85. Paṭhamanti imasmiṃ nidānavagge saṃyuttānaṃ paṭhamaṃ saṃgītattā.
85. First means first among the saṃyuttas in this Nidānavagga, due to its order in the chanting.
85. Đầu tiên có nghĩa là được tụng đọc đầu tiên trong các Tương Ưng trong phẩm Nidāna này.
Nissattaṭṭhasuññataṭṭhasaṅkhātenāti dhammamattatāya nissattatāsaṅkhātena niccasubhasukhaattasuññatatthasaṅkhātena.
In the sense of being essenceless (nissatta) and empty means in the sense of being essenceless due to being mere phenomena, and in the sense of being empty of permanence, beauty, happiness, and self.
Nissattaṭṭhasuññataṭṭhasaṅkhātenā có nghĩa là do được gọi là vô ngã vì chỉ là các pháp, và do được gọi là rỗng không vì vô thường, khổ, vô ngã, bất tịnh.
Sabhāvaṭṭhenāti yathābhūtasabhāvaṭṭhena.
In the sense of intrinsic nature means in the sense of the true intrinsic nature.
Sabhāvaṭṭhenā có nghĩa là theo bản chất chân thật.
Tato eva sabhāvassa dhāraṇaṭṭhena dhātūti laddhanāmānaṃ.
Hence, they are called elements (dhātu) in the sense of bearing their own intrinsic nature.
Từ đó, do giữ gìn bản chất nên được gọi là dhātu (giới).
Nānāsabhāvo aññamaññavisadisatā dhātunānattaṃ.
Diversity of elements is the various intrinsic natures, their mutual dissimilarity.
Nānāsabhāvo là sự khác biệt giữa cái này với cái kia, là dhātunānattaṃ (giới sai biệt).
Cakkhusaṅkhāto pasādo cakkhupasādo.
The sensitive faculty (pasāda) called eye is the eye-sensitivity (cakkhupasādo).
Sự trong sạch được gọi là mắt là cakkhupasādo (nhãn tịnh sắc).
So eva cakkhanaṭṭhena cakkhu, nissattasuññataṭṭhena dhātu cāti cakkhudhātu.
That itself is the eye in the sense of seeing, and an element in the sense of being essenceless and empty; thus, it is the eye-element (cakkhudhātu).
Chính nó là mắt theo nghĩa thấy, và là dhātu theo nghĩa vô ngã, rỗng không, nên là cakkhudhātu (nhãn giới).
Cakkhupasādavatthuṃ adhiṭṭhānaṃ katvā pavattaṃ cakkhupasādavatthukaṃ.
That which arises having the basis of eye-sensitivity as its support is based on eye-sensitivity (cakkhupasādavatthukaṃ).
Cái phát sinh dựa trên vật nhãn tịnh sắc là cakkhupasādavatthukaṃ (có vật nhãn tịnh sắc làm căn cứ).
Sesapadesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining terms.
Ở các từ ngữ còn lại cũng theo cách này.
Dve sampaṭicchanamanodhātuyo, ekā kiriyā manodhātūti tisso manodhātuyo manodhātu ‘‘mananamattā dhātū’’ti katvā.
The two receiving mind-elements (sampaṭicchanamanodhātuyo) and one functional mind-element (kiriyā manodhātu) are the three mind-elements, or mind-element (manodhātu), by considering them as "elements of merely minding."
Hai ý giới tiếp thọ, một ý giới tác ý, nên ba ý giới là ý giới theo nghĩa “chỉ là pháp tư duy”.
Vedanādayo…pe… nibbānañca dhammadhātu visesasaññāparihārena sāmaññasaññāya pavattanato.
Feeling and so on… and Nibbāna are the dhamma-element because they occur with a general designation, avoiding specific designations.
Vedanādayo…pe… nibbānañca dhammadhātu (Thọ uẩn v.v... và Niết bàn là pháp giới) do phát sinh bằng cách nhận thức chung mà không bỏ qua sự nhận thức đặc biệt.
Tathā hete dhammā āyatanadesanāya ‘‘dhammāyatana’’nteva desitā.
Indeed, these phenomena are taught as "dhamma-ayatana" (cognizable objects) in the teaching of the sense bases.
Thật vậy, những pháp này đã được giảng trong phần giảng về xứ là “pháp xứ”.
Na hi nesaṃ rūpāyatanādīnaṃ viya viññāṇehi aññaviññāṇena gahetabbatākāro atthi.
For they do not have the characteristic of being grasped by a consciousness other than their own consciousnesses, like visible objects and so on.
Vì chúng không có trạng thái có thể được nhận biết bởi một thức khác như sắc xứ v.v..
Sabbampīti chasattatividhaṃ manoviññāṇaṃ.
All means the sixty-seven types of mind-consciousness.
Tất cả có nghĩa là sáu mươi bảy loại manoviññāṇaṃ (ý thức).
Kāmāvacarā kāmadhātupariyāpannattā.
Belonging to the kāma sphere due to being included in the kāma-dhātu.
Kāmāvacarā (thuộc cõi dục) do thuộc về cõi dục.
Avasāne dveti dhammadhātumanoviññāṇadhātuyo.
The last two means the dhamma-element and the mind-consciousness element.
Hai cuối cùng có nghĩa là pháp giới và ý thức giới.
Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge taṃsaṃvaṇṇanāsu daṭṭhabbo.
This is the summary here; the detailed explanation should be seen in the Visuddhimagga in its commentary sections.
Đây là tóm tắt ở đây, phần chi tiết có thể xem trong Thanh Tịnh Đạo và các chú giải liên quan.
86. Jātipasutiārammaṇādibhedena nānābhāvo phasso.
86. Contact is the diversity based on differences in origin, arising, object, and so on.
86. Phasso (xúc) là sự khác biệt về loại, sự phát sinh, đối tượng v.v..
Jātipaccayabhedena hi paccayuppannassa bhedo hotiyeva.
Indeed, a difference in what arises from a condition arises due to a difference in the condition itself.
Thật vậy, sự khác biệt của cái phát sinh do duyên là do sự khác biệt của duyên loại.
Dhammaparicchedavasena dhātudesanāyaṃ tisso mananamattā dhātuyova manodhātuyo.
In the teaching of elements, according to the division of phenomena, only the three elements of merely minding are mind-elements.
Trong phần giảng về giới theo cách phân loại các pháp, chỉ có ba giới là pháp tư duy là ý giới.
Kiriyāmayassa cittuppattivibhāgena paccayuppannassa vasena dhātudesanāyaṃ mananaṭṭhena dhātutāya sāmaññato manodvārāvajjanaṃ ‘‘manodhātū’’ti adhippetanti vuttaṃ ‘‘manosamphasso manodvāre paṭhamajavanasampayutto’’tiādi.
In the teaching of elements, according to the division of the arising of consciousness as functional (kiriyāmaya) and based on what arises from a condition, the mind-door adverting (manodvārāvajjana) is intended as "mind-element" generally, in the sense of being an element by way of minding, as stated: "mind-contact conjoined with the first javana in the mind-door" and so on.
Trong phần giảng về giới theo cách phân biệt các tâm sinh khởi thuộc loại tác ý và theo cái phát sinh do duyên, sự chú ý đến ý môn được coi là “ý giới” theo nghĩa chung là giới theo nghĩa tư duy, như đã nói “ý xúc là cái liên hệ với tâm tốc hành đầu tiên ở ý môn” v.v..
Tasmāti yasmā kāmaṃ sampaṭicchanamanodhātuanantaraṃ uppajjamāno santīraṇaviññāṇadhātuyā sampayutto phassopi manosamphasso eva nāma, dubbalattā pana so sabbabhavesu asambhavato ca gahito anavasesato gahaṇaṃ na hotīti manodvāre javanasamphasso hoti, tasmā.
Therefore, it is because, although the contact conjoined with the investigating consciousness (santīraṇaviññāṇadhātu) that arises immediately after the receiving mind-element (sampaṭicchanamanodhātu) is indeed called mind-contact (manosamphasso), it is weak, and because it does not occur in all existences, it is not grasped exhaustively, but rather javana-contact occurs at the mind-door—therefore.
Do đó có nghĩa là, vì xúc phát sinh ngay sau ý giới tiếp thọ và liên hệ với thức giới thẩm sát, cũng được gọi là ý xúc, nhưng do yếu kém và không thể có trong mọi kiếp sống nên không được kể hết; vì vậy, xúc tốc hành ở ý môn là ý xúc, do đó.
Ayamettha atthoti ayaṃ idha adhippāyānugato attho.
This is the meaning here means this is the intended meaning here.
Đây là ý nghĩa ở đây có nghĩa là đây là ý nghĩa phù hợp với ý định ở đây.
87. Manosamphassaṃ paṭiccāti manodvāre paṭhamajavanasampayutto phasso manosamphasso, taṃ manosamphassaṃ paṭicca.
87. Dependent on mind-contact means dependent on mind-contact, which is the contact conjoined with the first javana at the mind-door.
87. Manosamphassaṃ paṭiccā có nghĩa là nương vào ý xúc, tức là xúc liên hệ với tâm tốc hành đầu tiên ở ý môn.
Manodhātūti āvajjanakiriyamanodhātu.
Mind-element means the adverting functional mind-element.
Manodhātū có nghĩa là ý giới tác ý.
Manoviññāṇadhātu manodhātūti veneyyajjhāsayavasena vuttaṃ.
It is stated that mind-consciousness element is mind-element according to the inclination of the audience.
Ý thức giới được gọi là ý giới tùy theo khuynh hướng của người được giáo hóa.
Tenāha ‘‘manodvāre…pe… evamattho daṭṭhabbo’’ti.
Therefore, it is said: "at the mind-door... the meaning should be understood thus".
Do đó, Ngài nói “ở ý môn…pe… ý nghĩa nên được hiểu như vậy”.
Tathā hi vakkhati ‘‘sabbāni cetānī’’tiādi.
For thus it will say "all these", and so on.
Quả thật, như vậy sẽ nói “tất cả những điều này” và vân vân.
88. Sabbāpi tasmiṃ dvāre vedanā vatteyyuṃ cakkhusamphassavedanā upanissayapaccayabhāvitā.
88. All feelings would occur at that door, meaning feelings born of eye-contact brought about by the condition of decisive support.
88. Tất cả các thọ trong cửa đó đều có thể khởi lên, tức là thọ do nhãn xúc được phát sinh bởi duyên y chỉ mạnh.
Nibbattiphāsukatthanti nibbattiyā upanissayabhāvena pavattiyā dassanasukhatthaṃ.
For the ease of arising means for the ease of seeing the occurrence through the condition of decisive support for its arising.
Vì sự dễ dàng của sự phát sinh có nghĩa là vì sự dễ thấy của sự khởi lên do duyên y chỉ mạnh của sự phát sinh.
Sampaṭicchanavedanameva gahetuṃ vaṭṭati, tāya gahitāya itarāsaṃ gahaṇaṃ ñāyāgatamevāti.
It is proper to take only the feeling of reception, for when that is taken, the taking of the others follows by inference.
Chỉ nên thọ nhận thọ do tiếp nhận, vì khi thọ đó được thọ nhận thì sự thọ nhận các thọ khác là điều hiển nhiên.
Vuttaṃ porāṇaṭṭhakathāyaṃ.
It is stated in the ancient commentaries.
Điều này đã được nói trong các chú giải cổ xưa.
Āvajjanasamphassanti āvajjanamanosamphassaṃ.
Feeling born of advertence means the mind-contact of advertence.
Xúc do hướng tâm có nghĩa là xúc do ý căn hướng tâm.
Anantarūpanissayabhūtaṃ paṭicca paṭhamajavanavasena uppajjatīti yojanā.
The connection is: it arises by way of the first javana, conditioned by the immediately decisive support.
Có thể kết nối rằng nó khởi lên do tiền sát na tốc hành làm duyên y chỉ mạnh.
Ayamadhippāyo upanissayassa adhippetattā.
This is the intention because decisive support is intended.
Đây là ý nghĩa vì duyên y chỉ mạnh được đề cập.
89. Tatiyacatutthesu vuttanayāvāti ‘‘no cakkhusamphassaṃ paṭicca uppajjati cakkhudhātū’’ti evaṃ vuttanayo, catutthe ‘‘cakkhudhātuṃ, bhikkhave, paṭicca uppajjati cakkhusamphasso’’tiādinā vuttanayo ca.
89. In the third and fourth means the method stated as "the eye-element does not arise conditioned by eye-contact", and the method stated in the fourth as "O bhikkhus, eye-contact arises conditioned by the eye-element", and so on.
89. Trong kinh thứ ba và thứ tư, theo cách đã nói có nghĩa là cách đã nói như “không phải do nhãn xúc mà nhãn giới khởi lên”, và cách đã nói trong kinh thứ tư như “Này các tỳ khưu, do nhãn giới mà nhãn xúc khởi lên” và vân vân.
Ekato katvāti ekajjhaṃ katvā desitā.
Made into one means taught by bringing them together.
Được kết hợp lại có nghĩa là được giảng dạy cùng một lúc.
Kasmā pana tesu suttesu evaṃ desanā pavattāti āha ‘‘sabbāni cetānī’’tiādi.
Why was the teaching in those suttas given in this way? He says "all these," and so on.
Tại sao trong các kinh đó lại có cách giảng dạy như vậy? Điều này được nói như “tất cả những điều này” và vân vân.
Paṭisedho pana tesaṃ vedanānānattādīnaṃ phassanānattādikassa paccayabhāvato tathāuppattiyā asambhavato.
The negation, however, is due to the impossibility of such an arising, given that these diverse feelings, and so on, are conditions for diverse contacts, and so on.
Sự phủ nhận là vì các thọ dị biệt và vân vân đó là duyên của xúc dị biệt và vân vân, nên sự khởi lên như vậy là không thể.
Ito paresūti ‘‘no pariyesanānānattaṃ paṭicca uppajjati pariḷāhanānatta’’ntiādīsu.
In what follows means in such phrases as "the diversity of burning does not arise conditioned by the diversity of seeking."
Trong những kinh tiếp theo như “không phải do tầm cầu dị biệt mà phiền não dị biệt khởi lên” và vân vân.
91. Āpāthe patitanti cakkhussa āpāthagataṃ sāṭakaveṭhanādisaññitaṃ bhūtasaṅghātaṃ sammā nissitaṃ.
91. Fallen into the range means the aggregation of elements that has come into the range of the eye, cognized as a cloth-wrapping, etc., having properly approached it.
91. Rơi vào tầm mắt có nghĩa là một tập hợp các yếu tố vật chất được nhận biết như quấn áo và vân vân, nằm trong tầm mắt, được nương tựa một cách đúng đắn.
Cakkhudvāre sampaṭicchanādisampayuttasaññānaṃ saṅkappagatikattā, cakkhuviññāṇasampayuttasaññāgahaṇeneva vā gahetabbato ‘‘rūpasaññāti cakkhuviññāṇasampayuttā saññā’’ti vuttaṃ tattha saññāya eva labbhanato.
Because the saññā (perception) associated with reception and so on in the eye-door is intent on intention (saṅkappa), or because it is to be taken by taking the saññā associated with eye-consciousness, "perception of forms" means perception associated with eye-consciousness" is stated, as perception is obtained there.
Vì các tưởng tương ưng với tiếp nhận và vân vân trong nhãn môn có tính chất tư duy, hoặc vì chúng phải được thọ nhận bằng cách thọ nhận tưởng tương ưng với nhãn thức, nên “sắc tưởng là tưởng tương ưng với nhãn thức” đã được nói ở đó vì chỉ có tưởng mới có thể được thọ nhận.
Eteneva hi taṃsampayutto saṅkappoti idampi saṃvaṇṇitanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by this very means, the intention associated with that has also been explained.
Chính vì điều này mà tư duy tương ưng với tưởng đó cũng được giải thích như vậy.
Tenāha ‘‘saññāsaṅkappachandā ekajavanavārepi nānājavanavārepi labbhantī’’ti.
Therefore he says: "perception, intention, and desire are obtained both in one javana-series and in multiple javana-series."
Do đó, nói rằng “tưởng, tư duy và ý muốn có thể được thọ nhận trong cùng một sát na tốc hành và cả trong các sát na tốc hành khác nhau”.
Javanasampayuttassa vitakkassa chandagatikattā vuttaṃ ‘‘tīhi cittehi sampayutto saṅkappo’’ti.
Because vitakka (thought-application) associated with javana is intent on desire, it is stated: "intention is associated with three types of consciousness."
Vì tầm tương ưng với tốc hành có tính chất ý muốn, nên nói rằng “tư duy tương ưng với ba tâm”.
Chandikataṭṭhenāti chandakaraṇaṭṭhena, icchitaṭṭhenāti attho.
By being desirable means by being made desirable; the meaning is by being wished for.
Theo nghĩa là sự ý muốn có nghĩa là theo nghĩa là sự tạo ra ý muốn, tức là sự mong muốn.
Anuḍahanaṭṭhenāti pariḍahanaṭṭhena.
By being inflamed means by being scorched.
Theo nghĩa là sự không thiêu đốt có nghĩa là theo nghĩa là sự thiêu đốt.
Sannissayaḍāharasā hi rāgaggiādayo ‘‘rūpe’’ti pana tassa ārammaṇadassanametaṃ.
Indeed, defilement-fires such as the fire of lust are of the nature of burning dependence, but "in forms" here means showing their object.
Các ngọn lửa tham ái và vân vân có bản chất thiêu đốt do sự nương tựa, nhưng “trong sắc” là sự chỉ rõ đối tượng của chúng.
Pariḷāhoti pariḷāhasīsena apekkhaṃ vadati.
Burning means he speaks with reference to the heading of burning.
Sự phiền não nói đến sự mong đợi dưới dạng phiền não.
Tenāha ‘‘pariḷāhe uppanne’’tiādi.
Therefore he says: "when burning arises," and so on.
Do đó, nói rằng “khi phiền não khởi lên” và vân vân.
‘‘Pariḷāho’’ti daḷhajjhosānā balavākārappattā vuttāti āha ‘‘pariḷāhapariyesanā pana nānājavanavāreyeva labbhantī’’ti.
As "burning" refers to strong attachment that has reached a powerful state, he says: "but seeking for burning is obtained only in multiple javana-series."
“Phiền não” được nói đến khi sự quyết định mạnh mẽ đã đạt đến trạng thái mạnh mẽ, do đó nói rằng “sự tìm cầu phiền não chỉ có thể được thọ nhận trong các sát na tốc hành khác nhau”.
Tāsaṃ laddhūpanissayabhāvatoti dasseti.
He shows that they are in the state of decisive support received.
Điều này cho thấy chúng có bản chất y chỉ mạnh đã được thọ nhận.
Iminā nayenāti ‘‘uppajjati saññānānatta’’nti ettha vuttanayena attho veditabbo.
By this method means that the meaning should be understood by the method stated where it says "diversity of perception arises."
Theo cách này có nghĩa là ý nghĩa phải được hiểu theo cách đã nói trong “tưởng dị biệt khởi lên”.
‘‘Rūpasaññādinānāsabhāvaṃ saññaṃ paṭicca kāmasaṅkappādinānāsabhāvo saṅkappo uppajjatī’’tiādinā nayena veditabbo.
It should be understood by the method such as "conditioned by perception of various natures such as perception of forms, intention of various natures such as intention for sense-pleasures arises."
Phải được hiểu theo cách “do tưởng có bản chất dị biệt như sắc tưởng và vân vân mà tư duy có bản chất dị biệt như dục tư duy và vân vân khởi lên”.
93. Vuttappakāre ārammaṇeti ‘‘āpāthe patita’’ntiādinā heṭṭhā vuttappakāre rūpārammaṇe.
93. Regarding the object as described means regarding the object of form as described below with "fallen into the range," and so on.
93. Trong đối tượng đã được nói đến có nghĩa là trong đối tượng sắc đã được nói đến ở trên như “rơi vào tầm mắt” và vân vân.
Saññāti rūpasaññāva.
Perception means just perception of forms.
Tưởng là sắc tưởng.
Arūpadhammopi samāno yasmiṃ ārammaṇe pavattati, taṃ phusanto viya hotīti vuttaṃ ‘‘ārammaṇaṃ phusamāno’’ti.
Even though an immaterial phenomenon, it acts as if it is touching the object it occurs in, thus it is stated: "touching the object."
Mặc dù là pháp vô sắc, nhưng khi nó khởi lên trong đối tượng nào, nó dường như chạm vào đối tượng đó, nên nói rằng “chạm vào đối tượng”.
Taṇhāya vatthubhūtaṃyeva rūpārammaṇaṃ labbhatīti katvā ‘‘rūpalābho’’ti adhippetanti āha ‘‘saha taṇhāya ārammaṇaṃ rūpalābho’’ti.
Since only the object of form which is the basis for craving is obtained, it is implied as "obtainment of form," thus he says: "obtainment of form is the object along with craving."
Vì chỉ có đối tượng sắc là nền tảng của tham ái mới được thọ nhận, nên “sự thọ nhận sắc” được đề cập, do đó nói rằng “sự thọ nhận đối tượng cùng với tham ái là sự thọ nhận sắc”.
Sabbasaṅgāhikanayoti ekasmiṃyeva ārammaṇe sabbesaṃ saññādīnaṃ dhammānaṃ uppattiyā sabbasaṅgaṇhanavasena dassitanayo.
The all-inclusive method is the method shown in terms of the inclusion of all phenomena such as perception, etc., by their arising in one and the same object.
Cách bao gồm tất cả là cách được trình bày bằng cách bao gồm tất cả các pháp như tưởng và vân vân khởi lên trong cùng một đối tượng.
Tenāha ‘‘ekasmiṃyevā’’tiādi.
Therefore he says: "in one and the same," and so on.
Do đó, nói rằng “trong cùng một” và vân vân.
Sabbasaṅgāhikanayoti vā dhuvaparibhogavasena nibaddhārammaṇanti vā āgantukārammaṇanti vā vibhāgaṃ akatvā sabbasaṅgāhikanayo.
Or, the all-inclusive method means the method that does not make a distinction between a permanent object of experience and an adventitious object.
Hoặc cách bao gồm tất cả là cách không phân biệt đối tượng thường xuyên được hưởng thụ hay đối tượng ngẫu nhiên, mà bao gồm tất cả.
Aparo nayo.
Another method.
Cách khác.
Missakoti āgantukārammaṇe nibaddhārammaṇe ca visayato nibaddhārammaṇena missako.
Mixed means mixed with a permanent object from the perspective of both an adventitious object and a permanent object.
Hỗn hợp có nghĩa là hỗn hợp với đối tượng thường xuyên được hưởng thụ về mặt đối tượng, trong đối tượng ngẫu nhiên và đối tượng thường xuyên được hưởng thụ.
Nibaddhārammaṇe sattānaṃ kileso mando hoti.
In a permanent object, the defilement of beings is mild.
Trong đối tượng thường xuyên được hưởng thụ, phiền não của chúng sinh là yếu.
Tathā hi saññāsaṅkappaphassavedanāva dassitā.
Thus, only perception, intention, contact, and feeling are shown.
Quả thật, chỉ có tưởng, tư duy, xúc và thọ được trình bày.
Yaṃ kiñci viyāti yaṃ kiñci aññamaññaṃ viya.
Whatever it may be means whatever like one another.
Bất cứ điều gì có nghĩa là bất cứ điều gì như lẫn nhau.
Khobhetvāti kutūhaluppādanavasena cittaṃ khobhetvā.
Disturbing means disturbing the mind by creating curiosity.
Khuấy động có nghĩa là khuấy động tâm bằng cách tạo ra sự tò mò.
Uruvalliyavāsīti uruvalliyaleṇavāsī, uruvalliyavihāravāsīti vadanti.
Uruvelliyavāsī means "residing in the Uruvelliyā cave"; some say "residing in the Uruvelliyā monastery."
Trú xứ Uruvalliya có nghĩa là trú xứ hang động Uruvalliya, hoặc họ nói là trú xứ tu viện Uruvalliya.
Pāḷiyāti ‘‘dhātunānattaṃ, bhikkhave, paṭicca uppajjatī’’tiādinayapavattāya imissā suttapāḷiyā.
In the Pāli text means in this Sutta Pāli text which begins with the method "O bhikkhus, diversity of elements arises conditioned by," and so on.
Trong kinh văn có nghĩa là trong kinh văn này, khởi lên theo cách “Này các tỳ khưu, do giới dị biệt mà khởi lên” và vân vân.
Parivaṭṭetvāti majjhe gahitaphassavedanāpariyosāne ṭhapanavasena pāḷiṃ parivaṭṭetvā.
By reversing means by reversing the Pāli text, placing the contact and feeling that were taken in the middle at the end.
Xoay vòng có nghĩa là xoay vòng kinh văn bằng cách đặt xúc và thọ đã được thọ nhận ở giữa vào cuối.
Vuttappakāretiādi parivattetabbākāradassanaṃ.
As described and so on is a showing of the manner in which it is to be reversed.
Theo cách đã nói và vân vân là sự trình bày cách thức xoay vòng.
Tattha vuttappakāreti āpāthagatarūpārammaṇe.
There, as described means in the object of form that has come into range.
Ở đó, theo cách đã nói có nghĩa là trong đối tượng sắc rơi vào tầm mắt.
Avibhūtavāranti avibhūtārammaṇavāraṃ.
The unclear aspect means the aspect of an unclear object.
Sát na không rõ ràng có nghĩa là sát na đối tượng không rõ ràng.
Ayameva vā pāṭho.
Or this is the reading.
Hoặc đây là bản đọc.
Gaṇhanti kathenti.
They take means they explain.
Thọ nhận có nghĩa là nói.
Ekajavanavārepi labbhanti cirataranivesābhāvā.
Are obtained even in one javana-series due to the absence of long-term establishment.
Có thể được thọ nhận trong cùng một sát na tốc hành vì không có sự thiết lập lâu dài hơn.
Nānājavanavāreyeva daḷhataranivesatāya.
Only in multiple javana-series due to firmer establishment.
Chỉ trong các sát na tốc hành khác nhau vì sự thiết lập mạnh mẽ hơn.
95. Ābhātīti ābhā, ālokabhāvena nipphajjati, upaṭṭhātīti vā attho.
95. Ābhāti means ābhā, it arises as light, or the meaning is it appears.
95. Khởi lên có nghĩa là ánh sáng, khởi lên dưới dạng ánh sáng, hoặc có nghĩa là hiện hữu.
So eva nijjīvaṭṭhena dhātūti ābhādhātu.
That itself is an element in the sense of being inanimate, hence the element of light.
Chính nó là giới theo nghĩa vô sinh, đó là giới ánh sáng.
Ālokassāti ālokakasiṇassa.
Of light means of the light kasiṇa.
Của ánh sáng có nghĩa là của biến xứ ánh sáng.
Suṭṭhu, sobhanaṃ vā bhātīti subhaṃ.
What shines well or beautifully is subhaṃ (beautiful).
Tốt đẹp, hoặc rực rỡ, đó là subhaṃ (tịnh).
Kasiṇasahacaraṇato jhānaṃ subhaṃ.
Jhāna is subhaṃ due to its association with kasiṇa.
Thiền định subhaṃ (tịnh) vì nó đi kèm với biến xứ.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest follows the stated method.
Phần còn lại là theo cách đã nói.
Suparisuddhavaṇṇaṃ kasiṇaṃ.
Kasiṇa with a very pure color.
Biến xứ có màu sắc hoàn toàn trong sạch.
Ākāsānañcādayopi subhārammaṇaṃ evāti keci.
Some say that the sphere of infinite space, and so on, also have a beautiful object.
Một số người nói rằng không vô biên xứ và vân vân cũng là đối tượng tịnh.
Desanaṃ niṭṭhāpesīti desanaṃ uddesamatte eva ṭhapesi.
He concluded the teaching means he presented the teaching only as an outline.
Kết thúc bài giảng có nghĩa là chỉ dừng bài giảng ở mức đề mục.
Pāḷiyaṃ ‘‘andhakāraṃ paṭicca paññāyatī’’ti etthāpi ārammaṇameva gahitaṃ, tathā ‘‘ayaṃ dhātu asubhaṃ paṭicca paññāyatī’’ti etthāpi.
In the Pali, in "darkness becomes manifest by means of," the object is also taken, and similarly in "this element becomes manifest by means of the unattractive."
Trong tiếng Pāli, câu ‘‘andhakāraṃ paṭicca paññāyatī’’ (bóng tối được nhận biết nhờ vào) ở đây cũng lấy đối tượng, tương tự như câu ‘‘ayaṃ dhātu asubhaṃ paṭicca paññāyatī’’ (giới này được nhận biết nhờ vào sự bất tịnh) cũng vậy.
Yathā hi idha suvaṇṇaṃ kasiṇaṃ subhanti adhippetaṃ, evaṃ dubbaṇṇaṃ asubhanti.
For just as here a gold kasiṇa is intended as beautiful, so is a flawed color as unattractive.
Như ở đây, vàng kasiṇa được xem là đẹp, thì màu xấu được xem là bất tịnh.
Andhakāraṃ paṭiccāti andhakāraṃ paṭicchādakapaccayaṃ paṭicca.
By means of darkness means by means of darkness as a concealing condition.
Andhakāraṃ paṭiccā (nhờ vào bóng tối) có nghĩa là nhờ vào bóng tối, một nhân che đậy.
Paññāyatīti pākaṭo hoti.
Becomes manifest means becomes apparent.
Paññāyatī (được nhận biết) có nghĩa là trở nên rõ ràng.
Tenāha ‘‘andhakāro hī’’tiādi.
Therefore, it says "for darkness..." and so on.
Do đó, kinh nói ‘‘andhakāro hī’’ (vì bóng tối chính là) v.v.
Ālokopi, andhakārena paricchinno hotīti yojanā.
Light too, is delimited by darkness—this is the connection.
Ánh sáng cũng bị bóng tối giới hạn, đó là cách kết nối.
Andhakāro tāva ālokena paricchinno hotu ‘‘yattha āloko natthi, tattha andhakāro’’ti āloko kathaṃ andhakārena paricchinno hotīti āha ‘‘andhakārena hi so pākaṭo hotī’’ti.
Let darkness indeed be delimited by light, thinking, "where there is no light, there is darkness"; but how is light delimited by darkness? It says, "for it becomes apparent by means of darkness."
Bóng tối bị ánh sáng giới hạn thì được thôi, nhưng ‘‘nơi nào không có ánh sáng, nơi đó có bóng tối’’ thì ánh sáng làm sao bị bóng tối giới hạn được? Do đó kinh nói ‘‘andhakārena hi so pākaṭo hotī’’ (vì nó trở nên rõ ràng nhờ bóng tối).
Paricchedalekhāya viya cittarūpaṃ andhakārena hi parito paricchinno hutvā paññāyati, yathā taṃ chāyāya ātapo.
Just like a painted image defined by an outline, it becomes manifest, delimited all around by darkness, just as sunlight is by shade.
Giống như một bức tranh được giới hạn bởi đường nét, ánh sáng cũng được giới hạn hoàn toàn bởi bóng tối và trở nên rõ ràng, giống như mặt trời được giới hạn bởi bóng râm.
Eseva nayoti asubhasubhānaṃ aññamaññaparicchinnataṃ atidisitvā tattha adhippetameva dassento ‘‘asubhe sati subhaṃ paññāyatī’’ti āha.
The same method applies means, having extended the idea of the mutual delimitation of the unattractive and the attractive, it states, showing what is intended there, "when there is the unattractive, the attractive becomes manifest."
Eseva nayo (cũng theo cách này) nghĩa là sau khi mở rộng sự giới hạn lẫn nhau giữa bất tịnh và tịnh, kinh nói ‘‘asubhe sati subhaṃ paññāyatī’’ (khi có bất tịnh thì tịnh được nhận biết) để chỉ ra ý nghĩa được ngụ ý ở đó.
Evamāhāti ‘‘asubhaṃ paṭicca subhaṃ paññāyatī’’ti avoca.
He spoke thus means "He said, 'by means of the unattractive, the attractive becomes manifest.'"
Evamāhā (đã nói như vậy) nghĩa là đã nói ‘‘asubhaṃ paṭicca subhaṃ paññāyatī’’ (nhờ bất tịnh mà tịnh được nhận biết).
‘‘Rūpī rūpāni passatī’’tiādīsu viya uttarapadalopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘rūpaṃ paṭiccāti rūpāvacarasamāpattiṃ paṭiccā’’ti.
This designation, like in "a form-dweller sees forms," is due to the omission of the latter word, so it says, "by means of form means by means of attainment of the rūpāvacara."
Đây là cách trình bày với sự lược bỏ hậu tố, giống như trong ‘‘rūpī rūpāni passatī’’ (người có sắc thấy sắc) v.v. Do đó, kinh nói ‘‘rūpaṃ paṭiccāti rūpāvacarasamāpattiṃ paṭiccā’’ (rūpaṃ paṭicca nghĩa là nhờ vào sự nhập định sắc giới).
Tāya hi sati adhigatāya.
For when that is attained.
Vì khi đạt được điều đó.
Rūpasamatikkamā vā hotīti sabhāvārammaṇānaṃ rūpajjhānānaṃ samatikkamā ākāsānañcāyatanasamāpatti nāma hotīti attho.
Or it is the transcendence of form means, the attainment of the sphere of infinite space is called the transcendence of the rūpajjhānas that have natural objects.
Rūpasamatikkamā vā hotī (hoặc vượt qua sắc) có nghĩa là sự nhập định không vô biên xứ được gọi là vượt qua các thiền sắc giới có đối tượng tự thân.
Eseva nayoti iminā ‘‘ākāsānañcāyatanasamatikkamā viññāṇañcāyatanasamāpatti nāma hotī’’tiādinā dvepi pakāre atidisati.
The same method applies means, by this, it extends both ways, stating, "the attainment of the sphere of infinite consciousness is called the transcendence of the attainment of the sphere of infinite space," and so on.
Eseva nayo (cũng theo cách này) nghĩa là bằng cách này, kinh mở rộng cả hai cách: ‘‘ākāsānañcāyatanasamatikkamā viññāṇañcāyatanasamāpatti nāma hotī’’ (vượt qua không vô biên xứ thì có sự nhập định thức vô biên xứ) v.v.
Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāñāṇena.
By means of reflection means by means of knowledge gained through reflection.
Paṭisaṅkhā (quán xét) nghĩa là bằng tuệ quán xét.
Appavattinti yathāparicchinnakālaṃ appavattanaṃ.
Non-arising means non-arising for the defined period.
Appavattiṃ (không khởi lên) nghĩa là không khởi lên trong khoảng thời gian đã được giới hạn.
Etena khaṇanirodhādiṃ paṭikkhipati.
By this, it rejects momentary cessation and so on.
Bằng cách này, kinh bác bỏ sự diệt từng sát-na v.v.
Kathaṃ samāpatti pattabbāti imāsu sattasu dhātūsu kā pakārā saññāsamāpatti nānā hutvā samāpajjitabbā.
How is attainment to be attained? means, among these seven elements, which kind of attainment of perception should be attained diversely?
Kathaṃ samāpatti pattabbā (làm thế nào để đạt được sự nhập định) nghĩa là trong bảy giới này, sự nhập định tưởng có loại nào khác nhau mà cần phải đạt được?
Tenāha ‘‘kīdisā samāpattiyo’’tiādi.
Therefore, it says "What kinds of attainments?" and so on.
Do đó, kinh nói ‘‘kīdisā samāpattiyo’’ (những sự nhập định như thế nào) v.v.
Saññāya atthibhāvenāti paṭukiccāya saññāya atthibhāvena.
By the existence of perception means by the existence of perception for its keen function.
Saññāya atthibhāvenā (do sự hiện hữu của tưởng) nghĩa là do sự hiện hữu của tưởng có chức năng mạnh mẽ.
Sukhumasaṅkhārānaṃ tattha samāpattiyaṃ avasissatāya.
Of subtle formations means by their remaining in that attainment.
Sukhumasaṅkhārānaṃ (của các hành vi tế nhị) nghĩa là do các hành vi tế nhị còn sót lại trong sự nhập định đó.
Nirodhovāti saṅkhārānaṃ nirodho eva.
Or cessation means cessation of formations itself.
Nirodhovā (hay sự diệt) nghĩa là sự diệt của các hành vi.
96. Bhāvanapuṃsakametaṃ ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’tiādīsu (a. ni. 4.70) viya.
96. This is a neuter noun of bhavana as in "the sun and moon revolve unevenly," and so on.
96. Bhāvanapuṃsakametaṃ (đây là danh từ giống trung chỉ trạng thái) giống như trong ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’ (mặt trăng và mặt trời xoay chuyển không đều) v.v.
Sanidānanti attano phalaṃ nidadātīti nidānaṃ, kāraṇanti āha ‘‘sanidāno sappaccayo’’ti.
Sanidāna means that which establishes its fruit is nidāna, a cause, so it says "sanidāna, with a condition."
Sanidānaṃ (có nhân duyên) nghĩa là cái gì tạo ra quả của chính nó thì gọi là nidāna, tức là nguyên nhân. Do đó, kinh nói ‘‘sanidāno sappaccayo’’ (có nhân duyên, có duyên).
Kāmapaṭisaṃyuttoti kāmarāgasaṅkhātena kāmena paṭisaṃyutto vā kāmapaṭibaddho vā.
Connected with sensual pleasure means connected with sensual pleasure (kāma) in the sense of sensual lust (kāmarāga), or bound to sensual pleasure.
Kāmapaṭisaṃyutto (liên hệ đến dục) nghĩa là liên hệ đến dục, tức là dục tham, hoặc bị ràng buộc bởi dục.
Takketīti takko.
That which thinks is thinking (takka).
Suy nghĩ thì gọi là takko (tư duy).
Abhūtakāraṃ samāropetvā kappetīti saṅkappo.
That which fabricates by imposing what is not real is conceptualization (saṅkappa).
Tưởng tượng bằng cách gán ghép những điều không thật thì gọi là saṅkappo (tầm).
Ārammaṇe cittaṃ appetīti appanā.
That which applies the mind to an object is application (appanā).
Hướng tâm vào đối tượng thì gọi là appanā (an chỉ).
Visesena appetīti byappanā.
That which applies specifically is specific application (byappanā).
Hướng tâm một cách đặc biệt thì gọi là byappanā (phân biệt an chỉ).
Ārammaṇe cittaṃ abhiniropentaṃ viya pavattatīti cetaso abhiniropanā.
That which proceeds as if planting the mind in an object is mental implantation (cetaso abhiniropanā).
Tâm hoạt động như thể đang hướng vào đối tượng thì gọi là cetaso abhiniropanā (sự hướng tâm vào đối tượng).
Micchā viparīto pāpako saṅkappoti micchāsaṅkappo.
A wrong, perverse, evil conceptualization is wrong conceptualization (micchāsaṅkappa).
Tầm tà vạy, sai lệch, ác độc thì gọi là micchāsaṅkappo (tà tầm).
Aññesu ca kāmapaṭisaṃyuttesu vijjamānesu vitakko eva kāmadhātusaddena niruḷho daṭṭhabbo vitakkassa kāmapasaṅgappattisātisayattā.
Even when other things connected with sensual pleasure exist, thinking (vitakka) should be understood as established by the term 'sensual element' (kāmadhātu) because of the pre-eminence of thinking in attaining sensual involvement.
Khi có những điều khác liên quan đến dục, chỉ có tầm mới được hiểu là thuộc về dục giới, vì tầm có mức độ đặc biệt trong việc liên quan đến dục.
Esa nayo byāpādadhātuādīsupi.
The same method applies to the malevolence element (byāpādadhātu) and so on.
Điều này cũng tương tự đối với giới sân hận v.v.
Sabbepi akusalā dhammā kāmadhātu hīnajjhāsayehi kāmetabbadhātubhāvato.
All unwholesome phenomena are the sensual element (kāmadhātu) because of their nature of being desired by base inclinations.
Sabbepi akusalā dhammā kāmadhātu (tất cả các pháp bất thiện là dục giới) vì chúng có tính chất được mong cầu bởi những khuynh hướng thấp kém.
Kilesakāmassa ārammaṇabhāvattā sabbākusalasaṃgāhikāya kāmadhātuyā itarā dve saṅgahetvā kathanaṃ sabbasaṅgāhikā.
The statement that the sensual element, which encompasses all unwholesome states, includes the other two, by being an object of defiling sensual pleasure, is all-encompassing.
Việc nói về dục giới bao gồm tất cả các pháp bất thiện, và hai giới còn lại được bao gồm trong đó, là sabbasaṅgāhikā (bao gồm tất cả) vì dục là đối tượng của phiền não dục.
Tissannaṃ dhātūnaṃ aññamaññaṃ asaṅkarato kathā asambhinnā.
The discourse concerning the three elements without their intermingling is unmixed.
Lời dạy về ba giới không bị lẫn lộn với nhau là asambhinnā (không pha trộn).
Imaṃ kāmāvacarasaññitaṃ kāmavitakkasaññitañca kāmadhātuṃ.
This sensual element which is called the sensual-sphere perception and the sensual-thought perception.
Imaṃ (giới này) nghĩa là dục giới này, được gọi là dục tầm và dục giới.
Paṭiccāti paccayabhūtaṃ labhitvā.
By means of means having obtained as a condition.
Paṭiccā (nhờ vào) nghĩa là lấy làm nhân duyên.
Tīhi kāraṇehīti tīhi sārabhūtehi kāraṇehi.
By three reasons means by three essential reasons.
Tīhi kāraṇehī (bởi ba nguyên nhân) nghĩa là bởi ba nguyên nhân chính yếu.
Byāpādavitakko byāpādo uttarapadalopena, so eva nijjīvaṭṭhena sabhāvadhāraṇaṭṭhena dhātūti byāpādadhātu.
Malevolent thought (byāpādavitakka) is malevolence (byāpāda) through the omission of the latter word; that same is the element (dhātu) in the sense of being inanimate and in the sense of holding its own nature, thus malevolence element (byāpādadhātu).
Sân tầm là sân, do sự lược bỏ hậu tố. Chính nó, với ý nghĩa không có sinh mạng và có tính chất duy trì bản chất, là một giới, do đó gọi là byāpādadhātu (giới sân hận).
Byāpajjati cittaṃ etenāti byāpādo, doso.
That by which the mind becomes malevolent is malevolence (byāpāda), which is ill-will.
Tâm bị hủy hoại bởi điều này thì gọi là byāpādo (sân hận), tức là sân.
Byāpādopi dhātūti yojanā.
The connection is that malevolence is also an element.
Sân hận cũng là một giới, đó là cách kết nối.
Sahajātapaccayādivasenāti sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatapaccayavasena.
By way of conascent and other conditions means by way of conascent, mutuality, support, association, presence, and non-disappearance conditions.
Sahajātapaccayādivasenā (theo cách duyên đồng sinh v.v.) nghĩa là theo cách duyên đồng sinh, hỗ tương, y chỉ, tương ưng, hiện hữu, và bất ly.
Visesena hi parassa attano ca dukkhāpanaṃ vihiṃsā, sā eva dhātu, atthato rosanā parūpaghāto, tathā pavatto vā dosasahagatacittuppādo.
Indeed, the harming of oneself and others in particular is injury (vihiṃsā); that itself is an element, essentially anger, hostility to others, or a mind-state accompanied by ill-will that has arisen in such a way.
Sự làm khổ người khác và chính mình một cách đặc biệt là hại. Chính nó là một giới, theo nghĩa là sự phẫn nộ, sự hủy hoại người khác, hoặc sự khởi lên của tâm sở sân.
Tiṇagahane araññeti tiṇehi gahanabhūte araññe.
In a thicket of grass in the wilderness means in a wilderness made dense with grass.
Tiṇagahane araññe (trong rừng rậm đầy cỏ) nghĩa là trong rừng rậm đầy cỏ.
Anayabyasananti apāyabyasanaṃ, pariharaṇūpāyarahitaṃ vipattinti vā attho.
Calamity and disaster means the disaster of the lower realms, or a misfortune devoid of means of protection.
Anayabyasanaṃ (sự tai họa và hoạn nạn) nghĩa là tai họa trong khổ cảnh, hoặc sự bất hạnh không có phương tiện để tránh.
Avaḍḍhiṃ vināsanti avaḍḍhiñceva vināsañcāti vadanti sabbaso vaḍḍhirahitaṃ.
Non-growth, destruction means they say both non-growth and destruction, completely devoid of growth.
Avaḍḍhiṃ vināsaṃ (sự không tăng trưởng và sự hủy diệt) nghĩa là sự không tăng trưởng và sự hủy diệt, tức là hoàn toàn không có sự tăng trưởng.
Sukkhatiṇadāyo viya ārammaṇaṃ kilesaggisaṃvaddhanaṭṭhena.
An object like a dry grass-thicket in the sense of fostering the fire of defilements.
Sukkhatiṇadāyo viya ārammaṇaṃ (đối tượng như đống cỏ khô) theo nghĩa là làm tăng trưởng lửa phiền não.
Tiṇukkā viya akusalasaññā anudahanaṭṭhena.
Unwholesome perception like a grass torch in the sense of burning up.
Tiṇukkā viya akusalasaññā (bất thiện tưởng như bó đuốc cỏ) theo nghĩa là đốt cháy.
Tiṇakaṭṭha…pe… sattā anayabyasanāpattito.
Grass and wood... etc.... beings from falling into calamity and disaster.
Tiṇakaṭṭha…pe… sattā (cỏ cây…v.v… chúng sinh) vì rơi vào tai họa và hoạn nạn.
‘‘Ime sattā’’ti hi ayoniso paṭipajjamānā adhippetā.
For here, "these beings" are intended as those who practice incorrectly.
Thật vậy, ‘‘những chúng sinh này’’ được hiểu là những người hành động không như lý tác ý.
Tenāha ‘‘yathā sukkhatiṇadāye’’tiādi.
Therefore, it says "Just as in a dry grass-thicket..." and so on.
Do đó, kinh nói ‘‘yathā sukkhatiṇadāye’’ (như trong đống cỏ khô) v.v.
Saṃkilesato nikkhamanaṭṭhena nekkhammo, so eva nijjīvaṭṭhena dhātūti nekkhammadhātu.
Nekkamma is that which emerges from defilement; that same is an element in the sense of being inanimate, thus element of renunciation (nekkhammadhātu).
Thoát ly khỏi sự ô nhiễm thì gọi là xuất ly (nekkhammo). Chính nó, với ý nghĩa không có sinh mạng là một giới, do đó gọi là nekkhammadhātu (giới xuất ly).
Svāyaṃ nekkhammasaddo pabbajjādīsu kusalavitakke ca niruḷhoti āha ‘‘nekkhammavitakkopi nekkhammadhātū’’ti.
This word nekkhamm is established in renunciations such as going forth and in wholesome thoughts, so it says "the thought of renunciation is also the element of renunciation."
Từ nekkhammas này được dùng để chỉ sự xuất gia v.v. và các thiện tầm. Do đó, kinh nói ‘‘nekkhammavitakkopi nekkhammadhātū’’ (xuất ly tầm cũng là giới xuất ly).
Itarāpi dve dhātuyoti abyāpādaavihiṃsādhātuyo vadati.
The other two elements means the elements of non-ill-will and non-harming.
Itarāpi dve dhātuyo (hai giới còn lại) nghĩa là giới vô sân và giới vô hại.
Visuṃ dīpetabbā sarūpena āgatattā.
To be explained separately because they appeared in their own nature.
Visuṃ dīpetabbā (nên được giải thích riêng) vì chúng được trình bày theo bản chất riêng của chúng.
Vitakkādayoti nekkhammasaṅkappacchandapariḷāhapariyesanā.
Thoughts and so on refers to thoughts of renunciation, intention, desire, distress, and seeking.
Vitakkādayo (tầm v.v.) nghĩa là xuất ly tầm, ý chí, nhiệt tâm, sự tìm kiếm.
Yathānurūpaṃ attano attano paccayānurūpaṃ.
According to their respective natures according to their own conditions.
Yathānurūpaṃ (tùy theo) nghĩa là tùy theo duyên của chính mình.
Kathaṃ panettha kusaladhammesu pariḷāho vuttoti?
How is distress spoken of here regarding wholesome phenomena?
Làm thế nào mà ở đây lại nói về sự nung đốt trong các pháp thiện?
Saṅkhārapariḷāhamattaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ, soḷasasu ākāresu dukkhasacce santāpaṭṭho viya vutto, yassa vigamena arahato sītibhāvappatti vuccati.
This is stated with reference to mere distress of formations, which is spoken of as the state of torment in the sixteen aspects of the truth of suffering, by the cessation of which the Arahant's attainment of coolness is spoken of.
Điều này được nói đến chỉ liên quan đến sự nung đốt của các hành, giống như sự nóng bức trong mười sáu khía cạnh của khổ đế, mà khi nó biến mất, vị A-la-hán được nói là đạt được sự thanh tịnh.
Sayaṃ na byāpajjati, tena vā taṃsamaṅgīpuggalo na kiñci byāpādetīti abyāpādo, vihiṃsāya vuttavipariyāyehi sā veditabbā.
It does not harm itself, and the individual endowed with it does not harm anything, thus non-ill-will (abyāpādo), which is to be understood from its opposite of what was said about harming.
Tự mình không làm hại, hoặc người có nó không làm hại bất cứ điều gì thì gọi là abyāpādo (vô sân). Nó được hiểu qua các ý nghĩa đối lập với sự hại đã nói.
Hitesibhāvena mijjati siniyhatīti mitto, mittassa esāti metti, abyāpādo.
One who desires benefit, one who is fond of others is a friend (mitto), the state of a friend is loving-kindness (metti), which is non-ill-will.
Vì có lòng từ ái nên thương yêu, gắn bó thì gọi là mitto (bạn). Cái này là của bạn thì gọi là metti (từ ái), tức là vô sân.
Mettāyanāti mettākāraṇaṃ, mettāya vā ayanā pavattanā.
Mettāyanā means the cause of loving-kindness, or the going forth, the practice, of loving-kindness.
Mettāyanā (sự từ ái) nghĩa là nguyên nhân của từ ái, hoặc sự khởi lên của từ ái.
Mettāyitattanti mettāyitassa mettāya pavattassa bhāvo.
Mettāyitatta means the state of one who has practiced loving-kindness, one who has engaged in loving-kindness.
Mettāyitattaṃ (trạng thái từ ái) nghĩa là trạng thái của người đã từ ái, đã thực hành từ ái.
Mettācetovimuttīti mettāyanavasena pavatto cittasamādhi.
Mettācetovimuttī means the concentration of mind that proceeds by way of practicing loving-kindness.
Mettācetovimuttī (tâm giải thoát từ ái) nghĩa là sự định tâm khởi lên theo cách từ ái.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is in the manner already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
97. Ito paṭṭhāyāti ‘‘dhātuṃ, bhikkhave’’ti imasmā tatiyasuttato paṭṭhāya.
97. From this point onward means from this third discourse, "Elements, monks."
97. Ito paṭṭhāyā (từ đây trở đi) nghĩa là từ kinh thứ ba này ‘‘dhātuṃ, bhikkhave’’ (này các Tỳ-kheo, giới) trở đi.
Yāva kammavaggo, tāva netvā upagantvā seti etthāti āsayo, hīnādibhāvena adhīno āsayo ajjhāsayo, taṃ ajjhāsayaṃ, adhimuttanti attho.
The place where one reaches and reposes until the section on kamma is āsaya. Āsaya that is dependent due to its inferior state, etc., is ajjhāsaya. That ajjhāsaya means adhimutti.
Cho đến khi là nhóm nghiệp, thì được dẫn đến, sau khi đến gần, nó trú ngụ ở đó, nên gọi là āsayo; āsayo bị chi phối bởi các trạng thái thấp kém v.v... là ajjhāsayo; ajjhāsayaṃ ấy, có nghĩa là sự hướng đến (adhimutti).
Saññā uppajjatītiādīsu hīnādibhedaṃ ajjhāsayaṃ paṭicca hīnādibhedā saññā, tannissayadiṭṭhivikappanā, vitakko ca uppajjati sahajātakoṭiyā upanissayakoṭiyā ca.
In " Saññā uppajjati" (perception arises), etc., various perceptions arise, having various ajjhāsaya as their condition, depending on the inferior, etc., nature of the ajjhāsaya. The views and speculations based on that, and also vitakka, arise as either co-arising or as upanissaya.
Trong các câu như “tưởng sanh khởi”, do duyên với khuynh hướng có sự phân biệt thấp kém v.v..., nên tưởng có sự phân biệt thấp kém v.v..., sự suy diễn của tà kiến nương vào đó, và tầm cũng sanh khởi, do phương diện câu sanh và do phương diện y chỉ.
Satthāresūti tesaṃ satthupaṭiññatāya vuttaṃ, na satthulakkhaṇasabbhāvato.
" Among teachers" is said because they claim to be teachers, not because they possess the characteristics of a teacher.
Đối với các bậc đạo sư là được nói do sự tự xưng là đạo sư của họ, chứ không phải do sự hiện hữu của đặc tính bậc đạo sư.
Asammāsambuddhesūti ādhāre visaye ca bhummaṃ ekato katvā vuttanti paṭhamaṃ tāva dassento ‘‘mayaṃ sammāsambuddhā’’tiādiṃ vatvā itaraṃ dassento ‘‘tesu sammāsambuddhā ete’’tiādimāha.
" Among those who are not Sammāsambuddhas" is said by combining the locative case of support and object. First, showing this, it states "We are Sammāsambuddhas" and so on, and then, showing the other, it says "Among them, these are Sammāsambuddhas" and so on.
Đối với những vị không phải Chánh Đẳng Giác là được nói bằng cách gộp chung chỉ định cách ở nơi chốn và ở đối tượng; trước hết, ngài trình bày điều này bằng cách nói “chúng ta là bậc Chánh Đẳng Giác” v.v..., rồi trình bày điều khác bằng cách nói “trong số đó, những vị này là bậc Chánh Đẳng Giác” v.v...
Tesaṃ ‘‘mayaṃ sammāsambuddhā’’ti uppannadiṭṭhi idha mūlabhāvena pucchitā, itarā anusaṅkitāti pucchatiyevāti sāsaṅkaṃ vadati.
The view "We are Sammāsambuddhas" that arose in them is here questioned as the root cause, while the other is suspected, hence it is said " He asks" with doubt.
Tà kiến sanh khởi nơi họ rằng “chúng ta là bậc Chánh Đẳng Giác” được hỏi ở đây với vai trò căn bản, còn điều kia thì bị nghi ngờ, nên ngài nói một cách hoài nghi rằng chắc chắn hỏi.
‘‘Mahatī’’ti ettha mahāsaddo ‘‘mahājano’’tiādīsu viya bahuatthavācakoti daṭṭhabbo.
In " 'Mahatī'" (great), the word maha should be understood as conveying many meanings, like in "mahājano" (the great multitude), etc.
Trong câu “lớn”, cần hiểu rằng từ mahā có nghĩa là nhiều, như trong câu “đại chúng” v.v...
Avijjāpi hīnahīnatarahīnatamādibhedena bahupakārā.
Ignorance (avijjā) is also of many kinds, divided into inferior, more inferior, most inferior, and so on.
Vô minh cũng có nhiều loại, với sự phân biệt thấp, thấp hơn, thấp nhất v.v...
Tassāti diṭṭhiyā.
" Of that" refers to the view (diṭṭhi).
Của nó là của tà kiến.
Kasmā panettha ‘‘yadidaṃ avijjā dhātū’’ti avijjaṃ uddharitvā ‘‘hīnaṃ dhātuṃ paṭiccā’’ti ajjhāsayadhātu niddiṭṭhāti?
Why is it that here, by bringing up avijjā with "what is this, the element of avijjā," the element of ajjhāsaya is indicated by "depending on the inferior element"?
Tại sao ở đây, sau khi nêu lên vô minh bằng câu “cái gọi là vô minh giới này”, lại chỉ ra giới khuynh hướng bằng câu “do duyên với giới thấp kém”?
Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ, ‘‘aññaṃ uddharitvā aññaṃ niddiṭṭhā’’ti, yato avijjāsīsena ajjhāsayadhātu eva gahitā.
This should not be understood as "something else is brought up, and something else is indicated," because the element of ajjhāsaya itself is taken under the heading of avijjā.
Tuy nhiên, không nên hiểu điều này là “nêu lên một đằng, chỉ ra một nẻo”, vì giới khuynh hướng đã được bao hàm dưới tiêu đề vô minh.
Avijjāgahito hi purisapuggalo diṭṭhajjhāsayo hīnādibhedaṃ avijjādhātuṃ nissāya tato saññādiṭṭhiādike saṅkappeti.
Indeed, a person grasped by avijjā, with the ajjhāsaya of views, depends on the element of avijjā in its inferior, etc., forms and thereupon conceives perceptions, views, etc.
Thật vậy, người bị vô minh chi phối, có khuynh hướng tà kiến, nương vào vô minh giới có sự phân biệt thấp kém v.v..., từ đó suy tưởng ra tưởng, tà kiến v.v...
Paṇidhi patthanā, sā pana tathā tathā cittassa ṭhapanavasena hotīti āha ‘‘cittaṭṭhapana’’nti.
Paṇidhi is aspiration; since it occurs by way of establishing the mind in such and such a way, he says " establishment of the mind."
Paṇidhi là sự nguyện cầu, nhưng nó xảy ra thông qua việc đặt tâm theo cách này cách khác, nên ngài nói “sự đặt tâm”.
Tenāha ‘‘sā panesā’’tiādi.
Therefore he says, " That indeed" and so on.
Do đó, ngài nói “nhưng điều này” v.v...
Eteti hīnapaccayā saññādiṭṭhivitakkacetanā patthanā paṇidhisaṅkhātā hīnā dhammā.
" These" are the inferior qualities—perceptions, views, thoughts, volitions, aspirations, and resolutions—which arise from inferior conditions.
Những pháp này là những pháp thấp kém, được gọi là tưởng, tà kiến, tầm, tư, nguyện cầu, và chí nguyện, do duyên với điều thấp kém.
Hīno nāma hīnadhammasamāyogato.
Inferior refers to being conjoined with inferior qualities.
Thấp kém là do sự kết hợp với các pháp thấp kém.
Sabbapadānīti ‘‘paññapetī’’tiādīni padāni yojetabbāni hīnasaddena majjhimuttamaṭṭhānantarassa asambhavato.
" All terms," meaning terms like "paññapeti" (he makes known), should be conjoined with the word hīna (inferior), as there is no possibility of an intermediate position between inferior, medium, and superior.
Tất cả các từ là các từ như “thiết lập” v.v... cần được kết hợp với từ “thấp kém”, vì không thể có vị trí trung bình và cao thượng ngay sau đó.
Upapajjanaṃ ‘‘upapattī’’ti āha ‘‘dve upapattiyo paṭilābho ca nibbatti cā’’ti.
Generation is "upapatti" (re-arising), as he says, " Two kinds of re-arising: attainment and origination."
Sự sanh khởi là “upapatti”, nên ngài nói “có hai sự sanh khởi: sự chứng đắc và sự phát sanh”.
Tattha hīnakulādīti ādi-saddena hīnarūpabhogaparisādīnaṃ saṅgaho.
There, " hīnakulādi" (inferior families, etc.): the word etcetera includes inferior forms, possessions, retinues, and so on.
Trong đó, gia đình thấp kém v.v..., từ v.v... bao gồm cả sắc vóc, tài sản, đoàn thể thấp kém v.v...
Hīnattikavasenāti hīnattike vuttattikapadavasenāti adhippāyo.
" By way of the triad of inferiority" means by way of the terms of the triad mentioned in the triad of inferiority, is the meaning.
Theo ba pháp thấp kém có nghĩa là theo ba từ được nói trong bộ ba pháp thấp kém.
Cittuppādakkhaṇeti idaṃ hīnattikapariyāpannānaṃ cittuppādānaṃ vasena tattha tattha laddhattā vuttaṃ.
" At the moment of the arising of consciousness" is stated because this is found throughout, with reference to the consciousness-arisings included in the triad of inferiority.
Trong khoảnh khắc tâm sanh được nói theo các tâm sanh thuộc bộ ba pháp thấp kém, vì đã được đề cập ở các nơi khác nhau.
Pañcasu nīcakulesūti caṇḍālavenanesādarathakārapukkusakulesu.
" In the five low castes" refers to the families of Cāṇḍāla, Veṇa, Nisāda, Rathakāra, and Pukkusa.
Trong năm gia đình thấp kém là trong các gia đình Caṇḍāla, Vena, Nesāda, Rathakāra, và Pukkusa.
Dvādasaakusalacittuppādānaṃ pana yo koci paṭilābho hīnoti yojanā.
Any attainment whatsoever of the twelve unwholesome consciousness-arisings is inferior, is the connection.
Cần hiểu rằng bất kỳ sự chứng đắc nào trong mười hai tâm bất thiện đều là thấp kém.
Sesadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two.
Phương pháp này cũng áp dụng cho hai trường hợp còn lại.
Imasmiṃ ṭhāneti ‘‘yāyaṃ, bhante, diṭṭhī’’tiādinā āgate imasmiṃ ṭhāne.
" In this passage" refers to this passage found in "Bhante, what is this view," and so on.
Trong trường hợp này là trong trường hợp được đề cập qua câu “bạch ngài, tà kiến này” v.v...
‘‘Dhātuṃ, bhikkhave, paṭicca uppajjatī’’tiādinā āgatattā nibbattiyeva adhippetā, na paṭilābho.
Since it is found in "Monks, depending on the element, it arises," etc., origination alone is intended, not attainment.
Vì được đề cập qua câu “này các Tỷ-kheo, do duyên với giới mà sanh khởi” v.v..., nên sự phát sanh được ngụ ý, chứ không phải sự chứng đắc.
99. Mahāpaññesūti vipulapaññesu.
99. " Among the greatly wise" refers to those with extensive wisdom.
Trong số những người có trí tuệ lớn là trong số những người có trí tuệ rộng lớn.
Nanti sāriputtattheraṃ.
" To him" refers to the Elder Sāriputta.
Ngài là Trưởng lão Sāriputta.
Khandhantaranti khandhavibhāgaṃ, khandhānaṃ vā antaraṃ viseso atthīti khandhantaro.
" Khandhantaraṃ" means the division of the aggregates, or a difference, a distinction among the aggregates exists, hence "khandhantaro."
Sự khác biệt giữa các uẩn là sự phân chia các uẩn, hoặc có sự khác biệt giữa các uẩn, nên gọi là khandhantaro.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the remaining ones as well.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Parikammanti iddhividhādhigamassa pubbabhāgaparikammañceva uttaraparikammañca.
" Preparatory work" refers to both the preliminary preparatory work for the attainment of psychic powers and the subsequent preparatory work.
Sự chuẩn bị là sự chuẩn bị sơ khởi và sự chuẩn bị sau cùng để chứng đắc các loại thần thông.
Ānisaṃsanti iddhānisaṃsañceva ānisaṃsañca.
" Advantages" refers to the advantages of psychic powers and other advantages.
Lợi ích là lợi ích của thần thông và các lợi ích khác.
Adhiṭṭhānaṃ vikubbananti adhiṭṭhānavidhānañceva vikubbanavidhānañca.
" Determination and transformation" refers to both the method of determination and the method of transformation.
Sự quyết định và sự biến hóa là phương pháp quyết định và phương pháp biến hóa.
Vuttanayenevāti ‘‘pathaviṃ pattharanto viyā’’tiādinā.
" By the method stated" refers to "as if spreading out the earth," and so on.
Theo phương pháp đã nói là qua câu “như trải rộng đất” v.v...
Dhutaṅgaparihāranti dhutaṅgānaṃ pariharaṇavidhiṃ.
" Observation of dhutaṅgas" refers to the method of observing the dhutaṅgas.
Sự thực hành đầu đà là phương pháp thực hành các hạnh đầu đà.
Pariharaṇaggahaṇeneva samādānaṃ siddhaṃ hotīti taṃ na gahitaṃ.
By taking "observing," the undertaking is accomplished, so it is not taken separately.
Việc thọ trì đã được bao hàm trong việc thực hành, nên không được đề cập.
Ānisaṃsanti taṃtaṃdhutaṅgapariharaṇe daṭṭhabbaṃ ānisaṃsameva.
" Advantages" refers to the very advantages that should be seen in observing each particular dhutaṅga.
Lợi ích là lợi ích cần được thấy trong việc thực hành mỗi hạnh đầu đà.
Samodhānanti ‘‘ettakā piṇḍapātapaṭisaṃyuttā, ettakā senāsanapaṭisaṃyuttā’’ti paccayavasena aññamaññañca antogadhattā.
" Combination" means that "so many are related to almsfood, so many are related to dwellings," etc., due to their mutual inclusion by way of conditions.
Sự tổng hợp là sự bao gồm lẫn nhau theo các vật dụng, như “bấy nhiêu liên quan đến vật thực khất thực, bấy nhiêu liên quan đến trú xứ”.
Adhiṭṭhānanti adhiṭṭhānavidhiṃ.
" Determination" refers to the method of determination.
Sự quyết định là phương pháp quyết định.
Bhedanti ukkaṭṭhādibhedañceva bhinnākārañca.
" Divisions" refers to both divisions such as superior, etc., and also different aspects.
Sự phân biệt là sự phân biệt bậc thượng v.v... và các hình thức đã bị phá vỡ.
100. ‘‘Dhātuso saṃsandantī’’ti idaṃ ajjhāsayato sarikkhatādassanaṃ, na kāyena missībhāvadassananti āha ‘‘samuddantare’’tiādi.
100. "Concordant by way of elements" shows similarity by way of ajjhāsaya, not showing physical mixing, as he says, " Within the ocean," and so on.
Câu “chúng hội tụ theo giới” là sự trình bày về sự tương đồng về khuynh hướng, chứ không phải sự trình bày về sự hòa trộn về thân xác, nên ngài nói “ở giữa đại dương” v.v...
Nirantaroti nibbiseso.
" Uninterrupted" means undifferentiated.
Gần gũi là không có sự khác biệt.
Saṃsaggāti pañcavidhasaṃsaggahetu.
" Through contact" means due to the five kinds of contact.
Do sự giao thiệp là do năm loại giao thiệp.
Saṃsaggagahaṇena cettha saṃsaggavatthukā taṇhā gahitā.
Here, by taking contact, craving whose object is contact is taken.
Ở đây, qua việc đề cập đến sự giao thiệp, ái dục lấy sự giao thiệp làm đối tượng được bao hàm.
Tenāha ‘‘dassana…pe… snehenā’’ti.
Therefore he says, " Seeing...etc....with affection."
Do đó, ngài nói “do sự thấy... cho đến... do sự thương mến”.
Vanati bhajati sajjati tenāti vanaṃ, vanathoti ca kileso vuccatīti āha ‘‘vanatho jātoti kilesavanaṃ jāta’’nti.
It clings, associates, attaches itself, therefore it is 'vana' (thicket). And 'vanatha' is called defilement, so it says: " when 'vanatha' arises, the thicket of defilements arises."
Vì người ta khao khát (vanati), nương tựa (bhajati), bám víu (sajjati) vào nó, nên gọi là vana (rừng); và vì vanatha được gọi là phiền não, nên nói rằng: “vanatha đã sinh khởi” tức là “rừng phiền não đã sinh khởi”.
Itare saṃsaggamūlakāti tameva paṭikkhipanto āha ‘‘adassanenā’’ti.
Rejecting that others are rooted in association, it says: " by not seeing."
Những điều khác có gốc rễ từ sự giao thiệp, bác bỏ điều đó, Ngài nói: “bằng sự không thấy”.
Sādhujīvīti sādhu suṭṭhu jīvī, taṃjīvanasīlo.
Sādhujīvī means living well, having the habit of such a livelihood.
Sādhujīvī (người sống thiện) nghĩa là sống tốt đẹp (sādhu suṭṭhu jīvī), có thói quen sống như vậy.
Tenāha ‘‘parisuddhajīvitaṃ jīvamāno’’ti.
Therefore, it says: " living a pure livelihood."
Do đó, Ngài nói: “người sống cuộc sống trong sạch”.
101. Nirojāti saddhāsnehābhāvena nisnehā.
101. Nirojā means without essence, due to the absence of the oil of faith.
101. Nirojā (không có nhựa) nghĩa là không có nhựa sống do thiếu lòng tin và sự gắn bó.
Tato eva arasabhāvena nirasā.
For that very reason, tasteless, due to being without flavour.
Do đó, nirasā (không có vị) vì không có hương vị.
Ekasadisāti samasamā nibbisesā.
Ekasadisā means uniform, without distinction.
Ekasadisā (giống hệt nhau) nghĩa là đồng đều, không khác biệt.
Tenāha ‘‘nirantarā’’ti.
Therefore, it says: " continuous."
Do đó, Ngài nói: “liền mạch”.
Alajjitāya ekasīmakatā bhinnamariyādā.
Having one boundary due to shamelessness, with broken boundaries.
Bhinnamariyādā (vượt khỏi giới hạn) vì không biết hổ thẹn, nên không có giới hạn.
Saddhā tesaṃ atthīti saddhā.
They have faith, thus faithful.
Có lòng tin nơi họ, đó là saddhā (lòng tin).
Tantipālakāti saddhammatantiyā pālakā.
Tantipālakā means guardians of the Dhamma tradition.
Tantipālakā (người bảo hộ giáo pháp) nghĩa là người bảo hộ giáo pháp chân chính.
Vaṃsānurakkhakāti ariyavaṃsassa anurakkhakā.
Vaṃsānurakkhakā means protectors of the noble lineage.
Vaṃsānurakkhakā (người bảo hộ dòng dõi) nghĩa là người bảo hộ dòng dõi thánh.
Āraddhavīriyāti paggahitavīriyā.
Āraddhavīriyā means with aroused energy.
Āraddhavīriyā (người đã tinh tấn) nghĩa là người đã nỗ lực tinh tấn.
Yasmā tādisānaṃ vīriyaṃ paripuṇṇaṃ nāma hoti kiccasiddhiyā, tasmā vuttaṃ ‘‘paripuṇṇaparakkamā’’ti.
Since the energy of such beings is called perfect for the accomplishment of their tasks, it is said: " with perfect exertion."
Vì sự tinh tấn của những người như vậy được gọi là viên mãn để thành tựu công việc, nên nói: “paripuṇṇaparakkamā” (người có nỗ lực viên mãn).
Sabbakiccapariggāhikāyāti catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanākiccapariggāhikāya.
Sabbakiccapariggāhikāya means embracing the task of cultivating the four foundations of mindfulness.
Sabbakiccapariggāhikāyā (bao gồm tất cả mọi công việc) nghĩa là bao gồm công việc tu tập bốn niệm xứ.