406. Evaṃ me sutanti pāyāsirājaññasuttaṃ.
406. Evaṃ me sutaṃ is the Pāyāsi Rājañña Sutta.
406. Tôi nghe như vầy là Kinh Pāyāsirājañña.
Tatrāyamapubbapadavaṇṇanā – āyasmāti piyavacanametaṃ.
Herein, this is the commentary on the preceding words: Āyasmā is an affectionate term.
Ở đây, đây là chú giải về các từ chưa từng được giải thích trước đây – Āyasmā là một từ yêu mến.
Kumārakassapoti tassa nāmaṃ.
Kumārakassapo is his name.
Kumārakassapa là tên của vị ấy.
Kumārakāle pabbajitattā pana bhagavatā ‘‘kassapaṃ pakkosatha, idaṃ phalaṃ vā khādanīyaṃ vā kassapassa dethā’’ti vutte ‘‘katarakassapassā’’ti.
Because he had gone forth in childhood, when the Blessed One said, “Call Kassapa, give this fruit or food to Kassapa,” and people asked, “Which Kassapa?”
Vì xuất gia từ khi còn nhỏ, nên khi Đức Thế Tôn nói: “Hãy gọi Kassapa đến, hãy dâng trái cây hay thức ăn này cho Kassapa”, thì người ta hỏi: “Kassapa nào ạ?”
‘‘Kumārakassapassā’’ti evaṃ gahitanāmattā tato paṭṭhāya vuḍḍhakālepi ‘‘kumārakassapo’’ tveva vuccati.
It was answered, “To Kumārakassapa.” Having thus acquired the name, he was called “Kumārakassapa” even in his old age from then on.
Vì được gọi tên “Kumārakassapa” như vậy, nên từ đó về sau, ngay cả khi đã trưởng thành, vị ấy vẫn được gọi là “Kumārakassapa”.
Apica rañño posāvanikaputtattāpi taṃ kumārakassapoti sañjāniṃsu.
Furthermore, because he was the king’s adopted son, they recognized him as Kumārakassapa.
Hơn nữa, vì là con nuôi của nhà vua, nên người ta cũng gọi vị ấy là Kumārakassapa.
Ayaṃ panassa pubbayogato paṭṭhāya āvibhāvakathā – thero kira padumuttarassa bhagavato kāle seṭṭhiputto ahosi.
Now, this is the story of his appearance starting from his past connection: It is said that in the time of the Blessed One Padumuttara, the Thera was a merchant’s son.
Đây là câu chuyện về sự xuất hiện của vị ấy từ kiếp quá khứ – Nghe nói, vị Trưởng lão này là con trai của một nhà triệu phú vào thời Đức Phật Padumuttara.
Athekadivasaṃ bhagavantaṃ citrakathiṃ ekaṃ attano sāvakaṃ etadagge ṭhapentaṃ disvā bhagavato sattāhaṃ dānaṃ datvā ‘‘ahampi bhagavā anāgate ekassa buddhassa ayaṃ thero viya citrakathī sāvako bhavāmī’’ti patthanaṃ katvā puññāni karonto kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi.
Then, one day, seeing the Blessed One declare one of his disciples to be foremost among eloquent speakers, he offered alms to the Blessed One for seven days, made the aspiration, “May I, O Blessed One, in the future also become an eloquent disciple like this Thera of a Buddha,” and performed merits. Having gone forth in the Dispensation of the Blessed One Kassapa, he was unable to achieve distinction.
Một ngày nọ, thấy Đức Thế Tôn đặt một vị đệ tử của Ngài, người có tài thuyết pháp đa dạng, vào vị trí cao nhất, vị ấy đã cúng dường Đức Thế Tôn trong bảy ngày và nguyện rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, con cũng sẽ trở thành một đệ tử có tài thuyết pháp đa dạng như vị Trưởng lão này của một Đức Phật trong tương lai.” Sau khi tạo các công đức, vị ấy xuất gia trong Giáo Pháp của Đức Phật Kassapa nhưng không thể chứng đắc được sự đặc biệt.
Tadā kira parinibbutassa bhagavato sāsane osakkante pañca bhikkhū nisseṇiṃ bandhitvā pabbataṃ āruyha samaṇadhammaṃ akaṃsu.
It is said that at that time, when the Dispensation of the Blessed One, who had attained parinibbāna, was declining, five bhikkhus built a ladder, ascended a mountain, and practiced the ascetic life (samaṇadhamma).
Nghe nói, vào thời điểm đó, khi Giáo Pháp của Đức Phật đã nhập Niết-bàn đang suy tàn, năm vị Tỳ-khưu đã buộc thang leo lên núi và thực hành pháp Sa-môn.
Saṅghatthero tatiyadivase arahattaṃ patto, anuthero catutthadivase anāgāmī ahosi, itare tayo visesaṃ nibbattetuṃ asakkontā devaloke nibbattā.
The Saṅghatthera attained Arahantship on the third day; the Anutthera became an Anāgāmī on the fourth day; the other three, being unable to achieve distinction, were reborn in the deva world.
Vị Trưởng lão Tăng-già chứng đắc A-la-hán quả vào ngày thứ ba, vị Phó Trưởng lão trở thành Bất Lai vào ngày thứ tư, ba vị còn lại không thể chứng đắc được sự đặc biệt và tái sinh vào cõi trời.
Tesaṃ ekaṃ buddhantaraṃ devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhavantānaṃ eko takkasilāyaṃ rājakule nibbattitvā pakkusāti nāma rājā hutvā bhagavantaṃ uddissa pabbajitvā rājagahaṃ uddissa āgacchanto kumbhakārasālāyaṃ bhagavato dhammadesanaṃ sutvā anāgāmiphalaṃ patto.
While these* were experiencing prosperity among devas and humans for one Buddha-interval, one of them was reborn in a royal family in Takkasīlā, became King Pakkusāti, and, having gone forth for the sake of the Blessed One, was coming towards Rājagaha when he heard the Blessed One’s discourse in a potter’s shed and attained the fruit of Anāgāmī.
Trong số họ, một vị đã trải qua một thời kỳ Phật-không (buddhantara) hưởng thụ sự giàu sang ở cõi trời và cõi người, sau đó tái sinh vào một gia đình hoàng tộc ở Takkasīlā, trở thành vua tên là Pakkusāti, rồi xuất gia vì Đức Thế Tôn, và khi đang đi đến Rājagaha, vị ấy đã nghe bài pháp của Đức Thế Tôn tại một xưởng gốm và chứng đắc quả Bất Lai.
Eko ekasmiṃ samuddapaṭṭane kulaghare nibbattitvā nāvaṃ āruyha bhinnanāvo dārucīrāni nivāsetvā lābhasampattiṃ patto ‘‘ahaṃ arahā’’ti cittaṃ uppādetvā ‘‘na tvaṃ arahā, gaccha, satthāraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchā’’ti atthakāmāya devatāya codito tathā katvā arahattaphalaṃ patto.
One was reborn in a wealthy family in a certain seaport town, embarked on a ship, and when the ship was wrecked, he put on bark strips as clothes and attained abundant gains. Having conceived the thought, “I am an Arahant,” he was prompted by a benevolent deity, “You are not an Arahant; go and approach the Teacher and ask him questions.” He did so and attained the fruit of Arahantship.
Một vị khác tái sinh vào một gia đình quý tộc ở một thành phố cảng, lên thuyền, thuyền bị vỡ, vị ấy mặc y vỏ cây và đạt được sự giàu có. Vị ấy đã khởi lên ý nghĩ “Tôi là A-la-hán”, nhưng được một vị thiên nữ có lòng tốt nhắc nhở: “Ông không phải là A-la-hán, hãy đi gặp Đức Đạo Sư và hỏi Ngài các vấn đề”, vị ấy đã làm theo và chứng đắc quả A-la-hán.
Eko rājagahe ekissā kuladārikāya kucchimhi uppanno.
One was born in the womb of a young lady of a prominent family in Rājagaha.
Một vị khác được sinh ra trong bụng một cô gái quý tộc ở Rājagaha.
Sā ca paṭhamaṃ mātāpitaro yācitvā pabbajjaṃ alabhamānā kulagharaṃ gantvā gabbhaṃ gaṇhi.
She, after first asking her parents and not obtaining permission to go forth, went to a family home and conceived a child.
Cô gái đó, sau khi xin cha mẹ xuất gia nhưng không được, đã về nhà và mang thai.
Gabbhasaṇṭhitampi ajānanti sāmikaṃ ārādhetvā tena anuññātā bhikkhunīsu pabbajitā, tassā gabbhanimittaṃ disvā bhikkhuniyo devadattaṃ pucchiṃsu.
Unaware of her pregnancy, she sought her husband’s permission and, with his consent, went forth among the bhikkhunīs. Seeing the signs of her pregnancy, the bhikkhunīs questioned Devadatta.
Không biết mình đã mang thai, cô đã thuyết phục chồng và được chồng cho phép xuất gia làm Tỳ-khưu-ni. Khi các Tỳ-khưu-ni thấy dấu hiệu mang thai của cô, họ đã hỏi Devadatta.
So ‘‘assamaṇī’’ti āha.
He said, “She is not a samaṇī.”
Y nói: “Cô ấy không phải là Sa-môn.”
Dasabalaṃ pucchiṃsu.
They questioned the Ten-Powered One (Dasabala).
Họ đã hỏi Đức Thập Lực.
Satthā upālittheraṃ sampaṭicchāpesi.
The Teacher had the Elder Upāli investigate.
Đức Đạo Sư đã giao cho Trưởng lão Upāli giải quyết.
Thero sāvatthinagaravāsīni kulāni visākhañca upāsikaṃ pakkosāpetvā sodhento ‘‘pure laddho gabbho, pabbajjā arogā’’ti āha.
The Elder summoned the families residing in Sāvatthī and the female lay follower Visākhā, and after investigating, he said, “The pregnancy occurred previously; her ordination is wholesome.”
Vị Trưởng lão đã triệu tập các gia đình ở thành Sāvatthī và nữ cư sĩ Visākhā, rồi điều tra và nói: “Đứa bé đã được thụ thai trước khi xuất gia, nên việc xuất gia không có lỗi.”
Satthā ‘‘suvinicchitaṃ adhikaraṇa’’nti therassa sādhukāramadāsi.
The Teacher applauded the Elder, saying, “The case has been well decided.”
Đức Đạo Sư đã tán thán vị Trưởng lão: “Vụ việc đã được xét xử rất tốt.”
Sā bhikkhunī suvaṇṇabimbasadisaṃ puttaṃ vijāyi.
That bhikkhunī gave birth to a son resembling a golden image.
Vị Tỳ-khưu-ni đó đã sinh ra một đứa con trai giống như tượng vàng.
Taṃ gahetvā rājā pasenadi kosalo posāpesi.
King Pasenadi of Kosala took him and brought him up.
Vua Pasenadi của Kosala đã nhận nuôi đứa bé đó.
‘‘Kassapo’’ti cassa nāmaṃ katvā aparabhāge alaṅkaritvā satthu santikaṃ netvā pabbājesi.
He named him “Kassapa,” and later adorned him, took him to the Teacher, and had him ordained.
Đặt tên cho đứa bé là “Kassapa”, sau đó, nhà vua đã trang hoàng và đưa đến Đức Đạo Sư để xuất gia.
Iti naṃ rañño posāvanikaputtattāpi ‘‘kumārakassapo’’ti sañjāniṃsūti.
Thus, because he was the king’s adopted son, they recognized him as “Kumārakassapa.”
Vì vậy, người ta cũng gọi vị ấy là “Kumārakassapa” vì vị ấy là con nuôi của nhà vua.
Taṃ ekadivasaṃ andhavane samaṇadhammaṃ karontaṃ atthakāmā devatā pañhe uggahāpetvā ‘‘ime pañhe bhagavantaṃ pucchā’’ti āha.
One day, while he was practicing the ascetic life in Andhavana, a benevolent deity prompted him with questions, saying, “Ask the Blessed One these questions.”
Một ngày nọ, khi vị ấy đang thực hành pháp Sa-môn trong rừng Andhavana, một vị thiên nữ có lòng tốt đã dạy cho vị ấy các câu hỏi và nói: “Hãy hỏi Đức Thế Tôn những câu hỏi này.”
Thero pañhe pucchitvā pañhavissajjanāvasāne arahattaṃ pāpuṇi.
The Thera asked the questions, and at the conclusion of the answers, he attained Arahantship.
Vị Trưởng lão đã hỏi các câu hỏi, và khi việc giải đáp câu hỏi kết thúc, vị ấy đã chứng đắc A-la-hán quả.
Bhagavāpi taṃ citrakathikānaṃ bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.
The Blessed One also placed him in the foremost position among the eloquent bhikkhus.
Đức Thế Tôn cũng đã đặt vị ấy vào vị trí cao nhất trong số các Tỳ-khưu có tài thuyết pháp đa dạng.
Setabyāti tassa nagarassa nāmaṃ.
Setabyā is the name of that city.
Setabyā là tên của thành phố đó.
Uttarena setabyanti setabyato uttaradisāya.
Uttarena setabyaṃ means “to the north of Setabyā.”
Uttarena setabya có nghĩa là phía bắc của Setabyā.
Rājaññoti anabhisittakarājā.
Rājañño means an unanointed king.
Rājañño là một vị vua chưa được tấn phong.
Diṭṭhigatanti diṭṭhiyeva.
Diṭṭhigataṃ means simply a view.
Diṭṭhigata chỉ là tà kiến (diṭṭhi).
Yathā gūthagataṃ muttagatanti vutte na gūthādito aññaṃ atthi, evaṃ diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ.
Just as when one says "gūthagataṃ" (excrement-gone) or "muttagataṃ" (urine-gone), there is nothing other than excrement or urine, so too "diṭṭhigataṃ" is simply a view.
Cũng như khi nói gūthagata (đi đại tiện) hay muttagata (đi tiểu tiện) không có gì khác ngoài phân hay nước tiểu, thì diṭṭhigata cũng chỉ là diṭṭhi.
Itipi natthīti taṃ taṃ kāraṇaṃ apadisitvā evampi natthīti vadati.
Itipi natthī means, “thus also it does not exist,” saying so by pointing to such and such a reason.
Itipi natthi có nghĩa là nói rằng “cũng không có như vậy” bằng cách viện dẫn lý do này nọ.
Purā…pe… saññāpetīti yāva na saññāpeti.
Purā…pe… saññāpetī means “until he convinces him.”
Purā…pe… saññāpetī có nghĩa là cho đến khi chưa thuyết phục được.
411. Ime bho, kassapa, candimasūriyāti so kira therena pucchito cintesi ‘‘ayaṃ samaṇo paṭhamaṃ candimasūriye upamaṃ āhari, candimasūriyasadiso bhavissati paññāya, anabhibhavanīyo aññena, sace panāhaṃ ‘candimasūriyā imasmiṃ loke’ti bhaṇissāmi, ‘kiṃ nissitā ete, kittakapamāṇā, kittakaṃ uccā’tiādīhi paliveṭhessati.
411. Ime bho, Kassapa, candimasūriyā means that he, being questioned by the Thera, thought: “This samaṇa first introduced the simile of the moon and sun; he must be like the moon and sun in wisdom, unconquerable by others. If I say, ‘The moon and sun are in this world,’ he will entangle me with questions like, ‘What are they based on? What is their measure? How high are they?’ and so on.
411. Này Kassapa, những mặt trăng và mặt trời này – nghe nói, khi được vị Trưởng lão hỏi, vị ấy đã suy nghĩ: “Vị Sa-môn này trước tiên đã đưa ra ví dụ về mặt trăng và mặt trời. Vị ấy hẳn là có trí tuệ như mặt trăng và mặt trời, không ai có thể vượt qua được. Nếu ta nói ‘mặt trăng và mặt trời ở thế giới này’, thì vị ấy sẽ vặn vẹo bằng các câu hỏi như ‘Chúng dựa vào đâu? Kích thước bao nhiêu? Cao bao nhiêu?’ v.v.
Ahaṃ kho panetaṃ nibbeṭhetuṃ na sakkhissāmi, ‘parasmiṃ loke’ iccevassa kathessāmī’’ti.
I will not be able to unravel this; I will just tell him ‘in the other world’.”
Ta không thể giải đáp được điều đó. Ta sẽ nói với vị ấy rằng ‘ở thế giới bên kia’.”
Tasmā evamāha.
Therefore, he spoke thus.
Do đó, vị ấy đã nói như vậy.
Bhagavā pana tato pubbe na cirasseva sudhābhojanīyajātakaṃ kathesi.
However, the Blessed One had, not long before, related the Sudhābhojanīya Jātaka.
Còn Đức Thế Tôn, không lâu trước đó, đã thuyết kinh Jātaka Sudhābhojanīya.
Tattha ‘‘cande cando devaputto, sūriye sūriyo devaputto’’ti āgataṃ.
Therein, it is stated, “The moon is the deva-son Canda, the sun is the deva-son Sūriya.”
Trong đó có nói: “Ở mặt trăng có thiên tử Canda, ở mặt trời có thiên tử Sūriya.”
Bhagavatā ca kathitaṃ jātakaṃ vā suttantaṃ vā sakalajambudīpe patthaṭaṃ hoti, tena so ‘‘ettha nivāsino devaputtā natthī’’ti na sakkā vattunti cintetvā devā te na manussāti āha.
Moreover, the Jātaka or Suttanta spoken by the Blessed One had spread throughout the entire Jambudīpa. Therefore, thinking that it was not possible to say, "There are no devaputtas dwelling here*," he said, " They are devas, not humans."
Vì Đức Thế Tôn đã thuyết giảng các bản Jātaka hoặc Suttanta, lan truyền khắp toàn cõi Diêm-phù-đề. Do đó, ông ta nghĩ rằng không thể nói "không có các thiên tử trú ngụ ở đây", nên đã nói: Họ là chư thiên, không phải loài người.
412. Atthi pana, rājañña, pariyāyoti atthi pana kāraṇanti pucchati.
412. "Is there, O Rājañña, a way?" means he asks, "Is there a reason?"
412. Thưa vương tử, có lý do nào khác không? là hỏi: "Có lý do nào khác không?".
Ābādhikāti visabhāgavedanāsaṅkhātena ābādhena samannāgatā.
Ābādhikā means afflicted with sickness, referred to as disagreeable feeling.
Ābādhikā (bệnh hoạn) nghĩa là bị các bệnh tật do cảm thọ trái nghịch (visabhāgavedanā) hành hạ.
Dukkhitāti dukkhappattā.
Dukkhitā means suffering.
Dukkhitā (đau khổ) nghĩa là bị đau khổ.
Bāḷhagilānāti adhimattagilānā.
Bāḷhagilānā means excessively ill.
Bāḷhagilānā (bệnh nặng) nghĩa là bệnh quá nặng.
Saddhāyikāti ahaṃ tumhe saddahāmi, tumhe mayhaṃ saddhāyikā saddhāyitabbavacanāti attho.
Saddhāyikā means, "I believe you; you are for me worthy of faith, worthy of belief in your words."
Saddhāyikā (đáng tin cậy) nghĩa là tôi tin tưởng các vị, các vị là những người đáng tin cậy đối với tôi.
Paccayikāti ahaṃ tumhe pattiyāmi, tumhe mayhaṃ paccayikā pattiyāyitabbāti attho.
Paccayikā means, "I trust you; you are for me trustworthy, worthy of being trusted."
Paccayikā (đáng tin cậy) nghĩa là tôi tin tưởng các vị, các vị là những người đáng tin cậy đối với tôi.
413. Uddisitvāti tesaṃ attānañca paṭisāmitabhaṇḍakañca dassetvā, sampaṭicchāpetvāti attho.
413. Uddisitvā means by showing himself and the property to be returned to them; that is, by having them accept it.
413. Uddisitvā (chỉ ra) nghĩa là chỉ cho họ thấy bản thân mình và món đồ đã cất giữ, tức là giao phó cho họ.
Vippalapantassāti ‘‘putto me, dhītā me, dhanaṃ me’’ti vividhaṃ palapantassa.
Vippalapantassā means for one who laments in various ways, saying, "My son, my daughter, my wealth."
Vippalapantassā (kẻ nói lảm nhảm) nghĩa là kẻ nói lảm nhảm đủ thứ: "Đây là con trai tôi, đây là con gái tôi, đây là tài sản của tôi".
Nirayapālesūti niraye kammakāraṇikasattesu.
Nirayapālesu means among the beings who inflict torment in hell.
Nirayapālesu (những người canh ngục địa ngục) nghĩa là những chúng sinh làm công việc hành hạ trong địa ngục.
Ye pana ‘‘kammameva kammakāraṇaṃ karoti, natthi nirayapālā’’ti vadanti.
However, those who say, "Karma itself inflicts torment; there are no hell-guardians,"
Những ai nói rằng "chỉ có nghiệp tạo ra sự hành hạ, không có người canh ngục địa ngục".
Te ‘‘tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā’’ti devadūtasuttaṃ paṭibāhanti.
they refute the Devadūta Sutta, which states, "Then, bhikkhus, the hell-guardians..."
Những người đó đã bác bỏ kinh Devadūta (Sứ Giả Của Chư Thiên) có đoạn: "Này các Tỳ-khưu, những người canh ngục địa ngục đó".
Manussaloke rājakulesu kāraṇikamanussā viya hi niraye nirayapālā honti.
Indeed, just as there are torturers in royal courts in the human world, so too are there hell-guardians in hell.
Vì trong thế giới loài người, trong các gia đình hoàng gia có những người hành hạ, thì trong địa ngục cũng có những người canh ngục địa ngục như vậy.
Asucīti amanāpo.
Asucī means unpleasant.
Asucī (ô uế) nghĩa là không dễ chịu.
Asucisaṅkhātoti asucikoṭṭhāsabhūto asucīti ñāto vā.
Asucisaṅkhāto means being a constituent part of impurity, or known as impure.
Asucisaṅkhāto (được coi là ô uế) nghĩa là một phần của sự ô uế, hoặc được biết đến là ô uế.
Duggandhoti kuṇapagandho.
Duggandho means having the smell of a corpse.
Duggandho (mùi hôi thối) nghĩa là mùi xác chết.
Jegucchoti jigucchitabbayutto.
Jeguccho means worthy of disgust.
Jeguccho (đáng ghê tởm) nghĩa là đáng ghê tởm.
Paṭikūloti dassaneneva paṭighāvaho.
Paṭikūlo means causing aversion merely by sight.
Paṭikūlo (đáng chán ghét) nghĩa là gây ra sự khó chịu ngay khi nhìn thấy.
Ubbādhatīti divasassa dvikkhattuṃ nhatvā tikkhattuṃ vatthāni parivattetvā alaṅkatapaṭimaṇḍitānaṃ cakkavattiādīnampi manussānaṃ gandho yojanasate ṭhitānaṃ devatānaṃ kaṇṭhe āsattakuṇapaṃ viya bādhati.
Ubbādhatī means it afflicts even humans such as world-monarchs, who bathe twice a day, change clothes thrice, and are adorned and embellished, just as a decaying corpse hanging around the neck of devas standing a hundred yojanas away would afflict them.
Ubbādhatī (gây phiền toái) nghĩa là ngay cả mùi hương của những người được trang điểm lộng lẫy như các vị Chuyển Luân Vương, v.v., những người tắm hai lần và thay quần áo ba lần mỗi ngày, cũng gây phiền toái cho các vị thiên nhân đứng cách xa hàng trăm do-tuần, giống như một xác chết bị mắc kẹt ở cổ.
420. Upavijaññāti upagatavijāyanakālā, paripakkagabbhā na cirasseva vijāyissatīti attho.
420. Upavijaññā means having an approaching time of giving birth, having a mature womb, she will give birth very soon.
420. Upavijaññā (sắp sinh nở) nghĩa là thời điểm sinh nở đã gần kề, tức là thai đã chín muồi và sẽ sinh ra không lâu nữa.
Opabhoggā bhavissatīti pādaparicārikā bhavissati.
Opabhoggā bhavissati means she will be a servant.
Opabhoggā bhavissatī (sẽ là người hầu) nghĩa là sẽ là người hầu cận.
Anayabyasananti mahādukkhaṃ.
Anayabyasanaṃ means great suffering.
Anayabyasanaṃ (đại khổ) nghĩa là sự đau khổ lớn.
Ayoti sukhaṃ, na ayo anayo, dukkhaṃ.
Aya means happiness; non-aya is anaya, suffering.
Ayo là hạnh phúc, na ayo là anayo, tức là khổ đau.
Tadetaṃ sabbaso sukhaṃ byasati vikkhipatīti byasanaṃ.
That (suffering) completely destroys happiness and scatters it, hence byasana.
Điều đó hoàn toàn phá hủy hạnh phúc, phân tán hạnh phúc, nên gọi là byasanaṃ (tai họa).
Iti anayova byasanaṃ anayabyasanaṃ, mahādukkhanti attho.
Thus, anaya itself is byasana, anayabyasanaṃ, meaning great suffering.
Như vậy, anayo chính là byasanaṃ, anayabyasanaṃ, nghĩa là đại khổ.
Ayonisoti anupāyena.
Ayoniso means improperly.
Ayoniso (không đúng cách) nghĩa là không đúng phương pháp.
Apakkaṃ na paripācentīti apariṇataṃ akhīṇaṃ āyuṃ antarāva na upacchindanti.
Apakkaṃ na paripācenti means they do not cut off an unripe, undiminished life prematurely.
Apakkaṃ na paripācenti (không làm cho chín muồi) nghĩa là không cắt đứt tuổi thọ chưa chín muồi, chưa cạn kiệt, giữa chừng.
Paripākaṃ āgamentīti āyuparipākakālaṃ āgamenti.
Paripākaṃ āgamenti means they await the time of life's maturity.
Paripākaṃ āgamenti (chờ đợi sự chín muồi) nghĩa là chờ đợi thời điểm tuổi thọ chín muồi.
Dhammasenāpatināpetaṃ vuttaṃ –
This was also said by the General of the Dhamma:
Pháp Tướng Quân (Dhammasenāpati) cũng đã nói điều này –
422. Rāmaṇeyyakanti ramaṇīyabhāvaṃ.
422. Rāmaṇeyyakaṃ means delightfulness.
422. Rāmaṇeyyakaṃ (sự thú vị) nghĩa là sự thú vị.
Velāsikāti khiḍḍāparādhikā.
Velāsikā means mischievous.
Velāsikā (những cô gái vui chơi) nghĩa là những cô gái thích vui chơi.
Komārikāti taruṇadārikā.
Komārikā means young girls.
Komārikā (những cô gái trẻ) nghĩa là những cô gái trẻ.
Tuyhaṃ jīvanti supinadassanakāle nikkhamantaṃ vā pavisantaṃ vā jīvaṃ api nu passanti.
Tuyhaṃ jīvaṃ means when seeing a dream, do they perceive the "life" going out or coming in?
Tuyhaṃ jīvaṃ (sự sống của ông) nghĩa là khi nằm mộng, có thấy sự sống đi ra hay đi vào không?
Idha cittācāraṃ ‘‘jīva’’nti gahetvā āha.
Here, "life" refers to the mental process.
Ở đây, hành vi của tâm được gọi là "sự sống".
So hi tattha jīvasaññīti.
For he there identifies mental processes as "life."
Vì ông ta coi đó là sự sống.
423. Jiyāyāti dhanujiyāya, gīvaṃ veṭhetvāti attho.
423. Jiyāyā means with a bowstring, meaning by wrapping around the neck.
423. Jiyāyā (bằng dây cung) nghĩa là bằng dây cung, tức là quấn quanh cổ.
Patthinnataroti thaddhataro.
Patthinnataro means harder.
Patthinnataro (cứng hơn) nghĩa là cứng hơn.
Iminā kiṃ dasseti?
What does this show?
Điều này cho thấy điều gì?
Tumhe jīvakāle sattassa pañcakkhandhāti vadanti, cavanakāle pana rūpakkhandhamattameva avasissati, tayo khandhā appavattā honti, viññāṇakkhandho gacchati.
You say that in the living state, there are five aggregates of a being, but at the time of decease, only the rūpakkhandha (material aggregate) remains, the three aggregates (feeling, perception, volitional formations) do not continue, and the viññāṇakkhandha (consciousness aggregate) departs.
Các vị nói rằng trong lúc còn sống, chúng sinh có năm uẩn, nhưng khi chết, chỉ còn lại sắc uẩn, ba uẩn kia không hoạt động, và thức uẩn ra đi.
Avasiṭṭhena rūpakkhandhena lahutarena bhavitabbaṃ, garukataro ca hoti.
The remaining rūpakkhandha ought to be lighter, but it becomes heavier.
Sắc uẩn còn lại lẽ ra phải nhẹ hơn, nhưng nó lại nặng hơn.
Tasmā natthi koci kuhiṃ gantāti imamatthaṃ dasseti.
Therefore, it shows that there is no one who goes anywhere.
Do đó, điều này cho thấy không có ai đi đâu cả.
425. Anupahaccāti avināsetvā.
425. Anupahaccā means without destroying.
425. Anupahaccā (không làm hại) nghĩa là không phá hủy.
Āmato hotīti addhamato marituṃ āraddho hoti.
Āmato hotī means he is half-dead, he has begun to die.
Āmato hotī (trở thành nửa chết) nghĩa là bắt đầu chết, nửa chết.
Odhunāthāti orato karotha.
Odhunāthā means take it away.
Odhunāthā (hãy gạt bỏ) nghĩa là hãy gạt bỏ sang một bên.
Sandhunāthāti parato karotha.
Sandhunāthā means cast it aside.
Sandhunāthā (hãy gạt bỏ) nghĩa là hãy gạt bỏ ra xa.
Niddhunāthāti aparāparaṃ karotha.
Niddhunāthā means cast it far away.
Niddhunāthā (hãy gạt bỏ hết) nghĩa là hãy gạt bỏ hết.
Tañcāyatanaṃ na paṭisaṃvedetīti tena cakkhunā taṃ rūpāyatanaṃ na vibhāveti.
Tañcāyatanaṃ na paṭisaṃvedetī means with that eye, he does not discern that visible object.
Tañcāyatanaṃ na paṭisaṃvedetī (không cảm nhận được xứ đó) nghĩa là không phân biệt được sắc xứ đó bằng mắt.
Esa nayo sabbattha.
This principle applies everywhere.
Nguyên tắc này áp dụng cho tất cả các trường hợp.
428. Aggikoti aggiparicārako.
428. Aggiko means a fire-worshipper.
428. Aggiko (người thờ lửa) nghĩa là người thờ lửa.
Āpādeyyanti nipphādeyyaṃ, āyuṃ vā pāpuṇāpeyyaṃ.
Āpādeyyan means I should produce, or cause life to be attained.
Āpādeyyaṃ (tạo ra) nghĩa là tôi sẽ tạo ra, hoặc tôi sẽ đạt được tuổi thọ.
Poseyyanti bhojanādīhi bhareyyaṃ.
Poseyyan means I should nourish with food, etc.
Poseyyaṃ (nuôi dưỡng) nghĩa là tôi sẽ nuôi dưỡng bằng thức ăn, v.v.
Vaḍḍheyyanti vaḍḍhiṃ gameyyaṃ.
Vaḍḍheyyan means I should cause to grow.
Vaḍḍheyyaṃ (làm cho tăng trưởng) nghĩa là tôi sẽ làm cho tăng trưởng.
Araṇīsahitanti araṇīyugaḷaṃ.
Araṇīsahitaṃ means a pair of fire-sticks.
Araṇīsahitaṃ (cặp cây đánh lửa) nghĩa là cặp cây đánh lửa.
429. Tirorājānopīti tiroraṭṭhe aññasmimpi janapade rājāno jānanti.
429. Tirorājānopī means even kings in other kingdoms, in other lands, know.
429. Tirorājānopī (ngay cả các vua ở các nước khác) nghĩa là ngay cả các vua ở các xứ khác, ở các vùng đất khác cũng biết.
Abyattoti avisado acheko.
Abyatto means indistinct, unskilled.
Abyatto (không rõ ràng) nghĩa là không rõ ràng, không khéo léo.
Kopenapīti ye maṃ evaṃ vakkhanti, tesu uppajjanakena kopenapi etaṃ diṭṭhigataṃ harissāmi pariharissāmīti gahetvā vicarissāmi.
Kopenapī means with anger, which arises towards those who would speak to me thus, I will take and keep this view.
Kopenapī (ngay cả với sự giận dữ) nghĩa là tôi sẽ mang theo và giữ gìn quan điểm này với sự giận dữ phát sinh đối với những người sẽ nói với tôi như vậy.
Makkhenāti tayā vuttayuttakāraṇamakkhalakkhaṇena makkhenāpi.
Makkhenā means also with the characteristic of disparagement, as stated by you.
Makkhenā (ngay cả với sự bất mãn) nghĩa là ngay cả với sự bất mãn, đặc trưng bởi sự bất mãn với lý do hợp lý mà ông đã nói.
Palāsenāti tayā saddhiṃ yugaggāhalakkhaṇena palāsenāpi.
Palāsenā means also with the characteristic of contention, by holding a grudge against you.
Palāsenā (ngay cả với sự tranh cãi) nghĩa là ngay cả với sự tranh cãi, đặc trưng bởi sự đối đầu với ông.
430. Haritakapaṇṇanti yaṃ kiñci haritakaṃ, antamaso allatiṇapaṇṇampi na hotīti attho.
430. Haritakapaṇṇaṃ means any green thing, even a moist blade of grass, is not.
430. Haritakapaṇṇaṃ (lá xanh) nghĩa là bất cứ loại lá xanh nào, thậm chí là lá cỏ ướt cũng không có.
Sannaddhakalāpanti sannaddhadhanukalāpaṃ.
Sannaddhakalāpaṃ means a strung quiver.
Sannaddhakalāpaṃ (cung tên đã sẵn sàng) nghĩa là cung tên đã sẵn sàng.
Āsittodakāni vaṭumānīti paripuṇṇasalilā maggā ca kandarā ca.
Āsittodakāni vaṭumānī means paths and ravines full of water.
Āsittodakāni vaṭumānī (những con đường và khe núi đầy nước) nghĩa là những con đường và khe núi đầy nước.
Yoggānīti balibadde.
Yoggānī means oxen.
Yoggānī (những con bò kéo) nghĩa là những con bò đực kéo.
Bahunikkhantaroti bahunikkhanto ciranikkhantoti attho.
Bahunikkhanto means having gone out for a long time.
Bahunikkhantaro (đã đi xa) nghĩa là bahunikkhanto (đã đi xa), tức là đã đi xa từ lâu.
Yathābhatena bhaṇḍenāti yaṃ vo tiṇakaṭṭhodakabhaṇḍakaṃ āropitaṃ, tena yathābhatena yathāropitena, yathāgahitenāti attho.
Yathābhatena bhaṇḍenā means with the supplies of grass, wood, and water that you have loaded, with what has been brought, with what has been taken.
Yathābhatena bhaṇḍenā (với những món đồ đã mang theo) nghĩa là với những món đồ như cỏ, củi, nước đã chất lên, tức là với những món đồ đã mang theo, đã chất lên, đã lấy được.
432. Mama ca sūkarabhattanti mama ca sūkarānaṃ idaṃ bhattaṃ.
432. Mama ca sūkarabhattaṃ means "And this is my food for pigs."
432. Mama ca sūkarabhattaṃ (và thức ăn heo của tôi) nghĩa là đây là thức ăn heo của tôi.
Uggharantanti upari gharantaṃ.
Uggharantaṃ means overflowing from above.
Uggharantaṃ (tràn ra phía trên) nghĩa là tràn ra phía trên.
Paggharantanti heṭṭhā parissavantaṃ.
Paggharantaṃ means dripping from below.
Paggharantaṃ (chảy ra phía dưới) nghĩa là chảy ra phía dưới.
Tumhe khvettha bhaṇeti tumhe kho ettha bhaṇe.
Tumhe khvettha bhaṇe means "Indeed, you here, friend!"
Tumhe khvettha bhaṇe (này các ông ở đây) nghĩa là này các ông ở đây.
Ayameva vā pāṭho.
Or this is the reading.
Hoặc đây là cách đọc.
Tathā hi pana me sūkarabhattanti tathā hi pana me ayaṃ gūtho sūkarānaṃ bhattaṃ.
Indeed, this is my pig-food means: indeed, this excrement is the food for pigs.
Thật vậy, đây là thức ăn của heo đối với tôi là thật vậy, đây là phân của tôi là thức ăn của heo.
434. Āgatāgataṃ kaliṃ gilatīti āgatāgataṃ parājayaguḷaṃ gilati.
434. He swallows every defeat means: he swallows every ball of defeat that comes.
434. Ăn nuốt sự thất bại đến rồi đến là ăn nuốt viên xúc xắc thất bại đến rồi đến.
Pajjohissāmīti pajjohanaṃ karissāmi, balikammaṃ karissāmīti attho.
I will perform the ceremony means: I will perform the ceremony, it means I will perform the ritual offering.
Tôi sẽ cúng dường là tôi sẽ thực hiện sự cúng dường, là tôi sẽ thực hiện nghi lễ cúng tế.
Akkhehi dibbissāmāti guḷehi kīḷissāma.
We will play with dice means: we will play with dice.
Chúng ta sẽ chơi xúc xắc là chúng ta sẽ chơi với những viên xúc xắc.
Littaṃ paramena tejasāti paramatejena visena littaṃ.
Smeared with supreme venom means: smeared with venom of supreme power.
Được tẩm bằng năng lực tối thượng là được tẩm bằng chất độc có năng lực tối thượng.
436. Gāmapaṭṭanti vuṭṭhitagāmapadeso vuccati.
436. Gāmapaṭṭa means: a deserted village area is so called.
436. Gāmapaṭṭa được gọi là khu vực làng đã bị bỏ hoang.
‘‘Gāmapada’’ntipi pāṭho, ayamevattho.
The reading is also ‘‘Gāmapada’’; the meaning is the same.
Cũng có bản đọc là ‘‘Gāmapada’’, nghĩa cũng vậy.
Sāṇabhāranti sāṇavākabhāraṃ.
A load of hemp means: a load of hemp-fibre.
Sāṇabhāra là gánh sợi gai dầu.
Susannaddhoti subaddho.
Well-bound means: tightly fastened.
Đã được buộc chặt là đã được buộc kỹ.
Tvaṃ pajānāhīti tvaṃ jāna.
You know means: you understand.
Ngươi hãy biết là ngươi hãy biết.
Sace gaṇhitukāmosi, gaṇhāhīti vuttaṃ hoti.
It is said: if you wish to take it, take it.
Nghĩa là, nếu ngươi muốn lấy, hãy lấy.
437. Attamanoti sakamano tuṭṭhacitto.
437. Attamano means: cheerful, pleased in mind.
437. Attamano là tâm ý tự tại, tâm hoan hỷ.
Abhiraddhoti abhippasanno.
Abhiraddho means: deeply pleased.
Abhiraddho là rất hoan hỷ.
Pañhāpaṭibhānānīti pañhupaṭṭhānāni.
Pañhāpaṭibhānānī means: insights into questions.
Pañhāpaṭibhānānī là những điều phát sinh từ câu hỏi.
Paccanīkaṃ kattabbanti paccanīkaṃ paṭiviruddhaṃ viya kattabbaṃ amaññissaṃ, paṭilomagāhaṃ gahetvā aṭṭhāsinti attho.
To make an opponent means: I would have thought it should be made like an opponent, meaning he took an opposing view and stood firm.
Paccanīkaṃ kattabba là tôi đã nghĩ rằng phải làm điều phản đối, nghĩa là tôi đã giữ thái độ chống đối.
438. Saṅghātaṃ āpajjantīti saṅghātaṃ vināsaṃ maraṇaṃ āpajjanti.
438. They come to ruin means: they come to destruction, death.
438. Saṅghātaṃ āpajjantī là họ rơi vào sự hủy diệt, sự chết chóc.
Na mahapphaloti vipākaphalena na mahapphalo hoti.
Not of great fruit means: it is not of great fruit in terms of its result.
Không có quả lớn là không có quả báo lớn.
Na mahānisaṃsoti guṇānisaṃsena mahānisaṃso na hoti.
Not of great benefit means: it is not of great benefit in terms of its good qualities.
Không có lợi ích lớn là không có lợi ích lớn về mặt công đức.
Na mahājutikoti ānubhāvajutiyā mahājutiko na hoti.
Not of great splendor means: it is not of great splendor in terms of its power and brilliance.
Không có uy lực lớn là không có uy lực lớn về mặt thần thông.
Na mahāvipphāroti vipākavipphāratāya mahāvipphāro na hoti.
Not of great pervading influence means: it is not of great pervading influence in terms of the pervasion of its result.
Không có sự lan tỏa lớn là không có sự lan tỏa lớn về mặt quả báo.
Bījanaṅgalanti bījañca naṅgalañca.
Seeds and a plough means: seeds and a plough.
Bījanaṅgala là hạt giống và cái cày.
Dukkhetteti duṭṭhukhette nissārakhette.
In a bad field means: in a poor field, a barren field.
Dukkhette là trên thửa ruộng xấu, trên thửa ruộng cằn cỗi.
Dubbhūmeti visamabhūmibhāge.
On uneven ground means: on an uneven piece of ground.
Dubbhūme là trên vùng đất gồ ghề.
Patiṭṭhāpeyyāti ṭhapeyya.
Should deposit means: should place.
Patiṭṭhāpeyyā là đặt.
Khaṇḍānīti chinnabhinnāni.
Broken pieces means: fragmented and shattered.
Khaṇḍānī là đã bị cắt vụn, đã bị vỡ nát.
Pūtīnīti nissārāni.
Rotten means: barren.
Pūtīnī là đã bị thối rữa, đã bị hư hoại.
Vātātapahatānīti vātena ca ātapena ca hatāni pariyādinnatejāni.
Damaged by wind and sun means: damaged by wind and sun, with exhausted potency.
Vātātapahatānī là đã bị gió và nắng làm hư hại, đã bị tiêu hao năng lượng.
Asārādānīti taṇḍulasārādānarahitāni palālāni.
Empty of essence means: stalks devoid of the essence of rice grains.
Asārādānī là rơm rạ không có lõi gạo.
Asukhasayitānīti yāni sukkhāpetvā koṭṭhe ākiritvā ṭhapitāni, tāni sukhasayitāni nāma.
Not well-stored means: those that have been dried, spread in a granary and stored, are called well-stored.
Asukhasayitānī là những hạt giống được phơi khô, đổ vào kho và cất giữ, đó được gọi là sukhasayitāni.
Etāni pana na tādisāni.
But these are not like that.
Nhưng những hạt giống này không như vậy.
Anuppaveccheyyāti anupaveseyya, na sammā vasseyya, anvaddhamāsaṃ anudasāhaṃ anupañcāhaṃ na vasseyyāti attho.
Should not rain sufficiently means: should not rain sufficiently, meaning it should not rain every half-month, every ten days, or every five days.
Anuppaveccheyyā là không mưa đúng lúc, nghĩa là không mưa nửa tháng, mười ngày, năm ngày một lần.
Api nu tānīti api nu evaṃ khettabījavuṭṭhidose sati tāni bījāni aṅkuramūlapattādīhi uddhaṃ vuddhiṃ heṭṭhā virūḷhiṃ samantato ca vepullaṃ āpajjeyyunti.
Would those means: if there are such defects in the field, seeds, and rain, would those seeds attain upward growth through shoots, roots, and leaves, and pervading growth all around?
Api nu tānī là nếu có những khuyết điểm về ruộng đất, hạt giống và mưa như vậy, liệu những hạt giống đó có thể phát triển lên trên bằng mầm, rễ, lá, v.v., phát triển xuống dưới và lan rộng khắp nơi không?
Evarūpo kho rājañña yaññoti evarūpaṃ rājañña dānaṃ parūpaghātena uppāditapaccayatopi dāyakatopi pariggāhakatopi avisuddhattā na mahapphalaṃ hoti.
Such a sacrifice, O Rajañña means: such a gift, O Rajañña, is not of great fruit because it is impure from the point of view of the requisites produced by harm to others, from the point of view of the donor, and from the point of view of the recipient.
Này vương tử, sự cúng dường như vậy là này vương tử, sự bố thí như vậy không có quả lớn vì không thanh tịnh từ các yếu tố được tạo ra bằng cách làm hại người khác, từ người bố thí và từ người nhận.
Evarūpo kho rājañña yaññoti evarūpaṃ rājaññadānaṃ aparūpaghātena uppannapaccayatopi aparūpaghātitāya sīlavantadāyakatopi sammādiṭṭhiādiguṇasampannapaṭiggāhakatopi mahapphalaṃ hoti.
Such a sacrifice, O Rajañña means: such a gift, O Rajañña, is of great fruit because of requisites arisen without harm to others, because of a virtuous donor who does no harm to others, and because of a recipient endowed with qualities such as right view.
Này vương tử, sự cúng dường như vậy là này vương tử, sự bố thí như vậy có quả lớn vì các yếu tố được tạo ra mà không làm hại người khác, từ người bố thí có giới hạnh không làm hại người khác và từ người nhận có đầy đủ các đức tính như chánh kiến.
Sace pana guṇātirekaṃ nirodhā vuṭṭhitaṃ paṭiggāhakaṃ labhati, cetanā ca vipulā hoti, diṭṭheva dhamme vipākaṃ detīti.
However, if one obtains a recipient who has emerged from nirodha (cessation) and possesses superior qualities, and if the intention is vast, it yields results in this very life.
Tuy nhiên, nếu người bố thí gặp được người nhận đã xuất khỏi diệt tận định với các đức tính siêu việt và tâm ý rộng lớn, thì quả báo sẽ được thấy ngay trong đời này.
439. Imaṃ pana therassa dhammakathaṃ sutvā pāyāsirājañño theraṃ nimantetvā sattāhaṃ therassa mahādānaṃ datvā tato paṭṭhāya mahājanassa dānaṃ paṭṭhapesi.
439. Having heard this Dhamma talk of the Elder, King Payasi invited the Elder and gave him a great alms-offering for seven days, and from then on established a public alms-giving for the general populace.
439. Sau khi nghe bài pháp này của vị Trưởng lão, vương tử Pāyāsi đã thỉnh vị Trưởng lão và cúng dường đại bố thí trong bảy ngày, sau đó bắt đầu bố thí cho đại chúng.
Taṃ sandhāya atha kho pāyāsi rājaññotiādi vuttaṃ.
Referring to that, Then King Payasi and so on was said.
Liên quan đến điều đó, câu Rồi vương tử Pāyāsi v.v. đã được nói.
Tattha kaṇājakanti sakuṇḍakaṃ uttaṇḍulabhattaṃ.
Therein, kaṇājaka means: broken rice mixed with husk.
Trong đó, kaṇājaka là cơm gạo tấm còn vỏ.
Bilaṅgadutiyanti kañjikadutiyaṃ.
Accompanied by sour gruel means: accompanied by rice gruel.
Bilaṅgadutiya là có cháo cám đi kèm.
Dhorakāni ca vatthānīti thūlāni ca vatthāni.
And coarse clothes means: and rough clothes.
Dhorakāni ca vatthānī là những tấm vải thô.
Guḷavālakānīti guḷadasāni, puñjapuñjavasena ṭhitamahantadasānīti attho.
With tassels means: with tassels in bundles, it means large tassels arranged in heaps.
Guḷavālakānī là những dải vải cuộn tròn, nghĩa là những dải vải lớn được xếp thành từng đống.
Evaṃ anuddisatīti evaṃ upadisati.
Thus he advises means: thus he instructs.
Hướng dẫn như vậy là chỉ dạy như vậy.
Pādāpīti pādenapi.
Even with his foot means: even by foot.
Pādāpī là ngay cả bằng chân.
440. Asakkaccanti saddhāvirahitaṃ assaddhadānaṃ.
440. Without respect means: a gift without faith, given faithlessly.
440. Asakkacca là bố thí không có đức tin, không có lòng tin.
Asahatthāti na sahatthena.
Not by his own hand means: not with his own hand.
Asahatthā là không tự tay.
Acittīkatanti cittīkāravirahitaṃ, na cittīkārampi paccupaṭṭhāpetvā na paṇītacittaṃ katvā adāsi.
Without giving thought means: devoid of thoughtful consideration, he did not give by presenting it with thoughtful consideration, not making his mind refined.
Acittīkata là không có sự tôn trọng, không phải là đã bố thí với tâm ý thanh tịnh và tôn kính.
Apaviddhanti chaḍḍitaṃ vippatitaṃ.
Thrown away means: discarded, scattered.
Apaviddha là bị vứt bỏ, bị phân tán.
Suññaṃ serīsakanti serīsakaṃ nāma ekaṃ tucchaṃ rajatavimānaṃ upagato.
An empty Sirīsaka means: he went to an empty silver palace named Sirīsaka.
Suññaṃ serīsaka là đã đến một cung điện bạc trống rỗng tên là Serīsaka.
Tassa kira dvāre mahāsirīsarukkho, tena taṃ ‘‘serīsaka’’nti vuccati.
It is said that a great Sirīsa tree stood at its gate, therefore it is called "Sirīsaka."
Nghe nói, trước cửa cung điện đó có một cây sirīsa lớn, nên nó được gọi là ‘‘Serīsaka’’.
441. Āyasmā gavaṃpatīti thero kira pubbe manussakāle gopāladārakānaṃ jeṭṭhako hutvā mahato sirīsassa mūlaṃ sodhetvā vālikaṃ okiritvā ekaṃ piṇḍapātikattheraṃ rukkhamūle nisīdāpetvā attanā laddhaṃ āhāraṃ datvā tato cuto tassānubhāvena tasmiṃ rajatavimāne nibbatti.
441. Venerable Gavaṃpati means: it is said that in a previous human existence, the Elder was the eldest among a group of cowherd boys, and having cleared the area around a great Sirīsa tree, spread sand, seated a piṇḍapātika Elder at the foot of the tree, and gave him the food he had received. Having passed away from there, by the power of that deed, he was reborn in that silver palace.
441. Tôn giả Gavaṃpati nghe nói rằng, vị Trưởng lão này, khi còn là người trong kiếp trước, đã là người lớn tuổi nhất trong số các cậu bé chăn bò, đã dọn dẹp gốc một cây sirīsa lớn, rải cát, đặt một vị Trưởng lão khất thực ngồi dưới gốc cây, và cúng dường thức ăn mà mình nhận được. Sau khi chết, nhờ oai lực đó, ngài đã tái sinh vào cung điện bạc đó.
Sirīsarukkho vimānadvāre aṭṭhāsi.
The Sirīsa tree stood at the palace gate.
Cây sirīsa đứng trước cửa cung điện.
So paññāsāya vassehi phalati, tato paññāsa vassāni gatānīti devaputto saṃvegaṃ āpajjati.
It bore fruit in fifty years, and when fifty years had passed, the devaputta (deity) experienced a sense of urgency.
Cây đó ra quả sau năm mươi năm, và khi năm mươi năm đã trôi qua, vị thiên tử cảm thấy xúc động.
So aparena samayena amhākaṃ bhagavato kāle manussesu nibbattitvā satthu dhammakathaṃ sutvā arahattaṃ patto.
Later, in the time of our Blessed One, he was reborn among humans, heard the Buddha's Dhamma talk, and attained arahantship.
Sau đó, vào thời Đức Thế Tôn của chúng ta, ngài đã tái sinh làm người, nghe pháp của Đức Đạo Sư và đạt được A-la-hán quả.
Pubbāciṇṇavasena pana divāvihāratthāya tadeva vimānaṃ abhiṇhaṃ gacchati, taṃ kirassa utusukhaṃ hoti.
However, in accordance with his past habit, he frequently went to that very palace for his midday stay, as it provided him pleasant weather.
Tuy nhiên, theo thói quen cũ, ngài thường xuyên đến cung điện đó để nghỉ ngơi ban ngày, vì nơi đó mang lại sự thoải mái theo mùa cho ngài.
Taṃ sandhāya ‘‘tena kho pana samayena āyasmā gavaṃpatī’’tiādi vuttaṃ.
Referring to that, Now at that time, Venerable Gavaṃpati and so on was said.
Liên quan đến điều đó, câu ‘‘Vào lúc đó, Tôn giả Gavaṃpati’’ v.v. đã được nói.
So sakkaccaṃ dānaṃ datvāti so parassa santakampi dānaṃ sakkaccaṃ datvā.
He, having given a gift respectfully means: he, having given even another's gift respectfully.
Ngài đã bố thí một cách cẩn thận là ngài đã bố thí ngay cả tài sản của người khác một cách cẩn thận.
Evamārocesīti ‘‘sakkaccaṃ dānaṃ dethā’’tiādinā nayena ārocesi.
Thus he reported means: he reported in a manner such as "Give gifts respectfully."
Đã thông báo như vậy là đã thông báo theo cách như ‘‘Hãy bố thí một cách cẩn thận’’ v.v.
Tañca pana therassa ārocanaṃ sutvā mahājano sakkaccaṃ dānaṃ datvā devaloke nibbatto.
And having heard the Elder's report, the populace gave gifts respectfully and were reborn in the deva realm.
Và sau khi nghe lời thông báo của vị Trưởng lão, đại chúng đã bố thí một cách cẩn thận và tái sinh vào cõi trời.
Pāyāsissa pana rājaññassa paricārakā sakkaccaṃ dānaṃ datvāpi nikantivasena gantvā tasseva santike nibbattā.
However, King Payasi's attendants, even having given gifts respectfully, through attachment, were reborn in his presence.
Tuy nhiên, những người hầu của vương tử Pāyāsi, mặc dù đã bố thí một cách cẩn thận, nhưng vì có sự mong muốn, đã tái sinh gần bên ngài.
Taṃ kira disācārikavimānaṃ vaṭṭaniaṭaviyaṃ ahosi.
It is said that his wandering palace was in the Vaṭṭani forest.
Nghe nói, cung điện du hành đó nằm trong khu rừng Vaṭṭani.
Pāyāsidevaputto ca ekadivasaṃ vāṇijakānaṃ dassetvā attano katakammaṃ kathesīti.
And the devaputta Payasi, one day, showed it to merchants and recounted his past deeds.
Và một ngày nọ, thiên tử Pāyāsi đã hiển thị cho các thương nhân thấy và kể về những việc làm của mình.