72. Jhānaṃ virāgo.
72. Jhāna is dispassion.
72. Thiền (Jhāna) là ly tham (virāga).
Cattāri jhānāni vitthārena kātabbāni.
The four jhāna should be elaborated.
Bốn thiền (jhāna) cần được trình bày chi tiết.
Tāni duvidhāni; bojjhaṅgavippayuttāni ca bojjhaṅgasampayuttāni ca.
They are of two kinds: dissociated from the factors of awakening (bojjhaṅga) and associated with the factors of awakening.
Chúng có hai loại: không liên hệ với các chi phần giác ngộ (bojjhaṅga-vippayutta) và liên hệ với các chi phần giác ngộ (bojjhaṅga-sampayutta).
Tattha bojjhaṅgavippayuttāni bāhirakāni, bojjhaṅgasampayuttāni ariyapuggalāni.
Therein, those dissociated from the factors of awakening are external (bāhiraka), and those associated with the factors of awakening belong to noble individuals (ariyapuggala).
Trong đó, những thiền không liên hệ với các chi phần giác ngộ là thiền thế gian (bāhiraka), những thiền liên hệ với các chi phần giác ngộ là thiền của các bậc Thánh (ariyapuggala).
Tattha yena cha puggalamūlāni tesaṃ nikkhipetvā rāgacarito, dosacarito, mohacarito, rāgadosacarito, rāgamohacarito, dosamohacarito, samabhāgacarito, iti imesaṃ puggalānaṃ jhānaṃ samāpajjitānaṃ pañca nīvaraṇāni paṭipakkho tesaṃ paṭighātāya yathā asamattho tīṇi akusalamūlāni niggaṇhāti.
Therein, for those six individuals whose fundamental dispositions are removed—one of lust (rāgacarito), one of hatred (dosacarito), one of delusion (mohacarito), one of lust and hatred (rāgadosacarito), one of lust and delusion (rāgamohacarito), one of hatred and delusion (dosamohacarito), and one of balanced disposition (samabhāgacarito)—for these individuals who attain jhāna, the five hindrances are the opponents, and for their suppression, one is unable to overcome the three unwholesome roots.
Trong đó, đối với những người có sáu căn bản cá nhân (puggala mūla) này, sau khi loại bỏ chúng, tức là người có tánh tham (rāgacarito), tánh sân (dosacarito), tánh si (mohacarito), tánh tham-sân (rāgadosacarito), tánh tham-si (rāgamohacarito), tánh sân-si (dosamohacarito), tánh quân bình (samabhāgacarito), khi những người này nhập thiền, năm triền cái (nīvaraṇa) là đối nghịch với họ, để đánh bại chúng, họ không có khả năng chế ngự ba căn bất thiện (akusalamūla).
Lobhena akusalamūlena abhijjhā ca uddhaccañca uppilavataṃ alobhena kusalamūlena niggaṇhāti, kukkuccañca vicikicchā ca mohapakkho, taṃ amohena niggaṇhāti.
With the unwholesome root of greed, covetousness and restlessness rise up; one suppresses them with the wholesome root of non-greed. Remorse and doubt belong to the side of delusion; one suppresses them with non-delusion.
Với căn bất thiện tham (lobha), tham lam (abhijjhā) và phóng dật (uddhacca) nổi lên, họ chế ngự bằng căn thiện không tham (alobha); hối hận (kukkucca) và hoài nghi (vicikicchā) thuộc về phần si (mohapakkha), họ chế ngự bằng không si (amoha).
Doso ca thinamiddhañca dosapakkho, taṃ adosena niggaṇhāti.
Hatred and sloth-and-torpor belong to the side of hatred; one suppresses them with non-hatred.
Sân (dosa) và hôn trầm-thụy miên (thinamiddha) thuộc về phần sân (dosapakka), họ chế ngự bằng không sân (adosa).
Tattha alobhassa pāripūriyā nekkhammavitakkaṃ vitakketi.
Therein, for the perfection of non-greed, one applies the thought of renunciation (nekkhammavitakka).
Trong đó, để viên mãn không tham (alobha), vị ấy suy tư về tầm xuất ly (nekkhamma-vitakka).
Tattha adosassa pāripūriyā abyāpādavitakkaṃ vitakketi.
Therein, for the perfection of non-hatred, one applies the thought of non-ill-will (abyāpādavitakka).
Trong đó, để viên mãn không sân (adosa), vị ấy suy tư về tầm vô sân (abyāpāda-vitakka).
Tattha amohassa pāripūriyā avihiṃsāvitakkaṃ vitakketi.
Therein, for the perfection of non-delusion, one applies the thought of non-harming (avihiṃsāvitakka).
Trong đó, để viên mãn không si (amoha), vị ấy suy tư về tầm vô hại (avihiṃsā-vitakka).
Tattha alobhassa pāripūriyā vivitto hoti kāmehi.
Therein, for the perfection of non-greed, one is secluded from sensual pleasures.
Trong đó, để viên mãn không tham (alobha), vị ấy ly dục (kāmehi vivitto hoti).
Tattha adosassa pāripūriyā amohassa pāripūriyā ca vivitto hoti pāpakehi akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Therein, through the fulfillment of non-aversion and the fulfillment of non-delusion, one is secluded from evil, unwholesome states, and enters upon and abides in the first jhāna, which is accompanied by vitakka and vicāra, born of seclusion, and filled with rapture and happiness.
Trong đó, để viên mãn không sân (adosa) và để viên mãn không si (amoha), vị ấy ly các pháp bất thiện ác (pāpakehi akusalehi dhammehi vivitto hoti), vị ấy an trú bằng cách chứng đắc thiền thứ nhất (paṭhama jhāna) có tầm (savitakka), có tứ (savicāra), có hỷ lạc do ly dục sinh (vivekajaṃ pītisukha).
Vitakkāti tayo vitakkā – nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko.
Vitakka refers to three kinds of vitakka: renunciation-vitakka, non-ill-will-vitakka, and non-harming-vitakka.
Tầm (vitakka) là ba tầm: tầm xuất ly (nekkhamma-vitakka), tầm vô sân (abyāpāda-vitakka), tầm vô hại (avihiṃsā-vitakka).
Tattha paṭhamābhinipāto vitakko, paṭiladdhassa vicaraṇaṃ vicāro.
Therein, the initial application is vitakka; the sustained application of what has been gained is vicāra.
Trong đó, sự chú ý ban đầu là tầm (vitakka), sự xem xét kỹ lưỡng sau khi đã nắm bắt là tứ (vicāra).
Yathā puriso dūrato purisaṃ passati āgacchantaṃ, na ca tāva jānāti eso itthīti vā purisoti vā yadā tu paṭilabhati itthīti vā purisoti vā evaṃ vaṇṇoti vā evaṃ saṇṭhānoti vā ime vitakkayanto uttari upaparikkhanti kiṃ nu kho ayaṃ sīlavā udāhu dussīlo aḍḍho vā duggatoti vā.
Just as a man sees a person approaching from afar, but does not yet know whether it is a woman or a man, but when he ascertains that it is a woman or a man, of such a complexion or such a build, he then further investigates, reflecting: “Is this one virtuous or unvirtuous, rich or poor?”
Giống như một người từ xa nhìn thấy một người đang đến, nhưng chưa biết đó là phụ nữ hay đàn ông; khi đã nhận ra đó là phụ nữ hay đàn ông, có hình dáng như thế này, có vóc dáng như thế kia, thì suy xét thêm: người này có giới hạnh hay vô giới hạnh, giàu có hay nghèo khổ.
Evaṃ vicāro vitakke appeti, vicāro cariyati ca anuvattati ca.
Thus, vicāra applies to vitakka, and vicāra continues and follows on.
Như vậy, tứ (vicāra) áp dụng vào tầm (vitakka), tứ được thực hiện và tiếp tục.
Yathā pakkhī pubbaṃ āyūhati pacchā nāyūhati yathā āyūhanā evaṃ vitakko, yathā pakkhānaṃ pasāraṇaṃ evaṃ vicāro anupālati vitakketi vicarati vicāreti.
Just as a bird first exerts itself and then does not exert itself, so too is vitakka like the exertion, and vicāra is like the spreading of the wings, maintaining, reflecting, and sustaining the reflection.
Như con chim trước tiên vỗ cánh, sau đó không vỗ cánh nữa; như sự vỗ cánh là tầm (vitakka), như sự dang rộng đôi cánh là tứ (vicāra) bảo vệ, suy tư và xem xét.
Vitakkayati vitakketi, anuvicarati vicāreti.
One reflects, one applies the mind; one sustains the reflection, one sustains the application.
Suy tư (vitakkayati), suy nghĩ (vitakketi); xem xét kỹ lưỡng (anuvicarati), xem xét (vicāreti).
Kāmasaññāya paṭipakkho vitakko, byāpādasaññāya vihiṃsasaññāya ca paṭipakkho vicāro.
Vitakka is the opposite of sensual perception; vicāra is the opposite of ill-will perception and harming perception.
Tầm (vitakka) là đối nghịch với tưởng dục (kāmasaññā), tứ (vicāra) là đối nghịch với tưởng sân (byāpādasaññā) và tưởng hại (vihiṃsasaññā).
Vitakkānaṃ kammaṃ akusalassa amanasikāro, vicārānaṃ kammaṃ jeṭṭhānaṃ saṃvāraṇā.
The function of vitakka is non-attention to the unwholesome; the function of vicāra is the restraint of the senior ones.
Công việc của tầm là không tác ý đến bất thiện, công việc của tứ là ngăn chặn những điều cao cả.
Yathā paliko tuṇhiko sajjhāyaṃ karoti evaṃ vitakko, yathā taṃyeva anupassati evaṃ vicāro.
Just as a blind person recites silently, so is vitakka; just as he then repeatedly observes it, so is vicāra.
Như một người già im lặng tụng kinh là tầm (vitakka), như việc quán sát lại điều đó là tứ (vicāra).
Yathā apariññā evaṃ vitakko.
Just as incomplete understanding, so is vitakka.
Như sự chưa biết rõ là tầm (vitakka).
Yathā pariññā evaṃ vicāro.
Just as complete understanding, so is vicāra.
Như sự biết rõ là tứ (vicāra).
Niruttipaṭisambhidāyañca paṭibhānapaṭisambhidāyañca vitakko, dhammapaṭisambhidāyañca atthapaṭisambhidāyañca vicāro.
Vitakka pertains to the analytical knowledge of language (niruttipaṭisambhidā) and the analytical knowledge of ready wit (paṭibhānapaṭisambhidā); vicāra pertains to the analytical knowledge of Dhamma (dhammapaṭisambhidā) and the analytical knowledge of meaning (atthapaṭisambhidā).
Tầm (vitakka) thuộc về vô ngại giải về từ ngữ (niruttipaṭisambhidā) và vô ngại giải về biện tài (paṭibhānapaṭisambhidā); tứ (vicāra) thuộc về vô ngại giải về pháp (dhammapaṭisambhidā) và vô ngại giải về nghĩa (atthapaṭisambhidā).
Kallitā kosallattaṃ cittassa vitakko, abhinīhārakosallaṃ cittassa vicāro.
The dexterity and skillfulness of the mind is vitakka; the skillfulness of applying the mind is vicāra.
Sự khéo léo, sự lành nghề của tâm là tầm (vitakka), sự khéo léo trong việc hướng tâm là tứ (vicāra).
Idaṃ kusalaṃ idaṃ akusalaṃ idaṃ bhāvetabbaṃ idaṃ pahātabbaṃ idaṃ sacchikātabbanti vitakko, yathā pahānañca bhāvanā ca sacchikiriyā ca evaṃ vicāro.
“This is wholesome, this is unwholesome, this should be developed, this should be abandoned, this should be realized”—this is vitakka; just as abandoning, developing, and realizing, so is vicāra.
Đây là thiện, đây là bất thiện, đây cần được tu tập, đây cần được đoạn trừ, đây cần được chứng nghiệm là tầm (vitakka); như sự đoạn trừ, sự tu tập và sự chứng nghiệm là tứ (vicāra).
Imesu vitakkavicāresu ṭhitassa duvidhaṃ dukkhaṃ na uppajjati kāyikañca cetasikañca; duvidhaṃ sukhaṃ uppajjati kāyikañca cetasikañca.
For one established in these vitakka and vicāra, two kinds of suffering do not arise: bodily and mental; two kinds of happiness arise: bodily and mental.
Khi an trú trong tầm và tứ này, hai loại khổ không phát sinh: khổ thân và khổ tâm; hai loại lạc phát sinh: lạc thân và lạc tâm.
Iti vitakkajanitaṃ cetasikaṃ sukhaṃ pīti kāyikaṃ sukhaṃ kāyikoyeva.
Thus, the mental happiness born of vitakka is rapture (pīti); bodily happiness is simply bodily.
Như vậy, hỷ (pīti) là lạc tâm do tầm sinh, lạc thân (kāyika sukha) chính là lạc thân.
Yā tattha cittassa ekaggatā, ayaṃ samādhi.
The one-pointedness of mind therein is samādhi.
Sự nhất tâm của tâm ở đó, đó là định (samādhi).
Iti paṭhamaṃ jhānaṃ pañcaṅgavippahīnaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ.
Thus, the first jhāna is free from five factors and endowed with five factors.
Như vậy, thiền thứ nhất (paṭhama jhāna) đã đoạn trừ năm chi phần và đầy đủ năm chi phần.
Tesaṃyeva vitakkavicārānaṃ abhikkhaṇaṃ āsevanāya tassa tappoṇamānasaṃ hoti.
Through the repeated cultivation of those very vitakka and vicāra, one's mind becomes inclined towards them.
Do thường xuyên thực hành tầm và tứ đó, tâm của vị ấy trở nên hướng về điều đó.
Tassa vitakkavicārā oḷārikā khāyanti.
For him, vitakka and vicāra appear gross.
Đối với vị ấy, tầm và tứ trở nên thô.
Yañca pītisukhañca nekkhammañca oḷārikaṃ bhavati.
And the rapture and happiness and the seclusion become gross.
Hỷ lạc và xuất ly cũng trở nên thô.
Api ca samādhijā pīti rati ca jāyati.
Moreover, rapture and delight born of samādhi arise.
Hơn nữa, hỷ và sự hoan hỷ do định sinh khởi.
Tassa vicārārammaṇaṃ.
For him, the object is vicāra.
Đó là đối tượng của tứ.
Tesaṃ vūpasamā ajjhattaṃ ceto sampasīdati.
With the cessation of these, the mind becomes internally purified.
Do sự lắng dịu của chúng, tâm trở nên tịnh tín nội tại.
Ye vitakkavicārā dve dhammānussaritabbā.
Those vitakka and vicāra are two states to be remembered.
Hai pháp tầm và tứ cần được ghi nhớ.
Paccuppannā daraṇitabbaṃ.
The present should be endured.
Hiện tại cần được duy trì.
Tesaṃ vūpasamā ekodibhāvaṃ cittekaggataṃ hoti.
With their cessation, there is unification and one-pointedness of mind.
Do sự lắng dịu của chúng, tâm trở nên nhất tâm (ekodibhāvaṃ cittekaggataṃ).
Tassa ekodibhāvena pīti pāripūriṃ gacchati.
Through that unification, rapture reaches fulfillment.
Do sự nhất tâm đó, hỷ (pīti) đạt đến sự viên mãn.
Yā pīti, taṃ somanassindriyaṃ, yaṃ sukhaṃ, taṃ sukhindriyaṃ.
That rapture is the faculty of joy (somanassindriya); that happiness is the faculty of happiness (sukhindriya).
Hỷ đó là hỷ căn (somanassindriya), lạc đó là lạc căn (sukhindriya).
Yā cittekaggatā, ayaṃ samādhi.
That one-pointedness of mind is samādhi.
Sự nhất tâm đó là định (samādhi).
Taṃ dutiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ.
That is the second jhāna, endowed with four factors.
Thiền thứ hai đó có đủ bốn chi.
So pītiyā virāgā yāti ojahi jallasahagataṃ.
He, through the fading away of rapture, gives up that which is accompanied by impurities.
Vị ấy, do ly hỷ, buông bỏ sự dính mắc của tham ái, đi đến.
73. Tattha somanassacittamupādānanti ca so taṃ vicinanto upekkhameva manasikaroti.
73. Therein, regarding the mind accompanied by joy and clinging, when he investigates it, he attends to equanimity.
73. Ở đó, vì tâm hoan hỷ là sự chấp thủ, nên vị ấy khi suy xét điều đó, chỉ tác ý đến xả.
So pītiyā virāgā upekkhako viharati.
He, through the fading away of rapture, abides in equanimity.
Vị ấy, do ly hỷ, an trú với xả.
Yathā ca pītiyā sukhamānitaṃ, taṃ kāyena paṭisaṃvedeti sampajāno viharati.
And just as happiness was experienced with rapture, he experiences it with the body, abiding with full comprehension.
Và như hỷ đã mang lại lạc, vị ấy cảm thọ lạc đó bằng thân, an trú với chánh niệm tỉnh giác.
Yena satisampajaññena upekkhāpāripūriṃ gacchati.
Through that mindfulness and full comprehension, equanimity reaches fulfillment.
Nhờ chánh niệm tỉnh giác đó, vị ấy đạt đến sự viên mãn của xả.
Idaṃ tatiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ.
This is the third jhāna, endowed with four factors.
Đây là thiền thứ ba có đủ bốn chi.
Tathā kāyikassa sukhassa pahānāya paṭhame jhāne somanassindriyaṃ nirujjhati.
Similarly, for the abandoning of bodily happiness, the faculty of joy ceases in the first jhāna.
Cũng vậy, để đoạn trừ khổ thân, trong thiền thứ nhất, somanassindriya (hoan hỷ căn) diệt.
Dutiye jhāne dukkhindriyaṃ nirujjhati.
In the second jhāna, the faculty of pain ceases.
Trong thiền thứ hai, dukkhindriya (khổ căn) diệt.
So sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
So, with the abandoning of pleasure and the abandoning of pain, and with the prior disappearance of joy and sorrow, he enters upon and abides in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and is purified by equanimity and mindfulness.
Vị ấy, do đoạn trừ lạc và đoạn trừ khổ, và do sự diệt tận của hỷ và ưu từ trước, chứng đạt và an trú thiền thứ tư, không khổ không lạc, với sự thanh tịnh của niệm xả.
Tattha catūhi indriyehi upekkhā pasādā hoti, dukkhindriyena domanassindriyena sukhindriyena somanassindriyena ca.
Therein, equanimity becomes purified by four faculties: by the faculty of pain, the faculty of displeasure, the faculty of pleasure, and the faculty of joy.
Ở đó, xả được thanh tịnh bởi bốn căn: bởi khổ căn, bởi ưu căn, bởi lạc căn và bởi hoan hỷ căn.
Tesaṃ nirodhā upekkhāsampajaññaṃ hoti, tattha sukhindriyena somanassindriyena ca asati hoti, tesaṃ nirodhā satimā hoti, dukkhindriyena domanassindriyena ca asampajaññaṃ, tesaṃ nirodhā sampajaññaṃ hoti, iti upekkhāya ca saññā, sato sampajāno cittekaggatā ca idaṃ vuccate ca catutthaṃ jhānaṃ.
With the cessation of these, equanimity and clear comprehension arise. Therein, when the faculty of pleasure and the faculty of joy are absent, mindfulness arises with their cessation. When the faculty of pain and the faculty of displeasure are without clear comprehension, clear comprehension arises with their cessation. Thus, the perception of equanimity, being mindful and clearly comprehending, and one-pointedness of mind—this is called the fourth jhāna.
Do sự diệt của chúng, có xả và sampajañña (tỉnh giác); ở đó, không có sati (niệm) với lạc căn và hoan hỷ căn, do sự diệt của chúng, có niệm; không có sampajañña với khổ căn và ưu căn, do sự diệt của chúng, có sampajañña; như vậy, nhận biết xả, có niệm, có tỉnh giác và tâm định nhất. Đây được gọi là thiền thứ tư.
Tattha rāgadosacaritassa puggalassa asampajaññañca anunayo ca paṭighañca, tena hānabhāgiyaṃ* jhānaṃ hoti.
Therein, for the person of lustful and hateful temperament, there is lack of clear comprehension, attachment, and aversion; therefore, it is a jhāna prone to decline.
Ở đó, đối với người có tánh tham và sân, có phi tỉnh giác, chấp trước và chướng ngại, do đó thiền của vị ấy là hānabhāgiya (thuộc phần thoái đọa).
Tattha rāgamohacaritassa puggalassa anunayattaṃ ca ādīnavaṃ dassitā, taṃ tassa hānabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti.
Therein, for the person of lustful and deluded temperament, attachment and its danger are shown; that jhāna is prone to decline for him.
Ở đó, đối với người có tánh tham và si, sự chấp trước và sự nguy hại được chỉ ra, thiền của vị ấy là hānabhāgiya.
Tattha dosamohacaritassa puggalassa paṭigho ca asati ca asampajaññañca ādīnavaṃ dassitā tena tassa hānabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti.
Therein, for the person of hateful and deluded temperament, aversion, lack of mindfulness, and lack of clear comprehension are shown as dangers; by that, his jhāna is prone to decline.
Ở đó, đối với người có tánh sân và si, sự chướng ngại, phi niệm và phi tỉnh giác được chỉ ra, do đó thiền của vị ấy là hānabhāgiya.
Tattha rāgadosamohasamabhāgacaritassa puggalassa visesabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti, imāni cattāri jhānāni sattasu puggalesu niddisitabbāni.
Therein, for the person whose temperament is equally balanced in lust, hatred, and delusion, the jhāna is of a special kind. These four jhānas should be described in relation to seven types of individuals.
Ở đó, đối với người có tánh tham, sân và si đồng đều, thiền của vị ấy là visesabhāgiya (thuộc phần đặc biệt). Bốn thiền này cần được chỉ rõ trong bảy hạng người.
Catūsu ca samādhīsu chandasamādhinā paṭhamaṃ jhānaṃ, vīriyasamādhinā dutiyaṃ jhānaṃ, cittasamādhinā tatiyaṃ jhānaṃ, vīmaṃsāsamādhinā catutthaṃ jhānaṃ.
And among the four concentrations, the first jhāna is with concentration of zeal, the second jhāna is with concentration of energy, the third jhāna is with concentration of mind, the fourth jhāna is with concentration of investigation.
Và trong bốn định, thiền thứ nhất là do ý muốn định (chandasamādhi), thiền thứ hai là do tinh tấn định (vīriyasamādhi), thiền thứ ba là do tâm định (cittasamādhi), thiền thứ tư là do trí tuệ định (vīmaṃsāsamādhi).
Appaṇihitena paṭhamaṃ jhānaṃ, suññatāya dutiyaṃ jhānaṃ, animittena tatiyaṃ jhānaṃ, ānāpānassatiyā catutthaṃ jhānaṃ.
The first jhāna is with the unconditioned, the second jhāna is with emptiness, the third jhāna is with the signless, the fourth jhāna is with mindfulness of breathing.
Thiền thứ nhất là vô nguyện, thiền thứ hai là không, thiền thứ ba là vô tướng, thiền thứ tư là niệm hơi thở (ānāpānassati).
Kāmavitakkabyāpādānañca taṃ taṃ vūpasamena paṭhamaṃ jhānaṃ hoti, vitakkavicārānaṃ vūpasamena dutiyaṃ jhānaṃ, sukhindriyasomanassindriyānaṃ vūpasamena tatiyaṃ jhānaṃ, kāyasaṅkhārānaṃ vūpasamena catutthaṃ jhānañca.
The first jhāna arises with the appeasement of thoughts of sensuality and ill-will; the second jhāna with the appeasement of initial and sustained application; the third jhāna with the appeasement of the faculty of pleasure and the faculty of joy; and the fourth jhāna with the appeasement of bodily formations.
Thiền thứ nhất là do sự lắng dịu của các tầm dục và sân hận; thiền thứ hai là do sự lắng dịu của tầm và tứ; thiền thứ ba là do sự lắng dịu của lạc căn và hoan hỷ căn; và thiền thứ tư là do sự lắng dịu của các hành thân.
Cāgādhiṭṭhānena paṭhamaṃ jhānaṃ, saccādhiṭṭhānena dutiyaṃ jhānaṃ, paññādhiṭṭhānena tatiyaṃ jhānaṃ, upasamādhiṭṭhānena catutthaṃ jhānaṃ.
The first jhāna is based on relinquishment, the second jhāna on truth, the third jhāna on wisdom, the fourth jhāna on tranquility.
Thiền thứ nhất là do sự quyết định buông xả, thiền thứ hai là do sự quyết định chân thật, thiền thứ ba là do sự quyết định trí tuệ, thiền thứ tư là do sự quyết định an tịnh.
Imāni cattāri jhānāni saṅkhepaniddesena niddiṭṭhāni, tattha samādhindriyaṃ pāripūriṃ gacchati.
These four jhānas are described in brief, whereby the faculty of concentration reaches fulfillment.
Bốn thiền này được chỉ rõ trong phần tóm tắt, ở đó định căn đạt đến sự viên mãn.
Anuvattanakāni cattāri, tattha yo paṭhamaṃ jhānaṃ nissāya āsavakkhayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya domanassindriyapaṭipakkhena.
There are four that follow: therein, whoever attains the destruction of the asavas by relying on the first jhāna, he proceeds with pleasant practice and slow direct knowledge, as an opponent of the faculty of displeasure.
Có bốn sự tiếp nối, ở đó, ai nương vào thiền thứ nhất mà đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc, người ấy là người có đạo lộ an lạc, với thắng trí chậm chạp, đối nghịch với ưu căn.
Yo dutiyaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya dukkhindriyapaṭipakkhena.
Whoever attains the destruction of the asavas by relying on the second jhāna, he proceeds with pleasant practice and swift direct knowledge, as an opponent of the faculty of pain.
Ai nương vào thiền thứ hai mà đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc, người ấy là người có đạo lộ an lạc, với thắng trí nhanh chóng, đối nghịch với khổ căn.
Yo tatiyaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya somanassindriyapaṭipakkhena.
Whoever attains the destruction of the asavas by relying on the third jhāna, he proceeds with pleasant practice and slow direct knowledge, as an opponent of the faculty of joy.
Ai nương vào thiền thứ ba mà đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc, người ấy là người có đạo lộ an lạc, với thắng trí chậm chạp, đối nghịch với hoan hỷ căn.
Yo catutthaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya sukhindriyapaṭipakkhena gato.
Whoever attains the destruction of the asavas by relying on the fourth jhāna, he proceeds with pleasant practice and swift direct knowledge, as an opponent of the faculty of pleasure.
Ai nương vào thiền thứ tư mà đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc, người ấy là người có đạo lộ an lạc, với thắng trí nhanh chóng, đối nghịch với lạc căn.
74. Yāni cattāri jhānāni, tesaṃ jhānānaṃ imāni aṅgāni, tesaṃ aṅgānaṃ samūho* assa aṅgā, ayaṃ jhānabhūmi ko visesoti assa viseso.
74. These are the factors of the four jhānas; the collection of these factors is "factors." What is the distinction of this jhāna-ground? This is its distinction.
74. Bốn thiền này, đây là các chi của chúng, sự tập hợp của các chi này là các chi; đặc điểm của cảnh giới thiền này là gì? Đây là đặc điểm của nó.
Ime sambhārā tehi ayaṃ samudāgamo, tassa samudāgamassa ayaṃ upanisā, tāya upanisāya ayaṃ bhāvanā.
These are the requisites, by them is this arising; of that arising, this is the proximate cause; by that proximate cause, this is the development.
Đây là các yếu tố, nhờ chúng mà có sự tập khởi này, sự tập khởi này có sự hỗ trợ này, nhờ sự hỗ trợ đó mà có sự tu tập này.
Tassā bhāvanāya ayaṃ ādīnavo.
Of that development, this is the danger.
Sự tu tập đó có sự nguy hại này.
Tena ayaṃ parihāni.
By that, this is the decline.
Do đó có sự thoái đọa này.
Kassa parihānīti tadupagajjhāyino* .
Whose decline? Of the one who practices it.
Thoái đọa của ai? Của người thiền giả đó.
Taṃ yathā bhaṇitaṃ paccavekkhanto ayaṃ viseso.
Reflecting on what has been stated, this is the distinction.
Như đã nói, khi quán xét, đây là đặc điểm.
Tena visesena ayaṃ assādo, so kassa assādo ajhāniyā jhāyino, tassā ajhāniyā jhāyino, idaṃ kallitā kosalle ṭhitajjhānaṃ anomaddiyataṃ gacchati jhānabalaṃ, jhānabale ṭhitassa ayaṃ pāramippattassa imāni jhānaṅgāni anāvilasaṅkappo paṭhame jhāne jhānaṅgāni bhāvī.
By that distinction, this is the gratification. Whose gratification is it? Of the non-meditating meditator. For that non-meditating meditator, this meditation, established in skillfulness and fitness, reaches an unblemished state of jhāna power. For one established in jhāna power, having attained perfection, these are the jhāna factors, with an unperturbed resolve, the jhāna factors in the first jhāna are developed.
Với đặc điểm đó, đây là sự vị ngọt, sự vị ngọt đó của ai? Của người thiền giả không có thiền định. Đối với người thiền giả không có thiền định đó, đây là sự khéo léo, thiền định được thiết lập trong sự khéo léo đạt đến sự không bị khuấy động, sức mạnh thiền định. Đối với người được thiết lập trong sức mạnh thiền định, đây là người đã đạt đến sự viên mãn. Các chi thiền này là ý nghĩ không bị ô nhiễm trong thiền thứ nhất, các chi thiền được tu tập.
So pīti tadanusārittāva paṭhame jhāne jhānaṅgaṃ tassaṅguno ca dhammā tadabhisannitāya ca.
Pīti, being followed by that, is a jhāna factor in the first jhāna, and the qualities of that factor, and by its complete tranquility.
Hỷ đó, do sự tiếp nối đó, là chi thiền trong thiền thứ nhất, và các pháp thuộc chi đó, và do sự thanh tịnh đó.
Pīti dutiye jhāne jhānaṅgadhammatā kho pana tathā pavattassa sahagataṃ jhānaṅgadhammaṃ sasukhatāya ajjhattaṃ sampasādo dutiye jhāne jhānaṅgaṃ manosampasādanatāya tadabhisannitāya ca.
Pīti is a jhāna factor in the second jhāna. The nature of the jhāna factor, for one who proceeds thus, is accompanied by happiness, and inner tranquility is a jhāna factor in the second jhāna, by gladdening the mind and by its complete tranquility.
Hỷ là chi thiền trong thiền thứ hai, và các pháp thuộc chi thiền đó, do sự tiếp diễn như vậy, là pháp chi thiền đi kèm với lạc. Sự tịnh tín nội tâm là chi thiền trong thiền thứ hai, do sự làm cho tâm tịnh tín và do sự thanh tịnh đó.
Pīti dutiye jhāne jhānaṅgaṃ ajjhattaṃ sampasādanaṃ samādhitā* pīti dutiye jhāne jhānaṅgaṃ, cetaso ekodibhāvo dutiye jhāne jhānaṅgaṃ, upekkhā phassatā tatiye jhāne jhānaṅgaṃ, sukhaṃ tassa aṅganti ca.
Pīti is a jhāna factor in the second jhāna; inner tranquility is samādhi; pīti is a jhāna factor in the second jhāna; unification of mind is a jhāna factor in the second jhāna; equanimity of contact is a jhāna factor in the third jhāna, and happiness is its factor.
Hỷ là chi thiền trong thiền thứ hai, sự tịnh tín nội tâm là định, hỷ là chi thiền trong thiền thứ hai, sự nhất tâm là chi thiền trong thiền thứ hai, xả là xúc giác là chi thiền trong thiền thứ ba, và lạc là chi của nó.
Cetaso ekodibhāvo catutthe jhāne jhānaṅgaṃ, upekkhā adukkhamasukhā catutthe jhāne jhānaṅgaṃ, abhinisābhūmi upekkhāsatipārisuddhi catutthe jhāne jhānaṅgaṃ.
Unification of mind is a jhāna factor in the fourth jhāna; equanimity that is neither painful nor pleasant is a jhāna factor in the fourth jhāna; the stage of higher knowledge, equanimity, and purity of mindfulness are jhāna factors in the fourth jhāna.
Sự nhất tâm là chi thiền trong thiền thứ tư, xả không khổ không lạc là chi thiền trong thiền thứ tư, cảnh giới abhinisā là thanh tịnh niệm xả là chi thiền trong thiền thứ tư.
Satipārisuddhi ca anekajjhābhūmīsu jhānaṅgasamāyuttā pīti cetaso ekodibhāvo catutthe jhāne jhānaṅgaṃ.
And purity of mindfulness, associated with jhāna factors in various stages of higher knowledge, pīti, and unification of mind, are jhāna factors in the fourth jhāna.
Thanh tịnh niệm và hỷ đi kèm với chi thiền trong nhiều cảnh giới thiền, sự nhất tâm là chi thiền trong thiền thứ tư.
Tattha katamā jhānabhūmi?
Which is the jhāna stage?
Ở đó, cảnh giới thiền nào?
Savitakke savicāre vivekā anugatā paṭhame jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the first jhāna is accompanied by initial application and sustained application, born of seclusion.
Cảnh giới thiền trong thiền thứ nhất là đi kèm với tầm và tứ, do viễn ly.
Avitakke avicāre ajjhattaṃ sampasādanaṃ janitaṃ pītimanugatā dutiye jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the second jhāna is without initial application and sustained application, born of inner tranquility, accompanied by joy.
Cảnh giới thiền trong thiền thứ hai là đi kèm với hỷ sinh ra do tịnh tín nội tâm, không tầm không tứ.
Sukhasātasamohitā sappītikā tatiye jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the third jhāna is accompanied by happiness and ease, with joy.
Cảnh giới thiền trong thiền thứ ba là đi kèm với lạc và hỷ, an tịnh.
Tassa sukhadukkhasahagatā abhinīhārasahagatā catutthe jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the fourth jhāna is accompanied by happiness and suffering, accompanied by aspiration.
Cảnh giới thiền trong thiền thứ tư là đi kèm với lạc và khổ, đi kèm với sự đưa đến.
Appamāṇasahagatā sattārammaṇā paṭhame jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the first jhāna is accompanied by immeasurable beings as objects.
Cùng với vô lượng tâm, lấy chúng sanh làm đối tượng, là cõi thiền trong thiền thứ nhất.
Abhibhūmiāyatanasahagatā rūpasaññīsu dutiye jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the second jhāna is accompanied by the spheres of mastery, among those with perception of form.
Cùng với các xứ thắng tri (abhibhūmiāyatana), là cõi thiền trong thiền thứ hai đối với những ai nhận thức về sắc (rūpasaññī).
Vimokkhasahagatānaṃ vimokkhesu tatiye jhāne jhānabhūmi.
The jhāna stage in the third jhāna is among the liberations, accompanied by liberation.
Là cõi thiền trong thiền thứ ba đối với những giải thoát (vimokkha) đồng hành với giải thoát.
Anupassanāsahagatā kāyasaṅkhārā sammā catutthassa jhānassa bhūmi.
The bodily formations, accompanied by contemplation, are truly the stage of the fourth jhāna.
Các hành thân (kāya-saṅkhārā) đồng hành với tuệ quán (anupassanā) là cõi của thiền thứ tư một cách chân chánh.
75. Tattha katame jhānavisesā?
75. Which are the distinctions of jhāna?
75. Ở đây, những đặc điểm thiền (jhānavisesā) là gì?
Vivicceva kāmehi vivicca pāpakehi akusalehi dhammehi cittacetasikasahagatā kāmadhātusamatikkamanatāpi, ayaṃ jhānaviseso.
Completely secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, accompanied by mind and mental factors, transcending the sense-sphere — this is a distinction of jhāna.
Hoàn toàn tách rời khỏi các dục, tách rời khỏi các pháp bất thiện và ác, cùng với tâm và các tâm sở, sự vượt qua cõi dục (kāmadhātu-samatikkamanatā) này cũng là một đặc điểm thiền.
Avitakkā ceva avicārā ca sappītikāya satisahagatāya pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti.
Without initial application and without sustained application, perceptions and mental engagements arise, accompanied by joy, accompanied by mindfulness, accompanied by joy.
Tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) đồng hành với hỷ (pīti-sahagatā), không có tầm (avitakkā) và không có tứ (avicārā), cùng với hỷ (sappītikāya) và cùng với niệm (sati-sahagatāya) khởi lên.
Ayaṃ jhānaviseso.
This is a distinction of jhāna.
Đây là một đặc điểm thiền.
Avitakkāya bhūmiyā avicāreyeva sati anugatā upekkhāsahagatā manasikārā samudācaranti.
In the stage without initial application and without sustained application, mindfulness, accompanied by equanimity, and mental engagements arise.
Trên cõi không tầm (avitakkāya bhūmiyā), niệm (sati) chỉ đồng hành với không tứ (avicāreyeva), và các tác ý (manasikārā) đồng hành với xả (upekkhā-sahagatā) khởi lên.
Tadanudhammatāya ca sati saṇḍahati* .
And mindfulness is firmly established in accordance with that state.
Và niệm (sati) được duy trì (saṇḍahati) phù hợp với pháp đó (tadanudhammatāya).
Tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso.
And one abides having attained that stage; this is a distinction of jhāna.
Và hành giả an trú (viharati) sau khi chứng đạt (upasampajja) cõi đó (tañca bhūmiṃ), đây là một đặc điểm thiền.
Satipārisuddhisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso.
Perceptions and mental engagements arise, accompanied by purity of mindfulness, and one abides having attained that stage; this is a distinction of jhāna.
Tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) đồng hành với sự thanh tịnh của niệm (satipārisuddhi-sahagatā) khởi lên, và hành giả an trú (viharati) sau khi chứng đạt (upasampajja) cõi đó (tañca bhūmiṃ), đây là một đặc điểm thiền.
Viññāṇañcāyatanasahagatāya bhūmiyaṃ ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso.
In the stage accompanied by the sphere of infinite consciousness, perceptions and mental engagements arise, accompanied by the sphere of nothingness, and one abides having attained that stage; this is a distinction of jhāna.
Trên cõi đồng hành với Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatana-sahagatāya bhūmiyaṃ), tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) đồng hành với Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatana-sahagatā) khởi lên, và hành giả an trú (viharati) sau khi chứng đạt (upasampajja) cõi đó (tañca bhūmiṃ), đây là một đặc điểm thiền.
Jhānasambhārā nekkhammavitakko sambhāro kāmavitakkavinodanādhippāyatā.
The requisites for jhāna: The thought of renunciation is a requisite, with the aim of dispelling thoughts of sensual desire.
Các yếu tố thiền (jhānasambhārā): Tầm xuất ly (nekkhammavitakko) là yếu tố với ý định loại bỏ tầm dục (kāmavitakka-vinodanādhippāyatā).
Abyāpādavitakko sambhāro byāpādavitakkapaṭivinodanādhippāyatā.
The thought of non-ill will is a requisite, with the aim of dispelling thoughts of ill will.
Tầm không sân (abyāpādavitakko) là yếu tố với ý định loại bỏ tầm sân (byāpādavitakka-paṭivinodanādhippāyatā).
Avihiṃsāvitakko sambhāro vihiṃsāvitakkapaṭivinodanādhippāyatā.
The thought of non-violence is a requisite, with the aim of dispelling thoughts of violence.
Tầm không hại (avihiṃsāvitakko) là yếu tố với ý định loại bỏ tầm hại (vihiṃsāvitakka-paṭivinodanādhippāyatā).
Indriyesu guttadvāratā appicchatā sambhāro parisuddhājīvo catunnaṃ samāpattīnaṃ sambhāro akammassa vihāritā.
Guarding the sense doors and having few wishes are requisites; a pure livelihood is a requisite for the four attainments, and abiding without activity.
Sự hộ trì các căn (indriyesu guttadvāratā), ít muốn (appicchatā) là yếu tố; đời sống trong sạch (parisuddhājīvo) là yếu tố cho bốn sự thành tựu (samāpattīnaṃ); không hoạt động (akammassa vihāritā) là yếu tố.
Maggasambhāro samāpattipajjanatā.
The requisite for the path is the attainment of samāpatti.
Yếu tố đạo (maggasambhāro) là sự chứng đạt các thành tựu (samāpattipajjanatā).
Phalasambhāro jhānanibbattitāya jhānasamudāgamo.
The requisite for the fruit is the arising of jhāna for the realization of jhāna.
Yếu tố quả (phalasambhāro) là sự khởi lên của thiền (jhānasamudāgamo) do sự phát sinh của thiền (jhānanibbattitāya).
Kusalahetu yaṃ jhānaṃ samudayaṃ gacchanti ko ca* na kutoci nekkhammappattā samudāgacchanti.
From a wholesome cause, jhāna arises; some attain renunciation and arise from nowhere.
Thiền nào khởi lên (samudayaṃ gacchanti) do nhân thiện (kusalahetu), thì không có gì (ko ca) khởi lên (samudāgacchanti) từ bất cứ đâu mà không đạt được sự xuất ly (nekkhammappattā).
Ālambanirodhasamādhi santo samudāgacchanti.
The calm of the cessation of the object arises.
Các định diệt đối tượng (ālambanirodhasamādhi) khởi lên một cách an tịnh (santo).
Avītikkantā samudāgacchanti.
They arise without transgression.
Chúng khởi lên (samudāgacchanti) không bị vượt qua (avītikkantā).
Sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ pahānāya te ca abyāpajjatāya samudāgacchanti.
They arise for the abandonment of the faculty of pleasure and the faculty of joy, and they arise for non-affliction.
Chúng khởi lên (samudāgacchanti) để từ bỏ (pahānāya) lạc căn (sukhindriyaṃ) và hỷ căn (somanassindriyaṃ), và chúng khởi lên (samudāgacchanti) do không có sự phiền não (abyāpajjatāya).
Taṃ pana sandhāya samudāgacchanti.
They arise with that in view.
Chúng khởi lên (samudāgacchanti) với ý định đó (taṃ pana sandhāya).
Aparidāhanāya samudāgacchanti.
They arise for non-burning.
Chúng khởi lên (samudāgacchanti) để không bị đốt cháy (aparidāhanāya).
Ayaṃ ñāṇasamudāgamo.
This is the attainment of knowledge.
Đây là sự khởi lên của tuệ (ñāṇasamudāgamo).
76. Tattha katamā upanisā?
76. What is the condition there?
76. Ở đây, nhân duyên mạnh (upanisā) là gì?
Kalyāṇamittatā jhānassa upanisā.
Good friendship is the condition for jhāna.
Có bạn lành (kalyāṇamittatā) là nhân duyên mạnh của thiền.
Kalyāṇasampavaṅkatā jhānassa upanisā.
Inclination towards good is the condition for jhāna.
Có sự hòa hợp tốt (kalyāṇasampavaṅkatā) là nhân duyên mạnh của thiền.
Indriyesu guttadvāratā jhānassa upanisā.
Guarding the doors of the senses is the condition for jhāna.
Hộ trì các căn (indriyesu guttadvāratā) là nhân duyên mạnh của thiền.
Asantuṭṭhitā kusalesu dhammesu jhānassa upanisā.
Non-contentment with wholesome states is the condition for jhāna.
Không thỏa mãn (asantuṭṭhitā) trong các pháp thiện (kusalesu dhammesu) là nhân duyên mạnh của thiền.
Saddhammassavanaṃ jhānassa upanisā.
Listening to the Dhamma is the condition for jhāna.
Nghe chánh pháp (saddhammassavanaṃ) là nhân duyên mạnh của thiền.
Saṃvejaniye ṭhāne saṃviggassa yoniso padhānaṃ.
Proper exertion for one who is agitated in a place that arouses agitation.
Sự tinh tấn đúng mức (yoniso padhānaṃ) của người bị chấn động (saṃviggassa) ở nơi đáng chấn động (saṃvejaniye ṭhāne).
Ayaṃ jhānopanisā.
This is the condition for jhāna.
Đây là nhân duyên mạnh của thiền (jhānopanisā).
Tattha katamā bhāvanā?
What is development there?
Ở đây, sự tu tập (bhāvanā) là gì?
Mettāsevanā abyāpādavitakkabhāvanā.
Cultivating mettā is the development of thoughts free from ill-will.
Thực hành từ bi (mettāsevanā) là tu tập tầm không sân (abyāpādavitakka-bhāvanā).
Karuṇāsevanā avihiṃsāvitakkabhāvanā.
Cultivating karuṇā is the development of thoughts free from harm.
Thực hành bi (karuṇāsevanā) là tu tập tầm không hại (avihiṃsāvitakka-bhāvanā).
Muditābhāvanā pītisukhasampajaññā kāritā.
The development of muditā is brought about by joy, happiness, and clear comprehension.
Tu tập hỷ (muditābhāvanā) là sự thực hành chánh niệm và tỉnh giác về hỷ lạc (pītisukha-sampajaññā kāritā).
Upekkhābhāvanā passavatā upekkhābhāvanā apassavatā upekkhā ca ajjhupekkhā ca, asubhasaññābhāvanā dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā bhavasandhābhiññā bhavasandhānaṃ, sā chabbidhā bhāvanā bhāvitā bahulīkatā anuṭṭhitā vatthukatā yānīkatā paricitā susamāraddhā.
The development of upekkhā is upekkhā development with observation, upekkhā development without observation, and also upekkhā and ajjhupekkhā; the development of the perception of impurity is a difficult practice, slow to attain direct knowledge, slow to attain direct knowledge of existence, the linking of existences. This six-fold development, having been developed, made much of, practiced, made a basis, made a vehicle, familiarized, and well-undertaken.
Tu tập xả (upekkhābhāvanā) là sự an tịnh (passavatā), tu tập xả không an tịnh (apassavatā upekkhā ca), và sự xả hoàn toàn (ajjhupekkhā ca); tu tập tưởng bất tịnh (asubhasaññābhāvanā) là con đường thực hành khổ (dukkhāpaṭipadā), thắng trí chậm (dandhābhiññā), thắng trí nối kết hữu (bhavasandhābhiññā bhavasandhānaṃ); sự tu tập đó có sáu loại (chabbidhā bhāvanā), đã được tu tập (bhāvitā), đã được làm cho thường xuyên (bahulīkatā), đã được thực hành (anuṭṭhitā), đã được làm thành nền tảng (vatthukatā), đã được làm thành cỗ xe (yānīkatā), đã được làm quen thuộc (paricitā), đã được bắt đầu một cách tốt đẹp (susamāraddhā).
Ayaṃ bhāvanā.
This is development.
Đây là sự tu tập (bhāvanā).
Evaṃ bhāvayantassa ayaṃ ādīnavo.
For one who develops thus, these are the drawbacks.
Đối với người tu tập như vậy, đây là những nguy hiểm (ādīnava).
Paṭhame jhāne saṅkhārasamannāgato eso dhammo assuto sāsavo.
In the first jhāna, this state is accompanied by formations, unheard, with taints.
Trong thiền thứ nhất, pháp này (eso dhammo) đi kèm với các hành (saṅkhārasamannāgato), chưa từng được nghe (assuto), có lậu hoặc (sāsavo).
Sace esa dhammo ayaṃ sīlo āsannapaṭipakkho ca esa dhammo kāmo paticāro pativicāro samāpattīnaṃ ca sabboḷāriko esa dhammo vitakkavicāro ca.
If this state is this virtue, it is a close opponent, and this state is sensual desire, a wandering about, a pondering, and it is also coarse for all attainments, and it is vitakka and vicāra.
Nếu pháp này (esa dhammo) là giới (sīlo) này, thì pháp này (esa dhammo) là đối nghịch gần (āsannapaṭipakkho) với dục (kāmo), là sự qua lại (paticāro), sự xem xét lại (pativicāro) của các thành tựu (samāpattīnaṃ), và tất cả pháp này (sabboḷāriko esa dhammo) là tầm và tứ (vitakkavicāro ca).
Tattha cittaṃ khobhenti, kāyo cettha kilamati, kāyamhi cettha kilante cittaṃ vihaññati.
There, it disturbs the mind, and here the body becomes weary; when the body here becomes weary, the mind is afflicted.
Ở đó, tâm bị khuấy động (cittaṃ khobhenti), thân cũng mệt mỏi (kāyo cettha kilamati), khi thân mệt mỏi ở đó, tâm bị phiền não (cittaṃ vihaññati).
Anabhinīhārakkhamova abhiññānaṃ ime ādīnavā paṭhame jhāne.
These are the drawbacks in the first jhāna, incapable of being brought forth for direct knowledge.
Những nguy hiểm này (ime ādīnavā) trong thiền thứ nhất là không có khả năng hướng tới (anabhinīhārakkhamova) các thắng trí (abhiññānaṃ).
Dutiye jhāne ime ādīnavā pītipharaṇasahagato ca eso dhammo, na samudācārasseti cittaṃ.
In the second jhāna, these are the drawbacks: this state is accompanied by the pervasion of rapture, and the mind is not for its arising.
Trong thiền thứ hai, những nguy hiểm này (ime ādīnavā) là pháp này (eso dhammo) đi kèm với sự tràn đầy hỷ (pītipharaṇasahagato ca), và tâm không hướng đến sự khởi lên (na samudācārasseti cittaṃ).
Asodhayaṃ upagamo cesa dhammo upagamiparissayo* domanassapaccatthiko cesa dhammo.
This state is also an impure approach, an approach-danger, and this state is an opponent of dejection.
Và pháp này (esa dhammo) là sự chứng đạt không thanh lọc (asodhayaṃ upagamo), và pháp này (esa dhammo) là nguy hiểm của sự chứng đạt (upagamiparissayo), và pháp này (esa dhammo) là đối nghịch với ưu (domanassapaccatthiko).
Tattha tattha yuttīnaṃ pīti parajjato cesa dhammo dukkaraṃ hoti, avattasantāsabhūmiparivajjayanto catūsu dukkhatāsu esa dhammo anuviddhāpanasaddhāya* dukkhatāya ca na palibodhadukkhatāya ca abhiññādukkhatāya ca rogadukkhatāya ca, ime ādīnavā dutiye jhāne.
There, the rapture of the suitable things is overcome, and it becomes difficult; avoiding the ground of non-control and fear, this state is pierced by the suffering of the four sufferings, by the suffering of faith, by the suffering of hindrance, by the suffering of direct knowledge, and by the suffering of disease; these are the drawbacks in the second jhāna.
Ở đó, hỷ của những sự hợp lý (yuttīnaṃ pīti) bị hủy hoại (parajjato), và pháp này (esa dhammo) trở nên khó khăn (dukkaraṃ hoti), tránh xa cõi không sợ hãi (avattasantāsabhūmiparivajjayanto), pháp này (esa dhammo) bị xuyên thủng bởi bốn loại khổ (catūsu dukkhatāsu anuviddhāpanasaddhāya) là khổ của sự ràng buộc (palibodhadukkhatāya ca), khổ của thắng trí (abhiññādukkhatāya ca), và khổ của bệnh tật (rogadukkhatāya ca), những nguy hiểm này (ime ādīnavā) trong thiền thứ hai.
Tattha katame ādīnavā tatiye jhāne?
What are the drawbacks in the third jhāna?
Ở đây, những nguy hiểm nào (katame ādīnavā) trong thiền thứ ba?
Upekkhāsukhasahagatāya tattha sātāvīnaṃ pañcannaṃ upekkhāsukhaṃ parivattito esa dhammo tena niccasaññitānañca yaṃ hoti.
There, for the five pleasant ones, upekkhā-sukha is accompanied by upekkhā-sukha, this state is transformed, and that which is for those who perceive permanence.
Pháp này (esa dhammo) được chuyển hóa (parivattito) thành lạc xả (upekkhāsukhaṃ) cho năm người có lạc (sātāvīnaṃ pañcannaṃ) ở đó, đồng hành với lạc xả (upekkhāsukhasahagatāya), do đó có sự nhận thức thường hằng (niccasaññitānañca yaṃ hoti).
Dukkhopaniyaṃ sukhaṃ cittassa saṅkhobhataṃ upādāya sukhadukkhāya gato savati.
Happiness leading to suffering, due to the agitation of the mind, flows towards happiness and suffering.
Lạc dẫn đến khổ (dukkhopaniyaṃ sukhaṃ) chảy ra (savati) do sự khuấy động của tâm (cittassa saṅkhobhataṃ upādāya), đi đến lạc khổ (sukhadukkhāya gato).
Sukhadukkhānukatañca upādāya anabhihārakkhamaṃ cittaṃ hoti.
And due to following happiness and suffering, the mind becomes incapable of being brought forth.
Và do sự bắt chước lạc khổ (sukhadukkhānukatañca upādāya), tâm trở nên không có khả năng hướng tới (anabhihārakkhamaṃ cittaṃ hoti).
Abhiññāya sacchikiriyāsu sabbepi cete dhammā tīsu jhānasamāpattīsu catūhi ca dukkhatāhi anuviddhānaṃ sā bhayā dukkhatāya palibodhadukkhatāya ca abhiññāya dukkhatāya ca ime ādīnavā tatiye jhāne.
For the realization of direct knowledge, all these states in the three jhāna attainments are pierced by the four sufferings: by the suffering of fear, by the suffering of hindrance, and by the suffering of direct knowledge; these are the drawbacks in the third jhāna.
Tất cả những pháp này (sabbepi cete dhammā) trong ba thành tựu thiền (tīsu jhānasamāpattīsu) và bị xuyên thủng bởi bốn loại khổ (catūhi ca dukkhatāhi anuviddhānaṃ) trong việc chứng đạt thắng trí (abhiññāya sacchikiriyāsu) là khổ của sự sợ hãi (bhayā dukkhatāya), khổ của sự ràng buộc (palibodhadukkhatāya ca), và khổ của thắng trí (abhiññāya dukkhatāya ca), những nguy hiểm này (ime ādīnavā) trong thiền thứ ba.
Tattha katame ādīnavā catutthe jhāne?
What are the drawbacks in the fourth jhāna?
Ở đây, những nguy hiểm nào (katame ādīnavā) trong thiền thứ tư?
Ākiñcaññāsamāpattikā te dhammānusamāpattikā etissā ca bhūmiyaṃ sātānaṃ bālaputhujjanānaṃ anekavidhāni diṭṭhigatāni uppajjanti.
These states are associated with the attainment of nothingness, associated with the attainment of those states, and on this plane, various wrong views arise for foolish ordinary people.
Các pháp đó (te dhammā) là sự thành tựu Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāsamāpattikā), sự thành tựu pháp tương tự (ānusamāpattikā) của nó, và trên cõi này (etissā ca bhūmiyaṃ), nhiều loại tà kiến (anekavidhāni diṭṭhigatāni) khởi lên (uppajjanti) cho những người phàm phu ngu si (bālaputhujjanānaṃ) có lạc (sātānaṃ).
Oḷārikā sukhumehi ca rūpasaññāhi anuvidhāni etāni jhānāni sadā anudayamettājhānakalānudanukalāya sādhāraṇā, dukkarā ca sabbe cattāro mahāsambhārā samudāgatāni ca etāni jhānāni aññamaññaṃ nissāya samudāgacchanti.
These jhānas, being gross, and accompanied by subtle perceptions of form, are always common to the development of mettā, in sequence, from one to another; and all four great preparations are difficult; and these jhānas arise depending on each other.
Những thiền này (etāni jhānāni) là thô (oḷārikā), và bị xuyên thủng bởi các tưởng sắc vi tế (sukumehi ca rūpasaññāhi anuvidhāni), luôn luôn (sadā) đồng hành với thiền Từ (anudayamettājhānakalānudanukalāya sādhāraṇā), và khó thực hiện (dukkarā ca); tất cả bốn yếu tố lớn (sabbe cattāro mahāsambhārā) đã khởi lên (samudāgatāni ca), và những thiền này (etāni jhānāni) khởi lên (samudāgacchanti) nương tựa lẫn nhau (aññamaññaṃ nissāya).
Ettha samudāgatā ca ete dhammā na samattā honti.
And these states, having arisen here, are not complete.
Các pháp này (ete dhammā) đã khởi lên ở đây (ettha samudāgatā ca) không hoàn hảo (na samattā honti).
Asamuggahitanimittā ca ete dhammā parihāyanti.
And these states, with ungrasped signs, decline.
Và các pháp này (ete dhammā) suy giảm (parihāyanti) do không nắm bắt được tướng (asamuggahitanimittā ca).
Nirujjhanti ca ete dhammā na upādiyanti nirujjhaṅgāni ca, etesaṃ dhammānaṃ jhānāni nimittāni na jhānanimittasaññā vokirati.
And these states cease, they are not grasped, and they are factors of cessation; the jhānas are the signs of these states, the perception of jhāna signs does not scatter.
Và các pháp này (ete dhammā) diệt (nirujjhanti ca), không bị chấp thủ (na upādiyanti), và các chi phần diệt (nirujjhaṅgāni ca); các tướng của thiền (jhānāni nimittāni) của các pháp này (etesaṃ dhammānaṃ) không phải là tưởng tướng thiền (na jhānanimittasaññā vokirati).
Appaṭiladdhapubbā ca jhāyīvasena ca bhavati* .
And the meditator has not previously attained them and is subject to control.
Và hành giả thiền (jhāyīvasena ca bhavati) chưa từng đạt được trước đây (appaṭiladdhapubbā ca).
Imehi ādīnavehi ayaṃ jhānaparihāni.
By these drawbacks, this is the decline of jhāna.
Do những nguy hiểm này (imehi ādīnavehi), đây là sự suy thoái của thiền (ayaṃ jhānaparihāni).
77. Nirodhasamāpattiyā apaṭisaṅkhāya avasesasaññino ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, so nirodhasamāpattito parihāyati.
77. For one who does not reflect on the attainment of cessation, remaining conscious, perceptions and mental formations associated with the dimension of nothingness arise; thus, one declines from the attainment of cessation.
77. Tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) đồng hành với Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatana-sahagatā) khởi lên (samudācaranti) cho người có tưởng còn lại (avasesasaññino) mà không suy xét (apaṭisaṅkhāya) về Diệt Thọ Tưởng Định (nirodhasamāpattiyā), người đó bị suy thoái (parihāyati) khỏi Diệt Thọ Tưởng Định (nirodhasamāpattito).
Āneñjasaññino asaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasahagatā manasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ na pajānāti, so tato parihāyati.
To one who has the perception of imperturbability, having attained the sphere of neither perception nor non-perception, mental formations associated with the sphere of nothingness arise, and he does not understand that ground; he declines from that.
Các tác ý (manasikārā) đồng hành với Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatana-sahagatā) khởi lên (samudācaranti) cho người có tưởng bất động (āneñjasaññino) đã nhập Vô Tưởng Xứ (asaññāyatanaṃ samāpannassa), người đó không hiểu cõi đó (tañca bhūmiṃ na pajānāti), người đó bị suy thoái (parihāyati) khỏi đó (tato).
Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā manasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ na pajānāti, so tato parihāyati.
To one having attained the sphere of nothingness, perceptions and mental formations associated with the sphere of infinite consciousness arise, and he does not understand that ground; he declines from that.
Tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) đồng hành với Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatana-sahagatā) khởi lên (samudācaranti) cho người đã nhập Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa), người đó không hiểu cõi đó (tañca bhūmiṃ na pajānāti), người đó bị suy thoái (parihāyati) khỏi đó (tato).
Viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāsahagatā.
To one having attained the sphere of infinite consciousness, perceptions associated with form (arise).
Đối với người đã nhập Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa), đồng hành với tưởng sắc (rūpasaññāsahagatā).
Vitthārena…pe… yāva paṭhame jhāne kāmasaññāsahagatā kātabbā.
In detail... up to the first jhāna, perceptions associated with sensual desires should be made.
Chi tiết… cho đến thiền thứ nhất, đồng hành với tưởng dục (kāmasaññāsahagatā) nên được thực hiện.
Sakassa* parihāyati, kalaṅkajjhāne kalaṅkaṃ jhāyati, parisamantato jhāyati, bhindanto jhāyati, na sajjhāyati, āyūhanto jhāyati, kiñci ca niparicito jhāyati.
His own declines; he meditates on a blemish in a blemished jhāna; he meditates all around; he meditates by breaking through; he does not meditate well; he meditates by exerting himself; and he meditates on something not completely familiar.
Của mình bị suy giảm; thiền với vết nhơ, thiền vết nhơ; thiền khắp mọi phía; thiền phá vỡ; không thiền đúng đắn; thiền cố gắng; và thiền mà không được làm quen.
Atividhāvanto jhāyati, atimaññanto jhāyati, kāyasaṅkhāre appaṭisambhāre jhāyati, pariyuṭṭhānassa nissaraṇaṃ ajānanto jhāyati, nīvaraṇābhibhūto jhāyati, assāpattimanasikaronto jhānassa assādo kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ pahānaṃ jhānassa assādo kāmarāgahetūnaṃ dhammānaṃ udayanti, nirujjhaṅgāni etesaṃ dhammānaṃ jhānāni uparimā sukhupekkhā kāmakammakilesānaṃ pahānaṃ assādo, evaṃ kho puna jhānassa assādo mahāsaṃvāsamappīḷite lokasaṃnivāse asambodhokāsā vigamessamidaṃ jhānappahānā.
He meditates by over-striving; he meditates by looking down upon; he meditates on bodily formations without preparation; he meditates without knowing the escape from defilement; he meditates overcome by hindrances; he meditates by attending to what is not an attainment. The gratification of jhāna is the abandoning of defilement of sensual desire; the gratification of jhāna is the arising of phenomena that are causes of sensual desire; their cessation is the gratification of jhāna, the higher pleasant equanimity, the abandoning of sensual actions and defilements. Thus, the gratification of jhāna is this great dwelling, unmolested in the world's abode, the absence of awakening, this abandoning of jhāna will depart.
Thiền chạy quá xa; thiền khinh thường; thiền với các hành thân (kāyasaṅkhāra) không được điều hòa; thiền mà không biết cách thoát khỏi các triền cái; thiền bị các triền cái chế ngự; thiền chú tâm vào sự hưởng thụ, sự thỏa mãn của thiền là sự từ bỏ các triền cái tham ái dục, sự thỏa mãn của thiền là sự khởi lên của các pháp là nhân của tham ái dục, và sự diệt tận của các pháp ấy là các chi phần của thiền, sự xả lạc tối thượng là sự từ bỏ các dục, các nghiệp và các phiền não, đó là sự thỏa mãn. Và như vậy, sự thỏa mãn của thiền lại là sự từ bỏ sự tụ hội lớn không bị áp bức trong thế gian, là sự từ bỏ các cơ hội không giác ngộ, là sự từ bỏ các thiền này.
Ayaṃ palirodhamappalirodhalokasannivāse esanidhamidaṃ jhānaṃ anamataggasaṃsārasamāpannānaṃ sattānaṃ saṃsārappahānanā ānisaṃso, yamidaṃ jhānassa assādo kāyassa ajhāniyajhāyino bhavati.
This is the advantage of the abandoning of saṃsāra for beings who have attained saṃsāra, which is this jhāna, in an unhindered, unhindered world-abode, this jhāna, which is the gratification of jhāna, of the body of one who does not meditate on jhāna.
Đây là sự cản trở, không cản trở trong thế gian, đây là thiền này, sự lợi ích của sự từ bỏ luân hồi đối với các chúng sinh đã rơi vào luân hồi vô thủy, đó là sự thỏa mãn của thiền trở thành của người thiền không đúng cách của thân.
Ajhāniyajhāniyajhāyīhi aparāmasanto ajhāniyajhāyitaṃ jhāyati, yāni kalaṅkajjhāyino padāni, tāni anudhitāni paṭipakkhe.
Not touching those who meditate on jhāna, he meditates on what is not jhāna. The terms of one who meditates on a blemish are those that are not thought about, in opposition.
Người thiền không đúng cách, không chạm đến người thiền đúng cách, thiền không đúng cách; những lời của người thiền với vết nhơ, những lời ấy đã được suy xét đối nghịch.
78. Tattha katamaṃ jhānakosallaṃ?
What is skill in jhāna?
78. Trong đó, thế nào là thiện xảo trong thiền (jhānakosallaṃ)?
Samāpattikosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānavisesakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānantarikakosallaṃ jhānakosallaṃ, samāpattivuṭṭhānakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne sabhāvakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne ādīnavakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne nissaraṇakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānaphalena upādāya kosallaṃ, jhānaphalena paṭisaṅkhānaphale aparihānadhammatā nibbattijhāne ca kīḷitāpi visesabhāgiyaṃ jhānaṃ paṭilabbhati.
Skill in attainment is skill in jhāna; skill in jhāna distinctions is skill in jhāna; skill in jhāna intervals is skill in jhāna; skill in emerging from attainment is skill in jhāna; skill in the nature of jhāna is skill in jhāna; skill in the danger of jhāna is skill in jhāna; skill in the escape from jhāna is skill in jhāna; skill based on the fruit of jhāna; skill in the fruit of jhāna, in the fruit of reflection, the non-decline of states, and in the jhāna of rebirth, one attains a jhāna conducive to distinction.
Thiện xảo trong nhập định là thiện xảo trong thiền, thiện xảo trong các loại thiền là thiện xảo trong thiền, thiện xảo trong khoảng giữa các thiền là thiện xảo trong thiền, thiện xảo trong việc xuất định là thiện xảo trong thiền, thiện xảo trong bản chất của thiền là thiện xảo trong thiền, thiện xảo trong sự nguy hiểm của thiền là thiện xảo trong thiền, thiện xảo trong sự thoát ly khỏi thiền là thiện xảo trong thiền, thiện xảo liên quan đến quả của thiền, không bị suy giảm trong quả của thiền và trong thiền tái sinh, người ta cũng đạt được thiền đặc biệt.
Idaṃ panassāti bhavahāritā ca ārammaṇānimittaggāho anabhinīhārabalaṃ, cittekaggatā nimittāsu gatisahitā samathabalena asaṃsīdanañca jhāne maggaphalaṃ samathaṃ pavatte samādhino upekkhāpalipubbāparanimittāsayo paggāhino* satibalaṃ taṃ pavattitānañca vipassanānaṃ samaññābale.
This, however, is the power of carrying existence, the grasping of the sign of the object, the power of non-striving, the one-pointedness of mind associated with the signs of going, the non-sinking due to the power of tranquility, the path and fruit of jhāna, tranquility arising in concentration, the power of mindfulness that grasps the preceding and succeeding signs of equanimity, and the power of equanimity of those vipassanā that have arisen.
Đây là sự nắm giữ các dấu hiệu đối tượng không bị cưỡng ép và sức mạnh của sự nhất tâm trong tâm, cùng với sự không nghi ngờ của sức mạnh định trong các dấu hiệu, và sức mạnh niệm của người nắm giữ các dấu hiệu trước và sau của sự xả trong định tiếp diễn của chỉ, và sức mạnh chung của các tuệ đã khởi lên.
Tattha katamā jhānapāramitā?
What is the perfection of jhāna?
Trong đó, thế nào là Ba-la-mật về thiền (jhānapāramitā)?
Supāramitā mettā kāmesu sattā kāmasaṅgasattāti* yamhi sutte desanāya vohārena dve saccāni niddiṭṭhāni, dukkhañca samudayo ca, vicayena hārena ye saṃyojanīyesu dhammesu vajjaṃ na passanti, te oghaṃ tarissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Perfected is loving-kindness. Beings attached to sensual pleasures, beings attached to sensual bonds – in which sutta, by way of teaching and discourse, two truths are designated: suffering and its origin. By way of investigation, it is not possible that those who do not see fault in the fettering phenomena will cross the flood.
Lòng từ ái được hoàn thiện tốt đẹp, các chúng sinh bị ràng buộc bởi dục, các chúng sinh bị ràng buộc bởi tham dục—trong kinh đó, hai chân lý đã được chỉ định qua cách thuyết giảng và cách nói: Khổ và Khổ tập. Qua cách phân tích, những ai không thấy lỗi trong các pháp ràng buộc (saṃyojana), thì việc họ vượt qua dòng nước lũ là điều không thể có.
Na tarissantīti atthi esā yutti ca vicayo ca idaṃ nu kissa padaṭṭhānaṃ, kāmesu sattāti pañca kāmaguṇā, taṃ kāmataṇhāya padaṭṭhānaṃ.
They will not cross. This is indeed the reasoning and investigation. What is the proximate cause of this? "Beings attached to sensual pleasures" refers to the five strands of sensual pleasure; that is the proximate cause of craving for sensual pleasures.
Không thể vượt qua, có lý lẽ và phân tích này. Điều này là nền tảng của cái gì? “Bị ràng buộc bởi dục” là năm dục trần, đó là nền tảng của tham ái dục.
Saṃyojane vajjamapassamānāti avijjāya padaṭṭhānaṃ, na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantanti upādānassa padaṭṭhānaṃ.
"Not seeing fault in the fetter" is the proximate cause of ignorance. Indeed, beings attached to the fetters will never cross the vast, great flood; this is the proximate cause of clinging.
“Không thấy lỗi trong các kiết sử” là nền tảng của vô minh. Chắc chắn rằng những ai bị ràng buộc bởi các kiết sử sẽ không thể vượt qua dòng nước lũ rộng lớn, đó là nền tảng của chấp thủ.
Kāmesu sattāti kāmā dvidhā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca, tattha kilesakāmā kāmataṇhā kāmataṇhāya yuttā bhavanti rūpataṇhā bhavataṇhā lakkhaṇena hārena, saṃyojane vajjamapassamānāti saṃyojanassa.
"Beings attached to sensual pleasures" – sensual pleasures are twofold: object-sensual pleasures and defilement-sensual pleasures. Among these, defilement-sensual pleasures are craving for sensual pleasures; they are associated with craving for sensual pleasures, craving for form, craving for existence, by way of characteristic. "Not seeing fault in the fetter" refers to the fetter.
“Bị ràng buộc bởi dục” có hai loại dục: dục cảnh và dục phiền não. Trong đó, dục phiền não là tham ái dục, bị ràng buộc bởi tham ái dục, tham ái sắc, tham ái hữu theo cách đặc trưng, “không thấy lỗi trong các kiết sử” là của kiết sử.
Yo tattha chandarāgo tassa kiṃ padaṭṭhānaṃ?
What is the proximate cause of the desire-passion there?
Tham ái dục trong đó có nền tảng là gì?
Sukhā vedanā dve ca indriyāni – sukhindriyañca somanassindriyañca.
Pleasant feeling and two faculties: the faculty of pleasure and the faculty of joy.
Thọ lạc và hai căn: lạc căn và hỷ căn.
Iti sukhāya vedanāya gahitāya tayopi vedanā gahitā honti.
Thus, by grasping pleasant feeling, all three feelings are grasped.
Như vậy, khi thọ lạc được nắm giữ, cả ba thọ đều được nắm giữ.
Vedanākkhandhe gahite sabbe pañcakkhandhā gahitā honti.
When the feeling aggregate is grasped, all five aggregates are grasped.
Khi uẩn thọ được nắm giữ, tất cả năm uẩn đều được nắm giữ.
Rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbā gahitā, vatthukāmesu gahitesu sabbāni cha bāhirāni āyatanāni gahitāni honti.
When forms, sounds, odors, tastes, and tangibles are grasped, and when the objects of sensual pleasures are grasped, all six external sense bases are grasped.
Sắc, tiếng, hương, vị, xúc được nắm giữ. Khi các dục cảnh được nắm giữ, tất cả sáu xứ bên ngoài đều được nắm giữ.
Ajjhattikabāhiresu āyatanesu yo sato, ayaṃ vuccate lakkhaṇo hāro, tattha yo oḷārikamhi kilese ajjhāvasito sabbakilesesu yo na tato sukhumataresu na vītarāgo bhavati.
One who is mindful of the internal and external sense bases, this is called the characteristic mode. There, one who dwells in gross defilements, among all defilements, does not become dispassionate towards those that are more subtle than them.
Người nào tỉnh giác đối với các xứ bên trong và bên ngoài, người ấy được gọi là cách đặc trưng. Trong đó, người nào bị đắm chìm trong phiền não thô thiển, người ấy không ly tham khỏi tất cả các phiền não vi tế hơn.
Tattha bāhirasaṃyojanaṃ mamanti ajjhattasaṃyojanaṃ ahanti.
There, the external fetter is 'mine,' and the internal fetter is 'I am.'
Trong đó, kiết sử bên ngoài là “của tôi”, kiết sử bên trong là “tôi”.
Tattha bhagavato ko adhippāyo?
What is the Blessed One's intention there?
Trong đó, ý định của Đức Phật là gì?
Ye oghaṃ taritukāmā te saṃyojanīyesu dhammesu ādīnavānupassino viharissantīti ayamettha bhagavato adhippāyo.
Those who wish to cross the flood will dwell perceiving danger in the dhammas that are fettering; this is the Blessed One's intention here.
“Những ai muốn vượt qua dòng nước lũ, họ sẽ sống quán chiếu sự nguy hiểm trong các pháp ràng buộc.” Đây là ý định của Đức Phật trong vấn đề này.
Kāmesu sattāti yesu ca sattā yena ca sattā yesañca sattā ayaṃ catubbidho ākāro sabbesaṃ hārabhāgiyo.
Being attached to sensual pleasures: that to which beings are attached, that by which beings are attached, and that of which beings are attached—this fourfold aspect is common to all modes.
“Bị ràng buộc bởi dục” là những gì chúng sinh bị ràng buộc, bởi cái gì chúng sinh bị ràng buộc, và của những chúng sinh nào bị ràng buộc—bốn khía cạnh này là chung cho tất cả các cách.
79. Tattha katamāni tīṇi vipallāsāni padaṭṭhānāni ca?
79. What are the three perversions and their proximate causes?
79. Trong đó, ba sự điên đảo và các nền tảng là gì?
Cittavipallāsassa diṭṭhivipallāsassa saññāvipallāsassa tayo vipallāsā tīṇi akusalamūlāni padaṭṭhānaṃ.
The three perversions of citta-vipallāsa, diṭṭhi-vipallāsa, and saññā-vipallāsa are the proximate cause for the three unwholesome roots.
Ba sự điên đảo của tâm điên đảo, kiến điên đảo, tưởng điên đảo là nền tảng của ba căn bất thiện.
Tīṇi akusalamūlāni hīnappaṇītakāriyakammassa padaṭṭhānaṃ.
The three unwholesome roots are the proximate cause for deeds that are inferior or superior.
Ba căn bất thiện là nền tảng của nghiệp hành hạ thấp và cao thượng.
Catunnañca upādānānaṃ doso akusalamūlaṃ dissati.
Dosa, an unwholesome root, is seen in the four clingings.
Lỗi của bốn chấp thủ được thấy là căn bất thiện.
Hīnappaṇītakāriyakammassa padaṭṭhānaṃ.
It is the proximate cause for deeds that are inferior or superior.
Nền tảng của nghiệp hành hạ thấp và cao thượng.
Yathā mātuyā vā pituno vā aññatarassa vā puna uḷārassa bhikkhuno abhayaṃ deti.
Just as one gives protection to one's mother or father, or to some other eminent bhikkhu.
Như một người ban sự không sợ hãi cho mẹ, cha, hoặc một vị tỳ-khưu cao thượng khác.
Tattha añño micchā paṭipajjeyya kāyena vā vācāya vā.
There, another might act wrongly by body or speech.
Trong đó, người khác có thể hành động sai trái bằng thân hoặc khẩu.
Tattha so byāpādamupādāya tesaṃ uḷārānaṃ rakkhāvaraṇaguttiyā anupālayanto yo uḷārānaṃ abhayaṃ deti.
There, that person, out of ill-will, while protecting, shielding, and guarding those eminent ones, gives them protection.
Trong đó, người ấy do ác ý mà bảo vệ, che chở, giữ gìn cho những vị cao thượng ấy, người ban sự không sợ hãi cho những vị cao thượng.
Tesaṃ abhaye dinne yo tattha micchā paṭipajjeyya.
When protection is given to them, if someone acts wrongly there.
Khi sự không sợ hãi được ban cho họ, người nào hành động sai trái trong đó.
Tattha so byāpādaṃ upādāyanto dosajaṃ kammaṃ karoti.
There, that person, taking up ill-will, performs a deed born of dosa.
Trong đó, người ấy do ác ý mà tạo nghiệp do sân.
Yo tattha asādhu indriyā nīvaraṇaṃ yaṃ tesaṃ abhayaṃ dakkhiṇato saññaṃ idaṃ paṇītaṃ kāraṇaṃ mayā puna tattha micchāpaṭipatti ayaṃ byāpādo hīnagamivakammaṃ lobho moho ca imāni nīvaraṇāni vacanāni tāni cattāri upādānāni tehi catūhi upādānehi yo so upādāno itthī vā puriso vā tesaṃ pañcakkhandhānaṃ teyeva upādāno samudayo idaṃ dukkhañca samudayo ca soyeva desanāhāro.
That which is not good there, the hindrance of the faculties, the perception of the right direction of their protection—this is a superior reason; my wrong conduct there, this ill-will, is a deed leading to an inferior destination. Lobha and Moha are these hindrances, these words, those four clingings. The clinging of a woman or a man to these five aggregates is itself the clinging, the origin, this suffering and its origin—that is the mode of teaching.
Trong đó, những căn không tốt là triền cái, sự không sợ hãi được ban cho họ từ phía phải là tưởng, đây là nguyên nhân cao thượng. Lại nữa, hành động sai trái trong đó là ác ý, nghiệp hạ liệt, tham và si là những triền cái này, những lời nói ấy là bốn chấp thủ. Bốn chấp thủ đó, chấp thủ đó, dù là nữ hay nam, năm uẩn đó, chính chấp thủ đó là tập khởi, đây là khổ và tập khởi, đó chính là cách thuyết giảng.
Tattha kāmesu ye na pajjanti, te ādīnavānupassanāya pajjanti.
There, those who do not become attached to sensual pleasures, they become attached through the contemplation of danger.
Trong đó, những ai không đắm chìm trong dục, họ đắm chìm bằng cách quán chiếu sự nguy hiểm.
Itissā kāmadhātuyā nikkhamitukāmatā, ayaṃ vuccati nekkhammacchando.
Thus, the desire to depart from the sense-sphere is called the desire for renunciation (nekkhamma-chanda).
Như vậy, mong muốn thoát ly khỏi dục giới này, đây được gọi là ý muốn xuất ly (nekkhammacchando).
Yo tattha anabhisaṅkhārānaṃ kiñci visodheti tassa dhāvarā vā, ayaṃ abyāpādacchando.
One who purifies something among the unconditioned, or whose defilements are removed, this is the desire for non-ill-will (abyāpāda-chanda).
Người nào thanh lọc điều gì đó khỏi các hành không bị tác động, người ấy là người rửa sạch, đây là ý muốn không ác ý (abyāpādacchando).
Kiñci vihiṃsati, ayaṃ vihiṃsāchando.
One who harms something, this is the desire for harming (vihiṃsā-chanda).
Làm hại điều gì đó, đây là ý muốn làm hại (vihiṃsāchando).
Iti nekkhammābhinīhatā tayo chandā – nekkhammacchando abyāpādacchando avihiṃsāchando.
Thus, there are three desires rooted in renunciation: the desire for renunciation, the desire for non-ill-will, and the desire for non-harming.
Như vậy, có ba ý muốn được thúc đẩy bởi sự xuất ly: ý muốn xuất ly, ý muốn không ác ý, ý muốn không làm hại.
Tattha nekkhammacchando alobho; abyāpādacchando adoso; avihiṃsāchando amoho.
There, the desire for renunciation is non-greed (alobha); the desire for non-ill-will is non-hatred (adosa); the desire for non-harming is non-delusion (amoha).
Trong đó, ý muốn xuất ly là không tham; ý muốn không ác ý là không sân; ý muốn không làm hại là không si.
Imāni tīṇi kusalamūlāni aṭṭhasu sampattesu parahitāni, tesaṃyeva catunnaṃ upādānānaṃ nirodhāya saṃvattanti.
These three wholesome roots are beneficial for others in the eight attainments, and they lead to the cessation of those four clingings.
Ba căn thiện này là lợi ích cho người khác trong tám thành tựu, chúng dẫn đến sự diệt trừ của bốn chấp thủ đó.
Sace vā puna kammaṃ kareyya kaṇhaṃ vā sukkaṃ vā tassa vipākahānāya saṃvattanti.
If one performs a deed, whether dark or bright, it leads to the cessation of its result.
Nếu lại tạo nghiệp đen hoặc trắng, chúng dẫn đến sự suy giảm của quả báo đó.
Idaṃ kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ kammakkhayāya saṃvattati.
This deed, neither dark nor bright, leads to the exhaustion of kamma.
Nghiệp này không đen không trắng, dẫn đến sự diệt tận của nghiệp.
Tattha yo tiṇṇaṃ akusalamūlānaṃ nirodho, ayaṃ nirodho.
There, the cessation of the three unwholesome roots is this cessation.
Trong đó, sự diệt trừ của ba căn bất thiện, đây là sự diệt trừ.
Soyeva maggo tattha paṭipadāni imāni dve saccāni imāni cattāri saccāni āvaṭṭo hāro.
That very path, the practice there, these two truths, these four truths, is the revolving mode.
Đó là con đường, trong đó những thực hành này là hai Chân lý, những Chân lý này là bốn Chân lý, đó là Āvaṭṭa Hāra (phương pháp hồi tố).
Kāmesu sattāti ye sekkhā, te ekenevākārena sattā.
"Attached to sensual pleasures"—those who are trainees (sekkhā) are attached in one way.
“Kāmesu sattā” (chấp thủ vào các dục): những bậc hữu học (sekkhā) thì chấp thủ theo một phương diện.
Ye puthujjanā, te dvīhākārehi sattā, tassāyaṃ pañho vibhajjabyākaraṇīyo vattabbo.
Those who are ordinary people (puthujjanā) are attached in two ways; this question should be explained by distinguishing the meanings.
Những phàm phu (puthujjanā) thì chấp thủ theo hai phương diện. Vấn đề này cần được giải thích bằng cách phân tích.
Kiñcāpi sotāpanno paṭisevanāya, no ca kho abhinivese satto yo hi apacayāya padahati, na upacayāya.
Although a stream-enterer (sotāpanna) partakes, they are not attached with clinging, for they strive for diminution, not for accumulation.
Mặc dù bậc Nhập Lưu (sotāpanna) có sự chấp thủ trong việc thọ hưởng, nhưng không phải là sự chấp thủ trong việc bám víu (abhinivesa), vì vị ấy nỗ lực để loại bỏ, chứ không phải để tích lũy.
Sekkho hi kilesavasena kāme paṭisevati.
A trainee partakes of sensual pleasures due to defilements.
Bậc hữu học (sekkhā) thọ hưởng các dục theo sức mạnh của phiền não.
Puthujjano pana kilesasamuṭṭhānāya kāme paṭisevati.
An ordinary person, however, partakes of sensual pleasures for the arising of defilements.
Còn phàm phu (puthujjano) thì thọ hưởng các dục để phát sinh phiền não.
Tattha kāmesu sattānaṃ catuoghaṃ tarissatīti vibhajjabyākaraṇīyo, ayaṃ vibhatti.
There, "will cross the four floods of those attached to sensual pleasures"—this should be explained by distinguishing the meanings; this is the distinction.
Trong trường hợp đó, câu hỏi “Kāmesu sattānaṃ catuoghaṃ tarissatīti” (những ai chấp thủ vào các dục thì sẽ vượt qua bốn dòng nước lũ (ogha) không?) cần được giải thích bằng cách phân tích. Đây là Vibhatti (phân tích).
Vevacananti yo kāmesu satto yo ca tattha kāmānaṃ guṇo, tattha viso satto.
As for synonyms: whatever clinging there is to sense pleasures, and whatever quality of sense pleasures there is therein, therein is clinging to poison.
Vevacana (từ đồng nghĩa): ai chấp thủ vào các dục, và có phẩm chất của các dục, thì chấp thủ vào độc tố (viso).
Yepi kāmānaṃ āhārā dhammā, tattha viso satto.
And whatever supporting conditions there are for sense pleasures, therein is clinging to poison.
Và những pháp nào là thức ăn (āhāra) của các dục, thì chấp thủ vào độc tố (viso) trong đó.
Tatthimaṃ kāmānaṃ vevacanaṃ pāko rajo sallaṃ gaṇḍo īti upaddavoti.
Therein, these synonyms for sense pleasures are: ripening, dust, dart, boil, calamity, and misfortune.
Ở đây, các từ đồng nghĩa của các dục là: quả báo (pāko), bụi bặm (rajo), mũi tên (sallaṃ), mụn nhọt (gaṇḍo), bệnh tật (īti), tai họa (upaddavo).
Yāni vā pana aññāni vevacanāni tattha viso sattoti vevacanaṃ.
Or whatever other synonyms there are, therein is clinging to poison—this is the synonym.
Hoặc bất kỳ từ đồng nghĩa nào khác, thì chấp thủ vào độc tố (viso) trong đó, đó là từ đồng nghĩa.
Satto bandho mucchito gadhito ajjhosito kāme ajjhāpannā parimutto tabbahulavihārīti.
Clinging means bound, infatuated, attached, absorbed, fallen into sense pleasures, freed, dwelling frequently therein.
Chấp thủ (satto), trói buộc (bandho), mê muội (mucchito), bám víu (gadhito), bám chặt (ajjhosito), đắm chìm vào các dục (kāme ajjhāpannā), được giải thoát (parimutto), sống thường xuyên với điều đó (tabbahulavihārī).
Yāni vā pana aññāni vevacanāni, ayaṃ vevacano nāma.
Or whatever other synonyms there are, this is called "vevacana".
Hoặc bất kỳ từ đồng nghĩa nào khác, đây được gọi là Vevacana.
Kāmappacārapaññattiyā kilesagocarapaññattiyā paññattā cittanti vevacanaṃ.
The mind, designated by the designation of the sphere of sense pleasures and the designation of the sphere of defilements, is a synonym.
Tâm (citta) được chế định bởi sự chế định về sự vận hành của các dục (kāmappacārapaññattiyā) và sự chế định về đối tượng của phiền não (kilesagocarapaññattiyā) là Vevacana.
Satto tabbahulavihārīti yāni vā pana aññāni.
"Clinging, dwelling frequently therein"—or whatever other designations there are.
Chấp thủ (satto), sống thường xuyên với điều đó (tabbahulavihārī) và bất kỳ điều gì khác.
Ime kāmappacārapaññattiyā kilesagocara paññattiyā paññattā, bījapaññattiyā paññattā, saṅkhārā saṃyojanapaññattiyā paññattā, upādānaṃ hetupaññattiyā paññattaṃ, puggalo puthupaññattiyā paññatto.
These are designated by the designation of the sphere of sense pleasures, designated by the designation of the sphere of defilements, designated by the designation of seeds, formations are designated by the designation of fetters, clinging is designated by the designation of cause, the individual is designated by the designation of various individuals.
Những điều này được chế định bởi sự chế định về sự vận hành của các dục (kāmappacārapaññattiyā), bởi sự chế định về đối tượng của phiền não (kilesagocarapaññattiyā), được chế định bởi sự chế định về hạt giống (bījapaññattiyā), các hành (saṅkhārā) được chế định bởi sự chế định về kiết sử (saṃyojanapaññattiyā), sự chấp thủ (upādānaṃ) được chế định bởi sự chế định về nguyên nhân (hetupaññattiyā), cá nhân (puggalo) được chế định bởi sự chế định về đa dạng (puthupaññattiyā).
Adhiṭṭhānoti ime dhammā atthi ekattatāya paññattā atthi vemattatāya.
As for "determination" (adhiṭṭhāna): these phenomena are designated as having a single nature and as having diverse natures.
Adhiṭṭhāno (sự quyết định): những pháp này có những điều được chế định theo tính đồng nhất (ekattatāya), có những điều được chế định theo tính khác biệt (vemattatāya).
Ye saññā bāhiro kāme, te vemattatāya paññattā.
The perceptions that are external to sense pleasures are designated as having diverse natures.
Những tưởng (saññā) và các dục bên ngoài (bāhiro kāme) được chế định theo tính khác biệt.
Pañcasu kāmaguṇesu sattāti pariyuṭṭhānavipallāsā vemattatāya paññattā oghaṃ tareyyuṃ.
Those who cling to the five sense objects, due to perversions of mental defilements, are designated as having diverse natures; they would cross the flood.
Những ai chấp thủ vào năm dục trần (pañcasu kāmaguṇesu sattāti), những sự phiền não (pariyuṭṭhāna) và tà kiến (vipallāsā) được chế định theo tính khác biệt, họ sẽ vượt qua dòng nước lũ (oghaṃ tareyyuṃ) rộng lớn và vĩ đại (vipulaṃ mahantanti).
Vipulaṃ mahantanti avijjā ekattatāya paññattā.
"Extensive, great"—ignorance is designated as having a single nature.
Vô minh (avijjā) được chế định theo tính đồng nhất.
Parikkhāroti tassa ko hetu ko paccayo?
As for "requisite" (parikkhāra): what is its cause, what is its condition?
Parikkhāro (sự hỗ trợ): nguyên nhân (hetu) và điều kiện (paccayo) của điều đó là gì?
Ārammaṇapaccayatāya paccayo.
It is a condition by way of object-condition.
Điều kiện là do điều kiện đối tượng (ārammaṇapaccayatāya).
Ayoniso ca manasikāro sannissayassa paccayatāya paccayo.
And unwise attention is a condition by way of decisive support condition.
Và sự tác ý không đúng đắn (ayoniso ca manasikāro) là điều kiện do điều kiện hỗ trợ (sannissayassa paccayatāya).
Avijjā samanantarapaccayatāya paccayo.
Ignorance is a condition by way of contiguity condition.
Vô minh (avijjā) là điều kiện do điều kiện cận duyên (samanantarapaccayatāya).
Rāgānusayo hetupaccayatāya paccayo.
The latent tendency of lust is a condition by way of root condition.
Tùy miên tham (rāgānusayo) là điều kiện do điều kiện nhân (hetupaccayatāya).
Ayaṃ hetu, ayaṃ paccayo.
This is the cause, this is the condition.
Đây là nguyên nhân, đây là điều kiện.
Samāropano paccayoti ye kāmesu sattā sugatā surūpāti ayaṃ kāmadhātuyā chando rāgo te apuññamayā saṅkhārā.
As for "superimposition condition": those who cling to sense pleasures, thinking "they are good, beautiful"—this desire and lust in the sense-sphere are unwholesome formations.
Samāropano paccayo (điều kiện quy kết): những ai chấp thủ vào các dục, những người có thiện nghiệp (sugatā), có hình sắc đẹp (surūpāti), đây là tham ái (chando rāgo) trong cõi dục (kāmadhātuyā), đó là các hành vô phước (apuññamayā saṅkhārā).
Te kiṃ paccayā?
What are they conditioned by?
Chúng do điều kiện gì?
Avijjā paccayā.
Conditioned by ignorance.
Do điều kiện vô minh (avijjā paccayā).
Te kissa paccayā?
What are they a condition for?
Chúng là điều kiện cho cái gì?
Viññāṇassa paccayā.
A condition for consciousness.
Là điều kiện cho thức (viññāṇassa paccayā).
Iti avijjāpaccayā saṅkhārā.
Thus, formations are conditioned by ignorance.
Như vậy, do vô minh duyên các hành (avijjāpaccayā saṅkhārā).
Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ evametassa kevalassa mahato dukkhakkhandhassa samudayo hoti ekaṃ suttaṃ gataṃ.
Consciousness is conditioned by formations, up to old age and death—thus arises this entire mass of suffering. One Sutta is completed.
Do các hành duyên thức (saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ), cho đến già chết (jarāmaraṇaṃ), như vậy, toàn bộ khối khổ lớn này tập khởi. Một kinh đã được trình bày.
Pañcanīvaraṇikaṃ suttaṃ kātabbaṃ.
The Sutta on the five hindrances should be made.
Kinh về năm triền cái (pañcanīvaraṇikaṃ suttaṃ) cần được thực hiện.
81. Tattha katamo desanāhāro nāma?
81. Therein, what is called the "mode of teaching" (desanāhāra)?
81. Trong đó, sự trình bày (desanāhāro) là gì?
Yā ca abhijjhā yo ca byāpādo yañca uddhaccaṃ, ayaṃ taṇhā.
Whatever covetousness, whatever ill will, and whatever restlessness there is, this is craving.
Tham lam (abhijjhā), sân hận (byāpādo) và phóng dật (uddhaccaṃ), đây là tham ái (taṇhā).
Yañca thinamiddhaṃ, yañca kukkuccaṃ yā ca vicikicchā, ayaṃ diṭṭhi.
Whatever sloth and torpor, whatever remorse, and whatever doubt there is, this is wrong view.
Hôn trầm (thinamiddhaṃ), hối hận (kukkuccaṃ) và hoài nghi (vicikicchā), đây là tà kiến (diṭṭhi).
Yā pana kāyassa akammaniyatā kiñcāpi taṃ middhaṃ no tu sabhāvakilesatāya kileso, iti yā ca cittasallīyanā yā ca kāyākammaniyatā, ayaṃ pakkhopakileso na tu sabhāvakileso.
But whatever unsuitability for work of the body there is, even though it is torpor, it is not a defilement by nature of being a defilement. Thus, whatever mental sluggishness and whatever unsuitability for work of the body there is, this is a subsidiary defilement, not a defilement by nature.
Sự không thuận tiện của thân (kāyassa akammaniyatā) mặc dù là hôn trầm (middhaṃ), nhưng không phải là phiền não theo bản chất (sabhāvakilesatāya kileso), như vậy, sự co rút của tâm (cittasallīyanā) và sự không thuận tiện của thân (kāyākammaniyatā), đây là phiền não phụ thuộc (pakkhopakileso) chứ không phải phiền não bản chất (sabhāvakileso).
Tattha attasaññānupacittaṃ kilamatho kukkuccānupacittaṃ thinaṃ yā cittassa līyanā, iti ime pañca nīvaraṇā cattāri nīvaraṇāni sabhāvakilesā thinamiddhaṃ nīvaraṇapakkhopakileso.
Therein, conceiving self-perception is weariness, conceiving remorse is sloth, mental sluggishness—thus these five hindrances, four hindrances are defilements by nature, sloth and torpor are subsidiary defilements of the hindrances.
Trong đó, sự mệt mỏi do không có sự tác ý về ngã tưởng (attasaññānupacittaṃ kilamatho kukkuccānupacittaṃ), hôn trầm (thinaṃ) là sự co rút của tâm (cittassa līyanā), như vậy, năm triền cái (pañca nīvaraṇā) này, bốn triền cái là phiền não bản chất (sabhāvakilesā), còn hôn trầm (thinamiddhaṃ) là phiền não phụ thuộc của triền cái (nīvaraṇapakkhopakileso).
Yathā cattāro āsavā sabhāvaāsavatāya āsavā no tu cittasāsavatāya āsavā.
Just as the four cankers are cankers by nature of being cankers, not cankers by nature of being mental cankers.
Cũng như bốn lậu hoặc (āsavā) là lậu hoặc theo bản chất lậu hoặc (sabhāvaāsavatāya āsavā), chứ không phải lậu hoặc theo bản chất của tâm (cittasāsavatāya āsavā).
Sabhāvatāya āsavā.
They are cankers by nature.
Là lậu hoặc theo bản chất (sabhāvatāya āsavā).
Pakkhe āsavatāya āsavā.
They are cankers by way of being subsidiary cankers.
Là lậu hoặc theo khía cạnh của lậu hoặc (pakkhe āsavatāya āsavā).
Atha panāha suttantaṃ yena te sampayuttā vā vippayuttā vā āsavā, teyeva ete vattabbā sāsavā vā anāsavā vā.
Then the Sutta says: "Those with which they are associated or dissociated, those very things are to be called 'with cankers' or 'without cankers'."
Rồi lại nói về kinh (suttantaṃ), những gì chúng tương ưng (sampayuttā) hoặc không tương ưng (vippayuttā) với các lậu hoặc (āsavā), thì chúng được gọi là hữu lậu (sāsavā) hoặc vô lậu (anāsavā).
Tattha katamo vicayo.
Therein, what is "investigation" (vicaya)?
Trong đó, sự phân tích (vicayo) là gì?
Abhijjhā kāmataṇhā rūpataṇhā bhavataṇhā.
Covetousness, craving for sense pleasures, craving for form, craving for existence.
Tham lam (abhijjhā) là dục ái (kāmataṇhā), sắc ái (rūpataṇhā), hữu ái (bhavataṇhā).
Yaṃ vā pana kiñci ajjhosānagataṃ sāsavā abhijjhitassa mettānupassiya yo anatthaṃ carati.
Or whatever is absorbed, with cankers, for one who is covetous, observing loving-kindness, who acts for another's harm.
Bất cứ sự bám víu nào (ajjhosānagataṃ) có lậu hoặc (sāsavā) đối với người tham lam (abhijjhitassa) quán niệm về lòng từ (mettānupassiya), người đó hành động có hại.
Tattha yo byāpādaṃ uppādeti, acari carissatīti.
Therein, one who generates ill will, thinking "he acted, he will act".
Trong đó, ai phát sinh sân hận (byāpādaṃ), người đó đã hành động hoặc sẽ hành động.
Evaṃ nava āghātavatthūni kattabbāni, tassevaṃ byāpādānupassissa kileso yo paridāho kāyakilamatho akammaniyatā middhaṃ.
Thus, nine bases of resentment should be made. For one observing ill will in this way, the defilement is vexation, bodily weariness, unsuitability for work, torpor.
Như vậy, chín cơ sở oán hận (nava āghātavatthūni) cần được thực hiện. Đối với người quán niệm về sân hận (byāpādānupassissa) đó, phiền não (kileso) là sự thiêu đốt (paridāho), sự mệt mỏi của thân (kāyakilamatho), sự không thuận tiện (akammaniyatā), hôn trầm (middhaṃ).
Cittānupassissa paṭighātena khiyanā, idaṃ thinamiddhaṃ.
For one observing the mind, irritation due to resistance—this is sloth and torpor.
Đối với người quán niệm về tâm (cittānupassissa), sự chán nản do sự phản kháng (paṭighātena khiyanā), đây là hôn trầm (thinamiddhaṃ).
Tattha adhikaraṇaavūpasamo, idaṃ uddhaccaṃ.
Therein, the non-pacification of a dispute—this is restlessness.
Trong đó, sự không giải quyết tranh chấp (adhikaraṇaavūpasamo), đây là phóng dật (uddhaccaṃ).
Yaṃ kiṃ kasathamīti* idaṃ kukkuccaṃ.
Whatever "what did I do?"—this is remorse.
Bất cứ sự nghi ngờ nào (kiṃ kasathamīti), đây là hối hận (kukkuccaṃ).
Yaṃ yathā idaṃ santīraṇaṃ, ayaṃ vicikicchā.
Whatever this investigation is, this is vicikicchā.
Bất cứ sự cân nhắc nào (santīraṇaṃ), đây là hoài nghi (vicikicchā).
Tattha avijjā ca taṇhā ca atthi, idaṃ pariyuṭṭhānaṃ.
Therein, there is avijjā and taṇhā; this is pariyuṭṭhāna.
Trong đó, vô minh (avijjā) và tham ái (taṇhā) tồn tại, đây là phiền não (pariyuṭṭhānaṃ).
Āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ upakkileso ca atthi, idaṃ kāmacchando kāmarāgapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ.
There is obstruction, hindrance, covering, and defilement; this kāmacchanda is the proximate cause for the defilement of sensual passion.
Sự che chướng (āvaraṇaṃ), triền cái (nīvaraṇaṃ), sự che đậy (chadanaṃ) và các cấu uế (upakkileso) tồn tại, đây là dục tham (kāmacchando), là cơ sở cho sự phiền não của dục tham (kāmarāgapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ).
Byāpādo byāpādapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ.
Ill-will is the proximate cause for the defilement of ill-will.
Sân hận (byāpādo) là cơ sở cho sự phiền não của sân hận (byāpādapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ).
Thinamiddhaṃ thinamiddhapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ.
Sloth and torpor are the proximate cause for the defilement of sloth and torpor.
Hôn trầm (thinamiddhaṃ) là cơ sở cho sự phiền não của hôn trầm (thinamiddhapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ).
Uddhaccakukkuccaṃ avijjāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ.
Restlessness and remorse are the proximate cause for the defilement of avijjā.
Phóng dật và hối hận (uddhaccakukkuccaṃ) là cơ sở cho sự phiền não của vô minh (avijjāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ).
Vicikicchā vicikicchāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ.
Doubt is the proximate cause for the defilement of doubt.
Hoài nghi (vicikicchā) là cơ sở cho sự phiền não của hoài nghi (vicikicchāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ).
Kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ anusayasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ.
The defilement of sensual passion is the proximate cause for the anusaya saṃyojana.
Sự phiền não của dục tham (kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ) là cơ sở cho kiết sử tham ái (anusayasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ).
Byāpādapariyuṭṭhānaṃ paṭighasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ.
The defilement of ill-will is the proximate cause for the paṭigha saṃyojana.
Sự phiền não của sân hận (byāpādapariyuṭṭhānaṃ) là cơ sở cho kiết sử sân hận (paṭighasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ).
Thinamiddhapariyuṭṭhānaṃ mānasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ.
The defilement of sloth and torpor is the proximate cause for the māna saṃyojana.
Sự phiền não của hôn trầm (thinamiddhapariyuṭṭhānaṃ) là cơ sở cho kiết sử mạn (mānasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ).
Avijjāpariyuṭṭhānañca vicikicchāpariyuṭṭhānañca diṭṭhisaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ.
The defilement of avijjā and the defilement of doubt are the proximate cause for the diṭṭhi saṃyojana.
Sự phiền não của vô minh (avijjāpariyuṭṭhānañca) và sự phiền não của hoài nghi (vicikicchāpariyuṭṭhānañca) là cơ sở cho kiết sử tà kiến (diṭṭhisaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ).
82. Tattha katamo catubyūho hāro?
82. Therein, what is the Catubyūha Hāra?
82. Trong đó, Catubyūha Hāra (phương pháp bốn khía cạnh) là gì?
Ye ime pañca nīvaraṇā jhānapaṭipakkho so dukkhasamudayo.
These five hindrances, which are opposed to jhāna, are the origin of suffering.
Năm triền cái (pañca nīvaraṇā) này, đối nghịch với thiền (jhānapaṭipakkho), đó là Khổ tập (dukkhasamudayo).
Yaṃ phalaṃ, idaṃ dukkhaṃ.
That result is suffering.
Quả (phalaṃ) là Khổ (dukkhaṃ).
Tattha kāmacchandassa nekkhammavitakko paṭipakkho; byāpādassa abyāpādavitakko paṭipakkho; tiṇṇaṃ nīvaraṇānaṃ avihiṃsāvitakko paṭipakkho.
Therein, the opposition to kāmacchanda is renunciation-thought; the opposition to ill-will is non-ill-will thought; the opposition to the three hindrances is non-harming thought.
Trong đó, tư duy xuất ly (nekkhammavitakko) là đối nghịch với dục tham (kāmacchandassa); tư duy không sân (abyāpādavitakko) là đối nghịch với sân hận (byāpādassa); tư duy không hại (avihiṃsāvitakko) là đối nghịch với ba triền cái còn lại.
Iti ime tayo vitakkā.
Thus, these are the three thoughts.
Như vậy, đây là ba loại tư duy (vitakkā).
Nekkhammavitakko samādhikkhandhaṃ bhajati.
Renunciation-thought belongs to the aggregate of concentration.
Tư duy xuất ly (nekkhammavitakko) thuộc về uẩn định (samādhikkhandhaṃ).
Abyāpādavitakko sīlakkhandhaṃ bhajati.
Non-ill-will thought belongs to the aggregate of morality.
Tư duy không sân (abyāpādavitakko) thuộc về uẩn giới (sīlakkhandhaṃ).
Avihiṃsāvitakko paññākkhandhaṃ bhajati.
Non-harming thought belongs to the aggregate of wisdom.
Tư duy không hại (avihiṃsāvitakko) thuộc về uẩn tuệ (paññākkhandhaṃ).
Ime tayo khandhā.
These are the three aggregates.
Đây là ba uẩn.
Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nīvaraṇappahānāya saṃvattati.
The Noble Eightfold Path conduces to the abandoning of the hindrances.
Con đường Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo) dẫn đến sự đoạn trừ các triền cái (nīvaraṇappahānāya saṃvattati).
Yaṃ nīvaraṇappahānaṃ, ayaṃ nirodho.
That abandoning of the hindrances is cessation.
Sự đoạn trừ các triền cái (nīvaraṇappahānaṃ) này là Niết bàn (nirodho).
Imāni cattāri saccāni.
These are the four Noble Truths.
Đây là bốn Chân lý (cattāri saccāni).
Ayaṃ catubyūho hāro.
This is the Catubyūha Hāra.
Đây là Catubyūha Hāra.
Tattha katamo āvaṭṭo hāro?
Therein, what is the Āvaṭṭa Hāra?
Trong đó, Āvaṭṭa Hāra (phương pháp hồi tố) là gì?
Pañca nīvaraṇāni dasa bhavanti.
The five hindrances become ten.
Năm triền cái trở thành mười.
Yadapi ajjhattaṃ sārajjati, tadapi nīvaraṇaṃ.
Whatever clings internally is also a hindrance.
Dù có tham đắm nội tại, đó cũng là triền cái (nīvaraṇa).
Yadapi bahiddhā sārajjati, tadapi nīvaraṇaṃ, evaṃ yāva vicikicchā ime dasa nīvaraṇā.
Whatever clings externally is also a hindrance; thus, up to doubt, these are the ten hindrances.
Dù có tham đắm ngoại tại, đó cũng là triền cái; cứ như vậy cho đến hoài nghi (vicikicchā), mười triền cái này.
Ajjhattabahiddhā kilesā imāni dve saṃyojanāni ajjhattasaṃyojanañca bahiddhāsaṃyojanañca.
Internal and external defilements are these two fetters: the internal fetter and the external fetter.
Các phiền não (kilesā) nội tại và ngoại tại này là hai kiết sử (saṃyojanāni): kiết sử nội tại và kiết sử ngoại tại.
Tattha ahanti ajjhattaṃ, mamanti bahiddhā.
Therein, 'I' is internal, 'mine' is external.
Trong đó, “ta” là nội tại, “của ta” là ngoại tại.
Sakkāyadiṭṭhi ajjhattaṃ, ekasaṭṭhi diṭṭhigatāni bahiddhā.
Sakkāya-diṭṭhi is internal, the sixty-one wrong views are external.
Sakkāyadiṭṭhi (thân kiến) là nội tại, sáu mươi mốt tà kiến (diṭṭhigatāni) là ngoại tại.
Yo ajjhattaṃ chandarāgo rūpesu avītarāgo bhavati avītacchando.
One who has internal sensual desire for forms is not free from passion, not free from desire.
Chandarāga (dục ái) nội tại nào nơi các sắc pháp mà chưa ly tham, chưa ly dục,
Evaṃ yāva viññāṇe, ayaṃ ajjhattā taṇhā.
Thus, up to consciousness, this is internal craving.
cứ như vậy cho đến thức (viññāṇa), đây là ái (taṇhā) nội tại.
Yaṃ chasu bāhiresu āyatanesu tīsu ca bhavesu ajjhosānaṃ, ayaṃ bahiddhā taṇhā.
Whatever clinging there is to the six external sense-bases and the three existences, this is external craving.
Sự chấp thủ (ajjhosānaṃ) vào sáu xứ ngoại tại và ba cõi, đây là ái ngoại tại.
Imāni dve saccāni saṃyojanāni saṃyojanīyā ca dhammā.
These are the two truths, the fetters, and the dhammas that lead to fettering.
Hai chân lý này là các kiết sử (saṃyojanāni) và các pháp bị kiết sử trói buộc (saṃyojanīyā dhammā).
Tattha saṃyojanesu dhammesu yā nibbidānupassanā ca, ayaṃ maggo.
Therein, among the dhammas that lead to fettering, the contemplation of disenchantment is the path.
Trong đó, sự quán chiếu về sự nhàm chán (nibbidānupassanā) đối với các pháp kiết sử, đây là đạo (maggo).
Yaṃ saṃyojanappahānaṃ, ayaṃ nirodho.
The abandoning of the fetters is cessation.
Sự đoạn trừ kiết sử, đây là sự diệt trừ (nirodho).
Ayaṃ āvaṭṭo hāro.
This is the Āvaṭṭa Hāra.
Đây là phương pháp xoay chuyển (āvaṭṭo hāro).
Tattha katamo vibhattihāro?
Therein, what is the Vibhatti Hāra?
Trong đó, phương pháp phân tích (vibhattihāro) là gì?
Saṃyojananti na etaṃ ekaṃsena.
A fetter is not in every respect.
“Kiết sử” (saṃyojanaṃ) không phải là một nghĩa duy nhất.
Mānasaṃyojanaṃ diṭṭhibhāgiyanti na taṃ ekaṃsena adiṭṭhamānaṃ nissāyamānaṃ na pajahati.
The fetter of conceit, being part of wrong view, does not abandon conceit that is not seen but relied upon, in every respect.
“Kiết sử ngã mạn (mānasaṃyojanaṃ) thuộc về tà kiến (diṭṭhibhāgiyaṃ)” thì không phải là một nghĩa duy nhất, nó không đoạn trừ ngã mạn không phải tà kiến dựa trên ngã mạn.
Yo pañca uddhambhāgiyo māno kiñcāpi so diṭṭhipakkhe siyā.
Even if the five higher fetters of conceit were part of wrong view,
Năm ngã mạn thượng phần (uddhambhāgiyo māno) nào, mặc dù chúng có thể thuộc về phía tà kiến.
Na tu orambhāgiyaṃ saṃyojanaṃ tassa pahānāya saṃvattatīti.
they do not conduce to the abandoning of the lower fetters.
Tuy nhiên, nó không dẫn đến sự đoạn trừ kiết sử hạ phần (orambhāgiyaṃ saṃyojanaṃ).
Yo ca ahaṃkāro na paviddhoyaṃ panassa evaṃ hoti.
And if the ego-conceit is not completely destroyed, then it is like this:
Và ngã chấp (ahaṃkāro) nào chưa được thấu triệt, thì người đó có ý nghĩ như sau:
Kadāsu nāmāhaṃ taṃ santaṃ āyatanaṃ sacchikatvā upasampajja viharissāmi, yaṃ ariyā santaṃ āyatanaṃ upasampajja viharissantīti, ayaṃ abhijjhā na ca taṃ nīvaraṇaṃ.
“When shall I, having realized and attained that peaceful state, dwell therein, as the Noble Ones, having realized and attained the peaceful state, dwell therein?” This is covetousness, but it is not a hindrance.
“Khi nào ta sẽ chứng ngộ và an trú trong cảnh giới an tịnh mà các bậc Thánh an trú?” Đây là tham lam (abhijjhā), nhưng nó không phải là triền cái (nīvaraṇa).
Atthi pana arahato kāyakilesamiddhañca okkamati na ca taṃ nīvaraṇaṃ tassa thinamiddhaṃ nīvaraṇanti.
However, sloth and torpor, which are physical weariness, may affect an Arahant, but that is not a hindrance to them. Their sloth and torpor are not hindrances.
Tuy nhiên, đôi khi sự hôn trầm (kāyakilesamiddhañca) cũng đến với bậc A-la-hán, nhưng đó không phải là triền cái của vị ấy. Hôn trầm (thīnamiddhaṃ) là triền cái.
Na ekaṃsena.
Not in every respect.
Không phải là một nghĩa duy nhất.
Ayaṃ vibhattihāro.
This is the Vibhatti Hāra.
Đây là phương pháp phân tích (vibhattihāro).