‘‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati!
“Indeed, householder, indeed, householder!
“Đúng vậy, này gia chủ, đúng vậy, này gia chủ!
Āturo hāyaṃ, gahapati, kāyo aṇḍabhūto pariyonaddho.
For this body, householder, is ailing, like an egg, enshrouded.
Này gia chủ, thân này bệnh tật, như một quả trứng, bị bao bọc.
Yo hi, gahapati, imaṃ kāyaṃ pariharanto muhuttampi ārogyaṃ paṭijāneyya, kimaññatra bālyā?
Whoever, householder, carrying this body, would claim even a moment of health, what could that be but folly?
Này gia chủ, ai mà giữ gìn thân này dù chỉ một khoảnh khắc mà lại tuyên bố là khỏe mạnh, thì đó không phải là gì khác ngoài sự ngu si.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘āturakāyassa me sato cittaṃ anāturaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘Though my body is ailing, my mind shall be free from ailment.’
Do vậy, này gia chủ, ông phải học tập như sau: ‘Dù thân tôi bệnh tật, tâm tôi sẽ không bệnh tật.’
Evañhi te, gahapati, sikkhitabba’’nti.
Thus, householder, should you train yourself.”
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.”
‘‘Kathañhi no siyā, bhante!
“How could it not be so, Venerable Sir!
“Thưa Tôn giả, làm sao con lại không được!
Idānāhaṃ, bhante, bhagavatā dhammiyā kathāya amatena abhisitto’’ti.
Just now, Venerable Sir, I was sprinkled with the nectar of the Dhamma by the Blessed One.”
Thưa Tôn giả, vừa rồi con đã được Đức Thế Tôn tưới tắm bằng cam lồ pháp thoại.”
‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, gahapati, bhagavatā dhammiyā kathāya amatena abhisitto’’ti?
“In what way, then, householder, were you sprinkled with the nectar of the Dhamma by the Blessed One?”
“Thưa gia chủ, Đức Thế Tôn đã tưới tắm ông bằng cam lồ pháp thoại như thế nào?”
‘‘Idhāhaṃ, bhante, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ.
“Here, Venerable Sir, I approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, I sat down to one side.
“Thưa Tôn giả, vừa rồi con đã đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno khvāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ etadavocaṃ – ‘ahamasmi, bhante, jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto āturakāyo abhikkhaṇātaṅko.
Seated to one side, Venerable Sir, I said to the Blessed One: ‘Venerable Sir, I am old, aged, an elder, advanced in years, having reached the end of my life’s journey, my body is ailing, and I am constantly afflicted.
Ngồi xuống một bên, thưa Tôn giả, con đã bạch Đức Thế Tôn: ‘Bạch Thế Tôn, con đã già yếu, lớn tuổi, đã đi hết con đường đời, đã đến tuổi xế chiều, thân bệnh tật, thường xuyên đau ốm.
Aniccadassāvī kho panāhaṃ, bhante, bhagavato manobhāvanīyānañca bhikkhūnaṃ.
Moreover, Venerable Sir, I rarely see the Blessed One and the bhikkhus who are pleasing to the mind.
Bạch Thế Tôn, con cũng không thường được thấy Đức Thế Tôn và các Tỳ-kheo đáng kính.
Ovadatu maṃ, bhante, bhagavā; anusāsatu maṃ, bhante, bhagavā; yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’’ti.
May the Blessed One advise me, Venerable Sir; may the Blessed One instruct me, Venerable Sir; that it may be for my long-term welfare and happiness.’”
Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn hãy giáo huấn con, xin Đức Thế Tôn hãy khuyên dạy con, để điều ấy sẽ là lợi ích và an lạc lâu dài cho con.’”
‘‘Evaṃ vutte, maṃ, bhante, bhagavā etadavoca – ‘evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati!
“When I said this, Venerable Sir, the Blessed One told me: ‘Indeed, householder, indeed, householder!
“Thưa Tôn giả, khi con nói như vậy, Đức Thế Tôn đã nói với con: ‘Đúng vậy, này gia chủ, đúng vậy, này gia chủ!
Āturo hāyaṃ, gahapati, kāyo aṇḍabhūto pariyonaddho.
For this body, householder, is ailing, like an egg, enshrouded.
Này gia chủ, thân này bệnh tật, như một quả trứng, bị bao bọc.
Yo hi, gahapati, imaṃ kāyaṃ pariharanto muhuttampi ārogyaṃ paṭijāneyya, kimaññatra bālyā?
Whoever, householder, carrying this body, would claim even a moment of health, what could that be but folly?
Này gia chủ, ai mà giữ gìn thân này dù chỉ một khoảnh khắc mà lại tuyên bố là khỏe mạnh, thì đó không phải là gì khác ngoài sự ngu si.
Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – āturakāyassa me sato cittaṃ anāturaṃ bhavissatīti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: “Though my body is ailing, my mind shall be free from ailment.”
Do vậy, này gia chủ, ông phải học tập như sau: ‘Dù thân tôi bệnh tật, tâm tôi sẽ không bệnh tật.’
Evañhi te, gahapati, sikkhitabba’nti.
Thus, householder, should you train yourself.’
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.’
Evaṃ khvāhaṃ, bhante, bhagavatā dhammiyā kathāya amatena abhisitto’’ti.
It was in this way, Venerable Sir, that I was sprinkled with the nectar of the Dhamma by the Blessed One.”
Thưa Tôn giả, con đã được Đức Thế Tôn tưới tắm bằng cam lồ pháp thoại như vậy.”
‘‘Kathañca, gahapati, āturakāyo ceva hoti, āturacitto ca?
“And how, householder, does one have an ailing body and an ailing mind?
“Này gia chủ, thế nào là thân bệnh tật và tâm cũng bệnh tật?
Idha, gahapati, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, householder, an uninstructed ordinary person, who is not seeing the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones, not trained in the Dhamma of the noble ones, not seeing the true men, unskilled in the Dhamma of the true men, not trained in the Dhamma of the true men, regards form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
Này gia chủ, ở đây, một phàm phu không được nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông hiểu Thánh pháp, không được huấn luyện trong Thánh pháp; không thấy các bậc chân nhân, không thông hiểu pháp của bậc chân nhân, không được huấn luyện trong pháp của bậc chân nhân, người ấy xem sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
‘Ahaṃ rūpaṃ, mama rūpa’nti pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He dwells obsessed with the thought: ‘I am form, form is mine.’
Người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Sắc là của tôi, sắc là tự ngã của tôi.’
Tassa ‘ahaṃ rūpaṃ, mama rūpa’nti pariyuṭṭhaṭṭhāyino taṃ rūpaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
As he dwells obsessed with the thought: ‘I am form, form is mine,’ that form changes and becomes otherwise.
Khi người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Sắc là của tôi, sắc là tự ngã của tôi,’ thì sắc ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
With the change and alteration of form, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise in him.
Do sự biến đổi, trở thành khác của sắc ấy, người ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.
‘‘Vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ; attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ.
He regards feeling as self, or self as possessing feeling; or feeling as in self, or self as in feeling.
Người ấy xem thọ là tự ngã, hoặc tự ngã có thọ; hoặc thọ ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thọ.
‘Ahaṃ vedanā, mama vedanā’ti pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He dwells obsessed with the thought: ‘I am feeling, feeling is mine.’
Người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Thọ là của tôi, thọ là tự ngã của tôi.’
Tassa ‘ahaṃ vedanā, mama vedanā’ti pariyuṭṭhaṭṭhāyino, sā vedanā vipariṇamati aññathā hoti.
As he dwells obsessed with the thought: ‘I am feeling, feeling is mine,’ that feeling changes and becomes otherwise.
Khi người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Thọ là của tôi, thọ là tự ngã của tôi,’ thì thọ ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
With the change and alteration of feeling, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise in him.
Do sự biến đổi, trở thành khác của thọ ấy, người ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.
‘‘Saññaṃ attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ; attani vā saññaṃ, saññāya vā attānaṃ.
He regards perception as self, or self as possessing perception; or perception as in self, or self as in perception.
Người ấy xem tưởng là tự ngã, hoặc tự ngã có tưởng; hoặc tưởng ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong tưởng.
‘Ahaṃ saññā, mama saññā’ti pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He dwells obsessed with the thought: ‘I am perception, perception is mine.’
Người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Tưởng là của tôi, tưởng là tự ngã của tôi.’
Tassa ‘ahaṃ saññā, mama saññā’ti pariyuṭṭhaṭṭhāyino, sā saññā vipariṇamati aññathā hoti.
As he dwells obsessed with the thought: ‘I am perception, perception is mine,’ that perception changes and becomes otherwise.
Khi người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Tưởng là của tôi, tưởng là tự ngã của tôi,’ thì tưởng ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa saññāvipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
With the change and alteration of perception, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise in him.
Do sự biến đổi, trở thành khác của tưởng ấy, người ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.
‘‘Saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ; attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ.
He regards volitional formations as self, or self as possessing volitional formations; or volitional formations as in self, or self as in volitional formations.
Người ấy xem các hành là tự ngã, hoặc tự ngã có các hành; hoặc các hành ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong các hành.
‘Ahaṃ saṅkhārā, mama saṅkhārā’ti pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He dwells obsessed with the thought: ‘I am volitional formations, volitional formations are mine.’
Người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Các hành là của tôi, các hành là tự ngã của tôi.’
Tassa ‘ahaṃ saṅkhārā, mama saṅkhārā’ti pariyuṭṭhaṭṭhāyino, te saṅkhārā vipariṇamanti aññathā honti.
As he dwells obsessed with the thought: ‘I am volitional formations, volitional formations are mine,’ those volitional formations change and become otherwise.
Khi người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Các hành là của tôi, các hành là tự ngã của tôi,’ thì các hành ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa saṅkhāravipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
With the change and alteration of volitional formations, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise in him.
Do sự biến đổi, trở thành khác của các hành ấy, người ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.
‘‘Viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He regards consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Người ấy xem thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
‘Ahaṃ viññāṇaṃ, mama viññāṇa’nti pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He dwells obsessed with the thought: ‘I am consciousness, consciousness is mine.’
Người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Thức là của tôi, thức là tự ngã của tôi.’
Tassa ‘ahaṃ viññāṇaṃ, mama viññāṇa’nti pariyuṭṭhaṭṭhāyino, taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
As he dwells obsessed with the thought: ‘I am consciousness, consciousness is mine,’ that consciousness changes and becomes otherwise.
Khi người ấy bị phiền não bao vây với ý nghĩ: ‘Thức là của tôi, thức là tự ngã của tôi,’ thì thức ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
With the change and alteration of consciousness, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise in him.
Do sự biến đổi, trở thành khác của thức ấy, người ấy khởi lên sầu, bi, khổ, ưu, não.
Evaṃ kho, gahapati, āturakāyo ceva hoti āturacitto ca.
It is in this way, householder, that one is both afflicted in body and afflicted in mind.
Này gia chủ, như vậy là thân bệnh và tâm cũng bệnh.
‘‘Kathañca, gahapati, āturakāyo hi kho hoti no ca āturacitto?
And how, householder, is one afflicted in body, but not afflicted in mind?
“Này gia chủ, thế nào là thân bệnh nhưng tâm không bệnh?
Idha, gahapati, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, householder, a well-taught noble disciple, who sees the noble ones, is skilled in the noble Dhamma, well-trained in the noble Dhamma, who sees the good persons, is skilled in the Dhamma of the good persons, well-trained in the Dhamma of the good persons, does not regard rūpa as self, nor self as possessing rūpa; nor rūpa as in self, nor self as in rūpa.
Này gia chủ, ở đây, một đệ tử thánh đã nghe pháp, đã thấy các bậc Thánh, thông hiểu Pháp của các bậc Thánh, được huấn luyện tốt trong Pháp của các bậc Thánh; đã thấy các bậc Chân nhân, thông hiểu Pháp của các bậc Chân nhân, được huấn luyện tốt trong Pháp của các bậc Chân nhân, không quán sắc là tự ngã, cũng không quán tự ngã có sắc; không quán sắc ở trong tự ngã, cũng không quán tự ngã ở trong sắc.
‘Ahaṃ rūpaṃ, mama rūpa’nti na pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He does not become obsessed with ‘I am rūpa, rūpa is mine’.
Người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘sắc là của tôi, sắc là tự ngã của tôi’.
Tassa ‘ahaṃ rūpaṃ, mama rūpa’nti apariyuṭṭhaṭṭhāyino, taṃ rūpaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
For him, who is not obsessed with ‘I am rūpa, rūpa is mine’, that rūpa changes and becomes otherwise.
Khi người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘sắc là của tôi, sắc là tự ngã của tôi’, thì sắc ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
From the changing and becoming otherwise of that rūpa, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của sắc ấy, những sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên nơi người ấy.
‘‘Na vedanaṃ attato samanupassati, na vedanāvantaṃ vā attānaṃ; na attani vā vedanaṃ, na vedanāya vā attānaṃ.
He does not regard vedanā as self, nor self as possessing vedanā; nor vedanā as in self, nor self as in vedanā.
Người ấy không quán thọ là tự ngã, cũng không quán tự ngã có thọ; không quán thọ ở trong tự ngã, cũng không quán tự ngã ở trong thọ.
‘Ahaṃ vedanā, mama vedanā’ti na pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He does not become obsessed with ‘I am vedanā, vedanā is mine’.
Người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘thọ là của tôi, thọ là tự ngã của tôi’.
Tassa ‘ahaṃ vedanā, mama vedanā’ti apariyuṭṭhaṭṭhāyino, sā vedanā vipariṇamati aññathā hoti.
For him, who is not obsessed with ‘I am vedanā, vedanā is mine’, that vedanā changes and becomes otherwise.
Khi người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘thọ là của tôi, thọ là tự ngã của tôi’, thì thọ ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
From the changing and becoming otherwise of that vedanā, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thọ ấy, những sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên nơi người ấy.
‘‘Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ; na attani vā saññaṃ, na saññāya vā attānaṃ.
He does not regard saññā as self, nor self as possessing saññā; nor saññā as in self, nor self as in saññā.
Người ấy không quán tưởng là tự ngã, cũng không quán tự ngã có tưởng; không quán tưởng ở trong tự ngã, cũng không quán tự ngã ở trong tưởng.
‘Ahaṃ saññā, mama saññā’ti na pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He does not become obsessed with ‘I am saññā, saññā is mine’.
Người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘tưởng là của tôi, tưởng là tự ngã của tôi’.
Tassa ‘ahaṃ saññā, mama saññā’ti apariyuṭṭhaṭṭhāyino, sā saññā vipariṇamati aññathā hoti.
For him, who is not obsessed with ‘I am saññā, saññā is mine’, that saññā changes and becomes otherwise.
Khi người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘tưởng là của tôi, tưởng là tự ngã của tôi’, thì tưởng ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa saññāvipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
From the changing and becoming otherwise of that saññā, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của tưởng ấy, những sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên nơi người ấy.
He does not regard saṅkhārā as self, nor self as possessing saṅkhārā; nor saṅkhārā as in self, nor self as in saṅkhārā.
Người ấy không quán các hành là tự ngã, cũng không quán tự ngã có các hành; không quán các hành ở trong tự ngã, cũng không quán tự ngã ở trong các hành.
‘Ahaṃ saṅkhārā, mama saṅkhārā’ti na pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He does not become obsessed with ‘I am saṅkhārā, saṅkhārā are mine’.
Người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘các hành là của tôi, các hành là tự ngã của tôi’.
Tassa ‘ahaṃ saṅkhārā, mama saṅkhārā’ti apariyuṭṭhaṭṭhāyino, te saṅkhārā vipariṇamanti aññathā honti.
For him, who is not obsessed with ‘I am saṅkhārā, saṅkhārā are mine’, those saṅkhārā change and become otherwise.
Khi người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘các hành là của tôi, các hành là tự ngã của tôi’, thì các hành ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa saṅkhāravipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
From the changing and becoming otherwise of those saṅkhārā, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của các hành ấy, những sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên nơi người ấy.
‘‘Na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He does not regard viññāṇa as self, nor self as possessing viññāṇa; nor viññāṇa as in self, nor self as in viññāṇa.
Người ấy không quán thức là tự ngã, cũng không quán tự ngã có thức; không quán thức ở trong tự ngã, cũng không quán tự ngã ở trong thức.
‘Ahaṃ viññāṇaṃ, mama viññāṇa’nti na pariyuṭṭhaṭṭhāyī hoti.
He does not become obsessed with ‘I am viññāṇa, viññāṇa is mine’.
Người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘thức là của tôi, thức là tự ngã của tôi’.
Tassa ‘ahaṃ viññāṇaṃ, mama viññāṇa’nti apariyuṭṭhaṭṭhāyino, taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
For him, who is not obsessed with ‘I am viññāṇa, viññāṇa is mine’, that viññāṇa changes and becomes otherwise.
Khi người ấy không bị phiền não xâm chiếm bởi ý nghĩ ‘thức là của tôi, thức là tự ngã của tôi’, thì thức ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
From the changing and becoming otherwise of that viññāṇa, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thức ấy, những sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên nơi người ấy.
Evaṃ kho, gahapati, āturakāyo hoti no ca āturacitto’’ti.
It is in this way, householder, that one is afflicted in body, but not afflicted in mind.”
Này gia chủ, như vậy là thân bệnh nhưng tâm không bệnh.”
‘‘Apalokito pana vo, bhikkhave, sāriputto’’ti?
“Have you, bhikkhus, announced it to Sāriputta?”
“Này các Tỳ khưu, các con đã xin phép Sāriputta chưa?”
‘‘Na kho no, bhante, apalokito āyasmā sāriputto’’ti.
“No, Venerable sir, we have not announced it to Venerable Sāriputta.”
“Bạch Thế Tôn, chúng con chưa xin phép Tôn giả Sāriputta.”
‘‘Apaloketha, bhikkhave, sāriputtaṃ.
“Announce it, bhikkhus, to Sāriputta.
“Này các Tỳ khưu, các con hãy xin phép Sāriputta.
Sāriputto, bhikkhave, paṇḍito, bhikkhūnaṃ anuggāhako sabrahmacārīna’’nti.
Sāriputta, bhikkhus, is wise; he is a helper of bhikkhus, of fellow brahmacārīs.”
Này các Tỳ khưu, Sāriputta là bậc hiền trí, là người giúp đỡ các Tỳ khưu, các vị đồng Phạm hạnh.”
‘‘Evaṃ bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ khưu ấy vâng lời Thế Tôn.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre aññatarasmiṃ eḷagalāgumbe nisinno hoti.
Now at that time, Venerable Sāriputta was seated not far from the Blessed One, in a certain eḷagalāgumba thicket.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta đang ngồi gần Thế Tôn, tại một bụi cây eḷagalā.
Atha kho te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodiṃsu.
Then, those bhikkhus, having rejoiced in and approved the Blessed One’s words, rose from their seats, paid homage to the Blessed One, circumambulated him clockwise, and approached Venerable Sāriputta; having approached, they exchanged greetings with Venerable Sāriputta.
Rồi các Tỳ khưu ấy hoan hỷ, tùy hỷ lời Thế Tôn dạy, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, họ chào hỏi Tôn giả Sāriputta.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ* vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Having concluded their courteous and amiable talk, they sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, họ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘icchāma mayaṃ, āvuso sāriputta, pacchābhūmaṃ janapadaṃ gantuṃ, pacchābhūme janapade nivāsaṃ kappetuṃ.
Having sat down to one side, those bhikkhus said to Venerable Sāriputta: “Friend Sāriputta, we wish to go to the western regions, to settle down and reside in the western regions.
Ngồi xuống một bên, các Tỳ khưu ấy bạch Tôn giả Sāriputta rằng: “Thưa Hiền giả Sāriputta, chúng tôi muốn đi đến vùng đất phía Tây, muốn an cư tại vùng đất phía Tây.
Apalokito no satthā’’ti.
We have announced it to the Teacher.”
Chúng tôi đã xin phép Bậc Đạo Sư rồi.”
‘‘Santi hāvuso, nānāverajjagataṃ bhikkhuṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi.
“Friends, there are those who will question a bhikkhu who has gone to various regions—wise khattiyas, wise brāhmaṇas, wise householders, wise ascetics.
“Thưa các Hiền giả, có những người sẽ hỏi các Tỳ khưu đi đến các quốc độ khác nhau—những nhà trí thức Sát đế lỵ, những nhà trí thức Bà la môn, những nhà trí thức gia chủ, những nhà trí thức Sa môn.
Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃvādī panāyasmantānaṃ* satthā kimakkhāyīti, kacci vo āyasmantānaṃ dhammā sussutā suggahitā sumanasikatā sūpadhāritā suppaṭividdhā paññāya, yathā byākaramānā āyasmanto vuttavādino ceva bhagavato assatha, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkheyyātha, dhammassa cānudhammaṃ byākareyyātha, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo* gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyyā’’’ti?
Friends, human beings are discerning and will investigate: ‘What does your Teacher proclaim? What does he explain? Have you, venerable sirs, listened well, grasped well, attended well, pondered well, and penetrated well with wisdom the Dhamma, so that in explaining it, you would speak in accordance with what the Blessed One said, not misrepresent the Blessed One with what is untrue, explain the Dhamma in accordance with the Dhamma, and no co-Dhammic disputant would find cause for reproach?’”
Thưa các Hiền giả, những người trí thức là những người tra cứu—‘Đạo Sư của các Hiền giả thuyết giảng điều gì, tuyên bố điều gì? Liệu các Hiền giả có nghe Pháp, nắm giữ Pháp, quán niệm Pháp, thấu triệt Pháp bằng trí tuệ một cách tốt đẹp không, để khi các Hiền giả giải thích, các Hiền giả sẽ nói đúng lời của Thế Tôn, không vu khống Thế Tôn bằng điều không có thật, giải thích Pháp đúng với Pháp, và không có bất kỳ tranh luận nào đúng Pháp có thể bị chê trách không?’”
‘‘Evaṃ byākatepi kho, āvuso, assuyeva uttariṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi…pe… samaṇapaṇḍitāpi.
“Even when thus explained, friends, there would still be others who ask further questions—wise nobles… and wise ascetics.
Này các bạn, ngay cả khi đã trả lời như vậy, vẫn sẽ có những người hỏi thêm những câu hỏi khác – những bậc trí giả dòng Sát-đế-lợi… (tương tự như trên)… những bậc trí giả dòng Sa-môn.
Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃ panāyasmantānaṃ ādīnavaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’ti?
For, friends, people are wise, they are investigators: ‘What danger, venerable sirs, did the Teacher see in form that He declares the removal of desire and lust for it, and for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness?’
Này các bạn, con người là những bậc trí giả, họ là những người thẩm tra – ‘Bạch các Tôn giả, Bậc Đạo Sư đã thấy sự nguy hiểm nào mà Ngài thuyết giảng về sự đoạn trừ dục ái và tham ái đối với sắc, đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, āvuso, evaṃ byākareyyātha – ‘rūpe kho, āvuso, avigatarāgassa* avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
When thus asked, friends, you should explain thus: ‘Friends, for one whose lust is not dispelled, whose desire is not dispelled, whose affection is not dispelled, whose thirst is not dispelled, whose fever is not dispelled, whose craving is not dispelled for that form, when that form changes and alters, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair arise.
Này các bạn, khi được hỏi như vậy, các bạn hãy trả lời như thế này: ‘Này các bạn, đối với người chưa đoạn trừ tham ái, chưa đoạn trừ dục vọng, chưa đoạn trừ ái luyến, chưa đoạn trừ khát khao, chưa đoạn trừ phiền não thiêu đốt, chưa đoạn trừ ái dục đối với sắc, thì do sự biến đổi, sự khác biệt của sắc ấy mà sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng khởi lên.
Vedanāya… saññāya… saṅkhāresu avigatarāgassa…pe… avigatataṇhassa tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
For one whose lust is not dispelled for feeling… for perception… for volitional formations… whose craving is not dispelled for those volitional formations, when those volitional formations change and alter, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair arise.
Đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành, đối với người chưa đoạn trừ tham ái… (tương tự như trên)… chưa đoạn trừ ái dục, thì do sự biến đổi, sự khác biệt của các hành ấy mà sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng khởi lên.
Viññāṇe avigatarāgassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
For one whose lust is not dispelled, whose desire is not dispelled, whose affection is not dispelled, whose thirst is not dispelled, whose fever is not dispelled, whose craving is not dispelled for consciousness, when that consciousness changes and alters, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair arise.
Đối với thức, đối với người chưa đoạn trừ tham ái, chưa đoạn trừ dục vọng, chưa đoạn trừ ái luyến, chưa đoạn trừ khát khao, chưa đoạn trừ phiền não thiêu đốt, chưa đoạn trừ ái dục, thì do sự biến đổi, sự khác biệt của thức ấy mà sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng khởi lên.
Idaṃ kho no, āvuso, ādīnavaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’’’ti.
Friends, it is seeing this danger that our Teacher declares the removal of desire and lust for form, for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness.’
Này các bạn, đã thấy sự nguy hiểm này mà Bậc Đạo Sư thuyết giảng về sự đoạn trừ dục ái và tham ái đối với sắc, đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức.’
‘‘Evaṃ byākatepi kho, āvuso, assuyeva uttariṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi.
“Even when thus explained, friends, there would still be others who ask further questions—wise nobles, wise brahmins, wise householders, wise ascetics.
Này các bạn, ngay cả khi đã trả lời như vậy, vẫn sẽ có những người hỏi thêm những câu hỏi khác – những bậc trí giả dòng Sát-đế-lợi, những bậc trí giả Bà-la-môn, những bậc trí giả gia chủ, những bậc trí giả Sa-môn.
Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃ panāyasmantānaṃ ānisaṃsaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’ti?
For, friends, people are wise, they are investigators: ‘What benefit, venerable sirs, did the Teacher see in form that He declares the removal of desire and lust for it, and for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness?’
Này các bạn, con người là những bậc trí giả, họ là những người thẩm tra – ‘Bạch các Tôn giả, Bậc Đạo Sư đã thấy lợi ích nào mà Ngài thuyết giảng về sự đoạn trừ dục ái và tham ái đối với sắc, đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, āvuso, evaṃ byākareyyātha – ‘rūpe kho, āvuso, vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
When thus asked, friends, you should explain thus: ‘Friends, for one whose lust is dispelled, whose desire is dispelled, whose affection is dispelled, whose thirst is dispelled, whose fever is dispelled, whose craving is dispelled for that form, when that form changes and alters, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair do not arise.
Này các bạn, khi được hỏi như vậy, các bạn hãy trả lời như thế này: ‘Này các bạn, đối với người đã đoạn trừ tham ái, đã đoạn trừ dục vọng, đã đoạn trừ ái luyến, đã đoạn trừ khát khao, đã đoạn trừ phiền não thiêu đốt, đã đoạn trừ ái dục đối với sắc, thì do sự biến đổi, sự khác biệt của sắc ấy mà sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên.
Vedanāya… saññāya… saṅkhāresu vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
For one whose lust is dispelled for feeling… for perception… for volitional formations, whose craving is dispelled for those volitional formations, when those volitional formations change and alter, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair do not arise.
Đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành, đối với người đã đoạn trừ tham ái, đã đoạn trừ dục vọng, đã đoạn trừ ái luyến, đã đoạn trừ khát khao, đã đoạn trừ phiền não thiêu đốt, đã đoạn trừ ái dục, thì do sự biến đổi, sự khác biệt của các hành ấy mà sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên.
Viññāṇe vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
For one whose lust is dispelled, whose desire is dispelled, whose affection is dispelled, whose thirst is dispelled, whose fever is dispelled, whose craving is dispelled for consciousness, when that consciousness changes and alters, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair do not arise.
Đối với thức, đối với người đã đoạn trừ tham ái, đã đoạn trừ dục vọng, đã đoạn trừ ái luyến, đã đoạn trừ khát khao, đã đoạn trừ phiền não thiêu đốt, đã đoạn trừ ái dục, thì do sự biến đổi, sự khác biệt của thức ấy mà sầu bi, khổ ưu, tuyệt vọng không khởi lên.
Idaṃ kho no, āvuso, ānisaṃsaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’’’ti.
Friends, it is seeing this benefit that our Teacher declares the removal of desire and lust for form, for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness.’
Này các bạn, đã thấy lợi ích này mà Bậc Đạo Sư thuyết giảng về sự đoạn trừ dục ái và tham ái đối với sắc, đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức.’
‘‘Akusale cāvuso, dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme sukho vihāro abhavissa avighāto anupāyāso apariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā sugati pāṭikaṅkhā, nayidaṃ bhagavā akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ vaṇṇeyya.
“Friends, if for one who lives having entered upon unwholesome states, there were to be a pleasant abiding in this very life, without vexation, without distress, without fever, and after the breakup of the body, after death, a good destination could be expected, then the Blessed One would not commend the abandonment of unwholesome states.
Này các bạn, nếu một người sống an trú trong các pháp bất thiện mà có sự an lạc, không phiền não, không khổ lụy, không thiêu đốt trong hiện tại, và sau khi thân hoại mạng chung được tái sinh vào cõi thiện, thì Đức Thế Tôn sẽ không ca ngợi sự đoạn trừ các pháp bất thiện.
Yasmā ca kho, āvuso, akusale dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme dukkho vihāro savighāto saupāyāso sapariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā, tasmā bhagavā akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ vaṇṇeti.
But because, friends, for one who lives having entered upon unwholesome states, there is a painful abiding in this very life, with vexation, with distress, with fever, and after the breakup of the body, after death, a bad destination can be expected, therefore the Blessed One commends the abandonment of unwholesome states.
Nhưng này các bạn, vì một người sống an trú trong các pháp bất thiện mà có sự khổ đau, có phiền não, có khổ lụy, có thiêu đốt trong hiện tại, và sau khi thân hoại mạng chung được tái sinh vào cõi ác, nên Đức Thế Tôn mới ca ngợi sự đoạn trừ các pháp bất thiện.
‘‘Kusale cāvuso, dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme dukkho vihāro abhavissa savighāto saupāyāso sapariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā, nayidaṃ bhagavā kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ vaṇṇeyya.
“Friends, if for one who lives having entered upon wholesome states, there were to be a painful abiding in this very life, with vexation, with distress, with fever, and after the breakup of the body, after death, a bad destination could be expected, then the Blessed One would not commend the entering upon wholesome states.
Này các bạn, nếu một người sống an trú trong các pháp thiện mà có sự khổ đau, có phiền não, có khổ lụy, có thiêu đốt trong hiện tại, và sau khi thân hoại mạng chung được tái sinh vào cõi ác, thì Đức Thế Tôn sẽ không ca ngợi sự an trú trong các pháp thiện.
Yasmā ca kho, āvuso, kusale dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme sukho vihāro avighāto anupāyāso apariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā sugati pāṭikaṅkhā, tasmā bhagavā kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ vaṇṇetī’’ti.
But because, friends, for one who lives having entered upon wholesome states, there is a pleasant abiding in this very life, without vexation, without distress, without fever, and after the breakup of the body, after death, a good destination can be expected, therefore the Blessed One commends the entering upon wholesome states.”
Nhưng này các bạn, vì một người sống an trú trong các pháp thiện mà có sự an lạc, không phiền não, không khổ lụy, không thiêu đốt trong hiện tại, và sau khi thân hoại mạng chung được tái sinh vào cõi thiện, nên Đức Thế Tôn mới ca ngợi sự an trú trong các pháp thiện.”
‘‘Rūpadhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko.
“Householder, the rūpa-dhātu is the home of consciousness.
“Này gia chủ, sắc giới là nơi nương tựa của thức.
Rūpadhāturāgavinibandhañca* pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati.
And consciousness bound by lust for the rūpa-dhātu is called ‘one who frequents a home’.
Thức bị ràng buộc bởi tham ái đối với sắc giới được gọi là ‘nương tựa vào nơi nương tựa’ (okasārī).
Vedanādhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko.
Householder, the vedanā-dhātu is the home of consciousness.
Này gia chủ, thọ giới là nơi nương tựa của thức.
Vedanādhāturāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati.
And consciousness bound by lust for the vedanā-dhātu is called ‘one who frequents a home’.
Thức bị ràng buộc bởi tham ái đối với thọ giới được gọi là ‘nương tựa vào nơi nương tựa’.
Saññādhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko.
Householder, the saññā-dhātu is the home of consciousness.
Này gia chủ, tưởng giới là nơi nương tựa của thức.
Saññādhāturāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati.
And consciousness bound by lust for the saññā-dhātu is called ‘one who frequents a home’.
Thức bị ràng buộc bởi tham ái đối với tưởng giới được gọi là ‘nương tựa vào nơi nương tựa’.
Saṅkhāradhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko.
Householder, the saṅkhāra-dhātu is the home of consciousness.
Này gia chủ, hành giới là nơi nương tựa của thức.
Saṅkhāradhāturāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati.
And consciousness bound by lust for the saṅkhāra-dhātu is called ‘one who frequents a home’.
Thức bị ràng buộc bởi tham ái đối với hành giới được gọi là ‘nương tựa vào nơi nương tựa’.
Evaṃ kho, gahapati, okasārī hoti.
Thus, householder, one is ‘one who frequents a home’.
Này gia chủ, như vậy là ‘nương tựa vào nơi nương tựa’.
‘‘Kathañca, gahapati, anokasārī hoti?
“And how, householder, is one ‘one who does not frequent a home’?
Này gia chủ, làm sao là ‘không nương tựa vào nơi nương tựa’ (anokasārī)?
Rūpadhātuyā kho, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī* yā taṇhā ye upayupādānā* cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā* āyatiṃ anuppādadhammā.
Householder, whatever desire, whatever lust, whatever delight, whatever craving, whatever attachments, mental determinations, adherence, and underlying tendencies there are regarding the rūpa-dhātu, they have been abandoned by the Tathāgata, cut off at the root, made like a palm stump, brought to non-existence, not liable to future arising.
Này gia chủ, bất cứ dục vọng, tham ái, hỷ lạc, khát ái, những sự chấp thủ, sự an trú và tiềm ẩn của tâm đối với sắc giới, tất cả những điều đó đã được Như Lai đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như gốc cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh, không còn khả năng khởi lên trong tương lai.
Tasmā tathāgato ‘anokasārī’ti vuccati.
Therefore, the Tathāgata is called 'anokasārī' (one who does not resort to a dwelling).
Do đó, Như Lai được gọi là ‘người không nương tựa chốn nương thân’ (anokasārī).
Vedanādhātuyā kho, gahapati… saññādhātuyā kho, gahapati… saṅkhāradhātuyā kho, gahapati… viññāṇadhātuyā kho, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Householder, regarding the element of feeling... Householder, regarding the element of perception... Householder, regarding the element of formations... Householder, regarding the element of consciousness, whatever desire, whatever lust, whatever delight, whatever craving, whatever attachments and clinging, whatever mental determinations, inclinations, and underlying tendencies there are, these have been abandoned by the Tathāgata, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to arise again in the future.
Này gia chủ, đối với yếu tố thọ (vedanādhātu)… này gia chủ, đối với yếu tố tưởng (saññādhātu)… này gia chủ, đối với yếu tố hành (saṅkhāradhātu)… này gia chủ, đối với yếu tố thức (viññāṇadhātu), những dục vọng, tham ái, hoan hỷ, khát khao, những sự chấp thủ, bám víu, sự an trú, sự bám chặt và những tùy miên của tâm, tất cả những điều đó đã được Như Lai đoạn trừ, nhổ tận gốc rễ, làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt đứt, không còn khả năng tái sinh, không thể phát sinh trong tương lai.
Tasmā tathāgato ‘anokasārī’ti vuccati.
Therefore, the Tathāgata is called 'anokasārī' (one who does not resort to a dwelling).
Do đó, Như Lai được gọi là ‘người không nương tựa chốn nương thân’ (anokasārī).
Evaṃ kho, gahapati, anokasārī hoti.
It is in this way, householder, that one is anokasārī.
Này gia chủ, như vậy là ‘người không nương tựa chốn nương thân’.
‘‘Kathañca, gahapati, niketasārī hoti?
“And how, householder, is one niketasārī (one who resorts to a dwelling)?
“Này gia chủ, thế nào là ‘người nương tựa chốn nương thân’ (niketasārī)?
Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, ‘niketasārī’ti vuccati.
Householder, being bound by diffusion and entanglement with the 'dwelling' of the sign of form, one is called 'niketasārī'.
Này gia chủ, sự bám víu vào các dấu hiệu của sắc (rūpanimitta), sự nương tựa và sự ràng buộc, đó được gọi là ‘người nương tựa chốn nương thân’.
Saddanimitta…pe… gandhanimitta… rasanimitta… phoṭṭhabbanimitta… dhammanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, ‘niketasārī’ti vuccati.
Regarding the sign of sound...pe... the sign of smell... the sign of taste... the sign of touch... Householder, being bound by diffusion and entanglement with the 'dwelling' of the sign of mental phenomena, one is called 'niketasārī'.
Dấu hiệu của tiếng (saddanimitta)… này gia chủ, dấu hiệu của mùi (gandhanimitta)… dấu hiệu của vị (rasanimitta)… dấu hiệu của xúc chạm (phoṭṭhabbanimitta)… dấu hiệu của pháp (dhammanimitta), sự nương tựa và sự ràng buộc, đó được gọi là ‘người nương tựa chốn nương thân’.
Evaṃ kho, gahapati, niketasārī hoti.
It is in this way, householder, that one is niketasārī.
Này gia chủ, như vậy là ‘người nương tựa chốn nương thân’.
‘‘Kathañca, gahapati, aniketasārī hoti?
“And how, householder, is one aniketasārī (one who does not resort to a dwelling)?
“Này gia chủ, thế nào là ‘người không nương tựa chốn nương thân’ (aniketasārī)?
Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Householder, the Tathāgata's diffusion and entanglement with the 'dwelling' of the sign of form have been abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to arise again in the future.
Này gia chủ, đối với Như Lai, sự bám víu vào các dấu hiệu của sắc (rūpanimitta), sự nương tựa và sự ràng buộc, tất cả những điều đó đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc rễ, làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt đứt, không còn khả năng tái sinh, không thể phát sinh trong tương lai.
Tasmā tathāgato ‘aniketasārī’ti vuccati.
Therefore, the Tathāgata is called 'aniketasārī'.
Do đó, Như Lai được gọi là ‘người không nương tựa chốn nương thân’.
Saddanimitta… gandhanimitta… rasanimitta… phoṭṭhabbanimitta… dhammanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Regarding the sign of sound... the sign of smell... the sign of taste... the sign of touch... Householder, the Tathāgata's diffusion and entanglement with the 'dwelling' of the sign of mental phenomena have been abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to arise again in the future.
Dấu hiệu của tiếng (saddanimitta)… dấu hiệu của mùi (gandhanimitta)… dấu hiệu của vị (rasanimitta)… dấu hiệu của xúc chạm (phoṭṭhabbanimitta)… dấu hiệu của pháp (dhammanimitta), sự nương tựa và sự ràng buộc, tất cả những điều đó đã được Như Lai đoạn trừ, nhổ tận gốc rễ, làm cho như thân cây thốt nốt bị chặt đứt, không còn khả năng tái sinh, không thể phát sinh trong tương lai.
Tasmā tathāgato ‘aniketasārī’ti vuccati.
Therefore, the Tathāgata is called 'aniketasārī'.
Do đó, Như Lai được gọi là ‘người không nương tựa chốn nương thân’.
Evaṃ kho, gahapati, aniketasārī hoti.
It is in this way, householder, that one is aniketasārī.
Này gia chủ, như vậy là ‘người không nương tựa chốn nương thân’.
‘‘Kathañca, gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti?
“And how, householder, does one engage in disputatious talk with people?
“Này gia chủ, thế nào là ‘người tranh cãi với mọi người’?
Idha, gahapati, ekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi; ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi.
Here, householder, a certain individual engages in such talk: ‘You don't understand this Dhamma and Discipline; I understand this Dhamma and Discipline.
Này gia chủ, ở đây, một số người nói những lời như thế này: ‘Ngươi không hiểu Pháp và Luật này; ta hiểu Pháp và Luật này.
Kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi?
How could you understand this Dhamma and Discipline?
Làm sao ngươi có thể hiểu Pháp và Luật này?
Micchāpaṭipanno tvamasi; ahamasmi sammāpaṭipanno.
You are practicing wrongly; I am practicing rightly.
Ngươi đã hành sai; ta đã hành đúng.
Pure vacanīyaṃ pacchā avaca; pacchā vacanīyaṃ pure avaca.
You said what should be said last, first; you said what should be said first, last.
Ngươi đã nói điều đáng nói sau cùng trước, và nói điều đáng nói trước sau cùng.
Sahitaṃ me, asahitaṃ te.
What I said is coherent, what you said is not coherent.
Lời ta có ý nghĩa, lời ngươi không có ý nghĩa.
Adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ.
Your accustomed argument has been overturned.
Điều ngươi đã quen thuộc đã bị đảo lộn.
Āropito te vādo; cara vādappamokkhāya.
Your point has been refuted; go and seek release from your argument.
Luận điểm của ngươi đã bị bác bỏ; hãy tìm cách giải thoát luận điểm của ngươi đi.
Niggahitosi; nibbeṭhehi vā sace pahosī’ti.
You are defeated; if you can, disentangle yourself!’
Ngươi đã bị đánh bại; hãy giải thích nếu ngươi có thể’.
Evaṃ kho, gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti.
It is in this way, householder, that one engages in disputatious talk with people.
Này gia chủ, như vậy là ‘người tranh cãi với mọi người’.
5. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
5. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
5. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus thus: ‘‘Bhikkhus!’’
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Venerable Sir!’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng lời Thế Tôn đáp lại.
Bhagavā etadavoca – ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha; samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti.
The Blessed One said this: ‘‘Develop samādhi, bhikkhus; a bhikkhu who is concentrated, bhikkhus, understands things as they actually are.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, hãy tu tập định; này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu có định sẽ thấu hiểu mọi sự như thật.
Kiñca yathābhūtaṃ pajānāti?
And what does he understand as it actually is?
Thấu hiểu mọi sự như thật là gì?
Rūpassa samudayañca atthaṅgamañca, vedanāya samudayañca atthaṅgamañca, saññāya samudayañca atthaṅgamañca, saṅkhārānaṃ samudayañca atthaṅgamañca, viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca’’.
The origin and passing away of form, the origin and passing away of feeling, the origin and passing away of perception, the origin and passing away of mental formations, the origin and passing away of consciousness.’’
Là thấu hiểu sự khởi lên và sự diệt tận của sắc, sự khởi lên và sự diệt tận của thọ, sự khởi lên và sự diệt tận của tưởng, sự khởi lên và sự diệt tận của các hành, sự khởi lên và sự diệt tận của thức.”
‘‘Kiñca abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati?
‘‘And what does he delight in, speak highly of, and cling to?
“Hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào điều gì?
Rūpaṃ abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
He delights in, speaks highly of, and clings to form.
Hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào sắc.
Tassa rūpaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
When he delights in, speaks highly of, and clings to form, delight arises in him.
Khi người ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào sắc, sự hoan hỷ (ái) khởi lên trong sắc.
Yā rūpe nandī tadupādānaṃ.
The delight that is in form is clinging.
Sự hoan hỷ (ái) trong sắc ấy chính là sự chấp thủ (upādāna).
Tassupādānapaccayā bhavo; bhavapaccayā jāti; jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.
From the condition of clinging, there is existence; from the condition of existence, there is birth; from the condition of birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do duyên chấp thủ (upādāna) mà có hữu (bhava); do duyên hữu mà có sinh (jāti); do duyên sinh mà già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não khởi lên.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
Thus is the origin of this whole mass of suffering.
Như vậy là sự khởi lên của toàn bộ khối khổ này.”
‘‘Kathañca, bhikkhave, upādāparitassanā hoti?
‘‘And how, bhikkhus, is there clinging and anxiety?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là sự sợ hãi do chấp thủ?
Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, an uninstructed ordinary person, who is not a seer of the noble ones, not skilled in the Dhamma of the noble ones, not disciplined in the Dhamma of the noble ones, who is not a seer of the true persons, not skilled in the Dhamma of the true persons, not disciplined in the Dhamma of the true persons, regards form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một phàm phu không được nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông hiểu Pháp của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong Pháp của các bậc Thánh; không thấy các thiện nhân, không thông hiểu Pháp của các thiện nhân, không được huấn luyện trong Pháp của các thiện nhân, người ấy quán sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
That form of his changes and becomes otherwise.
Sắc ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā rūpavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
From the change and alteration of that form, his consciousness follows the change of form.
Do sự biến đổi và trở thành khác của sắc, thức của người ấy cũng biến đổi theo sắc.
Tassa rūpavipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
From that consciousness following the change of form, anxieties and states of mental turmoil arise, taking over his mind.
Do thức biến đổi theo sắc mà các sự sợ hãi (ái) và các pháp bất thiện khởi lên, bao trùm tâm trí.
Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca upādāya ca paritassati.
With his mind thus taken over, he becomes agitated, distressed, yearning, and with clinging he becomes anxious.
Do tâm trí bị bao trùm, người ấy trở nên sợ hãi, phiền não, bám víu và sợ hãi do chấp thủ.
‘‘Vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ; attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ.
‘‘He regards feeling as self, or self as possessing feeling; or feeling as in self, or self as in feeling.
Người ấy quán thọ là tự ngã, hoặc tự ngã có thọ; hoặc thọ ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thọ.
Tassa sā vedanā vipariṇamati aññathā hoti.
That feeling of his changes and becomes otherwise.
Thọ ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā vedanāvipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
From the change and alteration of that feeling, his consciousness follows the change of feeling.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thọ, thức của người ấy cũng biến đổi theo thọ.
Tassa vedanāvipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
From that consciousness following the change of feeling, anxieties and states of mental turmoil arise, taking over his mind.
Do thức biến đổi theo thọ mà các sự sợ hãi và các pháp bất thiện khởi lên, bao trùm tâm trí.
Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca upādāya ca paritassati.
With his mind thus taken over, he becomes agitated, distressed, yearning, and with clinging he becomes anxious.
Do tâm trí bị bao trùm, người ấy trở nên sợ hãi, phiền não, bám víu và sợ hãi do chấp thủ.
‘‘Saññaṃ attato samanupassati…pe… saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ; attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ.
“He regards perception as self…pe… he regards formations as self, or self as possessing formations; or formations as in self, or self as in formations.
‘‘Người ấy quán tưởng tưởng là tự ngã…pe… quán tưởng các hành là tự ngã, hoặc tự ngã có các hành; hoặc các hành ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong các hành.
Tassa te saṅkhārā vipariṇamanti aññathā honti.
To him, those formations change and become otherwise.
Các hành ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa saṅkhāravipariṇāmaññathābhāvā saṅkhāravipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
Due to the change and alteration of those formations, his consciousness becomes subject to the change of formations.
Do sự biến đổi và trở thành khác của các hành ấy, thức của người ấy trở nên tùy thuộc vào sự biến đổi của các hành.
Tassa saṅkhāravipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
Born of that consciousness subject to the change of formations, anxieties and mental states arise, overcoming his mind.
Do sự tùy thuộc vào sự biến đổi của các hành ấy, các pháp sinh khởi sự lo âu, chiếm đoạt tâm của người ấy.
Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca upādāya ca paritassati.
With his mind overcome, he becomes frightened, distressed, and clinging, and he is anxious due to clinging.
Do tâm bị chiếm đoạt, người ấy trở nên kinh hãi, khổ não, lo lắng, và lo âu do chấp thủ.
‘‘Viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“He regards consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.
‘‘Người ấy quán tưởng thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that consciousness changes and becomes otherwise.
Thức ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
Due to the change and alteration of that consciousness, his consciousness becomes subject to the change of consciousness.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thức ấy, thức của người ấy trở nên tùy thuộc vào sự biến đổi của thức.
Tassa viññāṇavipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
Born of that consciousness subject to the change of consciousness, anxieties and mental states arise, overcoming his mind.
Do sự tùy thuộc vào sự biến đổi của thức ấy, các pháp sinh khởi sự lo âu, chiếm đoạt tâm của người ấy.
Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca upādāya ca paritassati.
With his mind overcome, he becomes frightened, distressed, and clinging, and he is anxious due to clinging.
Do tâm bị chiếm đoạt, người ấy trở nên kinh hãi, khổ não, lo lắng, và lo âu do chấp thủ.
Evaṃ kho, bhikkhave, upādāparitassanā hoti.
This is how, bhikkhus, there is anxiety due to clinging.
Này các Tỳ-kheo, sự lo âu do chấp thủ là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, anupādāaparitassanā hoti?
“And how, bhikkhus, is there no anxiety due to non-clinging?
‘‘Và này các Tỳ-kheo, sự không lo âu do không chấp thủ là như thế nào?
Idha, bhikkhave, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, a well-taught noble disciple, who sees the noble ones, is skilled in the noble Dhamma, and well-disciplined in the noble Dhamma; who sees the good persons, is skilled in the Dhamma of the good persons, and well-disciplined in the Dhamma of the good persons—he does not regard form as self, nor self as possessing form; nor form as in self, nor self as in form.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử có nghe, thấy các bậc Thánh, thiện xảo trong Chánh pháp của các bậc Thánh, được huấn luyện tốt trong Chánh pháp của các bậc Thánh; thấy các bậc Chân nhân, thiện xảo trong Chánh pháp của các bậc Chân nhân, được huấn luyện tốt trong Chánh pháp của các bậc Chân nhân, không quán tưởng sắc là tự ngã, không quán tưởng tự ngã có sắc; không quán tưởng sắc ở trong tự ngã, không quán tưởng tự ngã ở trong sắc.
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that form changes and becomes otherwise.
Sắc ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā na rūpavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
Due to the change and alteration of that form, his consciousness does not become subject to the change of form.
Do sự biến đổi và trở thành khác của sắc ấy, thức của người ấy không tùy thuộc vào sự biến đổi của sắc.
Tassa na rūpavipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
Born of that consciousness not subject to the change of form, anxieties and mental states do not arise, overcoming his mind.
Do sự không tùy thuộc vào sự biến đổi của sắc ấy, các pháp sinh khởi sự lo âu không chiếm đoạt tâm của người ấy.
Cetaso apariyādānā na cevuttāsavā* hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā, anupādāya ca na paritassati.
With his mind not overcome, he is neither frightened nor distressed nor clinging, and he is not anxious due to non-clinging.
Do tâm không bị chiếm đoạt, người ấy không kinh hãi, không khổ não, không lo lắng, và không lo âu do không chấp thủ.
‘‘Na vedanaṃ attato samanupassati, na vedanāvantaṃ vā attānaṃ; na attani vā vedanaṃ, na vedanāya vā attānaṃ.
“He does not regard feeling as self, nor self as possessing feeling; nor feeling as in self, nor self as in feeling.
‘‘Người ấy không quán tưởng thọ là tự ngã, không quán tưởng tự ngã có thọ; không quán tưởng thọ ở trong tự ngã, không quán tưởng tự ngã ở trong thọ.
Tassa sā vedanā vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that feeling changes and becomes otherwise.
Thọ ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā na vedanāvipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
Due to the change and alteration of that feeling, his consciousness does not become subject to the change of feeling.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thọ ấy, thức của người ấy không tùy thuộc vào sự biến đổi của thọ.
Tassa na vedanāvipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
Born of that consciousness not subject to the change of feeling, anxieties and mental states do not arise, overcoming his mind.
Do sự không tùy thuộc vào sự biến đổi của thọ ấy, các pháp sinh khởi sự lo âu không chiếm đoạt tâm của người ấy.
Cetaso apariyādānā na cevuttāsavā hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā, anupādāya ca na paritassati.
With his mind not overcome, he is neither frightened nor distressed nor clinging, and he is not anxious due to non-clinging.
Do tâm không bị chiếm đoạt, người ấy không kinh hãi, không khổ não, không lo lắng, và không lo âu do không chấp thủ.
‘‘Na saññaṃ…pe… na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ; na attani vā saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ.
“He does not regard perception…pe… he does not regard formations as self, nor self as possessing formations; nor formations as in self, nor self as in formations.
‘‘Người ấy không quán tưởng tưởng…pe… không quán tưởng các hành là tự ngã, không quán tưởng tự ngã có các hành; không quán tưởng các hành ở trong tự ngã, không quán tưởng tự ngã ở trong các hành.
Tassa te saṅkhārā vipariṇamanti aññathā honti.
To him, those formations change and become otherwise.
Các hành ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa saṅkhāravipariṇāmaññathābhāvā na saṅkhāravipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
Due to the change and alteration of those formations, his consciousness does not become subject to the change of formations.
Do sự biến đổi và trở thành khác của các hành ấy, thức của người ấy không tùy thuộc vào sự biến đổi của các hành.
Tassa na saṅkhāravipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
Born of that consciousness not subject to the change of formations, anxieties and mental states do not arise, overcoming his mind.
Do sự không tùy thuộc vào sự biến đổi của các hành ấy, các pháp sinh khởi sự lo âu không chiếm đoạt tâm của người ấy.
Cetaso apariyādānā na cevuttāsavā hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā, anupādāya ca na paritassati.
With his mind not overcome, he is neither frightened nor distressed nor clinging, and he is not anxious due to non-clinging.
Do tâm không bị chiếm đoạt, người ấy không kinh hãi, không khổ não, không lo lắng, và không lo âu do không chấp thủ.
‘‘Na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ…pe… tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
“He does not regard consciousness as self, nor self as possessing consciousness…pe… to him, that consciousness changes and becomes otherwise.
‘‘Người ấy không quán tưởng thức là tự ngã, không quán tưởng tự ngã có thức…pe… thức ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā na viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti.
Due to the change and alteration of that consciousness, his consciousness does not become subject to the change of consciousness.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thức ấy, thức của người ấy không tùy thuộc vào sự biến đổi của thức.
Tassa na viññāṇavipariṇāmānuparivattijā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.
Born of that consciousness not subject to the change of consciousness, anxieties and mental states do not arise, overcoming his mind.
Do sự không tùy thuộc vào sự biến đổi của thức ấy, các pháp sinh khởi sự lo âu không chiếm đoạt tâm của người ấy.
Cetaso apariyādānā na cevuttāsavā hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā, anupādāya ca na paritassati.
With his mind not overcome, he is neither frightened nor distressed nor clinging, and he is not anxious due to non-clinging.
Do tâm không bị chiếm đoạt, người ấy không kinh hãi, không khổ não, không lo lắng, và không lo âu do không chấp thủ.
Evaṃ kho, bhikkhave, anupādā aparitassanaṃ hotī’’ti.
This is how, bhikkhus, there is no anxiety due to non-clinging.”
Này các Tỳ-kheo, sự không lo âu do không chấp thủ là như vậy’’.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
8. Sāvatthinidānaṃ.
Sāvatthī.
8. Tại Sāvatthī.
‘‘Upādāparitassanañca vo, bhikkhave, desessāmi anupādāaparitassanañca.
“I will teach you, bhikkhus, anxiety due to clinging and no anxiety due to non-clinging.
‘‘Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về sự lo âu do chấp thủ và sự không lo âu do không chấp thủ.
Taṃ suṇātha…pe… kathañca, bhikkhave, upādāparitassanā hoti?
Listen to that…pe… And how, bhikkhus, is there anxiety due to clinging?
Hãy lắng nghe…pe… Và này các Tỳ-kheo, sự lo âu do chấp thủ là như thế nào?
Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
Here, bhikkhus, an untaught ordinary person regards form as ‘This is mine, this I am, this is my self’.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, phàm phu vô văn không nghe pháp quán tưởng sắc: ‘Đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’.
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that form changes and becomes otherwise.
Sắc ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that form, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của sắc ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não khởi lên.
Vedanaṃ etaṃ mama…pe… saññaṃ etaṃ mama… saṅkhāre etaṃ mama… viññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
He regards feeling as ‘This is mine’…pe… perception as ‘This is mine’… formations as ‘This is mine’… consciousness as ‘This is mine, this I am, this is my self’.
Người ấy quán tưởng thọ: ‘Đây là của tôi’…pe… tưởng: ‘Đây là của tôi’… các hành: ‘Đây là của tôi’… thức: ‘Đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’.
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that consciousness changes and becomes otherwise.
Thức ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that consciousness, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thức ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não khởi lên.
Evaṃ kho, bhikkhave, upādāparitassanā hoti.
This is how, bhikkhus, there is anxiety due to clinging.
Này các Tỳ-kheo, sự lo âu do chấp thủ là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, anupādāaparitassanā hoti?
“And how, bhikkhus, is there no anxiety due to non-clinging?
‘‘Và này các Tỳ-kheo, sự không lo âu do không chấp thủ là như thế nào?
Idha, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
Here, bhikkhus, a well-taught noble disciple regards form as ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử có nghe pháp không quán tưởng sắc: ‘Đây không phải của tôi, đây không phải tôi, đây không phải tự ngã của tôi’.
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that form changes and becomes otherwise.
Sắc ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that form, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của sắc ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não không khởi lên.
Vedanaṃ netaṃ mama… saññaṃ netaṃ mama… saṅkhāre netaṃ mama… viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He regards feeling as ‘This is not mine’… perception as ‘This is not mine’… formations as ‘This is not mine’… consciousness as ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’.
Người ấy không quán tưởng thọ: ‘Đây không phải của tôi’… tưởng: ‘Đây không phải của tôi’… các hành: ‘Đây không phải của tôi’… thức: ‘Đây không phải của tôi, đây không phải tôi, đây không phải tự ngã của tôi’.
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati aññathā hoti.
To him, that consciousness changes and becomes otherwise.
Thức ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that consciousness, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair do not arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thức ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não không khởi lên.
Evaṃ kho, bhikkhave, anupādāaparitassanā hotī’’ti.
This is how, bhikkhus, there is no anxiety due to non-clinging.”
Này các Tỳ-kheo, sự không lo âu do không chấp thủ là như vậy’’.
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
9. Sāvatthinidānaṃ.
Sāvatthī.
9. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
“Form, bhikkhus, past and future, is impermanent; what then of the present!
‘‘Này các Tỳ-kheo, sắc là vô thường trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ rūpasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ rūpaṃ nābhinandati; paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple is not attached to past form; he does not delight in future form; he is committed to disenchantment, dispassion, and cessation with regard to present form.
Này các Tỳ-kheo, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử có nghe pháp không còn mong cầu sắc trong quá khứ; không hoan hỷ sắc trong vị lai; và thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt sắc hiện tại.
Vedanā aniccā…pe… saññā aniccā… saṅkhārā aniccā atītānāgatā; ko pana vādo paccuppannānaṃ!
Feeling is impermanent…pe… perception is impermanent… formations, past and future, are impermanent; what then of present formations!
Thọ là vô thường…pe… tưởng là vô thường… các hành là vô thường trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītesu saṅkhāresu anapekkho hoti; anāgate saṅkhāre nābhinandati; paccuppannānaṃ saṅkhārānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple is not attached to past formations; he does not delight in future formations; he is committed to disenchantment, dispassion, and cessation with regard to present formations.
Này các Tỳ-kheo, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử có nghe pháp không còn mong cầu các hành trong quá khứ; không hoan hỷ các hành trong vị lai; và thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt các hành hiện tại.
Viññāṇaṃ aniccaṃ atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
Consciousness, past and future, is impermanent; what then of the present!
Thức là vô thường trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ viññāṇasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ viññāṇaṃ nābhinandati; paccuppannassa viññāṇassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple is not attached to past consciousness; he does not delight in future consciousness; he is committed to disenchantment, dispassion, and cessation with regard to present consciousness.”
Này các Tỳ-kheo, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử có nghe pháp không còn mong cầu thức trong quá khứ; không hoan hỷ thức trong vị lai; và thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt thức hiện tại’’.
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
10. Sāvatthinidānaṃ.
10. At Sāvatthī.
10. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
“Form, bhikkhus, is suffering in the past and future; how much more so in the present!
"Này các Tỳ-khưu, sắc là khổ trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ rūpasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ rūpaṃ nābhinandati; paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple is not attached to past form; he does not delight in future form; he practices for the disillusionment, dispassion, and cessation of present form.
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp không còn mong cầu sắc trong quá khứ; không hoan hỷ sắc trong vị lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt sắc hiện tại.
Vedanā dukkhā… saññā dukkhā… saṅkhārā dukkhā… viññāṇaṃ dukkhaṃ atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
Feeling is suffering… perception is suffering… volitional formations are suffering… consciousness is suffering in the past and future; how much more so in the present!
Thọ là khổ… Tưởng là khổ… Hành là khổ… Thức là khổ trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ viññāṇasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ viññāṇaṃ nābhinandati; paccuppannassa viññāṇassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti.
Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple is not attached to past consciousness; he does not delight in future consciousness; he practices for the disillusionment, dispassion, and cessation of present consciousness.”
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp không còn mong cầu thức trong quá khứ; không hoan hỷ thức trong vị lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt thức hiện tại."
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ Mười.
11. Sāvatthinidānaṃ.
11. At Sāvatthī.
11. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, anattā atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
“Form, bhikkhus, is not-self in the past and future; how much more so in the present!
"Này các Tỳ-khưu, sắc là vô ngã trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ rūpasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ rūpaṃ nābhinandati; paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple is not attached to past form; he does not delight in future form; he practices for the disillusionment, dispassion, and cessation of present form.
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp không còn mong cầu sắc trong quá khứ; không hoan hỷ sắc trong vị lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt sắc hiện tại.
Vedanā anattā… saññā anattā… saṅkhārā anattā… viññāṇaṃ anattā atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
Feeling is not-self… perception is not-self… volitional formations are not-self… consciousness is not-self in the past and future; how much more so in the present!
Thọ là vô ngã… Tưởng là vô ngã… Hành là vô ngã… Thức là vô ngã trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ viññāṇasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ viññāṇaṃ nābhinandati; paccuppannassa viññāṇassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti.
Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple is not attached to past consciousness; he does not delight in future consciousness; he practices for the disillusionment, dispassion, and cessation of present consciousness.”
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp không còn mong cầu thức trong quá khứ; không hoan hỷ thức trong vị lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt thức hiện tại."
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ Mười Một.
12. Evaṃ me sutaṃ – sāvatthiyaṃ.
12. Thus have I heard – at Sāvatthī.
12. Tôi nghe như vầy – tại Sāvatthī.
Tatra kho…pe… ‘‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ.
There indeed…pe… “Form, bhikkhus, is impermanent, feeling is impermanent, perception is impermanent, volitional formations are impermanent, consciousness is impermanent.
Tại đó… (như trên)… "Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường, thọ là vô thường, tưởng là vô thường, hành là vô thường, thức là vô thường.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple becomes disenchanted with form, disenchanted with feeling, disenchanted with perception, disenchanted with volitional formations, disenchanted with consciousness.
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp nhàm chán sắc, nhàm chán thọ, nhàm chán tưởng, nhàm chán hành, nhàm chán thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Nhàm chán thì ly tham; ly tham thì giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there is the knowledge: ‘It is liberated.’
Trong sự giải thoát, có trí tuệ rằng: 'Đã giải thoát'.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
'Sự tái sinh đã tận, đời sống Phạm hạnh đã hoàn thành, việc cần làm đã làm xong, không còn trở lại trạng thái này nữa' – vị ấy biết rõ như vậy."
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
14. Sāvatthinidānaṃ.
14. At Sāvatthī.
14. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā.
“Form, bhikkhus, is not-self, feeling is not-self, perception is not-self, volitional formations are not-self, consciousness is not-self.
"Này các Tỳ-khưu, sắc là vô ngã, thọ là vô ngã, tưởng là vô ngã, hành là vô ngã, thức là vô ngã.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple becomes disenchanted with form, disenchanted with feeling, disenchanted with perception, disenchanted with volitional formations, disenchanted with consciousness.
Này các Tỳ-khưu, thấy như vậy, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp nhàm chán sắc, nhàm chán thọ, nhàm chán tưởng, nhàm chán hành, nhàm chán thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Nhàm chán thì ly tham; ly tham thì giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there is the knowledge: ‘It is liberated.’
Trong sự giải thoát, có trí tuệ rằng: 'Đã giải thoát'.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
'Sự tái sinh đã tận, đời sống Phạm hạnh đã hoàn thành, việc cần làm đã làm xong, không còn trở lại trạng thái này nữa' – vị ấy biết rõ như vậy."
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
15. Sāvatthinidānaṃ.
15. At Sāvatthī.
15. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
“Form, bhikkhus, is impermanent.
"Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is impermanent is suffering; what is suffering is not-self; what is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã; cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Vedanā aniccā.
Feeling is impermanent.
Thọ là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is impermanent is suffering; what is suffering is not-self; what is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã; cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Saññā aniccā…pe… saṅkhārā aniccā… viññāṇaṃ aniccaṃ.
Perception is impermanent…pe… volitional formations are impermanent… consciousness is impermanent.
Tưởng là vô thường… Hành là vô thường… Thức là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is impermanent is suffering; what is suffering is not-self; what is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã; cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘there is no more for this state of being.’”
Thấy như vậy… (như trên)… biết rõ 'không còn trở lại trạng thái này nữa'."
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
16. Sāvatthinidānaṃ.
16. At Sāvatthī.
16. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ.
“Form, bhikkhus, is suffering.
"Này các Tỳ-khưu, sắc là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is suffering is not-self; what is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã; cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Vedanā dukkhā… saññā dukkhā… saṅkhārā dukkhā… viññāṇaṃ dukkhaṃ.
Feeling is suffering… perception is suffering… volitional formations are suffering… consciousness is suffering.
Thọ là khổ… Tưởng là khổ… Hành là khổ… Thức là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is suffering is not-self; what is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã; cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘there is no more for this state of being.’”
Thấy như vậy… (như trên)… biết rõ 'không còn trở lại trạng thái này nữa'."
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
17. Sāvatthinidānaṃ.
17. At Sāvatthī.
17. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, anattā.
“Form, bhikkhus, is not-self.
"Này các Tỳ-khưu, sắc là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Vedanā anattā… saññā anattā… saṅkhārā anattā… viññāṇaṃ anattā.
Feeling is not-self… perception is not-self… volitional formations are not-self… consciousness is not-self.
Thọ là vô ngã… Tưởng là vô ngã… Hành là vô ngã… Thức là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self should be seen as it actually is with right wisdom thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì là vô ngã thì phải thấy cái đó bằng chánh trí tuệ đúng như thật rằng: 'Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi'.
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘there is no more for this state of being.’”
Thấy như vậy… (như trên)… biết rõ 'không còn trở lại trạng thái này nữa'."
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
18. Sāvatthinidānaṃ.
18. At Sāvatthī.
18. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
“Form, bhikkhus, is impermanent.
"Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of form, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng vô thường.
Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto niccaṃ bhavissati!
Since form, bhikkhus, arises from what is impermanent, how can it be permanent?
Này các Tỳ-khưu, sắc được sinh ra từ cái vô thường thì làm sao có thể thường hằng được!
Vedanā aniccā.
Feeling is impermanent.
Thọ là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo vedanāya uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of feeling, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho thọ sinh khởi, cái đó cũng vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, vedanā kuto niccā bhavissati!
Since feeling, bhikkhus, arises from what is impermanent, how can it be permanent?
Này các Tỳ-khưu, thọ được sinh ra từ cái vô thường thì làm sao có thể thường hằng được!
Saññā aniccā… saṅkhārā aniccā.
Perception is impermanent… volitional formations are impermanent.
Tưởng là vô thường… Hành là vô thường.
Yopi hetu yopi paccayo saṅkhārānaṃ uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of volitional formations, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho hành sinh khởi, cái đó cũng vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, saṅkhārā kuto niccā bhavissanti!
Since volitional formations, bhikkhus, arise from what is impermanent, how can they be permanent?
Này các Tỳ-khưu, hành được sinh ra từ cái vô thường thì làm sao có thể thường hằng được!
Viññāṇaṃ aniccaṃ.
Consciousness is impermanent.
Thức là vô thường.
Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of consciousness, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho thức sinh khởi, cái đó cũng vô thường.
Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati!
Since consciousness, bhikkhus, arises from what is impermanent, how can it be permanent?
Này các Tỳ-khưu, thức được sinh ra từ cái vô thường thì làm sao có thể thường hằng được!
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘there is no more for this state of being.’”
Thấy như vậy… (như trên)… biết rõ 'không còn trở lại trạng thái này nữa'."
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
19. Sāvatthinidānaṃ.
19. At Sāvatthī.
19. Khởi nguyên tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ.
“Form, bhikkhus, is suffering.
"Này các Tỳ-khưu, sắc là khổ.
Yopi hetu yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of form, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto sukhaṃ bhavissati!
Since form, bhikkhus, arises from what is suffering, how can it be pleasant?
Này các Tỳ-khưu, sắc được sinh ra từ cái khổ thì làm sao có thể an lạc được!
Vedanā dukkhā… saññā dukkhā… saṅkhārā dukkhā… viññāṇaṃ dukkhaṃ.
Feeling is suffering… perception is suffering… volitional formations are suffering… consciousness is suffering.
Thọ là khổ… Tưởng là khổ… Hành là khổ… Thức là khổ.
Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of consciousness, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho thức sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto sukhaṃ bhavissati!
Monks, how can consciousness, originating from suffering, be happiness?
Này các Tỳ-khưu, thức sinh khởi từ khổ, làm sao có thể là lạc?
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands: ‘There is no further state of being thus.’
Khi thấy như vậy… (v.v.)… vị ấy biết rõ không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Bài kinh thứ Tám.
20. Sāvatthinidānaṃ.
20. At Sāvatthī.
20. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, anattā.
“Form, monks, is non-self.
“Này các Tỳ-khưu, sắc là vô ngã.
Yopi hetu yopi paccayo rūpassa uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of form, that too is non-self.
Bất cứ nhân nào, bất cứ duyên nào khiến sắc sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, rūpaṃ kuto attā bhavissati!
Monks, how can form, originating from non-self, be self?
Này các Tỳ-khưu, sắc sinh khởi từ vô ngã, làm sao có thể là ngã?
Vedanā anattā… saññā anattā… saṅkhārā anattā… viññāṇaṃ anattā.
Feeling is non-self… perception is non-self… volitional formations are non-self… consciousness is non-self.
Thọ là vô ngã… Tưởng là vô ngã… Các hành là vô ngã… Thức là vô ngã.
Yopi hetu yopi paccayo viññāṇassa uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of consciousness, that too is non-self.
Bất cứ nhân nào, bất cứ duyên nào khiến thức sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ kuto attā bhavissati!
Monks, how can consciousness, originating from non-self, be self?
Này các Tỳ-khưu, thức sinh khởi từ vô ngã, làm sao có thể là ngã?
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands: ‘There is no further state of being thus.’
Khi thấy như vậy… (v.v.)… vị ấy biết rõ không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Bài kinh thứ Chín.
21. Sāvatthiyaṃ … ārāme.
21. At Sāvatthī… in the monastery.
21. Tại Sāvatthī… trong tinh xá.
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đảnh lễ Thế Tôn, vị ấy ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘nirodho nirodho’ti, bhante, vuccati.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “‘Cessation, cessation,’ it is said, venerable sir.
Khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘diệt tận, diệt tận’.
Katamesānaṃ kho, bhante, dhammānaṃ nirodho* ‘nirodho’ti vuccatī’’ti?
Of which phenomena, venerable sir, is the cessation called ‘cessation’?”
Bạch Thế Tôn, diệt tận của các pháp nào được gọi là ‘diệt tận’?”
‘‘Rūpaṃ kho, ānanda, aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ.
“Form, Ānanda, is impermanent, conditioned, dependently originated, subject to destruction, subject to fading away, subject to dispassion, subject to cessation.
“Này Ānanda, sắc là vô thường, là pháp hữu vi, là pháp duyên sinh, là pháp có tính chất hoại diệt, có tính chất biến mất, có tính chất ly tham, có tính chất diệt tận.
Tassa nirodho* ‘nirodho’ti vuccati.
Its cessation is called ‘cessation.’
Sự diệt tận của nó được gọi là ‘diệt tận’.
Vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā.
Feeling is impermanent, conditioned, dependently originated, subject to destruction, subject to fading away, subject to dispassion, subject to cessation.
Thọ là vô thường, là pháp hữu vi, là pháp duyên sinh, là pháp có tính chất hoại diệt, có tính chất biến mất, có tính chất ly tham, có tính chất diệt tận.
Tassā nirodho ‘nirodho’ti vuccati.
Its cessation is called ‘cessation.’
Sự diệt tận của nó được gọi là ‘diệt tận’.
Saññā… saṅkhārā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā.
Perception… volitional formations are impermanent, conditioned, dependently originated, subject to destruction, subject to fading away, subject to dispassion, subject to cessation.
Tưởng… Các hành là vô thường, là pháp hữu vi, là pháp duyên sinh, là pháp có tính chất hoại diệt, có tính chất biến mất, có tính chất ly tham, có tính chất diệt tận.
Tesaṃ nirodho ‘nirodho’ti vuccati.
Their cessation is called ‘cessation.’
Sự diệt tận của chúng được gọi là ‘diệt tận’.
Viññāṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ.
Consciousness is impermanent, conditioned, dependently originated, subject to destruction, subject to fading away, subject to dispassion, subject to cessation.
Thức là vô thường, là pháp hữu vi, là pháp duyên sinh, là pháp có tính chất hoại diệt, có tính chất biến mất, có tính chất ly tham, có tính chất diệt tận.
Tassa nirodho ‘nirodho’ti vuccati.
Its cessation is called ‘cessation.’
Sự diệt tận của nó được gọi là ‘diệt tận’.
Imesaṃ kho, ānanda, dhammānaṃ nirodho ‘nirodho’ti vuccatī’’ti.
Of these phenomena, Ānanda, the cessation is called ‘cessation’.”
Này Ānanda, sự diệt tận của các pháp này được gọi là ‘diệt tận’.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Bài kinh thứ Mười.
22. Sāvatthiyaṃ … tatra kho … ‘‘bhārañca vo, bhikkhave, desessāmi bhārahārañca bhārādānañca bhāranikkhepanañca.
22. At Sāvatthī… There, indeed… “I will teach you, monks, the burden, the burden-bearer, the taking up of the burden, and the laying down of the burden.
22. Tại Sāvatthī… ở đó… “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về gánh nặng, người mang gánh nặng, sự vác gánh nặng và sự đặt gánh nặng xuống.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, bhāro?
And what, monks, is the burden?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là gánh nặng?
Pañcupādānakkhandhā tissa vacanīyaṃ.
It is to be said that it is the five aggregates subject to clinging.
Năm uẩn chấp thủ là câu trả lời.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho; ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhāro’’.
The form aggregate subject to clinging, the feeling aggregate subject to clinging, the perception aggregate subject to clinging, the volitional formations aggregate subject to clinging, the consciousness aggregate subject to clinging. This, monks, is called the burden.”
Sắc uẩn chấp thủ, thọ uẩn chấp thủ, tưởng uẩn chấp thủ, hành uẩn chấp thủ, thức uẩn chấp thủ; này các Tỳ-khưu, đây được gọi là gánh nặng.”
23. Sāvatthinidānaṃ.
23. At Sāvatthī.
Bài kinh thứ nhất.
‘‘Pariññeyye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi pariññañca.
“Monks, I will teach you the phenomena to be fully understood and full understanding.
23. Tại Sāvatthī.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về các pháp cần phải liễu tri và sự liễu tri.
Katame ca, bhikkhave, pariññeyyā dhammā?
And what, monks, are the phenomena to be fully understood?
Hãy lắng nghe điều đó.
Rūpaṃ, bhikkhave, pariññeyyo dhammo, vedanā pariññeyyo dhammo, saññā pariññeyyo dhammo, saṅkhārā pariññeyyo dhammo, viññāṇaṃ pariññeyyo dhammo.
Form, monks, is a phenomenon to be fully understood; feeling is a phenomenon to be fully understood; perception is a phenomenon to be fully understood; volitional formations are a phenomenon to be fully understood; consciousness is a phenomenon to be fully understood.
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp cần phải liễu tri?
Ime vuccanti, bhikkhave, pariññeyyā dhammā.
These, monks, are called the phenomena to be fully understood.
Này các Tỳ-khưu, sắc là pháp cần phải liễu tri, thọ là pháp cần phải liễu tri, tưởng là pháp cần phải liễu tri, hành là pháp cần phải liễu tri, thức là pháp cần phải liễu tri.
Katamā ca, bhikkhave, pariññā?
And what, monks, is full understanding?
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp cần phải liễu tri.
Yo, bhikkhave, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo.
Whatever, monks, is the destruction of lust, the destruction of hatred, the destruction of delusion.
Này các Tỳ-khưu, thế nào là sự liễu tri?
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, pariññā’’ti.
This, monks, is called full understanding.”
Này các Tỳ-khưu, đó là sự diệt tận của tham, sự diệt tận của sân, sự diệt tận của si.
Dutiyaṃ.
The Second.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sự liễu tri.”
24. Sāvatthinidānaṃ.
24. At Sāvatthī.
3. Kinh Liễu Tri (Abhijāna Sutta)
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya; vedanaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya; saññaṃ anabhijānaṃ… saṅkhāre anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya; viññāṇaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
“Monks, not directly knowing, not fully understanding, not dispassionately observing, not abandoning form, one is incapable of the destruction of suffering; not directly knowing, not fully understanding, not dispassionately observing, not abandoning feeling, one is incapable of the destruction of suffering; not directly knowing… perception… not directly knowing… volitional formations… not directly knowing, not fully understanding, not dispassionately observing, not abandoning consciousness, one is incapable of the destruction of suffering.
24. Tại Sāvatthī.
Rūpañca kho, bhikkhave, abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya; vedanaṃ abhijānaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyā’’ti.
However, monks, directly knowing, fully understanding, dispassionately observing, abandoning form, one is capable of the destruction of suffering; directly knowing… feeling… perception… volitional formations… directly knowing, fully understanding, dispassionately observing, abandoning consciousness, one is capable of the destruction of suffering.”
“Này các Tỳ-khưu, không liễu tri, không nhận biết, không ly tham, không từ bỏ sắc thì không có khả năng diệt khổ; không liễu tri, không nhận biết, không ly tham, không từ bỏ thọ thì không có khả năng diệt khổ; không liễu tri tưởng… không liễu tri, không nhận biết, không ly tham, không từ bỏ các hành thì không có khả năng diệt khổ; không liễu tri, không nhận biết, không ly tham, không từ bỏ thức thì không có khả năng diệt khổ.
Tatiyaṃ.
The Third.
Nhưng này các Tỳ-khưu, liễu tri, nhận biết, ly tham, từ bỏ sắc thì có khả năng diệt khổ; liễu tri thọ… tưởng… các hành… liễu tri, nhận biết, ly tham, từ bỏ thức thì có khả năng diệt khổ.”
25. Sāvatthinidānaṃ.
25. At Sāvatthī.
4. Kinh Dục Tham (Chandarāga Sutta)
‘‘Yo, bhikkhave, rūpasmiṃ chandarāgo taṃ pajahatha.
“Whatever lust and desire there is for form, monks, abandon that.
25. Tại Sāvatthī.
Evaṃ taṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.
Thus that form will be abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to future arising.
“Này các Tỳ-khưu, dục tham nào đối với sắc, hãy từ bỏ dục tham đó.
Yo vedanāya chandarāgo taṃ pajahatha.
Whatever lust and desire there is for feeling, abandon that.
Như vậy, sắc đó sẽ được từ bỏ, bị cắt đứt tận gốc rễ, bị làm cho như gốc cây thốt nốt, bị làm cho không còn hiện hữu, không còn có thể sinh khởi trong tương lai.
Evaṃ sā vedanā pahīnā bhavissati ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Thus that feeling will be abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to future arising.
Dục tham nào đối với thọ, hãy từ bỏ dục tham đó.
Yo saññāya chandarāgo taṃ pajahatha.
Whatever lust and desire there is for perception, abandon that.
Như vậy, thọ đó sẽ được từ bỏ, bị cắt đứt tận gốc rễ, bị làm cho như gốc cây thốt nốt, bị làm cho không còn hiện hữu, không còn có thể sinh khởi trong tương lai.
Evaṃ sā saññā pahīnā bhavissati ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Thus that perception will be abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to future arising.
Dục tham nào đối với tưởng, hãy từ bỏ dục tham đó.
Yo saṅkhāresu chandarāgo taṃ pajahatha.
Whatever lust and desire there is for volitional formations, abandon that.
Như vậy, tưởng đó sẽ được từ bỏ, bị cắt đứt tận gốc rễ, bị làm cho như gốc cây thốt nốt, bị làm cho không còn hiện hữu, không còn có thể sinh khởi trong tương lai.
Evaṃ te saṅkhārā pahīnā bhavissanti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Thus those volitional formations will be abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to future arising.
Dục tham nào đối với các hành, hãy từ bỏ dục tham đó.
Yo viññāṇasmiṃ chandarāgo taṃ pajahatha.
Whatever lust and desire there is for consciousness, abandon that.
Như vậy, các hành đó sẽ được từ bỏ, bị cắt đứt tận gốc rễ, bị làm cho như gốc cây thốt nốt, bị làm cho không còn hiện hữu, không còn có thể sinh khởi trong tương lai.
Evaṃ taṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhamma’’nti.
Thus that consciousness will be abandoned, cut off at the root, made like a palm tree stump, brought to non-existence, not liable to future arising.”
Dục tham nào đối với thức, hãy từ bỏ dục tham đó.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Như vậy, thức đó sẽ được từ bỏ, bị cắt đứt tận gốc rễ, bị làm cho như gốc cây thốt nốt, bị làm cho không còn hiện hữu, không còn có thể sinh khởi trong tương lai.”
26. Sāvatthinidānaṃ.
26. At Sāvatthī.
5. Kinh Vị Ngọt (Assāda Sutta)
‘‘Pubbeva* me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva* sato etadahosi – ‘ko nu kho rūpassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
“Before my enlightenment, monks, while I was still an unenlightened Bodhisatta, it occurred to me: ‘What is the gratification in form, what is its danger, what is the escape from it?
26. Tại Sāvatthī.
Ko vedanāya assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
What is the gratification in feeling, what is its danger, what is the escape from it?
“Này các Tỳ-khưu, trước khi Ta giác ngộ, khi Ta còn là Bồ-tát chưa chứng quả Chánh Đẳng Giác, Ta đã nghĩ rằng: ‘Vị ngọt của sắc là gì, sự nguy hiểm là gì, lối thoát là gì?
Ko saññāya assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
What is the gratification in perception, what is the danger, what is the escape?
Cái gì là vị ngọt (assāda) của tưởng (saññā)? Cái gì là sự nguy hiểm (ādīnava) của tưởng? Cái gì là sự thoát ly (nissaraṇa) khỏi tưởng?
Ko saṅkhārānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
What is the gratification in formations, what is the danger, what is the escape?
Cái gì là vị ngọt của các hành (saṅkhāra)? Cái gì là sự nguy hiểm của các hành? Cái gì là sự thoát ly khỏi các hành?
Ko viññāṇassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’nti?
What is the gratification in consciousness, what is the danger, what is the escape?’
Cái gì là vị ngọt của thức (viññāṇa)? Cái gì là sự nguy hiểm của thức? Cái gì là sự thoát ly khỏi thức?”
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘yaṃ kho rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpassa assādo.
To me, bhikkhus, this thought occurred: ‘Whatever happiness and joy arise conditioned by rūpa, that is the gratification in rūpa.
Này các Tỳ-khưu, ý nghĩ đó đã khởi lên trong Ta: “Phàm cái gì là lạc (sukha) và hỷ (somanassa) khởi lên do duyên sắc (rūpa), đó là vị ngọt của sắc.
Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ rūpassa ādīnavo.
That rūpa is impermanent, unsatisfactory, subject to change—that is the danger in rūpa.
Phàm sắc là vô thường (anicca), khổ (dukkha), có pháp biến hoại (vipariṇāmadhamma), đó là sự nguy hiểm của sắc.
Yo rūpasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ rūpassa nissaraṇaṃ.
The removal of desire and lust for rūpa, the abandonment of desire and lust—that is the escape from rūpa.
Phàm cái gì là sự điều phục dục tham (chandarāga), sự từ bỏ dục tham trong sắc, đó là sự thoát ly khỏi sắc.
Yaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ vedanāya assādo* .
Whatever happiness and joy arise conditioned by feeling, that is the gratification in feeling.
Phàm cái gì là lạc và hỷ khởi lên do duyên thọ (vedanā), đó là vị ngọt của thọ.
Yaṃ vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ vedanāya ādīnavo.
That feeling is impermanent, unsatisfactory, subject to change—that is the danger in feeling.
Phàm thọ là vô thường, khổ, có pháp biến hoại, đó là sự nguy hiểm của thọ.
Yo vedanāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇaṃ.
The removal of desire and lust for feeling, the abandonment of desire and lust—that is the escape from feeling.
Phàm cái gì là sự điều phục dục tham, sự từ bỏ dục tham trong thọ, đó là sự thoát ly khỏi thọ.
Yaṃ saññaṃ paṭicca uppajjati…pe… yaṃ saṅkhāre paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ saṅkhārānaṃ assādo.
Whatever happiness and joy arise conditioned by perception… Whatever happiness and joy arise conditioned by formations, that is the gratification in formations.
Phàm cái gì là lạc và hỷ khởi lên do duyên tưởng (saññā)… (như trên)… Phàm cái gì là lạc và hỷ khởi lên do duyên các hành (saṅkhāra), đó là vị ngọt của các hành.
Yaṃ* saṅkhārā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ saṅkhārānaṃ ādīnavo.
Those formations are impermanent, unsatisfactory, subject to change—that is the danger in formations.
Phàm các hành là vô thường, khổ, có pháp biến hoại, đó là sự nguy hiểm của các hành.
Yo saṅkhāresu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ saṅkhārānaṃ nissaraṇaṃ.
The removal of desire and lust for formations, the abandonment of desire and lust—that is the escape from formations.
Phàm cái gì là sự điều phục dục tham, sự từ bỏ dục tham trong các hành, đó là sự thoát ly khỏi các hành.
Yaṃ viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ viññāṇassa assādo.
Whatever happiness and joy arise conditioned by consciousness, that is the gratification in consciousness.
Phàm cái gì là lạc và hỷ khởi lên do duyên thức (viññāṇa), đó là vị ngọt của thức.
Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ viññāṇassa ādīnavo.
That consciousness is impermanent, unsatisfactory, subject to change—that is the danger in consciousness.
Phàm thức là vô thường, khổ, có pháp biến hoại, đó là sự nguy hiểm của thức.
Yo viññāṇasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ’’’.
The removal of desire and lust for consciousness, the abandonment of desire and lust—that is the escape from consciousness.’
Phàm cái gì là sự điều phục dục tham, sự từ bỏ dục tham trong thức, đó là sự thoát ly khỏi thức.”
‘‘Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ evaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ* .
‘As long as, bhikkhus, I had not truly understood, as they really are, the gratification in these five aggregates of clinging as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, so long, bhikkhus, I did not acknowledge myself to be fully awakened to unsurpassed perfect self-awakening in this world with its devas, Māra, and Brahmā, among this generation with its ascetics, brahmins, devas, and humans.
“Này các Tỳ-khưu, chừng nào Ta chưa như thật giác ngộ được vị ngọt của năm thủ uẩn này là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, sự thoát ly là sự thoát ly, thì chừng đó, này các Tỳ-khưu, Ta chưa tuyên bố rằng Ta đã chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Giác trong thế giới với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ evaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ; athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ.
But when, bhikkhus, I had truly understood, as they really are, the gratification in these five aggregates of clinging as gratification, the danger as danger, and the escape as escape; then, bhikkhus, I acknowledged myself to be fully awakened to unsurpassed perfect self-awakening in this world with its devas, Māra, and Brahmā, among this generation with its ascetics, brahmins, devas, and humans.
Nhưng này các Tỳ-khưu, khi Ta đã như thật giác ngộ được vị ngọt của năm thủ uẩn này là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, sự thoát ly là sự thoát ly, thì chừng đó, này các Tỳ-khưu, Ta mới tuyên bố rằng Ta đã chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Giác trong thế giới với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti* ; ayamantimā jāti; natthi dāni punabbhavo’’’ti.
And knowledge and vision arose in me: “My liberation is unshakeable; this is my last birth; there is now no further existence.”’
Và tri kiến khởi lên nơi Ta: ‘Sự giải thoát của Ta là bất động (akuppā); đây là đời sống cuối cùng; nay không còn tái sanh nữa.’”
Pañcamaṃ.
Fifth.
Thứ năm.
27. Sāvatthinidānaṃ.
27. Sāvatthī. The Buddha said:
27. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpassāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
‘Bhikkhus, I sought the gratification in rūpa.
“Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm vị ngọt của sắc.
Yo rūpassa assādo tadajjhagamaṃ.
Whatever gratification there is in rūpa, that I attained.
Ta đã đạt được vị ngọt của sắc.
Yāvatā rūpassa assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as the gratification in rūpa extends, that has been well seen by me with wisdom.
Vị ngọt của sắc, Ta đã thấy rõ bằng trí tuệ của mình.
Rūpassāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought the danger in rūpa.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm sự nguy hiểm của sắc.
Yo rūpassa ādīnavo tadajjhagamaṃ.
Whatever danger there is in rūpa, that I attained.
Ta đã đạt được sự nguy hiểm của sắc.
Yāvatā rūpassa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as the danger in rūpa extends, that has been well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của sắc, Ta đã thấy rõ bằng trí tuệ của mình.
Rūpassāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought the escape from rūpa.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm sự thoát ly khỏi sắc.
Yaṃ rūpassa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
Whatever escape there is from rūpa, that I attained.
Ta đã đạt được sự thoát ly khỏi sắc.
Yāvatā rūpassa nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as the escape from rūpa extends, that has been well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly khỏi sắc, Ta đã thấy rõ bằng trí tuệ của mình.
Vedanāyāhaṃ, bhikkhave… saññāyāhaṃ, bhikkhave… saṅkhārānāhaṃ, bhikkhave… viññāṇassāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought the gratification in feeling… Bhikkhus, I sought the gratification in perception… Bhikkhus, I sought the gratification in formations… Bhikkhus, I sought the gratification in consciousness.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm vị ngọt của thọ… của tưởng… của các hành… của thức.
Yo viññāṇassa assādo tadajjhagamaṃ.
Whatever gratification there is in consciousness, that I attained.
Ta đã đạt được vị ngọt của thức.
Yāvatā viññāṇassa assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as the gratification in consciousness extends, that has been well seen by me with wisdom.
Vị ngọt của thức, Ta đã thấy rõ bằng trí tuệ của mình.
Viññāṇassāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought the danger in consciousness.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm sự nguy hiểm của thức.
Yo viññāṇassa ādīnavo tadajjhagamaṃ.
Whatever danger there is in consciousness, that I attained.
Ta đã đạt được sự nguy hiểm của thức.
Yāvatā viññāṇassa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as the danger in consciousness extends, that has been well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của thức, Ta đã thấy rõ bằng trí tuệ của mình.
Viññāṇassāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought the escape from consciousness.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm sự thoát ly khỏi thức.
Yaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
Whatever escape there is from consciousness, that I attained.
Ta đã đạt được sự thoát ly khỏi thức.
Yāvatā viññāṇassa nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as the escape from consciousness extends, that has been well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly khỏi thức, Ta đã thấy rõ bằng trí tuệ của mình.
Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ…pe… abbhaññāsiṃ.
As long as, bhikkhus, I had not truly understood, as they really are, the gratification in these five aggregates of clinging as gratification, the danger as danger, and the escape as escape… I had understood.
Này các Tỳ-khưu, chừng nào Ta chưa như thật giác ngộ được vị ngọt của năm thủ uẩn này là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, sự thoát ly là sự thoát ly… (như trên)… Ta đã giác ngộ.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti* ; ayamantimā jāti; natthi dāni punabbhavo’’’ti.
And knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is my last birth; there is now no further existence.’
Và tri kiến khởi lên nơi Ta: ‘Sự giải thoát của Ta là bất động; đây là đời sống cuối cùng; nay không còn tái sanh nữa.’”
Chaṭṭhaṃ.
Sixth.
Thứ sáu.
28. Sāvatthinidānaṃ.
28. Sāvatthī. The Buddha said:
28. Tại Sāvatthī.
‘‘No cedaṃ, bhikkhave, rūpassa assādo abhavissa nayidaṃ sattā rūpasmiṃ sārajjeyyuṃ.
‘If, bhikkhus, there were no gratification in rūpa, beings would not be enamored of rūpa.
“Này các Tỳ-khưu, nếu không có vị ngọt của sắc, thì các chúng sanh đã không say đắm sắc.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi rūpassa assādo, tasmā sattā rūpasmiṃ sārajjanti.
But because there is gratification in rūpa, bhikkhus, beings are enamored of rūpa.
Vì này các Tỳ-khưu, có vị ngọt của sắc, nên các chúng sanh say đắm sắc.
No cedaṃ, bhikkhave, rūpassa ādīnavo abhavissa nayidaṃ sattā rūpasmiṃ nibbindeyyuṃ.
If, bhikkhus, there were no danger in rūpa, beings would not be dispassionate towards rūpa.
Này các Tỳ-khưu, nếu không có sự nguy hiểm của sắc, thì các chúng sanh đã không nhàm chán sắc.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi rūpassa ādīnavo, tasmā sattā rūpasmiṃ nibbindanti.
But because there is danger in rūpa, bhikkhus, beings are dispassionate towards rūpa.
Vì này các Tỳ-khưu, có sự nguy hiểm của sắc, nên các chúng sanh nhàm chán sắc.
No cedaṃ, bhikkhave, rūpassa nissaraṇaṃ abhavissa nayidaṃ sattā rūpasmā nissareyyuṃ.
If, bhikkhus, there were no escape from rūpa, beings would not escape from rūpa.
Này các Tỳ-khưu, nếu không có sự thoát ly khỏi sắc, thì các chúng sanh đã không thoát ly khỏi sắc.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi rūpassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā rūpasmā nissaranti.
But because there is escape from rūpa, bhikkhus, beings escape from rūpa.
Vì này các Tỳ-khưu, có sự thoát ly khỏi sắc, nên các chúng sanh thoát ly khỏi sắc.
No cedaṃ, bhikkhave, vedanāya…pe… no cedaṃ, bhikkhave, saññāya… no cedaṃ, bhikkhave, saṅkhārānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā saṅkhārehi nissareyyuṃ.
If, bhikkhus, there were no… in feeling… If, bhikkhus, there were no… in perception… If, bhikkhus, there were no escape from formations, beings would not escape from formations.
Này các Tỳ-khưu, nếu không có sự thoát ly khỏi thọ… (như trên)… nếu không có sự thoát ly khỏi tưởng… nếu không có sự thoát ly khỏi các hành, thì các chúng sanh đã không thoát ly khỏi các hành.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi saṅkhārānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā saṅkhārehi nissaranti.
But because there is escape from formations, bhikkhus, beings escape from formations.
Vì này các Tỳ-khưu, có sự thoát ly khỏi các hành, nên các chúng sanh thoát ly khỏi các hành.
No cedaṃ, bhikkhave, viññāṇassa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ sārajjeyyuṃ.
If, bhikkhus, there were no gratification in consciousness, beings would not be enamored of consciousness.
Này các Tỳ-khưu, nếu không có vị ngọt của thức, thì các chúng sanh đã không say đắm thức.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi viññāṇassa assādo, tasmā sattā viññāṇasmiṃ sārajjanti.
But because there is gratification in consciousness, bhikkhus, beings are enamored of consciousness.
Vì này các Tỳ-khưu, có vị ngọt của thức, nên các chúng sanh say đắm thức.
No cedaṃ, bhikkhave, viññāṇassa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ nibbindeyyuṃ.
If, bhikkhus, there were no danger in consciousness, beings would not be dispassionate towards consciousness.
Này các Tỳ-khưu, nếu không có sự nguy hiểm của thức, thì các chúng sanh đã không nhàm chán thức.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi viññāṇassa ādīnavo, tasmā sattā viññāṇasmiṃ nibbindanti.
But because there is danger in consciousness, bhikkhus, beings are dispassionate towards consciousness.
Vì này các Tỳ-khưu, có sự nguy hiểm của thức, nên các chúng sanh nhàm chán thức.
No cedaṃ, bhikkhave, viññāṇassa nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā viññāṇasmā nissareyyuṃ.
If, bhikkhus, there were no escape from consciousness, beings would not escape from consciousness.
Này các Tỳ-khưu, nếu không có sự thoát ly khỏi thức, thì các chúng sanh đã không thoát ly khỏi thức.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi viññāṇassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā viññāṇasmā nissaranti.
But because there is escape from consciousness, bhikkhus, beings escape from consciousness.
Vì này các Tỳ-khưu, có sự thoát ly khỏi thức, nên các chúng sanh thoát ly khỏi thức.
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, sattā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññaṃsu* ; neva tāva, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā vihariṃsu.
As long as, bhikkhus, beings had not truly understood, as they really are, the gratification in these five aggregates of clinging as gratification, the danger as danger, and the escape as escape; so long, bhikkhus, beings did not live detached, disjoined, and liberated with an unconfined mind from the world with its devas, Māra, and Brahmā, among the generation with its ascetics, brahmins, devas, and humans.
“Này các Tỳ-khưu, chừng nào các chúng sanh chưa như thật giác ngộ được vị ngọt của năm thủ uẩn này là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, sự thoát ly là sự thoát ly; thì chừng đó, này các Tỳ-khưu, các chúng sanh trong thế giới với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, chưa thoát ly, chưa giải thoát, chưa được giải thoát hoàn toàn với tâm không còn giới hạn.
Yato ca kho, bhikkhave, sattā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññaṃsu; atha, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā viharanti’’.
But when, monks, beings comprehended, as it really is, the gratification of these five aggregates of clinging as gratification, the danger as danger, and the escape as escape; then, monks, beings are released, disjoined, liberated from the world with devas, with Māra, with Brahmā, from the generation of recluses and brahmins, with devas and humans, and dwell with an unbounded mind.
"Và này các Tỳ khưu, khi nào các chúng sanh đã thắng tri như thật vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, sự xuất ly là sự xuất ly của năm thủ uẩn này; khi ấy, này các Tỳ khưu, các chúng sanh đã xuất ly, không còn bị ràng buộc, đã giải thoát khỏi thế gian cùng với chư thiên, cùng với ma vương, cùng với phạm thiên, khỏi chúng sanh cùng với sa-môn và bà-la-môn, cùng với chư thiên và loài người, họ trú với tâm không còn giới hạn."
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
29. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
29. Nhân ở Sāvatthī.
‘‘Yo, bhikkhave, rūpaṃ abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati.
“Monks, whoever delights in form, he delights in suffering.
"Này các Tỳ khưu, người nào hoan hỷ sắc, người ấy hoan hỷ khổ.
Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi.
Whoever delights in suffering, I say he is not freed from suffering.
Người nào hoan hỷ khổ, Ta nói rằng người ấy chưa giải thoát khỏi khổ.
Yo vedanaṃ abhinandati… yo saññaṃ abhinandati… yo saṅkhāre abhinandati… yo viññāṇaṃ abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati.
Whoever delights in feeling… whoever delights in perception… whoever delights in volitional formations… whoever delights in consciousness, he delights in suffering.
Người nào hoan hỷ thọ... người nào hoan hỷ tưởng... người nào hoan hỷ các hành... người nào hoan hỷ thức, người ấy hoan hỷ khổ.
Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi.
Whoever delights in suffering, I say he is not freed from suffering.
Người nào hoan hỷ khổ, Ta nói rằng người ấy chưa giải thoát khỏi khổ.
Yo ca kho, bhikkhave, rūpaṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati.
But, monks, whoever does not delight in form, he does not delight in suffering.
Và này các Tỳ khưu, người nào không hoan hỷ sắc, người ấy không hoan hỷ khổ.
Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi.
Whoever does not delight in suffering, I say he is freed from suffering.
Người nào không hoan hỷ khổ, Ta nói rằng người ấy đã giải thoát khỏi khổ.
Yo vedanaṃ nābhinandati… yo saññaṃ nābhinandati… yo saṅkhāre nābhinandati… yo viññāṇaṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati.
Whoever does not delight in feeling… whoever does not delight in perception… whoever does not delight in volitional formations… whoever does not delight in consciousness, he does not delight in suffering.
Người nào không hoan hỷ thọ... người nào không hoan hỷ tưởng... người nào không hoan hỷ các hành... người nào không hoan hỷ thức, người ấy không hoan hỷ khổ.
Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmī’’ti.
Whoever does not delight in suffering, I say he is freed from suffering.”
Người nào không hoan hỷ khổ, Ta nói rằng người ấy đã giải thoát khỏi khổ."
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
30. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
30. Nhân ở Sāvatthī.
‘‘Yo, bhikkhave, rūpassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.
“Monks, whatever is the arising, the continuance, the manifestation, the appearance of form, that is the arising of suffering, the continuance of diseases, the appearance of old age and death.
"Này các Tỳ khưu, sự sanh khởi, sự tồn tại, sự hình thành, sự biểu hiện của sắc, đó là sự sanh khởi của khổ, sự tồn tại của bệnh tật, sự biểu hiện của già và chết.
Yo vedanāya…pe… yo saññāya…pe… yo saṅkhārānaṃ…pe… yo viññāṇassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.
Whatever is the arising… continuance… manifestation… appearance of feeling… of perception… of volitional formations… of consciousness, that is the arising of suffering, the continuance of diseases, the appearance of old age and death.
Sự sanh khởi, sự tồn tại, sự hình thành, sự biểu hiện của thọ... của tưởng... của các hành... của thức, đó là sự sanh khởi của khổ, sự tồn tại của bệnh tật, sự biểu hiện của già và chết.
Yo ca kho, bhikkhave, rūpassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamo.
But, monks, whatever is the cessation, the subsiding, the disappearance of form, that is the cessation of suffering, the subsiding of diseases, the disappearance of old age and death.
Và này các Tỳ khưu, sự đoạn diệt, sự lắng dịu, sự chấm dứt của sắc, đó là sự đoạn diệt của khổ, sự lắng dịu của bệnh tật, sự chấm dứt của già và chết.
Yo vedanāya …pe… yo saññāya… yo saṅkhārānaṃ… yo viññāṇassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamo’’ti.
Whatever is the cessation… subsiding… disappearance of feeling… of perception… of volitional formations… of consciousness, that is the cessation of suffering, the subsiding of diseases, the disappearance of old age and death.”
Sự đoạn diệt, sự lắng dịu, sự chấm dứt của thọ... của tưởng... của các hành... của thức, đó là sự đoạn diệt của khổ, sự lắng dịu của bệnh tật, sự chấm dứt của già và chết."
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
31. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
31. Nhân ở Sāvatthī.
‘‘Aghañca, bhikkhave, desessāmi aghamūlañca.
“Monks, I shall teach you misery and the root of misery.
"Này các Tỳ khưu, Ta sẽ giảng về bất hạnh và gốc rễ của bất hạnh.
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamañca bhikkhave aghaṃ?
And what, monks, is misery?
Và này các Tỳ khưu, thế nào là bất hạnh?
Rūpaṃ, bhikkhave, aghaṃ, vedanā aghaṃ, saññā aghaṃ, saṅkhārā aghaṃ, viññāṇaṃ aghaṃ.
Form, monks, is misery; feeling is misery; perception is misery; volitional formations are misery; consciousness is misery.
Này các Tỳ khưu, sắc là bất hạnh, thọ là bất hạnh, tưởng là bất hạnh, các hành là bất hạnh, thức là bất hạnh.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, aghaṃ.
This, monks, is called misery.
Này các Tỳ khưu, đây được gọi là bất hạnh.
Katamañca, bhikkhave, aghamūlaṃ?
And what, monks, is the root of misery?
Và này các Tỳ khưu, thế nào là gốc rễ của bất hạnh?
Yāyaṃ taṇhā ponobhavikā nandīrāgasahagatā* tatratatrābhinandinī; seyyathidaṃ – kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā.
It is this craving which leads to renewed existence, accompanied by delight and lust, seeking delight here and there; that is, craving for sensual pleasures, craving for existence, craving for non-existence.
Chính cái ái này là cái đưa đến tái sinh (ponobhavikā), đi kèm với hỷ và tham (nandīrāgasahagatā), tìm sự hoan lạc ở chỗ này chỗ kia (tatratatrābhinandinī); tức là: dục ái (kāmataṇhā), hữu ái (bhavataṇhā), và phi hữu ái (vibhavataṇhā).
Idaṃ vuccati, bhikkhave, aghamūla’’nti.
This, monks, is called the root of misery.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là cội rễ của khổ đau (aghamūla).”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
32. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
32. Tại Sāvatthī.
‘‘Pabhaṅguñca, bhikkhave, desessāmi appabhaṅguñca.
“Monks, I shall teach you the perishable and the imperishable.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về cái bị hoại diệt (pabhaṅgu) và cái không bị hoại diệt (appabhaṅgu).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Kiñca, bhikkhave, pabhaṅgu, kiṃ appabhaṅgu?
And what, monks, is the perishable, what the imperishable?
Này các Tỳ-khưu, cái gì là bị hoại diệt, cái gì là không bị hoại diệt?
Rūpaṃ, bhikkhave, pabhaṅgu.
Form, monks, is perishable.
Này các Tỳ-khưu, sắc (rūpa) là bị hoại diệt.
Yo tassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo, idaṃ appabhaṅgu.
Whatever is its cessation, its subsiding, its disappearance—this is imperishable.
Sự diệt trừ, sự lắng dịu, sự chấm dứt của nó, đó là không bị hoại diệt.
Vedanā pabhaṅgu.
Feeling is perishable.
Thọ (vedanā) là bị hoại diệt.
Yo tassā nirodho vūpasamo atthaṅgamo, idaṃ appabhaṅgu.
Whatever is its cessation, its subsiding, its disappearance—this is imperishable.
Sự diệt trừ, sự lắng dịu, sự chấm dứt của nó, đó là không bị hoại diệt.
Saññā pabhaṅgu… saṅkhārā pabhaṅgu.
Perception is perishable… volitional formations are perishable.
Tưởng (saññā) là bị hoại diệt… các hành (saṅkhārā) là bị hoại diệt.
Yo tesaṃ nirodho vūpasamo atthaṅgamo, idaṃ appabhaṅgu.
Whatever is their cessation, their subsiding, their disappearance—this is imperishable.
Sự diệt trừ, sự lắng dịu, sự chấm dứt của chúng, đó là không bị hoại diệt.
Viññāṇaṃ pabhaṅgu.
Consciousness is perishable.
Thức (viññāṇa) là bị hoại diệt.
Yo tassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo, idaṃ appabhaṅgū’’ti.
Whatever is its cessation, its subsiding, its disappearance—this is imperishable.”
Sự diệt trừ, sự lắng dịu, sự chấm dứt của nó, đó là không bị hoại diệt.”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ mười một.
33. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
33. Tại Sāvatthī.
‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
“Monks, what is not yours, that you should abandon.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, monks, is not yours?
Này các Tỳ-khưu, cái gì không phải của các ông?
Rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Form, monks, is not yours, that you should abandon.
Này các Tỳ-khưu, sắc (rūpa) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Vedanā na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Feeling is not yours, that you should abandon.
Thọ (vedanā) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Saññā na tumhākaṃ… saṅkhārā na tumhākaṃ, te pajahatha.
Perception is not yours… volitional formations are not yours, those you should abandon.
Tưởng (saññā) không phải của các ông… các hành (saṅkhārā) không phải của các ông, hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Their abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Viññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Consciousness is not yours, that you should abandon.
Thức (viññāṇa) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati’’.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.”
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ taṃ jano hareyya vā ḍaheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya.
“Monks, just as if people were to carry away, burn, or do with it as they wish, the grass, sticks, branches, and leaves in this Jeta Grove.
“Này các Tỳ-khưu, ví như có người mang đi, đốt cháy, hoặc làm bất cứ điều gì tùy theo nhu cầu với cỏ, củi, cành, lá trong khu vườn Jetavana này.
Api nu tumhākaṃ evamassa – ‘amhe jano harati vā ḍahati vā yathāpaccayaṃ vā karotī’’’ti?
Would it occur to you, ‘People are carrying us away, burning us, or doing with us as they wish’?”
Liệu các ông có nghĩ rằng: ‘Người ta mang chúng tôi đi, đốt chúng tôi, hoặc làm bất cứ điều gì tùy theo nhu cầu với chúng tôi’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Na hi no etaṃ, bhante, attā vā attaniyaṃ vā’’ti.
“Because, venerable sir, that is not our self, nor what belongs to a self.”
“Bạch Đức Thế Tôn, vì đó không phải là tự ngã (attā) của chúng con, cũng không phải là cái thuộc về tự ngã của chúng con.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, rūpaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
“Even so, monks, form is not yours, that you should abandon.
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, sắc (rūpa) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Vedanā na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Feeling is not yours, that you should abandon.
Thọ (vedanā) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Saññā na tumhākaṃ… saṅkhārā na tumhākaṃ… viññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Perception is not yours… volitional formations are not yours… consciousness is not yours, that you should abandon.
Tưởng (saññā) không phải của các ông… các hành (saṅkhārā) không phải của các ông… thức (viññāṇa) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.”
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
34. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
34. Tại Sāvatthī.
‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
“Monks, what is not yours, that you should abandon.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, monks, is not yours?
Này các Tỳ-khưu, cái gì không phải của các ông?
Rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Form, monks, is not yours, that you should abandon.
Này các Tỳ-khưu, sắc (rūpa) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Vedanā na tumhākaṃ… saññā na tumhākaṃ… saṅkhārā na tumhākaṃ… viññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Feeling is not yours… perception is not yours… volitional formations are not yours… consciousness is not yours, that you should abandon.
Thọ (vedanā) không phải của các ông… tưởng (saññā) không phải của các ông… các hành (saṅkhārā) không phải của các ông… thức (viññāṇa) không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.
Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ taṃ pajahatha.
Monks, what is not yours, that you should abandon.
Này các Tỳ-khưu, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti.
Its abandonment will be for your welfare and happiness.”
Cái đã được từ bỏ đó sẽ đưa đến lợi ích và hạnh phúc cho các ông.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
35. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
35. Tại Sāvatthī.
Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then a certain monk approached the Blessed One, and having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi một Tỳ-khưu khác đi đến chỗ Thế Tôn, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu; yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho, appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
Seated to one side, that monk said to the Blessed One: “It would be good, venerable sir, if the Blessed One would teach me the Dhamma in brief, so that, having heard the Dhamma from the Blessed One, I might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
Ngồi xuống một bên, Tỳ-khưu ấy thưa với Thế Tôn: “Bạch Đức Thế Tôn, thật tốt lành nếu Đức Thế Tôn thuyết giảng giáo pháp tóm tắt cho con, để sau khi nghe giáo pháp của Đức Thế Tôn, con có thể sống một mình, ẩn dật, không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.”
‘‘Yaṃ kho, bhikkhu, anuseti, tena saṅkhaṃ gacchati; yaṃ nānuseti, na tena saṅkhaṃ gacchatī’’ti.
“Bhikkhu, whatever one clings to, by that one is designated; whatever one does not cling to, by that one is not designated.”
“Này Tỳ-khưu, cái gì mà nó tiềm ẩn (anuseti), thì được gọi tên theo đó; cái gì mà nó không tiềm ẩn, thì không được gọi tên theo đó.”
‘‘Aññātaṃ, bhagavā; aññātaṃ, sugatā’’ti.
“Understood, Blessed One! Understood, Fortunate One!”
“Bạch Đức Thế Tôn, con đã hiểu; Bạch Thiện Thệ, con đã hiểu.”
‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, bhikkhu, mayā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsī’’ti?
“How, bhikkhu, do you understand in detail the meaning of what I have stated in brief?”
“Này Tỳ-khưu, làm sao ông hiểu được ý nghĩa chi tiết của lời Ta đã nói tóm tắt?”
‘‘Rūpaṃ ce, bhante, anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
“Venerable sir, if one clings to form, by that one is designated.
“Bạch Đức Thế Tôn, nếu ái tiềm ẩn đối với sắc (rūpa), thì được gọi tên theo đó.
Vedanaṃ ce anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has a latent tendency for feeling, one is reckoned by that.
Nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ (vedanā), thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Saññaṃ ce anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has a latent tendency for perception, one is reckoned by that.
Nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với tưởng (saññā), thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Saṅkhāre ce anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has a latent tendency for volitional formations, one is reckoned by that.
Nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với hành (saṅkhāra), thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Viññāṇaṃ ce anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has a latent tendency for consciousness, one is reckoned by that.
Nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thức (viññāṇa), thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Rūpaṃ ce, bhante, nānuseti na tena saṅkhaṃ gacchati.
“Venerable sir, if one does not have a latent tendency for form, one is not reckoned by that.
Bạch Thế Tôn, nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc (rūpa), thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce… saññaṃ ce… saṅkhāre ce… viññāṇaṃ ce nānuseti na tena saṅkhaṃ gacchati.
If one does not have a latent tendency for feeling… perception… volitional formations… consciousness, one is not reckoned by that.
Nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… tưởng… hành… thức, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Imassa khvāhaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable sir, I understand the meaning of this brief statement by the Blessed One in detail in this way.”
Bạch Thế Tôn, con hiểu ý nghĩa lời dạy vắn tắt này của Thế Tôn một cách rộng rãi như vậy.”
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu!
“Excellent, excellent, bhikkhu!
“Lành thay, lành thay, này Tỳ-kheo!
Sādhu kho tvaṃ, bhikkhu, mayā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsi.
It is excellent, bhikkhu, that you understand the meaning of my brief statement in detail.
Này Tỳ-kheo, thật lành thay, ông hiểu ý nghĩa lời dạy vắn tắt của Ta một cách rộng rãi như vậy.
Rūpaṃ ce, bhikkhu, anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
Bhikkhu, if one has a latent tendency for form, one is reckoned by that.
Này Tỳ-kheo, nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce… saññaṃ ce… saṅkhāre ce… viññāṇaṃ ce anuseti tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has a latent tendency for feeling… perception… volitional formations… consciousness, one is reckoned by that.
Nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… tưởng… hành… thức, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Rūpaṃ ce, bhikkhu, nānuseti na tena saṅkhaṃ gacchati.
Bhikkhu, if one does not have a latent tendency for form, one is not reckoned by that.
Này Tỳ-kheo, nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce… saññaṃ ce… saṅkhāre ce… viññāṇaṃ ce nānuseti na tena saṅkhaṃ gacchati.
If one does not have a latent tendency for feeling… perception… volitional formations… consciousness, one is not reckoned by that.
Nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… tưởng… hành… thức, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Imassa kho, bhikkhu, mayā saṃkhittena, bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti.
The meaning of this brief statement by me, bhikkhu, should be seen in detail in this way.”
Này Tỳ-kheo, ý nghĩa lời dạy vắn tắt của Ta cần được thấy một cách rộng rãi như vậy.”
36. Sāvatthinidānaṃ.
36. Sāvatthī.
Tại Sāvatthī.
Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā…pe… ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
Then a certain bhikkhu approached the Blessed One… having sat down to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: “Venerable sir, may the Blessed One teach me the Dhamma in brief, so that, having heard the Dhamma from the Blessed One, I may dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
Sau đó, một Tỳ-kheo khác đi đến chỗ Thế Tôn… ngồi xuống một bên, Tỳ-kheo ấy bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thuyết pháp vắn tắt cho con, để sau khi nghe pháp từ Thế Tôn, con có thể sống một mình, viễn ly, tinh cần, nhiệt tâm, tự mình nỗ lực.”
‘‘Yaṃ kho, bhikkhu, anuseti taṃ anumīyati; yaṃ anumīyati tena saṅkhaṃ gacchati.
“Bhikkhu, that for which one has a latent tendency, that is reckoned; by that which is reckoned, one is designated.
“Này Tỳ-kheo, điều gì có khuynh hướng tiềm ẩn (anuseti), điều đó được suy ra (anumīyati); điều gì được suy ra, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Yaṃ nānuseti na taṃ anumīyati; yaṃ nānumīyati na tena saṅkhaṃ gacchatī’’ti.
That for which one has no latent tendency, that is not reckoned; by that which is not reckoned, one is not designated.”
Điều gì không có khuynh hướng tiềm ẩn, điều đó không được suy ra; điều gì không được suy ra, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.”
‘‘Aññātaṃ, bhagavā; aññātaṃ, sugatā’’ti.
“Understood, Blessed One; understood, Fortunate One,” he said.
“Bạch Thế Tôn, con đã hiểu; bạch Thiện Thệ, con đã hiểu!”
‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, bhikkhu, mayā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsī’’ti?
“But how, bhikkhu, do you understand in detail the meaning of my brief statement?”
“Này Tỳ-kheo, ông hiểu ý nghĩa lời dạy vắn tắt của Ta một cách rộng rãi như thế nào?”
‘‘Rūpaṃ ce, bhante, anuseti taṃ anumīyati; yaṃ anumīyati tena saṅkhaṃ gacchati.
“Venerable sir, if one has a latent tendency for form, that is reckoned; by that which is reckoned, one is designated.
“Bạch Thế Tôn, nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc, điều đó được suy ra; điều gì được suy ra, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce anuseti… saññaṃ ce anuseti… saṅkhāre ce anuseti… viññāṇaṃ ce anuseti taṃ anumīyati; yaṃ anumīyati tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has a latent tendency for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness, that is reckoned; by that which is reckoned, one is designated.
Nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… đối với tưởng… đối với hành… đối với thức, điều đó được suy ra; điều gì được suy ra, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Rūpaṃ ce, bhante, nānuseti na taṃ anumīyati; yaṃ nānumīyati na tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has no latent tendency for form, that is not reckoned; by that which is not reckoned, one is not designated.
Bạch Thế Tôn, nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc, điều đó không được suy ra; điều gì không được suy ra, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce nānuseti… saññaṃ ce nānuseti… saṅkhāre ce nānuseti… viññāṇaṃ ce nānuseti na taṃ anumīyati; yaṃ nānumīyati na tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has no latent tendency for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness, that is not reckoned; by that which is not reckoned, one is not designated.
Nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… đối với tưởng… đối với hành… đối với thức, điều đó không được suy ra; điều gì không được suy ra, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Imassa khvāhaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable sir, I understand the meaning of this brief statement by the Blessed One in detail in this way.”
Bạch Thế Tôn, con hiểu ý nghĩa lời dạy vắn tắt này của Thế Tôn một cách rộng rãi như vậy.”
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu!
“Excellent, excellent, bhikkhu!
“Lành thay, lành thay, này Tỳ-kheo!
Sādhu kho tvaṃ, bhikkhu, mayā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsi.
It is excellent, bhikkhu, that you understand the meaning of my brief statement in detail.
Này Tỳ-kheo, thật lành thay, ông hiểu ý nghĩa lời dạy vắn tắt của Ta một cách rộng rãi như vậy.
Rūpaṃ ce, bhikkhu, anuseti taṃ anumīyati; yaṃ anumīyati tena saṅkhaṃ gacchati.
Bhikkhu, if one has a latent tendency for form, that is reckoned; by that which is reckoned, one is designated.
Này Tỳ-kheo, nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc, điều đó được suy ra; điều gì được suy ra, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce, bhikkhu… saññaṃ ce, bhikkhu… saṅkhāre ce, bhikkhu… viññāṇaṃ ce, bhikkhu, anuseti taṃ anumīyati; yaṃ anumīyati tena saṅkhaṃ gacchati.
Bhikkhu, if one has a latent tendency for feeling… bhikkhu, for perception… bhikkhu, for volitional formations… bhikkhu, for consciousness, that is reckoned; by that which is reckoned, one is designated.
Này Tỳ-kheo, nếu một người có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… đối với tưởng… đối với hành… đối với thức, điều đó được suy ra; điều gì được suy ra, thì người ấy được tính là thuộc về điều đó.
Rūpaṃ ce, bhikkhu, nānuseti na taṃ anumīyati; yaṃ nānumīyati na tena saṅkhaṃ gacchati.
Bhikkhu, if one has no latent tendency for form, that is not reckoned; by that which is not reckoned, one is not designated.
Này Tỳ-kheo, nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với sắc, điều đó không được suy ra; điều gì không được suy ra, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Vedanaṃ ce nānuseti… saññaṃ ce nānuseti… saṅkhāre ce nānuseti… viññāṇaṃ ce nānuseti na taṃ anumīyati; yaṃ nānumīyati na tena saṅkhaṃ gacchati.
If one has no latent tendency for feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness, that is not reckoned; by that which is not reckoned, one is not designated.
Nếu một người không có khuynh hướng tiềm ẩn đối với thọ… đối với tưởng… đối với hành… đối với thức, điều đó không được suy ra; điều gì không được suy ra, thì người ấy không được tính là thuộc về điều đó.
Imassa kho, bhikkhu, mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti…pe… aññataro ca pana so bhikkhu arahataṃ ahosīti.
The meaning of this brief statement by me, bhikkhu, should be seen in detail in this way”… and that bhikkhu was one of the Arahants.
Này Tỳ-kheo, ý nghĩa lời dạy vắn tắt của Ta cần được thấy một cách rộng rãi như vậy”… và Tỳ-kheo ấy trở thành một trong các vị A-la-hán.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
‘‘Sace taṃ, ānanda, evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamesaṃ, āvuso ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa* aññathattaṃ paññāyatī’ti?
“Ānanda, if they were to ask you: ‘Friend Ānanda, for which dhammas is an arising discernible, a passing away discernible, an alteration of that which persists discernible?’
“Này Ānanda, nếu có người hỏi ông rằng: ‘Này Hiền giả Ānanda, sự sinh khởi của các pháp nào được nhận biết, sự hoại diệt của các pháp nào được nhận biết, sự biến dị của các pháp đang tồn tại được nhận biết?’
Evaṃ puṭṭho tvaṃ, ānanda, kinti byākareyyāsī’’ti?
When thus asked, Ānanda, how would you explain?”
Này Ānanda, khi được hỏi như vậy, ông sẽ trả lời như thế nào?”
‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamesaṃ, āvuso ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’ti?
“Venerable sir, if they were to ask me: ‘Friend Ānanda, for which dhammas is an arising discernible, a passing away discernible, an alteration of that which persists discernible?’
“Bạch Thế Tôn, nếu có người hỏi con rằng: ‘Này Hiền giả Ānanda, sự sinh khởi của các pháp nào được nhận biết, sự hoại diệt của các pháp nào được nhận biết, sự biến dị của các pháp đang tồn tại được nhận biết?’
Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘rūpassa kho, āvuso, uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
When thus asked, venerable sir, I would explain in this way: ‘Friend, for form, an arising is discernible, a passing away is discernible, an alteration of that which persists is discernible.
Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, con sẽ trả lời như thế này: ‘Này Hiền giả, sự sinh khởi của sắc (rūpa) được nhận biết, sự hoại diệt của sắc được nhận biết, sự biến dị của sắc đang tồn tại được nhận biết.
Vedanāya… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
For feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness, an arising is discernible, a passing away is discernible, an alteration of that which persists is discernible.
Sự sinh khởi của thọ (vedanā)… của tưởng (saññā)… của hành (saṅkhāra)… của thức (viññāṇa) được nhận biết, sự hoại diệt của chúng được nhận biết, sự biến dị của chúng đang tồn tại được nhận biết.
Imesaṃ kho, āvuso, dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’ti.
Friends, for these dhammas, an arising is discernible, a passing away is discernible, an alteration of that which persists is discernible.’
Này Hiền giả, sự sinh khởi của các pháp này được nhận biết, sự hoại diệt của chúng được nhận biết, sự biến dị của chúng đang tồn tại được nhận biết.’
Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
When thus asked, venerable sir, I would explain in this way.”
Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, con sẽ trả lời như thế đó.”
‘‘Sādhu sādhu, ānanda!
“Excellent, excellent, Ānanda!
“Lành thay, lành thay, này Ānanda!
Rūpassa kho, ānanda, uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
Ānanda, for form, an arising is discernible, a passing away is discernible, an alteration of that which persists is discernible.
Này Ānanda, sự sinh khởi của sắc được nhận biết, sự hoại diệt của sắc được nhận biết, sự biến dị của sắc đang tồn tại được nhận biết.
Vedanāya… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
For feeling… for perception… for volitional formations… for consciousness, an arising is discernible, a passing away is discernible, an alteration of that which persists is discernible.
Sự sinh khởi của thọ… của tưởng… của hành… của thức được nhận biết, sự hoại diệt của chúng được nhận biết, sự biến dị của chúng đang tồn tại được nhận biết.
Imesaṃ kho, ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatīti.
Ānanda, for these dhammas, an arising is discernible, a passing away is discernible, an alteration of that which persists is discernible.
Này Ānanda, sự sinh khởi của các pháp này được nhận biết, sự hoại diệt của chúng được nhận biết, sự biến dị của chúng đang tồn tại được nhận biết.
Evaṃ puṭṭho tvaṃ, ānanda, evaṃ byākareyyāsī’’ti.
When thus asked, Ānanda, you should explain in this way.”
Này Ānanda, khi được hỏi như vậy, ông nên trả lời như thế đó.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
‘‘Sace taṃ, ānanda, evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamesaṃ, āvuso ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha?
“Ānanda, if they were to ask you: ‘Friend Ānanda, for which dhammas was an arising discernible, a passing away discernible, an alteration of that which persisted discernible?
“Này Ānanda, nếu có người hỏi ông rằng: ‘Này Hiền giả Ānanda, sự sinh khởi của các pháp nào đã được nhận biết, sự hoại diệt của các pháp nào đã được nhận biết, sự biến dị của các pháp đã tồn tại đã được nhận biết?
Katamesaṃ dhammānaṃ uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati?
For which dhammas will an arising be discernible, a passing away be discernible, an alteration of that which will persist be discernible?
Sự sinh khởi của các pháp nào sẽ được nhận biết, sự hoại diệt của các pháp nào sẽ được nhận biết, sự biến dị của các pháp sẽ tồn tại sẽ được nhận biết?
Katamesaṃ dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’ti?
For which dhammas is an arising discernible, a passing away discernible, an alteration of that which persists is discernible?’”
Sự sinh khởi của các pháp nào đang được nhận biết, sự hoại diệt của các pháp nào đang được nhận biết, sự biến dị của các pháp đang tồn tại đang được nhận biết?’”
Evaṃ puṭṭho tvaṃ, ānanda, kinti byākareyyāsī’’ti?
"Being asked thus, Ānanda, how would you answer?"
Này Ānanda, nếu được hỏi như vậy, con sẽ trả lời thế nào?”
‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamesaṃ, āvuso ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha?
"'If, Venerable Sir, they were to ask me thus: 'Of which phenomena, friend Ānanda, was the arising discerned, was the passing away discerned, was the alteration of what has stood discerned?
“Bạch Thế Tôn, nếu họ hỏi con như vầy: ‘Này hiền giả Ānanda, sự sinh khởi của những pháp nào đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết?
Katamesaṃ dhammānaṃ uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati?
Of which phenomena will the arising be discerned, will the passing away be discerned, will the alteration of what has stood be discerned?
Sự sinh khởi của những pháp nào sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết?
Katamesaṃ dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’ti?
Of which phenomena is the arising discerned, is the passing away discerned, is the alteration of what has stood discerned?'
Sự sinh khởi của những pháp nào đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết?’
Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yaṃ kho, āvuso, rūpaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ; tassa uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha.
Being asked thus, Venerable Sir, I would answer thus: 'Friend, concerning whichever form is past, ceased, and transformed; its arising was discerned, its passing away was discerned, its alteration from its standing state was discerned.
Bạch Thế Tôn, nếu được hỏi như vậy, con sẽ trả lời như vầy: ‘Này hiền giả, sắc nào đã thuộc về quá khứ, đã diệt, đã biến đổi; sự sinh khởi của nó đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
Yā vedanā atītā niruddhā vipariṇatā; tassā uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitāya aññathattaṃ paññāyittha.
Concerning whichever feeling is past, ceased, and transformed; its arising was discerned, its passing away was discerned, its alteration from its standing state was discerned.
Thọ nào đã thuộc về quá khứ, đã diệt, đã biến đổi; sự sinh khởi của nó đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
Yā saññā… ye saṅkhārā atītā niruddhā vipariṇatā; tesaṃ uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha.
Concerning whichever perception... whichever volitional formations are past, ceased, and transformed; their arising was discerned, their passing away was discerned, their alteration from their standing state was discerned.
Tưởng nào… các hành nào đã thuộc về quá khứ, đã diệt, đã biến đổi; sự sinh khởi của chúng đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
Yaṃ viññāṇaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ; tassa uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha.
Concerning whichever consciousness is past, ceased, and transformed; its arising was discerned, its passing away was discerned, its alteration from its standing state was discerned.
Thức nào đã thuộc về quá khứ, đã diệt, đã biến đổi; sự sinh khởi của nó đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
Imesaṃ kho, āvuso, dhammānaṃ uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha’’’.
Of these phenomena, friend, the arising was discerned, the passing away was discerned, the alteration of what has stood was discerned.' "
Này hiền giả, sự sinh khởi của những pháp này đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.’
‘‘Yaṃ kho, āvuso, rūpaṃ ajātaṃ apātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
"'Friend, concerning whichever form has not yet arisen, has not yet manifested; its arising will be discerned, its passing away will be discerned, its alteration from its standing state will be discerned.
Này hiền giả, sắc nào chưa sinh, chưa hiện khởi; sự sinh khởi của nó sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
Yā vedanā ajātā apātubhūtā; tassā uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitāya aññathattaṃ paññāyissati.
Concerning whichever feeling has not yet arisen, has not yet manifested; its arising will be discerned, its passing away will be discerned, its alteration from its standing state will be discerned.
Thọ nào chưa sinh, chưa hiện khởi; sự sinh khởi của nó sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
Yā saññā…pe… ye saṅkhārā ajātā apātubhūtā; tesaṃ uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
Concerning whichever perception... whichever volitional formations have not yet arisen, have not yet manifested; their arising will be discerned, their passing away will be discerned, their alteration from their standing state will be discerned.
Tưởng nào… các hành nào chưa sinh, chưa hiện khởi; sự sinh khởi của chúng sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
Yaṃ viññāṇaṃ ajātaṃ apātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
Concerning whichever consciousness has not yet arisen, has not yet manifested; its arising will be discerned, its passing away will be discerned, its alteration from its standing state will be discerned.
Thức nào chưa sinh, chưa hiện khởi; sự sinh khởi của nó sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
Imesaṃ kho, āvuso, dhammānaṃ uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
Of these phenomena, friend, the arising will be discerned, the passing away will be discerned, the alteration of what has stood will be discerned.
Này hiền giả, sự sinh khởi của những pháp này sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
‘‘Yaṃ kho, āvuso, rūpaṃ jātaṃ pātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
"'Friend, concerning whichever form has arisen, has manifested; its arising is discerned, its passing away is discerned, its alteration from its standing state is discerned.
Này hiền giả, sắc nào đã sinh, đã hiện khởi; sự sinh khởi của nó đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.
Yā vedanā jātā pātubhūtā…pe… yā saññā… ye saṅkhārā jātā pātubhūtā; tesaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
Concerning whichever feeling has arisen, has manifested... whichever perception... whichever volitional formations have arisen, have manifested; their arising is discerned, their passing away is discerned, their alteration from their standing state is discerned.
Thọ nào đã sinh, đã hiện khởi… Tưởng nào… các hành nào đã sinh, đã hiện khởi; sự sinh khởi của chúng đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.
Yaṃ viññāṇaṃ jātaṃ pātubhūtaṃ tassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
Concerning whichever consciousness has arisen, has manifested; its arising is discerned, its passing away is discerned, its alteration from its standing state is discerned.
Thức nào đã sinh, đã hiện khởi; sự sinh khởi của nó đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.
Imesaṃ kho, āvuso, dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’ti.
Of these phenomena, friend, the arising is discerned, the passing away is discerned, the alteration of what has stood is discerned.'
Này hiền giả, sự sinh khởi của những pháp này đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.’
Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
Being asked thus, Venerable Sir, I would answer thus."
Bạch Thế Tôn, nếu được hỏi như vậy, con sẽ trả lời như vậy.”
‘‘Sādhu, sādhu, ānanda!
"Excellent, excellent, Ānanda!
“Lành thay, lành thay, Ānanda!
Yaṃ kho, ānanda, rūpaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ; tassa uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha.
Concerning whichever form, Ānanda, is past, ceased, and transformed; its arising was discerned, its passing away was discerned, its alteration from its standing state was discerned.
Này Ānanda, sắc nào đã thuộc về quá khứ, đã diệt, đã biến đổi; sự sinh khởi của nó đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
Yā vedanā … yā saññā… ye saṅkhārā… yaṃ viññāṇaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ; tassa uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha.
Concerning whichever feeling... whichever perception... whichever volitional formations... whichever consciousness is past, ceased, and transformed; its arising was discerned, its passing away was discerned, its alteration from its standing state was discerned.
Thọ nào… tưởng nào… các hành nào… thức nào đã thuộc về quá khứ, đã diệt, đã biến đổi; sự sinh khởi của nó đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
Imesaṃ kho, ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyittha, vayo paññāyittha, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyittha.
Of these phenomena, Ānanda, the arising was discerned, the passing away was discerned, the alteration of what has stood was discerned.
Này Ānanda, sự sinh khởi của những pháp này đã được nhận biết, sự hoại diệt đã được nhận biết, sự biến đổi của cái đã tồn tại đã được nhận biết.
‘‘Yaṃ kho, ānanda, rūpaṃ ajātaṃ apātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
Concerning whichever form, Ānanda, has not yet arisen, has not yet manifested; its arising will be discerned, its passing away will be discerned, its alteration from its standing state will be discerned.
Này Ānanda, sắc nào chưa sinh, chưa hiện khởi; sự sinh khởi của nó sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
Yā vedanā… yā saññā… ye saṅkhārā… yaṃ viññāṇaṃ ajātaṃ apātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
Concerning whichever feeling... whichever perception... whichever volitional formations... whichever consciousness has not yet arisen, has not yet manifested; its arising will be discerned, its passing away will be discerned, its alteration from its standing state will be discerned.
Thọ nào… tưởng nào… các hành nào… thức nào chưa sinh, chưa hiện khởi; sự sinh khởi của nó sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
Imesaṃ kho, ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyissati, vayo paññāyissati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyissati.
Of these phenomena, Ānanda, the arising will be discerned, the passing away will be discerned, the alteration of what has stood will be discerned.
Này Ānanda, sự sinh khởi của những pháp này sẽ được nhận biết, sự hoại diệt sẽ được nhận biết, sự biến đổi của cái sẽ tồn tại sẽ được nhận biết.
‘‘Yaṃ kho, ānanda, rūpaṃ jātaṃ pātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
Concerning whichever form, Ānanda, has arisen, has manifested; its arising is discerned, its passing away is discerned, its alteration from its standing state is discerned.
Này Ānanda, sắc nào đã sinh, đã hiện khởi; sự sinh khởi của nó đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.
Yā vedanā jātā pātubhūtā… yā saññā… ye saṅkhārā… yaṃ viññāṇaṃ jātaṃ pātubhūtaṃ; tassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati.
Concerning whichever feeling has arisen, has manifested... whichever perception... whichever volitional formations... whichever consciousness has arisen, has manifested; its arising is discerned, its passing away is discerned, its alteration from its standing state is discerned.
Thọ nào đã sinh, đã hiện khởi… tưởng nào… các hành nào… thức nào đã sinh, đã hiện khởi; sự sinh khởi của nó đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.
Imesaṃ kho, ānanda, dhammānaṃ uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatīti.
Of these phenomena, Ānanda, the arising is discerned, the passing away is discerned, the alteration of what has stood is discerned.
Này Ānanda, sự sinh khởi của những pháp này đang được nhận biết, sự hoại diệt đang được nhận biết, sự biến đổi của cái đang tồn tại đang được nhận biết.
Evaṃ puṭṭho tvaṃ, ānanda, evaṃ byākareyyāsī’’ti.
Being asked thus, Ānanda, you should answer thus."
Này Ānanda, nếu được hỏi như vậy, con hãy trả lời như vậy.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ Sáu.
39. Sāvatthinidānaṃ.
39. Occasion at Sāvatthī.
39. Tại Sāvatthī.
‘‘Dhammānudhammappaṭipannassa, bhikkhave, bhikkhuno ayamanudhammo hoti yaṃ rūpe nibbidābahulo* vihareyya, vedanāya nibbidābahulo vihareyya, saññā nibbidābahulo vihareyya, saṅkhāresu nibbidābahulo vihareyya, viññāṇe nibbidābahulo vihareyya.
"For a bhikkhu practicing in conformity with the Dhamma, bhikkhus, this is the proper conduct: that he should dwell much on disenchantment with form, he should dwell much on disenchantment with feeling, he should dwell much on disenchantment with perception, he should dwell much on disenchantment with volitional formations, he should dwell much on disenchantment with consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, đây là pháp tùy thuận cho một Tỳ-khưu thực hành pháp tùy thuận, đó là vị ấy an trú với tâm nhàm chán đối với sắc, an trú với tâm nhàm chán đối với thọ, an trú với tâm nhàm chán đối với tưởng, an trú với tâm nhàm chán đối với các hành, an trú với tâm nhàm chán đối với thức.
Yo rūpe nibbidābahulo viharanto, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu nibbidābahulo viharanto, viññāṇe nibbidābahulo viharanto rūpaṃ parijānāti, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ parijānāti, so rūpaṃ parijānaṃ, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ parijānaṃ parimuccati rūpamhā, parimuccati vedanā, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimuccati dukkhasmāti vadāmī’’ti.
When one dwells much on disenchantment with form, when one dwells much on disenchantment with feeling... with perception... with volitional formations, when one dwells much on disenchantment with consciousness, one fully understands form, one fully understands feeling... perception... volitional formations... consciousness. Having fully understood form, having fully understood feeling... perception... volitional formations... consciousness, one is liberated from form, one is liberated from feeling, one is liberated from perception, one is liberated from volitional formations, one is liberated from consciousness. One is liberated from birth, aging, and death, from sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair. I say that one is liberated from suffering."
Vị nào an trú với tâm nhàm chán đối với sắc, an trú với tâm nhàm chán đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành, an trú với tâm nhàm chán đối với thức, vị ấy thấu triệt sắc, thấu triệt thọ… tưởng… các hành… thức. Vị ấy thấu triệt sắc, thấu triệt thọ… tưởng… các hành… thức thì được giải thoát khỏi sắc, được giải thoát khỏi thọ, được giải thoát khỏi tưởng, được giải thoát khỏi các hành, được giải thoát khỏi thức, được giải thoát khỏi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não. Ta nói vị ấy được giải thoát khỏi khổ.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ Bảy.
42. Sāvatthinidānaṃ.
42. Occasion at Sāvatthī.
42. Tại Sāvatthī.
‘‘Dhammānudhammappaṭipannassa, bhikkhave, bhikkhuno ayamanudhammo hoti yaṃ rūpe anattānupassī vihareyya, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe anattānupassī vihareyya.
"For a bhikkhu practicing in conformity with the Dhamma, bhikkhus, this is the proper conduct: that he should dwell contemplating non-self in form, in feeling... in perception... in volitional formations... in consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, đây là pháp tùy thuận cho một Tỳ-khưu thực hành pháp tùy thuận, đó là vị ấy an trú quán vô ngã đối với sắc, quán vô ngã đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức.
Yo rūpe anattānupassī viharanto…pe… rūpaṃ parijānāti, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ parijānāti, so rūpaṃ parijānaṃ, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ parijānaṃ parimuccati rūpamhā, parimuccati vedanāya, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimuccati dukkhasmāti vadāmī’’ti.
One who dwells seeing form as not-self… understands form, feeling, perception, volitional formations, consciousness. That person, understanding form, feeling, perception, volitional formations, consciousness, is liberated from form, liberated from feeling, liberated from perception, liberated from volitional formations, liberated from consciousness; is liberated from birth, old age, death, sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair. I declare that he is liberated from suffering.”
Ai an trú quán sát sắc là vô ngã... người ấy thấu triệt sắc, thọ... tưởng... hành... thức. Người ấy, do thấu triệt sắc, do thấu triệt thọ... tưởng... hành... thức, được giải thoát khỏi sắc, được giải thoát khỏi thọ, được giải thoát khỏi tưởng, được giải thoát khỏi hành, được giải thoát khỏi thức. Người ấy được giải thoát khỏi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; Ta nói, người ấy được giải thoát khỏi khổ.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Bài kinh thứ mười.
43. Sāvatthinidānaṃ.
43. At Sāvatthī.
43. Tại Sāvatthī.
‘‘Attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā.
“Dwell, bhikkhus, with yourselves as an isle, yourselves as a refuge, having no other refuge; with the Dhamma as an isle, the Dhamma as a refuge, having no other refuge.
“Này các Tỳ-kheo, hãy sống với chính mình là hải đảo, chính mình là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác; với Dhamma là hải đảo, Dhamma là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác.
Attadīpānaṃ, bhikkhave, viharataṃ attasaraṇānaṃ anaññasaraṇānaṃ, dhammadīpānaṃ dhammasaraṇānaṃ anaññasaraṇānaṃ yoni upaparikkhitabbā.
For bhikkhus who dwell with themselves as an isle, themselves as a refuge, having no other refuge, with the Dhamma as an isle, the Dhamma as a refuge, having no other refuge—the origin must be investigated.
Này các Tỳ-kheo, khi sống với chính mình là hải đảo, chính mình là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác; với Dhamma là hải đảo, Dhamma là nơi nương tựa, không nương tựa ai khác, cần phải xem xét nguồn gốc của chúng.
Kiṃjātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, kiṃpahotikā’’ti?
From what are sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair born? From what do they arise?”
Sầu, bi, khổ, ưu, não từ đâu sinh ra, từ đâu phát xuất?”
‘‘Kiṃjātikā ca, bhikkhave, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, kiṃpahotikā?
“From what are sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair born, bhikkhus? From what do they arise?
“Này các Tỳ-kheo, sầu, bi, khổ, ưu, não từ đâu sinh ra, từ đâu phát xuất?
Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, an untaught ordinary person, who is not a seer of the Noble Ones, unskilled in the Noble Dhamma, undisciplined in the Noble Dhamma; who is not a seer of the True Persons, unskilled in the Dhamma of the True Persons, undisciplined in the Dhamma of the True Persons—regards form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một phàm phu không được nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo Dhamma của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong Dhamma của các bậc Thánh; không thấy các bậc Thiện sĩ, không thông thạo Dhamma của các bậc Thiện sĩ, không được huấn luyện trong Dhamma của các bậc Thiện sĩ, quán sát sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati, aññathā ca hoti.
For him, that form changes, it becomes otherwise.
Sắc ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that form, sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của sắc ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não phát sinh.
Vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ; attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ.
He regards feeling as self, or self as possessing feeling; or feeling as in self, or self as in feeling.
Người ấy quán sát thọ là tự ngã, hoặc tự ngã có thọ; hoặc thọ ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thọ.
Tassa sā vedanā vipariṇamati, aññathā ca hoti.
For him, that feeling changes, it becomes otherwise.
Thọ ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that feeling, sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thọ ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não phát sinh.
Saññaṃ attato samanupassati… saṅkhāre attato samanupassati… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He regards perception as self… volitional formations as self… consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Người ấy quán sát tưởng là tự ngã... quán sát hành là tự ngã... quán sát thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā ca hoti.
For him, that consciousness changes, it becomes otherwise.
Thức ấy của người ấy biến đổi, trở thành khác.
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
Due to the change and alteration of that consciousness, sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair arise.
Do sự biến đổi và trở thành khác của thức ấy, sầu, bi, khổ, ưu, não phát sinh.
‘‘Rūpassa tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ* , pubbe ceva rūpaṃ etarahi ca sabbaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti.
However, bhikkhus, for one who, having understood the impermanence, change, fading away, and cessation of form, correctly sees this form as it really is with right wisdom, that is, ‘all form, both past and present, is impermanent, unsatisfactory, and subject to change,’ then those sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair are abandoned.
Này các Tỳ-kheo, khi đã biết sắc là vô thường, là biến hoại, là ly tham, là đoạn diệt, và quán sát sắc này như thật với chánh trí rằng: “Trước đây sắc và hiện tại tất cả sắc đều vô thường, khổ, có pháp biến hoại”, thì những sầu, bi, khổ, ưu, não ấy được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccati.
With their abandonment, he does not tremble; not trembling, he dwells happily; a bhikkhu dwelling happily is called ‘temporarily extinguished’.
Do sự đoạn trừ ấy, người ấy không còn lo sợ, không lo sợ thì sống an lạc, Tỳ-kheo sống an lạc được gọi là ‘tadaṅganibbuto’ (Niết-bàn từng phần).
Vedanāya tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ, pubbe ceva vedanā etarahi ca sabbā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti.
However, bhikkhus, for one who, having understood the impermanence, change, fading away, and cessation of feeling, correctly sees this feeling as it really is with right wisdom, that is, ‘all feeling, both past and present, is impermanent, unsatisfactory, and subject to change,’ then those sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair are abandoned.
Này các Tỳ-kheo, khi đã biết thọ là vô thường, là biến hoại, là ly tham, là đoạn diệt, và quán sát thọ này như thật với chánh trí rằng: “Trước đây thọ và hiện tại tất cả thọ đều vô thường, khổ, có pháp biến hoại”, thì những sầu, bi, khổ, ưu, não ấy được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccati.
With their abandonment, he does not tremble; not trembling, he dwells happily; a bhikkhu dwelling happily is called ‘temporarily extinguished’.
Do sự đoạn trừ ấy, người ấy không còn lo sợ, không lo sợ thì sống an lạc, Tỳ-kheo sống an lạc được gọi là ‘tadaṅganibbuto’.
Saññāya… saṅkhārānaṃ tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ, pubbe ceva saṅkhārā etarahi ca sabbe saṅkhārā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti.
However, bhikkhus, for one who, having understood the impermanence, change, fading away, and cessation of perception… of volitional formations, correctly sees these volitional formations as they really are with right wisdom, that is, ‘all volitional formations, both past and present, are impermanent, unsatisfactory, and subject to change,’ then those sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair are abandoned.
Này các Tỳ-kheo, khi đã biết tưởng... hành là vô thường, là biến hoại, là ly tham, là đoạn diệt, và quán sát hành này như thật với chánh trí rằng: “Trước đây hành và hiện tại tất cả hành đều vô thường, khổ, có pháp biến hoại”, thì những sầu, bi, khổ, ưu, não ấy được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccati.
With their abandonment, he does not tremble; not trembling, he dwells happily; a bhikkhu dwelling happily is called ‘temporarily extinguished’.
Do sự đoạn trừ ấy, người ấy không còn lo sợ, không lo sợ thì sống an lạc, Tỳ-kheo sống an lạc được gọi là ‘tadaṅganibbuto’.
Viññāṇassa tveva, bhikkhave, aniccataṃ viditvā vipariṇāmaṃ virāgaṃ nirodhaṃ, pubbe ceva viññāṇaṃ etarahi ca sabbaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato ye sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā te pahīyanti.
However, bhikkhus, for one who, having understood the impermanence, change, fading away, and cessation of consciousness, correctly sees this consciousness as it really is with right wisdom, that is, ‘all consciousness, both past and present, is impermanent, unsatisfactory, and subject to change,’ then those sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair are abandoned.
Này các Tỳ-kheo, khi đã biết thức là vô thường, là biến hoại, là ly tham, là đoạn diệt, và quán sát thức này như thật với chánh trí rằng: “Trước đây thức và hiện tại tất cả thức đều vô thường, khổ, có pháp biến hoại”, thì những sầu, bi, khổ, ưu, não ấy được đoạn trừ.
Tesaṃ pahānā na paritassati, aparitassaṃ sukhaṃ viharati, sukhavihārī bhikkhu ‘tadaṅganibbuto’ti vuccatī’’ti.
With their abandonment, he does not tremble; not trembling, he dwells happily; a bhikkhu dwelling happily is called ‘temporarily extinguished’.”
Do sự đoạn trừ ấy, người ấy không còn lo sợ, không lo sợ thì sống an lạc, Tỳ-kheo sống an lạc được gọi là ‘tadaṅganibbuto’.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
44. Sāvatthinidānaṃ.
44. At Sāvatthī.
44. Tại Sāvatthī.
‘‘Sakkāyasamudayagāminiñca vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi, sakkāyanirodhagāminiñca paṭipadaṃ.
“I shall teach you, bhikkhus, the path leading to the origination of sakkāya and the path leading to the cessation of sakkāya.
“Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các ông con đường dẫn đến sự tập khởi của Sakkāya và con đường dẫn đến sự đoạn diệt của Sakkāya.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamā ca, bhikkhave, sakkāyasamudayagāminī paṭipadā?
And what, bhikkhus, is the path leading to the origination of sakkāya?
Và này các Tỳ-kheo, thế nào là con đường dẫn đến sự tập khởi của Sakkāya?
Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, an untaught ordinary person, who is not a seer of the Noble Ones, unskilled in the Noble Dhamma, undisciplined in the Noble Dhamma; who is not a seer of the True Persons, unskilled in the Dhamma of the True Persons, undisciplined in the Dhamma of the True Persons—regards form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một phàm phu không được nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo Dhamma của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong Dhamma của các bậc Thánh; không thấy các bậc Thiện sĩ, không thông thạo Dhamma của các bậc Thiện sĩ, không được huấn luyện trong Dhamma của các bậc Thiện sĩ, quán sát sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Vedanaṃ attato… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He regards feeling as self… perception… volitional formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Người ấy quán sát thọ là tự ngã... tưởng... hành... thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘sakkāyasamudayagāminī paṭipadā, sakkāyasamudayagāminī paṭipadā’ti.
This, bhikkhus, is called ‘the path leading to the origination of sakkāya, the path leading to the origination of sakkāya.’
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là ‘con đường dẫn đến sự tập khởi của Sakkāya, con đường dẫn đến sự tập khởi của Sakkāya’.
Iti hidaṃ, bhikkhave, vuccati ‘dukkhasamudayagāminī samanupassanā’ti.
Thus, bhikkhus, this is called ‘the perception leading to the origination of suffering.’
Và này các Tỳ-kheo, điều này được gọi là ‘sự quán sát dẫn đến sự tập khởi của khổ’.
Ayamevettha attho’’.
This is its meaning here.”
Đây chính là ý nghĩa ở đây.”
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminī paṭipadā?
“And what, bhikkhus, is the path leading to the cessation of sakkāya?
“Và này các Tỳ-kheo, thế nào là con đường dẫn đến sự đoạn diệt của Sakkāya?
Idha, bhikkhave, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto, na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, a well-taught noble disciple, who is a seer of the Noble Ones, skilled in the Noble Dhamma, well-disciplined in the Noble Dhamma; who is a seer of the True Persons, skilled in the Dhamma of the True Persons, well-disciplined in the Dhamma of the True Persons—does not regard form as self, nor self as possessing form; nor form as in self, nor self as in form.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một đệ tử thánh đã được nghe giáo pháp, thấy các bậc Thánh, thông thạo Dhamma của các bậc Thánh, được huấn luyện tốt trong Dhamma của các bậc Thánh; thấy các bậc Thiện sĩ, thông thạo Dhamma của các bậc Thiện sĩ, được huấn luyện tốt trong Dhamma của các bậc Thiện sĩ, không quán sát sắc là tự ngã, không tự ngã có sắc; không sắc ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong sắc.
Na vedanaṃ attato… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He does not regard feeling as self… perception… volitional formations… consciousness as self, nor self as possessing consciousness; nor consciousness as in self, nor self as in consciousness.
Người ấy không quán sát thọ là tự ngã... không tưởng... không hành... không thức là tự ngã, không tự ngã có thức; không thức ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong thức.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘sakkāyanirodhagāminī paṭipadā, sakkāyanirodhagāminī paṭipadā’ti.
This, bhikkhus, is called ‘the path leading to the cessation of sakkāya, the path leading to the cessation of sakkāya.’
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là ‘con đường dẫn đến sự đoạn diệt của Sakkāya, con đường dẫn đến sự đoạn diệt của Sakkāya’.
Iti hidaṃ, bhikkhave, vuccati ‘dukkhanirodhagāminī samanupassanā’ti.
Thus, bhikkhus, this is called ‘the perception leading to the cessation of suffering.’
Và này các Tỳ-kheo, điều này được gọi là ‘sự quán sát dẫn đến sự đoạn diệt của khổ’.
Ayamevettha attho’’ti.
This is its meaning here.”
Đây chính là ý nghĩa ở đây.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
45. Sāvatthinidānaṃ.
45. At Sāvatthī.
45. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
“Form, bhikkhus, is impermanent.
“Này các Tỳ-kheo, sắc là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is impermanent is suffering; what is suffering is non-self; what is non-self should be seen with right wisdom as it really is: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã. Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí tuệ như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato cittaṃ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi.
For one who sees thus, as it really is, with right wisdom, the mind becomes dispassionate and is liberated from the asavas without clinging.
Khi quán thấy như thật bằng chánh trí tuệ như vậy, tâm sẽ ly tham, giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ.
Vedanā aniccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ.
Feeling is impermanent… perception… formations… consciousness is impermanent.
Thọ là vô thường… Tưởng… Hành… Thức là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā; yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is impermanent is suffering; what is suffering is non-self; what is non-self should be seen with right wisdom as it really is: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã. Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí tuệ như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato cittaṃ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi.
For one who sees thus, as it really is, with right wisdom, the mind becomes dispassionate and is liberated from the asavas without clinging.
Khi quán thấy như thật bằng chánh trí tuệ như vậy, tâm sẽ ly tham, giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ.
Rūpadhātuyā ce, bhikkhave, bhikkhuno cittaṃ virattaṃ vimuttaṃ hoti anupādāya āsavehi, vedanādhātuyā…pe… saññādhātuyā… saṅkhāradhātuyā… viññāṇadhātuyā ce, bhikkhave, bhikkhuno cittaṃ virattaṃ vimuttaṃ hoti anupādāya āsavehi.
If, bhikkhus, a bhikkhu’s mind is dispassionate and liberated from the asavas without clinging in the rūpadhātu, and in the vedanādhātu…pe… in the saññādhātu… in the saṅkhāradhātu… and in the viññāṇadhātu, his mind is dispassionate and liberated from the asavas without clinging.
Này các Tỳ-khưu, nếu tâm của một Tỳ-khưu đã ly tham, đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ đối với sắc giới, đối với thọ giới… (tưởng giới… hành giới…) đối với thức giới, thì tâm vị ấy đã ly tham, đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ.
Vimuttattā ṭhitaṃ.
Being liberated, it is stable.
Do được giải thoát nên an trú.
Ṭhitattā santusitaṃ* .
Being stable, it is contented.
Do an trú nên hoan hỷ.
Santusitattā na paritassati.
Being contented, one is not agitated.
Do hoan hỷ nên không hoảng sợ.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, one attains Parinibbāna for oneself.
Không hoảng sợ nên tự mình chứng Niết Bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
One understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’”.
Tatiyaṃ.
The third.
Bài kinh thứ ba.
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato pubbantānudiṭṭhiyo na honti.
“For one who sees thus, as it really is, with right wisdom, views regarding the past do not arise.
“Khi quán thấy như thật bằng chánh trí tuệ như vậy, các kiến chấp về quá khứ sẽ không khởi lên.
Pubbantānudiṭṭhīnaṃ asati, aparantānudiṭṭhiyo na honti.
When views regarding the past are absent, views regarding the future do not arise.
Khi không có các kiến chấp về quá khứ, các kiến chấp về vị lai sẽ không khởi lên.
Aparantānudiṭṭhīnaṃ asati, thāmaso* parāmāso na hoti.
When views regarding the future are absent, there is no firm grasp.
Khi không có các kiến chấp về vị lai, sự chấp thủ một cách kiên cố sẽ không có.
Thāmase* parāmāse asati rūpasmiṃ… vedanāya … saññāya… saṅkhāresu… viññāṇasmiṃ cittaṃ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi.
When there is no firm grasp, the mind becomes dispassionate and is liberated from the asavas without clinging in form… in feeling… in perception… in formations… in consciousness.
Khi không có sự chấp thủ một cách kiên cố, tâm sẽ ly tham, giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ đối với sắc… thọ… tưởng… hành… thức.
Vimuttattā ṭhitaṃ.
Being liberated, it is stable.
Do được giải thoát nên an trú.
Ṭhitattā santusitaṃ.
Being stable, it is contented.
Do an trú nên hoan hỷ.
Santusitattā na paritassati.
Being contented, one is not agitated.
Do hoan hỷ nên không hoảng sợ.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, one attains Parinibbāna for oneself.
Không hoảng sợ nên tự mình chứng Niết Bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
One understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’”.
Catutthaṃ.
The fourth.
Bài kinh thứ tư.
47. Sāvatthinidānaṃ.
47. Residing at Sāvatthī.
47. Tại Sāvatthī.
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ attānaṃ samanupassamānā samanupassanti, sabbete pañcupādānakkhandhe samanupassanti, etesaṃ vā aññataraṃ.
“Whatever recluses or brahmins, bhikkhus, surveying the self in various ways, survey all these five aggregates subject to clinging, or one of them.
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào quán sát tự ngã theo nhiều cách khác nhau, tất cả đều quán sát năm uẩn chấp thủ này, hoặc một trong số đó.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn đó là gì?
Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, an uninstructed ordinary person, who is not a seer of the noble ones, not skilled in the Dhamma of the noble ones, not trained in the Dhamma of the noble ones, not a seer of the true persons, not skilled in the Dhamma of the true persons, not trained in the Dhamma of the true persons, surveys form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một phàm phu không được học hỏi, không thấy các bậc Thánh, không thông hiểu Chánh pháp của bậc Thánh, không được huấn luyện trong Chánh pháp của bậc Thánh; không thấy các bậc chân nhân, không thông hiểu Chánh pháp của bậc chân nhân, không được huấn luyện trong Chánh pháp của bậc chân nhân, quán sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ’’.
He surveys feeling… perception… formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.”
Vị ấy quán thọ… tưởng… hành… thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.”
‘‘Iti ayañceva samanupassanā ‘asmī’ti cassa avigataṃ* hoti.
“Thus, both this surveying and the notion ‘I am’ remain undissipated in him.
“Khi quán sát như vậy, ý niệm ‘ta là’ vẫn chưa rời khỏi vị ấy.
‘Asmī’ti kho pana, bhikkhave, avigate pañcannaṃ indriyānaṃ avakkanti hoti – cakkhundriyassa sotindriyassa ghānindriyassa jivhindriyassa kāyindriyassa.
When, bhikkhus, the notion ‘I am’ remains undissipated, there is the advent of the five faculties—the faculty of eye, the faculty of ear, the faculty of nose, the faculty of tongue, the faculty of body.
Này các Tỳ-khưu, khi ý niệm ‘ta là’ vẫn chưa rời khỏi, sự xuất hiện của năm căn sẽ có: nhãn căn, nhĩ căn, tỷ căn, thiệt căn, thân căn.
Atthi, bhikkhave, mano, atthi dhammā, atthi avijjādhātu.
There is, bhikkhus, mind; there are phenomena; there is the element of ignorance.
Này các Tỳ-khưu, có ý (mano), có các pháp (dhammā), có giới vô minh (avijjādhātu).
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayitena phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa ‘asmī’tipissa hoti; ‘ayamahamasmī’tipissa hoti; ‘bhavissa’ntipissa hoti; ‘na bhavissa’ntipissa hoti; ‘rūpī bhavissa’ntipissa hoti; ‘arūpī bhavissa’ntipissa hoti; ‘saññī bhavissa’ntipissa hoti; ‘asaññī bhavissa’ntipissa hoti; ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’ntipissa hoti’’.
For an uninstructed ordinary person touched by feeling born of contact with ignorance, bhikkhus, the notion ‘I am’ arises; the notion ‘I am this’ arises; the notion ‘I shall be’ arises; the notion ‘I shall not be’ arises; the notion ‘I shall be with form’ arises; the notion ‘I shall be formless’ arises; the notion ‘I shall be percipient’ arises; the notion ‘I shall be non-percipient’ arises; the notion ‘I shall be neither percipient nor non-percipient’ arises.”
Này các Tỳ-khưu, khi một phàm phu không được học hỏi bị xúc chạm bởi cảm thọ do xúc vô minh sanh, ý niệm ‘ta là’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta là cái này’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ có’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ không có’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ có sắc’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ không có sắc’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ có tưởng’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ không có tưởng’ khởi lên nơi vị ấy; ý niệm ‘ta sẽ không tưởng cũng không phi tưởng’ khởi lên nơi vị ấy.”
48. Sāvatthinidānaṃ.
48. Residing at Sāvatthī.
48. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañca, bhikkhave, khandhe desessāmi, pañcupādānakkhandhe ca.
“Bhikkhus, I shall teach you the five aggregates and the five aggregates subject to clinging.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về năm uẩn và năm uẩn chấp thủ.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, pañcakkhandhā?
And what, bhikkhus, are the five aggregates?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là năm uẩn?
Yaṃ kiñci, bhikkhave, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ vuccati rūpakkhandho.
Whatever form, bhikkhus, is past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near: this is called the form aggregate.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại; dù nội hay ngoại; dù thô hay tế; dù hạ liệt hay thù thắng; dù xa hay gần, đó được gọi là sắc uẩn.
Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā…pe… ayaṃ vuccati saṅkhārakkhandho.
Whatever feeling…pe… whatever perception… whatever formations, past, future, or present; internal or external; gross or subtle…pe… this is called the formations aggregate.
Bất cứ thọ nào… (tưởng nào… hành nào,) dù quá khứ, vị lai hay hiện tại; dù nội hay ngoại; dù thô hay tế… đó được gọi là hành uẩn.
Yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ vuccati viññāṇakkhandho.
Whatever consciousness, past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near: this is called the consciousness aggregate.
Bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại; dù nội hay ngoại; dù thô hay tế; dù hạ liệt hay thù thắng; dù xa hay gần, đó được gọi là thức uẩn.
Ime vuccanti, bhikkhave, pañcakkhandhā’’.
These, bhikkhus, are called the five aggregates.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là năm uẩn.”
‘‘Katame ca, bhikkhave, pañcupādānakkhandhā?
“And what, bhikkhus, are the five aggregates subject to clinging?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là năm uẩn chấp thủ?
Yaṃ kiñci, bhikkhave, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā sāsavaṃ upādāniyaṃ, ayaṃ vuccati rūpupādānakkhandho.
Whatever form, bhikkhus, is past, future, or present…pe… far or near, tainted and subject to clinging: this is called the form aggregate subject to clinging.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại… dù xa hay gần, có lậu hoặc, là đối tượng của chấp thủ, đó được gọi là sắc uẩn chấp thủ.
Yā kāci vedanā…pe… yā dūre santike vā sāsavā upādāniyā, ayaṃ vuccati vedanupādānakkhandho.
Whatever feeling…pe… far or near, tainted and subject to clinging: this is called the feeling aggregate subject to clinging.
Bất cứ thọ nào… dù xa hay gần, có lậu hoặc, là đối tượng của chấp thủ, đó được gọi là thọ uẩn chấp thủ.
Yā kāci saññā…pe… yā dūre santike vā sāsavā upādāniyā, ayaṃ vuccati saññupādānakkhandho.
Whatever perception…pe… far or near, tainted and subject to clinging: this is called the perception aggregate subject to clinging.
Bất cứ tưởng nào… dù xa hay gần, có lậu hoặc, là đối tượng của chấp thủ, đó được gọi là tưởng uẩn chấp thủ.
Ye keci saṅkhārā…pe… sāsavā upādāniyā, ayaṃ vuccati saṅkhārupādānakkhandho.
Whatever formations…pe… tainted and subject to clinging: this is called the formations aggregate subject to clinging.
Bất cứ hành nào… có lậu hoặc, là đối tượng của chấp thủ, đó được gọi là hành uẩn chấp thủ.
Yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā sāsavaṃ upādāniyaṃ, ayaṃ vuccati viññāṇupādānakkhandho.
Whatever consciousness, past, future, or present…pe… far or near, tainted and subject to clinging: this is called the consciousness aggregate subject to clinging.
Bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại… dù xa hay gần, có lậu hoặc, là đối tượng của chấp thủ, đó được gọi là thức uẩn chấp thủ.
Ime vuccanti, bhikkhave, pañcupādānakkhandhā’’ti.
These, bhikkhus, are called the five aggregates subject to clinging.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là năm uẩn chấp thủ.”
Chaṭṭhaṃ.
The sixth.
Bài kinh thứ sáu.
‘‘Ye hi keci, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā aniccena rūpena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti; kimaññatra yathābhūtassa adassanā?
“Soṇa, any monastics or brahmins who perceive by form that is impermanent, suffering, and subject to change, thinking ‘I am superior,’ or thinking ‘I am equal,’ or thinking ‘I am inferior’—what is this other than not seeing things as they truly are?
“Này Soṇa, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào quán chiếu sắc là vô thường, khổ, có pháp biến hoại, và cho rằng ‘ta hơn’ hoặc cho rằng ‘ta bằng’ hoặc cho rằng ‘ta kém’, thì điều đó không phải do không thấy biết sự thật là gì sao?
Aniccāya vedanāya dukkhāya vipariṇāmadhammāya ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti; kimaññatra yathābhūtassa adassanā?
They perceive by feeling that is impermanent, suffering, and subject to change, thinking ‘I am superior,’ or thinking ‘I am equal,’ or thinking ‘I am inferior’—what is this other than not seeing things as they truly are?
Quán chiếu thọ là vô thường, khổ, có pháp biến hoại, và cho rằng ‘ta hơn’ hoặc cho rằng ‘ta bằng’ hoặc cho rằng ‘ta kém’, thì điều đó không phải do không thấy biết sự thật là gì sao?
Aniccāya saññāya… aniccehi saṅkhārehi dukkhehi vipariṇāmadhammehi ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti; kimaññatra yathābhūtassa adassanā?
They perceive by perception that is impermanent… by mental formations that are impermanent, suffering, and subject to change, thinking ‘I am superior,’ or thinking ‘I am equal,’ or thinking ‘I am inferior’—what is this other than not seeing things as they truly are?
Quán chiếu tưởng là vô thường… các hành là khổ, có pháp biến hoại, và cho rằng ‘ta hơn’ hoặc cho rằng ‘ta bằng’ hoặc cho rằng ‘ta kém’, thì điều đó không phải do không thấy biết sự thật là gì sao?
Aniccena viññāṇena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti; ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti; kimaññatra yathābhūtassa adassanā?
They perceive by consciousness that is impermanent, suffering, and subject to change, thinking ‘I am superior,’ or thinking ‘I am equal,’ or thinking ‘I am inferior’—what is this other than not seeing things as they truly are?
Quán chiếu thức là vô thường, khổ, có pháp biến hoại, và cho rằng ‘ta hơn’ hoặc cho rằng ‘ta bằng’ hoặc cho rằng ‘ta kém’, thì điều đó không phải do không thấy biết sự thật là gì sao?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Soṇa, is form permanent or impermanent?”
Này Soṇa, ông nghĩ thế nào, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, bhante.”
“Bạch Thế Tôn, vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“That which is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, bhante.”
“Bạch Thế Tôn, khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“That which is impermanent, suffering, and subject to change, is it proper to perceive it as ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có pháp biến hoại, có hợp lý không khi quán chiếu rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, bhante.”
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
‘‘Vedanā niccā vā aniccā vā’’ti?
“Is feeling permanent or impermanent?”
“Thọ là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’… ‘‘saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Impermanent, bhante”… “Is perception… mental formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Bạch Thế Tôn, vô thường”… “Tưởng… các hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, bhante.”
“Bạch Thế Tôn, vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“That which is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, bhante.”
“Bạch Thế Tôn, khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“That which is impermanent, suffering, and subject to change, is it proper to perceive it as ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có pháp biến hoại, có hợp lý không khi quán chiếu rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, bhante.”
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
‘‘Evaṃ passaṃ, soṇa, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, Soṇa, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with form, disenchanted with feeling, disenchanted with perception, disenchanted with mental formations, disenchanted with consciousness.
“Này Soṇa, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử đã nghe pháp trở nên nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối với thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there arises the knowledge: ‘Liberated.’
Khi được giải thoát, vị ấy có trí tuệ rằng ‘đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
‘‘Ye hi keci, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā rūpaṃ nappajānanti, rūpasamudayaṃ nappajānanti, rūpanirodhaṃ nappajānanti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; vedanaṃ nappajānanti, vedanāsamudayaṃ nappajānanti, vedanānirodhaṃ nappajānanti, vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; saññaṃ nappajānanti…pe… saṅkhāre nappajānanti, saṅkhārasamudayaṃ nappajānanti, saṅkhāranirodhaṃ nappajānanti, saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti; viññāṇaṃ nappajānanti, viññāṇasamudayaṃ nappajānanti, viññāṇanirodhaṃ nappajānanti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānanti.
“Soṇa, any monastics or brahmins who do not understand form, do not understand the origin of form, do not understand the cessation of form, do not understand the path leading to the cessation of form; who do not understand feeling, do not understand the origin of feeling, do not understand the cessation of feeling, do not understand the path leading to the cessation of feeling; who do not understand perception… who do not understand mental formations, do not understand the origin of mental formations, do not understand the cessation of mental formations, do not understand the path leading to the cessation of mental formations; who do not understand consciousness, do not understand the origin of consciousness, do not understand the cessation of consciousness, do not understand the path leading to the cessation of consciousness.
“Này Soṇa, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào không biết sắc, không biết sự tập khởi của sắc, không biết sự diệt trừ của sắc, không biết con đường đưa đến sự diệt trừ của sắc; không biết thọ, không biết sự tập khởi của thọ, không biết sự diệt trừ của thọ, không biết con đường đưa đến sự diệt trừ của thọ; không biết tưởng… (tóm tắt)… không biết các hành, không biết sự tập khởi của các hành, không biết sự diệt trừ của các hành, không biết con đường đưa đến sự diệt trừ của các hành; không biết thức, không biết sự tập khởi của thức, không biết sự diệt trừ của thức, không biết con đường đưa đến sự diệt trừ của thức.
Na me te, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca pana te āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Such monastics or brahmins, Soṇa, are not considered monastics among monastics, nor brahmins among brahmins by me; nor do these venerable ones, having realized for themselves with direct knowledge, dwell having entered upon the goal of recluseship or the goal of brahminhood in this very life.
Này Soṇa, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy không được Ta xem là Sa-môn giữa các Sa-môn, cũng không được xem là Bà-la-môn giữa các Bà-la-môn, và các vị Tôn giả ấy cũng không thể tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong mục đích Sa-môn hay mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
‘‘Ye ca kho keci, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā rūpaṃ pajānanti, rūpasamudayaṃ pajānanti, rūpanirodhaṃ pajānanti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti; vedanaṃ pajānanti…pe… saññaṃ pajānanti… saṅkhāre pajānanti… viññāṇaṃ pajānanti, viññāṇasamudayaṃ pajānanti, viññāṇanirodhaṃ pajānanti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānanti.
“But, Soṇa, any monastics or brahmins who do understand form, understand the origin of form, understand the cessation of form, understand the path leading to the cessation of form; who do understand feeling… perception… mental formations… consciousness, understand the origin of consciousness, understand the cessation of consciousness, understand the path leading to the cessation of consciousness.
“Này Soṇa, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào biết sắc, biết sự tập khởi của sắc, biết sự diệt trừ của sắc, biết con đường đưa đến sự diệt trừ của sắc; biết thọ… (tóm tắt)… biết tưởng… biết các hành… biết thức, biết sự tập khởi của thức, biết sự diệt trừ của thức, biết con đường đưa đến sự diệt trừ của thức.
Te ca kho me, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
Such monastics or brahmins, Soṇa, are considered monastics among monastics, and brahmins among brahmins by me; and these venerable ones, having realized for themselves with direct knowledge, dwell having entered upon the goal of recluseship and the goal of brahminhood in this very life.”
Này Soṇa, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy được Ta xem là Sa-môn giữa các Sa-môn, và được xem là Bà-la-môn giữa các Bà-la-môn, và các vị Tôn giả ấy tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong mục đích Sa-môn và mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
51. Sāvatthinidānaṃ.
51. At Sāvatthī.
Tại Sāvatthī.
‘‘Aniccaññeva, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ aniccanti passati.
“Monks, a bhikkhu sees form as impermanent, indeed as impermanent.
“Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu quán chiếu sắc là vô thường.
Sāssa hoti sammādiṭṭhi.
That is his right view.
Đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Quán chiếu đúng đắn, vị ấy nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is the destruction of lust; with the destruction of lust, there is the destruction of delight.
Do sự diệt tận của hoan hỷ, nên có sự diệt tận của tham ái; do sự diệt tận của tham ái, nên có sự diệt tận của hoan hỷ.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight-lust, the mind is said to be liberated, well-liberated.
Do sự diệt tận của hoan hỷ và tham ái, tâm được gọi là giải thoát hoàn toàn.
Aniccaññeva, bhikkhave, bhikkhu vedanaṃ aniccanti passati.
Monks, a bhikkhu sees feeling as impermanent, indeed as impermanent.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu quán chiếu thọ là vô thường.
Sāssa hoti sammādiṭṭhi.
That is his right view.
Đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Quán chiếu đúng đắn, vị ấy nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.
Anicceyeva, bhikkhave, bhikkhu saññaṃ aniccanti passati…pe… anicceyeva bhikkhave, bhikkhu saṅkhāre aniccāti passati.
“Bhikkhus, a bhikkhu sees perception as impermanent… A bhikkhu, bhikkhus, sees volitional formations as impermanent.
Này các Tỳ khưu, Tỳ khưu thấy tưởng là vô thường... này các Tỳ khưu, Tỳ khưu thấy các hành là vô thường.
Sāssa hoti sammādiṭṭhi.
That is his right view.
Đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy một cách chân chánh, vị ấy nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.
Aniccaññeva, bhikkhave, bhikkhu viññāṇaṃ aniccanti passati.
“Bhikkhus, a bhikkhu sees consciousness as impermanent.
Này các Tỳ khưu, Tỳ khưu thấy thức là vô thường.
Sāssa hoti sammādiṭṭhi.
That is his right view.
Đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy một cách chân chánh, vị ấy nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.”
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Kinh thứ chín.
52. Sāvatthinidānaṃ.
52. At Sāvatthī.
52. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha, rūpāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
“Bhikkhus, attend closely to material form; see the impermanence of material form as it really is.
“Này các Tỳ khưu, hãy như lý tác ý về sắc, và hãy thấy rõ tính vô thường của sắc đúng như thật.
Rūpaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasi karonto, rūpāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto rūpasmiṃ nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu attending closely to material form and seeing the impermanence of material form as it really is, becomes disenchanted with material form.
Này các Tỳ khưu, Tỳ khưu khi như lý tác ý về sắc, và thấy rõ tính vô thường của sắc đúng như thật, thì nhàm chán đối với sắc.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.
Vedanaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha, vedanāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
Bhikkhus, attend closely to feeling; see the impermanence of feeling as it really is.
Này các Tỳ khưu, hãy như lý tác ý về thọ, và hãy thấy rõ tính vô thường của thọ đúng như thật.
Vedanaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasi karonto, vedanāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto vedanāya nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu attending closely to feeling and seeing the impermanence of feeling as it really is, becomes disenchanted with feeling.
Này các Tỳ khưu, Tỳ khưu khi như lý tác ý về thọ, và thấy rõ tính vô thường của thọ đúng như thật, thì nhàm chán đối với thọ.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.
Saññaṃ bhikkhave… saṅkhāre, bhikkhave, yoniso manasi karotha, saṅkhārāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
Bhikkhus, attend closely to perception… Bhikkhus, attend closely to volitional formations; see the impermanence of volitional formations as it really is.
Này các Tỳ khưu, về tưởng... Này các Tỳ khưu, hãy như lý tác ý về các hành, và hãy thấy rõ tính vô thường của các hành đúng như thật.
Saṅkhāre, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasi karonto, saṅkhārāniccataṃ yathābhūtaṃ samanupassanto saṅkhāresu nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu attending closely to volitional formations and seeing the impermanence of volitional formations as it really is, becomes disenchanted with volitional formations.
Này các Tỳ khưu, Tỳ khưu khi như lý tác ý về các hành, và thấy rõ tính vô thường của các hành đúng như thật, thì nhàm chán đối với các hành.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.
Viññāṇaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha, viññāṇāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
Bhikkhus, attend closely to consciousness; see the impermanence of consciousness as it really is.
Này các Tỳ khưu, hãy như lý tác ý về thức, và hãy thấy rõ tính vô thường của thức đúng như thật.
Viññāṇaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasi karonto, viññāṇāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto viññāṇasmiṃ nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu attending closely to consciousness and seeing the impermanence of consciousness as it really is, becomes disenchanted with consciousness.
Này các Tỳ khưu, Tỳ khưu khi như lý tác ý về thức, và thấy rõ tính vô thường của thức đúng như thật, thì nhàm chán đối với thức.
Nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight comes the destruction of lust; with the destruction of lust comes the destruction of delight.
Do hỷ tận diệt nên tham tận diệt, do tham tận diệt nên hỷ tận diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ vimuttaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and lust, the mind is said to be released, perfectly released.”
Do hỷ và tham tận diệt, tâm được giải thoát, được gọi là khéo giải thoát.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Kinh thứ mười.
53. Sāvatthinidānaṃ.
53. At Sāvatthī.
53. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Upayo* , bhikkhave, avimutto, anupayo vimutto.
“Bhikkhus, one attached is not released; one unattached is released.
“Này các Tỳ khưu, người có chấp thủ thì không được giải thoát, người không chấp thủ thì được giải thoát.
Rūpupayaṃ* vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
Bhikkhus, if consciousness stands, it stands attached to material form; with material form as its object, supported by material form, imbued with delight, it comes to growth, increase, and fullness.
Này các Tỳ khưu, thức khi an trú, có thể an trú bằng cách chấp thủ vào sắc; với sắc làm đối tượng, với sắc làm nơi nương tựa, được ái hỷ tưới tẩm, nó có thể đi đến tăng trưởng, thịnh vượng, lớn mạnh.
Vedanupayaṃ vā…pe… saññupayaṃ vā…pe… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya’’.
If consciousness stands attached to feeling… If consciousness stands attached to perception… Bhikkhus, if consciousness stands attached to volitional formations, with volitional formations as its object, supported by volitional formations, imbued with delight, it comes to growth, increase, and fullness.”
Hoặc chấp thủ vào thọ... hoặc chấp thủ vào tưởng... Này các Tỳ khưu, hoặc khi an trú, thức có thể an trú bằng cách chấp thủ vào các hành; với các hành làm đối tượng, với các hành làm nơi nương tựa, được ái hỷ tưới tẩm, nó có thể đi đến tăng trưởng, thịnh vượng, lớn mạnh.”
‘‘Rūpadhātuyā ce, bhikkhave, bhikkhuno rāgo pahīno hoti.
“Bhikkhus, if a bhikkhu’s lust for the element of material form has been abandoned.
“Này các Tỳ khưu, nếu tham của vị Tỳ khưu đối với sắc giới đã được đoạn trừ,
Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.
With the abandonment of lust, the object is cut off; there is no support for consciousness.
do sự đoạn trừ tham, đối tượng bị cắt đứt, thức không có nơi nương tựa.
Vedanādhātuyā ce, bhikkhave… saññādhātuyā ce bhikkhave… saṅkhāradhātuyā ce bhikkhave… viññāṇadhātuyā ce, bhikkhave, bhikkhuno rāgo pahīno hoti.
Bhikkhus, if a bhikkhu’s lust for the element of feeling… for the element of perception… for the element of volitional formations… Bhikkhus, if a bhikkhu’s lust for the element of consciousness has been abandoned.
Này các Tỳ khưu, nếu đối với thọ giới... Này các Tỳ khưu, nếu đối với tưởng giới... Này các Tỳ khưu, nếu đối với hành giới... Này các Tỳ khưu, nếu tham của vị Tỳ khưu đối với thức giới đã được đoạn trừ,
Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.
With the abandonment of lust, the object is cut off; there is no support for consciousness.
do sự đoạn trừ tham, đối tượng bị cắt đứt, thức không có nơi nương tựa.
Tadappatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ anabhisaṅkhaccavimuttaṃ.
That consciousness, being unsupported, not growing, unconditioned, is released.
Thức ấy không có nơi nương tựa, không tăng trưởng, không tạo tác, được giải thoát.
Vimuttattā ṭhitaṃ.
Being released, it is steady.
Do được giải thoát nên nó an trú.
Ṭhitattā santusitaṃ.
Being steady, it is contented.
Do an trú nên nó mãn nguyện.
Santusitattā na paritassati.
Being contented, it is not perturbed.
Do mãn nguyện nên nó không dao động.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unperturbed, it attains Nibbāna personally.
Không dao động, vị ấy tự mình tịch diệt Niết-bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being’—he understands.”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lui trạng thái này nữa.’”
Paṭhamaṃ.
The First.
Kinh thứ nhất.
54. Sāvatthinidānaṃ.
54. At Sāvatthī.
54. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, bījajātāni.
“Bhikkhus, there are these five kinds of seeds.
“Này các Tỳ khưu, có năm loại hạt giống này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm loại nào?
Mūlabījaṃ, khandhabījaṃ, aggabījaṃ, phalubījaṃ, bījabījaññeva pañcamaṃ.
Root seeds, stem seeds, joint seeds, cutting seeds, and fifthly, seed seeds themselves.
Hạt giống từ rễ, hạt giống từ thân, hạt giống từ ngọn, hạt giống từ đốt, và thứ năm là hạt giống từ hạt.
Imāni cassu, bhikkhave, pañca bījajātāni akhaṇḍāni apūtikāni avātātapahatāni sārādāni* sukhasayitāni, pathavī* ca nāssa, āpo ca nāssa; api numāni* , bhikkhave, pañca bījajātāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyu’’nti?
Bhikkhus, if these five kinds of seeds were unbroken, unrotten, not spoiled by wind and sun, full of sap, and well-stored, but there was no earth and no water; would these five kinds of seeds come to growth, increase, and fullness?”
Này các Tỳ khưu, nếu năm loại hạt giống này không bị vỡ, không bị thối, không bị gió và nắng làm hỏng, có lõi, được cất giữ cẩn thận, nhưng không có đất và không có nước; này các Tỳ khưu, liệu năm loại hạt giống này có thể tăng trưởng, thịnh vượng, lớn mạnh không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Imāni cassu, bhikkhave, pañca bījajātāni akhaṇḍāni…pe… sukhasayitāni, pathavī ca assa, āpo ca assa; api numāni, bhikkhave, pañca bījajātāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyu’’nti?
“Bhikkhus, if these five kinds of seeds were unbroken… well-stored, and there was earth and water; would these five kinds of seeds come to growth, increase, and fullness?”
“Này các Tỳ khưu, nếu năm loại hạt giống này không bị vỡ... được cất giữ cẩn thận, và có đất, có nước; này các Tỳ khưu, liệu năm loại hạt giống này có thể tăng trưởng, thịnh vượng, lớn mạnh không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn.”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, pathavīdhātu, evaṃ catasso viññāṇaṭṭhitiyo daṭṭhabbā.
“Bhikkhus, just as there is the earth element, so too should the four stations of consciousness be seen.
“Này các Tỳ khưu, ví như địa đại, nên hiểu bốn thức trú là như vậy.
Seyyathāpi, bhikkhave, āpodhātu, evaṃ nandirāgo daṭṭhabbo.
Bhikkhus, just as there is the water element, so too should delight and lust be seen.
Này các Tỳ khưu, ví như thủy đại, nên hiểu ái hỷ là như vậy.
Seyyathāpi, bhikkhave, pañca bījajātāni, evaṃ viññāṇaṃ sāhāraṃ daṭṭhabbaṃ’’.
Bhikkhus, just as there are the five kinds of seeds, so too should consciousness with its nutriment be seen.”
Này các Tỳ khưu, ví như năm loại hạt giống, nên hiểu thức cùng với vật thực của nó là như vậy.”
‘‘Rūpupayaṃ, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
“Bhikkhus, if consciousness stands, it stands attached to material form; with material form as its object, supported by material form, imbued with delight, it comes to growth, increase, and fullness.
“Này các Tỳ khưu, thức khi an trú, có thể an trú bằng cách chấp thủ vào sắc; với sắc làm đối tượng, với sắc làm nơi nương tựa, được ái hỷ tưới tẩm, nó có thể đi đến tăng trưởng, thịnh vượng, lớn mạnh.
Vedanupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya…pe… saññupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya…pe… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
Bhikkhus, if consciousness stands attached to feeling… Bhikkhus, if consciousness stands attached to perception… Bhikkhus, if consciousness stands attached to volitional formations; with volitional formations as its object, supported by volitional formations, imbued with delight, it comes to growth, increase, and fullness.”
Hoặc, này các Tỳ khưu, thức khi an trú, có thể an trú bằng cách chấp thủ vào thọ... hoặc, này các Tỳ khưu, thức khi an trú, có thể an trú bằng cách chấp thủ vào tưởng... hoặc, này các Tỳ khưu, thức khi an trú, có thể an trú bằng cách chấp thủ vào các hành; với các hành làm đối tượng, với các hành làm nơi nương tựa, được ái hỷ tưới tẩm, nó có thể đi đến tăng trưởng, thịnh vượng, lớn mạnh.
‘‘Rūpadhātuyā ceva, bhikkhave, bhikkhuno rāgo pahīno hoti.
“Bhikkhus, when a bhikkhu’s lust for the form element has been abandoned,
“Này các Tỳ-kheo, khi tham ái của một Tỳ-kheo đối với sắc giới đã được đoạn trừ.
Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.
with the abandoning of lust, the object that is cut off becomes no longer a footing for consciousness.
Do tham ái được đoạn trừ, không còn đối tượng bị cắt đứt, thức không còn chỗ nương tựa.
Vedanādhātuyā ce… saññādhātuyā ce… saṅkhāradhātuyā ce… viññāṇadhātuyā ce, bhikkhave, bhikkhuno rāgo pahīno hoti.
When a bhikkhu’s lust for the feeling element… the perception element… the volitional formations element… the consciousness element, bhikkhus, has been abandoned,
Và này các Tỳ-kheo, khi tham ái của một Tỳ-kheo đối với thọ giới… tưởng giới… hành giới… thức giới đã được đoạn trừ.
Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.
with the abandoning of lust, the object that is cut off becomes no longer a footing for consciousness.
Do tham ái được đoạn trừ, không còn đối tượng bị cắt đứt, thức không còn chỗ nương tựa.
Tadappatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ anabhisaṅkhaccavimuttaṃ.
That consciousness, being unestablished, ungrowing, is liberated without any volitional formation.
Thức không còn chỗ nương tựa ấy, không tăng trưởng, được giải thoát không bị các hành tác động.
Vimuttattā ṭhitaṃ.
Being liberated, it is stable.
Do được giải thoát nên an trú.
Ṭhitattā santusitaṃ.
Being stable, it is contented.
Do an trú nên thỏa mãn.
Santusitattā na paritassati.
Being contented, it is not agitated.
Do thỏa mãn nên không sợ hãi.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, it attains parinibbāna within itself.
Không sợ hãi, vị ấy tự mình chứng Niết-bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
It understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhu, ariyasāvako atasitāye ṭhāne na tāsaṃ āpajjati.
“But, bhikkhu, an instructed noble disciple does not experience agitation in a place where there is no cause for agitation.
“Này Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều, ở nơi không đáng sợ lại không sanh sợ hãi.
Na heso* , bhikkhu, tāso sutavato ariyasāvakassa – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti.
That, bhikkhu, is not an agitation for the instructed noble disciple: ‘May I not be, may it not be mine; may I not have been, may it not be mine in the future.’
Này Tỳ-kheo, sự sợ hãi ấy không phải của vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều: ‘Tôi sẽ không là như thế, sẽ không có của tôi; tôi đã không là như thế, sẽ không có của tôi’.
Rūpupayaṃ vā, bhikkhu, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
Consciousness, bhikkhu, if it were to stand, would stand attached to form, supported by form, established in form, with delight as its stimulant; it would come to growth, increase, and proliferation.
Này Tỳ-kheo, thức nương tựa vào sắc, an trú vào sắc, làm đối tượng cho sắc, nương tựa vào sắc, được hỷ nuôi dưỡng, sẽ tăng trưởng, phát triển, sung mãn.
Vedanupayaṃ vā, bhikkhu… saññupayaṃ vā, bhikkhu… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhu, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
Or consciousness, bhikkhu, if it were to stand, would stand attached to feeling… attached to perception… attached to volitional formations, supported by volitional formations, established in volitional formations, with delight as its stimulant; it would come to growth, increase, and proliferation.
Hoặc này Tỳ-kheo, thức nương tựa vào thọ… nương tựa vào tưởng… nương tựa vào các hành, an trú vào các hành, làm đối tượng cho các hành, nương tựa vào các hành, được hỷ nuôi dưỡng, sẽ tăng trưởng, phát triển, sung mãn.
‘‘Rūpadhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno rāgo pahīno hoti.
“Bhikkhu, when a bhikkhu’s lust for the form element has been abandoned,
“Này Tỳ-kheo, khi tham ái của một Tỳ-kheo đối với sắc giới đã được đoạn trừ.
Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.
with the abandoning of lust, the object that is cut off becomes no longer a footing for consciousness.
Do tham ái được đoạn trừ, không còn đối tượng bị cắt đứt, thức không còn chỗ nương tựa.
Vedanādhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno… saññādhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno… saṅkhāradhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno… viññāṇadhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno rāgo pahīno hoti.
When a bhikkhu’s lust for the feeling element… the perception element… the volitional formations element… the consciousness element, bhikkhu, has been abandoned,
Này Tỳ-kheo, khi tham ái của một Tỳ-kheo đối với thọ giới… Này Tỳ-kheo, của một Tỳ-kheo đối với tưởng giới… Này Tỳ-kheo, của một Tỳ-kheo đối với hành giới… Này Tỳ-kheo, của một Tỳ-kheo đối với thức giới đã được đoạn trừ.
Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti.
With the abandonment of lust, consciousness has no object for its support.
Do sự đoạn trừ tham ái, đối tượng bị cắt đứt, thức (viññāṇa) không còn chỗ nương tựa.
Tadappatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ anabhisaṅkhārañca vimuttaṃ.
That unsupported consciousness, ungrown, unfabricated, is liberated.
Thức không có chỗ nương tựa đó, không tăng trưởng, không bị tạo tác, thì được giải thoát.
Vimuttattā ṭhitaṃ.
Being liberated, it is stable.
Do được giải thoát, nó an trú.
Ṭhitattā santusitaṃ.
Being stable, it is contented.
Do an trú, nó mãn túc.
Santusitattā na paritassati.
Being contented, it does not tremble.
Do mãn túc, nó không còn khát khao.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Not trembling, it attains parinibbāna within oneself.
Không khát khao, tự mình chứng đắc Niết Bàn.
‘Khīṇā jāti…pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
‘Birth is destroyed… there is no more for this state’ — so he understands.
Vị ấy biết: ‘Sự sinh đã tận… (v.v.)… không còn trạng thái này nữa.’
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hotī’’ti.
“Thus, bhikkhu, for one who knows and sees in this way, there is immediately the destruction of the āsavas.”
Này Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc (āsava) liền được đoạn tận.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
56. Sāvatthinidānaṃ.
Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
56. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcime, bhikkhave, upādānakkhandhā.
“Bhikkhus, there are these five aggregates of clinging.
“Này các Tỳ-khưu, có năm thủ uẩn (upādānakkhandhā) này.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
The aggregate of clinging to form, the aggregate of clinging to feeling, the aggregate of clinging to perception, the aggregate of clinging to volitional formations, the aggregate of clinging to consciousness.
Sắc thủ uẩn (rūpupādānakkhandho), thọ thủ uẩn (vedanupādānakkhandho), tưởng thủ uẩn (saññupādānakkhandho), hành thủ uẩn (saṅkhārupādānakkhandho), thức thủ uẩn (viññāṇupādānakkhandho).
Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, ime pañcupādānakkhandhe catuparivaṭṭaṃ yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ.
As long, bhikkhus, as I had not directly known these five aggregates of clinging as they really are, in their fourfold turning, so long, bhikkhus, I did not acknowledge myself as having awakened to the unexcelled perfect self-awakening in this world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans.
Này các Tỳ-khưu, chừng nào Ta chưa như thật liễu tri năm thủ uẩn này với bốn phương diện xoay chuyển (catuparivaṭṭaṃ), chừng đó Ta chưa tuyên bố rằng Ta đã chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác trong thế giới có chư Thiên, Ma Vương, Phạm Thiên, cùng với các Sa-môn, Bà-la-môn, loài người và chư Thiên.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, ime pañcupādānakkhandhe catuparivaṭṭaṃ yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke…pe… sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ’’.
But when, bhikkhus, I had directly known these five aggregates of clinging as they really are, in their fourfold turning, then, bhikkhus, I acknowledged myself as having awakened to the unexcelled perfect self-awakening in this world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of recluses and brahmins, devas and humans.”
Nhưng này các Tỳ-khưu, khi Ta đã như thật liễu tri năm thủ uẩn này với bốn phương diện xoay chuyển, bấy giờ Ta mới tuyên bố rằng Ta đã chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác trong thế giới có chư Thiên… (v.v.)… cùng với các Sa-môn, Bà-la-môn, loài người và chư Thiên.”
‘‘Katamā ca, bhikkhave, vedanā?
“And what, bhikkhus, is feeling?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là thọ (vedanā)?
Chayime, bhikkhave, vedanākāyā – cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā.
There are these six classes of feeling, bhikkhus: feeling born of eye-contact, feeling born of ear-contact, feeling born of nose-contact, feeling born of tongue-contact, feeling born of body-contact, feeling born of mind-contact.
Này các Tỳ-khưu, có sáu loại thọ này: thọ do xúc chạm của mắt, thọ do xúc chạm của tai, thọ do xúc chạm của mũi, thọ do xúc chạm của lưỡi, thọ do xúc chạm của thân, thọ do xúc chạm của ý.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, vedanā.
This, bhikkhus, is called feeling.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thọ.
Phassasamudayā vedanāsamudayo; phassanirodhā vedanānirodho.
With the origin of contact, there is the origin of feeling; with the cessation of contact, there is the cessation of feeling.
Do sự tập khởi của xúc (phassa) mà có sự tập khởi của thọ; do sự đoạn diệt của xúc mà có sự đoạn diệt của thọ.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of feeling, namely—right view… right concentration.
Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của thọ, tức là: Chánh kiến… (v.v.)… Chánh định.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, saññā?
“And what, bhikkhus, is perception?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là tưởng (saññā)?
Chayime, bhikkhave, saññākāyā – rūpasaññā, saddasaññā, gandhasaññā, rasasaññā, phoṭṭhabbasaññā, dhammasaññā.
There are these six classes of perception, bhikkhus: perception of forms, perception of sounds, perception of odours, perception of tastes, perception of tactile objects, perception of mental objects.
Này các Tỳ-khưu, có sáu loại tưởng này: sắc tưởng, thanh tưởng, hương tưởng, vị tưởng, xúc tưởng, pháp tưởng.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, saññā.
This, bhikkhus, is called perception.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là tưởng.
Phassasamudayā saññāsamudayo; phassanirodhā saññānirodho.
With the origin of contact, there is the origin of perception; with the cessation of contact, there is the cessation of perception.
Do sự tập khởi của xúc mà có sự tập khởi của tưởng; do sự đoạn diệt của xúc mà có sự đoạn diệt của tưởng.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saññānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of perception, namely—right view… right concentration… for perfected ones, there is no designation of saṃsāra.
Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của tưởng, tức là: Chánh kiến… (v.v.)… Chánh định… (v.v.)… không còn sự tái sinh để tuyên bố cho họ.
‘‘Katame ca, bhikkhave, saṅkhārā?
“And what, bhikkhus, are volitional formations?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là hành (saṅkhārā)?
Chayime, bhikkhave, cetanākāyā – rūpasañcetanā, saddasañcetanā, gandhasañcetanā, rasasañcetanā, phoṭṭhabbasañcetanā, dhammasañcetanā.
There are these six classes of volition, bhikkhus: volition regarding forms, volition regarding sounds, volition regarding odours, volition regarding tastes, volition regarding tactile objects, volition regarding mental objects.
Này các Tỳ-khưu, có sáu loại tư (cetanā) này: tư về sắc, tư về thanh, tư về hương, tư về vị, tư về xúc, tư về pháp.
Ime vuccanti, bhikkhave, saṅkhārā.
These, bhikkhus, are called volitional formations.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là hành.
Phassasamudayā saṅkhārasamudayo; phassanirodhā saṅkhāranirodho.
With the origin of contact, there is the origin of volitional formations; with the cessation of contact, there is the cessation of volitional formations.
Do sự tập khởi của xúc mà có sự tập khởi của hành; do sự đoạn diệt của xúc mà có sự đoạn diệt của hành.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of volitional formations, namely—right view… right concentration.
Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của hành, tức là: Chánh kiến… (v.v.)… Chánh định.
‘‘Katamañca, bhikkhave, viññāṇaṃ?
“And what, bhikkhus, is consciousness?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là thức (viññāṇa)?
Chayime, bhikkhave, viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ.
There are these six classes of consciousness, bhikkhus: eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, mind-consciousness.
Này các Tỳ-khưu, có sáu loại thức này: nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, viññāṇaṃ.
This, bhikkhus, is called consciousness.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thức.
Nāmarūpasamudayā viññāṇasamudayo; nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho.
With the origin of name-and-form, there is the origin of consciousness; with the cessation of name-and-form, there is the cessation of consciousness.
Do sự tập khởi của danh sắc (nāmarūpa) mà có sự tập khởi của thức; do sự đoạn diệt của danh sắc mà có sự đoạn diệt của thức.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of consciousness, namely—right view… right concentration.
Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của thức, tức là: Chánh kiến… (v.v.)… Chánh định.
57. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
57. Tại Sāvatthī.
‘‘Sattaṭṭhānakusalo, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccati.
“Bhikkhus, a bhikkhu who is skilled in seven standpoints and examines in three ways is called complete, one who has lived the holy life, a supreme person, in this Dhamma and Vinaya.
“Này các tỳ khưu, một tỳ khưu thiện xảo bảy căn bản (sattaṭṭhānakusalo), quán xét ba phương diện (tividhūpaparikkhī), trong Pháp và Luật này được gọi là bậc toàn giác (kevalī), đã hoàn thành Phạm hạnh (vusitavā), là bậc tối thượng nhân (uttamapuriso).”
Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sattaṭṭhānakusalo hoti?
And how, bhikkhus, is a bhikkhu skilled in seven standpoints?
“Và này các tỳ khưu, một tỳ khưu thiện xảo bảy căn bản như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ pajānāti, rūpasamudayaṃ pajānāti, rūpanirodhaṃ pajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti; rūpassa assādaṃ pajānāti, rūpassa ādīnavaṃ pajānāti, rūpassa nissaraṇaṃ pajānāti; vedanaṃ pajānāti … saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ pajānāti, viññāṇasamudayaṃ pajānāti, viññāṇanirodhaṃ pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti; viññāṇassa assādaṃ pajānāti, viññāṇassa ādīnavaṃ pajānāti, viññāṇassa nissaraṇaṃ pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu understands form, understands the origin of form, understands the cessation of form, understands the path leading to the cessation of form; understands the gratification in form, understands the danger in form, understands the escape from form; understands feeling… perception… volitional formations… understands consciousness, understands the origin of consciousness, understands the cessation of consciousness, understands the path leading to the cessation of consciousness; understands the gratification in consciousness, understands the danger in consciousness, understands the escape from consciousness.
Ở đây, này các tỳ khưu, một tỳ khưu biết rõ sắc (rūpaṃ), biết rõ sự tập khởi của sắc, biết rõ sự diệt trừ của sắc, biết rõ con đường đưa đến sự diệt trừ của sắc; biết rõ vị ngọt của sắc, biết rõ sự nguy hiểm của sắc, biết rõ sự xuất ly khỏi sắc; biết rõ thọ (vedanaṃ)… tưởng (saññaṃ)… các hành (saṅkhāre)… biết rõ thức (viññāṇaṃ), biết rõ sự tập khởi của thức, biết rõ sự diệt trừ của thức, biết rõ con đường đưa đến sự diệt trừ của thức; biết rõ vị ngọt của thức, biết rõ sự nguy hiểm của thức, biết rõ sự xuất ly khỏi thức.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpaṃ abhiññāya, evaṃ rūpasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ rūpassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa nissaraṇaṃ abhiññāya rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimuttā, te suvimuttā.
“And bhikkhus, whatever ascetics or brahmins, having directly known form thus, having directly known the origin of form thus, having directly known the cessation of form thus, having directly known the path leading to the cessation of form thus; having directly known the gratification in form thus, having directly known the danger in form thus, having directly known the escape from form thus, are liberated through disenchantment with, dispassion towards, cessation of, and non-clinging to form, they are truly well-liberated.
“Và này các tỳ khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, sau khi đã thắng tri như vậy về sắc, thắng tri như vậy về sự tập khởi của sắc, thắng tri như vậy về sự diệt trừ của sắc, thắng tri như vậy về con đường đưa đến sự diệt trừ của sắc; sau khi đã thắng tri như vậy về vị ngọt của sắc, thắng tri như vậy về sự nguy hiểm của sắc, thắng tri như vậy về sự xuất ly khỏi sắc, sau khi đã giải thoát không còn chấp thủ do sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt sắc, thì họ là những người đã hoàn toàn giải thoát.
Ye suvimuttā, te kevalino.
Those who are truly well-liberated are complete.
Những ai đã hoàn toàn giải thoát, họ là những bậc toàn giác.
Ye kevalino vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
For those who are complete, there is no designation of recurrence.”
Đối với những bậc toàn giác, không có sự thiết lập về vòng luân hồi.”
‘‘Katamā ca, bhikkhave, saññā?
“And what, bhikkhus, is perception?
“Và này các tỳ khưu, tưởng là gì?
Chayime, bhikkhave, saññākāyā – rūpasaññā, saddasaññā, gandhasaññā, rasasaññā, phoṭṭhabbasaññā, dhammasaññā.
Bhikkhus, there are these six classes of perception – perception of forms, perception of sounds, perception of odours, perception of flavours, perception of tactile objects, perception of mental objects.
Này các tỳ khưu, có sáu nhóm tưởng này – sắc tưởng, thanh tưởng, hương tưởng, vị tưởng, xúc tưởng, pháp tưởng.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, saññā.
This, bhikkhus, is called perception.
Này các tỳ khưu, đây được gọi là tưởng.
Phassasamudayā saññāsamudayo; phassanirodhā saññānirodho.
With the origin of contact, there is the origin of perception; with the cessation of contact, there is the cessation of perception.
Do sự tập khởi của xúc mà có sự tập khởi của tưởng; do sự đoạn diệt của xúc mà có sự đoạn diệt của tưởng.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saññānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of perception, namely – right view…pe… right concentration…pe… for them, there is no designation of recurrence.
Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của tưởng, tức là: chánh kiến… cho đến… chánh định… cho đến… đối với họ không có sự thiết lập về vòng luân hồi.”
‘‘Katame ca, bhikkhave, saṅkhārā?
“And what, bhikkhus, are volitional formations?
“Và này các tỳ khưu, các hành là gì?
Chayime, bhikkhave, cetanākāyā – rūpasañcetanā, saddasañcetanā, gandhasañcetanā, rasasañcetanā, phoṭṭhabbasañcetanā, dhammasañcetanā.
Bhikkhus, there are these six classes of volition – volition concerning forms, volition concerning sounds, volition concerning odours, volition concerning flavours, volition concerning tactile objects, volition concerning mental objects.
Này các tỳ khưu, có sáu nhóm tư (cetanā) này – sắc tư, thanh tư, hương tư, vị tư, xúc tư, pháp tư.
Ime vuccanti bhikkhave, saṅkhārā.
These, bhikkhus, are called volitional formations.
Này các tỳ khưu, đây được gọi là các hành.
Phassasamudayā saṅkhārasamudayo; phassanirodhā saṅkhāranirodho.
With the origin of contact, there is the origin of volitional formations; with the cessation of contact, there is the cessation of volitional formations.
Do sự tập khởi của xúc mà có sự tập khởi của các hành; do sự đoạn diệt của xúc mà có sự đoạn diệt của các hành.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of volitional formations, namely – right view…pe… right concentration.
Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của các hành, tức là: chánh kiến… cho đến… chánh định.
‘‘Katamañca, bhikkhave, viññāṇaṃ?
“And what, bhikkhus, is consciousness?
“Và này các tỳ khưu, thức là gì?
Chayime, bhikkhave, viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ.
Bhikkhus, there are these six classes of consciousness – eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, mind-consciousness.
Này các tỳ khưu, có sáu nhóm thức này – nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, viññāṇaṃ.
This, bhikkhus, is called consciousness.
Này các tỳ khưu, đây được gọi là thức.
Nāmarūpasamudayā viññāṇasamudayo; nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho.
With the origin of name-and-form, there is the origin of consciousness; with the cessation of name-and-form, there is the cessation of consciousness.
Do sự tập khởi của danh sắc (nāmarūpa) mà có sự tập khởi của thức; do sự đoạn diệt của danh sắc mà có sự đoạn diệt của thức.
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
This Noble Eightfold Path is the practice leading to the cessation of consciousness, namely – right view…pe… right concentration.
Chính Bát Chánh Đạo cao quý này là con đường dẫn đến sự diệt trừ thức, đó là – chánh kiến… (và vân vân cho đến) chánh định.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ viññāṇaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ viññāṇassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññāya viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimuttā, te suvimuttā.
‘‘But, monks, those ascetics or brahmins who, having thoroughly understood consciousness, having thoroughly understood the origin of consciousness, having thoroughly understood the cessation of consciousness, having thoroughly understood the path leading to the cessation of consciousness; having thoroughly understood the gratification of consciousness, having thoroughly understood the danger of consciousness, having thoroughly understood the escape from consciousness; are liberated by dispassion, by fading away, by cessation, by non-clinging concerning consciousness — they are truly liberated.
‘‘Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, sau khi đã thắng tri thức như vậy, sau khi đã thắng tri sự tập khởi của thức như vậy, sau khi đã thắng tri sự diệt trừ của thức như vậy, sau khi đã thắng tri con đường dẫn đến sự diệt trừ của thức như vậy; sau khi đã thắng tri vị ngọt của thức như vậy, sau khi đã thắng tri sự nguy hiểm của thức như vậy, sau khi đã thắng tri sự giải thoát khỏi thức như vậy, đã được giải thoát nhờ sự chán ghét, ly tham, diệt trừ thức và không còn chấp thủ, thì họ là những người đã được giải thoát hoàn toàn.
Ye suvimuttā, te kevalino.
Those who are truly liberated are perfected ones.
Những ai được giải thoát hoàn toàn, họ là những người đã hoàn tất.
Ye kevalino vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
For those who are perfected, there is no cycle of existence to be designated.
Những ai đã hoàn tất, đối với họ không còn vòng luân hồi để tái sanh.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sattaṭṭhānakusalo hoti.
Thus, monks, a bhikkhu is skilled in seven matters.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thiện xảo bảy phương diện là như vậy đó.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī hoti?
‘‘And how, monks, is a bhikkhu one who examines in three ways?
‘‘Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán xét ba phương diện như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu dhātuso upaparikkhati, āyatanaso upaparikkhati, paṭiccasamuppādaso upaparikkhati.
Here, monks, a bhikkhu examines by way of elements, examines by way of sense bases, examines by way of dependent origination.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán xét theo yếu tố (dhātu), quán xét theo xứ (āyatana), quán xét theo duyên khởi (paṭiccasamuppāda).
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī hoti.
Thus, monks, a bhikkhu is one who examines in three ways.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán xét ba phương diện là như vậy đó.
Sattaṭṭhānakusalo, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī, imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā ‘uttamapuriso’ti vuccatī’’ti.
A bhikkhu who is skilled in seven matters and examines in three ways is called a ‘supreme person’, a perfected one who has lived the holy life in this Dhamma and Discipline.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thiện xảo bảy phương diện, quán xét ba phương diện, đã hoàn tất, đã sống phạm hạnh trong Giáo Pháp và Giới Luật này, được gọi là ‘bậc thượng nhân’.
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
‘‘Tatra kho, bhikkhave, ko viseso, ko adhippayāso* , kiṃ nānākaraṇaṃ, tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa paññāvimuttena bhikkhunā’’ti?
‘‘Monks, what then is the distinction, what is the special feature, what is the difference between the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, and a bhikkhu liberated by wisdom?”
‘‘Này các Tỳ-khưu, vậy thì có sự khác biệt gì, có sự đặc thù gì, có điểm khác nhau gì giữa Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, và một Tỳ-khưu được giải thoát bằng trí tuệ (paññāvimutto)?’’
‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā.
‘‘Venerable Sir, the teachings have the Blessed One as their root, the Blessed One as their guide, the Blessed One as their refuge.
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, các pháp của chúng con có Đức Thế Tôn làm căn bản, có Đức Thế Tôn dẫn dắt, có Đức Thế Tôn làm nơi nương tựa.
Sādhu vata, bhante, bhagavantaññeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho.
It would be good, Venerable Sir, if the Blessed One himself would clarify the meaning of this statement.
Lành thay, bạch Đức Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn hãy khai thị ý nghĩa của lời dạy này.
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
Having heard it from the Blessed One, the bhikkhus will remember it.”
Sau khi nghe Đức Thế Tôn, các Tỳ-khưu sẽ ghi nhớ.’’
‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
‘‘In that case, monks, listen and pay close attention; I shall speak.”
‘‘Vậy thì, này các Tỳ-khưu, hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ thuyết giảng.’’
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
‘‘Vâng, bạch Đức Thế Tôn,’’ các Tỳ-khưu ấy đã đáp lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke this –
Đức Thế Tôn đã nói như sau:
‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā* , anakkhātassa maggassa akkhātā maggaññū, maggavidū, maggakovido; maggānugā ca, bhikkhave, etarahi sāvakā viharanti pacchāsamannāgatā.
‘‘Monks, the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, is the producer of the unproduced path, the generator of the ungenerated path, the proclaimer of the unproclaimed path, the knower of the path, the discoverer of the path, the master of the path; and his disciples, monks, now dwell following that path, being endowed with it afterwards.
‘‘Này các Tỳ-khưu, Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, là Đấng đã làm cho con đường chưa sinh khởi được sinh khởi, đã làm cho con đường chưa hiện hữu được hiện hữu, đã làm cho con đường chưa được tuyên bố được tuyên bố; là Đấng biết đạo, thông đạo, thiện xảo về đạo; còn các đệ tử, này các Tỳ-khưu, hiện nay là những người theo đạo, đến sau (Ta).
Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso, ayaṃ adhippayāso, idaṃ nānākaraṇaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa paññāvimuttena bhikkhunā’’ti.
This, monks, is the distinction, this is the special feature, this is the difference between the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, and a bhikkhu liberated by wisdom.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự khác biệt, đây là sự đặc thù, đây là điểm khác nhau giữa Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, và một Tỳ-khưu được giải thoát bằng trí tuệ (paññāvimutto).’’
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘What do you think, monks, is form permanent or impermanent?”
‘‘Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?’’
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘Impermanent, Venerable Sir.”
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, vô thường.’’
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘Now, is what is impermanent suffering or happiness?”
‘‘Cái gì vô thường thì là khổ hay lạc?’’
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘Suffering, Venerable Sir.”
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, khổ.’’
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Is it fitting to regard that which is impermanent, suffering, and subject to change as: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“Vậy thì, cái gì là vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có đúng không khi quán chiếu nó là: ‘Đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa Đại đức, không đúng.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling... perception... formations... consciousness permanent or impermanent?”
“Cảm thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… hành (saṅkhārā)… thức (viññāṇa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Thưa Đại đức, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Is that which is impermanent suffering or pleasant?”
“Vậy thì, cái gì là vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Venerable Sir.”
“Thưa Đại đức, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Is it fitting to regard that which is impermanent, suffering, and subject to change as: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“Vậy thì, cái gì là vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có đúng không khi quán chiếu nó là: ‘Đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa Đại đức, không đúng.”
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
“Therefore, bhikkhus, any kind of form whatsoever—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or excellent; far or near—all form should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
“Do đó, này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc (rūpa) nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, xa hay gần, tất cả sắc cần phải được thấy đúng như thật bằng tuệ quán chân chính rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’.
Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā…pe… yā dūre santike vā, sabbā vedanā – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
Any kind of feeling whatsoever—past, future, or present; internal or external; ... far or near—all feeling should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Bất cứ cảm thọ (vedanā) nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại… xa hay gần, tất cả cảm thọ cần phải được thấy đúng như thật bằng tuệ quán chân chính rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, bhikkhus, the instructed noble disciple becomes disenchanted with form, becomes disenchanted with feeling, becomes disenchanted with perception, becomes disenchanted with formations, becomes disenchanted with consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã được nghe pháp sẽ nhàm chán sắc, nhàm chán cảm thọ, nhàm chán tưởng, nhàm chán hành, nhàm chán thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there arises the knowledge: ‘Liberated.’
Khi đã giải thoát, vị ấy có trí tuệ rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.”
‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ sārajjeyyuṃ.
“If, Mahāli, this form were exclusively suffering, altogether immersed in suffering, pervaded by suffering, and not at all pervaded by pleasure, then beings would not lust after form.
“Này Mahāli, nếu sắc này hoàn toàn là khổ, hoàn toàn bị khổ chi phối, hoàn toàn bị khổ xâm nhập, không bị lạc xâm nhập, thì các chúng sinh sẽ không tham đắm sắc.
Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā rūpasmiṃ sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti.
But because, Mahāli, form is pleasant, altogether immersed in pleasure, pervaded by pleasure, and not at all pervaded by suffering, therefore beings lust after form; through lust they become bound; through being bound they become defiled.
Nhưng này Mahāli, vì sắc là lạc, bị lạc chi phối, bị lạc xâm nhập, không bị khổ xâm nhập, do đó các chúng sinh tham đắm sắc; do tham đắm mà bị trói buộc; do bị trói buộc mà nhiễm ô.
Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; evaṃ sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
This, Mahāli, is the cause, this is the condition for the defilement of beings; thus beings become defiled with cause, with condition.
Này Mahāli, đây là nhân, đây là duyên cho sự nhiễm ô của các chúng sinh; các chúng sinh nhiễm ô có nhân, có duyên như vậy.
‘‘Vedanā ca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhā abhavissa dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena, nayidaṃ sattā vedanāya sārajjeyyuṃ.
“If, Mahāli, this feeling were exclusively suffering, altogether immersed in suffering, pervaded by suffering, and not at all pervaded by pleasure, then beings would not lust after feeling.
“Này Mahāli, nếu cảm thọ này hoàn toàn là khổ, hoàn toàn bị khổ chi phối, hoàn toàn bị khổ xâm nhập, không bị lạc xâm nhập, thì các chúng sinh sẽ không tham đắm cảm thọ.
Yasmā ca kho, mahāli, vedanā sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena, tasmā sattā vedanāya sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti.
But because, Mahāli, feeling is pleasant, altogether immersed in pleasure, pervaded by pleasure, and not at all pervaded by suffering, therefore beings lust after feeling; through lust they become bound; through being bound they become defiled.
Nhưng này Mahāli, vì cảm thọ là lạc, bị lạc chi phối, bị lạc xâm nhập, không bị khổ xâm nhập, do đó các chúng sinh tham đắm cảm thọ; do tham đắm mà bị trói buộc; do bị trói buộc mà nhiễm ô.
Ayampi kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya.
This, Mahāli, is also the cause, this is the condition for the defilement of beings.
Này Mahāli, đây cũng là nhân, đây là duyên cho sự nhiễm ô của các chúng sinh.
Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
Thus, too, beings become defiled with cause, with condition.
Các chúng sinh nhiễm ô có nhân, có duyên như vậy.
‘‘Saññā ca hidaṃ, mahāli…pe… saṅkhārā ca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhā abhavissaṃsu dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena, nayidaṃ sattā saṅkhāresu sārajjeyyuṃ.
“If, Mahāli, this perception... if, Mahāli, these formations were exclusively suffering, altogether immersed in suffering, pervaded by suffering, and not at all pervaded by pleasure, then beings would not lust after formations.
“Này Mahāli, nếu tưởng (saññā)… này Mahāli, nếu các hành (saṅkhārā) này hoàn toàn là khổ, hoàn toàn bị khổ chi phối, hoàn toàn bị khổ xâm nhập, không bị lạc xâm nhập, thì các chúng sinh sẽ không tham đắm các hành.
Yasmā ca kho, mahāli, saṅkhārā sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena, tasmā sattā saṅkhāresu sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti.
But because, Mahāli, formations are pleasant, altogether immersed in pleasure, pervaded by pleasure, and not at all pervaded by suffering, therefore beings lust after formations; through lust they become bound; through being bound they become defiled.
Nhưng này Mahāli, vì các hành là lạc, bị lạc chi phối, bị lạc xâm nhập, không bị khổ xâm nhập, do đó các chúng sinh tham đắm các hành; do tham đắm mà bị trói buộc; do bị trói buộc mà nhiễm ô.
Ayampi kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya.
This, Mahāli, is also the cause, this is the condition for the defilement of beings.
Này Mahāli, đây cũng là nhân, đây là duyên cho sự nhiễm ô của các chúng sinh.
Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
Thus, too, beings become defiled with cause, with condition.
Các chúng sinh nhiễm ô có nhân, có duyên như vậy.
‘‘Viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ sārajjeyyuṃ.
“If, Mahāli, this consciousness were exclusively suffering, altogether immersed in suffering, pervaded by suffering, and not at all pervaded by pleasure, then beings would not lust after consciousness.
“Này Mahāli, nếu thức (viññāṇa) này hoàn toàn là khổ, hoàn toàn bị khổ chi phối, hoàn toàn bị khổ xâm nhập, không bị lạc xâm nhập, thì các chúng sinh sẽ không tham đắm thức.
Yasmā ca kho, mahāli, viññāṇaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā viññāṇasmiṃ sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti.
But because, Mahāli, consciousness is pleasant, altogether immersed in pleasure, pervaded by pleasure, and not at all pervaded by suffering, therefore beings lust after consciousness; through lust they become bound; through being bound they become defiled.
Nhưng này Mahāli, vì thức là lạc, bị lạc chi phối, bị lạc xâm nhập, không bị khổ xâm nhập, do đó các chúng sinh tham đắm thức; do tham đắm mà bị trói buộc; do bị trói buộc mà nhiễm ô.
Ayampi kho, mahāli, hetu ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya.
This, Mahāli, is also the cause, this is the condition for the defilement of beings.
Này Mahāli, đây cũng là nhân, đây là duyên cho sự nhiễm ô của các chúng sinh.
Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissantī’’ti.
Thus, too, beings become defiled with cause, with condition.”
Các chúng sinh nhiễm ô có nhân, có duyên như vậy.”
‘‘Katamo pana, bhante, hetu katamo paccayo sattānaṃ visuddhiyā; kathaṃ sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti?
“But what, Venerable Sir, is the cause, what is the condition for the purification of beings? How do beings become purified with cause, with condition?”
“Thưa Đại đức, nhân nào, duyên nào cho sự thanh tịnh của các chúng sinh? Các chúng sinh thanh tịnh có nhân, có duyên như thế nào?”
‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantasukhaṃ abhavissa sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ nibbindeyyuṃ.
“If, Mahāli, this form were exclusively pleasant, altogether immersed in pleasure, pervaded by pleasure, and not at all pervaded by suffering, then beings would not become disenchanted with form.
“Này Mahāli, nếu sắc này hoàn toàn là lạc, hoàn toàn bị lạc chi phối, hoàn toàn bị lạc xâm nhập, không bị khổ xâm nhập, thì các chúng sinh sẽ không nhàm chán sắc.
Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, tasmā sattā rūpasmiṃ nibbindanti; nibbindaṃ virajjanti; virāgā visujjhanti.
But because, Mahāli, form is suffering, altogether immersed in suffering, pervaded by suffering, and not at all pervaded by pleasure, therefore beings become disenchanted with form; being disenchanted, they become dispassionate; through dispassion, they are purified.
Nhưng này Mahāli, vì sắc là khổ, bị khổ chi phối, bị khổ xâm nhập, không bị lạc xâm nhập, do đó các chúng sinh nhàm chán sắc; khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà được thanh tịnh.
Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, sattānaṃ visuddhiyā.
This, Mahāli, is the cause, this is the condition for the purification of beings.
Này Mahāli, đây là nhân, đây là duyên cho sự thanh tịnh của các chúng sinh.
Evaṃ sahetū sappaccayā sattā visujjhanti’’.
Thus beings become purified with cause, with condition.”
Các chúng sinh thanh tịnh có nhân, có duyên như vậy.”
‘‘Vedanā ca hidaṃ, mahāli, ekantasukhā abhavissa…pe… saññā ca hidaṃ, mahāli…pe… saṅkhārā ca hidaṃ, mahāli, ekantasukhā abhavissaṃsu…pe… viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantasukhaṃ abhavissa sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ nibbindeyyuṃ.
“If, Mahāli, feeling were exclusively pleasant… perception were exclusively pleasant… formations were exclusively pleasant… and if this consciousness were exclusively pleasant, permeated with happiness, pervaded by happiness, not pervaded by suffering, then beings would not become dispassionate towards consciousness.
“Này Mahāli, nếu cảm thọ này hoàn toàn là lạc…pe… tưởng này, này Mahāli…pe… các hành này, này Mahāli, hoàn toàn là lạc…pe… và thức này, này Mahāli, hoàn toàn là lạc, tràn ngập lạc, ngập chìm trong lạc, không bị khổ chi phối, thì các chúng sinh sẽ không nhàm chán đối với thức.
Yasmā ca kho, mahāli, viññāṇaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, tasmā sattā viññāṇasmiṃ nibbindanti; nibbindaṃ virajjanti; virāgā visujjhanti.
But, Mahāli, because consciousness is suffering, permeated with suffering, pervaded by suffering, not pervaded by happiness, therefore beings become dispassionate towards consciousness; being dispassionate, they become disaffected; through disaffection, they are purified.
Nhưng này Mahāli, vì thức là khổ, tràn ngập khổ, ngập chìm trong khổ, không bị lạc chi phối, nên các chúng sinh nhàm chán đối với thức; nhàm chán, họ ly tham; do ly tham, họ thanh tịnh.
Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, sattānaṃ visuddhiyā.
This, Mahāli, is the reason, this is the condition, for the purification of beings.
Này Mahāli, đây là nhân, đây là duyên cho sự thanh tịnh của các chúng sinh.
Evampi sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti.
It is thus that beings are purified with causes and with conditions.”
Cũng vậy, các chúng sinh thanh tịnh là có nhân, có duyên.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
61. Sāvatthinidānaṃ.
61. Occasion at Sāvatthī.
61. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, ādittaṃ, vedanā ādittā, saññā ādittā, saṅkhārā ādittā, viññāṇaṃ ādittaṃ.
“Form, bhikkhus, is burning; feeling is burning; perception is burning; formations are burning; consciousness is burning.
“Này các Tỳ-khưu, sắc đang cháy bỏng, cảm thọ đang cháy bỏng, tưởng đang cháy bỏng, các hành đang cháy bỏng, thức đang cháy bỏng.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi… saññāyapi… saṅkhāresupi… viññāṇasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards form, dispassionate towards feeling… dispassionate towards perception… dispassionate towards formations… dispassionate towards consciousness.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học nhàm chán đối với sắc, đối với cảm thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being dispassionate, he becomes disaffected; through disaffection, he is liberated.
Nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, the knowledge arises: ‘Liberated.’
Khi giải thoát, vị ấy có trí tuệ rằng: ‘Ta đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy nhận biết: ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa’.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
62. Sāvatthinidānaṃ.
62. Occasion at Sāvatthī.
62. Tại Sāvatthī.
‘‘Tayome, bhikkhave, niruttipathā adhivacanapathā paññattipathā asaṅkiṇṇā asaṅkiṇṇapubbā, na saṅkīyanti, na saṅkīyissanti, appaṭikuṭṭhā samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi.
“There are these three paths of expression, bhikkhus, paths of designation, paths of concepts, which are unconfused, have been unconfused in the past, are not being confused, will not be confused, and are not criticized by wise ascetics and brahmins.
“Này các Tỳ-khưu, có ba cách diễn đạt, cách gọi tên, cách thiết định này không lẫn lộn, chưa từng lẫn lộn, sẽ không lẫn lộn, không bị các Sa-môn, Bà-la-môn có trí tuệ chỉ trích.
Katame tayo?
Which three?
Ba cách nào?
Yaṃ, bhikkhave, rūpaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ ‘ahosī’ti tassa saṅkhā, ‘ahosī’ti tassa samaññā, ‘ahosī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘atthī’ti, na tassa saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
Bhikkhus, concerning form that is past, ceased, and changed, the designation for it is ‘It was,’ the name for it is ‘It was,’ the concept for it is ‘It was’; there is no designation for it as ‘It is,’ no designation for it as ‘It will be.’”
Này các Tỳ-khưu, sắc đã qua, đã diệt, đã biến đổi, được gọi là ‘đã có’, được đặt tên là ‘đã có’, được thiết định là ‘đã có’; không gọi là ‘đang có’, không gọi là ‘sẽ có’.”
‘‘Ime kho, bhikkhave, tayo niruttipathā adhivacanapathā paññattipathā asaṅkiṇṇā asaṅkiṇṇapubbā, na saṅkīyanti, na saṅkīyissanti, appaṭikuṭṭhā samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi.
“These, bhikkhus, are the three paths of expression, paths of designation, paths of concepts, which are unconfused, have been unconfused in the past, are not being confused, will not be confused, and are not criticized by wise ascetics and brahmins.
“Này các Tỳ-khưu, đây là ba cách diễn đạt, cách gọi tên, cách thiết định không lẫn lộn, chưa từng lẫn lộn, sẽ không lẫn lộn, không bị các Sa-môn, Bà-la-môn có trí tuệ chỉ trích.
Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ ukkalā vassabhaññā* ahetukavādā akiriyavādā natthikavādā, tepime tayo niruttipathe adhivacanapathe paññattipathe na garahitabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu.
Even those, bhikkhus, who were Ukkala Vassabhaññā, espousing the doctrine of no cause, the doctrine of no action, the doctrine of nihilism, they too did not consider these three paths of expression, paths of designation, paths of concepts, to be censurable or to be rejected.
Ngay cả những người Ukkalā Vassabhaññā chủ trương vô nhân, vô hành, hư vô, cũng không cho rằng ba cách diễn đạt, cách gọi tên, cách thiết định này đáng bị chỉ trích hay phản bác.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao?
Nindāghaṭṭanabyārosaupārambhabhayā’’ti* .
For fear of censure, assault, blame, and reproach.”
Vì sợ bị chỉ trích, công kích, oán ghét, khiển trách.”
63. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
63. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
63. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then a certain bhikkhu approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi một Tỳ-khưu nào đó đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
Having sat down to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: “It would be good, venerable sir, if the Blessed One would teach me the Dhamma in brief, so that, having heard the Dhamma from the Blessed One, I might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
Ngồi xuống một bên, Tỳ-khưu ấy bạch Đức Thế Tôn: “Lành thay, bạch Thế Tôn, Đức Thế Tôn hãy thuyết pháp tóm tắt cho con, để con sau khi nghe pháp của Đức Thế Tôn, có thể sống một mình, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.”
‘‘Upādiyamāno kho, bhikkhu, baddho mārassa; anupādiyamāno mutto pāpimato’’ti.
“Bhikkhu, one who clings is bound by Māra; one who does not cling is freed from the Evil One.”
“Này Tỳ-khưu, người đang chấp thủ thì bị Ma trói buộc; người không chấp thủ thì được giải thoát khỏi ác ma.”
‘‘Aññātaṃ bhagavā, aññātaṃ sugatā’’ti.
“I have understood, Blessed One! I have understood, Sugata!”
“Bạch Thế Tôn, con đã hiểu; bạch Thiện Thệ, con đã hiểu.”
‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, bhikkhu, mayā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāsī’’ti?
“How, bhikkhu, do you understand in detail the meaning of what was spoken by me in brief?”
“Này Tỳ-khưu, ngươi hiểu ý nghĩa chi tiết của lời dạy tóm tắt của Ta như thế nào?”
‘‘Rūpaṃ kho, bhante, upādiyamāno baddho mārassa; anupādiyamāno mutto pāpimato.
“Venerable sir, one who clings to form is bound by Māra; one who does not cling is freed from the Evil One.
“Bạch Thế Tôn, người đang chấp thủ sắc thì bị Ma trói buộc; người không chấp thủ thì được giải thoát khỏi ác ma.
Vedanaṃ upādiyamāno baddho mārassa; anupādiyamāno mutto pāpimato.
One who clings to feeling is bound by Māra; one who does not cling is freed from the Evil One.
Người đang chấp thủ cảm thọ thì bị Ma trói buộc; người không chấp thủ thì được giải thoát khỏi ác ma.
Saññaṃ… saṅkhāre … viññāṇaṃ upādiyamāno baddho mārassa; anupādiyamāno mutto pāpimato.
One who clings to perception… to formations… to consciousness is bound by Māra; one who does not cling is freed from the Evil One.
Người đang chấp thủ tưởng… các hành… thức thì bị Ma trói buộc; người không chấp thủ thì được giải thoát khỏi ác ma.”
Imassa khvāhaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable Sir, I understand the meaning of this Dhamma, taught briefly by the Blessed One, thus in detail."
“Bạch Thế Tôn, con hiểu ý nghĩa của lời Đức Thế Tôn đã thuyết giảng một cách tóm tắt là như thế này, một cách rộng rãi.”
Atha kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then that bhikkhu, having delighted in and rejoiced at the Blessed One’s words, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, and circumambulated him, then departed.
Rồi vị Tỳ-khưu ấy hoan hỷ và tùy hỷ với lời Đức Thế Tôn đã thuyết giảng, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Đức Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
Atha kho so bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
Then that bhikkhu, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, in no long time realized for himself with direct knowledge, in this very life, that unsurpassed culmination of the holy life for which clansmen rightly go forth from home into homelessness, and attained to it.
Rồi vị Tỳ-khưu ấy, sống một mình, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, chẳng bao lâu đã tự mình chứng ngộ, an trú, ngay trong hiện tại, mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để đạt được.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He knew: “Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.”
Vị ấy đã biết rõ: “Sự sinh đã tận, đời Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
Aññataro ca pana so bhikkhu arahataṃ ahosīti.
And that bhikkhu became one of the Arahants.
Và vị Tỳ-khưu ấy đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
71. Sāvatthinidānaṃ.
71. Occasion at Sāvatthī.
71. Tại Sāvatthī.
Atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti?
Then Venerable Rādha approached the Blessed One; having approached, he said to the Blessed One: "How, venerable sir, by knowing what, by seeing what, do the tendencies to conceit of 'I am,' 'mine,' and 'I am' not arise concerning this body with consciousness and concerning all external signs?"
Rồi Tôn giả Rādha đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi bạch rằng: “Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà trong thân có thức này và đối với tất cả tướng bên ngoài, những tùy miên ngã mạn, ngã sở, kiêu mạn không còn nữa?”
‘‘Yaṃ kiñci, rādha, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
"Whatever form, Rādha, is past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—all form—one sees as it actually is with right wisdom: 'This is not mine, this I am not, this is not my self.'
“Này Rādha, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, liệt hay thắng, xa hay gần, tất cả sắc ấy—‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải là tự ngã của ta’—vị ấy thấy như thật bằng chánh trí.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling... whatever perception... whatever formations... whatever consciousness is past, future, or present... far or near—all consciousness—one sees as it actually is with right wisdom: 'This is not mine, this I am not, this is not my self.'
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại…pe… xa hay gần, tất cả thức ấy—‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải là tự ngã của ta’—vị ấy thấy như thật bằng chánh trí.
Evaṃ kho, rādha, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti…pe… aññataro ca panāyasmā rādho arahataṃ ahosīti.
"It is in this way, Rādha, by knowing thus, by seeing thus, that the tendencies to conceit of 'I am,' 'mine,' and 'I am' do not arise concerning this body with consciousness and concerning all external signs."... And Venerable Rādha, moreover, became one of the arahants.
Này Rādha, biết như vậy, thấy như vậy mà trong thân có thức này và đối với tất cả tướng bên ngoài, những tùy miên ngã mạn, ngã sở, kiêu mạn không còn nữa”…pe… và Tôn giả Rādha đã trở thành một bậc A-la-hán.
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
72. Sāvatthinidānaṃ.
72. Occasion at Sāvatthī.
72. Tại Sāvatthī.
Atha kho āyasmā surādho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti, vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimutta’’nti?
Then Venerable Surādha said to the Blessed One: "How, venerable sir, by knowing what, by seeing what, does the mind become free from the conceit of 'I am' and 'mine,' having transcended differences, peaceful, perfectly liberated, concerning this body with consciousness and concerning all external signs?"
Rồi Tôn giả Surādha bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà tâm trong thân có thức này và đối với tất cả tướng bên ngoài, thoát ly khỏi ngã mạn, ngã sở, kiêu mạn, vượt qua sự phân biệt, an tịnh và hoàn toàn giải thoát?”
‘‘Yaṃ kiñci, surādha, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādāvimutto hoti.
"Whatever form, Surādha, is past, future, or present... far or near—all form—having seen it as it actually is with right wisdom: 'This is not mine, this I am not, this is not my self,' one is liberated by not clinging.
“Này Surādha, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại…pe… xa hay gần, tất cả sắc ấy—‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải là tự ngã của ta’—sau khi thấy như thật bằng chánh trí, vị ấy được giải thoát không chấp thủ.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādāvimutto hoti.
Whatever feeling... whatever perception... whatever formations... whatever consciousness is past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—all consciousness—having seen it as it actually is with right wisdom: 'This is not mine, this I am not, this is not my self,' one is liberated by not clinging.
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, liệt hay thắng, xa hay gần, tất cả thức ấy—‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải là tự ngã của ta’—sau khi thấy như thật bằng chánh trí, vị ấy được giải thoát không chấp thủ.
Evaṃ kho, surādha, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye, bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimutta’’nti…pe… aññataro ca panāyasmā surādho arahataṃ ahosīti.
It is in this way, Surādha, that for one who knows and sees thus, the mind within this conscious body and in all external signs becomes free from ego-conceit and possessiveness, having transcended conceits, tranquil, and well-liberated.” …And furthermore, the Venerable Surādha became an arahant.
Này Surādha, khi biết như vậy, thấy như vậy, tâm ý của người ấy trong thân có thức này và đối với tất cả các tướng bên ngoài, không còn ngã mạn, ngã sở, đã vượt qua mọi hình thái kiêu mạn, an tịnh và hoàn toàn giải thoát.” …pe… Và Tôn giả Surādha đã trở thành một A-la-hán.
Dasamaṃ.
The tenth.
Thứ mười.
73. Sāvatthinidānaṃ.
73. Sāvatthī.
73. Tại Sāvatthī.
‘‘Assutavā, bhikkhave, puthujjano rūpassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti.
“Monks, the untaught ordinary person does not understand, as it truly is, the gratification, the danger, and the escape from form.
“Này các Tỳ-khưu, phàm phu không nghe pháp không như thật hiểu biết vị ngọt (assāda), sự nguy hiểm (ādīnava) và sự xuất ly (nissaraṇa) của sắc.
Vedanāya… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti.
From feeling… from perception… from mental formations… from consciousness, he does not understand, as it truly is, the gratification, the danger, and the escape.
Cũng vậy, đối với thọ… tưởng… các hành… thức, không như thật hiểu biết vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly.
Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako rūpassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti.
But, monks, the well-taught noble disciple understands, as it truly is, the gratification, the danger, and the escape from form.
Này các Tỳ-khưu, bậc Thánh đệ tử đã nghe pháp như thật hiểu biết vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sắc.
Vedanā … saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānātī’’ti.
From feeling… from perception… from mental formations… from consciousness, he understands, as it truly is, the gratification, the danger, and the escape.”
Cũng vậy, đối với thọ… tưởng… các hành… thức, như thật hiểu biết vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly.”
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
74. Sāvatthinidānaṃ.
74. Sāvatthī.
74. Tại Sāvatthī.
‘‘Assutavā, bhikkhave, puthujjano rūpassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti.
“Monks, the untaught ordinary person does not understand, as it truly is, the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape from form.
“Này các Tỳ-khưu, phàm phu không nghe pháp không như thật hiểu biết sự tập khởi (samudaya), sự đoạn diệt (atthaṅgama), vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sắc.
Vedanāya… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti.
From feeling… from perception… from mental formations… from consciousness, he does not understand, as it truly is, the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape.
Cũng vậy, đối với thọ… tưởng… các hành… thức, không như thật hiểu biết sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly.
Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako rūpassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti.
But, monks, the well-taught noble disciple understands, as it truly is, the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape from form.
Này các Tỳ-khưu, bậc Thánh đệ tử đã nghe pháp như thật hiểu biết sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sắc.
Vedanāya… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānātī’’ti.
From feeling… from perception… from mental formations… from consciousness, he understands, as it truly is, the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape.”
Cũng vậy, đối với thọ… tưởng… các hành… thức, như thật hiểu biết sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly.”
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi… saññāyapi… saṅkhāresupi… viññāṇasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, monks, the well-taught noble disciple becomes disenchanted with form, disenchanted with feeling… with perception… with mental formations… with consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử đã nghe pháp nhàm chán sắc, nhàm chán thọ… nhàm chán tưởng… nhàm chán các hành… nhàm chán thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Khi nhàm chán thì ly tham; do ly tham mà giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there is the knowledge: ‘Liberated.’
Khi giải thoát thì có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no further state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.
Yāvatā, bhikkhave, sattāvāsā, yāvatā bhavaggaṃ, ete aggā, ete seṭṭhā lokasmiṃ yadidaṃ arahanto’’ti.
As far as there are abodes for beings, monks, as far as the highest existence, these are the foremost, these are the best in the world, that is, the arahants.”
Này các Tỳ-khưu, cho đến chừng nào còn có các trú xứ của chúng sanh, cho đến chừng nào còn có các cõi hữu, thì những bậc A-la-hán này là tối thượng, là cao quý nhất trong thế gian.”
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi… saññāyapi… saṅkhāresupi… viññāṇasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, monks, the well-taught noble disciple becomes disenchanted with form, disenchanted with feeling… with perception… with mental formations… with consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử đã nghe pháp nhàm chán sắc, nhàm chán thọ… nhàm chán tưởng… nhàm chán các hành… nhàm chán thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Khi nhàm chán thì ly tham; do ly tham mà giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there is the knowledge: ‘Liberated.’
Khi giải thoát thì có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no further state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.
Yāvatā, bhikkhave, sattāvāsā, yāvatā bhavaggaṃ, ete aggā, ete seṭṭhā lokasmiṃ yadidaṃ arahanto’’ti.
As far as there are abodes for beings, monks, as far as the highest existence, these are the foremost, these are the best in the world, that is, the arahants.”
Này các Tỳ-khưu, cho đến chừng nào còn có các trú xứ của chúng sanh, cho đến chừng nào còn có các cõi hữu, thì những bậc A-la-hán này là tối thượng, là cao quý nhất trong thế gian.”
Pañcamaṃ.
The fifth.
Thứ năm.
78. Sāvatthinidānaṃ.
78. Sāvatthī.
78. Tại Sāvatthī.
‘‘Sīho, bhikkhave, migarājā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhamati; āsayā nikkhamitvā vijambhati; vijambhitvā samantā catuddisā anuviloketi; samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadati; tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati.
“Monks, the lion, the king of beasts, emerges from his lair in the evening; having emerged from his lair, he stretches; having stretched, he surveys the four directions; having surveyed the four directions, he roars the lion’s roar three times; having roared the lion’s roar three times, he goes out to forage.
“Này các Tỳ-khưu, sư tử, chúa tể loài thú, vào buổi chiều ra khỏi hang ổ; ra khỏi hang ổ rồi vươn vai; vươn vai rồi nhìn khắp bốn phương; nhìn khắp bốn phương rồi gầm lên tiếng rống sư tử ba lần; gầm lên tiếng rống sư tử ba lần rồi đi kiếm ăn.
Ye hi keci, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā sīhassa migarañño nadato saddaṃ suṇanti; yebhuyyena bhayaṃ saṃvegaṃ santāsaṃ āpajjanti; bilaṃ bilāsayā pavisanti; dakaṃ dakāsayā pavisanti; vanaṃ vanāsayā pavisanti; ākāsaṃ pakkhino bhajanti.
Whatever creatures of the animal realm, monks, hear the roar of the lion, the king of beasts, for the most part, they become frightened, agitated, and terrified; those living in burrows enter their burrows; those living in water enter the water; those living in the forest enter the forest; the birds take to the sky.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ loài động vật nào nghe tiếng gầm của sư tử, chúa tể loài thú, thì phần lớn đều kinh sợ, run rẩy, hoảng hốt; những con sống trong hang thì chui vào hang; những con sống dưới nước thì lặn xuống nước; những con sống trong rừng thì chạy vào rừng; chim chóc thì bay lên không trung.
Yepi te, bhikkhave, rañño nāgā gāmanigamarājadhānīsu, daḷhehi varattehi baddhā, tepi tāni bandhanāni sañchinditvā sampadāletvā bhītā muttakarīsaṃ cajamānā* , yena vā tena vā palāyanti.
Even those royal elephants, monks, in villages, towns, and royal capitals, tied with strong ropes, they too cut and break those bonds, and being terrified, discharging urine and dung, they flee in all directions.
Này các Tỳ-khưu, ngay cả những con voi chúa của vua, bị cột bằng những sợi dây thừng chắc chắn tại các làng mạc, thị trấn, kinh đô, chúng cũng sợ hãi, phá vỡ và bứt đứt những xiềng xích đó, vừa phóng uế vừa chạy trốn tứ tán.
Evaṃ mahiddhiko kho, bhikkhave, sīho migarājā tiracchānagatānaṃ pāṇānaṃ, evaṃ mahesakkho, evaṃ mahānubhāvo’’.
So mighty, monks, is the lion, the king of beasts, among creatures of the animal realm; so powerful, so majestic.”
Này các Tỳ-khưu, sư tử, chúa tể loài thú, có uy lực lớn như vậy đối với các loài động vật, có quyền năng lớn như vậy, có oai đức lớn như vậy.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, yadā tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā.
“Just as, bhikkhus, when a Tathāgata, an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One, endowed with wisdom and conduct, a Fortunate One, knower of the worlds, unsurpassable charioteer of men to be tamed, teacher of devas and humans, a Buddha, a a Blessed One, arises in the world.
“Cũng vậy, này các Tỳ khưu, khi Như Lai xuất hiện ở đời, là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn.
So dhammaṃ deseti – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti.
He teaches the Dhamma: ‘This is rūpa, this is the origin of rūpa, this is the cessation of rūpa; this is vedanā… this is saññā… this is saṅkhārā… this is viññāṇa, this is the origin of viññāṇa, this is the cessation of viññāṇa.’
Vị ấy thuyết pháp rằng – ‘Đây là sắc, đây là sự sanh khởi của sắc, đây là sự diệt tận của sắc; đây là thọ… đây là tưởng… đây là các hành… đây là thức, đây là sự sanh khởi của thức, đây là sự diệt tận của thức’.
Yepi te, bhikkhave, devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā uccesu vimānesu ciraṭṭhitikā tepi tathāgatassa dhammadesanaṃ sutvā yebhuyyena bhayaṃ saṃvegaṃ santāsaṃ āpajjanti – ‘aniccāva kira, bho, mayaṃ samānā niccamhāti amaññimha.
Even those devas, bhikkhus, who are long-lived, glorious, and greatly happy, residing in lofty mansions for a long time, having heard the Tathāgata’s teaching of the Dhamma, for the most part experience fear, urgency, and dread, thinking: ‘Indeed, sirs, though we are impermanent, we imagined we were permanent.
Này các Tỳ khưu, cả những vị chư thiên có tuổi thọ dài, có dung sắc, nhiều an lạc, sống lâu trong các cung điện cao sang, sau khi nghe pháp thoại của Như Lai, phần lớn đều đi đến sự sợ hãi, xúc động, kinh hãi rằng – ‘Thưa các ngài, quả thật chúng ta là vô thường mà lại lầm tưởng rằng chúng ta là thường hằng.
Addhuvāva kira, bho, mayaṃ samānā dhuvamhāti amaññimha.
Indeed, sirs, though we are not enduring, we imagined we were enduring.
Thưa các ngài, quả thật chúng ta là không bền vững mà lại lầm tưởng rằng chúng ta là bền vững.
Asassatāva kira, bho, mayaṃ samānā sassatamhāti amaññimha.
Indeed, sirs, though we are not eternal, we imagined we were eternal.
Thưa các ngài, quả thật chúng ta là không vĩnh cửu mà lại lầm tưởng rằng chúng ta là vĩnh cửu.
Mayampi kira, bho, aniccā addhuvā asassatā sakkāyapariyāpannā’ti.
Indeed, sirs, we too are impermanent, not enduring, not eternal, encompassed by sakkāya.’
Thưa các ngài, quả thật chúng ta cũng là vô thường, không bền vững, không vĩnh cửu, bị bao gồm trong thân kiến’.
Evaṃ mahiddhiko kho, bhikkhave, tathāgato sadevakassa lokassa, evaṃ mahesakkho, evaṃ mahānubhāvo’’ti.
So mighty, bhikkhus, is the Tathāgata for the world with its devas; so powerful, so glorious.”
Này các Tỳ khưu, Như Lai đối với thế gian cùng với chư thiên có đại thần lực như vậy, có đại quyền thế như vậy, có đại uy lực như vậy”.
Idamavoca bhagavā…pe… etadavoca satthā –
This the Blessed One said…pe… this the Teacher said:
Thế Tôn đã nói điều này… cho đến… Bậc Đạo Sư đã nói điều này –
79. Sāvatthinidānaṃ.
79. At Sāvatthī.
79. Nhân tại Sāvatthī.
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaramānā anussaranti sabbete pañcupādānakkhandhe anussaranti etesaṃ vā aññataraṃ.
“Whatever recluses or brahmins, bhikkhus, recollect their manifold past existences, all of them recollect the five aggregates of clinging, or one of them.
“Này các Tỳ khưu, bất kỳ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, khi nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, tất cả họ đều nhớ lại năm thủ uẩn hoặc một trong số đó.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
‘Evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhāna’nti – iti vā hi, bhikkhave, anussaramāno rūpaṃyeva anussarati.
‘I was of such a form in the past’—thus, bhikkhus, recollecting, one recollects rūpa alone.
‘Trong quá khứ ta đã có sắc như thế này’ – này các Tỳ khưu, khi nhớ lại như vậy, vị ấy chính là nhớ lại sắc.
‘Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhāna’nti – iti vā hi, bhikkhave, anussaramāno vedanaṃyeva anussarati.
‘I was of such a feeling in the past’—thus, bhikkhus, recollecting, one recollects vedanā alone.
‘Trong quá khứ ta đã có thọ như thế này’ – này các Tỳ khưu, khi nhớ lại như vậy, vị ấy chính là nhớ lại thọ.
‘Evaṃsañño ahosiṃ atītamaddhāna’nti… ‘evaṃsaṅkhāro ahosiṃ atītamaddhāna’nti… ‘evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhāna’nti – iti vā hi, bhikkhave, anussaramāno viññāṇameva anussarati’’.
‘I was of such a perception in the past’… ‘I was of such formations in the past’… ‘I was of such consciousness in the past’—thus, bhikkhus, recollecting, one recollects viññāṇa alone.”
‘Trong quá khứ ta đã có tưởng như thế này’… ‘Trong quá khứ ta đã có các hành như thế này’… ‘Trong quá khứ ta đã có thức như thế này’ – này các Tỳ khưu, khi nhớ lại như vậy, vị ấy chính là nhớ lại thức”.
‘‘Kiñca, bhikkhave, rūpaṃ vadetha?
“And what, bhikkhus, do you call rūpa?
“Và này các Tỳ khưu, các ông nên gọi cái gì là sắc?
Ruppatīti kho, bhikkhave, tasmā ‘rūpa’nti vuccati.
It is afflicted, bhikkhus, therefore it is called ‘rūpa’.
Này các Tỳ khưu, vì nó bị biến hoại, nên được gọi là ‘sắc’.
Kena ruppati?
By what is it afflicted?
Bị biến hoại bởi cái gì?
Sītenapi ruppati, uṇhenapi ruppati, jighacchāyapi ruppati, pipāsāyapi ruppati, ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassenapi* ruppati.
It is afflicted by cold, it is afflicted by heat, it is afflicted by hunger, it is afflicted by thirst, it is afflicted by the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things.
Bị biến hoại bởi lạnh, bị biến hoại bởi nóng, bị biến hoại bởi đói, bị biến hoại bởi khát, bị biến hoại bởi sự xúc chạm của ruồi, muỗi, gió, nắng, và các loài bò sát.
Ruppatīti kho, bhikkhave, tasmā ‘rūpa’nti vuccati.
It is afflicted, bhikkhus, therefore it is called ‘rūpa’.
Này các Tỳ khưu, vì nó bị biến hoại, nên được gọi là ‘sắc’.
‘‘Kiñca, bhikkhave, saṅkhāre vadetha?
“And what, bhikkhus, do you call saṅkhārā?
“Và này các Tỳ khưu, các ông nên gọi cái gì là các hành?
Saṅkhatamabhisaṅkharontīti kho, bhikkhave, tasmā ‘saṅkhārā’ti vuccati.
They fashion the conditioned, bhikkhus, therefore they are called ‘saṅkhārā’.
Này các Tỳ khưu, vì chúng tạo tác cái đã được tạo tác, nên được gọi là ‘các hành’.
Kiñca saṅkhatamabhisaṅkharonti?
What do they fashion as conditioned?
Và chúng tạo tác cái đã được tạo tác nào?
Rūpaṃ rūpattāya* saṅkhatamabhisaṅkharonti, vedanaṃ vedanattāya saṅkhatamabhisaṅkharonti, saññaṃ saññattāya saṅkhatamabhisaṅkharonti, saṅkhāre saṅkhārattāya saṅkhatamabhisaṅkharonti, viññāṇaṃ viññāṇattāya saṅkhatamabhisaṅkharonti.
They fashion rūpa as conditioned for the state of rūpa; they fashion vedanā as conditioned for the state of vedanā; they fashion saññā as conditioned for the state of saññā; they fashion saṅkhārā as conditioned for the state of saṅkhārā; they fashion viññāṇa as conditioned for the state of viññāṇa.
Chúng tạo tác sắc đã được tạo tác thành sắc; chúng tạo tác thọ đã được tạo tác thành thọ; chúng tạo tác tưởng đã được tạo tác thành tưởng; chúng tạo tác các hành đã được tạo tác thành các hành; chúng tạo tác thức đã được tạo tác thành thức.
Saṅkhatamabhisaṅkharontīti kho, bhikkhave, tasmā ‘saṅkhārā’ti vuccati.
They fashion the conditioned, bhikkhus, therefore they are called ‘saṅkhārā’.
Này các Tỳ khưu, vì chúng tạo tác cái đã được tạo tác, nên được gọi là ‘các hành’.
‘‘Kiñca, bhikkhave, viññāṇaṃ vadetha?
“And what, bhikkhus, do you call viññāṇa?
“Và này các Tỳ khưu, các ông nên gọi cái gì là thức?
Vijānātīti kho, bhikkhave, tasmā ‘viññāṇa’nti vuccati.
It cognizes, bhikkhus, therefore it is called ‘viññāṇa’.
Này các Tỳ khưu, vì nó nhận biết rõ, nên được gọi là ‘thức’.
Kiñca vijānāti?
What does it cognize?
Và nó nhận biết rõ cái gì?
Ambilampi vijānāti, tittakampi vijānāti, kaṭukampi vijānāti, madhurampi vijānāti, khārikampi vijānāti, akhārikampi vijānāti, loṇikampi vijānāti, aloṇikampi vijānāti.
It cognizes sour, it cognizes bitter, it cognizes pungent, it cognizes sweet, it cognizes alkaline, it cognizes non-alkaline, it cognizes salty, it cognizes non-salty.
Nó nhận biết rõ vị chua, nó nhận biết rõ vị đắng, nó nhận biết rõ vị cay, nó nhận biết rõ vị ngọt, nó nhận biết rõ vị chát, nó nhận biết rõ vị không chát, nó nhận biết rõ vị mặn, nó nhận biết rõ vị không mặn.
Vijānātīti kho, bhikkhave, tasmā ‘viññāṇa’nti vuccati.
It cognizes, bhikkhus, therefore it is called ‘viññāṇa’.
Này các Tỳ khưu, vì nó nhận biết rõ, nên được gọi là ‘thức’.
‘‘Tatra, bhikkhave, sutavā ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ kho etarahi rūpena khajjāmi.
“Therein, bhikkhus, a well-taught noble disciple thus reflects: ‘Indeed, I am presently consumed by rūpa.
“Ở đây, này các Tỳ khưu, vị Thánh đệ tử có học thức suy xét như sau: ‘Ngay bây giờ đây, ta đang bị sắc ăn mòn.
Atītampāhaṃ addhānaṃ evameva rūpena khajjiṃ, seyyathāpi etarahi paccuppannena rūpena khajjāmi.
In the past too, I was consumed by rūpa in the same way, just as I am presently consumed by present rūpa.
Trong quá khứ, ta cũng đã bị sắc ăn mòn như thế, giống như ngay bây giờ đây ta đang bị sắc hiện tại ăn mòn.
Ahañceva kho pana anāgataṃ rūpaṃ abhinandeyyaṃ, anāgatampāhaṃ addhānaṃ evameva rūpena khajjeyyaṃ, seyyathāpi etarahi paccuppannena rūpena khajjāmī’ti.
If I were to delight in future rūpa, then in the future too I would be consumed by rūpa in the same way, just as I am presently consumed by present rūpa.’
Và nếu ta còn hoan hỷ với sắc trong tương lai, thì trong tương lai ta cũng sẽ bị sắc ăn mòn như thế, giống như ngay bây giờ đây ta đang bị sắc hiện tại ăn mòn’.
So iti paṭisaṅkhāya atītasmiṃ rūpasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ rūpaṃ nābhinandati; paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Having thus reflected, he is unconcerned with past rūpa; he does not delight in future rūpa; he is practicing for the disillusionment, dispassion, and cessation of present rūpa.
Vị ấy, sau khi suy xét như vậy, trở nên không luyến tiếc sắc trong quá khứ; không hoan hỷ với sắc trong tương lai; và thực hành để nhàm chán, ly tham, và đoạn diệt đối với sắc hiện tại.
‘‘‘Ahaṃ kho etarahi saññāya khajjāmi…pe… ahaṃ kho etarahi saṅkhārehi khajjāmi.
“‘Indeed, I am presently consumed by saññā…pe… Indeed, I am presently consumed by saṅkhārā.
“‘Ngay bây giờ đây, ta đang bị tưởng ăn mòn… cho đến… ngay bây giờ đây, ta đang bị các hành ăn mòn.
Atītampāhaṃ addhānaṃ evameva saṅkhārehi khajjiṃ, seyyathāpi etarahi paccuppannehi saṅkhārehi khajjāmīti.
In the past too, I was consumed by saṅkhārā in the same way, just as I am presently consumed by present saṅkhārā.
Trong quá khứ, ta cũng đã bị các hành ăn mòn như thế, giống như ngay bây giờ đây ta đang bị các hành hiện tại ăn mòn.
Ahañceva kho pana anāgate saṅkhāre abhinandeyyaṃ; anāgatampāhaṃ addhānaṃ evameva saṅkhārehi khajjeyyaṃ, seyyathāpi etarahi paccuppannehi saṅkhārehi khajjāmī’ti.
If I were to delight in future saṅkhārā, then in the future too I would be consumed by saṅkhārā in the same way, just as I am presently consumed by present saṅkhārā.’
Và nếu ta còn hoan hỷ với các hành trong tương lai; thì trong tương lai ta cũng sẽ bị các hành ăn mòn như thế, giống như ngay bây giờ đây ta đang bị các hành hiện tại ăn mòn’.
So iti paṭisaṅkhāya atītesu saṅkhāresu anapekkho hoti; anāgate saṅkhāre nābhinandati; paccuppannānaṃ saṅkhārānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Having thus reflected, he is unconcerned with past saṅkhārā; he does not delight in future saṅkhārā; he is practicing for the disillusionment, dispassion, and cessation of present saṅkhārā.
Vị ấy, sau khi suy xét như vậy, trở nên không luyến tiếc các hành trong quá khứ; không hoan hỷ với các hành trong tương lai; và thực hành để nhàm chán, ly tham, và đoạn diệt đối với các hành hiện tại.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
“Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Is that which is impermanent painful or pleasant?”
“Cái gì vô thường thì là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Painful, Venerable Sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Is it fitting to regard that which is impermanent, painful, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán xét: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling… perception… mental formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ… tưởng… hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Is that which is impermanent painful or pleasant?”
“Cái gì vô thường thì là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Painful, Venerable Sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Is it fitting to regard that which is impermanent, painful, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán xét: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
“Therefore, bhikkhus, any kind of form whatsoever, whether past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all form should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
“Do đó, này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại, dù nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả sắc đều phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’.”
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ’’.
Any kind of feeling… any kind of perception… any kind of mental formations… any kind of consciousness, whether past, future, or present…pe… far or near—all consciousness should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’”
“Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai, hiện tại… (lược)… dù xa hay gần, tất cả thức đều phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’.”
‘‘Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako apacināti, no ācināti; pajahati* , na upādiyati; visineti* , na ussineti; vidhūpeti* , na sandhūpeti.
“This, bhikkhus, is called an ariyan disciple who reduces, not accumulates; who abandons, not clings; who scatters, not gathers; who dispels, not envelops in smoke.
“Này các Tỳ-khưu, vị Thánh đệ tử này được gọi là người loại bỏ, không tích lũy; người từ bỏ, không chấp thủ; người phân tán, không tập hợp; người làm tan biến, không làm bốc lên.
Kiñca apacināti, no ācināti?
What does he reduce, not accumulate?
Loại bỏ cái gì, không tích lũy cái gì?
Rūpaṃ apacināti, no ācināti; vedanaṃ … saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ apacināti, no ācināti.
He reduces form, not accumulates it; feeling… perception… mental formations… consciousness he reduces, not accumulates it.
Loại bỏ sắc, không tích lũy; loại bỏ thọ… tưởng… hành… thức, không tích lũy.
Kiñca pajahati, na upādiyati?
What does he abandon, not cling to?
Từ bỏ cái gì, không chấp thủ cái gì?
Rūpaṃ pajahati, na upādiyati; vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ pajahati, na upādiyati.
He abandons form, not clings to it; feeling… perception… mental formations… consciousness he abandons, not clings to it.
Từ bỏ sắc, không chấp thủ; từ bỏ thọ… tưởng… hành… thức, không chấp thủ.
Kiñca visineti, na ussineti?
What does he scatter, not gather?
Phân tán cái gì, không tập hợp cái gì?
Rūpaṃ visineti, na ussineti; vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ visineti, na ussineti.
He scatters form, not gathers it; feeling… perception… mental formations… consciousness he scatters, not gathers it.
Phân tán sắc, không tập hợp; phân tán thọ… tưởng… hành… thức, không tập hợp.
Kiñca vidhūpeti, na sandhūpeti?
What does he dispel, not envelop in smoke?
Làm tan biến cái gì, không làm bốc lên cái gì?
Rūpaṃ vidhūpeti, na sandhūpeti; vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ vidhūpeti, na sandhūpeti.
He dispels form, not envelops it in smoke; feeling… perception… mental formations… consciousness he dispels, not envelops it in smoke.
Làm tan biến sắc, không làm bốc lên; làm tan biến thọ… tưởng… hành… thức, không làm bốc lên.
‘‘Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu nevācināti na apacināti, apacinitvā ṭhito neva pajahati na upādiyati, pajahitvā ṭhito neva visineti na ussineti, visinetvā ṭhito neva vidhūpeti na sandhūpeti.
“This, bhikkhus, is called a bhikkhu who neither accumulates nor reduces; having reduced, he stands having neither abandoned nor clung; having abandoned, he stands having neither scattered nor gathered; having scattered, he stands having neither dispelled nor enveloped in smoke.
“Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu này được gọi là người không tích lũy cũng không loại bỏ, sau khi đã loại bỏ thì an trú; không từ bỏ cũng không chấp thủ, sau khi đã từ bỏ thì an trú; không phân tán cũng không tập hợp, sau khi đã phân tán thì an trú; không làm tan biến cũng không làm bốc lên.
Vidhūpetvā ṭhito kiñca nevācināti na apacināti?
Having dispelled, what does he neither accumulate nor reduce?
Sau khi đã làm tan biến thì an trú, không tích lũy cũng không loại bỏ cái gì?
Apacinitvā ṭhito rūpaṃ nevācināti na apacināti; apacinitvā ṭhito vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ nevācināti na apacināti.
Having reduced, he stands having neither accumulated nor reduced form; having reduced, he stands having neither accumulated nor reduced feeling… perception… mental formations… consciousness.
Sau khi đã loại bỏ thì an trú, không tích lũy cũng không loại bỏ sắc; sau khi đã loại bỏ thì an trú, không tích lũy cũng không loại bỏ thọ… tưởng… hành… thức.
Apacinitvā ṭhito kiñca neva pajahati na upādiyati?
Having reduced, what does he neither abandon nor cling to?
Sau khi đã loại bỏ thì an trú, không từ bỏ cũng không chấp thủ cái gì?
Pajahitvā ṭhito rūpaṃ neva pajahati na upādiyati; pajahitvā ṭhito vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ neva pajahati na upādiyati.
Having abandoned, he stands having neither abandoned nor clung to form; having abandoned, he stands having neither abandoned nor clung to feeling… perception… mental formations… consciousness.
Sau khi đã từ bỏ thì an trú, không từ bỏ cũng không chấp thủ sắc; sau khi đã từ bỏ thì an trú, không từ bỏ cũng không chấp thủ thọ… tưởng… hành… thức.
Pajahitvā ṭhito kiñca neva visineti na ussineti?
Having abandoned, what does he neither scatter nor gather?
Sau khi đã từ bỏ thì an trú, không phân tán cũng không tập hợp cái gì?
Visinetvā ṭhito rūpaṃ neva visineti na ussineti; visinetvā ṭhito vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ neva visineti na ussineti.
Having scattered, he stands having neither scattered nor gathered form; having scattered, he stands having neither scattered nor gathered feeling… perception… mental formations… consciousness.
Sau khi đã phân tán thì an trú, không phân tán cũng không tập hợp sắc; sau khi đã phân tán thì an trú, không phân tán cũng không tập hợp thọ… tưởng… hành… thức.
Visinetvā ṭhito kiñca neva vidhūpeti na sandhūpeti?
Having scattered, what does he neither dispel nor envelop in smoke?
Sau khi đã phân tán thì an trú, không làm tan biến cũng không làm bốc lên cái gì?
Vidhūpetvā ṭhito rūpaṃ neva vidhūpeti na sandhūpeti; vidhūpetvā ṭhito vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ neva vidhūpeti na sandhūpeti.
Having dispelled, he stands having neither dispelled nor enveloped in smoke form; having dispelled, he stands having neither dispelled nor enveloped in smoke feeling… perception… mental formations… consciousness.
Sau khi đã làm tan biến thì an trú, không làm tan biến cũng không làm bốc lên sắc; sau khi đã làm tan biến thì an trú, không làm tan biến cũng không làm bốc lên thọ… tưởng… hành… thức.
Vidhūpetvā ṭhito evaṃvimuttacittaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti –
A bhikkhu whose mind is thus liberated, bhikkhus, is saluted even from afar by the gods with Indra, with Brahmā, and with Pajāpati—
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có tâm giải thoát như vậy, chư Thiên cùng với Sakka, cùng với Brahmā, cùng với Pajāpati, từ xa đã đảnh lễ:
Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘mayā kho bhikkhusaṅgho pabāḷho.
Then, as the Blessed One was secluded and in retreat, a thought arose in his mind: “I have sent away the Saṅgha of bhikkhus.
Rồi khi Thế Tôn đang ở một mình, nhập thất tĩnh cư, ý nghĩ này khởi lên trong tâm Ngài: “Ta đã cho Tăng chúng đi xa.
Santettha bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ.
Among them are bhikkhus who are new, recently ordained, who have but lately come to this Dhamma and Discipline.
Trong số đó có những Tỳ-khưu mới xuất gia, vừa mới đến với Pháp và Luật này.
Tesaṃ mamaṃ apassantānaṃ siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo.
It is possible that without seeing me, they might change, they might become otherwise.
Nếu họ không thấy Ta, có thể sẽ có sự thay đổi, có thể sẽ có sự biến hoại.
Seyyathāpi nāma vacchassa taruṇassa mātaraṃ apassantassa siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo, evameva santettha bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ tesaṃ mamaṃ apassantānaṃ siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo.
Just as a young calf, not seeing its mother, might change, might become otherwise, even so, among them are bhikkhus who are new, recently ordained, who have but lately come to this Dhamma and Discipline, and it is possible that without seeing me, they might change, they might become otherwise.
Ví như một con bê non, nếu không thấy mẹ, có thể sẽ có sự thay đổi, có thể sẽ có sự biến hoại; cũng vậy, có những Tỳ-khưu mới xuất gia, vừa mới đến với Pháp và Luật này, nếu họ không thấy Ta, có thể sẽ có sự thay đổi, có thể sẽ có sự biến hoại.
Seyyathāpi nāma bījānaṃ taruṇānaṃ udakaṃ alabhantānaṃ siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo, evameva santettha…pe… tesaṃ mamaṃ alabhantānaṃ dassanāya siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo.
Just as young seeds, not obtaining water, might change, might become otherwise, even so, among them are…pe… it is possible that not obtaining me for sight, they might change, they might become otherwise.
Ví như những hạt giống non, nếu không có nước, có thể sẽ có sự thay đổi, có thể sẽ có sự biến hoại; cũng vậy, có những… (lược)… nếu họ không được thấy Ta, có thể sẽ có sự thay đổi, có thể sẽ có sự biến hoại.
Yaṃnūnāhaṃ yatheva mayā pubbe bhikkhusaṅgho anuggahito, evameva etarahi anuggaṇheyyaṃ bhikkhusaṅgha’’nti.
Suppose I were to help the Saṅgha of bhikkhus now, just as I helped them before.”
Vậy ta hãy tiếp tục hỗ trợ Tăng chúng như ta đã từng hỗ trợ trước đây.”
Atha kho brahmā sahampati bhagavato cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ* vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya evameva – brahmaloke antarahito bhagavato purato pāturahosi.
Then Brahmā Sahampati, having understood with his mind the thought of the Blessed One’s mind—just as a strong man might extend his flexed arm or flex his extended arm—vanished from the Brahmā-world and appeared before the Blessed One.
Rồi Phạm Thiên Sahampati, sau khi biết được ý nghĩ trong tâm của Thế Tôn, liền biến mất khỏi Phạm Thiên giới và hiện ra trước Thế Tôn, ví như một người mạnh mẽ có thể co cánh tay đã duỗi ra hoặc duỗi cánh tay đã co lại.
Atha kho brahmā sahampati ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘evametaṃ, bhagavā; evametaṃ, sugata!
Then Brahmā Sahampati, arranging his upper robe over one shoulder, knelt with clasped hands towards the Blessed One and said to him: “It is so, Blessed One; it is so, Sugata!
Rồi Phạm Thiên Sahampati đắp y vắt qua một vai, chắp tay hướng về phía Thế Tôn và bạch với Ngài rằng: “Đúng vậy, bạch Thế Tôn! Đúng vậy, bạch Thiện Thệ!
Bhagavato, bhante, bhikkhusaṅgho pabāḷho.
Venerable Sir, the Saṅgha of bhikkhus has been abandoned by the Blessed One.
Bạch Thế Tôn, Tăng chúng của Ngài đã đi xa.
Santettha bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ.
There are bhikkhus here who are new, recently ordained, having just come to this Dhamma and Discipline.
Trong số đó có những Tỳ-khưu mới xuất gia, vừa mới đến với Pháp và Luật này.
Tesaṃ bhagavantaṃ apassantānaṃ siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo.
For them, not seeing the Blessed One, there might be a change of heart, there might be a change of mind.
Đối với họ, những người không được thấy Đức Thế Tôn, có thể có sự đổi khác, có thể có sự biến hoại.
Seyyathāpi nāma vacchassa taruṇassa mātaraṃ apassantassa siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo, evameva santettha bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ tesaṃ bhagavantaṃ apassantānaṃ siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo.
Just as for a young calf, not seeing its mother, there might be a change of heart, there might be a change of mind; even so, there are bhikkhus here who are new, recently ordained, having just come to this Dhamma and Discipline; for them, not seeing the Blessed One, there might be a change of heart, there might be a change of mind.
Ví như con bê con, khi không thấy mẹ, có thể có sự đổi khác, có thể có sự biến hoại; cũng vậy, ở đây có những vị tỳ-khưu mới, xuất gia chưa lâu, vừa mới đến trong Pháp và Luật này, đối với họ, những người không được thấy Đức Thế Tôn, có thể có sự đổi khác, có thể có sự biến hoại.
Seyyathāpi nāma bījānaṃ taruṇānaṃ udakaṃ alabhantānaṃ siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo, evameva santettha bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ, tesaṃ bhagavantaṃ alabhantānaṃ dassanāya siyā aññathattaṃ siyā vipariṇāmo.
Just as for young seeds, not obtaining water, there might be a change of heart, there might be a change of mind; even so, there are bhikkhus here who are new, recently ordained, having just come to this Dhamma and Discipline; for them, not obtaining a sight of the Blessed One, there might be a change of heart, there might be a change of mind.
Ví như những hạt giống non, khi không nhận được nước, có thể có sự đổi khác, có thể có sự biến hoại; cũng vậy, ở đây có những vị tỳ-khưu mới, xuất gia chưa lâu, vừa mới đến trong Pháp và Luật này, đối với họ, những người không được thấy Đức Thế Tôn, có thể có sự đổi khác, có thể có sự biến hoại.
Abhinandatu, bhante, bhagavā bhikkhusaṅghaṃ; abhivadatu, bhante, bhagavā bhikkhusaṅghaṃ.
May the Blessed One, Venerable Sir, delight in the Saṅgha of bhikkhus; may the Blessed One, Venerable Sir, address the Saṅgha of bhikkhus.
Bạch Thế Tôn, mong Đức Thế Tôn hãy hoan hỷ với Tăng đoàn tỳ-khưu; bạch Thế Tôn, mong Đức Thế Tôn hãy ngỏ lời với Tăng đoàn tỳ-khưu.
Yatheva bhagavatā pubbe bhikkhusaṅgho anuggahito, evameva etarahi anuggaṇhātu bhikkhusaṅgha’’nti.
Just as the Saṅgha of bhikkhus was formerly favored by the Blessed One, even so may he now favor the Saṅgha of bhikkhus.”
Như xưa kia Đức Thế Tôn đã tế độ Tăng đoàn tỳ-khưu, cũng vậy, nay xin Ngài hãy tế độ Tăng đoàn tỳ-khưu.”
‘‘Antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ yadidaṃ piṇḍolyaṃ.
“This, bhikkhus, is the lowest of livelihoods, namely alms-gathering.
“Này các tỳ-khưu, trong các cách sinh nhai, cách này là thấp kém nhất, tức là việc khất thực.
Abhisāpoyaṃ, bhikkhave, lokasmiṃ piṇḍolo vicarasi pattapāṇīti.
This, bhikkhus, is a reproach in the world: ‘You wander for alms, bowl in hand.’
Này các tỳ-khưu, ở đời có lời nguyền rủa này: ‘Ngươi là kẻ khất thực, tay cầm bát đi lang thang’.
Tañca kho etaṃ, bhikkhave, kulaputtā upenti atthavasikā, atthavasaṃ paṭicca; neva rājābhinītā, na corābhinītā, na iṇaṭṭā, na bhayaṭṭā, na ājīvikāpakatā; api ca kho otiṇṇāmha jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi dukkhotiṇṇā dukkhaparetā appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethāti.
Yet, bhikkhus, noble sons undertake this, being concerned with the goal, dependent on the goal; not through fear of kings, not through fear of robbers, not through debt, not through fear, not through a lack of livelihood; but rather, reflecting: ‘We are beset by birth, old age, death, sorrows, lamentations, pains, mental distress, and despair; beset by suffering, overwhelmed by suffering—oh, that an end to this entire mass of suffering might be discerned!’
Thế nhưng, này các tỳ-khưu, các thiện nam tử tìm đến cách sinh nhai này vì mục đích, nương vào mục đích; không phải do vua ép buộc, không phải do trộm cướp ép buộc, không phải vì nợ nần, không phải vì sợ hãi, không phải vì mất kế sinh nhai; mà là: ‘Chúng ta bị chìm ngập trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, bị khổ lấn át, bị khổ chi phối, mong sao có thể thấy được sự chấm dứt của toàn bộ khối khổ này’.
‘‘Evaṃ pabbajito cāyaṃ, bhikkhave, kulaputto.
“And such a noble son, bhikkhus, having thus gone forth,
“Này các tỳ-khưu, thiện nam tử này đã xuất gia như vậy.
So ca hoti abhijjhālu kāmesu tibbasārāgo byāpannacitto paduṭṭhamanasaṅkappo muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākatindriyo.
becomes covetous, fiercely impassioned by sensual pleasures, with an ill will, with corrupt thoughts, unmindful, uncomprehending, unconcentrated, with unrestrained faculties.
Thế nhưng vị ấy lại tham lam, có lòng ham muốn mãnh liệt trong các dục, tâm sân hận, ý nghĩ xấu xa, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông thả.
Seyyathāpi, bhikkhave, chavālātaṃ ubhatopadittaṃ majjhe gūthagataṃ, neva gāme kaṭṭhatthaṃ pharati, nāraññe kaṭṭhatthaṃ pharati.
Just as, bhikkhus, a funeral pyre stick, burnt at both ends and smeared with excrement in the middle, serves no purpose as firewood in a village, nor as firewood in a forest.
Này các tỳ-khưu, ví như một khúc gỗ dùng ở giàn thiêu, cháy cả hai đầu, ở giữa dính đầy phân, không dùng làm củi trong làng, cũng không dùng làm củi trong rừng.
Tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi gihibhogā ca parihīno, sāmaññatthañca na paripūreti.
I declare, bhikkhus, such a person to be like that: deprived of household enjoyments, and failing to fulfill the goal of recluseship.
Này các tỳ-khưu, Ta nói rằng người này cũng giống như ví dụ đó, đã từ bỏ tài sản của người tại gia, mà cũng không hoàn thành được mục đích của đời sống sa-môn.
‘‘Tayome, bhikkhave, akusalavitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko.
“Bhikkhus, there are these three unwholesome thoughts: sensual thought, ill will, and harmful thought.
“Này các tỳ-khưu, có ba loại tư duy bất thiện này: dục tư duy, sân tư duy, và hại tư duy.
Ime ca bhikkhave, tayo akusalavitakkā kva aparisesā nirujjhanti?
Where, bhikkhus, do these three unwholesome thoughts cease without remainder?
Và này các tỳ-khưu, ba loại tư duy bất thiện này được đoạn trừ không còn dư tàn ở đâu?
Catūsu vā satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittassa viharato animittaṃ vā samādhiṃ bhāvayato.
When dwelling with a mind well-established in the four foundations of mindfulness, or when developing the signless concentration.
Nơi người có tâm được thiết lập vững chắc trong bốn niệm xứ, hoặc người tu tập Vô tướng định.
Yāvañcidaṃ, bhikkhave, alameva animitto samādhi bhāvetuṃ.
Indeed, bhikkhus, it is quite sufficient to develop the signless concentration.
Này các tỳ-khưu, quả thật, Vô tướng định rất đáng để tu tập.
Animitto, bhikkhave, samādhi bhāvito bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso.
The signless concentration, bhikkhus, when developed and frequently practiced, is of great fruit and great benefit.
Này các tỳ-khưu, Vô tướng định, khi được tu tập, được làm cho sung mãn, sẽ có quả lớn, có lợi ích lớn.
‘‘Dvemā, bhikkhave, diṭṭhiyo – bhavadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhi ca.
“Bhikkhus, there are these two views: the view of existence and the view of non-existence.
“Này các tỳ-khưu, có hai loại tà kiến này: thường kiến và đoạn kiến.
Tatra kho, bhikkhave, sutavā ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘atthi nu kho taṃ kiñci lokasmiṃ yamahaṃ upādiyamāno na vajjavā assa’nti?
Therein, bhikkhus, a well-taught noble disciple thus reflects: ‘Is there anything in the world that, by clinging to it, I would not be blameworthy?’
Trong đó, này các tỳ-khưu, vị Thánh đệ tử có nghe nhiều suy xét như sau: ‘Có điều gì trên đời này mà khi ta chấp thủ vào, ta sẽ không có lỗi chăng?’
So evaṃ pajānāti – ‘natthi nu kho taṃ kiñci lokasmiṃ yamahaṃ upādiyamāno na vajjavā assaṃ.
He understands thus: ‘There is indeed nothing in the world that, by clinging to it, I would not be blameworthy.
Vị ấy biết rõ như sau: ‘Không có điều gì trên đời này mà khi ta chấp thủ vào, ta sẽ không có lỗi.
Ahañhi rūpaññeva upādiyamāno upādiyeyyaṃ vedanaññeva… saññaññeva… saṅkhāreyeva viññāṇaññeva upādiyamāno upādiyeyyaṃ.
For if I were to cling, I would cling only to form; I would cling only to feeling… to perception… to volitional formations… I would cling only to consciousness.
Vì nếu ta chấp thủ, ta sẽ chấp thủ vào sắc... hoặc chấp thủ vào thọ... hoặc vào tưởng... hoặc vào các hành... hoặc chấp thủ vào thức.
Tassa me assa* upādānapaccayā bhavo; bhavapaccayā jāti; jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhaveyyuṃ.
From my clinging, existence would arise; from existence, birth; from birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, mental distress, and despair would come to be.
Do sự chấp thủ ấy của ta, sẽ có hữu; do duyên hữu, có sanh; do duyên sanh, sẽ có già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo assā’’’ti.
Thus would be the origination of this entire mass of suffering.’”
Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.’”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
“Này các tỳ-khưu, các ông nghĩ thế nào, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Là vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“That which is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường, cái đó là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Venerable Sir.”
“Là khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“That which is impermanent, suffering, and subject to change, is it proper to regard it thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có tính biến hoại, có đáng để xem xét rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ…pe… tasmātiha, bhikkhave, evaṃ passaṃ… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Feeling… perception… volitional formations… consciousness… (as before)… Therefore, bhikkhus, seeing thus… he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Thọ... tưởng... các hành... thức... ... Do đó, này các tỳ-khưu, thấy như vậy... vị ấy biết rõ: ‘...không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Thứ tám.
Atha kho aññataro bhikkhu acirapakkantassa bhagavato yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘esāvuso, ānanda, bhagavā sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ eko adutiyo cārikaṃ pakkanto’’ti.
Then a certain bhikkhu, not long after the Blessed One had departed, approached Venerable Ānanda; having approached, he said to Venerable Ānanda: “Friend Ānanda, the Blessed One has himself put away his bedding and furniture, and taking his bowl and robe, without informing his attendants, and without taking leave of the Saṅgha of bhikkhus, has set out alone, without a companion, on tour.”
Bấy giờ, không lâu sau khi Đức Thế Tôn ra đi, một vị tỳ-khưu đến chỗ Tôn giả Ānanda; sau khi đến, vị ấy nói với Tôn giả Ānanda rằng: “Thưa hiền giả Ānanda, Đức Thế Tôn đã tự mình dọn dẹp chỗ ở, mang y bát, không báo cho thị giả, không cho Tăng đoàn tỳ-khưu biết, một mình không có người thứ hai, Ngài đã lên đường du hành.”
‘‘Yasmiṃ, āvuso, samaye bhagavā sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ eko adutiyo cārikaṃ pakkamati, ekova bhagavā tasmiṃ samaye viharitukāmo hoti; na bhagavā tasmiṃ samaye kenaci anubandhitabbo hotī’’ti.
“Friend, at whatever time the Blessed One sets out alone, without a companion, on tour, having himself put away his bedding and furniture, and taking his bowl and robe, without informing his attendants, and without taking leave of the Saṅgha of bhikkhus, at that time the Blessed One desires to dwell alone; at that time the Blessed One should not be followed by anyone.”
“Này hiền giả, vào lúc mà Đức Thế Tôn tự mình dọn dẹp chỗ ở, mang y bát, không báo cho thị giả, không cho Tăng đoàn tỳ-khưu biết, một mình không có người thứ hai lên đường du hành, vào lúc đó Đức Thế Tôn muốn sống một mình; vào lúc đó không ai nên đi theo Đức Thế Tôn.”
Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena pālileyyakaṃ* tadavasari.
Then the Blessed One, touring by stages, arrived at Pālileyyaka.
Bấy giờ, Đức Thế Tôn du hành tuần tự, đã đến Pālileyyaka.
Tatra sudaṃ bhagavā pālileyyake viharati bhaddasālamūle.
There, indeed, the Blessed One was dwelling in Pālileyyaka at the root of a beautiful sāla tree.
Khi ấy, Thế Tôn đang trú tại Pālileyyaka, dưới gốc cây Bhaddasāla.
Atha kho sambahulā bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodiṃsu.
Then, indeed, many bhikkhus approached where Venerable Ānanda was; having approached, they exchanged greetings with Venerable Ānanda.
Rồi nhiều Tỳ-khưu đi đến chỗ Tôn giả Ānanda; sau khi đến, họ chào hỏi Tôn giả Ānanda.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Having concluded their courteous and memorable talk, they sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, họ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ – ‘‘cirassutā kho no, āvuso ānanda, bhagavato sammukhā dhammī kathā; icchāma mayaṃ, āvuso ānanda, bhagavato sammukhā dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti.
As they sat to one side, those bhikkhus said to Venerable Ānanda: “It has been a long time, friend Ānanda, since we heard a Dhamma talk directly from the Blessed One; we wish, friend Ānanda, to hear a Dhamma talk directly from the Blessed One.”
Sau khi ngồi xuống một bên, các Tỳ-khưu ấy nói với Tôn giả Ānanda rằng: “Này Hiền giả Ānanda, đã lâu rồi chúng tôi chưa được nghe pháp thoại trực tiếp từ Thế Tôn; chúng tôi muốn được nghe pháp thoại trực tiếp từ Thế Tôn, này Hiền giả Ānanda.”
Atha kho āyasmā ānando tehi bhikkhūhi saddhiṃ yena pālileyyakaṃ bhaddasālamūlaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda, together with those bhikkhus, approached the Blessed One at the root of the beautiful sāla tree in Pālileyyaka; having approached, he paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda cùng các Tỳ-khưu ấy đi đến Pālileyyaka, dưới gốc cây Bhaddasāla, nơi Thế Tôn đang trú; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
As those bhikkhus sat to one side, the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened them with a Dhamma talk.
Sau khi các Tỳ-khưu ấy ngồi xuống một bên, Thế Tôn đã khai thị, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ họ bằng pháp thoại.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘kathaṃ nu kho jānato kathaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hotī’’ti?
Now, at that time, a certain bhikkhu had this thought arise in his mind: “How, indeed, by knowing what and by seeing what, does the destruction of the āsavas occur immediately?”
Khi ấy, một Tỳ-khưu nọ có ý nghĩ trong tâm như sau: “Làm thế nào mà khi biết, khi thấy, các lậu hoặc (āsava) liền được diệt tận?”
Atha kho bhagavā tassa bhikkhuno cetasā cetoparivitakkamaññāya bhikkhū āmantesi – ‘‘vicayaso desito, bhikkhave, mayā dhammo; vicayaso desitā cattāro satipaṭṭhānā; vicayaso desitā cattāro sammappadhānā; vicayaso desitā cattāro iddhipādā; vicayaso desitāni pañcindriyāni; vicayaso desitāni pañca balāni; vicayaso desitā sattabojjhaṅgā; vicayaso desito ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
Then the Blessed One, knowing the thought of that bhikkhu with His own mind, addressed the bhikkhus: “The Dhamma has been expounded by me, bhikkhus, through analysis; the four satipaṭṭhānas have been expounded through analysis; the four sammappadhānas have been expounded through analysis; the four iddhipādas have been expounded through analysis; the five indriyas have been expounded through analysis; the five balas have been expounded through analysis; the seven bojjhaṅgas have been expounded through analysis; the Noble Eightfold Path has been expounded through analysis.
Rồi Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩ trong tâm của Tỳ-khưu ấy bằng tâm của mình, đã gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, Giáo Pháp đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; bốn chánh cần (sammappadhāna) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; bốn thần túc (iddhipāda) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; năm căn (indriya) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; năm lực (bala) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; bảy giác chi (bojjhaṅga) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích; Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo) đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích.
Evaṃ vicayaso desito, bhikkhave, mayā dhammo.
In this way, bhikkhus, the Dhamma has been expounded by me through analysis.
Này các Tỳ-khưu, Giáo Pháp đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích như vậy.
Evaṃ vicayaso desite kho, bhikkhave, mayā dhamme atha ca panidhekaccassa bhikkhuno evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘kathaṃ nu kho jānato kathaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hotī’’’ti?
Even though the Dhamma has been expounded by me in this way, bhikkhus, through analysis, still the thought arose in the mind of a certain bhikkhu here: ‘How, indeed, by knowing what and by seeing what, does the destruction of the āsavas occur immediately?’”
Này các Tỳ-khưu, khi Giáo Pháp đã được Ta thuyết giảng một cách phân tích như vậy, thế mà một số Tỳ-khưu ở đây lại có ý nghĩ trong tâm như sau: ‘Làm thế nào mà khi biết, khi thấy, các lậu hoặc liền được diệt tận?’”
‘‘Kathañca, bhikkhave, jānato kathaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti?
“And how, bhikkhus, by knowing what and by seeing what, does the destruction of the āsavas occur immediately?
“Này các Tỳ-khưu, làm thế nào mà khi biết, khi thấy, các lậu hoặc liền được diệt tận?
Idha bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati.
Here, bhikkhus, an ignorant ordinary person, who is unskilled in the Dhamma of the noble ones, uninstructed in the Dhamma of the noble ones, who has not seen the noble ones, who is unskilled in the Dhamma of superior persons, uninstructed in the Dhamma of superior persons, who has not seen superior persons, discerns rūpa as self.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, phàm phu không được nghe, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo pháp của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong pháp của các bậc Thánh; không thấy các bậc Chân nhân, không thông thạo pháp của các bậc Chân nhân, không được huấn luyện trong pháp của các bậc Chân nhân, quán thấy sắc (rūpa) là tự ngã (atta).
Yā kho pana sā, bhikkhave, samanupassanā saṅkhāro so.
That discernment, bhikkhus, is a saṅkhāra.
Này các Tỳ-khưu, sự quán thấy ấy chính là một hành (saṅkhāra).
So pana saṅkhāro kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?
And what is the origin, the source, the birth, the cause of that saṅkhāra?
Hành ấy có nhân gì, có nguồn gốc gì, được sinh ra từ gì, có căn nguyên gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayitena phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
For an ignorant ordinary person, bhikkhus, touched by feeling born of avijjā-contact, taṇhā arises; that saṅkhāra is born of that.
Này các Tỳ-khưu, ái (taṇhā) sinh khởi trong phàm phu không được nghe, bị xúc chạm bởi cảm thọ (vedanā) do xúc (phassa) từ vô minh (avijjā) sinh ra; hành ấy do ái ấy mà có.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
Thus, bhikkhus, that saṅkhāra is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, hành ấy cũng là vô thường (anicca), hữu vi (saṅkhata), duyên sinh (paṭiccasamuppanna).
Sāpi taṇhā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That taṇhā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Ái ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sāpi vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That vedanā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Cảm thọ ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sopi phasso anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
That phassa, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Xúc ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sāpi avijjā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That avijjā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Vô minh ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Evampi kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti.
It is in this way, bhikkhus, by knowing thus and seeing thus, that the destruction of the āsavas occurs immediately.
Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền được diệt tận.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati; api ca kho rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
“He does not discern rūpa as self; but he discerns self as possessing rūpa.
Không phải phàm phu quán thấy sắc là tự ngã; nhưng lại quán thấy tự ngã có sắc.
Yā kho pana sā, bhikkhave, samanupassanā saṅkhāro so.
That discernment, bhikkhus, is a saṅkhāra.
Này các Tỳ-khưu, sự quán thấy ấy chính là một hành.
So pana saṅkhāro kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?
And what is the origin, the source, the birth, the cause of that saṅkhāra?
Hành ấy có nhân gì, có nguồn gốc gì, được sinh ra từ gì, có căn nguyên gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayitena phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
For an ignorant ordinary person, bhikkhus, touched by feeling born of avijjā-contact, taṇhā arises; that saṅkhāra is born of that.
Này các Tỳ-khưu, ái sinh khởi trong phàm phu không được nghe, bị xúc chạm bởi cảm thọ do xúc từ vô minh sinh ra; hành ấy do ái ấy mà có.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
Thus, bhikkhus, that saṅkhāra is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, hành ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sāpi taṇhā… sāpi vedanā… sopi phasso… sāpi avijjā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That taṇhā… that vedanā… that phassa… that avijjā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Ái ấy cũng là… cảm thọ ấy cũng là… xúc ấy cũng là… vô minh ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Evampi kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti.
It is in this way, bhikkhus, by knowing thus and seeing thus, that the destruction of the āsavas occurs immediately.
Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền được diệt tận.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati; api ca kho attani rūpaṃ samanupassati.
“He does not discern rūpa as self, nor self as possessing rūpa; but he discerns rūpa within self.
Không phải phàm phu quán thấy sắc là tự ngã, không quán thấy tự ngã có sắc; nhưng lại quán thấy sắc ở trong tự ngã.
Yā kho pana sā, bhikkhave, samanupassanā saṅkhāro so.
That discernment, bhikkhus, is a saṅkhāra.
Này các Tỳ-khưu, sự quán thấy ấy chính là một hành.
So pana saṅkhāro kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?
And what is the origin, the source, the birth, the cause of that saṅkhāra?
Hành ấy có nhân gì, có nguồn gốc gì, được sinh ra từ gì, có căn nguyên gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayitena phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
For an ignorant ordinary person, bhikkhus, touched by feeling born of avijjā-contact, taṇhā arises; that saṅkhāra is born of that.
Này các Tỳ-khưu, ái sinh khởi trong phàm phu không được nghe, bị xúc chạm bởi cảm thọ do xúc từ vô minh sinh ra; hành ấy do ái ấy mà có.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
Thus, bhikkhus, that saṅkhāras is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, hành ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sāpi taṇhā… sāpi vedanā… sopi phasso… sāpi avijjā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That taṇhā… that vedanā… that phassa… that avijjā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Ái ấy cũng là… cảm thọ ấy cũng là… xúc ấy cũng là… vô minh ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Evampi kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti.
It is in this way, bhikkhus, by knowing thus and seeing thus, that the destruction of the āsavas occurs immediately.
Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền được diệt tận.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati, na attani rūpaṃ samanupassati; api ca kho rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.
“He does not discern rūpa as self, nor self as possessing rūpa, nor rūpa within self; but he discerns self within rūpa.
Không phải phàm phu quán thấy sắc là tự ngã, không quán thấy tự ngã có sắc, không quán thấy sắc ở trong tự ngã; nhưng lại quán thấy tự ngã ở trong sắc.
Yā kho pana sā, bhikkhave, samanupassanā saṅkhāro so.
That discernment, bhikkhus, is a saṅkhāra.
Này các Tỳ-khưu, sự quán thấy ấy chính là một hành.
So pana saṅkhāro kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?
And what is the origin, the source, the birth, the cause of that saṅkhāra?
Hành ấy có nhân gì, có nguồn gốc gì, được sinh ra từ gì, có căn nguyên gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayite phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
For an ignorant ordinary person, bhikkhus, touched by feeling born of avijjā-contact, taṇhā arises; that saṅkhāra is born of that.
Này các Tỳ-khưu, ái sinh khởi trong phàm phu không được nghe, bị xúc chạm bởi cảm thọ do xúc từ vô minh sinh ra; hành ấy do ái ấy mà có.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
Thus, bhikkhus, that saṅkhāra is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, hành ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sāpi taṇhā … sāpi vedanā… sopi phasso… sāpi avijjā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That taṇhā… that vedanā… that phassa… that avijjā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Ái ấy cũng là… cảm thọ ấy cũng là… xúc ấy cũng là… vô minh ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Evampi kho, bhikkhave, jānato…pe… āsavānaṃ khayo hoti.
It is in this way, bhikkhus, by knowing thus… the destruction of the āsavas occurs immediately.
Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy… các lậu hoặc liền được diệt tận.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ, na attani rūpaṃ, na rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati; api ca kho vedanaṃ attato samanupassati, api ca kho vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati, api ca kho attani vedanaṃ samanupassati, api ca kho vedanāya attānaṃ samanupassati; api ca kho saññaṃ… api ca kho saṅkhāre attato samanupassati, api ca kho saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati, api ca kho attani saṅkhāre samanupassati, api ca kho saṅkhāresu attānaṃ samanupassati; api ca kho viññāṇaṃ attato samanupassati, api ca kho viññāṇavantaṃ attānaṃ, api ca kho attani viññāṇaṃ, api ca kho viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.
“He does not discern rūpa as self, nor self as possessing rūpa, nor rūpa within self, nor self within rūpa; but he discerns vedanā as self, or he discerns self as possessing vedanā, or he discerns vedanā within self, or he discerns self within vedanā; or he discerns saññā… or he discerns saṅkhāras as self, or he discerns self as possessing saṅkhāras, or he discerns saṅkhāras within self, or he discerns self within saṅkhāras; or he discerns viññāṇa as self, or he discerns self as possessing viññāṇa, or he discerns viññāṇa within self, or he discerns self within viññāṇa.
Không phải phàm phu quán thấy sắc là tự ngã, không quán thấy tự ngã có sắc, không quán thấy sắc ở trong tự ngã, không quán thấy tự ngã ở trong sắc; nhưng lại quán thấy cảm thọ (vedanā) là tự ngã, lại quán thấy tự ngã có cảm thọ, lại quán thấy cảm thọ ở trong tự ngã, lại quán thấy tự ngã ở trong cảm thọ; lại quán thấy tưởng (saññā)… lại quán thấy các hành (saṅkhāra) là tự ngã, lại quán thấy tự ngã có các hành, lại quán thấy các hành ở trong tự ngã, lại quán thấy tự ngã ở trong các hành; lại quán thấy thức (viññāṇa) là tự ngã, lại quán thấy tự ngã có thức, lại quán thấy thức ở trong tự ngã, lại quán thấy tự ngã ở trong thức.
Yā kho pana sā, bhikkhave, samanupassanā saṅkhāro so.
That discernment, bhikkhus, is a saṅkhāra.
Này các Tỳ-khưu, sự quán thấy ấy chính là một hành.
So pana saṅkhāro kiṃnidāno…pe… kiṃpabhavo?
And what is the origin… the cause of that saṅkhāra?
Hành ấy có nhân gì… có căn nguyên gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayite phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
For an ignorant ordinary person, bhikkhus, touched by feeling born of avijjā-contact, taṇhā arises; that saṅkhāra is born of that.
Này các Tỳ-khưu, ái sinh khởi trong phàm phu không được nghe, bị xúc chạm bởi cảm thọ do xúc từ vô minh sinh ra; hành ấy do ái ấy mà có.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
Thus, bhikkhus, that saṅkhāra is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, hành ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Sāpi taṇhā… sāpi vedanā… sopi phasso … sāpi avijjā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That taṇhā… that vedanā… that phassa… that avijjā, too, is impermanent, conditioned, dependently arisen.
Ái ấy cũng là… cảm thọ ấy cũng là… xúc ấy cũng là… vô minh ấy cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh.
Evaṃ kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti.
Thus, bhikkhus, for one who knows and sees in this way, there is immediately the destruction of the āsavas.
Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền chấm dứt.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati, na vedanaṃ attato samanupassati, na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati; api ca kho evaṃdiṭṭhi hoti – ‘so attā so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’ti.
“He does not regard form as self, nor feeling as self, nor perception… nor volitional formations… nor consciousness as self; yet he holds such a view: ‘That self is the world, that I shall be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change.’
“Vị ấy không quán sắc là tự ngã, không quán thọ là tự ngã, không quán tưởng… không quán các hành… không quán thức là tự ngã; nhưng lại có tà kiến như vầy: ‘Cái tự ngã ấy là thế giới, ta sẽ trở thành cái ấy sau khi chết, thường hằng, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi.’
Yā kho pana sā, bhikkhave, sassatadiṭṭhi saṅkhāro so.
Bhikkhus, that eternalist view (sassatadiṭṭhi) is a volitional formation (saṅkhāro).
Này các Tỳ-khưu, cái thường kiến ấy là một hành (saṅkhāra).
So pana saṅkhāro kiṃnidāno…pe… evampi kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti.
What is the source of that volitional formation? …pe… Thus, bhikkhus, for one who knows and sees in this way, there is immediately the destruction of the āsavas.
Cái hành ấy do nhân gì… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền chấm dứt.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati, na vedanaṃ … na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati; nāpi evaṃdiṭṭhi hoti – ‘so attā so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’ti.
“He does not regard form as self, nor feeling… nor perception… nor volitional formations… nor consciousness as self; nor does he hold such a view: ‘That self is the world, that I shall be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change.’
“Vị ấy không quán sắc là tự ngã, không quán thọ… không quán tưởng… không quán các hành… không quán thức là tự ngã; cũng không có tà kiến như vầy: ‘Cái tự ngã ấy là thế giới, ta sẽ trở thành cái ấy sau khi chết, thường hằng, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi.’
Api ca kho evaṃdiṭṭhi hoti – ‘no cassaṃ no ca me siyā nābhavissaṃ na me bhavissatī’ti.
But he holds such a view: ‘May I not be, may I not have; may I not become, may I not have anything.’
Nhưng lại có tà kiến như vầy: ‘Ta sẽ không tồn tại, ta sẽ không có; ta sẽ không là, ta sẽ không có.’
Yā kho pana sā, bhikkhave, ucchedadiṭṭhi saṅkhāro so.
Bhikkhus, that annihilationist view (ucchedadiṭṭhi) is a volitional formation (saṅkhāro).
Này các Tỳ-khưu, cái đoạn kiến ấy là một hành (saṅkhāra).
So pana saṅkhāro kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?
What is the source of that volitional formation? What is its origin, its genesis, its cause?
Cái hành ấy do nhân gì, do tập khởi gì, do sinh khởi gì, do nguồn gốc gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayitena phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
Bhikkhus, for the untaught ordinary person, touched by feeling born of contact with ignorance, craving arises; that volitional formation is born of that.
Này các Tỳ-khưu, do cảm thọ phát sinh từ xúc chạm với vô minh, ái dục khởi lên nơi phàm phu vô văn; cái hành ấy do đó mà sinh.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco…pe… evampi kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hoti.
Thus, bhikkhus, that volitional formation is also impermanent…pe… Thus, bhikkhus, for one who knows and sees in this way, there is immediately the destruction of the āsavas.
Này các Tỳ-khưu, như vậy, cái hành ấy cũng vô thường… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền chấm dứt.
‘‘Na heva kho rūpaṃ attato samanupassati, na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati…pe… na viññāṇasmiṃ attato samanupassati, nāpi evaṃdiṭṭhi hoti – ‘so attā so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’ti; nāpi evaṃdiṭṭhi hoti – ‘no cassaṃ no ca me siyā nābhavissaṃ na me bhavissatī’ti; api ca kho kaṅkhī hoti vicikicchī aniṭṭhaṅgato saddhamme.
“He does not regard form as self, nor feeling… nor perception… nor volitional formations… nor consciousness as self, nor does he hold such a view: ‘That self is the world, that I shall be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change’; nor does he hold such a view: ‘May I not be, may I not have; may I not become, may I not have anything’; but he is perplexed, in doubt, not settled in the True Dhamma.
“Vị ấy không quán sắc là tự ngã, không quán thọ… không quán tưởng… không quán các hành… không quán thức là tự ngã, cũng không có tà kiến như vầy: ‘Cái tự ngã ấy là thế giới, ta sẽ trở thành cái ấy sau khi chết, thường hằng, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; cũng không có tà kiến như vầy: ‘Ta sẽ không tồn tại, ta sẽ không có; ta sẽ không là, ta sẽ không có’; nhưng lại hoài nghi, do dự, chưa quyết định về Chánh pháp.
Yā kho pana sā, bhikkhave, kaṅkhitā vicikicchitā aniṭṭhaṅgatatā saddhamme saṅkhāro so.
Bhikkhus, that perplexity, that doubt, that unsettled state in the True Dhamma is a volitional formation (saṅkhāro).
Này các Tỳ-khưu, cái hoài nghi, do dự, chưa quyết định về Chánh pháp ấy là một hành (saṅkhāra).
So pana saṅkhāro kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?
What is the source of that volitional formation? What is its origin, its genesis, its cause?
Cái hành ấy do nhân gì, do tập khởi gì, do sinh khởi gì, do nguồn gốc gì?
Avijjāsamphassajena, bhikkhave, vedayitena phuṭṭhassa assutavato puthujjanassa uppannā taṇhā; tatojo so saṅkhāro.
Bhikkhus, for the untaught ordinary person, touched by feeling born of contact with ignorance, craving arises; that volitional formation is born of that.
Này các Tỳ-khưu, do cảm thọ phát sinh từ xúc chạm với vô minh, ái dục khởi lên nơi phàm phu vô văn; cái hành ấy do đó mà sinh.
Iti kho, bhikkhave, sopi saṅkhāro anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
Thus, bhikkhus, that volitional formation is also impermanent, conditioned, dependently arisen.
Này các Tỳ-khưu, như vậy, cái hành ấy cũng vô thường, được tạo tác, duyên khởi.
Sāpi taṇhā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That craving is also impermanent, conditioned, dependently arisen.
Cái ái dục ấy cũng vô thường, được tạo tác, duyên khởi.
Sāpi vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That feeling is also impermanent, conditioned, dependently arisen.
Cái cảm thọ ấy cũng vô thường, được tạo tác, duyên khởi.
Sopi phasso anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno.
That contact is also impermanent, conditioned, dependently arisen.
Cái xúc chạm ấy cũng vô thường, được tạo tác, duyên khởi.
Sāpi avijjā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā.
That ignorance is also impermanent, conditioned, dependently arisen.
Cái vô minh ấy cũng vô thường, được tạo tác, duyên khởi.
Evaṃ kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hotī’’ti.
Thus, bhikkhus, for one who knows and sees in this way, there is immediately the destruction of the āsavas.”
Này các Tỳ-khưu, khi biết như vậy, khi thấy như vậy, các lậu hoặc liền chấm dứt.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Bài kinh thứ chín.
Atha kho aññataro bhikkhu uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ kiñcideva* desaṃ, sace me bhagavā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti?
Then a certain bhikkhu rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, and bowing his hands in salutation towards the Blessed One, said to him: “Bhante, I would like to ask the Blessed One something, if the Blessed One would grant me the opportunity to answer the question.”
Rồi một Tỳ-khưu đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đắp y vắt vai một bên, chắp tay hướng về Đức Thế Tôn và bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, con muốn hỏi Đức Thế Tôn một điều gì đó, nếu Đức Thế Tôn cho phép con trả lời câu hỏi.”
‘‘Tena hi tvaṃ, bhikkhu, sake āsane nisīditvā puccha yadākaṅkhasī’’ti.
“Then, bhikkhu, sit down on your own seat and ask what you wish,” the Blessed One said.
“Vậy thì này Tỳ-khưu, hãy ngồi xuống chỗ của mình và hỏi điều ngươi muốn.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā sake āsane nisīditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ime nu kho, bhante, pañcupādānakkhandhā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho’’ti.
“Yes, Bhante,” the bhikkhu replied to the Blessed One, and sitting down on his own seat, he said to the Blessed One: “Bhante, are these the five clinging-aggregates (pañcupādānakkhandhā), namely, the clinging-aggregate of form, the clinging-aggregate of feeling, the clinging-aggregate of perception, the clinging-aggregate of volitional formations, the clinging-aggregate of consciousness?”
“Vâng, bạch Ngài,” Tỳ-khưu ấy vâng lời Đức Thế Tôn, ngồi xuống chỗ của mình và bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, có phải năm thủ uẩn này là: sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn không?”
‘‘Ime kho pana, bhante, pañcupādānakkhandhā kiṃmūlakā’’ti?
“Bhante, what is the root of these five clinging-aggregates?”
“Bạch Ngài, năm thủ uẩn này do nhân gì?”
‘‘Ime kho, bhikkhu, pañcupādānakkhandhā chandamūlakā’’ti…pe… taññeva nu kho, bhante, upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā udāhu aññatra pañcahi upādānakkhandhehi upādānanti?
“Bhikkhu, these five clinging-aggregates have craving (chanda) as their root.” …pe… “Bhante, is that clinging itself the five clinging-aggregates, or is clinging something apart from the five clinging-aggregates?”
“Này Tỳ-khưu, năm thủ uẩn này do dục ái (chanda-mūlaka) làm gốc”… (tương tự)… “Bạch Ngài, có phải chính thủ ấy là năm thủ uẩn, hay thủ là cái gì khác ngoài năm thủ uẩn?”
‘‘Na kho, bhikkhu, taññeva upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā nāpi aññatra pañcahi upādānakkhandhehi upādānaṃ, api ca yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādāna’’nti.
“Bhikkhu, clinging is not itself the five clinging-aggregates, nor is clinging something apart from the five clinging-aggregates. But the desire and lust (chandarāgo) that is there, that is clinging there.”
“Này Tỳ-khưu, không phải chính thủ ấy là năm thủ uẩn, cũng không phải thủ là cái gì khác ngoài năm thủ uẩn; nhưng dục ái (chandarāga) ở trong đó chính là thủ ở trong đó.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… uttariṃ pañhaṃ apucchi –
“Good, Bhante,” the bhikkhu replied…pe… and asked a further question:
“Lành thay, bạch Ngài,” Tỳ-khưu ấy… (tương tự)… hỏi một câu hỏi khác:
‘‘Siyā pana, bhante, pañcupādānakkhandhesu chandarāgavemattatā’’ti?
“Bhante, could there be a diversity of desire and lust (chandarāgavemattatā) in the five clinging-aggregates?”
“Bạch Ngài, có thể có sự khác biệt về dục ái (chandarāga-vemattatā) trong năm thủ uẩn không?”
‘‘Siyā, bhikkhū’’ti bhagavā avoca – ‘‘idha, bhikkhu, ekaccassa evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti.
“There could, bhikkhu,” the Blessed One said. “Here, bhikkhu, it occurs to a certain person: ‘May I be of such a form in the future, may I be of such a feeling in the future, may I be of such a perception in the future, may I be of such volitional formations in the future, may I be of such consciousness in the future.’
“Có thể có, này Tỳ-khưu,” Đức Thế Tôn nói, “Này Tỳ-khưu, ở đây, một số người có ý nghĩ như vầy: ‘Trong tương lai, tôi sẽ có sắc như thế này, tôi sẽ có thọ như thế này, tôi sẽ có tưởng như thế này, tôi sẽ có hành như thế này, tôi sẽ có thức như thế này.’”
Evaṃ kho, bhikkhu, siyā pañcupādānakkhandhesu chandarāgavemattatā’’ti?
Thus, bhikkhu, there could be a diversity of desire and lust in the five clinging-aggregates.”
“Này Tỳ-khưu, như vậy, có thể có sự khác biệt về dục ái trong năm thủ uẩn.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… uttariṃ pañhaṃ apucchi –
“Good, Bhante,” the bhikkhu replied…pe… and asked a further question:
“Lành thay, bạch Ngài,” Tỳ-khưu ấy… (tương tự)… hỏi một câu hỏi khác:
‘‘Kittāvatā nu kho, bhante, khandhānaṃ khandhādhivacana’’nti?
“Bhante, to what extent is the term ‘aggregates’ (khandhādhivacanaṃ) applied to the aggregates?”
“Bạch Ngài, đến mức độ nào thì có danh xưng ‘uẩn’ cho các uẩn?”
‘‘Yaṃ kiñci, bhikkhu, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ vuccati rūpakkhandho.
“Whatever form there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—this is called the aggregate of form (rūpakkhandho).
“Này Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, xa hay gần, đó gọi là sắc uẩn.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā … ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ vuccati viññāṇakkhandho.
Whatever feeling there is… whatever perception there is… whatever volitional formations there are… whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—this is called the aggregate of consciousness (viññāṇakkhandho).
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, xa hay gần, đó gọi là thức uẩn.
Ettāvatā kho, bhikkhu, khandhānaṃ khandhādhivacana’’nti.
To this extent, bhikkhu, is the term ‘aggregates’ applied to the aggregates.”
Này Tỳ-khưu, đến mức độ ấy thì có danh xưng ‘uẩn’ cho các uẩn.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –
“Good, Bhante,” the bhikkhu replied…pe… and asked:
“Lành thay, bạch Ngài,” Tỳ-khưu ấy… (tương tự)… hỏi:
‘‘Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo vedanākkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo viññāṇakkhandhassa paññāpanāyā’’ti?
“Bhante, what is the cause, what is the condition for the manifestation of the aggregate of form? What is the cause, what is the condition for the manifestation of the aggregate of feeling? What is the cause, what is the condition for the manifestation of the aggregate of perception? What is the cause, what is the condition for the manifestation of the aggregate of volitional formations? What is the cause, what is the condition for the manifestation of the aggregate of consciousness?”
“Bạch Ngài, nhân gì, duyên gì cho sự hiện hữu của sắc uẩn? Nhân gì, duyên gì cho sự hiện hữu của thọ uẩn? Nhân gì, duyên gì cho sự hiện hữu của tưởng uẩn? Nhân gì, duyên gì cho sự hiện hữu của hành uẩn? Nhân gì, duyên gì cho sự hiện hữu của thức uẩn?”
‘‘Cattāro kho, bhikkhu, mahābhūtā hetu, cattāro mahābhūtā paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāya.
“Bhikkhu, the four great elements (mahābhūtā) are the cause, the four great elements are the condition for the manifestation of the aggregate of form.
“Này Tỳ-khưu, bốn đại chủng là nhân, bốn đại chủng là duyên cho sự hiện hữu của sắc uẩn.
Phasso hetu phasso paccayo vedanākkhandhassa paññāpanāya.
Contact is the cause, contact is the condition for the manifestation of the aggregate of feeling.
Xúc là nhân, xúc là duyên để tuyên thuyết uẩn thọ.
Phasso hetu phasso paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya.
Contact is the cause, contact is the condition for the manifestation of the aggregate of perception.
Xúc là nhân, xúc là duyên để tuyên thuyết uẩn tưởng.
Phasso hetu, phasso paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya.
Contact is the cause, contact is the condition for the manifestation of the aggregate of formations.
Xúc là nhân, xúc là duyên để tuyên thuyết uẩn hành.
Nāmarūpaṃ hetu, nāmarūpaṃ paccayo viññāṇakkhandhassa paññāpanāyā’’ti.
Nama-rupa is the cause, nama-rupa is the condition for the manifestation of the aggregate of consciousness.”
Danh-sắc là nhân, danh-sắc là duyên để tuyên thuyết uẩn thức.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –
“It is good, venerable sir,” that bhikkhu…pe… asked:
“Lành thay, bạch Thế Tôn,” vị Tỳ-kheo ấy… (lặp lại)… đã hỏi –
‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti?
“How, venerable sir, does sakkāyadiṭṭhi arise?”
“Bạch Thế Tôn, tà kiến về thân (sakkāya-diṭṭhi) khởi lên như thế nào?”
‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“Here, bhikkhu, an uninstructed ordinary person, who is not a seer of the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones, and not trained in the Dhamma of the noble ones, who is not a seer of the good persons, unskilled in the Dhamma of the good persons, and not trained in the Dhamma of the good persons, regards form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form; feeling… perception… formations… consciousness… he regards as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
“Ở đây, này Tỳ-kheo, phàm phu ít nghe, không thấy các bậc Thánh, không thuần thục trong Pháp của bậc Thánh, không được huấn luyện trong Pháp của bậc Thánh; không thấy các bậc thiện nhân, không thuần thục trong Pháp của bậc thiện nhân, không được huấn luyện trong Pháp của bậc thiện nhân, quán sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc; quán thọ… quán tưởng… quán hành… quán thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Evaṃ kho, bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti.
Thus, bhikkhu, does sakkāyadiṭṭhi arise.”
Này Tỳ-kheo, tà kiến về thân khởi lên như vậy đấy.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –
“It is good, venerable sir,” that bhikkhu…pe… asked:
“Lành thay, bạch Thế Tôn,” vị Tỳ-kheo ấy… (lặp lại)… đã hỏi –
‘‘Kathaṃ pana, bhante, sakkāyadiṭṭhi na hotī’’ti?
“How then, venerable sir, does sakkāyadiṭṭhi not arise?”
“Bạch Thế Tôn, tà kiến về thân không khởi lên như thế nào?”
‘‘Idha, bhikkhu, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ; na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“Here, bhikkhu, a well-instructed noble disciple, who is a seer of the noble ones, skilled in the Dhamma of the noble ones, and well-trained in the Dhamma of the noble ones, who is a seer of the good persons, skilled in the Dhamma of the good persons, and well-trained in the Dhamma of the good persons, does not regard form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form; he does not regard feeling… perception… formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
“Ở đây, này Tỳ-kheo, Thánh đệ tử có nghe, thấy các bậc Thánh, thuần thục trong Pháp của bậc Thánh, được huấn luyện trong Pháp của bậc Thánh; thấy các bậc thiện nhân, thuần thục trong Pháp của bậc thiện nhân, được huấn luyện trong Pháp của bậc thiện nhân, không quán sắc là tự ngã, không quán tự ngã có sắc; không quán sắc ở trong tự ngã, không quán tự ngã ở trong sắc; không quán thọ… không quán tưởng… không quán hành… không quán thức là tự ngã, không quán tự ngã có thức; không quán thức ở trong tự ngã, không quán tự ngã ở trong thức.
Evaṃ kho, bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi na hotī’’ti.
Thus, bhikkhu, does sakkāyadiṭṭhi not arise.”
Này Tỳ-kheo, tà kiến về thân không khởi lên như vậy đấy.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –
“It is good, venerable sir,” that bhikkhu…pe… asked:
“Lành thay, bạch Thế Tôn,” vị Tỳ-kheo ấy… (lặp lại)… đã hỏi –
‘‘Ko nu kho, bhante, rūpassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ; ko vedanāya… ko saññāya… ko saṅkhārānaṃ… ko viññāṇassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’’nti?
“What, venerable sir, is the gratification, what is the danger, what is the escape regarding form? What is the gratification… what is the danger, what is the escape regarding feeling… regarding perception… regarding formations… regarding consciousness?”
“Bạch Thế Tôn, vị ngọt của sắc là gì, sự nguy hiểm là gì, sự giải thoát là gì? Vị ngọt của thọ… vị ngọt của tưởng… vị ngọt của hành… vị ngọt của thức là gì, sự nguy hiểm là gì, sự giải thoát là gì?”
‘‘Yaṃ kho, bhikkhu, rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ rūpassa assādo.
“Whatever happiness and joy arise conditioned by form, that is the gratification of form.
“Này Tỳ-kheo, dựa vào sắc mà lạc và hỷ khởi lên – đây là vị ngọt của sắc.
Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ rūpassa ādīnavo.
That form is impermanent, suffering, and subject to change—that is the danger of form.
Sắc là vô thường, khổ, có pháp biến hoại – đây là sự nguy hiểm của sắc.
Yo rūpasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ rūpassa nissaraṇaṃ.
The removal and abandonment of desire and lust for form—that is the escape from form.
Sự điều phục tham ái, sự đoạn trừ tham ái đối với sắc – đây là sự giải thoát khỏi sắc.
Yaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ saññaṃ paṭicca… ye saṅkhāre paṭicca… yaṃ viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ viññāṇassa assādo.
Whatever happiness and joy arise conditioned by feeling… conditioned by perception… conditioned by formations… conditioned by consciousness—that is the gratification of consciousness.
Dựa vào thọ mà… dựa vào tưởng mà… dựa vào hành mà… dựa vào thức mà lạc và hỷ khởi lên – đây là vị ngọt của thức.
Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ viññāṇassa ādīnavo.
That consciousness is impermanent, suffering, and subject to change—that is the danger of consciousness.
Thức là vô thường, khổ, có pháp biến hoại – đây là sự nguy hiểm của thức.
Yo viññāṇasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ viññāṇassa nissaraṇa’’nti.
The removal and abandonment of desire and lust for consciousness—that is the escape from consciousness.”
Sự điều phục tham ái, sự đoạn trừ tham ái đối với thức – đây là sự giải thoát khỏi thức.”
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –
“It is good, venerable sir,” that bhikkhu, having delighted in and approved of the Bhagavā’s words, asked the Bhagavā a further question:
“Lành thay, bạch Thế Tôn,” vị Tỳ-kheo ấy hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Thế Tôn, rồi hỏi thêm một câu hỏi nữa –
‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti?
“How, venerable sir, does one know, how does one see, so that the latent tendencies of ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit do not arise in this conscious body and in all external signs?”
“Bạch Thế Tôn, khi biết như thế nào, khi thấy như thế nào thì các tùy miên ngã mạn, ngã sở mạn, và mạn không còn khởi lên đối với thân có thức này và đối với tất cả các tướng bên ngoài?”
‘‘Yaṃ kiñci, bhikkhu, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
“Whatever form there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or excellent; far or near—all form, one sees as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
“Này Tỳ-kheo, bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế,劣 hay thắng, xa hay gần, tất cả sắc ấy – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – vị ấy thấy điều này đúng như thật với chánh trí.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling there is… whatever perception… whatever formations… whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or excellent; far or near—all consciousness, one sees as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế,劣 hay thắng, xa hay gần, tất cả thức ấy – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – vị ấy thấy điều này đúng như thật với chánh trí.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti.
Thus, bhikkhu, knowing thus, seeing thus, the latent tendencies of ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit do not arise in this conscious body and in all external signs.”
Này Tỳ-kheo, khi biết như vậy, khi thấy như vậy thì các tùy miên ngã mạn, ngã sở mạn, và mạn không còn khởi lên đối với thân có thức này và đối với tất cả các tướng bên ngoài.”
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco moghapuriso avidvā avijjāgato taṇhādhipateyyena cetasā satthusāsanaṃ atidhāvitabbaṃ maññeyya.
“It is indeed possible, bhikkhus, that some foolish person here, ignorant and fallen into ignorance, with a mind dominated by craving, might think that the Teacher’s dispensation should be disregarded.
“Này các Tỳ-kheo, có trường hợp một số kẻ ngu si, vô minh, bị vô minh che lấp, với tâm bị tham ái chi phối, có thể nghĩ rằng lời giáo huấn của Đạo Sư cần phải được vượt qua.
Iti kira, bho, rūpaṃ anattā, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā.
So, friends, form is non-self, feeling… perception… formations… consciousness is non-self.
Thật vậy, thưa chư hiền, sắc là vô ngã, thọ… tưởng… hành… thức là vô ngã.
Anattakatāni kammāni kathamattānaṃ phusissantīti?
If actions are performed by non-self, how will they affect a self?
Các nghiệp do vô ngã tạo ra sẽ chạm đến tự ngã như thế nào?
Paṭipucchāvinītā kho me tumhe, bhikkhave, tatra tatra tesu tesu dhammesu.
I have, bhikkhus, trained you in those various dhammas by means of questions and answers.
Này các Tỳ-kheo, Ta đã huấn luyện các ông bằng cách hỏi đi hỏi lại về các pháp đó ở từng trường hợp.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
“Này các Tỳ-kheo, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling… perception… formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ… tưởng… hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“And what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“And what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có pháp biến hoại, có hợp lý chăng khi quán nó là – ‘cái này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Therefore…pe… seeing thus…pe… he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Do đó… (lặp lại)… khi thấy như vậy… (lặp lại)… vị ấy biết rằng không còn tái sinh nữa.”
‘‘Puṇṇo nāma, āvuso, āyasmā mantāṇiputto* amhākaṃ navakānaṃ sataṃ bahūpakāro hoti.
“Friends, the Venerable Puṇṇa, son of Mantāṇī, is very helpful to us new bhikkhus.
“Này chư hiền, Tôn giả Puṇṇa, con của bà Mantāṇī, đã rất hữu ích cho chúng con, những người mới xuất gia.
So amhe iminā ovādena ovadati – ‘upādāya, āvuso ānanda, asmīti hoti, no anupādāya.
He advises us with this instruction: ‘Dependent on grasping, friend Ānanda, the conceit “I am” arises, not independent of grasping.
Vị ấy đã khuyên dạy chúng con với lời khuyên này: ‘Này hiền giả Ānanda, có sự “tôi là” do chấp thủ, không phải không do chấp thủ.
Kiñca upādāya asmīti hoti, no anupādāya?
Dependent on what does the conceit “I am” arise, not independent of grasping?
Chấp thủ điều gì mà có sự “tôi là”, không phải không do chấp thủ?
Rūpaṃ upādāya asmīti hoti, no anupādāya.
Dependent on form, the conceit “I am” arises, not independent of grasping.
Chấp thủ sắc mà có sự “tôi là”, không phải không do chấp thủ.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ upādāya asmīti hoti, no anupādāya’’’.
Dependent on feeling… perception… formations… consciousness, the conceit “I am” arises, not independent of grasping.’”
Chấp thủ thọ… chấp thủ tưởng… chấp thủ hành… chấp thủ thức mà có sự “tôi là”, không phải không do chấp thủ.’”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso ānanda, ‘rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’’ti?
‘‘What do you think, friend Ānanda, 'Is rūpa permanent or impermanent'?"
“Này hiền giả Ānanda, ông nghĩ thế nào, ‘sắc (rūpa) là thường hay vô thường’?”
‘Aniccaṃ, āvuso’.
"Impermanent, friend."
“Vô thường, thưa hiền giả.”
Vedanā… saññā … saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’ti?
"Feeling... perception... formations... consciousness—is it permanent or impermanent'?"
“Thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa) là thường hay vô thường?”
‘Aniccaṃ, āvuso’.
"Impermanent, friend."
“Vô thường, thưa hiền giả.”
Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
"Therefore… seeing thus… knows there is no more for this state of being."
“Do vậy… (tóm tắt)… thấy như vậy… (tóm tắt)… vị ấy biết rằng ‘không còn tái sinh nữa’.”
Puṇṇo nāma āvuso āyasmā mantāṇiputto amhākaṃ navakānaṃ sataṃ bahūpakāro hoti.
Friends, the Venerable Puṇṇa Mantāṇiputta is very helpful to our hundred new bhikkhus.
Này các hiền giả, Tôn giả Puṇṇa Mantāṇiputta là người có nhiều lợi ích cho hàng trăm vị tân học chúng tôi.
So amhe iminā ovādena ovadati.
He advises us with this instruction.
Ngài đã giáo huấn chúng tôi bằng lời khuyên này.
Idañca pana me āyasmato puṇṇassa mantāṇiputtassa dhammadesanaṃ sutvā dhammo abhisamitoti.
And having heard this Dhamma discourse of the Venerable Puṇṇa Mantāṇiputta, I have comprehended the Dhamma.
Và sau khi nghe bài pháp này của Tôn giả Puṇṇa Mantāṇiputta, tôi đã chứng ngộ Pháp.
Paṭhamaṃ.
First.
Bài kinh thứ nhất.
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena tissaṃ bhikkhuṃ āmantehī’’ti.
Then the Blessed One addressed a certain bhikkhu, saying: "Come, bhikkhu, address the bhikkhu Tissa in my name."
Rồi Đức Thế Tôn gọi một Tỳ-kheo khác và nói: “Này Tỳ-kheo, hãy đi và nhân danh Ta gọi Tỳ-kheo Tissa.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā tisso tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ tissaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso tissa, āmantetī’’ti.
"Yes, Venerable sir," that bhikkhu replied to the Blessed One and went to the Venerable Tissa; having approached, he said to the Venerable Tissa: "Friend Tissa, the Teacher is addressing you."
“Vâng, bạch Đức Thế Tôn,” Tỳ-kheo ấy vâng lời Đức Thế Tôn, đi đến chỗ Tôn giả Tissa; sau khi đến, nói với Tôn giả Tissa rằng: “Này hiền giả Tissa, Đức Đạo Sư gọi hiền giả.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā tisso tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
"Yes, friend," the Venerable Tissa replied to that bhikkhu and went to the Blessed One; having approached and saluted the Blessed One, he sat down to one side.
“Vâng, thưa hiền giả,” Tôn giả Tissa vâng lời Tỳ-kheo ấy, đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ tissaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, tissa, sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamārocesi – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo…pe… hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti?
The Blessed One then said to the Venerable Tissa, who was seated to one side: "Is it true, Tissa, that you disclosed to many bhikkhus, saying: 'Friends, my body feels like it's been bitten by a gadfly… and doubt concerning the teachings arises in me'?"
Khi Tôn giả Tissa đã ngồi một bên, Đức Thế Tôn nói với Tôn giả Tissa rằng: “Này Tissa, có thật là ông đã nói với nhiều Tỳ-kheo rằng: ‘Này các hiền giả, thân tôi như bị bệnh tiểu đường… (tóm tắt)… và tôi còn có sự nghi ngờ đối với các pháp’ không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
"Yes, Venerable sir."
“Vâng, bạch Đức Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti?
"What do you think, Tissa, for one who is not dispassionate towards rūpa, not free from longing, not free from affection, not free from thirst, not free from feverish craving, not free from craving, do sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise from the alteration and change of that rūpa?"
“Này Tissa, ông nghĩ thế nào, đối với người chưa thoát khỏi tham ái, chưa thoát khỏi dục vọng, chưa thoát khỏi yêu thích, chưa thoát khỏi khát khao, chưa thoát khỏi phiền não, chưa thoát khỏi tham ái đối với sắc (rūpa), thì do sự biến đổi và thay đổi của sắc ấy mà sầu bi, khổ ưu, não hại phát sinh không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
"Yes, Venerable sir."
“Vâng, bạch Đức Thế Tôn.”
‘‘Sādhu sādhu, tissa!
"Good, good, Tissa!
“Lành thay, lành thay, Tissa!
Evañhetaṃ, tissa, hoti.
That is how it is, Tissa.
Này Tissa, sự việc là như vậy.
Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa.
Just as for one not dispassionate towards viññāṇa.
Cũng vậy, đối với người chưa thoát khỏi tham ái đối với thức (viññāṇa).
Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti?
What do you think, Tissa, for one who is dispassionate towards rūpa, free from longing, free from affection, free from thirst, free from feverish craving, free from craving, do sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise from the alteration and change of that rūpa?"
Này Tissa, ông nghĩ thế nào, đối với người đã thoát khỏi tham ái, đã thoát khỏi dục vọng, đã thoát khỏi yêu thích, đã thoát khỏi khát khao, đã thoát khỏi phiền não, đã thoát khỏi tham ái đối với sắc (rūpa), thì do sự biến đổi và thay đổi của sắc ấy mà sầu bi, khổ ưu, não hại phát sinh không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, Venerable sir."
“Không, bạch Đức Thế Tôn.”
‘‘Sādhu sādhu, tissa!
"Good, good, Tissa!
“Lành thay, lành thay, Tissa!
Evañhetaṃ, tissa, hoti.
That is how it is, Tissa.
Này Tissa, sự việc là như vậy.
Yathā taṃ viññāṇe vigatarāgassa.
Just as for one dispassionate towards viññāṇa.
Cũng vậy, đối với người đã thoát khỏi tham ái đối với thức (viññāṇa).
Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, Tissa, is rūpa permanent or impermanent?"
Này Tissa, ông nghĩ thế nào, sắc (rūpa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
"Impermanent, Venerable sir."
“Vô thường, bạch Đức Thế Tôn.”
‘‘Vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Feeling… perception… formations… viññāṇa—is it permanent or impermanent?"
“Thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
"Impermanent, Venerable sir."
“Vô thường, bạch Đức Thế Tôn.”
Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
"Therefore… seeing thus… knows there is no more for this state of being."
“Do vậy… (tóm tắt)… thấy như vậy… (tóm tắt)… vị ấy biết rằng ‘không còn tái sinh nữa’.”
‘‘Seyyathāpi, tissa, dve purisā – eko puriso amaggakusalo, eko puriso maggakusalo.
‘‘Just as, Tissa, two men—one man unskilled in the path, one man skilled in the path.
“Này Tissa, ví như có hai người đàn ông – một người không thông thạo đường, một người thông thạo đường.
Tamenaṃ so amaggakusalo puriso amuṃ maggakusalaṃ purisaṃ maggaṃ puccheyya.
Then that man unskilled in the path might ask that man skilled in the path about the path.
Người không thông thạo đường ấy hỏi người thông thạo đường về con đường.
So evaṃ vadeyya – ‘ehi, bho purisa, ayaṃ maggo.
He would say thus: 'Come, good man, this is the path.
Người ấy sẽ nói: ‘Này anh bạn, đây là con đường.
Tena muhuttaṃ gaccha.
Go along it for a while.
Hãy đi trên con đường đó một lúc.
Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi dvedhāpathaṃ, tattha vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhāhi.
Having gone along it for a while, you will see a fork in the path, there, abandon the left and take the right.
Đi một lúc trên con đường đó, anh sẽ thấy một ngã rẽ đôi, ở đó hãy bỏ con đường bên trái và đi con đường bên phải.
Tena muhuttaṃ gaccha.
Go along it for a while.
Hãy đi trên con đường đó một lúc.
Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi tibbaṃ vanasaṇḍaṃ.
Having gone along it for a while, you will see a dense thicket.
Đi một lúc trên con đường đó, anh sẽ thấy một khu rừng rậm rạp.
Tena muhuttaṃ gaccha.
Go along it for a while.
Hãy đi trên con đường đó một lúc.
Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi mahantaṃ ninnaṃ pallalaṃ.
Having gone along it for a while, you will see a great muddy swamp.
Đi một lúc trên con đường đó, anh sẽ thấy một vũng lầy lớn, trũng sâu.
Tena muhuttaṃ gaccha.
Go along it for a while.
Hãy đi trên con đường đó một lúc.
Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi sobbhaṃ papātaṃ.
Having gone along it for a while, you will see a chasm and precipice.
Đi một lúc trên con đường đó, anh sẽ thấy một vực thẳm.
Tena muhuttaṃ gaccha.
Go along it for a while.
Hãy đi trên con đường đó một lúc.
Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi samaṃ bhūmibhāgaṃ ramaṇīya’’’nti.
Having gone along it for a while, you will see a beautiful, level ground.'"
Đi một lúc trên con đường đó, anh sẽ thấy một vùng đất bằng phẳng, đáng yêu’.”
‘‘Upamā kho myāyaṃ, tissa, katā atthassa viññāpanāya.
"This simile, Tissa, has been made by me to make the meaning known.
“Này Tissa, Ta đã đưa ra ví dụ này để làm rõ ý nghĩa.
Ayaṃ cevettha attho – ‘puriso amaggakusalo’ti kho, tissa, puthujjanassetaṃ adhivacanaṃ.
And this is the meaning here—'the man unskilled in the path,' Tissa, is a designation for the ordinary person (puthujjana).
Và đây là ý nghĩa trong đó: ‘Người không thông thạo đường’, này Tissa, đó là tên gọi của phàm phu (puthujjana).
‘Puriso maggakusalo’ti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa.
'The man skilled in the path,' Tissa, is a designation for the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
‘Người thông thạo đường’, này Tissa, đó là tên gọi của Như Lai (Tathāgata), bậc A-la-hán (arahat), Chánh Đẳng Giác (sammāsambuddha).
‘Dvedhāpatho’ti kho, tissa, vicikicchāyetaṃ adhivacanaṃ.
'The fork in the path,' Tissa, is a designation for doubt (vicikicchā).
‘Ngã rẽ đôi’, này Tissa, đó là tên gọi của sự nghi ngờ (vicikicchā).
‘Vāmo maggo’ti kho, tissa, aṭṭhaṅgikassetaṃ micchāmaggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – micchādiṭṭhiyā…pe… micchāsamādhissa.
'The left path,' Tissa, is a designation for the eightfold wrong path, namely—wrong view… wrong concentration.
‘Con đường bên trái’, này Tissa, đó là tên gọi của con đường tà tám chi (micchāmaggassa), tức là tà kiến (micchādiṭṭhi)… (tóm tắt)… tà định (micchāsamādhi).
‘Dakkhiṇo maggo’ti kho, tissa, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhiyā…pe… sammāsamādhissa.
"The right path," Tissa, is a designation for the noble Eightfold Path, that is—for right view… for right concentration.
Này Tissa, ‘con đường bên phải’ là tên gọi của Bát Chánh Đạo cao thượng, tức là chánh kiến… cho đến… chánh định.
‘Tibbo vanasaṇḍo’ti kho, tissa, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ.
"The dense jungle," Tissa, is a designation for ignorance.
Này Tissa, ‘khu rừng rậm rạp’ là tên gọi của vô minh (avijjā).
‘Mahantaṃ ninnaṃ pallala’nti kho, tissa, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
"The great deep bog," Tissa, is a designation for sensual pleasures.
Này Tissa, ‘ao nước sâu lớn’ là tên gọi của các dục (kāma).
‘Sobbho papāto’ti kho, tissa, kodhūpāyāsassetaṃ adhivacanaṃ.
"The ravine, the precipice," Tissa, is a designation for anger and despair.
Này Tissa, ‘hố sâu vực thẳm’ là tên gọi của sân hận và tuyệt vọng (kodhūpāyāsa).
‘Samo bhūmibhāgo ramaṇīyo’ti kho, tissa, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ.
"The level, delightful ground," Tissa, is a designation for Nibbāna.
Này Tissa, ‘mặt đất bằng phẳng đáng hoan hỷ’ là tên gọi của Nibbāna.
Abhirama, tissa, abhirama, tissa!
Delight, Tissa, delight, Tissa!
Hãy hoan hỷ đi, Tissa, hãy hoan hỷ đi, Tissa!
Ahamovādena ahamanuggahena ahamanusāsaniyā’’ti* .
By my instruction, by my support, by my admonition."
Ta đã khuyên răn, Ta đã hỗ trợ, Ta đã giáo huấn.”
‘‘Mā, āvuso yamaka, evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi.
"Do not speak thus, friend Yamaka! Do not misrepresent the Blessed One!
“Này Hiền giả Yamaka, đừng nói như vậy, đừng phỉ báng Đức Thế Tôn.
Na hi sādhu bhagavato abbhācikkhanaṃ.
It is not good to misrepresent the Blessed One.
Thật không tốt khi phỉ báng Đức Thế Tôn.
Na hi bhagavā evaṃ vadeyya – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti.
For the Blessed One would not speak thus: 'A bhikkhu whose taints are destroyed is utterly cut off, annihilated with the breakdown of the body, and does not exist after death'."
Đức Thế Tôn không bao giờ nói như vậy: ‘một Tỳ khưu đã diệt tận các lậu hoặc, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ bị đoạn diệt, bị tiêu vong, không còn tồn tại sau khi chết.’”
Evampi kho āyasmā yamako tehi bhikkhūhi vuccamāno tatheva taṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
Even though Venerable Yamaka was admonished by those bhikkhus in this way, he still asserted, clung to, and maintained that pernicious wrong view: "I understand the Dhamma taught by the Blessed One in such a way that a bhikkhu whose taints are destroyed is utterly cut off, annihilated with the breakdown of the body, and does not exist after death."
Mặc dù được các Tỳ khưu ấy nói như vậy, Tôn giả Yamaka vẫn kiên quyết bám giữ và tuyên bố tà kiến xấu xa ấy: “Ta hiểu giáo pháp được Đức Thế Tôn thuyết giảng như thế này: một Tỳ khưu đã diệt tận các lậu hoặc, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ bị đoạn diệt, bị tiêu vong, không còn tồn tại sau khi chết.”
Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu āyasmantaṃ yamakaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū uṭṭhāyāsanā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘yamakassa nāma, āvuso sāriputta, bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’ti.
When those bhikkhus were unable to dissuade Venerable Yamaka from that pernicious wrong view, they rose from their seats and approached Venerable Sāriputta; having approached, they said this to Venerable Sāriputta: "Friend Sāriputta, a pernicious wrong view has arisen in a bhikkhu named Yamaka—'I understand the Dhamma taught by the Blessed One in such a way that a bhikkhu whose taints are destroyed is utterly cut off, annihilated with the breakdown of the body, and does not exist after death.'
Khi các Tỳ khưu ấy không thể giúp Tôn giả Yamaka thoát khỏi tà kiến xấu xa ấy, thì các Tỳ khưu ấy đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, họ nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả Sāriputta, tà kiến như sau đã khởi lên nơi Tỳ khưu tên Yamaka: ‘Ta hiểu giáo pháp được Đức Thế Tôn thuyết giảng như thế này: một Tỳ khưu đã diệt tận các lậu hoặc, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ bị đoạn diệt, bị tiêu vong, không còn tồn tại sau khi chết’.
Sādhāyasmā sāriputto yena yamako bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti.
May Venerable Sāriputta, out of compassion, approach the bhikkhu Yamaka."
Kính mong Tôn giả Sāriputta hãy đi đến chỗ Tỳ khưu Yamaka, vì lòng từ bi.”
Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena.
Venerable Sāriputta consented by his silence.
Tôn giả Sāriputta im lặng chấp thuận.
Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā yamako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodi…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ yamakaṃ etadavoca –
Then, in the evening, Venerable Sāriputta rose from his seclusion and approached Venerable Yamaka; having approached, he exchanged greetings with Venerable Yamaka…pe… Seated to one side, Venerable Sāriputta said this to Venerable Yamaka:
Rồi Tôn giả Sāriputta, vào buổi chiều, sau khi xuất khỏi thiền định, đi đến chỗ Tôn giả Yamaka; sau khi đến, Ngài trao đổi lời chào hỏi thân mật với Tôn giả Yamaka… rồi ngồi xuống một bên, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Yamaka rằng:
‘‘Sace taṃ, āvuso yamaka, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti?
‘‘Friend Yamaka, if they were to ask you, ‘Friend Yamaka, what happens to that bhikkhu, an Arahant whose taints (āsavas) are destroyed, after the body breaks up, after death?’
“Này hiền giả Yamaka, nếu họ hỏi ông rằng: ‘Này hiền giả Yamaka, vị Tỳ-khưu A-la-hán, lậu tận ấy, sau khi thân hoại mạng chung thì trở thành gì?’
Evaṃ puṭṭho tvaṃ, āvuso yamaka, kinti byākareyyāsī’’ti?
Being asked thus, friend Yamaka, how would you answer?’’
Này hiền giả Yamaka, khi được hỏi như vậy, ông sẽ trả lời thế nào?”
‘‘Sace maṃ, āvuso, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti?
‘‘Friend, if they were to ask me, ‘Friend Yamaka, what happens to that bhikkhu, an Arahant whose taints are destroyed, after the body breaks up, after death?’
“Này hiền giả, nếu họ hỏi tôi rằng: ‘Này hiền giả Yamaka, vị Tỳ-khưu A-la-hán, lậu tận ấy, sau khi thân hoại mạng chung thì trở thành gì?’
Evaṃ puṭṭhohaṃ, āvuso, evaṃ byākareyyaṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso, aniccaṃ.
Being asked thus, friend, I would answer thus: ‘Form (rūpa) indeed, friends, is impermanent.
Này hiền giả, khi được hỏi như vậy, tôi sẽ trả lời thế này: ‘Này hiền giả, sắc là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgataṃ.
What is impermanent is suffering; what is suffering is ceased, it has vanished.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó đã diệt, đã biến mất.
Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ.
Feeling (vedanā)… perception (saññā)… mental formations (saṅkhārā)… consciousness (viññāṇaṃ) is impermanent.
Thọ… Tưởng… Hành… Thức là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgata’nti.
What is impermanent is suffering; what is suffering is ceased, it has vanished.’
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ; cái gì là khổ thì cái đó đã diệt, đã biến mất’.
Evaṃ puṭṭhohaṃ, āvuso, evaṃ byākareyya’’nti.
Being asked thus, friend, I would answer thus.’’
Này hiền giả, khi được hỏi như vậy, tôi sẽ trả lời như thế.”
‘‘Sādhu sādhu, āvuso yamaka!
‘‘Excellent, excellent, friend Yamaka!
“Lành thay, lành thay, này hiền giả Yamaka!
Tena hāvuso, yamaka, upamaṃ te karissāmi etasseva atthassa bhiyyosomattāya ñāṇāya.
Therefore, friend Yamaka, I shall make a simile for you for the sake of a more complete understanding of this very meaning.
Vậy thì, này hiền giả Yamaka, tôi sẽ ví dụ cho ông để ông hiểu rõ hơn về ý nghĩa này.
Seyyathāpi, āvuso yamaka, gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno.
Just as, friend Yamaka, a householder or a householder's son might be rich, very wealthy, with great possessions; and he is well-guarded.
Này hiền giả Yamaka, ví như một gia chủ hay con của gia chủ nào đó giàu có, nhiều tài sản, nhiều của cải; và được bảo vệ cẩn mật.
Tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmo jīvitā voropetukāmo.
Then some person, desiring his harm, desiring his disadvantage, desiring his insecurity, wishing to deprive him of life, might arise.
Có một người nào đó xuất hiện, muốn hại người ấy, muốn gây bất lợi, muốn tước đoạt mạng sống của người ấy.
Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno; nāyaṃ* sukaro pasayha jīvitā voropetuṃ.
It would occur to him: ‘This householder or householder's son is rich, very wealthy, with great possessions; and he is well-guarded; he is not easy to deprive of life by force.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Gia chủ hay con của gia chủ này giàu có, nhiều tài sản, nhiều của cải; và được bảo vệ cẩn mật; không dễ gì mà cưỡng đoạt mạng sống của người này được.
Yaṃnūnāhaṃ anupakhajja jīvitā voropeyya’nti.
What if I were to approach him and deprive him of life?’
Hay là ta nên tiếp cận rồi tước đoạt mạng sống của người này?’
So taṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti.
So he would approach that householder or householder's son and say: ‘Sir, I will serve you.’
Người ấy đến gặp gia chủ hay con của gia chủ đó và nói: ‘Bạch ngài, con xin hầu hạ ngài’.
Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā upaṭṭhāpeyya.
That householder or householder's son would then allow him to serve.
Gia chủ hay con của gia chủ đó bèn cho người ấy hầu hạ.
So upaṭṭhaheyya pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī.
He would serve, rising early, lying down late, doing whatever was asked, behaving agreeably, speaking pleasantly.
Người ấy hầu hạ bằng cách dậy sớm, ngủ trễ, vâng lời hỏi ‘Phải làm gì?’, hành xử vừa lòng, nói lời dễ thương.
Tassa so gahapati vā gahapatiputto vā mittatopi naṃ saddaheyya* ; suhajjatopi naṃ saddaheyya; tasmiñca vissāsaṃ āpajjeyya.
That householder or householder's son would trust him as a friend; he would trust him as a companion; and he would come to confide in him.
Gia chủ hay con của gia chủ đó tin tưởng người ấy như một người bạn, tin tưởng như một người thân, và trở nên thân thiết với người ấy.
Yadā kho, āvuso, tassa purisassa evamassa – ‘saṃvissattho kho myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā’ti, atha naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeyya.
When, friend, it would occur to that man, ‘This householder or householder's son has now confided in me,’ then knowing him to be alone, he would deprive him of life with a sharp weapon.
Này hiền giả, khi người ấy nghĩ rằng: ‘Gia chủ hay con của gia chủ này đã tin tưởng ta rồi’, thì người ấy tìm lúc riêng tư, dùng dao bén tước đoạt mạng sống của người đó.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, yadā hi so puriso amuṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ āha – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti, tadāpi so vadhakova.
‘‘What do you think, friend Yamaka? When that man approached that householder or householder's son and said, ‘Sir, I will serve you,’ even then he was a murderer.
“Này hiền giả Yamaka, ông nghĩ sao, khi người ấy đến gặp gia chủ hay con của gia chủ đó và nói: ‘Bạch ngài, con xin hầu hạ ngài’, lúc đó người ấy có phải là kẻ sát nhân không?
Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti.
But you did not know him to be a murderer, thinking, ‘He is my murderer.’
Và người ấy có biết rằng ‘Đây là kẻ sát nhân của ta’ không?
Yadāpi so upaṭṭhahati pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī, tadāpi so vadhakova.
When he was serving, rising early, lying down late, doing whatever was asked, behaving agreeably, speaking pleasantly, even then he was a murderer.
Khi người ấy hầu hạ bằng cách dậy sớm, ngủ trễ, vâng lời hỏi ‘Phải làm gì?’, hành xử vừa lòng, nói lời dễ thương, lúc đó người ấy có phải là kẻ sát nhân không?
Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti.
But you did not know him to be a murderer, thinking, ‘He is my murderer.’
Và người ấy có biết rằng ‘Đây là kẻ sát nhân của ta’ không?
Yadāpi naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeti, tadāpi so vadhakova.
When, knowing him to be alone, he deprived him of life with a sharp weapon, even then he was a murderer.
Khi người ấy tìm lúc riêng tư, dùng dao bén tước đoạt mạng sống của người đó, lúc đó người ấy có phải là kẻ sát nhân không?
Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’’’ti.
But you did not know him to be a murderer, thinking, ‘He is my murderer.’’’
Và người ấy có biết rằng ‘Đây là kẻ sát nhân của ta’ không?”
‘‘Evamāvuso’’ti.
‘‘Indeed, friend.’’
“Thưa hiền giả, đúng vậy.”
‘‘Evameva kho, āvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
‘‘Even so, friend, the uninstructed ordinary person, who is not seeing noble ones, unskilled in the Dhamma of noble ones, not disciplined in the Dhamma of noble ones; not seeing true persons, unskilled in the Dhamma of true persons, not disciplined in the Dhamma of true persons, regards form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
“Cũng vậy, này hiền giả, phàm phu không được nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo giáo pháp của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong giáo pháp của các bậc Thánh, không thấy các bậc Thiện sĩ, không thông thạo giáo pháp của các bậc Thiện sĩ, không được huấn luyện trong giáo pháp của các bậc Thiện sĩ, quán chiếu sắc là tự ngã, hay tự ngã có sắc; hay sắc ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong sắc.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ’’.
He regards feeling… perception… mental formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.’’
Quán chiếu thọ… tưởng… hành… thức là tự ngã, hay tự ngã có thức; hay thức ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thức.”
‘‘So rūpaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti.
He does not resort to form, does not cling to it, does not assert, 'This is my self.'
‘‘Vị ấy không chấp thủ, không nắm giữ sắc, không trú vào sắc – ‘Đây là tự ngã của tôi’.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti.
He does not resort to feeling... perception... volitional formations... consciousness, does not cling to it, does not assert, 'This is my self.'
Vị ấy không chấp thủ, không nắm giữ thọ… tưởng… các hành… thức, không trú vào thức – ‘Đây là tự ngã của tôi’.
Tassime pañcupādānakkhandhā anupetā anupādinnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti.
For him, these five aggregates of clinging, being unresorted to, ungrasped, lead to welfare and happiness for a long time."
Năm uẩn chấp thủ này, khi vị ấy không chấp thủ, không nắm giữ, sẽ đưa đến lợi ích và an lạc lâu dài cho vị ấy’’.
‘‘Evametaṃ, āvuso sāriputta, hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārino anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā.
"Thus it is, Venerable Sāriputta, for those venerable ones who have such compassionate, welfare-seeking, advising, and instructing fellow Dhamma-farers.
‘‘Thưa Đại đức Sāriputta, đúng như vậy, đối với những vị Tôn giả có các vị đồng phạm hạnh như Đại đức, những người có lòng thương xót, mong muốn lợi ích, khuyên bảo và giáo huấn.
Idañca pana me āyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti.
And having heard this Dhamma discourse of the Venerable Sāriputta, my mind is liberated from the defilements without clinging."
Và sau khi nghe bài pháp này của Đại đức Sāriputta, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ’’.
Tatiyaṃ.
The Third.
Bài kinh thứ ba.
86. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
86. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, in the Gabled Hall.
86. Tôi nghe như vầy – Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có nóc nhọn.
Tena kho pana samayena āyasmā anurādho bhagavato avidūre araññakuṭikāyaṃ viharati.
Now on that occasion, the Venerable Anurādha was dwelling in a forest hut not far from the Blessed One.
Vào thời điểm đó, Tôn giả Anurādha đang trú trong một túp lều ở rừng không xa Đức Thế Tôn.
Atha kho sambahulā aññatitthiyā paribbājakā yena āyasmā anurādho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā anurādhena saddhiṃ sammodiṃsu.
Then a number of wandering ascetics of other sects approached the Venerable Anurādha; having approached, they exchanged greetings with the Venerable Anurādha.
Rồi nhiều du sĩ ngoại đạo đến gặp Tôn giả Anurādha; sau khi đến, họ chào hỏi Tôn giả Anurādha.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
When they had concluded their courteous and amiable talk, they sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, họ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te aññatitthiyā paribbājakā āyasmantaṃ anurādhaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, āvuso anurādha, tathāgato uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto, taṃ tathāgato imesu catūsu ṭhānesu paññāpayamāno paññāpeti – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā’’ti?
Having sat down to one side, those wandering ascetics of other sects said to the Venerable Anurādha: "Friend Anurādha, the Tathāgata, the supreme being, the highest being, one who has attained the highest attainment—does the Tathāgata declare him in these four ways: 'The Tathāgata exists after death,' or 'The Tathāgata does not exist after death,' or 'The Tathāgata both exists and does not exist after death,' or 'The Tathāgata neither exists nor does not exist after death'?"
Ngồi xuống một bên, các du sĩ ngoại đạo ấy nói với Tôn giả Anurādha rằng: ‘‘Thưa Đại đức Anurādha, Thế Tôn, bậc tối thượng nhân, bậc tối cao nhân, bậc đã đạt đến thành tựu tối thượng, khi tuyên bố về Thế Tôn ấy, Ngài tuyên bố theo bốn cách này: ‘Thế Tôn tồn tại sau khi chết’, hay ‘Thế Tôn không tồn tại sau khi chết’, hay ‘Thế Tôn vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết’, hay ‘Thế Tôn không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết’ phải không?’’
Evaṃ vutte, āyasmā anurādho te aññatitthiye paribbājake etadavoca – ‘‘yo so āvuso tathāgato uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto taṃ tathāgato aññatra imehi catūhi ṭhānehi paññāpayamāno paññāpeti – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā’’ti.
When this was said, the Venerable Anurādha said to those wandering ascetics of other sects: "Friends, the Tathāgata, the supreme being, the highest being, one who has attained the highest attainment—the Tathāgata declares him apart from these four ways: 'The Tathāgata exists after death,' or 'The Tathāgata does not exist after death,' or 'The Tathāgata both exists and does not exist after death,' or 'The Tathāgata neither exists nor does not exist after death.'"
Khi được nói như vậy, Tôn giả Anurādha nói với các du sĩ ngoại đạo ấy rằng: ‘‘Thưa chư vị, Thế Tôn, bậc tối thượng nhân, bậc tối cao nhân, bậc đã đạt đến thành tựu tối thượng, khi tuyên bố về Thế Tôn ấy, Ngài tuyên bố khác với bốn cách này: ‘Thế Tôn tồn tại sau khi chết’, hay ‘Thế Tôn không tồn tại sau khi chết’, hay ‘Thế Tôn vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết’, hay ‘Thế Tôn không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết’.’’
Evaṃ vutte, aññatitthiyā paribbājakā āyasmantaṃ anurādhaṃ etadavocuṃ – ‘‘so cāyaṃ bhikkhu navo bhavissati acirapabbajito, thero vā pana bālo abyatto’’ti.
When this was said, the wandering ascetics of other sects said to the Venerable Anurādha: "This monk must be newly ordained, not long gone forth, or else he is an old monk who is foolish and inexperienced."
Khi được nói như vậy, các du sĩ ngoại đạo ấy nói với Tôn giả Anurādha rằng: ‘‘Vị tỳ khưu này chắc hẳn còn trẻ, mới xuất gia không lâu, hoặc là một vị trưởng lão ngu dốt, thiếu hiểu biết’’. (capana: Vị tỳ khưu này chắc hẳn còn trẻ, mới xuất gia không lâu, hoặc là một vị trưởng lão ngu dốt, thiếu hiểu biết.)
Atha kho aññatitthiyā paribbājakā āyasmantaṃ anurādhaṃ navavādena ca bālavādena ca apasādetvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.
Then those wandering ascetics of other sects, having disparaged the Venerable Anurādha with words of being new and words of being foolish, rose from their seats and departed.
Rồi các du sĩ ngoại đạo ấy, sau khi chỉ trích Tôn giả Anurādha bằng lời lẽ về sự trẻ tuổi và sự ngu dốt, liền đứng dậy rời khỏi chỗ ngồi.
Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, te aññatitthiye paribbājake etadavocaṃ – ‘‘yo so, āvuso, tathāgato uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto, taṃ tathāgato aññatra imehi catūhi ṭhānehi paññāpayamāno paññāpeti – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vāti.
"When this was said, venerable sir, I said to those wandering ascetics of other sects: 'Friends, the Tathāgata, the supreme being, the highest being, one who has attained the highest attainment—the Tathāgata declares him apart from these four ways: "The Tathāgata exists after death,"... "The Tathāgata neither exists nor does not exist after death."
Bạch Đức Thế Tôn, khi được nói như vậy, con đã nói với các du sĩ ngoại đạo ấy rằng: ‘‘Thưa chư vị, Thế Tôn, bậc tối thượng nhân, bậc tối cao nhân, bậc đã đạt đến thành tựu tối thượng, khi tuyên bố về Thế Tôn ấy, Ngài tuyên bố khác với bốn cách này: ‘Thế Tôn tồn tại sau khi chết’…pe… ‘không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết’.’’
Evaṃ vutte, bhante, te aññatitthiyā paribbājakā maṃ etadavocuṃ – ‘so cāyaṃ bhikkhu na vo bhavissati acirapabbajito thero vā pana bālo abyatto’ti.
When this was said, venerable sir, those wandering ascetics of other sects said to me: "This monk must be newly ordained, not long gone forth, or else he is an old monk who is foolish and inexperienced."
Bạch Đức Thế Tôn, khi được nói như vậy, các du sĩ ngoại đạo ấy nói với con rằng: ‘Vị tỳ khưu này chắc hẳn còn trẻ, mới xuất gia không lâu, hoặc là một vị trưởng lão ngu dốt, thiếu hiểu biết’.
Atha kho maṃ, bhante, te aññatitthiyā paribbājakā navavādena bālavādena ca apasādetvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu’’.
Then, venerable sir, those wandering ascetics of other sects, having disparaged me with words of being new and words of being foolish, rose from their seats and departed."
Rồi, bạch Đức Thế Tôn, các du sĩ ngoại đạo ấy, sau khi chỉ trích con bằng lời lẽ về sự trẻ tuổi và sự ngu dốt, liền đứng dậy rời khỏi chỗ ngồi.’’
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, anurādha, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"What do you think, Anurādha, is form permanent or impermanent?"
‘‘Này Anurādha, ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?’’
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, là vô thường.’’
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
"Now, what is impermanent—is it suffering or happiness?"
‘‘Cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?’’
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, là khổ.’’
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"Now, what is impermanent, suffering, and subject to change—is it fitting to regard that as: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
‘‘Cái gì vô thường, khổ, có tính chất biến hoại, có hợp lý không khi xem cái đó là – ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?’’
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, không hợp lý.’’
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Is feeling... perception... volitional formations... consciousness permanent or impermanent?"
‘‘Thọ… tưởng… các hành… thức là thường hay vô thường?’’
‘‘Aniccaṃ bhante’’…pe… tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti’’.
"Impermanent, venerable sir."... Therefore... seeing thus... he understands: 'There is no more for this state of being.'"
‘‘Bạch Đức Thế Tôn, là vô thường’’…pe… ‘‘Do đó…pe… khi thấy như vậy…pe… vị ấy biết rằng không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.’’
87. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
At one time the Bhagavā was residing in Rājagaha, in Veḷuvana, the Squirrels’ Sanctuary.
87. Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Veluvana, tại Kalandakanivāpa.
Tena kho pana samayena āyasmā vakkali kumbhakāranivesane viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
At that time, indeed, the Venerable Vakkali was residing in the potter’s workshop, afflicted, suffering, gravely ill.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Vakkali trú tại nhà của người thợ gốm, bị bệnh, đau đớn, rất nặng.
Atha kho āyasmā vakkali upaṭṭhāke āmantesi – ‘‘etha tumhe, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamatha; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha – ‘vakkali, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno, so bhagavato pāde sirasā vandatī’ti.
Then the Venerable Vakkali addressed his attendants, saying, “Come, friends, go to the Bhagavā; having approached, prostrate yourselves with your heads at the Bhagavā’s feet in my name and say: ‘Bhante, the bhikkhu Vakkali is afflicted, suffering, gravely ill, and he prostrates his head at the Bhagavā’s feet.’
Rồi Tôn giả Vakkali gọi các vị thị giả và nói: “Này chư hiền, các ông hãy đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, hãy đảnh lễ chân Thế Tôn bằng đầu và thưa với Thế Tôn lời của tôi: ‘Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali bị bệnh, đau đớn, rất nặng, ông ấy đảnh lễ chân Thế Tôn bằng đầu.’
Evañca vadetha – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena vakkali bhikkhu tenupasaṅkamatu; anukampaṃ upādāyā’’’ti.
And also say this: ‘Bhante, may the Bhagavā, out of compassion, please come to the bhikkhu Vakkali.’”
Và hãy thưa thêm: ‘Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn vì lòng từ bi, hãy đến chỗ Tỳ-kheo Vakkali’.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato vakkalissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
“Yes, friend,” those bhikkhus replied to the Venerable Vakkali, and having approached the Bhagavā, they greeted him and sat down to one side.
“Thưa vâng, thưa hiền giả,” các Tỳ-kheo ấy vâng lời Tôn giả Vakkali, rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘vakkali, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno, so bhagavato pāde sirasā vandati; evañca pana vadeti – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena vakkali bhikkhu tenupasaṅkamatu; anukampaṃ upādāyā’’’ti.
Seated to one side, those bhikkhus said to the Bhagavā, “Bhante, the bhikkhu Vakkali is afflicted, suffering, gravely ill, and he prostrates his head at the Bhagavā’s feet; and he also says this: ‘Bhante, may the Bhagavā, out of compassion, please come to the bhikkhu Vakkali.’”
Ngồi xuống một bên, các Tỳ-kheo ấy bạch với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali bị bệnh, đau đớn, rất nặng, ông ấy đảnh lễ chân Thế Tôn bằng đầu; và ông ấy thưa: ‘Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn vì lòng từ bi, hãy đến chỗ Tỳ-kheo Vakkali’.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Bhagavā consented by remaining silent.
Thế Tôn im lặng chấp thuận.
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya yenāyasmā vakkali tenupasaṅkami.
Then the Bhagavā, having donned his lower robe and taken his bowl and upper robe, went to where the Venerable Vakkali was.
Rồi Thế Tôn đắp y, cầm bát và y, đi đến chỗ Tôn giả Vakkali.
Addasā kho āyasmā vakkali bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.
The Venerable Vakkali saw the Bhagavā approaching from afar.
Tôn giả Vakkali thấy Thế Tôn từ xa đi đến.
Disvāna mañcake samadhosi* .
Seeing him, he stirred on his couch.
Thấy vậy, ông liền động đậy trên giường.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ vakkaliṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, vakkali, mā tvaṃ mañcake samadhosi.
Then the Bhagavā said to the Venerable Vakkali, “Enough, Vakkali, do not stir on your couch.
Rồi Thế Tôn nói với Tôn giả Vakkali: “Thôi đủ rồi, này Vakkali, ông đừng động đậy trên giường.
Santimāni āsanāni paññattāni; tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti.
These seats are laid out; I shall sit there.”
Có những chỗ ngồi đã được sắp đặt sẵn; Ta sẽ ngồi ở đó.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Bhagavā sat on the seat that was prepared.
Thế Tôn ngồi xuống chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ vakkaliṃ etadavoca – ‘‘kacci te, vakkali, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti; paṭikkamosānaṃ paññāyati, no abhikkamo’’ti?
Having sat down, the Bhagavā said to the Venerable Vakkali, “I hope, Vakkali, that you are comfortable, that you are getting along, that your painful feelings are subsiding and not increasing; that their subsidence is evident, not their increase?”
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn nói với Tôn giả Vakkali: “Này Vakkali, ông có chịu đựng được không, ông có sống được không, các cảm thọ đau đớn có thuyên giảm không, không tăng lên không; sự thuyên giảm của chúng có hiện rõ không, không phải sự tăng lên không?”
‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ; bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo’’ti.
“Venerable sir, I am not comfortable, I am not getting along; my painful feelings are greatly increasing, not subsiding; their increase is evident, not their subsidence.”
“Bạch Thế Tôn, con không chịu đựng được, không sống được; các cảm thọ đau đớn của con tăng lên rất nhiều, không thuyên giảm; sự tăng lên của chúng hiện rõ, không phải sự thuyên giảm.”
‘‘Kacci te, vakkali, na kiñci kukkuccaṃ, na koci vippaṭisāro’’ti?
“I hope, Vakkali, that you have no remorse, no regret?”
“Này Vakkali, ông có chút hối hận nào không, có chút ưu phiền nào không?”
‘‘Taggha me, bhante, anappakaṃ kukkuccaṃ, anappako vippaṭisāro’’ti.
“Indeed, venerable sir, I have no little remorse, no little regret.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy, con có không ít hối hận, không ít ưu phiền.”
‘‘Kacci pana taṃ, vakkali, attā sīlato na upavadatī’’ti?
“But, Vakkali, does your conscience not reproach you regarding your virtue?”
“Nhưng này Vakkali, tự thân ông có quở trách ông về giới hạnh không?”
‘‘Na kho maṃ, bhante, attā sīlato upavadatī’’ti.
“Venerable sir, my conscience does not reproach me regarding my virtue.”
“Bạch Thế Tôn, tự thân con không quở trách con về giới hạnh.”
‘‘No ce kira taṃ, vakkali, attā sīlato upavadati; atha kiñca te kukkuccaṃ ko ca vippaṭisāro’’ti?
“If indeed, Vakkali, your conscience does not reproach you regarding your virtue, then what is your remorse and what is your regret?”
“Nếu tự thân ông không quở trách ông về giới hạnh, này Vakkali, vậy thì ông có hối hận gì, có ưu phiền gì?”
‘‘Cirapaṭikāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo, natthi ca me kāyasmiṃ tāvatikā balamattā, yāvatāhaṃ* bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyya’’nti.
“Venerable sir, for a long time I have desired to approach the Bhagavā to see him, but I do not have sufficient strength in my body to approach the Bhagavā to see him.”
“Bạch Thế Tôn, đã lâu rồi con muốn đến yết kiến Thế Tôn, nhưng con không có đủ sức lực trong thân để có thể đến yết kiến Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vakkali, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Vakkali, is form permanent or impermanent?”
“Này Vakkali, ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But is that which is impermanent suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Là khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“But is it fitting to regard that which is impermanent, suffering, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý không khi xem đó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Feeling... perception... mental formations... consciousness—is it permanent or impermanent?”
“Thọ… tưởng… hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… eso me attāti?
“Impermanent, venerable sir.” ...And so on... ‘This is my self’?”
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… (v.v.)… ‘Cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Therefore, indeed... and so on... seeing thus... and so on... he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Do đó… (v.v.)… thấy vậy… (v.v.)… biết rằng không còn tái sinh nữa.”
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ vakkaliṃ iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā yena gijjhakūṭo pabbato tena pakkāmi.
Then the Bhagavā, having exhorted the Venerable Vakkali with this admonition, rose from his seat and departed towards Vulture Peak Mountain (Gijjhakūṭa).
Rồi Thế Tôn, sau khi giáo huấn Tôn giả Vakkali với lời giáo huấn này, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi đến núi Gijjhakūṭa.
Atha kho āyasmā vakkali acirapakkantassa bhagavato upaṭṭhāke āmantesi – ‘‘etha maṃ, āvuso, mañcakaṃ āropetvā yena isigilipassaṃ kāḷasilā tenupasaṅkamatha.
Then the Venerable Vakkali, shortly after the Bhagavā had departed, addressed his attendants, saying, “Come, friends, lift me onto the couch and take me to the Black Rock (Kāḷasilā) on the side of Isigili Mountain.
Rồi Tôn giả Vakkali, không lâu sau khi Thế Tôn rời đi, gọi các vị thị giả và nói: “Này chư hiền, các ông hãy đặt tôi lên giường và đi đến Kāḷasilā, gần Isigili.
Kathañhi nāma mādiso antaraghare kālaṃ kattabbaṃ maññeyyā’’ti?
For why should a person like me think it proper to pass away within a dwelling?”
Làm sao một người như tôi lại nghĩ rằng mình nên chết trong nhà?”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato vakkalissa paṭissutvā āyasmantaṃ vakkaliṃ mañcakaṃ āropetvā yena isigilipassaṃ kāḷasilā tenupasaṅkamiṃsu.
“Yes, friend,” those bhikkhus replied to the Venerable Vakkali, and having lifted the Venerable Vakkali onto the couch, they took him to the Black Rock on the side of Isigili Mountain.
“Thưa vâng, thưa hiền giả,” các Tỳ-kheo ấy vâng lời Tôn giả Vakkali, đặt Tôn giả Vakkali lên giường và đi đến Kāḷasilā, gần Isigili.
Atha kho bhagavā tañca rattiṃ tañca divāvasesaṃ gijjhakūṭe pabbate vihāsi.
Then the Bhagavā spent that night and the remaining part of the day on Vulture Peak Mountain.
Rồi Thế Tôn trú trên núi Gijjhakūṭa đêm đó và phần còn lại của ngày.
Atha kho dve devatāyo abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu…pe… ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
Then, as the night was far advanced, two devas, of surpassing beauty, illuminated the entire Vulture Peak Mountain and approached the Bhagavā... and so on... and stood to one side.
Rồi hai vị thiên nhân, khi đêm đã khuya, với dung mạo rực rỡ, chiếu sáng toàn bộ núi Gijjhakūṭa, đi đến chỗ Thế Tôn… (v.v.)… đứng một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho ekā devatā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘vakkali, bhante, bhikkhu vimokkhāya cetetī’’ti.
Standing to one side, one deva said to the Bhagavā, “Bhante, the bhikkhu Vakkali is intent on liberation.”
Đứng một bên, một vị thiên nhân bạch với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali đang hướng tâm đến sự giải thoát.”
Aparā devatā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘so hi nūna, bhante, suvimutto vimuccissatī’’ti.
The other deva said to the Bhagavā, “Indeed, venerable sir, he will be well-liberated.”
Vị thiên nhân khác bạch với Thế Tôn: “Chắc chắn ông ấy sẽ được giải thoát hoàn toàn.”
Idamavocuṃ tā devatāyo.
These words the devas spoke.
Các vị thiên nhân ấy đã nói như vậy.
Idaṃ vatvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu.
Having spoken these words, they bowed to the Bhagavā, circumambulated him respectfully, and then vanished right there.
Sau khi nói như vậy, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi biến mất ngay tại đó.
‘‘‘Suṇāvuso tvaṃ, vakkali, bhagavato vacanaṃ dvinnañca devatānaṃ.
“‘Listen, friend Vakkali, to the words of the Bhagavā and of the two devas.
“Này hiền giả Vakkali, ông hãy lắng nghe lời của Thế Tôn và của hai vị thiên nhân.
Imaṃ, āvuso, rattiṃ dve devatāyo abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
This night, friends, two devas, when the night was far advanced, with exceeding radiance illuminating the entire Gijjhakūṭa mountain, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, they stood to one side.
Này chư Hiền, đêm nay, hai vị thiên nhân, với vẻ đẹp rực rỡ, đã chiếu sáng toàn bộ núi Linh Thứu khi đêm đã khuya. Họ đến gần Thế Tôn, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho, āvuso, ekā devatā bhagavantaṃ etadavoca – vakkali, bhante, bhikkhu vimokkhāya cetetīti.
Standing to one side, friends, one deva said this to the Blessed One: ‘Vakkali, Venerable Sir, the bhikkhu aspires for liberation.’
Này chư Hiền, khi đứng sang một bên, một vị thiên nhân đã bạch với Thế Tôn rằng: ‘Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali đang hướng tâm đến sự giải thoát.’
Aparā devatā bhagavantaṃ etadavoca – so hi nūna, bhante, suvimutto vimuccissatīti.
Another deva said this to the Blessed One: ‘Surely, Venerable Sir, he will be well liberated.’
Một vị thiên nhân khác lại bạch với Thế Tôn rằng: ‘Bạch Thế Tôn, chắc hẳn vị ấy sẽ được giải thoát một cách hoàn toàn.’
Bhagavā ca taṃ, āvuso vakkali, evamāha – mā bhāyi, vakkali; mā bhāyi, vakkali!
And the Blessed One, friend Vakkali, said this to you: ‘Do not fear, Vakkali; do not fear, Vakkali!
Và này Hiền giả Vakkali, Thế Tôn đã nói với Hiền giả như sau: ‘Này Vakkali, đừng sợ hãi! Này Vakkali, đừng sợ hãi!
Apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā kālakiriyā’’’ti.
Your death will not be evil; your passing away will not be evil.’ ”
Cái chết của con sẽ không xấu ác, sự mệnh chung của con sẽ không xấu ác.’”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā yenāyasmā vakkali tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ vakkaliṃ etadavocuṃ – ‘‘suṇāvuso vakkali, bhagavato vacanaṃ dvinnañca devatāna’’nti.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One and then approached Venerable Vakkali. Having approached, they said to Venerable Vakkali: “Listen, friend Vakkali, to the word of the Blessed One and of the two devas.”
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các vị Tỳ-kheo ấy đã vâng lời Thế Tôn rồi đến chỗ Tôn giả Vakkali. Sau khi đến, họ nói với Tôn giả Vakkali rằng: “Này Hiền giả Vakkali, hãy lắng nghe lời của Thế Tôn và của hai vị thiên nhân.”
Atha kho āyasmā vakkali upaṭṭhāke āmantesi – ‘‘etha maṃ, āvuso, mañcakā oropetha.
Then Venerable Vakkali addressed his attendants: “Come, friends, lift me down from the couch.
Rồi Tôn giả Vakkali bảo các vị thị giả: “Này chư Hiền, hãy đỡ tôi xuống khỏi giường.
Kathañhi nāma mādiso ucce āsane nisīditvā tassa bhagavato sāsanaṃ sotabbaṃ maññeyyā’’ti!
How could one like me think it proper to listen to the teaching of that Blessed One while seated on a high seat?”
Làm sao một người như tôi lại có thể nghĩ rằng mình nên ngồi trên chỗ cao mà lắng nghe giáo pháp của Thế Tôn ấy được!”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato vakkalissa paṭissutvā āyasmantaṃ vakkaliṃ mañcakā oropesuṃ.
“Yes, friend,” those bhikkhus replied to Venerable Vakkali and lifted Venerable Vakkali down from the couch.
“Thưa vâng, này Hiền giả,” các vị Tỳ-kheo ấy đã vâng lời Tôn giả Vakkali rồi đỡ Tôn giả Vakkali xuống khỏi giường.
‘‘Imaṃ, āvuso, rattiṃ dve devatāyo abhikkantāya rattiyā…pe… ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
“This night, friends, two devas, when the night was far advanced… (the rest as before) …stood to one side.
“Này chư Hiền, đêm nay, hai vị thiên nhân khi đêm đã khuya…pe… đã đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho, āvuso, ekā devatā bhagavantaṃ etadavoca – ‘vakkali, bhante, bhikkhu vimokkhāya cetetī’ti.
Standing to one side, friends, one deva said this to the Blessed One: ‘Vakkali, Venerable Sir, the bhikkhu aspires for liberation.’
Này chư Hiền, khi đứng sang một bên, một vị thiên nhân đã bạch với Thế Tôn rằng: ‘Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali đang hướng tâm đến sự giải thoát.’
Aparā devatā bhagavantaṃ etadavoca – ‘so hi nūna, bhante, suvimutto vimuccissatī’ti.
Another deva said this to the Blessed One: ‘Surely, Venerable Sir, he will be well liberated.’
Một vị thiên nhân khác lại bạch với Thế Tôn rằng: ‘Bạch Thế Tôn, chắc hẳn vị ấy sẽ được giải thoát một cách hoàn toàn.’
Bhagavā ca taṃ, āvuso vakkali, evamāha – ‘mā bhāyi, vakkali; mā bhāyi, vakkali!
And the Blessed One, friend Vakkali, said this to you: ‘Do not fear, Vakkali; do not fear, Vakkali!
Và này Hiền giả Vakkali, Thế Tôn đã nói với Hiền giả như sau: ‘Này Vakkali, đừng sợ hãi! Này Vakkali, đừng sợ hãi!
Apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā kālakiriyā’’’ti.
Your death will not be evil; your passing away will not be evil.’ ”
Cái chết của con sẽ không xấu ác, sự mệnh chung của con sẽ không xấu ác.’”
‘‘Tena hāvuso, mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha – ‘vakkali, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
“Therefore, friends, pay homage to the Blessed One’s feet with your head in my name, saying: ‘Venerable Sir, the bhikkhu Vakkali is afflicted, suffering, gravely ill.
“Vậy thì, này chư Hiền, xin các Hiền giả hãy nhân danh tôi mà đảnh lễ dưới chân Thế Tôn rằng: ‘Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali đang bệnh, đau khổ, bệnh nặng.
So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti.
He pays homage to the Blessed One’s feet with his head.’
Vị ấy đảnh lễ dưới chân Thế Tôn bằng đầu.’
Evañca vadetha – ‘rūpaṃ aniccaṃ.
And say this: ‘Form is impermanent.
Và hãy nói như sau: ‘Sắc là vô thường.
Tāhaṃ, bhante, na kaṅkhāmi.
Venerable Sir, I have no doubt about that.
Bạch Thế Tôn, con không còn nghi ngờ gì về điều đó.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent is suffering.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yadaniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, natthi me tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent, suffering, and subject to change—I have no desire, lust, or affection for it.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì con không có ước muốn, không có tham ái, không có tình yêu đối với nó.
Vedanā aniccā.
Feeling is impermanent.
Thọ là vô thường.
Tāhaṃ, bhante, na kaṅkhāmi.
Venerable Sir, I have no doubt about that.
Bạch Thế Tôn, con không còn nghi ngờ gì về điều đó.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent is suffering.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yadaniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, natthi me tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent, suffering, and subject to change—I have no desire, lust, or affection for it.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì con không có ước muốn, không có tham ái, không có tình yêu đối với nó.
Saññā… saṅkhārā aniccā.
Perception… volitional formations are impermanent.
Tưởng… Hành là vô thường.
Tāhaṃ, bhante, na kaṅkhāmi.
Venerable Sir, I have no doubt about that.
Bạch Thế Tôn, con không còn nghi ngờ gì về điều đó.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent is suffering.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yadaniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, natthi me tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent, suffering, and subject to change—I have no desire, lust, or affection for it.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì con không có ước muốn, không có tham ái, không có tình yêu đối với nó.
Viññāṇaṃ aniccaṃ.
Consciousness is impermanent.
Thức là vô thường.
Tāhaṃ, bhante, na kaṅkhāmi.
Venerable Sir, I have no doubt about that.
Bạch Thế Tôn, con không còn nghi ngờ gì về điều đó.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent is suffering.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yadaniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, natthi me tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti na vicikicchāmī’’’ti.
I have no uncertainty that what is impermanent, suffering, and subject to change—I have no desire, lust, or affection for it.’ ”
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì con không có ước muốn, không có tham ái, không có tình yêu đối với nó.’”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato vakkalissa paṭissutvā pakkamiṃsu.
“Yes, friend,” those bhikkhus replied to Venerable Vakkali and departed.
“Thưa vâng, này Hiền giả,” các vị Tỳ-kheo ấy đã vâng lời Tôn giả Vakkali rồi ra đi.
Atha kho āyasmā vakkali acirapakkantesu tesu bhikkhūsu satthaṃ āharesi.
Then, not long after those bhikkhus had departed, Venerable Vakkali wielded the knife.
Rồi Tôn giả Vakkali, không lâu sau khi các vị Tỳ-kheo ấy ra đi, đã tự sát bằng dao.
Atha kho te bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then those bhikkhus approached the Blessed One; having approached, they sat down to one side.
Rồi các vị Tỳ-kheo ấy đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘vakkali, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno; so bhagavato pāde sirasā vandati; evañca vadeti – ‘rūpaṃ aniccaṃ.
Seated to one side, those bhikkhus said this to the Blessed One: “Venerable Sir, the bhikkhu Vakkali is afflicted, suffering, gravely ill; he pays homage to the Blessed One’s feet with his head; and he says this: ‘Form is impermanent.
Khi ngồi xuống một bên, các vị Tỳ-kheo ấy đã bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Vakkali đang bệnh, đau khổ, bệnh nặng; vị ấy đảnh lễ dưới chân Thế Tôn bằng đầu; và vị ấy nói như sau: ‘Sắc là vô thường.
Tāhaṃ, bhante, na kaṅkhāmi.
Venerable Sir, I have no doubt about that.
Bạch Thế Tôn, con không còn nghi ngờ gì về điều đó.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent is suffering.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yadaniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, natthi me tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent, suffering, and subject to change—I have no desire, lust, or affection for it.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì con không có ước muốn, không có tham ái, không có tình yêu đối với nó.
Vedanā… saññā… saṅkhārā … viññāṇaṃ aniccaṃ.
Feeling… perception… volitional formations… consciousness is impermanent.
Thọ… Tưởng… Hành… Thức là vô thường.
Tāhaṃ, bhante, na kaṅkhāmi.
Venerable Sir, I have no doubt about that.
Bạch Thế Tôn, con không còn nghi ngờ gì về điều đó.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti na vicikicchāmi.
I have no uncertainty that what is impermanent is suffering.
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yadaniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, natthi me tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti na vicikicchāmī’’’ti.
I have no uncertainty that what is impermanent, suffering, and subject to change—I have no desire, lust, or affection for it.’ ”
Con không còn hoài nghi rằng cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì con không có ước muốn, không có tham ái, không có tình yêu đối với nó.’”
Tena kho pana samayena dhūmāyitattaṃ timirāyitattaṃ gacchateva purimaṃ disaṃ, gacchati pacchimaṃ disaṃ, gacchati uttaraṃ disaṃ, gacchati dakkhiṇaṃ disaṃ, gacchati uddhaṃ disaṃ, gacchati adho disaṃ, gacchati anudisaṃ.
Now, at that time, a smoky haze and a misty darkness were proceeding to the eastern direction, proceeding to the western direction, proceeding to the northern direction, proceeding to the southern direction, proceeding to the upward direction, proceeding to the downward direction, proceeding to the intermediate directions.
Vào lúc ấy, một làn khói và bóng tối đang tỏa ra khắp các hướng đông, tây, bắc, nam, trên, dưới và các hướng phụ.
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ dhūmāyitattaṃ timirāyitattaṃ gacchateva purimaṃ disaṃ…pe… gacchati anudisa’’nti.
Then the Blessed One addressed the bhikkhus: “Do you see, bhikkhus, that smoky haze and misty darkness proceeding to the eastern direction… (the rest as before) …proceeding to the intermediate directions?”
Rồi Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo: “Này chư Tỳ-kheo, các con có thấy làn khói và bóng tối ấy đang tỏa ra khắp các hướng đông…pe… và các hướng phụ không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, Venerable Sir.”
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn.”
‘‘Eso kho, bhikkhave, māro pāpimā vakkalissa kulaputtassa viññāṇaṃ samanvesati* – ‘kattha vakkalissa kulaputtassa viññāṇaṃ patiṭṭhita’nti?
“That, bhikkhus, is Māra the Evil One searching for the consciousness of the noble son Vakkali, wondering: ‘Where is the consciousness of the noble son Vakkali established?’
“Này chư Tỳ-kheo, đó chính là ác ma Māra đang tìm kiếm thức của thiện nam tử Vakkali – ‘Thức của thiện nam tử Vakkali đã an trú ở đâu?’
Appatiṭṭhitena ca, bhikkhave, viññāṇena vakkali kulaputto parinibbuto’’ti.
But with unestablished consciousness, bhikkhus, the noble son Vakkali has attained parinibbāna.”
Này chư Tỳ-kheo, thiện nam tử Vakkali đã nhập Niết Bàn với thức không an trú.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
88. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
88. At one time the Blessed One was staying in Rājagaha, in the Bamboo Grove, the Squirrels’ Sanctuary.
Một thời nọ, Thế Tôn đang trú tại Rājagaha, trong khu vườn Veḷuvana, tại Kalandakanivāpa.
Tena kho pana samayena āyasmā assaji kassapakārāme viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Now at that time Venerable Assaji was staying at Kassapaka’s hermitage, afflicted, suffering, gravely ill.
Vào lúc ấy, Tôn giả Assaji đang trú tại Kassapakārāma, bị bệnh, đau khổ, bệnh nặng.
Atha kho āyasmā assaji upaṭṭhāke āmantesi – ‘‘etha tumhe, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamatha; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha – ‘assaji, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Then Venerable Assaji addressed his attendants: “Come, friends, approach the Blessed One; having approached, pay homage to the Blessed One’s feet with your head in my name, saying: ‘Venerable Sir, the bhikkhu Assaji is afflicted, suffering, gravely ill.
Rồi Tôn giả Assaji bảo các vị thị giả: “Này chư Hiền, các Hiền giả hãy đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, hãy nhân danh tôi mà đảnh lễ dưới chân Thế Tôn rằng: ‘Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Assaji đang bệnh, đau khổ, bệnh nặng.
So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti.
He pays homage to the Blessed One’s feet with his head.’
Vị ấy đảnh lễ dưới chân Thế Tôn bằng đầu.’
Evañca vadetha – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.
And say this: ‘It would be good, Venerable Sir, if the Blessed One would approach the bhikkhu Assaji out of compassion.’ ”
Và hãy nói như sau: ‘Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu Thế Tôn vì lòng từ bi mà đến thăm Tỳ-kheo Assaji.’”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato assajissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
“Yes, friend,” those bhikkhus replied to Venerable Assaji and approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, they sat down to one side.
“Thưa vâng, này Hiền giả,” các vị Tỳ-kheo ấy đã vâng lời Tôn giả Assaji rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘assaji, bhante, bhikkhu ābādhiko…pe… sādhu kira, bhante, bhagavā yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti.
Seated to one side, those bhikkhus said this to the Blessed One: “Venerable Sir, the bhikkhu Assaji is afflicted… (the rest as before) …it would be good, Venerable Sir, if the Blessed One would approach the bhikkhu Assaji out of compassion.”
Khi ngồi xuống một bên, các vị Tỳ-kheo ấy đã bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo Assaji đang bệnh…pe… thật tốt lành nếu Thế Tôn vì lòng từ bi mà đến thăm Tỳ-kheo Assaji.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One assented by His silence.
Thế Tôn đã chấp thuận bằng sự im lặng.
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā assaji tenupasaṅkami.
Then, when the Blessed One arose from seclusion in the evening, He approached venerable Assaji.
Rồi Thế Tôn, vào buổi chiều, từ nơi độc cư đứng dậy, đã đi đến chỗ Tôn giả Assaji.
Addasā kho āyasmā assaji bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.
Venerable Assaji saw the Blessed One coming from afar.
Tôn giả Assaji đã thấy Thế Tôn đang đến từ xa.
Disvāna mañcake samadhosi.
Seeing Him, he tried to get up from the bed.
Sau khi thấy, vị ấy đã ngồi dậy trên giường.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ assajiṃ* etadavoca – ‘‘alaṃ, assaji, mā tvaṃ mañcake samadhosi.
Then the Blessed One said to venerable Assaji, “Enough, Assaji, do not try to get up from the bed.
Rồi Thế Tôn đã nói với Tôn giả Assaji rằng: “Đủ rồi, Assaji, đừng ngồi dậy trên giường.
Santimāni āsanāni paññattāni, tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti.
There are these seats prepared; I will sit there.”
Có những chỗ ngồi này đã được sắp đặt, tôi sẽ ngồi ở đó.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the seat prepared.
Thế Tôn đã ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kacci te, assaji, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ…pe… paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’ti?
Having sat down, the Blessed One said to venerable Assaji, “Is it tolerable for you, Assaji? Is it endurable?… Your painful feelings are abating, not increasing; their abatement is evident, not their increase, is it not?”
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn đã nói với Tôn giả Assaji rằng: “Này Assaji, có được dễ chịu không, có được duy trì không…pe… những cảm thọ đau đớn có thuyên giảm không, không tăng lên, có sự thuyên giảm được thấy rõ không, không phải sự tăng lên?”
‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’ti.
“It is not tolerable for me, Venerable Sir, nor endurable… Their increase is evident, not their abatement.”
“Bạch Thế Tôn, con không được dễ chịu…pe… có sự tăng lên được thấy rõ, không phải sự thuyên giảm.”
‘‘Kacci te, assaji, na kiñci kukkuccaṃ na koci vippaṭisāro’’ti?
“Is there anything, Assaji, that causes you worry or regret?”
“Này Assaji, có phải con không có chút hối hận nào, không có chút ăn năn nào không?”
‘‘Taggha me, bhante, anappakaṃ kukkuccaṃ anappako vippaṭisāro’’ti.
“Indeed, Venerable Sir, there is no small amount of worry and regret for me.”
“Bạch Thế Tôn, quả thật con có không ít hối hận, không ít ăn năn.”
‘‘Kacci pana taṃ, assaji, attā sīlato na upavadatī’’ti?
“But Assaji, does your conscience not reproach you regarding your sīla?”
“Thế thì, này Assaji, có phải tự thân con không quở trách con về giới hạnh không?”
‘‘Na kho maṃ, bhante, attā sīlato upavadatī’’ti.
“No, Venerable Sir, my conscience does not reproach me regarding my sīla.”
“Bạch Thế Tôn, tự thân con không quở trách con về giới hạnh.”
‘‘No ce kira taṃ, assaji, attā sīlato upavadati, atha kiñca te kukkuccaṃ ko ca vippaṭisāro’’ti?
“If, Assaji, your conscience does not reproach you regarding your sīla, then what is your worry, and what is your regret?”
“Nếu tự thân con không quở trách con về giới hạnh, vậy thì con có hối hận gì, có ăn năn gì?”
‘‘Pubbe khvāhaṃ, bhante, gelaññe passambhetvā passambhetvā kāyasaṅkhāre viharāmi, sohaṃ samādhiṃ nappaṭilabhāmi.
“Previously, Venerable Sir, when I was ill, I dwelled by repeatedly tranquilizing the bodily formations, but I did not attain samādhi.
“Bạch Thế Tôn, trước đây, khi bị bệnh, con đã an tịnh hóa, an tịnh hóa các hành thân và an trú, nhưng con không đạt được định.
Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ samādhiṃ appaṭilabhato evaṃ hoti – ‘no cassāhaṃ parihāyāmī’’’ti.
Because I did not attain that samādhi, Venerable Sir, I thought, ‘May I not decline from the Dispensation!’”
Bạch Thế Tôn, khi con không đạt được định như vậy, con nghĩ rằng: ‘Có lẽ con không bị suy giảm.’”
‘‘Ye te, assaji, samaṇabrāhmaṇā samādhisārakā samādhisāmaññā tesaṃ taṃ samādhiṃ appaṭilabhataṃ evaṃ hoti – ‘no cassu mayaṃ parihāyāmā’’’ti.
“Those recluses and brahmins, Assaji, who consider samādhi as the essence and samādhi as recluseship—when they do not attain that samādhi, they think, ‘May we not decline from the Dispensation!’”
“Này Assaji, những Sa-môn, Bà-la-môn nào xem định là cốt lõi, xem định là sự đồng nhất với Sa-môn, khi không đạt được định như vậy, họ nghĩ rằng: ‘Có lẽ chúng ta không bị suy giảm.’”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, assaji, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Assaji, is form permanent or impermanent?”
“Này Assaji, ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… viññāṇaṃ …pe… tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
“Impermanent, Venerable Sir”…pe… consciousness…pe… Therefore…pe… Seeing thus…pe… he understands: ‘There is no further state of being.’”
“Bạch Thế Tôn, vô thường”…pe… thức…pe… do đó…pe… khi thấy như vậy…pe… vị ấy biết rằng không còn tái sanh nữa.
So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati* , sā ‘aniccā’ti pajānāti.
If he feels a pleasant feeling, he understands it as ‘impermanent’.
Nếu vị ấy cảm thọ lạc thọ, vị ấy biết rằng: ‘Nó là vô thường’.
‘Anajjhositā’ti pajānāti.
He understands it as ‘not clung to’.
Vị ấy biết rằng: ‘Nó không bị chấp thủ’.
‘Anabhinanditā’ti pajānāti.
He understands it as ‘not delighted in’.
Vị ấy biết rằng: ‘Nó không bị hoan hỷ’.
Dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti.
If he feels a painful feeling, he understands it as ‘impermanent’.
Nếu vị ấy cảm thọ khổ thọ, vị ấy biết rằng: ‘Nó là vô thường’.
‘Anajjhositā’ti pajānāti.
He understands it as ‘not clung to’.
Vị ấy biết rằng: ‘Nó không bị chấp thủ’.
‘Anabhinanditā’ti pajānāti.
He understands it as ‘not delighted in’.
Vị ấy biết rằng: ‘Nó không bị hoan hỷ’.
Adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti…pe… ‘anabhinanditā’ti pajānāti.
If he feels a neither-pleasant-nor-painful feeling, he understands it as ‘impermanent’…pe… ‘not delighted in’.
Nếu vị ấy cảm thọ bất khổ bất lạc thọ, vị ấy biết rằng: ‘Nó là vô thường’…pe… ‘Nó không bị hoan hỷ’.
So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati.
If he feels a pleasant feeling, he feels it disjoined; if he feels a painful feeling, he feels it disjoined; if he feels a neither-pleasant-nor-painful feeling, he feels it disjoined.
Nếu vị ấy cảm thọ lạc thọ, vị ấy cảm thọ nó một cách không hệ lụy; nếu vị ấy cảm thọ khổ thọ, vị ấy cảm thọ nó một cách không hệ lụy; nếu vị ấy cảm thọ bất khổ bất lạc thọ, vị ấy cảm thọ nó một cách không hệ lụy.
So kāyapariyantikaṃ ce vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti.
Feeling a feeling that has the body as its limit, he understands: ‘I feel a feeling that has the body as its limit’.
Nếu vị ấy cảm thọ cảm thọ tận cùng thân, vị ấy biết rằng: ‘Tôi cảm thọ cảm thọ tận cùng thân’.
Jīvitapariyantikaṃ ce vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti.
Feeling a feeling that has life as its limit, he understands: ‘I feel a feeling that has life as its limit’.
Nếu vị ấy cảm thọ cảm thọ tận cùng mạng, vị ấy biết rằng: ‘Tôi cảm thọ cảm thọ tận cùng mạng’.
‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti.
He understands: ‘With the breaking up of the body, with the exhaustion of life, all feelings, being no longer delighted in, will here and now become cool.’
Vị ấy biết rằng: ‘Với sự tan rã của thân, sau khi mạng sống chấm dứt, tất cả các cảm thọ này, không còn bị hoan hỷ, sẽ trở nên mát lạnh ngay tại đây’.
‘‘Seyyathāpi, assaji, telañca paṭicca, vaṭṭiñca paṭicca, telappadīpo jhāyeyya; tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya.
“Just as, Assaji, an oil lamp might burn dependent on oil and a wick; and with the exhaustion of that oil and that wick, being without fuel, it would be extinguished.
“Ví như, này Assaji, một ngọn đèn dầu cháy nhờ dầu và bấc; khi dầu và bấc ấy cạn kiệt, không còn nhiên liệu, nó sẽ tắt.
Evameva kho, assaji, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti.
Even so, Assaji, a bhikkhu, feeling a feeling that has the body as its limit, understands: ‘I feel a feeling that has the body as its limit’.
Cũng vậy, này Assaji, một Tỷ-kheo khi cảm thọ cảm thọ tận cùng thân, vị ấy biết rằng: ‘Tôi cảm thọ cảm thọ tận cùng thân’.
Jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti.
Feeling a feeling that has life as its limit, he understands: ‘I feel a feeling that has life as its limit’.
Khi cảm thọ cảm thọ tận cùng mạng, vị ấy biết rằng: ‘Tôi cảm thọ cảm thọ tận cùng mạng’.
‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘With the breaking up of the body, with the exhaustion of life, all feelings, being no longer delighted in, will here and now become cool.’ ”
Vị ấy biết rằng: ‘Với sự tan rã của thân, sau khi mạng sống chấm dứt, tất cả các cảm thọ này, không còn bị hoan hỷ, sẽ trở nên mát lạnh ngay tại đây’.”
Chaṭṭhaṃ.
Sixth.
Thứ sáu.
89. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhū kosambiyaṃ viharanti ghositārāme.
89. At one time, a good many elder bhikkhus were dwelling in Kosambī, in Ghositārāma.
89. Một thời, nhiều Tỷ-kheo Trưởng lão đang an trú tại Kosambī, ở Ghositārāma.
Tena kho pana samayena āyasmā khemako badarikārāme viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Now, at that time, venerable Khemaka was dwelling in Badarikārāma, afflicted, suffering, gravely ill.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Khemaka đang an trú tại Badarikārāma, bị bệnh, khổ não, bệnh nặng.
Atha kho therā bhikkhū sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhitā āyasmantaṃ dāsakaṃ āmantesuṃ – ‘‘ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – kacci te, āvuso, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’’ti?
Then, in the evening, the elder bhikkhus arose from seclusion and addressed venerable Dāsaka: “Come, friend Dāsaka, go to the bhikkhu Khemaka; having approached him, say this to the bhikkhu Khemaka: ‘Friend Khemaka, the elders say this to you: “Are you, friend, tolerable? Are you endurable? Are your painful feelings abating, not increasing? Is their abatement evident, not their increase?”’”
Rồi các Tỷ-kheo Trưởng lão, vào buổi chiều, từ nơi độc cư đứng dậy, đã gọi Tôn giả Dāsaka và nói: “Này Hiền giả Dāsaka, hãy đi đến chỗ Tỷ-kheo Khemaka; sau khi đến, hãy nói với Tỷ-kheo Khemaka như sau: ‘Này Hiền giả Khemaka, các Trưởng lão nói với Hiền giả rằng: Này Hiền giả, có được dễ chịu không, có được duy trì không, những cảm thọ đau đớn có thuyên giảm không, không tăng lên, có sự thuyên giảm được thấy rõ không, không phải sự tăng lên?’”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ khemakaṃ etadavoca – ‘‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘kacci te, āvuso, khamanīyaṃ…pe… no abhikkamo’’’ti?
“Yes, friends,” venerable Dāsaka replied to the elder bhikkhus, and he approached venerable Khemaka; having approached him, he said this to venerable Khemaka: “Friend Khemaka, the elders say this to you: ‘Are you, friend, tolerable?… not their increase?’”
Tôn giả Dāsaka đã vâng lời các Tỷ-kheo Trưởng lão, rồi đi đến chỗ Tôn giả Khemaka; sau khi đến, vị ấy đã nói với Tôn giả Khemaka rằng: “Này Hiền giả Khemaka, các Trưởng lão nói với Hiền giả rằng: ‘Này Hiền giả, có được dễ chịu không…pe… không phải sự tăng lên?’”
‘‘Na me, āvuso, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’ti.
“It is not tolerable for me, friend, nor endurable… Their increase is evident, not their abatement.”
“Này Hiền giả, con không được dễ chịu, không được duy trì…pe… có sự tăng lên được thấy rõ, không phải sự thuyên giảm.”
Atha kho āyasmā dāsako yena therā bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca – ‘‘khemako, āvuso, bhikkhu evamāha – ‘na me, āvuso, khamanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’’ti.
Then venerable Dāsaka approached the elder bhikkhus; having approached them, he said this to the elder bhikkhus: “Friend, the bhikkhu Khemaka says this: ‘It is not tolerable for me, friend… Their increase is evident, not their abatement.’”
Rồi Tôn giả Dāsaka đã đi đến chỗ các Tỷ-kheo Trưởng lão; sau khi đến, vị ấy đã nói với các Tỷ-kheo Trưởng lão rằng: “Này Hiền giả, Tỷ-kheo Khemaka nói rằng: ‘Này Hiền giả, con không được dễ chịu…pe… có sự tăng lên được thấy rõ, không phải sự thuyên giảm’.”
‘‘Ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
“Come, friend Dāsaka, go to the bhikkhu Khemaka; having approached him, say this to the bhikkhu Khemaka: ‘Friend Khemaka, the elders say this to you: “Friend, these five clinging-aggregates have been spoken of by the Blessed One, namely: the clinging-aggregate of form, the clinging-aggregate of feeling, the clinging-aggregate of perception, the clinging-aggregate of formations, the clinging-aggregate of consciousness.
“Này Hiền giả Dāsaka, hãy đi đến chỗ Tỷ-kheo Khemaka; sau khi đến, hãy nói với Tỷ-kheo Khemaka như sau: ‘Này Hiền giả Khemaka, các Trưởng lão nói với Hiền giả rằng: Này Hiền giả, có năm Upa-dāna-khandha (nhóm chấp thủ) đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: Rūpūpādānakkhandha (sắc uẩn chấp thủ), Vedanūpādānakkhandha (thọ uẩn chấp thủ), Saññūpādānakkhandha (tưởng uẩn chấp thủ), Saṅkhārūpādānakkhandha (hành uẩn chấp thủ), Viññāṇūpādānakkhandha (thức uẩn chấp thủ).
Imesu āyasmā khemako pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassatī’’’ti?
Does venerable Khemaka discern any self or what belongs to self among these five clinging-aggregates?”’”
Trong năm Upa-dāna-khandha này, Tôn giả Khemaka có thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã không?’”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā…pe… therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘‘pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
“Yes, friends,” venerable Dāsaka replied to the elder bhikkhus, and he approached venerable Khemaka; having approached him… The elders say this to you: “Friend Khemaka, these five clinging-aggregates have been spoken of by the Blessed One, namely: the clinging-aggregate of form… the clinging-aggregate of consciousness.
Tôn giả Dāsaka đã vâng lời các Tỷ-kheo Trưởng lão, rồi đi đến chỗ Tôn giả Khemaka; sau khi đến…pe… các Trưởng lão nói với Hiền giả Khemaka rằng: “Này Hiền giả, có năm Upa-dāna-khandha đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: Rūpūpādānakkhandha…pe… Viññāṇūpādānakkhandha.
Imesu āyasmā khemako pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassatī’’ti?
Does venerable Khemaka discern any self or what belongs to self among these five clinging-aggregates?”
Trong năm Upa-dāna-khandha này, Tôn giả Khemaka có thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã không?”
‘‘Pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
“Friend, these five clinging-aggregates have been spoken of by the Blessed One, namely: the clinging-aggregate of form… the clinging-aggregate of consciousness.
“Này Hiền giả, có năm Upa-dāna-khandha đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: Rūpūpādānakkhandha…pe… Viññāṇūpādānakkhandha.
Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmī’’ti.
But, friend, I do not discern any self or what belongs to self among these five clinging-aggregates.”
Trong năm Upa-dāna-khandha này, này Hiền giả, con không thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã.”
Atha kho āyasmā dāsako yena therā bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca – ‘‘khemako, āvuso, bhikkhu evamāha – ‘pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
Then Venerable Dāsaka approached the elder bhikkhus. Having approached, he said to the elder bhikkhus: “‘Friends, Venerable Khemaka says this: “These five clinging-aggregates, friends, have been taught by the Blessed One, namely, the clinging-aggregate of form… feeling… perception… volitional formations… consciousness.”’
Rồi thì, Tôn giả Dāsaka đi đến chỗ các vị Trưởng lão Tỳ-kheo; sau khi đến, Tôn giả nói với các vị Trưởng lão Tỳ-kheo rằng: “Thưa chư Hiền, Tỳ-kheo Khemaka nói như vầy: ‘Thưa chư Hiền, năm uẩn chấp thủ này đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: sắc uẩn chấp thủ… (v.v.)… thức uẩn chấp thủ.
Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmī’’’ti.
‘And in these five clinging-aggregates, friends, I do not discern any self or anything belonging to self.”’”
Thưa chư Hiền, trong năm uẩn chấp thủ này, tôi không nhận thấy bất cứ điều gì là tự ngã (atta) hay thuộc về tự ngã (attaniya)’.”
‘‘Ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
“Come, friend Dāsaka, approach Venerable Khemaka. Having approached, say this to Venerable Khemaka: ‘The elders, friend Khemaka, said this to you: “These five clinging-aggregates, friend, have been taught by the Blessed One, namely, the clinging-aggregate of form… feeling… perception… volitional formations… consciousness.
“Này Hiền giả Dāsaka, ngươi hãy đi đến chỗ Tỳ-kheo Khemaka; sau khi đến, ngươi hãy nói với Tỳ-kheo Khemaka như vầy: ‘Thưa Hiền giả Khemaka, các vị Trưởng lão nói với Hiền giả như vầy: Này Hiền giả, năm uẩn chấp thủ này đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: sắc uẩn chấp thủ… (v.v.)… thức uẩn chấp thủ.
No ce kirāyasmā khemako imesu pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassati.
If Venerable Khemaka truly does not discern any self or anything belonging to self in these five clinging-aggregates,
Nếu quả thật Tôn giả Khemaka không nhận thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã trong năm uẩn chấp thủ này,
Tenahāyasmā khemako arahaṃ khīṇāsavo’’’ti.
then Venerable Khemaka is an arahant whose defilements are destroyed.”’”
thì Tôn giả Khemaka là một bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận’.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako…pe… therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘‘pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho; no ce kirāyasmā khemako imesu pañcasu upādānakkhandhesu kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassati, tenahāyasmā khemako arahaṃ khīṇāsavo’’ti.
“Yes, friend,” Venerable Dāsaka replied to the elder bhikkhus and then approached Venerable Khemaka… (and said this to Venerable Khemaka): ‘The elders, friend Khemaka, said this to you: “These five clinging-aggregates, friend, have been taught by the Blessed One, namely, the clinging-aggregate of form… feeling… perception… volitional formations… consciousness; if Venerable Khemaka truly does not discern any self or anything belonging to self in these five clinging-aggregates, then Venerable Khemaka is an arahant whose defilements are destroyed.”’
“Thưa vâng, Hiền giả,” Tôn giả Dāsaka vâng lời các vị Trưởng lão Tỳ-kheo, rồi đi đến chỗ Tôn giả Khemaka… (v.v.)… và nói với Tôn giả Khemaka rằng: “Thưa Hiền giả Khemaka, các vị Trưởng lão nói với Hiền giả như vầy: ‘Thưa Hiền giả, năm uẩn chấp thủ này đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: sắc uẩn chấp thủ… (v.v.)… thức uẩn chấp thủ; nếu quả thật Tôn giả Khemaka không nhận thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã trong năm uẩn chấp thủ này, thì Tôn giả Khemaka là một bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận’.”
‘‘Pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
* “These five clinging-aggregates, friends, have been taught by the Blessed One, namely, the clinging-aggregate of form… feeling… perception… volitional formations… consciousness.
“Thưa chư Hiền, năm uẩn chấp thủ này đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: sắc uẩn chấp thủ… (v.v.)… thức uẩn chấp thủ.
Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmi, na camhi arahaṃ khīṇāsavo; api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ, ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmī’’ti.
In these five clinging-aggregates, friends, I do not discern any self or anything belonging to self, but I am not an arahant whose defilements are destroyed. However, friends, regarding the five clinging-aggregates, the thought ‘I am’ has been attained by me, but I do not discern ‘This I am.’”
Thưa chư Hiền, trong năm uẩn chấp thủ này, tôi không nhận thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã, và tôi chưa phải là một bậc A-la-hán, các lậu hoặc chưa đoạn tận; tuy nhiên, thưa chư Hiền, đối với năm uẩn chấp thủ này, tôi đã đạt đến ‘tôi là’ (asmīti), nhưng tôi không nhận thấy ‘đây là tôi’.”
Atha kho āyasmā dāsako yena therā bhikkhū…pe… there bhikkhū etadavoca – ‘‘khemako, āvuso, bhikkhu evamāha – pañcime, āvuso, upādānakkhandhā vuttā bhagavatā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
Then Venerable Dāsaka approached the elder bhikkhus… (and having approached, he said) to the elder bhikkhus: “Friends, Venerable Khemaka says this: ‘These five clinging-aggregates, friends, have been taught by the Blessed One, namely, the clinging-aggregate of form… feeling… perception… volitional formations… consciousness.
Rồi thì, Tôn giả Dāsaka đi đến chỗ các vị Trưởng lão Tỳ-kheo… (v.v.)… và nói với các vị Trưởng lão Tỳ-kheo rằng: “Thưa chư Hiền, Tỳ-kheo Khemaka nói như vầy: Thưa chư Hiền, năm uẩn chấp thủ này đã được Thế Tôn thuyết giảng, đó là: sắc uẩn chấp thủ… (v.v.)… thức uẩn chấp thủ.
Imesu khvāhaṃ, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu na kiñci attaṃ vā attaniyaṃ vā samanupassāmi, na camhi arahaṃ khīṇāsavo; api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ, ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmī’’ti.
In these five clinging-aggregates, friends, I do not discern any self or anything belonging to self, but I am not an arahant whose defilements are destroyed. However, friends, regarding the five clinging-aggregates, the thought ‘I am’ has been attained by me, but I do not discern ‘This I am.’”
Thưa chư Hiền, trong năm uẩn chấp thủ này, tôi không nhận thấy bất cứ điều gì là tự ngã hay thuộc về tự ngã, và tôi chưa phải là một bậc A-la-hán, các lậu hoặc chưa đoạn tận; tuy nhiên, thưa chư Hiền, đối với năm uẩn chấp thủ này, tôi đã đạt đến ‘tôi là’, nhưng tôi không nhận thấy ‘đây là tôi’.”
‘‘Ehi tvaṃ, āvuso dāsaka, yena khemako bhikkhu tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā khemakaṃ bhikkhuṃ evaṃ vadehi – ‘therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – yametaṃ, āvuso khemaka, asmīti vadesi, kimetaṃ asmīti vadesi?
“Come, friend Dāsaka, approach Venerable Khemaka. Having approached, say this to Venerable Khemaka: ‘The elders, friend Khemaka, said this to you: “Friend Khemaka, as to this ‘I am’ that you speak of, what is this ‘I am’ that you speak of?
“Này Hiền giả Dāsaka, ngươi hãy đi đến chỗ Tỳ-kheo Khemaka; sau khi đến, ngươi hãy nói với Tỳ-kheo Khemaka như vầy: ‘Thưa Hiền giả Khemaka, các vị Trưởng lão nói với Hiền giả như vầy: Này Hiền giả Khemaka, điều mà Hiền giả nói là ‘tôi là’ đó, Hiền giả nói ‘tôi là’ là gì?
Rūpaṃ asmīti vadesi, aññatra rūpā asmīti vadesi, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ asmīti vadesi, aññatra viññāṇā asmīti vadesi.
Do you say ‘I am’ form, or do you say ‘I am’ apart from form? Do you say ‘I am’ feeling… perception… volitional formations… consciousness, or do you say ‘I am’ apart from consciousness?
Hiền giả nói ‘tôi là’ là sắc, hay Hiền giả nói ‘tôi là’ là khác sắc? Hiền giả nói ‘tôi là’ là thọ… tưởng… hành… thức, hay Hiền giả nói ‘tôi là’ là khác thức?
Yametaṃ, āvuso khemaka, asmīti vadesi.
Friend Khemaka, as to this ‘I am’ that you speak of,
Này Hiền giả Khemaka, điều mà Hiền giả nói là ‘tôi là’ đó.
Kimetaṃ asmīti vadesī’’’ti?
what is this ‘I am’ that you speak of?”’”
Hiền giả nói ‘tôi là’ là gì?”’
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā dāsako therānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yenāyasmā khemako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ khemakaṃ etadavoca – therā taṃ, āvuso khemaka, evamāhaṃsu – ‘‘yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesi?
“Yes, friend,” Venerable Dāsaka replied to the elder bhikkhus and then approached Venerable Khemaka. Having approached, he said to Venerable Khemaka: “The elders, friend Khemaka, said this to you: ‘Friend Khemaka, as to this “I am” that you speak of, what is this “I am” that you speak of?
“Thưa vâng, Hiền giả,” Tôn giả Dāsaka vâng lời các vị Trưởng lão Tỳ-kheo, rồi đi đến chỗ Tôn giả Khemaka; sau khi đến, Tôn giả nói với Tôn giả Khemaka rằng: “Thưa Hiền giả Khemaka, các vị Trưởng lão nói với Hiền giả như vầy: ‘Này Hiền giả Khemaka, điều mà Hiền giả nói là ‘tôi là’ đó, Hiền giả nói ‘tôi là’ là gì?
Rūpaṃ ‘asmī’ti vadesi aññatra rūpā ‘asmī’ti vadesi?
Do you say “I am” form, or do you say “I am” apart from form?
Hiền giả nói ‘tôi là’ là sắc, hay Hiền giả nói ‘tôi là’ là khác sắc?
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadesi aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadesi?
Do you say “I am” feeling… perception… volitional formations… consciousness, or do you say “I am” apart from consciousness?
Hiền giả nói ‘tôi là’ là thọ… tưởng… hành… thức, hay Hiền giả nói ‘tôi là’ là khác thức?
Yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesi’’ti?
Friend Khemaka, as to this “I am” that you speak of, what is this “I am” that you speak of?’”
Này Hiền giả Khemaka, điều mà Hiền giả nói là ‘tôi là’ đó, Hiền giả nói ‘tôi là’ là gì?”
‘‘Alaṃ, āvuso dāsaka, kiṃ imāya sandhāvanikāya!
“Enough, friend Dāsaka! What is the purpose of this running back and forth?
“Thôi đi, này Hiền giả Dāsaka, việc chạy đi chạy lại này có ích gì!
Āharāvuso, daṇḍaṃ; ahameva yena therā bhikkhū tenupasaṅkamissāmī’’ti.
Bring a staff, friend; I myself will approach the elder bhikkhus.”
Này Hiền giả, hãy mang gậy đến; chính tôi sẽ đi đến chỗ các vị Trưởng lão Tỳ-kheo.”
Atha kho āyasmā khemako daṇḍamolubbha yena therā bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā therehi bhikkhūhi saddhiṃ sammodi.
Then Venerable Khemaka, leaning on a staff, approached the elder bhikkhus. Having approached, he exchanged greetings with the elder bhikkhus.
Rồi thì, Tôn giả Khemaka nương gậy đi đến chỗ các vị Trưởng lão Tỳ-kheo; sau khi đến, Tôn giả chào hỏi các vị Trưởng lão Tỳ-kheo.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
When the courteous and amiable talk was finished, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, Tôn giả ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ khemakaṃ therā bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesi?
The elder bhikkhus then said to Venerable Khemaka as he sat to one side: “Friend Khemaka, as to this ‘I am’ that you speak of, what is this ‘I am’ that you speak of?
Khi Tôn giả Khemaka đã ngồi xuống một bên, các vị Trưởng lão Tỳ-kheo nói với Tôn giả rằng: “Này Hiền giả Khemaka, điều mà Hiền giả nói là ‘tôi là’ đó, Hiền giả nói ‘tôi là’ là gì?
Rūpaṃ ‘asmī’ti vadesi, aññatra rūpā ‘asmī’ti vadesi?
Do you say ‘I am’ form, or do you say ‘I am’ apart from form?
Hiền giả nói ‘tôi là’ là sắc, hay Hiền giả nói ‘tôi là’ là khác sắc?
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadesi, aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadesi?
Do you say ‘I am’ feeling… perception… volitional formations… consciousness, or do you say ‘I am’ apart from consciousness?
Hiền giả nói ‘tôi là’ là thọ… tưởng… hành… thức, hay Hiền giả nói ‘tôi là’ là khác thức?
Yametaṃ, āvuso khemaka, ‘asmī’ti vadesi, kimetaṃ ‘asmī’ti vadesī’’ti?
Friend Khemaka, as to this ‘I am’ that you speak of, what is this ‘I am’ that you speak of?”
Này Hiền giả Khemaka, điều mà Hiền giả nói là ‘tôi là’ đó, Hiền giả nói ‘tôi là’ là gì?”
‘‘Na khvāhaṃ, āvuso, rūpaṃ ‘asmī’ti vadāmi; napi aññatra rūpā ‘asmī’ti vadāmi.
“Friends, I do not say ‘I am’ form; nor do I say ‘I am’ apart from form.
“Thưa chư Hiền, tôi không nói ‘tôi là’ là sắc; cũng không nói ‘tôi là’ là khác sắc.
Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadāmi; napi aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadāmi.
I do not say ‘I am’ feeling… perception… volitional formations… consciousness; nor do I say ‘I am’ apart from consciousness.
Tôi không nói ‘tôi là’ là thọ… tưởng… hành… thức; cũng không nói ‘tôi là’ là khác thức.
Api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmi’’.
However, friends, regarding the five clinging-aggregates, the thought ‘I am’ has been attained by me, but I do not discern ‘This I am.’”
Tuy nhiên, thưa chư Hiền, đối với năm uẩn chấp thủ này, tôi đã đạt đến ‘tôi là’, nhưng tôi không nhận thấy ‘đây là tôi’.”
‘‘Seyyathāpi, āvuso, uppalassa vā padumassa vā puṇḍarīkassa vā gandho.
“Just as, friends, with the scent of a blue water lily, or a lotus, or a white water lily.
“Này chư Hiền, ví như mùi hương của hoa sen xanh (uppala), hay hoa sen hồng (paduma), hay hoa sen trắng (puṇḍarīka).
Yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘pattassa gandho’ti vā ‘vaṇṇassa* gandho’ti vā ‘kiñjakkhassa gandho’ti vā sammā nu kho so vadamāno vadeyyā’’ti?
Would one who said, ‘It is the scent of the petals,’ or ‘It is the scent of the color,’ or ‘It is the scent of the pollen’ be speaking correctly?”
Người nào nói rằng: ‘Đó là mùi hương của cánh hoa,’ hay ‘mùi hương của đài hoa,’ hay ‘mùi hương của nhụy hoa,’ người ấy có nói đúng không?”
‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
“No, friend.”
“Không phải vậy, thưa chư Hiền.”
‘‘Yathā kathaṃ, panāvuso, sammā byākaramāno byākareyyā’’ti?
“But how, friends, would one speak correctly?”
“Vậy thì, thưa chư Hiền, nói như thế nào mới là nói đúng?”
‘‘‘Pupphassa gandho’ti kho, āvuso, sammā byākaramāno byākareyyā’’ti.
“One would speak correctly, friend, by saying, ‘It is the scent of the flower.’”
“Thưa chư Hiền, nói rằng ‘đó là mùi hương của hoa’ mới là nói đúng.”
‘‘Evameva khvāhaṃ, āvuso, na rūpaṃ ‘asmī’ti vadāmi, napi aññatra rūpā ‘asmī’ti vadāmi.
“Just so, friends, I do not say ‘I am’ form; nor do I say ‘I am’ apart from form.
“Cũng vậy, thưa chư Hiền, tôi không nói ‘tôi là’ là sắc, cũng không nói ‘tôi là’ là khác sắc.
Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ ‘asmī’ti vadāmi, napi aññatra viññāṇā ‘asmī’ti vadāmi.
I do not say ‘I am’ feeling… perception… volitional formations… consciousness; nor do I say ‘I am’ apart from consciousness.
Tôi không nói ‘tôi là’ là thọ… tưởng… hành… thức, cũng không nói ‘tôi là’ là khác thức.
Api ca me, āvuso, pañcasu upādānakkhandhesu ‘asmī’ti adhigataṃ ‘ayamahamasmī’ti na ca samanupassāmi’’.
However, friends, regarding the five clinging-aggregates, the thought ‘I am’ has been attained by me, but I do not discern ‘This I am.’”
Tuy nhiên, thưa chư Hiền, đối với năm uẩn chấp thủ này, tôi đã đạt đến ‘tôi là’, nhưng tôi không nhận thấy ‘đây là tôi’.”
‘‘Kiñcāpi, āvuso, ariyasāvakassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni bhavanti, atha khvassa hoti – ‘yo ca pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato asmīti māno, asmīti chando, asmīti anusayo asamūhato.
“Even though, friends, the five lower fetters may have been abandoned by a noble disciple, yet there still remains in him the conceit ‘I am,’ the desire ‘I am,’ and the underlying tendency ‘I am’ which have not been uprooted from the five clinging-aggregates.
“Này chư Hiền, mặc dù năm hạ phần kiết sử của một vị Thánh đệ tử đã được đoạn trừ, nhưng đối với vị ấy vẫn còn tồn tại kiêu mạn ‘tôi là’, dục vọng ‘tôi là’, và tùy miên ‘tôi là’ chưa được nhổ tận gốc trong năm uẩn chấp thủ.
So aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati – iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti.
Then, at a later time, he dwells contemplating the rise and fall in the five clinging-aggregates thus: ‘Such is form, such is the origin of form, such is the disappearance of form; such is feeling… such is perception… such are volitional formations… such is consciousness, such is the origin of consciousness, such is the disappearance of consciousness.’
Sau một thời gian, vị ấy an trú quán chiếu sự sanh diệt của năm uẩn chấp thủ: ‘Sắc là như thế này, sự sanh khởi của sắc là như thế này, sự diệt tận của sắc là như thế này; thọ là như thế này… tưởng là như thế này… hành là như thế này… thức là như thế này, sự sanh khởi của thức là như thế này, sự diệt tận của thức là như thế này’.
Tassimesu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato yopissa hoti pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato ‘asmī’ti, māno ‘asmī’ti, chando ‘asmī’ti anusayo asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchati.
As he dwells contemplating the rise and fall in these five clinging-aggregates, that conceit ‘I am,’ that desire ‘I am,’ that underlying tendency ‘I am’ which has not been uprooted from the five clinging-aggregates also goes to uprooting.
Khi vị ấy an trú quán chiếu sự sanh diệt của năm uẩn chấp thủ này, thì kiêu mạn ‘tôi là’, dục vọng ‘tôi là’, và tùy miên ‘tôi là’ còn tồn tại trong năm uẩn chấp thủ của vị ấy, cũng sẽ được nhổ tận gốc.”
‘‘Seyyathāpi, āvuso, vatthaṃ saṃkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ.
“Just as, friends, a cloth that is soiled and stained with dirt.
Này các hiền giả, ví như một tấm vải dơ bẩn, bám đầy vết dơ.
Tamenaṃ sāmikā rajakassa anupadajjuṃ.
Its owners would hand it over to a washerman.
Các chủ nhân giao tấm vải dơ bẩn đó cho người thợ giặt.
Tamenaṃ rajako ūse vā khāre vā gomaye vā sammadditvā acche udake vikkhāleti.
The washerman would then scrub it thoroughly with alkaline earth, or lye, or cow dung, and rinse it in clear water.
Người thợ giặt chà xát tấm vải đó nhiều lần bằng xà phòng đất, hoặc xà phòng tro đã lọc, hoặc xà phòng phân bò, rồi giặt trong nước trong.
Kiñcāpi taṃ hoti vatthaṃ parisuddhaṃ pariyodātaṃ, atha khvassa hoti yeva anusahagato ūsagandho vā khāragandho vā gomayagandho vā asamūhato.
Even though that cloth becomes clean and bright, there still remains a subtle lingering smell of alkaline earth, or lye, or cow dung, which has not yet been removed.
Dù tấm vải đó đã trở nên sạch sẽ, tinh khiết, nhưng vẫn còn một chút mùi xà phòng đất, hoặc mùi xà phòng tro, hoặc mùi xà phòng phân bò chưa được loại bỏ hoàn toàn.
Tamenaṃ rajako sāmikānaṃ deti.
The washerman then gives it back to the owners.
Người thợ giặt trả lại tấm vải đó cho các chủ nhân.
Tamenaṃ sāmikā gandhaparibhāvite karaṇḍake nikkhipanti.
The owners place that cloth in a perfumed casket.
Các chủ nhân cất tấm vải đó vào một chiếc hộp đã được ướp hương.
Yopissa hoti anusahagato ūsagandho vā khāragandho vā gomayagandho vā asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchati.
And whatever subtle lingering smell of alkaline earth, or lye, or cow dung remained, it too is completely removed.
Và cái mùi xà phòng đất, hoặc mùi xà phòng tro, hoặc mùi xà phòng phân bò còn sót lại, chưa được loại bỏ hoàn toàn, cũng sẽ hoàn toàn biến mất.
Evameva kho, āvuso, kiñcāpi ariyasāvakassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni bhavanti, atha khvassa hoti yeva pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato ‘asmī’ti, māno ‘asmī’ti, chando ‘asmī’ti anusayo asamūhato.
In the same way, friends, even though an Ariyan disciple has abandoned the five lower fetters, there still remains a subtle lingering residue of 'I am' conceit, 'I am' craving, 'I am' clinging to the five aggregates of clinging, which has not yet been eradicated.
Cũng vậy, này các hiền giả, dù năm hạ phần kiết sử của một vị Thánh đệ tử đã được đoạn trừ, nhưng vẫn còn một chút tàn dư của kiêu mạn ‘Ta là’, dục vọng ‘Ta là’, và tùy miên ‘Ta là’ đối với năm uẩn bám víu chưa được nhổ tận gốc.
So aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati.
Later, that individual dwells observing the rise and fall of the five aggregates of clinging.
Sau một thời gian, vị ấy an trú quán chiếu sự sanh diệt của năm uẩn bám víu.
‘Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti.
'Such is form, such is the origin of form, such is the cessation of form; such is feeling... such is perception... such are formations... such is consciousness, such is the origin of consciousness, such is the cessation of consciousness.'
‘Đây là sắc, đây là sự sanh của sắc, đây là sự diệt của sắc; đây là thọ… đây là tưởng… đây là hành… đây là thức, đây là sự sanh của thức, đây là sự diệt của thức’.
Tassa imesu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato yopissa hoti pañcasu upādānakkhandhesu anusahagato ‘asmī’ti, māno ‘asmī’ti, chando ‘asmī’ti anusayo asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchatī’’ti.
As that individual dwells observing the rise and fall of these five aggregates of clinging, whatever subtle lingering residue of 'I am' conceit, 'I am' craving, 'I am' clinging to the five aggregates of clinging remained, it too is completely removed.”
Khi vị ấy an trú quán chiếu sự sanh diệt của năm uẩn bám víu này, thì cái tàn dư của kiêu mạn ‘Ta là’, dục vọng ‘Ta là’, và tùy miên ‘Ta là’ đối với năm uẩn bám víu chưa được nhổ tận gốc cũng sẽ hoàn toàn biến mất.”
Atha kho āyasmato channassa etadahosi – ‘‘mayhampi kho etaṃ evaṃ* hoti – ‘rūpaṃ aniccaṃ, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; rūpaṃ anattā, vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā.
Then it occurred to Venerable Channa: “This is how it is for me: 'Form is impermanent... consciousness is impermanent; form is not self, feeling... perception... formations... consciousness is not self.
Rồi Tôn giả Channa suy nghĩ: “Ta cũng nghĩ như vậy: ‘Sắc là vô thường, thọ… tưởng… hành… thức là vô thường; sắc là vô ngã, thọ… tưởng… hành… thức là vô ngã.
Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti.
All conditioned phenomena are impermanent, all phenomena are not self.'
Tất cả các hành là vô thường, tất cả các pháp là vô ngã.’
Atha ca pana me sabbasaṅkhārasamathe sabbūpadhipaṭinissagge taṇhākkhaye virāge nirodhe nibbāne cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati.
Yet my mind does not incline, nor become calm, nor settle, nor firmly resolve on the pacification of all conditioned phenomena, the relinquishing of all substrata of existence, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
Tuy nhiên, tâm ta không hướng đến, không tịnh tín, không an trụ, không giải thoát vào sự tịnh chỉ của tất cả các hành, sự từ bỏ tất cả các chấp thủ, sự diệt trừ tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Niết Bàn.
Paritassanā upādānaṃ uppajjati; paccudāvattati mānasaṃ – ‘atha ko carahi me attā’ti?
Agitation and clinging arise; my mind recoils, thinking: 'Then what, indeed, is my self?'
Sự lo lắng, sự chấp thủ sanh khởi; tâm ta quay trở lại với ý nghĩ: ‘Vậy thì cái gì là tự ngã của ta?’
Na kho panevaṃ dhammaṃ passato hoti.
But for one who sees the Dhamma, this is not the case.
Thật vậy, khi thấy pháp như vậy thì không có điều này.
Ko nu kho me tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyya’’nti.
Who, then, could teach me the Dhamma in such a way that I may see the Dhamma?”
Vậy ai có thể thuyết pháp cho ta để ta có thể thấy được pháp?”
‘‘Ekamidāhaṃ, āvuso ānanda, samayaṃ bārāṇasiyaṃ viharāmi isipatane migadāye.
“At one time, friend Ānanda, I was dwelling in Varanasi, at Isipatana in the Deer Park.
“Này hiền giả Ānanda, một thời con đang trú tại Isipatana, Migadāya, gần Bārāṇasī.
Atha khvāhaṃ, āvuso, sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito avāpuraṇaṃ ādāya vihārena vihāraṃ upasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavocaṃ – ‘ovadantu maṃ āyasmanto therā, anusāsantu maṃ āyasmanto therā, karontu me āyasmanto therā dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyya’nti.
Then, friend, in the evening, I rose from my seclusion, took my key, and went from vihāra to vihāra; having approached, I said to the elder bhikkhus: 'Friends, venerable elders, instruct me, advise me, let the venerable elders give me a discourse on the Dhamma, so that I may see the Dhamma.'
Rồi, này hiền giả, vào buổi chiều, sau khi rời khỏi nơi độc cư, con cầm chìa khóa đi từ tịnh xá này sang tịnh xá khác; sau khi đến, con nói với các Trưởng lão Tỳ-kheo: ‘Kính xin các Trưởng lão Tôn giả hãy khuyên bảo con, hãy giáo huấn con, kính xin các Trưởng lão Tôn giả hãy thuyết pháp cho con để con có thể thấy được pháp.’
Evaṃ vutte maṃ, āvuso, therā bhikkhū etadavocuṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso channa, aniccaṃ; vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; rūpaṃ anattā…pe… viññāṇaṃ anattā.
When this was said to me, friend, the elder bhikkhus said: 'Form, friend Channa, is impermanent; feeling... perception... formations... consciousness is impermanent; form is not self... consciousness is not self.
Khi con được nói như vậy, này hiền giả, các Trưởng lão Tỳ-kheo nói với con: ‘Này hiền giả Channa, sắc là vô thường; thọ… tưởng… hành… thức là vô thường; sắc là vô ngã… (vân vân)… thức là vô ngã.
Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’’’ti.
All conditioned phenomena are impermanent, all phenomena are not self.'”
Tất cả các hành là vô thường, tất cả các pháp là vô ngã.’”
‘‘Tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi – ‘mayhampi kho etaṃ evaṃ hoti – rūpaṃ aniccaṃ…pe… viññāṇaṃ aniccaṃ, rūpaṃ anattā, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā.
“Then it occurred to me, friend: 'This is how it is for me: Form is impermanent... consciousness is impermanent; form is not self, feeling... perception... formations... consciousness is not self.
“Này hiền giả, khi đó con suy nghĩ: ‘Ta cũng nghĩ như vậy: sắc là vô thường… (vân vân)… thức là vô thường, sắc là vô ngã, thọ… tưởng… hành… thức là vô ngã.
Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti.
All conditioned phenomena are impermanent, all phenomena are not self.'
Tất cả các hành là vô thường, tất cả các pháp là vô ngã.’
Atha ca pana me sabbasaṅkhārasamathe sabbūpadhipaṭinissagge taṇhākkhaye virāge nirodhe nibbāne cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati.
Yet my mind does not incline, nor become calm, nor settle, nor firmly resolve on the pacification of all conditioned phenomena, the relinquishing of all substrata of existence, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
Tuy nhiên, tâm ta không hướng đến, không tịnh tín, không an trụ, không giải thoát vào sự tịnh chỉ của tất cả các hành, sự từ bỏ tất cả các chấp thủ, sự diệt trừ tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Niết Bàn.
Paritassanā upādānaṃ uppajjati; paccudāvattati mānasaṃ – ‘atha ko carahi me attā’ti?
Agitation and clinging arise; my mind recoils, thinking: 'Then what, indeed, is my self?'
Sự lo lắng, sự chấp thủ sanh khởi; tâm ta quay trở lại với ý nghĩ: ‘Vậy thì cái gì là tự ngã của ta?’
Na kho panevaṃ dhammaṃ passato hoti.
But for one who sees the Dhamma, this is not the case.
Thật vậy, khi thấy pháp như vậy thì không có điều này.
Ko nu kho me tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti!
Who, then, could teach me the Dhamma in such a way that I may see the Dhamma!”
Vậy ai có thể thuyết pháp cho ta để ta có thể thấy được pháp!”
‘‘Sammukhā metaṃ, āvuso channa, bhagavato sutaṃ, sammukhā ca paṭiggahitaṃ kaccānagottaṃ bhikkhuṃ ovadantassa – dvayanissito khvāyaṃ, kaccāna, loko yebhuyyena atthitañceva natthitañca.
“This, friend Channa, I heard directly from the Blessed One and received directly from him, when he was instructing the bhikkhu named Kaccānagotta: ‘This world, Kaccāna, is for the most part inclined towards two views: existence and non-existence.
“Này hiền giả Channa, tôi đã được nghe trực tiếp từ Đức Thế Tôn, đã được lãnh thọ trực tiếp khi Ngài giáo giới cho Tỳ-kheo Kaccānagotta rằng: Này Kaccāna, thế gian này phần lớn y cứ vào hai cực đoan: thường kiến và đoạn kiến.
Lokasamudayaṃ kho, kaccāna, yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā loke natthitā, sā na hoti.
When one sees the origination of the world as it actually is with right wisdom, the notion of non-existence in the world does not occur.
Này Kaccāna, đối với người thấy sự tập khởi của thế gian như thật bằng chánh trí tuệ, thì đoạn kiến trong thế gian không tồn tại.
Lokanirodhaṃ kho, kaccāna, yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā loke atthitā, sā na hoti.
When one sees the cessation of the world as it actually is with right wisdom, the notion of existence in the world does not occur.
Này Kaccāna, đối với người thấy sự đoạn diệt của thế gian như thật bằng chánh trí tuệ, thì thường kiến trong thế gian không tồn tại.
Upayupādānābhinivesavinibandho khvāyaṃ, kaccāna, loko yebhuyyena taṃ cāyaṃ upayupādānaṃ cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayaṃ na upeti na upādiyati nādhiṭṭhāti ‘attā me’ti.
This world, Kaccāna, is for the most part bound by clinging, attachment, mental fixation, adherence, and underlying tendencies. But this noble disciple does not approach, does not cling to, and does not fixate on that clinging, attachment, mental fixation, adherence, and underlying tendency of the mind as ‘This is my self.’
Này Kaccāna, thế gian này phần lớn bị ràng buộc bởi sự tiếp cận, chấp thủ, và thiên kiến. Nhưng vị ấy không tiếp cận, không chấp thủ, không an trú vào sự thiên kiến, tùy miên nơi tâm rằng ‘đây là tự ngã của ta’.
Dukkhameva uppajjamānaṃ uppajjati, dukkhaṃ nirujjhamānaṃ nirujjhatīti na kaṅkhati na vicikicchati.
When suffering arises, only suffering arises; when suffering ceases, only suffering ceases. He does not doubt or waver.
Khi khổ sinh khởi, chính là khổ đang sinh khởi; khi khổ diệt đi, chính là khổ đang diệt đi. Vị ấy không hoài nghi, không phân vân.
Aparappaccayā ñāṇamevassa ettha hoti.
His knowledge here is independent of others.
Nơi đây, trí tuệ của vị ấy tự sinh khởi, không do duyên nơi người khác.
Ettāvatā kho, kaccāna, sammādiṭṭhi hoti.
To this extent, Kaccāna, there is right view.
Này Kaccāna, đến mức độ này là có chánh kiến.
Sabbamatthīti kho, kaccāna, ayameko anto.
‘All exists,’ Kaccāna, this is one extreme.
Này Kaccāna, ‘tất cả đều có’ là một cực đoan.
Sabbaṃ natthīti ayaṃ dutiyo anto.
‘All does not exist,’ this is the second extreme.
‘Tất cả đều không có’ là cực đoan thứ hai.
Ete te, kaccāna, ubho ante anupagamma majjhena tathāgato dhammaṃ deseti – avijjāpaccayā saṅkhārā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
Without approaching these two extremes, Kaccāna, the Tathāgata teaches the Dhamma by the middle way: ‘With ignorance as condition, formations arise; with formations as condition, consciousness… and so on… Thus arises this whole mass of suffering.
Này Kaccāna, không đi đến hai cực đoan ấy, Như Lai thuyết Pháp theo trung đạo: Do vô minh làm duyên, các hành sinh khởi; do các hành làm duyên, thức sinh khởi… Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.
Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti.
With the complete fading away and cessation of ignorance, formations cease… and so on… Thus ceases this whole mass of suffering.’”
Do sự ly tham và đoạn diệt vô minh không còn dư tàn, các hành diệt… Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.”
‘‘Yaṃ kiñci, rāhula, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
“Whatever form, Rāhula, whether past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—all form should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
“Này Rāhula, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, tương lai hay hiện tại, dù bên trong hay bên ngoài, dù thô hay tế, dù thấp kém hay cao thượng, dù xa hay gần, tất cả sắc ấy, vị ấy thấy như thật bằng chánh trí tuệ rằng: ‘Cái này không phải của tôi, đây không phải là tôi, đây không phải tự ngã của tôi’.
Yā kāci vedanā … yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā…pe… sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling… whatever perception… whatever volitional formations… whatever consciousness, whether past, future, or present; internal or external… coarse or subtle; inferior or superior; far or near—all consciousness should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, dù quá khứ, tương lai hay hiện tại, dù bên trong hay bên ngoài… tất cả thức ấy, vị ấy thấy như thật bằng chánh trí tuệ rằng: ‘Cái này không phải của tôi, đây không phải là tôi, đây không phải tự ngã của tôi’.
Evaṃ kho, rāhula, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti.
It is by knowing thus, Rāhula, and by seeing thus, that the underlying tendencies of ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit do not arise in this conscious body and in all external signs.”
Này Rāhula, khi biết như vậy, thấy như vậy, các tùy miên về ngã kiến, ngã sở kiến và ngã mạn không còn tồn tại trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Kinh thứ chín.
92. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
92. Nhân duyên ở Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rāhulo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhāsamatikkantaṃ santaṃ suvimutta’’nti?
Having sat down to one side, Venerable Rāhula said to the Blessed One: “How, Bhante, by knowing and seeing what, does the mind become free from ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit, transcending all measures, peaceful, and well-liberated in this conscious body and in all external signs?”
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rāhula bạch với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, làm thế nào để biết, làm thế nào để thấy, mà tâm thoát khỏi ngã kiến, ngã sở kiến và ngã mạn, vượt qua các loại ngã mạn, tịch tịnh, và hoàn toàn giải thoát trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài?”
‘‘Yaṃ kiñci, rāhula, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti.
“Whatever form, Rāhula, whether past, future, or present; internal or external… far or near—having seen all form as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self,’ one is liberated without clinging.
“Này Rāhula, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, tương lai hay hiện tại, dù bên trong hay bên ngoài… dù xa hay gần, sau khi thấy tất cả sắc ấy như thật bằng chánh trí tuệ rằng: ‘Cái này không phải của tôi, đây không phải là tôi, đây không phải tự ngã của tôi’, vị ấy được giải thoát do không còn chấp thủ.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti.
Whatever feeling… whatever perception… whatever volitional formations… whatever consciousness, whether past, future, or present; internal or external; coarse or subtle; inferior or superior; far or near—having seen all consciousness as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self,’ one is liberated without clinging.
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, dù quá khứ, tương lai hay hiện tại, dù bên trong hay bên ngoài, dù thô hay tế, dù thấp kém hay cao thượng, dù xa hay gần, sau khi thấy tất cả thức ấy như thật bằng chánh trí tuệ rằng: ‘Cái này không phải của tôi, đây không phải là tôi, đây không phải tự ngã của tôi’, vị ấy được giải thoát do không còn chấp thủ.
Evaṃ kho, rāhula, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimutta’’nti.
It is by knowing thus, Rāhula, and by seeing thus, that the mind becomes free from ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit, transcending all measures, peaceful, and well-liberated in this conscious body and in all external signs.”
Này Rāhula, khi biết như vậy, thấy như vậy, tâm thoát khỏi ngã kiến, ngã sở kiến và ngã mạn, vượt qua các loại ngã mạn, tịch tịnh, và hoàn toàn giải thoát trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Kinh thứ mười.
93. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
93. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, nadī pabbateyyā ohārinī dūraṅgamā sīghasotā.
“Monks, just as a mountain river, swift-flowing, far-reaching, carrying away debris downstream.
“Này các Tỳ-kheo, ví như có một dòng sông từ trên núi chảy xuống, chảy xa, dòng chảy xiết.
Tassā ubhosu tīresu* kāsā cepi jātā assu, te naṃ ajjholambeyyuṃ; kusā cepi jātā assu, te naṃ ajjholambeyyuṃ; pabbajā* cepi jātā assu, te naṃ ajjholambeyyuṃ; bīraṇā cepi jātā assu, te naṃ ajjholambeyyuṃ; rukkhā cepi jātā assu, te naṃ ajjholambeyyuṃ.
If kāsā grass were to grow on both its banks, they would overhang it; if kusā grass were to grow, they would overhang it; if pabbajā reeds were to grow, they would overhang it; if bīraṇā grass were to grow, they would overhang it; if trees were to grow, they would overhang it.
Nếu ở hai bên bờ của nó có cỏ kāsa mọc, chúng sẽ rủ xuống che phủ; nếu có cỏ kusa mọc, chúng sẽ rủ xuống che phủ; nếu có cỏ pabbaja mọc, chúng sẽ rủ xuống che phủ; nếu có cỏ bīraṇa mọc, chúng sẽ rủ xuống che phủ; nếu có cây cối mọc, chúng sẽ rủ xuống che phủ.
Tassā puriso sotena vuyhamāno kāse cepi gaṇheyya, te palujjeyyuṃ.
If a person being carried away by the current were to grasp the kāsā grass, they would break off.
Một người bị dòng nước cuốn trôi, nếu nắm lấy cỏ kāsa, chúng sẽ gãy.
So tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjeyya.
Because of that, he would meet with misfortune and ruin.
Do nhân duyên đó, người ấy sẽ gặp phải tai họa, khốn khổ.
Kuse cepi gaṇheyya, pabbaje cepi gaṇheyya, bīraṇe cepi gaṇheyya, rukkhe cepi gaṇheyya, te palujjeyyuṃ.
If he were to grasp the kusā grass, or the pabbajā reeds, or the bīraṇā grass, or the trees, they would break off.
Nếu nắm lấy cỏ kusa, nếu nắm lấy cỏ pabbaja, nếu nắm lấy cỏ bīraṇa, nếu nắm lấy cây cối, chúng sẽ gãy.
So tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjeyya.
Because of that, he would meet with misfortune and ruin.
Do nhân duyên đó, người ấy sẽ gặp phải tai họa, khốn khổ.
Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Even so, bhikkhus, an uninstructed ordinary person, not seeing the noble ones, not skilled in the Dhamma of the noble ones, not disciplined in the Dhamma of the noble ones; not seeing the good people, not skilled in the Dhamma of the good people, not disciplined in the Dhamma of the good people—perceives rūpa as self, or self as possessing rūpa; or rūpa as in self, or self as in rūpa.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, người phàm phu vô văn, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo Thánh pháp, không được huấn luyện trong Thánh pháp; không thấy các bậc thiện trí, không thông thạo pháp của bậc thiện trí, không được huấn luyện trong pháp của bậc thiện trí, quán chiếu sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Tassa taṃ rūpaṃ palujjati.
That rūpa of his perishes.
Sắc ấy của người ấy hoại diệt.
So tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjati.
From that cause, he falls into loss and misfortune.
Do nguyên nhân ấy, người ấy rơi vào sự hoại diệt không có sự tăng trưởng và an lạc.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He perceives feeling… perception… volitional formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Cảm thọ… tưởng… các hành… thức, người ấy quán chiếu thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức; hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Tassa taṃ viññāṇaṃ palujjati.
That consciousness of his perishes.
Thức ấy của người ấy hoại diệt.
So tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjati.
From that cause, he falls into loss and misfortune.
Do nguyên nhân ấy, người ấy rơi vào sự hoại diệt không có sự tăng trưởng và an lạc.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is rūpa permanent or impermanent?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?
‘‘Aniccaṃ bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling… perception… volitional formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Cảm thọ… tưởng… các hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Therefore, …pe… seeing thus, …pe… he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Do vậy… (tương tự)… khi thấy như vậy… (tương tự)… người ấy biết rằng không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
Paṭhamaṃ.
First.
Thứ nhất.
94. Sāvatthinidānaṃ.
94. At Sāvatthī.
94. Tại Sāvatthī.
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, lokena vivadāmi, lokova mayā vivadati.
“I, bhikkhus, do not dispute with the world; it is the world that disputes with me.
“Này các Tỳ-khưu, Ta không tranh chấp với thế gian, mà thế gian tranh chấp với Ta.
Na, bhikkhave, dhammavādī kenaci lokasmiṃ vivadati.
Bhikkhus, one who speaks Dhamma does not dispute with anyone in the world.
Này các Tỳ-khưu, người nói Pháp không tranh chấp với bất cứ ai trong thế gian.
Yaṃ, bhikkhave, natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ, ahampi taṃ ‘natthī’ti vadāmi.
What, bhikkhus, is not agreed upon as existing by the wise in the world, that also I say ‘does not exist’.
Này các Tỳ-khưu, điều gì mà những bậc trí giả trong thế gian cho là không tồn tại, Ta cũng nói là ‘không tồn tại’.
Yaṃ, bhikkhave, atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ, ahampi taṃ ‘atthī’ti vadāmi’’.
What, bhikkhus, is agreed upon as existing by the wise in the world, that also I say ‘does exist’.”
Này các Tỳ-khưu, điều gì mà những bậc trí giả trong thế gian cho là tồn tại, Ta cũng nói là ‘tồn tại’.”
‘‘Kiñca, bhikkhave, natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ, yamahaṃ ‘natthī’ti vadāmi?
“And what, bhikkhus, is not agreed upon as existing by the wise in the world, that I say ‘does not exist’?
“Này các Tỳ-khưu, điều gì mà những bậc trí giả trong thế gian cho là không tồn tại, mà Ta cũng nói là ‘không tồn tại’?
Rūpaṃ, bhikkhave, niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ; ahampi taṃ ‘natthī’ti vadāmi.
Rūpa, bhikkhus, that is permanent, stable, eternal, not subject to change—this is not agreed upon as existing by the wise in the world; and that also I say ‘does not exist’.
Này các Tỳ-khưu, sắc là thường, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, điều này những bậc trí giả trong thế gian cho là không tồn tại; Ta cũng nói là ‘không tồn tại’.
Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ; ahampi taṃ ‘natthī’ti vadāmi.
Feeling… perception… volitional formations… consciousness, bhikkhus, that is permanent, stable, eternal, not subject to change—this is not agreed upon as existing by the wise in the world; and that also I say ‘does not exist’.
Cảm thọ… tưởng… các hành… thức là thường, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, điều này những bậc trí giả trong thế gian cho là không tồn tại; Ta cũng nói là ‘không tồn tại’.
Idaṃ kho, bhikkhave, natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ; ahampi taṃ ‘natthī’ti vadāmi’’.
This, bhikkhus, is what is not agreed upon as existing by the wise in the world; and that also I say ‘does not exist’.”
Này các Tỳ-khưu, đây là điều mà những bậc trí giả trong thế gian cho là không tồn tại; Ta cũng nói là ‘không tồn tại’.”
‘‘Kiñca, bhikkhave, atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ, yamahaṃ ‘atthī’ti vadāmi?
“And what, bhikkhus, is agreed upon as existing by the wise in the world, that I say ‘does exist’?
“Này các Tỳ-khưu, điều gì mà những bậc trí giả trong thế gian cho là tồn tại, mà Ta cũng nói là ‘tồn tại’?
Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ; ahampi taṃ ‘atthī’ti vadāmi.
Rūpa, bhikkhus, that is impermanent, suffering, subject to change—this is agreed upon as existing by the wise in the world; and that also I say ‘does exist’.
Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường, khổ, có tính biến đổi, điều này những bậc trí giả trong thế gian cho là tồn tại; Ta cũng nói là ‘tồn tại’.
Vedanā aniccā…pe… viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ; ahampi taṃ ‘atthī’ti vadāmi.
Feeling is impermanent…pe… consciousness is impermanent, suffering, subject to change—this is agreed upon as existing by the wise in the world; and that also I say ‘does exist’.
Cảm thọ là vô thường… (tương tự)… thức là vô thường, khổ, có tính biến đổi, điều này những bậc trí giả trong thế gian cho là tồn tại; Ta cũng nói là ‘tồn tại’.
Idaṃ kho, bhikkhave, atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ; ahampi taṃ ‘atthī’ti vadāmi’’.
This, bhikkhus, is what is agreed upon as existing by the wise in the world; and that also I say ‘does exist’.”
Này các Tỳ-khưu, đây là điều mà những bậc trí giả trong thế gian cho là tồn tại; Ta cũng nói là ‘tồn tại’.”
‘‘Kiñca, bhikkhave, loke lokadhammo, taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti, abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti?
“And what, bhikkhus, is the worldly phenomenon in the world which the Tathāgata fully comprehends and realizes, and having fully comprehended and realized it, teaches, explains, proclaims, establishes, reveals, analyzes, and makes clear?
“Này các Tỳ-khưu, pháp thế gian nào trong thế gian mà Như Lai đã giác ngộ hoàn toàn và thâm nhập hoàn toàn, sau khi giác ngộ hoàn toàn và thâm nhập hoàn toàn, Ngài tuyên bố, giảng dạy, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm rõ?
Rūpaṃ, bhikkhave, loke lokadhammo taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti.
Rūpa, bhikkhus, is a worldly phenomenon in the world, which the Tathāgata fully comprehends and realizes.
Này các Tỳ-khưu, sắc là pháp thế gian trong thế gian, Như Lai đã giác ngộ hoàn toàn và thâm nhập hoàn toàn.
Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti.
Having fully comprehended and realized it, he teaches it, explains it, proclaims it, establishes it, reveals it, analyzes it, and makes it clear.
Sau khi giác ngộ hoàn toàn và thâm nhập hoàn toàn, Ngài tuyên bố, giảng dạy, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm rõ.
‘‘Yo, bhikkhave, tathāgatena evaṃ ācikkhiyamāne desiyamāne paññapiyamāne paṭṭhapiyamāne vivariyamāne vibhajiyamāne uttānīkariyamāne na jānāti na passati tamahaṃ, bhikkhave, bālaṃ puthujjanaṃ andhaṃ acakkhukaṃ ajānantaṃ apassantaṃ kinti karomi!
“When the Tathāgata, bhikkhus, teaches, explains, proclaims, establishes, reveals, analyzes, and makes clear in this way, if anyone does not know or see, what can I do for that foolish, ordinary person, blind, without eyes, not knowing, not seeing!
“Này các Tỳ-khưu, khi Như Lai tuyên bố, giảng dạy, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm rõ như vậy mà ai không biết, không thấy, thì Ta làm gì được cho người phàm phu ngu si, mù lòa, không mắt, không biết, không thấy ấy!
Vedanā, bhikkhave, loke lokadhammo…pe… saññā, bhikkhave… saṅkhārā, bhikkhave… viññāṇaṃ, bhikkhave, loke lokadhammo taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti.
Feeling, bhikkhus, is a worldly phenomenon in the world…pe… perception, bhikkhus, is… volitional formations, bhikkhus, are… consciousness, bhikkhus, is a worldly phenomenon in the world, which the Tathāgata fully comprehends and realizes.
Này các Tỳ-khưu, cảm thọ là pháp thế gian trong thế gian… (tương tự)… tưởng, này các Tỳ-khưu… các hành, này các Tỳ-khưu… thức, này các Tỳ-khưu, là pháp thế gian trong thế gian, Như Lai đã giác ngộ hoàn toàn và thâm nhập hoàn toàn.
Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti.
Having fully comprehended and realized it, he teaches it, explains it, proclaims it, establishes it, reveals it, analyzes it, and makes it clear.
Sau khi giác ngộ hoàn toàn và thâm nhập hoàn toàn, Ngài tuyên bố, giảng dạy, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm rõ.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ayaṃ gaṅgā nadī mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ āvaheyya.
“Suppose, bhikkhus, this river Gaṅgā carries along a great ball of foam.
“Này các Tỳ-khưu, ví như sông Gaṅgā này cuốn trôi một khối bọt lớn.
Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya.
A man with good sight would see it, observe it, and examine it carefully with wisdom.
Người có mắt sẽ thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya.
As he sees it, observes it, and examines it carefully with wisdom, it would appear to him empty, hollow, and without substance.
Khi người ấy thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn, thì khối bọt ấy chỉ hiện ra là rỗng không, là trống rỗng, là không có cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, pheṇapiṇḍe sāro?
For what substance, bhikkhus, could there be in a ball of foam?
Này các Tỳ-khưu, trong khối bọt ấy, có gì là cốt lõi?
Evameva kho, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati.
Even so, bhikkhus, whatever rūpa, past, future, or present…pe… far or near, a bhikkhu sees it, observes it, and examines it carefully with wisdom.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào, thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại… (tương tự)… xa hay gần, Tỳ-khưu ấy thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati.
As he sees it, observes it, and examines it carefully with wisdom, it appears to him empty, hollow, and without substance.
Khi Tỳ-khưu ấy thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn, thì sắc ấy chỉ hiện ra là rỗng không, là trống rỗng, là không có cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, rūpe sāro?
For what substance, bhikkhus, could there be in rūpa?
Này các Tỳ-khưu, trong sắc ấy, có gì là cốt lõi?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, saradasamaye thullaphusitake deve vassante udake udakapubbuḷaṃ* uppajjati ceva nirujjhati ca.
“Suppose, bhikkhus, in the autumn, when the sky is thick with clouds, and heavy raindrops are falling, a water-bubble arises in the water and simultaneously vanishes.
“Này các Tỳ-khưu, ví như vào mùa thu, khi mưa lớn trút xuống, bọt nước nổi lên và tan biến trong nước.
Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya.
A man with good sight would see it, observe it, and examine it carefully with wisdom.
Người có mắt sẽ thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya.
As he sees it, observes it, and examines it carefully with wisdom, it would appear to him empty, hollow, and without substance.
Khi người ấy thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn, thì bọt nước ấy chỉ hiện ra là rỗng không, là trống rỗng, là không có cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, udakapubbuḷe sāro?
For what substance, bhikkhus, could there be in a water-bubble?
Này các Tỳ-khưu, trong bọt nước ấy, có gì là cốt lõi?
Evameva kho, bhikkhave, yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā…pe… yā dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati.
Even so, bhikkhus, whatever feeling, past, future, or present…pe… far or near, a bhikkhu sees it, observes it, and examines it carefully with wisdom.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ cảm thọ nào, thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại… (tương tự)… xa hay gần, Tỳ-khưu ấy thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati.
As he sees it, observes it, and examines it carefully with wisdom, it appears to him empty, hollow, and without substance.
Khi Tỳ-khưu ấy thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn, thì cảm thọ ấy chỉ hiện ra là rỗng không, là trống rỗng, là không có cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, vedanāya sāro?
For what substance, bhikkhus, could there be in feeling?
Này các Tỳ-khưu, trong cảm thọ ấy, có gì là cốt lõi?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gimhānaṃ pacchime māse ṭhite majjhanhike kāle marīcikā phandati.
“Suppose, bhikkhus, in the last month of the hot season, at noon, a mirage flickers.
“Này các Tỳ-khưu, ví như vào tháng cuối mùa hè, giữa trưa, ảo ảnh rung động.
Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya.
A man with good sight would see it, observe it, and examine it carefully with wisdom.
Người có mắt sẽ thấy, nhìn kỹ, quán sát một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya…pe… kiñhi siyā, bhikkhave, marīcikāya sāro?
To him, seeing that, observing it, examining it carefully, it would appear as empty, it would appear as void… For what indeed, bhikkhus, could be the essence of a mirage?
Khi người ấy nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn, nó sẽ hiện ra trống rỗng, sẽ hiện ra vô ích… Này các Tỳ-khưu, có gì là cốt lõi trong một ảo ảnh (marīcikā)?
Evameva kho, bhikkhave, yā kāci saññā…pe….
Even so, indeed, bhikkhus, whatever perception….
Này các Tỳ-khưu, cũng vậy, bất cứ nhận thức (saññā) nào…pe….
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ* ādāya vanaṃ paviseyya.
‘‘Just as, bhikkhus, a man, seeking essence, searching for essence, wandering in search of essence, might take a sharp axe and enter a forest.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người tìm kiếm cốt lõi, truy cầu cốt lõi, đi tìm cốt lõi, mang theo một chiếc rìu sắc bén, đi vào rừng.
So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ* .
There he might see a great, straight, young banana tree, not yet bearing a bud.
Ở đó, người ấy thấy một thân cây chuối lớn, thẳng, non, chưa có mầm phụ.
Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya.
He would cut it at the root; having cut it at the root, he would cut it at the tip; having cut it at the tip, he would strip away its leaf-sheaths.
Người ấy chặt nó ở gốc; chặt ở gốc xong, chặt ở ngọn; chặt ở ngọn xong, bóc tách từng lớp lá.
So tassa pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ!
Stripping away its leaf-sheaths, he would not find even sapwood, how much less heartwood!
Khi người ấy bóc tách từng lớp lá, người ấy sẽ không tìm thấy cả phần vỏ ngoài, nói gì đến cốt lõi!
Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya.
A sharp-sighted man would see it, observe it, examine it carefully.
Một người có mắt nhìn thấy nó, chiêm nghiệm nó, quán xét nó một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya.
To him, seeing that, observing it, examining it carefully, it would appear as empty, it would appear as void, it would appear as without essence.
Khi người ấy nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn, nó sẽ hiện ra trống rỗng, sẽ hiện ra vô ích, sẽ hiện ra vô cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, kadalikkhandhe sāro?
For what indeed, bhikkhus, could be the essence of a banana tree trunk?
Này các Tỳ-khưu, có gì là cốt lõi trong một thân cây chuối?
Evameva kho, bhikkhave, ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā…pe… ye dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati.
Even so, indeed, bhikkhus, whatever formations, past, future, present… whether far or near, a bhikkhu sees them, observes them, examines them carefully.
Này các Tỳ-khưu, cũng vậy, bất cứ các hành (saṅkhāra) nào, quá khứ, vị lai, hiện tại…pe… dù xa hay gần, vị Tỳ-khưu nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati.
To him, seeing them, observing them, examining them carefully, they appear as empty, they appear as void, they appear as without essence.
Khi vị ấy nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn, nó sẽ hiện ra trống rỗng, sẽ hiện ra vô ích, sẽ hiện ra vô cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, saṅkhāresu sāro?
For what indeed, bhikkhus, could be the essence of formations?
Này các Tỳ-khưu, có gì là cốt lõi trong các hành (saṅkhāra)?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, māyākāro vā māyākārantevāsī vā catumahāpathe* māyaṃ vidaṃseyya.
‘‘Just as, bhikkhus, a magician or a magician’s apprentice might display a magical illusion at a crossroads.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một ảo thuật gia hoặc đệ tử của ảo thuật gia biểu diễn ảo thuật tại ngã tư đường.
Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya.
A sharp-sighted man would see it, observe it, examine it carefully.
Một người có mắt nhìn thấy nó, chiêm nghiệm nó, quán xét nó một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya.
To him, seeing that, observing it, examining it carefully, it would appear as empty, it would appear as void, it would appear as without essence.
Khi người ấy nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn, nó sẽ hiện ra trống rỗng, sẽ hiện ra vô ích, sẽ hiện ra vô cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, māyāya sāro?
For what indeed, bhikkhus, could be the essence of a magical illusion?
Này các Tỳ-khưu, có gì là cốt lõi trong một trò ảo thuật?
Evameva kho, bhikkhave, yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati.
Even so, indeed, bhikkhus, whatever consciousness, past, future, present… whether far or near, a bhikkhu sees it, observes it, examines it carefully.
Này các Tỳ-khưu, cũng vậy, bất cứ thức (viññāṇa) nào, quá khứ, vị lai, hiện tại…pe… dù xa hay gần, vị Tỳ-khưu nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn.
Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati.
To him, seeing it, observing it, examining it carefully, it appears as empty, it appears as void, it appears as without essence.
Khi vị ấy nhìn thấy, chiêm nghiệm, quán xét một cách đúng đắn, nó sẽ hiện ra trống rỗng, sẽ hiện ra vô ích, sẽ hiện ra vô cốt lõi.
Kiñhi siyā, bhikkhave, viññāṇe sāro?
For what indeed, bhikkhus, could be the essence of consciousness?
Này các Tỳ-khưu, có gì là cốt lõi trong thức (viññāṇa)?
96. Sāvatthinidānaṃ.
96. The cause at Sāvatthī.
96. Tại Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bhante, kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati?
Seated to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: ‘‘Is there, Venerable Sir, any form that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so?
Một Tỳ-khưu nọ ngồi sang một bên, bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, có sắc (rūpa) nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy chăng?
Atthi nu kho, bhante, kāci vedanā yā vedanā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassati?
Is there, Venerable Sir, any feeling that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so?
Bạch Thế Tôn, có thọ (vedanā) nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy chăng?
Atthi nu kho, bhante, kāci saññā yā saññā…pe… atthi nu kho, bhante, keci saṅkhārā ye saṅkhārā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti?
Is there, Venerable Sir, any perception that… is there, Venerable Sir, any formations that are permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so?
Bạch Thế Tôn, có tưởng (saññā) nào…pe… Bạch Thế Tôn, có hành (saṅkhāra) nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy chăng?
Atthi nu kho, bhante, kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti?
Is there, Venerable Sir, any consciousness that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so?’’
Bạch Thế Tôn, có thức (viññāṇa) nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy chăng?”
‘‘Natthi kho, bhikkhu, kiñci rūpaṃ, yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
‘‘There is no form, bhikkhu, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so.
“Này Tỳ-khưu, không có sắc nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Natthi kho, bhikkhu, kāci vedanā… kāci saññā… keci saṅkhārā… kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti.
There is no feeling, bhikkhu… no perception… no formations… no consciousness that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so.’’
Này Tỳ-khưu, không có thọ nào… không có tưởng nào… không có hành nào… không có thức nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.”
Atha kho bhagavā parittaṃ gomayapiṇḍaṃ pāṇinā gahetvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ettakopi kho, bhikkhu, attabhāvapaṭilābho natthi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
Then the Blessed One, picking up a small lump of cow dung in His hand, said to that bhikkhu: ‘‘Even such a small lump of cow dung is not an acquired self that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain forever just so.
Rồi Thế Tôn dùng tay cầm một cục phân bò nhỏ, bảo vị Tỳ-khưu ấy rằng: “Này Tỳ-khưu, ngay cả một sự hiện hữu (attabhāvapaṭilābho) nhỏ bé như thế này cũng không có cái nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Ettako cepi, bhikkhu, attabhāvapaṭilābho abhavissa nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, nayidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya.
If, bhikkhu, there were even such an acquired self that was permanent, stable, eternal, not subject to change, then this holy life would not be taught for the complete eradication of suffering.
Này Tỳ-khưu, nếu có một sự hiện hữu nhỏ bé như thế này là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, thì việc sống Phạm hạnh (brahmacariyavāso) sẽ không được thiết lập để chấm d dứt khổ đau một cách đúng đắn.
Yasmā ca kho, bhikkhu, ettakopi attabhāvapaṭilābho natthi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya.
But because, bhikkhu, there is no acquired self, not even such a small lump, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, therefore the holy life is taught for the complete eradication of suffering.
Nhưng này Tỳ-khưu, vì không có một sự hiện hữu nhỏ bé như thế này là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, nên việc sống Phạm hạnh được thiết lập để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.
‘‘Bhūtapubbāhaṃ, bhikkhu, rājā ahosiṃ khattiyo muddhāvasitto.
‘‘Formerly, bhikkhu, I was a khattiya king, anointed on the head.
“Này Tỳ-khưu, thuở xưa Như Lai là một vị vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītinagarasahassāni ahesuṃ kusāvatī rājadhānippamukhāni.
For me, bhikkhu, when I was that anointed khattiya king, there were eighty-four thousand cities, with Kusāvatī as the capital.
Khi ấy, này Tỳ-khưu, khi Như Lai là một vị vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh, có tám vạn bốn ngàn thành phố, với Kusāvatī làm kinh đô chính.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītipāsādasahassāni ahesuṃ dhammapāsādappamukhāni.
For me, bhikkhu, when I was that anointed khattiya king, there were eighty-four thousand palaces, with the Palace of Dhamma as the chief.
Khi ấy, này Tỳ-khưu, khi Như Lai là một vị vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh, có tám vạn bốn ngàn cung điện, với Dhammapāsāda làm cung điện chính.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītikūṭāgārasahassāni ahesuṃ mahābyūhakūṭāgārappamukhāni* .
For me, bhikkhu, when I was that anointed khattiya king, there were eighty-four thousand pinnacled houses, with the Great Cluster of Pinnacled Houses as the chief.
Khi ấy, này Tỳ-khưu, khi Như Lai là một vị vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh, có tám vạn bốn ngàn lầu các, với Mahābyūhakūṭāgāra làm lầu các chính.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītipallaṅkasahassāni ahesuṃ dantamayāni sāramayāni sovaṇṇamayāni goṇakatthatāni paṭikatthatāni paṭalikatthatāni kadalimigapavarapaccattharaṇāni* sauttaracchadāni ubhatolohitakūpadhānāni.
Bhikkhu, when I was that anointed Khattiya king, there were eighty-four thousand couches made of ivory, heartwood, and gold; spread with black rugs, white woolen rugs, and flowered rugs; with excellent coverings made of wampai deer skin, with red canopies draped above, and with red pillows and footrests on both sides.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta là vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh, Ta có tám mươi bốn ngàn chiếc ghế bành làm bằng ngà voi, làm bằng gỗ quý, làm bằng vàng, được trải bằng thảm lông dài, được trải bằng thảm trắng, được trải bằng thảm thêu hoa, được trải bằng da hươu Kadali thượng hạng, có màn che phía trên, và có gối tựa màu đỏ ở hai đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītināgasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni uposathanāgarājappamukhāni.
Bhikkhu, when I was that anointed Khattiya king, there were eighty-four thousand elephants adorned with gold ornaments and gold banners, covered with golden nets, with Uposatha the king elephant as the chief.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta là vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh, Ta có tám mươi bốn ngàn con voi, được trang sức bằng vàng, có cờ vàng, được phủ bằng lưới vàng, với voi chúa Uposatha dẫn đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītiassasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni valāhakaassarājappamukhāni.
Bhikkhu, when I was that anointed Khattiya king, there were eighty-four thousand horses adorned with gold ornaments and gold banners, covered with golden nets, with Valāhaka the king horse as the chief.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta là vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh, Ta có tám mươi bốn ngàn con ngựa, được trang sức bằng vàng, có cờ vàng, được phủ bằng lưới vàng, với ngựa chúa Valāhaka dẫn đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītirathasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni vejayantarathappamukhāni.
Bhikkhu, when I was that anointed Khattiya king, there were eighty-four thousand chariots adorned with gold ornaments and gold banners, covered with golden nets, with Vejayanta the chariot as the chief.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta là vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh, Ta có tám mươi bốn ngàn cỗ xe, được trang sức bằng vàng, có cờ vàng, được phủ bằng lưới vàng, với xe Vejayanta dẫn đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītimaṇisahassāni ahesuṃ maṇiratanappamukhāni.
Bhikkhu, when I was that anointed Khattiya king, there were eighty-four thousand jewels, with the ruby jewel as the chief.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta là vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh, Ta có tám mươi bốn ngàn viên ngọc quý, với ngọc báu maṇi dẫn đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītiitthisahassāni ahesuṃ subhaddādevippamukhāni.
Bhikkhu…there were eighty-four thousand women, with Subhaddādevi as the chief.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta…pe… có tám mươi bốn ngàn phụ nữ, với hoàng hậu Subhaddā dẫn đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītikhattiyasahassāni ahesuṃ anuyantāni pariṇāyakaratanappamukhāni.
Bhikkhu…there were eighty-four thousand khattiya kings, following my will, with the chief son (commander-in-chief) jewel as the chief.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta…pe… có tám mươi bốn ngàn vị Sát-đế-lỵ tùy tùng, với vị bảo vật cố vấn (pariṇāyaka ratana) dẫn đầu.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītidhenusahassāni ahesuṃ dukūlasandanāni kaṃsūpadhāraṇāni.
Bhikkhu…there were eighty-four thousand milch cows with fine white cloth coverings and bronze milking pails.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta…pe… có tám mươi bốn ngàn con bò cái, có dây cột bằng vải dukūla, có bình vắt sữa bằng đồng.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītivatthakoṭisahassāni ahesuṃ khomasukhumāni koseyyasukhumāni kambalasukhumāni kappāsikasukhumāni.
Bhikkhu…there were eighty-four thousand crore bundles of cloth: fine linen, fine silk, fine wool, fine cotton.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta…pe… có tám mươi bốn ngàn vạn y phục, làm bằng vải lanh mịn, làm bằng vải lụa mịn, làm bằng vải len mịn, làm bằng vải bông mịn.
Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītithālipākasahassāni ahesuṃ; sāyaṃ pātaṃ bhattābhihāro abhihariyittha.
Bhikkhu…there were eighty-four thousand pots of cooked rice; food was brought morning and evening.
Này các Tỳ-khưu, khi Ta…pe… có tám mươi bốn ngàn nồi cơm; bữa ăn được dâng lên vào buổi sáng và buổi tối.
‘‘Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā nagarasahassānaṃ ekaññeva taṃ nagaraṃ hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi – kusāvatī rājadhānī.
“Among those eighty-four thousand cities, bhikkhu, there was only one city where I resided at that time—the royal capital of Kusāvatī.
Trong số tám mươi bốn ngàn thành phố đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một thành phố mà Ta đã sống vào thời đó – đó là kinh đô Kusāvatī.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā pāsādasahassānaṃ ekoyeva so pāsādo hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi – dhammo pāsādo.
Among those eighty-four thousand palaces, bhikkhu, there was only one palace where I resided at that time—the Dhamma Palace.
Trong số tám mươi bốn ngàn cung điện đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một cung điện mà Ta đã sống vào thời đó – đó là cung điện Dhamma.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā kūṭāgārasahassānaṃ ekaññeva taṃ kūṭāgāraṃ hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi – mahābyūhaṃ kūṭāgāraṃ.
Among those eighty-four thousand peaked-roof houses, bhikkhu, there was only one peaked-roof house where I resided at that time—the Mahābyūha peaked-roof house.
Trong số tám mươi bốn ngàn ngôi nhà có đỉnh nhọn đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một ngôi nhà có đỉnh nhọn mà Ta đã sống vào thời đó – đó là ngôi nhà có đỉnh nhọn Mahābyūha.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā pallaṅkasahassānaṃ ekoyeva so pallaṅko hoti yamahaṃ tena samayena paribhuñjāmi – dantamayo vā sāramayo vā sovaṇṇamayo vā rūpiyamayo vā.
Among those eighty-four thousand couches, bhikkhu, there was only one couch that I used at that time—whether made of ivory, heartwood, gold, or silver.
Trong số tám mươi bốn ngàn chiếc ghế bành đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một chiếc ghế bành mà Ta đã sử dụng vào thời đó – hoặc bằng ngà voi, hoặc bằng gỗ quý, hoặc bằng vàng, hoặc bằng bạc.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā nāgasahassānaṃ ekoyeva so nāgo hoti yamahaṃ tena samayena abhiruhāmi – uposatho nāgarājā.
Among those eighty-four thousand elephants, bhikkhu, there was only one elephant that I mounted at that time—Uposatha the king elephant.
Trong số tám mươi bốn ngàn con voi đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một con voi mà Ta đã cưỡi vào thời đó – đó là voi chúa Uposatha.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā assasahassānaṃ ekoyeva so asso hoti yamahaṃ tena samayena abhiruhāmi – valāhako assarājā.
Among those eighty-four thousand horses, bhikkhu, there was only one horse that I mounted at that time—Valāhaka the king horse.
Trong số tám mươi bốn ngàn con ngựa đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một con ngựa mà Ta đã cưỡi vào thời đó – đó là ngựa chúa Valāhaka.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā rathasahassānaṃ ekoyeva so ratho hoti yamahaṃ tena samayena abhiruhāmi – vejayanto ratho.
Among those eighty-four thousand chariots, bhikkhu, there was only one chariot that I mounted at that time—Vejayanta the chariot.
Trong số tám mươi bốn ngàn cỗ xe đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một cỗ xe mà Ta đã cưỡi vào thời đó – đó là cỗ xe Vejayanta.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā itthisahassānaṃ ekāyeva sā itthī hoti yā maṃ tena samayena paccupaṭṭhāti – khattiyānī vā velāmikā vā.
Among those eighty-four thousand women, bhikkhu, there was only one woman who attended me at that time—whether of khattiya or brahmin lineage.
Trong số tám mươi bốn ngàn phụ nữ đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một phụ nữ đã hầu hạ Ta vào thời đó – hoặc là phụ nữ dòng Sát-đế-lỵ hoặc là phụ nữ dòng Bà-la-môn.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā vatthakoṭisahassānaṃ ekaññeva taṃ vatthayugaṃ hoti yamahaṃ tena samayena paridahāmi – khomasukhumaṃ vā koseyyasukhumaṃ vā kambalasukhumaṃ vā kappāsikasukhumaṃ vā.
Among those eighty-four thousand crore bundles of cloth, bhikkhu, there was only one pair of garments that I wore at that time—whether fine linen, fine silk, fine wool, or fine cotton.
Trong số tám mươi bốn ngàn vạn y phục đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một bộ y phục mà Ta đã mặc vào thời đó – hoặc là vải lanh mịn, hoặc là vải lụa mịn, hoặc là vải len mịn, hoặc là vải bông mịn.
Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā thālipākasahassānaṃ ekoyeva so thālipāko hoti yato nāḷikodanaparamaṃ bhuñjāmi tadupiyañca sūpeyyaṃ* .
Among those eighty-four thousand pots of cooked rice, bhikkhu, there was only one pot of cooked rice from which I ate just a nāḷika of rice, along with appropriate curries.
Trong số tám mươi bốn ngàn nồi cơm đó, này các Tỳ-khưu, chỉ có một nồi cơm mà từ đó Ta đã ăn một lượng không quá một nàḷika gạo, cùng với các món cà ri và món ăn kèm phù hợp.
Iti kho, bhikkhu, sabbe te saṅkhārā atītā niruddhā vipariṇatā.
Thus, bhikkhu, all those saṅkhārās have passed, ceased, and changed.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, tất cả các hành (saṅkhāra) đó đã qua đi, đã diệt mất, đã biến đổi.
Evaṃ aniccā kho, bhikkhu, saṅkhārā.
So impermanent, bhikkhu, are saṅkhārās.
Thật vậy, này các Tỳ-khưu, các hành là vô thường.
Evaṃ addhuvā kho, bhikkhu, saṅkhārā.
So unstable, bhikkhu, are saṅkhārās.
Thật vậy, này các Tỳ-khưu, các hành là không bền vững.
Evaṃ anassāsikā kho, bhikkhu, saṅkhārā.
So unreliable, bhikkhu, are saṅkhārās.
Thật vậy, này các Tỳ-khưu, các hành là không đáng nương tựa.
Yāvañcidaṃ, bhikkhu, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ, alaṃ virajjituṃ, alaṃ vimuccitu’’nti.
To this extent, bhikkhu, it is enough to be disenchanted with all saṅkhārās, enough to be dispassionate, enough to be liberated.”
Này các Tỳ-khưu, chừng ấy thôi cũng đủ để nhàm chán tất cả các hành, đủ để ly tham, đủ để giải thoát.”
Catutthaṃ.
Fourth.
Thứ tư.
97. Sāvatthinidānaṃ.
Thus I heard. At Sāvatthī.
97. Nhân duyên ở Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bhante, kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati?
Seated to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: “Is there any form, venerable sir, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity?
Một Tỳ-khưu ngồi sang một bên và bạch với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, có sắc pháp nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy không?
Atthi nu kho, bhante, kāci vedanā yā vedanā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassati?
Is there any feeling, venerable sir, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity?
Bạch Ngài, có thọ nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy không?
Atthi nu kho, bhante, kāci saññā…pe… keci saṅkhārā, ye saṅkhārā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti?
Is there any perception, venerable sir… any volitional formations, that are permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity?
Bạch Ngài, có tưởng nào…pe… có các hành nào, các hành ấy là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy không?
Atthi nu kho, bhante, kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti?
Is there any consciousness, venerable sir, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity?”
Bạch Ngài, có thức nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy không?”
‘‘Natthi kho, bhikkhu, kiñci rūpaṃ, yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
“There is no form, bhikkhu, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity.
“Này Tỳ-khưu, không có sắc pháp nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Natthi kho, bhikkhu, kāci vedanā… kāci saññā… keci saṅkhārā…pe… kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti.
There is no feeling, bhikkhu… no perception… no volitional formations… no consciousness that is permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity.”
Này Tỳ-khưu, không có thọ nào… không có tưởng nào… không có các hành nào…pe… không có thức nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.”
Atha kho bhagavā parittaṃ nakhasikhāyaṃ paṃsuṃ āropetvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ettakampi kho, bhikkhu, rūpaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
Then the Blessed One, having picked up a small amount of dust on his fingernail, said to that bhikkhu: “Even this much form, bhikkhu, is not permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity.
Rồi Đức Thế Tôn lấy một ít đất trên đầu móng tay và nói với Tỳ-khưu ấy: “Này Tỳ-khưu, ngay cả một chút sắc pháp như thế này cũng không có cái nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Ettakaṃ cepi, bhikkhu, rūpaṃ abhavissa niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ, nayidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya.
If even this much form, bhikkhu, were permanent, stable, eternal, not subject to change, then this holy life would not be declared for the complete destruction of suffering.
Này Tỳ-khưu, nếu có một chút sắc pháp như thế này là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, thì việc sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau hoàn toàn sẽ không được tuyên bố.
Yasmā ca kho, bhikkhu, ettakampi rūpaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya’’.
But since, bhikkhu, even this much form is not permanent, stable, eternal, not subject to change, therefore the holy life is declared for the complete destruction of suffering.”
Nhưng vì, này Tỳ-khưu, ngay cả một chút sắc pháp như thế này cũng không có cái nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, cho nên việc sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau hoàn toàn mới được tuyên bố.”
‘‘Ettakāpi kho, bhikkhu, vedanā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
“Even this much feeling, bhikkhu, is not permanent, stable, eternal, not subject to change, that will remain the same for eternity.
“Này Tỳ-khưu, ngay cả một chút thọ như thế này cũng không có cái nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Ettakā cepi, bhikkhu, vedanā abhavissa niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā, na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya.
If even this much feeling, bhikkhu, were permanent, stable, eternal, not subject to change, then this holy life would not be declared for the complete destruction of suffering.
Này Tỳ-khưu, nếu có một chút thọ như thế này là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, thì việc sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau hoàn toàn sẽ không được tuyên bố.
Yasmā ca kho, bhikkhu, ettakāpi vedanā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya.
But since, bhikkhu, even this much feeling is not permanent, stable, eternal, not subject to change, therefore the holy life is declared for the complete destruction of suffering.”
Nhưng vì, này Tỳ-khưu, ngay cả một chút thọ như thế này cũng không có cái nào là thường, bền vững, vĩnh cửu, không biến đổi, cho nên việc sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau hoàn toàn mới được tuyên bố.”
‘‘Ettakāpi kho, bhikkhu, saññā natthi…pe… ettakāpi kho, bhikkhu, saṅkhārā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti.
“Even such perception, bhikkhu, does not exist…pe… Even such formations, bhikkhu, do not exist as permanent, stable, eternal, not subject to change, remaining just as they are for all time.
“Này các Tỳ-khưu, không có bất kỳ tưởng nào…pe… không có bất kỳ hành nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại như vậy mãi mãi.
Ettakā cepi, bhikkhu, saṅkhārā abhavissaṃsu niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā, na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya.
If, bhikkhu, even such formations were permanent, stable, eternal, not subject to change, then this holy life for the complete ending of suffering would not be discernible.
Này các Tỳ-khưu, nếu có bất kỳ hành nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, thì đời sống Phạm hạnh sẽ không được thiết lập để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.
Yasmā ca kho, bhikkhu, ettakāpi saṅkhārā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya.
But because, bhikkhu, even such formations do not exist as permanent, stable, eternal, not subject to change, therefore the holy life for the complete ending of suffering is discernible.
Nhưng này các Tỳ-khưu, vì không có bất kỳ hành nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, nên đời sống Phạm hạnh được thiết lập để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.
‘‘Ettakampi kho, bhikkhu, viññāṇaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
“Even such consciousness, bhikkhu, does not exist as permanent, stable, eternal, not subject to change, remaining just as it is for all time.
“Này các Tỳ-khưu, không có bất kỳ thức nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại như vậy mãi mãi.
Ettakampi kho, bhikkhu, viññāṇaṃ abhavissa niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ, na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya.
If, bhikkhu, even such consciousness were permanent, stable, eternal, not subject to change, then this holy life for the complete ending of suffering would not be discernible.
Này các Tỳ-khưu, nếu có bất kỳ thức nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, thì đời sống Phạm hạnh sẽ không được thiết lập để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.
Yasmā ca kho, bhikkhu, ettakampi viññāṇaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya.
But because, bhikkhu, even such consciousness does not exist as permanent, stable, eternal, not subject to change, therefore the holy life for the complete ending of suffering is discernible.
Nhưng này các Tỳ-khưu, vì không có bất kỳ thức nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, nên đời sống Phạm hạnh được thiết lập để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.
98. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
98. Tại Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bhante, kiñci rūpaṃ, yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati?
Seated to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: “Is there, Venerable Sir, any form that is permanent, stable, eternal, not subject to change, remaining just as it is for all time?
Một Tỳ-khưu nọ ngồi sang một bên, bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, có bất kỳ sắc nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại như vậy mãi mãi không?
Atthi nu kho, bhante, kāci vedanā…pe… kāci saññā… keci saṅkhārā… kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti?
Is there, Venerable Sir, any feeling…pe… any perception… any formations… any consciousness that is permanent, stable, eternal, not subject to change, remaining just as it is for all time?”
Bạch Thế Tôn, có bất kỳ thọ nào…pe… có bất kỳ tưởng nào… có bất kỳ hành nào… có bất kỳ thức nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại như vậy mãi mãi không?”
‘‘Natthi kho, bhikkhu, kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
“There is no form, bhikkhu, that is permanent, stable, eternal, not subject to change, remaining just as it is for all time.
“Này Tỳ-khưu, không có bất kỳ sắc nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại như vậy mãi mãi.
Natthi kho, bhikkhu, kāci vedanā… kāci saññā… keci saṅkhārā… kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti.
There is no feeling, bhikkhu… no perception… no formations… no consciousness that is permanent, stable, eternal, not subject to change, remaining just as it is for all time.”
Này Tỳ-khưu, không có bất kỳ thọ nào… bất kỳ tưởng nào… bất kỳ hành nào… bất kỳ thức nào là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại như vậy mãi mãi.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
99. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
99. Tại Sāvatthī.
‘‘Anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro.
“This saṃsāra, bhikkhus, is without a discernible beginning.
“Này các Tỳ-khưu, luân hồi này không có điểm khởi đầu được biết đến.
Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ.
A first point is not discerned of beings hindered by ignorance, fettered by craving, running on and wandering.
Không thể biết được điểm khởi đầu của những chúng sinh bị vô minh che lấp, bị ái dục trói buộc, cứ mãi lang thang, luân chuyển trong vòng sinh tử.
Hoti so, bhikkhave, samayo yaṃ mahāsamuddo ussussati visussati na bhavati; na tvevāhaṃ, bhikkhave, avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi.
There comes a time, bhikkhus, when the great ocean dries up, wastes away, ceases to be; yet I do not say, bhikkhus, that there is an end to suffering for beings hindered by ignorance, fettered by craving, running on and wandering.
Này các Tỳ-khưu, có lúc đại dương sẽ cạn khô, không còn nữa; nhưng Ta không nói rằng có sự chấm dứt khổ đau cho những chúng sinh bị vô minh che lấp, bị ái dục trói buộc, cứ mãi lang thang, luân chuyển trong vòng sinh tử.
Hoti so, bhikkhave, samayo yaṃ sineru pabbatarājā ḍayhati vinassati na bhavati; na tvevāhaṃ, bhikkhave, avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi.
There comes a time, bhikkhus, when Sineru, the king of mountains, burns, perishes, ceases to be; yet I do not say, bhikkhus, that there is an end to suffering for beings hindered by ignorance, fettered by craving, running on and wandering.
Này các Tỳ-khưu, có lúc núi chúa Sineru sẽ cháy rụi, biến mất, không còn nữa; nhưng Ta không nói rằng có sự chấm dứt khổ đau cho những chúng sinh bị vô minh che lấp, bị ái dục trói buộc, cứ mãi lang thang, luân chuyển trong vòng sinh tử.
Hoti so, bhikkhave, samayo yaṃ mahāpathavī ḍayhati vinassati na bhavati; na tvevāhaṃ, bhikkhave, avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi’’.
There comes a time, bhikkhus, when this great earth burns, perishes, ceases to be; yet I do not say, bhikkhus, that there is an end to suffering for beings hindered by ignorance, fettered by craving, running on and wandering.”
Này các Tỳ-khưu, có lúc đại địa sẽ cháy rụi, biến mất, không còn nữa; nhưng Ta không nói rằng có sự chấm dứt khổ đau cho những chúng sinh bị vô minh che lấp, bị ái dục trói buộc, cứ mãi lang thang, luân chuyển trong vòng sinh tử.”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, sā gaddulabaddho* daḷhe khīle vā thambhe vā upanibaddho tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā anuparidhāvati anuparivattati; evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī…pe… sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati…pe… vedanaṃ attato samanupassati… saññaṃ attato samanupassati… saṅkhāre attato samanupassati… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“Just as, bhikkhus, a dog tied by a leash to a strong post or pillar continually runs around and revolves around that very post or pillar; in the same way, bhikkhus, the untaught ordinary person, not seeing the noble ones…pe… uninstructed in the Dhamma of the true persons, perceives form as self…pe… perceives feeling as self… perceives perception as self… perceives formations as self… perceives consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness in self, or self in consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một con chó bị buộc bằng dây thừng vào một cái cọc hoặc một cây cột vững chắc, nó cứ chạy vòng quanh, quay đi quay lại chính cái cọc hoặc cây cột đó; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, phàm phu ít học, không thấy các bậc Thánh…pe… không được huấn luyện trong Pháp của bậc chân nhân, cứ xem sắc là tự ngã…pe… xem thọ là tự ngã… xem tưởng là tự ngã… xem hành là tự ngã… xem thức là tự ngã, hoặc xem tự ngã có thức; hoặc thức trong tự ngã, hoặc tự ngã trong thức.
So rūpaññeva anuparidhāvati anuparivattati, vedanaññeva…pe… saññaññeva… saṅkhāreyeva… viññāṇaññeva anuparidhāvati anuparivattati.
He continually runs around and revolves around form itself, feeling itself…pe… perception itself… formations themselves… consciousness itself.
Vị ấy cứ chạy vòng quanh, quay đi quay lại chính sắc, chính thọ…pe… chính tưởng… chính hành… chính thức.
So rūpaṃ anuparidhāvaṃ anuparivattaṃ, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ anuparidhāvaṃ anuparivattaṃ, na parimuccati rūpamhā, na parimuccati vedanāya, na parimuccati saññāya, na parimuccati saṅkhārehi, na parimuccati viññāṇamhā, na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi.
As he continually runs around and revolves around form, feeling…pe… perception, formations… consciousness, he is not freed from form, not freed from feeling, not freed from perception, not freed from formations, not freed from consciousness, not freed from birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair.
Vị ấy cứ chạy vòng quanh, quay đi quay lại sắc, thọ…pe… tưởng… hành… thức, không thoát khỏi sắc, không thoát khỏi thọ, không thoát khỏi tưởng, không thoát khỏi hành, không thoát khỏi thức, không thoát khỏi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
‘Na parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi’’.
I say that he is not freed from suffering.”
Ta nói rằng: ‘Không thoát khỏi khổ đau’.”
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī…pe… sappurisadhamme suvinīto, na rūpaṃ attato samanupassati…pe… na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
“But, bhikkhus, the well-instructed noble disciple, seeing the noble ones…pe… well-instructed in the Dhamma of the true persons, does not perceive form as self…pe… does not perceive feeling… does not perceive perception… does not perceive formations… does not perceive consciousness as self, or self as possessing consciousness; or consciousness in self, or self in consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, còn vị Thánh đệ tử có học, thấy các bậc Thánh…pe… được huấn luyện tốt trong Pháp của bậc chân nhân, không xem sắc là tự ngã…pe… không xem thọ… không xem tưởng… không xem hành… không xem thức là tự ngã, không xem tự ngã có thức; không xem thức trong tự ngã, không xem tự ngã trong thức.
So rūpaṃ nānuparidhāvati nānuparivattati, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ nānuparidhāvati nānuparivattati.
He does not continually run around or revolve around form, feeling… perception, formations… consciousness.
Vị ấy không chạy vòng quanh, không quay đi quay lại sắc, thọ… tưởng… hành… thức.
So rūpaṃ ananuparidhāvaṃ ananuparivattaṃ, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ananuparidhāvaṃ ananuparivattaṃ; parimuccati rūpamhā, parimuccati vedanāya, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi.
As he does not continually run around or revolve around form, feeling… perception, formations… consciousness; he is freed from form, freed from feeling, freed from perception, freed from formations, freed from consciousness, freed from birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair.
Vị ấy không chạy vòng quanh, không quay đi quay lại sắc, thọ… tưởng… hành… thức; vị ấy thoát khỏi sắc, thoát khỏi thọ, thoát khỏi tưởng, thoát khỏi hành, thoát khỏi thức, thoát khỏi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
‘Parimuccati dukkhasmā’ti vadāmī’’ti.
I say that he is freed from suffering.”
Ta nói rằng: ‘Thoát khỏi khổ đau’.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
100. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
100. Tại Sāvatthī.
‘‘Anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro.
“This saṃsāra, bhikkhus, is without a discernible beginning.
“Này các Tỳ-khưu, luân hồi này không có điểm khởi đầu được biết đến.
Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ.
A first point is not discerned of beings hindered by ignorance, fettered by craving, running on and wandering.
Không thể biết được điểm khởi đầu của những chúng sinh bị vô minh che lấp, bị ái dục trói buộc, cứ mãi lang thang, luân chuyển trong vòng sinh tử.
Seyyathāpi, bhikkhave, sā gaddulabaddho daḷhe khīle vā thambhe vā upanibaddho.
Just as, bhikkhus, a dog is tied by a leash to a strong post or pillar.
Này các Tỳ-khưu, ví như một con chó bị buộc bằng dây thừng vào một cái cọc hoặc một cây cột vững chắc.
So gacchati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upagacchati; tiṭṭhati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭhati; nisīdati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanisīdati; nipajjati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanipajjati.
Even if it walks, it walks close to that very post or pillar; even if it stands, it stands close to that very post or pillar; even if it sits, it sits close to that very post or pillar; even if it lies down, it lies down close to that very post or pillar.
Nếu nó đi, nó sẽ đi đến gần chính cái cọc hoặc cây cột đó; nếu nó đứng, nó sẽ đứng gần chính cái cọc hoặc cây cột đó; nếu nó ngồi, nó sẽ ngồi gần chính cái cọc hoặc cây cột đó; nếu nó nằm, nó sẽ nằm gần chính cái cọc hoặc cây cột đó.
Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
In the same way, bhikkhus, the untaught ordinary person perceives form as: ‘This is mine, this I am, this is my self.’
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, phàm phu ít học cứ xem sắc là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
He perceives feeling… perception… formations… consciousness as: ‘This is mine, this I am, this is my self.’
Thọ… tưởng… hành… thức là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’.
So gacchati cepi ime pañcupādānakkhandhe upagacchati; tiṭṭhati cepi ime pañcupādānakkhandhe upatiṭṭhati; nisīdati cepi ime pañcupādānakkhandhe upanisīdati; nipajjati cepi ime pañcupādānakkhandhe upanipajjati.
When he walks, he walks relying on these five aggregates of clinging; when he stands, he stands relying on these five aggregates of clinging; when he sits, he sits relying on these five aggregates of clinging; when he lies down, he lies down relying on these five aggregates of clinging.
Người ấy, nếu đi, thì đi theo năm uẩn thủ này; nếu đứng, thì đứng theo năm uẩn thủ này; nếu ngồi, thì ngồi theo năm uẩn thủ này; nếu nằm, thì nằm theo năm uẩn thủ này.
Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti.
Therefore, bhikkhus, one's own mind should be frequently reflected upon: ‘For a long time, this mind has been defiled by lust, by hatred, by delusion.’
Do đó, này các Tỳ-khưu, cần phải thường xuyên quán xét tâm mình: ‘Tâm này đã bị ô nhiễm bởi tham, sân, si trong một thời gian dài’.
Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
Due to defilement of mind, bhikkhus, beings become defiled; due to purification of mind, beings become purified.
Này các Tỳ-khưu, do tâm bị ô nhiễm mà chúng sanh bị ô nhiễm; do tâm thanh tịnh mà chúng sanh được thanh tịnh.
‘‘Diṭṭhaṃ vo, bhikkhave, caraṇaṃ nāma citta’’nti?
“Have you seen, bhikkhus, a pictorial scroll called a 'caraṇa'?”
“Này các Tỳ-khưu, các ông có thấy thứ gọi là ‘tâm vẽ’ (caraṇaṃ cittaṃ) không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, có.”
‘‘Tampi kho, bhikkhave, caraṇaṃ nāma cittaṃ citteneva cittitaṃ.
“Even that pictorial scroll called a 'caraṇa', bhikkhus, is made by the mind.
“Này các Tỳ-khưu, cái ‘tâm vẽ’ ấy cũng do tâm mà được vẽ nên.
Tenapi kho, bhikkhave, caraṇena cittena cittaññeva cittataraṃ.
But more variegated than that pictorial scroll, bhikkhus, is the mind itself.
Này các Tỳ-khưu, so với cái ‘tâm vẽ’ ấy, chính tâm còn vi diệu hơn.
Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti.
Therefore, bhikkhus, one's own mind should be frequently reflected upon: ‘For a long time, this mind has been defiled by lust, by hatred, by delusion.’
Do đó, này các Tỳ-khưu, cần phải thường xuyên quán xét tâm mình: ‘Tâm này đã bị ô nhiễm bởi tham, sân, si trong một thời gian dài’.
Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
Due to defilement of mind, bhikkhus, beings become defiled; due to purification of mind, beings become purified.
Này các Tỳ-khưu, do tâm bị ô nhiễm mà chúng sanh bị ô nhiễm; do tâm thanh tịnh mà chúng sanh được thanh tịnh.
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ.
“I do not see any other single class of beings, bhikkhus, that is as variegated as this mind.
“Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một nhóm chúng sanh nào khác có tâm vi diệu như vậy.
Yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā, tepi kho, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā citteneva cittitā, tehipi kho, bhikkhave, tiracchānagatehi pāṇehi cittaññeva cittataraṃ.
Even animals, bhikkhus, are made variegated by the mind; and the mind itself, bhikkhus, is more variegated than those animals.
Này các Tỳ-khưu, các loài súc sanh, chúng cũng do tâm mà được tạo nên, và so với các loài súc sanh ấy, chính tâm còn vi diệu hơn.
Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti.
Therefore, bhikkhus, one's own mind should be frequently reflected upon: ‘For a long time, this mind has been defiled by lust, by hatred, by delusion.’
Do đó, này các Tỳ-khưu, cần phải thường xuyên quán xét tâm mình: ‘Tâm này đã bị ô nhiễm bởi tham, sân, si trong một thời gian dài’.
Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
Due to defilement of mind, bhikkhus, beings become defiled; due to purification of mind, beings become purified.
Này các Tỳ-khưu, do tâm bị ô nhiễm mà chúng sanh bị ô nhiễm; do tâm thanh tịnh mà chúng sanh được thanh tịnh.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rajako vā cittakārako vā rajanāya vā lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya* vā suparimaṭṭhe phalake vā bhittiyā vā dussapaṭṭe vā itthirūpaṃ vā purisarūpaṃ vā abhinimmineyya sabbaṅgapaccaṅgiṃ; evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaññeva abhinibbattento abhinibbatteti, vedanaññeva…pe… saññaññeva… saṅkhāre yeva… viññāṇaññeva abhinibbattento abhinibbatteti.
“Just as, bhikkhus, a dyer or a painter might create a fully limbed female figure or male figure on a well-polished plank, a wall, or a piece of cloth, with dyes, lacquer, turmeric, indigo, or crimson; even so, bhikkhus, an untaught ordinary person, when giving rise to form, gives rise to form; when giving rise to feeling... when giving rise to perception... when giving rise to volitional formations... when giving rise to consciousness, gives rise to consciousness.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người thợ nhuộm hay một họa sĩ, dùng thuốc nhuộm, hoặc sơn mài, hoặc nghệ, hoặc chàm, hoặc son, để vẽ hình một người nữ hay một người nam với đầy đủ mọi chi tiết trên một tấm ván được đánh bóng kỹ lưỡng, hoặc trên một bức tường, hoặc trên một tấm vải; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, phàm phu ít học, khi tạo tác thì chỉ tạo tác sắc, khi tạo tác thì chỉ tạo tác thọ… (tương tự)… khi tạo tác thì chỉ tạo tác tưởng… khi tạo tác thì chỉ tạo tác các hành… khi tạo tác thì chỉ tạo tác thức.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ…pe… ‘‘tasmātiha, bhikkhave, evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Feeling... perception... volitional formations... consciousness... Therefore, bhikkhus, seeing thus... he understands: ‘There is no further state of being.’”
“Thọ… tưởng… các hành… thức… (tương tự)… ‘Do thấy vậy, này các Tỳ-khưu… (tương tự)… vị ấy hiểu rõ: ‘Không còn tái sanh nữa’.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Tám.
101. Sāvatthinidānaṃ.
Occasion at Sāvatthī.
101. Tại Sāvatthī.
‘‘Jānato ahaṃ, bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmi, no ajānato no apassato.
“Bhikkhus, I declare the destruction of the āsavas for one who knows and sees, not for one who does not know and does not see.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố sự diệt trừ các lậu hoặc là dành cho người biết, người thấy, chứ không phải cho người không biết, không thấy.
Kiñca, bhikkhave, jānato kiṃ passato āsavānaṃ khayo hoti?
And what, bhikkhus, is it that one knows and sees for the destruction of the āsavas?
Này các Tỳ-khưu, biết cái gì, thấy cái gì mà có sự diệt trừ các lậu hoặc?
‘Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti – evaṃ kho, bhikkhave, jānato evaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti’’.
‘Such is form, such is the origin of form, such is the cessation of form; such is feeling... such is perception... such are volitional formations... such is consciousness, such is the origin of consciousness, such is the cessation of consciousness’ – knowing thus, bhikkhus, seeing thus, there is the destruction of the āsavas.”
‘Đây là sắc, đây là sự sanh khởi của sắc, đây là sự diệt tận của sắc; đây là thọ… đây là tưởng… đây là các hành… đây là thức, đây là sự sanh khởi của thức, đây là sự diệt tận của thức’ – Này các Tỳ-khưu, biết vậy, thấy vậy mà có sự diệt trừ các lậu hoặc.”
‘‘Bhāvanānuyogaṃ ananuyuttassa, bhikkhave, bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti, atha khvassa neva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati.
“Bhikkhus, for a bhikkhu who dwells not devoted to the development, even if this wish should arise in him: ‘Oh, may my mind be liberated from the āsavas without clinging!’ – yet his mind is not liberated from the āsavas without clinging.
“Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống mà không chuyên tâm tu tập (bhāvanānuyogaṃ), dù có ý muốn như vầy: ‘Ôi, ước gì tâm ta được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ!’ thì tâm của vị ấy vẫn không được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
‘Abhāvitattā’ tissa vacanīyaṃ.
It should be said: ‘Because it has not been developed.’
Phải nói rằng: ‘Vì chưa được tu tập’.
Kissa abhāvitattā?
What has not been developed?
Chưa tu tập cái gì?
Abhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ, abhāvitattā catunnaṃ sammappadhānānaṃ, abhāvitattā catunnaṃ iddhipādānaṃ, abhāvitattā pañcannaṃ indriyānaṃ, abhāvitattā pañcannaṃ balānaṃ, abhāvitattā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ, abhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.
The four foundations of mindfulness have not been developed, the four right exertions have not been developed, the four bases of psychic power have not been developed, the five faculties have not been developed, the five powers have not been developed, the seven factors of enlightenment have not been developed, the Noble Eightfold Path has not been developed.
Chưa tu tập bốn niệm xứ, chưa tu tập bốn chánh cần, chưa tu tập bốn thần túc, chưa tu tập năm căn, chưa tu tập năm lực, chưa tu tập bảy giác chi, chưa tu tập Bát chánh đạo cao thượng.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā.
“Bhikkhus, suppose a hen has eight, ten, or twelve eggs.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một con gà mái có tám, mười, hoặc mười hai quả trứng.
Tānassu kukkuṭiyā na sammā adhisayitāni, na sammā pariseditāni, na sammā paribhāvitāni.
But those eggs are not properly sat upon by the hen, not properly warmed, not properly brooded.
Những quả trứng đó không được con gà mái ấp đúng cách, không được ủ đúng cách, không được chăm sóc đúng cách.
Kiñcāpi tassā kukkuṭiyā evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho, vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyu’nti, atha kho abhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṃ.
Even if that hen should wish: ‘Oh, may my chicks break open the eggshell with their claw-tips or beaks and emerge safely!’ – yet those chicks are incapable of breaking open the eggshell with their claw-tips or beaks and emerging safely.
Dù con gà mái đó có ý muốn như vầy: ‘Ôi, ước gì những gà con của ta phá vỡ vỏ trứng bằng móng chân hoặc mỏ của chúng và thoát ra một cách an toàn!’ thì những gà con ấy vẫn không thể phá vỡ vỏ trứng bằng móng chân hoặc mỏ của chúng và thoát ra một cách an toàn.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Tathā hi pana, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā; tāni kukkuṭiyā na sammā adhisayitāni, na sammā pariseditāni, na sammā paribhāvitāni.
Because, bhikkhus, those eight, ten, or twelve eggs of the hen were not properly sat upon by the hen, not properly warmed, not properly brooded.
Bởi vì, này các Tỳ-khưu, những quả trứng của con gà mái, dù là tám, mười, hay mười hai, đều không được con gà mái ấp đúng cách, không được ủ đúng cách, không được chăm sóc đúng cách.
Evameva kho, bhikkhave, bhāvanānuyogaṃ ananuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho, vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti, atha khvassa neva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati.
Even so, bhikkhus, for a bhikkhu who dwells not devoted to the development, even if this wish should arise in him: ‘Oh, may my mind be liberated from the āsavas without clinging!’ – yet his mind is not liberated from the āsavas without clinging.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống mà không chuyên tâm tu tập, dù có ý muốn như vầy: ‘Ôi, ước gì tâm ta được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ!’ thì tâm của vị ấy vẫn không được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
‘Abhāvitattā’tissa vacanīyaṃ.
It should be said: ‘Because it has not been developed.’
Phải nói rằng: ‘Vì chưa được tu tập’.
Kissa abhāvitattā?
What has not been developed?
Chưa tu tập cái gì?
Abhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ…pe… aṭṭhaṅgikassa maggassa.
The four foundations of mindfulness have not been developed... the Noble Eightfold Path has not been developed.
Chưa tu tập bốn niệm xứ… (tương tự)… Bát chánh đạo.
‘‘Bhāvanānuyogaṃ anuyuttassa, bhikkhave, bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti, atha khvassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati.
“But, bhikkhus, for a bhikkhu who dwells devoted to the development, even if this wish should not arise in him: ‘Oh, may my mind be liberated from the āsavas without clinging!’ – yet his mind is liberated from the āsavas without clinging.
“Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống mà chuyên tâm tu tập, dù vị ấy không có ý muốn như vầy: ‘Ôi, ước gì tâm ta được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ!’ thì tâm của vị ấy vẫn được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
‘Bhāvitattā’tissa vacanīyaṃ.
It should be said: ‘Because it has been developed.’
Phải nói rằng: ‘Vì đã được tu tập’.
Kissa bhāvitattā?
What has been developed?
Đã tu tập cái gì?
Bhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ, bhāvitattā catunnaṃ sammappadhānānaṃ, bhāvitattā catunnaṃ iddhipādānaṃ, bhāvitattā pañcannaṃ indriyānaṃ, bhāvitattā pañcannaṃ balānaṃ, bhāvitattā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ, bhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.
The four foundations of mindfulness have been developed, the four right exertions have been developed, the four bases of psychic power have been developed, the five faculties have been developed, the five powers have been developed, the seven factors of enlightenment have been developed, the Noble Eightfold Path has been developed.
Đã tu tập bốn niệm xứ, đã tu tập bốn chánh cần, đã tu tập bốn thần túc, đã tu tập năm căn, đã tu tập năm lực, đã tu tập bảy giác chi, đã tu tập Bát chánh đạo cao thượng.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā.
“Bhikkhus, suppose a hen has eight, ten, or twelve eggs.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một con gà mái có tám, mười, hoặc mười hai quả trứng.
Tānassu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni, sammā pariseditāni, sammā paribhāvitāni.
And those eggs are properly sat upon by the hen, properly warmed, properly brooded.
Những quả trứng đó được con gà mái ấp đúng cách, được ủ đúng cách, được chăm sóc đúng cách.
Kiñcāpi tassā kukkuṭiyā na evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyu’nti, atha kho bhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṃ.
Even if that hen should not wish: ‘Oh, may my chicks break open the eggshell with their claw-tips or beaks and emerge safely!’ – yet those chicks are capable of breaking open the eggshell with their claw-tips or beaks and emerging safely.
Dù con gà mái đó không có ý muốn như vầy: ‘Ôi, ước gì những gà con của ta phá vỡ vỏ trứng bằng móng chân hoặc mỏ của chúng và thoát ra một cách an toàn!’ thì những gà con ấy vẫn có thể phá vỡ vỏ trứng bằng móng chân hoặc mỏ của chúng và thoát ra một cách an toàn.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Tathā hi pana, bhikkhave, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā; tānassu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni, sammā pariseditāni, sammā paribhāvitāni.
Because, bhikkhus, those eight, ten, or twelve eggs of the hen were properly sat upon by the hen, properly warmed, properly brooded.
Bởi vì, này các Tỳ-khưu, những quả trứng của con gà mái, dù là tám, mười, hay mười hai, đều được con gà mái ấp đúng cách, được ủ đúng cách, được chăm sóc đúng cách.
Evameva kho, bhikkhave, bhāvanānuyogaṃ anuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyā’ti, atha khvassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati.
Even so, bhikkhus, when a bhikkhu dwells devoted to the practice of development, even if such a wish does not arise in him – ‘Oh, if only my mind would be liberated from the defilements without clinging!’ – yet his mind is liberated from the defilements without clinging.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống chuyên tâm tu tập, dù cho vị ấy không khởi lên ý muốn như vầy: ‘Ôi, mong sao tâm tôi được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ!’, nhưng tâm vị ấy vẫn giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì sao lại thế?
‘Bhāvitattā’tissa vacanīyaṃ.
It should be said: ‘Because it has been developed.’
Nên nói rằng: ‘Vì đã được tu tập.’
Kissa bhāvitattā?
Developed in what?
Tu tập cái gì?
Bhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ…pe… bhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.
Developed in the four foundations of mindfulness... and developed in the Noble Eightfold Path.
Vì đã tu tập Bốn Niệm Xứ… (vân vân)… vì đã tu tập Bát Chánh Đạo cao thượng.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, palagaṇḍassa vā palagaṇḍantevāsissa vā vāsijaṭe dissanteva aṅgulipadāni dissati aṅguṭṭhapadaṃ.
Bhikkhus, just as with the handle of an adze belonging to a carpenter or a carpenter’s apprentice, the marks of the fingers and the thumb are visible.
Này các Tỳ-khưu, ví như trên cán rìu của một người thợ mộc hoặc của một người học nghề thợ mộc, dấu ngón tay và dấu ngón cái vẫn hiện rõ.
No ca khvassa evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘ettakaṃ vata me ajja vāsijaṭassa khīṇaṃ, ettakaṃ hiyyo, ettakaṃ pare’ti.
But he does not have such knowledge: ‘So much of the adze handle has worn away today, so much yesterday, so much the day before.’
Tuy nhiên, người ấy không có ý niệm như vầy: ‘Hôm nay cán rìu của ta mòn đi bấy nhiêu, hôm qua mòn bấy nhiêu, hôm kia mòn bấy nhiêu.’
Atha khvassa khīṇe khīṇantveva ñāṇaṃ hoti.
But he does have the knowledge: ‘It is worn away, it is worn away.’
Mà khi nó mòn, người ấy chỉ biết rằng nó đã mòn.
Evameva kho, bhikkhave, bhāvanānuyogaṃ anuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘ettakaṃ vata me ajja āsavānaṃ khīṇaṃ, ettakaṃ hiyyo, ettakaṃ pare’ti, atha khvassa khīṇe khīṇantveva ñāṇaṃ hoti.
Even so, bhikkhus, when a bhikkhu dwells devoted to the practice of development, he does not have such knowledge: ‘So much of my defilements has worn away today, so much yesterday, so much the day before,’ but he does have the knowledge: ‘They are worn away, they are worn away.’
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống chuyên tâm tu tập, dù cho vị ấy không có ý niệm như vầy: ‘Hôm nay các lậu hoặc của ta đã diệt bấy nhiêu, hôm qua diệt bấy nhiêu, hôm kia diệt bấy nhiêu’, nhưng khi chúng diệt, vị ấy chỉ biết rằng chúng đã diệt.
Seyyathāpi, bhikkhave, sāmuddikāya nāvāya vettabandhanabaddhāya vassamāsāni udake pariyādāya hemantikena thalaṃ ukkhittāya vātātapaparetāni vettabandhanāni.
Bhikkhus, just as a seagoing ship, bound with rattan ropes, having been at sea for months, is hauled ashore in winter, its rattan ropes exposed to wind and sun.
Này các Tỳ-khưu, ví như một con thuyền biển, được buộc bằng dây mây, đã ở trên mặt nước nhiều tháng, rồi vào mùa đông được kéo lên bờ, những sợi dây mây bị gió và nắng làm khô cứng.
Tāni pāvusakena meghena abhippavuṭṭhāni appakasireneva paṭippassambhanti pūtikāni bhavanti; evameva kho, bhikkhave, bhāvanānuyogaṃ anuyuttassa bhikkhuno viharato appakasireneva saṃyojanāni paṭippassambhanti pūtikāni bhavantī’’ti.
When those are deluged by a rain cloud in the rainy season, they loosen easily and become rotten; even so, bhikkhus, when a bhikkhu dwells devoted to the practice of development, his fetters loosen easily and become rotten.”
Khi những sợi dây đó được mưa lớn mùa mưa làm ướt, chúng sẽ dễ dàng nới lỏng và trở nên mục nát; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu sống chuyên tâm tu tập, các kiết sử sẽ dễ dàng nới lỏng và trở nên mục nát.
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, aniccasaññā kathaṃ bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati…pe… sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati?
“And how, bhikkhus, is the perception of impermanence developed and how is it extensively practiced so that it eradicates all sensual lust... uproots all ‘I am’ conceit?
“Và này các Tỳ-khưu, Vô thường tưởng được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào mà đoạn tận mọi dục ái… (vân vân)… và nhổ tận gốc mọi ngã mạn?
‘Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti – evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, aniccasaññā evaṃ bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati, sabbaṃ rūparāgaṃ pariyādiyati, sabbaṃ bhavarāgaṃ pariyādiyati, sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati, sabbaṃ asmimānaṃ samūhanatī’’ti.
‘Such is material form, such is the origin of material form, such is the cessation of material form; such is feeling... such is perception... such are mental formations... such is consciousness, such is the origin of consciousness, such is the cessation of consciousness’ – it is in this way, bhikkhus, that the perception of impermanence is developed and extensively practiced so that it eradicates all sensual lust, eradicates all lust for form, eradicates all lust for becoming, eradicates all ignorance, and uproots all ‘I am’ conceit.”
‘Đây là sắc, đây là sự tập khởi của sắc, đây là sự diệt tận của sắc; đây là thọ… đây là tưởng… đây là hành… đây là thức, đây là sự tập khởi của thức, đây là sự diệt tận của thức’ – Này các Tỳ-khưu, Vô thường tưởng được tu tập như thế này, được làm cho sung mãn như thế này mà đoạn tận mọi dục ái, đoạn tận mọi sắc ái, đoạn tận mọi hữu ái, đoạn tận mọi vô minh, và nhổ tận gốc mọi ngã mạn.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
103. Sāvatthinidānaṃ.
103. Occasion at Sāvatthī.
103. Tại Sāvatthī.
‘‘Cattārome, bhikkhave, antā.
“Bhikkhus, there are these four ends.
“Này các Tỳ-khưu, có bốn ranh giới này.
Katame cattāro?
What are the four?
Bốn ranh giới nào?
Sakkāyanto, sakkāyasamudayanto, sakkāyanirodhanto, sakkāyanirodhagāminippaṭipadanto.
The end of sakkāya, the end of the origin of sakkāya, the end of the cessation of sakkāya, the end of the path leading to the cessation of sakkāya.
Ranh giới của sắc thân (sakkāya), ranh giới của sự tập khởi của sắc thân, ranh giới của sự diệt tận của sắc thân, ranh giới của con đường đưa đến sự diệt tận của sắc thân.
Katamo ca, bhikkhave, sakkāyanto?
And what, bhikkhus, is the end of sakkāya?
Và này các Tỳ-khưu, ranh giới của sắc thân là gì?
Pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ.
It should be said: the five aggregates of clinging.
Nên nói rằng: Đó là năm uẩn chấp thủ.
Katame pañca?
What are the five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sakkāyanto’’.
Namely, the aggregate of clinging to material form, the aggregate of clinging to feeling, the aggregate of clinging to perception, the aggregate of clinging to mental formations, the aggregate of clinging to consciousness – this, bhikkhus, is called the end of sakkāya.”
Đó là: sắc uẩn chấp thủ, thọ uẩn chấp thủ, tưởng uẩn chấp thủ, hành uẩn chấp thủ, thức uẩn chấp thủ – Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là ranh giới của sắc thân.”
‘‘Katamo ca, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminippaṭipadanto?
“And what, bhikkhus, is the path leading to the cessation of sakkāya?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, con đường đưa đến sự đoạn diệt của sakkāya là gì?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
It is this Noble Eightfold Path,
Chính là Bát Chánh Đạo này.
Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi.
namely: Right View, Right Intention, Right Speech, Right Action, Right Livelihood, Right Effort, Right Mindfulness, Right Concentration.
Tức là chánh kiến (sammādiṭṭhi), chánh tư duy (sammāsaṅkappo), chánh ngữ (sammāvācā), chánh nghiệp (sammākammanto), chánh mạng (sammāājīvo), chánh tinh tấn (sammāvāyāmo), chánh niệm (sammāsati), chánh định (sammāsamādhi).
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminippaṭipadanto.
This, bhikkhus, is called the path leading to the cessation of sakkāya.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường đưa đến sự đoạn diệt của sakkāya.
Ime kho, bhikkhave, cattāro antā’’ti.
These, bhikkhus, are the four extremes.”
Này các Tỳ-khưu, đây là bốn cực đoan ấy.”
Paṭhamaṃ.
First.
Thứ nhất.
104. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
104. Tại Sāvatthī.
‘‘Dukkhañca vo, bhikkhave, desessāmi dukkhasamudayañca dukkhanirodhañca dukkhanirodhagāminiñca paṭipadaṃ.
“I will teach you, bhikkhus, suffering, the origin of suffering, the cessation of suffering, and the path leading to the cessation of suffering.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về Khổ, Khổ tập, Khổ diệt và con đường đưa đến Khổ diệt.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamañca, bhikkhave, dukkhaṃ?
And what, bhikkhus, is suffering?
Và này các Tỳ-khưu, Khổ là gì?
Pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ.
It should be said: the five aggregates subject to clinging.
Nên nói rằng đó là năm uẩn chấp thủ.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
Namely: the aggregate of form subject to clinging...pe... the aggregate of consciousness subject to clinging.
Tức là sắc uẩn chấp thủ… cho đến… thức uẩn chấp thủ.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ.
This, bhikkhus, is called suffering.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Khổ.
Katamo ca, bhikkhave, dukkhasamudayo?
And what, bhikkhus, is the origin of suffering?
Và này các Tỳ-khưu, Khổ tập là gì?
Yāyaṃ taṇhā ponobhavikā…pe… kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhasamudayo.
This craving, which brings about renewed existence...pe... craving for sensual pleasures, craving for existence, craving for non-existence—this, bhikkhus, is called the origin of suffering.
Cái tham ái nào dẫn đến tái sinh… cho đến… dục ái, hữu ái, phi hữu ái – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Khổ tập.
Katamo ca, bhikkhave, dukkhanirodho?
And what, bhikkhus, is the cessation of suffering?
Và này các Tỳ-khưu, Khổ diệt là gì?
Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo – ayaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodho.
It is the complete fading away and cessation of that very craving, giving it up, relinquishing it, being liberated from it, not clinging to it—this, bhikkhus, is called the cessation of suffering.
Đó là sự diệt trừ hoàn toàn và không còn dấu vết của chính tham ái ấy, sự từ bỏ, sự xả ly, sự giải thoát, sự không chấp thủ – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Khổ diệt.
Katamā ca, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā?
And what, bhikkhus, is the path leading to the cessation of suffering?
Và này các Tỳ-khưu, con đường đưa đến Khổ diệt là gì?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
It is this Noble Eightfold Path,
Chính là Bát Chánh Đạo này.
Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
namely: Right View...pe... Right Concentration.
Tức là chánh kiến… cho đến… chánh định.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti.
This, bhikkhus, is called the path leading to the cessation of suffering.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường đưa đến Khổ diệt.”
Dutiyaṃ.
Second.
Thứ hai.
105. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
105. Tại Sāvatthī.
‘‘Sakkāyañca vo, bhikkhave, desessāmi sakkāyasamudayañca sakkāyanirodhañca sakkāyanirodhagāminiñca paṭipadaṃ.
“I will teach you, bhikkhus, sakkāya, the origin of sakkāya, the cessation of sakkāya, and the path leading to the cessation of sakkāya.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về sakkāya, sự tập khởi của sakkāya, sự đoạn diệt của sakkāya và con đường đưa đến sự đoạn diệt của sakkāya.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sakkāyo?
And what, bhikkhus, is sakkāya?
Và này các Tỳ-khưu, sakkāya là gì?
Pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ.
It should be said: the five aggregates subject to clinging.
Nên nói rằng đó là năm uẩn chấp thủ.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
Namely: the aggregate of form subject to clinging, the aggregate of feeling subject to clinging, the aggregate of perception subject to clinging, the aggregate of mental formations subject to clinging, the aggregate of consciousness subject to clinging.
Tức là sắc uẩn chấp thủ, thọ uẩn chấp thủ, tưởng uẩn chấp thủ, hành uẩn chấp thủ, thức uẩn chấp thủ.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sakkāyo.
This, bhikkhus, is called sakkāya.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sakkāya.
Katamo ca, bhikkhave, sakkāyasamudayo?
And what, bhikkhus, is the origin of sakkāya?
Và này các Tỳ-khưu, sự tập khởi của sakkāya là gì?
Yāyaṃ taṇhā ponobhavikā…pe… kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, sakkāyasamudayo.
This craving, which brings about renewed existence...pe... craving for sensual pleasures, craving for existence, craving for non-existence—this, bhikkhus, is called the origin of sakkāya.
Cái tham ái nào dẫn đến tái sinh… cho đến… dục ái, hữu ái, phi hữu ái – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sự tập khởi của sakkāya.
Katamo ca, bhikkhave, sakkāyanirodho?
And what, bhikkhus, is the cessation of sakkāya?
Và này các Tỳ-khưu, sự đoạn diệt của sakkāya là gì?
Yo tassāyeva taṇhāya…pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, sakkāyanirodho.
It is the complete fading away and cessation of that very craving...pe... this, bhikkhus, is called the cessation of sakkāya.
Đó là sự diệt trừ hoàn toàn của chính tham ái ấy… cho đến… này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sự đoạn diệt của sakkāya.
Katamā ca, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminī paṭipadā?
And what, bhikkhus, is the path leading to the cessation of sakkāya?
Và này các Tỳ-khưu, con đường đưa đến sự đoạn diệt của sakkāya là gì?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
It is this Noble Eightfold Path,
Chính là Bát Chánh Đạo này.
Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
namely: Right View...pe... Right Concentration.
Tức là chánh kiến… cho đến… chánh định.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminī paṭipadā’’ti.
This, bhikkhus, is called the path leading to the cessation of sakkāya.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường đưa đến sự đoạn diệt của sakkāya.”
106. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
106. Tại Sāvatthī.
‘‘Pariññeyye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi pariññañca pariññātāviñca puggalaṃ.
“I will teach you, bhikkhus, the dhammas to be comprehended, comprehension, and the person who has comprehended.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về các pháp cần phải liễu tri, sự liễu tri và người đã liễu tri.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, pariññeyyā dhammā?
And what, bhikkhus, are the dhammas to be comprehended?
Và này các Tỳ-khưu, các pháp cần phải liễu tri là gì?
Rūpaṃ, bhikkhave, pariññeyyo dhammo.
Form, bhikkhus, is a dhamma to be comprehended.
Này các Tỳ-khưu, sắc là pháp cần phải liễu tri.
Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ pariññeyyo dhammo.
Feeling...pe... perception... mental formations... consciousness is a dhamma to be comprehended.
Thọ… cho đến… tưởng… hành… thức là pháp cần phải liễu tri.
Ime vuccanti, bhikkhave, pariññeyyā dhammā.
These, bhikkhus, are called the dhammas to be comprehended.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp cần phải liễu tri.
Katamā ca, bhikkhave, pariññā?
And what, bhikkhus, is comprehension?
Và này các Tỳ-khưu, sự liễu tri là gì?
Rāgakkhayo, dosakkhayo, mohakkhayo – ayaṃ vuccati, bhikkhave, pariññā.
The destruction of lust, the destruction of hatred, the destruction of delusion—this, bhikkhus, is called comprehension.
Sự diệt tận tham, sự diệt tận sân, sự diệt tận si – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sự liễu tri.
Katamo ca, bhikkhave, pariññātāvī puggalo?
And what, bhikkhus, is the person who has comprehended?
Và này các Tỳ-khưu, người đã liễu tri là ai?
Arahātissa vacanīyaṃ.
It should be said: an Arahant.
Nên nói rằng đó là vị A-la-hán.
Yvāyaṃ āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto – ayaṃ vuccati, bhikkhave, pariññātāvī puggalo’’ti.
This venerable one, of such a name, of such a clan—this, bhikkhus, is called the person who has comprehended.”
Vị Tôn giả có tên như thế, có dòng họ như thế – này các Tỳ-khưu, đây được gọi là người đã liễu tri.”
Catutthaṃ.
Fourth.
Thứ tư.
108. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
108. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcime, bhikkhave, upādānakkhandhā.
“There are these five aggregates subject to clinging, bhikkhus.
“Này các Tỳ-khưu, có năm uẩn chấp thủ này.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
Namely: the aggregate of form subject to clinging, the aggregate of feeling subject to clinging, the aggregate of perception subject to clinging, the aggregate of mental formations subject to clinging, the aggregate of consciousness subject to clinging.
Tức là sắc uẩn chấp thủ, thọ uẩn chấp thủ, tưởng uẩn chấp thủ, hành uẩn chấp thủ, thức uẩn chấp thủ.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti…pe… pajānanti, sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
Whatever ascetics or brahmins, bhikkhus, do not truly understand the origin, disappearance, gratification, danger, and escape in these five aggregates subject to clinging...pe... do truly understand, and having realized it for themselves through direct knowledge, abide in it.”
Này các Tỳ-khưu, bất kỳ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm uẩn chấp thủ này… cho đến… biết rõ, tự mình với thắng trí chứng ngộ và an trú.”
Chaṭṭhaṃ.
Sixth.
Thứ sáu.
109. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
109. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcime, bhikkhave, upādānakkhandhā.
“There are these five aggregates subject to clinging, bhikkhus.
“Này các Tỳ-khưu, có năm uẩn chấp thủ này.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
Namely: the aggregate of form subject to clinging...pe... the aggregate of consciousness subject to clinging.
Tức là sắc uẩn chấp thủ… cho đến… thức uẩn chấp thủ.
Yato kho, bhikkhave, ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti.
When, bhikkhus, a noble disciple truly understands the origin, disappearance, gratification, danger, and escape in these five aggregates subject to clinging,
Này các Tỳ-khưu, khi một Thánh đệ tử như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm uẩn chấp thủ này.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano’’ti.
that noble disciple, bhikkhus, is called a Stream-Enterer, one who is not subject to falling into states of woe, assured, bound for sambodhi.”
Này các Tỳ-khưu, Thánh đệ tử ấy được gọi là bậc Nhập Lưu (Sotāpanna), không còn rơi vào ác đạo, chắc chắn sẽ giác ngộ hoàn toàn.”
Sattamaṃ.
Seventh.
Thứ bảy.
110. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
110. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcime, bhikkhave, upādānakkhandhā.
“There are these five aggregates subject to clinging, bhikkhus.
“Này các Tỳ-khưu, có năm uẩn chấp thủ này.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
Namely: the aggregate of form subject to clinging...pe... the aggregate of consciousness subject to clinging.
Tức là sắc uẩn chấp thủ… cho đến… thức uẩn chấp thủ.
Yato kho, bhikkhave, bhikkhu imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto hoti.
When, bhikkhus, a bhikkhu, having truly understood the origin, disappearance, gratification, danger, and escape in these five aggregates subject to clinging, is liberated without clinging,
Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm uẩn chấp thủ này, vị ấy được giải thoát mà không còn chấp thủ.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññāvimutto’’ti.
that bhikkhu, bhikkhus, is called an Arahant, one whose defilements are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained the true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, one rightly liberated through final knowledge.”
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy được gọi là A-la-hán (Arahanta), đã đoạn tận các lậu hoặc, đã hoàn thành phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử của hữu, đã được giải thoát nhờ chánh trí.”
Aṭṭhamaṃ.
Eighth.
Thứ tám.
111. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
111. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpe, bhikkhave, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā, taṃ pajahatha.
“Bhikkhus, abandon the desire, the lust, the delight, the craving for form.
“Này các Tỳ-khưu, bất kỳ dục (chanda), tham (rāga), hoan hỷ (nandī), hay ái (taṇhā) nào đối với sắc, các ông hãy từ bỏ chúng.
Evaṃ taṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.
Thus, that form will be abandoned, its root cut off, made like a palm-tree stump, brought to non-existence, not subject to future arising.
Khi ấy, sắc ấy sẽ được từ bỏ, bị nhổ tận gốc, trở thành như nền cây thốt nốt, không còn khả năng tái sinh, không còn khả năng phát sinh trong tương lai.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā, taṃ pajahatha.
Abandon the desire, the lust, the delight, the craving for feeling...pe... for perception... for mental formations... for consciousness.
Bất kỳ dục, tham, hoan hỷ, hay ái nào đối với thọ… cho đến… tưởng… hành… thức, các ông hãy từ bỏ chúng.
Evaṃ taṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhamma’’nti.
Thus that consciousness will be abandoned, its root cut off, made like a palmyra stump, made to be no more, not liable to arise in the future."
Như vậy, thức ấy sẽ được đoạn trừ, bị nhổ tận gốc, trở thành như cây ta-la bị chặt ngọn, đi đến chỗ không còn hiện hữu, không có khả năng sinh khởi trong tương lai.”
Navamaṃ.
The ninth.
Kinh thứ chín.
112. Sāvatthinidānaṃ.
112. At Sāvatthī.
112. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Rūpe, bhikkhave, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te pajahatha.
"Monks, whatever desire, whatever lust, whatever delight, whatever craving there is in form, whatever clinging and attachment, mental fixations, obsessions, and underlying tendencies there are, abandon them.
“Này các Tỳ-kheo, đối với sắc, bất cứ dục nào, bất cứ tham nào, bất cứ hỷ nào, bất cứ ái nào, bất cứ sự tiếp cận, chấp thủ, thiên kiến, và tùy miên nào của tâm, các con hãy đoạn trừ chúng.
Evaṃ taṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ…pe… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu yo chando…pe… evaṃ te saṅkhārā pahīnā bhavissanti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Thus that form will be abandoned, its root cut off... whatever desire there is in feeling... perception... volitional formations... thus those volitional formations will be abandoned, their roots cut off, made like a palmyra stump, made to be no more, not liable to arise in the future.
Như vậy, sắc ấy sẽ được đoạn trừ, bị cắt đứt tận gốc… này các Tỷ-kheo… đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành, bất cứ dục nào… này các Tỷ-kheo… như vậy, các hành ấy sẽ được đoạn trừ, bị cắt đứt tận gốc, làm cho như thân cây tala, làm cho không hiện hữu, có pháp không sanh khởi trong tương lai.
Viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te pajahatha.
Whatever desire, whatever lust, whatever delight, whatever craving there is in consciousness, whatever clinging and attachment, mental fixations, obsessions, and underlying tendencies there are, abandon them.
Đối với thức, bất cứ dục nào, bất cứ tham nào, bất cứ hỷ nào, bất cứ ái nào, bất cứ sự chấp thủ và bám víu nào, bất cứ sự quyết định, sự chấp chặt và tùy miên nào của tâm, các ngươi hãy từ bỏ chúng.
Evaṃ taṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhamma’’nti.
Thus that consciousness will be abandoned, its root cut off, made like a palmyra stump, made to be no more, not liable to arise in the future."
Như vậy, thức ấy sẽ được đoạn trừ, bị cắt đứt tận gốc, làm cho như thân cây tala, làm cho không hiện hữu, có pháp không sanh khởi trong tương lai.”
Dasamaṃ.
The tenth.
Kinh thứ mười.
113. Sāvatthinidānaṃ.
113. At Sāvatthī.
113. Nhân duyên ở Sāvatthī.
Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘avijjā avijjā’ti, bhante, vuccati.
Then a certain bhikkhu approached the Blessed One... and sitting to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: "'Ignorance, ignorance,' it is said, venerable sir.
Khi ấy, một vị Tỷ-kheo đi đến nơi Thế Tôn… này các Tỷ-kheo… Sau khi ngồi xuống một bên, vị Tỷ-kheo ấy bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói: ‘vô minh, vô minh’.
Katamā nu kho, bhante, avijjā, kittāvatā ca avijjāgato hotī’’ti?
What, venerable sir, is ignorance, and to what extent is one ignorant?"
Bạch Thế Tôn, thế nào là vô minh, và do mức độ nào một người được gọi là đã đi đến vô minh?”
‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano rūpaṃ nappajānāti, rūpasamudayaṃ nappajānāti, rūpanirodhaṃ nappajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānāti; vedanaṃ nappajānāti… saññaṃ… saṅkhāre nappajānāti…pe… viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānāti.
"Here, bhikkhu, an uninstructed ordinary person does not understand form, does not understand the origin of form, does not understand the cessation of form, does not understand the path leading to the cessation of form; does not understand feeling... perception... volitional formations... does not understand the path leading to the cessation of consciousness.
“Này Tỷ-kheo, ở đây, kẻ phàm phu ít nghe không biết rõ sắc, không biết rõ sắc tập khởi, không biết rõ sắc đoạn diệt, không biết rõ con đường đưa đến sắc đoạn diệt; không biết rõ thọ… không biết rõ tưởng… không biết rõ các hành… này các Tỷ-kheo… không biết rõ con đường đưa đến thức đoạn diệt.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, avijjā.
This, bhikkhu, is called ignorance.
Này Tỷ-kheo, đây được gọi là vô minh.
Ettāvatā ca avijjāgato hotī’’ti.
To this extent one is ignorant."
Và do mức độ ấy, một người được gọi là đã đi đến vô minh.”
Paṭhamaṃ.
The first.
Kinh thứ nhất.
114. Sāvatthinidānaṃ.
114. At Sāvatthī.
114. Nhân duyên ở Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘vijjā vijjā’ti, bhante, vuccati.
Sitting to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: "'Knowledge, knowledge,' it is said, venerable sir.
Sau khi ngồi xuống một bên, vị Tỷ-kheo ấy bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói: ‘minh, minh’.
Katamā nu kho, bhante, vijjā, kittāvatā ca vijjāgato hotī’’ti?
What, venerable sir, is knowledge, and to what extent does one possess knowledge?"
Bạch Thế Tôn, thế nào là minh, và do mức độ nào một người được gọi là đã đi đến minh?”
‘‘Idha, bhikkhu, sutavā ariyasāvako rūpaṃ pajānāti, rūpasamudayaṃ pajānāti, rūpanirodhaṃ pajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti.
"Here, bhikkhu, a well-instructed noble disciple understands form, understands the origin of form, understands the cessation of form, understands the path leading to the cessation of form.
“Này Tỷ-kheo, ở đây, vị Thánh đệ tử có nghe biết rõ sắc, biết rõ sắc tập khởi, biết rõ sắc đoạn diệt, biết rõ con đường đưa đến sắc đoạn diệt.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre pajānāti…pe… viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti.
Understands feeling... perception... volitional formations... understands the path leading to the cessation of consciousness.
Biết rõ thọ… biết rõ tưởng… biết rõ các hành… này các Tỷ-kheo… biết rõ con đường đưa đến thức đoạn diệt.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, vijjā.
This, bhikkhu, is called knowledge.
Này Tỷ-kheo, đây được gọi là minh.
Ettāvatā ca vijjāgato hotī’’ti.
To this extent one possesses knowledge."
Và do mức độ ấy, một người được gọi là đã đi đến minh.”
Dutiyaṃ.
The second.
Kinh thứ hai.
115. Sāvatthinidānaṃ.
115. At Sāvatthī.
115. Nhân duyên ở Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘dhammakathiko dhammakathiko’ti, bhante, vuccati.
Sitting to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: "'Preacher of the Dhamma, preacher of the Dhamma,' it is said, venerable sir.
Sau khi ngồi xuống một bên, vị Tỷ-kheo ấy bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói: ‘vị thuyết pháp, vị thuyết pháp’.
Kittāvatā nu kho, bhante, dhammakathiko hotī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one a preacher of the Dhamma?"
Bạch Thế Tôn, do mức độ nào một người được gọi là vị thuyết pháp?”
‘‘Rūpassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
"If, bhikkhu, one teaches the Dhamma for disenchantment with form, for dispassion towards form, for the cessation of form, it is fitting to say 'a bhikkhu is a preacher of the Dhamma.'
“Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với sắc, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thuyết pháp’.
Rūpassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one practices for disenchantment with form, for dispassion towards form, for the cessation of form, it is fitting to say 'a bhikkhu is a practitioner in accordance with the Dhamma.'
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với sắc, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thực hành pháp tùy pháp’.
Rūpassa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one is liberated without clinging through disenchantment with form, dispassion towards form, cessation of form, it is fitting to say 'a bhikkhu has attained Nibbāna in this very life.'
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy do nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với sắc mà được giải thoát không còn chấp thủ, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo đã chứng đắc Niết-bàn trong hiện tại’.
Vedanāya ce, bhikkhu…pe… saññāya ce, bhikkhu… saṅkhārānaṃ ce, bhikkhu… viññāṇassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one teaches the Dhamma for disenchantment with feeling... perception... volitional formations... consciousness, for dispassion towards them, for their cessation, it is fitting to say 'a bhikkhu is a preacher of the Dhamma.'
Này Tỷ-kheo, đối với thọ… này các Tỷ-kheo… này Tỷ-kheo, đối với tưởng… này Tỷ-kheo, đối với các hành… này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với thức, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thuyết pháp’.
Viññāṇassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one practices for disenchantment with consciousness, for dispassion towards consciousness, for the cessation of consciousness, it is fitting to say 'a bhikkhu is a practitioner in accordance with the Dhamma.'
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với thức, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thực hành pháp tùy pháp’.
Viññāṇassa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
If, bhikkhu, one is liberated without clinging through disenchantment with consciousness, dispassion towards consciousness, cessation of consciousness, it is fitting to say 'a bhikkhu has attained Nibbāna in this very life.'"
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy do nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với thức mà được giải thoát không còn chấp thủ, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo đã chứng đắc Niết-bàn trong hiện tại’.”
Tatiyaṃ.
The third.
Kinh thứ ba.
116. Sāvatthinidānaṃ.
116. At Sāvatthī.
116. Nhân duyên ở Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘dhammakathiko dhammakathiko’ti, bhante, vuccati.
Sitting to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: "'Preacher of the Dhamma, preacher of the Dhamma,' it is said, venerable sir.
Sau khi ngồi xuống một bên, vị Tỷ-kheo ấy bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói: ‘vị thuyết pháp, vị thuyết pháp’.
Kittāvatā nu kho, bhante, dhammakathiko hoti, kittāvatā dhammānudhammappaṭipanno hoti, kittāvatā diṭṭhadhammanibbānappatto hotī’’ti?
To what extent, venerable sir, is one a preacher of the Dhamma? To what extent is one a practitioner in accordance with the Dhamma? To what extent has one attained Nibbāna in this very life?"
Bạch Thế Tôn, do mức độ nào một người được gọi là vị thuyết pháp, do mức độ nào được gọi là người thực hành pháp tùy pháp, do mức độ nào được gọi là người đã chứng đắc Niết-bàn trong hiện tại?”
‘‘Rūpassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
"If, bhikkhu, one teaches the Dhamma for disenchantment with form, for dispassion towards form, for the cessation of form, it is fitting to say 'a bhikkhu is a preacher of the Dhamma.'
“Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với sắc, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thuyết pháp’.
Rūpassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one practices for disenchantment with form, for dispassion towards form, for the cessation of form, it is fitting to say 'a bhikkhu is a practitioner in accordance with the Dhamma.'
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với sắc, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thực hành pháp tùy pháp’.
Rūpassa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one is liberated without clinging through disenchantment with form, dispassion towards form, cessation of form, it is fitting to say 'a bhikkhu has attained Nibbāna in this very life.'
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy do nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với sắc mà được giải thoát không còn chấp thủ, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo đã chứng đắc Niết-bàn trong hiện tại’.
Vedanāya ce, bhikkhu…pe… saññāya ce, bhikkhu… saṅkhārānaṃ ce, bhikkhu… viññāṇassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one teaches the Dhamma for disenchantment with feeling... perception... volitional formations... consciousness, for dispassion towards them, for their cessation, it is fitting to say 'a bhikkhu is a preacher of the Dhamma.'
Này Tỷ-kheo, đối với thọ… này các Tỷ-kheo… này Tỷ-kheo, đối với tưởng… này Tỷ-kheo, đối với các hành… này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với thức, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thuyết pháp’.
Viññāṇassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃ vacanāya.
If, bhikkhu, one practices for disenchantment with consciousness, for dispassion towards consciousness, for the cessation of consciousness, it is fitting to say 'a bhikkhu is a practitioner in accordance with the Dhamma.'
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với thức, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo thực hành pháp tùy pháp’.
Viññāṇassa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
If, bhikkhu, one is liberated without clinging through disenchantment with consciousness, dispassion towards consciousness, cessation of consciousness, it is fitting to say 'a bhikkhu has attained Nibbāna in this very life.'"
Này Tỷ-kheo, nếu vị ấy do nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với thức mà được giải thoát không còn chấp thủ, thì xứng đáng được gọi là ‘vị Tỷ-kheo đã chứng đắc Niết-bàn trong hiện tại’.”
Catutthaṃ.
The fourth.
Kinh thứ tư.
117. Sāvatthinidānaṃ.
117. At Sāvatthī.
117. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Idha bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī…pe… sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.
"Here, monks, an uninstructed ordinary person, not seeing the noble ones... not trained in the Dhamma of the virtuous, regards form as self, or self as possessing form; or form as in self, or self as in form.
“Này các Tỷ-kheo, ở đây, kẻ phàm phu ít nghe, không thấy các bậc Thánh… này các Tỷ-kheo… không được rèn luyện trong pháp của bậc chân nhân, xem sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc; hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpabandhanabaddho santarabāhirabandhanabaddho atīradassī apāradassī, baddho jīyati* baddho mīyati baddho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati.
This, monks, is called an uninstructed ordinary person bound by the bondage of form, bound by internal and external bondage, not seeing the near shore, not seeing the far shore; bound, he ages; bound, he dies; bound, he goes from this world to another world.
Này các Tỷ-kheo, người này được gọi là kẻ phàm phu ít nghe, bị trói buộc bởi sự trói buộc của sắc, bị trói buộc bởi sự trói buộc bên trong và bên ngoài, không thấy bờ này, không thấy bờ kia, bị trói buộc mà già, bị trói buộc mà chết, bị trói buộc mà đi từ đời này sang đời khác.
Vedanaṃ attato samanupassati…pe… vedanāya vā attānaṃ.
He regards feeling as self... or self as possessing feeling.
Xem thọ là tự ngã… này các Tỷ-kheo… hoặc tự ngã ở trong thọ.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, assutavā puthujjano vedanābandhanabaddho santarabāhirabandhanabaddho atīradassī apāradassī, baddho jīyati baddho mīyati baddho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati.
This, monks, is called an uninstructed ordinary person bound by the bondage of feeling, bound by internal and external bondage, not seeing the near shore, not seeing the far shore; bound, he ages; bound, he dies; bound, he goes from this world to another world.
Này các Tỷ-kheo, người này được gọi là kẻ phàm phu ít nghe, bị trói buộc bởi sự trói buộc của thọ, bị trói buộc bởi sự trói buộc bên trong và bên ngoài, không thấy bờ này, không thấy bờ kia, bị trói buộc mà già, bị trói buộc mà chết, bị trói buộc mà đi từ đời này sang đời khác.
Saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati…pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, assutavā puthujjano viññāṇabandhanabaddho santarabāhirabandhanabaddho atīradassī apāradassī, baddho jīyati baddho mīyati baddho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati’’.
Perception... volitional formations... he regards consciousness as self... This, monks, is called an uninstructed ordinary person bound by the bondage of consciousness, bound by internal and external bondage, not seeing the near shore, not seeing the far shore; bound, he ages; bound, he dies; bound, he goes from this world to another world."
Tưởng… các hành… xem thức là tự ngã… này các Tỷ-kheo… Này các Tỷ-kheo, người này được gọi là kẻ phàm phu ít nghe, bị trói buộc bởi sự trói buộc của thức, bị trói buộc bởi sự trói buộc bên trong và bên ngoài, không thấy bờ này, không thấy bờ kia, bị trói buộc mà già, bị trói buộc mà chết, bị trói buộc mà đi từ đời này sang đời khác.”
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī…pe… sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ.
‘‘And a well-instructed noble disciple, bhikkhus, who has seen the noble ones… who is well-disciplined in the Dhamma of the virtuous, does not regard form as self, nor self as possessing form; nor form as in self, nor self as in form.
Này các Tỳ-khưu, Thánh đệ tử có nghe, thấy các bậc Thánh…pe… được huấn luyện tốt trong Chánh pháp của bậc Chân nhân, không quán sắc là tự ngã, không quán tự ngã có sắc; không quán sắc ở trong tự ngã, không quán tự ngã ở trong sắc.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sutavā ariyasāvako na rūpabandhanabaddho, na santarabāhirabandhanabaddho, tīradassī, pāradassī; ‘parimutto so dukkhasmā’ti vadāmi.
This, bhikkhus, is called a well-instructed noble disciple who is not bound by the fetter of form, not bound by internal and external fetters, a seer of this shore, a seer of the far shore; ‘he is liberated from suffering,’ I declare.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Thánh đệ tử có nghe, không bị trói buộc bởi sự trói buộc của sắc, không bị trói buộc bởi sự trói buộc bên trong và bên ngoài, thấy bờ này, thấy bờ kia; Ta nói rằng vị ấy được giải thoát khỏi khổ.
Na vedanaṃ attato…pe… na saññaṃ attato…pe… na saṅkhāre attato…pe… na viññāṇaṃ attato samanupassati…pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, sutavā ariyasāvako na viññāṇabandhanabaddho, na santarabāhirabandhanabaddho, tīradassī, pāradassī, ‘parimutto so dukkhasmā’ti vadāmī’’ti.
He does not regard feeling as self… nor perception as self… nor mental formations as self… nor consciousness as self… This, bhikkhus, is called a well-instructed noble disciple who is not bound by the fetter of consciousness, not bound by internal and external fetters, a seer of this shore, a seer of the far shore; ‘he is liberated from suffering,’ I declare.”
Không quán thọ là tự ngã…pe… không quán tưởng là tự ngã…pe… không quán các hành là tự ngã…pe… không quán thức là tự ngã…pe… Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Thánh đệ tử có nghe, không bị trói buộc bởi sự trói buộc của thức, không bị trói buộc bởi sự trói buộc bên trong và bên ngoài, thấy bờ này, thấy bờ kia, Ta nói rằng vị ấy được giải thoát khỏi khổ.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
118. Sāvatthinidānaṃ.
118. At Sāvatthī.
118. Tại Sāvatthī.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassathā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, do you regard form as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, các ông có quán sắc là ‘cái này là của ta, cái này là ta, cái này là tự ngã của ta’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Sādhu, bhikkhave!
“Good, bhikkhus!
“Lành thay, này các Tỳ-khưu!
Rūpaṃ, bhikkhave, ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
Form, bhikkhus, should be seen as: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’—thus it should be seen as it really is with right wisdom.
Này các Tỳ-khưu, sắc cần phải được thấy bằng chánh trí như thật rằng ‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải tự ngã của ta’.
‘‘Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassathā’’ti?
Do you regard feeling… perception… mental formations… consciousness as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
Các ông có quán thọ… tưởng… các hành… thức là ‘cái này là của ta, cái này là ta, cái này là tự ngã của ta’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Sādhu, bhikkhave!
“Good, bhikkhus!
“Lành thay, này các Tỳ-khưu!
Viññāṇaṃ, bhikkhave, ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… evaṃ passaṃ…pe… kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
Consciousness, bhikkhus, should be seen as: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’—thus it should be seen as it really is with right wisdom… Thus seeing… what had to be done has been done, and there is no more for this state of being, he understands.”
Này các Tỳ-khưu, thức cần phải được thấy bằng chánh trí như thật rằng ‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải tự ngã của ta’…pe… thấy như vậy…pe… việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa, vị ấy biết.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
119. Sāvatthinidānaṃ.
119. At Sāvatthī.
119. Tại Sāvatthī.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassathā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, do you regard form as: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’?”
“Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, các ông có quán sắc là ‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải tự ngã của ta’ không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Sādhu bhikkhave!
“Good, bhikkhus!
“Lành thay, này các Tỳ-khưu!
Rūpaṃ, bhikkhave, ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
Form, bhikkhus, should be seen as: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’—thus it should be seen as it really is with right wisdom.
Này các Tỳ-khưu, sắc cần phải được thấy bằng chánh trí như thật rằng ‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải tự ngã của ta’.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassathā’’ti?
Do you regard feeling… perception… mental formations… consciousness as: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’?”
Các ông có quán thọ… tưởng… các hành… thức là ‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải tự ngã của ta’ không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Sādhu bhikkhave!
“Good, bhikkhus!
“Lành thay, này các Tỳ-khưu!
Viññāṇaṃ, bhikkhave, ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… evaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Consciousness, bhikkhus, should be seen as: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’—thus it should be seen as it really is with right wisdom… Thus… he understands that there is no more for this state of being.”
Này các Tỳ-khưu, thức cần phải được thấy bằng chánh trí như thật rằng ‘cái này không phải của ta, cái này không phải là ta, cái này không phải tự ngã của ta’…pe… như vậy…pe… không còn tái sinh vào trạng thái này nữa, vị ấy biết.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
120. Sāvatthinidānaṃ.
120. At Sāvatthī.
120. Tại Sāvatthī.
‘‘Saṃyojaniye ca, bhikkhave, dhamme desessāmī saṃyojanañca.
“Bhikkhus, I will teach you the things that lead to fetters and the fetter itself.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về các pháp có tính chất trói buộc (saṃyojanīya dhamma) và sự trói buộc (saṃyojana).
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā, katamaṃ saṃyojanaṃ?
And what, bhikkhus, are the things that lead to fetters, and what is the fetter?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp có tính chất trói buộc, thế nào là sự trói buộc?
Rūpaṃ, bhikkhave, saṃyojaniyo dhammo; yo tattha chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ.
Form, bhikkhus, is a thing that leads to a fetter; the desire and lust for it is the fetter there.
Này các Tỳ-khưu, sắc là pháp có tính chất trói buộc; sự tham ái (chandarāga) ở đó, đó là sự trói buộc ở đó.
Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ saṃyojaniyo dhammo; yo tattha chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ.
Feeling… perception… mental formations… consciousness is a thing that leads to a fetter; the desire and lust for it is the fetter there.
Thọ…pe… tưởng… các hành… thức là pháp có tính chất trói buộc; sự tham ái ở đó, đó là sự trói buộc ở đó.
Ime vuccanti, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā, idaṃ saṃyojana’’nti.
These, bhikkhus, are called the things that lead to fetters, and this is the fetter.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp có tính chất trói buộc, đây là sự trói buộc.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
121. Sāvatthinidānaṃ.
121. At Sāvatthī.
121. Tại Sāvatthī.
‘‘Upādāniye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi upādānañca.
“Bhikkhus, I will teach you the things that lead to clinging and clinging itself.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về các pháp có tính chất chấp thủ (upādāniya dhamma) và sự chấp thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, upādāniyā dhammā, katamaṃ upādānaṃ?
And what, bhikkhus, are the things that lead to clinging, and what is clinging?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp có tính chất chấp thủ, thế nào là sự chấp thủ?
Rūpaṃ, bhikkhave, upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo, taṃ tattha upādānaṃ.
Form, bhikkhus, is a thing that leads to clinging; the desire and lust for it is the clinging there.
Này các Tỳ-khưu, sắc là pháp có tính chất chấp thủ; sự tham ái ở đó, đó là sự chấp thủ ở đó.
Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ upādāniyo dhammo; yo tattha chandarāgo, taṃ tattha upādānaṃ.
Feeling… perception… mental formations… consciousness is a thing that leads to clinging; the desire and lust for it is the clinging there.
Thọ…pe… tưởng… các hành… thức là pháp có tính chất chấp thủ; sự tham ái ở đó, đó là sự chấp thủ ở đó.
Ime vuccanti, bhikkhave, upādāniyā dhammā, idaṃ upādāna’’nti.
These, bhikkhus, are called the things that lead to clinging, and this is clinging.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp có tính chất chấp thủ, đây là sự chấp thủ.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
122. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahākoṭṭhiko* bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye.
122. At one time, the Venerable Sāriputta and the Venerable Mahākoṭṭhika were staying in Bārāṇasī, in Isipatana at Migadāya.
122. Một thời, Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Mahākoṭṭhika đang trú tại Isipatana, Migadāya, gần Bārāṇasī.
Atha kho āyasmā mahākoṭṭhiko sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami…pe… etadavoca – ‘‘sīlavatāvuso, sāriputta, bhikkhunā katame dhammā yoniso manasikātabbā’’ti?
Then, in the evening, the Venerable Mahākoṭṭhika, having risen from seclusion, approached the Venerable Sāriputta… and said this: “Friend Sāriputta, what dhammas should a bhikkhu endowed with sīla attend to properly?”
Rồi Tôn giả Mahākoṭṭhika, vào buổi chiều, từ thiền định đứng dậy, đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta…pe… và nói điều này: “Thưa Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu có giới cần tác ý đúng đắn những pháp nào?”
‘‘Sīlavatāvuso, koṭṭhika, bhikkhunā pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasi kātabbā.
“Friend Koṭṭhika, a bhikkhu endowed with sīla should properly attend to the five aggregates of clinging as impermanent, as suffering, as a disease, as a boil, as a dart, as an affliction, as an ailment, as alien, as disintegrating, as empty, as not-self.
“Thưa Hiền giả Koṭṭhika, một Tỳ-khưu có giới cần tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ là vô thường, khổ, bệnh, nhọt, mũi tên, tai họa, bệnh hoạn, là của người khác, là hoại diệt, là không, là vô ngã.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
That is to say—the form aggregate of clinging, the feeling aggregate of clinging, the perception aggregate of clinging, the mental formations aggregate of clinging, the consciousness aggregate of clinging.
Đó là: sắc uẩn chấp thủ, thọ uẩn chấp thủ, tưởng uẩn chấp thủ, hành uẩn chấp thủ, thức uẩn chấp thủ.
Sīlavatāvuso, koṭṭhika, bhikkhunā ime pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasi kātabbā.
Friend Koṭṭhika, a bhikkhu endowed with sīla should properly attend to these five aggregates of clinging as impermanent, as suffering, as a disease, as a boil, as a dart, as an affliction, as an ailment, as alien, as disintegrating, as empty, as not-self.
Thưa Hiền giả Koṭṭhika, một Tỳ-khưu có giới cần tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường, khổ, bệnh, nhọt, mũi tên, tai họa, bệnh hoạn, là của người khác, là hoại diệt, là không, là vô ngã.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ sīlavā bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato…pe… anattato yoniso manasi karonto sotāpattiphalaṃ sacchikareyyā’’ti.
And it is possible, friend, that a bhikkhu endowed with sīla, by properly attending to these five aggregates of clinging as impermanent… as not-self, might realize the fruit of stream-entry.”
Thưa Hiền giả, có khả năng một Tỳ-khưu có giới, khi tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường…pe… là vô ngã, sẽ chứng đắc quả Dự Lưu.”
‘‘Arahatā panāvuso sāriputta, katame dhammā yoniso manasi kātabbā’’ti?
“Then, friend Sāriputta, what dhammas should an Arahant bhikkhu properly attend to?”
“Thưa Hiền giả Sāriputta, một vị A-la-hán cần tác ý đúng đắn những pháp nào?”
‘‘Arahatāpi kho, āvuso koṭṭhika, ime pañcupādānakkhandhe aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasi kātabbā.
“Even an Arahant bhikkhu, friend Koṭṭhika, should properly attend to these five aggregates of clinging as impermanent, as suffering, as a disease, as a boil, as a dart, as an affliction, as an ailment, as alien, as disintegrating, as empty, as not-self.
“Thưa Hiền giả Koṭṭhika, một vị A-la-hán cũng cần tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường, khổ, bệnh, nhọt, mũi tên, tai họa, bệnh hoạn, là của người khác, là hoại diệt, là không, là vô ngã.
Natthi, khvāvuso, arahato uttari karaṇīyaṃ katassa vā paticayo; api ca ime dhammā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārā ceva saṃvattanti satisampajaññā cā’’ti.
Venerable sir, for an Arahant, there is no further duty to be done, nor any accumulation of what has been done. Nevertheless, these qualities, when developed and frequently practiced, lead to a pleasant abiding in this very life and to mindfulness and clear comprehension.”
Thưa hiền giả, đối với bậc A-la-hán, không còn việc gì phải làm thêm sau quả A-la-hán, cũng không còn việc gì phải tu tập lại đạo đã làm. Tuy nhiên, những pháp này, khi đã được tu tập và phát triển nhiều lần, chúng dẫn đến sự sống an lạc trong hiện tại và sự có mặt của chánh niệm, tỉnh giác.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ Mười.
‘‘Sutavatāvuso sāriputta, bhikkhunā katame dhammā yoniso manasi kātabbā’’ti?
“Venerable Sāriputta, what Dhamma should a bhikkhu who is learned attend to properly?”
“Thưa hiền giả Sāriputta, một Tỳ-kheo có nghe (Sutavanta) cần tác ý đúng đắn những pháp nào?”
‘‘Sutavatāvuso koṭṭhika, bhikkhunā pañcupādānakkhandhā aniccato…pe… anattato yoniso manasi kātabbā.
“Venerable Koṭṭhika, a bhikkhu who is learned should properly attend to the five aggregates subject to clinging as impermanent…pe… as non-self.
“Thưa hiền giả Koṭṭhika, một Tỳ-kheo có nghe cần tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường…pe… là vô ngã.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho.
Namely—the aggregate of material form subject to clinging…pe… the aggregate of consciousness subject to clinging.
Đó là – sắc uẩn chấp thủ…pe… thức uẩn chấp thủ.
Sutavatāvuso koṭṭhika, bhikkhunā ime pañcupādānakkhandhā aniccato…pe… anattato yoniso manasi kātabbā.
Venerable Koṭṭhika, a bhikkhu who is learned should properly attend to these five aggregates subject to clinging as impermanent…pe… as non-self.
Thưa hiền giả Koṭṭhika, một Tỳ-kheo có nghe cần tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường…pe… là vô ngã.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati – yaṃ sutavā bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato…pe… anattato yoniso manasi karonto sotāpattiphalaṃ sacchikareyyā’’ti.
Indeed, Venerable sir, it is possible that a bhikkhu who is learned, properly attending to these five aggregates subject to clinging as impermanent…pe… as non-self, might realize the fruit of stream-entry.”
Thưa hiền giả, có trường hợp này xảy ra – một Tỳ-kheo có nghe, khi tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường…pe… là vô ngã, có thể chứng đắc quả Dự Lưu.”
‘‘Arahatā panāvuso sāriputta, katame dhammā yoniso manasi kātabbā’’ti?
“Venerable Sāriputta, what Dhamma should an Arahant attend to properly?”
“Vậy thưa hiền giả Sāriputta, một bậc A-la-hán cần tác ý đúng đắn những pháp nào?”
‘‘Arahatāpi khvāvuso, koṭṭhika, ime pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasi kātabbā.
“Venerable Koṭṭhika, an Arahant should also properly attend to these five aggregates subject to clinging as impermanent, as suffering, as a disease, as a boil, as a dart, as a misfortune, as an affliction, as alien, as disintegrating, as empty, as non-self.
“Thưa hiền giả Koṭṭhika, một bậc A-la-hán cũng cần tác ý đúng đắn năm uẩn chấp thủ này là vô thường, là khổ, là bệnh, là mụn nhọt, là mũi tên, là đau đớn, là bệnh tật, là của người khác, là tan hoại, là trống rỗng, là vô ngã.
Natthi, khvāvuso, arahato uttari karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo; api ca kho ime dhammā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti satisampajaññā cā’’ti.
Venerable sir, for an Arahant, there is no further duty to be done, nor any accumulation of what has been done. Nevertheless, these qualities, when developed and frequently practiced, lead to a pleasant abiding in this very life and to mindfulness and clear comprehension.”
Thưa hiền giả, đối với bậc A-la-hán, không còn việc gì phải làm thêm, cũng không còn việc gì phải tu tập lại đạo đã làm; tuy nhiên, những pháp này, khi đã được tu tập và phát triển nhiều lần, chúng dẫn đến sự sống an lạc trong hiện tại và sự có mặt của chánh niệm, tỉnh giác.”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ Mười Một.
‘‘Yaṃ kiñci, kappa, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
“Whatever material form there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—one sees all material form as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
“Này Kappa, bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, thấp kém hay vi diệu, xa hay gần, người ấy thấy tất cả sắc đó như thật với chánh trí: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling there is…pe… whatever perception there is… whatever mental formations there are… whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—one sees all consciousness as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Bất cứ thọ nào…pe… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, thấp kém hay vi diệu, xa hay gần, người ấy thấy tất cả thức đó như thật với chánh trí: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Evaṃ kho, kappa, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti.
It is in this way, Kappa, by knowing, by seeing, that the latent tendencies of ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit do not arise in this conscious body and in all external signs.”
Này Kappa, biết như vậy, thấy như vậy, thì các tùy miên ‘ta là’, ‘của ta’, ‘mạn’ không còn tồn tại trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài.”
Dvādasamaṃ.
The Twelfth.
Thứ Mười Hai.
‘‘Yaṃ kiñci, kappa, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādāvimutto hoti.
“Whatever material form there is—past, future, or present…pe… having seen all material form as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ one is liberated without clinging.
“Này Kappa, bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại…pe… người ấy thấy tất cả sắc đó như thật với chánh trí: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’, và được giải thoát không chấp thủ.
Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādāvimutto hoti.
Whatever feeling there is… whatever perception there is… whatever mental formations there are… whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—having seen all consciousness as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ one is liberated without clinging.
Bất cứ thọ nào… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, thấp kém hay vi diệu, xa hay gần, người ấy thấy tất cả thức đó như thật với chánh trí: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’, và được giải thoát không chấp thủ.
Evaṃ kho, kappa, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimutta’’nti.
It is in this way, Kappa, by knowing, by seeing, that the mind becomes free from ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit, transcending all distinctions, tranquil, and perfectly liberated, in this conscious body and in all external signs.”
Này Kappa, biết như vậy, thấy như vậy, thì tâm được giải thoát hoàn toàn, an tịnh, vượt qua các sự phân biệt, không còn ‘ta là’, ‘của ta’, ‘mạn’ trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài.”
Terasamaṃ.
The Thirteenth.
Thứ Mười Ba.
‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano samudayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti; vayadhammaṃ rūpaṃ ‘vayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti; samudayavayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayavayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
“Here, bhikkhu, an uninstructed ordinary person does not understand material form as it actually is as ‘material form that is of the nature to originate’; he does not understand material form as it actually is as ‘material form that is of the nature to vanish’; he does not understand material form as it actually is as ‘material form that is of the nature to originate and vanish.’
“Ở đây, này Tỳ-kheo, phàm phu không nghe pháp không như thật biết sắc là pháp khởi lên là ‘sắc là pháp khởi lên’; không như thật biết sắc là pháp hoại diệt là ‘sắc là pháp hoại diệt’; không như thật biết sắc là pháp khởi lên và hoại diệt là ‘sắc là pháp khởi lên và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ vedanaṃ ‘samudayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti; vayadhammaṃ vedanaṃ ‘vayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti; samudayavayadhammaṃ vedanaṃ ‘samudayavayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti.
He does not understand feeling as it actually is as ‘feeling that is of the nature to originate’; he does not understand feeling as it actually is as ‘feeling that is of the nature to vanish’; he does not understand feeling as it actually is as ‘feeling that is of the nature to originate and vanish.’
Không như thật biết thọ là pháp khởi lên là ‘thọ là pháp khởi lên’; không như thật biết thọ là pháp hoại diệt là ‘thọ là pháp hoại diệt’; không như thật biết thọ là pháp khởi lên và hoại diệt là ‘thọ là pháp khởi lên và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ saññaṃ…pe… samudayadhamme saṅkhāre ‘samudayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti; vayadhamme saṅkhāre ‘vayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti; samudayavayadhamme saṅkhāre ‘samudayavayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti.
He does not understand perception…pe… he does not understand mental formations as they actually are as ‘mental formations that are of the nature to originate’; he does not understand mental formations as they actually are as ‘mental formations that are of the nature to vanish’; he does not understand mental formations as they actually are as ‘mental formations that are of the nature to originate and vanish.’
Không như thật biết tưởng là pháp khởi lên…pe… không như thật biết các hành là pháp khởi lên là ‘các hành là pháp khởi lên’; không như thật biết các hành là pháp hoại diệt là ‘các hành là pháp hoại diệt’; không như thật biết các hành là pháp khởi lên và hoại diệt là ‘các hành là pháp khởi lên và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘samudayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti; vayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘vayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti; samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘samudayavayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
He does not understand as it actually is, 'consciousness subject to arising,' consciousness subject to arising; he does not understand as it actually is, 'consciousness subject to vanishing,' consciousness subject to vanishing; he does not understand as it actually is, 'consciousness subject to arising and vanishing,' consciousness subject to arising and vanishing.
Thức (viññāṇa) có tính chất sinh khởi, người ấy không như thật rõ biết ‘thức có tính chất sinh khởi’; thức có tính chất hoại diệt, người ấy không như thật rõ biết ‘thức có tính chất hoại diệt’; thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt, người ấy không như thật rõ biết ‘thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, avijjā; ettāvatā ca avijjāgato hotī’’ti.
This, bhikkhu, is called ignorance; by this much one is ignorant."
Này Tỳ-kheo, đây gọi là vô minh (avijjā); đến chừng mực ấy, người ấy bị vô minh chi phối.’’
‘‘Idha, bhikkhu, sutavā ariyasāvako samudayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti; vayadhammaṃ rūpaṃ ‘vayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti; samudayavayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayavayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
"Here, bhikkhu, a well-taught noble disciple understands as it actually is, 'form subject to arising,' form subject to arising; he understands as it actually is, 'form subject to vanishing,' form subject to vanishing; he understands as it actually is, 'form subject to arising and vanishing,' form subject to arising and vanishing.
‘‘Này Tỳ-kheo, ở đây, vị Thánh đệ tử có nghe biết, như thật rõ biết sắc (rūpa) có tính chất sinh khởi là ‘sắc có tính chất sinh khởi’; như thật rõ biết sắc có tính chất hoại diệt là ‘sắc có tính chất hoại diệt’; như thật rõ biết sắc có tính chất sinh khởi và hoại diệt là ‘sắc có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ vedanaṃ ‘samudayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; vayadhammaṃ vedanaṃ ‘vayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; samudayavayadhammaṃ vedanaṃ ‘samudayavayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it actually is, 'feeling subject to arising,' feeling subject to arising; he understands as it actually is, 'feeling subject to vanishing,' feeling subject to vanishing; he understands as it actually is, 'feeling subject to arising and vanishing,' feeling subject to arising and vanishing.
Như thật rõ biết thọ (vedanā) có tính chất sinh khởi là ‘thọ có tính chất sinh khởi’; như thật rõ biết thọ có tính chất hoại diệt là ‘thọ có tính chất hoại diệt’; như thật rõ biết thọ có tính chất sinh khởi và hoại diệt là ‘thọ có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ saññaṃ… samudayadhamme saṅkhāre ‘samudayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; vayadhamme saṅkhāre ‘vayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; samudayavayadhamme saṅkhāre ‘samudayavayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it actually is, 'perception subject to arising'... he understands as it actually is, 'mental formations subject to arising,' mental formations subject to arising; he understands as it actually is, 'mental formations subject to vanishing,' mental formations subject to vanishing; he understands as it actually is, 'mental formations subject to arising and vanishing,' mental formations subject to arising and vanishing.
Tưởng (saññā) có tính chất sinh khởi… các hành (saṅkhārā) có tính chất sinh khởi, như thật rõ biết ‘các hành có tính chất sinh khởi’; các hành có tính chất hoại diệt, như thật rõ biết ‘các hành có tính chất hoại diệt’; các hành có tính chất sinh khởi và hoại diệt, như thật rõ biết ‘các hành có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘samudayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti; vayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘vayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti; samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘samudayavayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it actually is, 'consciousness subject to arising,' consciousness subject to arising; he understands as it actually is, 'consciousness subject to vanishing,' consciousness subject to vanishing; he understands as it actually is, 'consciousness subject to arising and vanishing,' consciousness subject to arising and vanishing.
Thức (viññāṇa) có tính chất sinh khởi, như thật rõ biết ‘thức có tính chất sinh khởi’; thức có tính chất hoại diệt, như thật rõ biết ‘thức có tính chất hoại diệt’; thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt, như thật rõ biết ‘thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, vijjā; ettāvatā ca vijjāgato hotī’’ti.
This, bhikkhu, is called knowledge; by this much one is endowed with knowledge."
Này Tỳ-kheo, đây gọi là minh (vijjā); đến chừng mực ấy, người ấy bị minh chi phối.’’
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
‘‘Idhāvuso assutavā puthujjano samudayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti; vayadhammaṃ rūpaṃ…pe… ‘samudayavayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
"Here, friend, an untaught ordinary person does not understand as it actually is, 'form subject to arising,' form subject to arising;... as it actually is, 'form subject to arising and vanishing,' form subject to arising and vanishing.
‘‘Thưa Hiền giả, ở đây, phàm phu không có nghe biết, không như thật rõ biết sắc (rūpa) có tính chất sinh khởi là ‘sắc có tính chất sinh khởi’; sắc có tính chất hoại diệt… (như trên)… không như thật rõ biết ‘sắc có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ vedanaṃ…pe… vayadhammaṃ vedanaṃ…pe… ‘samudayavayadhammā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti.
He does not understand as it actually is, 'feeling subject to arising,'... 'feeling subject to vanishing,'... as it actually is, 'feeling subject to arising and vanishing,' feeling subject to arising and vanishing.
Thọ (vedanā) có tính chất sinh khởi… (như trên)… thọ có tính chất hoại diệt… (như trên)… không như thật rõ biết ‘thọ có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ saññaṃ…pe… samudayadhamme saṅkhāre…pe… vayadhamme saṅkhāre…pe… samudayavayadhamme saṅkhāre ‘samudayavayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti.
He does not understand as it actually is, 'perception subject to arising,'... 'mental formations subject to arising,'... 'mental formations subject to vanishing,'... as it actually is, 'mental formations subject to arising and vanishing,' mental formations subject to arising and vanishing.
Tưởng (saññā) có tính chất sinh khởi… (như trên)… các hành (saṅkhārā) có tính chất sinh khởi… (như trên)… các hành có tính chất hoại diệt… (như trên)… không như thật rõ biết ‘các hành có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ viññāṇaṃ…pe… samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘samudayavayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
He does not understand as it actually is, 'consciousness subject to arising,'... as it actually is, 'consciousness subject to arising and vanishing,' consciousness subject to arising and vanishing.
Thức (viññāṇa) có tính chất sinh khởi… (như trên)… không như thật rõ biết ‘thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Ayaṃ vuccati, āvuso, avijjā; ettāvatā ca avijjāgato hotī’’ti.
This, friend, is called ignorance; by this much one is ignorant."
Thưa Hiền giả, đây gọi là vô minh (avijjā); đến chừng mực ấy, người ấy bị vô minh chi phối.’’
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
‘‘Idhāvuso, sutavā ariyasāvako samudayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti; vayadhammaṃ rūpaṃ…pe… samudayavayadhammaṃ rūpaṃ ‘samudayavayadhammaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti; samudayadhammaṃ vedanaṃ…pe… samudayavayadhammā vedanā … samudayadhammaṃ saññaṃ…pe… samudayadhamme saṅkhāre… vayadhamme saṅkhāre… samudayavayadhamme saṅkhāre ‘samudayavayadhammā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
"Here, friend, a well-taught noble disciple understands as it actually is, 'form subject to arising,' form subject to arising;... as it actually is, 'form subject to arising and vanishing,' form subject to arising and vanishing; 'feeling subject to arising,'... 'feeling subject to arising and vanishing,' feeling subject to arising and vanishing; 'perception subject to arising,'... 'mental formations subject to arising,'... 'mental formations subject to vanishing,'... as it actually is, 'mental formations subject to arising and vanishing,' mental formations subject to arising and vanishing.
‘‘Thưa Hiền giả, ở đây, vị Thánh đệ tử có nghe biết, như thật rõ biết sắc (rūpa) có tính chất sinh khởi là ‘sắc có tính chất sinh khởi’; sắc có tính chất hoại diệt… (như trên)… như thật rõ biết sắc có tính chất sinh khởi và hoại diệt là ‘sắc có tính chất sinh khởi và hoại diệt’; thọ (vedanā) có tính chất sinh khởi… (như trên)… thọ có tính chất sinh khởi và hoại diệt… tưởng (saññā) có tính chất sinh khởi… (như trên)… các hành (saṅkhārā) có tính chất sinh khởi… các hành có tính chất hoại diệt… như thật rõ biết các hành có tính chất sinh khởi và hoại diệt là ‘các hành có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Samudayadhammaṃ viññāṇaṃ… vayadhammaṃ viññāṇaṃ… samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ ‘samudayavayadhammaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it actually is, 'consciousness subject to arising,'... 'consciousness subject to vanishing,'... 'consciousness subject to arising and vanishing,' consciousness subject to arising and vanishing.
Thức (viññāṇa) có tính chất sinh khởi… thức có tính chất hoại diệt… như thật rõ biết thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt là ‘thức có tính chất sinh khởi và hoại diệt’.
Ayaṃ vuccatāvuso, vijjā; ettāvatā ca vijjāgato hotī’’ti.
This, friend, is called knowledge; by this much one is endowed with knowledge."
Thưa Hiền giả, đây gọi là minh (vijjā); đến chừng mực ấy, người ấy bị minh chi phối.’’
Tatiyaṃ.
The Third.
Bài kinh thứ ba.
‘‘Idhāvuso, assutavā puthujjano rūpaṃ nappajānāti, rūpasamudayaṃ nappajānāti, rūpanirodhaṃ nappajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānāti.
"Here, friend, an untaught ordinary person does not understand form, does not understand the origin of form, does not understand the cessation of form, does not understand the path leading to the cessation of form.
“Này Hiền giả, ở đây, một phàm phu chưa nghe pháp, không hiểu rõ sắc, không hiểu rõ sự sanh của sắc, không hiểu rõ sự diệt của sắc, không hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt của sắc.
Vedanaṃ nappajānāti…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ nappajānāti, viññāṇasamudayaṃ nappajānāti, viññāṇanirodhaṃ nappajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānāti.
He does not understand feeling... perception... volitional formations... consciousness, does not understand the origin of consciousness, does not understand the cessation of consciousness, does not understand the path leading to the cessation of consciousness.
Không hiểu rõ thọ…pe… tưởng… các hành… không hiểu rõ thức, không hiểu rõ sự sanh của thức, không hiểu rõ sự diệt của thức, không hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt của thức.
Ayaṃ vuccatāvuso, avijjā; ettāvatā ca avijjāgato hotī’’ti.
This, friend, is called ignorance; to this extent, one is said to be endowed with ignorance."
Này Hiền giả, đây được gọi là vô minh; và đến mức độ này thì được gọi là đã đạt đến vô minh.”
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhikaṃ etadavoca – ‘‘‘vijjā, vijjā’ti, āvuso koṭṭhika, vuccati.
When this was said, Ven. Sāriputta said to Ven. Mahākoṭṭhika: "'Knowledge, knowledge,' friend Koṭṭhika, is spoken of.
Khi được nói vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Mahākoṭṭhika: “‘Minh, minh’, này Hiền giả Koṭṭhika, được gọi là vậy.
Katamā nu kho, āvuso, vijjā, kittāvatā ca vijjāgato hotī’’ti?
What, then, friend, is knowledge, and to what extent is one said to be endowed with knowledge?"
Này Hiền giả, thế nào là minh? Và đến mức độ nào thì được gọi là đã đạt đến minh?”
‘‘Idhāvuso, sutavā ariyasāvako rūpaṃ pajānāti, rūpasamudayaṃ pajānāti, rūpanirodhaṃ pajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti.
"Here, friend, a well-taught noble disciple understands form, understands the origin of form, understands the cessation of form, understands the path leading to the cessation of form.
“Này Hiền giả, ở đây, một vị đệ tử Thánh đã nghe pháp, hiểu rõ sắc, hiểu rõ sự sanh của sắc, hiểu rõ sự diệt của sắc, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt của sắc.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ pajānāti, viññāṇasamudayaṃ pajānāti, viññāṇanirodhaṃ pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti.
He understands feeling... perception... volitional formations... consciousness, understands the origin of consciousness, understands the cessation of consciousness, understands the path leading to the cessation of consciousness.
Hiểu rõ thọ… tưởng… các hành… hiểu rõ thức, hiểu rõ sự sanh của thức, hiểu rõ sự diệt của thức, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt của thức.
Ayaṃ vuccatāvuso, vijjā; ettāvatā ca vijjāgato hotī’’ti.
This, friend, is called knowledge; to this extent, one is said to be endowed with knowledge."
Này Hiền giả, đây được gọi là minh; và đến mức độ này thì được gọi là đã đạt đến minh.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
136. Sāvatthinidānaṃ.
136. Occasion at Sāvatthī.
136. Tại Sāvatthī.
‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, kukkuḷaṃ, vedanā kukkuḷā, saññā kukkuḷā, saṅkhārā kukkuḷā, viññāṇaṃ kukkuḷaṃ.
"Form, bhikkhus, is hot ash; feeling is hot ash; perception is hot ash; volitional formations are hot ash; consciousness is hot ash.
“Này các Tỳ-khưu, sắc là tro nóng, thọ là tro nóng, tưởng là tro nóng, các hành là tro nóng, thức là tro nóng.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with form, becomes disenchanted with feeling, becomes disenchanted with perception, becomes disenchanted with volitional formations, becomes disenchanted with consciousness.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã nghe pháp sẽ nhàm chán sắc, nhàm chán thọ, nhàm chán tưởng, nhàm chán các hành, nhàm chán thức.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there is the knowledge: 'Liberated.'
Khi được giải thoát, trí khởi lên rằng ‘đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: 'Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no further state of being.'"
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
137. Sāvatthinidānaṃ.
137. Occasion at Sāvatthī.
137. Tại Sāvatthī.
‘‘Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo chando pahātabbo.
"Bhikkhus, whatever is impermanent, there your desire should be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì vô thường, thì các ông phải đoạn trừ dục tham đối với cái đó.
Kiñca, bhikkhave, aniccaṃ?
And what, bhikkhus, is impermanent?
Và cái gì là vô thường, này các Tỳ-khưu?
Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo chando pahātabbo.
Form, bhikkhus, is impermanent; there your desire should be abandoned.
Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường; các ông phải đoạn trừ dục tham đối với cái đó.
Vedanā aniccā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; tatra vo chando pahātabbo.
Feeling is impermanent... perception... volitional formations... consciousness is impermanent; there your desire should be abandoned.
Thọ là vô thường…pe… tưởng… các hành… thức là vô thường; các ông phải đoạn trừ dục tham đối với cái đó.
Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo chando pahātabbo’’ti.
Whatever, bhikkhus, is impermanent, there your desire should be abandoned."
Này các Tỳ-khưu, cái gì vô thường, thì các ông phải đoạn trừ dục tham đối với cái đó.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
138. Sāvatthinidānaṃ.
138. Occasion at Sāvatthī.
138. Tại Sāvatthī.
‘‘Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo rāgo pahātabbo.
"Bhikkhus, whatever is impermanent, there your lust should be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì vô thường, thì các ông phải đoạn trừ tham ái đối với cái đó.
Kiñca, bhikkhave, aniccaṃ?
And what, bhikkhus, is impermanent?
Và cái gì là vô thường, này các Tỳ-khưu?
Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo rāgo pahātabbo.
Form, bhikkhus, is impermanent; there your lust should be abandoned.
Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường; các ông phải đoạn trừ tham ái đối với cái đó.
Vedanā aniccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; tatra vo rāgo pahātabbo.
Feeling is impermanent... perception... volitional formations... consciousness is impermanent; there your lust should be abandoned.
Thọ là vô thường… tưởng… các hành… thức là vô thường; các ông phải đoạn trừ tham ái đối với cái đó.
Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo rāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, bhikkhus, is impermanent, there your lust should be abandoned."
Này các Tỳ-khưu, cái gì vô thường, thì các ông phải đoạn trừ tham ái đối với cái đó.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
139. Sāvatthinidānaṃ.
139. Occasion at Sāvatthī.
139. Tại Sāvatthī.
‘‘Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo chandarāgo pahātabbo.
"Bhikkhus, whatever is impermanent, there your desire and lust should be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì vô thường, thì các ông phải đoạn trừ dục tham ái đối với cái đó.
Kiñca, bhikkhave, aniccaṃ?
And what, bhikkhus, is impermanent?
Và này các Tỷ-kheo, cái gì là vô thường?
Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo.
Form, bhikkhus, is impermanent; your desire and passion for it should be abandoned.
Này các Tỷ-kheo, sắc là vô thường, ở đó các ngươi phải đoạn trừ dục tham.
Vedanā aniccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; tatra vo chandarāgo pahātabbo.
Feeling is impermanent… perception… formations… consciousness is impermanent; your desire and passion for it should be abandoned.
Thọ là vô thường… tưởng… các hành… thức là vô thường; ở đó các ngươi phải đoạn trừ dục tham.
Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ; tatra vo chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, bhikkhus, is impermanent; your desire and passion for it should be abandoned.”
Này các Tỷ-kheo, cái gì là vô thường; ở đó các ngươi phải đoạn trừ dục tham.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Kinh thứ tư.
143. Sāvatthinidānaṃ.
143. Occasion at Sāvatthī.
143. Tại Sāvatthī.
‘‘Yo, bhikkhave, anattā; tatra vo chando pahātabbo.
“Whatever, bhikkhus, is not-self; your desire for it should be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã (anattā), thì dục của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Ko ca, bhikkhave, anattā?
And what, bhikkhus, is not-self?
Và này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã?
Rūpaṃ, bhikkhave, anattā; tatra vo chando pahātabbo.
Form, bhikkhus, is not-self; your desire for it should be abandoned.
Sắc (rūpa), này các Tỳ-khưu, là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Vedanā anattā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā; tatra vo chando pahātabbo.
Feeling is not-self… perception… formations… consciousness is not-self; your desire for it should be abandoned.
Thọ (vedanā) là vô ngã… Tưởng (saññā)… Hành (saṅkhārā)… Thức (viññāṇa) là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Yo, bhikkhave, anattā; tatra vo chando pahātabbo’’ti.
Whatever, bhikkhus, is not-self; your desire for it should be abandoned.”
Này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã, thì dục của các ông phải được đoạn trừ ở đó.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
144. Sāvatthinidānaṃ.
144. Occasion at Sāvatthī.
144. Tại Sāvatthī.
‘‘Yo, bhikkhave, anattā; tatra vo rāgo pahātabbo.
“Whatever, bhikkhus, is not-self; your lust for it should be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã (anattā), thì tham (rāga) của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Ko ca, bhikkhave, anattā?
And what, bhikkhus, is not-self?
Và này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã?
Rūpaṃ, bhikkhave, anattā; tatra vo rāgo pahātabbo.
Form, bhikkhus, is not-self; your lust for it should be abandoned.
Sắc (rūpa), này các Tỳ-khưu, là vô ngã; tham của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Vedanā anattā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā; tatra vo rāgo pahātabbo.
Feeling is not-self… perception… formations… consciousness is not-self; your lust for it should be abandoned.
Thọ (vedanā) là vô ngã… Tưởng (saññā)… Hành (saṅkhārā)… Thức (viññāṇa) là vô ngã; tham của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Yo, bhikkhave, anattā; tatra vo rāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, bhikkhus, is not-self; your lust for it should be abandoned.”
Này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã, thì tham của các ông phải được đoạn trừ ở đó.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
145. Sāvatthinidānaṃ.
145. Occasion at Sāvatthī.
145. Tại Sāvatthī.
‘‘Yo, bhikkhave, anattā; tatra vo chandarāgo pahātabbo.
“Whatever, bhikkhus, is not-self; your desire and passion for it should be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã (anattā), thì dục tham (chandarāga) của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Ko ca, bhikkhave, anattā?
And what, bhikkhus, is not-self?
Và này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã?
Rūpaṃ, bhikkhave, anattā; tatra vo chandarāgo pahātabbo.
Form, bhikkhus, is not-self; your desire and passion for it should be abandoned.
Sắc (rūpa), này các Tỳ-khưu, là vô ngã; dục tham của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Vedanā anattā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā; tatra vo chandarāgo pahātabbo.
Feeling is not-self… perception… formations… consciousness is not-self; your desire and passion for it should be abandoned.
Thọ (vedanā) là vô ngã… Tưởng (saññā)… Hành (saṅkhārā)… Thức (viññāṇa) là vô ngã; dục tham của các ông phải được đoạn trừ ở đó.
Yo, bhikkhave, anattā; tatra vo chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, bhikkhus, is not-self; your desire and passion for it should be abandoned.”
Này các Tỳ-khưu, cái gì là vô ngã, thì dục tham của các ông phải được đoạn trừ ở đó.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
146. Sāvatthinidānaṃ.
146. Occasion at Sāvatthī.
146. Tại Sāvatthī.
‘‘Saddhāpabbajitassa, bhikkhave, kulaputtassa ayamanudhammo hoti – yaṃ rūpe nibbidābahulo* vihareyya.
“For a young man of good family, bhikkhus, gone forth out of faith, this is the proper practice: that he should dwell contemplating abundant disenchantment with form.
“Này các Tỳ-khưu, đối với một thiện nam tử xuất gia vì lòng tin, đây là pháp tùy thuận: vị ấy sống với sự nhàm chán (nibbidābahula) nhiều đối với sắc (rūpa).
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe nibbidābahulo vihareyya.
With feeling…pe… with perception… with formations… with consciousness he should dwell contemplating abundant disenchantment.
Đối với thọ (vedanā)… (lặp lại)… đối với tưởng (saññā)… đối với các hành (saṅkhārā)… đối với thức (viññāṇa), vị ấy sống với sự nhàm chán nhiều.
Yo rūpe nibbidābahulo viharanto, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe nibbidābahulo viharanto rūpaṃ parijānāti, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ parijānāti; so rūpaṃ parijānaṃ vedanaṃ parijānaṃ saññaṃ parijānaṃ saṅkhāre parijānaṃ viññāṇaṃ parijānaṃ parimuccati rūpamhā, parimuccati vedanāya, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi; ‘parimuccati dukkhasmā’ti vadāmī’’ti.
One who dwells contemplating abundant disenchantment with form, who dwells contemplating abundant disenchantment with feeling… perception… formations… consciousness, fully comprehends form, fully comprehends feeling… perception… formations… consciousness; fully comprehending form, fully comprehending feeling, fully comprehending perception, fully comprehending formations, fully comprehending consciousness, he is liberated from form, liberated from feeling, liberated from perception, liberated from formations, liberated from consciousness, liberated from birth, aging, death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair; I declare him to be liberated from suffering.”
Vị ấy sống với sự nhàm chán nhiều đối với sắc, sống với sự nhàm chán nhiều đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức, vị ấy thấu hiểu sắc, thấu hiểu thọ… thấu hiểu tưởng… thấu hiểu các hành… thấu hiểu thức; vị ấy thấu hiểu sắc, thấu hiểu thọ, thấu hiểu tưởng, thấu hiểu các hành, thấu hiểu thức, thì được giải thoát khỏi sắc, được giải thoát khỏi thọ, được giải thoát khỏi tưởng, được giải thoát khỏi các hành, được giải thoát khỏi thức, được giải thoát khỏi sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; Ta nói rằng vị ấy được giải thoát khỏi khổ (dukkha).”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ mười một.
149. Sāvatthinidānaṃ.
149. Occasion at Sāvatthī.
149. Tại Sāvatthī.
‘‘Saddhāpabbajitassa, bhikkhave, kulaputtassa ayamanudhammo hoti – yaṃ rūpe anattānupassī vihareyya.
“For a young man of good family, bhikkhus, gone forth out of faith, this is the proper practice: that he should dwell contemplating not-self in form.
“Này các Tỳ-khưu, đối với một thiện nam tử xuất gia vì lòng tin, đây là pháp tùy thuận: vị ấy sống quán vô ngã (anattānupassī) đối với sắc (rūpa).
Vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe anattānupassī vihareyya.(So rūpe) anattānupassī viharanto, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe anattānupassī viharanto rūpaṃ parijānāti, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ parijānāti.
In feeling… in perception… in formations… in consciousness he should dwell contemplating not-self. (He who dwells) contemplating not-self in form, who dwells contemplating not-self in feeling… perception… formations… consciousness, fully comprehends form, fully comprehends feeling…pe… perception… formations… consciousness.
Đối với thọ (vedanā)… đối với tưởng (saññā)… đối với các hành (saṅkhārā)… đối với thức (viññāṇa), vị ấy sống quán vô ngã. (Vị ấy sống) quán vô ngã đối với sắc, sống quán vô ngã đối với thọ… đối với tưởng… đối với các hành… đối với thức, vị ấy thấu hiểu sắc, thấu hiểu thọ… (lặp lại)… thấu hiểu tưởng… thấu hiểu các hành… thấu hiểu thức.
So rūpaṃ parijānaṃ vedanaṃ parijānaṃ saññaṃ parijānaṃ saṅkhāre parijānaṃ viññāṇaṃ parijānaṃ parimuccati rūpamhā, parimuccati vedanāya, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi; ‘parimuccati dukkhasmā’ti vadāmī’’ti.
Fully comprehending form, fully comprehending feeling, fully comprehending perception, fully comprehending formations, fully comprehending consciousness, he is liberated from form, liberated from feeling, liberated from perception, liberated from formations, liberated from consciousness, liberated from birth, aging, death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair; I declare him to be liberated from suffering.”
Vị ấy thấu hiểu sắc, thấu hiểu thọ, thấu hiểu tưởng, thấu hiểu các hành, thấu hiểu thức, thì được giải thoát khỏi sắc, được giải thoát khỏi thọ, được giải thoát khỏi tưởng, được giải thoát khỏi các hành, được giải thoát khỏi thức, được giải thoát khỏi sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; ‘Ta nói rằng vị ấy được giải thoát khỏi khổ (dukkha)’.”
Cuddasamaṃ.
The Fourteenth.
Thứ mười bốn.
150. Sāvatthinidānaṃ.
150. Occasion at Sāvatthī.
150. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkha’’nti?
“When what exists, bhikkhus, with what as a basis, does internal pleasure and pain arise?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có cái gì, nương vào cái gì mà khổ-lạc nội tại (ajjhattaṃ sukhadukkha) khởi sanh?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati rūpaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ.
“Our teachings, Venerable Sir, have the Blessed One as their root…pe… “When form exists, bhikkhus, with form as a basis, internal pleasure and pain arises.
“Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có Thế Tôn làm căn bản… (lặp lại)… Này các Tỳ-khưu, khi có sắc (rūpa), nương vào sắc mà khổ-lạc nội tại khởi sanh.
Vedanāya sati…pe… saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ.
When feeling exists…pe… when perception exists… when formations exist… when consciousness exists, with consciousness as a basis, internal pleasure and pain arises.
Khi có thọ (vedanā)… (lặp lại)… khi có tưởng (saññā)… khi có các hành (saṅkhārā)… khi có thức (viññāṇa), nương vào thức mà khổ-lạc nội tại khởi sanh.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Các ông nghĩ thế nào, này các Tỳ-khưu, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“And what is impermanent, is it suffering or pleasure?”
“Cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Venerable Sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkha’’nti?
“And what is impermanent, suffering, subject to change, could internal pleasure and pain arise without clinging to it?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì không nương vào cái đó mà khổ-lạc nội tại có thể khởi sanh được chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Không thể được, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling…pe… perception… formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ (vedanā)… (lặp lại)… Tưởng (saññā)… Các hành (saṅkhārā)… Thức (viññāṇa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Venerable Sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“And what is impermanent, is it suffering or pleasure?”
“Cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Venerable Sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkha’’nti?
“And what is impermanent, suffering, subject to change, could internal pleasure and pain arise without clinging to it?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì không nương vào cái đó mà khổ-lạc nội tại có thể khởi sanh được chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Không thể được, bạch Thế Tôn.”
‘‘Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Seeing thus…pe… he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Thấy vậy… (lặp lại)… vị ấy biết: ‘Không còn tái sanh nữa’.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
151. Sāvatthinidānaṃ.
151. Occasion at Sāvatthī.
151. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassatī’’ti?
“When what exists, bhikkhus, with what as a basis, by clinging to what, does one perceive: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có cái gì, nương vào cái gì, chấp thủ cái gì mà vị ấy quán sát: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa …pe… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
Our teachings, venerable sir, have the Blessed One as their root... When there is form, bhikkhus, holding onto form, clinging to form... when there is consciousness, holding onto consciousness, clinging to consciousness—one regards thus: ‘This is mine, this I am, this is my self.’
Bạch Đức Thế Tôn, các pháp của chúng con có Đức Thế Tôn làm căn bản… (v.v.)… “Này các Tỳ-khưu, khi có sắc, nương tựa sắc, chấp thủ sắc, thì có cái nhìn rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi.’
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Các ông nghĩ sao, này các Tỳ-khưu, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti samanupasseyyāti?
“Impermanent, venerable sir.”...pe... “subject to change. Would one, without clinging to it, regard thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Bạch Đức Thế Tôn, là vô thường”… (v.v.)… “là pháp biến hoại, vậy không nương tựa vào đó, các ông có thể có cái nhìn rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, không.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling... perception... volitional formations... consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… các hành (saṅkhārā)… thức (viññāṇa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ bhante’’…pe… vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti samanupasseyyāti?
“Impermanent, venerable sir.”...pe... “subject to change. Would one, without clinging to it, regard thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Bạch Đức Thế Tôn, là vô thường”… (v.v.)… “là pháp biến hoại, vậy không nương tựa vào đó, các ông có thể có cái nhìn rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, không.”
‘‘Evaṃ passaṃ..pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Seeing thus...pe... he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Thấy như vậy… (v.v.)… vị ấy biết rõ: ‘Không còn tái sinh nữa.’”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
152. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
152. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘so attā, so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’’’ti?
“When there is what, bhikkhus, by clinging to what, by clinging mistakenly to what, does such a view arise—‘That is the self, that is the world, that will I be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change’?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có cái gì, nương tựa cái gì, chấp thủ cái gì, thì tà kiến này khởi lên: ‘Tự ngã đó, thế giới đó, sau khi chết tôi sẽ là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe….
“Our teachings, venerable sir, have the Blessed One as their root...pe...”
Bạch Đức Thế Tôn, các pháp của chúng con có Đức Thế Tôn làm căn bản… (v.v.)….
‘‘Rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘so attā, so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’ti.
“When there is form, bhikkhus, by clinging to form, by clinging mistakenly to form, such a view arises—‘That is the self, that is the world, that will I be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change.’
“Này các Tỳ-khưu, khi có sắc (rūpa), nương tựa sắc, chấp thủ sắc, thì tà kiến này khởi lên: ‘Tự ngã đó, thế giới đó, sau khi chết tôi sẽ là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi.’
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu …pe… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘so attā, so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’’’ti.
When there is feeling...pe... when there is perception... when there are volitional formations...pe... when there is consciousness, by clinging to consciousness, by clinging mistakenly to consciousness, such a view arises—‘That is the self, that is the world, that will I be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change.’”
Khi có thọ (vedanā)… (v.v.)… tưởng (saññā)… các hành (saṅkhārā)… (v.v.)… thức (viññāṇa), nương tựa thức, chấp thủ thức, thì tà kiến này khởi lên: ‘Tự ngã đó, thế giới đó, sau khi chết tôi sẽ là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi.’”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
“Các ông nghĩ sao, này các Tỳ-khưu, sắc (rūpa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì là vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya – ‘so attā, so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’’’ti?
“But what is impermanent, suffering, and subject to change, would such a view arise, without clinging to it—‘That is the self, that is the world, that will I be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change’?”
“Cái gì là vô thường, là khổ, là pháp biến hoại, vậy không nương tựa vào đó, tà kiến này có thể khởi lên: ‘Tự ngã đó, thế giới đó, sau khi chết tôi sẽ là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, không.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling... perception... volitional formations... consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… các hành (saṅkhārā)… thức (viññāṇa) là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì là vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya – ‘so attā so loko, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’’’ti?
“But what is impermanent, suffering, and subject to change, would such a view arise, without clinging to it—‘That is the self, that is the world, that will I be after death, permanent, stable, eternal, not subject to change’?”
“Cái gì là vô thường, là khổ, là pháp biến hoại, vậy không nương tựa vào đó, tà kiến này có thể khởi lên: ‘Tự ngã đó, thế giới đó, sau khi chết tôi sẽ là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Đức Thế Tôn, không.”
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
“Seeing thus...pe... he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
Thấy như vậy… (v.v.)… vị ấy biết rõ: ‘Không còn tái sinh nữa.’”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
153. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
153. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’’’ti?
“When there is what, bhikkhus, by clinging to what, by clinging mistakenly to what, does such a view arise—‘If I had not been, it would not be mine; it would not have been, it will not be mine’?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có cái gì, nương tựa cái gì, chấp thủ cái gì, thì tà kiến này khởi lên: ‘Trước đây không có tôi, không có cái của tôi; sau này sẽ không có tôi, sẽ không có cái của tôi’?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti.
“Our teachings, venerable sir, have the Blessed One as their root...pe... When there is form, bhikkhus, by clinging to form, by clinging mistakenly to form, such a view arises—‘If I had not been, it would not be mine; it would not have been, it will not be mine.’
Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có Thế Tôn làm gốc…pe… này các Tỳ-khưu, khi có sắc, do chấp thủ sắc, bám víu vào sắc, tà kiến này khởi lên: ‘Nếu ta không hiện hữu (trong quá khứ), thì ta sẽ không hiện hữu (bây giờ); nếu ta không hiện hữu (bây giờ), thì ta sẽ không hiện hữu (trong tương lai)’.
Vedanāya sati… saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa, evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti.
When there is feeling... when there is perception... when there are volitional formations... when there is consciousness, by clinging to consciousness, by clinging mistakenly to consciousness, such a view arises—‘If I had not been, it would not be mine; it would not have been, it will not be mine.’
Khi có thọ… khi có tưởng… khi có các hành… khi có thức, do chấp thủ thức, bám víu vào thức, tà kiến này khởi lên: ‘Nếu ta không hiện hữu (trong quá khứ), thì ta sẽ không hiện hữu (bây giờ); nếu ta không hiện hữu (bây giờ), thì ta sẽ không hiện hữu (trong tương lai)’.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường, cái ấy là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Là khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’’’ti?
“But what is impermanent, suffering, and subject to change, would such a view arise, without clinging to it—‘If I had not been, it would not be mine; it would not have been, it will not be mine’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến đổi, không chấp thủ vào đó, liệu có khởi lên tà kiến như vầy: ‘Mong rằng tôi không tồn tại, mong rằng của tôi không tồn tại, mong rằng tôi sẽ không tồn tại, mong rằng của tôi sẽ không tồn tại’ chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling... perception... volitional formations... consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ... tưởng... các hành... thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Là vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường, cái ấy là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Là khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’’’ti?
“But what is impermanent, suffering, and subject to change, would such a view arise, without clinging to it—‘If I had not been, it would not be mine; it would not have been, it will not be mine’?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến đổi, không chấp thủ vào đó, liệu có khởi lên tà kiến như vầy: ‘Mong rằng tôi không tồn tại, mong rằng của tôi không tồn tại, mong rằng tôi sẽ không tồn tại, mong rằng của tôi sẽ không tồn tại’ chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Seeing thus...pe... he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Thấy như vậy... (như trên)... vị ấy tuệ tri rằng: ‘... không còn trạng thái nào khác sau này nữa’.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Kinh thứ tư.
154. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
154. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjatī’’ti?
“When there is what, bhikkhus, by clinging to what, by clinging mistakenly to what, does wrong view (micchādiṭṭhi) arise?”
“Này các Tỳ khưu, khi có cái gì, chấp thủ cái gì, bám víu vào cái gì, thì tà kiến khởi lên?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjati.
“Our teachings, venerable sir, have the Blessed One as their root...pe... When there is form, bhikkhus, by clinging to form, by clinging mistakenly to form, wrong view (micchādiṭṭhi) arises.
“Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có Thế Tôn làm gốc rễ... (như trên)... Này các Tỳ khưu, khi có sắc, chấp thủ sắc, bám víu vào sắc, thì tà kiến khởi lên.
Vedanāya sati… micchādiṭṭhi uppajjati.
When there is feeling... wrong view (micchādiṭṭhi) arises.
Khi có thọ... tà kiến khởi lên.
Saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjati.
When there is perception... when there are volitional formations... when there is consciousness, by clinging to consciousness, by clinging mistakenly to consciousness, wrong view (micchādiṭṭhi) arises.
Khi có tưởng... khi có các hành... khi có thức, chấp thủ thức, bám víu vào thức, thì tà kiến khởi lên.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ khưu, các ông nghĩ thế nào, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Là vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya micchādiṭṭhi uppajjeyyā’’ti?
“But what is impermanent...pe... would wrong view (micchādiṭṭhi) arise, without clinging to it?”
“Cái gì vô thường... (như trên)... không chấp thủ vào đó, liệu tà kiến có khởi lên chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling... perception... volitional formations... consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ... tưởng... các hành... thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Là vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường, cái ấy là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Là khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya micchādiṭṭhi uppajjeyyā’’ti?
“But what is impermanent, suffering, and subject to change, would wrong view (micchādiṭṭhi) arise, without clinging to it?”
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến đổi, không chấp thủ vào đó, liệu tà kiến có khởi lên chăng?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.‘Pañcamaṃ.
“Seeing thus...pe... he understands: ‘There is no further for this state of being.’” The Fifth.
“Thấy như vậy... (như trên)... vị ấy tuệ tri rằng: ‘... không còn trạng thái nào khác sau này nữa’.” Kinh thứ năm.
155. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
155. Nhân duyên ở Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjatī’’ti?
“When there is what, bhikkhus, by clinging to what, by clinging mistakenly to what, does identity view (sakkāyadiṭṭhi) arise?”
“Này các Tỳ khưu, khi có cái gì, chấp thủ cái gì, bám víu vào cái gì, thì thân kiến khởi lên?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjati.
“Our teachings, venerable sir, have the Blessed One as their root...pe... When there is form, bhikkhus, by clinging to form, by clinging mistakenly to form, identity view (sakkāyadiṭṭhi) arises.
“Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có Thế Tôn làm gốc rễ... (như trên)... Này các Tỳ khưu, khi có sắc, chấp thủ sắc, bám víu vào sắc, thì thân kiến khởi lên.
Vedanāya sati… saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjati.
When there is feeling... when there is perception... when there are volitional formations... when there is consciousness, by clinging to consciousness, by clinging mistakenly to consciousness, identity view (sakkāyadiṭṭhi) arises.
Khi có thọ... khi có tưởng... khi có các hành... khi có thức, chấp thủ thức, bám víu vào thức, thì thân kiến khởi lên.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ khưu, các ông nghĩ thế nào, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Là vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya sakkāyadiṭṭhi uppajjeyyā’’ti?
“But what is impermanent...pe... would identity view (sakkāyadiṭṭhi) arise, without clinging to it?”
“Lại nữa, cái gì vô thường... này... phải chăng không chấp thủ vào đó mà thân kiến có thể khởi lên?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, điều đó không thể có.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling... perception... volitional formations... consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ... tưởng... các hành... thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya sakkāyadiṭṭhi uppajjeyyā’’ti?
“But what is impermanent...pe... would identity view (sakkāyadiṭṭhi) arise, without clinging to it?”
“Lại nữa, cái gì vô thường... này... phải chăng không chấp thủ vào đó mà thân kiến có thể khởi lên?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, điều đó không thể có.”
‘‘Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Seeing thus...pe... he understands: ‘There is no further for this state of being.’”
“Thấy như vậy... này... vị ấy tuệ tri rằng: ‘... không còn trở lui trạng thái này nữa’.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Kinh thứ sáu.
156. Sāvatthinidānaṃ.
156. At Sāvatthī.
156. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjatī’’ti?
“Bhikkhus, when what exists, by grasping what, by clinging to what, does self-view (attānudiṭṭhi) arise?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có gì, nương tựa vào gì, chấp thủ vào gì mà tà kiến chấp ngã (attānudiṭṭhi) khởi lên?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjati.
“Bhante, the teachings have the Blessed One as their root… (thus the Blessed One said:) “Bhikkhus, when form exists, by grasping form, by clinging to form, self-view arises.
“Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có gốc từ Thế Tôn… (văn tắt)… Này các Tỳ-khưu, khi có sắc, nương tựa vào sắc, chấp thủ vào sắc mà tà kiến chấp ngã khởi lên.
Vedanāya sati… saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjati.
When feeling exists… when perception exists… when volitional formations exist… when consciousness exists, by grasping consciousness, by clinging to consciousness, self-view arises.
Khi có thọ… khi có tưởng… khi có hành… khi có thức, nương tựa vào thức, chấp thủ vào thức mà tà kiến chấp ngã khởi lên.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya attānudiṭṭhi uppajjeyyā’’ti?
“But if it is impermanent… (thus the Blessed One said:) would self-view arise without grasping it?”
“Mà cái gì vô thường… (văn tắt)… không nương tựa vào đó thì tà kiến chấp ngã có khởi lên không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling… perception… volitional formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ… tưởng… hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya attānudiṭṭhi uppajjeyyā’’ti?
“But if it is impermanent… (thus the Blessed One said:) would self-view arise without grasping it?”
“Mà cái gì vô thường… (văn tắt)… không nương tựa vào đó thì tà kiến chấp ngã có khởi lên không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, không.”
‘‘Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Seeing thus… (thus the Blessed One said:) he understands: ‘There is no further state of being.’”
“Khi thấy như vậy… (văn tắt)… vị ấy biết: ‘Không còn tái sanh nữa.’”
Sattamaṃ.
The seventh.
Kinh thứ bảy.
157. Sāvatthinidānaṃ.
157. At Sāvatthī.
157. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa uppajjanti saṃyojanābhinivesavinibandhā’’ti?
“Bhikkhus, when what exists, by grasping what, by clinging to what, do fetters, clingings, and bonds arise?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có gì, nương tựa vào gì, chấp thủ vào gì mà các kiết sử (saṃyojana), sự chấp thủ (abhinivesa) và sự trói buộc (vinibandha) khởi lên?”
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa uppajjanti saṃyojanābhinivesavinibandhā.
“Bhante, the teachings have the Blessed One as their root… (thus the Blessed One said:) “Bhikkhus, when form exists, by grasping form, by clinging to form, fetters, clingings, and bonds arise.
“Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có gốc từ Thế Tôn… (văn tắt)… Này các Tỳ-khưu, khi có sắc, nương tựa vào sắc, chấp thủ vào sắc mà các kiết sử, sự chấp thủ và sự trói buộc khởi lên.
Vedanāya sati… saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa uppajjanti saṃyojanābhinivesavinibandhā.
When feeling exists… when perception exists… when volitional formations exist… when consciousness exists, by grasping consciousness, by clinging to consciousness, fetters, clingings, and bonds arise.
Khi có thọ… khi có tưởng… khi có hành… khi có thức, nương tựa vào thức, chấp thủ vào thức mà các kiết sử, sự chấp thủ và sự trói buộc khởi lên.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya uppajjeyyuṃ saṃyojanābhinivesavinibandhā’’ti?
“But if it is impermanent… (thus the Blessed One said:) would fetters, clingings, and bonds arise without grasping it?”
“Mà cái gì vô thường… (văn tắt)… không nương tựa vào đó thì các kiết sử, sự chấp thủ và sự trói buộc có khởi lên không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe… ‘‘evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“No, Bhante.”… (thus the Blessed One said:) “Seeing thus… he understands: ‘There is no further state of being.’”
“Bạch Thế Tôn, không… (văn tắt)… Khi thấy như vậy… (văn tắt)… vị ấy biết: ‘Không còn tái sanh nữa.’”
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Kinh thứ tám.
158. Sāvatthinidānaṃ.
158. At Sāvatthī.
158. Tại Sāvatthī.
‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa uppajjanti saṃyojanābhinivesavinibandhājjhosānā’’ti?
“Bhikkhus, when what exists, by grasping what, by clinging to what, do fetters, clingings, bonds, and attachments arise?”
“Này các Tỳ-khưu, khi có gì, nương tựa vào gì, chấp thủ vào gì mà các kiết sử, sự chấp thủ, sự trói buộc và sự bám víu (ajjhosāna) khởi lên?”
* Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa uppajjanti saṃyojanābhinivesavinibandhājjhosānā.
“Bhante, the teachings have the Blessed One as their root… (thus the Blessed One said:) “Bhikkhus, when form exists, by grasping form, by clinging to form, fetters, clingings, bonds, and attachments arise.
“Bạch Thế Tôn, các pháp của chúng con có gốc từ Thế Tôn… (văn tắt)… Này các Tỳ-khưu, khi có sắc, nương tựa vào sắc, chấp thủ vào sắc mà các kiết sử, sự chấp thủ, sự trói buộc và sự bám víu khởi lên.
Vedanāya sati … saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa uppajjanti saṃyojanābhinivesavinibandhājjhosānā.
When feeling exists… when perception exists… when volitional formations exist… when consciousness exists, by grasping consciousness, by clinging to consciousness, fetters, clingings, bonds, and attachments arise.
Khi có thọ… khi có tưởng… khi có hành… khi có thức, nương tựa vào thức, chấp thủ vào thức mà các kiết sử, sự chấp thủ, sự trói buộc và sự bám víu khởi lên.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, bhikkhus, is form permanent or impermanent?”
Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ…pe… api nu taṃ anupādāya uppajjeyyuṃ saṃyojanābhinivesavinibandhājjhosānā’’ti?
“But if it is impermanent… (thus the Blessed One said:) would fetters, clingings, bonds, and attachments arise without grasping it?”
“Mà cái gì vô thường… (văn tắt)… không nương tựa vào đó thì các kiết sử, sự chấp thủ, sự trói buộc và sự bám víu có khởi lên không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe… ‘‘evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“No, Bhante.”… (thus the Blessed One said:) “Seeing thus… he understands: ‘There is no further state of being.’”
“Bạch Thế Tôn, không… (văn tắt)… Khi thấy như vậy… (văn tắt)… vị ấy biết: ‘Không còn tái sanh nữa.’”
Navamaṃ.
The ninth.
Kinh thứ chín.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, ānanda, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Ānanda, is form permanent or impermanent?”
“Này Ānanda, ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But if it is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“But if it is impermanent, suffering, and subject to change, is it fitting to regard it thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có tính chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Is feeling… perception… volitional formations… consciousness permanent or impermanent?”
“Thọ… tưởng… hành… thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“But if it is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, Bhante.”
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“That which is impermanent, suffering, and subject to change, is it proper to regard it thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có tính chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’* .
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
‘‘Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
“Seeing thus... he understands: ‘There is no further state of being.’”
“Khi thấy như vậy… (văn tắt)… vị ấy biết: ‘Không còn tái sanh nữa.’”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Kinh thứ mười.