1. Duve hetū duve paccayā sāvakassa sammādiṭṭhiyā uppādāya – parato ca ghoso saccānusandhi, ajjhattañca yoniso manasikāro.
1. There are two causes and two conditions for the arising of right view in a disciple: the voice from another concerning the connection with the truths, and proper attention from within.
1. Có hai nguyên nhân, hai điều kiện cho sự phát sinh chánh kiến của một đệ tử: đó là âm thanh từ người khác (paratoghoso) liên quan đến Tứ Thánh Đế, và sự tác ý đúng đắn (yoniso manasikāro) từ nội tâm.
Tattha katamo parato ghoso?
Among these, what is the voice from another?
Trong đó, âm thanh từ người khác là gì?
Yā parato desanā ovādo anusāsanī saccakathā saccānulomo.
It is the teaching, advice, instruction, discourse on the truths, or conformity to the truths, from another.
Đó là lời giáo huấn, lời khuyên bảo, lời chỉ dạy, lời nói về các chân lý, hoặc sự thuận ứng với các chân lý từ người khác.
Cattāri saccāni – dukkhaṃ samudayo nirodho maggo.
The four truths are: suffering, its origin, its cessation, and the path.
Bốn chân lý là: Khổ, Tập, Diệt, Đạo.
Imesaṃ catunnaṃ saccānaṃ yā desanā sandassanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkiriyā* pakāsanā – ayaṃ vuccati saccānulomo ghosoti.
The teaching, showing, explaining, analyzing, clarifying, and revealing of these four truths—this is called the voice conforming to the truths.
Lời thuyết giảng, sự chỉ bày, sự khai mở, sự phân tích, sự làm cho rõ ràng, sự công bố về bốn chân lý này được gọi là âm thanh thuận ứng với các chân lý.
Ajjhattaṃ yoniso manasikāro nāma yo yathādesite dhamme bahiddhā ārammaṇaṃ anabhinīharitvā yoniso manasikāro – ayaṃ vuccati yoniso manasikāro.
Proper attention from within is the attention that, without externalizing the object, properly attends to the Dhamma as taught—this is called proper attention.
Sự tác ý đúng đắn từ nội tâm là sự tác ý đúng đắn mà không hướng đối tượng bên ngoài vào các pháp đã được thuyết giảng, đó được gọi là sự tác ý đúng đắn.
Taṃākāro yoniso dvāro vidhi upāyo.
That mode of proper attention is the door, the method, the means.
Đó là phương cách, là cánh cửa, là phương pháp, là phương tiện của sự tác ý đúng đắn.
Yathā puriso sukkhe kaṭṭhe vigatasnehe sukkhāya uttarāraṇiyā thale abhimanthamānaṃ bhabbo jotissa adhigamāya.
Just as a man, rubbing dry, sapless wood with a dry upper fire-stick on the ground, is capable of obtaining fire.
Ví như một người đàn ông, khi chà xát gỗ khô không còn nhựa, bằng một thanh gỗ khô khác trên mặt đất, thì có khả năng tạo ra lửa.
Taṃ kissa hetu.
What is the reason for that?
Tại sao lại như vậy?
Yoniso aggissa adhigamāya.
It is for obtaining fire in the proper way.
Vì đó là phương cách đúng đắn để tạo ra lửa.
Evamevassa yamidaṃ dukkhasamudayanirodhamaggānaṃ aviparītadhammadesanaṃ manasikaroti – ayaṃ vuccati yoniso manasikāro.
Even so, when one properly attends to this teaching of the Dhamma concerning suffering, its origin, its cessation, and the path, which is not distorted—this is called proper attention.
Cũng vậy, khi tác ý đến lời giáo lý không sai lệch về Khổ, Tập, Diệt, Đạo, thì đó được gọi là sự tác ý đúng đắn.
Yathā tisso upamā pubbe assutā ca assutapubbā ca paṭibhanti.
Just as three similes, unheard before and previously unheard, appear.
Ví như ba ví dụ chưa từng nghe trước đây hiện ra.
Yo hi koci kāmesu avītarāgoti…pe… duve upamā ayoniso kātabbā pacchimesu vuttaṃ.
Whoever is not free from lust for sensual pleasures… (and so on)… two similes are to be made of improper attention, as stated in the latter part.
Bất cứ ai chưa ly tham đối với các dục… (v.v.)… hai ví dụ về sự tác ý không đúng đắn đã được nói ở phần sau.
Tattha yo ca parato ghoso yo ca ajjhattaṃ yoniso manasikāro – ime dve paccayā.
Among these, the voice from another and proper attention from within—these are the two conditions.
Trong đó, âm thanh từ người khác và sự tác ý đúng đắn từ nội tâm—hai điều này là hai điều kiện.
Parato ghosena yā uppajjati paññā – ayaṃ vuccati sutamayī paññā.
The wisdom that arises from the voice from another—this is called wisdom born of learning (sutamayi paññā).
Trí tuệ phát sinh từ âm thanh từ người khác được gọi là tuệ văn (sutamayi paññā).
Yā ajjhattaṃ yoniso manasikārena uppajjati paññā – ayaṃ vuccati cintāmayī paññāti.
The wisdom that arises from proper attention from within—this is called wisdom born of reflection (cintāmayi paññā).
Trí tuệ phát sinh từ sự tác ý đúng đắn từ nội tâm được gọi là tuệ tư (cintāmayī paññā).
Imā dve paññā veditabbā.
These two kinds of wisdom should be known.
Hai loại trí tuệ này cần được biết đến.
Purimakā ca dve paccayā.
And the former two are conditions.
Và hai điều kiện trước đó.
Ime dve hetū dve paccayā sāvakassa sammādiṭṭhiyā uppādāya.
These two are the causes and these two are the conditions for the arising of right view in a disciple.
Hai nguyên nhân, hai điều kiện này là cho sự phát sinh chánh kiến của một đệ tử.
3. Tattha parato ghosassa saccānusandhissa desitassa atthaṃ avijānanto atthappaṭisaṃvedī bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
3. Among these, it is not possible that one who does not understand the meaning of the voice from another, which connects with the truths as taught, will experience the meaning.
3. Trong đó, nếu không hiểu ý nghĩa của lời thuyết giảng về Tứ Thánh Đế từ người khác, thì không thể nhận thức được ý nghĩa; điều đó không thể xảy ra.
Na ca atthappaṭisaṃvedī yoniso manasikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Nor is it possible that one who does not experience the meaning will pay proper attention.
Và nếu không nhận thức được ý nghĩa, thì sẽ không có sự tác ý đúng đắn; điều đó không thể xảy ra.
Parato ghosassa saccānusandhissa desitassa atthaṃ vijānanto atthappaṭisaṃvedī bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati.
It is possible that one who understands the meaning of the voice from another, which connects with the truths as taught, will experience the meaning.
Nếu hiểu ý nghĩa của lời thuyết giảng về Tứ Thánh Đế từ người khác, thì có thể nhận thức được ý nghĩa; điều đó có thể xảy ra.
Atthappaṭisaṃvedī ca yoniso manasikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati.
And it is possible that one who experiences the meaning will pay proper attention.
Và nếu nhận thức được ý nghĩa, thì sẽ có sự tác ý đúng đắn; điều đó có thể xảy ra.
Esa hetu etaṃ ārammaṇaṃ eso upāyo sāvakassa niyyānassa, natthañño.
This is the cause, this is the object, this is the means for the disciple's liberation; there is no other.
Đây là nguyên nhân, đây là đối tượng, đây là phương tiện cho sự giải thoát của một đệ tử; không có điều nào khác.
Soyaṃ na ca suttassa atthavijānanāya saha yutto nāpi ghosānuyogena parato ghosassa atthaṃ avijānantena sakkā uttarimanussadhammaṃ alamariyañāṇadassanaṃ adhigantuṃ, tasmā nibbāyitukāmena sutamayena atthā pariyesitabbā.
Therefore, one who is not endowed with understanding the meaning of the Sutta, nor with diligent application to the voice, cannot attain the superior human Dhamma, the noble knowledge and vision, without understanding the meaning of the voice from another. Therefore, one who desires to extinguish (suffering) should seek meanings through learning.
Nếu không đi kèm với sự hiểu biết ý nghĩa của kinh điển, cũng không đi kèm với sự thực hành giáo lý, thì không thể đạt được trí tuệ và cái thấy siêu nhân, cao thượng, vì không hiểu ý nghĩa của lời giáo lý từ người khác. Do đó, người mong muốn Niết Bàn phải tìm cầu ý nghĩa bằng tuệ văn.
Tattha pariyesanāya ayaṃ anupubbī bhavati soḷasa hārā, pañca nayā, aṭṭhārasa mūlapadāni.
In this seeking, the following sequence occurs: sixteen hāras, five nayas, eighteen mūlapadas.
Trong đó, đối với sự tìm cầu, có một trình tự như sau: mười sáu phương pháp (hārā), năm đường lối (nayā), mười tám từ gốc (mūlapadāni).
Desanā vicayo yutti padaṭṭhānaṃ lakkhaṇaṃ catubyūho āvaṭṭo vibhatti parivattano vevacano paññatti otaraṇo sodhano adhiṭṭhāno parikkhāro samāropano – ime soḷasa hārā.
Teaching, Investigation, Suitability, Basis, Characteristic, Fourfold Arrangement, Turning, Division, Transformation, Synonym, Designation, Descent, Purification, Determination, Equipment, and Imposition—these are the sixteen hāras.
Giáo lý (Desanā), Phân tích (Vicaya), Hợp lý (Yutti), Nền tảng (Padaṭṭhāna), Đặc tính (Lakkhaṇa), Bốn phương diện (Catubyūha), Luân chuyển (Āvaṭṭa), Phân biệt (Vibhatti), Chuyển đổi (Parivattana), Đồng nghĩa (Vevacana), Khái niệm (Paññatti), Đi vào (Otaraṇa), Thanh lọc (Sodhana), Quyết định (Adhiṭṭhāna), Trang bị (Parikkhāra), Áp dụng (Samāropana) – đây là mười sáu phương pháp.
Desanā vicayo yutti, padaṭṭhāno ca lakkhaṇo* ;
Teaching, Investigation, Suitability, and Basis, and Characteristic;
Giáo lý, Phân tích, Hợp lý, Nền tảng và Đặc tính;
Catubyūho ca āvaṭṭo, vibhatti parivattano.
And Fourfold Arrangement, and Turning, Division, Transformation.
Bốn phương diện và Luân chuyển, Phân biệt, Chuyển đổi.
Nandiyāvaṭṭo tipukkhalo sīhavikkīḷito disālocano aṅkusoti.
Nandiyāvaṭṭa, Tipukkala, Sīhavikkīḷita, Disālocana, and Aṅkusa.
Nandiyāvaṭṭa, Tipukkala, Sīhavikkīḷita, Disālocana, Aṅkusa.
Avijjā taṇhā lobho doso moho subhasaññā sukhasaññā niccasaññā attasaññā samatho vipassanā alobho adoso amoho asubhasaññā dukkhasaññā aniccasaññā anattasaññā, imāni aṭṭhārasa mūlapadāni.
Avijjā, Taṇhā, Lobho, Doso, Moho, Subhasaññā, Sukhasaññā, Niccasaññā, Attasaññā, Samatho, Vipassanā, Alobho, Adoso, Amoho, Asubhasaññā, Dukkhasaññā, Aniccasaññā, Anattasaññā—these are the eighteen root-terms.
Vô minh (Avijjā), Tham ái (Taṇhā), Tham (Lobha), Sân (Dosa), Si mê (Moha), Tưởng là đẹp (Subhasaññā), Tưởng là lạc (Sukhasaññā), Tưởng là thường (Niccasaññā), Tưởng là ngã (Attasaññā), Tịnh chỉ (Samatha), Quán sát (Vipassanā), Vô tham (Alobha), Vô sân (Adosa), Vô si (Amoha), Tưởng là bất tịnh (Asubhasaññā), Tưởng là khổ (Dukkhasaññā), Tưởng là vô thường (Aniccasaññā), Tưởng là vô ngã (Anattasaññā) – đây là mười tám từ gốc.
Tattha nava padāni akusalāni yattha sabbaṃ akusalaṃ samosarati.
Among these, nine terms are unwholesome (akusalāni), where all unwholesome states converge.
Trong đó, chín từ là bất thiện, nơi đó tất cả bất thiện hội tụ.
Nava padāni kusalāni yattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati.
Nine terms are wholesome (kusalāni), where all wholesome states converge.
Chín từ là thiện, nơi đó tất cả thiện hội tụ.
Samatho yāva anattasaññā, imāni nava padāni kusalāni yattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati.
Samatho up to Anattasaññā—these are the nine wholesome terms where all wholesome states converge.
Từ Tịnh chỉ cho đến Tưởng là vô ngã, chín từ này là thiện, nơi đó tất cả thiện hội tụ.
Imāni aṭṭhārasa mūlapadāni.
These are the eighteen root-terms.
Đây là mười tám từ gốc.