Mahāniddesapāḷi

1521

12. Cūḷaviyūhasuttaniddeso

12. Cūḷaviyūhasutta-Niddesa

12. Cūḷaviyūhasuttaniddesa

1522

Atha cūḷaviyūhasuttaniddesaṃ vakkhati –

Now he will explain the Cūḷaviyūhasutta-Niddesa –

Tiếp theo, sẽ giảng giải về Cūḷaviyūhasuttaniddesa—

1523

113.

1524

Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā, viggayha nānā kusalā vadanti;

Clinging to their own views, they dispute, diverse experts declare;

Chấp thủ vào quan điểm riêng của mình, họ tranh cãi và tuyên bố là khéo léo theo nhiều cách;

1525

Yo evaṃ jānāti^* sa vedi dhammaṃ, idaṃ paṭikkosamakevalī so.

Whoever thus knows, he understands the Dhamma; he is one who completely rejects this.

Ai biết rõ như vậy, người ấy là bậc hiểu pháp, người ấy là bậc không còn gì để phủ nhận điều này.

1526

Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānāti.

Clinging to their own views means:

Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā có nghĩa là:

Santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā; te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti.

There are some recluses and brahmins who are caught in views; having taken up, grasped, seized, clung to, and adhered to one or another of the sixty-two views, they dwell, reside, abide, and live in their own views.

Có một số Sa-môn, Bà-la-môn theo tà kiến; họ chấp thủ, nắm giữ, bám víu, cố chấp vào một trong sáu mươi hai tà kiến, và sống, cư trú, ở, trú ngụ theo quan điểm riêng của mình.

Yathā agārikā gharesu vasanti, sāpattikā vā āpattīsu vasanti, sakilesā vā kilesesu vasanti; evameva santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā, te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti saṃvasanti āvasanti parivasantīti – sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā.

Just as householders dwell in houses, or those with offenses dwell in offenses, or those with defilements dwell in defilements; even so, there are some recluses and brahmins who are caught in views, and having taken up, grasped, seized, clung to, and adhered to one or another of the sixty-two views, they dwell, reside, abide, and live in their own views – thus, clinging to their own views.

Giống như những người tại gia sống trong nhà, hoặc những người phạm tội sống trong tội lỗi, hoặc những người có phiền não sống trong phiền não; cũng vậy, có một số Sa-môn, Bà-la-môn theo tà kiến, họ chấp thủ, nắm giữ, bám víu, cố chấp vào một trong sáu mươi hai tà kiến, và sống, cư trú, ở, trú ngụ theo quan điểm riêng của mình—chấp thủ vào quan điểm riêng của mình.

1527

Viggayha nānā kusalā vadantīti.

They dispute, diverse experts declare means:

Viggayha nānā kusalā vadantī có nghĩa là:

Viggayhāti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā nānā vadanti vividhaṃ vadanti aññoññaṃ vadanti puthu^* vadanti, na ekaṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

Viggayhā means having taken up, having grasped, having seized, having clung to, having become firmly attached; they speak differently, they speak in various ways, they speak to each other, they speak separately, they do not speak as one; they declare, they utter, they expound, they express.

Viggayhā có nghĩa là chấp thủ, nắm giữ, bám víu, cố chấp, họ nói nhiều cách, nói khác nhau, nói lẫn nhau, nói riêng rẽ, không nói một cách duy nhất, họ tuyên bố, giảng giải, nói, trình bày, và gọi.

Kusalāti kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – viggayha nānā kusalā vadanti.

Kusalā means those who claim to be skilled, those who claim to be wise, those who claim to be firm, those who claim to be just, those who claim to have reasons, those who claim to have characteristics, those who claim to have causes, those who claim to have a basis, by their own doctrine – having disputed, the skilled ones speak differently.

Kusalā có nghĩa là những người theo thuyết khéo léo (kusalavādā), thuyết của bậc trí (paṇḍitavādā), thuyết vững chắc (thiravādā), thuyết hợp lý (ñāyavādā), thuyết có lý do (hetuvādā), thuyết có đặc tính (lakkhaṇavādā), thuyết có nguyên nhân (kāraṇavādā), thuyết có cơ sở (ṭhānavādā) theo giáo lý của họ—họ tranh cãi và tuyên bố là khéo léo theo nhiều cách.

1528

Yo evaṃ jānāti sa vedi dhammanti.

Whoever thus knows, he knows the Dhamma.

Yo evaṃ jānāti sa vedi dhamma có nghĩa là:

Yo imaṃ^* dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ jānāti so dhammaṃ vedi aññāsi apassi paṭivijjhīti – yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ.

Whoever knows this Dhamma, this view, this practice, this path, he knows the Dhamma, he understood, he saw, he penetrated – whoever thus knows, he knows the Dhamma.

Ai biết rõ pháp, con đường, phương pháp này, người ấy hiểu pháp, đã biết, đã thấy, đã thấu triệt—ai biết rõ như vậy, người ấy là bậc hiểu pháp.

1529

Idaṃ paṭikkosamakevalī soti.

Rejecting this, he is incomplete.

Idaṃ paṭikkosamakevalī so có nghĩa là:

Yo imaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ paṭikkosati, akevalī so asamatto so aparipuṇṇo so hīno nihīno omako lāmako chatukko parittoti – idaṃ paṭikkosamakevalī so.

Whoever rejects this Dhamma, this view, this practice, this path, he is incomplete, he is unaccomplished, he is imperfect, he is inferior, low, mean, contemptible, wretched, insignificant – rejecting this, he is incomplete.

Người nào bác bỏ giáo pháp, quan điểm, con đường, phương pháp này, người đó là kẻ không hoàn hảo, không đầy đủ, không trọn vẹn, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi – idaṃ paṭikkosamakevalī so.

1530

Tenāha so nimmito –

Therefore, the one created said:

Vì vậy, vị Ni-mật-ta ấy nói:

1531

‘‘Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā, viggayha nānā kusalā vadanti;

“Clinging to their own views, having disputed, the skilled ones speak differently;

“Nương tựa vào quan điểm của riêng mình, họ tranh cãi và nói đủ điều khéo léo;

1532

Yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ, idaṃ paṭikkosamakevalī so’’ti.

Whoever thus knows, he knows the Dhamma; rejecting this, he is incomplete.”

Người nào biết như vậy, người đó hiểu giáo pháp, kẻ nào bác bỏ điều này, người đó không hoàn hảo.”

1533

114.

1534

Evampi viggayha vivādayanti, bālo paro akkusaloti cāhu;

Thus too they dispute, having contended, saying, “The other is foolish and unskilled”;

Họ tranh cãi và bất đồng như vậy, nói rằng kẻ khác là ngu si và bất thiện;

1535

Sacco nu vādo katamo imesaṃ, sabbeva hīme kusalāvadānā.

Which of these is truly correct? For all of them claim to be skilled.

Vậy lời nói nào trong số họ là chân thật, tất cả họ đều tự nhận là thiện xảo.

1536

Evampi viggayha vivādayantīti.

Evampi viggayha vivādayanti means: Thus, having taken up, having grasped, having seized, having clung to, having become firmly attached, they dispute.

Evampi viggayha vivādayantī có nghĩa là.

Evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, kalahaṃ karonti, bhaṇḍanaṃ karonti, viggahaṃ karonti, vivādaṃ karonti, medhagaṃ karonti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – evampi viggayha vivādayanti.

Thus, having taken up, having grasped, having seized, having clung to, having become firmly attached, they dispute, they quarrel, they wrangle, they contend, they argue, they engage in strife – “You do not know this Dhamma and Discipline… so expound it if you are able!” – thus too they dispute, having contended.

Cứ như vậy, họ nắm giữ, chấp thủ, bám víu, chấp chặt, cố chấp và tranh cãi, gây gổ, cãi vã, bất đồng, tranh chấp, xung đột – “Ngươi không hiểu giáo pháp và giới luật này… (vân vân)… hãy giải thích nếu có thể” – họ tranh cãi và bất đồng như vậy.

1537

Bālo paro akkusaloti cāhūti.

Bālo paro akkusaloti cāhu means: They said, “The other is foolish and unskilled.”

Bālo paro akkusaloti cāhū có nghĩa là.

Paro bālo hīno nihīno omako lāmako chatukko paritto akusalo avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppaññoti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – bālo paro akkusaloti cāhu.

The other is foolish, inferior, low, mean, contemptible, wretched, insignificant, unskilled, ignorant, enveloped in ignorance, unknowing, unable to discern, of poor wisdom – thus they said, thus they declare, thus they utter, thus they expound, thus they express – saying, “The other is foolish and unskilled.”

Kẻ khác là ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi, bất thiện, không hiểu biết, bị vô minh che lấp, không có trí tuệ, không phân biệt được, kém trí tuệ, họ nói như vậy, họ tuyên bố như vậy, họ thuyết giảng như vậy, họ chỉ rõ như vậy, họ gọi như vậy – bālo paro akkusaloti cāhu.

1538

Sacco nu vādo katamo imesanti.

Sacco nu vādo katamo imesaṃ means: Which of these teachings is true?

Sacco nu vādo katamo imesa có nghĩa là.

Imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ vādo katamo sacco taccho tatho bhūto yāthāvo aviparītoti – sacco nu vādo katamo imesaṃ.

Among these ascetics and brahmins, which teaching is true, factual, real, actual, unperverted – which of these teachings is truly correct?

Trong số các Sa-môn, Bà-la-môn này, lời nói nào là chân thật, đúng đắn, đúng như vậy, có thật, không sai lệch – sacco nu vādo katamo imesaṃ.

1539

Sabbeva hīme kusalāvadānāti.

Sabbeva hīme kusalāvadānā means: Indeed, all these claim to be skilled.

Sabbeva hīme kusalāvadānā có nghĩa là.

Sabbevime samaṇabrāhmaṇā kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – sabbeva hīme kusalāvadānā.

Indeed, all these ascetics and brahmins claim to be skilled, claim to be wise, claim to be firm, claim to be just, claim to have reasons, claim to have characteristics, claim to have causes, claim to have a basis, by their own doctrine – indeed, all these claim to be skilled.

Tất cả các Sa-môn, Bà-la-môn này đều là những người nói thiện xảo, nói trí tuệ, nói kiên định, nói hợp lý, nói có lý do, nói có đặc tính, nói có nguyên nhân, nói có cơ sở, theo giáo lý của riêng họ – sabbeva hīme kusalāvadānā.

1540

Tenāha so nimmito –

Therefore, the one created said:

Vì vậy, vị Ni-mật-ta ấy nói:

1541

‘‘Evampi viggayha vivādayanti, bālo paro akkusaloti cāhu;

“Thus too they dispute, having contended, saying, ‘The other is foolish and unskilled’;

“Họ tranh cãi và bất đồng như vậy, nói rằng kẻ khác là ngu si và bất thiện;

1542

Sacco nu vādo katamo imesaṃ, sabbeva hīme kusalāvadānā’’ti.

Which of these is truly correct? For all of them claim to be skilled.”

Vậy lời nói nào trong số họ là chân thật, tất cả họ đều tự nhận là thiện xảo.”

1543

115.

1544

Parassa ce dhammamanānujānaṃ, bālomako hoti nihīnapañño;

If one does not approve another’s Dhamma, he is foolish, mean, and of inferior wisdom;

Nếu không chấp nhận giáo pháp của người khác, kẻ đó là ngu si, thấp kém, trí tuệ hạ liệt;

1545

Sabbeva bālā sunihīnapaññā, sabbevime diṭṭhiparibbasānā.

All are foolish and of very inferior wisdom; all these are clinging to views.

Tất cả đều là kẻ ngu si, trí tuệ rất hạ liệt, tất cả họ đều bị vướng mắc vào quan điểm.

1546

Parassa ce dhammamanānujānanti.

Parassa ce dhammamanānujānaṃ means: If one does not approve another’s Dhamma.

Parassa ce dhammamanānujānaṃ có nghĩa là.

Parassa dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ anānujānanto anānupassanto anānumananto anānumaññanto anānumodantoti – parassa ce dhammamanānujānaṃ.

Not approving, not observing, not assenting to, not agreeing with, not rejoicing in another’s Dhamma, view, practice, path – if one does not approve another’s Dhamma.

Không chấp nhận, không quán sát, không suy xét, không đồng ý, không hoan hỷ với giáo pháp, quan điểm, con đường, phương pháp của người khác – parassa ce dhammamanānujānaṃ.

1547

Bālomako hoti nihīnapaññoti.

Bālomako hoti nihīnapañño means: He is foolish, mean, and of inferior wisdom.

Bālomako hoti nihīnapañño có nghĩa là.

Paro bālo hoti hīno nihīno omako lāmako chatukko paritto, hīnapañño nihīnapañño omakapañño lāmakapañño chatukkapañño parittapaññoti – bālomako hoti nihīnapañño.

The other is foolish, inferior, low, mean, contemptible, wretched, insignificant; of inferior wisdom, of low wisdom, of mean wisdom, of contemptible wisdom, of wretched wisdom, of insignificant wisdom – he is foolish, mean, and of inferior wisdom.

Kẻ khác là ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi; có trí tuệ thấp kém, trí tuệ hạ liệt, trí tuệ hèn mọn, trí tuệ ti tiện, trí tuệ nhỏ bé, trí tuệ ít ỏi – bālomako hoti nihīnapañño.

1548

Sabbeva bālā sunihīnapaññāti.

Sabbeva bālā sunihīnapaññā means: All are foolish and of very inferior wisdom.

Sabbeva bālā sunihīnapaññā có nghĩa là.

Sabbevime samaṇabrāhmaṇā bālā hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittā, sabbeva hīnapaññā nihīnapaññā omakapaññā lāmakapaññā chatukkapaññā parittapaññāti – sabbeva bālā sunihīnapaññā.

Indeed, all these ascetics and brahmins are foolish, inferior, low, mean, contemptible, wretched, insignificant; all are of inferior wisdom, of low wisdom, of mean wisdom, of contemptible wisdom, of wretched wisdom, of insignificant wisdom – all are foolish and of very inferior wisdom.

Tất cả các Sa-môn, Bà-la-môn này đều là ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi; tất cả đều có trí tuệ thấp kém, trí tuệ hạ liệt, trí tuệ hèn mọn, trí tuệ ti tiện, trí tuệ nhỏ bé, trí tuệ ít ỏi – sabbeva bālā sunihīnapaññā.

1549

Sabbevime diṭṭhiparibbasānāti.

Sabbevime diṭṭhiparibbasānā means: All these are clinging to views.

Sabbevime diṭṭhiparibbasānā có nghĩa là.

Sabbevime samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā; te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti.

Indeed, all these ascetics and brahmins are attached to views; they, having taken up, having grasped, having seized, having clung to, having become firmly attached to one or another of the sixty-two views, dwell, reside, abide, live in their own views.

Tất cả các Sa-môn, Bà-la-môn này đều bị vướng mắc vào quan điểm; họ nắm giữ, chấp thủ, bám víu, chấp chặt, cố chấp, tin tưởng vào một trong sáu mươi hai quan điểm.

Yathā agārikā vā gharesu vasanti, sāpattikā vā āpattīsu vasanti, sakilesā vā kilesesu vasanti; evameva sabbevime samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā…pe… parivasantīti – sabbevime diṭṭhiparibbasānā.

Just as householders dwell in their homes, or those with offenses dwell in their offenses, or those with defilements dwell in their defilements; even so, all these recluses and brahmins are caught in views…pe… they live surrounded by views – all of them are surrounded by views.

Như những người cư sĩ sống trong nhà, những người phạm giới sống trong các lỗi lầm, những người có phiền não sống trong phiền não; cũng vậy, tất cả các Sa-môn, Bà-la-môn này đều bị vướng mắc vào quan điểm… (vân vân)… sống vây quanh – sabbevime diṭṭhiparibbasānā.

1550

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn nói:

1551

‘‘Parassa ce dhammamanānujānaṃ, bālomako hoti nihīnapañño;

“If one does not approve of another’s Dhamma, one is foolish, lowly in wisdom;

“Nếu không chấp nhận giáo pháp của người khác, kẻ đó là ngu si, thấp kém, trí tuệ hạ liệt;

1552

Sabbeva bālā sunihīnapaññā, sabbevime diṭṭhiparibbasānā’’ti.

All are foolish, very lowly in wisdom, all these are surrounded by views.”

Tất cả đều là kẻ ngu si, trí tuệ rất hạ liệt, tất cả họ đều bị vướng mắc vào quan điểm.”

1553

116.

1554

Sandiṭṭhiyā ceva navīvadātā,^* saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā;

Not purified by their own view, but of purified wisdom, skillful, discerning;

Không trong sạch bởi quan điểm của riêng mình, nhưng có trí tuệ thanh tịnh, thiện xảo, có khả năng suy xét;

1555

Na tesaṃ koci parihīnapañño, diṭṭhī hi tesampi tathā samattā.

Among them, none is lowly in wisdom, for their view is likewise complete.

Không ai trong số họ có trí tuệ thấp kém, vì quan điểm của họ cũng được chấp nhận như vậy.

1556

Sandiṭṭhiyā ceva navīvadātāti.

Not purified by their own view means:

Sandiṭṭhiyā ceva navīvadātā có nghĩa là.

Sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā anavīvadātā avodātā apariyodātā saṃkiliṭṭhā saṃkilesikāti – sandiṭṭhiyā ceva navīvadātā.

Not purified, not cleansed, not thoroughly purified by their own view, their own patience, their own preference, their own doctrine; defiled, defiling – not purified by their own view.

Không trong sạch, không tinh khiết, không hoàn toàn trong sạch, bị ô nhiễm, dễ bị ô nhiễm bởi quan điểm, sự chấp nhận, sự yêu thích, giáo lý của riêng mình – sandiṭṭhiyā ceva navīvadātā.

1557

Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmāti.

Of purified wisdom, skillful, discerning means:

Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā có nghĩa là.

Suddhapaññā visuddhapaññā parisuddhapaññā vodātapaññā pariyodātapaññā.

Of pure wisdom, very pure wisdom, thoroughly pure wisdom, cleansed wisdom, thoroughly cleansed wisdom.

Có trí tuệ thanh tịnh, trí tuệ trong sạch, trí tuệ hoàn toàn thanh tịnh, trí tuệ tinh khiết, trí tuệ hoàn toàn tinh khiết.

Atha vā suddhadassanā visuddhadassanā parisuddhadassanā vodātadassanā pariyodātadassanāti – saṃsuddhapaññā.

Or, of pure vision, very pure vision, thoroughly pure vision, cleansed vision, thoroughly cleansed vision – of purified wisdom.

Hoặc là có cái thấy thanh tịnh, cái thấy trong sạch, cái thấy hoàn toàn thanh tịnh, cái thấy tinh khiết, cái thấy hoàn toàn tinh khiết – saṃsuddhapaññā.

Kusalāti kusalā paṇḍitā paññavanto iddhimanto ñāṇino vibhāvino medhāvinoti – saṃsuddhapaññā kusalā.

Skillful means: skillful, wise, intelligent, endowed with power, knowing, discerning, sagacious – of purified wisdom, skillful.

Kusalā có nghĩa là thiện xảo, trí tuệ, có trí tuệ, có thần thông, có tri kiến, có khả năng phân biệt, có trí thông minh – saṃsuddhapaññā kusalā.

Mutīmāti mutimā paṇḍitā paññavanto iddhimanto ñāṇino vibhāvino medhāvinoti – saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā.

Discerning means: discerning, wise, intelligent, endowed with power, knowing, discerning, sagacious – of purified wisdom, skillful, discerning.

Mutīmā có nghĩa là có khả năng suy xét, trí tuệ, có trí tuệ, có thần thông, có tri kiến, có khả năng phân biệt, có trí thông minh – saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā.

1558

Tesaṃ na koci parihīnapaññoti.

Among them, none is lowly in wisdom means:

Tesaṃ na koci parihīnapañño có nghĩa là.

Tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ na koci hīnapañño nihīnapañño omakapañño lāmakapañño chatukkapañño parittapañño atthi.

Among those recluses and brahmins, there is none with lowly wisdom, very lowly wisdom, inferior wisdom, base wisdom, poor wisdom, limited wisdom.

Trong số các Sa-môn, Bà-la-môn đó, không ai có trí tuệ thấp kém, trí tuệ hạ liệt, trí tuệ hèn mọn, trí tuệ ti tiện, trí tuệ nhỏ bé, trí tuệ ít ỏi.

Sabbeva seṭṭhapaññā visiṭṭhapaññā pāmokkhapaññā uttamapaññā pavarapaññāti – tesaṃ na koci parihīnapañño.

All are of excellent wisdom, distinguished wisdom, foremost wisdom, supreme wisdom, pre-eminent wisdom – among them, none is lowly in wisdom.

Tất cả đều có trí tuệ tối thượng, trí tuệ siêu việt, trí tuệ nổi bật, trí tuệ tối cao, trí tuệ thù thắng – tesaṃ na koci parihīnapañño.

1559

Diṭṭhī hi tesampi tathā samattāti.

For their view is likewise complete means:

Diṭṭhī hi tesampi tathā samattā có nghĩa là.

Tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ diṭṭhi tathā samattā samādinnā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttāti – diṭṭhī hi tesampi tathā samattā.

The view of those recluses and brahmins is likewise complete, well-adopted, grasped, clung to, adhered to, determined, resolved – for their view is likewise complete.

Quan điểm của các Sa-môn, Bà-la-môn đó cũng được chấp nhận, nắm giữ, bám víu, chấp chặt, cố chấp, tin tưởng như vậy – diṭṭhī hi tesampi tathā samattā.

1560

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn nói:

1561

‘‘Sandiṭṭhiyā ceva navīvadātā, saṃsuddhapaññā kusalā mutīmā;

“Not purified by their own view, but of purified wisdom, skillful, discerning;

“Không trong sạch bởi quan điểm của riêng mình, nhưng có trí tuệ thanh tịnh, thiện xảo, có khả năng suy xét;

1562

Tesaṃ na koci parihīnapañño, diṭṭhī hi tesampi tathā samattā’’ti.

Among them, none is lowly in wisdom, for their view is likewise complete.”

Không ai trong số họ có trí tuệ thấp kém, vì quan điểm của họ cũng được chấp nhận như vậy.”

1563

117.

1564

Na vāhametaṃ tathiyanti^* brūmi, yamāhu bālā mithu aññamaññaṃ;

I do not say this is true, what fools say to each other;

Tôi không nói điều đó là chân thật, điều mà những kẻ ngu si nói với nhau một cách sai lầm;

1565

Sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ, tasmā hi bāloti paraṃ dahanti.

Each made their own view true, therefore they call others foolish.

Họ đã coi quan điểm của riêng mình là chân lý, vì vậy họ gọi người khác là ngu si.

1566

Na vāhametaṃ tathiyanti brūmīti.

I do not say this is true means:

Ta không nói điều đó là sự thật nghĩa là.

Nāti paṭikkhepo.

Na is a negation.

Không nghĩa là sự phủ định.

Etanti ‘‘dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni nāhaṃ etaṃ tacchaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – na vāhametaṃ tathiyanti brūmi.

Etaṃ means: “Of the sixty-two views, I do not say this is correct, true, real, actual, unperverted” – I declare, teach, expound, establish, reveal, analyze, clarify, proclaim – I do not say this is true.

Này (Etaṃ) — ‘‘Ta không nói rằng sáu mươi hai tà kiến này là chân thật, đúng đắn, hiện hữu, đúng như thật, không sai lạc’’— Ta nói, ta chỉ ra, ta giảng dạy, ta tuyên bố, ta thiết lập, ta mở bày, ta phân tích, ta làm rõ, ta công bố — Ta không nói rằng điều này là chân thật.

1567

Yamāhu bālā mithu aññamaññanti.

What fools say to each other means:

Những gì kẻ ngu nói lẫn nhau.

Mithūti dve janā, dve kalahakārakā, dve bhaṇḍanakārakā, dve bhassakārakā, dve vivādakārakā, dve adhikaraṇakārakā, dve vādino, dve sallapakā; te aññamaññaṃ bālo^* hīno nihīno omako lāmako chatukko parittoti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – yamāhu bālā mithu aññamaññaṃ.

Mithu means: two people, two quarrelers, two disputants, two debaters, two arguers, two litigants, two speakers, two conversants; they say to each other, speak, declare, explain, express that the other is foolish, lowly, very lowly, inferior, base, poor, limited – what fools say to each other.

Lẫn nhau (Mithū): hai người, hai kẻ gây tranh cãi, hai kẻ gây xung đột, hai kẻ gây cãi vã, hai kẻ gây bất đồng, hai kẻ gây tranh chấp, hai người biện luận, hai người đàm luận; họ nói lẫn nhau rằng kẻ kia là ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, dơ bẩn, nhỏ nhặt, tầm thường — họ nói như vậy, họ thuật lại như vậy, họ tuyên bố như vậy, họ trình bày như vậy, họ dùng từ như vậy — đó là những gì kẻ ngu nói lẫn nhau.

1568

Sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccanti.

Each made their own view true means:

Họ đã xem kiến chấp của mình là chân lý.

‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ.

“The world is eternal, this alone is true, other views are vain” – each made their own view true.

‘‘Thế gian là thường còn, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’ — họ đã xem kiến chấp của mình là chân lý.

‘‘Asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ.

“The world is not eternal, this alone is true, other views are vain”…pe… “the Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, other views are vain” – each made their own view true.

‘‘Thế gian là vô thường, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’… (tương tự như trên)… ‘‘Như Lai sau khi chết không tồn tại cũng không không tồn tại, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’ — họ đã xem kiến chấp của mình là chân lý.

1569

Tasmā hi bāloti paraṃ dahantīti.

Therefore they call others foolish means:

Vì vậy, họ coi người khác là ngu si.

Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā paraṃ bālo hīno nihīno omako lāmako chatukko parittoti dahanti passanti dakkhanti olokenti nijjhāyanti upaparikkhantīti – tasmā hi bāloti paraṃ dahanti.

Therefore—therefore, for that reason, for that cause, for that condition, for that origin, they regard, see, perceive, observe, contemplate, examine others as foolish, inferior, lowly, mean, contemptible, worthless, insignificant—therefore, they regard others as foolish.

Vì vậy (Tasmā): vì lý do đó, vì nguyên nhân đó, vì duyên đó, vì cội nguồn đó, họ coi người khác là ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, dơ bẩn, nhỏ nhặt, tầm thường — họ thấy, họ nhìn, họ quan sát, họ quán sát, họ khảo sát — vì vậy, họ coi người khác là ngu si.

1570

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1571

‘‘Na vāhametaṃ tathiyanti brūmi, yamāhu bālā mithu aññamaññaṃ;

“I do not say that this is true, what the foolish say to one another;

‘‘Ta không nói điều đó là chân thật, những gì kẻ ngu nói lẫn nhau;

1572

Sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ, tasmā hi bāloti paraṃ dahantī’’ti.

Each made their own view to be true; therefore, they regard others as foolish.”

Họ đã xem kiến chấp của mình là chân lý, vì vậy, họ coi người khác là ngu si.’’

1573

118.

1574

Yamāhu saccaṃ tathiyanti eke, tamāhu aññepi^* tucchaṃ musāti;

What some declare to be true, others declare to be empty, false;

Điều mà một số người nói là chân lý, người khác lại nói là rỗng tuếch, sai lầm;

1575

Evampi viggayha vivādayanti, kasmā na ekaṃ samaṇā vadanti.

Thus, they dispute and quarrel; why do the ascetics not speak as one?

Họ tranh cãi, biện luận như vậy, tại sao các Sa-môn không nói một điều?

1576

Yamāhu saccaṃ tathiyanti eketi.

What some declare to be true—

Điều mà một số người nói là chân lý.

Yaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘idaṃ saccaṃ tacchaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – yamāhu saccaṃ tathiyanti eke.

The Dhamma, view, practice, or path that some ascetics and brahmins declared, taught, proclaimed, expounded, or asserted as “this is true, factual, real, actual, not otherwise”—that is what some declare to be true.

Một số Sa-môn và Bà-la-môn nói về pháp, kiến, đạo lộ, con đường rằng: ‘‘Đây là chân lý, đúng đắn, hiện hữu, đúng như thật, không sai lạc’’ — họ nói như vậy, họ thuật lại như vậy, họ tuyên bố như vậy, họ trình bày như vậy, họ dùng từ như vậy — đó là điều mà một số người nói là chân lý.

1577

Tamāhu aññepi tucchaṃ musātīti.

Others declare to be empty, false—

Người khác lại nói là rỗng tuếch, sai lầm.

Tameva dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘tucchaṃ etaṃ, musā etaṃ, abhūtaṃ etaṃ, alikaṃ etaṃ, ayāthāvaṃ eta’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – tamāhu aññepi tucchaṃ musāti.

That same Dhamma, view, practice, or path that other ascetics and brahmins declared, taught, proclaimed, expounded, or asserted as “this is empty, this is false, this is unreal, this is untrue, this is not actual”—that is what others declare to be empty, false.

Một số Sa-môn và Bà-la-môn khác lại nói về chính pháp, kiến, đạo lộ, con đường đó rằng: ‘‘Điều này là rỗng tuếch, điều này là sai lầm, điều này là không hiện hữu, điều này là giả dối, điều này là không đúng như thật’’ — họ nói như vậy, họ thuật lại như vậy, họ tuyên bố như vậy, họ trình bày như vậy, họ dùng từ như vậy — đó là điều mà người khác lại nói là rỗng tuếch, sai lầm.

1578

Evampi viggayha vivādayantīti.

Thus, they dispute and quarrel—

Họ tranh cãi, biện luận như vậy.

Evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, kalahaṃ karonti, bhaṇḍanaṃ karonti, viggahaṃ karonti, vivādaṃ karonti, medhagaṃ karonti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – evampi viggayha vivādayanti.

Having thus grasped, taken up, held, clung to, and adhered to, they dispute, quarrel, wrangle, contend, and engage in strife— “You do not understand this Dhamma-Vinaya… (and so on) … or explain it if you can!”—thus, they dispute and quarrel.

Họ nắm giữ, nắm chắc, chấp thủ, bám víu, cố chấp vào điều đó mà tranh cãi, gây gổ, gây xung đột, gây bất đồng, gây tranh chấp, gây mâu thuẫn — ‘‘Ngươi không hiểu Pháp và Luật này… (tương tự như trên)… hãy giải thích nếu ngươi có thể’’ — họ tranh cãi, biện luận như vậy.

1579

Kasmā na ekaṃ samaṇā vadantīti.

Why do the ascetics not speak as one?—

Tại sao các Sa-môn không nói một điều?

Kasmāti kasmā kiṃkāraṇā kiṃhetu kiṃpaccayā kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā na ekaṃ vadanti nānā vadanti vividhaṃ vadanti aññoññaṃ^* vadanti puthu vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – kasmā na ekaṃ samaṇā vadanti.

Why—for what reason, what cause, what condition, what origin, what source, what genesis—do they not speak as one, but speak differently, variously, to one another, separately; do they teach, proclaim, expound, and assert?—Why do the ascetics not speak as one?

Tại sao (Kasmā): tại sao, vì nguyên nhân gì, vì lý do gì, vì duyên gì, vì cội nguồn gì, vì sự phát sinh gì, vì bản chất gì, vì khởi nguồn gì mà họ không nói một điều, họ nói nhiều điều, họ nói đủ loại, họ nói lẫn nhau, họ nói riêng rẽ, họ thuật lại, họ tuyên bố, họ trình bày, họ dùng từ — tại sao các Sa-môn không nói một điều?

1580

Tenāha so nimmito –

Therefore, that created being said:

Do đó, vị được hóa hiện đó đã nói:

1581

‘‘Yamāhu saccaṃ tathiyanti eke, tamāhu aññepi tucchaṃ musāti;

“What some declare to be true, others declare to be empty, false;

‘‘Điều mà một số người nói là chân lý, người khác lại nói là rỗng tuếch, sai lầm;

1582

Evampi viggayha vivādayanti, kasmā na ekaṃ samaṇā vadantī’’ti.

Thus, they dispute and quarrel; why do the ascetics not speak as one?”

Họ tranh cãi, biện luận như vậy, tại sao các Sa-môn không nói một điều?’’

1583

119.

1584

Ekañhi saccaṃ na dutīyamatthi, yasmiṃ pajā no vivade pajānaṃ;

There is indeed one truth, there is no second, regarding which people, understanding, would not dispute;

Chỉ có một chân lý, không có chân lý thứ hai, mà nhờ đó chúng sinh hiểu biết sẽ không tranh cãi;

1585

Nānā te saccāni sayaṃ thunanti, tasmā na ekaṃ samaṇā vadanti.

They praise their own diverse truths; therefore, the ascetics do not speak as one.

Họ tự mình tán dương nhiều chân lý khác nhau, vì vậy các Sa-môn không nói một điều.

1586

Ekañhi saccaṃ na dutīyamatthīti.

There is indeed one truth, there is no second—

Chỉ có một chân lý, không có chân lý thứ hai.

Ekaṃ saccaṃ vuccati dukkhanirodho nibbānaṃ.

The one truth is called the cessation of suffering, Nibbāna.

Một chân lý được gọi là sự diệt khổ, Niết-bàn.

Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.

That which is the calming of all formations, the relinquishing of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.

Đó là sự an tịnh của mọi hành, sự từ bỏ mọi chấp thủ, sự diệt trừ tham ái, ly tham, đoạn diệt, Niết-bàn.

Atha vā ekaṃ saccaṃ vuccati – maggasaccaṃ, niyyānasaccaṃ, dukkhanirodhagāminī paṭipadā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhīti – ekañhi saccaṃ na dutīyamatthi.

Alternatively, the one truth is called the truth of the path, the truth of liberation, the practice leading to the cessation of suffering, the Noble Eightfold Path, namely—right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration—there is indeed one truth, there is no second.

Hoặc một chân lý được gọi là: Đạo đế, chân lý đưa đến giải thoát, con đường đưa đến sự diệt khổ, Bát Chánh Đạo, đó là — Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định — chỉ có một chân lý, không có chân lý thứ hai.

1587

Yasmiṃ pajā no vivade pajānanti.

Regarding which people, understanding, would not dispute—

Mà nhờ đó chúng sinh hiểu biết sẽ không tranh cãi.

Yasminti yasmiṃ sacce.

Regarding which—regarding which truth.

Mà nhờ đó (Yasmiṃ): nhờ chân lý đó.

Pajāti sattādhivacanaṃ.

People—is a term for beings.

Chúng sinh (Pajā): là từ chỉ các chúng sinh.

Pajānanti^* yaṃ saccaṃ pajānantā ājānantā vijānantā paṭivijānantā paṭivijjhantā na kalahaṃ kareyyuṃ, na bhaṇḍanaṃ kareyyuṃ, na viggahaṃ kareyyuṃ, na vivādaṃ kareyyuṃ, na medhagaṃ kareyyuṃ, kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ pajaheyyuṃ, vinodeyyuṃ, byantiṃ kareyyuṃ^* , anabhāvaṃ gameyyunti – yasmiṃ pajā no vivade pajānaṃ.

Understanding—the truth that people, knowing, comprehending, understanding fully, penetrating, would not quarrel, would not wrangle, would not dispute, would not contend, would not engage in strife; they would abandon, dispel, eliminate, and bring to an end quarrel, wrangling, dispute, contention, and strife—regarding which people, understanding, would not dispute.

Hiểu biết (Pajānaṃ): những chúng sinh hiểu biết, thấu hiểu, liễu tri, giác ngộ, xuyên thấu chân lý đó sẽ không gây gổ, không gây xung đột, không gây bất đồng, không gây tranh cãi, không gây mâu thuẫn; họ sẽ từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự gây gổ, xung đột, bất đồng, tranh cãi, mâu thuẫn — mà nhờ đó chúng sinh hiểu biết sẽ không tranh cãi.

1588

Nānā te saccāni sayaṃ thunantīti.

They praise their own diverse truths—

Họ tự mình tán dương nhiều chân lý khác nhau.

Nānā te saccāni sayaṃ thunanti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

They praise, declare, teach, proclaim, expound, and assert their own diverse truths.

Họ tự mình tán dương, nói, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ nhiều chân lý khác nhau.

‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti sayaṃ thunanti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

“The world is eternal; this alone is true, anything else is false,” they themselves praise, declare, teach, proclaim, expound, and assert.

‘‘Thế gian là thường còn, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’ — họ tự mình tán dương, nói, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ như vậy.

‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti sayaṃ thunanti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – nānā te saccāni sayaṃ thunanti.

“The world is not eternal…pe… the Tathāgata neither is nor is not after death; this alone is true, anything else is false,” they themselves praise, declare, teach, proclaim, expound, and assert – thus they themselves praise various truths.

‘‘Thế gian là vô thường… (tương tự như trên)… Như Lai sau khi chết không tồn tại cũng không không tồn tại, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’ — họ tự mình tán dương, nói, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ như vậy — họ tự mình tán dương nhiều chân lý khác nhau.

1589

Tasmā na ekaṃ samaṇā vadantīti.

Therefore, the recluses do not speak of one (truth).

Vì vậy các Sa-môn không nói một điều.

Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā na ekaṃ vadanti nānā vadanti vividhaṃ vadanti aññoññaṃ vadanti puthu vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – tasmā na ekaṃ samaṇā vadanti.

Therefore: for that reason, for that cause, for that condition, for that origin, they do not speak of one (truth); they speak of various (truths), they speak of diverse (truths), they speak of different (truths), they speak of many (truths), they teach, proclaim, expound, and assert – therefore, the recluses do not speak of one (truth).

Vì vậy (Tasmā): vì lý do đó, vì nguyên nhân đó, vì duyên đó, vì cội nguồn đó mà họ không nói một điều, họ nói nhiều điều, họ nói đủ loại, họ nói lẫn nhau, họ nói riêng rẽ, họ thuật lại, họ tuyên bố, họ trình bày, họ dùng từ — vì vậy các Sa-môn không nói một điều.

1590

Tenāha bhagavā –

Therefore the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1591

‘‘Ekañhi saccaṃ na dutīyamatthi, yasmiṃ pajā no vivade pajānaṃ;

“There is indeed one truth, there is no second, concerning which people, knowing, would not dispute;

‘‘Chỉ có một chân lý, không có chân lý thứ hai, mà nhờ đó chúng sinh hiểu biết sẽ không tranh cãi;

1592

Nānā te saccāni sayaṃ thunanti, tasmā na ekaṃ samaṇā vadantī’’ti.

They themselves praise various truths, therefore the recluses do not speak of one (truth).”

Họ tự mình tán dương nhiều chân lý khác nhau, vì vậy các Sa-môn không nói một điều.’’

1593

120.

120.

120.

1594

Kasmā nu saccāni vadanti nānā, pavādiyāse kusalāvadānā;

Why do they speak of various truths, these debaters, claiming to be skilled?

Tại sao họ nói nhiều chân lý khác nhau, những người biện luận được cho là khéo léo;

1595

Saccāni sutāni bahūni nānā, udāhu te takkamanussaranti.

Are there many various truths heard, or do they follow their own reasoning?

Có phải họ đã nghe nhiều chân lý khác nhau, hay họ chỉ suy luận?

1596

Kasmā nu saccāni vadanti nānāti.

Why do they speak of various truths?

Tại sao họ nói nhiều chân lý khác nhau?

Kasmāti kasmā kiṃkāraṇā kiṃhetu kiṃpaccayā kiṃnidānā saccāni nānā^* vadanti, vividhāni vadanti, aññoññāni vadanti, puthūni vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – kasmā nu saccāni vadanti nānā.

Why: for what reason, for what cause, for what condition, for what origin do they speak of various truths, do they speak of diverse (truths), do they speak of different (truths), do they speak of many (truths), do they teach, proclaim, expound, and assert – why do they speak of various truths?

Tại sao (Kasmā): tại sao, vì nguyên nhân gì, vì lý do gì, vì duyên gì, vì cội nguồn gì mà họ nói nhiều chân lý khác nhau, họ nói đủ loại, họ nói lẫn nhau, họ nói riêng rẽ, họ thuật lại, họ tuyên bố, họ trình bày, họ dùng từ — tại sao họ nói nhiều chân lý khác nhau?

1597

Pavādiyāse kusalāvadānāti.

These debaters, claiming to be skilled.

Những người biện luận được cho là khéo léo.

Pavādiyāseti vippavadantītipi pavādiyāse.

Debaters: they are also called debaters because they dispute.

Những người biện luận (Pavādiyāse): họ tranh biện.

Atha vā sakaṃ sakaṃ diṭṭhigataṃ pavadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

Or, they proclaim, teach, declare, expound, and assert their own views.

Hoặc, họ tuyên bố, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ kiến chấp của riêng mình.

‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti pavadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

“The world is eternal; this alone is true, anything else is false,” they proclaim, teach, declare, expound, and assert.

‘‘Thế gian là thường còn, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’ — họ tuyên bố, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ như vậy.

‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti pavadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

“The world is not eternal…pe… the Tathāgata neither is nor is not after death; this alone is true, anything else is false,” they proclaim, teach, declare, expound, and assert.

‘‘Thế gian là vô thường… (tương tự như trên)… Như Lai sau khi chết không tồn tại cũng không không tồn tại, đây là chân lý, cái khác là vô ích’’ — họ tuyên bố, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ như vậy.

Kusalāvadānāti kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – pavādiyāse kusalāvadānā.

Claiming to be skilled: in their own doctrine, they are skilled speakers, wise speakers, firm speakers, logical speakers, causal speakers, characteristic speakers, foundational speakers, positional speakers – these debaters, claiming to be skilled.

Được cho là khéo léo (Kusalāvadānā): những lời nói khéo léo, những lời nói của người trí, những lời nói vững chắc, những lời nói hợp lý, những lời nói có lý do, những lời nói có đặc điểm, những lời nói có nguyên nhân, những lời nói có căn cứ — theo giáo lý của riêng họ — những người biện luận được cho là khéo léo.

1598

Saccāni sutāni bahūni nānāti saccāni sutāni bahukāni nānāni vividhāni aññoññāni puthūnīti – saccāni sutāni bahūni nānā.

Are there many various truths heard: many various, diverse, different, numerous truths are heard – are there many various truths heard?

Họ đã nghe nhiều chân lý khác nhau: họ đã nghe nhiều, đa dạng, đủ loại, lẫn nhau, riêng rẽ các chân lý — họ đã nghe nhiều chân lý khác nhau.

1599

Udāhu te takkamanussarantīti udāhu takkena saṅkappena yāyanti nīyanti vuyhanti saṃharīyantīti.

Or do they follow their own reasoning: or do they proceed, are they led, are they carried away, are they drawn by reasoning, by speculation?

Hay họ chỉ suy luận?: hay họ bị dẫn dắt, bị lôi kéo, bị cuốn trôi, bị tập hợp bởi sự suy luận, bởi tư duy?

Evampi udāhu te takkamanussaranti.

Thus also, or do they follow their own reasoning?

Cũng có thể hiểu là: hay họ chỉ suy luận?

Atha vā takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānaṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti.

Or, they speak, teach, declare, expound, and assert their own spontaneous thoughts, which are beaten by reasoning and followed by investigation.

Hoặc, họ nói, thuật lại, tuyên bố, trình bày, dùng từ những ý tưởng tự phát sinh, được suy xét kỹ lưỡng, được khảo sát cẩn thận.

Evampi udāhu te takkamanussaranti.

Thus also, or do they follow their own reasoning?

Cũng có thể hiểu là: hay họ chỉ suy luận?

1600

Tenāha so nimmito –

Therefore, that created being said:

Do đó, vị được hóa hiện đó đã nói:

1601

‘‘Kasmā nu saccāni vadanti nānā, pavādiyāse kusalāvadānā;

“Why do they speak of various truths, these debaters, claiming to be skilled?

“Tại sao những người tranh luận, tự xưng là bậc thiện xảo, lại nói các sự thật khác nhau?

1602

Saccāni sutāni bahūni nānā, udāhu te takkamanussarantī’’ti.

Are there many various truths heard, or do they follow their own reasoning?”

Có phải họ đã nghe nhiều sự thật khác nhau, hay là họ chỉ theo suy luận của mình?”

1603

121.

121.

121.

1604

Na heva saccāni bahūni nānā, aññatra saññāya niccāni loke;

Indeed, there are not many various truths in the world, apart from perception of the permanent;

Không hề có nhiều sự thật khác nhau, ngoại trừ những nhận thức về sự thường còn trên thế gian;

1605

Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā, saccaṃ musāti dvayadhammamāhu.

Having conceived reasoning in views, they declare a dual doctrine: ‘true and false.’

Sau khi suy luận và tạo ra các quan kiến, họ nói rằng đây là sự thật, đây là sai lầm, đó là hai loại pháp.

1606

Na heva saccāni bahūni nānāti na heva saccāni bahukāni nānāni vividhāni aññoññāni puthūnīti – na heva saccāni bahūni nānā.

Indeed, there are not many various truths: indeed, there are not many, various, diverse, different, numerous truths – indeed, there are not many various truths.

Không hề có nhiều sự thật khác nhau nghĩa là không hề có nhiều, đa dạng, khác biệt, riêng rẽ các sự thật – không hề có nhiều sự thật khác nhau.

1607

Aññatra saññāya niccāni loketi aññatra saññāya niccaggāhā ekaññeva saccaṃ loke kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyati – dukkhanirodho nibbānaṃ.

Apart from perception of the permanent in the world: apart from perception, by grasping the permanent, only one truth is spoken, declared, expounded, and asserted in the world – the cessation of suffering, Nibbāna.

Ngoại trừ những nhận thức về sự thường còn trên thế gian nghĩa là, ngoại trừ sự chấp thủ về sự thường còn trong nhận thức, chỉ có một sự thật được nói, được tuyên bố, được trình bày, được gọi trên thế gian – sự diệt khổ là Nibbāna.

Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.

That which is the calming of all formations, the relinquishing of all substrata, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.

Đó là sự an tịnh mọi hành, sự từ bỏ mọi chấp thủ, sự diệt trừ tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Nibbāna.

Atha vā ekaṃ saccaṃ vuccati maggasaccaṃ, niyyānasaccaṃ, dukkhanirodhagāminī paṭipadā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi …pe… sammāsamādhīti – aññatra saññāya niccāni loke.

Or, one truth is called the path-truth, the truth of liberation, the practice leading to the cessation of suffering, the Noble Eightfold Path, namely – right view…pe… right concentration – apart from perception of the permanent in the world.

Hoặc là, một sự thật được gọi là đạo đế (magga-sacca), sự thật dẫn đến giải thoát, con đường dẫn đến sự diệt khổ, Bát Chánh Đạo, đó là – chánh kiến… cho đến… chánh định – ngoại trừ những nhận thức về sự thường còn trên thế gian.

1608

Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā, saccaṃ musāti dvayadhammamāhūti.

Having conceived reasoning in views, they declare a dual doctrine: ‘true and false.’

Sau khi suy luận và tạo ra các quan kiến, họ nói rằng đây là sự thật, đây là sai lầm, đó là hai loại pháp nghĩa là.

Takkaṃ vitakkaṃ saṅkappaṃ takkayitvā vitakkayitvā saṅkappayitvā diṭṭhigatāni janenti sañjanenti nibbattenti abhinibbattenti.

Having reasoned, having applied thought, having resolved, they produce, generate, bring forth, and bring forth abundantly views.

Sau khi suy luận, tư duy, quán xét về các ý nghĩ, họ tạo ra, phát sinh, làm cho xuất hiện, làm cho hiện khởi các quan kiến.

Diṭṭhigatāni janetvā sañjanetvā nibbattetvā abhinibbattetvā ‘‘mayhaṃ saccaṃ tuyhaṃ musā’’ti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā saccaṃ musāti dvayadhammamāhu.

Having produced, having generated, having brought forth, having brought forth abundantly views, they said, declared, spoke, explained, and asserted thus: ‘‘Mine is true, yours is false.’’ Thus, having established reasoning in their views, they declared a dual doctrine of truth and falsehood.

Sau khi tạo ra, phát sinh, làm cho xuất hiện, làm cho hiện khởi các quan kiến, họ nói như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, gọi như vậy: “Điều của tôi là sự thật, điều của anh là sai lầm” – sau khi suy luận và tạo ra các quan kiến, họ nói rằng đây là sự thật, đây là sai lầm, đó là hai loại pháp.

1609

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1610

‘‘Na heva saccāni bahūni nānā, aññatra saññāya niccāni loke;

‘‘Truly, there are not many diverse truths in the world, apart from perceptions of permanence;

“Không hề có nhiều sự thật khác nhau, ngoại trừ những nhận thức về sự thường còn trên thế gian;

1611

Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā, saccaṃ musāti dvayadhammamāhū’’ti.

Having established reasoning in their views, they declared a dual doctrine of truth and falsehood.’’

Sau khi suy luận và tạo ra các quan kiến, họ nói rằng đây là sự thật, đây là sai lầm, đó là hai loại pháp.”

1612

122.

122.

122.

1613

Diṭṭhe sute sīlavate mute vā, ete ca^* nissāya vimānadassī;

Having seen, heard, in virtue and vows, or in what is discerned, relying on these, one who sees disparagement;

Trong những điều đã thấy, đã nghe, đã giữ giới, đã cảm nhận, người có quan kiến kiêu mạn dựa vào những điều này;

1614

Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno, bālo paro akkusaloti cāha.

Standing in judgment, laughing, declares the other to be foolish and unskillful.

Đứng vững trong sự phân định của mình, cười nhạo và nói rằng người khác là ngu si, bất thiện.

1615

Diṭṭhe sute sīlavate mute vā, ete ca nissāya vimānadassīti.

Having seen, heard, in virtue and vows, or in what is discerned, relying on these, one who sees disparagement.

Trong những điều đã thấy, đã nghe, đã giữ giới, đã cảm nhận, người có quan kiến kiêu mạn dựa vào những điều này nghĩa là.

Diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā, sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā, sīlaṃ vā sīlasuddhiṃ vā, vataṃ vā vatasuddhiṃ vā, mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā nissāya upanissāya gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – diṭṭhe sute sīlavate mute vā.

Relying on, taking as a strong support, grasping, clinging to, and firmly adhering to either a view or purity of view, or hearing or purity of hearing, or morality or purity of morality, or a vow or purity of a vow, or what is discerned or purity of what is discerned—this is "having seen, heard, in virtue and vows, or in what is discerned."

Dựa vào, nương tựa vào, chấp thủ, bám víu, an trú vào những điều đã thấy hoặc sự thanh tịnh của điều đã thấy, những điều đã nghe hoặc sự thanh tịnh của điều đã nghe, giới hoặc sự thanh tịnh của giới, hạnh hoặc sự thanh tịnh của hạnh, những điều đã cảm nhận hoặc sự thanh tịnh của điều đã cảm nhận – trong những điều đã thấy, đã nghe, đã giữ giới, đã cảm nhận.

Ete ca nissāya vimānadassīti.

Relying on these, one who sees disparagement.

Người có quan kiến kiêu mạn dựa vào những điều này nghĩa là.

Na sammānetītipi vimānadassī.

One who does not honor is also one who sees disparagement.

Người không tôn trọng cũng là người có quan kiến kiêu mạn.

Atha vā domanassaṃ janetītipi vimānadassīti – diṭṭhe sute sīlavate mute vā ete ca nissāya vimānadassī.

Alternatively, one who causes displeasure is also one who sees disparagement—this is "having seen, heard, in virtue and vows, or in what is discerned, relying on these, one who sees disparagement."

Hoặc là, người gây ra sự bất mãn cũng là người có quan kiến kiêu mạn – trong những điều đã thấy, đã nghe, đã giữ giới, đã cảm nhận, người có quan kiến kiêu mạn dựa vào những điều này.

1616

Vinicchaye ṭhatvā pahassamānoti.

Standing in judgment, laughing.

Đứng vững trong sự phân định của mình và cười nhạo nghĩa là.

Vinicchayā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.

Judgments are called the sixty-two views.

Sáu mươi hai tà kiến được gọi là các sự phân định.

Diṭṭhivinicchaye vinicchayadiṭṭhiyā ṭhatvā patiṭṭhahitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – vinicchaye ṭhatvā.

Standing, being established, grasping, clinging to, and firmly adhering to a judgment of views, to a judgmental view—this is "standing in judgment."

Đứng vững, an trú, chấp thủ, bám víu, an trú vào sự phân định của tà kiến, vào tà kiến phân định – đứng vững trong sự phân định của mình.

Pahassamānoti tuṭṭho hoti haṭṭho pahaṭṭho attamano paripuṇṇasaṅkappo.

Laughing means being pleased, delighted, greatly delighted, joyful, with a fulfilled resolve.

Cười nhạo nghĩa là người ấy hoan hỷ, vui vẻ, rất vui vẻ, mãn nguyện, với ý định hoàn toàn.

Atha vā dantavidaṃsakaṃ pahassamānoti – vinicchaye ṭhatvā pahassamāno.

Alternatively, laughing with bared teeth—this is "standing in judgment, laughing."

Hoặc là, cười nhạo với nụ cười hở răng – đứng vững trong sự phân định của mình và cười nhạo.

1617

Bālo paro akkusaloti cāhāti.

Declares the other to be foolish and unskillful.

Và nói rằng người khác là ngu si, bất thiện nghĩa là.

Paro bālo hīno nihīno omako lāmako chatukko paritto akusalo avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī amedhāvī duppaññoti, evamāha evaṃ katheti evaṃ bhaṇati evaṃ dīpayati evaṃ voharatīti – bālo paro akkusaloti cāha.

He says, declares, speaks, explains, and asserts thus: "The other is foolish, inferior, lowly, mean, base, wretched, insignificant, unskillful, unwise, ignorant, unknowing, undiscerning, unintelligent, of poor wisdom"—this is "declares the other to be foolish and unskillful."

Người khác là ngu si, thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi, bất thiện, vô minh, chìm đắm trong vô minh, không có trí tuệ, không phân biệt được, không có trí tuệ, kém cỏi về trí tuệ, người ấy nói như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, gọi như vậy – và nói rằng người khác là ngu si, bất thiện.

1618

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1619

‘‘Diṭṭhe sute sīlavate mute vā, ete ca nissāya vimānadassī;

‘‘Having seen, heard, in virtue and vows, or in what is discerned, relying on these, one who sees disparagement;

“Trong những điều đã thấy, đã nghe, đã giữ giới, đã cảm nhận, người có quan kiến kiêu mạn dựa vào những điều này;

1620

Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno, bālo paro akkusaloti cāhā’’ti.

Standing in judgment, laughing, declares the other to be foolish and unskillful.’’

Đứng vững trong sự phân định của mình, cười nhạo và nói rằng người khác là ngu si, bất thiện.”

1621

123.

123.

123.

1622

Yeneva bāloti paraṃ dahāti, tenātumānaṃ kusaloti cāha;

By that by which he deems another foolish, by that he declares himself skillful;

Chính vì điều mà y cho người khác là ngu si, y lại tự cho mình là thiện xảo;

1623

Sayamattanā so kusalāvadāno, aññaṃ vimāneti tadeva pāva.

He, proclaiming himself skillful, disparages another, and asserts that very thing.

Tự mình xưng là bậc thiện xảo, y khinh miệt người khác và nói điều đó.

1624

Yeneva bāloti paraṃ dahātīti.

By that by which he deems another foolish.

Chính vì điều mà y cho người khác là ngu si nghĩa là.

Yeneva hetunā yena paccayena yena kāraṇena yena pabhavena paraṃ bālato hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato dahati passati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – yeneva bāloti paraṃ dahāti.

By whatever reason, by whatever cause, by whatever ground, by whatever power he regards, sees, perceives, observes, scrutinizes, and examines another as foolish, inferior, lowly, mean, base, wretched, insignificant—this is "by that by which he deems another foolish."

Chính vì lý do nào, vì nguyên nhân nào, vì duyên nào, vì uy lực nào mà y xem, thấy, nhìn, quán sát, khảo sát người khác là ngu si, thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi – chính vì điều mà y cho người khác là ngu si.

1625

Tenātumānaṃ kusaloti cāhāti.

By that he declares himself skillful.

Y lại tự cho mình là thiện xảo nghĩa là.

Ātumāno vuccati attā.

"Ātumāno" means oneself.

Ātumāno được gọi là tự ngã.

Sopi teneva hetunā tena paccayena tena kāraṇena tena pabhavena attānaṃ ahamasmi kusalo paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvīti – tenātumānaṃ kusaloti cāha.

By that very reason, by that cause, by that ground, by that power, he says of himself: "I am skillful, wise, intelligent, discerning, knowledgeable, perceptive, sagacious"—this is "by that he declares himself skillful."

Chính vì lý do đó, vì nguyên nhân đó, vì duyên đó, vì uy lực đó mà y tự cho mình là thiện xảo, thông thái, có trí tuệ, có trí thông minh, có tri kiến, có khả năng phân biệt, có trí tuệ – y lại tự cho mình là thiện xảo.

1626

Sayamattanā so kusalāvadānoti.

He, proclaiming himself skillful.

Tự mình xưng là bậc thiện xảo nghĩa là.

Sayameva attānaṃ kusalavādo paṇḍitavādo thiravādo ñāyavādo hetuvādo lakkhaṇavādo kāraṇavādo ṭhānavādo sakāya laddhiyāti – sayamattanā so kusalāvadāno.

He himself is one who speaks of himself as skillful, as wise, as firm, as right, as having a cause, as having a characteristic, as having a reason, as having a basis, according to his own doctrine—this is "he, proclaiming himself skillful."

Tự mình xưng là người nói về sự thiện xảo, người nói về sự thông thái, người nói về sự kiên định, người nói về sự đúng đắn, người nói về nguyên nhân, người nói về đặc điểm, người nói về duyên, người nói về cơ sở trong giáo lý của mình – tự mình xưng là bậc thiện xảo.

1627

Aññaṃ vimāneti tadeva pāvāti.

Disparages another, and asserts that very thing.

Y khinh miệt người khác và nói điều đó nghĩa là.

Na sammānetītipi aññaṃ vimāneti.

One who does not honor also disparages another.

Người không tôn trọng cũng là người khinh miệt người khác.

Atha vā domanassaṃ janetītipi aññaṃ vimāneti.

Alternatively, one who causes displeasure also disparages another.

Hoặc là, người gây ra sự bất mãn cũng là người khinh miệt người khác.

Tadeva pāvāti tadeva taṃ diṭṭhigataṃ pāvadati ‘‘itipāyaṃ puggalo micchādiṭṭhiko viparītadassano’’ti – aññaṃ vimāneti tadeva pāvada.

Asserts that very thing means he asserts that very view: "This person is of wrong view, seeing things perversely"—this is "disparages another, and asserts that very thing."

Và nói điều đó nghĩa là y tuyên bố quan kiến đó, rằng “Người này có tà kiến, có cái nhìn sai lệch” – y khinh miệt người khác và nói điều đó.

1628

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1629

‘‘Yeneva bāloti paraṃ dahāti, tenātumānaṃ kusaloti cāha;

‘‘By that by which he deems another foolish, by that he declares himself skillful;

“Chính vì điều mà y cho người khác là ngu si, y lại tự cho mình là thiện xảo;

1630

Sayamattanā so kusalāvadāno, aññaṃ vimāneti tadeva pāvā’’ti.

He, proclaiming himself skillful, disparages another, and asserts that very thing.’’

Tự mình xưng là bậc thiện xảo, y khinh miệt người khác và nói điều đó.”

1631

124.

124.

124.

1632

Atisāradiṭṭhiyā so samatto, mānena matto paripuṇṇamānī;

He is consumed by extreme views, intoxicated by conceit, full of conceit;

Người ấy hoàn toàn chìm đắm trong tà kiến quá đáng, say sưa trong kiêu mạn, đầy dẫy kiêu mạn;

1633

Sayameva sāmaṃ manasābhisitto, diṭṭhī hi sā tassa tathā samattā.

He has consecrated himself mentally, for that view is thus firmly held by him.

Tự mình tự phong cho mình bằng tâm ý, vì quan kiến ấy của y đã hoàn toàn như vậy.

1634

Atisāradiṭṭhiyā so samattoti.

He is consumed by extreme views.

Người ấy hoàn toàn chìm đắm trong tà kiến quá đáng nghĩa là.

Atisāradiṭṭhiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.

The sixty-two wrong views are called extreme views (atisāradiṭṭhiyo).

Sáu mươi hai tà kiến được gọi là các tà kiến quá đáng.

Kiṃkāraṇā atisāradiṭṭhiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni?

For what reason are the sixty-two wrong views called extreme views?

Vì lý do gì mà sáu mươi hai tà kiến được gọi là các tà kiến quá đáng?

Sabbā tā diṭṭhiyo kāraṇātikkantā lakkhaṇātikkantā ṭhānātikkantā, taṃkāraṇā atisāradiṭṭhiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.

All those views transcend their cause, transcend their characteristic, transcend their basis; for that reason, the sixty-two wrong views are called extreme views.

Tất cả những tà kiến đó đều vượt quá nguyên nhân, vượt quá đặc điểm, vượt quá cơ sở, vì lý do đó mà sáu mươi hai tà kiến được gọi là các tà kiến quá đáng.

Sabbāpi diṭṭhiyo atisāradiṭṭhiyo^* .

All views are extreme views.

Tất cả các tà kiến đều là tà kiến quá đáng.

Kiṃkāraṇā sabbāpi diṭṭhiyo vuccanti atisāradiṭṭhiyo?

For what reason are all views called extreme views?

Vì lý do gì mà tất cả các tà kiến đều được gọi là tà kiến quá đáng?

Te^* aññamaññaṃ atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā diṭṭhigatāni janenti sañjanenti nibbattenti abhinibbattenti, taṃkāraṇā sabbāpi diṭṭhiyo vuccanti atisāradiṭṭhiyo.

They, having exceeded, having surpassed, having gone beyond one another, generate, produce, bring forth, and manifest wrong views; for that reason, all views are called extreme views.

Họ vượt qua, vượt hẳn, vượt trội lẫn nhau và tạo ra, phát sinh, làm cho xuất hiện, làm cho hiện khởi các quan kiến, vì lý do đó mà tất cả các tà kiến đều được gọi là tà kiến quá đáng.

Atisāradiṭṭhiyā so samattoti.

He is consumed by extreme views.

Người ấy hoàn toàn chìm đắm trong tà kiến quá đáng nghĩa là.

Atisāradiṭṭhiyā samatto paripuṇṇo anomoti – atisāradiṭṭhiyā so samatto.

Consumed by extreme views, full, complete, perfect – he is consumed by extreme views.

Hoàn toàn, đầy đủ, không thiếu sót trong tà kiến quá đáng – người ấy hoàn toàn chìm đắm trong tà kiến quá đáng.

1635

Mānena matto paripuṇṇamānīti.

Intoxicated by conceit, full of conceit.

Say sưa trong kiêu mạn, đầy dẫy kiêu mạn nghĩa là.

Sakāya diṭṭhiyā diṭṭhimānena matto pamatto ummatto atimattoti – mānena matto.

Intoxicated, heedless, mad, excessively so, by the conceit of his own view – intoxicated by conceit.

Say sưa, lơ đễnh, điên cuồng, quá mức trong kiêu mạn về quan kiến của mình – say sưa trong kiêu mạn.

Paripuṇṇamānīti paripuṇṇamānī samattamānī anomamānīti – mānena matto paripuṇṇamānī.

Full of conceit means full of conceit, complete in conceit, perfect in conceit – intoxicated by conceit, full of conceit.

Đầy dẫy kiêu mạn nghĩa là đầy dẫy kiêu mạn, hoàn toàn kiêu mạn, không thiếu sót kiêu mạn – say sưa trong kiêu mạn, đầy dẫy kiêu mạn.

1636

Sayameva sāmaṃ manasābhisittoti.

He has consecrated himself mentally.

Tự mình tự phong cho mình bằng tâm ý nghĩa là.

Sayameva attānaṃ cittena abhisiñcati ‘‘ahamasmi kusalo paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī’’ti – sayameva sāmaṃ manasābhisitto.

He anoints himself mentally, thinking: ‘‘I am skillful, wise, discerning, intelligent, knowledgeable, perceptive, sagacious’’ – he has consecrated himself mentally.

Tự mình tự phong cho mình bằng tâm ý rằng “Ta là người thiện xảo, thông thái, có trí tuệ, có trí thông minh, có tri kiến, có khả năng phân biệt, có trí tuệ” – tự mình tự phong cho mình bằng tâm ý.

1637

Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattāti.

For that view is thus firmly held by him.

Vì quan kiến ấy của y đã hoàn toàn như vậy nghĩa là.

Tassa sā diṭṭhi tathā samattā samādinnā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttāti – diṭṭhī hi sā tassa tathā samattā.

That view of his is thus firmly held, adopted, grasped, clung to, adhered to, resolved upon, determined – for that view is thus firmly held by him.

Quan kiến đó của y đã hoàn toàn, đã chấp nhận, đã nắm giữ, đã bám víu, đã an trú, đã quyết định, đã tin tưởng như vậy – vì quan kiến ấy của y đã hoàn toàn như vậy.

1638

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1639

‘‘Atisāradiṭṭhiyā so samatto, mānena matto paripuṇṇamānī;

‘‘He is consumed by extreme views, intoxicated by conceit, full of conceit;

“Người ấy hoàn toàn chìm đắm trong tà kiến quá đáng, say sưa trong kiêu mạn, đầy dẫy kiêu mạn;

1640

Sayameva sāmaṃ manasābhisitto, diṭṭhī hi sā tassa tathā samattā’’ti.

He has consecrated himself mentally, for that view is thus firmly held by him.’’

Tự mình tự phong cho mình bằng tâm ý, vì quan kiến ấy của y đã hoàn toàn như vậy.”

1641

125.

1642

Parassa ce hi vacasā nihīno, tumo sahā hoti nihīnapañño;

If by the word of another he is inferior, then he is indeed of inferior wisdom;

Nếu vì lời nói của người khác mà y bị coi là thấp kém, thì y cùng với người đó sẽ là người có trí tuệ thấp kém;

1643

Atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro, na koci bālo samaṇesu atthi.

But if he himself is a knower of the Vedas, a sage, then there is no fool among ascetics.

Nhưng nếu tự mình là bậc trí tuệ, là bậc hiền minh, thì không ai trong số các Sa-môn là ngu si.

1644

Parassa ce hi vacasā nihīnoti parassa ce vācāya vacanena ninditakāraṇā garahitakāraṇā upavaditakāraṇā paro bālo hoti hīno nihīno omako lāmako chatukko parittoti – parassa ce hi vacasā nihīno.

If by the word of another he is inferior means if by the speech or word of another, on account of being blamed, censured, or reproached, that other person is foolish, inferior, lowly, vile, contemptible, insignificant, or petty – if by the word of another he is inferior.

Nếu vì lời nói của người khác mà y bị coi là thấp kém nghĩa là nếu vì lời nói, vì câu nói, vì lý do bị chỉ trích, vì lý do bị khiển trách, vì lý do bị quở trách của người khác mà người đó là ngu si, thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ bé, ít ỏi – nếu vì lời nói của người khác mà y bị coi là thấp kém.

Tumo sahā hoti nihīnapaññoti.

Then he is indeed of inferior wisdom.

Thì y cùng với người đó sẽ là người có trí tuệ thấp kém nghĩa là.

Sopi teneva sahā hoti hīnapañño nihīnapañño omakapañño lāmakapañño chatukkapañño parittapaññoti – tumo sahā hoti nihīnapañño.

He too is indeed of inferior wisdom, lowly wisdom, vile wisdom, contemptible wisdom, insignificant wisdom, petty wisdom – then he is indeed of inferior wisdom.

Chính vì lý do đó mà y cùng với người đó là người có trí tuệ thấp kém, trí tuệ hèn hạ, trí tuệ tầm thường, trí tuệ ti tiện, trí tuệ nhỏ bé, trí tuệ ít ỏi – thì y cùng với người đó sẽ là người có trí tuệ thấp kém.

1645

Atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīroti atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvīti – atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro.

But if he himself is a knower of the Vedas, a sage means but if he himself is a knower of the Vedas, a sage, wise, discerning, intelligent, knowledgeable, perceptive, sagacious – but if he himself is a knower of the Vedas, a sage.

Nhưng nếu tự mình là bậc trí tuệ, là bậc hiền minh nghĩa là nhưng nếu tự mình là bậc trí tuệ, là bậc hiền minh, thông thái, có trí tuệ, có trí thông minh, có tri kiến, có khả năng phân biệt, có trí tuệ – nhưng nếu tự mình là bậc trí tuệ, là bậc hiền minh.

1646

Na koci bālo samaṇesu atthīti.

Then there is no fool among ascetics.

Không một kẻ ngu si nào có mặt giữa các sa-môn.

Samaṇesu na koci bālo hīno nihīno omako lāmako chatukko paritto atthi, sabbeva seṭṭhapaññā^* visiṭṭhapaññā pāmokkhapaññā uttamapaññā pavarapaññāti – na koci bālo samaṇesu atthi.

Among ascetics, there is no one who is foolish, inferior, lowly, vile, contemptible, or petty; all are of excellent wisdom, superior wisdom, foremost wisdom, supreme wisdom, pre-eminent wisdom – then there is no fool among ascetics.

Giữa các sa-môn, không một kẻ ngu si nào là thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ nhoi, tầm thường; tất cả đều là bậc trí tuệ tối thượng, trí tuệ ưu việt, trí tuệ xuất chúng, trí tuệ cao tột, trí tuệ thù thắng – không một kẻ ngu si nào có mặt giữa các sa-môn.

1647

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói –

1648

‘‘Parassa ce hi vacasā nihīno, tumo sahā hoti nihīnapañño;

‘‘If by the word of another he is inferior, then he is indeed of inferior wisdom;

“Nếu do lời nói của người khác mà bị coi là hạ liệt, thì chính người đó là kẻ có trí tuệ hạ liệt;

1649

Atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro, na koci bālo samaṇesu atthī’’ti.

But if he himself is a knower of the Vedas, a sage, then there is no fool among ascetics.’’

Còn nếu tự mình là bậc thấu hiểu, là bậc trí tuệ, thì không một kẻ ngu si nào có mặt giữa các sa-môn.”

1650

126.

1651

Aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ, aparaddhā suddhimakevalī te;

Those who declare a doctrine other than this, they are mistaken, not truly pure;

Kẻ nào tán dương một pháp khác ngoài pháp này, kẻ ấy đã lạc lối khỏi sự thanh tịnh, kẻ ấy không toàn vẹn;

1652

Evampi titthyā puthuso vadanti, sandiṭṭhirāgena hi tebhirattā.

Thus do sectarians speak in various ways, for they are attached by the passion for their own views.

Các ngoại đạo cũng nói như vậy, vì họ bị ràng buộc bởi sự tham ái vào tà kiến của mình.

1653

Aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ, aparaddhā suddhimakevalī teti.

Those who declare a doctrine other than this, they are mistaken, not truly pure.

Kẻ nào tán dương một pháp khác ngoài pháp này, kẻ ấy đã lạc lối khỏi sự thanh tịnh, kẻ ấy không toàn vẹn là nghĩa này.

Ito aññaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ye abhivadanti, te suddhimaggaṃ visuddhimaggaṃ parisuddhimaggaṃ vodātamaggaṃ pariyodātamaggaṃ viraddhā aparaddhā khalitā galitā aññāya aparaddhā akevalī te, asamattā te, aparipuṇṇā te, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti – aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ, aparaddhā suddhimakevalī te.

Those who declare another doctrine, view, practice, or path apart from this, they are astray, mistaken, fallen, slipped from the path, mistaken through not knowing, from the path of purity, the path of complete purity, the path of utter purity, the path of cleansing, the path of complete cleansing. They are not complete, they are not accomplished, they are not perfect, they are inferior, very inferior, low, base, wretched, and meager – those who declare another doctrine apart from this, they are mistaken in purity and incomplete.

Kẻ nào tán dương một pháp, một tà kiến, một con đường thực hành, một Đạo khác ngoài Chánh kiến này, những kẻ ấy đã lạc lối, đã sai lầm, đã lầm lạc, đã trượt khỏi con đường thanh tịnh, con đường hoàn toàn thanh tịnh, con đường trong sạch, con đường hoàn toàn trong sạch, đã sai lầm vì không hiểu biết, những kẻ ấy không toàn vẹn, những kẻ ấy không hoàn thành, những kẻ ấy không viên mãn, những kẻ ấy thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ nhoi, tầm thường – kẻ nào tán dương một pháp khác ngoài pháp này, kẻ ấy đã lạc lối khỏi sự thanh tịnh, kẻ ấy không toàn vẹn.

1654

Evampi titthyā puthuso vadantīti.

Thus do sectarians speak in various ways.

Các ngoại đạo cũng nói như vậy là nghĩa này.

Titthaṃ vuccati diṭṭhigataṃ.

‘Sect’ is called a view.

Tittha được gọi là tà kiến.

Titthiyā vuccanti diṭṭhigatikā.

Sectarians are called those holding views.

Titthiya được gọi là những người theo tà kiến.

Puthudiṭṭhiyā puthudiṭṭhigatāni vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – evampi titthyā puthuso vadanti.

They speak, teach, recite, expound, and declare various views of various sectarians – thus do sectarians speak in various ways.

Họ nói, giảng giải, tuyên bố, trình bày, và sử dụng nhiều tà kiến khác nhau – các ngoại đạo cũng nói như vậy.

1655

Sandiṭṭhirāgena hi tebhirattāti.

For they are attached to their own view.

Vì họ bị ràng buộc bởi sự tham ái vào tà kiến của mình là nghĩa này.

Sakāya diṭṭhiyā diṭṭhirāgena rattā abhirattāti – sandiṭṭhirāgena hi tebhirattā.

They are attached, strongly attached, to their own view, with the attachment of view – for they are attached to their own view.

Họ bị ràng buộc, bị dính mắc bởi sự tham ái vào tà kiến của chính mình – vì họ bị ràng buộc bởi sự tham ái vào tà kiến của mình.

1656

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói –

1657

‘‘Aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ, aparaddhā suddhimakevalī te;

“Those who declare another doctrine apart from this, they are mistaken in purity and incomplete;

“Kẻ nào tán dương một pháp khác ngoài pháp này, kẻ ấy đã lạc lối khỏi sự thanh tịnh, kẻ ấy không toàn vẹn;

1658

Evampi titthyā puthuso vadanti, sandiṭṭhirāgena hi tebhirattā’’ti.

Thus do sectarians speak in various ways, for they are attached to their own view.”

Các ngoại đạo cũng nói như vậy, vì họ bị ràng buộc bởi sự tham ái vào tà kiến của mình.”

1659

127.

1660

Idheva suddhiṃ iti vādayanti, nāññesu dhammesu visuddhimāhu;

“Herein they declare purity, they do not speak of purity in other doctrines;

Họ tuyên bố rằng sự thanh tịnh chỉ có ở đây, họ không nói rằng có sự thanh tịnh trong các pháp khác;

1661

Evampi titthyā puthuso niviṭṭhā, sakāyane tattha daḷhaṃ vadānā.

Thus are sectarians firmly established in various ways, staunchly asserting their own path.”

Các ngoại đạo cũng bị cố chấp như vậy, họ kiên cố vào con đường riêng của mình.

1662

Idheva suddhiṃ iti vādayantīti.

Herein they declare purity:

Họ tuyên bố rằng sự thanh tịnh chỉ có ở đây là nghĩa này.

Idha suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

Herein they declare, teach, recite, expound, and declare purity, complete purity, utter purity, liberation, complete liberation, utter liberation.

Trong tà kiến này, họ nói, giảng giải, tuyên bố, trình bày, và sử dụng sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát.

‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti idha suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.

“The world is eternal, this alone is true, other views are vain” – herein they declare, teach, recite, expound, and declare purity, complete purity, utter purity, liberation, complete liberation, utter liberation.

“Thế giới là thường còn, chỉ có điều này là thật, điều khác là hư vọng” – trong tà kiến này, họ nói, giảng giải, tuyên bố, trình bày, và sử dụng sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát.

‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti idha suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – idheva suddhiṃ iti vādayanti.

“The world is not eternal… (and so on) … the Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, other views are vain” – herein they declare, teach, recite, expound, and declare purity, complete purity, utter purity, liberation, complete liberation, utter liberation – herein they declare purity.

“Thế giới là vô thường… (v.v.)… Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ có điều này là thật, điều khác là hư vọng” – trong tà kiến này, họ nói, giảng giải, tuyên bố, trình bày, và sử dụng sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát – họ tuyên bố rằng sự thanh tịnh chỉ có ở đây.

1663

Nāññesu dhammesu visuddhimāhūti.

They do not speak of purity in other doctrines:

Họ không nói rằng có sự thanh tịnh trong các pháp khác là nghĩa này.

Attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe paravāde khipanti ukkhipanti parikkhipanti.

Excluding their own teacher, their own doctrinal exposition, their own assembly, their own view, their own practice, their own path, they disparage, reject, and dismiss all other doctrines.

Họ loại bỏ, bác bỏ, và vứt bỏ tất cả các học thuyết khác, ngoại trừ giáo chủ, giáo pháp, đoàn thể, tà kiến, con đường thực hành, và Đạo của chính họ.

‘‘So satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto, gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā, maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā, mutti vā vimutti vā parimutti vā, natthettha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā, muccanti vā vimuccanti vā parimuccanti vā hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittā’’ti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – nāññesu dhammesu visuddhimāhu.

“That teacher is not omniscient, the Dhamma is not well-proclaimed, the assembly is not well-practiced, the view is not good, the practice is not well-enjoined, the path is not leading to liberation; there is no purity, complete purity, or utter purity here, no liberation, complete liberation, or utter liberation here; they do not become pure, completely pure, or utterly pure here, nor do they become liberated, completely liberated, or utterly liberated here; they are inferior, very inferior, low, base, wretched, and meager” – thus they speak, thus they teach, thus they recite, thus they expound, thus they declare – they do not speak of purity in other doctrines.

“Vị giáo chủ đó không phải là bậc Toàn Tri, giáo pháp không được thuyết giảng khéo léo, đoàn thể không thực hành đúng đắn, tà kiến không tốt đẹp, con đường thực hành không được chế định khéo léo, Đạo không dẫn đến giải thoát, không có sự thanh tịnh hay hoàn toàn thanh tịnh ở đây, không có sự giải thoát hay hoàn toàn giải thoát ở đây, không có sự thanh tịnh hay hoàn toàn thanh tịnh, không có sự giải thoát hay hoàn toàn giải thoát, những kẻ thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ nhoi, tầm thường” – họ nói như vậy, giảng giải như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, và sử dụng như vậy – họ không nói rằng có sự thanh tịnh trong các pháp khác.

1664

Evampi titthyā puthuso niviṭṭhāti.

Thus are sectarians firmly established in various ways:

Các ngoại đạo cũng bị cố chấp như vậy là nghĩa này.

Titthaṃ vuccati diṭṭhigataṃ.

‘Sect’ is called a view.

Tittha được gọi là tà kiến.

Titthiyā vuccanti diṭṭhigatikā.

Sectarians are called those holding views.

Titthiya được gọi là những người theo tà kiến.

Puthudiṭṭhiyā^* puthudiṭṭhigatesu niviṭṭhā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – evampi titthyā puthuso niviṭṭhā.

Various sectarians are firmly established, rooted, clinging, resorted to, engrossed in, and determined in various views – thus are sectarians firmly established in various ways.

Những người theo nhiều tà kiến khác nhau, bị cố chấp, bị an trú, bị dính mắc, bị chấp thủ, bị quyết định, bị tin tưởng vào nhiều tà kiến khác nhau – các ngoại đạo cũng bị cố chấp như vậy.

1665

Sakāyane tattha daḷhaṃ vadānāti.

Staunchly asserting their own path:

Họ kiên cố vào con đường riêng của mình là nghĩa này.

Dhammo sakāyanaṃ, diṭṭhi sakāyanaṃ, paṭipadā sakāyanaṃ, maggo sakāyanaṃ, sakāyane daḷhavādā thiravādā balikavādā avaṭṭhitavādāti – sakāyane tattha daḷhaṃ vadānā.

Dhamma is their own path, view is their own path, practice is their own path, path is their own path; they are staunch in their own path, firm in their assertions, strong in their assertions, unwavering in their assertions – staunchly asserting their own path.

Pháp là con đường riêng, tà kiến là con đường riêng, con đường thực hành là con đường riêng, Đạo là con đường riêng; họ là những người có lời nói kiên cố, lời nói vững chắc, lời nói mạnh mẽ, lời nói kiên định vào con đường riêng của mình – họ kiên cố vào con đường riêng của mình.

1666

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói –

1667

‘‘Idheva suddhiṃ iti vādayanti, nāññesu dhammesu visuddhimāhu;

“Herein they declare purity, they do not speak of purity in other doctrines;

“Họ tuyên bố rằng sự thanh tịnh chỉ có ở đây, họ không nói rằng có sự thanh tịnh trong các pháp khác;

1668

Evampi titthyā puthuso niviṭṭhā, sakāyane tattha daḷhaṃ vadānā’’ti.

Thus are sectarians firmly established in various ways, staunchly asserting their own path.”

Các ngoại đạo cũng bị cố chấp như vậy, họ kiên cố vào con đường riêng của mình.”

1669

128.

1670

Sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno, kamettha^* bāloti paraṃ daheyya;

“One who is staunchly asserting his own path, whom would he call a fool here?

Nếu kiên cố vào con đường riêng của mình, thì ở đây, ai có thể coi người khác là kẻ ngu si?

1671

Sayaṃva^* so medhagamāvaheyya, paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ.

He himself would bring about conflict, calling another a fool, one whose doctrine is impure.”

Chính người đó sẽ tự chuốc lấy tranh cãi, khi gọi người khác là kẻ ngu si, pháp không thanh tịnh.

1672

Sakāyane vāpi daḷhaṃ vadānoti.

One who is staunchly asserting his own path:

Nếu kiên cố vào con đường riêng của mình là nghĩa này.

Dhammo sakāyanaṃ, diṭṭhi sakāyanaṃ, paṭipadā sakāyanaṃ, maggo sakāyanaṃ, sakāyane daḷhavādo thiravādo balikavādo avaṭṭhitavādoti – sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno.

The Dhamma is one's own basis, views are one's own basis, practice is one's own basis, the path is one's own basis. Thus, one who holds firmly to one's own basis, whose view is firm, whose view is strong, whose view is unwavering – one who speaks firmly of one's own basis.

Pháp là con đường riêng, tà kiến là con đường riêng, con đường thực hành là con đường riêng, Đạo là con đường riêng; người đó là người có lời nói kiên cố, lời nói vững chắc, lời nói mạnh mẽ, lời nói kiên định vào con đường riêng của mình – nếu kiên cố vào con đường riêng của mình.

1673

Kamettha bāloti paraṃ daheyyāti.

"Whom here would he consider a fool?"

Ở đây, ai có thể coi người khác là kẻ ngu si? là nghĩa này.

Etthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā paraṃ bālato hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato kaṃ daheyya kaṃ passeyya kaṃ dakkheyya kaṃ olokeyya kaṃ nijjhāyeyya kaṃ upaparikkheyyāti – kamettha bāloti paraṃ daheyya.

"Here" means with one's own view, one's own acceptance, one's own liking, one's own doctrine: whom would he consider a fool, inferior, base, low, contemptible, worthless, insignificant? Whom would he see, whom would he behold, whom would he observe, whom would he contemplate, whom would he examine? – "Whom here would he consider a fool?"

Ở đây – với tà kiến của chính mình, với sự chấp nhận của chính mình, với sự ưa thích của chính mình, với sự tin tưởng của chính mình, ai có thể coi người khác là kẻ ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ nhoi, tầm thường? Ai có thể nhìn, thấy, quan sát, quán xét, khảo sát người khác như vậy? – Ở đây, ai có thể coi người khác là kẻ ngu si?

1674

Sayaṃva so medhagamāvaheyya, paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammanti.

"He himself would bring about contention, calling another a fool, one with impure Dhamma."

Chính người đó sẽ tự chuốc lấy tranh cãi, khi gọi người khác là kẻ ngu si, pháp không thanh tịnh là nghĩa này.

Paro bālo hīno nihīno omako lāmako chatukko paritto asuddhidhammo avisuddhidhammo aparisuddhidhammo avodātadhammoti – evaṃ vadanto evaṃ kathento evaṃ bhaṇanto evaṃ dīpayanto evaṃ voharanto sayameva kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ āvaheyya samāvaheyya āhareyya samāhareyya ākaḍḍheyya samākaḍḍheyya gaṇheyya parāmaseyya abhiniviseyyāti – sayaṃva so medhagamāvaheyya paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ.

"Another is a fool, inferior, base, low, contemptible, worthless, insignificant, one with impure Dhamma, one with unpurified Dhamma, one with uncleansed Dhamma, one with unclarified Dhamma" – speaking, declaring, proclaiming, expounding, or expressing thus, he himself would bring about, cause, produce, gather, draw forth, seize, grasp, or cling to quarrel, dispute, contention, conflict, or strife. – "He himself would bring about contention, calling another a fool, one with impure Dhamma."

“Người khác là kẻ ngu si, thấp kém, hạ liệt, hèn mọn, ti tiện, nhỏ nhoi, tầm thường, pháp không thanh tịnh, pháp không trong sạch, pháp không hoàn toàn thanh tịnh, pháp không trong sáng” – khi nói như vậy, giảng giải như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, sử dụng như vậy, chính người đó sẽ tự chuốc lấy, tự mang đến, tự kéo đến, tự nắm giữ, tự chấp thủ, tự cố chấp tranh cãi, cãi vã, bất hòa, tranh chấp, xung đột – chính người đó sẽ tự chuốc lấy tranh cãi, khi gọi người khác là kẻ ngu si, pháp không thanh tịnh.

1675

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói –

1676

‘‘Sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno, kamettha bāloti paraṃ daheyya;

"One who speaks firmly of one's own basis,

“Nếu kiên cố vào con đường riêng của mình, thì ở đây, ai có thể coi người khác là kẻ ngu si?

1677

Sayaṃva so medhagamāvaheyya, paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhamma’’nti.

Whom here would he consider a fool?

Chính người đó sẽ tự chuốc lấy tranh cãi, khi gọi người khác là kẻ ngu si, pháp không thanh tịnh.”

1678

129.

He himself would bring about contention,

129.

1679

Vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya, uddhaṃsa^* lokasmiṃ vivādameti;

Calling another a fool, one with impure Dhamma."

Khi đã an trú vào sự phán đoán, tự mình đánh giá, người đó sẽ gây ra tranh cãi trong thế gian;

1680

Hitvāna sabbāni vinicchayāni, na medhagaṃ kubbati jantu loke.

129.

Khi từ bỏ tất cả các sự phán đoán, chúng sinh sẽ không gây ra tranh cãi trong thế gian.

1681

Vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāyāti.

"Having taken a stand in judgments, having measured by oneself, he enters into disputes in the world concerning the future."

Khi đã an trú vào sự phán đoán, tự mình đánh giá là nghĩa này.

Vinicchayā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.

"Judgments" refers to the sixty-two wrong views.

Các sự phán đoán được gọi là sáu mươi hai tà kiến.

Vinicchayadiṭṭhiyā ṭhatvā patiṭṭhahitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vinicchaye ṭhatvā.

Having taken a stand, established oneself, seized, grasped, or clung to the judgment of views – having taken a stand in judgments.

An trú, đứng vững, nắm giữ, chấp thủ, cố chấp vào tà kiến phán đoán – an trú vào sự phán đoán.

Sayaṃ pamāyāti sayaṃ pamāya paminitvā.

"Having measured by oneself" means having measured, having assessed by oneself.

Tự mình đánh giá là tự mình đánh giá, tự mình đo lường.

‘‘Ayaṃ satthā sabbaññū’’ti sayaṃ pamāya paminitvā, ‘‘ayaṃ dhammo svākkhāto… ayaṃ gaṇo suppaṭipanno… ayaṃ diṭṭhi bhaddikā… ayaṃ paṭipadā supaññattā… ayaṃ maggo niyyāniko’’ti sayaṃ pamāya paminitvāti – vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya.

Having measured and assessed by oneself, "This Teacher is omniscient," or "This Dhamma is well-expounded... This Sangha is well-practiced... This view is excellent... This practice is well-enacted... This path is leading to liberation" – having taken a stand in judgments, having measured by oneself.

Tự mình đánh giá, tự mình đo lường rằng “Vị giáo chủ này là bậc Toàn Tri”, “giáo pháp này được thuyết giảng khéo léo… đoàn thể này thực hành đúng đắn… tà kiến này tốt đẹp… con đường thực hành này được chế định khéo léo… Đạo này dẫn đến giải thoát” – khi đã an trú vào sự phán đoán, tự mình đánh giá.

1682

Uddhaṃsa lokasmiṃ vivādametīti.

"He enters into disputes in the world concerning the future."

Người đó sẽ gây ra tranh cãi trong thế gian là nghĩa này.

Uddhaṃso vuccati anāgataṃ.

"Concerning the future" refers to the future.

Uddhaṃsa được gọi là tương lai.

Attano vādaṃ uddhaṃ ṭhapetvā sayameva kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ eti upeti upagacchati gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti.

Having elevated his own view, he himself enters into, approaches, attains, seizes, grasps, or clings to quarrel, dispute, contention, conflict, or strife.

Khi đặt lời nói của mình lên trên, người đó tự mình gây ra, tự mình mang đến, tự mình chấp thủ, tự mình cố chấp tranh cãi, cãi vã, bất hòa, tranh chấp, xung đột.

Evampi uddhaṃsa lokasmiṃ vivādameti.

Thus, he enters into disputes in the world concerning the future.

Cũng vậy, người đó sẽ gây ra tranh cãi trong thế gian.

Atha vā aññena uddhaṃ vādena saddhiṃ kalahaṃ karoti bhaṇḍanaṃ karoti viggahaṃ karoti vivādaṃ karoti medhagaṃ karoti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti.

Or, he quarrels, disputes, contends, conflicts, or strives with another's elevated view – "You do not know this Dhamma and Discipline... (and so on)... explain it if you can."

Hoặc là, người đó gây ra, tạo ra, làm cho xảy ra, tranh cãi, cãi vã, bất hòa, tranh chấp, xung đột với lời nói cao ngạo của người khác – “Ngươi không hiểu giáo pháp và giới luật này… (v.v.)… hãy giải thích nếu ngươi có thể.”

Evampi uddhaṃsa lokasmiṃ vivādameti.

Thus, he enters into disputes in the world concerning the future.

Cũng vậy, người đó sẽ gây ra tranh cãi trong thế gian.

1683

Hitvāna sabbāni vinicchayānīti.

"Having abandoned all judgments."

Khi từ bỏ tất cả các sự phán đoán là nghĩa này.

Vinicchayā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.

"Judgments" refers to the sixty-two wrong views.

Các sự phán đoán được gọi là sáu mươi hai tà kiến.

Diṭṭhivinicchayā sabbe vinicchaye^* hitvā cajitvā pariccajitvā jahitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – hitvāna sabbāni vinicchayāni.

Having abandoned, renounced, given up, forsaken, rejected, removed, eliminated, or brought to an end all judgments of views – having abandoned all judgments.

Từ bỏ, buông bỏ, xả bỏ, bỏ, vứt bỏ, loại trừ, làm cho chấm dứt, làm cho không còn tồn tại tất cả các sự quyết định về tà kiến – tức là đã từ bỏ tất cả các sự quyết định.

1684

Na medhagaṃ kubbati jantu loketi.

"A being in the world does not create strife."

Chúng sanh trong đời không gây tranh cãi.

Na kalahaṃ karoti, na bhaṇḍanaṃ karoti, na viggahaṃ karoti, na vivādaṃ karoti, na medhagaṃ karoti.

He does not quarrel, does not dispute, does not contend, does not conflict, does not create strife.

Không gây cãi vã, không gây xung đột, không gây tranh chấp, không gây tranh luận, không gây tranh cãi.

Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu na kenaci saṃvadati, na kenaci vivadati, yañca loke vuttaṃ tena ca voharati aparāmasa’’nti.

For this was said by the Blessed One: "A bhikkhu, Aggivessana, whose mind is thus liberated, does not converse with anyone, does not dispute with anyone, and uses the expressions current in the world without grasping."

Điều này đã được Thế Tôn nói: “Này Aggivessana, một tỳ khưu với tâm giải thoát như vậy không tranh luận với bất cứ ai, không tranh cãi với bất cứ ai, và những gì được nói trong đời, vị ấy sử dụng mà không chấp thủ.”

Jantūti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo.

"Being" refers to a creature, a person, a human, an individual, a living being, a sentient being, a man, a human being.

Chúng sanh là hữu tình, người, phàm nhân, đàn ông, cá nhân, chúng sinh, sinh linh, sinh vật, con người.

Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – na medhagaṃ kubbati jantu loketi.

"In the world" means in the world of suffering... (and so on)... in the world of sense bases. – "A being in the world does not create strife."

Trong đời là trong cảnh giới khổ đau…pe… trong cảnh giới xứ (āyatana-loka) – chúng sanh trong đời không gây tranh cãi.

1685

Tenāha bhagavā –

Therefore, the Blessed One said:

Do đó, Thế Tôn đã nói:

1686

‘‘Vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya, uddhaṃsa lokasmiṃ vivādameti;

"Having taken a stand in judgments, having measured by oneself, he enters into disputes in the world concerning the future;

“Tự mình đo lường, an trú trong các sự quyết định, người ấy gây tranh luận trong đời;

1687

Hitvāna sabbāni vinicchayāni, na medhagaṃ kubbati jantu loke’’ti.

Having abandoned all determinations, a being in the world does not engage in strife.”

Đã từ bỏ tất cả các sự quyết định, chúng sanh trong đời không gây tranh cãi.”

Table of Contents

12. Cūḷaviyūhasuttaniddeso

12. Cūḷaviyūhasutta-Niddesa

12. Cūḷaviyūhasuttaniddesa

Settings