55.* Evaṃ, me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
55. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain.
55. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa.
Tena kho pana samayena āyasmā soṇo rājagahe viharati sītavanasmiṃ.
At that time, Venerable Soṇa was dwelling in Rājagaha, in Sītavana.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Soṇa trú tại Rājagaha, trong khu rừng Sītavana.
Atha kho āyasmato soṇassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ye kho keci bhagavato sāvakā āraddhavīriyā viharanti, ahaṃ tesaṃ aññataro.
Then, as the Venerable Soṇa was in seclusion, withdrawn, this thought arose in his mind: "Among all the disciples of the Blessed One who dwell with aroused energy, I am one of them.
Khi Tôn giả Soṇa đang sống một mình, ẩn dật, một ý nghĩ như sau khởi lên trong tâm: “Trong số các đệ tử của Thế Tôn đang tinh tấn tu tập, ta là một trong số đó.
Atha ca pana me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati, saṃvijjanti kho pana me kule bhogā, sakkā bhogā ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ.
Yet my mind is not liberated from the asavas without clinging. Indeed, there are riches in my family, and it is possible to enjoy wealth and perform meritorious deeds.
Thế mà tâm ta vẫn chưa giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ. Trong gia đình ta vẫn còn tài sản, có thể hưởng thụ tài sản và làm các việc phước thiện.
Yaṃnūnāhaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjeyyaṃ puññāni ca kareyya’’nti.
What if I were to renounce the training, revert to a lower state, and enjoy wealth and perform meritorious deeds?"
Thà rằng ta từ bỏ học giới, trở lại đời sống thế tục, hưởng thụ tài sản và làm các việc phước thiện.”
Atha kho bhagavā āyasmato soṇassa cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya, evamevaṃ kho – gijjhakūṭe pabbate antarahito sītavane āyasmato soṇassa sammukhe pāturahosi.
Then the Blessed One, having known with his mind the thought in the mind of Venerable Soṇa—just as a strong man might extend his bent arm or bend his extended arm—even so, vanished from Vulture Peak mountain and appeared before Venerable Soṇa in Sītavana.
Khi ấy, Thế Tôn, với tâm của Ngài, biết được ý nghĩ trong tâm của Tôn giả Soṇa – như một người lực sĩ co cánh tay duỗi ra, hay duỗi cánh tay co lại, cũng vậy – Ngài biến mất khỏi núi Gijjhakūṭa và hiện ra trước mặt Tôn giả Soṇa tại Sītavana.
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the seat that had been prepared.
Thế Tôn ngồi xuống trên chỗ đã trải sẵn.
Āyasmāpi kho soṇo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Venerable Soṇa, too, having paid homage to the Blessed One, sat down to one side.
Tôn giả Soṇa đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ soṇaṃ bhagavā etadavoca –
To Venerable Soṇa, who was sitting to one side, the Blessed One spoke thus:
Khi Tôn giả Soṇa đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn nói với Tôn giả Soṇa rằng:
‘‘Nanu te, soṇa, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘ye kho keci bhagavato sāvakā āraddhavīriyā viharanti, ahaṃ tesaṃ aññataro.
"Soṇa, when you were in seclusion, withdrawn, did not this thought arise in your mind: 'Among all the disciples of the Blessed One who dwell with aroused energy, I am one of them.
“Này Soṇa, không phải khi ngươi đang sống một mình, ẩn dật, ý nghĩ như sau đã khởi lên trong tâm ngươi sao: ‘Trong số các đệ tử của Thế Tôn đang tinh tấn tu tập, ta là một trong số đó.
Atha ca pana me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati, saṃvijjanti kho pana me kule bhogā, sakkā bhogā* ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ.
Yet my mind is not liberated from the asavas without clinging. Indeed, there are riches in my family, and it is possible to enjoy wealth and perform meritorious deeds.
Thế mà tâm ta vẫn chưa giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ. Trong gia đình ta vẫn còn tài sản, có thể hưởng thụ tài sản và làm các việc phước thiện.
Yaṃnūnāhaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjeyyaṃ puññāni ca kareyya’’’nti?
What if I were to renounce the training, revert to a lower state, and enjoy wealth and perform meritorious deeds?'"
Thà rằng ta từ bỏ học giới, trở lại đời sống thế tục, hưởng thụ tài sản và làm các việc phước thiện’ phải không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
"Yes, Venerable Sir."
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn.”
‘‘Evamevaṃ kho, soṇa, accāraddhavīriyaṃ uddhaccāya saṃvattati, atisithilavīriyaṃ kosajjāya saṃvattati.
"Even so, Soṇa, energy that is too aroused leads to agitation, and energy that is too slack leads to laziness.
“Cũng vậy, này Soṇa, tinh tấn quá mức dẫn đến phóng dật, tinh tấn quá yếu dẫn đến biếng nhác.
Tasmātiha tvaṃ, soṇa, vīriyasamathaṃ adhiṭṭhahaṃ, indriyānañca samataṃ paṭivijjha, tattha ca nimittaṃ gaṇhāhī’’ti.
Therefore, Soṇa, establish the balance of energy, penetrate the balance of the faculties, and take up the sign there."
Do đó, này Soṇa, ngươi hãy an trú vào sự quân bình của tinh tấn, thấu triệt sự quân bình của các căn, và nắm giữ tướng (nimitta) ở đó.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā soṇo bhagavato paccassosi.
"Yes, Venerable Sir," Venerable Soṇa replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Soṇa vâng lời Thế Tôn.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ soṇaṃ iminā ovādena ovaditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ kho – sītavane antarahito gijjhakūṭe pabbate pāturahosi.
Then the Blessed One, having exhorted Venerable Soṇa with this exhortation—just as a strong man might extend his bent arm or bend his extended arm—even so, vanished from Sītavana and appeared on Vulture Peak mountain.
Khi ấy, Thế Tôn đã khuyên dạy Tôn giả Soṇa bằng lời khuyên này – như một người lực sĩ co cánh tay duỗi ra, hay duỗi cánh tay co lại, cũng vậy – Ngài biến mất khỏi Sītavana và hiện ra trên núi Gijjhakūṭa.
Atha kho āyasmā soṇo aparena samayena vīriyasamathaṃ adhiṭṭhāsi, indriyānañca samataṃ paṭivijjhi, tattha ca nimittaṃ aggahesi.
Then, at a later time, Venerable Soṇa established the balance of energy, penetrated the balance of the faculties, and took up the sign there.
Sau đó, một thời gian, Tôn giả Soṇa đã an trú vào sự quân bình của tinh tấn, thấu triệt sự quân bình của các căn, và nắm giữ tướng ở đó.
Atha kho āyasmā soṇo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anāgāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then Venerable Soṇa, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, by his own direct knowledge, realized and attained in this very life the unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which noble sons rightly go forth from home to homelessness.
Sau đó, Tôn giả Soṇa, sống một mình, ẩn dật, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, không bao lâu đã tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú vào mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh, mà vì mục đích ấy các thiện nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He knew: "Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being."
Ngài biết rõ: “Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa.”
Aññataro ca panāyasmā soṇo arahataṃ ahosi.
And Venerable Soṇa became one of the Arahants.
Và Tôn giả Soṇa đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
‘‘Yo so, bhante, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññāvimutto, so cha ṭhānāni adhimutto hoti – nekkhammādhimutto hoti, pavivekādhimutto hoti, abyāpajjādhimutto* hoti, taṇhākkhayādhimutto hoti, upādānakkhayādhimutto hoti, asammohādhimutto hoti.
“Bhante, that bhikkhu who is an Arahant, with defilements destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own goal, with the fetters of existence utterly destroyed, one who is rightly liberated through perfect knowledge, is devoted to six things: he is devoted to renunciation (nekkhamma), devoted to seclusion (paviveka), devoted to non-affliction (abyāpajjā), devoted to the destruction of craving (taṇhākkhaya), devoted to the destruction of clinging (upādānakkhaya), devoted to non-delusion (asammoha).
“Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc (āsava), đã sống Phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng (sadattha), đã đoạn tận các kiết sử (saṃyojana) của hữu, đã được giải thoát hoàn toàn bằng chánh trí, vị ấy có khuynh hướng thiên về sáu điều này – có khuynh hướng thiên về sự xuất ly (nekkhammādhimutto), có khuynh hướng thiên về sự độc cư (pavivekādhimutto), có khuynh hướng thiên về sự không hại (abyāpajjādhimutto), có khuynh hướng thiên về sự đoạn tận tham ái (taṇhākkhayādhimutto), có khuynh hướng thiên về sự đoạn tận chấp thủ (upādānakkhayādhimutto), có khuynh hướng thiên về sự không mê lầm (asammohādhimutto).
‘‘Siyā kho pana, bhante, idhekaccassa āyasmato evamassa – ‘kevalaṃsaddhāmattakaṃ nūna ayamāyasmā nissāya nekkhammādhimutto’ti.
“It might be, Bhante, that some venerable one here would think: ‘Surely this venerable one is devoted to renunciation merely relying on faith.’
“Bạch Thế Tôn, có thể có một số Tôn giả nghĩ rằng: ‘Chắc hẳn Tôn giả này chỉ nương vào niềm tin (saddhā) mà có khuynh hướng thiên về sự xuất ly.’
Na kho panetaṃ, bhante, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Bhante, this should not be seen in that way.
Nhưng bạch Thế Tôn, điều đó không nên được thấy như vậy.
Khīṇāsavo, bhante, bhikkhu vusitavā katakaraṇīyo karaṇīyaṃ attano asamanupassanto katassa vā paṭicayaṃ khayā rāgassa vītarāgattā nekkhammādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā nekkhammādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā nekkhammādhimutto hoti.
Bhante, a bhikkhu who is an Arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, not seeing anything further to be done for himself, or seeing the accumulation of what has been done, is devoted to renunciation due to the destruction of lust, due to being free from lust; due to the destruction of hatred, due to being free from hatred; due to the destruction of delusion, due to being free from delusion.
Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu A-la-hán, đã sống Phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, không còn thấy có việc gì phải làm cho mình, hay không còn thấy có sự tích lũy của những gì đã làm, do sự đoạn tận tham ái, do đã ly tham, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự xuất ly; do sự đoạn tận sân hận, do đã ly sân, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự xuất ly; do sự đoạn tận si mê, do đã ly si, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự xuất ly.
‘‘Siyā kho pana, bhante, idhekaccassa āyasmato evamassa – ‘lābhasakkārasilokaṃ nūna ayamāyasmā nikāmayamāno pavivekādhimutto’ti.
“It might be, Bhante, that some venerable one here would think: ‘Surely this venerable one is devoted to seclusion, desiring gain, honor, and fame.’
“Bạch Thế Tôn, có thể có một số Tôn giả nghĩ rằng: ‘Chắc hẳn Tôn giả này mong cầu lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm mà có khuynh hướng thiên về sự độc cư.’
Na kho panetaṃ, bhante, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Bhante, this should not be seen in that way.
Nhưng bạch Thế Tôn, điều đó không nên được thấy như vậy.
Khīṇāsavo, bhante, bhikkhu vusitavā katakaraṇīyo karaṇīyaṃ attano asamanupassanto katassa vā paṭicayaṃ khayā rāgassa vītarāgattā pavivekādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā pavivekādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā pavivekādhimutto hoti.
Bhante, a bhikkhu who is an Arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, not seeing anything further to be done for himself, or seeing the accumulation of what has been done, is devoted to seclusion due to the destruction of lust, due to being free from lust; due to the destruction of hatred, due to being free from hatred; due to the destruction of delusion, due to being free from delusion.
Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu A-la-hán, đã sống Phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, không còn thấy có việc gì phải làm cho mình, hay không còn thấy có sự tích lũy của những gì đã làm, do sự đoạn tận tham ái, do đã ly tham, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự độc cư; do sự đoạn tận sân hận, do đã ly sân, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự độc cư; do sự đoạn tận si mê, do đã ly si, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự độc cư.
‘‘Siyā kho pana, bhante, idhekaccassa āyasmato evamassa – ‘sīlabbataparāmāsaṃ nūna ayamāyasmā sārato paccāgacchanto abyāpajjādhimutto’ti.
“It might be, Bhante, that some venerable one here would think: ‘Surely this venerable one is devoted to non-affliction, taking rules and observances as essential.’
“Bạch Thế Tôn, có thể có một số Tôn giả nghĩ rằng: ‘Chắc hẳn Tôn giả này chấp thủ giới cấm thủ (sīlabbataparāmāsa) là cốt lõi mà có khuynh hướng thiên về sự không hại.’
Na kho panetaṃ, bhante, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Bhante, this should not be seen in that way.
Nhưng bạch Thế Tôn, điều đó không nên được thấy như vậy.
Khīṇāsavo, bhante, bhikkhu vusitavā katakaraṇīyo karaṇīyaṃ attano asamanupassanto katassa vā paṭicayaṃ khayā rāgassa vītarāgattā abyāpajjādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā abyāpajjādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā abyāpajjādhimutto hoti.
Bhante, a bhikkhu who is an Arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, not seeing anything further to be done for himself, or seeing the accumulation of what has been done, is devoted to non-affliction due to the destruction of lust, due to being free from lust; due to the destruction of hatred, due to being free from hatred; due to the destruction of delusion, due to being free from delusion.
Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu A-la-hán, đã sống Phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, không còn thấy có việc gì phải làm cho mình, hay không còn thấy có sự tích lũy của những gì đã làm, do sự đoạn tận tham ái, do đã ly tham, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự không hại; do sự đoạn tận sân hận, do đã ly sân, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự không hại; do sự đoạn tận si mê, do đã ly si, vị ấy có khuynh hướng thiên về sự không hại.
‘‘Evaṃ sammā vimuttacittassa, bhante, bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ* āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti.
“When, Bhante, very strong forms cognizable by the eye come into the range of the eye of a bhikkhu whose mind is thus rightly liberated, they do not overpower his mind.
“Bạch Thế Tôn, đối với vị Tỳ-khưu có tâm được giải thoát hoàn toàn như vậy, dù cho các sắc (rūpa) được thấy bằng mắt có mãnh liệt đến đâu đi nữa xuất hiện trước mắt, chúng cũng không chi phối tâm vị ấy.
Amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassati.
His mind remains unmixed, steady, attained to imperturbability, and he observes their passing away.
Tâm vị ấy không bị pha tạp, an trú vững chắc, đạt đến trạng thái bất động, và vị ấy quán sát sự biến diệt của chúng.
Bhusā cepi sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti.
When very strong sounds cognizable by the ear… odours cognizable by the nose… tastes cognizable by the tongue… tactile objects cognizable by the body… mental phenomena cognizable by the mind come into the range of the mind, they do not overpower his mind.
Dù cho các tiếng (sadda) được nghe bằng tai có mãnh liệt đến đâu đi nữa… các mùi (gandha) được ngửi bằng mũi… các vị (rasa) được nếm bằng lưỡi… các xúc chạm (phoṭṭhabba) được cảm nhận bằng thân… các pháp (dhamma) được nhận thức bằng ý có mãnh liệt đến đâu đi nữa xuất hiện trước ý, chúng cũng không chi phối tâm vị ấy.
Amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassati.
His mind remains unmixed, steady, attained to imperturbability, and he observes their passing away.
Tâm vị ấy không bị pha tạp, an trú vững chắc, đạt đến trạng thái bất động, và vị ấy quán sát sự biến diệt của chúng.
Seyyathāpi, bhante, selo pabbato acchiddo asusiro ekagghano.
Just as, Bhante, a solid rock mountain, without cracks or fissures, is a single mass.
Ví như, bạch Thế Tôn, một ngọn núi đá không có khe hở, không có lỗ trống, một khối vững chắc.
Atha puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṃ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, atha pacchimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi…pe… atha uttarāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi… atha dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṃ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya; evamevaṃ kho, bhante, evaṃ sammāvimuttacittassa bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti.
Even if a fierce storm should come from the eastern direction, it would not shake, stir, or make it tremble. Even if a fierce storm should come from the western direction… Even if a fierce storm should come from the northern direction… Even if a fierce storm should come from the southern direction, it would not shake, stir, or make it tremble. In the same way, venerable sir, even if fierce forms cognizable by the eye come into the range of the eye of a bhikkhu whose mind is thus rightly liberated, they do not overwhelm his mind.
Dù cho một trận gió bão mãnh liệt có thổi đến từ phương Đông, nó cũng không làm cho núi rung chuyển, không lay động, không làm cho núi chao đảo; dù cho một trận gió bão mãnh liệt có thổi đến từ phương Tây… từ phương Bắc… từ phương Nam, nó cũng không làm cho núi rung chuyển, không lay động, không làm cho núi chao đảo; cũng vậy, bạch Thế Tôn, đối với vị Tỳ-khưu có tâm được giải thoát hoàn toàn như vậy, dù cho các sắc được thấy bằng mắt có mãnh liệt đến đâu đi nữa xuất hiện trước mắt, chúng cũng không chi phối tâm vị ấy.
Amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassati.
His mind remains unmixed, steady, having attained imperturbability, and he discerns its passing away.
Tâm vị ấy không bị pha tạp, an trú vững chắc, đạt đến trạng thái bất động, và vị ấy quán sát sự biến diệt của chúng.
Bhusā cepi sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti.
Even if fierce sounds cognizable by the ear… smells cognizable by the nose… tastes cognizable by the tongue… tactile objects cognizable by the body… mind-objects cognizable by the mind come into the range of the mind, they do not overwhelm his mind.
Dù cho các tiếng được nghe bằng tai có mãnh liệt đến đâu đi nữa… các mùi được ngửi bằng mũi… các vị được nếm bằng lưỡi… các xúc chạm được cảm nhận bằng thân… các pháp được nhận thức bằng ý có mãnh liệt đến đâu đi nữa xuất hiện trước ý, chúng cũng không chi phối tâm vị ấy.
Amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassatī’’ti.
His mind remains unmixed, steady, having attained imperturbability, and he discerns its passing away.”
Tâm vị ấy không bị pha tạp, an trú vững chắc, đạt đến trạng thái bất động, và vị ấy quán sát sự biến diệt của chúng.”
56. Tena kho pana samayena āyasmā phagguno* ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno.
56. At that time, Venerable Phagguna was afflicted, suffering, and gravely ill.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Phagguṇa bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đảnh lễ Thế Tôn, Tôn giả ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, phagguno ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “Venerable sir, Venerable Phagguna is afflicted, suffering, and gravely ill.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Tôn giả Phagguṇa bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
Sādhu, bhante, bhagavā yenāyasmā phagguno tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti.
It would be good, venerable sir, if the Blessed One would approach Venerable Phagguna, out of compassion.”
Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu Thế Tôn đến thăm Tôn giả Phagguṇa, vì lòng từ bi.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One assented by remaining silent.
Thế Tôn im lặng chấp thuận.
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā phagguno tenupasaṅkami.
Then, in the evening, the Blessed One rose from seclusion and approached Venerable Phagguna.
Rồi Thế Tôn vào buổi chiều, sau khi ra khỏi thiền định, đi đến chỗ Tôn giả Phagguṇa.
Addasā kho āyasmā phagguno bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.
Venerable Phagguna saw the Blessed One coming from afar.
Tôn giả Phagguṇa thấy Thế Tôn đang đến từ xa.
Disvāna mañcake samadhosi* .
Seeing him, he stirred on his couch.
Thấy vậy, Tôn giả cố gắng ngồi dậy trên giường.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ phaggunaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, phagguna, mā tvaṃ mañcake samadhosi.
Then the Blessed One said to Venerable Phagguna: “Enough, Phagguna, do not stir on your couch.
Rồi Thế Tôn nói với Tôn giả Phagguṇa rằng: “Thôi, Phagguṇa, con đừng cố gắng ngồi dậy trên giường.
Santimāni āsanāni parehi paññattāni, tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti.
There are these seats prepared by others; I will sit there.”
Có những chỗ ngồi này đã được chuẩn bị sẵn, Ta sẽ ngồi ở đó.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat on the prepared seat.
Thế Tôn ngồi xuống chỗ đã được chuẩn bị.
Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ phaggunaṃ etadavoca –
Having sat down, the Blessed One said to Venerable Phagguna:
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn nói với Tôn giả Phagguṇa rằng:
‘‘Kacci te, phagguna, khamanīyaṃ kacci yāpanīyaṃ?
“Are you able to endure, Phagguna? Are you getting by?
“Này Phagguṇa, con có khá hơn không, có chịu đựng được không?
Kacci te dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti; paṭikkamosānaṃ paññāyati, no abhikkamo’’ti?
Are your painful feelings receding, not advancing? Is their recession apparent, not their advance?”
“Này Tôn giả, các cảm thọ khổ của ông có giảm bớt đi không, không tăng lên phải không? Sự giảm bớt có rõ ràng không, không phải sự tăng lên phải không?”
‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
“I am not able to endure, venerable sir, nor am I getting by.
“Bạch Thế Tôn, con không thể chịu đựng được, cũng không thể duy trì sự sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My severe painful feelings are advancing, not receding; their advance is apparent, not their recession.
Các cảm thọ khổ mãnh liệt đang tăng lên trong con, không giảm bớt; sự tăng lên là rõ ràng, không phải sự giảm bớt.
‘‘Seyyathāpi, bhante, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani* abhimattheyya* ; evamevaṃ kho me, bhante, adhimattā vātā muddhani* ūhananti.
“Just as, venerable sir, a strong man might strike one’s head with a sharp sword; even so, venerable sir, exceedingly strong winds strike my head.
Bạch Thế Tôn, ví như một người đàn ông mạnh mẽ dùng mũi giáo sắc nhọn đâm vào đầu; cũng vậy, bạch Thế Tôn, những cơn gió mạnh mẽ đang hành hạ đầu con.
Na me, bhante, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
I am not able to endure, venerable sir, nor am I getting by.
Bạch Thế Tôn, con không thể chịu đựng được, cũng không thể duy trì sự sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My severe painful feelings are advancing, not receding; their advance is apparent, not their recession.
Các cảm thọ khổ mãnh liệt đang tăng lên trong con, không giảm bớt; sự tăng lên là rõ ràng, không phải sự giảm bớt.
‘‘Seyyathāpi, bhante, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena sīsaveṭhanaṃ dadeyya; evamevaṃ kho me, bhante, adhimattā sīse sīsavedanā.
‘‘Bhante, just as a strong man might bind his head tightly with a strong leather strap; even so, Bhante, I have an excessive headache in my head.
Bạch Thế Tôn, ví như một người đàn ông mạnh mẽ dùng một đoạn dây da chắc chắn quấn chặt đầu; cũng vậy, bạch Thế Tôn, những cơn đau đầu dữ dội đang hành hạ con.
Na me, bhante, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Bhante, I am unable to endure, unable to carry on.
Bạch Thế Tôn, con không thể chịu đựng được, cũng không thể duy trì sự sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
Severe painful feelings are afflicting me, they are not subsiding; their increase is evident, not their decrease.
Các cảm thọ khổ mãnh liệt đang tăng lên trong con, không giảm bớt; sự tăng lên là rõ ràng, không phải sự giảm bớt.
‘‘Seyyathāpi, bhante, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya; evamevaṃ kho me, bhante, adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.
‘‘Bhante, just as a skillful butcher or his apprentice might carve up an ox's belly with a sharp butcher's knife; even so, Bhante, extremely strong winds are carving up my belly.
Bạch Thế Tôn, ví như một người đồ tể lành nghề hoặc một người học việc của đồ tể dùng con dao mổ bò sắc bén để mổ bụng con bò; cũng vậy, bạch Thế Tôn, những cơn gió mạnh mẽ đang cắt xé bụng con.
Na me, bhante, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Bhante, I am unable to endure, unable to carry on.
Bạch Thế Tôn, con không thể chịu đựng được, cũng không thể duy trì sự sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
Severe painful feelings are afflicting me, they are not subsiding; their increase is evident, not their decrease.
Các cảm thọ khổ mãnh liệt đang tăng lên trong con, không giảm bớt; sự tăng lên là rõ ràng, không phải sự giảm bớt.
‘‘Seyyathāpi, bhante, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ; evamevaṃ kho me, bhante, adhimatto kāyasmiṃ ḍāho.
‘‘Bhante, just as two strong men might seize a weaker man by both arms and roast and scorch him over a pit of glowing embers; even so, Bhante, I have an excessive burning sensation in my body.
Bạch Thế Tôn, ví như hai người đàn ông mạnh mẽ nắm lấy hai cánh tay của một người yếu hơn và nướng, đốt anh ta trên một hố than; cũng vậy, bạch Thế Tôn, một cơn nóng dữ dội đang thiêu đốt thân con.
Na me, bhante, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Bhante, I am unable to endure, unable to carry on.
Bạch Thế Tôn, con không thể chịu đựng được, cũng không thể duy trì sự sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo’’ti.
Severe painful feelings are afflicting me, they are not subsiding; their increase is evident, not their decrease.’’
Các cảm thọ khổ mãnh liệt đang tăng lên trong con, không giảm bớt; sự tăng lên là rõ ràng, không phải sự giảm bớt.”
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ phaggunaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
Then the Blessed One, having instructed, encouraged, inspired, and gladdened Venerable Phagguna with a Dhamma talk, rose from his seat and departed.
Sau đó, Thế Tôn đã khai thị, khích lệ, làm cho phấn khởi và hoan hỷ Trưởng lão Phagguna bằng một bài pháp thoại, rồi Ngài đứng dậy rời chỗ ngồi.
Atha kho āyasmā phagguno acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi.
Then, not long after the Blessed One had departed, Venerable Phagguna passed away.
Sau đó, không lâu sau khi Thế Tôn rời đi, Trưởng lão Phagguna đã qua đời.
Tamhi cassa samaye maraṇakāle indriyāni vippasīdiṃsu.
And at the time of his death, his faculties were exceptionally clear.
Và vào lúc ấy, khi lâm chung, các căn của ông đã trở nên trong sáng.
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Sau đó, Trưởng lão Ānanda đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, phagguno acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: ‘‘Bhante, Venerable Phagguna passed away not long after the Blessed One had departed.
Khi ngồi xuống một bên, Trưởng lão Ānanda thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, Trưởng lão Phagguna đã qua đời không lâu sau khi Thế Tôn rời đi.
Tamhi cassa samaye maraṇakāle indriyāni vippasīdiṃsū’’ti.
And at the time of his death, his faculties were exceptionally clear.’’
Và vào lúc ấy, khi lâm chung, các căn của ông đã trở nên trong sáng.”
‘‘Chayime, ānanda, ānisaṃsā kālena dhammassavane* kālena atthupaparikkhāya.
‘‘Ānanda, there are these six benefits of listening to the Dhamma at the proper time and examining its meaning at the proper time.
“Này Ānanda, có sáu lợi ích khi nghe pháp đúng lúc và quán xét ý nghĩa đúng lúc.
Katame cha?
Which six?
Sáu điều ấy là gì?
Idhānanda, bhikkhuno pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ avimuttaṃ hoti.
Here, Ānanda, a bhikkhu’s mind is not yet liberated from the five lower fetters.
Này Ānanda, ở đây, tâm của một Tỳ khưu chưa được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử.
So tamhi samaye maraṇakāle labhati tathāgataṃ dassanāya.
At the time of his death, he gets to see the Tathāgata.
Vào lúc lâm chung, vị ấy có cơ hội được diện kiến Như Lai.
Tassa tathāgato dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
The Tathāgata teaches him the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with phrasing, proclaiming the perfectly complete and purified holy life.
Như Lai thuyết pháp cho vị ấy, pháp ban đầu thiện, giữa thiện, cuối thiện, có nghĩa, có văn, tuyên bố phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh.
Tassa taṃ dhammadesanaṃ sutvā pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ vimuccati.
Having heard that Dhamma discourse, his mind is liberated from the five lower fetters.
Sau khi nghe lời pháp ấy, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử.
Ayaṃ, ānanda, paṭhamo ānisaṃso kālena dhammassavane.
This, Ānanda, is the first benefit of listening to the Dhamma at the proper time.
Này Ānanda, đây là lợi ích thứ nhất khi nghe pháp đúng lúc.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ avimuttaṃ hoti.
‘‘Furthermore, Ānanda, a bhikkhu’s mind is not yet liberated from the five lower fetters.
“Hơn nữa, này Ānanda, tâm của một Tỳ khưu chưa được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử.
So tamhi samaye maraṇakāle na heva kho* labhati tathāgataṃ dassanāya, api ca kho tathāgatasāvakaṃ labhati dassanāya.
At the time of his death, he does not get to see the Tathāgata, but he gets to see a disciple of the Tathāgata.
Vào lúc lâm chung, vị ấy không có cơ hội được diện kiến Như Lai, nhưng có cơ hội được diện kiến một đệ tử của Như Lai.
Tassa tathāgatasāvako dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
That disciple of the Tathāgata teaches him the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with phrasing, proclaiming the perfectly complete and purified holy life.
Đệ tử của Như Lai thuyết pháp cho vị ấy, pháp ban đầu thiện, giữa thiện, cuối thiện, có nghĩa, có văn, tuyên bố phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh.
Tassa taṃ dhammadesanaṃ sutvā pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ vimuccati.
Having heard that Dhamma discourse, his mind is liberated from the five lower fetters.
Sau khi nghe lời pháp ấy, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử.
Ayaṃ, ānanda, dutiyo ānisaṃso kālena dhammassavane.
This, Ānanda, is the second benefit of listening to the Dhamma at the proper time.
Này Ānanda, đây là lợi ích thứ hai khi nghe pháp đúng lúc.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ avimuttaṃ hoti.
‘‘Furthermore, Ānanda, a bhikkhu’s mind is not yet liberated from the five lower fetters.
“Hơn nữa, này Ānanda, tâm của một Tỳ khưu chưa được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử.
So tamhi samaye maraṇakāle na heva kho labhati tathāgataṃ dassanāya, napi tathāgatasāvakaṃ labhati dassanāya; api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati.
At that time, at the time of death, he does not get to see the Tathāgata, nor does he get to see a disciple of the Tathāgata; but he ponders, reflects upon, and contemplates with his mind the Dhamma as he has heard and learned it.
Vào lúc lâm chung, vị ấy không có cơ hội được diện kiến Như Lai, cũng không có cơ hội được diện kiến một đệ tử của Như Lai; nhưng vị ấy quán xét, suy tư, và thẩm định trong tâm về pháp đã được nghe, đã được học.
Tassa yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkayato anuvicārayato manasānupekkhato pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ vimuccati.
As he ponders, reflects upon, and contemplates with his mind the Dhamma as he has heard and learned it, his mind is liberated from the five lower fetters.
Khi vị ấy quán xét, suy tư, và thẩm định trong tâm về pháp đã được nghe, đã được học, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử.
Ayaṃ, ānanda, tatiyo ānisaṃso kālena atthupaparikkhāya.
This, Ānanda, is the third benefit of timely contemplation of the meaning.
Này Ānanda, đây là lợi ích thứ ba khi quán xét ý nghĩa đúng lúc.
‘‘Idhānanda, bhikkhuno pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ vimuttaṃ hoti, anuttare ca kho upadhisaṅkhaye cittaṃ avimuttaṃ hoti.
Here, Ānanda, a bhikkhu's mind is liberated from the five lower fetters, but his mind is not yet liberated from the unsurpassed destruction of all attachments.
“Này Ānanda, ở đây, tâm của một Tỳ khưu đã được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử, nhưng tâm của vị ấy chưa được giải thoát khỏi sự đoạn tận mọi phiền não tối thượng.
So tamhi samaye maraṇakāle labhati tathāgataṃ dassanāya.
At that time, at the time of death, he gets to see the Tathāgata.
Vào lúc lâm chung, vị ấy có cơ hội được diện kiến Như Lai.
Tassa tathāgato dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ…pe… brahmacariyaṃ pakāseti.
The Tathāgata teaches him the Dhamma, beautiful in the beginning, beautiful in the middle, and beautiful in the end…pe… he proclaims the holy life.
Như Lai thuyết pháp cho vị ấy, pháp ban đầu thiện, giữa thiện…pe… tuyên bố phạm hạnh.
Tassa taṃ dhammadesanaṃ sutvā anuttare upadhisaṅkhaye cittaṃ vimuccati.
Having heard that Dhamma teaching, his mind is liberated from the unsurpassed destruction of all attachments.
Sau khi nghe lời pháp ấy, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi sự đoạn tận mọi phiền não tối thượng.
Ayaṃ, ānanda, catuttho ānisaṃso kālena dhammassavane.
This, Ānanda, is the fourth benefit of timely listening to the Dhamma.
Này Ānanda, đây là lợi ích thứ tư khi nghe pháp đúng lúc.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ vimuttaṃ hoti, anuttare ca kho upadhisaṅkhaye cittaṃ avimuttaṃ hoti.
Furthermore, Ānanda, a bhikkhu's mind is liberated from the five lower fetters, but his mind is not yet liberated from the unsurpassed destruction of all attachments.
“Hơn nữa, này Ānanda, tâm của một Tỳ khưu đã được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử, nhưng tâm của vị ấy chưa được giải thoát khỏi sự đoạn tận mọi phiền não tối thượng.
So tamhi samaye maraṇakāle na heva kho labhati tathāgataṃ dassanāya, api ca kho tathāgatasāvakaṃ labhati dassanāya.
At that time, at the time of death, he does not get to see the Tathāgata, but he does get to see a disciple of the Tathāgata.
Vào lúc lâm chung, vị ấy không có cơ hội được diện kiến Như Lai, nhưng có cơ hội được diện kiến một đệ tử của Như Lai.
Tassa tathāgatasāvako dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ…pe… parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
That disciple of the Tathāgata teaches him the Dhamma, beautiful in the beginning…pe… he proclaims the perfectly pure holy life.
Đệ tử của Như Lai thuyết pháp cho vị ấy, pháp ban đầu thiện…pe… phạm hạnh hoàn toàn thanh tịnh.
Tassa taṃ dhammadesanaṃ sutvā anuttare upadhisaṅkhaye cittaṃ vimuccati.
Having heard that Dhamma teaching, his mind is liberated from the unsurpassed destruction of all attachments.
Sau khi nghe lời pháp ấy, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi sự đoạn tận mọi phiền não tối thượng.
Ayaṃ, ānanda, pañcamo ānisaṃso kālena dhammassavane.
This, Ānanda, is the fifth benefit of timely listening to the Dhamma.
Này Ānanda, đây là lợi ích thứ năm khi nghe pháp đúng lúc.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno pañcahi orambhāgiyehi saṃyojanehi cittaṃ vimuttaṃ hoti, anuttare ca kho upadhisaṅkhaye cittaṃ avimuttaṃ hoti.
Furthermore, Ānanda, a bhikkhu's mind is liberated from the five lower fetters, but his mind is not yet liberated from the unsurpassed destruction of all attachments.
“Hơn nữa, này Ānanda, tâm của một Tỳ khưu đã được giải thoát khỏi năm hạ phần kiết sử, nhưng tâm của vị ấy chưa được giải thoát khỏi sự đoạn tận mọi phiền não tối thượng.
So tamhi samaye maraṇakāle na heva kho labhati tathāgataṃ dassanāya, napi tathāgatasāvakaṃ labhati dassanāya; api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati.
At that time, at the time of death, he does not get to see the Tathāgata, nor does he get to see a disciple of the Tathāgata; but he ponders, reflects upon, and contemplates with his mind the Dhamma as he has heard and learned it.
Vào thời điểm đó, khi lâm chung, vị ấy không có cơ hội được thấy Như Lai, cũng không có cơ hội được thấy đệ tử của Như Lai; nhưng vị ấy dùng tâm tư duy, quán xét, và suy ngẫm về Pháp đã được nghe, đã được học.
Tassa yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkayato anuvicārayato manasānupekkhato anuttare upadhisaṅkhaye cittaṃ vimuccati.
As he ponders, reflects upon, and contemplates with his mind the Dhamma as he has heard and learned it, his mind is liberated from the unsurpassed destruction of all attachments.
Khi vị ấy dùng tâm tư duy, quán xét, và suy ngẫm về Pháp đã được nghe, đã được học, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi sự diệt tận của các cấu uế tối thượng.
Ayaṃ, ānanda, chaṭṭho ānisaṃso kālena atthupaparikkhāya.
This, Ānanda, is the sixth benefit of timely contemplation of the meaning.
Này Ānanda, đây là lợi ích thứ sáu của việc quán xét ý nghĩa đúng lúc.
Ime kho, ānanda, cha ānisaṃsā kālena dhammassavane kālena atthupaparikkhāyā’’ti.
These, Ānanda, are the six benefits of timely listening to the Dhamma and timely contemplation of the meaning.”
Này Ānanda, đây là sáu lợi ích của việc nghe Pháp đúng lúc và quán xét ý nghĩa đúng lúc.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
57. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
57. At one time the Blessed One was dwelling in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain.
57. Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa.
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One, paid homage to him, and sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pūraṇena, bhante, kassapena chaḷabhijātiyo paññattā – kaṇhābhijāti paññattā, nīlābhijāti paññattā, lohitābhijāti paññattā, haliddābhijāti paññattā, sukkābhijāti paññattā, paramasukkābhijāti paññattā.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “Bhante, Pūraṇa Kassapa has declared six abhijātis: he has declared the black abhijāti, the blue abhijāti, the red abhijāti, the yellow abhijāti, the white abhijāti, the supremely white abhijāti.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Pūraṇa Kassapa đã tuyên bố sáu loại sinh khởi: sinh khởi đen đã được tuyên bố, sinh khởi xanh đã được tuyên bố, sinh khởi đỏ đã được tuyên bố, sinh khởi vàng đã được tuyên bố, sinh khởi trắng đã được tuyên bố, sinh khởi trắng tối thượng đã được tuyên bố.
‘‘Kiṃ panānanda, pūraṇassa kassapassa sabbo loko etadabbhanujānāti imā chaḷabhijātiyo paññāpetu’’nti?
“Ananda, does everyone in the world approve of Purana Kassapa declaring these six classes (abhijātiyo)?”
“Này Ānanda, có phải tất cả thế gian đều chấp nhận Pūraṇa Kassapa tuyên bố sáu loại sinh khởi này không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Seyyathāpi, ānanda, puriso daliddo assako anāḷhiko, tassa akāmakassa bilaṃ olaggeyyuṃ – ‘idaṃ te, ambho purisa, maṃsañca khāditabbaṃ, mūlañca anuppadātabba’nti.
“Just as, Ananda, a poor, destitute, wretched man might have a pit tied to him against his will, with the words: ‘This meat, O man, is to be eaten by you, and the price is to be paid by you.’
“Ví như, này Ānanda, một người nghèo khó, không có tài sản, không giàu có, người ta lại bắt anh ta phải nuốt một cái bẫy mà anh ta không muốn – ‘Này anh, anh phải ăn thịt này và phải trả tiền gốc.’
Evamevaṃ kho, ānanda, pūraṇena kassapena appaṭiññāya etesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ imā chaḷabhijātiyo paññattā, yathā taṃ bālena abyattena akhettaññunā akusalena.
Even so, Ananda, Purana Kassapa declared these six classes (abhijātiyo) without the approval of these ascetics and brahmins, like a foolish, unskilled, ignorant, and unskillful person.
Cũng vậy, này Ānanda, Pūraṇa Kassapa đã tuyên bố sáu loại sinh khởi này mà không được các Sa-môn, Bà-la-môn này chấp nhận, như một kẻ ngu si, không hiểu biết, không thông thạo, không khéo léo.
‘‘Ahaṃ kho panānanda, chaḷabhijātiyo paññāpemi.
“But I, Ananda, declare six classes (abhijātiyo).
Này Ānanda, Ta sẽ tuyên bố sáu loại sinh khởi.
Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ, Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
“Yes, venerable sir,” replied Venerable Ananda to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Ānanda vâng lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘katamā cānanda, chaḷabhijātiyo?
The Blessed One said this: “And what, Ananda, are the six classes (abhijātiyo)?
Thế Tôn nói: “Này Ānanda, sáu loại sinh khởi là gì?
Idhānanda, ekacco kaṇhābhijātiyo samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Here, Ananda, a certain person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), is born into a dark state (kaṇhaṃ dhammaṃ).
Ở đây, này Ānanda, có người sinh khởi đen, sinh ra Pháp đen.
Idha panānanda, ekacco kaṇhābhijātiyo samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Here again, Ananda, a certain person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), is born into a bright state (sukkaṃ dhammaṃ).
Ở đây, này Ānanda, có người sinh khởi đen, sinh ra Pháp trắng.
Idha panānanda, ekacco kaṇhābhijātiyo samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
Here again, Ananda, a certain person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), is born into the neither-dark-nor-bright Nibbāna (akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ).
Ở đây, này Ānanda, có người sinh khởi đen, sinh ra Nibbāna không đen không trắng.
Idha panānanda, ekacco sukkābhijātiyo samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Here again, Ananda, a certain person, being of a bright class (sukkābhijāti), is born into a dark state (kaṇhaṃ dhammaṃ).
Ở đây, này Ānanda, có người sinh khởi trắng, sinh ra Pháp đen.
Idha panānanda, ekacco sukkābhijātiyo samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Here again, Ananda, a certain person, being of a bright class (sukkābhijāti), is born into a bright state (sukkaṃ dhammaṃ).
Ở đây, này Ānanda, có người sinh khởi trắng, sinh ra Pháp trắng.
Idha panānanda, ekacco sukkābhijātiyo samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
Here again, Ananda, a certain person, being of a bright class (sukkābhijāti), is born into the neither-dark-nor-bright Nibbāna (akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ).
Ở đây, này Ānanda, có người sinh khởi trắng, sinh ra Nibbāna không đen không trắng.
‘‘Kathañcānanda, kaṇhābhijātiyo samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati?
“And how, Ananda, is a person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), born into a dark state (kaṇhaṃ dhammaṃ)?
“Và như thế nào, này Ānanda, một người sinh khởi đen lại sinh ra Pháp đen?
Idhānanda, ekacco nīce kule paccājāto hoti – caṇḍālakule vā nesādakule vā venakule* vā rathakārakule vā pukkusakule vā, dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati.
Here, Ananda, a certain person is reborn into a low family—a caṇḍāla family, or a nesāda family, or a veṇa family, or a rathakāra family, or a pukkusa family—poor, with little food and drink, living with difficulty, where food and clothing are obtained with difficulty.
Ở đây, này Ānanda, có người sinh ra trong gia đình thấp kém – trong gia đình Caṇḍāla, hoặc gia đình Nesāda, hoặc gia đình Veṇa, hoặc gia đình Rathakāra, hoặc gia đình Pukkusa; nghèo khó, ít thức ăn thức uống, sống chật vật, nơi mà thức ăn và y phục được kiếm một cách khó khăn.
So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho kāṇo vā kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa.
And he is ugly, unsightly, deformed, afflicted with many diseases, blind or crippled or lame or paralyzed, not obtaining food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, unguents, beds, dwellings, or lamps.
Người ấy lại có thân hình xấu xí, khó coi, còi cọc, nhiều bệnh tật, hoặc bị chột mắt, hoặc bị què, hoặc bị thọt, hoặc bị liệt nửa người, không được lợi lộc về đồ ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, giường nằm, chỗ ở, đèn đóm.
So kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati.
He performs bad conduct by body, bad conduct by speech, bad conduct by mind.
Người ấy thân làm ác hạnh, khẩu làm ác hạnh, ý làm ác hạnh.
So kāyena duccaritaṃ caritvā, vācāya duccaritaṃ caritvā, manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.
Having performed bad conduct by body, bad conduct by speech, bad conduct by mind, at the breaking up of the body, after death, he reappears in a state of deprivation, a bad destination, the lower realms, hell.
Sau khi thân làm ác hạnh, khẩu làm ác hạnh, ý làm ác hạnh, khi thân hoại mạng chung, người ấy sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Evaṃ kho, ānanda, kaṇhābhijātiyo samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Thus, Ananda, a person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), is born into a dark state (kaṇhaṃ dhammaṃ).
Như vậy, này Ānanda, một người sinh khởi đen lại sinh ra Pháp đen.
‘‘Kathañcānanda, kaṇhābhijātiyo samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati?
“And how, Ananda, is a person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), born into a bright state (sukkaṃ dhammaṃ)?
“Và như thế nào, này Ānanda, một người sinh khởi đen lại sinh ra Pháp trắng?
Idhānanda, ekacco nīce kule paccājāto hoti – caṇḍālakule vā…pe… seyyāvasathapadīpeyyassa.
Here, Ananda, a certain person is reborn into a low family—a caṇḍāla family… he does not obtain beds, dwellings, or lamps.
Ở đây, này Ānanda, có người sinh ra trong gia đình thấp kém – trong gia đình Caṇḍāla, hoặc… (như trên)… không được lợi lộc về đồ ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, giường nằm, chỗ ở, đèn đóm.
So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati.
He performs good conduct by body, good conduct by speech, good conduct by mind.
Người ấy thân làm thiện hạnh, khẩu làm thiện hạnh, ý làm thiện hạnh.
So kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
Having performed good conduct by body, good conduct by speech, good conduct by mind, at the breaking up of the body, after death, he reappears in a good destination, a heavenly world.
Sau khi thân làm thiện hạnh, khẩu làm thiện hạnh, ý làm thiện hạnh, khi thân hoại mạng chung, người ấy sinh vào cõi lành, cõi trời.
Evaṃ kho, ānanda, kaṇhābhijātiyo samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Thus, Ananda, a person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), is born into a bright state (sukkaṃ dhammaṃ).
Như vậy, này Ānanda, một người sinh khởi đen lại sinh ra Pháp trắng.
‘‘Kathañcānanda, kaṇhābhijātiyo samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati?
“And how, Ananda, is a person, being of a dark class (kaṇhābhijāti), born into the neither-dark-nor-bright Nibbāna (akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ)?
“Và như thế nào, này Ānanda, một người sinh khởi đen lại sinh ra Nibbāna không đen không trắng?
Idhānanda, ekacco nīce kule paccājāto hoti – caṇḍālakule vā…pe… so ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako.
Here, Ananda, a certain person is reborn into a low family—a caṇḍāla family… and he is ugly, unsightly, deformed.
Ở đây, này Ānanda, có người sinh ra trong gia đình thấp kém – trong gia đình Caṇḍāla, hoặc… (như trên)… người ấy lại có thân hình xấu xí, khó coi, còi cọc.
So kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
He shaves off his hair and beard, puts on saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Người ấy cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
So evaṃ pabbajito samāno pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto, satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
Having thus gone forth, he abandons the five hindrances, the corruptions of the mind that weaken wisdom, and with his mind well-established in the four foundations of mindfulness, having developed the seven factors of enlightenment as they really are, he is born into the neither-dark-nor-bright Nibbāna (akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ).
Sau khi xuất gia như vậy, người ấy đoạn trừ năm triền cái, những cấu uế của tâm làm yếu kém trí tuệ, tâm an trú vững chắc trên bốn niệm xứ, tu tập bảy giác chi như thật, và sinh ra Nibbāna không đen không trắng.
Evaṃ kho, ānanda, kaṇhābhijātiyo samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
Thus, Ānanda, being of dark birth, one realizes Nibbāna that is neither dark nor bright.
Như vậy, này Ānanda, một người sinh khởi đen lại sinh ra Nibbāna không đen không trắng.
‘‘Kathañcānanda, sukkābhijātiyo samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati?
‘‘And how, Ānanda, being of bright birth, does one realize a dark dhamma?
“Và như thế nào, này Ānanda, một người sinh khởi trắng lại sinh ra Pháp đen?
Idhānanda, ekacco ucce kule paccājāto hoti – khattiyamahāsālakule vā brāhmaṇamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe.
Here, Ānanda, some individual is reborn into a high family—a wealthy Khattiya family, or a wealthy Brahmana family, or a wealthy householder family, rich, greatly wealthy, with great possessions, abundant gold and silver, abundant assets and resources, abundant grain and produce.
Ở đây, này Ānanda, có người sinh ra trong gia đình cao quý – trong gia đình đại gia Khattiya, hoặc gia đình đại gia Bà-la-môn, hoặc gia đình đại gia Gia chủ; giàu có, tài sản lớn, của cải lớn, nhiều vàng bạc, nhiều vật dụng, nhiều tiền bạc và ngũ cốc.
So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa.
And he is handsome, good-looking, pleasing, endowed with supreme beauty of complexion; he is a recipient of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, ointments, bedding, lodging, and lamps.
Người ấy lại có hình dáng đẹp đẽ, dễ nhìn, đáng yêu, được ban cho vẻ đẹp tối thượng, được lợi lộc về đồ ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, giường nằm, chỗ ở, đèn đóm.
So kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati.
He performs misconduct by body, misconduct by speech, and misconduct by mind.
Người ấy thực hành ác hạnh bằng thân, thực hành ác hạnh bằng lời nói, thực hành ác hạnh bằng ý.
So kāyena duccaritaṃ caritvā, vācāya duccaritaṃ caritvā, manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.
Having performed misconduct by body, misconduct by speech, and misconduct by mind, at the breaking up of the body, after death, he reappears in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell.
Người ấy, sau khi thực hành ác hạnh bằng thân, thực hành ác hạnh bằng lời nói, thực hành ác hạnh bằng ý, sau khi thân hoại mạng chung, sinh vào cõi đọa xứ (apāya), ác thú (duggati), đọa lạc (vinipāta), địa ngục (niraya).
Evaṃ kho, ānanda, sukkābhijātiyo samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Thus, Ānanda, being of bright birth, one realizes a dark dhamma.
Này Ānanda, một người có chủng loại trắng (sukkābhijāti) như vậy lại sinh ra pháp đen (kaṇhaṃ dhammaṃ) là như thế đó.
‘‘Kathañcānanda, sukkābhijātiyo samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati?
‘‘And how, Ānanda, being of bright birth, does one realize a bright dhamma?
“Này Ānanda, thế nào là một người có chủng loại trắng lại sinh ra pháp trắng (sukkaṃ dhammaṃ)?
Idhānanda, ekacco ucce kule paccājāto hoti – khattiyamahāsālakule vā…pe… seyyāvasathapadīpeyyassa.
Here, Ānanda, some individual is reborn into a high family—a wealthy Khattiya family… he is a recipient of bedding, lodging, and lamps.
Này Ānanda, ở đây, có người sinh vào dòng dõi cao quý – hoặc dòng dõi Sát-đế-lợi đại phú… cho đến chỗ ở, giường nằm, đèn đuốc.
So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati.
He performs good conduct by body, good conduct by speech, and good conduct by mind.
Người ấy thực hành thiện hạnh bằng thân, thực hành thiện hạnh bằng lời nói, thực hành thiện hạnh bằng ý.
So kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
Having performed good conduct by body, good conduct by speech, and good conduct by mind, at the breaking up of the body, after death, he reappears in a good destination, a heavenly world.
Người ấy, sau khi thực hành thiện hạnh bằng thân, thực hành thiện hạnh bằng lời nói, thực hành thiện hạnh bằng ý, sau khi thân hoại mạng chung, sinh vào thiện thú (sugati), cõi trời (saggaṃ lokaṃ).
Evaṃ kho, ānanda, sukkābhijātiyo samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati.
Thus, Ānanda, being of bright birth, one realizes a bright dhamma.
Này Ānanda, một người có chủng loại trắng như vậy lại sinh ra pháp trắng là như thế đó.
‘‘Kathañcānanda, sukkābhijātiyo samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati?
‘‘And how, Ānanda, being of bright birth, does one realize Nibbāna that is neither dark nor bright?
“Này Ānanda, thế nào là một người có chủng loại trắng lại sinh ra Niết-bàn không đen không trắng (akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ)?
Idhānanda, ekacco ucce kule paccājāto hoti – khattiyamahāsālakule vā brāhmaṇamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe.
Here, Ānanda, some individual is reborn into a high family—a wealthy Khattiya family, or a wealthy Brahmana family, or a wealthy householder family, rich, greatly wealthy, with great possessions, abundant gold and silver, abundant assets and resources, abundant grain and produce.
Này Ānanda, ở đây, có người sinh vào dòng dõi cao quý – hoặc dòng dõi Sát-đế-lợi đại phú, hoặc dòng dõi Bà-la-môn đại phú, hoặc dòng dõi Gia chủ đại phú, giàu có, đại tài, đại phú, có nhiều vàng bạc, có nhiều tài sản và vật dụng, có nhiều tiền bạc và ngũ cốc.
So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa.
And he is handsome, good-looking, pleasing, endowed with supreme beauty of complexion; he is a recipient of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, ointments, bedding, lodging, and lamps.
Người ấy lại có vẻ đẹp, dễ nhìn, đáng ưa, được ban cho vẻ đẹp tuyệt vời, được lợi về cơm, nước uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, chỗ nằm, chỗ ở và đèn đuốc.
So kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
He shaves off his hair and beard, puts on saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Người ấy cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
So evaṃ pabbajito samāno pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacitto, satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
Having thus gone forth, he abandons the five hindrances, the corruptions of the mind that weaken wisdom; with his mind well-established in the four foundations of mindfulness, having developed the seven factors of awakening as they really are, he realizes Nibbāna that is neither dark nor bright.
Sau khi xuất gia như vậy, người ấy từ bỏ năm triền cái (nīvaraṇa) là những ô nhiễm của tâm, làm suy yếu trí tuệ, với tâm an trú vững chắc trên bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna), tu tập bảy chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) đúng như thật, sinh ra Niết-bàn không đen không trắng.
Evaṃ kho, ānanda, sukkābhijātiyo samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
Thus, Ānanda, being of bright birth, one realizes Nibbāna that is neither dark nor bright.
Này Ānanda, một người có chủng loại trắng như vậy lại sinh ra Niết-bàn không đen không trắng là như thế đó.
Imā kho, ānanda, chaḷabhijātiyo’’ti.
These, Ānanda, are the six kinds of birth.”
Này Ānanda, đây là sáu chủng loại (chaḷabhijāti) đó.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Bài thứ ba.
‘‘Katame ca, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbā ye saṃvarena pahīnā honti?
‘‘And which, monks, are the āsavas that are to be abandoned by restraint, which have been abandoned by restraint?
“Này các Tỳ-khưu, những lậu hoặc nào cần phải đoạn trừ bằng sự chế ngự, và đã được đoạn trừ bằng sự chế ngự?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto viharati.
Here, monks, a bhikkhu dwells restrained by the restraint of the eye faculty, reflecting wisely.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu quán xét một cách như lý, sống chế ngự với sự chế ngự căn mắt.
Yaṃ hissa, bhikkhave, cakkhundriyasaṃvaraṃ asaṃvutassa viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, cakkhundriyasaṃvaraṃ saṃvutassa viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For if, monks, āsavas, vexations, and fevers were to arise in him while dwelling unrestrained in the eye faculty, these āsavas, vexations, and fevers do not arise in him while dwelling restrained in the eye faculty.
Này các Tỳ-khưu, nếu khi sống không chế ngự với sự chế ngự căn mắt, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não có thể sinh khởi cho người ấy, thì khi sống chế ngự với sự chế ngự căn mắt, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não ấy sẽ không sinh khởi cho người ấy.
Paṭisaṅkhā yoniso sotindriya…pe… ghānindriya… jivhindriya… kāyindriya… manindriyasaṃvarasaṃvuto viharati.
Having reflected wisely, he dwells restrained with the restraint of the ear faculty… the nose faculty… the tongue faculty… the body faculty… the mind faculty.
Quán xét một cách như lý, sống chế ngự với sự chế ngự căn tai… căn mũi… căn lưỡi… căn thân… căn ý.
Yaṃ hissa, bhikkhave, manindriyasaṃvaraṃ asaṃvutassa viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, manindriyasaṃvaraṃ saṃvutassa viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For, bhikkhus, if, while dwelling unrestrained in the restraint of the mind faculty, defilements, vexations, and fevers would arise, then, while dwelling restrained in the restraint of the mind faculty, those defilements, vexations, and fevers do not arise.
Này các Tỳ-khưu, nếu khi sống không chế ngự với sự chế ngự căn ý, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não có thể sinh khởi cho người ấy, thì khi sống chế ngự với sự chế ngự căn ý, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não ấy sẽ không sinh khởi cho người ấy.
Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbā ye saṃvarena pahīnā honti.
These, bhikkhus, are called defilements to be abandoned by restraint; they are abandoned by restraint.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là những lậu hoặc cần phải đoạn trừ bằng sự chế ngự, và đã được đoạn trừ bằng sự chế ngự.
‘‘Katame ca, bhikkhave, āsavā paṭisevanā pahātabbā ye paṭisevanāya pahīnā honti?
“And what, bhikkhus, are the defilements to be abandoned by use, which are abandoned by use?
“Này các Tỳ-khưu, những lậu hoặc nào cần phải đoạn trừ bằng sự thọ dụng, và đã được đoạn trừ bằng sự thọ dụng?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati – ‘yāvadeva sītassa paṭighātāya, uṇhassa paṭighātāya, ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ* paṭighātāya, yāvadeva hirikopīnapaṭicchādanatthaṃ’.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having reflected wisely, uses robes—‘only for warding off cold, for warding off heat, for warding off the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things, only for covering the parts that cause shame and embarrassment’.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu quán xét một cách như lý, thọ dụng y phục – ‘chỉ để ngăn chặn cái lạnh, ngăn chặn cái nóng, ngăn chặn sự tiếp xúc của ruồi, muỗi, gió, nắng và các loài bò sát, chỉ để che đậy sự xấu hổ và bộ phận kín’.
Paṭisaṅkhā yoniso piṇḍapātaṃ paṭisevati – ‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya, vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro ca’* .
Having reflected wisely, he uses almsfood—‘not for sport, not for indulgence, not for adornment, not for beautification, but only for the maintenance and sustenance of this body, for the cessation of harm, for the support of the holy life, thinking: “Thus I will put an end to old feelings and will not give rise to new feelings, and there will be for me sustenance, blamelessness, and comfortable dwelling.”’
Quán xét một cách như lý, thọ dụng vật thực khất thực – ‘không phải để vui chơi, không phải để say sưa, không phải để trang sức, không phải để làm đẹp, mà chỉ để duy trì thân này, để tiếp tục cuộc sống, để chấm dứt sự tổn hại, để hỗ trợ đời sống Phạm hạnh, để diệt trừ cảm thọ cũ và không làm phát sinh cảm thọ mới, và để có cuộc sống không lỗi lầm và an lạc’.
Paṭisaṅkhā yoniso senāsanaṃ paṭisevati – ‘yāvadeva sītassa paṭighātāya, uṇhassa paṭighātāya, ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva utuparissayavinodanapaṭisallānārāmatthaṃ’.
Having reflected wisely, he uses lodging—‘only for warding off cold, for warding off heat, for warding off the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things, only for dispelling dangers of the seasons and for the pleasure of seclusion’.
Quán xét một cách như lý, thọ dụng chỗ ở – ‘chỉ để ngăn chặn cái lạnh, ngăn chặn cái nóng, ngăn chặn sự tiếp xúc của ruồi, muỗi, gió, nắng và các loài bò sát, chỉ để xua tan những nguy hiểm của thời tiết và để có niềm vui ẩn dật’.
Paṭisaṅkhā yoniso gilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati – ‘yāvadeva uppannānaṃ veyyābādhikānaṃ vedanānaṃ paṭighātāya, abyābajjhaparamatāyā’ti.
Having reflected wisely, he uses medicinal requisites for the sick—‘only for warding off arisen painful feelings of illness, for the sake of supreme freedom from affliction’.
Quán xét một cách như lý, thọ dụng thuốc men trị bệnh – ‘chỉ để ngăn chặn những cảm thọ đau đớn đã sinh khởi, để đạt đến trạng thái không bệnh tật tối thượng’.
Yaṃ hissa, bhikkhave, appaṭisevato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, paṭisevato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For, bhikkhus, if, while not using them, defilements, vexations, and fevers would arise, then, while using them, those defilements, vexations, and fevers do not arise.
Này các Tỳ-khưu, nếu khi không thọ dụng, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não có thể sinh khởi cho người ấy, thì khi thọ dụng, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não ấy sẽ không sinh khởi cho người ấy.
Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā paṭisevanā pahātabbā ye paṭisevanāya pahīnā honti.
These, bhikkhus, are called defilements to be abandoned by use; they are abandoned by use.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là những lậu hoặc cần phải đoạn trừ bằng sự thọ dụng, và đã được đoạn trừ bằng sự thọ dụng.
‘‘Katame ca, bhikkhave, āsavā adhivāsanā pahātabbā ye adhivāsanāya pahīnā honti?
“And what, bhikkhus, are the defilements to be abandoned by endurance, which are abandoned by endurance?
“Này các Tỳ-khưu, những lậu hoặc nào cần phải đoạn trừ bằng sự nhẫn chịu, và đã được đoạn trừ bằng sự nhẫn chịu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso khamo hoti sītassa uṇhassa, jighacchāya, pipāsāya, ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ, duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having reflected wisely, is patient with cold, heat, hunger, thirst, the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things, with ill-spoken, unwelcome words, and with arisen bodily feelings that are painful, sharp, severe, acute, disagreeable, unpleasant, and life-threatening; he is of an enduring nature.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu quán xét một cách như lý, có khả năng nhẫn chịu cái lạnh, cái nóng, đói, khát, sự tiếp xúc của ruồi, muỗi, gió, nắng và các loài bò sát, những lời nói thô tục, khó nghe, những cảm thọ thân thể đau khổ, dữ dội, cay nghiệt, khó chịu, không ưa thích, có thể đoạt mạng đã sinh khởi.
Yaṃ hissa, bhikkhave, anadhivāsato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, adhivāsato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For, bhikkhus, if, while not enduring, defilements, vexations, and fevers would arise, then, while enduring, those defilements, vexations, and fevers do not arise.
Này các Tỳ-khưu, nếu khi không nhẫn chịu, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não có thể sinh khởi cho người ấy, thì khi nhẫn chịu, những lậu hoặc, sự phiền não và sự khổ não ấy sẽ không sinh khởi cho người ấy.
Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā adhivāsanā pahātabbā ye adhivāsanāya pahīnā honti.
These, bhikkhus, are called defilements to be abandoned by endurance; they are abandoned by endurance.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là những lậu hoặc cần phải đoạn trừ bằng sự nhẫn chịu, và đã được đoạn trừ bằng sự nhẫn chịu.
‘‘Katame ca, bhikkhave, āsavā parivajjanā pahātabbā ye parivajjanāya pahīnā honti?
“And what, bhikkhus, are the defilements to be abandoned by avoidance, which are abandoned by avoidance?
“Này các Tỳ-khưu, những lậu hoặc nào cần phải đoạn trừ bằng sự tránh né, và đã được đoạn trừ bằng sự tránh né?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjeti, caṇḍaṃ assaṃ parivajjeti, caṇḍaṃ goṇaṃ parivajjeti, caṇḍaṃ kukkuraṃ parivajjeti, ahiṃ khāṇuṃ kaṇṭakaṭṭhānaṃ sobbhaṃ papātaṃ candanikaṃ oḷigallaṃ, yathārūpe anāsane nisinnaṃ, yathārūpe agocare carantaṃ, yathārūpe pāpake mitte bhajantaṃ viññū sabrahmacārī pāpakesu ṭhānesu okappeyyuṃ, so tañca anāsanaṃ tañca agocaraṃ te ca pāpake mitte paṭisaṅkhā yoniso parivajjeti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having reflected wisely, avoids a fierce elephant, avoids a fierce horse, avoids a fierce bull, avoids a fierce dog, a snake, a tree stump, a thorn patch, a pit, a precipice, a cesspool, a sewer; and whatever improper sitting place, whatever improper resort, whatever bad friends, wise fellow-practitioners would deem unsuitable, he, having reflected wisely, avoids that improper sitting place, that improper resort, and those bad friends.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu với sự quán xét chân chánh, tránh né voi dữ, tránh né ngựa dữ, tránh né bò dữ, tránh né chó dữ, rắn, gốc cây mục, nơi có gai, hố sâu, vực thẳm, cống rãnh, và mương thoát nước; những nơi mà nếu ngồi ở đó, nếu đi đến những nơi không thích hợp đó, nếu giao du với những bạn bè xấu ác đó, các vị đồng Phạm hạnh có trí sẽ khiển trách. Vị ấy, với sự quán xét chân chánh, tránh né những nơi không thích hợp đó, những chỗ đi không thích hợp đó và những bạn bè xấu ác đó.
Yaṃ hissa, bhikkhave, aparivajjayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, parivajjayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For, bhikkhus, if, while not avoiding, defilements, vexations, and fevers would arise, then, while avoiding, those defilements, vexations, and fevers do not arise.
Này các Tỳ-khưu, nếu vị ấy không tránh né, thì các lậu hoặc, các sự phiền toái và khổ não sẽ khởi lên; nhưng khi tránh né, các lậu hoặc, các sự phiền toái và khổ não đó sẽ không khởi lên.
Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā parivajjanā pahātabbā ye parivajjanāya pahīnā honti.
These, bhikkhus, are called defilements to be abandoned by avoidance; they are abandoned by avoidance.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các lậu hoặc cần phải đoạn trừ bằng cách tránh né, những lậu hoặc đã được đoạn trừ bằng cách tránh né.
‘‘Katame ca, bhikkhave, āsavā vinodanā pahātabbā ye vinodanāya pahīnā honti?
“And what, bhikkhus, are the defilements to be abandoned by removal, which are abandoned by removal?
“Và này các Tỳ-khưu, những lậu hoặc nào cần phải đoạn trừ bằng cách loại bỏ, những lậu hoặc đã được đoạn trừ bằng cách loại bỏ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, paṭisaṅkhā yoniso uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having reflected wisely, does not tolerate an arisen thought of sensual desire; he abandons it, dispels it, puts an end to it, makes it disappear. Having reflected wisely, he does not tolerate an arisen thought of ill-will… he does not tolerate an arisen thought of harm… he does not tolerate any unwholesome states that have arisen, but abandons them, dispels them, puts an end to them, makes them disappear.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu với sự quán xét chân chánh, không chấp nhận những tư duy dục đã khởi lên, mà từ bỏ, loại bỏ, chấm dứt, và đưa chúng đến chỗ không còn nữa. Với sự quán xét chân chánh, vị ấy không chấp nhận những tư duy sân hận đã khởi lên… (tương tự như trên)… những tư duy hại người đã khởi lên… những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên, mà từ bỏ, loại bỏ, chấm dứt, và đưa chúng đến chỗ không còn nữa.
Yaṃ hissa, bhikkhave, avinodayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, vinodayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For, bhikkhus, if he were not to dispel them, defilements and torments would arise in him; but by dispelling them, those defilements and torments do not arise in him.
Này các Tỳ-khưu, nếu vị ấy không loại bỏ, thì các lậu hoặc, các sự phiền toái và khổ não sẽ khởi lên; nhưng khi loại bỏ, các lậu hoặc, các sự phiền toái và khổ não đó sẽ không khởi lên.
Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā vinodanā pahātabbā ye vinodanāya pahīnā honti.
These, bhikkhus, are called defilements to be abandoned by dispelling, and they are abandoned by dispelling.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các lậu hoặc cần phải đoạn trừ bằng cách loại bỏ, những lậu hoặc đã được đoạn trừ bằng cách loại bỏ.
‘‘Katame ca, bhikkhave, āsavā bhāvanā pahātabbā ye bhāvanāya pahīnā honti?
‘‘And what, bhikkhus, are the defilements to be abandoned by development, which are abandoned by development?
“Và này các Tỳ-khưu, những lậu hoặc nào cần phải đoạn trừ bằng cách tu tập, những lậu hoặc đã được đoạn trừ bằng cách tu tập?
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, paṭisaṅkhā yoniso dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having reflected wisely, develops the mindfulness factor of awakening (satisambojjhaṅga), which is based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, and culminates in relinquishment. Having reflected wisely, he develops the investigation of phenomena factor of awakening (dhammavicayasambojjhaṅga)… he develops the energy factor of awakening (vīriyasambojjhaṅga)… he develops the rapture factor of awakening (pītisambojjhaṅga)… he develops the tranquility factor of awakening (passaddhisambojjhaṅga)… he develops the concentration factor of awakening (samādhisambojjhaṅga)… he develops the equanimity factor of awakening (upekkhāsambojjhaṅga), which is based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, and culminates in relinquishment.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu với sự quán xét chân chánh, tu tập niệm giác chi (satisambojjhaṅga) yếm ly yểm ly, ly tham, đoạn diệt, và hướng đến xả ly (vossaggapariṇāmi). Với sự quán xét chân chánh, vị ấy tu tập trạch pháp giác chi (dhammavicayasambojjhaṅga)… (tương tự như trên)… tu tập tinh tấn giác chi (vīriyasambojjhaṅga)… tu tập hỷ giác chi (pītisambojjhaṅga)… tu tập khinh an giác chi (passaddhisambojjhaṅga)… tu tập định giác chi (samādhisambojjhaṅga)… tu tập xả giác chi (upekkhāsambojjhaṅga) yếm ly yểm ly, ly tham, đoạn diệt, và hướng đến xả ly.
Yaṃ hissa, bhikkhave, abhāvayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, bhāvayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
For, bhikkhus, if he were not to develop them, defilements and torments would arise in him; but by developing them, those defilements and torments do not arise in him.
Này các Tỳ-khưu, nếu vị ấy không tu tập, thì các lậu hoặc, các sự phiền toái và khổ não sẽ khởi lên; nhưng khi tu tập, các lậu hoặc, các sự phiền toái và khổ não đó sẽ không khởi lên.
Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā bhāvanā pahātabbā ye bhāvanāya pahīnā honti.
These, bhikkhus, are called defilements to be abandoned by development, and they are abandoned by development.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các lậu hoặc cần phải đoạn trừ bằng cách tu tập, những lậu hoặc đã được đoạn trừ bằng cách tu tập.
59. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe.
59. Thus have I heard—On one occasion the Blessed One was staying in Nātika, in the Brick Hall.
59. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Nātika, trong tinh xá Gīñjakāvasatha.
Atha kho dārukammiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Dārukammika the householder approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi gia chủ Dārukammika đi đến chỗ Đức Thế Tôn. Sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho dārukammikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘api nu te, gahapati, kule dānaṃ dīyatī’’ti?
The Blessed One then said to Dārukammika the householder, as he was sitting to one side: ‘‘Is alms-giving practiced in your household, householder?’’
Đức Thế Tôn nói với gia chủ Dārukammika đang ngồi một bên: “Này gia chủ, có phải trong gia đình ông có dâng cúng dường không?”
‘‘Dīyati me, bhante, kule dānaṃ.
‘‘Alms-giving is practiced in my household, Venerable Sir.
“Bạch Thế Tôn, trong gia đình con có dâng cúng dường.
Tañca kho ye te bhikkhū āraññikā piṇḍapātikā paṃsukūlikā arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā, tathārūpesu me, bhante, bhikkhūsu dānaṃ dīyatī’’ti.
And indeed, Venerable Sir, alms are given to those bhikkhus who are forest-dwellers, alms-gatherers, wearers of rag-robes, who are Arahants or have embarked on the path to Arahantship.’’
Bạch Thế Tôn, con dâng cúng dường cho những Tỳ-khưu sống ở rừng, khất thực, mặc y phấn tảo, hoặc là các vị A-la-hán, hoặc là những vị đang thành tựu đạo A-la-hán.”
‘‘Āraññiko cepi, gahapati, bhikkhu hoti uddhato unnaḷo capalo mukharo vikiṇṇavāco muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākatindriyo.
‘‘Even if a bhikkhu, householder, is a forest-dweller, he may be arrogant, conceited, fickle, talkative, with scattered speech, unmindful, not fully aware, unconcentrated, with a wandering mind, and with uncontrolled faculties.
“Này gia chủ, nếu một Tỳ-khưu sống ở rừng mà phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói phân tán, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông lung.
Evaṃ so tenaṅgena gārayho.
In this way, he is censurable by that characteristic.
Thì vị ấy bị khiển trách vì đặc điểm đó.
Āraññiko cepi, gahapati, bhikkhu hoti anuddhato anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo.
Even if a bhikkhu, householder, is a forest-dweller, he may be not arrogant, not conceited, not fickle, not talkative, with unscattered speech, with established mindfulness, fully aware, concentrated, with a unified mind, and with restrained faculties.
Này gia chủ, nếu một Tỳ-khưu sống ở rừng mà không phóng dật, không kiêu căng, không xao động, không nói nhiều, lời nói không phân tán, chánh niệm hiện tiền, tỉnh giác, định tĩnh, tâm nhất tâm, các căn được chế ngự.
Evaṃ so tenaṅgena pāsaṃso.
In this way, he is praiseworthy by that characteristic.
Thì vị ấy được khen ngợi vì đặc điểm đó.
‘‘Gahapaticīvaradharo cepi, gahapati, bhikkhu hoti uddhato unnaḷo capalo mukharo vikiṇṇavāco muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākatindriyo.
‘‘Even if, householder, a bhikkhu wears robes given by householders, and is arrogant, puffed up, fickle, garrulous, of scattered speech, unmindful, not comprehending, unconcentrated, with a wandering mind, and unrestrained senses.
“Này gia chủ, nếu một Tỳ-khưu mặc y của gia chủ mà phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói phân tán, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông lung.
Evaṃ so tenaṅgena gārayho.
In this way, he is censured for that quality.
Thì vị ấy bị khiển trách vì đặc điểm đó.
Gahapaticīvaradharo cepi, gahapati, bhikkhu hoti anuddhato anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo.
Even if, householder, a bhikkhu wears robes given by householders, and is not arrogant, not puffed up, not fickle, not garrulous, of unscattered speech, with established mindfulness, comprehending, concentrated, with a unified mind, and restrained senses.
Nếu một Tỳ-khưu mặc y của gia chủ mà không phóng dật, không kiêu căng, không xao động, không nói nhiều, lời nói không phân tán, chánh niệm hiện tiền, tỉnh giác, định tĩnh, tâm nhất tâm, các căn được chế ngự.
Evaṃ so tenaṅgena pāsaṃso.
In this way, he is praised for that quality.
Thì vị ấy được khen ngợi vì đặc điểm đó.
‘‘Iṅgha tvaṃ, gahapati, saṅghe dānaṃ* dehi.
‘‘Come, householder, give offerings to the Saṅgha.
“Này gia chủ, ông hãy dâng cúng dường lên Tăng chúng.
Saṅghe te dānaṃ dadato cittaṃ pasīdissati.
As you give offerings to the Saṅgha, your mind will become clear.
Khi ông dâng cúng dường lên Tăng chúng, tâm ông sẽ được tịnh tín.
So tvaṃ pasannacitto kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissasī’’ti.
With a clear mind, you will, after the breaking up of the body, after death, reappear in a good destination, a heavenly world.’’
Với tâm tịnh tín, sau khi thân hoại mạng chung, ông sẽ sanh lên cõi thiện thú, cõi trời.”
‘‘Esāhaṃ, bhante, ajjatagge saṅghe dānaṃ dassāmī’’ti.
‘‘Venerable sir, from today onwards I will give offerings to the Saṅgha.’’
“Bạch Thế Tôn, từ nay trở đi con sẽ dâng cúng dường lên Tăng chúng.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
60. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye.
60. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Bārāṇasī, in Isipatana at Migadāya.
60. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Bārāṇasī, trong Isipatana, tại Migadāya.
Tena kho pana samayena sambahulā therā bhikkhū pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā maṇḍalamāḷe sannisinnā sannipatitā abhidhammakathaṃ kathenti.
Now on that occasion, a number of elder bhikkhus, having returned from their alms round after their meal, were sitting together in the maṇḍalamāḷa, conversing on the Abhidhamma.
Lúc bấy giờ, nhiều vị Tỳ-khưu Trưởng lão, sau khi khất thực trở về và dùng bữa xong, đang tụ họp ngồi lại trong chánh điện hình tròn (maṇḍalamāḷa) và đàm luận về Abhidhamma.
Tatra sudaṃ āyasmā citto hatthisāriputto therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opāteti.
There, the Venerable Citta Hatthisāriputta kept interrupting the elder bhikkhus as they were conversing on the Abhidhamma.
Khi các vị Tỳ-khưu Trưởng lão đang đàm luận về Abhidhamma, Tôn giả Citta Hatthisāriputta cứ xen vào giữa câu chuyện.
Atha kho āyasmā mahākoṭṭhiko āyasmantaṃ cittaṃ hatthisāriputtaṃ etadavoca – ‘‘māyasmā citto hatthisāriputto therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātesi, yāva kathāpariyosānaṃ āyasmā citto āgametū’’ti.
Then the Venerable Mahākoṭṭhika said to the Venerable Citta Hatthisāriputta: ‘‘Venerable Citta Hatthisāriputta, do not interrupt the elder bhikkhus as they are conversing on the Abhidhamma; Venerable Citta, wait until the conversation is concluded.’’
Rồi Tôn giả Mahākoṭṭhiko nói với Tôn giả Citta Hatthisāriputta rằng: “Này Tôn giả Citta Hatthisāriputta, xin Tôn giả đừng ngắt lời các vị Trưởng lão tỳ khưu đang thuyết Abhidhamma, xin Tôn giả Citta hãy chờ cho đến khi bài thuyết pháp kết thúc.”
Evaṃ vutte āyasmato cittassa hatthisāriputtassa sahāyakā bhikkhū āyasmantaṃ mahākoṭṭhikaṃ etadavocuṃ – ‘‘māyasmā mahākoṭṭhiko āyasmantaṃ cittaṃ hatthisāriputtaṃ apasādesi, paṇḍito āyasmā citto hatthisāriputto.
When this was said, the companion bhikkhus of the Venerable Citta Hatthisāriputta said to the Venerable Mahākoṭṭhika: ‘‘Venerable Mahākoṭṭhika, do not dismiss the Venerable Citta Hatthisāriputta; the Venerable Citta Hatthisāriputta is wise.
Khi được nói như vậy, các tỳ khưu bạn của Tôn giả Citta Hatthisāriputta nói với Tôn giả Mahākoṭṭhiko rằng: “Này Tôn giả Mahākoṭṭhiko, xin Tôn giả đừng quở trách Tôn giả Citta Hatthisāriputta, Tôn giả Citta Hatthisāriputta là một bậc hiền trí.
Pahoti cāyasmā citto hatthisāriputto therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathetu’’nti.
And the Venerable Citta Hatthisāriputta is capable of conversing on the Abhidhamma with the elder bhikkhus.’’
Và Tôn giả Citta Hatthisāriputta có khả năng thuyết Abhidhamma cho các vị Trưởng lão tỳ khưu.”
‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ, āvuso, parassa cetopariyāyaṃ ajānantehi.
‘‘It is difficult, friends, to know another’s mental states without direct knowledge.
“Này các hiền giả, thật khó để biết được tâm ý của người khác khi không có khả năng đọc tâm.
Idhāvuso, ekacco puggalo tāvadeva soratasorato hoti, nivātanivāto hoti, upasantupasanto hoti, yāva satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ.
Here, friends, a certain individual is gentle and mild, humble and subdued, peaceful and tranquil, as long as he lives dependent on the Teacher or on some respected fellow practitioner.
Này các hiền giả, ở đây, một số người rất hiền lành, rất khiêm tốn, rất an tịnh chừng nào còn sống nương tựa vào Bậc Đạo Sư hoặc một vị đồng phạm hạnh đáng kính.
Yato ca kho so vapakassateva satthārā, vapakassati garuṭṭhāniyehi sabrahmacārīhi, so saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
But when he separates himself from the Teacher, and separates himself from respected fellow practitioners, he lives in association with bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and their disciples.
Nhưng khi người ấy rời xa Bậc Đạo Sư, rời xa các vị đồng phạm hạnh đáng kính, người ấy sống giao du với các tỳ khưu, tỳ khưu ni, cận sự nam, cận sự nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo, đệ tử ngoại đạo.
Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti.
As he lives in such association, familiar and unrestrained in speech, lust assails his mind.
Khi người ấy sống giao du, thân mật, công khai, và nói nhiều, dục vọng làm ô nhiễm tâm người ấy.
So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
Assailed by lust, he renounces the training and reverts to a lower state.
Với tâm bị dục vọng làm ô nhiễm, người ấy từ bỏ giới học và thoái đọa.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, goṇo kiṭṭhādo dāmena vā baddho* vaje vā oruddho.
‘‘Just as, friends, a grain-eating ox is tied with a rope or confined in a pen.
“Này các hiền giả, ví như một con bò ham ăn lúa bị cột bằng dây hoặc bị nhốt trong chuồng.
Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dānāyaṃ goṇo kiṭṭhādo punadeva kiṭṭhaṃ otarissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti?
If, friends, someone were to say: ‘This grain-eating ox will not enter the grain field again,’ would he be speaking correctly, friends?’’
Này các hiền giả, nếu có người nói rằng: ‘Con bò ham ăn lúa này sẽ không bao giờ trở lại đồng lúa nữa’, liệu người ấy nói đúng không, này các hiền giả?”
‘‘No hidaṃ, āvuso’’.
‘‘No, indeed, friend.’’
“Không đúng vậy, này các hiền giả.”
‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ so goṇo kiṭṭhādo dāmaṃ vā chetvā vajaṃ vā bhinditvā, atha punadeva kiṭṭhaṃ otareyyāti.
‘‘It is possible, friends, that that grain-eating ox might break the rope or smash the pen, and then enter the grain field again.
“Này các hiền giả, có trường hợp con bò ham ăn lúa ấy có thể đứt dây hoặc phá chuồng, rồi lại trở lại đồng lúa.
Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo tāvadeva soratasorato hoti, nivātanivāto hoti, upasantupasanto hoti yāva satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ.
In the same way, friends, here a certain individual is gentle and mild, humble and subdued, peaceful and tranquil, as long as he lives dependent on the Teacher or on some respected fellow practitioner.
Cũng vậy, này các hiền giả, ở đây, một số người rất hiền lành, rất khiêm tốn, rất an tịnh chừng nào còn sống nương tựa vào Bậc Đạo Sư hoặc một vị đồng phạm hạnh đáng kính.
Yato ca kho so vapakassateva satthārā, vapakassati garuṭṭhāniyehi sabrahmacārīhi, so saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
But when he separates himself from the Teacher, and separates himself from respected fellow practitioners, he lives in association with bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and their disciples.
Nhưng khi người ấy rời xa Bậc Đạo Sư, rời xa các vị đồng phạm hạnh đáng kính, người ấy sống giao du với các tỳ khưu, tỳ khưu ni, cận sự nam, cận sự nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo, đệ tử ngoại đạo.
Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti.
To him, dwelling in association, intimacy, openness, and engaged in idle talk, lust corrupts his mind.
Khi người ấy sống giao du, thân mật, công khai, và nói nhiều, dục vọng làm ô nhiễm tâm người ấy.
So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
With a mind corrupted by lust, he renounces the training and reverts to the lower state.
Với tâm bị dục vọng làm ô nhiễm, người ấy từ bỏ giới học và thoái đọa.
‘‘Idha panāvuso, ekacco puggalo vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Here, friends, a certain person, quite secluded from sensual pleasures… he attains and dwells in the first jhāna.
“Này các hiền giả, ở đây, một số người ly dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất.
So ‘lābhimhi paṭhamassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking ‘I am one who has attained the first jhāna,’ dwells in association with bhikkhus… he renounces the training and reverts to the lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ nhất’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
Seyyathāpi, āvuso, cātumahāpathe thullaphusitako devo vassanto* rajaṃ antaradhāpeyya, cikkhallaṃ pātukareyya.
Just as, friends, when a heavy downpour of rain falls on a crossroads, it makes the dust disappear and mud appear.
Này các hiền giả, ví như trên ngã tư đường, một trận mưa lớn đổ xuống làm biến mất bụi bặm và tạo ra bùn lầy.
Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ* cātumahāpathe punadeva rajo pātubhavissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti?
If, friends, someone were to say, ‘Now dust will never appear again on that crossroads,’ would he be speaking rightly, friends?”
Này các hiền giả, nếu có người nói rằng: ‘Giờ đây, trên ngã tư đường ấy sẽ không bao giờ có bụi bặm trở lại nữa’, liệu người ấy nói đúng không, này các hiền giả?”
‘‘No hidaṃ, āvuso’’.
“No, friends.”
“Không đúng vậy, này các hiền giả.”
‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ amusmiṃ cātumahāpathe manussā vā atikkameyyuṃ, gopasū vā atikkameyyuṃ, vātātapo vā snehagataṃ pariyādiyeyya, atha punadeva rajo pātubhaveyyāti.
“It is possible, friends, that on that crossroads people might pass by, or cattle might pass by, or the wind and sun might dry up the moisture, and then dust would appear again.
“Này các hiền giả, có trường hợp trên ngã tư đường ấy, người ta qua lại, hoặc gia súc qua lại, hoặc gió và nắng làm khô hết ẩm ướt, rồi bụi bặm lại xuất hiện trở lại.
Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
In the same way, friends, here a certain person, quite secluded from sensual pleasures… he attains and dwells in the first jhāna.
Cũng vậy, này các hiền giả, ở đây, một số người ly dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất.
So ‘lābhimhi paṭhamassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking ‘I am one who has attained the first jhāna,’ dwells in association with bhikkhus… he renounces the training and reverts to the lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ nhất’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
‘‘Idha panāvuso, ekacco puggalo vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Here again, friends, a certain person, with the stilling of vitakka and vicāra… he attains and dwells in the second jhāna.
“Này các hiền giả, ở đây, một số người do chấm dứt tầm và tứ…pe… chứng và an trú thiền thứ hai.
So ‘lābhimhi dutiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking ‘I am one who has attained the second jhāna,’ dwells in association with bhikkhus… he renounces the training and reverts to the lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ hai’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
Seyyathāpi, āvuso, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahantaṃ taḷākaṃ.
Just as, friends, not far from a village or town, there might be a large pond.
Này các hiền giả, ví như một cái ao lớn không xa làng hay thị trấn.
Tattha thullaphusitako devo vuṭṭho sippisambukampi sakkharakaṭhalampi antaradhāpeyya.
When a heavy downpour of rain falls there, it makes even the shells and pebbles disappear.
Ở đó, một trận mưa lớn đổ xuống làm biến mất cả vỏ sò và sỏi đá.
Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ taḷāke punadeva sippisambukā vā sakkharakaṭhalā vā pātubhavissantī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti?
If, friends, someone were to say, ‘Now shells and pebbles will never appear again in that pond,’ would he be speaking rightly, friends?”
Này các hiền giả, nếu có người nói rằng: ‘Giờ đây, trong cái ao ấy sẽ không bao giờ có vỏ sò hay sỏi đá xuất hiện trở lại nữa’, liệu người ấy nói đúng không, này các hiền giả?”
‘‘No hidaṃ, āvuso’’.
“No, friends.”
“Không đúng vậy, này các hiền giả.”
‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ amusmiṃ taḷāke manussā vā piveyyuṃ, gopasū vā piveyyuṃ, vātātapo vā snehagataṃ pariyādiyeyya, atha punadeva sippisambukāpi sakkharakaṭhalāpi pātubhaveyyunti.
“It is possible, friends, that in that pond people might drink, or cattle might drink, or the wind and sun might dry up the moisture, and then shells and pebbles would appear again.
“Này các hiền giả, có trường hợp trong cái ao ấy, người ta uống nước, hoặc gia súc uống nước, hoặc gió và nắng làm khô hết ẩm ướt, rồi vỏ sò và sỏi đá lại xuất hiện trở lại.
Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
In the same way, friends, here a certain person, with the stilling of vitakka and vicāra… he attains and dwells in the second jhāna.
Cũng vậy, này các hiền giả, ở đây, một số người do chấm dứt tầm và tứ…pe… chứng và an trú thiền thứ hai.
So ‘lābhimhi dutiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking ‘I am one who has attained the second jhāna,’ dwells in association with bhikkhus… he renounces the training and reverts to the lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ hai’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
‘‘Idha panāvuso, ekacco puggalo pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Here again, friends, a certain person, with the fading away of piti… he attains and dwells in the third jhāna.
“Này các hiền giả, ở đây, một số người do ly hỷ…pe… chứng và an trú thiền thứ ba.
So ‘lābhimhi tatiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking ‘I am one who has attained the third jhāna,’ dwells in association with bhikkhus… he renounces the training and reverts to the lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ ba’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
Seyyathāpi, āvuso, purisaṃ paṇītabhojanaṃ bhuttāviṃ ābhidosikaṃ bhojanaṃ nacchādeyya.
Just as, friends, a person who has eaten excellent food would not be tempted by stale food.
Này các hiền giả, ví như một người đàn ông đã ăn món ăn ngon sẽ không cảm thấy thèm món ăn tầm thường.
Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amuṃ purisaṃ punadeva bhojanaṃ chādessatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti?
If, friends, someone were to say, ‘Now that person will never again be tempted by food,’ would he be speaking rightly, friends?”
Này các hiền giả, nếu có người nói rằng: ‘Giờ đây, người đàn ông ấy sẽ không bao giờ thèm ăn nữa’, liệu người ấy nói đúng không, này các hiền giả?”
‘‘No hidaṃ, āvuso’’.
“No, friends.”
“Không đúng vậy, này các hiền giả.”
‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, amuṃ purisaṃ paṇītabhojanaṃ bhuttāviṃ yāvassa sā ojā kāye ṭhassati tāva na aññaṃ bhojanaṃ chādessati.
“It is possible, friends, that as long as the vigor of that excellent food remains in that person’s body, he will not be tempted by other food.
“Này các hiền giả, có trường hợp người đàn ông đã ăn món ăn ngon ấy, chừng nào chất bổ dưỡng còn lưu lại trong cơ thể, chừng đó người ấy sẽ không thèm món ăn khác.
Yato ca khvassa sā ojā antaradhāyissati, atha punadeva taṃ bhojanaṃ chādeyyāti.
But when that vigor disappears, then he might again be tempted by that food.
Nhưng khi chất bổ dưỡng ấy biến mất, thì người ấy lại thèm ăn trở lại.
Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
In the same way, friends, here a certain person, with the fading away of piti… he attains and dwells in the third jhāna.
Cũng vậy, này các hiền giả, ở đây, một số người do ly hỷ…pe… chứng và an trú thiền thứ ba.
So ‘lābhimhi tatiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking ‘I am one who has attained the third jhāna,’ dwells in association with bhikkhus… he renounces the training and reverts to the lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ ba’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
‘‘Idha, panāvuso, ekacco puggalo sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Here again, friends, a certain person, with the abandoning of pleasure and pain… he attains and dwells in the fourth jhāna.
“Này các hiền giả, ở đây, một số người do đoạn trừ lạc và đoạn trừ khổ…pe… chứng và an trú thiền thứ tư.
So ‘lābhimhi catutthassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking, ‘I am one who has attained the fourth jhāna,’ lives in association with bhikkhus…pe… renounces the training and returns to a lower state.
Người ấy nghĩ: ‘Ta đã chứng thiền thứ tư’ rồi sống giao du với các tỳ khưu…pe… từ bỏ giới học và thoái đọa.
Seyyathāpi, āvuso, pabbatasaṅkhepe udakarahado nivāto vigataūmiko.
Just as, friend, in a mountain hollow, there is a pool of water, sheltered from the wind, free from ripples.
Này các hiền giả, ví như một hồ nước trong khe núi, không gió, không sóng.
Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ udakarahade punadeva ūmi pātubhavissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti?
Now, friend, if someone were to say, ‘No ripples will ever appear again in that pool of water,’ would he be speaking correctly, friend?”
Này chư hiền, nếu có ai nói rằng: ‘Từ nay, trong hồ nước ấy sẽ không còn sóng nổi lên nữa’, thì này chư hiền, người ấy nói có đúng không?”
‘‘No hidaṃ, āvuso’’.
“No, friend.”
“Thưa không, này chư hiền.”
‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yā puratthimāya disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi.
“It is possible, friend, that a strong wind and rain might come from the eastern direction.
“Này chư hiền, có trường hợp gió mạnh và mưa lớn đến từ phương đông.
Sā tasmiṃ udakarahade ūmiṃ janeyya.
That would generate ripples in that pool of water.
Nó có thể làm nổi sóng trong hồ nước ấy.
Yā pacchimāya disāya āgaccheyya…pe… yā uttarāya disāya āgaccheyya… yā dakkhiṇāya disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi.
Or a strong wind and rain might come from the western direction…pe… or from the northern direction… or from the southern direction.
Gió mạnh và mưa lớn đến từ phương tây… (như trên)… đến từ phương bắc… đến từ phương nam.
Sā tasmiṃ udakarahade ūmiṃ janeyyāti.
That would generate ripples in that pool of water.
Nó có thể làm nổi sóng trong hồ nước ấy.
Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
In the same way, friend, here, a certain individual, by the abandoning of pleasure and the abandoning of pain…pe… enters and dwells in the fourth jhāna.
Cũng vậy, này chư hiền, ở đây, một số người đã từ bỏ lạc thọ và khổ thọ… (như trên)… chứng đạt và an trú thiền thứ tư.
So ‘lābhimhi catutthassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
He, thinking, ‘I am one who has attained the fourth jhāna,’ lives in association with bhikkhus…pe… renounces the training and returns to a lower state.
Vị ấy nghĩ: ‘Ta là người đạt được thiền thứ tư’, rồi sống hòa mình với các tỳ-khưu… (như trên)… từ bỏ giới học và trở về với đời thấp kém.”
‘‘Idha, panāvuso, ekacco puggalo sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati.
“Here, friend, a certain individual, by not attending to any signs at all, enters and dwells in the signless concentration of mind (animitta cetosamādhi).
“Này chư hiền, ở đây, một số người đã không tác ý đến tất cả các tướng, chứng đạt và an trú vô tướng tâm định (animittaṃ cetosamādhiṃ).
So ‘lābhimhi animittassa cetosamādhissā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
He, thinking, ‘I am one who has attained the signless concentration of mind,’ lives in association with bhikkhus, bhikkhunis, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians.
Vị ấy nghĩ: ‘Ta là người đạt được vô tướng tâm định’, rồi sống hòa mình với các tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo, và đệ tử ngoại đạo.
Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti.
While he lives in association, being familiar, being open, and devoted to much talk, lust assails his mind.
Khi vị ấy sống hòa mình, thân mật, cởi mở, và nói nhiều, tham ái làm tâm vị ấy bị xao động.
So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
Assailed by lust, he renounces the training and returns to a lower state.
Với tâm bị tham ái xao động, vị ấy từ bỏ giới học và trở về với đời thấp kém.
Seyyathāpi, āvuso, rājā vā rājamahāmatto vā caturaṅginiyā senāya addhānamaggappaṭipanno aññatarasmiṃ vanasaṇḍe ekarattiṃ vāsaṃ upagaccheyya.
Just as, friend, a king or a royal minister, traveling along a highway with a four-fold army, might take up residence for one night in a certain forest thicket.
Ví như, này chư hiền, một vị vua hay một vị đại thần cùng với đạo quân bốn binh chủng đang đi trên đường, đến một khu rừng nào đó và nghỉ lại một đêm.
Tatra* hatthisaddena assasaddena rathasaddena pattisaddena bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddena cīrikasaddo* antaradhāyeyya* .
There, the sound of crickets would disappear amidst the sound of elephants, the sound of horses, the sound of chariots, the sound of infantry, and the clamor of drums, kettledrums, conches, and cymbals.
Ở đó, tiếng ve sầu bị át đi bởi tiếng voi, tiếng ngựa, tiếng xe, tiếng bộ binh, tiếng trống lớn, trống nhỏ, tù và và tiếng kèn.
Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ vanasaṇḍe punadeva cīrikasaddo pātubhavissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti?
Now, friend, if someone were to say, ‘No sound of crickets will ever appear again in that forest thicket,’ would he be speaking correctly, friend?”
Này chư hiền, nếu có ai nói rằng: ‘Từ nay, trong khu rừng ấy sẽ không còn tiếng ve sầu nổi lên nữa’, thì này chư hiền, người ấy nói có đúng không?”
‘‘No hidaṃ, āvuso’’.
“No, friend.”
“Thưa không, này chư hiền.”
‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ so rājā vā rājamahāmatto vā tamhā vanasaṇḍā pakkameyya, atha punadeva cīrikasaddo pātubhaveyyāti.
“It is possible, friend, that when that king or royal minister departs from that forest thicket, the sound of crickets would appear again.
“Này chư hiền, có trường hợp vị vua hay vị đại thần ấy rời khỏi khu rừng đó, rồi tiếng ve sầu lại nổi lên nữa.
Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati.
In the same way, friend, here, a certain individual, by not attending to any signs at all, enters and dwells in the signless concentration of mind.
Cũng vậy, này chư hiền, ở đây, một số người đã không tác ý đến tất cả các tướng, chứng đạt và an trú vô tướng tâm định.
So ‘lābhimhi animittassa cetosamādhissā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
He, thinking, ‘I am one who has attained the signless concentration of mind,’ lives in association with bhikkhus, bhikkhunis, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians.
Vị ấy nghĩ: ‘Ta là người đạt được vô tướng tâm định’, rồi sống hòa mình với các tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo, và đệ tử ngoại đạo.
Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti.
While he lives in association, being familiar, being open, and devoted to much talk, lust assails his mind.
Khi vị ấy sống hòa mình, thân mật, cởi mở, và nói nhiều, tham ái làm tâm vị ấy bị xao động.
So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatī’’ti.
Assailed by lust, he renounces the training and returns to a lower state.”
Với tâm bị tham ái xao động, vị ấy từ bỏ giới học và trở về với đời thấp kém.”
Atha kho āyasmā citto hatthisāriputto aparena samayena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
Then, at a later time, Venerable Citta Hatthisāriputta renounced the training and returned to a lower state.
Rồi sau đó, Tôn giả Citta Hatthasāriputta từ bỏ giới học và trở về với đời thấp kém.
Atha kho cittassa hatthisāriputtassa sahāyakā bhikkhū yenāyasmā mahākoṭṭhiko tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākoṭṭhikaṃ etadavocuṃ – ‘‘kiṃ nu kho āyasmatā mahākoṭṭhikena citto hatthisāriputto cetasā ceto paricca vidito – ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ citto hatthisāriputto lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’ti; udāhu devatā etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘citto, bhante, hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’’’ti?
Then, the companion bhikkhus of Citta Hatthisāriputta approached Venerable Mahākoṭṭhika; having approached, they said to Venerable Mahākoṭṭhika, “Did Venerable Mahākoṭṭhika discern Citta Hatthisāriputta’s mind with his own mind, thinking, ‘Citta Hatthisāriputta is one who has attained these and these meditative attainments, yet he will renounce the training and return to a lower state’—or did devas report this matter, saying, ‘Venerable Citta Hatthisāriputta is one who has attained these and these meditative attainments, yet he will renounce the training and return to a lower state’?”
Sau đó, các tỳ-khưu bạn của Tôn giả Citta Hatthasāriputta đi đến chỗ Tôn giả Mahākoṭṭhika; sau khi đến, họ nói với Tôn giả Mahākoṭṭhika rằng: “Thưa Tôn giả Mahākoṭṭhika, Tôn giả có biết rõ tâm của Citta Hatthasāriputta bằng tâm của mình rằng: ‘Citta Hatthasāriputta là người đạt được các định cư trú này, và rồi sẽ từ bỏ giới học, trở về với đời thấp kém’ không? Hay chư thiên đã báo cho Tôn giả việc này rằng: ‘Thưa Tôn giả, Citta Hatthasāriputta là người đạt được các định cư trú này, và rồi sẽ từ bỏ giới học, trở về với đời thấp kém’?”
‘‘Cetasā ceto paricca vidito me, āvuso – ‘citto hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’ti.
"Friend, I have comprehended Citta Hatthisāriputta's mind with my own mind: 'Citta Hatthisāriputta is a recipient of these and these attainments of abiding, yet he will renounce the training and return to a lower state.'"
“Này chư hiền, tôi đã biết rõ tâm của Citta Hatthasāriputta bằng tâm của mình rằng: ‘Citta Hatthasāriputta là người đạt được các định cư trú này, và rồi sẽ từ bỏ giới học, trở về với đời thấp kém’.
Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘citto, bhante, hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’’ti.
"And devas also informed me of this matter: 'Venerable Sir, Citta Hatthisāriputta is a recipient of these and these attainments of abiding, yet he will renounce the training and return to a lower state.'"
Chư thiên cũng đã báo cho tôi việc này rằng: ‘Thưa Tôn giả, Citta Hatthasāriputta là người đạt được các định cư trú này, và rồi sẽ từ bỏ giới học, trở về với đời thấp kém’.”
Atha kho cittassa hatthisāriputtassa sahāyakā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then Citta Hatthisāriputta's companion bhikkhus approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, they sat down to one side.
Sau đó, các tỳ-khưu bạn của Tôn giả Citta Hatthasāriputta đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘citto, bhante, hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatī’’ti.
Seated to one side, those bhikkhus said to the Blessed One: "Venerable Sir, Citta Hatthisāriputta is a recipient of these and these attainments of abiding, yet he renounces the training and returns to a lower state."
Ngồi xuống một bên, các tỳ-khưu ấy bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Tôn giả Citta Hatthasāriputta là người đạt được các định cư trú này, và rồi đã từ bỏ giới học, trở về với đời thấp kém.”
‘‘Na, bhikkhave, citto ciraṃ sarissati* nekkhammassā’’ti.
"Bhikkhus, Citta will not long remember renunciation."
“Này các Tỳ-khưu, Citta sẽ không nhớ đến đời sống xuất gia lâu đâu.”
Atha kho citto hatthisāriputto nacirasseva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji.
Then, not long after, Citta Hatthisāriputta shaved off his hair and beard, put on saffron robes, and went forth from the home life into homelessness.
Sau đó, không lâu sau, Tôn giả Citta Hatthasāriputta đã cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Atha kho āyasmā citto hatthisāriputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then, Venerable Citta Hatthisāriputta, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, not long after, by realizing it for himself with direct knowledge, entered and dwelt in that supreme goal of the holy life for the sake of which clansmen rightly go forth from the home life into homelessness.
Sau đó, Tôn giả Citta Hatthasāriputta sống một mình, viễn ly, tinh cần, nhiệt tâm, kiên trì, không lâu sau, đã tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình hướng đến, ngay trong hiện tại.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: "Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being."
Vị ấy đã biết rõ: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa.”
Aññataro ca panāyasmā citto hatthisāriputto arahataṃ ahosīti.
And Venerable Citta Hatthisāriputta became one of the Arahants.
Và Tôn giả Citta Hatthasāriputta đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
‘‘Katamo nu kho, āvuso, eko anto, katamo dutiyo anto, kiṃ majjhe, kā sibbinī’’ti?
"What, friends, is the one end, what is the second end, what is the middle, what is the seamstress?"
“Này chư hiền, cực đoan thứ nhất là gì, cực đoan thứ hai là gì, cái gì là trung đạo, và cái gì là khâu nối?”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘phasso kho, āvuso, eko anto, phassasamudayo dutiyo anto, phassanirodho majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: "Friend, contact is the one end, the origin of contact is the second end, the cessation of contact is the middle, craving is the seamstress; for craving sews one to the arising of this and that existence.
Khi được hỏi như vậy, một tỳ-khưu khác đã nói với các vị tỳ-khưu Trưởng lão rằng: “Này chư hiền, xúc là một cực đoan, sự sanh khởi của xúc là cực đoan thứ hai, sự diệt trừ xúc là trung đạo, ái là khâu nối; vì ái khâu nối người ấy vào sự tái sanh của đời sống này.”
Ettāvatā kho, āvuso, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto* pariññeyyaṃ parijānanto* diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
To this extent, friend, a bhikkhu directly knows what is to be directly known, fully understands what is to be fully understood; directly knowing what is to be directly known and fully understanding what is to be fully understood, he is one who makes an end of suffering in this very life."
Này chư Hiền, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘atītaṃ kho, āvuso, eko anto, anāgataṃ dutiyo anto, paccuppannaṃ majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: "Friend, the past is the one end, the future is the second end, the present is the middle, craving is the seamstress; for craving sews one to the arising of this and that existence.
Khi được nói như vậy, một Tỳ-khưu khác nói với các Tỳ-khưu Trưởng lão: “Này chư Hiền, quá khứ là một cực đoan, vị lai là cực đoan thứ hai, hiện tại là trung đạo, ái là người thợ may; ái may vá nó để tái sinh vào các cõi hữu ấy.
Ettāvatā kho, āvuso, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto, pariññeyyaṃ parijānanto diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
To this extent, friend, a bhikkhu directly knows what is to be directly known, fully understands what is to be fully understood; directly knowing what is to be directly known and fully understanding what is to be fully understood, he is one who makes an end of suffering in this very life."
Này chư Hiền, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘sukhā, āvuso, vedanā eko anto, dukkhā vedanā dutiyo anto, adukkhamasukhā vedanā majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: "Friend, pleasant feeling is the one end, painful feeling is the second end, neither-painful-nor-pleasant feeling is the middle, craving is the seamstress; for craving sews one to the arising of this and that existence.
Khi được nói như vậy, một Tỳ-khưu khác nói với các Tỳ-khưu Trưởng lão: “Này chư Hiền, thọ lạc là một cực đoan, thọ khổ là cực đoan thứ hai, thọ không khổ không lạc là trung đạo, ái là người thợ may; ái may vá nó để tái sinh vào các cõi hữu ấy.
Ettāvatā kho, āvuso, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto, pariññeyyaṃ parijānanto diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
“By this much, friends, a bhikkhu comprehends what is to be comprehended, fully understands what is to be fully understood. By comprehending what is to be comprehended and fully understanding what is to be fully understood, he makes an end of suffering in this very life.”
Này chư Hiền, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘nāmaṃ kho, āvuso, eko anto, rūpaṃ dutiyo anto, viññāṇaṃ majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: “Friends, nāma (mentality) is one extreme, rūpa (materiality) is the second extreme, viññāṇa (consciousness) is in the middle, and taṇhā (craving) is the seamstress; for craving stitches them together for the arising of this or that existence.
Khi được nói như vậy, một Tỳ-khưu khác nói với các Tỳ-khưu Trưởng lão: “Này chư Hiền, danh là một cực đoan, sắc là cực đoan thứ hai, thức là trung đạo, ái là người thợ may; ái may vá nó để tái sinh vào các cõi hữu ấy.
Ettāvatā kho, āvuso, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto pariññeyyaṃ parijānanto diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
By this much, friends, a bhikkhu comprehends what is to be comprehended, fully understands what is to be fully understood. By comprehending what is to be comprehended and fully understanding what is to be fully understood, he makes an end of suffering in this very life.”
Này chư Hiền, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘cha kho, āvuso, ajjhattikāni āyatanāni eko anto, cha bāhirāni āyatanāni dutiyo anto, viññāṇaṃ majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: “Friends, the six internal sense bases are one extreme, the six external sense bases are the second extreme, viññāṇa (consciousness) is in the middle, and taṇhā (craving) is the seamstress; for craving stitches them together for the arising of this or that existence.
Khi được nói như vậy, một Tỳ-khưu khác nói với các Tỳ-khưu Trưởng lão: “Này chư Hiền, sáu nội xứ là một cực đoan, sáu ngoại xứ là cực đoan thứ hai, thức là trung đạo, ái là người thợ may; ái may vá nó để tái sinh vào các cõi hữu ấy.
Ettāvatā kho āvuso, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto pariññeyyaṃ parijānanto diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
By this much, friends, a bhikkhu comprehends what is to be comprehended, fully understands what is to be fully understood. By comprehending what is to be comprehended and fully understanding what is to be fully understood, he makes an end of suffering in this very life.”
Này chư Hiền, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘sakkāyo kho, āvuso, eko anto, sakkāyasamudayo dutiyo anto, sakkāyanirodho majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: “Friends, sakkāya (the aggregate of clinging) is one extreme, sakkāyasamudaya (the origin of the aggregate of clinging) is the second extreme, sakkāyanirodha (the cessation of the aggregate of clinging) is in the middle, and taṇhā (craving) is the seamstress; for craving stitches them together for the arising of this or that existence.
Khi được nói như vậy, một Tỳ-khưu khác nói với các Tỳ-khưu Trưởng lão: “Này chư Hiền, thân kiến là một cực đoan, thân kiến tập khởi là cực đoan thứ hai, thân kiến đoạn diệt là trung đạo, ái là người thợ may; ái may vá nó để tái sinh vào các cõi hữu ấy.
Ettāvatā kho, āvuso, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto pariññeyyaṃ parijānanto* diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
By this much, friends, a bhikkhu comprehends what is to be comprehended, fully understands what is to be fully understood. By comprehending what is to be comprehended and fully understanding what is to be fully understood, he makes an end of suffering in this very life.”
Này chư Hiền, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
When this was said, a certain bhikkhu said to the elder bhikkhus: “Friends, we have all declared our respective insights.
Khi được nói như vậy, một Tỳ-khưu khác nói với các Tỳ-khưu Trưởng lão: “Này chư Hiền, tất cả chúng ta đều đã trình bày sự ứng đáp của mình.
Āyāmāvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā bhagavato etamatthaṃ ārocessāma.
Come, friends, let us approach the Blessed One; having approached, let us report this matter to the Blessed One.
Này chư Hiền, chúng ta hãy đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, chúng ta sẽ trình bày sự việc này với Thế Tôn.
Yathā no bhagavā byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti.
Whatever the Blessed One declares to us, that we shall remember.”
Chúng ta sẽ ghi nhớ như Thế Tôn sẽ giải thích cho chúng ta.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho therā bhikkhū tassa bhikkhuno paccassosuṃ.
“Yes, friend,” the elder bhikkhus replied to that bhikkhu.
“Thưa vâng, chư Hiền,” các Tỳ-khưu Trưởng lão đáp lời Tỳ-khưu ấy.
Atha kho therā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then the elder bhikkhus approached the Blessed One; having approached, they paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Sau đó, các Tỳ-khưu Trưởng lão đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho therā bhikkhū yāvatako ahosi sabbeheva saddhiṃ kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesuṃ.
Seated to one side, the elder bhikkhus reported to the Blessed One all the conversation that had taken place among them.
Ngồi xuống một bên, các Tỳ-khưu Trưởng lão trình bày tất cả cuộc đàm luận đã diễn ra giữa họ với Thế Tôn.
‘‘Kassa nu kho, bhante, subhāsita’’nti?
“Whose well-spoken words are these, venerable sir?”
“Bạch Thế Tôn, lời của ai là lời được nói khéo?”
‘‘Sabbesaṃ vo, bhikkhave, subhāsitaṃ pariyāyena, api ca yaṃ mayā sandhāya bhāsitaṃ pārāyane metteyyapañhe –
“All of your words, bhikkhus, are well-spoken in a certain sense. But that which I spoke with reference to in the Metteyya’s Questions in the Pārāyana—
“Này các Tỳ-khưu, lời của tất cả các con đều là lời được nói khéo theo cách riêng, nhưng điều Ta muốn nói đến là điều đã được Ta nói trong câu hỏi của Mettayya trong Pārāyana:
‘‘Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I shall speak.”
“Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho therā bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, venerable sir,” the elder bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu Trưởng lão đáp lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘phasso kho, bhikkhave, eko anto, phassasamudayo dutiyo anto, phassanirodho majjhe, taṇhā sibbinī; taṇhā hi naṃ sibbati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā.
The Blessed One said this: “Bhikkhus, phassa (contact) is one extreme, phassasamudaya (the origin of contact) is the second extreme, phassanirodha (the cessation of contact) is in the middle, and taṇhā (craving) is the seamstress; for craving stitches them together for the arising of this or that existence.
Thế Tôn nói: “Này các Tỳ-khưu, xúc là một cực đoan, xúc tập khởi là cực đoan thứ hai, xúc đoạn diệt là trung đạo, ái là người thợ may; ái may vá nó để tái sinh vào các cõi hữu ấy.
Ettāvatā kho, bhikkhave, bhikkhu abhiññeyyaṃ abhijānāti, pariññeyyaṃ parijānāti, abhiññeyyaṃ abhijānanto pariññeyyaṃ parijānanto diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotī’’ti.
By this much, bhikkhus, a bhikkhu comprehends what is to be comprehended, fully understands what is to be fully understood. By comprehending what is to be comprehended and fully understanding what is to be fully understood, he makes an end of suffering in this very life.”
Này các Tỳ-khưu, đến mức độ này, Tỳ-khưu thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri. Thắng tri điều cần thắng tri, liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy trở thành người diệt tận khổ ngay trong hiện tại.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.