364. Tato taṃ pucchanto kathaṃ paṭipanno pana, mārisātiādimāha.
364. Thereupon, asking him, he said: "How, friend, does one practise...?"
364. Sau đó, khi hỏi về điều đó, Ngài nói: "Thưa Tôn giả, vậy Tỳ-khưu thực hành như thế nào?"
Tattha pātimokkhasaṃvarāyāti uttamajeṭṭhakasīlasaṃvarāya.
Here, pātimokkhasaṃvarāya means for the restraint of the supreme and chief morality.
Ở đây, "để giữ giới Pātimokkha" (pātimokkhasaṃvarāya) nghĩa là để giữ giới luật cao thượng và tối thắng.
Kāyasamācārampītiādi sevitabbakāyasamācārādivasena pātimokkhasaṃvaradassanatthaṃ vuttaṃ.
Kāyasamācārampi and so on, was said to show the restraint of the Pātimokkha by way of bodily conduct that should be cultivated and so forth.
"Hành vi thân (kāyasamācāra) v.v..." được nói ra để chỉ rõ sự giữ giới Pātimokkha theo các hành vi thân nên thực hành v.v...
Sīlakathā ca nāmesā kammapathavasena vā paṇṇattivasena vā kathetabbā hoti.
And this discourse on morality should be taught either by way of courses of action or by way of precepts.
Bài giảng về giới luật này phải được trình bày theo con đường nghiệp (kammapatha) hoặc theo sự chế định (paṇṇatti).
Tattha kammapathavasena kathentena asevitabbakāyasamācāro tāva pāṇātipātaadinnādānamicchācārehi kathetabbo.
Among these, when teaching by way of courses of action, uncultivable bodily conduct should be taught with regard to taking life, taking what is not given, and sexual misconduct.
Ở đây, khi trình bày theo con đường nghiệp, hành vi thân không nên thực hành được giải thích bằng sát sinh, trộm cắp, tà dâm.
Paṇṇattivasena kathentena kāyadvāre paññattasikkhāpadavītikkamavasena kathetabbo.
When teaching by way of precepts, it should be taught with regard to transgressions of the training rules laid down for the bodily door.
Khi trình bày theo sự chế định, nó được giải thích bằng sự vi phạm các giới điều đã được chế định liên quan đến thân môn.
Sevitabbakāyasamācāro pāṇātipātādiveramaṇīhi ceva kāyadvāre paññattasikkhāpadaavītikkamena ca kathetabbo.
Cultivable bodily conduct should be taught with regard to abstaining from taking life and so forth, and with regard to non-transgressions of the training rules laid down for the bodily door.
Hành vi thân nên thực hành được giải thích bằng sự tránh sát sinh v.v... và sự không vi phạm các giới điều đã được chế định liên quan đến thân môn.
Asevitabbavacīsamācāro musāvādādivacīduccaritena ceva vacīdvāre paññattasikkhāpadavītikkamena ca kathetabbo.
Uncultivable verbal conduct should be taught with regard to false speech and so forth, verbal misconduct, and transgressions of the training rules laid down for the verbal door.
Hành vi khẩu không nên thực hành được giải thích bằng sự nói dối v.v... và sự vi phạm các giới điều đã được chế định liên quan đến khẩu môn.
Sevitabbavacīsamācāro musāvādādiveramaṇīhi ceva vacīdvāre paññattasikkhāpadaavītikkamena ca kathetabbo.
Cultivable verbal conduct should be taught with regard to abstaining from false speech and so forth, and with regard to non-transgressions of the training rules laid down for the verbal door.
Hành vi khẩu nên thực hành được giải thích bằng sự tránh nói dối v.v... và sự không vi phạm các giới điều đã được chế định liên quan đến khẩu môn.
Pariyesanā pana kāyavācāhi pariyesanāyeva.
Seeking, however, is simply seeking through body and speech.
Sự tìm cầu (pariyesanā) là sự tìm cầu bằng thân và khẩu.
Sā kāyavacīsamācāragahaṇena gahitāpi samānā yasmā ājīvaṭṭhamakasīlaṃ nāma etasmiññeva dvāradvaye uppajjati, na ākāse, tasmā ājīvaṭṭhamakasīladassanatthaṃ visuṃ vuttā.
Although it is included by the embracing of bodily and verbal conduct, it is stated separately to show that the morality of livelihood as the eighth arises only in these two doors, not in the air.
Mặc dù đã được bao gồm trong sự tìm cầu bằng thân và khẩu, nhưng vì giới Ba-la-mật về sinh kế (ājīvaṭṭhamakasīla) chỉ phát sinh ở hai căn môn này, chứ không phải trong không gian, nên nó được đề cập riêng để chỉ rõ giới Ba-la-mật về sinh kế.
Tattha nasevitabbapariyesanā anariyapariyesanāya kathetabbā.
Here, uncultivable seeking should be explained as ignoble seeking.
Ở đây, sự tìm cầu không nên thực hành được giải thích bằng sự tìm cầu bất cao thượng (anariyapariyesanā).
Sevitabbapariyesanā ariyapariyesanāya.
Cultivable seeking as noble seeking.
Sự tìm cầu nên thực hành được giải thích bằng sự tìm cầu cao thượng (ariyapariyesanā).
Vuttañhetaṃ –
For it has been said:
Điều này đã được nói:
‘‘Dvemā, bhikkhave, pariyesanā anariyā ca pariyesanā, ariyā ca pariyesanā.
“There are, bhikkhus, these two kinds of seeking: ignoble seeking and noble seeking.
"Này các Tỳ-khưu, có hai loại tìm cầu này: tìm cầu bất cao thượng và tìm cầu cao thượng.
Katamā ca, bhikkhave, anariyā pariyesanā?
And what, bhikkhus, is ignoble seeking?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là tìm cầu bất cao thượng?
Idha, bhikkhave, ekacco attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesati, attanā jarādhammo, byādhidhammo, maraṇadhammo, sokadhammo, saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesati.
Here, bhikkhus, a certain person, being subject to birth, seeks what is subject to birth; being subject to old age, sickness, death, sorrow, and defilement, he seeks what is subject to defilement.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người tự mình là pháp sinh, lại tìm cầu những gì là pháp sinh; tự mình là pháp già, pháp bệnh, pháp chết, pháp sầu khổ, pháp ô nhiễm, lại tìm cầu những gì là pháp ô nhiễm.
Kiñca, bhikkhave, jātidhammaṃ vadetha?
And what, bhikkhus, would you say is subject to birth?
Và này các Tỳ-khưu, các ông nói gì là pháp sinh?
Puttabhariyaṃ, bhikkhave, jātidhammaṃ, dāsidāsaṃ jātidhammaṃ ajeḷakaṃ jātidhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ jātidhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ jātidhammaṃ, jātarūparajataṃ jātidhammaṃ.
Children and wives, bhikkhus, are subject to birth; male and female slaves are subject to birth; goats and sheep are subject to birth; chickens and pigs are subject to birth; elephants, cattle, horses, and mares are subject to birth; gold and silver are subject to birth.
Này các Tỳ-khưu, vợ con là pháp sinh, nô tỳ là pháp sinh, dê cừu là pháp sinh, gà heo là pháp sinh, voi bò ngựa lừa là pháp sinh, vàng bạc là pháp sinh.
Jātidhammā hete, bhikkhave, upadhayo, etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesati.
These, bhikkhus, are acquisitions subject to birth; clinging to these, infatuated with them, immersed in them, being subject to birth, he seeks what is subject to birth.
Này các Tỳ-khưu, những thứ này là các pháp sinh, là những thứ bị chấp thủ; ở đây, người này bị trói buộc, bị mê hoặc, bị dính mắc, tự mình là pháp sinh, lại tìm cầu những gì là pháp sinh.
Kiñca, bhikkhave, jarādhammaṃ vadetha?
And what, bhikkhus, would you say is subject to old age?
Và này các Tỳ-khưu, các ông nói gì là pháp già?
Puttabhariyaṃ, bhikkhave, jarādhammaṃ…pe… jarādhammaṃyeva pariyesati.
Children and wives, bhikkhus, are subject to old age... so too he seeks what is subject to old age.
Này các Tỳ-khưu, vợ con là pháp già... v.v... lại tìm cầu những gì là pháp già.
Kiñca, bhikkhave, byādhidhammaṃ vadetha?
And what, bhikkhus, would you say is subject to sickness?
Và này các Tỳ-khưu, các ông nói gì là pháp bệnh?
Puttabhariyaṃ, bhikkhave, byādhidhammaṃ, dāsidāsaṃ byādhidhammaṃ, ajeḷakaṃ, kukkuṭasūkaraṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ byādhidhammaṃ.
Children and wives, bhikkhus, are subject to sickness; male and female slaves are subject to sickness; goats and sheep; chickens and pigs; elephants, cattle, horses, and mares are subject to sickness.
Này các Tỳ-khưu, vợ con là pháp bệnh, nô tỳ là pháp bệnh, dê cừu, gà heo, voi bò ngựa lừa là pháp bệnh.
Byādhidhammā hete, bhikkhave, upadhayo, etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā byādhidhammo samāno byādhidhammaṃyeva pariyesati.
These, bhikkhus, are acquisitions subject to sickness; clinging to these, infatuated with them, immersed in them, being subject to sickness, he seeks what is subject to sickness.
Này các Tỳ-khưu, những thứ này là các pháp bệnh, là những thứ bị chấp thủ; ở đây, người này bị trói buộc, bị mê hoặc, bị dính mắc, tự mình là pháp bệnh, lại tìm cầu những gì là pháp bệnh.
Kiñca, bhikkhave, maraṇadhammaṃ vadetha?
And what, bhikkhus, do you say is subject to death?
Này các Tỳ-khưu, các ông nói cái gì là pháp phải chết?
Puttabhariyaṃ, bhikkhave, maraṇadhammaṃ…pe… maraṇadhammaṃyeva pariyesati.
Bhikkhus, children and wives are subject to death…and he seeks only that which is subject to death.
Này các Tỳ-khưu, vợ con là pháp phải chết… (vân vân)… chỉ tìm cầu pháp phải chết.
Kiñca, bhikkhave, saṃkilesadhammaṃ vadetha…pe… jātarūparajataṃ saṃkilesadhammaṃ.
And what, bhikkhus, do you say is subject to defilement?…gold and silver are subject to defilement.
Này các Tỳ-khưu, các ông nói cái gì là pháp phải ô nhiễm… (vân vân)… vàng bạc là pháp phải ô nhiễm.
Saṃkilesadhammā, hete, bhikkhave, upadhayo, etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesati.
These attachments, bhikkhus, are subject to defilement. Herein, this person, being himself subject to defilement, is entangled, infatuated, and engrossed in them, and he seeks only that which is subject to defilement.
Này các Tỳ-khưu, những chấp thủ này là pháp phải ô nhiễm. Ở đây, người này bị mắc kẹt, mê muội, chìm đắm, tự mình là pháp phải ô nhiễm, lại chỉ tìm cầu pháp phải ô nhiễm.
Ayaṃ, bhikkhave, anariyā pariyesanāti (ma. ni. 1.274).
This, bhikkhus, is ignoble search.
Này các Tỳ-khưu, đây là sự tìm cầu không cao thượng (anariyā pariyesanā) (Ma. Ni. 1.274).
‘‘Katamā ca, bhikkhave, ariyā pariyesanā?
"And what, bhikkhus, is noble search?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là sự tìm cầu cao thượng (ariyā pariyesanā)?
Idha, bhikkhave, ekacco attanā jātidhammo samāno jātidhamme ādīnavaṃ viditvā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā jarādhammo, byādhi, maraṇa, soka, saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhamme ādīnavaṃ viditvā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati.
Herein, bhikkhus, some individual, being himself subject to birth, having seen the danger in what is subject to birth, seeks the unborn, the unexcelled security from bondage, Nibbāna; being himself subject to aging, illness, death, sorrow, and defilement, having seen the danger in what is subject to defilement, seeks the undefiled, the unexcelled security from bondage, Nibbāna.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một người, tự mình là pháp phải sinh, sau khi thấy sự nguy hiểm trong các pháp phải sinh, tìm cầu Niết-bàn, vô sinh, vô thượng, an ổn khỏi mọi ràng buộc (yogakkhema). Tự mình là pháp phải già, bệnh, chết, sầu khổ, ô nhiễm, sau khi thấy sự nguy hiểm trong các pháp phải ô nhiễm, tìm cầu Niết-bàn, vô nhiễm, vô thượng, an ổn khỏi mọi ràng buộc.
Ayaṃ ariyā pariyesanāti (ma. ni. 1.275).
This is noble search."
Đây là sự tìm cầu cao thượng” (Ma. Ni. 1.275).
Ettha ca yo yo ‘‘na sevitabbo’’ti vutto, so so pubbabhāge pāṇātipātādīnaṃ sambhārapariyesanāpayogakaraṇagamanakālato paṭṭhāya na sevitabbova.
And here, whatever was said "should not be practiced," that should never be practiced from the time one prepares, performs, and engages in acts like taking life and so on, in the former part.
Và ở đây, bất cứ điều gì đã được nói là “không nên thực hành”, thì điều đó, từ thời điểm bắt đầu tìm kiếm vật liệu, thực hiện hành động, đi lại để sát sinh và các việc tương tự trong giai đoạn ban đầu, đều không nên thực hành.
Itaro ādito paṭṭhāya sevitabbo, asakkontena cittampi uppādetabbaṃ.
The other, however, should be practiced from the beginning; if one is unable, one should at least generate the intention.
Còn lại, từ ban đầu, nên thực hành; nếu không thể, cũng nên phát khởi tâm.
Apica saṅghabhedādīnaṃ atthāya parakkamantānaṃ devadattādīnaṃ viya kāyasamācāro na sevitabbo, divasassa dvattikkhattuṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ upaṭṭhānagamanādivasena pavatto dhammasenāpatimahāmoggallānattherādīnaṃ viya kāyasamācāro sevitabbo.
Furthermore, bodily conduct like that of Devadatta and others who strive to cause a schism in the Saṅgha and so on should not be practiced; bodily conduct like that of the Dhammasenāpati Mahāmoggallāna Thera and others, which occurs by going to pay respects to the Three Jewels two or three times a day, should be practiced.
Hơn nữa, không nên thực hành thân hành như của Devadatta và những người khác, những kẻ nỗ lực vì sự chia rẽ Tăng đoàn và các việc tương tự; nên thực hành thân hành như của Đại Trưởng lão Dhammasenāpati Mahāmoggallāna và những vị khác, những người thực hành việc đi đến thờ phụng Tam Bảo hai hoặc ba lần mỗi ngày và các việc tương tự.
Dhanuggahapesanādivasena vācaṃ bhindantānaṃ devadattādīnaṃ viya vacīsamācāro na sevitabbo, tiṇṇaṃ ratanānaṃ guṇakittanādivasena pavatto dhammasenāpatimahāmoggallānattherādīnaṃ viya vacīsamācāro sevitabbo.
Verbal conduct like that of Devadatta and others who break their word by sending archers and so on should not be practiced; verbal conduct like that of the Dhammasenāpati Mahāmoggallāna Thera and others, which occurs by proclaiming the virtues of the Three Jewels and so on, should be practiced.
Không nên thực hành khẩu hành như của Devadatta và những người khác, những kẻ chia rẽ lời nói bằng cách sai khiến cung thủ và các việc tương tự; nên thực hành khẩu hành như của Đại Trưởng lão Dhammasenāpati Mahāmoggallāna và những vị khác, những người thực hành việc ca ngợi công đức Tam Bảo và các việc tương tự.
Anariyapariyesanaṃ pariyesantānaṃ devadattādīnaṃ viya pariyesanā na sevitabbā, ariyapariyesanameva pariyesantānaṃ dhammasenāpatimahāmoggallānattherādīnaṃ viya pariyesanā sevitabbā.
Searching like that of Devadatta and others who engage in ignoble search should not be practiced; searching like that of the Dhammasenāpati Mahāmoggallāna Thera and others, who engage only in noble search, should be practiced.
Không nên thực hành sự tìm cầu như của Devadatta và những người khác, những kẻ tìm cầu sự tìm cầu không cao thượng; nên thực hành sự tìm cầu như của Đại Trưởng lão Dhammasenāpati Mahāmoggallāna và những vị khác, những người chỉ tìm cầu sự tìm cầu cao thượng.
Evaṃ paṭipanno khoti evaṃ asevitabbaṃ kāyavacīsamācāraṃ pariyesanañca pahāya sevitabbānaṃ pāripūriyā paṭipanno, devānaminda, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya uttamajeṭṭhakasīlasaṃvaratthāya paṭipanno nāma hotīti bhagavā khīṇāsavassa āgamanīyapubbabhāgapaṭipadaṃ kathesi.
"Such a bhikkhu, Devānaminda, practicing in this way, having abandoned unpracticable bodily and verbal conduct and ignoble search, and having perfected what should be practiced, is one who practices for the restraint of the Pātimokkha, for the sake of the highest and most excellent moral restraint, so did the Blessed One declare the preparatory practice for an Arahant's arrival.
Vị Tỳ-khưu thực hành như vậy – này Thiên chủ, vị Tỳ-khưu thực hành như vậy, tức là đã từ bỏ thân hành, khẩu hành và sự tìm cầu không nên thực hành, và đã hoàn thành các điều nên thực hành, vị ấy được gọi là đã thực hành vì sự phòng hộ giới bổn Pātimokkha, vì sự phòng hộ giới tối thượng và cao quý nhất, Đức Thế Tôn đã thuyết về con đường thực hành giai đoạn ban đầu mà một vị A-la-hán cần phải đi qua.
365. Dutiyapucchāyaṃ indriyasaṃvarāyāti indriyānaṃ pidhānāya, guttadvāratāya saṃvutadvāratāyāti attho.
365. In the second question, indriyasaṃvarāya means for the covering of the faculties, for being guarded at the doors, for having guarded doors.
365. Trong câu hỏi thứ hai, indriyasaṃvarāya có nghĩa là để che giấu các căn, để giữ gìn cửa ngõ, tức là để có các cửa ngõ được đóng kín.
Vissajjane panassa cakkhuviññeyyaṃ rūpampītiādi sevitabbarūpādivasena indriyasaṃvaradassanatthaṃ vuttaṃ.
In its answer, however, cakkhuviññeyyaṃ rūpampītiādi was stated to show the restraint of the faculties in terms of forms and so on that should be practiced.
Trong phần giải thích, câu cakkhuviññeyyaṃ rūpampītiādi được nói ra để trình bày sự phòng hộ các căn theo các sắc pháp nên thực hành và các loại khác.
Tattha evaṃ vutteti heṭṭhā somanassādipañhāvissajjanānaṃ sutattā imināpi evarūpena bhavitabbanti sañjātapaṭibhāno bhagavatā evaṃ vutte sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca, etaṃ imassa kho ahaṃ, bhanteti ādikaṃ vacanaṃ avoca.
There, evaṃ vutte means, because he had heard the answers to the questions about joy and so on below, Sakka, the king of devas, having been inspired to speak in such a way, spoke these words to the Blessed One, the words beginning with imassa kho ahaṃ, bhante.
Ở đây, evaṃ vutte có nghĩa là, vì đã nghe các câu trả lời về vấn đề hỷ lạc và các vấn đề khác trước đó, nên Sakka, vị vua của chư thiên, đã có sự hiểu biết như vậy, và khi Đức Thế Tôn nói như vậy, Sakka đã thưa lên lời này: imassa kho ahaṃ, bhanteti và các câu tiếp theo.
Bhagavāpissa okāsaṃ datvā tuṇhī ahosi.
The Blessed One, giving him an opportunity, remained silent.
Đức Thế Tôn cũng đã cho phép ông và im lặng.
Kathetukāmopi hi yo atthaṃ sampādetuṃ na sakkoti, atthaṃ sampādetuṃ sakkonto vā na kathetukāmo hoti, na tassa bhagavā okāsaṃ karoti.
For if someone desires to speak but cannot fulfill the meaning, or can fulfill the meaning but does not desire to speak, the Blessed One does not grant him an opportunity.
Thật vậy, nếu ai muốn nói một điều gì đó nhưng không thể hoàn thành ý nghĩa, hoặc nếu có thể hoàn thành ý nghĩa nhưng không muốn nói, thì Đức Thế Tôn không cho phép người đó.
Ayaṃ pana yasmā kathetukāmo ceva, sakkoti ca atthaṃ sampādetuṃ tenassa bhagavā okāsamakāsi.
But since this one desired to speak and could fulfill the meaning, the Blessed One granted him the opportunity.
Nhưng vì người này vừa muốn nói, vừa có thể hoàn thành ý nghĩa, nên Đức Thế Tôn đã cho phép ông.
Tattha evarūpaṃ na sevitabbanti ādīsu ayaṃ saṅkhepo – yaṃ rūpaṃ passato rāgādayo uppajjanti, taṃ na sevitabbaṃ na daṭṭhabbaṃ na oloketabbanti attho.
There, in evarūpaṃ na sevitabbaṃ and so on, this is the summary: whatever form, when seen, causes passion and so on to arise, that should not be practiced, not seen, not observed.
Ở đây, trong các câu evarūpaṃ na sevitabbaṃti và các câu tiếp theo, tóm tắt là: khi nhìn thấy sắc pháp nào mà tham ái và các phiền não khác phát sinh, thì sắc pháp đó không nên thực hành, không nên nhìn, không nên quán sát.
Yaṃ pana passato asubhasaññā vā saṇṭhāti, pasādo vā uppajjati, aniccasaññāpaṭilābho vā hoti, taṃ sevitabbaṃ.
But whatever, when seen, establishes the perception of impurity (asubhasaññā), or generates faith, or leads to the acquisition of the perception of impermanence (aniccasaññā), that should be practiced.
Nhưng khi nhìn thấy sắc pháp nào mà tưởng bất tịnh được thiết lập, hoặc sự thanh tịnh phát sinh, hoặc sự chứng đắc tưởng vô thường, thì sắc pháp đó nên thực hành.
Yaṃ cittakkharaṃ cittabyañjanampi saddaṃ suṇato rāgādayo uppajjanti, evarūpo saddo na sevitabbo.
Whatever sound, even a letter or syllable, when heard, causes passion and so on to arise, such a sound should not be practiced.
Khi nghe âm thanh nào, dù là lời nói hay âm tiết, mà tham ái và các phiền não khác phát sinh, thì âm thanh như vậy không nên thực hành.
Yaṃ pana atthanissitaṃ dhammanissitaṃ kumbhadāsigītampi suṇantassa pasādo vā uppajjati, nibbidā vā saṇṭhāti, evarūpo saddo sevitabbo.
But whatever sound, when heard, being connected with meaning and Dhamma, even the song of a slave girl, generates faith or establishes detachment (nibbidā), such a sound should be practiced.
Nhưng khi nghe âm thanh nào liên quan đến ý nghĩa, liên quan đến Pháp, dù là bài hát của người hầu gái mang bình nước, mà sự thanh tịnh phát sinh, hoặc sự nhàm chán được thiết lập, thì âm thanh như vậy nên thực hành.
Yaṃ gandhaṃ ghāyato rāgādayo uppajjanti, evarūpo gandho na sevitabbo.
Whatever scent, when smelled, causes passion and so on to arise, such a scent should not be practiced.
Khi ngửi hương nào mà tham ái và các phiền não khác phát sinh, thì hương như vậy không nên thực hành.
Yaṃ pana gandhaṃ ghāyato asubhasaññādipaṭilābho hoti, evarūpo gandho sevitabbo.
But whatever scent, when smelled, leads to the acquisition of the perception of impurity (asubhasaññā) and so on, such a scent should be practiced.
Nhưng khi ngửi hương nào mà sự chứng đắc tưởng bất tịnh và các loại khác phát sinh, thì hương như vậy nên thực hành.
Yaṃ rasaṃ sāyato rāgādayo uppajjanti, evarūpo raso na sevitabbo.
Whatever taste, when savored, causes passion and so on to arise, such a taste should not be practiced.
Khi nếm vị nào mà tham ái và các phiền não khác phát sinh, thì vị như vậy không nên thực hành.
Yaṃ pana rasaṃ sāyato āhāre paṭikūlasaññā ceva uppajjati, sāyitapaccayā ca kāyabalaṃ nissāya ariyabhūmiṃ okkamituṃ sakkoti, mahāsīvattherabhāgineyyasīvasāmaṇerassa viya paribhuñjantasseva kilesakkhayo vā hoti, evarūpo raso sevitabbo.
But whatever taste, when savored, generates a perception of revulsion towards food, and by relying on the strength of the body gained from savoring it, one can enter a noble stage, or, like Sīva the novice, the nephew of Mahāsīva Thera, defilements are eradicated while consuming it, such a taste should be practiced.
Nhưng khi nếm vị nào mà tưởng ghê tởm đối với thức ăn phát sinh, và nhờ vào việc nếm đó, nương vào sức mạnh của thân thể, có thể bước vào Thánh địa, hoặc như Sīvasāmaṇera, cháu của Đại Trưởng lão Mahāsīva, ngay khi đang thọ dụng mà sự đoạn tận phiền não phát sinh, thì vị như vậy nên thực hành.
Yaṃ phoṭṭhabbaṃ phusato rāgādayo uppajjanti, evarūpaṃ phoṭṭhabbaṃ na sevitabbaṃ.
Whatever tangible object, when touched, causes passion and so on to arise, such a tangible object should not be practiced.
Khi xúc chạm xúc pháp nào mà tham ái và các phiền não khác phát sinh, thì xúc pháp như vậy không nên thực hành.
Yaṃ pana phusato sāriputtattherādīnaṃ viya āsavakkhayo ceva, vīriyañca supaggahitaṃ, pacchimā ca janatā diṭṭhānugatiṃ āpādanena anuggahitā hoti, evarūpaṃ phoṭṭhabbaṃ sevitabbaṃ.
But whatever, when touched, leads to the eradication of defilements, like for Sāriputta Thera and others, and energy is well-supported, and the later generation is benefited by following the example, such a tangible object should be practiced.
Nhưng khi xúc chạm xúc pháp nào mà sự đoạn tận các lậu hoặc phát sinh, như của Đại Trưởng lão Sāriputta và các vị khác, và tinh tấn được thúc đẩy tốt, và thế hệ sau được giúp đỡ bằng cách noi gương, thì xúc pháp như vậy nên thực hành.
Sāriputtatthero kira tiṃsa vassāni mañce piṭṭhiṃ na pasāresi.
It is said that Sāriputta Thera did not lay his back on a bed for thirty years.
Nghe nói, Đại Trưởng lão Sāriputta đã không nằm ngửa trên giường trong ba mươi năm.
Tathā mahāmoggallānatthero.
So did Mahāmoggallāna Thera.
Cũng vậy, Đại Trưởng lão Mahāmoggallāna.
Mahākassapatthero vīsavassasataṃ mañce piṭṭhiṃ na pasāresi.
Mahākassapa Thera did not lay his back on a bed for one hundred and twenty years.
Đại Trưởng lão Mahākassapa đã không nằm ngửa trên giường trong một trăm hai mươi năm.
Anuruddhatthero paññāsa vassāni.
Anuruddha Thera for fifty years.
Đại Trưởng lão Anuruddha trong năm mươi năm.
Bhaddiyatthero tiṃsa vassāni.
Bhaddiya Thera for thirty years.
Đại Trưởng lão Bhaddiya trong ba mươi năm.
Soṇatthero aṭṭhārasa vassāni.
Soṇa Thera for eighteen years.
Đại Trưởng lão Soṇa trong mười tám năm.
Raṭṭhapālatthero dvādasa.
Raṭṭhapāla Thera for twelve.
Đại Trưởng lão Raṭṭhapāla trong mười hai năm.
Ānandatthero pannarasa.
Ānanda Thera for fifteen.
Đại Trưởng lão Ānanda trong mười lăm năm.
Rāhulatthero dvādasa.
Rāhula Thera for twelve.
Đại Trưởng lão Rāhula trong mười hai năm.
Bākulatthero asīti vassāni.
Bākula Thera for eighty years.
Đại Trưởng lão Bākula trong tám mươi năm.
Nāḷakatthero yāvaparinibbānā mañce piṭṭhiṃ na pasāresīti.
Nāḷaka Thera did not lay his back on a bed until his Parinibbāna.
Đại Trưởng lão Nāḷaka đã không nằm ngửa trên giường cho đến khi nhập Niết-bàn.
Ye manoviññeyye dhamme samannāharantassa rāgādayo uppajjanti, ‘‘aho, vata yaṃ paresaṃ paravittūpakaraṇaṃ taṃ mamassā’’tiādinā nayena vā abhijjhādīni āpāthamāgacchanti evarūpā dhammā na sevitabbā.
Such phenomena that, when one attends to mental objects, arouse greed and so forth, or covetousness and so forth, with thoughts like, "Oh, if only what belongs to others, the belongings of others, were mine," should not be cultivated.
Khi tâm chú ý đến các pháp thuộc ý thức mà tham ái và các phiền não khác phát sinh, hoặc tham lam và các phiền não khác xuất hiện theo cách như “Ôi, ước gì những vật dụng của người khác thuộc về mình!”, thì các pháp như vậy không nên thực hành.
‘‘Sabbe sattā averā hontū’’ti evaṃ mettādivasena, ye vā pana tiṇṇaṃ therānaṃ dhammā, evarūpā sevitabbā.
However, phenomena like "May all beings be free from animosity" – in this manner, based on loving-kindness and so forth – or the practices of the three theras, such phenomena should be cultivated.
Các pháp như “Nguyện cho tất cả chúng sinh không có oán thù” theo cách từ bi và các loại khác, hoặc các pháp của ba vị Trưởng lão, thì các pháp như vậy nên thực hành.
Tayo kira therā vassūpanāyikadivase kāmavitakkādayo akusalavitakkā na vitakketabbāti katikaṃ akaṃsu.
It is said that three theras, on the day of the vassa invitation, made an agreement that unwholesome thoughts, such as sensual thoughts, should not be entertained.
Nghe nói, ba vị Trưởng lão vào ngày an cư mùa mưa đã lập lời thệ nguyện rằng không nên tư duy các tà tư duy bất thiện như tư duy dục và các loại khác.
Atha pavāraṇadivase saṅghatthero saṅghanavakaṃ pucchi – ‘‘āvuso, imasmiṃ temāse kittake ṭhāne cittassa dhāvituṃ dinna’’nti?
Then, on the day of Pavāraṇā, the elder of the Saṅgha asked the junior monk, "Friend, during these three months, how much space did you allow your mind to wander?"
Rồi vào ngày Tự Tứ, vị trưởng lão Tăng hỏi vị Tăng trẻ: “Này hiền giả, trong ba tháng an cư này, tâm đã được phép chạy nhảy ở bao nhiêu nơi?”
Na, bhante, pariveṇaparicchedato bahi dhāvituṃ adāsinti.
"No, Venerable Sir, I did not allow it to wander outside the boundaries of the monastery enclosure."
“Thưa Tôn giả, không, con đã không cho phép* chạy nhảy ra ngoài giới hạn tịnh xá.”
Dutiyaṃ pucchi – ‘‘tava āvuso’’ti?
He asked the second one, "And yours, friend?"
Vị ấy hỏi người thứ hai: “Này hiền giả, còn ông thì sao?”
Nivāsagehato, bhante, bahi dhāvituṃ na adāsinti.
"From my dwelling, Venerable Sir, I did not allow it to wander outside."
“Thưa Tôn giả, con đã không cho phép* chạy nhảy ra ngoài khu nhà ở.”
Atha dvepi theraṃ pucchiṃsu ‘‘tumhākaṃ pana, bhante’’ti?
Then both of them asked the elder, "And yours, Venerable Sir?"
Rồi cả hai vị hỏi vị Trưởng lão: “Thưa Tôn giả, còn ngài thì sao?”
Niyakajjhattakhandhapañcakato, āvuso, bahi dhāvituṃ na adāsinti.
"Friends, I did not allow it to wander outside my own internal five aggregates."
“Này hiền giả, ta đã không cho phép* chạy nhảy ra ngoài năm uẩn nội tại của chính mình.”
Tumhehi, bhante, dukkaraṃ katanti.
"You, Venerable Sir, have done something difficult."
“Thưa Tôn giả, ngài đã làm một việc khó làm.”
Evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.
A mind-cognizable phenomenon of this kind should be cultivated.
Pháp như vậy, có thể được nhận biết bằng ý, nên được thực hành.
366. Ekantavādāti ekoyeva anto vādassa etesaṃ, na dvedhā gatavādāti ekantavādā, ekaññeva vadantīti pucchati.
366. Ekantavādā means that for them, there is only one end to their views, not views that have gone in two ways; or it asks if they speak of only one thing.
366. Ekantavādā (nhất biên luận) có nghĩa là: Đối với những vị này, chỉ có một mặt của luận thuyết, không phải là luận thuyết hai chiều. Câu hỏi là: Họ chỉ nói một điều duy nhất phải không?
Ekantasīlāti ekācārā.
Ekantasīlā means having uniform conduct.
Ekantasīlā (nhất biên giới) có nghĩa là: có cùng một cách hành xử.
Ekantachandāti ekaladdhikā.
Ekantachandā means having uniform adherence.
Ekantachandā (nhất biên dục) có nghĩa là: có cùng một quan điểm.
Ekantaajjhosānāti ekantapariyosānā.
Ekantaajjhosānā means having a single, definitive conclusion.
Ekantaajjhosānā (nhất biên quyết trạch) có nghĩa là: có cùng một sự kết thúc tuyệt đối.
Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, lokoti devānaminda, ayaṃ loko anekajjhāsayo nānajjhāsayo.
Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, loko means, O Lord of Devas, this world has many and various inclinations.
Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, loko (Này thiên chủ, thế giới này có nhiều giới, nhiều chủng loại) có nghĩa là: Này thiên chủ, thế giới này có nhiều khuynh hướng, nhiều tâm tư.
Ekasmiṃ gantukāme eko ṭhātukāmo hoti.
When one wishes to go, another wishes to stay.
Khi một người muốn đi, người khác muốn ở lại.
Ekasmiṃ ṭhātukāme eko sayitukāmo hoti.
When one wishes to stay, another wishes to lie down.
Khi một người muốn ở lại, người khác muốn nằm xuống.
Dve sattā ekajjhāsayā nāma dullabhā.
Two beings with the same inclination are indeed rare.
Thật khó tìm được hai chúng sinh có cùng một tâm tư.
Tasmiṃ anekadhātunānādhātusmiṃ loke yaṃ yadeva dhātuṃ yaṃ yadeva ajjhāsayaṃ sattā abhinivisanti gaṇhanti, taṃ tadeva.
In that world of many and various elements, whatever element, whatever inclination beings firmly adhere to and grasp, that is precisely it.
Trong thế giới có nhiều giới, nhiều chủng loại đó, chúng sinh cố chấp và nắm giữ giới nào, khuynh hướng nào thì đó chính là giới đó, khuynh hướng đó.
Thāmasā parāmāsāti thāmena ca parāmāsena ca.
Thāmasā parāmāsā means by force and by clinging.
Thāmasā parāmāsā (bằng sức mạnh và sự nắm giữ sai lầm) có nghĩa là: bằng sức mạnh và bằng sự nắm giữ sai lầm.
Abhinivissa voharantīti suṭṭhu gaṇhitvā voharanti, kathenti dīpenti kittenti.
Abhinivissa voharantī means that, having firmly grasped, they speak, explain, expound, and proclaim.
Abhinivissa voharantī (cố chấp mà nói) có nghĩa là: nắm giữ một cách vững chắc rồi nói, trình bày, giải thích, tuyên bố.
Idameva saccaṃ moghamaññanti idaṃ amhākameva vacanaṃ saccaṃ, aññesaṃ vacanaṃ moghaṃ tucchaṃ niratthakanti.
Idameva saccaṃ moghamaññaṃ means, "Only our word is true; the word of others is void, empty, and meaningless."
Idameva saccaṃ moghamañña (chỉ điều này là sự thật, điều khác là hư vọng) có nghĩa là: chỉ lời nói của chúng ta là sự thật, lời nói của người khác là hư vọng, trống rỗng, vô nghĩa.
Accantaniṭṭhāti anto vuccati vināso, antaṃ atītā niṭṭhā etesanti accantaniṭṭhā.
Accantaniṭṭhā means that anta refers to destruction, and their conclusion transcends destruction. Thus, they are accantaniṭṭhā.
Accantaniṭṭhā (kết thúc tuyệt đối) có nghĩa là: Anta (tận cùng) được gọi là sự hủy diệt; những vị này có sự kết thúc vượt qua sự hủy diệt, do đó là accantaniṭṭhā.
Yā etesaṃ niṭṭhā, yo paramassāso nibbānaṃ, taṃ sabbesaṃ vināsātikkantaṃ niccanti vuccati.
Their conclusion, which is the supreme comfort, Nibbāna, is said to be eternal, transcending all destruction.
Sự kết thúc của họ, sự giải thoát tối thượng là Nibbāna (Niết Bàn), được gọi là thường hằng, vượt thoát mọi sự hủy diệt.
Yogakkhemoti nibbānasseva nāmaṃ, accanto yogakkhemo etesanti accantayogakkhemī. Seṭṭhaṭṭhena brahmaṃ ariyamaggaṃ carantīti brahmacārī. Accantatthāya brahmacārī accantabrahmacārī.
Yogakkhemo is a name for Nibbāna; they are accantayogakkhemī because their yogakkhema is ultimate. They are brahmacārī because they practice the noble path in the sense of being supreme. Practicing the brahmacariya for the ultimate goal makes them accantabrahmacārī.
Yogakkhemo (vô thượng an ổn) là tên gọi của Nibbāna; những vị này có sự an ổn tuyệt đối, do đó là accantayogakkhemī (người có sự an ổn tuyệt đối). Họ thực hành con đường Thánh cao quý (ariyamagga) với ý nghĩa là điều tối thượng, do đó là brahmacārī (phạm hạnh). Phạm hạnh vì lợi ích tối thượng là accantabrahmacārī (phạm hạnh tuyệt đối).
Pariyosānantipi nibbānassa nāmaṃ.
Pariyosāna is also a name for Nibbāna.
Pariyosāna (chung cuộc) cũng là tên gọi của Nibbāna.
Accantaṃ pariyosānaṃ etesanti accantapariyosānā.
They are accantapariyosānā because their conclusion is ultimate.
Những vị này có sự chung cuộc tuyệt đối, do đó là accantapariyosānā (người có sự chung cuộc tuyệt đối).
Taṇhāsaṅkhayavimuttāti taṇhāsaṅkhayoti maggopi nibbānampi.
Taṇhāsaṅkhayavimuttā means that taṇhāsaṅkhaya refers to both the path and Nibbāna.
Taṇhāsaṅkhayavimuttā (giải thoát do diệt trừ tham ái) có nghĩa là: Taṇhāsaṅkhaya (diệt trừ tham ái) là cả con đường (magga) và Nibbāna.
Maggo taṇhaṃ saṅkhiṇāti vināsetīti taṇhāsaṅkhayo.
The path is taṇhāsaṅkhaya because it crushes and destroys craving.
Con đường diệt trừ, hủy diệt tham ái nên gọi là taṇhāsaṅkhaya.
Nibbānaṃ yasmā taṃ āgamma taṇhā saṅkhiyati vinassati, tasmā taṇhāsaṅkhayo.
Nibbāna is taṇhāsaṅkhaya because, by resorting to it, craving is crushed and destroyed.
Nibbāna được gọi là taṇhāsaṅkhaya vì nhờ nương vào đó mà tham ái được diệt trừ, hủy diệt.
Taṇhāsaṅkhayena maggena vimuttā, taṇhāsaṅkhaye nibbāne vimuttā adhimuttāti taṇhāsaṅkhayavimuttā.
Taṇhāsaṅkhayavimuttā means liberated by the path, the destruction of craving, or liberated and firmly established in Nibbāna, the destruction of craving.
Giải thoát bởi con đường diệt trừ tham ái, hoặc giải thoát, hướng đến Nibbāna là sự diệt trừ tham ái, do đó là taṇhāsaṅkhayavimuttā.
Ettāvatā ca bhagavatā cuddasapi mahāpañhā byākatā honti.
By this much, the fourteen great questions have been answered by the Blessed One.
Cho đến đây, Đức Thế Tôn đã giải đáp mười bốn đại vấn đề.
Cuddasa mahāpañhā nāma issāmacchariyaṃ eko pañho, piyāppiyaṃ eko, chando eko, vitakko eko, papañco eko, somanassaṃ eko, domanassaṃ eko, upekkhā eko, kāyasamācāro eko, vacīsamācāro eko, pariyesanā eko, indriyasaṃvaro eko, anekadhātu eko, accantaniṭṭhā ekoti.
The fourteen great questions are: envy and avarice as one question, liking and disliking as one, intention as one, thought as one, mental proliferation (papañca) as one, joy as one, sorrow as one, equanimity as one, bodily conduct as one, verbal conduct as one, seeking as one, sense-restraint as one, manifold elements as one, and ultimate conclusion (accantaniṭṭhā) as one.
Mười bốn đại vấn đề đó là: đố kỵ và xan tham là một vấn đề; yêu và ghét là một; dục là một; tầm là một; hý luận là một; hỷ là một; ưu là một; xả là một; thân hành là một; khẩu hành là một; tìm cầu là một; hộ trì các căn là một; đa giới là một; và sự kết thúc tuyệt đối là một.
367. Ejāti calanaṭṭhena taṇhā vuccati.
367. Ejā is called craving in the sense of agitation.
367. Ejā (sự rung động) được gọi là tham ái với ý nghĩa là sự lay động.
Sā pīḷanaṭṭhena rogo, anto padussanaṭṭhena gaṇḍo, anuppaviṭṭhaṭṭhena sallaṃ.
That craving is rogo (disease) in the sense of afflicting; gaṇḍo (boil) in the sense of inner corruption; sallaṃ (dart) in the sense of having entered.
Nó là rogo (bệnh) với ý nghĩa là sự hành hạ; là gaṇḍo (mụn nhọt) với ý nghĩa là sự làm hư hoại bên trong; là sallaṃ (mũi tên) với ý nghĩa là sự thâm nhập.
Tasmā ayaṃ purisoti yasmā ejā attanā katakammānurūpena purisaṃ tattha tattha abhinibbattatthāya kaḍḍhati, tasmā ayaṃ puriso tesaṃ tesaṃ bhavānaṃ vasena uccāvacaṃ āpajjati.
Tasmā ayaṃ puriso means that since craving draws a person to be reborn here and there according to the karma he has done, this person experiences high and low states according to those various existences.
Tasmā ayaṃ puriso (do đó người này) có nghĩa là: Vì tham ái kéo người này đến tái sinh ở những nơi khác nhau tùy theo nghiệp đã tạo, do đó người này phải chịu những cảnh giới cao thấp khác nhau tùy theo các cõi tồn tại đó.
Brahmaloke ucco hoti, devaloke avaco.
He is high in the Brahma-world, low in the deva-world.
Trong cõi Phạm thiên thì cao, trong cõi chư thiên thì thấp.
Devaloke ucco, manussaloke avaco.
High in the deva-world, low in the human world.
Trong cõi chư thiên thì cao, trong cõi người thì thấp.
Manussaloke ucco, apāye avaco.
High in the human world, low in the lower realms.
Trong cõi người thì cao, trong các cõi khổ thì thấp.
Yesāhaṃ, bhanteti yesaṃ ahaṃ bhante.
Yesāhaṃ, bhante means, "Of whom, Venerable Sir, I am."
Yesāhaṃ, bhante (Thưa Tôn giả, con là của những vị đó) có nghĩa là: Thưa Tôn giả, con là của những vị đó.
Sandhivasena panettha ‘‘yesāha’’nti hoti.
Here, through sandhi, it becomes "yesāhaṃ."
Ở đây, do sự nối âm mà thành “yesāhaṃ”.
Yathāsutaṃ yathāpariyattanti yathā mayā suto ceva uggahito ca, evaṃ.
Yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ means, "As it was heard and learned by me, so it is."
Yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ (như đã nghe, như đã học) có nghĩa là: như con đã nghe và đã học.
Dhammaṃ desemīti sattavatapadaṃ dhammaṃ desemi.
Dhammaṃ desemī means, "I teach the Dhamma consisting of the seven practices."
Dhammaṃ desemī (con thuyết pháp) có nghĩa là: con thuyết pháp là bảy pháp thực hành.
Na cāhaṃ tesanti ahaṃ pana tesaṃ sāvako na sampajjāmi.
Na cāhaṃ tesaṃ means, "But I am not a disciple of theirs."
Na cāhaṃ tesa (và con không phải là của những vị đó) có nghĩa là: nhưng con không phải là đệ tử của những vị đó.
Ahaṃ kho pana, bhantetiādinā attano sotāpannabhāvaṃ jānāpeti.
By Ahaṃ kho pana, bhante and so on, he makes known his state as a stream-enterer (sotāpanna).
Với câu Ahaṃ kho pana, bhante (nhưng thưa Tôn giả, con) v.v., vị ấy cho biết mình là bậc Dự Lưu.
368. Vedapaṭilābhanti tuṭṭhipaṭilābhaṃ.
368. Vedapaṭilābhaṃ means the attainment of contentment.
368. Vedapaṭilābhaṃ (đạt được sự hiểu biết) có nghĩa là: đạt được sự hoan hỷ.
Devāsurasaṅgāmoti devānañca asurānañca saṅgāmo.
Devāsurasaṅgāmo means the battle of devas and asuras.
Devāsurasaṅgāmo (cuộc chiến giữa chư thiên và A-tu-la) có nghĩa là: cuộc chiến giữa chư thiên và A-tu-la.
Samupabyūḷhoti samāpanno nalāṭena nalāṭaṃ paharaṇākārappatto viya.
Samupabyūḷho means having converged, as if having reached the point of striking forehead to forehead.
Samupabyūḷho (đã dàn trận) có nghĩa là: đã đến, như thể đã đạt đến trạng thái đối đầu trực diện.
Etesaṃ kira kadāci mahāsamuddapiṭṭhe saṅgāmo hoti tattha pana chedanavijjhanādīhi aññamaññaṃ ghāto nāma natthi, dārumeṇḍakayuddhaṃ viya jayaparājayamattameva hoti.
It is said that sometimes their battle takes place on the surface of the great ocean; there is no killing one another by cutting or piercing, but only victory or defeat, like a battle of wooden rams.
Người ta nói rằng đôi khi cuộc chiến của họ diễn ra trên mặt biển lớn, nhưng ở đó không có sự giết chóc lẫn nhau bằng cách chém giết hay đâm xuyên, mà chỉ có sự thắng bại như cuộc chiến của những khúc gỗ trôi sông.
Kadāci devā jinanti, kadāci asurā.
Sometimes the devas win, sometimes the asuras.
Đôi khi chư thiên thắng, đôi khi A-tu-la thắng.
Tattha yasmiṃ saṅgāme devā puna apaccāgamanāya asure jiniṃsu, taṃ sandhāya tasmiṃ kho pana bhantetiādimāha.
Referring to the battle in which the devas defeated the asuras so they would not return again, he said tasmiṃ kho pana bhante and so on.
Trong cuộc chiến đó, khi chư thiên đã đánh bại A-tu-la mà không quay trở lại, thì câu tasmiṃ kho pana bhante (nhưng thưa Tôn giả, trong đó) v.v. được nói ra để chỉ điều đó.
Ubhayametanti ubhayaṃ etaṃ.
Ubhayametaṃ means "both of these."
Ubhayametaṃ (cả hai điều này) có nghĩa là: cả hai điều này.
Duvidhampi ojaṃ ettha devaloke devāyeva paribhuñjissantīti evamassa āvajjantassa balavapītisomanassaṃ uppajji.
As he considered that both kinds of vital essence would be consumed by the devas in the deva-world, a strong joy and happiness arose in him.
Khi vị ấy suy nghĩ rằng: “Cả hai loại năng lực này, chỉ có chư thiên trong cõi trời này sẽ hưởng thụ,” thì một niềm hỷ lạc mạnh mẽ đã phát sinh cho vị ấy.
Sadaṇḍāvacaroti sadaṇḍāvacarako, daṇḍaggahaṇena satthaggahaṇena saddhiṃ ahosi, na nikkhittadaṇḍasatthoti dasseti.
Sadaṇḍāvacaro means having been with a staff-wielder, or having been with a staff and weapons, showing that he was not one who had laid down staff and weapons.
Sadaṇḍāvacaro (với gậy và vũ khí) có nghĩa là: sadaṇḍāvacarako (người cầm gậy và vũ khí), cho thấy rằng vị ấy đã ở đó cùng với gậy và vũ khí, không phải là người đã đặt gậy và vũ khí xuống.
Ekantanibbidāyāti ekanteneva vaṭṭe nibbindanatthāyāti sabbaṃ mahāgovindasutte vuttameva.
Ekantanibbidāyā means for the sake of absolute disillusionment with saṃsāra; all this is stated in the Mahāgovindasutta.
Ekantanibbidāyā (vì sự chán ghét tuyệt đối) có nghĩa là: vì sự chán ghét tuyệt đối đối với vòng luân hồi; tất cả đều được nói trong Kinh Mahāgovinda.
369. Pavedesīti kathesi dīpesi.
369. Pavedesī means he explained, he expounded.
369. Pavedesī (đã tuyên bố) có nghĩa là: đã nói, đã giải thích.
Idhevāti imasmiññeva okāse.
Idhevā means right here, in this very place.
Idhevā (chính tại đây) có nghĩa là: chính tại nơi này.
Devabhūtassa me satoti devassa me sato.
Devabhūtassa me sato means, "while I was a deva."
Devabhūtassa me sato (khi con là một vị trời) có nghĩa là: khi con là một vị trời.
Punarāyu ca me laddhoti puna aññena kammavipākena me jīvitaṃ laddhanti, iminā attano cutabhāvaṃ ceva upapannabhāvañca āvikaroti.
Punarāyu ca me laddho means, "and a renewed life was gained by me through another karma result"; by this, he reveals his passing away and rebirth.
Punarāyu ca me laddho (và con đã đạt được tuổi thọ trở lại) có nghĩa là: con đã đạt được sự sống trở lại do quả nghiệp khác; điều này cho thấy sự chết và tái sinh của vị ấy.
Diviyā kāyāti dibbā attabhāvā.
Diviyā kāyā means divine existences.
Diviyā kāyā (thân thể của chư thiên) có nghĩa là: các thân thể của chư thiên.
Āyuṃ hitvā amānusanti dibbaṃ āyuṃ jahitvā.
Āyuṃ hitvā amānusaṃ means having abandoned the divine life.
Āyuṃ hitvā amānusaṃ (từ bỏ tuổi thọ phi nhân) có nghĩa là: từ bỏ tuổi thọ của chư thiên.
Amūḷho gabbhamessāmīti niyatagatikattā amūḷho hutvā.
Amūḷho gabbhamessāmī means, "I will enter a womb unconfused," due to having a fixed destination.
Amūḷho gabbhamessāmī (con sẽ nhập thai không lầm lẫn) có nghĩa là: con sẽ nhập thai không lầm lẫn vì đã được định hướng.
Yattha me ramatī manoti yattha me mano ramissati, tattheva khattiyakulādīsu gabbhaṃ upagacchissāmīti sattakkhattuṃ deve ca mānuse cāti imamatthaṃ dīpeti.
Yattha me ramatī mano means, "Wherever my mind delights, there I will take conception, in Khattiya families and so on." This illustrates the meaning of "seven times among devas and humans."
Yattha me ramatī mano (nơi tâm con hoan hỷ) có nghĩa là: con sẽ nhập thai vào dòng dõi Sát-đế-lợi v.v., nơi tâm con sẽ hoan hỷ; điều này cho thấy ý nghĩa là bảy lần trong cõi trời và cõi người.
Sambodhi ce bhavissatīti idaṃ sakadāgāmimaggaṃ sandhāya vadati, sace sakadāgāmī bhavissāmīti dīpeti.
Sambodhi ce bhavissatī refers to the path of the once-returner; it shows, "if I become a once-returner."
Sambodhi ce bhavissatī (nếu có giác ngộ) điều này được nói để chỉ con đường Nhất Lai (Sakadāgāmimagga), cho thấy rằng nếu con trở thành bậc Nhất Lai.
Aññātā viharissāmīti aññātā ājānitukāmo hutvā viharissāmi.
Aññātā viharissāmī means, "I will dwell as one who wishes to fully know."
Aññātā viharissāmī (con sẽ sống với sự hiểu biết) có nghĩa là: con sẽ sống với ý muốn hiểu biết.
Sveva anto bhavissatīti so eva me manussaloke anto bhavissatīti.
Sveva anto bhavissatī means, "That will be my end in the human world."
Sveva anto bhavissatī (đó sẽ là sự kết thúc) có nghĩa là: đó sẽ là sự kết thúc của con trong cõi người.
Antime vattamānamhīti antime bhave vattamāne.
Antime vattamānamhī means, "I am existing in the final existence."
Antime vattamānamhī (đang tồn tại trong kiếp cuối cùng) có nghĩa là: đang tồn tại trong kiếp cuối cùng.
So nivāso bhavissatīti ye te āyunā ca paññāya ca akaniṭṭhā jeṭṭhakā sabbadevehi paṇītatarā devā, avasāne me so nivāso bhavissati.
"That will be my abode," means that those devas who are Akanittha, supreme in age and wisdom, and more excellent than all other devas—that abode will be mine in the end.
Đó sẽ là chỗ ở của tôi có nghĩa là: những vị Phạm thiên không thấp kém về tuổi thọ và trí tuệ, là những bậc trưởng thượng, cao quý hơn tất cả chư thiên, thì cuối cùng đó sẽ là chỗ ở của tôi.
Ayaṃ kira tato sakkattabhāvato cuto tasmiṃ attabhāve anāgāmimaggassa paṭiladdhattā uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hutvā avihādīsu nibbattanto avasāne akaniṭṭhe nibbattissati.
It is said that having fallen from that state of Sakka, and having attained the Anāgāmi path in that very existence, he, as an "Up-streamer to the Akaniṭṭha," will be reborn in the Aviha and other realms, and finally in the Akaniṭṭha realm.
Vị này, sau khi mệnh chung từ cõi trời Sakka, do đã chứng đắc đạo Anāgāmi trong kiếp sống đó, sẽ trở thành bậc Thượng lưu (uddhaṃsoto) đi đến cõi Akaniṭṭha, sinh ra trong các cõi Avihā và các cõi khác, và cuối cùng sẽ sinh ra ở cõi Akaniṭṭha.
Taṃ sandhāya evamāha.
It was with reference to that, that he spoke thus.
Nói như vậy là để chỉ điều đó.
Esa kira avihesu kappasahassaṃ vasissati, atappesu dve kappasahassāni, sudassesu cattāri kappasahassāni, sudassīsu aṭṭha, akaniṭṭhesu soḷasāti ekatiṃsa kappasahassāni brahmaāyuṃ anubhavissati.
It is said that he will dwell for one thousand aeons in the Aviha realm, two thousand aeons in the Atappa realm, four thousand aeons in the Sudassa realm, eight thousand in the Sudassī realm, and sixteen thousand in the Akaniṭṭha realm, thus experiencing the Brahma-life span for thirty-one thousand aeons.
Vị này sẽ sống một ngàn kiếp ở cõi Avihā, hai ngàn kiếp ở cõi Atappā, bốn ngàn kiếp ở cõi Sudassā, tám ngàn kiếp ở cõi Sudassī, và mười sáu ngàn kiếp ở cõi Akaniṭṭha, tổng cộng ba mươi mốt ngàn kiếp, hưởng thọ tuổi thọ Phạm thiên.
Sakko devarājā anāthapiṇḍiko gahapati visākhā mahāupāsikāti tayopi hi ime ekappamāṇaāyukā eva, vaṭṭābhiratasattā nāma etehi sadisā sukhabhāgino nāma natthi.
Sakka, the king of devas, Anāthapiṇḍika, the householder, and Visākhā, the chief female lay follower—these three indeed have life spans of equal measure; there are no beings delighted in saṃsāra who partake of happiness like them.
Đức Sakka, vua trời, gia chủ Anāthapiṇḍika, và đại cư sĩ Visākhā, cả ba vị này đều có tuổi thọ bằng nhau, không có chúng sinh nào đắm mình trong vòng luân hồi mà được hưởng hạnh phúc như họ.
Ādiccabandhunanti ādiccopi gotamagotto, bhagavāpi gotamagotto, tasmā evamāha.
Ādiccabandhunaṃ: The sun god (Ādicca) belongs to the Gotama clan, and the Bhagavā also belongs to the Gotama clan, hence he spoke thus.
Ādiccabandhunaṃ có nghĩa là: Mặt trời cũng thuộc dòng Gotama, Đức Thế Tôn cũng thuộc dòng Gotama, vì vậy nói như thế.
Yaṃ karomasīti yaṃ pubbe brahmuno namakkāraṃ karoma.
Yaṃ karomasī: That homage which we formerly rendered to Brahmā.
Yaṃ karomasī có nghĩa là việc chúng tôi đã từng lễ lạy Phạm thiên trước đây.
Samaṃ devehīti devehi saddhiṃ, ito paṭṭhāya idāni amhākaṃ brahmuno namakkārakaraṇaṃ natthīti dasseti.
Samaṃ devehī: Together with the devas, indicating that from now on, we no longer render homage to Brahmā.
Samaṃ devehī có nghĩa là cùng với chư thiên; điều này cho thấy từ nay trở đi, chúng tôi sẽ không còn lễ lạy Phạm thiên nữa.
Sāmaṃ karomāti namakkāraṃ karoma.
Sāmaṃ karomā: We render homage ourselves.
Sāmaṃ karomā có nghĩa là chúng tôi tự mình làm lễ lạy.
371. Parāmasitvāti tuṭṭhacitto sahāyaṃ hatthena hatthamhi paharanto viya pathaviṃ paharitvā, sakkhibhāvatthāya vā paharitvā ‘‘yathā tvaṃ niccalo, evamahaṃ bhagavatī’’ti.
371. Parāmasitvā: With a delighted mind, striking the earth as if striking a friend's hand with one's own, or striking it for the purpose of bearing witness, saying, "As you are unmoving, so am I, O Bhagavā."
371. Parāmasitvā có nghĩa là với tâm hoan hỷ, như thể vỗ tay vào tay bạn bè, hoặc vỗ vào đất để làm chứng, nói rằng: "Như ngài bất động, con cũng vậy, bạch Thế Tôn."
Ajjhiṭṭhapañhāti ajjhesitapañhā patthitapañhā.
Ajjhiṭṭhapañhā: Questions that were requested, desired questions.
Ajjhiṭṭhapañhā có nghĩa là những câu hỏi được thỉnh cầu, những câu hỏi được mong muốn.
Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
The rest is clear everywhere.
Tất cả những phần còn lại đều rõ ràng.