Payogasiddhipāṭha

184

2. Nāmakaṇḍa

2. Nāmakaṇḍa (Nominal Chapter)

2. Chương Danh Từ

185

Atha nāmāni vuccante.

Now, nouns are stated.

Bây giờ, các danh từ được nói đến.

Taṃ atthābhimukhaṃ namanato, attanā ca+tthassa nāmanato nāmaṃ, dabbābhidhānaṃ.

It is a noun (nāma) because it bends towards the meaning (atthābhimukhaṃ namanato), and because it bends the meaning by itself (attanā ca+tthassa nāmanato). It is the designation of an object.

Nó là danh từ do hướng về ý nghĩa, và tự nó uốn cong ý nghĩa, là tên gọi của sự vật.

Taṃ duvidhaṃ saliṅgā+liṅgato, anvattharuḷhito ca, tividhaṃ pumi+tthi+napuṃsakaliṅgato, rukkho, latā, vananti.

It is twofold: with gender and without gender, and by conventional usage and etymology. It is threefold: masculine, feminine, and neuter gender, e.g., rukkho (tree), latā (creeper), vanaṃ (forest).

Nó có hai loại: theo giống và không theo giống, theo ý nghĩa và theo quy ước; ba loại: giống đực, giống cái, giống trung; ví dụ: rukkho, latā, vanaṃ.

Catubbidhaṃ sāmañña+guṇa+kriyā+yadicchānāmato, rukkho, nīlo, pācako, sirivaḍḍhoti.

It is fourfold: common, quality, action, and arbitrary names, e.g., rukkho (tree), nīlo (blue), pācako (cook), sirivaḍḍho (Sirivaḍḍha).

Bốn loại: danh từ chung, danh từ phẩm chất, danh từ hành động, danh từ tùy ý; ví dụ: rukkho, nīlo, pācako, sirivaḍḍho.

Aṭṭhavidhaṃ avaṇṇi+vaṇṇu+vaṇṇo+kāra+niggahītantapakatibhedato, ettha kiṃsaddo niggahītanto.

It is eightfold: ending in a, i, u, o, ā, niggahīta, and primitive forms. Here, the word kiṃ (what) ends in niggahīta.

Tám loại: theo sự phân biệt của các từ kết thúc bằng nguyên âm a, nguyên âm i, nguyên âm u, nguyên âm o, kāra, niggahīta; ở đây, chữ kiṃ kết thúc bằng niggahīta.

Paccayā paṭhamaṃ karīyatīti pakati, saddo, dhātu ca.

Pakati (primitive form) is what is formed first by suffixes, i.e., a word and a root.

Cái mà paccaya được thêm vào đầu tiên là pakati, là từ, và là căn.

186

Tattha saliṅgesu tāva akārantato pulliṅgā sugatasaddā satta vibhattiyo parā yojīyante.

Among those with gender, the seven cases are applied to masculine nouns ending in a, such as sugata.

Trong số các từ có giống, đối với các danh từ giống đực kết thúc bằng a như sugata, bảy biến cách được thêm vào sau.

Sugataiti ṭhite –

When sugata stands thus –

Khi Sugata đứng đó –

187

1. Dve dve+kānekesu nāmasmā siyo aṃyo nā hi sa naṃ smā hi sa naṃ smiṃ su

188

Etesaṃ dve dve honti ekānekatthesu vattamānato nāmasmā yathākkamaṃ.

Two forms occur in each case from a noun, sequentially, for meanings of one and many.

Hai hai trong số này xuất hiện từ danh từ theo thứ tự, khi ở trong ý nghĩa số ít và số nhiều.

Yato ime satta dukā honti, ‘‘atthavanta+madhātuka+mapaccayaṃ pāṭipadikaṃ kitaka+taddhita+samāsā ce’’ti vuttattā taṃ nāmaṃ pāṭipadikaṃ nāma.

Since these seven pairs exist, that noun is called a stem (pāṭipadika), as it is stated: "meaningful, non-root, non-suffix, and also कृत् (kṛt) derivatives, तद्धित (taddhita) derivatives, and compounds."

Vì bảy cặp này tồn tại, nên danh từ đó được gọi là pāṭipadika do được nói rằng ‘‘là từ có nghĩa, không phải căn, không phải paccaya, là kitaka, taddhita, samāsa’’.

Keci sakattha+dabba+liṅga+saṅkhyā+kammādipañcakaṃ pāṭipadikanti vadanti.

Some say that the stem comprises five elements: its own meaning, substance, gender, number, and action, etc.

Một số người nói rằng năm yếu tố: ý nghĩa riêng, vật, giống, số lượng, và kamma v.v. là pāṭipadika.

Tene+taṃ vuccati –

Therefore, it is said –

Vì vậy, điều này được nói –

189

Sakattha+dabba+liṅgāni, saddattha+mabravuṃ pare;

Its own meaning, substance, and gender, others called the meaning of the word;

Ý nghĩa riêng, vật, giống, những người khác nói là ý nghĩa của từ;

190

Saṅkhyā+kammādikānantu, vibhatti vācakā matā.

But number, action, etc., are considered to be expressed by the cases.

Còn số lượng, kamma v.v. thì được cho là biểu thị bởi biến cách.

191

Sakattha+dabba+liṅgāni, saṅkhyā+kammādipañcakaṃ;

Its own meaning, substance, gender, and the five elements of number, action, etc.;

Ý nghĩa riêng, vật, giống, số lượng, kamma v.v. năm yếu tố;

192

Saddattha+mabravuṃ keci, vibhatti pana jotakāti ca.

Some call the meaning of the word, while the cases are merely indicative.

Một số người nói là ý nghĩa của từ, còn biến cách thì chỉ là biểu thị.

193

Tato ekamhi vattabbe ekavacanaṃ bahumhi vattabbe bahuvacanañcāti aniyamena pasaṅge ‘‘nāmasmā’’ti adhikāro.

Then, when one is to be spoken of, the singular, and when many are to be spoken of, the plural; to avoid this unregulated occurrence, the heading "from a noun" (nāmasmā) continues.

Từ đó, trong trường hợp cần nói số ít là ekavacana, và cần nói số nhiều là bahuvacana, khi có sự không quy định, thì quy tắc ‘‘từ danh từ’’ được áp dụng.

194

37. Paṭhamā+tthamatte

195

Nāmassā+bhidheyyamatte paṭhamāvibhatti hotīti vatticchāvasā paṭhamāye+kavacanabahuvacanāni.

The first case ending occurs when merely the denoted meaning of the noun is expressed; thus, due to choice, the singular and plural of the first case.

Biến cách thứ nhất xuất hiện chỉ trong ý nghĩa biểu thị của danh từ, vì vậy ekavacana và bahuvacana của paṭhamā là tùy ý.

Si yoiti paṭhamā.

Si, yo are the first case.

Si yo là biến cách thứ nhất.

Sissi+kārassā+nubandhattā appayogo.

The letter i in si is an anubandha (indicatory letter), hence it is not used (in the word form).

Chữ s của si là anubandha nên không được sử dụng.

Payojanaṃ ‘‘ki+maṃsisū’’ti saṃketo, tathā aṃvacanassā+kārassa.

Its purpose is the convention "ki+maṃsisū", and similarly for the letter a of the aṃ ending.

Mục đích là quy ước ‘‘ki+maṃsisū’’, tương tự với chữ a của aṃvacana.

Ettha tathāti vuttassātideso aññadīyadhammāna+maññatthapāpana+matideso.

Here, the expression "likewise" refers to atidesa, which is the transfer of qualities of one thing to another.

Ở đây, ‘‘tương tự’’ được nói đến là sự áp dụng các thuộc tính của cái khác vào một nơi khác.

Ekamhi vattabbe paṭhamekavacanaṃ si.

When one is to be spoken of, the first case singular is si.

Khi cần nói số ít, ekavacana thứ nhất là si.

196

Atoti vattate, atoti nāmavisesanattā ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti paribhāsato akārantato nāmasmā vidhi.

"From a" (ato) continues, and because "from a" is an adjective for the noun, the rule applies to a noun ending in a by the maxim "a rule applies to what it qualifies at its end."

‘‘Từ a’’ đang được áp dụng, và vì ‘‘từ a’’ là một tính ngữ của danh từ, nên quy tắc được áp dụng cho danh từ kết thúc bằng a theo định nghĩa ‘‘quy tắc cho cái cuối cùng của tính ngữ’’.

197

109. Sisso

198

Akārantato nāmasmā sissa o hoti.

The si ending becomes o after a noun ending in a.

Si của danh từ kết thúc bằng a trở thành o.

Pubbasaralope sugato tiṭṭhati.

After the deletion of the preceding vowel, sugato tiṭṭhati (the Fortunate One stands).

Sau khi lược bỏ nguyên âm trước, sugato tiṭṭhati.

Bahumhi vattabbe bahuvacanaṃ yo.

When many are to be spoken of, the plural is yo.

Khi cần nói số nhiều, bahuvacana là yo.

Evaṃ uparipi yojetabbaṃ.

This should be applied similarly above.

Tương tự, các phần trên cũng phải được áp dụng.

199

41. Ato yonaṃ ṭāṭe

200

Akārantato nāmasmā paṭhamādutiyāyonaṃ ṭāṭe honti yathākkamaṃ.

After a noun ending in a, the first and second plural yo endings become ṭā and ṭe respectively.

Yo của biến cách thứ nhất và thứ hai của danh từ kết thúc bằng a lần lượt trở thành ṭā và ṭe.

Ṭakārānubandhattā ‘‘ṭānubandhā+nekavaṇṇā sabbassā’’ti sabbādeso.

Because ṭa is an anubandha, by "ṭa anubandha and many letters affect the whole," it is an all-substitution.

Vì ṭa là anubandha, nên ‘‘ṭānubandhā+nekavaṇṇā sabbassā’’ là sự thay thế toàn bộ.

Sugatā tiṭṭhanti.

sugatā tiṭṭhanti (the Fortunate Ones stand).

Sugatā tiṭṭhanti.

201

‘‘Paṭhamā+tthamatte’’ti vattate.

"Paṭhamā+tthamatte" (first case for mere meaning) continues.

‘‘Paṭhamā+tthamatte’’ đang được áp dụng.

202

38. Āmantaṇe

203

Āmantaṇādhike atthamatte paṭhamāvibhatti hotīti ekasmiṃ ekavacanaṃ si.

The first case ending occurs when there is an additional meaning of address; thus, si is the singular when one is addressed.

Biến cách thứ nhất xuất hiện trong ý nghĩa biểu thị có thêm sự gọi, vì vậy ekavacana là si.

204

112. Go syā+lapane

205

Ālapane si gasañño hoti.

In address, si is denoted by ga.

Si trong lời gọi trở thành ga.

206

‘‘Lopo’’ti vattate.

"Lopo" (deletion) continues.

‘‘Lược bỏ’’ đang được áp dụng.

207

117. Gasīnaṃ

208

Nāmasmā ga+sīnaṃ lopo hoti.

Ga and si are deleted after a noun.

Ga và sī của danh từ bị lược bỏ.

Bho sugata ciraṃ tiṭṭha.

Bho sugata ciraṃ tiṭṭha (Oh Fortunate One, remain long).

Bho sugata ciraṃ tiṭṭha.

209

‘‘Ge’’ti vattate.

"Ge" (before ga) continues.

‘‘Trong ga’’ đang được áp dụng.

210

59. Ayunaṃ vā dīgho

211

Aiuiccetesaṃ vā dīgho hoti ge pare tiliṅge+ti dīghe bho sugata sugatā ciraṃ tiṭṭha.

The letters a, i, u are optionally lengthened before ga in all three genders, as in bho sugata, sugatā ciraṃ tiṭṭha.

A, i, u hoặc trở thành dài khi ga theo sau, trong ba giống; khi kéo dài thì bho sugata sugatā ciraṃ tiṭṭha.

Sakkate sugatāti dīghaṃ dūrālapaneyevi+cchanti, samīpālapanepi dassanato taṃ na gahetabbaṃ.

In Sanskrit, a long sugatā is desired only in distant address, but it should not be taken as such here, as it can occur in near address as well.

Trong tiếng Phạn, họ chỉ muốn kéo dài sugatā trong lời gọi từ xa, nhưng vì nó cũng được thấy trong lời gọi gần, nên điều đó không nên được chấp nhận.

Bahuvacane yossa ṭā, sugatā ciraṃ tiṭṭhatha.

In the plural, yo becomes ṭā, sugatā ciraṃ tiṭṭhatha (Oh Fortunate Ones, remain long).

Trong số nhiều, yo thành ṭā, sugatā ciraṃ tiṭṭhatha.

212

2. Kamme dutiyā

213

Tasmiṃ kammakārake dutiyāvibhatti hoti.

In that object (kammakāraka), the second case ending occurs.

Trong kammakāraka đó, biến cách thứ hai xuất hiện.

Aṃyoiti dutiyā.

Aṃ, yo are the second case.

Aṃ yo là biến cách thứ hai.

Ettha dutiyātatiyādibhāvo vibhattisutte siyo iti paṭhamāvibhatyādīni+mupādāya vuccati, taṃ taṃ upādāya paññattattā.

Here, the nature of being the second, third, etc., case is stated by referring to si, yo, etc., in the case ending rules, as they are designated with reference to them.

Ở đây, trạng thái biến cách thứ hai, thứ ba v.v. được nói đến bằng cách lấy siyo v.v. trong quy tắc biến cách, vì chúng được quy định dựa trên đó.

Dutiyekavacanaṃ aṃ, akārassā+payogo.

The second case singular is aṃ; the letter a is not used (in the word form).

Ekavacana thứ hai là aṃ, chữ a không được sử dụng.

Sugataṃ passa.

Sugataṃ passa (See the Fortunate One).

Sugataṃ passa.

Dutiyābahuvacanaṃ yo, tassa ṭe, sugate passa.

The second case plural is yo, which becomes ṭe, sugate passa (See the Fortunate Ones).

Bahuvacana thứ hai là yo, cái đó thành ṭe, sugate passa.

214

19. Kattukaraṇesu tatiyā

215

Tasmiṃ kattari karaṇe ca kārake tatiyāvibhatti hoti.

In that agent (kattari) and instrument (karaṇe) case, the third case ending occurs.

Trong kattari và karaṇa đó, biến cách thứ ba xuất hiện.

Nā+hiiti tatiyāvibhatti.

Nā, hi are the third case ending.

Nā hi là biến cách thứ ba.

Tatiyāekavacanaṃ nā.

The third case singular is nā.

Ekavacana thứ ba là nā.

216

‘‘Nāssā’’ti vattate.

"Nāssā" (of nā) continues.

‘‘Của nā’’ đang được áp dụng.

217

108. Ate+na

108. Ate + na

108. Ate+na

218

Akārantato nāmasmā parassa nāvacanassa enādeso hoti niccaṃ.

After an 'a'-ending noun, the nā ending (instrumental singular) is always replaced by ena.

Từ một danh từ tận cùng bằng âm 'a', 'nāvacana' (trợ cách số ít) đứng sau nó luôn biến thành 'ena'.

Sugatena kataṃ.

Done by Sugata.

Được làm bởi Sugata (Thiện Thệ).

219

98. Suhisva+sse

220

Akārantassa suhisve+hoti.

For an 'a'-ending noun, suhisve occurs.

Đối với (danh từ) tận cùng bằng âm 'a', 'suhisve' trở thành 'e'.

Sugatehi.

By Sugatas.

Bởi các Sugata (Thiện Thệ).

221

‘‘Ve’’ti vattate.

“Ve” continues.

Từ ‘ve’ được tiếp tục.

222

95. Smāhismiṃnaṃ mhābhimhi

223

Nāmasmā paresaṃ smāhismiṃnaṃ mhābhimhi honti yathākkamaṃti hissa bhiādese sugatebhi.

After nouns, smā, hi, smiṃ, naṃ become mha, bhi, mhi respectively, so hi becomes bhi in sugatebhi.

Từ các danh từ, 'smāhismiṃnaṃ' đứng sau chúng lần lượt trở thành 'mhābhimhi'; do 'hi' biến thành 'bhi', nên là 'sugatebhi'.

Karaṇe sugatena loko puññaṃ karoti, sugatehi sugatehi vā.

In the instrumental case: sugatena the world creates merit, or sugatehi or sugatehi.

Trong cách công cụ (karaṇa), thế giới làm điều phước thiện bởi Sugata (Thiện Thệ), hoặc bởi các Sugata.

224

24. Catutthī sampadāne

24. Dative case for the recipient

24. Tứ cách (catutthī) trong cách cho (sampadāna)

225

Tasmiṃ sampadānakārake catutthī siyā.

In that agent of receiving, the dative case should occur.

Trong cách cho (sampadāna), tứ cách (catutthī) có thể được sử dụng.

Sa+naṃiti catutthī.

Sa and naṃ are dative.

Sa+naṃ là tứ cách.

Catutthe+kavacanaṃ sa.

The dative singular is sa.

Số ít của tứ cách là ‘sa’.

Vibhattisutte ssa+naṃti dīghapāṭhena sugatassāti siddhepi ‘‘jhalā sassa no’’ tyādikāriyasuttesu ssassāti akkharagāravatā hotīti lāghavattha+mida+māraddhaṃ –

Although sugatassa is formed by the long reading ssa and naṃ in the Vibhatti Sutta, ssassa indicates respect for the letters in the jhalā sassa no etc. rules, so this is started for brevity –

Mặc dù ‘sugatassa’ đã được chứng minh bằng cách đọc dài ‘ssa+naṃ’ trong luật biến cách (vibhatti sutta), nhưng vì trong các luật biến cách như ‘‘jhalā sassa no’’ có sự tôn trọng chữ ‘ssassa’, nên điều này được bắt đầu để rút gọn –

226

51. Suña sassa

51. The `suñ` increment of `sa`

51. Suña sassa

227

Nāmasmā parassa sassa suñāgamo hoti.

After a noun, the suñ increment occurs for sa.

Từ một danh từ, 'suñāgama' đứng sau 'sa' (tứ cách hoặc lục cách) xảy ra.

Sa ca ‘‘chaṭṭhiyā’’ti vattamāne –

And when “chaṭṭhiyā” is continued –

Và điều đó, khi ‘chaṭṭhiyā’ (lục cách) được tiếp tục –

228

1,20. Ñākānu bandhā+dyantā

1,20. Ñ-anubandha and K-anubandha as initial and final parts

1,20. Ñākānu bandhā+dyantā

229

Chaṭṭhīniddiṭṭhassa ñānubandha+kānubandhā ādyantāhontīti ādyavayavo.

The ñ-anubandha and k-anubandha of what is designated by the genitive case become initial and final parts, thus an initial constituent.

Các âm phụ ‘ñā’ và ‘kā’ của từ được chỉ định ở lục cách (chaṭṭhī) trở thành các âm đầu và âm cuối; vậy nó là một phần đầu.

Ukāro uccāraṇattho, ññakāro asmiṃ sutte saṃketattho.

The vowel u is for pronunciation, and the letter ññ in this rule is a conventional sign.

Âm ‘u’ dùng để phát âm, âm ‘ññaka’ trong luật này là một ký hiệu.

Sugatassa dānaṃ deti.

He gives a gift to Sugata.

Cúng dường cho Sugata (Thiện Thệ).

230

1,58. ‘‘Bahulaṃ’’tya+dhikāro

1,58. The heading “Bahulaṃ”

1,58. Quyền hạn của ‘‘Bahulaṃ’’

231

Bahulādhikāraṃ kappadumamiva maññanti saddikā.

Grammarians consider the heading bahula like a wish-fulfilling tree.

Các nhà ngữ pháp xem quyền hạn của ‘bahula’ (đa số, thường xuyên) như cây như ý (kappaduma).

Tañca –

And that –

Và điều đó –

232

Kvaci pavattya+pavatti, kvaca+ññaṃ kvaci vā kvaci;

Sometimes occurrence and non-occurrence, sometimes something else, sometimes optionally;

Đôi khi xảy ra, đôi khi không xảy ra, đôi khi khác, đôi khi là ‘vā’ (hoặc);

233

Siyā bahulasaddena, vidhi sabbo yathāgamaṃti –

All rules, according to tradition, are understood by the word bahula –

Với từ ‘bahula’, tất cả các quy tắc đều theo truyền thống –

234

Catubbidhaṃ bahulaṃ samikkhanti.

They consider bahula to be fourfold.

Họ xem ‘bahula’ có bốn loại.

235

‘‘Ato vā’’tveva,

“Ato vā” continues.

‘‘Ato vā’’tveva (Ato vā là vậy),

236

44. Sassāya catutthiyā

44. `āyo` for `sa` in the dative case

44. Sassāya catutthiyā

237

Akārantato parassa catutthiyā sassa āyo hoti vā bahulaṃ.

After an 'a'-ending noun, the dative sa becomes āyo optionally and bahula.

Từ một danh từ tận cùng bằng âm 'a', 'sa' của tứ cách (catutthī) đứng sau nó trở thành 'āyo' hoặc 'vā bahulaṃ' (thường xuyên).

Sugatāya.

To Sugata (feminine).

Sugatāya.

Yebhuyyena tādattheyevā+ya+māyo dissatīti ito paraṃ no+dāharīyate.

Since this āyo mostly appears only in the sense of 'for that purpose', it will not be exemplified further.

Vì 'āyo' này thường được thấy trong nghĩa 'tādattha' (vì mục đích đó), nên từ đây trở đi sẽ không được đưa ra ví dụ.

Catutthībahuvacanaṃ naṃ,

The dative plural is naṃ.

Số nhiều của tứ cách là ‘naṃ’,

238

‘‘Dīgho’’ti vattate.

“Dīgho” (lengthening) continues.

Từ ‘‘Dīgho’’ (dài) được tiếp tục.

239

89. Sunaṃhisu

89. In `su`, `naṃ`, `hi`

89. Sunaṃhisu

240

Nāmassa dīgho hoti sunaṃhisu.

The noun is lengthened in su, naṃ, hi.

Danh từ được kéo dài khi đứng trước 'sunaṃhisu'.

Sugatānaṃ.

To Sugatas.

Sugatānaṃ.

241

29. Pañcamya+vadhismā

29. The ablative case from the point of separation

29. Ngũ cách (pañcamī) trong cách ly (avadhismā)

242

Etasmā avadhikārakā pañcamīvibhatti hoti.

From this agent of separation, the ablative case ending occurs.

Từ cách ly (avadhikāraka) này, ngũ cách (pañcamīvibhatti) xảy ra.

Smā+hiiti pañcamī.

Smā and hi are ablative.

Smā+hi là ngũ cách.

Pañcamyekavacanaṃ smā,

The ablative singular is smā.

Số ít của ngũ cách là ‘smā’,

243

‘‘Ato’’ ‘‘ṭāṭe’’ ‘‘ve’’ti ca vattate.

“Ato”, “ṭāṭe”, and “ve” continue.

‘‘Ato’’ ‘‘ṭāṭe’’ ‘‘ve’’ cũng được tiếp tục.

244

43. Smā+smiṃnaṃ

43. `smā` and `smiṃ`

43. Smā+smiṃnaṃ

245

Akārantato nāmasmā paresaṃ smā+smiṃnaṃ ṭā+ṭe honti vā yathākkamaṃ.

After an 'a'-ending noun, smā and smiṃ become ṭā and ṭe respectively, optionally.

Từ một danh từ tận cùng bằng âm 'a', 'smā+smiṃnaṃ' đứng sau chúng lần lượt trở thành 'ṭā+ṭe' hoặc 'vā'.

Sugatā apehi sugatamhā sugatasmā vā.

Sugata, go away from Sugata, or from Sugata.

Sugatā apehi, sugatamhā, hoặc sugatasmā.

Pañcamībahuvacanañhi, sugatebhi sugatehi.

The ablative plural is hi, sugatebhi, sugatehi.

Số nhiều của ngũ cách là ‘hi’, sugatebhi, sugatehi.

246

39. Chaṭṭhī sambandhe

39. Genitive case for relationship

39. Lục cách (chaṭṭhī) trong cách sở hữu (sambandha)

247

Kārakehi añño sambandho, tatra chaṭṭhīvibhatti hoti.

A relationship other than (that of) agents, in that the genitive case ending occurs.

Mối quan hệ khác với các cách (kāraka), trong đó có lục cách (chaṭṭhīvibhatti).

Sa+naṃiti chaṭṭhī, chaṭṭhekavacanaṃ sa, sugatassa vihāro, chaṭṭhībahuvacanaṃ naṃ, sugatānaṃ.

Sa and naṃ are genitive; the genitive singular is sa, sugatassa vihāra; the genitive plural is naṃ, sugatānaṃ.

Sa+naṃ là lục cách, số ít của lục cách là ‘sa’, vihāro của Sugata (Thiện Thệ), số nhiều của lục cách là ‘naṃ’, của các Sugata.

248

14. Sattamyā+dhāre

14. Locative case for the आधार (base)

14. Thất cách (sattamyā) trong cách sở tại (ādhāra)

249

Ādhārakārake sattamīvibhatti hoti.

In the agent of the base, the locative case ending occurs.

Trong cách sở tại (ādhārakāraka), thất cách (sattamīvibhatti) xảy ra.

Smiṃ+suiti sattamī.

Smiṃ and su are locative.

Smiṃ+su là thất cách.

Sattamyekavacanaṃ smiṃ, sugate patiṭṭhitaṃ sugatamhi sugatasmiṃ vā.

The locative singular is smiṃ, established in Sugata, or in Sugata, or in Sugata.

Số ít của thất cách là ‘smiṃ’, được thiết lập trong Sugata, sugatamhi, hoặc sugatasmiṃ.

Sattamībahuvacanaṃ su, ‘‘su+hisva+sse’’ti e, sugatesu.

The locative plural is su, e by “su+hisva+sse”, sugatesu.

Số nhiều của thất cách là ‘su’, ‘‘su+hisva+sse’’ là ‘e’, sugatesu.

250

Sugato, sugatā.

Sugata (nominative singular), Sugatas (nominative plural).

Sugato, sugatā.

Bho sugata, bho sugatā, bhavanto sugatā.

O Sugata, O Sugatas, O venerable Sugatas.

Bho sugata, bho sugatā, bhavanto sugatā.

Sugataṃ, sugate.

Sugata (accusative singular), Sugatas (accusative plural).

Sugataṃ, sugate.

Sugatena, sugatebhi, sugatehi.

By Sugata, by Sugatas, by Sugatas.

Sugatena, sugatebhi, sugatehi.

Karaṇe sugatena, sugatebhi, sugatehi.

In the instrumental case: by Sugata, by Sugatas, by Sugatas.

Trong cách công cụ (karaṇa): sugatena, sugatebhi, sugatehi.

Sugatassa, sugatāya, sugatānaṃ.

To Sugata, to Sugata (feminine), to Sugatas.

Sugatassa, sugatāya, sugatānaṃ.

Sugatā, sugatamhā, sugatasmā, sugatebhi, sugatehi.

From Sugata, from Sugata, from Sugata, from Sugatas, from Sugatas.

Sugatā, sugatamhā, sugatasmā, sugatebhi, sugatehi.

Sugatassa, sugatānaṃ.

Of Sugata, of Sugatas.

Sugatassa, sugatānaṃ.

Sugate, sugatamhi, sugatasmiṃ, sugatesu.

In Sugata, in Sugata, in Sugata, in Sugatas.

Sugate, sugatamhi, sugatasmiṃ, sugatesu.

251

Sugato sugato.

Sugata is a Sugata.

Sugato là Sugata.

Sugataṃ namati.

He bows to Sugata.

Kính lễ Sugata.

Sugatena kato.

Made by Sugata.

Được làm bởi Sugata.

Sugatena jito.

Conquered by Sugata.

Được chiến thắng bởi Sugata.

Sugatassa dade.

He should give to Sugata.

Hãy cho Sugata.

Sugatā vigato.

Departed from Sugata.

Từ Sugata mà thoát ly.

Sugatassa suto.

Heard from Sugata.

Con của Sugata.

Sugate ramate.

He delights in Sugata.

Vui thích trong Sugata.

Evaṃ –

Likewise –

Tương tự –

252

Sūrā+sura+naro+raga+nāga+yakkhā,

Devas, Asuras, men, Nāgas, Yakkhas,

Các vị trời (sūra), phi thiên (asura), người (nara), long vương (uraga), rắn thần (nāga), dạ xoa (yakkha),

253

Gandhabba+kinnara+manussa+pisāca+petā;

Gandhabbas, Kinnaras, humans, Pisācas, Petas;

Càn thát bà (gandhabba), khẩn na la (kinnara), người (manussa), quỷ (pisāca), ngạ quỷ (peta);

254

Mātaṅga+jaṅgama+turaṅga+varāha+sīhā,

Elephants, creatures, horses, boars, lions,

Voi (mātaṅga), động vật (jaṅgama), ngựa (turaṅga), heo rừng (varāha), sư tử (sīha),

255

Byaggha+ccha+kacchapa+taraccha+miga+ssa+soṇā.

Tigers, bears, turtles, hyenas, deer, horses, dogs.

Hổ (byaggha), gấu (accha), rùa (kacchapa), linh cẩu (taraccha), nai (miga), chó (ssa), chó (soṇa).

256

Āloka+loka+nilayā+nila+cāga+yogā,

Light, worlds, abodes, winds, renunciations, yogas,

Ánh sáng (āloka), thế giới (loka), nơi trú ngụ (nilaya), gió (anila), sự từ bỏ (cāga), thiền định (yoga),

257

Vāyāma+gāma+nigamā+gama+dhamma+kāmā;

Efforts, villages, towns, comings, Dhamma-lovers;

Nỗ lực (vāyāma), làng (gāma), thị trấn (nigama), sự đến (āgama), Pháp (dhamma), sự ham muốn (kāma);

258

Saṅgho+gha+ghosa+paṭighā+sava+kodha+lobhā,

Saṅgha, crowds, noises, resentments, influxes, anger, greed,

Tăng đoàn (saṅgha), sự tụ tập (ogha), tiếng nói (ghosa), sự đối kháng (paṭigha), lậu hoặc (āsava), sân hận (kodha), tham lam (lobha),

259

Sārambha+thambha+mada+māna+pamāda+makkhā.

Aggression, stiffness, intoxication, conceit, heedlessness, denigration.

Sự tranh chấp (sārambha), sự cứng nhắc (thambha), sự kiêu ngạo (mada), sự tự mãn (māna), sự phóng dật (pamāda), sự keo kiệt (makkha).

260

Punnāga+pūga+panasā+sana+campaka+mba-

Punnāga, pūga, panasā, asana, campaka, mango –

Cây punnāga, pūga, panasā, asana, campaka, amba,

261

Hintāla+tāla+vakula+jjuna+kiṃsukā ca;

Hintāla, tāla, vakula, ajjuna, kiṃsuka, too;

Hintāla, tāla, vakula, ajjuna, kiṃsuka, và;

262

Mandāra+kunda+pucimanda+karañja+rukkhā,

Mandāra, kunda, pucimanda, karañja trees,

Mandāra, kunda, pucimanda, karañja, rukkha (các loại cây),

263

Ñeyyā mayūra+sakuṇa+ṇḍaja+koñca+haṃsā.

Peacocks, birds, egg-born, cranes, swans should be known.

Nên biết: công (mayūra), chim (sakuṇa), chim đẻ trứng (aṇḍaja), sếu (koñca), thiên nga (haṃsa).

264

Sugatasaddova, yato sabbo saddo, na saddatālitatthova, atha kho saṃyogādivasenapi atthaṃ vadanti.

Just like the word sugata; for every word does not mean what its letters indicate, but they also speak of meaning through connection and so forth.

Chỉ từ ‘Sugata’ thôi, vì tất cả các từ đều không chỉ có nghĩa đen, mà còn nói lên ý nghĩa theo cách kết hợp (saṃyoga) và các yếu tố khác.

Tene+taṃ vuccati –

Therefore it is said –

Vì vậy, điều này được nói –

265

Saṃyogā vippayogā ca, sāhacariyā+virodhato;

From connection and disconnection, from association and opposition;

Do sự kết hợp và sự tách rời, do sự đồng hành và sự đối lập;

266

Atthā pakaraṇā liṅgā, saddantarasamīpato.

Meanings from context, context, gender, proximity to another word,

Các ý nghĩa được nhận biết từ ngữ cảnh, dấu hiệu, sự gần gũi với các từ khác.

267

Sāmatthyo+citra+desehi, kāla+byattā+nurūpato;

From capacity, speciality, place, time, speaker's disposition,

Từ khả năng, sự phù hợp, địa điểm, thời gian, sự biểu cảm phù hợp;

268

Upacāra+kākubheda, sambandhehu+palakkhaṇā.

Figurative use, vocal tone, and relationship are understood.

Từ ẩn dụ, sự thay đổi giọng điệu, mối quan hệ mà được nhận biết.

269

Vacanā ca tadaṅgattā, padhānattātiādihi;

And from statement, being a part of it, and being primary, etc.;

Và từ lời nói, từ bản chất của nó, từ tính ưu việt, v.v.;

270

Sadda+tthā pavibhajjante, na saddādeva kevalāti.

Word-meanings are distinguished, not merely from the word itself.

Các ý nghĩa của từ được phân biệt, không chỉ riêng từ đó.

271

Ettha saṃyogato tāva, ‘‘sakisorā dhenu dīyatū’’ti, kisoro assapotako, taṃsaṃyogato vaḷavā eva patīyate.

Here, first from connection, in “give the mare with the foal”, kisora means a horse colt, and from its connection, a mare is understood.

Ở đây, từ sự kết hợp, ví dụ, ‘‘sakisorā dhenu dīyatū’’ (hãy cho con bò cái có nghé), ‘kisora’ là nghé ngựa, từ sự kết hợp đó, chỉ con ngựa cái được hiểu.

272

Vippayogato – ‘‘akisorā ānīyatū’’ti tappaṭisedhā vaḷavā eva patīyate.

From disconnection – in “bring the one without the foal”, from its negation, a mare is understood.

Từ sự tách rời – ‘‘akisorā ānīyatū’’ (hãy mang đến con không có nghé), từ sự phủ định đó, chỉ con ngựa cái được hiểu.

273

Sahacaraṇato – ‘‘rāma+lakkhaṇa’’iti ubhinnaṃ sahacaraṇena rāmoti dāsarathi eva rāmo, na aññābhidhāno jāmadaganyādi.

From association – “Rāma and Lakkhana”; due to the association of the two, Rāma refers to Dāsarathi Rāma, not Jāmadagnya etc. by another name.

Từ sự đồng hành – ‘‘rāma+lakkhaṇa’’ (Rāma và Lakkhaṇa), do sự đồng hành của cả hai, Rāma được hiểu là Dāsarathi Rāma, chứ không phải Jāmadagnya hay bất kỳ ai có tên khác.

Lakkhaṇopi somitti eva, na tu yo koci lakkhaṇo.

And Lakkhana is Somitti, not just any Lakkhana.

Lakkhaṇa cũng là Somitti, chứ không phải bất kỳ Lakkhaṇa nào khác.

274

Virodhato – ‘‘rāma+jjunā’’ iti bhaggavo sahassabāhu ca aññamaññaviruddhāti te eva patīyante, na dāsarathi sabyasāci ca.

From opposition – “Rāma and Ajjuna”; Bhaggava and Sahassabāhu are mutually opposed, so they are understood, not Dāsarathi and Savyasāci.

Từ sự đối lập – ‘‘rāma+jjunā’’ (Rāma và Ajjuna), Bhaggava và Sahassabāhu đối lập nhau, nên chỉ họ được hiểu, chứ không phải Dāsarathi và Sabyasāci.

275

Atthato – ‘‘sindhava+mānaya, pavisāmi raṇaṅgaṇa’’miti raṇaṅgaṇapaveso vāhanavisesena hotīti atthato turaṅgapatīti, na tu lavaṇavisesaṃ.

From context (meaning) – “bring the Sindhava, I will enter the battlefield”; entering the battlefield occurs by means of a specific vehicle, so from the meaning, a horse is understood, not a type of salt.

Từ ý nghĩa – ‘‘sindhava+mānaya, pavisāmi raṇaṅgaṇa’’ (hãy mang ‘sindhava’ đến, tôi sẽ vào chiến trường), việc vào chiến trường xảy ra bằng một loại phương tiện giao thông, nên từ ý nghĩa, ngựa được hiểu, chứ không phải một loại muối.

276

Pakaraṇato-bhojanavidhimhi upasaṅkhariyamāne ‘‘sindhava+mānaye’’ti, atra hi saddantarassā+bhāvepi bhojanopakaraṇasamavāya+mālokitabhāvato lavaṇe paṭipatti, tādiso hi patthāvoti.

From context (discourse) – in the context of food preparation, “bring the Sindhava”; here, even in the absence of another word, from observing the suitability for food preparation, salt is understood, for such is the occasion.

Từ ngữ cảnh – trong việc chuẩn bị bữa ăn, khi nói ‘‘sindhava+mānaye’’ (hãy mang ‘sindhava’ đến), ở đây, mặc dù không có từ nào khác, nhưng do xem xét sự kết hợp của các dụng cụ ăn uống, nên muối được hiểu, vì đó là ngữ cảnh phù hợp.

277

Liṅgato – ‘‘devadattaṃ paṭhama+mupavesaya samārādhitaguruṃ’’ti, atra samārādhitaguruttena liṅgena tassa bāhussacca+mavagamyate, na tu yo koci devaguṇo.

From gender – “first seat Devadatta, who has propitiated his teachers”; here, by the gender (masculine) of samārādhitaguru, his great learning is understood, not any divine quality.

Từ dấu hiệu – ‘‘devadattaṃ paṭhama+mupavesaya samārādhitaguruṃ’’ (hãy mời Devadatta, người đã làm hài lòng vị thầy, ngồi xuống trước), ở đây, với dấu hiệu là người đã làm hài lòng vị thầy, sự uyên bác của ông ấy được hiểu, chứ không phải bất kỳ phẩm chất thần thánh nào.

278

Sannidhānato – ‘‘ajjuno katavīriyoti’’ patīyate, no akatavīriyo ajjunoti.

From proximity – “Ajjuna has performed valor” is understood, not Ajjuna who has not performed valor.

Từ sự gần gũi – ‘‘ajjuno katavīriyoti’’ (Ajjuna là người đã thực hiện hành động dũng cảm) được hiểu, chứ không phải Ajjuna là người chưa thực hiện hành động dũng cảm.

279

Sāmatthiyato – ‘‘anudarā kaññā’’ti udare asati kaññā eva natthīti tassā kisāṅgiyā majjhapadesoti patīyate.

From capacity – “a girl without a womb”; if there is no womb, there is no girl, so her thin-waistedness is understood.

Từ khả năng – ‘‘anudarā kaññā’’ (cô gái không có bụng), nếu không có bụng thì không thể là một cô gái, nên từ đó được hiểu là vùng giữa cơ thể của cô gái mảnh mai.

280

Ocitrato – ‘‘rāmasadiso+yaṃ’’ iti, atra hi rāmo payuttadāsarathismiṃ bhiyyo sādhāraṇo paricayoti dāsarathi eva patīyate, na bhaggavarāmo.

From common usage – “he is like Rāma”; here, Rāma, when used, is more commonly associated with Dāsarathi, so Dāsarathi is understood, not Bhaggava Rāma.

Từ sự phù hợp – ‘‘rāmasadiso+yaṃ’’ (người này giống Rāma), ở đây, Rāma được sử dụng phổ biến hơn để chỉ Dāsarathi, nên chỉ Dāsarathi được hiểu, chứ không phải Bhaggava Rāma.

281

Desato – ‘‘poṭṭhapā’’ iti kismiñci dese pasaṃsāvacanaṃ.

From place – “Poṭṭhapā” is a word of praise in some regions.

Từ địa điểm – ‘‘poṭṭhapā’’ là một từ khen ngợi ở một số nơi.

Kismiñci akkosavacanaṃ.

In some, it is a word of insult.

Ở một số nơi khác, đó là một từ chửi rủa.

282

Kālato – ‘‘pace’’ti dakkhiṇāpathe katthaci pubbaṇhe yāgupāke, sāyaṇhe tu odanapāke.

From time – “pace” (to cook) in some parts of Dakkhinapatha means cooking gruel in the morning, but cooking rice in the evening.

Từ thời gian – ‘‘pace’’ (nấu) ở một số nơi ở miền Nam Ấn Độ có nghĩa là nấu cháo vào buổi sáng, nhưng nấu cơm vào buổi tối.

283

Byattito – ‘‘gāmassa addha’’ miti samabhāge, napuṃsakattā.

From speaker's disposition – “addham of the village” (neuter) means an equal half.

Từ sự biểu cảm – ‘‘gāmassa addha’’ (nửa làng) có nghĩa là phần bằng nhau, do là giống trung.

‘‘Gāmassa addho’’ti pumattena tu asamabhāge.

“Addho of the village” (masculine) means an unequal part.

‘‘Gāmassa addho’’ (nửa làng) với giống đực có nghĩa là phần không bằng nhau.

284

Anurūpato – ‘‘narapati sādhu rakkhati gomaṇḍala’’miti mahīmaṇḍalapālanaṃ rājino+nurūpa+miti mahīmaṇḍalapālaneva patīti, na tu goyūtharakkhane.

From suitability – “the king protects the gomandala well”; the protection of the earth (mahīmaṇḍala) is suitable for a king, so protecting the earth is understood, not protecting a herd of cattle.

Từ sự phù hợp – ‘‘narapati sādhu rakkhati gomaṇḍala’’ (vua bảo vệ tốt vùng đất), việc bảo vệ vùng đất (mahīmaṇḍala) là phù hợp với vua, nên chỉ việc bảo vệ vùng đất được hiểu, chứ không phải việc bảo vệ đàn bò (goyūtha).

285

Upacārato – ataṃsabhāve taṃsabhāvāropana+mupacāro, sa ca tadaṭṭho, taddhammo, taṃsahacariyo, taṃsamīpoti catubbidho, tattha yathākkamaṃ mañcā ukkosanti, aggi māṇavo, yaṭṭhiṃ pavesaya, gaṅgāyaṃ vajoti.

By metonymy (upacāra): Upacāra is the superimposition of a thing's nature onto that which is not of its nature. It is of four kinds: referring to the owner, referring to the quality, referring to the concomitant, and referring to the proximity. In order, the examples are: 'The couches cry out,' 'The fire is a young man,' 'Insert the stick,' and 'Go into the Gaṅgā.'

Theo cách ẩn dụ (upacāra) – sự gán ghép bản chất của cái này cho cái kia không phải bản chất của nó là ẩn dụ (upacāra); nó có bốn loại: cùng nghĩa (tadaṭṭha), cùng pháp (taddhamma), cùng đồng hành (taṃsahacariya), và gần gũi (taṃsamīpa). Trong đó, theo thứ tự là: “Những chiếc giường la hét” (mañcā ukkosanti), “ngọn lửa là chàng trai” (aggi māṇavo), “hãy đưa cây gậy vào” (yaṭṭhiṃ pavesaya), “hãy đi đến sông Hằng” (gaṅgāyaṃ vajo).

286

Kākuto-kākusaddo itthiyaṃ, sa ca vikāra+soka+bhīti+dhanirūpesu dissati, vattu kāyavikārā kathañci taṃ akatavāapi kenaci aññena ‘‘kiṃ tvaṃ taṃ akāsi ‘‘iti puṭṭho kopena bhamubhedā ‘‘ahaṃ katavā amhī’’ti katheti, tassa bhamubhedakriyā akriyāpaṭiññaṃ sūcayati.

By tone (kāku): The word kāku is feminine, and it is seen in the forms of alteration, sorrow, fear, and sound. If a speaker, through a physical alteration, though not having done it, is asked by someone else, 'Did you do that?' and out of anger, with a furrowed brow, says, 'I did it,' that action of furrowing the brow indicates a denial of the action.

Theo ngữ điệu (kāku) – từ kāku là nữ tính, và nó được thấy trong các hình thức biến đổi, sầu muộn, sợ hãi, và giọng điệu. Một người nói, với sự biến đổi của cơ thể, dù không làm điều đó, nhưng khi được người khác hỏi “Ngươi đã làm điều đó sao?”, thì với sự cau mày giận dữ, người ấy nói “Ta đã làm điều đó”. Hành động cau mày của người ấy cho thấy sự phủ nhận hành động.

287

Sambandha to – ‘‘mātari sammā vattitabbaṃ, pitari sussūyitabbaṃ’’ iti, atra hi samātari sapitarīti sambandhisaddābhāvepi sā mātā so pitā ca assa puttassāti patīyate.

By connection (sambandha): 'One should behave properly towards the mother, one should serve the father.' Here, even without the relational words 'his mother' or 'his father,' it is understood that she is his mother and he is his son's father.

Theo mối quan hệ (sambandha) – “Nên đối xử đúng đắn với mẹ, nên vâng lời cha.” Ở đây, dù không có các từ chỉ mối quan hệ như samātari (với mẹ của mình) và sapitari (với cha của mình), nhưng vẫn hiểu rằng người mẹ đó và người cha đó là của người con trai này.

288

Upalakkhaṇato – ‘‘kākehi rakkhitabbaṃ dadhī’’ti kākasaddo sabbesa+mupaghātakānaṃ sāmaññaṃ upalakkhetīti sunakhādisabbehipi nivārīyate.

By implication (upalakkhaṇa): 'The curds should be protected from crows.' Here, the word kāka (crow) generally implies all destroyers, so it is warded off from all such as dogs, etc.

Theo dấu hiệu (upalakkhaṇa) – “Sữa chua phải được bảo vệ khỏi quạ.” Ở đây, từ kāka (quạ) chỉ chung tất cả những kẻ phá hoại, vì vậy nó được ngăn chặn khỏi tất cả các loài như chó.

289

Vacanato – ‘‘dārā’’iti dārasaddo kalatte bahuvacananto, aññattha aniyatavacano.

By expression (vacana): The word dārā (wife) is plural when referring to a spouse, but indeterminate in number elsewhere.

Theo số (vacana) – từ dārā (vợ) là số nhiều khi chỉ người vợ, và là số không xác định ở các trường hợp khác.

290

Tadaṅgattā – ‘‘sajjitaṃ bhojana’’miti vutte tapparikkhārattā tadupakaraṇa āsana, pāti, byañjanādīnaṃ sampādanampi patīyate.

By being a part of it (tadaṅgattā): When 'prepared food' is spoken of, it is understood that the preparations for it, such as seats, bowls, and curries, are also provided, as they are its accessories.

Theo thành phần (tadaṅgattā) – khi nói “thức ăn đã được chuẩn bị” (sajjitaṃ bhojanaṃ), thì cũng hiểu rằng các vật dụng như ghế ngồi, bát đĩa, món ăn phụ, v.v., đã được chuẩn bị vì chúng là những thứ cần thiết cho thức ăn đó.

291

Padhānabhāvato – ‘‘niggacchati avaninātho’’ti rañño niggamanena tadupajīvīnampi niggamanaṃ viññāyati.

By pre-eminence (padhānabhāvato): When 'the lord of the earth departs' is said, the departure of those dependent on him is also understood through the king's departure.

Theo sự nổi bật (padhānabhāvato) – khi nói “vị vua rời đi” (niggacchati avaninātho), thì cũng hiểu rằng những người sống nhờ vào vua cũng rời đi.

292

Vuttañca –

And it is said:

Và đã được nói:

293

Neyyanītatthasuttesu, ñeyyaṃ saddatthamattakaṃ;

In suttas that are neyyattha (requiring interpretation) and nītattha (of direct meaning), only the literal meaning should be understood;

Trong các kinh điển cần được giải thích (neyyattha) và đã được giải thích (nītattha), chỉ có nghĩa đen của từ là cần được biết;

294

Ne+ttha vattabbaatthena, suttaṃ nītatthakaṃ bhaveti.

Here, a sutta does not become nītattha by virtue of its being spoken.

Ở đây, kinh điển không phải là nītattha theo nghĩa cần được nói.

295

Eva+maññesampi akārantānaṃ pulliṅgānaṃ saddānaṃ rūpanayo kriyā+bhisambandho ca.

Thus is the declension and verb-connection for other masculine nouns ending in -a.

Tương tự, cách hình thành và liên kết với động từ của các danh từ giống đực tận cùng bằng nguyên âm ‘a’ khác.

Sugatasaddato yassa saddassa viseso atthi, taṃ vakkhāma.

We will explain the special features of a noun compared to sugata.

Chúng ta sẽ nói về những danh từ có sự đặc biệt so với danh từ sugata.

Ito paraṃ chaṭṭhiyā catutthīsamattā pañcamībahuvacanassa ca tatiyābahuvacanena samattā na tā dassiyante.

From now on, the sixth case being identical to the fourth, and the fifth plural being identical to the third plural, they will not be shown.

Từ đây trở đi, cách biến cách của số sáu (chaṭṭhī) giống số bốn (catutthī), và số nhiều của số năm (pañcamī) giống số nhiều của số ba (tatiyā), nên chúng sẽ không được trình bày.

296

Gumba si, ‘‘ato’’ ‘‘sissā’’ti ca vattate.

Gumba, si, and "from -a," "of si" are current.

Gumba, si, và ‘‘ato’’, ‘‘sissā’’ được kế thừa.

297

110. Kvace+vā.

110. Kvacevā.

110. Kvace+vā.

298

Akārantato nāmasmā parassa sissa e hoti vā kvaci.

Sometimes, the si that comes after a noun ending in -a becomes e.

Đôi khi, ‘si’ sau danh từ tận cùng bằng ‘a’ trở thành ‘e’.

Gumbe gumbo, gumbā.

Gumbe, gumbo, gumbā.

Gumbe, gumbo, gumbā.

Bho gumba gumbā, bhavanto gumbā iccādi sugatasamaṃ.

Bho gumba, gumbā, bhavanto gumbā, and so on, are like sugata.

Bho gumba, gumbā, bhavanto gumbā, v.v., tương tự như sugata.

Evaṃ phussitagge phussitaggo, vattabbe vattabbo iccādi.

Similarly, phussitagge, phussitaggo; vattabbe, vattabbo, and so on.

Tương tự, phussitagge, phussitaggo; vattabbe, vattabbo, v.v.

Sisso+kārassa niccattā katthaci pakkhe ekāratta+mida+māraddhanti sisso+kārapakkhe eva bhavatīti ‘‘aṃ napuṃsake’’ti a+mādesena ekārassa napuṃsakavisaye bādhitattā ‘‘bahulaṃ’’ vidhānā napuṃsakepi sukhe dukkheti kvaci hoteva.

Since the o of si is permanent, this formation to e is sometimes initiated as an alternative, but it only occurs in the alternative of the o of si. Because the e case in the neuter gender is superseded by the substitution of aṃ through "aṃ in the neuter," it sometimes occurs in the neuter too, in sukhe and dukkhe, by the rule of "frequently."

Vì ‘o’ của ‘si’ là thường xuyên, nên quy tắc này được bắt đầu để có ‘ekāratta’ (trở thành ‘e’) trong một số trường hợp. Do đó, nó chỉ xảy ra trong trường hợp ‘o’ của ‘si’. Vì ‘e’ bị hủy bỏ trong trường hợp giống trung tính bởi quy tắc ‘‘aṃ napuṃsake’’ (aṃ trong giống trung tính), và do quy định ‘‘bahulaṃ’’ (thường xuyên), nên đôi khi nó cũng xảy ra trong giống trung tính, ví dụ: sukhe, dukkhe.

299

‘‘Yossa’’ ‘‘ṭe’’ti ca vattate.

"Of yo," and "to ṭe" are current.

‘‘Yossa’’ và ‘‘ṭe’’ được kế thừa.

300

135. Ekaccādīha+to

135. Ekaccādīhato

135. Ekaccādīha+to

301

Akārantehi ekaccādīhi yonaṃ ṭe hoti.

For yo after ekaccādī ending in -a, ṭe occurs.

‘Yo’ sau các danh từ ekacca, v.v., tận cùng bằng ‘a’ trở thành ‘ṭe’.

Ekacco, ekacce.

Ekacco, ekacce.

Ekacco, ekacce.

Bho ekacca ekaccā, ekacce.

Bho ekacca, ekaccā, ekacce.

Bho ekacca, ekaccā, ekacce.

Ekaccaṃ, ekacce.

Ekaccaṃ, ekacce.

Ekaccaṃ, ekacce.

Evaṃ esa+sa+paṭhamasaddānaṃ.

Similarly for esa, sa, paṭhama nouns.

Tương tự với các danh từ esa, sa, paṭhama.

302

Kodho, kodhā.

Kodho, kodhā.

Kodho, kodhā.

Bho kodha kodhā, kodhā.

Bho kodha, kodhā, kodhā.

Bho kodha, kodhā, kodhā.

Kodhaṃ, kodhe.

Kodhaṃ, kodhe.

Kodhaṃ, kodhe.

303

‘‘Nāssa’’ ‘‘sā’’ti ca vattate.

"Of nā," and "of sā" are current.

‘‘Nāssa’’ và ‘‘sā’’ được kế thừa.

304

107. Kodhādīhi

305

Kodhādīhi nāssa sā hoti vā.

For nā after kodhādī, sā sometimes occurs.

Đôi khi, ‘nā’ sau các danh từ kodha, v.v., trở thành ‘sā’.

Kodhasā kodhena.

Kodhasā, kodhena.

Kodhasā, kodhena.

Atthasā atthena.

Atthasā, atthena.

Atthasā, atthena.

‘‘Ye uttamatthāni tayi labhimhā’’ti atthasaddo napuṃsakaliṅgopi dissati.

The word attha is also seen in the neuter gender, as in "The highest benefits we have obtained from you."

Từ attha cũng được thấy ở giống trung tính, như trong ‘‘Ye uttamatthāni tayi labhimhā’’ (Những điều lợi ích tối thượng mà chúng tôi đã đạt được từ Ngài).

306

‘‘Smino ṭī’’ti ca vattate.

"Of smiṃ, ṭī" is current.

‘‘Smino ṭī’’ được kế thừa.

307

175. Divādito

308

Divādīhi nāmehi smino ṭi hoti niccaṃ.

For smiṃ after nouns like divādī, ṭi occurs invariably.

‘Smi’ sau các danh từ diva, v.v., luôn trở thành ‘ṭi’.

Divi, evaṃ bhuvi.

Divi, similarly bhuvi.

Divi, tương tự bhuvi.

Etthaṭimhi niccaṃ vakārāgamo rasso ca.

Here, in ṭi, the insertion of va and the shortening are constant.

Ở đây, ‘ṭi’ luôn có sự thêm vào của ‘v’ và nguyên âm ngắn.

Ettha bhūsaddo vadhūsaddasamaṃ.

Here, the word bhū is like the word vadhū.

Ở đây, từ bhū giống như từ vadhū.

309

‘‘Ve’’ti vattate.

"Ve" is current.

‘‘Ve’’ được kế thừa.

310

144. Manādīhi smiṃ+saṃ+nā+smānaṃ si+so+o+sā+sā

144. Manādīhi smiṃ saṃ nā smānaṃ si so o sā sā

144. Manādīhi smiṃ+saṃ+nā+smānaṃ si+so+o+sā+sā

311

Manādīhi smi+mādīnaṃ si+so+o+sā+sā honti vā yathākkamaṃ.

For smiṃ, etc., after manādī, si, so, o, sā, sā occur optionally, in order.

Sau các danh từ mana, v.v., smi, v.v., lần lượt trở thành si, so, o, sā, sā.

Mano, manā.

Mano, manā.

Mano, manā.

Bho mana manā, manā.

Bho mana, manā, manā.

Bho mana, manā, manā.

Mano, manaṃ, mane.

Mano, manaṃ, mane.

Mano, manaṃ, mane.

Manasā manena, manehi manebhi.

Manasā, manena, manehi, manebhi.

Manasā, manena, manehi, manebhi.

Manaso manassa, manānaṃ.

Manaso, manassa, manānaṃ.

Manaso, manassa, manānaṃ.

Manasā manā manamhā manasmā, manehi manebhi.

Manasā, manā, manamhā, manasmā, manehi, manebhi.

Manasā, manā, manamhā, manasmā, manehi, manebhi.

Manasi manamhi manasmiṃ, manesu.

Manasi, manamhi, manasmiṃ, manesu.

Manasi, manamhi, manasmiṃ, manesu.

312

Evaṃ vaco payo tejo,

Similarly: vaco, payo, tejo,

Tương tự: vaco, payo, tejo,

313

Tapo ceto tamo yaso.

Tapo, ceto, tamo, yaso.

Tapo, ceto, tamo, yaso.

314

Ayo vayo siro saro,

Ayo, vayo, siro, saro,

Ayo, vayo, siro, saro,

315

Uro+tye+te manādayo.

And uro - these are the manādi words.

Uro, v.v., đây là các danh từ manādi.

316

Rūpasiddhiyaṃ aha+rahasaddā manādīsu paṭhitā.

In Rūpasiddhi, the words aha and raha are listed among manādī.

Trong Rūpasiddhi, các từ aha và raha được liệt kê trong nhóm manādi.

Ahassa āpādittā rahoti nipātattā rahasīti vibhatyantapaṭirūpakanipātattā idha na gahitā.

As aha has the meaning of āpādi (until), and raha is an indeclinable, and rahasī is an indeclinable resembling a case-ending, they are not taken here.

Vì aha có nghĩa là ‘ban ngày’ và raha là một giới từ, nên rahasī là một giới từ có hình thức của một từ có biến cách, do đó chúng không được chấp nhận ở đây.

317

Gacchanta si, ‘‘sissa’’ ‘‘ve’’ti ca vattate.

Gacchanta, si, "of si," and "ve" are current.

Gacchanta, si, ‘‘sissa’’, và ‘‘ve’’ được kế thừa.

Parato bhiyyo nānuvattayissāma, vuttiyā eva anuvattassa gamyamānattā.

We will not carry them forward further, as they are understood from the usage itself.

Từ đây trở đi, chúng tôi sẽ không kế thừa thêm nữa, vì điều cần kế thừa đã được hiểu rõ từ phần giải thích.

318

148. Ntassaṃ

319

Simhi ntapaccayassa aṃ hoti vā.

For the nta suffix, aṃ occurs optionally in si.

Trong trường hợp ‘si’, hậu tố ‘nta’ đôi khi trở thành ‘aṃ’.

‘‘Sutānumitesu sutasambandhova balavā’’ti ñāyā ‘‘ntassā’’ti sutattā ntasseva aṃ, na tadantassa anumitassa saddassa.

According to the maxim, "Among the heard and the inferred, the heard connection is stronger," since "ntassa" is heard, aṃ applies to nta itself, not to the inferred word ending in it.

Theo quy tắc ‘‘Sutānumitesu sutasambandhova balavā’’ (Trong số những cái được nghe và được suy ra, mối liên hệ được nghe là mạnh hơn), vì ‘‘ntassā’’ được nghe, nên ‘aṃ’ là của ‘nta’ chứ không phải của danh từ được suy ra có tận cùng là ‘nta’.

Eva+muparipi nta+ntūnaṃ ādesavidhānaṭṭhānesu.

Similarly, further on, in places where substitutions for nta and ntū are prescribed.

Tương tự ở trên trong các trường hợp quy định sự thay thế cho ‘nta’ và ‘ntu’.

‘‘Gasinaṃ’’ti silopo.

Through "gasinaṃ", the sī is elided.

‘‘Gasinaṃ’’ là sự lược bỏ của ‘si’.

Gacchaṃ gacchanto.

Gacchaṃ, gacchanto.

Gacchaṃ, gacchanto.

320

215. Nta+ntūnaṃ nto yomhi paṭhame

215. Nta ntūnaṃ nto yomhi paṭhame

215. Nta+ntūnaṃ nto yomhi paṭhame

321

Paṭhame yomhi nta+ntūnaṃ savibhattīnaṃ ntoiccādeso hoti vā.

For nta and ntū with their case-endings, nto occurs optionally in the first yo.

Trong trường hợp ‘yo’ đầu tiên, ‘nta’ và ‘ntu’ cùng với biến cách của chúng đôi khi trở thành ‘nto’.

Sa ca bahulādhikārā pumeva, gacchanto gacchantā.

And this nto substitution is mostly for masculine forms: gacchanto, gacchantā.

Và điều đó, do quy tắc bahulādhikārā (áp dụng rộng rãi), chỉ xảy ra ở giống đực. Gacchanto, gacchantā.

322

218. Ṭa+ṭā+aṃ ge

218. Ṭa ṭā aṃ ge

218. Ṭa+ṭā+aṃ ge

323

Ge pare nta+ntūnaṃ savibhattīnaṃ ṭa+ṭā+aṃiccādesā niccaṃ honti bahulaṃ.

For nta and ntū with their case-endings, ṭa, ṭā, aṃ substitutions invariably occur frequently when ge follows.

Khi ‘ge’ theo sau, ‘nta’ và ‘ntu’ cùng với biến cách của chúng luôn trở thành ‘ṭa’, ‘ṭā’, ‘aṃ’ một cách rộng rãi.

Bho gaccha gacchā gacchaṃ, gacchanto gacchantā.

Bho gaccha, gacchā, gacchaṃ, gacchanto, gacchantā.

Bho gaccha, gacchā, gacchaṃ, gacchanto, gacchantā.

324

92. Ntassa ca ṭa vaṃ+se

92. Ntassa ca ṭa vaṃse

92. Ntassa ca ṭa vaṃ+se

325

Aṃsesu ntapaccayassa ṭa hoti vā ntussa ca.

For the nta suffix, ṭa sometimes occurs in aṃsesu; and for ntu as well.

Trong trường hợp ‘aṃ’ và ‘se’, hậu tố ‘nta’ đôi khi trở thành ‘ṭa’, và ‘ntu’ cũng vậy.

Vavatthitavibhāsā+yaṃ.

This is a regulated optional rule.

Đây là một quy tắc tùy chọn có giới hạn (vavatthitavibhāsā).

Gacchaṃ gacchantaṃ, gacchante.

Gacchaṃ, gacchantaṃ, gacchante.

Gacchaṃ, gacchantaṃ, gacchante.

326

217. To+tā+ti+tā sa+smā+smiṃ nāsu

217. To tā ti tā sa smā smiṃ nāsu

217. To+tā+ti+tā sa+smā+smiṃ nāsu

327

Sa+smā+smiṃ+nāsu nta+ntūnaṃ savibhattīnaṃ to+tā+ti+tā honti vā yathākkamaṃ.

For nta and ntū with their case-endings, to, tā, ti, tā optionally occur, in order, in sa, smā, smiṃ, nā.

Trong trường hợp ‘sa’, ‘smā’, ‘smiṃ’, ‘nā’, ‘nta’ và ‘ntu’ cùng với biến cách của chúng lần lượt trở thành ‘to’, ‘tā’, ‘ti’, ‘tā’.

Gacchatā gacchantena, gacchantehi gacchantebhi.

Gacchatā, gacchantena, gacchantehi, gacchantebhi.

Gacchatā, gacchantena, gacchantehi, gacchantebhi.

Gacchato gacchassa gacchantassa.

Gacchato, gacchassa, gacchantassa.

Gacchato, gacchassa, gacchantassa.

328

216. Taṃ naṃmhi

329

Naṃmhi nta+ntūnaṃ savibhattīnaṃ taṃ vā hoti.

For nta and ntū with their case-endings, taṃ optionally occurs in naṃ.

Trong trường hợp ‘naṃ’, ‘nta’ và ‘ntu’ cùng với biến cách của chúng đôi khi trở thành ‘taṃ’.

Gacchataṃ gacchantānaṃ.

Gacchataṃ, gacchantānaṃ.

Gacchataṃ, gacchantānaṃ.

Gacchatā gacchantā gacchantamhā gacchantasmā.

Gacchatā, gacchantā, gacchantamhā, gacchantasmā.

Gacchatā, gacchantā, gacchantamhā, gacchantasmā.

Gacchati gacchante gacchantamhi gacchanthasmiṃ, cchentesu.

Gacchati, gacchante, gacchantamhi, gacchanthasmiṃ, cchentesu.

Gacchati, gacchante, gacchantamhi, gacchanthasmiṃ, cchentesu.

330

Evaṃ mahaṃ caraṃ tiṭṭhaṃ, dadaṃ bhuñjaṃ suṇaṃ pacaṃ;

Similarly: mahaṃ, caraṃ, tiṭṭhaṃ, dadaṃ, bhuñjaṃ, suṇaṃ, pacaṃ;

Tương tự: mahaṃ, caraṃ, tiṭṭhaṃ, dadaṃ, bhuñjaṃ, suṇaṃ, pacaṃ;

331

Jayaṃ jīraṃ vacaṃ pīyaṃ, saraṃ kubbaṃ japaṃ vajaṃ.

Jayaṃ, jīraṃ, vacaṃ, pīyaṃ, saraṃ, kubbaṃ, japaṃ, vajaṃ.

Jayaṃ, jīraṃ, vacaṃ, pīyaṃ, saraṃ, kubbaṃ, japaṃ, vajaṃ.

332

Iccādayo.

And so on.

V.v.

333

Bhavanta si,

Bhavanta, si,

Bhavanta, si,

334

149. Bhūto

335

Niyamasutta+midaṃ.

This is a prescriptive rule.

Đây là một quy tắc xác định.

Bhūdhātuto ntassa aṃ hoti simhi niccaṃ punabbidhānā.

For nta from the root bhū, aṃ invariably occurs in si, by repeated prescription.

Do sự quy định lặp lại, ‘nta’ của gốc ‘bhū’ luôn trở thành ‘aṃ’ trong trường hợp ‘si’.

Bhavaṃ.

Bhavaṃ.

Bhavaṃ.

336

146. Bhavato vā bhontoga+yo+nā+se

146. Bhavato vā bhontoga yo nā se

146. Bhavato vā bhontoga+yo+nā+se

337

Bhavantasaddassa bhontādeso vā hoti ga+yo+nā+se.

For the word bhavanta, the substitution bhonta optionally occurs in ga, yo, nā, se.

Từ bhavanta đôi khi trở thành bhonta trong trường hợp ga, yo, nā, se.

Ntoādeso, bhonto bhontā bhavanto bhavantā.

The nto substitution: bhonto, bhontā, bhavanto, bhavantā.

Sự thay thế ‘nto’: bhonto, bhontā, bhavanto, bhavantā.

Ge pana bho bhonta bhontā bhava bhavā bhavaṃ, bhonto bhontā bhavanto bhavantā.

In ge, however: Bho bhonta, bhontā, bhava, bhavā, bhavaṃ, bhonto, bhontā, bhavanto, bhavantā.

Trong trường hợp ‘ge’ thì: bho bhonta, bhontā, bhava, bhavā, bhavaṃ, bhonto, bhontā, bhavanto, bhavantā.

Bhontādesapakkhe ṭa+ṭā+aṃādesā bahulādhikārā na honti.

In the case of the bhonta substitution, the ṭa, ṭā, aṃ substitutions do not occur due to the "frequently" rule.

Trong trường hợp thay thế ‘bhonta’, các sự thay thế ‘ṭa’, ‘ṭā’, ‘aṃ’ không xảy ra do quy tắc bahulādhikārā (áp dụng rộng rãi).

Bhavaṃ bhavantaṃ, bhonte bhavante.

Bhavaṃ, bhavantaṃ, bhonte, bhavante.

Bhavaṃ, bhavantaṃ, bhonte, bhavante.

Bhotā bhontena bhavatā bhavantena, bhavantehi bhavantebhi.

Bhotā, bhontena, bhavatā, bhavantena, bhavantehi, bhavantebhi.

Bhotā, bhontena, bhavatā, bhavantena, bhavantehi, bhavantebhi.

Bhoto bhontassa bhavato bhavassa bhavantassa, bhavataṃ bhavantānaṃ.

Bhoto, bhontassa, bhavato, bhavassa, bhavantassa, bhavataṃ, bhavantānaṃ.

Bhoto, bhontassa, bhavato, bhavassa, bhavantassa, bhavataṃ, bhavantānaṃ.

Bhavatā iccādi gacchantasamaṃ.

Bhavatā, etc., are like gacchanta.

Bhavatā, v.v., tương tự như gacchanta.

338

Bhoiti āmantaṇe nipāto, ‘‘kuto nu āgacchatha bho tayo janā’’ti bahuvacanepi dassanato.

Bho is an indeclinable of address, as seen by its occurrence in the plural, "Whence do you three people come, bho?"

Bho là một giới từ dùng để gọi, như được thấy trong ‘‘kuto nu āgacchatha bho tayo janā’’ (Hỡi ba người, từ đâu mà các ông đến?) ngay cả khi ở số nhiều.

Evaṃ bhanteti.

Similarly, bhante.

Tương tự bhante.

Bhaddeti bhaddasaddantarena siddhaṃ.

Bhadde is established by the word bhadda itself.

Bhaddeti được hình thành từ một từ bhadda khác.

Bhaddantaiti dassa dvibhāvena.

Bhaddanta through the doubling of da.

Bhaddantaiti do sự lặp lại của ‘d’.

339

Saṃ santo, santo santā.

Saṃ, santo, santo, santā.

Saṃ, santo, santo, santā.

Bho sa sā saṃ, santo santā.

Bho sa, sā, saṃ, santo, santā.

Bho sa, sā, saṃ, santo, santā.

Saṃ santaṃ ‘‘saṃyogādilopoti nassa lope ‘‘yaṃ yañhi rāja bhajati, santaṃ vā yadi vā asaṃ’’, sante.

Regarding sant (being), with the deletion of 'n' by 'saṃyogādilopoti' (deletion of initial conjuncts),^* ‘Whatever, O king, he resorts to, whether good or bad’, in sante.

Saṃ santaṃ (người thiện)^* “saṃyogādilopa” (quy tắc lược bỏ) thì lược bỏ ‘n’. “Này vua, ai gần gũi, dù là người thiện hay người bất thiện”, (trong trường hợp) sante (người thiện).

Satā santena.

By the sant, by the sant.

Satā (bởi người thiện), santena (bởi người thiện).

340

145. Sato saba bhe

341

Santasaddassa saba bhavati bhakāre.

The word sant becomes saba before 'bha'.

Chữ saba xuất hiện cho từ santa khi có hậu tố bha.

Sabbhi santehi.

By the good, by the sant.

Sabbhi (bởi các bậc thiện), santehi (bởi các bậc thiện).

Niccattā santebhīti na hoti.

Due to being constant, it does not become santebhi.

Vì là thường hằng nên không có santebhīti.

Sato sassa santassa iccādi gacchantasamaṃ.

Of the sant, of him, of the sant, etc., like gacchant.

Sato sassa santassa, v.v... tương tự như gacchantassa.

342

150. Mahantā+rahantānaṃ ṭā vā

343

Simhi mahantā+rahantānaṃ ntassa ṭā vā hoti.

Before si, the 'nt' of mahant and arahant optionally becomes 'ṭā'.

Trong trường hợp simhi, nt của mahantā và arahantānaṃ trở thành ṭā hoặc vā.

Mahā mahaṃ mahanto, mahanto mahantā.

Mahā, mahaṃ, mahanto, mahanto, mahantā.

Mahā (vĩ đại), mahaṃ (vĩ đại), mahanto (vĩ đại), mahanto (vĩ đại), mahantā (vĩ đại).

Arahā arahaṃ, arahanto arahantā iccādi gacchantasamaṃ.

Arahā, arahaṃ, arahanto, arahantā, etc., like gacchant.

Arahā (A-la-hán), arahaṃ (A-la-hán), arahanto (A-la-hán), arahantā (A-la-hán), v.v... tương tự như gacchantassa.

344

Asma si,

Before asmā si (plural nominative ending),

Asmā (chúng ta), simhi (trong chúng ta),

345

154. Rājādīyuvāditvā

346

Rājādīhi yuvādīhi ca parassa sissa ā hoti.

The si following rājādi and yuvādi words becomes ā.

Hậu tố si sau rājādi và yuvādi trở thành ā.

Asmā,

Asmā.

Asmā (chúng ta),

347

156. Yona+māno

348

Rājādīhi yuvādīhi ca yona+māno vā hoti.

Before yo and maṃ, the rājādi and yuvādi words optionally have āno.

Hậu tố yo sau rājādi và yuvādi trở thành māno hoặc vā.

Asmāno asmā.

Asmāno, asmā.

Asmāno (chúng ta), asmā (chúng ta).

Bho asma asmā, asmāno asmā.

O asma, asmā, asmāno, asmā.

Bho asmā (hỡi chúng ta), asmā (chúng ta), asmāno (chúng ta), asmā (chúng ta).

349

155. Vā+mhā+naṅa

350

Rājādīnaṃ yuvādīnañca ānaṅa hoti vā aṃmhi.

For rājādi and yuvādi words, ānaṅa optionally occurs before aṃ.

Trong trường hợp aṃ, ānaṅa xuất hiện cho rājādi và yuvādi hoặc vā.

Asmānaṃ asmaṃ, asmāno asme.

Asmānaṃ, asmaṃ, asmāno, asme.

Asmānaṃ (của chúng ta), asmaṃ (của chúng ta), asmāno (chúng ta), asme (chúng ta).

351

80. Nāsse+no

352

Kammādito nāvacanassa eno vā hoti.

From kamma-ādi words, the nā ending optionally becomes eno.

Hậu tố nā sau kammādi trở thành eno hoặc vā.

Asmena asmanā, asmehi asmebhi.

Asmena, asmanā, asmehi, asmebhi.

Asmena (bởi chúng ta), asmanā (bởi chúng ta), asmehi (bởi chúng ta), asmebhi (bởi chúng ta).

Asmassa, asmānaṃ.

Of the asma, for the asma.

Asmassa (của chúng ta), asmānaṃ (của chúng ta).

Asmā asmamhā asmasmā iccādi.

From asma, from asmamhā, from asmasmā, etc.

Asmā (từ chúng ta), asmamhā (từ chúng ta), asmasmā (từ chúng ta), v.v...

353

79. Kammādito

354

Kammādito smino ni hoti vā.

From kamma-ādi words, smiṃ optionally becomes ni.

Hậu tố smiṃ sau kammādi trở thành ni hoặc vā.

Asmani asme asmamhi asmasmiṃ, asmesu.

In asmani, in asme, in asmamhi, in asmasmiṃ, in asmesu.

Asmani (trong chúng ta), asme (trong chúng ta), asmamhi (trong chúng ta), asmasmiṃ (trong chúng ta), asmesu (trong chúng ta).

Kamma camma vesma bhasma brahma atta ātuma ghamma muddhaiti kammādayo.

Kamma, camma, vesma, bhasma, brahma, atta, ātuma, ghamma, muddha, etc., are kamma-ādi words.

Kamma (nghiệp), camma (da), vesma (nhà), bhasma (tro), brahma (Phạm thiên), atta (tự ngã), ātuma (tự ngã), ghamma (nóng), muddha (đỉnh đầu), v.v... là kammādayo.

Muddha gaṇḍivadhanva aṇima laghimādayo asmasamā.

Muddha, gaṇḍiva, dhanva, aṇima, laghimādayo are like asma.

Muddha (đỉnh đầu), gaṇḍi (cây gậy), vadhanva (cung), aṇima (vi tế), laghimā (nhẹ), v.v... tương tự như asma.

Rāja brahma sakha atta ātuma gaṇḍivadhanva asma aṇima laghimādayo rājādayo.

Rāja, brahma, sakha, atta, ātuma, gaṇḍiva, dhanva, asma, aṇima, laghimādayo are rājādi words.

Rāja (vua), brahma (Phạm thiên), sakha (bạn), atta (tự ngã), ātuma (tự ngã), gaṇḍi (cây gậy), vadhanva (cung), asma (chúng ta), aṇima (vi tế), laghimā (nhẹ), v.v... là rājādayo.

355

‘‘Dhammo vā+ññatthe’’ti gaṇasuttena rājādīsu paṭṭhitattā daḷadhammo daḷadhammāti vā hoti.

Because it is established in rājādi words by the gaṇasutta 'dhammo vā+ññatthe', daḷadhammo and daḷadhammāti are optional forms.

Vì được đề cập trong rājādi bởi quy tắc "Dhammo vā+ññatthe", nên daḷadhammo (người có pháp kiên cố), daḷadhammāti (người có pháp kiên cố) hoặc vā (hoặc).

Yuva sā suvā maghava puma vattahāti yuvādayo.

Yuva, sā, suvā, maghava, puma, vattahā, etc., are yuvādi words.

Yuva (thanh niên), sā (chó), suvā (vẹt), maghava (Indra), puma (nam), vattahā (năm), v.v... là yuvādayo.

Rājā, rājāno rājā.

Rājā, rājāno, rājā.

Rājā (vua), rājāno (các vua), rājā (vua).

Bhorāja rājā, rājāno rājā.

O king, O king, O kings, O king.

Bho rājā (hỡi vua), rājā (vua), rājāno (các vua), rājā (vua).

Rājānaṃ rājaṃ, rājāno rāje.

The king, the king, the kings, the kings.

Rājānaṃ (vua), rājaṃ (vua), rājāno (các vua), rāje (các vua).

356

123. Rājassi nāmhi

357

‘‘Sabbadattena rājinā’’ti pāṭhampati ida+māraddhaṃ.

This^* is introduced with reference to the reading "sabbadattena rājinā".

Điều này được bắt đầu dựa trên câu "Sabbadattena rājinā" (Bởi vua Sabbadatta).

Rājassi vā hoti nāmhi.

The 'nā' of rājan optionally occurs before 'nā'.

Rājassi hoặc vā trong trường hợp nā.

Rājinā.

Rājinā.

Rājinā (bởi vua).

358

222. Nā+smāsu raññā

359

Nā+smāsu rājassa savibhattissa raññā hoti niccaṃ.

Before 'nā' and 'smā', the entire word rājan (with its ending) always becomes raññā.

Trong trường hợp nā và smā, rāja cùng với hậu tố luôn trở thành raññā.

Anekavaṇṇattā sabbassa.

Due to being of many syllables, it affects the whole word.

Vì có nhiều âm tiết nên là của tất cả.

Raññā.

Raññā.

Raññā (bởi vua).

360

124. Su+naṃ+hisū

361

Rājassa ū hoti vā su+naṃ+hisu.

The 'ū' of rājan optionally occurs before 'su', 'naṃ', and 'hi'.

Trong trường hợp su, naṃ, hisu, rāja trở thành ū hoặc vā.

‘‘Chaṭṭhiyantassāti antassa hoti.

"The final of the sixth case" means it occurs at the end.

"Chaṭṭhiyantassāti" (của từ kết thúc bằng hậu tố số sáu) có nghĩa là của từ cuối cùng.

Rājūhi rājehi rājūbhi rājebhi.

Rājūhi, rājehi, rājūbhi, rājebhi.

Rājūhi (bởi các vua), rājehi (bởi các vua), rājūbhi (bởi các vua), rājebhi (bởi các vua).

362

223. Rañño+raññassa+rājino se

363

Se rājassa savibhattissa ete ādesā honti.

Before 'se', these transformations occur for the word rājan with its ending.

Trong trường hợp se, rāja cùng với hậu tố trở thành những biến đổi này.

Rañño raññassa rājino, rājūnaṃ.

Of the king, of the king, of the king, of the kings.

Rañño (của vua), raññassa (của vua), rājino (của vua), rājūnaṃ (của các vua).

364

221. Rājassa raññaṃ

365

Naṃmhi rājassa savibhattissa raññaṃ vā hoti.

Before 'naṃ', the word rājan with its ending optionally becomes raññaṃ.

Trong trường hợp naṃ, rāja cùng với hậu tố trở thành raññaṃ hoặc vā.

Raññaṃ.

Raññaṃ.

Raññaṃ (của các vua).

Raññā, rājūhi rājehi rājūbhi rājebhi.

From the king, by the kings, by the kings, by the kings, by the kings.

Raññā (từ vua), rājūhi (bởi các vua), rājehi (bởi các vua), rājūbhi (bởi các vua), rājebhi (bởi các vua).

366

224. Smimhi raññe+rājini

367

Smimhi rājassa savibhattissa raññe+rājini honti niccaṃ.

Before smiṃ, raññe and rājini always occur for the word rājan with its ending.

Trong trường hợp smiṃ, rāja cùng với hậu tố luôn trở thành raññe và rājini.

Raññe rājini, rājūsu rājesu.

In the king, in the king, in the kings, in the kings.

Raññe (trong vua), rājini (trong vua), rājūsu (trong các vua), rājesu (trong các vua).

368

225. Samāse vā

369

Iti gaṇasuttena rājassa nā+smā+smiṃsu yaṃ vuttaṃ, taṃ vā hoti.

By this gaṇasutta, what was said about rājan before 'nā', 'smā', 'smiṃ' is optional^*.

Những gì đã nói về rāja trong trường hợp nā, smā, smiṃ bởi quy tắc "iti gaṇasuttena", thì vā (hoặc) xảy ra.

Kāsiraññā kāsirājinā kāsirājena, kāsirājūbhi kāsirājebhi kāsirājūhi kāsirājehi.

By the king of Kasi, by the king of Kasi, by the king of Kasi, by the kings of Kasi, by the kings of Kasi, by the kings of Kasi, by the kings of Kasi.

Kāsiraññā (bởi vua Kasi), kāsirājinā (bởi vua Kasi), kāsirājena (bởi vua Kasi), kāsirājūbhi (bởi các vua Kasi), kāsirājebhi (bởi các vua Kasi), kāsirājūhi (bởi các vua Kasi), kāsirājehi (bởi các vua Kasi).

Kāsirañño kāsiraññassa kāsirājino kāsirājassa.

Of the king of Kasi, of the king of Kasi, of the king of Kasi, of the king of Kasi.

Kāsirañño (của vua Kasi), kāsiraññassa (của vua Kasi), kāsirājino (của vua Kasi), kāsirājassa (của vua Kasi).

Kāsiraññā kāsirājasmā.

From the king of Kasi, from the king of Kasi.

Kāsiraññā (từ vua Kasi), kāsirājasmā (từ vua Kasi).

Kāsirājūnaṃ kāsirājānaṃ.

Of the kings of Kasi, of the kings of Kasi.

Kāsirājūnaṃ (của các vua Kasi), kāsirājānaṃ (của các vua Kasi).

Kāsiraññe kāsirājini kāsirāje kāsirājamhi kāsirājasmiṃ, kāsirājūsu kāsirājesu.

In the king of Kasi, in the king of Kasi, in the king of Kasi, in the king of Kasi, in the king of Kasi, in the kings of Kasi, in the kings of Kasi.

Kāsiraññe (trong vua Kasi), kāsirājini (trong vua Kasi), kāsirāje (trong vua Kasi), kāsirājamhi (trong vua Kasi), kāsirājasmiṃ (trong vua Kasi), kāsirājūsu (trong các vua Kasi), kāsirājesu (trong các vua Kasi).

370

Addhā, addhāno addhā.

Addhā, addhāno, addhā.

Addhā (con đường), addhāno (các con đường), addhā (con đường).

Bho addha addhā, addhāno addhā.

O addha, O addhā, O addhāno, O addhā.

Bho addha (hỡi con đường), addhā (con đường), addhāno (các con đường), addhā (con đường).

Addhānaṃ addhaṃ, addhāno addhe.

The addhā, the addhaṃ, the addhāno, the addhe.

Addhānaṃ (con đường), addhaṃ (con đường), addhāno (các con đường), addhe (các con đường).

371

192. Puma+kamma+thāma+ddhānaṃ sa+smāsu ca

372

Pumādīna+mu hoti vā sa+smāsu nāmhi ce+ti utte addhunā, kammādittā ‘‘nāsse+no’’ti vā eno, addhena addhanā, addhehi addhebhi.

When it is said that u optionally occurs for puma-ādi words before sa and smā, and 'ce' before 'nā', then addhunā; due to being a kamma-ādi word, eno optionally occurs by 'nāsse+no', thus addhena, addhanā, addhehi, addhebhi.

Trong trường hợp sa và smā, u của pumādi, v.v... xảy ra, và trong trường hợp nā, ce và ti được nói là addhunā (bởi con đường), và vì là kammādi, nên eno hoặc vā trong "nāsse+no", addhena (bởi con đường), addhanā (bởi con đường), addhehi (bởi các con đường), addhebhi (bởi các con đường).

Se ukāre ca –

And before se 'u' –

Trong trường hợp se và ukāra –

373

1,9. Iyuvaṇṇā jhalā nāmassa+nte

374

Nāmaṃ pāṭipadikaṃ, tassa ante vattamānā ivaṇṇuvaṇṇā jhalasaññā honti yathākkamaṃ.

The root word is nāma. The vowels 'i' and 'u' existing at its end become 'jhala' designations respectively.

Danh từ là pāṭipadikaṃ (gốc từ), và các nguyên âm i và u ở cuối nó lần lượt trở thành jhalasaññā (biểu tượng jhalā).

I ca u ca iyu, iyu ca te vaṇṇā ceti iyuvaṇṇā, ‘‘dvandante sūyamānaṃ pacceka+mabhisambandhiya te’’ti vuttattā vaṇṇasaddaṃ pacceka+mabhisambandhiya ‘‘ivaṇṇuvaṇṇā’’ti vuttaṃ.

'i' and 'u' are 'iyu'; 'iyu' and those vowels are 'iyuvanṇā'. Because it is stated, "that which is heard at the end of a dvandva compound relates to each part," the word 'vaṇṇa' relates to each part, hence 'ivaṇṇuvaṇṇā' (i-vowel and u-vowel) is said.

I và u là iyu, iyu và các nguyên âm đó là iyuvaṇṇā. Vì đã nói "dvandante sūyamānaṃ pacceka+mabhisambandhiya te" (những gì được nghe ở cuối dvanda liên quan đến từng cái một), nên "ivaṇṇuvaṇṇā" (nguyên âm i và nguyên âm u) được nói bằng cách liên kết từ vaṇṇa với từng cái một.

375

81. Jhalā sassa no

376

Jhalato sassa no vā hoti.

After a jhala, sa optionally becomes no.

Hậu tố sa sau jhalā trở thành no hoặc vā.

Addhuno addhussa addhassa, addhānaṃ.

Of the addhu, of the addhu, of the addha, of the addhānaṃ.

Addhuno (của con đường), addhussa (của con đường), addhassa (của con đường), addhānaṃ (của các con đường).

377

82. Nā smāssa

378

Jhalato smāssa nā hoti vā, addhunā addhumhā addhusmā addhā addhamhā addhasmā.

From a jhala, smā optionally becomes nā. Addhunā, addhumhā, addhusmā, addhā, addhamhā, addhasmā.

Hậu tố smā sau jhalā trở thành nā hoặc vā: addhunā (từ con đường), addhumhā (từ con đường), addhusmā (từ con đường), addhā (từ con đường), addhamhā (từ con đường), addhasmā (từ con đường).

‘‘Kammādito’’ti smino ni, addhani addhe addhamhi addhasmiṃ, addhesu.

By "kammādito", smiṃ becomes ni. In addhani, in addhe, in addhamhi, in addhasmiṃ, in addhesu.

"Kammādito" (từ kammādi) là ni cho smiṃ: addhani (trong con đường), addhe (trong con đường), addhamhi (trong con đường), addhasmiṃ (trong con đường), addhesu (trong các con đường).

Addhasaddo ce+tthakāla+ddhānavāci, na bhāgavācī.

The word addha here refers to time and path, not a part.

Từ addha ở đây có nghĩa là thời gian và con đường, không phải phần.

379

Attā, attāno iccādi yāva dutiyā rājāva, kammādittā ene attena attanā.

Attā, attāno, etc., up to the second case, are like rājan. Due to being a kamma-ādi word, by ena, attena, attanā.

Attā (tự ngã), attāno (các tự ngã), v.v... cho đến trường hợp thứ hai, tương tự như rājā, và vì là kammādi, nên ena (bởi tự ngã), attena (bởi tự ngã), attanā (bởi tự ngã).

380

195. Su+hisu naka

381

Atta+ātumānaṃ su+hisu nakāgamo hoti.

For atta and ātuma, the augment 'naka' occurs before su and hi.

Trong trường hợp su và hisu, nakāgama (âm naka được thêm vào) xuất hiện cho atta và ātuma.

‘‘Ñakānubandhā+dyantā’’ti paribhāsato kakāro antāvayavattho, attanehi atthehi attanebhi attebhi.

By the definition "ñakānubandhā+dyantā", 'ka' is a final part. Attanehi, atthehi, attanebhi, attebhi.

Theo quy tắc "Ñakānubandhā+dyantā" (các hậu tố ñ và k ở cuối), ka là một phần ở cuối, attanehi (bởi các tự ngã), atthehi (bởi các tự ngã), attanebhi (bởi các tự ngã), attebhi (bởi các tự ngã).

382

194. No+ttātumā

383

Atta+ātumehi sassa no vā hoti.

From atta and ātuma, sa optionally becomes no.

Hậu tố sa sau atta và ātuma trở thành no hoặc vā.

Attano attassa, attānaṃ.

Of the self, of the self, of the selves.

Attano (của tự ngã), attassa (của tự ngã), attānaṃ (của các tự ngã).

384

196. Smāssa nā brahmā ca

385

Brahmā atta+ātumehi ca parassa smāssa nā hoti niccaṃ.

After brahmā, atta, and ātuma, smā always becomes nā.

Hậu tố smā sau brahmā, atta và ātuma luôn trở thành nā.

Attanā.

By the self.

Attanā (bởi tự ngã).

Smimhi kammādittā ni, attani atte attamhi attasmiṃ, attanesu attesu.

Before smiṃ, due to being a kamma-ādi word, ni. In attani, in atte, in attamhi, in attasmiṃ, in attanesu, in attesu.

Trong trường hợp smiṃ, vì là kammādi, nên ni: attani (trong tự ngã), atte (trong tự ngã), attamhi (trong tự ngã), attasmiṃ (trong tự ngã), attanesu (trong các tự ngã), attesu (trong các tự ngã).

Ātumā attāva.

Ātumā is like attā.

Ātumā tương tự như attā.

386

Brahmā, brahmāno brahmā, ‘‘brahmassu vā’’ti sutte ‘‘brahmassū’’ti yogavibhāgā ānomhi brahmassa u, parassaralope brahmunotipi sijjhati.

Brahmā, brahmāno, brahmā. By the division of the yoga in the sutta "brahmassu vā" as "brahmassū", the 'u' of brahma before āno, and with the deletion of the subsequent 'ra', brahmunopi is also formed.

Brahmā (Phạm thiên), brahmāno (các Phạm thiên), brahmā (Phạm thiên). Trong quy tắc "brahmassu vā", bởi sự phân chia yogavibhāga "brahmassū", u của brahma trong trường hợp āno, và sau khi lược bỏ nguyên âm tiếp theo, brahmunotipi (cũng là brahmuno) được hình thành.

Ayañca brahmasaṃyutte dissati.

And this is seen in the brahmasaṃyutta.

Điều này được thấy trong các hợp chất với brahma.

Brahmā ge-

Brahmā before ge –

Brahmā (Phạm thiên), trong trường hợp ge –

387

60. Gha+brahmādite

388

Ākatigaṇo+yaṃ, ākatīti jāti, jātipadhānagaṇotya+ttho.

This is a natural class. 'Ākati' means 'class', so it is a class based on its nature.

Đây là một ākatigaṇa (nhóm mở), ākatī có nghĩa là jāti (loài), tức là một nhóm ưu tiên jāti.

Ghasaññato brahma+kattu+isi+sakhādīhi ca gasse+vā hoti.

After a gha-designated word, and after brahma, kattu, isi, sakha, etc., ga optionally becomes e.

Ga sau ghasaññā, brahma, kattu, isi, sakha, v.v... trở thành e hoặc vā.

Bho brahme brahmā, brahmāno brahmā.

O brahme, O brahmā, O brahmāno, O brahmā.

Bho brahme (hỡi Phạm thiên), brahmā (Phạm thiên), brahmāno (các Phạm thiên), brahmā (Phạm thiên).

Brahmānaṃ brahmaṃ, brahmāno brahme.

The brahma, the brahmaṃ, the brahmāno, the brahme.

Brahmānaṃ (Phạm thiên), brahmaṃ (Phạm thiên), brahmāno (các Phạm thiên), brahme (các Phạm thiên).

389

191. Nāmhi

390

Brahmassu hoti nāmhi niccaṃ.

The 'nā' of brahma always occurs before 'nā'.

Trong trường hợp nā, brahma luôn trở thành brahmussu.

Brahmunā, brahmehi brahmebhi.

By brahmunā, by brahmehi, by brahmabhī.

Brahmunā (bởi Phạm thiên), brahmehi (bởi các Phạm thiên), brahmebhi (bởi các Phạm thiên).

391

190. Brahmassu vā

392

Brahmassu vā hoti sa+naṃsu.

The 'u' of brahma optionally occurs before sa and naṃ.

Trong trường hợp sa và naṃ, brahma trở thành brahmassu hoặc vā.

‘‘Jhalā sassa no’’ti no.

By "jhalā sassa no", no.

"Jhalā sassa no" (hậu tố sa sau jhalā trở thành no) là no.

Brahmuno brahmussa brahmassa, brahmūnaṃ brahmānaṃ.

Of brahmuno, of brahmussa, of brahmassa, of brahmūnaṃ, of brahmānaṃ.

Brahmuno (của Phạm thiên), brahmussa (của Phạm thiên), brahmassa (của Phạm thiên), brahmūnaṃ (của các Phạm thiên), brahmānaṃ (của các Phạm thiên).

‘‘Smāssa nā brahmā ce’’ti smāssa nā, ukāre brahmunā.

By "smāssa nā brahmā ce", smā becomes nā. Before 'u', brahmunā.

"Smāssa nā brahmā ce" (hậu tố smā sau brahma trở thành nā) là nā, trong trường hợp ukāra là brahmunā.

‘‘Ambvādīhi’’ti smino ni, imassa ākatigaṇattā brahmassa kammādittepi ettha vuttā.

By "ambvādīhi", smiṃ becomes ni. Due to this being a natural class, what is stated here regarding brahma is also applicable to kamma-ādi words.

"Ambvādīhi" (bởi ambvādi, v.v...) là ni cho smiṃ. Vì đây là một ākatigaṇa, nên những điều này cũng được nói về brahma trong kammādi.

Brahmani brahme brahmamhi brahmasmiṃ, brahmesu.

In brahmani, in brahme, in brahmamhi, in brahmasmiṃ, in brahmesu.

Brahmani (trong Phạm thiên), brahme (trong Phạm thiên), brahmamhi (trong Phạm thiên), brahmasmiṃ (trong Phạm thiên), brahmesu (trong các Phạm thiên).

393

Sakhā, rājādittā ā.

Sakhā, due to being a rājādi word, ā.

Sakhā (bạn), vì là rājādi, nên ā.

394

2,157. Āyo no ca sakhā

395

Sakhato yona+māyo no honti vā āno ca.

From sakha, yo and āno optionally occur, and also āno.

Hậu tố yo sau sakha trở thành āyo hoặc no, và āno hoặc vā.

Sakhāyo sakhāno.

Sakhāyo, sakhāno.

Sakhāyo (các bạn), sakhāno (các bạn).

396

159. No+nā+sesvi

397

Sakhassa i hoti niccaṃ no+nā+sesu.

The 'i' of sakha always occurs before 'no', 'nā', and 'se'.

Trong trường hợp no, nā, se, su, sakha luôn trở thành i.

Sakhino.

Sakhino.

Sakhino (của bạn).

398

161. Yo+svaṃ+hisu cā+raṅa

399

Sakhassa vā āraṅa hoti yo+svaṃ+hisu smā+naṃsuca.

The 'āraṅa' of sakha optionally occurs before 'yo', 'su', 'aṃ', and 'hi', and also before 'smā' and 'naṃ'.

Trong trường hợp yo, svaṃ, hisu, smā, naṃsu, sakha trở thành āraṅa hoặc vā.

400

171. Āraṅasmā

401

Āravādesato paresaṃ yonaṃ ṭo hoti.

After the āra substitution, the subsequent 'yo' becomes 'ṭo'.

Hậu tố yo sau āravādesa trở thành ṭo.

Sakhāro sakhā.

Sakhāro, sakhā.

Sakhāro (các bạn), sakhā (bạn).

Ge tu ‘‘gha+brahmādite’’ti e, sakhe sakha sakhā.

Before 'ge', however, by "gha+brahmādite", e. Sakhe, sakha, sakhā.

Trong trường hợp ge, thì e theo "gha+brahmādite", sakhe (hỡi bạn), sakha (bạn), sakhā (bạn).

Bahuvacanaṃ paṭhamā viya.

The plural is like the first case.

Số nhiều tương tự như số ít.

Aṃmhi ‘‘vā+mhā+naṅa’’ti ānaṅa, sakhānaṃ sakhāraṃ sakhaṃ, sakhāyo sakhāno sakhino.

Before 'aṃ', by "vā+mhā+naṅa", ānaṅa. Sakhānaṃ, sakhāraṃ, sakhaṃ, sakhāyo, sakhāno, sakhino.

Trong trường hợp aṃ, ānaṅa theo "vā+mhā+naṅa", sakhānaṃ (bạn), sakhāraṃ (bạn), sakhaṃ (bạn), sakhāyo (các bạn), sakhāno (các bạn), sakhino (các bạn).

402

172. Ṭo ṭe vā

403

Āravādesamhā yonaṃ ṭo ṭe vā honti yathākkamaṃti ṭe.

From the āra substitution, 'ṭo' and 'ṭe' optionally occur for 'yo' respectively, thus 'ṭe'.

Hậu tố yo sau āravādesa trở thành ṭo hoặc ṭe lần lượt, nên là ṭe.

Aññattha ‘‘āraṅasmā’’ti ṭo.

Elsewhere, by "āraṅasmā", 'ṭo'.

Ở những nơi khác, ṭo theo "āraṅasmā".

Sakhāre sakhāro sakhe.

Sakhāre, sakhāro, sakhe.

Sakhāre (các bạn), sakhāro (các bạn), sakhe (các bạn).

Ṭoggahaṇaṃ lāghavatthaṃ.

The inclusion of 'ṭa' is for brevity.

Việc nắm giữ ṭa là để rút gọn.

Sakhinā, sakhārehi sakhehi.

By a friend, by friends, by friends.

Bởi người bạn, bởi những người bạn.

‘‘Jhalā sassa no’’ti jhato sassa no, sakhino sakhissa, sakhārānaṃ.

According to^* "of jhala ssa becomes no", ssa becomes no after jha;^* sakhino, sakhissa, sakhārānaṃ.

Theo quy tắc ‘‘Jhalā sassa no’’, no của sassa từ jha được hình thành, sakhino, sakhissa, sakhārānaṃ.

404

160. Smā+naṃsu vā

160. `smā+naṃsu` optionally

160. Smā+naṃsu vā

405

Sakhassa vā i hoti smā+naṃsu.

For sakha, i optionally occurs in smā and naṃsu.

Hoặc i trở thành smā+naṃsu của sakha.

Sakhīnaṃ sakhānaṃ.

sakhīnaṃ, sakhānaṃ.

Sakhīnaṃ, sakhānaṃ.

406

171. Ṭā nā+smānaṃ

171. `ṭā` for `nā+smānaṃ`

171. Ṭā nā+smānaṃ

407

Āravādesamhā nā+smānaṃ ṭā hoti niccaṃ.

From the substitute āra, ṭā always occurs for nā and smā.

Từ āravādesa, nā+smānaṃ luôn trở thành ṭā.

Sakhārā, bahulādhikārā sakhārasmā.

sakhārā, and by the authority of the bahula rule, sakhārasmā.

Sakhārā, do quy tắc bahulādhikāra, sakhārasmā.

‘‘Nā smāssā’’ti nā, sakhinā sakhismā sakhā sakhamhā sakhasmā.

According to "for nā smā and ssa", nā^*; sakhinā, sakhismā, sakhā, sakhamhā, sakhasmā.

Theo quy tắc ‘‘Nā smāssā’’ là nā, sakhinā, sakhismā, sakhā, sakhamhā, sakhasmā.

408

158. Ṭe smino

158. `ṭe` for `smi` and `no`

158. Ṭe smino

409

Sakhato smino ṭe hoti niccaṃ.

For sakha, ṭe always occurs for smi and no.

Ṭe của smino từ sakha luôn được hình thành.

Sakhe, sakhāresu sakhesu.

sakhe, sakhāresu, sakhesu.

Sakhe, sakhāresu, sakhesu.

Sakhi sakhīti itthiyaṃyeva payogo dissati, tasmā ‘‘nadādito ṅī’’ti vīmhi ālapanattā vā rasso.

sakhi and sakhī are seen in feminine usage only; therefore, in vī due to^* "of nadādi, ṅī" or due to being vocative, it is shortened.

Sakhi, sakhī chỉ được thấy trong cách dùng giống cái, do đó, theo quy tắc ‘‘nadādito ṅī’’ là vīmhi hoặc ālapanattā là rasso.

410

Yuvādittā ā, yuvā.

Since it is of the yuvādi class, ā^*; yuvā.

Do yuvādi, ā được hình thành, yuvā.

411

181. Yonaṃ no+ne vā

181. `no+ne` for `yo` optionally

181. Yonaṃ no+ne vā

412

Yuvādīhi yonaṃ no+ne vā honti yathākkamaṃ.

From yuvādi words, no+ne optionally occur for yo in due order.

Từ yuvādi, no+ne hoặc yonaṃ được hình thành theo thứ tự.

‘‘Yona+māno’’ti ānomhi siddhepi ‘‘dutiyassa ne’’ti ganthagāravo hotīti yathākkamaṃpati lāghavatthaṃ noggahaṇaṃ.

Even if āno is established by "for yo āno", the inclusion of "for the second ne" would cause a burden on the text; therefore, no is included for brevity according to the due order.

Mặc dù đã được chứng minh là ‘‘Yona+māno’’ trong ānomhi, nhưng việc nói ‘‘dutiyassa ne’’ là một sự rườm rà trong văn bản, do đó, việc thêm no là để rút gọn theo thứ tự.

413

179. No+nā+nesvā

179. `ā` for `no+nā+nesu`

179. No+nā+nesvā

414

No+nā+nesu yuvādīna+mā hoti.

For yuvādi words, ā occurs in no+nā+nesu.

Trong no+nā+nesu, ā được hình thành cho yuvādi.

Yuvāno yuvā.

yuvāno, yuvā.

Yuvāno, yuvā.

Bho yuva yuvā, yuvāno yuvā.

Oh youth, yuvā, yuvāno, yuvā.

Hỡi yuva, yuvā, yuvāno, yuvā.

Yuvānaṃ yuvaṃ, yuvāno yuvāne yuve.

yuvānaṃ, yuvaṃ, yuvāno, yuvāne, yuve.

Yuvānaṃ, yuvaṃ, yuvāno, yuvāne, yuve.

Yuvānā.

yuvānā.

Yuvānā.

415

178. Yuvādīnaṃ su+hisvā+naṅa

178. `ānaṅa` for `yuvādi` words in `su+hisu`

178. Yuvādīnaṃ su+hisvā+naṅa

416

Su+hisu yuvādīna+mānaṅa hoti.

For yuvādi words, ānaṅa occurs in su+hisu.

Trong su+hisu, ānaṅa được hình thành cho yuvādi.

Yuvānehi yuvānebhi.

yuvānehi, yuvānebhi.

Yuvānehi, yuvānebhi.

417

193. Yuvā sassi+no

193. `ino` for `yuva` and `ssa`

193. Yuvā sassi+no

418

Yuvā sassa vā ino hoti.

For yuva, ino optionally occurs for ssa.

Hoặc ino được hình thành cho yuvā sassa.

Yuvino yuvassa, yuvānaṃ.

yuvino, yuvassa, yuvānaṃ.

Yuvino, yuvassa, yuvānaṃ.

419

180. Smā+smiṃnaṃ nā+ne

180. `nā+ne` for `smā+smiṃ` always

180. Smā+smiṃnaṃ nā+ne

420

Yuvādahi smā+smiṃnaṃ nā+ne niccaṃ honti yathākkamaṃ.

From yuvādi words, nā+ne always occur for smā+smiṃ respectively.

Từ yuvādi, nā+ne luôn được hình thành cho smā+smiṃnaṃ theo thứ tự.

Yuvānā, yuvānehi yuvānebhi.

yuvānā, yuvānehi, yuvānebhi.

Yuvānā, yuvānehi, yuvānebhi.

Yuvāne, yuvānesu.

yuvāne, yuvānesu.

Yuvāne, yuvānesu.

Maghava+puma+vattahasaddā yuvasaddasamā.

The words maghava, puma, vattaha are like the word yuva.

Các từ maghava, puma, vattaha tương tự như từ yuva.

Ayaṃ viseso –

This is the distinction –

Đây là điểm đặc biệt –

421

187. Gassaṃ

187. `aṃ` for `ga`

187. Gassaṃ

422

Pumasaddato gassa aṃ vā hoti.

From the word puma, aṃ optionally occurs for ga.

Hoặc aṃ được hình thành cho gassa từ từ puma.

Pumaṃ puma pumā, pumāno pumā.

pumaṃ, puma, pumā, pumāno, pumā.

Pumaṃ, puma, pumā, pumāno, pumā.

Pumānaṃ pumaṃ, pumāno pumāne pume.

pumānaṃ, pumaṃ, pumāno, pumāne, pume.

Pumānaṃ, pumaṃ, pumāno, pumāne, pume.

423

185. Nāmhi

185. In `nā`

185. Nāmhi

424

Pumassā hoti nāmhi.

For puma, ā occurs in nā.

Ā được hình thành cho puma khi có nāmhi.

Pumānā.

pumānā.

Pumānā.

‘‘Lakkhaṇikapaṭipadottesu paṭipadottasseva gahaṇaṃ, na lakkhaṇikassā’’ti ñāyā paṭipadottanāvibhatti eva gayhati, na nāsmāssa, katalakkhaṇikattā.

According to the maxim "among the conventionally formed and the directly taught, the directly taught form is taken, not the conventionally formed", only the directly taught nā case ending is taken, not nāsmāssa, as it is conventionally formed.

Theo nguyên tắc ‘‘Lakkhaṇikapaṭipadottesu paṭipadottasseva gahaṇaṃ, na lakkhaṇikassā’’, chỉ nāvibhatti được hình thành từ paṭipadotta được chấp nhận, chứ không phải nāsmāssa, vì nó đã được hình thành bằng quy tắc.

Paṭipadanti ca ‘‘nāmhī’’ti nāvibhattiyā paṭipadabhūto anukaraṇasaddo.

And paṭipadā^* means the imitative word that is directly taught in the nā case ending by "in nā".

Và paṭipadanti là từ anukaraṇa đã được hình thành từ nāvibhatti theo quy tắc ‘‘nāmhī’’.

Na lakkhaṇiko nā.

Not the conventionally formed nā.

Không phải nā theo quy tắc lakkhaṇika.

‘‘Puma+kamma+thāma+ddhānaṃ vā sa+smāsu ce’’ti vā utte pumunā pumena.

When "for puma, kamma, thāma, ddhāna, sa+smāsu optionally" is stated, pumunā, pumena.

Khi ‘‘Puma+kamma+thāma+ddhānaṃ vā sa+smāsu ce’’ được nói, pumunā, pumena.

Pumuno pumussa pumassa.

pumuno, pumussa, pumassa.

Pumuno, pumussa, pumassa.

Pumunā pumā.

pumunā, pumā.

Pumunā, pumā.

425

184. Pumāti

184. `pumā`

184. Pumāti

426

Smino ne vā hoti.

ne optionally occurs in smi.

Hoặc ne được hình thành cho smino.

Pumāne pume pumamhi pumasmiṃ.

pumāne, pume, pumamhi, pumasmiṃ.

Pumāne, pume, pumamhi, pumasmiṃ.

427

186. Sumhā ca

186. And in `suṃ`

186. Sumhā ca

428

Pumassa sumhi pumādīnaṃ yaṃ niccaṃ vuttaṃ, taṃ vā hotīti ānaṅa vā hoti ā ca.

What is always stated for puma in suṃ, and for pumādi words, that yaṃ optionally occurs, meaning ānaṅa optionally occurs, and ā^*.

Yaṃ được nói là luôn được hình thành cho puma trong sumhi và cho pumādi, hoặc ānaṅa được hình thành, và ā.

Pumānesu pumāsu pumesu.

pumānesu, pumāsu, pumesu.

Pumānesu, pumāsu, pumesu.

Vattahā, vattahāno vattahā iccādi yuvasaddasamaṃ.

vattahā, vattahāno, vattahā, etc., are like the word yuva.

Vattahā, vattahāno, vattahā, v.v. tương tự như từ yuva.

429

189. Vattahā sa+naṃnaṃ no+nānaṃ

189. For `vattahā`, `no+nānaṃ` for `sa+naṃ`

189. Vattahā sa+naṃnaṃ no+nānaṃ

430

Vattahā sanaṃnaṃ nonānaṃ niccaṃ honti yathākkamaṃ.

For vattahā, no+nānaṃ always occur for sa+naṃ respectively.

No+nānaṃ của vattahā sa+naṃnaṃ luôn được hình thành theo thứ tự.

Vattahāno vattahānānaṃ.

vattahāno, vattahānānaṃ.

Vattahāno, vattahānānaṃ.

431

Akārantaṃ.

A-ending.

Từ kết thúc bằng âm A.

432

Sā si,

sā, si.

Sā, si.

433

64. Ekavacana+yosva+ghonaṃ

64. For `ekavacana+yo` and non-`gho`

64. Ekavacana+yosva+ghonaṃ

434

Gho ca o ca gho, na gho agho.

gha and o are gho; not gho is agho.

Gho và o là gho, không phải gho là agho.

‘‘Aghonaṃ’’ti ghappaṭisedhe akate ssa+mādīsu paresu ghassa vikappena rasso, ekavacanādīsu yosu ca paresu ghassa niccena rassoti viruddhatthagahaṇanivattanattho ghapaṭisedho.

The negation of gho in "aghonaṃ" is to prevent the contradictory understanding that, when ssa+mā etc. follow, there is optional shortening of gha, and when ekavacana etc. yo follow, there is always shortening of gha.

Việc phủ định gha trong ‘‘Aghonaṃ’’ là để tránh hiểu sai ý nghĩa mâu thuẫn, đó là rasso tùy chọn của gha khi có ssa+mādi theo sau, và rasso luôn luôn của gha khi có ekavacana và yo theo sau.

Oggahaṇa+muttaratthaṃ.

The inclusion of o is for the subsequent rule.

Việc thêm o là cho mục đích sau này.

Ekavacane yosu ca gha+okārantavajjitānaṃ nāmānaṃ rasso hoti tiliṅgeti rasse sampatte –

When shortening for nāma words ending in gha and o, in all three genders, when ekavacana and yo follow, is about to occur –

Khi rasso được hình thành cho các danh từ không kết thúc bằng gha và o trong ekavacana và yo trong cả ba giống –

435

66. Sismiṃ nā+napuṃsakassati

66. In `si`, not for non-neuter

66. Sismiṃ nā+napuṃsakassati

436

Anapuṃsakassa rasso na hotīti simhi tu na rasso.

Shortening does not occur for non-neuter words, so in si there is no shortening.

Rasso không được hình thành cho giống không trung tính, do đó, trong simhi, rasso không được hình thành.

Sā.

sā.

Sā.

‘‘Pajjunnova lakkhaṇapavutti jalepi vassati, thalepi vassatī’’ti ñāyā yuvādittā sissa ā.

According to the maxim "Pajjunna rains on both wet and dry land due to the nature of his activity", ā for si occurs due to being of the yuvādi class.

Theo nguyên tắc ‘‘Pajjunnova lakkhaṇapavutti jalepi vassati, thalepi vassatī’’, ā của sissa được hình thành do yuvādi.

Yosu rasse ‘‘yonaṃ no+ne vā’’ti yossa no.

When shortening occurs in yo, no for yo occurs by "yo optionally becomes no+ne".

Trong rasso của yo, no của yossa theo quy tắc ‘‘yonaṃ no+ne vā’’.

‘‘No nānesvā’’ti ā, sāno.

ā by "ā for no nānesu",^* sāno.

Theo quy tắc ‘‘No nānesvā’’ là ā, sāno.

Nottābhāvapakkhe ‘‘yona+māno’’ti vādhikārassa vavatthitavibhāsattā nicca+māno, tasmā no+neabhāvapakkhe sā, seti rūpapasaṅgo na hoti.

In the absence of no, āno is always present due to the established optional nature of the rule for vādhikāra by "yo āno", therefore the forms sā and se do not arise in the absence of no+ne.

Trong trường hợp không có notta, do ‘‘yona+māno’’ là vavatthitavibhāsa của vādhikāra, māno luôn luôn được hình thành, do đó, trong trường hợp không có no+ne, sā, se không được hình thành.

Sāno.

sāno.

Sāno.

Tathā nettābhāvapakkhe.

Similarly, in the absence of ne.

Tương tự trong trường hợp không có netta.

437

188. Sāssaṃ+se cā+naṅa

188. `ānaṅa` for `sā` and `aṃ+se` always

188. Sāssaṃ+se cā+naṅa

438

Sāsaddassa ānaṅa hoti aṃ+se ge ca niccaṃ.

For the word sā, ānaṅa always occurs in aṃ+se and ge.

Ānaṅa của từ sā luôn được hình thành trong aṃ+se và ge.

Bho sāna sānā, sāno.

Oh sāna, sānā, sāno.

Hỡi sāna, sānā, sāno.

Sānaṃ, sāne sāno.

sānaṃ, sāne, sāno.

Sānaṃ, sāne, sāno.

Sānā, sānehi sānebhi.

sānā, sānehi, sānebhi.

Sānā, sānehi, sānebhi.

Sānassa, sānaṃ.

sānassa, sānaṃ.

Sānassa, sānaṃ.

Sānā, sānehi sānebhi.

sānā, sānehi, sānebhi.

Sānā, sānehi, sānebhi.

Sāne, sānesu.

sāne, sānesu.

Sāne, sānesu.

439

Suvā yuvāva.

suvā is like yuvā.

Suvā tương tự như yuvā.

‘‘Ekavacanayosva+ghonaṃ’’ti rassattaṃ viseso.

The specific feature is shortening due to "ekavacana and yo, non-gho".

Rassattaṃ theo quy tắc ‘‘Ekavacanayosva+ghonaṃ’’ là một điểm đặc biệt.

Ge tu –

However, in ge –

Trong ge thì –

440

130. Ge vā

130. `ge` optionally

130. Ge vā

441

Aghonaṃ ge vā rasso hoti tiliṅge.

For non-gho words, shortening optionally occurs in ge in all three genders.

Hoặc rasso được hình thành cho agho trong ge trong cả ba giống.

Bho suva suvā.

Oh suva, suvā.

Hỡi suva, suvā.

442

Ākārantaṃ.

Ā-ending.

Từ kết thúc bằng âm Ā.

443

Muni silopo.

For muni, deletion of si.

Muni, silopo.

Jhe kate –

When jha is formed –

Khi jha được hình thành –

444

93. Yosu jhissa pume

93. For `yo` of `jha` in masculine

93. Yosu jhissa pume

445

Jhasaññassa issa yosu vā ṭa hoti pulliṅge.

For i designated as jha, ṭa optionally occurs in yo in masculine gender.

Hoặc ṭa được hình thành cho jha trong yo ở giống đực.

Munayo, jhaggahaṇaṃ kiṃ, ikārantasamudāyassa mā siyā.

munayo. Why jha? So that it doesn't apply to the whole ikāranta word.

Munayo, tại sao lại là jhaggahaṇaṃ, để tránh ikārantasamudāya.

Iggahaṇaṃ kiṃ, īkārassa vāti.

Why i? So that it doesn't apply to īkāra.

Tại sao lại là iggahaṇaṃ, để tránh īkāra.

Atoti sāmaññaniddesā lakkhaṇikaakārato yonaṃ ṭāṭe sampattāpi avidhānasāmatthiyā na honti.

Although ṭāṭe for yo from a conventionally formed akāra would occur due to general designation, they do not occur due to the power of non-stipulation.

Mặc dù ṭāṭe của yo được hình thành từ akāra theo quy tắc sāmaññaniddesa, nhưng chúng không được hình thành do avidhānasāmatthiya.

Sāmatthiyañca aññathā anupapatti.

And "power" means impossibility otherwise.

Và sāmatthiya là aññathā anupapatti.

446

114. Lopo

114. Deletion

114. Lopo

447

Jhalato yonaṃ lopo hotīti yolope –

When deletion of yo occurs by^* "deletion of yo occurs after jhala" –

Theo quy tắc lopo của yo từ jhala –

448

88. Yolopa+nisu dīgho

88. Lengthening in `yo` deletion and `ni`

88. Yolopa+nisu dīgho

449

Yonaṃ lopenisu ca dīgho hoti.

Lengthening occurs in deletion of yo and in ni.

Dīgho được hình thành trong lopa của yo và nīsu.

Muni.

muni.

Muni.

Munayoti ettha yolopo kimatthaṃ na hoti, akkena jhattassa nāsitattā.

Why doesn't yo deletion occur in munayo? Because jha is destroyed by akka.

Tại sao yolopo không được hình thành trong munayo, vì jhatta đã bị hủy bởi akka.

Kinti paṭhamaṃ na hoti, antaraṅgattā jhattassa.

Why doesn't kinti occur first? Because jha is an internal process.

Tại sao kinti không được hình thành trước, vì jhatta là antaraṅga.

Bho muni munī, munayo munī.

Oh muni, munī, munayo, munī.

Hỡi muni, munī, munayo, munī.

Muniṃ, munayo munī.

muniṃ, munayo, munī.

Muniṃ, munayo, munī.

Muninā, munīhi munībhi.

muninā, munīhi, munībhi.

Muninā, munīhi, munībhi.

‘‘Yolopanisu’’ ‘‘vīmantuvantūna’’ miccādiñāpakā ikārukārānaṃ sunaṃhisu dīghassā+niccattā munihi muninaṃ munisu itipi hoti.

From indications such as "yo deletion and ni" and "vīmantuvantūna", the lengthening of ikāra and ukāra in suṇaṃhisu is optional; therefore, munihi, muninaṃ, munisu also occur.

Do các quy tắc như ‘‘Yolopanisu’’ và ‘‘Vīmantuvantūna’’, dīgha của ikāra và ukāra trong sunaṃhi là không thường xuyên, do đó munihi, muninaṃ, munisu cũng được hình thành.

‘‘Jhalā sassa no’’ti no, munino munissa, munīnaṃ.

no by "jhala ssa becomes no"; munino, munissa, munīnaṃ.

Theo quy tắc ‘‘Jhalā sassa no’’ là no, munino, munissa, munīnaṃ.

‘‘Nāsmāssā’’ti nā, muninā munimhā munismā.

nā by "nāsmāssa"; muninā, munimhā, munismā.

Theo quy tắc ‘‘Nāsmāssā’’ là nā, muninā, munimhā, munismā.

Munimhi munismiṃ, munīsu.

munimhi, munismiṃ, munīsu.

Munimhi, munismiṃ, munīsu.

‘‘Ito kvaci sassa ṭānubandho’’ (gaṇasutta)ti brahmādīsu pāṭhā ‘‘yo ca sisso mahāmune’’ti ettha ‘‘gha+brahmādite’’ti sassa eṭa.

From readings in brahmādi such as "ito sometimes ssa has ṭānubandha" (gaṇasutta), in "which si of the great sage", eṭa for ssa by "gha+brahmādi".

Theo quy tắc ‘‘Ito kvaci sassa ṭānubandho’’ (gaṇasutta) trong các bài đọc brahmādi, eṭa của ssa được hình thành theo quy tắc ‘‘gha+brahmādite’’ trong ‘‘yo ca sisso mahāmune’’.

450

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

451

Joti pāṇi gaṇṭhi muṭṭhi, kucchi vatthi sāli vīhi;

joti, pāṇi, gaṇṭhi, muṭṭhi, kucchi, vatthi, sāli, vīhi;

Joti, pāṇi, gaṇṭhi, muṭṭhi, kucchi, vatthi, sāli, vīhi;

452

Byādhi odhi bodhi sandhi, rāsi kesi sāti dīpi.

byādhi, odhi, bodhi, sandhi, rāsi, kesi, sāti, dīpi.

Byādhi, odhi, bodhi, sandhi, rāsi, kesi, sāti, dīpi.

453

Isi gini maṇi dhani, giri ravi kavi kapi;

isi, gini, maṇi, dhani, giri, ravi, kavi, kapi.

Isi, gini, maṇi, dhani, giri, ravi, kavi, kapi;

454

Asi masi nidhi vidhi, ahi kimi pati hari.

asi, masi, nidhi, vidhi, ahi, kimi, pati, hari.

Asi, masi, nidhi, vidhi, ahi, kimi, pati, hari.

455

Ari timi kali bali, jaladhi ca gahapati;

ari, timi, kali, bali, jaladhi, and gahapati.

Ari, timi, kali, bali, jaladhi và gahapati;

456

Uramiti varamati, nirupadhi adhipati;

uramati, varamati, nirupadhi, adhipati.

Uramiti, varamati, nirupadhi, adhipati;

457

Añjali sārathi atithi, samādhi udadhippabhutayo.

añjali, sārathi, atithi, samādhi, udadhi, etc.

Añjali, sārathi, atithi, samādhi, udadhippabhutayo.

458

Aggi+isīnaṃ ayaṃ viseso –

This is the distinction for aggi and isi –

Đây là điểm đặc biệt của aggi+isi –

459

147. Sissā+ggito ni

147. `ni` for `si` from `aggi`

147. Sissā+ggito ni

460

Aggismā sissa ni hoti vā.

From aggi, ni optionally occurs for si.

Hoặc ni được hình thành cho ssa từ aggi.

Aggini aggi, aggayo iccādi munisaddasamaṃ.

aggini, aggi, aggayo, etc., are like the word muni.

Aggini, aggi, aggayo, v.v. tương tự như từ muni.

461

133. Ṭe sissi+sismā

133. `ṭe` for `si` from `isi` and `smi`

133. Ṭe sissi+sismā

462

Isismā sissa ṭe vā hoti.

From isi, ṭe optionally occurs for si.

Hoặc ṭe được hình thành cho ssa từ isi.

Ise isi.

ise, isi.

Ise, isi.

‘‘Gha+brahmādite’’ti gassa e vā, bho ise isi, isayo isī.

e for ga by "gha+brahmādi" optionally; oh ise, isi, isayo, isī.

Hoặc e của gha theo quy tắc ‘‘Gha+brahmādite’’, hỡi ise, isi, isayo, isī.

Isiṃ.

isiṃ.

Isiṃ.

463

134. Dutiyassa yossa

134. For the second `yo`

134. Dutiyassa yossa

464

‘‘Dutiyā yossā’’ti avatvā ‘‘dutiyassa yossā’’ti visuṃ karaṇaṃ ‘‘ekayoganiddiṭṭhāna+mapye+kadeso+nuvattate, na tve+kavibhattiyuttānaṃ’’ti ñāyā dutiyāyossāti nānuvattiya yossāti sāmaññena anuvuttiya ekaccādito paṭhamā yossāpi ṭevidhānatthaṃ.

Not by saying "for the second yo", but making it separate as "for the second yo" is to allow ṭe to be stipulated for the first yo from some ekaccādi words, by the maxim "a part even of what is designated in a single rule is carried forward, but not of what is used with a single case ending", without carrying forward "dutiyā yo" but carrying forward "yo" generally.

Việc nói ‘‘Dutiyassa yossā’’ một cách riêng biệt thay vì ‘‘Dutiyā yossā’’ là để theo nguyên tắc ‘‘ekayoganiddiṭṭhāna+mapye+kadeso+nuvattate, na tve+kavibhattiyuttānaṃ’’, theo đó yossā được tiếp tục một cách chung chung mà không tiếp tục dutiyā, để quy định ṭe cho paṭhamā yossā từ ekacca.

Isismā parassa dutiyā yossa ṭe vā hoti.

From isi, ṭe optionally occurs for the second yo that follows.

Hoặc ṭe được hình thành cho dutiyā yossa sau isi.

Ise isayo isī, sesaṃ munisamaṃ.

ise, isayo, isī; the rest is like muni.

Ise, isayo, isī, phần còn lại tương tự như muni.

465

Ādi, ādayo iccādi, smimhi –

ādi, ādayo, etc.; in smi –

Ādi, ādayo, v.v., trong smimhi –

466

55. Ratyādīhi ṭo smino

55. `ṭo` for `smi` from `ratyādi` words

55. Ratyādīhi ṭo smino

467

Ratyādīhi smino ṭo vā hoti.

From ratyādi words, ṭo optionally occurs for smi.

Hoặc ṭo được hình thành cho smino từ ratyādi.

Ādo ādimhi ādismiṃ, ādīsu.

ādo, ādimhi, ādismiṃ, ādīsu.

Ādo, ādimhi, ādismiṃ, ādīsu.

468

Samāse ikārantato yo+smiṃsu viseso.

In summary, the distinction for Yo and Smiṃ cases from i-ending words.

Trong cách rút gọn, có sự khác biệt đối với 'yo' và 'smiṃ' từ các từ tận cùng bằng 'i'.

469

182. Ito+ññatthe pume

182. From i-ending words in other meanings, in the masculine gender

182. Từ 'i' trong các trường hợp khác, giống đực

470

Aññatthe vattamānato ikārantato nāmasmā yonaṃ no+ne vā honti yathākkamaṃ pulliṅge.

From i-ending nouns existing in other meanings, Yo optionally becomes No or Ne respectively in the masculine gender.

Từ danh từ tận cùng bằng 'i' hiện hữu trong các trường hợp khác, 'yo' trở thành 'no' hoặc 'ne' theo thứ tự ở giống đực.

Ariyavuttino ariyavuttayo ariyavuttī.

Ariyavuttino, ariyavuttayo, ariyavuttī.

Bho ariyavutti ariyavuttī, ariyavuttino ariyavuttayo ariyavuttī.

Bho ariyavutti, ariyavuttī; ariyavuttino, ariyavuttayo, ariyavuttī.

Hỡi ariyavutti, ariyavuttī; ariyavuttino, ariyavuttayo, ariyavuttī.

Ariyavuttiṃ, ariyavuttino ariyavuttayo ariyavuttī.

Ariyavuttiṃ; ariyavuttino, ariyavuttayo, ariyavuttī.

Ariyavuttinā iccādi tu munisaddasamaṃ.

Ariyavuttinā, etc., are similar to the word ‘muni’.

Ariyavuttinā, v.v., thì giống như từ 'muni'.

471

183. Ne smino kvaci

183. Smiṃ optionally becomes Ne

183. Đôi khi 'ne' cho 'smiṃ'

472

Aññatthe ikārantato nāmasmā smino ne vā hoti kvaci.

From i-ending nouns existing in other meanings, Smiṃ optionally becomes Ne in some instances.

Đôi khi 'smiṃ' của danh từ tận cùng bằng 'i' hiện hữu trong các trường hợp khác trở thành 'ne'.

Ariyavuttine ariyavuttimhi ariyavuttismiṃ, ariyavuttīsu.

Ariyavuttine, ariyavuttimhi, ariyavuttismiṃ; ariyavuttīsu.

Evaṃ tomaraṅkusapāṇino sāramatino iccādi.

Similarly, tomaraṅkusapāṇi, sāramati, etc.

Tương tự, tomaraṅkusapāṇino, sāramatino, v.v.

Kvaciggahaṇā na sabbattha neādeso.

Due to the word ‘kvaci’ (in some instances), the substitution of Ne does not occur everywhere.

Vì có chữ "kvaci" (đôi khi) nên 'ne' không phải lúc nào cũng là biến đổi.

473

Ikārantaṃ.

I-ending.

Tận cùng bằng 'ī'.

474

Daṇḍī, silopo.

Daṇḍī, deletion of ‘si’.

Daṇḍī, silopo.

‘‘Ekavacane’’ ccādinā rasse sampatte anapuṃsakattā ‘‘sismiṃnā+napuṃsakassā’’ti nisedho.

Although short vowel would occur according to ‘‘Ekavacane’’ etc., the rule ‘‘sismiṃnā+napuṃsakassā’’ (for non-neuter nouns in ‘si’ and ‘smiṃ’) prohibits it, as it is not a neuter noun.

Khi rasso được áp dụng theo quy tắc "Ekavacane" v.v., thì bị từ chối bởi "Sismiṃnā+napuṃsakassā" vì không phải giống trung.

Yomhi ekavacane ca sabbattha rasso.

In Yo, and in the singular form of ‘si’, a short vowel occurs everywhere.

Trong 'yo' và trong số ít, rasso được áp dụng ở khắp mọi nơi.

475

75. Yonaṃ no+ne pume

75. Yo optionally becomes No or Ne in the masculine gender

75. 'No' hoặc 'ne' cho 'yo' ở giống đực

476

Jhasaññito yonaṃ no+ne vā honti yathākkamaṃ pulliṅge.

From a word ending in ‘ī’, Yo optionally becomes No or Ne respectively in the masculine gender.

Từ 'jha' (dīgha ī), 'yo' trở thành 'no' hoặc 'ne' theo thứ tự ở giống đực.

Daṇḍino.

477

115. Jantuhetvīghapehi vā

115. From Jantu, Hetu, and ī-ending words, and from Gha and Pa nouns, optionally

115. Đôi khi từ jantu, hetu, ī, gha và pa

478

Jantu+hetūhi īkārantehi gha+pasaññehi ca paresaṃ yonaṃ vā lopo hoti.

Yo optionally undergoes elision after the words ‘jantu’ and ‘hetu’, and after ī-ending words, and after nouns designated by Gha and Pa.

Đôi khi 'yo' sau jantu, hetu, các từ tận cùng bằng 'ī', và các từ có hậu tố gha và pa bị lược bỏ.

‘‘Yolopanisu dīgho’’ti dīghe daṇḍī daṇḍiyo.

When lengthened by ‘‘Yolopanisu dīgho’’ (lengthening in cases of Yo elision, etc.), it becomes daṇḍī, daṇḍiyo.

Với dīgha theo quy tắc "Yolopanisu dīgho", ta có daṇḍī, daṇḍiyo.

Ge tu ‘‘ge vā’’ti vā rasso.

However, in ‘ge’ (vocative singular), a short vowel optionally occurs according to ‘‘ge vā’’.

Trong 'ge', đôi khi có rasso theo quy tắc "Ge vā".

Bho daṇḍi daṇḍī, daṇḍino daṇḍī daṇḍiyo.

Bho daṇḍi, daṇḍī; daṇḍino, daṇḍī, daṇḍiyo.

Hỡi daṇḍi, daṇḍī; daṇḍino, daṇḍī, daṇḍiyo.

479

74. Naṃ jhīto

74. Naṃ from ī-ending words

74. 'Naṃ' từ 'jhī'

480

Jhasaññīto aṃvacanassa naṃ vā hoti.

The accusative singular ‘aṃ’ optionally becomes Naṃ after an ī-ending word.

Đôi khi 'aṃ' của 'jhī' trở thành 'naṃ'.

Daṇḍinaṃ daṇḍiṃ, daṇḍine.

Daṇḍinaṃ, daṇḍiṃ; daṇḍine.

481

76. No

76. 'No'

482

Jhīto yonaṃ no vā hoti pulliṅge.

Yo optionally becomes No after an ī-ending word in the masculine gender.

Đôi khi 'yo' từ 'jhī' trở thành 'no' ở giống đực.

Daṇḍino daṇḍī daṇḍiyo.

Daṇḍino, daṇḍī, daṇḍiyo.

Daṇḍinā, daṇḍīhi daṇḍībhi.

Daṇḍinā; daṇḍīhi, daṇḍībhi.

‘‘Jhalā sassa no’’ti nomhi kate daṇḍino daṇḍissa, daṇḍīnaṃ.

After No is formed by ‘‘Jhalā sassa no’’ (Sassa becomes No after Jha), it becomes daṇḍino, daṇḍissa; daṇḍīnaṃ.

Khi 'no' được tạo ra theo quy tắc "Jhalā sassa no", ta có daṇḍino, daṇḍissa; daṇḍīnaṃ.

‘‘Nā smāssā’’ti smāssa nā, daṇḍinā daṇḍimhā daṇḍismā.

When smā becomes nā by ‘‘Nā smāssā’’, it becomes daṇḍinā, daṇḍimhā, daṇḍismā.

Khi 'nā' được tạo ra cho 'smā' theo quy tắc "Nā smāssā", ta có daṇḍinā, daṇḍimhā, daṇḍismā.

483

77. Smino ni

77. Smiṃ becomes Ni

77. 'Ni' cho 'smiṃ'

484

Jhīto smiṃvacanassa ni hoti vā.

The locative singular ‘smiṃ’ optionally becomes Ni after an ī-ending word.

Đôi khi 'smiṃ' của 'jhī' trở thành 'ni'.

Daṇḍini daṇḍismiṃ, daṇḍīsu, bahulādhikārā smimhi gāmaṇī+senānī+sudhīpabhutīnaṃ niādesābhāvo ca viseso.

Daṇḍini, daṇḍismiṃ; daṇḍīsu. Due to the predominance of ‘bahula’, the non-occurrence of the Ni-substitution for gāmaṇī, senānī, sudhī, etc., in ‘smiṃ’ is a special case.

Daṇḍini, daṇḍismiṃ; daṇḍīsu. Do sự ưu tiên của 'bahula', không có sự biến đổi 'ni' cho gāmaṇī, senānī, sudhī, v.v., trong 'smiṃ' là một điểm khác biệt.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

485

Dhammī saṅghī ñāṇī hatthī, cakkī pakkhī dāṭhī raṭṭhī;

Dhammī, saṅghī, ñāṇī, hatthī, cakkī, pakkhī, dāṭhī, raṭṭhī;

486

Chattī mālī cammī yogī, bhāgī bhogī kāmī sāmī.

Chattī, mālī, cammī, yogī, bhāgī, bhogī, kāmī, sāmī.

487

Dhajī gaṇī sasī kuṭṭhī, jaṭī yānī sukhī sikhī;

Dhajī, gaṇī, sasī, kuṭṭhī, jaṭī, yānī, sukhī, sikhī;

488

Dantī mantī karī cāgī, kusalī musalī balī; (Vācī, rū)

Dantī, mantī, karī, cāgī, kusalī, musalī, balī; (Vācī, rū)

489

Pāpakārī sattughātī, mālyakārī dīghajīvī;

Pāpakārī, sattughātī, mālyakārī, dīghajīvī;

490

Dhammavādī sīhanādī, bhūmisāyī sīghayāyī.

Dhammavādī, sīhanādī, bhūmisāyī, sīghayāyī.

491

Īkārantaṃ.

Ī-ending.

Tận cùng bằng 'ī'.

492

Bhikkhu, silopo.

Bhikkhu, deletion of ‘si’.

Bhikkhu, silopo.

Lasaññāyaṃ –

In the case of La-designation –

Trong 'la' –

493

83. Lā yonaṃ vo pume

83. Yo optionally becomes Vo from La in the masculine gender

83. 'Vo' cho 'yo' từ 'la' ở giống đực

494

Lato yonaṃ vo hoti vā pulliṅge.

Yo optionally becomes Vo from La-ending words in the masculine gender.

Đôi khi 'yo' từ 'la' trở thành 'vo' ở giống đực.

495

94. Ve+vosu lussa

94. The ‘u’ of La becomes Ṭa in Ve and Vo

94. 'Ṭa' cho 'u' của 'la' trong 've' và 'vo'

496

Lasaññassa ussa ve+vosu ṭa hoti.

The ‘u’ of a La-designated word becomes Ṭa in Ve and Vo.

'U' của 'la' trở thành 'ṭa' trong 've' và 'vo'.

Ettha ‘‘pumālapane vevo’’ tya+tra vossa sahacaritañāyā anissitattā jātivasena ‘‘lā yonaṃ’’ tyādo vo ca gayhati.

Here, from ‘‘pumālapane vevo’’ (in vocative plural Ve and Vo), by the rule of association (sahacaritañāya), and without dependence on it, the Vo from ‘‘lā yonaṃ’’ etc. is also taken as a class.

Ở đây, 'vo' trong "Lā yonaṃ" v.v., cũng được lấy theo nghĩa chung, vì không phụ thuộc vào quy tắc "Pumālapane vevo" nghĩa là 'vo' đồng hành với 've'.

Bhikkhavo.

Aññatra ‘‘lopo’’ti yolopo.

Elsewhere, by ‘‘lopo’’, Yo is elided.

Ở những nơi khác, 'yo' bị lược bỏ theo quy tắc "Lopo".

‘‘Yolopanisu dīgho’’ti dīghe bhikkhū.

When lengthened by ‘‘Yolopanisu dīgho’’, it becomes bhikkhū.

Với dīgha theo quy tắc "Yolopanisu dīgho", ta có bhikkhū.

Bho bhikkhu bhikkhū.

Bho bhikkhu, bhikkhū.

Hỡi bhikkhu, bhikkhū.

497

96. Pumā+lapane vevo

96. Ve and Vo in vocative plural for masculine words

96. 'Ve' và 'vo' trong hô cách giống đực

498

Lasaññato uto yossā+lapane ve+vo honti vā pulliṅge.

In the vocative plural, Yo optionally becomes Ve or Vo after a La-designated ‘u’-ending word in the masculine gender.

Đôi khi 'yo' của 'u' từ 'la' trở thành 've' và 'vo' trong hô cách ở giống đực.

Bhikkhave bhikkhavo bhikkhū.

Bhikkhave, bhikkhavo, bhikkhū.

Bhikkhuṃ, bhikkhavo bhikkhū.

Bhikkhuṃ; bhikkhavo, bhikkhū.

Bhikkhunā, bhikkhūhi bhikkhūbhi.

Bhikkhunā; bhikkhūhi, bhikkhūbhi.

‘‘Jhalā sassa no’’ti lato sassa no vā, bhikkhuno bhikkhussa, bhikkhūnaṃ.

Sassa optionally becomes No from La by ‘‘Jhalā sassa no’’, making bhikkhuno, bhikkhussa; bhikkhūnaṃ.

Đôi khi 'sa' từ 'la' trở thành 'no' theo quy tắc "Jhalā sassa no", ta có bhikkhuno, bhikkhussa; bhikkhūnaṃ.

‘‘Nā smāssā’’ti lato vā smāssa nā, bhikkhunā bhikkhumhā bhikkhusmā.

Smā optionally becomes Nā from La by ‘‘Nā smāssā’’, making bhikkhunā, bhikkhumhā, bhikkhusmā.

Đôi khi 'smā' từ 'la' trở thành 'nā' theo quy tắc "Nā smāssā", ta có bhikkhunā, bhikkhumhā, bhikkhusmā.

Bhikkhumhi bhikkhusmiṃ.

Bhikkhumhi, bhikkhusmiṃ.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

499

Setu ketu rāhu bhāṇu, saṃku ucchu veḷu maccu.(Paṅgu, rū) sindhu bandhu neru meru, sattu kāru hetu jantu.

Setu, ketu, rāhu, bhāṇu, saṃku, ucchu, veḷu, maccu (Paṅgu, rū), sindhu, bandhu, neru, meru, sattu, kāru, hetu, jantu.

Setu, ketu, rāhu, bhāṇu, saṃku, ucchu, veḷu, maccu. (Paṅgu, rū) sindhu, bandhu, neru, meru, sattu, kāru, hetu, jantu.

Ruru paṭu – iccādayo.

Ruru, paṭu – etc.

Ruru, paṭu – v.v.

500

Jantu+hetūnaṃ yosva+yaṃ bhedo.

The difference for Jantu and Hetu in Yo is this:

Đối với jantu và hetu, có sự khác biệt trong 'yo'.

‘‘Jantu+hetvī+gha+pehi vā’’ti yolope –

When Yo is elided by ‘‘Jantu+hetvī+gha+pehi vā’’ –

Khi 'yo' bị lược bỏ theo quy tắc "Jantu+hetvī+gha+pehi vā" –

501

84. Jantvādito no ca

84. And No from Jantu, etc.

84. 'No' và 'vo' từ jantu, v.v.

502

Jantvādito yonaṃ no hoti vo ca pulliṅge.

Yo becomes No and also Vo from Jantu, etc., in the masculine gender.

'Yo' từ jantu, v.v., trở thành 'no' và 'vo' ở giống đực.

Jantuno jantavo jantuyo.

Jantuno, jantavo, jantuyo.

Bho jantu jantū, jantuno, ‘‘pumālapane vevo’’ti ve+vo, jantave jantavo jantuyo.

Bho jantu, jantū; jantuno. By ‘‘pumālapane vevo’’, Ve and Vo: jantave, jantavo, jantuyo.

Hỡi jantu, jantū; jantuno. Với 've' và 'vo' theo quy tắc "Pumālapane vevo", ta có jantave, jantavo, jantuyo.

Jantuṃ, jantū jantuno jantavo jantuyo.

Jantuṃ; jantū, jantuno, jantavo, jantuyo.

Sesaṃ bhikkhusamaṃ.

The rest is similar to ‘bhikkhu’.

Phần còn lại giống như bhikkhu.

503

Hetu, hetū hetavo.

Hetu, hetū, hetavo.

Hetu; hetū, hetavo.

‘‘Yomhi vā kvacī’’ti lasaññassa ussa vā ṭādeso, hetayo.

By ‘‘Yomhi vā kvacī’’, the ‘u’ of a La-designated word optionally becomes Ṭa, making hetayo.

Đôi khi 'u' của 'la' trở thành 'ṭa' trong 'yo' theo quy tắc "Yomhi vā kvacī", ta có hetayo.

Yomhi antaraṅgattā paṭhamaṃ ṭādese kate pacchā yolopābhāvo, tathā hi antaraṅga+bāhiraṅgavidhānesva+ntaraṅgavidhiyeva balavā.

In the Yo case, since Ṭa-substitution is an internal rule (antaraṅga) and occurs first, there is no subsequent elision of Yo. Indeed, between internal and external rules, the internal rule is stronger.

Trong 'yo', vì tính nội tại, 'ṭa' được áp dụng trước, sau đó không có sự lược bỏ 'yo'. Như vậy, trong các quy tắc nội tại và ngoại tại, quy tắc nội tại mạnh hơn.

Ettha ca pakatinissita+mantaraṅgaṃ, paccayanissitaṃ bāhiraṅgaṃ.

Here, that which is dependent on the stem is internal, and that which is dependent on the suffix is external.

Ở đây, cái gắn liền với gốc là nội tại, cái gắn liền với hậu tố là ngoại tại.

Hetuyo.

Bho hetu, hetū hetave hetavo hetayo hetuyo.

Bho hetu; hetū, hetave, hetavo, hetayo, hetuyo.

Hỡi hetu; hetū, hetave, hetavo, hetayo, hetuyo.

Sesaṃ pubbasamaṃ.

The rest is as before.

Phần còn lại giống như trước.

504

Bahuto naṃmhi –

For Bahu in Naṃ –

Trong 'naṃ' của 'bahu' –

505

48. Bahukatinnaṃ

48. Bahu and Kati have Nuka

48. 'Nuka' cho 'bahu' và 'kati'

506

Naṃmhi bahuno katissa ca nuka hoti tiliṅge.

In Naṃ, Bahu and Kati become Nuka in all three genders.

Trong 'naṃ', 'bahu' và 'kati' trở thành 'nuka' ở cả ba giống.

Bahunnaṃ.

Sesaṃ bhikkhusamaṃ.

The rest is similar to ‘bhikkhu’.

Phần còn lại giống như bhikkhu.

507

Vattu si,

Vattu, in ‘si’,

Vattu trong 'si',

508

57. Ltu+pitādīna+mā simhi

57. Ltu-ending words and Pitādī have ‘ā’ in Si

57. 'Ā' cho ltu và pitādi trong 'si'

509

Ltupaccayantānaṃ pitu+mātu+bhātu+dhītu+duhitu+jāmātu+nattu+hotu+potūnañcā hoti simhi.

The ‘si’ case of words ending in the Ltu suffix, and of pitu, mātu, bhātu, dhītu, duhitu, jāmātu, nattu, hotu, potu, etc., becomes ‘ā’.

'Ā' được áp dụng cho các từ tận cùng bằng hậu tố ltu, và pitu, mātu, bhātu, dhītu, duhitu, jāmātu, nattu, hotu, potu trong 'si'.

Vattā.

‘‘Kattari ltu+ṇakā’’ti vihitaltupaccayassa gahaṇā yato dhātuto hi so vihito, ‘‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito, tadādino tadantassa ca gahaṇaṃ’’ti ñāyā tadavinābhāvato tadantadhātunopi gahaṇaṃti ltupaccayantānaṃti vuttaṃ.

The Ltu suffix is designated by ‘‘Kattari ltu+ṇakā’’ (Ltu and ṇaka in the agentive sense). Since it is derived from a root, and by the rule ‘‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito, tadādino tadantassa ca gahaṇaṃ’’ (when a suffix is taken, the word starting with that from which it is derived, and ending with it, is taken), it is said that words ending in the Ltu suffix are taken as it is inseparable from the root.

Vì hậu tố ltu được tạo ra bởi quy tắc "Kattari ltu+ṇakā", và theo quy tắc "Paccayaggahaṇe yasmā so vihito, tadādino tadantassa ca gahaṇaṃ" (Khi một hậu tố được lấy, thì gốc từ đó được tạo ra và từ kết thúc bằng hậu tố đó cũng được lấy), nên nó không thể tách rời khỏi gốc, do đó, các từ tận cùng bằng hậu tố ltu được nói đến.

510

162. Ltu+pitādīna+ma se

162. Ltu-ending words and Pitādī have ‘āraṅa’ in other than ‘sa’

162. 'Āraṅa' cho ltu và pitādi ngoại trừ 'sa'

511

Ltupaccayantānaṃ pitādīnañcā+raṅa hoti sato+ññatra.

Ltu-ending words and Pitādī have ‘āraṅa’ in other cases than ‘sa’.

'Āraṅa' được áp dụng cho các từ tận cùng bằng hậu tố ltu và pitādi, ngoại trừ 'sa'.

‘‘Āraṅasmā’’ti ṭo, vattāro.

By ‘‘Āraṅasmā’’ (after Āraṅa, there is a ṭa-substitution), it becomes vattāro.

'Ṭa' từ "Āraṅasmā", ta có vattāro.

512

58. Ge a ca

58. And ‘a’ in Ge

58. 'A' và 'ā' trong 'ge'

513

Geltu+pitādīnaṃ a hoti ā ca.

In Ge, Ltu-ending words and Pitādī become ‘a’ and ‘ā’.

Trong 'ge', ltu và pitādi trở thành 'a' và 'ā'.

Bho vatta vattā, vattāro.

Bho vatta, vattā; vattāro.

Hỡi vatta, vattā; vattāro.

Vattāraṃ, vattāre vattāro.

Vattāraṃ; vattāre, vattāro.

Nāvacanassa ‘‘ṭā nāsmānaṃ’’ti ṭā, vattārā.

The nā case ending becomes ṭā by ‘‘ṭā nāsmānaṃ’’ (ṭā for nā and asmā), making vattārā.

'Ṭā' cho 'nā' theo quy tắc "Ṭā nāsmānaṃ", ta có vattārā.

514

166. Su+hisvā+raṅa

166. Āraṅa in Su and Hi

166. 'Āraṅa' trong 'su' và 'hi'

515

Su+hisu ltu+pitādīna+māraṅa vā hoti.

Ltu-ending words and Pitādī optionally have ‘āraṅa’ in Su and Hi.

Đôi khi 'āraṅa' được áp dụng cho ltu và pitādi trong 'su' và 'hi'.

Vattārehi vattārebhi vattūhi vattūbhi.

Vattārehi, vattārebhi; vattūhi, vattūbhi.

516

165. Salopo

165. Elision of Sa

165. Lược bỏ 'sa'

517

Ltu+pitādīhi sassa lopo vā hoti.

Sa optionally undergoes elision after Ltu-ending words and Pitādī.

Đôi khi 'sa' bị lược bỏ sau ltu và pitādi.

Vattu vattuno vattussa.

Vattu, vattuno, vattussa.

518

163. Naṃmhi vā

163. Optionally in Naṃ

163. Đôi khi trong 'naṃ'

519

Naṃmhi ltu+pitādīna+māraṅa vā hoti.

Ltu-ending words and Pitādī optionally have ‘āraṅa’ in Naṃ.

Đôi khi 'āraṅa' được áp dụng cho ltu và pitādi trong 'naṃ'.

Vattārānaṃ.

520

164. Ā

164. 'Ā'

521

Naṃmhi ltu+pitādīna+mā vā hoti.

Ltu-ending words and Pitādī optionally have ‘ā’ in Naṃ.

Đôi khi 'ā' được áp dụng cho ltu và pitādi trong 'naṃ'.

Vattānaṃ vattūnaṃ.

Vattānaṃ, vattūnaṃ.

Smāssa ṭā, vattārā.

Smā becomes ṭā, making vattārā.

'Ṭā' cho 'smā', ta có vattārā.

522

174. Ṭi smino

174. Ṭi in Smiṃ

174. 'Ṭi' cho 'smiṃ'

523

Āravā+desamhā smino ṭi hoti.

Smiṃ becomes ṭi after the ‘āra’ substitution.

'Ṭi' được áp dụng cho 'smiṃ' sau biến đổi 'āra'.

524

176. Rassā+raṅa

176. Shortening of Āraṅa

176. Rasso cho 'āraṅa'

525

Smimhi āro rasso hoti.

In Smiṃ, ‘āra’ becomes short.

'Āra' trở thành rasso trong 'smiṃ'.

Vattari, vattāresu vattūsu vattusu.

Vattari; vattāresu, vattūsu, vattusu.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

526

Evaṃ bhattu kattu netu, sotu ñātu jetu chettu;

Bhattu, kattu, netu, sotu, ñātu, jetu, chettu;

Tương tự bhattu, kattu, netu, sotu, ñātu, jetu, chettu;

527

Bhettu dātu dhātu boddhu, viññāpetādayopi ca.

Bhettu, dātu, dhātu, boddhu, and viññāpetā, etc.

Bhettu, dātu, dhātu, boddhu, và viññāpetā, v.v.

528

Satthusaddassa pana nāmhi bahulādhikārā ‘‘ltu+pitādīna+mase’’ti vā āravādese satthārā satthunā.

For the word ‘satthu’, in Naṃ, due to the predominance of ‘bahula’, the optional ‘āra’ substitution by ‘‘ltu+pitādīna+mase’’ yields satthārā, satthunā.

Đối với từ satthu, trong 'naṃ', đôi khi có biến đổi 'āra' theo quy tắc "Ltu+pitādīna+mase" do sự ưu tiên của 'bahula', ta có satthārā, satthunā.

Sesaṃ vattusamaṃ.

The rest is similar to ‘vattu’.

Phần còn lại giống như vattu.

529

Simhi ā, pitā.

In Si, ‘ā’, making pitā.

'Ā' trong 'si', ta có pitā.

‘‘Ltu+pitādīna+mase’’ti āravādese –

With the ‘āra’ substitution by ‘‘Ltu+pitādīna+mase’’ –

Với biến đổi 'āra' theo quy tắc "Ltu+pitādīna+mase" –

530

177. Pitādīna+manatvādīnaṃ

177. Pitādī (excluding Natvādi) have shortened ‘āro’

177. 'Āra' rasso cho pitādi ngoại trừ natvādi

531

Natvādivajjitānaṃ pitādīna+māro rasso hoti sabbāsu vibhattīsu.

The ‘āro’ of Pitādī, excluding Natvādi, is shortened in all cases.

'Āra' của pitādi, ngoại trừ natvādi, trở thành rasso trong tất cả các cách.

‘‘Ltu+pitādīna+mase’’ ‘‘su+hisvā+raṅa’’ ‘‘naṃmhi vā’’ti ettha vuttavibhattīsu paresu āraṅa hotīti tā vibhattiyo paṭicca sabbāsūti vuttaṃ.

It is said ‘‘in all cases’’ because the substitutions of ‘āraṅa’ for these cases are mentioned in ‘‘Ltu+pitādīna+mase’’, ‘‘su+hisvā+raṅa’’, and ‘‘naṃmhi vā’’, indicating that ‘āraṅa’ occurs after these cases.

Ở đây, 'āraṅa' được áp dụng khi các cách được đề cập trong "Ltu+pitādīna+mase", "Su+hisvā+raṅa", "Naṃmhi vā" theo sau, do đó, "sabbāsu" (trong tất cả các cách) được nói đến.

Pitaro.

Bho pita pitā, pitaro.

Bho pita, pitā; pitaro.

Hỡi pita, pitā; pitaro.

Pitaraṃ, pitare pitaro.

Pitaraṃ; pitare, pitaro.

Pitarā, pitarehi pitarebhi pitūhi pitūbhi.

Pitarā; pitarehi, pitarebhi; pitūhi, pitūbhi.

Pitu pituno pitussa, pitarānaṃ pitūnaṃ.

Pitu, pituno, pitussa; pitarānaṃ, pitūnaṃ.

‘‘Pitunnaṃ’’ti naṃmhi dīghe rassa+dvittānīti vuttaṃ.

It is said that in Naṃ, by ‘‘Pitunnaṃ’’, there is lengthening and doubling of the short vowel.

Trong 'naṃ', dīgha và rassa+dvitta được nói đến là "Pitunnaṃ".

‘‘Sānuvuttaṃ suttaṃ’’ti ñāyā ‘‘bahukatinnaṃ’’ti ettha nuka-iti yogavibhāgenapi sijjhati ettha anuvattitanaṃmhi.

Based on the rule "sānuvuttaṃ suttaṃ," in the word "bahukatinnaṃ," it is formed even by the separation of the root "nuka-," in this context of following.

Theo nguyên tắc "kinh có lời dạy theo sau", ở đây "bahukatinnaṃ" cũng được thành lập bằng cách phân chia ngữ pháp "nuka" trong trường hợp này, nơi mà sự tiếp nối được diễn ra.

Pañcamīchaṭṭhī tatiyācatutthīsamaṃ.

The fifth and sixth cases are similar to the third and fourth.

Cách thứ năm và thứ sáu giống như cách thứ ba và thứ tư.

Pitari, pitaresu pītūsu, rassābhāvo.

In 'pitari', 'pitaresu', 'pītūsu', there is no shortening.

Pitari, pitaresu, pītūsu (trong cha, trong các cha), không có nguyên âm ngắn.

Nattā, nattāro.

Grandson, grandsons.

Nattā (cháu), nattāro (các cháu).

Bho natta nattā, nattāro iccādi vattusamaṃ.

O grandson, O grandson, and so on for 'nattāro', similar to 'vattu'.

Hỡi natta, nattā, nattāro, v.v., giống như vattu.

532

Guṇavantu si,

Guṇavantu (người có đức hạnh) trong cách si.

533

151. Ntussa

151. Of Ntu

151. Ntussa

534

Simhi ntussa ṭā hoti.

In 'si', 'ntu' becomes 'ṭā'.

Trong cách si, nt trở thành ṭā.

Guṇavā.

Yomhi ‘‘ntantūnaṃ nto yomhi paṭhame’’ti savibhattissa ntussa nto hoti.

In 'yo', "ntantūnaṃ nto yomhi paṭhame" means that 'ntu' with its ending becomes 'nto' in the first case.

Trong cách yo, theo quy tắc "nt và ntū trở thành nto trong cách yo ở số ít", nt của từ có biến cách trở thành nto.

Ettha ca ‘‘ntu vantu+mantā+vantu+tavantusambandhī’’ti paribhāsato ntu ca vantvādisambandhīyeva gayhate, na jantu tantādīnaṃ.

Here, by the definition "ntu is related to vantvādi," only 'ntu' related to vantvādi is taken, not that of 'jantu', 'tanta', and so on.

Ở đây, theo định nghĩa "ntu là liên quan đến vantū và mantū", ntu chỉ được hiểu là liên quan đến vantū, v.v., chứ không phải của jantu, tantā, v.v.

Guṇavanto.

Aññatra –

Elsewhere –

Ở những nơi khác –

535

91. Yvādo ntussa

91. Of Ntu in yoādi

91. Yvādo ntussa

536

Yoādīsu ntussa a hoti.

In yoādi, 'ntu' becomes 'a'.

Trong các cách bắt đầu bằng yo, nt trở thành a.

Guṇavantaiti akārantā ṭā+ṭeādesā honti, guṇavantā.

Guṇavanta, as an 'a'-ending, takes the 'ṭā' and 'ṭeā' endings, (thus) guṇavantā.

Guṇavanta (người có đức hạnh) có các hậu tố ṭā và ṭeā của các từ kết thúc bằng a, (do đó) guṇavantā.

‘‘Ṭaṭāaṃ ge’’ti ṭādayo, bho guṇava guṇavā guṇavaṃ, guṇavanto guṇavantā.

"Ṭaṭāaṃ ge" gives 'ṭā' and so on. O guṇava, guṇavā, guṇavaṃ, guṇavanto, guṇavantā.

Theo quy tắc "Ṭaṭāaṃ ge", các hậu tố ṭā, v.v., (được áp dụng), hỡi guṇava, guṇavā, guṇavaṃ, guṇavanto, guṇavantā.

‘‘Ntassa ca ṭa vaṃ+se’’ti aṃsesu ntassa ṭo vā, guṇavaṃ guṇavantaṃ, guṇavante.

"Ntassa ca ṭa vaṃ+se" gives 'ṭo' or 'vaṃ' for 'ntu' in 'aṃ' and 'se', (thus) guṇavaṃ, guṇavantaṃ, guṇavante.

Theo quy tắc "Ntassa ca ṭa vaṃ+se", nt trở thành ṭa hoặc vaṃ trong các cách aṃ và se, (do đó) guṇavaṃ, guṇavantaṃ, guṇavante.

‘‘To+tā+ti+tā sa+smā+smiṃ+nāsū’’ti tāādayo honti, guṇavatā guṇavantena, guṇavantehi guṇavantebhi.

"To+tā+ti+tā sa+smā+smiṃ+nāsū" gives 'tā' and so on, (thus) guṇavatā, guṇavantena, guṇavantehi, guṇavantebhi.

Theo quy tắc "To+tā+ti+tā sa+smā+smiṃ+nāsū", các hậu tố tā, v.v., (được áp dụng), (do đó) guṇavatā, guṇavantena, guṇavantehi, guṇavantebhi.

‘‘Lakkhaṇikapaṭipadottesu paṭipadottasseva gahaṇaṃ, na lakkhaṇikassā’’ti ñāyā ‘‘na lakkhaṇikassā’’ti vuttabyattipakkha+manapekkhitvā ‘‘ato’’ti rassākārajātiyā pekkhitattā guṇavantenāti ‘‘atenā’’ tya+nena sijjhati.

By the rule "among derivative and primary forms, the primary form is taken, not the derivative," and disregarding the "not the derivative" part, and considering 'ato' as a short vowel class, guṇavantena is formed by "atena."

Theo nguyên tắc "Trong số các từ có dấu hiệu và từ được tạo thành theo quy tắc, chỉ từ được tạo thành theo quy tắc mới được chấp nhận, không phải từ có dấu hiệu", và không quan tâm đến "không phải từ có dấu hiệu" đã nói, mà chỉ quan tâm đến loại nguyên âm ngắn a trong "ato", nên guṇavantena được thành lập bởi "atenā".

Jāti=sāmaññaṃ, byatti=viseso.

Class is general, individual is specific.

Jāti (loại) là phổ quát, byatti (cá thể) là đặc biệt.

Guṇavato guṇavassa guṇavantassa, ‘‘taṃ naṃmhi’’ti naṃmhī taṃ vā, guṇavataṃ guṇavantānaṃ.

Guṇavato, guṇavassa, guṇavantassa; "taṃ naṃmhi" gives 'taṃ' or 'naṃ' for 'naṃmhi', (thus) guṇavataṃ, guṇavantānaṃ.

Guṇavato, guṇavassa, guṇavantassa; theo quy tắc "taṃ naṃmhi", taṃ hoặc naṃ trong cách naṃ, (do đó) guṇavataṃ, guṇavantānaṃ.

Guṇavatā guṇavantā guṇavantamhā guṇavantasmā.

Guṇavatā, guṇavantā, guṇavantamhā, guṇavantasmā.

Guṇavati guṇavante guṇavantamhi guṇavantasmiṃ, guṇavantesu.

Guṇavati, guṇavante, guṇavantamhi, guṇavantasmiṃ, guṇavantesu.

‘‘Ntassa ca ṭa vā’’ti yogavibhāgā yosu ca ntussa vā ṭādese kate yossa ṭā, ‘‘cakkhumā andhitā honti’’, ‘‘vaggumudātīriyā bhikkhu vaṇṇavā’’ iccādī honti.

Due to the separation of the root "Ntassa ca ṭa vā," and after 'ṭā' is optionally made for 'ntu' in 'yo', 'yo' becomes 'ṭā', leading to forms like "cakkhumā andhitā honti," "vaggumudātīriyā bhikkhu vaṇṇavā."

Do sự phân chia ngữ pháp của "Ntassa ca ṭa vā", và khi ṭā được tạo ra cho nt trong các cách yo, thì ṭā của yo (được áp dụng), (do đó) "cakkhumā andhitā honti" (những người có mắt trở nên mù lòa), "vaggumudātīriyā bhikkhu vaṇṇavā" (các tỳ khưu có giọng nói du dương và có vẻ đẹp) v.v., được thành lập.

537

Evaṃ gaṇavā kulavā phalavā yasavā dhanavā sutavā bhagavā himavā balavā sīlavā paññavā iccādī.

Similarly, gaṇavā, kulavā, phalavā, yasavā, dhanavā, sutavā, bhagavā, himavā, balavā, sīlavā, paññavā, and so on.

Tương tự, gaṇavā, kulavā, phalavā, yasavā, dhanavā, sutavā, bhagavā, himavā, balavā, sīlavā, paññavā, v.v.

538

153. Himavato vā o

153. 'O' optionally for himavā

153. Himavato vā o

539

Himavato simhi ntussa o vā hoti, himavanto himavā.

For 'himavantu' in 'si', 'ntu' optionally becomes 'o', (thus) himavanto, himavā.

Trong cách si của himavantu, nt trở thành o hoặc không, (do đó) himavanto, himavā.

Sesaṃ purimasamaṃ.

The rest is similar to the previous.

Phần còn lại giống như trước.

540

Āyasmantusaddo kammavācāya kvaci bahulādhikārā dvivacanena āyasmantā, tiṇṇaṃ vacanena āyasmantoti dissati.

The word 'āyasmantu' in the agentive voice sometimes appears with the dual 'āyasmantā' due to the rule of 'bahulādhikāra', and with the triple 'āyasmanto'.

Từ āyasmantu trong cách nghiệp, đôi khi, do quy tắc "đa số", được thấy là āyasmantā (số nhiều) và āyasmanto (số ít) với ba biến cách.

541

Evaṃ satimā dhitimā gatimā mutimā matimā jutimā sirimā hirimā thutimā ratimā yatimā sucimā kalimā balimā kasimā rucimā buddhimā cakkhumā bandhumā hetumā setumā ketumā rāhumā bhāṇumā khāṇumā vijjumā iccādayo.

Similarly, satimā, dhitimā, gatimā, mutimā, matimā, jutimā, sirimā, hirimā, thutimā, ratimā, yatimā, sucimā, kalimā, balimā, kasimā, rucimā, buddhimā, cakkhumā, bandhumā, hetumā, setumā, ketumā, rāhumā, bhāṇumā, khāṇumā, vijjumā, and so on.

Tương tự, satimā, dhitimā, gatimā, mutimā, matimā, jutimā, sirimā, hirimā, thutimā, ratimā, yatimā, sucimā, kalimā, balimā, kasimā, rucimā, buddhimā, cakkhumā, bandhumā, hetumā, setumā, ketumā, rāhumā, bhāṇumā, khāṇumā, vijjumā, v.v.

542

Ukārantaṃ.

'U'-ending.

Kết thúc bằng Ukāra.

543

Vessabhū silopo.

Vessabhū, deletion of 'si'.

Vessabhū, si bị lược bỏ.

Te ca rassābhāvova viseso.

The only difference is the absence of shortening.

Sự khác biệt chỉ là không có nguyên âm ngắn.

‘‘Ekavacanayosva+ghonaṃ’’ti rasse ‘‘lā yonaṃ vo pume’’ti vo, vessabhuvo, ‘‘vevosu lussā’’ti vuttattā na ṭādeso, ‘‘lopoti yolope vessabhū.

In shortening by "Ekavacanayosva+ghonaṃ," 'yo' becomes 'vo' by "lā yonaṃ vo pume," (thus) vessabhuvo; 'ṭā' is not made as stated in "vevosu lussā"; by "lopoti yolope," 'yo' is deleted, (thus) vessabhū.

Khi a bị rút ngắn theo quy tắc "Ekavacanayosva+ghonaṃ", vo theo quy tắc "lā yonaṃ vo pume", (do đó) vessabhuvo; do đã nói "vevosu lussā", nên không có hậu tố ṭā; theo quy tắc "lopoti yolope", yo bị lược bỏ, (do đó) vessabhū.

‘‘Ge vā’’ti vā rasse bho vessabhu vessabhū, vessabhuvo vessabhū.

By "Ge vā," 'ge' is optionally shortened: bho vessabhu, vessabhū, vessabhuvo, vessabhū.

Theo quy tắc "Ge vā", a hoặc vā bị rút ngắn, (do đó) hỡi vessabhu, vessabhū, vessabhuvo, vessabhū.

Vessabhuṃ, vessabhuvo vessabhū.

Vessabhuṃ, vessabhuvo, vessabhū.

Vessabhunā iccādi bhikkhusamaṃ.

Vessabhunā, and so on, similar to 'bhikkhu'.

Vessabhunā, v.v., giống như bhikkhu.

Evaṃ sayambhū parābhibhū abhibhūādayo.

Similarly, sayambhū, parābhibhū, abhibhū, and so on.

Tương tự, sayambhū, parābhibhū, abhibhū, v.v.

Gotrabhū+sahabhūsaddehi pana yonaṃ ‘‘jantvādito no vā’’ti no, vo vā, gotrabhuno gotrabhuvo gotrabhū.

From the words 'gotrabhū' and 'sahabhū', 'yo' optionally becomes 'no' by "jantvādito no vā," or 'vo', (thus) gotrabhuno, gotrabhuvo, gotrabhū.

Tuy nhiên, từ gotrabhū và sahabhū, no hoặc vo được áp dụng cho yo theo quy tắc "jantvādito no vā", (do đó) gotrabhuno, gotrabhuvo, gotrabhū.

Sahabhuno sahabhuvo sahabhū, sesaṃ vessabhūsamaṃ.

Sahabhuno, sahabhuvo, sahabhū; the rest is similar to vessabhū.

Sahabhuno, sahabhuvo, sahabhū; phần còn lại giống như vessabhū.

544

85. Kūto

85. From 'kū' ending

85. Kūto

545

Kūpaccayantato yonaṃ no vā hoti pulliṅge.

For masculine nouns ending in the 'kū' suffix, 'yo' optionally becomes 'no'.

Trong giống đực, no hoặc vā được áp dụng cho yo khi kết thúc bằng hậu tố kū.

Sabbaññuno.

Aññatra ‘‘lā yonaṃ vo pume’’ti na vo, ‘‘kūto’’ti jantvādīhi puthakkaraṇā.

Elsewhere, 'yo' does not become 'vo' by "lā yonaṃ vo pume," because 'kū' is separated from 'jantu-ādi'.

Ở những nơi khác, vo không được áp dụng theo quy tắc "lā yonaṃ vo pume", do sự tách biệt của "kūto" khỏi jantvādī.

Yolope sabbaññū.

By deletion of 'yo', (thus) sabbaññū.

Khi yo bị lược bỏ, (do đó) sabbaññū.

Bho sabbaññu sabbaññū, sabbaññuno sabbaññū iccādi.

O sabbaññu, sabbaññū, sabbaññuno, sabbaññū, and so on.

Hỡi sabbaññu, sabbaññū, sabbaññuno, sabbaññū, v.v.

546

Evaṃ maggaññū dhammaññū atthaññū kālaññū rattaññū mattaññū kataññū kathaññū viññū vidū iccādayo.

Similarly, maggaññū, dhammaññū, atthaññū, kālaññū, rattaññū, mattaññū, kataññū, kathaññū, viññū, vidū, and so on.

Tương tự, maggaññū, dhammaññū, atthaññū, kālaññū, rattaññū, mattaññū, kataññū, kathaññū, viññū, vidū, v.v.

Ettha ‘‘vidā kū’’ ‘‘vito ñāto’’ ‘‘kammā’’ti tīsu suttesu kūpaccayassa gahitattā vedagūādayo rūpaccayantā na gahitā.

Here, since the 'kū' suffix is taken in the three suttas "vidā kū," "vito ñāto," and "kammā," words ending in the 'rū' suffix like vedagū are not included.

Ở đây, vì hậu tố kū được chấp nhận trong ba kinh "vidā kū", "vito ñāto", "kammā", nên các từ kết thúc bằng hậu tố rū như vedagū, v.v., không được chấp nhận.

547

Ūkārantaṃ.

'Ū'-ending.

Kết thúc bằng Ūkāra.

548

Go, si, silopo.

Go, si, deletion of 'si'.

Go, si, si bị lược bỏ.

Go.

549

67. Gossā+ga+si+hi+naṃsu gāva+gavā

67. 'Gāva', 'gavā' for 'go' in 'si' and 'hi' of 'naṃ'

67. Gossā+ga+si+hi+naṃsu gāva+gavā

550

Ga+si+hi+naṃvajjitāsu vibhattīsu gosaddassa gāva+gavā honti niccaṃ.

In all endings except 'ga', 'si', 'hi', and 'naṃ', 'go' always becomes 'gāva' and 'gavā'.

Trong các biến cách ngoại trừ ga, si, hi, naṃ, các dạng gāva và gavā của từ go luôn được áp dụng.

551

170. Ubha+gohi ṭo

170. 'Ṭo' for 'ubha' and 'go'

170. Ubha+gohi ṭo

552

Ubha+gohi yonaṃ ṭo hoti.

'Yo' becomes 'ṭo' for 'ubha' and 'go'.

ṭo được áp dụng cho yo của ubha và go.

Gāvo gavo.

Gāvo, gavo.

Bho go, gāvo gavo.

O go, gāvo, gavo.

Hỡi go, gāvo, gavo.

553

72. Gāvu+mhi

72. 'Gāvu' in 'aṃ'

72. Gāvu+mhi

554

Aṃvacane gossa gāvu vā hoti.

In the 'aṃ' case, 'go' optionally becomes 'gāvu'.

Trong cách aṃ, gāvu hoặc vā được áp dụng cho go.

Gāvuṃ gāvaṃ gavaṃ, gāvo gavo.

Gāvuṃ, gāvaṃ, gavaṃ, gāvo, gavo.

555

71. Nāssā

71. Of 'nā'

71. Nāssā

556

Goto nāssa ā hoti vā.

After 'go', 'nā' optionally becomes 'ā'.

Từ go, ā được áp dụng cho nā hoặc không.

Ekavaṇṇattā na sabbādeso.

Since it is a single letter, it is not a complete substitution.

Vì chỉ có một âm tiết, nó không phải là sự thay thế toàn bộ.

‘‘Pañcamiyaṃ parasse’’ti vattante ‘‘ādissā’’ti nāssa ā hoti, paralopo, gāvā gāvena gavā gavena, gohi gobhi.

While "Pañcamiyaṃ parasse" is current, by "ādissā" 'nā' becomes 'ā', and the following is deleted, (thus) gāvā, gāvena, gavā, gavena, gohi, gobhi.

Trong khi quy tắc "Pañcamiyaṃ parasse" đang được áp dụng, ā được áp dụng cho nā theo quy tắc "ādissā", và âm tiết sau bị lược bỏ, (do đó) gāvā, gāvena, gavā, gavena, gohi, gobhi.

557

69. Gavaṃ sena

69. 'Gavaṃ' with 'se'

69. Gavaṃ sena

558

Gossa se vā gavaṃ hoti saha sena.

For 'go' with 'se', 'gavaṃ' optionally occurs along with 'se'.

Cùng với se, gavaṃ hoặc vā được áp dụng cho go.

Gavaṃ gāvassa gavassa.

Gavaṃ, gāvassa, gavassa.

Kaccāyane ‘‘gavaṃ ce taramānānaṃ’’ti pāḷiṃ paṭicca naṃmhi bahuvacanameva sādhitaṃ, idha ‘‘gavaṃva siṅgino saṅgaṃ’’ti dassanato ekavacanañca.

In Kaccāyana, 'naṃ' in the plural is established based on the pāḷi "gavaṃ ce taramānānaṃ"; here, the singular is also established as seen in "gavaṃva siṅgino saṅgaṃ."

Trong Kaccāyana, chỉ có số nhiều của naṃ được thành lập dựa trên đoạn kinh "gavaṃ ce taramānānaṃ"; ở đây, số ít cũng được thành lập như trong "gavaṃva siṅgino saṅgaṃ".

559

70. Gunnañca naṃnā

70. And 'gunnaṃ' in 'naṃ'

70. Gunnañca naṃnā

560

Naṃvacanena saha gossa gunnaṃ hoti gavañca vā.

With the 'naṃ' ending, 'go' becomes 'gunnaṃ' and optionally 'gavaṃ'.

Cùng với naṃ, gunnaṃ hoặc gavaṃ hoặc vā được áp dụng cho go.

Gunnaṃ gavaṃ gonaṃ.

Gunnaṃ, gavaṃ, gonaṃ.

Gāvā gāvamhā gāvasmā gavā gavamhā gavasmā.

Gāvā, gāvamhā, gāvasmā, gavā, gavamhā, gavasmā.

Gāve gāvamhi gāvasmiṃ gave gavamhi gavasmiṃ.

Gāve, gāvamhi, gāvasmiṃ, gave, gavamhi, gavasmiṃ.

561

68. Sumhi vā

68. Optionally in 'su'

68. Sumhi vā

562

Sumhi gossa gāva+gavā honti vā.

In 'su', 'go' optionally becomes 'gāva' and 'gavā'.

Trong cách su, gāva hoặc gavā hoặc vā được áp dụng cho go.

Gāvesu gavesu gosu.

Gāvesu, gavesu, gosu.

Gossa goṇādeso na kato, saddantarattā.

The substitution of 'goṇa' for 'go' is not made, as it is a different word.

Sự thay thế goṇā không được thực hiện cho go, vì đó là một từ khác.

Goṇasaddo hi sattasu vibhattīsu dissatīti.

For the word 'goṇa' appears in all seven cases.

Từ goṇa được thấy trong cả bảy biến cách.

563

Usu+bhūmi+pasu+raṃsi-disā+vācā+mbu+cakkhusu;

In ten meanings: arrow, earth, animal, ray, direction, speech, water, eye;

Trong mười ý nghĩa: Usu (mũi tên), bhūmi (đất), pasu (gia súc), raṃsi (tia sáng), disā (phương hướng), vācā (lời nói), ambu (nước), cakkhu (mắt), lagga (sự dính mắc), và vajira (kim cương), từ go được nói đến.

564

Dasasva+tthesu go vutto, lagge ca vajire iti.

'Go' is said to be used, and also in attachment and diamond.

Trong mười ý nghĩa: Usu (mũi tên), bhūmi (đất), pasu (gia súc), raṃsi (tia sáng), disā (phương hướng), vācā (lời nói), ambu (nước), cakkhu (mắt), từ go được nói đến; và trong lagga (sự dính mắc) và vajira (kim cương).

565

Okārantaṃ.

O-ending.

Kết thúc bằng Okāra.

566

Iti pulliṅgaṃ.

Thus, Masculine Gender.

Như vậy là giống đực.

567

Kaññā, silopo.

Kaññā, deletion of 'si'.

Kaññā, si bị lược bỏ.

568

1,11. Ghā

569

Itthiyaṃ vattamānassa nāmassa+nte vattamāno ākāro ghasañño hoti.

In a feminine noun, the 'ā' ending becomes 'gha'.

Nguyên âm ā ở cuối một danh từ giống cái được gọi là gha.

‘‘Jantu+hetvī+gha+pehi vā’’ti yolopo vā.

"Jantu+hetvī+gha+pehi vā" optionally deletes 'yo'.

Sự lược bỏ yo hoặc vā theo quy tắc "Jantu+hetvī+gha+pehi vā".

Kaññā kaññāyo.

Kaññā, kaññāyo.

‘‘Gha+brahmādite’’ti gassa e vā, kaññe kaññā, yomhi kaññā kaññāyo.

"Gha+brahmādite" optionally makes 'gha' into 'e', (thus) kaññe, kaññā; in 'yo', (thus) kaññā, kaññāyo.

e hoặc vā của gha theo quy tắc "Gha+brahmādite", (do đó) kaññe, kaññā; trong cách yo, kaññā, kaññāyo.

‘‘Gho ssaṃ+ssā yaṃ+tiṃsū’’ti aṃmhi rasso.

"Gho ssaṃ+ssā yaṃ+tiṃsū" shortens 'aṃ'.

Trong cách aṃ, nguyên âm ngắn theo quy tắc "Gho ssaṃ+ssā yaṃ+tiṃsū".

Kaññaṃ, kaññā kaññāyo.

Kaññaṃ, kaññā, kaññāyo.

570

45. Gha+pate+kasmiṃ nādīnaṃ ya+yā

45. 'Ya', 'yā' for 'nā' and so on, up to 'kasmiṃ', in 'gha' ending

45. Gha+pate+kasmiṃ nādīnaṃ ya+yā

571

Ghapato smiṃvibhattipariyantānaṃ ekatte nādīnaṃ ya+yā honti yathākkamaṃ.

From a 'gha'-ending word, 'nā' and so on, up to the 'smiṃ' ending in the singular, become 'ya' and 'yā' respectively.

Các hậu tố ya và yā được áp dụng cho nā, v.v., theo thứ tự, trong số ít, từ gha đến biến cách smiṃ.

Kaññāya, kaññābhi kaññāhi.

Kaññāya, kaññābhi, kaññāhi.

Kaññāya, kaññānaṃ.

572

103. Yaṃ

103. 'Yaṃ'

103. Yaṃ

573

Ghapato smino yaṃ vā hoti.

For a 'gha'-ending word, 'smiṃ' optionally becomes 'yaṃ'.

yaṃ hoặc vā được áp dụng cho smiṃ từ gha.

Kaññāyaṃ kaññāya.

Kaññāyaṃ, kaññāya.

‘‘Gha+ pate+kasmiṃ nādīnaṃ ya+yā’’ ‘‘yaṃ’’ti ca imesaṃ apavādādīnaṃ visaye mhissa ussaggattā pavatti natthīti smino bahulādhikārā ‘‘smā+hi+sminna’’ miccādinā mhikate ‘‘dasasahassimhi dhātumhī’’ti sijjhati.

In the domain of these exceptions ("Gha+ pate+kasmiṃ nādīnaṃ ya+yā" and "yaṃ"), the usual 'mhi' does not apply, so by the 'bahulādhikāra' rule for 'smiṃ', after 'mhi' is made by "smā+hi+sminna," "dasasahassimhi dhātumhī" is formed.

Vì trong phạm vi của các quy tắc ngoại lệ "Gha+pate+kasmiṃ nādīnaṃ ya+yā" và "Yaṃ", không có sự áp dụng của mhi như một quy tắc chung cho smiṃ, nên mhi được tạo ra theo quy tắc "smā+hi+sminna" v.v., do quy tắc "đa số", (do đó) "dasasahassimhi dhātumhī" được thành lập.

Kaññāsu.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

574

Saddhā medhā paññā vijjā, cintā mantā taṇhā vīṇā;

Saddhā, medhā, paññā, vijjā, cintā, mantā, taṇhā, vīṇā;

575

Icchā mucchā ejā māyā, mettā mattā sikkhā bhikkhā.

Icchā, mucchā, ejā, māyā, mettā, mattā, sikkhā, bhikkhā.

576

Jaṅghā gīvā jīvhā vācā, chāyā āsā gaṅgā nāvā;

Jaṅghā, gīvā, jīvhā, vācā, chāyā, āsā, gaṅgā, nāvā;

577

Gāthā senā lekhā sālā, mālā velā pūjā khiḍḍā.

Gāthā, senā, lekhā, sālā, mālā, velā, pūjā, khiḍḍā.

578

Pipāsā vedanā saññā, cetanā tasinā pajā;

Pipāsā, vedanā, saññā, cetanā, tasinā, pajā;

579

Devatā vaṭṭakā godhā, balākā parisā sabhā.

Devatā, vaṭṭakā, godhā, balākā, parisā, sabhā.

580

Ūkā sephālikā laṅkā, salākā vālukā sikhā;

Ūkā, sephālikā, laṅkā, salākā, vālukā, sikhā;

581

Visākhā visikhā sākhā, vācā vañjhā jaṭā ghaṭā.

Visākhā, visikhā, sākhā, vācā, vañjhā, jaṭā, ghaṭā.

582

Jeṭṭhā soṇḍā vitaṇḍā ca, karuṇā vanitā latā;

Jeṭṭhā, soṇḍā, vitaṇḍā, and karuṇā, vanitā, latā;

Jeṭṭhā, soṇḍā, vitaṇḍā, và karuṇā, vanitā, latā;

583

Kathā niddā sudhā rādhā, vāsanā siṃsapā papā.

Kathā, niddā, sudhā, rādhā, vāsanā, siṃsapā, papā.

584

Pabhā sīmā khamā chāyā, khattiyā sakkharā surā;

Pabhā, sīmā, khamā, chāyā, khattiyā, sakkharā, surā;

585

Dolā tulā silā lilā, lāle+lā mekhalā kalā.

Dolā, tulā, silā, lilā, lāle+lā, mekhalā, kalā.

586

Vaḷavā+lambusā mūsā, mañjusā sulasā disā;

Vaḷavā+lambusā, mūsā, mañjusā, sulasā, disā;

587

Nāsā juṇhā guhā īhā, lasikā vasudhādayo.

Nāsā, juṇhā, guhā, īhā, lasikā, vasudhā and others.

Nāsā, juṇhā, guhā, īhā, lasikā, vasudhā, v.v.

588

‘‘Na+mmādīhī’’ti ammā+annā+ambāhi gassa ekārā+bhāve –

Regarding "na+mmādīhi", when the 'ga' in ammā, annā, ambā is without the 'e' vowel –

Do ‘‘Na+mmādīhi’’ (quy tắc số 61), khi không có sự thay thế của gassa thành ekārā trong các từ ammā, annā, ambā –

589

62. Rasso vā

62. Or short

62. Rasso vā

590

Ammādīnaṃ ge rasso vā hoti.

The 'ga' of ammā and so forth may be short.

Nguyên âm ngắn (rasso) tùy chọn xảy ra cho gassa trong các từ ammā, v.v.

Amma ammā iccādi.

Amma, ammā, and so on.

Amma, ammā, v.v.

Sesaṃ kaññāva.

The rest is like kaññā.

Phần còn lại giống như kaññā.

Evaṃ annā ambā.

Similarly, annā, ambā.

Tương tự, annā, ambā.

Sabhāparisāhi smino ‘‘tiṃ sabhāparisāyā’’ti tiṃ vā hoti.

For sabhāparisā, when 'si' is changed to "tiṃ sabhāparisāyā", 'tiṃ' may occur.

Đối với smino của sabhāparisā, tiṃ tùy chọn xảy ra, như trong ‘‘tiṃ sabhāparisāyā’’ (quy tắc số 77).

‘‘Ghossa’’ mādinā rasse sabhatiṃ sabhāyaṃ sabhāya.

With "ghossa" and so forth, in the short form: sabhatiṃ, sabhāyaṃ, sabhāya.

Với nguyên âm ngắn (rasse) do ‘‘Ghossa’’ (quy tắc số 60), sabhatiṃ, sabhāyaṃ, sabhāya.

Parisatiṃ parisāyaṃ parisāya.

Parisatiṃ, parisāyaṃ, parisāya.

591

Ākārantaṃ.

Ending in 'ā'.

Danh từ tận cùng bằng -ā.

592

Mati, yomhi –

Mati, in 'yo' –

Mati, đối với yomhi –

593

1,10. Pi+tthiyaṃ

1,10. And in the feminine gender

1,10. Pi+tthiyaṃ

594

Itthiyaṃ vattamānassa nāmassa+nte vattamānā ivaṇṇu+vaṇṇā pasaññā honti.

The 'i' and 'u' vowels at the end of a noun existing in the feminine gender are called 'pa'.

Các nguyên âm i và u ở cuối danh từ thuộc giống cái được gọi là pasaññā.

595

116. Ye passi+vaṇṇassa

116. Of 'pa' vowels before 'ya'

116. Ye passi+vaṇṇassa

596

Pasaññassa ivaṇṇassa lopo hoti vā yakāre.

The 'pa' vowel 'i' is optionally dropped before 'ya'.

Nguyên âm i (ivaṇṇa) được gọi là pasaññā bị lược bỏ tùy chọn trước yakāra.

‘‘Paro kvacī’’ti anuvattitakvaciggahaṇā ye pare ca-kāra+pubbarūpā- ni na honti.

Due to the repeated retention of 'kvaci' from "paro kvaci", the 'ca' and the preceding forms do not occur before 'ya'.

Do việc tiếp tục của kvaciggahaṇa từ ‘‘Paro kvacī’’ (quy tắc số 114), các hình thức tiền tố (pubbarūpāni) với cakāra không xảy ra trước ye.

Matyo.

Aññatra ‘‘jantvā’’dinā yolopo, dīgho, matī matiyo.

Elsewhere, the 'yo' is dropped by "jantvā" and so forth, and lengthened: matī, matiyo.

Ở những nơi khác, do ‘‘jantvā’’ (quy tắc số 115), yolopo và nguyên âm dài (dīgho) xảy ra, matī, matiyo.

Bho mati matī, matyo matī matiyo.

Bho mati, matī; matyo, matī, matiyo.

Matiṃ, matyo matī matiyo.

Matiṃ; matyo, matī, matiyo.

Matiyā, matīhi matībhi.

Matiyā; matīhi, matībhi.

Matyā matiyā, matīnaṃ.

Matyā, matiyā; matīnaṃ.

Smino yaṃ, matyaṃ matiyaṃ matyā matiyā, matīsu.

When 'si' is 'yaṃ': matyaṃ, matiyaṃ, matyā, matiyā; matīsu.

Đối với smino, yaṃ; matyaṃ, matiyaṃ, matyā, matiyā; matīsu.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

597

Patti yutti vutti kitti, mutti titti khanti kanti;

Patti, yutti, vutti, kitti, mutti, titti, khanti, kanti;

598

Santi tanti siddhi suddhi, iddhi vuddhi buddhi bodhi.

Santi, tanti, siddhi, suddhi, iddhi, vuddhi, buddhi, bodhi.

599

Bhūmi jāti pīti suti, nandi sandhi soṇi koṭi;

Bhūmi, jāti, pīti, suti, nandi, sandhi, soṇi, koṭi;

600

Diṭṭhi vuṭṭhi tuṭṭhi yaṭṭhi, pāḷi āḷi nāḷi keḷi.

Diṭṭhi, vuṭṭhi, tuṭṭhi, yaṭṭhi, pāḷi, āḷi, nāḷi, keḷi.

601

Sati muti gati cuti, dhiti yuvati vikati;

Sati, muti, gati, cuti, dhiti, yuvati, vikati;

602

Rati ruci rasmi asani, vasani osadhi aṅguli;

Rati, ruci, rasmi, asani, vasani, osadhi, aṅguli;

603

Dhūli dudrabhi doṇi, aṭavi chavi iccādi.

Dhūli, dudrabhi, doṇi, aṭavi, chavi, and so on.

Dhūli, dudrabhi, doṇi, aṭavi, chavi, v.v.

604

55. Ratyādīhi ṭo smino

55. 'Ṭa' for 'si' after ratyādi

55. Ratyādīhi ṭo smino

605

Ratyādīhi smino ṭo vā hoti.

After ratyādi, 'si' may optionally become 'ṭa'.

Đối với smino, ṭo tùy chọn xảy ra sau các từ ratyādi.

Ratto ratyaṃ rattiyaṃ ratyā rattiyā, rattīsu.

Ratto, ratyaṃ, rattiyaṃ, ratyā, rattiyā; rattīsu.

Sesaṃ matisamaṃ.

The rest is like mati.

Phần còn lại giống như mati.

606

Ikārantaṃ.

Ending in 'i'.

Danh từ tận cùng bằng -i.

607

Dāsī, silopo.

Dāsī, with 'si' dropped.

Dāsī, silopo.

‘‘Ekavacane’’ccādinā rasso.

With "ekavacane" and so forth, it is short.

Nguyên âm ngắn (rasso) do ‘‘Ekavacane’’ (quy tắc số 59).

‘‘Ye passi+vaṇṇassā’’ti īlopo, dāsyo.

With "ye passi+vaṇṇassā", the 'ī' is dropped: dāsyo.

Īlopo do ‘‘Ye passi+vaṇṇassā’’ (quy tắc số 116), dāsyo.

‘‘Jantvā’’ dinā yolopo.

With "jantvā", the 'yo' is dropped.

Yolopo do ‘‘Jantvā’’ (quy tắc số 115).

Dāsī dāsiyo.

Dāsī, dāsiyo.

‘‘Ge vā’’ti rasso.

With "ge vā", it is short.

Nguyên âm ngắn (rasse) do ‘‘Ge vā’’ (quy tắc số 61).

Bho dāsi dāsī, dāsyo dāsī dāsiyo.

Bho dāsi, dāsī; dāsyo, dāsī, dāsiyo.

608

73. Yaṃ pito

73. 'Yaṃ' from 'pa'

73. Yaṃ pito

609

Pasaññīto aṃvacanassa yaṃ vā hoti.

From a 'pa' vowel, 'aṃ' of the case ending may optionally become 'yaṃ'.

Yaṃ tùy chọn xảy ra cho aṃvacana sau một từ pasaññī.

Dāsyaṃ dāsiyaṃ dāsiṃ, dāsyo dāsī dāsiyo.

Dāsyaṃ, dāsiyaṃ, dāsiṃ; dāsyo, dāsī, dāsiyo.

‘‘Ghapatekā’’dinā yā.

With "ghapatekā", 'yā'.

Yā do ‘‘Ghapatekā’’ (quy tắc số 74).

Dāsyā dāsiyā, dāsīhi dāsībhi.

Dāsyā, dāsiyā; dāsīhi, dāsībhi.

Dāsyā dāsiyā, dāsīnaṃ.

Dāsyā, dāsiyā; dāsīnaṃ.

Dāsyaṃ dāsiyaṃ dāsyā dāsiyā, dāsīsu.

Dāsyaṃ, dāsiyaṃ, dāsyā, dāsiyā; dāsīsu.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

610

Mahī vetaraṇī vāpī, pāṭalī kadalī ghaṭī;

Mahī, vetaraṇī, vāpī, pāṭalī, kadalī, ghaṭī;

611

Nārī kumārī taruṇī, vāruṇī brāhmaṇī sakhī.

Nārī, kumārī, taruṇī, vāruṇī, brāhmaṇī, sakhī.

612

Gandhabbī kinnarī nāgī, devī yakkhī ajī migī;

Gandhabbī, kinnarī, nāgī, devī, yakkhī, ajī, migī;

613

Vānarī sūkarī sīhī, haṃsī kākī ca kukkuṭī.

Vānarī, sūkarī, sīhī, haṃsī, kākī, and kukkuṭī.

Vānarī, sūkarī, sīhī, haṃsī, kākī, và kukkuṭī.

614

Iccādayo.

And others.

V.v.

615

Ettha ca īkāralope ññakārapubbarūpo, vetarañño vetaraṇiyo.

Here, with the dropping of the 'ī' vowel, the 'ñña' and the preceding form: vetarañño, vetaraṇiyo.

Ở đây, khi īkāra bị lược bỏ, có ññakāra+pubbarūpo, vetarañño, vetaraṇiyo.

Vetaraññaṃ vetaraṇiyaṃ vetaraṇiṃ, vetarañño vetaraṇiyo iccādi.

Vetaraññaṃ, vetaraṇiyaṃ, vetaraṇiṃ; vetarañño, vetaraṇiyo, and so forth.

Vetaraññaṃ, vetaraṇiyaṃ, vetaraṇiṃ; vetarañño, vetaraṇiyo, v.v.

Yosu –

In 'yo' –

Đối với yosu –

616

167. Najjā dhayāsvāma

167. 'Āma' for 'yo' of nadī

167. Najjā dhayāsvāma

617

Yosu nadīsaddassa āma vā hoti.

For the word nadī, 'āma' may optionally occur for 'yo'.

Āma tùy chọn xảy ra cho từ nadī trước yosu.

Suña+naka+āma ityādi ññakāra+kakāra+makārā āgamaliṅgā.

Suña+naka+āma, etc. The 'ñña', 'ka', 'ma' are indicative of augments.

Suñña+naka+āma, v.v., ññakāra, kakāra, makārā là các dấu hiệu của sự thêm vào (āgamaliṅgā).

Sa ca ‘‘mānubandho sarāna+mantā paro’’ti mānubandhattā sarāna+mantā paro hotīti īkārā paro.

And because it is 'mānubandha', by "mānubandho sarāna+mantā paro", it comes after the vowel, i.e., after the 'ī' vowel.

Và vì nó là mānubandha do ‘‘mānubandho sarāna+mantā paro’’ (quy tắc số 166), nó xảy ra sau nguyên âm (sarāna+mantā paro), tức là sau īkāra.

‘‘Yavā sare’’ti ye dassa jo, yassa ca pubbarūpaṃ, najjāyo.

By "yavā sare", 'ya' becomes 'ja', and the preceding form of 'ya': najjāyo.

Do ‘‘Yavā sare’’ (quy tắc số 117), jo cho ye và pubbarūpa cho ya, najjāyo.

Vā pa-lopa+yolopesu najjo nadī nadiyo iccādi.

Alternatively, with 'pa' dropped and 'yo' dropped: najjo, nadī, nadiyo, and so forth.

Hoặc do pa-lopa và yolopesu, najjo, nadī, nadiyo, v.v.

618

Īkārantaṃ.

Ending in 'ī'.

Danh từ tận cùng bằng -ī.

619

Yāgu, yāgū yāguyo.

Yāgu; yāgū, yāguyo.

Bho yāgu, yāgū yāguyo.

Bho yāgu; yāgū, yāguyo.

Yāguṃ, yāgū yāguyo.

Yāguṃ; yāgū, yāguyo.

Yāguyā, yāgūhi yāgūbhi.

Yāguyā; yāgūhi, yāgūbhi.

Yāguyā, yāgūnaṃ.

Yāguyā; yāgūnaṃ.

Yāguyaṃ yāguyā, yāgūsu.

Yāguyaṃ, yāguyā; yāgūsu.

Evaṃ dhātu+dhenu+kāsu+daddu+kaṇḍu+kacchu+rajju+kareṇu+sassu+piyaṅgu ādayo.

Similarly, dhātu, dhenu, kāsu, daddu, kaṇḍu, kacchu, rajju, kareṇu, sassu, piyaṅgu, and others.

Tương tự, dhātu, dhenu, kāsu, daddu, kaṇḍu, kacchu, rajju, kareṇu, sassu, piyaṅgu, v.v.

620

Ettha dhātusaddo ‘‘manodhātunā’’ti abhidhammāvatāre vuttattā pulliṅgepi dissati, taṃ sakkaṭamatena vuttanti keci.

Here, the word dhātu is also found in the masculine gender, as stated in the Abhidhammāvatāra with "manodhātunā". Some say this is stated according to Sanskrit usage.

Ở đây, từ dhātu cũng xuất hiện ở giống đực, như đã nói trong Abhidhammāvatāra là ‘‘manodhātunā’’; một số người nói rằng điều đó được nói theo quan điểm của tiếng Phạn.

621

Mātā, mātaro.

Mātā; mātaro.

Bho māta mātā, mātaro.

Bho māta, mātā; mātaro.

Mātaraṃ, mātare mātaro.

Mātaraṃ; mātare, mātaro.

Mātarā, nāssa yādese ‘‘ye passā’’ti yogavibhāgā palopo, anuññāto ahaṃ matyā, aññatra mātuyā, mātarehi mātarebhi mātūhi mātūbhi.

Mātarā; for the 'na' case ending, when 'ya' is substituted, by division of the rule "ye passā", the 'pa' is dropped: I am permitted by my mother, elsewhere mātuyā; mātarehi, mātarebhi, mātūhi, mātūbhi.

Mātarā; khi nāssa thay thế bằng yā, palopo do yogavibhāga từ ‘‘ye passā’’ (quy tắc số 116), anuññāto ahaṃ matyā; ở những nơi khác, mātuyā; mātarehi, mātarebhi, mātūhi, mātūbhi.

Salope mātu, pasaññattā ‘no’ na hoti, matyā mātuyā, mātarānaṃ mātānaṃ mātūnaṃ.

With 'sa' dropped, mātu; since it is 'pa', 'no' does not occur: matyā, mātuyā; mātarānaṃ, mātānaṃ, mātūnaṃ.

Khi salopo, mātu; vì nó là pasaññā, ‘no’ không xảy ra, matyā, mātuyā; mātarānaṃ, mātānaṃ, mātūnaṃ.

Chaṭṭhivisaye ‘‘mātussa saratī’’tipi dissati.

In the sixth case, "mātussa sarati" is also seen.

Trong trường hợp của chaṭṭhi, ‘‘mātussa saratī’’ cũng được thấy.

Mātari, mātaresu mātūsu.

Mātari; mātaresu, mātūsu.

Visesā+ññatra pitusamaṃ.

Except for these specifics, it is like pitu.

Với những khác biệt, phần còn lại giống như pitu.

Evaṃ dhītu+duhitusaddā.

Similarly, the words dhītu, duhitusaddā.

Tương tự, các từ dhītu, duhitu.

622

Ukārantaṃ.

Ending in 'u'.

Danh từ tận cùng bằng -u.

623

Rassanisedhe silope ca kate jambū.

After short form prohibition and 'si' dropped, jambū.

Khi rassanisedha và silopo đã xảy ra, jambū.

‘‘Jantvā’’dinā yolope, jambū jambuyo.

With 'yo' dropped by "jantvā" and so forth: jambū, jambuyo.

Yolopo do ‘‘Jantvā’’ (quy tắc số 115), jambū, jambuyo.

‘‘Ge vā’’ti rasse bho jambu, jambū jambuyo.

With "ge vā" making it short: bho jambu; jambū, jambuyo.

Khi rasse do ‘‘Ge vā’’ (quy tắc số 61), bho jambu; jambū, jambuyo.

Jambuṃ, jambū jambuyo.

Jambuṃ; jambū, jambuyo.

Jambuyā, jambūhi jambūbhi.

Jambuyā; jambūhi, jambūbhi.

Jambuyā, jambūnaṃ.

Jambuyā; jambūnaṃ.

Jambuyaṃ jambuyā, jambūsu.

Jambuyaṃ, jambuyā; jambūsu.

624

Evaṃ vadhū ca sarabhū, sarabū sutanū camū;

Similarly, vadhū and sarabhū, sarabū, sutanū, camū;

Tương tự, vadhū và sarabhū, sarabū, sutanū, camū;

625

Vāmūrū nāganāsurū, samānā khalu jambuyā.

Vāmūrū, nāganāsurū, are truly like jambū.

Vāmūrū, nāganāsurū, chắc chắn giống như jambū.

626

Ūkārantaṃ.

Ending in 'ū'.

Danh từ tận cùng bằng -ū.

627

Go, gāvo gavo iccādi pulliṅgasamaṃ.

Go; gāvo, gavo, and so forth, are like masculine nouns.

Go; gāvo, gavo, v.v., giống như giống đực.

628

Itthiliṅgaṃ.

Feminine gender.

Giống cái (Itthiliṅga).

629

Napuṃsaka, si –

Napuṃsaka, in 'si' –

Giống trung (Napuṃsaka), si –

630

111. Aṃ napuṃsake

111. 'Aṃ' in the neuter gender

111. Aṃ napuṃsake

631

Akārantato nāmasmā sissa aṃ hoti napuṃsake.

From an 'a'-ending noun, 'si' becomes 'aṃ' in the neuter gender.

Aṃ xảy ra cho si sau một danh từ tận cùng bằng -a ở giống trung.

Napuṃsakaṃ.

632

112. Yonaṃ ni

112. 'Ni' for 'yo'

112. Yonaṃ ni

633

Akārantato yonaṃ ni hoti napuṃsake.

From an 'a'-ending noun, 'yo' becomes 'ni' in the neuter gender.

Ni xảy ra cho yo sau một danh từ tận cùng bằng -a ở giống trung.

Nīnaṃ niccavidhānepi ‘‘ninaṃ vā’’ti pakkhe ṭāṭe honti, dīghe napuṃsakā napuṃsakāni.

Even though 'ni' is a constant rule, by the option of "ninaṃ vā", 'ṭā' and 'ṭe' occur, and with lengthening: napuṃsakā, napuṃsakāni.

Mặc dù nīnaṃ là một quy tắc cố định, nhưng trong trường hợp tùy chọn của ‘‘ninaṃ vā’’ (quy tắc số 113), ṭāṭe xảy ra, với nguyên âm dài (dīghe), napuṃsakā, napuṃsakāni.

Bho napuṃsaka napuṃsakā, napuṃsakā napuṃsakāni.

Bho napuṃsaka, napuṃsakā; napuṃsakā, napuṃsakāni.

Napuṃsakaṃ, napuṃsake napuṃsakāni.

Napuṃsakaṃ; napuṃsake, napuṃsakāni.

Napuṃsakena, iccādi sugatasaddasamaṃ.

Napuṃsakena, etc., is like sugatasaddā.

Napuṃsakena, v.v., giống như từ sugata.

Evaṃ –

Similarly –

Tương tự –

634

Puñña+pāpa+phala+rūpa+sādhanaṃ,

Merit, demerit, fruit, form, means,

Puñña, pāpa, phala, rūpa, sādhanaṃ,

635

Sota+ghāna+sukha+dukkha+kāraṇaṃ;

Ear, nose, happiness, suffering, cause;

Sota, ghāna, sukha, dukkha, kāraṇaṃ;

636

Dāna+sīla+dhana+jhāna+locanaṃ,

Generosity, virtue, wealth, jhāna, eye,

Dāna, sīla, dhana, jhāna, locanaṃ,

637

Mūla+kūla+bala+jāla+maṅgalaṃ.

Root, bank, strength, snare, auspicious sign.

Mūla, kūla, bala, jāla, maṅgalaṃ.

638

Naḷina+liṅga+mukha+ṅga+jala+mbujaṃ,

Lotus, sign, face, limb, water, lotus,

Naḷina, liṅga, mukha, ṅga, jala, mbujaṃ,

639

Pulina+dhañña+hirañña+phalā+mataṃ;

Sandbank, grain, gold, fruit, deathlessness;

Pulina, dhañña, hirañña, phalā, mataṃ;

640

Paduma+paṇṇa+susāna+vanā+yudhaṃ,

Lotus, leaf, charnel ground, forest, weapon,

Paduma, paṇṇa, susāna, vanā, yudhaṃ,

641

Hadaya+cīvara+vattha+kuli+ndriyaṃ.

Heart, robe, clothing, lineage, faculty.

Hadaya, cīvara, vattha, kuli, ndriyaṃ.

642

Nayana+vadana+yāno+dana+sopāna+pānaṃ,

Eye, mouth, vehicle, food, stair, drink,

Nayana, vadana, yāno, dana, sopāna, pānaṃ,

643

Bhavana+bhuvana+lohā+lāta+tuṇḍa+ṇḍa+pīṭhaṃ,

Abode, world, iron, fireplace, beak, egg, seat,

Bhavana, bhuvana, lohā, lāta, tuṇḍa, ṇḍa, pīṭhaṃ,

644

Karaṇa+maraṇa+ñāṇā+rammaṇā+rañña+tāṇaṃ,

Action, death, knowledge, object, forest, protection,

Karaṇa, maraṇa, ñāṇā, rammaṇā, rañña, tāṇaṃ,

645

Tagara+nagara+tīra+cchatta+chiddo+dakāni.iccādi;

Tagara, city, shore, umbrella, hole, water, etc.;

Tagara, nagara, tīra, cchatta, chiddo, dakāni, v.v.;

646

Ekaccaṃ,

647

136. Na nissa ṭā

136. 'Ṭā' for 'na' is not allowed

136. Na nissa ṭā

648

Ekaccādīhi parassa nissa ṭā na hoti, ekaccāni.

For 'na' after ekaccādi, 'ṭā' does not occur: ekaccāni.

Ṭā không xảy ra cho ni sau các từ ekaccādi, ekaccāni.

Bho ekacca, ekaccā ekaccāni.

Bho ekacca, ekaccā; ekaccā, ekaccāni.

Ekaccaṃ, ekacce ekaccāni.

Ekaccaṃ; ekacce, ekaccāni.

Sesaṃ napuṃsakaṃva.

The rest is like napuṃsaka.

Phần còn lại giống như giống trung.

649

Evaṃ paṭhamaṃ, paṭhamāni iccādi.

Similarly, paṭhamaṃ, paṭhamāni, etc.

Tương tự, paṭhamaṃ, paṭhamāni, v.v.

Padaṃ, padā padāni iccādi napuṃsakasamaṃ.

Padaṃ, padā, padāni, etc., is like napuṃsaka.

Padaṃ, padā, padāni, v.v., giống như giống trung.

Nāsmiṃsu bhedo.

There is no distinction in 'na' and 'smiṃsu'.

Không có sự khác biệt trong nāsmīṃsu.

650

106. Nāssa sā

106. 'Sā' for 'na'

106. Nāssa sā

651

Padādīhi nāssa sā hoti vā.

For 'na' after padādī, 'sā' may optionally occur.

Sā tùy chọn xảy ra cho nā sau các từ padādi.

Padasā padena.

Padasā, padena.

652

105. Padādīhi

105. From padādī

105. Padādīhi

653

Padādīhi smino si hoti vā.

For 'si' after padādī, 'si' may optionally occur.

Si tùy chọn xảy ra cho smino sau các từ padādi.

Padasi pade padamhi padasmiṃ, padesu.

Padasi, pade, padamhi, padasmiṃ; padesu.

Evaṃ bilasaddo.

Similarly, the word bila.

Tương tự, từ bila.

654

Kammasaddato nāssa ‘‘nāsse+no’’ti eno vā, kammena, ‘‘pumakammathāmā’’dinā utte kammunā kammanā.

From the word kamma, for 'na', 'eno' may optionally occur by "nāsse+no": kammena. By "pumakammathāmā" and so forth, it is stated: kammunā, kammanā.

Từ kammasadda, eno tùy chọn xảy ra cho nāssa do ‘‘nāsse+no’’ (quy tắc số 95), kammena; do ‘‘pumakammathāmā’’ (quy tắc số 96), kammunā, kammanā.

Imināva sasmāsu uttaṃ, ussa lasaññāyaṃ sa+smānaṃ yathāyogaṃ no+nā niccaṃ, vavatthitavibhāsattā vādhikārassa.

By this same rule, it is stated for 'sasmāsu': 'no' and 'nā' always occur for 'sa' and 'sma' as appropriate when 'u' is a 'la' (augment) sign, due to the established optional rule.

Do quy tắc này, uttaṃ xảy ra cho sasmāsu, và no+nā cố định xảy ra cho sa+smānaṃ tùy theo sự phù hợp khi ussa là lasaññā, do tính chất tùy chọn có hệ thống của vādhikāra.

Kammuno kammassa.

Kammuno, kammassa.

Kammunā kammā kammamhā kammasmā.

Kammunā, kammā, kammamhā, kammasmā.

‘‘Kammādito’’ti smino vā nimhi kammani kamme kammamhi kammasmiṃ, sesaṃ napuṃsakasamaṃ.

From “Kammādito,” in smiṃ or vā, nimhi, in kammani, kamme, kammamhi, kammasmiṃ, the rest are like neuter nouns.

Chữ “Kammādito” là kammani, kamme, kammamhi, kammasmiṃ của smin hoặc nim. Phần còn lại giống như danh từ trung tính.

Camma+vesma+bhasmādayo kammasamā uttato+ññatra.

Camma-vesma-bhasma and so on are like kamma (in their declension) except where stated otherwise above.

Các từ camma, vesma, bhasma v.v... giống như kamma, ngoại trừ từ utta.

655

Gacchanta, si.

Gacchanta, with si.

Gacchanta, si.

‘‘Ntassaṃ’’ti vā aṃmhi silopo gacchaṃ.

Or, by the rule "Ntassaṃ", si is dropped, yielding gaccham.

Hoặc do quy tắc “Ntassaṃ” khi có aṃ thì silopa thành gacchaṃ.

Aññatra sissa daṃ, gacchantaṃ, gacchantā gacchantāni.

Elsewhere, daṃ (is substituted) for si, (yielding) gacchantaṃ, gacchantā, gacchantāni.

Ngoài ra, si biến thành daṃ, thành gacchantaṃ, gacchantā, gacchantāni.

Bho gaccha gacchā gacchaṃ, gacchantā gacchantāni.

(Vocative) bho gaccha, gacchā, gacchaṃ, gacchantā, gacchantāni.

Bho gaccha, gacchā, gacchaṃ; gacchantā, gacchantāni.

Gacchaṃ gacchantaṃ, gacchante gacchantāni.

(Accusative) gacchaṃ, gacchantaṃ, gacchante, gacchantāni.

Gacchaṃ, gacchantaṃ; gacchante, gacchantāni.

Gacchatā gacchantene+ccādi pulliṅgasamaṃ.

Gacchatā, gacchante, etc. are like masculine forms.

Gacchatā, gacchantena v.v... giống như danh từ giống đực.

Evaṃ yajanta+vajantādayo.

Similarly, yajanta, vajanta, etc.

Tương tự, yajanta, vajanta v.v...

656

Akārantaṃ.

Ending in a.

A-kāranta.

657

Aṭṭhi, silopo.

Aṭṭhi, si is dropped.

Aṭṭhi, silopa.

658

113. Jhalā vā

113. `Jhalā vā`

113. Jhalā vā

659

Jhalato yonaṃ ni hoti vā napuṃsake.

After a jhala (consonant), ni is optionally (substituted) for yo in the neuter gender.

Trong danh từ trung tính, yonaṃ biến thành ni hoặc không.

Aṭṭhīni.

Aṭṭhīni.

Aṭṭhīni.

‘‘Lopo’’ti yolope dīgho, aṭṭhī.

By "Lopo", with the dropping of yo, there is lengthening (of i), (yielding) aṭṭhī.

Do quy tắc “Lopo”, khi yopa bị loại bỏ thì nguyên âm được kéo dài, thành aṭṭhī.

Bho aṭṭhi aṭṭhī, aṭṭhīni aṭṭhī.

(Vocative) bho aṭṭhi, aṭṭhī, aṭṭhīni, aṭṭhī.

Bho aṭṭhi, aṭṭhī; aṭṭhīni, aṭṭhī.

Aṭṭhiṃ, aṭṭhīni aṭṭhī.

(Accusative) aṭṭhiṃ, aṭṭhīni, aṭṭhī.

Aṭṭhiṃ; aṭṭhīni, aṭṭhī.

Aṭṭhinā iccādi munisaddasamaṃ.

Aṭṭhinā, etc. are like the word muni.

Aṭṭhinā v.v... giống như danh từ muni.

Evaṃ pacchi+akkhi+dadhi+satthi+vāri+acciādayo.

Similarly, pacchi, akkhi, dadhi, satthi, vāri, acci, etc.

Tương tự, pacchi, akkhi, dadhi, satthi, vāri, acci v.v...

660

Ikārantaṃ.

Ending in i.

I-kāranta.

661

Daṇḍi, napuṃsakattā ‘‘ekavacane’’ccādinā rasse silopo.

Daṇḍi, due to being neuter, si is dropped by "ekavacane" etc. after shortening (of ī).

Daṇḍi, do là danh từ trung tính, silopa do quy tắc “ekavacane” v.v... thành nguyên âm ngắn.

Daṇḍīni daṇḍī.

Daṇḍīni, daṇḍī.

Daṇḍīni, daṇḍī.

‘‘Ge vā’’ti rasse bho daṇḍi daṇḍī, daṇḍīni daṇḍī.

By "Ge vā", with shortening, (vocative) bho daṇḍi, daṇḍī, daṇḍīni, daṇḍī.

Do quy tắc “Ge vā”, khi nguyên âm ngắn, thành bho daṇḍi, daṇḍī; daṇḍīni, daṇḍī.

‘‘Naṃ jhīto’’ti naṃ.

By "Naṃ jhīto", naṃ (is substituted).

Do quy tắc “Naṃ jhīto” thành naṃ.

Daṇḍinaṃ daṇḍiṃ, daṇḍīni daṇḍī.

Daṇḍinaṃ, daṇḍiṃ, daṇḍīni, daṇḍī.

Daṇḍinaṃ, daṇḍiṃ; daṇḍīni, daṇḍī.

Sesaṃ pulliṅge daṇḍīsamaṃ.

The rest is like daṇḍī in the masculine gender.

Phần còn lại giống như daṇḍī ở giống đực.

Evaṃ sukhakārī+sīghayāyīādayo.

Similarly, sukha-kārī, sīgha-yāyī, etc.

Tương tự, sukhakārī, sīghayāyī v.v...

662

Īkārantaṃ.

Ending in ī.

Ī-kāranta.

663

Cakkhu, cakkhūni cakkhū.

Cakkhu, cakkhūni, cakkhū.

Cakkhu, cakkhūni, cakkhū.

Sesaṃ aṭṭhisamaṃ.

The rest is like aṭṭhi.

Phần còn lại giống như aṭṭhi.

Evaṃ āyu+vasu+dhanu+dāru+tipu+madhu+siṅgu+hiṅgu+vatthu+jatu+ambu+ assuādīni.

Similarly, āyu, vasu, dhanu, dāru, tipu, madhu, siṅgu, hiṅgu, vatthu, jatu, ambu, assu, etc.

Tương tự, āyu, vasu, dhanu, dāru, tipu, madhu, siṅgu, hiṅgu, vatthu, jatu, ambu, assu v.v...

Āyusaddato nāssa kodhādittā sāva viseso.

From the word āyu, there is a distinction (in forms) due to koda etc. not applying to na.

Đối với từ āyu, do có kodhādittā, nên không có sā mà có sự khác biệt.

664

Ukārantaṃ.

Ending in u.

U-kāranta.

665

Gotrabhu, rasse silopo.

Gotrabhu, si is dropped after shortening (of ū).

Gotrabhu, nguyên âm ngắn, silopa.

Gotrabhūni gotrabhū.

Gotrabhūni, gotrabhū.

Gotrabhūni, gotrabhū.

Bho gotrabhu gotrabhū, gotrabhūni gotrabhū.

(Vocative) bho gotrabhu, gotrabhū, gotrabhūni, gotrabhū.

Bho gotrabhu, gotrabhū; gotrabhūni, gotrabhū.

Gotrabhuṃ, gotrabhūni gotrabhū iccādi pulliṅge vessabhūsamaṃ.

Gotrabhuṃ, gotrabhūni, gotrabhū, etc. are like vessabhū in the masculine gender.

Gotrabhuṃ; gotrabhūni, gotrabhū v.v... giống như vessabhū ở giống đực.

Evaṃ sayambhū+abhibhū+dhammaññū ādayo.

Similarly, sayambhū, abhibhū, dhammaññū, etc.

Tương tự, sayambhū, abhibhū, dhammaññū v.v...

666

Ūkārantaṃ.

Ending in ū.

Ū-kāranta.

667

Visadā+visadākāra-vohāro+bhayamuttako;

A clear and indistinct usage,

Lời nói rõ ràng, lời nói có hình dạng rõ ràng, không sợ hãi;

668

Pumādijānane hetu-bhāvato liṅga+mīrito.

And that which serves as the cause for knowing male, etc., is called liṅga (gender).

Do là nguyên nhân của sự biết về nam tính v.v..., nên được gọi là liṅga.

669

Thana+kesāvatī nārī, massuvā puriso siyā;

A woman has breasts and hair; a man has a beard.

Người nữ có ngực và tóc, người nam có râu;

670

Ubhinna+mantaraṃ etaṃ, itaro+bhayamuttako.

This is the distinction between the two; the other is the neuter.

Đây là sự khác biệt giữa hai giới, còn lại là không sợ hãi.

671

Ese+sā eta+mīti ca,

Esa, esā, etaṃ are the words,

Esa, esā, etaṃ,

672

Pasiddhiatthesu yesu lokassa;

In common usage, in cases of common knowledge,

Những từ mà trong thế gian có nghĩa là nổi tiếng,

673

Thī+puma+napuṃsakānī+ti,

Are called feminine, masculine, and neuter genders,

Được gọi là nữ tính, nam tính, trung tính,

674

Vuccante tāni nāmāni.

Those are the nouns.

Những danh từ đó.

675

Napuṃsakaliṅgaṃ.

Neuter Gender.

Giống trung tính.

676

Atha sabbādīnaṃ rūpanayo niddisiyate,

Now, the formation of sabbā and so on will be described.

Bây giờ, cách hình thành các từ sabbā v.v... sẽ được trình bày.

677

Sabba katara katama ubhaya itara añña aññatara aññatama, pubba+parā+para+dakkhiṇu+ttarā+dharāni vavatthāya+masaññāyaṃ.

Sabba, katara, katama, ubhaya, itara, añña, aññatara, aññatama, and pubba, para, apara, dakkhiṇa, uttara, adhara, when defined (as to their scope) and not being nouns.

Sabba, katara, katama, ubhaya, itara, añña, aññatara, aññatama, pubba, parā, para, dakkhiṇa, uttara, adharāni khi được sắp xếp và không phải là danh từ.

‘‘Ūnapūrattha+madhikapadodāharaṇa+majjhāhāro’’ti ñāyā sabbādīsu paṭhīyanteti yojetabbaṃ.

It should be noted that by the principle "omissions for completion, additional words for illustration, and implied meaning," these are read among the sabbā group.

Cần hiểu rằng các từ sabbā v.v... được liệt kê theo quy tắc “ūnapūrattha madhikapadodāharaṇa majjhāhāro”.

Ya tya ta eta ima amu kiṃ eka tumha amha iccete sabbādayo.

Ya, tya, ta, eta, ima, amu, kiṃ, eka, tumha, amha—these are the sabbā group.

Các từ ya, tya, ta, eta, ima, amu, kiṃ, eka, tumha, amha v.v... là các từ sabbā v.v...

Kaccāyane adassitassāpi tyasaddassa –

Though not shown in Kaccāyana, because the word tya

Mặc dù từ tya không được Kaccāyana trình bày –

678

Khiḍḍā paṇihitā tyāsu, rati tyāsu patiṭṭhitā;

"Games are performed in them, delight is established in them;

Sự vui chơi được đặt vào chúng, niềm hoan hỷ được thiết lập trong chúng;

679

Bījāni tyāsu ruhanti, yadidaṃ sattā pajāyareti –

Seeds grow in them, that is, beings are born" (of the earth)—

Hạt giống nảy mầm trong chúng, đó là những chúng sinh được sinh ra –

680

Pāḷiyaṃ dissamānattā idha saṅgaho.

Is seen in the Pāḷi, it is included here.

Vì nó xuất hiện trong Pāḷi, nên được đưa vào đây.

681

Tattha sabbasaddo niravasesattho.

Among these, the word sabba means "all" without remainder.

Trong đó, từ sabba có nghĩa là không còn gì sót lại.

Katara+katamasaddā pucchanatthā.

The words katara and katama are for questioning.

Các từ katara, katama có nghĩa là hỏi.

Ubhayasaddo dviavayavasamudāyavacano.

The word ubhaya refers to a collection of two parts.

Từ ubhaya có nghĩa là tập hợp của hai phần.

Itarasaddo vuttapaṭiyogīvacano.

The word itara refers to the opposite of what has been mentioned.

Từ itara có nghĩa là đối lập với cái đã nói.

Aññasaddo adhikatāparavacano.

The word añña refers to another or something additional.

Từ añña có nghĩa là cái khác, cái thêm vào.

Añña- tara+aññatamasaddā aniyamatthā.

The words aññatara and aññatama are for "undetermined".

Các từ aññatara, aññatama có nghĩa là không xác định.

Pubbādayo disādivavatthāvacanā.

Pubba and so on refer to distinctions such as directions.

Các từ pubbā v.v... có nghĩa là sắp xếp theo hướng v.v...

Yasaddo aniyamattho.

The word ya means "undetermined".

Từ ya có nghĩa là không xác định.

Tya+tasaddā parammukhavacanā.

The words tya and ta refer to what is "turned away from" (not present).

Các từ tya, ta có nghĩa là chỉ cái ở xa.

Eta+ima+amu+kiṃ iccete samīpa+accantasamīpa+dūra+pucchanatthavacanā.

Eta, ima, amu, kiṃ—these words refer to "near", "very near", "far", and "questioning" respectively.

Các từ eta, ima, amu, kiṃ có nghĩa là gần, rất gần, xa, hỏi.

Ekasaddo saṃkhyādivacano.

The word eka refers to "number" etc.

Từ eka có nghĩa là số đếm v.v...

Tumha+amhasaddā para+atta niddesavacanā.

The words tumha and amha are for indicating "other" and "self" respectively.

Các từ tumha, amha có nghĩa là chỉ người khác, chỉ bản thân.

682

Sabbo, sissa o,

Sabba, o for si.

Sabbo, o của si,

683

138. Yona+meṭa

138. `Yonaṃ eṭa`

138. Yonaṃ eṭa

684

Akārantehi sabbādīhi yonaṃ eṭa hoti niccaṃ.

Eṭa is always (substituted) for yo after sabbā and similar words ending in a.

Từ các từ sabbā v.v... có tận cùng bằng a, yonaṃ luôn biến thành eṭa.

Sabbe.

Sabbe.

Sabbe.

Bho sabba sabbā, sabbe.

(Vocative) bho sabba, sabbā, sabbe.

Bho sabba, sabbā; sabbe.

Sabbaṃ, sabbe.

(Accusative) sabbaṃ, sabbe.

Sabbaṃ; sabbe.

Sabbena, sabbehi sabbebhi.

Sabbena, sabbehi, sabbebhi.

Sabbena; sabbehi, sabbebhi.

Evaṃ karaṇe.

Similarly in the instrumental case.

Tương tự trong karana.

Sabbassa.

Sabbassa.

Sabbassa.

685

99. Sabbādīnaṃ naṃmhi ca

99. `Sabbādīnaṃ naṃmhi ca`

99. Sabbādīnaṃ naṃmhi ca

686

Akārantānaṃ sabbādīnaṃ e hoti naṃmhi su+hisu ca.

E is (substituted) for sabbā and similar words ending in a before naṃ, su, and hi.

Các từ sabbā v.v... có tận cùng bằng a, biến thành e khi có naṃ, su và hi.

Ettha ādisaddo avayave, vuttañhi –

Here the word ādi (etc.) refers to a part (of the word), as it has been said:

Ở đây, từ ādi có nghĩa là một phần, đã được nói rằng –

687

Mariyādāyaṃ pakāre ca, samīpe+vayave tathā;

"In the sense of limit, manner, proximity, and also a part,

Trong giới hạn, trong loại, trong gần, trong một phần;

688

Catūsva+tthesu medhāvī, ādisaddaṃ pakāsayeti.

The wise explain the word ādi in these four meanings."

Người trí tuệ giải thích từ ādi trong bốn nghĩa đó.

689

100. Saṃ+sānaṃ

100. `Saṃ-sānaṃ`

100. Saṃ, sānaṃ

690

Sabbādito naṃvacanassa saṃ+sānaṃ honti.

Saṃ and sānaṃ are (substituted) for the naṃ ending after sabbā and similar words.

Từ sabbā v.v..., naṃvacana biến thành saṃ, sānaṃ.

Sabbesaṃ sabbesānaṃ.

Sabbesaṃ, sabbesānaṃ.

Sabbesaṃ, sabbesānaṃ.

Sabbā sabbamhā sabbasmā.

Sabbā, sabbamhā, sabbasmā.

Sabbā, sabbamhā, sabbasmā.

Sabbe sabbamhi sabbasmiṃ, sabbesu.

Sabbe, sabbamhi, sabbasmiṃ, sabbehi.

Sabbe, sabbamhi, sabbasmiṃ, sabbesu.

691

Itthiyaṃ ‘‘itthiya+matvā’’ti āpaccaye tassa ghasaññā.

In the feminine gender, by "itthiya matvā" (rule), ā (is added), and that (ending) gets the gha designation.

Trong giống cái, do quy tắc “itthiya matvā” khi có āpaccaya, nó được gọi là gha.

Sesaṃ kaññāva.

The rest is like kaññā.

Phần còn lại giống như kaññā.

Sabbā, sabbā sabbāyo.

Sabbā, sabbā, sabbāyo.

Sabbā; sabbā, sabbāyo.

Bho sabbe, sabbā sabbāyo.

(Vocative) bho sabbe, sabbā, sabbāyo.

Bho sabbe; sabbā, sabbāyo.

‘‘Gho ssaṃ+ssā+ssāyaṃ+tiṃ sū’’-ti rasse sabbaṃ, sabbā sabbāyo.

By "Gho ssaṃ-ssā-ssāyaṃ-tiṃ sū", after shortening, sabbaṃ, sabbā, sabbāyo.

Do quy tắc “Gho ssaṃ, ssā, ssāyaṃ, tiṃ sū”, khi nguyên âm ngắn, thành sabbaṃ; sabbā, sabbāyo.

Sabbāya, sabbāhi sabbābhi.

Sabbāya, sabbāhi, sabbābhi.

Sabbāya; sabbāhi, sabbābhi.

692

101. Ghapā sassa ssā vā

101. `Ghapā sassa ssā vā`

101. Ghapā sassa ssā vā

693

Sabbādīnaṃ ghapato sassa ssā vā hoti.

Ssā is optionally (substituted) for sa after the gha designated (endings) of sabbā and similar words.

Từ gha của các từ sabbā v.v..., sassa biến thành ssā hoặc không.

Amussāti rūpassa ‘‘ssā vā te+ti+mā+mūhī’’ti ssādesena siddhattā vāggahaṇa+muttaratthaṃ.

Since the form amussā is established by the substitution of ssā by the rule "ssā vā te-ti-mā-mūhī", the mention of vā (optional) is for subsequent rules.

Vì hình thức amussā đã được hình thành bởi ssādesa do quy tắc “ssā vā te, ti, mā, mūhī”, nên việc thêm vāggahaṇa là để chỉ sự lựa chọn.

Rasse sabbassā sabbāya, sabbāsaṃ sabbāsānaṃ.

After shortening, sabbassā, sabbāya, sabbāsaṃ, sabbāsānaṃ.

Khi nguyên âm ngắn, sabbassā, sabbāya; sabbāsaṃ, sabbāsānaṃ.

Pañcamiyaṃ sabbāya.

In the fifth case, sabbāya.

Trong pañcamī, sabbāya.

694

102. Smino ssaṃ

102. `Smino ssaṃ`

102. Smino ssaṃ

695

Sabbādīnaṃ ghapato smino ssaṃ vā hoti.

Ssaṃ is optionally (substituted) for smi after the gha designated (endings) of sabbā and similar words.

Từ gha của các từ sabbā v.v..., smino biến thành ssaṃ hoặc không.

Sabbassaṃ sabbāyaṃ sabbāya, sabbāsu.

Sabbassaṃ, sabbāyaṃ, sabbāya, sabbāsu.

Sabbassaṃ, sabbāyaṃ, sabbāya; sabbāsu.

696

Napuṃsake sabbaṃ.

In the neuter, sabbaṃ.

Trong giống trung tính, sabbaṃ.

‘‘Yonaṃ nī’’ti napuṃsake yossa nimhi –

By "Yonaṃ nī", in the neuter, for yo, when ni is (substituted) —

Do quy tắc “Yonaṃ nī”, trong giống trung tính, yossa nimhi –

697

137. Sabbādīhi

137. `Sabbādīhi`

137. Sabbādīhi

698

Sabbādīhi parassa nissa ṭā na hoti.

The ṭa (substitution) does not occur for ni after sabbā and similar words.

Từ các từ sabbā v.v..., nissa không biến thành ṭā.

Dīghe sabbāni.

With lengthening, sabbāni.

Khi nguyên âm dài, sabbāni.

Bho sabba sabbā, sabbāni.

(Vocative) bho sabba, sabbā, sabbāni.

Bho sabba, sabbā; sabbāni.

Sabbaṃ, sabbe sabbāni.

(Accusative) sabbaṃ, sabbe, sabbāni.

Sabbaṃ; sabbe, sabbāni.

Nādīsu pumeva.

In the nā and other cases, it is like the masculine.

Trong nādi v.v..., chỉ có giống đực.

Katarakatamaubhayā tīsu liṅgesu sabbasamā.

Katara, katama, ubhaya are like sabba in all three genders.

Katarakatamaubhayā trong ba giống đều giống như sabba.

Evaṃ itaraaññasaddā.

Similarly, the words itara and añña.

Tương tự, các từ itaraañña.

Ssā+ssaṃsu viseso.

There is a distinction in ssā and ssaṃ.

Có sự khác biệt trong ssā và ssaṃ.

699

52. Ssaṃ+ssā+ssāyesvi-tare+ka+ññe+ti+māna+mi

52. `Ssaṃ-ssā-ssāyesv-itare-ka-ññe-ti-māna-mi`

52. Ssaṃ, ssā, ssāyesvi-tare, ka, ññe, ti, māna, mi

700

Ssamādīsu itara+eka+añña+eta+ima iccetesaṃ i hoti niccaṃ.

I is always (substituted) for itara, eka, añña, eta, ima before ssaṃ and other endings.

Trong ssaṃ v.v..., các từ itara, eka, añña, eta, ima luôn biến thành i.

Itarissā itarāya, aññissā aññāya, aññāsaṃ aññāsānaṃ.

Itarissā, itarāya, aññissā, aññāya, aññāsaṃ, aññāsānaṃ.

Itarissā, itarāya; aññissā, aññāya; aññāsaṃ, aññāsānaṃ.

Aññissaṃ aññāyaṃ aññāya.

Aññissaṃ, aññāyaṃ, aññāya.

Aññissaṃ, aññāyaṃ, aññāya.

Aññatara+ññatamā liṅgattaye sabbasamā.

Aññatara and aññatama are like sabba in all three genders.

Aññatara, aññatama trong ba giống đều giống như sabba.

701

Pubbo,

Pubba,

Pubbo,

702

143. Pubbādīhi chahi

143. `Pubbādīhi chahi`

143. Pubbādīhi chahi

703

Etehi chahi savisaye eṭa vā hotīti yossa eṭa, pubbe pubbā.

Eṭa is optionally (substituted) for yo in their respective domains after these six (words), (yielding) pubbe, pubbā.

Từ sáu từ này, yossa biến thành eṭa hoặc không trong trường hợp đặc biệt, thành pubbe, pubbā.

Bho pubba pubbā, pubbe pubbā.

(Vocative) bho pubba, pubbā, pubbe, pubbā.

Bho pubba, pubbā; pubbe, pubbā.

Pubbaṃ, pubbe.

(Accusative) pubbaṃ, pubbe.

Pubbaṃ; pubbe.

Pubbena.

Pubbena.

Pubbena.

Sesaṃ sabbaliṅge sabbasamaṃ.

The rest is like sabba in all genders.

Phần còn lại giống như sabba trong tất cả các giống.

Evaṃ parādayo pañca.

Similarly, the five (words) beginning with para.

Tương tự, năm từ parā v.v...

704

139. Nā+ññañca nāma+ppadhānā

139. `Nā-ññañca nāma-ppadhānā`

139. Nā, ññañca nāma, ppadhānā

705

Taṃnāmabhūtehi appadhānehi ca sabbādīhi sabbādikāriyaṃ na hoti.

The function of sabbā and similar words does not occur when they are (used) as nouns, or are secondary (in a compound).

Từ các từ sabbā v.v... không phải là danh từ hoặc không phải là chính yếu, thì không có sabbādikāriya.

Te sabbā, sabbanāmā teti attho.

This means "they are sabbā, they are 'sabba'-nouns".

Nghĩa là, chúng là sabbā, chúng là sabbanāmā.

Te piyasabbā, te atisabbā.

Te piyasabbā (those dear 'sabba's), te atisabbā (those exceeding 'sabba's).

Chúng là piyasabbā, chúng là atisabbā.

Nāmabhūte ca aññapadatthādo appadhānavisaye ca sabbādikāriyanisedhena ‘‘paramasabbe tiṭṭhanti’’ tyādito padhānapadantato eṭaādayo honti, visesanasamāsassa uttarapadatthapadhānattā.

By the prohibition of sabbā-like functions for words used as nouns and for words secondary to another word, eṭa and similar (substitutions) occur from the principal word, as in "paramasabbe tiṭṭhanti" (they stand in all supreme places), because in a determinative compound, the meaning of the latter word is predominant.

Khi là danh từ và trong trường hợp không chính yếu của từ khác, việc cấm sabbādikāriya dẫn đến eṭa v.v... xuất hiện từ từ chính yếu trong “paramasabbe tiṭṭhanti” v.v..., vì trong samāsa tính từ, nghĩa của từ cuối là chính yếu.

706

140. Tatiyatthayoge

140. `Tatiyatthayoge`

140. Tatiyatthayoge

707

Tatiyatthena yoge ca sabbādikāriyaṃ na hoti.

When connected with the meaning of the instrumental case, the sabbā-like function does not occur.

Khi kết hợp với nghĩa của tatiyā, cũng không có sabbādikāriya.

Māsena pubbā māsapubbā iccādi.

Māsena pubbā (earlier by a month), māsapubbā (a month earlier), etc.

Māsena pubbā, māsapubbā v.v...

708

141. Catthasamāse

141. `Catthasamāse`

141. Catthasamāse

709

Catthasamāsavisaye sabbādikāriyaṃ na hoti.

In the context of a co-ordinative compound, the sabbā-like function does not occur.

Trong trường hợp catthasamāsa, không có sabbādikāriya.

Dakkhiṇuttarapubbānantiādi.

Dakkhiṇuttarapubbānanti (of the south, north, and east), etc.

Dakkhiṇuttarapubbānaṃ v.v...

710

142. Ve+ṭa

142. `Ve-ṭa`

142. Ve, ṭa

711

Iti catthasamāse sabbādikāriyaṃ na hoti, niccena eṭaādesappasaṅge ayaṃ sampattavibhāsā.

Thus, in a co-ordinative compound, the sabbā-like function does not occur; this is an optional rule applied where there would otherwise be an obligatory eṭa substitution.

Do đó, trong catthasamāsa, không có sabbādikāriya, đây là một vibhāsā ngẫu nhiên khi có khả năng luôn có eṭaādesa.

Pubbuttare pubbuttarā.

Pubbuttare, pubbuttarā.

Pubbuttare, pubbuttarā.

Sesaṃ sugatasamaṃ.

The rest is like sugata.

Phần còn lại giống như sugata.

712

Yo, ye.

Yo, ye.

Yo, ye.

Yā, yāyo.

Yā, yāyo.

Yā, yāyo.

Yaṃ, yāni iccādi sabbasamaṃ.

Yaṃ, yāni, etc. are like sabba.

Yaṃ, yāni v.v... giống như sabba.

Yādīna+mālapane rūpaṃ na sambhavati.

The vocative form of ya and similar words does not occur.

Hình thức của yādi v.v... không thể xảy ra trong ālapana.

713

Tya si –

Tya si —

Tya si –

714

128. Tya+te+tānaṃ tassa so

128. `Tya-te-tānaṃ tassa so`

128. Tya, te, tānaṃ tassa so

715

Tya+te+tāna+manapuṃsakānaṃ tassa so hoti simhi.

So is (substituted) for the ta of tya, te, ta when they are not neuter and si follows.

Đối với tya, te, tānaṃ không phải là giống trung tính, tassa biến thành so khi có si.

Syo, tye.

Syo, tye.

Syo, tye.

Syā, tyā, tyāyo.

Syā, tyā, tyāyo.

Syā, tyā, tyāyo.

Tyaṃ, tyāni iccādi sabbasamaṃ.

Tyaṃ, tyāni, etc. are like sabba.

Tyaṃ, tyāni v.v... giống như sabba.

716

So,

So,

So,

717

131. Tatassa no sabbāsu

718

Tasaddassa tassa no vā hoti sabbāsu vibhattīsu.

Of the word 'ta', 'tassa' or 'no' optionally occurs in all case endings.

Của từ "tad", "tassa" hoặc "no" xảy ra trong tất cả các biến cách.

‘‘Tya+te+tānaṃ tassā’’ti ca ettha tyādīnaṃ takāraggahaṇaṃ syā sā esā nāyoti itthiyaṃ sabbasamā hotīti.

And in "tyā, te, tānaṃ tassā", the taking of 'ta' in 'tyādi' (tya, te, tānaṃ) implies that 'syā, sā, esā' become 'sabbasamā' in the feminine gender.

Và ở đây, trong ‘‘Tya+te+tānaṃ tassā’’, việc nắm giữ âm "ta" của các từ "tyā" v.v. là để chỉ rằng trong giống cái, từ "sabbasamā" (tất cả) trở thành "syā sā esā nāyā".

Ne te.

Ne, te.

Ne te.

Naṃ taṃ, ne te.

Naṃ, taṃ; ne, te.

Naṃ taṃ, ne te.

Nena tene, nehi nebhi tehi tebhi.

Nena, tena; nehi, nebhi, tehi, tebhi.

Nena tene, nehi nebhi tehi tebhi.

719

132. Ṭa sasmāsmiṃssāyassaṃssāsaṃmhāmhisvi+massa ca

132. Ṭa sasmāsmiṃssāyassaṃssāsaṃmhāmhisvi + massa ca

132. Ṭa sasmāsmiṃssāyassaṃssāsaṃmhāmhisvi+massa ca

720

‘‘Ṭa sa+smā+smiṃ+naṃsmi+massa cā’’ti vuttepi tesaṃ vibhattīnaṃ ādesesu ssāyādīsu paresu ‘‘tadādesā tadiva bhavantī’’ti ñāyā ṭādese siddhepi yādiādesantare pare nivattanatthaṃ ssādīnaṃ gahaṇaṃ.

Even when it is said, "Ṭa sa, smā, smiṃ, naṃ, smiṃ, massa ca", and even if the 'ṭa' substitution is established by the maxim "tadādesā tadiva bhavanti" (substitutes are like the original) when 'ssāya' and other substitutes of those case endings follow, the inclusion of 'ssa' and others is to prevent their occurrence when other 'yādi' (beginning with 'ya') substitutes follow.

Mặc dù đã nói ‘‘Ṭa sa+smā+smiṃ+naṃsmi+massa cā’’, nhưng khi các biến cách đó có các hậu tố như "ssāyā" v.v., thì theo quy tắc ‘‘tadādesā tadiva bhavanti’’ (các hậu tố đó trở thành chính nó), việc thay thế bằng "ṭa" đã được thiết lập. Tuy nhiên, việc nắm giữ các hậu tố "ssā" v.v. là để ngăn chặn sự thay thế "ṭa" khi có các hậu tố khác như "yā" v.v.

721

Sādīsvi+massa tasaddatakārassa ca ṭo vā hoti.

Of 'ima' in 'sādi' (ssa, smā, smiṃ, etc.) and of the 'ta' of the word 'ta', 'ṭa' optionally occurs.

Trong các hậu tố "sā" v.v., "ṭa" thay thế cho "i" và âm "ta" của từ "tad" một cách tùy chọn.

Pubbassaralopo.

Elision of the preceding vowel.

Âm nguyên âm trước bị lược bỏ.

Eva+muparipi.

Similarly above.

Tương tự ở trên.

Assa nassa tassa, nesaṃ nesānaṃ tesaṃ tesānaṃ.

Assa, nassa, tassa; nesaṃ, nesānaṃ, tesaṃ, tesānaṃ.

Assa nassa tassa, nesaṃ nesānaṃ tesaṃ tesānaṃ.

Amhā asmā namhā nasmā tamhā tasmā.

Amhā, asmā, namhā, nasmā, tamhā, tasmā.

Amhā asmā namhā nasmā tamhā tasmā.

Amhi asmiṃ namhi nasmiṃ tamhi tasmiṃ, nesu tesu.

Amhi, asmiṃ, namhi, nasmiṃ, tamhi, tasmiṃ; nesu, tesu.

Amhi asmiṃ namhi nasmiṃ tamhi tasmiṃ, nesu tesu.

722

Itthiyaṃ sā, nā nāyo tā tāyo.

In the feminine, sā; nā, nāyo, tā, tāyo.

Trong giống cái: sā, nā nāyo tā tāyo.

Naṃ taṃ, nā nāyo tā tāyo.

Naṃ, taṃ; nā, nāyo, tā, tāyo.

Naṃ taṃ, nā nāyo tā tāyo.

Nāmhi –

723

46. Ssā vā te+ti+mā+mūhi

46. Ssā vā te, ti, mā, mūhi

46. Ssā vā te+ti+mā+mūhi

724

Ghapasaññehi ta+eta+ima+amūhi ekatte nādīnaṃ ssā vā hoti.

From 'ta, eta, ima, amū' that have the ghapa designation, 'ssā' optionally occurs for 'nādi' (feminine plural nominative) in the singular.

Từ các từ "ta", "eta", "ima", "amū" mang ý nghĩa "ghapa" (chỉ số ít), "ssā" tùy chọn thay thế cho "nā" v.v.

Antassarānaṃ ghapavohārena taṃsahacaritāpi saddā ‘‘kunte pavesayā’’ti ñāyā gayhantīti ‘‘ghapasaññehi ta+eta+ima+amūhī’’ti vuttaṃ.

It is said "ghapasaññehi ta, eta, ima, amūhi" because words associated with 'ghapa' by the designation of the final vowels are taken, following the maxim "kunte pavesayā" (enter the spearsman).

Các từ đi kèm với các nguyên âm cuối, được gọi là "ghapa", cũng được chấp nhận theo quy tắc ‘‘kunte pavesayā’’ (như việc đưa vào cây giáo), vì vậy đã nói ‘‘ghapasaññehi ta+eta+ima+amūhī’’ (từ các từ "ta", "eta", "ima", "amū" mang ý nghĩa "ghapa").

Vāṭādese assā nassā nāya.

With optional 'ṭa' substitution, assā, nassā, nāya.

Khi "ṭa" được thay thế tùy chọn: assā nassā nāya.

725

53. Tāya vā

726

Ssaṃssāssā yesu tassa vā i hoti.

For 'ta', 'i' optionally occurs in 'ssaṃ, ssā, ssā'.

Trong "ssaṃ", "ssā", "ssā", "i" tùy chọn thay thế cho "tad".

Tissā tassā tāya, nāhi nābhi tāhi tābhi.

Tissā, tassā, tāya; nāhi, nābhi, tāhi, tābhi.

Tissā tassā tāya, nāhi nābhi tāhi tābhi.

Sassa vā ssāmhi assā nassā tissā tassā.

Of 'sa', optionally 'ssā' in 'ssā-mhi', resulting in assā, nassā, tissā, tassā.

Trong "ssa" tùy chọn "ssā" là assā nassā tissā tassā.

727

54. Te+ti+māto sassa ssāya

54. Te, ti, māto sassa ssāya

54. Te+ti+māto sassa ssāya

728

Tā+etā+imāto sassa ssāyo hoti vā.

From 'tā, etā, imā', 'ssāya' optionally occurs for 'ssa'.

Từ "tā", "etā", "imā", "ssāya" tùy chọn thay thế cho "ssa".

Assāya nassāya tissāya tassāya, ‘‘ghapate’’ccādinā yādese nāya tāya.

Assāya, nassāya, tissāya, tassāya; with 'yā' substitution by "ghapate", nāya, tāya.

Assāya nassāya tissāya tassāya, khi "yā" được thay thế bởi ‘‘ghapate’’ v.v. là nāya tāya.

Naṃvacanassa sa+mādese takārassa ca vā ṭādese āsaṃ nāsaṃ nāsānaṃ tāsaṃ tāsānaṃ.

With 'sa, mā' substitution for the 'naṃ' case ending, and 'ṭa' optionally for 'ta', āsaṃ, nāsaṃ, nāsānaṃ, tāsaṃ, tāsānaṃ.

Khi "sa" được thay thế cho "naṃvacana" và "ṭa" tùy chọn thay thế cho âm "ta": āsaṃ nāsaṃ nāsānaṃ tāsaṃ tāsānaṃ.

Sattamiyaṃ assaṃ assā nassaṃ nassā nāyaṃ nāya tissaṃ tissā tassaṃ tassā tāyaṃ tāya, nāsu tāsu.

In the seventh case, assaṃ, assā, nassaṃ, nassā, nāyaṃ, nāya, tissaṃ, tissā, tassaṃ, tassā, tāyaṃ, tāya; nāsu, tāsu.

Trong biến cách thứ bảy: assaṃ assā nassaṃ nassā nāyaṃ nāya tissaṃ tissā tassaṃ tassā tāyaṃ tāya, nāsu tāsu.

729

Napuṃsake naṃ taṃ, nāni tāni.

In the neuter, naṃ, taṃ; nāni, tāni.

Trong giống trung: naṃ taṃ, nāni tāni.

Naṃ taṃ, ne nāni te tāni.

Naṃ, taṃ; ne, nāni, te, tāni.

Naṃ taṃ, ne nāni te tāni.

Sesaṃ pumeva.

The rest is the same as the masculine.

Phần còn lại giống như giống đực.

730

‘‘Yaṃtaṃsaddā niccasambandhā’’ti ñāyā yaṃsaddena aniyamitatthaṃ taṃsaddo niyameti.

By the maxim "yaṃtaṃsaddā niccasambandhā" (the words 'yaṃ' and 'taṃ' are always related), the word 'taṃ' specifies the indeterminate meaning of 'yaṃ'.

Theo quy tắc ‘‘Yaṃtaṃsaddā niccasambandhā’’ (các từ "yaṃ" và "taṃ" luôn có mối quan hệ), từ "taṃ" xác định ý nghĩa không xác định của từ "yaṃ".

731

Pasiddhe anubhūtatthe, pakkantavisaye tathā;

In established, experienced meaning, and in a changed context;

Trong ý nghĩa đã biết, đã trải nghiệm, và trong trường hợp đã được đề cập;

732

Yaṃsadda+manapekkheva, taṃsaddo yujjate sadāti –

The word 'taṃ' is always used independently of the word 'yaṃ'.

Từ "taṃ" luôn được sử dụng mà không cần đến từ "yaṃ".

733

Vuttattā ettheva taṃsaddo yaṃsaddaṃ nāpekkhati.

As stated, in these cases, the word 'taṃ' does not require the word 'yaṃ'.

Vì đã được nói, ở đây từ "taṃ" không cần đến từ "yaṃ".

Yathākkamaṃ tatri+da+mudāharaṇaṃ –

The examples for this are, in order:

Ví dụ về điều đó theo thứ tự là –

734

(.) ‘‘Namo tassā’’ti ca, (.) ‘‘aggimpa+kkhinā…pe… ñātakārī hi so jino’’ti ca, (..) Purimagāthāya vuttamunisadda+mapekkhitvā ‘‘savāsane kilese so’’ti ca.

(.) "Namo tassā" (Homage to him); (.), "aggim pakkhinā...pe... ñātakārī hi so jino" (the Jina, he who knows, performed by the bird...); (..) and referring to the word 'muni' stated in the preceding verse, "savāsane kilese so" (he, the defilements with latent tendencies).

(.) ‘‘Namo tassā’’ (Kính lễ vị ấy), (..) ‘‘aggimpa+kkhinā…pe… ñātakārī hi so jino’’ (Đức Jinā ấy là người đã biết việc làm, v.v.), (..) và sau khi đề cập đến từ "muni" trong bài kệ trước: ‘‘savāsane kilese so’’ (Vị ấy có các phiền não cùng với các tập khí).

735

Eso, ete.

Esā, etā etāyo, etaṃ, etāni iccādi ṭa+nādesābhāvova viseso.

Esā, etā, etāyo; etaṃ, etāni, etc. The absence of 'ṭa' and 'nā' substitutions is the only difference.

Esā, etā etāyo, etaṃ, etāni v.v. Sự khác biệt chỉ là không có sự thay thế "ṭa" và "nā".

736

Ima si,

737

127. Simha+napuṃsakassā+yaṃ

127. Simha + napuṃsakassā + yaṃ

127. Simha+napuṃsakassā+yaṃ

738

Imasaddassa anapuṃsakassa ayaṃ hoti simhi.

For the word 'ima', when not neuter, 'ayaṃ' occurs in the 'si' ending.

Trong "si", "ayaṃ" thay thế cho từ "ima" khi không phải giống trung.

Ayaṃ, ime.

Imaṃ, ime.

739

126. Nāmha+ni+mi

126. Nāmha + ni + mi

126. Nāmha+ni+mi

740

Imasaddassa anitthiyaṃ nāmhi ana+imiiccādesā honti.

For the word 'ima', when not feminine, 'ana', 'imi', and other substitutions occur in 'nāmhi'.

Trong "nāmhi", "ana" và "imi" v.v. thay thế cho từ "ima" khi không phải giống cái.

‘‘Ate+nā’’ti ene anena iminā.

By "ate, nā" in 'ena', anena, iminā.

‘‘Ate+nā’’ trong "ene" là anena iminā.

Himhi –

741

125. Imassā+nitthiyaṃ ṭe

125. Imassā + nitthiyaṃ ṭe

125. Imassā+nitthiyaṃ ṭe

742

Imassā+nitthiyaṃ ṭe hoti vā su+naṃ+hisu.

For 'ima', when not feminine, 'ṭe' optionally occurs in 'su, naṃ, hi'.

Trong "su" và "naṃ" và "hi", "ṭa" tùy chọn thay thế cho "ima" khi không phải giống cái.

‘‘Nāmaggahaṇe liṅgavisiṭṭhassāpi gahaṇaṃ’’ti ñāyā ‘anitthiyaṃ’ti itthiliṅganisedhā imassāti nāmaggahaṇavisaye liṅgavisesitassa imasaddassāpi gahaṇaṃ.

By the maxim "nāmaggahaṇe liṅgavisiṭṭhassāpi gahaṇaṃ" (when a name is taken, it includes that which is specified by gender), the word 'ima' specified by gender is also included in the context of taking the name 'ima', which is prohibited in the feminine.

Theo quy tắc ‘‘Nāmaggahaṇe liṅgavisiṭṭhassāpi gahaṇaṃ’’ (khi một danh từ được đề cập, nó cũng bao gồm các dạng có giống cụ thể), việc đề cập đến "ima" trong ‘anitthiyaṃ’ (không phải giống cái) cũng bao gồm từ "ima" với giống cụ thể.

Tassa phalaṃ ‘‘tatassa no sabbāsu’’ tyādo liṅgattaye kāriyasiddhi.

The result of that is the accomplishment of the operation in all three genders, as in "tatassa no sabbāsu" (for 'ta' and 'no' in all case endings).

Kết quả của điều đó là sự thành công của việc biến cách trong cả ba giống đối với ‘‘tatassa no sabbāsu’’ v.v.

Ehi ebhi imehi imebhi.

Ehi, ebhi, imehi, imebhi.

Ehi ebhi imehi imebhi.

‘‘Ṭa sasmāsmi’’miccādinā sabbassi+massa vā ṭādese assa imassa, vā ṭe esaṃ esānaṃ imesaṃ imesānaṃ.

By "ṭa sasmāsmiṃ", 'ṭa' optionally occurs for all 'ima', resulting in assa, imassa; optionally 'ṭe', resulting in esaṃ, esānaṃ, imesaṃ, imesānaṃ.

Theo ‘‘Ṭa sasmāsmi’’ v.v., khi "ṭa" tùy chọn thay thế cho tất cả "i": assa imassa, khi "ṭe" tùy chọn là esaṃ esānaṃ imesaṃ imesānaṃ.

Amhā asmā imamhā imasmā.

Amhā, asmā, imamhā, imasmā.

Amhā asmā imamhā imasmā.

Amhi asmiṃ imamhi imasmiṃ, esu imesu.

Amhi, asmiṃ, imamhi, imasmiṃ; esu, imesu.

Amhi asmiṃ imamhi imasmiṃ, esu imesu.

743

Itthiyaṃ ayaṃ, imā imāyo.

In the feminine, ayaṃ; imā, imāyo.

Trong giống cái: ayaṃ, imā imāyo.

Imaṃ, imā imāyo.

Imaṃ; imā, imāyo.

Imaṃ, imā imāyo.

Nā ‘‘ssā vā te+ti+mā+mūhī’’ti ssā vā, vā ṭādese ‘‘ssa’’ miccādinā iādese ca kate assā imissā imāya, imāhi imābhi.

For 'nā', 'ssā' optionally occurs by "ssā vā te, ti, mā, mūhi"; and with optional 'ṭa' substitution and 'iā' substitution by "ssaṃ", assā, imissā, imāya; imāhi, imābhi.

Nā, ‘‘ssā vā te+ti+mā+mūhī’’ (ssā tùy chọn cho số ít nā v.v.), khi "ṭa" tùy chọn thay thế và "i" được thay thế bởi ‘‘ssa’’ v.v. là assā imissā imāya, imāhi imābhi.

Assā imissā assāya imissāya imāya.

Assā, imissā, assāya, imissāya, imāya.

Assā imissā assāya imissāya imāya.

Naṃvacanassa sa+mādese imassa ca vā ṭādese assa ‘‘sunaṃhi sū’’ti dīghe ca kate āsaṃ, aññatra imāsaṃ imāsānaṃ.

With 'sa, mā' substitution for the 'naṃ' case ending and optional 'ṭa' substitution for 'ima', and with lengthening by "sunaṃhi sū", āsaṃ; otherwise, imāsaṃ, imāsānaṃ.

Khi "sa" được thay thế cho "naṃvacana" và "ṭa" tùy chọn thay thế cho "ima" và kéo dài trong ‘‘sunaṃhi sū’’ là āsaṃ, và những trường hợp khác là imāsaṃ imāsānaṃ.

Sattamiyaṃ assaṃ imissaṃ assā imissā imāyaṃ imāya, imāsu.

In the seventh case, assaṃ, imissaṃ, assā, imissā, imāyaṃ, imāya; imāsu.

Trong biến cách thứ bảy: assaṃ imissaṃ assā imissā imāyaṃ imāya, imāsu.

744

Napuṃsake –

In the neuter –

Trong giống trung –

745

201. Imassi+daṃ vā

201. Imassi + daṃ vā

201. Imassi+daṃ vā

746

Aṃsisu saha tehi imassi+daṃ hoti vā napuṃsake.

In the 'aṃ, si' case endings, along with 'te', 'idaṃ' optionally occurs for 'ima' in the neuter.

Trong "aṃ" và "si", "idaṃ" tùy chọn thay thế cho "ima" cùng với chúng trong giống trung.

Idaṃ imaṃ, ime imāni.

Idaṃ, imaṃ; ime, imāni.

Idaṃ imaṃ, ime imāni.

Idaṃ, imaṃ; ime, imāni.

Idaṃ imaṃ, ime imāni.

Anena iminā iccādi pulliṅgasamaṃ.

Anena, iminā, etc., are the same as the masculine.

Anena iminā v.v. giống như giống đực.

747

197. Ime+tāna+menā+nvādese dutiyāyaṃ

197. Ime, tāna, menā, nvādese dutiyāyaṃ

197. Ime+tāna+menā+nvādese dutiyāyaṃ

748

Imaetasaddānaṃ kathitānukathanavisaye dutiyāya+menādeso hoti.

For the words 'ima' and 'eta', 'ena' occurs as an anaphora in the accusative case.

Trong biến cách thứ hai, "ena" thay thế cho "ima" và "eta" trong ngữ cảnh nhắc lại.

Imaṃ bhikkhuṃ vinaya+majjhāpaya, atho enaṃ dhamma+majjhāpaya.

Teach this monk the Vinaya; then teach him the Dhamma.

Imaṃ bhikkhuṃ vinaya+majjhāpaya (Hãy dạy vị tỳ khưu này về giới luật), atho enaṃ dhamma+majjhāpaya (rồi hãy dạy vị ấy về giáo pháp).

Ime bhikkhū vinaya+majjhāpaya, atho ene dhamma+majjhāpaya.

Teach these monks the Vinaya; then teach them the Dhamma.

Ime bhikkhū vinaya+majjhāpaya (Hãy dạy các vị tỳ khưu này về giới luật), atho ene dhamma+majjhāpaya (rồi hãy dạy các vị ấy về giáo pháp).

Eva+metassa ca yojanīyaṃ.

Similarly, 'eta' should be applied.

Tương tự, điều này cũng nên được áp dụng cho "eta".

749

Amu si,

750

129. Massā+mussa

129. Massā + mussa

129. Massā+mussa

751

Anapuṃsakassā+mussa makārassa so hoti simhi.

For the 'ma' of 'amu' when not neuter, 'sa' occurs in the 'si' ending.

Trong "si", "sa" thay thế cho âm "ma" của từ "amu" khi không phải giống trung.

Asu, yo –

Asu; yo –

Asu, yo –

752

86. Lopo+musmā

86. Lopo + musmā

86. Lopo+musmā

753

Niyamasutta+midaṃ, amusaddato yonaṃ lopo hoti niccaṃ pulliṅge.

This is a restrictive rule; the 'yo' case ending is always elided after the word 'amu' in the masculine gender.

Đây là một quy tắc xác định, "yo" luôn bị lược bỏ sau từ "amu" trong giống đực.

Dīghe amū.

With lengthening, amū.

Khi kéo dài là amū.

Jhalato yonaṃ ‘‘lopo’’ti lope siddhepi vo+pavādo+ya+mārambho.

Although elision is established for 'yo' after 'jhala' by "lopo", this is a special exception.

Mặc dù việc lược bỏ "yo" sau "jhala" đã được thiết lập bởi ‘‘lopo’’, nhưng đây là một khởi đầu để phủ định điều đó.

754

Ārambho vacanampatti, lakkhaṇaṃ yogalakkhaṇaṃ;

A beginning, a verbal convention, a characteristic, a characteristic of conjunction;

Sự khởi đầu là lời nói, đặc điểm là dấu hiệu;

755

Vākyaṃ satthañca iccādi, suttāna+mabhidhāyakā.

A sentence, and a treatise, etc., are terms for suttas.

Câu và văn bản v.v. là những từ ngữ chỉ định các quy tắc.

756

Amuṃ, amū.

Amunā, amūhi amūbhi.

Amunā; amūhi, amūbhi.

Amunā, amūhi amūbhi.

757

87. Na no sassa

758

Amusmā sassa no na hoti.

From 'amu', 'no' does not occur for 'ssa'.

Sau "amu", "no" không thay thế cho "ssa".

Amussa, amūsaṃ amūsānaṃ.

Amussa; amūsaṃ, amūsānaṃ.

Amussa, amūsaṃ amūsānaṃ.

‘‘Nāsmāssā’’ti lato smāssa nā, amunā amumhā amusmā.

By "nāsmāssā", 'nā' for 'smā' after 'lata', amunā, amumhā, amusmā.

Theo ‘‘Nāsmāssā’’, "nā" thay thế cho "smā": amunā amumhā amusmā.

Amumhi amusmiṃ, amūsu.

Amumhi, amusmiṃ; amūsu.

Amumhi amusmiṃ, amūsu.

759

Itthiyaṃ asu, amū amuyo.

In the feminine, asu; amū, amuyo.

Trong giống cái: asu, amū amuyo.

Amuṃ, amū amuyo.

Amuṃ; amū, amuyo.

Amuṃ, amū amuyo.

Nā, ‘‘ssā vā te+ti+mā+mūhī’’ti nādyekavacanānaṃ ssā vā, amussā amuyā, amūhi amūbhi.

For 'nā', 'ssā' optionally occurs for the singular of 'nādi' by "ssā vā te, ti, mā, mūhi", resulting in amussā, amuyā; amūhi, amūbhi.

Nā, ‘‘ssā vā te+ti+mā+mūhī’’ (ssā tùy chọn cho số ít nā v.v.), là amussā amuyā, amūhi amūbhi.

Amussā amuyā, amūsaṃ amūsānaṃ.

Amussā, amuyā; amūsaṃ, amūsānaṃ.

Amussā amuyā, amūsaṃ amūsānaṃ.

Sattamiyaṃ amussaṃ amussā amuyaṃ amuyā, amūsu.

In the seventh case, amussaṃ, amussā, amuyaṃ, amuyā; amūsu.

Trong biến cách thứ bảy: amussaṃ amussā amuyaṃ amuyā, amūsu.

760

Napuṃsake –

In the neuter –

Trong giống trung –

761

202. Amussā+duṃ

202. Amussā + duṃ

202. Amussā+duṃ

762

Aṃsisu saha tehi amussa aduṃ hoti vā napuṃsake.

In the 'aṃ, si' case endings, along with 'te', 'aduṃ' optionally occurs for 'amu' in the neuter.

Trong "aṃ" và "si", "aduṃ" tùy chọn thay thế cho "amu" cùng với chúng trong giống trung.

Aduṃ, silopo, amuṃ.

Aduṃ; elision of 'si', amuṃ.

Aduṃ, lược bỏ "si", amuṃ.

‘‘Jhalā vā’’ti vāniādese amūni amū.

By "jhalā vā", with optional 'āni' substitution, amūni, amū.

Khi "vā" thay thế bởi ‘‘Jhalā vā’’ là amūni amū.

Aduṃ amuṃ, amūni amū.

Aduṃ, amuṃ; amūni, amū.

Aduṃ amuṃ, amūni amū.

Amunā iccādi pulliṅgasamaṃ.

Amunā, etc., are the same as the masculine.

Amunā v.v. giống như giống đực.

763

‘‘Sakatte’’ti kapaccaye –

With the 'ka' suffix in the sense of 'one's own' –

Trong ‘‘sakatthe’’ (ý nghĩa sở hữu) khi thêm hậu tố "ka" –

764

130. Ke vā

765

Amu eva amukoti sakatthe kapaccaye taddhitavuttittā ‘‘ekatthatāyaṃ’’ti silope ca kate ‘‘nimittābhāve nemittikassābhāvo’’ti ñāyā nimittabhūtassa sissā+bhāve nemittikassa ‘‘massā+mussā’’ti kattabbassa sakārassa nivuttīti ‘ke vā’ti vikappena massa sakārattha+ mida+māraddhaṃ.

Amu, in the sense of 'one's own', becomes 'amuko' with the 'ka' suffix. When 'si' is elided due to being in the domain of a secondary derivative (taddhita) by "ekatthatāyaṃ", and by the maxim "nimittābhāve nemittikassābhāvo" (in the absence of a cause, its effect is absent), the 'sa' for 'ma' of 'amu' that should occur by "massā, mussā" is prevented due to the absence of the causal 'si'. Therefore, 'ke vā' is initiated for the optional 'sa' for 'ma'.

Từ "amu" trở thành "amuko" trong ý nghĩa sở hữu khi thêm hậu tố "ka". Vì nó là một trạng thái taddhita, khi "si" bị lược bỏ theo ‘‘ekatthatāyaṃ’’ (trong ý nghĩa một), theo quy tắc ‘‘nimittābhāve nemittikassābhāvo’’ (khi không có nguyên nhân thì không có kết quả), khi "si" là nguyên nhân không còn tồn tại, thì "sa" được tạo ra bởi ‘‘massā+mussā’’ cũng không còn, vì vậy ‘‘ke vā’’ được khởi xướng để thay thế "sa" cho "ma" một cách tùy chọn.

Amussa massa ke sa hoti vā.

For the 'ma' of 'amu', 'sa' optionally occurs for 'ka'.

Trong "ke", "sa" tùy chọn thay thế cho "ma" của "amu".

Asuko amukā, asukā amukā.

Asuko, amukā; asukā, amukā.

Asuko amukā, asukā amukā.

Asukaṃ amukaṃ iccādi.

Asukaṃ, amukaṃ, etc.

Asukaṃ amukaṃ v.v.

766

Kiṃ si.

767

198. Kissa ko sabbāsu

768

Sabbāsu vibhattīsu kissa ko hoti.

For 'ki', 'ko' occurs in all case endings.

Trong tất cả các biến cách, "ko" thay thế cho "kiṃ".

Sisso, ko, ke.

Kaṃ, ke.

Kena, kehi kebhi.

Kena; kehi, kebhi.

Kena, kehi kebhi.

769

199. Ki sasmiṃsu vā nitthiyaṃ

770

Anitthiyaṃ kissa ki vā hoti sasmiṃsu.

For 'ki', when not feminine, 'ki' optionally occurs in 'sa' and 'smiṃ'.

Trong "sa" và "smiṃ", "ki" tùy chọn thay thế cho "kiṃ" khi không phải giống cái.

Kissa kassa, kesaṃ kesānaṃ.

Kissa, kassa; kesaṃ, kesānaṃ.

Kissa kassa, kesaṃ kesānaṃ.

Kamhā kasmā.

Kamhā, kasmā.

Kamhā kasmā.

Kimhi kismiṃ kamhi kasmiṃ, kesu.

Kimhi, kismiṃ, kamhi, kasmiṃ; kesu.

Kimhi kismiṃ kamhi kasmiṃ, kesu.

771

Itthiyaṃ vibhattīsu paresu kādese kate akārantattā majjhe āpaccayakaraṇa+maviruddhanti ā, kā, kāyo.

In feminine forms, when the ka substitute is made in subsequent case endings, the insertion of the ā suffix in the middle is not contradictory because of its a-ending nature. Thus, ā, kā, kāyo.

Trong giống cái, khi các biến cách được thêm vào sau và khi sự thay thế kā được thực hiện, do tính chất kết thúc bằng a, việc thêm hậu tố ā vào giữa là không mâu thuẫn. Ví dụ: ā, kā, kāyo.

Kaṃ, kā kāyo iccādi sabbāva.

Kaṃ, kā, kāyo, etc., all are similar.

Kaṃ, kā kāyo, v.v... tất cả đều như vậy.

772

Napuṃsake –

In neuter gender –

Trong giống trung –

773

200. Ki+maṃsisu saha napuṃsake

200. `Ki` together with `aṃ` and `si` in neuter gender

200. Ki + aṃsisu saha napuṃsake

774

Aṃsisu saha tehi kiṃ saddassa kiṃhoti napuṃsake.

Together with aṃ and si, the word kiṃ becomes kiṃ in neuter gender.

Khi có aṃ và si theo sau, từ kiṃ trở thành kiṃ trong giống trung.

Kādesassa sāmaññattā ‘‘visesavihitā vidhayo sāmaññavidhayo nisedhentī’’ti ñāyā kiṃādesena kādesanivutti.

Since the substitution kā is general, according to the maxim "specific rules supersede general rules," the kā substitution is prevented by the kiṃ substitution.

Do sự phổ biến của sự thay thế kā, theo nguyên tắc ‘‘các quy tắc đặc biệt phủ nhận các quy tắc chung’’, sự thay thế kā bị loại bỏ bởi sự thay thế kiṃ.

Kiṃ, kāni.

Kiṃ, kāni.

Kiṃ, kāni.

Kiṃ, ke kāni.

Kiṃ, ke, kāni.

Kiṃ, ke kāni.

Kene+ccādi pubbeva.

Kena, etc., as before.

Kene + v.v... như đã nói trước đó.

775

Ekasaddo saṃkhyā+tulya+ñña+sahāyavacano.

The word eka (one) signifies number, similarity, other, and companion.

Từ eka có nghĩa là số lượng, tương tự, khác, và bạn bè.

Yadā saṃkhyāvacano, tadā ekavacananto, atra ekasaddo saṃkhyeyyavāpī.

When it signifies number, it is singular; here, the word eka also refers to the counted object.

Khi nó là một từ chỉ số lượng, nó ở dạng số ít; ở đây, từ eka cũng chỉ số lượng.

Aññatra tulyādīsu bahuvacanantopi.

Elsewhere, in the sense of similarity, etc., it can also be plural.

Trong các trường hợp khác như tương tự, v.v..., nó cũng có thể ở dạng số nhiều.

Eko, eke.

Eko, eke.

Eko, eke.

Ekā, ekā ekāyo.

Ekā, ekā, ekāyo.

Ekā, ekā ekāyo.

Ekaṃ, ekāni+ccādi sabbasamaṃ tiliṅge.

Ekaṃ, ekāni, etc., all are similar in the three genders.

Ekaṃ, ekāni + v.v... tất cả đều giống nhau ở cả ba giống.

776

Tulye eko vilāso dvinnaṃ kumārānaṃ, eke vaṇṇasaddā dvinnaṃ kumārānaṃ.

In the sense of similarity: eko vilāso dvinnaṃ kumārānaṃ (one charm for two princes), eke vaṇṇasaddā dvinnaṃ kumārānaṃ (similar sounding words for two princes).

Trong nghĩa tương tự: eko vilāso (một vẻ đẹp) cho hai hoàng tử, eke vaṇṇasaddā (những âm thanh tương tự) cho hai hoàng tử.

Aññatthe eko ācariyo eva+māha, eke ācariyā eva+māhaṃsu.

In the sense of other: eko ācariyo evaṃ āha (one teacher said thus), eke ācariyā evaṃ āhaṃsu (some teachers said thus).

Trong nghĩa khác: eko ācariyo (một vị thầy) nói như vậy, eke ācariyā (những vị thầy khác) đã nói như vậy.

Asahāyate ekova araññaṃ pavisitvā.

In the sense of companionless: ekova araññaṃ pavisitvā (having entered the forest alone).

Trong nghĩa không bạn bè: ekova (một mình) đi vào rừng.

777

Eko, eke.

Eko, eke.

Eko, eke.

Ekā, ekā ekāyo.

Ekā, ekā, ekāyo.

Ekā, ekā ekāyo.

Ekaṃ ekāni+ccādi sabbasamaṃ tiliṅge.

Ekaṃ, ekāni, etc., all are similar in the three genders.

Ekaṃ ekāni + v.v... tất cả đều giống nhau ở cả ba giống.

Ssā+ssaṃsu pana ‘‘ssa’’mādinā i, ekissā ekāya, ekissaṃ ekāyaṃ ekāya.

However, in ssa and ssaṃsu, i is introduced by "ssa" and so on, (yielding) ekissā, ekāya, ekissaṃ, ekāyaṃ, ekāya.

Tuy nhiên, trong ssa và ssaṃ theo quy tắc ‘‘ssa’’ v.v... thành i, ekissā ekāya, ekissaṃ ekāyaṃ ekāya.

778

Idha attaparagāravavasena ekassāpi ‘‘amhākaṃ rañño’’tipi ‘‘eke ācariyā’’tipi bahuvacanassa lokena icchitattā bahulavidhānā bahuvacaneneva sijjhati.

Here, on account of respect for oneself or others, the plural is desired by custom even for a single entity, as in "amhākaṃ rañño" (for our king) or "eke ācariyā" (some teachers), and is formed by the rule of bahula (frequent occurrence) with the plural.

Ở đây, do sự tôn trọng bản thân và người khác, ngay cả với số ít, việc sử dụng số nhiều như ‘‘amhākaṃ rañño’’ (của vua chúng ta) hoặc ‘‘eke ācariyā’’ (những vị thầy) được chấp nhận trong ngôn ngữ thông thường, và nó được hoàn thành bằng cách sử dụng số nhiều theo quy tắc bahulavidhāna (quy tắc phổ biến).

779

Tumha+amhasaddā aliṅgā, tathā ubha+kati+dvisaddā, pañcādayo aṭṭhārasantā ca.

The words tumha and amha are ungendered, as are ubha, kati, dvi, and those from pañca up to aṭṭhārasanta.

Các từ tumha và amha không có giống, cũng như các từ ubha, kati, dvi và các số từ pañca (năm) đến aṭṭhārasa (mười tám).

Tumha si, amha si.

Tumha si, amha si.

Tumha si, amha si.

780

212. Tumhassa tuvaṃtva+mamhi ca

212. `Tumha` becomes `tuvaṃ`, `tvaṃ` in `aṃ` and `si`

212. Tumhassa tuvaṃtva + mamhi ca

781

Amhi simhi ca tumhassa savibhattissa tuvaṃ+tvaṃ honti.

In aṃ and si, tumha with its case ending becomes tuvaṃ and tvaṃ.

Trong aṃ và si, tumha với biến cách trở thành tuvaṃ và tvaṃ.

Tuvaṃ tvaṃ.

Tuvaṃ, tvaṃ.

Tuvaṃ tvaṃ.

782

211. Simha+haṃ

211. `Si` becomes `haṃ`

211. Simha + haṃ

783

Simhi amhassa savibhattissa ahaṃ hoti.

In si, amha with its case ending becomes ahaṃ.

Trong si, amha với biến cách trở thành ahaṃ.

Ahaṃ, yevasve+ṭa, tu mhe.

Ahaṃ, and then yevasveṭa, tumhe.

Ahaṃ, yevasve + ṭa, tu mhe.

784

2,209. Maya+masmā+mhassa

2,209. `Maya` and `asmā` for `mha`

2,209. Maya + masmā + mhassa

785

Yosva+mhassa savibhattissa maya+masmā vā honti yathākkamaṃ.

In yo and sva, mha with its case ending optionally becomes maya and asmā respectively.

Trong yo và sva, amha với biến cách lần lượt trở thành maya và masmā.

Mayaṃ amhe.

Mayaṃ, amhe.

Mayaṃ amhe.

786

227. Aṃmhi taṃ+maṃ+tavaṃ+mamaṃ

227. In `aṃ`, `taṃ`, `maṃ`, `tavaṃ`, `mamaṃ`

227. Aṃmhi taṃ + maṃ + tavaṃ + mamaṃ

787

Aṃmhi tumhaamhasaddānaṃ savibhattīnaṃ taṃ+maṃ+tavaṃ+mamaṃ honti yathākkamaṃ.

In aṃ, the words tumha and amha with their case endings become taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ respectively.

Trong aṃ, các từ tumha và amha với biến cách lần lượt trở thành taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ.

Taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ.

Taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ.

Taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ.

788

231. Dutiyā yomhi vā

231. Optionally in the second `yo`

231. Dutiyā yomhi vā

789

Tumhaamhasaddānaṃ savibhattīnaṃ paccekaṃ ṅaṃ+ṅākaṃ vā honti yomhi dutiye, tumhaṃ tumhākaṃ tumhe, amhaṃ amhākaṃ amhe.

In the second yo, ṅaṃ and ṅākaṃ optionally occur for each of the words tumha and amha with their case endings. (Yielding) tumhaṃ, tumhākaṃ, tumhe, amhaṃ, amhākaṃ, amhe.

Trong yo của biến cách thứ hai, các từ tumha và amha với biến cách riêng lẻ tùy chọn trở thành ṅaṃ và ṅākaṃ. Ví dụ: tumhaṃ tumhākaṃ tumhe, amhaṃ amhākaṃ amhe.

790

228. Nāsmāsu tayā+mayā

228. In `nā` and `smā`, `tayā` and `mayā`

228. Nāsmāsu tayā + mayā

791

Nāsmāsu tumhaamhasaddānaṃ savibhattīnaṃ tayā+mayā honti yathākkamaṃ.

In nā and smā, the words tumha and amha with their case endings become tayā and mayā respectively.

Trong nā và smā, các từ tumha và amha với biến cách lần lượt trở thành tayā và mayā.

‘‘Nāsmāsū’’ti bahuvacanesupi vibhattikkama+manapekkhitvā saddakkamena paccekaṃ dve dve honti.

Even in the plural case endings mentioned as "nāsmāsu", two forms occur for each word, disregarding the order of the case endings but following the order of the words.

Trong nāsmāsu, không cần quan tâm đến thứ tự của biến cách số nhiều, mỗi từ có hai dạng theo thứ tự của từ.

792

213. Tayātayīnaṃ tva vā tassa

213. `Tva` optionally for `ta` in `tayā` and `tayī`

213. Tayātayīnaṃ tva vā tassa

793

Tumhassa tayātayīnaṃ takārassa tva hoti vā.

For tumha, ta in tayā and tayī optionally becomes tva.

Trong tayā và tayī của tumha, chữ ta tùy chọn trở thành tva.

Tvayā tayā, mayā.

Tvayā, tayā, mayā.

Tvayā tayā, mayā.

Tumhehi tumhebhi, amhehi amhebhi.

Tumhehi, tumhebhi, amhehi, amhebhi.

Tumhehi tumhebhi, amhehi amhebhi.

794

229. Tava+mama+tuyhaṃ+mayhaṃ se

229. `Tava`, `mama`, `tuyhaṃ`, `mayhaṃ` in `se`

229. Tava + mama + tuyhaṃ + mayhaṃ se

795

Se tumhaamhasaddānaṃ savibhattīnaṃ ete ādesā honti yathākkamaṃ.

In se, these substitutes occur for tumha and amha with their case endings respectively.

Trong se, các từ tumha và amha với biến cách lần lượt trở thành các dạng này.

Tava tuyhaṃ, mama mayhaṃ.

Tava, tuyhaṃ, mama, mayhaṃ.

Tava tuyhaṃ, mama mayhaṃ.

796

211. Naṃsesva+smākaṃ+mamaṃ.

211. In `naṃsesva`, `asmākaṃ`, `mamaṃ`.

211. Naṃsesva + smākaṃ + mamaṃ.

797

Naṃsesva+mhassa savibhattissa asmākaṃ+mamaṃ honti yathākkamaṃ.

In naṃsesva, mha with its case ending becomes asmākaṃ and mamaṃ respectively.

Trong naṃ, se và sva, amha với biến cách lần lượt trở thành asmākaṃ và mamaṃ.

Mamaṃ.

Mamaṃ.

Mamaṃ.

798

230. Ṅaṃ+ṅākaṃ naṃmhi

230. `Ṅaṃ` and `ṅākaṃ` in `naṃ`

230. Ṅaṃ + ṅākaṃ naṃmhi

799

Naṃmhi tumhaamhasaddānaṃ savitattīnaṃ ṅaṃ+ṅākaṃ honti paccekaṃ.

In naṃ, ṅaṃ and ṅākaṃ occur for each of the words tumha and amha with their case endings.

Trong naṃ, các từ tumha và amha với biến cách riêng lẻ trở thành ṅaṃ và ṅākaṃ.

Tumhaṃ tumhākaṃ amhaṃ amhākaṃ asmākaṃ.

Tumhaṃ, tumhākaṃ, amhaṃ, amhākaṃ, asmākaṃ.

Tumhaṃ tumhākaṃ amhaṃ amhākaṃ asmākaṃ.

Kaccāyane ekavacanassa aṃvidhānatthaṃ sutta+māraddhaṃ, ettha pana attagāravavasena aṃmhi tumhaṃ amhaṃbhi sijjhanti bahulādhikārā.

In Kaccāyana's grammar, a Sutta was started to prescribe aṃ for the singular; however, here, due to bahulādhikāra (rule of frequent occurrence), tumhaṃ and amhaṃ are formed in aṃ on account of self-respect.

Trong Kaccāyana, một sutta đã được bắt đầu để quy định aṃ cho số ít, nhưng ở đây, do sự tôn trọng bản thân, tumhaṃ và amhaṃ cũng được hoàn thành trong aṃ theo quy tắc bahulādhikāra.

800

214. Smāmhi tvamhā

214. In `smā`, `tvamhā`

214. Smāmhi tvamhā

801

Smāmhi tumhassa savitattissa tvamhā hoti vā.

In smā, tumha with its case ending optionally becomes tvamhā.

Trong smā, tumha với biến cách tùy chọn trở thành tvamhā.

Tvamhā tvayā tayā, mayā.

Tvamhā, tvayā, tayā, mayā.

Tvamhā tvayā tayā, mayā.

802

226. Smimhi tumhamhānaṃ tayi+mayi

226. In `smim`, `tayi` and `mayi` for `tumha` and `amha`

226. Smimhi tumhamhānaṃ tayi + mayi

803

Smimhi tumhaamhasaddānaṃsavibhattīnaṃ tayi+mayi hoti yathākkamaṃ.

In smim, tayi and mayi occur for tumha and amha with their case endings respectively.

Trong smiṃ, các từ tumha và amha với biến cách lần lượt trở thành tayi và mayi.

Tvayi tayi, mayi.

Tvayi, tayi, mayi.

Tvayi tayi, mayi.

Tumhesu.

Tumhesu.

Tumhesu.

804

203. Sumhā+mhassā+smā

203. `Mha` becomes `asmā` in `sumhā`

203. Sumhā + mhassā + smā

805

Amhassa asmā hoti vā sumhi.

In sumhi, amha optionally becomes asmā.

Trong su, amha tùy chọn trở thành asmā.

Asmāsu amhesu.

Asmāsu, amhesu.

Asmāsu amhesu.

Sabbādayo vutta+mapekkhantā vakkhamānaṃ vāti ida+mesaṃ lakkhaṇaṃ.

The words sabbādayo (all others) look back to what has been said and forward to what will be said, this is their characteristic.

Các từ sabba v.v... dựa trên những gì đã nói và những gì sẽ nói. Đây là đặc điểm của chúng.

806

232. Apādādo padate+kavākyeti

232. Not at the beginning of a pāda, and in one sentence

232. Apādādo padate + kavākyeti

807

Adhikāro.

This is an adhikāra (governing rule).

Phạm vi áp dụng.

Ettha pādo nāma gāthāya catutthaṃso, tasmā ‘‘tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakaṃ’’ti ettha vo na hoti.

Here, pāda refers to the fourth part of a stanza, therefore vo does not occur in "tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakaṃ" (by you much merit has been acquired).

Ở đây, pāda có nghĩa là một phần tư của một câu kệ (gāthā), do đó, trong ‘‘tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakaṃ’’ (phước báu các bạn đã tạo không nhỏ), vo không được sử dụng.

Ettha padanti vutta saddo sabhāvato –

Here, the word pada (word) is naturally said to be –

Ở đây, từ pada được nói đến là âm thanh tự nhiên –

808

Ākāsavāyuppabhavo sarīrā,

From the body, generated by space and wind,

Âm thanh phát sinh từ không gian và gió trong cơ thể,

809

Samuccaraṃ vatta+mupeti nādo;

A sound arises, progressing and becoming a voice;

Khi di chuyển, nó trở thành âm thanh;

810

Ṭhānantare suppaṭihaññamāno,

Being well-impeded at various locations,

Khi va chạm mạnh ở các vị trí khác nhau,

811

Vaṇṇatta+māgacchati so tu saddoti –

That sound then attains the nature of a letter –

Nó biến thành các chữ cái –

812

Vuttattā ekeko vaṇṇo saddo nāma, tabbaṇṇasamūho padaṃ, tappadasamūho vākyañca.

As stated, each letter is called saddo (sound), a collection of letters is a pada (word), and a collection of words is a vākya (sentence).

Theo đó, mỗi chữ cái là một sadda (âm thanh), một nhóm chữ cái là một pada (từ), và một nhóm từ là một vākya (câu).

Tathā hi –

Indeed –

Cũng vậy –

813

Vitatyantaṃ padaṃ tassa, ca yo vākyanti manvayaṃ;

The word ending in a case ending, and the collection of those words is a sentence;

Một từ là một đơn vị kết thúc bằng biến cách, và một câu là một chuỗi các từ;

814

Upacārā vaṇṇasadda-vāccaṃ taṃ na pariccaje.

Through figurative use, it refers to the sound of letters, which should not be abandoned.

Không nên từ bỏ việc gọi âm thanh chữ cái bằng cách ẩn dụ.

815

Taṃ padañca –

And that word –

Và từ đó –

816

Padaṃ catubbidhaṃ vuttaṃ, nāmā+khyāto+pasaggajaṃ;

A word is said to be of four kinds: that arising from nāma (noun), ākhyāta (verb), upasagga (prefix);

Từ được nói là có bốn loại: danh từ, động từ, tiền tố;

817

Nipātajañca taññū hi, asso khalvā+bhidhāvatīti.

And that arising from nipāta (particle). The knowers indeed say, "asso khalvābhidhāvati" (the horse indeed runs).

Và giới từ, như những người hiểu biết nói: ‘‘con ngựa này đang chạy’’.

818

Taṃ vākyañca –

And that sentence –

Và câu đó –

819

Ekākhyāto padaccayo, siyā vākyaṃ sakārakoti –

A collection of words with one main verb can be a sentence with an agent –

Một chuỗi từ với một động từ duy nhất có thể là một câu với các yếu tố ngữ pháp –

820

Vuttaṃ.

It is said.

Đã được nói.

Tasmā ‘‘vibhatyantaṃ padaṃ, padasamūho vākya’’nti ca vuccati.

Therefore, it is also said: "a pada is a word ending in a case ending, a vākya is a collection of padas."

Do đó, nó cũng được gọi là ‘‘một từ là một đơn vị kết thúc bằng biến cách, một nhóm từ là một câu’’.

821

233. Yonaṃhisva+pañcamyā vo+no

233. `Vo` and `no` for `yo`, `naṃ`, `hi`, `su` (excluding the fifth case)

233. Yonaṃhisva + pañcamyā vo + no

822

Apañcamiyāyonaṃhisva+pādādo vattamānānaṃ padasmā paresa+mekavākye ṭhitānaṃ tumhaamhasaddānaṃ savibhattīnaṃ vo+no honti vā yathākkamaṃ.

In yo, naṃ, hi, su, excluding the fifth case, when they are not at the beginning of a pāda, and are in one sentence after a word, the words tumha and amha with their case endings optionally become vo and no respectively.

Trong yo, naṃ, hi, su không phải là biến cách thứ năm, vo và no tùy chọn được thêm vào các từ tumha và amha với biến cách, khi chúng đứng sau một từ và nằm trong cùng một câu, lần lượt.

Gāmaṃ vo gaccheyyātha, gāmaṃ tumhe gaccheyyātha.

Gāmaṃ vo gaccheyyātha (you should go to the village), gāmaṃ tumhe gaccheyyātha (you should go to the village).

Gāmaṃ vo gaccheyyātha (Các bạn hãy đi đến làng), gāmaṃ tumhe gaccheyyātha (Các bạn hãy đi đến làng).

Gāmaṃ no gaccheyyāma, gāmaṃ amhe gaccheyyāma.

Gāmaṃ no gaccheyyāma (we should go to the village), gāmaṃ amhe gaccheyyāma (we should go to the village).

Gāmaṃ no gaccheyyāma (Chúng tôi hãy đi đến làng), gāmaṃ amhe gaccheyyāma (Chúng tôi hãy đi đến làng).

Pahāya vo gamissāmi, mā no vikantiṃsu.

Pahāya vo gamissāmi (I will leave you and go), mā no vikantiṃsu (let them not injure us).

Pahāya vo gamissāmi (Tôi sẽ rời bỏ các bạn mà đi), mā no vikantiṃsu (Họ đừng cắt chúng tôi).

Dīyate vo, dīyate tumhaṃ.

Dīyate vo (it is given to you), dīyate tumhaṃ (it is given to you).

Dīyate vo (Được trao cho các bạn), dīyate tumhaṃ (Được trao cho các bạn).

Dīyate no, dīyate amhaṃ.

Dīyate no (it is given to us), dīyate amhaṃ (it is given to us).

Dīyate no (Được trao cho chúng tôi), dīyate amhaṃ (Được trao cho chúng tôi).

Tuṭṭho+smi vo pakatiyā, tuṭṭho+smi tumhaṃ.

Tuṭṭho'smi vo pakatiyā (I am pleased with your nature), tuṭṭho'smi tumhaṃ (I am pleased with you).

Tuṭṭho + smi vo pakatiyā (Tôi hài lòng với bản chất của các bạn), tuṭṭho + smi tumhaṃ (Tôi hài lòng với các bạn).

Satthā no bhagavā, eso amhākaṃ satthā.

Satthā no Bhagavā (the Teacher is our Blessed One), eso amhākaṃ satthā (this is our Teacher).

Satthā no bhagavā (Đức Thế Tôn là Bậc Đạo Sư của chúng tôi), eso amhākaṃ satthā (Đây là Bậc Đạo Sư của chúng tôi).

Kataṃ vo, kataṃ tumhehi.

Kataṃ vo (it was done by you), kataṃ tumhehi (it was done by you).

Kataṃ vo (Đã được các bạn làm), kataṃ tumhehi (Đã được các bạn làm).

Kataṃ no, kataṃ amhehi.

Kataṃ no (it was done by us), kataṃ amhehi (it was done by us).

Kataṃ no (Đã được chúng tôi làm), kataṃ amhehi (Đã được chúng tôi làm).

823

234. Te+me nāse

234. `Te` and `me` in `nā` and `se`

234. Te + me nāse

824

Nāmhi se ca apādādo vattamānānaṃ dasmā paresa+mekavākye ṭhitānaṃ tumhaamhasaddānaṃ savibhattīnaṃ te+me vā honti yathākkamaṃ.

In nā and se, when not at the beginning of a pāda, and are in one sentence after a word, the words tumha and amha with their case endings optionally become te and me respectively.

Trong nā và se, te và me tùy chọn được thêm vào các từ tumha và amha với biến cách, khi chúng đứng sau một từ và nằm trong cùng một câu, lần lượt.

Kataṃ te, kataṃ tayā.

Kataṃ te (it was done by you), kataṃ tayā (it was done by you).

Kataṃ te (Đã được bạn làm), kataṃ tayā (Đã được bạn làm).

Kataṃ me, kataṃ mayā.

Kataṃ me (it was done by me), kataṃ mayā (it was done by me).

Kataṃ me (Đã được tôi làm), kataṃ mayā (Đã được tôi làm).

Dīyate te, dīyate tava.

Dīyate te (it is given to you), dīyate tava (it is given to you).

Dīyate te (Được trao cho bạn), dīyate tava (Được trao cho bạn).

Dīyate me, dīyate mama.

Dīyate me (it is given to me), dīyate mama (it is given to me).

Dīyate me (Được trao cho tôi), dīyate mama (Được trao cho tôi).

Dhanaṃ te, dhanaṃ tava.

Dhanaṃ te (your wealth), dhanaṃ tava (your wealth).

Dhanaṃ te (Tài sản của bạn), dhanaṃ tava (Tài sản của bạn).

Dhanaṃ me, dhanaṃ mama.

Dhanaṃ me (my wealth), dhanaṃ mama (my wealth).

Dhanaṃ me (Tài sản của tôi), dhanaṃ mama (Tài sản của tôi).

825

237. Na ca+vā+hā+he+vayoge

237. Not with `ca`, `vā`, `hā`, `he` conjunctions

237. Na ca + vā + hā + he + vayoge

826

Cādīhi yoge tumhaamhasaddānaṃ vo+no, te+me na honti.

In conjunction with ca, etc., vo, no, te, me do not occur for tumha and amha.

Khi kết hợp với ca v.v..., vo, no, te, me của các từ tumha và amha không được sử dụng.

Gacchāma tumhe ca mayañca, passati tumhe ca amhe ca, kataṃ tumhehi ca amhehi ca, dīyate tumhañca amhañca, dhanaṃ tumhañca amhañca, kataṃ tayā ca mayā ca, dīyate tava ca mama ca, dhanaṃ tava ca mama ca.

Gacchāma tumhe ca mayañca (let both you and I go), passati tumhe ca amhe ca (he sees both you and us), kataṃ tumhehi ca amhehi ca (it was done by both you and us), dīyate tumhañca amhañca (it is given to both you and us), dhanaṃ tumhañca amhañca (the wealth of both you and us), kataṃ tayā ca mayā ca (it was done by both you and me), dīyate tava ca mama ca (it is given to both you and me), dhanaṃ tava ca mama ca (the wealth of both you and me).

Gacchāma tumhe ca mayañca (Chúng tôi và các bạn hãy đi), passati tumhe ca amhe ca (Anh ấy nhìn các bạn và chúng tôi), kataṃ tumhehi ca amhehi ca (Đã được các bạn và chúng tôi làm), dīyate tumhañca amhañca (Được trao cho các bạn và chúng tôi), dhanaṃ tumhañca amhañca (Tài sản của các bạn và chúng tôi), kataṃ tayā ca mayā ca (Đã được bạn và tôi làm), dīyate tava ca mama ca (Được trao cho bạn và tôi), dhanaṃ tava ca mama ca (Tài sản của bạn và tôi).

Evaṃ vādiyogepi.

Likewise in conjunction with vā, etc.

Cũng vậy khi kết hợp với vā v.v...

827

235. Anvādese

235. In `anvādese` (subsequent mention)

235. Anvādese

828

Kathitānukathitavisaye tumhaamhasaddānaṃ ādesā niccaṃ honti punabbidhānā.

In the context of subsequent mention, the substitutions for tumha and amha are compulsory due to reiterated prescription.

Trong trường hợp lặp lại (anvādesa), các sự thay thế của các từ tumha và amha là bắt buộc do quy định lặp lại.

Gāmo tumhaṃ pariggaho, atho janapado vo pariggaho.

Gāmo tumhaṃ pariggaho (the village is your possession), atho janapado vo pariggaho (and the country is your possession).

Gāmo tumhaṃ pariggaho (Làng là sở hữu của các bạn), atho janapado vo pariggaho (Và xứ sở là sở hữu của các bạn).

Anvādese atho athoti vāradvayābhāvā niccanti vuttaṃ.

In anvādese, it is stated to be compulsory because of the absence of repeating atho atho twice.

Trong anvādesa, do không có hai lần atho, nó được nói là bắt buộc (niccaṃ).

Athosaddo kathitasseva puna kathanato anvādesajotako.

The word athosaddo indicates anvādesa (subsequent mention) by repeating what has already been said.

Từ athosaddo chỉ ra anvādesa vì nó lặp lại điều đã nói.

829

236. Sapubbā paṭhamantā vā

236. Optionally for those preceded by a first case ending

236. Sapubbā paṭhamantā vā

830

Vijjamānapubbasmā paṭhamantā paresaṃ tumhāmhānaṃ ādesā vā honti anvādese.

In anvādese, the substitutions for tumha and amha optionally occur for those preceded by a word in the first case ending.

Trong anvādesa, các sự thay thế của tumha và amha tùy chọn được thêm vào sau các từ kết thúc bằng biến cách thứ nhất có từ đứng trước.

Gāme paṭo tumhākaṃ atho nagare kambalo vo atho nagare kambalo tumhākaṃ, athoti anukathanavāradvayattā vikappo sapubbāti kiṃ, paṭo tumhākaṃ, atho kambalo vo.

In the village, the cloth is yours; or in the town, the blanket is yours; or in the town, the blanket is yours. The word ‘atho’ (or) implies an option due to the repetition of the statement. What is meant by ‘with a prior (word)’? The cloth is yours, or the blanket is yours.

Ở làng, tấm vải là của các ngươi, hoặc ở thành phố, tấm chăn là của các ngươi, hoặc ở thành phố, tấm chăn là của các ngươi. "Atho" (hoặc) là một sự lựa chọn do sự lặp lại hai lần. "Với tiền tố là gì?": Tấm vải là của các ngươi, hoặc tấm chăn là của các ngươi.

Paṭhamantāti kiṃ, paṭo nagare tumhākaṃ, atho kambalo gāme vo.

What is meant by ‘at the end of the former’? The cloth in the town is yours, or the blanket in the village is yours.

"Với tiền tố là gì?": Tấm vải ở thành phố là của các ngươi, hoặc tấm chăn ở làng là của các ngươi.

831

238. Dassanatthe+nālocane

238. In the sense of seeing, not informing

238. Dassanatthe+nālocane (Trong ý nghĩa của việc nhìn thấy, không phải là lời khai báo)

832

Dassanatthe ālovacanavajjite payujjamāne tumhaamhāna+mādesā na honti.

When used in the sense of seeing, excluding the meaning of informing, the substitutes for tumha and amha do not occur.

Khi được sử dụng trong ý nghĩa của việc nhìn thấy, ngoại trừ lời khai báo, các đại từ tumha (các ngươi) và amha (chúng ta) không được thay thế.

Gāmo tumhe uddissa āgato, gāmo amhe uddissa āgato.

The village came for you; the village came for us.

Làng đến vì các ngươi, làng đến vì chúng ta.

Anālocaneti kiṃ, gāmo vo āloceti, gāmo no āloceti.

What is meant by ‘not informing’? The village informs you; the village informs us.

"Không phải là lời khai báo là gì?": Làng khai báo cho các ngươi, làng khai báo cho chúng ta.

833

239. Āmantaṇaṃ pubba+masantaṃva

239. An address, even if not prior

239. Āmantaṇaṃ pubba+masantaṃva (Lời gọi dường như không có tiền tố)

834

Āmantaṇaṃ pubba+vijjamānaṃ viya hoti tumhāmhāna+mādesavisaye.

An address acts as if it exists prior in the context of substitutes for tumha and amha.

Lời gọi dường như có tiền tố trong trường hợp thay thế tumha và amha.

Devadatta tava pariggaho.

Devadatta, your possession.

Devadatta, tài sản của ngươi.

Āmantaṇanti kiṃ, kambalo te pariggaho.

What is meant by ‘an address’? The blanket is your possession.

"Lời gọi là gì?": Tấm chăn là tài sản của ngươi.

835

240. Na sāmaññavacana+mekatthe

240. A general word does not act as not existing when there is one meaning

240. Na sāmaññavacana+mekatthe (Không phải là từ ngữ chung trong một ý nghĩa)

836

Samānādhikaraṇe parato sāmaññavacana+māmantaṇaṃ ekatthe asantaṃ viya na hoti māṇavaka jaṭilaka te pariggaho.

When there is a common word in apposition after it, an address with a single meaning does not act as not existing. O young brahmin, O ascetic, it is your possession.

Khi một từ ngữ chung là lời gọi ở phía sau trong cùng một trường hợp, thì nó dường như không phải là một ý nghĩa. "Hỡi thanh niên, hỡi người tóc bện, tài sản của ngươi."

Parāmanthaṇe asatipi pubba+mupādāya ādeso.

Even without emphasis, the substitute occurs based on the prior (word).

Ngay cả khi không có sự tham chiếu, sự thay thế vẫn xảy ra dựa trên tiền tố.

837

241. Bahūsu vā

241. Or in many

241. Bahūsu vā (Hoặc trong nhiều)

838

Bahūsu vattamāna+māmantaṇaṃ sāmaññavacana+mekatthe asantaṃ viya vā na hoti.

An address referring to many, which is a common word, may or may not act as not existing when it has a single meaning.

Hoặc khi lời gọi ở số nhiều, từ ngữ chung dường như không phải là một ý nghĩa.

‘‘Siddhe satyārambho nīyamāya vā vikappāyavā’’ti vuttattā vikappattha+midaṃ.

As stated, "When something is established, initiation (of a rule) is either for a fixed rule or for an option," this is for the purpose of option.

Điều này có nghĩa là một lựa chọn, vì đã nói rằng "Khi đã thành tựu, sự khởi đầu là để quy định hoặc để lựa chọn."

Brāhmaṇā guṇavanto tumhākaṃ pariggaho, brāhmaṇā guṇavanto vo pariggaho.

Brahmins, virtuous ones, your possession; brahmins, virtuous ones, your possession.

Hỡi các Bà-la-môn có phẩm chất, tài sản của các ngươi; hỡi các Bà-la-môn có phẩm chất, tài sản của các ngươi.

839

Ubha+katisaddā bahuvacanantā.

Both ubha and kati are plural words.

Cả hai từ ubha và kati đều ở số nhiều.

‘‘Ubha+gohi ṭo’’ti yonaṃ ṭo, ubho.

From ‘ubhagohi’, ṭo (is substituted) for yo, hence ubho.

"Ubha+gohi ṭo" (ṭo cho yo của ubha), ubho (cả hai).

Kathaṃ ‘‘ubhayo vasemase’’ti, ṭomhi yakārāgamo.

How is ‘ubhayō vasemase’ (we both dwell)? When ṭo is present, yakārāgamo (insertion of 'y').

Làm thế nào mà "ubhayo vasemase" (chúng ta cả hai cùng sống)? yakāra được thêm vào ṭo.

Ubho.

Ubho (cả hai).

840

59. Suhisu+bhasso

59. `ssō` for `suhi`

59. Suhisu+bhasso (Bhassa trong `suhi`)

841

Ubhassa suhisvo hoti.

ssō occurs for ubha before su and hi.

Ubha trở thành bhassa trong suhi.

Ubhohi ubhobhi.

Ubhohi, ubhobhi.

Ubhohi, ubhobhi (bởi cả hai).

842

50. Ubhi+nnaṃ

50. `innaṃ` for `ubhi`

50. Ubhi+nnaṃ (Innaṃ cho `ubha`)

843

Ubhā naṃvacanassa innaṃ hoti.

innaṃ occurs for ubha before the naṃ termination.

Ubha trở thành innaṃ cho naṃ.

Ubhinnaṃ, ubhosu.

Ubhinnaṃ (của cả hai), ubhosu (trong cả hai).

844

168. Ṭi katimhā

168. `ṭi` after `kati`

168. Ṭi katimhā (Ṭi từ `kati`)

845

Katimhā yonaṃ ṭi hoti.

ṭi occurs for yo after kati.

Yo từ kati trở thành ṭi.

Kati, kati.

Kati (bao nhiêu), kati (bao nhiêu).

Jhato yolopapasaṅge dīghanivattanatthaṃ ṭiādeso.

The substitution of ṭi is to prevent lengthening in the context of the potential elision of yo after jha.

Sự thay thế ṭi là để ngăn chặn sự kéo dài trong trường hợp yo bị lược bỏ từ jha.

Katīhi katībhi.

Katīhi, katībhi.

Katīhi, katībhi (bởi bao nhiêu).

‘‘Bahukatinnaṃ’’ti nuka, katinnaṃ, katīsu.

katinnaṃ (from ‘‘bahukatinnaṃ’’ without nuka), katinnaṃ, katīsu.

"Bahukatinnaṃ" (của nhiều bao nhiêu) là nuka, katinnaṃ (của bao nhiêu), katīsu (trong bao nhiêu).

846

1,54. Vicchā+bhikkhaññesu dve

1.54. Two forms for desire and repetition

1,54. Vicchā+bhikkhaññesu dve (Hai trong sự mong muốn và sự lặp lại)

847

Vicchāya+mābhikkhaññe ca dve rūpāni honti.

Two forms occur for vicchā (desire) and ābhikkhañña (repetition).

Có hai dạng trong sự mong muốn (vicchā) và sự lặp lại (ābhikkhañña).

Kriyā+guṇa+dabbehi byāpetu+micchā vicchā.

Vicchā is the desire to permeate actions, qualities, and substances.

Vicchā là sự mong muốn mở rộng thông qua hành động, phẩm chất, và vật chất.

Rukkhaṃ rukkhaṃ siñcanti, gāmo gāmo ramaṇīyo, gāme gāme pānīyaṃ.

They water tree after tree; village after village is delightful; in village after village, there is water.

Tưới cây này cây này, làng này làng này đẹp đẽ, nước trong làng này làng này.

Ābhikkhaññaṃ=ponopuññaṃ, pacati pacati, papacati papacati.

Ābhikkhañña means frequency, repetition: pacati pacati, papacati papacati.

Ābhikkhaññaṃ (sự lặp lại) = sự thường xuyên. Pacati pacati (nấu nấu), papacati papacati (đã nấu đã nấu).

848

1,55. Syādilopo pubbasse+kassa

1.55. Elision of `syādi` of the former of one

1,55. Syādilopo pubbasse+kassa (Sự lược bỏ `syādi` của cái đầu tiên)

849

Vicchāya+mekassa dvitte pubbassa syādilopo hoti.

In vicchā, the syādi (first part) of the former of one, when reduplicated, is elided.

Trong sự mong muốn, syādi của cái đầu tiên trong hai cái bị lược bỏ.

Ekassa ekassāti dvitte ekekassa.

When ekassa ekassa is reduplicated, it becomes ekekassa.

Ekassa ekassāti (của từng cái một) trở thành ekekassa (của từng cái một) khi lặp lại.

Kathaṃ ‘‘matthakamatthakenā’’ti, ‘‘syādilopo pubbassā’’ti yogavibhāgā, yogavibhāgā ca iṭṭhapasiddhīti.

How is ‘matthakamatthakenā’ (by head after head)? Through the division of the rule ‘‘syādilopo pubbassa’’ (elision of syādi of the former), and division of rules leads to desired outcomes.

Làm thế nào mà "matthakamatthakenā" (bởi đầu bởi đầu)? Bởi sự phân chia quy tắc "syādilopo pubbassa", và sự phân chia quy tắc là để đạt được điều mong muốn.

850

1,56. Sabbādīnaṃ vītihāre

1.56. For `sabbādi` in mutual action

1,56. Sabbādīnaṃ vītihāre (Của `sabbādi` trong sự trao đổi)

851

Sabbādīnaṃ vītihāre dve bhavanti.

For sabbādi (words like sabba), two forms occur in the sense of mutual action.

Có hai dạng của sabbādi trong sự trao đổi.

Pubbassa syādilopo ca, aññassa aññassa bhojakā aññamaññassa bhojakā, evaṃ itarītarassa.

And the syādi (first part) of the former is elided. They are eaters of one another, hence aññamaññassa bhojakā. Similarly for itarītarassa.

Sự lược bỏ syādi của cái đầu tiên. Aññassa aññassa bhojakā (những người ăn của nhau) là aññamaññassa bhojakā (những người ăn của nhau). Tương tự, itarītarassa (của lẫn nhau).

852

1,57. Yāvabodhaṃ sambhame

1.57. As far as comprehension in alarm

1,57. Yāvabodhaṃ sambhame (Cho đến khi hiểu trong sự bối rối)

853

Turitenā+pāyahetupadassanaṃ sambhamo, tasmiṃ sati vattu yāvantehi saddehi so+ttho viññāyate, tāvanto payujjante.

Sambhamo (alarm) is the quick indication of a cause of danger; when it occurs, as many words as are needed to convey that meaning to the speaker are used.

Sambhamo là sự chỉ ra nguyên nhân của sự sợ hãi một cách vội vàng. Khi có điều đó, người nói sử dụng bao nhiêu từ ngữ cần thiết để ý nghĩa đó được hiểu.

Sappo sappo sappo, bujjhassu bujjhassu bujjhassu, bhinno bhikkhusaṅgho, bhinno bhikkhusaṅgho.

Snake! Snake! Snake! Be aware! Be aware! Be aware! The Sangha is split! The Sangha is split!

Rắn! Rắn! Rắn! Hãy thức tỉnh! Hãy thức tỉnh! Hãy thức tỉnh! Tăng đoàn đã bị chia rẽ! Tăng đoàn đã bị chia rẽ!

854

Bhaye kodhe pasaṃsāyaṃ, turite kotūhala+cchare;

In fear, anger, praise, in haste, curiosity, and awe;

Trong sợ hãi, giận dữ, khen ngợi, vội vàng, tò mò, và vui vẻ;

855

Hāse soke pasāde ca, kare āmeḍitaṃ budho.

In laughter, sorrow, and devotion, the wise repeat words.

Trong tiếng cười, đau buồn, và sự thanh tịnh, người trí tuệ lặp lại.

856

Saṅkhyākaṇḍa

Chapter on Numerals

Chương về Số từ

857

Atha saṅkhyāsaddā vuccante.

Now numerical words are stated.

Bây giờ, các số từ sẽ được nói đến.

Ekādayo aṭṭhārasantā saṅkhyeyyavacanā.

From eka (one) up to aṭṭhārasa (eighteen) are words signifying the counted objects.

Từ eka (một) đến aṭṭhārasa (mười tám) là các từ chỉ số lượng.

Vīsatiādayo ‘‘bhikkhūnaṃ vīsatī’’tiādīsu saṅkhyāvacanā, ‘‘vīsati bhikkhavo’’tiādīsu saṅkhyeyyavacanā.

From vīsati (twenty) onwards, in phrases like ‘‘bhikkhūnaṃ vīsatī’’ (twenty of monks), they are numerical words; in phrases like ‘‘vīsati bhikkhavo’’ (twenty monks), they signify the counted objects.

Từ vīsati (hai mươi) trở đi là các từ chỉ số trong các trường hợp như "hai mươi vị tỳ khưu", và là các từ chỉ số lượng trong các trường hợp như "hai mươi vị tỳ khưu".

Ekasaddo sabbādīsu vuttova.

The word eka is already mentioned among the sabbādi words.

Từ eka đã được nói đến trong sabbādi.

Dvādayo aṭṭhārasantā bahuvacananthāva.

From dva (two) up to aṭṭhārasa (eighteen) are always plural.

Từ dva (hai) đến aṭṭhārasa (mười tám) chỉ có ở số nhiều.

858

219. Yomhi dvinnaṃ duve+dve

219. `duve` for `dvi` before `yo`

219. Yomhi dvinnaṃ duve+dve (Duve+dve cho `dvi` trong `yo`)

859

Yomhi dvissa savibhattissa duve+dve honti paccekaṃ.

duve occurs for dvi with its termination, each receiving duve before yo.

Trong yo, dvi với hậu tố trở thành duve+dve cho mỗi cái.

Duve dve, duve dve, dvīhi dvībhi.

Duve (hai), duve (hai), dvīhi (bởi hai), dvībhi (bởi hai).

860

220. Duvinnaṃ naṃmhi vā

220. Or `duvinnaṃ` before `naṃ`

220. Duvinnaṃ naṃmhi vā (Hoặc `duvinnaṃ` trong `naṃ`)

861

Naṃmhi dvissa savibhattissa duvinnaṃ hoti vā.

duvinnaṃ optionally occurs for dvi with its termination before naṃ.

Trong naṃ, dvi với hậu tố có thể trở thành duvinnaṃ.

Duvinnaṃ, aññatra –

Duvinnaṃ, otherwise—

Duvinnaṃ (của hai), ngoài ra –

862

47. Naṃmhi nuka dvādīnaṃ sattarasannaṃ

47. `nuka` for `dvi` and others up to seventeen before `naṃ`

47. Naṃmhi nuka dvādīnaṃ sattarasannaṃ (Nuka trong `naṃ` cho `dva` và mười bảy số khác)

863

Dvādīnaṃ sattarasannaṃ saṅkhyānaṃ nuka hoti naṃmhi vibhattimhi.

nuka occurs for the numerals from dvi up to seventeen before the naṃ termination.

Nuka xảy ra cho các số từ dva và mười bảy số khác trong hậu tố naṃ.

Ukāro uccāraṇattho, kakāro antāvayavattho.

The u vowel is for pronunciation; the k consonant is for the ending part.

Ukāra là để phát âm, kakāra là để chỉ phần cuối.

Ettha nāgamo vibhattissa ādyāvayavo ce, ‘‘āgamā tagguṇībhūtā taggahaṇena gayhante’’ti ñāyā nāgamopi taṃgahaṇena gayhatīti ‘‘sunaṃhisū’’ti dīghappasaṅge pakatiyā antāvayavabhūte sarantatā natthīti na dīgho.

If the na insertion here is a beginning part of the termination, then by the rule that "insertions imbued with the nature of that (part) are taken by its apprehension," the na insertion is also taken by its apprehension. Thus, in the context of potential lengthening by ‘‘sunaṃhisu’’, there is no lengthening because there is no vowel ending in the nature of an ending part.

Nếu sự thêm na là một phần đầu của hậu tố, thì theo quy tắc "các sự thêm được coi là có cùng phẩm chất với cái mà chúng được thêm vào", sự thêm na cũng được coi là một phần của nó. Do đó, trong trường hợp có thể kéo dài trong "sunaṃhisu", vì không có nguyên âm cuối trong một phần cuối tự nhiên, nên không có sự kéo dài.

Dvinnaṃ, dvīsu.

Dvinnaṃ (của hai), dvīsu (trong hai).

864

207. Pume tayo+cattāro

207. `tayo` and `cattāro` in masculine

207. Pume tayo+cattāro (Tayo+cattāro trong giống đực)

865

Yomhi savibhattīnaṃ ti+catunnaṃ tayo+cattāro honti yathākkamaṃ pulliṅge.

Before yo, tayo and cattāro occur respectively for ti and catu with their terminations in the masculine gender.

Trong yo, ti và catu với hậu tố lần lượt trở thành tayo và cattāro trong giống đực.

Tayo, tayo, tīhi tībhi.

Tayo (ba), tayo (ba), tīhi (bởi ba), tībhi (bởi ba).

866

49. Ṇṇaṃ+ṇṇannaṃ tito jhā

49. `ṇṇaṃ` and `ṇṇannaṃ` after `ti` when `jha` is present

49. Ṇṇaṃ+ṇṇannaṃ tito jhā (Ṇṇaṃ+ṇṇannaṃ từ `ti` trước `jha`)

867

Jhasaññito tito naṃvacanassa ṇṇaṃ+ṇṇannaṃ honti.

Before the naṃ termination, ṇṇaṃ and ṇṇannaṃ occur after ti when jha is present.

Naṃ của ti trước jha trở thành ṇṇaṃ và ṇṇannaṃ.

Tiṇṇaṃ tiṇṇannaṃ, tīsu.

Tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, tīsu.

Tiṇṇaṃ (của ba), tiṇṇannaṃ (của ba), tīsu (trong ba).

868

Itthiyaṃ –

In feminine—

Trong giống cái –

869

205. Tisso catasso yomhi savibhattīnaṃ

205. `tisso` and `catasso` before `yo` with terminations

205. Tisso catasso yomhi savibhattīnaṃ (Tisso catasso trong `yo` với hậu tố)

870

Vibhattisahitānaṃ ticatunnaṃ yomhi tisso+catasso honti itthiyaṃ yathākkamaṃ.

Before yo, tisso and catasso occur respectively for ti and catu with their terminations in the feminine gender.

Ti và catu với hậu tố lần lượt trở thành tisso và catasso trong yo ở giống cái.

Tisso, tisso, tīhi tībhi.

Tisso (ba), tisso (ba), tīhi (bởi ba), tībhi (bởi ba).

871

204. Naṃmhi ticatunna+mitthiyaṃ tissa+catassā

204. `tissa` and `catassā` for `ti` and `catu` in feminine before `naṃ`

204. Naṃmhi ticatunna+mitthiyaṃ tissa+catassā (Tissa+catassā trong `naṃ` cho `ti` và `catu` ở giống cái)

872

Naṃmhi ticatunnaṃ tissa+catassā honti+tthiyaṃ yathākkamaṃ.

Before naṃ, tissa and catassā occur respectively for ti and catu in the feminine gender.

Trong naṃ, ti và catu lần lượt trở thành tissa và catassā ở giống cái.

Naṃmhīti catutthīchaṭṭhīnaṃ sāmaññavacanaṃ, no ce naṃsūti vadati, yathākkamaṃti saddadvayāpekkhaṃ.

naṃ is a general term for the fourth and sixth cases. If it were not for the word naṃsu, it would imply both. (The term) yathākkamaṃ (respectively) depends on two words.

Naṃmhi là một từ ngữ chung cho cách thứ tư và thứ sáu. Nếu không nói naṃsu, thì nó liên quan đến hai từ lần lượt.

Eva+mīdisa+maññampi.

And similarly for others like this.

Và những trường hợp tương tự khác.

Tissannaṃ tīsu.

Tissannaṃ, tīsu.

Tissannaṃ (của ba), tīsu (trong ba).

873

206. Tīṇi+cattāri napuṃsake

206. `tīṇi` and `cattāri` in neuter

206. Tīṇi+cattāri napuṃsake (Tīṇi+cattāri trong giống trung)

874

Yomhi savibhattīnaṃ ticatunnaṃ yathākkamaṃ tīṇi+cattāri honti napuṃsake.

Before yo, tīṇi and cattāri occur respectively for ti and catu with their terminations in the neuter gender.

Trong yo, ti và catu với hậu tố lần lượt trở thành tīṇi và cattāri trong giống trung.

Tīṇi, tīṇi, tīhi iccādi pulliṅgeva.

Tīṇi, tīṇi, tīhi etc., as in the masculine.

Tīṇi (ba), tīṇi (ba), tīhi (bởi ba), v.v., giống như giống đực.

875

Catu yo,

For catu before yo—

Catu (bốn) trong yo.

876

208. Caturo vā catussa

208. Or `caturo` for `catu`

208. Caturo vā catussa (Hoặc `caturo` cho `catu`)

877

Catussa savibhattissa yomhi caturo hoti vā pulliṅge.

Before yo, caturo optionally occurs for catu with its termination in the masculine gender.

Trong yo, catu với hậu tố có thể trở thành caturo trong giống đực.

Caturo cattāro.

Caturo, cattāro.

Caturo (bốn), cattāro (bốn).

Kathaṃ ‘‘caturo nimitte nāddasāsi’’nti, liṅgavipallāsena siddhaṃ, cattāri nimittānīti attho.

How is ‘‘caturo nimitte nāddasāsi’’ (you did not see four signs)? It is established by a change of gender; the meaning is cattāri nimittāni (four signs).

Làm thế nào mà "caturo nimitte nāddasāsi" (ngươi đã không thấy bốn dấu hiệu)? Nó được thành tựu bởi sự đảo ngược giống, ý nghĩa là "cattāri nimittāni" (bốn dấu hiệu).

Vipallāso tividho liṅgavipallāso vacanavipallāso vibhattivipallāsoti.

There are three types of changes: gender change, number change, and case change.

Sự đảo ngược có ba loại: đảo ngược giống, đảo ngược số, đảo ngược cách.

Catūhi catūbhi.

Catūhi, catūbhi.

Catūhi (bởi bốn), catūbhi (bởi bốn).

Catunnaṃ, catūsu.

Catunnaṃ (của bốn), catūsu (trong bốn).

878

Itthiyaṃ catasso.

In feminine: catasso.

Trong giống cái là catasso.

Catasso.

Catasso (bốn).

Catūhi catūbhi.

Catūhi, catūbhi.

Catūhi (bởi bốn), catūbhi (bởi bốn).

Catassannaṃ.

Catassannaṃ (của bốn).

Catassannaṃ.

Catassannaṃ (của bốn).

Catūsu.

Catūsu (trong bốn).

879

Napuṃsake cattāri.

In neuter: cattāri.

Trong giống trung là cattāri.

Cattāri.

Cattāri (bốn).

Catūhi catūbhi.

Catūhi, catūbhi.

Catūhi (bởi bốn), catūbhi (bởi bốn).

Iccādi pumeva.

Etc., as in masculine.

V.v., giống như giống đực.

880

169. Ṭa pañcādīhi cuddasahi

169. `ṭa` after `pañca` and the next fourteen

169. Ṭa pañcādīhi cuddasahi (Ṭa từ `pañca` và mười bốn số khác)

881

‘‘Sutte liṅgavacanamatta’’nti ñāyā ṭa-iti vuttaṃ.

It is called ṭa according to the rule ‘‘sutte liṅgavacanamatta’’ (only gender and number in the Sutta).

Ṭa được nói đến theo quy tắc "chỉ giống và số trong kinh văn".

Pañcādīhi cuddasahi saṅkhyāhi yonaṃ ṭa hoti.

ṭa occurs for yo after the numerals from pañca up to fourteen.

Yo từ pañca và mười bốn số khác trở thành ṭa.

Pañca.

Pañca (năm).

Pañca.

Pañca (năm).

Yonaṃ ṭā+ṭenivatthanatthaṃ ṭa-vidhānaṃ.

The prescription of ṭa is to prevent ṭā and ṭe for yo.

Sự quy định ṭa là để ngăn chặn ṭā và ṭeni cho yo.

882

90. Pañcādīnaṃ cuddasanna+ma

90. `a` for `pañca` and the next fourteen

90. Pañcādīnaṃ cuddasanna+ma (A cho `pañca` và mười bốn số khác)

883

Pañcādīnaṃ cuddasannaṃ sunaṃhisva hoti.

a occurs for pañca and the next fourteen numerals before su, naṃ, and hi.

A xảy ra cho pañca và mười bốn số khác trong sunaṃhisu.

Etta+dīghāpavādo+yaṃ.

This is an exception to the lengthening rule.

Đây là một ngoại lệ đối với sự kéo dài.

Apavādati bādhetīti apavādo.

An apavāda is that which overrides or sets aside (a general rule).

Apavādo (ngoại lệ) là cái làm mất hiệu lực.

Tasmā ‘‘pakapyāpavādavisayamussaggā abhinivisante’’ti ñāyā ‘‘suhisva+sse’’ ‘‘sunaṃhisu’’ti ca ussaggā ‘‘pañcādīnaṃ cuddasanna+ma’’ iti apavādavisayaṃ na pavisanti, sāmaññattā.

Therefore, by the maxim that "general rules do not enter the domain of specific exceptions," the general rules ‘‘suhisvassē’’ and ‘‘sunaṃhisu’’ do not enter the domain of the exception ‘‘pañcādīnaṃ cuddasanna+ma’’ because it is a general rule.

Do đó, theo quy tắc "các quy tắc chung không áp dụng cho các trường hợp ngoại lệ cụ thể", các quy tắc chung "suhisva+sse" và "sunaṃhisu" không áp dụng cho trường hợp ngoại lệ "pañcādīnaṃ cuddasanna+ma", vì tính chung của chúng.

Eva+muparipi ‘‘pañcamiyaṃ parassa’’ ‘‘ādissā’’ti.

Similarly above, for ‘‘pañcamiyaṃ parassa’’ and ‘‘ādissā’’.

Tương tự ở trên là "pañcamiyaṃ parassa" và "ādissā".

Pañcahi pañcabhi pañcannaṃ.

Pañcahi, pañcabhi, pañcannaṃ.

Pañcahi (bởi năm), pañcabhi (bởi năm), pañcannaṃ (của năm).

Pañcannaṃ.

Pañcannaṃ (của năm).

Pañcasu.

Pañcasu (trong năm).

Evaṃ chādayo aṭṭhārasantā.

Similarly for cha and the next eighteen numerals.

Tương tự là cha (sáu) và các số khác cho đến aṭṭhārasa (mười tám).

884

‘‘Catthe’’ti eko ca dasa cāti cattasamāse ‘‘amādī’’ti ekena adhikā dasāti tatiyāsamāse vā kate ‘‘ekatthatāya’’nti vibhattilopo.

“Cattha” is formed either as a cattasamāsa meaning ‘one and ten’, or as a tatiyāsamāsa meaning ‘ten increased by one’ (amādī); in either case, the case-ending is elided in ‘ekatthatāya’.

Trong trường hợp hợp chất cattasamāsa là ‘‘Catthe’’ (bốn) nghĩa là một và mười, hoặc trong hợp chất tatiyāsamāsa là ‘‘amādī’’ (v.v.) nghĩa là mười nhiều hơn một, thì có sự lược bỏ biến cách (vibhattilopo) của ‘‘ekatthatāya’’ (vì có cùng nghĩa).

Eva+mupari ca.

And likewise, further on.

Tương tự như vậy ở trên.

885

3,102. Ekaṭṭhāna+mā

3,102. Ekaṭṭhānamā

3,102. Ekaṭṭhāna+mā

886

Ekaaṭṭhānaṃ ā hoti dase pare.

Eka-aṭṭhāna becomes ā when dasa follows.

Ekaṭṭhāna trở thành ā khi theo sau là dasa.

887

3,103. Ra saṃkhyāto vā

3,103. Ra optionally from a numeral

3,103. Ra saṃkhyāto vā

888

Saṃkhyāto parassa dasassa ra hoti vibhāsā.

The dasa following a numeral optionally becomes ra.

Dasa sau một số đếm (saṃkhyā) có thể trở thành ra.

Sa ca ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’ti vattamāne ‘‘ādissā’’ti dakārasseva hoti.

And this occurs only to the initial da in “ādissa” when “pañcamiyaṃ parassā” is current.

Và điều đó xảy ra với dakāra (âm 'd') đầu tiên của dasa khi quy tắc ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’ (đối với cái sau của biến cách thứ năm) đang được áp dụng, tức là ‘‘ādissā’’ (đối với cái đầu tiên).

Ekārasa ekādasa.

Ekārasa, ekādasa.

Ekārasa, ekādasa (mười một).

Ekārasahi ekādasahi.

Ekārasahi, ekādasahi.

Ekārasahi, ekādasahi (với mười một).

Ekārasannaṃ ekādasannaṃ.

Ekārasannaṃ, ekādasannaṃ.

Ekārasannaṃ, ekādasannaṃ (của mười một).

Ekārasasu ekādasasu.

Ekārasasu, ekādasasu.

Ekārasasu, ekādasasu (trong mười một).

Eva+mekādasaiccādipi.

Thus also ekādasa and so on.

Tương tự như vậy, ekādasa, v.v.

889

3,94. Ā saṃkhyāyā satādo nāññatthe

3,94. Ā from a numeral, not in sata and other instances

3,94. Ā saṃkhyāyā satādo nāññatthe

890

Saṃkhyāya+muttarapade dvissā hoti asatādo nāññatthe.

The numeral dvi (two) becomes ā in a succeeding word, not when sata (hundred) and other words follow, nor elsewhere.

Ā xuất hiện cho dvissa trong hậu tố của số đếm (saṃkhyā), không phải ở satādo và không ở nơi khác.

891

Āviṭṭhaliṅgattā saṃkhyāyaṃ uttarapade saliṅgeneva visesanaṃ bhavati.

Because it is āviṭṭhaliṅga, the numeral in the succeeding word becomes an adjective with its own gender.

Vì là āviṭṭhaliṅga, nên số đếm trong hậu tố được bổ nghĩa bằng chính giống của nó.

892

Suddhaṃ missañca saṃkiṇṇaṃ, upasajjanameva ca;

Pure, mixed, and compounded,

Thuần khiết, hỗn hợp và tạp nhạp, và chỉ là phụ thuộc;

893

Āviṭṭha+matha vā+byattaṃ, chadhā liṅgaṃ vivaṃyate.

Upasajjana, āviṭṭha, and abyatta — gender is explained in six ways.

Āviṭṭha và abyatta, sáu loại giống được phân loại.

894

Ettha yathākkamaṃ rukkho latā paṇṇaṃti suddhaṃ.

Here, in order: rukkho, latā, paṇṇaṃ are pure.

Ở đây, theo thứ tự, rukkho, latā, paṇṇaṃ là thuần khiết.

Ghaṭo ghaṭī, vajiro vajiraṃ, vedanā vedanaṃti missaṃ.

Ghaṭo, ghaṭī; vajiro, vajiraṃ; vedanā, vedanaṃ are mixed.

Ghaṭo, ghaṭī; vajiro, vajiraṃ; vedanā, vedanaṃ là hỗn hợp.

Taṭo taṭī taṭaṃti saṃkiṇṇaṃ.

Taṭo, taṭī, taṭaṃ are compounded.

Taṭo, taṭī, taṭaṃ là tạp nhạp.

Sukko paṭo, sukkā paṭi, sukkaṃ vatthaṃti upasajjanaṃ.

Sukko paṭo, sukkā paṭi, sukkaṃ vatthaṃ are upasajjana.

Sukko paṭo, sukkā paṭi, sukkaṃ vatthaṃ là phụ thuộc.

Rājā saraṇaṃ, guṇo pamāṇaṃti āviṭṭhaṃ.

Rājā saraṇaṃ, guṇo pamāṇaṃ are āviṭṭha.

Rājā saraṇaṃ, guṇo pamāṇaṃ là āviṭṭha.

Tuvaṃ ahaṃ kati pañcāti abyattaṃ.

Tuvaṃ, ahaṃ, kati, pañca are abyatta.

Tuvaṃ, ahaṃ, kati, pañca là abyatta.

Iti liṅgaṃ veditabbaṃ.

Thus, gender should be understood.

Vì vậy, giống (liṅga) cần được hiểu.

Dvādasa.

Dvādasa (mười hai).

895

3,98. Bā cattālīsā do

3,98. Bā from dvi (two) before cattālīsādo

3,98. Bā cattālīsā do

896

Dvissa bā vā hoti cattālīsā do nāññatthe.

The numeral dvi (two) optionally becomes bā before cattālīsādo, not elsewhere.

Bā hoặc do xuất hiện cho dvissa trong cattālīsā, không ở nơi khác.

Rāde se bārasa.

With rādesa, bārasa.

Khi có ra, thì bārasa.

897

3,95. Tisse

3,95. Before dasa

3,95. Tisse

898

Saṃkhyāya+muttarapade tissa e hota+satādo nā+ññatthe.

The numeral ti becomes e in a succeeding word, not before sata and other words, nor elsewhere.

E xuất hiện cho tissa trong hậu tố của số đếm (saṃkhyā), không phải ở satādo và không ở nơi khác.

899

3,104. Chatīhi ḷo ca

3,104. Ḷo and ra from dasa after ti and cha

3,104. Chatīhi ḷo ca

900

Chatīhi parassa dasassa ḷo hoti ro ca.

The dasa (ten) following ti (three) or cha (six) becomes ḷo and also ra.

Dasa sau chatī có thể trở thành ḷo và ro.

Teḷasa terasa.

Teḷasa, terasa.

Teḷasa, terasa (mười ba).

901

3,100. Catussa cuco dase

3,100. Cu and co from catu before dasa

3,100. Catussa cuco dase

902

Catussa cu+co honti vā dase pare.

The numeral catu optionally becomes cu and co when dasa follows.

Cu và co có thể xuất hiện cho catussa khi theo sau là dasa.

Dvitte cuddasa coddasa catuddasa.

With dvitta, cuddasa, coddasa, catuddasa.

Khi có dvitta, thì cuddasa, coddasa, catuddasa (mười bốn).

903

3,99. Vīsatidasesu pañcassa paṇṇa+pannā

3,99. Paṇṇa and pannā from pañca before vīsati and dasa

3,99. Vīsatidasesu pañcassa paṇṇa+pannā

904

Vīsati sesu paresu pañcassa paṇṇa+pannā honti yathākkamaṃ.

The numeral pañca (five) becomes paṇṇa and pannā respectively when vīsati and dasa follow.

Paṇṇa và pannā xuất hiện cho pañca khi theo sau là vīsati và dasa, theo thứ tự.

Pannarasa pañcadasa.

Pannarasa, pañcadasa.

Pannarasa, pañcadasa (mười lăm).

905

3,101. Chassa so

3,101. So from cha

3,101. Chassa so

906

Chassa so-icca+ya+mādeso hoti se pare.

The numeral cha becomes the substitute so when dasa follows.

So xuất hiện cho chassa khi theo sau là se.

Soḷasa sorasa.

Soḷasa, sorasa.

Soḷasa, sorasa (mười sáu).

Sattarasa sattadasa.

Sattarasa, sattadasa.

Sattarasa, sattadasa (mười bảy).

‘‘Ekaṭṭhāna+mā’’ti ā, aṭṭhārasa aṭṭhādasa.

Due to “Ekaṭṭhāna-mā”, ā, thus aṭṭhārasa, aṭṭhādasa.

Với quy tắc ‘‘Ekaṭṭhāna+mā’’, thì ā, aṭṭhārasa, aṭṭhādasa (mười tám).

907

Ūnā ca sā vīsati cāti ‘‘visesana+mekatthene’’ti visesanasamāse ‘‘itthiyaṃ bhāsitapumi+tthī pume+vekatthe’’ti pumatte ca kate ekena ūnā vīsatīti tatiyāsamāse ekūnavīsati.

“Ūnā ca sā vīsati cā”ti, in the visesanasamāsa “visesanam ekattena” and with the masculine gender according to “itthiyaṃ bhāsitapumitthī pumevekatte”, it becomes ekūnavīsati in the tatiyāsamāsa meaning ‘twenty lessened by one’.

Khi ‘‘visesana+mekatthene’’ (tính từ trong một) được tạo thành trong hợp chất visesanasamāsa, và ‘‘itthiyaṃ bhāsitapumi+tthī pume+vekatthe’’ (giống cái được nói đến như giống đực, thì giống đực trong một) được tạo thành trong giống đực, thì ekena ūnā vīsati (hai mươi ít hơn một) trong hợp chất tatiyāsamāsa là ekūnavīsati (mười chín).

908

Vīsatiādayo ānavutiyā itthiliṅge+kavacanā.

Vīsati and so on up to navuti are feminine, singular in number.

Vīsati, v.v., cho đến ānavuti (chín mươi chín) là giống cái, số ít.

Bho ekūnavīsati.

Bho ekūnavīsati (hỡi mười chín).

Ekūnavīsatiṃ.

Ekūnavīsatiṃ (mười chín).

Ekūnavīsatyā ekūnavīsatiyā.

Ekūnavīsatyā, ekūnavīsatiyā.

Ekūnavīsatyā, ekūnavīsatiyā (bởi mười chín).

Ekūnavīsatyaṃ ekūnavīsatiyaṃ ekūnavīsatyā ekūnavīsatiyā.

Ekūnavīsatyaṃ, ekūnavīsatiyaṃ, ekūnavīsatyaṃ, ekūnavīsatiyaṃ.

Ekūnavīsatyaṃ, ekūnavīsatiyaṃ, ekūnavīsatyā, ekūnavīsatiyā (trong mười chín).

Matisamaṃ.

Like mati.

Giống như mati.

909

Evaṃ vīsati, ekavīsati, dvāvīsati bāvīsati, tevīsati catuvīsatippabhutayo.

Similarly, vīsati, ekavīsati, dvāvīsati, bāvīsati, tevīsati, catuvīsati, etc.

Tương tự như vậy, vīsati (hai mươi), ekavīsati (hai mươi mốt), dvāvīsati, bāvīsati (hai mươi hai), tevīsati (hai mươi ba), catuvīsati (hai mươi bốn), v.v.

Paṇṇaādese paṇṇavīsati pañcavīsati.

With the substitute paṇṇa, paṇṇavīsati, pañcavīsati.

Với sự thay thế paṇṇa, thì paṇṇavīsati, pañcavīsati (hai mươi lăm).

Evaṃ chabbīsati, sattavīsati, aṭṭhavīsati.

Similarly, chabbīsati, sattavīsati, aṭṭhavīsati.

Tương tự như vậy, chabbīsati (hai mươi sáu), sattavīsati (hai mươi bảy), aṭṭhavīsati (hai mươi tám).

910

Ekena ūnā tiṃsati tiṃsā vāti ekūnatiṃsati ekūnatiṃsā vā.

‘Thirty lessened by one’ is ekūnatiṃsati or ekūnatiṃsā.

Ekena ūnā tiṃsati (ba mươi ít hơn một) hoặc tiṃsā, thì ekūnatiṃsati hoặc ekūnatiṃsā (hai mươi chín).

Karaṇe ekūnatiṃsāya.

In the instrumental case, ekūnatiṃsāya.

Trong biến cách dụng cụ, ekūnatiṃsāya.

Ekūnatiṃsāya, ekūnatiṃsāya, ekūnatiṃsāya, ekūnatiṃsāyaṃ.

Ekūnatiṃsāya (abl.), ekūnatiṃsāya (gen.), ekūnatiṃsāya (dat.), ekūnatiṃsāyaṃ (loc.).

Ekūnatiṃsāya, ekūnatiṃsāya, ekūnatiṃsāya, ekūnatiṃsāyaṃ.

Evaṃ tiṃsatiṇiṃsāvabhutayo.

Thus, tiṃsati, tiṇiṃsā, etc.

Tương tự như vậy, tiṃsati, ṇiṃsā, v.v.

Tiṃsāsaddassa pana silope ‘‘dīghasso’’ti yogavibhāgā rasso, tiṃsa.

However, when the sa of tiṃsā is elided, there is shortening due to the yogavibhāga of “dīghasso”, making it tiṃsa.

Đối với từ tiṃsā, sau khi lược bỏ si, thì có sự rút ngắn (rasso) do sự phân chia quy tắc ‘‘dīghasso’’, thành tiṃsa.

Niggahītāgamo, tiṃsaṃ.

With the insertion of niggahīta, tiṃsaṃ.

Thêm niggahīta, thành tiṃsaṃ.

Bhotiṃse+ccādi pumeva.

“Bho tiṃse” and so on are only masculine.

Bho tiṃse, v.v., chỉ là giống đực.

911

Cattālīsādīsupi yathāsambhavaṃ evameva.

In cattālīsā and so on, it is likewise as far as possible.

Trong cattālīsā, v.v., cũng tương tự như vậy tùy theo khả năng.

Dvitte ekattiṃsati ekattiṃsā.

With dvitta, ekattiṃsati, ekattiṃsā.

Khi có dvitta, thì ekattiṃsati, ekattiṃsā (ba mươi mốt).

Rassadvitte dvattiṃsati dvattiṃsa.

With shortening and dvitta, dvattiṃsati, dvattiṃsa.

Khi có rassadvitta, thì dvattiṃsati, dvattiṃsa (ba mươi hai).

Evaṃ tettiṃsati tettiṃsādayo yāva ekūnacattālīsati ekūnacattālīsā.

Thus, tettiṃsati, tettiṃsā, etc., up to ekūnacattālīsati, ekūnacattālīsā.

Tương tự như vậy, tettiṃsati, tettiṃsā, v.v., cho đến ekūnacattālīsati, ekūnacattālīsā (ba mươi chín).

Cattālīsāya simhi cattārīsā cattālīsā cattālīsaṃ, bho cattālīse+ccādi hoti.

When the si of cattālīsā is elided, it becomes cattārīsā, cattālīsā, cattālīsaṃ, “Bho cattālīse”, etc.

Khi có si trong cattālīsā, thì cattārīsā, cattālīsā, cattālīsaṃ, bho cattālīse, v.v.

Evaṃ ekacattārīsā.

Thus, ekacattārīsā.

Tương tự như vậy, ekacattārīsā (bốn mươi mốt).

912

3,97. Dvīssā ca

3,97. And from dvi (two)

3,97. Dvīssā ca

913

Asatādo nāññatthe cattālīsādo dvissa e vā hoti ā ca.

The numeral dvi (two) optionally becomes e and ā before cattālīsādo, not when sata and other words follow, nor elsewhere.

E hoặc ā có thể xuất hiện cho dvissa trong cattālīsā, v.v., không phải ở satādo và không ở nơi khác.

Dvecattālīsā dvecattālīsa dvecattālīsaṃ, evaṃ dvācattālīsa-iccādi.

Dvecattālīsā, dvecattālīsa, dvecattālīsaṃ; similarly dvācattālīsa, etc.

Dvecattālīsā, dvecattālīsa, dvecattālīsaṃ; tương tự như vậy, dvācattālīsa, v.v.

Dvecattārīsā dvecattārīsa dvecattārīsaṃ, evaṃ dvācattārīsā dvācattārīsa iccādi.

Dvecattārīsā, dvecattārīsa, dvecattārīsaṃ; similarly dvācattārīsā, dvācattārīsa, etc.

Dvecattārīsā, dvecattārīsa, dvecattārīsaṃ; tương tự như vậy, dvācattārīsā, dvācattārīsa, v.v.

Cattālīsati ekacattālīsati dvecattālīsati dvācattālīsati iccādi ekūnavīsatisamaṃ.

Cattālīsati, ekacattālīsati, dvecattālīsati, dvācattālīsati, etc. are like ekūnavīsati.

Cattālīsati, ekacattālīsati, dvecattālīsati, dvācattālīsati, v.v., giống như ekūnavīsati.

914

3,98. Cattālīsādo vā

3,98. Optionally before cattālīsādo

3,98. Cattālīsādo vā

915

Asatādo nāññatthe cattālīsādo tisse hoti vā.

The numeral ti (three) optionally occurs before cattālīsādo, not when sata and other words follow, nor elsewhere.

E có thể xuất hiện cho tissa trong cattālīsā, v.v., không phải ở satādo và không ở nơi khác.

Tecattālīsā tecattālīsa tecattālīsaṃ.

Tecattālīsā, tecattālīsa, tecattālīsaṃ.

Bho tecattālīse iccādi hoti.

Bho tecattālīse and so on occur.

Bho tecattālīse, v.v.

Evaṃ ticattālīsā tecattārīsā ticattārīsā iccādi, tecattālīsati ticattālīsati iccādi pubbeva.

Similarly, ticattālīsā, tecattārīsā, ticattārīsā, etc.; tecattālīsati, ticattālīsati, etc. are as before.

Tương tự như vậy, ticattālīsā, tecattārīsā, ticattārīsā, v.v.; tecattālīsati, ticattālīsati, v.v., như trước.

916

Evaṃ catucattālīsā pañcacattālīsā catucattālīsati pañcacattālīsati iccādi yāva ekūnapaññāsā.

Thus, catucattālīsā, pañcacattālīsā, catucattālīsati, pañcacattālīsati, etc., up to ekūnapaññāsā.

Tương tự như vậy, catucattālīsā, pañcacattālīsā, catucattālīsati, pañcacattālīsati, v.v., cho đến ekūnapaññāsā (bốn mươi chín).

917

Paññāsā paññāsa paññāsaṃ iccādi hoti.

Paññāsā, paññāsa, paññāsaṃ, etc., occur.

Paññāsā, paññāsa, paññāsaṃ, v.v.

Evaṃ dvepaññāsā dvāpaññāsā dvipaññāsā dvepaṇṇāsā dvāpaṇṇāsā dvipaṇṇāsā.

Similarly, dvepaññāsā, dvāpaññāsā, dvipaññāsā, dvepaṇṇāsā, dvāpaṇṇāsā, dvipaṇṇāsā.

Tương tự như vậy, dvepaññāsā, dvāpaññāsā, dvipaññāsā, dvepaṇṇāsā, dvāpaṇṇāsā, dvipaṇṇāsā (năm mươi hai).

Tepaññāsā tipaññāsā tipaññāsaṃ tepaṇṇāsā tipaṇṇāsā.

Tepaññāsā, tipaññāsā, tipaññāsaṃ, tepaṇṇāsā, tipaṇṇāsā.

Tepaññāsā, tipaññāsā, tipaññāsaṃ, tepaṇṇāsā, tipaṇṇāsā (năm mươi ba).

Catupaṇṇāsā pañcapaṇṇāsā iccādi yāva ekūnasaṭṭhi.

Catupaṇṇāsā, pañcapaṇṇāsā, etc., up to ekūnasaṭṭhi.

Catupaṇṇāsā, pañcapaṇṇāsā, v.v., cho đến ekūnasaṭṭhi (năm mươi chín).

918

Evaṃ saṭṭhi, ekasaṭṭhi, dvesaṭṭhi dvāsaṭṭhi dvisaṭṭhi, tesaṭṭhi tisaṭṭhi, catusaṭṭhi pañcasaṭṭhi iccādi yāva ekūnasattati.

Similarly, saṭṭhi, ekasaṭṭhi, dvesaṭṭhi, dvāsaṭṭhi, dvisaṭṭhi, tesaṭṭhi, tisaṭṭhi, catusaṭṭhi, pañcasaṭṭhi, etc., up to ekūnasattati.

Tương tự như vậy, saṭṭhi (sáu mươi), ekasaṭṭhi (sáu mươi mốt), dvesaṭṭhi, dvāsaṭṭhi, dvisaṭṭhi (sáu mươi hai), tesaṭṭhi, tisaṭṭhi (sáu mươi ba), catusaṭṭhi (sáu mươi bốn), pañcasaṭṭhi (sáu mươi lăm), v.v., cho đến ekūnasattati (sáu mươi chín).

919

Sattati, ekasattati, dvesattati dvāsattati dvisattati, tesattati tisattati.

Sattati, ekasattati, dvesattati, dvāsattati, dvisattati, tesattati, tisattati.

Sattati (bảy mươi), ekasattati (bảy mươi mốt), dvesattati, dvāsattati, dvisattati (bảy mươi hai), tesattati, tisattati (bảy mươi ba).

Dvesattari dvāsattari dvisattari, catusattati, pañcasattati, catusattari, pañcasattarīti yāva ekūnāsīti.

Dvesattari, dvāsattari, dvisattari, catusattati, pañcasattati, catusattari, pañcasattari, up to ekūnāsīti.

Dvesattari, dvāsattari, dvisattari (bảy mươi hai), catusattati (bảy mươi bốn), pañcasattati (bảy mươi lăm), catusattari (bảy mươi bốn), pañcasattari (bảy mươi lăm), cho đến ekūnāsīti (bảy mươi chín).

920

Asīti, ekāsīti, dvāsīti, yāgame dviyāsīti, teasīti tiyāsīti, caturāsīti, pañcāsīti iccādi yāva ekūnanavuti.

Asīti, ekāsīti, dvāsīti; with yāgama, dviyāsīti; teasīti, tiyāsīti; caturāsīti, pañcāsīti, etc., up to ekūnanavuti.

Asīti (tám mươi), ekāsīti (tám mươi mốt), dvāsīti (tám mươi hai), yāgame dviyāsīti (tám mươi hai), teasīti, tiyāsīti (tám mươi ba), caturāsīti (tám mươi bốn), pañcāsīti (tám mươi lăm), v.v., cho đến ekūnanavuti (tám mươi chín).

921

Navuti, ekanavuti, dvenavuti dvānavuti dvinavuti, tenavuti tinavuti, catunavuti, pañcanavuti iccādi yāva ekūnasataṃ, etaṃ napuṃsakaliṅga+mekavacanantaṃ.

Navuti, ekanavuti, dvenavuti, dvānavuti, dvinavuti, tenavuti, tinavuti, catunavuti, pañcanavuti, etc., up to ekūnasataṃ; this is neuter, singular in number.

Navuti (chín mươi), ekanavuti (chín mươi mốt), dvenavuti, dvānavuti, dvinavuti (chín mươi hai), tenavuti, tinavuti (chín mươi ba), catunavuti (chín mươi bốn), pañcanavuti (chín mươi lăm), v.v., cho đến ekūnasataṃ (chín mươi chín), đây là giống trung, số ít.

922

Sataṃ, bho sata satā, sataṃ, sataṃ.

Sataṃ; bho sata, satā; sataṃ; sataṃ.

Sataṃ (một trăm), bho sata (hỡi trăm), satā (của trăm), sataṃ (trăm), sataṃ (trăm).

Satena, karaṇe satena.

Satena; in the instrumental case, satena.

Satena (bằng trăm), trong biến cách dụng cụ, satena.

Satassa, satā satamhā satasmā, satassa, sate satamhi satasmiṃ.

Satassa (dat.); satā, satamhā, satasmā (abl.); satassa (gen.); sate, satamhi, satasmiṃ (loc.).

Satassa (của trăm), satā, satamhā, satasmā (từ trăm), satassa (của trăm), sate, satamhi, satasmiṃ (trong trăm).

Evaṃ ekasatato pabhuti yāva sahassaṃ.

Thus, from ekasata up to sahassa.

Tương tự như vậy, từ ekasata cho đến sahassaṃ (một nghìn).

923

Koṭi pakoṭi koṭippakoṭi akkhobhiṇiyo itthiliṅge+kavacanantā.

Koṭi, pakoṭi, koṭippakoṭi, akkhobhiṇī are feminine, singular in number.

Koṭi, pakoṭi, koṭippakoṭi, akkhobhiṇī là giống cái, số ít.

Vaggabhede tu sabbāsampi saṃkhyānaṃ bahuvacanopi hoteva ‘‘dvevīsatiyo jinadantā’’ ‘‘tisso vīsatiyo dinaghaṭikā’’ iccādi.

However, in classification by groups, all numbers can also be plural, as in “dvevīsatiyo jinadantā” (twenty-two Buddha’s teeth), “tisso vīsatiyo dinaghaṭikā” (thirty twenty-hour segments of the day), etc.

Tuy nhiên, trong các loại nhóm, tất cả các số đếm đều có thể ở số nhiều, như ‘‘dvevīsatiyo jinadantā’’ (hai mươi hai răng của Đức Phật), ‘‘tisso vīsatiyo dinaghaṭikā’’ (hai mươi ba đơn vị thời gian trong ngày), v.v.

924

Dasadasakaṃ sataṃ nāma, dasasataṃ sahassaṃ nāma, dasasahassaṃ nahutaṃ, dasanahutaṃ lakkhaṃ, satasahassantipi vuccati.

Ten tens is called a sata (hundred); ten hundreds is called a sahassa (thousand); ten thousands is a nahuta; ten nahutas is a lakkha, also called satasahassa (one hundred thousand).

Mười lần mười là một trăm (sataṃ), mười lần trăm là một nghìn (sahassaṃ), mười nghìn là nahutaṃ, mười nahutaṃ là lakkhaṃ, cũng được gọi là satasahassaṃ (một trăm nghìn).

925

Lakkhasataṃ koṭi, koṭilakkhasataṃ pakoṭi, pakoṭilakkhasataṃ koṭippakoṭi, evaṃ nahutaṃ, ninnahutaṃ, akkhobhiṇī, bindu, abbudaṃ, nirabbudaṃ, ahahaṃ, ababaṃ, aṭaṭaṃ, sogaṇḍikaṃ, uppalaṃ, kumudaṃ, puṇḍarīkaṃ, padumaṃ, kathānaṃ, mahākathānaṃ, asaṅkhyeyyanti yathākkamaṃ satalakkhaguṇaṃ veditabbaṃ.

One hundred thousand lakkhas is a koṭi; one hundred thousand koṭis is a pakoṭi; one hundred thousand pakoṭis is a koṭippakoṭi; similarly, nahuta, ninnahuta, akkhobhiṇī, bindu, abbudaṃ, nirabbudaṃ, ahahaṃ, ababaṃ, aṭaṭaṃ, sogaṇḍikaṃ, uppalaṃ, kumudaṃ, puṇḍarīkaṃ, padumaṃ, kathānaṃ, mahākathānaṃ, asaṅkhyeyyaṃ should be understood as one hundred thousand times the preceding in order.

Một trăm lakkha là koṭi, một trăm lakkha koṭi là pakoṭi, một trăm lakkha pakoṭi là koṭippakoṭi. Tương tự như vậy, nahutaṃ, ninnahutaṃ, akkhobhiṇī, bindu, abbudaṃ, nirabbudaṃ, ahahaṃ, ababaṃ, aṭaṭaṃ, sogaṇḍikaṃ, uppalaṃ, kumudaṃ, puṇḍarīkaṃ, padumaṃ, kathānaṃ, mahākathānaṃ, asaṅkhyeyyaṃ, theo thứ tự, cần được hiểu là tăng gấp một trăm lakkha.

926

Iccevaṃ ṭhānato ṭhānaṃ, satalakkhaguṇaṃ mataṃ;

Thus, from stage to stage, it is understood as one hundred thousand times greater;

Vì vậy, từ vị trí này đến vị trí khác, được coi là tăng gấp một trăm lakkha;

927

Koṭippabhutīnaṃ vīsa-saṅkhyānañca yathākkamanti.

And for koṭi and so on, in their respective order, up to vīsa-saṅkhyā (the twentieth number).

Và đối với các số đếm từ koṭi, v.v., theo thứ tự.

928

Athā+saṃkhyā vuccate, abyayanti ca vuccate.

Now, asaṃkhyā (indeclinables) are explained; they are also called abyaya.

Bây giờ, các từ không biến đổi (asaṃkhyā) được nói đến, và cũng được gọi là abyaya.

Taṃ pādi cādi, upasagganipātāti ca duvidhaṃ.

They are of two kinds: pādi and cādi, which are upasagga (prefixes) and nipāta (particles).

Chúng có hai loại: pādi và cādi, hoặc upasagganipāta.

929

Pa parā apa saṃ anu ava o ni du vi adhi api ati su u abhi pati pari upa ā ime vīsati pādayo.

Pa, parā, apa, saṃ, anu, ava, o, ni, du, vi, adhi, api, ati, su, u, abhi, pati, pari, upa, ā — these are the twenty pāda prefixes.

Pa, parā, apa, saṃ, anu, ava, o, ni, du, vi, adhi, api, ati, su, u, abhi, pati, pari, upa, ā – đây là hai mươi pādayo (tiền tố).

Pādayo hi jotakā, na vācakā.

Indeed, prefixes are illustrative, not expressive.

Các tiền tố (upasagga) quả thực chỉ rõ, chứ không diễn đạt.

930

Tattha pa-saddo pakārā+dikamma, padhāna+ntobhāva, viyoga, tappara, bhusattha, sambhava, titti, anāvila, patthanādīsu.

There, the prefix pa- is used in meanings such as kind, beginning of an action, excellence, inclusion, separation, devotion, abundance, origin, satisfaction, clarity, and aspiration.

Trong đó, tiền tố "pa-" có các nghĩa như: các loại và khởi đầu hành động, sự ưu việt và sự bao hàm, sự ly khai, sự chuyên chú, ý nghĩa cường điệu, sự phát sinh, sự thỏa mãn, sự không vẩn đục, sự khao khát, v.v.

Yathā pakāre-paññā.

For example, in the sense of kind: paññā (wisdom).

Ví dụ: trong nghĩa các loại – paññā (trí tuệ).

Ādikamme-vippakataṃ, padhāne-paṇītaṃ, antobhāve-pakkhittaṃ, khittanti peraṇaṃ, pakkhittanti antokaraṇaṃ, dhātvatthassa bādhitattā.

In the sense of beginning of an action: vippakataṃ (begun), in the sense of excellence: paṇītaṃ (excellent), in the sense of inclusion: pakkhittaṃ (included); khittaṃ means throwing, pakkhittaṃ means putting inside, due to the verbal root's meaning being obstructed.

Trong nghĩa khởi đầu hành động – vippakataṃ (đã thực hiện), trong nghĩa ưu việt – paṇītaṃ (vi diệu), trong nghĩa bao hàm – pakkhittaṃ (đặt vào trong), khittaṃ (ném) là sự thúc đẩy, pakkhittaṃ (đặt vào trong) là sự đưa vào bên trong, vì ý nghĩa của căn bị cản trở.

Vutthañhi –

As it has been said—

Đã được nói rằng –

931

Dhātvatthaṃ bādhate koci, koci taṃ anuvattate;

One obstructs the meaning of the verbal root, another follows it;

Một số cản trở ý nghĩa của căn, một số làm theo ý nghĩa đó;

932

Tameva+ñño viseseti, upasaggagatī tidhāti.

Still another specifies it: the functions of prefixes are threefold.

Một số khác lại làm đặc biệt hóa chính nó, hành động của tiền tố có ba loại.

933

Ettha ca ‘‘anuruddhakā me saṅgāmayuddhe’’ti ca ime upasaggā dhātvatthaṃ visesenti nāma.

And here, the prefixes in "My Anuruddhas (are) in the battle-war" are said to specify the meaning of the verbal root.

Và ở đây, các tiền tố trong ‘‘anuruddhakā me saṅgāmayuddhe’’ (các chiến binh của tôi đã chiến đấu) được gọi là làm đặc biệt hóa ý nghĩa của căn.

Viyoge-pavāsī, tappare-pācariyo, bhusatthe-pavuddhakāyo, sambhave-himavantā gaṅgā pabhavati, tittiyaṃ-pahūta+mannaṃ, anāvile-pasanna+mudakaṃ, patthane-paṇihitaṃ.

In the sense of separation: pavāsī (one who dwells abroad), in the sense of devotion: pācariyo (teacher), in the sense of abundance: pavuddhakāyo (grown body), in the sense of origin: himavantā gaṅgā pabhavati (the Ganges originates from the Himalaya), in the sense of satisfaction: pahūta+mannaṃ (plentiful food), in the sense of clarity: pasanna+mudakaṃ (clear water), in the sense of aspiration: paṇihitaṃ (aspired).

Trong nghĩa ly khai – pavāsī (người đi xa), trong nghĩa chuyên chú – pācariyo (người nấu ăn chuyên nghiệp), trong nghĩa cường điệu – pavuddhakāyo (thân thể phát triển mạnh), trong nghĩa phát sinh – himavantā gaṅgā pabhavati (sông Hằng phát sinh từ Hy Mã Lạp Sơn), trong nghĩa thỏa mãn – pahūta+mannaṃ (thức ăn dồi dào), trong nghĩa không vẩn đục – pasanna+mudakaṃ (nước trong sạch), trong nghĩa khao khát – paṇihitaṃ (đã được ước nguyện).

934

Parāiti parihāni, parājaya, gati, vikkamā+masanādīsu.

The prefix parā- is used in meanings such as deterioration, defeat, going, exertion, and touching.

Tiền tố "parā-" có các nghĩa như: sự suy tàn, sự thất bại, sự đi, sự dũng mãnh và sự chạm vào, v.v.

Yathā parihāniyaṃ-parābhavo.

For example, in the sense of deterioration: parābhavo (ruin).

Ví dụ: trong nghĩa suy tàn – parābhavo (sự suy bại).

Parājaye-parājito, gatiyaṃ-parāyanaṃ, vikkame-parakkamati, āmasane-aṅgassa parāmasanaṃ.

In the sense of defeat: parājito (defeated), in the sense of going: parāyanaṃ (refuge), in the sense of exertion: parakkamati (exerts oneself), in the sense of touching: aṅgassa parāmasanaṃ (touching a limb).

Trong nghĩa thất bại – parājito (đã bị đánh bại), trong nghĩa đi – parāyanaṃ (nơi nương tựa), trong nghĩa dũng mãnh – parakkamati (nỗ lực), trong nghĩa chạm vào – aṅgassa parāmasanaṃ (sự chạm vào một chi thể).

935

Apaiti apagata, garaha, vajjana, pūjā, padussanādīsu.

The prefix apa- is used in meanings such as gone away, blame, avoidance, veneration, and defilement.

Tiền tố "apa-" có các nghĩa như: sự rời đi, sự khiển trách, sự tránh né, sự tôn kính, sự làm hư hỏng, v.v.

Yathā apagate-apamāno apeto, garahe-apagabbho, vajjane-apasālāya āyanti vāṇijā, pūjāyaṃ-vuddhāpacāyī, padussane-aparajjhanti.

For example, in the sense of gone away: apamāno apeto (measureless, gone away), in the sense of blame: apagabbho (impudent), in the sense of avoidance: apasālāya āyanti vāṇijā (merchants come, avoiding the hall), in the sense of veneration: vuddhāpacāyī (one who venerates the elders), in the sense of defilement: aparajjhanti (they commit an offense).

Ví dụ: trong nghĩa rời đi – apamāno apeto (không có sự đo lường, đã rời đi), trong nghĩa khiển trách – apagabbho (người không kiêu căng), trong nghĩa tránh né – apasālāya āyanti vāṇijā (các thương nhân đến tránh xa nhà kho), trong nghĩa tôn kính – vuddhāpacāyī (người tôn kính các bậc trưởng thượng), trong nghĩa làm hư hỏng – aparajjhanti (họ phạm lỗi).

936

Saṃiti samodhāna, sammāsama, samantabhāva, saṃgata, saṃkhepa, bhusattha, saha+ppattha, pabhavā+bhimukhabhāva, vidhāna, punappuna, karaṇa, samiddhādīsu.

The prefix saṃ- is used in meanings such as combination, complete equality, entirety, connection, abbreviation, abundance, with, origin/facing, arrangement, repetition, action, and success.

Tiền tố "saṃ-" có các nghĩa như: sự kết hợp, sự đúng đắn và tương xứng, sự bao trùm, sự hòa hợp, sự tóm tắt, ý nghĩa cường điệu, sự cùng với, sự phát sinh và hướng về, sự sắp xếp, sự lặp đi lặp lại, sự thực hiện, sự thành tựu, v.v.

Yathā samodhāne-sandhi, sammāsame-samādhi, sampayutto, samantabhāve-saṃkiṇṇaṃ, samullapanā, saṃgate-saṅgamo, saṃkhepe-samāso, bhusatthe-sārattho, sahatthe-saṃvāso, appatthe-samaggho, pabhave-sambhavo, abhimukhabhāve-sammukhaṃ.

For example, in the sense of combination: sandhi (juncture), in the sense of complete equality: samādhi (concentration), sampayutto (connected), in the sense of entirety: saṃkiṇṇaṃ (intermingled), samullapanā (conversation), in the sense of connection: saṅgamo (meeting), in the sense of abbreviation: samāso (compound), in the sense of abundance: sārattho (essence), in the sense of with: saṃvāso (dwelling together), in the sense of abundance (again): samaggho (valuable), in the sense of origin: sambhavo (origin), in the sense of facing: sammukhaṃ (facing).

Ví dụ: trong nghĩa kết hợp – sandhi (sự nối kết), trong nghĩa đúng đắn và tương xứng – samādhi (định), sampayutto (kết hợp đúng đắn), trong nghĩa bao trùm – saṃkiṇṇaṃ (hỗn tạp), samullapanā (trò chuyện), trong nghĩa hòa hợp – saṅgamo (sự gặp gỡ), trong nghĩa tóm tắt – samāso (sự tóm tắt), trong nghĩa cường điệu – sārattho (ý nghĩa cốt lõi), trong nghĩa cùng với – saṃvāso (sự cùng sống), trong nghĩa thiếu thốn – samaggho (đắt đỏ), trong nghĩa phát sinh – sambhavo (sự phát sinh), trong nghĩa hướng về – sammukhaṃ (đối diện).

Saṃgate-saṃgaṇhāti, vidhāne-saṃvutaṃ, punappunakaraṇe-sandhāvati, samiddhiyaṃ-sampanno.

In the sense of connection (again): saṃgaṇhāti (gathers), in the sense of arrangement: saṃvutaṃ (restrained), in the sense of repetition: sandhāvati (runs repeatedly), in the sense of success: sampanno (accomplished).

Trong nghĩa hòa hợp – saṃgaṇhāti (hòa hợp), trong nghĩa sắp xếp – saṃvutaṃ (đã được kiềm chế), trong nghĩa lặp đi lặp lại – sandhāvati (lang thang), trong nghĩa thành tựu – sampanno (thành tựu).

937

Anuiti anugatā+nupacchinna, pacchāttha, bhusattha, sādissa, hīna, tatiyattha, lakkhaṇi+tthambhūtakkhāna, bhāga, vicchādīsu.

The prefix anu- is used in meanings such as following/uninterrupted, after, abundance, similarity, inferiority, in the sense of the third case, indication/description of what has become, portion, and pervasion.

Tiền tố "anu-" có các nghĩa như: sự theo sau và không bị gián đoạn, ý nghĩa phía sau, ý nghĩa cường điệu, sự tương tự, sự thấp kém, ý nghĩa thứ ba, sự biểu thị đặc điểm và sự kể lại về trạng thái, sự chia phần, sự phân tán, v.v.

Anugate-anveti, anupacchinne-anusayo, pacchātthe-anurathaṃ, bhusatthe-anuratto, sādisse-anurūpaṃ, hīne-anusāriputtaṃ paññavanto, tatiyatthe-nadi+manvavasitā senā, lakkhaṇerukkha+manuvijjotate vijju, itthambhūtakhyāne-sādhu devadatto mātara+manu, bhāge-ya+dettha maṃ anu siyā, taṃ dīyatu, vicchāyaṃ-rukkhaṃ rukkhaṃ anu vijjotate cando.

In the sense of following: anveti (follows), in the sense of uninterrupted: anusayo (latent tendency), in the sense of after: anurathaṃ (behind the chariot), in the sense of abundance: anuratto (deeply attached), in the sense of similarity: anurūpaṃ (suitable), in the sense of inferiority: anusāriputtaṃ paññavanto (wiser than Sāriputta), in the sense of the third case: nadi+manvavasitā senā (the army encamped along the river), in the sense of indication: rukkha+manuvijjotate vijju (lightning flashes along the tree), in the sense of description of what has become: sādhu devadatto mātara+manu (Devadatta is good towards his mother), in the sense of portion: ya+dettha maṃ anu siyā, taṃ dīyatu (whatever portion of this belongs to me, let that be given), in the sense of pervasion: rukkhaṃ rukkhaṃ anu vijjotate cando (the moon shines on tree after tree).

Trong nghĩa theo sau – anveti (theo sau), trong nghĩa không bị gián đoạn – anusayo (tùy miên), trong nghĩa phía sau – anurathaṃ (theo sau xe), trong nghĩa cường điệu – anuratto (rất thích thú), trong nghĩa tương tự – anurūpaṃ (tương xứng), trong nghĩa thấp kém – anusāriputtaṃ paññavanto (những người trí tuệ theo sau Sāriputta), trong nghĩa thứ ba – nadi+manvavasitā senā (quân đội đóng quân dọc theo sông), trong nghĩa biểu thị đặc điểm – rukkha+manuvijjotate vijju (tia chớp sáng dọc theo cây), trong nghĩa kể lại về trạng thái – sādhu devadatto mātara+manu (Devadatta tốt bụng đối với mẹ), trong nghĩa chia phần – ya+dettha maṃ anu siyā, taṃ dīyatu (hãy cho tôi phần nào có ở đây), trong nghĩa phân tán – rukkhaṃ rukkhaṃ anu vijjotate cando (mặt trăng chiếu sáng từng cây một).

938

Avaiti adhobhāga, viyoga, paribhava, jānana,^* nicchaya, desa, theyyādīsu.

The prefix ava- is used in meanings such as downward, separation, contempt, knowing, certainty, place, and theft.

Tiền tố "ava-" có các nghĩa như: phần dưới, sự ly khai, sự khinh miệt, sự biết, sự thanh tịnh, sự quyết định, nơi chốn, sự trộm cắp, v.v.

Adhobhāge-avakkhittacakkhu, viyoge-avakokilaṃ vanaṃ, paribhave-avajānanaṃ, avamaññati, jānane-avagacchati.

In the sense of downward: avakkhittacakkhu (downcast eyes), in the sense of separation: avakokilaṃ vanaṃ (a forest devoid of cuckoos), in the sense of contempt: avajānanaṃ (despising), avamaññati (despises), in the sense of knowing: avagacchati (understands).

Trong nghĩa phần dưới – avakkhittacakkhu (mắt nhìn xuống), trong nghĩa ly khai – avakokilaṃ vanaṃ (khu rừng không có chim cu), trong nghĩa khinh miệt – avajānanaṃ (sự khinh thường), avamaññati (khinh miệt), trong nghĩa biết – avagacchati (hiểu biết).

^* , Nicchaye-avadhāraṇaṃ, dese-avakāso, theyye-avahāro.

In the sense of certainty: avadhāraṇaṃ (determination), in the sense of place: avakāso (opportunity), in the sense of theft: avahāro (theft).

^*, trong nghĩa quyết định – avadhāraṇaṃ (sự xác định), trong nghĩa nơi chốn – avakāso (cơ hội), trong nghĩa trộm cắp – avahāro (sự trộm cắp).

939

Oiti oroharaṇa, nīharaṇa, suddhiādīsu dissati.

The prefix o- is seen in meanings such as descending, extracting, and purity.

Tiền tố "o-" được thấy trong các nghĩa như: sự hạ xuống, sự lấy ra, sự thanh tịnh, v.v.

Orohaṇe-pāsādā orohati, nīharaṇe-omukkupāhano, suddhiyaṃ-odātaṃ.

In the sense of descending: pāsādā orohati (descends from the palace), in the sense of extracting: omukkupāhano (having taken off one's shoes), in the sense of purity: odātaṃ (white, pure).

Trong nghĩa hạ xuống – pāsādā orohati (hạ xuống từ cung điện), trong nghĩa lấy ra – omukkupāhano (đã cởi bỏ giày dép), trong nghĩa thanh tịnh – odātaṃ (trắng sạch).

940

Niiti, nissesa, niggata, nīharaṇa,+ntopavesanā+bhāva, nisedhana, nikkhanta, pātubhāvā+vadhāraṇa, vibhajana, upamu+padhāraṇā+vasāna, cheka, nīharaṇā+varaṇādīsu.

The prefix ni- is used in meanings such as complete, gone out, extracting, entering, absence, prohibition, departed, manifestation, determination, division, simile, perception, completion, skill, extracting, and covering.

Tiền tố "ni-" có các nghĩa như: sự hoàn toàn, sự thoát ra, sự lấy ra, sự đưa vào trong, sự không hiện hữu, sự cấm đoán, sự xuất ly, sự xuất hiện, sự xác định, sự phân chia, sự so sánh, sự nhận thức, sự kết thúc, sự khéo léo, sự lấy ra, sự che chắn, v.v.

Nissese-nirutti, niggate-nikkileso, niyyāti, nīharaṇe-niddhāraṇaṃ, antopavesane-nikhāto, abhāve-nimmakkhikaṃ, nisedhe-nivāreti, nikkhante-nibbānaṃ, pātubhāve-nimmitaṃ, avadhāraṇe-nicchayo, vibhajane-niddeso.

In the sense of complete: nirutti (etymology), in the sense of gone out: nikkileso (without defilements), niyyāti (goes out), in the sense of extracting: niddhāraṇaṃ (extraction), in the sense of entering: nikhāto (buried), in the sense of absence: nimmakkhikaṃ (without flies), in the sense of prohibition: nivāreti (prevents), in the sense of departed: nibbānaṃ (Nibbāna), in the sense of manifestation: nimmitaṃ (created), in the sense of determination: nicchayo (certainty), in the sense of division: niddeso (description).

Trong nghĩa hoàn toàn – nirutti (sự phân tích ngôn ngữ), trong nghĩa thoát ra – nikkileso (không có phiền não), niyyāti (thoát ra), trong nghĩa lấy ra – niddhāraṇaṃ (sự xác định), trong nghĩa đưa vào trong – nikhāto (đã được chôn), trong nghĩa không hiện hữu – nimmakkhikaṃ (không có ruồi), trong nghĩa cấm đoán – nivāreti (ngăn cản), trong nghĩa xuất ly – nibbānaṃ (Niết Bàn), trong nghĩa xuất hiện – nimmitaṃ (đã được tạo ra), trong nghĩa xác định – nicchayo (sự quyết định), trong nghĩa phân chia – niddeso (sự chỉ dẫn).

Upamāyaṃ-nidassanaṃ, upadhāraṇe-nisāmanaṃ, avasāne-niṭṭhitaṃ, cheke-nipuṇo, nīharaṇe-nīharati, issa dīgho.

In the sense of simile: nidassanaṃ (example), in the sense of perception: nisāmanaṃ (hearing), in the sense of completion: niṭṭhitaṃ (completed), in the sense of skill: nipuṇo (skilled), in the sense of extracting: nīharati (takes out); the i is lengthened.

Trong nghĩa so sánh – nidassanaṃ (ví dụ), trong nghĩa nhận thức – nisāmanaṃ (sự lắng nghe), trong nghĩa kết thúc – niṭṭhitaṃ (đã hoàn thành), trong nghĩa khéo léo – nipuṇo (khéo léo), trong nghĩa lấy ra – nīharati (lấy ra), i trở thành ī dài.

Āvaraṇe-nīvaraṇaṃ.

In the sense of covering: nīvaraṇaṃ (hindrance).

Trong nghĩa che chắn – nīvaraṇaṃ (chướng ngại).

941

Duiti asobhaṇā+bhāva, kucchitā+samiddhi, kiccha, virūpatādīsu.

The prefix du- is used in meanings such as unpleasant, absence, blameworthy, imperfection, difficulty, and ugliness.

Tiền tố "du-" có các nghĩa như: sự không tốt đẹp, sự không hiện hữu, sự xấu xa, sự không thành tựu, sự khó khăn, sự xấu xí, v.v.

Asobhaṇe-duggandho, abhāve-dubbhikkhaṃ, kucchite – dukkaṭaṃ.

In the sense of unpleasant: duggandho (bad smell), in the sense of absence: dubbhikkhaṃ (famine), in the sense of blameworthy: dukkaṭaṃ (wrongdoing).

Trong nghĩa không tốt đẹp – duggandho (mùi hôi), trong nghĩa không hiện hữu – dubbhikkhaṃ (nạn đói), trong nghĩa xấu xa – dukkaṭaṃ (ác nghiệp).

Asamiddhiyaṃ-dussassaṃ, kicche-dukkaraṃ, virūpatāyaṃ-dubbaṇṇo dummukho.

In the sense of imperfection: dussassaṃ (bad horse), in the sense of difficulty: dukkaraṃ (difficult), in the sense of ugliness: dubbaṇṇo dummukho (ugly in complexion, ugly in face).

Trong nghĩa không thành tựu – dussassaṃ (ngựa xấu), trong nghĩa khó khăn – dukkaraṃ (khó làm), trong nghĩa xấu xí – dubbaṇṇo dummukho (xấu xí, mặt xấu).

942

Viiti visesa, vividha, viruddha, vigata, viyoga, virūpatādīsu.

The prefix vi- is used in meanings such as distinction, various, opposed, gone, separation, and ugliness.

Tiền tố "vi-" có các nghĩa như: sự đặc biệt, sự đa dạng, sự đối nghịch, sự rời đi, sự ly khai, sự xấu xí, v.v.

Visese-vimutti, visiṭṭho, vividhe-vimati, viruddhe-vivādo, vigate-vimalaṃ, viyoge-vippayutto, virūpatāyaṃ-virūpo.

In the sense of distinction: vimutti (liberation), visiṭṭho (distinguished), in the sense of various: vimati (doubt), in the sense of opposed: vivādo (dispute), in the sense of gone: vimalaṃ (stainless), in the sense of separation: vippayutto (separated), in the sense of ugliness: virūpo (ugly).

Trong nghĩa đặc biệt – vimutti (giải thoát), visiṭṭho (đặc biệt), trong nghĩa đa dạng – vimati (sự nghi ngờ), trong nghĩa đối nghịch – vivādo (tranh cãi), trong nghĩa rời đi – vimalaṃ (không tì vết), trong nghĩa ly khai – vippayutto (ly tán), trong nghĩa xấu xí – virūpo (xấu xí).

943

Adhiiti adhiki+ssarū+paribhāvā+dhibhavana+jjhāyā+dhiṭṭhāna, nicchaya, pāpuṇanādīsu.

The prefix adhi- is used in meanings such as superior, ruler, above, overcoming, studying, establishing, determination, and attaining.

Tiền tố "adhi-" có các nghĩa như: sự vượt trội, sự làm chủ, sự ở trên, sự chế ngự, sự học hỏi, sự quyết định, sự xác định, sự đạt được, v.v.

Adhike-adhisīlaṃ, issare-adhipati, adhi brahmadatte pañcālā, uparibhāve-adhirohati, pathaviṃ adhisessati, adhibhavane-adhibhavati, ajjhāyane-byākaraṇa+madhīte, adhiṭṭhāne-bhūmikampādiṃ adhiṭṭhāti, nicchaye-adhimokkho, pāpuṇane-bhogakkhandhaṃ adhigacchati.

In the sense of superior: adhisīlaṃ (higher morality), in the sense of ruler: adhipati (chief), adhi brahmadatte pañcālā (the Pañcālas are subject to Brahmadatta), in the sense of above: adhirohati (ascends), pathaviṃ adhisessati (will lie upon the earth), in the sense of overcoming: adhibhavati (overcomes), in the sense of studying: byākaraṇa+madhīte (studies grammar), in the sense of establishing: bhūmikampādiṃ adhiṭṭhāti (establishes an earthquake, etc.), in the sense of determination: adhimokkho (determination), in the sense of attaining: bhogakkhandhaṃ adhigacchati (attains a mass of wealth).

Trong nghĩa vượt trội – adhisīlaṃ (giới hạnh cao), trong nghĩa làm chủ – adhipati (chúa tể), adhi brahmadatte pañcālā (Pañcālā thuộc về Brahmadatta), trong nghĩa ở trên – adhirohati (leo lên), pathaviṃ adhisessati (nằm trên đất), trong nghĩa chế ngự – adhibhavati (chế ngự), trong nghĩa học hỏi – byākaraṇa+madhīte (học ngữ pháp), trong nghĩa quyết định – bhūmikampādiṃ adhiṭṭhāti (quyết định về động đất, v.v.), trong nghĩa xác định – adhimokkho (sự quyết định), trong nghĩa đạt được – bhogakkhandhaṃ adhigacchati (đạt được khối tài sản).

944

Apiiti sambhāvanā+pekkhā, samuccaya, garaha, pañhādīsu.

The particle api- is used in meanings such as possibility/expectation, aggregation, blame, and question.

Tiền tố "api-" có các nghĩa như: sự có thể xảy ra và sự mong đợi, sự tập hợp, sự khiển trách, câu hỏi, v.v.

Sambhāvanāyaṃ-api dibbesu kāmesu, merumpi vinivijjhitvā gaccheyya, apekkhāyaṃ-ayampi dhammo aniyato, samuccaye-itipi arahaṃ, antampi antaguṇampi ādāya, garahe-api amhākaṃ paṇḍitaka, pañhe-api bhante bhikkhaṃ labhittha.

In the sense of possibility: api dibbesu kāmesu (even in divine sense-pleasures), merumpi vinivijjhitvā gaccheyya (one might go, having pierced Mount Meru), in the sense of expectation: ayampi dhammo aniyato (this dhamma too is uncertain), in the sense of aggregation: itipi arahaṃ (He is indeed an Arahant), antampi antaguṇampi ādāya (taking even the smallest portion, even the smallest quality), in the sense of blame: api amhākaṃ paṇḍitaka (O our little wise one!), in the sense of question: api bhante bhikkhaṃ labhittha (Venerable sir, did you receive alms?).

Trong nghĩa có thể xảy ra – api dibbesu kāmesu (ngay cả trong các dục lạc cõi trời), merumpi vinivijjhitvā gaccheyya (có thể xuyên qua cả núi Meru mà đi), trong nghĩa mong đợi – ayampi dhammo aniyato (pháp này cũng không cố định), trong nghĩa tập hợp – itipi arahaṃ (Ngài là bậc A-la-hán), antampi antaguṇampi ādāya (lấy cả phần cuối và phẩm chất cuối), trong nghĩa khiển trách – api amhākaṃ paṇḍitaka (ngay cả kẻ học giả của chúng ta), trong nghĩa câu hỏi – api bhante bhikkhaṃ labhittha (bạch Thế Tôn, Ngài có nhận được thức ăn khất thực không?).

945

Atiiti atikkamanā+tikkantā+tisaya, bhusatthādīsu.

The prefix ati- is used in meanings such as surpassing, passed beyond, excess, and abundance.

Tiền tố "ati-" có các nghĩa như: sự vượt qua, sự đã vượt qua, sự vượt trội, ý nghĩa cường điệu, v.v.

Atikkame-atirocati amhehi, atīto, atikkante-accantaṃ, atisaye-atikusalo, bhusatthe-atikodho, ativuddhi.

In the sense of surpassing: atirocati amhehi (surpasses us), atīto (passed), in the sense of passed beyond: accantaṃ (extremely), in the sense of excess: atikusalo (very skilled), in the sense of abundance: atikodho (excessive anger), ativuddhi (excessive growth).

Trong nghĩa vượt qua – atirocati amhehi (vượt trội hơn chúng tôi), atīto (đã qua), trong nghĩa đã vượt qua – accantaṃ (tột cùng), trong nghĩa vượt trội – atikusalo (rất thiện xảo), trong nghĩa cường điệu – atikodho (quá giận dữ), ativuddhi (sự tăng trưởng quá mức).

946

Suiti sobhaṇa, suṭṭhu, sammā, samiddhi, sukhatthādīsu.

The prefix su- is used in meanings such as beautiful, well, properly, success, and ease.

Tiền tố "su-" có các nghĩa như: sự tốt đẹp, sự đúng đắn, sự hoàn hảo, sự thành tựu, ý nghĩa hạnh phúc, v.v.

Sobhaṇe-sugandho, suṭṭhu+sammādatthesu-suṭṭhu gato sugato, sammā gatotipi sugato, samiddhiyaṃ-subhikkhaṃ, sukhatthe-sukaro.

In the sense of beautiful: sugandho (pleasant fragrance), in the sense of well/properly: suṭṭhu gato sugato (gone well, Sugata), sammā gatotipi sugato (gone properly, Sugata), in the sense of success: subhikkhaṃ (plentiful alms), in the sense of ease: sukaro (easy to do).

Trong nghĩa tốt đẹp – sugandho (mùi thơm), trong nghĩa đúng đắn và hoàn hảo – suṭṭhu gato sugato (đã đi đúng đắn, bậc Thiện Thệ), sammā gatotipi sugato (đã đi đúng đắn cũng là bậc Thiện Thệ), trong nghĩa thành tựu – subhikkhaṃ (mùa màng tốt), trong nghĩa hạnh phúc – sukaro (dễ làm).

947

Uiti uggatu+ddhakamma, padhāna, viyoga, sambhava, attalābha, satti, sarūpakathanādīsu.

The prefix u- is used in meanings such as rising, upward action, excellence, separation, origin, attainment, power, and description of nature.

Tiền tố "u-" có các nghĩa như: sự nổi lên và hành động nâng lên, sự ưu việt, sự ly khai, sự phát sinh, sự tự đạt được, năng lực, sự mô tả bản chất, v.v.

Uggate-uggacchati, uddhakamme-āsanā uṭṭhito, ukkhepo, padhāne-uttamo, lokuttaro, viyoge-ubbhāsito, sambhave-ubbhuto, attalābhe-uppannaṃ ñāṇaṃ, sattiyaṃ-ussahati gantuṃ, sarūpakathane-uddisati suttaṃ.

In the sense of rising: uggacchati (rises), in the sense of upward action: āsanā uṭṭhito (risen from the seat), ukkhepo (lifting up), in the sense of excellence: uttamo (highest), lokuttaro (transcending the world), in the sense of separation: ubbhāsito (shone forth), in the sense of origin: ubbhuto (arisen), in the sense of attainment: uppannaṃ ñāṇaṃ (knowledge arisen), in the sense of power: ussahati gantuṃ (has the power to go), in the sense of description of nature: uddisati suttaṃ (recites a discourse).

Trong nghĩa nổi lên – uggacchati (nổi lên), trong nghĩa hành động nâng lên – āsanā uṭṭhito (đứng dậy từ chỗ ngồi), ukkhepo (sự nâng lên), trong nghĩa ưu việt – uttamo (tối thượng), lokuttaro (siêu thế), trong nghĩa ly khai – ubbhāsito (đã được chiếu sáng), trong nghĩa phát sinh – ubbhuto (đã phát sinh), trong nghĩa tự đạt được – uppannaṃ ñāṇaṃ (trí tuệ đã phát sinh), trong nghĩa năng lực – ussahati gantuṃ (nỗ lực đi), trong nghĩa mô tả bản chất – uddisati suttaṃ (giảng kinh).

948

Abhiiti abhimukhabhāva, visiṭṭhā+dhiku+ddhakamma, kula, sāruppa, vandana, lakkhaṇi+tthambhūtakkhāna, vicchādīsu.

The prefix abhi- is used in meanings such as facing, distinguished/superior/upward action, family, suitability, veneration, indication/description of what has become, and pervasion.

Tiền tố "abhi-" có các nghĩa như: sự hướng về, sự đặc biệt và vượt trội và hành động nâng lên, dòng dõi, sự tương xứng, sự đảnh lễ, sự biểu thị đặc điểm và sự kể lại về trạng thái, sự phân tán, v.v.

Abhimukhabhāve-abhimukho, abhikkamati, visiṭṭhe-abhidhammo, adhike-abhivasati, uddhakamme-abhiruhati.

In the sense of facing: abhimukho (facing), abhikkamati (advances), in the sense of distinguished: abhidhammo (higher Dhamma), in the sense of superior: abhivasati (dwells in command), in the sense of upward action: abhiruhati (ascends).

Trong nghĩa hướng về – abhimukho (hướng về), abhikkamati (tiến về phía trước), trong nghĩa đặc biệt – abhidhammo (vi diệu pháp), trong nghĩa vượt trội – abhivasati (cư ngụ), trong nghĩa hành động nâng lên – abhiruhati (leo lên).

Kule-abhijāto, sāruppe-abhirūpo, vandane-abhivādeti, lakkhaṇādīsu purimasamaṃ.

In the sense of family: abhijāto (well-born), in the sense of suitability: abhirūpo (handsome), in the sense of veneration: abhivādeti (salutes), in the sense of indication, etc., it is similar to the preceding.

Trong nghĩa dòng dõi – abhijāto (sinh ra trong dòng dõi cao quý), trong nghĩa tương xứng – abhirūpo (đẹp đẽ), trong nghĩa đảnh lễ – abhivādeti (đảnh lễ), trong nghĩa biểu thị đặc điểm, v.v. tương tự như trước.

949

Patiiti paṭigata, paṭiloma, paṭinidhi, paṭidāna, nisedha, nivattana, sādissa, paṭikaraṇā+dāna, paṭibodha, paṭicca, lakkhaṇitthambhūtakkhāna, bhāga, vicchādīsu.

The prefix paṭi- is used in meanings such as returning, opposite, substitute, returning a gift, prohibition, turning back, similarity, doing again/taking, awakening, dependent arising, indication/description of what has become, portion, and pervasion.

Tiền tố "paṭi-" có các nghĩa như: sự trở lại, sự ngược lại, sự thay thế, sự đền đáp, sự cấm đoán, sự quay lại, sự tương tự, sự đối phó và sự nhận lấy, sự giác ngộ, sự duyên khởi, sự biểu thị đặc điểm và sự kể lại về trạng thái, sự chia phần, sự phân tán, v.v.

Paṭigate-paccakkhaṃ, paṭilome-paṭisotaṃ, paṭinidhimhi-ācariyato pati sisso, paṭidāne-telatthikassa ghataṃ paṭidadāti, nisedhe-paṭisedheti, nivattane-paṭikkamati, sādisse-paṭirūpakaṃ, paṭikaraṇe-paṭikāro, ādāne-paṭiggaṇhāti, paṭibodhe-paṭivedho, paṭicce-paccayo, lakkhaṇādīsu purimasamaṃ.

Paṭi (in the sense of) 'opposite' means direct perception; 'against the current' means going against the stream; 'receiving from' means a pupil receiving from a teacher; 'giving back' means one gives ghee in return to a person desiring oil; 'prohibition' means one prohibits; 'turning back' means one retreats; 'likeness' means an image; 'requital' means a remedy; 'taking' means one receives; 'penetration' means comprehension; 'due to' means condition; and in meanings like 'characteristic', it is similar to the preceding ones.

Paṭi- có nghĩa là: đối lại, đối diện (paccakkhaṃ); nghịch lại, ngược dòng (paṭisotaṃ); thay thế (ācariyato pati sisso – học trò thay thầy); trả lại (telatthikassa ghataṃ paṭidadāti – trả dầu cho người cần dầu); ngăn cấm (paṭisedheti); quay lại (paṭikkamati); tương tự (paṭirūpakaṃ); đền đáp (paṭikāro); nhận lấy (paṭiggaṇhāti); giác ngộ (paṭivedho); tùy thuộc (paccayo); và các ý nghĩa khác tương tự như trước.

950

Pariiti samantatobhāva, pariccheda, vajjanā+liṅgana, nivasana, pūjā, bhojanā+vajānana, dosakkhāna, lakkhaṇādīsu.

Pari is used in the sense of 'all around', 'limitation', 'avoiding', 'embracing', 'dressing', 'worship', 'feeding', 'despising', 'finding fault', and 'characteristics', etc.

Pari- có nghĩa là: khắp mọi phía, bao quanh; phân định; tránh xa; ôm ấp; mặc; cúng dường; cúng dường thức ăn; khinh miệt; chỉ trích lỗi lầm; và các ý nghĩa khác.

Samantha- tobhāve-parivuto, paricchede-pariññeyyaṃ, vajjane-pariharati, āliṅgane-parissajati, nivasane-yo vatthaṃ paridahessati, pūjāyaṃ-paricariyā, bhojane-bhikkhuṃ parivisati, avajānane-paribhavati.

In the sense of 'all around' it is parivuto (surrounded); 'limitation' is pariññeyyaṃ (to be fully understood); 'avoiding' is pariharati (avoids); 'embracing' is parissajati (embraces); 'dressing' is yo vatthaṃ paridahessati (whoever will put on a robe); 'worship' is paricariyā (service/worship); 'feeding' is bhikkhuṃ parivisati (serves a monk with food); 'despising' is paribhavati (despises).

Khắp mọi phía: parivuto (được bao quanh); phân định: pariññeyyaṃ (cần phải hiểu rõ); tránh xa: pariharati (tránh xa); ôm ấp: parissajati (ôm ấp); mặc: yo vatthaṃ paridahessati (người nào sẽ mặc y); cúng dường: paricariyā (sự phụng sự); cúng dường thức ăn: bhikkhuṃ parivisati (cúng dường thức ăn cho Tỳ-kheo); khinh miệt: paribhavati (khinh miệt).

Dosakkhāne-paribhāsati, lakkhaṇādīsu-rukkhaṃ pari vijjotate vijju iccādi.

'Finding fault' is paribhāsati (criticizes); and in meanings like 'characteristic' (e.g.,) 'lightning shines around the tree'.

Chỉ trích lỗi lầm: paribhāsati (chỉ trích); và các ý nghĩa khác: rukkhaṃ pari vijjotate vijju (tia chớp sáng quanh cây), v.v.

951

Upaiti upagamana, samīpū+papatti, sādissā+dhiku+paribhāvā+nasana, dosakkhāna, saññā, pubbakamma, pūjā, gayhākāra, bhusatthādīsu.

Upa is used in the sense of 'approaching', 'nearness', 'coming into existence', 'similarity', 'excess', 'superiority', 'fasting', 'finding fault', 'recognition', 'preliminary action', 'worship', 'taking/receiving', 'abundance', etc.

Upa- có nghĩa là: đến gần; gần gũi; tái sanh; tương tự; hơn; ở trên; nhịn ăn; chỉ trích lỗi lầm; nhận biết; nghiệp quá khứ; cúng dường; cách thức thọ nhận; rất nhiều; và các ý nghĩa khác.

Upagamane-nisinnaṃ vā upanisīdeyya, samīpe-upanagaraṃ, upapattiyaṃ-saggaṃ lokaṃ upapajjati, atha vā upapatti=yutti, yathā upapattito ikkhatīti upekkhā, sādisse-upamānaṃ, upamā, adhike-upakhāriyaṃ doṇo, uparibhāve-upasampanno, anasane-upavāso, dosakkhāne-paraṃ upavadati, saññāyaṃ-upadhā, upasaggo, pubbakamme-upakkamo, upakāro, pūjāyaṃ-buddhupaṭṭhāko, mātupaṭṭhānaṃ, gayhākāre-soceyyapaccupaṭṭhānaṃ, bhusatthe-upādānaṃ, upāyāso, upanissayoti.

'Approaching' is nisinnaṃ vā upanisīdeyya (or one might sit near those who are seated); 'nearness' is upanagaraṃ (near the town); 'coming into existence' is saggaṃ lokaṃ upapajjati (is reborn in the heavenly world), or upapatti means suitability, as in upekkhā (equanimity) means 'one looks according to what is suitable'; 'similarity' is upamānaṃ, upamā (comparison, simile); 'excess' is upakhāriyaṃ doṇo (a measure of rice that is slightly more than a doṇa); 'superiority' is upasampanno (one who has attained full ordination); 'fasting' is upavāso (fast); 'finding fault' is paraṃ upavadati (criticizes another); 'recognition' is upadhā, upasaggo (distinction, prefix); 'preliminary action' is upakkamo, upakāro (effort, help); 'worship' is buddhupaṭṭhāko, mātupaṭṭhānaṃ (attendant of the Buddha, caring for one's mother); 'taking/receiving' is soceyyapaccupaṭṭhānaṃ (the appearance of purity); 'abundance' is upādānaṃ, upāyāso, upanissayo (clinging, distress, strong support).

Đến gần: nisinnaṃ vā upanisīdeyya (nên đến gần người đang ngồi); gần gũi: upanagaraṃ (gần thành phố); tái sanh: saggaṃ lokaṃ upapajjati (tái sanh vào cõi trời); hoặc upapatti = sự hợp lý, như upekkhā (xả) là ikkhatīti upapattito (quan sát một cách hợp lý); tương tự: upamānaṃ (sự so sánh), upamā (ví dụ); hơn: upakhāriyaṃ doṇo (một đấu hơn một gánh); ở trên: upasampanno (đã thọ giới cụ túc); nhịn ăn: upavāso (sự nhịn ăn); chỉ trích lỗi lầm: paraṃ upavadati (chỉ trích người khác); nhận biết: upadhā (sự xem xét), upasaggo (tiền tố); nghiệp quá khứ: upakkamo (sự khởi đầu), upakāro (sự giúp đỡ); cúng dường: buddhupaṭṭhāko (người phụng sự Đức Phật), mātupaṭṭhānaṃ (sự phụng dưỡng mẹ); cách thức thọ nhận: soceyyapaccupaṭṭhānaṃ (cách thức thọ nhận sự thanh tịnh); rất nhiều: upādānaṃ (sự chấp thủ), upāyāso (sự phiền muộn), upanissayo (duyên y chỉ) v.v.

952

Āiti abhimukhabhāvu+ddhakamma+mariyādā+bhividhi, patti+cchā, parissajana, ādikamma, gahaṇa, nivāsana, samīpa, āvhānādīsu.

Ā is used in the sense of 'facing towards', 'upward action', 'limit', 'comprehension', 'attainment', 'desire', 'embracing', 'beginning', 'taking', 'dwelling', 'nearness', 'invitation', etc.

Ā- có nghĩa là: hướng về; đi lên; giới hạn; bao gồm; đạt được; mong muốn; ôm ấp; khởi đầu; thọ nhận; cư trú; gần gũi; gọi; và các ý nghĩa khác.

Abhimukhabhāve-āgacchanti, uddhakamme-ārohati, mariyādāyaṃ-āpabbatā khettaṃ, abhividhimhi-ākumāraṃ yaso kaccāyanassa, pattiyaṃ-āpattiṃ āpanno, icchāyaṃ-ākaṅkhā, parissajane-āliṅganaṃ, ādikamme-ārambho, gahaṇe-ādīyati, āliṅgati, (ālimpati, rū), nivāse-āvasatho, āvāso, samīpe-āsannaṃ, āvhāne-āmanteti.

'Facing towards' is āgacchanti (they come); 'upward action' is ārohati (ascends); 'limit' is āpabbatā khettaṃ (the field up to the mountain); 'comprehension' is ākumāraṃ yaso kaccāyanassa (the fame of Kaccāyana extends to children); 'attainment' is āpattiṃ āpanno (has committed an offense); 'desire' is ākaṅkhā (desire); 'embracing' is āliṅganaṃ (embrace); 'beginning' is ārambho (beginning); 'taking' is ādīyati, āliṅgati (takes, embraces); 'dwelling' is āvasatho, āvāso (dwelling, residence); 'nearness' is āsannaṃ (near); 'invitation' is āmanteti (invites).

Hướng về: āgacchanti (họ đến); đi lên: ārohati (đi lên); giới hạn: āpabbatā khettaṃ (cánh đồng đến tận núi); bao gồm: ākumāraṃ yaso kaccāyanassa (danh tiếng của Kaccāyana lan đến cả trẻ con); đạt được: āpattiṃ āpanno (mắc tội); mong muốn: ākaṅkhā (sự mong muốn); ôm ấp: āliṅganaṃ (sự ôm ấp); khởi đầu: ārambho (sự khởi đầu); thọ nhận: ādīyati (thọ nhận), āliṅgati (ôm ấp), (ālimpati, rū); cư trú: āvasatho (nơi cư trú), āvāso (chỗ ở); gần gũi: āsannaṃ (gần); gọi: āmanteti (gọi).

953

Pa parā+pa sa+manva+va, o ni du rabhi byā+dhisu;

Pa, parā, apa, sa, anuvā, ava, ni, du, r, abhi, byā, adhi, su;

Pa, parā, apa, saṃ, anva, ava, ava, ni, du, abhi, byā, adhi, su;

954

Ati ni ppati pari apayo, upa ā iti vīsati;

ati, ni, pati, pari, apa, ayo, upa, ā – these are twenty (prefixes).

Ati, ni, ppa, ti, pari, apa, aya, upa, ā, đây là hai mươi tiền tố.

955

Esa hi bho upasagga-vidhi+kkamato kathito.

Thus, this method of upasagga has been expounded.

Thật vậy, đây là cách thức giải thích về các tiền tố.

956

Ettha ca –

And here –

Và ở đây –

957

Upasagga+nipātā ca, paccayā ca ime tayo;

Prefixes (upasaggas) and particles (nipātas), and these three types of suffixes (paccayas);

Các tiền tố và giới từ, cùng với các hậu tố này,

958

Neke+nekatthavācakā, iti neruttikā+bravuṃ.

Convey many meanings in many ways, thus say the etymologists.

Có nhiều ý nghĩa khác nhau, các nhà ngữ pháp đã nói như vậy.

959

118. Asaṃkhyehi sabbāsaṃ

960

Avijjamānasaṃkhyehi parāsaṃ sabbāsaṃ vibhattīnaṃ lopo hoti.

The elision of all case endings occurs for those without number.

Sự biến cách của tất cả các từ không có số (asaṃkhyā) đều bị lược bỏ.

Na santi ekavacanādisaṃkhyā etesanti asaṃkhyā, tesaṃ asaṃkhyānaṃ vibhattīnaṃ bhede asatipi syādividhānaṃ ‘‘mā no ajja vikantiṃsū’’tiādo vibhatyantattā padattasiddhīti vo+noādīnaṃ siddhiyā ca tesaṃ paṭhamādiatthe dassanato ca hoti.

Asaṃkhyā means 'those for whom there are no numbers like singular, etc.'; for these asaṃkhyā, even when there is no distinction among case endings, the prescription of syā etc. for words like mā no ajja vikantiṃsū (may they not cut us today) serves to establish them as words due to their having case endings, and for the establishment of vo, no, etc., and also for indicating their meanings like first case, etc.

Những từ không có số lượng như số ít, số nhiều, v.v., được gọi là asaṃkhyā. Mặc dù không có sự phân biệt biến cách cho những từ asaṃkhyā này, nhưng việc quy định các hậu tố như syā, v.v., để đạt được trạng thái là một từ có biến cách, như trong ‘‘mā no ajja vikantiṃsū’’ (hôm nay đừng cắt chúng ta), và để chứng minh sự tồn tại của các từ như vo, no, v.v., và ý nghĩa của chúng như là cách thứ nhất, v.v., đều xảy ra.

Pahāro parābhavo apahāro saṃhāro avahāro ohāro iccādi hoti.

It becomes pahāro, parābhavo, apahāro, saṃhāro, avahāro, ohāro, etc. (strike, defeat, removal, destruction, carrying away, downward movement).

Pahāro (đánh), parābhavo (sự bại hoại), apahāro (sự cướp đoạt), saṃhāro (sự hủy diệt), avahāro (sự lấy đi), ohāro (sự hạ thấp), v.v., đều xảy ra.

961

Upecca+tthaṃ sajantīti, upasaggā hi pādayo;

They approach and connect with meanings, thus pā etc. are upasaggas;

Các tiền tố như pā, v.v., được gọi là upasagga (tiền tố) vì chúng đi kèm với các từ để tạo nghĩa.

962

Cādī padādimajjhante, nipātā nipatantīti.

Ca etc. fall at the beginning, middle, and end of words, thus they are nipātas.

Các giới từ (nipāta) được gọi là cādī (khởi đầu bằng ca, v.v.) vì chúng có thể đứng ở đầu, giữa hoặc cuối câu.

963

Opasaggikapadaṃ.

Words with prefixes (Opasaggikapada).

Từ có tiền tố.

964

Samuccaya+vikappana+paṭisedha+pūraṇādiatthaṃ asattavācikaṃ nepātikaṃ.

Nepātika (particle) is a word that does not refer to an agent, used in the sense of conjunction, option, prohibition, completion, etc.

Nepātika (giới từ) là từ không có chủ thể, mang ý nghĩa tập hợp, lựa chọn, phủ định, bổ sung, v.v.

965

Ca-iti samuccayā+nvācaya+itaretarayoga+samāhārā+vadhāraṇādīsu.

Ca is used in the sense of conjunction, subsequent connection, reciprocal connection, aggregation, emphasis, etc.

Ca- có nghĩa là: tập hợp, nối tiếp, kết hợp từng cặp, tập hợp, xác định, v.v.

Vā-iti vikappanu+pamāna+samuccaya+vavatthitavibhāsādīsu.

Vā is used in the sense of option, comparison, conjunction, definite alternation, etc.

Vā- có nghĩa là: lựa chọn, so sánh, tập hợp, phân biệt, v.v.

Na, no, mā, a, alaṃ, halaṃ iccete paṭisedhe.

Na, no, mā, a, alaṃ, halaṃ – these are for prohibition.

Na, no, mā, a, alaṃ, halaṃ là các từ phủ định.

‘‘Dve paṭisedhā pakatiatthaṃ gamayantī’’ti ñāyā ‘‘na tesaṃ pana rūpānaṃ paccayā na ca hontī’’ti ettha na ca na honti-hontevāti pakatiatthaṃ gamayati.

By the rule that "two negations convey a positive meaning," in "those forms are not causes, nor do they arise," "nor do they not arise" conveys the positive meaning of "they do indeed arise."

Theo quy tắc ‘‘hai phủ định tạo thành nghĩa khẳng định’’, trong câu ‘‘na tesaṃ pana rūpānaṃ paccayā na ca hontī’’ (những sắc pháp ấy không phải là không có duyên), ‘‘na ca na honti’’ (không phải là không có) mang ý nghĩa khẳng định là ‘‘honteva’’ (chắc chắn là có).

Alaṃ pariyatti+bhūsanesu ca.

Alaṃ is also for sufficiency and adornment.

Alaṃ còn có nghĩa là: đủ và trang sức.

966

Pūraṇatthaṃ duvidhaṃ attapūraṇaṃ padapūraṇañca, tattha atha, khalu, vata, atho, assu, yagghe, hi, carahi, naṃ, taṃ, ca, tu, vā, vo, pana, have, kīva, ha, tato, yathā, sudaṃ, kho, ve, haṃ, enaṃ, (evaṃ, rū) seyyathidaṃ iccevamādi padapūraṇe.

The sense of completion is twofold: completion of meaning and completion of a word. Among them, atha, khalu, vata, atho, assu, yagghe, hi, carahi, naṃ, taṃ, ca, tu, vā, vo, pana, have, kīva, ha, tato, yathā, sudaṃ, kho, ve, haṃ, enaṃ, seyyathidaṃ and so forth are for word completion.

Ý nghĩa bổ sung có hai loại: bổ sung cho bản thân và bổ sung cho từ. Trong đó, atha, khalu, vata, atho, assu, yagghe, hi, carahi, naṃ, taṃ, ca, tu, vā, vo, pana, have, kīva, ha, tato, yathā, sudaṃ, kho, ve, haṃ, enaṃ, (evaṃ, rū) seyyathidaṃ, v.v., là các từ bổ sung cho từ.

Tattha atha-iti pañhā+nantariyā+dhikārādīsu ca.

Among them, atha is also for inquiry, immediate consequence, topic, etc.

Trong đó, atha- có nghĩa là: nghi vấn, kế tiếp, chủ đề, v.v.

Khalu-iti paṭisedhā+vadhāraṇa, pasiddhīsu ca.

Khalu is also for prohibition, emphasis, and certainty.

Khalu- có nghĩa là: phủ định, xác định, nổi tiếng, v.v.

Vata+iti ekaṃsa, khedā+nukampa, saṃkappesu ca.

Vata is also for certainty, regret, compassion, and resolve.

Vata- có nghĩa là: chắc chắn, đau khổ, thương xót, quyết tâm, v.v.

Atho-iti anvādese ca.

Atho is also for subsequent statement.

Atho- có nghĩa là: tiếp nối.

Hi-iti hetu, avadhāraṇesu ca.

Hi is also for cause and emphasis.

Hi- có nghĩa là: nguyên nhân, xác định, v.v.

Tu-iti visesa, hetu, nivattanādīsu ca.

Tu is also for distinction, cause, turning back, etc.

Tu- có nghĩa là: đặc biệt, nguyên nhân, quay lại, v.v.

Pana-iti visesepi.

Pana is also for distinction.

Pana- cũng có nghĩa là: đặc biệt.

Have+ve iccete ekaṃsatthepi.

Have and ve are also for certainty.

Have, ve cũng có nghĩa là: chắc chắn.

Haṃ-visāda, vimhesupi.(Visāda, sambhavesu, rū).

Haṃ is for sorrow and astonishment.

Haṃ- có nghĩa là: buồn bã, ngạc nhiên. (Buồn bã, có thể xảy ra, rū).

Seyyathidaṃti taṃ katamaṃti atthepi.

Seyyathidaṃ is also in the sense of 'which is that?'

Seyyathidaṃ cũng có nghĩa là: đó là gì?

967

Atthapūraṇaṃ duvidhaṃ vibhattiyuttaṃ avibhattiyuttañca.

Completion of meaning is twofold: with case endings and without case endings.

Ý nghĩa bổ sung có hai loại: có biến cách và không có biến cách.

Atthi, sakkā, labbhā iccete paṭhamāyaṃ.

Atthi, sakkā, labbhā – these are for the first case.

Atthi, sakkā, labbhā là cách thứ nhất.

Āvuso ambho hambho are hare re je iccete āmantaṇe.

Āvuso, ambho, hambho, are, hare, re, je – these are for vocative.

Āvuso, ambho, hambho, are, hare, re, je là các từ gọi.

Divā bhiyyo (namo, rū) iccete paṭhamādutiyāsu.

Divā, bhiyyo – these are for the first and second cases.

Divā, bhiyyo (namo, rū) là cách thứ nhất và thứ hai.

Sayaṃ sāmaṃ saṃ sammā kinti iccete tatiyatthe.

Sayaṃ, sāmaṃ, saṃ, sammā, kinti – these are for the third case meaning.

Sayaṃ, sāmaṃ, saṃ, sammā, kinti là ý nghĩa cách thứ ba.

So+to+dhāpaccayantā ca suttaso padaso aniccato dukkhato ekadhā dvidhā iccādi.

Suffixes ending in so, to, dhā also, such as suttaso, padaso, aniccato, dukkhato, ekadhā, dvidhā, etc.

Các hậu tố so, to, dhā như suttaso (theo kinh), padaso (theo từ), aniccato (theo vô thường), dukkhato (theo khổ), ekadhā (một cách), dvidhā (hai cách), v.v.

Tave+tuṃ paccayantā catutthiyāva, kātave dātave, kātuṃ kāretuṃ, (dātuṃ, rū) dāpetuṃ iccādi.

Suffixes ending in tave, tuṃ are only for the fourth case: kātave, dātave, kātuṃ, kāretuṃ, dāpetuṃ, etc.

Các hậu tố tave, tuṃ là cách thứ tư, như kātave (để làm), dātave (để cho), kātuṃ (để làm), kāretuṃ (để khiến làm), (dātuṃ, rū) dāpetuṃ (để khiến cho), v.v.

So+topaccayantā pañcamiyatthe, dīghaso oraso rājato vā corato vā iccādi.

Suffixes ending in so, to are for the fifth case meaning: dīghaso, oraso, rājato vā corato vā, etc.

Các hậu tố so, to là ý nghĩa cách thứ năm, như dīghaso (từ xa), oraso (từ gần), rājato vā corato vā (từ vua hoặc từ kẻ trộm), v.v.

To satta- myatthepi tra+tthādipaccayantā ca, ekato purato pacchato passato piṭṭhito pādato sīsato aggato mūlato, yatra yattha yahiṃ tatra tattha tahiṃ iccādi.

To is also for the seventh case meaning, and suffixes ending in tra, tthā etc.: ekato, purato, pacchato, passato, piṭṭhito, pādato, sīsato, aggato, mūlato, yatra, yattha, yahiṃ, tatra, tattha, tahiṃ, etc.

To cũng là ý nghĩa cách thứ bảy; và các hậu tố tra, tthā, v.v., như ekato (từ một phía), purato (từ phía trước), pacchato (từ phía sau), passato (từ phía nhìn), piṭṭhito (từ phía lưng), pādato (từ chân), sīsato (từ đầu), aggato (từ phía trước), mūlato (từ gốc), yatra (ở đâu), yattha (ở đâu), yahiṃ (ở đâu), tatra (ở đó), tattha (ở đó), tahiṃ (ở đó), v.v.

Samantā sāmantā parito abhito samantato ekajjhaṃ ekamantaṃ heṭṭhā upari uddhaṃ adho tiriyaṃ sammukhā paramukhā āvi raho tiro uccaṃ nīcaṃ anto antarā antaraṃ ajjhattaṃ bahiddhā bāhirā bāhiraṃ bahi oraṃ pāraṃ ārā ārakā pacchā pure huraṃ pecca iccete sattamiyā.

Samantā, sāmantā, parito, abhito, samantato, ekajjhaṃ, ekamantaṃ, heṭṭhā, upari, uddhaṃ, adho, tiriyaṃ, sammukhā, paramukhā, āvi, raho, tiro, uccaṃ, nīcaṃ, anto, antarā, antaraṃ, ajjhattaṃ, bahiddhā, bāhirā, bāhiraṃ, bahi, oraṃ, pāraṃ, ārā, ārakā, pacchā, pure, huraṃ, pecca – these are for the seventh case.

Samantā (khắp mọi phía), sāmantā (khắp mọi phía), parito (xung quanh), abhito (xung quanh), samantato (khắp mọi phía), ekajjhaṃ (cùng một chỗ), ekamantaṃ (một bên), heṭṭhā (dưới), upari (trên), uddhaṃ (trên cao), adho (dưới thấp), tiriyaṃ (ngang), sammukhā (trước mặt), paramukhā (sau lưng), āvi (công khai), raho (bí mật), tiro (ẩn khuất), uccaṃ (cao), nīcaṃ (thấp), anto (bên trong), antarā (ở giữa), antaraṃ (ở giữa), ajjhattaṃ (nội tại), bahiddhā (bên ngoài), bāhirā (bên ngoài), bāhiraṃ (bên ngoài), bahi (bên ngoài), oraṃ (bờ này), pāraṃ (bờ kia), ārā (xa), ārakā (xa), pacchā (sau), pure (trước), huraṃ (từ kiếp trước), pecca (sau khi chết), v.v., là cách thứ bảy.

Sampati āyati ajja aparajjha suve sve uttarasuve (kisu, rū) hiyyo pare (parasuve, rū) sajju sāyaṃ pāto kālaṃ kallaṃ divā rattaṃ niccaṃ satataṃ abhiṇhaṃ abhikkhaṇaṃ muhuṃ muhuttaṃ bhūtapubbaṃ purā yadā tadā (kadā, rū) iccādayo kālasattamiyaṃ.

Sampati, āyati, ajja, aparajjha, suve, sve, uttarasuve, hiyyo, pare, sajju, sāyaṃ, pāto, kālaṃ, kallaṃ, divā, rattaṃ, niccaṃ, satataṃ, abhiṇhaṃ, abhikkhaṇaṃ, muhuṃ, muhuttaṃ, bhūtapubbaṃ, purā, yadā, tadā and so forth are for the temporal seventh case.

Sampati (hiện tại), āyati (tương lai), ajja (hôm nay), aparajjha (ngày mai), suve (ngày mai), sve (ngày mai), uttarasuve (ngày mốt), (kisu, rū) hiyyo (hôm qua), pare (ngày kia), (parasuve, rū) sajju (ngay lập tức), sāyaṃ (buổi tối), pāto (buổi sáng), kālaṃ (thời gian), kallaṃ (sáng sớm), divā (ban ngày), rattaṃ (ban đêm), niccaṃ (luôn luôn), satataṃ (liên tục), abhiṇhaṃ (thường xuyên), abhikkhaṇaṃ (thường xuyên), muhuṃ (chốc lát), muhuttaṃ (một khoảnh khắc), bhūtapubbaṃ (trong quá khứ), purā (trước đây), yadā (khi nào), tadā (khi đó), (kadā, rū) v.v., là cách thứ bảy chỉ thời gian.

Iti vibhattiyuttāni.

Thus are those with case endings.

Đây là những từ có biến cách.

968

Avibhattiyuttesu appeva appevanāma nu iccete saṃsayatthe.

Among those without case endings, appeva, appevanāma, nu – these are for doubt.

Trong số những từ không có biến cách, appeva, appevanāma, nu là những từ có nghĩa nghi ngờ.

Addhā aññadatthu taggha jātu kāmaṃ sasakkaṃ iccete ekaṃsatthe.

Addhā, aññadatthu, taggha, jātu, kāmaṃ, sasakkaṃ – these are for certainty.

Addhā, aññadatthu, taggha, jātu, kāmaṃ, sasakkaṃ là những từ có nghĩa chắc chắn.

Evaṃ iti avadhāraṇe.

Evaṃ, iti – these are for emphasis.

Evaṃ có nghĩa là: xác định.

Kacci nu nanu kathaṃ (kiṃsu, rū) kiṃ iccete pucchanatthe.

Kacci, nu, nanu, kathaṃ, kiṃ – these are for questioning.

Kacci, nu, nanu, kathaṃ, (kiṃsu, rū) kiṃ là những từ có nghĩa hỏi.

Evaṃ iti itthaṃ iccete nidassanatthe.

Evaṃ, itthaṃ – these are for illustration.

Evaṃ, itthaṃ là những từ có nghĩa minh họa.

Iti hetu+vākyaparisamattīsu ca.

Iti is also for cause and completion of a sentence.

Iti có nghĩa là: nguyên nhân và kết thúc câu.

Yāva tāva yāvatā tāvatā kittāvatā ettāvatā kīva iccete paricchedanatthe.

Yāva, tāva, yāvatā, tāvatā, kittāvatā, ettāvatā, kīva – these are for limitation.

Yāva, tāva, yāvatā, tāvatā, kittāvatā, ettāvatā, kīva là những từ có nghĩa giới hạn.

Evaṃ sāhu lahu opāyikaṃ paṭirūpaṃ āma sādhu iccete sampaṭicchanatthe.

Evaṃ, sāhu, lahu, opāyikaṃ, paṭirūpaṃ, āma, sādhu – these are for agreement.

Evaṃ, sāhu, lahu, opāyikaṃ, paṭirūpaṃ, āma, sādhu là những từ có nghĩa chấp thuận.

Tathā yathā yatheva tatheva evaṃ evameva evampi yathāpi seyyathāpi seyyathāpināma viya iva yathariva tathariva yathānāma tathānāma yathāhi tathāhi yathāca tathāca iccete paṭibhāgatthe.

Thus, as, just as, even so, in this way, even so, even thus, just as, as if, as it were, like, as, just as, even so, as named, so named, for as, for so, as also, so also—these are in the sense of similarity.

Tathā, yathā, yatheva, tatheva, evaṃ, evameva, evampi, yathāpi, seyyathāpi, seyyathāpināma, viya, iva, yathariva, tathariva, yathānāma, tathānāma, yathāhi, tathāhi, yathāca, tathāca – những từ này mang ý nghĩa so sánh.

Yathāiti yoggatā+vicchā+padatthānativatti+nidassanesu ca.

The word "yathā" is also used in the sense of suitability, pervasion, not transgressing the meaning of a term, and illustration.

Từ “yathā” được dùng trong ý nghĩa phù hợp, mong muốn, không vượt quá nghĩa của từ, và trong các ví dụ.

Evaṃiti upadesa+pañhādīsu ca.

The word "evaṃ" is also used in instructions, questions, and so forth.

Từ “evaṃ” được dùng trong ý nghĩa giáo huấn, câu hỏi, v.v.

Kiñcāpiiti anuggahatthe.

The word "kiñcāpi" is in the sense of concession.

Từ “kiñcāpi” được dùng trong ý nghĩa chấp thuận.

Dhiiti garahe.

The word "dhī" is in the sense of censure.

Từ “dhi” được dùng trong ý nghĩa khiển trách.

Ahoiti garaha+pasaṃsana+patthanesu.

The word "aho" is in the sense of censure, praise, and longing.

Từ “aho” được dùng trong ý nghĩa khiển trách, tán thán, và cầu nguyện.

Nāmaiti garaha+pasaṃsana+saññā+pañhesu.

The word "nāma" is in the sense of censure, praise, appellation, and questions.

Từ “nāma” được dùng trong ý nghĩa khiển trách, tán thán, nhận biết, và câu hỏi.

Sādhūti pasaṃsana+yācanesu.

The word "sādhu" is in the sense of praise and entreaty.

Từ “sādhu” được dùng trong ý nghĩa tán thán và cầu xin.

Iṅgha handa iccete codanatthe.

"Iṅgha, handa"—these are in the sense of urging.

Iṅgha, handa – những từ này mang ý nghĩa thúc giục.

Sādhu suṭṭhu evametaṃti anumodane.

"Sādhu, suṭṭhu, evametaṃ"—these are in the sense of approval.

Sādhu, suṭṭhu, evametaṃ – những từ này mang ý nghĩa tùy hỷ.

Kiraiti anussavana+asaddheyyesu.

The word "kira" is in the sense of hearsay and disbelief.

Từ “kira” được dùng trong ý nghĩa nghe nói và không đáng tin cậy.

Nunaiti anumānā+nussaraṇa+parivitakkesu.

The word "nūna" is in the sense of inference, recollection, and deliberation.

Từ “nuna” được dùng trong ý nghĩa suy luận, hồi tưởng, và suy xét.

Kasmāti kāraṇapucchane.

The word "kasmā" is for asking the cause.

Từ “kasmā” được dùng trong ý nghĩa hỏi lý do.

Yasmā tasmā tathā hi tena iccete kāraṇacchedanatthe.

"Yasmā, tasmā, tathā hi, tena"—these are in the sense of stating the cause.

Yasmā, tasmā, tathā hi, tena – những từ này mang ý nghĩa cắt nghĩa lý do.

Saha saddhiṃ amā (samaṃ, rū) iti samakriyāyaṃ.

"Saha, saddhiṃ, amā (samaṃ, rū)"—these are for simultaneous action.

Saha, saddhiṃ, amā (samaṃ, rū) – những từ này dùng cho hành động đồng thời.

Vinā rite vippayoge.

"Vinā, rite" are for separation.

Vinā, rite – những từ này dùng cho sự chia lìa.

Nānā puthu bahupakāre.

"Nānā, puthu" are for various kinds.

Nānā, puthu – những từ này dùng cho nhiều loại.

Puthu visuṃ asaṅghāte ca.

"Puthu" is also for separate and ungrouped.

Puthu, visuṃ – những từ này dùng cho riêng biệt và không kết hợp.

Duṭṭhu ku kucchāyaṃ (jigucchāyaṃ, rū).

"Duṭṭhu, ku" are for detestation (jigucchāyaṃ, rū).

Duṭṭhu, ku – những từ này dùng cho sự ghê tởm (jigucchāyaṃ, rū).

Puna appaṭhame.

"Puna" is for not-first (again).

Từ “puna” được dùng cho lần thứ hai.

Kathaṃ cikicchatthe.

"Kathaṃ" is for doubt.

Từ “kathaṃ” được dùng trong ý nghĩa nghi vấn.

Dhā kkhattuṃ so kiñcaiti saṃkhyāvibhāge.

"Dhā, kkhattuṃ, so, kiñca" are for number division.

Dhā, kkhattuṃ, so, kiñca – những từ này dùng cho sự phân loại số lượng.

Īsakaṃ appamānesu (appamatte, rū).

"Īsakaṃ" is for slight (appamatte, rū).

Từ “īsakaṃ” được dùng trong ý nghĩa không nhiều (appamatte, rū).

Saṇikaṃ mandatthe.

"Saṇikaṃ" is for slow.

Từ “saṇikaṃ” được dùng trong ý nghĩa chậm rãi.

Khippaṃ araṃ lahuṃ āsu tuṇhaṃ aciraṃ sīghatthe.

"Khippaṃ, araṃ, lahuṃ, āsu, tuṇhaṃ, aciraṃ" are for swift.

Khippaṃ, araṃ, lahuṃ, āsu, tuṇhaṃ, aciraṃ – những từ này dùng trong ý nghĩa nhanh chóng.

Ciraṃ cirassaṃ dīghakāle.

"Ciraṃ, cirassaṃ" are for a long time.

Ciraṃ, cirassaṃ – những từ này dùng trong ý nghĩa thời gian dài.

Ce yadi saṃkā+vaṭṭhāne.

"Ce, yadi" are for doubt or possibility.

Ce, yadi – những từ này dùng trong ý nghĩa nghi ngờ, điều kiện.

Dhuraṃ thirā+vadhāraṇesu (dhuvaṃ thirā+vadhāraṇesu, rū).

"Dhuraṃ" is for firmness and determination (dhuvaṃ thirā+vadhāraṇesu, rū).

Dhuraṃ – dùng trong ý nghĩa kiên cố, xác định (dhuvaṃ thirā+vadhāraṇesu, rū).

Hā visāde.

"Hā" is for distress.

Từ “hā” được dùng trong ý nghĩa thất vọng.

Tuṇhī abhāsane.

"Tuṇhī" is for silence.

Từ “tuṇhī” được dùng trong ý nghĩa không nói.

Sacchi paccakkhe.

"Sacchi" is for direct perception.

Từ “sacchi” được dùng trong ý nghĩa trực tiếp.

Musā micchāalikaṃ asacce.

"Musā, micchā, alikaṃ" are for untruth.

Musā, micchā, alikaṃ – những từ này dùng trong ý nghĩa không thật.

Suvatthi āsiṭṭhe iccādi.

"Suvatthi" is for blessings, and so on.

Suvatthi – dùng trong ý nghĩa chúc phúc, v.v.

969

Tuna+ktvāna+ktvāpaccayantā ussukkanatthe bhavanti.

The words ending in -tuna, -ktvāna, and -ktvā-suffixes are in the sense of having done.

Các từ tận cùng bằng tuna, ktvāna, ktvāpaccaya mang ý nghĩa không cần thiết.

Yathā passituna passiya passitvāna passitvā, disvā disvāna dassetvā dātuna datvāna datvā upādāya dāpetvā viññāya viceyya vineyya samecca nihacca upecca ārabbha āgamma iccādi.

For example, passituna, passiya, passitvāna, passitvā (having seen); disvā, disvāna (having seen); dassetvā (having shown); dātuna, datvāna, datvā (having given); upādāya (having taken); dāpetvā (having caused to give); viññāya (having understood); viceyya (having investigated); vineyya (having disciplined); samecca (having met); nihacca (having struck down); upecca (having approached); ārabbha (having begun); āgamma (having come), and so forth.

Ví dụ: passituna, passiya, passitvāna, passitvā (sau khi thấy); disvā, disvāna (sau khi thấy); dassetvā (sau khi chỉ); dātuna, datvāna, datvā (sau khi cho); upādāya (sau khi nắm giữ); dāpetvā (sau khi khiến cho); viññāya (sau khi hiểu); viceyya (sau khi phân tích); vineyya (sau khi rèn luyện); samecca (sau khi gặp); nihacca (sau khi loại bỏ); upecca (sau khi đạt được); ārabbha (sau khi bắt đầu); āgamma (sau khi đến), v.v.

970

Vibhattiyā kato bhedo, saliṅgānaṃ bhave tathā;

The distinctions made by case endings also occur in words with their own genders;

Sự phân biệt được tạo ra bởi biến cách, cũng như vậy đối với các giống của chính nó;

971

Tumhādīnaṃ tva+liṅgesu, neva+tthi pādi+cādinaṃ.

but with tumhādīnaṃ and tva+liṅgesu, there are no pādi+cādi, etc.

Đối với Tumhādi và Tva-liṅga, không có pādi và cādi.

972

Evaṃ nāmākhyātopasaggehi vinimuttaṃ etaṃ nipātapadaṃ veditabbaṃ.

Thus, this Nipāta word should be understood as distinct from Nāmika, Ākhyāta, and Upasagga.

Như vậy, từ “nipāta” này cần được hiểu là không liên quan đến danh từ, động từ và tiền tố.

973

Nepātikapadaṃ.

The Particle (Nipāta) Section.

Phần Từ Bất Biến.

974

Pulliṅgaṃ itthiliṅgañca, napuṃsaka+mathā+paraṃ;

Masculine and feminine, and then neuter;

Giống đực, giống cái, và trung tính;

975

Tiliṅgañca aliṅgañca, nāmikaṃ pañcadhā ṭhitaṃ.

and words of all three genders and words of no gender—Nāmika (nominal word) stands in five ways.

Ba giống và không giống, danh từ được phân thành năm loại.

976

Iti payogasiddhiyaṃ nāmakaṇḍo dutiyo.

Here ends the Second Chapter on Nouns in Payogasiddhi.

Như vậy, trong Payogasiddhi, chương Danh Từ là chương thứ hai.

Table of Contents

2. Nāmakaṇḍa

2. Nāmakaṇḍa (Nominal Chapter)

2. Chương Danh Từ

1. Dve dve+kānekesu nāmasmā siyo aṃyo nā hi sa naṃ smā hi sa naṃ smiṃ su

1. Dve dve+kānekesu nāmasmā siyo aṃyo nā hi sa naṃ smā hi sa naṃ smiṃ su

1. Dve dve+kānekesu nāmasmā siyo aṃyo nā hi sa naṃ smā hi sa naṃ smiṃ su

37. Paṭhamā+tthamatte

37. Paṭhamā+tthamatte

37. Paṭhamā+tthamatte

109. Sisso

109. Sisso

109. Sisso

41. Ato yonaṃ ṭāṭe

41. Ato yonaṃ ṭāṭe

41. Ato yonaṃ ṭāṭe

38. Āmantaṇe

38. Āmantaṇe

38. Āmantaṇe

112. Go syā+lapane

112. Go syā+lapane

112. Go syā+lapane

117. Gasīnaṃ

117. Gasīnaṃ

117. Gasīnaṃ

59. Ayunaṃ vā dīgho

59. Ayunaṃ vā dīgho

59. Ayunaṃ vā dīgho

2. Kamme dutiyā

2. Kamme dutiyā

2. Kamme dutiyā

19. Kattukaraṇesu tatiyā

19. Kattukaraṇesu tatiyā

19. Kattukaraṇesu tatiyā

108. Ate+na

108. Ate + na

108. Ate+na

98. Suhisva+sse

98. Suhisva+sse

98. Suhisva+sse

95. Smāhismiṃnaṃ mhābhimhi

95. Smāhismiṃnaṃ mhābhimhi

95. Smāhismiṃnaṃ mhābhimhi

24. Catutthī sampadāne

24. Dative case for the recipient

24. Tứ cách (catutthī) trong cách cho (sampadāna)

51. Suña sassa

51. The suñ increment of sa

51. Suña sassa

1,20. Ñākānu bandhā+dyantā

1,20. Ñ-anubandha and K-anubandha as initial and final parts

1,20. Ñākānu bandhā+dyantā

1,58. ‘‘Bahulaṃ’’tya+dhikāro

1,58. The heading “Bahulaṃ”

1,58. Quyền hạn của ‘‘Bahulaṃ’’

44. Sassāya catutthiyā

44. āyo for sa in the dative case

44. Sassāya catutthiyā

89. Sunaṃhisu

89. In su, naṃ, hi

89. Sunaṃhisu

29. Pañcamya+vadhismā

29. The ablative case from the point of separation

29. Ngũ cách (pañcamī) trong cách ly (avadhismā)

43. Smā+smiṃnaṃ

43. smā and smiṃ

43. Smā+smiṃnaṃ

39. Chaṭṭhī sambandhe

39. Genitive case for relationship

39. Lục cách (chaṭṭhī) trong cách sở hữu (sambandha)

14. Sattamyā+dhāre

14. Locative case for the आधार (base)

14. Thất cách (sattamyā) trong cách sở tại (ādhāra)

110. Kvace+vā.

110. Kvacevā.

110. Kvace+vā.

135. Ekaccādīha+to

135. Ekaccādīhato

135. Ekaccādīha+to

51. The `suñ` increment of `sa`

44. `āyo` for `sa` in the dative case

89. In `su`, `naṃ`, `hi`

43. `smā` and `smiṃ`