1. Indriyayamake vibhaṅge viyāti yathā indriyavibhaṅge purisindriyānantaraṃ jīvitindriyaṃ uddiṭṭhaṃ, na manindriyānantaraṃ, evaṃ imasmiṃ indriyayamake.
1. "In the Indriya-Yamaka as in the Vibhaṅga" means that just as in the Indriya-Vibhaṅga, the life faculty (jīvitindriya) is enumerated after the masculinity faculty (purisindriya), not after the mind faculty (manindriya), so it is in this Indriya-Yamaka.
1. Indriyayamake Vibhaṅge viyā (như trong Indriyavibhaṅga) có nghĩa là: Cũng như trong Indriyavibhaṅga, sau nam căn là sinh mạng căn được trình bày, chứ không phải sau ý căn, thì trong Indriyayamaka này cũng vậy.
Tañca suttadesanānurodhenāti dassento ‘‘tīṇimāni…pe… sutte desitakkamenā’’ti āha.
And showing that this is in accordance with the Sutta teaching, he says, "these three...pe... in the order taught in the Sutta."
Và để chỉ ra rằng điều đó phù hợp với sự giảng dạy trong kinh, vị ấy nói "tīṇimāni...pe... sutte desitakkamena" (ba điều này...v.v... theo thứ tự được giảng trong kinh).
Soyaṃ yadatthaṃ tassa sutte desitakkamena uddeso, taṃ dassetuṃ ‘‘pavattivārehī’’tiādi vuttaṃ.
And to show why it is enumerated in the order taught in that Sutta, "by way of the process-sections," etc., has been stated.
Để chỉ ra mục đích của việc trình bày theo thứ tự được giảng trong kinh đó, câu "pavattivārehī" (bởi các phần diễn tiến) v.v., đã được nói.
Tattha yathā ‘‘jīvitindriya’’nti idaṃ rūpajīvitindriyassa arūpajīvitindriyassa ca sāmaññato gahaṇaṃ, evaṃ upādinnassa anupādinnassa cāti āha ‘‘kammajānaṃ akammajānañca anupālaka’’nti.
There, just as "life faculty" is a general designation for both the rūpa life faculty and the arūpa life faculty, so too it is for that which is grasped and that which is not grasped; thus he says, "protector of kamma-born and non-kamma-born."
Ở đó, cũng như "jīvitindriya" (sinh mạng căn) là sự thâu tóm chung của sắc sinh mạng căn và vô sắc sinh mạng căn, thì cũng vậy, của cái được chấp thủ và cái không được chấp thủ, vị ấy nói "kammajānaṃ akammajānañca anupālakaṃ" (là người bảo hộ của cái do nghiệp sinh và cái không do nghiệp sinh).
Atha vā sahajadhammānupālakampi jīvitindriyaṃ na kevalaṃ khaṇaṭṭhitiyā eva kāraṇaṃ, atha kho pabandhānupacchedassapi kāraṇameva.
Alternatively, the life faculty, being the protector of co-arisen phenomena, is not merely the cause for momentary persistence, but also for the non-interruption of continuity.
Hoặc, sinh mạng căn, là người bảo hộ của các pháp đồng sinh, không chỉ là nguyên nhân của sự tồn tại trong một sát-na, mà còn là nguyên nhân của sự không gián đoạn liên tục.
Aññathā āyukkhayamaraṇaṃ na sambhaveyya, tasmā ‘‘kammajānañca anupālaka’’nti avisesato vuttaṃ, cutipaṭisandhīsu ca pavattamānānaṃ kammajānaṃ anupālakaṃ.
Otherwise, death by exhaustion of lifespan would not be possible; therefore, "protector of kamma-born" is stated without specification, and it is the protector of kamma-born states occurring at decease and rebirth.
Nếu không, sự chết do hết tuổi thọ sẽ không thể xảy ra. Do đó, "kammajānañca anupālakaṃ" (và là người bảo hộ của cái do nghiệp sinh) được nói mà không có sự phân biệt, và là người bảo hộ của những cái do nghiệp sinh đang diễn ra trong khoảnh khắc chết và tái sinh.
Itīti tasmā.
"Thus" means therefore.
Iti (do đó) là vì vậy.
Taṃmūlakānīti jīvitindriyamūlakāni.
"Rooted in that" means rooted in the life faculty.
Taṃmūlakāni (có gốc rễ từ điều đó) là có gốc rễ từ sinh mạng căn.
Cutipaṭisandhipavattivasenāti cutipaṭisandhivasena pavattivasena ca.
"By way of decease and rebirth and by way of continuance" means by way of decease and rebirth, and by way of continuance.
Cutipaṭisandhipavattivasenā (theo cách chết và tái sinh và theo cách diễn tiến) là theo cách chết và tái sinh và theo cách diễn tiến.
Tattha yaṃ upādinnaṃ, taṃ cutipaṭisandhivaseneva, itaraṃ itaravasenapi vattabbaṃ.
Among these, that which is grasped should be spoken of by way of decease and rebirth, and the other by way of the other.
Trong đó, cái được chấp thủ là theo cách chết và tái sinh, còn cái kia là theo cách còn lại.
Yasmā cakkhundriyādīsu purisindriyāvasānesu ekantaupādinnesu ataṃsabhāvattā yaṃ manindriyaṃ mūlameva na hoti, tasmā taṃ ṭhapetvā avasesamūlakāni cakkhundriyādimūlakāni.
Since among the eye faculty, etc., up to the masculinity faculty, which are exclusively grasped, the mind faculty is not their root because it does not possess that nature, setting it aside, "the remaining roots" are the roots of the eye faculty, etc.
Vì trong các căn mắt, v.v., cho đến nam căn, là những cái hoàn toàn được chấp thủ, ý căn không phải là gốc rễ của chúng, do đó, loại bỏ nó, avasesamūlakāni (có gốc rễ từ những cái còn lại) là có gốc rễ từ căn mắt, v.v.
Āyatanayamake viyāti yathā āyatanayamake paṭisandhivasenāyatanānaṃ uppādo, maraṇavasena ca nirodho vutto, evamidhāpi cutiupapattivaseneva vattabbāni, tasmā ataṃsabhāvattā jīvitindriyaṃ tesaṃ cakkhundriyādīnaṃ majjhe anuddisitvā ante purisindriyānantaraṃ uddiṭṭhaṃ.
"As in the Āyatana-Yamaka" means that just as in the Āyatana-Yamaka, the arising of āyatanas by way of rebirth and their cessation by way of death are stated, so too here they should be spoken of by way of decease and rebirth; therefore, because it does not possess that nature, the life faculty is enumerated "at the end" after the masculinity faculty, without being enumerated among "these" eye faculty, etc.
Āyatanayamake viyā (như trong Āyatanayamaka) có nghĩa là: Cũng như trong Āyatanayamaka, sự sinh của các xứ được nói theo cách tái sinh, và sự diệt được nói theo cách chết, thì ở đây cũng vậy, chúng phải được nói theo cách chết và sinh. Do đó, vì không phải là bản chất đó, sinh mạng căn không được trình bày giữa những căn đó (các căn mắt, v.v.), mà được trình bày ở cuối, sau nam căn.
Yaṃ pana cakkhundriyādimūlakesu manindriyaṃ sabbapacchā eva gahitaṃ, tattha kāraṇaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.
However, the reason why the mind faculty is taken last among those rooted in the eye faculty, etc., is stated in the commentary.
Lý do tại sao ý căn được thâu tóm cuối cùng trong số những căn có gốc rễ từ căn mắt, v.v., đã được nói trong chú giải.
94. Koci sabhāvo natthīti koci sabhāvadhammo natthi.
94. "There is no nature" means there is no individual phenomenal reality.
94. Koci sabhāvo natthi (không có bất kỳ bản chất nào) có nghĩa là không có bất kỳ pháp bản chất nào.
Yadi evaṃ ‘‘natthī’’ti paṭikkhepo eva yuttoti āha ‘‘na ca rūpādī’’tiādi.
If so, only negation by "there is not" would be appropriate; therefore, he says, "and not rūpa, etc."
Nếu vậy, chỉ sự phủ nhận "không có" là phù hợp, vị ấy nói "na ca rūpādī" (và không phải sắc, v.v.) v.v.
‘‘Sukhā dukkhā adukkhamasukhā’’tiādīsu sukhadukkhasaddānaṃ sāmaññavacanabhāvepi indriyadesanāyaṃ te visiṭṭhavisayā evāti dassento ‘‘sukhassa…pe… gahitoyevā’’ti āha.
Although the words sukha and dukkha in "pleasant, painful, neither pleasant nor painful" and so forth are common terms, in the exposition of the faculties, they refer to specific objects. Showing this, he said, beginning with " of pleasure…as…is already taken."
Trong các câu như ‘‘lạc, khổ, bất khổ bất lạc’’, mặc dù các từ lạc và khổ có nghĩa chung, nhưng để chỉ ra rằng trong phần giảng về các căn (indriya), chúng chỉ là những đối tượng đặc biệt, nên đã nói ‘‘của lạc…v.v… đã được nắm giữ’’.
Dukkhassa ca bhedaṃ katvā.
And of suffering, having made a distinction.
Và sau khi phân loại khổ.
140. Paññindriyāni hontīti āmantāti vuttanti pajānanaṭṭhena adhipateyyaṭṭhena ca paññindriyāni honti, dassanaṭṭhena pana cakkhūni cāti cakkhu, indriyanti pucchāya ‘‘āmantā’’ti vuttanti adhippāyo.
140. It is stated: 'There are faculties of wisdom,' saying 'Yes.' The meaning is that there are faculties of wisdom by way of understanding and by way of dominance. By way of seeing, there are eyes, and when asked about the faculty, it is said "Yes."
140. Đã nói ‘‘Các tuệ căn (paññindriya) có phải không? Vâng, đúng vậy’’ có nghĩa là, các tuệ căn là do có sự hiểu biết và có tính chất thống trị. Còn nhãn căn (cakkhu) thì do có sự thấy biết, và cũng là một căn (indriya). Ý muốn nói là, khi hỏi về nhãn căn, đã được trả lời là ‘‘Vâng, đúng vậy’’.
‘‘Taṇhāsotamevāhā’’ti vuttaṃ, ‘‘yassa chattiṃsati sotā’’tiādīsu (dha. pa. 339) pana diṭṭhiādīnampi sotabhāvo āgato.
"It is said: 'It is indeed the stream of craving,' but in passages like "One who has thirty-six streams" (Dhp. 339), streams are also said to be views and so forth.
Đã nói ‘‘chỉ là dòng ái (taṇhā)’’, nhưng trong các câu như ‘‘ai có ba mươi sáu dòng’’ (Dhammapada 339), các tà kiến (diṭṭhi) v.v... cũng được xem là dòng.
186. Aññadhammanissayenāti ‘‘yo tesaṃ rūpīnaṃ dhammānaṃ āyu ṭhitī’’tiādinā (dha. sa. 634) aññadhammanissayena gahetabbaṃ.
186. By dependence on other phenomena means it should be understood as "the life and duration of those material phenomena" and so forth (Dhs. 634), by dependence on other phenomena.
186. Do nương tựa vào các pháp khác có nghĩa là, phải được hiểu là nương tựa vào các pháp khác, như trong câu ‘‘tuổi thọ, sự tồn tại của các pháp sắc đó’’ v.v... (Dhammasaṅgaṇī 634).
Pavattiñca gahetvā gatesu vissajjanesu, cutipaṭisandhiyo gahetvā gatesu yojanā na labbhatīti adhippāyo.
And having taken occurrence into the answers, the meaning is that the application is not found in those that have taken decease and rebirth-linking.
Trong các câu trả lời đã nắm giữ sự vận hành, ý muốn nói là, không thể khớp nối với các câu đã nắm giữ sự chết và tái sinh.
Alabbhamānā ca sukhadukkhadomanassindriyeheva na labbhati.
And when it is not found, it is not found with the faculties of pleasure, pain, and displeasure.
Và khi không thể khớp nối, thì không thể khớp nối với các lạc căn, khổ căn, ưu căn.
Taṃmūlakā ca nayāti sukhindriyādimūlakā ca nayā.
And methods based on that means methods based on the faculty of pleasure and so forth.
Và các phương pháp có nguồn gốc từ đó có nghĩa là, các phương pháp có nguồn gốc từ lạc căn v.v...
Tehīti sukhindriyādīhi.
By these means by the faculties of pleasure and so forth.
Bởi chúng có nghĩa là, bởi lạc căn v.v...
Yojanāti ‘‘pavatte sukhindriyavippayuttacittassa uppādakkhaṇe’’tiādinā uppajjamānehi yojanā.
Application means application by "at the moment of arising of a mind disconnected from the faculty of pleasure in occurrence" and so forth.
Sự khớp nối có nghĩa là, sự khớp nối với các pháp đang sanh khởi, như trong câu ‘‘vào khoảnh khắc sanh khởi của tâm ly lạc căn trong sự vận hành’’ v.v...
Taṃmūlakā ca tathāyojanāmūlabhūtā ca nayā jīvitindriyādimūlakā ca nayā.
And those based on that means methods based on the life faculty and so forth, which are the root of such application.
Và các phương pháp có nguồn gốc từ đó có nghĩa là, các phương pháp có nguồn gốc từ sự khớp nối đó, và các phương pháp có nguồn gốc từ mạng căn (jīvitindriya) v.v...
Pākaṭāyevāti pāḷigatiyā eva viññāyamānayojanattā suviññeyyā eva.
Are indeed manifest means they are very easily understood, as their application is understood from the Pali text itself.
Đã rõ ràng có nghĩa là, rất dễ hiểu, vì là sự khớp nối được hiểu rõ qua cách diễn đạt trong kinh điển.
Taṃ vacanaṃ.
That utterance.
Lời nói đó.
Somanassavirahitasacakkhukapaṭisandhinidassanavasenāti somanassavirahitasacakkhukapaṭisandhiyeva nidassananti yojetabbaṃ.
By way of example of rebirth-linking with eyes devoid of joy means it should be construed as "rebirth-linking with eyes devoid of joy is merely an example."
Theo cách chỉ ra sự tái sinh có nhãn căn không có hỷ có nghĩa là, phải được hiểu là sự tái sinh có nhãn căn không có hỷ chính là ví dụ.
Kathaṃ panetaṃ jānitabbaṃ ‘‘nidassanamattametaṃ, na pana gaṇanaparicchindana’’nti āha ‘‘na hi catunnaṃyevāti niyamo kato’’ti.
How, then, is this to be known, "This is merely an example, not a circumscription of enumeration"? He said: " For no rule of 'only four' is made."
Làm sao có thể biết điều này là ‘‘đây chỉ là ví dụ, không phải là sự giới hạn về số lượng’’? Câu trả lời là ‘‘không có quy định rằng chỉ có bốn’’.
Taṃsamānalakkhaṇāti tāya sacakkhukapaṭisandhitāya samānalakkhaṇāti parittavipākaggahaṇaṃ.
Having the same characteristics as that means having the same characteristics as that rebirth-linking with eyes, (which refers to) the reception of slight vipāka.
Có đặc tính tương tự có nghĩa là, có đặc tính tương tự với sự tái sinh có nhãn căn đó, tức là sự nắm giữ quả dị thục (vipāka) nhỏ.
Tattha sasomanassapaṭisandhiyo sandhāya upekkhāpaṭisandhiyo nidassanabhāvena vuttāti keci.
Some say that in that context, rebirth-linkings with equanimity are stated as examples, referring to rebirth-linkings with joy.
Một số người nói rằng, ở đây, các tái sinh có hỷ được đề cập, và các tái sinh xả thọ được nói đến như là ví dụ.
Parittavipākapaṭisandhi ca kusalavipākāhetukapaṭisandhi veditabbā.
And rebirth-linking with slight vipāka should be understood as rebirth-linking which is kusalavipāka-ahetuka (resultant wholesome, rootless).
Và tái sinh quả dị thục nhỏ phải được hiểu là tái sinh vô nhân quả thiện.
Sāpi hi sacakkhukā siyā.
That too can be with eyes.
Nó cũng có thể có nhãn căn.
Taṃsamānalakkhaṇāti vā tāya upekkhāsahagatāya samānalakkhaṇā yathāvuttaahetukapaṭisandhi ca pañcamajjhānapaṭisandhi ca.
Having the same characteristics as that alternatively means the ahetuka rebirth-linking as described and the fifth jhāna rebirth-linking, which have the same characteristics as rebirth-linking accompanied by equanimity.
Hoặc có đặc tính tương tự có nghĩa là, có đặc tính tương tự với sự tái sinh xả thọ đó, tức là tái sinh vô nhân đã nói trên và tái sinh thiền thứ năm.
Yadi evaṃ ‘‘catunna’’nti kasmā gaṇanaparicchedoti āha ‘‘kāmāvacare…pe… nidassanaṃ kata’’nti.
If so, why is there an enumeration of "four"? He said: " in the sense-sphere…as…an example is made."
Nếu vậy, tại sao lại có sự giới hạn về số lượng là ‘‘bốn’’? Câu trả lời là ‘‘trong cõi dục…v.v… đã được đưa ra làm ví dụ’’.
Tenāti upekkhāsahagatamahāvipākanidassanena, yehi samānatāya ime nidassanabhāvena vuttā, te ekaṃsena taṃsabhāvā evāti ayamettha adhippāyo.
By that means by the example of great vipāka accompanied by equanimity; the meaning here is that those by equality with which these are stated as examples are definitely of that nature.
Do đó có nghĩa là, do ví dụ về đại quả dị thục tương ưng với xả thọ, những pháp mà chúng được nói đến như là ví dụ do có sự tương đồng, thì chúng nhất định có bản chất đó. Đây là ý nghĩa ở đây.
Tenāha ‘‘yathā sasomanassa…pe… to hotī’’ti.
Therefore, he said: " just as with joy…as…it is."
Do đó, đã nói ‘‘giống như có hỷ…v.v… là vậy’’.
Nanu ca gabbhaseyyakesu ayamattho ekaṃsato na labbhatīti āsaṅkaṃ sandhāyāha ‘‘gabbhaseyyakānañca…pe… dassitā hotī’’ti.
Having in mind the doubt that this meaning is not found definitively in those in the womb, he said: " And for those in the womb…as…is shown."
Này, điều này không nhất định được tìm thấy ở những chúng sinh thai sanh (gabbhaseyyaka). Để giải tỏa mối nghi ngờ này, đã nói ‘‘và đối với những chúng sinh thai sanh…v.v… đã được chỉ ra’’.
Tenāha ‘‘sacakkhukāna’’ntiādi.
Therefore, he said: " of those with eyes," and so forth.
Do đó, đã nói ‘‘có nhãn căn’’ v.v...
Tattha yadi sahetukapaṭisandhikānaṃ kāmāvacarānaṃ niyamato sacakkhukādibhāvadassanaṃ gabbhaseyyakavasena labbheyya, yuttametaṃ siyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘gabbhaseyyakepi hī’’tiādi.
In that context, having in mind the objection that if the showing of the definite state of having eyes and so forth for those in the sense-sphere with sahetuka rebirth-linking were found by way of being in the womb, it would be appropriate, he said: " For even in those in the womb," and so forth.
Ở đây, nếu việc chỉ ra sự có nhãn căn v.v... một cách nhất định của những chúng sinh hữu nhân tái sinh trong cõi dục có thể được tìm thấy theo cách thai sanh, thì điều này sẽ hợp lý. Để giải tỏa sự chất vấn này, đã nói ‘‘ngay cả trong thai sanh’’ v.v...
Tathā āyatanayamake dassitanti idaṃ āyatanayamakavaṇṇanāyaṃ attanā vuttaṃ ‘‘evañca katvā indriyayamake’’tiādivacanaṃ sandhāya vuttaṃ.
As shown in the pair of bases—this is stated referring to what was said by himself in the explanation of the āyatana pair, "And having done so, in the indriya pair," and so forth.
Đã được chỉ ra trong cặp yếu tố xứ (āyatana) có nghĩa là, điều này được nói đến để chỉ lời nói của chính mình trong phần giải thích về cặp yếu tố xứ, như ‘‘và khi đã làm như vậy, trong cặp yếu tố căn’’ v.v...
Tattha hi somanassindriyuppādakakammassa ekantena cakkhundriyuppādanato gabbhepi yāva cakkhundriyuppatti, tāva uppajjamānatāya ‘‘abhinanditabbattā’’ti vuttaṃ.
For there, because the kamma producing the faculty of joy definitely produces the faculty of eye, it is said "because it is to be rejoiced in" due to its arising in the womb until the arising of the faculty of eye.
Ở đó, vì nghiệp sanh ra hỷ căn nhất định sanh ra nhãn căn, nên đã nói ‘‘do đáng được hoan hỷ’’ vì nó sanh khởi trong bào thai cho đến khi nhãn căn sanh khởi.
Sanniṭṭhānena saṅgahitānanti ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ uppajjatī’’ti etena sanniṭṭhānena saṅgahitānaṃ.
Of those included in the conclusion means of those included in the conclusion, "In whomsoever the faculty of joy arises."
Được bao gồm bởi sự kết luận có nghĩa là, được bao gồm bởi sự kết luận ‘‘và nếu hỷ căn của ai sanh khởi’’.
Itthīnaṃ aghānakānaṃ upapajjantīnanti ādīsūti ādi-saddena ‘‘itthīnaṃ acakkhukānaṃ upapajjantīna’’ntiādiṃ saṅgaṇhāti.
In the cases of females, those without noses, being reborn, and so forth—the word ādi (and so forth) includes "in the cases of females, those without eyes, being reborn," and so forth.
Trong các trường hợp như phụ nữ không có mũi sanh khởi có nghĩa là, từ v.v... bao gồm các trường hợp như ‘‘phụ nữ không có mắt sanh khởi’’ v.v...
Te evāti gabbhaseyyakā eva.
They themselves means those in the womb themselves.
Chính chúng có nghĩa là, chính những chúng sinh thai sanh.
Taṃsamānalakkhaṇanti sopekkhaacakkhukapaṭisandhibhāvena samānalakkhaṇaṃ.
Having the same characteristics as that means having the same characteristics by way of rebirth-linking without eyes, accompanied by equanimity.
Có đặc tính tương tự có nghĩa là, có đặc tính tương tự với trạng thái tái sinh vô nhãn căn tương ưng với xả thọ.
Tatthāti ahetukapaṭisandhicitte.
Therein means in the ahetuka rebirth-linking mind.
Ở đó có nghĩa là, trong tâm tái sinh vô nhân.
Samādhileso dubbalasamādhi yo cittaṭṭhitimatto.
A trace of samādhi means weak samādhi, which is merely mental stability.
Một chút định (samādhilesa) là định yếu ớt, chỉ là sự an trú của tâm.
Tasmāti yasmā cittaṭṭhiti viya dubbalaṃ vīriyaṃ natthi, yo ‘‘vīriyaleso’’ti vattabbo, tasmā, lesamattassapi vīriyassa abhāvāti attho.
Therefore means because there is no weak vīriya (energy) like mental stability that would be called "a trace of vīriya," hence, due to the absence of even a trace of vīriya.
Do đó có nghĩa là, vì không có tinh tấn yếu ớt nào có thể được gọi là ‘‘một chút tinh tấn’’, nên không có ngay cả một chút tinh tấn nào.
Aññesūti ahetukapaṭisandhicittato aññesu.
In others means in others than the ahetuka rebirth-linking mind.
Trong những cái khác có nghĩa là, trong những cái khác ngoài tâm tái sinh vô nhân.
Kesucīti ekaccesu.
In some means in a few.
Trong một số có nghĩa là, trong một số trường hợp.
Ubhayenapi manodvārāvajjanahasituppādacittaṃ vadati.
By both, it refers to the mind of manodvārāvajjanā (mind-door adverting) and hasituppāda (producing a smile).
Cả hai đều nói về tâm khai ý môn và tâm sanh ra nụ cười.
Idhāti ahetukapaṭisandhicitte.
Here means in the ahetuka rebirth-linking mind.
Ở đây có nghĩa là, trong tâm tái sinh vô nhân.
Samādhivīriyāni indriyappattāni ca na hontīti samādhikiccaṃ paṭikkhipati, na samādhimattaṃ, na vīriyalesassa sabbhāvatoti yojetabbaṃ.
Samādhi and vīriya do not attain the state of faculties—this denies the function of samādhi, not samādhi itself, and not the existence of a trace of vīriya; it should be construed thus.
Định và tinh tấn không đạt đến trạng thái căn có nghĩa là, bác bỏ chức năng của định, không phải bản thân định, không phải là có một chút tinh tấn. Phải được hiểu như vậy.
Tenevāha ‘‘visesanañhi visesitabbe pavattatī’’ti.
Therefore, he said: " For a qualifier operates on what is qualified."
Do đó, đã nói ‘‘vì sự đặc biệt xảy ra trong cái được đặc biệt hóa’’.
Yasmiṃ vīriye sati indriyuppatti siyā, tadeva tattha natthīti attho.
The meaning is that the vīriya by which the arising of a faculty would occur is not present there.
Ý muốn nói là, ở đó không có tinh tấn mà khi có nó thì căn có thể sanh khởi.
Apāye opapātikavasenāti idaṃ sugatiyaṃ opapātiko vikalindriyo na hotīti katvā vuttaṃ, ‘‘labbhanteva ñāṇavippayuttāna’’nti pana vuttattā ‘‘duhetukapaṭisandhikānaṃ vasenā’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
In states of woe by way of spontaneous generation—this is stated because a spontaneously generated being in a good destiny is not one with deficient faculties; but since it is stated "it is indeed found in those disconnected from knowledge," it is stated in the commentary "by way of those with duhetuka rebirth-linking."
Trong khổ cảnh theo cách hóa sanh có nghĩa là, điều này được nói vì trong thiện cảnh, chúng sinh hóa sanh không bị thiếu căn. Nhưng vì đã nói ‘‘được tìm thấy ở những chúng sinh ly trí tuệ’’, nên trong chú giải đã nói ‘‘theo cách của những chúng sinh tái sinh nhị nhân’’.
Tesanti itthipurisindriyasantānānaṃ.
Of these means of the continuities of the female and male faculties.
Của chúng có nghĩa là, của các dòng liên tục của nữ căn và nam căn.
Itthipurisindriyānaṃ pana uppādanirodhā abhiṇhasova hontīti.
However, the arising and ceasing of the female and male faculties occur very frequently.
Còn sự sanh khởi và diệt đi của nữ căn và nam căn thì xảy ra rất thường xuyên.
Paṭhamakappikādīnanti ettha ādi-saddena gahitānaṃ parivattamānaliṅgānaṃ vasena uppādanirodhaggahaṇaṃ veditabbaṃ.
Here, by the word " ādi" in " Paṭhamakappikādīna" (those beginning with the first age), the apprehension of arising and ceasing should be understood in terms of changing genders.
Của những chúng sinh trong thời kỳ đầu kiếp (paṭhamakappika) v.v... ở đây, sự nắm giữ sự sanh khởi và diệt đi phải được hiểu theo cách của những chúng sinh có giới tính thay đổi, được bao gồm bởi từ v.v....
Paṭhamakappikānaṃ pana vasena uppādo eva labbhati.
However, in the case of the paṭhamakappikas, only arising is taken.
Còn đối với những chúng sinh trong thời kỳ đầu kiếp, chỉ có sự sanh khởi được tìm thấy.
‘‘Cutiupapattivaseneva dutiyapucchāsupi sanniṭṭhānehi gahaṇaṃ veditabba’’nti idaṃ upādinnaindriyehi niyamitattā vuttaṃ.
This statement, " In the second inquiries too, the apprehension should be understood from the conclusions solely by way of decease and rebirth," was made because it is restricted by the upādinnindriyas (faculties associated with clinging).
Đã nói ‘‘trong các câu hỏi thứ hai cũng vậy, sự nắm giữ bởi các kết luận phải được hiểu theo cách chết và tái sinh’’ điều này được nói vì nó bị giới hạn bởi các căn đã được nắm giữ.
190. Santānuppattinirodhadassanatoti santānavasena uppādanirodhānaṃ dissamānattā.
190. By seeing the arising and ceasing of the continuum means because the arising and ceasing are seen in terms of the continuum.
190. Do thấy sự sanh khởi và diệt đi của dòng liên tục có nghĩa là, do sự sanh khởi và diệt đi được nhìn thấy theo dòng liên tục.
Etena rūpajīvitindriyassa cakkhundriyādisamānagatikataṃ yuttito sādheti.
By this, the rūpajīvitindriya (physical life faculty) is logically proven to have a similar course of action to the eye faculty and so on.
Với điều này, nó chứng minh bằng lý lẽ rằng mạng căn sắc có sự vận hành tương tự như nhãn căn v.v...
Āgamato pana ‘‘vinā somanassenā’’tiādinā parato sādhessati.
However, from scriptural authority, it will be proven later by (the phrase) "without gladness" and so on.
Còn về mặt truyền thống, nó sẽ được chứng minh sau này bằng câu ‘‘không có hỷ’’ v.v...
Chedoti nāmaṃ daṭṭhabbaṃ sarūpadassaneneva saṃsayachedanato.
It should be seen as the cutting off (of doubt) by the mere seeing of its nature.
Phải được xem là sự cắt đứt có nghĩa là, sự cắt đứt nghi ngờ chỉ bằng cách chỉ ra bản chất của nó.
Tassāti rūpajīvitindriyassa.
Of that means of the rūpajīvitindriya (physical life faculty).
Của nó có nghĩa là, của mạng căn sắc.
Te ca asaññasattā.
And they are the non-percipient beings (asaññasattā).
Và chúng có nghĩa là, những chúng sinh vô tưởng (asaññasatta).
Nanu ca uppādova jīvitindriyassa cutiupapattivasena vattabbo, na anuppādoti āha ‘‘anuppādo…pe… na pavatte’’ti.
But isn't it the case that only the arising of the life faculty should be spoken of in terms of decease and rebirth, not non-arising? In reply, it says, " Non-arising... (etc.)... does not occur."
Này, sự sanh khởi của mạng căn phải được nói theo cách chết và tái sinh, chứ không phải là không sanh khởi. Để giải đáp điều này, đã nói ‘‘không sanh khởi…v.v… không vận hành’’.
Ayañca nayo na kevalaṃ purimakoṭṭhāse eva, atha kho itarakoṭṭhāsepi gahito evāti dassento ‘‘pacchimakoṭṭhāsepī’’tiādimāha.
And to show that this method is not only in the former section but is also taken in the other section, he says, " also in the latter section" and so on.
Và phương pháp này không chỉ được nắm giữ trong phần đầu tiên, mà còn trong phần còn lại. Để chỉ ra điều này, đã nói ‘‘trong phần cuối cùng cũng vậy’’ v.v...
‘‘Upapatticittassa uppādakkhaṇe’’ti kasmā vuttanti yenādhippāyena codanā katā, tamadhippāyaṃ vivarituṃ ‘‘nanu suddhāvāsa’’ntiādi vuttaṃ.
"Why is it said, ‘at the moment of the arising of the rebirth-consciousness’?" To clarify the intention with which this question was posed, the statement beginning with "Surely, in the Pure Abodes..." was made.
"Tại sao lại nói 'vào khoảnh khắc sinh khởi của tâm tái tục'?" Để làm rõ ý định mà câu hỏi được đặt ra, đoạn "phải chăng trong cõi Tịnh Cư" v.v. đã được nói.
Na vattabbanti ‘‘upapajjantāna’’nti na vattabbaṃ, ‘‘upapatticittassa uppādakkhaṇe’’icceva vattabbanti attho.
"It should not be said" means that "for those being reborn" should not be said; rather, "at the moment of the arising of the rebirth-consciousness" should be said, this is the meaning.
"Không nên nói" có nghĩa là không nên nói "của những người đang tái tục", mà nên nói "vào khoảnh khắc sinh khởi của tâm tái tục".
Idāni yathā ‘‘upapajjantāna’’nti na vattabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show why "for those being reborn" should not be said, the statement beginning with "Just as..." was made.
Bây giờ, để chỉ ra tại sao không nên nói "của những người đang tái tục", đoạn "giống như" v.v. đã được nói.
Somanassamanindriyānanti somanassindriyamanindriyānaṃ, ayameva vā pāṭho.
"Of the faculty of joy and the mind-faculty" means of the faculty of joy and the mind-faculty; or this is the reading itself.
"Somanassamanindriyānaṃ" là của hỷ căn và ý căn, hoặc đây cũng là cách đọc.
Tadāti paṭhamassa rūpajīvitindriyassa dharamānakāle.
"At that time" means during the duration of the first life faculty of materiality.
"Khi đó" là vào thời điểm sắc mạng căn đầu tiên đang tồn tại.
Tasmāti yasmā rūpārūpajīvitindriyānaṃ attheva kālabhedo, ubhayañcettha jīvitindriyabhāvasāmaññena ekajjhaṃ katvā gayhati, tasmā.
"Therefore" means because there is indeed a distinction in time between the material and immaterial life faculties, and both are taken together here due to their common nature as life faculties; therefore.
"Do đó" là vì có sự khác biệt về thời gian của sắc mạng căn và vô sắc mạng căn, và cả hai ở đây được gộp lại thành một theo tính chất chung của mạng căn, do đó.
Ubhayanti somanassindriyajīvitindriyanti idaṃ ubhayaṃ.
"Both" means both the faculty of joy and the life faculty.
"Cả hai" là hỷ căn và mạng căn, hai điều này.
Uppādakkhaṇena nidassitanti etena ‘‘upapatticittassa uppādakkhaṇe’’ti idaṃ nidassanamattanti dasseti.
"Indicated by the moment of arising" – by this, it shows that "at the moment of the arising of the rebirth-consciousness" is merely an illustration.
"Được chỉ ra bằng khoảnh khắc sinh khởi" điều này cho thấy rằng "vào khoảnh khắc sinh khởi của tâm tái tục" chỉ là một ví dụ.
Idāni tamevatthaṃ udāharaṇena pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to make that very meaning clearer with an example, the statement beginning with "Just as..." was made.
Bây giờ, để làm rõ hơn ý nghĩa đó bằng một ví dụ, đoạn "giống như" v.v. đã được nói.
Tattha yathā tādisānaṃ anekesaṃ cittānaṃ bhaṅgakkhaṇe labbhamānaṃ tadekadesena sabbapaṭhamassa upapatticittassa bhaṅgakkhaṇena nidassitaṃ, evamidhāpi khaṇadvaye labbhamānaṃ tadekadesena uppādakkhaṇena nidassitanti evaṃ nidassanattho veditabbo.
Here, just as the moment of dissolution of the very first rebirth-consciousness is used to illustrate the moment of dissolution of many such cittas that occur in their dissolution moments, so too here, what occurs in two moments is illustrated by one part of it, the moment of arising; thus, the meaning of the illustration should be understood.
Ở đó, giống như khoảnh khắc hoại diệt có được của nhiều tâm như vậy được chỉ ra bằng khoảnh khắc hoại diệt của tâm tái tục đầu tiên như một phần của nó, thì ở đây cũng vậy, điều có được trong hai khoảnh khắc được chỉ ra bằng khoảnh khắc sinh khởi như một phần của nó, như vậy ý nghĩa của sự chỉ ra cần được hiểu.
Tesanti jīvitindriyādīnaṃ.
"Of these" means of the life faculty, etc.
"Của chúng" là của mạng căn v.v.
Aññatthāti pavatte.
"Elsewhere" means in the course of existence (pavatta).
"Ở nơi khác" là trong quá trình diễn tiến.
Idhāti anāgatakālabhede.
"Here" means in the future time distinction.
"Ở đây" là trong sự khác biệt về thời gian vị lai.
Na na sambhavati upapattikkhaṇassa viya tato paraṃ pavattikkhaṇassapi anāgatakālabhāvato.
"It is not impossible" because, like the rebirth moment, the subsequent moment of occurrence (pavatta) is also of future time.
"Không phải là không thể xảy ra" vì khoảnh khắc diễn tiến sau đó cũng là thời gian vị lai, giống như khoảnh khắc tái tục.
Tasmāti upapattito aññatthāpi yathādhippetauppādasambhavato.
"Therefore" means because the arising as intended is possible elsewhere than at rebirth.
"Do đó" là vì sự sinh khởi như đã định có thể xảy ra ở nơi khác ngoài sự tái tục.
Ayañca attho vārantarepi dissatīti dassento āha ‘‘evañca katvā’’tiādi.
And showing that this meaning is also seen in another turn (of explanation), he says, "And having done so," etc.
Và ý nghĩa này cũng được thấy trong những lần khác, khi chỉ ra điều đó, ông nói "và khi đã làm như vậy" v.v.
Na hītiādinā tamevatthaṃ samattheti.
He confirms that very meaning with "For not," etc.
Với "không phải" v.v., ông xác nhận ý nghĩa đó.
Tattha api pacchima…pe… sandhikassāti api-saddena ‘‘ko pana vādo apacchimabhavikassa somanassasahagatapaṭisandhikassā’’ti dasseti.
Here, "even of the last...etc....of one with linking-consciousness" – with the word "even," it shows, "What need is there to speak of one who is not a last-existence-being and whose linking-consciousness is accompanied by joy?"
Ở đó, "ngay cả đối với người tái tục cuối cùng...pe... kết nối" với từ "api" (ngay cả), ông chỉ ra "huống chi đối với người không còn tái sinh nữa, người tái tục với tâm tương ưng với hỷ?".
Apacchimabhavikassa cutito pacchā ‘‘somanassindriyaṃ nirujjhissatī’’ti vattabbameva natthīti āha ‘‘cutito pubbevā’’ti.
Since there is no question of the faculty of joy ceasing after the passing away of a non-last-existence-being, he says, "Even before passing away."
Đối với người không còn tái sinh nữa, không có gì để nói rằng "hỷ căn sẽ diệt" sau khi chết, vì vậy ông nói "ngay trước khi chết".
Ettha hi paṭhamapucchāsu sanniṭṭhānatthotiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – ettha ‘‘yassa cakkhundriyaṃ uppajjissatī’’ti evamādīsu yamakesu yā paṭhamapucchā, tāsu sanniṭṭhānapadasaṅgahito attho.
"Here, the meaning of the determination in the first questions," etc. The brief meaning here is: In these yamaka, such as "For whom the eye faculty will arise?" the meaning is encompassed by the term of determination in the first questions.
"Ở đây, ý nghĩa xác định trong các câu hỏi đầu tiên" v.v., đây là ý nghĩa tóm tắt: Ở đây, trong những câu hỏi cặp đôi như "của ai nhãn căn sẽ sinh khởi?" v.v., đó là ý nghĩa được bao gồm trong từ xác định trong các câu hỏi đầu tiên.
Pucchitabbatthanissayoti ‘‘tassa somanassindriyaṃ uppajjissatī’’tiādikassa pucchitabbassa atthassa nissayabhūto mādisova mayā sadiso eva attho upapattiuppādindriyavā upapattikkhaṇe uppādāvatthaindriyasahito, ubhayuppādindriyavā paṭisandhipavattīsu uppādāvatthaindriyasahito vā.
"The basis of the meaning to be questioned" means that the meaning which is the basis for the question "Will the faculty of joy arise for him?", etc., is "like myself," meaning a meaning similar to mine, either "with the faculty of arising at the moment of rebirth" (upapattiuppādindriya), or "with the faculty of arising in both" (ubhayuppādindriya), meaning with the faculty of arising at the moments of linking and occurrence (paṭisandhi and pavatta).
"Cơ sở của ý nghĩa cần hỏi" là cơ sở của ý nghĩa cần hỏi như "của người đó hỷ căn sẽ sinh khởi?" v.v., "giống như tôi" là ý nghĩa giống hệt như tôi, "hoặc là với căn sinh khởi trong sự tái tục" là với căn ở trạng thái sinh khởi vào khoảnh khắc tái tục, "hoặc là với căn sinh khởi cả hai" là với căn ở trạng thái sinh khởi trong tái tục và trong quá trình diễn tiến.
Paṭinivattitvāpi pucchitabbatthassa nissayoti ‘‘yassa vā panā’’tiādinā paṭinivattitvā pucchitabbassapi saṃsayatthassa nissayoti evaṃ iminā viya ajjhāsayena ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ uppajjissatī’’tiādīsu dutiyapucchāsu sanniṭṭhānatthameva sanniṭṭhānapadasaṅgahitameva atthaṃ niyameti.
"Also the basis of the meaning to be questioned by inversion" means that it determines the meaning as "the very meaning of determination" (sanniṭṭhānatthameva) in the second questions, such as "But for whom the faculty of joy will arise?", etc., in the sense of the doubt-meaning which is the basis for the question asked by inversion, for instance, with this kind of intention.
"Cơ sở của ý nghĩa cần hỏi ngay cả khi đảo ngược" là cơ sở của ý nghĩa nghi ngờ cần hỏi ngay cả khi đảo ngược bằng "yassa vā panā" v.v., "như vậy" với ý định như thế này, ông quy định "chỉ là ý nghĩa xác định trong các câu hỏi thứ hai" trong những câu như "hoặc của ai hỷ căn sẽ sinh khởi?" v.v., chỉ là ý nghĩa được bao gồm trong từ xác định.
Tattheva tāsu eva pubbe vuttapaṭhamapucchāsu eva.
"Therein itself" means in those very first questions mentioned earlier.
"Ở đó" là trong những câu hỏi đầu tiên đã nói ở trên.
Pucchitabbaṃ ‘‘tassa somanassindriyaṃ uppajjissatī’’tiādīsu anāgatabhāvamattena sarūpato gahitaṃ uppādaṃ uppādasaṅkhātaṃ, ‘‘tassa somanassindriyaṃ nirujjhissatī’’tiādīsu anāgatabhāvamattena sarūpato gahitaṃ nirodhaṃ vā nirodhasaṅkhātaṃ vā saṃsayatthaṃ na niyametīti.
"That which is to be questioned" means "the arising taken in its nature merely as future" (uppādaṃ) in "Will the faculty of joy arise for him?", etc., or "the cessation taken in its nature merely as future" (nirodhaṃ vā) in "Will the faculty of joy cease for him?", etc., does not determine the meaning of doubt.
"Điều cần hỏi" là "sự sinh khởi được nắm giữ theo bản chất chỉ là trạng thái vị lai" trong những câu như "của người đó hỷ căn sẽ sinh khởi?" v.v., hoặc "sự diệt được nắm giữ theo bản chất chỉ là trạng thái vị lai" trong những câu như "của người đó hỷ căn sẽ diệt?" v.v., không quy định ý nghĩa nghi ngờ.
Evanti vuttappakārena sanniṭṭhānatthassa niyamo hoti, na saṃsayatthassa, tasmā ‘‘yassa vā pana…pe… āmantā’’ti vuttaṃ.
"Thus" (evaṃ) means that the determination of the meaning of assertion happens in the manner stated, not the meaning of doubt; therefore, it is said, "But for whom...etc....yes."
"Như vậy" là sự quy định của ý nghĩa xác định xảy ra theo cách đã nói, không phải của ý nghĩa nghi ngờ, do đó "yassa vā pana...pe... āmantā" đã được nói.
Esa nayoti yvāyaṃ uppādavāre vicāro vutto, nirodhavārepi eseva nayo.
"This is the method" means that the investigation stated for the arising section is also the method for the cessation section.
"Quy tắc này" là quy tắc này cũng tương tự trong phần diệt, như đã nói trong phần sinh khởi.
Tathā hi ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ nirujjhissati, tassa cakkhundriyaṃ nirujjhissatīti?
Indeed, it is said, "But for whom the faculty of joy will cease, will the eye faculty cease for him?
Thật vậy, "hoặc nếu hỷ căn của ai sẽ diệt, nhãn căn của người đó sẽ diệt chăng?
Āmantā’’ti vuttaṃ.
Yes."
Vâng" đã được nói.
Evaṃ avuttattāti uppādanirodhānaṃ anāgatānaṃ sarūpena avuttattā.
"Because it is not stated thus" means because the future arisings and cessations are not stated in their intrinsic nature.
"Vì không được nói như vậy" là vì sự sinh khởi và diệt của những điều vị lai không được nói theo bản chất của chúng.
Na hi tattha te sarūpena vuttā, atha kho ‘‘nuppajjissatī’’ti paṭikkhepamukhena vuttā.
For they are not stated there in their intrinsic nature, but rather by way of denial, "will not arise."
Thật vậy, ở đó chúng không được nói theo bản chất của chúng, mà được nói theo cách phủ định "sẽ không sinh khởi".
Tatthāti anulome.
"Therein" means in the direct order (anuloma).
"Ở đó" là trong thuận chiều.
Na evaṃ yojetabbā paṭilome.
"It should not be construed thus" in the reverse order (paṭiloma).
"Không nên kết hợp như vậy" trong nghịch chiều.
Tameva ayojetabbataṃ ‘‘yathā hī’’tiādinā vivarati.
He clarifies this impossibility of construction with "Just as..." etc.
Ông giải thích sự không nên kết hợp đó bằng "giống như" v.v.
Uppādanirodhe atikkamitvā uppādanirodhā sambhavanti yojetuṃ, tathā uppādanirodhe appatvā uppādanirodhā sambhavanti yojetunti yojanā.
To construe that arisings and cessations are possible by surpassing arisings and cessations, and similarly, to construe that arisings and cessations are possible without reaching arisings and cessations—such is the construction.
Kết hợp rằng sự sinh khởi và diệt có thể xảy ra vượt qua sự sinh khởi và diệt, và rằng sự sinh khởi và diệt có thể xảy ra mà không đạt đến sự sinh khởi và diệt, đó là sự kết hợp.
Idañca dvayaṃ yathānulome sambhavati, na evaṃ paṭilome.
And these two are possible in the direct order, but not in the reverse order.
Và hai điều này có thể xảy ra trong thuận chiều, nhưng không phải trong nghịch chiều.
Tenāha ‘‘na evaṃ…pe… sambhavantī’’ti.
Therefore, he says, "Not thus...etc....are possible."
Vì vậy ông nói "không phải như vậy...pe... có thể xảy ra".
Tattha kāraṇamāha ‘‘abhūtābhāvassa…pe… sambhavānupapattito’’ti.
He states the reason for this: "From the impossibility of the non-existence of what has not come into being...etc....of arising."
Ở đó, ông nói lý do "vì sự không tồn tại của những điều chưa từng tồn tại...pe... không thể xảy ra".
Abhūtābhāvassāti abhūtassa abhāvassa, abhūtassa uppādassa nirodhassa ca abhāvassāti adhippāyo.
"Of the non-existence of what has not come into being" means of the non-existence of what has not come into being, meaning the non-existence of the arising and cessation of what has not come into being.
"Của sự không tồn tại của những điều chưa từng tồn tại" là sự không tồn tại của những điều chưa từng tồn tại, ý nghĩa là sự không tồn tại của sự sinh khởi và diệt của những điều chưa từng tồn tại.
Tenāha ‘‘abhūtuppādanirodhābhāvo ca paṭilome pucchito’’ti, tasmā ‘‘āmantā’’ti ca vuttaṃ, na vuttaṃ vissajjananti sambandho.
Therefore, he says, "The non-existence of the arising and cessation of what has not come into being is questioned in the reverse order," and thus "Yes" is also stated, but no differentiated answer is given, this is the connection.
Vì vậy ông nói "và sự không tồn tại của sự sinh khởi và diệt của những điều chưa từng tồn tại được hỏi trong nghịch chiều", do đó "vâng" cũng được nói, và không có câu trả lời được nói, đó là sự liên kết.
Assa visesarahitassa abhūtābhāvassāti imassa yathāvuttassa yathā rūpābhāvo vedanābhāvoti koci abhāvopi visesasahito, na evamayanti visesarahitassa abhūtābhāvassa.
"Of this non-existence of what has not come into being, without specific qualities" means just as the non-existence of form (rūpābhāva) and the non-existence of feeling (vedanābhāva) are types of non-existence with specific qualities, this is not so; therefore, it is the non-existence of what has not come into being, without specific qualities.
"Của sự không tồn tại của những điều chưa từng tồn tại không có đặc điểm" là sự không tồn tại của những điều chưa từng tồn tại như đã nói, giống như sự không tồn tại của sắc, sự không tồn tại của thọ, một số sự không tồn tại có đặc điểm, nhưng điều này thì không, vì vậy đó là sự không tồn tại của những điều chưa từng tồn tại không có đặc điểm.
Kālantarayogābhāvatoti kālavisesayogābhāvato.
"Due to the absence of connection with another time" means due to the absence of connection with a specific time.
"Vì không có sự liên kết thời gian khác" là vì không có sự liên kết với thời gian đặc biệt.
Yādisānanti yāni bhūtāni na vattamānāni sati paccaye uppajjanārahāni, tesaṃ anāgatānanti attho.
"Of such as are" means of those future things that have come into being and are not present, which are capable of arising when there is a condition.
"Những điều như vậy" là những điều đã tồn tại nhưng không hiện tại, những điều xứng đáng sinh khởi khi có duyên, đó là ý nghĩa của những điều vị lai.
Uppādanirodhābhāvena pucchitabbassāti ‘‘nuppajjissati na nirujjhissatī’’ti evaṃ uppādassa nirodhassa ca abhāvena pucchitabbassa atthassa.
"Of the meaning to be questioned by the non-existence of arising and cessation" means of the meaning to be questioned by the non-existence of arising and cessation, as in "will not arise, will not cease."
"Của điều cần hỏi bằng sự không sinh khởi và không diệt" là ý nghĩa của điều cần hỏi bằng sự không sinh khởi và không diệt như "sẽ không sinh khởi và sẽ không diệt".
Sannissayo nissayabhūto sanniṭṭhānena sannicchito sanniṭṭhānapadasaṅgahito.
"Based" means acting as a basis; "determined by assertion" means encompassed by the term of assertion.
"Có cơ sở" là có cơ sở, "được xác định bằng sự xác định" là được bao gồm trong từ xác định.
So yathāvutto attho nissayo etesanti tannissayā.
That meaning, as stated, is their basis; hence, "their bases."
Ý nghĩa đã nói đó là cơ sở của chúng, vì vậy "tannissayā".
Tādisānaṃyeva anāgatānaṃyeva upapatticutiuppādanirodhānaṃ upapatticutisaṅkhātauppādanirodhānaṃ anuppādānirodhānaṃ paṭikkhepavasena.
"Of those very same" future things, "of arisings and cessations of rebirth and passing away," meaning arisings and cessations in the sense of rebirth and passing away, in the sense of the denial of non-arising and non-cessation.
"Chỉ của những điều như vậy" chỉ của những điều vị lai, "của sự sinh khởi và diệt của sự tái tục và sự chết" là sự không sinh khởi và không diệt của sự sinh khởi và diệt được gọi là tái tục và sự chết, theo cách phủ định.
Jīvitādīnampi jīvitamanindriyādīnampi.
"Even of life, etc." means even of the life faculty, the mind faculty, etc.
"Ngay cả của mạng căn v.v." ngay cả của mạng căn và ý căn v.v.
Anuppādānirodhā saṃsayapadena pucchitā honti ‘‘yassa somanassindriyaṃ nuppajjissati, tassa somanassindriyaṃ na nirujjhissatī’’ti.
"Non-arising and non-cessation are questioned by the term of doubt" as in, "For whom the faculty of joy will not arise, for him the faculty of joy will not cease?"
"Sự không sinh khởi và không diệt được hỏi bằng từ nghi ngờ" là "nếu hỷ căn của ai sẽ không sinh khởi, hỷ căn của người đó sẽ không diệt chăng?".
‘‘Āmantā’’ti vuttaṃ vibhajitvā vattabbassa abhāvato.
"‘Yes’ is said" because there is no need for a differentiated answer.
"Vâng" đã được nói vì không có gì để phân tích và nói.
Tenāha ‘‘na vuttaṃ…pe… vissajjana’’nti.
Therefore, he says, "No...etc....differentiated answer."
Vì vậy ông nói "không được nói...pe... câu trả lời".
Ye sopekkhapaṭisandhikā bhavissanti rūpaloke, te saṅgahitāti yojanā.
Those who will have rebirth-consciousness accompanied by equanimity in the rūpa-loka are encompassed, this is the construction.
Những người sẽ tái tục với tâm xả trong cõi sắc giới, họ được bao gồm, đó là sự kết hợp.
Taṃsamānalakkhaṇatāyāti tena sopekkhapaṭisandhikabhāvena samānalakkhaṇatāya.
By having similar characteristics refers to having similar characteristics due to that rebirth consciousness associated with equanimity.
Do có cùng đặc tính là do có cùng đặc tính với trạng thái tái tục có sự xả.
Taṃ pamādalikhitaṃ dhammayamake tādisasseva vacanassa abhāvato.
That is an error in writing, as such a statement does not exist in the Dhammayamaka.
Đó là một lỗi viết do bất cẩn vì không có lời nói tương tự như vậy trong Pháp Song Đối (Dhammayamaka).
Tatthapi yaṃ vattabbaṃ, taṃ cittayamake vuttaṃ ‘‘na hi khaṇapaccuppanne uppajjitthāti atītavohāro atthī’’tiādinā.
And what should be stated there is mentioned in the Cittayamaka, beginning with, "Indeed, in a momentary present, there is no past tense usage like 'it arose'."
Dù vậy, điều cần nói ở đó đã được nói trong Tâm Song Đối (Cittayamaka) với câu “không có sự dùng từ quá khứ ‘đã sinh khởi’ đối với những gì hiện tại trong sát na”, v.v.
435-482. Lokiyaabyākatehīti phaladhammanibbānavinimuttehi abyākatehi.
By worldly undetermined (abyākata) refers to undetermined states (abyākata) that are free from fruition-states and Nibbāna.
435-482. Với những pháp vô ký thuộc thế gian là với những pháp vô ký loại trừ các pháp quả và Nibbāna.
Tāni upādāyāti tāni lokiyaabyākatāni upādāya.
Taking them refers to taking those worldly undetermined states.
Nắm giữ những điều đó là nắm giữ những pháp vô ký thuộc thế gian đó.
Taṃsamānagatikānaṃ manindriyādīnaṃ ‘‘so vedanākkhandhaṃ parijānātīti?
For mind-faculty and so forth, which have a similar course to them, the full understanding of the feeling aggregate and so forth is stated, as in, "Does he fully understand the feeling aggregate?
Đối với các pháp đồng hành như ý căn, v.v., đã nói về sự thấu triệt của các uẩn thọ, v.v., như trong câu “Người ấy có thấu triệt uẩn thọ không? (yama. 1.khandhayamaka.206)
Āmantā’’tiādinā (yama. 1.khandhayamaka.206) vedanākkhandhādīnaṃ viya pariññeyyatā vuttā.
Yes."
Thưa vâng” v.v.
Yañhi parijānitabbaṃ, tadeva parijānātītiādinā vuttaṃ.
For what is to be fully understood, that alone is fully understood, and so forth, is stated.
Thật vậy, điều cần thấu triệt, chính điều đó được thấu triệt, v.v., đã được nói.
Evamaviparīte atthe siddhepi codako ‘‘missakattā’’ti ettha labbhamānaṃ lesaṃ gahetvā codeti ‘‘yadi pariññeyyamissakattā’’tiādinā.
Even when the undistorted meaning is established in this way, the questioner, taking a nuance that can be found in "because of being mixed," raises the question, "If it is because of being mixed with what is to be fully understood?"
Khi ý nghĩa không sai biệt đã được xác lập như vậy, người chất vấn vẫn nắm lấy một chút gợi ý có được trong câu “do hỗn tạp” để chất vấn “Nếu do hỗn tạp với những pháp cần thấu triệt”, v.v.
Tassattho – yathā idha pariññeyyamissakānaṃ pariññeyyatā vuttā, evamaññatthāpi sā tesaṃ vattabbā, tathā bhāvetabbamissakānaṃ bhāvetabbatāti.
Its meaning is: just as here the full understandability of those mixed with what is to be fully understood is stated, so too elsewhere that should be stated for them, and similarly the developability of those mixed with what is to be developed.
Ý nghĩa của câu đó là: giống như ở đây đã nói về sự thấu triệt của những pháp hỗn tạp với những pháp cần thấu triệt, thì ở nơi khác cũng phải nói về sự thấu triệt của chúng như vậy, và sự tu tập của những pháp hỗn tạp với những pháp cần tu tập cũng vậy.
Tenāha ‘‘kasmā dhammayamake’’tiādi.
Therefore, it is said, "Why in the Dhammayamaka?" and so forth.
Vì vậy, đã nói “Tại sao trong Pháp Song Đối (Dhammayamaka)”, v.v.
Kusalākusalesu bhāvanāpahānābhiniveso hoti, yena vuttaṃ ‘‘so taṃ akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetī’’tiādi.
There is a focus on development and abandonment in wholesome and unwholesome states, by which it is said, "He abandons that unwholesome state and develops the wholesome," and so forth.
Có sự chuyên chú vào tu tập và đoạn trừ trong các pháp thiện và bất thiện, điều mà đã được nói “người ấy đoạn trừ điều bất thiện đó, tu tập điều thiện”, v.v.
Na abyākatabhāvanti ekena yathā phassadvārato viya viññāṇadvārato kusalādīnaṃ uppattipariyāyo, evaṃ vedanākkhandhādīnaṃ viya na abyākatādīnaṃ pariññeyyatāpariyāyoti dasseti.
It demonstrates that there is no sequence of full understanding for undetermined states, etc., as there is no sequence of origination for wholesome states, etc., from the mind-door, as there is from the touch-door.
Không phải trạng thái vô ký, điều này cho thấy rằng, giống như từ cửa giác quan xúc, có một cách thức sinh khởi của các pháp thiện, v.v., từ cửa giác quan thức, thì không có một cách thức thấu triệt của các pháp vô ký, v.v., giống như các uẩn thọ, v.v.
Kusalākusalabhāvena aggahitāti samudayasabhāvena aggahitāti attho.
Not grasped by wholesome and unwholesome nature means not grasped by the nature of origination.
Không được nắm giữ theo trạng thái thiện bất thiện có nghĩa là không được nắm giữ theo trạng thái tập khởi.
Kusalākusalāpīti kusalākusalabhāvāpi samānā.
Even wholesome and unwholesome states are similar.
Các pháp thiện bất thiện cũng vậy là các trạng thái thiện bất thiện cũng tương tự.
Bhāvetabbapahātabbabhāvehi vināpi hoti, yo na maggasamudayasaccapakkhiyo.
And it exists even without the nature of being developed and abandoned, which is not part of the path or the truth of origin.
Cũng có thể không có các trạng thái cần tu tập và cần đoạn trừ, đó là điều không thuộc về chân đế Đạo và chân đế Tập.
Yathā ‘‘aniccaṃ rūpa’’nti ettha ‘‘aniccameva rūpaṃ, na nicca’’nti paṭiyogivinivattanameva eva-kārena karīyati, na tassa dukkhānattatādayo nivāritā honti, evaṃ ‘‘pahātabbamevā’’ti ettha eva-saddena paṭiyogibhūtaṃ appahātabbameva nivattīyati, na tato aññavisesāti dassento āha ‘‘etena pahātabbamevā’’tiādi.
Just as in "form is impermanent," the particle eva serves only to exclude its opposite—"form is impermanent, not permanent"—but does not deny its suffering and not-self nature; similarly, in "it is to be abandoned only," the word eva only excludes its opposite, that which is not to be abandoned, and no other distinctions. This is shown by the statement, "By this 'to be abandoned only'."
Giống như trong câu “sắc là vô thường”, chữ “chỉ” (eva) chỉ loại bỏ đối lập là “sắc chỉ là vô thường, không phải thường”, chứ không loại bỏ các đặc tính khổ, vô ngã của nó; thì cũng vậy, trong câu “chỉ cần đoạn trừ”, từ “chỉ” (eva) chỉ loại bỏ điều đối lập là không cần đoạn trừ, chứ không phải các đặc tính khác. Để chỉ rõ điều đó, đã nói “Với điều này, chỉ cần đoạn trừ”, v.v.
Bhāvetabbabhāvo eva tassa aññindriyassa gahito ukkaṃsagativijānanato.
The nature of being developed is grasped by that other faculty due to understanding its highest state.
Trạng thái cần tu tập của nó (tức là của căn khác) đã được nắm giữ do biết được sự tiến bộ vượt trội.
‘‘Parato likhitabbaṃ uppaṭipāṭiyā likhita’’nti kasmā vuttaṃ.
Why is it said, "What should be written later is written in reverse order"?
Tại sao lại nói “điều cần viết sau lại được viết ngược thứ tự”?
Dve puggalāti hi ādi anulome āgataṃ uddhaṭaṃ, cakkhundriyaṃ na parijānātītiādi pana paṭilome.
For "two individuals" and so forth is an excerpt from the direct order, while "does not fully understand the eye-faculty" and so forth is from the reverse order.
Vì hai hạng người được trích dẫn ở phần thuận, còn không thấu triệt nhãn căn, v.v., thì ở phần nghịch.
Domanassindriyaṃ na pajahanti nāmāti idaṃ ‘‘no ca domanassindriyaṃ pajahantī’’ti pāḷipadassa atthavacanaṃ.
"Do not abandon the faculty of dejection" is the explanation of the meaning of the Pāḷi phrase "nor do they abandon the faculty of dejection."
Không đoạn trừ khổ căn là lời giải thích ý nghĩa của từ Pali “no ca domanassindriyaṃ pajahantī”.
Yaṃ pana ‘‘cakkhundriyamūlakaṃ atikkamitvā domanassindriyamūlake idaṃ vutta’’nti vuttaṃ, paṭilome āgataṃ sandhāya vuttattā taṃ na yuttaṃ, na taṃ aṭṭhakathācariyā paṭhamaṃ āgataṃ padaṃ laṅghitvā tādisasseva pacchā āgatapadassa atthavaṇṇanaṃ karonti.
However, what is said, "This is stated regarding the faculty of dejection, having passed over the root of the eye-faculty," is not appropriate because it is stated with reference to what appears in reverse order. Aṭṭhakathā teachers do not omit the first appearing word to explain the meaning of a similar word appearing later.
Còn điều đã nói “vượt qua phần gốc nhãn căn, điều này được nói trong phần gốc khổ căn”, thì không hợp lý vì nó được nói để chỉ phần xuất hiện sau trong phần nghịch, chứ các vị Luận sư Atthakathā không bỏ qua từ xuất hiện trước để giải thích ý nghĩa của từ xuất hiện sau tương tự.
Padānukkamato eva hi aṭṭhakathāyaṃ atthavaṇṇanā āraddhā, pariyosāpitā ca, tasmā anupaṭipāṭiyāva likhitaṃ, na uppaṭipāṭiyāti daṭṭhabbaṃ ‘‘dve puggalā’’tiādikassa anulome āgatassa uddhaṭattā.
Indeed, the explanation of meaning in the Aṭṭhakathā is begun and concluded in the order of the words; therefore, it should be understood that it is written not in reverse order but in a non-sequential manner, due to the excerpting of "two individuals" and so forth, which appears in the direct order.
Thật vậy, trong Atthakathā, việc giải thích ý nghĩa được bắt đầu và kết thúc theo thứ tự từ ngữ, do đó, cần phải hiểu rằng nó được viết theo thứ tự không đúng, chứ không phải ngược thứ tự, vì phần “hai hạng người”, v.v., xuất hiện ở phần thuận đã được trích dẫn.
Etthāti etasmiṃ pariññāvāre.
Here means in this section on full understanding.
Ở đây là trong vòng thấu triệt này.
Cha puggalāti puthujjanena saddhiṃ yāva anāgāmimaggaṭṭhā cha puggalā.
Six individuals refers to six individuals, including the ordinary person, up to those on the path of non-returning.
Sáu hạng người là sáu hạng người từ phàm phu cho đến bậc nhập lưu đạo.
Abhinditvā gahito tattha bhabbābhabbānaṃ kiccavisesassa aggahitattā.
It is grasped without distinction because the specific actions of those who are capable and incapable are not grasped therein.
Được nắm giữ không phân biệt vì không nắm giữ sự khác biệt về phận sự của những người có khả năng và không có khả năng ở đó.
Yattha pana sati puthujjanaggahaṇasāmaññe bhabbānaṃ kiccaṃ gahitaṃ, yattha ca abhabbānaṃ, tattha te eva bhinditvā vuttā hontīti dassento ‘‘ye ca puthujjanā maggaṃ paṭilabhissanti, ye ca puthujjanā maggaṃ na paṭilabhissantī’’ti ca ādimāha.
However, where the action of the capable is grasped within the general inclusion of ordinary persons, and where that of the incapable is, there they are spoken of separately, as shown by the beginning of, "those ordinary persons who will attain the path, and those ordinary persons who will not attain the path."
Còn ở đâu có sự nắm giữ chung về phàm phu, nhưng phận sự của những người có khả năng được nắm giữ, và ở đâu có những người không có khả năng, thì ở đó họ được nói một cách phân biệt, để chỉ rõ điều đó, đã nói “những phàm phu nào sẽ chứng đắc đạo, và những phàm phu nào sẽ không chứng đắc đạo”, v.v.
Arahāti ariyo, ayameva vā pāṭho.
Arahant means noble one, or this indeed is the reading.
Arahā là bậc Thánh, hoặc đây là một bản đọc khác.
Paṭhamamaggaphalasamaṅgīti purimamaggaphalasamaṅgī.
Possessing the first path-fruition refers to possessing the former path-fruition.
Người thành tựu quả vị đạo thứ nhất là người thành tựu quả vị đạo trước.
Itaroti arahā.
The other refers to the Arahant.
Người kia là bậc Arahán.
Evaṃ puggalabhedaṃ ñatvāti idha puthujjano so ca abhabboti gahito, idha bhabbo idha ariyā, ye ca paṭhamamaggaphalasamaṅgino yāva aggamaggaphalasamaṅginoti evaṃ yathāvuttaṃ puggalavibhāgaṃ ñatvā.
Having known the distinction of individuals in this way refers to having known the aforementioned classification of individuals, such as here the ordinary person, and that one is incapable, here capable, here the noble ones, and those possessing the first path-fruition up to those possessing the highest path-fruition.
Biết được sự phân loại hạng người như vậy là biết được sự phân loại hạng người đã nói như vậy: ở đây, phàm phu được nắm giữ là người không có khả năng; ở đây, là người có khả năng; ở đây, là các bậc Thánh, và những người thành tựu quả vị đạo thứ nhất cho đến những người thành tựu quả vị đạo tối thượng.
Tattha tatthāti tesaṃ dve puthujjanā aṭṭha ariyāti imesaṃ yathāvuttapuggalānaṃ bhedato abhedato ca gahaṇavasena āgate tasmiṃ tasmiṃ pāṭhapadese.
In those respective places refers to those respective textual passages that appear according to the inclusion of those two ordinary persons and eight noble ones, sometimes by their distinctions and sometimes without distinction.
Ở những nơi đó là ở những đoạn văn Pali khác nhau xuất hiện theo cách nắm giữ phân biệt và không phân biệt của hai phàm phu và tám bậc Thánh đã nói.
Sanniṭṭhānenāti sanniṭṭhānapadavasena, nicchayavaseneva vā.
By way of determination refers to by way of decisive words, or simply by way of certainty.
Bằng sự kết luận là bằng từ ngữ kết luận, hoặc bằng sự quyết định.
Niddhāretvāti nīharitvā.
Having extracted refers to having taken out.
Đã phân định là đã loại bỏ.
Vissajjanaṃ yojetabbanti vissajjanavasena pavattapāḷiyā yathāvuttaatthadassanena sambandhato vibhāvetabboti.
The answer should be connected means it should be explained in connection with the Pāḷi text that proceeds by way of answering, by showing the aforementioned meaning.
Cần phải kết hợp lời giải thích có nghĩa là cần phải làm rõ bằng cách liên kết với việc trình bày ý nghĩa đã nói theo Pali diễn ra dưới hình thức giải thích.