Mahāniddesapāḷi

2762

Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti.

“When one knows the defilement of the mind” – thus it is said.

Khi tâm bị ô nhiễm, người ấy nên biết.

Yadāti yadā.

Yadā means when.

Yadā là khi.

Manasoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu.

Manaso means that which is consciousness, mind, mentality, heart, the pure, the mind, the mind-base, the mind-faculty, cognition, the aggregate of cognition, the mind-cognition element born of that.

Manaso là tâm, ý, ý thức, trái tim, tâm trắng, ý xứ, ý căn, thức, uẩn thức, và ý thức giới tương ứng.

Kāyaduccaritena cittaṃ āvilaṃ hoti luḷitaṃ eritaṃ ghaṭṭitaṃ calitaṃ bhantaṃ avūpasantaṃ.

Through misconduct in body, the mind becomes defiled, disturbed, agitated, afflicted, stirred, confused, unsettled.

Do thân ác hạnh, tâm bị ô nhiễm, bị khuấy động, bị lay chuyển, bị kích thích, bị dao động, bị mê loạn, không an tịnh.

Vacīduccaritena…pe… manoduccaritena… rāgena… dosena… mohena… kodhena… upanāhena… makkhena… paḷāsena… issāya… macchariyena… māyāya… sāṭheyyena… thambhena… sārambhena… mānena… atimānena… madena… pamādena… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ āvilaṃ hoti luḷitaṃ eritaṃ ghaṭṭitaṃ calitaṃ bhantaṃ avūpasantaṃ.

Through misconduct in speech… through misconduct in mind… through greed… through hatred… through delusion… through anger… through resentment… through contempt… through insolence… through envy… through avarice… through deceit… through treachery… through obstinacy… through presumption… through conceit… through excessive pride… through intoxication… through heedlessness… through all defilements… through all misconducts… through all distresses… through all fevers… through all torments… through all unwholesome volitional formations, the mind becomes defiled, disturbed, agitated, afflicted, stirred, confused, unsettled.

Do khẩu ác hạnh… (cũng vậy) … do ý ác hạnh… do tham ái… do sân hận… do si mê… do phẫn nộ… do oán hận… do khinh miệt… do lấn lướt… do ganh tị… do xan tham… do lừa dối… do gian trá… do cứng đầu… do tranh chấp… do kiêu mạn… do quá kiêu mạn… do say đắm… do phóng dật… do tất cả phiền não… do tất cả ác hạnh… do tất cả sự khổ não… do tất cả sự nóng nảy… do tất cả sự thiêu đốt… do tất cả các hành bất thiện, tâm bị ô nhiễm, bị khuấy động, bị lay chuyển, bị kích thích, bị dao động, bị mê loạn, không an tịnh.

Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti.

“When one knows the defilement of the mind” – thus it is said.

Khi tâm bị ô nhiễm, người ấy nên biết.

Cittassa āvilabhāvaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yadāvilattaṃ manaso vijaññā.

One should know, understand, discern, fully understand, penetrate the defiled state of the mind – thus, when one knows the defilement of the mind.

Người ấy nên biết, nên hiểu, nên thấu hiểu, nên quán triệt, nên xuyên suốt trạng thái ô nhiễm của tâm – Khi tâm bị ô nhiễm, người ấy nên biết.

2763

Kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyāti.

“One should dispel it, thinking, ‘This is the side of the Dark One’” – thus it is said.

Đó là phe của Ác Ma, người ấy nên loại bỏ.

Kaṇhoti yo so māro kaṇho adhipati antagu namuci pamattabandhu.

Kaṇho (the Dark One) is Māra, the Dark One, the ruler, the Ender, Namuci, the kinsman of the heedless.

Kaṇho là Ma vương đó, Kaṇha, kẻ thống trị, kẻ hủy diệt, Namuci, kẻ thân cận của sự phóng dật.

Kaṇhassa pakkho mārapakkho mārapāso mārabaḷisaṃ mārāmisaṃ māravisayo māranivāso māragocaro mārabandhananti pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti.

The side of the Dark One, Māra’s side, Māra’s snare, Māra’s hook, Māra’s bait, Māra’s domain, Māra’s dwelling, Māra’s range, Māra’s bondage – one should abandon, dispel, eliminate, bring to naught.

Phe của Ác Ma là phe của Ma vương, cạm bẫy của Ma vương, mồi nhử của Ma vương, đối tượng của Ma vương, nơi ở của Ma vương, lãnh địa của Ma vương, sự trói buộc của Ma vương – người ấy nên từ bỏ, nên loại trừ, nên tiêu diệt, nên làm cho không còn tồn tại.

Evampi kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.

Thus also, one should dispel it, thinking, ‘This is the side of the Dark One.’

Cũng vậy, đó là phe của Ác Ma, người ấy nên loại bỏ.

Atha vā kaṇhassa pakkho mārapakkho akusalapakkho dukkhuddayo dukkhavipāko nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pettivisayasaṃvattanikoti pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti.

Or, the side of the Dark One, Māra’s side, the unwholesome side, that which leads to suffering, that which results in suffering, that which leads to rebirth in hell, that which leads to rebirth in the animal realm, that which leads to rebirth in the realm of hungry ghosts – one should abandon, dispel, eliminate, bring to naught.

Hoặc là phe của Ác Ma là phe của Ma vương, phe của bất thiện, là nguồn gốc của khổ đau, là quả báo của khổ đau, dẫn đến địa ngục, dẫn đến cõi súc sanh, dẫn đến cõi ngạ quỷ – người ấy nên từ bỏ, nên loại trừ, nên tiêu diệt, nên làm cho không còn tồn tại.

Evampi kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.

Thus also, one should dispel it, thinking, ‘This is the side of the Dark One.’

Cũng vậy, đó là phe của Ác Ma, người ấy nên loại bỏ.

2764

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã dạy:

2765

‘‘Theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya, mettāya phasse tasathāvarāni;

‘‘One should not commit theft, nor speak falsehood; one should touch moving and stationary beings with loving-kindness;

“Chớ trộm cắp, chớ nói dối, hãy tiếp xúc với chúng sinh hữu tình và vô tình bằng tâm từ;

2766

Yadāvilattaṃ manaso vijaññā, kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyā’’ti.

When one knows the defilement of the mind, one should dispel it, thinking, ‘This is the side of the Dark One.’”

Khi tâm bị ô nhiễm, người ấy nên biết, đó là phe của Ác Ma, người ấy nên loại bỏ.”

2767

203.

2768

Kodhātimānassa vasaṃ na gacche, mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe;

One should not come under the sway of anger and conceit; one should stand having dug up their root;

Chớ để mình rơi vào quyền lực của sân hận và kiêu mạn, hãy đào tận gốc rễ của chúng;

2769

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyya.

Then whether dear or not dear, certainly you would overcome.

Dù là điều dễ chịu hay khó chịu, chắc chắn người ấy sẽ vượt qua được.

2770

Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti.

Do not fall under the sway of anger and conceit.

Chớ để mình rơi vào quyền lực của sân hận và kiêu mạn.

Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa.

Anger: that mental vexation, resentment…pe…fierceness, ill-temper, mental displeasure.

Sân hận là sự thù ghét, sự bất mãn trong tâm… (cũng vậy) … sự hung dữ, sự thô bạo, sự không hài lòng của tâm.

Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā.

Conceit: here, one despises another by birth or by clan…pe…or by any other thing.

Kiêu mạn là ở đây, một số người khinh thường người khác vì dòng dõi, vì gia thế… (cũng vậy) … hoặc vì bất kỳ lý do nào khác.

Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti.

Do not fall under the sway of anger and conceit.

Chớ để mình rơi vào quyền lực của sân hận và kiêu mạn.

Kodhassa ca atimānassa ca vasaṃ na gaccheyya, kodhañca atimānañca pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – kodhātimānassa vasaṃ na gacche.

One should not fall under the sway of anger and conceit; one should abandon, dispel, make an end of, bring to naught both anger and conceit—thus, 'do not fall under the sway of anger and conceit'.

Người ấy chớ để mình rơi vào quyền lực của sân hận và kiêu mạn, nên từ bỏ sân hận và kiêu mạn, nên loại trừ, nên tiêu diệt, nên làm cho không còn tồn tại – chớ để mình rơi vào quyền lực của sân hận và kiêu mạn.

2771

Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭheti.

And having dug out their root, one should stand firm.

Cũng nên đào tận gốc rễ của chúng và đứng vững.

Katamaṃ kodhassa mūlaṃ?

What is the root of anger?

Gốc rễ của sân hận là gì?

Avijjā mūlaṃ, ayoniso manasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ kodhassa mūlaṃ.

Ignorance is the root, unwise attention is the root, the conceit 'I am' is the root, shamelessness is the root, fearlessness of wrongdoing is the root, restlessness is the root—this is the root of anger.

Vô minh là gốc rễ, tác ý không như lý là gốc rễ, ngã mạn là gốc rễ, không biết hổ thẹn là gốc rễ, không biết ghê sợ là gốc rễ, phóng dật là gốc rễ – đây là gốc rễ của sân hận.

Katamaṃ atimānassa mūlaṃ?

What is the root of conceit?

Gốc rễ của kiêu mạn là gì?

Avijjā mūlaṃ, ayoniso manasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ atimānassa mūlaṃ.

Ignorance is the root, unwise attention is the root, the conceit 'I am' is the root, shamelessness is the root, fearlessness of wrongdoing is the root, restlessness is the root—this is the root of conceit.

Vô minh là gốc rễ, tác ý không như lý là gốc rễ, ngã mạn là gốc rễ, không biết hổ thẹn là gốc rễ, không biết ghê sợ là gốc rễ, phóng dật là gốc rễ – đây là gốc rễ của kiêu mạn.

Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭheti.

And having dug out their root, one should stand firm.

Cũng nên đào tận gốc rễ của chúng và đứng vững.

Kodhassa ca atimānassa ca mūlaṃ palikhaṇitvā uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā tiṭṭheyya santiṭṭheyyāti – mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe.

Having dug out, uprooted, thoroughly uprooted, extracted, thoroughly extracted, abandoned, dispelled, made an end of, brought to naught the root of anger and conceit, one should stand, one should stand firm—thus, 'and having dug out their root, one should stand firm'.

Nên đào tận gốc, nhổ bỏ, nhổ sạch, bứng đi, bứng sạch, từ bỏ, loại trừ, diệt trừ, làm cho không còn tồn tại gốc rễ của sân hận và kiêu mạn, và đứng vững, nên đứng vững – đó là cũng nên đào tận gốc rễ của chúng và đứng vững.

2772

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhavैyyāti.

Then whether dear or not dear, certainly you would overcome.

Rồi hoặc điều ưa thích hoặc điều không ưa thích, chắc chắn các vị sẽ chinh phục.

Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti.

Then: this is a word connection, a word combination, a word completion, an arrangement of letters, a conjunction of consonants, a sequence of words—thus, 'then'.

Rồi là sự nối kết từ ngữ, sự kết hợp từ ngữ, sự hoàn chỉnh từ ngữ, sự hòa hợp chữ cái, sự gắn kết phụ âm, sự tuần tự từ ngữ – đó là rồi.

Piyāti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā.

Dear: there are two kinds of dear—beings or formations.

Ưa thích là hai loại ưa thích – chúng sinh hoặc các pháp hữu vi.

Katame sattā piyā?

Which beings are dear?

Những chúng sinh nào là ưa thích?

Idha yāssa^* te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā puttā vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā – ime sattā piyā.

Here, those who wish for one's welfare, wish for one's benefit, wish for one's comfort, wish for one's security from bondage, such as a mother or a father, a brother or a sister, sons or daughters, friends or associates, relatives or blood-relations—these beings are dear.

Ở đây, những ai mong cầu lợi ích, mong cầu điều thiện, mong cầu sự an lạc, mong cầu sự an toàn cho người ấy, như mẹ hoặc cha, anh hoặc chị, con trai hoặc con gái, bạn bè hoặc người thân, bà con hoặc họ hàng – những chúng sinh này là ưa thích.

Katame saṅkhārā piyā?

Which formations are dear?

Những pháp hữu vi nào là ưa thích?

Manāpikā rūpā manāpikā saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā – ime saṅkhārā piyā.

Pleasant forms, pleasant sounds…odours…tastes…tangibles—these formations are dear.

Sắc pháp khả ái, âm thanh khả ái… hương vị… mùi vị… xúc giác – những pháp hữu vi này là ưa thích.

Appiyāti dve appiyā – sattā vā saṅkhārā vā.

Not dear: there are two kinds of not dear—beings or formations.

Không ưa thích là hai loại không ưa thích – chúng sinh hoặc các pháp hữu vi.

Katame sattā appiyā?

Which beings are not dear?

Những chúng sinh nào là không ưa thích?

Idha yāssa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā jīvitā voropetukāmā – ime sattā appiyā.

Here, those who wish for one's misfortune, wish for one's harm, wish for one's discomfort, wish for one's insecurity from bondage, wish to deprive one of life—these beings are not dear.

Ở đây, những ai mong cầu sự bất lợi, mong cầu điều bất thiện, mong cầu sự không an lạc, mong cầu sự không an toàn, mong muốn tước đoạt mạng sống của người ấy – những chúng sinh này là không ưa thích.

Katame saṅkhārā appiyā?

Which formations are not dear?

Những pháp hữu vi nào là không ưa thích?

Amanāpikā rūpā amanāpikā saddā, gandhā… rasā… phoṭṭhabbā – ime saṅkhārā appiyā.

Unpleasant forms, unpleasant sounds, odours…tastes…tangibles—these formations are not dear.

Sắc pháp không khả ái, âm thanh không khả ái, hương vị… mùi vị… xúc giác – những pháp hữu vi này là không ưa thích.

Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyyānikavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti.

Certainly: this is a statement of certainty, a statement of no doubt, a statement of no wavering, a statement of no duality, a statement of no ambiguity, a statement leading to liberation, a definite statement, a conclusive statement—thus, 'certainly'.

Chắc chắn là lời nói khẳng định, lời nói không nghi ngờ, lời nói không do dự, lời nói không phân vân, lời nói không lưỡng lự, lời nói dẫn đến giải thoát, lời nói chắc chắn, lời nói xác định – đó là chắc chắn.

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyyāti.

Then whether dear or not dear, certainly you would overcome.

Rồi hoặc điều ưa thích hoặc điều không ưa thích, chắc chắn các vị sẽ chinh phục.

Piyāppiyaṃ sātāsātaṃ sukhadukkhaṃ somanassadomanassaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ abhisambhavanto vā abhibhaveyya adhibhavanto vā abhisambhaveyyāti – athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā addhā bhavanto abhisambhaveyya.

Overcoming dear and not dear, pleasant and unpleasant, happiness and suffering, joy and sorrow, desirable and undesirable, or dominating, one would certainly overcome—thus, 'then whether dear or not dear, certainly you would overcome'.

Chinh phục hoặc chế ngự điều ưa thích và không ưa thích, điều dễ chịu và không dễ chịu, điều khổ và điều lạc, điều hỷ và điều ưu, điều mong muốn và không mong muốn – đó là rồi hoặc điều ưa thích hoặc điều không ưa thích, chắc chắn các vị sẽ chinh phục.

2773

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Đức Thế Tôn đã nói:

2774

‘‘Kodhātimānassa vasaṃ na gacche, mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe;

“Do not fall under the sway of anger and conceit, and having dug out their root, one should stand firm;

“Chớ để sân hận và kiêu mạn chế ngự, cũng nên đào tận gốc rễ của chúng và đứng vững;

2775

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyyā’’ti.

Then whether dear or not dear, certainly you would overcome.”

Rồi hoặc điều ưa thích hoặc điều không ưa thích, chắc chắn các vị sẽ chinh phục.”

2776

204.

2777

Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti, vikkhambhaye tāni parissayāni;

Having made wisdom foremost, delighting in the good, one should ward off those dangers;

Đặt trí tuệ lên hàng đầu, với hỷ lạc thanh tịnh, nên đẩy lùi những hiểm nguy ấy;

2778

Aratiṃ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme.

One should endure discontent in a secluded dwelling, one should endure the four lamentable states.

Nên chịu đựng sự không thích thú khi nằm ở nơi hẻo lánh, nên chịu đựng bốn pháp than van.

2779

Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapītīti.

Having made wisdom foremost, delighting in the good.

Đặt trí tuệ lên hàng đầu, với hỷ lạc thanh tịnh.

Paññāti yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo…pe… amoho sammādiṭṭhi.

Wisdom: that wisdom, understanding, investigation, thorough investigation, investigation of phenomena…pe…non-delusion, right view.

Trí tuệ là trí tuệ, sự hiểu biết, sự phân tích, sự phân tích kỹ lưỡng, sự phân tích các pháp… v.v… sự không si mê, chánh kiến.

Paññaṃ purakkhatvāti idhekacco paññaṃ purato katvā carati paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo pekkhāyanabahulo^* sampekkhāyanabahulo^* vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti.

"Having wisdom as a forerunner" means here, some person lives having made wisdom foremost, with wisdom as a banner, with wisdom as an emblem, with wisdom as a chief, much given to investigation, much given to thorough investigation, much given to observation, much given to thorough observation, dwelling in clarity, whose conduct is that, much given to that, revering that, inclined towards that, tending towards that, leaning towards that, devoted to that, having that as supreme.

Đặt trí tuệ lên hàng đầu là ở đây, một người đặt trí tuệ lên hàng đầu mà hành động, lấy trí tuệ làm cờ hiệu, lấy trí tuệ làm ngọn cờ, lấy trí tuệ làm chủ tể, thường xuyên phân tích, thường xuyên phân tích kỹ lưỡng, thường xuyên quán sát, thường xuyên quán sát kỹ lưỡng, sống an trú trong sự phân biệt, thực hành theo đó, thường xuyên theo đó, tôn trọng điều đó, hướng về điều đó, nghiêng về điều đó, hướng tới điều đó, quyết tâm vào điều đó, lấy điều đó làm chủ tể.

Evampi paññaṃ purakkhatvā.

In this way also, having wisdom as a forerunner.

Cũng vậy, đặt trí tuệ lên hàng đầu.

2780

Atha vā gacchanto vā ‘‘gacchāmī’’ti pajānāti, ṭhito vā ‘‘ṭhitomhī’’ti pajānāti, nisinno vā ‘‘nisinnomhī’’ti pajānāti, sayāno vā ‘‘sayānomhī’’ti pajānāti, yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti tathā tathā naṃ pajānātīti.

Or else, when walking, he understands "I am walking"; when standing, he understands "I am standing"; when sitting, he understands "I am sitting"; when lying down, he understands "I am lying down"; however his body is disposed, he understands it accordingly.

Hoặc khi đi, người ấy biết “Tôi đang đi”; khi đứng, người ấy biết “Tôi đang đứng”; khi ngồi, người ấy biết “Tôi đang ngồi”; khi nằm, người ấy biết “Tôi đang nằm”; hoặc thân thể người ấy được đặt trong tư thế nào, người ấy biết rõ tư thế đó.

Evampi paññaṃ purakkhatvā.

In this way also, having wisdom as a forerunner.

Cũng vậy, đặt trí tuệ lên hàng đầu.

2781

Atha vā abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhibhāve sampajānakārī hotīti.

Or else, he acts with full awareness when going forward and returning, he acts with full awareness when looking ahead and looking around, he acts with full awareness when bending and stretching, he acts with full awareness when wearing the outer robe, bowl, and inner robe, he acts with full awareness when eating, drinking, chewing, and tasting, he acts with full awareness when defecating and urinating, he acts with full awareness when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and remaining silent.

Hoặc khi đi tới, khi đi lui, người ấy hành động với sự tỉnh giác; khi nhìn tới, khi nhìn quanh, người ấy hành động với sự tỉnh giác; khi co tay, khi duỗi tay, người ấy hành động với sự tỉnh giác; khi mang y Tăng-già-lê, bát, y, người ấy hành động với sự tỉnh giác; khi ăn, khi uống, khi nhai, khi nếm, người ấy hành động với sự tỉnh giác; khi đi đại tiện, khi đi tiểu tiện, người ấy hành động với sự tỉnh giác; khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, khi im lặng, người ấy hành động với sự tỉnh giác.

Evampi paññaṃ purakkhatvā.

In this way also, having wisdom as a forerunner.

Cũng vậy, đặt trí tuệ lên hàng đầu.

2782

Kalyāṇapītīti buddhānussativasena uppajjati pīti pāmojjaṃ^* – kalyāṇapītīti.

"Whose joy is wholesome" means the joy and delight that arise through recollection of the Buddha—this is wholesome joy.

Hỷ lạc thanh tịnh là niềm hỷ lạc phát sinh do tùy niệm Phật – đó là hỷ lạc thanh tịnh.

Dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati devatānussati ānāpānassati maraṇassati kāyagatāsativasena upasamānussativasena uppajjati pīti pāmojjaṃ – kalyāṇapītīti – paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti.

The joy and delight that arise through recollection of the Dhamma, recollection of the Saṅgha, recollection of virtue, recollection of generosity, recollection of deities, mindfulness of breathing, mindfulness of death, mindfulness of the body, and recollection of peace—this is wholesome joy—having wisdom as a forerunner, wholesome joy.

Niềm hỷ lạc phát sinh do tùy niệm Pháp, tùy niệm Tăng, tùy niệm Giới, tùy niệm Bố thí, tùy niệm chư Thiên, niệm hơi thở vào ra, niệm sự chết, tùy niệm thân thể, tùy niệm sự an tịnh – đó là hỷ lạc thanh tịnh – đặt trí tuệ lên hàng đầu, với hỷ lạc thanh tịnh.

2783

Vikkhambhaye tāni parissayānīti.

"He should overcome those dangers."

Nên đẩy lùi những hiểm nguy ấy.

Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… ime vuccanti pākaṭaparissayā…pe… ime vuccanti paṭicchannaparissayā…pe… evampi tatrāsayāti – parissayā.

"Dangers" are two dangers—manifest dangers and hidden dangers… (details omitted)… these are called manifest dangers… (details omitted)… these are called hidden dangers… (details omitted)… in this way also, those are dangers.

Hiểm nguy là hai loại hiểm nguy – hiểm nguy rõ ràng và hiểm nguy ẩn giấu… v.v… những điều này được gọi là hiểm nguy rõ ràng… v.v… những điều này được gọi là hiểm nguy ẩn giấu… v.v… cũng vậy, ở đó là hiểm nguy – hiểm nguy.

Vikkhambhaye tāni parissayānīti.

"He should overcome those dangers."

Nên đẩy lùi những hiểm nguy ấy.

Tāni parissayāni vikkhambheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – vikkhambhaye tāni parissayāni.

He should overcome, overpower, overwhelm, subdue, crush those dangers—he should overcome those dangers.

Nên đẩy lùi, chế ngự, vượt qua, tiêu diệt, nghiền nát những hiểm nguy ấy – đó là nên đẩy lùi những hiểm nguy ấy.

2784

Aratiṃ sahetha sayanamhi panteti.

"He should endure discontent in a secluded dwelling."

Nên chịu đựng sự không thích thú khi nằm ở nơi hẻo lánh.

Aratīti yā arati aratitā anabhirati anabhiramaṇā^* ukkaṇṭhitā paritassitā.

"Discontent" is that discontent, discontentment, dissatisfaction, lack of enjoyment, weariness, agitation.

Không thích thú là sự không thích thú, sự không thích, sự không hoan hỷ, sự không vui thích, sự chán nản, sự lo âu.

Sayanamhi panteti pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu aratiṃ saheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – aratiṃ sahetha sayanamhi pante.

"In a secluded dwelling" means he should endure, completely endure, overpower, overwhelm, subdue, crush discontent in secluded dwellings or in any of the superior wholesome states—he should endure discontent in a secluded dwelling.

Nên chịu đựng, chế ngự, vượt qua, tiêu diệt, nghiền nát sự không thích thú ở những nơi cư ngụ hẻo lánh hoặc ở một trong những pháp thiện cao cấp – đó là nên chịu đựng sự không thích thú khi nằm ở nơi hẻo lánh.

2785

Caturo sahetha paridevadhammeti.

"He should endure the four lamentable states."

Nên chịu đựng bốn pháp than van.

Cattāro paridevanīye dhamme saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – caturo sahetha paridevadhamme.

He should endure, completely endure, overpower, overwhelm, subdue, crush the four lamentable states—he should endure the four lamentable states.

Nên chịu đựng, chịu đựng hoàn toàn, chế ngự, vượt qua, tiêu diệt, nghiền nát bốn pháp đáng than van – đó là nên chịu đựng bốn pháp than van.

2786

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Đức Thế Tôn đã nói:

2787

‘‘Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti, vikkhambhaye tāni parissayāni;

"Having wisdom as a forerunner, whose joy is wholesome, he should overcome those dangers;

“Đặt trí tuệ lên hàng đầu, với hỷ lạc thanh tịnh, nên đẩy lùi những hiểm nguy ấy;

2788

Aratiṃ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme’’ti.

He should endure discontent in a secluded dwelling, he should endure the four lamentable states."

Nên chịu đựng sự không thích thú khi nằm ở nơi hẻo lánh, nên chịu đựng bốn pháp than van.”

2789

205.

205.

205.

2790

Kiṃsū asissaṃ kuva vā^* asissaṃ, dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ;

"What shall I eat? Where shall I eat? Alas, I slept poorly! Where shall I sleep today?"

Tôi sẽ ăn gì? Tôi sẽ ở đâu? Khổ thay! Tôi sẽ ngủ ở đâu hôm nay?

2791

Ete vitakke paridevaneyye, vinayetha sekho aniketacārī^* .

A trainee, a homeless wanderer, should overcome these lamentable thoughts.

Người có học, không nhà cửa, nên loại bỏ những tư duy than van ấy.

2792

Kiṃsū asissaṃ kuva vā asissanti.

"What shall I eat? Where shall I eat?"

Tôi sẽ ăn gì? Tôi sẽ ở đâu?

Kiṃsū asissāmīti kiṃ bhuñjissāmi odanaṃ vā kummāsaṃ vā sattuṃ vā macchaṃ vā maṃsaṃ vāti – kiṃsū asissaṃ.

"What shall I eat?" means what shall I eat—rice or gruel or flour-meal or fish or meat?—what shall I eat?

Tôi sẽ ăn gì? Tôi sẽ ăn cơm hay cháo đặc, hay bột, hay cá, hay thịt? – đó là tôi sẽ ăn gì.

Kuva vā asissanti kattha bhuñjissāmi khattiyakule vā brāhmaṇakule vā vessakule vā suddakule vāti – kiṃsū asissaṃ kuva vā asissaṃ.

"Where shall I eat?" means where shall I eat—in a khattiya family or a brahmin family or a vessa family or a sudda family?—what shall I eat? where shall I eat?

“Tôi sẽ ăn gì? Hay tôi sẽ ăn ở đâu?” – Tôi sẽ ăn ở đâu, trong gia đình chiến sĩ, hay trong gia đình Bà-la-môn, hay trong gia đình thương nhân, hay trong gia đình tiện dân? “Tôi sẽ ăn gì? Hay tôi sẽ ăn ở đâu?”

2793

Dukkhaṃ vata settha kuvajja sessanti imaṃ rattiṃ dukkhaṃ sayittha phalake vā taṭṭikāya vā cammakhaṇḍe vā tiṇasanthāre vā paṇṇasanthāre vā palālasanthāre vā.

"Alas, I slept poorly! Where shall I sleep today?" means this night he slept poorly on a plank or a mat or a piece of hide or a bed of grass or a bed of leaves or a bed of straw.

“Ôi, thật khổ! Tôi sẽ ngủ ở đâu đêm nay?” – Đêm nay đã ngủ khổ sở trên tấm ván, hay trên chiếu tre, hay trên mảnh da, hay trên nệm cỏ, hay trên nệm lá, hay trên nệm rơm.

Āgāmirattiṃ^* kattha sukhaṃ sayissāmi mañce vā pīṭhe vā bhisiyā vā bimbohane vā vihāre vā aḍḍhayoge vā pāsāde vā hammiye vā guhāya vāti – dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ.

"Where shall I sleep comfortably tonight—on a bed, or a chair, or a cushion, or a pillow, or in a monastery, or a half-gabled house, or a palace, or a mansion, or a cave?" – "Alas, where shall I sleep tonight?"

Đêm tới, tôi sẽ ngủ an lành ở đâu, trên giường, hay trên ghế, hay trên gối, hay trên đệm, hay trong tịnh xá, hay trong nhà nửa mái, hay trong lâu đài, hay trong gác tía, hay trong hang động? “Ôi, thật khổ! Tôi sẽ ngủ ở đâu đêm nay?”

2794

Ete vitakke paridevaneyyeti.

"These thoughts of lamentation."

“Những tầm tư này mang tính than khóc”.

Ete vitakketi dve piṇḍapātapaṭisaññutte vitakke, dve senāsanapaṭisaññutte vitakke.

"These thoughts" means the two thoughts connected with alms-food, and the two thoughts connected with lodging.

“Những tầm tư này” là hai tầm tư liên quan đến vật thực khất thực, hai tầm tư liên quan đến chỗ ở.

Paridevaneyyeti ādevaneyye paridevaneyyeti – ete vitakke paridevaneyye.

"Of lamentation" means lamentable, sorrowful – these thoughts are of lamentation.

“Mang tính than khóc” là mang tính than vãn, mang tính than khóc – những tầm tư này mang tính than khóc.

2795

Vinayetha sekho aniketacārīti.

"A trainee, homeless, should subdue them."

“Bậc Học Đạo không nhà nên loại bỏ”.

Sekhoti kiṃkāraṇā vuccati sekho?

"Trainee"—for what reason is one called a trainee?

“Bậc Học Đạo” được gọi vì lý do gì?

Sikkhatīti – sekho.

Because one trains – one is a trainee.

Vì học tập – nên là bậc Học Đạo (Sekha).

Kiñca sikkhati?

And what does one train in?

Và học tập điều gì?

Adhisīlampi sikkhati, adhicittampi sikkhati, adhipaññampi sikkhati.

One trains in higher virtue, one trains in higher mind, one trains in higher wisdom.

Học tập giới tăng thượng, học tập tâm tăng thượng, học tập tuệ tăng thượng.

Katamā adhisīlasikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā.

What is the training in higher virtue… (etc.)… this is the training in higher wisdom.

Thế nào là giới tăng thượng học… (v.v.)… đây là tuệ tăng thượng học.

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto passanto paccavekkhanto cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto, satiṃ upaṭṭhapento, cittaṃ samādahanto, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto, pahātabbaṃ pajahanto, bhāvetabbaṃ bhāvento, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati ācarati samācarati samādāya sikkhati.

One trains by attending to these three trainings, one trains by knowing, seeing, reviewing, establishing the mind, one trains by resolving with faith, by exerting effort, by establishing mindfulness, by concentrating the mind, by understanding with wisdom, one trains by directly knowing what is to be directly known, by fully understanding what is to be fully understood, by abandoning what is to be abandoned, by developing what is to be developed, by realizing what is to be realized; one practices, one performs, one undertakes and trains.

Vị ấy học tập bằng cách chú tâm đến ba học pháp này; học tập bằng cách biết, thấy, quán xét, an trú tâm; học tập bằng cách quyết định với niềm tin; học tập bằng cách tinh tấn, an trú niệm, định tâm, tuệ tri bằng trí tuệ; học tập bằng cách thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, đoạn trừ điều cần đoạn trừ, tu tập điều cần tu tập, chứng ngộ điều cần chứng ngộ; thực hành, thực hành đúng đắn, thọ trì và học tập.

Taṃkāraṇā vuccati – sekho.

For that reason, one is called a trainee.

Vì lý do đó nên được gọi là – bậc Học Đạo.

Vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya.

For subduing, for completely subduing, for abandoning, for appeasing, for relinquishing, for calming, one should train in higher virtue, one should train in higher mind, one should train in higher wisdom.

Vì sự chế ngự, sự chế ngự hoàn toàn, sự đoạn trừ, sự lắng dịu, sự xả bỏ, sự an tịnh, vị ấy nên học giới tăng thượng, nên học tâm tăng thượng, nên học tuệ tăng thượng.

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya jānanto…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – vinayetha sekho.

One should train by attending to these three trainings, by knowing… (etc.)… by realizing what is to be realized; one should practice, one should perform, one should undertake and abide – thus, a trainee should subdue them.

Vị ấy nên học ba học pháp này bằng cách chú tâm, bằng cách biết… (v.v.)… bằng cách chứng ngộ điều cần chứng ngộ, nên thực hành, nên thực hành đúng đắn, nên thọ trì và sống – bậc Học Đạo nên loại bỏ.

2796

Aniketacārīti.

"Homeless."

“Không nhà”.

Kathaṃ niketacārī hoti?

How is one attached to a home?

Thế nào là sống có nhà?

Idhekacco kulapalibodhena samannāgato hoti, gaṇapalibodhena… āvāsapalibodhena… cīvarapalibodhena… piṇḍapātapalibodhena… senāsanapalibodhena… gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena samannāgato hoti.

Here, some individual is afflicted by impediments concerning families, by impediments concerning groups… by impediments concerning dwellings… by impediments concerning robes… by impediments concerning alms-food… by impediments concerning lodging… by impediments concerning requisites for the sick, medicine, and provisions.

Ở đây, một người nào đó bị ràng buộc bởi gia đình, bị ràng buộc bởi chúng tăng… bị ràng buộc bởi chỗ ở… bị ràng buộc bởi y phục… bị ràng buộc bởi vật thực khất thực… bị ràng buộc bởi chỗ nằm chỗ ngồi… bị ràng buộc bởi thuốc men trị bệnh.

Evaṃ niketacārī hoti.

Thus, one is attached to a home.

Như vậy là sống có nhà.

Kathaṃ aniketacārī hoti?

How is one homeless?

Thế nào là sống không nhà?

Idha bhikkhu na kulapalibodhena samannāgato hoti, na gaṇapalibodhena… na āvāsapalibodhena… na cīvarapalibodhena… na piṇḍapātapalibodhena… na senāsanapalibodhena… na gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena samannāgato hoti.

Here, a bhikkhu is not afflicted by impediments concerning families, not by impediments concerning groups… not by impediments concerning dwellings… not by impediments concerning robes… not by impediments concerning alms-food… not by impediments concerning lodging… not by impediments concerning requisites for the sick, medicine, and provisions.

Ở đây, một Tỳ-kheo không bị ràng buộc bởi gia đình, không bị ràng buộc bởi chúng tăng… không bị ràng buộc bởi chỗ ở… không bị ràng buộc bởi y phục… không bị ràng buộc bởi vật thực khất thực… không bị ràng buộc bởi chỗ nằm chỗ ngồi… không bị ràng buộc bởi thuốc men trị bệnh.

Evaṃ aniketacārī hoti.

Thus, one is homeless.

Như vậy là sống không nhà.

2797

‘‘Magadhaṃ gatā kosalaṃ gatā, ekacciyā pana vajjibhūmiyā;

"Gone to Magadha, gone to Kosala, or to some Vajji territory;

“Đến Magadha, đến Kosala, hay đến vùng Vajji nào đó;

2798

Migā viya asaṅghacārino^* , aniketā viharanti bhikkhavo.

Like deer, not moving in herds, bhikkhus dwell homeless.

Như những con nai không sống thành bầy, các Tỳ-kheo sống không nhà.

2799

‘‘Sādhu caritakaṃ sādhu sucaritaṃ, sādhu sadā aniketavihāro;

"Good conduct, good practice, good indeed is always dwelling homeless;

Thật tốt lành sự đi lại, thật tốt lành sự đi lại đúng đắn, thật tốt lành sự sống không nhà luôn luôn;

2800

Atthapucchanaṃ padakkhiṇaṃ kammaṃ, etaṃ sāmaññaṃ akiñcanassā’’ti.

Asking for meaning, a respectful act, this is the ascetic practice of one who has nothing."

Hỏi về lợi ích, hành động cung kính, đây là sự Sa-môn của người không sở hữu.”

2801

Vinayetha sekho aniketacārī.

A trainee, homeless, should subdue them.

Bậc Học Đạo không nhà nên loại bỏ.

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

2802

‘‘Kiṃsū asissaṃ kuva vā asissaṃ, dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ;

"Where shall I sleep, or where shall I sleep? Alas, where shall I sleep tonight?

“Tôi sẽ ăn gì? Hay tôi sẽ ăn ở đâu? Ôi, thật khổ! Tôi sẽ ngủ ở đâu đêm nay?

2803

Ete vitakke paridevaneyye, vinayetha sekho aniketacārī’’ti.

These thoughts of lamentation, a trainee, homeless, should subdue."

Những tầm tư này mang tính than khóc, bậc Học Đạo không nhà nên loại bỏ.”

2804

206.

206.

206.

2805

Annañca laddhā vasanañca kāle, mattaṃ sa jaññā^* idha tosanatthaṃ;

"Having obtained food and robes in due time, one should know the measure for contentment here;

Khi đã nhận được vật thực và y phục đúng lúc, vị ấy nên biết đủ ở đây để làm hài lòng;

2806

So tesu gutto yatacāri gāme, rusitopi^* vācaṃ pharusaṃ na vajjā.

Guarded in these, practicing restraint in the village, even if angered, one should not utter harsh speech."

Được hộ trì trong những điều đó, vị ấy sống chánh niệm trong làng, dù bị xúc phạm cũng không nói lời thô ác.

2807

Annañca laddhā vasanañca kāleti.

"Having obtained food and robes in due time."

“Khi đã nhận được vật thực và y phục đúng lúc”.

Annanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ.

"Food" means boiled rice, gruel, flour, fish, meat.

“Vật thực” là cơm, cháo, bột, cá, thịt.

Vasananti cha cīvarāni – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅgaṃ.

"Robes" means the six robes – linen, cotton, silk, wool, hemp, mixed fiber.

“Y phục” là sáu loại y – vải lanh, vải bông, vải lụa, vải len, vải gai dầu, vải pha.

Annañca laddhā vasanañca kāleti.

"Having obtained food and robes in due time."

“Khi đã nhận được vật thực và y phục đúng lúc”.

Cīvaraṃ labhitvā piṇḍapātaṃ labhitvā na kuhanāya, na lapanāya, na nemittikatāya, na nippesikatāya, na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya, na dārudānena, na veḷudānena, na pattadānena, na pupphadānena, na phaladānena, na sinānadānena, na cuṇṇadānena, na mattikādānena, na dantakaṭṭhadānena, na mukhodakadānena, na cātukamyatāya, na muggasūpyatāya, na pāribhaṭyatāya, na pīṭhamaddikatāya, na vatthuvijjāya, na tiracchānavijjāya, na aṅgavijjāya, na nakkhattavijjāya, na dūtagamanena, na pahiṇagamanena, na jaṅghapesanikena, na vejjakammena, na piṇḍapaṭipiṇḍakena, na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti – annañca laddhā vasanañca kāle.

Having obtained robes, having obtained almsfood, not by hypocrisy, not by glibness, not by hinting, not by belittling, not by seeking gain with gain, not by giving wood, not by giving bamboo, not by giving leaves, not by giving flowers, not by giving fruits, not by giving bathing water, not by giving powders, not by giving clay, not by giving tooth-sticks, not by giving mouth-water, not by flattery, not by being a bean-soup-server, not by being a servant, not by being a seat-rubbing attendant, not by knowledge of land, not by animal lore, not by body-marks, not by astrology, not by going on errands, not by going on messages, not by being a messenger, not by medical practice, not by giving alms in return for alms, not by giving gifts in return for gifts, but having obtained, having gained, having acquired, having found, having received by righteous and proper means – having obtained food and clothing in due time.

Khi đã nhận được y phục, khi đã nhận được vật thực khất thực, không phải do lường gạt, không phải do dua nịnh, không phải do bói toán, không phải do sai khiến, không phải do tìm cầu lợi lộc bằng lợi lộc, không phải do cúng dường gỗ, không phải do cúng dường tre, không phải do cúng dường lá, không phải do cúng dường hoa, không phải do cúng dường trái cây, không phải do cúng dường nước tắm, không phải do cúng dường bột, không phải do cúng dường đất sét, không phải do cúng dường tăm xỉa răng, không phải do cúng dường nước rửa mặt, không phải do nịnh hót, không phải do làm món súp đậu, không phải do làm người hầu, không phải do xoa bóp ghế, không phải do thuật phong thủy, không phải do tà thuật, không phải do xem tướng, không phải do xem sao, không phải do làm sứ giả, không phải do làm người đưa tin, không phải do làm người chạy việc, không phải do làm thầy thuốc, không phải do cúng dường vật thực qua lại, không phải do cúng dường vật phẩm, mà là nhận được, đạt được, tìm được, có được, thọ nhận được một cách hợp pháp, đúng đắn – khi đã nhận được vật thực và y phục đúng lúc.

2808

Mattaṃ sa jaññā idha tosanatthanti.

“He should know the measure here for contentment.”

“Vị ấy nên biết đủ ở đây để làm hài lòng”.

Mattaṃ sa jaññāti dvīhi kāraṇehi mattaṃ jāneyya – paṭiggahaṇato vā paribhogato vā.

“He should know the measure”—he should know the measure by two reasons: either from receiving or from consuming.

“Vị ấy nên biết đủ” là nên biết đủ theo hai cách – hoặc là từ sự thọ nhận, hoặc là từ sự sử dụng.

Kathaṃ paṭiggahaṇato mattaṃ jānāti?

How does he know the measure from receiving?

Thế nào là biết đủ từ sự thọ nhận?

Thokepi diyyamāne kulānudayāya^* kulānurakkhāya kulānukampāya paṭiggaṇhāti, bahukepi diyyamāne kāyaparihārikaṃ cīvaraṃ paṭiggaṇhāti kucchiparihārikaṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti.

Even if little is given, he receives it for the benefit of families, for the protection of families, for the compassion towards families; even if much is given, he receives robes for the sustenance of the body, he receives almsfood for the sustenance of the stomach.

Dù được cho ít, vị ấy thọ nhận vì lợi ích của gia đình, vì bảo vệ gia đình, vì lòng từ bi đối với gia đình; dù được cho nhiều, vị ấy thọ nhận y phục đủ để che thân, vật thực khất thực đủ để nuôi bụng.

Evaṃ paṭiggahaṇato mattaṃ jānāti.

Thus, he knows the measure from receiving.

Như vậy là biết đủ từ sự thọ nhận.

Kathaṃ paribhogato mattaṃ jānāti?

How does he know the measure from consuming?

Thế nào là biết đủ từ sự sử dụng?

2809

Paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva hirikopīnapaṭicchādanatthaṃ.

Reflecting wisely, he uses robes just enough to ward off cold, to ward off heat, to ward off the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things, just enough to cover his shame and nakedness.

Quán xét kỹ lưỡng, vị ấy sử dụng y phục chỉ để ngăn ngừa cái lạnh, ngăn ngừa cái nóng, ngăn ngừa sự tiếp xúc của ruồi, muỗi, gió, nắng, rắn rết, và chỉ để che đậy sự xấu hổ và bộ phận kín.

2810

Paṭisaṅkhā yoniso piṇḍapātaṃ paṭisevati neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya.

Reflecting wisely, he uses almsfood neither for sport, nor for indulgence, nor for adornment, nor for beautification, but just enough for the sustenance and maintenance of this body, for the cessation of harm, for the support of the brahmacariya.

Quán xét kỹ lưỡng, vị ấy sử dụng vật thực khất thực không phải để vui chơi, không phải để say đắm, không phải để trang sức, không phải để làm đẹp, mà chỉ để duy trì thân thể này, để sinh tồn, để chấm dứt sự tổn hại, để hỗ trợ đời sống Phạm hạnh.

Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro ca.

“Thus I will put an end to old feelings and will not give rise to new feelings, and there will be for me maintenance, blamelessness, and a comfortable abiding.”

Như vậy, tôi sẽ diệt trừ cảm thọ cũ và không làm phát sinh cảm thọ mới, đời sống sẽ được duy trì, không có lỗi lầm và sống an ổn.

2811

Paṭisaṅkhā yoniso senāsanaṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva utuparissayavinodanapaṭisallānārāmatthaṃ.

Reflecting wisely, he uses lodging just enough to ward off cold, to ward off heat, to ward off the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things, just enough to dispel the dangers of the seasons and for the enjoyment of seclusion.

Quán xét kỹ lưỡng, vị ấy sử dụng chỗ nằm chỗ ngồi chỉ để ngăn ngừa cái lạnh, ngăn ngừa cái nóng, ngăn ngừa sự tiếp xúc của ruồi, muỗi, gió, nắng, rắn rết, và chỉ để xua tan những nguy hiểm do thời tiết và để an trú trong độc cư.

2812

Paṭisaṅkhā yoniso gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati yāvadeva uppannānaṃ veyyābyādhikānaṃ^* vedanānaṃ paṭighātāya abyāpajjaparamatāya.

Reflecting wisely, he uses requisites for the sick and medicine just enough to ward off arisen painful feelings caused by illness and for the highest freedom from affliction.

Quán xét kỹ lưỡng, vị ấy sử dụng thuốc men trị bệnh chỉ để ngăn ngừa những cảm thọ bệnh hoạn đã phát sinh và để đạt đến trạng thái không bệnh hoạn tối thượng.

2813

Evaṃ paribhogato mattaṃ jānāti.

Thus, he knows the measure from consuming.

Như vậy là biết đủ từ sự sử dụng.

Mattaṃ sa jaññāti.

“He should know the measure.”

Người ấy nên biết chừng mực.

Imehi dvīhi kāraṇehi mattaṃ jāneyya ājāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – mattaṃ sa jaññā.

By these two reasons he should know, understand, fully comprehend, and penetrate the measure—he should know the measure.

Người ấy nên biết, nên hiểu, nên thấu hiểu, nên quán triệt chừng mực qua hai lý do này – người ấy nên biết chừng mực.

2814

Idha tosanatthanti.

“Here for contentment.”

Ở đây để hài lòng.

Idha bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.

Here, a bhikkhu is content with whatever robes he gets, and he speaks in praise of contentment with whatever robes he gets; and for the sake of robes, he does not engage in unseemly, inappropriate seeking; when he does not obtain robes, he is not distressed; when he obtains robes, he uses them unattached, uninfatuated, unabsorbed, seeing their danger, and with wisdom regarding their escape; and by that contentment with whatever robes he gets, he neither exalts himself nor disparages others.

Ở đây, một vị Tỳ-khưu biết đủ với y phục tùy ý, và tán thán sự biết đủ với y phục tùy ý, không vì y phục mà tìm kiếm một cách không phù hợp; khi chưa có y phục thì không lo lắng, khi có y phục thì không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, có trí tuệ thoát ly mà thọ dụng; và nhờ sự biết đủ với y phục tùy ý đó, vị ấy không tự ca ngợi mình, cũng không khinh thường người khác.

Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.

Indeed, whoever is skillful in this, diligent, fully aware, mindful—this bhikkhu is said to be established in the ancient, foremost, noble lineage.

Người nào ở đó khéo léo, không lười biếng, có chánh niệm, có tỉnh giác – vị Tỳ-khưu đó được gọi là đang an trú trong các Thánh chủng cổ xưa, tối thượng.

2815

Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.

Furthermore, a bhikkhu is content with whatever almsfood he gets, and he speaks in praise of contentment with whatever almsfood he gets; and for the sake of almsfood, he does not engage in unseemly, inappropriate seeking; when he does not obtain almsfood, he is not distressed; when he obtains almsfood, he uses it unattached, uninfatuated, unabsorbed, seeing its danger, and with wisdom regarding its escape; and by that contentment with whatever almsfood he gets, he neither exalts himself nor disparages others.

Hơn nữa, một vị Tỳ-khưu biết đủ với vật thực khất thực tùy ý, và tán thán sự biết đủ với vật thực khất thực tùy ý, không vì vật thực khất thực mà tìm kiếm một cách không phù hợp, khi chưa có vật thực khất thực thì không lo lắng, khi có vật thực khất thực thì không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, có trí tuệ thoát ly mà thọ dụng; và nhờ sự biết đủ với vật thực khất thực tùy ý đó, vị ấy không tự ca ngợi mình, cũng không khinh thường người khác.

Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.

Indeed, whoever among them is skillful, diligent, fully aware, and mindful—this monk is said to be established in the ancient, foremost Noble Lineage.

Người nào ở đó khéo léo, không lười biếng, có chánh niệm, có tỉnh giác – vị Tỳ-khưu đó được gọi là đang an trú trong các Thánh chủng cổ xưa, tối thượng.

2816

Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca senāsanahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca senāsanaṃ na paritassati, laddhā ca senāsanaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.

Furthermore, a monk is content with any dwelling whatsoever and speaks in praise of contentment with any dwelling whatsoever; he does not, for the sake of a dwelling, engage in unseemly seeking; not having obtained a dwelling, he does not fret; having obtained a dwelling, he uses it unattached, uninfatuated, unabsorbed, seeing its drawbacks, and discerning the escape; and by that contentment with any dwelling whatsoever, he neither exalts himself nor disparages others.

Hơn nữa, một vị Tỳ-khưu biết đủ với chỗ ở tùy ý, và tán thán sự biết đủ với chỗ ở tùy ý, không vì chỗ ở mà tìm kiếm một cách không phù hợp, khi chưa có chỗ ở thì không lo lắng, khi có chỗ ở thì không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, có trí tuệ thoát ly mà thọ dụng; và nhờ sự biết đủ với chỗ ở tùy ý đó, vị ấy không tự ca ngợi mình, cũng không khinh thường người khác.

Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.

Indeed, whoever among them is skillful, diligent, fully aware, and mindful—this monk is said to be established in the ancient, foremost Noble Lineage.

Người nào ở đó khéo léo, không lười biếng, có chánh niệm, có tỉnh giác – vị Tỳ-khưu đó được gọi là đang an trú trong các Thánh chủng cổ xưa, tối thượng.

2817

Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ na paritassati, laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.

Furthermore, a monk is content with any medicine and requisites for the sick whatsoever and speaks in praise of contentment with any medicine and requisites for the sick whatsoever; he does not, for the sake of medicine and requisites for the sick, engage in unseemly seeking; not having obtained medicine and requisites for the sick, he does not fret; having obtained medicine and requisites for the sick, he uses them unattached, uninfatuated, unabsorbed, seeing their drawbacks, and discerning the escape; and by that contentment with any medicine and requisites for the sick whatsoever, he neither exalts himself nor disparages others.

Hơn nữa, một vị Tỳ-khưu biết đủ với thuốc men và vật dụng chữa bệnh tùy ý, và tán thán sự biết đủ với thuốc men và vật dụng chữa bệnh tùy ý, không vì thuốc men và vật dụng chữa bệnh mà tìm kiếm một cách không phù hợp, khi chưa có thuốc men và vật dụng chữa bệnh thì không lo lắng, khi có thuốc men và vật dụng chữa bệnh thì không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, có trí tuệ thoát ly mà thọ dụng; và nhờ sự biết đủ với thuốc men và vật dụng chữa bệnh tùy ý đó, vị ấy không tự ca ngợi mình, cũng không khinh thường người khác.

Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ.

Indeed, whoever among them is skillful, diligent, fully aware, and mindful—this monk is said to be established in the ancient, foremost Noble Lineage—he should know the measure here for the sake of contentment.

Người nào ở đó khéo léo, không lười biếng, có chánh niệm, có tỉnh giác – vị Tỳ-khưu đó được gọi là đang an trú trong các Thánh chủng cổ xưa, tối thượng – người ấy nên biết chừng mực ở đây để hài lòng.

2818

So tesu gutto yatacāri gāmeti.

He, guarded in those, of restrained conduct in the village.

Người ấy được bảo vệ trong những điều đó, hành xử có chừng mực trong làng.

So tesu guttoti cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre gutto gopito rakkhito saṃvutoti.

He, guarded in those means guarded, protected, watched over, restrained regarding robes, almsfood, dwellings, and medicine and requisites for the sick.

Người ấy được bảo vệ trong những điều đó là được bảo vệ, được che chở, được gìn giữ, được chế ngự trong y phục, vật thực khất thực, chỗ ở, thuốc men và vật dụng chữa bệnh.

Evampi so tesu gutto.

Thus is he guarded in those.

Cũng vậy, người ấy được bảo vệ trong những điều đó.

Atha vā āyatanesu gutto gopito rakkhito saṃvutoti.

Or, guarded, protected, watched over, restrained regarding the sense bases.

Hoặc là được bảo vệ, được che chở, được gìn giữ, được chế ngự trong các xứ.

Evampi so tesu gutto.

Thus is he guarded in those.

Cũng vậy, người ấy được bảo vệ trong những điều đó.

2819

Yatacāri gāmeti gāme yato yatto paṭiyatto gutto gopito rakkhito saṃvutoti – so tesu gutto yatacāri gāme.

Of restrained conduct in the village means in the village, restrained, controlled, prepared, guarded, protected, watched over, restrained—so he is guarded in those, of restrained conduct in the village.

Hành xử có chừng mực trong làng là trong làng, người ấy được chế ngự, được chuẩn bị, được bảo vệ, được che chở, được gìn giữ, được chế ngự – người ấy được bảo vệ trong những điều đó, hành xử có chừng mực trong làng.

2820

Rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjāti.

Even if angered, he should not utter harsh speech.

Dù bị xúc phạm cũng không nói lời thô ác.

Dūsito khuṃsito vambhito ghaṭṭito garahito upavadito pharusena kakkhaḷena nappaṭivajjā nappaṭibhaṇeyya, akkosantaṃ na paccakkoseyya, rosantaṃ nappaṭiroseyya, bhaṇḍantaṃ na paṭibhaṇḍeyya, na kalahaṃ kareyya, na bhaṇḍanaṃ kareyya, na viggahaṃ kareyya, na vivādaṃ kareyya, na medhagaṃ kareyya, kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā.

When defiled, abused, disparaged, provoked, criticized, blamed, he should not respond with harsh, rough speech; he should not revile one who reviles; he should not be angry in return with one who is angry; he should not quarrel in return with one who quarrels; he should not make a quarrel, a dispute, a contention, a controversy, a conflict; he should abandon, dispel, put an end to, bring to naught quarrels, disputes, contentions, controversies, conflicts; he should be aloof from, abstained from, refrained from, departed from, disengaged from, detached from, unbound from quarrels, disputes, contentions, controversies, conflicts, and dwell with an unconfined mind—even if angered, he should not utter harsh speech.

Dù bị làm hại, bị lăng mạ, bị khinh thường, bị kích động, bị chỉ trích, bị khiển trách bằng lời thô bạo, cứng rắn, người ấy không phản ứng, không đáp trả, không mắng lại kẻ mắng chửi, không sân hận lại kẻ sân hận, không cãi vã lại kẻ cãi vã, không gây tranh chấp, không gây cãi vã, không gây xung đột, không gây tranh luận, không gây bất hòa, nên từ bỏ tranh chấp, cãi vã, xung đột, tranh luận, bất hòa, nên loại trừ, nên tiêu diệt, nên làm cho không còn tồn tại, nên xa lánh, nên từ bỏ, nên hoàn toàn từ bỏ, nên thoát ly, nên giải thoát, nên sống với tâm không giới hạn – dù bị xúc phạm cũng không nói lời thô ác.

2821

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã dạy:

2822

‘‘Annañca laddhā vasanañca kāle, mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ;

“Having obtained food and clothing in due time, he should know the measure here for the sake of contentment;

“Khi nhận được thức ăn và y phục đúng lúc, người ấy nên biết chừng mực ở đây để hài lòng;

2823

So tesu gutto yatacāri gāme, rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā’’ti.

He, guarded in those, of restrained conduct in the village, even if angered, should not utter harsh speech.”

Người ấy được bảo vệ trong những điều đó, hành xử có chừng mực trong làng, dù bị xúc phạm cũng không nói lời thô ác.”

2824

207.

2825

Okkhittacakkhu na ca pādalolo, jhānānuyutto bahujāgarassa;

With downcast eyes and not greedy for feet, devoted to jhāna, ever vigilant;

Mắt nhìn xuống, chân không lăng xăng, chuyên tâm thiền định, luôn tỉnh thức;

2826

Upekkhamārabbha samāhitatto, takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde^* .

Beginning with equanimity, with a collected mind, he should cut off the basis of speculation and remorse.

Khởi tâm xả, tâm an định, đoạn trừ mọi ý nghĩ và sự hối tiếc.

2827

Okkhittacakkhu na ca pādaloloti.

With downcast eyes and not greedy for feet.

Mắt nhìn xuống, chân không lăng xăng.

Kathaṃ khittacakkhu hoti?

How is one with downcast eyes?

Thế nào là mắt nhìn xuống?

Idhekacco bhikkhu cakkhulolo, cakkhuloliyena samannāgato hoti, ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ, diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto ca hoti rūpadassanāya.

Here, some monk is greedy for sights, endowed with greed for sights, thinking, “What is unseen should be seen, what is seen should be surpassed,” and is devoted to wandering from monastery to monastery, from park to park, from village to village, from town to town, from city to city, from country to country, from district to district, engaging in long wandering, unsettled wandering, for the sake of seeing forms.

Ở đây, một vị Tỳ-khưu có mắt lăng xăng, bị chi phối bởi sự lăng xăng của mắt, “điều chưa thấy cần phải thấy, điều đã thấy cần phải vượt qua” – vị ấy đi từ tịnh xá này đến tịnh xá khác, từ khu vườn này đến khu vườn khác, từ làng này đến làng khác, từ thị trấn này đến thị trấn khác, từ thành phố này đến thành phố khác, từ quốc gia này đến quốc gia khác, từ xứ này đến xứ khác, đi đường dài, đi không ngừng nghỉ, chỉ để nhìn ngắm các sắc tướng.

Evampi khittacakkhu hoti.

Thus is one with downcast eyes.

Như vậy, mắt là lăng xăng.

2828

Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento, gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno^* gacchati.

Or else, a bhikkhu, having entered among houses, walking along a street, goes unrestrained, looking at elephants, looking at horses, looking at chariots, looking at foot soldiers, looking at women, looking at men, looking at boys, looking at girls, looking at shops, looking at house entrances, looking upwards, looking downwards, looking around in all directions and sub-directions.

Hoặc một Tỳ-kheo khi vào trong xóm làng, đi trên đường, đi một cách không phòng hộ, nhìn voi, nhìn ngựa, nhìn xe, nhìn binh lính, nhìn phụ nữ, nhìn đàn ông, nhìn con trai, nhìn con gái, nhìn các cửa hàng, nhìn các cửa nhà, nhìn lên trên, nhìn xuống dưới, nhìn khắp các phương hướng và phương phụ.

Evampi khittacakkhu hoti.

In this way too, one is of wandering gaze.

Như vậy cũng là mắt phóng túng.

2829

Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī.

Or else, a bhikkhu, having seen a form with the eye, grasps at its features, grasps at its details.

Hoặc một Tỳ-kheo khi thấy sắc bằng mắt, là người nắm giữ tướng chung, nắm giữ tướng riêng.

Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya nappaṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati.

Due to which, while the eye faculty remains unrestrained, evil unwholesome states of covetousness and distress might assail him; he does not practice for its restraint, he does not guard the eye faculty, he does not undertake restraint of the eye faculty.

Do đó, khi nhãn căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập; vị ấy không thực hành để chế ngự chúng, không bảo vệ nhãn căn, không thực hành sự phòng hộ đối với nhãn căn.

Evampi khittacakkhu hoti.

In this way too, one is of wandering gaze.

Như vậy cũng là mắt phóng túng.

2830

Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā.

Or just as some venerable ascetics and brahmins, having eaten food given out of faith, live addicted to such spectacles as these: namely, dancing, singing, instrumental music, shows, storytelling, hand-clapping, performances by bards, pot-drumming, acrobatic displays, performances by Cāṇḍālas, bamboo-pole performances, washing performances, elephant fights, horse fights, buffalo fights, bull fights, goat fights, ram fights, cock fights, quail fights, stick fights, boxing, wrestling, mock battles, army reviews, battle arrays, and army parades.

Hoặc như một số Sa-môn, Bà-la-môn đáng kính, sau khi thọ dụng các bữa ăn do lòng tin cúng dường, lại sống chuyên tâm vào các trò giải trí như vậy, đó là – múa, hát, nhạc, kịch, kể chuyện, ca hát, trống, kèn, chũm chọe, trò khéo, trò của người hạ tiện, xiếc tre, rửa chân, đấu voi, đấu ngựa, đấu trâu, đấu bò, đấu dê, đấu cừu, đấu gà, đấu chim cút, đấu gậy, đấu quyền, đấu vật, diễn trận, duyệt binh, xem quân đội, v.v.

Evampi khittacakkhu hoti.

In this way too, one is of wandering gaze.

Như vậy cũng là mắt phóng túng.

2831

Kathaṃ na khittacakkhu hoti?

How is one not of wandering gaze?

Thế nào là không mắt phóng túng?

Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ ananuyutto ca hoti rūpadassanāya.

Here, a certain bhikkhu is not greedy for sights, is not endowed with greed for sights, thinking, "what is unseen should be seen, what is seen should be transcended," and he is not addicted to long wandering, to unsettled wandering, for the purpose of seeing forms, from park to park, from garden to garden, from village to village, from town to town, from city to city, from district to district, from country to country.

Ở đây, một Tỳ-kheo không tham đắm mắt, không bị tham đắm mắt chi phối, không nghĩ rằng “chưa thấy thì phải thấy, đã thấy thì phải vượt qua”; không chuyên tâm đi lại đường dài, đi lại không ổn định, từ tịnh xá này sang tịnh xá khác, từ khu vườn này sang khu vườn khác, từ làng này sang làng khác, từ thị trấn này sang thị trấn khác, từ thành phố này sang thành phố khác, từ quốc gia này sang quốc gia khác, từ xứ này sang xứ khác để xem sắc.

Evampi na khittacakkhu hoti.

In this way too, one is not of wandering gaze.

Như vậy cũng là không mắt phóng túng.

2832

Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento…pe… na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati.

Or else, a bhikkhu, having entered among houses, walking along a street, goes restrained, not looking at elephants…pe… not looking around in all directions and sub-directions.

Hoặc một Tỳ-kheo khi vào trong xóm làng, đi trên đường, đi một cách phòng hộ, không nhìn voi…pe… không nhìn khắp các phương hướng và phương phụ.

Evampi na khittacakkhu hoti.

In this way too, one is not of wandering gaze.

Như vậy cũng là không mắt phóng túng.

2833

Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti…pe… cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.

Or else, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not grasp at its features…pe… he undertakes restraint of the eye faculty.

Hoặc một Tỳ-kheo khi thấy sắc bằng mắt, không phải là người nắm giữ tướng chung…pe… thực hành sự phòng hộ đối với nhãn căn.

Evampi na khittacakkhu hoti.

In this way too, one is not of wandering gaze.

Như vậy cũng là không mắt phóng túng.

2834

Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā…pe… anīkadassanaṃ iti vā.

Or just as some venerable ascetics and brahmins, having eaten food given out of faith…pe… and army parades.

Hoặc như một số Sa-môn, Bà-la-môn đáng kính, sau khi thọ dụng các bữa ăn do lòng tin cúng dường…pe… xem quân đội, v.v.

Evarūpā visūkadassanānuyogā paṭivirato hoti.

He is abstained from such addiction to spectacles.

Vị ấy từ bỏ sự chuyên tâm vào các trò giải trí như vậy.

Evampi na khittacakkhu hotīti – okkhittacakkhu.

In this way too, one is not of wandering gaze – one is of downcast gaze.

Như vậy cũng là không mắt phóng túng – okkhittacakkhu (mắt không phóng túng).

2835

Na ca pādaloloti.

And not greedy for feet.

Na ca pādalolo (và không tham đắm chân).

Kathaṃ pādalolo hoti?

How is one greedy for feet?

Thế nào là tham đắm chân?

Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, ārāmena ārāmaṃ…pe… dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya.

Here, a certain bhikkhu is greedy for feet, is endowed with greed for feet, from park to park…pe… he is addicted to long wandering, to unsettled wandering, for the purpose of seeing forms.

Ở đây, một Tỳ-kheo tham đắm chân, bị tham đắm chân chi phối, chuyên tâm đi lại đường dài, đi lại không ổn định, từ tịnh xá này sang tịnh xá khác…pe… để xem sắc.

Evampi pādalolo hoti.

In this way too, one is greedy for feet.

Như vậy cũng là tham đắm chân.

2836

Atha vā bhikkhu antopi saṅghārāme pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati.

Or else, a bhikkhu, even within the monastery, is greedy for feet, is endowed with greed for feet; not for a purpose, not for a reason, he goes from dwelling to dwelling, agitated, with an unpacified mind.

Hoặc một Tỳ-kheo ngay cả trong khuôn viên Tăng viện cũng tham đắm chân, bị tham đắm chân chi phối, không vì mục đích lợi ích, không vì lý do chính đáng, mà đi từ phòng ốc này sang phòng ốc khác với tâm phóng dật, không an tịnh.

Vihārato…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti.

From cell to cell…pe… thus he engages in talk about existences.

Từ trú xứ này…pe… nói chuyện về các kiếp sống.

Evampi pādalolo hoti.

In this way too, one is greedy for feet.

Như vậy cũng là tham đắm chân.

2837

Na ca pādaloloti.

And not greedy for feet.

Na ca pādalolo (và không tham đắm chân).

Pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya, paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.

He should abandon greed for feet, dispel it, make an end of it, bring it to naught; he should be aloof from greed for feet, withdrawn, abstained, departed, disengaged, released, disconnected, and live with a mind free from limitations; he should be devoted to seclusion, delight in seclusion, devoted to the calming of the mind within, not abandoning jhāna, endowed with insight, one who cultivates empty dwellings, a jhāyī, one who delights in jhāna, devoted to solitude, and one who values his own welfare – one is of downcast gaze and not greedy for feet.

Vị ấy nên từ bỏ, loại trừ, diệt trừ, làm cho mất đi sự tham đắm chân; nên tránh xa, từ bỏ, đoạn tuyệt, thoát ly, giải thoát, không bị ràng buộc bởi sự tham đắm chân; nên an trú với tâm không giới hạn, hoan hỷ với sự độc cư, thích thú với sự độc cư, chuyên tâm vào sự an tịnh nội tâm, không bỏ lỡ thiền định, đầy đủ tuệ quán, phát triển các trú xứ trống vắng, là người thiền định, hoan hỷ với thiền định, chuyên tâm vào sự hợp nhất, coi trọng mục đích của chính mình – okkhittacakkhu na ca pādalolo (mắt không phóng túng và không tham đắm chân).

2838

Jhānānuyutto bahujāgarassāti.

Devoted to jhāna, very vigilant.

Jhānānuyutto bahujāgarassā (chuyên tâm thiền định, rất tinh cần).

Jhānānuyuttoti dvīhi kāraṇehi jhānānuyutto – anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa… tatiyassa jhānassa… catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto āyutto samāyuttoti.

Engaged in jhāna means engaged in jhāna for two reasons: either engaged, devoted, committed, fully committed to the arising of the first jhāna that has not yet arisen, or to the arising of the second jhāna… the third jhāna… the fourth jhāna that has not yet arisen.

Jhānānuyutto (chuyên tâm thiền định) có hai lý do – chuyên tâm, tinh cần, nỗ lực, hết sức nỗ lực để làm phát sinh thiền thứ nhất chưa phát sinh; chuyên tâm, tinh cần, nỗ lực, hết sức nỗ lực để làm phát sinh thiền thứ hai… thiền thứ ba… thiền thứ tư chưa phát sinh.

Evampi jhānānuyutto.

In this way too, one is engaged in jhāna.

Như vậy cũng là chuyên tâm thiền định.

Atha vā uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti^* , uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ … tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkarotīti.

Or, one cultivates, develops, makes much of the first jhāna that has arisen, or cultivates, develops, makes much of the second jhāna… the third jhāna… the fourth jhāna that has arisen.

Hoặc vị ấy thực hành, phát triển, làm cho sung mãn thiền thứ nhất đã phát sinh; thực hành, phát triển, làm cho sung mãn thiền thứ hai… thiền thứ ba… thiền thứ tư đã phát sinh.

Evampi jhānānuyutto.

In this way too, one is engaged in jhāna.

Như vậy cũng là chuyên tâm thiền định.

2839

Bahujāgarassāti idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi katvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetīti – jhānānuyutto bahujāgarassa.

Of one who is much awake means that here a bhikkhu purifies his mind of obstructive states by walking and sitting during the day; during the first watch of the night, he purifies his mind of obstructive states by walking and sitting; during the middle watch of the night, he lies down in the lion's posture on his right side, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending, having kept the perception of rising in mind; during the last watch of the night, he rises and purifies his mind of obstructive states by walking and sitting. Thus, he is engaged in jhāna, much awake.

Bahujāgarassā (rất tinh cần) là ở đây, một Tỳ-kheo vào ban ngày tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền; vào canh đầu đêm tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền; vào canh giữa đêm nằm nghỉ theo thế sư tử, nghiêng về bên phải, chân gác lên chân, tỉnh giác và chánh niệm, ghi nhớ ý muốn thức dậy; vào canh cuối đêm thức dậy và tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền – jhānānuyutto bahujāgarassa (chuyên tâm thiền định, rất tinh cần).

2840

Upekkhamārabbha samāhitattoti.

With a mind concentrated on equanimity.

Upekkhamārabbha samāhitatto (có tâm định tĩnh dựa trên xả).

Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā cittappassaddhatā majjhattatā cittassa.

Equanimity means the equanimity, the state of being equanimous, the state of being completely equanimous, the evenness of mind, the serenity of mind, the neutrality of mind, which is in the fourth jhāna.

Upekkhā (xả) là sự xả, sự quán xả, sự quán xả hoàn toàn, sự bình đẳng của tâm, sự an tịnh của tâm, sự trung dung của tâm trong thiền thứ tư.

Samāhitattoti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi.

Concentrated in mind means the stability, the steadfastness, the unshakeability, the non-distraction, the non-agitation, the unagitated state of mind, the tranquility, the faculty of concentration, the power of concentration, right concentration.

Samāhitatto (có tâm định tĩnh) là sự an trụ của tâm, sự an trú vững chắc, sự không dao động, sự không phân tán, sự không xao lãng, sự không bị phân tán của tâm, sự an tịnh, thiền định căn, thiền định lực, chánh định.

Upekkhamārabbha samāhitattoti.

With a mind concentrated on equanimity.

Upekkhamārabbha samāhitatto (có tâm định tĩnh dựa trên xả).

Catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānasoti – upekkhamārabbha samāhitatto.

With a one-pointed mind, an undistracted mind, an unagitated mind, having taken up equanimity in the fourth jhāna—thus, with a mind concentrated on equanimity.

Với tâm nhất tâm, tâm không phân tán, tâm không xao lãng, dựa trên xả trong thiền thứ tư – upekkhamārabbha samāhitatto (có tâm định tĩnh dựa trên xả).

2841

Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti.

He should cut off the basis of thoughts and remorse.

Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde (nên đoạn trừ các tư duy và hối hận).

Takkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko, janapadavitakko, amaravitakko, parānudayatāpaṭisaññutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaññutto vitakko, anavaññattipaṭisaññutto vitakko – ime vuccanti nava vitakkā.

Thoughts means the nine thoughts: sensual thought, ill-will thought, harmful thought, thought connected with relatives, thought connected with the countryside, thought connected with immortality, thought connected with compassion for others, thought connected with gain, honor, and renown, thought connected with non-disrespect—these are called the nine thoughts.

Takkā (tư duy) là chín loại tư duy – tư duy dục, tư duy sân, tư duy hại, tư duy về thân quyến, tư duy về xứ sở, tư duy về sự bất tử, tư duy liên quan đến lòng trắc ẩn đối với người khác, tư duy liên quan đến lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm, tư duy liên quan đến sự không khinh thường – đây được gọi là chín loại tư duy.

Kāmavitakkānaṃ kāmasaññāsayo, byāpādavitakkānaṃ byāpādasaññāsayo, vihiṃsāvitakkānaṃ vihiṃsāsaññāsayo.

The basis of sensual thoughts is sensual perception; the basis of ill-will thoughts is ill-will perception; the basis of harmful thoughts is harmful perception.

Nguồn gốc của tư duy dục là tưởng dục; nguồn gốc của tư duy sân là tưởng sân; nguồn gốc của tư duy hại là tưởng hại.

Atha vā takkānaṃ vitakkānaṃ saṅkappānaṃ avijjāsayo, ayoniso manasikāro āsayo, asmimāno āsayo, anottappaṃ āsayo, uddhaccaṃ āsayo.

Or, the basis of thoughts, of intentions, of resolves, is ignorance; the basis is unwise attention; the basis is the conceit "I am"; the basis is shamelessness; the basis is restlessness.

Hoặc nguồn gốc của các tư duy, tầm là vô minh; nguồn gốc là sự tác ý không như lý; nguồn gốc là ngã mạn; nguồn gốc là sự không hổ thẹn; nguồn gốc là sự phóng dật.

2842

Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ pādakukkuccampi kukkuccaṃ hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā.

Remorse means remorse about hands, remorse about feet, remorse about hands and feet; perceiving what is not allowable as allowable, perceiving what is allowable as not allowable; perceiving what is not blameworthy as blameworthy, perceiving what is blameworthy as not blameworthy.

Kukkuccaṃ (hối hận) là sự hối hận về tay cũng là hối hận, sự hối hận về chân cũng là hối hận, sự hối hận về tay và chân cũng là hối hận; sự nhận thức điều không hợp lệ là hợp lệ, sự nhận thức điều hợp lệ là không hợp lệ; sự nhận thức điều không đáng trách là đáng trách, sự nhận thức điều đáng trách là không đáng trách.

Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.

Such remorse, the state of being remorseful, the state of having remorse, mental regret, mental vexation—this is called remorse.

Sự hối hận như vậy, sự hối hận, trạng thái hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm – đây được gọi là hối hận.

2843

Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca.

Furthermore, remorse, mental regret, mental vexation arises for two reasons: due to having done and due to not having done.

Hơn nữa, sự hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm phát sinh do hai lý do – do đã làm và do chưa làm.

Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho?

How does remorse, mental regret, mental vexation arise due to having done and due to not having done?

Thế nào là sự hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm phát sinh do đã làm và do chưa làm?

‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

"I have done bodily misconduct, I have not done bodily good conduct"—thus remorse, mental regret, mental vexation arises.

“Ta đã làm ác hạnh thân, ta chưa làm thiện hạnh thân” – sự hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm phát sinh.

‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ… kataṃ me manoduccaritaṃ… kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

"I have done verbal misconduct… I have done mental misconduct… I have committed the taking of life, I have not abstained from the taking of life"—thus remorse, mental regret, mental vexation arises.

“Ta đã làm ác hạnh khẩu… ta đã làm ác hạnh ý… ta đã sát sinh, ta chưa giữ giới không sát sinh” – sự hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm phát sinh.

‘‘Kataṃ me adinnādānaṃ… kato me kāmesumicchācāro… kato me musāvādo… katā me pisuṇavācā… katā me pharusavācā… kato me samphappalāpo… katā me abhijjhā… kato me byāpādo… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

"I have taken what is not given… I have committed sexual misconduct… I have spoken falsehood… I have spoken divisive speech… I have spoken harsh speech… I have engaged in frivolous talk… I have been covetous… I have harbored ill-will… I have held wrong view, I have not held right view"—thus remorse, mental regret, mental vexation arises.

“Ta đã trộm cắp… ta đã tà dâm… ta đã nói dối… ta đã nói lời chia rẽ… ta đã nói lời thô ác… ta đã nói lời vô ích… ta đã tham lam… ta đã sân hận… ta đã tà kiến, ta chưa có chánh kiến” – sự hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm phát sinh.

Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

Thus, remorse, mental regret, mental vexation arises due to having done and due to not having done.

Như vậy, sự hối hận, sự hối tiếc của tâm, sự phiền não của tâm phát sinh do đã làm và do chưa làm.

2844

Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti… ‘‘bhojane amattaññūmhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘dukkhasamudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

Or else, remorse, mental regret, and mental defilement arise with the thought: "I am not a perfect practitioner of moral conduct (sīla)"; "I am not guarded in my sense faculties"; "I am immoderate in food"; "I am not devoted to wakefulness"; "I am not endowed with mindfulness and clear comprehension"; "My four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā) are undeveloped"; "My four right exertions (sammappadhānā) are undeveloped"; "My four bases of spiritual power (iddhipādā) are undeveloped"; "My five faculties (indriyāni) are undeveloped"; "My five powers (balāni) are undeveloped"; "My seven factors of awakening (bojjhaṅgā) are undeveloped"; "My Noble Eightfold Path is undeveloped"; "Suffering (dukkha) is not fully understood by me"; "The origin of suffering (dukkhasamudaya) is not abandoned by me"; "The path (magga) is not developed by me"; "Cessation (nirodha) is not realized by me"—remorse, mental regret, and mental defilement arise.

Hoặc là, “ta trong giới chưa hoàn thành đầy đủ” thì sự hối hận (kukkucca), sự hối tiếc trong tâm, sự bứt rứt trong tâm khởi lên; “ta chưa canh giữ các căn” thì… “ta chưa biết đủ trong ăn uống” thì… “ta chưa chuyên tâm thức tỉnh” thì… “ta chưa đầy đủ chánh niệm và tỉnh giác” thì… “bốn niệm xứ của ta chưa được tu tập” thì… “bốn chánh cần của ta chưa được tu tập” thì… “bốn thần túc của ta chưa được tu tập” thì… “năm căn của ta chưa được tu tập” thì… “năm lực của ta chưa được tu tập” thì… “bảy chi phần giác ngộ của ta chưa được tu tập” thì… “Bát chánh đạo cao quý của ta chưa được tu tập” thì… “khổ của ta chưa được liễu tri” thì… “khổ tập của ta chưa được đoạn trừ” thì… “đạo của ta chưa được tu tập” thì… “diệt của ta chưa được chứng ngộ” thì sự hối hận, sự hối tiếc trong tâm, sự bứt rứt trong tâm khởi lên.

Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti.

He should cut off remorse, which is an outcome of thinking.

Hãy đoạn trừ sự hối hận do suy tưởng.

Takkañca takkāsayañca kukkuccañca upacchindeyya chindeyya ucchindeyya samucchindeyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde.

He should cut off, sever, destroy, completely destroy, abandon, dispel, put an end to, or bring to naught thinking, the outcome of thinking, and remorse—thus, "He should cut off remorse, which is an outcome of thinking."

Hãy đoạn trừ, hãy cắt đứt, hãy tiêu diệt, hãy hoàn toàn tiêu diệt, hãy từ bỏ, hãy loại bỏ, hãy làm cho chấm dứt, hãy làm cho không còn tồn tại sự suy tưởng, sự tích lũy suy tưởng và sự hối hận – đó là hãy đoạn trừ sự hối hận do suy tưởng.

2845

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Thế Tôn đã nói:

2846

‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, jhānānuyutto bahujāgarassa;

“With downcast eyes, not restless in step, devoted to jhāna, ever vigilant;

“Mắt hạ xuống, không tham lam chân, chuyên tâm thiền định, rất tỉnh thức;

2847

Upekkhamārabbha samāhitatto, takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde’’ti.

With a mind composed, commencing with equanimity, he should cut off remorse, which is an outcome of thinking.”

Với tâm định tĩnh, bắt đầu tu tập xả, hãy đoạn trừ sự hối hận do suy tưởng.”

2848

208.

2849

Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde;

When admonished by words, he should delight in mindfulness, break down inner obstacles among his fellow practitioners;

Khi được nhắc nhở bằng lời nói, hãy hoan hỷ với chánh niệm, hãy phá vỡ sự gai góc trong các vị đồng phạm hạnh;

2850

Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ, janavādadhammāya na cetayeyya.

He should utter skillful speech, not excessively, and not dwell on worldly talk.

Hãy nói lời thiện xảo, không quá mức, đừng quan tâm đến lời đàm tiếu của thế gian.

2851

Cudito vacībhi satimābhinandeti.

When admonished by words, he should delight in mindfulness.

Khi được nhắc nhở bằng lời nói, hãy hoan hỷ với chánh niệm.

Cuditoti upajjhāyā vā ācariyā vā samānupajjhāyakā vā samānācariyakā vā mittā vā sandiṭṭhā vā sambhattā vā sahāyā vā codenti – ‘‘idaṃ te, āvuso, ayuttaṃ, idaṃ te appattaṃ, idaṃ te asāruppaṃ, idaṃ te asīlaṭṭha’’nti.

Admonished means that preceptors or teachers, fellow preceptors or fellow teachers, friends, acquaintances, intimates, or companions admonish him: "This, friend, is unfitting for you; this is inappropriate for you; this is unsuitable for you; this is not in accordance with moral conduct (sīla) for you."

Cudito (Được nhắc nhở) là khi các vị thầy tế độ hoặc các vị thầy giáo thọ, hoặc các vị đồng thầy tế độ, hoặc các vị đồng thầy giáo thọ, hoặc bạn bè, hoặc người quen, hoặc người thân, hoặc bạn hữu nhắc nhở – “Này hiền giả, điều này của hiền giả là không phù hợp, điều này của hiền giả là không thích đáng, điều này của hiền giả là không xứng đáng, điều này của hiền giả là không hợp với giới luật.”

Satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ codanaṃ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya.

Establishing mindfulness, he should welcome, delight in, rejoice in, approve of, wish for, accept, long for, yearn for, and aspire to that admonition.

Thiết lập chánh niệm, hãy hoan hỷ, vô cùng hoan hỷ, vui mừng, tán thán, mong muốn, chấp nhận, khát khao, ao ước, khao khát điều nhắc nhở đó.

Yathā itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko sīsaṃnhāto uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā adhimuttakamālaṃ vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhāpetvā nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya; evameva satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ codanaṃ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya.

Just as a young, youthful woman or man, fond of adornment, having bathed their head, would receive with both hands a lotus garland, or a jasmine garland, or a wild jasmine garland, and place it upon their head, the highest part of the body, and would welcome, delight in, rejoice in, approve of, wish for, accept, long for, yearn for, and aspire to it; even so, establishing mindfulness, he should welcome, delight in, rejoice in, approve of, wish for, accept, long for, yearn for, and aspire to that admonition.

Giống như một người phụ nữ hoặc một người đàn ông trẻ tuổi, thích trang điểm, sau khi gội đầu, nhận được một vòng hoa sen hoặc một vòng hoa lài hoặc một vòng hoa nhài, dùng cả hai tay đón lấy, đặt lên đỉnh đầu, trên đầu, rồi hoan hỷ, vô cùng hoan hỷ, vui mừng, tán thán, mong muốn, chấp nhận, khát khao, ao ước, khao khát; cũng vậy, thiết lập chánh niệm, hãy hoan hỷ, vô cùng hoan hỷ, vui mừng, tán thán, mong muốn, chấp nhận, khát khao, ao ước, khao khát điều nhắc nhở đó.

2852

‘‘Nidhīnaṃva^* pavattāraṃ, yaṃ passe vajjadassinaṃ;

“One should associate with a wise person

“Như người chỉ kho báu, nếu thấy người chỉ lỗi;

2853

Niggayhavādiṃ medhāviṃ, tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje.

who points out faults, who is a reprover, intelligent, as if revealing a hidden treasure.

Người trí, nói lời quở trách, hãy thân cận người hiền trí như vậy.

2854

‘‘Tādisaṃ bhajamānassa, seyyo hoti na pāpiyo;

“Associating with such a one, one becomes better, not worse;

Thân cận người như vậy, sẽ tốt hơn chứ không xấu đi;

2855

Ovadeyyānusāseyya, asabbhā ca nivāraye;

He would advise and instruct, and restrain from what is unskillful;

Người ấy sẽ khuyên răn, giáo huấn, và ngăn cản khỏi những điều không tốt;

2856

Satañhi so piyo hoti, asataṃ hoti appiyo’’ti.

He is dear to the good, but disliked by the bad.”

Người ấy được người thiện mến, nhưng bị người ác ghét bỏ.”

2857

Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhindeti.

When admonished by words, he should delight in mindfulness, break down inner obstacles among his fellow practitioners.

Khi được nhắc nhở bằng lời nói, hãy hoan hỷ với chánh niệm, hãy phá vỡ sự gai góc trong các vị đồng phạm hạnh.

Sabrahmacārīti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā.

Fellow practitioners means those with the same practice, the same aim, and who train together.

Sabrahmacārī (Đồng phạm hạnh) là cùng một hành động, cùng một mục đích, cùng một sự học tập.

Sabrahmacārīsu khilaṃ pabhindeti.

He should break down inner obstacles among his fellow practitioners.

Hãy phá vỡ sự gai góc trong các vị đồng phạm hạnh.

Sabrahmacārīsu āhatacittataṃ khilajātataṃ pabhindeyya, pañcapi cetokhile bhindeyya, tayopi cetokhile bhindeyya, rāgakhilaṃ dosakhilaṃ mohakhilaṃ bhindeyya pabhindeyya sambhindeyyāti – sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde.

He should break down, shatter, or completely break down the resentment and inner obstacles among his fellow practitioners; he should break down the five mental barrennesses (cetokhilā), he should break down the three mental barrennesses; he should break down, shatter, or completely break down the barrenness of greed (rāgakhila), the barrenness of hatred (dosakhila), and the barrenness of delusion (mohakhila)—thus, "He should break down inner obstacles among his fellow practitioners."

Hãy phá vỡ sự ác cảm trong tâm, sự gai góc đã sinh khởi trong các vị đồng phạm hạnh, hãy phá vỡ năm sự gai góc trong tâm, hãy phá vỡ ba sự gai góc trong tâm, hãy phá vỡ sự gai góc của tham, sự gai góc của sân, sự gai góc của si, hãy phá vỡ, hãy hoàn toàn phá vỡ – đó là hãy phá vỡ sự gai góc trong các vị đồng phạm hạnh.

2858

Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelanti.

He should utter skillful speech, not excessively.

Hãy nói lời thiện xảo, không quá mức.

Ñāṇasamuṭṭhitaṃ vācaṃ muñceyya, atthūpasaṃhitaṃ dhammūpasaṃhitaṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ vācaṃ muñceyya pamuñceyyāti – vācaṃ pamuñce kusalaṃ.

He should utter speech arisen from knowledge, speech connected with meaning, connected with the Dhamma, timely, with reason, and limited—thus, "He should utter skillful speech."

Hãy nói lời phát xuất từ trí tuệ, lời có lợi ích, có liên quan đến Pháp, đúng lúc, có lý do, có giới hạn – đó là hãy nói lời thiện xảo.

Nātivelanti.

Not excessively.

Không quá mức.

Velāti dve velā – kālavelā ca sīlavelā ca.

Excess (velā) means two kinds of excess: excess of time (kālavelā) and excess of moral conduct (sīlavelā).

Velā (Mức độ) có hai loại mức độ – mức độ thời gian và mức độ giới luật.

Katamā kālavelā?

What is excess of time?

Thời điểm thích hợp là gì?

Kālātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, velātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālavelātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya, velaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālavelaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya.

One should not speak words that are out of time, one should not speak words that are out of season, one should not speak words that are out of time and season. One should not speak words when the time has not arrived, one should not speak words when the season has not arrived, one should not speak words when the time and season have not arrived.

Không nên nói lời đã quá thời điểm, không nên nói lời đã quá giới hạn, không nên nói lời đã quá thời điểm thích hợp; không nên nói lời khi thời điểm chưa đến, không nên nói lời khi giới hạn chưa đến, không nên nói lời khi thời điểm thích hợp chưa đến.

2859

‘‘Yo ve^* kāle asampatte, ativelañca bhāsati;

"Whoever speaks out of season, when the time has not yet arrived,

“Kẻ nào nói lời khi thời điểm chưa đến, và nói quá giới hạn;

2860

Evaṃ so nihato seti, kokilāyeva^* atrajo’’ti.

He lies struck down, like the cuckoo's offspring."

Kẻ ấy sẽ bị đánh bại và nằm xuống, như chim cu bị chính con mình.”

2861

Ayaṃ kālavelā.

This is the proper time and season.

Đây là thời điểm thích hợp (kālavelā).

Katamā sīlavelā?

What is the proper conduct?

Giới hạn của giới (sīlavelā) là gì?

Ratto vācaṃ na bhāseyya, duṭṭho vācaṃ na bhāseyya, mūḷho vācaṃ na bhāseyya, musāvādaṃ na bhāseyya, pisuṇavācaṃ na bhāseyya, pharusavācaṃ na bhāseyya, samphappalāpaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpayeyya na vohareyya.

One should not speak words when impassioned, one should not speak words when hateful, one should not speak words when deluded. One should not speak falsehood, one should not speak divisive speech, one should not speak harsh speech, one should not speak frivolous talk, nor should one utter, declare, explain, or engage in it.

Không nên nói lời khi đang tham ái, không nên nói lời khi đang sân hận, không nên nói lời khi đang si mê; không nên nói lời nói dối, không nên nói lời đâm thọc, không nên nói lời thô tục, không nên nói lời phù phiếm; không nên nói, không nên kể, không nên tuyên bố, không nên bày tỏ, không nên sử dụng.

Ayaṃ sīlavelāti – vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ.

This is the proper conduct – "one should utter wholesome speech, not out of season."

Đây là giới hạn của giới – nên nói lời thiện xảo, không quá giới hạn.

2862

Janavādadhammāya na cetayeyyāti.

One should not intend for the sake of public censure.

Không nên khởi tâm vì lời đàm tiếu của chúng sinh.

Janāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca.

People refers to khattiyas, brahmins, vessas, suddas, householders, monastics, devas, and humans.

Chúng sinh là vua chúa, Bà-la-môn, thương nhân, tiện dân, gia chủ, người xuất gia, chư thiên và loài người.

Janassa vādāya upavādāya nindāya garahāya akittiyā avaṇṇahārikāya sīlavipattiyā vā ācāravipattiyā vā diṭṭhivipattiyā vā ājīvavipattiyā vā na cetayeyya cetanaṃ na uppādeyya cittaṃ na uppādeyya saṅkappaṃ na uppādeyya manasikāraṃ na uppādeyyāti – janavādadhammāya na cetayeyya.

One should not intend, generate intention, generate thought, generate resolve, generate attention for the sake of people's criticism, blame, censure, reproach, dispraise, defamation, or for the sake of failure in sīla, or failure in conduct, or failure in view, or failure in livelihood – one should not intend for the sake of public censure.

Không nên khởi tâm, không nên khởi ý, không nên khởi tư duy, không nên khởi tác ý vì lời đàm tiếu, lời chỉ trích, lời khiển trách, lời quở trách, lời chê bai, lời phỉ báng của chúng sinh, hoặc vì sự bại hoại về giới, sự bại hoại về oai nghi, sự bại hoại về tà kiến, hoặc sự bại hoại về sinh kế – không nên khởi tâm vì lời đàm tiếu của chúng sinh.

2863

Tenāha bhagavā –

Therefore the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn đã dạy:

2864

‘‘Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde;

"When admonished by words, one should rejoice mindfully, one should break down the obstinacy among fellow practitioners;

“Được nhắc nhở bằng lời, người có niệm nên hoan hỷ, nên phá tan mọi chướng ngại với các vị đồng Phạm hạnh;

2865

Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ, janavādadhammāya na cetayeyyā’’ti.

One should utter wholesome speech, not out of season, one should not intend for the sake of public censure."

Nên nói lời thiện xảo, không quá giới hạn, không nên khởi tâm vì lời đàm tiếu của chúng sinh.”

2866

209.

209.

2867

Athāparaṃ pañca rajāni loke, yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe;

Furthermore, there are five defilements in the world, for the subduing of which one who is mindful should train;

Hơn nữa, có năm trần cấu trên đời, người có niệm nên học cách chế ngự chúng;

2868

Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.

One should restrain passion for forms, sounds, and also tastes, odors, and tactile objects.

Đối với sắc, thinh, vị, hương và xúc, nên chế ngự tham ái.

2869

Athāparaṃ pañca rajāni loketi.

Furthermore, there are five defilements in the world.

Hơn nữa, có năm trần cấu trên đời.

Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti.

Athā is a conjunction of words, a combination of words, a completion of words, a collection of syllables, a cohesion of consonants, a sequence of words – this is athā.

Hơn nữa (Athā) là sự kết nối từ, sự liên kết từ, sự đầy đủ của từ, sự hài hòa của các chữ cái, sự gắn kết của phụ âm, sự tuần tự của các từ – đó là “hơn nữa”.

Pañca rajānīti rūparajo, saddarajo, gandharajo, rasarajo, phoṭṭhabbarajo.

Five defilements are the defilement of forms, the defilement of sounds, the defilement of odors, the defilement of tastes, the defilement of tactile objects.

Năm trần cấu là trần cấu sắc, trần cấu thinh, trần cấu hương, trần cấu vị, trần cấu xúc.

2870

‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

"Passion is defilement, and it is not called dust; 'defilement' is a designation for passion;

“Tham ái là trần cấu, không phải bụi bặm; đó là tên gọi khác của tham ái là trần cấu;

2871

Etaṃ rajaṃ vippajahitvā^* paṇḍitā, viharanti te vigatarajassa sāsane.

Having abandoned this defilement, the wise dwell in the teaching of the Undefiled One.

Những người trí đã từ bỏ trần cấu này, họ sống trong giáo pháp của bậc đã lìa trần cấu.

2872

‘‘Doso rajo na ca pana reṇu vuccati…pe…;

"Hatred is defilement, and it is not called dust...pe...;

“Sân hận là trần cấu, không phải bụi bặm… (tương tự)…;

2873

Viharanti te vigatarajassa sāsane.

They dwell in the teaching of the Undefiled One.

Họ sống trong giáo pháp của bậc đã lìa trần cấu.

2874

‘‘Moho rajo na ca pana reṇu vuccati…pe…;

"Delusion is defilement, and it is not called dust...pe...;

“Si mê là trần cấu, không phải bụi bặm… (tương tự)…;

2875

Viharanti te vigatarajassa sāsane’’.

They dwell in the teaching of the Undefiled One."

Họ sống trong giáo pháp của bậc đã lìa trần cấu.”

2876

Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi – athāparaṃ pañca rajāni loke.

In the world refers to the world of woe, the human world, the deva world, the world of aggregates, the world of elements, the world of sense bases – thus, furthermore, there are five defilements in the world.

Trên đời là trong thế giới khổ cảnh, thế giới loài người, thế giới chư thiên, thế giới uẩn, thế giới giới, thế giới xứ – hơn nữa, có năm trần cấu trên đời.

2877

Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti.

For the subduing of which one who is mindful should train.

Người có niệm nên học cách chế ngự chúng.

Yesanti rūparāgassa saddarāgassa gandharāgassa rasarāgassa phoṭṭhabbarāgassa.

Yesaṃ refers to passion for forms, passion for sounds, passion for odors, passion for tastes, passion for tactile objects.

Chúng là tham ái sắc, tham ái thinh, tham ái hương, tham ái vị, tham ái xúc.

Satīmāti yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati.

Satīmā refers to that mindfulness, recollection, remembrance, memory, retention, non-forgetfulness, non-confusion, the faculty of mindfulness, the power of mindfulness, right mindfulness, the enlightenment factor of mindfulness, the one-way path – this is called mindfulness.

Niệm (Satī) là niệm, tùy niệm, phản niệm, niệm, nhớ, giữ gìn, không quên, không lãng quên; là niệm căn, niệm lực, chánh niệm, niệm giác chi, con đường độc nhất – đây gọi là niệm.

Imāya satiyā upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.

Endowed, fully endowed, approached, fully approached, attained, fully attained, possessed of this mindfulness.

Được trang bị, được đầy đủ, được đạt đến, được thành tựu, được phát triển, được sở hữu với niệm này.

So vuccati satimā.

Such a one is called mindful.

Người ấy được gọi là người có niệm (satimā).

Sikkheti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā.

Sikkhe refers to the three trainings – the training in higher sīla, the training in higher mind, the training in higher wisdom.

Học (Sikkhe) là ba học: tăng giới học (adhisīlasikkhā), tăng tâm học (adhicittasikkhā), tăng tuệ học (adhipaññāsikkhā).

Katamā adhisīlasikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā.

What is the training in higher sīla?...pe... this is the training in higher wisdom.

Tăng giới học là gì… (tương tự)… đây là tăng tuệ học.

Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti.

For the subduing of which one who is mindful should train.

Người có niệm nên học cách chế ngự chúng.

Satimā puggalo yesaṃ rūparāgassa saddarāgassa gandharāgassa rasarāgassa phoṭṭhabbarāgassa vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipaññampi sikkheyya, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe.

A mindful person should train in higher sīla, train in higher mind, train in higher wisdom for the subduing, complete subduing, abandoning, calming, relinquishing, and pacification of passion for forms, passion for sounds, passion for odors, passion for tastes, passion for tactile objects. Reflecting on these three trainings, one should train; knowing, one should train...pe... realizing what is to be realized, one should train, practice, conduct oneself, and undertake to live – for the subduing of which one who is mindful should train.

Người có niệm nên học tăng giới học, tăng tâm học, tăng tuệ học để chế ngự, để đoạn trừ, để từ bỏ, để làm lắng dịu, để xả bỏ, để an tịnh tham ái sắc, tham ái thinh, tham ái hương, tham ái vị, tham ái xúc; nên học bằng cách quán xét, nên học bằng cách hiểu biết… (tương tự)… nên học, nên thực hành, nên tuân thủ, nên sống theo bằng cách chứng ngộ điều cần chứng ngộ – người có niệm nên học cách chế ngự chúng.

2878

Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāganti.

"In forms, in sounds, and also in tastes, in odors, in touches, one should overcome attachment."

Đối với sắc, thinh, vị, hương và xúc, nên chế ngự tham ái.

Rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu rāgaṃ saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – rūpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.

In forms, in sounds, in odors, in tastes, in tangible objects, one should overcome, thoroughly overcome, conquer, overpower, consume, crush attachment—thus: in forms, in sounds, and also in tastes, in odors, in touches, one should overcome attachment.

Đối với sắc, thanh, hương, vị, xúc, nên kiềm chế tham ái, nên chế ngự, nên vượt qua, nên áp đảo, nên tiêu diệt, nên đè bẹp – Đối với sắc, thanh, hương, vị, xúc, nên kiềm chế tham ái.

2879

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì thế, Thế Tôn đã nói:

2880

‘‘Athāparaṃ pañca rajāni loke, yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe;

"And further, there are five defilements in the world, for the removal of which the mindful one should train;

“Lại nữa, có năm trần cấu ở đời, mà người có niệm nên học cách chế ngự;

2881

Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāga’’nti.

In forms, in sounds, and also in tastes, in odors, in touches, one should overcome attachment."

Đối với sắc, thanh, hương, vị, xúc, nên kiềm chế tham ái.”

2882

210.

210.

210.

2883

Etesu dhammesu vineyya chandaṃ, bhikkhu satimā suvimuttacitto;

"Having subdued desire in these phenomena, a mindful bhikkhu, with a well-liberated mind;

Trong các pháp này, Tỳ-kheo có niệm, tâm đã giải thoát hoàn toàn, nên chế ngự dục vọng;

2884

Kāle so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ekodibhūto vihane tamaṃ so.

At the right time, rightly investigating the Dhamma, having become unified, he will dispel darkness.

Đúng lúc, vị ấy quán sát Pháp một cách đúng đắn, trở nên nhất tâm, vị ấy sẽ xua tan bóng tối đó.

^*

2885

Etesu dhammesu vineyya chandanti.

"Having subdued desire in these phenomena"—

Trong các pháp này, nên chế ngự dục vọng.

Etesūti rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu.

"In these" means in forms, in sounds, in odors, in tastes, in tangible objects.

Trong các pháp này tức là đối với sắc, thanh, hương, vị, xúc.

Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ…pe… kāmacchandanīvaraṇaṃ.

"Desire" refers to that sensual desire, sensual lust, sensual delight, sensual craving, sensual affection, sensual fever, sensual infatuation, sensual clinging, sensual flood, sensual yoke, sensual clinging… and the hindrance of sensual desire.

Dục vọng tức là dục tham, dục ái, dục hỷ, dục ái, dục luyến, dục nhiệt, dục si mê, dục chấp thủ, dục lụt, dục trói buộc, dục thủ... (lược)... triền cái dục tham.

Etesu dhammesu vineyya chandanti.

"Having subdued desire in these phenomena"—

Trong các pháp này, nên chế ngự dục vọng.

Etesu dhammesu chandaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – etesu dhammesu vineyya chandaṃ.

In these phenomena, one should subdue, thoroughly subdue, abandon, dispel, eliminate, bring to non-existence desire—thus: having subdued desire in these phenomena.

Trong các pháp này, nên chế ngự, nên đoạn trừ, nên từ bỏ, nên xua tan, nên làm cho biến mất, nên làm cho không còn dục vọng – Trong các pháp này, nên chế ngự dục vọng.

2886

Bhikkhu satimā suvimuttacittoti.

"A mindful bhikkhu, with a well-liberated mind"—

Tỳ-kheo có niệm, tâm đã giải thoát hoàn toàn.

Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu, sekho vā bhikkhu.

"Bhikkhu" means either a virtuous ordinary person or a trainee bhikkhu.

Tỳ-kheo tức là phàm phu thiện nhân hoặc Tỳ-kheo Hữu học.

Satimāti yā sati anussati…pe… sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati.

"Mindful" refers to that mindfulness, recollection… right mindfulness, the mindfulness enlightenment factor, the one-way path—this is called mindfulness.

Có niệm tức là niệm, tùy niệm... (lược)... chánh niệm, niệm giác chi, độc nhất đạo lộ – đây gọi là niệm.

Imāya satiyā upeto samupeto…pe… so vuccati satimā.

Endowed, fully endowed with this mindfulness… he is called mindful.

Được trang bị, được đầy đủ với niệm này... (lược)... vị ấy được gọi là có niệm.

2887

Bhikkhu satimā suvimuttacittoti.

"A mindful bhikkhu, with a well-liberated mind"—

Tỳ-kheo có niệm, tâm đã giải thoát hoàn toàn.

Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā ca cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – bhikkhu satimā suvimuttacitto.

For one who has attained the first jhāna, the mind is freed, liberated, well-liberated from hindrances. For one who has attained the second jhāna, the mind is freed, liberated, well-liberated from initial and sustained application. For one who has attained the third jhāna, the mind is freed, liberated, well-liberated from rapture. For one who has attained the fourth jhāna, the mind is freed, liberated, well-liberated from pleasure and pain. For one who has attained the base of infinite space, the mind is freed, liberated, well-liberated from perception of forms, perception of resistance, perception of diversity. For one who has attained the base of infinite consciousness, the mind is freed, liberated, well-liberated from the perception of the base of infinite space. For one who has attained the base of nothingness, the mind is freed, liberated, well-liberated from the perception of the base of infinite consciousness. For one who has attained the base of neither perception nor non-perception, the mind is freed, liberated, well-liberated from the perception of the base of nothingness. For a stream-enterer, the mind is freed, liberated, well-liberated from personality view, doubt, adherence to rites and rituals, the latent tendency to views, the latent tendency to doubt, and the defilements associated therewith. For a once-returner, the mind is freed, liberated, well-liberated from the gross latent tendencies of sensual lust and aversion, and the defilements associated therewith. For a non-returner, the mind is freed, liberated, well-liberated from the latent tendencies of sensual lust and aversion, the fetters of sensual lust and aversion, and the defilements associated therewith. For an Arahant, the mind is freed, liberated, well-liberated from lust for form, lust for the formless, conceit, restlessness, ignorance, the latent tendency to conceit, the latent tendency to craving for existence, the latent tendency to ignorance, the defilements associated therewith, and from all external signs—thus: a mindful bhikkhu, with a well-liberated mind.

Đối với người nhập sơ thiền, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi các triền cái; đối với người nhập nhị thiền, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi tầm và tứ; đối với người nhập tam thiền, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi hỷ; đối với người nhập tứ thiền, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi lạc và khổ; đối với người nhập không vô biên xứ, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi sắc tưởng, hữu đối tưởng, dị biệt tưởng; đối với người nhập thức vô biên xứ, tâm... (lược)... được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi không vô biên xứ tưởng; đối với người nhập vô sở hữu xứ, tâm... (lược)... được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi thức vô biên xứ tưởng; đối với người nhập phi tưởng phi phi tưởng xứ, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi vô sở hữu xứ tưởng; đối với bậc Nhập lưu, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi thân kiến, hoài nghi, giới cấm thủ, tùy miên tà kiến, tùy miên hoài nghi và các phiền não đồng nhất với chúng; đối với bậc Nhất lai, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi các tùy miên thô trọng của dục ái, tùy miên sân hận và các phiền não đồng nhất với chúng; đối với bậc Bất hoàn, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi các kiết sử dục ái, kiết sử sân hận, các tùy miên dục ái, tùy miên sân hận và các phiền não đồng nhất với chúng; đối với bậc A-la-hán, tâm được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát khỏi sắc ái, vô sắc ái, mạn, trạo cử, vô minh, tùy miên mạn, tùy miên hữu ái, tùy miên vô minh và các phiền não đồng nhất với chúng, và khỏi tất cả mọi tướng bên ngoài – Tỳ-kheo có niệm, tâm đã giải thoát hoàn toàn.

2888

Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti.

"At the right time, rightly investigating the Dhamma"—

Đúng lúc, vị ấy quán sát Pháp một cách đúng đắn.

Kālenāti uddhate citte samathassa^* kālo, samāhite citte vipassanāya kālo.

"At the right time" means when the mind is agitated, it is the time for tranquility; when the mind is concentrated, it is the time for insight.

Đúng lúc tức là khi tâm bị phóng dật, là lúc cần thiền định (samatha); khi tâm đã định tĩnh, là lúc cần thiền quán (vipassanā).

2889

‘‘Kāle paggaṇhati cittaṃ, niggaṇhati punāpare^* ;

"At the right time he energizes his mind, at another time he restrains it;

“Đúng lúc, vị ấy khích lệ tâm, và lại đúng lúc, vị ấy kiềm chế;

2890

Sampahaṃsati kālena, kāle cittaṃ samādahe.

At the right time he gladdens it, at the right time he concentrates his mind.

Đúng lúc, vị ấy làm cho tâm hoan hỷ, đúng lúc, vị ấy làm cho tâm định tĩnh.

2891

‘‘Ajjhupekkhati kālena, so yogī kālakovido;

At the right time he looks on with equanimity, that yogi, skilled in timing;

Đúng lúc, vị ấy xả bỏ, vị hành giả thông hiểu thời điểm đó;

2892

Kimhi kālamhi paggāho, kimhi kāle viniggaho.

At what time is energizing, at what time is restraining?

Lúc nào là lúc khích lệ, lúc nào là lúc kiềm chế.

2893

‘‘Kimhi pahaṃsanākālo, samathakālo ca kīdiso;

At what time is gladdening, and what is the time for tranquility?

Lúc nào là lúc làm cho hoan hỷ, lúc nào là lúc thiền định;

2894

Upekkhākālaṃ cittassa, kathaṃ dasseti yogino.

How does the yogi show the time for equanimity of mind?

Làm thế nào để hành giả chỉ ra được lúc xả bỏ của tâm.

2895

‘‘Līne cittamhi paggāho, uddhatasmiṃ viniggaho;

“When the mind is sluggish, uplift it; when agitated, restrain it;

Khi tâm bị chìm đắm, là lúc khích lệ; khi tâm bị phóng dật, là lúc kiềm chế;

2896

Nirassādagataṃ cittaṃ, sampahaṃseyya tāvade.

When the mind is without relish, gladden it at once.

Khi tâm không còn vị, nên làm cho nó hoan hỷ ngay lập tức.

2897

‘‘Sampahaṭṭhaṃ yadā cittaṃ, alīnaṃ bhavatinuddhataṃ;

“When the mind is gladdened, neither sluggish nor agitated,

Khi tâm đã hoan hỷ, không bị chìm đắm cũng không phóng dật;

2898

Samathassa ca so^* kālo, ajjhattaṃ ramaye mano.

That is the time for tranquility; one should delight the mind internally.

Đó là lúc của thiền định, nên làm cho tâm an trú nội tại.

2899

‘‘Etena mevupāyena, yadā hoti samāhitaṃ;

“When, by this very means, it becomes concentrated,

Bằng phương pháp này, khi tâm đã định tĩnh;

2900

Samāhitacittamaññāya, ajjhupekkheyya tāvade.

Knowing the concentrated mind, one should be equanimous at once.

Biết được tâm đã định tĩnh, nên xả bỏ ngay lập tức.

2901

‘‘Evaṃ kālavidū dhīro, kālaññū kālakovido;

“Thus, the wise one, knowing the proper time, skilled in timing,

Người trí, hiểu biết thời điểm, thông hiểu thời điểm, như vậy;

Table of Contents

Settings