciousness-associated mind-state (ñāṇasampayuttacittuppādo) that arises through truly comprehending the nature, function, and characteristics of wholesome qualities and so on.
Trong đó, yonisomanasikārabahulīkāro (sự thực hành nhiều tác ý đúng đắn) là sự phát sinh của tâm sở hữu trí tuệ, phát sinh do sự thấu hiểu đúng đắn về bản chất, vị, đặc tướng, v.v., của các pháp thiện, v.v.
So hi aviparītamanasikāratāya ‘‘yonisomanasikāro’’ti vutto, tadābhogatāya āvajjanāpi taggatikā eva, tassa abhiṇhaṃ pavattanaṃ bahulīkāro.
This is called ‘‘yonisomanasikāro’’ due to its correct way of attending; thus, even the adverting (āvajjana) is directed towards it, and its frequent occurrence is bahulīkāro.
Điều đó được gọi là "yonisomanasikāra" (tác ý đúng đắn) vì sự tác ý không sai lệch; sự chú ý hướng đến điều đó cũng thuộc về nó. Sự thực hành thường xuyên điều đó là bahulīkāro (sự thực hành nhiều).
Bhiyyobhāvāyāti punappunaṃ bhāvāya.
Bhiyyobhāvāya means for repeated existence.
Bhiyyobhāvāyā (để có nhiều hơn) là để có sự hiện hữu lặp đi lặp lại.
Vepullāyāti vipulabhāvāya.
Vepullāya means for abundant existence.
Vepullāyā (để có sự phát triển) là để có trạng thái rộng lớn.
Pāripūriyāti paribrūhanāya.
Pāripūriyā means for completion.
Pāripūriyā (để có sự viên mãn) là để có sự tăng trưởng.
Paripucchakatāti pariyogāhetvā pucchakabhāvo.
Paripucchakatā means the state of being one who questions after thoroughly examining.
Paripucchakatā (trạng thái người hỏi) là trạng thái người hỏi sau khi đã xem xét kỹ lưỡng.
Ācariye payirupāsitvā pañcapi nikāye saha aṭṭhakathāya pariyogāhetvā yaṃ yaṃ tattha gaṇṭhiṭṭhānabhūtaṃ, taṃ taṃ ‘‘idaṃ bhante kathaṃ, imassa ko attho’’ti khandhāyatanādiatthaṃ pucchantassa dhammavicayasambojjhaṅgo uppajjati.
To one who, having served a teacher and thoroughly examined the five Nikāyas with the Aṭṭhakathā, asks about every difficult point, "Venerable sir, how is this? What is its meaning?" regarding the meaning of aggregates, sense bases, and so on, the dhammavicaya-sambojjhaṅga arises.
Khi một người, sau khi thân cận các vị thầy và xem xét kỹ lưỡng năm bộ Nikāya cùng với các bản chú giải, hỏi về những điểm khó hiểu như "Thưa Tôn giả, điều này là gì, ý nghĩa của nó là gì?" về ý nghĩa của các uẩn, xứ, v.v., thì chi trạch pháp giác ngộ (dhammavicayasambojjhaṅga) phát sinh.
Tenāha ‘‘khandhadhātu…pe… bahulatā’’ti.
Therefore, it is said: "khandhadhātu…pe… bahulatā" (abundance of aggregates, elements, etc.).
Vì vậy, đã nói "khandhadhātu…pe… bahulatā" (nhiều về uẩn, giới, v.v.).
Vatthūnaṃ visadabhāvakaraṇanti ettha cittacetasikānaṃ pavattiṭṭhānabhāvato sarīraṃ, tappaṭibaddhāni cīvarāni ca ‘‘vatthūnī’’ti adhippetāni, tāni yathā cittassa sukhāvahāni honti, tathā karaṇaṃ tesaṃ visadabhāvakaraṇaṃ.
In vatthūnaṃ visadabhāvakaraṇaṃ (making things clear), "things" (vatthūni) are intended to mean the body, as it is the locus of mental and mental concomitants' activity, and robes associated with it. Making them such that they bring comfort to the mind is making them clear.
Vatthūnaṃ visadabhāvakaraṇaṃ (làm cho các vật trong sáng) ở đây, thân thể và y phục liên quan đến nó được hiểu là "vatthūni" (các vật) vì chúng là nơi phát sinh của tâm và các tâm sở; việc làm cho chúng như vậy để chúng mang lại sự an lạc cho tâm là làm cho chúng trong sáng.
Tena vuttaṃ ‘‘ajjhattikabāhirāna’’ntiādi.
Therefore, it is said ‘‘ajjhattikabāhirāna’’ (internal and external) and so on.
Vì vậy, đã nói "ajjhattikabāhirānaṃ" (của nội và ngoại), v.v.
Ussannadosanti vātādiussannadosaṃ.
Ussannadosaṃ refers to a body with an excess of humors like wind.
Ussannadosaṃ (có nhiều bệnh) là có nhiều bệnh như gió, v.v.
Sedamalamakkhitanti sedena ceva jallikāsaṅkhātena sarīramalena ca makkhitaṃ.
Sedamalamakkhitaṃ means smeared with sweat and body grime, which is called jallikā.
Sedamalamakkhitaṃ (bị dơ bẩn bởi mồ hôi và cáu bẩn) là bị dơ bẩn bởi mồ hôi và cáu bẩn trên thân.
Ca-saddena aññampi sarīrassa, cittassa ca pīḷāvahaṃ saṅgaṇhāti.
The word ca includes other things that cause affliction to the body and mind.
Từ ca bao gồm cả những điều khác gây đau khổ cho thân và tâm.
Senāsanaṃ vāti vā-saddena pattādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In senāsanaṃ vā (or dwelling place), the word vā should be understood as including bowls and so on.
Senāsanaṃ vā (hoặc chỗ ở) – từ vā (hoặc) nên hiểu là bao gồm cả bát, v.v.
Avisade sati, visayabhūte vā.
When avisade (impure) is present, or when the object itself is impure.
Khi avisade (không trong sáng), hoặc trong đối tượng.
Kathaṃ bhāvanamanuyuttassa tāni visayo?
How are those things objects for one engaged in meditation?
Làm sao những điều đó lại là đối tượng của người đang thực hành thiền?
Antarantarā pavattanakacittuppādavasenevaṃ vuttaṃ.
This is said by way of the arising of mind-states that occur intermittently.
Điều này được nói đến dựa trên sự phát sinh của các tâm sở (cittuppāda) xen kẽ.
Te hi cittuppādā cittekaggatāya aparisuddhabhāvāya saṃvattanti.
For these mind-states contribute to the impurity of concentration (cittekaggatāya aparisuddhabhāvāya saṃvattanti).
Vì những tâm sở đó dẫn đến sự không thanh tịnh của tâm do sự tập trung của tâm.
Cittacetasikesu nissayādipaccayabhūtesu.
Cittacetasikesu (in mental and mental concomitants) refers to those that are support-condition and other conditions.
Cittacetasikesu (trong tâm và các tâm sở) là trong những điều là duyên nương tựa, v.v.
Ñāṇampīti pi-saddo sampiṇḍanattho, tena na kevalaṃ taṃ vatthuyeva, atha kho tasmiṃ aparisuddhe ñāṇampi aparisuddhaṃ hotīti nissayāparisuddhiyā taṃnissitāparisuddhi viya visayassa aparisuddhatāya visayino aparisuddhiṃ dasseti.
Ñāṇampī (knowledge also); the word pi has the meaning of combining, indicating that not only is that thing itself impure, but also knowledge is impure when that thing is impure; thus it shows the impurity of the knower due to the impurity of the object, just like the impurity of the dependent due to the impurity of the support.
Ñāṇampī (trí tuệ cũng) – từ pi có nghĩa là tập hợp, do đó không chỉ vật đó, mà khi vật đó không thanh tịnh, trí tuệ cũng không thanh tịnh. Điều này chỉ ra sự không thanh tịnh của người nhận thức do sự không thanh tịnh của đối tượng, giống như sự không thanh tịnh của cái nương tựa dẫn đến sự không thanh tịnh của cái được nương tựa.
Samabhāvakaraṇanti kiccato anūnādhikabhāvakaraṇaṃ.
Samabhāvakaraṇaṃ means making them neither deficient nor excessive in function.
Samabhāvakaraṇaṃ (làm cho bình đẳng) là làm cho không thiếu không thừa về mặt chức năng.
Saddheyyavatthusmiṃ paccayavasena adhimokkhakiccassa paṭutarabhāvena, paññāya avisadatāya, vīriyādīnañca sithilatādinā saddhindriyaṃ balavaṃ hoti.
Faith faculty (saddhindriya) becomes strong when the function of determination by way of condition in a trustworthy object is very keen, while wisdom is unclear, and effort and others are slack, etc.
Trong những điều đáng tin cậy, tín căn (saddhindriya) trở nên mạnh mẽ do chức năng quyết định mạnh mẽ dựa trên niềm tin, do trí tuệ không trong sáng, và do sự yếu kém của tinh tấn, v.v.
Tenāha ‘‘itarāni mandānī’’ti.
Therefore, it is said ‘‘itarāni mandānī’’ (the others are weak).
Vì vậy, đã nói "itarāni mandānī" (những điều khác thì yếu kém).
Tatoti tasmā saddhindriyassa balavabhāvato, itaresañca mandattā.
Tato (from that) means from the strength of the faith faculty and the weakness of the others.
Tato (do đó) là do sự mạnh mẽ của tín căn và sự yếu kém của các căn khác.
Kosajjapakkhe patituṃ adatvā sampayuttadhammānaṃ paggaṇhanaṃ anubalappadānaṃ paggaho, paggahova kiccaṃ paggahakiccaṃ, ‘‘kātuṃ na sakkotī’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
The grasping of associated dhammas, giving no chance for laziness to fall, is paggaho (exertion); the function itself is paggahakiccaṃ (the function of exertion), which should be connected with "is unable to perform."
Sự hỗ trợ, sự tăng cường paggaho (tinh tấn), không cho phép rơi vào trạng thái lười biếng, chính sự hỗ trợ là chức năng paggahakiccaṃ (chức năng tinh tấn), cần được liên kết bằng cách thêm "không thể làm được" (kātuṃ na sakkotī).
Ārammaṇaṃ upagantvā ṭhānaṃ, anissajjanaṃ vā upaṭṭhānaṃ. Vikkhepapaṭikkhepo, yena vā sampayuttā avikkhittā honti, so avikkhepo. Rūpagataṃ viya cakkhunā yena yāthāvato visayasabhāvaṃ passati, taṃ dassanakiccaṃ.
Standing by the object, or not letting go, is upaṭṭhānaṃ (presence of mind). The prevention of distraction, or that by which associated* remain undistracted, is avikkhepo (non-distraction). That by which one directly perceives the nature of the object, like seeing a visible object with the eye, is dassanakiccaṃ (the function of seeing).
Sự hiện diện sau khi tiếp cận đối tượng, hoặc sự không buông bỏ, là upaṭṭhānaṃ (sự hiện hữu). Sự ngăn chặn phân tán, hoặc điều làm cho các pháp tương ưng không bị phân tán, là avikkhepo (không phân tán). Điều mà người ta nhìn thấy bản chất của đối tượng một cách đúng đắn, như mắt nhìn thấy sắc, là dassanakiccaṃ (chức năng nhìn thấy).
Kātuṃ na sakkoti balavatā saddhindriyena abhibhūtattā.
Kātuṃ na sakkoti (is unable to perform) because it is overpowered by the strong faith faculty.
Kātuṃ na sakkoti (không thể làm được) là do bị tín căn mạnh mẽ lấn át.
Sahajātadhammesu hi indaṭṭhaṃ kārentānaṃ sahapavattamānānaṃ dhammānaṃ ekarasatāvaseneva atthasiddhi, na aññathā.
Indeed, in co-arisen dhammas, the accomplishment of purpose occurs only by the uniformity (ekarasatā) of those dhammas that proceed together and perform the function of a chief (indaṭṭha), not otherwise.
Trong các pháp đồng sinh, sự thành tựu mục đích chỉ xảy ra khi các pháp đồng hiện hữu thực hiện chức năng của căn (indaṭṭhaṃ) có cùng một vị, chứ không phải cách khác.
Tasmāti vuttamevatthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati.
Tasmā (therefore) refers back to the stated meaning as a cause.
Tasmā (do đó) là nhắc lại ý nghĩa đã nói như một nguyên nhân.
Tanti saddhindriyaṃ.
Taṃ (that) refers to the faith faculty (saddhindriya).
Taṃ (điều đó) là tín căn (saddhindriya).
Dhammasabhāvapaccavekkhaṇenāti yassa saddheyyassa vatthuno uḷāratādiguṇe adhimuccanassa sātisayappavattiyā saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tassa paccayapaccayuppannatādivibhāgato yāthāvato vīmaṃsanena.
By contemplating the nature of phenomena (dhammasabhāvapaccavekkhaṇena) is meant: by genuinely examining, according to divisions like conditionality and conditioned states, the object of faith whose excellent qualities of sublimity and so on have caused the faculty of faith (saddhindriya) to become strong due to its surpassing activity of conviction.
Dhammasabhāvapaccavekkhaṇenā (bằng sự quán xét bản chất của các pháp): bằng sự suy xét thấu đáo (yāthāvato vīmaṃsanena) về sự phân chia nhân duyên (paccayapaccayuppannatā) v.v. của đối tượng đáng tin cậy (saddheyyavatthuno) mà phẩm chất siêu việt (uḷāratā) v.v. của nó đã làm cho tín căn (saddhindriya) trở nên mạnh mẽ.
Evañhi evaṃdhammatānayena sabhāvasarasato pariggayhamāne savipphāro adhimokkho na hoti ‘‘ayaṃ imesaṃ dhammānaṃ sabhāvo’’ti parijānanavasena paññābyāpārassa sātisayattā.
For when grasped in this way, according to the principle of suchness, as possessing their inherent nature, conviction (adhimokkha) does not waver, because the activity of wisdom (paññābyāpāra) is preeminent through knowing, "This is the inherent nature of these phenomena."
Thật vậy, khi sự quyết định mạnh mẽ (adhimokkha) được nắm giữ theo bản chất thực sự của nó bằng phương pháp "đó là bản chất của các pháp" (evaṃdhammatānayena sabhāvasarasato pariggayhamāne), thì nó không trở nên xao lãng (saviṭṭhāro), vì sự hoạt động của tuệ (paññābyāpāra) rất mạnh mẽ theo cách nhận biết "đây là bản chất của các pháp này".
Dhuriyadhammesu hi yathā saddhāya balavabhāve paññāya mandabhāvo hoti, evaṃ paññāya balavabhāve saddhāya mandabhāvo hotīti.
Indeed, in the primary qualities (dhuriyadhammas), just as the faculty of wisdom (paññā) is weak when the faculty of faith (saddhā) is strong, so too is the faculty of faith (saddhā) weak when the faculty of wisdom (paññā) is strong.
Quả thật, trong các pháp chủ đạo (dhuriyadhamma), cũng như khi tín (saddhā) mạnh thì tuệ (paññā) yếu, thì khi tuệ mạnh thì tín yếu.
Tena vuttaṃ ‘‘taṃ dhammasabhāvapaccavekkhaṇena vā, yathā vā manasikaroto balavaṃ jātaṃ, tathā amanasikārena hāpetabba’’nti.
Therefore, it was said: "That (strong faculty of faith) should be reduced either by contemplating the nature of phenomena (dhammasabhāvapaccavekkhaṇena) or by not attending (amanasikārena) in the same way that it became strong through attention."
Do đó, đã nói: "điều đó phải được làm suy yếu bằng sự quán xét bản chất của các pháp, hoặc bằng sự không chú ý theo cách mà sự chú ý đã làm cho nó trở nên mạnh mẽ".
Tathā amanasikārenāti yenākārena bhāvanaṃ anuyuñjantassa saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tenākārena bhāvanāya ananuyuñjanatoti vuttaṃ hoti.
"By not attending in the same way (tathā amanasikārena)" means, it is said, by not pursuing the development (bhāvanā) in the manner that caused the faculty of faith (saddhindriya) to become strong.
Tathā amanasikārenā (bằng sự không chú ý như vậy): có nghĩa là không thực hành thiền định theo cách mà sự thực hành thiền định đã làm cho tín căn (saddhindriya) trở nên mạnh mẽ.
Idha duvidhena saddhindriyassa balavabhāvo attano vā paccayavisesena kiccuttariyato, vīriyādīnaṃ vā mandakiccatāya.
Here, the faculty of faith (saddhindriya) becomes strong in two ways: either by a specific cause of its own, due to its superior function, or due to the weak function of energy (vīriya) and other faculties.
Ở đây, tín căn trở nên mạnh mẽ theo hai cách: hoặc do sự đặc biệt của nhân duyên của chính nó, hoặc do sự yếu kém trong hoạt động của tinh tấn (vīriya) v.v.
Tattha paṭhamavikappe hāpanavidhi dassito.
In the first case, the method of reduction has been shown.
Trong trường hợp đầu tiên, phương pháp làm suy yếu đã được chỉ ra.
Dutiyakappe pana yathā manasi karoto vīriyādīnaṃ mandakiccatāya saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tathā amanasikārena, vīriyādīnaṃ paṭukiccabhāvāvahena manasikārena saddhindriyaṃ tehi samarasaṃ karontena hāpetabbaṃ.
In the second case, however, if the faculty of faith (saddhindriya) became strong due to the weak function of energy (vīriya) and other faculties, then it should be reduced by not attending in the same way, or by attending to what leads to the keen function of energy (vīriya) and other faculties, thereby making the faculty of faith (saddhindriya) equal with them.
Trong trường hợp thứ hai, khi tác ý, do sự yếu kém của tinh tấn và các pháp khác, tín căn trở nên mạnh mẽ. Tương tự, do không tác ý, và do tác ý khiến tinh tấn và các pháp khác trở nên mạnh mẽ, tín căn phải được làm cho giảm bớt để cân bằng với chúng.
Iminā nayena sesindriyesupi hāpanavidhi veditabbo.
In this way, the method of reduction should be understood for the other faculties as well.
Theo cách này, phương pháp làm giảm các căn còn lại cũng phải được hiểu.
Vakkalittheravatthūti.
The Story of Venerable Vakkali.
Câu chuyện về Trưởng lão Vakkali.
So hi āyasmā saddhādhimuttatāya katādhikāro satthu rūpakāyadassanappasuto eva hutvā viharanto satthārā ‘‘kiṃ te vakkali iminā pūtikāyena diṭṭhena, yo kho vakkali dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’tiādinā (saṃ. ni. 3.87; dī. ni. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā; a. ni. aṭṭha. 1.1.208; dha. pa. aṭṭha. 2.380; paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.130; dha. sa. aṭṭha. 1007; theragā. aṭṭha. 2.vakkalittheragāthāvaṇṇanā) ovaditvā kammaṭṭhāne niyojitopi taṃ ananuyuñjanto paṇāmito attānaṃ vinipātetuṃ papātaṭṭhānaṃ abhiruhi, atha naṃ satthā yathānisinnova obhāsaṃ vissajjanena attānaṃ dassetvā –
This venerable one, having accumulated merit due to his faith-disposition, remained intent only on seeing the Buddha's physical form. The Teacher admonished him, saying, "What is it to you, Vakkali, to see this decaying body? Whoever, Vakkali, sees the Dhamma, sees me." Although thus instructed and appointed to a meditation subject, he did not practice it, and being dismissed, he climbed a precipice to destroy himself. Then the Teacher, without moving from His seat, projected a radiance, revealed Himself, and—
Vị Tỳ-kheo ấy, do có sự tích lũy công đức với lòng tin kiên cố, chỉ chuyên tâm chiêm ngưỡng sắc thân của Đức Phật. Do đó, Đức Thế Tôn đã khuyên dạy ngài rằng: “Này Vakkali, chiêm ngưỡng cái thân thối nát này có ích gì cho ngươi? Này Vakkali, ai thấy Pháp, người ấy thấy Ta,” và đã giao cho ngài đề mục thiền định. Nhưng ngài không thực hành, bị Đức Thế Tôn khiển trách, ngài đã leo lên một vách đá để tự hủy hoại mình. Bấy giờ, Đức Thế Tôn, ngay tại chỗ ngồi, đã phóng hào quang hiện thân cho ngài thấy và nói:
Gāthaṃ vatvā ‘‘ehi vakkalī’’ti āha.
Having uttered this verse, He said, "Come, Vakkali!"
Chứng đắc cảnh giới tịnh, an lạc, sự tịnh chỉ các hành.” Sau khi nói kệ, Ngài bảo: “Hãy đến đây, Vakkali!”
So tena amateneva abhisitto haṭṭhatuṭṭho hutvā vipassanaṃ paṭṭhapesi.
Baptized by that nectar-like utterance, he became thrilled and delighted, and commenced insight meditation (vipassanā).
Ngài Vakkali, được tưới tẩm bằng cam lồ ấy, trở nên hoan hỷ, phấn khởi và bắt đầu thực hành thiền quán (vipassanā).
Saddhāya balavabhāvato vipassanāvīthiṃ na otarati, taṃ ñatvā bhagavā tassa indriyasamattapaṭipādanāya kammaṭṭhānaṃ sodhetvā adāsi.
Because of the strength of his faith, he was unable to enter the path of insight. Knowing this, the Blessed One purified his meditation subject and gave it to him, to bring his faculties into balance.
Vì tín căn quá mạnh, ngài không thể nhập vào con đường thiền quán. Biết điều đó, Đức Thế Tôn đã điều chỉnh đề mục thiền định và ban cho ngài để ngài có thể đạt được sự cân bằng các căn.
So satthārā dinnanaye ṭhatvā vipassanaṃ ussukkāpetvā maggappaṭipāṭiyā arahattaṃ pāpuṇi.
Following the method given by the Teacher, he diligently practiced insight meditation and attained arahantship through the gradual stages of the path.
Ngài Vakkali, nương theo phương pháp Đức Thế Tôn đã ban, nỗ lực thực hành thiền quán và tuần tự theo các đạo lộ mà chứng đắc A-la-hán quả.
Tenetaṃ vuttaṃ ‘‘vakkalittheravatthu cettha nidassana’’nti.
Therefore, it was said, "The story of Venerable Vakkali is an illustration here."
Do đó, có lời nói rằng: “Câu chuyện về Trưởng lão Vakkali là một ví dụ ở đây.”
Etthāti saddhindriyassa adhimattabhāve sesindriyānaṃ sakiccākaraṇe.
Here (ettha) means when the faculty of faith is excessive and the other faculties are not performing their respective functions.
Ở đây (Ettha) có nghĩa là khi tín căn quá mạnh, các căn còn lại không thực hiện chức năng của chúng.
Itarakiccabhedanti upaṭṭhānādikiccavisesaṃ.
"Other kinds of functions (itarakiccabhedaṃ)" refers to specific functions like attending.
Sự khác biệt về chức năng khác (Itarakiccabhedaṃ) là những chức năng đặc biệt như sự hỗ trợ (upaṭṭhāna) v.v.
Passaddhādīti ādi-saddena samādhiupekkhāsambojjhaṅgānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word "and so on" in "passaddhā-dī", the faculties of concentration (samādhi) and equanimity (upekkhā), which are factors of awakening (sambojjhaṅgas), should be understood as included.
Tịnh chỉ và các pháp khác (Passaddhādī): Với từ v.v. (ādi), nên hiểu là sự bao gồm của định (samādhi) và xả (upekkhā) trong các chi phần giác ngộ (sambojjhaṅga).
Hāpetabbanti yathā saddhindriyassa balavabhāvo dhammasabhāvapaccavekkhaṇena hāyati, evaṃ vīriyindriyassa adhimattatā passaddhiādibhāvanāya hāyati samādhipakkhiyattā tassā.
"Should be reduced (hāpetabbaṃ)" means just as the strong faculty of faith (saddhindriya) is reduced by contemplating the nature of phenomena (dhammasabhāvapaccavekkhaṇena), so too is excessive energy (vīriyindriya) reduced by developing tranquility (passaddhi) and so on, as tranquility belongs to the side of concentration.
Phải làm giảm bớt (Hāpetabbaṃ): Cũng như sự mạnh mẽ của tín căn được làm giảm bớt bằng cách quán xét bản chất của các pháp, thì sự quá mạnh của tinh tấn căn được làm giảm bớt bằng cách tu tập tịnh chỉ và các pháp khác, vì tịnh chỉ thuộc về phe định.
Tathā hi samādhindriyassa adhimattataṃ kosajjapātato rakkhantī vīriyādibhāvanā viya vīriyindriyassa adhimattataṃ uddhaccapātato rakkhantī ekaṃsato hāpeti.
Thus, just as the development of energy (vīriya) and so on, guarding against falling into laziness (kosajja), balances the excessive faculty of concentration (samādhindriya), so too does it definitively reduce excessive energy (vīriyindriya), guarding against falling into restlessness (uddhacca).
Do đó, cũng như sự tu tập tinh tấn v.v. bảo vệ định căn khỏi sự lười biếng, thì sự tu tập tịnh chỉ bảo vệ tinh tấn căn khỏi sự phóng dật, và chắc chắn làm giảm bớt sự quá mạnh của nó.
Tena vuttaṃ ‘‘passaddhaādibhāvanāya hāpetabba’’nti.
Therefore, it was said: "It should be reduced by developing tranquility (passaddhi) and so on."
Vì vậy, đã nói rằng: “phải làm giảm bớt bằng cách tu tập tịnh chỉ và các pháp khác.”
Soṇattherassa vatthūti sukumārasoṇattherassa vatthu.(Mahāva. 242; a. ni. aṭṭha. 1.1.205) so hi āyasmā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā sītavane viharanto ‘‘mama sarīraṃ sukhumālaṃ, na ca sakkā sukheneva sukhaṃ adhigantuṃ, kilametvāpi samaṇadhammo kātabbo’’ti taṃ ṭhānacaṅkamameva adhiṭṭhāya padhānaṃ anuyuñjanto pādatalesu phoṭesu uṭṭhitesupi vedanaṃ ajjhupekkhitvā daḷhaṃ vīriyaṃ karonto accāraddhavīriyatāya visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi.
"The story of Venerable Soṇa (Soṇattherassa vatthu)" refers to the story of Venerable Sukumāla Soṇa. This venerable one, having received a meditation subject from the Teacher and dwelling in Sītavana, thought, "My body is delicate, and happiness cannot be attained easily. The ascetic's practice must be done with effort." He dedicated himself to that particular walking path and strenuously practiced, ignoring the pain even when blisters appeared on the soles of his feet. Yet, due to his excessive energy, he was unable to achieve any special progress.
Câu chuyện về Trưởng lão Soṇa là câu chuyện về Trưởng lão Soṇa mềm yếu. Vị Tỳ-kheo ấy, sau khi nhận đề mục thiền định từ Đức Thế Tôn, sống trong rừng Sītavana, nghĩ rằng: “Thân ta mềm yếu, không thể dễ dàng đạt được an lạc bằng sự an lạc. Dù phải chịu khổ, ta cũng phải thực hành pháp của Sa-môn.” Ngài kiên định tại chỗ kinh hành ấy, nỗ lực tinh tấn, dù lòng bàn chân nổi mụn nước, ngài vẫn chịu đựng cảm giác đau đớn và tinh tấn mạnh mẽ, nhưng do tinh tấn quá mức, ngài không thể đạt được sự tiến bộ đặc biệt.
Satthā tattha gantvā vīṇūpamovādena ovaditvā vīriyasamatāyojanavīthiṃ dassento kammaṭṭhānaṃ sodhetvā gijjhakūṭaṃ gato.
The Teacher went there, instructed him with an analogy of a lute, and demonstrating the way to balance energy, purified his meditation subject and returned to Gijjhakūṭa.
Đức Thế Tôn đến đó, khuyên dạy ngài bằng ví dụ về cây đàn, chỉ cho ngài con đường điều hòa tinh tấn, điều chỉnh đề mục thiền định rồi trở về Gijjhakūṭa.
Theropi satthārā dinnanayena vīriyasamataṃ yojetvā bhāvento vipassanaṃ ussukkāpetvā arahatte patiṭṭhāsi.
The venerable one, following the method given by the Teacher, balanced his energy and, through development, diligently practiced insight meditation and became established in arahantship.
Vị Trưởng lão ấy cũng, theo phương pháp Đức Thế Tôn đã ban, điều hòa tinh tấn, tu tập, nỗ lực thực hành thiền quán và an trú vào A-la-hán quả.
Tena vuttaṃ ‘‘soṇattherassa vatthu dassetabba’’nti.
Therefore, it was said: "The story of Venerable Soṇa should be shown."
Do đó, đã nói rằng: “Câu chuyện về Trưởng lão Soṇa phải được trình bày.”
Sesesupīti satisamādhipaññindriyesupi.
"In the remaining ones (sesesupi)" means in the faculties of mindfulness (sati), concentration (samādhi), and wisdom (paññā).
Trong các căn còn lại (Sesesupi) là trong niệm căn (sati), định căn (samādhi) và tuệ căn (paññā).
Samatanti saddhāpaññānaṃ aññamaññaṃ anūnānadhikabhāvaṃ, tathā samādhivīriyānaṃ.
"Balance (samataṃ)" refers to the state where faith (saddhā) and wisdom (paññā) are neither deficient nor excessive with respect to each other, and similarly for concentration (samādhi) and energy (vīriya).
Sự cân bằng (Samataṃ) là trạng thái không thiếu không thừa giữa tín (saddhā) và tuệ (paññā), cũng như giữa định (samādhi) và tinh tấn (vīriya).
Yathā hi saddhāpaññānaṃ visuṃ visuṃ dhuriyadhammabhūtānaṃ kiccato aññamaññaṃ nātivattanaṃ visesato icchitabbaṃ, yato nesaṃ samadhuratāya appanā sampajjati, evaṃ samādhivīriyānaṃ kosajjuddhaccapakkhikānaṃ samarasatāya sati aññamaññūpatthambhanato sampayuttadhammānaṃ antadvayapātābhāvena sammadeva appanā ijjhati.
Just as it is especially desirable for faith (saddhā) and wisdom (paññā), which are primary qualities (dhuriyadhammas), not to exceed each other in function, because their equal balance leads to full absorption (appanā), so too, when concentration (samādhi) and energy (vīriya), which belong to the sides of laziness (kosajja) and restlessness (uddhacca), are equally balanced, they mutually support each other, and thus, the concomitant phenomena (sampayuttadhammā) achieve proper absorption without falling into either extreme.
Cũng như sự không vượt quá chức năng lẫn nhau của tín và tuệ, vốn là những pháp chủ yếu riêng biệt, được đặc biệt mong muốn, bởi vì nhờ sự cân bằng của chúng mà sự an trú (appanā) được thành tựu; thì tương tự, khi định và tinh tấn, vốn thuộc về phe lười biếng và phóng dật, có sự cân bằng, nhờ sự hỗ trợ lẫn nhau, các pháp tương ưng không rơi vào hai cực đoan, và sự an trú được thành tựu một cách hoàn hảo.
‘‘Balavasaddho’’tiādi byatirekamukhena vuttasseva atthassa samatthanaṃ.
"One strong in faith (balavasaddho)" and so on, is a confirmation of the meaning stated through the method of exclusion.
“Người có tín mạnh” (Balavasaddho) v.v. là sự xác nhận ý nghĩa đã được trình bày theo cách phủ định.
Tassattho yo balavatiyā saddhāya samannāgato avisadañāṇo, so mudhappasanno hoti, na aveccappasanno.
Its meaning is: one who is endowed with strong faith but whose knowledge is unclear, is softly confident, not unshakably confident.
Ý nghĩa của nó là người có tín mạnh mẽ nhưng trí tuệ không sáng suốt thì có lòng tin dễ bị dao động (mudhappasanno), không phải là lòng tin bất động (aveccappasanno).
Tathā hi avatthusmiṃ pasīdati seyyathāpi titthiyasāvakā.
Thus, he places confidence in an inappropriate object (avatthusmiṃ pasīdati), like the disciples of other sects.
Thật vậy, người ấy tin vào những điều không có căn cứ (avatthusmiṃ pasīdati), giống như các đệ tử của ngoại đạo.
Kerāṭikapakkhanti sāṭheyyapakkhaṃ bhajati. Saddhāhīnāya paññāya atidhāvanto ‘‘deyyavatthupariccāgena vinā cittuppādamattenapi dānamayaṃ puññaṃ hotī’’tiādīni parikappeti hetupatirūpakehi vañcito, evaṃbhūto ca sukkhatakkaviluttacitto paṇḍitānaṃ vacanaṃ nādiyati saññattiṃ na gacchati.
He resorts to the fraudulent faction (kerāṭikapakkhaṃ bhajati): acting with deceit, he goes beyond wisdom (paññā) that is devoid of faith, and speculates, "Meritorious deeds of giving arise even from mere thoughts, without the actual offering of goods," and so on, being deceived by specious reasons. Such a person, with a dry, argumentative mind, does not accept the words of the wise and does not come to an understanding.
Đắm mình vào phe lừa dối (Kerāṭikapakkhaṃ bhajati): Người có trí tuệ yếu kém, đi quá xa, bị lừa dối bởi những lý do giả tạo, tưởng tượng rằng “chỉ cần có tâm khởi lên, không cần bố thí vật chất, cũng có công đức do bố thí” v.v. Người như vậy có tâm khô khan, không tiếp nhận lời dạy của các bậc hiền trí, không hiểu được lời khuyên.
Tenāha ‘‘bhesajjasamuṭṭhito viya rogo atekiccho hotī’’ti.
Therefore, it was said: "It is like a disease arisen from medicine, which is incurable."
Do đó, đã nói rằng: “Giống như bệnh phát sinh từ thuốc thì khó chữa.”
Yathā cettha saddhāpaññānaṃ aññamaññaṃ visamabhāvo na atthāvaho, anatthāvahova, evaṃ, samādhivīriyānaṃ aññamaññaṃ visamabhāvo na atthāvaho, anatthāvahova, tathā na avikkhepāvaho, vikkhepāvahovāti.
Just as in this case, the imbalance between faith (saddhā) and wisdom (paññā) is not beneficial but detrimental, so too is the imbalance between concentration (samādhi) and energy (vīriya) not beneficial but detrimental, and thus it does not lead to non-distraction but to distraction.
Cũng như ở đây, sự không cân bằng giữa tín và tuệ không mang lại lợi ích, mà chỉ mang lại bất lợi; thì tương tự, sự không cân bằng giữa định và tinh tấn cũng không mang lại lợi ích, mà chỉ mang lại bất lợi, và cũng không mang lại sự không phóng dật, mà chỉ mang lại sự phóng dật.
Kosajjaṃ abhibhavati, tena appanaṃ na pāpuṇātīti adhippāyo.
"Overcomes laziness (kosajjaṃ abhibhavati)": the intention here is that he does not attain absorption.
Chế ngự sự lười biếng (Kosajjaṃ abhibhavati), ý nghĩa là do đó không đạt được an trú (appanā).
Uddhaccaṃ abhibhavatīti etthāpi eseva nayo.
"Overcomes restlessness (uddhaccaṃ abhibhavati)": here too, the same method applies.
Chế ngự sự phóng dật (Uddhaccaṃ abhibhavati): Ở đây cũng theo cách tương tự.
Tadubhayanti saddhāpaññādvayaṃ, samādhivīriyadvayañca.
"Both of those (tadubhayaṃ)" refers to the pair of faith and wisdom, and the pair of concentration and energy.
Cả hai điều đó (Tadubhayaṃ) là cặp tín-tuệ và cặp định-tinh tấn.
Samaṃ kātabbanti samarasaṃ kātabbaṃ.
To be made equal means to be made of equal essence.
Samaṃ kātabba có nghĩa là phải làm cho đồng đều, hòa hợp.
Samādhikammikassāti samathakammaṭṭhānikassa.
For one engaged in samādhi practice means for one who practices samatha meditation.
Samādhikammikassā có nghĩa là của hành giả tu tập thiền định (samatha).
Evanti evaṃ sante, saddhāya thokaṃ balavabhāve satīti attho.
"Thus" means this being so, that is to say, when faith is slightly strong.
Evaṃ có nghĩa là như vậy, trong trường hợp đó, tức là khi niềm tin có phần mạnh mẽ.
Saddahantoti ‘‘pathavī pathavīti manasikaraṇamattena kathaṃ jhānuppattī’’ti acintetvā ‘‘addhā sammāsambuddhena vuttavidhi ijjhissatī’’ti saddahanto saddhaṃ janento.
"Believing" means not considering, "How can jhāna arise merely by focusing on 'earth, earth'?" but rather believing, "Surely the method taught by the Perfectly Enlightened One will be successful," thus generating faith.
Saddahanto có nghĩa là tin tưởng, phát khởi niềm tin rằng “phương pháp do Đức Chánh Đẳng Giác thuyết giảng chắc chắn sẽ thành tựu”, mà không suy nghĩ “chỉ với sự tác ý ‘đất, đất’ thì làm sao thiền định có thể phát sinh?”
Okappentoti ārammaṇaṃ anupavisitvā viya adhimuccanavasena avakappento pakkhandanto.
"Accepting" means entering into the object, as it were, by way of strong determination, advancing upon it.
Okappento có nghĩa là quyết đoán, dấn thân vào đối tượng như thể nhập vào đó.
Ekaggatā balavatī vaṭṭati samādhippadhānattā jhānassa.
One-pointedness is strong and desirable because jhāna has samādhi as its principal factor.
Ekaggatā balavatī vaṭṭati (tâm định mạnh mẽ là cần thiết) vì thiền định lấy định làm chính yếu.
Ubhinnanti samādhipaññānaṃ.
"Of both" means of samādhi and paññā.
Ubhinnaṃ có nghĩa là của định và tuệ.
Samādhikammikassa samādhino adhimattatāya paññāya adhimattatāpi icchitabbāti āha ‘‘samatāyapī’’ti, samabhāvenāpīti attho.
The adhimattatā (excessiveness) of paññā is also desirable for the samādhi practitioner, along with the adhimattatā of samādhi, so it says, "even with equality," meaning even with balance.
Đối với hành giả tu tập thiền định, vì định quá mạnh, nên sự mạnh mẽ của tuệ cũng là điều mong muốn. Do đó, nói ‘‘samatāyapī’’ (cũng cần sự quân bình), nghĩa là cũng cần sự đồng đều.
Appanāti lokiyappanā.
Appanā means mundane appanā (absorption).
Appanā có nghĩa là Appanā (nhập định) thế gian.
Tathā hi ‘‘hotiyevā’’ti sāsaṅkaṃ vadati.
Indeed, it says "it may happen" with doubt.
Quả thật, ‘‘hotiyevā’’ (chắc chắn sẽ có) được nói một cách nghi ngờ.
Lokuttarappanā pana tesaṃ samabhāveneva icchitā.
However, supramundane appanā is desired only with the equality of these (samādhi and paññā).
Tuy nhiên, Appanā siêu thế được mong muốn khi chúng (định và tuệ) bình đẳng.
Yathāha ‘‘samathavipassanaṃ yuganandhaṃ bhāvetī’’ti (a. ni. 4.170; paṭi. ma. 2.5).
As it is said, "He develops samatha and vipassanā in conjunction."
Như đã nói: “Tu tập samatha và vipassanā song hành” (A. IV, 170; Paṭis. II, 5).
Yadi visesato saddhāpaññānaṃ, samādhivīriyānañca samatāva icchitā, kathaṃ satīti āha ‘‘sati pana sabbattha balavatī vaṭṭatī’’ti.
If equality of faith and wisdom, and of concentration and energy, is particularly desired, how is it with mindfulness? Therefore, it says, "mindfulness, however, should be strong everywhere."
Nếu sự quân bình của tín và tuệ, cũng như của định và tinh tấn, là điều đặc biệt mong muốn, thì niệm thì sao? Do đó, nói ‘‘sati pana sabbattha balavatī vaṭṭatī’’ (nhưng niệm thì cần mạnh mẽ ở mọi nơi).
Sabbatthāti līnuddhaccapakkhikesu pañcasu indriyesu.
"Everywhere" means in all five faculties that are prone to dullness and restlessness.
Sabbattha có nghĩa là trong năm căn, dù là thuộc loại hôn trầm hay trạo cử.
Uddhaccapakkhikekadese gaṇhanto ‘‘saddhāvīriyapaññāna’’nti āha.
Taking a part of those prone to restlessness, it says, "of faith, energy, and wisdom."
Khi nắm bắt một phần của loại trạo cử, nói ‘‘saddhāvīriyapaññānaṃ’’ (của tín, tinh tấn và tuệ).
Aññathā pīti ca gahetabbā siyā.
Otherwise, it could also be understood.
Nếu không, cũng có thể hiểu khác.
Tathā hi ‘‘kosajjapakkhikena samādhinā’’ icceva vuttaṃ, na ‘‘passaddhisamādhiupekkhāhī’’ti.
Indeed, it is said "with concentration prone to idleness" and not "with tranquility, concentration, and equanimity."
Quả thật, chỉ nói ‘‘kosajjapakkhikena samādhinā’’ (với định thuộc loại biếng nhác), chứ không nói ‘‘passaddhisamādhiupekkhāhi’’ (với khinh an, định và xả).
Sāti sati.
"That" means mindfulness.
Sā có nghĩa là niệm.
Sabbesu rājakammesu niyutto sabbakammiko.
One appointed to all royal duties is a sabbakammika (one who performs all duties).
Người được giao phó mọi công việc của vua là sabbakammiko (người làm mọi việc).
Tenāti tena sabbattha icchitabbaṭṭhena kāraṇena.
"By that" means by that reason of being desirable everywhere.
Tenā có nghĩa là do nguyên nhân đó, tức là do sự cần thiết ở mọi nơi.
Āha aṭṭhakathāyaṃ.
The commentary says:
Āha (nói) trong Chú giải.
Sabbattha niyuttā sabbatthikā sabbattha līne, uddhate ca citte icchitabbattā, sabbe vā līne, uddhate ca citte bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā.
Those appointed everywhere are sabbatthikā (common to all), because they are desirable in minds that are dull and restless; or, the factors of enlightenment (bojjhaṅgā) to be developed in all dull and restless minds are beneficial for it, hence sabbatthikā.
Những yếu tố được giao phó ở mọi nơi là sabbatthikā (có ích ở mọi nơi) vì chúng được mong muốn trong tâm hôn trầm và trạo cử ở mọi nơi, hoặc vì tất cả các chi giác ngộ cần được tu tập trong tâm hôn trầm và trạo cử đều có ích cho chúng, nên gọi là sabbatthikā.
Cittanti kusalaṃ cittaṃ.
"Mind" means wholesome mind.
Cittaṃ có nghĩa là tâm thiện.
Tassa hi sati paṭisaraṇaṃ parāyaṇaṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya.
For such a mind, mindfulness is a refuge, a final resort, for the attainment of what has not been attained, for the realization of what has not been realized.
Vì niệm là nơi nương tựa, là chỗ dựa cho tâm ấy, để đạt được những gì chưa đạt, để thấu hiểu những gì chưa thấu hiểu.
Tenāha ‘‘ārakkhapaccupaṭṭhānā’’tiādi.
Therefore, it says, "its manifestation is protection," and so on.
Do đó, nói ‘‘ārakkhapaccupaṭṭhānā’’ (với sự hiện diện của sự bảo vệ) v.v.
Khandhādibhede anogāḷhapaññānanti pariyattibāhusaccavasenapi khandhāyatanādīsu appatiṭṭhitabuddhīnaṃ.
"For those whose wisdom has not penetrated into aggregates and so on" means for those whose understanding is not firmly established in aggregates, sense-bases, and so on, even by way of extensive scriptural learning.
Khandhādibhede anogāḷhapaññānaṃ có nghĩa là những người có trí tuệ chưa thâm nhập vào các uẩn, xứ, v.v., ngay cả về mặt đa văn học Phật giáo.
Bahussutasevanā hi sutamayañāṇāvahā.
For the attendance upon those of extensive learning brings about wisdom born of learning.
Thật vậy, việc gần gũi với những người đa văn dẫn đến tuệ văn.
Taruṇavipassanāsamaṅgīpi bhāvanāmayañāṇe ṭhitattā ekaṃsato paññavā eva nāma hotīti āha ‘‘samapaññāsa lakkhaṇapariggāhikāya udayabbayapaññāya samannāgatapuggalasevanā’’ti.
Even one endowed with nascent insight, being established in wisdom born of development, is certainly endowed with wisdom, so it says, "attendance upon a person endowed with the wisdom of rise and fall, which grasps fifty characteristics in common."
Ngay cả người có vipassanā sơ khởi cũng là người có tuệ một cách chắc chắn vì đã an trú trong tuệ tu. Do đó, nói ‘‘samapaññāsa lakkhaṇapariggāhikāya udayabbayapaññāya samannāgatapuggalasevanā’’ (việc gần gũi với người có tuệ sinh diệt, nắm bắt năm mươi đặc tính một cách đồng đều).
Ñeyyadhammassa gambhīrabhāvavasena tapparicchedakañāṇassa gambhīrabhāvaggahaṇanti āha ‘‘gambhīresu khandhādīsu pavattāya gambhīrapaññāyā’’ti.
Grasping the profundity of wisdom that discerns the knowable, due to the profundity of the knowable, it says, "by profound wisdom that operates in profound aggregates and so on."
Việc nắm bắt sự thâm sâu của tuệ phân biệt đối tượng nhận thức do tính chất thâm sâu của các pháp cần được biết. Do đó, nói ‘‘gambhīresu khandhādīsu pavattāya gambhīrapaññāyā’’ (với tuệ thâm sâu phát sinh trong các uẩn, v.v., thâm sâu).
Tañhi ñeyyaṃ tādisāya paññāya caritabbato gambhīrañāṇacariyaṃ, tassā vā paññāya tattha pabhedato pavatti gambhīrañāṇacariyā, tassā paccavekkhaṇāti āha ‘‘gambhīrapaññāya pabhedapaccavekkhaṇā’’ti.
That knowable, being traversed by such wisdom, is the gambhīrañāṇacariyaṃ (profound wisdom's course); or, the distinct operation of that wisdom therein is the profound wisdom's course, and the review of that is "review of the distinctions of profound wisdom."
Vì đối tượng nhận thức đó cần được thực hành với tuệ như vậy, nên đó là gambhīrañāṇacariyaṃ (sự thực hành tuệ thâm sâu), hoặc sự phát sinh của tuệ đó trong đó theo sự phân loại là gambhīrañāṇacariyā (sự thực hành tuệ thâm sâu), và sự quán xét của nó. Do đó, nói ‘‘gambhīrapaññāya pabhedapaccavekkhaṇā’’ (sự quán xét các phân loại của tuệ thâm sâu).
Yathā sativepullappatto nāma arahā eva, evaṃ paññāvepullappattotipi so evāti āha ‘‘arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hotī’’ti.
Just as one who has attained the fullness of mindfulness is indeed an Arahant, so too is one who has attained the fullness of wisdom, so it says, "the perfection of development is by the path of Arahantship."
Cũng như người đạt đến sự viên mãn của niệm là một vị A-la-hán, thì người đạt đến sự viên mãn của tuệ cũng là vị đó. Do đó, nói ‘‘arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hotī’’ (sự viên mãn của tu tập là nhờ đạo A-la-hán).
Vīriyādīsupi eseva nayo.
The same method applies to energy and so on.
Đối với tinh tấn, v.v., cũng theo cách này.
‘‘Tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamentī’’tiādinā (ma. ni. 3.250, 267; a. ni. 3.36) vuttapañcavidhabandhanakammakāraṇā niraye nibbattasattassa yebhuyyena sabbapaṭhamaṃ karontīti, devadūtasuttādīsu tassa ādito vuttattā ca āha ‘‘pañcavidhabandhanakammakāraṇato paṭṭhāyā’’ti.
As a cause of the fivefold binding actions mentioned in the saying "they put a heated iron stake into the hand," etc., these are usually done first for beings reborn in hell; and since they are mentioned first in the Devadūta Sutta and other suttas, it says, "starting from the fivefold binding actions."
Vì những kẻ tạo nghiệp bị trói buộc năm loại như đã nói trong (M. III, 250, 267; A. III, 36) “đặt cọc sắt nung đỏ vào tay” v.v., thường là những người đầu tiên tái sinh vào địa ngục, và vì điều đó được nói đến đầu tiên trong các kinh về sứ giả của chư thiên, v.v., nên nói ‘‘pañcavidhabandhanakammakāraṇato paṭṭhāyā’’ (bắt đầu từ việc tạo nghiệp bị trói buộc năm loại).
Sakaṭavahanādikāleti ādi-saddena tadaññamanussehi, tiracchānehi ca vibādhiyamānakālaṃ saṅgaṇhāti.
"At the time of pulling a cart," the word "and so on" includes the time when one is oppressed by other human beings and animals.
Sakaṭavahanādikāle (trong thời gian kéo xe, v.v.) với từ ādi (v.v.) bao gồm cả thời gian bị người khác và loài vật làm phiền nhiễu.
‘‘Ekaṃ buddhantara’’nti idaṃ aparāparaṃ petesu eva uppajjanakasattavasena vuttaṃ, ekaccānaṃ vā petānaṃ ekaccatiracchānānaṃ viya tathā dīghāyukatāpi siyāti tathā vuttaṃ.
"One Buddha-interval" is said with reference to beings arising repeatedly among the petas, or it is said that some petas may have a long life span like some animals.
‘‘Ekaṃ buddhantaraṃ’’ (một khoảng thời gian giữa các vị Phật) được nói theo nghĩa chúng sinh tái sinh liên tục vào cảnh ngạ quỷ, hoặc có thể một số ngạ quỷ có tuổi thọ dài như một số loài vật. Do đó, đã được nói như vậy.
Tathā hi ‘‘kālo nāgarājā catunnaṃ buddhānaṃ sammukhībhāvaṃ labhitvā ṭhito metteyyassapi bhagavato sammukhībhāvaṃ labhissatī’’ti vadanti, yaṃ tassa kappāyukatā vuttā.
Indeed, they say, "The Nāga king Kāḷa, having met four Buddhas, will also meet the Blessed One Metteyya," meaning that his lifespan is said to be an eon.
Thật vậy, người ta nói: “Vua rắn Kālo đã diện kiến bốn vị Phật và sẽ diện kiến Đức Phật Di Lặc”, điều này nói về tuổi thọ một kiếp của ông ta.
Ānisaṃsadassāvinoti ‘‘vīriyāyatto eva sabbo lokuttaro, lokiyo ca visesādhigamo’’ti evaṃ vīriye ānisaṃsadassanasīlassa.
"One who sees benefits" means one who is in the habit of seeing benefits in energy, thus: "all supramundane and mundane special attainments depend solely on energy."
Ānisaṃsadassāvino có nghĩa là người có thói quen thấy được lợi ích trong tinh tấn, rằng “tất cả sự thành tựu đặc biệt, siêu thế và thế gian, đều phụ thuộc vào tinh tấn”.
Gamanavīthinti sapubbabhāgaṃ nibbānagāminiṃ paṭipadaṃ, saha vipassanāya ariyamaggapaṭipāṭi, sattavisuddhiparamparā vā.
"The path of going" means the practice leading to Nibbāna, including its preliminary stages; or the sequence of the Noble Path together with insight; or the succession of seven purifications.
Gamanavīthiṃ có nghĩa là con đường dẫn đến Niết Bàn cùng với phần chuẩn bị của nó, hoặc chuỗi các đạo quả Thánh cùng với vipassanā, hoặc chuỗi các sự thanh tịnh của chúng sinh.
Sā hi bhikkhuno vaṭṭaniyyānāya gantabbā paṭipadāti katvā gamanavīthi nāma.
This is called "the path of going" because it is the path to be traversed by a bhikkhu for liberation from saṃsāra.
Vì đó là con đường mà một tỳ-khưu phải đi để thoát khỏi vòng luân hồi, nên nó được gọi là gamanavīthi (con đường cần đi).
Kāyadaḷhībahuloti yathā tathā kāyassa daḷhīkammappasuto.
"Inclined to bodily strengthening" means excessively devoted to strengthening the body in various ways.
Kāyadaḷhībahulo có nghĩa là người siêng năng làm cho thân thể mạnh mẽ bằng mọi cách.
Piṇḍanti raṭṭhapiṇḍaṃ.
"Alms food" means alms food from the country.
Piṇḍaṃ có nghĩa là thức ăn khất thực của quốc gia.
Paccayadāyakānaṃ attani kārassa attano sammāpaṭipattiyā mahapphalabhāvassa karaṇena piṇḍassa bhikkhāya paṭipūjanā piṇḍāpacāyanaṃ.
"Reverence for alms food" is the offering of alms food by making the donors' efforts on oneself bear great fruit through one's own right practice.
Piṇḍāpacāyanaṃ là việc cúng dường thức ăn khất thực bằng cách làm cho công đức của những người cúng dường trở thành đại quả thông qua sự thực hành đúng đắn của chính mình.
Nīharantoti pattathavikato nīharanto.
"Taking out" means taking out from the alms bowl bag.
Nīharanto có nghĩa là lấy ra khỏi túi bát.
Taṃ saddaṃ sutvāti taṃ upāsikāya vacanaṃ attano vasanapaṇṇasāladvāre ṭhitova pañcābhiññatāya dibbasotena sutvā.
"Having heard that sound" means having heard that saying of the female lay devotee from his own dwelling hut's doorway, by means of his divine ear, due to his five abhiññās.
Taṃ saddaṃ sutvā có nghĩa là nghe lời của nữ cư sĩ đó bằng thiên nhĩ, do có năm thần thông, ngay tại cửa tịnh xá của mình.
Manussasampatti, dibbasampatti, nibbānasampattīti imā tisso sampattiyo.
Human prosperity, divine prosperity, and the prosperity of Nibbāna—these are the three prosperities.
Tisso sampattiyo (ba sự thành tựu) này là sự thành tựu của loài người, sự thành tựu của chư thiên và sự thành tựu Niết Bàn.
Dātuṃ sakkhissasīti ‘‘tayi katena dānamayena, veyyāvaccamayena ca puññakammena khettavisesabhāvūpagamanena aparāparaṃ devamanussasampattiyo, ante nibbānasampattiñca dātuṃ sakkhissasī’’ti thero attānaṃ pucchati.
"Will you be able to give?" means the Elder asks himself, "Will I be able to give repeatedly human and divine prosperities, and finally the prosperity of Nibbāna, by means of the meritorious deeds of giving and service performed through me, by becoming a special field of merit?"
Dātuṃ sakkhissasī (ngươi có thể ban cho) có nghĩa là Trưởng lão tự hỏi mình: “Với công đức bố thí và phụng sự đã làm nơi ta, liệu ta có thể ban cho sự thành tựu của chư thiên và loài người liên tục, và cuối cùng là sự thành tựu Niết Bàn, do ta đã trở thành một ruộng phước đặc biệt không?”
Sitaṃ karonto vāti ‘‘akiccheneva mayā vaṭṭadukkhaṃ samatikkanta’’nti paccavekkhaṇāvasāne sañjātapāmojjavasena sitaṃ karonto eva.
"Or smiling" means just smiling, by way of the joy that arises at the end of reviewing that "the suffering of saṃsāra has been overcome by me without difficulty."
Sitaṃ karonto vā có nghĩa là mỉm cười do niềm hoan hỷ phát sinh sau khi quán xét rằng “ta đã vượt qua khổ luân hồi một cách dễ dàng”.
Vippaṭipannanti jātidhammakuladhammādilaṅghanena asammāpaṭipannaṃ.
"Gone astray" means one who has practiced wrongly by transgressing duties related to birth, family, and so on.
Vippaṭipannaṃ có nghĩa là người thực hành sai lầm, vi phạm các pháp về chủng tộc, gia đình, v.v.
Evaṃ yathā asammāpaṭipanno putto tāya eva asammāpaṭipattiyā kulasantānato bāhiro hutvā pitu santikā dāyajjassa na bhāgī, evaṃ.
"Thus" means just as a son who practices wrongly is excluded from the family lineage by that very wrong practice and does not receive an inheritance from his father, thus.
Evaṃ (như vậy), cũng như một người con thực hành sai lầm sẽ bị loại khỏi dòng dõi gia đình và không được chia phần thừa kế từ cha, evaṃ (cũng vậy).
Kusītopi tena kusītabhāvena asammāpaṭipanno satthu santikā laddhabbaariyadhanadāyajjassa na bhāgī.
Even a lazy person, by that laziness, practicing wrongly, does not partake in the inheritance of the Noble Dhamma to be received from the Teacher.
Người biếng nhác cũng thực hành sai lầm do sự biếng nhác đó, nên không được chia phần thừa kế tài sản Thánh đáng lẽ phải nhận từ Đức Đạo Sư.
Āraddhavīriyova labhati sammāpaṭipajjanato.
Only one who has aroused energy attains, by practicing rightly.
Āraddhavīriyova labhati (chỉ người tinh tấn mới đạt được) do thực hành đúng đắn.
Uppajjati vīriyasambojjhaṅgoti yojanā, evaṃ sabbattha.
It should be connected as: the energy factor of enlightenment arises; this applies everywhere.
Vīriya-sambojjhaṅga (chi giác ngộ tinh tấn) phát sinh, cách kết nối là như vậy ở mọi nơi.
Alasānaṃ bhāvanāya nāmamattampi ajānantānaṃ kāyadaḷhībahulānaṃ yāvadatthaṃ bhuñjitvā seyyasukhādianuyuñjanakānaṃ tiracchānakathikānaṃ puggalānaṃ dūrato vajjanā kusītapuggalaparivajjanā. ‘‘Divasaṃ caṅkamena nisajjāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.423; 3.65; saṃ. ni. 4.120; mahāni. 161) bhāvanāraddhavasena āraddhavīriyānaṃ daḷhaparakkamānaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanā āraddhavīriyapuggalasevanā. Tenāha ‘‘kucchiṃ pūretvā’’tiādi.
Avoiding persons who are lazy, who do not know even the name of development, who are devoted to physical strength, who eat to their heart's content, who indulge in the happiness of lying down and such, and who engage in animal talk is avoiding lazy persons. Approaching, from time to time, those persons who have aroused effort, who possess firm exertion in the way of developing by means of walking and sitting during the day, as mentioned in phrases like "by walking and sitting during the day" is associating with persons of aroused effort. That is why it is said, "filling the belly" and so on.
Việc tránh xa những người biếng nhác, không biết ngay cả danh từ của pháp tu, những người chú trọng đến sự mạnh khỏe của thân thể, ăn uống no đủ tùy thích, hưởng thụ sự an nhàn của giấc ngủ, và nói những lời chuyện tầm phào, thì được gọi là tránh xa người biếng nhác (kusīta-puggala-parivajjanā). Việc tiếp cận những người đã tinh tấn (vīriya) trong pháp tu, kiên trì nỗ lực, đi kinh hành và ngồi thiền suốt ngày, v.v., vào những thời điểm thích hợp, thì được gọi là thân cận người tinh tấn (āraddhavīriya-puggala-sevanā). Vì vậy, đã nói “lấp đầy bụng” v.v.
Visuddhimagge (visuddhi. 1.64) pana jātimahattapaccavekkhaṇā, sabrahmacārīmahattapaccavekkhaṇāti idaṃ dvayaṃ na gahitaṃ, thinamiddhavinodanatā, sammappadhānapaccavekkhaṇatāti idaṃ dvayaṃ gahitaṃ.
However, in the Visuddhimagga, these two—reflecting on the greatness of birth and reflecting on the greatness of fellow renunciants—are not included, while these two—the removal of sloth and torpor, and reflecting on the right efforts—are included.
Tuy nhiên, trong Visuddhimagga (Thanh Tịnh Đạo), hai điều này là quán xét sự cao quý của chủng tộc và quán xét sự cao quý của các vị đồng Phạm hạnh không được đề cập, nhưng hai điều này là loại bỏ hôn trầm thụy miên và quán xét chánh tinh tấn (sammappadhāna) thì được đề cập.
Tattha ānisaṃsadassāvitāya eva sammappadhānapaccavekkhaṇā gahitā hoti lokiyalokuttaravisesādhigamassa vīriyāyattatādassanabhāvato.
Among these, reflecting on the right efforts is included precisely because it shows the benefits, in that the attainment of worldly and transcendent distinctions depends on effort.
Trong đó, quán xét chánh tinh tấn (sammappadhāna-paccavekkhaṇā) được đề cập vì nó cho thấy lợi ích, bởi vì sự thành tựu các pháp thù thắng thế gian và xuất thế gian đều tùy thuộc vào tinh tấn.
Thinamiddhavinodanaṃ tadadhimuttatāya eva gahitaṃ hoti, vīriyuppādane yuttappayuttassa thinamiddhavinodanaṃ atthasiddhameva.
The removal of sloth and torpor is included precisely due to its commitment, for one who is properly engaged in arousing effort, the removal of sloth and torpor is certainly accomplished.
Việc loại bỏ hôn trầm thụy miên (thinamiddha-vinodanaṃ) được đề cập vì sự chuyên chú vào nó, đối với người đã nỗ lực đúng mức trong việc phát khởi tinh tấn, việc loại bỏ hôn trầm thụy miên là điều chắc chắn thành tựu.
Tattha thinamiddhavinodanakusītapuggalaparivajjanaāraddhavīriyapuggalasevana- tadadhimuttatāpaṭipakkhavidhamanapaccayūpasaṃhāravasena, apāyabhayapaccavekkhaṇādayo samuttejanavasena vīriyasambojjhaṅgassa uppādakā daṭṭhabbā.
Among these, the removal of sloth and torpor, avoiding lazy persons, associating with persons of aroused effort, and commitment to that, are to be understood as producers of the effort bojjhaṅga by way of counteracting and suppressing opposites, and reflecting on the fear of woeful states and so on, are by way of stimulation.
Trong đó, việc loại bỏ hôn trầm thụy miên, tránh xa người biếng nhác, thân cận người tinh tấn, và sự chuyên chú vào đó, được xem là những yếu tố phát sinh chi phần giác ngộ tinh tấn (vīriya-sambojjhaṅga) theo cách loại bỏ đối nghịch và tập hợp nhân duyên, còn việc quán xét nỗi sợ hãi khổ cảnh (apāya-bhaya-paccavekkhaṇā), v.v., thì theo cách thúc đẩy.
Buddhānussatiyā upacārasamādhiniṭṭhattā vuttaṃ ‘‘yāva upacārā’’ti.
Because Buddhānussati culminates in access concentration, it is said "up to access (concentration)."
Vì niệm Phật (Buddhānussati) đạt đến cận định, nên đã nói “đến cận định”.
Sakalasarīraṃ pharamānoti pītisamuṭṭhānehi paṇītarūpehi sakalasarīraṃ pharamāno.
Pervading the entire body means pervading the entire body with refined forms originating from rapture.
Pháp khắp toàn thân (sakala-sarīraṃ pharamāno) nghĩa là pháp khắp toàn thân với những sắc pháp vi tế phát sinh từ hỷ.
Dhammaguṇe anussarantassāpi yāva upacārā sakalasarīraṃ pharamāno pītisambojjhaṅgo uppajjatīti yojanā, evaṃ sesaanussatīsu.
The rapture bojjhaṅga arises, pervading the entire body up to access concentration, even for one who recollects the qualities of the Dhamma. This is the connection. The same applies to the other recollections.
Sự kết nối là: ngay cả khi niệm các đức Phật, chi phần giác ngộ hỷ (pīti-sambojjhaṅga) cũng sinh khởi, lan tỏa khắp toàn thân cho đến cận định. Tương tự đối với các pháp tùy niệm khác.
Pasādanīyasuttantapaccavekkhaṇāyañca yojetabbaṃ tassāpi vimuttāyatanabhāvena taggatikattā.
And it should be connected with reflecting on the Pasādanīya suttanta, as it also leads to that state by being a liberative base.
Điều này cũng nên được kết nối với việc quán xét bài kinh Pasādanīya, vì nó cũng là một nơi giải thoát và hướng đến giải thoát.
Saṅkhārānaṃ sappadesavūpasamepi nippadesavūpasame viya tathā paññāya pavattito bhāvanāmanasikāro kilesavikkhambhanasamattho hutvā upacārasamādhiṃ āvahanto tathārūpapītisomanassasamannāgato pītisambojjhaṅgassa uppādāya hotīti āha ‘‘samāpattiyā…pe… paccavekkhantassāpī’’ti.
Even with a partial subsidence of formations, as if with a complete subsidence, the attention to development, by operating with wisdom in that manner, becomes capable of suppressing defilements, bringing about access concentration, and being endowed with such rapture and joy, it leads to the arising of the rapture bojjhaṅga. Therefore, it is said, "of one reflecting on the attainment… etc.…"
Ngay cả khi các hành (saṅkhāra) được an tịnh một phần, sự tác ý tu tập vẫn vận hành với trí tuệ như thể chúng được an tịnh hoàn toàn, có khả năng trấn áp các phiền não, mang lại cận định, và kèm theo hỷ và lạc như vậy, nên nó dẫn đến sự phát sinh chi phần giác ngộ hỷ (pīti-sambojjhaṅga), vì vậy đã nói “ngay cả khi quán xét sự nhập định… v.v.”.
Tattha ‘‘vikkhambhitā kilesā’’ti pāṭho.
There, the reading is, "the defilements are suppressed."
Ở đây, văn bản là “các phiền não đã bị trấn áp”.
Te hi na samudācarantīti.
For they do not act up.
Quả thật, chúng không còn hoạt động nữa.
Iti-saddo kāraṇattho, yasmā na samudācaranti, tasmā taṃ nesaṃ asamudācāraṃ paccavekkhantassāti yojanā.
The word "iti" (thus) signifies cause. Since they do not act up, therefore, for one reflecting on their non-acting up—this is the connection.
Từ “iti” có nghĩa là nguyên nhân, nghĩa là: vì chúng không còn hoạt động, nên khi quán xét sự không hoạt động đó của chúng.
Na hi kilese paccavekkhantassa bojjhaṅguppatti yuttā.
For the arising of a bojjhaṅga is not proper for one reflecting on defilements.
Quả thật, việc chi phần giác ngộ sinh khởi khi quán xét các phiền não là không hợp lý.
Pasādanīyesu ṭhānesu pasādasinehābhāvena thūsasamahadayatā lūkhatā, sā tattha ādaragāravākaraṇena viññāyatīti āha ‘‘asakkaccakiriyāya saṃsūcitalūkhabhāve’’ti.
Roughness, like a husk-like heart, is the absence of clarity and affection in inspiring places. This is known by lack of earnestness and reverence there. Therefore, it is said, "in the state of roughness indicated by lack of earnestness."
Sự thô cứng, khô khan của tâm, giống như trấu, do thiếu lòng tin và sự yêu thích đối với những điều đáng tin cậy, được nhận biết qua việc không thực hiện một cách kính trọng và tôn kính, vì vậy đã nói “trong trạng thái khô khan được biểu hiện qua việc hành động không cung kính”.
Paṇītabhojanasevanatāti paṇītasappāyabhojanaseva natā.
Indulging in exquisite food means indulging in exquisite and suitable food.
Thân cận thức ăn ngon (paṇīta-bhojana-sevanatā) nghĩa là thân cận thức ăn ngon và phù hợp.
Utuiriyāpathasukhaggahaṇena sappāyautuiriyāpathaggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
By the inclusion of suitable climate and postures, the inclusion of suitable climate and postures should be understood.
Việc thọ nhận sự an lạc theo oai nghi và thời tiết (utu-iriyāpatha-sukha) cần được hiểu là thọ nhận oai nghi và thời tiết phù hợp.
Tañhi tividhampi sappāyaṃ seviyamānaṃ kāyassa kallatāpādanavasena cittassa kallataṃ āvahantaṃ duvidhāyapi passaddhiyā kāraṇaṃ hoti.
For when all three are indulged in suitably, they lead to the fitness of the body and thereby to the fitness of the mind, becoming a cause for both kinds of tranquility.
Khi cả ba điều đó được thực hành một cách phù hợp, chúng sẽ mang lại sự khỏe mạnh cho thân thể và từ đó mang lại sự khỏe mạnh cho tâm, trở thành nguyên nhân của cả hai loại khinh an.
Ahetukaṃ sattesu labbhamānaṃ sukhadukkhanti ayameko anto, issarādivisamahetukanti pana ayaṃ dutiyo.
The happiness and suffering found in beings without cause is one extreme; the other is having an uneven cause such as a divine creator.
Khổ và lạc không có nguyên nhân được tìm thấy ở chúng sinh là một cực đoan, còn việc cho rằng chúng có nguyên nhân bất bình đẳng như Thượng đế, v.v., là cực đoan thứ hai.
Ete ubho ante anupagamma yathāsakaṃ kammunā hotīti ayaṃ majjhimā paṭipatti.
Not approaching either of these two extremes, this is the middle path: it arises from one's own kamma.
Không đi theo hai cực đoan này, mà cho rằng chúng sinh khởi do nghiệp riêng của mỗi người, đây là con đường trung đạo (majjhimā paṭipadā).
Majjhatto payogo yassa so majjhattapayogo, tassa bhāvo majjhattapayogatā. Ayañhi pahāya sāraddhakāyataṃ passaddhakāyatāya kāraṇaṃ hontī passaddhidvayaṃ āvahati, eteneva sāraddhakāyapuggalaparivajjanapassaddhakāyapuggalasevanānaṃ tadāvahanatā saṃvaṇṇitāti daṭṭhabbaṃ.
He who has a middle application is one of middle application; the state of that is middle application. This, by abandoning the agitated state of the body, becomes a cause for the tranquil state of the body, bringing about both kinds of tranquility. In this way, the tendency of avoiding agitated persons and associating with tranquil persons to produce this is explained.
Người có sự thực hành trung dung (majjhatta) được gọi là majjhatta-payoga, và trạng thái đó là majjhatta-payogatā. Điều này, bằng cách từ bỏ trạng thái thân thể bứt rứt, mang lại hai loại khinh an bằng cách tạo ra trạng thái thân thể an tịnh. Qua đó, việc tránh xa người có thân thể bứt rứt và thân cận người có thân thể an tịnh cũng được giải thích là mang lại khinh an.
Yathāsamāhitākārasallakkhaṇavasena gayhamāno purimuppanno samatho eva samathanimittaṃ. Nānārammaṇe paribbhamanena vividhaṃ aggaṃ etassāti byaggo, vikkhepo.
The samatha that arose previously, when apprehended by observing the state of concentration as it is, is itself the sign of concentration. That which has various extremes due to wandering among various objects is agitated, meaning distraction.
Sự an chỉ (samatha) đã sinh khởi trước đó, khi được nắm giữ theo cách nhận biết trạng thái đã định tâm, chính là tướng an chỉ (samatha-nimittaṃ). Điều gì có nhiều cực đoan do lang thang trên các đối tượng khác nhau thì được gọi là byagga (phân tán), tức là sự xao lãng.
Tathā hi so anavaṭṭhānaraso, bhantatāpaccupaṭṭhāno ca vutto, ekaggatābhāvato byaggapaṭipakkhoti abyaggo, samādhi.
Indeed, it is described as having the nature of instability and manifesting as agitation. The opposite of agitation due to having one-pointedness is non-agitated, meaning concentration.
Quả thật, nó được nói là có đặc tính không ổn định và biểu hiện là sự bối rối, và vì nó là sự không nhất tâm, nên nó là đối nghịch của sự phân tán, tức là abyagga (không phân tán), là định (samādhi).
So eva nimittanti pubbe viya vattabbaṃ.
This is to be understood as a sign, as before.
Nó chính là tướng (nimitta), như đã nói trước đây.
Tenāha ‘‘avikkhepaṭṭhena ca abyagganimitta’’nti.
Therefore, it is said, "and a non-agitated sign in the sense of non-distraction."
Vì vậy đã nói “và tướng không phân tán (abyagga-nimitta) theo nghĩa không xao lãng (avikkhepa)”.
Karaṇabhāvanākosallānaṃ avinābhāvato, rakkhanakosallassa ca taṃmūlakattā ‘‘nimittakusalatā nāma kasiṇanimittassa uggahaṇakusalatā’’ icceva vuttaṃ.
Since skill in action and development are inseparable, and skill in protection is rooted in them, "skill in the sign is skill in apprehending the kasiṇa sign" is what is said.
Vì sự khéo léo trong việc làm và sự khéo léo trong việc tu tập là không thể tách rời, và sự khéo léo trong việc bảo vệ là căn bản của điều đó, nên đã nói “nimitta-kusalatā (sự khéo léo về tướng) nghĩa là sự khéo léo trong việc nắm giữ tướng kasiṇa”.
Kasiṇanimittassāti ca nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
And "kasiṇa sign" should be understood as a mere example.
Và “của tướng kasiṇa (kasiṇa-nimittassa)” cần được hiểu chỉ là một ví dụ.
Asubhanimittassāpi hi yassa kassaci jhānuppattinimittassa uggahaṇakosallaṃ nimittakusalatā evāti.
For skill in apprehending any jhānic sign, even an asubha sign, is indeed skill in the sign.
Quả thật, sự khéo léo trong việc nắm giữ bất kỳ tướng nào có thể phát sinh thiền, ngay cả tướng bất tịnh (asubha-nimitta), cũng chính là sự khéo léo về tướng.
Atisithilavīriyatādīhīti ādi-saddena paññāpayogamandataṃ, pamodavekallañca saṅgaṇhāti.
"Due to excessive slackness of effort, etc." The word "etc." includes sluggishness in the application of wisdom and lack of joy.
Do tinh tấn quá lỏng lẻo, v.v. (atisithila-vīriyatādīhi), từ “v.v.” bao gồm sự yếu kém trong việc thực hành trí tuệ và sự thiếu vắng niềm vui.
Tassa paggaṇhananti tassa līnassa cittassa dhammavicayasambojjhaṅgādisamuṭṭhāpanena layāpattito samuddharaṇaṃ.
Its upliftment means lifting the sluggish mind out of its state of dullness by arousing the Dhamma-investigation bojjhaṅga and so on.
Sự nâng đỡ tâm đó (tassa paggaṇhanaṃ) là sự vực dậy tâm bị chùng xuống đó khỏi trạng thái chùng xuống bằng cách phát khởi chi phần giác ngộ trạch pháp (dhamma-vicaya-sambojjhaṅga), v.v.
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
For this was stated by the Blessed One:
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói –
‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya.
"And, bhikkhus, when the mind is sluggish, that is the time for developing the Dhamma-investigation bojjhaṅga, that is the time for developing the effort bojjhaṅga, that is the time for developing the rapture bojjhaṅga.
“Này các Tỳ-khưu, khi tâm bị chùng xuống, đó là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ trạch pháp, đó là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ tinh tấn, đó là thời điểm để tu tập chi phần giác ngộ hỷ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṃ hoti.
A sluggish mind, bhikkhus, is properly aroused by these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm bị chùng xuống được các pháp này làm cho phấn chấn tốt đẹp.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso parittaṃ aggiṃ ujjālitukāmo assa, so tattha sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, sukkhāni gomayāni pakkhipeyya, sukkhāni kaṭṭhāni pakkhipeyya, mukhavātañca dadeyya, na ca paṃsukena okireyya, bhabbo nu kho so puriso parittaṃ aggiṃ ujjālitunti.
Just as, bhikkhus, a man wishing to kindle a small fire might put dry grass there, put dry cow dung there, put dry wood there, and blow with his mouth, and not cover it with dust—would that man be able to kindle a small fire?"
Ví như, này các Tỳ-khưu, một người muốn nhóm một ngọn lửa nhỏ, người ấy sẽ bỏ vào đó cỏ khô, phân bò khô, củi khô, và thổi hơi vào, không vùi tro lên, liệu người ấy có thể nhóm được ngọn lửa nhỏ không?”
Evaṃ bhante’’ti (saṃ. ni. 5.234).
"Yes, venerable sir."
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” (Saṃ. Ni. 5.234).
‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya.
“Monks, when the mind is restless, that is the time for the development of the Passaddhisambojjhaṅga, the time for the development of the Samādhisambojjhaṅga, the time for the development of the Upekkhāsambojjhaṅga.
“Này các Tỳ-khưu, khi tâm phóng dật, đó là lúc tu tập passaddhisambojjhaṅga (Khinh an giác chi), đó là lúc tu tập samādhisambojjhaṅga (Định giác chi), đó là lúc tu tập upekkhāsambojjhaṅga (Xả giác chi).
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi suvūpasamayaṃ hoti.
Monks, a restless mind is well appeased by these qualities.
Này các Tỳ-khưu, tâm phóng dật sẽ được an tịnh tốt đẹp nhờ những pháp này.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetukāmo assa, so tattha allāni ceva tiṇāni…pe… paṃsukena ca okireyya, bhabbo nu kho so puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetunti.
Just as, monks, if a man wanted to extinguish a great heap of fire, he would throw wet grass… and so forth… and cover it with dust, would that man be able to extinguish that great heap of fire?”
Này các Tỳ-khưu, ví như một người muốn dập tắt một đống lửa lớn, người ấy sẽ bỏ vào đó cỏ tươi… v.v… và rắc đất lên, liệu người ấy có thể dập tắt được đống lửa lớn đó không?”
Evaṃ bhante’’ti (saṃ. ni. 5.234).
“Yes, venerable sir.”
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” (Saṃ. Ni. 5.234).
Etthāpi yathāsakaṃ āhāravasena passaddhisambojjhaṅgādīnaṃ bhāvanāsamuṭṭhāpanāti veditabbā, tattha passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanā vuttā eva.
Here, too, it should be understood that the development and production of the Passaddhisambojjhaṅga and so forth, according to their respective nutriment, is to be known, and the development of the Passaddhisambojjhaṅga has already been stated there.
Ở đây cũng cần phải hiểu rằng sự phát khởi tu tập các chi giác ngộ như passaddhisambojjhaṅga v.v. tùy theo các nhân duyên của chúng, trong đó sự tu tập passaddhisambojjhaṅga đã được nói đến rồi.
Samādhisambojjhaṅgassa anantaraṃ vakkhati.
The Samādhisambojjhaṅga will be described next.
Sự tu tập samādhisambojjhaṅga sẽ được nói đến ngay sau đó.
Paññāpayogamandatāyāti paññābyāpārassa appabhāvena.
“Through the dullness of wisdom-application” means due to the weakness of the function of wisdom.
Do sự yếu kém trong việc vận dụng trí tuệ là do sự hoạt động của trí tuệ không mạnh mẽ.
Yathā hi dānaṃ alobhapadhānaṃ, sīlaṃ adosapadhānaṃ, evaṃ bhāvanā amohapadhānā.
Just as giving is predominated by non-greed, and morality by non-hatred, so too meditation is predominated by non-delusion.
Ví như bố thí chủ yếu là vô tham, giới chủ yếu là vô sân, thì tu tập chủ yếu là vô si.
Tattha yadā paññā na balavatī hoti, tadā bhāvanā pubbenāparaṃ visesāvahā na hoti, anabhisaṅkhato viya āhāro purisassa yogino cittassa abhiruciṃ na janeti, tena taṃ nirassādaṃ hoti, tathā bhāvanāya sammadeva avīthipaṭipattiyā upasamasukhaṃ na vindati, tenāpi cittaṃ nirassādaṃ hoti.
Here, when wisdom is not strong, the meditation does not lead to further progress; just as unseasoned food does not generate delight in a person, so it does not generate delight in the yogi's mind. Therefore, it becomes tasteless. Similarly, due to not practicing meditation correctly and not following the right path, one does not attain the happiness of tranquility. For that reason too, the mind becomes tasteless.
Khi trí tuệ không mạnh mẽ, sự tu tập sẽ không mang lại sự tiến bộ từ trước đến sau, giống như thức ăn không được chế biến kỹ lưỡng không làm cho người ăn thích thú, và do đó nó trở nên vô vị; tương tự, do sự thực hành không đúng đường lối trong tu tập, người hành giả không đạt được niềm an lạc của sự an tịnh, và do đó tâm cũng trở nên vô vị.
Tena vuttaṃ ‘‘paññāpayoga…pe… nirassādaṃ hotī’’ti.
Therefore it is said: “the application of wisdom… and so forth… becomes tasteless.”
Vì thế đã nói “sự vận dụng trí tuệ… v.v… trở nên vô vị.”
Tassa saṃveguppādanaṃ, pasāduppādanañca tikicchananti taṃ dassento ‘‘aṭṭha saṃvegavatthūnī’’tiādimāha.
Generating a sense of urgency (saṃvega) and generating clarity (pasāda) in it is the remedy; to show this, it begins with “the eight grounds for saṃvega” and so forth.
Sự tạo ra cảm giác saṃvega (khủng bố) và sự tạo ra niềm tịnh tín cho tâm đó là phương pháp chữa trị; để chỉ rõ điều đó, vị Luận sư đã nói “tám đối tượng gây saṃvega” v.v.
Tattha jātijarābyādhimaraṇāni yathārahaṃ sugatiyaṃ, duggatiyañca hontīti tadaññameva pañcavidhabandhanādikhuppipāsādi aññamaññaṃ vibādhanādihetukaṃ apāyadukkhaṃ daṭṭhabbaṃ, tayidaṃ sabbaṃ tesaṃ tesaṃ sattānaṃ paccuppannabhavanissitaṃ gahitanti atīte anāgate ca kāle vaṭṭamūlakadukkhāni visuṃ gahitāni.
Among these, birth, old age, sickness, and death occur appropriately in good and bad destinations. Therefore, the suffering in the lower realms, such as the five kinds of bondage, hunger and thirst, and the suffering caused by mutual affliction, which are distinct from those, should be understood. All of this, dependent on the present existence of those beings, is taken. Thus, the sufferings rooted in saṃsāra in past and future times are taken separately.
Trong đó, sinh, già, bệnh, chết xảy ra tương ứng trong thiện thú và ác thú; ngoài ra, cần phải thấy rõ khổ cảnh apāya (đọa xứ) do năm loại trói buộc v.v., đói khát v.v., và sự gây tổn hại lẫn nhau v.v. Tất cả những điều này được xem là khổ hiện tại của chúng sanh; do đó, các khổ căn bản của vòng luân hồi trong quá khứ và vị lai được xem là được đề cập riêng.
Ye pana sattā āhārūpajīvino, tattha ca uṭṭhānaphalūpajīvino, tesaṃ aññehi asādhāraṇaṃ jīvikādukkhaṃ aṭṭhamaṃ saṃvegavatthu gahitanti daṭṭhabbaṃ.
But for those beings who subsist on food, and among them, those who subsist on the fruits of exertion, their unique suffering of livelihood is taken as the eighth ground for saṃvega.
Còn những chúng sanh sống nhờ thức ăn, và trong số đó, những chúng sanh sống nhờ thành quả của sự tinh tấn, thì khổ của sự sinh kế không chung với những chúng sanh khác được xem là đối tượng gây saṃvega thứ tám.
Ayaṃ vuccati samaye sampahaṃsanāti ayaṃ bhāvanācittassa sampahaṃsitabbasamaye vuttanayena saṃvegajananavasena ceva pasāduppādanavasena ca sammadeva pahaṃsanā, saṃvegajananapubbakapasāduppādanena tosanāti attho.
“This is called cheering at the right time” means that this thorough cheering of the meditative mind at the time when it should be cheered, by generating saṃvega and by generating clarity, as described, or rather, gladdening it through the generation of clarity preceded by the generation of saṃvega, is the meaning.
Đây gọi là sự làm cho hoan hỷ đúng lúc; đây là sự làm cho tâm tu tập hoan hỷ đúng lúc bằng cách tạo ra saṃvega và tạo ra niềm tịnh tín theo cách đã nói, nghĩa là làm cho hài lòng bằng cách tạo ra niềm tịnh tín sau khi đã tạo ra saṃvega.
Sammāpaṭipattiṃ āgammāti līnuddhaccavirahena, samathavīthipaṭipattiyā ca sammā avisamaṃ sammadeva bhāvanāpaṭipattiṃ āgamma.
“By attaining the right practice” means by attaining the right and balanced practice of meditation, free from sluggishness and restlessness, and through the path of tranquility.
Nhờ sự thực hành đúng đắn là nhờ sự thực hành tu tập đúng đắn, không sai lệch, hoàn hảo, không có sự biếng nhác hay phóng dật, và nhờ sự thực hành theo con đường samatha (chỉ).
‘‘Alīna’’ntiādīsu kosajjapakkhikānaṃ dhammānaṃ anadhimattatāya alīnaṃ, uddhaccapakkhikānaṃ anadhimattatāya anuddhataṃ, paññāpayogasampattiyā, upasamasukhādhigamena ca anirassādaṃ, tato eva ārammaṇe samappavattaṃ samathavīthipaṭipannaṃ. Tattha alīnatāya paggahe, anuddhatatāya niggahe, anirassādatāya sampahaṃsane na byāpāraṃ āpajjati.
In the statements like “unsluggish,” it is unsluggish due to the absence of excessive qualities belonging to sluggishness; unrestless due to the absence of excessive qualities belonging to restlessness; not tasteless due to the accomplishment of wisdom-application and the attainment of the happiness of tranquility; and for that very reason, proceeding equally on the object, entered upon the path of tranquility. Here, through being unsluggish, one does not engage in exerting (the mind); through being unrestless, one does not engage in suppressing (the mind); through being not tasteless, one does not engage in cheering (the mind).
Trong các từ “không biếng nhác” v.v., không biếng nhác là do các pháp thuộc về sự biếng nhác không quá mức; không phóng dật là do các pháp thuộc về sự phóng dật không quá mức; không vô vị là do sự thành tựu của sự vận dụng trí tuệ và sự đạt được niềm an lạc của sự an tịnh; do đó, tâm vận hành quân bình trên đối tượng, thực hành theo con đường samatha. Trong đó, do không biếng nhác nên không bận tâm đến việc nâng đỡ, do không phóng dật nên không bận tâm đến việc chế ngự, do không vô vị nên không bận tâm đến việc làm cho hoan hỷ.
Alīnānuddhatatā hi ārammaṇe samappavattaṃ, anirassādatāya samathavīthipaṭipannaṃ, samappavattiyā vā alīnaṃ anuddhataṃ. Samathavīthipaṭipattiyā anirassādanti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, being unsluggish and unrestless means proceeding equally on the object; and being not tasteless means having entered upon the path of tranquility. Or, it should be understood as unsluggish and unrestless through proceeding equally, and not tasteless through having entered upon the path of tranquility.
Sự không biếng nhác và không phóng dật là tâm vận hành quân bình trên đối tượng, sự không vô vị là tâm thực hành theo con đường samatha; hoặc do vận hành quân bình mà không biếng nhác, không phóng dật. Do thực hành theo con đường samatha mà không vô vị.
Ayaṃ vuccati samaye ajjhupekkhanatāti ayaṃ ajjhupekkhitabbasamaye bhāvanācittassa paggahaniggahasampahaṃsanesu abyāvaṭatāsaṅkhātaṃ paṭipakkhaṃ abhibhuyya pekkhanā vuccati.
“This is called looking on with equanimity at the right time” means that this looking on (with equanimity), which consists of not being engaged in exertion, suppression, or cheering of the meditative mind at the time when it should be looked on with equanimity, overcoming the opposition, is called looking on with equanimity.
Đây gọi là sự xả bỏ đúng lúc; đây là sự quán sát bằng cách vượt qua đối nghịch, tức là sự không bận tâm đến việc nâng đỡ, chế ngự và làm cho hoan hỷ của tâm tu tập vào lúc cần phải xả bỏ.
Paṭipakkhavikkhambhanato, vipassanāya adhiṭṭhānabhāvūpagamanato ca upacārajjhānampi samādhāna kiccanipphattiyā puggalassa samāhitabhāvasādhanaṃ evāti tattha samadhurabhāvenāha ‘‘upacāraṃ vā appanaṃ vā’’ti.
Because it inhibits the opposing forces and leads to the foundation of insight, even access concentration (upacāra-jhāna) serves to establish a person's concentrated state by accomplishing the task of concentration. Therefore, considering their equal importance, it is said: “access or absorption.”
Do sự trấn áp các đối nghịch và do trở thành nền tảng của vipassanā (quán), ngay cả upacāra-jhāna (cận định) cũng là phương tiện để chứng đạt trạng thái định tĩnh của hành giả bằng cách hoàn thành nhiệm vụ định tâm; do đó, với sự bình đẳng về vai trò, vị Luận sư nói “hoặc cận định hoặc nhập định.”
Upekkhāsambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammāti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayānusārena veditabbaṃ.
“Qualities that are the basis of the Upekkhāsambojjhaṅga”: What needs to be said here should be understood according to the method explained below.
Các pháp thuộc về upekkhāsambojjhaṅga (Xả giác chi): Những gì cần nói ở đây, cần phải hiểu theo cách đã nói ở trên.
Anurodhavirodhavippahānavasena majjhattabhāvo upekkhāsambojjhaṅgassa kāraṇaṃ tasmiṃ sati sijjhanato, asati ca asijjhanato.
The state of neutrality, through abandoning attachment and aversion, is the cause of the Upekkhāsambojjhaṅga, as it arises when present and does not arise when absent.
Trạng thái trung lập do từ bỏ sự chấp trước và sự đối kháng là nguyên nhân của upekkhāsambojjhaṅga, vì khi có nó thì thành tựu, khi không có nó thì không thành tựu.
So ca majjhattabhāvo visayavasena duvidhoti āha ‘‘sattamajjhattatā saṅkhāramajjhattatā’’ti.
This state of neutrality is of two kinds depending on the object, hence it is said: “neutrality towards beings (sattamajjhattatā) and neutrality towards formations (saṅkhāramajjhattatā).”
Và trạng thái trung lập đó có hai loại tùy theo đối tượng, nên vị Luận sư nói “trung lập đối với chúng sanh, trung lập đối với các hành.”
Tadubhaye ca virujjhanaṃ passaddhisambojjhaṅgabhāvanāya eva dūrīkatanti anurujjhanasseva pahānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘sattamajjhattatā’’tiādi vuttaṃ.
And both of these are already removed by the development of the Passaddhisambojjhaṅga, which opposes the tendency to resist. Therefore, to show the method of abandoning attachment, it is stated: “neutrality towards beings,” and so forth.
Cả hai điều đó đều được loại bỏ nhờ sự tu tập passaddhisambojjhaṅga; để chỉ rõ phương pháp từ bỏ sự chấp trước, vị Luận sư đã nói “trung lập đối với chúng sanh” v.v.
Tenāha ‘‘sattasaṅkhārakelāyanapuggalaparivajjanatā’’ti.
Therefore, it is said: “avoidance of persons who cause discomfort to beings and formations.”
Vì thế đã nói “tránh xa những người chán ghét chúng sanh và các hành.”
Upekkhāya hi visesato rāgo paṭipakkho.
Indeed, craving is specifically an opponent of equanimity.
Đối với upekkhā (xả), rāga (tham) đặc biệt là đối nghịch.
Tathā cāha ‘‘upekkhā rāgabahulassa visuddhimaggo’’ti (visuddhi. 1.267).
And so it is said: “Equanimity is the Path of Purification for one who is abundant in craving.”
Và cũng đã nói rằng “Upekkhā là con đường thanh tịnh cho người có nhiều rāga” (Visuddhi. 1.267).
Dvīhākārehīti kammassakatāpaccavekkhaṇaṃ, attasuññatāpaccavekkhaṇanti imehi dvīhi kāraṇehi.
“By two aspects” means by these two reasons: reflecting on kamma as one's own, and reflecting on the emptiness of self.
Bằng hai phương cách là bằng hai nguyên nhân này: quán xét nghiệp của mình và quán xét vô ngã.
Dvīhevāti avadhāraṇaṃ saṅkhyāsamānatādassanatthaṃ.
“Only by two” is an emphasis to show the equality in number.
Chỉ hai là để chỉ sự tương đồng về số lượng.
Saṅkhyā evettha samānā, na saṅkhyeyyaṃ sabbathā samānanti.
Here, only the numbers are equal, not the things counted in every respect.
Chỉ số lượng là tương đồng, chứ không phải hoàn toàn tương đồng về các đối tượng được đếm.
Assāmikabhāvo anattaniyatā.
“Lack of ownership” means not belonging to a self.
Trạng thái vô chủ là vô ngã tính.
Sati hi attani tassa kiñcanabhāvena cīvaraṃ, aññaṃ vā kiñci attaniyaṃ nāma siyā, so pana koci natthevāti adhippāyo.
If there were a self, then a robe or anything else could be its possession; but there is no such self, this is the intention.
Nếu có tự ngã, thì y phục hay bất cứ thứ gì khác có thể là của tự ngã, nhưng không có tự ngã nào cả, đó là ý nghĩa.
Anaddhaniyanti na addhānakkhamaṃ na ciraṭṭhāyi, ittaraṃ aniccanti attho.
“Not durable” means not long-lasting, not enduring, impermanent; this is the meaning.
Không bền vững có nghĩa là không chịu đựng được lâu dài, không tồn tại lâu, là tạm thời, vô thường.
Tāvakālikanti tasseva vevacanaṃ.
“Temporary” is a synonym for the same.
Tạm thời là từ đồng nghĩa của từ đó.