331. Evaṃ me sutanti mahāsamayasuttaṃ.
“Thus have I heard” — the Mahāsamayasutta.
331. Evaṃ me sutaṃ (Tôi nghe như vầy) là kinh Mahāsamaya.
Tatrāyamapubbapadavaṇṇanā – sakkesūti ambaṭṭhasutte vuttena uppattinayena ‘‘sakyā vata, bho kumārā’’ti udānaṃ paṭicca sakkāti laddhanāmānaṃ rājakumārānaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīsaddena ‘‘sakkā’’ti vuccati, tasmiṃ sakkesu janapade.
Here is the explanation of the introductory words: “Among the Sakyas”—according to the account of their origin stated in the Ambaṭṭhasutta, the dwelling place of the princes who received the name “Sakyas” based on the exclamation “Sakyā vata, bho kumārā” is called “Sakyas” by common usage, referring to that region among the Sakyas.
Ở đây, phần giải thích về từ ngữ chưa từng có trước đây: sakkesu (trong xứ Sakya) theo cách phát sinh được nói trong kinh Ambaṭṭha, do câu cảm thán "Này các vương tử Sakya thật sự là!", nên xứ sở của các vương tử được gọi là Sakka theo từ ngữ thông dụng, trong xứ Sakya đó.
Mahāvaneti sayaṃjāte aropite himavantena saddhiṃ ekābaddhe mahati vane.
“In the Great Wood” refers to the great forest that grew naturally, not planted, and was connected to the Himalayas.
Mahāvane (trong Đại Lâm) là trong một khu rừng lớn tự nhiên, không do trồng trọt, liền kề với dãy Hy Mã Lạp Sơn.
Sabbeheva arahantehīti imaṃ suttaṃ kathitadivaseyeva pattaarahattehi.
“Together with all the Arahants” refers to those who attained Arahantship on the very day this Sutta was spoken.
Sabbeheva arahantehīti (với tất cả các vị A-la-hán) là những vị đã đạt A-la-hán quả ngay trong ngày kinh này được thuyết.
Tatrāyaṃ anupubbikathā – sākiyakoliyā kira kapilavatthunagarassa ca koliyanagarassa ca antare rohiṇiṃ nāma nadiṃ ekeneva āvaraṇena bandhāpetvā sassāni karonti, atha jeṭṭhamūlamāse sassesu milāyantesu ubhayanagaravāsikānampi kammakarā sannipatiṃsu.
Here is the sequential story: The Sakyas and Koliyas, it is said, would construct fields by damming the Rohiṇī River with a single barrier between the cities of Kapilavatthu and Koliyanagara. Then, in the month of Jeṭṭhamūla, as the crops withered, workers from both cities gathered.
Đây là câu chuyện tuần tự: Người Sakya và Koliya đã đắp một đập duy nhất trên sông Rohiṇī giữa thành Kapilavatthu và thành Koliyanagara để trồng trọt. Sau đó, vào tháng Jeṭṭhamūla, khi cây cối héo úa, các công nhân từ cả hai thành phố đã tập hợp lại.
Tattha koliyanagaravāsino āhaṃsu – ‘‘idaṃ udakaṃ ubhato hariyamānaṃ na tumhākaṃ na amhākaṃ pahossati, amhākaṃ pana sassaṃ ekena udakeneva nipphajjissati, idaṃ udakaṃ amhākaṃ dethā’’ti.
There, the residents of Koliyanagara said, "This water, if taken by both sides, will not suffice for you or for us. But our crops will ripen with just one supply of water. Give this water to us."
Khi đó, những người dân thành Koliyā nói: “Nước này nếu được dẫn đi cả hai bên thì sẽ không đủ cho quý vị và chúng tôi. Nhưng mùa màng của chúng tôi sẽ chín chỉ với một lượng nước này. Hãy cho chúng tôi nước này.”
Kapilavatthunagaravāsino āhaṃsu – ‘‘tumhesu koṭṭhe pūretvā ṭhitesu mayaṃ rattasuvaṇṇanīlamaṇikāḷakahāpaṇe ca gahetvā pacchipasibbakādihatthā na sakkhissāma tumhākaṃ gharadvāre vicarituṃ, amhākampi sassaṃ ekeneva udakena nipphajjissati, idaṃ udakaṃ amhākaṃ dethā’’ti.
The residents of Kapilavatthunagara said, "If you fill your granaries and stay, we, holding baskets, bags, and so forth, having taken red gold, sapphires, and black kahāpaṇas, will not be able to walk by your house doors. Our crops too will ripen with just one supply of water. Give this water to us."
Những người dân thành Kapilavatthu nói: “Khi quý vị đã đầy kho lẫm, chúng tôi sẽ không thể đi lại trước cửa nhà quý vị với những đồng vàng, ngọc bích, tiền đồng và những giỏ, túi xách trong tay. Mùa màng của chúng tôi cũng sẽ chín chỉ với một lượng nước này. Hãy cho chúng tôi nước này.”
‘‘Na mayaṃ dassāmā’’ti.
"We will not give it," they said.
“Chúng tôi sẽ không cho.”
‘‘Mayampi na dassāmā’’ti.
"We also will not give it," they said.
“Chúng tôi cũng sẽ không cho.”
Evaṃ kalahaṃ vaḍḍhetvā eko uṭṭhāya ekassa pahāraṃ adāsi, sopi aññassāti evaṃ aññamaññaṃ paharitvā rājakulānaṃ jātiṃ ghaṭṭetvā kalahaṃ vaḍḍhayiṃsu.
Thus, having intensified the quarrel, one person got up and struck another, and that one also struck another; thus, striking each other, they insulted the lineage of the royal families and escalated the quarrel.
Cứ thế, họ làm cho cuộc cãi vã leo thang, một người đứng dậy đánh một người, người kia cũng đánh người khác, cứ thế họ đánh lẫn nhau, xúc phạm đến dòng dõi hoàng tộc và làm cho cuộc cãi vã thêm lớn.
Koliyakammakarā vadanti – ‘‘tumhe kapilavatthuvāsike gahetvā gajjatha, ye soṇasiṅgālādayo viya attano bhaginīhi saddhiṃ saṃvasiṃsu.
The Koliyan laborers said, "You take those residents of Kapilavatthu and shout, those who lived with their sisters like dogs and jackals.
Những người lao động Koliyā nói: “Các ngươi, những người dân Kapilavatthu, hãy cứ gầm thét đi, những kẻ đã sống chung với chị em gái của mình như chó sói và linh cẩu.”
Etesaṃ hatthino ca assā ca phalakāvudhāni ca amhākaṃ kiṃ karissantī’’ti?
What can their elephants, horses, and weapon-shields do to us?"
“Voi, ngựa và vũ khí của những kẻ này có thể làm gì chúng ta?”
Sākiyakammakarāpi vadanti – ‘‘tumhe dāni kuṭṭhino dārake gahetvā gajjatha, ye anāthā niggatikā tiracchānā viya kolarukkhe vasiṃsu, etesaṃ hatthino ca assā ca phalakāvudhāni ca amhākaṃ kiṃ karissantī’’ti?
The Sākiyan laborers also said, "You now take those leprous boys and shout, those who, being helpless, destitute, lived in Jujube trees like animals. What can their elephants, horses, and weapon-shields do to us?"
Những người lao động Sākiyā cũng nói: “Các ngươi, những kẻ bị bệnh phong, hãy cứ gầm thét đi, những kẻ vô gia cư, vô vọng, sống trong cây Kolā như loài súc vật. Voi, ngựa và vũ khí của những kẻ này có thể làm gì chúng ta?”
Te gantvā tasmiṃ kamme niyuttaamaccānaṃ kathesuṃ, amaccā rājakulānaṃ kathesuṃ, tato sākiyā – ‘‘bhaginīhi saddhiṃ saṃvāsikānaṃ thāmañca balañca dassessāmā’’ti yuddhasajjā nikkhamiṃsu.
They went and reported to the ministers appointed for that work, and the ministers reported to the royal families. Thereupon, the Sākiyans, saying, "We will show the strength and power of those who lived with their sisters," set out, ready for battle.
Họ đi kể lại cho các vị đại thần phụ trách công việc đó, các vị đại thần kể lại cho các hoàng tộc. Từ đó, người Sākiyā nói: “Chúng ta sẽ cho những kẻ sống chung với chị em gái thấy sức mạnh và quyền lực của chúng ta,” rồi họ xuất quân chuẩn bị chiến tranh.
Koliyāpi – ‘‘kolarukkhavāsīnaṃ thāmañca balañca dassessāmā’’ti yuddhasajjā nikkhamiṃsu.
The Koliyans also, saying, "We will show the strength and power of those who lived in Jujube trees," set out, ready for battle.
Người Koliyā cũng nói: “Chúng ta sẽ cho những kẻ sống trong cây Kolā thấy sức mạnh và quyền lực của chúng ta,” rồi họ xuất quân chuẩn bị chiến tranh.
Bhagavāpi rattiyā paccūsasamayeva mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento ime evaṃ yuddhasajje nikkhamante addasa.
The Blessed One, too, at dawn, having arisen from the absorption of great compassion and surveying the world, saw them thus setting out, ready for battle.
Đức Thế Tôn, vào lúc rạng đông, sau khi xuất khỏi đại bi định, quán sát thế gian và thấy những người này đang xuất quân chuẩn bị chiến tranh.
Disvā – ‘‘mayi gate ayaṃ kalaho vūpasamissati nu kho udāhu no’’ti upadhārento – ‘‘ahamettha gantvā kalahavūpasamanatthaṃ tīṇi jātakāni kathessāmi, tato kalaho vūpasamissati.
Having seen them, and pondering, "Will this quarrel subside if I go there, or not?" He then determined, "I will go there and, for the appeasement of the quarrel, I will relate three Jātaka stories; then the quarrel will subside.
Sau khi thấy, Ngài suy xét: “Khi ta đến, cuộc cãi vã này sẽ lắng xuống hay không?” Ngài quyết định: “Ta sẽ đến đó và kể ba câu chuyện Jātaka để dẹp tan cuộc cãi vã, sau đó cuộc cãi vã sẽ lắng xuống.
Atha sāmaggidīpanatthāya dve jātakāni kathetvā attadaṇḍasuttaṃ desessāmi.
Then, to illustrate harmony, I will relate two Jātaka stories and teach the Attadaṇḍa Sutta.
Rồi để minh họa sự hòa hợp, ta sẽ kể hai câu chuyện Jātaka và thuyết giảng Kinh Attadaṇḍa.
Desanaṃ sutvā ubhayanagaravāsinopi aḍḍhatiyāni aḍḍhatiyāni kumārasatāni dassanti, ahaṃ te pabbajissāmi, tadā mahāsamāgamo bhavissatī’’ti sanniṭṭhānamakāsi.
Having heard the discourse, the residents of both cities will offer two and a half hundred princes each; I will ordain them, and then there will be a great gathering."
Sau khi nghe pháp thoại, người dân của cả hai thành phố sẽ dâng cúng hai trăm rưỡi, hai trăm rưỡi hoàng tử, ta sẽ cho họ xuất gia, khi đó sẽ có một đại hội lớn.”
Tasmā imesu yuddhasajjesu nikkhamantesu kassaci anārocetvā sayameva pattacīvaramādāya gantvā dvinnaṃ senānaṃ antare ākāse pallaṅkaṃ ābhujitvā chabbaṇṇarasmiyo vissajjetvā nisīdi.
Therefore, as they were setting out, ready for battle, without informing anyone, He Himself took His bowl and robe, went, and sat cross-legged in the air between the two armies, emitting six-colored rays.
Vì vậy, khi những người này đang xuất quân chuẩn bị chiến tranh, Ngài không báo cho ai cả, tự mình mang y bát đi đến, ngồi kiết già giữa không trung giữa hai đạo quân, phóng ra sáu tia sáng màu sắc.
Bhagavā jānantova – ‘‘kasmā āgatattha mahārājā’’ti pucchi.
The Blessed One, knowing full well, asked, "Why have you come, great kings?"
Đức Thế Tôn, dù đã biết, vẫn hỏi: “Các đại vương, vì sao quý vị đến đây?”
Bhagavā, na titthakīḷāya na pabbatakīḷāya na nadīkīḷāya na giridassanatthaṃ, imasmiṃ pana ṭhāne saṅgāmaṃ paccupaṭṭhapetvā āgatamhāti.
"Blessed One, we have not come for a bathing sport, nor a mountain sport, nor a river sport, nor to see mountains, but we have come to this place, having prepared for battle."
“Bạch Đức Thế Tôn, chúng tôi không đến để vui chơi ở bến nước, không để vui chơi trên núi, không để vui chơi trên sông, không để ngắm cảnh núi non, mà chúng tôi đến đây để chuẩn bị chiến tranh tại nơi này.”
Kiṃ nissāya vo kalaho mahārājāti?
"What is the cause of your quarrel, great kings?"
“Các đại vương, cuộc cãi vã của quý vị dựa trên điều gì?”
Udakaṃ, bhanteti.
"Water, venerable sir."
“Bạch Đức Thế Tôn, là nước.”
Udakaṃ kiṃ agghati mahārājāti?
"What is water worth, great kings?"
“Các đại vương, nước đáng giá bao nhiêu?”
Appagghaṃ, bhanteti.
"Of little value, venerable sir."
“Bạch Đức Thế Tôn, không đáng giá nhiều.”
Pathavī nāma kiṃ agghati mahārājāti?
"What is earth worth, great kings?"
“Các đại vương, đất đáng giá bao nhiêu?”
Anagghā, bhanteti.
"Invaluable, venerable sir."
“Bạch Đức Thế Tôn, vô giá.”
Khattiyā kiṃ agghanti mahārājāti?
"What are khattiyas worth, great kings?"
“Các đại vương, dòng dõi Sát-đế-lợi đáng giá bao nhiêu?”
Khattiyā nāma anagghā bhanteti.
"Khattiyas are invaluable, venerable sir."
“Bạch Đức Thế Tôn, dòng dõi Sát-đế-lợi là vô giá.”
Appamūlakaṃ udakaṃ nissāya kimatthaṃ anagghe khattiye nāsetha, mahārājāti?
"Why do you destroy invaluable khattiyas on account of water of little value, great kings?"
“Các đại vương, vì sao quý vị lại hủy hoại những Sát-đế-lợi vô giá vì một thứ nước ít giá trị?”
‘‘Kalahe assādo nāma natthi, kalahavasena mahārājā aṭṭhāne veraṃ katvā ekāya rukkhadevatāya kāḷasīhena saddhiṃ baddhāghāto sakalampi imaṃ kappaṃ anuppattoyevā’’ti vatvā phandanajātakaṃ kathesi.
Saying, "There is no delight in quarrel. Due to a quarrel, great kings, having made an enemy unnecessarily, a certain tree deity became hostile towards a black lion and continued through this entire aeon," He related the Phandanajātaka.
Sau khi nói: “Các đại vương, trong cuộc cãi vã không có gì là thú vị cả. Do cãi vã, một vị cây thần đã tạo ra mối thù không đáng có với một con sư tử đen, và mối thù đó đã kéo dài suốt kiếp này,” Ngài đã kể Phandanajātaka.
Tato ‘‘parapattiyena nāma mahārājā na bhavitabbaṃ.
Then He said, "One should not, great kings, be credulous.
Rồi Ngài nói: “Các đại vương, không nên quá tin tưởng vào người khác.
Parapattiyā hutvā hi ekassa sasakassa kathāya tiyojanasahassavitthate himavante catuppadagaṇā mahāsamuddaṃ pakkhandino ahesuṃ.
Indeed, by being credulous, at the word of a single hare, the herds of quadrupeds in the Himavanta, three thousand yojanas wide, plunged into the great ocean.
Vì quá tin tưởng vào người khác, do câu chuyện của một con thỏ, đàn thú bốn chân trên dãy Hy Mã Lạp Sơn rộng ba ngàn do-tuần đã lao xuống biển lớn.
Tasmā parapattiyena na bhavitabba’’nti vatvā pathavīundriyajātakaṃ kathesi.
Therefore, one should not be credulous," and related the Pathavīundriyajātaka.
Vì vậy, không nên quá tin tưởng vào người khác,” rồi Ngài kể Pathavīundriyajātaka.
Tato – ‘‘kadāci, mahārājā, dubbalopi mahabbalassa randhaṃ vivaraṃ passati, kadāci mahabbalo dubbalassa.
Then He said, "Sometimes, great kings, even the weak see the weak point, the flaw of the strong; sometimes the strong see the weak point of the weak.
Rồi Ngài nói: “Đôi khi, các đại vương, kẻ yếu cũng thấy được sơ hở của kẻ mạnh, đôi khi kẻ mạnh cũng thấy được sơ hở của kẻ yếu.
Laṭukikāpi hi sakuṇikā hatthināgaṃ ghātesī’’ti vatvā laṭukikajātakaṃ kathesi.
Indeed, even a small quail killed a royal elephant," and related the Laṭukikajātaka.
Ngay cả một con chim cút nhỏ cũng đã giết chết một con voi chúa,” rồi Ngài kể Laṭukikajātaka.
Evaṃ kalahavūpasamatthāya tīṇi jātakāni kathetvā sāmaggiparidīpanatthāya dve jātakāni kathesi.
Thus, having related three Jātaka stories for the appeasement of the quarrel, He related two Jātaka stories for the demonstration of harmony.
Như vậy, để dẹp tan cuộc cãi vã, Ngài đã kể ba câu chuyện Jātaka, rồi để minh họa sự hòa hợp, Ngài đã kể hai câu chuyện Jātaka.
Kathaṃ?
How so?
Như thế nào?
Samaggānañhi mahārājā koci otāraṃ nāma passituṃ na sakkotīti vatvā rukkhadhammajātakaṃ kathesi.
Saying, "Indeed, great kings, no one can find an opening among those who are united," He related the Rukkhadhammajātaka.
Ngài nói: “Các đại vương, không ai có thể tìm thấy sơ hở của những người hòa hợp,” rồi Ngài kể Rukkhadhammajātaka.
Tato ‘‘samaggānaṃ mahārājā koci vivaraṃ passituṃ nāsakkhi.
Then He said, "No one, great kings, could find a flaw among those who were united.
Rồi Ngài nói: “Các đại vương, không ai có thể tìm thấy sơ hở của những người hòa hợp.
Yadā pana aññamaññaṃ vivādamakaṃsu, atha te nesādaputto jīvitā voropetvā ādāya gato.
But when they quarreled among themselves, then the hunter boy took them, having deprived them of life.
Nhưng khi họ cãi vã lẫn nhau, thì con trai của người thợ săn đã giết chết và mang họ đi.
Vivāde assādo nāma natthī’’ti vatvā vaṭṭakajātakaṃ kathesi.
There is no delight in quarrel," and related the Vaṭṭakajātaka.
Trong cuộc cãi vã không có gì là thú vị cả,” rồi Ngài kể Vaṭṭakajātaka.
Evaṃ imāni pañca jātakāni kathetvā avasāne attadaṇḍasuttaṃ kathesi.
Thus, having related these five Jātaka stories, at the end, He taught the Attadaṇḍa Sutta.
Như vậy, sau khi kể năm câu chuyện Jātaka này, cuối cùng Ngài đã thuyết giảng Kinh Attadaṇḍa.
Rājāno pasannā – ‘‘sace satthā nāgamissa, mayaṃ sahatthā aññamaññaṃyeva vadhitvā lohitanadiṃ pavattayissāma, amhākaṃ puttabhātaro gehadvāre na passeyyāma, sāsanapaṭisāsanampi no āharaṇako na bhavissati.
The kings, being pleased, said, "If the Teacher had not come, we would have killed each other with our own hands, causing a river of blood to flow. We would not have seen our sons and brothers at the house doors, nor would there be anyone to bring us messages and counter-messages.
Các vị vua hoan hỷ nói: “Nếu Bậc Đạo Sư không đến, chúng ta đã tự tay giết hại lẫn nhau, làm dòng máu chảy thành sông, con cái và anh em của chúng ta sẽ không còn thấy cửa nhà, và sẽ không có ai mang tin tức qua lại cho chúng ta.
Satthāraṃ nissāya no jīvitaṃ laddhaṃ.
Our lives have been obtained through the Teacher.
Nhờ Bậc Đạo Sư mà chúng ta đã được cứu mạng.
Sace pana satthā agāraṃ ajjhāvasissa, dvisahassadīpaparivāresu catūsu mahādīpesu rajjamassa hatthagataṃ abhavissa, atirekasahassaṃ kho panassa puttā abhavissaṃsu, tato khattiyaparivārova avicarissa.
If the Teacher had lived in a household, dominion over the four great continents surrounded by two thousand islands would have been in his hands, and he would have had more than a thousand sons, thus he would have traveled with a retinue of khattiyas.
Nếu Bậc Đạo Sư sống đời gia đình, thì vương quốc trên bốn đại châu với hai ngàn hòn đảo bao quanh đã nằm trong tay Ngài, và Ngài sẽ có hơn một ngàn người con, khi đó Ngài sẽ đi lại với đoàn tùy tùng của các Sát-đế-lợi.
Taṃ kho panesa sampattiṃ pahāya nikkhamitvā sambodhiṃ patto, idānipi khattiyaparivāroyeva vicaratū’’ti ubhayanagaravāsino aḍḍhatiyāni aḍḍhatiyāni kumārasatāni adaṃsu.
Having abandoned that prosperity and gone forth, he attained complete awakening, and now he should also travel with a retinue of khattiyas." So, the residents of both cities offered two and a half hundred princes each.
Nhưng Ngài đã từ bỏ sự giàu sang đó để xuất gia và đạt được giác ngộ. Bây giờ Ngài cũng hãy đi lại với đoàn tùy tùng của các Sát-đế-lợi.” Rồi người dân của cả hai thành phố đã dâng cúng hai trăm rưỡi, hai trăm rưỡi hoàng tử.
Bhagavā te pabbājetvā mahāvanaṃ agamāsi.
The Blessed One ordained them and went to the Great Forest.
Đức Thế Tôn cho họ xuất gia và đi đến khu rừng lớn.
Tesaṃ garugāravavasena na attano ruciyā pabbajitānaṃ anabhirati uppajji.
Due to their great respect and veneration, disaffection arose in those who had not gone forth according to their own inclination.
Do sự tôn kính và ngưỡng mộ đối với Ngài, những người này không xuất gia theo ý muốn của mình nên đã nảy sinh sự không hoan hỷ.
Purāṇadutiyikāyopi nesaṃ ‘‘ayyaputtā ukkaṇṭhantu, gharāvāso na saṇṭhātī’’tiādīni vatvā sāsanaṃ pesenti.
Their former wives also sent messages, saying, "May the noble ones become disaffected, for household life does not endure," and so forth.
Những người vợ cũ của họ cũng gửi tin nhắn nói: “Các hoàng tử hãy chán nản đi, đời sống gia đình không thể bền vững,” v.v.
Te atirekataraṃ ukkaṇṭhiṃsu.
They became even more disaffected.
Họ càng thêm chán nản.
Bhagavā āvajjanto tesaṃ anabhiratabhāvaṃ ñatvā ‘‘ime bhikkhū mādisena buddhena saddhiṃ ekato vasantā ukkaṇṭhanti, handa nesaṃ kuṇāladahassa vaṇṇaṃ kathetvā tattha netvā anabhiratiṃ vinodessāmī’’ti kuṇāladahassa vaṇṇaṃ kathesi.
The Blessed One, reflecting, perceived their discontent and thought, “These bhikkhus are discontented living together with a Buddha like me. What if I describe the Kunāla Lake and lead them there to dispel their discontent?” So he described the Kunāla Lake.
Đức Thế Tôn, khi quán xét và biết được sự bất mãn của các vị tỳ khưu đó, Ngài nghĩ: “Những vị tỳ khưu này sống chung với một vị Phật như Ta mà lại chán nản. Thôi được, Ta sẽ kể cho họ nghe về vẻ đẹp của hồ Kuṇāla, rồi đưa họ đến đó để xua tan sự bất mãn của họ.” Ngài liền kể về vẻ đẹp của hồ Kuṇāla.
Te taṃ daṭṭhukāmā ahesuṃ.
They wished to see it.
Các vị ấy muốn được thấy hồ đó.
Daṭṭhukāmattha, bhikkhave, kuṇāladahanti?
“Do you wish to see the Kunāla Lake, bhikkhus?”
"Này các tỳ khưu, các con có muốn thấy hồ Kuṇāla không?"
Āma bhagavāti.
“Yes, Blessed One,” they replied.
"Bạch Thế Tôn, vâng ạ."
Yadi evaṃ, etha, gacchāmāti.
“If so, come, let us go,” he said.
"Nếu vậy, hãy đến đây, chúng ta đi!"
Iddhimantānaṃ bhagavā gamanaṭṭhānaṃ mayaṃ kathaṃ gamissāmāti?
“How can we go to a place where the powerful Blessed One goes?” they asked.
"Bạch Thế Tôn, một nơi mà các bậc có thần thông mới đi được, chúng con làm sao mà đi được?"
Tumhe gantukāmā hotha, ahaṃ mamānubhāvena gahetvā gamissāmīti.
“You wish to go, and I will take you by my power,” he said.
"Các con hãy muốn đi, Ta sẽ dùng thần thông của Ta đưa các con đi."
Sādhu, bhanteti.
“Very well, Venerable Sir,” they replied.
"Lành thay, bạch Ngài!"
Atha bhagavā pañca bhikkhusatāni gahetvā ākāse uppatitvā kuṇāladahe patiṭṭhāya te bhikkhū āha – ‘‘bhikkhave, imasmiṃ kuṇāladahe yesaṃ macchānaṃ nāmaṃ na jānātha, tesaṃ nāmaṃ pucchathā’’ti.
Then the Blessed One, taking five hundred bhikkhus, flew up into the air, alighted at Kunāla Lake, and said to the bhikkhus, “Bhikkhus, ask the names of those fish in this Kunāla Lake whose names you do not know.”
Rồi Đức Thế Tôn, cùng với năm trăm vị tỳ khưu, bay lên không trung, hạ xuống hồ Kuṇāla và nói với các vị tỳ khưu: "Này các tỳ khưu, trong hồ Kuṇāla này, những con cá nào mà các con không biết tên, hãy hỏi tên của chúng."
Te pucchiṃsu, bhagavā pucchitapucchitaṃ kathesi.
They asked, and the Blessed One told them each name that was asked.
Các vị ấy hỏi, Đức Thế Tôn đã kể tên từng con cá được hỏi.
Na kevalaṃ macchānaṃyeva, tasmiṃ vanasaṇḍe rukkhānampi pabbatapāde dvipadacatuppadasakuṇānampi nāmāni pucchāpetvā kathesi.
He not only told the names of the fish but also caused them to ask the names of the trees in that forest thicket and of the two-footed, four-footed, and winged creatures at the foot of the mountain.
Không chỉ tên các loài cá, Ngài còn hỏi và kể tên các loài cây trong khu rừng đó, và các loài chim, thú hai chân, bốn chân dưới chân núi.
Atha dvīhi sakuṇehi mukhatuṇḍakena ḍaṃsitvā gahitadaṇḍake nisinno kuṇālasakuṇarājā purato pacchato ubhosu passesu sakuṇasaṅghaparivuto āgacchati.
Then the King of Kunāla Birds, holding a stick in his beak, grasped by two birds, came, surrounded by a flock of birds, in front, behind, and on both sides.
Rồi chim vua Kuṇāla, đậu trên một cành cây được hai con chim khác cắp bằng mỏ, bay đến, được vây quanh bởi một đàn chim ở phía trước, phía sau và hai bên.
Bhikkhū taṃ disvā – ‘‘esa, bhante, imesaṃ sakuṇānaṃ rājā bhavissati, parivārā ete etassā’’ti maññāmāti.
Seeing him, the bhikkhus thought, “Venerable Sir, that must be the king of these birds; these are his retinue.”
Các tỳ khưu thấy vậy liền nghĩ: "Bạch Thế Tôn, đây chắc là vua của những loài chim này, và những con kia là tùy tùng của nó."
Evameva, bhikkhave, ayampi mama vaṃso mama paveṇīti.
“Indeed, bhikkhus, this is also my lineage, my tradition,” said the Blessed One.
"Đúng vậy, này các tỳ khưu, đây cũng là dòng dõi, là truyền thống của Ta."
Idāni tāva mayaṃ, bhante, ete sakuṇe passāma.
“Venerable Sir, for now, we see these birds.
"Bạch Thế Tôn, bây giờ chúng con đã thấy những con chim này.
Yaṃ pana bhagavā ‘‘ayampi mama vaṃso mama paveṇī’’ti āha, taṃ sotukāmamhāti.
But we wish to hear what the Blessed One said: ‘This is also my lineage, my tradition’.”
Nhưng điều mà Thế Tôn nói 'đây cũng là dòng dõi, là truyền thống của Ta', chúng con muốn được nghe điều đó."
Sotukāmattha bhikkhaveti?
“Do you wish to hear, bhikkhus?”
"Này các tỳ khưu, các con có muốn nghe không?"
Āma, bhagavāti.
“Yes, Blessed One,” they replied.
"Vâng, bạch Thế Tôn."
Tena hi suṇāthāti tīhi gāthāsatehi maṇḍetvā kuṇālajātakaṃ kathento anabhiratiṃ vinodesi.
“In that case, listen,” he said, and adorned with three hundred verses, he narrated the Kunāla Jātaka, dispelling their discontent.
"Nếu vậy, hãy lắng nghe!" Rồi Ngài kể chuyện Jātaka Kuṇāla được trang trí bằng ba trăm bài kệ, xua tan sự bất mãn của họ.
Desanāpariyosāne sabbepi sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, maggeneva ca nesaṃ iddhipi āgatā.
At the end of the discourse, all of them were established in the fruit of stream-entry, and their psychic powers also came to them right on the path.
Khi bài pháp kết thúc, tất cả đều chứng đắc quả Dự Lưu, và thần thông cũng đến với họ ngay trên đạo lộ.
Bhagavā – ‘‘hotu tāva ettakaṃ etesaṃ bhikkhūna’’nti ākāse uppatitvā mahāvanameva agamāsi.
The Blessed One thought, “Let this much suffice for these bhikkhus for now,” and rising into the air, he went to the great forest.
Đức Thế Tôn nghĩ: "Chừng đó là đủ cho các tỳ khưu này," rồi Ngài bay lên không trung và đi đến đại lâm.
Tepi bhikkhū gamanakāle dasabalassa ānubhāvena gantvā āgamanakāle attano ānubhāvena bhagavantaṃ parivāretvā mahāvane otariṃsu.
And those bhikkhus, having gone by the power of the Ten-Powered One when going, returned by their own power, surrounding the Blessed One, and descended in the great forest.
Các tỳ khưu đó, khi đi thì nhờ uy lực của Đức Thập Lực, khi trở về thì nhờ uy lực của chính mình, vây quanh Đức Thế Tôn và hạ xuống đại lâm.
Bhagavā paññattāsane nisīditvā te bhikkhū āmantetvā – ‘‘etha, bhikkhave, nisīdatha, uparimaggattayavajjhānaṃ vo kilesānaṃ pahānāya kammaṭṭhānaṃ kathessāmī’’ti kammaṭṭhānaṃ kathesi.
The Blessed One, seated on the prepared seat, addressed those bhikkhus, saying, “Come, bhikkhus, sit down. I will teach you a meditation subject for the abandonment of defilements, excluding the three higher paths.” Then he taught the meditation subject.
Đức Thế Tôn ngồi trên chỗ ngồi đã được sắp đặt, gọi các tỳ khưu và nói: "Này các tỳ khưu, hãy đến đây ngồi xuống, Ta sẽ giảng cho các con đề mục thiền để đoạn trừ phiền não, ngoại trừ ba đạo lộ cao hơn." Ngài liền giảng đề mục thiền.
Bhikkhū cintesuṃ – ‘‘bhagavā amhākaṃ anabhiratabhāvaṃ ñatvā kuṇāladahaṃ netvā anabhiratiṃ vinodesi, tattha sotāpattiphalappattānaṃ no idāni idha tiṇṇaṃ maggānaṃ kammaṭṭhānaṃ adāsi, na kho panamhehi ‘sotāpannā maya’nti vītināmetuṃ vaṭṭati, uttamapurisasadisehi no bhavituṃ vaṭṭatī’’ti te dasabalassa pāde vanditvā uṭṭhāya nisīdanaṃ papphoṭetvā visuṃ visuṃ pabbhārarukkhamūlesu nisīdiṃsu.
The bhikkhus thought, “The Blessed One, knowing our discontent, led us to Kunāla Lake and dispelled our discontent. There, having attained the fruit of stream-entry, we have now been given a meditation subject for the three paths here. It is not fitting for us to pass our time thinking ‘we are stream-enterers’; it is fitting for us to become like supreme men.” Thereupon, they saluted the feet of the Ten-Powered One, rose, shook off their sitting mats, and sat down individually at the base of various trees.
Các tỳ khưu suy nghĩ: "Đức Thế Tôn biết sự bất mãn của chúng ta nên đã đưa chúng ta đến hồ Kuṇāla để xua tan sự bất mãn, ở đó chúng ta đã chứng đắc quả Dự Lưu. Bây giờ ở đây Ngài đã ban cho chúng ta đề mục thiền cho ba đạo lộ. Chúng ta không nên tự mãn mà nghĩ 'chúng ta đã là bậc Dự Lưu', chúng ta phải trở thành những bậc thượng nhân." Rồi họ đảnh lễ dưới chân Đức Thập Lực, đứng dậy, phủi chỗ ngồi và mỗi người ngồi riêng tại gốc cây hoặc hang động.
Bhagavā cintesi – ‘‘ime bhikkhū pakatiyāpi avissaṭṭhakammaṭṭhānā, laddhupāyassa pana bhikkhuno kilamanakāraṇaṃ nāma natthi.
The Blessed One thought, “These bhikkhus are naturally unskilled in meditation subjects, but for a bhikkhu who has found the way, there is no cause for weariness.
Đức Thế Tôn suy nghĩ: "Những vị tỳ khưu này vốn dĩ đã có đề mục thiền chưa được khai mở hoàn toàn, nhưng đối với một vị tỳ khưu đã có phương tiện thì không có lý do gì để mệt mỏi cả.
Gacchantā gacchantā ca vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ patvā – ‘‘attanā attanā paṭiladdhaguṇaṃ ārocessāmā’ti mama santikaṃ āgamissanti.
As they go and go, they will develop insight, attain Arahantship, and come to me, saying, ‘We will declare the qualities we have personally attained.’
Khi đi, họ sẽ phát triển thiền quán và chứng đắc A-la-hán, rồi họ sẽ đến chỗ Ta để báo cáo những phẩm chất mà họ đã đạt được.
Etesu āgatesu dasasahassacakkavāḷe devatā ekacakkavāḷe sannipatissanti, mahāsamayo bhavissati, vivitte okāse mayā nisīdituṃ vaṭṭatī’’ti.
When they arrive, devas from ten thousand world-systems will gather in one world-system; there will be a great assembly. It is fitting for me to sit in a secluded place.”
Khi họ đến, chư thiên từ mười ngàn thế giới sẽ tụ họp lại trong một thế giới, sẽ có một đại hội lớn, Ta nên ngồi ở một nơi vắng vẻ."
Tato vivitte okāse buddhāsanaṃ paññapetvā nisīdi.
Then, having arranged a Buddha-seat in a secluded place, he sat down.
Rồi Ngài sắp đặt một Phật tọa ở nơi vắng vẻ và ngồi xuống.
Sabbapaṭhamaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā gatathero saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
The elder who first took the meditation subject attained Arahantship with the four analytical knowledges.
Vị Trưởng lão đầu tiên nhận đề mục thiền đã chứng đắc A-la-hán cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā).
Tato aparo tato aparoti pañcasatāpi paduminiyaṃ padumāni viya vikasiṃsu.
Then another, and another; all five hundred bloomed like lotuses in a lotus pond.
Rồi vị này đến vị khác, cứ thế cả năm trăm vị đều khai nở như những bông sen trong ao sen.
Sabbapaṭhamaṃ arahattappattabhikkhu – ‘‘bhagavato ārocessāmī’’ti pallaṅkaṃ vinibbhujitvā nisīdanaṃ papphoṭetvā uṭṭhāya dasabalābhimukho ahosi.
The first bhikkhu to attain Arahantship thought, “I will inform the Blessed One,” uncrossed his legs, shook off his sitting mat, rose, and faced the Ten-Powered One.
Vị tỳ khưu đầu tiên chứng đắc A-la-hán nghĩ: "Ta sẽ báo cáo cho Đức Thế Tôn," rồi Ngài xả thiền kiết già, phủi chỗ ngồi, đứng dậy và hướng về Đức Thập Lực.
Evaṃ aparopi aparopīti pañcasatāpi bhattasālaṃ pavisantā viya paṭipāṭiyāva āgamaṃsu.
In this way, another and another, all five hundred came in succession, as if entering a dining hall.
Cứ thế, vị này đến vị khác, cả năm trăm vị đều đến theo thứ tự như những người vào phòng ăn.
Paṭhamaṃ āgato vanditvā nisīdanaṃ paññapetvā ekamantaṃ nisīditvā paṭiladdhaguṇaṃ ārocetukāmo – ‘‘atthi nu kho añño koci, natthī’’ti nivattitvā āgamanamaggaṃ olokento aparampi addasa aparampi addasa.
The first one who came, having saluted and arranged his sitting mat, sat down to one side, wishing to declare his attained qualities, but turning back, looking along the path he had come, he saw another, and then another, thinking, “Is there anyone else, or not?”
Vị đầu tiên đến, đảnh lễ, trải chỗ ngồi và ngồi sang một bên, muốn báo cáo phẩm chất đã đạt được, Ngài quay lại nhìn con đường đã đi, tự hỏi: "Còn có ai khác không, hay không có ai?" và thấy thêm một vị khác, rồi lại thấy thêm một vị khác.
Iti sabbepi te āgantvā ekamantaṃ nisīditvā ayaṃ imassa harāyamāno na kathesi, ayaṃ imassa harāyamāno na kathesīti.
Thus, all of them came and sat down to one side, each not speaking out of respect for the other.
Cứ thế, tất cả các vị ấy đều đến, ngồi sang một bên. Vị này không nói vì e ngại vị kia, vị kia không nói vì e ngại vị này.
Khīṇāsavānaṃ kira dve ākārā honti – ‘‘aho vata mayā paṭiladdhaguṇaṃ sadevako loko khippameva paṭivijjheyyā’’ti cittaṃ uppajjati.
For it is said that Arahants have two characteristics: a thought arises, “Oh, may the world with its devas quickly penetrate the qualities I have attained!”
Người đã đoạn tận lậu hoặc (khīṇāsava) có hai trạng thái: tâm khởi lên ý nghĩ "mong sao thế giới này cùng với chư thiên sớm chứng ngộ phẩm chất mà ta đã đạt được".
Paṭiladdhabhāvaṃ pana nidhiladdhapuriso viya na aññassa ārocetukāmo hoti.
But they do not wish to declare their attainment to others, like a man who has found a treasure.
Nhưng người đã đạt được phẩm chất đó thì không muốn báo cáo cho người khác, giống như người tìm thấy kho báu.
Evaṃ osīdamatte pana tasmiṃ ariyamaṇḍale pācīnayugandharaparikkhepato abbhā, mahikā, dhūmo, rajo, rāhūti imehi upakkilesehi vippamuttaṃ buddhuppādapaṭimaṇḍitassa lokassa rāmaṇeyyakadassanatthaṃ pācīnadisāya ukkhittarajatamayamahāādāsamaṇḍalaṃ viya, nemivaṭṭiyaṃ gahetvā parivattiyamānarajatacakkasassirikaṃ puṇṇacandamaṇḍalaṃ ullaṅghitvā anilapathaṃ paṭipajjittha.
Then, at that very moment, in that assembly of noble ones, like a great silver mirror disc uplifted in the eastern direction, or like a full moon disc gracefully turning, held by its rim, having transcended the path of the wind, it proceeded, free from the defilements of clouds, mist, smoke, dust, and Rāhu, for the purpose of revealing the beauty of the world adorned by the appearance of a Buddha, encompassed by the eastern Yugandhara mountain range.
Vào khoảnh khắc, thời điểm, giây phút như vậy, khi hội chúng thánh thiện ấy chìm đắm trong sự im lặng, một vòng tròn gương lớn bằng bạc được nâng lên từ phía đông, giống như mặt trăng tròn rực rỡ xoay tròn trên bánh xe vành, vượt qua bầu trời, để cho thấy vẻ đẹp của thế giới được điểm tô bởi sự xuất hiện của chư Phật, thoát khỏi những ô nhiễm như mây, sương mù, khói, bụi, và Rahu bao quanh núi Yugandhara phía đông.
Iti evarūpe khaṇe laye muhutte bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ mahāvane mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi sabbeheva arahantehi.
Thus, at such a moment, instant, and time, the Blessed One resided among the Sakyas in Kapilavatthu, in the Great Forest, with a large community of bhikkhus, five hundred bhikkhus in all, all of them Arahants.
Vào khoảnh khắc, thời điểm, giây phút như vậy, Đức Thế Tôn đang trú ngụ tại Kapilavatthu, trong Đại Lâm, cùng với đại Tăng đoàn gồm năm trăm vị tỳ khưu, tất cả đều là bậc A-la-hán.
Tattha bhagavāpi mahāsammatassa vaṃse uppanno, tepi pañcasatā bhikkhū mahāsammatassa kule uppannā.
Therein, the Blessed One was also born in the lineage of Mahāsammata, and those five hundred bhikkhus were also born in the family of Mahāsammata.
Trong đó, Đức Thế Tôn cũng sinh ra trong dòng dõi của Đại Chánh Sĩ (Mahāsammata), và năm trăm vị tỳ khưu kia cũng sinh ra trong gia đình của Đại Chánh Sĩ.
Bhagavāpi khattiyagabbhe jāto, tepi khattiyagabbhe jātā.
The Blessed One was also born into a khattiya womb, and they were also born into khattiya wombs.
Đức Thế Tôn cũng sinh ra trong bào thai của dòng Sát-đế-lỵ, và các vị ấy cũng sinh ra trong bào thai của dòng Sát-đế-lỵ.
Bhagavāpi rājapabbajito, tepi rājapabbajitā.
The Blessed One was also a royal renunciant, and they were also royal renunciants.
Đức Thế Tôn cũng là vị vua xuất gia, và các vị ấy cũng là những vị vua xuất gia.
Bhagavāpi setacchattaṃ pahāya hatthagataṃ cakkavattirajjaṃ nissajjetvā pabbajito, tepi setacchattaṃ pahāya hatthagatāni rajjāni nissajjetvā pabbajitā.
The Blessed One, abandoning the white parasol, renounced a universal monarchy that was within reach, and they, abandoning white parasols, renounced kingdoms that were within reach and went forth.
Đức Thế Tôn cũng từ bỏ lọng trắng, từ bỏ vương quyền Chuyển Luân Vương đã nằm trong tay để xuất gia, và các vị ấy cũng từ bỏ lọng trắng, từ bỏ vương quyền đã nằm trong tay để xuất gia.
Iti bhagavā parisuddhe okāse parisuddhe rattibhāge sayaṃ parisuddho parisuddhaparivāro vītarāgo vītarāgaparivāro vītadoso vītadosaparivāro vītamoho vītamohaparivāro nittaṇho nittaṇhaparivāro nikkileso nikkilesaparivāro santo santaparivāro danto dantaparivāro mutto muttaparivāro ativiya virocatīti.
Thus, the Blessed One, in a pure place, at a pure time of night, Himself pure with a pure retinue, without lust with a retinue without lust, without hatred with a retinue without hatred, without delusion with a retinue without delusion, without craving with a retinue without craving, without defilements with a retinue without defilements, peaceful with a peaceful retinue, disciplined with a disciplined retinue, liberated with a liberated retinue, shone forth exceedingly.
Như vậy, Đức Thế Tôn, trong một không gian thanh tịnh, vào một đêm thanh tịnh, tự thân thanh tịnh, với tùy tùng thanh tịnh, đã đoạn tận tham ái, với tùy tùng đã đoạn tận tham ái, đã đoạn tận sân hận, với tùy tùng đã đoạn tận sân hận, đã đoạn tận si mê, với tùy tùng đã đoạn tận si mê, đã đoạn tận khát ái, với tùy tùng đã đoạn tận khát ái, đã đoạn tận phiền não, với tùy tùng đã đoạn tận phiền não, là bậc tịch tĩnh, với tùy tùng tịch tĩnh, là bậc điều phục, với tùy tùng điều phục, là bậc giải thoát, với tùy tùng giải thoát, Ngài tỏa sáng rực rỡ vô cùng.
Vaṇṇabhūmi nāmesā, yattakaṃ sakkoti, tattakaṃ vattabbaṃ.
This is a descriptive passage, and as much as possible should be stated.
Đây là phần mô tả, cần nói bao nhiêu thì nói bấy nhiêu.
Iti ime bhikkhū sandhāya vuttaṃ – ‘‘pañcamattehi bhikkhusatehi sabbeheva arahantehī’’ti.
Thus, it was said, referring to these bhikkhus: "by as many as five hundred bhikkhus, all of them Arahants."
Như vậy, những lời "cùng với năm trăm vị tỳ khưu, tất cả đều là bậc A-la-hán" là nói về những vị tỳ khưu này.
Yebhuyyenāti bahutarā sannipatitā, mandā na sannipatitā asaññā arūpāvacaradevatā samāpannadevatā ca.
Yebhuyyenāti: "Mostly" means that the majority gathered, while the few, such as non-percipient devatās and formless-realm devatās who were absorbed in samāpatti, did not gather.
Yebhuyyena nghĩa là: phần lớn chư thiên đã vân tập đông đảo; còn chư thiên ít ỏi, tức là chư thiên vô tưởng (asaññā), chư thiên cõi vô sắc (arūpāvacaradevatā) và chư thiên đang nhập định (samāpannadevatā) thì không vân tập.
Tatrāyaṃ sannipātakkamo mahāvanassa kira sāmantā devatā caliṃsu – ‘‘āyāma, bho buddhadassanaṃ nāma bahūpakāraṃ, dhammassavanaṃ bahūpakāraṃ, bhikkhusaṅghadassanaṃ bahūpakāraṃ, āyāma āyāmā’’ti mahāsaddaṃ kurumānā āgantvā bhagavantañca taṃmuhuttaṃ arahattappattakhīṇāsave ca vanditvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
Here is the sequence of the gathering: it is said that devatās from around the Mahāvana stirred, crying out in a great voice, "Come, sirs! Seeing the Buddha is greatly beneficial, hearing the Dhamma is greatly beneficial, seeing the Saṅgha of bhikkhus is greatly beneficial! Come, let us come!" They arrived, paid homage to the Blessed One and to the Arahants who had attained Arahantship at that moment, and stood to one side.
Trình tự vân tập như sau: chư thiên ở xung quanh Đại Lâm đã chấn động – “Này các bạn, hãy đến đây! Chiêm ngưỡng Đức Phật là điều lợi ích lớn, lắng nghe Pháp là điều lợi ích lớn, chiêm ngưỡng Tăng đoàn là điều lợi ích lớn. Hãy đến, hãy đến!” – họ hô vang tiếng lớn, rồi đến đảnh lễ Thế Tôn và các vị A-la-hán đã chứng đắc A-la-hán quả trong khoảnh khắc đó, rồi đứng sang một bên.
Eteneva upāyena tāsaṃ tāsaṃ saddaṃ sutvā saddantaraaḍḍhagāvutagāvutaaḍḍhayojanayojanādivasena tiyojanasahassavitthate himavante, tikkhattuṃ tesaṭṭhiyā nagarasahassesu, navanavutiyā doṇamukhasatasahassesu, channavutiyā paṭṭanakoṭisatasahassesu, chapaṇṇāsāya ratanākaresūti sakalajambudīpe, pubbavidehe, aparagoyāne, uttarakurumhi, dvīsu parittadīpasahassesūti sakalacakkavāḷe, tato dutiyatatiyacakkavāḷeti evaṃ dasasahassacakkavāḷesu devatā sannipatitāti veditabbā.
In this way, hearing the sounds of those devatās, it should be understood that devatās gathered from the Himavanta, which is three thousand yojanas wide, in stages of half a gāvuta, a gāvuta, half a yojana, a yojana, etc.; from sixty-three thousand cities three times over; from ninety-nine hundred thousand doṇamukha towns; from ninety-six hundred thousand port cities; from fifty-six jewel mines—thus from the entire Jambudīpa, Pubbavideha, Aparagoyāna, Uttarakuru, and the two thousand small islands—from the entire cakkavāḷa, and then from the second and third cakkavāḷas, thus from ten thousand cakkavāḷas.
Cũng theo cách này, sau khi nghe tiếng của các vị ấy, chư thiên đã vân tập từ khoảng cách nửa do tuần, một do tuần, nửa do tuần, một do tuần, v.v., trong dãy núi Hy Mã Lạp Sơn rộng ba ngàn do tuần, trong sáu mươi ba ngàn thành phố, trong chín mươi chín vạn cửa sông, trong chín mươi sáu vạn bến cảng, trong năm mươi sáu mỏ khoáng sản – tức là khắp toàn bộ Jambudīpa (Nam Thiệm Bộ Châu), Pūbbavideha (Đông Thắng Thần Châu), Aparagoyāna (Tây Ngưu Hóa Châu), Uttarakuru (Bắc Câu Lư Châu), hai ngàn tiểu đảo – tức là khắp toàn bộ cõi luân hồi (cakkavāḷa), rồi đến cõi luân hồi thứ hai, thứ ba, v.v., tức là trong mười ngàn cõi luân hồi (dasasahassacakkavāḷa).
Dasasahassacakkavāḷañhi idha dasalokadhātuyoti adhippetā.
For "ten thousand cakkavāḷas" here means ten thousand world-systems.
Mười ngàn cõi luân hồi ở đây được hiểu là mười thế giới (dasalokadhātu).
Tena vuttaṃ – ‘‘dasahi ca lokadhātūhi devatā yebhuyyena sannipatitā hontī’’ti.
Therefore it was said: "Devatās from ten world-systems mostly gathered."
Vì thế đã nói: “Chư thiên từ mười thế giới đã vân tập đông đảo.”
Evaṃ sannipatitāhi devatāhi sakalacakkavāḷagabbhaṃ yāva brahmalokā sūcighare nirantaraṃ pakkhittasūcīhi viya paripuṇṇaṃ hoti.
With devatās thus gathered, the entire cakkavāḷa-womb, up to the Brahmā world, became completely full, like needles densely packed into a needle case.
Khi chư thiên đã vân tập như vậy, toàn bộ không gian cõi luân hồi cho đến cõi Phạm thiên (brahmaloka) trở nên đầy chật như một hộp kim chứa đầy kim không còn kẽ hở.
Tatra brahmalokassa evaṃ uccattanaṃ veditabbaṃ.
The height of the Brahmā world should be understood thus:
Ở đây, cần biết về độ cao của cõi Phạm thiên như sau.
Lohapāsāde kira sattakūṭāgārasamo pāsāṇo brahmaloke ṭhatvā adho khitto catūhi māsehi pathaviṃ pāpuṇāti.
It is said that a stone, as large as a seven-storied palace on the Lohapāsāda, if dropped from the Brahmā world, would reach the earth in four months.
Người ta nói rằng, một tảng đá lớn bằng bảy tòa nhà chóp nhọn trên Loha Pāsāda (Lầu Đồng) nếu được ném từ cõi Phạm thiên xuống, sẽ mất bốn tháng để chạm đến mặt đất.
Evaṃ mahante okāse yathā heṭṭhā ṭhatvā khittāni pupphāni vā dhūmo vā upari gantuṃ, upari vā ṭhatvā khittasāsapā heṭṭhā otarituṃ antaraṃ na labhanti, evaṃ nirantaraṃ devatā ahesuṃ.
In such a vast space, there was no gap for flowers or smoke thrown from below to go up, or for mustard seeds dropped from above to come down; thus, the devatās were without any gaps.
Trong không gian rộng lớn như vậy, chư thiên đã ở dày đặc đến nỗi không có kẽ hở, giống như hoa hay khói ném từ dưới lên không thể bay lên, hay hạt cải ném từ trên xuống không thể rơi xuống.
Yathā kho pana cakkavattirañño nisinnaṭṭhānaṃ asambādhaṃ hoti, āgatāgatā mahesakkhā khattiyā okāsaṃ labhantiyeva, parato parato pana atisambādhaṃ hoti, evameva bhagavato nisinnaṭṭhānaṃ asambādhaṃ, āgatāgatā mahesakkhā devatā ca mahābrahmāno ca okāsaṃ labhantiyeva.
Just as the seat of a universal monarch is unobstructed, and powerful khattiyas who arrive always find a place, though beyond that it becomes very crowded, even so, the seat of the Blessed One was unobstructed, and powerful devatās and Great Brahmās who arrived always found a place.
Tuy nhiên, giống như chỗ ngồi của một vị Chuyển Luân Vương (cakkavattirañña) thì không chật chội, các vị vua chúa uy lực lớn đến đều có chỗ ngồi, nhưng ở các nơi xa hơn thì rất chật chội; cũng vậy, chỗ ngồi của Thế Tôn thì không chật chội, các vị chư thiên uy lực lớn và các vị Đại Phạm thiên đến đều có chỗ ngồi.
Apisudaṃ bhagavato āsannāsannaṭṭhāne mahāparinibbāne vuttanayeneva vālaggakoṭinitudanamatte padese dasapi vīsampi sabbaparato tiṃsampi devatā sukhume sukhume attabhāve māpetvā aṭṭhaṃsu.
Moreover, in the immediate vicinity of the Blessed One, as mentioned in the account of the Mahāparinibbāna, even in a space the size of a hair's breadth, ten, twenty, or even thirty devatās, creating subtle bodies, stood.
Hơn nữa, ở những nơi gần Thế Tôn, giống như đã nói trong kinh Đại Bát Niết Bàn (Mahāparinibbāna Sutta), trong một không gian chỉ bằng đầu sợi lông, mười, hai mươi, thậm chí ba mươi vị chư thiên đã hóa hiện thân tướng vi tế rồi đứng.
Saṭṭhi saṭṭhi devatā aṭṭhaṃsu.
Sixty, sixty devatās stood.
Sáu mươi, sáu mươi vị chư thiên đã đứng.
Suddhāvāsakāyikānanti suddhāvāsavāsīnaṃ.
Suddhāvāsakāyikānaṃ means "of those residing in the Suddhāvāsas."
Suddhāvāsakāyikāna nghĩa là của những vị cư ngụ ở Suddhāvāsa.
Suddhāvāsā nāma suddhānaṃ anāgāmikhīṇāsavānaṃ āvāsā pañca brahmalokā.
Suddhāvāsas are the residences of the pure Anāgāmīs and Arahants, which are the five Brahmā worlds.
Suddhāvāsa là năm cõi Phạm thiên, là nơi cư ngụ của các bậc Thanh tịnh (suddha), tức là các bậc Bất Lai (Anāgāmī) và A-la-hán (Khīṇāsava).
Etadahosīti kasmā ahosi?
Etadahosīti: "It occurred to them" – why did it occur?
Etadahosi – tại sao lại xảy ra điều này?
Te kira brahmāno samāpattiṃ samāpajjitvā yathāparicchedena vuṭṭhitā brahmabhavanaṃ olokentā pacchābhatte bhattagehaṃ viya suññataṃ addasaṃsu.
It is said that those Brahmās, having entered samāpatti and emerged according to their limit, looked at the Brahmā abode and saw it empty, like a dining hall after a meal.
Các vị Phạm thiên ấy, sau khi nhập định và xuất định theo từng thời gian quy định, nhìn thấy cõi Phạm thiên của mình trống rỗng như một phòng ăn sau bữa ăn.
Tato ‘‘kuhiṃ brahmāno gatā’’ti āvajjantā mahāsamāgamaṃ ñatvā – ‘‘ayaṃ samāgamo mahā, mayaṃ ohīnā, ohīnakānaṃ okāso dullabho hoti, tasmā gacchantā atucchahatthā hutvā ekekaṃ gāthaṃ abhisaṅkharitvā gacchāma.
Then, contemplating, "Where have the Brahmās gone?", they understood it was a great assembly and thought, "This assembly is vast, and we are left out. For those who are left out, a place is hard to find. Therefore, as we go, let us not go empty-handed, but compose a gāthā each and then go.
Từ đó, khi quán xét “Các vị Phạm thiên đã đi đâu?”, họ biết được có một đại hội lớn – “Đại hội này thật lớn, chúng ta đã bị bỏ lại phía sau, những người bị bỏ lại khó có được chỗ. Vì vậy, chúng ta hãy đi với đôi tay không trống rỗng, mỗi người hãy sáng tác một bài kệ rồi đi.
Tāya mahāsamāgame ca attano āgatabhāvaṃ jānāpessāma, dasabalassa ca vaṇṇaṃ bhāsissāmā’’ti.
By that, we will make our arrival known in the great assembly, and we will praise the Dasabala."
Với bài kệ đó, chúng ta sẽ cho biết sự hiện diện của mình trong đại hội lớn, và sẽ ca ngợi công đức của Đức Thập Lực (Dasabala).”
Iti tesaṃ samāpattito vuṭṭhāya āvajjitattā etadahosi.
Thus, because they emerged from samāpatti and contemplated, it occurred to them.
Vì vậy, điều này đã xảy ra do họ xuất định và quán xét.
332. Bhagavato purato pāturahesunti pāḷiyaṃ bhagavato santike abhimukhaṭṭhāneyeva otiṇṇā viya katvā vuttā, na kho panettha evaṃ attho veditabbo.
332. Bhagavato purato pāturahesuṃ: In the Pāḷi, it is stated that they appeared as if they descended directly in front of the Blessed One, but the meaning should not be understood this way.
332. Bhagavato purato pāturahesu – trong Pāḷi, điều này được nói như thể họ đã xuất hiện ngay trước mặt Thế Tôn, nhưng không nên hiểu theo nghĩa đen như vậy.
Te pana brahmaloke ṭhitāyeva gāthā abhisaṅkharitvā eko puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otari, eko dakkhiṇacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ, eko pacchimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ, eko uttaracakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otari.
Instead, those Brahmās, remaining in the Brahmā world, composed gāthās, and one descended to the eastern rim of the cakkavāḷa, one to the southern rim of the cakkavāḷa, one to the western rim of the cakkavāḷa, and one to the northern rim of the cakkavāḷa.
Các vị Phạm thiên ấy, khi đang ở cõi Phạm thiên, đã sáng tác các bài kệ, rồi một vị giáng xuống ở rìa phía đông của cõi luân hồi, một vị ở rìa phía nam, một vị ở rìa phía tây, và một vị ở rìa phía bắc.
Tato puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otiṇṇabrahmā nīlakasiṇaṃ samāpajjitvā nīlarasmiyo vissajjitvā dasasahassacakkavāḷadevatānaṃ maṇicammaṃ paṭimuñcanto viya attano āgatabhāvaṃ jānāpetvā buddhavīthi nāma kenaci ottharituṃ na sakkā, tasmā pahaṭabuddhavīthiyāva āgantvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then, the Brahmā who descended to the eastern rim of the cakkavāḷa, having entered the blue kasiṇa, emitted blue rays, making his arrival known as if adorning the devatās of the ten thousand cakkavāḷas with jewel-leather, and then, because the Buddha's path cannot be obstructed by anyone, he came by the cleared Buddha's path, paid homage to the Blessed One, and stood to one side.
Sau đó, vị Phạm thiên giáng xuống ở rìa phía đông của cõi luân hồi đã nhập vào nīlakasiṇa (biến xứ màu xanh), phóng ra các tia sáng màu xanh, như thể đang khoác một tấm da quý báu cho chư thiên trong mười ngàn cõi luân hồi, cho biết sự hiện diện của mình, và vì con đường của Đức Phật (buddhavīthi) không thể bị ai che lấp, nên đã đi thẳng trên con đường của Đức Phật, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito attanā abhisaṅkhataṃ gāthaṃ abhāsi.
Standing to one side, he recited the gāthā he had composed.
Đứng sang một bên, vị ấy đã đọc bài kệ do mình sáng tác.
Dakkhiṇacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otiṇṇabrahmāpi pītakasiṇaṃ samāpajjitvā pītarasmiyo suvaṇṇapabhaṃ muñcitvā dasasahassacakkavāḷadevatānaṃ suvaṇṇapaṭaṃ pārupento viya attano āgatabhāvaṃ jānāpetvā tatheva aṭṭhāsi.
The Brahmā who descended to the southern rim of the cakkavāḷa also, having entered the yellow kasiṇa, emitted yellow rays, shining with a golden brilliance, making his arrival known as if clothing the devatās of the ten thousand cakkavāḷas with golden cloth, and stood in the same manner.
Vị Phạm thiên giáng xuống ở rìa phía nam của cõi luân hồi cũng đã nhập vào pītakasiṇa (biến xứ màu vàng), phóng ra các tia sáng màu vàng, như thể đang khoác một tấm lụa vàng cho chư thiên trong mười ngàn cõi luân hồi, cho biết sự hiện diện của mình, rồi cũng đứng như vậy.
Pacchimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otiṇṇabrahmāpi lohitakasiṇaṃ samāpajjitvā lohitarasmiyo muñcitvā dasasahassacakkavāḷadevatānaṃ rattavarakambalena parikkhipanto viya attano āgatabhāvaṃ jānāpetvā tatheva aṭṭhāsi.
The Brahmā who descended to the western rim of the cakkavāḷa also, having entered the red kasiṇa, emitted red rays, making his arrival known as if encircling the devatās of the ten thousand cakkavāḷas with a fine red blanket, and stood in the same manner.
Vị Phạm thiên giáng xuống ở rìa phía tây của cõi luân hồi cũng đã nhập vào lohitakasiṇa (biến xứ màu đỏ), phóng ra các tia sáng màu đỏ, như thể đang quấn một tấm chăn len đỏ quý báu cho chư thiên trong mười ngàn cõi luân hồi, cho biết sự hiện diện của mình, rồi cũng đứng như vậy.
Uttaracakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otiṇṇabrahmāpi odātakasiṇaṃ samāpajjitvā odātarasmiyo muñcitvā dasasahassacakkavāḷadevatānaṃ sumanapaṭaṃ pārupanto viya attano āgatabhāvaṃ jānāpetvā tatheva aṭṭhāsi.
The Brahmā who descended to the northern rim of the cakkavāḷa also, having entered the white kasiṇa, emitted white rays, making his arrival known as if clothing the devatās of the ten thousand cakkavāḷas with white jasmine-colored cloth, and stood in the same manner.
Vị Phạm thiên giáng xuống ở rìa phía bắc của cõi luân hồi cũng đã nhập vào odātakasiṇa (biến xứ màu trắng), phóng ra các tia sáng màu trắng, như thể đang khoác một tấm lụa trắng như hoa lài cho chư thiên trong mười ngàn cõi luân hồi, cho biết sự hiện diện của mình, rồi cũng đứng như vậy.
Tattha mahāsamayoti mahāsamūho.
There, mahāsamaya means a great assembly.
Ở đây, mahāsamayo nghĩa là đại chúng.
Pavanaṃ vuccati vanasaṇḍo.
Pavana is called a forest grove.
Pavanaṃ được gọi là khu rừng.
Ubhayenapi bhagavā imasmiṃ vanasaṇḍe ajja mahāsamūho mahāsannipātoti āha.
By both, the Blessed One said, "Today there is a great assembly, a great gathering in this forest grove."
Bằng cả hai từ này, Thế Tôn đã nói: “Hôm nay, trong khu rừng này có một đại chúng, một đại hội.”
Tato yesaṃ so sannipāto, te dassetuṃ devakāyā samāgatāti āha.
Then, to show those for whom the gathering was, he said, " Devakāyā samāgatā (companies of devas have assembled)."
Sau đó, để chỉ ra những ai tham gia đại hội đó, Ngài nói: devakāyā samāgatā.
Tattha devakāyāti devaghaṭā.
There, devakāyā means groups of devas.
Ở đây, devakāyā nghĩa là nhóm chư thiên.
Āgatamha imaṃ dhammasamayanti evaṃ samāgate devakāye disvā mayampi imaṃ dhammasamūhaṃ āgatā.
" Āgatamha imaṃ dhammasamayaṃ (We have come to this Dhamma-assembly)": seeing the devakāyā thus assembled, we too have come to this assembly of Dhamma.
Āgatamha imaṃ dhammasamaya – khi thấy các nhóm chư thiên đã vân tập như vậy, chúng ta cũng đã đến đại hội Pháp này.
Kiṃ kāraṇā?
For what reason?
Vì lý do gì?
Dakkhitāye aparājitasaṅghaṃ, kenaci aparājitaṃ ajjeva tayo māre madditvā vijitasaṅgāmaṃ imaṃ aparājitasaṅghaṃ dassanatthāya āgatamhāti attho.
The meaning is: " Dakkhitāye aparājitasaṅghaṃ (to see the unconquered Saṅgha)," to see this unconquered Saṅgha, which today has crushed the three Māras and won the battle, being unconquered by anyone.
Dakkhitāye aparājitasaṅghaṃ – nghĩa là, chúng ta đã đến để chiêm ngưỡng Tăng đoàn bất bại này, Tăng đoàn đã chiến thắng trận chiến, đã đánh bại ba Ma-la ngay trong ngày hôm nay, không bị ai đánh bại.
So pana brahmā imaṃ gāthaṃ bhāsitvā bhagavantaṃ abhivādetvā puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃyeva aṭṭhāsi.
That Brahmā, having spoken this verse, paid homage to the Blessed One and stood right at the eastern rim of the Cakkavāḷa.
Vị Phạm thiên ấy, sau khi đọc bài kệ này, đã đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng ở rìa phía đông của cõi luân hồi.
Atha dutiyo vuttanayeneva āgantvā abhāsi.
Then the second one came and spoke in the manner described.
Rồi vị thứ hai đến và đọc kệ theo cách đã nói.
Tattha tatra bhikkhavoti tasmiṃ sannipātaṭṭhāne bhikkhū.
There, tatra bhikkhavo means the bhikkhus in that assembly place.
Ở đây, tatra bhikkhavo nghĩa là các Tỳ-khưu ở nơi đại hội đó.
Samādahaṃsūti samādhinā yojesuṃ.
Samādahaṃsū means they connected with samādhi.
Samādahaṃsū nghĩa là đã kết hợp với định.
Cittamattano ujukaṃ akaṃsūti attano cittaṃ sabbe vaṅkakuṭilajimhabhāve haritvā ujukaṃ akariṃsu.
"They made their minds straight" means that all these monks removed all the crookedness, deviousness, and deceitfulness of their minds and made them straight.
Họ đã làm cho tâm của mình ngay thẳng nghĩa là tất cả họ đã loại bỏ những trạng thái cong vẹo, quanh co, gian xảo của tâm mình và làm cho nó trở nên ngay thẳng.
Sārathīva nettāni gahetvāti yathā samappavattesu sindhavesu odhastapatodo sārathi sabbayottāni gahetvā acodento avārento tiṭṭhati, evaṃ chaḷaṅgupekkhāsamannāgatā guttadvārā sabbepete pañcasatā bhikkhū indriyāni rakkhanti paṇḍitā, ete daṭṭhuṃ idhāgatamha bhagavāti.
"Like a charioteer holding the reins" means that just as a charioteer with a lowered goad stands, holding all the reins, neither urging nor restraining the Sindhu horses when they are going evenly, so too these five hundred wise bhikkhus, endowed with six-limbed equanimity and guarded senses, protect their faculties. We have come here, Blessed One, to see them.
Như người đánh xe nắm giữ dây cương nghĩa là, như người đánh xe với cây roi đã hạ xuống, khi những con ngựa Sindhu chạy đều, chỉ nắm giữ tất cả dây cương mà không thúc giục hay ngăn cản, đứng yên; cũng vậy, tất cả năm trăm vị Tỳ-khưu này, những người trí tuệ, đầy đủ sáu chi phần xả (chaḷaṅgupekkhā), đã hộ trì các căn (guttadvārā), hộ trì các căn của họ. "Bạch Thế Tôn, chúng con đến đây để thấy những vị này."
Sopi gantvā yathāṭhāneyeva aṭṭhāsi.
He too went and stood in his place.
Vị ấy cũng đi và đứng yên tại vị trí của mình.
Atha tatiyo vuttanayeneva āgantvā abhāsi.
Then the third*, having arrived in the manner described, spoke.
Sau đó, vị thứ ba đến và nói theo cách đã nêu.
Tattha chetvā khīlanti rāgadosamohakhīlaṃ chinditvā.
Here, "having cut the stake" means having cut the stake of lust, hatred, and delusion.
Trong đó, đã chặt chốt nghĩa là đã chặt chốt tham, sân, si.
Palighanti rāgadosamohapalighameva.
"The crossbar" is the crossbar of lust, hatred, and delusion.
Cái chốt ngang cũng chính là cái chốt ngang tham, sân, si.
Indakhīlantipi rāgadosamohaindakhīlameva.
"The city-pillar" is also the city-pillar of lust, hatred, and delusion.
Cột trụ cũng chính là cột trụ tham, sân, si.
Ūhacca manejāti ete taṇhāejāya abhāvena anejā bhikkhū indakhīlaṃ ūhacca samūhanitvā.
"Having pulled up the unsteady ones" means these bhikkhus, being free from agitation due to the absence of the agitation of craving, have pulled up, uprooted, the city-pillar.
Đã nhổ bỏ sự rung động nghĩa là những vị Tỳ-khưu không rung động này, do không có sự rung động của ái (taṇhā-ejā), đã nhổ bỏ cột trụ (indakhīla), đã loại bỏ nó hoàn toàn.
Te carantīti catūsu disāsu appaṭihatacārikaṃ caranti.
"They wander" means they wander unimpeded in all four directions.
Họ du hành nghĩa là họ du hành không bị chướng ngại ở bốn phương.
Suddhāti nirupakkilesā.
"Pure" means without defilements.
Thanh tịnh nghĩa là không có các phiền não (upakkilesa).
Vimalāti nimmalā.
"Spotless" means without any stain.
Không cấu uế nghĩa là không có cấu uế.
Idaṃ tasseva vevacanaṃ.
This is a synonym for that same word.
Đây là một từ đồng nghĩa của từ đó.
Cakkhumatāti pañcahi cakkhūhi cakkhumantena.
"By the one with eyes" means by the one endowed with the five eyes.
Với người có mắt nghĩa là với người có mắt bằng năm loại mắt (cakkhu).
Sudantāti cakkhutopi dantā, sotatopi ghānatopi jivhātopi kāyatopi manatopi dantā.
"Well-tamed" means tamed in terms of eye, tamed in terms of ear, tamed in terms of nose, tamed in terms of tongue, tamed in terms of body, and tamed in terms of mind.
Đã được điều phục tốt nghĩa là đã được điều phục về mắt, về tai, về mũi, về lưỡi, về thân và về ý.
Susunāgāti taruṇanāgā.
"Young nāgas" means young arahats.
Những con voi con tốt nghĩa là những vị A-la-hán trẻ tuổi.
Te evarūpena anuttarena yogācariyena damite taruṇanāge dassanāya āgatamha bhagavāti.
We have come, Blessed One, to see these young nāgas tamed by such an incomparable teacher of meditation.
"Bạch Thế Tôn, chúng con đến để thấy những con voi con trẻ tuổi đã được điều phục bởi vị đạo sư (yogācariya) vô thượng như vậy."
Sopi gantvā yathāṭhāneyeva aṭṭhāsi.
He too went and stood in his place.
Vị ấy cũng đi và đứng yên tại vị trí của mình.
333. Atha bhagavā olokento pathavītalato yāva cakkavāḷamukhavaṭṭiparicchedā yāva akaniṭṭhabrahmalokā devatāsannipātaṃ disvā cintesi – ‘‘mahā ayaṃ devatāsamāgamo, bhikkhū pana evaṃ mahā devatāya samāgamoti na jānanti, handa, nesaṃ ācikkhāmī’’ti, evaṃ cintetvā ‘‘atha kho bhagavā bhikkhū āmantesī’’ti sabbaṃ vitthāretabbaṃ.
333. Then the Blessed One, looking and seeing the assembly of deities from the surface of the earth up to the edge of the world-system, up to the Akaniṭṭha Brahmā-world, thought: "This is a great assembly of deities, but the bhikkhus do not know that it is such a great assembly of deities. Come, I shall tell them." Having thus thought, "Then the Blessed One addressed the bhikkhus," all should be elaborated.
333. Sau đó, Đức Thế Tôn nhìn khắp từ mặt đất cho đến tận ranh giới của vành biên cõi thế giới (cakkavāḷa), cho đến tận cõi Phạm thiên Akanittha, thấy sự tụ hội của các vị thiên nhân, Ngài suy nghĩ: "Đây là một cuộc tụ họp lớn của các vị thiên nhân, nhưng các Tỳ-khưu lại không biết rằng đây là một cuộc tụ họp lớn của các vị thiên nhân. Này, ta sẽ nói cho họ biết." Suy nghĩ như vậy, Ngài nói: "Sau đó, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và nói..." tất cả phải được giải thích chi tiết.
Tattha etaparamāti etaṃ paramaṃ pamāṇaṃ etesanti etaparamā.
Here, "these are the ultimate" means these have this as their ultimate limit.
Trong đó, đây là tối đa nghĩa là đây là mức độ tối đa của họ.
Idāni buddhānaṃ pana abhāvā ‘‘yepi te, bhikkhave, etarahī’’ti tatiyo vāro na vutto.
Now, however, since there are no Buddhas, the third address, "Those, O bhikkhus, who now..." was not spoken.
Hiện nay, do không có các vị Phật, nên lời thứ ba "Này các Tỳ-khưu, những vị nào vào thời điểm hiện tại..." không được nói.
Ācikkhissāmi, bhikkhaveti kasmā āha?
"I will declare, O bhikkhus," why was this said?
Này các Tỳ-khưu, ta sẽ nói cho các con biết tại sao Ngài lại nói như vậy?
Devatānaṃ cittakallatājananatthaṃ.
To make known the deities' mental purity.
Để cho các vị thiên nhân biết được sự thuận lợi của tâm họ.
Devatā kira cintesuṃ – ‘‘bhagavā evaṃ mahante samāgame mahesakkhānaṃyeva devatānaṃ nāmagottāni kathessati, appesakkhānaṃ kiṃ kathessatī’’ti?
The deities, it is said, thought: "The Blessed One will declare the names and clans only of the powerful deities in such a great assembly. What will he say about the less powerful ones?"
Các vị thiên nhân đã suy nghĩ: "Đức Thế Tôn sẽ chỉ nói tên và dòng họ của các vị thiên nhân có đại oai lực trong cuộc tụ họp lớn như vậy, Ngài sẽ nói gì về những vị có oai lực nhỏ?"
Atha bhagavā ‘‘imā devatā kiṃ cintentī’’ti āvajjanto mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayamaṃsaṃ maddanto viya sabhaṇḍaṃ coraṃ gaṇhanto viya ca taṃ tāsaṃ cittācāraṃ ñatvā – ‘‘dasasahassacakkavāḷato āgatāgatānaṃ appesakkhamahesakkhānaṃ sabbāsampi devatānaṃ nāmagottaṃ kathessāmī’’ti cintesi.
Then the Blessed One, reflecting, "What are these deities thinking?" and knowing their mental state, as if inserting his hand into his mouth and kneading the heart-flesh, or as if catching a thief with all his loot, thought: "I will declare the names and clans of all the deities, both powerful and less powerful, who have come from ten thousand world-systems."
Sau đó, Đức Thế Tôn, khi quán xét: "Những vị thiên nhân này đang suy nghĩ gì?", Ngài biết được tâm ý của họ như thể đưa tay vào miệng và bóp nát miếng thịt ở tim, hoặc như bắt được một tên trộm đang mang theo đồ vật, và Ngài suy nghĩ: "Ta sẽ nói tên và dòng họ của tất cả các vị thiên nhân, cả những vị có oai lực nhỏ và đại oai lực, đã đến từ mười ngàn cõi thế giới."
Evaṃ sabbattha appaṭihatañāṇo bhagavā sabbāpi tā devatā bhabbābhabbavasena dve koṭṭhāse akāsi.
Thus the Blessed One, with unhindered knowledge everywhere, divided all those deities into two categories based on their capacity for spiritual progress (bhabba) or incapacity (abhabba).
Đức Thế Tôn, với tri kiến vô ngại như vậy, đã chia tất cả các vị thiên nhân thành hai loại dựa trên khả năng và bất khả năng chứng đắc.
‘‘Kammāvaraṇena vā samannāgatā’’tiādinā nayena vuttā sattā abhabbā nāma.
Beings described by the phrase "endowed with karmic hindrance or..." are called incapable (abhabba).
Những chúng sanh được nói đến theo cách "bị bao phủ bởi nghiệp chướng" v.v. được gọi là bất khả năng (abhabbā).
Te ekavihāre vasantepi buddhā na olokenti.
Even if they dwell in the same monastery, Buddhas do not look at them.
Ngay cả khi họ sống trong cùng một tu viện, các vị Phật cũng không nhìn đến họ.
Viparītā pana bhabbā nāma, te dūre vasantepi gantvā saṅgaṇhanti.
Those who are the opposite, however, are called capable (bhabba); even if they dwell far away, the Buddhas go and gather them.
Ngược lại, những vị được gọi là khả năng (bhabbā), ngay cả khi họ sống ở xa, Ngài cũng đi đến và hội kiến.
Tasmā tasmimpi devatāsannipāte ye abhabbā, te pahāya bhabbe pariggahesi.
Therefore, in that assembly of deities too, he disregarded the incapable and encompassed the capable.
Vì vậy, trong cuộc tụ họp thiên nhân đó, Ngài đã bỏ qua những vị bất khả năng và thâu nhận những vị khả năng.
Pariggahetvā – ‘‘ettakā ettha rāgacaritā, ettakā dosacaritā, ettakā mohacaritā’’ti caritavasena cha koṭṭhāse akāsi.
Having encompassed them, he divided them into six categories according to their temperaments: "So many here are of lustful temperament, so many of hateful temperament, so many of deluded temperament."
Sau khi thâu nhận, Ngài đã chia họ thành sáu loại dựa trên hành vi (carita): "Có bấy nhiêu vị có hành vi tham (rāgacarita) ở đây, bấy nhiêu vị có hành vi sân (dosacarita), bấy nhiêu vị có hành vi si (mohacarita)."
Atha nesaṃ sappāyaṃ dhammadesanaṃ upadhārayanto – ‘‘rāgacaritānaṃ devatānaṃ sammāparibbājaniyasuttaṃ kathessāmi, dosacaritānaṃ kalahavivādasuttaṃ, mohacaritānaṃ mahābyūhasuttaṃ, vitakkacaritānaṃ cūḷabyūhasuttaṃ, saddhācaritānaṃ tuvaṭṭakapaṭipadaṃ, buddhicaritānaṃ purābhedasuttaṃ kathessāmī’’ti desanaṃ vavatthapetvā puna taṃ parisaṃ manasākāsi – ‘‘attajjhāsayena nu kho jāneyya, parajjhāsayena atthuppattikena pucchāvasenā’’ti.
Then, considering a teaching suitable for them, he thought: "I will preach the Sammāparibbājaniya Sutta for deities of lustful temperament, the Kalahavivāda Sutta for those of hateful temperament, the Mahābyūha Sutta for those of deluded temperament, the Cūḷabyūha Sutta for those of discursive temperament, the Tuvaṭṭaka Paṭipadā for those of faithful temperament, and the Purābheda Sutta for those of intellectual temperament." Having thus arranged the discourse, he then considered the assembly in his mind: "Should I know their dispositions by my own insight, or by their dispositions arising from a specific cause, through questioning?"
Sau đó, khi quán xét bài pháp thích hợp cho họ, Ngài suy nghĩ: "Ta sẽ thuyết Sammāparibbājaniya Sutta cho các vị thiên nhân có hành vi tham, Kalahavivāda Sutta cho các vị có hành vi sân, Mahābyūha Sutta cho các vị có hành vi si, Cūḷabyūha Sutta cho các vị có hành vi tầm (vitakkacarita), Tuvaṭṭakapaṭipadā cho các vị có hành vi tín (saddhācarita), và Purābheda Sutta cho các vị có hành vi trí (buddhicarita)." Sau khi sắp xếp bài pháp, Ngài lại quán xét hội chúng đó: "Liệu có thể biết được ý định của họ bằng ý định của chính mình, hay bằng cách hỏi dựa trên sự phát sinh của các vấn đề?"
Tato ‘‘pucchāvasena jāneyyā’’ti ñatvā ‘‘atthi nu kho koci devatānaṃ ajjhāsayaṃ gahetvā caritavasena pañhaṃ pucchituṃ samattho’’ti ‘‘tesu pañcasatesu bhikkhūsu ekopi na sakkotī’’ti addasa.
Thereupon, knowing that he should "know by questioning," he considered, "Is there anyone among the deities capable of questioning about their dispositions according to their temperaments?" He saw that "not even one of those five hundred bhikkhus is capable."
Từ đó, Ngài biết rằng "có thể biết được bằng cách hỏi", và Ngài quán xét: "Liệu có ai trong số các vị thiên nhân có khả năng nắm bắt ý định của họ và hỏi các câu hỏi dựa trên hành vi không?" Ngài thấy rằng "không một ai trong số năm trăm vị Tỳ-khưu đó có thể làm được."
Tato asītimahāsāvake dve aggasāvake ca samannāharitvā ‘‘tepi na sakkontī’’ti disvā cintesi ‘‘sace paccekabuddho bhaveyya, sakkuṇeyya nu kho’’ti ‘‘sopi na sakkuṇeyyā’’ti ñatvā ‘‘sakkasuyāmādīsu koci sakkuṇeyyā’’ti samannāhari.
Then, bringing to mind the eighty great disciples and the two chief disciples, and seeing that "they too are not capable," he thought, "If a Paccekabuddha were present, would he be capable?" Knowing that "he too would not be capable," he then considered if any among Sakka, Suyāma, etc., would be capable.
Sau đó, Ngài tập trung vào tám mươi vị Đại Thanh văn và hai vị Thượng thủ Thanh văn, và khi thấy rằng "họ cũng không thể làm được", Ngài suy nghĩ: "Nếu là một vị Độc Giác Phật (Paccekabuddha), liệu có thể làm được không?" Ngài biết rằng "vị ấy cũng không thể làm được." Sau đó, Ngài quán xét: "Liệu có ai trong số Sakka, Suyāma, v.v. có thể làm được không?"
Sace hi tesu koci sakkuṇeyya, taṃ pucchāpetvā attanā vissajjeyya, na pana tesupi koci sakkoti.
For if any of them were capable, he would have them ask the questions and he himself would answer. But not even one of them was capable.
Nếu có ai trong số họ có thể làm được, Ngài sẽ bảo họ hỏi và Ngài sẽ giải đáp, nhưng không một ai trong số họ có thể làm được.
Athassa etadahosi – ‘‘mādiso buddhoyeva sakkuṇeyya, atthi pana katthaci añño buddho’’ti anantāsu lokadhātūsu anantañāṇaṃ pattharitvā olokento aññaṃ buddhaṃ na addasa.
Then it occurred to him: "Only a Buddha like myself would be capable; but is there any other Buddha anywhere?" Spreading his infinite knowledge throughout the infinite world-systems, he saw no other Buddha.
Sau đó, Ngài nghĩ: "Chỉ một vị Phật như ta mới có thể làm được. Nhưng liệu có vị Phật nào khác ở đâu không?" Ngài trải rộng tri kiến vô hạn của mình khắp các cõi thế giới vô hạn và không thấy một vị Phật nào khác.
Anacchariyañcetaṃ, yaṃ idāni attanā samaṃ na passeyya, so jātadivasepi brahmajālavaṇṇanāyaṃ vuttanayena attanā samaṃ apassanto – ‘‘aggohamasmi lokassā’’ti appaṭivattiyaṃ sīhanādaṃ nadi.
And this is not astonishing, that he would see no one equal to himself now, for on the day of his birth, as described in the Brahmajalavaṇṇanā, seeing no one equal to himself, he roared the unshakeable lion's roar, "I am the foremost in the world."
Điều này không có gì lạ, vì Ngài không thấy ai bằng mình vào thời điểm đó, và ngay cả vào ngày Ngài đản sanh, như đã nói trong phần giải thích về Brahmājāla Sutta, Ngài đã không thấy ai bằng mình và đã rống tiếng sư tử bất khả chuyển: "Ta là bậc tối thượng trong thế gian."
Evaṃ aññaṃ attanā samaṃ apassitvā cintesi – ‘‘sace ahaṃ pucchitvā ahameva vissajjeyyaṃ, evampetā devatā na sakkhissanti paṭivijjhituṃ.
Thus, seeing no one equal to himself, he thought: "If I were to ask questions and I myself were to answer, even then these deities would not be able to fully comprehend."
Không thấy ai bằng mình như vậy, Ngài suy nghĩ: "Nếu ta hỏi và chính ta giải đáp, thì những vị thiên nhân này cũng sẽ không thể thấu hiểu."
Aññasmiṃ pana buddheyeva pucchante mayi ca vissajjante accherakaṃ bhavissati, sakkhissanti ca devatā paṭivijjhituṃ, tasmā nimmitabuddhaṃ māpessāmī’’ti abhiññāpādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya – ‘‘pattacīvaragahaṇaṃ ālokitavilokitaṃ samiñjitapasāritañca mama sadisaṃyeva hotū’’ti kāmāvacaracittehi parikammaṃ katvā pācīnayugandharaparikkhepato ullaṅghamānaṃ candamaṇḍalaṃ bhinditvā nikkhamantaṃ viya rūpāvacaracittena adhiṭṭhāsi.
However, if another Buddha were to question and I were to answer, it would be extraordinary, and the deities would be able to penetrate the Dhamma. Therefore, I shall create an emanation Buddha.” Having entered the abhiññāpādakajjhāna (meditative absorption that is the basis for higher psychic powers), and risen from it, he made a preliminary resolution with sensual-sphere consciousness: “Let the manner of taking the bowl and robe, looking forward and around, and bending and stretching, be exactly like mine.” Then, with fine-material-sphere consciousness, he made the determination, as if breaking through the Yugandhara mountain range on the eastern side, a moon disc rising and emerging.
Nhưng nếu có một vị Phật khác hỏi và tôi trả lời, thì điều đó sẽ thật kỳ diệu, và các vị thiên nhân sẽ có thể thấu hiểu. Vì vậy, tôi sẽ hóa hiện một vị Phật do tâm tạo ra." Ngài nhập vào thiền định là nền tảng của các thắng trí, rồi xuất định và tác ý rằng: "Cách cầm y bát, cách nhìn tới nhìn lui, cách co duỗi của vị Phật do tâm tạo ra phải giống hệt như của tôi." Sau khi thực hiện sự chuẩn bị bằng các tâm giới Dục giới, Ngài đã tác ý bằng tâm giới Sắc giới như thể mặt trăng đang mọc vượt qua vòng Yugandhara phía đông, xuyên qua và xuất hiện.
Devasaṅgho taṃ disvā – ‘‘aññopi nu kho, bho, cando uggato’’ti āha.
Seeing this, the assembly of deities said, “Friends, has another moon risen?”
Chư thiên thấy vậy nói: "Này chư vị, có phải một mặt trăng khác đã mọc lên chăng?"
Atha candaṃ ohāya āsannatare jāte ‘‘na cando, sūriyo uggato’’ti, puna āsannatare jāte ‘‘na sūriyo, devavimānaṃ eka’’nti, puna āsannatare jāte ‘‘na devavimānaṃ, devaputto eko’’ti, puna āsannatare jāte ‘‘na devaputto, mahābrahmā eko’’ti, puna āsannatare jāte ‘‘na mahābrahmā, aparopi bho buddho āgato’’ti āha.
Then, leaving the moon, as it came closer, they said, “It is not the moon, a sun has risen.” Again, as it came closer, “It is not the sun, it is a single divine mansion.” Again, as it came closer, “It is not a divine mansion, it is a single devaputta.” Again, as it came closer, “It is not a devaputta, it is a single Mahābrahmā.” Again, as it came closer, “It is not a Mahābrahmā, friends, another Buddha has arrived.”
Rồi khi mặt trăng hạ xuống và đến gần hơn, họ nói: "Không phải mặt trăng, mặt trời đã mọc lên." Lại khi đến gần hơn nữa, họ nói: "Không phải mặt trời, đó là một cung điện chư thiên." Lại khi đến gần hơn nữa, họ nói: "Không phải cung điện chư thiên, đó là một vị thiên tử." Lại khi đến gần hơn nữa, họ nói: "Không phải thiên tử, đó là một Đại Phạm Thiên." Lại khi đến gần hơn nữa, họ nói: "Này chư vị, một vị Phật khác đã đến rồi!"
Tattha puthujjanadevatā cintayiṃsu – ‘‘ekabuddhassa tāva ayaṃ devatāsannipāto, dvinnaṃ kīva mahanto bhavissatī’’ti.
At that, the ordinary deities thought, “This assembly of deities is for one Buddha; how vast will it be for two?”
Trong số đó, các vị thiên nhân phàm phu suy nghĩ: "Đây là sự tụ hội của chư thiên cho một vị Phật, vậy thì sự tụ hội cho hai vị sẽ lớn đến mức nào?"
Ariyadevatā cintayiṃsu – ‘‘ekissā lokadhātuyā dve buddhā nāma natthi, addhā bhagavatā attanā sadiso añño eko buddho nimmito’’ti.
The noble deities thought, “There cannot be two Buddhas in one world-system. Assuredly, the Blessed One himself has emanated another Buddha like himself.”
Các vị thiên nhân Thánh nhân suy nghĩ: "Trong một thế giới không thể có hai vị Phật, chắc chắn Thế Tôn đã hóa hiện một vị Phật khác giống như chính Ngài."
Atha tassa devasaṅghassa passantasseva nimmitabuddho āgantvā dasabalaṃ avanditvāva sammukhaṭṭhāne samasamaṃ katvā māpite āsane nisīdi.
Then, even as that assembly of deities watched, the emanation Buddha arrived, and without saluting the Ten-Powered One, sat down on a seat created to be exactly equal in front of him.
Rồi, ngay trước mắt chư thiên, vị Phật hóa hiện đến, không đảnh lễ Bậc Thập Lực mà ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được tạo ra ngang bằng ở vị trí đối diện.
Bhagavatopi dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni, nimmitassāpi dvattiṃsāva, bhagavatopi sarīrā chabbaṇṇarasmiyo nikkhamanti, nimmitassāpi, bhagavato sarīrarasmiyo nimmitassa sarīre paṭihaññanti, nimmitassa sarīrarasmiyo bhagavato kāye paṭihaññanti.
The Blessed One had the thirty-two marks of a Great Man, and the emanation also had thirty-two. From the Blessed One's body, six-colored rays emanated, and from the emanation's also. The body-rays of the Blessed One impinged upon the emanation's body, and the body-rays of the emanation impinged upon the Blessed One's body.
Thế Tôn có ba mươi hai tướng tốt của bậc Đại nhân, và vị Phật hóa hiện cũng có ba mươi hai tướng tốt. Từ thân Thế Tôn phóng ra sáu màu hào quang, và từ thân vị Phật hóa hiện cũng vậy. Hào quang thân Thế Tôn chiếu vào thân vị Phật hóa hiện, và hào quang thân vị Phật hóa hiện chiếu vào thân Thế Tôn.
Tā dvinnampi buddhānaṃ sarīrato uggamma akaniṭṭhabhavanaṃ āhacca tato paṭinivattitvā devatānaṃ matthakapariyante otaritvā cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ patiṭṭhahiṃsu.
Those rays, emanating from the bodies of both Buddhas, ascended to the Akanittha realm, and from there, returned, descending to the very top of the deities' heads and settling at the edge of the Cakkavāḷa mouth-rim.
Những hào quang đó từ thân của cả hai vị Phật bay lên, chạm đến cõi trời Akaniṭṭha, rồi từ đó quay trở lại, hạ xuống gần đầu của chư thiên và an trú trên vành miệng thế giới.
Sakalacakkavāḷagabbhaṃ suvaṇṇamayavaṅkagopānasīvinaddhamiva cetiyagharaṃ virocittha.
The entire space of the Cakkavāḷa shone like a relic chamber adorned with golden, curved rafters.
Toàn bộ bên trong thế giới sáng rực như một ngôi tháp được trang trí bằng những mái ngói cong bằng vàng.
Dasasahassacakkavāḷadevatā ekacakkavāḷe rāsibhūtā dvinnaṃ buddhānaṃ rasmigabbhantaraṃ pavisitvā aṭṭhaṃsu.
The deities of the ten-thousand Cakkavāḷas, gathered in one Cakkavāḷa, entered the inner chamber of the two Buddhas’ rays and stood there.
Chư thiên của mười ngàn thế giới tụ tập trong một thế giới, đi vào bên trong vầng hào quang của hai vị Phật và đứng đó.
Nimmitabuddho nisīdantoyeva dasabalassa bodhipallaṅke kilesappahānaṃ abhitthavanto –
As soon as the emanation Buddha sat down, praising the Ten-Powered One's abandonment of defilements at the Bodhi-pallaṅka, he spoke this verse:
Vị Phật hóa hiện, khi đang ngồi, tán dương sự đoạn trừ phiền não của Bậc Thập Lực dưới cội Bồ-đề:
334. Tattha silokamanukassāmīti akkharapadaniyamitaṃ vacanasaṅghātaṃ pavattayissāmi.
334. Here, silokamanukassāmīti means, “I will set forth a collection of words defined by letters and phrases.”
334. Trong đó, silokamanukassāmī có nghĩa là "Ta sẽ thuyết giảng một bài kệ được cấu trúc bằng các âm tiết và từ ngữ."
Yattha bhummā tadassitāti yesu yesu ṭhānesu bhummā devatā taṃ taṃ nissitā.
Yattha bhummā tadassitāti means, “In whatever places the earth-dwelling deities are dependent on that.”
Yattha bhummā tadassitā có nghĩa là "Ở những nơi nào có chư thiên địa cư nương tựa vào đó."
Ye sitā girigabbharantiādīhi tesaṃ bhikkhūnaṃ vaṇṇaṃ kathesi, ye bhikkhū girikucchiṃ nissitāti attho.
With Ye sitā girigabbharantiādīhi (those who dwell in mountain caves, and so on), he described those bhikkhus, meaning those bhikkhus who dwell in mountain hollows.
Với các từ như Ye sitā girigabbharaṃ (Những vị nương tựa hang núi), Ngài đã mô tả phẩm hạnh của các Tỳ-kheo đó, nghĩa là những Tỳ-kheo nương tựa vào các hang động trên núi.
Pahitattāti pesitacittā.
Pahitattāti means, “with minds directed (towards Nibbāna).”
Pahitattā có nghĩa là "những người có tâm đã được hướng đến."
Samāhitāti avikkhittā.
Samāhitāti means, “undistracted.”
Samāhitā có nghĩa là "không bị phân tán."
Bhiyyopañcasate ñatvāti sammāsambuddhena saddhiṃ atirekapañcasate bhikkhū jānitvā.
Bhiyyopañcasate ñatvāti means, “having known more than five hundred bhikkhus, together with the Sammāsambuddha.”
Bhiyyopañcasate ñatvā có nghĩa là "biết có hơn năm trăm Tỳ-kheo cùng với Đức Chánh Đẳng Giác."
Vane kāpilavatthaveti kapilavatthusamīpamhi jāte vanasaṇḍe.
Vane kāpilavatthaveti means, “in the forest grove situated near Kapilavatthu.”
Vane kāpilavatthave có nghĩa là "trong khu rừng gần Kapilavatthu."
Tato āmantayī satthāti tadā āmantayi.
Tato āmantayī satthāti means, “then the Teacher addressed (them).”
Tato āmantayī satthā có nghĩa là "lúc đó, Đức Đạo Sư đã gọi."
Sāvake sāsane rateti attano dhammadesanāya savanante jātattā sāvake sikkhattayasāsane ratattā sāsane rate.
Sāvake sāsane rateti means, “disciples, due to having arisen at the end of listening to his Dhamma discourse; devoted to the teaching, due to being devoted to the teaching of the three trainings.”
Sāvake sāsane rate có nghĩa là "các đệ tử, vì đã phát sinh do lắng nghe giáo pháp của Ngài, và vì hoan hỷ trong Tam học giáo pháp, nên được gọi là 'sāvaka ratā' (hoan hỷ trong giáo pháp)."
Idaṃ sabbaṃ – ‘‘silokamanukassāmī’’ti vacanato aññena vuttaṃ viya katvā vadati.
All this is spoken as if by another, due to the phrase “I will set forth a verse.”
Tất cả những điều này được nói như thể là do người khác nói, theo cách diễn đạt "silokamanukassāmī" (Ta sẽ thuyết giảng một bài kệ).
Evaṃ katamattātappānaṃyeva tesaṃ pāturahu ñāṇaṃ. Kīdisaṃ?
Just as they made this exertion, their knowledge appeared. What kind?
Ngay khi họ đã tinh tấn như vậy, tesaṃ pāturahu ñāṇaṃ (trí tuệ đã xuất hiện nơi họ). Trí tuệ đó là gì?
Amanussānaṃ dassanaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ uppajji.
The divine-eye knowledge for seeing non-human beings arose.
Thiên nhãn thông để thấy các phi nhân đã phát sinh.
Na taṃ tehi tasmiṃ khaṇe parikammaṃ katvā uppāditaṃ.
It was not developed by them through preliminary effort at that moment.
Đó không phải là trí tuệ mà họ đã tạo ra bằng cách thực hành vào khoảnh khắc đó.
Ariyamaggeneva hi taṃ nipphannaṃ.
Indeed, it was perfected by the noble path.
Thật vậy, nó đã được hoàn thành thông qua Thánh đạo.
Amanussadassanatthaṃ panassa abhinīhāramattameva kataṃ.
However, only the aspiration for seeing non-human beings was made.
Nhưng đối với việc nhìn thấy các phi nhân, chỉ có sự tác ý là đã được thực hiện.
Satthāpi – ‘‘atthi tumhākaṃ ñāṇaṃ, taṃ nīharitvā tena hi te vijānāthā’’ti idameva sandhāya ‘‘te vijānātha, bhikkhavo’’ti āha.
And the Teacher said, “You have knowledge; activate it and with it, discern them, bhikkhus,” intending this very meaning by “understand them, bhikkhus.”
Đức Đạo Sư cũng đã nói: "Này các Tỳ-kheo, hãy biết các vị ấy," ý muốn nói: "Các con có trí tuệ, hãy vận dụng nó để biết các vị ấy."
Tañca sabbaṃ abhiññāyāti yaṃ tesu ekenekena diṭṭhaṃ, tañca sabbaṃ jānitvā.
Tañca sabbaṃ abhiññāyāti means, “having fully understood all that was seen by each one of them.”
Tañca sabbaṃ abhiññāyā có nghĩa là "biết tất cả những gì mỗi người trong số họ đã thấy."
Vavatthitvāna cakkhumāti hatthatale lekhaṃ viya paccakkhato vavatthapetvā pañcahi cakkhūhi cakkhumā satthā.
Vavatthitvāna cakkhumāti means, “having ascertained it directly, as if a writing in the palm of the hand, the Teacher, endowed with the five eyes.”
Vavatthitvāna cakkhumā có nghĩa là "Đức Đạo Sư, bậc có năm nhãn, đã phân biệt rõ ràng như một chữ viết trên lòng bàn tay."
Tato āmantayīti pubbe vuttagāthameva nāmagottakittanatthāya āha.
Tato āmantayīti means, “then he spoke the previously mentioned verse again to declare names and clans.”
Tato āmantayī có nghĩa là "sau đó Ngài đã nói lại bài kệ đã nói trước đó để xưng danh và dòng họ."
Tumhe ete vijānātha, passatha, oloketha, ye vohaṃ kittayissāmīti ayamettha sambandho.
“You discern, see, and observe these (deities) whose names I shall proclaim”—this is the connection here.
Mối liên hệ ở đây là: "Các con hãy biết, hãy thấy, hãy nhìn những vị mà Ta sẽ xưng danh."
Girāhīti vacanehi.
Girāhīti means, “with words.”
Girāhi có nghĩa là "bằng lời nói."
Anupubbasoti anupaṭipāṭiyā.
Anupubbasoti means, “in due order.”
Anupubbaso có nghĩa là "theo thứ tự."
335. Sattasahassā te yakkhā, bhummā kāpilavatthavāti sattasahassā tāvettha kapilavatthuṃ nissāya nibbattā bhummā yakkhāyevāti vadati.
335. Sattasahassā te yakkhā, bhummā kāpilavatthavāti means, “those seven thousand Yakkhas are indeed earth-dwelling Yakkhas, born dependent on Kapilavatthu.”
335. Sattasahassā te yakkhā, bhummā kāpilavatthavā có nghĩa là "bảy ngàn Dạ-xoa địa cư đã sinh ra ở Kapilavatthu."
Iddhimantoti dibbaiddhiyuttā.
Iddhimantoti means, “possessed of divine psychic power.”
Iddhimanto có nghĩa là "những vị có thần thông vi diệu."
Jutimantoti ānubhāvasampannā.
Jutimantoti means, “endowed with radiance.”
Jutimanto có nghĩa là "những vị có uy lực."
Vaṇṇavantoti sarīravaṇṇasampannā.
Vaṇṇavantoti means, “endowed with bodily splendor.”
Vaṇṇavanto có nghĩa là "những vị có sắc thân tuyệt đẹp."
Yasassinoti parivārasampannā.
Yasassinoti means, “endowed with a retinue.”
Yasassino có nghĩa là "những vị có tùy tùng đông đảo."
Modamānā abhikkāmunti tuṭṭhacittā āgatā.
Modamānā abhikkāmunti means, “they came with joyful minds.”
Modamānā abhikkāmuṃ có nghĩa là "đã đến với tâm hoan hỷ."
Bhikkhūnaṃ samitiṃ vananti imaṃ mahāvanaṃ bhikkhūnaṃ santikaṃ bhikkhūnaṃ dassanatthāya āgatā.
Bhikkhūnaṃ samitiṃ vananti means, “they came to this great forest, to the assembly of bhikkhus, for the purpose of seeing the bhikkhus.”
Bhikkhūnaṃ samitiṃ vanaṃ có nghĩa là "đã đến khu rừng lớn này để gặp các Tỳ-kheo."
Atha vā samitinti samūhaṃ, bhikkhusamūhaṃ dassanāya āgatātipi attho.
Or else, samiti means an assembly, meaning they came to see the assembly of bhikkhus.
Hoặc samitiṃ (một nhóm), cũng có nghĩa là họ đã đến để nhìn thấy nhóm tỳ-khưu.
Ayañcettha attho – dasasahassacakkavāḷe dhataraṭṭhā nāma mahārājāno atthi.
And the meaning here is this: In the ten thousand cakkavāḷas, there are Great Kings named Dhataraṭṭha.
Ở đây, ý nghĩa là: trong mười ngàn thế giới có các vị Đại thiên vương tên là Dhataraṭṭha.
Te sabbepi koṭisatasahassakoṭisatasahassagandhabbaparivārā āgantvā puratthimāya disāya kapilavatthumahāvanato paṭṭhāya cakkavāḷagabbhaṃ pūretvā ṭhitā.
All of them, accompanied by tens of millions of Gandharvas, came from the great Kapilavatthu forest in the eastern direction and filled the entire cakkavāḷa and stood there.
Tất cả họ, cùng với đoàn tùy tùng hàng trăm ngàn triệu Càn-thát-bà, đã đến và đứng đầy khắp lòng thế giới, bắt đầu từ Đại lâm Kapilavatthu ở phương Đông.
Evaṃ dakkhiṇadisādīsu virūḷhakādayo.
Similarly, Virūḷha and others stood in the southern and other directions.
Tương tự như vậy, ở phương Nam và các phương khác có các vị Virūḷhaka và những vị khác.
Tenevāha – ‘‘samantā caturo disā, daddallamānā aṭṭhaṃsū’’ti.
Therefore, it is said: “From all four directions, they stood blazing.”
Vì thế, đã nói: “Từ bốn phương chung quanh, đều rực rỡ đứng đó.”
Idañhi vuttaṃ hoti – ‘‘samantā cakkavāḷehi āgantvā caturo disā pabbatamatthakesu aggikkhandhā viya suṭṭhu jalamānā ṭhitā’’ti.
This is what is meant: “They came from the surrounding cakkavāḷas and stood in the four directions, blazing brightly like masses of fire on mountain peaks.”
Điều này có nghĩa là: “Từ các thế giới chung quanh, họ đã đến và đứng rực rỡ như những đống lửa lớn trên các đỉnh núi ở bốn phương.”
Te pana yasmā kapilavatthuvanameva sandhāya āgatā, tasmā cakkavāḷaṃ pūretvā cakkavāḷena samasamā ṭhitāpi – ‘‘vane kāpilavatthave’’ti vuttā.
However, since they came with reference to the Kapilavatthu forest, they are said to be “in the Kapilavatthu forest,” even though they stood filling the cakkavāḷa, equal to the cakkavāḷa.
Tuy nhiên, vì họ đã đến chỉ để hướng về khu rừng Kapilavatthu, nên mặc dù họ đứng đầy khắp thế giới, ngang bằng với thế giới, nhưng vẫn được nói là “trong khu rừng Kapilavatthu.”
337. Tesaṃ māyāvino dāsā, āguṃ vañcanikā saṭhāti tesaṃ mahārājānaṃ katapāpapaṭicchādanalakkhaṇāya māyāya yuttā kuṭilācārā dāsā atthi, ye sammukhaparammukhavañcanāhi lokaṃ vañcanato ‘‘vañcanikā’’ti ca, kerāṭiyasāṭheyyena samannāgatattā ‘‘saṭhā’’ti ca vuccanti, tepi āgatāti attho.
337. Their deceptive servants, deceitful and cunning, came means those Great Kings have servants who are equipped with the characteristic māyā of concealing their wrongdoings, and are crooked in conduct. These servants are called "deceptive" because they deceive the world with both overt and covert deceptions, and "cunning" because they are endowed with deceitfulness and fraudulence. These servants also came, that is the meaning.
337. Tesaṃ māyāvino dāsā, āguṃ vañcanikā saṭhā có nghĩa là các vị Đại thiên vương đó có những người hầu xảo quyệt, hành vi gian trá, những kẻ lừa đảo che giấu tội lỗi đã làm, được gọi là “vañcanikā” vì chúng lừa dối thế gian bằng những mưu mẹo lừa gạt trực tiếp và gián tiếp, và được gọi là “saṭhā” vì chúng đầy dẫy sự gian xảo và lừa lọc; những người hầu đó cũng đã đến.
Māyā kuṭeṇḍu viṭeṇḍu, viṭucca viṭuṭo sahāti te dāsā sabbepi māyākārakāva.
Māyā, Kuṭeṇḍu, Viṭeṇḍu, Viṭucca, and Viṭuṭa, together means all those servants are indeed illusionists.
Māyā kuṭeṇḍu viṭeṇḍu, viṭucca viṭuṭo sahā có nghĩa là tất cả những người hầu đó đều là những kẻ tạo ra ảo ảnh.
Nāmena panettha eko kuṭeṇḍu nāma, eko viṭeṇḍu nāma.
Among them, one is named Kuṭeṇḍu, and one is named Viṭeṇḍu.
Ở đây, theo tên, một người tên là Kuṭeṇḍu, một người tên là Viṭeṇḍu.
Pāḷiyaṃ pana ‘‘veṭeṇḍū’’ti likhanti.
In the Pāḷi text, however, it is written as “Veṭeṇḍu.”
Tuy nhiên, trong Pāḷi thì ghi là “veṭeṇḍū”.
Eko viṭucca nāma, eko viṭuṭo nāma.
One is named Viṭucca, and one is named Viṭuṭa.
Một người tên là Viṭucca, một người tên là Viṭuṭo.
Sahāti sopi viṭuṭo tehi saheva āgato.
Sahā means that Viṭuṭa also came together with them.
Sahā có nghĩa là vị Viṭuṭo đó cũng đã đến cùng với họ.
Ime devarājāno.
These are divine kings.
Pañcasikha cũng đã đến, Timbarū và Sūriyavacchasā” –
Tattha devasutoti devasārathi.
Therein, Devasuta means the charioteer of the devas.
Những vị này là các Thiên vương.
Cittasenoti citto ca seno ca cittaseno ca.
Cittasena means Cittasena, referring to Citta and Sena and Cittasena.
Trong đó, Devasuto là người đánh xe của chư thiên.
Gandhabboti ayaṃ cittaseno gandhabbakāyiko devaputto, na kevalaṃ cesa, sabbe pete panādādayo gandhabbā eva.
Gandhabba means this Cittasena is a deva-son of the Gandharva class; and not only he, but all these, Panāda and others, are Gandharvas.
Cittaseno là Citta và Sena, tức là Cittasena.
Naḷorājāti naḷakāradevaputto nāmeko.
King Naḷa means a deva-son named Naḷakāra.
Gandhabbo có nghĩa là vị thiên tử Cittasena này thuộc loài Càn-thát-bà, không chỉ riêng vị này, mà tất cả các vị Panāda và những vị khác đều là Càn-thát-bà.
Janesabhoti janavasabho devaputto.
Janesabha means the deva-son Janavasabha.
Naḷorājā có nghĩa là một vị thiên tử tên là Naḷakāra.
Āguṃ pañcasikho cevāti pañcasikho ceva devaputto āgato.
Pañcasikha also came means the deva-son Pañcasikha also came.
Janesabho là thiên tử Janavasabha.
Timbarūti timbarū nāma gandhabbadevarājā.
Timbarū means the Gandharva deva-king named Timbarū.
Āguṃ pañcasikho cevā có nghĩa là thiên tử Pañcasikha cũng đã đến.
Sūriyavacchasāti tasseva dhītā.
Sūriyavacchasā is his daughter.
Timbarū là vị Thiên vương Càn-thát-bà tên là Timbarū.
Ye nāgarāje sahasā harantīti ye ime vuttappakāre nāge lobhābhibhūtā sāhasaṃ katvā haranti gaṇhanti.
Divine winged birds of pure vision means divine due to divine power, twice-born (dija) from the mother's womb and from the egg-sac, winged due to having wings, and pure-eyed (visuddhacakkhu) due to having eyes capable of seeing Nāgas even at a distance of one hundred or one thousand yojanas.
Ye nāgarāje sahasā harantī có nghĩa là những ai vì tham lam mà dùng bạo lực bắt giữ các vị Nāga vương đã nói trên.
Dibbā dijā pakkhī visuddhacakkhūti dibbānubhāvato dibbā mātukucchito ca aṇḍakosato cāti dve vāre jātāti dijā pakkhayuttatāya pakkhī yojanasatantarepi yojanasahassantarepi nāge dassanasamatthacakkhutāya visuddhacakkhū.
They arrived in the midst of the forest through the air means they reached this great forest through the sky.
Dibbā dijā pakkhī visuddhacakkhū có nghĩa là do uy lực thần thông nên là thần, sinh ra hai lần từ bụng mẹ và từ vỏ trứng nên là chim (dija), có cánh nên là loài có cánh (pakkhī), có mắt trong sáng có thể nhìn thấy các vị Nāga dù cách xa hàng trăm do-tuần hay hàng ngàn do-tuần nên là mắt thanh tịnh (visuddhacakkhū).
Vehāyasā te vanamajjhappattāti te ākāseneva imaṃ mahāvanaṃ sampattā.
Their name is Citrasupaṇṇā means their name is “Citrasupaṇṇā.”
Vehāyasā te vanamajjhappattā có nghĩa là họ đã đến khu đại lâm này bằng đường không.
Citrā supaṇṇā iti tesa nāmanti tesaṃ ‘‘citrasupaṇṇā’’ti nāmaṃ.
Then there was safety for the Nāga kings; the Buddha made them secure from the supaṇṇas means therefore all of them, addressing each other with gentle words, like friends and relatives, conversing, rejoicing, embracing, holding hands, placing hands on each other's shoulders, with joyful and pleased minds.
Citrā supaṇṇā iti tesa nāma có nghĩa là tên của họ là “Citrasupaṇṇa”.
Tesu kālakañcā mahābhismāti kālakañcā ca mahante bhiṃsane attabhāve māpetvā āgamiṃsu.
Among them, kālakañcā mahābhismā means that the Kālakañcā asuras came, creating great and terrifying forms.
Trong số đó, kālakañcā mahābhismā có nghĩa là các Kālakañca đã tạo ra những thân thể to lớn, đáng sợ và đến.
Asurā dānaveghasāti dānaveghasā nāma aññe dhanuggahaasurā.
Asurā dānaveghasā means other asura archers named Dānaveghasā.
Asurā dānaveghasā có nghĩa là các asura xạ thủ khác tên là Dānaveghasā.
Vepacitti sucitti ca, pahārādo namucī sahāti vepacittiasuro, sucittiasuro cāti ete ca asurā namuci ca māro devaputto etehi saheva āgato.
Vepacitti sucitti ca, pahārādo namucī sahā means that the asura Vepacitti and the asura Sucitti, these asuras, and Namuci, the Māra devaputta, came together with them.
Vepacitti sucitti ca, pahārādo namucī sahā có nghĩa là asura Vepacitti và asura Sucitti, cùng với Namuci, vị devaputta Māra, đã đến.
Ime asurā mahāsamuddavāsino, ayaṃ paranimmitadevalokavāsī, kasmā etehi sahāgatoti?
These asuras dwell in the great ocean, while this Māra dwells in the Paranimmita deva world. Why did he come together with them?
Những asura này sống ở đại dương, còn Māra này sống ở cõi trời Paranimmitavasavatti. Tại sao Māra lại đến cùng với họ?
Acchandikattā.
Because of his lack of wholesome desire.
Vì không có ước muốn (thiện lành).
Tepi hi acchandikā abhabbā, ayampi tādisoyeva.
For they too lacked wholesome desire and were incapable (of liberation), and he too was of a similar nature.
Vì họ cũng không có ước muốn (thiện lành) và không thể giác ngộ, Māra này cũng giống như vậy.
Tasmā dhātuso saṃsandamāno āgato.
Therefore, being harmoniously aligned by disposition (dhātu), he came.
Vì vậy, do sự tương đồng về yếu tố (tâm tính), Māra đã đến.
Satañca baliputtānanti balino mahāasurassa puttānaṃ sataṃ.
Satañca baliputtānaṃ means a hundred sons of the mighty asura Bali.
Satañca baliputtānaṃ có nghĩa là một trăm người con của asura vĩ đại Bali.
Sabbe verocanāmakāti sabbe attano mātulassa rāhusseva nāmadharā.
Sabbe verocanāmakā means all of them bore the name of their maternal uncle, Rāhu.
Sabbe verocanāmakā có nghĩa là tất cả họ đều mang tên của chú mình, Rāhu.
Sannayhitvā balisenanti attano balisenaṃ sannayhitvā sabbe katasannāhāva hutvā.
Sannayhitvā balisenaṃ means having mustered their own Bali-army, all of them came fully arrayed.
Sannayhitvā balisenaṃ có nghĩa là tất cả đã chuẩn bị sẵn sàng, trang bị đầy đủ quân đội của Bali.
Rāhubhaddamupāgamunti rāhuasurindaṃ upasaṅkamiṃsu.
Rāhubhaddamupāgamuṃ means they approached Rāhu, the asura king.
Rāhubhaddamupāgamuṃ có nghĩa là họ đã đến gặp Rāhu, vị vua asura.
Samayo dāni bhaddanteti bhaddaṃ tava hotu, samayo te bhikkhūnaṃ samitiṃ vanaṃ upasaṅkamitvā bhikkhusaṅghaṃ dassanāyāti attho.
Samayo dāni bhaddante means "May auspiciousness be yours! It is time for you to approach the assembly of bhikkhus in the forest and to see the Saṅgha of bhikkhus." This is the meaning.
Samayo dāni bhaddante có nghĩa là "mong điều tốt lành đến với ngài; đã đến lúc ngài nên đến khu rừng nơi chư Tỳ-khưu đang hội họp để chiêm ngưỡng Tăng đoàn Tỳ-khưu".
340. Āpo ca devā pathavī, tejo vāyo tadāgamunti āpokasiṇādīsu parikammaṃ katvā nibbattā āpotiādināmakā devā āgamuṃ.
340. Āpo ca devā pathavī, tejo vāyo tadāgamuṃ means the devas named Āpo, etc., who were reborn after practicing with the water kasina and so forth, arrived.
340. Āpo ca devā pathavī, tejo vāyo tadāgamuṃ có nghĩa là các devā tên Āpo, v.v., những người đã thực hành kasiṇa nước, v.v., và tái sinh, đã đến.
Varuṇā vāraṇā devā, somo ca yasasā sahāti varuṇadevatā, vāraṇadevatā, somadevatāti evaṃ nāmakā ca devā yasasā nāma devena sahāgatāti attho.
Varuṇā vāraṇā devā, somo ca yasasā sahā means the devas named Varuṇa, Vāraṇa, and Soma, came together with the deva named Yasa. This is the meaning.
Varuṇā vāraṇā devā, somo ca yasasā sahā có nghĩa là các devā tên Varuṇa, Vāraṇa và Soma, cùng với devā tên Yasa, đã đến.
Mettākaruṇākāyikāti mettājhāne ca karuṇājhāne ca parikammaṃ katvā nibbattadevā.
Mettākaruṇākāyikā means devas who were reborn after practicing mettā-jhāna and karuṇā-jhāna.
Mettākaruṇākāyikā có nghĩa là các devā được sinh ra nhờ thực hành thiền định mettā và karuṇā.
Āguṃ devā yasassinoti etepi mahāyasā devā āgatā.
Āguṃ devā yasassino means these glorious devas also came.
Āguṃ devā yasassino có nghĩa là những devā vinh hiển này cũng đã đến.
Veṇḍū ca devāti veṇḍudevatā ca.
Veṇḍū ca devā means also the Veṇḍu devas.
Veṇḍū ca devā có nghĩa là các devatā Veṇḍu.
Sahali cāti sahalidevatā ca.
Sahali cā means also the Sahali devas.
Sahali cā có nghĩa là các devatā Sahali.
Asamā ca duve yamāti asamadevatā ca dve ca yamakā devā.
Asamā ca duve yamā means the Asama devas and the two Yama devas.
Asamā ca duve yamā có nghĩa là các devatā Asamā và hai devā Yamaka.
Candassupanisā devā, candamāguṃ purakkhatvāti candanissitakā devā candaṃ purato katvā āgatā.
Candassupanisā devā, candamāguṃ purakkhatvā means the devas dependent on the moon came, placing the moon in front.
Candassupanisā devā, candamāguṃ purakkhatvā có nghĩa là các devā nương tựa mặt trăng đã đến, đặt mặt trăng ở phía trước.
Tathā sūriyanissitakā devā sūriyaṃ purakkhatvā.
Similarly, the devas dependent on the sun came, placing the sun in front.
Tương tự, các devā nương tựa mặt trời đã đến, đặt mặt trời ở phía trước.
Nakkhattāni purakkhatvāti nakkhattanissitāpi devā nakkhattāni purato katvā āgatā.
Nakkhattāni purakkhatvā means the devas dependent on the constellations also came, placing the constellations in front.
Nakkhattāni purakkhatvā có nghĩa là các devā nương tựa các chòm sao cũng đã đến, đặt các chòm sao ở phía trước.
Āguṃ mandavalāhakāti vātavalāhakā, abbhavalāhakā, uṇhavalāhakā ete sabbepi valāhakāyikā ‘‘mandavalāhakā’’ nāma vuccanti.
Āguṃ mandavalāhakā means the wind-clouds (vāta-valāhakā), rain-clouds (abbha-valāhakā), and heat-clouds (uṇha-valāhakā) — all these valāhaka devas are called "Mandavalāhakā".
Āguṃ mandavalāhakā có nghĩa là các devā Valāhaka, bao gồm Vātavalāhaka (mây gió), Abbhavalāhaka (mây mưa) và Uṇhavalāhaka (mây nóng), tất cả đều được gọi là "Mandavalāhaka".
Tepi āgatāti attho.
They also came, this is the meaning.
Họ cũng đã đến.
Vasūnaṃ vāsavo seṭṭho, sakkopāgā purindadoti vasūnaṃ devatānaṃ seṭṭho vāsavo yo sakkoti ca, purindadoti ca vuccati, sopi āgato.
Vasūnaṃ vāsavo seṭṭho, sakkopāgā purindado means Vāsava, the chief of the Vasu devas, who is also called Sakka and Purindada, also came.
Vasūnaṃ vāsavo seṭṭho, sakkopāgā purindado có nghĩa là Vāsava, vị tối thượng trong các devatā Vasu, người được gọi là Sakka và Purindada, cũng đã đến.
Athāguṃ sahabhū devāti atha sahabhū nāma devā āgatā.
Athāguṃ sahabhū devā means then the devas named Sahabhū came.
Athāguṃ sahabhū devā có nghĩa là sau đó các devā tên Sahabhū đã đến.
Jalamaggisikhārivāti aggisikhā viya jalantā.
Jalamaggisikhārivā means shining like flames of fire.
Jalamaggisikhārivā có nghĩa là rực rỡ như ngọn lửa.
Jalamaggi ca sikhārivāti imāni tesaṃ nāmānītipi vuttaṃ.
It is also said that Jalamagga and Sikhāriva are their names.
Cũng có người nói rằng Jalamaggi và Sikhārivā là tên của họ.
Ariṭṭhakā ca rojā cāti ariṭṭhakadevā ca rojadevā ca.
Ariṭṭhakā ca rojā cā means the Ariṭṭhaka devas and the Roja devas.
Ariṭṭhakā ca rojā cā có nghĩa là các devā Ariṭṭhaka và các devā Roja.
Umāpupphanibhāsinoti umāpupphadevā nāma ete devā.
Umāpupphanibhāsino means these devas are named Umāpuppha devas.
Umāpupphanibhāsino có nghĩa là những devā này được gọi là devā Umāpuppha.
Umāpupphasadisā hi tesaṃ sarīrābhā, tasmā ‘‘umāpupphanibhāsino’’ti vuccanti.
Indeed, the radiance of their bodies is like umā flowers, therefore they are called "umāpupphanibhāsino" (shining like umā flowers).
Vì ánh sáng thân thể của họ giống như hoa Umā, nên họ được gọi là "umāpupphanibhāsino".
Khemiyā tusitā yāmāti khemiyā devā tusitapuravāsino ca yāmādevalokavāsino ca.
Khemiyā tusitā yāmā means the Khemiyā devas, the inhabitants of the Tusita city, and the inhabitants of the Yāma deva world.
Khemiyā tusitā yāmā có nghĩa là các devā Khemiyā, các cư dân của cõi trời Tusita và các cư dân của cõi trời Yāma.
Kathakā ca yasassinoti yasasampannā kathakadevā ca.
Kathakā ca yasassino means the glorious Kathaka devas.
Kathakā ca yasassino có nghĩa là các devā Kathaka vinh hiển.
Pāḷiyaṃ pana ‘‘kaṭṭhakā cā’’ti likhanti.
In the Pāḷi, however, it is written as "kaṭṭhakā cā".
Trong Pāḷi, người ta viết là "kaṭṭhakā cā".
Lambītakā lāmaseṭṭhāti lambitakadevā ca lāmaseṭṭhadevā ca.
Lambītakā lāmaseṭṭhā means the Lambītaka devas and the Lāmaseṭṭha devas.
Lambītakā lāmaseṭṭhā có nghĩa là các devā Lambītaka và các devā Lāmaseṭṭha.
Jotināmā ca āsavāti pabbatamatthake katanaḷaggikkhandho viya jotamānā jotidevā nāma atthi, te ca āsā ca devā āgatāti attho.
Jotināmā ca āsavā means there are devas named Joti who shine like a burning mass of reeds on a mountain top, and the Āsā devas also came. This is the meaning.
Jotināmā ca āsavā có nghĩa là có các devā Joti tỏa sáng như một đống lửa sậy trên đỉnh núi, và các devā Āsā cũng đã đến.
Pāḷiyaṃ pana ‘‘jātināmā’’ti likhanti.
In the Pāḷi, however, it is written as "jātināmā".
Tuy nhiên, trong Pāḷi, người ta viết là "jātināmā".
Āsā devatā chandavasena āsavāti vuttā.
The Āsā devatās are called āsavā by way of desire.
Các devatā Āsā được gọi là āsavā theo ý muốn.
Nimmānaratino āguṃ, athāguṃ paranimmitā.
Nimmānaratino āguṃ, athāguṃ paranimmitā.
Nimmānaratino āguṃ, athāguṃ paranimmitā.
Dasete dasadhā kāyāti etepi dasa devakāyā dasadhāva āgatā.
Dasete dasadhā kāyā means these ten groups of devas also came in ten divisions.
Dasete dasadhā kāyā có nghĩa là mười nhóm devā này cũng đã đến theo mười loại.
Evaṃ dasasu lokadhātusahassesu devakāye niddisitvā idāni yadatthaṃ te āgatā, taṃ dassento pavuṭṭhajātinti gāthamāha.
Having thus indicated the groups of devas in ten thousand world-systems, the verse pavuṭṭhajātiṃ is spoken to show the purpose for which they came.
Sau khi đề cập đến các nhóm devā trong mười ngàn thế giới, bây giờ để chỉ ra mục đích họ đến, Đức Phật đã nói câu kệ pavuṭṭhajāti.
Tassattho – pavuṭṭhā vigatā jāti assāti ariyasaṅgho pavuṭṭhajāti nāma, taṃ pavuṭṭhajātiṃ rāgadosamohakhīlānaṃ abhāvā akhīlaṃ cattāro oghe taritvā ṭhitattā oghatiṇṇaṃ catunnaṃ āsavānaṃ abhāvena anāsavaṃ ariyasaṅghaṃ dakkhema passissāma.
Its meaning is this: The Noble Saṅgha is called "Pavuṭṭhajāti" because birth (jāti) has ceased and departed for them. We shall see that Noble Saṅgha, Pavuṭṭhajāti, akhīlaṃ (free from stakes/defilements) due to the absence of the stakes of passion, hatred, and delusion, oghatiṇṇaṃ (crossed the floods) having crossed the four floods, and anāsavaṃ (without taints) due to the absence of the four taints.
Ý nghĩa của câu đó là: "Sự sinh (jāti) đã chấm dứt, đã qua đi của vị này" – đó là Thánh Tăng (ariyasaṅgho) được gọi là Pavuṭṭhajāti (người đã chấm dứt sự sinh). Chúng ta sẽ thấy (dakkhema passissāma) vị Thánh Tăng Pavuṭṭhajāti ấy là Akhīlaṃ (không còn chướng ngại) vì không còn các chướng ngại (khīla) là tham (rāga), sân (dosa) và si (moha); là Oghatiṇṇaṃ (đã vượt qua các dòng nước lũ) vì đã vượt qua bốn dòng nước lũ (ogha) và an trú; là Anāsavaṃ (không còn lậu hoặc) vì không còn bốn lậu hoặc (āsava).
Tesaññeva oghānaṃ tiṇṇattā oghataraṃ āguṃ akaraṇato nāgaṃ.
Because they have crossed those very floods, they are oghataraṃ (beyond the floods), and because they do no evil (āguṃ), they are nāgaṃ (without evil).
Chúng ta sẽ thấy vị đã vượt qua các dòng nước lũ (oghataraṃ) ấy vì đã vượt qua chính những dòng nước lũ đó; là Nāgaṃ (không làm điều ác) vì không làm điều ác.
Asitātiganti kāḷakabhāvātītaṃ candaṃva siriyā virocamānaṃ dasabalañca dakkhema passissāmāti etadatthaṃ sabbepi te nāmanvayena āgacchuṃ, ye caññe sadisā sahāti.
And we shall see the Buddha, the Lord of Ten Powers (Dasabala), who has transcended darkness (asitātigaṃ), shining with glory like the moon that has surpassed darkness. For this purpose, all those deities came by way of their names, as well as others similar to them, together.
Và chúng ta sẽ thấy Đức Thập Lực (Dasabala) là Asitātiga (vượt qua sự đen tối), tức là vượt qua trạng thái đen tối (kāḷakabhāvātītaṃ), rực rỡ với vẻ uy nghi như mặt trăng. Tất cả các vị ấy đã đến theo tên gọi, và những vị khác tương tự cũng đã đến cùng nhau, là vì ý nghĩa này.
341. Idāni brahmāno dassento subrahmā paramatto cātiādimāha.
341. Now, in order to show the Brahmās, it says Subrahmā Paramatta, and so forth.
341. Bây giờ, để chỉ ra các vị Phạm thiên, Đức Phật đã nói câu Subrahmā Paramatto cātiādi (Phạm thiên Subrahmā và Paramatta, v.v.).
Tattha subrahmāti eko brahmā.
Here, Subrahmā is one Brahmā.
Trong đó, Subrahmā là một vị Phạm thiên.
Paramattopi brahmāva.
Paramatta is also a Brahmā.
Paramatta cũng là một vị Phạm thiên.
Puttā iddhimato sahāti ete iddhimato buddhassa bhagavato puttā ariyabrahmāno saheva āgatā.
The mighty one's sons, together — these Noble Brahmās, the sons of the mighty Buddha, the Bhagavā, came together.
Puttā iddhimato sahā (những người con có thần thông cùng đến) – những vị này là những vị Phạm thiên Thánh (ariyabrahmāno), là con của Đức Thế Tôn có thần thông (iddhimato buddhassa bhagavato), đã cùng đến.
Sanaṅkumāro tisso cāti sanaṅkumāro ca tissamahābrahmā ca.
Sanaṅkumāra and Tissa — Sanaṅkumāra and the Mahābrahmā Tissa.
Sanaṅkumāro Tisso cā (Sanaṅkumāra và Tissa) – đó là Phạm thiên Sanaṅkumāra và Đại Phạm thiên Tissa.
Sopāgāti sopi āgato.
He too came.
Sopāgā (vị ấy cũng đến) – vị ấy cũng đã đến.
Ettha sahassaṃ brahmalokānanti ekaṅguliyā ekasahassacakkavāḷe dasahi aṅgulīhi dasasahassicakkavāḷe ālokapharaṇasamatthānaṃ mahābrahmānaṃ sahassaṃ āgataṃ.
Here, a thousand Brahmā worlds refers to a thousand Mahābrahmās who are able to spread light over a thousand world-systems with one finger, and over ten thousand world-systems with ten fingers, and they have arrived.
Trong câu này, Sahassaṃ brahmalokānaṃ (một ngàn cõi Phạm thiên) có nghĩa là một ngàn Đại Phạm thiên có khả năng chiếu sáng một ngàn thế giới (cakkavāḷa) bằng một ngón tay, và mười ngàn thế giới bằng mười ngón tay, đã đến.
Mahābrahmābhitiṭṭhatīti yattha ekeko mahābrahmā aññe brahme abhibhavitvā tiṭṭhati.
A great Brahmā stands over means that each Mahābrahmā surpasses and stands above other Brahmās.
Mahābrahmābhitiṭṭhatī (Đại Phạm thiên ngự trị) – là nơi mỗi vị Đại Phạm thiên ngự trị, vượt trội hơn các vị Phạm thiên khác.
Upapannoti brahmaloke nibbatto.
Arisen means born in the Brahmā world.
Upapanno (đã tái sinh) – là người đã tái sinh trong cõi Phạm thiên.
Jutimantoti ānubhāvasampanno.
Radiant means endowed with power.
Jutimanto (rực rỡ) – là người có uy lực.
Bhismākāyoti mahākāyo, dvīhi tīhi māgadhikehi gāmakkhettehi samappamāṇaattabhāvo.
A fearsome body means a great body, a being with an immense form, equal in size to two or three Magadhan village areas.
Bhismākāyo (thân hình vĩ đại) – là người có thân hình to lớn, có kích thước bằng hai hoặc ba làng ở xứ Magadha.
Yasassisoti attabhāvasirīsaṅkhātena yasena samannāgato.
Glorious is he means endowed with glory, referring to the splendor of his being.
Yasassiso (đầy danh tiếng) – là người có danh tiếng, tức là có vẻ đẹp thân thể.
Yathā pāvussako megho, thanayanto savijjukoti savijjuko pāvussakamegho viya mahāgajjitaṃ gajjanto.
Like a monsoon cloud thundering with lightning, thundering a great thunder.
Yathā pāvussako megho, thanayanto savijjuko (như đám mây mùa mưa sấm sét và chớp giật) – gầm thét một tiếng gầm lớn như đám mây mùa mưa có chớp giật.
Tadā so paccudāvattīti tasmiṃ samaye so māro taṃ vibhiṃsanakaṃ dassetvā paṭinivatto.
Then he retreated — at that time, Māra, having displayed that frightening sight, turned back.
Tadā so paccudāvattī (Khi đó, vị ấy đã quay lại) – vào lúc đó, Māra đã quay trở lại sau khi phô bày sự khủng khiếp đó.
Saṅkuddho asayaṃ vaseti suṭṭhu kuddho kupito kañci vase vattetuṃ asakkonto asayaṃvase asayaṃvasī attano vasena akāmako hutvā nivatto.
Very angry, not in control of himself — being extremely angry and agitated, unable to control anyone, he retreated against his will, not in his own control.
Saṅkuddho asayaṃ vase (đầy phẫn nộ, không thể tự chủ) – rất tức giận, phẫn nộ, không thể kiểm soát bất cứ điều gì theo ý mình, không tự chủ (asayaṃvasī), đã quay trở lại một cách bất đắc dĩ.
Bhagavā kira ‘‘ayaṃ māro imaṃ mahāsamāgamaṃ disvā ‘abhisamayantarāyaṃ karissāmī’ti antarantare mārasenaṃ pesetvā māraṃ vibhiṃsakaṃ dassetī’’ti aññāsi.
The Bhagavā, it is said, knew, "Seeing this great gathering, Māra thinks, 'I will cause an obstruction to realization,' and thus he sends Māra's army in between and displays his frightening form."
Đức Thế Tôn đã biết rằng: "Māra này, khi thấy đại hội này, đã nghĩ: 'Ta sẽ tạo chướng ngại cho sự chứng ngộ (abhisamaya),' và cứ thế liên tục phái quân Māra đến, phô bày sự khủng khiếp của Māra."
Pakati cesā bhagavato, yattha abhisamayo na bhavissati, tattha māraṃ vibhiṃsakaṃ dassentaṃ na nivāreti.
And it is the nature of the Bhagavā that where there will be no realization, he does not prevent Māra from displaying his frightening form.
Đây là bản chất của Đức Thế Tôn: ở đâu không có sự chứng ngộ, Ngài không ngăn cản Māra phô bày sự khủng khiếp.
Yattha pana abhisamayo hoti, tattha yathā parisā neva mārassa rūpaṃ passati, na saddaṃ suṇāti, evaṃ adhiṭṭhātīti.
But where there is realization, he exercises his resolve so that the assembly neither sees Māra's form nor hears his sound.
Nhưng ở đâu có sự chứng ngộ, Ngài quyết định (adhiṭṭhāti) sao cho hội chúng không thấy hình tướng của Māra và không nghe tiếng của nó.
Imasmiñca samāgame mahābhisamayo bhavissati, tasmā yathā devatā neva tassa rūpaṃ passanti, na saddaṃ suṇanti, evaṃ adhiṭṭhāsi.
And at this gathering, there would be great realization, so he resolved that the deities would neither see his form nor hear his sound.
Và trong đại hội này, sẽ có sự chứng ngộ lớn, vì vậy Ngài đã quyết định sao cho chư thiên không thấy hình tướng của Māra và không nghe tiếng của nó.
Tena vuttaṃ –‘‘tadā so paccudāvatti, saṅkuddho asayaṃvase’’ti.
Therefore, it is said: "Then he retreated, very angry, not in control of himself."
Vì vậy, đã nói: “Tadā so paccudāvatti, saṅkuddho asayaṃvase” (Khi đó, vị ấy đã quay lại, đầy phẫn nộ, không thể tự chủ).
Mārasenā abhikkantā, te vijānātha bhikkhavoti bhikkhave mārasenā abhikkantā, te tumhe attano anurūpaṃ vijānātha, phalasamāpattiṃ samāpajjathāti vadati.
"Māra's army has approached, bhikkhus, know them!" He said, "Bhikkhus, Māra's army has approached, recognize them appropriately, enter into the fruit of jhāna."
Mārasenā abhikkantā, te vijānātha bhikkhavo (Này các tỳ khưu, quân của Māra đã đến, các ngươi hãy nhận biết chúng) – "Này các tỳ khưu, quân của Māra đã đến, các ngươi hãy nhận biết chúng một cách phù hợp với mình, hãy nhập vào quả định (phalasamāpatti)," Ngài nói.
Ātappamakarunti phalasamāpattiṃ pavisanatthāya vīriyaṃ ārabhiṃsu.
They exerted themselves — they commenced effort to enter into the fruit of jhāna.
Ātappamakaru (Họ đã nỗ lực) – họ đã nỗ lực để nhập vào quả định.
Vītarāgehi pakkāmunti māro ca mārasenā ca vītarāgehi ariyehi dūratova apakkamuṃ.
They departed from those free from passion — Māra and Māra's army retreated far away from the Noble Ones who were free from passion.
Vītarāgehi pakkāmu (Họ đã rời xa những người đã đoạn trừ tham ái) – Māra và quân Māra đã rời xa những vị Thánh đã đoạn trừ tham ái ngay từ xa.
Nesaṃ lomāpi iñjayunti tesaṃ vītarāgānaṃ lomānipi na cālayiṃsu.
Not even a hair of theirs stirred — not even a single hair of those free from passion moved.
Nesaṃ lomāpi iñjayu (Đến cả lông của họ cũng không rung động) – đến cả lông của những vị đã đoạn trừ tham ái ấy cũng không rung động.
Atha māro bhikkhusaṅghaṃ ārabbha imaṃ gāthaṃ abhāsi –
Then Māra spoke this verse concerning the Saṅgha of bhikkhus:
Khi đó, Māra đã nói bài kệ này về Tăng đoàn tỳ khưu:
Devatānañcassa piyamanāpabhāve idaṃ vatthu – koṭipabbatavihāre kira nāgaleṇadvāre nāgarukkhe ekā devadhītā vasati.
Regarding its dearness and pleasantness to deities, there is this story: In the Koṭipabbata Vihāra, at the entrance to the Naga cave, a female deity lived in a Nāga tree.
Về việc chư thiên yêu thích và hoan hỷ kinh này, có câu chuyện sau: Tại Tự viện Koṭipabbata, có một nữ thần sống trên cây nāga (Nagarukkha) gần cửa hang nāga (nāgaleṇa).
Eko daharo antoleṇe imaṃ suttaṃ sajjhāyati.
A young bhikkhu was reciting this Sutta inside the cave.
Một vị tỳ khưu trẻ (daharo) đã tụng kinh này bên trong hang.
Devadhītā sutvā suttapariyosāne mahāsaddena sādhukāramadāsi.
The female deity, having heard it, applauded loudly at the end of the Sutta.
Nữ thần nghe xong, khi kinh kết thúc, đã hoan hô (sādhukāramadāsi) bằng một tiếng lớn.
Ko esoti.
"Who is this?"
"Ai đó?"
Ahaṃ, bhante, devadhītāti.
"Venerable sir, I am a female deity."
"Bạch Đại đức, con là một nữ thần."
Kasmā sādhukāramadāsīti?
"Why did you applaud?"
"Tại sao cô lại hoan hô?"
Bhante, dasabalena mahāvane nisīditvā kathitadivase imaṃ suttaṃ sutvā ajja assosiṃ, bhagavatā kathitato ekakkharampi ahāpetvā suggahito ayaṃ dhammo tumhehīti.
"Venerable sir, I heard this Sutta today, which was spoken by the Lord of Ten Powers when he sat in the great forest, and you have grasped this Dhamma well, without omitting even a single syllable from what the Bhagavā taught."
"Bạch Đại đức, con đã nghe kinh này vào ngày Đức Thập Lực thuyết giảng trong rừng lớn, và hôm nay con lại được nghe. Pháp này đã được các Đại đức ghi nhớ rất tốt, không bỏ sót một chữ nào so với lời Đức Thế Tôn đã thuyết giảng."
Dasabalassa kathayato sutaṃ tayāti?
"Did you hear it when the Lord of Ten Powers was speaking?"
"Cô đã nghe khi Đức Thập Lực thuyết giảng sao?"
Āma, bhanteti.
"Yes, venerable sir."
"Vâng, bạch Đại đức."
Mahā kira devatāsannipāto ahosi, tvaṃ kattha ṭhitā suṇīti?
"There was, indeed, a great assembly of deities; where were you standing when you heard it?"
"Khi đó có một cuộc tụ họp lớn của chư thiên, cô đã đứng ở đâu để nghe?"
Ahaṃ, bhante, mahāvanavāsiyā devatā, mahesakkhāsu pana devatāsu āgacchantīsu jambudīpe okāsaṃ nālatthaṃ, atha imaṃ tambapaṇṇidīpaṃ āgantvā jambukolapaṭṭane ṭhatvā sotuṃ āraddhamhi, tatrāpi mahesakkhāsu devatāsu āgacchantīsu anukkamena paṭikkamamānā rohaṇajanapade mahāgāmassa piṭṭhibhāgato samudde galappamāṇaṃ udakaṃ pavisitvā tattha ṭhitā assosinti.
"Venerable sir, I am a deity dwelling in the Mahāvana. However, when the highly potent deities arrived, I could not find a place in Jambudīpa. So I came to this Tambapaṇṇidīpa, stayed at Jambukola port, and began to listen. Even there, as the highly potent deities arrived, I gradually retreated, entered the ocean up to my neck behind the Mahāgāma in the Rohaṇa district, and stood there to listen."
Thưa Tôn giả, con là một vị devatā sống trong Đại Lâm. Khi các vị devatā có đại oai lực đến, con không tìm được chỗ đứng ở Jambudīpa (Diêm-phù-đề), sau đó con đến hòn đảo Tambapaṇṇi (Tích Lan) này, đứng ở bến cảng Jambukola và bắt đầu lắng nghe. Ngay cả ở đó, khi các vị devatā có đại oai lực đến, con dần dần lùi lại, đi vào biển sâu ngang cổ ở phía sau làng Mahāgāma thuộc vùng Rohaṇa, đứng ở đó mà lắng nghe.
Tuyhaṃ ṭhitaṭṭhānato dūre satthāraṃ passasi devateti?
"Goddess, from your standing place, which is far away, do you see the Teacher?"
Này devatā, từ chỗ cô đứng xa như vậy, cô có thấy Đức Bổn Sư không?
Kiṃ kathetha, bhante, satthā mahāvane dhammaṃ desento nirantaraṃ mamaññeva oloketīti maññamānā otappamānā ūmīsu nilayāmīti.
"What are you saying, Venerable sir? When the Teacher was teaching Dhamma in the Mahāvana, I thought he was constantly looking at me alone, and being ashamed, I hid among the waves," she replied.
Thưa Tôn giả, Tôn giả nói gì vậy? Đức Bổn Sư thuyết Pháp trong Đại Lâm, con cứ nghĩ Ngài đang nhìn thẳng vào con, nên con xấu hổ và ẩn mình trong những con sóng.
Taṃ divasaṃ kira koṭisatasahassadevatā arahattaṃ pattā, tumhepi tadā arahattaṃ pattāti?
"On that day, it is said, a hundred thousand koṭis of devas attained Arahantship. Did you also attain Arahantship then?"
Nghe nói, vào ngày hôm đó, một trăm ngàn vạn vị devatā đã chứng quả A-la-hán. Cô cũng đã chứng quả A-la-hán vào lúc đó phải không?
Natthi, bhante.
"No, Venerable sir."
Không có, thưa Tôn giả.
Anāgāmiphalaṃ pattattha maññeti?
"I suppose you attained the fruit of Anāgāmī?"
Cô đã chứng quả Bất Lai (Anāgāmī) phải không?
Natthi, bhante.
"No, Venerable sir."
Không có, thưa Tôn giả.
Sakadāgāmiphalaṃ pattattha maññeti?
"I suppose you attained the fruit of Sakadāgāmī?"
Cô đã chứng quả Nhất Lai (Sakadāgāmī) phải không?
Natthi, bhante.
"No, Venerable sir."
Không có, thưa Tôn giả.
Tayo magge pattā devatā kira gaṇanapathaṃ atītā, sotāpannā jātattha maññeti?
"It is said that the devas who attained the three paths were beyond counting. I suppose you became Sotāpannas?"
Nghe nói, số devatā đã chứng ba Đạo quả là vô số. Cô đã chứng quả Dự Lưu (Sotāpanna) phải không?
Devatā taṃ divasaṃ sotāpattiphalaṃ pattattā harāyamānā –‘‘apucchitabbaṃ pucchati ayyo’’ti āha.
The deity, being shy because she had attained the fruit of Sotāpatti on that day, said, "The noble one asks what should not be asked."
Vị devatā, vì đã chứng quả Dự Lưu vào ngày hôm đó, cảm thấy xấu hổ và nói: "Đại đức hỏi điều không nên hỏi."
Tato naṃ so bhikkhu āha – ‘‘sakkā pana devate, tava attabhāvaṃ amhākaṃ dassetu’’nti?
Then that bhikkhu said to her, "Is it possible, goddess, for you to show us your body?"
Sau đó, vị Tỳ-kheo đó hỏi cô: "Này devatā, cô có thể cho chúng tôi thấy thân tướng của cô không?"
Na sakkā bhante sakalakāyaṃ dassetuṃ, aṅgulipabbamattaṃ dassessāmi ayyassāti kuñcikachiddena aṅguliṃ antoleṇābhimukhaṃ akāsi, candasahassasūriyasahassauggamanakālo viya ahosi.
"It is not possible, Venerable sir, to show my entire body. I will show the noble one just the tip of a finger," and she put her finger through the keyhole towards the inside of the cave. It was as if a thousand moons and a thousand suns had risen.
Thưa Tôn giả, không thể cho thấy toàn bộ thân thể. Con sẽ cho Đại đức thấy chỉ một đốt ngón tay thôi. Nói rồi, cô đưa ngón tay vào trong hang qua lỗ khóa, lúc đó giống như một ngàn mặt trăng và một ngàn mặt trời cùng mọc.
Devadhītā ‘‘appamattā, bhante, hothā’’ti daharabhikkhuṃ vanditvā agamāsi.
The devadhītā, saying, "Venerable sir, be heedful," paid homage to the young bhikkhu and departed.
Vị nữ devatā nói: "Thưa Tôn giả, hãy sống không phóng dật!" rồi đảnh lễ vị Tỳ-kheo trẻ và rời đi.
Evaṃ imaṃ suttaṃ devatānaṃ piyaṃ manāpaṃ, mamāyanti naṃ devatāti.
Thus, this Sutta is dear and pleasing to the devas; the devas cherish it.
Như vậy, bài Sutta này được các vị devatā yêu thích và quý mến, các vị devatā xem nó như của riêng mình.