8. Bodhiparicchede pana pāṭaliyā mūleti pāṭalirukkhassa heṭṭhā.8. In the section on enlightenment, " at the root of the Pāṭalī tree" means beneath the Pāṭalī tree.8. Trong phần phân định Bồ-đề, pāṭaliyā mūle có nghĩa là dưới gốc cây pāṭali.9. Sāvakayugaparicchede pana khaṇḍatissanti khaṇḍo ca tisso ca.9. Trong phần phân loại các cặp đệ tử (sāvakayugapariccheda), Khaṇḍatissa là Khaṇḍa và Tissa.10. Sāvakasannipātaparicchede vipassissa bhagavato paṭhamasannipāto caturaṅgiko ahosi, sabbe ehibhikkhū, sabbe iddhiyā nibbattapattacīvarā, sabbe anāmantitāva āgatā, iti te ca kho pannarase uposathadivase.10. Trong phần phân loại hội chúng đệ tử (sāvakasannipātapariccheda), hội chúng đầu tiên của Thế Tôn Vipassī có bốn yếu tố: tất cả đều là các Tỳ-khưu ‘‘Ehibhikkhū’’ (Hãy đến, Tỳ-khưu), tất cả đều có bát và y phục được tạo ra bằng thần thông, tất cả đều đến mà không được mời, và họ đã đến vào ngày Rằm Uposatha.11. Upaṭṭhākaparicchede pana ānandoti nibaddhupaṭṭhākabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.11. Trong phần phân loại các thị giả (upaṭṭhākapariccheda), Ānando được nói đến để chỉ sự thường xuyên làm thị giả.12. Pitiparicchedo uttānatthoyeva.12. Phần về cha chỉ có nghĩa rõ ràng.13. Idāni atha kho tesaṃ bhikkhūnantiādīsu te bhikkhū – ‘‘āvuso, pubbenivāsassa nāma ayaṃ gati, yadidaṃ cutito paṭṭhāya paṭisandhiārohanaṃ.13. Now, in the passage starting with “ Then, bhikkhus, to those bhikkhus,” those bhikkhus—having become utterly amazed, thinking, “Friends, this is the nature of the recollection of past lives (pubbenivāsa), that is, ascending to rebirth starting from death.13. Bây giờ, trong câu “ Rồi các Tỳ-khưu ấy” và các câu tiếp theo, các Tỳ-khưu ấy đã nói: “Này chư Hiền, đây là bản chất của túc mạng trí, tức là sự tái sinh từ khi chết.14. Trong cụm từ “ Evaṃvimuttā” (đã giải thoát như vậy), có năm loại giải thoát: vikkhambhanavimutti (giải thoát bằng cách trấn áp), tadaṅgavimutti (giải thoát từng phần), samucchedavimutti (giải thoát bằng cách đoạn trừ), paṭippassaddhivimutti (giải thoát bằng cách an tịnh), và nissaraṇavimutti (giải thoát bằng cách thoát ly).14. Paṭisallānā vuṭṭhitoti ekībhāvā vuṭṭhito.14. Paṭisallānā vuṭṭhito means "having risen from solitude (ekībhāva)."14. “ Paṭisallānā vuṭṭhito” nghĩa là đã xuất khỏi sự độc cư.16. ‘‘Ito so, bhikkhave’’ti ko anusandhi?16. “From this, bhikkhus, is that…” What is the connection?16. “ Này các Tỳ-khưu, đó là từ đây”—sự liên kết là gì?17. Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisattotiādīsu pana vipassīti tassa nāmaṃ, tañca kho vividhe atthe passanakusalatāya laddhaṃ.17. Now, in passages like “Then, bhikkhus, Vipassī the Bodhisatta…”, Vipassī is his name, obtained because of his skill in seeing various meanings.17. Trong các câu “ Rồi này các Tỳ-khưu, Bồ-tát Vipassī” và các câu tiếp theo, “ Vipassī” là tên của Ngài, và tên đó được đặt vì Ngài khéo léo thấy rõ các ý nghĩa khác nhau.18. Tattha kucchiṃ okkamatīti ettha kucchiṃ okkanto hotīti ayamevattho.18. In this context, kucchiṃ okkamati (enters the womb) means that he has entered the womb. This is the only meaning.18. Trong đó, kucchiṃ okkamati (nhập vào thai mẹ) có nghĩa là đã nhập vào thai mẹ. Bởi vì khi đã nhập vào, điều này mới xảy ra, chứ không phải khi đang nhập.Lokantarikā means that between every three world-systems, there is one Lokantarika hell, like the space in the middle of three chariot wheels or three bowls placed touching each other.Aghā means constantly open.Asaṃvutā means without support, even below.Andhakārā means full of darkness.Andhakāratimisā means endowed with darkness that causes blindness by preventing the arising of eye-consciousness.Evaṃmahiddhikā means that the moon and sun are indeed visible simultaneously in the three continents; such is their great power.evaṃmahānubhāvā (of such great might).Ābhāya nānubhontīti means they are not capable with their own light.Yepi tattha sattā means the beings who are born in that great Lokantarika hell.Aññepi kira bho santi sattāti: "O sirs, just as we experience great suffering, so too are other beings born here to experience this suffering," they see that day.Saṅkampatīti means it trembles all around.appamāṇo cātiādi (and immeasurable, etc.) was stated for the conclusion.19. Cattāro naṃ devaputtā cātuddisaṃ rakkhāya upagacchantīti ettha cattāroti catunnaṃ mahārājānaṃ vasena vuttaṃ.Cattāro naṃ devaputtā cātuddisaṃ rakkhāya upagacchantīti (four devaputtas approach to guard in the four directions): here, cattāro is stated with reference to the four Great Kings.19. Cattāro naṃ devaputtā cātuddisaṃ rakkhāya upagacchantī Ở đây, cattāro được nói đến theo nghĩa bốn vị Đại Thiên Vương.20. Pakatiyā sīlavatīti sabhāveneva sīlasampannā.Pakatiyā sīlavatī means naturally endowed with virtue.20. Pakatiyā sīlavatī nghĩa là tự nhiên đã đầy đủ giới hạnh.21. Purisesūti bodhisattassa pitaraṃ ādiṃ katvā kesuci manussesu purisādhippāyacittaṃ nuppajjati.Purisesūti means that the thought of desire for men, starting with the Bodhisatta’s father, does not arise in any men.21. Purisesū nghĩa là, bắt đầu từ cha của Bồ-tát, không có bất kỳ người đàn ông nào phát sinh ý nghĩ dục vọng.anatikkamanīyātiādi (not to be transgressed, etc.) was stated.22. Pañcannaṃ kāmaguṇānanti pubbe kāmaguṇūpasañhitanti iminā purisādhippāyavasena vatthupaṭikkhepo kato, idha ārammaṇappaṭilābho dassito.Pañcannaṃ kāmaguṇānanti (of the five sense pleasures): previously, by kāmaguṇūpasañhitaṃ (associated with sense pleasures), the prohibition of sexual acts was made from the perspective of male desire; here, the attainment of objects is shown.22. Pañcannaṃ kāmaguṇāna Trước đây, với cụm từ kāmaguṇūpasañhita, sự cấm đoán đối với đối tượng của dục vọng đã được thực hiện theo ý nghĩa của nam giới; ở đây, sự tiếp nhận đối tượng đã được chỉ ra.23. Akilantakāyāti yathā aññā itthiyo gabbhabhārena kilamanti hatthapādā uddhumātatādīni pāpuṇanti, evaṃ tassā koci kilamatho nāhosi.Akilantakāyāti means that she had no fatigue, unlike other women who become tired from the burden of pregnancy and experience swollen hands and feet.23. Akilantakāyā nghĩa là bà không hề mệt mỏi vì mang thai như những phụ nữ khác, những người thường bị sưng tay chân và các triệu chứng khác.Tirokucchigatanti means inside the womb.24. Kālaṅkarotīti na vijātabhāvapaccayā, āyuparikkhayeneva.24. Passes away (kālaṅkarotīti): It is not due to having given birth, but only due to the exhaustion of her life-span.24. Kālaṅkarotī (từ trần) nghĩa là, không phải do nguyên nhân sinh nở, mà chỉ do tuổi thọ đã hết.25. Nava vā dasa vāti ettha vā saddassa vikappanavasena satta vā aṭṭha vā ekādasa vā dvādasa vāti evamādīnaṃ saṅgaho veditabbo.25. Nine or ten: Here, the word "or" (vā) should be understood to include seven or eight, eleven or twelve, and so on, by way of diversification.25. Nava vā dasa vā (chín hoặc mười) ở đây, từ “vā” (hoặc) nên được hiểu là bao gồm bảy hoặc tám, mười một hoặc mười hai, v.v., theo cách lựa chọn.27. Devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhantīti khīṇāsavā suddhāvāsabrahmāno paṭiggaṇhanti.27. The devas first receive him (devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti): The Arahant Suddhāvāsa-brahmās receive him.27. Chư thiên đón đỡ trước tiên (Devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti) nghĩa là các vị Phạm thiên Suddhāvāsa đã diệt tận lậu hoặc đón đỡ.28. Cattāro naṃ devaputtāti cattāro mahārājāno.28. Four devaputtas (cattāro naṃ devaputtā): The Four Great Kings.28. Bốn vị thiên tử (Cattāro naṃ devaputtā) nghĩa là bốn vị Đại Thiên Vương.29. Visadova nikkhamatīti yathā aññe sattā yonimagge laggantā bhaggavibhaggā nikkhamanti, na evaṃ nikkhamati, alaggo hutvā nikkhamatīti attho udenāti udakena.29. Emerges clean (visadova nikkhamatīti): He does not emerge broken and shattered like other beings clinging to the birth canal; the meaning is that he emerges without clinging. By water (udenā): By the water (in the womb).29. Thanh tịnh xuất ra (Visadova nikkhamatī) nghĩa là, như những chúng sinh khác khi xuất ra từ đường sinh, bị gãy nát và tan vỡ, thì Bồ-tát không xuất ra như vậy, mà xuất ra không bị dính mắc – đó là ý nghĩa của từ udenā (bởi nước).31. Sampatijātoti muhuttajāto.31. Just born (sampatijāto): Born but a moment ago.31. Sampatijāto (vừa mới sinh) nghĩa là vừa mới sinh ra một lát.Āsabhi means supreme.Aggo means first of all in terms of virtues.33. Addasa khoti dukūlacumbaṭake nipajjāpetvā ānītaṃ addasa.33. He saw means he saw the Prince who was brought and laid on a coil of fine cloth.33. Addasa kho có nghĩa là đã thấy vị hoàng tử được đặt trên tấm vải lụa mỏng và mang đến.gati này, trong câu “Này Sāriputta, có năm gati này” (M.N. 1.153), nó được dùng để chỉ gati mà chúng sinh phải đi, được phân loại thành địa ngục, v.v.35. Evaṃ dutiyaṃ nipphattiṃ kathetvā tāsaṃ nimittabhūtāni lakkhaṇāni dassetuṃ ayañhi, deva, kumārotiādi vuttaṃ.35. Thus, having explained the second achievement, the passage beginning with " Ayañhi, deva, kumāro" was stated to show the marks that are the signs of these achievements.35. Sau khi nói về sự thành tựu thứ hai như vậy, để chỉ ra các dấu hiệu là biểu tượng của những thành tựu đó, câu ayañhi, deva, kumāro (Thưa Thiên chủ, vị hoàng tử này) và những từ tiếp theo đã được nói đến.antaraṃsa, khoảng giữa hai bả vai của vị ấy đầy đặn như được xếp đặt, nên gọi là citantaraṃso.yāvatako assa (dài bao nhiêu) là yāvatakvassa.rasaggasā.umā flower; where yellow is appropriate, with a yellow color like a kaṇikāra flower; where red is appropriate, with a red color like a bandhujīvaka flower; where white is appropriate, with a white color like the morning star; and where black is appropriate, with a black color like a black bead.pakhuma refers to the entire eyeball. The eyeball of a black calf is dense, and that of a red calf is exceedingly clear. This means he has eyes like those of a tender, red calf born just a moment ago.uṇṇā hair-tuft.uṇhīsasīso as if his head were wrapped with a turban.uṇhīsasīso because his head is perfectly round everywhere, like a turban.37. Sabbakāmehīti idaṃ lakkhaṇāni pariggaṇhāpetvā pacchā kataṃ viya vuttaṃ, na panevaṃ daṭṭhabbaṃ.37. Sabbakāmehī – this is stated as if it were said after the marks had been taken, but it should not be seen in this way.37. Sabbakāmehī (với mọi dục lạc) lời này được nói như thể được thực hiện sau khi đã xem xét các tướng, nhưng không nên hiểu như vậy.so assudaṃ (that indeed).38. Mañjussaroti akharassaro.38. Mañjussaro means having a gentle voice.38. Mañjussaro (tiếng nói êm dịu) nghĩa là tiếng nói không thô ráp.39. Kammavipākajanti na bhāvanāmayaṃ, kammavipākavasena pana devatānaṃ cakkhusadisameva maṃsacakkhu ahosi, yena nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhittaṃ ekatilampi ayaṃ soti uddharitvā dātuṃ sakkoti.39. Kammavipākaja means not born of development (bhāvanā), but it was a physical eye (maṃsacakkhu) like that of deities, due to kamma-result. With this eye, if even one sesame seed is put into a pile of sesame seeds, one can identify which sesame seed it is, take it out, and give it.39. Kammavipākaja (do nghiệp báo sinh): không phải do tu tập mà là do quả của nghiệp, mắt thịt của chư thiên tương tự như mắt của chúng ta, nhờ đó mà họ có thể đánh dấu một hạt mè trong một đống mè và nhặt đúng hạt đó để đưa cho người khác.40. Vipassīti ettha ayaṃ vacanattho, antarantarā nimīlajanitandhakāravirahena visuddhaṃ passati, vivaṭehi ca akkhīhi passatīti vipassī; dutiyavāre viceyya viceyya passatīti vipassī; vicinitvā vicinitvā passatīti attho.40. Vipassī: Here is the meaning of the word: One who sees clearly, without the darkness caused by blinking from time to time, and one who sees with open eyes, is Vipassī. In the second instance, one who sees by carefully distinguishing, by discriminating, is Vipassī; the meaning is: one who sees by selecting and distinguishing.40. Vipassī: Ở đây, ý nghĩa của từ này là: vị ấy nhìn thấy rõ ràng vì không có bóng tối do nhắm mắt gây ra, và nhìn thấy bằng đôi mắt mở to, nên gọi là Vipassī; lần thứ hai, vị ấy nhìn thấy bằng cách phân tích kỹ lưỡng, nên gọi là Vipassī; có nghĩa là nhìn thấy bằng cách chọn lọc và phân tích.42. Vassikantiādīsu yattha sukhaṃ hoti vassakāle vasituṃ, ayaṃ vassiko.42. In Vassika and so on, where it is pleasant to reside during the rainy season, that is called Vassika.42. Trong Vassika và các từ khác, nơi nào thoải mái để ở vào mùa mưa, đó là vassika.43. Dutiyabhāṇavāre gopānasivaṅkanti gopānasī viya vaṅkaṃ.43. In the second recital section, gopānasivaṅkaṃ means bent like a gable-rafter.43. Trong Bhāṇavāra thứ hai, gopānasivaṅkaṃ (cong như mái nhà) có nghĩa là cong như mái nhà.45. Sārathiṃ āmantāpetvāti rājā kira nemittakehi kathitakālato paṭṭhāya ohitasoto vicarati, so ‘‘kumāro uyyānaṃ gacchanto antarāmagge nivatto’’ti sutvā sārathiṃ āmantāpesi.45. Sārathiṃ āmantāpetvā: It is said that the king, from the time foretold by the soothsayers, was attentive. Hearing that the prince, while going to the pleasure garden, had turned back midway, he sent for the charioteer.45. Sārathiṃ āmantāpetvā (cho gọi người đánh xe): Người ta kể rằng, nhà vua đã chú ý lắng nghe từ khi các nhà tiên tri nói về thời điểm đó, và khi nghe tin "Hoàng tử đã quay về giữa đường khi đang đi đến khu vườn," ngài đã cho gọi người đánh xe.47. Addasa khoti pubbe vuttanayeneva suddhāvāsehi dassitaṃ addasa.47. Addasa kho means he saw, indeed, in the manner already stated in the previous accounts of births, what was shown by the Suddhāvāsa devas.Addasa kho (thấy) là đã thấy điều được chư Phạm thiên Suddhāvāsa chỉ ra theo cách đã nói trước đây.Ābādhika (bệnh hoạn) là bị bệnh hoạn bởi sự đau đớn bất thường làm phá hoại oai nghi.Dukkhita (khổ não) là khổ não bởi sự đau khổ của bệnh tật.Bāḷhagilāna (bệnh nặng) là bệnh quá nặng.Palipanna (lâm vào) là chìm đắm.Jarā paññāyissati byādhi paññāyissatī (sự già sẽ hiện rõ, sự bệnh sẽ hiện rõ) – ở đây, khi nào có sinh, hai điều này (già và bệnh) sẽ hiện rõ. Sự sinh ấy thật đáng ghinh tởm. Vị ấy ngồi xuống, đào tận gốc rễ của sự sinh, nghĩ rằng: “Không sinh là an ổn”, như thể bị mũi tên thứ hai xuyên thủng.50. Vilātanti sivikaṃ.50. Vilāta means a stretcher for a corpse.Vilāta (cái cáng) là cáng.Peta (người đã chết) là người đã ra đi khỏi đây.Kālaṅkata (đã đến lúc) là đã đến lúc, nghĩa là đã hoàn thành tất cả thời gian đáng sống và đã chết.Yatra hi nāmā (chắc chắn rằng) – ở đây, khi nào có sinh, ba điều này (già, bệnh, chết) sẽ hiện rõ. Sự sinh ấy thật đáng ghinh tởm. Vị ấy ngồi xuống, đào tận gốc rễ của sự sinh, nghĩ rằng: “Không sinh là an ổn”, như thể bị mũi tên thứ ba xuyên thủng.52. Bhaṇḍunti muṇḍaṃ.52. Bhaṇḍu means shaven-headed.Bhaṇḍu (cạo trọc) là đầu trọc.sādhu dhammacariyā (sống đúng Pháp thật tốt đẹp), cần hiểu rằng mỗi từ được giải thích như sau: “Này chư thiên, sự thực hành Pháp này là tốt đẹp”, suy nghĩ như vậy, vị ấy đã xuất gia.avihiṃsā (không làm hại) là giai đoạn đầu của lòng bi.Anukampā (lòng thương xót) là giai đoạn đầu của lòng từ.Tenahī (vậy thì) là một giới từ dùng để thúc giục.tena hī và các từ khác.54. Atha kho, bhikkhaveti – ‘‘pabbajitassa sādhu dhammacariyā’’tiādīni ca aññañca bahuṃ mahājanakāyena rakkhiyamānassa puttadārasambādhe ghare vasato ādīnavapaṭisaṃyuttañceva migabhūtena cetasā yathāsukhaṃ vane vasato pabbajitassa vivekānisaṃsapaṭisaṃyuttañca dhammiṃ kathaṃ sutvā pabbajitukāmo hutvā – atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro sārathiṃ āmantesi.54. Atha kho, bhikkhaveti: — Having heard the discourse on the benefits of reclusion, such as "Right conduct is good for a recluse," and much else pertaining to the danger of living in a crowded household with children and wives, as well as the advantages of solitude for a recluse living freely in the forest like a wild animal, Vipassī Kumāra desired to renounce. It was then, monks, that Vipassī Kumāra addressed the charioteer.Atha kho, bhikkhave (Này chư Tỳ-khưu, sau đó) – sau khi nghe những lời Pháp về sự xuất gia như “sự thực hành Pháp của vị xuất gia là tốt đẹp” và nhiều lời khác nữa, về những tai hại khi sống trong gia đình chật chội với vợ con, được đông đảo người dân bảo vệ, và về những lợi ích của sự độc cư của một vị xuất gia sống tự do trong rừng như một con nai, vị Bồ Tát Vipassī đã muốn xuất gia. Sau đó, này chư Tỳ-khưu, Thái tử Vipassī đã gọi người đánh xe.55. Sutvāna tesanti tesaṃ caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ sutvā etadahosi.55. Sutvāna tesanti means, having heard the words of those eighty-four thousand beings, this thought occurred to them.Sutvāna tesa (sau khi nghe những lời của họ) là sau khi nghe những lời của tám vạn bốn ngàn chúng sinh ấy, ý nghĩ này đã khởi lên.Orako (thấp kém) là thấp kém, tầm thường.Anupabbajiṃsū (đã xuất gia theo) là đã xuất gia theo.Cārikaṃ carati (du hành) là vị ấy đã du hành trong bốn tháng, dựng đại sảnh ở mỗi nơi đến, sắp đặt vật cúng dường, rồi đến và nhận chỉ những thức ăn đã được thỉnh cầu từ những người đã thỉnh mời cho ngày hôm sau.Ākiṇṇo (được bao quanh) là được đoàn này bao quanh.57. Vāsūpagatassāti bodhimaṇḍe ekarattivāsaṃ upagatassa.57. Vāsūpagatassāti: (ở đây) nghĩa là vị đã đến ở tại bồ-đề đạo tràng chỉ một đêm.58. Paccudāvattatīti paṭinivattati.58. Paccudāvattatīti: quay trở lại.59. Samudayo samudayoti khoti nibbatti nibbattīti kho.59. Samudayo samudayoti khoti: quả thật, sự phát sinh, sự phát sinh.61. Adhigato kho myāyanti adhigato kho me ayaṃ.61. Adhigato kho myāyaṃti: quả thật, cái này đã được tôi chứng đắc.62. Nirodho nirodhoti khoti anibbatti anibbattiti kho.62. Nirodho nirodhoti khoti: quả thật, sự không tái sinh, sự không tái sinh.63. Aparena samayenāti evaṃ paccayañca paccayanirodhañca viditvā tato aparabhāge.63. Aparena samayenāti: sau đó, sau khi đã biết về nhân duyên và sự diệt trừ nhân duyên.64. Tatiyabhāṇavāre yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyyanti yadi panāhaṃ dhammaṃ deseyyaṃ.64. Trong bhāṇavāra thứ ba, "yaṃ nūnāhaṃ dhammaṃ deseyyaṃ" (tốt hơn hết là ta nên thuyết pháp).65. Apissūti anubrūhanatthe nipāto.65. Apissu is a particle used in the sense of further amplification.65. Apissu là một từ bất biến dùng để tăng cường ý nghĩa.66. Aññatarassāti ettha kiñcāpi ‘‘aññataro’’ti vuttaṃ, atha kho imasmiṃ cakkavāḷe jeṭṭhakamahābrahmā esoti veditabbo.66. In aññatarassa, although it is said "one of them" (aññataro), it should be understood that this is the Chief Mahābrahmā in this world system.66. Trong từ aññatarassā, mặc dù được nói là “aññataro” (một vị nào đó), nhưng cần phải hiểu rằng đây là Đại Phạm Thiên (Mahābrahmā) tối cao trong vũ trụ này.69. Ajjhesananti evaṃ tikkhattuṃ yācanaṃ.69. “Ajjhesanaṃ” means: such a three-time request.69. Ajjhesanaṃ (sự thỉnh cầu) có nghĩa là lời thỉnh cầu như vậy ba lần.70. Tattha ajjhabhāsīti adhiabhāsi, adhikicca ārabbha abhāsīti attho.70. Ở đây, ajjhabhāsī có nghĩa là adhiabhāsi, tức là nói lên điều mình muốn, nói về một điều gì đó.71. Apārutāti vivaṭā.71. Apārutā có nghĩa là đã mở ra.73. Bodhirukkhamūleti bodhirukkhassa avidūre ajapālanigrodhe antarahitoti attho.73. Bodhirukkhamūle có nghĩa là Ngài đã ẩn mình tại cây Ajapāla Nigrodha, gần cây Bồ-đề.75-6. Anupubbiṃ kathanti dānakathaṃ, dānānantaraṃ sīlaṃ, sīlānantaraṃ saggaṃ, saggānantaraṃ magganti evaṃ anupaṭipāṭikathaṃ kathesi.75-6. Anupubbiṃ kathaṃ có nghĩa là Ngài đã thuyết giảng một bài pháp tuần tự, bắt đầu bằng pháp bố thí, sau bố thí là giới, sau giới là cõi trời, và sau cõi trời là con đường (đạo).77. Alatthunti kathaṃ alatthuṃ?77. Alatthuṃ (They obtained): How did they obtain?77. Alatthuṃ — họ đã đạt được bằng cách nào?78. Mahājanakāyoti tesaṃyeva dvinnaṃ kumārānaṃ upaṭṭhākajanakāyoti.78. Mahājanakāyo (the great multitude) refers to the multitude of attendants of those two princes themselves.78. Mahājanakāyo có nghĩa là đoàn tùy tùng của hai vị hoàng tử đó.80. Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañcāti saṅghassa aparipuṇṇattā dvevācikameva saraṇamagamaṃsu.80. Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañcā (We go for refuge to the Blessed One, and to the Dhamma): As the Saṅgha was not yet complete, they went for refuge with only a two-fold declaration.80. Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañcā — vì Tăng đoàn chưa đầy đủ, họ chỉ quy y Tam Bảo bằng hai lời tuyên bố.81. Alatthunti pubbe vuttanayeneva ehibhikkhubhāveneva alatthuṃ.81. Alatthuṃ (They obtained): They obtained in the same way as described before, by becoming "Ehibhikkhu."81. Alatthuṃ — họ đã đạt được bằng cách trở thành tỳ-khưu với lời mời “Ehi Bhikkhu,” theo cách đã nói ở trên.85. Parivitakko udapādīti kadā udapādi?85. Parivitakko udapādi (A thought arose): When did it arise?85. Parivitakko udapādi — khi nào ý nghĩ này khởi lên?87. Aññataro mahābrahmāti dhammadesanaṃ āyācitabrahmāva.87. A certain mahābrahmā: this refers to the Brahmā who requested the teaching of the Dhamma.87. Một vị Phạm Thiên vĩ đại có nghĩa là vị Phạm Thiên đã thỉnh cầu thuyết Pháp.89. Caturāsīti āvāsasahassānīti caturāsīti vihārasahassāni.89. Eighty-four thousand monasteries (āvāsasahassāni): this means eighty-four thousand monasteries (vihārasahassāni).89. Tám mươi bốn ngàn trú xứ có nghĩa là tám mươi bốn ngàn tu viện.90. Khantī paramaṃ tapoti adhivāsanakhanti nāma paramaṃ tapo.90. Patience is the highest austerity (Khantī paramaṃ tapo): enduring patience (adhivāsanakhanti) is indeed the highest austerity.90. Khantī paramaṃ tapo (Nhẫn nhục là khổ hạnh tối thượng) có nghĩa là sự nhẫn nhục chịu đựng là khổ hạnh tối thượng.91. Ettāvatā ca iminā vipassissa bhagavato apadānānusārena vitthārakathanena – ‘‘tathāgatassevesā, bhikkhave, dhammadhātu suppaṭividdhā’’ti evaṃ vuttāya dhammadhātuyā suppaṭividdhabhāvaṃ pakāsetvā idāni – ‘‘devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesu’’nti vuttaṃ devatārocanaṃ pakāsetuṃ ekamidāhantiādimāha.