Saṅkhepenevāti uddeseneva.
"Briefly": By way of outline.
Chỉ tóm tắt có nghĩa là chỉ bằng cách nêu đề mục.
Yaṃ ‘‘mātikāṭhapana’’nti vuttaṃ.
Which is called "setting out the matrix."
Điều được gọi là ‘‘thiết lập đề cương’’.
Dhammesūti khandhādidhammesu kusalādidhammesu ca.
"Regarding phenomena": Regarding aggregates and other phenomena, and wholesome and unwholesome phenomena.
Trong các pháp có nghĩa là trong các pháp như uẩn, v.v., và trong các pháp như thiện, bất thiện, v.v.
Aviparītato gahitesu dhammesu mūlayamakādivasena pavattiyamānā desanā veneyyānaṃ nānappakārakosallāvahā pariññākiccasādhanī ca hoti, na viparītatoti āha ‘‘viparītaggahaṇaṃ…pe… āraddha’’nti.
When phenomena are grasped without distortion, the teaching that proceeds by way of the root Yamaka and so on, brings various kinds of skill to the trainees and accomplishes the task of full understanding. It is not so when distorted. Thus, he says, "distorted apprehension...pe... commenced."
Lời dạy được trình bày theo cách Yamaka gốc, v.v., trong các pháp được nắm bắt đúng đắn, không sai lệch, mang lại nhiều loại khéo léo cho những người đáng giáo hóa và hoàn thành việc hiểu biết, chứ không phải theo cách sai lệch. Do đó, người ta nói ‘‘sự nắm bắt sai lệch… v.v… được bắt đầu’’.
Etena kathāvatthupakaraṇadesanānantaraṃ yamakapakaraṇadesanāya kāraṇamāha.
By this, he states the reason for the teaching of the Yamakapakaraṇa after the teaching of the Kathāvatthupakaraṇa.
Với điều này, người ta nói về lý do của việc trình bày Yamakapakaraṇa sau khi trình bày Kathāvatthupakaraṇa.
Tattha viparītaggahaṇanti puggalapariggahaṇādimicchāgāhaṃ.
In this context, "distorted apprehension" refers to the wrong apprehension of persons and so on.
Ở đây, sự nắm bắt sai lệch có nghĩa là sự nắm bắt sai lầm như sự nắm bắt cá nhân, v.v.
Dhammapuggalokāsādinissayānanti ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalamūlā’’tiādinā (yama. 1.mūlayamaka.1) dhamme, ‘‘yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho uppajjatī’’tiādinā (yama. 1.khandhayamaka.50) puggalaṃ ‘‘yattha rūpakkhandho uppajjati, tattha vedanākkhandho uppajjatī’’tiādinā (yama. 1.khandhayamaka.51) okāsaṃ nissāya ārabbha pavattānaṃ.
"Dependent on phenomena, persons, abodes, etc.": Referring to those teachings that proceed dependent on and concerning phenomena, as in "Whatever wholesome phenomena exist, all of them have wholesome roots" (Yama. 1.Mūlayamaka.1); concerning persons, as in "Whose form aggregate arises, for him the feeling aggregate arises" (Yama. 1.Khandhayamaka.50); concerning abodes, as in "Where the form aggregate arises, there the feeling aggregate arises" (Yama. 1.Khandhayamaka.51).
Dựa trên các pháp, cá nhân, không gian, v.v. có nghĩa là các lời dạy được trình bày dựa trên và liên quan đến các pháp qua câu ‘‘bất cứ pháp thiện nào, tất cả đều có gốc thiện’’ (Yama. 1. Mūlayamaka. 1), về cá nhân qua câu ‘‘ai có sắc uẩn sinh khởi, người đó có thọ uẩn sinh khởi’’ (Yama. 1. Khandhayamaka. 50), về không gian qua câu ‘‘ở đâu sắc uẩn sinh khởi, ở đó thọ uẩn sinh khởi’’ (Yama. 1. Khandhayamaka. 51).
Ādi-saddena puggalokāsauppādanirodhatadubhayapariññādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word "etc.," the inclusion of understanding of persons, abodes, arising, cessation, and both, should be understood.
Với từ v.v., cần hiểu rằng nó bao gồm sự hiểu biết về cá nhân, không gian, sự sinh khởi, sự diệt trừ, và cả hai điều đó, v.v.
Sanniṭṭhānasaṃsayānanti pāḷigatipaṭivacanasarūpadassanapaṭikkhipanapaṭisedhananayehi yathāpucchitassa atthassa nicchayakaraṇaṃ sanniṭṭhānaṃ, tadabhāvato saṃsayanaṃ saṃsayo.
"Of ascertainments and doubts": Ascertainment (sanniṭṭhāna) is the determination of the meaning asked, according to the methods of showing the nature of the Pāḷi response, rejection, and negation. Doubt (saṃsaya) is the state of being in doubt due to the absence of such determination.
Sự quyết định và sự nghi ngờ – sự xác định ý nghĩa của điều được hỏi theo cách trình bày bản chất của câu trả lời trong kinh điển, sự bác bỏ và sự phủ nhận là sự quyết định (sanniṭṭhāna); sự nghi ngờ do không có điều đó là sự nghi ngờ (saṃsaya).
Tesaṃ sanniṭṭhānasaṃsayānaṃ.
Of those ascertainments and doubts.
Của những sự quyết định và sự nghi ngờ đó.
Kāmañcettha dhammapaṭiggāhakānaṃ saṃsayapubbakaṃ sanniṭṭhānanti paṭhamaṃ saṃsayo vattabbo, desentassa pana bhagavato sanniṭṭhānapubbako saṃsayoti dassanatthaṃ ayaṃ padānukkamo kato.
Although here, for those who grasp the Dhamma, doubt precedes ascertainment, so doubt should be stated first, this order of words is made to show that for the Buddha, who teaches, ascertainment precedes doubt.
Mặc dù ở đây, đối với những người tiếp nhận pháp, sự quyết định có trước sự nghi ngờ, nên trước hết phải nói về sự nghi ngờ; nhưng để chỉ rõ rằng đối với Đức Thế Tôn, bậc thuyết pháp, sự nghi ngờ có trước sự quyết định, nên thứ tự các từ này đã được sắp xếp như vậy.
Sabbañhi pariññeyyaṃ hatthāmalakaṃ viya paccakkhaṃ katvā ṭhitassa dhammasāmino na katthaci saṃsayo, vissajjetukāmatāya pana vineyyajjhāsayagataṃ saṃsayaṃ dassento saṃsayitavasena pucchaṃ karotīti evaṃ vissajjanapucchanavasena na sanniṭṭhānasaṃsayā labbhantīti ayamattho dassito, nicchitasaṃsayadhammavaseneva panettha sanniṭṭhānasaṃsayā veditabbā.
For there is no doubt anywhere for the Master of the Dhamma, who stands having directly perceived everything knowable like a fruit in the palm of his hand. However, wishing to explain, he expresses the doubt present in the minds of the trainees by asking questions as if in doubt. Thus, it is shown that ascertainments and doubts are not obtained merely by way of explanation and questioning. Here, ascertainments and doubts are to be understood only by way of determined and doubted phenomena.
Vì đối với Đức Pháp Chủ, người đã chứng ngộ tất cả những điều cần hiểu như thể vật trong lòng bàn tay, không có bất kỳ sự nghi ngờ nào; nhưng vì muốn giảng giải, Ngài đặt câu hỏi theo cách nghi ngờ để chỉ rõ sự nghi ngờ trong tâm của những người đáng giáo hóa. Do đó, ý nghĩa này được chỉ rõ rằng không thể có sự quyết định và sự nghi ngờ theo cách hỏi và đáp; ở đây, sự quyết định và sự nghi ngờ cần được hiểu theo cách các pháp đã được xác định và nghi ngờ.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kusalesu kusalā nu kho, na nu kho kusalāti sandehābhāvato’’tiādi.
Therefore, the Aṭṭhakathā says, "since there is no doubt like 'Are they wholesome or not wholesome?' regarding wholesome things," and so on.
Do đó, trong Aṭṭhakathā, người ta nói ‘‘vì không có sự nghi ngờ rằng liệu các pháp thiện có phải là thiện hay không’’ v.v.
Teneva ca ‘‘sanniṭṭhānasaṃsayāna’’nti, ‘‘sanniṭṭhānasaṃsayavasenā’’ti ca paṭhamaṃ sanniṭṭhānaggahaṇaṃ kataṃ.
And for this reason, the primary mention of ascertainment is made in "of ascertainments and doubts" and "by way of ascertainments and doubts."
Và cũng vì lý do đó, việc nắm bắt sự quyết định trước tiên đã được thực hiện trong ‘‘sanniṭṭhānasaṃsayānaṃ’’ và ‘‘sanniṭṭhānasaṃsayavasenā’’.
Tanti yamakapakaraṇaṃ.
"That": The Yamakapakaraṇa.
Điều đó có nghĩa là Yamakapakaraṇa.
Tassa ye samayādayo vattabbā, te kathāvatthupakaraṇadesanānantaro desanāsamayo, tāvatiṃsabhavanameva desanādeso, kusalākusalamūlādiyamakākārena desanāti vibhāgato ‘‘saṅkhepenevā’’tiādigāthāhi vibhāvitā nimittena saddhiṃ saṃvaṇṇanapaṭiññā cāti imamatthaṃ dassento ‘‘samayadesadesanāvasenā’’tiādimāha.
Those things that are to be stated concerning it, such as time (samaya) and so on, are: the time of teaching is after the teaching of the Kathāvatthupakaraṇa; the place of teaching is only the Tāvatiṃsa realm; the teaching by way of root yamaka concerning wholesome and unwholesome roots, etc., is the classification. It is to show this meaning—namely, that the vow to explain, together with the sign, is elucidated by the verses beginning with "briefly," and so on—that he says, "by way of time, place, and teaching," and so on.
Các yếu tố như thời điểm, v.v., cần được nói về nó là: thời điểm thuyết pháp là sau khi thuyết Kathāvatthupakaraṇa; nơi thuyết pháp là cõi trời Đao Lợi; và cách thuyết pháp là theo hình thức Yamaka về gốc thiện, bất thiện, v.v. Để chỉ rõ ý nghĩa này, cùng với lời hứa giải thích đã được làm rõ bằng các câu kệ ‘‘chỉ tóm tắt’’, v.v., người ta nói ‘‘theo cách thời điểm, nơi chốn, cách thuyết pháp’’, v.v.
Nimittañhetaṃ idha saṃvaṇṇanāya, yadidaṃ kamānuppatti āgatabhāravāhitā ca paṇḍitānaṃ paṇḍitakiccabhāvato.
This is indeed the sign for the commentary here: namely, the sequential occurrence and the carrying of the burden that has arrived, which is the task of the wise among the wise.
Đây là một dấu hiệu cho sự giải thích ở đây, đó là sự trình bày theo thứ tự và việc gánh vác trách nhiệm là nhiệm vụ của người trí.
Tattha anuppattaṃ dassetvāti sambandho.
In this context, the connection is "having shown what has arrived."
Ở đây, có sự liên hệ ‘‘sau khi chỉ ra điều chưa đạt được’’.
Tatthāti tasmiṃ samayādidassane.
"Therein": In that showing of time and so on.
Ở đó có nghĩa là trong việc chỉ rõ thời điểm, v.v.
Yamanaṃ uparamananti yamo maraṇanti āha ‘‘jātiyā sati maraṇaṃ hotīti…pe… visayo’’ti.
He says, "Yamana (restraint) is cessation, Yama is death," in "When there is birth, there is death...pe... domain."
Yamana là sự chấm dứt, là sự chết. Do đó, người ta nói ‘‘khi có sinh, có chết… v.v… phạm vi’’.
Tattha yathā ‘‘jātiyā sati maraṇaṃ hotī’’ti jāti yamassa visayo, evaṃ ‘‘upādānakkhandhesu santesu maraṇaṃ hotī’’ti upādānakkhandhā yamassa visayoti yojetabbaṃ.
Here, just as "When there is birth, there is death" means birth is the domain of Yama, so it should be understood that "When the aggregates of clinging exist, there is death" means the aggregates of clinging are the domain of Yama.
Ở đây, giống như ‘‘khi có sinh, có chết’’ thì sinh là phạm vi của cái chết, tương tự, cần hiểu rằng ‘‘khi có các uẩn bị chấp thủ, có cái chết’’ thì các uẩn bị chấp thủ là phạm vi của cái chết.
Te hi maraṇadhamminoti.
For they are subject to death.
Vì chúng có bản chất là phải chết.
Anuppattamaraṇaṃyeva kibbisakārinaṃ puggalaṃ yamapurisā vividhā kammakāraṇā karonti, na appattamaraṇanti maraṇaṃ yamassa visayo vutto.
The messengers of Yama inflict various punishments on a wrongdoer only when death has occurred, not when death has not yet arrived, hence death is called the domain of Yama.
Chỉ những người phạm tội mà cái chết đã đến mới bị các sứ giả của Diêm Vương trừng phạt bằng nhiều hình thức tra tấn, chứ không phải những người mà cái chết chưa đến. Do đó, cái chết được gọi là phạm vi của Diêm Vương.
Āṇāpavattiṭṭhānanti idaṃ visaya-saddassa atthavacanaṃ.
"The place where authority prevails": This is an explanation of the meaning of the word "domain."
Nơi quyền lực được thực thi – đây là ý nghĩa của từ phạm vi (visaya).
Desaṃ vāti kāmādidhātuttayadesaṃ sandhāyāha.
"Or realm": He says this referring to the realm of the three planes, such as the kāma plane.
Hay nơi chốn – người ta nói điều này ám chỉ ba cõi giới như cõi dục, v.v.
Dhātuttayissaro hi maccurājā.
For the King of Death (Maccurājā) is the lord of the three planes.
Vua chết (Maccurājā) là chủ tể của ba cõi.
Pañcānantariyāni aññasatthāruddeso ca, tena vā saddhiṃ pañca verāni cha abhabbaṭṭhānāni.
The five heinous crimes, the designation of another teacher, and the five hostilities associated with that are the six impossible states (abhabbaṭṭhāna).
Năm tội vô gián và việc chỉ định giáo chủ khác, cùng với năm điều ác, là sáu trường hợp không thể xảy ra.
Āvattāti padakkhiṇāvattā.
"Coils": Right-coiling.
Āvattā nghĩa là xoay thuận chiều kim đồng hồ.
Tanuruhāti lomā.
"Body-hair": Hair.
Tanuruhā nghĩa là lông.
Kusalākusalamūlavisesānanti dutiyapucchāya vuttānaṃ saṃsayapadasaṅgahitānaṃ kusalasaṅkhātānaṃ, tathā paṭhamapucchāya vuttānaṃ kusalamūlasaṅkhātānaṃ visesānaṃ atthayamakabhāvassa vuttattāti yojanā.
Of the distinctions of wholesome and unwholesome roots – this statement is to be construed as referring to the distinctions, being wholesome (kusalā) as mentioned in the second question and encompassed by terms of doubt, and likewise the distinctions, being wholesome roots (kusalamūla) as mentioned in the first question, are stated to be an atthayamaka.
Kusalākusalamūlavisesānaṃ (của các đặc tính thiện và thiện căn) là cách kết nối câu rằng: vì đã nói về tính chất atthayamaka (yamaka về ý nghĩa) của các đặc tính được gọi là thiện, bao gồm trong các từ nghi vấn được đề cập trong câu hỏi thứ hai, và của các đặc tính được gọi là thiện căn được đề cập trong câu hỏi thứ nhất.
Yathā hi paṭhamapucchāya visesavantabhāvena vuttāyeva kusaladhammā dutiyapucchāyaṃ visesabhāvena vuttā, evaṃ paṭhamapucchāyaṃ visesabhāvena vuttāyeva kusalamūladhammā dutiyapucchāyaṃ visesavantabhāvena vuttā.
For just as wholesome qualities (kusaladhammā) mentioned in the first question as having distinctions are mentioned as distinctions in the second question, so too, wholesome root qualities (kusalamūladhammā) mentioned as distinctions in the first question are mentioned as having distinctions in the second question.
Quả thật, cũng như các pháp thiện được đề cập như là có đặc tính trong câu hỏi thứ nhất, lại được đề cập như là đặc tính trong câu hỏi thứ hai; thì cũng vậy, các pháp thiện căn được đề cập như là đặc tính trong câu hỏi thứ nhất, lại được đề cập như là có đặc tính trong câu hỏi thứ hai.
Vattuvacanicchāvasena hi dhammānaṃ visesavisesavantatāvibhāgā hontīti.
Indeed, the classifications of qualities as distinguished and as having distinctions occur according to the speaker's intention.
Quả thật, sự phân biệt giữa đặc tính và có đặc tính của các pháp xảy ra tùy theo ý muốn của người nói.
Kusalamūlakusalavisesehi saṃsayitapadasaṅgahitehi kusalakusalamūlānaṃ visesavantānanti adhippāyo.
The intention is that wholesome and wholesome roots are possessed of distinctions (visesavanta), being encompassed by terms of doubt through the distinctions of wholesome roots and wholesome qualities (kusalamūlakusalavisesehi).
Ý nghĩa là: của những pháp có đặc tính là thiện và thiện căn, được bao gồm trong các từ nghi vấn với các đặc tính thiện căn và thiện.
Ettha ca visesavantāpekkhavisesavasena paṭhamo atthavikappo vutto, dutiyo pana visesāpekkhavisesavantavasenāti ayametesaṃ viseso.
Here, the first mode of meaning is stated in terms of the distinction relating to what possesses distinctions, while the second is in terms of what possesses distinctions relating to the distinction; this is the difference between them.
Ở đây, cách phân tích ý nghĩa thứ nhất được nói đến theo cách đặc tính tùy thuộc vào cái có đặc tính; còn cách thứ hai được nói đến theo cách cái có đặc tính tùy thuộc vào đặc tính. Đây là sự khác biệt giữa chúng.
Tenāha ‘‘ñātuṃ icchitānaṃ hī’’tiādi.
Therefore, it is said: "for those desiring to know," and so on.
Do đó, Ngài nói: “Vì những điều muốn biết,” v.v.
Tattha ñātuṃ icchitānanti pucchāya visayabhūtānanti attho.
Therein, desiring to know means objects of the question.
Trong đó, ñātuṃ icchitānaṃ (của những điều muốn biết) có nghĩa là của những điều là đối tượng của câu hỏi.
Visesānanti kusalakusalamūlavisesānaṃ.
Of the distinctions means of the distinctions of wholesome and wholesome roots.
Visesānaṃ (của các đặc tính) là của các đặc tính thiện và thiện căn.
Visesavantāpekkhānanti kusalamūlakusalasaṅkhātehi visesavantehi sāpekkhānaṃ.
Relating to what possesses distinctions means that which is connected with what possesses distinctions, namely wholesome roots and wholesome qualities.
Visesavantāpekkhānaṃ (của những điều tùy thuộc vào cái có đặc tính) là của những điều có liên quan đến những pháp có đặc tính là thiện căn và thiện.
Visesavatanti kusalamūlakusalānaṃ.
What possesses distinctions refers to wholesome roots and wholesome qualities.
Visesavataṃ (của cái có đặc tính) là của thiện căn và thiện.
Visesāpekkhānanti kusalakusalamūlavisesehi sāpekkhānaṃ.
Relating to distinctions means that which is connected with the distinctions of wholesome and wholesome roots.
Visesāpekkhānaṃ (của những điều tùy thuộc vào đặc tính) là của những điều có liên quan đến các đặc tính thiện và thiện căn.
Etthāti etasmiṃ mūlayamake.
Here means in this Mūlayamaka.
Etthā (ở đây) là trong Mūlayamaka này.
Padhānabhāvoti paṭhamavikappe tāva saṃsayitappadhānattā pucchāya visesānaṃ padhānabhāvo veditabbo.
Predominance – in the first mode, the predominance of distinctions is to be understood from the perspective of the preponderant nature of the doubted (saṃsayita).
Padhānabhāvo (tính chất chủ yếu) là, trong cách phân tích ý nghĩa thứ nhất, tính chất chủ yếu của các đặc tính cần được hiểu là do sự chủ yếu của các điều nghi vấn trong câu hỏi.
Te hi saṃsayitānaṃ visesavantoti.
For they are the possessors of distinctions among the doubted.
Vì chúng là những đặc tính của những điều nghi vấn.
Dutiyavikappe pana visesā nāma visesavantādhīnāti visesavantānaṃ tattha padhānabhāvo daṭṭhabbo.
In the second mode, however, distinctions are dependent on what possesses distinctions; hence, the predominance of what possesses distinctions is to be seen there.
Trong cách phân tích ý nghĩa thứ hai, các đặc tính tùy thuộc vào cái có đặc tính, nên tính chất chủ yếu của cái có đặc tính cần được thấy ở đó.
Dvinnaṃ pana ekajjhaṃ padhānabhāvo na yujjati.
But the predominance of both together is not appropriate.
Tuy nhiên, tính chất chủ yếu của cả hai cùng một lúc thì không hợp lý.
Sati hi appadhāne padhānaṃ nāma siyā.
For only when there is something secondary can there be something primary.
Vì khi có cái không chủ yếu thì mới có cái chủ yếu.
Tenāha ‘‘ekekāya pucchāya ekeko eva attho saṅgahito hotī’’ti.
Therefore, it is said: "in each question, only one meaning is encompassed."
Do đó, Ngài nói: “Trong mỗi câu hỏi, chỉ một ý nghĩa được bao gồm.”
Evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ, aññathā vinicchitavisesitabbabhāvehi idha padhānabhāvo na yujjatevāti.
And this should be accepted; otherwise, predominance would not be appropriate here in terms of what is to be ascertained and what is to be distinguished.
Và điều này cần được chấp nhận như vậy, nếu không thì tính chất chủ yếu ở đây sẽ không hợp lý với những điều đã được xác định và phân biệt.
Na dhammavācakoti na sabhāvadhammavācako.
Not an expounder of qualities means not an expounder of natural qualities (sabhāvadhammā).
Na dhammavācako (không phải là từ chỉ pháp) có nghĩa là không phải là từ chỉ pháp tự tánh.
Sabhāvadhammopi hi atthoti vuccati ‘‘gambhīrapaññaṃ nipuṇatthadassi’’ntiādīsu (su. ni. 178).
A natural quality is also called "meaning" (attha), as in "profoundly wise, perceiving subtle meaning" (Su. Ni. 178) and so on.
Pháp tự tánh cũng được gọi là ý nghĩa (attha) trong các trường hợp như “gambhīrapaññaṃ nipuṇatthadassi” (Su. Ni. 178) và các câu tương tự.
‘‘Hetuphale ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 720) attha-saddassa hetuphalavācakatā daṭṭhabbā.
In "knowledge of cause and effect is insight into meaning" (Vibha. 720) and so on, the word attha is to be understood as denoting cause and effect.
Trong các câu như “Hetuphale ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā” (Vibha. 720), từ attha cần được hiểu là chỉ nhân và quả.
Ādi-saddenassa ‘‘atthābhisamayā’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.129) āgatā hitādivācakatā saṅgayhati.
By the word etcetera, the meaning of benefit, etc., as found in "atthābhisamayā" (Saṃ. Ni. 1.129) and so on, is encompassed.
Với từ ādi (v.v.), ý nghĩa chỉ lợi ích, v.v., được bao gồm như trong “atthābhisamayā” (Saṃ. Ni. 1.129) và các câu tương tự.
Tenevāti pāḷiatthavācakattā eva.
Therefore means precisely because it is an expounder of the meaning in the Pali text.
Tenevā (chính vì thế) là chính vì nó là từ chỉ ý nghĩa của Pāḷi.
Tīṇipi padānīti ettha pi-saddo samuccayattho, samuccayo ca tulyayoge siyā.
In tīṇipi padānī (all three terms), the word pi is used in the sense of aggregation, and aggregation occurs when there is equality.
Trong tīṇipi padāni (cả ba từ), từ pi (cũng) có nghĩa là tập hợp, và sự tập hợp có thể xảy ra trong trường hợp tương đồng.
Kiṃ nāma-padena anavasesato kusalādīnaṃ saṅgahoti āsaṅkāya tadāsaṅkānivattanatthamāha ‘‘tīṇipi…pe… saṅgāhakatta’’nti.
To dispel the doubt as to whether the term nāma completely encompasses wholesome qualities (kusalādi) without remainder, it says: "all three... encompassing."
Để loại bỏ sự nghi ngờ rằng liệu từ nāma (danh) có bao gồm tất cả các thiện pháp, v.v., không sót một điều gì, Ngài nói để làm rõ sự loại bỏ nghi ngờ đó: “tīṇipi…pe… saṅgāhakattaṃ” (cả ba… v.v… là sự bao gồm).
Tattha saṅgāhakattamattanti matta-saddo visesanivattiatthoti.
Therein, only encompassing – the word matta (only) means to negate qualification.
Trong đó, saṅgāhakattamattaṃ (chỉ là sự bao gồm), từ matta (chỉ) có nghĩa là loại trừ đặc tính.
Tena nivattitaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘na niravasesasaṅgāhakatta’’nti vuttaṃ.
To show the negated qualification, it is said: "not encompassing without remainder."
Để chỉ ra đặc tính bị loại trừ đó, Ngài nói: “na niravasesasaṅgāhakattaṃ” (không phải là sự bao gồm không sót một điều gì).
Na hi rūpaṃ nāma-padena saṅgayhati.
For form (rūpa) is not encompassed by the term nāma.
Quả thật, sắc (rūpa) không được bao gồm bởi từ nāma.
Kusalādiyeva nāmanti niyamo daṭṭhabbo, na nāmaṃyeva kusalādīti imameva ca niyamaṃ sandhāyāha ‘‘kusalādīnaṃ saṅgāhakattamattameva sandhāya vutta’’nti.
It should be understood as a rule that only wholesome qualities (kusalādi) are nāma, not that nāma alone is wholesome qualities. With this very rule in mind, it is said: "stated with reference to merely encompassing wholesome qualities, etc."
Cần hiểu rằng quy tắc là chỉ có thiện pháp, v.v., là nāma; chứ không phải chỉ nāma là thiện pháp, v.v. Và chính quy tắc này được đề cập khi Ngài nói: “chỉ nói đến sự bao gồm của thiện pháp, v.v.”
Yadipi nāma-padaṃ na niravasesakusalādisaṅgāhakaṃ, kusalādisaṅgāhakaṃ pana hoti, tadatthameva ca taṃ gahitanti nāmassa kusalattikapariyāpannatā vuttāti dassento āha ‘‘kusalādi…pe… vutta’’nti.
Even though the term nāma does not encompass all wholesome qualities without remainder, it does encompass wholesome qualities, and it is taken for that purpose. Thus, showing that nāma is included in the wholesome triplet, it is said: "wholesome qualities... stated."
Mặc dù từ nāma không bao gồm tất cả thiện pháp, v.v., nhưng nó có bao gồm thiện pháp, v.v., và nó được dùng cho mục đích đó. Để chỉ ra rằng nāma được nói là thuộc vào nhóm ba thiện pháp, Ngài nói: “kusalādi…pe… vuttaṃ” (thiện pháp, v.v… được nói).
52. Dutiyayamaketi ekamūlayamake.
52. In the second Yamaka means in the Ekamūlayamaka.
52. Dutiyayamake (trong Yamaka thứ hai) có nghĩa là trong Ekamūlayamaka.
Evamidhāpīti yathā ekamūlayamake ‘‘ye keci kusalā’’icceva pucchā āraddhā, evaṃ idhāpi aññamaññamūlayamakepi ‘‘ye keci kusalā’’icceva pucchā ārabhitabbā siyā.
Similarly here too means that just as in the Ekamūlayamaka the question began with "ye keci kusalā" (whatever are wholesome), so too here in the Aññamaññamūlayamaka the question should begin with "ye keci kusalā."
Evamidhāpi (cũng vậy ở đây) có nghĩa là, cũng như trong Ekamūlayamaka, câu hỏi được bắt đầu bằng “ye keci kusalā” (những gì là thiện); thì cũng vậy, ở đây, trong Aññamaññamūlayamaka, câu hỏi cũng nên được bắt đầu bằng “ye keci kusalā”.
Purimayamaka…pe… appavattattāti.
Because it is not presented... like the previous Yamaka.
Purimayamaka…pe… appavattattā (vì trong Yamaka trước… v.v… không xảy ra).
Idañca dutiyayamakassa tathā appavattattā vuttaṃ, tatiyayamakaṃ pana tatheva pavattaṃ.
This is stated because the second Yamaka is not presented in that way, but the third Yamaka is presented in that way.
Và điều này được nói là vì nó không xảy ra như vậy trong Yamaka thứ hai, nhưng Yamaka thứ ba thì xảy ra như vậy.
Kecīti padakārā.
Some means some teachers.
Kecī (một số) là các nhà phân tích từ.
Te hi yathā paṭhamadutiyayamakesu purimapucchā eva parivattanavasena pacchimapucchā katāti pacchimapucchāya purimapucchā samānā ṭhapetvā paṭilomabhāvaṃ, na tathā aññamaññayamake.
For just as in the first and second Yamakas the latter question was made by reversing the former question, so that the latter question was similar to the former question except for being in reverse order, it is not so in the Aññamaññayamaka.
Quả thật, cũng như trong Yamaka thứ nhất và thứ hai, câu hỏi sau được tạo ra bằng cách đảo ngược câu hỏi trước, tức là câu hỏi sau giống câu hỏi trước ngoại trừ sự đảo ngược; thì không phải như vậy trong Aññamaññayamaka.
Tattha hi dvepi pucchā aññamaññavisadisā.
For in that, both questions are dissimilar to each other.
Ở đó, cả hai câu hỏi đều khác nhau.
Yadi tatthāpi dvīhipi pucchāhi sadisāhi bhavitabbaṃ, ‘‘ye keci kusalā’’ti paṭhamapucchā ārabhitabbā, pacchimapucchā vā ‘‘sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’’ti vattabbā siyā.
If both questions there were to be similar, the first question "ye keci kusalā" would have to begin, or the latter question "sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā" would have to be stated.
Nếu ở đó cũng cần có hai câu hỏi giống nhau, thì câu hỏi thứ nhất nên được bắt đầu bằng “ye keci kusalā” (những gì là thiện), hoặc câu hỏi sau nên được nói là “sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā” (tất cả các pháp đó đều có một thiện căn).
Evaṃ pana avatvā paṭhamadutiyayamakesu viya purimapacchimapucchā sadisā akatvā tatiyayamake tāsaṃ visadisatā ‘‘ye keci kusalā’’ti anāraddhattā, tasmā paṭilomapucchānurūpāya anulomapucchāya bhavitabbanti imamatthaṃ sandhāya ‘‘ye keci kusalāti apucchitvā’’ti vuttanti vadanti.
However, without stating it thus, and without making the former and latter questions similar as in the first and second Yamakas, the dissimilarity of them in the third Yamaka, not starting with "ye keci kusalā," implies that the direct question should be in accordance with the reverse question. With this meaning in mind, they say that "without asking 'ye keci kusalā'" was stated.
Nhưng vì không nói như vậy, và vì trong Yamaka thứ ba, các câu hỏi trước và sau không được làm cho giống nhau như trong Yamaka thứ nhất và thứ hai, mà chúng khác nhau do không bắt đầu bằng “ye keci kusalā”; do đó, họ nói rằng điều này được đề cập với ý nghĩa rằng câu hỏi thuận phải phù hợp với câu hỏi nghịch, khi nói “ye keci kusalāti apucchitvā” (không hỏi “những gì là thiện”).
Atthavasenāti sambhavantānaṃ nicchitasaṃsayitānaṃ atthānaṃ vasena.
According to meaning means according to the meanings of what is ascertained and what is doubted, as they may arise.
Atthavasenā (theo ý nghĩa) là theo ý nghĩa của những điều được xác định và nghi vấn có thể xảy ra.
Tadanurūpāyāti tassā purimapucchāya atthato byañjanato ca anucchavikāya.
Corresponding to that means suitable to that former question in terms of meaning and expression.
Tadanurūpāyā (phù hợp với điều đó) là phù hợp với câu hỏi trước về ý nghĩa và cách diễn đạt.
Purimañhi apekkhitvā pacchimāya bhavitabbaṃ.
For the latter should be in relation to the former.
Quả thật, câu hỏi sau phải tùy thuộc vào câu hỏi trước.
Tenāti tasmā.
Therefore means for that reason.
Tenā (do đó) là vì vậy.
Yasmā anulome saṃsayacchede jātepi paṭilome saṃsayo uppajjati, yadi na uppajjeyya, paṭilomapucchāya payojanameva na siyā, tasmā na pacchimapucchānurūpā purimapucchā, atha kho vuttanayena purimapucchānurūpā pacchimapucchā, tāya ca anurūpatāya atthādivasena dvinnaṃ padānaṃ sambandhattā atthādiyamakatā vuttā.
Because even if doubt is resolved in the direct order (anuloma), doubt arises in the reverse order (paṭiloma)—if it did not arise, there would be no purpose for the reverse question—therefore the former question does not correspond to the latter question, but rather, as stated, the latter question corresponds to the former question. And because of this correspondence, due to the connection of the two terms in terms of meaning and so on, the atthādiyamakatā (Yamaka based on meaning, etc.) is stated.
Vì ngay cả khi sự nghi ngờ được giải quyết trong câu hỏi thuận, sự nghi ngờ vẫn có thể phát sinh trong câu hỏi nghịch; nếu không phát sinh, thì câu hỏi nghịch sẽ không có mục đích. Do đó, câu hỏi trước không phù hợp với câu hỏi sau, mà câu hỏi sau phù hợp với câu hỏi trước theo cách đã nói. Và do sự phù hợp đó, hai từ có liên quan với nhau về ý nghĩa, v.v., nên tính chất atthādiyamaka (yamaka về ý nghĩa, v.v.) được nói đến.
Desanākkamato cettha anulomapaṭilomatā veditabbā ‘‘kusalā kusalamūlā’’ti vatvā ‘‘kusalamūlā kusalā’’ti ca vuttattā.
And here, the direct and reverse orders are to be understood from the order of exposition, as it says "wholesome, wholesome roots" and then "wholesome roots, wholesome."
Ở đây, tính chất thuận và nghịch cần được hiểu theo thứ tự giảng dạy, vì sau khi nói “kusalā kusalamūlā” (thiện là thiện căn), lại nói “kusalamūlā kusalā” (thiện căn là thiện).
Sesayamakesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining Yamakas.
Trong các Yamaka còn lại cũng theo cách này.
Visesavantavisesa, visesavisesavantaggahaṇato vā idha anulomapaṭilomatā veditabbā.
Alternatively, the direct and reverse orders here are to be understood from the apprehension of what possesses distinctions and distinctions, or of distinctions and what possesses distinctions.
Hoặc ở đây, tính chất thuận và nghịch cần được hiểu từ việc nắm bắt cái có đặc tính và đặc tính, hoặc đặc tính và cái có đặc tính.
Paṭhamapucchāyañhi ye dhammā visesavanto, te nicchayādhiṭṭhāne katvā dassento ‘‘ye keci kusalā dhammā’’ti vatvā tesu yasmiṃ viseso saṃsayādhiṭṭhāno, taṃdassanatthaṃ ‘‘sabbe te kusalamūlā’’ti pucchā katā.
For in the first question, showing those qualities that possess distinctions as the basis of ascertainment, it says "whatever are wholesome qualities"; then, to show that in them the distinction is the basis of doubt, the question "are all of them wholesome roots?" is asked.
Quả thật, trong câu hỏi thứ nhất, để chỉ ra rằng các pháp là cái có đặc tính, được đặt làm nền tảng cho sự xác định, Ngài nói “ye keci kusalā dhammā” (những pháp nào là thiện); và để chỉ ra cái mà đặc tính là nền tảng cho sự nghi ngờ trong các pháp đó, câu hỏi “sabbe te kusalamūlā” (tất cả chúng là thiện căn) được đặt ra.
Dutiyapucchāyaṃ pana tappaṭilomato yena visesena te visesavanto, taṃ visesaṃ sanniṭṭhānaṃ katvā dassento ‘‘ye vā pana kusalamūlā’’ti vatvā te visesavante saṃsayādhiṭṭhānabhūte dassetuṃ ‘‘sabbe te dhammā kusalā’’ti pucchā katā.
In the second question, however, reversing that, and making that distinction a conclusion, showing it, after saying, “Or those which are rooted in skillful roots,” the question, “Are all those phenomena skillful?” was asked, in order to show those distinguished ones as a basis for doubt.
Nhưng trong câu hỏi thứ hai, ngược lại với điều đó, để trình bày đặc điểm mà chúng có đặc điểm như một kết luận, sau khi nói "hoặc những pháp nào là thiện căn", và để trình bày những pháp có đặc điểm đó như là cơ sở của sự nghi ngờ, câu hỏi "tất cả các pháp đó có phải là thiện không?" đã được đặt ra.
Aniyatavatthukā hi sanniṭṭhānasaṃsayā anekajjhāsayattā sattānaṃ.
For indeed, conclusions and doubts are of an undetermined basis due to the manifold inclinations of beings.
Thật vậy, những kết luận và nghi ngờ có đối tượng không cố định là do ý hướng đa dạng của chúng sinh.
Imināpi byañjanenāti ‘‘ye keci kusalamūlena ekamūlā’’ti imināpi vākyena.
By this expression too, means by this phrase, “whatever are rooted in a skillful root.”
Cũng bằng cách diễn đạt này là cũng bằng câu "những pháp nào có một căn với thiện căn".
Evaṃ na sakkā vattunti yenādhippāyena vuttaṃ, tamevādhippāyaṃ vivarati ‘‘na hī’’tiādinā.
It cannot be said thus; the intention with which it was stated is explained beginning with “for it is not…”.
Không thể nói như vậy là để làm rõ ý nghĩa đã được nói đến, ngài giải thích ý nghĩa đó bằng câu "Thật vậy" và tiếp theo.
Tattha tenevāti kusalabyañjanatthassa kusalamūlena ekamūlabyañjanatthassa bhinnattā eva.
There, for that very reason (teneva) means precisely because the meaning of the expression ‘skillful’ and the meaning of the expression ‘rooted in a skillful root’ are different.
Ở đây, chỉ bằng điều đó là vì ý nghĩa của cách diễn đạt thiện và ý nghĩa của cách diễn đạt có một căn với thiện căn là khác nhau.
Vissajjananti vibhajanaṃ.
Explanation means analysis.
Giải thích là phân tích.
Itarathāti kusalamūlena ekamūlabyañjanena pucchāya katāya.
Otherwise, means if the question were asked with the expression, ‘rooted in a skillful root’.
Nếu không là khi câu hỏi được đặt ra bằng cách diễn đạt có một căn với thiện căn.
Tāni vacanānīti kusalavacanaṃ kusalamūlena ekamūlavacanañca.
Those terms are the term ‘skillful’ and the term ‘rooted in a skillful root’.
Những từ đó là từ thiện và từ có một căn với thiện căn.
Kusalacittasamuṭṭhānarūpavasena cassa abyākatadīpanatā daṭṭhabbā.
And its exposition as abyākata (undetermined) should be understood by way of rūpa originating from skillful consciousness.
Và cần phải hiểu rằng sự làm rõ về vô ký (abyākata) là theo nghĩa sắc pháp phát sinh từ tâm thiện.
Etthāti ‘‘imināpi byañjanena tassevatthassa sambhavato’’ti etasmiṃ vacane.
Here, means in this statement, “the possibility of that very meaning by this expression too.”
Ở đây là trong câu "cũng bằng cách diễn đạt này, ý nghĩa đó có thể xảy ra".
Ye keci kusalā…pe… sambhavatoti etena kusalānaṃ kusalamūlena ekamūlatāya byabhicārābhāvaṃ dasseti.
Whatever are skillful… and so on… possibility, by this, it shows the absence of deviation in the rootedness of skillful phenomena in a skillful root.
Những pháp nào là thiện…pe… có thể xảy ra là bằng điều này, ngài trình bày sự không có ngoại tình (byabhicāra) của các pháp thiện với việc có một căn với thiện căn.
Tenevāha ‘‘na hi…pe… santī’’ti.
Therefore, he said, “for it is not… and so on… there are.”
Vì vậy ngài nói "Thật vậy…pe… có".
Vuttabyañjanatthasseva sambhavatoti hi iminā avuttabyañjanatthassa sambhavābhāvavacanena svāyamadhippāyamattho vibhāvito.
Indeed, by the phrase “the possibility of the meaning of the stated expression”, meaning by the statement of the impossibility of the meaning of the unstated expression, that intended meaning is clarified.
Thật vậy, bằng câu "vì ý nghĩa của cách diễn đạt đã nói có thể xảy ra", và bằng câu nói về sự không thể xảy ra của ý nghĩa cách diễn đạt chưa nói, ý nghĩa của ý định này đã được làm rõ.
Yathā hi kusalamūlena ekamūlabyañjanattho kusalabyañjanatthaṃ byabhicarati, na evaṃ taṃ kusalabyañjanattho.
Just as the meaning of the expression ‘rooted in a skillful root’ deviates from the meaning of the expression ‘skillful’, the meaning of the expression ‘skillful’ does not deviate from that.
Thật vậy, cũng như ý nghĩa của cách diễn đạt có một căn với thiện căn ngoại tình với ý nghĩa của cách diễn đạt thiện, thì ý nghĩa của cách diễn đạt thiện không ngoại tình như vậy.
Kathaṃ katvā codanā, kathañca katvā parihāro?
How is the objection made, and how is the refutation made?
Sự chất vấn được thực hiện như thế nào, và sự phản bác được thực hiện như thế nào?
Kusalamūlena ekamūlā kusalā evāti codanā katā, kusalamūlena ekamūlā eva kusalāti pana parihāro pavattoti veditabbaṃ.
The objection is made that those rooted in a skillful root are only skillful, but the refutation is that only skillful phenomena are rooted in a skillful root, this should be understood.
Cần phải hiểu rằng sự chất vấn được thực hiện là "những pháp có một căn với thiện căn là thiện", và sự phản bác được thực hiện là "chỉ những pháp có một căn với thiện căn là thiện".
Dutiyayamake viya apucchitvāti ‘‘ye keci kusalā’’ti apucchitvā.
Without asking as in the second Twin-Question, means without asking, “whatever are skillful.”
Không hỏi như trong song đề thứ hai là không hỏi "những pháp nào là thiện".
Kusalamūlehīti kusalehi mūlehi.
By skillful roots, means by skillful roots.
Bởi các thiện căn là bởi các căn thiện.
Teti kusalamūlena ekamūlā.
They are those rooted in a skillful root.
Những pháp đó là những pháp có một căn với thiện căn.
Ekato uppajjantīti ettha iti-saddo ādiattho pakārattho vā.
In arise together, the word iti is in the sense of ‘beginning’ or ‘kind’.
Trong câu phát sinh cùng nhau, từ "iti" có nghĩa là "và vân vân" hoặc nghĩa là "cách thức".
Tena ‘‘kusalamūlāni ekamūlāni ceva aññamaññamūlāni cā’’tiādipāḷisesaṃ dasseti.
Thereby it shows the remaining part of the Pāḷi, such as “skillful roots are rooted together and are also mutually rooted.”
Bằng điều đó, ngài trình bày phần còn lại của Pāḷi như "các thiện căn có một căn và là căn của nhau" và tiếp theo.
Yaṃ sandhāya ‘‘heṭṭhā vuttanayeneva vissajjanaṃ kātabbaṃ bhaveyyā’’ti vuttaṃ.
Referring to which it was stated, “the explanation should be made in the way stated below.”
Để chỉ điều đó, ngài nói "phải giải thích theo cách đã nói ở dưới".
Tattha heṭṭhāti anulomapucchāvissajjane.
There, below means in the explanation of the direct question.
Ở đây, ở dưới là trong phần giải thích câu hỏi thuận.
Vuttanayenāti ‘‘mūlāni yāni ekato uppajjantī’’tiādinā vuttanayena.
In the way stated, means in the way stated, beginning with “roots which arise together.”
Theo cách đã nói là theo cách đã nói bằng "các căn nào phát sinh cùng nhau" và tiếp theo.
Tampīti ‘‘kusalamūlenā’’tiādi aṭṭhakathāvacanampi.
That also refers to the Aṭṭhakathā statement, beginning with “by skillful root.”
Điều đó cũng vậy là câu của chú giải "với thiện căn" và tiếp theo.
Tathāti tena pakārena, anulomapucchāyaṃ viya vissajjanaṃ kātabbaṃ bhaveyyāti iminā pakārenāti attho.
Thus, means in that manner; the meaning is, in the manner that the explanation should be made as in the direct question.
Như vậy là theo cách đó, nghĩa là theo cách phải giải thích như trong câu hỏi thuận.
Yena kāraṇena ‘‘na sakkā vattu’’nti vuttaṃ, taṃ kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘ye vā panā’’tiādimāha.
In order to show the reason why it was stated, “It cannot be said,” he says beginning with “Or those which are…”.
Để trình bày lý do tại sao ngài nói "không thể nói như vậy", ngài nói "hoặc những pháp nào" và tiếp theo.
Tattha ‘‘āmantā’’icceva vissajjanena bhavitabbanti ‘‘sabbe te dhammā kusalā’’ti pucchāyaṃ viya ‘‘sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’’ti pucchitepi paṭivacanavissajjanameva labbhati, na anulomapucchāyaṃ viya sarūpadassanavissajjanaṃ vibhajitvā dassetabbassa abhāvato.
There, “the explanation should simply be ‘Yes’”, means just as in the question “Are all those phenomena skillful?”, in the question “Are all those phenomena rooted in a skillful root?” too, only the responsive explanation is to be taken, and not a distinguishing explanation showing the specific nature as in the direct question, because there is nothing to be distinguished and shown.
Ở đây, phải là sự giải thích chỉ bằng "Vâng" là cũng như trong câu hỏi "tất cả các pháp đó là thiện?", thì khi hỏi "tất cả các pháp đó có một căn với thiện căn?", chỉ có thể nhận được sự giải thích bằng câu trả lời, chứ không phải sự giải thích bằng cách trình bày bản chất như trong câu hỏi thuận, vì không có gì cần phải phân tích để trình bày.
Ye hi dhammā kusalamūlena ekamūlā, na te dhammā kusalamūlena aññamaññamūlāva.
For those phenomena which are rooted in a skillful root, those phenomena are not only mutually rooted in a skillful root.
Thật vậy, những pháp nào có một căn với thiện căn, những pháp đó không phải chỉ là căn của nhau với thiện căn.
Ye pana kusalamūlena aññamaññamūlā, te kusalamūlena ekamūlāva.
But those which are mutually rooted in a skillful root, they are rooted in a skillful root.
Nhưng những pháp nào là căn của nhau với thiện căn, chúng có một căn với thiện căn.
Tenāha ‘‘na hi…pe… vibhāgo kātabbo bhaveyyā’’ti.
Therefore, he said, “For there is not… and so on… a distinction to be made.”
Vì vậy ngài nói "Thật vậy…pe… phải được phân chia".
Tattha yenāti yena aññamaññamūlesu ekamūlassa abhāvena.
There, by which means by which absence of being rooted together among those mutually rooted.
Ở đây, bởi điều gì là bởi sự không có một căn trong các pháp là căn của nhau.
Yatthāti yasmiṃ ñāṇasampayuttacittuppāde.
Where means in which consciousness conjoined with knowledge.
Ở đâu là trong tâm sở hữu trí tuệ phát sinh.
Aññamaññamūlakattā ekamūlakattā cāti adhippāyo.
The intention is being mutually rooted and being rooted together.
Ý nghĩa là do là căn của nhau và là một căn.
Dvinnaṃ dvinnañhi ekekena aññamaññamūlakatte vutte tesaṃ ekekena ekamūlakattampi vuttameva hoti samānattho ekasaddoti katvā.
For when two things are said to be mutually rooted with each other, their being rooted together with each other is also stated, assuming that the word ‘eka’ (one) has the same meaning.
Thật vậy, khi nói về hai pháp là căn của nhau với mỗi pháp, thì việc mỗi pháp trong số đó là một căn cũng đã được nói đến, vì từ "một" có cùng ý nghĩa.
Tenevāha ‘‘yattha pana…pe… na ekamūlānī’’ti.
Therefore, he said, “But where… and so on… are not rooted together.”
Vì vậy ngài nói "nhưng ở đâu…pe… không phải là một căn".
Tayidaṃ micchā, dvīsupi ekekena itarassa ekamūlakattaṃ sambhavati evāti.
This is incorrect, for in both cases, the rootedness of one in the other is indeed possible.
Điều này là sai, vì mỗi pháp trong hai pháp đều có thể là một căn của pháp kia.
Tenāha ‘‘etassa gahaṇassa nivāraṇattha’’ntiādi.
Therefore, he said, “In order to prevent this misunderstanding,” and so on.
Vì vậy ngài nói "để ngăn chặn sự nắm giữ này" và tiếp theo.
‘‘Ye dhammā kusalamūlena aññamaññamūlā, te kusalamūlena ekamūlā’’ti imamatthaṃ vibhāventena idha ‘‘āmantā’’ti padena yattha dve mūlāni uppajjanti, tattha ekekena itarassa ekamūlakattaṃ pakāsitamevāti āha ‘‘āmantāti imināva vissajjanena taṃgahaṇanivāraṇato’’ti.
One who clarifies the meaning, “Those phenomena which are mutually rooted in a skillful root, are rooted in a skillful root,” says here, “because that misunderstanding is prevented by the explanation ‘Yes’ alone”, meaning that by the word “Yes”, where two roots arise, the rootedness of each in the other is indeed revealed.
Bằng việc làm rõ ý nghĩa "những pháp nào là căn của nhau với thiện căn, những pháp đó có một căn với thiện căn", ở đây ngài nói rằng "bằng từ 'Vâng' này, việc nắm giữ đó đã được ngăn chặn", vì ở đâu có hai căn phát sinh, ở đó mỗi căn đã được làm rõ là một căn của căn kia.
Nicchitattāti ettha ekato uppajjamānānaṃ tiṇṇannaṃ tāva mūlānaṃ nicchitaṃ hotu aññamaññekamūlakattaṃ, dvinnaṃ pana kathanti āha ‘‘aññamaññamūlānaṃ hī’’tiādi.
In being determined, let the mutual rootedness of the three roots arising together be determined; but how for two? So he says, “For of mutually rooted ones…” and so on.
Ở đây, vì đã được xác định, hãy để sự xác định về việc ba căn phát sinh cùng nhau là một căn của nhau, nhưng hai căn thì sao? Ngài nói "Thật vậy, của các căn là căn của nhau" và tiếp theo.
Samānamūlatā evāti avadhāraṇena nivattitatthaṃ dassetuṃ ‘‘na aññamaññasamānamūlatā’’ti vuttaṃ.
Only rootedness together; to show the meaning excluded by the emphasizing particle, it is stated “not mutual rootedness together.”
Để trình bày ý nghĩa đã được loại bỏ bằng từ xác định "chỉ là đồng căn", ngài nói "không phải là đồng căn của nhau".
Tena aññamaññamūlānaṃ samānamūlatāmattavacanicchāya ekamūlaggahaṇaṃ, na tesaṃ aññamaññapaccayatāvisiṭṭhasamānamūlatādassanatthanti imamatthaṃ dasseti.
Thereby he shows this meaning: that the apprehension of ‘rootedness together’ is intended for merely stating the rootedness together of mutually rooted ones, and not for showing their distinct rootedness together characterized by mutual causality.
Bằng điều đó, ngài trình bày ý nghĩa này: sự nắm giữ một căn là để chỉ ý muốn nói về sự đồng căn của các căn là căn của nhau, chứ không phải để trình bày sự đồng căn đặc biệt là nhân duyên của nhau.
Dvinnaṃ mūlānanti dvinnaṃ ekamūlānaṃ ekato uppajjamānānaṃ.
Of two roots means of two roots rooted together, arising together.
Của hai căn là của hai căn phát sinh cùng nhau có một căn.
Yathā tesaṃ samānamūlatā, taṃ dassetuṃ ‘‘tesu hī’’tiādi vuttaṃ.
To show how their rootedness together is, it is stated, “For in them…” and so on.
Để trình bày sự đồng căn của chúng, ngài nói "Thật vậy, trong số đó" và tiếp theo.
Taṃmūlehi aññehīti itaramūlehi mūladvayato aññehi sahajātadhammehi.
By other roots means by other co-arisen phenomena other than the two roots.
Bởi các căn khác với căn đó là bởi các pháp đồng sanh khác với hai căn đó, bởi các căn khác.
Idāni yena adhippāyena paṭilome ‘‘kusalā’’icceva pucchā katā, na ‘‘kusalamūlena ekamūlā’’ti, taṃ dassetuṃ ‘‘aññamaññamūlatte pana…pe… katāti daṭṭhabba’’nti āha.
Now, to show the intention with which the question was asked in reverse as “skillful” and not “rooted in a skillful root,” he says, “But in mutual rootedness… and so on… it should be understood that it was asked.”
Bây giờ, để trình bày ý định tại sao trong câu hỏi ngược, chỉ hỏi "là thiện" chứ không phải "có một căn với thiện căn", ngài nói "nhưng trong trường hợp là căn của nhau…pe… cần phải hiểu là đã được đặt ra".
Na hi kusalamūlena aññamaññamūlesu kiñci ekamūlaṃ na hotīti vuttovāyamattho.
For this meaning is stated: there is nothing among mutually rooted phenomena which is not rooted in a skillful root.
Thật vậy, ý nghĩa này đã được nói đến là không có gì trong các pháp là căn của nhau với thiện căn mà không phải là một căn.
Mūlayuttatameva vadati, na mūlehi ayuttanti adhippāyo.
It speaks only of being conjoined with roots, not of being disjoined from roots, is the intention.
Chỉ nói về sự liên kết với căn, không phải không liên kết với căn, là ý định.
Aññathā pubbenāparaṃ virujjheyya.
Otherwise, the former would contradict the latter.
Nếu không, điều trước sẽ mâu thuẫn với điều sau.
Tenevāti mūlayuttatāya eva vuccamānattā.
For that very reason means because it is spoken of as only being conjoined with roots.
Vì vậy là vì chỉ nói về sự liên kết với căn.
Ubhayatthāpīti aññamaññamūlā ekamūlāti dvīsupi padesu.
In both cases means in both phrases, ‘mutually rooted’ and ‘rooted together’.
Ở cả hai nơi là ở cả hai phần: là căn của nhau và là một căn.
‘‘Kusalamūlenā’’ti vuttaṃ, kusalamūlena sampayuttenāti hi attho.
It is stated ‘by skillful root’; for the meaning is ‘conjoined with skillful root’.
Đã nói "với thiện căn", nghĩa là với thiện căn tương ưng.
Yadi ubhayampi vacanaṃ mūlayuttatameva vadati, atha kasmā anulomapucchāyameva ekamūlaggahaṇaṃ kataṃ, na paṭilomapucchāyanti ubhayatthāpi taṃ gahetabbaṃ na vā gahetabbaṃ.
If both statements speak only of being conjoined with roots, then why was ‘rooted together’ taken only in the direct question, and not in the reverse question? It should be taken in both cases or in neither.
Nếu cả hai câu đều chỉ nói về sự liên kết với căn, vậy tại sao sự nắm giữ một căn chỉ được thực hiện trong câu hỏi thuận, chứ không phải trong câu hỏi ngược? Hoặc nó nên được nắm giữ ở cả hai nơi, hoặc không nên nắm giữ.
Evañhi mūlekamūlayamakadesanāhi ayaṃ aññamaññayamakadesanā samānarasā siyāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘tatthā’’tiādi.
For then this exposition of the twin-question of mutual rootedness would be similar in flavor to the expositions of the twin-questions of roots and rooted-togetherness. Bearing this objection in mind, he says, “There…” and so on.
Như vậy, sự trình bày song đề về căn của nhau này sẽ có cùng bản chất với sự trình bày song đề về căn và một căn. Sau khi suy nghĩ về sự chất vấn này, ngài nói "Ở đó" và tiếp theo.
Tattha tatthāti tasmiṃ aññamaññayamake.
There, there means in that twin-question of mutual rootedness.
Ở đây, ở đó là trong song đề về căn của nhau đó.
Yadipi ekamūlā aññamaññamūlāti idaṃ padadvayaṃ vuttanayena mūlayuttatameva vadati, tathāpi sāmaññavisesalakkhaṇe attheva bhedoti dassetuṃ ‘‘mūlayogasāmaññe’’tiādi vuttaṃ.
Although these two terms, ‘rooted together’ and ‘mutually rooted’, speak only of being conjoined with roots in the manner stated, in order to show that there is indeed a distinction in their general and specific characteristics, it is stated “in the generality of being conjoined with roots…” and so on.
Mặc dù hai từ "một căn" và "căn của nhau" nói về sự liên kết với căn theo cách đã nói, nhưng để trình bày rằng có sự khác biệt về ý nghĩa của đặc tính chung và đặc tính riêng, ngài nói "về sự chung của sự liên kết với căn" và tiếp theo.
Samūlakānaṃ samānamūlatā ekamūlattanti ekamūlavacanaṃ tesu avisesato mūlasabbhāvamattaṃ vadati, na aññamaññamūlasaddo viya mūlesu labbhamānaṃ visesaṃ, na ca sāmaññe nicchayo visese saṃsayaṃ vidhamatīti imamatthamāha ‘‘mūlayogasāmaññe…pe… pavattā’’ti iminā.
The term "ekamūla" (single-rootedness) for things that are "samāmūla" (of the same root) merely expresses the existence of roots in them, without distinction, not a particularity found in the roots like the word "aññamaññamūla" (mutually rooted). And since certainty in the general does not dispel doubt in the particular, this meaning is stated by " concerning the generality of the root-connection…pe… arises".
Sự có cùng gốc rễ của những pháp có gốc rễ là tính một gốc rễ, tức là lời nói về một gốc rễ, chỉ nói đến sự hiện hữu của gốc rễ một cách không đặc biệt trong các pháp đó, không giống như từ "gốc rễ lẫn nhau" nói đến sự đặc biệt được tìm thấy trong các gốc rễ. Và sự quyết định về cái chung không loại bỏ nghi ngờ về cái đặc biệt. Ý nghĩa này được nói đến bằng câu "trong sự chung của sự liên hệ gốc rễ... vân vân... phát sinh".
Visese pana nicchayo sāmaññe saṃsayaṃ vidhamanto eva pavattatīti āha ‘‘mūlayogavisese pana…pe… nicchitameva hotī’’ti.
But certainty in the particular proceeds only by dispelling doubt in the general. Therefore, it states " However, concerning the particularity of the root-connection…pe… it is indeed certain".
Tuy nhiên, sự quyết định về cái đặc biệt chỉ phát sinh khi loại bỏ nghi ngờ về cái chung. Vì vậy, câu nói "trong sự đặc biệt của sự liên hệ gốc rễ... vân vân... chắc chắn".
Tasmāti vuttasseva tassa hetubhāvena parāmasanaṃ, visesanicchayeneva avinābhāvato, sāmaññassa nicchitattā tattha vā saṃsayābhāvatoti attho.
" Therefore" refers to what has been said as a reason, meaning that it is inseparable from the certainty in the particular, or because the general is certain and there is no doubt concerning it.
Do đó, là sự nhắc lại cái đã nói như là nguyên nhân, vì không thể tách rời khỏi sự quyết định về cái đặc biệt, và vì cái chung đã được quyết định, hoặc vì không có nghi ngờ về điều đó, là ý nghĩa.
Tenāha ‘‘ekamūlāti pucchaṃ akatvā’’ti.
Therefore, it states " without asking 'single-rooted?'".
Vì vậy, câu nói "không đặt câu hỏi về một gốc rễ".
Kusalabhāvadīpakaṃ na hotīti kusalabhāvasseva dīpakaṃ na hoti tadaññajātikassapi dīpanato.
" It is not an indicator of wholesome nature" means it is not an indicator only of wholesome nature, as it also indicates other types of states.
Không phải là sự hiển thị của trạng thái thiện có nghĩa là không chỉ là sự hiển thị của trạng thái thiện, mà còn hiển thị cho những loại khác.
Tenāha ‘‘kusalabhāve saṃsayasabbhāvā’’ti.
Therefore, it states " due to the existence of doubt regarding wholesome nature".
Vì vậy, câu nói "vì có nghi ngờ về trạng thái thiện".
Aññamaññamūlavacananti kevalaṃ aññamaññamūlavacananti adhippāyo.
" The term 'mutually rooted'" means merely the term "mutually rooted".
Lời nói về gốc rễ lẫn nhau có nghĩa là chỉ đơn thuần là lời nói về gốc rễ lẫn nhau.
Kusalādhikārassa anuvattamānattāti iminā ‘‘sabbe te dhammā kusalā’’ti kusalaggahaṇe kāraṇamāha.
" Because the context of the wholesome continues" states the reason for taking "wholesome" in "all those states are wholesome".
Vì sự liên quan đến thiện đang tiếp diễn, câu này nói lên lý do tại sao lại dùng từ "thiện" trong câu "tất cả các pháp đó là thiện".
Ekamūlaggahaṇe hi payojanābhāvo dassito, kusalassa vasena cāyaṃ desanāti.
Indeed, the absence of purpose in taking "single-rooted" has been shown, and this teaching is given by way of the wholesome.
Vì vậy, đã chỉ ra rằng không có mục đích gì khi dùng từ "một gốc rễ", và sự thuyết giảng này là dựa trên thiện.
53-61. Mūlanaye vutte eva attheti mūlanaye vutte eva kusalādidhamme.
53-61. " In the meaning, even when the method of roots has been stated" refers to wholesome and other states, even when the method of roots has been stated.
53-61. Trong ý nghĩa đã nói về phương pháp gốc rễ là các pháp thiện v.v. đã nói về phương pháp gốc rễ.
Kusalādayo hi sabhāvadhammā idha pāḷiatthatāya atthoti vutto.
For wholesome and other inherent states are said to be present here as the meaning of the Pāli.
Các pháp thiện v.v. là các pháp tự tính, ở đây được gọi là ý nghĩa vì là ý nghĩa của Pāḷi.
Kusalamūlabhāvena, mūlassa visesanena, mūlayogadīpanena ca pakāsetuṃ.
To explain by way of being wholesome roots, by the particularization of the root, and by the elucidation of the root-connection.
Để hiển thị bằng trạng thái gốc rễ thiện, bằng sự đặc biệt của gốc rễ, và bằng sự hiển thị sự liên hệ gốc rễ.
Kusalamūlabhūtā mūlā kusalamūlamūlāti samāsayojanā.
The roots that are wholesome roots are "wholesome-root-roots" (kusalamūlamūlā) – this is the compound construction.
Các gốc rễ là gốc rễ của gốc rễ thiện, tức là gốc rễ thiện, là sự kết hợp của từ ghép.
Mūlavacanañhi nivattetabbagahetabbasādhāraṇaṃ.
For the term "mūla" (root) is common to what is to be averted and what is to be adopted.
Lời nói về gốc rễ là chung cho cả cái cần loại bỏ và cái cần chấp nhận.
Akusalābyākatāpi mūladhammā atthīti kusalamūlabhāvena mūladhammā visesitā.
Since unwholesome and indeterminate states also exist as root-states, the root-states are particularized by being wholesome roots.
Vì cũng có các pháp gốc rễ bất thiện và vô ký, nên các pháp gốc rễ được đặc biệt hóa bằng trạng thái gốc rễ thiện.
Mūlaggahaṇena ca mūlavantānaṃ mūlayogo dīpito hoti.
And by taking "mūla" (root), the root-connection of those possessing roots is elucidated.
Và bằng cách dùng từ "gốc rễ", sự liên hệ gốc rễ của những pháp có gốc rễ được hiển thị.
Samānena mūlena, mūlassa visesanena, mūlayogadīpanena ca pakāsetuṃ ‘‘ekamūlamūlā’’ti, aññamaññassa mūlena mūlabhāvena, mūlassa visesanena, mūlayogadīpanena ca pakāsetuṃ ‘‘aññamaññamūlamūlā’’ti mūlamūlanayo vuttoti yojanā.
The method of root-roots is stated as "ekamūlamūlā" (single-root-roots) to explain by way of a common root, by the particularization of the root, and by the elucidation of the root-connection; and as "aññamaññamūlamūlā" (mutually-root-roots) to explain by way of the root of each other, by the particularization of the root, and by the elucidation of the root-connection—this is the construction.
Để hiển thị bằng gốc rễ giống nhau, bằng sự đặc biệt của gốc rễ, và bằng sự hiển thị sự liên hệ gốc rễ, nên nói "có gốc rễ một gốc rễ"; để hiển thị bằng gốc rễ lẫn nhau, bằng trạng thái gốc rễ, bằng sự đặc biệt của gốc rễ, và bằng sự hiển thị sự liên hệ gốc rễ, nên nói "có gốc rễ lẫn nhau", là sự kết hợp của phương pháp gốc rễ.
Tīsupi yamakesu yathāvuttavisesanamevettha pariyāyantaraṃ daṭṭhabbaṃ.
In all three pairs, the aforementioned particularization alone should be understood as another mode here.
Trong cả ba cặp song sinh, sự đặc biệt đã nói ở đây nên được xem là một phương tiện khác.
Mūlayogaṃ dīpetunti mūlayogameva padhānaṃ sātisayañca katvā dīpetunti adhippāyo.
" To elucidate the root-connection" means to elucidate the root-connection itself as primary and distinctive.
Để hiển thị sự liên hệ gốc rễ có nghĩa là để hiển thị sự liên hệ gốc rễ một cách chủ yếu và đặc biệt.
Yathā hi kusalāni mūlāni etesanti kusalamūlakānīti bāhiratthasamāse mūlayogo padhānabhāvena vutto hoti, na evaṃ ‘‘kusalasaṅkhātā mūlā kusalamūlā’’ti kevalaṃ, ‘‘kusalamūlamūlā’’ti savisesanaṃ vā vutte uttarapadatthappadhānasamāse.
For just as in the compound referring to an external entity, such as "kusalī mūlāni etesanti kusalamūlakānīti" (these are called 'rooted in wholesome' because they have wholesome roots), the root-connection is stated as primary, it is not so in merely "kusalasaṅkhātā mūlā kusalamūlā" (roots called wholesome are wholesome roots) or in the compound referring to the meaning of the latter term, such as "kusalamūlamūlā" (wholesome-root-roots) with a particularization.
Thật vậy, giống như trong từ ghép ngoại vị (bāhiratthasamāsa) "kusalāmūlakāni" (có gốc rễ thiện) – có các gốc rễ thiện, sự liên hệ gốc rễ được nói đến như là chính yếu; không giống như chỉ nói "kusalāmūlā" (gốc rễ thiện) – các gốc rễ được gọi là thiện, hoặc khi nói "kusalāmūlamūlā" (gốc rễ của gốc rễ thiện) có sự đặc biệt trong từ ghép mà nghĩa của từ sau là chính yếu.
Tenāha ‘‘aññapadattha…pe… dīpetu’’nti.
Therefore, it states " another word's meaning…pe… to elucidate".
Vì vậy, câu nói "nghĩa của từ khác... vân vân... để hiển thị".
Vuttappakārovāti ‘‘kusalamūlabhāvena mūlassa visesanenā’’tiādinā mūlamūlanaye ca, ‘‘aññapadatthasamāsantena ka-kārenā’’tiādinā mūlakanaye ca vuttappakāro eva.
" The manner stated" refers to the manner stated in the method of root-roots by "by being wholesome roots, by the particularization of the root," etc., and in the method of the rooted by "by the suffix 'ka' at the end of a compound referring to another word's meaning," etc.
Hoặc cách đã nói là cách đã nói trong phương pháp gốc rễ của gốc rễ (mūlamūlanaya) bằng câu "bằng trạng thái gốc rễ thiện, bằng sự đặc biệt của gốc rễ", v.v., và trong phương pháp gốc rễ (mūlakanaya) bằng câu "bằng hậu tố ka- trong từ ghép nghĩa của từ khác", v.v.
Vacanapariyāyo mūlamūlakanaye ekajjhaṃ katvā yojetabbo.
" The mode of expression" should be combined together in the method of root-roots and the method of the rooted.
Phương tiện lời nói nên được kết hợp trong phương pháp gốc rễ của gốc rễ.
74-85. Na ekamūlabhāvaṃ labhamānehīti abyākatamūlena na ekamūlakaṃ tathāvattabbataṃ labhamānehi aṭṭhārasaahetukacittuppādāhetukasamuṭṭhānarūpanibbānehi ekato alabbhamānattā.
74-85. " By those not obtaining the state of being single-rooted" means by the eighteen rootless thought-originations, rootless generated material form, and Nibbāna, which are not able to obtain such a designation as "single-rooted by an indeterminate root," because they are not obtained together with them.
74-85. Không đạt được trạng thái một gốc rễ có nghĩa là không đạt được sự có thể nói là một gốc rễ với gốc rễ vô ký, vì không thể đạt được cùng với mười tám tâm sinh vô nhân, sắc pháp và Nibbāna phát sinh từ vô nhân.
Yathā hi yathāvuttacittuppādādayo hetupaccayavirahitā ahetukavohāraṃ labhanti, na evaṃ sahetukasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.
For just as the aforementioned thought-originations, etc., being devoid of the condition of root, obtain the designation of "rootless", so is not the case for material form generated with roots.
Thật vậy, giống như các tâm sinh v.v. đã nói ở trên, không có duyên nhân, được gọi là vô nhân, thì sắc pháp phát sinh từ có nhân không như vậy.
Tenāha ‘‘ahetukavohārarahitaṃ katvā’’ti.
Therefore, it states " by making it devoid of the designation 'rootless'".
Vì vậy, câu nói "làm cho không có cách gọi vô nhân".
Ettha ca ‘‘sabbaṃ rūpaṃ na hetukameva, ahetukamevā’’ti vuttattā kiñcāpi sahetukasamuṭṭhānampi rūpaṃ ahetukaṃ, ‘‘abyākato dhammo abyākatassa dhammassa hetupaccayena paccayo, vipākābyākatā kiriyābyākatā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ cittasamuṭṭhānānañca rūpānaṃ hetupaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.403) pana vacanato hetupaccayayogena sahetukasamuṭṭhānassa rūpassa ahetukavohārābhāvo vutto.
And here, although all material form is rootless, even generated material form with roots is rootless, because it is stated, "All material form is not only rooted, it is only rootless." However, due to the statement, "The indeterminate state is a condition by way of root for the indeterminate state; resultant-indeterminate and functional-indeterminate roots are a condition by way of root for associated aggregates and mind-generated material form," the absence of the designation "rootless" for material form generated with roots by way of its root-condition connection is stated.
Ở đây, mặc dù tất cả sắc pháp đều là vô nhân, vì đã nói "tất cả sắc pháp không chỉ là có nhân, mà chỉ là vô nhân", nhưng theo lời dạy "pháp vô ký là duyên nhân cho pháp vô ký, các nhân vô ký quả dị thục và vô ký hành động là duyên nhân cho các uẩn tương ưng và các sắc pháp phát sinh từ tâm bằng duyên nhân" (Paṭṭhāna 1.1.403), thì sắc pháp phát sinh từ có nhân không có cách gọi vô nhân do sự liên hệ với duyên nhân.
Keci pana ‘‘abbohārikaṃ katvāti sahetukavohārena abbohārikaṃ katvāti atthaṃ vatvā aññathā ‘ahetukaṃ abyākataṃ abyākatamūlena ekamūla’nti na sakkā vattu’’nti vadanti.
Some, however, say, " by making it undenominated" means by making it undenominated by the designation "rooted," and by stating that it is not possible to say, "The rootless indeterminate is single-rooted by an indeterminate root" otherwise.
Tuy nhiên, một số người nói rằng "làm cho không có cách gọi" có nghĩa là làm cho không có cách gọi có nhân, và nói rằng "nếu không thì không thể nói 'vô nhân vô ký là một gốc rễ với gốc rễ vô ký'".
Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ vuttameva ahetukavohārābhāvena sahetukatāpariyāyassa atthasiddhattā.
What needs to be said there has already been said, namely, that the designation of "rooted" is established by the absence of the designation "rootless".
Điều cần nói ở đó đã được nói rồi, vì ý nghĩa của "không phải có nhân" được thành lập do không có cách gọi vô nhân.
Apica hetupaccayasabbhāvato tassa sahetukatāpariyāyo labbhateva.
Furthermore, due to the presence of the root-condition, the designation of "rooted" is certainly obtained for it.
Hơn nữa, do có duyên nhân, thì ý nghĩa của "có nhân" chắc chắn đạt được.
Tenāha ‘‘na vā sahetukaduke viya…pe… abbohārikaṃ kata’’nti.
Therefore, it states " nor is it made undenominated…pe… as in the dyad of 'rooted'".
Vì vậy, câu nói "không giống như trong cặp có nhân... vân vân... làm cho không có cách gọi".
Ettha etthāti etasmiṃ ekamūlakaduke.
Here, " here" refers to this dyad of "single-rooted".
Ở đây, ở đây có nghĩa là trong cặp một gốc rễ này.
Hetupaccayayogāyogavasenāti hetupaccayena yogāyogavasena, hetupaccayassa sabbhāvāsabbhāvavasenāti attho.
" By way of connection and non-connection with the root-condition" means by way of connection and non-connection with the root-condition, that is, by way of the presence or absence of the root-condition.
Theo sự liên hệ và không liên hệ với duyên nhân có nghĩa là theo sự liên hệ và không liên hệ với duyên nhân, tức là theo sự hiện hữu và không hiện hữu của duyên nhân.
Sahetukavohārameva labhati paccayabhūtahetusabbhāvato.
" Obtains only the designation 'rooted'" due to the presence of the root that is a condition.
Chỉ đạt được cách gọi có nhân do sự hiện hữu của nhân là duyên.
86-97. Kusalākusalābyākatarāsito namananāmanasaṅkhātena visesena arūpadhammānaṃ gahaṇaṃ niddhāraṇaṃ nāma hotīti āha ‘‘nāmānaṃ niddhāritattā’’ti.
86-97. The taking of formless states, meaning their determination, by way of the particularity of bending and inclining from the aggregates of wholesome, unwholesome, and indeterminate states, is called "determination." Therefore, it states " due to the determination of names".
86-97. Sự nắm bắt, sự quyết định các pháp vô sắc bằng sự đặc biệt được gọi là sự nghiêng về, sự uốn cong, từ nhóm thiện, bất thiện, vô ký, là sự quyết định. Vì vậy, câu nói "vì các danh đã được quyết định".
Tena tesaṃ adhikabhāvamāha viññāyamānameva pakaraṇena aparicchinnattā.
By this, it states their predominant nature, which is understood but not delimited by the context.
Vì vậy, câu nói về sự vượt trội của chúng được hiểu rõ qua ngữ cảnh, vì không bị giới hạn.
Yadi evaṃ ‘‘ahetukaṃ nāmaṃ sahetukaṃ nāma’’nti pāṭhantare kasmā nāmaggahaṇaṃ katanti āha ‘‘supākaṭabhāvattha’’nti, paribyattaṃ katvā vutte kiṃ vattabbanti adhippāyo.
If so, why is the term "nāma" (name/formless state) used in the alternative reading "rootless nāma, rooted nāma"? It states " for the sake of clarity," meaning what is to be said when expressed clearly.
Nếu vậy, tại sao trong văn bản khác "danh vô nhân, danh có nhân" lại dùng từ "danh"? Câu nói "vì sự rõ ràng", ý nghĩa là gì khi nói rõ ràng?
2-3. Khandhayamake …pe… pariññā ca vattabbāti idaṃ padhānabhāvena vattabbadassanaṃ.
2-3. " In the Khandha Yamaka…pe… and discernment are to be stated" this shows what is to be stated as primary.
2-3. Trong Khandhayamaka... vân vân... cần phải nói về sự liễu tri là sự trình bày những điều cần nói một cách chính yếu.
Abhiññeyyakathā hi abhidhammo, sā ca yāvadeva pariññattāti pariññāsu ca na vinā tīraṇapariññāya pahānapariññā, tīraṇañca sampuṇṇaparānuggahassa adhippetattā kālapuggalokāsavibhāgamukhena khandhānaṃ visuṃ saha ca uppādanirodhalakkhaṇapariggahavasena sātisayaṃ sambhavati, nāññathāti imamatthaṃ dassento ‘‘chasu kālabhedesu…pe… pariññā ca vattabbā’’ti padhānaṃ vattabbaṃ uddharati.
Abhidhamma is indeed the discourse on what is to be fully understood, and among these full understandings (pariññā), the understanding of relinquishing (pahānapariññā) cannot exist without the understanding of determining (tīraṇapariññā). And since determining is intended for the complete benefit of others, it is especially possible through the division of aggregates (khandha) according to time, persons, and places, by way of apprehending their characteristics of arising and ceasing, both separately and together, and not otherwise. Showing this meaning, he extracts the main point to be stated: "in the six divisions of time...pe... and the full understanding should be stated."
Abhidhamma là một bài giảng về các pháp cần phải được thắng tri (abhiññeyya), và sự thắng tri ấy chỉ là để liễu tri (pariññā). Trong các loại liễu tri, không có liễu tri đoạn trừ (pahānapariññā) mà không có liễu tri thẩm định (tīraṇapariññā). Sự thẩm định, vì được hiểu là sự hỗ trợ hoàn toàn cho người khác, nên có thể xảy ra một cách đặc biệt thông qua việc phân chia các uẩn (khandha) theo thời gian, cá nhân và không gian, cũng như thông qua việc nắm bắt các đặc tính sinh và diệt của chúng một cách riêng biệt và đồng thời, chứ không phải bằng cách khác. Để chỉ ra ý nghĩa này, tác giả đã trích dẫn câu chính cần nói là “trong sáu loại thời gian…pe… cần phải nói là liễu tri”.
Tattha pana yathā na tīraṇapariññāya vinā pahānapariññā, evaṃ tīraṇapariññā vinā ñātapariññāya.
However, just as the understanding of relinquishing (pahānapariññā) cannot exist without the understanding of determining (tīraṇapariññā), so too the understanding of determining cannot exist without the understanding of knowing (ñātapariññā).
Ở đó, cũng như không có liễu tri đoạn trừ mà không có liễu tri thẩm định, thì liễu tri thẩm định cũng không có mà không có liễu tri nhận biết (ñātapariññā).
Sā ca sutamayañāṇamūlikāti desanākusalo satthā anvayato byatirekato ca samudāyāvayavapadatthādivibhāgadassanamukhena khandhesu pariññāppabhedaṃ pakāsetukāmo ‘‘pañcakkhandhā’’tiādinā desanaṃ ārabhīti dassento ‘‘te pana khandhā’’tiādimāha.
And since that is rooted in knowledge gained through hearing (sutamayañāṇa), the teacher, skilled in teaching, wishing to elucidate the various kinds of full understanding (pariññā) concerning the aggregates (khandha) by way of showing the division of meanings of compound and constituent terms and so forth, both directly and inversely, began the discourse with "the five aggregates" and so on, by saying "those aggregates," etc.
Và liễu tri nhận biết ấy có căn bản từ tuệ văn (sutamayañāṇa). Vì vậy, vị Đạo Sư khéo léo trong việc thuyết pháp, muốn làm sáng tỏ các loại liễu tri về các uẩn thông qua việc trình bày sự phân chia ý nghĩa của các từ hợp thành và các thành phần, từ phương diện thuận và nghịch, đã bắt đầu bài giảng bằng câu ‘‘năm uẩn’’ v.v… Để chỉ ra điều này, tác giả nói ‘‘những uẩn ấy thì’’ v.v…
Pañcahi padehīti pañcahi samudāyapadehi.
"By five terms" means by five compound terms.
Bằng năm từ (pañcahi padehī) tức là bằng năm từ hợp thành.
Tatthāti tesu samudāyāvayavapadesu.
"Therein" means among those compound and constituent terms.
Ở đó (tatthā) tức là trong những từ hợp thành và thành phần ấy.
Dhammoti ruppanādiko ñeyyadhammo.
"Dharma" means the knowable phenomenon (ñeyyadhamma) such as suffering (ruppana).
Pháp (dhammo) tức là pháp cần được biết như sắc (rūpa) v.v… có đặc tính biến hoại.
Samudāyapadassāti rūpakkhandhādisamudāyapadassa.
"Of the compound term" means of the compound term such as the aggregate of form (rūpakkhandha).
Của từ hợp thành (samudāyapadassā) tức là của từ hợp thành như sắc uẩn (rūpakkhandha) v.v…
Yadipi avayavavinimutto paramatthato samudāyo nāma natthi, yathā pana avayavo samudāyo na hoti, evaṃ na samudāyopi avayavoti satipi samudāyāvayavānaṃ bhede dvinnaṃ padānaṃ samānādhikaraṇabhāvato atthevābhedoti padadvayassa samānatthatāya siyā āsaṅkāti āha ‘‘etasmiṃ saṃsayaṭṭhāne’’ti.
Although in ultimate reality there is no compound distinct from its constituents, yet just as a constituent is not a compound, so too a compound is not a constituent. Thus, even if there is a distinction between compound and constituent, since the two terms are in apposition, there is indeed non-distinction. Therefore, fearing that the two terms might have the same meaning, he says: "in this doubtful case."
Mặc dù về mặt chân đế không có cái gọi là hợp thành tách rời khỏi các thành phần, nhưng cũng như thành phần không phải là hợp thành, thì hợp thành cũng không phải là thành phần. Mặc dù có sự khác biệt giữa hợp thành và thành phần, nhưng vì hai từ có cùng một đối tượng (samānādhikaraṇa), nên có sự không khác biệt. Do đó, có thể có sự nghi ngờ về sự đồng nghĩa của hai từ, nên tác giả nói ‘‘trong trường hợp nghi ngờ này’’.
‘‘Cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhagaṇanaṃ gacchati, viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātū’’tiādīsu ekadeso samudāyapadattho vutto, ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ…pe… ayaṃ vuccati rūpakkhandho’’tiādīsu (vibha. 2) pana sakaloti āha ‘‘rūpādi…pe… attho’’ti.
In phrases like "the eye-base (cakkhāyatana) falls under the reckoning of the aggregate of form (rūpakkhandha), and the aggregate of consciousness (viññāṇakkhandha) is the corresponding mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu)," the meaning of a constituent term is stated; but in phrases like "whatever form...pe... this is called the aggregate of form," the whole is stated, so he says: "form (rūpa) and so on...pe... meaning."
Trong các câu như ‘‘Căn mắt thuộc về sự tính toán của sắc uẩn, thức uẩn là ý thức giới tương ứng’’, ý nghĩa của từ hợp thành được nói đến một phần. Còn trong các câu như ‘‘Bất cứ sắc nào…pe… đây được gọi là sắc uẩn’’ (vibha. 2), ý nghĩa được nói đến toàn bộ, nên tác giả nói ‘‘sắc v.v…pe… ý nghĩa’’.
Avayavapadānañcettha visesanavisesitabbavisayānaṃ samānādhikaraṇatāya samudāyapadatthatā vuttā, tato eva samudāyapadānampi avayavapadatthatā.
Here, the meaning of a compound term is stated by the apposition of constituent terms, which are the qualifier and the qualified; for that very reason, the meaning of a constituent term is also stated by compound terms.
Ở đây, ý nghĩa của từ hợp thành được nói đến thông qua sự cùng một đối tượng của các từ thành phần, là những từ đặc trưng và được đặc trưng. Từ đó, ý nghĩa của từ thành phần cũng là ý nghĩa của từ hợp thành.
Na hi visesanavisesitabbānaṃ atthānaṃ accantaṃ bhedo abhedo vā icchito, atha kho bhedābhedo, tasmā abhedadassanavasena paṭhamanayo vutto, bhedadassanavasena dutiyanayo.
For the distinction and non-distinction of meanings, of the qualifier and the qualified, are not desired to be absolute distinction or absolute non-distinction, but rather distinction and non-distinction. Therefore, the first method is stated by way of showing non-distinction, and the second method by way of showing distinction.
Thật vậy, sự khác biệt tuyệt đối hay không khác biệt tuyệt đối của các pháp đặc trưng và được đặc trưng không được chấp nhận, mà là sự khác biệt và không khác biệt. Vì vậy, cách thứ nhất được nói đến theo quan điểm không khác biệt, và cách thứ hai theo quan điểm khác biệt.
Yo hi ruppanādisaṅkhāto rāsaṭṭho avayavapadehi rūpādisaddehi ca khandhasaddena ca visesanavisesitabbabhāvena bhinditvā vutto, svāyaṃ atthato rāsibhāvena apekkhito ruppanādiattho evāti.
For this meaning of suffering (ruppana) and so forth, which is a mass (rāsaṭṭha), described as being distinguished by the constituent terms such as the words "form" and so on, and by the word "aggregate" as qualifier and qualified, is indeed regarded as the meaning of suffering and so on in the sense of a mass.
Thật vậy, cái được gọi là sự tích tụ (rāsaṭṭha) có đặc tính biến hoại v.v… được nói đến thông qua sự phân biệt giữa đặc trưng và được đặc trưng bởi các từ thành phần như sắc v.v… và bởi từ uẩn, thì cái đó về mặt ý nghĩa, được xem là ý nghĩa biến hoại v.v… dưới dạng tích tụ.
Yathā avayavapadehi vuccamānopi samudāyapadassa attho hoti, evaṃ samudāyapadehi vuccamānopi avayavapadassa atthoti ‘‘rūpakkhandho rūpañceva rūpakkhandho ca, rūpakkhandho rūpanti?
Just as the meaning of a compound term is expressed even by constituent terms, so too the meaning of a constituent term is expressed even by compound terms. This is demonstrated by saying "form (rūpa) and so on...pe... the part concerning the clarification of terms is stated," showing that the clarification of terms is made with phrases such as "Is the aggregate of form (rūpakkhandha) form itself and the aggregate of form, or is the aggregate of form (rūpakkhandha) just form? Yes, it is."
Cũng như ý nghĩa của từ hợp thành có thể được nói đến bằng các từ thành phần, thì ý nghĩa của từ thành phần cũng có thể được nói đến bằng các từ hợp thành. Để chỉ ra rằng sự thanh lọc từ (padasodhanā) đã được thực hiện bằng các câu như ‘‘Sắc uẩn là sắc và là sắc uẩn, sắc uẩn là sắc ư? Vâng’’ v.v…, tác giả nói ‘‘bằng các từ thành phần như sắc v.v…pe… phần thanh lọc từ đã được nói đến’’.
Āmantā’’tiādinā padasodhanā katāti dassento āha ‘‘rūpādiavayavapadehi…pe… padasodhanavāro vutto’’ti.
Indicating that the clarification of terms is made with "Yes," and so on, he states, "The section on the clarification of terms by means of component words such as form... has been stated."
Bằng câu “Āmantā” v.v..., ngài chỉ ra rằng việc hiệu chỉnh từ ngữ đã được thực hiện, nên nói: “bằng các từ chỉ thành phần như sắc... cho đến... chương hiệu chỉnh từ ngữ đã được nói đến”.
Tattha ekaccassa avayavapadassa aññattha vuttiyā avayavapadatthassa samudāyapadatthatāya siyā anekantikatā, samudāyapadassa pana taṃ natthīti samudāyapadatthassa avayavapadatthatāya byabhicārābhāvo ‘‘rūpakkhandho rūpanti?
In that context, due to the occasional use of a particular constituent term in another sense, there might be inconsistency in the constituent term's meaning being that of the compound term. However, this is not the case for the compound term; hence, the non-deviation of the compound term's meaning being that of the constituent term is elucidated by the Pāḷi phrase "Is the aggregate of form (rūpakkhandha) form itself? Yes, it is." This is stated "to show that form (rūpa) and so on...pe..."
Ở đó, do một số từ thành phần được sử dụng ở nơi khác, nên có thể có sự không nhất quán về việc ý nghĩa của từ thành phần là ý nghĩa của từ hợp thành. Tuy nhiên, điều đó không xảy ra với từ hợp thành. Do đó, sự không sai lầm về việc ý nghĩa của từ hợp thành là ý nghĩa của từ thành phần được làm sáng tỏ bởi Pāḷi ‘‘Sắc uẩn là sắc ư? Vâng’’, nên tác giả nói ‘‘để chỉ ra sắc v.v…pe…’’.
Āmantā’’ti pāḷiyā pakāsitoti vuttaṃ ‘‘rūpādi…pe… dassetu’’nti.
"Yes," it is stated that it is revealed in the Pali, "...to show the forms, etc."
Việc được trình bày bằng Pāḷi “Āmantā” được nói đến là: “để chỉ ra... sắc v.v...”.
‘‘Rūpakkhandho’’tiādīsu khandhatthassa visesitabbattā vuttaṃ ‘‘padhānabhūtassa khandhapadassā’’ti.
In "aggregate of form" (rūpakkhandha) and so on, since the meaning of "aggregate" (khandha) is the qualified, it is stated: "of the principal term 'aggregate'."
Trong các câu ‘‘Sắc uẩn’’ v.v…, vì ý nghĩa của uẩn là đối tượng được đặc trưng, nên tác giả nói ‘‘của từ uẩn là chính yếu’’.
Vedanādiupapadatthassa ca sambhavato ‘‘vedanākkhandho’’tiādīsu.
And because the meaning of the secondary term, such as "feeling" (vedanā), is possible in "aggregate of feeling" (vedanākkhandha) and so on.
Và vì có thể có ý nghĩa của từ phụ như thọ v.v… trong các câu ‘‘thọ uẩn’’ v.v…
Rūpāvayavapadena vuttassāti rūpasaṅkhātena avayavapadena visesanabhāvena vuttassa khandhatthassa rūpakkhandhabhāvo hoti.
"Stated by the constituent term 'form'" means that the meaning of "aggregate" (khandha), stated as a qualifier by the constituent term "form" (rūpa), becomes the aggregate of form (rūpakkhandha).
Cái được nói đến bằng từ thành phần sắc (rūpāvayavapadena vuttassā) tức là ý nghĩa của uẩn được nói đến dưới dạng đặc trưng bởi từ thành phần có tên là sắc, thì đó là sắc uẩn.
Tena vuttaṃ ‘‘rūpakkhandho rūpanti?
Therefore, it is stated: "Is the aggregate of form (rūpakkhandha) form (rūpa)?"
Vì vậy, tác giả nói ‘‘Sắc uẩn là sắc ư?
Āmantā’’ti.
"Yes, it is."
Vâng’’.
Tatthāti tasmiṃ rūpakkhandhapade.
"Therein" means in that term "aggregate of form."
Ở đó (tatthā) tức là trong từ sắc uẩn ấy.
Padhānabhūtena visesitabbattā khandhāvayavapadena vuttassa ruppanaṭṭhassa kiṃ vedanākkhandhādibhāvo hotīti yojanā.
The construction is: "Does the meaning of suffering (ruppana), stated by the constituent term 'aggregate' (khandha), which is the qualified principal, become the aggregate of feeling (vedanākkhandha) and so on?"
Câu hỏi là: Cái có đặc tính biến hoại được nói đến bằng từ thành phần uẩn, vì là đối tượng được đặc trưng bởi từ chính yếu, thì nó có phải là thọ uẩn v.v… không?
Samāne avayavapadābhidheyyabhāve appadhānena padena yo attho viññāyati, so kasmā padhānena na viññāyatīti adhippāyo.
The intention is: if there is an equal appellation by a constituent term, why is the meaning understood by the subordinate term not understood by the principal term?
Ý nghĩa là: Khi có cùng một đối tượng được gọi bằng từ thành phần, thì tại sao ý nghĩa được hiểu bởi từ phụ lại không được hiểu bởi từ chính yếu?
Khandhāvayavapadena vutto dhammoti rāsaṭṭhamāha.
"The dharma stated by the constituent term 'aggregate'" refers to the meaning of mass (rāsaṭṭha).
Pháp được nói đến bằng từ thành phần uẩn (khandhāvayavapadena vutto dhammo) chỉ sự tích tụ (rāsaṭṭha).
Tattha kocīti ruppanaṭṭho.
Therein, "some" refers to the meaning of suffering (ruppana).
Trong đó, một số (kocī) tức là cái có đặc tính biến hoại.
Kenaci samudāyapadenāti rūpakkhandhapadena, na vedanākkhandhādipadena.
"By some compound term" means by the term "aggregate of form" (rūpakkhandhapada), not by the term "aggregate of feeling" (vedanākkhandhādipada) and so on.
Bởi một từ hợp thành nào đó (kenaci samudāyapadenā) tức là bởi từ sắc uẩn, chứ không phải bởi từ thọ uẩn v.v…
Tenāha ‘‘na sabbo sabbenā’’ti.
Therefore, he says: "not all by all."
Vì vậy, tác giả nói ‘‘không phải tất cả bởi tất cả’’.
Esa nayo vedanākkhandhādīsu.
The same method applies to the aggregate of feeling (vedanākkhandha) and so on.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho thọ uẩn v.v…
Rūparūpakkhandhādiavayavasamudāyapadasodhanamukhena tattha ca catukkhandhavasena pavattā pāḷigati padasodhanamūlacakkavāro.
The Pāḷi passage that proceeds by way of clarifying the constituent and compound terms of form (rūpa) and the aggregate of form (rūpakkhandha) and so on, and therein by way of the four aggregates, is the original section on the clarification of terms.
Sự vận hành của Pāḷi diễn ra theo bốn uẩn ở đó, thông qua việc thanh lọc từ của các từ thành phần và hợp thành như sắc và sắc uẩn v.v…, được gọi là phần luân chuyển gốc của thanh lọc từ (padasodhanamūlacakkavāro).
Evañca dassentenāti iminā yvāyaṃ rūpādiavayavapadehi rūpakkhandhādisamudāyapadehi ca dassitākāro atthaviseso, taṃ paccāmasati.
"And by thus showing" refers to that specific meaning (atthavisesa) demonstrated by the constituent terms like "form" and so on, and by the compound terms like "aggregate of form" and so on.
Và bằng cách chỉ ra như vậy (evañca dassentenā) tức là liên quan đến sự khác biệt về ý nghĩa được chỉ ra bởi các từ thành phần như sắc v.v… và các từ hợp thành như sắc uẩn v.v…
Visesanabhāvo bhedakatāya sāmaññato avacchedakattā, visesitabbabhāvo abhedayogena bhedantarato avicchinditabbattā, samānādhikaraṇabhāvo tesaṃ bhedābhedānaṃ ekavatthusannissayattā.
"Being a qualifier" is due to its specifying nature by way of distinction; "being a qualified" is due to its needing to be distinguished from other distinctions by way of non-distinction; "being in apposition" is due to their distinction and non-distinction being founded on a single object.
Tính đặc trưng (visesanabhāvo) là do sự phân biệt, là sự giới hạn một cách chung chung; tính được đặc trưng (visesitabbabhāvo) là do không bị cắt đứt khỏi sự phân biệt khác bằng cách không khác biệt; tính cùng một đối tượng (samānādhikaraṇabhāvo) là do sự khác biệt và không khác biệt ấy nương tựa vào một đối tượng.
Tenāti yathāvuttena visesanavisesitabbabhāvena.
"By that" means by the aforementioned nature of qualifier and qualified.
Do đó (tenā) tức là do tính đặc trưng và được đặc trưng đã nói.
Etthāti etasmiṃ samānādhikaraṇe.
"Herein" means in this apposition.
Ở đây (etthā) tức là trong sự cùng một đối tượng này.
Tenāti vā samānādhikaraṇabhāvena.
"By that" also means by the nature of apposition.
Do đó (tenā) hoặc do tính cùng một đối tượng.
Etthāti rūpakkhandhapade.
"Herein" means in the term "aggregate of form."
Ở đây (etthā) tức là trong từ sắc uẩn.
Yathā nīluppalapade uppalavisesanabhūtaṃ nīlaṃ visiṭṭhameva hoti, na yaṃ kiñci, evamidhāpi khandhavisesanabhūtaṃ rūpampi visiṭṭhameva siyāti dassento ‘‘kiṃ khandhato…pe… hotī’’ti āha.
Just as in the phrase "blue lotus" (nīluppala), the blue, which is the qualifier of the lotus, is specifically qualified, not just anything, so too here, the form (rūpa), which is the qualifier of the aggregate (khandha), should be specifically qualified. Showing this, he says: "Is it from the aggregate (khandha)...pe... is it?"
Cũng như trong từ hoa sen xanh (nīluppala), màu xanh (nīla) là đặc trưng của hoa sen (uppala) chỉ là một loại đặc biệt, chứ không phải bất kỳ loại nào, thì ở đây cũng vậy, sắc (rūpa) là đặc trưng của uẩn cũng phải là một loại đặc biệt. Để chỉ ra điều này, tác giả nói ‘‘có phải khác với uẩn…pe… không?’’
Tathā ‘‘rūpañca taṃ khandho cā’’ti samānādhikaraṇabhāveneva yaṃ rūpaṃ, so khandho.
Similarly, by way of apposition, "It is form (rūpa) and it is also an aggregate (khandha)," meaning, whatever is form, that is an aggregate; whatever is an aggregate, that is form. This, too, is implied, so he says: "all...pe... are to be qualified."
Cũng vậy, ‘‘sắc và đó là uẩn’’ (rūpañca taṃ khandho cā) nghĩa là sắc ấy chính là uẩn, và uẩn ấy chính là sắc, theo cách cùng một đối tượng. Ý nghĩa này cũng được bao hàm, nên tác giả nói ‘‘tất cả…pe… được đặc trưng’’.
Yo khandho, taṃ rūpanti ayampi āpanno evāti āha ‘‘sabbeva…pe… visesitabbā’’ti.
"Whatever aggregation (khandha) that is, that is form (rūpa)"—this too is included, thus it is said, "all ... should be specified."
Uẩn nào, đó là sắc, điều này cũng đã được bao gồm, nên ngài nói: “Tất cả... cho đến... cần được đặc định”.
Visesanena ca nāma niddhāritarūpena bhavitabbaṃ avacchedakattā, na aniddhāritarūpenāti āha ‘‘kiṃ pana ta’’ntiādi, tasseva gahitattā na piyarūpasātarūpassāti adhippāyo.
And a qualifier must be of a determined nature, being a determinant, not of an undetermined nature. So he says: "But what is that?" The intention is that it is that which has been grasped, not that which is dear (piyarūpa) or agreeable (sātarūpa).
Và một đặc trưng phải có hình thức đã được xác định, vì nó là yếu tố giới hạn, chứ không phải là hình thức chưa được xác định. Vì vậy, tác giả nói ‘‘cái đó là gì’’ v.v… Ý nghĩa là vì chỉ lấy cái đó, chứ không phải cái đáng yêu hay đáng ưa.
Na hi taṃ khandhavisesanabhāvena gahitaṃ, vissajjanaṃ kataṃ tassevāti yojanā.
For that has not been grasped as a qualifier of the aggregate; the answer has been given concerning that very thing, is the construction.
Thật vậy, cái đó không được lấy dưới dạng đặc trưng của uẩn, và câu trả lời đã được đưa ra cho chính cái đó. Đó là cách sắp xếp câu.
Na khandhato aññaṃ rūpaṃ atthīti idaṃ ruppanaṭṭho rūpanti katvā vuttaṃ, na hi so khandhavinimutto atthi.
"There is no form other than the aggregate" This is stated by considering the meaning of suffering (ruppana) as form; for it does not exist apart from the aggregate.
Không có sắc nào khác ngoài uẩn (na khandhato aññaṃ rūpaṃ atthī) câu này được nói ra khi coi cái có đặc tính biến hoại là sắc, vì nó không tồn tại tách rời khỏi uẩn.
Tenevāti yathāvuttarūpassa khandhavinimuttassa abhāveneva.
"For that very reason" means precisely because such form, apart from the aggregate, does not exist.
Chính vì vậy (tenevā) tức là chính vì không có sắc nào khác ngoài uẩn đã nói.
‘‘Piyarūpaṃ sātarūpaṃ, dassentenappaka’’nti ca ādīsu atadatthassa rūpasaddassa labbhamānattā ‘‘tena rūpasaddenā’’ti visesetvā vuttaṃ.
Since the word "form" (rūpa) in phrases like "dear form, agreeable form" and "by showing little" is found to mean something else, it is specified as "by that word 'form'."
Trong các câu như ‘‘đáng yêu, đáng ưa, được chỉ ra một ít’’, vì từ sắc được tìm thấy với ý nghĩa không phải là cái đó, nên tác giả đã nói rõ bằng cách nói ‘‘bằng từ sắc đó’’.
Vuccamānaṃ bhūtupādāyampi bhedaṃ dhammajātaṃ.
"Being stated" refers to the class of phenomena that are also differentiated, even those derived from the great elements (bhūtupādāya).
Được nói đến (vuccamānaṃ) tức là loại pháp có sự khác biệt ngay cả trong các sắc y đại (bhūtupādāya).
Suddhenāti kevalena, rūpasaddena vināpīti attho.
"Purely" means solely, that is, even without the word "form."
Thuần túy (suddhenā) tức là chỉ riêng, nghĩa là không có từ sắc.
Tayidaṃ pakaraṇādiavacchinnataṃ sandhāya vuttaṃ, samānādhikaraṇataṃ vā.
This is stated with reference to its being circumscribed by context and so on, or its appositional nature.
Điều này được nói đến dựa trên sự giới hạn của ngữ cảnh v.v…, hoặc dựa trên tính cùng một đối tượng.
Yo hi rūpasaddena samānādhikaraṇo khandhasaddo, tena yathāvuttarūpasaddena viya tadattho vuccateva.
Indeed, the term 'khandha' (aggregation) which is in apposition to the term 'rūpa' (form), expresses its meaning just like the aforementioned term 'rūpa'.
Cái danh từ khandha (uẩn) nào đồng chủ cách với danh từ rūpa (sắc), thì bởi nó, giống như danh từ rūpa đã nói ở trên, nghĩa của nó được nói đến.
Tenāha ‘‘khandhā rūpakkhandho’’ti.
Therefore, it is said, "aggregations (khandhas) are the form-aggregation (rūpakkhandha)."
Do đó nói “các uẩn là sắc uẩn”.
Yadipi yathāvuttaṃ rūpaṃ khandho eva ca, khandho pana na rūpamevāti āha ‘‘na ca sabbe…pe… visesitabbā’’ti.
Although the aforementioned form is indeed an aggregation, an aggregation is not exclusively form; thus it is said, "and not all... should be specified."
Mặc dù sắc đã nói là uẩn, nhưng uẩn không phải chỉ là sắc, do đó nói “không phải tất cả… (vân vân)… cần được phân biệt”.
Tenevāti arūpasabhāvassa khandhassa atthibhāveneva.
"By that very reason" means by the existence of aggregates that are of a non-material nature (arūpasabhāva).
Chính vì thế, tức là chính vì sự tồn tại của uẩn có bản chất vô sắc.
Teti khandhā.
"Those" are the aggregates.
Tức là các uẩn.
Vibhajitabbāti ‘‘khandhā rūpakkhandho’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘rūpakkhandho khandho ceva rūpakkhandho ca, avasesā khandhā na rūpakkhandho’’tiādinā vibhāgena dassetabbā.
"Should be divided" means, having taken the phrase "aggregations (khandhas) are the form-aggregation (rūpakkhandha)," they should be shown by division in this manner: "the form-aggregation is both an aggregation and a form-aggregation; the remaining aggregations are not form-aggregations," and so forth.
Cần được phân biệt, tức là cần được trình bày bằng cách tách ra cụm từ “các uẩn là sắc uẩn” và nói “sắc uẩn vừa là uẩn vừa là sắc uẩn, các uẩn còn lại không phải là sắc uẩn” v.v… bằng cách phân chia.
Ettha ca rūpādipaṇṇatti khandhapaṇṇatti ca ‘‘rūpaṃ khandho, khandhā rūpakkhandho’’tiādinā visuṃ saha ca ruppanādike atthe pavattamānā kadāci avayavabhūte pavattati, kadāci samudāyabhūte, tassā pana tathā pavattanākāre niddhārite yasmā rūpādikkhandhā padato atthato ca visodhitā nāma honti tabbisayakaṅkhāpanodanato, tasmā ‘‘rūpakkhandho rūpañceva rūpakkhandho ca, rūpakkhandho rūpanti?
Here, the designation of form (rūpa) and so forth, and the designation of aggregation (khandha) – "form is an aggregation, aggregations are the form-aggregation," and so forth – when occurring separately or together in the sense of 'being crushed' (ruppana) etc., sometimes refers to a component part, and sometimes to a whole. When the manner of its occurrence is determined, since the aggregates of form and so forth are purified both in terms of words and meaning, due to the removal of doubt concerning them, therefore, by the first turn, proceeding in the manner of "Is the form-aggregation both form and the form-aggregation? Is the form-aggregation form? Yes," it is shown that both the meaning of the component and the meaning of the whole are expressed by the component terms such as form, and similarly by the whole terms.
Ở đây, khái niệm về sắc v.v… và khái niệm về uẩn, khi được sử dụng riêng biệt và cùng nhau trong ý nghĩa ruppana (bị hoại diệt) v.v… như “sắc là uẩn, các uẩn là sắc uẩn” v.v…, đôi khi chúng được dùng cho các phần tử, đôi khi cho toàn thể. Nhưng một khi cách sử dụng đó đã được xác định, thì vì các uẩn như sắc v.v… được thanh lọc về từ ngữ và ý nghĩa, tức là do sự loại bỏ nghi ngờ liên quan đến chúng, nên ý nghĩa này được trình bày: “sắc uẩn là sắc và là sắc uẩn, sắc uẩn là sắc ư? Vâng, đúng vậy” v.v… Với cách diễn đạt như vậy, ở lượt đầu tiên, các từ chỉ phần tử như sắc v.v… được dùng để chỉ ý nghĩa của toàn thể, giống như ý nghĩa của phần tử; và tương tự với các từ chỉ toàn thể.
Āmantā’’tiādinayappavattena paṭhamavārena rūpādiavayavapadehi avayavattho viya samudāyatthopi vuccati, tathā samudāyapadehipīti ayamattho dassito.
Thus, the meaning shown is that both the meaning of the component and the meaning of the whole are expressed by the component terms such as form, and similarly by the whole terms.
Ý nghĩa này được trình bày: “sắc là sắc uẩn, các uẩn là thọ uẩn” v.v… Với cách diễn đạt như vậy, ở lượt thứ hai, các từ chỉ phần tử như sắc v.v… được dùng để chỉ ý nghĩa của toàn thể đó, không phải tất cả, mà chỉ cái được đặc trưng bởi phần tử uẩn đó, mặc dù là một từ chung, giống như một từ chỉ sự đặc biệt.
‘‘Rūpaṃ rūpakkhandho, khandhā vedanākkhandho’’tiādinayappavattena pana dutiyavārena visesavācī viya rūpādiavayavapadehi sāmaññabhūtenapi taṃtaṃvisiṭṭhena khandhāvayavapadena so so eva samudāyattho vuccati, na sabboti ayamattho dassito.
However, by the second turn, proceeding in the manner of "Form is the form-aggregation, aggregations are the feeling-aggregation," and so forth, the specific meaning of the whole is expressed by the component terms such as form, which are like specific designators, and by the component terms of the aggregates, which are generic but qualified by that specific thing, and not all aggregates. This is the meaning shown.
Vì không có cái gì khác ngoài uẩn như đã định nghĩa, mặc dù uẩn chính là sắc, nhưng nó không phải là tất cả sắc, mà chỉ là một phần của nó; và tương tự với vedanā v.v… Ý nghĩa này được trình bày ở lượt thứ ba với cách diễn đạt như “sắc là uẩn, các uẩn là sắc” v.v…
Khandhavinimuttassa yathādhippetassa abhāvā yadipi khandhoyeva rūpaṃ, so pana na sabbo rūpaṃ, atha kho tadekadeso, tathā vedanādayopīti ayamattho ‘‘rūpaṃ khandho, khandhā rūpa’’ntiādinayappavattena tatiyavārena dassito.
Although form itself is an aggregation due to the absence of anything desired existing apart from the aggregates, it is not all form, but only a part of it; and similarly with feeling and so forth. This meaning is shown by the third turn, proceeding in the manner of "Form is an aggregation, aggregations are form," and so forth.
Ý nghĩa này được trình bày ở lượt thứ tư với cách diễn đạt như “sắc là uẩn, các uẩn là thọ uẩn” v.v… Khi đã xác định “sắc là uẩn” thì uẩn này không chỉ là sắc, mà còn là thọ v.v… Khi làm sáng tỏ rằng thọ v.v… cũng là uẩn, thì không phải tất cả các uẩn đều có những đặc tính của thọ v.v…, mà chỉ một số ít được gọi như vậy bởi những đặc tính đó.
‘‘Rūpaṃ khandho, khandhā vedanākkhandho’’tiādinayappavattena pana catutthavārena ‘‘rūpaṃ khandho’’ti rūpassa khandhabhāve nicchite khandho nāmāyaṃ na kevalaṃ rūpameva, atha kho vedanādi cāti vedanādīnampi khandhabhāvappakāsane na sabbe khandhā vedanādivisesavanto, kecideva pana tena tena visesena tathā vuccantīti ayamattho dassito.
However, by the fourth turn, proceeding in the manner of "Form is an aggregation, aggregations are the feeling-aggregation," and so forth, when it is ascertained that "form is an aggregation" from "form is an aggregation," it is shown that this aggregation is not merely form, but also feeling and so forth, and in revealing the aggregated nature of feeling and so forth, not all aggregates possess the specific quality of feeling and so forth, but only some are spoken of in that specific way by that specific quality. This is the meaning shown.
Khi trình bày như vậy, bài kinh này góp phần xác định bản chất của các uẩn thông qua việc thanh lọc các khái niệm đã nói, và điều đó chỉ nhằm mục đích xác định sự phát sinh v.v… của chúng, do đó nói “như vậy, đối với những… (vân vân)… cần được hiểu”.
Evaṃ dassentī cesā pāḷi khandhānaṃ yathāvuttapaṇṇattisodhanamukhena sarūpāvadhāraṇāya saṃvattati, tañca tesaṃ yāvadeva uppādādinicchayatthanti dassento ‘‘evaṃ yesaṃ…pe… veditabbo’’ti āha.
The Pali text, in showing this, contributes to the ascertainment of the true nature of the aggregates by purifying their aforementioned designations, and that ascertainment is solely for the purpose of determining their origination, and so forth. Thus, it is said, "Thus, of those... should be understood."
Ngay cả trong một phần, cách dùng từ cho toàn thể cũng được thấy, như “tấm vải bị cháy”, “biển đã thấy”. Do đó nói “các cặp được nói là ‘cakkāni’ (bánh xe) vì chúng là các phần của bánh xe”.
Ekadesepi samudāyavohāro dissati yathā paṭo daḍḍho, samuddo diṭṭhoti āha ‘‘cakkāvayavabhāvato cakkānīti yamakāni vuttānī’’ti.
The designation of a whole for a part is observed, just as "the cloth is burnt," "the ocean is seen." Thus it is said, "because they are parts of a wheel, they are called wheels, i.e., pairs (yamaka)."
Buộc lại, tức là buộc lại thành cặp, hoặc chính là do có tính chất gốc của cặp.
Bandhitvāti yamakabhāvena bandhitvā, yamakamūlabhāveneva vā.
"Bound" means bound as a pair, or simply by virtue of being the root of a pair (yamaka).
Sự nắm bắt theo tính chất gốc là trạng thái liên hệ, và sự liên hệ đó cần được xem là sự tương đồng của các từ gốc v.v… với rốn v.v…
Mūlabhāvena gahaṇaṃ sambandhabhāvo, taṃsambandhatā ca mūlapadādīnaṃ nābhiādisadisatā daṭṭhabbā.
Taking something as a root means a state of connection, and that connection should be seen as the root terms and so forth being similar to a hub and so forth.
Vì không có điều gì mới mẻ không thể nói được, nên sự thuyết giảng ở đây không liên kết theo hình thức vòng tròn. Do đó nói “không liên kết theo hình thức vòng tròn”.
Apubbassa vattabbassa abhāvato nayidha desanā maṇḍalabhāveneva sambajjhatīti āha ‘‘na maṇḍalabhāvena sambajjhanato’’ti.
Since there is nothing new or unspoken, the teaching here is not connected in a circular manner. Thus it is said, "because it is not connected in a circular manner."
Mặc dù không có điều gì mới mẻ trong gốc sắc uẩn, nhưng trong các gốc thọ uẩn v.v…, khi sự thuyết giảng diễn ra thông qua saññā (tưởng) v.v…, thì sự liên kết theo hình thức vòng tròn có thể xảy ra theo một cách mới mẻ, nhưng bài kinh không diễn ra như vậy. Do đó nói “thọ uẩn… (vân vân)… bằng sự liên kết”.
Yadipi rūpakkhandhamūlake apubbaṃ natthi, vedanākkhandhādimūlakesu pana saññādimukhena desanappavattiyaṃ apubbavaseneva gato siyā maṇḍalabhāvena sambandho, na tathā pāṭho pavattoti āha ‘‘vedanākkhandha…pe… sambandhenā’’ti.
Although there is nothing new in the root of the form-aggregation, in the roots of the feeling-aggregation and so forth, the exposition proceeding through perception and so forth might be connected in a circular manner as if it were something new, but the text does not proceed that way. Thus it is said, "by the connection of the feeling-aggregation, etc."
Sự không liên kết của cái sau với cái trước chính là sự thanh lọc ở dưới.
Pacchimassa purimena asambajjhanameva hi heṭṭhimasodhanaṃ.
Indeed, the non-connection of the latter with the former is the purification of the lower part.
Chỉ lấy được uẩn thuần túy, tức là trong câu “các uẩn là sắc”, chỉ lấy ý nghĩa thuần túy của uẩn, không pha trộn với sắc v.v… mà được nhận bằng từ uẩn, theo cách trình bày.
Suddhakkhandhalābhamattameva gahetvāti ‘‘khandhā rūpa’’nti ettha khandhāti khandhasaddena labbhamānaṃ rūpādīhi asammissaṃ khandhaṭṭhamattameva uddesavasena gahetvā.
"Having taken merely the obtaining of a pure aggregate" means, in "aggregates are form," having taken only the pure aggregate-sense (khandhaṭṭha), unmixed with form (rūpa) and so forth, which is obtained by the term 'khandha', as the object of designation.
Mặc dù trong phần trình bày, sự phân biệt uẩn như sắc v.v… chỉ lấy riêng sắc thuần túy v.v… trong “các uẩn là sắc”, nhưng vì không có cái chung không có sự phân biệt, nên ở đó không dừng lại ở tính chất thuần túy của sắc v.v…
Yadipi uddese khandhavisesanaṃ rūpādi ‘‘khandhā rūpa’’nti suddharūpādimattameva gahitaṃ, tathāpi visesarahitassa sāmaññassa abhāvato tattha suddharūpādimattatāya aṭṭhatvā.
Although in the designation, the specification of the aggregate (khandha-visesana), such as form and so forth, in "aggregates are form," is taken as merely pure form and so forth, yet because there is no generality without specific characteristics, it is not established as merely pure form and so forth there.
Được gọi là tính chất phân biệt của uẩn, tức là để trình bày ý nghĩa phân biệt của sự hoại diệt v.v… đã được nói đến như tính chất phân biệt của các uẩn đã được nhận biết.
Khandhavisesanabhāvasaṅkhātanti yathādhigataṃ khandhānaṃ visesanabhāvena kathitaṃ ruppanādikaṃ visesanatthaṃ dassetuṃ.
"Called the state of being a specification of an aggregate" means to show the meaning of specification, such as 'being crushed' (ruppana), which is mentioned as the state of being a specification of the aggregates as understood.
Cách phối hợp câu là: Không nắm giữ riêng điều đó, mà kết hợp với từ uẩn… (vân vân)… đã được phân chia, nên được gọi là phần uẩn thuần túy.
Kevalameva taṃ aggaṇhanto khandhasaddena saha yojetvā…pe… vibhattattā suddhakkhandhavāroti vuttoti yojanā.
The explanation is that it is called the chapter on pure aggregates because it does not simply take that, but combines it with the term 'khandha' and... is distinguished.
Chỉ không lấy điều đó, mà kết hợp với từ uẩn... cho đến... vì đã được phân chia, nên được gọi là chương thuần uẩn, đây là cách liên kết.
26. Evaṃ vuttanti evaṃ dvārālambanehi saddhiṃ dvārappavattadhammavibhāgavasena vuttaṃ.
"Thus stated" means thus stated by way of the division of phenomena occurring at the doors and objects (dvārālambanehi saddhiṃ dvārappavattadhammavibhāgavasena).
26. Đã nói như vậy, tức là đã nói như vậy theo cách phân chia các pháp diễn ra ở các căn môn cùng với đối tượng của các căn môn.
Piyasabhāvaṃ piyajātikaṃ ‘‘kathaṃ rūpena kho, āvuso’’tiādīsu viya piyasabhāvaṭṭhena rūpaṃ, na ruppanaṭṭhenāti vuttaṃ ‘‘piyarūpaṃ…pe… rūpaṃ na rūpakkhandho’’ti.
"Dear form... form is not the form-aggregation" means form in the sense of being dear and of a dear nature, as in "How is it with form, friends?", is form in the sense of being dear, not in the sense of being crushed.
Cái có bản chất đáng yêu, thuộc loại đáng yêu, được nói là sắc theo ý nghĩa bản chất đáng yêu, không phải theo ý nghĩa bị hoại diệt, như trong “Này các hiền giả, bằng sắc như thế nào” v.v… Đó là câu “sắc đáng yêu… (vân vân)… sắc không phải sắc uẩn”.
Ruppanaṭṭhena rūpakkhandhapariyāpannampi cakkhādi piyasabhāvamattavacanicchāvasena piyarūpameva anuppavisati, na rūpakkhandhanti āha ‘‘piyasabhāva…pe… na rūpakkhandhoti vutta’’nti.
Even the eye and so forth, which are included in the form-aggregation in the sense of 'being crushed', enter into the category of 'dear form' by way of the intention to speak solely of the nature of being dear, and not into the form-aggregation. Thus it is said, "the nature of being dear... is stated not to be the form-aggregation."
Mặc dù mắt v.v… thuộc sắc uẩn theo ý nghĩa bị hoại diệt, nhưng với ý muốn chỉ nói về bản chất đáng yêu, nó chỉ bao gồm sắc đáng yêu, không phải sắc uẩn. Do đó nói “bản chất đáng yêu… (vân vân)… được nói là không phải sắc uẩn”.
‘‘Yo pana yattha viseso’’ti vutto visesasaddo nānuvattatīti adhippāyenāha ‘‘vacanaseso’’ti.
It is implied that the term 'visesa' (particularity) stated as "whatever particularity there is" is not to be continued. Thus it is said, "the remainder of the word (vacanaseso)."
Với ý nghĩa rằng từ visesā (đặc biệt) đã nói “cái đặc biệt nào ở đó” không được tiếp tục. Do đó nói “phần còn lại của câu”.
Na hi adhikārato labbhamānassa ajjhāharaṇakiccaṃ atthi.
For there is no need to supply (ajjhāharaṇa) what is obtained from the context.
Vì không có việc phải thêm vào những gì đã được hiểu từ ngữ cảnh.
Diṭṭhisaññāti vā paduddhāroyaṃ veditabbo.
This should be understood as an ellipsis of the word 'diṭṭhisaññā' (view-perception).
Hoặc đây cần được hiểu là sự tách từ “diṭṭhisaññā” (kiến tưởng).
Visesatā panassā ‘‘visesaṃ vaṇṇayissāmā’’ti paṭiññāya eva pākaṭā.
Its particularity, however, is evident from the declaration "We shall describe the particularity."
Tuy nhiên, tính đặc biệt của nó đã rõ ràng ngay từ lời hứa “chúng ta sẽ giải thích sự đặc biệt”.
‘‘Avasesā saṅkhārā’’ti etthāpi eseva nayo.
The same method applies also to "the remaining formations (saṅkhārā)."
Trong câu “các hành còn lại” cũng vậy.
Saṃyojanavasena jānāti abhinivisatīti saññā diṭṭhīti āha ‘‘diṭṭhi eva saññā’’ti.
"Perception (saññā) is view (diṭṭhi)" means one knows and clings by way of fetters (saṃyojana). Thus it is said, "view is indeed perception."
Nó biết, nó bám chấp theo cách của kiết sử, do đó là saññā (tưởng), là diṭṭhi (kiến). Do đó nói “kiến chính là tưởng”.
Diṭṭhi cāti ca-saddena avasiṭṭhaṃ papañcaṃ saṅgaṇhāti.
"And view" – the particle 'ca' includes the remaining proliferation (papañca).
Và kiến, tức là bằng từ ca (và) nó bao gồm phần còn lại của sự phóng dật (papañca).
Tathā hi ‘‘papañcasaññāsaṅkhā’’ti ettha papañcasūdaniyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.201) vuttaṃ ‘‘saññānāmena vā papañcā eva vuttā’’ti.
Thus, in "proliferation, perception, formation," it is stated in the Papañcasūdanī (M.N.A. 1.201), "or proliferations themselves are referred to by the name 'perception'."
Thật vậy, trong câu “papañcasaññāsaṅkhā” (số lượng tưởng phóng dật), trong Papañcasūdaniya (Ma. Ni. Aṭṭha. 1.201) đã nói “hoặc chính những sự phóng dật được nói bằng tên saññā (tưởng)”.
28. ‘‘Khandhā vedanākkhandho’’ti etasmiṃ anulome yathā sarūpadassanena vissajjanaṃ labbhati, na evaṃ ‘‘na khandhā na vedanākkhandho’’ti paṭilome, idha pana paṭivacanena vissajjananti tadatthaṃ vivaranto ‘‘khandhasaddappavattiyā ca abhāve vedanākkhandhasaddappavattiyā ca abhāvo’’ti āha.
Just as in the direct sequence, "Aggregates are the aggregate of feeling," the answer is obtained by showing its intrinsic nature, it is not so in the reverse sequence, "Not aggregates, not the aggregate of feeling." Here, however, the answer is by rejoinder. Explaining that meaning, he says, "And in the absence of the occurrence of the word 'aggregates,' there is also an absence of the occurrence of the word 'aggregate of feeling.'"
28. Trong câu thuận “các uẩn là thọ uẩn”, sự giải thích được tìm thấy bằng cách trình bày bản chất, nhưng không phải như vậy trong câu nghịch “không phải các uẩn không phải thọ uẩn”. Ở đây, sự giải thích là bằng câu trả lời. Do đó, để làm rõ ý nghĩa đó, nói “và khi không có sự diễn ra của từ uẩn, thì cũng không có sự diễn ra của từ thọ uẩn”.
Tena sattāpaṭisedhe ayaṃ na-kāroti dasseti.
By that, he shows that this particle 'na' refers to the denial of existence.
Điều đó cho thấy rằng chữ na (không) này là để phủ nhận sự tồn tại.
Saddaggahaṇañcettha saddanibandhanattā paññattiyā saddasabhāgataṃ vā sandhāya kataṃ.
And here, the taking of the word is done with reference to the designation being bound by words, or its similarity to a word.
Và ở đây, việc nắm giữ từ ngữ được thực hiện với ý định về sự ràng buộc của từ ngữ hoặc sự tương đồng với từ ngữ của chế định.
Paṇṇattisodhanañhetaṃ.
Indeed, this is a purification of designation.
Quả thật, đây là sự thanh lọc chế định.
Tenāha ‘‘paṇṇattisodhanamattameva karotī’’ti.
Therefore, it is said: "It only performs a purification of designation."
Vì thế đã nói: “chỉ làm sự thanh lọc chế định mà thôi”.
Tena niddhāretabbassa dhammantarassa abhāvaṃ dasseti.
By that, it shows the absence of any other dhamma to be determined.
Điều đó cho thấy sự không có của một pháp khác cần được xác định.
Yato vuttaṃ ‘‘na aññadhammasabbhāvo evettha pamāṇa’’nti.
From which it is said: "The existence of another dhamma is not the criterion here."
Vì đã nói: “sự hiện hữu của một pháp khác không phải là tiêu chuẩn ở đây”.
Evañca katvātiādinā yathāvuttamatthaṃ pāṭhantarena samattheti.
By "And having done thus," etc., the meaning as stated is supported by another reading.
Với “Và khi đã làm như vậy” v.v..., ý nghĩa đã nói được xác nhận bằng một đoạn văn khác.
Kāmaṃ katthaci satipi khandhe natthi vedanākkhandho, akhandhattasabhāvā pana natthi vedanāti ‘‘na khandhā na vedanākkhandhoti?
Even if there is a khandha somewhere, there is no feeling aggregate, but there is no feeling that is not by nature an aggregate; thus, "Is it not khandhas and not a feeling aggregate? Yes," it is said, or so it should be understood.
Mặc dù đôi khi có sắc uẩn nhưng không có thọ uẩn, nhưng không có thọ uẩn vì không có tự tánh của uẩn, nên đã nói: “Không phải là các uẩn, không phải là thọ uẩn ư? Vâng”. Hoặc điều này nên được hiểu như vậy.
Āmantā’’ti vuttanti evaṃ vā etaṃ daṭṭhabbaṃ.
Or it should be understood in this way.
Hoặc điều này nên được hiểu như vậy.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘paññattinibbānasaṅkhātā’’tiādi.
Therefore, in the Commentary, it is said: "designation, Nibbāna, etc."
Vì thế trong Chú giải đã nói: “chế định gọi là Nibbāna” v.v...
39. ‘‘Rūpato aññe’’ti ettha bhūtupādāya dhammo viya piyasabhāvopi rūpasaddābhidheyyatāsāmaññena gahitoti āha ‘‘lokuttarā vedanādayo daṭṭhabbā’’ti.
39. In "other than form," just as a dependent dhamma is a constituent element, so too is the beloved nature (piyasabhāva) taken by the commonality of being denoted by the word "form." Therefore, it is said: " Supra-mundane feelings, etc., should be understood."
39. Trong cụm từ “khác với sắc”, các pháp siêu thế như thọ v.v... cũng được nắm giữ bằng sự tương đồng trong việc được gọi bằng từ “sắc” như một pháp sắc do đại hiển, vì thế đã nói: “nên hiểu là các thọ v.v... siêu thế”.
Appavattimattamevāti khandhasaddappavattiyā abhāve rūpasaddappavattiyā ca abhāvoti paṇṇattisodhanamattataṃyeva sandhāya vadati, tathā cāha ‘‘evañca katvā’’tiādi.
By " only non-occurrence," it means the absence of the word "aggregate" and the absence of the word "form." He speaks with reference to merely the purification of designation, and thus it is said: " And having done thus," etc.
Chỉ là sự không khởi lên có nghĩa là nói về sự thanh lọc chế định, tức là sự không có của sự khởi lên của từ “uẩn” và sự không có của sự khởi lên của từ “sắc”, và vì thế đã nói: “Và khi đã làm như vậy” v.v...
Tenetaṃ dasseti – yathā cakkhuto aññassa sabbassapi sabhāvadhammassa āyatanaggahaṇena gahitattā tadubhayavinimuttaṃ kiñci natthīti kevalaṃ paññattisodhanatthaṃ tameva abhāvaṃ dassetuṃ ‘‘cakkhuñca āyatane ca ṭhapetvā avasesā na ceva cakkhu na ca āyatana’’nti vuttaṃ, evamidhāpi tadatthameva ubhayavinimuttassa abhāvaṃ dassetuṃ ‘‘rūpañca khandhe ca ṭhapetvā avasesā na ceva rūpaṃ na ca khandhā’’ti vuttanti.
By this, he shows that just as there is nothing whatsoever that is free from both eyes and sense-bases, since all existing dhammas other than eyes are covered by the apprehension of sense-bases, so merely for the purification of designation, to show that very absence, it is said: "Excluding eyes and sense-bases, the remaining are neither eyes nor sense-bases." Similarly, here too, to show the absence of anything free from both for that very purpose, it is said: "Excluding form and aggregates, the remaining are neither form nor aggregates."
Điều này cho thấy – cũng như việc nắm giữ tất cả các pháp hữu vi khác với nhãn căn bằng cách nắm giữ xứ, nên không có gì khác biệt giữa hai điều đó, và chỉ để chỉ ra sự không có đó để thanh lọc chế định, đã nói: “ngoại trừ nhãn căn và các xứ, những gì còn lại không phải là nhãn căn cũng không phải là xứ”, tương tự ở đây cũng vậy, chỉ để chỉ ra sự không có của điều khác biệt giữa hai điều đó, đã nói: “ngoại trừ sắc và các uẩn, những gì còn lại không phải là sắc cũng không phải là các uẩn”.
Visamopaññāso.
This analogy is inappropriate.
Sự so sánh không tương xứng.
‘‘Cakkhuñca āyatane ca ṭhapetvā’’ti ettha hi avasesaggahaṇena gayhamānaṃ kiñci natthīti sakkā vattuṃ āyatanavinimuttassa sabhāvadhammassa abhāvā.
In "Excluding eyes and sense-bases," it is possible to say that there is nothing grasped by the apprehension of the remaining, due to the absence of any existing dhamma free from sense-bases.
Trong cụm từ “ngoại trừ nhãn căn và các xứ”, có thể nói rằng không có gì được nắm giữ bởi sự nắm giữ phần còn lại, vì không có pháp hữu vi nào khác với các xứ.
Tenāha ‘‘yadi siyā’’ti.
Therefore, it is said: " If it were."
Vì thế đã nói: “nếu có”.
‘‘Rūpañca khandhe ca ṭhapetvā’’ti ettha pana na tathā sakkā vattuṃ khandhavinimuttassa sabhāvadhammassa atthibhāvato.
However, in "Excluding form and aggregates," it is not possible to say that, due to the existence of an existing dhamma free from aggregates.
Nhưng trong cụm từ “ngoại trừ sắc và các uẩn”, không thể nói như vậy, vì có pháp hữu vi khác với các uẩn.
Yadi pana tādisaṃ khandhagataṃ dhammajātaṃ natthīti evamidaṃ vuttaṃ siyā, evaṃ sati yuttametaṃ siyā.
But if it were said that there is no such class of dhamma that belongs to aggregates, then this would be appropriate.
Nếu điều này được nói là không có loại pháp nào thuộc về uẩn như vậy, thì điều này sẽ hợp lý.
Tathā hi ‘‘aṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādinā paññattiggahaṇameva uddharīyati.
Thus, by " But in the Commentary," etc., the apprehension of designation itself is extracted.
Quả thật, với “nhưng trong Chú giải” v.v..., chỉ có sự nắm giữ chế định được trích dẫn.
Taṇhāvatthu ca na siyā avasesaggahaṇena gayhamānanti ānetvā sambandho.
And the object of craving would not be grasped by the apprehension of the remaining—thus, the connection is brought about.
Và đối tượng của ái không phải là điều được nắm giữ bởi sự nắm giữ phần còn lại, và sự liên kết được dẫn ra.
Khandho ca siyāti yojanā.
And it should be connected as "there would be an aggregate."
Và uẩn có thể là, đó là sự liên kết.