84. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbateti tattha rājagaheti evaṃnāmake nagare, tañhi mandhātu-mahāgovindādīhi pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti vuccati.
84. At that time the Buddha, the Blessed One, was dwelling in Rājagaha on the mountain Gijjhakūṭa. Therein, in Rājagaha means in the city of that name. It is called “Rājagaha” because it had been occupied by Mandhātu, Mahāgovinda, and others.
84. Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Thế Tôn, đang trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa. Ở đây, Rājagahe là một thành phố có tên như vậy. Thành phố ấy được gọi là ‘‘Rājagaha’’ vì đã được các vị như vua Mandhātu và Đại Bà-la-môn Mahāgovinda chiếm giữ làm kinh đô.
Aññepettha pakāre vaṇṇayanti.
They also explain other reasons here.
Những người khác giải thích về các phương diện khác ở đây.
Kiṃ tehi!
What is the use of them?
Chúng có ích gì!
Nāmametaṃ tassa nagarassa.
This is the name of that city.
Đây là tên của thành phố ấy.
Taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti.
And this city exists during the time of a Buddha and the time of a wheel-turning monarch.
Thành phố này là kinh đô vào thời Đức Phật và thời Chuyển Luân Vương.
Sesakāle suññaṃ hoti yakkhapariggahitaṃ, tesaṃ vasantavanaṃ hutvā tiṭṭhati.
At other times it is deserted and occupied by yakkhas, remaining as their pleasure grove.
Vào các thời kỳ khác, nó hoang vắng, bị các Dạ-xoa chiếm giữ, trở thành khu rừng vui chơi của chúng.
Evaṃ gocaragāmaṃ dassetvā nivāsanaṭṭhānamāha – gijjhakūṭe pabbateti.
Having thus shown the alms-resort village, he states the place of residence: on the mountain Gijjhakūṭa.
Sau khi trình bày về ngôi làng khất thực như vậy, kinh văn nói về nơi trú ngụ – trên núi Gijjhakūṭa.
So ca gijjhā tassa kūṭesu vasiṃsu, gijjhasadisāni vā tassa kūṭāni; tasmā gijjhakūṭoti vuccatīti veditabbo.
And it should be known that it is called Gijjhakūṭa because vultures lived on its peaks, or because its peaks resembled vultures.
Núi ấy được gọi là Gijjhakūṭa vì các con kên kên đã sống trên các đỉnh của nó, hoặc vì các đỉnh của nó giống như kên kên; điều này nên được hiểu như vậy.
Sambahulāti vinayapariyāyena tayo janā sambahulāti vuccanti, tato paraṃ saṅgho.
A number of means, according to the Vinaya method, three persons are called a number of; beyond that, it is a Saṅgha.
Sambahulā – theo cách nói trong Vinaya, ba người được gọi là sambahulā (nhiều); từ đó trở lên là saṅgha (Tăng đoàn).
Suttantapariyāyena tayo tayo eva, tato paṭṭhāya sambahulā.
According to the Suttanta method, three and three only; from that point onwards, they are a number of.
Theo cách nói trong Suttanta, ba người vẫn là tayo (ba); từ đó trở lên là sambahulā (nhiều).
Idha pana te suttantapariyāyena sambahulāti veditabbā.
Here, however, they should be understood as a number of according to the Suttanta method.
Ở đây, các vị Tỳ-khưu ấy nên được hiểu là sambahulā theo cách nói trong Suttanta.
Sandiṭṭhāti nātivissāsikā na daḷhamittā; tattha tattha saṅgamma diṭṭhattā hi te sandiṭṭhāti vuccanti.
Acquainted means not very intimate, not close friends; they are called acquainted because they have seen each other by meeting here and there.
Sandiṭṭhā – không quá thân thiết, không phải bạn bè thân thiết; các vị ấy được gọi là sandiṭṭhā vì đã gặp nhau ở nhiều nơi.
Sambhattāti ativissāsikā daḷhamittā; te hi suṭṭhu bhattā bhajamānā ekasambhogaparibhogāti katvā ‘‘sambhattā’’ti vuccanti.
Intimate means very intimate, close friends; they are called “intimate” because they are very devoted and associate with one another, sharing the same belongings and requisites.
Sambhattā – rất thân thiết, bạn bè thân thiết; các vị ấy được gọi là ‘‘sambhattā’’ vì đã cùng nhau chia sẻ và thụ hưởng một cách tốt đẹp.
Isigilipasseti isigili nāma pabbato, tassa passe.
On the slope of Isigili means on the slope of the mountain named Isigili.
Isigilipasse – Isigili là tên của một ngọn núi, ở sườn núi ấy.
Pubbe kira pañcasatamattā paccekabuddhā kāsikosalādīsu janapadesu piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ tasmiṃ pabbate sannipatitvā samāpattiyā vītināmenti.
Formerly, it is said, about five hundred Paccekabuddhas, after wandering for alms in the districts of Kāsī, Kosala, and others, would assemble on that mountain after their meal and spend their time in attainment.
Trước đây, khoảng năm trăm vị Độc Giác Phật đã đi khất thực ở các vùng như Kāsī và Kosala, sau bữa ăn, họ tụ họp trên ngọn núi ấy và an trú trong các thiền định.
Manussā te pavisanteva passanti na nikkhamante.
People would only see them entering, not leaving.
Con người chỉ nhìn thấy các vị ấy khi họ đi vào, chứ không thấy khi họ đi ra.
Tato āhaṃsu – ‘‘ayaṃ pabbato ime isayo gilatī’’ti.
Therefore, they said, “This mountain swallows these seers.”
Vì vậy, họ nói: ‘‘Ngọn núi này nuốt chửng các vị ẩn sĩ này.’’
Tadupādāya tassa ‘‘isigili’’tveva samaññā udapādi, tassa passe pabbatapāde.
From that, the designation “Isigili” arose for it. On its slope means at the foot of the mountain.
Do đó, ngọn núi ấy có tên là ‘‘Isigili’’; ở sườn núi ấy, dưới chân núi.
Tiṇakuṭiyo karitvāti tiṇacchadanā sadvārabandhā kuṭiyo katvā.
After making grass huts means after making huts thatched with grass and fitted with doors.
Tiṇakuṭiyo karitvā – nghĩa là đã làm các túp lều có mái tranh và có cửa.
Vassaṃ upagacchantena hi nālakapaṭipadaṃ paṭipannenāpi pañcannaṃ chadanānaṃ aññatarena channeyeva sadvārabandhe senāsane upagantabbaṃ.
For one entering the rains retreat, even one who has adopted the practice of Nālakatthera, must enter the retreat in a dwelling with a door, roofed with one of the five kinds of roofing.
Vị Tỳ-khưu an cư mùa mưa, ngay cả khi thực hành hạnh môn của Nāḷaka, cũng phải an cư trong một chỗ ở có cửa và được che phủ bằng một trong năm loại vật liệu lợp mái.
Vuttañhetaṃ – ‘‘na, bhikkhave, asenāsanikena vassaṃ upagantabbaṃ.
For it has been said: “Monks, one should not enter the rains retreat without a dwelling.
Điều này đã được nói: ‘‘Này các Tỳ-khưu, không được an cư mùa mưa mà không có chỗ ở.
Yo upagaccheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 204).
Whoever should enter it, commits an offense of wrong-doing.”
Ai an cư như vậy, phạm tội dukkaṭa.’’
Tasmā vassakāle sace senāsanaṃ labhati, iccetaṃ kusalaṃ; no ce labhati, hatthakammaṃ pariyesitvāpi kātabbaṃ.
Therefore, during the rains season, if one obtains a dwelling, that is good; if one does not, one should seek out manual labor and build one.
Vì vậy, trong mùa mưa, nếu có được chỗ ở thì tốt; nếu không có, cũng phải tìm cách tự làm.
Hatthakammaṃ alabhantena sāmampi kātabbaṃ.
If one does not find manual labor, one should build it oneself.
Nếu không tìm được người giúp, thì phải tự mình làm.
Na tveva asenāsanikena vassaṃ upagantabbaṃ.
But one should never enter the rains retreat without a dwelling.
Tuyệt đối không được an cư mùa mưa mà không có chỗ ở.
Ayamanudhammatā.
This is the proper conduct.
Đây là một quy tắc phù hợp.
Tasmā te bhikkhū tiṇakuṭiyo karitvā rattiṭṭhānadivāṭṭhānādīni paricchinditvā katikavattāni ca khandhakavattāni ca adhiṭṭhāya tīsu sikkhāsu sikkhamānā vassaṃ upagacchiṃsu.
Therefore, those monks, having made grass huts, demarcated places for day and night, and having undertaken both the agreed-upon duties and the duties of the Khandhakas, entered the rains retreat practicing the three trainings.
Vì vậy, các Tỳ-khưu ấy đã làm các túp lều tranh, phân định nơi trú ban đêm và ban ngày, v.v., và sau khi thọ trì các giới luật đã thỏa thuận và các giới luật của Tăng đoàn, họ đã an cư mùa mưa trong khi thực hành ba học giới.
Tiṇakuṭiyo bhinditvāti na daṇḍamuggarādīhi cuṇṇavicuṇṇaṃ katvā, vattasīsena pana tiṇañca dāruvalli-ādīni ca oropetvāti attho.
After dismantling the grass huts means not by pulverizing them with clubs and hammers, but the meaning is by taking down the grass and the wood, vines, etc., according to the proper duty.
Tiṇakuṭiyo bhinditvā – không phải là đã đập nát hoàn toàn bằng gậy gộc, v.v., mà là đã dỡ bỏ tranh và các loại dây leo gỗ, v.v., theo quy tắc, nghĩa là như vậy.
Yena hi vihārapaccante kuṭi katā hoti, tena sace āvāsikā bhikkhū honti, te āpucchitabbā.
For by whomever a hut has been built on the outskirts of a monastery, if there are resident monks, they should be asked permission.
Nếu một túp lều được xây dựng ở vùng ngoại vi tu viện, và có các Tỳ-khưu thường trú, thì phải xin phép các vị ấy.
‘‘Sace imaṃ kuṭiṃ paṭijaggitvā koci vasituṃ ussahati, tassa dethā’’ti vatvā pakkamitabbaṃ.
One should depart after saying, “If anyone is willing to live here and maintain this hut, give it to them.”
Phải nói: ‘‘Nếu có ai muốn ở lại và chăm sóc túp lều này, xin hãy giao cho vị ấy,’’ rồi rời đi.
Yena araññe vā katā hoti, paṭijagganakaṃ vā na labhati, tena ‘‘aññesampi paribhogaṃ bhavissatī’’ti paṭisāmetvā gantabbaṃ.
By whomever it has been built in the forest, or who cannot find a caretaker, they should put it away, thinking, “It will be for the use of others,” and then go.
Nếu túp lều được xây dựng trong rừng hoặc không có người chăm sóc, thì phải thu dọn và cất giữ để ‘‘nó sẽ hữu ích cho những người khác sử dụng,’’ rồi rời đi.
Te pana bhikkhū araññe kuṭiyo katvā paṭijagganakaṃ alabhantā tiṇañca kaṭṭhañca paṭisāmetvā saṅgopetvāti attho.
The meaning is that those monks, having built huts in the forest and not finding a caretaker, put away and stored the grass and wood.
Nghĩa là, các Tỳ-khưu ấy đã xây túp lều trong rừng, và vì không có người chăm sóc, họ đã thu dọn và cất giữ tranh và gỗ một cách cẩn thận.
Yathā ca ṭhapitaṃ taṃ upacikāhi na khajjati, anovassakañca hoti, tathā ṭhapetvā ‘‘idaṃ ṭhānaṃ āgantvā vasitukāmānaṃ sabrahmacārīnaṃ upakārāya bhavissatī’’ti gamiyavattaṃ pūretvā.
And having placed it in such a way that it would not be eaten by termites and would be protected from the rain, they fulfilled the duty of a departing monk, thinking, “This place will be of benefit to fellow monks who wish to come and stay.”
Và sau khi cất giữ như vậy để mối mọt không ăn được, và không bị mưa ướt, họ đã hoàn thành nhiệm vụ của người đi đường, nghĩ rằng ‘‘nơi này sẽ hữu ích cho các đồng phạm hạnh muốn đến ở.’’
Janapadacārikaṃ pakkamiṃsūti attano attano cittānukūlaṃ janapadaṃ agamaṃsu.
Set out on a tour of the countryside means they went to the country that was agreeable to their own minds.
Janapadacārikaṃ pakkamiṃsū – họ đã đi đến các vùng đất phù hợp với ý muốn của mình.
Āyasmā pana dhaniyo kumbhakāraputto tattheva vassaṃ vasītiādi uttānatthameva.
But the venerable Dhaniya, the potter's son, spent the rains in that very place, etc., has a clear meaning.
Āyasmā pana Dhaniyo kumbhakāraputto tattheva vassaṃ vasī – v.v., ý nghĩa rõ ràng.
Yāvatatiyakanti yāvatatiyavāraṃ.
Up to the third time means for the third time.
Yāvatatiyakaṃ – ba lần.
Anavayoti anuavayo, sandhivasena ukāralopo.
Flawless means anu-avayo; the letter u is elided by sandhi.
Anavayo – anu-avayo, sự lược bỏ âm u là do sandhi.
Anu anu avayo, yaṃ yaṃ kumbhakārehi kattabbaṃ nāma atthi, sabbattha anūno paripuṇṇasippoti attho.
The meaning is that in every single thing that is to be done by potters, he was flawless, a perfectly skilled craftsman.
Anu anu avayo, nghĩa là không thiếu sót trong bất cứ công việc nào mà người thợ gốm phải làm, là người có tay nghề hoàn hảo.
Saketi attano santake.
His own means belonging to himself.
Sake – của chính mình.
Ācariyaketi ācariyakamme.
Mastery means in the work of a master.
Ācariyake – trong nghề nghiệp của thầy.
Kumbhakārakammeti kumbhakārānaṃ kamme; kumbhakārehi kattabbakammeti attho.
In the potter's craft means in the work of potters; the meaning is, in the work to be done by potters.
Kumbhakārakamme – trong nghề của người thợ gốm; nghĩa là công việc mà người thợ gốm phải làm.
Etena sakaṃ ācariyakaṃ sarūpato dassitaṃ hoti.
By this, his own mastery is shown in its true form.
Bằng cách này, nghề nghiệp của thầy được thể hiện rõ ràng.
Pariyodātasippoti parisuddhasippo.
A perfectly accomplished craftsman means having a purified skill.
Pariyodātasippo – người có tay nghề tinh xảo.
Anavayattepi sati aññehi asadisasippoti vuttaṃ hoti.
It is said that even though he was flawless, his skill was unlike that of others.
Điều này có nghĩa là mặc dù không có thiếu sót, nhưng tay nghề của vị ấy không giống ai khác.
Sabbamattikāmayanti piṭṭhasaṅghāṭakakavāṭasūcighaṭikavātapānakavāṭamattaṃ ṭhapetvā avasesaṃ bhittichadaniṭṭhakathambhādibhedaṃ sabbaṃ gehasambhāraṃ mattikāmayameva katvāti attho.
Entirely of clay means the meaning is: having made all the components of the dwelling—such as the walls, roofing tiles, pillars, etc.—entirely of clay, leaving aside only the door frame and panel, the hook and bolt, and the window casement.
Sabbamattikāmayaṃ – nghĩa là đã làm tất cả các vật liệu xây nhà, như tường, mái, gạch, cột, v.v., bằng đất sét, ngoại trừ các bộ phận như khung cửa, cánh cửa, chốt cửa, bản lề và cửa sổ.
Tiṇañca kaṭṭhañca gomayañca saṅkaḍḍhitvā taṃ kuṭikaṃ pacīti taṃ sabbamattikāmayaṃ katvā pāṇikāya ghaṃsitvā sukkhāpetvā telatambamattikāya parimajjitvā anto ca bahi ca tiṇādīhi pūretvā yathā pakkā supakkā hoti, evaṃ paci.
After collecting grass, wood, and cow-dung, he fired that hut. means: having made it entirely of clay, smoothed it with a trowel, let it dry, polished it with red clay mixed with oil, and filled it inside and out with grass and other materials, he fired it in such a way that it became well-baked.
Tiṇañca kaṭṭhañca gomayañca saṅkaḍḍhitvā taṃ kuṭikaṃ pacī – nghĩa là sau khi làm tất cả bằng đất sét, chà nhẵn bằng tay, làm khô, đánh bóng bằng đất sét trộn dầu màu đỏ, và lấp đầy bên trong và bên ngoài bằng cỏ, v.v., vị ấy đã nung túp lều ấy cho đến khi nó chín kỹ.
Evaṃ pakkā ca pana sā ahosi kuṭikā.
And that hut, thus fired, was:
Và túp lều ấy đã được nung chín như vậy.
Abhirūpāti surūpā.
beautiful means well-formed.
Abhirūpā – có hình dáng đẹp.
Pāsādikāti pasādajanikā.
pleasing means inspiring confidence.
Pāsādikā – gây ấn tượng tốt.
Lohitikāti lohitavaṇṇā.
reddish means red in color.
Lohitikā – có màu đỏ.
Kiṅkaṇikasaddoti kiṅkaṇikajālassa saddo.
a tinkling sound means the sound of a net of small bells.
Kiṅkaṇikasaddo – tiếng chuông nhỏ.
Yathā kira nānāratanehi katassa kiṅkaṇikajālassa saddo hoti, evaṃ tassā kuṭikāya vātapānantarikādīhi paviṭṭhena vātena samāhatāya saddo ahosi.
It is said that just as there is a sound from a net of small bells made of various jewels, so there was a sound from his hut when it was struck by the wind entering through the window spaces and other openings.
Giống như tiếng chuông nhỏ làm bằng nhiều loại đá quý khác nhau, túp lều ấy cũng phát ra âm thanh khi bị gió thổi vào qua các khe cửa sổ, v.v.
Etenassā anto ca bahi ca supakkabhāvo dassito hoti.
By this, it is shown that it was well-baked both inside and out.
Điều này cho thấy túp lều ấy đã được nung chín kỹ cả bên trong lẫn bên ngoài.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kiṅkaṇikā’’ti kaṃsabhājanaṃ, tasmā yathā abhihatassa kaṃsabhājanassa saddo, evamassā vātappahatāya saddo ahosī’’ti vuttaṃ.
In the Mahāaṭṭhakathā, however, it is said: “‘Kiṅkaṇikā’ is a bronze bowl; therefore, just as there is the sound of a bronze bowl when struck, so was the sound of this* when struck by the wind.”
Trong Mahāaṭṭhakathā lại nói rằng: "Kiṅkaṇikā" là cái chậu đồng, do đó, tiếng vang của cái chậu đồng khi bị đánh như thế nào, thì tiếng vang của túp lều đó khi bị gió thổi cũng như thế ấy.
85. Kiṃ etaṃ, bhikkhaveti ettha jānantova bhagavā kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ pucchi.
85. In the phrase, “What is this, monks?”, the Blessed One, though knowing, asked in order to start a conversation.
85. Ở đây, Này các Tỳ-khưu, cái gì vậy? là Đức Thế Tôn hỏi để gợi chuyện, dù Ngài đã biết.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesunti sabbamattikāmayāya kuṭikāya karaṇabhāvaṃ ādito paṭṭhāya bhagavato ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One means: they reported to the Blessed One from the beginning the fact of the making of the hut entirely of clay.
Họ đã trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn nghĩa là họ đã trình bày cho Đức Thế Tôn biết từ đầu việc xây dựng túp lều hoàn toàn bằng đất sét.
Kathañhi nāma so, bhikkhave…pe… kuṭikaṃ karissatīti idaṃ atītatthe anāgatavacanaṃ; akāsīti vuttaṃ hoti.
How indeed, monks…pe… will he make a hut?—this is a future tense verb used in the sense of the past; it means “he made”.
Này các Tỳ-khưu, làm sao kẻ ngu si ấy… (vân vân)… lại có thể xây một túp lều—câu này là một cách nói ở thì tương lai nhưng mang ý nghĩa quá khứ; có nghĩa là "đã làm".
Tassa lakkhaṇaṃ saddasatthato pariyesitabbaṃ.
Its characteristics should be sought from the science of grammar.
Đặc điểm của nó cần được tìm hiểu từ ngữ pháp học.
Na hi nāma, bhikkhave, tassa moghapurisassa pāṇesu anuddayā anukampā avihesā bhavissatīti ettha anuddayāti anurakkhaṇā; etena mettāpubbabhāgaṃ dasseti.
In the phrase, “Indeed, monks, will that worthless man have no sympathy, compassion, or non-harming for living beings?”, sympathy means protection; by this, he shows the preliminary stage of mettā.
Ở đây, Này các Tỳ-khưu, làm sao kẻ ngu si ấy lại không có lòng từ ái, lòng bi mẫn, lòng không làm hại đối với các chúng sinh?—trong đó, anuddayā là lòng bảo hộ; điều này cho thấy phần mở đầu của mettā (từ ái).
Anukampāti paradukkhena cittakampanā.
Compassion means the trembling of the heart at the suffering of others.
Anukampā là sự rung động của tâm trước nỗi khổ của người khác.
Avihesāti avihiṃsanā; etehi karuṇāpubbabhāgaṃ dasseti.
Non-harming means non-violence; by these, he shows the preliminary stage of karuṇā.
Avihesā là sự không làm hại; những điều này cho thấy phần mở đầu của karuṇā (bi mẫn).
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhikkhave, tassa moghapurisassa pathavīkhaṇanacikkhallamaddanaaggidānesu bahū khuddānukhuddake pāṇe byābādhentassa vināsentassa tesu pāṇesu mettākaruṇānaṃ pubbabhāgamattāpi anuddayā anukampā avihesā na hi nāma bhavissati appamattakāpi nāma na bhavissatī’’ti.
This is what is meant: “Monks, while that worthless man was harming and destroying many tiny and minute living beings in the course of digging the earth, mixing the mud, and applying fire, would there indeed be no sympathy, compassion, or non-harming for those living beings, not even the slightest preliminary stage of mettā and karuṇā? Not even a tiny amount would there be?”
Điều này có nghĩa là: "Này các Tỳ-khưu, khi kẻ ngu si ấy đào đất, nhào bùn, đốt lửa, làm hại và hủy diệt rất nhiều chúng sinh nhỏ bé trong những việc đó, làm sao mà lòng từ ái, lòng bi mẫn, lòng không làm hại, dù chỉ là một chút, đối với những chúng sinh ấy lại không có? Thật là không có chút nào cả!"
Mā pacchimā janatā pāṇesu pātabyataṃ āpajjīti pacchimo janasamūho pāṇesu pātabyabhāvaṃ mā āpajji.
May a future generation not fall into destructiveness towards living beings means: may the future group of people not fall into a state of destructiveness towards living beings.
Mong rằng thế hệ sau không rơi vào việc làm hại chúng sinh nghĩa là mong rằng nhóm người thế hệ sau không rơi vào tình trạng làm hại chúng sinh.
‘‘Buddhakālepi bhikkhūhi evaṃ kataṃ, īdisesu ṭhānesu pāṇātipātaṃ karontānaṃ natthi doso’’ti maññitvā imassa diṭṭhānugatiṃ āpajjamānā pacchimā janatā mā pāṇesu pātabye ghaṃsitabbe evaṃ maññīti vuttaṃ hoti.
This is what is meant: thinking, “Even in the Buddha’s time, this was done by monks; there is no fault for those who commit the destruction of life in such situations,” may the future generation, following this one’s example, not think in this way, that living beings are to be struck down and crushed.
Điều này có nghĩa là: "Mong rằng thế hệ sau, khi nghĩ rằng 'Ngay cả trong thời Đức Phật, các Tỳ-khưu cũng đã làm như vậy, không có lỗi khi làm hại chúng sinh trong những trường hợp như thế này', sẽ không đi theo gương của người này và không nghĩ rằng việc làm hại chúng sinh là được phép."
Evaṃ dhaniyaṃ garahitvā na ca, bhikkhave, sabbamattikāmayā kuṭikā kātabbāti āyatiṃ tādisāya kuṭikāya karaṇaṃ paṭikkhipi; paṭikkhipitvā ca ‘‘yo kareyya āpatti dukkaṭassā’’ti sabbamattikāmayakuṭikākaraṇe āpattiṃ ṭhapesi.
Having thus rebuked Dhaniya, he prohibited the making of such a hut in the future, saying, “And, monks, a hut made entirely of clay is not to be made”; and having prohibited it, he laid down an offense for making a hut entirely of clay, saying, “Whoever should make one commits an offense of dukkaṭa.”
Sau khi quở trách Dhaniya như vậy, Ngài đã cấm việc xây dựng một túp lều như thế trong tương lai bằng cách nói: "Này các Tỳ-khưu, không được xây một túp lều hoàn toàn bằng đất sét." Và sau khi cấm, Ngài đã thiết lập một tội lỗi cho việc xây dựng một túp lều hoàn toàn bằng đất sét bằng cách nói: "Ai làm như vậy sẽ phạm tội dukkaṭa."
Tasmā yopi pathavīkhaṇanādinā pāṇesu pātabyataṃ anāpajjanto tādisaṃ kuṭikaṃ karoti, sopi dukkaṭaṃ āpajjati.
Therefore, even a monk who makes such a hut without falling into destructiveness towards living beings through digging the earth and so on, also incurs an offense of dukkaṭa.
Vì vậy, ngay cả Tỳ-khưu nào xây một túp lều như vậy mà không làm hại chúng sinh bằng cách đào đất, v.v., cũng phạm tội dukkaṭa.
Pathavīkhaṇanādīhi pana pāṇesu pātabyataṃ āpajjanto yaṃ yaṃ vatthuṃ vītikkamati, tattha tattha vuttameva āpattiṃ āpajjati.
But one who falls into destructiveness towards living beings through digging the earth and so on incurs the very offense mentioned for whatever transgression he commits in each case.
Tuy nhiên, Tỳ-khưu nào làm hại chúng sinh bằng cách đào đất, v.v., thì phạm tội đã được nói đến trong từng trường hợp vi phạm.
Dhaniyattherassa ādikammikattā anāpatti.
For Elder Dhaniya, there is no offense, as he was the original doer.
Trưởng lão Dhaniya không phạm tội vì là người đầu tiên làm việc đó.
Sesānaṃ sikkhāpadaṃ atikkamitvā karontānampi kataṃ labhitvā tattha vasantānampi dukkaṭameva.
For the others, for those who make it in transgression of the training rule, and also for those who, having obtained one already made, dwell in it, there is an offense of dukkaṭa.
Đối với những người khác, dù họ vi phạm giới luật để xây dựng hay nhận một túp lều đã được xây và sống trong đó, thì cũng chỉ phạm tội dukkaṭa.
Dabbasambhāramissakā pana yathā vā tathā vā missā hotu, vaṭṭati.
But one mixed with building materials is allowable, no matter how it is mixed.
Tuy nhiên, những túp lều có vật liệu hỗn hợp, dù được trộn lẫn theo cách này hay cách khác, đều được phép.
Suddhamattikāmayāva na vaṭṭati.
Only one made purely of clay is not allowable.
Chỉ riêng túp lều hoàn toàn bằng đất sét là không được phép.
Sāpi iṭṭhakāhi giñjakāvasathasaṅkhepena katā vaṭṭati.
But even that is allowable if it is made with bricks in the manner of a brick building.
Ngay cả túp lều hoàn toàn bằng đất sét đó, nếu được xây bằng gạch theo kiểu nhà gạch, thì vẫn được phép.
Evaṃ bhanteti kho…pe… taṃ kuṭiṃ bhindiṃsūti bhagavato vacanaṃ sampaṭicchitvā kaṭṭhehi ca pāsāṇehi ca taṃ kuṭikaṃ vikirantā bhindiṃsu.
“Yes, venerable sir,” they said…pe… they demolished that hut means: having accepted the Blessed One’s word, they demolished that hut, scattering it with wood and stones.
"Thưa vâng, bạch Thế Tôn"… (vân vân)… họ đã phá hủy túp lều đó nghĩa là họ đã chấp nhận lời của Đức Thế Tôn và phá hủy túp lều đó bằng cách dỡ bỏ nó bằng gỗ và đá.
Kasmā pana bhagavā iminā atimahantena ussāhena attano vasanatthaṃ kataṃ kuṭikaṃ bhedāpesi, nanu etassettha vayakammampi atthīti?
But why did the Blessed One have this hut demolished, which was made for his own dwelling with such great effort? Surely, was there not some expense incurred by him in this?
Nhưng tại sao Đức Thế Tôn lại ra lệnh phá hủy túp lều mà Ngài đã xây dựng với nỗ lực lớn như vậy để ở, chẳng phải nó cũng có giá trị sao?
Kiñcāpi atthi, atha kho naṃ bhagavā akappiyāti bhindāpesi, titthiyadhajoti bhindāpesi.
Although there was, the Blessed One had it demolished because it was not allowable; he had it demolished because it was a banner of the heretics.
Mặc dù có giá trị, nhưng Đức Thế Tôn đã ra lệnh phá hủy nó vì nó không thích hợp, và vì nó là biểu tượng của các giáo phái khác.
Ayamettha vinicchayo.
This is the decision here.
Đây là sự phân định trong trường hợp này.
Aṭṭhakathāyaṃ pana aññānipi kāraṇāni vuttāni – sattānuddayāya, pattacīvaraguttatthāya, senāsanabāhullapaasedhanāyātiādīni.
In the Aṭṭhakathā, however, other reasons are also mentioned, such as for the sympathy of beings, for the protection of the bowl and robes, for the prevention of an excess of lodgings, and so on.
Trong Aṭṭhakathā cũng có những lý do khác được nêu ra—vì lòng từ bi đối với chúng sinh, để bảo vệ y bát, để ngăn chặn sự quá nhiều chỗ ở, v.v.
Tasmā idānipi yo bhikkhu bahussuto vinayaññū aññaṃ bhikkhuṃ akappiyaṃ parikkhāraṃ gahetvā vicarantaṃ disvā taṃ chindāpeyya vā bhindāpeyya vā anupavajjo, so neva codetabbo na sāretabbo; na taṃ labbhā vattuṃ ‘‘mama parikkhāro tayā nāsito, taṃ me dehī’’ti.
Therefore, even now, if a learned monk who knows the Vinaya sees another monk going about with an unallowable requisite, and has it cut or broken, he is blameless; he should neither be accused nor reminded of his fault. It is not possible to say to him, “You destroyed my requisite; give it back to me.”
Vì vậy, ngay cả bây giờ, Tỳ-khưu nào có học rộng, hiểu biết về Vinaya, thấy một Tỳ-khưu khác đang mang theo vật dụng không thích hợp và ra lệnh cắt hoặc phá hủy vật đó, thì Tỳ-khưu ấy không có lỗi, không nên bị khiển trách hay nhắc nhở; không được nói với Tỳ-khưu ấy rằng: "Vật dụng của tôi đã bị ông hủy hoại, hãy trả lại cho tôi."
Tatrāyaṃ pāḷimuttako kappiyākappiyaparikkhāravinicchayo – keci tālapaṇṇacchattaṃ anto vā bahi vā pañcavaṇṇena suttena sibbantā vaṇṇamaṭṭhaṃ karonti, taṃ na vaṭṭati.
Herein is the decision on allowable and unallowable requisites, which is not found in the Pāḷi: Some, when sewing a palm-leaf umbrella with five-colored thread either inside or outside, create a smooth, colorful finish. This is not allowable.
Đây là sự phân định về vật dụng thích hợp và không thích hợp ngoài Pāḷi – một số Tỳ-khưu may ô dù lá cọ ở bên trong hoặc bên ngoài bằng năm loại chỉ màu để làm cho nó đẹp, điều đó không được phép.
Ekavaṇṇena pana nīlena vā pītakena vā yena kenaci suttena anto vā bahi vā sibbituṃ chattadaṇḍaggāhakaṃ salākapañjaraṃ vā vinandhituṃ vaṭṭati.
But it is allowable to sew it inside or outside with single-colored thread, whether blue, yellow, or any other color, or to weave together the frame of spokes that holds the umbrella handle.
Tuy nhiên, được phép may bằng một loại chỉ màu, dù là xanh lam, vàng hay bất kỳ màu nào khác, ở bên trong hoặc bên ngoài, hoặc quấn quanh khung nan cầm cán ô.
Tañca kho thirakaraṇatthaṃ, na vaṇṇamaṭṭhatthāya.
And this is for the purpose of making it firm, not for the sake of a smooth, colorful finish.
Và điều đó là để làm cho nó chắc chắn, không phải để làm cho nó đẹp.
Chattapaṇṇakesu makaradantakaṃ vā aḍḍhacandakaṃ vā chindituṃ na vaṭṭati.
It is not allowable to cut a makara-tooth or half-moon pattern on the umbrella leaves.
Không được phép cắt hình răng cá sấu hoặc hình bán nguyệt trên lá ô.
Chattadaṇḍe gehathambhesu viya ghaṭako vā vāḷarūpakaṃ vā na vaṭṭati.
On the umbrella handle, a small pot or a wild-animal figure, as on house pillars, is not allowable.
Không được phép có hình bình hoa hoặc hình thú vật trên cán ô, như trên các cột nhà.
Sacepi sabbattha āraggena lekhā dinnā hoti, sāpi na vaṭṭati.
And if lines have been inscribed everywhere with the point of a chisel, that too is not allowable.
Ngay cả khi có một đường kẻ được khắc bằng dùi trên khắp cán ô, điều đó cũng không được phép.
Ghaṭakampi vāḷarūpampi bhinditvā dhāretabbaṃ.
The small pot and the wild-animal figure should be broken off before it is kept.
Hình bình hoa hoặc hình thú vật phải được phá hủy rồi mới được giữ.
Lekhāpi ghaṃsitvā vā apanetabbā, suttakena vā daṇḍo veṭhetabbo.
The lines should be removed by rubbing them off, or the handle should be wrapped with thread.
Đường kẻ cũng phải được cạo bỏ hoặc cán ô phải được quấn bằng chỉ.
Daṇḍabunde pana ahicchattakasaṇṭhānaṃ vaṭṭati.
But at the base of the handle, a mushroom shape is allowable.
Tuy nhiên, hình dạng giống như nấm rắn trên phần gốc cán ô thì được phép.
Vātappahārena acalanatthaṃ chattamaṇḍalikaṃ rajjukehi gāhetvā daṇḍe bandhanti, tasmiṃ bandhanaṭṭhāne valayamiva ukkiritvā lekhaṃ ṭhapenti, sā vaṭṭati.
To prevent it from moving when struck by the wind, they fasten the umbrella's central ring to the handle with small cords; at that binding point, they carve a line like a bracelet. That is allowable.
Để tránh bị gió thổi, người ta dùng dây buộc vòng tròn ô vào cán, và tại chỗ buộc đó, họ khắc một đường kẻ giống như một chiếc vòng, điều đó được phép.
Cīvaramaṇḍanatthāya nānāsuttakehi satapadīsadisaṃ sibbantā āgantukapaṭṭaṃ ṭhapenti, aññampi yaṃkiñci sūcikammavikāraṃ karonti, paṭṭamukhe vā pariyante vā veṇiṃ vā saṅkhalikaṃ vā, evamādi sabbaṃ na vaṭṭati, pakatisūcikammameva vaṭṭati.
To adorn a robe, they attach an appliqué patch, sewing it like a centipede with various threads, and they do any other kind of elaborate needlework; at the edge of the patch or at the border, a braid or a chain-like pattern—all such things are not allowable. Only normal needlework is allowable.
Để trang trí y phục, các Tỳ-khưu may các loại chỉ khác nhau giống như chân rết, đặt một dải vải (āgantukapaṭṭa), hoặc làm bất kỳ loại thêu thùa nào khác, hoặc bện tóc hay dây xích ở mép dải vải hay ở rìa y phục; tất cả những điều này đều không được phép, chỉ có việc may vá thông thường mới được phép.
Gaṇṭhikapaṭṭakañca pāsakapaṭṭañca aṭṭhakoṇampi soḷasakoṇampi karonti, tattha agghiyagayamuggarādīni dassenti, kakkaṭakkhīni ukkiranti, sabbaṃ na vaṭṭati, catukoṇameva vaṭṭati.
They make the button-loop patch and the toggle patch with eight or sixteen corners; on them, they depict stupas, elephant goads, clubs, and so on; they carve crab-eye patterns. All of this is not allowable; only a four-cornered patch is allowable.
Họ làm các dải vải có nút và dải vải có vòng, hình bát giác hoặc thập lục giác, trên đó họ vẽ hình tháp, hình chóp, hình chùy, v.v., hoặc khắc hình mắt cua; tất cả những điều này đều không được phép, chỉ có hình tứ giác mới được phép.
Koṇasuttapiḷakā ca cīvare ratte duviññeyyarūpā vaṭṭanti.
The tufts of thread at the corners are allowable if they are indistinct on the dyed robe.
Các nút chỉ ở góc và các bướu chỉ, khi y phục đã nhuộm, có hình dạng khó nhận biết thì được phép.
Kañjikapiṭṭhakhaliādīsu cīvaraṃ pakkhipituṃ na vaṭṭati.
It is not allowable to put a robe into rice-gruel starch, flour paste, and so on.
Không được phép ngâm y phục vào nước gạo, nước bột, nước hồ, v.v.
Cīvarakammakāle pana hatthamalasūcimalādīnaṃ dhovanatthaṃ kiliṭṭhakāle ca dhovanatthaṃ vaṭṭati.
But it is allowable at the time of making a robe, for washing off dirt from the hands, needles, and so on, and for washing it when it is soiled.
Tuy nhiên, được phép giặt để làm sạch bụi bẩn từ tay, kim, v.v., khi may y phục, và để giặt khi y phục bị bẩn.
Gandhaṃ vā lākhaṃ vā telaṃ vā rajane pakkhipituṃ na vaṭṭati.
It is not allowable to put perfume, lac, or oil into the dye.
Không được phép cho hương liệu, cánh kiến hay dầu vào thuốc nhuộm.
Cīvaraṃ rajitvā saṅkhena vā maṇinā vā yena kenaci na ghaṭṭetabbaṃ.
After dyeing a robe, it should not be polished with a conch, a gem, or anything else.
Sau khi nhuộm y phục, không được chà xát bằng vỏ ốc, đá quý hay bất cứ thứ gì khác.
Bhūmiyaṃ jāṇukāni nihantvā hatthehi gahetvā doṇiyampi na ghaṃsitabbaṃ.
Placing one’s knees on the ground and holding it with the hands, it should not be beaten in a trough.
Không được quỳ gối trên đất, dùng tay cầm y phục và đập vào chậu nhuộm.
Doṇiyaṃ vā phalake vā ṭhapetvā ante gāhāpetvā hatthehi paharituṃ pana vaṭṭati; tampi muṭṭhinā na kātabbaṃ.
However, it is allowable to place it in a trough or on a board, have someone hold the ends, and strike it with the hands; but even this should not be done with the fist.
Tuy nhiên, được phép đặt y phục vào chậu hoặc trên tấm ván, nhờ người khác giữ các mép và dùng tay đập; nhưng không được dùng nắm đấm.
Porāṇakattherā pana doṇiyampi na ṭhapesuṃ.
The ancient elders, however, did not even place it in a trough.
Tuy nhiên, các trưởng lão thời xưa không đặt y phục vào chậu.
Eko gahetvā tiṭṭhati; aparo hatthe katvā hatthena paharati.
One person stands holding it; another takes it in their hands and strikes it with their hand.
Một người cầm giữ; người kia đặt y phục lên một tay và dùng tay kia đập.
Cīvarassa kaṇṇasuttakaṃ na vaṭṭati, rajitakāle chinditabbaṃ.
A corner-thread on a robe is not allowable; it should be cut at the time of dyeing.
Dây viền của y (cīvara) không được phép, phải cắt bỏ sau khi nhuộm.
Yaṃ pana ‘‘anujānāmi, bhikkhave, kaṇṇasuttaka’’nti (mahāva. 344) evaṃ anuññātaṃ, taṃ anuvāte pāsakaṃ katvā bandhitabbaṃ rajanakāle lagganatthāya.
But that which was allowed thus, “I allow, monks, a corner-thread,” should be made into a loop along the length and tied for the purpose of hanging it at the time of dyeing.
Tuy nhiên, cái được phép như đã nói: "Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép dây viền," thì nên làm một cái thòng lọng ở phía dưới để buộc vào khi nhuộm, nhằm mục đích giữ chặt.
Gaṇṭhikepi sobhākaraṇatthaṃ lekhā vā piḷakā vā na vaṭṭati, nāsetvā paribhuñjitabbaṃ.
On a knot-holder, too, a line or a protuberance for the purpose of beautification is not allowable; it should be used after destroying it.
Ngay cả trên nút thắt (gaṇṭhika), không được phép có các đường nét hoặc nốt sần để trang trí; phải loại bỏ chúng rồi mới sử dụng.
Kāyabandhanassa sobhanatthaṃ tahiṃ tahiṃ diguṇaṃ suttaṃ koṭṭenti, kakkaṭacchīni uṭṭhapenti, na vaṭṭati.
For the beautification of a waistband, they weave a double thread here and there or raise crab-eye patterns; this is not allowable.
Để làm đẹp dây lưng (kāyabandhana), người ta đan sợi đôi ở nhiều chỗ, làm nổi lên hình mắt cua (kakkaṭacchīni); điều này không được phép.
Ubhosu pana antesu dasāmukhassa thirabhāvāya diguṇaṃ koṭṭetuṃ vaṭṭati.
But at both ends, it is allowable to weave a double thread for the firmness of the fringe’s base.
Tuy nhiên, được phép đan sợi đôi ở cả hai đầu để làm cho tua dây được chắc chắn.
Dasāmukhe pana ghaṭakaṃ vā makaramukhaṃ vā deḍḍubhasīsaṃ vā yaṃkiñci vikārarūpaṃ kātuṃ na vaṭṭati.
However, at the base of the fringe, it is not allowable to make any kind of decorative shape, such as a small pot, a makara mouth, or a water-snake’s head.
Nhưng ở đầu tua dây, không được phép làm bất kỳ hình dạng biến đổi nào như hình cái bình (ghaṭaka), hình miệng cá sấu (makaramukha) hoặc hình đầu rắn nước (deḍḍubhasīsa).
Tattha tattha acchīni dassetvā mālākammalatākammādīni vā katvā koṭṭitakāyabandhanampi na vaṭṭati.
Also not allowable is a waistband woven by showing eye-patterns here and there, or by making floral work, creeper work, and so on.
Dây lưng được đan với các hình mắt (acchīni) hoặc các hình trang trí hoa văn dây leo (mālākamma-latākammādīni) ở nhiều chỗ cũng không được phép.
Ujukameva pana macchakaṇṭakaṃ vā khajjuripattakaṃ vā maṭṭhapaṭṭikaṃ vā katvā koṭṭituṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to weave it straight, making a fish-bone pattern, a date-palm leaf pattern, or a smooth band.
Tuy nhiên, được phép đan thẳng thành hình xương cá (macchakaṇṭaka), hình lá chà là (khajjuripattaka) hoặc hình dải phẳng (maṭṭhapaṭṭika).
Kāyabandhanassa dasā ekā vaṭṭati, dve tīṇi cattāripi vaṭṭanti; tato paraṃ na vaṭṭanti.
As for a waistband's fringes, one is allowable; two, three, or four are also allowable; more than that are not allowable.
Dây tua của dây lưng một sợi thì được phép, hai, ba, bốn sợi cũng được phép; hơn thế nữa thì không được phép.
Rajjukakāyabandhanaṃ ekameva vaṭṭati.
Only one rope-waistband is allowable.
Dây lưng dạng dây thừng (rajjukakāyabandhana) chỉ một sợi thì được phép.
Pāmaṅgasaṇṭhānaṃ pana ekampi na vaṭṭati.
But a pāmaṅga-style one is not allowable, not even one.
Tuy nhiên, dây thừng có hình dạng như cái dùi (pāmaṅgasaṇṭhāna) dù chỉ một sợi cũng không được phép.
Dasā pana pāmaṅgasaṇṭhānāpi vaṭṭati.
However, fringes of the pāmaṅga style are allowable.
Nhưng dây tua có hình dạng như cái dùi thì được phép.
Bahurajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ bahurajjukanti na vattabbaṃ, taṃ vaṭṭati.
A waistband made by putting many small cords together and wrapping them tightly with one cord is not to be called a "many-corded" one; that is allowable.
Không nên nói rằng một dây lưng được làm bằng cách gộp nhiều sợi dây lại và quấn chặt bằng một sợi duy nhất là "nhiều sợi dây" (bahurajjuka); điều đó được phép.
Añjaniyaṃ itthipurisacatuppadasakuṇarūpaṃ vā mālākamma-latākammamakaradantaka-gomuttakaaḍḍhacandakādibhedaṃ vā vikārarūpaṃ na vaṭṭati.
On an ointment container, a decorative shape, whether a figure of a woman, man, quadruped, or bird, or of a varied design such as floral work, creeper work, makaradantaka, gomuttaka, half-moon, and so on, is not allowable.
Trên ống thuốc nhỏ mắt (añjanī), không được phép có các hình dạng biến đổi như hình người nam, người nữ, động vật bốn chân, chim, hoặc các loại hoa văn như hình hoa, dây leo, răng cá sấu (makaradantaka), hình nước tiểu bò (gomuttaka), hình bán nguyệt (aḍḍhacandaka), v.v.
Ghaṃsitvā vā chinditvā vā yathā vā na paññāyati, tathā suttena veṭhetvā vaḷañjetabbā.
It should be used after rubbing it off or cutting it off, or by wrapping it with a thread so that it is not visible.
Chúng phải được chà xát hoặc cắt bỏ, hoặc quấn bằng sợi chỉ sao cho không còn nhìn thấy được, rồi mới sử dụng.
Ujukameva pana caturaṃsā vā aṭṭhaṃsā vā soḷasaṃsā vā añjanī vaṭṭati.
However, a straight, four-sided, eight-sided, or sixteen-sided ointment container is allowable.
Tuy nhiên, một ống thuốc nhỏ mắt thẳng, hình vuông (caturaṃsa), hình bát giác (aṭṭhaṃsa) hoặc hình mười sáu cạnh (soḷasaṃsa) thì được phép.
Heṭṭhato pissā dve vā tisso vā vaṭṭalekhāyo vaṭṭanti.
At its base, two or three circular lines are allowable.
Ở phía dưới, hai hoặc ba đường tròn (vaṭṭalekhāyo) thì được phép.
Gīvāyampissā pidhānakabandhanatthaṃ ekā vaṭṭalekhā vaṭṭati.
And on its neck, one circular line for tying the lid is allowable.
Ở cổ ống, một đường tròn để buộc nắp thì được phép.
Ārakaṇṭakepi vaṭṭamaṇikaṃ vā aññaṃ vā vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati.
On an awl too, a round bead-like shape or other smoothed colorful workmanship is not allowable.
Trên dùi (ārakaṇṭaka), không được phép có ngọc tròn (vaṭṭamaṇika) hoặc bất kỳ hình trang trí nào khác.
Gīvāyaṃ pana paricchedalekhā vaṭṭati.
But a dividing line on the neck is allowable.
Tuy nhiên, ở phần cổ thì các đường phân cách (paricchedalekhā) được phép.
Pipphalikepi maṇikaṃ vā piḷakaṃ vā yaṃkiñci uṭṭhapetuṃ na vaṭṭati.
On a small knife too, it is not allowable to raise a bead-like shape, a protuberance, or anything of the sort.
Trên dao nhỏ (pipphalikā), không được phép gắn ngọc (maṇika) hoặc nốt sần (piḷaka) hay bất kỳ thứ gì khác.
Daṇḍake pana paricchedalekhā vaṭṭati.
But on the handle, a dividing line is allowable.
Tuy nhiên, trên cán (daṇḍaka) thì các đường phân cách được phép.
Nakhacchedanaṃ valitakaṃyeva karonti, tasmā taṃ vaṭṭati.
A nail-cutter is made only with a curve; therefore, it is allowable.
Dụng cụ cắt móng tay (nakhacchedana) chỉ được làm có nếp gấp (valitakaṃyeva), do đó nó được phép.
Uttarāraṇiyaṃ vā adharāraṇiyaṃ vā araṇidhanuke vā uparipellanadaṇḍake vā mālākammādikaṃ yaṃkiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati, pellanadaṇḍakassa pana vemajjhe maṇḍalaṃ hoti, tattha paricchedalekhāmattaṃ vaṭṭati.
On the upper fire-stick, the lower fire-board, the fire-stick bow, or the upper pressing-rod, any smoothed colorful workmanship such as floral work is not allowable; but in the middle of the pressing-rod there is a hole, and there a mere dividing line is allowable.
Trên thanh cọ xát trên (uttarāraṇiya), thanh cọ xát dưới (adharāraṇiya), cung cọ xát (araṇidhanuka) hoặc cán đẩy trên (uparipellanadaṇḍaka), bất kỳ hình trang trí nào như hoa văn dây leo (mālākammādika) đều không được phép; tuy nhiên, ở giữa cán đẩy có một vòng tròn, chỉ các đường phân cách ở đó thì được phép.
Sūcisaṇḍāsaṃ karonti, yena sūciṃ ḍaṃsāpetvā ghaṃsanti, tattha makaramukhādikaṃ yaṃkiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati, sūciḍaṃsanatthaṃ pana mukhamattaṃ hoti, taṃ vaṭṭati.
They make a needle-holder, with which they rub a needle by clamping it. On it, any smoothed colorful workmanship such as a makara mouth is not allowable. But if there is just a mouth-like opening for clamping the needle, that is allowable.
Người ta làm kẹp kim (sūcisaṇḍāsa) để kẹp kim và mài; trên đó, bất kỳ hình trang trí nào như miệng cá sấu (makaramukhādika) đều không được phép; tuy nhiên, chỉ có phần miệng để kẹp kim thì được phép.
Senāsane kiñci paṭisedhetabbaṃ natthi, aññatra viruddhasenāsanā.
In a dwelling, there is nothing to be forbidden, except for a conflicting dwelling.
Đối với trú xứ, không có gì phải cấm, ngoại trừ trú xứ đối nghịch (viruddhasenāsana).
Viruddhasenāsanaṃ nāma aññesaṃ sīmāya rājavallabhehi katasenāsanaṃ vuccati, tasmā ye tādisaṃ senāsanaṃ karonti, te vattabbā – ‘‘mā amhākaṃ sīmāya senāsanaṃ karothā’’ti.
A conflicting dwelling is said to be a dwelling built within the boundary of others by those favored by the king; therefore, those who build such a dwelling should be told: “Do not build a dwelling within our boundary.”
Trú xứ đối nghịch được gọi là trú xứ được xây dựng bởi các người thân cận của vua trong ranh giới (sīmā) của người khác; do đó, những ai xây dựng trú xứ như vậy, nên được nói: "Đừng xây trú xứ trong ranh giới của chúng tôi."
Anādiyitvā karontiyeva, punapi vattabbā – ‘‘mā evaṃ akattha, mā amhākaṃ uposathapavāraṇānaṃ antarāyamakattha, mā sāmaggiṃ bhindittha, tumhākaṃ senāsanaṃ katampi kataṭṭhāne na ṭhassatī’’ti.
If they build it anyway, not heeding, they should be told again: “Do not do this; do not create an obstacle to our Uposatha and Pavāraṇā; do not break our harmony. Even if your dwelling is built, it will not stand in the place it was built.”
Nếu họ không nghe lời và vẫn tiếp tục xây, thì phải nói lại: "Đừng làm như vậy, đừng cản trở lễ Uposatha và Pavāraṇā của chúng tôi, đừng phá vỡ sự hòa hợp (sāmaggi), trú xứ của quý vị đã xây sẽ không tồn tại ở nơi đã xây."
Sace balakkārena karontiyeva, yadā tesaṃ lajjiparisā ussannā hoti, sakkā ca hoti laddhuṃ dhammiko vinicchayo, tadā tesaṃ pesetabbaṃ – ‘‘tumhākaṃ āvāsaṃ harathā’’ti.
If they build it by force anyway, when their community of conscientious monks becomes numerous, and a lawful decision can be obtained, then a message should be sent to them: “Take away your residence.”
Nếu họ vẫn tiếp tục xây dựng bằng vũ lực, thì khi hội chúng các vị Tỳ-khưu có lòng hổ thẹn (lajjīparisā) đông đảo và có thể đạt được một phán quyết hợp pháp (dhammiko vinicchayo), lúc đó nên gửi lời đến họ: "Hãy dời trú xứ của quý vị đi."
Sace yāva tatiyaṃ pesite haranti, sādhu; no ce haranti, ṭhapetvā bodhiñca cetiyañca avasesasenāsanāni bhinditabbāni, no ca kho aparibhogaṃ karontehi, paṭipāṭiyā pana chadana-gopānasī-iṭṭhakādīni apanetvā tesaṃ pesetabbaṃ – ‘‘tumhākaṃ dabbasambhāre harathā’’ti.
If they take it away after being sent a message up to the third time, it is good. If they do not, then setting aside the Bodhi tree and the cetiya, the remaining buildings should be demolished—not, however, by those who would render them unusable. But the roofing, rafters, bricks, and so on should be removed in order and a message sent to them: “Take away your materials.”
Nếu họ dời đi sau khi đã được gửi lời đến lần thứ ba, thì tốt; nếu không dời đi, thì phải phá bỏ các trú xứ còn lại, ngoại trừ cây Bồ-đề và tháp (cetiya); tuy nhiên, không phải phá bỏ để làm cho chúng không thể sử dụng được, mà phải lần lượt tháo dỡ mái che, xà nhà, gạch, v.v., rồi gửi lời đến họ: "Hãy mang vật liệu của quý vị đi."
Sace haranti, sādhu; no ce haranti, atha tesu dabbasambhāresu himavassavātātapādīhi pūtibhūtesu vā corehi vā haṭesu agginā vā daḍḍhesu sīmasāmikā bhikkhū anupavajjā, na labbhā codetuṃ ‘‘tumhehi amhākaṃ dabbasambhārā nāsitā’’ti vā ‘‘tumhākaṃ gīvā’’ti vā.
If they take them away, it is good. If they do not, and then if those materials become rotten due to snow, rain, wind, sun, etc., or are taken by thieves, or burned by fire, the monks who own the boundary are without fault; they cannot be accused, saying, “You have destroyed our materials,” or, “It is your liability.”
Nếu họ mang đi, thì tốt; nếu không mang đi, thì khi các vật liệu đó bị hư hỏng do tuyết, mưa, gió, nắng, v.v., hoặc bị trộm cướp, hoặc bị cháy, thì các Tỳ-khưu chủ ranh giới (sīmasāmikā bhikkhū) không có lỗi, không thể bị buộc tội rằng: "Quý vị đã phá hủy vật liệu của chúng tôi" hoặc "Đó là trách nhiệm của quý vị."
Yaṃ pana sīmasāmikehi bhikkhūhi kataṃ, taṃ sukatameva hotīti.
But what was done by the monks who own the boundary is indeed well done.
Những gì các Tỳ-khưu chủ ranh giới đã làm thì là việc đã làm đúng đắn.
86. Evaṃ bhinnāya pana kuṭikāya dhaniyassa parivitakkañca puna kuṭikaraṇatthāya ussāhañca dassetuṃ ‘‘atha kho āyasmato’’tiādi vuttaṃ.
86. Furthermore, to show Venerable Dhaniya's reflection and his effort to build a hut again after his hut was thus destroyed, the passage beginning with “Then the venerable...” was spoken.
Để trình bày sự suy tư của Tôn giả Dhaniya và sự nỗ lực làm lại tịnh xá một lần nữa sau khi tịnh xá bị phá hủy như vậy, đoạn văn “ Rồi Tôn giả” v.v. đã được nói đến.
Tattha dārugahe gaṇakoti rañño dārubhaṇḍāgāre dārugopako.
Therein, accountant in the timber-yard means a guardian of the timber in the king's timber-storehouse.
Trong đó, dārugahe gaṇako có nghĩa là người giữ gỗ trong kho gỗ của nhà vua, hay người quản lý gỗ.
Devagahadārūnīti devena gahitadārūni.
Timber acquired by the deva means timber acquired by the deva.
Devagahadārūnī có nghĩa là những cây gỗ đã được nhà vua lấy.
Rājapaṭiggahitabhūtāni dārūnīti attho.
The meaning is timber that had become the king's property.
Có nghĩa là những cây gỗ đã được nhà vua chiếm hữu.
Nagarapaṭisaṅkhārikānīti nagarassa paṭisaṅkhārūpakaraṇāni.
For the city's maintenance means equipment for the city's maintenance.
Nagarapaṭisaṅkhārikānī có nghĩa là những vật liệu dùng để sửa chữa thành phố.
Āpadatthāya nikkhittānīti aggidāhena vā purāṇabhāvena vā paṭirājūparundhanādinā vā gopuraṭṭālakarājantepurahatthisālādīnaṃ vipatti āpadāti vuccati.
Stored for a time of calamity means: the destruction of gateways, watchtowers, the royal palace, elephant stables, and so on—whether by fire, old age, or the siege of an enemy king, etc.—is called a calamity.
Āpadatthāya nikkhittānī có nghĩa là những vật liệu được cất giữ cho trường hợp khẩn cấp, khi cổng thành, tháp canh, cung điện hoàng gia, chuồng voi v.v. bị hư hại do hỏa hoạn, do cũ nát, hoặc do bị quân địch vây hãm.
Tadatthaṃ nikkhittānīti vuttaṃ hoti.
It is said to be stored for that purpose.
Có nghĩa là được cất giữ cho mục đích đó.
Khaṇḍākhaṇḍikaṃ chedāpetvāti attano kuṭiyā pamāṇaṃ sallakkhetvā kiñci agge kiñci majjhe kiñci mūle khaṇḍākhaṇḍaṃ karonto chedāpesi.
Having had it cut into pieces means: having determined the measurements of his hut, he had it cut into pieces, some at the tip, some in the middle, and some at the base.
Khaṇḍākhaṇḍikaṃ chedāpetvā có nghĩa là sau khi ước lượng kích thước tịnh xá của mình, vị ấy đã cho chặt gỗ thành từng khúc, một số ở phần ngọn, một số ở phần giữa, một số ở phần gốc.
87. Vassakāroti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ.
87. Vassakāra is the name of that brahmin.
87. Vassakāro là tên của vị Bà-la-môn đó.
Magadhamahāmattoti magadharaṭṭhe mahāmatto, mahatiyā issariyamattāya samannāgato, magadharañño vā mahāmatto; mahāamaccoti vuttaṃ hoti.
A great minister of Magadha means a great minister in the country of Magadha, endowed with a great measure of authority; or a great minister of the king of Magadha. It means a great councilor.
Magadhamahāmatto có nghĩa là một vị đại thần ở xứ Magadha, một người được phú cho quyền lực lớn, hoặc là đại thần của vua Magadha; có nghĩa là một vị đại quan.
Anusaññāyamānoti tattha tattha gantvā paccavekkhamāno.
Inspecting means going here and there and examining.
Anusaññāyamāno có nghĩa là đi đến từng nơi và xem xét, điều tra.
Bhaṇeti issarānaṃ nīcaṭṭhānikapurisālapanaṃ.
Bhaṇe is a term of address used by superiors to men of lower rank.
Bhaṇe là lời gọi những người có địa vị thấp hơn của các vị có quyền lực.
Bandhaṃ āṇāpesīti brāhmaṇo pakatiyāpi tasmiṃ issāpakatova.
He ordered his arrest means: the brahmin was naturally jealous of him.
Bandhaṃ āṇāpesī có nghĩa là vị Bà-la-môn vốn đã có lòng ghen tị với người giữ gỗ đó.
So rañño ‘‘āṇāpehī’’ti vacanaṃ sutvā yasmā ‘‘pakkosāpehī’’ti rañño na vuttaṃ, tasmā ‘‘naṃ hatthesu ca pādesu ca bandhaṃ katvā āṇāpessāmī’’ti bandhaṃ āṇāpesi.
Upon hearing the king's words, "Give the order," because the king had not said, "Summon him," he ordered his arrest, thinking, "I will have him brought, bound hand and foot."
Khi nghe lời vua “Hãy ra lệnh!”, vì vua không nói “Hãy gọi hắn đến!”, nên vị ấy đã ra lệnh trói người giữ gỗ đó tay chân lại, với ý nghĩ “Ta sẽ cho trói hắn tay chân lại rồi mới sai khiến”.
Addasa kho āyasmā dhaniyoti kathaṃ addasa?
Venerable Dhaniya saw—how did he see?
Addasa kho āyasmā dhaniyo — Tôn giả Dhaniya đã thấy như thế nào?
So kira attanā lesena dārūnaṃ haṭabhāvaṃ ñatvā ‘‘nissaṃsayaṃ esa dārūnaṃ kāraṇā rājakulato vadhaṃ vā bandhaṃ vā pāpuṇissati, tadā naṃ ahameva mocessāmī’’ti niccakālaṃ tassa pavattiṃ suṇantoyeva vicarati.
It is said that he, knowing that the timber had been taken on his account, wandered about always listening for news of him, thinking, "Without a doubt, he will suffer execution or imprisonment from the royal court because of the timber. At that time, I myself will free him."
Nghe nói, vì vị ấy biết rằng mình đã lấy gỗ một cách bất hợp pháp, nên nghĩ “Chắc chắn người giữ gỗ này sẽ bị vua xử tử hoặc giam cầm vì chuyện gỗ này, lúc đó ta sẽ cứu hắn”, nên vị ấy luôn đi lại và lắng nghe tin tức về người giữ gỗ đó.
Tasmā takhaṇaññeva gantvā addasa.
Therefore, he went at that very moment and saw him.
Vì vậy, ngay lúc đó vị ấy đã đi và thấy.
Tena vuttaṃ – ‘‘addasa kho āyasmā dhaniyo’’ti.
Hence it is said, "Venerable Dhaniya saw."
Do đó, có lời nói rằng – “Tôn giả Dhaniya đã thấy”.
Dārūnaṃ kiccāti dārūnaṃ kāraṇā.
Because of the timber means on account of the timber.
Dārūnaṃ kiccā có nghĩa là vì chuyện gỗ.
Purāhaṃ haññāmīti ahaṃ purā haññāmi; yāva ahaṃ na haññāmi, tāva tvaṃ eyyāsīti attho.
Before I am killed means: as long as I am not killed, so long may you come. That is the meaning.
Purāhaṃ haññāmī có nghĩa là “Trước khi tôi bị giết”; có nghĩa là “Xin Tôn giả hãy đến trước khi tôi bị giết”.
88. Iṅgha, bhante, sarāpehīti ettha iṅghāti codanatthe nipāto.
88. In the phrase Come, venerable sir, please recall, iṅgha is a particle in the sense of urging.
88. Trong câu Iṅgha, bhante, sarāpehī, từ iṅghā là một giới từ biểu thị sự thúc giục.
Paṭhamābhisittoti abhisitto hutvā paṭhamaṃ.
First consecrated means upon first being consecrated.
Paṭhamābhisitto có nghĩa là lần đầu tiên sau khi được tấn phong.
Evarūpiṃ vācaṃ bhāsitāti ‘‘dinnaññeva samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaṃ paribhuñjantū’’ti imaṃ evarūpiṃ vācaṃ abhisitto hutvā paṭhamameva yaṃ tvaṃ abhāsi, taṃ sayameva bhāsitvā idāni sarasi, na sarasīti vuttaṃ hoti.
Spoke such words means: "Let recluses and brahmins use the grass, wood, and water that has been given." It is said with the meaning, "Do you now recall the words of this kind which you spoke at the very beginning of your consecration, or do you not recall?"
Evarūpiṃ vācaṃ bhāsitā có nghĩa là “Chính ngài đã nói lời như vậy, ‘Hãy để các Sa-môn, Bà-la-môn sử dụng cỏ, củi, nước đã được ban cho’, ngay lần đầu tiên sau khi được tấn phong. Bây giờ ngài có nhớ lời đó không?”
Rājāno kira abhisittamattāyeva dhammabheriṃ carāpenti – ‘‘dinnaññeva samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaṃ paribhuñjantū’’ti taṃ sandhāya esa vadati.
It is said that kings, immediately upon their consecration, have the drum of the Dhamma sounded, proclaiming, "Let recluses and brahmins use the grass, wood, and water that has been given." He speaks with reference to that.
Nghe nói, các vị vua, ngay sau khi được tấn phong, thường cho gióng trống pháp, nói rằng: “Hãy để các Sa-môn, Bà-la-môn sử dụng cỏ, củi, nước đã được ban cho”. Vị ấy nói điều này để ám chỉ điều đó.
Tesaṃ mayā sandhāya bhāsitanti tesaṃ appamattakepi kukkuccāyantānaṃ samitabāhitapāpānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaharaṇaṃ sandhāya mayā etaṃ bhāsitaṃ; na tumhādisānanti adhippāyo.
I spoke with reference to them means: I spoke this with reference to those recluses and brahmins who have pacified and dispelled evil, who are scrupulous even about a small amount of grass, wood, and water. The intention is: not for those like you.
Tesaṃ mayā sandhāya bhāsitaṃ có nghĩa là “Lời đó đã được tôi nói để ám chỉ việc mang cỏ, củi, nước cho các Sa-môn, Bà-la-môn, những người dù chỉ một chút cỏ, củi, nước cũng cảm thấy hối lỗi, những người đã dứt trừ và loại bỏ ác nghiệp; không phải để ám chỉ những người như ngài”. Đó là ý của vua Bimbisāra.
Tañca kho araññe apariggahitanti tañca tiṇakaṭṭhodakaṃ yaṃ araññe apariggahitaṃ hoti; etaṃ sandhāya mayā bhāsitanti dīpeti.
And that which is in the forest, unowned: and that grass, wood, and water which is in the forest and is unowned; he indicates that he spoke with reference to this.
Tañca kho araññe apariggahitaṃ có nghĩa là “Cỏ, củi, nước đó là những thứ không có chủ trong rừng; tôi đã nói điều này để ám chỉ điều đó”.
Lomena tvaṃ muttosīti ettha lomamiva lomaṃ, kiṃ pana taṃ?
In the phrase You are released by your fleece, fleece is like wool. What is that?
Trong câu Lomena tvaṃ muttosī, loma có nghĩa là giống như lông, vậy đó là gì?
Pabbajjāliṅgaṃ.
The mark of the going-forth.
Đó là y phục của người xuất gia.
Kiṃ vuttaṃ hoti?
What is meant?
Ý nghĩa là gì?
Yathā nāma dhuttā ‘‘maṃsaṃ khādissāmā’’ti mahagghalomaṃ eḷakaṃ gaṇheyyuṃ.
Just as drunkards might seize a ram with valuable fleece, thinking, "We will eat the meat."
Ví như những kẻ lừa đảo bắt một con cừu có bộ lông quý giá với ý định “Chúng ta sẽ ăn thịt”.
Tamenaṃ añño viññupuriso disvā ‘‘imassa eḷakassa maṃsaṃ kahāpaṇamattaṃ agghati.
Another wise man, seeing it, would think, "The meat of this ram is worth a mere kahāpaṇa.
Một người đàn ông khôn ngoan khác nhìn thấy con cừu đó và nghĩ “Thịt của con cừu này chỉ đáng giá một đồng kahāpaṇa.
Lomāni pana lomavāre lomavāre aneke kahāpaṇe agghantī’’ti dve alomake eḷake datvā gaṇheyya.
The fleece, however, is worth many kahāpaṇas each time it is shorn." He would take it, giving two rams without fleece in exchange.
Nhưng bộ lông của nó, mỗi sợi lông đáng giá nhiều đồng kahāpaṇa”. Rồi ông ta đổi hai con cừu không có lông để lấy con cừu đó.
Evaṃ so eḷako viññupurisamāgamma lomena mucceyya.
Thus, that ram, having come to a wise man, would be saved by its fleece.
Như vậy, con cừu đó được giải thoát nhờ bộ lông của nó khi gặp người đàn ông khôn ngoan.
Evameva tvaṃ imassa kammassa katattā vadhabandhanāraho.
In the same way, you, having done this deed, are deserving of execution and imprisonment.
Cũng vậy, vì đã phạm tội này, ngài đáng bị hành hình hoặc giam cầm.
Yasmā pana arahaddhajo sabbhi avajjharūpo, tvañca sāsane pabbajitattā yaṃ pabbajjāliṅgabhūtaṃ arahaddhajaṃ dhāresi.
But since the banner of the arahants is inviolable by the good, and you, having gone forth in the Sāsana, wear that banner of the arahants which is the mark of the going-forth,
Nhưng vì lá cờ của bậc A-la-hán là hình tướng mà những người thiện lành không thể sát hại, và ngài, vì đã xuất gia trong giáo pháp, đang mang lá cờ của bậc A-la-hán, là y phục của người xuất gia.
Tasmā tvaṃ iminā pabbajjāliṅgalomena eḷako viya viññupurisamāgamma muttosīti.
therefore, you are released by this fleece, which is the mark of the going-forth, just as the ram was upon reaching a wise man.
Vì vậy, ngài được giải thoát nhờ bộ lông, tức là y phục của người xuất gia này, giống như con cừu được giải thoát khi gặp người đàn ông khôn ngoan.
Manussā ujjhāyantīti rañño parisati bhāsamānassa sammukhā ca parammukhā ca sutvā tattha tattha manussā ujjhāyanti, avajjhāyanti, avajānantā taṃ jhāyanti olokenti lāmakato vā cintentīti attho.
People were contemptuous: Having heard the king speaking in his assembly, both in his presence and in his absence, people in various places were contemptuous, that is, they looked upon him with disdain, regarding him as base, or thought of him as base.
Manussā ujjhāyantī có nghĩa là khi vị ấy đang nói trong hội chúng của nhà vua, mọi người ở khắp nơi nghe thấy, cả trực tiếp lẫn gián tiếp, đều bất mãn, chê bai, hoặc nghĩ xấu về vị ấy, hoặc nhìn vị ấy với ánh mắt coi thường.
Khiyyantīti tassa avaṇṇaṃ kathenti pakāsenti.
They criticized: They spoke of his faults, making them known.
Khiyyantī có nghĩa là họ nói xấu, công khai những lời chê bai về vị ấy.
Vipācentīti vitthārikaṃ karonti, sabbattha pattharanti; ayañca attho saddasatthānusārena veditabbo.
They spread it about: They made it widespread, spreading it everywhere. This meaning should be understood according to grammar.
Vipācentī có nghĩa là họ làm cho câu chuyện lan rộng, truyền bá khắp nơi; ý nghĩa này cần được hiểu theo ngữ pháp.
Ayaṃ panettha yojanā – ‘‘alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā’’tiādīni cintentā ujjhāyanti.
Here is the application: they were contemptuous while thinking, "These Sakyan recluses are shameless," and so on.
Đây là cách kết hợp các từ: Họ bất mãn khi nghĩ “Những Sa-môn Thích tử này thật vô liêm sỉ!” v.v.
‘‘Natthi imesaṃ sāmañña’’ntiādīni bhaṇantā khiyyanti.
They criticized while saying, "There is no recluseship in them," and so on.
Họ chê bai khi nói “Những người này không có hạnh Sa-môn!” v.v.
‘‘Apagatā ime sāmaññā’’tiādīni tattha tattha vitthārentā vipācentīti.
They spread it about while proclaiming in various places, "They have departed from recluseship," and so on.
Họ lan truyền khắp nơi khi nói “Những người này đã từ bỏ hạnh Sa-môn!” v.v.
Etena nayena imesaṃ padānaṃ ito parampi tattha tattha āgatapadānurūpena yojanā veditabbā.
In this manner, the application of these terms should be understood from here on according to the terms that appear in various places.
Theo cách này, việc kết hợp các từ này và các từ tương tự xuất hiện ở những nơi khác sau này cần được hiểu rõ.
Brahmacārinoti seṭṭhacārino.
Brahmacārins: those of holy conduct.
Brahmacārino có nghĩa là những người thực hành hạnh cao thượng.
Sāmaññanti samaṇabhāvo.
Sāmañña: the state of being a recluse.
Sāmañña có nghĩa là phẩm chất của Sa-môn.
Brahmaññanti seṭṭhabhāvo.
Brahmañña: the state of being holy.
Brahmañña có nghĩa là phẩm chất cao thượng.
Sesaṃ uttānatthameva.
The rest has a plain meaning.
Phần còn lại có nghĩa rõ ràng.
Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavocāti bhagavā sāmaṃyeva lokavohārampi jānāti, atītabuddhānaṃ paññattimpi jānāti – ‘‘pubbepi buddhā ettakena pārājikaṃ paññapenti, ettakena thullaccayaṃ, ettakena dukkaṭa’’nti.
Then the Blessed One said this to that bhikkhu: The Blessed One himself knows worldly convention, and he also knows the regulations of past Buddhas, thinking: "In the past, Buddhas also laid down a pārājika for such an amount, a thullaccaya for such an amount, a dukkaṭa for such an amount."
Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavocā có nghĩa là Đức Thế Tôn tự mình biết cả phong tục thế gian và các giới luật đã được các vị Phật quá khứ chế định – “Các vị Phật trước đây chế định giới pācittiya với mức độ này, giới thullaccaya với mức độ này, giới dukkaṭa với mức độ này”.
Evaṃ santepi sace aññehi lokavohāraviññūhi saddhiṃ asaṃsanditvā pādamattena pārājikaṃ paññapeyya, tenassa siyuṃ vattāro ‘‘sīlasaṃvaro nāma ekabhikkhussapi appameyyo asaṅkhyeyyo mahāpathavī-samudda-ākāsāni viya ativitthiṇṇo, kathañhi nāma bhagavā pādamattakena nāsesī’’ti!
Even so, if he were to lay down a pārājika for a mere quarter-kahāpaṇa without consulting others who are knowledgeable in worldly convention, there would be those who would say of him: "The restraint of moral virtue is immeasurable and innumerable even for a single bhikkhu, as vast as the great earth, the ocean, and the sky. How could the Blessed One destroy it for a mere quarter-kahāpaṇa!"
Mặc dù vậy, nếu Ngài chế định giới pācittiya chỉ với một đồng kahāpaṇa mà không thảo luận với những người hiểu biết về phong tục thế gian khác, thì sẽ có những người nói rằng: “Sự giữ gìn giới hạnh là vô lượng, vô số đối với ngay cả một Tỳ-khưu, rộng lớn như đất, biển, và bầu trời, tại sao Đức Thế Tôn lại hủy hoại nó chỉ với một đồng kahāpaṇa nhỏ bé?”
Tato tathāgatassa ñāṇabalaṃ ajānantā sikkhāpadaṃ kopeyyuṃ, paññattampi sikkhāpadaṃ yathāṭhāne na tiṭṭheyya.
Then, not knowing the power of the Tathāgata's knowledge, they would undermine the training rule, and the training rule, once laid down, would not stand in its proper place.
Khi đó, những người không hiểu được trí tuệ và sức mạnh của Đức Như Lai sẽ vi phạm giới luật, và giới luật đã được chế định sẽ không còn vững chắc.
Lokavohāraviññūhi pana saddhiṃ saṃsanditvā paññatte so upavādo na hoti.
However, when it is laid down after consulting those knowledgeable in worldly convention, that criticism does not arise.
Nhưng nếu giới luật được chế định sau khi thảo luận với những người hiểu biết về phong tục thế gian, thì sẽ không có lời chỉ trích đó.
Aññadatthu evaṃ vattāro honti – ‘‘imehi nāma agārikāpi pādamattena coraṃ hanantipi bandhantipi pabbājentipi.
On the contrary, there are those who would say: "Even these householders execute, imprison, or banish a thief for a mere quarter-kahāpaṇa.
Ngược lại, sẽ có những người khen ngợi rằng: “Ngay cả những người cư sĩ cũng bắt, giết, hoặc trục xuất một tên trộm chỉ vì một đồng kahāpaṇa.
Kasmā bhagavā pabbajitaṃ na nāsessati; yena parasantakaṃ tiṇasalākamattampi na gahetabba’’nti!
Why would the Blessed One not destroy a renunciant, for whom not even a blade of grass belonging to another should be taken?"
Tại sao Đức Thế Tôn lại không trục xuất một người xuất gia, người mà ngay cả một cọng cỏ hay một mảnh gỗ của người khác cũng không được lấy?”
Tathāgatassa ca ñāṇabalaṃ jānissanti.
And they will know the power of the Tathāgata's knowledge.
Và họ sẽ biết được sức mạnh trí tuệ của Như Lai.
Paññattampi ca sikkhāpadaṃ akuppaṃ bhavissati, yathāṭhāne ṭhassati.
And the training rule that is laid down will be unshakeable; it will stand in its proper place.
Và giới luật đã được chế định sẽ không bị lay chuyển, sẽ đứng vững ở vị trí của nó.
Tasmā lokavohāraviññūhi saddhiṃ saṃsanditvā paññapetukāmo sabbāvantaṃ parisaṃ anuvilokento atha kho bhagavā avidūre nisinnaṃ disvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca ‘‘kittakena kho bhikkhu rājā māgadho seniyo bimbisāro coraṃ gahetvā hanati vā bandhati vā pabbājeti vā’’ti.
Therefore, wishing to lay it down after consulting with those who understand worldly conventions, surveying the entire assembly, then the Blessed One, seeing that bhikkhu sitting not far away, said this to him: "For how much, bhikkhu, does King Bimbisāra of Magadha, of the Seniya clan, having caught a thief, execute him, or bind him, or banish him?"
Do đó, Đức Thế Tôn, khi muốn chế định giới luật sau khi đã tham khảo ý kiến của những người am hiểu tập quán thế gian, đã quán sát toàn bộ hội chúng, rồi thấy vị Tỳ-khưu đang ngồi không xa, Ngài nói với vị Tỳ-khưu ấy: “Này Tỳ-khưu, Vua Magadha Seniya Bimbisāra bắt kẻ trộm rồi đánh đập, hay xiềng xích, hay trục xuất vì tội ăn cắp bao nhiêu?”
Tattha māgadhoti magadhānaṃ issaro.
Therein, Māgadho means lord of the Magadhans.
Trong đó, māgadho có nghĩa là vị vua của xứ Magadha.
Seniyoti senāya sampanno.
Seniyo means endowed with an army.
Seniyo có nghĩa là người có quân đội.
Bimbisāroti tassa nāmaṃ.
Bimbisāro is his name.
Bimbisāro là tên của vị ấy.
Pabbājeti vāti raṭṭhato nikkhāmeti.
Or banishes means he expels him from the kingdom.
Pabbājeti vā có nghĩa là trục xuất khỏi đất nước.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest herein is of clear meaning.
Phần còn lại ở đây chỉ là ý nghĩa rõ ràng.
Pañcamāsako pādoti tadā rājagahe vīsatimāsako kahāpaṇo hoti, tasmā pañcamāsako pādo.
A pāda is five māsakas: At that time in Rājagaha, a kahāpaṇa was twenty māsakas; therefore, a pāda was five māsakas.
Pañcamāsako pādo có nghĩa là một phần tư (pāda) là năm māsa. Vào thời đó, một đồng kahāpaṇa ở Rājagaha trị giá hai mươi māsa, do đó năm māsa là một phần tư.
Etena lakkhaṇena sabbajanapadesu kahāpaṇassa catuttho bhāgo ‘‘pādo’’ti veditabbo.
By this mark, it should be understood that in all regions, the fourth part of a kahāpaṇa is called a "pāda".
Theo dấu hiệu này, ở tất cả các vùng đất, một phần tư của đồng kahāpaṇa được gọi là “pāda”.
So ca kho porāṇassa nīlakahāpaṇassa vasena, na itaresaṃ rudradāmakādīnaṃ.
And that is in terms of the ancient nīlakahāpaṇa, not others like the rudradāmaka and so on.
Và điều đó được hiểu theo giá trị của đồng nīlakahāpaṇa cổ xưa, chứ không phải các loại khác như rudradāmaka.
Tena hi pādena atītabuddhāpi pārājikaṃ paññapesuṃ, anāgatāpi paññapessanti.
Indeed, with a pāda, the Buddhas of the past also laid down a pārājika, and those of the future will also lay it down.
Chính với giá trị một pāda này, các vị Phật quá khứ cũng đã chế định tội Pārājika, và các vị Phật vị lai cũng sẽ chế định.
Sabbabuddhānañhi pārājikavatthumhi vā pārājike vā nānattaṃ natthi.
For all Buddhas, there is no difference in the pārājika grounds or in the pārājika itself.
Vì không có sự khác biệt về căn bản tội Pārājika hoặc tội Pārājika giữa tất cả các vị Phật.
Imāneva cattāri pārājikavatthūni.
These are the only four pārājika grounds.
Chỉ có bốn căn bản tội Pārājika này.
Imāneva cattāri pārājikāni.
These are the only four pārājikas.
Chỉ có bốn tội Pārājika này.
Ito ūnaṃ vā atirekaṃ vā natthi.
There is nothing less or more than this.
Không có ít hơn hay nhiều hơn thế này.
Tasmā bhagavāpi dhaniyaṃ vigarahitvā pādeneva dutiyapārājikaṃ paññapento ‘‘yo pana bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhāta’’ntiādimāha.
Therefore, the Blessed One also, after rebuking Dhaniya, while laying down the second pārājika with just a pāda, said, "Whatever bhikkhu, with thievish intent, should take what is not given..." and so on.
Do đó, Đức Thế Tôn cũng quở trách Dhaniya và chế định Pārājika thứ hai với giá trị một pāda, Ngài nói: “Này Tỳ-khưu nào lấy của không cho với ý nghĩ trộm cắp”, v.v.
Evaṃ mūlacchejjavasena daḷhaṃ katvā dutiyapārājike paññatte aparampi anupaññattatthāya rajakabhaṇḍikavatthu udapādi, tassuppattidīpanatthametaṃ vuttaṃ – ‘‘evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotī’’ti.
Thus, when the second pārājika was laid down, making it firm by way of cutting at the root, another case concerning a washerman's bundle arose for the purpose of a supplementary regulation. To show its origin, this was said: "In this way this training rule was laid down by the Blessed One for the bhikkhus."
Khi tội Pārājika thứ hai đã được chế định vững chắc theo cách đoạn tuyệt gốc rễ như vậy, một sự kiện khác lại xảy ra để chế định thêm (anupaññatti), đó là câu chuyện về bó đồ của người giặt. Để làm rõ sự phát sinh của nó, câu này đã được nói: “Như vậy, giới luật này đã được Đức Thế Tôn chế định cho các Tỳ-khưu.”
Tassattho ca anupaññattisambandho ca paṭhamapārājikavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbo.
Its meaning and connection to the supplementary regulation should be understood in the same way as was stated in the Commentary on the First Pārājika.
Ý nghĩa của nó và sự liên quan đến anupaññatti nên được hiểu theo cách đã nói trong Chú giải Pārājika thứ nhất.
Yathā ca idha, evaṃ ito paresu sabbasikkhāpadesu.
And as here, so it is in all the training rules that follow this one.
Cũng như ở đây, tất cả các giới luật sau này cũng vậy.
Yaṃ yaṃ pubbe vuttaṃ, taṃ taṃ sabbaṃ vajjetvā uparūpari apubbameva vaṇṇayissāma.
Whatever has been said before, omitting all of that, we will commentate only on what is new hereafter.
Những gì đã nói trước đây, chúng tôi sẽ bỏ qua tất cả và chỉ chú giải những điều mới mẻ ở các phần tiếp theo.
Yadi hi yaṃ yaṃ vuttanayaṃ, taṃ taṃ punapi vaṇṇayissāma, kadā vaṇṇanāya antaṃ gamissāma!
For if we were to commentate again on whatever has already been explained, when would we reach the end of the commentary?
Nếu chúng tôi chú giải lại tất cả những điều đã nói, thì bao giờ chúng tôi mới kết thúc phần chú giải!
Tasmā yaṃ yaṃ pubbe vuttaṃ, taṃ taṃ sabbaṃ sādhukaṃ upasallakkhetvā tattha tattha attho ca yojanā ca veditabbā.
Therefore, whatever was said before, having carefully noted all of it, the meaning and the application in each case should be understood.
Do đó, tất cả những gì đã nói trước đây nên được ghi nhớ kỹ lưỡng, và ý nghĩa cùng sự kết nối của chúng nên được hiểu ở từng chỗ.
Apubbaṃ pana yaṃkiñci anuttānatthaṃ, taṃ sabbaṃ mayameva vaṇṇayissāma.
However, whatever is new and not of clear meaning, all of that we ourselves will commentate on.
Còn bất cứ điều gì mới mẻ, có ý nghĩa không rõ ràng, tất cả những điều đó chúng tôi sẽ tự mình chú giải.
92. Gāmo nāmāti evamādi ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti ettha vuttassa gāmassa ca araññassa ca pabhedadassanatthaṃ vuttaṃ.
92. A village is and so forth was said to show the different kinds of village and wilderness mentioned here in "from a village or from a wilderness."
92. Gāmo nāmāti, v.v., được nói để chỉ ra các loại làng (gāma) và rừng (arañña) đã được đề cập trong câu “gāmā vā araññā vā” (từ làng hay từ rừng).
Tattha yasmiṃ gāme ekā eva kuṭi, ekaṃ gehaṃ seyyathāpi malayajanapade; ayaṃ ekakuṭiko gāmo nāma.
Therein, a village in which there is only one hut, one house, as in the Malaya country, is called a one-hut village.
Trong đó, làng nào chỉ có một túp lều, một ngôi nhà, giống như ở vùng Malaya; đó được gọi là làng một túp lều (ekakuṭiko gāmo).
Etena nayena aparepi veditabbā.
In this way, the others too should be understood.
Theo cách này, các loại khác cũng nên được hiểu.
Amanusso nāma yo sabbaso vā manussānaṃ abhāvena yakkhapariggahabhūto; yato vā manussā kenaci kāraṇena punapi āgantukāmā eva apakkantā.
Non-human is one which is either completely possessed by yakkhas due to the absence of humans, or from which humans have departed for some reason, intending to return again.
Amanusso nāma là nơi hoàn toàn không có người, bị các yakkha chiếm giữ; hoặc nơi con người đã rời đi vì một lý do nào đó nhưng vẫn có ý định quay trở lại.
Parikkhitto nāma iṭṭhakapākāraṃ ādiṃ katvā antamaso kaṇṭakasākhāhipi parikkhitto.
Enclosed means enclosed by anything from a brick wall down to at least thorny branches.
Parikkhitto nāma là nơi được bao quanh, bắt đầu từ tường gạch cho đến tận những cành cây gai.
Gonisādiniviṭṭho nāma vīthisannivesādivasena anivisitvā yathā gāvo tattha tattha dve tayo nisīdanti, evaṃ tattha tattha dve tīṇi gharāni katvā niviṭṭho.
Settled like resting cattle means not settled by way of street arrangements and so on, but rather, just as cattle sit here and there in twos and threes, so too, having built two or three houses here and there, it is settled.
Gonisādiniviṭṭho nāma là nơi không được xây dựng theo kiểu đường phố hay khu dân cư, mà được xây dựng hai ba ngôi nhà rải rác đây đó, giống như cách hai ba con bò ngồi rải rác.
Satthoti jaṅghasatthasakaṭasatthādīsu yo koci.
A caravan means any of the caravans of foot-travelers, cart-travelers, and so on.
Sattho là bất kỳ đoàn lữ hành nào, chẳng hạn như đoàn lữ hành đi bộ, đoàn lữ hành xe bò, v.v.
Imasmiñca sikkhāpade nigamopi nagarampi gāmaggahaṇeneva gahitanti veditabbaṃ.
And in this training rule, it should be understood that both a market town and a city are included by the term 'village'.
Và trong giới luật này, nigama (thị trấn) và nagara (thành phố) cũng nên được hiểu là đã được bao gồm trong từ gāma (làng).
Gāmūpacārotiādi araññaparicchedadassanatthaṃ vuttaṃ.
The vicinity of a village and so on was said to show the demarcation of the wilderness.
Gāmūpacāroti, v.v., được nói để chỉ ra ranh giới của rừng.
Indakhīle ṭhitassāti yassa gāmassa anurādhapurasseva dve indakhīlā, tassa abbhantarime indakhīle ṭhitassa; tassa hi bāhiro indakhīlo ābhidhammikanayena araññasaṅkhepaṃ gacchati.
Of one standing at the indakhīla: In a village that has two indakhīlas, like Anurādhapura, it means of one standing at the inner indakhīla; for its outer indakhīla is counted as wilderness according to the Abhidhammic method.
Indakhīle ṭhitassāti có nghĩa là của người đứng ở cột trụ indakhīla bên trong của một ngôi làng có hai cột trụ indakhīla như Anurādhapura; vì indakhīla bên ngoài của ngôi làng đó được tính là rừng theo Abhidhamma.
Yassa pana eko, tassa gāmadvārabāhānaṃ vemajjhe ṭhitassa.
But for a village that has one, it means of one standing in the middle of the village gateposts.
Còn đối với làng nào chỉ có một trụ, thì là của người đứng ở giữa hai cánh cổng làng.
Yatrāpi hi indakhīlo natthi, tatra gāmadvārabāhānaṃ vemajjhameva ‘‘indakhīlo’’ti vuccati.
For even where there is no indakhīla, the very middle of the village gateposts is called the "indakhīla".
Thậm chí ở nơi không có trụ indakhīla, chính giữa hai cánh cổng làng cũng được gọi là “indakhīla”.
Tena vuttaṃ – ‘‘gāmadvārabāhānaṃ vemajjhe ṭhitassā’’ti.
Therefore it was said, "of one standing in the middle of the village gateposts."
Do đó, đã nói: “của người đứng ở giữa hai cánh cổng làng.”
Majjhimassāti thāmamajjhimassa, no pamāṇamajjhimassa, neva appathāmassa, na mahāthāmassa; majjhimathāmassāti vuttaṃ hoti.
Of average: of average strength, not of average size; neither of little strength, nor of great strength. Of average strength is what is meant.
Majjhimassāti có nghĩa là người có sức lực trung bình, không phải người có chiều cao trung bình, không phải người có sức lực yếu, cũng không phải người có sức lực mạnh; nghĩa là người có sức lực vừa phải.
Leḍḍupātoti yathā mātugāmo kāke uḍḍāpento ujukameva hatthaṃ ukkhipitvā leḍḍuṃ khipati, yathā ca udakukkhepe udakaṃ khipanti, evaṃ akhipitvā yathā taruṇamanussā attano balaṃ dassentā bāhaṃ pasāretvā leḍḍuṃ khipanti, evaṃ khittassa leḍḍussa patanaṭṭhānaṃ.
A clod-throw: Not throwing as a woman, scaring crows, throws a clod by raising her hand straight up, nor as they throw water in an udakukkhepa water boundary, but the place where a clod, thrown by young men stretching out their arms to show their strength, falls.
Leḍḍupāto là nơi hòn đất rơi xuống khi một người phụ nữ ném hòn đất thẳng tay để xua đuổi quạ, hoặc khi người ta ném nước trong lễ té nước, nhưng không phải ném như vậy, mà là nơi hòn đất rơi xuống khi những người trẻ tuổi ném hòn đất bằng cách duỗi thẳng tay để khoe sức mạnh của mình.
Patito pana luṭhitvā yattha gacchati, taṃ na gahetabbaṃ.
But where it goes after rolling upon landing should not be taken into account.
Tuy nhiên, nơi hòn đất đã rơi xuống rồi lăn đến thì không được tính.
Aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupātoti ettha pana nibbakosassa udakapātaṭṭhāne ṭhitassa majjhimassa purisassa suppapāto vā musalapāto vā gharūpacāro nāma.
The clod-throw of an average man standing in the house-vicinity of an unenclosed village: Here, however, for an average man standing at the place where water from the eaves falls, the fall of a winnowing basket or the fall of a pestle is called the house-vicinity.
Trong câu aparikkittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto (nơi hòn đất rơi của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng trong phạm vi nhà của một ngôi làng không có hàng rào), gharūpacāro có nghĩa là nơi cái nia (suppapāto) hoặc cái chày (musalapāto) rơi xuống của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng ở nơi nước từ mái hiên chảy xuống.
Tasmiṃ gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupāto gāmūpacāroti kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
The clod-throw of one standing in that house-vicinity is the village-vicinity; so it is said in the Kurundaṭṭhakathā.
Nơi hòn đất rơi xuống của người đứng trong phạm vi nhà đó được gọi là gāmūpacāro, điều này đã được nói trong Kurunda-aṭṭhakathā.
Mahāpaccariyampi tādisameva.
In the Mahāpaccarī as well, it is similar.
Trong Mahāpaccariya cũng tương tự.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘gharaṃ nāma, gharūpacāro nāma, gāmo nāma, gāmūpacāro nāmā’’ti mātikaṃ ṭhapetvā nibbakosassa udakapātaṭṭhānabbhantaraṃ gharaṃ nāma.
But in the Mahā-aṭṭhakathā, having set down the mātikā "house, house-vicinity, village, village-vicinity," the area within the place where water from the eaves falls is called house.
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā, sau khi đặt ra các tiêu đề “gharaṃ nāma, gharūpacāro nāma, gāmo nāma, gāmūpacāro nāmā”, đã nói rằng: gharaṃ là khu vực bên trong nơi nước từ mái hiên chảy xuống của một ngôi nhà không có hàng rào.
Yaṃ pana dvāre ṭhito mātugāmo bhājanadhovanaudakaṃ chaḍḍeti, tassa patanaṭṭhānañca mātugāmeneva antogehe ṭhitena pakatiyā bahi khittassa suppassa vā sammuñjaniyā vā patanaṭṭhānañca, gharassa purato dvīsu koṇesu sambandhitvā majjhe rukkhasūcidvāraṃ ṭhapetvā gorūpānaṃ pavesananivāraṇatthaṃ kataparikkhepo ca ayaṃ sabbopi gharūpacāro nāma.
But the place where water for washing dishes, thrown by a woman standing at the door, falls; and the place where a winnowing basket or a broom, thrown out naturally by a woman standing inside the house, falls; and the enclosure made to prevent the entry of cattle by connecting the two corners in front of the house and placing a wooden-bolt gate in the middle—all this is called the house-vicinity.
Còn gharūpacāro là toàn bộ khu vực bao gồm nơi người phụ nữ đứng ở cửa đổ nước rửa chén, nơi cái nia hoặc cái chổi rơi xuống khi người phụ nữ đứng trong nhà ném ra ngoài một cách tự nhiên, và hàng rào được dựng lên để ngăn gia súc vào, bằng cách nối hai góc phía trước nhà và đặt một cánh cổng bằng gỗ ở giữa.
Tasmiṃ gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupātabbhantaraṃ gāmo nāma.
The area within a clod-throw of an average man standing in that house-vicinity is called the village.
Khu vực bên trong nơi hòn đất rơi xuống của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng trong phạm vi nhà đó được gọi là gāmo.
Tato aññassa leḍḍupātassa abbhantaraṃ gāmūpacāro nāmāti vuttaṃ.
The area within another clod-throw from there is called the village-vicinity, it is said.
Và khu vực bên trong nơi hòn đất rơi xuống khác từ đó được gọi là gāmūpacāro.
Idamettha pamāṇaṃ.
This is the standard here.
Đây là tiêu chuẩn ở đây.
Yathā cettha, evaṃ sabbattha yo yo aṭṭhakathāvādo vā theravādo vā pacchā vuccati so pamāṇato daṭṭhabbo.
And as here, so everywhere, whichever commentary tradition or elder's tradition is mentioned later should be regarded as the standard.
Cũng như ở đây, bất kỳ lời dạy nào của chú giải (aṭṭhakathāvādo) hoặc lời dạy của Trưởng lão (theravādo) được nói sau đó ở tất cả các nơi đều phải được xem là tiêu chuẩn.
Yañcetaṃ mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, taṃ pāḷiyā viruddhamiva dissati.
And this which is stated in the Mahā-aṭṭhakathā appears as if it contradicts the Pāḷi.
Và điều này, những gì đã được nói trong Đại Chú Giải, dường như mâu thuẫn với Pāḷi.
Pāḷiyañhi – ‘‘gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti ettakameva vuttaṃ.
For in the Pāḷi, only this much is stated: “the clod-throw of a man of average strength standing in the vicinity of a house.”
Bởi vì trong Pāḷi, chỉ có bấy nhiêu được nói: “Khoảng cách ném đất của một người đàn ông trung bình đứng trong khu vực nhà ở (gharūpacāra).”
Aṭṭhakathāyaṃ pana taṃ leḍḍupātaṃ gāmasaṅkhepaṃ katvā tato paraṃ gāmūpacāro vuttoti?
But in the commentary, is it said that after making that clod-throw distance a part of the village, the vicinity of the village is stated beyond that?
Nhưng trong Chú Giải, sau khi lấy khoảng cách ném đất đó làm ranh giới làng (gāmasaṅkhepa), khu vực làng (gāmūpacāra) được nói đến sau đó, phải không?
Vuccate – saccameva pāḷiyaṃ vuttaṃ, adhippāyo panettha veditabbo.
It is said: what is stated in the Pāḷi is indeed true, but the intention here should be understood.
Được nói rằng – điều đó thực sự đã được nói trong Pāḷi, nhưng ý nghĩa ẩn chứa ở đây cần phải được hiểu.
So ca aṭṭhakathācariyānameva vidito.
And that is known only to the commentary masters.
Và điều đó chỉ được biết bởi các vị Aṭṭhakathācariya (Sư tổ Chú Giải) mà thôi.
Tasmā yathā ‘‘gharūpacāre ṭhitassā’’ti ettha gharūpacāralakkhaṇaṃ pāḷiyaṃ avuttampi aṭṭhakathāyaṃ vuttavasena gahitaṃ.
Therefore, just as in the phrase “of one standing in the vicinity of a house,” the characteristic of the vicinity of a house is taken according to what is stated in the commentary, even though it is not stated in the Pāḷi.
Vì vậy, cũng như đặc điểm của khu vực nhà ở (gharūpacāra) tuy không được nói đến trong Pāḷi nhưng đã được chấp nhận theo cách nói trong Chú Giải, như trong câu “đứng trong khu vực nhà ở (gharūpacāre ṭhitassa)”.
Evaṃ sesampi gahetabbaṃ.
In the same way, the rest should also be understood.
Tương tự, những phần còn lại cũng phải được hiểu như vậy.
Tatrāyaṃ nayo – idha gāmo nāma duvidho hoti – parikkhitto ca aparikkhitto ca.
Herein, this is the method: here, a village is of two kinds—enclosed and unenclosed.
Phương pháp ở đây là: ở đây, làng (gāma) có hai loại – làng có ranh giới (parikkhitta) và làng không có ranh giới (aparikkhitta).
Tatra parikkhittassa parikkhepoyeva paricchedo.
Of these, for an enclosed one, the enclosure itself is the boundary.
Trong đó, đối với làng có ranh giới, ranh giới của nó chính là sự bao quanh.
Tasmā tassa visuṃ paricchedaṃ avatvā ‘‘gāmūpacāro nāma parikkhittassa gāmassa indakhīle ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti pāḷiyaṃ vuttaṃ.
Therefore, without stating its boundary separately, it is said in the Pāḷi: “The vicinity of a village, for an enclosed village, is the clod-throw of a man of average strength standing at the city-post.”
Do đó, không cần nói riêng về ranh giới của nó, trong Pāḷi đã nói: “Khu vực làng (gāmūpacāra) là khoảng cách ném đất của một người đàn ông trung bình đứng ở cột ranh giới (indakhīla) của một làng có ranh giới.”
Aparikkhittassa pana gāmassa gāmaparicchedo vattabbo.
But for an unenclosed village, the village boundary must be stated.
Tuy nhiên, đối với làng không có ranh giới, cần phải nói rõ ranh giới của làng.
Tasmā tassa gāmaparicchedadassanatthaṃ ‘‘aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti vuttaṃ.
Therefore, to show its village boundary, it is said: “for an unenclosed village, the clod-throw of a man of average strength standing in the vicinity of a house.”
Do đó, để chỉ ra ranh giới của làng đó, đã nói: “Khoảng cách ném đất của một người đàn ông trung bình đứng trong khu vực nhà ở (gharūpacāra) của một làng không có ranh giới.”
Gāmaparicchede ca dassite gāmūpacāralakkhaṇaṃ pubbe vuttanayeneva sakkā ñātunti puna ‘‘tattha ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti na vuttaṃ.
And when the village boundary has been shown, the characteristic of the vicinity of a village can be known by the method previously stated, so it is not said again, “the clod-throw of a man of average strength standing there.”
Và khi ranh giới của làng đã được chỉ ra, đặc điểm của khu vực làng (gāmūpacāra) có thể được biết theo cách đã nói trước đó, nên không nói lại “khoảng cách ném đất của một người đàn ông trung bình đứng ở đó”.
Yo pana gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupātaṃyeva ‘‘gāmūpacāro’’ti vadati, tassa gharūpacāro gāmoti āpajjati.
But for one who says that the very clod-throw of one standing in the vicinity of a house is “the vicinity of the village,” it would follow that the vicinity of the house is the village.
Còn người nào nói rằng khoảng cách ném đất của người đứng trong khu vực nhà ở (gharūpacāra) chính là “khu vực làng (gāmūpacāra)”, thì đối với người đó, khu vực nhà ở (gharūpacāra) sẽ trở thành làng (gāma).
Tato gharaṃ, gharūpacāro, gāmo, gāmūpacāroti esa vibhāgo saṅkarīyati.
Consequently, this division—house, vicinity of a house, village, vicinity of a village—becomes confused.
Từ đó, sự phân biệt giữa nhà (ghara), khu vực nhà ở (gharūpacāra), làng (gāma) và khu vực làng (gāmūpacāra) sẽ bị lẫn lộn.
Asaṅkarato cettha vinicchayo veditabbo vikāle gāmappavesanādīsu.
And the decision in these matters should be understood without confusion in cases such as entering a village at the wrong time.
Sự phân định ở đây cần được hiểu một cách rõ ràng để không bị lẫn lộn trong các trường hợp như vào làng không đúng giờ.
Tasmā pāḷiñca aṭṭhakathañca saṃsanditvā vuttanayenevettha gāmo ca gāmūpacāro ca veditabbo.
Therefore, by comparing the Pāḷi and the commentary, the village and the vicinity of the village should be understood here according to the method stated.
Do đó, cần phải đối chiếu Pāḷi và Chú Giải để hiểu về làng (gāma) và khu vực làng (gāmūpacāra) theo cách đã nói ở đây.
Yopi ca gāmo pubbe mahā hutvā pacchā kulesu naṭṭhesu appako hoti, so gharūpacārato leḍḍupāteneva paricchinditabbo.
Also, if a village that was formerly large becomes small after families have perished, it should be demarcated only by a clod-throw from the vicinity of the houses.
Và một làng từng lớn nhưng sau đó trở nên nhỏ bé do các gia đình suy tàn, thì làng đó phải được phân định bằng khoảng cách ném đất từ khu vực nhà ở (gharūpacāra).
Purimaparicchedo panassa parikkhittassāpi aparikkhittassāpi appamāṇamevāti.
But its former boundary, whether of an enclosed or an unenclosed village, is indeed without measure.
Tuy nhiên, ranh giới cũ của nó, dù là làng có ranh giới hay không có ranh giới, đều là vô hạn.
Araññaṃ nāma ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcāti imaṃ yathāvuttalakkhaṇaṃ gāmañca gāmūpacārañca ṭhapetvā imasmiṃ adinnādānasikkhāpade avasesaṃ ‘‘araññaṃ’’ nāmāti veditabbaṃ.
Regarding “The wilderness is what remains, excluding the village and the vicinity of the village”: it should be understood that in this training rule on taking what is not given, what remains after excluding this village and this vicinity of the village, which have the characteristics as stated, is called “the wilderness.”
Rừng (arañña) có nghĩa là, ngoại trừ làng (gāma) và khu vực làng (gāmūpacāra): Trong giới luật Adinnādāna (không lấy của không cho) này, ngoại trừ làng và khu vực làng với đặc điểm đã nói, phần còn lại được biết là “rừng”.
Abhidhamme pana ‘‘araññanti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) vuttaṃ.
But in the Abhidhamma it is said: “‘The wilderness’—having gone out beyond the city-post, all of that is the wilderness.”
Trong Abhidhamma, lại nói: “Rừng (arañña) có nghĩa là tất cả những gì nằm bên ngoài cột ranh giới (indakhīla) sau khi đã đi ra ngoài.”
Āraññakasikkhāpade ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) vuttaṃ.
In the training rule on forest-dwelling, it is said: “A dwelling in the wilderness is, at a minimum, five hundred bow-lengths.”
Trong phần giải thích giới Āraññaka, nói: “Nơi ở trong rừng (āraññaka senāsana) là nơi xa nhất cách năm trăm tầm cung.”
Taṃ indakhīlato paṭṭhāya āropitena ācariyadhanunā pañcadhanusatappamāṇanti veditabbaṃ.
This should be understood as a measure of five hundred bow-lengths, starting from the city-post, with a master’s bow that has been strung.
Điều đó cần được hiểu là khoảng cách năm trăm tầm cung, đo bằng cung của vị thầy, tính từ cột ranh giới.
Evaṃ bhagavatā ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti etassa atthaṃ vibhajantena ‘‘gharaṃ, gharūpacāro, gāmo, gāmūpacāro arañña’’nti pāpabhikkhūnaṃ lesokāsanisedhanatthaṃ pañca koṭṭhāsā dassitā.
Thus, the Blessed One, when analyzing the meaning of “from a village or from the wilderness,” showed five divisions—“house, vicinity of a house, village, vicinity of a village, wilderness”—in order to prevent any loophole for wicked bhikkhus.
Như vậy, khi Đức Thế Tôn phân tích ý nghĩa của “gāmā vā araññā vā” (trong làng hay trong rừng), Ngài đã chỉ ra năm phần: nhà (ghara), khu vực nhà ở (gharūpacāra), làng (gāma), khu vực làng (gāmūpacāra) và rừng (arañña), nhằm ngăn chặn các tỳ-khưu xấu xa có cơ hội ngụy biện.
Tasmā ghare vā gharūpacāre vā gāme vā gāmūpacāre vā araññe vā pādagghanakato paṭṭhāya sassāmikaṃ bhaṇḍaṃ avaharantassa pārājikamevāti veditabbaṃ.
Therefore, it should be understood that for one who carries away an item with an owner, starting from one worth a quarter of a kahāpaṇa, whether in a house, the vicinity of a house, a village, the vicinity of a village, or the wilderness, it is indeed a pārājika.
Do đó, cần phải hiểu rằng, nếu một tỳ-khưu lấy trộm tài sản có chủ, dù ở trong nhà, khu vực nhà ở, làng, khu vực làng hay rừng, kể từ khi nhấc chân lên, thì phạm tội Pārājika.
Idāni ‘‘adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyā’’tiādīnaṃ atthadassanatthaṃ ‘‘adinnaṃ nāmā’’tiādimāha.
Now, to show the meaning of “should take what is not given, designated as theft,” and so on, he begins with “What is not given means.”
Bây giờ, để chỉ ra ý nghĩa của “adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyā” (lấy của không cho với ý trộm cắp), v.v., Đức Phật đã nói từ “adinnaṃ nāma” (của không cho là).
Tattha adinnanti dantaponasikkhāpade attano santakampi appaṭiggahitakaṃ kappiyaṃ ajjhoharaṇīyaṃ vuccati.
Therein, “not given”: in the training rule on tooth-cleaners, even one's own allowable food that has not been formally offered is called “not given.”
Trong đó, adinna (của không cho) trong giới luật Dantapoṇa được nói đến là thức ăn phù hợp (kappiya) để ăn, dù là của mình nhưng chưa được nhận.
Idha pana yaṃkiñci parapariggahitaṃ sassāmikaṃ bhaṇḍaṃ, tadetaṃ tehi sāmikehi kāyena vā vācāya vā na dinnanti adinnaṃ.
Here, however, it is any property possessed by another, which has an owner; that property is not given by those owners, either by body or by speech, and is thus “not given.”
Nhưng ở đây, adinna là bất cứ tài sản có chủ nào mà người khác sở hữu, mà các chủ nhân đó không cho bằng thân hay lời nói.
Attano hatthato vā yathāṭhitaṭṭhānato vā na nissaṭṭhanti anissaṭṭhaṃ.
Because it has not been released from one's hand or from its original place, it is “unreleased.”
Anissaṭṭhaṃ (chưa được bỏ ra) là chưa được bỏ ra khỏi tay mình hoặc từ nơi nó đang ở.
Yathāṭhāne ṭhitampi anapekkhatāya na pariccattanti apariccattaṃ.
Though remaining in its place, because it is not relinquished with indifference, it is “unrelinquished.”
Apariccattaṃ (chưa được từ bỏ) là dù ở đúng vị trí nhưng chưa được từ bỏ do không còn quan tâm.
Ārakkhasaṃvidhānena rakkhitattā rakkhitaṃ.
Because it is protected by arrangements for guarding, it is “guarded.”
Rakkhitaṃ (được bảo vệ) là được bảo vệ bằng các biện pháp canh gác.
Mañjūsādīsu pakkhipitvā gopitattā gopitaṃ.
Because it is secured by being placed in chests and so on, it is “secured.”
Gopitaṃ (được cất giấu) là được cất giấu trong hộp, v.v.
‘‘Mama ida’’nti taṇhāmamattena mamāyitattā mamāyitaṃ.
Because it is claimed with the possessiveness of craving as “This is mine,” it is “claimed as one’s own.”
Mamāyitaṃ (được sở hữu) là được sở hữu bằng ái dục và sự chấp thủ “cái này là của tôi”.
Tāhi apariccāgarakkhaṇagopanāhi tehi bhaṇḍasāmikehi parehi pariggahitanti parapariggahitaṃ.
Through that non-relinquishment, guarding, and securing by those owners of the property, it is possessed by others, and is thus “possessed by another.”
Parapariggahitaṃ (được người khác sở hữu) là được người khác sở hữu bằng sự không từ bỏ, bảo vệ và cất giấu đó.
Etaṃ adinnaṃ nāma.
This is called “not given.”
Đó gọi là adinna (của không cho).
Theyyasaṅkhātanti ettha thenoti coro, thenassa bhāvo theyyaṃ; avaharaṇacittassetaṃ adhivacanaṃ.
In “designated as theft,” “thena” is a thief; the state of a thief is “theyya” (theft); this is a term for the intention to carry away.
Trong cụm từ “theyyasaṅkhātaṃ” (với ý trộm cắp), theno là kẻ trộm, theyyaṃ là hành vi của kẻ trộm; đây là từ đồng nghĩa với ý định lấy trộm.
‘‘Saṅkhā, saṅkhāta’’nti atthato ekaṃ; koṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ, ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā’’tiādīsu (su. ni. 880) viya.
“Saṅkhā” and “saṅkhāta” are one in meaning; this is a term for a category, as in passages like “For proliferations and categories arise from perception as their cause.”
“Saṅkhā, saṅkhāta” có cùng ý nghĩa; đây là từ đồng nghĩa với một phần, như trong “saññānidānā hi papañcasaṅkhā” (thật vậy, những sự mở rộng danh sắc phát sinh từ tưởng), v.v.
Theyyañca taṃ saṅkhātañcāti theyyasaṅkhātaṃ, theyyacittasaṅkhāto eko cittakoṭṭhāsoti attho.
It is both theft (theyya) and designated (saṅkhāta), thus “designated as theft”; the meaning is a category of mind designated as the intention to steal.
Theyyasaṅkhātaṃ là sự trộm cắp và phần được xem xét, có nghĩa là một phần của tâm được xem xét là ý định trộm cắp.
Karaṇatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, tasmā theyyasaṅkhātenāti atthato daṭṭhabbaṃ.
And this is a nominative case in the instrumental sense; therefore, it should be understood in meaning as “with that which is designated as theft.”
Và đây là cách dùng từ ở thể công cụ, do đó cần được hiểu là “bằng ý định trộm cắp” (theyyasaṅkhātena).
Yo ca theyyasaṅkhātena ādiyati, so yasmā theyyacitto hoti, tasmā byañjanaṃ anādiyitvā atthameva dassetuṃ theyyacitto avaharaṇacittoti evamassa padabhājanaṃ vuttanti veditabbaṃ.
And because whoever takes with that which is designated as theft has a thievish mind, it should be understood that, without focusing on the expression, but to show the meaning itself, its word-analysis is stated thus: “with a thievish mind, with the intention to carry away.”
Và vì người nào lấy trộm bằng ý định trộm cắp thì người đó có tâm trộm cắp, nên để chỉ ra ý nghĩa mà không cần bám vào từ ngữ, phần giải thích từ ngữ của nó đã được nói là “theyyacitto avaharaṇacitto” (tâm trộm cắp, tâm lấy trộm).
Ādiyeyya , hareyya, avahareyya, iriyāpathaṃ vikopeyya, ṭhānā cāveyya, saṅketaṃ vītināmeyyāti ettha pana paṭhamapadaṃ abhiyogavasena vuttaṃ, dutiyapadaṃ aññesaṃ bhaṇḍaṃ harantassa gacchato vasena, tatiyapadaṃ upanikkhittabhaṇḍavasena, catutthaṃ saviññāṇakavasena, pañcamaṃ thale nikkhittādivasena, chaṭṭhaṃ parikappavasena vā suṅkaghātavasena vā vuttanti veditabbaṃ.
In “Should take, should carry, should carry away, should displace its posture, should dislodge it from its place, should cross over a boundary”, it should be understood that the first term is stated in the sense of making a claim, the second term in the sense of one going along carrying another’s property, the third term in the sense of deposited property, the fourth in the sense of animate property, the fifth in the sense of property placed on the ground and so on, and the sixth in the sense of a designated boundary or in the sense of evading a customs post.
Trong các từ ādiyeyya (lấy), hareyya (mang đi), avahareyya (lấy trộm), iriyāpathaṃ vikopeyya (thay đổi tư thế), ṭhānā cāveyya (dời khỏi vị trí), saṅketaṃ vītināmeyya (vượt qua ranh giới), từ đầu tiên được nói theo nghĩa kiện tụng (abhiyoga), từ thứ hai theo nghĩa người mang đồ của người khác mà đi, từ thứ ba theo nghĩa đồ vật được ký gửi, từ thứ tư theo nghĩa vật có sinh mạng, từ thứ năm theo nghĩa vật được đặt trên đất, v.v., và từ thứ sáu được nói theo nghĩa ước định (parikappa) hoặc theo nghĩa vượt qua trạm thu thuế (suṅkaghāta).
Yojanā panettha ekabhaṇḍavasenapi nānābhaṇḍavasenapi hoti.
The application here can be in terms of a single item or in terms of various items.
Sự kết hợp ở đây có thể theo nghĩa một món đồ hoặc nhiều món đồ.
Ekabhaṇḍavasena ca saviññāṇakeneva labbhati, nānābhaṇḍavasena saviññāṇakāviññāṇakamissakena.
In terms of a single item, it is possible only with animate property; in terms of various items, it is with a mixture of animate and inanimate property.
Theo nghĩa một món đồ, nó chỉ được áp dụng cho vật có sinh mạng; theo nghĩa nhiều món đồ, nó áp dụng cho cả vật có sinh mạng, vật vô sinh và hỗn hợp.
Apica imāni cha padāni vaṇṇentena pañca pañcake samodhānetvā pañcavīsati avahārā dassetabbā.
Moreover, when commenting on these six terms, the twenty-five kinds of taking (avahāra) should be shown by combining the five pentads.
Hơn nữa, khi giải thích sáu từ này, cần phải kết hợp năm nhóm năm hành vi để trình bày hai mươi lăm hành vi trộm cắp.
Evaṃ vaṇṇayatā hi idaṃ adinnādānapārājikaṃ suvaṇṇitaṃ hoti.
For one who comments in this way, this pārājika on taking what is not given becomes well-commented upon.
Thật vậy, khi giải thích như vậy, tội adinnādāna pārājika này mới được giải thích rõ ràng.
Imasmiñca ṭhāne sabbaaṭṭhakathā ākulā luḷitā duviññeyyavinicchayā.
And in this matter, all the commentaries are confused, agitated, and have decisions that are difficult to understand.
Tuy nhiên, trong trường hợp này, tất cả các bản chú giải đều lộn xộn, rối ren và khó hiểu về cách phân định.
Tathā hi sabbaaṭṭhakathāsu yāni tāni pāḷiyaṃ ‘‘pañcahākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassa, parapariggahitañca hotī’’tiādinā nayena avahāraṅgāni vuttāni, tānipi gahetvā katthaci ekaṃ pañcakaṃ dassitaṃ, katthaci ‘‘chahākārehī’’ti āgatehi saddhiṃ dve pañcakāni dassitāni.
Indeed, in all the commentaries, the factors of taking (avahāraṅga) spoken of in the Pali text by the method beginning, “For one taking what is not given in five ways, there is an offense of pārājika, and it is what is possessed by another,” have been taken, and in some places a single pentad is shown; in other places, two pentads are shown along with the terms that appear as “by six ways.”
Thật vậy, trong tất cả các bản chú giải, những yếu tố của hành vi trộm cắp được nêu trong Pāḷi theo cách như “người lấy vật không được cho bằng năm cách thì phạm tội pārājika, và vật đó phải thuộc sở hữu của người khác”, đôi khi chỉ trình bày một nhóm năm, đôi khi lại trình bày hai nhóm năm cùng với những gì được nói là “bằng sáu cách”.
Etāni ca pañcakāni na honti.
And these are not pentads.
Và những nhóm năm này không phải là pañcaka (nhóm năm) thực sự.
Yattha hi ekekena padena avahāro sijjhati, taṃ pañcakaṃ nāma vuccati.
For where the act of taking is accomplished by each single term, that is called a pentad.
Vì pañcaka được gọi là nơi mỗi từ có thể hoàn thành một hành vi trộm cắp.
Ettha pana sabbehipi padehi ekoyeva avahāro.
Here, however, by all the terms, there is only one act of taking.
Nhưng ở đây, chỉ có một hành vi trộm cắp được hoàn thành bởi tất cả các từ.
Yāni ca tattha labbhamānāniyeva pañcakāni dassitāni, tesampi na sabbesaṃ attho pakāsito.
And of the pentads that are indeed obtainable there and shown, the meaning of not all of them has been explained.
Và ngay cả những pañcaka có thể tìm thấy ở đó cũng không phải tất cả đều được giải thích ý nghĩa.
Evamimasmiṃ ṭhāne sabbaaṭṭhakathā ākulā luḷitā duviññeyyavinicchayā.
Thus, in this matter, all the commentaries are confused, agitated, and have decisions that are difficult to understand.
Vì vậy, trong trường hợp này, tất cả các bản chú giải đều lộn xộn, rối ren và khó hiểu về cách phân định.
Tasmā pañca pañcakesamodhānetvā dassiyamānā ime pañcavīsati avahārā sādhukaṃ sallakkhetabbā.
Therefore, these twenty-five kinds of taking that are to be shown by combining the five pentads should be well noted.
Do đó, cần phải xem xét kỹ lưỡng hai mươi lăm hành vi trộm cắp này, được trình bày bằng cách kết hợp năm nhóm năm.
Pañca pañcakāni nāma – nānābhaṇḍapañcakaṃ, ekabhaṇḍapañcakaṃ, sāhatthikapañcakaṃ, pubbapayogapañcakaṃ, theyyāvahārapañcakanti.
The five pentads are: the pentad of various items, the pentad of a single item, the pentad of one’s own hand, the pentad of prior effort, and the pentad of taking by theft.
Năm nhóm năm (Pañca pañcakāni) là: nhóm năm về nhiều loại tài sản (nānābhaṇḍapañcakaṃ), nhóm năm về một loại tài sản (ekabhaṇḍapañcakaṃ), nhóm năm về tự tay hành động (sāhatthikapañcakaṃ), nhóm năm về hành động trước (pubbapayogapañcakaṃ), và nhóm năm về hành vi trộm cắp (theyyāvahārapañcakaṃ).
Tattha nānābhaṇḍapañcakañca ekabhaṇḍapañcakañca ‘‘ādiyeyya, hareyya, avahareyya, iriyāpathaṃ vikopeyya, ṭhānā cāveyyā’’ti imesaṃ padānaṃ vasena labbhanti.
Among these, the pentad of various items and the pentad of a single item are obtained by way of these terms: “one might take, one might carry, one might carry away, one might alter the posture, one might dislodge from its place.”
Trong đó, nhóm năm về nhiều loại tài sản và nhóm năm về một loại tài sản được tìm thấy dựa trên các từ “lấy đi (ādiyeyya), mang đi (hareyya), chiếm đoạt (avahareyya), làm thay đổi tư thế (iriyāpathaṃ vikopeyya), di chuyển khỏi chỗ của nó (ṭhānā cāveyyā)” này.
Tāni pubbe yojetvā dassitanayeneva veditabbāni.
They should be understood in the very way they were applied and shown before.
Chúng cần được hiểu theo cách đã được giải thích ở trên.
Yaṃ panetaṃ ‘‘saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti chaṭṭhaṃ padaṃ, taṃ parikappāvahārassa ca nissaggiyāvahārassa ca sādhāraṇaṃ.
But as for this sixth term, “one might move past a designated point,” it is common to both the taking by contrivance (parikappāvahāra) and the taking of what is cast down (nissaggiyāvahāra).
Còn từ thứ sáu là “vượt qua ranh giới đã định” (saṅketaṃ vītināmeyyā), từ này là chung cho cả hành vi trộm cắp bằng cách dự tính (parikappāvahāra) và hành vi trộm cắp bằng cách vứt bỏ (nissaggiyāvahāra).
Tasmā taṃ tatiyapañcamesu pañcakesu labbhamānapadavasena yojetabbaṃ.
Therefore, it should be applied by way of the obtainable terms in the third and fifth pentads.
Do đó, từ này cần được áp dụng dựa trên các từ có thể tìm thấy trong nhóm năm thứ ba và thứ năm.
Vuttaṃ nānābhaṇḍapañcakañca ekabhaṇḍapañcakañca.
The pentad of various items and the pentad of a single item have been spoken of.
Nhóm năm về nhiều loại tài sản và nhóm năm về một loại tài sản đã được nói đến.
Katamaṃ sāhatthikapañcakaṃ?
What is the pentad of one’s own hand?
Nhóm năm về tự tay hành động (sāhatthikapañcakaṃ) là gì?
Pañca avahārā – sāhatthiko, āṇattiko, nissaggiyo, atthasādhako, dhuranikkhepoti.
There are five kinds of taking: by one’s own hand (sāhatthika), by command (āṇattika), of what is cast down (nissaggiya), of ensuring the result (atthasādhaka), and of relinquishing responsibility (dhuranikkhepa).
Năm hành vi trộm cắp là: tự tay hành động (sāhatthiko), ra lệnh (āṇattiko), vứt bỏ (nissaggiyo), hoàn thành mục đích (atthasādhako), và từ bỏ trách nhiệm (dhuranikkhepo).
Tattha sāhatthiko nāma parassa bhaṇḍaṃ sahatthā avaharati.
Therein, sāhatthika is when one takes another's property with one's own hand.
Trong đó, tự tay hành động (sāhatthiko) là tự tay chiếm đoạt tài sản của người khác.
Āṇattiko nāma ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpeti.
Āṇattika is when one commands another, saying, “Take so-and-so’s property.”
Ra lệnh (āṇattiko) là ra lệnh cho người khác “hãy chiếm đoạt tài sản của người kia”.
Nissaggiyo nāma antosuṅkaghāte ṭhito bahisuṅkaghātaṃ pāteti, āpatti pārājikassāti, iminā ca saddhiṃ ‘‘saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti idaṃ padayojanaṃ labhati.
Nissaggiya is when, while standing within the toll-gate, one causes something to fall outside the toll-gate, there is an offense of pārājika; and with this, the application of the term “one might move past a designated point” is obtained.
Vứt bỏ (Nissaggiyo) là khi đang ở trong khu vực trạm thu thuế, ném ra ngoài khu vực trạm thu thuế, thì phạm tội pārājika, và cùng với điều này, từ “vượt qua ranh giới đã định” (saṅketaṃ vītināmeyyā) cũng được áp dụng.
Atthasādhako nāma ‘‘asukaṃ nāma bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharā’’ti āṇāpeti.
Atthasādhaka is when one commands, saying, “Take such and such an item whenever you are able.”
Hoàn thành mục đích (Atthasādhako) là ra lệnh “khi nào có thể, hãy chiếm đoạt tài sản kia”.
Tattha sace paro anantarāyiko hutvā taṃ avaharati, āṇāpako āṇattikkhaṇeyeva pārājiko hoti, avahārako pana avahaṭakāle.
In this case, if the other person, being free from obstacles, takes it, the one who gave the command becomes a pārājika offender at the very moment of the command, while the one who takes it becomes so at the time of taking.
Trong trường hợp đó, nếu người kia không gặp trở ngại và chiếm đoạt vật đó, thì người ra lệnh phạm tội pārājika ngay tại thời điểm ra lệnh, còn người chiếm đoạt thì phạm tội vào thời điểm chiếm đoạt.
Ayaṃ atthasādhako.
This is atthasādhaka.
Đây là hành vi hoàn thành mục đích.
Dhuranikkhepo pana upanikkhittabhaṇḍavasena veditabbo.
Dhuranikkhepa, however, should be understood by way of deposited property.
Còn từ bỏ trách nhiệm (Dhuranikkhepo) cần được hiểu theo trường hợp tài sản được ký gửi.
Idaṃ sāhatthikapañcakaṃ.
This is the pentad of one’s own hand.
Đây là nhóm năm về tự tay hành động.
Imassa panatthassa dīpanatthamidaṃ vatthu – bhātiyarājakāle kira mahācetiyapūjāya dakkhiṇadisato eko bhikkhu sattahatthaṃ paṇḍukāsāvaṃ aṃse karitvā cetiyaṅgaṇaṃ pāvisi; taṅkhaṇameva ca rājāpi cetiyavandanatthaṃ āgato.
To illustrate this meaning, there is this story: it is said that in the time of King Bhātiya, during the festival of the Mahācetiya, a bhikkhu from the southern direction entered the cetiya courtyard with a seven-cubit-long, pale saffron-colored robe over his shoulder; and at that very moment, the king also arrived to pay homage to the cetiya.
Để giải thích ý nghĩa này, có một câu chuyện như sau: Vào thời vua Bhātiya, có một tỳ khưu từ phía Nam đến sân tháp lớn để cúng dường, mang theo một tấm y màu vàng nhạt dài bảy cánh tay trên vai; đúng lúc đó, nhà vua cũng đến để chiêm bái tháp.
Tattha ussāraṇāya vattamānāya mahājanasammaddo ahosi.
There, as the area was being cleared, a great crowd surged.
Khi đó, có một đám đông lớn do việc dọn dẹp đường đi.
Atha so bhikkhu janasammaddapīḷito aṃsato patantaṃ kāsāvaṃ adisvāva nikkhanto; nikkhamitvā ca kāsāvaṃ apassanto ‘‘ko īdise janasammadde kāsāvaṃ lacchati, na dāni taṃ mayha’’nti dhuranikkhepaṃ katvā gato.
Then that bhikkhu, pressed by the surging crowd, departed without seeing the robe that had fallen from his shoulder; and having departed and not seeing the robe, he thought, “Who could get the robe in such a surging crowd? It is no longer mine,” and having relinquished responsibility for it, he went away.
Thế rồi, vị tỳ khưu đó, bị đám đông chen lấn, không nhìn thấy tấm y rơi khỏi vai mình và đã rời đi; sau khi rời đi và không thấy tấm y, ông nghĩ “ai có thể tìm thấy tấm y trong đám đông như vậy, nó không còn là của ta nữa” và từ bỏ trách nhiệm rồi đi.
Athañño bhikkhu pacchā āgacchanto taṃ kāsāvaṃ disvā theyyacittena gahetvā puna vippaṭisārī hutvā ‘‘assamaṇo dānimhi, vibbhamissāmī’’ti citte uppannepi ‘‘vinayadhare pucchitvā ñassāmī’’ti cintesi.
Then another bhikkhu, coming along behind, saw that robe and took it with a thievish mind, but later felt remorse. Even when the thought arose, “Now I am not a monk, I shall disrobe,” he thought, “I will know after asking the Vinaya masters.”
Sau đó, một tỳ khưu khác đến sau, nhìn thấy tấm y và lấy đi với ý định trộm cắp, nhưng sau đó hối hận và nghĩ “bây giờ ta không còn là Sa-môn nữa, ta sẽ hoàn tục”, nhưng rồi lại nghĩ “ta sẽ hỏi các vị Vinayadhara để biết rõ”.
Tena ca samayena cūḷasumanatthero nāma sabbapariyattidharo vinayācariyapāmokkho mahāvihāre paṭivasati.
And at that time, a Thera named Cūḷasumana, a master of the entire scriptural tradition and a chief among Vinaya teachers, was residing in the Mahāvihāra.
Vào thời điểm đó, Trưởng lão Cūḷasumana, một vị Vinayācariya lỗi lạc, thông thạo tất cả các Pariyatti, đang cư ngụ tại Mahāvihāra.
So bhikkhu theraṃ upasaṅkamitvā vanditvā okāsaṃ kāretvā attano kukkuccaṃ pucchi.
That bhikkhu, having approached the elder, paid homage, asked for an opportunity, and questioned him about his remorse.
Vị tỳ khưu đó đến gần Trưởng lão, đảnh lễ, xin phép rồi hỏi về sự hối hận của mình.
Thero tena bhaṭṭhe janakāye pacchā āgantvā gahitabhāvaṃ ñatvā ‘‘atthi dāni ettha okāso’’ti cintetvā āha – ‘‘sace kāsāvasāmikaṃ bhikkhuṃ āneyyāsi, sakkā bhaveyya tava patiṭṭhā kātu’’nti.
The elder, knowing that he had come afterwards and taken it when the group of people had dispersed, thought, "There is now an opportunity here," and said, "If you could bring the bhikkhu who owns the kāsāva robe, it would be possible to establish a support for you."
Trưởng lão biết rằng vị tỳ khưu đó đã lấy (y) sau khi đám đông đã đi khỏi, suy nghĩ: “Vẫn còn cơ hội (để không phạm tội) trong việc lấy y này,” rồi nói: “Nếu ngươi có thể dẫn đến vị tỳ khưu chủ của tấm y, thì có thể thiết lập sự hỗ trợ cho ngươi.”
‘‘Kathāhaṃ, bhante, taṃ dakkhissāmī’’ti?
"Venerable sir, how shall I see him?"
“Bạch Ngài, làm sao con có thể tìm thấy vị ấy?”
‘‘Tahiṃ tahiṃ gantvā olokehī’’ti.
"Go and look here and there."
“Hãy đi khắp nơi mà tìm kiếm!”
So pañcapi mahāvihāre oloketvā neva addakkhi.
He looked through all five of the great monasteries but did not see him.
Vị ấy đã tìm kiếm khắp năm đại tu viện nhưng không thấy.
Tato naṃ thero pucchi – ‘‘katarāya disāya bahū bhikkhū āgacchantī’’ti?
Then the elder asked him, "From which direction do many bhikkhus come?"
Sau đó, Trưởng lão hỏi vị ấy: “Có bao nhiêu tỳ khưu đến từ hướng nào?”
‘‘Dakkhiṇadisāya, bhante’’ti.
"From the southern direction, venerable sir."
“Bạch Ngài, từ hướng Nam.”
‘‘Tena hi kāsāvaṃ dīghato ca tiriyañca minitvā ṭhapehi.
"In that case, measure the kāsāva robe lengthwise and widthwise and keep it.
“Vậy thì hãy đo chiều dài và chiều rộng của tấm y rồi đặt nó xuống.
Ṭhapetvā dakkhiṇadisāya vihārapaṭipāṭiyā vicinitvā taṃ bhikkhuṃ ānehī’’ti.
Having done so, search according to the sequence of monasteries in the southern direction and bring that bhikkhu."
Sau khi đặt xuống, hãy tìm kiếm vị tỳ khưu đó theo thứ tự các tu viện ở hướng Nam rồi dẫn đến đây.”
So tathā katvā taṃ bhikkhuṃ disvā therassa santikaṃ ānesi.
He did so, saw that bhikkhu, and brought him to the elder.
Vị ấy đã làm như vậy, tìm thấy vị tỳ khưu đó rồi dẫn đến chỗ Trưởng lão.
Thero pucchi – ‘‘tavedaṃ kāsāva’’nti?
The elder asked, "Is this kāsāva robe yours?"
Trưởng lão hỏi: “Đây là tấm y của ngươi phải không?”
‘‘Āma, bhante’’ti.
"Yes, venerable sir."
“Vâng, bạch Ngài.”
‘‘Kuhiṃ te pātita’’nti?
"Where did you drop it?"
“Ngươi đã đánh rơi nó ở đâu?”
So sabbaṃ ācikkhi.
He explained everything.
Vị ấy đã kể lại tất cả.
Thero pana tena kataṃ dhuranikkhepaṃ sutvā itaraṃ pucchi – ‘‘tayā idaṃ kuhiṃ disvā gahita’’nti?
Then the elder, having heard about the abandoning of ownership he had made, asked the other, "Where did you see this and take it?"
Sau khi nghe về sự từ bỏ trách nhiệm của vị ấy, Trưởng lão hỏi vị tỳ khưu kia: “Ngươi đã thấy và lấy tấm y này ở đâu?”
Sopi sabbaṃ ārocesi.
He too reported everything.
Vị ấy cũng kể lại tất cả.
Tato naṃ thero āha – ‘‘sace te suddhacittena gahitaṃ abhavissa, anāpattiyeva te assa.
Then the elder said to him, "If you had taken it with a pure mind, there would have been no offense for you.
Sau đó, Trưởng lão nói với vị ấy: “Nếu ngươi đã lấy nó với tâm thanh tịnh, thì ngươi sẽ không phạm tội.
Theyyacittena pana gahitattā dukkaṭaṃ āpannosi.
But because you took it with a thievish mind, you have committed a dukkaṭa offense.
Nhưng vì ngươi đã lấy nó với tâm trộm cắp, nên ngươi đã phạm dukkaṭa.
Taṃ desetvā anāpattiko hohi.
Confess it and become free from offense.
Hãy sám hối điều đó để trở thành người không phạm tội.
Idañca kāsāvaṃ attano santakaṃ katvā etasseva bhikkhuno dehī’’ti.
And this kāsāva robe, make it your own and give it to this very bhikkhu."
Và hãy biến tấm y này thành của mình rồi trao lại cho chính vị tỳ khưu này.”
So bhikkhu amateneva abhisitto paramassāsappatto ahosīti.
That bhikkhu, as if anointed with the deathless, attained the highest relief.
Vị tỳ khưu đó như được rưới nước cam lồ, đạt đến sự an ủi tột cùng.
Evaṃ vatthu oloketabbaṃ.
In this way, the item should be investigated.
Sự việc (vatthu) phải được xem xét như vậy.
Imassāpi ca atthassa dīpanatthamidaṃ vatthu – antarasamudde kira eko bhikkhu susaṇṭhānaṃ nāḷikeraṃ labhitvā bhamaṃ āropetvā saṅkhathālakasadisaṃ manoramaṃ pānīyathālakaṃ katvā tattheva ṭhapetvā cetiyagiriṃ agamāsi.
And to illustrate this meaning, there is this story: It is said that in Antarasamudda, a certain bhikkhu, having obtained a well-shaped coconut shell, placed it on a lathe and made a beautiful drinking bowl, like a conch-shell bowl. Having left it right there, he went to Cetiyagiri.
Để giải thích ý nghĩa này, có một câu chuyện như sau: Một vị tỳ khưu ở giữa biển đã tìm được một trái dừa có hình dáng đẹp, đặt lên máy tiện, làm thành một cái chén uống nước đẹp đẽ như vỏ ốc xà cừ, rồi để ở đó và đi đến Cetiyagiri.
Athañño bhikkhu antarasamuddaṃ gantvā tasmiṃ vihāre paṭivasanto taṃ thālakaṃ disvā theyyacittena gahetvā cetiyagirimeva āgato.
Then another bhikkhu, having gone to Antarasamudda and while residing in that monastery, saw that bowl, took it with a thievish mind, and came to Cetiyagiri itself.
Sau đó, một vị tỳ khưu khác đi đến giữa biển, ở trong tu viện đó, thấy cái chén đó, với tâm trộm cắp đã lấy nó rồi đi đến Cetiyagiri.
Tassa tattha yāguṃ pivantassa taṃ thālakaṃ disvā thālakasāmiko bhikkhu āha – ‘‘kuto te idaṃ laddha’’nti?
While he was there drinking gruel, the bhikkhu who owned the bowl saw it and said, "From where did you get this?"
Khi vị ấy đang uống cháo ở đó, vị tỳ khưu chủ của cái chén thấy nó và hỏi: “Ngươi có được cái này từ đâu?”
‘‘Antarasamuddato me ānīta’’nti.
"It was brought by me from Antarasamudda."
“Con mang từ giữa biển về, bạch Ngài.”
So taṃ ‘‘netaṃ tava santakaṃ, theyyāya te gahita’’nti saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhi.
He dragged him to the midst of the Saṅgha, saying, "This is not your property; it was taken by you with intent to steal."
Vị kia nói: “Cái này không phải của ngươi, ngươi đã lấy trộm nó,” rồi kéo vị ấy ra giữa Tăng đoàn.
Tattha ca vinicchayaṃ alabhitvā mahāvihāraṃ agamiṃsu.
And not obtaining a decision there, they went to the Mahāvihāra.
Ở đó, không tìm được phán quyết, họ đi đến Mahāvihāra.
Tattha bheriṃ paharāpetvā mahācetiyasamīpe sannipātaṃ katvā vinicchayaṃ ārabhiṃsu.
There, having had the drum beaten, they held a gathering near the Mahācetiya and began the adjudication.
Ở đó, họ cho gióng trống, tập hợp tại gần Mahācetiya rồi bắt đầu xét xử.
Vinayadharattherā avahāraṃ saññāpesuṃ.
The elders who were masters of the Vinaya made him acknowledge the theft.
Các Trưởng lão thông hiểu Vinaya đã xác nhận hành vi trộm cắp.
Tasmiñca sannipāte ābhidhammikagodattatthero nāma vinayakusalo hoti.
And in that gathering, there was an elder skilled in the Vinaya named Ābhidhammika-Godatta.
Trong cuộc họp đó, có một Trưởng lão tên là Ābhidhammika Godatta, người thông thạo Vinaya.
So evamāha – ‘‘iminā idaṃ thālakaṃ kuhiṃ avahaṭa’’nti?
He spoke thus, "Where was this bowl stolen by this one?"
Vị ấy nói: “Vị này đã trộm cái chén này ở đâu?”
‘‘Antarasamudde avahaṭa’’nti.
"It was stolen in Antarasamudda."
“(Đã trộm) ở giữa biển.”
‘‘Tatridaṃ kiṃ agghatī’’ti?
"What is this worth there?"
“Ở đó, cái này đáng giá bao nhiêu?”
‘‘Na kiñci agghati.
"It is worth nothing.
“Không đáng giá gì cả.
Tatra hi nāḷikeraṃ bhinditvā miñjaṃ khāditvā kapālaṃ chaḍḍenti, dāruatthaṃ pana pharatī’’ti.
For there, they break the coconut, eat the kernel, and throw away the shell; however, it serves the purpose of firewood."
Ở đó, người ta đập dừa, ăn cùi rồi vứt vỏ, nhưng nó có thể dùng làm củi.”
‘‘Imassa bhikkhuno ettha hatthakammaṃ kiṃ agghatī’’ti?
"What is the handiwork of this bhikkhu here worth?"
“Công sức làm ra cái chén này của vị tỳ khưu này đáng giá bao nhiêu ở đây?”
‘‘Māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā’’ti.
"A māsaka or less than a māsaka."
“Một māsaka hoặc ít hơn một māsaka.”
‘‘Atthi pana katthaci sammāsambuddhena māsakena vā ūnamāsakena vā pārājikaṃ paññatta’’nti.
"Is there any pārājika laid down anywhere by the Perfectly Enlightened One for a māsaka or for less than a māsaka?"
“Vậy có chỗ nào mà Đức Chánh Đẳng Giác đã chế định tội Pārājika với giá trị một māsaka hoặc ít hơn một māsaka không?”
Evaṃ vutte ‘‘sādhu!
When this was said, a single shout of "Excellent!
Khi được nói như vậy, mọi người đồng thanh hô: “Lành thay!
Sādhu!
Excellent!
Lành thay!
Sukathitaṃ suvinicchita’’nti ekasādhukāro ahosi.
Well spoken, well decided!" arose.
Lời nói hay, phán quyết đúng đắn!”
Tena ca samayena bhātiyarājāpi cetiyavandanatthaṃ nagarato nikkhamanto taṃ saddaṃ sutvā ‘‘kiṃ ida’’nti pucchitvā sabbaṃ paṭipāṭiyā sutvā nagare bheriṃ carāpesi – ‘‘mayi sante bhikkhūnampi bhikkhūnīnampi gihīnampi adhikaraṇaṃ ābhidhammikagodattattherena vinicchitaṃ suvinicchitaṃ, tassa vinicchaye atiṭṭhamānaṃ rājāṇāya ṭhapemī’’ti.
And at that time, King Bhātiya, while leaving the city to pay homage to the cetiya, heard that sound and asked, "What is this?" Having heard the whole matter in sequence, he had a drum beaten in the city, proclaiming: "While I am present, any dispute concerning bhikkhus, bhikkhunīs, or laypeople that has been decided by the Elder Ābhidhammika-Godatta is well-decided. Anyone who does not abide by his decision, I shall establish by royal command."
Vào thời điểm đó, vua Bhātiya cũng đang rời thành phố để chiêm bái bảo tháp, nghe thấy tiếng đó, hỏi: “Cái gì vậy?” Sau khi nghe toàn bộ câu chuyện, vua cho gióng trống trong thành phố và tuyên bố: “Khi ta còn tại vị, mọi tranh chấp của các tỳ khưu, tỳ khưu ni và cư sĩ được Trưởng lão Ābhidhammika Godatta phán quyết là đúng đắn, ai không tuân theo phán quyết của vị ấy sẽ bị xử theo lệnh vua.”
Evaṃ deso oloketabbo.
In this way, the place should be investigated.
Địa điểm phải được xem xét như vậy.
Paribhogoti bhaṇḍaparibhogo.
Use means the use of the article.
Paribhogo (sự sử dụng) là sự sử dụng món đồ.
Paribhogenāpi hi vāsiādibhaṇḍassa aggho parihāyati.
For the value of an article such as an adze also diminishes through use.
Giá trị của các món đồ như dao rựa cũng giảm do sử dụng.
Tasmā evaṃ upaparikkhitabbaṃ, sace koci kassaci pādagghanakaṃ vāsiṃ harati, tatra vāsisāmiko pucchitabbo – ‘‘tayā ayaṃ vāsi kittakena kītā’’ti?
Therefore, it should be examined thus: if someone steals another's adze worth a pāda, the owner of the adze should be asked, "For how much did you buy this adze?"
Vì vậy, phải xem xét kỹ lưỡng như thế này: nếu có ai đó trộm một con dao rựa trị giá một pāda của người khác, thì phải hỏi chủ sở hữu con dao rựa đó: “Ngài đã mua con dao rựa này với giá bao nhiêu?”
‘‘Pādena, bhante’’ti.
"For a pāda, venerable sir."
“Bạch Ngài, một pāda.”
‘‘Kiṃ pana te kiṇitvāva ṭhapitā, udāhu taṃ vaḷañjesī’’ti?
"But was it kept aside just after buying it, or did you use it?"
“Ngài đã mua rồi để đó, hay đã sử dụng nó?”
Sace vadati ‘‘ekadivasaṃ me dantakaṭṭhaṃ vā rajanachalliṃ vā pattapacanakadāruṃ vā chinnaṃ, ghaṃsitvā vā nisitā’’ti.
If he says, "One day a tooth-stick, or dye-bark, or firewood for baking the bowl was cut by me," or "it was ground or sharpened."
Nếu vị ấy nói: “Một ngày nào đó, tôi đã dùng nó để chặt tăm xỉa răng, hoặc vỏ cây nhuộm, hoặc củi để nấu bát, hoặc đã mài dũa nó.”
Athassā porāṇo aggho bhaṭṭhoti veditabbo.
Then its former value should be understood to have been destroyed.
Thì phải biết rằng giá trị cũ của nó đã giảm.
Yathā ca vāsiyā evaṃ añjaniyā vā añjanisalākāya vā kuñcikāya vā palālena vā thusehi vā iṭṭhakacuṇṇena vā ekavāraṃ ghaṃsitvā dhovanamattenāpi aggho bhassati.
And just as with the adze, so too with an ointment pot or ointment stick or a key, the value is destroyed even by washing it just once after rubbing it with straw or with husks or with brick-dust.
Cũng như dao rựa, giá trị của hộp thuốc mắt, que thuốc mắt, chìa khóa, hoặc thậm chí chỉ cần chà xát một lần với rơm, trấu, hoặc bột gạch rồi rửa sạch cũng giảm.
Tipumaṇḍalassa makaradantacchedanenāpi parimajjitamattenāpi, udakasāṭikāya sakiṃ nivāsanapārupanenāpi paribhogasīsena aṃse vā sīse vā ṭhapanamattenāpi, taṇḍulādīnaṃ papphoṭanenāpi tato ekaṃ vā dve vā apanayanenāpi, antamaso ekaṃ pāsāṇasakkharaṃ uddharitvā chaḍḍitamattenāpi, sappitelādīnaṃ bhājanantarapaavattanenāpi, antamaso tato makkhikaṃ vā kipillikaṃ vā uddharitvā chaḍḍitamattenāpi, guḷapiṇḍakassa madhurabhāvajānanatthaṃ nakhena vijjhitvā aṇumattaṃ gahitamattenāpi aggho bhassati.
For a tin stand, the value is destroyed even by just cutting a makara tooth pattern or by mere polishing; for a bathing cloth, even by wearing or wrapping it once, or even by just placing it on the shoulder or head as the first act of use; for rice and so on, even by shaking it out, or by removing one or two grains from it, or even, at the very least, by lifting and discarding a single stone-pebble; for ghee, oil, and so on, even by transferring it to another vessel, or even, at the very least, by lifting and discarding a fly or an ant from it; for a lump of jaggery, even by taking a minute amount after piercing it with a fingernail to find out its sweetness.
Giá trị cũng giảm khi cắt răng cá mập của vòng thiếc, hoặc chỉ cần chà xát, hoặc chỉ cần mặc hay khoác áo tắm một lần, hoặc chỉ cần đặt lên vai hay trên đầu với mục đích sử dụng, hoặc chỉ cần rũ bỏ gạo và các thứ khác, hoặc chỉ cần lấy đi một hoặc hai hạt từ đó, hoặc thậm chí chỉ cần nhặt một viên đá sỏi rồi vứt đi, hoặc chỉ cần chuyển dầu bơ và các thứ khác từ bình này sang bình khác, hoặc thậm chí chỉ cần nhặt một con ruồi hay một con kiến từ đó rồi vứt đi, hoặc chỉ cần dùng móng tay chọc một chút vào cục đường để biết nó ngọt hay không.
Tasmā yaṃkiñci pādagghanakaṃ vuttanayeneva sāmikehi paribhogena ūnaṃ kataṃ hoti, na taṃ avahaṭo bhikkhu pārājikena kātabbo.
Therefore, whatever article worth a pāda has been made of less value by its owners through use in the manner described, a bhikkhu who steals it should not be held to have committed a pārājika offense.
Do đó, bất kỳ món đồ nào trị giá một pāda mà chủ sở hữu đã làm giảm giá trị của nó do sử dụng theo cách đã nói, thì vị tỳ khưu trộm cắp món đồ đó không nên bị kết tội Pārājika.
Evaṃ paribhogo oloketabbo.
In this way, use should be investigated.
Sự sử dụng phải được xem xét như vậy.
Evaṃ imāni tulayitvā pañca ṭhānāni dhāreyyatthaṃ vicakkhaṇo, āpattiṃ vā anāpattiṃ vā garukaṃ vā lahukaṃ vā āpattiṃ yathāṭhāne ṭhapeyyāti.
Thus, having weighed these five points, a discerning person should establish the meaning, and should place an offense or non-offense, a grave or a light offense, in its proper place.
Như vậy, người khéo léo nên cân nhắc năm điều này để nắm giữ ý nghĩa, và đặt tội hay không tội, tội nặng hay tội nhẹ vào đúng vị trí của nó.
Idāni yadidaṃ ‘‘yathārūpe adinnādāne’’tiādīni vibhajantena ‘‘yathārūpaṃ nāmā’’tiādi vuttaṃ.
Now, while explaining the terms beginning with “in theft of a certain kind,” this which is “what is meant by ‘a certain kind?’” and so on has been said.
Bây giờ, lời nói này, như "yathārūpaṃ nāmā" v.v., đã được thuyết bởi người đã phân tích rộng rãi các từ như "yathārūpe adinnādāne" v.v.
Tattha yathārūpanti yathājātikaṃ.
Therein, a certain kind means of whatever nature.
Trong đó, yathārūpa có nghĩa là tùy theo loại.
Taṃ pana yasmā pādato paṭṭhāya hoti, tasmā ‘‘pādaṃ vā pādārahaṃ vā atirekapādaṃ vā’’ti āha.
But since that is from a pāda onwards, therefore he said, “a pāda or what is worth a pāda or more than a pāda.”
Vật ấy, vì nó bắt đầu từ một pāda, nên đã nói là " một pāda, hoặc vật đáng giá một pāda, hoặc hơn một pāda."
Tattha pādena kahāpaṇassa catutthabhāgaṃ akappiyabhaṇḍameva dasseti.
Therein, by pāda he indicates only an unallowable item that is a quarter of a kahāpaṇa.
Trong đó, bằng từ pāda, chỉ ra vật không thích hợp có giá trị một phần tư đồng kahāpaṇa.
Pādārahena pādagghanakaṃ kappiyabhaṇḍaṃ.
By “worth a pāda,” an allowable item worth a pāda.
Bằng từ pādāraha, chỉ ra vật thích hợp có giá trị một pāda.
Atirekapādena ubhayampi.
By “more than a pāda,” both.
Bằng từ atirekapāda, chỉ ra cả hai loại.
Ettāvatā sabbākārena dutiyapārājikappahonakavatthu dassitaṃ hoti.
By this much, the object sufficient for the second pārājika is shown in all its aspects.
Cho đến đây, vật có giá trị tương đương với một pārājika thứ hai đã được chỉ ra bằng mọi cách.
Pathabyā rājāti sakalapathaviyā rājā dīpacakkavattī asokasadiso, yo vā panaññopi ekadīpe rājā, sīhaḷarājasadiso.
A king of the earth is a universal monarch of an island continent, ruler of the entire earth, like Asoka, or any other king of a single island continent, like the king of Sri Lanka.
Vua trên đất là vua của toàn cõi đất, một dīpacakkavattī (chuyển luân vương của một châu) như vua Asoka, hoặc bất kỳ vị vua nào khác của một châu, như vua Tích Lan.
Padesarājāti ekadīpassa padesissaro, bimbisāra-pasenadi-ādayo viya.
A regional king is a lord of a part of a single island continent, like Bimbisāra, Pasenadi, and others.
Vua xứ sở là người cai trị một vùng trong một châu, như vua Bimbisāra, vua Pasenadi v.v.
Maṇḍalikā nāma ye dīpapadesepi ekamekaṃ maṇḍalaṃ bhuñjanti.
Local chieftains are those who rule over a single district even within a region of an island continent.
Maṇḍalikā là những người cai trị một vùng đất riêng biệt trong một xứ thuộc châu.
Antarabhogikā nāma dvinnaṃ rājūnaṃ antarā katipayagāmasāmikā.
Intermediate rulers are lords of a few villages between two kings.
Antarabhogikā là những người chủ của một vài làng nằm giữa hai vị vua.
Akkhadassāti dhammavinicchanakā, te dhammasabhāyaṃ nisīditvā aparādhānurūpaṃ corānaṃ hatthapādacchejjādiṃ anusāsanti.
Judges are adjudicators of the Dhamma; sitting in the court of justice, they prescribe the cutting off of hands and feet and so on for thieves according to their offense.
Akkhadassā là những người phán xét pháp luật, họ ngồi trong pháp đình và ra lệnh chặt tay, chặt chân v.v. cho kẻ trộm tùy theo tội lỗi.
Ye pana ṭhānantarappattā amaccā vā rājakumārā vā katāparādhā honti, te rañño ārocenti, garukaṃ ṭhānaṃ sayaṃ na vinicchinanti.
But when ministers or princes who have attained a high rank have committed an offense, they report it to the king; they do not decide on a serious matter themselves.
Còn những quan đại thần hoặc hoàng tử có chức vị mà phạm tội, họ sẽ trình báo lên vua chứ không tự mình phán xét những vụ việc nghiêm trọng.
Mahāmattāti ṭhānantarappattā mahāamaccā; tepi tattha tattha gāme vā nigame vā nisīditvā rājakiccaṃ karonti.
Great ministers are high-ranking ministers; they too, sitting in a village or market town here and there, carry out the king's business.
Mahāmattā là những đại thần có chức vị; họ cũng ngồi ở các làng hoặc thị trấn khác nhau để thực hiện công việc của vua.
Ye vā panāti aññepi ye rājakulanissitā vā sakissariyanissitā vā hutvā chejjabhejjaṃ anusāsanti, sabbepi te imasmiṃ atthe ‘‘rājāno’’ti dasseti.
By or whoever else, he shows that any others who, relying on the royal family or their own sovereignty, prescribe cutting and splitting, are all in this context called “kings”.
Ye vā panā chỉ ra rằng bất kỳ ai khác, dù thuộc dòng dõi hoàng gia hay tự mình có quyền lực, mà ra lệnh chặt chém, đều được gọi là "vua" trong trường hợp này.
94. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanāya saddhiṃ vinicchayakathā.
94. Herein is the discussion of the legal decision together with the explanation of the non-obvious terms.
94. Trong đó, đây là câu chuyện phán quyết cùng với lời giải thích các từ không rõ ràng.
Nikhātanti bhūmiyaṃ khaṇitvā ṭhapitaṃ.
Buried means placed by digging in the ground.
Chôn giấu có nghĩa là đào đất và đặt xuống.
Paṭicchannanti paṃsuiṭṭhakādīhi paṭicchannaṃ.
Concealed means concealed by dust, bricks, and so on.
Che đậy có nghĩa là che đậy bằng đất, gạch v.v.
Bhūmaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ…pe… gacchati vā, āpatti dukkaṭassāti taṃ evaṃ nikhaṇitvā vā paṭicchādetvā vā ṭhapitattā bhūmiyaṃ ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ yo bhikkhu kenacideva upāyena ñatvā ‘‘āharissāmī’’ti theyyacitto hutvā rattibhāge uṭṭhāya gacchati, so bhaṇḍaṭṭhānaṃ appatvāpi sabbakāyavacīvikāresu dukkaṭaṃ āpajjati.
An item located on the ground... goes, there is an offense of dukkaṭa: Whatever monk, having learned of an item located on the ground because it was placed by being buried or concealed in this way, gets up in the middle of the night with a thievish mind, thinking, “I will bring it,” he commits a dukkaṭa offense in all physical and verbal actions, even without reaching the item's location.
Vật ở mặt đất… v.v… đi, phạm tội dukkaṭa có nghĩa là một tỳ-khưu, sau khi biết về vật được chôn giấu hoặc che đậy trên đất bằng một cách nào đó, với ý định trộm cắp, thức dậy vào ban đêm và đi (để lấy nó), thì dù chưa đến nơi cất giữ vật đó, cũng phạm tội dukkaṭa trong mọi hành vi thân và khẩu.
So hi tassa āharaṇatthāya uṭṭhahanto yaṃ yaṃ aṅgapaccaṅgaṃ phandāpeti, sabbattha dukkaṭameva.
Indeed, while rising to bring it, for whatever major or minor limb he moves, there is a dukkaṭa in every case.
Khi tỳ-khưu đó đứng dậy để lấy vật đó, mỗi khi cử động một bộ phận hay chi thể nào, đều phạm tội dukkaṭa.
Nivāsanapārupanaṃ saṇṭhapeti, hatthavāre hatthavāre dukkaṭaṃ.
When he adjusts his lower and upper robes, there is a dukkaṭa for each movement of the hand.
Sắp xếp y nivāsana và y pārupana, mỗi lần chạm tay đều phạm dukkaṭa.
‘‘Mahantaṃ nidhānaṃ na sakkā ekena āharituṃ, dutiyaṃ pariyesissāmī’’ti kassaci sahāyassa santikaṃ gantukāmo dvāraṃ vivarati, padavāre ca hatthavāre ca dukkaṭaṃ.
Thinking, “The treasure is large, it cannot be brought by one person; I will look for a second,” wanting to go to some companion, he opens the door; there is a dukkaṭa for each step and each movement of the hand.
Nếu nghĩ: "Kho báu lớn không thể lấy một mình được, mình sẽ tìm người thứ hai", và muốn đi đến chỗ một người bạn nào đó, mở cửa, mỗi bước chân và mỗi lần chạm tay đều phạm dukkaṭa.
Dvārapidahane pana aññasmiṃ vā gamanassa anupakāre anāpatti.
But in closing the door or in any other action not helpful for the journey, there is no offense.
Nhưng khi đóng cửa hoặc trong bất kỳ hành động nào khác không hỗ trợ cho việc đi, thì không phạm tội.
Tassa nipannokāsaṃ gantvā ‘‘itthannāmā’’ti pakkosati, tamatthaṃ ārocetvā ‘‘ehi gacchāmā’’ti vadati, vācāya vācāya dukkaṭaṃ.
Going to the place where that companion is lying, he calls out, “So-and-so!” and after explaining the matter, says, “Come, let's go”; for each utterance, there is a dukkaṭa.
Đi đến chỗ người đó đang nằm, gọi "người này!", báo cho người đó biết sự việc và nói "Hãy đến, chúng ta đi!", mỗi lời nói đều phạm dukkaṭa.
So tassa vacanena uṭṭhahati, tassāpi dukkaṭaṃ.
If that one rises at his words, for him too there is a dukkaṭa.
Người đó đứng dậy theo lời của tỳ-khưu kia, người đó cũng phạm dukkaṭa.
Uṭṭhahitvā tassa santikaṃ gantukāmo nivāsanapārupanaṃ saṇṭhapeti, dvāraṃ vivaritvā tassa samīpaṃ gacchati, hatthavārapadavāresu sabbattha dukkaṭaṃ.
Having risen, wanting to go to him, he adjusts his lower and upper robes, opens the door and goes near him; in all cases of hand movements and steps, there is a dukkaṭa.
Sau khi đứng dậy, muốn đi đến chỗ tỳ-khưu kia, sắp xếp y nivāsana và y pārupana, mở cửa và đi đến gần người đó, mỗi lần chạm tay và mỗi bước chân đều phạm dukkaṭa.
So taṃ pucchati ‘‘asuko ca asuko ca kuhiṃ, asukañca asukañca pakkosāhī’’ti, vācāya vācāya dukkaṭaṃ.
He asks him, “Where are so-and-so and so-and-so? Go and call so-and-so and so-and-so”; for each utterance, there is a dukkaṭa.
Tỳ-khưu kia hỏi người đó: "Người này và người kia ở đâu? Hãy gọi người này và người kia!", mỗi lời nói đều phạm dukkaṭa.
Sabbe samāgate disvā ‘‘mayā asukasmiṃ nāma ṭhāne evarūpo nidhi upaladdho, gacchāma taṃ gahetvā puññāni ca karissāma, sukhañca jīvissāmā’’ti vadati, vācāya vācāya dukkaṭameva.
Seeing all have gathered, he says, “I have found such-and-such a treasure in such-and-such a place. Let’s go, take it, and we will both make merit and live happily”; for each utterance, there is a dukkaṭa.
Thấy tất cả đã tụ họp, nói: "Tôi đã tìm thấy một kho báu như thế này ở nơi nọ, chúng ta hãy đi lấy nó, chúng ta sẽ làm phước và sống an lạc!", mỗi lời nói đều phạm dukkaṭa.
Evaṃ laddhasahāyo kudālaṃ pariyesati.
Having thus found a companion, he looks for a spade.
Sau khi có được bạn đồng hành như vậy, tỳ-khưu tìm một cái cuốc.
Sace panassa attano kudālo atthi, ‘‘taṃ āharissāmī’’ti gacchanto ca gaṇhanto ca āharanto ca sabbattha hatthavārapadavāresu dukkaṭaṃ āpajjati.
If he has his own spade, then while going, taking, and bringing it with the thought, “I will fetch it,” he commits a dukkaṭa offense for every hand movement and step.
Nếu tỳ-khưu đó có cuốc của mình, khi đi để lấy nó, cầm lấy nó và mang nó về, mỗi lần chạm tay và mỗi bước chân đều phạm dukkaṭa.
Sace natthi, aññaṃ bhikkhuṃ vā gahaṭṭhaṃ vā gantvā yācati, yācanto ca sace ‘‘kudālaṃ me dehi, kudālena me attho, kiñci kātabbamatthi, taṃ katvā paccāharissāmī’’ti musā abhaṇanto yācati, vācāya vācāya dukkaṭaṃ.
If he does not have one, he goes and asks another monk or a householder; while asking, if he asks without speaking falsely, saying, “Give me a spade, I need a spade, there is something that needs to be done, I will bring it back after doing it,” there is a dukkaṭa for each utterance.
Nếu không có, đi đến chỗ một tỳ-khưu khác hoặc một cư sĩ để xin, khi xin, nếu không nói dối: "Hãy cho tôi cái cuốc, tôi cần cái cuốc, có việc gì đó cần làm, sau khi làm xong tôi sẽ mang trả lại", thì mỗi lời nói đều phạm dukkaṭa.
Sace ‘‘mātikā sodhetabbā atthi, vihāre bhūmikammaṃ kātabbaṃ atthī’’ti musāpi bhaṇati, yaṃ yaṃ vacanaṃ musā, tattha tattha pācittiyaṃ.
If he also speaks falsely, saying, “There is a channel that needs to be cleared, there is ground-work to be done in the monastery,” then for whichever utterance is false, there is a pācittiya in that case.
Nếu nói dối: "Có một con mương cần dọn dẹp, có công việc đất đai cần làm ở tịnh xá", thì mỗi lời nói dối đều phạm pācittiya.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana saccepi alikepi dukkaṭameva vuttaṃ, taṃ pamādalikhitanti veditabbaṃ.
But in the Great Commentary, a dukkaṭa is stated for both true and false statements; this should be understood as written through oversight.
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā, đã nói rằng dù là lời thật hay lời dối đều phạm dukkaṭa, điều đó nên được hiểu là do viết nhầm.
Na hi adinnādānassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭaṃ nāma atthi.
Indeed, in a preliminary effort for theft, there is no such thing as a dukkaṭa where a pācittiya is applicable.
Vì trong việc chuẩn bị cho tội adinnādāna, không có tội dukkaṭa ở chỗ đáng lẽ là pācittiya.
Sace pana kudālassa daṇḍo natthi, ‘‘daṇḍaṃ karissāmī’’ti vāsiṃ vā pharasuṃ vā niseti, tadatthāya gacchati, gantvā sukkhakaṭṭhaṃ chindati tacchati ākoṭeti, sabbattha hatthavārapadavāresu dukkaṭaṃ.
If, however, the spade has no handle, and he thinks, “I will make a handle,” and he sharpens an adze or an axe, goes for that purpose, and having gone, cuts, carves, and strikes dry wood, there is a dukkaṭa for every hand movement and step.
Nếu cái cuốc không có cán, nghĩ: "Mình sẽ làm cán", thì mài dao hoặc rìu, đi để làm việc đó, đi đến và chặt cây khô, đẽo gọt, đập, mỗi lần chạm tay và mỗi bước chân đều phạm dukkaṭa.
Allarukkhaṃ chindati, pācittiyaṃ.
If he cuts a living tree, it is a pācittiya.
Chặt cây tươi, phạm pācittiya.
Tato paraṃ sabbapayogesu dukkaṭaṃ.
Thereafter, in all subsequent efforts, it is a dukkaṭa.
Sau đó, trong tất cả các hành vi khác đều phạm dukkaṭa.
Saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana mahāpaccariyañca tattha jātakakaṭṭhalatāchedanatthaṃ vāsipharasuṃ pariyesantānampi dukkaṭaṃ vuttaṃ.
However, in the Concise Commentary and the Mahāpaccarī, it is said that there is also a dukkaṭa for those who are searching for an adze or axe to cut the wood and vines that have grown on that pot.
Tuy nhiên, trong Saṅkhepaṭṭhakathā và Mahāpaccarī, đã nói rằng ngay cả những người tìm dao và rìu để chặt cây leo mọc trên đó cũng phạm dukkaṭa.
Sace pana tesaṃ evaṃ hoti ‘‘vāsipharasukudāle yācantā āsaṅkitā bhavissāma, lohaṃ samuṭṭhāpetvā karomā’’ti.
But if it occurs to them, “While asking for an adze, axe, or spade, we will be suspected; let’s smelt iron and make them.”
Nếu những tỳ-khưu đó nghĩ: "Nếu chúng ta xin dao, rìu, cuốc, chúng ta sẽ bị nghi ngờ, chúng ta hãy tự làm bằng cách lấy sắt."
Tato araññaṃ gantvā lohabījatthaṃ pathaviṃ khaṇanti, akappiyapathaviṃ khaṇantānaṃ dukkaṭehi saddhiṃ pācittiyānīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
Then they go to the forest and dig the earth for iron ore; for those digging unallowable earth, it is said in the Mahāpaccarī that there are pācittiya offenses along with dukkaṭa offenses.
Thì họ đi vào rừng và đào đất để tìm quặng sắt, những người đào đất không thích hợp (akappiyapathavī) thì phạm pācittiya cùng với dukkaṭa, điều này đã được nói trong Mahāpaccarī.
Yathā ca idha, evaṃ sabbattha pācittiyaṭṭhāne dukkaṭā na muccati.
And just as here, so everywhere, one is not absolved of dukkaṭa offenses where a pācittiya is applicable.
Cũng như ở đây, trong mọi trường hợp, không thoát khỏi dukkaṭa ở chỗ đáng lẽ là pācittiya.
Kappiyapathaviṃ khaṇantānaṃ dukkaṭāniyeva.
For those digging allowable earth, there are only dukkaṭa offenses.
Những người đào đất thích hợp (kappiyapathavī) thì chỉ phạm dukkaṭa.
Bījaṃ pana gahetvā tato paraṃ sabbakiriyāsu payoge payoge dukkaṭaṃ.
Having taken the iron ore, thereafter in all subsequent actions, a dukkaṭa is incurred at each instance.
Sau khi lấy hạt giống (kim loại), sau đó trong mọi hành động, mỗi lần thực hiện đều phạm dukkaṭa.
Piṭakapariyesanepi hatthavārapadavāresu vuttanayeneva dukkaṭaṃ.
Also in searching for a basket, a dukkaṭa is incurred in the manner taught for actions involving hands and feet.
Ngay cả trong việc tìm kiếm giỏ, theo cách đã nói trong các giai đoạn tìm kiếm bằng tay và bằng chân, cũng phạm dukkaṭa.
Musāvāde pācittiyaṃ.
A pācittiya for false speech.
Nói dối thì phạm pācittiya.
Piṭakaṃ kātukāmatāya vallicchedane pācittiyanti sabbaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
In cutting creepers with the desire to make a basket, it is a pācittiya; all this should be understood in the same manner as before.
Vì muốn làm giỏ mà cắt dây leo thì phạm pācittiya, tất cả đều phải hiểu theo cách đã nói trước đây.
Gacchati vā āpatti dukkaṭassāti evaṃ pariyiṭṭhasahāyakudālapiṭako nidhiṭṭhānaṃ gacchati, padavāre padavāre dukkaṭaṃ.
Or he goes, a dukkaṭa offense — having obtained a companion, a spade, and a basket in this way, he goes to the place of the treasure, incurring a dukkaṭa at each step.
Hoặc đi đến, phạm dukkaṭa, tức là, vị tỳ-khưu đã tìm được bạn đồng hành, cuốc và giỏ như vậy, đi đến nơi cất giấu, mỗi bước chân đều phạm dukkaṭa.
Sace pana gacchanto ‘‘imaṃ nidhiṃ laddhā buddhapūjaṃ vā dhammapūjaṃ vā saṅghabhattaṃ vā karissāmī’’ti kusalaṃ uppādeti, kusalacittena gamane anāpatti.
However, if while going he generates wholesome thoughts, thinking, “Having found this treasure, I will make an offering to the Buddha, or an offering to the Dhamma, or a meal for the Saṅgha,” there is no offense if he goes with a wholesome mind.
Tuy nhiên, nếu khi đi, vị ấy phát khởi tâm thiện rằng: “Sau khi tìm được kho báu này, tôi sẽ cúng dường Phật, cúng dường Pháp, hoặc cúng dường Tăng,” thì khi đi với tâm thiện, không phạm tội.
‘‘Theyyacitto dutiyaṃ vā…pe… gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā.
Because it is stated: “If with a thieving mind he seeks a spade or a basket, or he goes, it is a dukkaṭa offense.”
Vì đã nói rằng: “Với tâm trộm cắp, hoặc đi tìm kiếm cuốc thứ hai, hoặc giỏ thứ hai… hoặc đi đến, phạm dukkaṭa.”
Yathā ca idha, evaṃ sabbattha atheyyacittassa anāpatti.
Just as here, so everywhere, there is no offense for one without a thieving mind.
Cũng như ở đây, ở khắp mọi nơi, vị nào không có tâm trộm cắp thì không phạm tội.
Maggato okkamma nidhānaṭṭhānaṃ gamanatthāya maggaṃ karonto bhūtagāmaṃ chindati, pācittiyaṃ.
If, deviating from the path, he makes a path to go to the place of concealment and cuts a bhūtagāma, it is a pācittiya.
Nếu vị ấy đi ra khỏi đường để đến nơi cất giấu và chặt cây cối để mở đường, thì phạm pācittiya.
Sukkhakaṭṭhaṃ chindati, dukkaṭaṃ.
If he cuts dry wood, it is a dukkaṭa.
Nếu chặt củi khô, thì phạm dukkaṭa.
Aṭṭhavidhaṃ hetaṃ dukkaṭaṃ nāma imasmiṃ ṭhāne samodhānetvā therehi dassitaṃ – pubbapayogadukkaṭaṃ, sahapayogadukkaṭaṃ, anāmāsadukkaṭaṃ, durupaciṇṇadukkaṭaṃ, vinayadukkaṭaṃ, ñātadukkaṭaṃ, ñattidukkaṭaṃ, paṭissavadukkaṭanti.
Indeed, these eight kinds of dukkaṭa were compiled and taught by the Theras in this context: dukkaṭa of prior application (pubbapayogadukkaṭa), dukkaṭa of co-application (sahapayogadukkaṭa), dukkaṭa of non-contact (anāmāsadukkaṭa), dukkaṭa of improper practice (durupaciṇṇadukkaṭa), Vinaya dukkaṭa (vinayadukkaṭa), known dukkaṭa (ñātadukkaṭa), motion dukkaṭa (ñattidukkaṭa), and acknowledgment dukkaṭa (paṭissavadukkaṭa).
Ở đây, tám loại dukkaṭa này đã được các trưởng lão tổng hợp và trình bày: pubbapayogadukkaṭa (dukkaṭa do hành động chuẩn bị), sahapayogadukkaṭa (dukkaṭa do hành động đồng thời), anāmāsadukkaṭa (dukkaṭa do chạm vào vật không được chạm), durupaciṇṇadukkaṭa (dukkaṭa do hành động sai trái), vinayadukkaṭa (dukkaṭa theo luật Vinaya), ñātadukkaṭa (dukkaṭa do biết mà không nói), ñattidukkaṭa (dukkaṭa do ñatti), và paṭissavadukkaṭa (dukkaṭa do không giữ lời hứa).
Tattha ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā kudālaṃ vā piṭakaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti idaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma.
Among these, the statement “If with a thieving mind he seeks a spade or a basket, or he goes, it is a dukkaṭa offense” refers to the dukkaṭa of prior application.
Trong số đó, câu “Với tâm trộm cắp, hoặc đi tìm kiếm cuốc thứ hai, hoặc giỏ thứ hai… hoặc đi đến, phạm dukkaṭa” được gọi là pubbapayogadukkaṭa.
Ettha hi dukkaṭaṭṭhāne dukkaṭaṃ, pācittiyaṭṭhāne pācittiyameva hoti.
Here, a dukkaṭa is incurred where a dukkaṭa is due, and a pācittiya where a pācittiya is due.
Ở đây, tại nơi phạm dukkaṭa thì là dukkaṭa, tại nơi phạm pācittiya thì là pācittiya.
‘‘Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā chindati, āpatti dukkaṭassā’’ti idaṃ sahapayogadukkaṭaṃ nāma.
The statement “If he cuts wood or creepers born there, it is a dukkaṭa offense” refers to the dukkaṭa of co-application.
Câu “Chặt gỗ hoặc dây leo mọc ở đó, phạm dukkaṭa” được gọi là sahapayogadukkaṭa.
Ettha pana pācittiyavatthu ca dukkaṭavatthu ca dukkaṭaṭṭhāneyeva tiṭṭhati.
Here, however, both the grounds for a pācittiya and the grounds for a dukkaṭa stand in the dukkaṭa category.
Tuy nhiên, ở đây, cả vật pācittiya và vật dukkaṭa đều chỉ ở vị trí dukkaṭa.
Avahārassa sahapayogattāti.
Because it is a co-application for theft.
Vì là hành động đồng thời với việc trộm cắp.
Yaṃ pana dasavidhaṃ ratanaṃ, sattavidhaṃ dhaññaṃ, sabbañca āvudhabhaṇḍādiṃ āmasantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ, idaṃ anāmāsadukkaṭaṃ nāma.
Furthermore, the dukkaṭa mentioned for touching the ten kinds of jewels, the seven kinds of grains, and all weapons and goods, is called dukkaṭa of non-contact.
Còn việc đã nói rằng chạm vào mười loại ngọc, bảy loại ngũ cốc, và tất cả các loại vũ khí, vật dụng, v.v., đều phạm dukkaṭa, điều này được gọi là anāmāsadukkaṭa.
Yaṃ kadalināḷikerādīnaṃ tatthajātakaphalāni āmasantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ, idaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ nāma.
The dukkaṭa mentioned for touching fruits born on plants like banana and coconut is called dukkaṭa of improper practice.
Việc đã nói rằng chạm vào các loại trái cây mọc trên cây chuối, dừa, v.v., đều phạm dukkaṭa, điều này được gọi là durupaciṇṇadukkaṭa.
Yaṃ pana piṇḍāya carantassa patte raje patite pattaṃ appaṭiggahetvā adhovitvā vā tattha bhikkhaṃ gaṇhantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ, idaṃ vinayadukkaṭaṃ nāma.
The dukkaṭa mentioned for a bhikkhu on alms-round who, when dust falls into his bowl, does not accept the bowl or does not wash it, but receives alms therein, is called Vinaya dukkaṭa.
Còn việc đã nói rằng khi đi khất thực, nếu có bụi bẩn rơi vào bát mà không nhận bát hoặc không rửa bát mà vẫn nhận thực phẩm vào đó, thì phạm dukkaṭa, điều này được gọi là vinayadukkaṭa.
‘‘Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 419) idaṃ ñātadukkaṭaṃ nāma.
The statement “If, having heard, they do not speak, it is a dukkaṭa offense” refers to the known dukkaṭa.
Câu “Nghe mà không nói, phạm dukkaṭa” được gọi là ñātadukkaṭa.
Yaṃ ekādasasu samanubhāsanāsu ‘‘ñattiyā dukkaṭa’’nti (pārā. 414) vuttaṃ, idaṃ ñattidukkaṭaṃ nāma.
The dukkaṭa mentioned in the eleven admonitions as “a dukkaṭa for the motion” is called motion dukkaṭa.
Việc đã nói trong mười một lần samanubhāsanā rằng “dukkaṭa do ñatti”, điều này được gọi là ñattidukkaṭa.
‘‘Tassa, bhikkhave, bhikkhuno purimikā ca na paññāyati, paṭissave ca āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 207) idaṃ paṭissavadukkaṭaṃ nāma.
The statement “Bhikkhus, for that bhikkhu, the former* is not evident, and in acknowledgment, there is a dukkaṭa offense” is called acknowledgment dukkaṭa.
Câu “Này các tỳ-khưu, đối với tỳ-khưu đó, việc trước không được biết, và trong lời hứa phạm dukkaṭa” được gọi là paṭissavadukkaṭa.
Idaṃ pana sahapayogadukkaṭaṃ.
This, however, is the dukkaṭa of co-application.
Tuy nhiên, đây là sahapayogadukkaṭa.
Tena vuttaṃ – ‘‘yaṃkiñci allaṃ vā sukkhaṃ vā tiṇarukkhalatādiṃ chindantassa sahapayogattā dukkaṭameva hotī’’ti.
Thus, it was said: “Whatever is cut—be it wet or dry, grass, trees, creepers, etc.—incurs a dukkaṭa due to being a co-application.”
Vì vậy, đã nói: “Bất cứ loại cỏ, cây, dây leo nào, dù tươi hay khô, khi chặt đều phạm dukkaṭa do là hành động đồng thời.”
Sace panassa tatthajātake tiṇarukkhalatādimhi chinnepi lajjidhammo okkamati, saṃvaro uppajjati, chedanapaccayā dukkaṭaṃ desetvā muccati.
However, if, even after cutting grass, trees, creepers, etc., growing there, a sense of shame arises in him, and restraint occurs, he is freed by confessing the dukkaṭa due to cutting.
Tuy nhiên, nếu khi vị ấy chặt cỏ, cây, dây leo, v.v. mọc ở đó, mà tâm hổ thẹn khởi lên, sự phòng hộ phát sinh, thì vị ấy sám hối dukkaṭa do hành động chặt và được giải thoát.
Atha dhuranikkhepaṃ akatvā saussāhova paṃsuṃ khaṇati, chedanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, khaṇanadukkaṭe patiṭṭhāti.
Then, if, without setting aside the burden, he eagerly digs the earth, the dukkaṭa of cutting ceases, and he incurs the dukkaṭa of digging.
Nếu không bỏ gánh nặng (tâm trộm cắp) mà vẫn hăng hái đào đất, thì dukkaṭa do chặt sẽ chấm dứt, và vị ấy sẽ phạm dukkaṭa do đào.
Akappiyapathaviṃ khaṇantopi hi idha sahapayogattā dukkaṭameva āpajjati.
Even one who digs unsuitable earth incurs a dukkaṭa here due to co-application.
Ngay cả khi đào đất không hợp lệ, ở đây cũng chỉ phạm dukkaṭa do là hành động đồng thời.
Sace panassa sabbadisāsu khaṇitvā kumbhimūlaṃ pattassāpi lajjidhammo okkamati, khaṇanapaccayā dukkaṭaṃ desetvā muccati.
However, if, even after digging in all directions and reaching the base of the pot, a sense of shame arises in him, he is freed by confessing the dukkaṭa due to digging.
Tuy nhiên, nếu vị ấy đã đào khắp mọi hướng và đã đến tận đáy chum mà tâm hổ thẹn khởi lên, thì vị ấy sám hối dukkaṭa do hành động đào và được giải thoát.
Byūhati vāti atha pana saussāhova paṃsuṃ viyūhati, ekapasse rāsiṃ karoti, khaṇanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, viyūhanadukkaṭe patiṭṭhāti.
Or he removes — then, if he eagerly removes the earth and piles it on one side, the dukkaṭa of digging ceases, and he incurs the dukkaṭa of removing.
Hoặc dọn ra (byūhati vā): Sau đó, nếu vị ấy hăng hái dọn đất, chất thành đống ở một bên, thì dukkaṭa do đào sẽ chấm dứt, và vị ấy sẽ phạm dukkaṭa do dọn.
Tañca paṃsuṃ tattha tattha puñjaṃ karonto payoge payoge dukkaṭaṃ āpajjati.
And if he makes piles of that earth here and there, he incurs a dukkaṭa at each instance.
Và khi chất đất thành đống ở nhiều nơi, mỗi lần thực hiện đều phạm dukkaṭa.
Sace pana rāsiṃ katvāpi dhuranikkhepaṃ karoti, lajjidhammaṃ āpajjati, viyūhanadukkaṭaṃ desetvā muccati.
However, if, even after making a pile, he sets aside the burden and a sense of shame arises, he is freed by confessing the dukkaṭa of removing.
Tuy nhiên, nếu đã chất thành đống mà vị ấy bỏ gánh nặng (tâm trộm cắp), tâm hổ thẹn khởi lên, thì vị ấy sám hối dukkaṭa do hành động dọn và được giải thoát.
Uddharati vāti atha pana saussāhova paṃsuṃ uddharitvā bahi pāteti, viyūhanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, uddharaṇadukkaṭe patiṭṭhāti.
Or he lifts out — then, if he eagerly lifts out the earth and casts it outside, the dukkaṭa of removing ceases, and he incurs the dukkaṭa of lifting out.
Hoặc nhấc lên (uddharati vā): Sau đó, nếu vị ấy hăng hái nhấc đất lên và đổ ra ngoài, thì dukkaṭa do dọn sẽ chấm dứt, và vị ấy sẽ phạm dukkaṭa do nhấc lên.
Paṃsuṃ pana kudālena vā hatthehi vā pacchiyā vā tahiṃ tahiṃ pātento payoge payoge dukkaṭaṃ āpajjati.
If he casts the earth here and there with a spade, or with his hands, or with a basket, he incurs a dukkaṭa at each instance.
Khi đổ đất bằng cuốc, bằng tay, hoặc bằng giỏ ở nhiều nơi, mỗi lần thực hiện đều phạm dukkaṭa.
Sace pana sabbaṃ paṃsuṃ nīharitvā kumbhiṃ thalaṭṭhaṃ katvāpi lajjidhammaṃ āpajjati, uddharaṇadukkaṭaṃ desetvā muccati.
However, if, even after removing all the earth and placing the pot on high ground, a sense of shame arises in him, he is freed by confessing the dukkaṭa of lifting out.
Tuy nhiên, nếu đã dọn hết đất và đặt cái chum lên mặt đất mà tâm hổ thẹn khởi lên, thì vị ấy sám hối dukkaṭa do hành động nhấc lên và được giải thoát.
Atha pana saussāhova kumbhiṃ āmasati, uddharaṇadukkaṭaṃ paṭippassambhati, āmasanadukkaṭe patiṭṭhāti.
Then, if he eagerly touches the pot, the dukkaṭa of lifting out ceases, and he incurs the dukkaṭa of touching.
Sau đó, nếu vị ấy hăng hái chạm vào cái chum, thì dukkaṭa do nhấc lên sẽ chấm dứt, và vị ấy sẽ phạm dukkaṭa do chạm vào.
Āmasitvāpi ca lajjidhammaṃ āpajjanto āmasanadukkaṭaṃ desetvā muccati.
And even after touching, if a sense of shame arises, he is freed by confessing the dukkaṭa of touching.
Và nếu đã chạm vào mà tâm hổ thẹn khởi lên, thì vị ấy sám hối dukkaṭa do hành động chạm vào và được giải thoát.
Atha saussāhova kumbhiṃ phandāpeti, āmasanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, ‘‘phandāpeti, āpatti thullaccayassā’’ti vuttathullaccaye patiṭṭhāti.
Then, if he eagerly shakes the pot, the dukkaṭa of touching ceases, and he incurs the thullaccaya mentioned as “he shakes, it is a thullaccaya offense.”
Sau đó, nếu vị ấy hăng hái lay động cái chum, thì dukkaṭa do chạm vào sẽ chấm dứt, và vị ấy sẽ phạm thullaccaya đã được nói đến là “lay động, phạm thullaccaya”.
Phandāpentassa ca payoge payoge thullaccayaṃ.
And for one who shakes, a thullaccaya is incurred at each instance.
Và khi lay động, mỗi lần thực hiện đều phạm thullaccaya.
Phandāpetvāpi ca lajjidhammaṃ okkanto thullaccayaṃ desetvā muccati.
And if, even after shaking, a sense of shame arises, he is freed by confessing the thullaccaya.
Và nếu đã lay động mà tâm hổ thẹn khởi lên, thì vị ấy sám hối thullaccaya và được giải thoát.
Sahapayogato paṭṭhāyeva cettha purimā purimā āpatti paṭippassambhati.
Here, starting from co-application, the previous offenses cease.
Ở đây, từ hành động đồng thời trở đi, các lỗi trước đó sẽ chấm dứt.
Sahapayogaṃ pana akatvā lajjidhammaṃ okkantena yā pubbapayoge dukkaṭapācittiyā āpannā, sabbā tā desetabbā.
But, for one who has entered a conscientious state without making a joint effort, whatever dukkaṭa and pācittiya offenses were incurred in the preliminary effort, all of them should be confessed.
Tuy nhiên, nếu không thực hiện hành vi kèm theo (sahapayoga) mà đã phạm vào việc đáng hổ thẹn (lajjidhammaṃ), thì tất cả các lỗi dukkata và pācittiya đã phạm trong hành vi ban đầu đều phải được sám hối.
Sahapayoge ca tatthajātakacchedane bahukānipi dukkaṭāni paṃsukhaṇanaṃ patvā paṭippassambhanti.
And in a joint effort, even the many dukkaṭa offenses from cutting what has grown there become tranquil upon reaching the digging of the earth.
Và trong hành vi kèm theo (sahapayoga), nhiều lỗi dukkata do chặt cây cỏ mọc trên bình (tatthajātakacchedane) sẽ được giải trừ khi đạt đến giai đoạn đào đất (paṃsukhaṇanaṃ patvā).
Ekaṃ khaṇanadukkaṭameva hoti.
There is only one dukkaṭa offense of digging.
Chỉ còn lại một lỗi dukkata do đào.
Khaṇane bahukānipi viyūhanaṃ, viyūhane bahukānipi uddharaṇaṃ, uddharaṇe bahukānipi āmasanaṃ, āmasane bahukānipi phandāpanaṃ patvā paṭippassambhanti.
Even the many offenses in digging become tranquil upon reaching the clearing away; even the many in clearing away, upon reaching the removing; even the many in removing, upon reaching the touching; even the many in touching, upon reaching the shaking.
Nhiều lỗi dukkata trong việc đào sẽ được giải trừ khi đạt đến giai đoạn nhổ bỏ; nhiều lỗi trong việc nhổ bỏ sẽ được giải trừ khi đạt đến giai đoạn nhấc lên; nhiều lỗi trong việc nhấc lên sẽ được giải trừ khi đạt đến giai đoạn chạm vào; nhiều lỗi trong việc chạm vào sẽ được giải trừ khi đạt đến giai đoạn làm rung chuyển (phandāpanaṃ patvā paṭippassambhanti).
Paṃsukhaṇanādīsu ca lajjidhamme uppanne bahukāpi āpattiyo hontu, ekameva desetvā muccatīti kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
And when a conscientious state arises in the acts of digging the earth and so on, let there be many offenses; one is absolved by confessing only one. This is stated in the Kurundaṭṭhakathā.
Và trong các hành vi đào đất, v.v., dù có nhiều lỗi āpatti phát sinh khi phạm phải điều đáng hổ thẹn, chỉ cần sám hối một lỗi là được giải thoát. Điều này đã được nói trong Kurundaṭṭhakathā.
Purimāpattipaṭippassaddhi ca nāmesā ‘‘ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantī’’ti (pārā. 414) evaṃ anusāvanāsuttesuyeva āgatā.
This so-called pacification of prior offenses has come only in the Suttas on formal announcements, such as: "a dukkaṭa for the ñatti, and thullaccaya offenses for the two kammavācās become tranquil."
Sự giải trừ các lỗi āpatti trước đây này chỉ được đề cập trong các kinh văn về anusāvanā như "lỗi dukkata do ñatti, lỗi thullaccaya do hai kammavācā sẽ được giải trừ".
Idha pana dutiyapārājike aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbāti.
Here in the second pārājika, however, it should be taken according to the authority of the commentary teachers.
Nhưng ở đây, đối với pārājika thứ hai, điều này phải được chấp nhận theo thẩm quyền của các vị Luận sư.
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassāti yo pana phandāpetvāpi lajjidhammaṃ anokkamitvāva taṃ kumbhiṃ ṭhānato antamaso kesaggamattampi cāveti, pārājikameva āpajjatīti attho.
Displaces from its position, it is an offense of pārājika: This means that whoever, after shaking it but without yet entering a conscientious state, displaces that pot from its position by even a hair's breadth, he indeed commits a pārājika.
Rời khỏi vị trí, phạm pārājika: Nghĩa là, vị Tỳ-khưu nào, dù đã làm rung chuyển nhưng chưa phạm vào điều đáng hổ thẹn, vẫn di chuyển cái bình đó khỏi vị trí của nó dù chỉ bằng một sợi tóc, thì sẽ phạm pārājika.
Ṭhānā cāvanañcettha chahi ākārehi veditabbaṃ.
And here, displacement from its position should be understood in six ways.
Ở đây, việc di chuyển khỏi vị trí phải được hiểu theo sáu cách.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Kumbhiṃ mukhavaṭṭiyaṃ gahetvā attano abhimukhaṃ ākaḍḍhanto iminā antena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi pārimantena atikkāmeti, pārājikaṃ.
While pulling the pot towards himself, having taken hold of it by the rim, if the far edge passes the area touched by this edge by even a hair's breadth, it is a pārājika.
Nếu nắm miệng bình kéo về phía mình, dù chỉ một sợi tóc, phần chạm đất ở phía này vượt qua giới hạn phía kia, thì phạm pārājika.
Tatheva gahetvā parato pellento pārimantena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi iminā antena atikkāmeti, pārājikaṃ.
Having taken hold of it in the same way, while pushing it away, if this edge passes the area touched by the far edge by even a hair's breadth, it is a pārājika.
Cũng vậy, nếu nắm miệng bình đẩy ra xa, dù chỉ một sợi tóc, phần chạm đất ở phía kia vượt qua giới hạn phía này, thì phạm pārājika.
Vāmato vā dakkhiṇato vā apanāmento vāmantena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi dakkhiṇantena atikkāmeti, pārājikaṃ.
While moving it away to the left or to the right, if the right edge passes the area touched by the left edge by even a hair's breadth, it is a pārājika.
Nếu di chuyển sang trái hoặc sang phải, dù chỉ một sợi tóc, phần chạm đất ở phía trái vượt qua giới hạn phía phải, thì phạm pārājika.
Dakkhiṇantena vā phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi vāmantena atikkāmeti, pārājikaṃ.
Or if the left edge passes the area touched by the right edge by even a hair's breadth, it is a pārājika.
Hoặc dù chỉ một sợi tóc, phần chạm đất ở phía phải vượt qua giới hạn phía trái, thì phạm pārājika.
Uddhaṃ ukkhipanto kesaggamattampi bhūmito moceti, pārājikaṃ.
While lifting it upwards, if he detaches it from the ground by even a hair's breadth, it is a pārājika.
Nếu nhấc lên, dù chỉ một sợi tóc, rời khỏi mặt đất, thì phạm pārājika.
Khaṇitvā heṭṭhato osīdento bundena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi mukhavaṭṭiyā atikkāmeti, pārājikanti evaṃ ekaṭṭhāne ṭhitāya kumbhiyā.
Having dug, while causing it to sink downwards, if the rim passes the area touched by the base by even a hair's breadth, it is a pārājika. Thus it is for a pot that is standing in one place.
Nếu đào rồi làm cho nó chìm xuống, dù chỉ một sợi tóc, phần đáy bình chạm đất vượt qua miệng bình, thì phạm pārājika đối với cái bình đang ở một vị trí.
Yadi pana kumbhimukhavaṭṭiyā pāsaṃ katvā lohakhāṇuṃ vā khadirasārādikhāṇuṃ vā pathaviyaṃ ākoṭetvā tattha saṅkhalikāya bandhitvā ṭhapenti, ekissā disāya ekāya saṅkhalikāya baddhāya dve ṭhānāni labbhanti, dvīsu tīsu catūsu disāsu catūhi saṅkhalikāhi baddhāya pañca ṭhānāni labbhanti.
But if they place it by making a loop on the pot's rim, driving an iron stake or a stake of acacia heartwood into the ground, and tying it there with a chain, two positions are obtained for one bound with one chain in one direction; five positions are obtained for one bound with four chains in two, three, or four directions.
Nếu người ta làm một cái vòng ở miệng bình, rồi đóng một cái cọc sắt hoặc cọc gỗ sồi, v.v., xuống đất, sau đó buộc bình vào đó bằng dây xích, thì nếu bình được buộc bằng một dây xích ở một phía, có hai vị trí; nếu được buộc bằng bốn dây xích ở hai, ba, bốn phía, có năm vị trí.
Tattha ekakhāṇuke baddhakumbhiyā paṭhamaṃ khāṇukaṃ vā uddharati, saṅkhalikaṃ vā chindati, thullaccayaṃ.
Therein, in the case of a pot tied to a single stake, if he first pulls out the stake or cuts the chain, it is a thullaccaya.
Ở đó, đối với cái bình được buộc vào một cái cọc, nếu trước tiên nhổ cọc hoặc cắt dây xích, thì phạm thullaccaya.
Tato kumbhiṃ yathāvuttanayena kesaggamattampi ṭhānā cāveti, pārājikaṃ.
Then, if he displaces the pot from its position by even a hair's breadth in the manner described, it is a pārājika.
Sau đó, nếu di chuyển cái bình khỏi vị trí dù chỉ một sợi tóc theo cách đã nói, thì phạm pārājika.
Atha paṭhamaṃ kumbhiṃ uddharati, thullaccayaṃ.
But if he first lifts the pot, it is a thullaccaya.
Hoặc nếu trước tiên nhấc cái bình lên, thì phạm thullaccaya.
Tato khāṇukaṃ kesaggamattampi ṭhānā cāveti, saṅkhalikaṃ vā chindati, pārājikaṃ.
Then, if he displaces the stake from its position by even a hair's breadth, or cuts the chain, it is a pārājika.
Sau đó, nếu di chuyển cái cọc khỏi vị trí dù chỉ một sợi tóc, hoặc cắt dây xích, thì phạm pārājika.
Etena upāyena dvīsu tīsu catūsu khāṇukesu baddhakumbhiyāpi pacchime ṭhānācāvane pārājikaṃ.
By this method, in the case of a pot tied to two, three, or four stakes as well, the pārājika is in the final displacement from its position.
Theo cách này, đối với cái bình được buộc vào hai, ba, bốn cọc, việc di chuyển khỏi vị trí cuối cùng cũng là pārājika.
Sesesu thullaccayaṃ veditabbaṃ.
In the remaining cases, it should be understood as a thullaccaya.
Các trường hợp còn lại phải được hiểu là thullaccaya.
Keci pana nimittatthāya kumbhimatthake nigrodharukkhādīni ropenti, mūlāni kumbhiṃ vinandhitvā ṭhitāni honti, ‘‘mūlāni chinditvā kumbhiṃ gahessāmī’’ti chindantassa payoge payoge dukkaṭaṃ.
Some, however, plant banyan trees and the like on top of the pot for the purpose of a marker; the roots come to be entwined around the pot. For one cutting them thinking, "I will take the pot after cutting the roots," there is a dukkaṭa offense for each effort.
Một số người trồng cây đa, v.v., trên miệng bình để làm dấu hiệu, rễ cây quấn quanh bình. Nếu một người muốn lấy bình bằng cách cắt rễ, thì mỗi lần cắt là một lỗi dukkata.
Chinditvā okāsaṃ katvā kumbhiṃ kesaggamattampi ṭhānā cāveti, pārājikaṃ.
Having cut and made space, if he displaces the pot from its position by even a hair's breadth, it is a pārājika.
Nếu cắt rễ, tạo ra khoảng trống và di chuyển cái bình khỏi vị trí dù chỉ một sợi tóc, thì phạm pārājika.
Mūlāni chindatova luṭhitvā kumbhī ninnaṭṭhānaṃ gatā, rakkhati tāva.
If, while he is still cutting the roots, the pot rolls and goes to a lower place, he is safe for the time being.
Nếu trong khi cắt rễ, cái bình lăn xuống chỗ trũng, thì vẫn được bảo vệ (khỏi pārājika).
Gataṭṭhānato uddharati, pārājikaṃ.
If he lifts it from the place it has gone to, it is a pārājika.
Nếu nhấc bình lên khỏi chỗ nó đã lăn đến, thì phạm pārājika.
Sace chinnesu mūlesu ekamūlamattena kumbhī tiṭṭhati, so ca taṃ ‘‘imasmiṃ mūle chinne patissatī’’ti chindati, chinnamatte pārājikaṃ.
If, when the roots are cut, the pot stands by just one root, and he cuts that root knowing, "It will fall when this root is cut," it is a pārājika at the moment it is cut.
Nếu sau khi cắt rễ, cái bình vẫn đứng vững nhờ một cái rễ duy nhất, và người đó cắt cái rễ đó với ý nghĩ "khi cái rễ này bị cắt, nó sẽ đổ", thì ngay khi rễ bị cắt, phạm pārājika.
Sace pana ekamūleneva pāse baddhasūkaro viya ṭhitā hoti, aññaṃ kiñci lagganakaṃ natthi, tasmimpi mūle chinnamatte pārājikaṃ.
But if it is standing by one root alone, like a pig caught in a snare, and there is nothing else attached, it is also a pārājika at the moment that root is cut.
Nếu cái bình chỉ đứng vững nhờ một cái rễ duy nhất, giống như một con lợn bị mắc bẫy, không có gì khác giữ nó, thì ngay khi cái rễ đó bị cắt, phạm pārājika.
Sace kumbhimatthake mahāpāsāṇo ṭhapito hoti, taṃ daṇḍena ukkhipitvā apanetukāmo kumbhimatthake jātarukkhaṃ chindati, dukkaṭaṃ.
If a large stone is placed on top of the pot, and wishing to lift it with a stick and remove it, he cuts a tree that has grown on the pot, it is a dukkaṭa.
Nếu một tảng đá lớn được đặt trên miệng bình, và người đó muốn nhấc nó lên bằng gậy để di chuyển, nếu chặt cây mọc trên miệng bình, thì phạm dukkata.
Tassā samīpe jātakaṃ chetvā āharati, atatthajātakattā taṃ chindato pācittiyaṃ.
If he cuts a tree grown near it and brings it, it is a pācittiya for cutting it because it is not something grown there.
Nếu chặt cây mọc gần đó và mang đi, vì nó không phải là cây mọc trên bình, nên việc chặt nó là pācittiya.
Suttārūḷhanti sutte ārūḷhaṃ; suttena āvutassāpi suttamayassāpi etaṃ adhivacanaṃ.
Strung on a thread: means mounted on a thread; this is a term for what is either threaded with a string or made of string.
Được buộc bằng sợi (Suttārūḷhaṃ): Được buộc bằng sợi; đây là tên gọi của cả vật được xâu bằng sợi và vật làm bằng sợi.
Pāmaṅgādīnihi sovaṇṇamayānipi honti rūpiyamayānipi suttamayānipi, muttāvaliādayopi ettheva saṅgahaṃ gatā.
For things like bracelets can be made of gold, made of silver, or made of thread; strings of pearls and so on are also included here.
Các vật như pāmaṅga, v.v., có thể làm bằng vàng, bạc hoặc sợi; các chuỗi ngọc trai, v.v., cũng được bao gồm ở đây.
Veṭhananti sīsaveṭhanapaṭo vuccati.
A wrap: refers to a cloth for wrapping the head.
Khăn quấn (Veṭhanaṃ): Được gọi là khăn quấn đầu.
Etesu yaṃkiñci theyyacitto āmasati, dukkaṭaṃ.
If he touches any of these with a thievish intention, it is a dukkaṭa.
Nếu với ý định trộm cắp, chạm vào bất kỳ vật nào trong số này, thì phạm dukkata.
Phandāpeti, thullaccayaṃ.
If he shakes it, it is a thullaccaya.
Nếu làm rung chuyển, thì phạm thullaccaya.
Pāmaṅgādīni koṭiyaṃ gahetvā ākāsaṭṭhaṃ akaronto uccāreti, thullaccayaṃ.
If, taking hold of the bracelets and so on by the end, he lifts them up without making them airborne, it is a thullaccaya.
Nếu nắm đầu các vật như pāmaṅga, v.v., và nhấc lên mà không làm cho chúng lơ lửng, thì phạm thullaccaya.
Ghaṃsanto nīharatīti ettha pana paripuṇṇāya kumbhiyā upari samatittikaṃ kumbhiṃ katvā ṭhapitaṃ vā ekaṃ koṭiṃ bunde ekaṃ koṭiṃ mukhavaṭṭiyaṃ katvā ṭhapitaṃ vā ghaṃsantassa nīharato thullaccayaṃ.
Removes it while scraping: Here, however, for one who is removing by scraping an item placed on top of a full pot, making the pot level with the rim, or an item placed with one end at the base and one end on the rim, it is a thullaccaya.
Ở đây, đối với cái bình đã đầy hoặc cái bình được đặt sao cho một đầu chạm đáy và một đầu chạm miệng bình, nếu một người cọ xát và lấy ra, thì phạm thullaccaya.
Kumbhimukhā mocentassa pārājikaṃ.
For one who dislodges it from the pot's mouth, it is a pārājika.
Nếu làm cho nó rời khỏi miệng bình, thì phạm pārājika.
Yaṃ pana upaḍḍhakumbhiyaṃ vā rittakumbhiyaṃ vā ṭhapitaṃ, tassa attano phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ, na sakalā kumbhī, tasmā taṃ ghaṃsantassāpi nīharato patiṭṭhitokāsato kesaggamatte mutte pārājikameva.
But regarding an object placed in a half-full pot or an empty pot, its location is only the place that it touches, not the entire pot. Therefore, for one who removes it even by dragging it, when it is released by a hair's breadth from its established location, there is a pārājika offense indeed.
Nhưng nếu vật phẩm được đặt trong một cái chum đầy một nửa hoặc một cái chum rỗng, thì vị trí mà nó chạm vào chính là chỗ đứng của nó, chứ không phải toàn bộ cái chum. Do đó, ngay cả khi chà xát và lấy vật phẩm đó ra, nếu một sợi tóc vừa thoát khỏi vị trí ban đầu thì đó là tội Pārājika.
Kumbhiyā pana paripuṇṇāya vā ūnāya vā ujukameva uddharantassa heṭṭhimakoṭiyā patiṭṭhitokāsā muttamatteva pārājikaṃ.
But for one who lifts an object straight up from a pot that is full or not full, there is a pārājika offense only at the moment the lower end is released from its established location.
Còn đối với người lấy vật phẩm ra thẳng từ một cái chum đầy hoặc vơi, thì tội Pārājika chỉ xảy ra khi vật phẩm vừa thoát khỏi vị trí ban đầu ở điểm thấp nhất.
Antokumbhiyaṃ ṭhapitaṃ yaṃkiñci pārājikappahonakaṃ bhaṇḍaṃ sakalakumbhiyaṃ cārentassa, pāmaṅgādiñca ghaṃsitvā nīharantassa yāva mukhavaṭṭiṃ nātikkamati, tāva thullaccayameva.
For one who moves any object sufficient for a pārājika offense that was placed inside a pot all around the entire pot, and for one who removes it by dragging it against the side of the pot and so on, as long as it does not pass beyond the rim, there is only a thullaccaya offense.
Đối với bất kỳ vật phẩm nào có giá trị Pārājika được đặt bên trong cái chum, khi người đó khuấy động nó trong toàn bộ cái chum, hoặc chà xát và lấy ra bằng một cái gáo hoặc tương tự, thì chừng nào nó chưa vượt qua vành miệng chum, chừng đó chỉ là tội Thullaccaya.
Tassa hi sabbāpi kumbhī ṭhānanti saṅkhepamahāpaccariyādīsu vuttaṃ.
For it is said in the Saṅkhepamahāpaccarī and other texts that for such an object, the entire pot is its location.
Vì toàn bộ cái chum là chỗ đứng của vật phẩm đó, như đã nói trong Saṅkhepamahāpaccariya và các bộ khác.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘ṭhapitaṭṭhānameva ṭhānaṃ, na sakalā kumbhī.
But in the Mahā-aṭṭhakathā, it is said, "Only the place where it was put is the location, not the entire pot.
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā lại nói: “Chỉ chỗ đặt vật phẩm là chỗ đứng, không phải toàn bộ cái chum.
Tasmā yathāṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi mocentassa pārājikamevā’’ti vuttaṃ, taṃ pamāṇaṃ.
Therefore, for one who dislodges it even by a hair's breadth from the place where it was situated, there is a pārājika offense indeed." This is the standard.
Do đó, ngay cả khi một sợi tóc vừa thoát khỏi vị trí đã đặt, thì đó cũng là tội Pārājika.” Lời giải thích này là chuẩn mực.
Itaraṃ pana ākāsagataṃ akarontassa cīvaravaṃse ṭhapitacīvaraveṭhanakanayena vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ.
But the other view was stated by way of the analogy of a roll of cloth placed on a robe-rail without making it airborne; it should not be accepted.
Còn lời giải thích kia, nói về việc không để vật phẩm lơ lửng trong không gian, được nói theo cách quấn y trên sào y, thì không nên chấp nhận.
Vinayavinicchaye hi āgate garuke ṭhātabbaṃ, esā vinayadhammatā.
For when a weighty matter arises in the Vinaya decision, one must stand with the weighty position; this is the nature of the Vinaya.
Vì trong các quyết định về Vinaya, người ta phải giữ vững những điều quan trọng; đó là quy tắc của Vinaya.
Apica ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti vacanato petaṃ veditabbaṃ.
Moreover, this should be understood from the saying, "or makes it enter his own vessel, or severs the connection."
Hơn nữa, điều này cũng nên được hiểu từ câu nói: “hoặc đặt vào vật chứa của mình, hoặc bẻ gãy một nắm.”
Yathā antokumbhiyaṃ ṭhitassa na sabbā kumbhī ṭhānanti.
Just as for an object situated inside a pot, the whole pot is not its location.
Cũng như đối với vật phẩm đặt bên trong chum, không phải toàn bộ cái chum là chỗ đứng.
Sappiādīsu yaṃkiñci pivato ekapayogena pītamatte pārājikanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Regarding ghee and so on, it is said in the Mahā-aṭṭhakathā that for one who drinks any of it, there is a pārājika offense at the moment it is drunk in a single act.
Trong Mahāaṭṭhakathā đã nói rằng, đối với bất kỳ thứ gì như bơ lỏng (sappi) hoặc tương tự, nếu uống một lần mà đạt đến giá trị một đồng (pāda), thì đó là tội Pārājika.
Mahāpaccariyādīsu pana ayaṃ vibhāgo dassito – ‘‘mukhaṃ anapanetvā ākaḍḍhantassa pivato sace paragalagataṃ pādaṃ na agghati, mukhagatena saddhiṃ agghati, rakkhati tāva.
But in the Mahāpaccarī and other texts, this distinction is shown: "For one who drinks by drawing it in without removing the mouth, if what has reached the other side of the throat is not worth a quarter, but is worth that much together with what is in the mouth, he is safe for the time being.
Còn trong Mahāpaccariya và các bộ khác, sự phân biệt này được trình bày: “Nếu người uống hút mà không nhấc miệng ra, thì chừng nào vật phẩm đã vào cổ họng chưa đạt giá trị một đồng, mà chỉ đạt giá trị một đồng cùng với vật phẩm trong miệng, thì chừng đó vẫn được bảo vệ (khỏi tội Pārājika).
Kaṇṭhena pana paricchinnakāleyeva pārājikaṃ hoti.
However, the pārājika offense occurs only at the time it is cut off by the throat.
Tội Pārājika chỉ xảy ra khi vật phẩm đã bị cắt lìa bởi cổ họng.
Sacepi oṭṭhehi paricchindanto oṭṭhe pidahati, pārājikameva.
Even if one closes the lips while cutting it off with the lips, there is a pārājika offense indeed.
Ngay cả khi người đó cắt lìa bằng môi và khép môi lại, thì đó cũng là tội Pārājika.
Uppaladaṇḍaveḷunāḷinaḷanāḷiādīhi pivantassāpi sace paragalagatameva pādaṃ agghati, pārājikaṃ.
For one drinking with a lotus stalk, bamboo tube, reed pipe, or the like, if what has reached the other side of the throat alone is worth a quarter, there is a pārājika offense.
Đối với người uống bằng ống sen, ống tre, ống sậy, hoặc tương tự, nếu chỉ vật phẩm đã vào cổ họng đạt giá trị một đồng, thì đó là tội Pārājika.
Sace saha mukhagatena agghati, na tāva pārājikaṃ hoti.
If it is worth that much together with what is in the mouth, there is not yet a pārājika offense.
Nếu đạt giá trị một đồng cùng với vật phẩm trong miệng, thì chừng đó chưa phải là tội Pārājika.
Uppaladaṇḍādigatena saddhiṃ ekābaddhabhāvaṃ kopetvā oṭṭhehi paricchinnamatte pārājikaṃ.
Having broken the state of being a single connected mass with what is in the lotus stalk or the like, at the moment it is cut off by the lips, there is a pārājika offense.
Tội Pārājika xảy ra ngay khi sự liên kết với vật phẩm trong ống sen hoặc tương tự bị phá vỡ và vật phẩm bị cắt lìa bởi môi.
Sace uppaladaṇḍādigatena saddhiṃ agghati, uppaladaṇḍādīnaṃ bunde aṅguliyāpi pihitamatte pārājikaṃ.
If it is worth that much together with what is in the lotus stalk or the like, there is a pārājika offense at the moment the base of the lotus stalk or the like is covered even with a finger.
Nếu vật phẩm đạt giá trị một đồng cùng với vật phẩm trong ống sen hoặc tương tự, thì tội Pārājika xảy ra ngay khi dùng ngón tay bịt kín phần đáy của ống sen hoặc tương tự.
Pādagghanake paragalaṃ appaviṭṭhe uppaladaṇḍādīsu ca mukhe ca atirekapādārahampi ekābaddhaṃ hutvā tiṭṭhati, rakkhatiyevā’’ti.
When what is worth a quarter has not entered the other side of the throat, even if what is worth more than a quarter remains as a single connected mass in the lotus stalk and the like and in the mouth, he is indeed safe."
Nếu vật phẩm có giá trị một đồng chưa vào cổ họng, và vật phẩm trong ống sen hoặc tương tự, và trong miệng, vẫn còn liên kết với nhau, ngay cả khi tổng giá trị vượt quá một đồng, thì chừng đó vẫn được bảo vệ.”
Taṃ sabbampi yasmā ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti imaṃ nayaṃ bhajati, tasmā sudassitameva.
Since all of that accords with the principle, "or makes it enter his own vessel, or severs the connection," it is well demonstrated.
Tất cả những điều đó đều tuân theo nguyên tắc “hoặc đặt vào vật chứa của mình, hoặc bẻ gãy một nắm,” do đó đã được trình bày rất rõ ràng.
Esa tāva ekābaddhe nayo.
This, for now, is the method in the case of a single connected mass.
Đó là nguyên tắc đối với vật phẩm liên kết (ekābaddha).
Sace pana hatthena vā pattena vā thālakādinā vā kenaci bhājanena gahetvā pivati, yamhi payoge pādagghanakaṃ pūreti, tamhi gate pārājikaṃ.
But if one drinks by taking it with the hand, a bowl, a plate, or some other vessel, when the act in which what is worth a quarter is filled is completed, there is a pārājika offense.
Nhưng nếu người đó dùng tay, bát, đĩa hoặc bất kỳ vật chứa nào để lấy và uống, thì tội Pārājika xảy ra khi hành động đó làm tròn giá trị một đồng.
Atha mahagghaṃ hoti, sippikāyapi ekapayogeneva pādagghanakaṃ gahetuṃ sakkā hoti, ekuddhāreyeva pārājikaṃ.
If it is of great value, so that what is worth a quarter can be taken in a single act even with a spoon, there is a pārājika offense in a single scooping.
Nếu vật phẩm có giá trị cao, và có thể lấy được giá trị một đồng chỉ trong một lần múc bằng vỏ sò, thì tội Pārājika xảy ra ngay trong lần lấy ra đó.
Bhājanaṃ pana nimujjāpetvā gaṇhantassa yāva ekābaddhaṃ hoti, tāva rakkhati.
But for one who takes it by submerging a vessel, as long as it is a single connected mass, he is safe.
Còn đối với người nhúng vật chứa xuống để lấy, thì chừng nào vật phẩm vẫn còn liên kết, chừng đó vẫn được bảo vệ.
Mukhavaṭṭiparicchedena vā uddhārena vā pārājikaṃ.
The pārājika offense occurs by separation at the rim or by lifting out.
Tội Pārājika xảy ra khi vật phẩm bị cắt lìa bởi vành miệng vật chứa hoặc khi vật chứa được nhấc lên.
Yadā pana sappiṃ vā telaṃ vā acchaṃ telasadisameva madhuphāṇitaṃ vā kumbhiṃ āviñchetvā attano bhājane paveseti, tadā tesaṃ acchatāya ekābaddhatā natthīti pādagghanake mukhavaṭṭito gaḷitamatte pārājikaṃ.
But when one pours clear ghee or oil, or clear honey or molasses that is just like oil, from a pot into one's own vessel, then, due to their clearness, there is no state of being a single connected mass; so there is a pārājika offense at the moment what is worth a quarter has dripped from the rim.
Tuy nhiên, khi người đó nghiêng chum để đổ bơ lỏng, dầu, mật trong suốt như dầu, hoặc đường phèn vào vật chứa của mình, thì vì tính trong suốt của chúng mà không có sự liên kết, tội Pārājika xảy ra ngay khi vật phẩm có giá trị một đồng vừa chảy ra khỏi vành miệng chum.
Parassa rittakumbhiyā saṅgopanatthāya bhaṇḍaṃ ṭhapetvā tattha tele ākiṇṇe ‘‘sace ayaṃ jānissati, maṃ palibujjhissatī’’ti bhīto pādagghanakaṃ telaṃ pītaṃ bhaṇḍaṃ theyyacittena uddharati, pārājikaṃ.
Having placed an object in another's empty pot for safekeeping, when oil is poured in there, fearing, "If he finds out, he will trouble me," one removes with thievish intent the object which has absorbed oil worth a quarter; there is a pārājika offense.
Nếu một người đặt vật phẩm vào một cái chum rỗng của người khác để bảo quản, và khi dầu đã được đổ vào đó, người đó sợ rằng “nếu chủ nhân biết, ông ta sẽ làm phiền mình,” nên với ý định trộm cắp, lấy ra vật phẩm đã hút dầu có giá trị một đồng, thì đó là tội Pārājika.
Suddhacittena uddharati, pare āharāpente bhaṇḍadeyyaṃ.
If one removes it with a pure mind, when others demand it back, it is a bhaṇḍadeyya (an item to be returned).
Nếu người đó lấy ra với tâm ý trong sạch, thì khi người khác yêu cầu trả lại, phải bồi thường vật phẩm.
Bhaṇḍadeyyaṃ nāma yaṃ parassa naṭṭhaṃ, tassa mūlaṃ vā tadeva vā bhaṇḍaṃ dātabbanti attho.
Bhaṇḍadeyyaṃ means that for what of another's has been lost, either its value or that very object must be given.
Bhaṇḍadeyyaṃ có nghĩa là phải trả lại vật phẩm đã mất của người khác, hoặc giá trị của nó.
No ce deti, sāmikassa dhuranikkhepe pārājikaṃ.
If one does not give it, when the owner gives up the matter, there is a pārājika offense.
Nếu không trả, thì tội Pārājika xảy ra khi chủ nhân từ bỏ quyền sở hữu.
Sace parassa kumbhiyā añño sappiṃ vā telaṃ vā ākirati, tatra cāyaṃ theyyacittena telapivanakaṃ bhaṇḍaṃ pakkhipati, vuttanayeneva pārājikaṃ.
If another pours ghee or oil into someone's pot, and this one, with thievish intent, places in it an object that will absorb the oil, there is a pārājika offense in the way stated.
Nếu người khác đổ bơ lỏng hoặc dầu vào chum của người này, và người này với ý định trộm cắp đặt vật phẩm để hút dầu vào đó, thì tội Pārājika xảy ra theo cách đã nói.
Attano rittakumbhiyā parassa sappiṃ vā telaṃ vā ākiraṇabhāvaṃ ñatvā theyyacittena bhaṇḍaṃ nikkhipati, pubbe vuttanayeneva uddhāre pārājikaṃ.
Knowing that another will pour their ghee or oil into one's own empty pot, one places an object with thievish intent; there is a pārājika offense on its removal, in the way stated before.
Nếu người này biết người khác sẽ đổ bơ lỏng hoặc dầu vào chum rỗng của mình, và với ý định trộm cắp đặt vật phẩm vào, thì tội Pārājika xảy ra khi lấy ra, theo cách đã nói trước đó.
Suddhacitto nikkhipitvā pacchā theyyacittena uddharati, pārājikameva.
Having placed it with a pure mind, if one later removes it with thievish intent, there is a pārājika offense indeed.
Nếu người đó đặt vật phẩm vào với tâm ý trong sạch, nhưng sau đó lấy ra với ý định trộm cắp, thì đó vẫn là tội Pārājika.
Suddhacittova uddharati, neva avahāro, na gīvā; mahāpaccariyaṃ pana anāpattimattameva vuttaṃ.
If one removes it with a pure mind, it is neither theft nor a debt; but in the Mahāpaccarī, only a state of no offense is mentioned.
Nếu người đó lấy ra với tâm ý trong sạch, thì không phải là hành vi trộm cắp, cũng không phải là nợ; nhưng trong Mahāpaccariya chỉ nói là không có tội.
‘‘‘Kissa mama kumbhiyaṃ telaṃ ākirasī’ti kupito attano bhaṇḍaṃ uddharitvā chaḍḍeti, no bhaṇḍadeyya’’nti kurundiyaṃ vuttaṃ.
"'Why do you pour oil in my pot?'—being angry, one removes his own object and throws it away; there is no bhaṇḍadeyya," is said in the Kurundī.
Trong Kurundī đã nói: “Nếu người đó tức giận nói ‘Tại sao ông đổ dầu vào chum của tôi?’ và lấy vật phẩm của mình ra rồi vứt đi, thì không phải bồi thường vật phẩm.”
Theyyacittena mukhavaṭṭiyaṃ gahetvā kumbhiṃ āviñchati telaṃ gaḷetukāmo, pādagghanake gaḷite pārājikaṃ.
With thievish intent, wanting to make the oil drip, one takes the pot by the rim and tilts it; when what is worth a quarter has dripped, there is a pārājika offense.
Nếu với ý định trộm cắp, người đó nắm lấy vành miệng chum và nghiêng chum để dầu chảy ra, thì tội Pārājika xảy ra khi lượng dầu có giá trị một đồng chảy ra.
Theyyacitteneva jajjaraṃ karoti ‘‘savitvā gamissatī’’ti pādagghanake savitvā gate pārājikaṃ.
With thievish intent, thinking, "It will leak and be gone," one makes the pot porous; when what is worth a quarter has leaked and gone, there is a pārājika offense.
Nếu với ý định trộm cắp, người đó làm cho chum bị mục nát với ý nghĩ “nó sẽ rỉ ra và chảy đi,” thì tội Pārājika xảy ra khi lượng dầu có giá trị một đồng rỉ ra và chảy đi.
Theyyacitteneva chiddaṃ karoti omaṭṭhaṃ vā ummaṭṭhaṃ vā vemaṭṭhaṃ vā, idaṃ pana sammohaṭṭhānaṃ; tasmā suṭṭhu sallekkhetabbaṃ.
With thievish intent, one makes a hole, whether an omaṭṭha, ummaṭṭha, or vemaṭṭha hole. But this is a point of confusion; therefore, it should be carefully considered.
Nếu với ý định trộm cắp, người đó đục một lỗ omaṭṭhaṃ, ummaṭṭhaṃ hoặc vemaṭṭhaṃ, thì đây là chỗ dễ gây nhầm lẫn; do đó cần phải xem xét kỹ lưỡng.
Ayañhettha vinicchayo – omaṭṭhaṃ nāma adhomukhachiddaṃ; ummaṭṭhaṃ nāma uddhaṃmukhachiddaṃ; vemaṭṭhaṃ nāma uḷuṅkasseva ujugatachiddaṃ.
Herein, this is the decision: omaṭṭhaṃ means a hole with its opening facing downwards; ummaṭṭhaṃ means a hole with its opening facing upwards; vemaṭṭhaṃ means a straight-through hole like that of a water-sprinkler.
Đây là quyết định về vấn đề này: Omaṭṭhaṃ là lỗ thủng hướng xuống dưới; Ummaṭṭhaṃ là lỗ thủng hướng lên trên; Vemaṭṭhaṃ là lỗ thủng thẳng đứng như cái gáo.
Tatra omaṭṭhassa bahi paṭṭhāya katassa abbhantarantato pādagghanake tele gaḷite bahi anikkhantepi pārājikaṃ.
Among these, for an omaṭṭha hole made starting from the outside, when oil worth a quarter has dripped from the inner edge, there is a pārājika offense even if it has not exited to the outside.
Trong trường hợp lỗ omaṭṭhaṃ được đục từ bên ngoài, thì tội Pārājika xảy ra ngay cả khi lượng dầu có giá trị một đồng chảy ra từ phía trong mà chưa thoát ra ngoài.
Yasmā tato gaḷitamattameva bahigataṃ nāma hoti, na kumbhigatasaṅkhyaṃ labhati.
Because only that which has flowed out from that point is considered external, and it does not acquire the designation of being contained within the pot.
Bởi vì chỉ lượng dầu đã chảy ra từ đó mới được gọi là đã ra ngoài, không còn được tính là dầu còn trong bình.
Anto paṭṭhāya katassa bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājikaṃ.
If, when a hole is made starting from the inside, oil worth a quarter flows out from the outer edge, it is a pārājika.
Nếu một lỗ được tạo từ bên trong, và dầu trị giá một phần tư māsa chảy ra từ mép ngoài, thì đó là một tội pārājika.
Ummaṭṭhassa yathā tathā vā katassa bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājikaṃ.
If, when an ummaṭṭha hole is made in any manner, oil worth a quarter flows out from the outer edge, it is a pārājika.
Nếu một lỗ ummaṭṭha được tạo ra bằng bất kỳ cách nào, và dầu trị giá một phần tư māsa chảy ra từ mép ngoài của nó, thì đó là một tội pārājika.
Tañhi yāva bāhirantato na gaḷati, tāva kumbhigatameva hoti.
Indeed, as long as it does not flow out from the outer edge, it remains contained within the pot.
Thật vậy, chừng nào nó chưa chảy ra từ mép ngoài, chừng đó nó vẫn là dầu còn trong bình.
‘‘Vemaṭṭhassa ca kapālamajjhato gaḷitavasena kāretabbo’’ti aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
“And for a vemaṭṭha hole, it should be reckoned as flowing out from the middle of the pot’s wall,” so it is said in the Commentaries.
Trong các bản Chú giải có nói rằng: “Đối với lỗ vemaṭṭha, phải tính theo lượng dầu chảy ra từ giữa thành bình.”
Taṃ pana anto ca bahi ca paṭṭhāya majjhe ṭhapetvā katachidde taḷākassa ca mariyādabhedena sameti.
That statement, however, concerning a hole made starting from both inside and outside, leaving the middle untouched, is analogous to breaking the embankment of a pond.
Tuy nhiên, điều đó tương tự như việc tạo một lỗ bằng cách để lại một phần giữa khi bắt đầu từ cả bên trong và bên ngoài, và như việc phá vỡ bờ đê của một hồ nước.
Anto paṭṭhāya kate pana bāhirantena, bahi paṭṭhāya kate abbhantarantena kāretabboti idamettha yuttaṃ.
But when a hole is made starting from the inside, it should be reckoned from the outer edge; and when made starting from the outside, it should be reckoned from the inner edge—this is what is appropriate here.
Tuy nhiên, trong trường hợp này, điều hợp lý là nếu lỗ được tạo từ bên trong thì phải tính từ mép ngoài, còn nếu tạo từ bên ngoài thì phải tính từ mép trong.
Yo pana ‘‘vaṭṭitvā gacchissatī’’ti theyyacittena kumbhiyā ādhārakaṃ vā upatthambhanaleḍḍuke vā apaneti, vaṭṭitvā gatāya pārājikaṃ.
If, with a thieving mind, someone removes the stand or supporting stones of a pot, thinking, "It will roll away," and it rolls away, it is a pārājika.
Vị nào, với ý định trộm cắp, tháo bỏ giá đỡ hoặc các viên đá chống đỡ của cái bình, nghĩ rằng: “Nó sẽ lăn đi,” thì khi bình lăn đi, đó là tội pārājika.
Telākiraṇabhāvaṃ pana ñatvā rittakumbhiyā jajjarabhāve vā chiddesu vā katesu pacchā nikkhantatelappamāṇena bhaṇḍadeyyaṃ hoti.
However, if one, knowing that oil will be poured into it, or observing its fragility or holes, does something, then subsequently, payment for the goods is due according to the quantity of oil that leaks out.
Nhưng nếu biết rằng dầu sẽ được đổ vào, hoặc nếu bình rỗng bị hư hỏng hoặc có lỗ, thì sau đó, tùy theo lượng dầu chảy ra, đó là tội bhaṇḍadeyya.
Aṭṭhakathāsu pana katthaci pārājikantipi likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ.
Yet, in some Commentaries, it is also written as a pārājika; that is an error in writing.
Tuy nhiên, trong một số bản Chú giải, cũng có ghi là pārājika, nhưng đó là do lỗi viết.
Paripuṇṇāya kumbhiyā upari kathalaṃ vā pāsāṇaṃ vā ‘‘patitvā bhindissati, tato telaṃ paggharissatī’’ti theyyacittena dubbandhaṃ vā karoti, duṭṭhapitaṃ vā ṭhapeti, avassapatanakaṃ tathā karontassa katamatte pārājikaṃ.
If, with a thieving mind, one places a log or stone on top of a full pot, thinking, "It will fall and break, and then the oil will flow out," or one fastens it insecurely, or places it precariously such that it will certainly fall, then a pārājika is incurred immediately upon doing so.
Nếu với ý định trộm cắp, vị ấy đặt một khúc gỗ hoặc một tảng đá lên trên một cái bình đầy dầu một cách lỏng lẻo hoặc đặt sai cách, nghĩ rằng: “Nó sẽ rơi xuống và làm vỡ bình, rồi dầu sẽ chảy ra,” thì khi vị ấy làm như vậy khiến vật đó chắc chắn sẽ rơi xuống, đó là tội pārājika ngay khi hành động được thực hiện.
Rittakumbhiyā upari karoti, taṃ pacchā puṇṇakāle patitvā bhindati, bhaṇḍadeyyaṃ.
If one does this to an empty pot, and it later falls and breaks when the pot is full, then payment for the goods is due.
Nếu vị ấy làm như vậy trên một cái bình rỗng, mà sau đó, khi bình đầy, vật đó rơi xuống và làm vỡ bình, thì đó là tội bhaṇḍadeyya.
Īdisesu hi ṭhānesu bhaṇḍassa natthikāle katapayogattā āditova pārājikaṃ na hoti.
In such cases, since the act was performed when the goods were not present, it is not a pārājika from the outset.
Trong những trường hợp như vậy, vì hành vi được thực hiện khi tài sản chưa có, nên ngay từ đầu không phải là tội pārājika.
Bhaṇḍavināsadvārassa pana katattā bhaṇḍadeyyaṃ hoti.
However, since the means for the destruction of the goods was created, payment for the goods is due.
Tuy nhiên, vì đã tạo ra nguyên nhân gây hư hại tài sản, nên đó là tội bhaṇḍadeyya.
Āharāpentesu adadato sāmikānaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ.
If the bhikkhu does not give it back when the owners demand it, it is a pārājika due to disclaiming ownership.
Nếu chủ tài sản yêu cầu trả lại mà vị ấy không trả, thì do sự từ bỏ trách nhiệm của chủ tài sản, đó là tội pārājika.
Tattheva bhindati vātiādīsu aṭṭhakathāyaṃ tāva vuttaṃ – ‘‘bhindati vāti muggarena pothetvā bhindati.
In the statements “ smashes it” etc. in the Commentaries, it is said: “ Smashes it means he smashes it by hitting it with a club.
Trong các câu như “Tattheva bhindati vā” (hoặc làm vỡ ở đó), v.v., trong Chú giải có nói: “Bhindati vā” nghĩa là dùng chày đập vỡ.
Chaḍḍeti vāti udakaṃ vā vālikaṃ vā ākiritvā uttarāpeti.
Throws it away means he pours water or sand into it and causes it to overflow.
“Chaḍḍeti vā” nghĩa là đổ nước hoặc cát vào để làm tràn ra.
Jhāpeti vāti dārūni āharitvā jhāpeti.
Burns it means he brings wood and burns it.
“Jhāpeti vā” nghĩa là mang củi đến đốt cháy.
Aparibhogaṃ vā karotīti akhāditabbaṃ vā apātabbaṃ vā karoti; uccāraṃ vā passāvaṃ vā visaṃ vā ucchiṭṭhaṃ vā kuṇapaṃ vā pātesi, āpatti dukkaṭassāti ṭhānācāvanassa natthitāya dukkaṭaṃ, buddhavisayo nāmeso.
Or renders it unfit for use means he makes it unfit to be eaten or drunk. If he drops urine, excrement, poison, saliva-polluted food, or a corpse into it, it is an offence of dukkaṭa because there is no removal from its place. This is indeed within the scope of the Buddha’s teaching.
“Aparibhogaṃ vā karoti” nghĩa là làm cho không thể ăn hoặc uống được; nếu đổ phân, nước tiểu, chất độc, thức ăn thừa hoặc xác chết vào, thì đó là tội dukkaṭa vì không có hành vi di chuyển tài sản khỏi vị trí của nó; đây là phạm vi của chư Phật.
Kiñcāpi dukkaṭaṃ, āharāpente pana bhaṇḍadeyya’’nti.
Although it is a dukkaṭa, if the owners demand it, payment for the goods is due.”
Mặc dù là tội dukkaṭa, nhưng nếu chủ tài sản yêu cầu trả lại, thì đó là tội bhaṇḍadeyya.”
Tattha purimadvayaṃ na sameti.
Of these, the first two do not fit (this explanation).
Trong đó, hai điều đầu tiên không phù hợp.
Tañhi kumbhijajjarakaraṇena ca mātikāujukaraṇena ca saddhiṃ ekalakkhaṇaṃ.
Indeed, they have the same characteristic as making a pot frail or straightening a water channel.
Hai điều đó có cùng đặc điểm với việc làm cho bình bị hư hỏng và làm thẳng con mương.
Pacchimaṃ pana dvayaṃ ṭhānā acāventenāpi sakkā kātuṃ.
But the latter two can be done even without removing them from their place.
Tuy nhiên, hai điều sau có thể được thực hiện mà không cần di chuyển tài sản khỏi vị trí của nó.
Tasmā ettha evaṃ vinicchayaṃ vadanti – ‘‘aṭṭhakathāyaṃ kira ‘ṭhānā cāvanassa natthitāya dukkaṭa’nti idaṃ pacchimadvayaṃ sandhāya vuttaṃ.
Therefore, here they offer this distinction: “The statement in the Commentary, ‘it is a dukkaṭa because there is no removal from its place,’ was said with reference to the latter two (burning and rendering unfit for use).
Vì vậy, ở đây, họ đưa ra phán quyết như sau: “Trong Chú giải, câu ‘dukkaṭa vì không có hành vi di chuyển tài sản khỏi vị trí của nó’ được nói đến hai điều sau.
Ṭhānā cāvanaṃ akarontoyeva hi theyyacittena vā vināsetukāmatāya vā jhāpeyyapi, aparibhogampi kareyya.
For indeed, one can burn something or render it unfit for use with a thieving mind or with the intention to destroy, even without moving it from its place.
Thật vậy, một người có thể đốt cháy hoặc làm cho tài sản không thể sử dụng được với ý định trộm cắp hoặc ý muốn phá hủy mà không di chuyển nó khỏi vị trí.
Purimadvaye pana vuttanayena bhindantassa vā chaḍḍentassa vā ṭhānā cāvanaṃ atthi, tasmā tathā karontassa vināsetukāmatāya bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājika’’nti.
However, in the first two, as explained, there is a removal from its place for one who smashes or throws away; therefore, for one who acts thus with the intention to destroy, payment for the goods is due, and with a thieving mind, it is a pārājika.”
Nhưng đối với hai điều đầu tiên, theo cách đã nói, người làm vỡ hoặc làm tràn tài sản có hành vi di chuyển nó khỏi vị trí, vì vậy, nếu làm như vậy với ý muốn phá hủy, đó là tội bhaṇḍadeyya; nếu với ý định trộm cắp, đó là tội pārājika.”
Pāḷiyaṃ ‘‘dukkaṭa’’nti vuttattā ayuttanti ce?
If it is asked whether this is inappropriate since “dukkaṭa” is stated in the Pāḷi?
Nếu nói rằng: “Trong Pāḷi đã nói là dukkaṭa, nên điều đó không hợp lý,” thì sao?
Na; aññathā gahetabbatthato.
No; because the meaning should be taken differently.
Không; vì nó phải được hiểu theo một nghĩa khác.
Pāḷiyañhi theyyacittapakkhe ‘‘bhindati vāti udakena sambhindati, chaḍḍeti vāti tattha vamati vā passāvaṃ vā chaḍḍetī’’ti evameke vadanti.
In the Pāḷi, in the case of a thieving mind, some say: “ Smashes it means he mixes it with water; throws it away means he vomits or excretes into it.”
Thật vậy, trong Pāḷi, về phía ý định trộm cắp, một số vị nói rằng: “Bhindati vā” nghĩa là hòa lẫn với nước, “chaḍḍeti vā” nghĩa là nôn mửa hoặc tiểu tiện vào đó.
Ayaṃ panettha sāro – vinītavatthumhi tiṇajjhāpako viya ṭhānā acāvetukāmova kevalaṃ bhindati, bhinnattā pana telādīni nikkhamanti, yaṃ vā panettha patthinnaṃ, taṃ ekābaddhameva tiṭṭhati.
This is the essence here: a bhikkhu, like one who burns grass in a vinīta-vatthu, merely breaks it, not intending to move it from its place; but because it is broken, oil and so on flow out, or if something is viscous or solidified there, it remains intact without being moved from its place.
Đây là cốt lõi của vấn đề: giống như người đốt cỏ trong câu chuyện Vinītavatthu, vị ấy chỉ làm vỡ mà không có ý định di chuyển tài sản khỏi vị trí của nó, nhưng do bị vỡ, dầu và các chất khác chảy ra, hoặc nếu có chất đặc, dính ở đó, nó vẫn ở nguyên một khối.
Achaḍḍetukāmoyeva ca kevalaṃ tattha udakavālikādīni ākirati, ākiṇṇattā pana telaṃ chaḍḍīyati.
And he merely pours water, sand, etc. into it, not intending to discard it; but because it is poured in, the oil is discarded.
Và vị ấy chỉ đổ nước, cát, v.v., vào mà không có ý định làm tràn ra, nhưng do bị đổ vào, dầu bị làm tràn ra.
Tasmā vohāravasena ‘‘bhindati vā chaḍḍeti vā’’ti vuccatīti.
Therefore, by common usage, it is called “ smashes it or throws it away.”
Vì vậy, theo cách nói thông thường, người ta nói “bhindati vā chaḍḍeti vā” (hoặc làm vỡ hoặc làm tràn ra).
Evametesaṃ padānaṃ attho gahetabbo.
In this way, the meaning of these terms should be understood.
Nghĩa của những từ này phải được hiểu như vậy.
Nāsetukāmatāpakkhe pana itarathāpi yujjati.
However, in the case of intending to destroy, it is appropriate in another way as well.
Tuy nhiên, về phía ý muốn phá hủy, nó cũng có thể được hiểu theo cách khác.
Evañhi kathiyamāne pāḷi ca aṭṭhakathā ca pubbāparena saṃsanditvā kathitā honti.
If it is explained in this manner, then the Pāḷi and the Commentary are said to be consistent in their sequence.
Khi được giải thích như vậy, Pāḷi và Chú giải sẽ được nói một cách nhất quán từ trước ra sau.
Ettāvatāpi ca santosaṃ akatvā ācariye payirupāsitvā vinicchayo veditabboti.
Even with this much, one should not be satisfied, but should approach the teachers and learn the precise decision.
Dù vậy, nếu chưa hài lòng, thì cần phải tìm hiểu thêm về phán quyết bằng cách thỉnh hỏi các bậc thầy.
95. Thalaṭṭhe thale nikkhittanti bhūmitale vā pāsāṇatalapabbatatalādīsu vā yattha katthaci paṭicchanne vā appaṭicchanne vā ṭhapitaṃ thalaṭṭhanti veditabbaṃ.
95. Regarding goods on a platform: placed on a platform means an object placed on the ground, or on a rock surface, or a mountain surface, or anywhere else, whether covered or uncovered, should be understood as being on a platform (thalaṭṭha).
95. Trong phần về tài sản trên cạn (thalaṭṭha), “thale nikkhittaṃ” (đặt trên cạn) phải được hiểu là tài sản được đặt trên mặt đất, trên mặt đá, trên đỉnh núi, hoặc bất cứ nơi nào khác, dù có che đậy hay không.
Taṃ sace rāsikataṃ hoti, antokumbhiyaṃ bhājanagatakaraṇamuṭṭhicchedanavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
If it is piled up in a heap, the determination should be made by the rule of putting it into one's own bowl or breaking off a handful, as with goods inside a pot.
Nếu đó là tài sản được chất thành đống, thì phải phân định theo cách phân định đối với việc đưa vào bình hoặc cắt một nắm.
Sace ekābaddhaṃ silesaniyyāsādi pakkamadhuphāṇitavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
If it is a solid mass, like sticky resin or honey or treacle, the determination should be made by the rule for cooked honey or treacle.
Nếu đó là tài sản dính kết thành một khối như nhựa cây, mật ong đã nấu, đường phèn, v.v., thì phải phân định theo cách phân định đối với mật ong đã nấu và đường phèn.
Sace garukaṃ hoti bhārabaddhaṃ lohapiṇḍi-guḷapiṇḍi-telamadhughaṭādi vā, kumbhiyaṃ ṭhānācāvanavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
If it is heavy, like a bundled load, or a lump of iron, or a lump of jaggery, or a pot of oil or honey, the determination should be made by the rule of removal from its place, as with goods in a pot.
Nếu đó là tài sản nặng, được buộc thành gánh như cục sắt, cục đường, bình dầu, bình mật, v.v., thì phải phân định theo cách phân định đối với việc di chuyển tài sản ra khỏi bình.
Saṅkhalikabaddhassa ca ṭhānabhedo sallakkhetabbo.
The distinction of place for something bound with chains should also be noted.
Và sự khác biệt về vị trí của tài sản bị buộc bằng dây xích cũng cần được lưu ý.
Pattharitvā ṭhapitaṃ pana pāvārattharaṇasāṭakādiṃ ujukaṃ gahetvā ākaḍḍhati, pārimante orimantena phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājikaṃ.
If one straightens and pulls a spread-out item like a shawl, mat, or garment, a pārājika is incurred when the far end crosses the space touched by the near end.
Nếu vị ấy kéo thẳng một tấm vải trải, một tấm thảm, một bộ y phục, v.v., đã được trải ra, và mép xa vượt quá chỗ tiếp xúc với mép gần, thì đó là tội pārājika.
Evaṃ sabbadisāsu sallakkhetabbaṃ.
This should be observed in all directions.
Tương tự, phải xem xét theo mọi hướng.
Veṭhetvā uddharati, kesaggamattaṃ ākāsagataṃ karontassa pārājikaṃ.
If one rolls it up and lifts it, a pārājika is incurred upon making it airborne even by a hair's breadth.
Nếu vị ấy cuộn lại và nhấc lên, thì khi làm cho tài sản bay lên cao bằng một sợi tóc, đó là tội pārājika.
Sesaṃ vuttanayamevāti.
The rest is as stated.
Phần còn lại tương tự như cách đã nói.
96. Ākāsaṭṭhe morassa chahi ākārehi ṭhānaparicchedo veditabbo – purato mukhatuṇḍakena, pacchato kalāpaggena, ubhayapassesu pakkhapariyantehi, adho pādanakhasikhāya, uddhaṃ sikhaggenāti.
96. Regarding goods in the air: for a peacock, the demarcation of its place should be understood in six ways: by the tip of its beak in front, by the tip of its tail feathers behind, by the ends of its wings on both sides, by the tip of its talons below, and by the tip of its crest above.
96. Đối với tài sản trên không (ākāsaṭṭha), ranh giới vị trí của một con công phải được hiểu theo sáu cách: phía trước là mỏ, phía sau là chóp đuôi, hai bên là mép cánh, phía dưới là móng chân, phía trên là chóp mào.
Bhikkhu ‘‘sassāmikaṃ ākāsaṭṭhaṃ moraṃ gahessāmī’’ti purato vā tiṭṭhati, hatthaṃ vā pasāreti, moro ākāseyeva pakkhe cāreti, vātaṃ gāhāpetvā gamanaṃ upacchinditvā tiṭṭhati.
If a bhikkhu, intending to catch a peacock in the air that has an owner, stands in front of it or stretches out his hand, and the peacock, moving its wings in the air, takes the wind and stands obstructing its movement.
Nếu một tỳ-khưu đứng phía trước hoặc giơ tay ra, nghĩ rằng: “Ta sẽ bắt con công có chủ đang ở trên không,” và con công vẫn vỗ cánh trên không, chặn luồng gió để ngăn nó bay đi.
Tassa bhikkhuno dukkaṭaṃ.
For that bhikkhu, it is a dukkaṭa.
Tỳ-khưu đó phạm tội dukkaṭa.
Taṃ aphandento hatthena āmasati, dukkaṭameva.
If he touches it with his hand without causing it to stir, it is still a dukkaṭa.
Nếu vị ấy chạm vào con công mà không làm nó động đậy, vẫn là tội dukkaṭa.
Ṭhānā acāvento phandāpeti, thullaccayaṃ.
If he causes it to stir without moving it from its place, it is a thullaccaya.
Nếu vị ấy làm cho nó động đậy mà không di chuyển nó khỏi vị trí, đó là tội thullaccaya.
Hatthena pana gahetvā vā aggahetvā vā mukhatuṇḍakena phuṭṭhokāsaṃ kalāpaggaṃ, kalāpaggena vā phuṭṭhokāsaṃ mukhatuṇḍakaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
However, if one, having taken hold of it with the hand or not having taken hold of it, causes the tip of the tail to pass over the area touched by the tip of the beak, or the tip of the beak to pass over the area touched by the tip of the tail, it is a pārājika offense.
Tuy nhiên, nếu cầm hoặc không cầm, làm cho chóp mỏ vượt qua vị trí đã chạm của chóp đuôi, hoặc làm cho chóp đuôi vượt qua vị trí đã chạm của chóp mỏ, thì phạm tội pārājika.
Tathā vāmapakkhapariyantena phuṭṭhokāsaṃ dakkhiṇapakkhapariyantaṃ, dakkhiṇapakkhapariyantena vā phuṭṭhokāsaṃ vāmapakkhapariyantaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
Similarly, if one causes the tip of the right wing to pass over the area touched by the tip of the left wing, or the tip of the left wing to pass over the area touched by the tip of the right wing, it is a pārājika offense.
Tương tự, làm cho chóp cánh trái vượt qua vị trí đã chạm của chóp cánh phải, hoặc làm cho chóp cánh phải vượt qua vị trí đã chạm của chóp cánh trái, thì phạm tội pārājika.
Tathā pādanakhasikhāya phuṭṭhokāsaṃ sikhaggaṃ, sikhaggena vā phuṭṭhokāsaṃ pādanakhasikhaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
Similarly, if one causes the tip of the crest to pass over the area touched by the tip of the toenail, or the tip of the toenail to pass over the area touched by the tip of the crest, it is a pārājika offense.
Tương tự, làm cho chóp móng chân vượt qua vị trí đã chạm của chóp mào, hoặc làm cho chóp mào vượt qua vị trí đã chạm của chóp móng chân, thì phạm tội pārājika.
Bhūmiyaṃ ṭhitamoro dvinnaṃ vā pādānaṃ kalāpassa ca vasena tīṇi ṭhānāni labhati.
A peacock standing on the ground obtains three places: by virtue of its two feet and its tail.
Con công đang đứng trên đất có ba vị trí: hai chân và đuôi.
Taṃ ukkhipantassa yāva ekampi ṭhānaṃ pathaviṃ phusati, tāva thullaccayaṃ.
When lifting it, as long as even one place still touches the earth, it is a thullaccaya offense.
Khi nhấc nó lên, chừng nào dù chỉ một vị trí còn chạm đất, thì phạm tội thullaccaya.
Kesaggamattampi pathaviyā mocitamatte pārājikaṃ.
As soon as it is lifted even by a hair's breadth from the earth, it is a pārājika offense.
Ngay khi nhấc khỏi mặt đất dù chỉ bằng sợi tóc, thì phạm tội pārājika.
Pañjare ṭhitaṃ saha pañjarena uddharati, pārājikaṃ.
If one lifts a peacock that is in a cage, together with the cage, it is a pārājika offense.
Nếu nhấc con công đang ở trong lồng cùng với lồng, thì phạm tội pārājika.
Yadi pana pādaṃ na agghati, sabbattha agghavasena kātabbaṃ.
However, if the object is not worth a quarter-māsaka, the value should be determined for the entire act of taking.
Tuy nhiên, nếu nó không đáng giá một pāda, thì trong mọi trường hợp, phải tính theo giá trị.
Antovatthumhi carantaṃ moraṃ theyyacittena padasā bahivatthuṃ nīharanto dvāraparicchedaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
If, with the intention of theft, one carries a peacock walking inside the dwelling out of the dwelling by foot, and it passes the boundary of the gate, it is a pārājika offense.
Nếu với ý định trộm cắp, một người đang đi bộ đưa con công đang đi lại trong khu vực nội trú ra ngoài khu vực nội trú, vượt qua ranh giới cửa, thì phạm tội pārājika.
Vaje ṭhitabalībaddassa hi vajo viya antovatthu tassa ṭhānaṃ.
For a bull standing in a pen, its pen is its place, just as the inner dwelling is the peacock’s place.
Thật vậy, đối với con công, khu vực nội trú là vị trí của nó, giống như chuồng là vị trí của con bò đực đang ở trong chuồng.
Hatthena pana gahetvā antovatthusmimpi ākāsagataṃ karontassa pārājikameva.
However, if one takes it by hand and makes it airborne even within the dwelling, it is a pārājika offense.
Tuy nhiên, nếu cầm nó bằng tay và làm cho nó ở trên không ngay cả trong khu vực nội trú, thì vẫn là tội pārājika.
Antogāme carantampi gāmaparikkhepaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ.
If one causes a peacock walking inside the village to pass the village boundary, it is a pārājika offense.
Nếu vượt qua ranh giới làng đối với con công đang đi lại trong làng, thì phạm tội pārājika.
Sayameva nikkhamitvā gāmūpacāre vā vatthūpacāre vā carantaṃ pana theyyacitto kaṭṭhena vā kathalāya vā utrāsetvā aṭavimukhaṃ karoti, moro uḍḍetvā antogāme vā antovatthumhi vā chadanapiṭṭhe vā nilīyati, rakkhati.
If, however, a peacock exits on its own and walks in the vicinity of the village or the vicinity of the dwelling, and one with the intention of theft frightens it with a stick or a potsherd and makes it head towards the forest, and the peacock flies and perches within the village, or within the dwelling, or on the roof, one is protected from pārājika.
Tuy nhiên, nếu con công tự mình đi ra và đang đi lại ở vùng ngoại ô làng hoặc vùng ngoại ô khu vực nội trú, một người với ý định trộm cắp, dùng gậy hoặc mảnh sành dọa nó để nó hướng về phía rừng, và con công bay đậu xuống trong làng, hoặc trong khu vực nội trú, hoặc trên mái nhà, thì vẫn được bảo vệ (không phạm pārājika).
Sace pana aṭavimukhe uḍḍeti vā gacchati vā ‘‘aṭaviṃ pavesetvā gahessāmī’’ti parikappe asati pathavito kesaggamattampi uḍḍitamatte vā dutiyapadavāre vā pārājikaṃ.
But if it flies or walks towards the forest, and there is no intention of "I will bring it into the forest and take it," then as soon as it is lifted even by a hair's breadth from the earth, or at the second step, it is a pārājika offense.
Nhưng nếu nó bay hoặc đi về phía rừng, và không có ý định "sẽ đưa nó vào rừng rồi bắt", thì ngay khi nó bay lên khỏi mặt đất dù chỉ bằng sợi tóc, hoặc ở bước thứ hai, thì phạm tội pārājika.
Yasmā gāmato nikkhantassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ hoti.
Because for a peacock that has left the village, its standing place is its proper place.
Vì vị trí nó đang đứng chính là vị trí của con công đã ra khỏi làng.
Kapiñjarādīsupi ayameva vinicchayo.
The same decision applies to francolins and so forth.
Đối với chim cút (kapiñjara) v.v., cũng áp dụng phán quyết tương tự.
Abaddhasāṭako pana ekasmiṃ ante gahitamatteva dutiyenantena patitvā bhūmiyaṃ patiṭṭhāti, tassa dve ṭhānāni honti – hattho ceva bhūmi ca.
However, if a non-stiffened cloth (abaddhasāṭako), as soon as one end is held, falls down with the other end and settles on the ground, it has two places: the hand and the ground.
Tuy nhiên, nếu một tấm y chưa hồ cứng, ngay khi được nắm lấy ở một đầu, đầu kia rơi xuống và chạm đất, thì nó có hai vị trí – tay và đất.
Taṃ yathāgahitameva paṭhamaṃ gahitokāsappadesato cāleti, thullaccayaṃ.
If one moves it as it was held, from the part of the space where it was first held, it is a thullaccaya offense.
Nếu di chuyển nó khỏi vị trí ban đầu đã nắm giữ trên không trung, thì phạm tội thullaccaya.
Pacchā bhūmito dutiyahatthena vā pādena vā ukkhipati, pārājikaṃ.
If one later lifts it from the ground with the second hand or with a foot, it is a pārājika offense.
Sau đó, nếu nhấc nó lên khỏi mặt đất bằng tay thứ hai hoặc bằng chân, thì phạm tội pārājika.
Paṭhamaṃ vā bhūmito uddharati, thullaccayaṃ.
Or if one first lifts it from the ground, it is a thullaccaya offense.
Hoặc nếu nhấc nó lên khỏi mặt đất trước, thì phạm tội thullaccaya.
Pacchā gahitokāsappadesato cāveti, pārājikaṃ.
If one later moves it from the part of the space where it was held, it is a pārājika offense.
Sau đó, nếu di chuyển nó khỏi vị trí đã nắm giữ, thì phạm tội pārājika.
Gahaṇaṃ vā amuñcanto ujukameva hatthaṃ onāmetvā bhūmigataṃ katvā teneva hatthena ukkhipati, pārājikaṃ.
Or if, without releasing one's grip, one simply lowers the hand, places it on the ground, and lifts it with that same hand, it is a pārājika offense.
Hoặc nếu không buông tay nắm, chỉ thẳng tay xuống đất, rồi dùng chính tay đó nhấc lên, thì phạm tội pārājika.
Veṭhanepi ayameva vinicchayo.
The same decision applies to a turban.
Trong trường hợp quấn (veṭhana) cũng áp dụng phán quyết tương tự.
Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā chijjamānanti manussānaṃ alaṅkarontānaṃ gīveyyakādipiḷandhanaṃ vā suvaṇṇasalākaṃ chindantānaṃ suvaṇṇakārānaṃ suvaṇṇakhaṇḍaṃ vā chijjamānaṃ patati, tañce bhikkhu ākāsena āgacchantaṃ theyyacitto hatthena gaṇhāti, gahaṇameva ṭhānaṃ.
Regarding "or silver or gold being cut": if an ornament like a necklace belonging to people adorning themselves, or a piece of gold from gold-smiths cutting a gold bar, falls while being cut, and a bhikkhu with the intention of theft catches it in the air with his hand, the place where it is caught is its place.
Hoặc vàng bạc đang bị cắt: Khi những đồ trang sức như vòng cổ, v.v. của con người, hoặc những thỏi vàng của thợ kim hoàn đang cắt vàng, bị cắt và rơi xuống, nếu một tỳ khưu với ý định trộm cắp, dùng tay nắm lấy nó đang bay trong không trung, thì vị trí nắm lấy chính là vị trí.
Gahitappadesato hatthaṃ apaneti, pārājikaṃ.
If one removes the hand from the place where it was caught, it is a pārājika offense.
Nếu rút tay ra khỏi vị trí đã nắm, thì phạm tội pārājika.
Cīvare patitaṃ hatthena ukkhipati, pārājikaṃ.
If it falls on the robe and one lifts it with the hand, it is a pārājika offense.
Nếu nhặt lên bằng tay một vật đã rơi trên y, thì phạm tội pārājika.
Anuddharitvāva yāti, dutiye padavāre pārājikaṃ.
If one goes without lifting it, at the second step, it is a pārājika offense.
Nếu không nhấc lên mà cứ đi, thì ở bước thứ hai, phạm tội pārājika.
Patte patitepi eseva nayo.
The same method applies if it falls into the bowl.
Cũng nguyên tắc này áp dụng khi vật rơi vào bát.
Sīse vā mukhe vā pāde vā patiṭṭhitaṃ hatthena gaṇhāti, pārājikaṃ.
If it settles on the head, face, or foot, and one takes it with the hand, it is a pārājika offense.
Nếu vật đã đậu trên đầu, hoặc mặt, hoặc chân, và người đó dùng tay nắm lấy, thì phạm tội pārājika.
Aggahetvāva yāti, dutiye padavāre pārājikaṃ.
If one goes without taking it, at the second step, it is a pārājika offense.
Nếu không nắm lấy mà cứ đi, thì ở bước thứ hai, phạm tội pārājika.
Yattha katthaci patati, tassa patitokāsova ṭhānaṃ, na sabbaṃ aṅgapaccaṅgaṃ pattacīvaraṃ vāti.
Wherever it falls, the place where it falls is its place, not all limbs and sub-limbs, nor the bowl and robe.
Dù nó rơi xuống bất cứ đâu, vị trí nó rơi xuống chính là vị trí, chứ không phải toàn bộ các bộ phận cơ thể, hay bát và y.
97. Vehāsaṭṭhe mañcapīṭhādīsu ṭhapitaṃ bhaṇḍaṃ āmāsaṃ vā hotu anāmāsaṃ vā, theyyacittena āmasantassa dukkaṭaṃ.
97. Regarding an elevated object: if an article placed on a couch, chair, or similar elevated place, whether it is an object that may be touched (āmāsaṃ) or one that may not be touched (anāmāsaṃ), is touched by one with the intention of theft, it is a dukkaṭa offense.
97. Đối với vật phẩm đặt trên giường, ghế, v.v. (vehāsaṭṭha), dù là vật có thể sử dụng hay không thể sử dụng (như vàng bạc), nếu một tỳ khưu với ý định trộm cắp chạm vào, thì phạm tội dukkaṭa.
Mañcapīṭhesu ṭhapitabhaṇḍesu panettha thalaṭṭhe vuttanayena vinicchayo veditabbo.
Here, the decision regarding articles placed on couches and chairs should be understood according to the method stated for ground-level objects (thalaṭṭha).
Ở đây, đối với vật phẩm đặt trên giường và ghế, phán quyết phải được hiểu theo cách đã nêu trong trường hợp vật phẩm đặt trên mặt đất (thalaṭṭha).
Ayaṃ pana viseso – sace khaliyā baddhasāṭako mañce vā pīṭhe vā patthaṭo majjhena mañcatalaṃ na phusati, mañcapādeva phusati, tesaṃ vasena ṭhānaṃ veditabbaṃ.
However, this is the distinction: if a stiffened cloth, spread out on a couch or chair, does not touch the surface of the couch in the middle, but only touches the legs of the couch, then its place should be understood by means of those legs.
Tuy nhiên, có một điểm khác biệt: nếu một tấm y đã hồ cứng được trải trên giường hoặc ghế mà phần giữa không chạm mặt giường, chỉ chạm chân giường, thì vị trí phải được hiểu theo các chân giường đó.
Pādānaṃ upari phuṭṭhokāsameva hi atikkamitamattena tattha pārājikaṃ hoti.
Indeed, a pārājika offense occurs there by merely causing it to pass over the area touched on the legs.
Thật vậy, ở đó, chỉ cần vượt qua vị trí đã chạm trên các chân là phạm tội pārājika.
Saha mañcapīṭhehi harantassa pana mañcapīṭhapādānaṃ patiṭṭhitokāsavasena ṭhānaṃ veditabbaṃ.
However, for one carrying it together with the couch or chair, its place should be understood by means of the resting places of the couch or chair legs.
Tuy nhiên, đối với người mang vật phẩm cùng với giường và ghế, vị trí phải được hiểu theo vị trí các chân giường, ghế đã đặt.
Cīvaravaṃse vāti cīvaraṭhapanatthāya bandhitvā ṭhapite vaṃse vā kaṭṭhadaṇḍake vā.
"Or on a robe-pole" means on a bamboo pole or a wooden rod tied and placed there for keeping robes.
Hoặc trên sào phơi y (cīvaravaṃse): trên sào tre hoặc thanh gỗ được buộc để đặt y.
Tattha saṃharitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā ṭhapitacīvarassa patiṭṭhitokāsena phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ, na sabbo cīvaravaṃso.
In this case, for a robe folded and placed with one end (antaṃ) at the far side and the fold (bhogaṃ) at the near side, its place is the area where it rests and touches, not the entire robe-pole.
Ở đó, đối với tấm y được gấp lại và đặt sao cho một đầu ở phía xa và phần gấp ở phía gần, vị trí chính là chỗ y đã đặt, nơi nó chạm vào, chứ không phải toàn bộ sào phơi y.
Tasmā theyyacittena taṃ bhoge gahetvā ākaḍḍhantassa pārato vaṃse patiṭṭhitokāsaṃ orato cīvarena vaṃsassa phuṭṭhappadesaṃ atikkāmentassa ekadvaṅgulamattākaḍḍhaneneva pārājikaṃ.
Therefore, if one, with the intention of theft, takes hold of the fold and pulls the robe, causing the near side of the robe to pass over the resting area on the far side of the pole, or the area of the pole touched by the robe, it is a pārājika offense by merely pulling it by one or two finger-breadths.
Vì vậy, nếu với ý định trộm cắp, một người cầm phần gấp của tấm y và kéo, làm cho phần y đã đặt trên sào ở phía xa vượt qua chỗ y đã chạm sào ở phía gần, thì chỉ cần kéo một hoặc hai đốt ngón tay là phạm tội pārājika.
Ante gahetvā ākaḍḍhantassāpi eseva nayo.
The same rule applies if one pulls it by taking hold of an end.
Cũng nguyên tắc này áp dụng khi cầm một đầu và kéo.
Tattheva pana cīvaravaṃse vāmato vā dakkhiṇato vā sārentassa vāmantena dakkhiṇantaṭṭhānaṃ dakkhiṇantena vā vāmantaṭṭhānaṃ atikkantamatte dasadvādasaṅgulamattasāraṇeneva pārājikaṃ.
However, if one moves it left or right on that very robe-pole, causing the left end's place to pass over the right end's place, or the right end's place to pass over the left end's place, it is a pārājika offense by merely moving it ten or twelve finger-breadths.
Tuy nhiên, ngay trên sào phơi y đó, nếu di chuyển tấm y sang trái hoặc sang phải, làm cho đầu trái vượt qua vị trí đầu phải, hoặc đầu phải vượt qua vị trí đầu trái, thì chỉ cần di chuyển mười hoặc mười hai đốt ngón tay là phạm tội pārājika.
Uddhaṃ ukkhipantassa kesaggamattukkhipanena pārājikaṃ.
If one lifts it upwards, it is a pārājika offense by merely lifting it a hair's breadth.
Nếu nhấc lên, chỉ cần nhấc lên bằng sợi tóc là phạm tội pārājika.
Cīvaravaṃsaṃ phusantaṃ vā aphusantaṃ vā rajjukena bandhitvā ṭhapitacīvaraṃ mocentassa thullaccayaṃ, mutte pārājikaṃ.
If one unties a robe tied with a rope, whether it touches the robe-pole or not, it is a thullaccaya offense; once untied, it is a pārājika offense.
Nếu tháo tấm y đã được buộc bằng dây, dù nó chạm sào phơi y hay không chạm, thì phạm tội thullaccaya; khi nó đã tháo rời, thì phạm tội pārājika.
Muttamattameva hi taṃ ‘‘ṭhānā cuta’’nti saṅkhyaṃ gacchati.
For as soon as it is untied, it is considered "displaced from its place."
Thật vậy, ngay khi nó đã tháo rời, nó được coi là "đã rời khỏi vị trí".
Vaṃse veṭhetvā ṭhapitaṃ nibbeṭhentassa thullaccayaṃ, nibbeṭhitamatte pārājikaṃ.
If one unwraps a robe wrapped around a pole, it is a thullaccaya offense; as soon as it is unwrapped, it is a pārājika offense.
Nếu tháo tấm y đã được quấn trên sào, thì phạm tội thullaccaya; ngay khi nó đã tháo rời, thì phạm tội pārājika.
Valayaṃ katvā ṭhapite valayaṃ chindati vā moceti vā ekaṃ vā vaṃsakoṭiṃ mocetvā nīharati, thullaccayaṃ.
If a robe is placed as a ring, and one cuts the ring, or unties it, or unties one end of the pole and takes it out, it is a thullaccaya offense.
Nếu cắt hoặc tháo vòng tròn của tấm y đã được cuộn tròn, hoặc tháo một đầu sào tre và lấy ra, thì phạm tội thullaccaya.
Chinnamatte muttamatte nīhaṭamatte ca pārājikaṃ.
As soon as it is cut, untied, or taken out, it is a pārājika offense.
Ngay khi đã cắt, đã tháo rời, hoặc đã lấy ra, thì phạm tội pārājika.
Tathā akatvāva cīvaravaṃse ito cito ca sāreti, rakkhati tāva.
Without doing so, if one moves it here and there on the robe-pole, it is still protected.
Nếu không làm như vậy mà chỉ di chuyển y trên sào phơi y từ chỗ này sang chỗ khác, thì vẫn được bảo vệ.
Valayassa hi sabbopi cīvaravaṃso ṭhānaṃ.
For a loop, indeed, the entire robe-pole is its place.
Thật vậy, đối với y đã cuộn tròn, không phải toàn bộ sào phơi y là chỗ đặt.
Tattha saṃsaraṇadhammatāya.
Because of its nature of moving about on it.
Vì nó có tính chất di chuyển qua lại trên đó.
Yadā pana naṃ hatthena gahetvā ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ.
But when, taking it with the hand, one makes it become airborne, it is a pārājika.
Tuy nhiên, khi dùng tay nhấc nó lên không trung, thì phạm tội pārājika.
Pasāretvā ṭhapitassa patiṭṭhitokāsena phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ.
For one spread out and placed, only the area touched by the established place is its place.
Đối với y đã trải ra và đặt xuống, chỉ chỗ tiếp xúc mà nó an vị là chỗ đặt.
Tattha saṃharitvā ṭhapite vuttanayena vinicchayo veditabbo.
Therein, for what is folded and placed, the decision should be understood according to the method stated.
Đối với y đã gấp lại và đặt trên đó, cần biết sự phân định theo cách đã nói.
Yaṃ pana ekenantena bhūmiṃ phusitvā ṭhitaṃ hoti, tassa cīvaravaṃse ca bhūmiyañca patiṭṭhitokāsavasena dve ṭhānāni.
As for what is standing touching the ground with one end, it has two places by way of the established place on the robe-pole and on the ground.
Còn đối với y mà một đầu chạm đất, thì có hai chỗ đặt dựa trên chỗ an vị trên sào phơi y và trên đất.
Tattha bhūmiyaṃ ekenantena patiṭṭhite abaddhasāṭake vuttanayeneva vinicchayo veditabbo.
Therein, for an unstarched cloth established on the ground by one end, the decision should be understood according to the method already stated.
Đối với y chưa được buộc mà một đầu chạm đất, cần biết sự phân định theo cách đã nói.
Cīvararajjuyāpi ayameva vinicchayo.
For a robe-rope, too, this is the very same decision.
Đối với dây phơi y, sự phân định cũng tương tự.
Aṅkusake laggetvā ṭhapitabhaṇḍaṃ pana bhesajjaghaṭo vā bhesajjatthavikā vā sace bhittiṃ vā bhūmiṃ vā aphusitvā ṭhapitaṃ lagganakaṃ ghaṃsantassa nīharato aṅkusakoṭito nikkhantamatte pārājikaṃ.
Further, regarding an article hung on a hook, whether a medicine pot or a medicine bag, if it is placed without touching a wall or the ground, for one who takes it out while rubbing the suspension loop, the pārājika occurs the moment it comes off the tip of the hook.
Tuy nhiên, đối với vật phẩm được treo trên móc, như bình thuốc hay túi thuốc, nếu nó được đặt mà không chạm tường hay đất, thì khi kéo ra, chỉ cần nó rời khỏi đầu móc là phạm tội pārājika.
Lagganakaṃ baddhaṃ hoti, bundena ukkhipitvā ākāsagataṃ karontassa aṅkusakoṭito anikkhantepi pārājikaṃ.
If the suspension loop is rigid, for one who lifts it from the bottom and makes it airborne, even if it does not come off the tip of the hook, it is a pārājika.
Nếu dây treo bị buộc chặt, thì khi nhấc nó lên không trung bằng phần đáy, dù chưa rời khỏi đầu móc cũng phạm tội pārājika.
Bhittinissitaṃ hoti, paṭhamaṃ aṅkusakoṭito nīharati, thullaccayaṃ.
If it is resting against a wall, and one first takes it off the tip of the hook, it is a thullaccaya.
Nếu nó tựa vào tường, trước tiên kéo ra khỏi đầu móc, thì phạm tội thullaccaya.
Pacchā bhittiṃ moceti, pārājikaṃ.
Afterwards, one detaches it from the wall, it is a pārājika.
Sau đó, nếu nó rời khỏi tường, thì phạm tội pārājika.
Paṭhamaṃ bhittiṃ mocetvā pacchā aṅkusato nīharantassāpi eseva nayo.
For one who first detaches it from the wall and afterwards takes it off the hook, this is the same method.
Nếu trước tiên làm cho nó rời khỏi tường rồi sau đó kéo ra khỏi móc, thì cũng tương tự.
Sace pana bhāriyaṃ bhaṇḍaṃ nīharituṃ asakkonto sayaṃ bhittinissitaṃ katvā aṅkusato nīharati, puna bhittiṃ amocetvāpi aṅkusato nīhaṭamatteyeva pārājikaṃ.
But if, unable to remove a heavy article, one makes it rest against a wall oneself and takes it from the hook, then even without detaching it from the wall again, the pārājika occurs the very moment it is removed from the hook.
Tuy nhiên, nếu không thể kéo vật nặng ra và tựa nó vào tường rồi kéo ra khỏi móc, thì dù chưa làm cho nó rời khỏi tường, chỉ cần nó được kéo ra khỏi móc là phạm tội pārājika.
Attanā kataṭṭhānañhi ṭhānaṃ na hoti.
For a place made by oneself is not a place.
Vì chỗ do chính mình tạo ra không phải là chỗ đặt.
Bhūmiṃ phusitvā ṭhitassa pana dve eva ṭhānāni.
But for one standing touching the ground, there are just two places.
Còn đối với vật chạm đất, thì chỉ có hai chỗ đặt.
Tattha vuttoyeva vinicchayo.
Therein, the decision has already been stated.
Sự phân định ở đó đã được nói đến.
Yaṃ pana sikkāya pakkhipitvā laggitaṃ hoti, taṃ sikkāto nīharantassāpi saha sikkāya aṅkusato nīharantassāpi pārājikaṃ.
As for what is put in a hanging net and hung up, it is a pārājika both for one who takes it out of the net and for one who removes it from the hook together with the net.
Còn đối với vật được đặt trong giỏ và treo lên, thì dù kéo ra khỏi giỏ hay kéo ra khỏi móc cùng với giỏ, đều phạm tội pārājika.
Bhittibhūmisannissitavasena cettha ṭhānabhedopi veditabbo.
And here, the distinction of place should be understood by way of resting against a wall or the ground.
Tại đây, cần biết sự khác biệt về chỗ đặt tùy theo việc tựa vào tường hay đất.
Bhittikhīloti ujukaṃ katvā bhittiyaṃ ākoṭito vā tatthajātako eva vā; nāgadanto pana vaṅko ākoṭito eva.
A wall-peg means one driven straight into a wall or one that grew naturally there; but an elephant-tusk peg is curved and only driven in.
Bhittikhīla (cọc tường) là cọc được đóng thẳng vào tường hoặc cọc tự nhiên mọc ra từ tường; còn nāgadanta (móc răng rồng) là cọc cong được đóng vào.
Tesu laggetvā ṭhapitaṃ aṅkusake vuttanayeneva vinicchinitabbaṃ.
For what is hung on them, it should be decided according to the method stated for the hook.
Vật phẩm được treo trên đó cần được phân định theo cách đã nói đối với móc.
Dvīsu tīsu pana paṭipāṭiyā ṭhitesu āropetvā ṭhapitaṃ kuntaṃ vā bhindivālaṃ vā agge vā bunde vā gahetvā ākaḍḍhati, ekamekassa phuṭṭhokāsamatte atikkante pārājikaṃ.
But regarding a spear or a harpoon placed upon two or three of them situated in a row, if one takes it by the tip or the base and pulls it, the pārājika occurs when the area just touching each one has been passed.
Còn đối với giáo hoặc chĩa ba được đặt liên tiếp trên hai hoặc ba cọc, khi cầm ở đầu hoặc gốc mà kéo, chỉ cần nó vượt qua chỗ tiếp xúc của từng cọc là phạm tội pārājika.
Phuṭṭhokāsamattameva hi tesaṃ ṭhānaṃ hoti, na sabbe khīlā vā nāgadantā vā.
For only the area touched is their place, not all the pegs or elephant-tusk pegs.
Vì chỉ chỗ tiếp xúc là chỗ đặt của chúng, chứ không phải toàn bộ cọc hay nāgadanta.
Bhittiabhimukho ṭhatvā majjhe gahetvā ākaḍḍhati, orimantena phuṭṭhokāsaṃ pārimantena atikkantamatte pārājikaṃ.
Standing facing the wall, if one takes it in the middle and pulls, the pārājika occurs the moment the far end passes the area touched by the near end.
Khi đứng đối diện với tường, cầm ở giữa mà kéo, chỉ cần đầu bên này vượt qua chỗ tiếp xúc của đầu bên kia là phạm tội pārājika.
Parato pellentassāpi eseva nayo.
For one pushing it from the other side, this is the same method.
Đối với người đẩy từ phía bên kia cũng theo cách này.
Hatthena gahetvā ujukaṃ ukkhipanto kesaggamattampi ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ.
Taking it with the hand and lifting it straight up, if one makes it airborne even by a hair's breadth, it is a pārājika.
Khi dùng tay nhấc thẳng lên, chỉ cần nhấc lên không trung một chút như đầu sợi tóc cũng phạm tội pārājika.
Bhittiṃ nissāya ṭhapitaṃ bhittiṃ ghaṃsanto ākaḍḍhati, aggena phuṭṭhokāsaṃ bundaṃ, bundena vā phuṭṭhokāsaṃ aggaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ.
Regarding what is placed leaning against a wall, if one pulls it while rubbing against the wall, it is a pārājika for one who makes the base pass the area touched by the tip, or the tip pass the area touched by the base.
Khi kéo vật tựa vào tường mà làm cho nó cọ xát vào tường, chỉ cần đầu vượt qua chỗ tiếp xúc của gốc, hoặc gốc vượt qua chỗ tiếp xúc của đầu, thì phạm tội pārājika.
Bhittiabhimukho ṭhatvā ākaḍḍhanto ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparantaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
Standing facing the wall and pulling, if one makes the other end pass the area touched by one end, it is a pārājika.
Khi đứng đối diện với tường mà kéo, chỉ cần một đầu vượt qua chỗ tiếp xúc của đầu kia, thì phạm tội pārājika.
Ujukaṃ ukkhipanto kesaggamattaṃ ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ.
Lifting it straight up, if one makes it airborne by a hair's breadth, it is a pārājika.
Khi nhấc thẳng lên không trung một chút như đầu sợi tóc, thì phạm tội pārājika.
Rukkhe vā laggitanti tālarukkhādīsu āropetvā laggite aṅkusakādīsu vuttanayena vinicchayo veditabbo.
Or hung on a tree: regarding what is placed and hung on palmyra trees and so on, the decision should be understood according to the method stated for hooks and so on.
Rukkhe vā laggita (treo trên cây) – đối với vật phẩm được đặt và treo trên các vật như móc trên cây thốt nốt, cần biết sự phân định theo cách đã nói.
Tatthajātakaṃ pana tālapiṇḍiṃ cālentassa thullaccayaṃ.
But for one shaking a bunch of palmyra fruit that grew there, it is a thullaccaya.
Tuy nhiên, đối với người làm rung chùm thốt nốt tự nhiên mọc trên cây, thì phạm tội thullaccaya.
Yasmiṃ phale pārājikavatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā muttamatte pārājikaṃ.
In whichever fruit the object of pārājika is fulfilled, the pārājika occurs the moment it is released from its bond.
Đối với quả mà vật phẩm pārājika được hoàn thành, chỉ cần nó rời khỏi cuống là phạm tội pārājika.
Piṇḍiṃ chindati, pārājikaṃ.
If one cuts the bunch, it is a pārājika.
Nếu chặt chùm quả, thì phạm tội pārājika.
Aggena paṇṇantaraṃ āropetvā ṭhapitā dve ṭhānāni labhati – ṭhapitaṭṭhānañca vaṇṭaṭṭhānañca; tattha vuttanayena vinicchayo veditabbo.
One that is placed by setting its tip between leaves obtains two places: the place where it is set and the place of the stalk; therein, the decision should be understood according to the method stated.
Chùm quả được đặt bằng cách đặt đầu vào giữa lá có hai chỗ đặt – chỗ đặt và chỗ cuống; cần biết sự phân định theo cách đã nói ở đó.
Yo pana ‘‘chinnamattā patamānā saddaṃ kareyyā’’ti bhayena sayaṃ aggena paṇṇantaraṃ āropetvā chindati, chinnamatte pārājikaṃ.
But one who, out of fear that "it might make a sound when falling the moment it is cut," places it between leaves with the tip himself and then cuts it, commits a pārājika the moment it is cut.
Còn vị tỳ-khưu nào vì sợ rằng “chỉ cần chặt là nó sẽ rơi xuống gây ra tiếng động” mà tự mình đặt đầu vào giữa lá rồi chặt, thì chỉ cần chặt là phạm tội pārājika.
Attanā kataṭṭhānañhi ṭhānaṃ na hoti.
For a place made by oneself is not a place.
Vì chỗ do chính mình tạo ra không phải là chỗ đặt.
Etena upāyena sabbarukkhānaṃ pupphaphalesu vinicchayo veditabbo.
By this method, the decision concerning the flowers and fruits of all trees should be understood.
Theo cách này, cần biết sự phân định đối với hoa và quả của tất cả các loại cây.
Pattādhārakepīti ettha rukkhādhārako vā hotu valayādhārako vā daṇḍādhārako vā yaṃkiñci pattaṭṭhapanakaṃ pacchikāpi hotu pattādhārako tveva saṅkhyaṃ gacchati.
Also on a bowl-stand: Here, whether it is a wooden stand, a ring stand, or a stick stand, any kind of bowl-placing item, even a basket, is counted only as a bowl-stand.
Pattādhārakepī (cũng trên giá bát) – ở đây, dù là giá bát bằng gỗ, giá bát hình vòng, hay giá bát bằng gậy, bất cứ vật gì dùng để đặt bát, kể cả giỏ, cũng được gọi là giá bát.
Tattha ṭhapitapattassa pattena phuṭṭhokāso eva ṭhānaṃ.
Therein, for a bowl placed on it, only the area touched by the bowl is the place.
Ở đó, chỉ chỗ tiếp xúc của bát là chỗ đặt của bát.
Tattha rukkhādhārake pañcahākārehi ṭhānaparicchedo hoti.
Therein, on a wooden stand, the place is determined in five ways.
Ở đó, đối với giá bát bằng gỗ, có năm cách phân định chỗ đặt.
Tattha ṭhitaṃ pattaṃ mukhavaṭṭiyaṃ gahetvā catūsu disāsu yato kutoci kaḍḍhanto ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparantaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
When one pulls a bowl placed there by its rim from any of the four directions, if one makes the other end pass the area touched by one end, it is a pārājika.
Ở đó, khi cầm bát đang đặt ở miệng mà kéo từ bất kỳ hướng nào trong bốn hướng, chỉ cần một đầu vượt qua chỗ tiếp xúc của đầu kia, thì phạm tội pārājika.
Uddhaṃ kesaggamattaṃ ukkhipato pārājikaṃ.
For one who lifts it up by a hair's breadth, it is a pārājika.
Khi nhấc lên cao một chút như đầu sợi tóc, thì phạm tội pārājika.
Sahādhārakena harantassāpi eseva nayoti.
For one who carries it away together with the stand, this is the same method.
Đối với người mang đi cùng với giá bát, cũng theo cách này.
98. Udakaṭṭhe – udake nikkhittaṃ hotīti rājabhayādibhītehi udakena avinassanadhammesu tambalohabhājanādīsu suppaṭicchannaṃ katvā pokkharaṇīādīsu asandanake udake nikkhittaṃ.
In the section on things in water, is placed in water means: by those fearful of the danger from kings and so on, among things that are not destroyed by water, such as bronze and iron vessels, it is well-concealed and placed in still water in a pond or the like.
98. Udakaṭṭhe (vật phẩm dưới nước) – udake nikkhittaṃ hoti (được đặt dưới nước) là vật phẩm được che đậy kỹ lưỡng trong các vật không bị hư hỏng bởi nước như đồ dùng bằng đồng, v.v., và được đặt trong nước không chảy ở ao hồ, v.v., do những người sợ hãi hiểm nguy từ vua chúa, v.v.
Tassa patiṭṭhitokāsoyeva ṭhānaṃ, na sabbaṃ udakaṃ.
Its established place alone is the place, not all the water.
Chỉ chỗ nó an vị là chỗ đặt của nó, chứ không phải toàn bộ nước.
Gacchati vā āpatti dukkaṭassāti agambhīre udake padasā gacchantassa padavāre padavāre dukkaṭaṃ.
Or goes, there is an offense of wrong-doing means: for one going on foot in shallow water, there is a dukkaṭa at every single step.
Gacchati vā āpatti dukkaṭassā (hoặc đi thì phạm tội dukkaṭa) – trong nước không sâu, mỗi bước chân của người đi bộ đều phạm tội dukkaṭa.
Gambhīre hatthehi vā pādehi vā payogaṃ karontassa hatthavārehi vā padavārehi vā payoge payoge dukkaṭaṃ.
In deep water, for one making an effort with hands or feet, there is a dukkaṭa at every effort of the hands or feet.
Trong nước sâu, mỗi lần dùng tay hoặc chân để bơi, đều phạm tội dukkaṭa.
Eseva nayo kumbhigahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesu.
This is the same method for diving and surfacing in order to get the pot.
Cũng theo cách này đối với việc lặn xuống và nổi lên để lấy bình.
Sace pana antarā kiñci udakasappaṃ vā vāḷamacchaṃ vā disvā bhīto palāyati, anāpatti.
But if, in between, one sees some water snake or dangerous fish and flees in fear, there is no offense.
Tuy nhiên, nếu trên đường đi, thấy rắn nước hoặc cá dữ mà sợ hãi bỏ chạy, thì không phạm tội.
Āmasanādīsu bhūmigatāya kumbhiyā vuttanayeneva vinicchayo veditabbo.
In cases of touching and so on, the decision should be understood according to the method stated for the pot on the ground.
Đối với việc chạm vào, v.v., cần biết sự phân định theo cách đã nói đối với bình đặt dưới đất.
Ayaṃ pana viseso – tattha bhūmiṃ khaṇitvā kaḍḍhati, idha kaddame osāreti.
But this is the difference: there one digs the earth and pulls; here one clears away the mud.
Tuy nhiên, có sự khác biệt này – ở đó (trên đất) là đào đất rồi kéo ra, còn ở đây (dưới nước) là gạt bùn.
Evaṃ chahākārehi ṭhānaparicchedo hoti.
In this way, the place is determined in six ways.
Như vậy, có sáu cách phân định chỗ đặt.
Uppalādīsu yasmiṃ pupphe vatthuṃ pūreti, tasmiṃ chinnamatte pārājikaṃ.
Regarding water lilies and so on, in whichever flower the object is fulfilled, the pārājika occurs the moment it is cut.
Trong các loại hoa uppala (sen xanh), v.v., đối với hoa mà vật phẩm được hoàn thành, chỉ cần chặt là phạm tội pārājika.
Uppalajātikānañcettha yāva ekasmimpi passe vāko na chijjati, tāva rakkhati.
And here, for those of the water lily species, as long as the fiber on even one side is not broken, it protects.
Ở đây, đối với các loại sen xanh, chừng nào sợi xơ ở một bên chưa đứt, thì vẫn được bảo vệ.
Padumajātikānaṃ pana daṇḍe chinne abbhantare suttaṃ acchinnampi na rakkhati.
But for those of the lotus species, when the stem is cut, even if the thread inside is not broken, it does not protect.
Còn đối với các loại sen hồng, khi thân bị chặt, dù sợi chỉ bên trong chưa đứt cũng không được bảo vệ.
Sāmikehi chinditvā ṭhapitāni uppalādīni honti, yaṃ vatthuṃ pūreti, tasmiṃ uddhaṭe pārājikaṃ.
If they are water lilies and so on that have been cut and placed by the owners, when the one that fulfills the object is lifted out, it is a pārājika.
Nếu các loại sen xanh, v.v., đã được chủ nhân chặt và đặt xuống, thì đối với hoa mà vật phẩm được hoàn thành, chỉ cần nhấc lên là phạm tội pārājika.
Hatthakabaddhāni honti, yasmiṃ hatthake vatthu pūrati, tasmiṃ uddhaṭe pārājikaṃ.
If they are tied in bunches, when the bunch that fulfills the object is lifted out, it is a pārājika.
Nếu chúng được bó thành bó, thì đối với bó hoa mà vật phẩm được hoàn thành, chỉ cần nhấc lên là phạm tội pārājika.
Bhārabaddhāni honti, taṃ bhāraṃ channaṃ ākārānaṃ yena kenaci ākārena ṭhānā cāventassa bhūmaṭṭhakumbhiyaṃ vuttanayena pārājikaṃ.
If they are tied in a load, for one who displaces that load from its place in any of the six ways, it is a pārājika according to the method stated for the pot on the ground.
Nếu chúng được bó thành gánh, thì đối với người di chuyển gánh đó khỏi chỗ đặt bằng bất kỳ cách nào trong sáu cách, thì phạm tội pārājika theo cách đã nói đối với bình đặt dưới đất.
Dīghanāḷāni uppalādīni honti, pupphesu vā nāḷesu vā veṇiṃ katvā udakapiṭṭhe rajjukesu tiṇāni santharitvā ṭhapenti vā bandhanti vā, tesaṃ dīghato pupphaggena ca nāḷantena ca tiriyaṃ pariyantehi heṭṭhā patiṭṭhitokāsena uddhaṃ upari ṭhitassa piṭṭhiyāti chahākārehi ṭhānā cāvanaparicchedo veditabbo.
There are long-stemmed lotuses, water lilies, and the like. Having made a bundle of flowers or stems, they spread grass on the surface of the water with ropes, either placing them there or tying them. The displacement from its place should be understood in six ways: from the length of these (flowers), from the tip of the flower and the end of the stem, from the sideways edges, from the area established below, and from the surface of that which is positioned above.
Các loài hoa súng, v.v., có thân dài. Người ta làm thành bó trên hoa hoặc trên thân, trải cỏ trên mặt nước bằng dây thừng rồi đặt hoặc buộc lại. Cần phải biết sự xác định việc di chuyển khỏi vị trí bằng sáu cách: theo chiều dài, từ đầu hoa và cuối thân, theo chiều ngang từ các cạnh, từ nơi đặt phía dưới, từ mặt nước phía trên của hoa sen đang đứng.
Yopi udakapiṭṭhiyaṃ ṭhapitapupphakalāpaṃ udakaṃ cāletvā vīciṃ uṭṭhāpetvā kesaggamattampi yathāṭhitaṭṭhānato cāveti, pārājikaṃ.
If one, by moving the water and raising waves, displaces even a hair's tip of a flower-bundle placed on the surface of the water from its original position, it is a pārājika.
Vị nào làm lay động nước, tạo sóng, làm bó hoa đã đặt trên mặt nước di chuyển dù chỉ bằng đầu sợi tóc khỏi vị trí ban đầu, thì phạm tội pārājika.
Atha pana parikappeti ‘‘ettha gataṃ gahessāmī’’ti, rakkhati tāva; gataṭṭhāne pana uddharato pārājikaṃ.
But if one intends, "I will take it when it reaches here," it is still protected; however, for one who lifts it from the place it has reached, it is a pārājika.
Nếu vị ấy dự tính “ta sẽ lấy bó hoa đã trôi đến đây”, vị ấy giữ lại; nhưng khi nhấc lên tại vị trí đã trôi đến, thì phạm tội pārājika.
Udakato accuggatassa pupphassa sakalamudakaṃ ṭhānaṃ, taṃ uppāṭetvā ujukaṃ uddharantassa nāḷante kesaggamattaṃ udakato atikkante pārājikaṃ.
For a flower that has risen high from the water, the entire water it touches is its place; for one who uproots and lifts it straight up, it is a pārājika when the tip of its stem has passed even a hair's tip above the water.
Đối với hoa nổi cao khỏi mặt nước, toàn bộ phần nước tiếp xúc với thân là vị trí của nó. Khi nhổ hoa ấy và nhấc thẳng lên, nếu đầu thân hoa vượt khỏi mặt nước dù chỉ bằng đầu sợi tóc, thì phạm tội pārājika.
Pupphe gahetvā apanāmetvā ākaḍḍhanto uppāṭeti, na udakaṃ ṭhānaṃ, uppāṭitamatte pārājikaṃ.
If one takes the flowers, moves them aside, and then pulls them up, the water is not the place; it is a pārājika as soon as it is uprooted.
Nếu vị ấy nắm hoa kéo ra xa rồi nhổ, thì nước không phải là vị trí của nó. Ngay khi nhổ lên, thì phạm tội pārājika.
Kalāpabaddhāni pupphāni udakaṭṭhāne vā rukkhe vā gacche vā bandhitvā ṭhapenti, bandhanaṃ amocetvā ito cito ca karontassa thullaccayaṃ, bandhane muttamatte pārājikaṃ.
Bundled flowers are placed tied in the water, on a tree, or in a bush. For one who moves them to and fro without untying the knot, it is a thullaccaya; it is a pārājika as soon as the knot is untied.
Các bó hoa được buộc và đặt ở nơi nước, trên cây hoặc trong bụi cây. Nếu vị ấy di chuyển chúng qua lại mà không tháo dây buộc, thì phạm tội thullaccaya. Ngay khi dây buộc được tháo ra, thì phạm tội pārājika.
Paṭhamaṃ bandhanaṃ mocetvā pacchā harati, ettha chahākārehi ṭhānaparicchedoti idaṃ ubhayaṃ mahāpaccariyādīsu vuttaṃ.
If one unties the knot first and then takes them, the definition of the place in six ways is as stated in the Mahāpaccariyā and other texts.
Nếu vị ấy tháo dây buộc trước rồi sau đó mới mang đi. Việc xác định vị trí bằng sáu cách này được nói đến trong Mahāpaccariya và các bộ khác.
Paduminiyaṃ pupphāni saha paduminiṃyā gaṇhitukāmassa pupphanāḷehi ca pattanāḷehi ca phuṭṭhaudakavasena uddhañceva tiriyañca ṭhānaparicchedo veditabbo.
For one who wishes to take flowers from a lotus pond along with the lotus plant itself, the demarcation of the place (of origin) should be understood as extending upwards and sideways according to the water touched by the flower stems and leaf stems.
Đối với việc muốn lấy hoa cùng với bụi sen (paduminī), cần phải biết sự xác định vị trí theo chiều dọc và chiều ngang dựa trên phần nước tiếp xúc với thân hoa và thân lá.
Taṃ panassa paduminiṃ anuppāṭetvā pupphāni vā pattāni vā attano abhimukhaṃ ākaḍḍhantassa thullaccayaṃ.
For such a person, if one pulls the flowers or leaves towards oneself without uprooting the lotus plant, it is a thullaccaya.
Nếu vị ấy kéo hoa hoặc lá về phía mình mà không nhổ bụi sen, thì phạm tội thullaccaya.
Uppāṭitamatte pārājikaṃ.
It is a pārājika as soon as it is uprooted.
Ngay khi nhổ lên, thì phạm tội pārājika.
Pupphapattanāḷe ṭhānato acāvetvāpi paṭhamaṃ paduminiṃ uppāṭentassa thullaccayaṃ.
Even without displacing the flower or leaf stems from their place, if one first uproots the lotus plant, it is a thullaccaya.
Nếu vị ấy nhổ bụi sen trước mà chưa di chuyển thân hoa và thân lá khỏi vị trí, thì phạm tội thullaccaya.
Pacchā pupphapattanāḷesu ṭhānā cāvitesu pārājikaṃ.
Later, if the flower or leaf stems are displaced from their place, it is a pārājika.
Sau đó, khi thân hoa và thân lá được di chuyển khỏi vị trí, thì phạm tội pārājika.
Uppāṭitāya paduminiyā pupphaṃ gaṇhanto pana bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo.
However, if one takes flowers from an already uprooted lotus plant, one should be made to pay its value.
Tuy nhiên, nếu vị ấy lấy hoa từ bụi sen đã bị nhổ, thì phải bắt bồi thường theo giá trị món đồ.
Bahi ṭhapite rāsikatakalāpabaddhabhārabaddhapupphepi eseva nayo.
The same method applies to piled, bundled, or heavily tied flowers placed outside.
Tương tự đối với hoa đã được bó, buộc thành gánh và đặt bên ngoài.
Bhisaṃ vā muḷālaṃ vā yena vatthu pūrati, taṃ uppāṭentassa pārājikaṃ.
If one uproots a water lily rhizome (bhisa) or a lotus stalk (muḷāla) by which the theft is constituted, it is a pārājika.
Nếu vị ấy nhổ củ sen (bhisa) hoặc ngó sen (muḷāla) mà món đồ (vatthu) được hoàn thành, thì phạm tội pārājika.
Kaddame phuṭṭhokāsavasena cettha ṭhānaṃ paricchinditabbaṃ.
Here, the place (of origin) should be demarcated according to the area touching the mud.
Ở đây, vị trí cần được xác định dựa trên phần tiếp xúc với bùn.
Tāni uppāṭentassa sukhumampi mūlaṃ acchinnaṃ hoti, rakkhati tāva.
If a subtle root remains unbroken when one uproots them, it is still protected.
Khi nhổ chúng, nếu một sợi rễ nhỏ cũng không đứt, thì vị ấy chưa phạm tội.
Bhisapabbe jātaṃ pattaṃ vā pupphaṃ vā hoti, tampi rakkhatīti mahāaṭṭhakathāyameva vuttaṃ.
If there is a leaf or flower grown on a rhizome node, that too is protected, as stated in the Mahāaṭṭhakathā itself.
Lá hoặc hoa mọc ở đốt củ sen, điều này cũng được nói trong Mahāaṭṭhakathā.
Bhisagaṇṭhimhi pana kaṇṭako hoti yobbanappattānaṃ mukhapiḷakā viya, ayaṃ adīghattā na rakkhati.
However, a thorn on a rhizome node, like an acne on the face of youths, does not protect due to its short length.
Tuy nhiên, gai ở đốt củ sen, giống như mụn trên mặt người trẻ, vì không dài nên không được bảo vệ (không bị phạm tội nếu lấy).
Sesaṃ uppalādīsu vuttanayameva.
The rest is the same as the method described for water lilies and the like.
Phần còn lại tương tự như đã nói về hoa súng, v.v.
Macchakacchapānaṃ sassāmikānaṃ vāpiādīsu sakalamudakaṃ ṭhānaṃ.
For fish and turtles with owners, in ponds and the like, the entire water body is their place.
Đối với cá và rùa có chủ sở hữu trong ao, v.v., toàn bộ phần nước là vị trí của chúng.
Tasmā yo paṭijagganaṭṭhāne sassāmikaṃ macchaṃ baḷisena vā jālena vā kumanena vā hatthena vā gaṇhāti, tassa yena macchena vatthu pūrati, tasmiṃ kesaggamattampi udakato uddhaṭamatte pārājikaṃ.
Therefore, if one catches an owner's fish in a protected area with a hook, net, fish trap, or by hand, for that fish which constitutes the theft, it is a pārājika as soon as even a hair's tip of it is lifted out of the water.
Do đó, vị nào bắt cá có chủ bằng lưỡi câu, lưới, chài hoặc tay tại nơi được bảo vệ, thì ngay khi con cá mà món đồ (vatthu) được hoàn thành, dù chỉ bằng đầu sợi tóc, được nhấc lên khỏi mặt nước, thì phạm tội pārājika.
Koci maccho gayhamāno ito cito ca dhāvati, ākāsaṃ vā uppatati, tīre vā patati, ākāse vā ṭhitaṃ tīre vā patitaṃ gaṇhatopi pārājikameva.
If a fish being caught flees hither and thither, or jumps into the air, or falls onto the bank, it is still a pārājika if one catches it while it is in the air or fallen on the bank.
Nếu một con cá đang bị bắt mà bơi tán loạn hoặc nhảy lên không trung, hoặc rơi xuống bờ, thì việc bắt con cá đang ở trên không hoặc đã rơi xuống bờ cũng phạm tội pārājika.
Kacchapampi bahi gocaratthaṃ gataṃ gaṇhato eseva nayo.
The same method applies to catching a turtle that has gone out to forage.
Tương tự đối với việc bắt rùa ra ngoài kiếm ăn.
Udakaṭṭhaṃ pana udakā mocayato pārājikaṃ.
However, if one releases a turtle that is in the water from the water, it is a pārājika.
Tuy nhiên, nếu vị ấy giải thoát con rùa đang ở dưới nước khỏi nước, thì phạm tội pārājika.
Tesu tesu pana janapadesu sabbasādhāraṇassa mahātaḷākassa niddhamanatumbaṃ nissāya sabbasādhāraṇameva kunnadīsadisaṃ udakavāhakaṃ khaṇanti.
In various localities, a common water channel, like a small river, is dug next to the outlet sluice of a large communal pond.
Ở những vùng đất khác nhau, người ta đào một con kênh dẫn nước lớn giống như một con sông nhỏ, thuộc sở hữu chung, dựa vào ống xả nước của một hồ lớn thuộc sở hữu chung.
Tato khuddakamātikāyo nīharitvā mātikākoṭiyaṃ attano attano vaḷañjanatthāya āvāṭe khaṇanti.
From there, small ditches are diverted, and at the end of these ditches, pits are dug for one's own use.
Từ đó, họ dẫn các kênh nhỏ ra và đào các hố ở cuối kênh nhỏ để sử dụng riêng.
Tesaṃ pana yadā udakena attho hoti, tadā āvāṭe khuddakamātikāyo udakavāhakañca sodhetvā niddhamanatumbaṃ ugghāṭenti.
When they need water, they clean the pits and small ditches, and the water channel, then open the outlet sluice.
Khi họ cần nước, họ làm sạch các hố, các kênh nhỏ và kênh dẫn nước, rồi mở ống xả nước.
Tato udakena saddhiṃ macchā nikkhamitvā anupubbena āvāṭe patvā vasanti.
Then, fish come out with the water and gradually reach and reside in the pits.
Sau đó, cá cùng với nước chảy ra, dần dần vào các hố và ở đó.
Tattha taḷāke ca udakavāhakesu ca macche gaṇhante na vārenti.
There, they do not prevent people from catching fish in the pond or in the outlet sluice or in the water channels.
Ở đó, người ta không cấm bắt cá trong hồ và các kênh dẫn nước.
Khuddakāsu pana attano attano mātikāsu udakaāvāṭesu ca paviṭṭhamacche gaṇhituṃ na denti, vārenti; tattha yo taḷāke vā niddhamanatumbe vā udakavāhake vā macche gaṇhāti, avahārena so na kāretabbo.
However, they do not allow, but rather prevent, people from catching fish that have entered their respective small ditches and water pits; there, if one catches fish in the pond, or in the outlet sluice, or in the water channel, one should not be charged with theft.
Tuy nhiên, người ta không cho phép bắt cá đã vào các kênh nhỏ và hố nước riêng của họ, mà cấm đoán; ở đó, vị nào bắt cá trong hồ, hoặc trong ống xả nước, hoặc trong kênh dẫn nước, thì vị ấy không bị kết tội trộm cắp.
Khuddakamātikāsu pana āvāṭesu vā paviṭṭhaṃ gaṇhanto gahitassa agghavasena kāretabbo.
But if one catches a fish that has entered the small ditches or pits, one should be charged according to the value of the caught fish.
Tuy nhiên, vị nào bắt cá đã vào các kênh nhỏ hoặc các hố, thì phải bị kết tội theo giá trị của con cá đã bắt.
Sace tato gayhamāno maccho ākāse vā uppatati, tīre vā patati, taṃ ākāsaṭṭhaṃ vā tīraṭṭhaṃ vā udakavinimuttaṃ gaṇhato avahāro natthi.
If a fish being caught from there jumps into the air or falls onto the bank, there is no theft for catching it while it is in the air or on the bank, free from water.
Nếu con cá đang bị bắt từ đó mà nhảy lên không trung hoặc rơi xuống bờ, thì việc bắt con cá đang ở trên không hoặc trên bờ, đã thoát khỏi nước, không phải là tội trộm cắp.
Yasmā attano pariggahaṭṭhāne ṭhitasseva te sāmikā.
Because those (people) are owners only of fish that remain in their designated private area.
Vì những chủ sở hữu đó chỉ là chủ của con cá khi nó còn ở trong khu vực sở hữu của họ.
Evarūpā hi tattha katikā.
Such is the agreement there.
Đó là quy ước ở đó.
Kacchapepi eseva nayo.
The same method applies to turtles.
Tương tự đối với rùa.
Sace pana maccho gayhamāno āvāṭato khuddakamātikaṃ āruhati, tattha naṃ gaṇhatopi avahāroyeva.
However, if a fish, while being caught, climbs from a pit into a small ditch, it is still theft even if one catches it there.
Tuy nhiên, nếu con cá đang bị bắt mà từ hố bò lên kênh nhỏ, thì việc bắt nó ở đó cũng là tội trộm cắp.
Khuddakamātikāto pana udakavāhakaṃ, tato ca taḷākaṃ ārūḷhaṃ gaṇhato avahāro natthi.
But if it climbs from a small ditch to the water channel, and from there to the pond, there is no theft for catching it.
Nhưng nếu bắt con cá đã từ kênh nhỏ bò lên kênh dẫn nước, và từ đó bò lên hồ, thì không phải là tội trộm cắp.
Yo āvāṭato bhattasitthehi palobhetvā mātikaṃ āropetvā gaṇhāti, avahārova.
If one entices a fish from a pit with rice grains, makes it climb into a ditch, and then catches it, it is theft.
Vị nào dụ cá từ hố lên kênh nhỏ bằng hạt cơm rồi bắt, thì đó là tội trộm cắp.
Tato pana palobhetvā udakavāhakaṃ āropetvā gaṇhantassa avahāro natthi.
But if one entices it from there, makes it climb into the water channel, and then catches it, there is no theft.
Tuy nhiên, nếu dụ cá từ đó lên kênh dẫn nước rồi bắt, thì không phải là tội trộm cắp.
Keci pana kutocideva sabbasādhāraṇaṭṭhānato macche ānetvā pacchimavatthubhāge udakāvāṭe khipitvā posetvā divase divase dve tīṇi uttaribhaṅgatthāya mārenti.
Some people bring fish from a common area and throw them into water pits in the back part of their dwelling, raise them, and kill two or three fish daily for additional curry.
Một số người mang cá từ một nơi nào đó thuộc sở hữu chung về, thả vào các hố nước ở khu vực đất cuối cùng, nuôi dưỡng và mỗi ngày giết hai, ba con để làm món ăn phụ.
Evarūpaṃ macchaṃ udake vā ākāse vā tīre vā yattha katthaci ṭhitaṃ gaṇhato avahāro eva.
Catching such a fish, whether it is in the water, in the air, or on the bank, wherever it may be, is indeed theft.
Việc bắt con cá như vậy, dù nó đang ở dưới nước, trên không hay trên bờ, ở bất cứ đâu, đều là tội trộm cắp.
Kacchapepi eseva nayo.
The same method applies to turtles.
Tương tự đối với rùa.
Nidāghakāle pana nadiyā sote pacchinne katthaci ninnaṭṭhāne udakaṃ tiṭṭhati, tattha manussā macchānaṃ vināsāya madanaphalavasādīni pakkhipitvā gacchanti, macchā tāni khādantā maritvā uttānā udake plavantā tiṭṭhanti.
However, during the dry season, when a river's current is cut off, water remains in some low-lying areas. People go there, throw intoxicating fruits or poisons to destroy the fish, and the fish, eating them, die and float belly-up on the water.
Vào mùa khô, khi dòng sông bị cắt đứt, nước đọng lại ở một số chỗ trũng. Ở đó, người ta bỏ các loại quả madana và thuốc độc, v.v., để giết cá rồi bỏ đi. Cá ăn những thứ đó mà chết, nổi lềnh bềnh trên mặt nước.
Yo tattha gantvā ‘‘yāva sāmikā nāgacchanti, tāvime macche gaṇhissāmī’’ti gaṇhāti, agghavasena kāretabbo.
If one goes there and catches these fish, thinking, "I will catch these fish until the owners arrive," one should be made to pay their value.
Vị nào đến đó và bắt những con cá này với ý nghĩ “ta sẽ bắt những con cá này trước khi chủ của chúng đến”, thì phải bị kết tội theo giá trị.
Paṃsukūlasaññāya gaṇhato avahāro natthi, āharāpente pana bhaṇḍadeyyaṃ.
There is no theft for catching them with the perception of discarded rags (paṃsukūla); however, if the owners make one bring them back, the goods must be paid for.
Nếu bắt với ý nghĩ là paṃsukūla (vật bỏ đi), thì không phạm tội trộm cắp. Nhưng nếu bị bắt mang trả lại, thì phải bồi thường giá trị món đồ.
Macchavisaṃ pakkhipitvā gatamanussā bhājanāni āharitvā pūretvā gacchanti, yāva ‘‘punapi āgacchissāmā’’ti sālayā honti, tāva te sassāmikamacchāva.
The people who threw fish poison and left return with containers, fill them, and leave; as long as they have the intention to "come back again," those fish are still considered to have owners.
Những người đã bỏ thuốc độc giết cá rồi bỏ đi, mang thùng đến để đổ đầy rồi đi. Chừng nào họ còn có ý định “chúng ta sẽ quay lại”, thì những con cá đó vẫn là cá có chủ.
Yadā pana te ‘‘alaṃ amhāka’’nti nirālayā pakkamanti, tato paṭṭhāya theyyacittena gaṇhantassa dukkaṭaṃ.
But when they depart, abandoning their attachment, saying, "Enough for us," then from that point on, it is a dukkaṭa for one who catches them with the intention of theft.
Tuy nhiên, khi họ bỏ đi mà không còn ý định “đủ rồi”, thì từ đó trở đi, vị nào bắt cá với ý định trộm cắp, thì phạm tội dukkaṭa.
Paṃsukūlasaññissa anāpatti.
There is no offense for one who perceives them as paṃsukūla.
Người có ý nghĩ paṃsukūla thì không phạm tội.
Yathā ca macchakacchapesu, evaṃ sabbāyapi odakajātiyā vinicchayo veditabboti.
And just as in the case of fish and turtles, so too should the determination be known for all aquatic species.
Và như đối với cá và rùa, sự phán quyết tương tự cần được biết đối với tất cả các loài thủy sinh.
99. Nāvaṭṭhe – paṭhamaṃ tāva nāvaṃ dassento ‘‘nāvā nāma yāya taratī’’ti āha.
99. In the section on boats—first, in explaining what a boat is, it says, "A boat is that by which one crosses."
99. Trong Nāvaṭṭhe – trước hết, để chỉ rõ thuyền, Đức Phật đã nói: “Nāvā nāma yāya taratī” (Thuyền là cái mà người ta dùng để vượt qua).
Tasmā idha antamaso rajanadoṇikāpi veṇukalāpakopi ‘‘nāvā’’tveva veditabbo.
Therefore, here, even a dyeing trough or a bundle of bamboo should be understood as a "boat."
Vì vậy, ở đây, ngay cả một chậu nhuộm hoặc một bó tre cũng phải được hiểu là “nāvā” (thuyền).
Sīmāsammannane pana dhuvanāvā anto khaṇitvā vā phalakehi bandhitvā vā katā sabbantimena paricchedena tiṇṇaṃ vāhanikā eva vaṭṭati.
In the consecration of a boundary, however, a permanent boat—made either by hollowing out the inside or by joining with planks—is allowable only if, by the very final limit, it is capable of carrying three people.
Tuy nhiên, khi làm lễ kiết giới, một chiếc thuyền cố định, được làm bằng cách khoét rỗng bên trong hoặc ghép các tấm ván lại, theo giới hạn cuối cùng, chỉ được phép chở ba người.
Idha pana ekassapi vāhanikā ‘‘nāvā’’ tveva vuccati.
Here, however, even that which is capable of carrying one person is called a “boat.”
Tuy nhiên, ở đây, một chiếc thuyền chỉ chở được một người cũng được gọi là “thuyền” (nāvā).
Nāvāya nikkhittanti yaṃkiñci indriyabaddhaṃ vā anindriyabaddhaṃ vā; tassa avahāralakkhaṇaṃ thalaṭṭhe vuttanayeneva veditabbaṃ.
Placed in a boat means anything tied with animate bonds or with inanimate bonds; the characteristic of its theft should be understood in the same way as was stated for what is placed on land.
“Vật được đặt trên thuyền” (Nāvāya nikkhittaṃ) là bất cứ vật gì có sinh mạng (indriyabaddhaṃ) hay không có sinh mạng (anindriyabaddhaṃ); đặc điểm của việc lấy trộm vật đó phải được hiểu theo cách đã nói trong trường hợp vật ở trên đất liền (thalaṭṭhe).
Nāvaṃ avaharissāmītiādimhi ca dutiyapariyesanagamanaāmasanaphandāpanāni vuttanayāneva.
And in the phrase beginning “I will steal the boat,” the searching for a companion, going, touching, and shaking are just as has been stated.
Và trong trường hợp “Ta sẽ lấy trộm thuyền” (Nāvaṃ avaharissāmī) v.v., việc tìm kiếm lần thứ hai, đi lại, chạm vào và lay động cũng giống như đã nói.
Bandhanaṃ mocetīti ettha pana yā bandhane muttamatte ṭhānā na cavati, tassā bandhanaṃ yāva na muttaṃ hoti, tāva dukkaṭaṃ.
In the phrase “He unties the mooring,” however, in the case of a boat that does not shift from its place just by the mooring being untied, as long as its mooring has not been untied, it is a dukkaṭa offense.
Tuy nhiên, trong trường hợp “tháo dây buộc” (bandhanaṃ moceti) ở đây, đối với chiếc thuyền mà khi dây buộc vừa được tháo ra nó vẫn chưa rời khỏi vị trí, thì chừng nào dây buộc chưa được tháo ra hoàn toàn, chừng đó là tội dukkaṭa.
Mutte pana thullaccayampi pārājikampi hoti, taṃ parato āvi bhavissati.
But when it has been untied, there is both a thullaccaya and a pārājika; this will become clear later.
Tuy nhiên, khi dây đã được tháo ra, thì có thể là tội thullaccaya hoặc pārājika; điều đó sẽ được làm rõ sau.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is just as has been stated.
Các phần còn lại cũng giống như đã nói.
Ayaṃ tāva pāḷivaṇṇanā.
This, for now, is the explanation of the Pali text.
Đây là phần giải thích Pāḷi.
Ayaṃ panettha pāḷimuttakavinicchayo – caṇḍasote bandhitvā ṭhapitanāvāya ekaṃ ṭhānaṃ bandhanameva, tasmiṃ muttamatte pārājikaṃ.
Herein, this is the legal decision independent of the Pali text – for a boat moored and placed in a strong current, the mooring itself is its one place; as soon as it is untied, it is a pārājika offense.
Đây là phần phán quyết ngoài Pāḷi (pāḷimuttakavinicchayo) ở đây: Đối với một chiếc thuyền được buộc và đặt trên dòng nước chảy xiết, một vị trí là chính dây buộc; khi dây đó vừa được tháo ra, thì phạm pārājika.
Tattha yutti pubbe vuttā eva.
The rationale for that has already been stated before.
Lý do ở đó đã được nói trước đó.
Vippanaṭṭhā nāvā pana yaṃ yaṃ udakappadesaṃ pharitvā ṭhitā hoti, svāssā ṭhānaṃ.
But for a shipwrecked boat, whatever area of water it occupies is its place.
Tuy nhiên, đối với một chiếc thuyền bị hỏng và nằm yên, bất cứ khu vực nước nào mà nó trải rộng ra, đó là vị trí của nó.
Tasmā taṃ uddhaṃ vā uccārentassa, adho vā opilāpentassa, catūsu vā disāsu phuṭṭhokāsaṃ atikkāmentassa atikkantamatte pārājikaṃ.
Therefore, for one lifting it up, sinking it down, or causing it to cross the space it touches in the four directions, as soon as it has crossed, it is a pārājika offense.
Do đó, khi làm cho nó nhô lên, hoặc nhấn chìm xuống, hoặc làm cho nó vượt qua khỏi khu vực mà nó đang chiếm giữ ở bốn phía, ngay khi nó vượt qua, thì phạm pārājika.
Niccale udake abandhanaṃ attano dhammatāya ṭhitanāvaṃ purato vā pacchato vā vāmadakkhiṇapassato vā kaḍḍhantassa ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparena udake patiṭṭhitantena atikkantamatte pārājikaṃ.
For one who drags an untied boat, which is stationary by its own nature in still water, either forward, backward, or to the left or right side, as soon as the end that was resting in the water crosses the space touched by the other end, it is a pārājika offense.
Đối với một người kéo một chiếc thuyền không buộc, đang nằm yên tự nhiên trên mặt nước tĩnh lặng, về phía trước, phía sau, bên trái hoặc bên phải, ngay khi một đầu của nó vượt qua khỏi khu vực nó đang chiếm giữ và đầu kia vẫn còn trên mặt nước, thì phạm pārājika.
Uddhaṃ kesaggamattaṃ udakato mocite adho nāvātalena phuṭṭhokāsaṃ mukhavaṭṭiṃ atikkantamatte pārājikaṃ.
When it is lifted up from the water by a hair's breadth, as soon as the bottom of the boat crosses the rim of the space it touched below, it is a pārājika offense.
Khi chiếc thuyền được nâng lên khỏi mặt nước chỉ bằng một sợi tóc, ngay khi phần đáy thuyền vượt qua khỏi khu vực nó đang chiếm giữ ở phía dưới, thì phạm pārājika.
Tīre bandhitvā niccale udake ṭhapitanāvāya bandhanañca ṭhitokāso cāti dve ṭhānāni.
For a boat moored to the bank and placed in still water, there are two places: the mooring and the space where it is situated.
Đối với một chiếc thuyền được buộc ở bờ và đặt trên mặt nước tĩnh lặng, có hai vị trí: dây buộc và khu vực nó đang chiếm giữ.
Taṃ paṭhamaṃ bandhanā moceti, thullaccayaṃ.
If he first unties it from its mooring, it is a thullaccaya offense.
Nếu người đó tháo dây buộc trước, thì phạm thullaccaya.
Pacchā channaṃ ākārānaṃ aññatarena ṭhānā cāveti, pārājikaṃ.
If he afterward shifts it from its place in any of the six ways, it is a pārājika offense.
Sau đó, nếu người đó làm cho nó rời khỏi vị trí bằng một trong sáu cách, thì phạm pārājika.
Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā pacchā bandhanamocanepi eseva nayo.
This is the same method even if he first shifts it from its place and afterward unties the mooring.
Nếu người đó làm cho nó rời khỏi vị trí trước rồi sau đó mới tháo dây buộc, cũng theo cách tương tự.
Thale ussādetvā ukkujjitvā ṭhapitanāvāya phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ.
For a boat beached and placed upright on land, the space it touches is its place.
Đối với một chiếc thuyền được nâng lên và lật úp trên đất liền, khu vực nó đang chiếm giữ là vị trí của nó.
Tassā pañcahākārehi ṭhānaparicchedo veditabbo.
The delimitation of its place should be understood through the five modes.
Việc xác định vị trí của nó phải được hiểu theo năm cách.
Pathavilaggaṃ katvā saha yottena thale ṭhapitāya nāvāya na phuṭṭhokāsamattameva ṭhānaṃ.
For a boat that is made to touch the ground and is placed on land together with its rope, its place is not just the space it touches.
Đối với một chiếc thuyền được đặt trên đất liền cùng với dây thừng, sao cho nó dính chặt vào đất, vị trí của nó không chỉ là khu vực nó chạm vào.
Atha kho yottakoṭito paṭṭhāya yāva nāvāya pathaviyaṃ patiṭṭhitokāsassa pacchimanto tāva dīghato, tiriyaṃ pana nāvāya ca yottassa ca pathaviyaṃ patiṭṭhitapariyantappamāṇaṃ ṭhānanti veditabbaṃ.
Rather, it should be understood that its place is, in length, from the end of the rope up to the rear end of the space where the boat rests on the ground, and in width, the extent of the final boundary of where the boat and the rope rest on the ground.
Mà phải hiểu rằng, về chiều dài, vị trí của nó kéo dài từ đầu dây thừng cho đến mép sau của khu vực thuyền chạm vào đất; còn về chiều ngang, vị trí của nó là phạm vi của mép thuyền và dây thừng chạm vào đất.
Taṃ dīghato vā tiriyato vā kaḍḍhantassa ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparena pathaviyaṃ patiṭṭhitantena atikkantamatte, uddhaṃ kesaggamattaṃ saha yottena pathavito mocite pārājikaṃ.
For one dragging it either lengthwise or widthwise, as soon as the end resting on the ground crosses the space touched by the other end, or when it is lifted a hair's breadth from the ground together with the rope, it is a pārājika offense.
Khi người đó kéo nó theo chiều dài hoặc chiều ngang, ngay khi một đầu của nó vượt qua khỏi khu vực nó đang chiếm giữ và đầu kia vẫn còn trên đất liền, hoặc khi nó được nhấc lên khỏi đất cùng với dây thừng chỉ bằng một sợi tóc, thì phạm pārājika.
Yo pana titthe ṭhitanāvaṃ āruhitvā theyyacitto arittena vā phiyena vā pājeti, pārājikaṃ.
But if a bhikkhu, having boarded a boat situated at a landing place, propels it with a pole or an oar with thievish intent, it is a pārājika offense.
Tuy nhiên, người nào với ý định trộm cắp, lên một chiếc thuyền đang đậu ở bến và chèo đi bằng sào hoặc mái chèo, thì phạm pārājika.
Sace pana chattaṃ vā paṇāmetvā cīvaraṃ vā pādehi akkamitvā hatthehi ukkhipitvā laṅkārasadisaṃ katvā vātaṃ gaṇhāpeti, balavā ca vāto āgamma nāvaṃ harati, vāteneva sā haṭā hoti; puggalassa natthi avahāro.
However, if he makes it catch the wind by tilting an umbrella, or by holding down a robe with his feet and lifting it with his hands to make it like a sail, and a strong wind comes and carries the boat away, it is carried by the wind alone; there is no theft by the person.
Nếu người đó hạ dù xuống hoặc dẫm chân lên y phục rồi dùng tay nâng lên, làm cho nó giống như một cánh buồm để đón gió, và một cơn gió mạnh thổi đến làm cho chiếc thuyền di chuyển, thì chiếc thuyền đó được gió mang đi; người đó không phạm tội trộm cắp.
Payogo atthi, so pana ṭhānā cāvanapayogo na hoti.
There is an effort, but that effort is not an effort of shifting it from its place.
Có một sự cố ý, nhưng đó không phải là sự cố ý làm cho vật rời khỏi vị trí.
Yadi pana taṃ nāvaṃ evaṃ gacchantiṃ pakatigamanaṃ upacchinditvā aññaṃ disābhāgaṃ neti, pārājikaṃ.
But if he intercepts that boat while it is moving thus in its natural course and guides it to another direction, it is a pārājika offense.
Tuy nhiên, nếu người đó làm gián đoạn sự di chuyển bình thường của chiếc thuyền đang đi như vậy và lái nó sang một hướng khác, thì phạm pārājika.
Sayameva yaṃkiñci gāmatitthaṃ sampattaṃ ṭhānā acāventova vikkiṇitvā gacchati, neva atthi avahāro.
If he sells and departs from a boat that has reached some village or landing place on its own, without shifting it from its place, there is no theft.
Nếu người đó tự mình bán chiếc thuyền khi nó đã đến một bến làng nào đó mà không làm cho nó rời khỏi vị trí, thì không phạm tội trộm cắp.
Bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti.
But it is a case for paying back the value of the goods.
Tuy nhiên, đó là một món đồ phải trả lại.
100. Yānaṭṭhe – yānaṃ tāva dassento ‘‘yānaṃ nāma vayha’’ntiādimāha.
100. In the section on vehicles, first, when showing what a vehicle is, he said, “A vehicle, namely, a vayha,” and so on.
100. Trong trường hợp xe cộ (yānaṭṭhe) – trước hết, để chỉ ra xe cộ, Ngài nói “Yānaṃ nāma vayhaṃ” (xe cộ được gọi là phương tiện chuyên chở) v.v.
Tattha upari maṇḍapasadisaṃ padaracchannaṃ sabbapaliguṇṭhimaṃ vā chādetvā kataṃ vayhaṃ.
Therein, a vayha is something made like a pavilion on top, roofed with planks, or covered so as to be completely enclosed.
Trong đó, “vayhaṃ” là một phương tiện được làm có mái che giống như một căn lều, được lợp bằng ván, hoặc được che phủ hoàn toàn.
Ubhosu passesu suvaṇṇarajatādimayā gopānasiyo datvā garuḷapakkhakanayena katā sandamānikā.
A sandamānikā is made in the manner of a garuḷa’s wing, with rafters of gold, silver, and so on, attached on both sides.
“Sandamānikā” là một phương tiện được làm theo kiểu cánh chim garuḷa, với các thanh xà ngang bằng vàng, bạc v.v. ở hai bên.
Ratho ca sakaṭañca pākaṭameva.
A chariot and a cart are well-known.
“Ratho” (xe) và “sakaṭaṃ” (xe bò) thì đã rõ ràng.
Tesu yattha katthaci saviññāṇakaṃ vā aviññāṇakaṃ vā rāsiādivasena ṭhapitaṃ bhaṇḍaṃ theyyacittena ṭhānā cāventassa nāvaṭṭhe ca thalaṭṭhe ca vuttanayeneva pārājikaṃ veditabbaṃ.
For a bhikkhu who, with thievish intent, shifts from its place goods, whether animate or inanimate, placed in any of these by way of a heap and so on, the pārājika offense should be understood in the same way as was stated for things in a boat and on land.
Trong bất kỳ loại xe nào trong số đó, nếu một người với ý định trộm cắp làm cho hàng hóa có sinh mạng hoặc không có sinh mạng, được đặt theo dạng đống v.v., rời khỏi vị trí, thì phải hiểu rằng người đó phạm pārājika theo cách đã nói trong trường hợp vật trên thuyền và vật trên đất liền.
Ayaṃ pana viseso – yānaṭṭhaṃ taṇḍulādibhaṇḍaṃ piṭakena gaṇhato piṭake anukkhittepi piṭakaṃ apaharitvā taṇḍulādīnaṃ ekābaddhabhāve vikopite pārājikaṃ.
This, however, is a special point: for one taking goods such as rice, placed in a vehicle, with a basket, it is a pārājika offense when the state of being a single connected mass of the rice and so on is broken by striking the basket, even if the basket has not been lifted.
Tuy nhiên, đây là một điểm đặc biệt: Khi một người lấy hàng hóa như gạo v.v. trên xe bằng một cái giỏ, dù cái giỏ chưa được nhấc lên, nhưng nếu người đó đập vào cái giỏ và làm cho sự liên kết của gạo v.v. bị phá vỡ, thì phạm pārājika.
Thalaṭṭhādīsupi ayaṃ nayo labbhati.
This method is applicable also to things on land and so on.
Nguyên tắc này cũng được áp dụng trong các trường hợp trên đất liền v.v.
Yānaṃ avaharissāmītiādimhi dutiyapariyesanādīni vuttanayāneva.
In the phrase beginning “I will steal the vehicle,” the searching for a companion and so on are just as has been stated.
Trong trường hợp “Ta sẽ lấy trộm xe” (Yānaṃ avaharissāmī) v.v., việc tìm kiếm lần thứ hai v.v. cũng giống như đã nói.
Ṭhānā cāvetīti ettha pana dukayuttassa yānassa dvinnaṃ goṇānaṃ aṭṭha pādā, dve ca cakkānīti dasa ṭhānāni.
Here, however, in the phrase “shifts from its place,” for a vehicle yoked with a pair of oxen, there are ten places: the eight feet of the two oxen and the two wheels.
Tuy nhiên, trong trường hợp “làm cho rời khỏi vị trí” (ṭhānā cāveti) ở đây, đối với một chiếc xe được kéo bởi hai con bò, có tám chân bò và hai bánh xe, tức là mười vị trí.
Taṃ theyyacittassa dhure nisīditvā pājayato goṇānaṃ pāduddhāre thullaccayaṃ.
For a bhikkhu who, with thievish intent, sits on the yoke and drives it, when the oxen lift their feet, it is a thullaccaya offense.
Khi một người có ý định trộm cắp ngồi trên trục xe và điều khiển, thì khi các chân bò nhấc lên, phạm thullaccaya.
Cakkānaṃ pana pathaviyaṃ patiṭṭhitappadesato kesaggamatte atikkante pārājikaṃ.
But when the wheels cross the area where they rested on the ground by a hair's breadth, it is a pārājika offense.
Tuy nhiên, khi các bánh xe vượt qua khỏi khu vực nó đang chạm đất chỉ bằng một sợi tóc, thì phạm pārājika.
Sace pana goṇā ‘‘nāyaṃ amhākaṃ sāmiko’’ti ñatvā dhuraṃ chaḍḍetvā ākaḍḍhantā tiṭṭhanti vā phandanti vā, rakkhati tāva.
But if the oxen, realizing, “This is not our master,” throw off the yoke and stand pulling or struggling, he is safe for the time being.
Nếu các con bò nhận ra “Đây không phải là chủ của chúng ta” và bỏ trục xe, rồi đứng yên hoặc giãy giụa khi kéo, thì người đó vẫn được bảo vệ (khỏi pārājika).
Goṇe puna ujukaṃ paṭipādetvā dhuraṃ āropetvā daḷhaṃ yojetvā pācanena vijjhitvā pājentassa vuttanayeneva tesaṃ pāduddhāre thullaccayaṃ.
But for one who straightens the oxen again, places the yoke on them, fastens it tightly, and drives them by prodding with a goad, in the same way as stated, when they lift their feet, it is a thullaccaya offense.
Tuy nhiên, nếu người đó lại làm cho các con bò đi thẳng, đặt trục xe lên, buộc chặt lại, và dùng roi đâm rồi điều khiển, thì khi các chân bò nhấc lên, phạm thullaccaya như đã nói.
Cakkātikkame pārājikaṃ.
When the wheels cross, it is a pārājika offense.
Khi các bánh xe vượt qua khỏi vị trí, thì phạm pārājika.
Yaṃ pana ayuttakaṃ dhure ekāya pacchato ca dvīhi upatthambhinīhi upatthambhetvā ṭhapitaṃ, tassa tiṇṇaṃ upatthambhinīnaṃ cakkānañca vasena pañca ṭhānāni.
But for a vehicle that is unyoked and set up propped with one support at the yoke and two props at the rear, it has five places based on the three props and the wheels.
Tuy nhiên, đối với một chiếc xe chưa được kéo, được chống đỡ bằng một cây chống ở trục và hai cây chống ở phía sau, thì có năm vị trí dựa trên ba cây chống và các bánh xe.
Sace dhure upatthambhinī heṭṭhābhāge kappakatā hoti, cha ṭhānāni.
If the supporting prop at the yoke is forked at its lower part, there are six places.
Nếu vật chống đỡ ở phần trục được làm thành hai nhánh ở phần dưới, thì có sáu vị trí.
Pacchato pana anupatthambhetvā dhure upatthambhitasseva upatthambhinīvasena tīṇi vā cattāri vā ṭhānāni.
However, without a prop at the back, for a vehicle supported only at the yoke, there are three or four places by way of the supporting prop.
Nhưng nếu không có vật chống đỡ ở phía sau, mà chỉ có vật chống đỡ ở phần trục, thì có ba hoặc bốn vị trí.
Dhurena phalakassa vā dārukassa vā upari ṭhapitassa tīṇi ṭhānāni.
For one placed on top of a plank or a piece of wood by its yoke, there are three places.
Đối với xe được đặt trên một tấm ván hoặc khúc gỗ bằng phần trục, có ba vị trí.
Tathā pathaviyaṃ ṭhapitassa.
Likewise for one placed on the ground.
Tương tự, đối với xe được đặt trên mặt đất.
Taṃ dhuraṃkaḍḍhitvā vā ukkhipitvā vā purato ca pacchato ca ṭhānā cāventassa thullaccayaṃ.
For one who displaces it from its places, forwards and backwards, by either pulling or lifting that yoke, it is a thullaccaya.
Nếu kéo hoặc nhấc trục đó lên và di chuyển các vị trí về phía trước hoặc phía sau, thì phạm tội thullaccaya.
Cakkānaṃ patiṭṭhitaṭṭhāne kesaggamattaṃ atikkante pārājikaṃ.
When the established place of the wheels is transgressed by a hair's breadth, it is a pārājika.
Nếu vượt quá một sợi tóc ở vị trí bánh xe đã đặt, thì phạm tội pārājika.
Cakkāni apanetvā dvīhi akkhasīsehi dārūnaṃ upari ṭhapitassa dve ṭhānāni.
After removing the wheels, for one placed on top of logs with its two axle-ends, there are two places.
Đối với xe đã tháo bánh xe và đặt trên các khúc gỗ bằng hai đầu trục, có hai vị trí.
Taṃ kaḍḍhanto vā ukkhipanto vā phuṭṭhokāsaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
One who pulls it or lifts it transgresses the point of contact; it is a pārājika.
Nếu kéo hoặc nhấc xe đó lên và vượt quá vị trí đã chạm, thì phạm tội pārājika.
Bhūmiyaṃ ṭhapitassa dhurena ca catūhi ca akkhuddhīhi patiṭṭhitavasena pañca ṭhānāni.
For one placed on the ground, there are five places by way of its establishment by the yoke and by the four axle-pegs.
Đối với xe được đặt trên mặt đất bằng trục và bốn chốt trục, thì có năm vị trí.
Taṃ dhure gahetvā kaḍḍhato uddhīnaṃ pacchimantehi purimante atikkante pārājikaṃ.
For one who, grasping the yoke, pulls it, when the rear ends of the axle-pegs transgress the front ends, it is a pārājika.
Nếu nắm trục kéo xe, khi đầu trước của các chốt trục vượt quá đầu sau của chúng, thì phạm tội pārājika.
Uddhīsu gahetvā kaḍḍhato uddhīnaṃ purimantehi pacchimante atikkante pārājikaṃ.
For one who, grasping the axle-pegs, pulls it, when the front ends of the axle-pegs transgress the rear ends, it is a pārājika.
Nếu nắm các chốt trục kéo xe, khi đầu sau của các chốt trục vượt quá đầu trước của chúng, thì phạm tội pārājika.
Passe gahetvā kaḍḍhato uddhīnaṃyeva tiriyaṃ patiṭṭhitaṭṭhānassa atikkamena pārājikaṃ.
For one who, grasping the side, pulls it, it is a pārājika by the transgression of the transversely established place of the axle-pegs themselves.
Nếu nắm bên cạnh kéo xe, khi vượt quá vị trí đặt ngang của các chốt trục, thì phạm tội pārājika.
Majjhe gahetvā ukkhipato kesaggamattaṃ pathavito mutte pārājikaṃ.
For one who, grasping the middle, lifts it, when it is freed from the ground by a hair's breadth, it is a pārājika.
Nếu nắm giữa nhấc xe lên, khi xe nhấc khỏi mặt đất dù chỉ một sợi tóc, thì phạm tội pārājika.
Atha uddhikhāṇukā na honti, samameva bāhaṃ katvā majjhe vijjhitvā akkhasīsāni pavesitāni honti, taṃ heṭṭhimatalassa samantā sabbaṃ pathaviṃ phusitvā tiṭṭhati.
If there are no axle-peg stakes, but the frame is made even, and the axle-ends are inserted by piercing the middle, it stands touching the ground all around its bottom surface.
Nếu không có chốt trục, mà các đầu trục được xuyên qua giữa bằng cách làm thành một thanh ngang đồng đều, thì xe đó chạm khắp mặt đất ở phần dưới và đứng yên.
Tattha catūsu disāsu uddhañca phuṭṭhaṭṭhānātikkamavasena pārājikaṃ veditabbaṃ.
Therein, a pārājika should be understood by way of transgressing the point of contact in the four directions and upwards.
Trong trường hợp đó, cần biết rằng việc vượt quá vị trí chạm ở bốn phương và phía trên sẽ phạm tội pārājika.
Bhūmiyaṃ nābhiyā ṭhapitacakkassa ekameva ṭhānaṃ, tassa pañcahākārehi paricchedo.
For a wheel placed on the ground by its hub, there is only one place; its demarcation is in five ways.
Đối với bánh xe được đặt trên mặt đất bằng trục bánh xe (nābhi), chỉ có một vị trí, sự phân định của nó có năm cách.
Nemipassena ca nābhiyā ca phusitvā ṭhitassa dve ṭhānāni.
For one standing touching by the side of the rim and by the hub, there are two places.
Đối với bánh xe đứng yên bằng cách chạm vào mặt đất bằng vành bánh xe (nemi) và trục bánh xe (nābhi), có hai vị trí.
Nemiyā uṭṭhitabhāgaṃ pādena akkamitvā bhūmiyaṃ phusāpetvā aresu vā nemiyā vā gahetvā ukkhipantassa attanā kataṭṭhānaṃ ṭhānaṃ na hoti, tasmā tasmiṃ ṭhitepi avasesaṭṭhāne atikkantamatte pārājikaṃ.
For one who, stepping with the foot on the raised part of the rim and making it touch the ground, then lifts it by grasping the spokes or the rim, the place made by himself is not a place; therefore, even while it stands on that, as soon as the remaining place is transgressed, it is a pārājika.
Nếu dùng chân đạp lên phần vành bánh xe nhô lên, làm cho nó chạm đất, rồi nắm vào các nan hoa hoặc vành bánh xe nhấc lên, thì vị trí do mình tạo ra không phải là vị trí cố định; do đó, dù nó vẫn ở vị trí đó, chỉ cần vượt quá một chút ở vị trí còn lại cũng phạm tội pārājika.
Bhittiṃ nissāya ṭhapitacakkassāpi dve ṭhānāni.
For a wheel placed leaning against a wall, there are also two places.
Đối với bánh xe được đặt dựa vào tường cũng có hai vị trí.
Tattha paṭhamaṃ bhittito mocentassa thullaccayaṃ.
In that case, for one who first releases it from the wall, it is a thullaccaya.
Trong trường hợp đó, việc tách nó khỏi tường trước tiên là tội thullaccaya.
Pacchā pathavito kesaggamattuddhāre pārājikaṃ.
Afterwards, upon lifting it a hair's breadth from the ground, it is a pārājika.
Sau đó, việc nhấc nó khỏi mặt đất dù chỉ một sợi tóc là tội pārājika.
Paṭhamaṃ bhūmito mocentassa pana sace bhittiyaṃ patiṭṭhitaṭṭhānaṃ na kuppati, eseva nayo.
However, for one who first releases it from the ground, if the place established on the wall is not disturbed, this is the same method.
Nhưng nếu tách nó khỏi mặt đất trước tiên, và vị trí đặt trên tường không bị xê dịch, thì cũng theo cách này.
Atha aresu gahetvā heṭṭhā kaḍḍhantassa bhittiṃ phusitvā ṭhitokāsassa uparimo anto heṭṭhimaṃ atikkamati, pārājikaṃ.
But if, for one grasping the spokes and pulling downwards, the upper end of the place that stood touching the wall transgresses the lower end, it is a pārājika.
Nếu nắm các nan hoa kéo xuống, và mép trên của vị trí chạm tường vượt quá mép dưới, thì phạm tội pārājika.
Maggappaṭipanne yāne yānasāmiko kenacideva karaṇīyena orohitvā maggā okkanto hoti, athañño bhikkhu paṭipathaṃ āgacchanto ārakkhasuññaṃ passitvā, ‘‘yānaṃ avaharissāmī’’ti ārohati, tassa payogaṃ vināyeva goṇā gahetvā pakkantā, avahāro natthi.
In the case of a vehicle on a journey, the owner of the vehicle gets down for some business and steps off the road. Then another bhikkhu, coming from the opposite direction, sees it unguarded and mounts it, thinking, "I will steal the vehicle." Without any effort from him, the oxen take it and depart. There is no theft.
Trên một chiếc xe đang đi trên đường, chủ xe vì một lý do nào đó đã xuống xe và rời khỏi đường. Nếu một Tỳ-kheo khác đi ngược chiều đến, thấy chiếc xe không có người canh giữ, nghĩ: "Ta sẽ lấy trộm chiếc xe này," rồi leo lên. Nếu không cần Tỳ-kheo tác động, những con bò tự kéo xe đi, thì không phải là hành vi trộm cắp.
Sesaṃ nāvāyaṃ vuttasadisanti.
The rest is similar to what was said in the case of the boat.
Phần còn lại tương tự như đã nói về chiếc thuyền.
101. Ito paraṃ bhāroyeva bhāraṭṭhaṃ.
101. Henceforth, a load itself is a load-object.
101. Từ đây trở đi, gánh nặng chính là bhāraṭṭha.
So sīsabhārādivasena catudhā dassito.
It is shown in four ways, by way of a head-load and so on.
Nó được trình bày theo bốn loại, như gánh trên đầu (sīsabhāra), v.v.
Tattha sīsabhārādīsu asammohatthaṃ sīsādīnaṃ paricchedo veditabbo.
Therein, to avoid confusion in 'head-load' and so on, the demarcation of the head and other parts should be understood.
Trong số đó, để tránh nhầm lẫn về gánh trên đầu, v.v., cần biết sự phân định của đầu, v.v.
Tattha sīsassa tāva purimagale galavāṭako, piṭṭhigale kesañci kesante āvaṭṭo hoti, galasseva ubhosu passesu kesañci kesā oruyha jāyanti, ye kaṇṇacūḷikāti vuccanti, tesaṃ adhobhāgo cāti ayaṃ heṭṭhimaparicchedo, tato upari sīsaṃ.
Therein, for the head, the lower boundary is the pit of the throat on the front of the neck, and for some, at the back of the neck, there is a swirl at the end of the hair, and on both sides of the neck, for some, hair grows downwards, which is called 'ear-tufts', and the part below them. Above that is the head.
Trong đó, đối với đầu, giới hạn dưới là: hõm cổ họng ở phía trước cổ, xoáy tóc ở cuối tóc của một số người ở phía sau cổ, và phần dưới của những sợi tóc mọc dài xuống hai bên cổ, được gọi là tóc mai. Phần trên từ đó trở lên là đầu.
Etthantare ṭhitabhāro sīsabhāro nāma.
A load placed within this area is called a head-load.
Gánh nặng nằm trong khoảng này được gọi là sīsabhāra (gánh trên đầu).
Idāni sīse bhārantiādīsu ayaṃ apubbavinicchayo – yo bhikkhu ‘‘idaṃ gahetvā ettha yāhī’’ti sāmikehi anāṇatto sayameva ‘‘mayhaṃ idaṃ nāma detha, ahaṃ vo bhaṇḍaṃ vahāmī’’ti tesaṃ bhaṇḍaṃ sīsena ādāya gacchanto theyyacittena taṃ bhaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ.
Now, in the phrases "a load on the head" and so on, this is the detailed determination: a bhikkhu who, not being commanded by the owners with "Take this and go there," on his own accord says, "Give me such-and-such, I will carry your goods," and while carrying their goods on his head, touches those goods with a thievish thought, commits a dukkaṭa.
Bây giờ, trong các trường hợp như gánh trên đầu, v.v., đây là sự phân định đặc biệt – nếu một Tỳ-kheo không được chủ nhân ra lệnh “Hãy mang cái này đến đó,” mà tự mình nói “Hãy cho tôi vật này, tôi sẽ mang hàng hóa cho quý vị,” rồi mang hàng hóa đó trên đầu với ý định trộm cắp, khi chạm vào hàng hóa đó, thì phạm tội dukkaṭa.
Yathāvuttasīsaparicchedaṃ anatikkāmentova ito cito ca ghaṃsanto sāretipi paccāsāretipi, thullaccayaṃ.
While not transgressing the aforesaid boundary of the head, if he shifts it back and forth by rubbing, it is a thullaccaya.
Nếu chỉ cọ xát qua lại trong giới hạn của phần đầu đã nói, dù có dịch chuyển hoặc kéo lại, thì phạm tội thullaccaya.
Khandhaṃ oropitamatte kiñcāpi sāmikānaṃ ‘‘vahatū’’ti cittaṃ atthi, tehi pana anāṇattattā pārājikaṃ.
As soon as it is lowered to the shoulder, even though the owners have the thought, "Let him carry it," because he was not commanded by them, it is a pārājika.
Ngay khi đặt xuống vai, dù chủ nhân có ý định “Hãy mang đi,” nhưng vì không được họ ra lệnh, nên phạm tội pārājika.
Khandhaṃ pana anoropetvāpi sīsato kesaggamattaṃ mocentassa pārājikaṃ.
However, even without lowering it to the shoulder, for one who releases it from the head by a hair's breadth, it is a pārājika.
Tuy nhiên, dù không đặt xuống vai, chỉ cần nhấc lên khỏi đầu dù chỉ một sợi tóc, thì phạm tội pārājika.
Yamakabhārassa pana eko bhāro sīse patiṭṭhāti, eko piṭṭhiyaṃ, tattha dvinnaṃ ṭhānānaṃ vasena vinicchayo veditabbo.
In the case of a double-load, one part of the load rests on the head, and one on the back; therein, the determination should be understood by way of the two places.
Đối với gánh đôi (yamakabhāra), một phần gánh đặt trên đầu, một phần trên lưng; trong trường hợp đó, cần biết sự phân định theo hai vị trí.
Ayaṃ pana suddhasīsabhārādīnaṃyeva vasena desanā āraddhā.
However, this exposition has been initiated based solely on the pure head-load and so on.
Tuy nhiên, lời dạy này được bắt đầu chỉ với gánh trên đầu thuần túy, v.v.
Yo cāyaṃ sīsabhāre vutto, khandhabhārādīsupi ayameva vinicchayo.
And this determination which was stated for a head-load, this very same determination applies to a shoulder-load and so on.
Và sự phân định đã nói về gánh trên đầu này cũng áp dụng cho gánh trên vai, v.v.
Tatthajātake pana mūlanti usīrahiriverādikaṃ yaṃkiñci mūlaṃ, taṃ uppāṭetvā vā uppāṭitaṃ vā gaṇhantassa yena mūlena vatthu pūrati, tasmiṃ gahite pārājikaṃ.
However, regarding what grows there, "root" means any kind of root, such as vetiver, etc. For one who takes it after uprooting it, or takes what is already uprooted, when the root by which the article's value is fulfilled is taken, it is a pārājika.
Tuy nhiên, trong số những vật mọc ở đó, rễ (mūla) là bất kỳ loại rễ nào như cỏ hương bài, cỏ vetiver, v.v. Nếu nhổ hoặc nhặt rễ đã nhổ, khi rễ đủ để hoàn thành vật phẩm được lấy, thì phạm tội pārājika.
Kandopi mūleneva saṅgahito.
A tuber is also included under 'root'.
Củ cũng được bao gồm trong rễ.
Uppāṭentassa cettha appamattakepi acchinne thullaccayameva.
And for one who is uprooting it, if even a small amount is not severed, it is only a thullaccaya.
Ở đây, đối với người nhổ, nếu dù chỉ một phần nhỏ chưa đứt, thì vẫn là tội thullaccaya.
Tattha vinicchayo bhise vuttanayeneva veditabbo.
The determination in that case should be understood according to the method stated for the lotus stalk.
Sự phân định trong trường hợp đó cần được hiểu theo cách đã nói về ngó sen.
Tacanti bhesajjatthāya vā rajanatthāya vā upayogagamanūpagaṃ yaṃkiñci rukkhattacaṃ; taṃ uppāṭetvā vā uppāṭitaṃ vā gaṇhantassa mūle vuttanayena pārājikaṃ.
Bark means any kind of tree bark that is suitable for use as medicine or for dyeing; for one who peels it off and takes it, or takes what has been peeled off, there is a pārājika offense according to the method stated in the section on roots.
Vỏ cây (Taca) là bất cứ loại vỏ cây nào thích hợp để sử dụng cho mục đích làm thuốc hoặc làm phẩm nhuộm. Khi một Tỳ-khưu lột vỏ cây đó hoặc lấy vỏ cây đã bị lột, thì phạm tội Pārājika theo cách đã nói về rễ.
Pupphanti vassikamallikādikaṃ yaṃkiñci pupphaṃ, taṃ ocinitvā vā ocinitaṃ vā gaṇhantassa uppalapadumesu vuttanayena pārājikaṃ.
Flower means any kind of flower, such as jasmine, Arabian jasmine, etc.; for one who picks it and takes it, or takes what has been picked, there is a pārājika offense according to the method stated for blue and red water lilies.
Hoa (Puppha) là bất cứ loại hoa nào như hoa lài mùa mưa, hoa cúc vạn thọ, v.v. Khi một Tỳ-khưu hái hoa đó hoặc lấy hoa đã bị hái, thì phạm tội Pārājika theo cách đã nói về hoa sen (Uppala) và hoa súng (Paduma).
Pupphānampi hi vaṇṭaṃ vā bandhanaṃ vā acchinnaṃ rakkhati.
For flowers too, as long as the stalk or the connecting part is not severed, it protects.
Vì cành hoặc chỗ bám của hoa, nếu chưa bị đứt, sẽ bảo vệ hoa.
Vaṇṭabbhantare pana kesañci sūcikā hoti, sā na rakkhati.
However, inside the stalk of some flowers, there is a filament; that does not protect.
Tuy nhiên, trong thân cành của một số hoa có một sợi chỉ, sợi chỉ đó không bảo vệ hoa.
Phalanti ambaphalatālaphalādikaṃ yaṃkiñci, taṃ rukkhato gaṇhantassa vinicchayo rukkhe laggitakathāyaṃ vutto.
Fruit means any kind, such as mango fruit, palmyra fruit, etc.; for one taking it from a tree, the legal decision is given in the discussion on things attached to a tree.
Quả (Phala) là bất cứ loại quả nào như quả xoài, quả thốt nốt, v.v. Quyết định về việc lấy quả từ cây đã được nói trong phần về vật dính trên cây.
Apanetvā ṭhapitaṃ bhūmaṭṭhādisaṅgahitameva.
What has been taken down and placed is included only under things placed on the ground and so on.
Vật đã được hái và đặt xuống thì được bao gồm trong các loại vật như vật ở trên mặt đất.
Dhuraṃ nikkhipatīti yadā pana sāmiko ‘‘ayaṃ thaddho kakkhaḷo jīvitabrahmacariyantarāyampi me kareyya, alaṃ dāni mayhaṃ iminā ārāmenā’’ti dhuraṃ nikkhipati, abhiyuñjako pārājikaṃ āpajjati.
Gives up the effort means: when the owner gives up the effort, thinking, "This man is stubborn and harsh; he might even cause an obstacle to my life and holy life. Enough of this park for me now," the claimant commits a pārājika offense.
Buông bỏ trách nhiệm (Dhuraṃ nikkhipati) là khi chủ sở hữu từ bỏ trách nhiệm, nghĩ rằng: “Vị Tỳ-khưu này cứng rắn và thô lỗ, có thể gây nguy hiểm cho mạng sống và phạm hạnh của ta. Đủ rồi, ta không cần khu vườn này nữa.” Lúc đó, vị Tỳ-khưu xâm chiếm phạm tội Pārājika.
Sace sayampi katadhuranikkhepo hoti, atha ca pana sāmikena dhure nikkhittepi abhiyuñjako dhuraṃ anikkhipitvāva ‘‘imaṃ suṭṭhu pīḷetvā mama āṇāpavattiṃ dassetvā kiṅkārappaṭissāvibhāve naṃ ṭhapetvā dassāmī’’ti dātabbabhāve saussāho hoti, rakkhati tāva.
If he himself has also given up the effort, yet even though the owner has given up the effort, the claimant, without giving up his own effort, is determined to give it back, thinking, "After thoroughly oppressing him and showing him the extent of my authority, and after establishing him in a state of servitude, I will give it back," it is still protected for the time being.
Nếu vị Tỳ-khưu xâm chiếm tự mình đã buông bỏ trách nhiệm, nhưng dù chủ sở hữu đã buông bỏ trách nhiệm, vị Tỳ-khưu xâm chiếm vẫn không buông bỏ trách nhiệm mà vẫn kiên quyết với ý định: “Ta sẽ áp bức vị này thật mạnh, cho vị ấy thấy quyền lực của ta, và đặt vị ấy vào vị trí phải hỏi ‘Tôi phải làm gì?’ rồi ta sẽ trả lại,” thì trách nhiệm vẫn còn.
Athāpi abhiyuñjako ‘‘acchinditvā na dāni naṃ imassa dassāmī’’ti dhuraṃ nikkhipati, sāmiko pana na dhuraṃ nikkhipati, pakkhaṃ pariyesati, kālaṃ āgameti, ‘‘lajjiparisaṃ tāva labhāmi, pacchā jānissāmī’’ti puna gahaṇeyeva saussāho hoti, rakkhatiyeva.
And if the claimant gives up the effort, thinking, "Having seized it, I will not give it back to him now," but the owner does not give up the effort, searches for support, waits for the right time, thinking, "First let me find a community of scrupulous bhikkhus, then I will know what to do," and is still intent on retaking it, it is still protected.
Hoặc nếu vị Tỳ-khưu xâm chiếm buông bỏ trách nhiệm, nghĩ rằng: “Ta sẽ không trả lại cho vị này nữa,” nhưng chủ sở hữu lại không buông bỏ trách nhiệm, mà tìm kiếm phe cánh, chờ đợi thời cơ, nghĩ rằng: “Ta sẽ tìm được một hội đồng có uy tín, sau đó ta sẽ biết,” và vẫn kiên quyết muốn lấy lại, thì trách nhiệm vẫn còn.
Yadā pana sopi ‘‘na dassāmī’’ti, sāmikopi ‘‘na lacchāmī’’ti – evaṃ ubhopi dhuraṃ nikkhipanti, tadā abhiyuñjakassa pārājikaṃ.
But when he too thinks, "I will not give it back," and the owner too thinks, "I will not get it back"—thus, when both give up the effort, then there is a pārājika offense for the claimant.
Tuy nhiên, khi cả hai bên đều buông bỏ trách nhiệm – vị Tỳ-khưu xâm chiếm nghĩ: “Ta sẽ không trả lại,” và chủ sở hữu nghĩ: “Ta sẽ không thể lấy lại được” – thì vị Tỳ-khưu xâm chiếm phạm tội Pārājika.
Atha pana abhiyuñjitvā vinicchayaṃ kurumāno aniṭṭhite vinicchaye sāmikenapi dhuranikkhepe akate attano assāmikabhāvaṃ jānantoyeva tato kiñci pupphaṃ vā phalaṃ vā gaṇhāti, bhaṇḍagghena kāretabbo.
However, if, having made a claim and while the case is being decided, before the decision is reached and while the owner has not given up the effort, knowing his own lack of ownership, he takes any flower or fruit from there, he should be dealt with according to the value of the goods.
Nếu một Tỳ-khưu xâm chiếm một khu vườn và đang trong quá trình xét xử, trước khi việc xét xử hoàn tất và chủ sở hữu chưa buông bỏ trách nhiệm, vị Tỳ-khưu đó biết rằng mình không phải là chủ sở hữu mà vẫn lấy bất cứ thứ gì như hoa hoặc quả từ khu vườn đó, thì vị ấy phải bị phạt theo giá trị của vật đó.
Dhammaṃ carantoti bhikkhusaṅghe vā rājakule vā vinicchayaṃ karonto.
While the case is being judged means: while the case is being decided in the community of bhikkhus or in the royal court.
Hành xử theo Pháp (Dhammaṃ caranto) nghĩa là xét xử trong Tăng-già hoặc trong triều đình.
Sāmikaṃ parājetīti vinicchayikānaṃ ukkocaṃ datvā kūṭasakkhiṃ otāretvā ārāmasāmikaṃ jinātīti attho.
He defeats the owner means: by giving a bribe to the judges and by introducing a false witness, he wins against the owner of the park.
Làm cho chủ sở hữu thua cuộc (Sāmikaṃ parājetī) nghĩa là hối lộ các quan xét xử và đưa ra nhân chứng gian dối để chủ khu vườn thua kiện.
Āpatti pārājikassāti na kevalaṃ tasseva, sañcicca tassa atthasādhane pavattānaṃ kūṭavinicchayikānampi kūṭasakkhīnampi sabbesaṃ pārājikaṃ.
It is a pārājika offense means: not just for him alone, but for all—the corrupt judges and the false witnesses who intentionally engaged in furthering his cause—it is a pārājika offense.
Phạm tội Pārājika (Āpatti pārājikassā) không chỉ riêng vị Tỳ-khưu đó, mà tất cả những người xét xử gian dối và nhân chứng gian dối đã cố ý giúp đỡ vị Tỳ-khưu đó cũng đều phạm tội Pārājika.
Ettha ca sāmikassa dhuranikkhepavaseneva parājayo veditabbo.
And here, the defeat should be understood as being through the owner's giving up of the effort.
Ở đây, sự thua cuộc của chủ sở hữu phải được hiểu là do việc buông bỏ trách nhiệm của họ.
Anikkhittadhuro hi aparājitova hoti.
For one who has not given up the effort is not defeated.
Vì người chưa buông bỏ trách nhiệm thì chưa bị thua cuộc.
Dhammaṃ caranto parajjatīti sacepi dhammena vinayena satthusāsanena vinicchayassa pavattattā sayaṃ parājayaṃ pāpuṇāti; evampi musāvādena sāmikānaṃ pīḷākaraṇapaccayā thullaccayaṃ āpajjatīti.
While the case is being judged, he is defeated means: if he himself suffers defeat because the judgment proceeded according to Dhamma, Vinaya, and the Teacher's Dispensation, even so, because of causing affliction to the owners through false speech, he commits a thullaccaya offense.
Hành xử theo Pháp mà thua cuộc (Dhammaṃ caranto parajjatī) nghĩa là nếu vị ấy tự mình thua cuộc do việc xét xử được tiến hành theo Pháp, theo Vinaya, theo lời dạy của Đức Phật; thì cũng phạm tội Thullaccaya do gây áp bức cho chủ sở hữu bằng lời nói dối.
103. Vihāraṭṭhepi – catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ vuttanayameva.
103. In the case of monastery-property too, what is placed in the four locations is just as has been described.
103. Trong trường hợp tài sản tịnh xá (Vihāraṭṭha) cũng vậy, tài sản đã bị từ bỏ theo bốn cách đã nói trên.
Abhiyogepi cettha cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnaṃ vihāraṃ vā pariveṇaṃ vā āvāsaṃ vā mahantampi khuddakampi abhiyuñjato abhiyogo na ruhati.
And here, in the case of a legal claim, for one who makes a claim on a monastery, a monastic cell, or a dwelling, whether large or small, that was given to bhikkhus with reference to the Saṅgha of the four directions, the claim is not successful.
Ở đây, việc kiện tụng một tịnh xá, một khu vực tu viện, hoặc một trú xứ lớn hay nhỏ đã được dâng cúng cho Tăng-già khắp bốn phương, thì việc kiện tụng đó không có hiệu lực.
Acchinditvā gaṇhitumpi na sakkoti.
He is not able to seize it and take it.
Vị ấy cũng không thể cướp đoạt được.
Sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato.
Because not all of them give up the effort.
Vì tất cả các Tỳ-khưu không buông bỏ trách nhiệm.
Na hettha sabbe cātuddisā bhikkhū dhuranikkhepaṃ karontīti.
For here, not all the bhikkhus of the four directions give up the effort.
Vì không phải tất cả các Tỳ-khưu khắp bốn phương đều buông bỏ trách nhiệm ở đây.
Dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassa ekapuggalassa vā santakaṃ abhiyuñjitvā gaṇhanto sakkoti te dhuraṃ nikkhipāpetuṃ.
But one who makes a claim on and takes what belongs to a group, such as the reciters of the Dīgha Nikāya and so on, or to a single individual, is able to make them give up the effort.
Tuy nhiên, nếu một Tỳ-khưu kiện tụng và chiếm đoạt tài sản của một nhóm Tỳ-khưu thuộc các bộ phái như Dīghabhāṇaka, hoặc của một cá nhân, thì vị ấy có thể khiến họ buông bỏ trách nhiệm.
Tasmā tattha ārāme vuttanayena vinicchayo veditabboti.
Therefore, the legal decision there should be understood according to the method stated for a park.
Do đó, ở đó, quyết định phải được hiểu theo cách đã nói về khu vườn.
104. Khettaṭṭhepi – khettaṃ tāva dassento ‘‘khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī’’ti āha.
104. In the case of field-property too, when pointing out a field, it was said: “A field is where early-ripening grain or late-ripening grain grows.”
104. Trong trường hợp tài sản ruộng đất (Khettaṭṭha) cũng vậy, trước hết, khi định nghĩa ruộng đất, vị ấy nói: “Ruộng đất là nơi mà ngũ cốc chính hoặc ngũ cốc phụ được trồng.”
Tattha pubbaṇṇanti sāliādīni satta dhaññāni; aparaṇṇanti muggamāsādīni; ucchukhettādikampi ettheva saṅgahitaṃ.
Therein, early-ripening grain means the seven kinds of grain, such as rice, etc.; late-ripening grain means mung beans, black gram, etc.; sugar-cane fields and so on are also included here.
Ở đó, ngũ cốc chính (pubbaṇṇa) là bảy loại ngũ cốc như lúa; ngũ cốc phụ (aparaṇṇa) là các loại đậu như đậu xanh, đậu đen; ruộng mía, v.v., cũng được bao gồm ở đây.
Idhāpi catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ vuttanayameva.
Here too, what is placed in the four locations is just as has been described.
Ở đây, tài sản đã bị từ bỏ theo bốn cách cũng tương tự như đã nói.
Tatthajātake pana sālisīsādīni nirumbhitvā vā ekamekaṃ hattheneva chinditvā vā asitena lāyitvā vā bahūni ekato uppāṭetvā vā gaṇhantassa yasmiṃ bīje vā sīse vā muṭṭhiyaṃ vā muggamāsādiphale vā vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mocitamatte pārājikaṃ.
However, regarding what grows there, for one who takes rice ears, etc., by breaking them off without cutting, or by cutting them one by one with the hand, or by reaping with a sickle, or by pulling up many together, there is a pārājika offense at the very moment of being freed from its connection, with whichever seed, ear, handful, or fruit such as mung beans, black gram, etc., that the value is completed.
Tuy nhiên, đối với các loại cây trồng ở đó như bông lúa, v.v., khi một Tỳ-khưu lấy bằng cách không cắt mà chỉ bẻ từng bông bằng tay, hoặc cắt bằng liềm, hoặc nhổ nhiều cây cùng lúc, thì khi vật phẩm (Pārājika vatthu) đạt đến giá trị quy định trong hạt, bông, nắm, hoặc quả đậu xanh, đậu đen, v.v., ngay khi nó được tách ra khỏi chỗ bám, vị ấy phạm tội Pārājika.
Acchijjamāno pana daṇḍako vā vāko vā taco vā appamattakopi rakkhati.
But if even a tiny bit of the stalk, fiber, or husk that is being cut is not severed, it protects.
Tuy nhiên, một cành, một sợi xơ, hoặc một mảnh vỏ nhỏ, nếu chưa bị đứt rời, vẫn bảo vệ vật đó.
Vīhināḷaṃ dīghampi hoti, yāva antonāḷato vīhisīsadaṇḍako na nikkhamati, tāva rakkhati.
A rice stalk can be long; as long as the stalk of the rice ear does not come out from within the main stalk, it protects.
Thân cây lúa có thể dài; chừng nào cành bông lúa chưa rời khỏi bên trong thân cây, chừng đó nó vẫn được bảo vệ.
Kesaggamattampi nāḷato daṇḍakassa heṭṭhimatale nikkhante bhaṇḍagghena kāretabbo.
When even a hair's tip-worth of the bottom surface of the stalk emerges from the main stalk, he should be dealt with according to the value of the goods.
Nếu chỉ một sợi tóc của cành rời khỏi phần dưới của thân cây, vị ấy phải bị phạt theo giá trị của vật đó.
Asitena lāyitvā gaṇhato pana muṭṭhigatesu heṭṭhā chinnesupi sace sīsāni jaṭitāni, rakkhanti tāva.
But for one who reaps with a sickle and takes, even if the stalks in his grasp are cut below, if the ears are entangled, they still protect.
Tuy nhiên, khi một Tỳ-khưu cắt bằng liềm và lấy, nếu các bông lúa trong nắm đã bị cắt ở dưới nhưng vẫn còn dính chặt vào nhau, thì chúng vẫn được bảo vệ.
Vijaṭetvā pana kesaggamattampi ukkhipato sace vatthu pūrati, pārājikaṃ.
But after disentangling them, if, upon lifting even a hair's tip-worth, the value is completed, it is a pārājika offense.
Nhưng nếu vị ấy gỡ ra và nhấc lên dù chỉ một sợi tóc, và nếu vật phẩm đạt đến giá trị quy định, thì vị ấy phạm tội Pārājika.
Sāmikehi pana lāyitvā ṭhapitaṃ sabhusaṃ vā abhusaṃ vā katvā gaṇhato yena vatthu pūrati, tasmiṃ gahite pārājikaṃ.
But for one who takes what has been reaped and set aside by the owners, having made it with or without chaff, when he takes that with which the value is completed, it is a pārājika offense.
Nếu một Tỳ-khưu lấy lúa đã được chủ sở hữu cắt và để lại, dù có trấu hoặc không có trấu, thì khi lấy đủ lượng vật phẩm đạt đến giá trị quy định, vị ấy phạm tội Pārājika.
Sace parikappeti ‘‘idaṃ madditvā papphoṭetvā sārameva gaṇhissāmī’’ti rakkhati tāva.
If he resolves, "After threshing and winnowing this, I will take only the substance," it is protected for the time being.
Nếu vị ấy dự định: “Ta sẽ giã, quạt và chỉ lấy phần tinh túy của lúa này,” thì trách nhiệm vẫn còn.
Maddanapapphoṭanesu ṭhānā cāventassāpi pārājikaṃ natthi, pacchā bhājanagate katamatte pārājikaṃ.
Even for one who displaces it from its spot during threshing and winnowing there is no pārājika offense; afterwards, at the very moment it is put into a container, it becomes a pārājika offense.
Ngay cả khi vị ấy di chuyển lúa trong quá trình giã và quạt, cũng không phạm tội Pārājika; chỉ khi lúa đã được cho vào vật chứa, vị ấy mới phạm tội Pārājika.
Abhiyogo panettha vuttanayo eva.
The legal claim here is just as has been described.
Việc kiện tụng ở đây cũng tương tự như đã nói.
Khīlasaṅkamanādīsu pathavī nāma anagghā.
In cases of moving boundary posts and so on, the earth itself is priceless.
Trong các trường hợp di dời cọc ranh giới, v.v., đất đai là vô giá.
Tasmā sace ekeneva khīlena ito kesaggamattampi pathavippadesaṃ sāmikānaṃ passantānaṃ vā apassantānaṃ vā attano santakaṃ karoti, tasmiṃ khīle nāmaṃ chinditvā vā acchinditvā vā saṅkāmitamatte tassa ca, ye cassa ekacchandā, sabbesaṃ pārājikaṃ.
Therefore, if with just one post he makes his own even a hair's tip-worth of land from this side, whether the owners are watching or not, at the very moment the post is moved—whether a mark on it is erased or not—it is a pārājika offense for him and for all who are of the same intention as him.
Do đó, nếu một Tỳ-khưu chỉ bằng một cọc ranh giới, biến một phần đất dù chỉ bằng một sợi tóc từ bên này thành của mình, dù chủ sở hữu có thấy hay không thấy, thì ngay khi cọc ranh giới đó được di dời, dù có khắc tên hay không khắc tên, vị ấy và tất cả những người cùng ý định với vị ấy đều phạm tội Pārājika.
Sace pana dvīhi khīlehi gahetabbaṃ hoti, paṭhame khīle thullaccayaṃ; dutiye pārājikaṃ.
But if it is to be taken with two posts, on the first post, it is a thullaccaya offense; on the second, a pārājika offense.
Nếu cần di dời bằng hai cọc ranh giới, thì với cọc ranh giới đầu tiên, phạm tội Thullaccaya; với cọc ranh giới thứ hai, phạm tội Pārājika.
Sace tīhi gahetabbaṃ hoti, paṭhame dukkaṭaṃ, dutiye thullaccayaṃ, tatiye pārājikaṃ.
If it is to be taken with three, on the first, it is a dukkaṭa offense; on the second, a thullaccaya offense; on the third, a pārājika offense.
Nếu cần di dời bằng ba cọc ranh giới, thì với cọc ranh giới đầu tiên, phạm tội Dukkaṭa; với cọc ranh giới thứ hai, phạm tội Thullaccaya; với cọc ranh giới thứ ba, phạm tội Pārājika.
Evaṃ bahukesupi avasāne dve ṭhapetvā purimehi dukkaṭaṃ, avasāne dvinnaṃ ekena thullaccayaṃ, itarena pārājikaṃ veditabbaṃ.
Thus, even in the case of many, leaving aside the two at the end, a dukkaṭa is incurred for the preceding ones; of the two at the end, a thullaccaya for one, and a pārājika for the other should be understood.
Như vậy, ngay cả khi có nhiều cọc, sau khi chừa lại hai cọc ở cuối, thì do các hành vi trước đó phạm dukkaṭa, do một trong hai cọc cuối phạm thullaccaya, và do cọc còn lại cần phải biết là phạm pārājika.
Tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepena.
And this is due to the owners' relinquishment of responsibility.
Và điều đó là do sự từ bỏ quyền sở hữu của các chủ nhân.
Evaṃ sabbattha.
This applies everywhere.
Tương tự ở mọi trường hợp.
105. Vatthuṭṭhepi – vatthuṃ tāva dassento vatthu nāma ‘‘ārāmavatthu vihāravatthū’’ti āha.
105. In the commentary on sites, first showing what a site is, he said: A site means "a monastery site or a dwelling site."
105. Trong chú giải về đất nền, trước hết để chỉ đất nền, (kinh) nói “Đất nền là đất nền tu viện, đất nền tịnh xá”.
Tattha bījaṃ vā uparopake vā aropetvāva kevalaṃ bhūmiṃ sodhetvā tiṇṇaṃ pākārānaṃ yena kenaci parikkhipitvā vā aparikkhipitvā vā pupphārāmādīnaṃ atthāya ṭhapito bhūmibhāgo ārāmavatthu nāma.
Therein, a portion of land that has simply been cleared, without yet planting seeds or seedlings, and set aside for the purpose of a flower park and so on, whether enclosed by any of the three kinds of walls or not, is called a monastery site.
Trong đó, phần đất được dọn sạch mà không trồng hạt giống hay cây con, được bao quanh bởi bất kỳ loại tường rào nào trong ba loại, hoặc không được bao quanh, được dành cho các vườn hoa v.v., được gọi là đất nền tu viện.
Eteneva nayena ekavihārapariveṇaāvāsānaṃ atthāya ṭhapito bhūmibhāgo vihāravatthu nāma.
By this same method, a portion of land set aside for a single dwelling, a monastic compound, or a residence is called a dwelling site.
Theo cách tương tự, phần đất được dành cho một tịnh xá, một khu nhà ở, một nơi cư trú, được gọi là đất nền tịnh xá.
Yopi pubbe ārāmo ca vihāro ca hutvā pacchā vinassitvā bhūmimatto ṭhito, ārāmavihārakiccaṃ na karoti, sopi ārāmavihāravatthusaṅgaheneva saṅgahito.
Even if a place was formerly a monastery and a dwelling but later fell into ruin and remains as mere ground, no longer serving the function of a monastery and dwelling, it is also included under the category of a monastery and dwelling site.
Ngay cả một nơi trước đây là tu viện và tịnh xá nhưng sau đó bị hư hại và chỉ còn là đất trống, không còn thực hiện chức năng tu viện hay tịnh xá, thì vẫn được bao gồm trong phạm vi đất nền tu viện và tịnh xá.
Vinicchayo panettha khettaṭṭhe vuttasadisoyevāti.
The legal decision here is the same as that stated in the commentary on fields.
Sự phân định ở đây cũng giống như đã nói trong chú giải về ruộng.
107. Araññaṭṭhe – araññaṃ tāva dassento ‘‘araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hoti, taṃ arañña’’nti āha.
107. In the commentary on forests, first showing what a forest is, he said: "A forest means that which is owned by humans; that is a forest."
107. Trong chú giải về rừng, trước hết để chỉ rừng, (kinh) nói “Rừng là nơi được con người sở hữu, đó là rừng”.
Tattha yasmā araññaṃ nāma manussānaṃ pariggahitampi atthi, apariggahitampi; idha pana yaṃ pariggahitaṃ sārakkhaṃ, yato na vinā mūlena kaṭṭhalatādīni gahetuṃ labbhanti, taṃ adhippetaṃ.
Therein, since a forest can be either owned by humans or unowned, what is intended here is that which is owned and guarded, from which one cannot take timber, creepers, and so on without payment.
Trong đó, vì rừng có thể là nơi được con người sở hữu và cũng có thể là nơi không được sở hữu; nhưng ở đây, ý muốn nói đến khu rừng được sở hữu và được bảo vệ, nơi không thể lấy gỗ, dây leo v.v. mà không trả tiền.
Tasmā ‘‘yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hotī’’ti vatvā puna ‘‘arañña’’nti vuttaṃ.
Therefore, after saying "that which is owned by humans," it is again stated "a forest."
Do đó, sau khi nói “nơi được con người sở hữu”, lại nói “rừng”.
Tena imamatthaṃ dasseti – ‘‘na pariggahitabhāvo araññassa lakkhaṇaṃ.
By this he shows the following meaning: "The state of being owned is not the defining characteristic of a forest.
Với điều đó, (kinh) muốn chỉ rõ ý nghĩa này – “Việc được sở hữu không phải là đặc điểm của rừng.
Yaṃ pana attano araññalakkhaṇena araññaṃ manussānañca pariggahitaṃ, taṃ imasmiṃ atthe arañña’’nti.
Rather, that which is a forest by its own characteristic of being a forest and is also owned by humans is, in this context, a forest."
Mà nơi nào là rừng theo đặc điểm của rừng và cũng được con người sở hữu, thì đó là rừng trong ý nghĩa này.”
Tattha vinicchayo ārāmaṭṭhādīsu vuttasadiso.
Therein, the legal decision is similar to that stated in the commentaries on monasteries and so on.
Sự phân định ở đây cũng giống như đã nói trong chú giải về tu viện v.v.
Tiṇaṃ vāti ettha tiṇaṃ vā hotu paṇṇaṃ vā, sabbaṃ tiṇaggahaṇeneva gahitaṃ; taṃ gehacchadanādīnamatthāya parehi chinnaṃ vā attanā chinditvā vā gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo.
Or grass: Here, whether it is grass or leaves, everything is included under the term "grass." Taking this, whether cut by others or cut by oneself, for the purpose of thatching a house and so on, he should be dealt with according to the value of the item.
Cỏ hoặc – ở đây, dù là cỏ hay lá cây, tất cả đều được bao gồm trong từ “cỏ”; nếu người khác đã chặt hoặc tự mình chặt và lấy để lợp nhà v.v., thì phải trả giá trị món đồ.
Na kevalañca tiṇapaṇṇameva, aññampi yaṃkiñci vākachalli ādi, yattha sāmikā sālayā, taṃ gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo.
And not only grass and leaves, but also any other thing, such as bark-fiber, about which the owners are concerned—one who takes it should be dealt with according to the value of the item.
Không chỉ cỏ và lá cây, mà bất cứ thứ gì khác như vỏ cây, vỏ gỗ v.v. mà chủ nhân còn lưu luyến, thì khi lấy phải trả giá trị món đồ.
Tacchetvā ṭhapito addhagatopi rukkho na gahetabbo.
A tree that has been marked and set aside, even if it has been there for a long time, should not be taken.
Cây đã được đẽo và để lâu cũng không được lấy.
Yo pana agge ca mūle ca chinno hoti, sākhāpissa pūtikā jātā, challiyopi gaḷitā, ‘‘ayaṃ sāmikehi chaḍḍito’’ti gahetuṃ vaṭṭati.
But a tree that has been cut at both the tip and the root, whose branches have become rotten and whose bark has peeled off, may be taken with the thought, "This has been discarded by the owners."
Nhưng nếu cây đã bị chặt cả ở ngọn và gốc, cành của nó đã mục nát, vỏ cây cũng đã bong tróc, thì được phép lấy với ý nghĩ “cái này đã bị chủ nhân bỏ đi”.
Lakkhaṇacchinnassāpi yadā lakkhaṇaṃ challiyā pariyonaddhaṃ hoti, tadā gahetuṃ vaṭṭati.
Even in the case of a tree marked with a sign, when the sign becomes covered over by bark, it is allowable to take it.
Ngay cả cây đã được đánh dấu, khi dấu hiệu đó bị vỏ cây bao phủ, thì cũng được phép lấy.
Gehādīnaṃ atthāya rukkhe chinditvā yadā tāni katāni ajjhāvutthāni ca honti, dārūnipi araññe vassena ca ātapena ca vinassanti, īdisānipi disvā ‘‘chaḍḍitānī’’ti gahetuṃ vaṭṭati.
When trees have been cut for the purpose of houses and so on, and those structures have been built and inhabited, and the leftover wood in the forest is perishing from rain and sun, upon seeing such things, it is allowable to take them with the thought, "They have been discarded."
Khi cây được chặt để làm nhà cửa v.v. và những ngôi nhà đó đã được xây dựng và có người ở, và gỗ còn lại trong rừng bị hư hại do mưa và nắng, thì khi thấy những thứ như vậy cũng được phép lấy với ý nghĩ “chúng đã bị bỏ đi”.
Yasmā araññasāmikā etesaṃ anissarā.
Because the owners of the forest are not the masters of these things.
Vì chủ rừng không có quyền sở hữu đối với những thứ đó.
Yehi araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ datvā chinnāni, te eva issarā, tehi ca tāni chaḍḍitāni, nirālayā tattha jātāti.
Only those who cut them after giving the due payment to the owners of the forest are the masters, and they have discarded them, having become unattached to them.
Những người đã trả tiền cho chủ rừng để chặt cây, họ mới là chủ nhân, và họ đã bỏ đi những thứ đó, không còn lưu luyến gì nữa.
Yopi bhikkhu paṭhamaṃyeva araññapālānaṃ deyyadhammaṃ datvā araññaṃ pavisitvā yathārucite rukkhe gāhāpeti, tassa tesaṃ ārakkhaṭṭhānaṃ agantvāpi yathārucitena maggena gantuṃ vaṭṭati.
A monk who, having first given the due payment to the forest guards, enters the forest and has trees taken out as he wishes, is allowed to leave by any path he desires without even going to their guard post.
Vị tỳ-khưu nào ban đầu đã trả tiền cho người giữ rừng rồi vào rừng và cho người khác lấy những cây mình muốn, thì vị ấy được phép đi theo con đường mình muốn mà không cần đến trạm gác của họ.
Athāpi pavisanto adatvā ‘‘nikkhamanto dassāmī’’ti rukkhe gāhāpetvā nikkhamanto tesaṃ dātabbaṃ datvā gacchati, vaṭṭati eva.
And if, upon entering, he does not pay but has the trees taken out thinking, "I will pay when I leave," and upon leaving he gives them what is to be given and goes, it is indeed allowable.
Hoặc nếu vị ấy vào mà chưa trả tiền, nghĩ “khi ra ta sẽ trả”, rồi cho người khác lấy cây và khi ra thì trả tiền cho họ, thì vẫn được phép.
Athāpi ābhogaṃ katvā gacchati ‘‘dehī’’ti vutte ‘‘dassāmī’’ti, ‘‘dehī’’ti vutte dātabbameva.
And if he goes having made a mental note, "If asked, 'Please give,' I will give," then when asked, "Please give," he must indeed give.
Hoặc nếu vị ấy đi với ý nghĩ “khi được yêu cầu ‘hãy trả tiền’, ta sẽ trả”, thì khi được yêu cầu “hãy trả tiền”, vị ấy phải trả.
Sace koci attano dhanaṃ datvā ‘‘bhikkhussa gantuṃ dethā’’ti vadati, laddhakappameva, gantuṃ vaṭṭati.
If someone gives their own money and says, "Let the monk go," it is considered a legitimate allowance; it is allowable to go.
Nếu có ai đó trả tiền của mình và nói “hãy cho vị tỳ-khưu đi”, thì đó là điều được phép, vị ấy được phép đi.
Sace pana koci issarajātiko dhanaṃ adatvāva ‘‘bhikkhūnaṃ bhāgaṃ mā gaṇhathā’’ti vāreti, araññapālā ca ‘‘mayaṃ bhikkhūnaṃ tāpasānañca bhāgaṃ agaṇhantā kuto lacchāma, detha, bhante’’ti vadanti, dātabbameva.
But if some person of authority, without giving money, forbids them, saying, "Do not take the monks' share," and the forest guards say, "If we do not take the share of monks and ascetics, from where will we get anything? Please give, venerable sirs," it must be given.
Nhưng nếu có một người có quyền lực nào đó ngăn cản mà không trả tiền, nói “đừng lấy phần của các vị tỳ-khưu”, và người giữ rừng nói “Bạch Đại đức, nếu chúng con không lấy phần của các vị tỳ-khưu và các ẩn sĩ, thì chúng con lấy từ đâu? Xin hãy trả”, thì vị ấy phải trả.
Yo pana araññapālesu niddāyantesu vā kīḷāpasutesu vā katthaci pakkantesu vā āgantvā ‘‘kuhiṃ araññapālā’’ti pakkositvāpi adisvā gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ.
But one who arrives when the forest guards are sleeping, or are engrossed in play, or have gone somewhere, and leaves after calling out, "Where are the forest guards?" and not seeing them, has incurred a debt for the goods.
Vị nào đến khi người giữ rừng đang ngủ, hoặc đang vui chơi, hoặc đã đi đâu đó, rồi gọi “người giữ rừng ở đâu?” nhưng không thấy, rồi bỏ đi, thì phải trả giá trị món đồ.
Yopi ārakkhaṭṭhānaṃ patvā kammaṭṭhānādīni manasikaronto vā aññavihito vā assatiyā atikkamati, bhaṇḍadeyyameva.
One who, having reached the guard post, passes by out of inattention while contemplating a meditation subject or being otherwise distracted, has also incurred a debt for the goods.
Vị nào đến trạm gác mà mải suy tư về đề mục thiền định v.v. hoặc bận tâm việc khác, rồi vô ý đi qua, thì cũng phải trả giá trị món đồ.
Yassāpi taṃ ṭhānaṃ pattassa coro vā hatthī vā vāḷamigo vā mahāmegho vā vuṭṭhahati, so ca tamhā upaddavā muccitukamyatāya sahasā taṃ ṭhānaṃ atikkamati, rakkhati tāva, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti.
For one who, upon reaching that place, is confronted by a thief, an elephant, a wild beast, or a great storm cloud, and who hastily passes that place out of a desire to escape from that danger, he is protected for the time being, but he has incurred a debt for the goods.
Vị nào khi đến nơi đó gặp cướp, hoặc voi, hoặc thú dữ, hoặc mưa lớn, và vì muốn thoát khỏi nguy hiểm đó mà vội vàng đi qua nơi đó, thì vẫn được bảo vệ, nhưng vẫn phải trả giá trị món đồ.
Idaṃ pana araññe ārakkhaṭṭhānaṃ nāma suṅkaghātatopi garukataraṃ.
This guard post in the forest is even more serious than a customs post.
Nơi trạm gác trong rừng này còn nghiêm trọng hơn cả trạm thu thuế.
Suṅkaghātassa hi paricchedaṃ anokkamitvā dūratova pariharanto dukkaṭameva āpajjati.
For one who avoids a customs post from a distance without entering its jurisdiction incurs only a dukkaṭa offense.
Vì nếu tránh trạm thu thuế từ xa mà không đi vào khu vực quy định, thì chỉ phạm dukkaṭa.
Idaṃ pana theyyacittena pariharantassa ākāsena gacchatopi pārājikameva.
But for one avoiding this with a thievish mind, even if he goes through the air, it is a pārājika indeed.
Tuy nhiên, đối với người cố ý tránh né (nơi canh gác) với tâm trộm cắp, dù có đi trên không trung thì cũng phạm tội pārājika.
Tasmā ettha appamattena bhavitabbanti.
Therefore, one should be diligent in this matter.
Do vậy, cần phải hết sức cẩn trọng trong trường hợp này.
Mariyādacchedane pana tattha jātakabhūtagāmena saddhimpi mariyādaṃ chindantassa adinnādānapayogattā dukkaṭaṃ.
Regarding the breaking of a boundary, for one who breaks the boundary along with the vegetation growing there, it is a dukkaṭa because it is an effort of taking what is not given.
Tuy nhiên, đối với việc phá vỡ bờ đê, người phá vỡ bờ đê cùng với các thực vật sinh trưởng trên đó, do hành vi lấy vật không cho (adinnādāna) nên phạm tội dukkaṭa.
Tañca pana pahāre pahāre hoti.
And that occurs with every single strike.
Và tội ấy xảy ra với mỗi lần đập phá.
Antoṭhatvā bahimukho chindanto bahi antena kāretabbo.
One who, standing inside, breaks it facing outward should be charged based on the outer edge.
Người đứng bên trong đê mà phá ra phía ngoài thì phải chịu trách nhiệm về phần ngoài.
Bahi ṭhatvā antomukho chindanto antoantena kāretabbo.
One who, standing outside, breaks it facing inward should be charged based on the inner edge.
Người đứng bên ngoài đê mà phá vào phía trong thì phải chịu trách nhiệm về phần trong.
Anto ca bahi ca chinditvā majjhe ṭhapetvā taṃ chindanto majjhena kāretabbo.
Having broken it both inside and outside, and leaving a portion in the middle, one who breaks that should be charged based on the middle.
Người phá đê cả ở phía trong và phía ngoài, rồi đứng ở giữa mà phá tiếp thì phải chịu trách nhiệm về phần giữa.
Mariyādaṃ dubbalaṃ katvā gāvo pakkosati, gāmadārakehi vā pakkosāpeti, tā āgantvā khurehi mariyādaṃ chindanti, teneva chinnā hoti.
Having weakened the boundary, he calls the cattle, or has them called by village boys; they come and break the boundary with their hooves. It is considered broken by him.
Nếu làm cho bờ đê yếu đi rồi tự mình gọi bò đến, hoặc sai trẻ con trong làng gọi bò đến, và những con bò ấy đến dùng móng guốc phá vỡ bờ đê, thì bờ đê được xem là đã bị phá vỡ bởi người ấy.
Mariyādaṃ dubbalaṃ katvā gāvo udake paveseti, gāmadārakehi vā pavesāpeti, tāhi uṭṭhāpitavīciyo mariyādaṃ bhinditvā gacchanti.
Having weakened the boundary, he drives cattle into the water, or has them driven by village boys; the waves raised by them go and break the boundary.
Nếu làm cho bờ đê yếu đi rồi tự mình dắt bò xuống nước, hoặc sai trẻ con trong làng dắt bò xuống nước, và những con sóng do chúng tạo ra tràn qua làm vỡ bờ đê.
Gāmadārake vā ‘‘udake kīḷathā’’ti vadati, kīḷante vā utrāseti, tehi uṭṭhāpitavīciyopi mariyādaṃ chinditvā gacchanti.
Or he says to the village boys, “Play in the water,” or he startles them while they are playing; the waves raised by them also go and break the boundary.
Hoặc tự mình bảo trẻ con trong làng “hãy chơi dưới nước”, hoặc làm chúng hoảng sợ khi chúng đang chơi, và những con sóng do chúng tạo ra cũng tràn qua làm vỡ bờ đê.
Antoudake jātarukkhaṃ chindati, aññena vā chindāpeti, tenapi patantena uṭṭhāpitavīciyo mariyādaṃ chinditvā gacchanti, teneva chinnā hoti.
He cuts a tree growing in the water, or has it cut by another; the waves raised by it as it falls also go and break the boundary. It is considered broken by him.
Nếu tự mình chặt cây mọc trong nước, hoặc sai người khác chặt, và những con sóng do cây đổ tạo ra cũng tràn qua làm vỡ bờ đê, thì bờ đê được xem là đã bị phá vỡ bởi người ấy.
Mariyādaṃ dubbalaṃ katvā taḷākarakkhaṇatthāya taḷākato nibbahanaudakaṃ vā niddhamanatumbaṃ vā pidahati, aññato gacchantaṃ vā udakaṃ yathā ettha pavisati, evaṃ pāḷiṃ vā bandhati, mātikaṃ vā ujukaṃ karoti, tassa uparibhāge ṭhitaṃ attano taḷākaṃ vā bhindati, ussannaṃ udakaṃ mariyādaṃ gahetvā gacchati, teneva chinnā hoti.
Having weakened the boundary, to protect the reservoir, he blocks the outlet for excess water or the drainage pipe from the reservoir, or he builds a dike or straightens a channel so that water coming from another place enters here, or he breaks his own reservoir situated above it; the swollen water takes the boundary and flows away. It is considered broken by him.
Nếu làm cho bờ đê yếu đi rồi tự mình chặn dòng nước thoát hoặc ống thoát nước của ao để bảo vệ ao, hoặc đắp bờ hoặc nắn thẳng kênh để nước từ nơi khác chảy vào ao của mình, hoặc phá vỡ ao của mình nằm ở phía trên, và lượng nước dâng cao cuốn trôi bờ đê của người khác, thì bờ đê được xem là đã bị phá vỡ bởi người ấy.
Sabbattha nikkhantaudakagghānurūpena avahārena kāretabbo.
In all cases, he should be charged for the taking corresponding to the value of the water that flowed out.
Trong tất cả các trường hợp, người ấy phải chịu trách nhiệm bồi thường tương ứng với giá trị của lượng nước đã chảy ra.
Yaṃ pana sabbasādhāraṇaṃ taḷākaṃ hoti; taḷāke udakassa sabbepi manussā issarā.
As for a reservoir that is for common use, all people are owners of the water in the reservoir.
Còn đối với ao hồ công cộng; tất cả mọi người đều có quyền sở hữu nước trong ao.
Heṭṭhato panassa sassāni karonti, sassapālanatthaṃ taḷākato mahāmātikā nikkhamitvā khettamajjhena yāti, sāpi sadā sandanakāle sabbasādhāraṇā.
Below it, they cultivate crops. To water the crops, a main channel goes out from the reservoir and runs through the middle of the fields; that too is for common use whenever it is flowing.
Phía dưới ao, người ta trồng trọt, và để tưới tiêu cho cây trồng, một con kênh lớn chảy từ ao xuyên qua giữa cánh đồng, con kênh này cũng là công cộng khi nước luôn chảy.
Tato pana khuddakamātikā nīharitvā attano attano kedāresu udakaṃ pavesenti.
From that, they draw out small channels and let the water into their respective rice fields.
Từ đó, người ta đào các con kênh nhỏ hơn để dẫn nước vào ruộng của mình.
Taṃ aññesaṃ gahetuṃ na denti.
They do not allow others to take it.
Người ta không cho người khác lấy nước đó.
Nidāghasamayeva udake mandībhūte vārena udakaṃ denti, yo udakavāre sampatte na labhati, tassa sassāni milāyanti; tasmā aññesaṃ vāre añño gahetuṃ na labhati.
In the hot season, when the water becomes low, they distribute the water by turns. One who does not get it when his turn for water comes, his crops wither; therefore, another is not allowed to take it during others' turns.
Vào mùa khô, khi nước cạn, người ta chia nước theo lượt; người nào đến lượt mà không có nước thì cây trồng của người đó sẽ héo úa; do đó, người khác không được lấy nước vào lượt của người khác.
Tattha yo bhikkhu paresaṃ khuddakamātikāto vā kedārato vā udakaṃ theyyacittena attano vā parassa vā mātikaṃ vā kedāraṃ vā paveseti, aṭavimukhaṃ vā vāheti, avahāro vassa hoti.
In that case, if a bhikkhu, with a thievish mind, diverts water from others' small channel or rice field into his own or another's channel or rice field, or lets it flow towards the edge of the forest, it is a theft for him.
Trong trường hợp đó, vị Tỳ-khưu nào với tâm trộm cắp mà dẫn nước từ kênh nhỏ hoặc từ ruộng của người khác vào kênh hoặc ruộng của mình, hoặc dẫn nước ra phía rừng, thì đó là hành vi trộm cắp.
Pavisantassa udakassa pavisanamaggaṃ pidahitvā attano kedāraṃ paveseti, avahāro eva.
blocks the entry path of the entering water and diverts it into his own rice field, it is a theft.
để dẫn nước vào ruộng của mình, thì đó cũng là hành vi trộm cắp.
Sace pana taḷākato aniggate paresaṃ mātikāmukhaṃ asampatteva udake sukkhamātikaṃyeva yathā āgacchantaṃ udakaṃ aññesaṃ kedāre appavisitvā attanoyeva kedāraṃ pavisati, evaṃ tattha tattha bandhati.
But if, before the water has left the reservoir and before it has reached the entrance of others' channel, he diverts the dry channel itself in such a way that the incoming water, without entering others' rice fields, enters only his own, if he dams it in various places in this way;
Tuy nhiên, nếu nước từ ao chưa chảy ra, và chưa đến miệng kênh của người khác, mà người ấy đắp bờ ở những chỗ khác nhau trên kênh khô sao cho nước chảy đến không vào ruộng của người khác mà chỉ vào ruộng của mình.
Anikkhante baddhā subaddhā, nikkhante baddhā, bhaṇḍadeyyaṃ.
if dammed before the water has flowed out, it is well-dammed; if dammed after it has flowed out, it is a matter of repaying the goods.
Nếu đắp bờ khi nước chưa chảy ra thì là đắp đúng cách; nếu đắp bờ khi nước đã chảy ra thì phải bồi thường giá trị vật chất.
Taḷākaṃ gantvā sayameva niddhamanapanāḷiṃ ugghāṭetvā attano kedāraṃ pavesentassāpi natthi avahāro.
For one who goes to the reservoir and, on his own, opens the drainage channel and diverts water into his own rice field, there is no theft.
Đối với người tự mình đến ao, mở ống thoát nước để dẫn nước vào ruộng của mình thì không phạm tội trộm cắp.
Taḷākaṃ nissāya khettassa katattā.
Because the field was made relying on the reservoir.
Vì ruộng được làm dựa vào ao.
Kurundiyādīsu pana ‘‘avahāro’’ti vuttaṃ.
But in the Kurundī and other commentaries, it is said, “It is a theft.”
Tuy nhiên, trong các bộ Kurundī v.v., có nói rằng đó là hành vi trộm cắp.
Taṃ ‘‘vatthuṃ kālañca desañcā’’ti iminā lakkhaṇena na sameti.
That does not accord with the criterion: “the object, the time, and the place.”
Điều đó không phù hợp với tiêu chí “vật, thời gian và địa điểm” này.
Tasmā mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttameva yuttanti.
Therefore, what is said in the Mahā-aṭṭhakathā is fitting.
Do đó, điều được nói trong Mahāaṭṭhakathā là hợp lý.
109. Dantapoṇaṃ ārāmaṭṭhakavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
109. The case of a tooth-cleaner should be decided according to the ruling on things situated in a monastery.
109. Tăm xỉa răng phải được phán quyết theo cách phán quyết về tài sản trong tịnh xá.
Ayaṃ pana viseso – yo saṅghassa vetanabhato hutvā devasikaṃ vā pakkhamāsavārena vā dantakaṭṭhaṃ āharati, so taṃ āharitvā chinditvāpi yāva bhikkhusaṅghaṃ na sampaṭicchāpeti, tāva tasseva hoti.
This, however, is the distinction: a person who is a paid servant of the Sangha and brings tooth-sticks daily or by fortnightly or monthly turns, even after bringing and cutting them, as long as he has not presented them to the community of bhikkhus, they are still his.
Tuy nhiên, có điểm khác biệt này – người nào được Tăng-già thuê mướn để mang tăm xỉa răng hàng ngày hoặc theo lượt nửa tháng, một tháng, thì dù người đó đã mang về và chặt ra, chừng nào chưa dâng lên Tăng-già, thì vẫn thuộc quyền sở hữu của người đó.
Tasmā taṃ theyyacittena gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo.
Therefore, one who takes them with a thievish mind should be charged according to the value of the goods.
Do đó, vị Tỳ-khưu nào lấy tăm xỉa răng đó với tâm trộm cắp thì phải bồi thường giá trị vật chất.
Tatthajātakaṃ pana garubhaṇḍaṃ, tampi bhikkhusaṅghena rakkhitagopitaṃ gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo.
But that which grows there is a grave article; one who takes even that, which is guarded and protected by the community of bhikkhus, should be charged according to the value of the goods.
Còn tăm xỉa răng mọc trong đó là vật nặng (garubhaṇḍa), vị nào lấy tăm xỉa răng đó đã được Tăng-già bảo vệ và cất giữ thì cũng phải bồi thường giá trị vật chất.
Eseva nayo gaṇapuggalagihimanussasantakepi chinnake acchinnake ca.
This is the same method for what is cut and uncut belonging to a group, an individual, a householder, or any person.
Phương pháp này cũng áp dụng tương tự cho tăm xỉa răng đã chặt hoặc chưa chặt thuộc sở hữu của nhóm người, cá nhân, hoặc cư sĩ.
Tesaṃ ārāmuyyānabhūmīsu jātaṃ sāmaṇerā vārena bhikkhusaṅghassa dantakaṭṭhaṃ āharantā ācariyupajjhāyānampi āharanti, taṃ yāva chinditvā saṅghaṃ na paṭicchāpenti, tāva sabbaṃ tesaṃyeva hoti.
Novices who, by turn, bring tooth-sticks for the community of bhikkhus from those growing in their monastery grounds or gardens, also bring them for their teachers and preceptors. As long as they have cut them but not yet presented them to the Sangha, all of it is theirs.
Các Sa-di, khi đến lượt mang tăm xỉa răng cho Tăng-già từ đất vườn hoặc đất tịnh xá của những người đó, cũng mang cho các vị A-xà-lê và Hòa thượng của mình, chừng nào họ chưa chặt và dâng lên Tăng-già, thì tất cả đều thuộc quyền sở hữu của chính họ.
Tasmā tampi theyyacittena gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo.
Therefore, one who takes even that with a thievish mind should be charged according to the value of the goods.
Do đó, vị nào lấy tăm xỉa răng đó với tâm trộm cắp thì cũng phải bồi thường giá trị vật chất.
Yadā pana te chinditvā saṅghassa paṭicchāpetvā dantakaṭṭhamāḷake nikkhipanti, ‘‘yathāsukhaṃ bhikkhusaṅgho paribhuñjatū’’ti; tato paṭṭhāya avahāro natthi, vattaṃ pana jānitabbaṃ.
But when they have cut them, presented them to the Sangha, and placed them on the tooth-stick stand, thinking, “May the community of bhikkhus use them as they wish,” from then on there is no theft, but the proper conduct should be known.
Tuy nhiên, khi họ đã chặt và dâng lên Tăng-già, rồi đặt vào kệ tăm xỉa răng, với ý nghĩ “mong Tăng-già tùy ý sử dụng”; từ đó trở đi thì không còn là hành vi trộm cắp, nhưng cần phải biết về quy tắc ứng xử.
Yo hi devasikaṃ saṅghamajjhe osarati, tena divase divase ekameva dantakaṭṭhaṃ gahetabbaṃ.
For he who attends the Sangha gathering daily should take only one tooth-stick each day.
Vị nào hàng ngày đến tụ họp giữa Tăng-già, thì mỗi ngày chỉ được lấy một cây tăm xỉa răng.
Yo pana devasikaṃ na osarati, padhānaghare vasitvā dhammasavane vā uposathagge vā dissati, tena pamāṇaṃ sallakkhetvā cattāri pañcadantakaṭṭhāni attano vasanaṭṭhāne ṭhapetvā khāditabbāni.
But a bhikkhu who does not approach the Sangha daily, but lives in a meditation hall and is seen at a Dhamma-recitation or in the Uposatha hall, should consider the proper measure and place four or five dental sticks in his dwelling place to be used.
Còn vị nào không đến hội họp hằng ngày, mà ở tại tịnh xá tu tập hoặc được thấy ở nơi nghe Pháp hay ở nhà Uposatha, thì vị ấy nên ước lượng số lượng, đặt bốn hay năm cây tăm xỉa răng tại chỗ mình ở rồi dùng.
Tesu khīṇesu sace punapi dantakaṭṭhamāḷake bahūni hontiyeva, punapi āharitvā khāditabbāni.
If, when those are finished, there are still many dental sticks in the rack, he may take them again and use them.
Nếu những cây ấy đã hết, mà trên kệ tăm xỉa răng vẫn còn nhiều, thì lại lấy thêm mà dùng.
Yadi pana pamāṇaṃ asallakkhetvā āharati, tesu akkhīṇesuyeva māḷake khīyanti, tato keci therā ‘‘yehi gahitāni, te paṭiāharantū’’ti vadeyyuṃ, keci ‘‘khādantu, puna sāmaṇerā āharissantī’’ti, tasmā vivādapariharaṇatthaṃ pamāṇaṃ sallakkhetabbaṃ.
However, if one takes them without considering the measure, and they run out in the rack before those taken are finished, then some elders might say, “Let those who took them bring them back,” while others might say, “Let them use them, the sāmaṇeras will bring more.” Therefore, to avoid disputes, the measure should be carefully considered.
Nếu không ước lượng số lượng mà lấy, khi những cây ấy chưa hết mà trên kệ đã cạn, thì có một số trưởng lão sẽ nói: “Ai đã lấy thì hãy mang trả lại!”, một số khác lại nói: “Hãy dùng đi, các Sa-di sẽ mang đến nữa.” Do đó, để tránh tranh cãi, nên ước lượng số lượng.
Gahaṇe pana doso natthi.
But there is no fault in taking them.
Tuy nhiên, việc lấy thì không có lỗi.
Maggaṃ gacchantenāpi ekaṃ vā dve vā thavikāya pakkhipitvā gantabbanti.
One who is going on a journey may also put one or two in a bag and go.
Vị nào đang đi trên đường cũng nên bỏ một hoặc hai cây vào túi rồi đi.
Rukkhena vā ajjhottharati, attano dhammatāya makkaṭā vā vagguliyo vā ārohanti, paro vā anāṇatto āropeti, sayaṃ vā esa vātamukhaṃ sodheti, balavavāto āgantvā rukkhaṃ pāteti; sabbattha bhaṇḍadeyyaṃ.
or causes another tree to fall over it, or monkeys or bats climb it by their own nature, or another person, without being asked, places them on it, or one himself clears a wind-path, and a strong wind comes and fells the tree; in all such cases, compensation for the object is due.
Hoặc đè lên bằng một cây khác, hoặc khỉ hay dơi tự nhiên leo lên, hoặc người khác không được sai bảo lại đặt chúng lên, hoặc chính vị ấy dọn đường gió, rồi một cơn gió mạnh thổi đến làm cây đổ; trong tất cả các trường hợp này, phải bồi thường giá trị tài sản.
Vātamukhasodhanaṃ panettha asampatte vāte sukkhamātikāya ujukaraṇādīhi sameti, no aññathā.
Here, clearing a wind-path means making it straight with dry grass and the like before the wind arrives, not otherwise.
Ở đây, việc dọn đường gió được hiểu là làm thẳng các cây khô, v.v., khi gió chưa đến, chứ không phải cách khác.
Rukkhaṃ āvijjhitvā satthena vā ākoṭeti, aggiṃ vā deti, maṇḍukakaṇṭakaṃ vā visaṃ vā ākoṭeti, yena so marati, sabbattha bhaṇḍadeyyamevāti.
If one twists a tree and strikes it with a knife, or sets it on fire, or strikes it with the spine of a fish, or with poison, by which it dies, in all such cases, compensation for the object is due.
Vị nào xoắn cây rồi dùng dao đâm, hoặc đốt lửa, hoặc đâm gai cá cóc hay chất độc vào, khiến cây chết, thì trong tất cả các trường hợp đó đều phải bồi thường giá trị tài sản.
111. Haraṇake – aññassa haraṇakaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto āmasatīti paraṃ sīsabhārādīhi bhaṇḍaṃ ādāya gacchantaṃ disvā ‘‘etaṃ harissāmī’’ti vegena gantvā āmasati, ettāvatā assa dukkaṭaṃ.
111. In the context of haraṇaka— "if, with the intention of stealing, he touches goods carried by another" means that upon seeing another person carrying goods on their head, shoulder, or similar, he thinks, "I will steal this," and quickly goes and touches it; at this point, he incurs a dukkata offence.
111. Trong Haraṇaka – “với ý định trộm cắp, chạm vào tài sản đang được người khác mang đi” – nghĩa là thấy người khác đang mang tài sản trên đầu, vai, v.v., rồi nghĩ: “Ta sẽ lấy cái này,” liền nhanh chóng đến chạm vào. Chỉ với hành động đó, vị ấy phạm tội dukkaṭa.
Phandāpetīti ākaḍḍhanavikaḍḍhanaṃ karoti, sāmiko na muñcati, tenassa thullaccayaṃ.
"If he makes it sway" means he pulls or tugs it, but the owner does not let go; at this point, he incurs a thullaccaya offence.
Phandāpetī (làm lay động) – nghĩa là kéo qua kéo lại, nhưng chủ tài sản không buông. Do đó, vị ấy phạm tội thullaccaya.
Ṭhānā cāvetīti ākaḍḍhitvā sāmikassa hatthato moceti, tenassa pārājikaṃ.
"If he removes it from its place" means he pulls it away and releases it from the owner's hand; at this point, he incurs a pārājika offence.
Ṭhānā cāvetī (làm rời khỏi chỗ) – nghĩa là kéo và làm cho tài sản rời khỏi tay chủ. Do đó, vị ấy phạm tội pārājika.
Sace pana taṃ bhaṇḍasāmiko uṭṭhahitvā pothetvā puna taṃ bhaṇḍaṃ mocāpetvā gaṇheyya, bhikkhu paṭhamaggahaṇeneva pārājiko.
If, however, the owner of those goods gets up, beats the bhikkhu, and then frees the goods and takes them back, the bhikkhu has committed pārājika by the first act of taking.
Nếu chủ tài sản đứng dậy, đánh đập và sau đó giành lại tài sản, thì vị Tỳ-khưu vẫn phạm tội pārājika ngay từ lần lấy đầu tiên.
Sīsato vā kaṇṇato vā gīvato vā hatthato vā alaṅkāraṃ chinditvā vā mocetvā vā gaṇhantassa sīsādīhi mocitamatte pārājikaṃ.
If one cuts or removes an ornament from the head, ear, neck, or hand, pārājika is incurred as soon as it is removed from the head or other part.
Vị nào cắt hoặc tháo đồ trang sức từ đầu, tai, cổ hoặc tay rồi lấy, thì ngay khi đồ trang sức rời khỏi đầu, v.v., vị ấy phạm tội pārājika.
Hatthe pana valayaṃ vā kaṭakaṃ vā anīharitvā aggabāhaṃ ghaṃsantova aparāparaṃ vā sāreti, ākāsagataṃ vā karoti, rakkhati tāva.
But if one does not remove a bracelet or armlet from the hand, but merely rubs the forearm, or slides it back and forth, or lifts it into the air, it is still protected.
Tuy nhiên, nếu không tháo vòng tay hay kiềng tay ra khỏi tay mà chỉ xoa bóp cánh tay trên, hoặc di chuyển nó qua lại, hoặc làm cho nó ở trong không trung, thì vẫn được bảo vệ (không phạm pārājika).
Rukkhamūlacīvaravaṃsesu valayamiva na pārājikaṃ janeti.
It does not cause a pārājika, like a bracelet on a tree-root or a cloth-rack.
Nó không gây ra tội pārājika như vòng trên gốc cây hoặc trên sào phơi y.
Saviññāṇakattā.
Because it is part of a sentient being.
Vì nó có tri giác.
Saviññāṇakakoṭṭhāsagatañhi yāva tato na nīhaṭaṃ, tāva tattheva hoti.
Indeed, an object attached to a sentient part remains there as long as it has not been removed from it.
Tài sản thuộc về một phần có tri giác, chừng nào chưa được lấy ra khỏi đó, thì vẫn ở trong đó.
Eseva nayo aṅgulimuddikapādakaṭakakaṭūpagapiḷandhanesu.
The same principle applies to rings, anklets, and waist ornaments.
Điều này cũng tương tự đối với nhẫn, vòng chân, thắt lưng và các đồ trang sức khác.
Yo pana parassa nivatthasāṭakaṃ acchindati, paro ca salajjitāya sahasā na muñcati, ekenantena coro kaḍḍhati, ekenantena paro, rakkhati tāva.
If one snatches a cloth worn by another, and the other, out of shame, does not let go immediately, and the thief pulls from one end while the other pulls from the other end, it is still protected.
Vị nào giật y phục đang mặc của người khác, và người kia vì xấu hổ không buông ngay, một bên là kẻ trộm kéo, một bên là người kia kéo, thì vẫn được bảo vệ (chưa phạm tội).
Parassa hatthato muttamatte pārājikaṃ.
Pārājika is incurred as soon as it is released from the other person's hand.
Ngay khi y phục rời khỏi tay người kia, thì phạm tội pārājika.
Athāpi taṃ kaḍḍhantassa chijjitvā ekadeso hatthagato hoti, so ca pādaṃ agghati pārājikameva.
Even if, while pulling it, a part of it breaks off and comes into his hand, and that part is worth a quarter (of a Kahaṇapa), it is still pārājika.
Hoặc nếu trong khi kéo, y phục bị đứt và một phần rơi vào tay, mà phần đó có giá trị một pāda, thì vẫn là tội pārājika.
Sahabhaṇḍahārakanti ‘‘sabhaṇḍahārakaṃ bhaṇḍaṃ nessāmī’’ti cintetvā ‘‘ito yāhī’’ti bhaṇḍahārakaṃ tajjeti, so bhīto corena adhippetadisābhimukho hutvā ekaṃ pādaṃ saṅkāmeti, corassa thullaccayaṃ; dutiye pārājikaṃ.
"With the goods-carrier" means, having thought "I will take the goods along with the carrier," one threatens the goods-carrier, saying, "Go from here!" If the carrier, out of fear, takes one step in the direction intended by the thief, the thief incurs a thullaccaya offence; at the second step, pārājika.
Sahabhaṇḍahāraka (cùng với người mang tài sản) – nghĩa là nghĩ: “Ta sẽ lấy tài sản cùng với người mang nó,” rồi đe dọa người mang tài sản: “Đi đi!” Người kia sợ hãi, quay mặt về hướng mà kẻ trộm muốn, rồi nhấc một chân lên. Kẻ trộm phạm tội thullaccaya; ở bước thứ hai, phạm tội pārājika.
Pātāpetīti athāpi coro bhaṇḍahārakassa hatthe āvudhaṃ disvā sāsaṅko hutvā pātāpetvā gahetukāmo ekamantaṃ paṭikkamma santajjetvā pātāpeti, parassa hatthato muttamatte pārājikaṃ.
"If he causes them to be dropped" means, if the thief, seeing a weapon in the hand of the goods-carrier, becomes apprehensive and, wishing to make him drop the goods and take them, withdraws to one side, threatens him, and causes him to drop them, pārājika is incurred as soon as they are released from the other person's hand.
Pātāpetī (làm rơi) – hoặc kẻ trộm thấy vũ khí trong tay người mang tài sản, trở nên nghi ngờ, muốn làm rơi tài sản để lấy, liền lùi sang một bên, đe dọa rồi làm cho tài sản rơi xuống. Ngay khi tài sản rời khỏi tay người kia, thì phạm tội pārājika.
Pātāpeti, āpatti dukkaṭassātiādi pana parikappavasena vuttaṃ.
However, the phrase "causes them to be dropped, an offence of dukkata" and so on, is stated in the context of specific plans.
Tuy nhiên, câu “Làm rơi, phạm tội dukkaṭa” và các câu tương tự được nói theo cách suy luận.
Yo hi bhaṇḍaṃ pātāpetvā ‘‘yaṃ mama ruccati, taṃ gahessāmī’’ti parikappetvā pātāpeti, tassa pātāpane ca āmasane ca dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayaṃ.
Indeed, if one causes the goods to be dropped, thinking, "I will take what I like," and causes them to be dropped, he incurs a dukkata offence for causing them to be dropped and for touching them, and a thullaccaya offence for making them sway.
Vị nào làm rơi tài sản rồi suy nghĩ: “Ta sẽ lấy cái nào mình thích,” rồi làm rơi tài sản, thì khi làm rơi và chạm vào, vị ấy phạm tội dukkaṭa; khi làm lay động, phạm tội thullaccaya.
Pādagghanakassa ṭhānā cāvane pārājikaṃ.
For removing goods worth a quarter (of a Kahaṇapa) from their place, pārājika is incurred.
Khi làm cho tài sản có giá trị một pāda rời khỏi chỗ, thì phạm tội pārājika.
Taṃ pacchā paṭipātiyamānassa muñcatopi natthiyeva samaṇabhāvo.
Even if one who later causes them to be returned releases them, his status as a recluse is lost.
Vị nào sau đó trả lại tài sản đó, thì cũng không còn là Sa-môn nữa.
Yopi bhaṇḍahārakaṃ atikkamantaṃ disvā anubandhanto ‘‘tiṭṭha, tiṭṭha, bhaṇḍaṃ pātehī’’ti vatvā pātāpeti, tassāpi tena hatthato muttamatte pārājikaṃ.
Also, if one, seeing the goods-carrier passing by, follows him, saying, "Stop! Stop! Drop the goods!" and causes him to drop them, pārājika is incurred for him as soon as they are released from the carrier's hand.
Vị nào thấy người mang tài sản đi qua, liền đuổi theo và nói: “Dừng lại, dừng lại, hãy thả tài sản xuống!” rồi làm cho tài sản rơi xuống, thì ngay khi tài sản đó rời khỏi tay người kia, vị ấy phạm tội pārājika.
Yo pana ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vadati, ‘‘pātehī’’ti na vadati; itaro ca taṃ oloketvā ‘‘sace esa maṃ pāpuṇeyya, ghāteyyāpi ma’’ nti sālayova hutvā taṃ bhaṇḍaṃ gahanaṭṭhāne pakkhipitvā ‘‘puna nivattitvā gahessāmī’’ti pakkamati, pātanapaccayā pārājikaṃ natthi.
If, however, one says, "Stop! Stop!" but does not say, "Drop them!"; and the other person, looking at him, thinks, "If he catches me, he might even kill me," and being attached to the goods, places them in a bushy spot, and then departs, thinking, "I will come back and take them later," there is no pārājika due to the act of dropping.
Còn vị nào chỉ nói: “Dừng lại, dừng lại!” mà không nói: “Hãy thả xuống!” và người kia nhìn lại thấy vị ấy, rồi nghĩ: “Nếu người này đuổi kịp ta, có thể sẽ giết ta,” liền vì còn luyến tiếc tài sản đó, đặt nó vào chỗ ẩn nấp rồi nghĩ: “Ta sẽ quay lại lấy sau,” rồi bỏ đi, thì không có tội pārājika do việc làm rơi.
Āgantvā pana theyyacittena gaṇhato uddhāre pārājikaṃ.
But if he comes back and takes them with a thieving mind, pārājika is incurred at the moment of lifting them.
Nhưng khi quay lại lấy với ý định trộm cắp, thì khi nhấc lên, phạm tội pārājika.
Atha panassa evaṃ hoti – ‘‘mayā pātāpenteneva idaṃ mama santakaṃ kata’’nti tato naṃ sakasaññāya gaṇhāti; gahaṇe rakkhati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti.
If, however, he thinks, "By my causing them to be dropped, these have become mine," and then takes them with the perception that they are his own; for taking them, it is protected (from pārājika), but compensation for the object is due.
Nếu vị ấy nghĩ: “Ta đã làm cho cái này trở thành của ta ngay khi làm rơi,” rồi lấy nó với ý nghĩ đó là của mình; thì khi lấy, vẫn được bảo vệ (không phạm pārājika), nhưng phải bồi thường giá trị tài sản.
‘‘Dehī’’ti vutte adentassa sāmikānaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ.
If, when told "Give it back," he does not give it, pārājika is incurred at the owner's abandonment of claim.
Khi được yêu cầu: “Hãy trả lại!” mà không trả, thì khi chủ tài sản từ bỏ quyền sở hữu, vị ấy phạm tội pārājika.
‘‘So imaṃ chaḍḍetvā gato, anajjhāvutthakaṃ dāni ida’’nti paṃsukūlasaññāya gaṇhatopi eseva nayo.
The same principle applies if he thinks, "He discarded this and left, so it is now ownerless," and takes it with the perception of it being discarded rags.
Vị nào lấy tài sản đó với ý nghĩ như y phấn tảo: “Người này đã bỏ nó đi rồi, bây giờ nó không còn thuộc sở hữu của ai,” thì trường hợp này cũng tương tự.
Atha pana sāmiko ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vuttamatteneva olokento taṃ disvā ‘‘na dāni idaṃ mayha’’nti dhuranikkhepaṃ katvā nirālayo chaḍḍetvā palāyati, taṃ theyyacittena gaṇhato uddhāre dukkaṭaṃ.
If, however, the owner, merely upon being told "Stop! Stop!", looks, sees him, and thinks, "This is no longer mine," and abandoning his claim, discards it without attachment and flees, for taking it with a thieving mind, a dukkata offence is incurred at the moment of lifting it.
Nếu chủ tài sản, ngay khi nghe nói: “Dừng lại, dừng lại!” liền nhìn lại thấy vị ấy, rồi nghĩ: “Bây giờ cái này không còn là của ta nữa,” liền từ bỏ quyền sở hữu, không còn luyến tiếc, bỏ lại rồi bỏ chạy, thì khi nhấc tài sản đó lên với ý định trộm cắp, vị ấy phạm tội dukkaṭa.
Āharāpente dātabbaṃ, adentassa pārājikaṃ.
If the owners cause him to bring them back, he must give them; if he does not give them, pārājika is incurred.
Khi chủ tài sản yêu cầu mang trả lại, thì phải trả; nếu không trả, thì phạm tội pārājika.
Tassa payogena chaḍḍitattāti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
"Because it was abandoned through his effort," is stated in the Mahā-aṭṭhakathā.
Do sự từ bỏ của người đó." Trong Đại Chú Giải (Mahāaṭṭhakathā) đã nói như vậy.
Aññesu pana vicāraṇā eva natthi.
In other commentaries, however, there is no such investigation.
Còn trong các chú giải khác, không có sự xem xét nào cả.
Purimanayeneva sakasaññāya vā paṃsukūlasaññāya vā gaṇhantepi ayameva vinicchayoti.
By the preceding method, this is the very same legal decision for one who takes it with the perception of it being his own or with the perception of it being a dust-heap rag.
Theo cách thức trước, dù lấy với ý nghĩ là của mình, hay với ý nghĩ là y phấn tảo (paṃsukūla), đây chính là phán quyết.
112. Upanidhimhi – nāhaṃ gaṇhāmīti sampajānamusāvādepi adinnādānassa payogattā dukkaṭaṃ.
112. Regarding a deposit, even for a deliberate falsehood such as, “I did not receive it,” it is a dukkaṭa offense because it is an act of taking what is not given.
112. Đối với vật ký thác (upanidhi) – dù nói dối có ý thức rằng: "Tôi không lấy", cũng phạm dukkaṭa vì đó là hành vi trộm cắp.
‘‘Kiṃ tumhe bhaṇatha?
“What are you saying?
"Các ông nói gì?
Nevidaṃ mayhaṃ anurūpaṃ, na tumhāka’’ntiādīni vadantassāpi dukkaṭameva.
This is not proper for me, nor for you,” and so on—for one who speaks thus, it is also a dukkaṭa offense.
Điều này không phù hợp với tôi, cũng không phù hợp với các ông" – dù nói những lời như vậy, cũng chỉ phạm dukkaṭa.
‘‘Raho mayā etassa hatthe ṭhapitaṃ, na añño koci jānāti, ‘dassati nu kho me no’’’ti sāmiko vimatiṃ uppādeti, bhikkhussa thullaccayaṃ.
If the owner develops doubt, thinking, “‘It was placed in his hand by me in private, no one else knows. Will he give it to me or not?’”, it is a thullaccaya offense for the bhikkhu.
Nếu chủ nhân nghi ngờ rằng: "Tôi đã đặt vật này vào tay vị ấy ở nơi kín đáo, không ai khác biết, liệu vị ấy có trả lại cho tôi không?", thì vị Tỳ-khưu phạm thullaccaya.
Tassa pharusādibhāvaṃ disvā sāmiko ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, tatra sacāyaṃ bhikkhu ‘‘kilametvā naṃ dassāmī’’ti dāne saussāho, rakkhati tāva.
Seeing his harshness and so forth, the owner gives up the undertaking, thinking, “He will not give it to me.” In that case, if this bhikkhu is zealous in giving it, thinking, “I will give it to him after making him weary,” he is protected for the time being.
Nếu chủ nhân thấy thái độ thô lỗ của vị ấy và từ bỏ ý định rằng "vị ấy sẽ không trả lại cho tôi", thì nếu vị Tỳ-khưu này có ý định mạnh mẽ muốn trả lại vật đó, nói rằng "tôi sẽ trả lại cho vị ấy sau khi làm cho vị ấy mệt mỏi", thì vị ấy vẫn được bảo vệ (khỏi pārājika).
Sacepi so dāne nirussāho, bhaṇḍassāmiko pana gahaṇe saussāho, rakkhateva.
Even if he is not zealous in giving, but the owner of the goods is zealous in taking, he is still protected.
Ngay cả khi vị ấy không có ý định trả lại, nhưng chủ nhân vật đó có ý định mạnh mẽ muốn lấy lại, thì vị ấy vẫn được bảo vệ.
Yadi pana so dāne nirussāho bhaṇḍasāmikopi ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepena bhikkhuno pārājikaṃ.
But if he is not zealous in giving, and the owner of the goods also gives up the undertaking, thinking, “He will not give it to me,” then with the giving up of the undertaking by both, it is a pārājika offense for the bhikkhu.
Tuy nhiên, nếu vị ấy không có ý định trả lại và chủ nhân vật đó cũng từ bỏ ý định rằng "vị ấy sẽ không trả lại cho tôi", thì khi cả hai đều từ bỏ ý định đó, vị Tỳ-khưu phạm pārājika.
Yadipi mukhena ‘‘dassāmī’’ti vadati, cittena pana adātukāmo, evampi sāmikassa dhuranikkhepe pārājikaṃ.
Even if he says with his mouth, “I will give it,” but in his mind is unwilling to give, it is a pārājika offense when the owner gives up the undertaking.
Ngay cả khi vị ấy nói bằng miệng rằng "tôi sẽ trả lại", nhưng trong tâm không muốn trả, thì khi chủ nhân từ bỏ ý định, vị ấy cũng phạm pārājika.
Taṃ pana upanidhi nāma saṅgopanatthāya attano hatthe parehi ṭhapitabhaṇḍaṃ, aguttadesato ṭhānā cāvetvā guttaṭṭhāne ṭhapanatthāya harato anāpatti.
That which is called a deposit is an item placed in one's hand by others for safekeeping; there is no offense for one who moves it from an insecure place to a secure place for the purpose of storing it.
Vật ký thác (upanidhi) là vật được người khác đặt vào tay mình để bảo quản. Nếu di chuyển vật đó từ nơi không an toàn đến nơi an toàn để cất giữ, thì không phạm tội.
Theyyacittenapi ṭhānā cāventassa avahāro natthi.
Even for one who moves it from its place with a thievish mind, there is no taking away.
Ngay cả khi di chuyển từ nơi đó với ý định trộm cắp, cũng không có hành vi trộm cắp.
Attano hatthe nikkhittattā, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti.
Because it was deposited in his own hand; however, the goods are to be returned.
Vì vật đó đã được ký thác vào tay mình, nhưng vẫn phải trả lại.
Theyyacittena paribhuñjatopi eseva nayo.
This same method applies to one who uses it with a thievish mind.
Ngay cả khi sử dụng với ý định trộm cắp, cũng theo cách tương tự.
Tāvakālikaggahaṇepi tatheva.
It is likewise in the case of taking it for temporary use.
Ngay cả khi lấy tạm thời, cũng giống như vậy.
Dhammaṃ carantotiādi vuttanayameva.
The passage beginning with “Practicing the Dhamma” is just as has been stated.
" Hành Pháp (Dhammaṃ caranto)" v.v... cũng theo cách đã nói.
Ayaṃ tāva pāḷivaṇṇanā.
This, for a start, is the exposition of the Pāḷi text.
Đây là lời giải thích về Pāḷi trước tiên.
Pāḷimuttakavinicchayo panettha pattacatukkādivasena evaṃ vutto – eko kira bhikkhu parassa mahagghe patte lobhaṃ uppādetvā taṃ haritukāmo ṭhapitaṭṭhānamassa suṭṭhu sallakkhetvā attanopi pattaṃ tasseva santike ṭhapesi.
Herein, the legal decision not found in the Pāḷi is stated in terms of the fourfold bowl case and so on, as follows: It seems a certain bhikkhu, having developed greed for another's valuable bowl and wishing to steal it, carefully noted its location and placed his own bowl near it.
Phán quyết ngoài Pāḷi (Pāḷimuttakavinicchayo) ở đây đã được nói như sau theo cách của bộ bốn bát (pattacatukka) v.v...: Có một vị Tỳ-khưu nảy sinh lòng tham muốn lấy trộm một cái bát quý giá của người khác. Vị ấy đã quan sát kỹ nơi cất giữ cái bát đó, rồi đặt cái bát của mình bên cạnh cái bát đó. Vào buổi sáng sớm, vị ấy đến, yêu cầu tụng Pháp (dhammaṃ vācāpetvā) rồi nói với vị Đại Trưởng lão đang ngủ: "Bạch Đại Đức, con xin đảnh lễ."
So paccūsasamaye āgantvā dhammaṃ vācāpetvā niddāyamānaṃ mahātheramāha – ‘‘vandāmi, bhante’’ti.
He came at dawn, had the Dhamma recited, and said to the sleeping elder monk, “I pay homage, venerable sir.”
"Ai đó?"
‘‘Ko eso’’ti?
“Who is that?”
"Bạch Đại Đức, con là Tỳ-khưu khách, con muốn đi sớm, cái bát của con được đặt ở chỗ kia, với dây đeo vai và túi bát như thế này.
‘‘Ahaṃ, bhante, āgantukabhikkhu, kālassevamhi gantukāmo, asukasmiñca me ṭhāne īdisena nāma aṃsabaddhakena īdisāya pattatthavikāya patto ṭhapito.
“I, venerable sir, am a visiting bhikkhu. I wish to leave very early. My bowl is placed in such-and-such a place, with such-and-such a shoulder strap and in such-and-such a bowl bag.
Bạch Đại Đức, con xin được lấy nó."
Sādhāhaṃ, bhante, taṃ labheyya’’nti thero pavisitvā taṃ gaṇhi.
Venerable sir, may I kindly receive it?” The elder went in and took it.
Vị Trưởng lão đi vào và lấy cái bát đó.
Uddhāreyeva corassa pārājikaṃ.
At the very moment of lifting, it is a pārājika offense for the thief.
Ngay khi nhấc lên, kẻ trộm đã phạm pārājika.
Sace āgantvā ‘‘kosi tvaṃ avelāya āgato’’ti vutto bhīto palāyati, pārājikaṃ patvāva palāyati.
If, having come, he is told, “Who are you, coming at an improper time?” and flees in fear, he flees only after having committed a pārājika offense.
Nếu vị ấy đến và bị nói: "Ngươi là ai mà đến vào lúc không thích hợp này?", rồi sợ hãi bỏ chạy, thì vị ấy bỏ chạy sau khi đã phạm pārājika.
Therassa pana suddhacittattā anāpatti.
However, for the elder, there is no offense due to his pure intention.
Còn vị Trưởng lão thì không phạm tội vì tâm thanh tịnh.
Thero ‘‘taṃ gaṇhissāmī’’ti aññaṃ gaṇhi, eseva nayo.
The elder, intending, “I will take that one,” took another; this is the same method.
Vị Trưởng lão có ý định "Tôi sẽ lấy cái đó" nhưng lại lấy cái khác, cũng theo cách tương tự.
Ayaṃ pana aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjati, manussaviggahe āṇattasadisavatthusmiṃ viya.
But this applies when he takes another one just like it, as in the case similar to the instruction regarding a human figure.
Nhưng điều này chỉ áp dụng khi lấy một vật khác tương tự như vậy, giống như trường hợp ra lệnh giết người mà giết nhầm người tương tự.
Kurundiyaṃ pana ‘‘padavārena kāretabbo’’ti vuttaṃ, taṃ atādisameva gaṇhante yujjati.
In the Kurundī, however, it is said, “It should be determined by the footstep,” which applies when he takes one that is not similar.
Tuy nhiên, trong Kurundiya đã nói rằng "phải xử lý theo từng bước chân (padavāra)", điều đó áp dụng khi lấy một vật không tương tự như vậy.
Aparo ‘‘pattaṃ coressāmī’’ti tatheva niddāyamānaṃ theraṃ vandi.
Another, intending, “I will steal the bowl,” paid homage to the sleeping elder in the same way.
Một vị Tỳ-khưu khác có ý định "Tôi sẽ trộm cái bát", cũng đảnh lễ vị Trưởng lão đang ngủ như vậy.
‘‘Ko aya’’nti ca vutte ‘ahaṃ, bhante, gilānabhikkhu, ekaṃ tāva me pattaṃ detha, gāmadvāraṃ gantvā bhesajjaṃ āharissāmī’’ti.
And when asked, “Who is this?”, he said, “Venerable sir, I am a sick bhikkhu. Please give me a bowl for a moment; I will go to the village gate and bring back medicine.”
Khi được hỏi "Ai đó?", vị ấy nói: "Bạch Đại Đức, con là Tỳ-khưu bệnh, xin Đại Đức hãy cho con một cái bát, con sẽ đi đến cổng làng để lấy thuốc."
Thero ‘‘idha gilāno natthi, coro ayaṃ bhavissatī’’ti sallakkhetvā ‘‘imaṃ haratū’’ti attano veribhikkhussa pattaṃ nīharitvā adāsi, dvinnampi uddhāreyeva pārājikaṃ.
The elder, recognizing, “There is no sick person here; this must be a thief,” and thinking, “Let him take this one,” brought out the bowl of his enemy bhikkhu and gave it. For both, it is a pārājika offense at the very moment of lifting.
Vị Trưởng lão nhận thấy: "Ở đây không có Tỳ-khưu bệnh, đây chắc là kẻ trộm," rồi nghĩ "hãy mang cái này đi", và lấy cái bát của vị Tỳ-khưu thù địch của mình rồi đưa cho. Cả hai vị đều phạm pārājika ngay khi nhấc lên.
‘‘Veribhikkhussa patto’’ti saññāya aññassa pattaṃ uddharantepi eseva nayo.
Even when lifting another's bowl with the perception that “It is the enemy bhikkhu’s bowl,” this is the same method.
Ngay cả khi nhấc cái bát của người khác với ý nghĩ "đây là cái bát của vị Tỳ-khưu thù địch", cũng theo cách tương tự.
Sace pana ‘‘verissāya’’nti saññāya corasseva pattaṃ uddharitvā deti, vuttanayeneva therassa pārājikaṃ, corassa dukkaṭaṃ.
If, however, with the perception “It belongs to the enemy,” he brings out and gives the thief's own bowl, it is a pārājika offense for the elder and a dukkaṭa offense for the thief, according to the stated method.
Tuy nhiên, nếu vị ấy nghĩ "đây là của kẻ thù" và nhấc cái bát của chính kẻ trộm rồi đưa cho, thì theo cách đã nói, vị Trưởng lão phạm pārājika, còn kẻ trộm phạm dukkaṭa.
Atha ‘‘verissāya’’nti maññamāno attano pattaṃ deti, vuttanayeneva ubhinnampi dukkaṭaṃ.
Then, thinking “It belongs to the enemy,” he gives his own bowl; it is a dukkaṭa offense for both, according to the stated method.
Nếu vị ấy nghĩ "đây là của kẻ thù" và đưa cái bát của mình, thì theo cách đã nói, cả hai đều phạm dukkaṭa.
Eko mahāthero upaṭṭhākaṃ daharabhikkhuṃ ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā piṇḍāya carissāmā’’ti āha.
An elder monk said to a junior bhikkhu who was his attendant, “Take the bowl and robe; we will go to such-and-such a village to go for alms.”
Một vị Đại Trưởng lão nói với vị Tỳ-khưu trẻ thị giả: "Hãy lấy bát và y, chúng ta sẽ đi khất thực ở làng kia."
Daharo gahetvā therassa pacchato pacchato gacchanto theyyacittaṃ uppādetvā sace sīse bhāraṃ khandhe karoti, pārājikaṃ natthi.
The junior took them and, while walking behind the elder, developed a thievish mind. If he shifts the load from his head to his shoulder, there is no pārājika offense.
Nếu vị Tỳ-khưu trẻ cầm lấy, đi theo sau vị Trưởng lão, rồi nảy sinh ý định trộm cắp và đặt gánh nặng lên đầu hay vai, thì không phạm pārājika.
Āṇattiyā gahitattā.
Because it was taken upon command.
Vì đã lấy theo lệnh.
Sace pana maggato okkamma aṭaviṃ pavisati, padavārena kāretabbo.
But if he leaves the path and enters the forest, it should be determined by the footstep.
Tuy nhiên, nếu vị ấy đi chệch khỏi con đường và vào rừng, thì phải xử lý theo từng bước chân (padavāra).
Atha nivattitvā vihārābhimukho palāyitvā vihāraṃ pavisitvā gacchati, upacārātikkame pārājikaṃ.
Or if he turns back, flees towards the monastery, enters the monastery, and proceeds, it is a pārājika offense upon crossing the boundary.
Nếu vị ấy quay lại, bỏ chạy về phía tinh xá, rồi vào tinh xá và đi tiếp, thì phạm pārājika khi vượt qua ranh giới tinh xá (upacāra).
Athāpi mahātherassa nivāsanaparivattanaṭṭhānato gāmābhimukho palāyati, gāmūpacārātikkame pārājikaṃ.
Or if he flees towards the village from the place where the elder changes his lower robe, it is a pārājika offense upon crossing the village boundary.
Hoặc nếu vị ấy bỏ chạy về phía làng từ nơi vị Đại Trưởng lão thay y, thì phạm pārājika khi vượt qua ranh giới làng (gāmūpacāra).
Yadi pana ubhopi piṇḍāya caritvā bhuñjitvā vā gahetvā vā nikkhamanti, thero ca punapi taṃ vadati – ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, vihāraṃ gamissāmā’’ti.
But if both go for alms and leave after eating or taking the food, and the elder says to him again, “Take the bowl and robe; we will go to the monastery.”
Nếu cả hai vị đều đi khất thực, ăn xong hoặc cầm thức ăn ra khỏi làng, và vị Trưởng lão lại nói với vị Tỳ-khưu trẻ: "Hãy lấy bát và y, chúng ta sẽ về tinh xá."
Tatra ce so purimanayeneva theyyacittena sīse bhāraṃ khandhe karoti, rakkhati tāva.
If there, with a thievish mind as before, he shifts the load from his head to his shoulder, he is protected for the time being.
Trong trường hợp đó, nếu vị ấy nảy sinh ý định trộm cắp như cách trước và đặt gánh nặng lên đầu hay vai, thì vẫn được bảo vệ (khỏi pārājika).
Aṭaviṃ pavisati, padavārena kāretabbo.
If he enters the forest, it should be determined by the footstep.
Nếu vị ấy vào rừng, thì phải xử lý theo từng bước chân (padavāra).
Nivattitvā gāmābhimukho eva palāyati, gāmūpacārātikkame pārājikaṃ.
If he turns back and flees towards the village, it is a pārājika offense upon crossing the village boundary.
Nếu vị ấy quay lại và bỏ chạy về phía làng, thì phạm pārājika khi vượt qua ranh giới làng (gāmūpacāra).
Purato vihārābhimukho palāyitvā vihāre aṭṭhatvā anisīditvā avūpasanteneva theyyacittena gacchati, upacārātikkame pārājikaṃ.
If he flees ahead towards the monastery, enters the monastery, and proceeds with an uncalmed thievish mind without stopping and sitting down, it is a pārājika offense upon crossing the boundary.
Nếu vị ấy bỏ chạy về phía tinh xá, vào tinh xá mà không dừng lại hay ngồi xuống, và đi tiếp với ý định trộm cắp không nguôi, thì phạm pārājika khi vượt qua ranh giới tinh xá (upacāra).
Yo pana anāṇatto gaṇhāti, tassa sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsupi pārājikaṃ.
But for one who takes it without being commanded, it is a pārājika offense even when shifting the load from his head to his shoulder and so on.
Còn vị nào tự ý lấy mà không được lệnh, thì ngay cả khi đặt gánh nặng lên đầu hay vai v.v... cũng phạm pārājika.
Sesaṃ purimasadisameva.
The rest is the same as before.
Phần còn lại cũng tương tự như trước.
Yo pana anāṇatto therena nimitte vā kate sayameva vā kiliṭṭhaṃ sallakkhetvā ‘‘detha, bhante, cīvaraṃ; asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā rajitvā āharissāmī’’ti gahetvā gacchati; tassa antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvā sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu pārājikaṃ.
But for one who, without being commanded, either because the elder has made a sign or because he himself has noticed it is soiled, says, “Venerable sir, give me the robe; I will go to such-and-such a village, dye it, and bring it back,” and takes it and goes, it is a pārājika offense for developing a thievish mind on the way and shifting the load from his head to his shoulder and so on.
Vị nào không được lệnh, nhưng thấy vị Trưởng lão ra dấu hiệu hoặc tự mình nhận thấy y bị dơ bẩn, rồi nói: "Bạch Đại Đức, xin hãy cho con y; con sẽ đi đến làng kia, nhuộm y rồi mang về", và cầm lấy đi; thì trên đường đi, nếu nảy sinh ý định trộm cắp và đặt gánh nặng lên đầu hay vai v.v... thì phạm pārājika.
Anāṇattiyā gahitattā.
Because it was taken without being commanded.
Vì đã lấy mà không được lệnh.
Maggā okkamatopi paṭinivattitvā tameva vihāraṃ āgantvā vihārasīmaṃ atikkamatopi vuttanayeneva pārājikaṃ.
Even if he deviates from the road, but then returns, comes to that same monastery, and crosses the monastery boundary, it is a pārājika offense in the way already stated.
Dù đã rời khỏi đường, rồi quay lại tịnh xá đó, dù có vượt qua ranh giới tịnh xá, thì cũng phạm tội pārājika theo cách đã nói.
Tattha gantvā rajitvā paccāgacchatopi theyyacitte uppanne eseva nayo.
Even for one who, having gone there and dyed it, is returning, if a thievish thought arises, this is the same method.
Dù đi đến đó, nhuộm y xong rồi quay về, nếu tâm trộm cắp khởi lên, thì cũng theo cách đó.
Sace pana yattha gato, tattha vā antarāmagge vihāre vā tameva vihāraṃ paccāgantvā tassa ekapasse vā upacārasīmaṃ anatikkamitvā vasanto theyyacittena paribhuñjanto jīrāpeti, corā vā tassa taṃ haranti, yathā vā tathā vā nassati, bhaṇḍadeyyaṃ.
However, if, wherever he has gone, he either there, or in a monastery on the way, or having returned to that same monastery, lives on one side of it without crossing the upacāra boundary, and with a thievish thought, using it, wears it out, or thieves take it from him, or it is lost one way or another, it is an item to be restored.
Nhưng nếu vị ấy đã đi đến một tịnh xá nào đó, hoặc ở tại đó, hoặc ở một tịnh xá trên đường, hoặc quay về tịnh xá ban đầu và ở một bên của tịnh xá đó mà không vượt qua ranh giới upacāra, rồi sử dụng với tâm trộm cắp làm cho nó cũ đi, hoặc kẻ trộm lấy đi, hoặc nó bị hư hỏng bằng cách này hay cách khác, thì đó là bhaṇḍadeyya (phải trả lại vật).
Upacārasīmaṃ atikkamato pana pārājikaṃ.
But upon crossing the upacāra boundary, it is a pārājika offense.
Còn nếu vượt qua ranh giới upacāra thì phạm tội pārājika.
Yo pana therena nimitte kayiramāne ‘‘detha, bhante, ahaṃ rajitvā āharissāmī’’ti vatvā ‘‘kattha gantvā, bhante, rajāmī’’ti pucchati.
However, when a senior monk is making a sign, a certain monk says, "Venerable sir, please give it. I will dye it and bring it back," and then asks, "Venerable sir, where should I go to dye it?"
Vị nào, khi trưởng lão ra dấu hiệu, nói rằng: “Bạch Đại đức, xin hãy cho, con sẽ nhuộm rồi mang về”, và hỏi: “Bạch Đại đức, con phải đi nhuộm ở đâu?”,
Thero ca naṃ ‘‘yattha icchasi, tattha gantvā rajāhī’’ti vadati, ayaṃ ‘‘vissaṭṭhadūto’’ nāma.
And the senior monk tells him, "Go and dye it wherever you wish." This one is called a "dispatched messenger."
và trưởng lão nói với vị ấy rằng: “Con muốn đi nhuộm ở đâu thì cứ đi nhuộm ở đó”, vị này được gọi là “sứ giả được phép” (vissaṭṭhadūto).
Theyyacittena palāyantopi na avahārena kāretabbo.
Even if he runs away with a thievish thought, he should not be charged with theft.
Dù vị ấy bỏ trốn với tâm trộm cắp, cũng không bị xử lý theo tội avahāra.
Theyyacittena pana palāyatopi paribhogena vā aññathā vā nāsayatopi bhaṇḍadeyyameva hoti.
However, even if he runs away with a thievish thought, or destroys it through use or otherwise, it is only an item to be restored.
Nhưng dù bỏ trốn với tâm trộm cắp, hoặc làm hư hỏng bằng cách sử dụng hay cách khác, thì cũng là bhaṇḍadeyya.
Bhikkhu bhikkhussa hatthe kiñci parikkhāraṃ pahiṇati – ‘‘asukavihāre asukabhikkhussa dehī’’ti, tassa theyyacitte uppanne sabbaṭṭhānesu ‘‘asukaṃ nāma vihāraṃ gantvā cīvaraṃ dhovitvā rajitvā vā ehī’’ti ettha vuttasadiso vinicchayo.
A monk sends some requisite in the hand of another monk, saying, "Give this to the monk so-and-so in the monastery so-and-so." If a thievish thought arises in him, the legal decision in all cases is similar to that stated in the passage, "Go to the monastery named so-and-so, wash or dye the robe, and come back."
Một tỳ-khưu gửi một vật dụng nào đó cho một tỳ-khưu khác – “Hãy đưa cho tỳ-khưu tên X ở tịnh xá tên Y” – nếu tâm trộm cắp khởi lên trong vị ấy, thì trong mọi trường hợp, sự phán quyết giống như đã nói ở đây: “Bạch Đại đức, xin hãy cho y, con sẽ đi đến làng tên X, giặt và nhuộm y rồi mang về”.
Aparo bhikkhuṃ pahiṇitukāmo nimittaṃ karoti – ‘‘ko nu kho gahetvā gamissatī’’ti, tatra ce eko – ‘‘detha, bhante, ahaṃ gahetvā gamissāmī’’ti gahetvā gacchati, tassa theyyacitte uppanne sabbaṭṭhānesu ‘‘detha, bhante, cīvaraṃ, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā rajitvā āharissāmī’’ti ettha vuttasadiso vinicchayo.
Another monk, wanting to send a bhikkhu, makes a sign: "Who, I wonder, will take this and go?" If, on that occasion, one monk says, "Venerable sir, please give it. I will take it and go," takes it, and goes, and a thievish thought arises in him, the legal decision in all cases is similar to that stated in the passage, "Venerable sir, please give me the robe. I will go to the village named so-and-so, dye it, and bring it back."
Một tỳ-khưu khác muốn sai một tỳ-khưu đi, bèn ra dấu hiệu: “Ai sẽ mang đi đây?” Nếu một vị nói: “Bạch Đại đức, xin hãy cho, con sẽ mang đi”, rồi cầm đi, nếu tâm trộm cắp khởi lên trong vị ấy, thì trong mọi trường hợp, sự phán quyết giống như đã nói ở đây: “Bạch Đại đức, xin hãy cho y, con sẽ đi đến làng tên X, nhuộm y rồi mang về”.
Therena cīvaratthāya vatthaṃ labhitvā upaṭṭhākakule ṭhapitaṃ hoti.
A senior monk, having received cloth for a robe, has it placed in the house of a supporter.
Trưởng lão đã nhận một mảnh vải để làm y và đặt nó ở nhà của người hộ trì.
Athassa antevāsiko vatthaṃ haritukāmo tatra gantvā ‘‘taṃ kira vatthaṃ dethā’’ti therena pesito viya vadati; tassa vacanaṃ saddahitvā upāsakena ṭhapitaṃ upāsikā vā, upāsikāya ṭhapitaṃ upāsako vā añño vā, koci nīharitvā deti, uddhāreyevassa pārājikaṃ.
Then his resident pupil, wanting to take the cloth, goes there and says, "Please give me that cloth," as if he had been sent by the senior monk. Believing his word, if the supporter's wife gives the cloth placed by the male supporter, or the male supporter or someone else gives what was placed by the female supporter, upon taking it out, there is a pārājika offense for him.
Rồi đệ tử của vị ấy muốn lấy mảnh vải đó, bèn đến đó và nói như thể được trưởng lão sai đến: “Nghe nói là mảnh vải đó, xin hãy cho”. Nếu người cư sĩ đã đặt, hoặc nữ cư sĩ, hoặc nam cư sĩ đã đặt bởi nữ cư sĩ, hoặc bất kỳ ai khác tin lời vị ấy và lấy ra đưa cho, thì ngay khi lấy đi, vị ấy phạm tội pārājika.
Sace pana therassa upaṭṭhākehi ‘‘imaṃ therassa dassāmā’’ti attano vatthaṃ ṭhapitaṃ hoti.
However, if the senior monk's supporters have placed their own cloth, thinking, "We will give this to the senior monk."
Nhưng nếu những người hộ trì của trưởng lão đã đặt mảnh vải của mình với ý nghĩ: “Chúng tôi sẽ dâng cái này cho trưởng lão”.
Athassa antevāsiko taṃ haritukāmo tattha gantvā ‘‘therassa kira vatthaṃ dātukāmattha, taṃ dethā’’ti vadati.
Then his resident pupil, wanting to take it, goes there and says, "I hear you wish to give cloth to the senior monk. Please give it."
Rồi đệ tử của vị ấy muốn lấy nó, bèn đến đó và nói: “Nghe nói quý vị muốn dâng y cho trưởng lão, xin hãy cho”.
Te cassa saddahitvā ‘‘mayaṃ, bhante, bhojetvā dassāmāti ṭhapayimha, handa gaṇhāhī’’ti denti.
And they, believing him, say, "Venerable sir, we placed it intending to give it after offering a meal. Here, take it," and give it to him.
Và họ tin lời vị ấy, nói: “Bạch Đại đức, chúng tôi đã đặt để cúng dường sau khi thọ trai, đây, xin hãy nhận lấy”, rồi đưa cho.
Sāmikehi dinnattā pārājikaṃ natthi, asuddhacittena pana gahitattā dukkaṭaṃ, bhaṇḍadeyyañca hoti.
Because it was given by the owners, there is no pārājika offense, but because it was taken with an impure mind, there is a dukkaṭa offense, and it is an item to be restored.
Vì được chủ nhân cho nên không phạm pārājika, nhưng vì lấy với tâm không thanh tịnh nên phạm dukkaṭa và cũng là bhaṇḍadeyya.
Bhikkhu bhikkhussa vatvā gāmaṃ gacchati, ‘‘itthannāmo mama vassāvāsikaṃ dassati, taṃ gahetvā ṭhapeyyāsī’’ti.
A monk, speaking to another monk, goes to the village, saying, "A person of such-and-such a name will give me my vassāvāsika robe. You should take it and keep it."
Một tỳ-khưu nói với một tỳ-khưu khác rồi đi đến làng: “Vị tên X sẽ dâng y an cư cho tôi, xin hãy nhận lấy và giữ hộ”.
‘‘Sādhū’’ti so bhikkhu tena dinnaṃ mahagghasāṭakaṃ attanā laddhena appagghasāṭakena saddhiṃ ṭhapetvā tena āgatena attano mahagghasāṭakassa laddhabhāvaṃ ñatvā vā añatvā vā ‘‘dehi me vassāvāsika’’nti vutto ‘‘tava thūlasāṭako laddho, mayhaṃ pana sāṭako mahaggho, dvepi asukasmiṃ nāma okāse ṭhapitā, pavisitvā gaṇhāhī’’ti vadati.
That monk, after saying "Very well," places the valuable cloth given by that person together with a low-value cloth he himself received. When the other monk returns and, whether knowing or not knowing that his valuable cloth has been received, says, "Give me my vassāvāsika," he replies, "A coarse cloth was received for you, but my cloth is valuable. Both are placed in such-and-such a place; go in and take it."
Vị tỳ-khưu kia nói “Được thôi”, rồi đặt tấm y quý giá được người kia dâng cùng với tấm y kém giá trị mà mình đã nhận. Khi vị kia quay về, dù biết hay không biết về việc tấm y quý giá của mình đã được nhận, vị ấy được yêu cầu “Hãy đưa y an cư cho tôi”, bèn nói: “Y thô của ngài đã được nhận, còn y của tôi thì quý giá. Cả hai đều được đặt ở chỗ tên X, hãy vào mà lấy đi”.
Tena pavisitvā thūlasāṭake gahite itarassa itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikaṃ.
When that monk has gone in and taken the coarse cloth, if the other one takes the other cloth, it is a pārājika offense at the moment of removal.
Nếu vị kia vào và lấy tấm y thô, thì khi vị còn lại lấy tấm y kia, ngay khi lấy đi, phạm pārājika.
Athāpi tassa sāṭake attano nāmaṃ attano ca sāṭake tassa nāmaṃ likhitvā ‘‘gaccha nāmaṃ vācetvā gaṇhāhī’’ti vadati, tatrāpi eseva nayo.
And if, having written his own name on that monk's cloth and that monk's name on his own cloth, he says, "Go, read the name and take it," in that case, too, the method is the same.
Hoặc nếu vị ấy viết tên mình lên y của người kia, và tên người kia lên y của mình, rồi nói: “Hãy đi, đọc tên rồi lấy đi”, thì trong trường hợp đó cũng theo cách này.
Yo pana attanā ca tena ca laddhasāṭake ekato ṭhapetvā taṃ evaṃ vadati – ‘‘tayā ca mayā ca laddhasāṭakā dvepi antogabbhe ṭhapitā, gaccha yaṃ icchasi, taṃ vicinitvā gaṇhāhī’’ti.
But a monk who, having placed the cloths received by himself and by the other monk together, speaks to him thus: "The cloths received by you and by me are both placed in the inner chamber. Go, choose and take the one you wish."
Còn vị nào đặt y của mình và y của người kia đã nhận chung một chỗ, rồi nói với người kia rằng: “Cả hai tấm y của ngài và của tôi đã nhận đều được đặt trong phòng trong, hãy đi, chọn cái nào ngài muốn rồi lấy đi”.
So ca lajjāya āvāsikena laddhaṃ thūlasāṭakameva gaṇheyya, tatrāvāsikassa vicinitvā gahitāvasesaṃ itaraṃ gaṇhato anāpatti.
And if that monk, out of modesty, takes only the coarse cloth received by the resident monk, then for the resident monk who takes the other, remaining one that was chosen from, there is no offense.
Và vị kia vì xấu hổ mà chỉ lấy tấm y thô mà vị tỳ-khưu thường trú đã nhận, thì trong trường hợp đó, khi vị thường trú lấy tấm y còn lại sau khi vị kia đã chọn, không phạm tội.
Āgantuko bhikkhu āvāsikānaṃ cīvarakammaṃ karontānaṃ samīpe pattacīvaraṃ ṭhapetvā ‘‘ete saṅgopessantī’’ti maññamāno nhāyituṃ vā aññatra vā gacchati.
A visiting monk, near resident monks who are making robes, places his bowl and robe and goes to bathe or elsewhere, thinking, "They will look after it."
Một tỳ-khưu khách đặt bát và y của mình gần các tỳ-khưu thường trú đang may y, nghĩ rằng: “Họ sẽ bảo vệ chúng”, rồi đi tắm hoặc đi nơi khác.
Sace naṃ āvāsikā saṅgopenti, iccetaṃ kusalaṃ.
If the resident monks look after it, that is good.
Nếu các tỳ-khưu thường trú bảo vệ chúng, thì đó là điều tốt.
No ce, naṭṭhe gīvā na hoti.
If not, and it is lost, there is no liability.
Nếu không, khi mất, không có trách nhiệm.
Sacepi so ‘‘idaṃ, bhante, ṭhapethā’’ti vatvā gacchati, itare ca sakiccappasutattā na jānanti, eseva nayo.
Even if he says, "Venerable sirs, please keep this," and goes, and the others do not notice because they are absorbed in their own work, the method is the same.
Dù vị ấy nói: “Bạch Đại đức, xin hãy giữ cái này”, rồi đi, và các vị kia vì bận việc riêng mà không biết, thì cũng theo cách đó.
Athāpi te ‘‘idaṃ, bhante, ṭhapethā’’ti vuttā ‘‘mayaṃ byāvaṭā’’ti paṭikkhipanti, itaro ca ‘‘avassaṃ ṭhapessantī’’ti anādiyitvā gacchati, eseva nayo.
And if, when told, "Venerable sirs, please keep this," they refuse, saying, "We are busy," and the other monk, not heeding their refusal, goes away thinking, "They will surely keep it," the method is the same.
Hoặc nếu các vị kia, khi được nói: “Bạch Đại đức, xin hãy giữ cái này”, từ chối: “Chúng tôi đang bận”, và vị kia không để ý mà đi, thì cũng theo cách đó.
Sace pana tena yācitā vā ayācitā vā ‘‘mayaṃ ṭhapessāma, tvaṃ gacchā’’ti vadanti; taṃ saṅgopitabbaṃ.
However, if, whether requested by him or not, they say, "We will keep it, you may go," then it must be looked after.
Nhưng nếu vị ấy được yêu cầu hay không được yêu cầu, và các vị kia nói: “Chúng tôi sẽ giữ, ngài cứ đi đi”; thì phải bảo vệ chúng.
No ce saṅgopenti, naṭṭhe gīvā.
If they do not look after it, and it is lost, there is liability.
Nếu không bảo vệ, khi mất, có trách nhiệm.
Sampaṭicchitattā.
Because it was accepted.
Vì đã chấp nhận.
Yo bhikkhu bhaṇḍāgāriko hutvā paccūsasamaye eva bhikkhūnaṃ pattacīvarāni heṭṭhāpāsādaṃ oropetvā dvāraṃ apidahitvā tesampi anārocetvāva dūre bhikkhācāraṃ gacchati; tāni ce corā haranti, tasseva gīvā.
A monk who, being the storekeeper, brings down the monks' bowls and robes to the lower storey at dawn, does not close the door, and without informing them, goes far away on his alms round; if thieves take them, the liability is his.
Vị tỳ-khưu nào làm bhaṇḍāgārika (người quản lý vật phẩm), vào lúc sáng sớm đã hạ bát và y của các tỳ-khưu xuống tầng dưới của ngôi nhà nhiều tầng, rồi không đóng cửa và cũng không báo cho các vị ấy biết, bèn đi khất thực xa; nếu kẻ trộm lấy đi những vật đó, thì chính vị ấy có trách nhiệm.
Yo pana bhikkhūhi ‘‘oropetha, bhante, pattacīvarāni; kālo salākaggahaṇassā’’ti vutto ‘‘samāgatatthā’’ti pucchitvā ‘‘āma, samāgatamhā’’ti vutte pattacīvarāni nīharitvā nikkhipitvā bhaṇḍāgāradvāraṃ bandhitvā ‘‘tumhe pattacīvarāni gahetvā heṭṭhāpāsādadvāraṃ paṭijaggitvā gaccheyyāthā’’ti vatvā gacchati.
But a monk who, when told by the monks, "Venerable sir, bring down the bowls and robes; it is time for taking the tickets," asks, "Are you all assembled?" and when they reply, "Yes, we are assembled," brings out the bowls and robes, places them down, closes the storeroom door, and goes after saying, "You all take your bowls and robes, look after the door of the lower storey, and then you may go."
Còn vị nào được các tỳ-khưu nói: “Bạch Đại đức, xin hãy hạ bát và y xuống; đã đến lúc lấy phiếu rồi”, bèn hỏi: “Các ngài đã tập hợp đủ chưa?”, khi được trả lời: “Vâng, chúng tôi đã tập hợp đủ rồi”, bèn lấy bát và y ra, đóng cửa phòng kho lại, rồi nói: “Các ngài hãy lấy bát và y của mình, canh giữ cửa tầng dưới của ngôi nhà nhiều tầng rồi hãy đi”, rồi vị ấy đi.
Tatra ceko alasajātiko bhikkhu bhikkhūsu gatesu pacchā akkhīni puñchanto uṭṭhahitvā udakaṭṭhānaṃ mukhadhovanatthaṃ gacchati, taṃ khaṇaṃ disvā corā tassa pattacīvaraṃ haranti, suhaṭaṃ.
If among them, a lazy monk, after the other monks have left, gets up later wiping his eyes and goes to the water place to wash his face, and thieves, seeing that moment, take his bowl and robe, it is well taken.
Trong trường hợp đó, nếu có một tỳ-khưu lười biếng, sau khi các tỳ-khưu khác đã đi, dụi mắt rồi đứng dậy đi đến chỗ nước để rửa mặt, và kẻ trộm nhìn thấy khoảnh khắc đó mà lấy đi bát và y của vị ấy, thì đó là việc bị lấy đi một cách hợp lệ.
Bhaṇḍāgārikassa gīvā na hoti.
There is no liability for the storekeeper.
Vị bhaṇḍāgārika không có trách nhiệm.
Sacepi koci bhaṇḍāgārikassa anārocetvāva bhaṇḍāgāre attano parikkhāraṃ ṭhapeti, tasmimpi naṭṭhe bhaṇḍāgārikassa gīvā na hoti.
If any monk places his requisite in the storeroom without informing the storekeeper, if it is lost, there is no liability for the storekeeper.
Nếu có ai đó đặt vật dụng của mình trong kho mà không báo cho bhaṇḍāgārika, khi vật đó mất đi, bhaṇḍāgārika không có trách nhiệm.
Sace pana bhaṇḍāgāriko taṃ disvā ‘‘aṭṭhāne ṭhapita’’nti gahetvā ṭhapeti, naṭṭhe tassa gīvā.
However, if the storekeeper sees it and, thinking "It is placed in the wrong spot," takes and places it elsewhere, if it is lost, the liability is his.
Nhưng nếu bhaṇḍāgārika nhìn thấy vật đó, nghĩ rằng “Nó được đặt sai chỗ”, rồi lấy đi và đặt lại, khi vật đó mất đi, vị ấy có trách nhiệm.
Sacepi ṭhapitabhikkhunā ‘‘mayā, bhante, īdiso nāma parikkhāro ṭhapito, upadhāreyyāthā’’ti vutto ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchati, dunnikkhittaṃ vā maññamāno aññasmiṃ ṭhāne ṭhapeti, tasseva gīvā.
Also, if the monk who placed it says, "Venerable sir, I have placed such-and-such a requisite, please take note," and he accepts, saying "Very well," or thinking it is poorly placed, he places it in another spot, the liability is his.
Dù tỳ-khưu đã đặt vật đó nói: “Bạch Đại đức, tôi đã đặt một vật dụng tên X như thế này, xin hãy để ý”, và vị kia chấp nhận “Được thôi”, hoặc nghĩ rằng nó được đặt không đúng chỗ mà đặt ở một nơi khác, thì chính vị ấy có trách nhiệm.
‘‘Nāhaṃ jānāmī’’ti paṭikkhipantassa pana natthi gīvā.
But for one who refuses, saying, "I do not know," there is no liability.
Còn vị nào từ chối: “Tôi không biết”, thì không có trách nhiệm.
Yopi tassa passantasseva ṭhapeti, bhaṇḍāgārikañca na sampaṭicchāpeti, naṭṭhaṃ sunaṭṭhameva.
For a monk who places it while the storekeeper is watching, but does not entrust it to the storekeeper, what is lost is simply lost for good.
Vị nào đặt vật đó ngay trước mắt bhaṇḍāgārika mà không để bhaṇḍāgārika chấp nhận, thì vật bị mất đó coi như đã mất hoàn toàn.
Sace taṃ bhaṇḍāgāriko aññatra ṭhapeti, naṭṭhe gīvā.
If the storekeeper places it elsewhere, and it is lost, there is liability.
Nếu bhaṇḍāgārika đặt vật đó ở nơi khác, khi mất đi, vị ấy có trách nhiệm.
Sace bhaṇḍāgāraṃ suguttaṃ, sabbo saṅghassa ca cetiyassa ca parikkhāro tattheva ṭhapīyati, bhaṇḍāgāriko ca bālo abyatto dvāraṃ vivaritvā dhammakathaṃ vā sotuṃ, aññaṃ vā kiñci kātuṃ katthaci gacchati, taṃ khaṇaṃ disvā yattakaṃ corā haranti, sabbaṃ tassa gīvā.
If the storeroom is well-guarded and all the requisites of the Saṅgha and the cetiya are kept there, and the storeroom-keeper, being foolish and incompetent, opens the door to listen to a Dhamma talk or to do something else and goes somewhere, then seeing that opportunity, whatever the thieves take, all of it is his liability.
Nếu kho báu được bảo vệ kỹ lưỡng, tất cả vật dụng của Tăng đoàn và tháp thờ đều được cất giữ ở đó, nhưng người giữ kho lại ngu dốt, thiếu kinh nghiệm, mở cửa rồi đi đâu đó để nghe pháp hoặc làm việc gì khác, và bọn trộm thấy cơ hội đó mà lấy đi bao nhiêu vật dụng, thì tất cả đều là trách nhiệm của người giữ kho.
Bhaṇḍāgārato nikkhamitvā bahi caṅkamantassa vā dvāraṃ vivaritvā sarīraṃ utuṃ gāhāpentassa vā tattheva samaṇadhammānuyogena nisinnassa vā tattheva nisīditvā kenaci kammena byāvaṭassa vā uccārapassāvapīḷitassāpi tato tattheva upacāre vijjamāne bahi gacchato vā aññena vā kenaci ākārena pamattassa sato dvāraṃ vivaritvā vā vivaṭameva pavisitvā vā sandhiṃ chinditvā vā yattakaṃ tassa pamādapaccayā corā haranti, sabbaṃ tasseva gīvā.
While he is walking meditation outside after leaving the storeroom; or while he has opened the door to let the breeze cool his body; or while he is seated right there engaged in the practice of a recluse; or while he is seated right there occupied with some work; or while, being afflicted by the need to urinate or defecate, he goes outside even though there is a suitable place in the vicinity; or if he is heedless in any other way, and thieves take anything—whether by opening the door, or by entering through an already open door, or by breaking in—whatever they take due to his heedlessness, all of it is his liability.
Hoặc người giữ kho đi ra ngoài tịnh xá kinh hành, hoặc mở cửa để thân thể tiếp xúc với thời tiết mát mẻ, hoặc ngồi ngay tại đó hành trì Sa-môn pháp, hoặc ngồi ngay tại đó bận rộn với công việc nào đó, hoặc bị mắc tiểu tiện, đại tiện nhưng có nơi xả uế gần đó mà lại đi ra ngoài, hoặc do bất kỳ lý do nào khác mà lơ là, rồi mở cửa hoặc để cửa mở mà đi vào, hoặc phá tường mà lấy đi bao nhiêu vật dụng do sự lơ là của người ấy, thì tất cả đều là trách nhiệm của người ấy.
Uṇhasamaye pana vātapānaṃ vivaritvā nipajjituṃ vaṭṭatīti vadanti.
However, they say that it is permissible to open a window and lie down during the hot season.
Tuy nhiên, vào mùa nóng, họ nói rằng được phép mở cửa sổ rồi nằm nghỉ.
Uccārapīḷitassa pana tasmiṃ upacāre asati aññattha gacchantassa gilānapakkhe ṭhitattā avisayo; tasmā gīvā na hoti.
But for one who is afflicted by the need to defecate, if there is no suitable place in that vicinity and he goes elsewhere, it is not his domain because he is in the category of a sick person; therefore, he is not liable.
Nhưng đối với người bị mắc tiểu tiện, đại tiện mà không có nơi xả uế gần đó, phải đi đến nơi khác, thì do thuộc trường hợp bệnh tật nên không phải là phạm vi trách nhiệm; vì vậy không có trách nhiệm.
Yo pana anto uṇhapīḷito dvāraṃ suguttaṃ katvā bahi nikkhamati, corā ca naṃ gahetvā ‘‘dvāraṃ vivarā’’ti vadanti, yāva tatiyaṃ na vivaritabbaṃ.
Furthermore, if a bhikkhu, feeling hot inside, secures the door well and goes outside, and thieves seize him and say, "Open the door," he should not open it, up to the third time.
Nếu một vị Tỳ-khưu bị nóng bức trong kho, đóng cửa cẩn thận rồi đi ra ngoài, bọn trộm bắt được và bảo: “Hãy mở cửa!”, thì không được mở cho đến lần thứ ba.
Yadi pana te corā ‘‘sace na vivarasi, tañca māressāma, dvārañca bhinditvā parikkhāraṃ harissāmā’’ti pharasuādīni ukkhipanti.
But if those thieves raise axes and other weapons, saying, "If you do not open it, we will kill you, and we will break down the door and take the requisites."
Tuy nhiên, nếu bọn trộm ấy nói: “Nếu ngươi không mở, chúng ta sẽ giết ngươi và phá cửa lấy vật dụng đi”, rồi chúng giơ rìu và các vật dụng khác lên,
‘‘Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭhe guṇo natthī’’ti vivarituṃ vaṭṭati.
It is permissible to open it, thinking, "There is no benefit if I am killed and the Saṅgha's lodging is destroyed."
thì được phép mở cửa với suy nghĩ: “Nếu ta chết, mà chỗ ở của Tăng đoàn bị phá hoại, thì chẳng có lợi ích gì”.
Idhāpi avisayattā gīvā natthīti vadanti.
They say that here too, he is not liable because it is beyond his control.
Ở đây cũng vậy, họ nói rằng không có trách nhiệm vì không thuộc phạm vi trách nhiệm.
Sace koci āgantuko kuñcikaṃ vā deti, dvāraṃ vā vivarati, yattakaṃ corā haranti, sabbaṃ tassa gīvā.
If some visitor gives the key or opens the door, whatever the thieves take, all of it is that visitor's liability.
Nếu có một vị Tỳ-khưu khách đưa chìa khóa hoặc mở cửa, và bọn trộm lấy đi bao nhiêu vật dụng, thì tất cả đều là trách nhiệm của vị ấy.
Saṅghena bhaṇḍāgāraguttatthāya sūciyantakañca kuñcikamuddikā ca yojetvā dinnā hoti, bhaṇḍāgāriko ghaṭikamattaṃ datvā nipajjati, corā vivaritvā parikkhāraṃ haranti, tasseva gīvā.
If the Saṅgha has provided a lock-pin mechanism and a key-and-bolt, having fitted them for the protection of the storeroom, and the storeroom-keeper inserts only the pin and lies down, if thieves open it and take the requisites, it is his liability.
Tăng đoàn đã giao cho người giữ kho một cái chốt và chìa khóa, nhưng người giữ kho chỉ cài chốt rồi đi ngủ, bọn trộm mở cửa và lấy vật dụng đi, thì đó là trách nhiệm của chính người ấy.
Sūciyantakañca kuñcikamuddikañca yojetvā nipannaṃ panetaṃ sace corā āgantvā ‘‘vivarā’’ti vadanti, tattha purimanayeneva paṭipajjitabbaṃ.
But if, while he is lying down after having fitted both the lock-pin mechanism and the key-and-bolt, thieves come and say, "Open it," he should act according to the previous method.
Tuy nhiên, nếu người giữ kho đã cài chốt và khóa cẩn thận rồi đi ngủ, mà bọn trộm đến nói: “Hãy mở cửa!”, thì phải hành xử theo cách đã nói trước đó.
Evaṃ guttaṃ katvā nipanne pana sace bhittiṃ vā chadanaṃ vā bhinditvā umaṅgena vā pavisitvā haranti, na tassa gīvā.
However, if he is lying down after securing it in this way, and they take things by breaking through the wall or the roof, or by entering through a tunnel, it is not his liability.
Nhưng nếu người ấy đã bảo vệ cẩn thận như vậy mà đi ngủ, nếu bọn trộm phá tường hoặc mái nhà, hoặc đào đường hầm mà đi vào lấy vật dụng, thì đó không phải là trách nhiệm của người ấy.
Sace bhaṇḍāgāre aññepi therā vasanti, vivaṭe dvāre attano attano parikkhāraṃ gahetvā gacchanti, bhaṇḍāgāriko tesu gatesu dvāraṃ na jaggati, sace tattha kiñci avaharīyati, bhaṇḍāgārikassa issaratāya bhaṇḍāgārikasseva gīvā.
If other elders also reside in the storeroom, and when the door is opened, they take their respective requisites and leave, and the storeroom-keeper does not guard the door after they have gone, should anything be taken from there, it is the liability of the storeroom-keeper due to his position of authority.
Nếu có các Trưởng lão khác cũng ở trong kho, khi cửa mở, họ lấy vật dụng của riêng mình rồi đi, mà người giữ kho không canh giữ cửa, nếu có bất cứ vật gì bị mất cắp ở đó, thì do quyền hạn của người giữ kho, đó là trách nhiệm của chính người giữ kho.
Therehi pana sahāyehi bhavitabbaṃ.
However, the elders should be companions.
Tuy nhiên, các vị Trưởng lão phải là bạn bè (hỗ trợ lẫn nhau).
Ayaṃ tattha sāmīci.
This is the proper conduct in that situation.
Đây là sự thích hợp trong trường hợp đó.
Yadi bhaṇḍāgāriko ‘‘tumhe bahi ṭhatvāva tumhākaṃ parikkhāraṃ gaṇhatha, mā pavisitthā’’ti vadati, tesañca eko lolamahāthero sāmaṇerehi ceva upaṭṭhākehi ca saddhiṃ bhaṇḍāgāraṃ pavisitvā nisīdati ceva nipajjati ca, yattakaṃ bhaṇḍaṃ nassati, sabbaṃ tassa gīvā.
If the storeroom-keeper says, "Take your requisites while standing outside; do not enter," but one of the frivolous senior monks enters the storeroom with novices and attendants, and sits and lies down, whatever goods are lost, all of it is his liability.
Nếu người giữ kho nói: “Các vị hãy đứng bên ngoài mà lấy vật dụng của mình, đừng vào!”, nhưng một vị Đại Trưởng lão lơ là, cùng với các Sa-di và cận sự nam đi vào kho rồi ngồi và nằm ở đó, thì tất cả vật dụng bị mất đều là trách nhiệm của vị ấy.
Bhaṇḍāgārikena pana avasesattherehi ca sahāyehi bhavitabbaṃ.
However, the storeroom-keeper and the remaining elders should be companions.
Tuy nhiên, người giữ kho và các vị Trưởng lão còn lại phải là bạn bè (hỗ trợ lẫn nhau).
Atha bhaṇḍāgārikova lolasāmaṇere ca upaṭṭhāke ca gahetvā bhaṇḍāgāre nisīdati ceva nipajjati ca, yaṃ tattha nassati, sabbaṃ tasseva gīvā.
But if the storeroom-keeper himself takes frivolous novices and attendants and both sits and lies down in the storeroom, whatever is lost there, all of it is his own liability.
Nếu chính người giữ kho lại dẫn các Sa-di và cận sự nam lơ là vào kho rồi ngồi và nằm ở đó, thì tất cả những gì bị mất ở đó đều là trách nhiệm của chính người ấy.
Tasmā bhaṇḍāgārikeneva tattha vasitabbaṃ.
Therefore, only the storeroom-keeper should reside there.
Vì vậy, chỉ người giữ kho mới được ở trong đó.
Avasesehi appeva rukkhamūle vasitabbaṃ, na ca bhaṇḍāgāreti.
The remaining ones should rather reside at the foot of a tree, but not in the storeroom.
Các vị Tỳ-khưu còn lại thậm chí nên ở dưới gốc cây, chứ không phải trong kho.
Ye pana attano attano sabhāgabhikkhūnaṃ vasanagabbhesu parikkhāraṃ ṭhapenti, parikkhāre naṭṭhe yehi ṭhapito, tesaṃyeva gīvā.
Those who place the requisites of their fellow bhikkhus in their own living quarters, if the requisites are lost, it is the liability of those by whom they were placed.
Còn những vị Tỳ-khưu nào cất giữ vật dụng của mình trong các phòng ở của các Tỳ-khưu đồng giới, nếu vật dụng bị mất, thì đó là trách nhiệm của chính những vị đã cất giữ.
Itarehi pana sahāyehi bhavitabbaṃ.
However, the others should be companions.
Tuy nhiên, các vị khác phải là bạn bè (hỗ trợ lẫn nhau).
Yadi pana saṅgho bhaṇḍāgārikassa vihāreyeva yāgubhattaṃ dāpeti, so ca bhikkhācāratthāya gāmaṃ gacchati, naṭṭhaṃ tasseva gīvā.
But if the Saṅgha arranges for the storeroom-keeper to be given gruel and rice right in the monastery, but he goes to the village for alms-round, what is lost is his liability.
Nếu Tăng đoàn chỉ cấp cháo và cơm cho người giữ kho tại tịnh xá, mà người ấy đi khất thực vào làng, thì vật dụng bị mất là trách nhiệm của chính người ấy.
Bhikkhācāraṃ pavisantehi atirekacīvararakkhaṇatthāya ṭhapitavihāravārikassāpi yāgubhattaṃ vā nivāpaṃ vā labhamānasseva bhikkhācāraṃ gacchato yaṃ tattha nassati, sabbaṃ gīvā.
Also, for a monastery watchman appointed to guard extra robes while others go on alms-round, if he goes on alms-round while receiving gruel and rice or provisions, whatever is lost there is all his liability.
Đối với vị Tỳ-khưu được chỉ định giữ tịnh xá để bảo vệ y phục dư thừa, dù được cấp cháo hay cơm, mà vẫn đi khất thực, nếu có bất cứ vật gì bị mất ở đó, thì tất cả đều là trách nhiệm của vị ấy.
Na kevalañca ettakameva, bhaṇḍāgārikassa viya yaṃ tassa pamādappaccayā nassati, sabbaṃ gīvā.
And not just this much, but like the storeroom-keeper, whatever is lost due to his heedlessness is all his liability.
Không chỉ có thế, mà tất cả những gì bị mất do sự lơ là của vị ấy, giống như người giữ kho, đều là trách nhiệm của vị ấy.
Sace vihāro mahā hoti, aññaṃ padesaṃ rakkhituṃ gacchantassa aññasmiṃ padese nikkhittaṃ haranti, avisayattā gīvā na hoti.
If the monastery is large, and while he goes to guard another area, things placed in a different area are stolen, he is not liable because it is beyond his domain.
Nếu tịnh xá lớn, mà vị Tỳ-khưu đi bảo vệ một khu vực khác, rồi vật dụng để ở khu vực khác bị lấy mất, thì do không thuộc phạm vi trách nhiệm nên không có trách nhiệm.
Īdise pana vihāre vemajjhe sabbesaṃ osaraṇaṭṭhāne parikkhāre ṭhapetvā nisīditabbaṃ.
However, in such a monastery, one should sit after placing the requisites in a central place where everyone gathers.
Tuy nhiên, trong một tịnh xá như vậy, nên tập trung vật dụng ở giữa, tại nơi mà tất cả đều có thể đến được, rồi ngồi canh giữ.
Vihāravārikā vā dve tayo ṭhapetabbā.
Or, two or three monastery watchmen should be appointed.
Hoặc nên chỉ định hai hoặc ba vị Tỳ-khưu luân phiên giữ tịnh xá.
Sace tesaṃ appamattānaṃ ito cito ca rakkhataṃyeva kiñci nassati, gīvā na hoti.
If something is lost while they, being heedful, are guarding here and there, they are not liable.
Nếu những vị ấy không lơ là, mà vẫn canh giữ ở đây đó, nếu có bất cứ vật gì bị mất, thì không có trách nhiệm.
Vihāravārike bandhitvā haritabhaṇḍampi corānaṃ paṭipathaṃ gatesu aññena maggena haritabhaṇḍampi na tesaṃ gīvā.
Goods taken after tying up the monastery watchmen, and goods taken by another route while they went to intercept the thieves, are not their liability.
Ngay cả khi các vị Tỳ-khưu giữ tịnh xá bị trói rồi vật dụng bị lấy đi, hoặc khi bọn trộm đi theo một con đường khác mà lấy vật dụng đi trong lúc các vị Tỳ-khưu giữ tịnh xá đang trên đường đi, thì đó không phải là trách nhiệm của các vị ấy.
Sace vihāravārikānaṃ vihāre dātabbaṃ yāgubhattaṃ vā nivāpo vā na hoti, tehi pattabbalābhato atirekā dve tisso yāgusalākā, tesaṃ pahonakabhattasalākā ca ṭhapetuṃ vaṭṭati.
If there is no gruel, rice, or provisions to be given to the monastery watchmen in the monastery, it is permissible to set aside two or three extra gruel-tickets beyond their rightful share, and enough meal-tickets for them.
Nếu không có cháo, cơm hoặc thức ăn được cấp cho các vị Tỳ-khưu giữ tịnh xá tại tịnh xá, thì được phép cấp thêm hai hoặc ba phiếu cháo và đủ phiếu cơm cho họ từ các vật phẩm đáng lẽ được nhận.
Nibaddhaṃ katvā pana na ṭhapetabbā, manussā hi vippaṭisārino honti, ‘‘vihāravārikāyeva amhākaṃ bhattaṃ bhuñjantī’’ti.
However, they should not be set aside as a permanent arrangement, for people become regretful, thinking, "The monastery watchmen are eating our food."
Tuy nhiên, không nên cấp thường xuyên, vì con người sẽ không hài lòng mà nghĩ: “Chính các vị Tỳ-khưu giữ tịnh xá đang ăn cơm của chúng ta”.
Tasmā parivattetvā ṭhapetabbā.
Therefore, they should be set aside on a rotating basis.
Vì vậy, nên cấp luân phiên.
Sace tesaṃ sabhāgā salākabhattāni āharitvā denti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce denti, vāraṃ gāhāpetvā nīharāpetabbāni.
If their fellow bhikkhus bring and give them ticket-food, this is good; if they do not give, the tickets should be made to be collected by turn and brought out.
Nếu các Tỳ-khưu đồng giới của họ mang phiếu cơm đến cho, thì điều đó là tốt; nếu không cho, thì nên yêu cầu họ nhận phiên rồi mang ra.
Sace vihāravāriko dve tisso yāgusalākā, cattāri pañca salākabhattāni ca labhamānova bhikkhācāraṃ gacchati, bhaṇḍāgārikassa viya sabbaṃ naṭṭhaṃ gīvā hoti.
If a monastery watchman, while receiving two or three gruel-tickets and four or five meal-tickets, still goes on alms-round, just as with the storeroom-keeper, all that is lost is his liability.
Nếu vị Tỳ-khưu giữ tịnh xá, dù đã nhận hai hoặc ba phiếu cháo và bốn hoặc năm phiếu cơm, mà vẫn đi khất thực, thì tất cả vật dụng bị mất đều là trách nhiệm của vị ấy, giống như người giữ kho.
Sace saṅghassa vihārapālānaṃ dātabbaṃ bhattaṃ vā nivāpo vā natthi, bhikkhū vihāravāraṃ gahetvā attano attano nissitake jaggenti, sampattavāraṃ aggahetuṃ na labhanti, yathā aññe bhikkhū karonti, tatheva kātabbaṃ.
If the Saṅgha has no meal or provisions to give to the monastery guards, and the bhikkhus take turns as watchmen and have their own dependents guard, they are not allowed to refuse the turn when it comes; they must do just as the other bhikkhus do.
Nếu Tăng đoàn không có cơm hoặc thức ăn để cấp cho các vị Tỳ-khưu giữ tịnh xá, thì các Tỳ-khưu nhận phiên giữ tịnh xá và chăm sóc các đệ tử của mình, họ không được phép không nhận phiên đã đến, mà phải làm như các Tỳ-khưu khác làm.
Bhikkhūhi pana asahāyakassa vā attadutiyassa vā yassa sabhāgo bhikkhu bhattaṃ ānetvā dātā natthi, evarūpassa vāro na pāpetabbo.
However, the bhikkhus should not assign a turn to one who is without a companion or has only himself, or to one who has no fellow bhikkhu to bring him food.
Tuy nhiên, các Tỳ-khưu không nên giao phiên cho người không có bạn bè, hoặc người không có người thứ hai, hoặc người không có Tỳ-khưu đồng giới mang cơm đến cho.
Yampi pākavattatthāya vihāre ṭhapenti, taṃ gahetvā upajīvantena ṭhātabbaṃ.
What they place in the monastery for the purpose of the cooked meal duty, one who lives by taking it must stand watch.
Đối với những vật phẩm được cất giữ trong tịnh xá để dùng cho việc nấu ăn, thì vị Tỳ-khưu nào sử dụng chúng phải chịu trách nhiệm giữ phiên.
Yo taṃ na upajīvati, so vāraṃ na gāhāpetabbo.
One who does not live on it should not be made to take a turn.
Người nào không sử dụng chúng, thì không nên giao phiên cho người đó.
Phalāphalatthāyapi vihāre bhikkhuṃ ṭhapenti, jaggitvā gopetvā phalavārena bhājetvā khādanti.
They also station a bhikkhu in the monastery for the purpose of fruits; they guard and protect them, and having distributed them by turn for the fruits, they eat them.
Họ cũng chỉ định một vị Tỳ-khưu trong tịnh xá để bảo vệ trái cây, rồi các vị ấy canh giữ, bảo vệ, chia theo phiên trái cây rồi ăn.
Yo tāni khādati, tena ṭhātabbaṃ.
He who eats them must stand watch.
Vị Tỳ-khưu nào ăn những trái cây đó, thì vị ấy phải chịu trách nhiệm giữ phiên.
Anupajīvanto na gāhāpetabbo.
One who does not partake should not be made to take a turn.
Người không sử dụng thì không nên giao phiên.
Senāsanamañcapīṭhapaccattharaṇarakkhaṇatthāyapi ṭhapenti, āvāse vasantena ṭhātabbaṃ.
They also station someone for the protection of lodgings, beds, chairs, and floor coverings; one who resides in the dwelling must stand watch.
Họ cũng chỉ định để bảo vệ chỗ nằm, giường, ghế, và các vật trải sàn trong tịnh xá, thì vị Tỳ-khưu nào ở trong khu vực đó phải chịu trách nhiệm giữ phiên.
Abbhokāsiko pana rukkhamūliko vā na gāhāpetabbo.
But one who lives in the open air or at the foot of a tree should not be made to take a turn.
Tuy nhiên, người ở ngoài trời hoặc người ở dưới gốc cây thì không nên giao phiên.
Uposathāgārapaṭimāgharajaggakassa pana diguṇaṃ yāgubhattaṃ devasikaṃ taṇḍulanāḷi saṃvacchare ticīvaraṃ, dasavīsagghanakaṃ kappiyabhaṇḍañca dātabbaṃ.
To the one who guards the Uposatha hall and the image house, double the gruel and meal, a nāḷi of rice daily, a set of three robes in a year, and allowable articles worth ten or twenty should be given.
Đối với người trông coi phòng Uposatha và ngôi nhà thờ tượng Phật, cần phải cấp gấp đôi cháo và cơm, một nāḷi gạo mỗi ngày, ba y trong một năm, và các vật dụng thích hợp trị giá mười hoặc hai mươi đồng.
Sace pana tassa taṃ labhamānasseva pamādena tattha kiñci nassati, sabbaṃ gīvā.
But if, while he is receiving this, anything is lost there through his negligence, all of it is his liability.
Tuy nhiên, nếu trong khi vị ấy đang nhận những lợi lộc đó mà do sơ suất có bất cứ thứ gì bị mất ở đó, thì tất cả trách nhiệm thuộc về vị ấy.
Bandhitvā balakkārena acchinnaṃ pana na gīvā.
However, what is taken by force after being tied up is not his liability.
Nhưng nếu thứ gì đó bị cướp đi do bị trói buộc và cưỡng bức, thì không phải lỗi của vị ấy.
Tattha cetiyassa vā saṅghassa vā santakena cetiyassa santakaṃ rakkhāpetuṃ vaṭṭati.
Therein, it is allowable to have the property of the cetiya guarded with the property of either the cetiya or the Saṅgha.
Ở đó, được phép bảo vệ tài sản của tháp (cetiya) bằng tài sản của tháp hoặc của Tăng đoàn.
Cetiyassa santakena saṅghassa santakaṃ rakkhāpetuṃ na vaṭṭati.
It is not allowable to have the property of the Saṅgha guarded with the property of the cetiya.
Không được phép bảo vệ tài sản của Tăng đoàn bằng tài sản của tháp.
Yaṃ pana cetiyassa santakena saddhiṃ saṅghassa santakaṃ ṭhapitaṃ hoti, taṃ cetiyasantake rakkhāpite rakkhitameva hotīti evaṃ vaṭṭati.
But what property of the Saṅgha is placed together with the property of the cetiya, is considered guarded when the cetiya's property is guarded; thus, it is allowable.
Tuy nhiên, nếu tài sản của Tăng đoàn được đặt cùng với tài sản của tháp, thì khi tài sản của tháp được bảo vệ, tài sản của Tăng đoàn cũng được bảo vệ; như vậy là được phép.
Pakkhavārena uposathāgārādīni rakkhatopi pamādavasena naṭṭhaṃ gīvāyevāti.
For one who guards the Uposatha hall and so on by fortnightly turns, what is lost through negligence is also his liability.
Ngay cả khi người trông coi phòng Uposatha, v.v., theo định kỳ mười lăm ngày, mà do sơ suất để mất mát, thì trách nhiệm vẫn thuộc về vị ấy.
113. Suṅkaṃ tato hanantīti suṅkaghātaṃ; suṅkaṭṭhānassetaṃ adhivacanaṃ.
113. Because they destroy the tax from there, it is a tax-collection post (suṅkaghāta); this is a designation for a tax-station.
113. Nơi mà người ta trốn thuế (suṅkaghātaṃ); đây là tên gọi của một trạm thu thuế.
Tañhi yasmā tato suṅkārahaṃ bhaṇḍaṃ suṅkaṃ adatvā nīharantā rañño suṅkaṃ hananti vināsenti, tasmā suṅkaghātanti vuttaṃ.
Because those who take out taxable goods from there without paying the tax destroy or ruin the king's tax, it is called a tax-collection post.
Nơi đó được gọi là suṅkaghātaṃ bởi vì những người mang hàng hóa phải chịu thuế ra khỏi đó mà không nộp thuế đã làm tổn hại, làm mất đi thuế của nhà vua.
Tatra pavisitvāti tatra pabbatakhaṇḍādīsu raññā paricchedaṃ katvā ṭhapite suṅkaṭṭhāne pavisitvā.
Having entered there means having entered the tax-station established by the king in a place like a mountain pass.
‘‘Tatra pavisitvā’’ (Khi đã vào đó) nghĩa là khi đã vào trạm thu thuế được nhà vua quy định, chẳng hạn như các đoạn núi, v.v.
Rājaggaṃ bhaṇḍanti rājārahaṃ bhaṇḍaṃ; yato rañño pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ suṅkaṃ dātabbaṃ hoti, taṃ bhaṇḍanti attho.
Goods subject to the king’s due means goods appropriate for the king; it means goods on which a tax worth five māsakas or more than five māsakas is to be paid to the king.
‘‘Rājaggaṃ bhaṇḍaṃ’’ (hàng hóa của vua) nghĩa là hàng hóa thuộc về vua; tức là hàng hóa mà phải nộp thuế cho vua trị giá năm đồng māsa hoặc hơn năm đồng māsa.
Rājakantipi pāṭho, ayamevattho.
There is also the reading rājakanti, which has the same meaning.
Cũng có cách đọc là Rājakanti, nghĩa cũng tương tự.
Theyyacittoti ‘‘ito rañño suṅkaṃ na dassāmī’’ti theyyacittaṃ uppādetvā taṃ bhaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ.
With a thievish mind means, having generated a thievish thought, “I will not give the king the tax from this,” he touches the goods; it is a dukkaṭa.
‘‘Theyyacitto’’ (với ý định trộm cắp) nghĩa là khi vị ấy nảy sinh ý định trộm cắp: “Ta sẽ không nộp thuế của vua từ đây”, và chạm vào hàng hóa đó, thì phạm tội dukkaṭa.
Ṭhapitaṭṭhānato gahetvā thavikāya vā pakkhipati, paṭicchannaṭṭhāne vā ūrunā saddhiṃ bandhati, thullaccayaṃ.
Taking it from its placed position, he puts it into a bag, or ties it with his thigh in a concealed place; it is a thullaccaya.
Nếu vị ấy lấy hàng hóa từ nơi đã đặt và bỏ vào túi, hoặc buộc vào đùi ở nơi che giấu, thì phạm tội thullaccaya.
Suṅkaṭṭhānena paricchinnattā ṭhānācāvanaṃ na hoti.
Because it is demarcated by the tax-station, there is no displacement from the spot.
Vì đã được phân định là trạm thu thuế nên không có việc di chuyển khỏi vị trí.
Suṅkaṭṭhānaparicchedaṃ dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
He makes the second foot cross the boundary of the tax-station; it is a pārājika.
Nếu vị ấy vượt qua ranh giới thứ hai của trạm thu thuế, thì phạm tội pārājika.
Bahisuṅkaghātaṃ pātetīti rājapurisānaṃ aññavihitabhāvaṃ passitvā anto ṭhitova bahi patanatthāya khipati.
Drops it outside the tax-collection post means, seeing that the king's men are distracted, while standing inside he throws it with the intention for it to fall outside.
‘‘Bahisuṅkaghātaṃ pātetī’’ (ném ra ngoài trạm thu thuế) nghĩa là vị ấy đứng bên trong trạm thu thuế và ném hàng hóa ra ngoài với ý định để nó rơi ra ngoài, khi thấy các quan lại của vua đang bận việc khác.
Tañce avassaṃ patanakaṃ, hatthato muttamatte pārājikaṃ.
If it will definitely fall, it is a pārājika the moment it is released from his hand.
Nếu hàng hóa đó chắc chắn sẽ rơi ra ngoài, thì ngay khi rời khỏi tay, vị ấy phạm tội pārājika.
Tañce rukkhe vā khāṇumhi vā paṭihataṃ balavavātavegukkhittaṃ vā hutvā puna antoyeva patati, rakkhati.
If, having struck a tree or a stump, or having been lifted up by the force of a strong wind, it falls back inside again, he is saved.
Nếu hàng hóa đó va vào cây hoặc gốc cây, hoặc bị gió mạnh thổi ngược trở lại và rơi vào bên trong trạm, thì vị ấy thoát tội.
Puna gaṇhitvā khipati, pubbe vuttanayeneva pārājikaṃ.
He picks it up and throws it again; it is a pārājika in the way previously stated.
Nếu vị ấy lại lấy và ném, thì phạm tội pārājika theo cách đã nói trước đó.
Bhūmiyaṃ patitvā vaṭṭantaṃ puna anto pavisati, pārājikameva.
Having fallen on the ground, it rolls back inside again; it is still a pārājika.
Nếu hàng hóa rơi xuống đất, lăn vào lại bên trong, thì vẫn phạm tội pārājika.
Kurundīsaṅkhepaṭṭhakathāsu pana ‘‘sace bahi patitaṃ ṭhatvā vaṭṭantaṃ pavisati, pārājikaṃ.
But in the Kurundī and Saṅkhepa Commentaries, it is said: "If, having fallen outside, it stops and then rolls inside, it is a pārājika.
Tuy nhiên, trong Kurundīsaṅkhepaṭṭhakathā có nói: “Nếu hàng hóa rơi ra ngoài, dừng lại rồi lăn vào lại, thì phạm tội pārājika.
Sace atiṭṭhamānaṃyeva vaṭṭitvā pavisati rakkhatī’’ti vuttaṃ.
If it rolls and enters without having stopped, he is saved."
Nếu nó lăn vào lại mà không dừng lại, thì vị ấy thoát tội.”
Anto ṭhatvā hatthena vā pādena vā yaṭṭhiyā vā vaṭṭeti, aññena vā vaṭṭāpeti, sace aṭṭhatvā vaṭṭamānaṃ gataṃ, pārājikaṃ.
Standing inside, he rolls it with his hand, foot, or a stick, or has another roll it; if it went while rolling without stopping, it is a pārājika.
Nếu vị ấy đứng bên trong và dùng tay, chân hoặc gậy để lăn hàng hóa ra ngoài, hoặc sai người khác lăn ra ngoài, nếu hàng hóa đi ra mà không dừng lại, thì phạm tội pārājika.
Anto ṭhatvā bahi gacchantaṃ rakkhati, ‘‘vaṭṭitvā gamissatī’’ti vā ‘‘añño naṃ vaṭṭessatī’’ti vā anto ṭhapitaṃ pacchā sayaṃ vā vaṭṭamānaṃ aññena vā vaṭṭitaṃ bahi gacchati, rakkhatiyeva.
Standing inside, he guards what is going outside. Or, thinking "it will roll away" or "someone else will roll it," something placed inside later goes outside, either rolling by itself or rolled by another, he is saved.
Nếu vị ấy đứng bên trong và hàng hóa đang đi ra ngoài thì vị ấy thoát tội; nếu vị ấy nghĩ rằng “nó sẽ tự lăn đi” hoặc “người khác sẽ lăn nó đi”, và hàng hóa được đặt bên trong sau đó tự lăn đi hoặc được người khác lăn đi ra ngoài, thì vị ấy thoát tội.
Suddhacittena ṭhapite pana tathā gacchante vattabbameva natthi.
But if it was placed with a pure mind and goes thus, there is nothing to be said.
Tuy nhiên, nếu hàng hóa được đặt với tâm trong sạch và sau đó đi ra như vậy, thì không có gì phải nói.
Dve puṭake ekābaddhe katvā suṅkaṭṭhānasīmantare ṭhapeti, kiñcāpi bahipuṭake suṅkaṃ pādaṃ agghati, tena saddhiṃ ekābaddhatāya pana anto puṭako rakkhati.
He ties two bundles together and places them on the boundary of the tax-station. Although the tax on the outer bundle is worth a pāda, because it is tied together with it, the inner bundle saves it.
Nếu vị ấy buộc hai gói thành một và đặt chúng ở giữa ranh giới trạm thu thuế, mặc dù gói bên ngoài phải nộp một phần tư thuế, nhưng do được buộc chung với gói bên trong, gói bên trong sẽ được bảo vệ.
Sace pana parivattetvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapeti, pārājikaṃ.
But if he turns it around and places the inner one outside, it is a pārājika.
Tuy nhiên, nếu vị ấy đảo ngược và đặt gói bên trong ra ngoài, thì phạm tội pārājika.
Kājepi ekabaddhaṃ katvā ṭhapite eseva nayo.
In the case of a carrying pole, if they are tied together and placed, this is the same method.
Nguyên tắc này cũng áp dụng khi hàng hóa được buộc chung trên một đòn gánh.
Sace pana abandhitvā kājakoṭiyaṃ ṭhapitamattameva hoti, pārājikaṃ.
But if it is not tied and is merely placed on the end of the carrying pole, it is a pārājika.
Tuy nhiên, nếu hàng hóa chỉ được đặt ở đầu đòn gánh mà không buộc chặt, thì phạm tội pārājika.
Ṭhitayānādīsu ṭhapite vinā tassa payogaṃ gatesu theyyacittepi sati nevatthi avahāro.
When placed on a stationary vehicle and so on, if they move without his effort, even with a thievish mind, there is no theft.
Nếu hàng hóa được đặt trên xe đang dừng, v.v., và xe tự đi mà không có sự tác động của vị ấy, thì ngay cả khi có ý định trộm cắp, cũng không có hành vi trộm cắp.
Yadi pana ṭhapetvā yānādīni pājento atikkāmeti, hatthisuttādīsu vā kataparicayattā purato ṭhatvā ‘‘ehi, re’’ti pakkosati, sīmātikkame pārājikaṃ.
But if, after placing it, he drives the vehicle and so on and makes it cross, or because of his training in things like elephant commands, he stands in front and calls out, "Come, friend!" it is a pārājika at the crossing of the boundary.
Tuy nhiên, nếu vị ấy đặt hàng hóa rồi lái xe, v.v., vượt qua ranh giới, hoặc do quen thuộc với việc điều khiển voi, v.v., mà đứng trước và gọi: “Này, lại đây!”, thì khi vượt qua ranh giới, vị ấy phạm tội pārājika.
Eḷakalomasikkhāpade imasmiṃ ṭhāne aññaṃ harāpeti, anāpatti, idha pārājikaṃ.
In the Training Rule on goat's-wool, if in a similar situation he has another carry it, it is no offence; here, it is a pārājika.
Trong giới về lông cừu, ở trường hợp này, nếu sai người khác mang đi, thì không phạm tội; ở đây, thì phạm tội pārājika.
Tatra aññassa yāne vā bhaṇḍe vā ajānantassa pakkhipitvā tiyojanaṃ atikkāmeti, nissaggiyāni hontīti pācittiyaṃ.
There, if he places it on another's unknowing vehicle or among his goods and it crosses three yojanas, it is a pācittiya because they become liable to forfeiture.
Ở đó, nếu vị ấy đặt lông cừu vào xe hoặc đồ vật của người khác mà người đó không biết, rồi vượt qua ba dojana, thì lông cừu đó trở thành nissaggiya, và vị ấy phạm tội pācittiya.
Idha anāpatti.
Here, it is no offence.
Ở đây, thì không phạm tội.
Suṅkaṭṭhāne suṅkaṃ datvāva gantuṃ vaṭṭati.
At a tax-station, it is proper to go only after paying the tax.
Chỉ được phép đi khi đã nộp thuế tại trạm thu thuế.
Eko ābhogaṃ katvā gacchati ‘‘sace ‘suṅkaṃ dehī’ti vakkhanti, dassāmi; no ce vakkhanti, gamissāmī’’ti.
A certain bhikkhu goes having made a reflection: "If they say, 'Give the tax,' I will give it; if they do not say, I will go."
Một vị tỳ khưu đi với ý nghĩ: “Nếu họ nói ‘hãy nộp thuế’, ta sẽ nộp; nếu không nói, ta sẽ đi.”
Taṃ disvā eko suṅkiko ‘‘eso bhikkhu gacchati, gaṇhatha naṃ suṅka’’nti vadati, aparo ‘‘kuto pabbajitassa suṅkaṃ, gacchatū’’ti vadati, laddhakappaṃ hoti, gantabbaṃ.
Seeing him, one tax-collector says, "That bhikkhu is going, get the tax from him," but another says, "What tax is there for an ascetic? Let him go." This becomes an allowable condition; he may go.
Một người thu thuế thấy vị ấy và nói: “Vị tỳ khưu này đang đi, hãy thu thuế của ông ta.” Một người khác nói: “Từ đâu mà người xuất gia lại có thuế, hãy để ông ta đi.” Nếu được chấp thuận như vậy, thì được phép đi.
‘‘Bhikkhūnaṃ suṅkaṃ adatvā gantuṃ na vaṭṭati, gaṇha upāsakā’’ti vutte pana ‘‘bhikkhussa suṅkaṃ gaṇhantehi pattacīvaraṃ gahetabbaṃ bhavissati, kiṃ tena, gacchatū’’ti vuttepi laddhakappameva.
But when it is said, "It is not proper for bhikkhus to go without paying tax, lay follower, collect it," and then it is said, "Those who collect tax from a bhikkhu will have to take his bowl and robes. What is the use of that? Let him go," it is also an allowable condition.
Ngay cả khi có người nói: “Các tỳ khưu không được đi mà không nộp thuế, hãy thu thuế, các cư sĩ!”, nhưng sau đó lại có người nói: “Nếu thu thuế của tỳ khưu, sẽ phải lấy bát và y của ông ta, điều đó có ích gì, hãy để ông ta đi!”, thì cũng được chấp thuận.
Sacepi suṅkikā niddāyanti vā, jūtaṃ vā kīḷanti, yattha katthaci vā gatā, ayañca ‘‘kuhiṃ suṅkikā’’ti pakkositvāpi na passati, laddhakappameva.
Even if the tax-collectors are sleeping, or playing dice, or have gone somewhere, and this bhikkhu, even after calling out "Where are the tax-collectors?" does not see them, it is an allowable condition.
Ngay cả khi những người thu thuế đang ngủ, hoặc đang chơi cờ bạc, hoặc đã đi đâu đó, và vị tỳ khưu này gọi hỏi “Những người thu thuế ở đâu?” mà không thấy ai, thì cũng được chấp thuận.
Sacepi suṅkaṭṭhānaṃ patvā aññavihito, kiñci cintento vā sajjhāyanto vā manasikāraṃ anuyuñjanto vā corahatthisīhabyagghādīhi sahasā vuṭṭhāya samanubaddho vā, mahāmeghaṃ uṭṭhitaṃ disvā purato sālaṃ pavisitukāmo vā hutvā taṃ ṭhānaṃ atikkamati, laddhakappameva.
Even if, having reached the tax-station, he is distracted, or thinking about something, or reciting, or practicing meditation, or is suddenly pursued by thieves, elephants, lions, tigers, and so on, or sees a great cloud rising and wishes to enter a hall ahead, and crosses that place, it is an allowable condition.
Ngay cả khi vị ấy đến trạm thu thuế mà tâm trí đang bận rộn, đang suy nghĩ điều gì đó, hoặc đang tụng kinh, hoặc đang thực hành sự chú tâm, hoặc bị cướp, voi, sư tử, hổ, v.v., bất ngờ tấn công và truy đuổi, hoặc thấy một đám mây lớn nổi lên và muốn vào một nhà kho phía trước, rồi vượt qua nơi đó, thì cũng được chấp thuận.
114. Ito parasmiṃ ekaṃsena avahārappahonakapāṇaṃ dassento ‘‘manussapāṇo’’ti āha.
114. Hereafter, showing a living being that is unequivocally liable to theft, he said “a human being.”
114. Ở đây, khi đề cập đến một chúng sinh có khả năng bị trộm cắp hoàn toàn, Đức Phật đã nói “manussapāṇo” (chúng sinh là con người).
Tampi bhujissaṃ harantassa avahāro natthi.
For one who takes him away to make him a non-slave, there is no theft.
Kẻ cướp người tự do đó thì không phạm tội trộm cắp.
Yopi bhujisso mātarā vā pitarā vā āṭhapito hoti, attanā vā attano upari katvā paññāsaṃ vā saṭṭhiṃ vā aggahesi, tampi harantassa avahāro natthi; dhanaṃ pana gataṭṭhāne vaḍḍhati.
For one who steals a non-slave who has been entrusted by their mother or father, or who has taken fifty or sixty on their own account, there is no avahāra for the one who steals them; however, the money increases where it has gone.
Người tự do nào được cha mẹ giao cho người khác, hoặc tự mình nhận năm mươi hay sáu mươi đồng tiền để làm việc, kẻ cướp người đó thì không phạm tội trộm cắp; nhưng tiền bạc sẽ tăng lên ở nơi mà nó đã đến.
Antojātaka-dhanakkīta-karamarānītappabhedaṃ pana dāsaṃyeva harantassa avahāro hoti.
For one who steals a slave—specifically one categorized as antojātaka, dhanakkīta, or karamarānīta—there is an avahāra.
Tuy nhiên, kẻ cướp nô lệ thuộc loại antojātaka (sinh ra trong nhà), dhanakkīta (mua bằng tiền), karamarānīta (bị bắt về làm nô lệ) thì phạm tội trộm cắp.
Tameva hi sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘pāṇo nāma manussapāṇo vuccatī’’ti.
Indeed, it is in reference to this that it was said: “By living being is meant a human living being.”
Chính vì thế mà có lời dạy này: “Pāṇa (sinh vật) được gọi là manussapāṇa (sinh vật loài người).”
Ettha ca gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jāto antojātako, dhanena kīto dhanakkīto, paradesato paharitvā ānetvā dāsabyaṃ upagamito karamarānītoti veditabbo.
Herein, one born to a male slave in the womb of a female house-slave is an antojātaka; one bought with wealth is a dhanakkīta; one brought from a foreign land and reduced to slavery is to be understood as a karamarānīta.
Ở đây, antojātaka là người nô lệ sinh ra trong bụng của nữ tỳ trong nhà; dhanakkīta là người nô lệ được mua bằng tiền; karamarānīta là người nô lệ bị đánh đập và mang về từ nước ngoài để làm nô lệ.
Evarūpaṃ pāṇaṃ ‘‘harissāmī’’ti āmasati, dukkaṭaṃ.
Touching such a living being with the thought, “I will steal them,” is a dukkaṭa offense.
Nếu chạm vào một sinh vật như vậy với ý định trộm cắp, thì phạm tội dukkaṭa.
Hatthe vā pāde vā gahetvā ukkhipanto phandāpeti, thullaccayaṃ.
While lifting them, having taken them by the hand or foot, if one causes them to move, it is a thullaccaya offense.
Nếu nắm tay hoặc chân nhấc lên và làm cho sinh vật đó vùng vẫy, thì phạm tội thullaccaya.
Ukkhipitvā palāyitukāmo kesaggamattampi ṭhitaṭṭhānato atikkāmeti, pārājikaṃ.
Having lifted them, intending to run away, if one moves them from their original place by even a hair's breadth, it is a pārājika offense.
Nếu nhấc lên và muốn bỏ chạy, chỉ cần một sợi tóc của sinh vật đó vượt ra khỏi vị trí ban đầu, thì phạm tội pārājika.
Kesesu vā hatthesu vā gahetvā kaḍḍhati, padavārena kāretabbo.
If one pulls them, having taken them by the hair or hands, it should be determined by the step.
Nếu nắm tóc hoặc tay kéo đi, thì tội được tính theo từng bước chân.
Padasā nessāmīti tajjento vā paharanto vā ‘‘ito gacchāhī’’ti vadati, tena vuttadisābhāgaṃ gacchantassa dutiyapadavārena pārājikaṃ.
“I will lead them away by the step,” and either threatening or striking them, one says, “Go from here,” when the person goes in the direction indicated, it is a pārājika offense at the second step.
Nếu một Tỳ-kheo dọa nạt hoặc đánh đập một nô lệ và nói: “Hãy đi theo hướng này!” và nô lệ đó đi theo hướng đã chỉ, thì khi bước chân thứ hai được thực hiện, Tỳ-kheo đó phạm tội pārājika.
Yepi tena saddhiṃ ekacchandā honti, sabbesaṃ ekakkhaṇe pārājikaṃ.
For all those who are of the same intention with him, it is a pārājika offense at the same moment.
Nếu có nhiều Tỳ-kheo cùng ý định với Tỳ-kheo đó, thì tất cả đều phạm tội pārājika cùng một lúc.
Bhikkhu dāsaṃ disvā sukhadukkhaṃ pucchitvā vā apucchitvā vā ‘‘gaccha, palāyitvā sukhaṃ jīvā’’ti vadati, so ce palāyati, dutiyapadavāre pārājikaṃ.
A bhikkhu, seeing a slave, whether having asked about their well-being or not, says, “Go, run away and live happily.” If the slave runs away, it is a pārājika offense at the second step.
Nếu một Tỳ-kheo thấy một nô lệ, hỏi thăm về khổ vui hay không hỏi, rồi nói: “Hãy đi, hãy bỏ trốn và sống hạnh phúc!” nếu nô lệ đó bỏ trốn, thì khi bước chân thứ hai được thực hiện, Tỳ-kheo đó phạm tội pārājika.
Taṃ attano samīpaṃ āgataṃ añño ‘‘palāyā’’ti vadati, sace bhikkhusataṃ paṭipāṭiyā attano samīpamāgataṃ vadati, sabbesaṃ pārājikaṃ.
Another bhikkhu says to that slave who has come near him, “Run away.” If a hundred bhikkhus, one after another, say this to the slave who comes near them, it is a pārājika offense for all of them.
Nếu một nô lệ đến gần mình, một Tỳ-kheo khác nói: “Hãy bỏ trốn!” nếu một trăm Tỳ-kheo lần lượt nói với nô lệ đến gần mình, thì tất cả đều phạm tội pārājika.
Yo pana vegasā palāyantaṃyeva ‘‘palāya, yāva taṃ sāmikā na gaṇhantī’’ti bhaṇati, anāpatti pārājikassa.
However, for one who says to a person already fleeing swiftly, “Flee, before your masters catch you,” there is no pārājika offense.
Tuy nhiên, nếu một Tỳ-kheo nói với một nô lệ đang bỏ chạy nhanh: “Hãy bỏ chạy đi, kẻo chủ của ngươi bắt được!” thì không phạm tội pārājika.
Sace pana saṇikaṃ gacchantaṃ bhaṇati, so ca tassa vacanena sīghaṃ gacchati, pārājikaṃ.
But if one says this to someone walking slowly, and that person goes quickly because of his words, it is a pārājika offense.
Nhưng nếu nói với một nô lệ đang đi chậm, và nô lệ đó đi nhanh hơn theo lời nói của Tỳ-kheo, thì phạm tội pārājika.
Palāyitvā aññaṃ gāmaṃ vā desaṃ vā gataṃ disvā tatopi palāpentassa pārājikameva.
After seeing a person who has fled to another village or country, for one who causes them to flee from that place as well, it is also a pārājika offense.
Nếu thấy một nô lệ đã bỏ trốn đến một làng hoặc một đất nước khác, rồi lại xúi giục nô lệ đó bỏ trốn từ đó, thì vẫn phạm tội pārājika.
Kiṃ te palāyituṃ na vaṭṭatīti vā, kiṃ katthaci gantvā sukhaṃ jīvituṃ na vaṭṭatīti vā, dāsadāsiyo palāyitvā amukaṃ nāma padesaṃ gantvā sukhaṃ jīvantī’’ti vā, so ca tassa vacanaṃ sutvā palāyati, avahāro natthi.
or “Is it not right for you to flee?”, or “Is it not right to go somewhere and live happily?”, or “Male and female slaves flee, go to such-and-such a place, and live happily”—if the person hears his words and flees, there is no avahāra.
Sao ngươi không bỏ trốn đi? Sao ngươi không đi đâu đó mà sống hạnh phúc? Nô lệ nam nữ bỏ trốn đến nơi kia mà sống hạnh phúc.” Nếu người nô lệ đó nghe lời và bỏ trốn, thì không phạm tội trộm cắp.
Yopi ‘‘mayaṃ amukaṃ nāma padesaṃ gacchāma, tatrāgatā sukhaṃ jīvanti, amhehi ca saddhiṃ gacchantānaṃ antarāmaggepi pātheyyādīhi kilamatho natthī’’ti vatvā sukhaṃ attanā saddhiṃ āgacchantaṃ gahetvā gacchati maggagamanavasena, na theyyacittena; nevatthi avahāro.
Also, one who says, “We are going to such-and-such a place. Those who go there live happily, and for those who go with us, there is no trouble with provisions on the way,” and then takes the person who willingly comes with him, he goes merely for the sake of traveling, not with the intention to steal; there is no avahāra.
Và nếu có người nói: “Chúng ta sẽ đi đến nơi kia, những người đến đó sống hạnh phúc, và những người đi cùng chúng ta sẽ không bị mệt mỏi vì lương thực trên đường đi.” Rồi dẫn người nô lệ đó đi cùng mình một cách an toàn, theo cách đi đường, không có ý định trộm cắp; thì không phạm tội trộm cắp.
Antarāmagge ca coresu uṭṭhitesu ‘‘are!
And on the way, if thieves appear, for one who says, “Hey!
Và trên đường đi, nếu bọn cướp xuất hiện và người đó nói: “Này!
Corā uṭṭhitā, vegena palāya, ehi yāhī’’ti vadantassāpi corantarāya mocanatthāya vuttattā avahāraṃ na vadantīti.
Thieves have appeared! Flee quickly, come, go!”, they do not call it avahāra because it was said for the purpose of freeing him from the danger of thieves.
Bọn cướp đã xuất hiện, hãy nhanh chóng bỏ chạy, hãy đến đây!” thì vì lời nói đó được nói ra để tránh nguy hiểm từ bọn cướp, nên không bị coi là tội trộm cắp.
Aḍḍhampi pādampi kahāpaṇampi labhanti, muñcantāpi hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā gahetvāva muñcanti.
they receive half a coin, a quarter coin, or a kahāpaṇa, and when they release it, they do so only after receiving silver or gold.
họ nhận được nửa đồng, một phần tư đồng, hay một đồng kahāpaṇa; khi thả rắn, họ cũng chỉ thả sau khi đã nhận được vàng hoặc bạc.
Te kassaci bhikkhuno nisinnokāsaṃ gantvā sappakaraṇḍaṃ ṭhapetvā niddāyanti vā, katthaci vā gacchanti, tatra ce so bhikkhu theyyacittena taṃ karaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ.
If they go to the place where a certain bhikkhu is sitting, put down the snake basket, and fall asleep or go somewhere else, and if that bhikkhu touches the basket with the intention to steal, it is a dukkaṭa offense.
Những người đó đến chỗ Tỳ-kheo đang ngồi, đặt giỏ rắn xuống rồi ngủ hoặc đi đâu đó. Nếu Tỳ-kheo đó với ý định trộm cắp mà chạm vào giỏ đó, thì phạm tội dukkaṭa.
Phandāpeti, thullaccayaṃ.
If he causes it to move, it is a thullaccaya offense.
Nếu làm cho rắn vùng vẫy, thì phạm tội thullaccaya.
Ṭhānā cāveti, pārājikaṃ.
If he displaces it from its position, it is a pārājika offense.
Nếu làm cho rắn rời khỏi vị trí, thì phạm tội pārājika.
Sace pana karaṇḍakaṃ ugghāṭetvā sappaṃ gīvāya gaṇhāti, dukkaṭaṃ.
But if, having opened the basket, he seizes the snake by the neck, it is a dukkaṭa offense.
Nếu mở giỏ và nắm cổ rắn, thì phạm tội dukkaṭa.
Uddharati, thullaccayaṃ.
If he lifts it, it is a thullaccaya offense.
Nếu nhấc rắn lên, thì phạm tội thullaccaya.
Ujukaṃ katvā uddharantassa karaṇḍatalato sappassa naṅguṭṭhe kesaggamatte mutte pārājikaṃ.
While lifting it straight up, as soon as a hair's breadth of the snake's tail is free from the bottom of the basket, it is a pārājika offense.
Nếu nhấc thẳng lên, chỉ cần một sợi lông ở đuôi rắn thoát ra khỏi đáy giỏ, thì phạm tội pārājika.
Ghaṃsitvā kaḍḍhantassa naṅguṭṭhe mukhavaṭṭito muttamatte pārājikaṃ.
While pulling it by dragging, as soon as the tail is free from the rim of the opening, it is a pārājika offense.
Nếu cọ xát và kéo ra, chỉ cần đuôi rắn thoát ra khỏi miệng giỏ, thì phạm tội pārājika.
Karaṇḍamukhaṃ īsakaṃ vivaritvā pahāraṃ vā datvā ‘‘ehi, re’’ti nāmena pakkositvā nikkhāmeti, pārājikaṃ.
Having slightly opened the basket's mouth, giving it a tap, and calling it by name, saying, “Hey, come!”, if he makes it leave, it is a pārājika offense.
Nếu hé mở miệng giỏ một chút, đánh hoặc gọi tên rắn: “Này, ra đây!” và làm cho nó thoát ra, thì phạm tội pārājika.
Tatheva vivaritvā maṇḍūkasaddaṃ vā mūsikasaddaṃ vā lājāvikiraṇaṃ vā katvā nāmena pakkosati, accharaṃ vā paharati, evaṃ nikkhantepi pārājikaṃ.
Having opened it in the same way, and after making the sound of a frog or a mouse, or scattering roasted grain, he calls it by name, or snaps his fingers, if it leaves in this way, it is also a pārājika offense.
Cũng vậy, nếu hé mở miệng giỏ và tạo ra tiếng ếch, tiếng chuột, hoặc rải bỏng gạo, rồi gọi tên rắn, hoặc búng ngón tay, nếu rắn thoát ra như vậy, thì phạm tội pārājika.
Mukhaṃ avivaritvāpi evaṃ kate chāto sappo sīsena karaṇḍapuṭaṃ āhacca okāsaṃ katvā palāyati, pārājikameva.
Even without opening the mouth, if one does so, and the hungry snake, striking the lid of the basket with its head, makes an opening and escapes, it is still a pārājika offense.
Ngay cả khi không mở miệng giỏ, nếu làm như vậy, con rắn đói sẽ dùng đầu đập vào nắp giỏ, tạo ra khe hở và bỏ trốn, thì vẫn phạm tội pārājika.
Sace pana mukhe vivarite sayameva sappo nikkhamitvā palāyati, bhaṇḍadeyyaṃ.
But if, when the mouth is opened, the snake leaves and escapes on its own, compensation for the goods is required.
Tuy nhiên, nếu miệng giỏ được mở và rắn tự mình thoát ra rồi bỏ trốn, thì phải bồi thường giá trị tài sản.
Athāpi mukhaṃ vivaritvā vā avivaritvā vā kevalaṃ maṇḍūkamūsikasaddaṃ lājāvikiraṇameva ca karoti, na nāmaṃ gahetvā pakkosati, na accharaṃ vā paharati, sappo ca chātattā ‘‘maṇḍūkādīni khādissāmī’’ti nikkhamitvā palāyati, bhaṇḍadeyyameva.
Furthermore, whether the mouth is opened or not, if one merely makes the sound of a frog or a mouse and scatters roasted grain, but does not call it by name or snap his fingers, and the snake, being hungry, leaves thinking, “I will eat the frog,” and escapes, only compensation for the goods is required.
Hoặc nếu chỉ mở miệng giỏ hoặc không mở, chỉ tạo ra tiếng ếch, tiếng chuột, hoặc rải bỏng gạo, nhưng không gọi tên rắn, không búng ngón tay, và rắn vì đói mà nghĩ: “Mình sẽ ăn ếch, chuột, v.v.” rồi thoát ra và bỏ trốn, thì vẫn phải bồi thường giá trị tài sản.
Maccho kevalaṃ idha apadaggahaṇena āgato.
A fish is included here only by the term ‘footless’.
Cá chỉ được đề cập ở đây trong phần về loài không chân.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ udakaṭṭhe vuttamevāti.
Whatever is to be said about this has already been stated in the section on things in the water.
Những gì cần nói về nó đã được nói trong phần về loài dưới nước.
115. Dvipadesu – ye avaharituṃ sakkā, te dassento ‘‘manussā pakkhajātā’’ti āha.
115. Among two-footed creatures, to show which ones can be stolen, he said: “Humans and winged creatures.”
115. Trong các loài hai chân – để chỉ những loài có thể bị trộm cắp, Ngài đã nói: “Con người và loài có cánh.”
Devatā pana avaharituṃ na sakkā.
Deities, however, cannot be stolen.
Tuy nhiên, chư thiên thì không thể bị trộm cắp.
Pakkhā jātā etesanti pakkhajātā.
They for whom wings have grown are winged creatures.
Những loài có cánh được gọi là pakkhajātā (loài có cánh).
Te lomapakkhā cammapakkhā aṭṭhipakkhāti tividhā.
They are of three kinds: feather-winged, skin-winged, and bone-winged.
Chúng có ba loại: lông cánh, da cánh và xương cánh.
Tattha morakukkuṭādayo lomapakkhā, vagguliādayo cammapakkhā, bhamarādayo aṭṭhipakkhāti veditabbā.
Herein, peacocks, chickens, and the like should be known as feather-winged; bats and the like as skin-winged; and bees and the like as bone-winged.
Trong đó, công, gà, v.v. là loài lông cánh; dơi, v.v. là loài da cánh; ong, v.v. là loài xương cánh.
Te sabbepi manussā ca pakkhajātā ca kevalaṃ idha dvipadaggahaṇena āgatā.
All of these, both humans and winged creatures, are included here simply by the term ‘two-footed’.
Tất cả những loài này, cả con người và loài có cánh, chỉ được đề cập ở đây trong phần về loài hai chân.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ ākāsaṭṭhe ca pāṇe ca vuttanayamevāti.
Whatever is to be said about this is according to the method already stated in the sections on things in the air and on living beings.
Những gì cần nói ở đây đã được nói theo cách tương tự trong phần về loài trên không và loài sinh vật.
116. Catuppadesu – pasukāti pāḷiyaṃ āgatāvasesā sabbā catuppadajātīti veditabbā.
116. Among four-footed creatures, the term 'livestock' should be understood to mean all species of four-footed creatures remaining after those mentioned in the Pāḷi.
116. Trong các loài bốn chân – pasukā (gia súc) được hiểu là tất cả các loài bốn chân còn lại được đề cập trong Pāḷi.
Hatthiādayo pākaṭāyeva.
Elephants and so on are well known.
Voi, v.v. thì đã rõ ràng.
Tattha theyyacittena hatthiṃ āmasantassa dukkaṭaṃ, phandāpentassa thullaccayaṃ.
Therein, for one who touches an elephant with the intention to steal, it is a dukkaṭa offense; for causing it to move, a thullaccaya offense.
Ở đây, nếu chạm vào một con voi với ý định trộm cắp, thì phạm tội dukkaṭa; nếu làm cho nó vùng vẫy, thì phạm tội thullaccaya.
Yo pana mahābalo balamadena taruṇaṃ bhiṅkacchāpaṃ nābhimūle sīsena uccāretvā gaṇhanto cattāro pāde, soṇḍaṃ ca bhūmito kesaggamattampi moceti, pārājikaṃ.
But a very strong person who, through the intoxication of strength, while lifting and taking a young elephant calf at the base of its navel with his head, frees its four feet and trunk from the ground by even a hair's breadth, commits a pārājika offense.
Tuy nhiên, nếu một người có sức mạnh lớn, với sự kiêu ngạo về sức mạnh, dùng đầu nhấc một con voi con lên ở gốc rốn và giữ nó, làm cho bốn chân và vòi của nó rời khỏi mặt đất dù chỉ một sợi lông, thì phạm tội pārājika.
Hatthī pana koci hatthisālāyaṃ bandhitvā ṭhapito hoti, koci abaddhova tiṭṭhati, koci antovatthumhi tiṭṭhati, koci rājaṅgaṇe tiṭṭhati, tattha hatthisālāyaṃ gīvāya bandhitvā ṭhapitassa gīvābandhanañca cattāro ca pādāti pañca ṭhānāni honti.
Now, some elephants are kept tied in an elephant stable, some stand untied, some are within a compound, and some stand in the royal courtyard. Therein, for one kept tied by the neck in an elephant stable, there are five positions: the neck-tether and the four feet.
Một số con voi được cột trong chuồng voi, một số thì đứng tự do, một số đứng trong khu vực nhà ở, một số đứng trong sân hoàng gia. Ở đó, một con voi bị cột cổ trong chuồng voi có năm vị trí: dây cột cổ và bốn chân.
Gīvāya ca ekasmiñca pāde ayasaṅkhalikāya baddhassa cha ṭhānāni.
For one bound with an iron chain on the neck and on one foot, there are six positions.
Một con voi bị cột cổ và một chân bằng xích sắt thì có sáu vị trí.
Gīvāya ca dvīsu ca pādesu baddhassa satta ṭhānāni.
For one bound on the neck and on two feet, there are seven positions.
Một con voi bị cột cổ và hai chân thì có bảy vị trí.
Tesaṃ vasena phandāpanaṭhānācāvanāni veditabbāni.
Based on these positions, the causing of movement and displacing from position should be understood.
Tùy theo các vị trí đó mà các hành vi làm cho voi vùng vẫy hoặc rời khỏi vị trí được hiểu.
Abaddhassa sakalā hatthisālā ṭhānaṃ.
For an untied one, the entire elephant stable is its position.
Đối với con voi không bị cột, toàn bộ chuồng voi là vị trí của nó.
Tato atikkamane, pārājikaṃ.
When it is moved beyond that, it is a pārājika offense.
Nếu nó vượt ra khỏi đó, thì phạm tội pārājika.
Antovatthumhi ṭhitassa sakalaṃ antovatthumeva ṭhānaṃ.
For one standing within a compound, the entire compound is its position.
Đối với con vật đang ở trong khu đất có rào chắn, toàn bộ khu đất đó là chỗ của nó.
Tassa vatthudvārātikkamane pārājikaṃ.
For that one, when it is moved beyond the gate of the compound, it is a pārājika offense.
Nếu nó vượt qua cổng khu đất đó thì phạm tội pārājika.
Rājaṅgaṇe ṭhitassa sakalanagaraṃ ṭhānaṃ.
For one standing in the royal courtyard, the entire city is its place.
Đối với con vật đang ở trong sân hoàng cung, toàn bộ thành phố là chỗ của nó.
Tassa nagaradvārātikkamane pārājikaṃ.
When it passes beyond the city gate, there is a pārājika offense.
Nếu nó vượt qua cổng thành phố đó thì phạm tội pārājika.
Bahinagare ṭhitassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ.
For one standing outside the city, the very place it stands is its place.
Đối với con vật đang ở ngoài thành phố, chỗ nó đang đứng là chỗ của nó.
Taṃ haranto padavārena kāretabbo.
One who steals it should be made to act on a step-by-step basis.
Người nào dắt nó đi thì phải bị xử lý theo từng bước chân.
Nipannassa ekameva ṭhānaṃ.
For one lying down, there is only one place.
Đối với con vật đang nằm, chỉ có một chỗ là chỗ của nó.
Taṃ theyyacittena uṭṭhāpentassa uṭṭhitamatte pārājikaṃ.
For one making it stand up with the intention to steal, a pārājika offense is incurred at the very moment it has stood up.
Nếu có ý định trộm cắp mà khiến nó đứng dậy, thì ngay khi nó đứng dậy là phạm tội pārājika.
Assepi ayameva vinicchayo.
For a horse as well, this is the very same legal decision.
Đối với ngựa cũng có phán quyết tương tự.
Sace pana so catūsu pādesu baddho hoti, aṭṭha ṭhānāni veditabbāni.
But if it is tethered on all four feet, eight places should be understood.
Tuy nhiên, nếu nó bị buộc ở bốn chân, thì phải biết có tám chỗ.
Esa nayo oṭṭhepi.
This is the method for a camel as well.
Đối với lạc đà cũng theo cách này.
Goṇopi koci gehe bandhitvā ṭhapito hoti.
In the case of an ox, some are kept tied up in a house.
Một số con bò được buộc và giữ trong nhà.
Koci abaddhova tiṭṭhati, koci pana vaje bandhitvā ṭhapito hoti, koci abaddhova tiṭṭhati.
Some stand untied, while some are kept tied up in a pen, and some stand untied.
Một số thì không bị buộc mà đứng, một số thì được buộc trong chuồng, một số thì không bị buộc mà đứng.
Tattha gehe bandhitvā ṭhapitassa cattāro pādā, bandhanañcāti pañca ṭhānāni; abaddhassa sakalaṃ gehaṃ.
Among them, for one kept tied up in a house, there are five places: the four feet and the tether; for an untied one, the entire house is its place.
Trong số đó, đối với con bò bị buộc trong nhà, bốn chân và dây buộc là năm chỗ; đối với con không bị buộc, toàn bộ ngôi nhà là chỗ của nó.
Vajepi baddhassa pañca ṭhānāni.
Also in a pen, for a tied one there are five places.
Trong chuồng, đối với con bị buộc cũng có năm chỗ.
Abaddhassa sakalo vajo.
For an untied one, the entire pen is its place.
Đối với con không bị buộc, toàn bộ chuồng là chỗ của nó.
Taṃ vajadvāraṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
If he makes it go beyond the pen's gate, it is a pārājika offense.
Nếu nó vượt qua cổng chuồng đó, thì phạm tội pārājika.
Vajaṃ bhinditvā haranto khaṇḍadvāraṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
One stealing it by breaking the pen, if he makes it go beyond the broken opening, it is a pārājika offense.
Nếu phá chuồng mà dắt đi, vượt qua chỗ cửa bị phá, thì phạm tội pārājika.
Dvāraṃ vā vivaritvā vajaṃ vā bhinditvā bahi ṭhito nāmena pakkositvā nikkhāmeti, pārājikaṃ.
Having opened the gate or broken the pen, if, while standing outside, he calls it by name and makes it come out, it is a pārājika offense.
Nếu mở cổng hoặc phá chuồng rồi đứng bên ngoài gọi tên nó ra, thì phạm tội pārājika.
Sākhābhaṅgaṃ dassetvā pakkosantassāpi eseva nayo.
For one who calls it by showing it a broken branch, this is the same method.
Cách xử lý cũng tương tự đối với người vẫy cành cây để gọi nó.
Dvāraṃ avivaritvā vajaṃ abhinditvā sākhābhaṅgaṃ cāletvā pakkosati, goṇo chātatāya vajaṃ laṅghetvā nikkhamati, pārājikameva.
Without opening the gate and without breaking the pen, if he calls it by shaking a broken branch, and the ox, due to hunger, jumps over the pen and comes out, it is indeed a pārājika offense.
Nếu không mở cổng, không phá chuồng, chỉ vẫy cành cây để gọi, con bò vì đói mà nhảy qua chuồng đi ra, thì vẫn phạm tội pārājika.
Sace pana dvāre vivarite vaje vā bhinne sayameva nikkhamati, bhaṇḍadeyyaṃ.
But if, when the gate is opened or the pen is broken, it comes out on its own, he is liable for the value of the goods.
Tuy nhiên, nếu cổng đã mở hoặc chuồng đã phá mà nó tự đi ra, thì phải bồi thường vật phẩm.
Dvāraṃ vivaritvā vā avivaritvā vā vajampi bhinditvā vā abhinditvā vā kevalaṃ sākhābhaṅgaṃ cāleti, na pakkosati, goṇo chātatāya padasā vā laṅghetvā vā nikkhamati, bhaṇḍadeyyameva.
Whether the gate is opened or not, and whether the pen is broken or not, if he merely shakes a broken branch and does not call it, and the ox, due to hunger, comes out either by walking or by jumping over, he is only liable for the value of the goods.
Nếu mở cổng hoặc không mở cổng, phá chuồng hoặc không phá chuồng, chỉ vẫy cành cây mà không gọi, con bò vì đói mà tự đi bộ hoặc nhảy qua đi ra, thì chỉ phải bồi thường vật phẩm.
Eko majjhe gāme baddho ṭhito, eko nipanno.
One is tied up standing in the middle of a village, another is lying down.
Một con bị buộc đứng giữa làng, một con đang nằm.
Ṭhitagoṇassa pañca ṭhānāni honti, nipannassa dve ṭhānāni; tesaṃ vasena phandāpanaṭhānācāvanāni veditabbāni.
For a standing ox, there are five places; for one lying down, there are two places. By means of these, the shaking and the dislodging from the place should be understood.
Con bò đang đứng có năm chỗ, con bò đang nằm có hai chỗ; phải biết về việc di chuyển khỏi các chỗ này dựa trên chúng.
118. Ocaratīti ocarako, tattha tattha anto anupavisatīti vuttaṃ hoti.
118. He informs, thus he is an ocaraka; it is said that he enters and moves about within various places.
118. Ocarako nghĩa là người đi vào, đi sâu vào đó đây.
Ocaritvāti sallakkhetvā, upadhāretvāti attho.
Having informed means having noted, having investigated.
Ocaritvā có nghĩa là đã ghi nhớ, đã xem xét kỹ lưỡng.
Ācikkhatīti parakulesu vā vihārādīsu vā duṭṭhapitaṃ asaṃvihitārakkhaṃ bhaṇḍaṃ aññassa corakammaṃ kātuṃ paṭibalassa āroceti.
He points out means he tells another who is capable of committing theft about goods that are badly placed and unguarded in the families of others or in monasteries and so on.
Ācikkhati nghĩa là báo cho người khác có khả năng thực hiện hành vi trộm cắp về một tài sản bị đặt không đúng chỗ hoặc không được bảo vệ tại nhà người khác hoặc tại các tịnh xá, v.v.
Āpatti ubhinnaṃ pārājikassāti avassaṃ hāriye bhaṇḍe ocarakassa āṇattikkhaṇe itarassa ṭhānācāvaneti evaṃ āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
The offense for both is a pārājika means, with regard to goods that will definitely be taken, for the informant at the moment of giving the command, and for the other at the dislodging from the place, thus the offense for both is a pārājika.
Āpatti ubhinnaṃ pārājikassā có nghĩa là cả hai đều phạm tội pārājika khi tài sản chắc chắn sẽ bị lấy đi, vào thời điểm người chỉ điểm ra lệnh và người kia di chuyển tài sản khỏi chỗ của nó.
Yo pana ‘‘puriso gehe natthi, bhaṇḍaṃ asukasmiṃ nāma padese ṭhapitaṃ asaṃvihitārakkhaṃ, dvāraṃ asaṃvutaṃ, gatamatteneva sakkā harituṃ, natthi nāma koci purisakārūpajīvī, yo taṃ gantvā hareyyā’’tiādinā nayena pariyāyakathaṃ karoti, tañca sutvā añño ‘‘ahaṃ dāni harissāmī’’ti gantvā harati, tassa ṭhānācāvane pārājikaṃ, itarassa pana anāpatti.
But one who speaks indirectly, using a method such as: "The man is not at home; the goods are placed in such-and-such a place, unguarded; the door is not secured. It is possible to take it just by going. Is there no one who lives by manly effort who would go and take it?", and upon hearing this, another goes and takes it, thinking, "I will now take it," for him there is a pārājika offense upon dislodging from the place, but for the other there is no offense.
Tuy nhiên, nếu một người nói một cách gián tiếp, chẳng hạn: “Trong nhà không có đàn ông, tài sản được cất ở chỗ này chỗ kia mà không có người trông coi, cửa không đóng, chỉ cần đến là có thể lấy được, không có ai là người sống bằng sức lao động của đàn ông mà có thể đến đó lấy đi” và một người khác nghe vậy rồi nghĩ: “Bây giờ tôi sẽ lấy”, rồi đi lấy, thì người lấy sẽ phạm tội pārājika ngay khi tài sản bị di chuyển khỏi chỗ của nó, còn người kia thì không phạm tội.
Pariyāyena hi adinnādānato muccatīti.
For one is absolved from taking what is not given by means of an indirect statement.
Vì người đó được giải thoát khỏi tội trộm cắp bằng cách nói gián tiếp.
Tassāyaṃ attho – cattāro janā ācariyantevāsikā chamāsakaṃ garubhaṇḍaṃ āharitukāmā jātā.
This is its meaning: Four persons, a teacher and his pupils, became desirous of taking goods of grave value, worth six māsakas.
Ý nghĩa của câu này là: Bốn người, gồm thầy và đệ tử, muốn lấy một tài sản quý giá trị sáu đồng māsaka.
Tattha ācariyo ‘‘tvaṃ ekaṃ māsakaṃ hara, tvaṃ ekaṃ, tvaṃ ekaṃ, ahaṃ tayo harissāmī’’ti āha.
Therein, the teacher said, "You take one māsaka, you one, you one, and I will take three."
Trong đó, vị thầy nói: “Con hãy lấy một đồng māsaka, con hãy lấy một đồng, con hãy lấy một đồng, còn ta sẽ lấy ba đồng”.
Antevāsikesu pana paṭhamo ‘‘tumhe, bhante, tayo haratha, tvaṃ ekaṃ hara, tvaṃ ekaṃ, ahaṃ ekaṃ harissāmī’’ti āha.
Among the pupils, however, the first one said, "Venerable sir, you take three, you take one, you one, and I will take one."
Tuy nhiên, người đệ tử đầu tiên nói: “Bạch thầy, thầy hãy lấy ba đồng, con hãy lấy một đồng, con hãy lấy một đồng, còn con sẽ lấy một đồng”.
Itarepi dve evameva āhaṃsu.
The other two also said the very same thing.
Hai người kia cũng nói tương tự.
Tattha antevāsikesu ekamekassa ekeko māsako sāhatthiko hoti, tena nesaṃ dukkaṭāpattiyo; pañca āṇattikā, tehi tiṇṇampi pārājikaṃ.
Therein, for each one of the pupils, one māsaka is by his own hand; because of that, for them, there are dukkaṭa offenses. Five māsakas are by command; because of those, for all three, there is a pārājika offense.
Trong trường hợp đó, mỗi người đệ tử tự tay lấy một đồng māsaka, vì thế họ phạm tội dukkaṭa; năm đồng là do ra lệnh, vì thế cả ba người đều phạm tội pārājika.
Ācariyassa pana tayo sāhatthikā, tehissa thullaccayaṃ.
For the teacher, however, three are by his own hand; because of these, for him there is a thullaccaya offense.
Còn vị thầy thì tự tay lấy ba đồng, vì thế vị ấy phạm tội thullaccaya.
Tayo āṇattikā, tehipi thullaccayameva.
Three are by command; because of these also, there is only a thullaccaya offense.
Ba đồng là do ra lệnh, vì thế vị ấy cũng chỉ phạm tội thullaccaya.
Imasmiñhi adinnādānasikkhāpade sāhatthikaṃ vā āṇattikassa, āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hoti.
In this training rule on taking what is not given, an act by one's own hand is not a factor for an act by command, nor is an act by command a factor for an act by one's own hand.
Trong giới học về việc không được lấy của không cho này, việc tự tay lấy không phải là yếu tố của việc ra lệnh, và việc ra lệnh cũng không phải là yếu tố của việc tự tay lấy.
Sāhatthikaṃ pana sāhatthikeneva kāretabbaṃ, āṇattikaṃ āṇattikeneva.
Rather, an act by one's own hand must be completed by one's own hand, and an act by command must be completed by a command.
Việc tự tay lấy phải được thực hiện bằng cách tự tay lấy, việc ra lệnh phải được thực hiện bằng cách ra lệnh.
Tena vuttaṃ – ‘‘caturo janā saṃvidhāya…pe… pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti.
Therefore it was said, "Four persons, having made an agreement... this is a question considered by the skilled."
Vì thế kinh nói: “Bốn người đã thỏa thuận…pe… đây là vấn đề đã được những người khéo léo suy xét”.
Apica saṃvidāvahāre asammohatthaṃ ‘‘ekabhaṇḍaṃ ekaṭṭhānaṃ, ekabhaṇḍaṃ nānāṭhānaṃ; nānābhaṇḍaṃ ekaṭṭhānaṃ, nānābhaṇḍaṃ nānāṭhāna’’nti idampi catukkaṃ atthato sallakkhetabbaṃ.
Furthermore, in stealing by agreement, for the sake of avoiding confusion, this tetrad should also be noted in terms of its meaning: "one kind of goods, one location; one kind of goods, various locations; various kinds of goods, one location; various kinds of goods, various locations."
Hơn nữa, để tránh nhầm lẫn trong việc trộm cắp có thỏa thuận, phải hiểu theo nghĩa của bốn trường hợp sau: “Một tài sản ở một chỗ, một tài sản ở nhiều chỗ; nhiều tài sản ở một chỗ, nhiều tài sản ở nhiều chỗ”.
Tattha ekabhaṇḍaṃ ekaṭṭhānanti ekakulassa āpaṇaphalake pañcamāsakaṃ bhaṇḍaṃ duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā bhikkhū ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchetaṃ āharā’’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ.
Therein, one kind of goods, one location means: Seeing goods worth five māsakas belonging to one family badly placed on a market stall, many bhikkhus command one, saying, "Go, bring that." Upon his lifting it, there is a pārājika offense for all of them.
Trong đó, một tài sản ở một chỗ có nghĩa là: Nhiều Tỳ-khưu thấy một tài sản trị giá năm đồng māsaka của một gia đình bị đặt không đúng chỗ trên một tấm ván ở chợ, bèn ra lệnh cho một người: “Hãy đi lấy cái đó về”. Khi tài sản đó được lấy đi, tất cả đều phạm tội pārājika.
Ekabhaṇḍaṃ nānāṭhānanti ekakulassa pañcasu āpaṇaphalakesu ekekamāsakaṃ duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchete āharā’’ti, pañcamassa māsakassa uddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ.
One item, various places means: Seeing one māsaka belonging to one family badly placed on each of five market stalls, many command one, saying, “Go, bring these.” Upon the lifting of the fifth māsaka, it is a pārājika for all of them.
Một vật ở nhiều nơi nghĩa là: Nhiều vị tỳ-khưu thấy một māsaka của một gia đình được đặt riêng lẻ trên năm quầy hàng khác nhau, liền sai một vị rằng: “Hãy đi lấy những thứ đó về!” Khi māsaka thứ năm được lấy đi, tất cả đều phạm pārājika.
Nānābhaṇḍaṃ ekaṭṭhānanti bahūnaṃ santakaṃ pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ bhaṇḍaṃ ekasmiṃ ṭhāne duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchetaṃ āharā’’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ.
Various items, one place means: Seeing items belonging to many people, worth five māsakas or more than five māsakas, badly placed in one place, many command one, saying, “Go, bring it.” Upon its lifting, it is a pārājika for all of them.
Nhiều vật ở một nơi nghĩa là: Nhiều vị tỳ-khưu thấy những vật trị giá năm māsaka hoặc hơn năm māsaka thuộc về nhiều người khác nhau được đặt chung ở một chỗ, liền sai một vị rằng: “Hãy đi lấy những thứ đó về!” Khi vật đó được lấy đi, tất cả đều phạm pārājika.
Nānābhaṇḍaṃ nānāṭhānanti pañcannaṃ kulānaṃ pañcasu āpaṇaphalakesu ekekamāsakaṃ duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchete āharā’’ti, pañcamassa māsakassa uddhāre sabbesaṃ pārājikanti.
Various items, various places means: Seeing one māsaka belonging to each of five families badly placed on five market stalls, many command one, saying, “Go, bring these.” Upon the lifting of the fifth māsaka, it is a pārājika for all of them.
Nhiều vật ở nhiều nơi nghĩa là: Nhiều vị tỳ-khưu thấy một māsaka của năm gia đình khác nhau được đặt riêng lẻ trên năm quầy hàng khác nhau, liền sai một vị rằng: “Hãy đi lấy những thứ đó về!” Khi māsaka thứ năm được lấy đi, tất cả đều phạm pārājika.
119. Saṅketakammanti sañjānanakammaṃ; kālaparicchedavasena saññāṇakaraṇanti attho.
119. Agreed action means an action of recognition; the meaning is making a sign by means of delimiting a time.
119. Ra hiệu bằng dấu hiệu (saṅketakamma) là hành động tạo ra một dấu hiệu để nhận biết; nghĩa là tạo ra một dấu hiệu để xác định thời gian.
Ettha ca ‘‘purebhattaṃ avaharā’’ti vutte ajja vā purebhattaṃ avaharatu, sve vā, anāgate vā saṃvacchare, natthi visaṅketo; ubhinnampi ocarake vuttanayeneva pārājikaṃ.
And here, when it is said, “Take it before the meal,” whether he takes it today before the meal, or tomorrow, or in a future year, there is no incorrect agreement; for both, it is a pārājika according to the method stated in the Ocaraka section.
Ở đây, nếu nói “Hãy lấy trộm trước bữa ăn”, thì dù lấy trộm trước bữa ăn hôm nay, hay ngày mai, hay trong năm tới, đều không có sự sai lệch về dấu hiệu; cả hai vị đều phạm pārājika theo cách đã nói trong phần ocaraka.
Sace pana ‘‘ajja purebhattaṃ avaharā’’ti vutte sve purebhattaṃ avaharati, ‘‘ajjā’’ti niyāmitaṃ taṃ saṅketaṃ atikkamma pacchā avahaṭaṃ hoti.
But if, when it is said, “Take it today before the meal,” he takes it tomorrow before the meal, it is taken later, having transgressed that agreement specified as “today.”
Tuy nhiên, nếu nói “Hãy lấy trộm trước bữa ăn hôm nay”, mà lại lấy trộm trước bữa ăn ngày mai, thì việc lấy trộm đó đã vượt quá dấu hiệu đã định là “hôm nay” và được thực hiện sau đó.
Sace ‘‘sve purebhattaṃ avaharā’’ti vutte ajja purebhattaṃ avaharati, ‘‘sve’’ti niyāmitaṃ taṃ saṅketaṃ appatvā pure avahaṭaṃ hoti; evaṃ avaharantassa avahārakasseva pārājikaṃ, mūlaṭṭhassa anāpatti.
If, when it is said, “Take it tomorrow before the meal,” he takes it today before the meal, it is taken earlier, not having reached that agreement specified as “tomorrow”; for one taking it thus, it is a pārājika only for the taker, no offense for the originator.
Nếu nói “Hãy lấy trộm trước bữa ăn ngày mai”, mà lại lấy trộm trước bữa ăn hôm nay, thì việc lấy trộm đó đã được thực hiện trước khi đạt đến dấu hiệu đã định là “ngày mai”; trong trường hợp này, chỉ người lấy trộm phạm pārājika, còn người sai bảo thì không phạm tội.
‘‘Sve purebhatta’’nti vutte tadaheva vā sve pacchābhattaṃ vā harantopi taṃ saṅketaṃ pure ca pacchā ca haratīti veditabbo.
When it is said, “Tomorrow, before the meal,” one who takes it on that very day or tomorrow after the meal should be understood as taking it both before and after that agreed time.
Nếu nói “trước bữa ăn ngày mai”, mà vị ấy lại lấy trộm ngay trong ngày đó hoặc sau bữa ăn ngày mai, thì phải hiểu rằng vị ấy đã lấy trộm trước và sau dấu hiệu đó.
Esa nayo pacchābhattarattindivesupi.
This is the method for after the meal, at night, and during the day as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho thời gian sau bữa ăn, ban đêm và ban ngày.
Purimayāma-majjhimayāma-pacchimayāma-kāḷajuṇha-māsa-utu-saṃvaccharādivasenāpi cettha saṅketavisaṅketatā veditabbā.
Here, correct and incorrect agreement should also be understood by way of the first watch, middle watch, last watch, the dark and bright fortnights, month, season, year, and so on.
Ở đây, sự đúng và sai của dấu hiệu cũng cần được hiểu theo các thời điểm như canh đầu, canh giữa, canh cuối, nửa tháng tối, tháng, mùa, năm, v.v.
‘‘Purebhattaṃ harā’’ti vutte ‘‘purebhattameva harissāmī’’ti vāyamantassa pacchābhattaṃ hoti; ettha kathanti?
When it is said, “Take it before the meal,” while he is trying, thinking, “I will take it before the meal,” it becomes after the meal; what is the case here?
Nếu nói “Hãy lấy trộm trước bữa ăn”, và khi vị ấy đang cố gắng lấy trộm trước bữa ăn thì lại thành ra sau bữa ăn; trong trường hợp này thì sao?
Mahāsumatthero tāva āha – ‘‘purebhattapayogova eso, tasmā mūlaṭṭho na muccatī’’ti.
First, the Elder Mahāsumatthera said: “This is an effort of the pre-meal time, therefore the originator is not absolved.”
Đại Trưởng lão Mahāsumma nói: “Đây là hành vi lấy trộm trước bữa ăn, do đó người sai bảo không thoát tội.”
Mahāpadumatthero panāha – ‘‘kālaparicchedaṃ atikkantattā visaṅketaṃ, tasmā mūlaṭṭho muccatī’’ti.
But the Elder Mahāpadumatthera said: “Because the time-limit has been transgressed, it is an incorrect agreement, therefore the originator is absolved.”
Nhưng Đại Trưởng lão Mahāpaduma lại nói: “Vì đã vượt quá giới hạn thời gian nên dấu hiệu bị sai lệch, do đó người sai bảo thoát tội.”
121. Idāni etesveva saṅketakammanimittakammesu asammohatthaṃ ‘‘bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpetī’’tiādimāha.
121. Now, to avoid confusion in these very cases of agreed action and action by a sign, he said the passage beginning with “A bhikkhu commands a bhikkhu.”
121. Giờ đây, để tránh nhầm lẫn trong chính những saṅketakamma và nimittakamma này, Đức Phật đã nói “ Một tỳ-khưu sai bảo một tỳ-khưu khác”, v.v.
Tattha so taṃ maññamāno tanti so avahārako yaṃ āṇāpakena nimittasaññaṃ katvā vuttaṃ, taṃ etanti maññamāno tameva avaharati, ubhinnaṃ pārājikaṃ.
Therein, he, thinking it is that, takes that means: that taker, thinking, “This is what was spoken of by the commander after making a sign,” takes that very thing. It is a pārājika for both.
Trong đó, vị ấy nghĩ đó là vật đó nghĩa là: vị tỳ-khưu lấy trộm đó nghĩ rằng vật mà người sai bảo đã tạo dấu hiệu để nói đến, chính là vật này, và vị ấy lấy trộm chính vật đó, cả hai đều phạm pārājika.
So taṃ maññamāno aññanti yaṃ avaharāti vuttaṃ, taṃ etanti maññamāno aññaṃ tasmiṃyeva ṭhāne ṭhapitaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti.
He, thinking it is that, takes another means: thinking, “This is what was said to be taken,” he takes another thing placed in that same spot. There is no offense for the originator.
Vị ấy nghĩ đó là vật đó nhưng lại lấy vật khác nghĩa là: vị ấy nghĩ rằng vật mà người sai bảo đã nói đến để lấy trộm là vật này, nhưng lại lấy trộm một vật khác được đặt ở cùng chỗ đó, thì người sai bảo không phạm tội.
Aññaṃ maññamāno tanti āṇāpakena nimittasaññaṃ katvā vuttabhaṇḍaṃ appagghaṃ, idaṃ aññaṃ tasseva samīpe ṭhapitaṃ sārabhaṇḍanti evaṃ aññaṃ maññamāno tameva avaharati, ubhinnampi pārājikaṃ.
Thinking it is another, he takes that means: thinking, “The item spoken of by the commander after making a sign is of little value; this other thing placed near it is a valuable item,” he thus takes that very item. It is a pārājika for both.
Vị ấy nghĩ đó là vật khác nhưng lại lấy vật đó nghĩa là: vật mà người sai bảo đã tạo dấu hiệu để nói đến có giá trị thấp, nhưng vị ấy nghĩ rằng đây là một vật khác có giá trị cao được đặt gần đó, và vị ấy lấy trộm chính vật đó, cả hai đều phạm pārājika.
Aññaṃ maññamāno aññanti purimanayeneva idaṃ aññaṃ tasseva samīpe ṭhapitaṃ sārabhaṇḍanti maññati, tañce aññameva hoti, tasseva pārājikaṃ.
Thinking it is another, he takes another means: in the same way as before, he thinks, “This other thing placed near it is a valuable item,” and if it is indeed another thing, it is a pārājika for him alone.
Vị ấy nghĩ đó là vật khác và lấy vật khác nghĩa là: theo cách tương tự như trước, vị ấy nghĩ rằng đây là một vật khác có giá trị cao được đặt gần đó, và nếu đó thực sự là một vật khác, thì chỉ có vị ấy phạm pārājika.
Itthannāmassa pāvadātiādīsu eko ācariyo tayo buddharakkhita-dhammarakkhita-saṅgharakkhitanāmakā antevāsikā daṭṭhabbā.
In the passages beginning with “Tell so-and-so,” one teacher and three resident pupils named Buddharakkhita, Dhammarakkhita, and Saṅgharakkhita should be understood.
Trong các trường hợp như “Hãy nói với người tên là này”, v.v., cần hiểu rằng có một vị thầy và ba đệ tử tên là Buddharakkhita, Dhammarakkhita và Saṅgharakkhita.
Tattha bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpetīti ācariyo kiñci bhaṇḍaṃ katthaci sallakkhetvā tassa haraṇatthāya buddharakkhitaṃ āṇāpeti.
Therein, a bhikkhu commands a bhikkhu means: a teacher, having noted some item somewhere, commands Buddharakkhita to take it.
Trong đó, một tỳ-khưu sai bảo một tỳ-khưu khác nghĩa là: vị thầy đã đánh dấu một vật nào đó ở một nơi nào đó, và sai bảo Buddharakkhita để lấy trộm vật đó.
Itthannāmassa pāvadāti gaccha tvaṃ, buddharakkhita, etamatthaṃ dhammarakkhitassa pāvada.
“Tell so-and-so” means: “You, Buddharakkhita, go and tell this matter to Dhammarakkhita.”
Hãy nói với người tên là này nghĩa là: “Này Buddharakkhita, con hãy đi và nói điều này cho Dhammarakkhita.”
Itthannāmo itthannāmassa pāvadatūti dhammarakkhitopi saṅgharakkhitassa pāvadatu.
“Let so-and-so tell so-and-so” means: “Let Dhammarakkhita also tell Saṅgharakkhita.”
Người tên là này hãy nói với người tên là này nghĩa là: “Dhammarakkhita cũng hãy nói lại cho Saṅgharakkhita.”
Itthannāmo itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharatūti evaṃ tayā āṇattena dhammarakkhitena āṇatto saṅgharakkhito itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharatu, so hi amhesu vīrajātiko paṭibalo imasmiṃ kammeti.
“Let so-and-so take such-and-such an item” means: “Thus commanded by you, let Saṅgharakkhita, who is commanded by Dhammarakkhita, take such-and-such an item, for among us he is of a brave nature and capable in this task.”
Người tên là này hãy lấy trộm vật tên là này nghĩa là: “Saṅgharakkhita, người đã được Dhammarakkhita sai bảo theo lệnh của con, hãy lấy trộm vật tên là này, vì trong số chúng ta, vị ấy là người dũng cảm và có khả năng thực hiện việc này.”
Āpatti dukkaṭassāti evaṃ āṇāpentassa ācariyassa tāva dukkaṭaṃ.
“There is an offense of dukkaṭa” means: for the teacher commanding thus, there is first a dukkaṭa.
Phạm dukkaṭa nghĩa là: vị thầy sai bảo như vậy thì trước hết phạm dukkaṭa.
Sace pana sā āṇatti yathādhippāyaṃ gacchati, yaṃ parato thullaccayaṃ vuttaṃ, āṇattikkhaṇe tadeva hoti.
But if that command proceeds according to his intention, then what is later stated as a thullaccaya occurs at the moment of the command.
Tuy nhiên, nếu lệnh sai bảo đó diễn ra đúng theo ý muốn, thì tội thullaccaya đã được nói ở phần sau, sẽ phát sinh ngay tại thời điểm sai bảo.
Atha taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, yaṃ parato ‘‘sabbesaṃ āpatti pārājikassā’’ti vuttaṃ, tato imassa taṅkhaṇeyeva pārājikaṃ hotīti ayaṃ yutti sabbattha veditabbā.
If that item will definitely be taken, then from what is later stated as “for all there is an offense of pārājika,” for this one, a pārājika occurs at that very moment. This reasoning should be understood in all cases.
Nếu vật đó chắc chắn sẽ bị lấy trộm, thì tội pārājika đã được nói ở phần sau là “tất cả đều phạm pārājika”, sẽ phát sinh ngay lập tức cho vị ấy vào thời điểm đó; nguyên tắc này cần được hiểu ở mọi nơi.
So itarassa ārocetīti buddharakkhito dhammarakkhitassa, dhammarakkhito ca saṅgharakkhitassa ‘‘amhākaṃ ācariyo evaṃ vadati – ‘itthannāmaṃ kira bhaṇḍaṃ avahara, tvaṃ kira amhesu ca vīrapuriso’’’ti āroceti, evaṃ tesampi dukkaṭaṃ.
He informs the other means: Buddharakkhita informs Dhammarakkhita, and Dhammarakkhita informs Saṅgharakkhita, saying, “Our teacher says thus: ‘Take such-and-such an item; you are a brave man among us.’” For them too, there is a dukkaṭa.
Vị ấy báo cho người kia nghĩa là: Buddharakkhita báo cho Dhammarakkhita, và Dhammarakkhita báo cho Saṅgharakkhita rằng: “Thầy chúng ta nói thế này – ‘Hãy lấy trộm vật tên là này, con là người dũng cảm trong số chúng ta’”, v.v. Trong trường hợp này, họ cũng phạm dukkaṭa.
Avahārako paṭiggaṇhātīti ‘‘sādhu harissāmī’’ti saṅgharakkhito sampaṭicchati.
The taker accepts means: Saṅgharakkhita accepts, saying, “Good, I will take it.”
Người lấy trộm chấp nhận nghĩa là: Saṅgharakkhita chấp nhận rằng “Tốt, tôi sẽ lấy trộm.”
Mūlaṭṭhassa āpatti thullaccayassāti saṅgharakkhitena paṭiggahitamatte ācariyassa thullaccayaṃ, mahājano hi tena pāpe niyojitoti.
For the originator, there is an offense of thullaccaya means: as soon as it is accepted by Saṅgharakkhita, it is a thullaccaya for the teacher, because a great number of people have been instigated by him in an evil deed.
Người sai bảo phạm thullaccaya nghĩa là: ngay khi Saṅgharakkhita chấp nhận, vị thầy phạm thullaccaya, vì vị ấy đã xúi giục nhiều người vào việc ác.
So taṃ bhaṇḍanti so ce saṅgharakkhito taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, sabbesaṃ catunnampi janānaṃ pārājikaṃ.
If he takes that item means: if that Saṅgharakkhita takes that item, it is a pārājika for all four persons.
Vị ấy lấy vật đó nghĩa là: nếu Saṅgharakkhita lấy trộm vật đó, thì cả bốn người đều phạm pārājika.
Na kevalañca catunnaṃ, etena upāyena visaṅketaṃ akatvā paramparāya āṇāpentaṃ samaṇasataṃ samaṇasahassaṃ vā hotu, sabbesaṃ pārājikameva.
And not only for four; by this method, without making an incorrect agreement, even if there were a hundred or a thousand samaṇas commanding in succession, it is a pārājika for all of them.
Không chỉ có bốn người, mà nếu theo cách này, không làm sai lệch dấu hiệu, mà sai bảo liên tiếp một trăm hay một ngàn vị Sa-môn, thì tất cả đều phạm pārājika.
Dutiyavāre – so aññaṃ āṇāpetīti so ācariyena āṇatto buddharakkhito dhammarakkhitaṃ adisvā vā avattukāmo vā hutvā saṅgharakkhitameva upasaṅkamitvā ‘‘amhākaṃ ācariyo evamāha – ‘itthannāmaṃ kira bhaṇḍaṃ avaharā’’’ti āṇāpeti.
In the second case— he commands another means: that Buddharakkhita, commanded by the teacher, either not seeing Dhammarakkhita or not wishing to speak to him, approaches Saṅgharakkhita himself and commands him, saying, “Our teacher said thus: ‘Take such-and-such an item.’”
Trong trường hợp thứ hai – vị ấy sai bảo người khác nghĩa là: Buddharakkhita, người đã được vị thầy sai bảo, vì không thấy Dhammarakkhita hoặc không muốn nói với vị ấy, liền đến gặp Saṅgharakkhita và sai bảo rằng: “Thầy chúng ta nói thế này – ‘Hãy lấy trộm vật tên là này’”.
Āpatti dukkaṭassāti āṇattiyā tāva buddharakkhitassa dukkaṭaṃ.
There is an offense of dukkaṭa means: for the command, there is first a dukkaṭa for Buddharakkhita.
Phạm dukkaṭa nghĩa là: do sự sai bảo, trước hết Buddharakkhita phạm dukkaṭa.
Paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti saṅgharakkhitena sampaṭicchite mūlaṭṭhasseva dukkaṭanti veditabbaṃ.
He accepts; there is an offense of dukkaṭa means: when it is accepted by Saṅgharakkhita, it should be understood that there is a dukkaṭa for the originator alone.
Chấp nhận, phạm dukkaṭa nghĩa là: khi Saṅgharakkhita chấp nhận, chỉ có vị thầy sai bảo ban đầu phạm dukkaṭa.
Sace pana so taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āṇāpakassa ca buddharakkhitassa, avahārakassa ca saṅgharakkhitassāti ubhinnampi pārājikaṃ.
But if he steals that item, it is a pārājika offense for both the commander, Buddharakkhita, and the taker, Saṅgharakkhita.
Nhưng nếu người ấy lấy trộm tài sản đó, thì cả hai vị, người ra lệnh là Buddharakkhita và người trộm là Saṅgharakkhita, đều phạm tội pārājika.
Mūlaṭṭhassa pana ācariyassa visaṅketattā pārājikena anāpatti.
However, for the original teacher, because of the mistaken sign, there is no offense of pārājika.
Còn vị thầy Mūlaṭṭha thì không phạm pārājika, do sự lầm lẫn trong ghi nhớ.
Dhammarakkhitassa ajānanatāya sabbena sabbaṃ anāpatti.
For Dhammarakkhita, due to his not knowing, there is no offense at all in any way whatsoever.
Vị Dhammarakkhita thì hoàn toàn không phạm tội do sự không biết.
Buddharakkhito pana dvinnaṃ sotthibhāvaṃ katvā attanā naṭṭho.
But Buddharakkhita, having brought about the well-being of the two, is himself ruined.
Nhưng Buddharakkhita đã làm cho hai vị kia được an toàn (không phạm tội) rồi tự mình bị hủy hoại (phạm tội).
Ito paresu catūsu āṇattivāresu paṭhame tāva so gantvā puna paccāgacchatīti bhaṇḍaṭṭhānaṃ gantvā anto ca bahi ca ārakkhaṃ disvā avaharituṃ asakkonto āgacchati.
In the four cases of command that follow this, in the first, “He, having gone, returns again” means that having gone to the place where the item is and seeing guards both inside and outside, he is unable to steal it and comes back.
Trong bốn trường hợp ra lệnh tiếp theo, trước hết, người ấy đi rồi lại trở về nghĩa là đi đến chỗ để tài sản, thấy có người canh gác cả trong lẫn ngoài, không thể trộm được nên trở về.
Yadā sakkosi, tadāti kiṃ ajjeva avahaṭaṃ hoti?
“When you are able, then...”: Does it have to be stolen today?
Khi nào có thể, lúc đó nghĩa là có phải tài sản đã bị trộm ngay hôm nay không?
Gaccha yadā sakkosi tadā naṃ avaharāti.
Go; when you are able, then steal it.
Hãy đi, khi nào có thể thì hãy trộm nó.
Āpatti dukkaṭassāti evaṃ puna āṇattiyāpi dukkaṭameva hoti.
“There is an offense of dukkaṭa”: Thus, even with a renewed command, there is only a dukkaṭa offense.
Phạm dukkaṭa nghĩa là ngay cả khi ra lệnh lại như vậy cũng chỉ là dukkaṭa.
Sace pana taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, atthasādhakacetanā nāma maggānantaraphalasadisā, tasmā ayaṃ āṇattikkhaṇeyeva pārājiko.
But if that item must certainly be taken, the volition that accomplishes the purpose is like the fruit immediately following the path; therefore, this one becomes a pārājika offender at the very moment of the command.
Tuy nhiên, nếu tài sản đó nhất định phải bị trộm, thì ý muốn làm lợi ích được ví như quả liền sau đạo, do đó vị này phạm pārājika ngay vào khoảnh khắc ra lệnh.
Sacepi avahārako saṭṭhivassātikkamena taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āṇāpako ca antarāyeva kālaṃ vā karoti, hīnāya vā āvattati; assamaṇova hutvā kālaṃ vā karissati, hīnāya vā āvattissati, avahārakassa pana avahārakkhaṇeyeva pārājikaṃ.
Even if the taker steals that item after sixty years have passed, and the commander in the meantime either dies or reverts to a lower state, he will either die or revert to a lower state having already become a non-monk; however, for the taker, it is a pārājika offense at the very moment of taking.
Ngay cả khi người trộm lấy trộm tài sản đó sau sáu mươi năm, và người ra lệnh đã chết hoặc hoàn tục trong khoảng thời gian đó; người đó sẽ chết hoặc hoàn tục khi không còn là sa-môn; nhưng người trộm thì phạm pārājika ngay vào khoảnh khắc trộm cắp.
122. Idāni tattha tattha ṭhānā cāvanavasena vuttassa adinnādānassa aṅgaṃ vatthubhedena ca āpattibhedaṃ dassento ‘‘pañcahi ākārehī’’tiādimāha.
122. Now, showing the components of theft, which was explained in terms of displacing from its location here and there, and the division of offenses according to the type of object, he said, “By five factors,” etc.
122. Bây giờ, để trình bày các chi phần của tội trộm cắp (adinnādāna) đã được nói đến theo cách di chuyển khỏi vị trí ở mỗi nơi, và sự khác biệt của các tội theo sự khác biệt của vật, nên đã nói đến câu “bằng năm phương cách” (pañcahi ākārehi) và những câu tiếp theo.
Tattha pañcahi ākārehīti pañcahi kāraṇehi; pañcahi aṅgehīti vuttaṃ hoti.
Therein, “by five factors” means by five reasons; it means by five components.
Trong đó, bằng năm phương cách (pañcahi ākārehi) có nghĩa là bằng năm lý do; có nghĩa là bằng năm chi phần.
Tatrāyaṃ saṅkhepattho – adinnaṃ ādiyantassa ‘‘parapariggahitañca hotī’’tiādinā nayena vuttehi pañcahākārehi pārājikaṃ hoti, na tato ūnehīti.
Herein, this is the summary: for one taking what has not been given, a pārājika offense occurs due to the five factors stated in the manner of “it is possessed by another,” etc., but not by fewer than these.
Ý nghĩa tóm tắt ở đây là: đối với người lấy của không cho, tội pārājika xảy ra bằng năm phương cách được nói đến theo cách “là của người khác sở hữu” (parapariggahitañca hoti) và những điều tương tự, chứ không phải ít hơn năm phương cách đó.
Tatrime pañca ākārā – parapariggahitaṃ, parapariggahitasaññitā, parikkhārassa garukabhāvo, theyyacittaṃ, ṭhānācāvananti.
Therein, these are the five factors: being possessed by another, the perception that it is possessed by another, the requisite being of grave value, the intention to steal, and displacing it from its location.
Năm phương cách này là: là của người khác sở hữu, có nhận thức là của người khác sở hữu, vật có giá trị lớn, ý định trộm cắp, và di chuyển khỏi vị trí.
Ito parehi pana dvīhi vārehi lahuke parikkhāre vatthubhedena thullaccayañca dukkaṭañca dassitaṃ.
However, in the two cases that follow, a thullaccaya and a dukkaṭa offense for requisites of light value are shown according to the type of object.
Còn trong hai trường hợp tiếp theo, đã được trình bày tội thullaccaya và dukkaṭa theo sự khác biệt của vật đối với vật có giá trị thấp.
125. ‘‘Chahākārehī’’tiādinā nayena vuttavārattaye pana na sakasaññitā, na vissāsaggāhitā, na tāvakālikatā, parikkhārassa garukabhāvo, theyyacittaṃ, ṭhānācāvananti evaṃ cha ākārā veditabbā.
125. In the three cases stated in the manner of “by six factors,” etc., the six factors should be understood as: not having the perception that it is one’s own, not taking it with familiarity, not being temporary, the requisite being of grave value, the intention to steal, and displacing it from its location.
Trong ba trường hợp được nói đến theo cách “bằng sáu phương cách” (chahākārehī) và những câu tiếp theo, sáu phương cách cần được hiểu là: không có nhận thức là của mình, không phải lấy do tin tưởng, không phải tạm thời, vật có giá trị lớn, ý định trộm cắp, và di chuyển khỏi vị trí.
Vatthubhedena panetthāpi paṭhamavāre pārājikaṃ.
But here too, due to the type of object, in the first case it is a pārājika.
Trong ba trường hợp này, tội pārājika xảy ra trong trường hợp đầu tiên theo sự khác biệt của vật.
Dutiyatatiyesu thullaccayadukkaṭāni vuttāni.
In the second and third, thullaccaya and dukkaṭa offenses are stated.
Trong trường hợp thứ hai và thứ ba, tội thullaccaya và dukkaṭa đã được nói đến.
Tato paresu pana tīsu vāresu vijjamānepi vatthubhede vatthussa parehi apariggahitattā dukkaṭameva vuttaṃ.
However, in the three cases that follow, even though there is a difference in the object, because the object is not possessed by others, only a dukkaṭa offense is stated.
Trong ba trường hợp tiếp theo, mặc dù có sự khác biệt về vật, nhưng do vật không phải do người khác sở hữu, nên chỉ nói đến tội dukkaṭa.
Tatra yadetaṃ ‘‘na ca parapariggahita’’nti vuttaṃ, taṃ anajjhāvutthakaṃ vā hotu chaḍḍitaṃ chinnamūlakaṃ assāmikavatthu, attano santakaṃ vā, ubhayampi ‘‘na ca parapariggahita’’ntveva saṅkhyaṃ gacchati.
Therein, that which is stated as “and not possessed by another”—be it an un-overseen, discarded, ownerless object whose basis is cut off, or one's own property—both are counted simply as “and not possessed by another.”
Trong đó, điều được nói là “không phải của người khác sở hữu” (na ca parapariggahitaṃ), thì đó có thể là vật không có chủ quyền, vật bị vứt bỏ, vật không có gốc rễ (không có chủ sở hữu), hoặc là vật của chính mình; cả hai đều được tính là “không phải của người khác sở hữu”.
Yasmā panettha parapariggahitasaññā ca atthi, theyyacittena ca gahitaṃ, tasmā anāpatti na vuttāti.
Because herein there is the perception that it is possessed by another and it is taken with the intention to steal, therefore, a no-offense is not stated.
Bởi vì ở đây có nhận thức là của người khác sở hữu và được lấy bằng ý định trộm cắp, nên không nói là không phạm tội.
Vissāsaggāheti vissāsaggahaṇepi anāpatti.
“In taking with familiarity”: there is no offense in taking with familiarity either.
Lấy do tin tưởng (vissāsaggāhe) nghĩa là không phạm tội khi lấy do tin tưởng.
Vissāsaggāhalakkhaṇaṃ pana iminā suttena jānitabbaṃ – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ – sandiṭṭho ca hoti, sambhatto ca, ālapito ca, jīvati ca, gahite ca attamano’’ti (mahāva. 356).
The characteristic of taking with familiarity should be known through this Sutta: “I allow, bhikkhus, taking with familiarity from one who is endowed with five factors: he is an acquaintance, he is an intimate, he has been spoken to, he is alive, and one knows he will be pleased when it is taken.”
Đặc điểm của việc lấy do tin tưởng cần được biết qua kinh này: “Này các tỳ-khưu, Ta cho phép lấy do tin tưởng đối với người có đủ năm chi phần – người đó đã từng gặp mặt, đã thân thiết, đã từng nói chuyện, còn sống, và vui vẻ khi vật được lấy.”
Tattha sandiṭṭhoti diṭṭhamattakamitto, sambhattoti daḷhamitto, ālapitoti ‘‘mama santakaṃ yaṃ icchasi, taṃ gaṇheyyāsi, āpucchitvā gahaṇe kāraṇaṃ natthī’’ti vutto.
Therein, “an acquaintance” means a friend merely by sight; “an intimate” means a firm friend; “has been spoken to” means one has been told, “Take whatever of mine you wish; there is no reason to ask before taking.”
Trong đó, đã từng gặp mặt (sandiṭṭho) nghĩa là bạn bè chỉ mới gặp mặt; đã thân thiết (sambhatto) nghĩa là bạn bè thân thiết; đã từng nói chuyện (ālapito) nghĩa là đã được nói rằng “ngươi muốn lấy vật gì của ta thì cứ lấy, không cần phải hỏi trước khi lấy”.
Jīvatīti anuṭṭhānaseyyāya sayitopi yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti.
“Is alive”: even if lying on a bed from which he will not rise, as long as he has not reached the cessation of the life-faculty.
Còn sống (jīvati) nghĩa là ngay cả khi đang nằm liệt giường không thể đứng dậy, người đó vẫn chưa đến lúc chấm dứt sinh mạng.
Gahite ca attamanoti gahite tuṭṭhacitto hoti, evarūpassa santakaṃ ‘‘gahite me attamano bhavissatī’’ti jānantena gahetuṃ vaṭṭati.
“Pleased when it is taken”: he is of pleased mind when it is taken. It is proper for one who knows, “He will be pleased when I take it,” to take the property of such a person.
Vui vẻ khi vật được lấy (gahite ca attamano) nghĩa là vui vẻ, hài lòng khi vật được lấy. Đối với vật của người như vậy, việc lấy là hợp lý khi biết rằng “người ấy sẽ vui vẻ khi vật của mình được lấy”.
Anavasesapariyādānavasena cetāni pañcaṅgāni vuttāni.
These five factors have been stated by way of exhaustive inclusion.
Và năm chi phần này đã được nói đến theo cách bao gồm tất cả mà không bỏ sót.
Vissāsaggāho pana tīhi aṅgehi ruhati – sandiṭṭho, jīvati, gahite attamano; sambhatto, jīvati, gahite attamano; ālapito, jīvati, gahite attamanoti.
However, taking with familiarity is established by three factors: he is an acquaintance, is alive, and is pleased when it is taken; he is an intimate, is alive, and is pleased when it is taken; he has been spoken to, is alive, and is pleased when it is taken.
Tuy nhiên, việc lấy do tin tưởng được thành tựu bằng ba chi phần: đã từng gặp mặt, còn sống, vui vẻ khi vật được lấy; hoặc đã thân thiết, còn sống, vui vẻ khi vật được lấy; hoặc đã từng nói chuyện, còn sống, vui vẻ khi vật được lấy.
Yo pana na jīvati, na ca gahite attamano hoti; tassa santakaṃ vissāsaggāhena gahitampi puna dātabbaṃ.
But for one who is not alive, or who is not pleased when it is taken, his property, even if taken with familiarity, must be returned.
Còn nếu chủ nhân không còn sống hoặc không vui vẻ khi vật được lấy; thì vật được lấy do tin tưởng đó cũng phải trả lại.
Dadamānena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbaṃ.
And when giving it back, the property of the deceased should be given to those, whether householders or ordained, who are masters over his wealth.
Khi trả lại, tài sản của người chết thì phải trả cho những người có quyền sở hữu tài sản của người đó, dù là gia chủ hay người xuất gia.
Anattamanassa santakaṃ tasseva dātabbaṃ.
The property of one who is not pleased should be given back to him.
Tài sản của người không vui vẻ thì phải trả lại cho chính người đó.
Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito, paccāharāpetuṃ na labhati.
But one who, having first approved either by verbal expression or by a mere arising of thought, saying, “You did well in taking my property,” afterwards becomes angry for some reason, does not have the right to have it returned.
Còn người nào ngay từ đầu đã hoan hỷ bằng lời nói hoặc chỉ bằng ý nghĩ rằng “ngươi đã làm rất tốt khi lấy vật của ta”, sau đó vì lý do nào đó mà tức giận, thì không được đòi lại.
Yopi adātukāmo cittena pana adhivāseti, na kiñci vadati, sopi puna paccāharāpetuṃ na labhati.
One who, though unwilling to give, mentally consents and says nothing, also does not have the right to have it returned.
Người nào không muốn cho nhưng chấp nhận bằng ý nghĩ mà không nói gì, thì người đó cũng không được đòi lại.
Yo pana ‘‘mayā tumhākaṃ santakaṃ gahitaṃ vā paribhuttaṃ vā’’ti vutte ‘‘gahitaṃ vā hotu paribhuttaṃ vā, mayā pana taṃ kenacideva karaṇīyena ṭhapitaṃ, pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vadati.
But one who, when told, “I have taken or used your property,” says, “It may have been taken or used, but I had put it aside for some purpose; it is proper to restore it to its original state.”
Còn người nào khi được nói “tôi đã lấy hoặc đã sử dụng vật của quý vị” mà nói rằng “dù đã lấy hay đã sử dụng, tôi đã cất giữ vật đó vì một lý do nào đó, nên cần phải trả lại nguyên trạng”.
Ayaṃ paccāharāpetuṃ labhati.
This person has the right to have it returned.
Người này được phép đòi lại.
Petapariggaheti ettha pana pettivisaye upapannāpi kālaṃ katvā tasmiṃyeva attabhāve nibbattāpi cātumahārājikādayo devāpi sabbe ‘‘petā’’ tveva saṅkhyaṃ gatā, tesaṃ pariggahe anāpatti.
“In taking from a peta”: here, those who have arisen in the realm of petas, and also those who, having died, are reborn in that same existence, and even devas such as the Cātumahārājika devas, are all counted simply as “petas”; there is no offense in taking what they possess.
Vật sở hữu của ngạ quỷ (petapariggahe) ở đây, ngay cả những chúng sinh đã tái sinh vào cảnh giới ngạ quỷ, hoặc những vị thiên nhân như Tứ Đại Thiên Vương đã chết và tái sinh trong cùng một thân phận đó, tất cả đều được gọi là “ngạ quỷ” (petā), nên việc lấy vật sở hữu của họ là không phạm tội.
Sacepi hi sakko devarājā āpaṇaṃ pasāretvā nisinno hoti, dibbacakkhuko ca bhikkhu taṃ ñatvā attano cīvaratthāya satasahassagghanakampi sāṭakaṃ tassa ‘‘mā gaṇha, mā gaṇhā’’ti vadantassāpi gahetvā gacchati, vaṭṭati.
For even if Sakka, the king of the devas, having set up a market stall, is seated there, and a bhikkhu with the divine eye, knowing this, for the sake of his own robe takes a cloth worth even a hundred thousand and leaves, even while Sakka is saying, “Do not take it, do not take it,” it is allowable.
Thật vậy, ngay cả khi Sakka, vua chư thiên, đang ngồi trải hàng bán ở chợ, và một Tỳ-khưu có thiên nhãn, biết điều đó, lấy một tấm y trị giá một trăm ngàn cho y của mình, ngay cả khi (Sakka) nói: “Đừng lấy, đừng lấy”, thì điều đó vẫn được phép.
Devatā pana uddissa balikammaṃ karontehi rukkhādīsu laggitasāṭake vattabbameva natthi.
Moreover, regarding a cloth hung on trees and so on by those making offerings dedicated to a deity, there is nothing to be said.
Còn đối với những tấm y được treo trên cây cối và những nơi tương tự bởi những người đang thực hiện lễ cúng dường cho chư thiên, thì không có gì phải nói (về việc lấy chúng).
Tiracchānagatapariggaheti tiracchānagatānampi pariggahe anāpatti.
Regarding what is taken possession of by an animal: it is no offense for what is taken possession of even by animals.
Trong trường hợp tài sản của loài bàng sanh: không có tội khi lấy tài sản của loài bàng sanh.
Sacepi hi nāgarājā vā supaṇṇamāṇavako vā manussarūpena āpaṇaṃ pasāreti, tato cassa santakaṃ koci bhikkhu purimanayeneva gahetvā gacchati, vaṭṭati.
For if a nāga king or a young supaṇṇa were to set up a market stall in human form, and from there some bhikkhu takes his possession in the same way as before and departs, it is allowable.
Thật vậy, ngay cả khi một vua Nāga hay một thanh niên Supaṇṇa bày hàng bán dưới hình dạng con người, và một Tỳ-khưu nào đó lấy tài sản của người ấy theo cách thức đã nêu trước đó, thì điều đó vẫn được phép.
Sīho vā byaggho vā migamahiṃsādayo vadhitvā khādanto jighacchāpīḷito āditova na vāretabbo.
If a lion or a tiger, having killed a deer, buffalo, or the like, is eating, and is afflicted by hunger, it should not be stopped at the very beginning.
Nếu một con sư tử hay một con hổ đang đói bụng, giết và ăn thịt hươu, nai, trâu rừng, v.v., thì không nên ngăn cản ngay từ đầu.
Anatthampi hi kareyya.
For it might even do harm.
Vì nó có thể gây hại.
Yadi pana thoke khāyite vāretuṃ sakkoti, vāretvā gahetuṃ vaṭṭati.
But if, after a little has been eaten, one is able to stop it, it is allowable to stop it and take the meat.
Tuy nhiên, nếu có thể ngăn cản sau khi nó đã ăn một ít, thì được phép ngăn cản và lấy (thịt).
Senādayopi āmisaṃ gahetvā gacchante pātāpetvā gaṇhituṃ vaṭṭati.
It is also allowable to make hawks and the like drop the meat they are carrying away and to take it.
Cũng được phép làm cho chim ưng và các loài khác đang mang thịt phải rơi xuống rồi lấy.
Imasmiṃ pana pakiṇṇake idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – sāhatthikaṃ kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, āṇattikaṃ vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, sāhatthikāṇattikaṃ kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti.
In this miscellaneous section, this training rule has three origins: when done by oneself, it arises from body and mind; when done by command, it arises from speech and mind; when done by oneself and by command, it arises from body, speech, and mind.
Trong phần các vấn đề rải rác này, giới bổn này có ba sự khởi nguyên – tự tay (sāhatthikaṃ) khởi lên từ thân và tâm; do ra lệnh (āṇattikaṃ) khởi lên từ lời nói và tâm; tự tay và do ra lệnh (sāhatthikāṇattikaṃ) khởi lên từ thân, lời nói và tâm.
Kiriyāsamuṭṭhānañca, karontoyeva hi etaṃ āpajjati na akaronto.
It also arises from an action, for one incurs this offense only by doing it, not by not doing it.
Và cũng là khởi nguyên của hành động, vì người thực hiện mới phạm tội này, chứ không phải người không thực hiện.
‘‘Adinnaṃ ādiyāmī’’ti saññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, tuṭṭho vā bhīto vā majjhatto vā taṃ āpajjatīti tivedananti sabbaṃ paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ.
It is an exemption by perception because one is absolved due to the absence of the perception "I am taking what has not been given"; it requires consciousness, is blameworthy in the world, is a bodily action and a verbal action, involves an unwholesome mind, and has three kinds of feeling, as one commits it whether pleased, fearful, or neutral—all this should be understood in the same way as explained in the first training rule.
Vì được giải thoát do không có tưởng “Ta lấy vật không cho”, nên là giải thoát do tưởng (saññāvimokkhaṃ), có tâm (sacittakaṃ), là tội lỗi thế gian (lokavajjaṃ), là thân nghiệp (kāyakammaṃ), là khẩu nghiệp (vacīkammaṃ), là tâm bất thiện (akusalacittaṃ), và phạm tội ấy do vui thích, do sợ hãi hay do thờ ơ, nên là ba loại cảm thọ (tivedananti); tất cả đều phải hiểu theo cách đã nói trong giới bổn thứ nhất.
135. Niruttipathavatthusmiṃ 1.329 ādiyīti gaṇhi, ‘‘corosi tva’’nti parāmasi.
135. In the case of the way of expression, "took" means he grasped it, he considered, "You are a thief."
135. Trong câu chuyện về đường lối ngôn ngữ, 1.329 ādiyī có nghĩa là đã lấy, đã nói “ngươi là kẻ trộm”.
Itaro pana ‘‘kena avahaṭa’’nti vutte ‘‘mayā avahaṭa’’nti pucchāsabhāgena paṭiññaṃ adāsi.
But the other, when asked, "By whom was it taken away?", answered, "It was taken away by me," giving a confession that corresponded to the question.
Còn người kia, khi được hỏi “ai đã lấy đi?”, đã thừa nhận bằng cách trả lời theo dạng câu hỏi “tôi đã lấy đi”.
Yadi hi itarena ‘‘kena gahitaṃ, kena apanītaṃ, kena ṭhapita’’nti vuttaṃ abhavissa, atha ayampi ‘‘mayā gahitaṃ, apanītaṃ, ṭhapita’’nti vā vadeyya.
For if the other had said, "By whom was it taken? By whom was it removed? By whom was it placed?", then this one too would have said, "It was taken by me," or "removed by me," or "placed by me."
Thật vậy, nếu người kia đã nói “ai đã lấy, ai đã mang đi, ai đã đặt?”, thì người này cũng sẽ nói “tôi đã lấy, đã mang đi, đã đặt”.
Mukhaṃ nāma bhuñjanatthāya ca kathanatthāya ca kataṃ, theyyacittaṃ pana vinā avahāro natthi.
The mouth is made for the purpose of eating and for the purpose of speaking, but without a thievish mind, there is no taking away.
Cái miệng được tạo ra để ăn và để nói, nhưng không có sự lấy đi mà không có tâm trộm cắp.
Tenāha bhagavā – ‘‘anāpatti bhikkhu niruttipathe’’ti.
Therefore the Blessed One said, "There is no offense, bhikkhu, in the way of expression."
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “Này Tỳ-khưu, không có tội trong đường lối ngôn ngữ”.
Vohāravacanamatte anāpattīti attho.
The meaning is that in a mere customary expression, there is no offense.
Điều đó có nghĩa là không có tội chỉ trong lời nói thông thường.
Tato paraṃ veṭhanavatthu pariyosānaṃ sabbaṃ uttānatthameva.
After that, everything up to the end of the case of the wrapper is clear in meaning.
Tất cả những câu chuyện tiếp theo cho đến câu chuyện về việc quấn đều có nghĩa rõ ràng.
137. Abhinnasarīravatthusmiṃ adhivatthoti sāṭakataṇhāya tasmiṃyeva sarīre nibbatto.
137. In the case of the unbroken body, inhabiting it means reborn in that very body due to craving for the cloth.
137. Trong câu chuyện về thân thể không bị phân hủy, adhivattho có nghĩa là đã tái sinh trong chính thân thể đó do tham ái đối với tấm y.
Anādiyantoti tassa vacanaṃ agaṇhanto, ādaraṃ vā akaronto.
Not heeding means not accepting his words, or not paying attention.
Anādiyanto có nghĩa là không chấp nhận lời nói của người ấy, hoặc không quan tâm.
Taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvāti peto attano ānubhāvena taṃ sarīraṃ uṭṭhāpesi.
That body having stood up: the peta, by his own power, made that body stand up.
Taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvā có nghĩa là người chết đã làm cho thân thể đó đứng dậy bằng năng lực của mình.
Tena vuttaṃ – ‘‘taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvā’’ti.
Therefore it was said, "that body having stood up."
Vì vậy, đã nói “taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvā”.
Dvāraṃ thakesīti bhikkhussa susānasamīpeyeva vihāro, tasmā bhīrukajātiko bhikkhu khippameva tattha pavisitvā dvāraṃ thakesi.
He shut the door: the bhikkhu's monastery was right near the charnel ground, so the bhikkhu, being of a fearful nature, quickly entered it and shut the door.
Dvāraṃ thakesī có nghĩa là Tỳ-khưu có tu viện gần nghĩa địa, vì vậy Tỳ-khưu nhút nhát đó đã nhanh chóng đi vào đó và đóng cửa lại.
Tattheva paripatīti dvāre thakite peto sāṭake nirālayo hutvā taṃ sarīraṃ pahāya yathākammaṃ gato, tasmā taṃ sarīraṃ tattheva paripati, patitanti vuttaṃ hoti.
It collapsed right there: when the door was shut, the peta, becoming detached from the cloth, abandoned that body and went according to his kamma. Therefore, that body collapsed right there; "fell" is what is meant.
Tattheva paripatī có nghĩa là khi cửa đã đóng, người chết đã không còn chấp trước vào tấm y, đã rời bỏ thân thể đó và đã đi theo nghiệp của mình; vì vậy, thân thể đó đã rơi xuống ngay tại đó, tức là đã ngã xuống.
Abhinne sarīreti abbhuṇhe allasarīre paṃsukūlaṃ na gahetabbaṃ, gaṇhantassa evarūpā upaddavā honti, dukkaṭañca āpajjati.
On an unbroken body: a refuse-rag should not be taken from a fresh, moist corpse. For one who takes it, such troubles occur, and he commits a dukkaṭa offense.
Abhinne sarīre có nghĩa là không được lấy y paṃsukūla từ một thân thể còn tươi mới và ẩm ướt; nếu lấy, sẽ gặp những tai họa như vậy và phạm tội dukkaṭa.
Bhinne pana gahetuṃ vaṭṭati.
But it is allowable to take it from a broken one.
Tuy nhiên, khi thân thể đã bị phân hủy, thì được phép lấy.
Kittāvatā pana bhinnaṃ hoti?
By what measure is it broken?
Vậy thì, thân thể bị phân hủy đến mức nào?
Kāka-kulala-soṇa-siṅgālādīhi mukhatuṇḍakena vā dāṭhāya vā īsakaṃ phālitamattenāpi.
By being slightly pierced by the beak or tusk of a crow, kite, dog, jackal, or the like.
Ngay cả khi bị quạ, diều hâu, chó, chó rừng, v.v. làm rách một chút bằng mỏ hoặc răng.
Yassa pana patato ghaṃsanena chavimattaṃ chinnaṃ hoti, cammaṃ acchinnaṃ, etaṃ abhinnameva; camme pana chinne bhinnaṃ.
But for one whose epidermis is merely broken from the friction of falling, but whose dermis is not broken, this is still unbroken; but when the dermis is broken, it is broken.
Tuy nhiên, nếu khi rơi xuống, chỉ có lớp da mỏng bị rách do ma sát, mà lớp da dày chưa bị rách, thì đó vẫn là thân thể không bị phân hủy; nhưng khi lớp da dày bị rách, thì là bị phân hủy.
Yassāpi sajīvakāleyeva pabhinnā gaṇḍakuṭṭhapiḷakā vā vaṇo vā hoti, idampi bhinnaṃ.
For one who, while still alive, had boils, leprosy sores, or pustules that had burst, or a wound, this is also broken.
Ngay cả khi có các mụn nhọt, bệnh phong, hoặc vết thương đã bị phân hủy từ khi còn sống, thì đây cũng là bị phân hủy.
Tatiyadivasato pabhuti uddhumātakādibhāvena kuṇapabhāvaṃ upagatampi bhinnameva.
From the third day onwards, a corpse that has reached a state of putrefaction by becoming bloated and so on is also broken.
Từ ngày thứ ba trở đi, khi thân thể đã trở thành xác chết do bị trương phình, v.v., thì đó cũng là bị phân hủy.
Sabbena sabbaṃ pana abhinnepi susānagopakehi vā aññehi vā manussehi gāhāpetuṃ vaṭṭati.
In every single case, even if it is unbroken, it is allowable to have it taken by charnel ground keepers or other people.
Tuy nhiên, dù thân thể hoàn toàn không bị phân hủy, vẫn được phép nhờ người giữ nghĩa địa hoặc những người khác lấy cho.
No ce aññaṃ labhati, satthakena vā kenaci vā vaṇaṃ katvā gahetabbaṃ.
If one cannot find another person, it should be taken after making a wound with a knife or something.
Nếu không tìm được người khác, thì phải dùng dao hoặc vật gì đó để tạo vết thương rồi lấy.
Visabhāgasarīre pana satiṃ upaṭṭhapetvā samaṇasaññaṃ uppādetvā sīse vā hatthapādapiṭṭhiyaṃ vā vaṇaṃ katvā gahetuṃ vaṭṭati.
In the case of a body of the opposite sex, it is allowable to take it after establishing mindfulness, arousing the perception of being a monk, and making a wound on the head, or on the back of the hands or feet.
Tuy nhiên, đối với một thân thể khác loại (ví dụ, thân thể phụ nữ), thì được phép đặt niệm, khởi lên tưởng là Sa-môn, rồi tạo vết thương ở đầu, mu bàn tay hoặc mu bàn chân rồi lấy.
Parikappetvā gaṇhato pana avahāro ‘‘parikappāvahāro’’ti vuccati, so bhaṇḍaparikappa-okāsaparikappavasena duvidho.
Furthermore, taking after devising a plan is called parikappāvahāra (theft by contrivance), and it is twofold: bhaṇḍaparikappa (contrivance of goods) and okāsaparikappa (contrivance of place).
Còn việc lấy sau khi đã dự định trước được gọi là “parikappāvahāra” (lấy có dự định), việc này có hai loại: dự định về vật phẩm và dự định về địa điểm.
Tatrāyaṃ bhaṇḍaparikappo – idhekacco sāṭakatthiko antogabbhaṃ pavisitvā ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmi; sace suttaṃ, na gaṇhissāmī’’ti parikappetvā andhakāre pasibbakaṃ gaṇhāti, sāṭako ce tatra hoti, uddhāreyeva pārājikaṃ.
Regarding this, bhaṇḍaparikappa is as follows: Here, a certain bhikkhu, desiring a cloth, enters an inner room and, devising a plan, thinks, “If it is a cloth, I will take it; if it is thread, I will not take it.” He then takes a bag in the dark. If a cloth is inside, he incurs a pārājika offense immediately upon lifting it.
Trong đó, đây là dự định về vật phẩm: Ở đây, một người cần y, vào trong phòng, dự định rằng “Nếu có y, ta sẽ lấy; nếu là chỉ, ta sẽ không lấy”, rồi trong bóng tối lấy một cái túi. Nếu trong đó có y, thì ngay khi nhấc lên đã phạm pārājika.
Suttaṃ ce hoti, rakkhati.
If it is thread, he is free from offense.
Nếu là chỉ, thì thoát tội.
Bahi nīharitvā muñcitvā ‘‘sutta’’nti ñatvā puna āharitvā yathāṭhāne ṭhapeti, rakkhatiyeva.
If he takes it out, unties it, realizes it is thread, and then puts it back in its original place, he is free from offense.
Mang ra ngoài, mở ra, biết là “chỉ” rồi mang lại đặt vào chỗ cũ, thì vẫn thoát tội.
‘‘Sutta’’nti ñatvāpi ‘‘yaṃ laddhaṃ, taṃ gahetabba’’nti gacchati, padavārena kāretabbo.
If he knows it is thread but thinks, “Whatever I find, I should take,” and goes away, he is to be dealt with by the method of "lifting of the foot" (padavāra).
Dù biết là “chỉ” nhưng nghĩ rằng “lấy được gì thì lấy” rồi bỏ đi, thì phải bị xử phạt theo từng bước chân.
Bhūmiyaṃ ṭhapetvā gaṇhāti, uddhāre pārājikaṃ.
If he places it on the ground and then takes it, he incurs a pārājika offense immediately upon lifting it.
Đặt xuống đất rồi lấy lại, thì phạm pārājika khi nhấc lên.
‘‘Coro, coro’’ti sāmikehi pariyuṭṭhito chaḍḍetvā palāyati, rakkhati.
If he is pursued by the owners shouting, “Thief, thief!” and abandons it and flees, he is free from offense.
Bị chủ nhân la lên “Trộm, trộm” và truy đuổi, người đó vứt bỏ rồi chạy trốn, thì thoát tội.
Sāmikā taṃ disvā gaṇhanti, iccetaṃ kusalaṃ.
If the owners see and take it, that is a wholesome action.
Chủ nhân thấy vật đó và nhặt lại, điều này là tốt.
Añño ce koci gaṇhāti, bhaṇḍadeyyaṃ.
If someone else takes it, it is a bhaṇḍadeyya offense.
Nếu người khác nhặt lấy, thì phải đền vật phẩm.
Atha nivattesu sāmikesu sayameva taṃ disvā ‘‘pagevetaṃ mayā nīhaṭaṃ, mama dāni santaka’’nti gaṇhāti, rakkhati; bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti.
If the owners have returned, and he himself sees it and takes it, thinking, “I took this earlier; now it is mine,” he is free from offense, but it is a bhaṇḍadeyya offense.
Hoặc sau khi các chủ nhân đã quay đi, chính người đó thấy vật ấy và nghĩ rằng “vật này ta đã mang ra từ trước, bây giờ là của ta” rồi lấy đi, thì thoát tội; nhưng phải đền vật phẩm.
‘‘Sace suttaṃ bhavissati, gaṇhissāmi; sace sāṭako, na gaṇhissāmi.
The same rule applies to one who devises a plan and takes something, thinking, “If it is thread, I will take it; if it is a cloth, I will not take it.
“Nếu là chỉ, ta sẽ lấy; nếu là y, ta sẽ không lấy.”
Sace sappi bhavissati, gaṇhissāmi; sace telaṃ, na gaṇhissāmī’’tiādinā nayena parikappetvā gaṇhantassāpi eseva nayo.
If it is ghee, I will take it; if it is oil, I will not take it,” and so on.
“Nếu là bơ sữa, ta sẽ lấy; nếu là dầu, ta sẽ không lấy”, v.v... đối với người lấy sau khi đã dự định theo cách này, quy tắc cũng tương tự.
Mahāpaccariyādīsu pana ‘‘sāṭakatthikopi sāṭakapasibbakameva gahetvā nikkhanto bahi ṭhatvā muñcitvā ‘sāṭako aya’nti disvā gacchanto paduddhāreneva kāretabbo’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccariyā and other commentaries, it is stated that “even a bhikkhu desiring a cloth, who takes only a cloth-bag, goes out, unties it, sees that it is a cloth, and then goes away, is to be dealt with only by the method of 'lifting of the foot'.”
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarī và các bộ khác, có nói rằng “ngay cả người cần y, sau khi đã lấy túi y và đi ra ngoài, đứng bên ngoài mở ra, thấy ‘đây là y’ rồi bỏ đi, thì cũng phải bị xử phạt ngay khi nhấc chân lên”.
Ettha pana ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’ti parikappitattā parikappo dissati, disvā haṭattā parikappāvahāro na dissati.
Here, because he devised a plan, thinking, “If it is a cloth, I will take it,” the contrivance is evident, but because he took it after seeing it, theft by contrivance is not evident.
Ở đây, vì đã dự định “Nếu có y, ta sẽ lấy”, nên sự dự định là rõ ràng; nhưng vì đã thấy rồi mới lấy, nên không thấy có parikappāvahāra (lấy có dự định).
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana yaṃ parikappitaṃ taṃ adiṭṭhaṃ parikappitabhāve ṭhitaṃyeva uddharantassa avahāro vutto, tasmā tattha parikappāvahāro dissati.
However, in the Mahāaṭṭhakathā, theft is described as occurring when one takes something that was contrived but not yet seen, remaining in its contrived state; therefore, in that case, theft by contrivance is evident.
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā, việc lấy được nói đến là khi người đó nhấc vật đã dự định mà chưa thấy, vẫn còn trong trạng thái đã dự định, do đó ở đó có thấy parikappāvahāra.
‘‘Taṃ maññamāno taṃ avaharī’’ti pāḷiyā ca sametīti.
And this is in accordance with the Pāḷi statement, "Believing it to be that, he stole it."
Và điều này cũng phù hợp với câu Pāḷi “cho rằng đó là vật ấy, y đã lấy vật ấy”.
Tattha yvāyaṃ ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’tiādinā nayena pavatto parikappo, ayaṃ ‘‘bhaṇḍaparikappo’’ nāma.
Among these contrivances, the one that proceeds with a thought like, "If it is a cloth, I will take it," and so on, is called bhaṇḍaparikappa.
Trong đó, sự dự định diễn ra theo cách “Nếu có y, ta sẽ lấy”, v.v... được gọi là “dự định về vật phẩm”.
Okāsaparikappo pana evaṃ veditabbo – idhekacco lolabhikkhu parapariveṇaṃ vā kulagharaṃ vā araññe kammantasālaṃ vā pavisitvā tattha kathāsallāpena nisinno kiñci lobhaneyyaṃ parikkhāraṃ oloketi, olokento ca pana disvā dvārapamukhaheṭṭhāpāsādapariveṇadvārakoṭṭhakarukkhamūlādivasena paricchedaṃ katvā ‘‘sace maṃ etthantare passissanti, daṭṭhukāmatāya gahetvā vicaranto viya etesaṃyeva dassāmi; no ce passissanti, harissāmī’’ti parikappeti.
Okāsaparikappa (contrivance of place), however, is to be understood as follows: Here, a certain greedy bhikkhu enters another's monastery, a family house, or a workshop in the forest. While sitting there engaged in conversation, he observes some desirable item. Having seen it, he then sets a boundary, such as a doorway, a threshold under a mansion, a monastic gatehouse, or the base of a tree, and devises a plan: “If they see me within this boundary, I will show it to them as if I am merely carrying it around out of curiosity; if they do not see me, I will take it away.”
Còn dự định về địa điểm nên được hiểu như sau: Ở đây, một vị tỳ-kheo tham lam đi vào khu tịnh xá của người khác, hoặc nhà của cư sĩ, hoặc một lán trại làm việc trong rừng, ngồi đó trò chuyện, và nhìn ngắm một vật dụng nào đó đáng thèm muốn. Khi nhìn, y thấy và xác định một ranh giới theo cửa, hiên, tầng dưới của lâu đài, cổng tịnh xá, gốc cây, v.v... rồi dự định rằng: “Nếu họ thấy ta trong phạm vi này, ta sẽ giả vờ như đang cầm đi xem vì muốn xem, rồi trả lại cho họ; nếu họ không thấy, ta sẽ lấy đi.”
Tassa taṃ ādāya parikappitaparicchedaṃ atikkantamatte pārājikaṃ.
For such a bhikkhu, a pārājika offense is incurred as soon as he takes that item and crosses the contrived boundary.
Đối với người đó, ngay khi mang vật ấy vượt qua ranh giới đã dự định, thì phạm pārājika.
Sace upacārasīmaṃ parikappeti, tadabhimukhova gacchanto kammaṭṭhānādīni manasi karonto vā aññavihito vā asatiyā upacārasīmaṃ atikkamati, bhaṇḍadeyyaṃ.
If he devises a plan for an upacārasīma (precinct boundary), and while heading towards it, thinking of meditation topics or being preoccupied with other matters, he inadvertently crosses the upacārasīma due to lack of mindfulness, it is a bhaṇḍadeyya offense.
Nếu y dự định ranh giới là upacārasīmā (ranh giới phụ cận), rồi đi về phía đó, trong khi đang tác ý đến các đề mục thiền định hoặc đang chú ý đến việc khác, y vô ý vượt qua upacārasīmā, thì phải đền vật phẩm.
Athāpissa taṃ ṭhānaṃ pattassa coro vā hatthī vā vāḷamigo vā mahāmegho vā vuṭṭhahati, so ca tamhā upaddavā muccitukamyatāya sahasā taṃ ṭhānaṃ atikkamati, bhaṇḍadeyyameva.
Furthermore, if a thief, an elephant, a wild animal, or a great rainstorm arises when he reaches that place, and he hastily crosses that place to escape the danger, it is still a bhaṇḍadeyya offense.
Hoặc khi y đến nơi đó, có kẻ trộm, voi, thú dữ xuất hiện, hoặc một trận mưa lớn kéo đến, và y vì muốn thoát khỏi tai họa đó mà vội vàng vượt qua nơi ấy, thì cũng chỉ phải đền vật phẩm.
Keci panettha ‘‘yasmā mūleva theyyacittena gahitaṃ, tasmā na rakkhati, avahāroyevā’’ti vadanti.
Some teachers here say, “Since it was taken with a thieving intention from the very beginning, he is not free from offense; it is theft.”
Một số vị ở đây nói rằng: “Vì ngay từ đầu đã lấy với tâm trộm cắp, nên không thoát tội, đó chính là hành vi trộm cắp.”
Ayaṃ tāva mahāaṭṭhakathānayo.
This is the method of the Mahāaṭṭhakathā.
Đây là quan điểm của Mahāaṭṭhakathā.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘sacepi so antoparicchede hatthiṃ vā assaṃ vā abhiruhitvā taṃ neva pājeti, na pājāpeti; paricchede atikkantepi pārājikaṃ natthi, bhaṇḍadeyyamevā’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccariyā, it is stated that “even if he mounts an elephant or a horse within the contrived boundary and does not drive it himself, nor has it driven by another; even if he crosses the boundary, there is no pārājika, only a bhaṇḍadeyya offense.”
Trong Mahāpaccarī lại nói rằng: “Nếu vị ấy, ở trong phạm vi đã định, dù có cưỡi voi hay ngựa nhưng không tự mình điều khiển, cũng không sai người khác điều khiển; thì dù có đi qua khỏi phạm vi đã định cũng không phạm pārājika, chỉ phạm tội bhaṇḍadeyya mà thôi.”
Tatra yvāyaṃ ‘‘sace maṃ etthantare passissanti, daṭṭhukāmatāya gahetvā vicaranto viya etesaṃyeva dassāmī’’ti pavatto parikappo, ayaṃ ‘‘okāsaparikappo’’ nāma.
Among these contrivances, the one that proceeds with a thought like, "If they see me within this boundary, I will show it to them as if I am merely carrying it around out of curiosity," is called okāsaparikappo.
Trong đó, sự dự tính diễn ra rằng: “Nếu họ thấy ta trong khoảng này, ta sẽ đưa lại cho họ như thể ta đang đi dạo vì muốn xem vật đó,” được gọi là “okāsaparikappa” (dự tính về địa điểm).
Paṭicchādetvā pana avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro.
Concealing and then taking is paṭicchannāvahāra (theft by concealment).
Còn việc chiếm đoạt bằng cách che giấu được gọi là paṭicchannāvahāra.
So evaṃ veditabbo – yo bhikkhu manussānaṃ uyyānādīsu kīḷantānaṃ vā pavisantānaṃ vā omuñcitvā ṭhapitaṃ alaṅkārabhaṇḍaṃ disvā ‘‘sace onamitvā gahessāmi, ‘kiṃ samaṇo gaṇhātī’ti maṃ jānitvā viheṭheyyu’’nti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādeti – ‘‘pacchā gaṇhissāmī’’ti, tassa ettāvatā uddhāro natthīti na tāva avahāro hoti.
This is to be understood as follows: If a bhikkhu sees an ornament belonging to people who are playing or entering gardens, etc., which they have removed and placed down, and he conceals it with dust or leaves, thinking, “If I bend down and take it, they might realize, 'What is this samaṇa taking?' and trouble me,” and intends to take it later, there is no lifting of the item at this point, so it is not yet theft.
Điều đó cần được hiểu như sau: Vị tỳ khưu nào, khi thấy món đồ trang sức mà những người đang vui chơi hoặc đi vào trong vườn hoa... của người khác đã cởi ra và để đó, liền che giấu nó bằng bụi hoặc lá cây với ý nghĩ “Sau này ta sẽ lấy”, vì nghĩ rằng “Nếu ta cúi xuống lấy, họ sẽ biết ‘Sa-môn đang lấy cái gì vậy?’ và có thể làm phiền ta”, thì đối với vị ấy, chừng đó chưa có sự nhấc lên, nên chưa phải là hành vi chiếm đoạt.
Yadā pana te manussā antogāmaṃ pavisitukāmā taṃ bhaṇḍakaṃ vicinantāpi apassitvā ‘‘idāni andhakāro, sve jānissāmā’’ti sālayā eva gatā honti.
However, when those people, desiring to enter the village, search for the item but cannot find it, and then go away, thinking, “It is dark now; we will find out tomorrow,” with an attachment to the item.
Nhưng khi những người đó, muốn vào làng, dù đã tìm kiếm món đồ nhưng không thấy, bèn nghĩ “Bây giờ trời tối rồi, mai sẽ biết” và đã bỏ đi với lòng luyến tiếc.
Athassa taṃ uddharato uddhāre pārājikaṃ.
Then, when he lifts that item, he incurs a pārājika offense immediately upon lifting it.
Sau đó, khi vị ấy nhấc món đồ đó lên, ngay lúc nhấc lên liền phạm tội pārājika.
‘‘Paṭicchannakāleyeva taṃ mama santaka’’nti sakasaññāya vā ‘‘gatā dāni te, chaḍḍitabhaṇḍaṃ ida’’nti paṃsukūlasaññāya vā gaṇhantassa pana bhaṇḍadeyyaṃ.
However, if he takes it, thinking, “It became mine already at the time of concealment,” with a perception of ownership, or thinking, “They have gone now; this is an abandoned item,” with a perception of a rag (paṃsukūla), it is a bhaṇḍadeyya offense.
Còn nếu vị ấy lấy với suy nghĩ rằng “Nó đã là của ta ngay từ lúc ta che giấu” (sakasaññā), hoặc với suy nghĩ rằng “Bây giờ họ đã đi rồi, đây là vật bị vứt bỏ” (paṃsukūlasaññā), thì chỉ phạm tội bhaṇḍadeyya.
Tesu dutiyadivase āgantvā vicinitvā adisvā dhuranikkhepaṃ katvā gatesupi gahitaṃ bhaṇḍadeyyameva.
Even if, on the second day, they come, search, do not find it, give up hope, and then depart, if he takes it, it is still a bhaṇḍadeyya offense.
Ngay cả khi họ quay lại vào ngày hôm sau, tìm kiếm mà không thấy, rồi từ bỏ và ra đi, việc lấy món đồ đó vẫn chỉ là tội bhaṇḍadeyya.
Yasmā tassa payogena tehi na diṭṭhaṃ, yo pana tathārūpaṃ bhaṇḍaṃ disvā yathāṭhāne ṭhitaṃyeva appaṭicchādetvā theyyacitto pādena akkamitvā kaddame vā vālikāya vā paveseti, tassa pavesitamatteyeva pārājikaṃ.
Because it was not seen by them due to his action. However, if a bhikkhu, seeing such an item, and without concealing it, but with a thieving intention, presses it down with his foot and buries it in mud or sand while it is still in its original place, he incurs a pārājika offense as soon as he buries it.
Bởi vì do hành động của vị ấy mà họ không tìm thấy. Nhưng vị nào thấy một món đồ như vậy, không che giấu mà để nguyên tại chỗ, rồi với tâm trộm cắp dùng chân giẫm lên, vùi xuống bùn hoặc cát, thì ngay khi vùi xuống liền phạm tội pārājika.
Kusaṃ saṅkāmetvā pana avaharaṇaṃ ‘‘kusāvahāro’’ti vuccati.
Moving a kusa (lot-stick) and then taking is called kusāvahāra (theft by moving a lot-stick).
Còn việc chiếm đoạt bằng cách di chuyển thẻ thăm được gọi là “kusāvahāra”.
Sopi evaṃ veditabbo – yo bhikkhu kusaṃ pātetvā cīvare bhājiyamāne attano koṭṭhāsassa samīpe ṭhitaṃ appagghataraṃ vā mahagghataraṃ vā samasamaṃ vā agghena parassa koṭṭhāsaṃ haritukāmo attano koṭṭhāse patitaṃ kusadaṇḍakaṃ parassa koṭṭhāse pātetukāmo uddharati, rakkhati tāva.
This too is to be understood as follows: If a bhikkhu, when kusa (lot-sticks) are cast and robes are being distributed, desiring to take a portion belonging to another—which may be of lesser, greater, or equal value to his own portion—and wanting to place his own lot-stick, which has fallen into his portion, into another's portion, lifts it, he is free from offense so far.
Điều đó cũng cần được hiểu như sau: Vị tỳ khưu nào, khi y đang được chia bằng cách bốc thăm, muốn lấy phần của người khác ở gần phần của mình, dù phần đó có giá trị thấp hơn, cao hơn, hay bằng giá trị, liền nhấc thẻ thăm đã rơi vào phần của mình lên với ý định đặt nó vào phần của người khác, thì lúc đó vẫn được an toàn.
Parassa koṭṭhāse pāteti, rakkhateva.
If he places it in another's portion, he is still free from offense.
Vị ấy đặt thẻ vào phần của người khác, vẫn được an toàn.
Yadā pana tasmiṃ patite parassa koṭṭhāsato parassa kusadaṇḍakaṃ uddharati, uddhaṭamatte pārājiko hoti.
However, when that lot-stick has fallen and he lifts another's lot-stick from another's portion, he incurs a pārājika offense as soon as it is lifted.
Nhưng khi thẻ đó đã rơi xuống, vị ấy nhấc thẻ của người khác từ phần của người đó lên, thì ngay khi nhấc lên liền phạm tội pārājika.
Sace paṭhamataraṃ parakoṭṭhāsato kusadaṇḍakaṃ uddharati attano koṭṭhāse pātetukāmatāya uddhāre rakkhati, pātane rakkhati.
If he first lifts the stake from another's portion, desiring to place it in his own portion, he is liable at the lifting, he is liable at the placing.
Nếu trước tiên, vị ấy nhấc cây que thăm từ phần của người khác với ý định đặt vào phần của mình, thì vị ấy mắc tội khi nhấc lên, mắc tội khi đặt xuống.
Attano koṭṭhāsato pana attano kusadaṇḍakaṃ uddharati, uddhāreyeva rakkhati.
But if he lifts his own stake from his own portion, he is liable at the lifting itself.
Nhưng nếu vị ấy nhấc cây que thăm của mình từ phần của mình, thì vị ấy chỉ mắc tội khi nhấc lên mà thôi.
Taṃ uddharitvā parakoṭṭhāse pātentassa hatthato muttamatte pārājikaṃ.
Having lifted that stake and placed it in another's portion, as soon as it leaves his hand, it is a pārājika.
Sau khi nhấc cây que thăm đó lên và đặt vào phần của người khác, ngay khi nó rời khỏi tay vị ấy, thì phạm tội pārājika.
Sace pana dvīsupi koṭṭhāsesu patitadaṇḍake adassanaṃ gameti, tato avasesabhikkhūsu gatesu itaro ‘‘‘mayhaṃ, bhante, daṇḍako na paññāyatī’ti.
If, however, he makes the stakes that have fallen into both portions disappear, then when the other bhikkhus have departed, he says, "Venerable Sir, my stake is not visible."
Tuy nhiên, nếu vị ấy làm cho cây que thăm đã rơi vào cả hai phần không còn nhìn thấy được, sau đó khi các tỳ khưu còn lại đã đi, vị kia nói: “‘Bạch Thế Tôn, cây que thăm của con không thấy đâu cả’.
‘Mayhampi, āvuso, na paññāyatī’ti.
"Friend, mine is not visible either."
‘Này hiền giả, của tôi cũng không thấy đâu cả’.
‘Katamo pana, bhante, mayhaṃ bhāgo’ti?
"But, Venerable Sir, which is my share?"
‘Bạch Thế Tôn, vậy phần của con là cái nào’?
‘Ayaṃ tuyhaṃ bhāgo’’’ti attano bhāgaṃ dasseti, tasmiṃ vivaditvā vā avivaditvā vā taṃ gaṇhitvā gate itaro tassa bhāgaṃ uddharati, uddhāre pārājikaṃ.
When the other one says, "This is your share," and that bhikkhu, having disputed or not disputed, takes it and departs, then the other one lifts his share, and it is a pārājika at the lifting.
‘Đây là phần của hiền giả’”, vị ấy chỉ phần của mình. Khi vị kia đã tranh cãi hoặc không tranh cãi mà lấy phần đó đi, vị này nhấc phần của người đó lên, thì mắc tội pārājika khi nhấc lên.
Sacepi tena ‘‘ahaṃ mama bhāgaṃ tuyhaṃ na demi, tvaṃ pana attano bhāgaṃ ñatvā gaṇhā’’ti vutte ‘‘nāyaṃ mamā’’ti jānantopi tasseva bhāgaṃ gaṇhāti, uddhāre pārājikaṃ.
Even if the other one says, "I will not give you my share; you, however, should know your own share and take it," and the bhikkhu, even knowing, "This is not mine," takes that very share, it is a pārājika at the lifting.
Ngay cả khi vị kia nói: “Tôi không đưa phần của tôi cho hiền giả, nhưng hiền giả hãy tự biết phần của mình mà lấy”, và dù biết “đây không phải của mình” mà vẫn lấy phần của người đó, thì mắc tội pārājika khi nhấc lên.
Sace pana itaro ‘‘ayaṃ tuyhaṃ bhāgo, ayaṃ mayhaṃ bhāgoti kiṃ iminā vivādenā’’ti cintetvā ‘‘mayhaṃ vā patto hotu, tumhākaṃ vā, yo varabhāgo taṃ tumhe gaṇhathā’’ti vadati, dinnakaṃ nāma gahitaṃ hoti, natthettha avahāro.
If, however, the other one, reflecting, "What is the benefit of this dispute, saying, 'This is your share, this is my share?'" says, "Let it be my rightful share or yours, you all take the better share," then it is considered given and taken; there is no act of taking what is not given here.
Tuy nhiên, nếu vị kia suy nghĩ: “Phần này là của hiền giả, phần này là của tôi, tranh cãi như vậy có ích gì?”, rồi nói: “Dù là phần của tôi hay của hiền giả, phần nào tốt hơn thì hiền giả hãy lấy”, thì đó là vật đã được cho, đã được nhận, không có tội trộm cắp ở đây.
Sacepi so vivādabhīruko bhikkhu ‘‘yaṃ tuyhaṃ ruccati, taṃ gaṇhā’’ti vutto attano pattaṃ varabhāgaṃ ṭhapetvā lāmakaṃyeva gahetvā gacchati, tato itarassa vicinitāvasesaṃ gaṇhantassāpi avahāro natthevāti.
Even if that bhikkhu, afraid of dispute, when told, "Take whatever you like," leaves his own rightful, better share and takes only the inferior one and departs, then there is no act of taking what is not given for the other bhikkhu who takes what remains after the selection.
Ngay cả khi vị tỳ khưu sợ tranh cãi đó được bảo: “Hiền giả thích cái nào thì cứ lấy”, rồi vị ấy bỏ lại phần tốt hơn đáng lẽ là của mình mà chỉ lấy phần kém hơn rồi đi, thì vị kia lấy phần còn lại sau khi đã chọn lựa cũng không có tội trộm cắp.
Aṭṭhakathāsupana vuttaṃ – ‘‘imasmiṃ ṭhāne kusasaṅkāmanavasena cīvarabhājanīyameva ekaṃ āgataṃ, catunnampi pana paccayānaṃ uppattiñca bhājanīyañca nīharitvā dassetabba’’nti evañca vatvā cīvarakkhandhake‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā sīveyyakaṃ dussayugaṃ; bhikkhusaṅghassa ca gahapaticīvaraṃ anujānātū’’ti (mahāva. 337) idaṃ jīvakavatthuṃ ādiṃ katvā uppannacīvarakathā, senāsanakkhandhake ‘‘tena kho pana samayena rājagahaṃ dubbhikkhaṃ hoti, manussā na sakkonti saṅghabhattaṃ kātuṃ, icchanti uddesabhattaṃ nimantanaṃ salākabhattaṃ pakkhikaṃ uposathikaṃ pāṭipadikaṃ kātu’’nti (cūḷava. 325) idaṃ suttamādiṃ katvā piṇḍapātakathā, senāsanakkhandhakeyeva ‘‘tena kho pana samayena sattarasavaggiyā bhikkhū aññataraṃ paccantimaṃ mahāvihāraṃ paṭisaṅkharonti – ‘idha mayaṃ vassaṃ vasissāmā’ti.
In the Commentaries it is said: "In this instance, only the distribution of robes, through the transfer of the stake, has arisen as a single topic. But the origination and distribution of all four requisites should be brought forth and shown." And having said this, in the Chapter on Robes, beginning with the story of Jīvaka: “‘May the Blessed One, Venerable Sir, accept this pair of Sīveyyaka robes from me; and may he allow the household robes for the Bhikkhu Saṅgha’ (Mahāva. 337),” the story of robes that have arisen (uppannacīvarakathā); in the Chapter on Lodgings, beginning with the Sutta: “‘At that time there was a famine in Rājagaha; people were unable to offer community meals but wished to offer specified meals, invited meals, ticket-meals, fortnightly meals, Uposatha meals, and first-day-of-the-month meals’ (Cūḷava. 325),” the story of almsfood (piṇḍapātakathā); in the same Chapter on Lodgings, beginning with the story of the six-group bhikkhus: “‘At that time seventeen-group bhikkhus were renovating a certain frontier great monastery, thinking, “We will reside here for the rainy season.” The six-group bhikkhus saw the seventeen-group bhikkhus renovating the monastery’ (Cūḷava. 316),” the story of lodgings that have arisen (āgatasenāsanakathā); and at the end of that, the story of ghee and other medicines (sappiādibhesajjakathā) are extensively narrated.
Trong các bộ Aṭṭhakathā đã nói: “Ở chỗ này, chỉ có một trường hợp phân chia y phục liên quan đến việc di chuyển que thăm được đề cập, nhưng cần phải trình bày cả sự phát sinh và sự phân chia của bốn vật tư cần thiết”. Sau khi nói như vậy, trong Chương Y Phục (Cīvarakkhandhaka), câu chuyện về Jīvaka: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn thọ nhận đôi y may của con; và xin Thế Tôn cho phép chúng Tỳ khưu Tăng được nhận y của gia chủ” đã được dùng làm khởi điểm để kể về Câu chuyện y phục phát sinh (Uppannacīvarakathā); trong Chương Chỗ Ở (Senāsanakkhandhaka), câu kinh: “Vào thời điểm đó, Rājagaha bị nạn đói, mọi người không thể cúng dường bữa ăn cho Tăng, họ muốn cúng dường bữa ăn theo chỉ định, bữa ăn theo lời mời, bữa ăn theo phiếu, bữa ăn nửa tháng, bữa ăn ngày trai giới, bữa ăn ngày đầu tháng” đã được dùng làm khởi điểm để kể về Câu chuyện vật thực (Piṇḍapātakathā); cũng trong Chương Chỗ Ở, câu chuyện về nhóm sáu tỳ khưu: “Vào thời điểm đó, mười bảy vị tỳ khưu đang sửa chữa một đại tự viện ở vùng biên giới – ‘Chúng tôi sẽ an cư mùa mưa ở đây’. Các tỳ khưu nhóm sáu đã nhìn thấy mười bảy vị tỳ khưu đang sửa chữa tự viện” đã được dùng làm khởi điểm để kể về Câu chuyện chỗ ở đến (Āgatasenāsanakathā); và cuối cùng là Câu chuyện các loại thuốc như bơ ghee đã được kể chi tiết.
Addasaṃsu kho chabbaggiyā bhikkhū sattarasavaggiye bhikkhū vihāraṃ paṭisaṅkharonte’’ti (cūḷava. 316) idaṃ chabbaggiyavatthuṃ ādiṃ katvā āgatasenāsanakathā, tadavasāne ca sappiādibhesajjakathā vitthārena kathitā.
The six-group bhikkhus saw the seventeen-group bhikkhus renovating the monastery’ (Cūḷava. 316),” the story of lodgings that have arisen (āgatasenāsanakathā); and at the end of that, the story of ghee and other medicines (sappiādibhesajjakathā) are extensively narrated.
Chúng tôi thì sẽ kể tất cả những điều đó tại những chỗ thích hợp; lý do để kể như vậy đã được nói ở trước.
Mayaṃ pana taṃ sabbaṃ āgatāgataṭṭhāneyeva kathayissāma; evaṃ kathane kāraṇaṃ pubbe vuttameva.
But we will narrate all of that in its respective place as it arises; the reason for narrating it thus has already been stated.
Chúng tôi thì sẽ kể tất cả những điều đó tại những chỗ thích hợp; lý do để kể như vậy đã được nói ở trước.
141. Odanakhādanīyapūvaucchutimbarūsakabhājanīyavatthūsu aparassa bhāgaṃ dehīti asantaṃ puggalaṃ āha.
141. In the narratives concerning the distribution of cooked rice, hard food, cakes, sugarcane, and jujubes, “Give a share to another” refers to a person who is not present.
141. Trong các câu chuyện về việc phân chia cơm, đồ ăn, bánh, mía, và quả táo tàu, vị ấy nói với người không có mặt: “ Hãy đưa phần của người khác”.
Amūlakaṃ aggahesīti sāmikesu dentesu evaṃ aggahesi.
“He took without authorization” means he took it in this manner while the owners were giving.
Vị ấy đã lấy vật không có chủ như vậy khi các chủ nhân đang cho.
Anāpatti bhikkhu pārājikassāti sāmikehi dinnaṃ aggahesi; tenassa anāpatti vuttā.
“There is no offense of pārājika for the bhikkhu” means he took what was given by the owners; therefore, no offense was stated for him.
“ Tỳ khưu không phạm tội pārājika” là vì vị ấy đã lấy vật do chủ nhân cho; do đó, vị ấy được nói là không phạm tội.
Āpatti sampajānamusāvāde pācittiyassāti yo panānena sampajānamusāvādo vutto, tasmiṃ pācittiyaṃ āha; parato tekaṭulayāguvatthumhi viya.
“There is an offense of pācittiya for intentional falsehood” refers to the pācittiya he incurred for the intentional falsehood he uttered; similar to the case of the three-ingredient gruel later on.
“ Phạm tội pācittiya về nói dối có chủ ý” là vì vị ấy đã nói dối có chủ ý, nên được nói là phạm tội pācittiya; giống như trong câu chuyện về cháo tekaṭula sau này.
Gahaṇe pana ayaṃ vinicchayo – saṅghassa santakaṃ sammatena vā āṇattehi vā ārāmikādīhi diyyamānaṃ, gihīnañca santakaṃ sāmikena vā āṇattena vā diyyamānaṃ ‘‘aparassa bhāgaṃ dehī’’ti vatvā gaṇhato bhaṇḍadeyyaṃ.
Regarding taking, this is the decision: If one takes what belongs to the Saṅgha, given by an authorized bhikkhu or by temple attendants and others commissioned by them, or what belongs to householders, given by the owner or by one commissioned by them, saying, “Give a share to another,” it is a fine equivalent to the value of the item.
Tuy nhiên, về việc nhận, có sự phân định như sau: Nếu lấy vật thuộc về Tăng, do vị tỳ khưu được Tăng chấp thuận hoặc do những người được sai bảo như người giữ vườn, v.v., cho; hoặc lấy vật thuộc về cư sĩ, do chủ nhân hoặc người được chủ nhân sai bảo cho, bằng cách nói: “Hãy đưa phần của người khác”, thì đó là vật phải trả giá.
Aññena diyyamānaṃ gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo.
If one takes what is given by another (unauthorized person), one should be made to pay the value of the item.
Nếu lấy vật do người khác cho, thì phải bị bắt trả giá trị của vật.
Asammatena vā anāṇattena vā diyyamāne ‘‘aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vatvā vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhanto pattacatukke viya tassuddhāreyeva bhaṇḍagghena kāretabbo.
If one takes what is given by an unauthorized bhikkhu or an uncommissioned person, saying, “Give another share,” or by calculating fraudulent years of seniority, one should be made to pay the value of the item at the very lifting, as in the four cases of bowls.
Nếu lấy vật do người không được chấp thuận hoặc không được sai bảo cho, bằng cách nói: “Hãy đưa thêm một phần nữa” hoặc bằng cách đếm số năm an cư sai trái, thì phải bị bắt trả giá trị của vật ngay khi nhấc lên, giống như trong trường hợp bốn bát.
Itarehi diyyamānaṃ evaṃ gaṇhato bhaṇḍadeyyaṃ.
If one takes what is given by others (authorized persons) in this manner, it is a fine equivalent to the value of the item.
Nếu lấy vật do những người khác cho như vậy, thì đó là vật phải trả giá.
Sāmikena pana ‘‘imassa dehī’’ti dāpitaṃ vā sayaṃ dinnaṃ vā sudinnanti ayamettha sabbaaṭṭhakathāvinicchayato sāro.
However, what is caused to be given by the owner, saying, “Give to this one,” or what is given by the owner himself, is well-given. This is the essence of the decision according to all the Commentaries in this matter.
Tuy nhiên, vật được chủ nhân bảo cho hoặc tự mình cho thì được xem là đã cho đúng cách; đây là điểm cốt yếu từ sự phân định của tất cả các bộ Aṭṭhakathā.
144. Pīṭhavatthusmiṃ – so bhikkhu parikappetvā ‘‘etaṃ ṭhānaṃ sampattaṃ gaṇhissāmī’’ti saṅkāmesi.
144. In the narrative of the stool: That bhikkhu conceived the thought, “I will take this item when it reaches that place,” and moved it.
144. Trong câu chuyện về cái ghế: Vị tỳ khưu đó đã dự tính: “Tôi sẽ lấy vật này khi nó đến chỗ đó”, rồi di chuyển nó.
Tenassa saṅkāmane avahāro natthi.
Therefore, there is no act of taking what is not given in his moving it.
Do đó, khi di chuyển, vị ấy không có tội trộm cắp.
Saṅkāmetvā pana parikappitokāsato gahaṇe pārājikaṃ vuttaṃ.
However, it is stated that there is a pārājika if, after moving it, he takes it from the place he had conceived.
Nhưng sau khi di chuyển, nếu lấy từ chỗ đã dự tính, thì được nói là phạm tội pārājika.
Evaṃ haranto ca yadi pīṭhake theyyacittaṃ natthi, thavikaṃ agghāpetvā kāretabbo.
And if, while moving it thus, there is no intention of theft regarding the stool, he should be made to pay the value of the bag (or other item on the stool).
Và nếu khi mang đi như vậy, vị ấy không có ý định trộm cắp cái ghế, thì phải bị bắt trả giá trị của cái túi.
Atha pīṭhakepi atthi, ubho agghāpetvā kāretabboti.
If, however, there is (intention of theft) regarding the stool as well, he should be made to pay the value of both.
Còn nếu có ý định trộm cắp cả cái ghế, thì phải bị bắt trả giá trị của cả hai.
Bhisiādīni tīṇi vatthūni pākaṭāneva.
The three narratives of the mat and so on are obvious.
Ba câu chuyện về đệm, v.v., rất rõ ràng.
148-9. Sattasu ambacorakādivatthūsu paṃsukūlasaññāya gahaṇe anāpatti, āharāpentesu bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena paribhoge pārājikaṃ.
148-9. In the seven narratives of the mango thief and so on, there is no offense if taken with the perception of a rag-robe; if one causes others to bring it, it is a fine equivalent to the value of the item; if consumed with the intention of theft, it is a pārājika.
148-9. Trong bảy câu chuyện về xoài bị trộm, v.v., không phạm tội khi nhận với ý nghĩ là paṃsukūla, phải trả giá trị của vật nếu làm cho người khác mang đến, và phạm tội pārājika nếu thọ dụng với ý định trộm cắp.
Tatrāyaṃ vinicchayo – sāmikāpi sālayā, corāpi sālayā, paṃsukūlasaññāya khādantassa bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena gaṇhato uddhāreyeva avahāro, bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo.
Herein, this is the decision: If both the owners and the thieves are attached (to the item), and the bhikkhu consumes it with the perception of a rag-robe, it is a fine equivalent to the value of the item. If he takes it with the intention of theft, the act of taking what is not given occurs at the very lifting, and he should be made to pay the value of the item.
Sự phân định ở đây là: Nếu chủ nhân có lòng tham, kẻ trộm cũng có lòng tham, thì vị tỳ khưu ăn với ý nghĩ là paṃsukūla phải trả giá trị của vật; nếu lấy với ý định trộm cắp, thì phạm tội trộm cắp ngay khi nhấc lên, phải bị bắt trả giá trị của vật.
Sāmikā sālayā, corā nirālayā, eseva nayo.
If the owners are unattached, and the thieves are attached, the same rule applies.
Nếu chủ nhân không có lòng tham, kẻ trộm có lòng tham, thì cũng theo cách đó.
Sāmikā nirālayā, corā sālayā; ‘‘puna gaṇhissāmā’’ti kismiñcideva gahanaṭṭhāne khipitvā gatā, eseva nayo.
If the owners are unattached, and the thieves are attached, having thrown it down in some hiding place, thinking, “We will take it again,” and then departed, the same rule applies.
Nếu chủ nhân không có lòng tham, kẻ trộm có lòng tham; họ đã vứt bỏ ở một chỗ nào đó rồi đi, với ý nghĩ: “Chúng ta sẽ lấy lại sau”, thì cũng theo cách đó.
Ubhopi nirālayā, paṃsukūlasaññāya khādato anāpatti, theyyacittena dukkaṭaṃ.
If both are without attachment, there is no offense for eating with the perception of it being refuse-cloth; with a thievish intention, it is a dukkaṭa.
Cả hai đều không có sự ràng buộc. Nếu ăn với tâm tưởng là y phấn tảo (vật bỏ đi) thì không phạm tội; nếu ăn với tâm trộm cắp thì phạm tội dukkata.
Mahāpaccariyaṃ pana saṅkhepaṭṭhakathāyañca avisesena vuttaṃ – ‘‘chaḍḍitavihāre pana phalāphalaṃ theyyacittena paribhuñjato pārājikaṃ.
However, in the Mahāpaccariya and the Saṅkhepaṭṭhakathā, it is stated without distinction: "In an abandoned monastery, for one who consumes fruits with a thievish intention, it is a pārājika.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya và Saṅkhepaṭṭhakathā có nói chung rằng: “Nếu ăn trái cây trong tinh xá bị bỏ hoang với tâm trộm cắp thì phạm tội pārājika.
Āgatānāgatānaṃ santakattā’’ti.
Because it is the property of those who have come and have not yet come."
Vì chúng là tài sản của những người sẽ đến và những người đã đến.”
Gaṇasantake pana puggalike ca saussāhamattameva pamāṇaṃ.
However, regarding property belonging to a group (gaṇa) and to an individual, the mere intention to return is the standard.
Tuy nhiên, đối với tài sản của Tăng-già và tài sản của cá nhân, chỉ cần có ý định trở lại là đủ.
Sace pana tato ambapakkādiṃ kulasaṅgahaṇatthāya deti, kuladūsakadukkaṭaṃ.
If, however, one gives ripe mangoes and the like from there for the purpose of maintaining relations with a family, it is a dukkaṭa for corrupting families.
Nếu cho xoài chín và các loại quả khác từ đó để giúp đỡ gia đình thì phạm tội kuladūsaka dukkaṭa.
Theyyacittena dento agghena kāretabbo.
One who gives with a thievish intention should be made to pay the value.
Nếu cho với tâm trộm cắp thì phải bắt đền giá trị.
Saṅghikepi eseva nayo.
This same method applies also to what is Sangha property.
Đối với tài sản của Tăng-già cũng vậy.
Senāsanatthāya niyamitaṃ kulasaṅgahaṇatthāya dadato dukkaṭaṃ, issaravatāya thullaccayaṃ, theyyacittena pārājikaṃ.
For giving what has been designated for the needs of the lodging for the purpose of maintaining relations with a family, it is a dukkaṭa; for giving it out of a sense of authority, a thullaccaya; with a thievish intention, a pārājika.
Nếu cho tài sản đã được quy định dùng cho trú xứ để giúp đỡ gia đình thì phạm tội dukkata; nếu cho với quyền uy thì phạm tội thullaccaya; nếu cho với tâm trộm cắp thì phạm tội pārājika.
No ce vatthu pahoti, agghena kāretabbo.
If the object is not sufficient, he should be made to pay the value.
Nếu vật không còn thì phải bắt đền giá trị.
Bahi upacārasīmāya nisīditvā issaravatāya paribhuñjato gīvā.
For one who, having sat outside the boundary of the precincts, consumes it out of a sense of authority, it is a gīvā.
Nếu ngồi bên ngoài ranh giới upacāra và ăn với quyền uy thì phạm tội gīvā.
Ghaṇṭiṃ paharitvā kālaṃ ghosetvā ‘‘mayhaṃ pāpuṇātī’’ti khāditaṃ sukhāditaṃ.
Having struck the bell and announced the time, what is eaten thinking, "It is my turn," is well eaten.
Nếu đánh chuông, báo giờ và ăn với ý nghĩ “cái này thuộc về tôi” thì đó là việc ăn đúng phép.
Ghaṇṭiṃ apaharitvā kālameva ghosetvā, ghaṇṭimeva paharitvā kālaṃ aghosetvā, ghaṇṭimpi apaharitvā kālampi aghosetvā aññesaṃ natthibhāvaṃ ñatvā ‘‘mayhaṃ pāpuṇātī’’ti khāditampi sukhāditameva.
Having announced only the time without striking the bell, having struck only the bell without announcing the time, or having neither struck the bell nor announced the time, but knowing there are no others, what is eaten thinking, "It is my turn," is also well eaten.
Nếu không đánh chuông mà chỉ báo giờ, hoặc chỉ đánh chuông mà không báo giờ, hoặc không đánh chuông cũng không báo giờ, nhưng biết rằng không có ai khác và ăn với ý nghĩ “cái này thuộc về tôi” thì đó cũng là việc ăn đúng phép.
Pupphārāmavatthudvayaṃ pākaṭameva.
The two cases concerning the flower park are clear.
Hai trường hợp về vườn hoa thì rõ ràng.
150. Vuttavādakavatthuttaye vutto vajjemīti tayā vutto hutvā ‘‘tava vacanena vadāmī’’ti attho.
In the three cases concerning the one who was told to speak, "Having been told, I will speak" means, "Having been told by you, I speak with your words."
150. Trong ba trường hợp về người được chỉ định nói, vutto vajjemī có nghĩa là “được ngài chỉ định, tôi sẽ nói theo lời của ngài”.
Anāpatti bhikkhu pārājikassāti sāmikehi dinnattā anāpatti.
"There is no offense for the bhikkhu in regard to pārājika" means that because it was given by the owners, there is no offense.
Anāpatti bhikkhu pārājikassā có nghĩa là không phạm tội vì được chủ nhân cho phép.
Na ca, bhikkhave, ‘‘vutto vajjemī’’ti vattabboti ‘‘ahaṃ tayā vutto hutvā tava vacanena vadāmī’’ti evaṃ añño bhikkhu aññena bhikkhunā na vattabboti attho.
"And, bhikkhus, one should not say, 'Having been told, I will speak'" means that one bhikkhu should not say to another bhikkhu, "Having been told by you, I speak with your words."
Na ca, bhikkhave, ‘‘vutto vajjemī’’ti vattabbo có nghĩa là “này các Tỳ-khưu, không nên nói ‘tôi được ngài chỉ định, tôi sẽ nói theo lời của ngài’”, tức là một Tỳ-khưu không nên nói như vậy với một Tỳ-khưu khác.
Paricchedaṃ pana katvā ‘‘itthannāmaṃ tava vacanena gaṇhissāmī’’ti vattuṃ vaṭṭati.
However, having made a specification, it is permissible to say, "I will take such-and-such an item on your authority."
Tuy nhiên, được phép nói rõ ràng: “Tôi sẽ lấy vật này theo lời của ngài.”
Vutto vajjehīti mayā vutto hutvā mama vacanena vadehīti attho.
"Having been told, you should speak" means, "Having been told by me, speak with my words."
Vutto vajjehī có nghĩa là “ngài hãy nói theo lời của tôi, vì tôi đã chỉ định ngài”.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as has been explained.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Imesupi ca dvīsu vatthūsu paricchedaṃ katvā vattuṃ vaṭṭati.
And in these two cases as well, it is permissible to speak after making a specification.
Trong hai trường hợp này cũng được phép nói rõ ràng.
Ettāvatā hi upārambhā mutto hotīti.
For by doing so, one is freed from blame.
Vì làm như vậy sẽ thoát khỏi sự khiển trách.
153. Sūkaravatthudvaye – kiñcāpi paṭhamassa bhikkhuno chātajjhattaṃ disvā kāruññena mocitattā anāpatti.
In the two cases concerning the boar: although for the first bhikkhu there is no offense because he released it out of compassion, seeing it was afflicted by hunger,
153. Trong hai trường hợp về heo, mặc dù không phạm tội vì Tỳ-khưu đầu tiên đã thả con heo ra do lòng từ bi khi thấy nó bị đói hành hạ.
Sāmikesu pana asampaṭicchantesu bhaṇḍadeyyaṃ, tāva mahanto vā matasūkaro āharitvā dātabbo, tadagghanakaṃ vā bhaṇḍaṃ.
if, however, the owners do not accept it back, restitution for the goods is required; either a dead boar of that great size must be brought and given, or goods of that value.
Tuy nhiên, nếu chủ nhân không chấp nhận thì phải đền tài sản, hoặc phải mang đến một con heo chết lớn bằng con heo đó, hoặc một tài sản có giá trị tương đương.
Sace pāsasāmike kuhiñcipi na passati, pāsasāmantā tadagghanakaṃ sāṭakaṃ vā kāsāvaṃ vā thālakaṃ vā yathā te āgatā passanti, īdise ṭhāne ṭhapetvāva gantabbaṃ, theyyacittena pana mocentassa pārājikameva.
If he does not see the owners of the snare anywhere, he should place a cloth, a saffron robe, or a bowl of that value in the vicinity of the snare in such a place that they will see it when they come, and only then should he leave. But for one who releases it with a thievish intention, it is a pārājika.
Nếu không thấy chủ nhân của cái bẫy ở bất cứ đâu, thì phải đặt một chiếc y, một tấm vải kāsāva hoặc một cái bát có giá trị tương đương gần cái bẫy đó ở nơi mà họ sẽ nhìn thấy khi đến, rồi mới được đi; còn nếu thả con heo với tâm trộm cắp thì chắc chắn phạm tội pārājika.
Ettha ca koci sūkaro pāsaṃ pādena kaḍḍhitvā chinnamatte pāse ṭhānācāvanadhammena ṭhānena ṭhito hoti caṇḍasote baddhanāvā viya.
And here, some boars, having pulled the snare with a foot, just as the snare is broken, stand in a position from which they are liable to be dislodged, like a boat tied in a swift current.
Ở đây, có con heo giằng dây bẫy bằng chân, và khi dây bẫy vừa đứt, nó vẫn đứng yên tại chỗ theo bản chất không di chuyển khỏi vị trí, giống như một con thuyền bị buộc chặt trong dòng nước xiết.
Koci attano dhammatāya ṭhito, koci nipanno, koci kūṭapāsena baddho hoti.
Some stand by their own nature, some are lying down, and some are bound by a tricky snare.
Có con đứng yên theo bản chất của nó, có con nằm, có con bị mắc kẹt bởi một cái bẫy lừa.
Kūṭapāso nāma yassa ante dhanukaṃ vā aṅkusako vā añño vā koci daṇḍako baddho hoti, yo tattha tattha rukkhādīsu laggitvā sūkarassa gamanaṃ nivāreti.
A "tricky snare" is one at the end of which a small bow, a hook, or some other kind of stick is tied, which, by getting caught on trees and so on in various places, prevents the boar's movement.
Kūṭapāso (bẫy lừa) là một cái bẫy mà ở đầu của nó có buộc một cây cung, một cái móc, hoặc một cây gậy nào đó, dùng để mắc vào cây cối hoặc các vật khác để ngăn cản sự di chuyển của con heo.
Tatra pāsaṃ kaḍḍhitvā ṭhitassa ekameva ṭhānaṃ pāsabandhanaṃ, so hi pāse muttamatte vā chinnamatte vā palāyati.
There, for the one standing having pulled the snare, there is only one position: the snare's binding. For it runs away as soon as the snare is released or broken.
Trong trường hợp đó, con heo giằng dây bẫy và đứng yên chỉ có một vị trí bị buộc bởi cái bẫy, vì nó sẽ bỏ chạy ngay khi cái bẫy được nới lỏng hoặc bị đứt.
Attano dhammatāya ṭhitassa bandhanañca cattāro ca pādāti pañca ṭhānāni.
For the one standing by its own nature, there are five positions: the binding and the four feet.
Con heo đứng yên theo bản chất của nó có năm vị trí: dây buộc và bốn chân.
Nipannassa bandhanañca sayanañcāti dve ṭhānāni.
For the one lying down, there are two positions: the binding and the place of lying.
Con heo nằm có hai vị trí: dây buộc và chỗ nằm.
Kūṭapāsabaddhassa yattha yattha gacchati, taṃ tadeva ṭhānaṃ.
For the one bound by a tricky snare, wherever it goes, that very place is its position.
Đối với con heo bị mắc bẫy lừa, bất cứ nơi nào nó đi đến, đó chính là vị trí của nó.
Tasmā taṃ tato tato mocentā dasapi vīsatipi satampi bhikkhū pārājikaṃ āpajjanti.
Therefore, bhikkhus who release it from these various positions—ten, twenty, or even a hundred of them—commit a pārājika.
Vì vậy, mười, hai mươi, thậm chí một trăm Tỳ-khưu thả con heo ra khỏi những vị trí đó đều phạm tội pārājika.
Tattha tattha āgataṃ disvā ekameva dāsaṃ palāpento viya.
It is like making a single slave, who is seen coming to various places, run away.
Giống như việc xua đuổi một người nô lệ duy nhất khi thấy anh ta đến nhiều nơi khác nhau.
Purimānaṃ pana tiṇṇaṃ catuppadakathāyaṃ vuttanayena phandāpanaṭhānācāvanāni veditabbāni.
For the first three, the making to tremble and the dislodging from the position should be understood in the way explained in the section on quadrupeds.
Tuy nhiên, đối với ba loại động vật bốn chân trước, việc làm cho chúng di chuyển và rời khỏi vị trí phải được hiểu theo cách đã nói trong câu chuyện về động vật bốn chân.
Sunakhadaṭṭhaṃ sūkaraṃ vissajjāpentassāpi kāruññādhippāyena bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ.
For one who has a dog release a boar it has bitten, if the intention is compassionate, restitution for the goods is required; with a thievish intention, it is a pārājika.
Người thả con heo bị chó cắn, nếu có ý từ bi thì phải đền tài sản; nếu có tâm trộm cắp thì phạm tội pārājika.
Pāsaṭṭhānaṃ pana sunakhasamīpaṃ vā asampattaṃ paṭipathaṃ gantvā paṭhamameva palāpentassa avahāro natthi.
However, for one who, meeting a boar on the path before it has reached the location of the snare or the vicinity of the dog, makes it run away in the first place, there is no misappropriation.
Tuy nhiên, nếu đi ngược đường và xua đuổi con heo trước khi nó đến gần cái bẫy hoặc gần con chó thì không phạm tội lấy trộm.
Yopi baddhasūkarassa ghāsañca pānīyañca datvā balaṃ gāhāpetvā ukkuṭṭhiṃ karoti – ‘‘utrasto palāyissatī’’ti; so ce palāyati, pārājikaṃ.
And whoever, having given grass and water to a bound boar and having let it regain strength, makes a loud cry thinking, "Startled, it will run away"—if it does run away, it is a pārājika.
Nếu một người cho heo bị mắc bẫy ăn uống để nó lấy lại sức rồi la hét để nó sợ hãi bỏ chạy; nếu nó bỏ chạy thì phạm tội pārājika.
Pāsaṃ dubbalaṃ katvā ukkuṭṭhisaddena palāpentassāpi eseva nayo.
The same method applies to one who, having weakened the snare, makes it run away with a loud cry.
Tương tự, nếu làm cho cái bẫy yếu đi rồi xua đuổi con heo bằng tiếng la hét.
Yo pana ghāsañca pānīyañca datvā gacchati, ‘‘balaṃ gahetvā palāyissatī’’ti; so ce palāyati, bhaṇḍadeyyaṃ.
But whoever gives grass and water and then leaves, thinking, "Having gained strength, it will run away"—if it does run away, restitution for the goods is required.
Còn nếu người cho heo ăn uống rồi đi, với ý nghĩ “nó sẽ lấy lại sức và bỏ chạy”; nếu nó bỏ chạy thì phải đền tài sản.
Pāsaṃ dubbalaṃ katvā gacchantassāpi eseva nayo.
The same method applies to one who, having weakened the snare, then leaves.
Tương tự, nếu làm cho cái bẫy yếu đi rồi đi.
Pāsasantike satthaṃ vā aggiṃ vā ṭhapeti ‘‘chinne vā daḍḍhe vā palāyissatī’’ti.
He places a knife or a fire near the snare, thinking, "When it is cut or burnt, it will run away."
Nếu đặt dao hoặc lửa gần cái bẫy với ý nghĩ “nó sẽ bỏ chạy khi cái bẫy bị đứt hoặc cháy”.
Sūkaro pāsaṃ cālento chinne vā daḍḍhe vā palāyati, bhaṇḍadeyyameva.
If the boar, while moving the snare, runs away when it is cut or burnt, it is only a matter of restitution for the goods.
Nếu con heo giằng cái bẫy và bỏ chạy khi cái bẫy bị đứt hoặc cháy thì phải đền tài sản.
Pāsaṃ yaṭṭhiyā saha pāteti, pacchā sūkaro taṃ maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ.
He makes the snare fall down along with its stick; afterwards, the boar goes away, trampling on it. It is a matter of restitution for the goods.
Nếu làm cái bẫy rơi xuống cùng với cây gậy, sau đó con heo giẫm lên nó mà đi thì phải đền tài sản.
Sūkaro adūhalapāsāṇehi akkanto hoti, taṃ palāpetukāmassa adūhalaṃ kāruññena ukkhipato bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ.
A boar is crushed by a fatal rock-fall. For one desiring to make it flee, who lifts the fatal rock out of compassion, it is a matter of restitution for the goods; with a thievish intention, it is a pārājika.
Nếu con heo bị đá đè, người muốn thả nó ra, nếu nhấc tảng đá lên do lòng từ bi thì phải đền tài sản; nếu có tâm trộm cắp thì phạm tội pārājika.
Sace ukkhittamatte agantvā pacchā gacchati, bhaṇḍadeyyameva.
If it does not go away as soon as the rock is lifted but goes later, it is only a matter of restitution for the goods.
Nếu nó không đi ngay sau khi tảng đá được nhấc lên mà đi sau đó thì vẫn phải đền tài sản.
Ukkhipitvā ṭhapitaṃ adūhalaṃ pāteti, pacchā sūkaro taṃ maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ.
He makes the fatal rock, which had been lifted and set aside, fall over; afterwards, the boar goes away, trampling on it. It is a matter of restitution for the goods.
Nếu nhấc tảng đá lên rồi đặt xuống, sau đó con heo giẫm lên nó mà đi thì phải đền tài sản.
Opāte patitasūkarampi kāruññena uddharato bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ.
Also, for one who, out of compassion, lifts out a boar that has fallen into a pit, it is a matter of restitution for the goods; with a thievish intention, it is a pārājika.
Nếu nhấc con heo bị rơi xuống hố lên do lòng từ bi thì phải đền tài sản; nếu có tâm trộm cắp thì phạm tội pārājika.
Opātaṃ pūretvā nāseti, pacchā sūkaro taṃ maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ.
He fills and destroys the pit; afterwards, the boar goes away, trampling over it. It is a matter of restitution for the goods.
Nếu lấp đầy hố rồi phá hủy, sau đó con heo giẫm lên nó mà đi thì phải đền tài sản.
Sūle viddhaṃ kāruññena uddharati, bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ.
He lifts out, out of compassion, a boar impaled on a stake. It is a matter of restitution for the goods; with a thievish intention, it is a pārājika.
Nếu nhấc con heo bị đâm bằng cọc lên do lòng từ bi thì phải đền tài sản; nếu có tâm trộm cắp thì phạm tội pārājika.
Sūlaṃ uddharitvā chaḍḍeti, bhaṇḍadeyyaṃ.
He removes the stake and throws it away. It is a matter of restitution for the goods.
Nếu nhổ cọc lên rồi bỏ đi thì phải đền tài sản.
Vihārabhūmiyaṃ pana pāse vā adūhalaṃ vā oḍḍentā vāretabbā – ‘‘migarūpānaṃ paṭisaraṇaṭṭhānametaṃ, mā idha evaṃ karothā’’ti.
However, on the monastery grounds, those setting snares or fatal rock-falls should be stopped: "This is a place of refuge for animals. Do not do such things here."
Tuy nhiên, trên đất tinh xá, những người đặt bẫy hoặc đá đè phải bị ngăn cản: “Đây là nơi nương náu của các loài thú, đừng làm như vậy ở đây.”
Sace ‘‘harāpetha, bhante’’ti vadanti, harāpetuṃ vaṭṭati.
If they say, "Venerable sirs, please have them removed," it is permissible to have them removed.
Nếu họ nói: “Bạch Đại đức, xin hãy sai người dọn đi,” thì được phép sai người dọn đi.
Atha sayaṃ haranti, sundarameva.
If they remove them themselves, that is excellent.
Nếu họ tự mình dọn đi thì càng tốt.
Atha neva haranti, na harituṃ denti, rakkhaṃ yācitvā harāpetuṃ vaṭṭati.
If they neither remove them nor allow them to be removed, it is permissible to ask for protection and have them removed.
Nếu họ không tự dọn đi và cũng không cho phép dọn đi, thì được phép yêu cầu bảo vệ để sai người dọn đi.
Manussā sassarakkhaṇakāle khettesu pāse ca adūhalapāsāṇādīni ca karonti – ‘‘maṃsaṃ khādantā sassāni rakkhissāmā’’ti.
During the time of guarding crops, people set snares and crushing-stones and the like in the fields, thinking: "We will guard the crops while eating meat."
Con người vào mùa bảo vệ mùa màng, thường đặt bẫy và các loại đá đè (bẫy đá) trong ruộng, với ý nghĩ: “Chúng ta sẽ ăn thịt và bảo vệ mùa màng.”
Vītivatte sassakāle tesu anālayesu pakkantesu tattha baddhaṃ vā patitaṃ vā mocetuṃ vaṭṭatīti.
When the crop-guarding season has passed and those people have departed without attachment, it is allowable to release an animal that is bound or has fallen there.
Khi mùa màng đã qua, những người bảo vệ ruộng đồng đã rời đi mà không còn gắn bó, thì được phép giải thoát những con vật bị mắc kẹt hoặc bị rơi vào đó.
Macchavatthudvayepi eseva nayo.
In the two cases concerning fish, this is the same method.
Trong hai câu chuyện về loài cá cũng vậy.
Ayaṃ pana viseso – kumīnamukhaṃ vivaritvā vā pacchāpuṭakaṃ muñcitvā vā passena chiddaṃ katvā vā kumīnato macche pothetvā palāpentassa pārājikaṃ.
This, however, is the distinction: for one who makes fish escape from a fish-trap by opening its mouth, or by untying the back-plug, or by making a hole in the side, or by striking them, it is a pārājika.
Tuy nhiên, có sự khác biệt này: Nếu tỳ khưu mở miệng lờ (kumīna), hoặc tháo nắp sau, hoặc đục lỗ bên hông lờ, rồi đánh đuổi cá ra khỏi lờ, thì phạm tội pārājika.
Bhattasitthāni dassetvā evaṃ palāpentassāpi pārājikaṃ.
For one who makes them escape in this way by showing them balls of rice, it is also a pārājika.
Nếu tỳ khưu làm như vậy, rồi cho cám cơm để đuổi cá đi, cũng phạm tội pārājika.
Saha kumīnena uddharatopi pārājikaṃ.
For one who lifts it out together with the fish-trap, it is also a pārājika.
Nếu tỳ khưu nhấc cả cái lờ lên, cũng phạm tội pārājika.
Kevalaṃ kumīnamukhaṃ vivarati, pacchāpuṭakaṃ muñcati, chiddaṃ vā karoti, macchā pana attano dhammatāya palāyanti, bhaṇḍadeyyaṃ.
One merely opens the mouth of the fish-trap, unties the back-plug, or makes a hole, but the fish escape by their own nature; it is a case of having to return the value of the goods.
Nếu chỉ mở miệng lờ, tháo nắp sau, hoặc đục lỗ, nhưng cá tự nhiên bỏ chạy, thì phạm tội bhaṇḍadeyya.
Evaṃ katvā bhattasitthāni dasseti, macchā gocaratthāya nikkhamitvā palāyanti, bhaṇḍadeyyameva.
Having done so, one shows balls of rice, and the fish, exiting in search of food, escape; it is only a case of having to return the value of the goods.
Nếu làm như vậy rồi cho cám cơm, cá ra ngoài kiếm ăn rồi bỏ chạy, thì cũng chỉ phạm tội bhaṇḍadeyya.
Mukhaṃ avivaritvā pacchāpuṭakaṃ amuñcitvā passena chiddaṃ akatvā kevalaṃ bhattasitthāni dasseti, macchā pana chātajjhattā sīsena paharitvā okāsaṃ katvā gocaratthāya nikkhamitvā palāyanti, bhaṇḍadeyyameva.
Without opening the mouth, without untying the back-plug, without making a hole in the side, one merely shows balls of rice, but the fish, being afflicted by hunger, make an opening by striking with their heads, and exiting in search of food, they escape; it is only a case of having to return the value of the goods.
Nếu không mở miệng, không tháo nắp sau, không đục lỗ bên hông, chỉ cho cám cơm, nhưng cá vì đói mà dùng đầu húc mở lối ra ngoài kiếm ăn rồi bỏ chạy, thì cũng chỉ phạm tội bhaṇḍadeyya.
Tucchakumīnassa mukhaṃ vā vivarati, pacchāpuṭakaṃ vā muñcati, chiddaṃ vā karoti, āgatāgatā macchā dvāraṃ pattā puṭakachiddehi palāyanti, bhaṇḍadeyyameva.
One opens the mouth of an empty fish-trap, or unties its back-plug, or makes a hole; fish that come along, upon reaching the entrance, escape through the holes in the plug; it is only a case of having to return the value of the goods.
Nếu mở miệng lờ rỗng, hoặc tháo nắp sau, hoặc đục lỗ, rồi cá đến và thoát ra qua cửa hoặc lỗ nắp sau, thì cũng chỉ phạm tội bhaṇḍadeyya.
Tucchakumīnaṃ gahetvā gumbe khipati, bhaṇḍadeyyamevāti.
Taking an empty fish-trap, one throws it into a bush; it is only a case of having to return the value of the goods.
Nếu lấy cái lờ rỗng ném vào bụi cây, thì cũng chỉ phạm tội bhaṇḍadeyya.
Yāne bhaṇḍaṃ pīṭhe thavikāya sadisaṃ.
The goods on a vehicle are similar to those in a bag on a stool.
Vật phẩm trên xe cũng giống như túi trên ghế.
155. Kumbhivatthusmiṃ – yo sappitelādīni apādagghanakāni gahetvā ‘‘na puna evaṃ karissāmī’’ti saṃvare ṭhatvā dutiyadivasādīsupi puna citte uppanne evameva dhuranikkhepaṃ katvā paribhuñjanto sabbampi taṃ paribhuñjati, nevatthi pārājikaṃ.
In the case of the pot, one who, having taken items like ghee and oil worth less than a pāda, and having established himself in restraint, thinking, "I will not do so again," and then on the second day and so on, when the thought arises again, consumes it in the very same way after having given up the undertaking, even if he consumes all of it, there is no pārājika.
155. Trong câu chuyện về cái chum – nếu một tỳ khưu lấy bơ, dầu, v.v., những vật phẩm không đáng giá một pāda (một phần tư đồng tiền), rồi giữ giới nguyện “sẽ không làm như vậy nữa”, nhưng vào ngày thứ hai hoặc các ngày sau đó, khi tâm ý tái phát, tỳ khưu lại từ bỏ giới nguyện và ăn hết tất cả những thứ đó, thì không phạm tội pārājika.
Dukkaṭaṃ vā thullaccayaṃ vā āpajjati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti.
He commits a dukkaṭa or a thullaccaya, but it is a case of having to return the value of the goods.
Tỳ khưu có thể phạm tội dukkaṭa hoặc thullaccaya, nhưng phải trả giá trị vật phẩm (bhaṇḍadeyya).
Ayampi bhikkhu evamevamakāsi.
This bhikkhu also acted in this very way.
Vị tỳ khưu này cũng đã làm như vậy.
Tena vuttaṃ – ‘‘anāpatti bhikkhu pārājikassā’’ti.
Therefore, it was said: "There is no offense for the bhikkhu in respect of a pārājika."
Vì thế, đã nói: “Này các tỳ khưu, không phạm tội pārājika.”
Dhuranikkhepaṃ pana akatvā ‘‘divase divase paribhuñjissāmī’’ti thokaṃ thokampi paribhuñjato yasmiṃ divase pādagghanakaṃ pūrati, tasmiṃ pārājikaṃ.
However, for one who, without having given up the undertaking, consumes even a little bit day by day, thinking, "I will consume this daily," on the day that the value of a pāda is completed, a pārājika is incurred.
Tuy nhiên, nếu không từ bỏ giới nguyện mà cứ ăn từng chút một mỗi ngày với ý định “mỗi ngày sẽ ăn”, thì vào ngày nào mà giá trị vật phẩm đạt đến một pāda, vào ngày đó tỳ khưu sẽ phạm tội pārājika.
156. Ambabhājāpanādivatthūsu te bhikkhū ekaṃ gāmakāvāsaṃ paricchinnabhikkhukaṃ agamaṃsu.
In the cases of distributing mangoes and so on, those bhikkhus went to a certain small village monastery with a limited number of bhikkhus.
156. Trong các câu chuyện về việc chia xoài, v.v., các tỳ khưu đó đã đến một trú xứ làng có số tỳ khưu đã được xác định.
Tattha bhikkhū phalāphalaṃ paribhuñjamānāpi tesu āgatesu ‘‘therānaṃ phalāni dethā’’ti kappiyakārake na avocuṃ.
There, although the bhikkhus were consuming various fruits, when those others arrived, they did not tell the lay attendants, "Give fruits to the elders."
Ở đó, dù các tỳ khưu thường trú đang ăn trái cây, nhưng khi các vị khách đến, họ không bảo người chăm sóc vật phẩm (kappiyakāraka) “Hãy cho trái cây cho các vị trưởng lão.”
Atha te bhikkhū ‘‘kiṃ saṅghikaṃ amhākaṃ na pāpuṇātī’’ti ghaṇṭiṃ paharitvā bhājāpetvā tesampi vassaggena bhāgaṃ datvā attanāpi paribhuñjiṃsu.
Then those bhikkhus, thinking, "Why does the saṅgha's property not reach us?", struck the bell, had them distributed, and after giving a share to them also according to seniority, they themselves also consumed them.
Thế là các tỳ khưu khách nói: “Chẳng lẽ phần của Tăng chúng không đến lượt chúng tôi sao?”, rồi đánh chuông, yêu cầu chia phần, và sau khi chia phần theo thâm niên cho các vị tỳ khưu thường trú, họ cũng ăn phần của mình.
Tena nesaṃ bhagavā ‘‘anāpatti, bhikkhave, paribhogatthāyā’’ti āha.
Therefore, the Blessed One said to them: "Bhikkhus, there is no offense for the sake of consumption."
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói với họ: “Này các tỳ khưu, không phạm tội khi sử dụng (tài sản của Tăng).”
Tasmā idānipi yattha āvāsikā āgantukānaṃ na denti, phalavāre ca sampatte aññesaṃ atthibhāvaṃ disvā corikāya attanāva khādanti, tattha āgantukehi ghaṇṭiṃ paharitvā bhājetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
Therefore, even now, where the resident bhikkhus do not give to the visiting ones, and when the turn for fruit arrives, seeing that there are others, they eat by themselves in a thievish manner, there it is allowable for the visiting bhikkhus to strike the bell, have it distributed, and consume it.
Vì vậy, ngay cả bây giờ, ở nơi nào các tỳ khưu thường trú không cho các vị khách, và khi đến mùa trái cây, thấy các vị khác có, họ lại lén lút ăn một mình, thì các vị khách được phép đánh chuông, yêu cầu chia phần và ăn.
Ye pana tathā aniyamitā, āvāsikā ca te rakkhitvā gopetvā corikāya paribhuñjanti, na tesu āvāsikānaṃ katikāya ṭhātabbaṃ.
But those trees that have not been designated in that way, and which the resident bhikkhus protect, guard, and consume in a thievish manner—regarding these, one should not abide by the agreement of the resident bhikkhus.
Tuy nhiên, những cây không được chỉ định như vậy, và các tỳ khưu thường trú lại bảo vệ, giữ gìn và lén lút ăn, thì không nên tuân theo quy định của các tỳ khưu thường trú đó.
Ye phalaparibhogatthāya dinnā, āvāsikāpi ne rakkhitvā gopetvā sammā upanenti, tesuyeva tesaṃ katikāya ṭhātabbaṃ.
Those trees that were given for the purpose of fruit consumption, and which the resident bhikkhus also protect, guard, and properly provide for, regarding these alone should one abide by their agreement.
Chỉ những cây được cho để ăn trái, và các tỳ khưu thường trú cũng bảo vệ, giữ gìn và cung cấp đúng đắn, thì mới nên tuân theo quy định của họ.
Mahāpaccariyaṃ pana vuttaṃ – ‘‘catunnaṃ paccayānaṃ niyametvā dinnaṃ theyyacittena paribhuñjanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo.
However, in the Mahāpaccarī it is said: "One who consumes with thievish intent that which was given after being designated for the four requisites should be made to have the goods valued and pay for them.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya đã nói: “Người nào ăn trộm vật phẩm đã được chỉ định cho bốn vật dụng thiết yếu với ý định trộm cắp, thì phải bị bắt trả giá trị vật phẩm.
Paribhogavaseneva taṃ bhājetvā paribhuñjantassa bhaṇḍadeyyaṃ.
For one who, by way of consumption, distributes and consumes it, it is a case of having to return the value of the goods.
Người nào chia và ăn vật phẩm đó chỉ với mục đích sử dụng, thì phải trả giá trị vật phẩm (bhaṇḍadeyya).
Yaṃ panettha senāsanatthāya niyamitaṃ, taṃ paribhogavaseneva bhājetvā paribhuñjantassa thullaccayañca bhaṇḍadeyyañcā’’ti.
That which herein was designated for the purpose of lodging, for one who, by way of consumption, distributes and consumes it, there is both a thullaccaya and a case of having to return the value of the goods."
Và nếu vật phẩm ở đây được chỉ định cho chỗ ở, mà người nào chia và ăn chỉ với mục đích sử dụng, thì phạm tội thullaccaya và phải trả giá trị vật phẩm (bhaṇḍadeyya).”
Odissa cīvaratthāya dinnaṃ cīvareyeva upanetabbaṃ.
That which is specifically given for the purpose of robes should be used for robes only.
Vật phẩm được cúng dường đặc biệt cho y phục thì phải được dùng cho y phục.
Sace dubbhikkhaṃ hoti, bhikkhū piṇḍapātena kilamanti, cīvaraṃ pana sulabhaṃ, saṅghasuṭṭhutāya apalokanakammaṃ katvā piṇḍapātepi upanetuṃ vaṭṭati.
If there is a famine and the bhikkhus are struggling for alms-food, but robes are easy to obtain, it is allowable to use it for alms-food as well, after performing an act of proclamation for the welfare of the saṅgha.
Nếu có nạn đói, các tỳ khưu gặp khó khăn về vật thực, nhưng y phục thì dễ kiếm, thì được phép làm apalokana-kamma (hành động xin phép Tăng) vì lợi ích của Tăng chúng và dùng cho vật thực.
Senāsanena gilānapaccayena vā kilamantesu saṅghasuṭṭhutāya apalokanakammaṃ katvā tadatthāyapi upanetuṃ vaṭṭati.
When they are struggling for lodging or medicine for the sick, after performing an act of proclamation for the welfare of the saṅgha, it is allowable to use it for that purpose as well.
Nếu các tỳ khưu gặp khó khăn về chỗ ở hoặc thuốc men, thì được phép làm apalokana-kamma vì lợi ích của Tăng chúng và dùng cho mục đích đó.
Odissa piṇḍapātatthāya gilānapaccayatthāya ca dinnepi eseva nayo.
This same method applies also to that which is specifically given for the purpose of alms-food and for the purpose of medicine for the sick.
Cũng vậy đối với vật phẩm được cúng dường đặc biệt cho vật thực và thuốc men.
Odissa senāsanatthāya dinnaṃ pana garubhaṇḍaṃ hoti, taṃ rakkhitvā gopetvā tadatthameva upanetabbaṃ.
However, that which is specifically given for the purpose of lodging is an item of great value; it should be protected, guarded, and used for that purpose only.
Tuy nhiên, vật phẩm được cúng dường đặc biệt cho chỗ ở là tài sản nặng (garubhaṇḍa), phải được bảo vệ, giữ gìn và dùng đúng cho mục đích đó.
Sace pana dubbhikkhaṃ hoti, bhikkhū piṇḍapātena na yāpenti.
But if there is a famine, and the bhikkhus cannot sustain themselves with alms-food.
Nhưng nếu có nạn đói, các tỳ khưu không thể duy trì cuộc sống bằng vật thực.
Ettha rājarogacorabhayādīhi aññattha gacchantānaṃ vihārā palujjanti, tālanāḷikerādike vināsenti, senāsanapaccayaṃ pana nissāya yāpetuṃ sakkā hoti.
In this situation, when they are going elsewhere due to dangers from kings, diseases, thieves, and so on, the monasteries fall into ruin, and they destroy things like palmyra and coconut palms; but it is possible to sustain themselves by means of the lodging requisite.
Ở đây, do các mối đe dọa như bệnh dịch của vua, trộm cướp, v.v., các tự viện bị phá hủy khi các tỳ khưu di chuyển đến nơi khác, cây cọ, dừa, v.v., bị hủy hoại, nhưng có thể duy trì cuộc sống nhờ vào các vật dụng chỗ ở.
Evarūpe kāle senāsanaṃ vissajjetvāpi senāsanajagganatthāya paribhogo bhagavatā anuññāto.
At such a time, consumption for the purpose of maintaining the lodging, even by disposing of the lodging, has been allowed by the Blessed One.
Trong trường hợp như vậy, Đức Thế Tôn đã cho phép sử dụng chỗ ở để bảo vệ chỗ ở, ngay cả khi phải từ bỏ chỗ ở.
Tasmā ekaṃ vā dve vā varasenāsanāni ṭhapetvā itarāni lāmakakoṭiyā piṇḍapātatthāya vissajjetuṃ vaṭṭati.
Therefore, having set aside one or two excellent lodgings, it is allowable to dispose of the others, starting with the inferior ones, for the purpose of alms-food.
Vì vậy, được phép giữ lại một hoặc hai chỗ ở tốt nhất, và bán những chỗ ở còn lại thuộc loại kém hơn để lấy vật thực.
Mūlavatthucchedaṃ pana katvā na upanetabbaṃ.
However, it should not be used in such a way as to destroy the original property.
Tuy nhiên, không được dùng đến mức làm mất đi tài sản gốc.
Ambapālakādivatthūsu – anāpatti, bhikkhave, gopakassa dāneti ettha kataraṃ pana gopakadānaṃ vaṭṭati, kataraṃ na vaṭṭatīti?
In the cases of the mango grove keeper and others—regarding the text, “No offense, monks, in a gift from a keeper,” what kind of gift from a keeper is allowable, and what is not allowable?
Trong các trường hợp của Ambapālaka và những người khác – “Này các tỳ khưu, không phạm lỗi khi nhận vật cúng dường từ người chăn giữ,” vậy thì sự cúng dường nào của người chăn giữ được phép, sự cúng dường nào không được phép?
Mahāsumatthero tāva āha – ‘‘yaṃ gopakassa paricchinditvā dinnaṃ hoti – ‘ettakaṃ divase divase gaṇhā’ti tadeva vaṭṭati; tato uttari na vaṭṭatī’’ti.
The Elder Mahāsumatthera said: “Only that which is given to the keeper after having been specified—‘Take this much each day’—is allowable; more than that is not allowable.”
Trưởng lão Mahāsumā thì nói: “Chỉ những gì được phân định và trao cho người chăn giữ – ‘Hãy lấy chừng này mỗi ngày’ – thì được phép; nhiều hơn thế thì không được phép.”
Mahāpadumatthero panāha – ‘‘kiṃ gopakānaṃ paṇṇaṃ āropetvā nimittasaññaṃ vā katvā dinnaṃ atthi, etesaṃ hatthe vissaṭṭhakassa ete issarā, tasmā yaṃ te denti taṃ bahukampi vaṭṭatī’’ti.
The Elder Mahāpadumatthera, however, said: “Was anything given to the keepers by writing it down on a leaf or by making a sign? They are the masters of what has been relinquished into their hands. Therefore, whatever they give, even if it is much, is allowable.”
Còn Trưởng lão Mahāpaduma thì nói: “Có phải người ta đã trao cho người chăn giữ bằng cách viết trên lá hoặc bằng cách tạo dấu hiệu không? Họ là chủ của những gì đã được trao vào tay họ, do đó, những gì họ dâng cúng, dù nhiều cũng được phép.”
Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ – ‘‘manussānaṃ ārāmaṃ vā aññaṃ vā phalāphalaṃ dārakā rakkhanti, tehi dinnaṃ vaṭṭati.
But in the Kurundaṭṭhakathā, it is said: “Boys guard the parks or other fruit-bearing properties of people; what is given by them is allowable.
Trong Chú giải Kurundi (Kurundaṭṭhakathā) lại nói: “Những khu vườn hoặc hoa quả khác của con người được trẻ em bảo vệ; những gì do chúng dâng cúng là được phép.
Āharāpetvā pana na gahetabbaṃ.
But one should not accept it by having it brought.
Nhưng không được nhận nếu sai người mang đến.
Saṅghike pana cetiyasantake ca keṇiyā gahetvā rakkhantasseva dānaṃ vaṭṭati.
However, in the case of Saṅgha property and property belonging to a cetiya, only the gift of one who looks after it by purchase is allowable.
Đối với tài sản của Tăng-già và tài sản của tháp, chỉ sự cúng dường của người bảo vệ bằng cách thuê mới được phép.
Vetanena rakkhantassa attano bhāgamattaṃ vaṭṭatī’’ti.
For one who looks after it for a wage, only his own share is allowable.”
Đối với người bảo vệ bằng tiền công, chỉ phần của chính họ là được phép.”
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘yaṃ gihīnaṃ ārāmarakkhakā bhikkhūnaṃ denti, etaṃ vaṭṭati.
But in the Mahāpaccarī, it is said: “What the keepers of laypeople's parks give to monks is allowable.
Trong Mahāpaccariya lại nói: “Những gì người bảo vệ khu vườn của gia chủ dâng cúng cho các tỳ khưu là được phép.
Bhikkhusaṅghassa pana ārāmagopakā yaṃ attano bhatiyā khaṇḍetvā denti, etaṃ vaṭṭati.
And what the park keepers of the community of monks give after deducting from their own wages is allowable.
Những gì người chăn giữ khu vườn của Tăng-già dâng cúng bằng cách trích từ tiền công của mình là được phép.
Yopi upaḍḍhārāmaṃ vā kecideva rukkhe vā bhatiṃ labhitvā rakkhati, tassāpi attano pattarukkhatoyeva dātuṃ vaṭṭati.
Also, for one who looks after half a park or only certain trees upon receiving a wage, it is allowable for him to give only from the trees that fall to his share.
Người nào bảo vệ nửa khu vườn hoặc một vài cây cối để nhận tiền công, người ấy cũng chỉ được phép dâng cúng từ cây cối thuộc phần của mình.
Keṇiyā gahetvā rakkhantassa pana sabbampi vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
But for one who looks after a park by purchasing it, all of it is allowable.”
Còn đối với người bảo vệ bằng cách thuê, tất cả đều được phép.”
Etaṃ pana sabbaṃ byañjanato nānaṃ, atthato ekameva; tasmā adhippāyaṃ ñatvā gahetabbaṃ.
However, all of this is different in wording, but one in meaning; therefore, it should be understood by discerning the intention.
Tuy nhiên, tất cả những điều này khác nhau về mặt từ ngữ, nhưng ý nghĩa thì chỉ là một; do đó, cần phải hiểu rõ ý định mà chấp nhận.
Ayaṃ panettha pāḷimuttakavinicchayo – sace saṅgho saṅghikaṃ kammaṃ kāreti uposathāgāraṃ vā bhojanasālaṃ vā, tato āpucchitvā tāvakālikaṃ haritabbaṃ.
Herein is the decision independent of the Pāḷi: if the Saṅgha has Saṅgha work done, such as an uposatha hall or a dining hall, wood should be taken from there on a temporary basis after asking permission.
Đây là phán quyết Vinaya không có trong Pāḷi (Pāḷimuttakavinicchaya) về vấn đề này: Nếu Tăng-già đang xây dựng một công trình của Tăng-già, như phòng Uposatha hoặc trai đường, thì sau khi xin phép, có thể mang đi tạm thời (tāvakālika).
Yo pana saṅghiko dabbasambhāro agutto deve vassante temeti, ātapena sukkhati, taṃ sabbampi āharitvā attano āvāse kātuṃ vaṭṭati.
But any Saṅgha building materials that are unprotected, getting wet when it rains and drying in the sun, all of it is allowable to be brought and used for one’s own dwelling.
Tuy nhiên, nếu vật liệu xây dựng của Tăng-già không được bảo quản, bị ướt khi trời mưa, hoặc khô héo dưới nắng, thì tất cả những vật liệu đó đều có thể mang về trú xứ của mình.
Saṅgho āharāpento aññena vā dabbasambhārena mūlena vā saññāpetabbo.
When the Saṅgha has it brought back, he should be made to understand by means of other building materials or with its value.
Nếu Tăng-già yêu cầu mang trả lại, thì phải bồi thường bằng vật liệu khác hoặc bằng tiền.
Na sakkā ce hoti saññāpetuṃ, ‘‘saṅghikena, bhante, kataṃ saṅghikaparibhogena vaḷañjathā’’ti vattabbaṃ.
If he is not able to make them understand, he should say, “Venerable sirs, what was made with Saṅgha property, please use it in the manner of Saṅgha belongings.”
Nếu không thể bồi thường, thì phải nói: “Bạch chư Tăng, vật này đã được làm từ tài sản của Tăng-già, xin chư Tăng hãy sử dụng như tài sản của Tăng-già.”
Senāsanassa pana ayameva bhikkhu issaro.
But this very monk is the master of the lodging.
Tuy nhiên, đối với chỗ ở (senāsana), vị tỳ khưu này là chủ.
Sacepi pāsāṇatthambho vā rukkhatthambho vā kavāṭaṃ vā vātapānaṃ vā nappahoti, saṅghikaṃ tāvakālikaṃ āharitvā pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭati.
If a stone pillar, a wooden pillar, a door, or a window is not sufficient, it is allowable to bring Saṅgha property on a temporary basis and restore it to its original condition.
Ngay cả khi một cây cột đá, một cây cột gỗ, một cánh cửa, hoặc một cửa sổ không đủ, thì có thể mang vật liệu của Tăng-già tạm thời (tāvakālika) để làm cho nó trở lại bình thường.
Esa nayo aññesupi dabbasambhāresūti.
This is the method for other building materials as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các vật liệu xây dựng khác.
Udakavatthusmiṃ – yadā udakaṃ dullabhaṃ hoti, yojanatopi aḍḍhayojanatopi āharīyati, evarūpe pariggahitaudake avahāro.
In the case concerning water—when water is scarce and is brought from a yojana or half a yojana away, in such a case of stored water, there is misappropriation.
Trong trường hợp nước – khi nước khan hiếm, phải mang từ một yojana hoặc nửa yojana, thì việc lấy nước đã được bảo quản như vậy là phạm lỗi trộm cắp.
Yatopi āharimato vā pokkharaṇīādīsu ṭhitato vā kevalaṃ yāgubhattaṃ sampādenti, pānīyaparibhogañca karonti, na aññaṃ mahāparibhogaṃ, tampi theyyacittena gaṇhato avahāro.
From a source from which they only prepare gruel and rice and use it for drinking, but not for other major uses, whether it is water that is brought or water that is in a pond, etc., for one who takes it with thievish intent, there is misappropriation.
Nếu từ nước được mang đến hoặc nước trong ao, hồ, v.v., người ta chỉ dùng để nấu cháo, cơm và dùng làm nước uống, không dùng cho các mục đích tiêu thụ lớn khác, thì việc lấy nước đó với ý định trộm cắp cũng là phạm lỗi trộm cắp.
Yato pana ekaṃ vā dve vā ghaṭe gahetvā āsanaṃ dhovituṃ, bodhirukkhe siñcituṃ udakapūjaṃ kātuṃ, rajanaṃ pacituṃ labbhati, tattha saṅghassa katikavaseneva paṭipajjitabbaṃ.
But from a source where one is allowed to take one or two pots of water to wash a seat, to water Bodhi trees, to make a water offering, or to cook dye, in that case one should act according to the agreement of the Saṅgha.
Tuy nhiên, nếu được phép lấy một hoặc hai bình để rửa chỗ ngồi, tưới cây bồ đề, cúng dường nước, hoặc nấu thuốc nhuộm, thì ở đó phải hành xử theo quy định của Tăng-già.
Atirekaṃ gaṇhanto, mattikādīni vā theyyacittena pakkhipanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo.
One who takes more, or who with thievish intent puts in clay and so on, should be made to pay after having the value of the goods assessed.
Người nào lấy quá mức, hoặc bỏ đất sét và các thứ khác vào với ý định trộm cắp, thì phải bị bắt bồi thường theo giá trị của vật đó.
Sace āvāsikā katikavattaṃ daḷhaṃ karonti, aññesaṃ bhaṇḍakaṃ dhovituṃ vā rajituṃ vā na denti, attanā pana aññesaṃ apassantānaṃ gahetvā sabbaṃ karonti, tesaṃ katikāya na ṭhātabbaṃ.
If the resident monks make the agreement strict, and do not allow others to wash or dye their belongings, but they themselves take it when others are not looking and do everything, one should not abide by their agreement.
Nếu các tỳ khưu thường trú đặt ra quy định nghiêm ngặt, không cho phép người khác giặt giũ hoặc nhuộm vải, nhưng chính họ lại lấy tất cả để làm khi người khác không thấy, thì không nên tuân theo quy định của họ.
Yattakaṃ te dhovanti, tattakaṃ dhovitabbaṃ.
As much as they wash, so much should be washed.
Nên giặt giũ chừng nào họ giặt chừng đó.
Sace saṅghassa dve tisso pokkharaṇiyo vā udakasoṇḍiyo vā honti, katikā ca katā ‘‘ettha nhāyitabbaṃ, ito pānīyaṃ gahetabbaṃ, idha sabbaparibhogo kātabbo’’ti.
If the Saṅgha has two or three ponds or water reservoirs, and an agreement is made that “One should bathe here, drinking water should be taken from here, all uses should be made here.”
Nếu Tăng-già có hai hoặc ba ao hoặc giếng nước, và có quy định rằng “nên tắm ở đây, nên lấy nước uống từ đây, nên sử dụng tất cả ở đây.”
Katikavatteneva sabbaṃ kātabbaṃ.
Everything should be done according to the agreement.
Tất cả phải được thực hiện theo quy định.
Yattha katikā natthi, tattha sabbaparibhogo vaṭṭatīti.
Where there is no agreement, all uses are allowable.
Nơi nào không có quy định, thì tất cả các việc sử dụng đều được phép.
Tiṇavatthūsu – jhāpitatiṇe ṭhānācāvanassa abhāvā dukkaṭaṃ, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti.
In the cases concerning grass—for burnt grass, due to the absence of removal from its place, it is a dukkaṭa, but the goods must be returned.
Trong trường hợp cỏ – đối với cỏ đã bị đốt cháy, vì không có sự di chuyển vị trí, nên phạm tội dukkaṭa, nhưng phải bồi thường giá trị vật chất.
Saṅgho tiṇavatthuṃ jaggitvā saṅghikaṃ āvāsaṃ chādeti, puna kadāci jaggituṃ na sakkoti, athañño eko bhikkhu vattasīsena jaggati, saṅghassevetaṃ.
The Saṅgha looks after a grass plot and thatches a Saṅgha dwelling. If at some time they are again unable to look after it, then another monk looks after it out of duty. This belongs to the Saṅgha.
Nếu Tăng-già chăm sóc khu đất cỏ và dùng để lợp mái cho trú xứ của Tăng-già, rồi sau đó không thể chăm sóc được nữa, thì một tỳ khưu khác sẽ chăm sóc bằng cách thực hành bổn phận (vattasīsa), thì đó vẫn là tài sản của Tăng-già.
No ce jaggati, saṅgheneko bhikkhu vattabbo ‘‘jaggitvā dehī’’ti.
If he does not look after it, a monk should be told by the Saṅgha, “Look after it and give it.”
Nếu vị ấy không chăm sóc, thì Tăng-già nên bảo một tỳ khưu: “Hãy chăm sóc rồi dâng cúng.”
So ce bhāgaṃ icchati, bhāgaṃ datvāpi jaggāpetabbaṃ.
If he desires a share, he should be made to look after it even by giving him a share.
Nếu vị ấy muốn có phần, thì dù phải chia phần cũng nên thuê vị ấy chăm sóc.
Sace bhāgaṃ vaḍḍheti, dātabbameva.
If he increases the share, it must be given.
Nếu vị ấy tăng phần, thì cũng phải cho.
Vaḍḍhetiyeva, ‘‘gaccha jaggitvā sabbaṃ gahetvā attano santakaṃ senāsanaṃ chādehī’’ti vattabbo.
If he keeps increasing it, he should be told, “Go, look after it, take it all and thatch your own lodging.”
Nếu vị ấy cứ tăng phần, thì nên nói: “Hãy đi chăm sóc, lấy tất cả rồi lợp mái cho chỗ ở của mình.”
Naṭṭhe attho natthi.
There is no benefit in what is lost.
Khi bị hư hại thì không còn lợi ích gì.
Dadantehi pana savatthukaṃ na dātabbaṃ, garubhaṇḍaṃ hoti; tiṇamattaṃ pana dātabbaṃ.
But those who give should not give it with the land; it is a grave article. Only the grass should be given.
Tuy nhiên, khi dâng cúng, không nên dâng cúng cả khu đất, vì đó là vật phẩm nặng (garubhaṇḍa); chỉ nên dâng cúng cỏ mà thôi.
Tasmiṃ ce jaggitvā attano senāsanaṃ chādente puna saṅgho jaggituṃ pahoti, ‘‘tvaṃ mā jaggi, saṅgho jaggissatī’’ti vattabboti.
While he is looking after it and thatching his own lodging, if the Saṅgha is again able to look after it, he should be told, “You, do not look after it; the Saṅgha will look after it.”
Nếu khi vị ấy chăm sóc và lợp mái cho chỗ ở của mình, Tăng-già lại có thể chăm sóc được, thì nên nói: “Ông đừng chăm sóc nữa, Tăng-già sẽ chăm sóc.”
Mañcādīni satta vatthūni pākaṭāneva.
The seven cases beginning with a bed are clear.
Bảy trường hợp về giường, v.v., là rõ ràng.
Pāḷiyaṃ pana anāgatampi pāsāṇatthambhaṃ vā rukkhatthambhaṃ vā aññaṃ vā kiñci pādagghanakaṃ harantassa pārājikameva.
But even for something not mentioned in the Pāḷi, for one who takes a stone pillar, a wooden pillar, or anything else worth a quarter-māsaka, it is a pārājika.
Tuy nhiên, ngay cả những vật không được đề cập trong Pāḷi, như cột đá, cột gỗ, hoặc bất cứ vật gì có giá trị một pādagghaṇa mà ai đó lấy đi, thì vẫn là phạm tội Pārājika.
Padhānagharādīsu chaḍḍitapatitānaṃ pariveṇādīnaṃ kuṭṭampi pākārampi bhinditvā iṭṭhakādīni avaharantassāpi eseva nayo.
The same method applies to one who, by breaking down a wall or an enclosure of abandoned and fallen-down cells in meditation halls and so on, misappropriates bricks and the like.
Tương tự, đối với người đập phá tường hoặc hàng rào của các tu viện (pariveṇa) đã bị bỏ hoang hoặc đổ nát trong các thiền đường (padhānaghara), v.v., để lấy gạch, v.v., cũng vậy.
Saṅghikaṃ nāma kadāci ajjhāvasanti, kadāci na ajjhāvasanti.
Because what is Saṅgha property is sometimes inhabited, and sometimes not inhabited.
Tài sản của Tăng-già đôi khi có người ở, đôi khi không có người ở.
Paccante corabhayena janapade vuṭṭhahante chaḍḍitavihārādīsu kiñci parikkhāraṃ harantassāpi eseva nayo.
The same method applies to one who takes any requisite from abandoned monasteries and so on when the district is evacuated in a border region due to fear of thieves.
Tương tự, đối với người lấy bất cứ vật dụng nào từ các trú xứ đã bị bỏ hoang, v.v., khi người dân rời bỏ vùng biên giới vì sợ giặc cướp.
Ye pana tato tāvakālikaṃ haranti, puna āvasitesu ca vihāresu bhikkhū āharāpenti, dātabbaṃ.
But as for those who take things from there temporarily, when monks reside again in the inhabited monasteries, they should have them brought back; it should be given.
Tuy nhiên, những ai tạm thời mang đi từ đó, và khi các tịnh xá được tái thiết, các tỳ khưu yêu cầu mang trả lại, thì phải trả.
Sacepi tato āharitvā senāsanaṃ kataṃ hoti, taṃ vā tadagghanakaṃ vā dātabbameva.
Even if a lodging has been made after taking materials from there, either that material or its value must be given back.
Dù cho đã mang từ đó về và dùng làm chỗ nằm chỗ ngồi, thì cũng phải trả lại vật đó hoặc giá trị tương đương của nó.
‘‘Puna āvasissāmā’’ti ālayaṃ acchinditvā vuṭṭhitesu janapadesu gaṇasantakaṃ vā puggalikaṃ vā gahitaṃ hoti; te ce anujānanti, paṭikammena kiccaṃ natthi.
When the people in the districts have departed without cutting off their attachment, thinking, "We will reside here again," if property belonging to a group or an individual has been taken, and if they give permission, there is no need for replacement.
Nếu tài sản thuộc về nhóm (gaṇa) hoặc cá nhân (puggala) đã được lấy đi từ các vùng đất bị bỏ hoang mà không từ bỏ ý định "chúng ta sẽ trở lại", và nếu những người đó cho phép, thì không cần phải bồi hoàn.
Saṅghikaṃ pana garubhaṇḍaṃ, tasmā paṭikammaṃ kattabbameva.
However, property belonging to the Saṅgha is a weighty article; therefore, replacement must certainly be made.
Tuy nhiên, tài sản của Tăng-già (saṅghika) là vật nặng, vì vậy phải bồi hoàn.
Anujānāmi, bhikkhave, tāvakālikaṃ haritunti ettha yo bhikkhu saṅghikaṃ mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā tāvakālikaṃ haritvā attano phāsukaṭṭhāne ekampi dvepi māse saṅghikaparibhogena paribhuñjati, āgatāgatānaṃ vuḍḍhatarānaṃ deti, nappaṭibāhati, tassa tasmiṃ naṭṭhepi jiṇṇepi corāvahaṭepi gīvā na hoti.
In the phrase "I allow, monks, to take it temporarily," if a monk, having temporarily taken a Saṅgha bed or chair, uses it for one or two months in a comfortable place in the manner of using Saṅgha property, gives it to senior monks who arrive, and does not prevent them, he is not liable should it be lost, worn out, or carried off by thieves.
Trong câu “Này các tỳ khưu, Ta cho phép mang đi tạm thời (tāvakālikaṃ harituṃ)”, nếu một tỳ khưu mang một cái giường hoặc ghế của Tăng-già đi tạm thời, sử dụng nó theo cách sử dụng của Tăng-già tại chỗ ở tiện lợi của mình trong một hoặc hai tháng, và không từ chối các trưởng lão đến, thì dù vật đó bị mất, bị hư hỏng, hay bị trộm cắp, vị ấy không mắc tội.
Vasitvā pana gacchantena yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ.
But upon leaving after having stayed, he must place it back in its proper place.
Tuy nhiên, khi rời đi sau khi ở, vị ấy phải đặt nó lại đúng chỗ.
Yo pana puggalikaparibhogena paribhuñjati, āgatāgatānaṃ vuḍḍhatarānaṃ na deti, tasmiṃ naṭṭhe tassa gīvā hoti.
However, if a monk uses it in the manner of using personal property and does not give it to senior monks who arrive, he is liable if it is lost.
Còn nếu vị ấy sử dụng nó như tài sản cá nhân, không cho các trưởng lão đến sử dụng, thì khi vật đó bị mất, vị ấy mắc tội.
Aññaṃ pana āvāsaṃ haritvā paribhuñjantena sace tattha vuḍḍhataro āgantvā vuṭṭhāpeti, ‘‘mayā idaṃ asukāvāsato nāma āhaṭaṃ, gacchāmi, naṃ pākatikaṃ karomī’’ti vattabbaṃ.
Furthermore, if, while using it after having taken it to another residence, a senior monk arrives there and makes him get up, he should say, "I brought this from such-and-such a residence; I will go and restore it to its original state."
Nếu một tỳ khưu mang vật đó đến một trú xứ khác để sử dụng, và một trưởng lão ở đó đến yêu cầu di chuyển, thì vị ấy phải nói: “Tôi đã mang vật này từ trú xứ kia đến, tôi sẽ đi và đặt nó trở lại bình thường.”
Sace so bhikkhu ‘‘ahaṃ pākatikaṃ karissāmī’’ti vadati, tassa bhāraṃ katvāpi gantuṃ vaṭṭatīti saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
If that monk says, "I will restore it to its original state," it is said in the Saṅkhepaṭṭhakathā that it is permissible to leave, having made it his responsibility.
Nếu vị tỳ khưu kia nói: “Tôi sẽ đặt nó trở lại bình thường,” thì vị ấy được phép đi sau khi giao trách nhiệm cho vị tỳ khưu đó, như đã nói trong Saṅkhepaṭṭhakathā.
159. Bārāṇasīvatthusmiṃ – corehi upaddutanti corehi viluttaṃ.
159. In the story of Bārāṇasī, afflicted by thieves means plundered by thieves.
159. Trong câu chuyện về Bārāṇasī: Corehi upaddutaṃ có nghĩa là bị bọn cướp cướp phá.
Iddhiyā ānetvā pāsāde ṭhapesīti thero kira taṃ kulaṃ sokasallasamappitaṃ āvaṭṭantaṃ vivaṭṭantaṃ disvā tassa kulassa anukampāya pasādānurakkhaṇatthāya dhammānuggahena attano iddhiyā ‘‘tesaṃyeva pāsādaṃ dārakānaṃ samīpe hotū’’ti adhiṭṭhāsi.
Having brought them by psychic power, he placed them in the mansion means that the Elder, seeing that family afflicted with the dart of sorrow, tossing and turning, out of compassion for that family, to protect their confidence, and through his support for the Dhamma, made a determination with his own psychic power, "May their mansion be near the children."
Đem đến bằng thần thông và đặt vào cung điện có nghĩa là vị trưởng lão, khi thấy gia đình đó đang đau khổ tột cùng vì sầu muộn, đã vì lòng từ bi đối với gia đình đó, để bảo vệ niềm tin và hỗ trợ Giáo pháp, đã quyết định bằng thần thông của mình rằng: “Cung điện đó của họ hãy ở gần các đứa trẻ.”
Dārakā ‘‘amhākaṃ pāsādo’’ti sañjānitvā abhiruhiṃsu.
The children, recognizing it as "our mansion," climbed up.
Các đứa trẻ nhận ra: “Đây là cung điện của chúng ta,” và leo lên.
Tato thero iddhiṃ paṭisaṃhari, pāsādopi sakaṭṭhāneyeva aṭṭhāsi.
Then the Elder withdrew his psychic power, and the mansion stood in its own place.
Sau đó, vị trưởng lão thu hồi thần thông, và cung điện cũng đứng yên tại chỗ cũ.
Vohāravasena pana vuttaṃ ‘‘te dārake iddhiyā ānetvā pāsāde ṭhapesī’’ti.
But by way of conventional speech, it was said, "Having brought those children by psychic power, he placed them in the mansion."
Tuy nhiên, theo cách nói thông thường, người ta nói: “Đem các đứa trẻ đó đến bằng thần thông và đặt vào cung điện.”
Iddhivisayeti īdisāya adhiṭṭhāniddhiyā anāpatti.
In the sphere of psychic power means there is no offense for this kind of psychic power of determination.
Trong phạm vi thần thông có nghĩa là không có tội với thần thông quyết định như vậy.
Vikubbaniddhi pana na vaṭṭati.
But the psychic power of transformation is not permissible.
Tuy nhiên, thần thông biến hóa thì không được phép.