Attadaṇḍā bhayaṃ jātanti.
"Generating fear by taking up weapons."
Nỗi sợ hãi phát sinh từ sự tự cầm gậy.
Daṇḍāti tayo daṇḍā – kāyadaṇḍo, vacīdaṇḍo, manodaṇḍo.
"Daṇḍā" means: three kinds of weapons (or punishments) – bodily misconduct, verbal misconduct, mental misconduct.
Gậy nghĩa là ba loại gậy – gậy thân, gậy lời, gậy ý.
Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo.
Threefold bodily misconduct is kāyadaṇḍa; fourfold verbal misconduct is vacīdaṇḍa; threefold mental misconduct is manodaṇḍa.
Ba loại ác hạnh về thân là gậy thân, bốn loại ác hạnh về lời là gậy lời, ba loại ác hạnh về ý là gậy ý.
Bhayanti dve bhayāni – diṭṭhadhammikañca bhayaṃ samparāyikañca bhayaṃ.
"Bhayaṃ" means: two kinds of fear – fear in this present life and fear in the next life.
Sợ hãi nghĩa là hai nỗi sợ hãi – nỗi sợ hãi trong hiện đời và nỗi sợ hãi trong đời sau.
Katamaṃ diṭṭhadhammikaṃ bhayaṃ?
What is fear in this present life?
Nỗi sợ hãi trong hiện đời là gì?
Idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati.
Here, someone engages in bodily misconduct, engages in verbal misconduct, engages in mental misconduct; he kills living beings, takes what is not given, breaks into houses, plunders, commits highway robbery, stands on the highway, commits adultery, speaks falsehoods.
Ở đây, có người thân làm ác hạnh, lời làm ác hạnh, ý làm ác hạnh, giết hại chúng sanh, lấy của không cho, cắt đứt sự liên kết, cướp đoạt tài sản, đột nhập nhà, chặn đường, tà dâm, nói dối.
Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti – ‘‘ayaṃ, deva, coro āgucārī.
They seize him and present him to the king: "This man, Your Majesty, is a thief, a wrongdoer.
Người ta bắt người ấy và trình lên vua – “Thưa bệ hạ, đây là tên trộm, kẻ phạm tội.
Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’’ti.
Inflict upon him whatever punishment you wish."
Bệ hạ muốn trừng phạt hắn thế nào thì hãy ra lệnh.”
Tamenaṃ rājā paribhāsati.
The king then rebukes him.
Vua khiển trách người ấy.
So paribhāsapaccayā bhayampi uppādeti, dukkhaṃ domanassaṃ* paṭisaṃvedeti.
He, due to reproach, also generates fear and experiences suffering and sorrow.
Do sự khiển trách ấy, người ấy cũng phát sinh nỗi sợ hãi, cảm nhận khổ đau và ưu phiền.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and sorrow come to him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is arisen, produced, generated, manifested, and appeared from taking up the rod.
Phát sinh, sanh khởi, hiện hữu, xuất hiện, hiển lộ từ sự tự cầm gậy.
Ettakenapi rājā na tussati.
Even with this, the king is not satisfied.
Đến đây, nhà vua vẫn chưa hài lòng.
Tamenaṃ rājā bandhāpeti andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā* parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā nagarabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā antamaso savacanīyampi karoti – ‘‘na te labbhā ito pakkamitu’’nti.
The king has him bound with iron chains, or with ropes, or with fetters, or with canes, or with creepers, or with imprisonment, or with encirclement, or with village confinement, or with town confinement, or with city confinement, or with district confinement, or with country confinement; and he even makes him say: “You are not allowed to depart from here.”
Vua ra lệnh trói người ấy bằng xích, hoặc bằng dây thừng, hoặc bằng xiềng xích, hoặc bằng roi, hoặc bằng dây leo, hoặc bằng cách nhốt vào, hoặc bằng cách bao vây, hoặc bằng cách trói trong làng, hoặc bằng cách trói trong thị trấn, hoặc bằng cách trói trong thành phố, hoặc bằng cách trói trong vương quốc, hoặc bằng cách trói trong xứ sở, cho đến cả việc nói rằng – “Ngươi không được phép rời khỏi đây.”
So bandhanapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
He, due to being bound, also experiences suffering and sorrow.
Do sự trói buộc ấy, người ấy cũng cảm nhận khổ đau và ưu phiền.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and sorrow come to him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền này của người ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is arisen, produced, generated, manifested, and appeared from taking up the rod.
Nó sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại (attadaṇḍa).
Ettakenapi rājā na tussati.
Even with this, the king is not satisfied.
Chỉ bấy nhiêu thôi nhà vua vẫn chưa vừa lòng.
Rājā tassa dhanaṃ āharāpeti – sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā.
The king has his wealth confiscated—one hundred, or one thousand, or one hundred thousand.
Nhà vua ra lệnh tịch thu tài sản của người ấy – một trăm, một ngàn, hay một trăm ngàn (đồng).
So dhanajānipaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
He, due to the loss of wealth, also experiences suffering and sorrow.
Người ấy cũng cảm nhận được khổ đau, ưu phiền do sự mất mát tài sản.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and sorrow come to him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền này của người ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is arisen, produced, generated, manifested, and appeared from taking up the rod.
Nó sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại.
Ettakenapi rājā na tussati.
Even with this, the king is not satisfied.
Chỉ bấy nhiêu thôi nhà vua vẫn chưa vừa lòng.
Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā kārāpeti – kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati, hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti, rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakapattikampi karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, baḷisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇikampi karoti, khārāpatacchikampi karoti, palighaparivattakampi karoti, palālapīṭhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati.
The king subjects him to various forms of torture: he is flogged with whips, flogged with canes, flogged with half-staves; his hand is cut off, his foot is cut off, both hand and foot are cut off; his ear is cut off, his nose is cut off, both ear and nose are cut off; he is made into a “porridge pot,” a “conch-shell shaven head,” a “Rāhu’s mouth,” a “garland of fire,” a “hand-torch,” an “ermine strip,” a “bark-garment wearer,” a “goat-like one,” a “fish-hook flesh,” a “coin-like one,” a “brine-acid slice,” a “bar-roller,” a “straw-mat”; he is drenched with hot oil, fed to dogs, impaled alive on a stake, and his head is cut off with a sword.
Nhà vua ra lệnh thi hành nhiều hình phạt khác nhau đối với người ấy – đánh bằng roi, đánh bằng gậy, đánh bằng dùi cui, chặt tay, chặt chân, chặt cả tay lẫn chân, cắt tai, cắt mũi, cắt cả tai lẫn mũi, làm thành chén cám (bilaṅgathālika), làm thành vỏ ốc (saṅkhamuṇḍika), làm thành miệng quỷ Rāhu (rāhumukha), làm thành vòng hoa lửa (jotimālika), làm thành đèn tay (hatthapajjotika), làm thành lá tai dê (erakapattika), làm thành người khoác áo vỏ cây (cīrakavāsika), làm thành nai (eṇeyyaka), làm thành móc câu thịt (baḷisamaṃsika), làm thành tiền xu (kahāpaṇika), làm thành vết cắt bằng kiềm (khārāpatacchika), làm thành cây đòn xoay (palighaparivattaka), làm thành chiếu rơm (palālapīṭhaka), dội dầu sôi, cho chó ăn, đóng cọc xuyên người khi còn sống, và chém đầu bằng gươm.
So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
He, due to these tortures, also experiences suffering and sorrow.
Người ấy cũng cảm nhận được khổ đau, ưu phiền do các hình phạt.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and sorrow come to him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền này của người ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is arisen, produced, generated, manifested, and appeared from taking up the rod.
Nó sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại.
Rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.
The king is the master of these four punishments.
Nhà vua là chủ tể của bốn hình phạt này.
So sakena kammena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.
He, by his own kamma, with the breaking up of the body, after death, reappears in a state of deprivation, a bad destination, a downfall, in hell.
Do nghiệp của chính mình, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy tái sinh vào cõi đọa xứ (apāya), ác thú (duggati), đọa lạc (vinipāta), địa ngục (niraya).
Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ kārenti – tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti.
There, the hell-wardens inflict upon him the torture called the five-fold binding: they drive a red-hot iron stake through one hand, they drive a red-hot iron stake through the second hand, they drive a red-hot iron stake through one foot, they drive a red-hot iron stake through the second foot, and they drive a red-hot iron stake through the middle of his chest.
Ở đó, các cai ngục địa ngục thi hành hình phạt gọi là năm loại trói buộc đối với người ấy – đóng một cây đinh sắt nung đỏ vào một bàn tay, đóng một cây đinh sắt nung đỏ vào bàn tay thứ hai, đóng một cây đinh sắt nung đỏ vào một bàn chân, đóng một cây đinh sắt nung đỏ vào bàn chân thứ hai, đóng một cây đinh sắt nung đỏ vào giữa ngực.
So tattha dukkhā tibbā* kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti.
There he experiences painful, sharp, severe feelings; and he does not die until that evil kamma is exhausted.
Tại đó, người ấy cảm nhận những cảm thọ khổ đau, mãnh liệt, cay đắng; và người ấy không chết chừng nào ác nghiệp đó chưa chấm dứt.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and sorrow come to him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền này của người ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is arisen, produced, generated, manifested, and appeared from taking up the rod.
Nó sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại.
Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā* kuṭhārīhi* tacchenti.
Then the hell-wardens lay him down and chop him with axes.
Các cai ngục địa ngục lột da người ấy bằng rìu.
So tattha dukkhā tibbā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti.
There he experiences painful, sharp, severe feelings; and he does not die until that evil kamma is exhausted.
Tại đó, người ấy cảm nhận những cảm thọ khổ đau, mãnh liệt, cay đắng; và người ấy không chết chừng nào ác nghiệp đó chưa chấm dứt.
Tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ* adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchenti.
Then the hell-wardens seize him by the feet, head downwards, and plane him with adzes.
Các cai ngục địa ngục nắm chân người ấy dốc ngược đầu xuống và đẽo bằng đục.
Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya sārentipi paccāsārentipi* …pe… tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi…pe… tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya.
The guardians of hell yoke him to a chariot and drive him forward and backward on the burning, blazing, glowing earth…pe… The guardians of hell make him climb up and down a great mountain of glowing embers, burning, blazing, glowing…pe… The guardians of hell seize him with his feet upwards and head downwards and throw him into a heated iron cauldron, burning, blazing, glowing.
Các cai ngục địa ngục buộc người ấy vào xe và kéo đi, kéo lại trên nền đất đang cháy, bốc lửa, rực sáng… (câu này có từ ‘pe’ nên có thể bỏ qua phần lặp lại) … Các cai ngục địa ngục đẩy người ấy lên và kéo xuống một ngọn núi than hồng đang cháy, bốc lửa, rực sáng… (câu này có từ ‘pe’ nên có thể bỏ qua phần lặp lại) … Các cai ngục địa ngục nắm chân người ấy dốc ngược đầu xuống và ném vào một vạc sắt nung đỏ, đang cháy, bốc lửa, rực sáng.
So tattha pheṇuddehakaṃ paccati.
There he boils, emitting foam.
Tại đó, người ấy bị luộc sôi sùng sục như bọt.
So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati.
As he boils there, emitting foam, he sometimes goes upwards, sometimes downwards, sometimes sideways.
Khi bị luộc sôi sùng sục như bọt, người ấy lúc thì nổi lên, lúc thì chìm xuống, lúc thì lăn ngang.
So tattha dukkhā tibbā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti.
There he experiences painful, sharp, bitter feelings; yet he does not die until that evil kamma is exhausted.
Tại đó, người ấy cảm nhận những cảm thọ khổ đau, mãnh liệt, cay đắng; và người ấy không chết chừng nào ác nghiệp đó chưa chấm dứt.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and distress arise for him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền này của người ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is born, arisen, produced, generated, manifested from violence to oneself.
Nó sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại.
Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti.
The guardians of hell throw him into the Great Hell.
Các cai ngục địa ngục ném người ấy vào đại địa ngục (mahāniraya).
So kho pana mahānirayo –
And that Great Hell is –
Và đại địa ngục đó –
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa?
From where does this fear, suffering, and distress arise for him?
Nỗi sợ hãi, khổ đau, ưu phiền này của người ấy từ đâu mà có?
Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.
It is born, arisen, produced, generated, manifested from violence to oneself.
Nó sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại.
Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānusikāni dukkhāni; tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni?
And from where are the sufferings of hell-beings, the sufferings of the animal realm, the sufferings of the realm of hungry ghosts, and the sufferings of human beings born, arisen, produced, generated, manifested?
Và những khổ đau ở địa ngục, những khổ đau trong cõi súc sinh, những khổ đau trong cõi ngạ quỷ, và những khổ đau của loài người; chúng sinh ra từ đâu, phát sinh từ đâu, xuất hiện từ đâu, hiển lộ từ đâu, hiện hữu từ đâu?
Attadaṇḍato jātāni sañjātāni nibbattāni abhinibbattāni pātubhūtānīti – attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ.
They are born, arisen, produced, generated, manifested from violence to oneself – from violence to oneself, fear is born.
Chúng sinh ra, phát sinh, xuất hiện, hiển lộ, hiện hữu từ sự tự gây hại – sợ hãi sinh ra từ sự tự gây hại.
Janaṃ passatha medhaganti.
“Behold the contentious people.”
Hãy nhìn thấy chúng sinh tranh chấp.
Jananti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca medhagaṃ janaṃ kalahaṃ janaṃ viruddhaṃ janaṃ paṭiviruddhaṃ janaṃ āhataṃ janaṃ paccāhataṃ janaṃ āghātitaṃ janaṃ paccāghātitaṃ janaṃ passatha dakkhatha oloketha nijjhāyetha upaparikkhathāti – janaṃ passatha medhagaṃ.
People means Khattiyas, Brāhmaṇas, Vessas, Suddas, householders, renunciants, devas, and humans. See, behold, observe, contemplate, and examine these quarrelsome people, contentious people, hostile people, mutually hostile people, struck people, mutually struck people, afflicted people, mutually afflicted people. — See the quarrelsome people.
“Hỡi mọi người” – các bậc Sát-đế-lợi, các Bà-la-môn, các Vệ-xá, các Thủ-đà, các cư sĩ, các người xuất gia, các chư thiên và loài người – hãy thấy, hãy nhìn, hãy quan sát, hãy quán chiếu, hãy xem xét những người đang tranh chấp, những người đang cãi vã, những người đang đối nghịch, những người đang chống đối, những người đang tấn công, những người đang phản công, những người đang gây hại, những người đang trả thù – hãy thấy những người đang tranh chấp.
Saṃvegaṃ kittayissāmīti.
I will declare a sense of urgency.
“Ta sẽ tuyên bố sự xúc động” –
Saṃvegaṃ ubbegaṃ utrāsaṃ bhayaṃ pīḷanaṃ ghaṭṭanaṃ upaddavaṃ upasaggaṃ.
A sense of urgency, agitation, terror, fear, oppression, affliction, calamity, danger.
Sự xúc động, sự run sợ, sự kinh hoàng, sự sợ hãi, sự bức bách, sự va chạm, sự tai họa, sự chướng ngại.
Kittayissāmīti pakittayissāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti – saṃvegaṃ kittayissāmi.
I will declare means I will proclaim, I will explain, I will teach, I will make known, I will establish, I will reveal, I will analyze, I will make clear, I will expound. — I will declare a sense of urgency.
“Ta sẽ tuyên bố” tức là ta sẽ tuyên bố, ta sẽ trình bày, ta sẽ thuyết giảng, ta sẽ chỉ rõ, ta sẽ thiết lập, ta sẽ phơi bày, ta sẽ phân tích, ta sẽ làm cho rõ ràng, ta sẽ công bố – ta sẽ tuyên bố sự xúc động.
Phandamānaṃ pajaṃ disvāti.
Seeing the people floundering.
“Thấy chúng sanh đang vùng vẫy” –
Pajāti sattādhivacanaṃ.
People is a term for beings.
“Pajā” là từ chỉ các loài hữu tình.
Pajaṃ taṇhāphandanāya phandamānaṃ diṭṭhiphandanāya phandamānaṃ kilesaphandanāya phandamānaṃ duccaritaphandanāya phandamānaṃ payogaphandanāya phandamānaṃ vipākaphandanāya phandamānaṃ rattaṃ rāgena phandamānaṃ duṭṭhaṃ dosena phandamānaṃ mūḷhaṃ mohena phandamānaṃ vinibaddhaṃ mānena phandamānaṃ parāmaṭṭhaṃ diṭṭhiyā phandamānaṃ vikkhepagataṃ uddhaccena phandamānaṃ aniṭṭhaṅgataṃ vicikicchāya phandamānaṃ thāmagataṃ anusayehi phandamānaṃ lābhena phandamānaṃ alābhena phandamānaṃ yasena phandamānaṃ ayasena phandamānaṃ pasaṃsāya phandamānaṃ nindāya phandamānaṃ sukhena phandamānaṃ dukkhena phandamānaṃ jātiyā phandamānaṃ jarāya phandamānaṃ byādhinā phandamānaṃ maraṇena phandamānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamānaṃ nerayikena dukkhena phandamānaṃ tiracchānayonikena dukkhena phandamānaṃ pettivisayikena dukkhena phandamānaṃ mānusikena dukkhena phandamānaṃ gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena* dukkhena… gabbhāvuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… dukkhadukkhena… saṅkhāradukkhena… vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena … ghānarogena… jivhārogena … kāyarogena… sīsarogena … kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… pīḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena … opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… bhātumaraṇena dukkhena… bhaginimaraṇena dukkhena… puttamaraṇena dukkhena… dhītumaraṇena dukkhena… ñātimaraṇena dukkhena… bhogabyasanena dukkhena… rogabyasanena dukkhena… sīlabyasanena dukkhena… diṭṭhibyasanena dukkhena phandamānaṃ samphandamānaṃ vipphandamānaṃ vedhamānaṃ pavedhamānaṃ sampavedhamānaṃ.
Beings trembling with the trembling of craving, trembling with the trembling of views, trembling with the trembling of defilements, trembling with the trembling of misconduct, trembling with the trembling of wrong application, trembling with the trembling of results; attached, trembling with lust; hateful, trembling with hatred; deluded, trembling with delusion; bound, trembling with conceit; grasped, trembling with views; scattered, trembling with restlessness; unsettled, trembling with doubt; established, trembling with latent tendencies; trembling with gain, trembling with loss; trembling with fame, trembling with disrepute; trembling with praise, trembling with blame; trembling with pleasure, trembling with pain; trembling with birth, trembling with old age, trembling with sickness, trembling with death; trembling with sorrow, lamentation, pain, grief, and despair; trembling with the suffering of hell; trembling with the suffering of the animal realm; trembling with the suffering of the realm of hungry ghosts; trembling with human suffering; trembling with the suffering rooted in conception… trembling with the suffering rooted in gestation… trembling with the suffering rooted in childbirth… trembling with the suffering associated with being born… trembling with the suffering of dependence after birth… trembling with the suffering of self-inflicted harm… trembling with the suffering of harm from others… trembling with the suffering of pain… trembling with the suffering of formations… trembling with the suffering of change… trembling with the suffering of eye disease… ear disease… nose disease… tongue disease… body disease… head disease… ear disease… mouth disease… tooth disease… cough… asthma… nasal catarrh… burning… fever… stomach disease… fainting… dysentery… stabbing pain… cholera… leprosy… boils… skin eruptions… consumption… epilepsy… ringworm… itching… scabies… skin eruptions… vitiligo… blood disease… bile disease… diabetes… hemorrhoids… pimples… anal fistula… disease arising from bile… disease arising from phlegm… disease arising from wind… disease arising from the combination of humors… disease arising from seasonal change… disease arising from improper care… disease arising from external causes… disease arising from kamma-result… trembling with cold… heat… hunger… thirst… defecation… urination… trembling with the suffering of contact with gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things… trembling with the suffering of mother’s death… father’s death… brother’s death… sister’s death… son’s death… daughter’s death… relative’s death… trembling with the suffering of loss of wealth… trembling with the suffering of illness… trembling with the suffering of loss of virtue… trembling with the suffering of loss of views—trembling, shaking, quivering, agitated, greatly agitated, thoroughly agitated.
Thấy chúng sanh đang vùng vẫy với sự vùng vẫy của tham ái, đang vùng vẫy với sự vùng vẫy của tà kiến, đang vùng vẫy với sự vùng vẫy của phiền não, đang vùng vẫy với sự vùng vẫy của ác hạnh, đang vùng vẫy với sự vùng vẫy của nỗ lực, đang vùng vẫy với sự vùng vẫy của quả báo, đang vùng vẫy vì bị tham ái trói buộc, đang vùng vẫy vì bị sân hận làm cho xấu ác, đang vùng vẫy vì bị si mê làm cho mê mờ, đang vùng vẫy vì bị kiêu mạn trói buộc, đang vùng vẫy vì bị tà kiến chấp thủ, đang vùng vẫy vì bị phóng dật làm cho tán loạn, đang vùng vẫy vì bị hoài nghi làm cho bất định, đang vùng vẫy vì bị các tùy miên làm cho kiên cố, đang vùng vẫy vì được lợi lộc, đang vùng vẫy vì mất lợi lộc, đang vùng vẫy vì được danh tiếng, đang vùng vẫy vì mất danh tiếng, đang vùng vẫy vì được khen ngợi, đang vùng vẫy vì bị chỉ trích, đang vùng vẫy vì hạnh phúc, đang vùng vẫy vì khổ đau, đang vùng vẫy vì sanh, đang vùng vẫy vì già, đang vùng vẫy vì bệnh, đang vùng vẫy vì chết, đang vùng vẫy vì sầu, bi, khổ, ưu, não, đang vùng vẫy vì nỗi khổ ở địa ngục, đang vùng vẫy vì nỗi khổ ở loài súc sanh, đang vùng vẫy vì nỗi khổ ở cảnh giới ngạ quỷ, đang vùng vẫy vì nỗi khổ ở loài người, đang vùng vẫy vì nỗi khổ gốc từ sự nhập thai… đang vùng vẫy vì nỗi khổ gốc từ sự ở trong thai… đang vùng vẫy vì nỗi khổ gốc từ sự ra khỏi thai… đang vùng vẫy vì nỗi khổ gắn liền với sự sanh ra… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do bị người khác chi phối khi sanh ra… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do tự mình gây ra… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do người khác gây ra… đang vùng vẫy vì khổ khổ… đang vùng vẫy vì hành khổ… đang vùng vẫy vì hoại khổ… đang vùng vẫy vì bệnh ở mắt… đang vùng vẫy vì bệnh ở tai… đang vùng vẫy vì bệnh ở mũi… đang vùng vẫy vì bệnh ở lưỡi… đang vùng vẫy vì bệnh ở thân… đang vùng vẫy vì bệnh ở đầu… đang vùng vẫy vì bệnh ở tai… đang vùng vẫy vì bệnh ở miệng… đang vùng vẫy vì bệnh ở răng… đang vùng vẫy vì ho… đang vùng vẫy vì suyễn… đang vùng vẫy vì sổ mũi… đang vùng vẫy vì nóng sốt… đang vùng vẫy vì sốt… đang vùng vẫy vì bệnh ở bụng… đang vùng vẫy vì ngất xỉu… đang vùng vẫy vì tiêu chảy… đang vùng vẫy vì đau bụng… đang vùng vẫy vì thổ tả… đang vùng vẫy vì phong cùi… đang vùng vẫy vì nhọt… đang vùng vẫy vì ghẻ lở… đang vùng vẫy vì khô héo… đang vùng vẫy vì động kinh… đang vùng vẫy vì hắc lào… đang vùng vẫy vì ngứa… đang vùng vẫy vì ghẻ… đang vùng vẫy vì chàm… đang vùng vẫy vì vảy nến… đang vùng vẫy vì máu… đang vùng vẫy vì mật… đang vùng vẫy vì tiểu đường… đang vùng vẫy vì trĩ… đang vùng vẫy vì mụn nhọt… đang vùng vẫy vì rò hậu môn… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do mật… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do đàm… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do phong… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do sự kết hợp của nhiều yếu tố… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do thay đổi thời tiết… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do sự chăm sóc không đúng cách… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do tai nạn… đang vùng vẫy vì bệnh phát sinh do quả báo nghiệp… đang vùng vẫy vì lạnh… đang vùng vẫy vì nóng… đang vùng vẫy vì đói… đang vùng vẫy vì khát… đang vùng vẫy vì đại tiện… đang vùng vẫy vì tiểu tiện… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do sự tiếp xúc với muỗi, ruồi, gió, nắng, bò sát… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do mẹ chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do cha chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do anh em chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do chị em chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do con trai chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do con gái chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do bà con chết… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do tài sản bị hủy hoại… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do bệnh tật… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do giới hạnh bị hủy hoại… đang vùng vẫy vì nỗi khổ do tà kiến bị hủy hoại, đang vùng vẫy, đang vùng vẫy mạnh mẽ, đang vùng vẫy dữ dội, đang run rẩy, đang run rẩy mạnh mẽ, đang run rẩy dữ dội.
Disvāti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – phandamānaṃ pajaṃ disvā.
Disvā: having seen, having perceived, having weighed, having discerned, having clarified, having made manifest—having seen the trembling beings.
“Thấy” tức là thấy, nhìn, cân nhắc, phán xét, làm cho rõ ràng, làm cho hiển lộ – thấy chúng sanh đang vùng vẫy.
Aññamaññehi byāruddheti aññamaññaṃ sattā viruddhā paṭiviruddhā āhatā paccāhatā āghātitā paccāghātitā.
Struggling with one another: beings are hostile, antagonistic, struck, struck back, attacked, counter-attacked by one another.
“Thấy họ đối nghịch lẫn nhau” tức là các chúng sanh đối nghịch lẫn nhau, chống đối lẫn nhau, tấn công lẫn nhau, phản công lẫn nhau, gây hại lẫn nhau, trả thù lẫn nhau.
Rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhātarā vivadati, bhaginīpi bhaginiyā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginipi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati; te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti, leḍḍūhipi upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti, te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhanti – aññamaññehi byāruddhe.
Kings dispute with kings, nobles with nobles, brahmins with brahmins, householders with householders. A mother disputes with her son, a son with his mother. A father disputes with his son, a son with his father. A brother disputes with his brother, a sister with her sister. A brother disputes with his sister, a sister with her brother. A friend disputes with his friend. Engaged there in quarrels, disputes, and contentions, they attack one another with their hands, with clods of earth, with sticks, with weapons. There they meet death or suffering comparable to death – embroiled with one another.
Các vua chúa tranh cãi với các vua chúa, các Sát-đế-lợi tranh cãi với các Sát-đế-lợi, các Bà-la-môn tranh cãi với các Bà-la-môn, các gia chủ tranh cãi với các gia chủ, mẹ tranh cãi với con trai, con trai tranh cãi với mẹ, cha tranh cãi với con trai, con trai tranh cãi với cha, anh em tranh cãi với anh em, chị em tranh cãi với chị em, anh trai tranh cãi với chị gái, chị gái tranh cãi với anh trai, bạn bè tranh cãi với bạn bè; họ rơi vào tranh chấp, cãi vã, bất hòa ở đó, họ tấn công lẫn nhau bằng tay, bằng cục đất, bằng gậy, bằng vũ khí, họ đi đến cái chết ở đó, họ chịu khổ đau như cái chết – thấy họ đối nghịch lẫn nhau.
Samantamasāro lokoti.
" The world is without substance all around."
“Thế gian vô thường khắp nơi” –
Lokoti nirayaloko tiracchānayoniloko pettivisayaloko manussaloko devaloko, khandhaloko dhātuloko āyatanaloko, ayaṃ loko paro loko, brahmaloko devaloko – ayaṃ vuccati loko.
" Loka" refers to the hell-world, the animal realm, the realm of hungry ghosts, the human world, the deva world; the world of aggregates (khandha), the world of elements (dhātu), the world of sense bases (āyatana); this world, the other world, the Brahma-world, the deva-world – this is called the world.
"Thế gian" nghĩa là địa ngục giới, súc sanh giới, ngạ quỷ giới, nhân loại giới, thiên giới; uẩn giới, giới giới, xứ giới; thế gian này, thế gian khác; phạm thiên giới, thiên giới – đó gọi là thế gian.
Nirayaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.
The hell-world is without substance, void of substance, devoid of essence, whether of the essence of permanence, or the essence of happiness, or the essence of self, or of that which is permanent, or stable, or eternal, or of an unchangeable nature.
Địa ngục giới là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy, không có cốt lõi thường hằng, không có cốt lõi hạnh phúc, không có cốt lõi tự ngã, không có sự thường hằng, không có sự vững bền, không có sự vĩnh cửu, không có sự bất biến.
Tiracchānayoniloko…pe… pettivisayaloko… manussaloko… devaloko… khandhaloko… dhātuloko… āyatanaloko… ayaṃ loko… paro loko… brahmaloko… devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.
The animal realm... the realm of hungry ghosts... the human world... the deva world... the world of aggregates... the world of elements... the world of sense bases... this world... the other world... the Brahma-world... the deva world is without substance, void of substance, devoid of essence, whether of the essence of permanence, or the essence of happiness, or the essence of self, or of that which is permanent, or stable, or eternal, or of an unchangeable nature.
Súc sanh giới… (vân vân)… ngạ quỷ giới… nhân loại giới… thiên giới… uẩn giới… giới giới… xứ giới… thế gian này… thế gian khác… phạm thiên giới… thiên giới là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy, không có cốt lõi thường hằng, không có cốt lõi hạnh phúc, không có cốt lõi tự ngã, không có sự thường hằng, không có sự vững bền, không có sự vĩnh cửu, không có sự bất biến.
Yathā pana naḷo asāro nissāro sārāpagato, yathā eraṇḍo asāro nissāro sārāpagato, yathā udumbaro asāro nissāro sārāpagato, yathā setakaccho asāro nissāro sārāpagato, yathā pāribhaddako asāro nissāro sārāpagato, yathā pheṇapiṇḍo asāro nissāro sārāpagato, yathā udakapubbuḷaṃ* asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ, yathā marīci asārā nissārā sārāpagatā, yathā kadalikkhandho asāro nissāro sārāpagato, yathā māyā asārā nissārā sārāpagatā; evameva nirayaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.
Just as a reed is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a castor-oil plant is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a fig tree is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a setakaccha plant is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a coral tree is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a lump of foam is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a water bubble is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a mirage is without substance, void of substance, devoid of essence; just as a banana trunk is without substance, void of substance, devoid of essence; just as an illusion is without substance, void of substance, devoid of essence; even so, the hell-world is without substance, void of substance, devoid of essence, whether of the essence of permanence, or the essence of happiness, or the essence of self, or of that which is permanent, or stable, or eternal, or of an unchangeable nature.
Cũng như cây sậy là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như cây thầu dầu là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như cây sung là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như cây setakaccha là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như cây pāribhaddaka là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như khối bọt là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như bong bóng nước là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như ảo ảnh là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như thân cây chuối là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; như huyễn thuật là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy; cũng vậy, địa ngục giới là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy, không có cốt lõi thường hằng, không có cốt lõi hạnh phúc, không có cốt lõi tự ngã, không có sự thường hằng, không có sự vững bền, không có sự vĩnh cửu, không có sự bất biến.
Tiracchānayoniloko… pettivisayaloko… manussaloko… devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.
The animal realm... the realm of hungry ghosts... the human world... the deva world is without substance, void of substance, devoid of essence, whether of the essence of permanence, or the essence of happiness, or the essence of self, or of that which is permanent, or stable, or eternal, or of an unchangeable nature.
Súc sanh giới… ngạ quỷ giới… nhân loại giới… thiên giới là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy, không có cốt lõi thường hằng, không có cốt lõi hạnh phúc, không có cốt lõi tự ngã, không có sự thường hằng, không có sự vững bền, không có sự vĩnh cửu, không có sự bất biến.
Khandhaloko… dhātuloko… āyatanaloko… ayaṃ loko… paro loko… brahmaloko… devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vāti – samantamasāro loko.
The world of aggregates... the world of elements... the world of sense bases... this world... the other world... the Brahma-world... the deva world is without substance, void of substance, devoid of essence, whether of the essence of permanence, or the essence of happiness, or the essence of self, or of that which is permanent, or stable, or eternal, or of an unchangeable nature – thus, the world is without substance all around.
Uẩn giới… giới giới… xứ giới… thế gian này… thế gian khác… phạm thiên giới… thiên giới là vô cốt lõi, không có cốt lõi, không có tinh túy, không có cốt lõi thường hằng, không có cốt lõi hạnh phúc, không có cốt lõi tự ngã, không có sự thường hằng, không có sự vững bền, không có sự vĩnh cửu, không có sự bất biến – như vậy, thế gian hoàn toàn vô cốt lõi.
Disā sabbā sameritāti.
" All directions are agitated."
"Mọi phương hướng đều bị lay động".
Ye puratthimāya disāya saṅkhārā, tepi eritā sameritā calitā ghaṭṭitā aniccatāya jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā dukkhe patiṭṭhitā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtā.
Whatever formations (saṅkhārā) are in the eastern direction, they too are agitated, thoroughly agitated, wavering, afflicted, followed by birth due to impermanence, pervaded by old age, overcome by sickness, struck down by death, established in suffering, without refuge, without shelter, without protection, having become unprotected.
Các hành ở phương Đông, chúng cũng bị lay động, bị rung chuyển, bị dao động, bị va chạm, bị sanh y theo vô thường, bị già nuathâm nhập, bị bệnh tật áp đảo, bị cái chết tấn công, bị đặt trên khổ đau, không có nơi nương tựa, không có nơi ẩn náu, không có nơi an toàn, không có nơi che chở.
Ye pacchimāya disāya saṅkhārā…pe… ye uttarāya disāya saṅkhārā… ye dakkhiṇāya disāya saṅkhārā… ye puratthimāya anudisāya saṅkhārā… ye pacchimāya anudisāya saṅkhārā… ye uttarāya anudisāya saṅkhārā… ye dakkhiṇāya anudisāya saṅkhārā… ye heṭṭhimāya disāya saṅkhārā… ye uparimāya disāya saṅkhārā… ye dasasu disāsu saṅkhārā, tepi eritā sameritā calitā ghaṭṭitā aniccatāya jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā dukkhe patiṭṭhitā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtā.
Whatever formations in the western direction… whatever formations in the northern direction… whatever formations in the southern direction… whatever formations in the eastern intermediate direction… whatever formations in the western intermediate direction… whatever formations in the northern intermediate direction… whatever formations in the southern intermediate direction… whatever formations in the downward direction… whatever formations in the upward direction… whatever formations in the ten directions—they too are stirred, agitated, shaken, afflicted; followed by impermanence, by birth; pervaded by old age; overcome by sickness; struck down by death; established in suffering; without protection, without shelter, without refuge, having become without refuge.
Các hành ở phương Tây… (vân vân)… các hành ở phương Bắc… các hành ở phương Nam… các hành ở phương Đông phụ… các hành ở phương Tây phụ… các hành ở phương Bắc phụ… các hành ở phương Nam phụ… các hành ở phương dưới… các hành ở phương trên… các hành ở mười phương, chúng cũng bị lay động, bị rung chuyển, bị dao động, bị va chạm, bị sanh y theo vô thường, bị già nuathâm nhập, bị bệnh tật áp đảo, bị cái chết tấn công, bị đặt trên khổ đau, không có nơi nương tựa, không có nơi ẩn náu, không có nơi an toàn, không có nơi che chở.
Bhāsitampi cetaṃ –
And this was said:
Điều này cũng đã được nói:
Icchaṃ bhavanamattanoti.
Desiring a dwelling for myself.
Mong cầu nơi trú ẩn cho chính mình (Icchaṃ bhavanamattano).
Attano bhavanaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ icchanto sādiyanto patthayanto pihayanto abhijappantoti – icchaṃ bhavanamattano.
Desiring, wishing for, longing for, hoping for, hankering after a dwelling, protection, shelter, refuge, destination, ultimate resort for oneself—thus, desiring a dwelling for myself.
Mong muốn, ưa thích, khát khao, ao ước, khao khát một nơi trú ẩn, nơi nương tựa, nơi ẩn náu, nơi quy y, nơi đến, nơi nương nhờ cho chính mình – đó là "mong cầu nơi trú ẩn cho chính mình".
Nāddasāsiṃ anositanti.
I did not see anything unassailed.
Ta đã không thấy nơi nào không bị chấm dứt (Nāddasāsiṃ anositaṃ).
Ajjhositaṃyeva addasaṃ, anajjhositaṃ nāddasaṃ, sabbaṃ yobbaññaṃ jarāya ositaṃ, sabbaṃ ārogyaṃ byādhinā ositaṃ, sabbaṃ jīvitaṃ maraṇena ositaṃ, sabbaṃ lābhaṃ alābhena ositaṃ, sabbaṃ yasaṃ ayasena ositaṃ, sabbaṃ pasaṃsaṃ nindāya ositaṃ, sabbaṃ sukhaṃ dukkhena ositaṃ.
I saw only that which is assailed; I did not see anything unassailed. All youth is assailed by old age, all health is assailed by sickness, all life is assailed by death, all gain is assailed by loss, all fame is assailed by disrepute, all praise is assailed by blame, all happiness is assailed by suffering.
Ta chỉ thấy những gì bị chấm dứt, ta không thấy những gì không bị chấm dứt. Tất cả tuổi trẻ đều bị già chấm dứt; tất cả sức khỏe đều bị bệnh chấm dứt; tất cả sự sống đều bị chết chấm dứt; tất cả lợi lộc đều bị tổn thất chấm dứt; tất cả danh tiếng đều bị tai tiếng chấm dứt; tất cả lời khen đều bị lời chê chấm dứt; tất cả hạnh phúc đều bị khổ đau chấm dứt.
Osāne tveva byāruddheti.
Assailed and afflicted.
Khi thấy sự chấm dứt và sự chống đối này (Osāne tveva byāruddhe).
Osāne tvevāti sabbaṃ yobbaññaṃ jarā osāpeti, sabbaṃ ārogyaṃ byādhi osāpeti, sabbaṃ jīvitaṃ maraṇaṃ osāpeti, sabbaṃ lābhaṃ alābho osāpeti, sabbaṃ yasaṃ ayaso osāpeti, sabbaṃ pasaṃsaṃ nindā osāpeti, sabbaṃ sukhaṃ dukkhaṃ osāpetīti – osāne tveva.
Assailed means that old age assails all youth, sickness assails all health, death assails all life, loss assails all gain, disrepute assails all fame, blame assails all praise, suffering assails all happiness—thus, assailed.
Sự chấm dứt này (Osāne tvevā) nghĩa là: già chấm dứt tất cả tuổi trẻ; bệnh chấm dứt tất cả sức khỏe; chết chấm dứt tất cả sự sống; tổn thất chấm dứt tất cả lợi lộc; tai tiếng chấm dứt tất cả danh tiếng; lời chê chấm dứt tất cả lời khen; khổ đau chấm dứt tất cả hạnh phúc – đó là "sự chấm dứt này".
Byāruddheti yobbaññakāmā sattā jarāya paṭiviruddhā, ārogyakāmā sattā byādhinā paṭiviruddhā, jīvitukāmā sattā maraṇena paṭiviruddhā, lābhakāmā sattā alābhena paṭiviruddhā, yasakāmā sattā ayasena paṭiviruddhā, pasaṃsakāmā sattā nindāya paṭiviruddhā, sukhakāmā sattā dukkhena paṭiviruddhā āhatā paccāhatā āghātitā paccāghātitāti – osāne tveva byāruddhe.
Afflicted means that beings desiring youth are opposed by old age, beings desiring health are opposed by sickness, beings desiring life are opposed by death, beings desiring gain are opposed by loss, beings desiring fame are opposed by disrepute, beings desiring praise are opposed by blame, beings desiring happiness are opposed by suffering; they are struck, counter-struck, assailed, counter-assailed—thus, assailed and afflicted.
Sự chống đối (Byāruddhe) nghĩa là: chúng sinh ham muốn tuổi trẻ bị già chống đối; chúng sinh ham muốn sức khỏe bị bệnh chống đối; chúng sinh ham muốn sự sống bị chết chống đối; chúng sinh ham muốn lợi lộc bị tổn thất chống đối; chúng sinh ham muốn danh tiếng bị tai tiếng chống đối; chúng sinh ham muốn lời khen bị lời chê chống đối; chúng sinh ham muốn hạnh phúc bị khổ đau chống đối, bị đánh, bị đánh trả, bị đả kích, bị đả kích lại – đó là "sự chống đối".
Athettha sallamaddakkhinti.
Then I perceived the dart.
Và ở đây, ta đã thấy một mũi tên (Athettha sallamaddakkhiṃ).
Athāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – athāti.
Then is a conjunction of words…pe… it is also a sequence of words—thus, then.
Và (Athā) là sự nối kết của các từ… (tương tự như trên)… đó là sự nối tiếp của các từ – đó là "và".
Etthāti sattesu.
Here means among beings.
Ở đây (Etthā) là trong các chúng sinh.
Sallanti satta sallāni – rāgasallaṃ, dosasallaṃ, mohasallaṃ, mānasallaṃ, diṭṭhisallaṃ, sokasallaṃ, kathaṃkathāsallaṃ.
Dart means the seven darts: the dart of lust, the dart of hatred, the dart of delusion, the dart of conceit, the dart of wrong view, the dart of sorrow, the dart of doubt.
Mũi tên (Sallaṃ) là bảy mũi tên: mũi tên tham ái (rāgasallaṃ), mũi tên sân hận (dosasallaṃ), mũi tên si mê (mohasallaṃ), mũi tên kiêu mạn (mānasallaṃ), mũi tên tà kiến (diṭṭhisallaṃ), mũi tên sầu khổ (sokasallaṃ), mũi tên nghi ngờ (kathaṃkathāsallaṃ).
Addakkhinti addasaṃ adakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhinti – athettha sallamaddakkhiṃ.
Perceived means I saw, I perceived, I beheld, I penetrated—thus, then I perceived the dart.
Ta đã thấy (Addakkhiṃ) nghĩa là: ta đã thấy, ta đã nhìn, ta đã quan sát, ta đã thấu hiểu – đó là "và ở đây, ta đã thấy một mũi tên".
Duddasaṃ hadayassitanti.
Difficult to see, lodged in the heart.
Khó thấy, ẩn sâu trong tim (Duddasaṃ hadayassitaṃ).
Duddasanti duddasaṃ duddakkhaṃ duppassaṃ dubbujjhaṃ duranubujjhaṃ duppaṭivijjhanti – duddasaṃ.
Difficult to see means difficult to see, difficult to perceive, difficult to behold, difficult to understand, difficult to comprehend, difficult to penetrate—thus, difficult to see.
Khó thấy (Duddasaṃ) nghĩa là: khó thấy, khó nhìn, khó quan sát, khó hiểu, khó thấu hiểu, khó thấu triệt – đó là "khó thấy".
Hadayassitanti hadayaṃ vuccati cittaṃ.
Lodged in the heart: the heart is called citta (mind).
Ẩn sâu trong tim (Hadayassitaṃ) nghĩa là: tim được gọi là tâm.
Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu.
That which is mind, intellect, mentality, heart, the pure mind, mind, mind-base, mind-faculty, consciousness, the aggregate of consciousness, and the corresponding mind-consciousness element.
Cái tâm, ý, ý thức, tim, tịnh tâm, ý môn, ý căn, thức, uẩn thức, giới ý thức thuộc loại đó.
Hadayassitanti hadayanissitaṃ cittasitaṃ cittanissitaṃ cittena sahagataṃ sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ ekuppādaṃ ekanirodhaṃ ekavatthukaṃ ekārammaṇanti – duddasaṃ hadayassitaṃ.
Residing in the heart (hadayassita) means dependent on the heart, abiding in the mind, dependent on the mind, accompanied by the mind, arisen together, associated, conjoined, having one arising, one cessation, one physical base, one object – difficult to see, residing in the heart.
Ẩn sâu trong tim (Hadayassitaṃ) nghĩa là: nương tựa vào tim, nương tựa vào tâm, nương tựa vào ý, đồng hành với tâm, đồng sinh, hòa trộn, tương ưng, đồng khởi, đồng diệt, đồng căn, đồng cảnh – đó là "khó thấy, ẩn sâu trong tim".
Yena sallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvatīti.
Pierced by which dart, one wanders in all directions –
Do mũi tên nào bị đâm xuyên, người ấy chạy khắp mọi phương hướng (Yena sallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvatī).
Sallanti.
Dart (salla) means.
Mũi tên (Sallaṃ) là.
Satta sallāni – rāgasallaṃ, dosasallaṃ, mohasallaṃ, mānasallaṃ, diṭṭhisallaṃ, sokasallaṃ, kathaṃkathāsallaṃ.
There are seven darts: the dart of lust, the dart of hatred, the dart of delusion, the dart of conceit, the dart of wrong view, the dart of sorrow, the dart of doubt.
Bảy mũi tên: mũi tên tham ái, mũi tên sân hận, mũi tên si mê, mũi tên kiêu mạn, mũi tên tà kiến, mũi tên sầu khổ, mũi tên nghi ngờ.
Katamaṃ rāgasallaṃ?
What is the dart of lust?
Mũi tên tham ái là gì?
Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandirāgo cittassa sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ – idaṃ rāgasallaṃ.
That lust, attachment, inclination, compliance, delight-lust, attachment of the mind… (and so on)… covetousness, greed, an unwholesome root – this is the dart of lust.
Đó là tham ái, sự đam mê, sự chiều theo, sự thuận theo, sự thích thú, sự đam mê của tâm… (tương tự như trên)… sự tham lam, gốc rễ của bất thiện – đây là mũi tên tham ái.
Katamaṃ mohasallaṃ?
What is the dart of delusion?
Mũi tên si mê là gì?
Dukkhe aññāṇaṃ…pe… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ.
Ignorance of suffering… (and so on)… ignorance of the path leading to the cessation of suffering, ignorance of the past, ignorance of the future, ignorance of both past and future, ignorance of dependent origination and the phenomena arisen therefrom.
Sự không biết về Khổ… (tương tự như trên)… sự không biết về con đường đưa đến diệt Khổ, sự không biết về quá khứ, sự không biết về vị lai, sự không biết về quá khứ và vị lai, sự không biết về các pháp duyên khởi y theo duyên này.
Yaṃ evarūpaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṅgāhaṇā apariyogāhaṇā* asamapekkhanā apaccavekkhanā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – idaṃ mohasallaṃ.
Such non-seeing, non-comprehension, non-understanding, non-awakening, non-penetration, non-grasping, non-fathoming, non-reflection, non-reviewing, non-direct knowledge, dullness, foolishness, delusion, infatuation, confusion, ignorance, the flood of ignorance, the yoke of ignorance, the underlying tendency of ignorance, the obsession of ignorance, the fetter of ignorance, delusion, an unwholesome root – this is the dart of delusion.
Bất cứ sự không thấy, sự không thấu hiểu, sự không giác ngộ, sự không tỉnh thức, sự không thể nhập, sự không thâu tóm, sự không thấu triệt, sự không xem xét, sự không quán sát, sự không trực nhận, sự kém trí tuệ, sự ngu si, sự si mê, sự mê muội, sự si ám, sự vô minh, dòng thác vô minh, ách vô minh, tùy miên vô minh, triền cái vô minh, sự đeo bám vô minh, si mê, gốc rễ của bất thiện nào như vậy – đây là mũi tên si mê.
Katamaṃ diṭṭhisallaṃ?
What is the dart of wrong view?
Mũi tên tà kiến là gì?
Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi.
The twenty-fold view of self (sakkāyadiṭṭhi), the ten-fold wrong view (micchādiṭṭhi), the ten-fold view of grasping at extremes (antaggāhikā diṭṭhi).
Thân kiến có hai mươi loại, tà kiến có mười loại, chấp thủ cực đoan có mười loại.
Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo* micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ ‘‘yāthāvaka’’nti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – idaṃ diṭṭhisallaṃ.
Such view, view-point, thicket of views, wilderness of views, contortion of views, vacillation of views, fetter of views, grasping, clinging, adherence, preoccupation, wrong path, mistaken way, wrongness, sectarian ground, perverted grasping, distorted grasping, inverted grasping, wrong grasping, grasping ‘this is real’ in what is unreal, as far as the sixty-two views – this is the dart of wrong view.
Bất cứ tà kiến, quan điểm, rừng rậm quan điểm, sa mạc quan điểm, sự quấy nhiễu của quan điểm, sự dao động của quan điểm, sự trói buộc của quan điểm, sự chấp thủ, sự chấp nhận, sự cố chấp, sự bám víu, con đường sai lầm, lối đi sai lầm, sự sai lầm, nơi nương tựa của ngoại đạo, sự chấp thủ sai lầm, sự chấp thủ ngược lại, sự chấp thủ lầm lạc, sự chấp thủ sai lầm, sự chấp thủ "chân thật" trong cái không chân thật, cho đến sáu mươi hai loại tà kiến nào như vậy – đây là mũi tên tà kiến.
Katamaṃ kathaṃkathāsallaṃ?
What is the dart of doubt?
Mũi tên nghi ngờ là gì?
Dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā.
Doubt about suffering, doubt about the origin of suffering, doubt about the cessation of suffering, doubt about the path leading to the cessation of suffering, doubt about the past, doubt about the future, doubt about both past and future, doubt about dependent origination and the phenomena arisen therefrom.
Sự nghi ngờ về Khổ, sự nghi ngờ về Khổ tập, sự nghi ngờ về Khổ diệt, sự nghi ngờ về con đường đưa đến diệt Khổ, sự nghi ngờ về quá khứ, sự nghi ngờ về vị lai, sự nghi ngờ về quá khứ và vị lai, sự nghi ngờ về các pháp duyên khởi y theo duyên này.
Yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā chambhitattaṃ cittassa manovilekho – idaṃ kathaṃkathāsallaṃ.
Whatever such doubt, doubting, the state of being doubtful, perplexity, indecision, wavering, dilemma, uncertainty, grasping at many sides, agitation, constant agitation, inability to penetrate, mental paralysis, mental perplexity – this is the dart of doubt.
Bất cứ sự nghi ngờ, sự hoài nghi, trạng thái nghi ngờ, sự phân vân, sự do dự, sự lưỡng lự, sự phân vân, sự hoài nghi, sự chấp thủ không nhất quán, sự bồn chồn, sự lo lắng, sự không thấu triệt, sự bối rối của tâm, sự vẩn đục của tâm nào như vậy – đây là mũi tên nghi ngờ.
Yena sallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvatīti.
‘Pierced by which dart, he wanders in all directions.’
Do mũi tên nào bị đâm xuyên, người ấy chạy khắp mọi phương hướng (Yena sallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvatī).
Rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati; evampi rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Pierced, struck, afflicted, overcome, overwhelmed, and endowed with the dart of lust, he acts wrongly by body, acts wrongly by speech, acts wrongly by mind; he even kills living beings, takes what is not given, breaks into houses, plunders, commits burglary, stands on the highway, goes to another’s wife, and speaks falsehoods. Thus, pierced, struck, afflicted, overcome, overwhelmed, and endowed with the dart of lust, he runs, wanders, roams, and transmigrates.
Bị mũi tên tham ái đâm xuyên, bị thương, bị chạm đến, bị xâm nhập, bị bao phủ, bị chi phối, người ấy hành động ác hạnh bằng thân, hành động ác hạnh bằng lời nói, hành động ác hạnh bằng ý nghĩ, thậm chí giết hại sinh mạng, lấy của không cho, cắt đứt sự nối kết, cướp bóc, làm kẻ trộm cắp, đứng chặn đường, tà dâm, nói dối; như vậy, bị mũi tên tham ái đâm xuyên, bị thương, bị chạm đến, bị xâm nhập, bị bao phủ, bị chi phối, người ấy chạy, chạy khắp nơi, lang thang, luân chuyển.
Atha vā rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato bhoge pariyesanto nāvāya mahāsamuddaṃ pakkhandati.
Or, pierced, struck, afflicted, overcome, overwhelmed, and endowed with the dart of lust, seeking wealth, he ventures into the great ocean by boat.
Hoặc, bị mũi tên tham ái đâm xuyên, bị thương, bị chạm đến, bị xâm nhập, bị bao phủ, bị chi phối, người ấy tìm kiếm tài sản bằng cách đi thuyền ra biển lớn.
Sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi pīḷiyamāno* khuppipāsāya miyyamāno tigumbaṃ gacchati, takkolaṃ gacchati, takkasīlaṃ gacchati, kāḷamukhaṃ gacchati, purapūraṃ gacchati, vesuṅgaṃ gacchati, verāpathaṃ gacchati, javaṃ gacchati, tāmaliṃ gacchati, vaṅkaṃ gacchati, eḷabandhanaṃ gacchati, suvaṇṇakūṭaṃ gacchati, suvaṇṇabhūmiṃ gacchati, tambapaṇṇiṃ gacchati, suppādakaṃ* gacchati, bhārukacchaṃ gacchati, suraṭṭhaṃ gacchati, bhaṅgalokaṃ* gacchati, bhaṅgaṇaṃ* gacchati, paramabhaṅgaṇaṃ gacchati, yonaṃ gacchati, paramayonaṃ gacchati, vinakaṃ gacchati, mūlapadaṃ gacchati, marukantāraṃ gacchati, jaṇṇupathaṃ gacchati, ajapathaṃ gacchati, meṇḍapathaṃ gacchati, saṅkupathaṃ gacchati, chattapathaṃ gacchati, vaṃsapathaṃ gacchati, sakuṇapathaṃ gacchati, mūsikapathaṃ gacchati, daripathaṃ gacchati, vettācāraṃ gacchati; pariyesanto na labhati, alābhamūlakampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti, pariyesanto labhati, laddhā ārakkhamūlakampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti ‘‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi daheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyu’’nti.
Afflicted by cold, afflicted by heat, oppressed by the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things, perishing from hunger and thirst, he goes to Tigumba, goes to Takkola, goes to Takkasīla, goes to Kāḷamukha, goes to Purapūra, goes to Vesuṅga, goes to Verāpatha, goes to Java, goes to Tāmali, goes to Vaṅka, goes to Eḷabandhana, goes to Suvaṇṇakūṭa, goes to Suvaṇṇabhūmi, goes to Tambapaṇṇi, goes to Suppādaka, goes to Bhārukaccha, goes to Suraṭṭha, goes to Bhaṅgaloka, goes to Bhaṅgaṇa, goes to Paramabhaṅgaṇa, goes to Yona, goes to Paramayona, goes to Vinaka, goes to Mūlapada, goes to Marukantāra, goes to Jaṇṇupatha, goes to Ajapatha, goes to Meṇḍapatha, goes to Saṅkupatha, goes to Chattapatha, goes to Vaṃsapatha, goes to Sakuṇapatha, goes to Mūsikapatha, goes to Daripatha, goes to Vettācāra. Seeking, he does not obtain, and experiences suffering and displeasure rooted in non-gain. Seeking, he obtains, and having obtained, he experiences suffering and displeasure rooted in guarding, thinking: “How can kings not take my wealth, nor thieves take it, nor fire burn it, nor water carry it away, nor disfavored heirs take it?”
Bị lạnh hành hạ, bị nóng hành hạ, bị các xúc chạm của ruồi, muỗi, gió, nắng, rắn rết làm phiền nhiễu, bị đói khát làm cho suy yếu, người ấy đi đến Tigumba, đi đến Takkola, đi đến Takkasīla, đi đến Kāḷamukha, đi đến Purapūra, đi đến Vesuṅga, đi đến Verāpatha, đi đến Java, đi đến Tāmali, đi đến Vaṅka, đi đến Eḷabandhana, đi đến Suvaṇṇakūṭa, đi đến Suvaṇṇabhūmi, đi đến Tambapaṇṇi, đi đến Suppādaka, đi đến Bhārukaccha, đi đến Suraṭṭha, đi đến Bhaṅgaloka, đi đến Bhaṅgaṇa, đi đến Paramabhaṅgaṇa, đi đến Yona, đi đến Paramayona, đi đến Vinaka, đi đến Mūlapada, đi đến Marukantāra, đi đến Jaṇṇupatha, đi đến Ajapatha, đi đến Meṇḍapatha, đi đến Saṅkupatha, đi đến Chattapatha, đi đến Vaṃsapatha, đi đến Sakuṇapatha, đi đến Mūsikapatha, đi đến Daripatha, đi đến Vettācāra; tìm kiếm nhưng không được, người ấy cảm nhận khổ và ưu sầu do không được lợi lộc; tìm kiếm và được, người ấy cảm nhận khổ và ưu sầu do phải bảo vệ: “Làm sao để các của cải của tôi không bị vua chúa cướp đoạt, không bị trộm cướp, không bị lửa thiêu, không bị nước cuốn trôi, không bị những người thừa kế không thân thiện cướp đoạt?”
Tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhogā vippalujjanti, so vippayogamūlakampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
While he thus guards and protects, that wealth is lost, and he experiences suffering and displeasure rooted in separation.
Khi người ấy bảo vệ và giữ gìn như vậy, những của cải đó bị mất mát. Người ấy cảm nhận khổ và ưu sầu do sự mất mát đó.
Evampi rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Thus, pierced, struck, afflicted, overcome, overwhelmed, and endowed with the dart of lust, he runs, wanders, roams, and transmigrates.
Cũng vậy, bị mũi tên tham ái đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy chạy, chạy khắp nơi, chạy đi chạy lại, luân hồi.
Dosasallena…pe… mohasallena… mānasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati.
Pierced, struck, afflicted, overcome, overwhelmed, and endowed with the dart of hatred... with the dart of delusion... with the dart of conceit, he acts wrongly by body, acts wrongly by speech, acts wrongly by mind; he even kills living beings, takes what is not given, breaks into houses, plunders, commits burglary, stands on the highway, goes to another’s wife, and speaks falsehoods.
Bởi mũi tên sân hận… (lặp lại) …bởi mũi tên si mê… bởi mũi tên kiêu mạn đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy làm ác hạnh bằng thân, làm ác hạnh bằng lời, làm ác hạnh bằng ý, thậm chí giết hại sinh mạng, thậm chí lấy của không cho, thậm chí cắt tường, thậm chí cướp giật, thậm chí đột nhập nhà, thậm chí đứng chặn đường, thậm chí tà dâm với vợ người, thậm chí nói dối.
Evaṃ mānasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Thus, pierced, struck, afflicted, overcome, overwhelmed, and endowed with the dart of conceit, he runs, wanders, roams, and transmigrates.
Cũng vậy, bị mũi tên kiêu mạn đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy chạy, chạy khắp nơi, chạy đi chạy lại, luân hồi.
Diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano* , na ehibhadantiko, na tiṭṭhabhadantiko; nābhihaṭaṃ, na uddissakataṃ, na nimantanaṃ sādiyati, so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti, na kaḷopimukhā* paṭiggaṇhāti, na eḷakamantaraṃ, na daṇḍamantaraṃ, na musalamantaraṃ, na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ, na gabbhiniyā, na pāyamānāya, na purisantaragatāya, na saṃkittīsu, na yattha sā upaṭṭhito hoti, na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī.
Pierced, wounded, struck, overcome, bewildered, and afflicted by the dart of wrong view, he is naked, of unrestrained conduct, licking food from his hands, not one who says 'come, good sir', not one who says 'stand, good sir'; he does not accept food brought to him, nor food prepared specifically for him, nor food offered by invitation; he does not accept food from the mouth of a pot, nor from the mouth of a bowl; not from between two sticks, not from between a stick and a person, not from between two pestles; not from two people eating, not from a pregnant woman, not from a nursing woman, not from a woman with a man between her and the giver, not in a collection, not where a dog is waiting, not where flies swarm.
Bị mũi tên tà kiến đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy trở thành người lõa thể, có hạnh khất thực bằng tay, không nói ‘Thưa ngài, hãy đến đây’, không nói ‘Thưa ngài, hãy dừng lại’; không nhận thức ăn mang đến, không nhận thức ăn được chỉ định, không nhận thức ăn được mời; người ấy không nhận từ miệng nồi, không nhận từ miệng bát, không nhận giữa hai con dê, không nhận giữa hai cây gậy, không nhận giữa hai cây chày, không nhận từ hai người đang ăn, không nhận từ phụ nữ có thai, không nhận từ phụ nữ đang cho con bú, không nhận từ phụ nữ đang ở giữa hai người nam, không nhận ở nơi tụ họp, không nhận ở nơi có ruồi bay vo ve.
Na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivati.
He does not drink fish, nor meat, nor liquor, nor intoxicants, nor rice-gruel.
Người ấy không uống cá, không uống thịt, không uống rượu, không uống rượu mạnh, không uống nước cám.
So ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko…pe… sattāgāriko vā hoti sattālopiko.
He eats at one house or takes one mouthful; or he eats at two houses or takes two mouthfuls…pe… or he eats at seven houses or takes seven mouthfuls.
Người ấy chỉ sống nhờ một nhà, chỉ một miếng ăn; hoặc sống nhờ hai nhà, chỉ hai miếng ăn… (lặp lại) …hoặc sống nhờ bảy nhà, chỉ bảy miếng ăn.
Ekissāpi bhattiyā yāpeti, dvīhipi bhattīhi yāpeti…pe… sattahipi bhattīhi yāpeti.
He sustains himself on one meal, or he sustains himself on two meals…pe… or he sustains himself on seven meals.
Người ấy sống nhờ một bữa ăn, sống nhờ hai bữa ăn… (lặp lại) …sống nhờ bảy bữa ăn.
Ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvīhikampi āhāraṃ āhāreti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhāreti.
He eats food once every day, or he eats food once every two days…pe… or he eats food once every seven days.
Người ấy chỉ ăn một ngày một lần, chỉ ăn hai ngày một lần… (lặp lại) …chỉ ăn bảy ngày một lần.
Iti evarūpaṃ aḍḍhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati.
Thus he lives devoted to the practice of eating food at regular intervals, even once every half-month.
Cứ như vậy, người ấy sống chuyên cần thực hành chế độ ăn uống luân phiên nửa tháng một lần.
Evampi diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Even so, pierced, wounded, struck, overcome, bewildered, and afflicted by the dart of wrong view, he runs, he wanders, he transmigrates, he cycles.
Cũng vậy, bị mũi tên tà kiến đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy chạy, chạy khắp nơi, chạy đi chạy lại, luân hồi.
Atha vā diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato so sākabhakkho vā hoti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti, daddulabhakkho vā hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho vā hoti, tilabhakkho vā hoti, tiṇabhakkho vā hoti, gomayabhakkho vā hoti, vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojano.
Or, pierced, wounded, struck, overcome, bewildered, and afflicted by the dart of wrong view, he lives on vegetables, or on wild rice, or on water-plants, or on daddula, or on burnt rice, or on rice husks, or on rice scum, or on oil-cake, or on sesame, or on grass, or on cow dung; he sustains himself on roots and fruits from the forest, eating fallen fruits.
Hoặc, bị mũi tên tà kiến đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy chỉ ăn rau, hoặc chỉ ăn hạt sāmāka, hoặc chỉ ăn hạt nīvāra, hoặc chỉ ăn cám, hoặc chỉ ăn cơm cháy, hoặc chỉ ăn tấm, hoặc chỉ ăn nước cơm, hoặc chỉ ăn bã đậu, hoặc chỉ ăn mè, hoặc chỉ ăn cỏ, hoặc chỉ ăn phân bò, sống nhờ rễ và quả cây rừng, ăn những quả đã rụng.
So sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, chavadussānipi dhāreti, paṃsukūlānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinānipi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti, kesamassulocakopi hoti, kesamassulocanānuyogamanuyutto viharati.
He wears coarse hempen cloth, or coarse woven cloth, or shrouds from charnel grounds, or rags from dust heaps, or bark garments, or antelope hides, or strips of antelope hide, or kusa grass garments, or bark garments, or wood-chip garments, or hair blankets, or owl's wings; he is one who plucks out his hair and beard, he lives devoted to the practice of plucking out hair and beard.
Người ấy mặc vải thô, mặc vải gai dầu, mặc vải xác chết, mặc y phấn tảo, mặc vỏ cây, mặc da thú, mặc tấm da thú, mặc y cỏ, mặc vỏ cây, mặc vỏ cây cứng, mặc chăn lông tóc, mặc lông cú; người ấy nhổ tóc râu, sống chuyên cần thực hành việc nhổ tóc râu.
Ubbhaṭṭhakopi hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayiko hoti, kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti, phalakaseyyampi kappeti, thaṇḍilaseyyampi kappeti, ekāpassayiko hoti rajojalladharo, abbhokāsikopi hoti yathāsanthatiko, vekaṭikopi hoti vikaṭabhojanānuyogamanuyutto, apānakopi hoti apānakattamanuyutto, sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati.
He is one who stands upright, rejecting a seat; or he is one who squats, devoted to the practice of squatting; he is one who sleeps on a bed of thorns, he makes his bed on a bed of thorns; he makes his bed on a plank, he makes his bed on the bare ground; he is one who sleeps in one posture, covered in dust and dirt; or he is one who lives in the open air, lying down wherever he is; or he is one who eats repulsive food, devoted to the practice of eating repulsive food; or he is one who abstains from drinking, devoted to the practice of abstaining from drinking; he lives devoted to the practice of descending into water three times in the evening.
Người ấy đứng thẳng, từ chối chỗ ngồi; người ấy ngồi xổm, sống chuyên cần thực hành việc ngồi xổm; người ấy ngủ trên gai, ngủ trên giường gai; người ấy ngủ trên ván, ngủ trên đất trống; người ấy chỉ ngủ một lần, người ấy dính đầy bụi bẩn; người ấy sống ngoài trời, tùy theo nơi đã trải; người ấy ăn thức ăn biến đổi, sống chuyên cần thực hành việc ăn thức ăn biến đổi; người ấy không uống nước, sống chuyên cần thực hành việc không uống nước; người ấy sống chuyên cần thực hành việc tắm rửa dưới nước ba lần vào buổi chiều.
Iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati.
Thus he lives devoted to various kinds of practices of tormenting and afflicting the body.
Cứ như vậy, người ấy sống chuyên cần thực hành đủ loại khổ hạnh thiêu đốt thân thể.
Evampi diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Even so, pierced, wounded, struck, overcome, bewildered, and afflicted by the dart of wrong view, he runs, he wanders, he transmigrates, he cycles.
Cũng vậy, bị mũi tên tà kiến đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy chạy, chạy khắp nơi, chạy đi chạy lại, luân hồi.
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarā itthī ñātikulaṃ agamāsi.
“Formerly, brahmin, in this very Sāvatthī, a certain woman went to her relatives’ family.
“Này Bà-la-môn, thuở xưa, tại chính Sāvatthī này, một người phụ nữ nào đó đã về nhà bà con.
Tassā te ñātakā sāmikaṃ acchinditvā aññassa dātukāmā, sā ca naṃ na icchati.
Her relatives wished to take her husband away and give her to another, but she did not wish it.
Những người bà con đó muốn cướp chồng của người ấy để gả cho người khác, nhưng người ấy không muốn.
Atha kho sā itthī sāmikaṃ etadavoca – ‘ime, ayyaputta, ñātakā tava acchinditvā aññassa dātukāmā, ubho mayaṃ marissāmā’ti.
Then that woman said to her husband, ‘These relatives, dear sir, wish to take you away from me and give me to another; let us both die.’
Rồi người phụ nữ ấy nói với chồng: ‘Này anh, những người bà con này muốn cướp anh để gả cho người khác, chúng ta cả hai sẽ chết.’
Atha kho so puriso taṃ itthiṃ dvidhā chetvā attānaṃ opāteti – ‘ubho pecca bhavissāmā’’’ti.
Then that man cut that woman in two and then killed himself, thinking, ‘We shall both be together in the next world.’”
Sau đó, người đàn ông ấy đã chém người phụ nữ làm đôi rồi tự sát, nói rằng: ‘Cả hai chúng ta sẽ tái sinh cùng nhau.’”
Evaṃ sokasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Thus, afflicted, pierced, wounded, overcome, overwhelmed, and possessed by the dart of sorrow, one runs, wanders, roams, and transmigrates.
Cũng vậy, bị mũi tên sầu muộn đâm xuyên, bị chìm đắm, bị ảnh hưởng, bị vây hãm, bị mê hoặc, bị chi phối, người ấy chạy, chạy khắp nơi, chạy đi chạy lại, luân hồi.
Kathaṃkathāsallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ, nanu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho atītamaddhānaṃ, bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kiṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho anāgatamaddhānaṃ, etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ajjhattaṃ kathaṃkathī hoti, ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃ gāmī bhavissatī’’ti.
Afflicted, pierced, wounded, overcome, overwhelmed, and possessed by the dart of doubt, one becomes inclined to doubt, inclined to uncertainty, and perplexed: “Did I exist in the past? Did I not exist in the past? What was I in the past? How was I in the past? Having been what, what was I in the past? Shall I exist in the future? Shall I not exist in the future? What shall I be in the future? How shall I be in the future? Having been what, what shall I be in the future?” Or, concerning the present moment, one is inwardly perplexed: “Am I? Am I not? What am I? How am I? Where has this being come from? Where will it go?”
Bị mũi tên nghi ngờ đâm thủng, xuyên qua, bị trúng, bị ám ảnh, bị bao vây, người ấy rơi vào hoài nghi, rơi vào do dự, trở nên lưỡng lự: “Phải chăng tôi đã tồn tại trong quá khứ? Phải chăng tôi đã không tồn tại trong quá khứ? Phải chăng tôi đã là gì trong quá khứ? Phải chăng tôi đã là như thế nào trong quá khứ? Sau khi là gì, phải chăng tôi đã là gì trong quá khứ? Phải chăng tôi sẽ tồn tại trong tương lai? Phải chăng tôi sẽ không tồn tại trong tương lai? Phải chăng tôi sẽ là gì trong tương lai? Phải chăng tôi sẽ là như thế nào trong tương lai? Sau khi là gì, phải chăng tôi sẽ là gì trong tương lai?” Hoặc trong hiện tại, người ấy nghi ngờ về chính mình: “Phải chăng tôi tồn tại? Phải chăng tôi không tồn tại? Phải chăng tôi là gì? Phải chăng tôi là như thế nào? Phải chăng chúng sinh này từ đâu đến? Nó sẽ đi về đâu?”
Evaṃ kathaṃkathāsallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.
Thus, afflicted, pierced, wounded, overcome, overwhelmed, and possessed by the dart of doubt, one runs, wanders, roams, and transmigrates.
Bị mũi tên nghi ngờ đâm thủng, xuyên qua, bị trúng, bị ám ảnh, bị bao vây như vậy, người ấy chạy, chạy vòng quanh, chạy đi chạy lại, luân hồi.
Te salle abhisaṅkharoti; te salle abhisaṅkharonto sallābhisaṅkhāravasena puratthimaṃ disaṃ dhāvati, pacchimaṃ disaṃ dhāvati, uttaraṃ disaṃ dhāvati, dakkhiṇaṃ disaṃ dhāvati.
One fabricates these darts; fabricating these darts, by way of dart-fabrications, one runs to the eastern direction, one runs to the western direction, one runs to the northern direction, one runs to the southern direction.
Người ấy tạo tác những mũi tên đó; khi tạo tác những mũi tên đó, do sự tạo tác mũi tên, người ấy chạy về phương đông, chạy về phương tây, chạy về phương bắc, chạy về phương nam.
Te sallābhisaṅkhārā appahīnā; sallābhisaṅkhārānaṃ appahīnattā gatiyā dhāvati, niraye dhāvati, tiracchānayoniyā dhāvati, pettivisaye dhāvati, manussaloke dhāvati, devaloke dhāvati, gatiyā gatiṃ, upapattiyā upapattiṃ, paṭisandhiyā paṭisandhiṃ, bhavena bhavaṃ, saṃsārena saṃsāraṃ, vaṭṭena vaṭṭaṃ dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsaratīti – yena sallena otiṇṇo disā sabbā vidhāvati.
These dart-fabrications are not abandoned; due to the non-abandonment of dart-fabrications, one runs in various destinies, runs in hell, runs in the animal realm, runs in the realm of hungry ghosts, runs in the human world, runs in the divine world, from destiny to destiny, from rebirth to rebirth, from conception to conception, from existence to existence, from transmigration to transmigration, from round to round, one runs, wanders, roams, and transmigrates—by which dart one is afflicted, one wanders in all directions.
Những sự tạo tác mũi tên đó chưa được đoạn trừ; do sự chưa đoạn trừ của những sự tạo tác mũi tên, người ấy chạy trong các cõi, chạy trong địa ngục, chạy trong loài súc sinh, chạy trong cõi ngạ quỷ, chạy trong cõi người, chạy trong cõi trời, chạy từ cõi này sang cõi khác, từ sự tái sinh này sang sự tái sinh khác, từ sự tái tục này sang sự tái tục khác, từ hữu này sang hữu khác, từ luân hồi này sang luân hồi khác, từ vòng luân chuyển này sang vòng luân chuyển khác, chạy, chạy vòng quanh, chạy đi chạy lại, luân hồi – do mũi tên nào bị đâm thủng, người ấy chạy vòng quanh khắp các phương hướng.
Tameva sallamabbuyha, na dhāvati na sīdatīti.
Having extracted that very dart, one neither runs nor sinks.
Sau khi nhổ bỏ mũi tên đó, người ấy không chạy, không chìm đắm.
Tameva rāgasallaṃ dosasallaṃ mohasallaṃ mānasallaṃ diṭṭhisallaṃ sokasallaṃ kathaṃkathāsallaṃ abbuyha abbuhitvā uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā* pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā neva puratthimaṃ disaṃ dhāvati na pacchimaṃ disaṃ dhāvati na uttaraṃ disaṃ dhāvati na dakkhiṇaṃ disaṃ dhāvati.
Having extracted, having uprooted, having drawn out, having completely drawn out, having pulled out, having completely pulled out, having abandoned, having dispelled, having brought to an end, having caused to disappear that very dart of lust, the dart of hatred, the dart of delusion, the dart of conceit, the dart of wrong view, the dart of sorrow, the dart of doubt, he does not run to the eastern direction, nor to the western direction, nor to the northern direction, nor to the southern direction.
Sau khi nhổ bỏ, nhổ sạch, loại bỏ, loại trừ, nhổ bật gốc, nhổ tận gốc, từ bỏ, xua tan, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại mũi tên tham, mũi tên sân, mũi tên si, mũi tên mạn, mũi tên tà kiến, mũi tên sầu, mũi tên nghi ngờ đó, người ấy không chạy về phương đông, không chạy về phương tây, không chạy về phương bắc, không chạy về phương nam.
Te sallābhisaṅkhārā pahīnā; sallābhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā na dhāvati, niraye na dhāvati, tiracchānayoniyā na dhāvati, pettivisaye na dhāvati, manussaloke na dhāvati, devaloke na dhāvati, na gatiyā gatiṃ, na upapattiyā upapattiṃ, na paṭisandhiyā paṭisandhiṃ, na bhavena bhavaṃ, na saṃsārena saṃsāraṃ, na vaṭṭena vaṭṭaṃ dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsaratīti – tameva sallamabbuyha na dhāvati.
Those dart-formations are abandoned; because of the abandonment of the dart-formations, he does not run to any destination (gati), he does not run to hell, he does not run to the animal realm, he does not run to the realm of hungry ghosts, he does not run to the human world, he does not run to the divine world; he does not run from one destination to another, from one rebirth to another, from one re-linking to another, from one existence to another, from one wandering-on to another, from one round of existence to another – having extracted that dart, he does not run.
Những sự tạo tác mũi tên đó đã được đoạn trừ; do sự đoạn trừ của những sự tạo tác mũi tên, người ấy không chạy trong các cõi, không chạy trong địa ngục, không chạy trong loài súc sinh, không chạy trong cõi ngạ quỷ, không chạy trong cõi người, không chạy trong cõi trời, không từ cõi này sang cõi khác, không từ sự tái sinh này sang sự tái sinh khác, không từ sự tái tục này sang sự tái tục khác, không từ hữu này sang hữu khác, không từ luân hồi này sang luân hồi khác, không từ vòng luân chuyển này sang vòng luân chuyển khác, chạy, chạy vòng quanh, chạy đi chạy lại, luân hồi – sau khi nhổ bỏ mũi tên đó, người ấy không chạy.
Na sīdatīti kāmoghe na sīdati, bhavoghe na sīdati, diṭṭhoghe na sīdati, avijjoghe na sīdati, na saṃsīdati na osīdati na avasīdati na gacchati na avagacchatīti – tameva sallamabbuyha, na dhāvati na sīdati.
Does not sink means he does not sink in the flood of sensuality, he does not sink in the flood of existence, he does not sink in the flood of wrong views, he does not sink in the flood of ignorance; he does not sink down, does not settle down, does not fall down, does not go, does not go down – having extracted that dart, he does not run, he does not sink.
Không chìm đắm nghĩa là không chìm đắm trong dòng chảy dục, không chìm đắm trong dòng chảy hữu, không chìm đắm trong dòng chảy tà kiến, không chìm đắm trong dòng chảy vô minh, không chìm lún, không lún sâu, không bị lún xuống, không đi, không đi xuống – sau khi nhổ bỏ mũi tên đó, người ấy không chạy, không chìm đắm.
Tattha sikkhānugīyanti, yāni loke gadhitānīti.
Where trainings are praised, those things craved for in the world.
Ở đó, những điều được ham muốn trong thế gian được ca ngợi là các sự học hỏi.
Sikkhāti hatthisikkhā assasikkhā rathasikkhā dhanusikkhā sālākiyaṃ sallakattiyaṃ kāyatikicchaṃ bhūtiyaṃ komārabhaccaṃ* .
Trainings are elephant training, horse training, chariot training, archery training, ophthalmology, surgery, general medicine, demonology, pediatrics.
Sự học hỏi là sự học hỏi về voi, sự học hỏi về ngựa, sự học hỏi về xe, sự học hỏi về cung, thuật châm cứu, thuật ngoại khoa, y học thân thể, y học tâm linh, nhi khoa.
Anugīyantīti gīyanti niggīyanti kathīyanti bhaṇīyanti dīpīyanti voharīyanti.
Are praised means are sung, are extolled, are spoken of, are declared, are explained, are expressed.
Được ca ngợi là được ca ngợi, được tán tụng, được nói đến, được tuyên bố, được trình bày, được sử dụng.
Atha vā gīyanti gaṇhīyanti uggaṇhīyanti dhārīyanti upadhārīyanti upalakkhīyanti gadhitapaṭilābhāya.
Alternatively, they are sung, are taken up, are learned, are retained, are remembered, are observed for the acquisition of craving.
Hoặc là được ca ngợi, được nắm giữ, được học hỏi, được ghi nhớ, được quán xét, được nhận biết để đạt được những điều ham muốn.
Gadhitā vuccanti pañca kāmaguṇā – cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā.
The five cords of sensual pleasure are called craved for (gadhitā): visible forms cognizable by the eye, which are agreeable, pleasing, delightful, lovely, associated with sensuality, arousing passion; sounds cognizable by the ear…pe… odours cognizable by the nose… tastes cognizable by the tongue… tangible objects cognizable by the body, which are agreeable, pleasing, delightful, lovely, associated with sensuality, arousing passion.
Năm đối tượng dục được gọi là những điều ham muốn: các sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, có hình tướng đáng yêu, liên quan đến dục, có tính chất hấp dẫn; các âm thanh do tai nhận biết… (v.v.)… các hương do mũi nhận biết… các vị do lưỡi nhận biết… các xúc chạm do thân nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, có hình tướng đáng yêu, liên quan đến dục, có tính chất hấp dẫn.
Kiṃkāraṇā gadhitā vuccanti pañca kāmaguṇā?
For what reason are the five cords of sensual pleasure called craved for?
Vì lý do gì mà năm đối tượng dục được gọi là những điều ham muốn?
Yebhuyyena devamanussā pañca kāmaguṇe icchanti sādiyanti patthayanti pihayanti abhijappanti taṃkāraṇā gadhitā vuccanti pañca kāmaguṇā.
Mostly devas and humans desire, approve of, long for, yearn for, covet the five cords of sensual pleasure; for that reason, the five cords of sensual pleasure are called craved for.
Phần lớn chư thiên và loài người mong muốn, ưa thích, khao khát, thèm muốn, khao khát mãnh liệt năm đối tượng dục, vì lý do đó, năm đối tượng dục được gọi là những điều ham muốn.
Loketi manussaloketi – tattha sikkhānugīyanti, yāni loke gadhitāni.
In the world means in the human world – where trainings are praised, those things craved for in the world.
Trong thế gian nghĩa là trong cõi người – ở đó, những điều được ham muốn trong thế gian được ca ngợi là các sự học hỏi.
Nibbijjha sabbaso kāmeti.
Having completely pierced through sensual pleasures.
Hãy xuyên thấu tất cả các dục vọng.
Nibbijjhāti paṭivijjhitvā.
Having pierced through means having fully penetrated.
Xuyên thấu nghĩa là thấu triệt.
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti paṭivijjhitvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti paṭivijjhitvā…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti paṭivijjhitvā.
Having fully penetrated that “all formations are impermanent,” having fully penetrated that “all formations are suffering”…pe… having fully penetrated that “whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease.”
Thấu triệt rằng “tất cả các pháp hữu vi đều vô thường”, thấu triệt rằng “tất cả các pháp hữu vi đều khổ”… (v.v.)… thấu triệt rằng “bất cứ điều gì có tính chất sinh khởi, tất cả đều có tính chất diệt tận”.
Sabbasoti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbasoti.
Completely (sabbaso) is a word for completely, entirely, in every way, wholly, without remainder, without exception – completely.
Tất cả là lời nói về tất cả mọi thứ, mọi cách, không sót một chút nào, không còn gì, hoàn toàn – tất cả.
Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmāti – nibbijjha sabbaso kāme.
Sensual pleasures (kāmā) are, in summary, two kinds of sensual pleasures: object-sensual pleasures and defilement-sensual pleasures…pe… these are called object-sensual pleasures…pe… these are called defilement-sensual pleasures – having completely pierced through sensual pleasures.
Dục vọng theo tóm tắt có hai loại dục: dục cảnh và dục phiền não… (v.v.)… đây được gọi là dục cảnh… (v.v.)… đây được gọi là dục phiền não – hãy xuyên thấu tất cả các dục vọng.
Sikkhe nibbānamattanoti.
One should train for one’s own Nibbāna.
Hãy học hỏi Niết Bàn cho chính mình.
Sikkhāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā.
Training (sikkhā) refers to the three trainings: the training in higher morality (adhisīlasikkhā), the training in higher mind (adhicittasikkhā), the training in higher wisdom (adhipaññāsikkhā)…pe… this is the training in higher wisdom.
Sự học hỏi có ba loại: giới học (adhisīlasikkhā), định học (adhicittasikkhā), tuệ học (adhipaññāsikkhā)… (v.v.)… đây là tuệ học.
Nibbānamattanoti attano rāgassa nibbāpanāya dosassa nibbāpanāya mohassa nibbāpanāya…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipaññampi sikkheyya, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – sikkhe nibbānamattano.
"Nibbāna for oneself" means for the extinguishing of one's own greed, for the extinguishing of hatred, for the extinguishing of delusion... for the calming, tranquilizing, pacifying, extinguishing, relinquishing, and allaying of all unwholesome volitional formations, one should train in higher morality, one should train in higher mind, one should train in higher wisdom. One should train by reflecting, one should train by knowing... one should train by realizing what is to be realized, one should practice, one should fully practice, one should undertake and maintain – "should train for one's own Nibbāna."
Niết Bàn cho chính mình, nghĩa là để dập tắt tham ái của chính mình, để dập tắt sân hận, để dập tắt si mê…pe… để làm lắng dịu, để làm an tịnh, để làm tĩnh lặng, để dập tắt, để từ bỏ, để làm cho trở nên an tịnh hoàn toàn tất cả các hành bất thiện, nên học giới tăng thượng (adhisīla), nên học tâm tăng thượng (adhicitta), nên học tuệ tăng thượng (adhipaññā). Nên học ba học này bằng cách quán xét, nên học bằng cách hiểu biết…pe… nên học bằng cách chứng ngộ cái cần chứng ngộ, nên thực hành, nên thực hành đúng đắn, nên thọ trì và sống theo – nên học Niết Bàn cho chính mình.
Sacco siyā appagabbhoti.
"He should be truthful, not arrogant."
Bậc Hiền Thánh nên chân thật, không ngạo mạn, nghĩa là.
Sacco siyāti saccavācāya samannāgato siyā, sammādiṭṭhiyā samannāgato siyā, ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato siyāti – sacco siyā.
"He should be truthful" means he should be endowed with truthful speech, he should be endowed with right view, he should be endowed with the Noble Eightfold Path – thus, he should be truthful.
Nên chân thật, nghĩa là nên thành tựu lời nói chân thật, nên thành tựu chánh kiến, nên thành tựu Bát Chánh Đạo cao quý – nên chân thật.
Appagabbhoti tīṇi pāgabbhiyāni – kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ, vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ, cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ…pe… idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
"Not arrogant" refers to the three forms of arrogance: bodily arrogance, verbal arrogance, and mental arrogance... this is mental arrogance.
Không ngạo mạn, nghĩa là có ba sự ngạo mạn (pāgabbhiya): ngạo mạn thân, ngạo mạn khẩu, ngạo mạn ý…pe… đây là ngạo mạn ý.
Yassimāni tīṇi pāgabbhiyāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati appagabbhoti – sacco siyā appagabbho.
One in whom these three forms of arrogance are abandoned, uprooted, pacified, allayed, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge, is called "not arrogant" – thus, he should be truthful, not arrogant.
Nơi ai ba sự ngạo mạn này đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc, đã được an tịnh, đã được làm cho trở nên an tịnh hoàn toàn, không thể tái sanh, đã bị ngọn lửa trí tuệ thiêu đốt, người đó được gọi là không ngạo mạn – nên chân thật, không ngạo mạn.
Amāyo rittapesuṇoti.
"Without deceit, free from slander."
Không lừa dối, không nói lời chia rẽ, nghĩa là.
Māyā vuccati vañcanikā cariyā.
Deceit is called deceptive conduct.
Māyā được gọi là hành vi lừa dối.
Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati, mā maṃ jaññāti icchati, mā maṃ jaññāti saṅkappeti, mā maṃ jaññāti vācaṃ bhāsati, mā maṃ jaññāti kāyena parakkamati.
Here, someone having committed misconduct by body, having committed misconduct by speech, having committed misconduct by mind, for the purpose of concealing it, forms an evil wish: "May they not know me," he desires; "May they not know me," he resolves; "May they not know me," he speaks; "May they not know me," he strives with his body.
Ở đây, một người nào đó sau khi đã thực hiện thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh, vì mục đích che giấu điều đó, đã khởi lên ý muốn tội lỗi: “Mong rằng họ không biết ta” – người đó mong muốn, người đó tư duy, người đó nói lời, người đó nỗ lực bằng thân: “Mong rằng họ không biết ta”.
Yā evarūpā māyā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā.
Such deceit, deceptiveness, trickery, fraud, dishonesty, concealment, evasion, hiding, covering, shrouding, obscuring, non-disclosure, non-revealing, suppression of evil deeds – this is called deceit.
Sự lừa dối, sự gian xảo, sự xảo quyệt, sự lừa gạt, sự phản bội, sự che đậy, sự che giấu, sự giấu kín, sự bao che, sự che đậy, sự bao che, sự không làm cho rõ ràng, sự không làm cho hiển lộ, sự che giấu hành vi tội lỗi như vậy – đây được gọi là māyā.
Yassesā māyā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati amāyo.
One in whom this deceit is abandoned, uprooted, pacified, allayed, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge, is called "without deceit."
Ai đã đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã an tịnh, đã làm cho trở nên an tịnh hoàn toàn, không thể tái sanh, đã bị ngọn lửa trí tuệ thiêu đốt sự lừa dối này, người đó được gọi là không lừa dối.
Rittapesuṇoti pesuññanti idhekacco pisuṇavāco hoti…pe… evaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati.
"Free from slander" means slander. Here, someone is a slanderer... thus, with the intention of causing division, he engages in slander.
Không nói lời chia rẽ, nghĩa là lời chia rẽ (pesuñña) là ở đây, một người nào đó có lời nói chia rẽ…pe… người đó mang lời chia rẽ đến với ý định chia rẽ như vậy.
Yassetaṃ pesuññaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati rittapesuṇo vivittapesuṇo pavivittapesuṇoti – amāyo rittapesuṇo.
One in whom this slander is abandoned, uprooted, pacified, allayed, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge, is called "free from slander," "devoid of slander," "completely free from slander" – thus, without deceit, free from slander.
Ai đã đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã an tịnh, đã làm cho trở nên an tịnh hoàn toàn, không thể tái sanh, đã bị ngọn lửa trí tuệ thiêu đốt lời chia rẽ này, người đó được gọi là không nói lời chia rẽ, đã từ bỏ lời chia rẽ, đã hoàn toàn từ bỏ lời chia rẽ – không lừa dối, không nói lời chia rẽ.
Akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare munīti.
"The sage, unangered, should overcome evil greed and vacillation."
Không sân hận, hãy vượt qua tham lam tội lỗi và sự nghi ngờ, bậc Hiền Thánh.
Akkodhanoti hi kho vuttaṃ, api ca kodho tāva vattabbo.
"Unangered" is indeed said, but first, anger should be described.
Không sân hận, đã được nói, hơn nữa, sân hận cần phải được nói đến.
Dasahākārehi kodho jāyati.
Anger arises in ten ways.
Sân hận sanh khởi do mười nguyên nhân.
‘‘Anatthaṃ me acarī’’ti kodho jāyati…pe… yasseso kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati akkodhano.
"He did me harm," thus anger arises... One in whom this anger is abandoned, uprooted, pacified, allayed, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge, is called "unangered."
Sân hận sanh khởi: “Người đó đã làm điều bất lợi cho ta”…pe… ai đã đoạn trừ, đã nhổ tận gốc, đã an tịnh, đã làm cho trở nên an tịnh hoàn toàn, không thể tái sanh, đã bị ngọn lửa trí tuệ thiêu đốt sân hận này, người đó được gọi là không sân hận.
Kodhassa pahīnattā akkodhano, kodhavatthussa pariññātattā akkodhano, kodhahetussa upacchinnattā akkodhano.
He is unangered due to the abandonment of anger, unangered due to the full understanding of the basis of anger, unangered due to the eradication of the cause of anger.
Vì sân hận đã được đoạn trừ nên không sân hận, vì đối tượng của sân hận đã được thấu triệt nên không sân hận, vì nguyên nhân của sân hận đã được cắt đứt nên không sân hận.
Lobhoti yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
"Greed" is that greed, covetousness, the state of being covetous... covetousness is greed, a root of unwholesomeness.
Tham lam là tham ái, sự tham đắm, trạng thái tham đắm…pe… tham lam là tham lam, là gốc rễ của bất thiện.
Vevicchaṃ vuccati pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ…pe… gāho vuccati macchariyaṃ.
"Vacillation" refers to the five forms of stinginess: stinginess regarding dwellings... grasping is called stinginess.
Veviccha (sự nghi ngờ) được gọi là năm sự keo kiệt (macchariya) – keo kiệt trú xứ (āvāsamacchariya)…pe… sự nắm giữ được gọi là keo kiệt.
Munīti.
"Sage."
Bậc Hiền Thánh.
Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni.
"Mona" is called knowledge... that sage has crossed the net of attachment.
Mona (sự tịch tịnh) được gọi là trí tuệ…pe… bậc Hiền Thánh đó đã vượt qua lưới trói buộc.
Akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare munīti.
"The sage, unangered, should overcome evil greed and vacillation."
Không sân hận, hãy vượt qua tham lam tội lỗi và sự nghi ngờ, bậc Hiền Thánh.
Muni lobhapāpañca vevicchañca atari uttari patari samatikkami vītivattayīti* – akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare muni.
The sage crossed, went beyond, transcended, overcame, and passed beyond evil greed and vacillation – thus, "the sage, unangered, should overcome evil greed and vacillation."
Bậc Hiền Thánh đã vượt qua, đã vượt lên, đã đi qua, đã vượt qua hoàn toàn, đã vượt hẳn tham lam tội lỗi và sự nghi ngờ – không sân hận, hãy vượt qua tham lam tội lỗi và sự nghi ngờ, bậc Hiền Thánh.
Niddaṃ tandiṃ sahe thīnanti.
He should overcome sleep, sloth, and torpor.
Nên chịu đựng buồn ngủ, lười biếng và hôn trầm, nghĩa là.
Niddāti yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ suppaṃ pacalāyikā suppaṃ suppanā suppitattaṃ.
Sleep means the unsuitability of the body, its unfitness for work, dullness, enveloping, inner obstruction, drowsiness, sleeping, nodding, the act of sleeping, the state of having slept.
Buồn ngủ là sự không thích hợp, sự không khả dụng của thân, sự nặng nề, sự bao trùm, sự cản trở bên trong, sự hôn trầm, sự ngủ gật, sự chợp mắt, sự ngủ, trạng thái ngủ.
Tandinti yā tandī* tandiyanā tandiyitattaṃ tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyatā ālasyāyitattaṃ.
Sloth means sloth, being slothful, the state of being slothful, a slothful mind, laziness, being lazy, the state of being lazy.
Lười biếng là sự lười biếng, sự lười biếng, trạng thái lười biếng, sự lười nhác, sự biếng nhác, trạng thái biếng nhác.
Thīnanti yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ, thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa.
Torpor means the unsuitability of the mind, its unfitness for work, clinging, sticking, being stuck, the state of being stuck, dullness, being dull, the state of being dull of the mind.
Hôn trầm là sự không thích hợp, sự không khả dụng của tâm, sự chùng xuống, sự co rút, sự chìm xuống, sự chìm xuống, trạng thái chìm xuống, sự hôn trầm, sự hôn trầm, trạng thái hôn trầm của tâm.
Niddaṃ tandiṃ sahe thīnanti.
He should overcome sleep, sloth, and torpor:
Nên chịu đựng buồn ngủ, lười biếng và hôn trầm, nghĩa là.
Niddañca tandiñca thinañca sahe saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – niddaṃ tandiṃ sahe thīnaṃ.
He should endure, overcome, overpower, overwhelm, subdue, crush sleep, sloth, and torpor. Thus, he should overcome sleep, sloth, and torpor.
Nên chịu đựng, nên chịu đựng, nên chịu đựng hoàn toàn, nên chế ngự, nên vượt qua, nên áp đảo, nên đè bẹp buồn ngủ, lười biếng và hôn trầm – nên chịu đựng buồn ngủ, lười biếng và hôn trầm.
Pamādena na saṃvaseti.
He should not associate with heedlessness.
Không nên sống với sự phóng dật, nghĩa là.
Pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu.
Heedlessness is to be understood as misconduct of body, misconduct of speech, misconduct of mind, or in the five strands of sensual pleasure.
Phóng dật cần phải được nói đến trong thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh hoặc trong năm dục công đức.
Cittassa vosaggo vosaggānuppādanaṃ* vā kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo pamādo.
It is the abandoning of the mind, the non-arising of abandoning, or the non-diligent performance, non-continuous performance, non-steadfast performance, sluggish conduct, relinquished desire, relinquished effort, non-cultivation, non-development, non-making-much-of, non-determination, non-application in the development of wholesome states. This is heedlessness.
Sự buông thả tâm, sự không khởi lên sự buông thả hoặc sự không thực hiện một cách cẩn trọng, sự không thực hiện một cách liên tục, sự không thực hiện một cách kiên trì, sự lười nhác, sự từ bỏ ý muốn, sự từ bỏ gánh nặng, sự không thực hành, sự không tu tập, sự không làm cho sung mãn, sự không quyết định, sự không tinh tấn đối với việc tu tập các pháp thiện – đó là phóng dật.
Yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo.
Such heedlessness, being heedless, the state of being heedless – this is called heedlessness.
Sự phóng dật, sự phóng dật, trạng thái phóng dật như vậy – đây được gọi là phóng dật.
Pamādena na saṃvaseti pamādena na vaseyya na saṃvaseyya na āvaseyya na parivaseyya, pamādaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pamādā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pamādena na saṃvase.
He should not associate with heedlessness means he should not dwell, not associate, not reside, not live with heedlessness; he should abandon heedlessness, dispel it, make an end of it, bring it to naught; he should be aloof from heedlessness, abstained, refrained, withdrawn, detached, disjoined, and should dwell with a mind free from limitations. Thus, he should not associate with heedlessness.
Không sống trong phóng dật có nghĩa là không nên sống trong phóng dật, không nên ở trong phóng dật, không nên cư trú trong phóng dật, không nên quanh quẩn trong phóng dật; nên từ bỏ phóng dật, nên xua tan phóng dật, nên chấm dứt phóng dật, nên làm cho phóng dật không còn tồn tại; nên tránh xa phóng dật, nên từ bỏ, nên hoàn toàn từ bỏ, nên thoát ra, nên giải thoát, nên hoàn toàn giải thoát, nên không bị ràng buộc, nên sống với tâm không giới hạn – đó là “không sống trong phóng dật”.
Atimāne na tiṭṭheyyāti.
He should not dwell in excessive pride.
Không nên trụ vào sự kiêu mạn quá mức.
Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā.
Excessive pride means that here, someone despises another by birth, or by clan, ...or by any other basis.
Kiêu mạn quá mức là ở đây, một người nào đó khinh thường người khác vì dòng dõi, vì gia tộc… hoặc vì bất kỳ điều gì khác.
Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati atimāno.
Such pride, conceiving, the state of conceiving, loftiness, rising up, a flag, grasping, the desire for a banner of the mind – this is called excessive pride.
Sự kiêu mạn, sự tự mãn, sự tự cho mình là hơn, sự ngẩng cao đầu, sự phô trương, sự tự tôn, sự ham muốn được nổi bật của tâm – điều này được gọi là kiêu mạn quá mức.
Atimāne na tiṭṭheyyāti.
He should not dwell in excessive pride.
Không nên trụ vào sự kiêu mạn quá mức.
Atimāne na tiṭṭheyya na saṃtiṭṭheyya, atimānaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, atimānā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – atimāne na tiṭṭheyya.
He should not dwell, not remain in excessive pride; he should abandon excessive pride, dispel it, make an end of it, bring it to naught; he should be aloof from excessive pride, abstained, refrained, withdrawn, detached, disjoined, and should dwell with a mind free from limitations. Thus, he should not dwell in excessive pride.
Không nên trụ vào sự kiêu mạn quá mức, không nên đứng vững trong sự kiêu mạn quá mức; nên từ bỏ kiêu mạn quá mức, nên xua tan kiêu mạn quá mức, nên chấm dứt kiêu mạn quá mức, nên làm cho kiêu mạn quá mức không còn tồn tại; nên tránh xa kiêu mạn quá mức, nên từ bỏ, nên hoàn toàn từ bỏ, nên thoát ra, nên giải thoát, nên hoàn toàn giải thoát, nên không bị ràng buộc, nên sống với tâm không giới hạn – đó là “không nên trụ vào sự kiêu mạn quá mức”.