237. Abhiññātāti ediso ediso cāti abhilakkhaṇavasena ñātā.
237. Well-known means known by distinguishing characteristics such as 'he is such and such.'
237. Được biết đến (abhiññātā) là được biết đến theo cách nhận dạng, tức là người như thế này, người như thế kia.
Appasaddassa vinīto, appasaddatāya mandabhāṇitāya vinītoti ca appasaddavinītoti vuccamāne aññena vinītabhāvo dīpito hoti, bhagavā pana sayambhuñāṇena sayameva vinīto.
When it is said "quietly disciplined," it implies disciplined by another, disciplined due to being quiet and speaking little. However, the Blessed One is disciplined by himself through self-originated knowledge.
Khi nói “appasaddavinīto” (người ít tiếng nói và được thuần hóa), tức là người được thuần hóa do ít tiếng nói, do nói năng nhỏ nhẹ, điều đó chỉ ra rằng người đó được người khác thuần hóa; nhưng Đức Phật thì tự mình được thuần hóa bằng trí tuệ giác ngộ (sayambhuñāṇa).
Tasmā pāḷiyaṃ ‘‘appasaddavinīto’’ti na vuttaṃ.
Therefore, the Pāli text does not say "quietly disciplined."
Do đó, trong bản Pāḷi không nói “appasaddavinīto”.
Tenāha ‘‘na hi bhagavā aññena vinīto’’ti.
Thus, it says: "For the Blessed One is not disciplined by another."
Vì vậy, đã nói “Đức Phật không được người khác thuần hóa”.
238. Hiyyodivasaṃ upādāya tato āsannāni katipayāni divasāni purimāni nāma honti, purimānīti ca pubbakāni, atītānīti attho.
238. Starting from yesterday, a few recent days are called 'previous,' meaning earlier, or past.
238. Kể từ ngày hôm qua trở về trước (hiyodivasaṃ upādāya) là vài ngày gần đó được gọi là những ngày trước, và những ngày trước (purimāni) có nghĩa là những ngày đã qua, quá khứ.
Tato paranti yathā vuttaatītadivasato anantaraṃ paraṃ purimataraṃ atisayena purimattā.
Beyond that means immediately beyond those mentioned past days, even earlier, due to being exceedingly earlier.
Sau đó (tato paraṃ) là ngay sau ngày quá khứ đã nói, xa hơn về trước, do cực kỳ xa về trước.
Iti imesu dvīsu pavattito yathākkamaṃ purimapurimatarabhāvo, evaṃ santepi yadettha ‘‘purimatara’’nti vuttaṃ, tato pabhuti yaṃ yaṃ oraṃ, taṃ taṃ paraṃ, yaṃ yaṃ paraṃ, taṃ taṃ ‘‘purimatara’’nti vuttaṃ hoti.
Thus, this demonstrates the successively earlier and even earlier nature in these two. Even so, what is called "even earlier" here means that whatever is closer from that point is "beyond," and whatever is "beyond" is called "even earlier."
Như vậy, trong hai điều này, trạng thái trước và xa hơn về trước lần lượt được vận hành; mặc dù vậy, điều được nói ở đây là “xa hơn về trước”, thì từ đó trở đi, bất cứ điều gì ở phía này đều là “sau”, và bất cứ điều gì ở phía sau đều được gọi là “xa hơn về trước”.
Kutūhalayuttā sālā kutūhalasālā yathā ‘‘ājaññaratho’’ti.
A hall associated with curiosity is a hall of curiosity, like "a royal chariot."
Sảnh đường có nhiều điều thú vị là kutūhalasālā (sảnh đường tò mò), giống như “ājaññaratho” (cỗ xe của ngựa tốt).
Ime dassanādayo.
These are sights and so forth.
Những điều này là những sự thấy biết, v.v.
Ayathābhūtaguṇehīti ayathābhūtaṃ micchādīpitaatthamatteneva ugghositaguṇehi samuggato ghosito.
Exalted with qualities proclaimed only by untrue, falsely expounded meanings is with unreal qualities.
Bằng những phẩm chất không đúng bản chất (ayathābhūtaguṇehī) là được tuyên bố rõ ràng (samuggato) bằng những phẩm chất được tuyên bố chỉ bằng ý nghĩa sai lầm, không đúng bản chất.
Taranti atikkamanti etenāti titthaṃ, aggamaggo.
That by which one crosses over is a ford (tittha), the foremost path.
Điều người ta vượt qua là tittha (bến bờ), con đường tối thượng.
Diṭṭhigatikamaggo pana ayathābhūtopi tesaṃ tathā vitaraṇaṃ upādāya titthanti voharīyatīti taṃ karontā titthakarā.
However, even a path of views, though unreal, is termed a ford (tittha) because they cross over by it in that way; therefore, those who make it are titthakaras (ford-makers).
Tuy nhiên, con đường của những người có quan điểm sai lầm, mặc dù không đúng bản chất, nhưng do họ vượt qua theo cách đó, nên được gọi là tittha; những người tạo ra nó là titthakarā (những người tạo ra bến bờ).
Osaratīti pavisati.
Enters means proceeds into.
Osaratī (tiến vào) là đi vào.
239. Sahitanti pubbāparāviruddhaṃ.
239. Harmonious means not contradictory in sequence.
239. Sahitaṃ (phù hợp) là không mâu thuẫn giữa trước và sau.
Na kiñci jātanti paṭiññādosahetudosaudāharaṇadosaduṭṭhadosatāya na kiñci jātaṃ.
Nothing has arisen means nothing has arisen due to the fault of the proposition, the fault of the cause, the fault of the example, and the fault of corruption.
Không có gì phát sinh (na kiñci jātaṃ) là không có gì phát sinh do lỗi về lời tuyên bố, lỗi về nguyên nhân, lỗi về ví dụ, lỗi bị ô nhiễm.
Tenāha ‘‘āropito te vādo’’ti.
Therefore, it is said: "Your statement is imputed with a fault."
Do đó, đã nói “lời nói của ông bị lỗi”.
Vadanti tena paribhāsantīti vādo doso.
They speak by that, they dispute by it, hence vādo (dispute) means fault.
Điều họ nói để chỉ trích là vādo (lỗi).
Sabhāvakkosenāti sabhāvato pavattakoṭṭhāsena.
By the nature of the division means by the portion that naturally arises.
Bằng phần bản chất (sabhāvakkosenā) là bằng phần được vận hành theo bản chất.
242. Bhattakosakenāti kosakabhattena, khuddakasarāvabhattakenāti attho.
242. With food in a small bowl means with food in a small bowl; the meaning is with food in a small earthenware bowl.
242. Bằng bát cơm nhỏ (bhattakosakenā) là bằng cơm trong bát nhỏ, tức là bằng bát cơm nhỏ.
Beluvamattabhattāhārāti billapamāṇabhattabhojanā.
Eating food the size of a Bael fruit means consuming food the size of a Bael fruit.
Ăn cơm lượng bằng quả mộc qua (beluvamattabhattāhārā) là ăn lượng cơm bằng quả mộc qua.
Oṭṭhavaṭṭiyāti mukhavaṭṭiyā.
By the edge of the mouth means by the lip.
Bằng vành môi (oṭṭhavaṭṭiyā) là bằng vành môi.
Sabbākārenevāti sabbappakāreneva.
In every way means in every manner.
Bằng mọi cách (sabbākārenevā) là bằng mọi phương thức.
Anappāhāroti na vattabbo kadāci appāhāroti katvā.
Should not be called one of little food as if occasionally one of little food.
Không nên nói là không ăn nhiều (anappāhāroti na vattabbo) vì đôi khi có thể ăn ít.
Tattha ativiya aññehi avisayhaṃ appāhārataṃ bhagavato dassetuṃ ‘‘padhānabhūmiya’’ntiādi vuttaṃ.
To show the Buddha's unsurpassed small intake of food, which is unbearable for others, "on the ground of exertion" and so forth is said.
Ở đây, để chỉ ra sự ăn ít của Đức Phật mà người khác không thể chịu đựng được, đã nói “trên địa vị tinh tấn”, v.v.
Mayāti nissakkavacanaṃ.
By me is the ablative case.
Mayā (bởi tôi) là một từ chỉ sự tách biệt.
Visesatarāti tena dhammena visesavantatarā.
More distinguished means more excellent by that Dhamma.
Đặc biệt hơn (visesatarā) là đặc biệt hơn với pháp đó.
Vatasamādānavaseneva paṃsukūlaṃ dhārentīti paṃsukūlikāti āha – ‘‘samādinnapaṃsukūlikaṅgā’’ti, saddattho pana ‘‘visuddhimagge’’ (visuddhi. 1.24) vuttanayena veditabbo.
Those who wear rags from dust-heaps merely by undertaking vows are paṃsukūlikas, as stated: "those who have undertaken the paṃsukūlikaṅga." The literal meaning, however, should be understood in the way stated in the Visuddhimagga.
Những người mặc y phấn tảo chỉ do giữ giới hạnh là paṃsukūlikā (người mặc y phấn tảo); đã nói “những người đã thọ trì hạnh mặc y phấn tảo”; tuy nhiên, ý nghĩa của từ này cần được hiểu theo cách đã nói trong Visuddhimagga (Visuddhi. 1.24).
Piṇḍapātikā sapadānacārinotiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "alms-food eaters, those who go for alms from house to house," and so on.
Cũng vậy, trong các trường hợp như “những người khất thực, đi từng bước”, v.v., cũng theo cùng một cách.
Tattha tattha satthena chinditattā satthalūkhāni.
Cut-rough because they are cut here and there with a knife.
Satthalūkhāni (thô ráp do dao) là do bị cắt bằng dao ở chỗ này chỗ kia.
Yaṃ yaṃ sappāyaṃ, tasseva gahaṇaṃ uccinanti āha ‘‘uccinitvā…pe… thiraṭṭhānameva gahetvā’’ti.
Selects means taking only what is suitable, as stated: "having selected... and taken only the firm part."
Uccinanti (chọn lọc) là chỉ lấy những gì phù hợp; đã nói “chọn lọc…pe… chỉ lấy những thứ bền vững”.
Alābulomasānīti alābulomāni viya sukhumatarāni cīvarasuttaṃsūni etesaṃ santīti alābulomasāni.
Alābulomasānī means they have threads of robes that are finer than gourd hairs.
Alābulomasānī (như lông bầu) có nghĩa là, (những sợi vải y) của chúng rất mịn như lông bầu, nên gọi là alābulomasānī.
Pātitasāṇapaṃsukūlanti kaḷevarena saddhiṃ chaḍḍitasāṇamayaṃ paṃsukūlaṃ, yaṃ tumbamatte puḷave odhunitvā satthā gaṇhi.
Pātitasāṇapaṃsukūlaṃ means a hempen rag-robe discarded together with a corpse, which the Teacher took after shaking off maggots the size of tumba.
Pātitasāṇapaṃsukūlaṃ (y phấn tảo bằng vải gai bị vứt bỏ) là y phấn tảo bằng vải gai bị vứt bỏ cùng với thân xác, mà Đức Bổn Sư đã nhặt lấy sau khi rũ bỏ (giòi bọ) trên một đống giòi bọ to bằng quả bầu.
‘‘Yathāpi bhamaro puppha’’ntiādinā (dha. pa. 49) vuttaṃ madhukarabhikkhācāravataṃ ‘‘piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjā’’ti (mahāva. 73, 128) vacanato bhikkhūnaṃ pakatibhūtaṃ vatanti vuttaṃ ‘‘uñchāsake vate ratā’’ti.
It is said ‘‘uñchāsake vate ratā’’ (delighting in the practices of gleaning) to refer to the practice of seeking alms like a bee, mentioned with the phrase ‘‘Just as a bee from a flower…’’ and the natural practice of monks, as stated in ‘‘The going forth is dependent on eating almsfood’’.
Lời nói ‘‘uñchāsake vate ratā’’ (hoan hỷ trong hạnh khất thực) là nói về hạnh thường ngày của các Tỳ-khưu theo lời dạy ‘‘Piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjā’’ (Xuất gia nương vào sự thọ dụng đồ ăn khất thực), như đã nói trong ‘‘Yathāpi bhamaro puppha’’ (Như ong hút mật) v.v… (Dhammapada 49).
Vata-saddo cettha pakativatasaṅkhātaṃ sakavataṃ vadati.
Here, the word vata refers to their own practice, which is the natural practice.
Ở đây, từ vata (hạnh) nói về hạnh riêng của mình, tức là hạnh thường ngày.
Tenāha ‘‘uñchācariyasaṅkhāte bhikkhūnaṃ pakativate’’ti.
Therefore, it says ‘‘uñchācariyasaṅkhāte bhikkhūnaṃ pakativate’’ (in the natural practice of monks, which is the conduct of gleaning).
Vì vậy, (Tôn giả) nói ‘‘uñchācariyasaṅkhāte bhikkhūnaṃ pakativate’’ (trong hạnh khất thực thường ngày của các Tỳ-khưu).
Uccanīcagharadvāraṭṭhāyinoti mahantakhuddakagehānaṃ bahidvārakoṭṭhakaṭṭhāyino.
Uccanīcagharadvāraṭṭhāyino means those standing at the outer gateposts of large and small houses.
Uccanīcagharadvāraṭṭhāyino (đứng ở cửa các nhà cao thấp) có nghĩa là, đứng ở cổng ngoài của các ngôi nhà lớn nhỏ.
Kabaramissakaṃ bhattaṃ saṃharitvāti kaṇājakamissakaṃ bhattaṃ sampiṇḍitvā.
Kabaramissakaṃ bhattaṃ saṃharitvā means collecting mixed rice, mixed with fragments.
Kabaramissakaṃ bhattaṃ saṃharitvā (thu gom thức ăn lẫn lộn) có nghĩa là, gom góp thức ăn lẫn lộn với cơm tấm.
Ummārato paṭṭhāyāti gharummārato paṭṭhāya.
Ummārato paṭṭhāyā means starting from the threshold of the house.
Ummārato paṭṭhāya (bắt đầu từ ngưỡng cửa) có nghĩa là, bắt đầu từ ngưỡng cửa nhà.
Cīvarānuggahatthanti cīvarānurakkhaṇatthaṃ.
Cīvarānuggahatthaṃ means for the protection of robes.
Cīvarānuggahatthaṃ (vì lợi ích của y phục) có nghĩa là, vì sự bảo hộ y phục.
Ettha ca yasmā buddhā nāma sadevake loke anuttaraṃ puññakkhettaṃ, sā cassa puññakkhettatā paramukkaṃsagatā, tasmā sattānaṃ tādisaṃ upakāraṃ ācikkhitvā te ca anuggaṇhantā gahapaticīvaraṃ sādiyanti, catupaccayasantose pana ne paramukkaṃsagatā evāti daṭṭhabbaṃ.
Here, it should be understood that since Buddhas are the unsurpassed field of merit in the world of devas and humans, and their state as a field of merit is of the highest excellence, they instruct beings with such beneficial advice and, in showing them favor, accept robes from householders; however, regarding contentment with the four requisites, they are of the highest excellence.
Và ở đây, vì các Đức Phật là phước điền vô thượng trong thế gian cùng với chư Thiên, và phước điền ấy của Ngài đạt đến mức tối thượng, do đó, sau khi chỉ dạy sự lợi ích như vậy cho chúng sanh và ban ân cho họ, Ngài chấp nhận y phục của gia chủ. Nhưng trong sự tri túc với bốn vật dụng, Ngài được xem là đã đạt đến mức tối thượng.
244. Sappaccayanti sahetukaṃ sakāraṇaṃ hutvā dhammaṃ desetīti ayamettha attho.
244. Sappaccayaṃ: The meaning here is that he teaches the Dhamma with a cause, with a reason.
244. Sappaccayaṃ (có nhân duyên) – đây là ý nghĩa ở đây: Ngài thuyết pháp có nhân, có nguyên nhân.
Codako pana adhippāyaṃ ajānanto ‘‘kiṃ panā’’tiādimāha.
But the questioner, not knowing the intent, says, ‘‘kiṃ panā’’ (But is it then…?) and so on.
Nhưng người chất vấn, không hiểu ý, đã nói ‘‘kiṃ panā’’ (nhưng lẽ nào) v.v…
Itaro ‘‘no na desetī’’tiādinā adhippāyaṃ vivarati.
The other (the Buddha) clarifies the intent with ‘‘no na desetī’’ (No, he does not teach…) and so on.
Người kia đã giải thích ý nghĩa bằng lời ‘‘no na desetī’’ (không, không thuyết) v.v…
Nidānanti cettha ñāpakaṃ uppattikāraṇaṃ adhippetaṃ, tañca tassa tassa anuppattiyuttassa atthassa paṭipakkhaharaṇato ‘‘sappāṭihāriya’’nti vuccatīti āha ‘‘purimassevetaṃ vevacana’’nti.
Here, Nidāna refers to a notifier, an originating cause, and since it eliminates the opposing side of an inappropriate phenomenon, it is called ‘‘sappāṭihāriyaṃ’’. Thus, it says ‘‘purimassevetaṃ vevacana’’ (This is just a synonym for the former).
Ở đây, Nidānaṃ (nhân duyên) được hiểu là nguyên nhân phát sinh để làm cho biết. Và vì điều đó loại bỏ đối phương của những điều không nên phát sinh, nên được gọi là ‘‘sappāṭihāriyaṃ’’ (có phép lạ). Vì vậy, (Tôn giả) nói ‘‘purimassevetaṃ vevacana’’ (đó là từ đồng nghĩa của từ trước).
Rāgādīnaṃ vā paṭiharaṇaṃ paṭihāriyaṃ, tadeva pāṭihāriyaṃ, saha pāṭihāriyenāti sappāṭihāriyaṃ.
Alternatively, paṭihāriyaṃ is the removal of lust, etc., and that itself is pāṭihāriyaṃ. Thus, sappāṭihāriyaṃ means with pāṭihāriyaṃ.
Hoặc là, sự loại bỏ tham ái v.v… là paṭihāriyaṃ, chính điều đó là pāṭihāriyaṃ, cùng với pāṭihāriyaṃ là sappāṭihāriyaṃ.
Rāgādipaṭisedhavaseneva hi satthā dhammaṃ deseti.
Indeed, the Teacher teaches the Dhamma by way of eliminating lust, etc.
Quả thật, Đức Bổn Sư thuyết pháp cốt để ngăn chặn tham ái v.v…
245. Tassa tassa pañhassāti yaṃ yaṃ pañhaṃ paro abhisaṅkharitvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchati, tassa tassa pañhassa.
245. Tassa tassa pañhassā means for each and every question that another person fabricates and approaches the Buddha to ask.
245. Tassa tassa pañhassā (của mỗi câu hỏi ấy) có nghĩa là, của mỗi câu hỏi mà người khác đã tạo ra và đến hỏi Đức Thế Tôn.
Upari āgamanavādapathanti vissajjane kate tato upari āgacchanakaṃ vādamaggaṃ.
Upari āgamanavādapathaṃ means the path of discussion that arises further after an answer has been given.
Upari āgamanavādapathaṃ (đường tranh luận sẽ đến sau) có nghĩa là, con đường tranh luận sẽ đến sau khi đã trả lời.
Visesetvā vadantoti vattati, ‘‘bho gotama, vattumarahatī’’ti attano vādabhedanatthaṃ āhataṃ kāraṇaṃ attano māraṇatthaṃ āvudhaṃ nidassento viya visesetvā vadanto pahārakena vacanena.
Visesetvā vadanto means speaking with a hitting word, as if demonstrating a weapon, the reason adduced for the destruction of one’s own argument, for one’s own demise, when it is said, ‘‘Gotama, it is proper to speak.’’
Visesetvā vadanto (nói một cách đặc biệt) có nghĩa là, nói một cách đặc biệt bằng những lời công kích như thể chỉ ra một vũ khí để giết mình, một nguyên nhân được đưa ra để phá vỡ lập luận của mình, ‘‘Thưa Gotama, Ngài nên nói’’.
Antarantareti mayā vuccamānakathāpabandhassa antarantare.
Antarantare means in the middle of the continuous discourse that I am speaking.
Antarantare (giữa chừng) có nghĩa là, giữa chừng trong chuỗi câu chuyện mà tôi đang nói.
Dadeyya vadeyya.
Dadeyya means to speak.
Dadeyya (nên cho) có nghĩa là nên nói.
Evarūpesu ṭhānesūti paravādīhi saddhiṃ vādapaṭivādaṭṭhānesu.
Evarūpesu ṭhānesu means in places of debate and counter-debate with opponents.
Evarūpesu ṭhānesu (trong những trường hợp như vậy) có nghĩa là, trong những trường hợp tranh luận đối đáp với những người có lập luận khác.
Te niggahetuṃ mayā desitaṃ suttapadaṃ ānetvā mamayeva anusāsaniṃ ovādaṃ paccāsīsanti.
They will bring forth the scriptural passage taught by me to refute them, and will wish for my instruction and admonition.
Họ sẽ đưa ra những đoạn kinh đã được tôi thuyết để bác bỏ họ, và mamayeva anusāsaniṃ ovādaṃ paccāsīsanti (mong đợi sự giáo huấn và lời khuyên của chính tôi).
246. Sampādemīti manorathaṃ sampādemi.
246. Sampādemī means I fulfill my wish.
246. Sampādemī (tôi hoàn thành) có nghĩa là, tôi hoàn thành tâm nguyện.
Paripūremīti ajjhāsayaṃ paripūremi.
Paripūremī means I fulfill my intention.
Paripūremī (tôi làm cho đầy đủ) có nghĩa là, tôi làm cho đầy đủ ý định.
Adhisīleti adhike uttamasīle.
Adhisīle means in higher, excellent moral conduct.
Adhisīle (trong giới tối thượng) có nghĩa là, trong giới cao hơn, giới tối thượng.
Sāvakasīlato ca paccekabuddhasīlato ca buddhānaṃ sīlaṃ adhikaṃ ukkaṭṭhaṃ paramukkaṃsato anaññasādhāraṇabhāvato.
The moral conduct of Buddhas is higher, more excellent, than that of disciples and Paccekabuddhas, due to its unsurpassed and unique nature.
Giới của chư Phật cao hơn (adhikaṃ) và ưu việt hơn giới của các bậc Thanh văn và giới của các vị Độc Giác Phật, vì nó là tối thượng và không thể chia sẻ với ai khác.
Tenāha ‘‘buddhasīlaṃ nāma kathita’’nti.
Therefore, it says ‘‘buddhasīlaṃ nāma kathitaṃ’’ (the moral conduct of Buddhas is declared).
Vì vậy, (Tôn giả) nói ‘‘buddhasīlaṃ nāma kathita’’ (được gọi là giới của chư Phật).
Ṭhānuppattikapaññāti tattha tattha ṭhānaso uppannapaññā.
Ṭhānuppattikapaññā means wisdom that arises in each particular situation.
Ṭhānuppattikapaññā (trí tuệ phát sinh theo trường hợp) có nghĩa là, trí tuệ phát sinh theo từng trường hợp.
Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi.
Therefore, it says ‘‘tatthā’’ (there), and so on.
Vì vậy, (Tôn giả) nói ‘‘tatthā’’ (ở đó) v.v…
Avasesā paññāti idha pāḷiyaṃ āgatā anāgatā ca yathāvuttañāṇadvayavinimuttā paññā.
Avasesā paññā means the remaining wisdom, whether mentioned in the Pāḷi here or not, that is distinct from the two types of knowledge mentioned.
Avasesā paññā (trí tuệ còn lại) có nghĩa là, trí tuệ đã được đề cập trong kinh điển và chưa được đề cập, không bao gồm hai loại trí tuệ đã nói.
247. Visesādhigamānanti satipaṭṭhānādīnaṃ adhigandhabbavisesānaṃ.
247. Visesādhigamānaṃ means of the specific attainments like mindfulness foundations, etc.
247. Visesādhigamānaṃ (của những sự chứng đắc đặc biệt) có nghĩa là, của những sự chứng đắc đặc biệt như Tứ Niệm Xứ v.v…
Abhiññā nāma cha abhiññā, tāsu ukkaṭṭhaniddesena chaḷabhiññārahatova aggamaggapaññā idha abhiññāti adhippetā, tassa vosānaṃ pariyosānaṃ pāramī paramukkaṃsāti avakaṃsāti ca aggaphalaṃ vuccatīti āha ‘‘abhiññā…pe… arahattaṃ pattā’’ti.
The six abhiññā are called abhiññā. Among these, by emphasizing the highest, the wisdom of the foremost path, worthy of the six abhiññā, is intended here as abhiññā. Its cessation, its culmination, its perfection, its unsurpassed excellence, is called the highest fruit. Thus, it says ‘‘abhiññā…pe… arahattaṃ pattā’’ (having attained abhiññā… and so on… Arahatship).
Abhiññā (thắng trí) là sáu thắng trí. Ở đây, thắng trí được hiểu là trí tuệ của con đường tối thượng, chỉ dành cho bậc A-la-hán với sáu thắng trí, được trình bày một cách tối thượng. Sự chấm dứt, sự kết thúc, sự viên mãn, sự tối thượng, và sự hạ thấp của nó được gọi là quả tối thượng. Vì vậy, (Tôn giả) nói ‘‘abhiññā…pe… arahattaṃ pattā’’ (thắng trí…v.v… đạt đến A-la-hán quả).
Upāyapadhāneti ariyaphalādhigamanassa upāyabhūte padhāne.
Upāyapadhāne means in the exertion that is the means to the attainment of the noble fruits.
Upāyapadhāne (trong sự tinh cần là phương tiện) có nghĩa là, trong sự tinh cần là phương tiện để chứng đắc các Thánh quả.
‘‘Anuppannapāpakānuppādādiatthā’’ti gahitā tatheva honti, taṃ atthaṃ sādhentiyevāti etassa atthassa dīpako sammā-saddoti yathāadhippetatthassa anuppannapāpakānuppādādino upāyabhūte, padhānaupāyabhūteti attho.
The meaning is that the phrase ‘‘anuppannapāpakānuppādādiatthā’’ (for the purpose of the non-arising of unarisen evil, etc.) is taken to mean that they are indeed so, and they achieve that purpose. The word sammā (rightly) elucidates this meaning, meaning in the right means to the intended purpose of the non-arising of unarisen evil, etc., in the means that is exertion.
Những điều đã được nắm giữ ‘‘Anuppannapāpakānuppādādiatthā’’ (những điều như không cho ác pháp chưa sanh khởi) cũng vậy, chúng hiện hữu như vậy, chúng thành tựu ý nghĩa đó. Từ sammā (chánh) là từ làm sáng tỏ ý nghĩa này. Có nghĩa là, trong sự tinh cần là phương tiện cho ý nghĩa đã được định rõ, tức là không cho ác pháp chưa sanh khởi v.v…, là phương tiện tinh cần.
Sammā-saddassa vā yoniso atthadīpakataṃ sandhāya ‘‘yoniso padhāne’’ti vuttaṃ.
Or, referring to the elucidation of meaning by yoniso (wisely) in the word sammā, it is said ‘‘yoniso padhāne’’ (wise exertion).
Hoặc là, từ ‘‘yoniso padhāne’’ (trong sự tinh cần có tác ý đúng đắn) được nói đến nhằm làm sáng tỏ ý nghĩa của từ sammā (chánh) một cách hợp lý.
Chandaṃ janetīti kattukamyatākusalacchandaṃ uppādeti pavatteti vā.
Chandaṃ janetī means one generates or produces skillful desire to act.
Chandaṃ janetī (phát sanh ý muốn) có nghĩa là, làm phát sinh hoặc duy trì ý muốn thiện lành muốn làm.
Vāyamatīti payogaparakkamaṃ karoti.
Vāyamatī means one makes effort and exertion.
Vāyamatī (nỗ lực) có nghĩa là, thực hiện sự cố gắng và nỗ lực.
Vīriyaṃ ārabhatīti kāyikacetasikavīriyaṃ karoti.
Vīriyaṃ ārabhatī means one undertakes physical and mental energy.
Vīriyaṃ ārabhatī (khởi sự tinh tấn) có nghĩa là, thực hiện sự tinh tấn về thân và tâm.
Cittaṃ ukkhipatīti teneva sahajātavīriyena kosajjapakkhato cittaṃ ukkhipati.
Cittaṃ ukkhipatī means one lifts up the mind from the side of laziness with that co-arisen energy.
Cittaṃ ukkhipatī (nâng tâm lên) có nghĩa là, nâng tâm lên khỏi sự biếng nhác bằng chính sự tinh tấn đồng sanh đó.
Padahatīti sammappadhānabhūtaṃ vīriyaṃ pavatteti.
Padahatī means one exerts energy that is right exertion.
Padahatī (tinh cần) có nghĩa là, duy trì sự tinh tấn là chánh tinh tấn.
Paṭipāṭiyā panetāni cattāri padāni āsevanābhāvanābahulīkammasātaccakiriyāhi yojetabbāni.
These four terms should be connected sequentially with practice, development, cultivation, and continuous effort.
Theo thứ tự, bốn từ này nên được kết hợp với sự thực hành, sự phát triển, sự làm cho sung mãn, và sự hành động liên tục.
‘‘Padahatī’’ti vā iminā āsevanādīhi saddhiṃ sikhāpattaṃ ussoḷhivīriyaṃ yojetabbaṃ.
Alternatively, with ‘‘Padahatī’’, the peaked and resolute energy should be connected with practice, etc.
Hoặc là, với từ ‘‘Padahatī’’ (tinh cần) này, sự tinh tấn mạnh mẽ, vượt trội, nên được kết hợp với sự thực hành v.v…
Vaḍḍhiyā paripūraṇatthanti yāvatā bhāvanāpāripūriyā paripūraṇatthaṃ.
Vaḍḍhiyā paripūraṇatthaṃ means for the completion up to the full development of cultivation.
Vaḍḍhiyā paripūraṇatthaṃ (để hoàn thành sự tăng trưởng) có nghĩa là, để hoàn thành sự viên mãn của sự tu tập.
Yā ṭhitīti yā kusalānaṃ dhammānaṃ paṭipakkhavigamena avaṭṭhiti.
Yā ṭhitī means the persistence of wholesome states through the disappearance of their opponents.
Yā ṭhitī (sự trụ vững nào) có nghĩa là, sự trụ vững của các thiện pháp bằng cách loại bỏ các đối pháp.
So asammosoti so avināso.
So asammoso means that non-confusion.
So asammoso (sự không quên lãng đó) có nghĩa là, sự không mất mát đó.
Yaṃ vepullanti yo sabbaso vipulabhāvo mahantatā.
Yaṃ vepullaṃ means whatever expansive nature, greatness.
Yaṃ vepullaṃ (sự sung mãn nào) có nghĩa là, sự sung mãn hoàn toàn, sự vĩ đại.
Bhāvanāpāripūrīti bhāvanāya paripūritā.
Bhāvanāpāripūrī means the perfection of cultivation.
Bhāvanāpāripūrī (sự viên mãn của tu tập) có nghĩa là, sự hoàn thành của tu tập.
Atthotipi veditabbaṃ purimapacchimapadānaṃ samānatthabhāvato.
It should also be understood as meaning that the former and latter terms are synonymous.
Atthotipi veditabbaṃ purimapacchimapadānaṃ samānatthabhāvato. (Cũng nên hiểu là ý nghĩa, vì các từ trước và sau có cùng ý nghĩa).
Pubbabhāgapaṭipadā kathitātaṃtaṃvisesādhigamassa paṭipadāvibhāvanāya āraddhattā.
Pubbabhāgapaṭipadā kathitā means the preliminary path is declared, because it is initiated to explain the path to specific attainments.
Pubbabhāgapaṭipadā kathitā (con đường thực hành phần đầu đã được nói) vì đã bắt đầu trình bày con đường thực hành để chứng đắc những điều đặc biệt đó.
Akusalānaṃ dhammānaṃ anuppajjanena anatthāvahatā nāma natthīti vuttaṃ – ‘‘uppajjamānā’’ti vacanaṃ uppannānaṃ rāsantarabhāvena gahitattā.
It is said that there is no harm through the non-arising of unwholesome states – the word ‘‘uppajjamānā’’ (while arising) is taken as meaning those that have arisen as accumulated.
Vì không có sự gây hại khi các ác pháp không phát sinh, nên lời nói ‘‘uppajjamānā’’ (đang phát sinh) được nói là vì các ác pháp đã phát sinh được xem là thuộc về một nhóm khác.
Tathā kusalānaṃ dhammānaṃ uppajjanenāti vuttaṃ – anuppajjamānāti vacanaṃ uppannānaṃ rāsantarabhāvena gahitattā. Nirujjhamānāti paṭipakkhasamāyogena vinassamānā, na khaṇanirodhavasena nirujjhamānā.
Similarly, it is said through the arising of wholesome states – the word anuppajjamānā (while not arising) is taken as meaning those that have arisen as accumulated. Nirujjhamānā means ceasing through combination with an opponent, not ceasing by momentary cessation.
Cũng vậy, lời nói anuppajjamānā (không phát sinh) được nói là vì các thiện pháp đã phát sinh được xem là thuộc về một nhóm khác. Nirujjhamānā (đang diệt) có nghĩa là, đang diệt do sự kết hợp với đối pháp, chứ không phải đang diệt theo sát-na diệt.
Lobhādayo veditabbā, ye āraddhavipassakānaṃ uppajjanārahā.
Lobhādayo veditabbā (lust, etc., should be understood), those that are liable to arise for those who have started vipassanā.
Lobhādayo veditabbā, (tham ái v.v… nên được hiểu) là những điều có thể phát sinh đối với những người đang bắt đầu tu tập thiền quán.
Sakiṃ uppajjitvāti sabhāvakathanamattametaṃ.
Sakiṃ uppajjitvā (having arisen once) – this is merely a statement of its nature.
Sakiṃ uppajjitvā (chỉ một lần phát sinh) đây chỉ là lời nói về bản chất.
Ekavārameva hi maggo uppajjati.
Indeed, the path arises only once.
Quả thật, Đạo chỉ phát sinh một lần.
Nirujjhamānoti saraseneva nirujjhamāno.
Nirujjhamāno means ceasing by its very nature.
Nirujjhamāno (đang diệt) có nghĩa là, đang diệt theo bản chất của nó.
Na hi tassa paṭipakkhasamāyogo nāma atthi.
For there is no combination with an opponent for it.
Quả thật, không có sự kết hợp đối pháp nào đối với nó.
Phalassāti anantarakāleva uppajjanakaphalassa.
Phalassā means of the fruit that arises immediately thereafter.
Phalassā (của quả) có nghĩa là, của quả sẽ phát sinh ngay sau đó.
Paccayaṃ datvāva nirujjhatīti iminā maggo sampati āyatiñca ekanteneva atthāvahoti dasseti.
Paccayaṃ datvāva nirujjhatī (it ceases only after giving rise to the condition) – with this, it shows that the path is absolutely beneficial in the present and in the future.
Paccayaṃ datvāva nirujjhatī (chỉ diệt sau khi đã tạo nhân duyên) điều này cho thấy rằng Đạo chắc chắn mang lại lợi ích ở hiện tại và tương lai.
Purimasmimpīti ‘‘anuppannā me kusalā dhammā anuppajjamānā anatthāya saṃvatteyyu’’nti etasmiṃ tatiyavārepi.
In the former case also refers to this third occasion, "If wholesome states that have not arisen were not to arise, they would lead to harm."
Ngay cả trong lần trước (Purimasmimpī) có nghĩa là, ngay cả trong trường hợp thứ ba này: “Mong các pháp thiện chưa sanh không sanh khởi để gây bất lợi cho tôi.”
‘‘Samathavipassanā gahetabbā’’ti vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ, taṃ pana maggassa anuppannatāya sabbhāvato, anuppajjamāne ca tasmiṃ vaṭṭānatthasabbhāvatoti maggassapi sādhāraṇabhāvato na yuttanti paṭikkhipati.
The statement "serenity and insight should be taken" in the commentary, however, is rejected as not appropriate, because the path, by its very nature of not having arisen, and by its non-arising being inherently detrimental to Saṃsāra, is common to the path itself.
“Samatha và Vipassanā nên được thâu tóm” – được nói trong chú giải, nhưng điều đó không hợp lý (na yutta), vì con đường (magga) chưa sanh khởi một cách tự nhiên, và khi con đường đó không sanh khởi, thì sự tồn tại của luân hồi (vaṭṭa) là bất lợi, nên nó cũng là một phần chung của con đường – đó là sự bác bỏ.
Yadi samathavipassanānampi anuppatti anatthāvahā, maggassa anuppattiyā vattabbaṃ natthīti.
If the non-arising of serenity and insight is detrimental, then there is nothing to be said about the non-arising of the path.
Nếu sự không sanh khởi của samatha và vipassanā là mang lại bất lợi, thì không cần phải nói về sự không sanh khởi của con đường.
Mahantaṃ, gāravaṃ hoti, tasmā ‘‘saṅghagāravena yathāruci vandituṃ na labhāmī’’ti saṅghena saha na nikkhami.
Great respect arose, therefore, thinking "Out of respect for the Saṅgha, I cannot pay homage as I wish," he did not depart with the Saṅgha.
Sự tôn kính (gāravaṃ) lớn lao đã có, vì vậy ngài đã không rời đi cùng Tăng đoàn, nói rằng: “Do lòng tôn kính Tăng đoàn, tôi không thể đảnh lễ tùy ý.”
Ettakaṃ dhātūnaṃ nidhānaṃ nāma aññatra natthi, mahādhātunidhānato hi nīharitvā katipayā dhātuyo tattha tattha cetiye upanītā, idha pana rāmagāmathūpe vinaṭṭhe nāgabhavanaṃ paviṭṭhā doṇamattā dhātuyo upanītā.
Such a deposit of relics does not exist elsewhere, for a few relics were taken from the great relic-deposit and enshrined in various caityas here and there. But here, when the Rāmāgāma Thūpa was destroyed, a doṇa-measure of relics that had entered the Nāga abode were brought.
Không nơi nào khác có sự cất giữ xá-lợi nhiều như vậy (ettakaṃ dhātūnaṃ nidhānaṃ nāma aññatra natthi). Thật vậy, từ nơi cất giữ xá-lợi lớn, một vài xá-lợi đã được mang đến các bảo tháp khác nhau. Còn ở đây, một lượng xá-lợi bằng một đấu (doṇa) đã đi vào cung điện của chư Nāga khi tháp Rāmagāma bị hư hoại, và sau đó được mang đến đây.
Atimandāni noti nanu ativiya mandāni.
Our mental faculties are exceedingly dull; is it not so?
Chúng ta quá yếu kém (atimandāni no) – phải chăng là quá yếu kém?
Santasamāpattito aññaṃ santhambhanakāraṇaṃ balavaṃ natthīti tato parihīno sammāpaṭipattiyaṃ patiṭṭhā kathaṃ bhavissatīti āha ‘‘santāya…pe… na sakkotī’’ti.
There is no cause for steadfastness more powerful than the attainment of peace; therefore, he asks how steadfastness in right practice could exist for one who has fallen from it, saying, "When peace... it is not possible."
Không có nguyên nhân nào mạnh mẽ hơn để củng cố (santhambhanakāraṇaṃ) ngoài sự thành tựu của sự tĩnh lặng (santasamāpatti). Vì vậy, nếu một người bị suy yếu từ đó, làm sao có thể có sự an trú trong chánh hạnh? Do đó, ngài nói: “Với sự tĩnh lặng (santāya)…pe… không thể (na sakkotī).”
Na hi mahārajjuyā chinnāya suttatantū santhambhetuṃ sakkontīti.
For indeed, when a great rope is cut, fine threads cannot hold it firm.
Thật vậy, khi một sợi dây thừng lớn bị đứt, các sợi chỉ nhỏ không thể củng cố được.
Samathe dassetvā tena samānagatikā imasmiṃ visaye vipassanāpīti iminā adhippāyenāha ‘‘evaṃ uppannā samathavipassanā…pe… saṃvattantī’’ti.
Having shown it with reference to serenity, he then states, with the intention that insight, which follows a similar course in this matter, also applies, "Thus, arisen serenity and insight... conduce."
Sau khi chỉ ra điều đó trong samatha, ngài nói với ý định rằng vipassanā cũng có cùng tiến trình trong trường hợp này: “Như vậy, samatha và vipassanā đã sanh khởi…pe… dẫn đến (saṃvattantī).”
Vuttanayenāti (a. ni. ṭī. 1.1.394) ‘‘kāmā nāmete aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’tiādinā vatthukāmakilesakāmesu ādīnavadassanapubbakanekkhammapaṭipattiyā chandarāgaṃ vikkhambhayato samucchindantassa ca ‘‘anuppanno ca kāmāsavo na uppajjatī’’tiādinā heṭṭhā sabbāsavasuttavaṇṇanādīsu (ma. ni. 1.15 ādayo; ma. ni. aṭṭha. 1.15 ādayo) vuttanayena.
In the manner stated (A.N.Ṭī. 1.1.394) refers to the method described below in the commentaries on the Sabbāsava Sutta (M.N. 1.15, etc.; M.N.Aṭṭha. 1.15, etc.), by which one restrains and uproots passionate desire through the practice of renunciation, preceded by perceiving the danger in material sensual pleasures and defilement-sensual pleasures, saying, "These sensual pleasures are impermanent, suffering, and subject to change," and thus, "the canker of sensual desire that has not arisen does not arise."
Theo cách đã nói (vuttanayenā) (A.N.ṭī. 1.1.394) có nghĩa là theo cách đã nói ở dưới đây trong các chú giải về kinh Sabbāsava (M.N. 1.15 và các kinh khác; M.N. Aṭṭhakathā 1.15 và các chú giải khác), bắt đầu bằng “Kāmā nāmete aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā” (này các dục là vô thường, khổ, có bản chất biến hoại), v.v., trong đó sự từ bỏ được thực hành để chế ngự và diệt trừ tham ái bằng cách thấy được sự nguy hiểm trong các dục đối tượng và dục phiền não, và “kāmāsava chưa sanh khởi sẽ không sanh khởi (anuppanno ca kāmāsavo na uppajjatī),” v.v.
Ārammaṇarasaṃ anubhavitvā niruddhavipākoti tadārammaṇamāha.
A result that has experienced the flavour of the object and ceased refers to that object.
Quả đã diệt sau khi trải nghiệm hương vị đối tượng (ārammaṇarasaṃ anubhavitvā niruddhavipāko) – điều này đề cập đến đối tượng đó.
Anubhavitvā bhavitvā ca vigataṃ bhūtavigataṃ.
Bhūtavigataṃ means having experienced and having become, then departed.
Đã sanh và đã diệt (bhūtavigataṃ) có nghĩa là đã trải nghiệm và đã diệt.
Anubhūtabhūtā hi bhūtatāsāmaññena bhūta-saddena vuttā.
That which has been experienced and become is denoted by the word bhūta in the general sense of having become.
Thật vậy, những gì đã được trải nghiệm và đã sanh được gọi bằng từ “bhūta” theo nghĩa chung của sự sanh khởi.
Sāmaññameva hi upasaggena visesīyatīti.
For indeed, a general term is specified by a prefix.
Thật vậy, ý nghĩa chung được phân biệt bởi tiền tố.
Anubhūtasaddo ca kammavacanicchāya abhāvato anubhavakavācako daṭṭhabbo.
And the word anubhūta should be understood as denoting the experiencer, due to the absence of the intention to use the passive voice.
Và từ “anubhūta” (đã trải nghiệm) nên được hiểu là chỉ người trải nghiệm, vì không có ý định dùng nó theo nghĩa bị động.
Vipāko ārammaṇe uppajjitvā niruddho bhutvāvigatoti vattabbataṃ arahati, vikappagāhavasena rāgādīhi tabbipakkhehi ca akusalaṃ kusalañca kammaṃ ārammaṇarasaṃ anubhavitvā vigatanti vattabbataṃ arahati.
A result, having arisen in an object and ceased, ought to be called bhutvāvigata. Through grasping at misconceptions, unwholesome and wholesome Kamma, with passion and other defilements and their opposites, having experienced the flavour of the object, ought to be called departed.
Quả (vipāka) sau khi sanh khởi trên đối tượng và đã diệt, xứng đáng được gọi là “đã sanh và đã diệt” (bhutvāvigatoti). Nghiệp bất thiện và thiện, do sự chấp thủ phân biệt, và do tham ái, v.v., và các đối nghịch của chúng, sau khi trải nghiệm hương vị đối tượng, xứng đáng được gọi là “đã diệt.”
Yathāvutto pana vipāko kevalaṃ ārammaṇarasānubhavanavaseneva pavattatīti anubhavitvā vigatattā nippariyāyeneva vutto, tassa ca tathā vuttattā kammaṃ bhavitvā vigatapariyāyena, yaṃ ‘‘uppannānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā’’ti ettha ‘‘uppanna’’nti gahetvā taṃsadisānaṃ pahānaṃ, vuddhi ca vuttā.
However, the result as described, merely arising through the act of experiencing the object's flavour, is directly stated as having experienced and departed; and because it is stated thus, Kamma is described as having become and departed, which is taken into account in "for the abandonment of unwholesome states that have arisen, for the persistence of wholesome states that have arisen," where the abandonment and growth of similar arisen states are mentioned.
Tuy nhiên, quả đã nói ở trên chỉ phát sinh do sự trải nghiệm hương vị đối tượng, nên nó được gọi là “đã trải nghiệm và đã diệt” một cách trực tiếp. Và vì nó được nói như vậy, nghiệp được gọi là “đã sanh và đã diệt” theo cách gián tiếp, như trong “để đoạn trừ các pháp bất thiện đã sanh, để duy trì các pháp thiện đã sanh,” ở đây, “đã sanh” được hiểu là sự đoạn trừ và tăng trưởng của những thứ tương tự.
Vipaccituṃ okāsakaraṇavasena uppatitaṃ atītakammañca tato uppajjituṃ āraddho anāgato vipāko ca ‘‘okāsakatuppanno’’ti vutto.
Past Kamma that has arisen by creating an opportunity to ripen, and future result that has begun to arise from it, are called "opportunity-created-arisen."
Nghiệp quá khứ đã sanh khởi để tạo cơ hội cho sự chín muồi, và quả vị vị lai đã bắt đầu sanh khởi từ đó, được gọi là “đã sanh do tạo cơ hội (okāsakatuppanno).”
Yaṃ uppannasaddena vināpi viññāyamānaṃ uppannaṃ sandhāya ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikāna’’ntiādi (a. ni. 10.217, 219) vuttaṃ.
This refers to that which is understood as arisen even without the word "arisen," as stated in "Monks, I do not say concerning volitional actions..." (A.N. 10.217, 219).
Điều đã được nói trong “Này các Tỳ-kheo, tôi không nói về các hành động có ý định (nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikāna)” (A.N. 10.217, 219), v.v., đề cập đến những gì đã sanh, ngay cả khi không có từ “uppanna” (đã sanh) được sử dụng.
Tesūti vipassanāya bhūmibhūtesu khandhesu.
Among them refers to the aggregates, which are the basis for insight.
Trong những điều đó (Tesū) có nghĩa là trong các uẩn (khandha) là nền tảng của vipassanā.
Anusayitakilesāti anusayavasena pavattā appahīnā maggena pahātabbā kilesā adhippetā.
Latent defilements refers to defilements that persist as latent tendencies, unabandoned, and to be abandoned by the path.
Các phiền não tùy miên (Anusayitakilesā) có nghĩa là các phiền não chưa được đoạn trừ, phát sinh dưới dạng tùy miên, và cần được đoạn trừ bằng con đường.
Tenāha ‘‘atītā…pe… na vattabbā’’ti.
Therefore, he says, "past... not to be said."
Do đó, ngài nói: “Quá khứ (atītā)…pe… không nên nói (na vattabbā).”
Tesañhi ambarukkhopamāya vattamānāditā na vattabbā maggena pahātabbānaṃ tādisassa vibhāgassa anuppajjanato.
For their present-ness, etc., are not to be spoken of with the analogy of a mango tree for defilements to be abandoned by the path, as such a distinction does not arise.
Thật vậy, đối với các phiền não đó, không nên nói về trạng thái hiện tại, v.v., theo ví dụ cây xoài, vì sự phân biệt như vậy không phát sinh đối với những gì cần được đoạn trừ bằng con đường.
Appahīnāva hontīti iminā appahīnaṭṭhena anusayaṭṭhoti dasseti.
They are indeed unabandoned —by this, he shows that the meaning of "latent" is "unabandoned."
Chúng vẫn chưa được đoạn trừ (Appahīnāva hontī) – điều này chỉ ra rằng trạng thái tùy miên là trạng thái chưa được đoạn trừ.
Idaṃ bhūmiladdhuppannaṃ nāmāti idaṃ tesu khandhesu uppattirahakilesajātaṃ tāya eva uppattirahatāya bhūmiladdhuppannaṃ nāma, tebhūmakabhūmiladdhā nāma hotīti attho.
This is called "arisen in a realm" means that this class of defilements, free from arising in those aggregates, is called "arisen in a realm" by virtue of that very freedom from arising, meaning that they are called "arisen in the three realms."
Điều này được gọi là “đã sanh có nền tảng (bhūmiladdhuppannaṃ nāmā)” có nghĩa là tập hợp các phiền não có khả năng sanh khởi trong các uẩn đó được gọi là “đã sanh có nền tảng” do chính khả năng sanh khởi đó; nghĩa là, chúng có nền tảng trong ba cõi (tebhūmaka).
Tāsu tāsu bhūmīsūti manussadevādiattabhāvasaṅkhātesu upādānakkhandhesu.
In those various realms refers to the aggregates of clinging, which are designated as human, divine, and other existences.
Trong các nền tảng khác nhau (Tāsu tāsu bhūmīsū) có nghĩa là trong các uẩn chấp thủ được gọi là các trạng thái tồn tại như người và chư thiên.
Tasmiṃ tasmiṃ santāne anuppattianāpāditatāya asamugghātitā.
Unextirpated means not having been rooted out in each respective continuum, due to not having arisen or been brought into being.
Chưa bị nhổ tận gốc (asamugghātitā) do không sanh khởi và không phát sinh trong dòng tương tục đó.
Ettha ca laddhabhūmikaṃ bhūmiladdhanti vuttaṃ aggiāhito viya.
Here, bhūmiladdha is used for that which has attained a realm, like fire that has been taken.
Ở đây, “ bhūmiladdhaṃ” (đã có nền tảng) được nói như “aggiāhito” (đã có lửa).
Okāsakatuppanna-saddepi ca okāso kato etenāti okāso kato etassāti ca atthadvayepi kata-saddassa paranipāto daṭṭhabbo.
In the word okāsakatuppanna also, the latter part (kata) of the compound should be understood in both senses: "opportunity is made by it" and "opportunity is made for it."
Trong từ okāsakatuppanna (đã sanh do tạo cơ hội), từ “kata” (đã làm) nên được hiểu theo hai nghĩa: “cơ hội đã được tạo ra bởi điều này” và “cơ hội đã được tạo ra cho điều này.”
Āhatakhīrarukkho viya nimittaggāhavasena adhiggahitaṃ ārammaṇaṃ, anāhatakhīrarukkho viya avikkhambhitatāya antogadhakilesaṃ ārammaṇaṃ.
An object that has been grasped through the taking of a sign is like a tapped rubber tree; an object with defilements contained within it due to not being suppressed is like an untapped rubber tree.
Đối tượng đã được chấp thủ do chấp thủ tướng, giống như cây tiết sữa đã bị đâm; đối tượng có phiền não ẩn chứa do chưa bị chế ngự, giống như cây tiết sữa chưa bị đâm.
Nimittaggāhakāvikkhambhitakilesā vā puggalā āhatānāhatakhīrarukkhasadisā.
Or, individuals who grasp signs and whose defilements are unsuppressed are similar to tapped and untapped rubber trees.
Hoặc những người chấp thủ tướng và có phiền não chưa bị chế ngự giống như cây tiết sữa đã đâm và chưa đâm.
Purimanayenevāti avikkhambhituppanne viya ‘‘imasmiṃ nāma ṭhāne nuppajjissantīti na vattabbā.
In the former manner means that, as in the case of unsuppressed arisen defilements, "it cannot be said that they will not arise in such-and-such a place."
Theo cách trước đó (Purimanayenevā) có nghĩa là, giống như trong trường hợp chưa bị chế ngự và đã sanh, “không nên nói rằng chúng sẽ không sanh khởi ở nơi này.”
Asamugghātitattā’’ti yojetvā vitthāretabbaṃ.
It should be connected and elaborated by saying, "Because they are not rooted out."
Vì chúng chưa bị nhổ tận gốc (asamugghātitattā)” – điều này nên được kết hợp và giải thích chi tiết.
Vuttaṃ paṭisambhidāmagge.
It is stated in the Paṭisambhidāmagga.
Đã được nói trong Paṭisambhidāmagga.
Tattha ca maggena pahīnakilesānameva tidhā navattabbataṃ apākaṭaṃ supākaṭaṃ kātuṃ ajātaphalarukkho upamābhāvena āgato.
And there, the fruitless tree is used as an analogy to make clear what was unclear: that defilements abandoned by the path are not to be described in three ways.
Ở đó, cây không ra quả (ajātaphalarukkho) được dùng làm ví dụ để làm rõ (apākaṭaṃ supākaṭaṃ kātuṃ) ba trạng thái không thể nói đến của các phiền não đã được đoạn trừ bằng con đường.
Atītādīnaṃ appahīnatā dassanatthampi ‘‘jātaphalarukkhena dīpetabba’’nti vuttaṃ.
Also, to show the unabandoned nature of past etc., it is said, "It should be clarified with the analogy of a fruit-bearing tree."
“Nên được minh họa bằng cây ra quả (jātaphalarukkhena dīpetabba)” cũng được nói để chỉ ra trạng thái chưa được đoạn trừ của quá khứ, v.v.
Tattha yathā acchinne rukkhe nibbattārahāni phalāni chinne anuppajjamānāni na kadāci sasabhāvāni ahesuṃ honti bhavissanti cāti tāni atītādibhāvena na vattabbāni, evaṃ maggena pahīnakilesā ca daṭṭhabbā.
There, just as fruits that would ripen on an uncut tree, when the tree is cut, do not arise and never existed, do not exist, and will not exist in their own nature, so they are not to be described as past, etc. Similarly, defilements abandoned by the path should be understood.
Ở đó, giống như trên một cây chưa bị chặt, những quả có khả năng sanh khởi, khi cây bị chặt, không sanh khởi nữa và không bao giờ có, đang có, hoặc sẽ có bản chất của chúng, nên chúng không nên được nói đến theo nghĩa quá khứ, v.v. Tương tự, các phiền não đã được đoạn trừ bằng con đường cũng nên được hiểu như vậy.
Yathā chede asati phalāni uppajjissanti, sati ca nuppajjissantīti chedassa sātthakatā, evaṃ maggabhāvanāya ca sātthakatā yojetabbā.
Just as if there is no cutting, fruits will arise, but if there is cutting, they will not arise, showing the meaningfulness of cutting; so too, the meaningfulness of developing the path should be connected.
Giống như khi không chặt, quả sẽ sanh khởi, và khi chặt, chúng sẽ không sanh khởi, cho thấy sự hữu ích của việc chặt; tương tự, sự hữu ích của việc tu tập con đường cũng nên được kết hợp.
Tepi pajahatiyeva kilesappahāneneva tesampi anuppattidhammatāpādanato.
He abandons them too, because by the abandonment of defilements, they too are brought to the state of not arising.
Ngài cũng đoạn trừ chúng (Tepi pajahatiyeva) vì chính sự đoạn trừ phiền não đã khiến chúng cũng có bản chất không sanh khởi.
Abhisaṅkhāraviññāṇassāti paṭisandhiviññāṇassa.
Of the Kamma-forming consciousness refers to the rebirth consciousness.
Của thức tái sanh (Abhisaṅkhāraviññāṇassā) có nghĩa là của thức tái tục (paṭisandhiviññāṇassa).
Upādinnaanupādinnatoti upādinnakhandhato ceva kilesato ca.
From grasped and unggrsped refers to both the grasped aggregates and the defilements.
Do chấp thủ và không chấp thủ (Upādinnaanupādinnato) có nghĩa là từ các uẩn chấp thủ và từ các phiền não.
Upapattivasena vuṭṭhānaṃ dassetumāha – ‘‘bhavavasena panā’’tiādi.
To show the arising in terms of rebirth, he says, "However, in terms of existence..." and so on.
Để chỉ ra sự vượt thoát theo nghĩa tái sanh, ngài nói: “Nhưng theo nghĩa hữu (bhavavasena panā)”, v.v.
Ye sotāpannassa satta bhavā appahīnā, tato pañca ṭhapetvā itare dve ‘‘sugatibhavekadesā’’ti adhippetā.
Of the seven existences not yet abandoned by a Stream-enterer, the remaining two, after excluding five, are referred to as "a part of happy existences."
Trong bảy hữu chưa được đoạn trừ của một vị Dự Lưu (Sotāpanna), năm hữu được bỏ qua, và hai hữu còn lại được gọi là “một phần của các hữu thiện thú (sugatibhavekadesā).”
Sugatikāmabhavatoti sugatibhavekadesabhūtakāmabhavato.
" From the kāma-bhava of a happy destiny" means from the kāma-bhava, which is a part of the happy destiny bhava.
Từ cõi dục thiện thú nghĩa là từ cõi dục là một phần của thiện thú.
Arahattamaggo rūpārūpabhavato vuṭṭhāti uddhambhāgiyasaṃyojanasamugghātabhāvato.
" The Arahant-path emerges from the rūpa and arūpa realms" means because it eradicates the fetters pertaining to the upper realms.
Đạo A-la-hán thoát khỏi cõi sắc và cõi vô sắc do đã nhổ bật các kiết sử thượng phần.
Yadi arahattamaggo eva ariyamaggo siyā, so eva sabbakilese pajaheyya, sabbabhavehipi vuṭṭhaheyya.
If only the Arahant-path were the noble path, it alone would abandon all defilements and emerge from all existences.
Nếu chỉ có đạo A-la-hán là Thánh đạo, thì đạo ấy sẽ đoạn trừ tất cả phiền não, và thoát khỏi tất cả các cõi.
Yasmā pana odhisova kilesā pahīyanti, tasmā heṭṭhimaheṭṭhimamaggehi pahīnāvasese kilese so pajahati, iti imaṃ sāmatthiyaṃ sandhāya ‘‘sabbabhavehi vuṭṭhātiyevātipi vadantī’’ti vuttaṃ.
But since defilements are abandoned in stages, it abandons the remaining defilements that were not abandoned by the lower and lower paths. Thus, in reference to this power, it is said, " They also say that it emerges from all existences."
Nhưng vì các phiền não được đoạn trừ từng phần, nên đạo ấy đoạn trừ những phiền não còn sót lại mà các đạo thấp hơn đã đoạn trừ, do đó, với khả năng này, người ta nói: “Thoát khỏi tất cả các cõi”.
Tathā hi so eva ‘‘vajirūpamo’’ti vutto.
Indeed, it is thus called "diamond-like."
Quả thật, đạo ấy được gọi là “giống như kim cương”.
Hotu tāva vuttanayena anuppannānaṃ akusalānaṃ anuppādāya, uppannānaṃ uppannasadisānaṃ pahānāya anuppattidhammatāpādanāya maggabhāvanā, atha maggakkhaṇe kathaṃ anuppannānaṃ kusalānaṃ uppādāya uppannānañca ṭhitiyā bhāvanā hoti ekacittakkhaṇikattā tassāti codeti, itaro ‘‘maggappavattiyāyevā’’ti parihāramāha.
Let it be that the development of the path, in the manner stated, is for the non-arising of unarisen unwholesome states, and for the abandoning of arisen unwholesome states so that they do not arise again. " But then, at the moment of the path, how can there be the development for the arising of unarisen wholesome states and for the maintenance of arisen ones," he asks, given that it is a single mind-moment? The other replies, "It is by the very occurrence of the path."
Hãy chấp nhận rằng sự tu tập đạo là để các bất thiện pháp chưa sinh không sinh, để các bất thiện pháp đã sinh tương tự như đã sinh được đoạn trừ, để đạt được trạng thái không tái sinh như đã nói. Vậy vào khoảnh khắc của đạo, làm thế nào có sự tu tập để các thiện pháp chưa sinh sinh khởi và các thiện pháp đã sinh được duy trì, vì đạo chỉ tồn tại trong một sát-na tâm? – Câu hỏi được đặt ra như vậy. Người khác trả lời: “Chỉ do sự vận hành của đạo”.
Maggo hi kāmañcekacittakkhaṇiko, tathārūpo panassa pavattiviseso, yaṃ anuppannā kusalā dhammā sātisayaṃ uppajjanti, uppannā ca savisesaṃ pāripūriṃ pāpuṇanti.
For although the path is indeed of a single mind-moment, its mode of operation is such that unarisen wholesome states arise with extraordinary intensity, and arisen ones attain completion with distinction.
Mặc dù đạo chỉ tồn tại trong một sát-na tâm, nhưng sự vận hành của nó đặc biệt đến nỗi các thiện pháp chưa sinh sinh khởi một cách vượt trội, và các thiện pháp đã sinh đạt đến sự viên mãn đặc biệt.
Tenāha ‘‘maggo hī’’tiādi.
Therefore, he says, " For the path…" and so forth.
Vì thế, có lời nói: “Đạo quả thật…” v.v.
Kiñcāpi ariyamaggo vattamānakkhaṇe anuppanno nāma na hoti, anuppannapubbataṃ upādāya upacāravasena tathā vuccatīti dassetuṃ ‘‘anāgatapubbaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
Although the noble path is not non-arisen at the present moment, " for what has not previously arisen" and so forth is stated to show that it is spoken of figuratively, by way of referring to its not having arisen before.
Mặc dù Thánh đạo không phải là chưa sinh vào khoảnh khắc hiện tại, nhưng để chỉ ra rằng nó được nói như vậy theo nghĩa ẩn dụ do chưa từng sinh trước đây, nên có lời nói: “Quả thật, điều chưa từng xảy ra trong tương lai…” v.v.
Ayamevāti ayaṃ maggassa yathāpaccayapavatti eva ṭhiti nāmāti, maggasamaṅgī puggalo maggampi bhāvento eva tassa ṭhitiyā bhāvetīti vattuṃ vaṭṭati.
" This very" mode of the path's operation according to conditions " is called maintenance"; it is fitting to say that the person endowed with the path, while developing the path, thereby develops it for its maintenance.
Chính điều này – chính sự vận hành của đạo theo duyên – được gọi là sự duy trì, và người thành tựu đạo được xem là tu tập để duy trì đạo ngay cả khi đang tu tập đạo.
248. Adhimuccanaṭṭhenāti (dī. ni. ṭī. 2.129; a. ni. ṭī. 3.8.66) adhikaṃ savisesaṃ muccanaṭṭhena, tenāha ‘‘suṭṭhu muccanaṭṭho’’ti.
248. " By the meaning of resolution" means by the meaning of resolute, distinctive liberation. Therefore, he says, " the meaning of excellent liberation."
248. Do nghĩa giải thoát vượt trội (Dī. Nī. Ṭī. 2.129; A. Nī. Ṭī. 3.8.66) nghĩa là do nghĩa giải thoát một cách đặc biệt, vượt trội, vì thế có lời nói: “Nghĩa giải thoát hoàn toàn”.
Etena satipi sabbassapi rūpāvacarajjhānassa vikkhambhanavasena paṭipakkhato vimuttabhāve yena bhāvanāvisesena taṃ jhānaṃ sātisayaṃ paṭipakkhato vimuccitvā pavattati, so bhāvanāviseso dīpito.
By this, even though all rūpāvacara jhāna is liberated from opposition by way of suppression, the special mode of development by which that jhāna proceeds, having been exceptionally liberated from opposition, is indicated.
Bằng cách này, mặc dù tất cả các thiền sắc giới đều được giải thoát khỏi đối thủ bằng cách trấn áp, nhưng sự đặc biệt của tu tập mà thiền ấy vận hành, giải thoát một cách vượt trội khỏi đối thủ, đã được làm sáng tỏ.
Bhavati hi samānajātiyuttopi bhāvanāvisesena pavattiākāraviseso.
For there can be a distinctive mode of operation due to a special development, even for something of the same kind.
Quả thật, có sự đặc biệt trong cách vận hành do sự đặc biệt của tu tập, ngay cả khi cùng loại.
Yathā taṃ saddhāvimuttato diṭṭhippattassa, tathā paccanīkadhammehi suṭṭhu vimuttatāya eva aniggahitabhāvena nirāsaṅkatāya abhirativasena suṭṭhu adhimuccanaṭṭhenapi vimokkho.
Just as one who has attained view is superior to one liberated by faith, so too is vimokkha by the meaning of excellent resolution, through being excellently liberated from opposing states, by being unhindered, by being fearless, and by way of delight.
Ví dụ, người đạt được kiến giải (diṭṭhippatta) so với người giải thoát bằng niềm tin (saddhāvimutta), cũng vậy, sự giải thoát (vimokkha) là do hoàn toàn giải thoát khỏi các pháp đối nghịch, do không bị chấp giữ, do không còn lo lắng, và do sự hoan hỷ, hoàn toàn giải thoát một cách vượt trội.
Tenāha ‘‘ārammaṇe cā’’tiādi.
Therefore, he says, " and in the object," and so forth.
Vì thế, có lời nói: “Và trong đối tượng…” v.v.
Ayaṃ panatthoti ayaṃ adhimuccanattho pacchimavimokkhe nirodhe natthi.
" But this meaning," this meaning of resolution, " does not exist in the final liberation," Nirodha.
Nhưng nghĩa này – nghĩa giải thoát vượt trội này – không có trong sự giải thoát cuối cùng là diệt.
Kevalo vimuttattho eva tattha labbhati, taṃ sayameva parato vakkhati.
Only the meaning of liberation is obtained there, which he himself will explain later.
Chỉ có nghĩa giải thoát thuần túy được chấp nhận ở đó, điều này sẽ được nói rõ sau.
Rūpīti yenāyaṃ sasantatipariyāpannena rūpena samannāgato, taṃ yassa jhānassa hetubhāvena visiṭṭhaṃ rūpaṃ hoti.
" Possessing rūpa" refers to that rūpa with which one's own continuity is endowed, which is the distinguished rūpa as a cause for that jhāna.
Có sắc nghĩa là người này thành tựu với sắc thuộc dòng tục của mình, sắc ấy là sắc đặc biệt làm nhân cho thiền.
Yena visiṭṭhena rūpena ‘‘rūpī’’ti vucceyya rūpī-saddassa atisayatthadīpanato, tadeva sasantatipariyāpannarūpanimittaṃ jhānamiva paramatthato rūpībhāvasādhakanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that the sign of rūpa belonging to one's own continuity, by virtue of which distinguished rūpa one might be called "possessing rūpa" and which indicates the superlative meaning of the word rūpī, is in ultimate reality the proof of the state of possessing rūpa, like the jhāna itself.
Cần phải hiểu rằng chính cái tướng sắc thuộc dòng tục của mình, mà nhờ đó người ta được gọi là “có sắc” do làm sáng tỏ nghĩa vượt trội của từ “có sắc”, là yếu tố chứng minh trạng thái có sắc một cách tối hậu, giống như thiền.
Tenāha ‘‘ajjhatta’’ntiādi.
Therefore, he says, " internal," and so forth.
Vì thế, có lời nói: “Nội tại…” v.v.
Rūpajjhānaṃ rūpaṃ uttarapadalopena.
" Rūpajjhānaṃ rūpaṃ" means rūpajjhāna with the elision of the latter word.
Thiền sắc là sắc do lược bỏ hậu tố.
Rūpānīti panettha purimapadalopo daṭṭhabbo.
Here, in " Rūpānī," the elision of the first word should be understood.
Trong từ rūpāni (các sắc) ở đây, cần hiểu là có sự lược bỏ tiền tố.
Tena vuttaṃ ‘‘nīlakasiṇādīni rūpānī’’ti.
Therefore, it is said, " blue kasiṇa and other rūpas."
Vì thế, có lời nói: “Các sắc như kasiṇa xanh…”.
Antoappanāyaṃ subhanti ābhogo natthīti iminā pubbābhogavasena adhimutti siyāti dasseti.
" There is no internal application (subha) within oneself" indicates that there can be resolution by way of prior application.
Không có sự chú ý rằng “bên trong là đẹp” – điều này cho thấy sự quyết ý có thể xảy ra theo cách chú ý trước.
Evañhettha tathāvattabbatāpatticodanā anavakāsā hoti.
Thus, the accusation of such a statement being applicable here is avoided.
Như vậy, lời chất vấn về sự cần thiết phải nói như thế ở đây sẽ không có chỗ đứng.
Yasmā suvisuddhesu nīlādīsu vaṇṇakasiṇesu tattha katādhikārānaṃ abhirativasena suṭṭhu adhimutti siyā, tasmā aṭṭhakathāyaṃ tathā tatiyo vimokkho saṃvaṇṇito.
Since, in thoroughly pure blue and other color kasiṇas, those who have cultivated there can have an excellent resolution by way of delight, the third liberation is explained thus in the commentaries.
Vì trong các kasiṇa màu xanh v.v. rất thanh tịnh, những người đã thực hành ở đó có thể có sự quyết ý hoàn toàn do sự hoan hỷ, nên trong Chú giải, sự giải thoát thứ ba được diễn giải như vậy.
Yasmā pana mettādivasena pavattamānā bhāvanā satte appaṭikūlato dahati, te subhato adhimuccitvāva pavattati, tasmā paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.212) brahmavihārabhāvanā ‘‘subhavimokkho’’ti vuttā, tayidaṃ ubhayampi tena tena pariyāyena vuttattā na virujjhatīti daṭṭhabbaṃ.
But since the development proceeding by way of mettā and so forth regards beings as not repulsive, and proceeds by resolutely seeing them as lovely, the development of the Brahmavihāras is called " subhavimokkha" in the Paṭisambhidāmagga. It should be understood that both of these are not contradictory, as they are stated in their respective contexts.
Nhưng vì sự tu tập vận hành theo từ bi v.v. thấy chúng sinh không đáng ghét, và vận hành do quyết ý hoàn toàn về sự đẹp, nên trong Paṭisambhidāmagga (Paṭi. Ma. 1.212), sự tu tập Phạm trú được gọi là “subhavimokkho” (giải thoát đẹp). Cần hiểu rằng cả hai điều này không mâu thuẫn vì được nói theo những cách khác nhau.
Sabbasoti anavasesato.
" Completely" means without remainder.
Hoàn toàn nghĩa là không còn sót lại.
Na hi catunnaṃ arūpakkhandhānaṃ ekadesopi tattha avasiṭṭhoti.
For not even a part of the four arūpakkhandhas remains there.
Vì không một phần nào của bốn uẩn vô sắc còn sót lại ở đó.
Vissaṭṭhattāti yathāparicchinne kāle nirodhitattā.
" By being released" means by being ceased at the precisely delimited time.
Do được giải thoát nghĩa là do được diệt trừ vào thời điểm đã được xác định.
Uttamo vimokkho nāma ariyeheva samāpajjitabbato, ariyaphalapariyosānattā diṭṭheva dhamme nibbānappattibhāvato ca.
" The supreme liberation" is so called because it is to be attained only by noble ones, because it culminates in the noble fruit, and because it is the attainment of Nibbāna in this very life.
Giải thoát tối thượng là do chỉ các bậc Thánh mới có thể nhập, do kết thúc bằng Thánh quả, và do đạt được Niết-bàn ngay trong hiện tại.
249. Abhibhavatīti abhibhu (dī. ni. ṭī. 2.173; a. ni. ṭī. 3.6.61-65) parikammaṃ, ñāṇaṃ vā.
249. Abhibhavati means 'overcomes', hence abhibhu, which is the preliminary work or knowledge.
249. Abhibhavatīti (chinh phục) là abhibhu (chinh phục) (Dī. Nī. Ṭī. 2.173; A. Nī. Ṭī. 3.6.61-65) là sự chuẩn bị, hoặc là trí tuệ.
Abhibhu āyatanaṃ etassāti abhibhāyatanaṃ, jhānaṃ.
That of which the āyatana is 'overcoming' is abhibhāyatana, the jhāna.
Cái mà sự chinh phục là xứ của nó, đó là abhibhāyatanaṃ (thắng xứ), tức là thiền.
Abhibhavitabbaṃ vā ārammaṇasaṅkhātaṃ āyatanaṃ etassāti abhibhāyatanaṃ, jhānaṃ.
Or that of which the āyatana, consisting of the object to be overcome, is 'overcoming' is abhibhāyatana, the jhāna.
Hoặc cái mà xứ là đối tượng cần được chinh phục của nó, đó là abhibhāyatanaṃ (thắng xứ), tức là thiền.
Ārammaṇābhibhavanato abhibhu ca taṃ āyatanañca yogino sukhavisesānaṃ adhiṭṭhānabhāvato manāyatanadhammāyatanabhāvato cātipi sasampayuttaṃ jhānaṃ abhibhāyatanaṃ.
And the jhāna, together with its co-associated states, is abhibhāyatana because of its overcoming the object, and because it is 'overcoming' and also an āyatana, being the basis for specific joys for the yogi, and being the mano-āyatana and dhamma-āyatana.
Do chinh phục đối tượng, và đó là xứ, và do là nền tảng của các loại lạc đặc biệt cho hành giả, do là ý xứ và pháp xứ, nên thiền cùng với các pháp tương ưng được gọi là abhibhāyatanaṃ (thắng xứ).
Tenāha ‘‘abhibhavanakāraṇānī’’tiādi.
Therefore, he says, " causes of overcoming," and so forth.
Vì thế, có lời nói: “Các nguyên nhân của sự chinh phục…” v.v.
Tānīti abhibhāyatanasaññitāni jhānāni.
" These" are the jhānas designated as abhibhāyatanas.
Chúng – các thiền được gọi là thắng xứ.
Samāpattito vuṭṭhitassa ābhogo pubbabhāgabhāvanāvasena jhānakkhaṇe pavattaṃ abhibhavanākāraṃ gahetvā pavattoti daṭṭhabbo.
It should be understood that the application of one who has emerged from absorption proceeds by taking the form of overcoming that occurred at the moment of jhāna, by way of preliminary development.
Cần hiểu rằng sự chú ý của người xuất khỏi nhập định vận hành bằng cách nắm giữ phương thức chinh phục đã diễn ra vào khoảnh khắc thiền theo cách tu tập phần trước.
Parikammavasena ajjhattaṃ rūpasaññī, na appanāvasena.
" With internal perception of rūpa by way of preliminary work," not by way of appanā.
Có tưởng về sắc bên trong theo cách chuẩn bị, không phải theo cách an chỉ.
Na hi paṭibhāganimittārammaṇā appanā ajjhattavisayā sambhavati.
For appanā, which has the counterpart sign as its object, cannot arise with an internal sphere.
Vì sự an chỉ lấy tướng đối đãi làm đối tượng không thể xảy ra trong phạm vi nội tại.
Taṃ pana ajjhatta parikammavasena laddhaṃ kasiṇanimittaṃ asuvisuddhameva hoti, na bahiddhā parikammavasena laddhaṃ viya visuddhaṃ.
" But that" kasiṇa sign obtained by way of internal preliminary work " is indeed not very pure," not as pure as that obtained by way of external preliminary work.
Nhưng tướng kasiṇa đã đạt được theo cách chuẩn bị bên trong thì không hoàn toàn thanh tịnh, không thanh tịnh như cái đã đạt được theo cách chuẩn bị bên ngoài.
Parittānīti yathāladdhāni suppasarāvamattāni.
" Small" means as much as can be obtained, like a small saucer.
Nhỏ bé nghĩa là chỉ bằng một bát nhỏ như đã đạt được.
Tenāha ‘‘avaḍḍhitānī’’ti.
Therefore, he says, " undeveloped."
Vì thế, có lời nói: “Không phát triển”.
Parittavasenevāti vaṇṇavasena ābhoge vijjamānepi parittavaseneva idamabhibhāyatanaṃ vuttaṃ.
" This abhibhāyatana is stated" " only in a small way," even if there is an application by way of color.
Chỉ theo cách nhỏ bé – mặc dù có sự chú ý về màu sắc, nhưng thắng xứ này được nói đến chỉ theo cách nhỏ bé.
Parittatā hettha abhibhavanassa kāraṇaṃ.
Smallness is here the cause of overcoming.
Sự nhỏ bé ở đây là nguyên nhân của sự chinh phục.
Vaṇṇābhoge satipi asatipi abhibhāyatanabhāvanā nāma tikkhapaññasseva sambhavati, na itarassāti ‘‘ñāṇuttariko puggalo’’ti.
The development of abhibhāyatana is possible only for one with keen wisdom, whether or not there is an application of color, not for others; hence " a person with superior knowledge."
Sự tu tập thắng xứ có thể xảy ra chỉ với người có trí tuệ sắc bén, dù có hay không có sự chú ý về màu sắc, chứ không phải với người khác, vì thế có lời nói “người có trí tuệ vượt trội”.
Abhibhavitvā samāpajjatīti ettha abhibhavanaṃ samāpajjanañca upacārajjhānādhigamasamanantarameva appanājhānuppādananti āha ‘‘saha nimittuppādenevettha appanaṃ pāpetī’’ti.
Regarding " overcoming and attaining absorption," 'overcoming' and 'attaining absorption' mean producing appanā jhāna immediately after the attainment of access jhāna. So he says, " Here, one reaches appanā immediately with the arising of the sign."
Về việc chinh phục và nhập định, sự chinh phục và nhập định ở đây là sự phát sinh thiền an chỉ ngay sau khi đạt được cận định, vì thế có lời nói: “Ở đây, sự an chỉ đạt được ngay khi tướng sinh khởi”.
Saha nimittuppādenāti ca appanāparivāsābhāvassa lakkhaṇavacanametaṃ.
And " immediately with the arising of the sign" is a characteristic statement of the absence of delay for appanā.
Và “ngay khi tướng sinh khởi” là lời nói biểu thị sự không có khoảng cách giữa an chỉ.
Yo ‘‘khippābhiñño’’ti vuccati, tatopi ñāṇuttarasseva abhibhāyatanabhāvanā.
In one who is called "swiftly discerning," the development of the abhibhāyatana is still superior knowledge.
Người được gọi là “khippābhiñño” (người chứng ngộ nhanh chóng), ở đó cũng là sự tu tập abhibhāyatana (thắng xứ) của trí tuệ.
Etthāti etasmiṃ nimitte.
" Here" means in this sign.
Etthāti (nghĩa là) trong dấu hiệu này.
Appanaṃ pāpetīti bhāvanā appanaṃ neti.
" Attains absorption" means the development leads to absorption.
Đưa đến an chỉ nghĩa là sự tu tập đưa đến an chỉ.
Ettha ca keci ‘‘uppanne upacārajjhāne taṃ ārabbha ye heṭṭhimantena dve tayo javanavārā pavattanti, te upacārajjhāna pakkhikā eva, tadanantarañca bhavaṅgaparivāsena upacārāsevanāya ca vinā appanā hoti, saha nimittuppādeneva appanaṃ pāpetī’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ.
Here, some say: "When upacāra-jhāna arises, the two or three javana moments that occur with it belong to upacāra-jhāna itself. After that, absorption occurs without bhavaṅga-parivāsa and without upacāra-āsevanā; it attains absorption immediately upon the arising of the sign." That is merely their opinion.
Ở đây, có một số người nói rằng: “Khi thiền cận định đã sinh khởi, nương vào đó, những sát na tốc hành hai ba lần cuối cùng diễn ra, chúng thuộc về thiền cận định. Và sau đó, an chỉ sinh khởi mà không có sự lưu lại của tâm hộ kiếp và không có sự thực hành cận định; chỉ cùng với sự sinh khởi của tướng mà đưa đến an chỉ.” Đó chỉ là quan điểm của họ.
Na hi pārivāsikaparikammena appanāvāro icchito, nāpi mahaggatappamāṇajjhānesu viya upacārajjhāne ekantato paccavekkhaṇā icchitabbā, tasmā upacārajjhānādhigamato paraṃ katipayabhavaṅgacittāvasāne appanaṃ pāpuṇanto ‘‘saha nimittuppādenevettha appanaṃ pāpetī’’ti vutto.
For the absorption moment is not desired with preliminary preparation, nor is a review absolutely desired in upacāra-jhāna as in the mahaggata measure of jhānas. Therefore, one who attains absorption after the acquisition of upacāra-jhāna and the cessation of a few bhavaṅga thoughts is said to "attain absorption immediately upon the arising of the sign."
Vì không có sát na an chỉ nào được mong muốn bằng sự chuẩn bị của sự lưu lại, cũng không có sự quán xét được mong muốn một cách tuyệt đối trong thiền cận định như trong các thiền siêu thế. Do đó, khi an chỉ đạt được sau khi đạt thiền cận định và sau một vài tâm hộ kiếp, thì được nói là “chỉ cùng với sự sinh khởi của tướng mà đưa đến an chỉ ở đây.”
‘‘Saha nimittuppādenā’’ti ca adhippāyikamidaṃ vacanaṃ, na nītatthaṃ, adhippāyo vuttanayeneva veditabbo.
And "immediately upon the arising of the sign" is a statement of intention, not literal; the intention should be understood in the manner explained.
Và “cùng với sự sinh khởi của tướng” là một lời nói có ý nghĩa ẩn dụ, không phải là nghĩa đen. Ý nghĩa ẩn dụ cần được hiểu theo cách đã nói.
Na antosamāpattiyaṃ tadā tathārūpassa ābhogassa asambhavato, samāpattito vuṭṭhitassa ābhogo pubbabhāgabhāvanāvasena jhānakkhaṇe pavattaṃ abhibhavanākāraṃ gahetvā pavattoti daṭṭhabbaṃ.
" Not within absorption" because such an advertence is not possible at that time. It should be understood that the advertence of one who has emerged from absorption proceeds by taking the form of overcoming that occurred at the moment of jhāna in the manner of preliminary development.
Không phải trong nội thiền định vì khi đó không thể có sự chú tâm như vậy. Sự chú tâm của người đã xuất khỏi thiền định cần được hiểu là diễn ra bằng cách nắm giữ trạng thái chế ngự đã diễn ra trong khoảnh khắc thiền định theo cách tu tập phần chuẩn bị.
Abhidhammaṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 204) pana ‘‘iminā panassa pubbabhāgo kathito’’ti vuttaṃ.
In the Abhidhammaṭṭhakathā, however, it is said: ‘By this, its preceding part has been stated.’
Tuy nhiên, trong Abhidhammaṭṭhakathā (Dhs. A. 204) đã nói: “Với điều này, phần chuẩn bị của nó đã được nói đến.”
Antosamāpattiyaṃ tathā ābhogābhāve kasmā ‘‘jhānasaññāyapī’’ti vuttanti āha ‘‘abhibhava…pe… atthī’’ti.
He asks why, when there is no such advertence in internal attainment, it is said ‘even by the jhāna-perception,’ saying, ‘Overcoming...etc....there is.’
Nếu không có sự chú tâm như vậy trong nội thiền định, tại sao lại nói “ngay cả với tưởng thiền”? Điều này được giải thích bằng “chế ngự… vân vân… có.”
Rūpe saññā rūpasaññā, sā assa atthīti rūpasaññī, na rūpasaññī arūpasaññī.
Perception of form is rūpasaññā. One who has that is rūpasaññī. One who is not rūpasaññī is arūpasaññī (one who perceives no form).
Tưởng về sắc là sắc tưởng (rūpasaññā). Người có sắc tưởng là rūpasaññī. Người không có sắc tưởng là arūpasaññī (người không có sắc tưởng).
Saññāsīsena jhānaṃ vadati.
He speaks of jhāna by way of perception.
Nó nói về thiền định bằng đầu đề là tưởng.
Rūpasaññāya anuppādanamevettha alābhitā.
The non-arising of rūpasaññā here is alābhitā (non-acquisition).
Việc không sinh khởi sắc tưởng ở đây chính là sự không đạt được.
Bahiddhāva uppannanti bahiddhāvatthusmiṃyeva uppannaṃ.
‘ Arisen externally’ means arisen only in an external object.
Sinh khởi ở bên ngoài nghĩa là chỉ sinh khởi trên đối tượng bên ngoài.
Abhidhamme pana ‘‘ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇānī’’ti evaṃ catunnaṃ abhibhāyatanānaṃ āgatattā abhidhammaṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 204) ‘‘kasmā pana yathā suttante – ‘ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittānī’tiādi vuttaṃ, evaṃ avatvā idha catūsupi abhibhāyatanesu ajjhattaṃ arūpasaññitāva vuttā’’ti codanaṃ katvā ‘‘ajjhattarūpānaṃ anabhibhavanīyato’’ti kāraṇaṃ vatvā ‘‘tattha vā hi idha vā bahiddhārūpāneva abhibhavitabbāni, tasmā tāni niyamato vattabbānīti tatrāpi idhāpi vuttāni.
However, in the Abhidhamma, since the four abhibhāyatanas are presented thus: ‘Internally perceiving no form, he sees external forms that are small, beautiful or ugly; or boundless, beautiful or ugly,’ in the Abhidhammaṭṭhakathā a question is raised: ‘Why is it that, unlike in the Suttanta where it is said: “Internally perceiving form, one sees external forms that are small,” etc., here in all four abhibhāyatanas, only the state of internally perceiving no form is mentioned?’ And having given the reason ‘because internal forms are not to be overcome,’ it is stated: ‘For, whether there or here, only external forms are to be overcome. Therefore, they must necessarily be stated, and so they are stated both there and here. But the phrase “internally perceiving no form” is merely a stylistic variation in the Buddha’s teaching.’
Tuy nhiên, trong Abhidhamma đã nói “người không có sắc tưởng bên trong, thấy các sắc bên ngoài nhỏ bé, đẹp đẽ và xấu xí, vô lượng, đẹp đẽ và xấu xí”, như vậy vì bốn thắng xứ đã được đề cập, nên trong Abhidhammaṭṭhakathā (Dhs. A. 204) đã đặt câu hỏi: “Tại sao không nói như trong kinh tạng – ‘một người có sắc tưởng bên trong, thấy các sắc bên ngoài nhỏ bé’ v.v., mà ở đây trong cả bốn thắng xứ chỉ nói về sự không có sắc tưởng bên trong?” và đã đưa ra lý do “vì các sắc bên trong không thể bị chế ngự.” Và đã nói: “Ở đó hay ở đây, chỉ có các sắc bên ngoài mới cần được chế ngự. Do đó, chúng cần được nói đến một cách nhất định, nên đã được nói đến ở đó và ở đây. Còn ‘người không có sắc tưởng bên trong’ thì đây chỉ là phong cách thuyết pháp của Đức Phật.”
‘Ajjhattaṃ arūpasaññī’ti idaṃ pana satthu desanāvilāsamattamevā’’ti vuttaṃ.
This is stated as ‘“Internally perceiving no form” is merely a stylistic variation in the Buddha’s teaching.’
“‘Người không có sắc tưởng bên trong’ thì đây chỉ là phong cách thuyết pháp của Đức Phật.”
Ettha ca vaṇṇābhogarahitāni sahitāni ca sabbāni ‘‘parittāni suvaṇṇadubbaṇṇānī’’ti vuttāni, tathā ‘‘appamāṇānī’’ti daṭṭhabbāni.
Here, all forms, both those without color advertence and those with it, are to be understood as ‘small, beautiful or ugly,’ and similarly as ‘boundless.’
Ở đây, tất cả những sắc không có sự chú tâm về màu sắc và những sắc có sự chú tâm về màu sắc đều được gọi là “nhỏ bé, đẹp đẽ và xấu xí”, và cũng cần được hiểu là “vô lượng.”
Atthi hi eso pariyāyo ‘‘parittāni abhibhuyya tāni ce kadāci vaṇṇavasena ābhujitāni honti suvaṇṇadubbaṇṇāni abhibhuyyā’’ti.
For there is indeed this method: ‘Having overcome the small forms, if they are sometimes adverted to by way of color, having overcome the beautiful or ugly ones.’
Thật vậy, có một cách nói: “chế ngự những cái nhỏ bé, và nếu đôi khi chúng được chú tâm theo màu sắc, thì chế ngự những cái đẹp đẽ và xấu xí.”
Pariyāyakathā hi suttantadesanāti.
For the teaching in the Suttanta is a teaching by method.
Vì cách nói theo phương tiện là sự thuyết pháp trong kinh tạng.
Abhidhamme pana nippariyāyadesanattā vaṇṇābhogarahitāni visuṃ vuttāni, tathā sahitāni.
In the Abhidhamma, however, because it is a direct teaching, those without color advertence are stated separately, and similarly those with it.
Tuy nhiên, trong Abhidhamma, vì là sự thuyết pháp không theo phương tiện, nên những sắc không có sự chú tâm về màu sắc được nói riêng, và những sắc có sự chú tâm về màu sắc cũng vậy.
Atthi hi ubhayattha abhibhavanapariyāyoti ‘‘ajjhattaṃ rūpasaññī’’tiādinā paṭhamadutiyaabhibhāyatanesu paṭhamavimokkho, tatiyacatutthābhibhāyatanesu dutiyavimokkho, vaṇṇābhibhāyatanesu tatiyavimokkho ca abhibhavanappavattito saṅgahito, abhidhamme pana nippariyāyadesanattā vimokkhābhibhāyatanāni asaṅkarato dassetuṃ vimokkhe vajjetvā abhibhāyatanāni kathitāni, sabbāni ca vimokkhakiccāni jhānāni vimokkhadesanāyaṃ vuttāni.
For there is a method of overcoming in both cases, so the first and second vimokkhas are included in the first and second abhibhāyatanas, the second vimokkha in the third and fourth abhibhāyatanas, and the third vimokkha in the color abhibhāyatanas, due to the prevalence of overcoming. In the Abhidhamma, however, because it is a direct teaching, the vimokkhas and abhibhāyatanas are described separately to show their distinctness, and all jhānas that perform the function of vimokkha are mentioned in the teaching on vimokkha.
Thật vậy, vì có phương tiện chế ngự ở cả hai nơi, nên giải thoát thứ nhất được bao gồm trong hai thắng xứ đầu tiên với “người có sắc tưởng bên trong” v.v., giải thoát thứ hai trong thắng xứ thứ ba và thứ tư, và giải thoát thứ ba trong các thắng xứ về màu sắc, vì sự chế ngự diễn ra. Tuy nhiên, trong Abhidhamma, vì là sự thuyết pháp không theo phương tiện, để trình bày các giải thoát và thắng xứ mà không lẫn lộn, các thắng xứ đã được nói đến mà không đề cập đến giải thoát, và tất cả các thiền định có công việc giải thoát đều được nói đến trong sự thuyết pháp về giải thoát.
Tadetaṃ ‘‘ajjhattaṃ rūpasaññī’’ti āgatassa abhibhāyatanadvayassa abhidhamme abhibhāyatanesu avacanato ‘‘rūpī rūpāni passatī’’tiādīnañca sabbavimokkhakiccasādhāraṇavacanabhāvato vavatthānaṃ katanti viññāyati.
It is understood that this distinction is made because the two abhibhāyatanas mentioned as ‘internally perceiving form’ are not mentioned among the abhibhāyatanas in the Abhidhamma, and because phrases like ‘seeing forms while having form’ are common to all vimokkha functions.
Và điều này được hiểu là sự phân biệt đã được thực hiện vì hai thắng xứ được đề cập là “người có sắc tưởng bên trong” không được nói đến trong các thắng xứ trong Abhidhamma, và vì “người có sắc thấy các sắc” v.v. là những lời nói chung cho tất cả các công việc giải thoát.
‘‘Ajjhattarūpānaṃ anabhibhavanīyato’’ti idaṃ abhidhamme katthacipi ‘‘ajjhattaṃ rūpāni passatī’’ti avatvā sabbattha yaṃ vuttaṃ ‘‘bahiddhārūpāni passatī’’ti, tassa kāraṇavacanaṃ.
The statement ‘because internal forms are not to be overcome’ is the reason for what is said everywhere in the Abhidhamma—‘sees external forms’—without ever saying ‘sees internal forms.’
“Vì các sắc bên trong không thể bị chế ngự” là lý do cho việc Abhidhamma không nói “thấy các sắc bên trong” ở bất cứ đâu, mà luôn nói “thấy các sắc bên ngoài.”
Tena yaṃ aññahetukaṃ, taṃ tena hetunā vuttaṃ, yaṃ pana desanāvilāsahetukaṃ ajjhattaṃ arūpasaññitāya eva abhidhamme vacanaṃ, na tassa aññaṃ kāraṇaṃ maggitabbanti dasseti.
This shows that what is due to another cause is stated with that cause, but for the mention of ‘internally perceiving no form’ in the Abhidhamma, which is due to a stylistic variation in the teaching, no other cause should be sought.
Điều đó cho thấy rằng điều gì có nguyên nhân khác thì được nói theo nguyên nhân đó, còn việc chỉ nói về sự không có sắc tưởng bên trong trong Abhidhamma, điều đó có nguyên nhân là phong cách thuyết pháp, không cần tìm kiếm nguyên nhân nào khác.
Ajjhattarūpānaṃ anabhibhavanīyatā ca tesaṃ bahiddhārūpānaṃ viya avibhūtattā, desanāvilāso ca yathāvuttavavatthānavasena veditabbo, veneyyajjhāsayavasena vijjamānapariyāyakathanabhāvato.
The non-overcomability of internal forms is due to their not being distinct like external forms, and the stylistic variation in the teaching is to be understood in terms of the aforementioned distinction, as it is a statement of existing methods based on the disposition of trainees.
Và sự không thể chế ngự của các sắc bên trong là do chúng không rõ ràng như các sắc bên ngoài. Và phong cách thuyết pháp cần được hiểu theo sự phân biệt đã nói, vì nó là sự thuyết pháp theo phương tiện hiện có tùy theo khuynh hướng của người được giáo hóa.
‘‘Suvaṇṇadubbaṇṇānī’’ti eteneva siddhattā nīlādiabhibhāyatanāni na vattabbānīti ce?
If it is asked whether the abhibhāyatanas of blue, etc., need not be stated, since it is already established by ‘beautiful or ugly’?
Nếu nói rằng các thắng xứ về màu xanh v.v. không cần được nói đến vì đã được thành tựu bằng “đẹp đẽ và xấu xí” rồi sao?
Na, nīlādīsu katādhikārānaṃ nīlādibhāvasseva abhibhavanakāraṇattā.
No, because for those who have developed their practice in blue, etc., the very nature of blue, etc., is the cause of overcoming.
Không, vì đối với những người đã thực hành về màu xanh v.v., chính trạng thái màu xanh v.v. là nguyên nhân của sự chế ngự.
Na hi tesaṃ parisuddhāparisuddhavaṇṇānaṃ parittatā tadappamāṇatā vā abhibhavanakāraṇaṃ, atha kho nīlādibhāvo evāti.
Indeed, the smallness or immeasurability of these pure or impure colors is not the cause of their overcoming; rather, it is their being blue, etc.
Đối với họ, sự nhỏ bé hay sự vô lượng của các màu sắc trong sạch hay không trong sạch không phải là nguyên nhân của sự chế ngự, mà chính trạng thái màu xanh v.v. mới là nguyên nhân.
Etesu ca parittādikasiṇarūpesu yaṃ caritassa imāni abhibhāyatanāni ijjhanti, taṃ dassetuṃ ‘‘imesu panā’’tiādi vuttaṃ.
And to show which of these kasiṇa forms, such as the small ones, these abhibhāyatana are successful for a particular temperament, the passage beginning with "But among these..." was stated.
Và để chỉ ra rằng trong số các sắc kasina nhỏ bé v.v. này, những thắng xứ nào phù hợp với tánh hạnh của người đó, thì “trong số này” v.v. đã được nói đến.
Sabbasaṅgāhikavasenāti sakalanīlavaṇṇanīlanidassananīlanibhāsānaṃ sādhāraṇavasena.
By way of all-inclusiveness means by way of commonality of all blue color, blue appearance, and blue radiance.
Theo cách bao gồm tất cả nghĩa là theo cách chung cho tất cả màu xanh, sự trình bày màu xanh, và ánh sáng màu xanh.
Vaṇṇavasenāti sabhāvavaṇṇavasena.
By way of color means by way of natural color.
Theo màu sắc nghĩa là theo màu sắc tự nhiên.
Nidassanavasenāti passitabbatāvasena.
By way of appearance means by way of being visible.
Theo sự trình bày nghĩa là theo khả năng được thấy.
Obhāsavasenāti sappabhāsatāya avabhāsanavasena.
By way of radiance means by way of illuminating with brightness.
Theo ánh sáng nghĩa là theo sự chiếu sáng với ánh sáng.
Umāpupphanti atasipupphaṃ.
Umā flower means the flax flower.
Umāpupphaṃ là hoa lanh.
Nīlameva hoti vaṇṇasaṅkarābhāvato.
It is indeed blue due to the absence of mixed colors.
Chỉ là màu xanh vì không có sự pha trộn màu sắc.
Bārāṇasiyaṃ bhavanti bārāṇasiyaṃ samuṭṭhitaṃ.
Existing in Bārāṇasī means arisen in Bārāṇasī.
Sinh ra ở Bārāṇasī nghĩa là khởi lên ở Bārāṇasī.
250. Sakalaṭṭhenāti (dī. ni. ṭī. 3.346; a. ni. ṭī. 3.10.25) sakalabhāvena, asubhanimittādīsu viya ekadese aṭṭhatvā anavasesato gahetabbaṭṭhenāti attho.
In the sense of entirety means in the sense of wholeness, meaning it should be taken completely without remainder, not just partially as in the case of the unpleasant signs.
250. Theo toàn thể (Dī. Nī. Ṭī. 3.346; A. Nī. Ṭī. 3.10.25) nghĩa là theo toàn bộ, không dừng lại ở một phần như trong tướng bất tịnh v.v., mà theo cách cần được nắm giữ một cách trọn vẹn.
Yathā khettaṃ sassānaṃ uppattiṭṭhānaṃ vaḍḍhiṭṭhānañca, evameva taṃtaṃsampayuttadhammānanti āha ‘‘khettaṭṭhenā’’ti.
Just as a field is the place of origin and growth for crops, so too for the respective associated qualities, thus it says "in the sense of a field."
Như ruộng là nơi sinh khởi và phát triển của mùa màng, cũng vậy đối với các pháp tương ưng đó, nên đã nói “theo nghĩa là ruộng.”
Paricchinditvāti idaṃ uddhaṃ adho tiriyanti yojetabbaṃ.
Having delimited should be construed as upwards, downwards, and across.
Phân định điều này cần được phối hợp với trên, dưới, và ngang.
Paricchinditvā eva hi sabbattha kasiṇaṃ vaḍḍhetabbaṃ.
Indeed, having delimited it, the kasiṇa should be expanded everywhere.
Quả thật, sau khi giới hạn, kasiṇa nên được phát triển ở khắp mọi nơi.
Tena tena kāraṇenāti upariādīsu tena tena kasiṇena.
" By this and that reason" refers to this and that kasiṇa in the contexts mentioned above.
"Do lý do này, do lý do kia" có nghĩa là bởi kasiṇa này, bởi kasiṇa kia trong các trường hợp ở trên và tương tự.
Yathā kinti āha – ‘‘ālokamiva rūpadassanakāmo’’ti, yathā dibbacakkhunā uddhaṃ ce rūpaṃ daṭṭhukāmo, uddhaṃ ālokaṃ pasāreti, adho ce, adho, samantato ce rūpaṃ daṭṭhukāmo, samantato ālokaṃ pasāreti, evaṃ sabbakasiṇanti attho.
As it is said – " like one wishing to see a form with light," just as if one wishes to see a form upwards with the divine eye, one projects light upwards; if downwards, downwards; if one wishes to see a form all around, one projects light all around; this is the meaning of all kasiṇas.
Ngài nói "như người muốn thấy sắc qua ánh sáng" là để giải thích cách thức: như người muốn thấy sắc bằng thiên nhãn, nếu muốn thấy sắc ở trên thì phóng ánh sáng lên trên, nếu muốn thấy ở dưới thì phóng xuống dưới, nếu muốn thấy sắc ở khắp mọi phía thì phóng ánh sáng khắp mọi phía, ý nói tất cả các kasiṇa cũng vậy.
Ekassāti pathavīkasiṇādīsu ekekassa.
" Of one" refers to each one among earth kasiṇa and so forth.
"Của một" có nghĩa là của từng kasiṇa một trong các kasiṇa đất, v.v.
Aññabhāvānupagamanatthanti aññakasiṇabhāvānupagamanadīpanatthaṃ, aññassa vā kasiṇabhāvānupagamanadīpanatthaṃ.
" So that it does not assume another nature" means for the purpose of showing that it does not assume the nature of another kasiṇa, or for the purpose of showing that another does not assume the nature of the kasiṇa.
"Để hiển thị sự không đạt đến trạng thái khác" là để hiển thị sự không đạt đến trạng thái kasiṇa khác, hoặc để hiển thị sự không đạt đến trạng thái kasiṇa của cái khác.
Na hi aññena pasāritakasiṇaṃ tato aññena pasāritakasiṇabhāvaṃ upagacchati, evampi nesaṃ aññakasiṇasambhedābhāvo veditabbo.
Indeed, a kasiṇa expanded by one element does not assume the nature of a kasiṇa expanded by another element; in this way, their non-mixture with other kasiṇas should be understood.
Quả thật, kasiṇa được phóng bởi cái này không đạt đến trạng thái kasiṇa được phóng bởi cái khác; như vậy, sự không lẫn lộn với kasiṇa khác của chúng nên được hiểu.
Na aññaṃ pathavīādi.
" Not another" refers to earth and so forth.
"Không phải cái khác" là đất, v.v.
Na hi udakena ṭhitaṭṭhāne sasambhārapathavī atthi.
Indeed, there is no earth with its constituents in the place where water exists.
Quả thật, không có đất với các thành phần của nó ở nơi nước đã an trú.
Aññakasiṇasambhedoti āpokasiṇādinā saṅkaro.
" Mixture with other kasiṇas" means admixture with water kasiṇa and so forth.
"Sự lẫn lộn kasiṇa khác" là sự pha trộn với kasiṇa nước, v.v.
Sabbatthāti sabbesu sesakasiṇesu.
" Everywhere" refers to all other kasiṇas.
"Ở khắp mọi nơi" có nghĩa là ở tất cả các kasiṇa còn lại.
Ekadese aṭṭhatvā anavasesapharaṇaṃ pamāṇassa aggahaṇato appamāṇaṃ.
Since it does not remain in one limited place but pervades without limit, and its measure is not grasped, it is " immeasurable".
Sự lan tỏa không giới hạn mà không dừng lại ở một phần, do không nắm bắt được kích thước, được gọi là "vô lượng".
Teneva hi nesaṃ kasiṇasamaññā.
For that very reason, they are called kasiṇas.
Chính vì thế mà chúng có tên gọi là kasiṇa.
Tathā hi ‘‘tañhī’’tiādimāha.
Thus, it is said, " Indeed, that..." and so forth.
Vì vậy, Ngài nói "Bởi vì nó" và tương tự.
Tattha cetasā pharantoti bhāvanācittena ārammaṇaṃ karonto.
Therein, " pervading with the mind" means making it an object with the meditation-mind.
Ở đó, "người lan tỏa bằng tâm" có nghĩa là người lấy đối tượng làm tâm thiền định.
Bhāvanācittañhi kasiṇaṃ parittaṃ vā vipulaṃ vā sakalameva manasi karoti.
For the meditation-mind perceives the entire kasiṇa, whether small or vast.
Quả thật, tâm thiền định quán sát toàn bộ kasiṇa, dù nhỏ hay lớn.
Kasiṇugghāṭimākāse pavattaṃ viññāṇaṃ pharaṇaappamāṇavasena ‘‘viññāṇakasiṇa’’nti vuttaṃ.
The consciousness arising in the space exposed by a kasiṇa is called "consciousness kasiṇa" due to its pervasive and immeasurable nature.
"Thức vận hành trong không gian được mở rộng bởi kasiṇa" được gọi là "thức kasiṇa" theo nghĩa lan tỏa và vô lượng.
Tathā hi taṃ ‘‘viññāṇa’’nti vuccati.
Thus, it is called "consciousness".
Vì vậy, nó được gọi là "thức".
Kasiṇavasenāti ugghāṭitakasiṇavasena kasiṇugghāṭimākāse uddhaṃadhotiriyatā veditabbā.
The upward, downward, and horizontal directions in the space exposed by a kasiṇa should be understood according to the kasiṇa exposed.
"Theo kasiṇa" có nghĩa là theo kasiṇa đã được mở rộng, nên biết sự trên-dưới và ngang-dọc trong không gian được mở rộng bởi kasiṇa.
Yattakañhi ṭhānaṃ kasiṇaṃ pasāritaṃ, tattakaṃ ākāsabhāvanāvasena ākāsaṃ hotīti.
For as much space as the kasiṇa is expanded, so much becomes space through the meditation of space.
Quả thật, bao nhiêu chỗ kasiṇa được phóng ra, bấy nhiêu chỗ trở thành không gian theo cách quán không gian.
Evaṃ yattakaṃ ṭhānaṃ ākāsaṃ hutvā upaṭṭhitaṃ, tattakaṃ ākāsameva hutvā viññāṇassa pavattanato āgamanavasena viññāṇakasiṇepi uddhaṃadhotiriyatā vuttāti ‘‘kasiṇugghāṭimākāsavasena tattha pavattaviññāṇe uddhaṃadhotiriyatā veditabbā’’ti āha.
Thus, the upward, downward, and horizontal directions are mentioned for the consciousness kasiṇa in the sense that consciousness arises from the space having become as much as it has appeared as space; hence it is said, " the upward, downward, and horizontal directions for the consciousness arising therein should be understood according to the space exposed by the kasiṇa."
Như vậy, bao nhiêu chỗ đã trở thành không gian và hiện hữu, bấy nhiêu chỗ vẫn là không gian, và do sự vận hành của thức mà đến, nên sự trên-dưới và ngang-dọc cũng được nói đến trong thức kasiṇa. Do đó, Ngài nói: "Sự trên-dưới và ngang-dọc trong thức vận hành ở đó theo không gian được mở rộng bởi kasiṇa nên được hiểu".
252. Vuttoyeva vammikasutte.
Already mentioned in the Vammika Sutta.
252. "Đã được nói" trong kinh Vammika.
Nissitañca chavatthunissitattā vipassanāñāṇassa.
Dependent, because insight-knowledge is dependent on the six bases.
"Và nương tựa" vì tuệ quán nương tựa vào sáu đối tượng.
Paṭibaddhañca tena vinā appavattanato kāyasaññitānaṃ rūpadhammānaṃ ārammaṇakaraṇato ca.
Connected, because it does not arise without that, and because it makes corporeal phenomena, which are rooted in the body, its object.
"Và ràng buộc" vì không vận hành nếu không có nó, và vì lấy các pháp sắc được gọi là thân làm đối tượng.
Suṭṭhu bhāti obhāsatīti vā subho.
Or, that which shines brightly, or illuminates, is subha (beautiful/auspicious).
Nó chiếu sáng rực rỡ, tỏa sáng rực rỡ, nên là "đẹp (subho)".
Kuruvindajātiādijātivisesopi maṇi ākarapārisuddhimūlako evāti āha ‘‘suparisuddhaākarasamuṭṭhito’’ti.
A jewel of the Kuruvinda species and other specific species also originates from a perfectly pure mine, hence it is said, " originating from a perfectly pure mine".
Viên ngọc quý có nhiều loại như Kuruvinda, v.v., cũng có nguồn gốc từ sự tinh khiết của mỏ, nên Ngài nói "có nguồn gốc từ mỏ rất tinh khiết".
Dosanīharaṇavasena parikammanipphattīti āha ‘‘suṭṭhu kataparikammo apanītapāsāṇasakkharo’’ti.
The completion of preparation is in the sense of removing impurities, hence it is said, " well-prepared, with stones and gravel removed".
Sự hoàn thành của việc chuẩn bị là theo cách loại bỏ lỗi, nên Ngài nói "đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, đã loại bỏ đá sỏi".
Dhovanavedhanādīhīti catūsu pāsāṇesu dhovanena ceva kāḷakādiapaharaṇatthāya suttena āvunanatthāya ca vijjhanena.
" By washing, piercing, and so forth" means by washing, and by piercing for the purpose of removing blackish stains and for stringing with a thread in four stones.
"Bằng cách rửa, khoan, v.v." có nghĩa là bằng cách rửa bốn viên đá, và bằng cách khoan để loại bỏ màu đen, v.v., và để luồn chỉ.
Tāpasaṇhakaraṇādīnaṃ saṅgaho ādi-saddena.
The word "and so forth" includes heating, polishing, and other processes.
Từ "v.v." bao gồm việc nung nóng, mài giũa, v.v.
Vaṇṇasampattinti suttassa vaṇṇasampattiṃ.
" Perfection of color" refers to the perfection of the thread's color.
"Sự hoàn hảo về màu sắc" có nghĩa là sự hoàn hảo về màu sắc của sợi chỉ.
Maṇi viya karajakāyo paccavekkhitabbato.
The body born of karma is like a jewel, because it is to be contemplated.
"Thân do nghiệp sinh ra như viên ngọc" vì nó nên được quán sát.
Āvutasuttaṃ viya vipassanāñāṇaṃ anupavisitvā ṭhitattā.
Insight-knowledge is like a strung thread, because it remains pervading.
"Tuệ quán như sợi chỉ đã được luồn" vì nó đã đi vào và an trú.
Cakkhumā puriso viya vipassanālābhī bhikkhu sammadeva tassa dassanato.
The bhikkhu who has attained insight is like a man with eyes, because he sees it correctly.
"Vị Tỷ-kheo đạt được tuệ quán như người có mắt" vì sự thấy biết đúng đắn của vị ấy.
Tadārammaṇānanti rūpadhammārammaṇānaṃ.
" Those objects" refers to the objects of material phenomena.
"Những đối tượng đó" có nghĩa là những đối tượng của các pháp sắc.
Phassapañcamakacittacetasikaggahaṇena gahitadhammāpi vipassanācittuppādapariyāpannā evāti veditabbaṃ.
It should be understood that the phenomena grasped by the comprehension of contact-pancaka (contact and its four concomitants) and mental factors are also included within the arising of insight-consciousness.
Cũng nên hiểu rằng các pháp được nắm bắt bởi sự nắm bắt các tâm và tâm sở có xúc là thứ năm cũng thuộc về các tâm sinh khởi của tuệ quán.
Evañhi tesaṃ vipassanāñāṇagatikattā ‘‘āvutasuttaṃ viya vipassanāñāṇa’’nti vacanaṃ avirodhitaṃ hoti.
For in this way, the statement "insight-knowledge is like a strung thread" remains consistent, as these are connected to insight-knowledge.
Chỉ như vậy, việc nói "tuệ quán như sợi chỉ đã được luồn" mới không mâu thuẫn, vì chúng thuộc về tuệ quán.
Ñāṇassāti paccavekkhaṇañāṇassa.
" Of knowledge" refers to the knowledge of contemplation.
"Của tuệ" có nghĩa là của tuệ quán sát.
Yadi evaṃ ñāṇassa vasena vattabbaṃ, na puggalassāti āha ‘‘tassa panā’’tiādi.
If it should be spoken in terms of knowledge, not of a person, then it is said, " but for him..." and so forth.
Nếu vậy, nên nói về tuệ, không phải về người, nên Ngài nói "Nhưng của vị ấy" và tương tự.
Maggassa anantaraṃ, tasmā lokiyābhiññānaṃ parato chaṭṭhābhiññāya purato vattabbaṃ vipassanāñāṇaṃ.
Immediately following the path, therefore, insight-knowledge should be mentioned after the worldly abhiññās and before the sixth abhiññā.
"Ngay sau con đường", do đó, tuệ quán nên được nói sau các thắng trí thế gian và trước thắng trí thứ sáu.
Evaṃ santepīti yadipāyaṃ ñāṇānupubbaṭṭhiti, evaṃ santepi etassa antarā vāro natthīti pañcasu lokiyābhiññāsu kathitāsu ākaṅkheyyasuttādīsu (ma. ni. 1.64 ādayo) viya chaṭṭhābhiññā kathetabbāti etassa anabhiññālakkhaṇassa vipassanāñāṇassa tāsaṃ antarā vāro na hoti, tasmā tattha avasarābhāvato idheva rūpāvacaracatutthajjhānānantarameva dassitaṃ vipassanāñāṇaṃ.
" Even if this is so" means, even if this is the sequential order of knowledges, " there is no interval for this" – for this insight-knowledge, which is not characterized by higher knowledge, there is no interval among those five worldly abhiññās (as mentioned in the Ākaṅkheyyasutta and so forth); therefore, due to the absence of opportunity there, insight-knowledge is shown here immediately after the fourth rūpavacara jhāna.
"Mặc dù có như vậy" có nghĩa là nếu đây là sự sắp xếp tuần tự của các tuệ, thì mặc dù có như vậy, "không có lượt giữa cho tuệ này", tức là khi năm thắng trí thế gian đã được nói đến, như trong kinh Ākaṅkheyya, v.v. (Ma. Ni. 1.64 và tương tự), thắng trí thứ sáu nên được nói đến, nhưng tuệ quán này, không có đặc tính của thắng trí, không có lượt giữa cho chúng. Do đó, vì không có cơ hội ở đó, tuệ quán đã được trình bày ngay sau thiền thứ tư sắc giới ở đây.
Yasmā cāti ca-saddo samuccayattho.
" And since" – the word " ca" has the meaning of conjunction.
"Và bởi vì" từ "ca" (và) có nghĩa là tập hợp.
Tena na kevalaṃ tadeva, atha kho idampi kāraṇaṃ vipassanāñāṇassa idheva dassaneti imamatthaṃ dīpeti.
Thereby, it shows that not only that, but also this is the reason for showing insight-knowledge precisely here.
Với điều đó, nó chỉ ra ý nghĩa rằng không chỉ điều đó, mà đây cũng là lý do để trình bày tuệ quán ở đây.
Dibbena cakkhunā bheravarūpaṃ passatoti ettha iddhividhañāṇena bheravaṃ rūpaṃ nimminitvā cakkhunā passatoti vattabbaṃ, evampi abhiññālābhino apariññāṇavatthukassa bhayasantāso uppajjati uccavālikavāsīmahānāgattherassa viya.
Here, " seeing a frightful form with the divine eye" should be understood as creating a frightful form with the knowledge of psychic power and then seeing it with the eye; even in this way, fear and terror arise in one who has attained abhiññā but whose basis of perfect understanding is incomplete, like the Elder Mahānāga, who resided in Uccavālika.
Ở đây, "người nhìn thấy hình dạng đáng sợ bằng thiên nhãn" nên được nói là người tạo ra hình dạng đáng sợ bằng thần thông và nhìn thấy bằng mắt. Ngay cả như vậy, sự sợ hãi và kinh hoàng cũng phát sinh ở người đạt được thắng trí mà không có đối tượng quán sát, như trưởng lão Mahānāga sống ở Uccavālika.
Idhāpīti imasmiṃ vipassanāñāṇepi, na satipaṭṭhānādīsu evāti adhippāyo.
" Also here" means also in this insight-knowledge, and not only in satipaṭṭhāna and so forth; this is the intention.
"Ở đây cũng vậy" có nghĩa là ở tuệ quán này, không phải chỉ ở niệm xứ, v.v., đó là ý định.
253. Manomayiddhiyaṃ ciṇṇavasitāya abhiññā vosānapāramippattatā veditabbāti yojanā.
The sentence means that the attainment of mastery and perfection in abhiññā should be understood through the practice of mental formations.
253. Nên hiểu rằng sự thành thạo trong thần thông do ý tạo ra là sự đạt đến sự hoàn hảo của thắng trí.
Manena nibbattanti abhiññāmanena nibbattitaṃ.
" Formed by the mind" means formed by the abhiññā-mind.
"Được tạo ra bằng ý" có nghĩa là được tạo ra bằng tâm thắng trí.
Taṃ sadisabhāvadassanatthamevāti saṇṭhānatopi vaṇṇatopi avayavavisesatopi sadisabhāvadassanatthameva.
" Precisely for showing its similar nature" means for showing its similar nature in terms of shape, color, and specific parts.
"Chỉ để hiển thị sự giống nhau" có nghĩa là chỉ để hiển thị sự giống nhau về hình dạng, màu sắc và các chi tiết bộ phận.
Sajātiyaṃ ṭhito, na nāgiddhiyā aññajātirūpo.
Remaining in its own species, not of another species by the psychic power of a Nāga.
"Đứng vững trong cùng một loại", không phải là một hình dạng khác loại với thần thông của loài rắn.
Suparikammakatamattikādayo viya iddhividhañāṇaṃ vikubbanakiriyāya nissayabhāvato.
The knowledge of psychic power is like well-prepared clay and so forth, because it serves as the basis for the act of transformation.
"Tuệ thần thông như đất sét đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, v.v." vì nó là cơ sở cho hành động biến hóa.
256. Mando uttānaseyyakadārakopi ‘‘daharo’’ti vuccatīti tato visesanatthaṃ ‘‘yuvā’’ti vuttaṃ.
A sluggish child lying on its back, even if young, is called " daharo" (young); therefore, to differentiate, " yuvā" (youthful) is said.
256. Một đứa trẻ sơ sinh yếu ớt cũng được gọi là "daharo" (trẻ nhỏ), nên từ "yuvā" (thanh niên) được nói để phân biệt.
Yuvāpi koci anicchanato amaṇḍanasīlo hotīti tato visesanatthaṃ ‘‘maṇḍanakajātiko’’ti vuttaṃ.
Some young people, unwilling, are not fond of adornment; therefore, to differentiate, " maṇḍanakajātiko" (fond of adornment) is said.
Một thanh niên nào đó có thể không thích trang điểm, nên từ "maṇḍanakajātiko" (có tính chất thích trang điểm) được nói để phân biệt.
Tena vuttaṃ ‘‘yuvāpī’’tiādi.
Thus, it is said, " even though youthful" and so forth.
Vì vậy, Ngài nói "ngay cả một thanh niên" và tương tự.
Kāḷatilappamāṇā bindavo kāḷatilakāni.
Spots the size of black sesame seeds are kāḷatilakāni (black sesame marks).
Những chấm đen bằng hạt mè đen là "những nốt ruồi đen".
Nātikammāsatilappamāṇā bindavo tilakāni.
Spots not exceeding the size of sesame seeds are tilakāni (sesame marks).
Những chấm không quá lớn bằng hạt mè là "những nốt ruồi".
Vaṅkaṃ nāma piyaṅgaṃ.
Vaṅka is a kind of dark spot (piyaṅgu).
"Vaṅka" có nghĩa là cây piyaṅgu.
Yobbanapīḷakādayo mukhadūsipīḷakā.
Adolescent pimples and so forth are mukhadūsipīḷakā (face-disfiguring pimples).
Mụn nhọt tuổi dậy thì, v.v., là "mụn nhọt làm xấu mặt".
Mukhagato doso mukhadoso, lakkhaṇavacanañcetaṃ mukhe adosassapi pākaṭabhāvassa adhippetattā.
A defect on the face is mukhadoso (facial blemish), and this is a descriptive term, as it is intended to express the clear appearance of even the absence of a defect on the face.
Lỗi trên mặt là "mukhadoso" (lỗi mặt), và đây là một từ chỉ đặc điểm, vì sự rõ ràng của việc không có lỗi trên mặt cũng được ngụ ý.
Yathā vā mukhe doso, evaṃ mukhe adosopi mukhadoso saralopena, mukhadoso ca mukhadoso ca mukhadosoti ekasesanayenapettha attho daṭṭhabbo.
Or, just as a defect on the face is mukhadoso, so too the absence of a defect on the face is mukhadoso by elision of the a, and mukhadoso and mukhadoso is mukhadoso by the principle of ekasesa; this meaning should be understood here.
Hoặc, như lỗi trên mặt, thì việc không có lỗi trên mặt cũng là mukhadoso do sự lược bỏ nguyên âm, và ý nghĩa ở đây nên được hiểu theo cách hợp nhất rằng mukhadoso và mukhadoso là mukhadoso.
Evañhi paresaṃ soḷasavidhaṃ cittaṃ pākaṭaṃ hotīti vacanaṃ samatthitaṃ hoti.
Thus, the statement " the sixteen kinds of minds of others become manifest" is supported.
Chỉ như vậy, câu "tâm của người khác gồm mười sáu loại trở nên rõ ràng" mới được chứng minh.
259. Paṭipadāvasenāti yathārahaṃ samathavipassanāmaggapaṭipadāvasena.
" By way of path" means by way of the path of tranquility and insight, as appropriate.
259. "Theo con đường" có nghĩa là theo con đường Samatha và Vipassanā một cách thích hợp.
Aṭṭhasu koṭṭhāsesūti satipaṭṭhānādīsu bodhipakkhiyadhammakoṭṭhāsesu, vimokkhakoṭṭhāsesu vāti imesu aṭṭhasu koṭṭhāsesu.
" In the eight constituents" refers to the constituents of the factors of awakening, such as satipaṭṭhāna, or in the constituents of liberation; in these eight constituents.
"Trong tám phần" có nghĩa là trong các phần của pháp giác ngộ như niệm xứ, v.v., hoặc trong các phần giải thoát, tức là trong tám phần này.
Sesesūti vuttāvasesesu abhibhāyatanakoṭṭhāsādīsu.
" In the remaining ones" refers to the remaining constituents, such as the abhibhāyatana constituents.
"Trong các phần còn lại" có nghĩa là trong các phần còn lại đã được nói đến như các phần của thắng xứ, v.v.
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Những điều còn lại chỉ dễ hiểu thôi.
260. Uggahitunti sikkhituṃ.
260. Uggahituṃ means to learn.
260. Uggahitu có nghĩa là để học.
Uggāhetunti sikkhāpetuṃ, pāṭhato attanā yathāuggahitamatthaṃ tabbibhāvanatthāya uccāraṇavasena paresaṃ gāhetunti attho.
Uggāhetuṃ means to teach, that is, to enable others to grasp the meaning that one has learned from the text, by reciting it for clarification.
Uggāhetu có nghĩa là để dạy, ý là để người khác tiếp nhận ý nghĩa đã học được từ bản văn do chính mình, bằng cách nói ra để làm sáng tỏ điều đó.
Samayanti diṭṭhiṃ.
Samaya means view.
Samaya có nghĩa là tà kiến.
Sā hi saṃyojanabhāvato sameti sambandhā eti pavattati, daḷhaggahaṇabhāvato vā saṃyuttā ayanti pavattanti sattā yathābhinivesaṃ etenāti samayoti vuccati.
For it (the view) meets, connects, and continues due to its nature as a fetter; or because beings, being yoked by its firm grasp, go and proceed according to their inclinations by it, therefore it is called samaya.
Vì do có tính chất kiết sử mà nó liên kết, kết nối và tiếp diễn; hoặc do tính chất bám chấp kiên cố mà các chúng sanh bị ràng buộc và tiếp diễn theo sự chấp thủ của họ bởi điều này, nên được gọi là samaya.
Diṭṭhisaṃyojanena hi sattā ativiya bajjhantīti.
Indeed, beings are excessively bound by the fetter of views.
Vì các chúng sanh bị ràng buộc quá mức bởi kiết sử tà kiến.
Sūriyassa uggamanato atthaṅgamā ayaṃ ettako kālo rattandhakāravidhamanato divā nāma, tassa pana majjhimapahārasaññito kālo samujjalitapabhātejadahanabhāvena divā nāma.
From the rising of the sun to its setting, this much time, characterized by the dispelling of night's darkness, is called 'day'. And that time designated as the middle strike (midday) is called 'day' due to its brilliant radiant fiery nature.
Từ lúc mặt trời mọc cho đến lúc lặn, khoảng thời gian này được gọi là ban ngày do xua tan bóng tối ban đêm; còn thời điểm giữa trưa thì được gọi là ban ngày do có ánh sáng rực rỡ như lửa.
Tenāha ‘‘divasassapi divābhūte’’ti.
Therefore, it is said: 'even at midday of the day.'
Vì thế, Ngài nói “divasassapi divābhūte” (ngay cả vào ban ngày của ban ngày).
Paṭisaṃharitvāti nivattetvā.
Paṭisaṃharitvā means having withdrawn.
Paṭisaṃharitvā có nghĩa là rút lại, dừng lại.
Evaṃ cittassa paṭisaṃharaṇaṃ nāma gocarakkhette ṭhapananti āha ‘‘jhānaratisevanavasena ekībhāvaṃ gato’’ti.
Such a withdrawal of the mind, namely, establishing it in its proper sphere, is what is meant by 'having attained unification through the cultivation of jhānic delight.'
Việc rút tâm lại như vậy có nghĩa là đặt tâm vào cảnh giới của nó, nên Ngài nói “jhānaratisevanavasena ekībhāvaṃ gato” (đã đạt đến sự hợp nhất do thực hành thiền định).
Etena kāyavivekapubbakaṃ cittavivekamāha.
By this, mental solitude preceded by physical solitude is indicated.
Với điều này, Ngài nói đến sự độc cư về tâm, có trước là sự độc cư về thân.
Sīlādiguṇavisesayogato manasā sambhāvanīyā, te pana yasmā attano sīlādiguṇehi viññūnaṃ manāpā honti (kilesaaniggahassa pañcapasādāyattattā,) tasmā āha ‘‘manavaḍḍhanakāna’’ntiādi.
Deserving of estimation by mind due to being endowed with special qualities such as sīla; but since they become pleasing to the discerning due to their own qualities such as sīla (because the absence of defilements is dependent on the five sense-gratifications), therefore it is said 'those that enhance the mind' and so on.
Do có các đức tính đặc biệt như giới v.v., nên được tâm tưởng nhớ; nhưng vì những người có trí tuệ hoan hỷ với các đức tính giới v.v. của chính mình (do sự không chế ngự phiền não tùy thuộc vào năm sự hoan hỷ), nên Ngài nói “manavaḍḍhanakānaṃ” (những điều làm tăng trưởng tâm) v.v.
Tattha unnamatīti udaggaṃ hoti.
There, unnamati means becomes elevated.
Ở đó, unnamatī có nghĩa là trở nên cao cả.
Vaḍḍhatīti saddhāvasena vaḍḍhati.
Vaḍḍhati means grows, through faith.
Vaḍḍhatī có nghĩa là tăng trưởng về mặt đức tin.
Tenāha bhagavā – ‘‘anussaraṇampahaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāraṃ vadāmī’’ti (itivu. 104; saṃ. ni. 5.184).
Therefore, the Blessed One said: "I declare, monks, that recollection of those bhikkhus is of great benefit."
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói: “Này các tỳ khưu, Ta nói rằng việc hồi tưởng các tỳ khưu ấy là rất hữu ích” (Itivu. 104; Saṃ. Ni. 5.184).
261. Paññapemīti pajānanabhāvena ñāpemi tathā vavatthapemi.
261. Paññapemī means I make known by way of understanding, I thus define it.
261. Paññapemī có nghĩa là Ta làm cho biết bằng cách hiểu rõ, Ta sắp đặt như vậy.
Tenāha ‘‘dassemi ṭhapemī’’ti.
Therefore, it is said: 'I show, I establish.'
Vì thế, Ngài nói “dassemi ṭhapemī” (Ta chỉ ra, Ta sắp đặt).
Paripuṇṇakusalanti sabbaso puṇṇakusaladhammaṃ, uttamakusalanti uttamabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ pattakusaladhammaṃ.
Paripuṇṇakusalaṃ means a wholesome state fully complete in every respect; uttamakusalaṃ means a wholesome state that has attained supreme and excellent status.
Paripuṇṇakusala có nghĩa là thiện pháp hoàn toàn đầy đủ; uttamakusala có nghĩa là thiện pháp đã đạt đến trạng thái tối thượng, trạng thái ưu việt.
Ayojjhanti vādayuddhena ayodhanīyaṃ, vādayuddhaṃ hotu, tena parājayo na hotīti dasseti, tenāha ‘‘vādayuddhenā’’tiādi.
Ayojjhaṃ means unconquerable by verbal debate; it indicates that there may be verbal debate, but there is no defeat by it; therefore, it is said 'by verbal debate' and so on.
Ayojjha có nghĩa là không thể tranh luận bằng lời nói, điều này cho thấy rằng dù có tranh luận bằng lời nói thì cũng không có sự thất bại, vì thế Ngài nói “vādayuddhenā” (bằng tranh luận) v.v.
Saṃvarappahānanti pañcasu saṃvaresu yena kenaci saṃvarena saṃvaralakkhaṇaṃ pahānaṃ.
Saṃvarappahānaṃ means the abandonment characterized by restraint, by any of the five restraints.
Saṃvarappahāna có nghĩa là sự đoạn trừ đặc tính phòng hộ bằng bất kỳ sự phòng hộ nào trong năm sự phòng hộ.
Paṭisevanappahānaṃ vāti vā-saddena parivajjanappahānādiṃ saṅgaṇhāti.
Paṭisevanappahānaṃ vā—the word vā (or) includes abandonment by avoidance and so on.
Paṭisevanappahānaṃ vā (hoặc sự đoạn trừ bằng cách thọ dụng) – với từ vā (hoặc), Ngài bao gồm sự đoạn trừ bằng cách tránh né v.v.
Sesapadesūti ‘‘na bhāsatī’’tiādīsu padesu.
In the remaining passages means in passages such as "does not speak" and so on.
Trong các đoạn còn lại, tức là trong các đoạn “na bhāsatī” (không nói) v.v.
Eseva nayoti iminā ‘‘abhāsanamattameva vadatī’’ti evamādiṃ atidisati.
Eseva nayo (the same method) indicates by this that "it states merely not speaking" and so on.
Eseva nayo (cũng theo cách này) – điều này ám chỉ rằng “chỉ nói về việc không nói” v.v.
Nābhinandīti na sampaṭicchi.
Nābhinandī means did not approve.
Nābhinandī có nghĩa là không hoan hỷ.
Sāsane tiṇṇaṃ duccaritānaṃ micchājīvassa vivajjanaṃ vaṇṇīyati, ayañca evaṃ katheti, tasmā sāsanassa anulomaṃ viya vadati, vadanto ca sammāsambuddhe dhamme cassa appasādaṃ na dasseti, tasmā pasannakārampi vadatīti maññamāno tassa vādaṃ na paṭisedheti.
In the Dispensation, the avoidance of the three evil deeds and wrong livelihood is praised, and this one speaks thus; therefore, he speaks as if in accord with the Dispensation, and in speaking, he does not show his lack of faith in the Perfectly Self-Awakened One and the Dhamma; therefore, considering that he also speaks in an appreciative manner, he does not reject his statement.
Trong giáo pháp, việc tránh ba ác hạnh và tà mạng được ca ngợi, và người này nói như vậy, vì thế ông ta nói như thể thuận theo giáo pháp, và khi nói như vậy, ông ta không thể hiện sự bất tín đối với Đức Chánh Đẳng Giác và Pháp, vì thế cho rằng ông ta cũng nói với thái độ hoan hỷ, nên ông ta không bác bỏ lời nói của người ấy.
262. Yathā tassa vacanaṃ, evaṃ santeti yathā tassa paribbājakassa vacanaṃ, evaṃ samaṇabhāve sante labbhamāne.
262. Yathā tassa vacanaṃ, evaṃ sante means if the state of a recluse were such as his (the wanderer's) statement, then it would be obtainable.
262. Yathā tassa vacanaṃ, evaṃ sante có nghĩa là nếu lời nói của vị du sĩ ấy là như vậy, thì trạng thái Sa-môn có được như vậy.
Mayaṃ pana evaṃ na vadāmāti etena samaṇabhāvo nāma evaṃ na hotīti dasseti.
Mayaṃ pana evaṃ na vadāmā (but we do not say so) indicates by this that the state of a recluse is not thus.
Mayaṃ pana evaṃ na vadāmā (nhưng chúng ta không nói như vậy) – với điều này, Ngài cho thấy rằng trạng thái Sa-môn không phải là như vậy.
Yo hi dhammo yādiso, tatheva taṃ buddhā dīpenti.
For Buddhas reveal the Dhamma exactly as it is.
Phật Đà chỉ rõ Pháp đúng như bản chất của nó.
Visesañāṇaṃ na hotīti kāyavisesavisayañāṇaṃ tassa tadā natthi, yato parakāye upakkamaṃ kareyyāti dasseti, tassa pana tattha visesañāṇampi natthevāti.
Visesañāṇaṃ na hotīti (there is no special knowledge) means that he then has no knowledge concerning the specifics of another's body, which would enable him to inflict injury; it also indicates that he has no special knowledge there either.
Visesañāṇaṃ na hotī (không có trí tuệ đặc biệt) – điều này cho thấy rằng lúc đó người ấy không có trí tuệ về thân đặc biệt, để có thể tác động vào thân người khác; và người ấy cũng không có trí tuệ đặc biệt về điều đó.
Yasmā kāyapaṭibaddhaṃ kāyakammaṃ, tasmā taṃ nivattento āha ‘‘aññatra phanditamattā’’ti.
Since bodily action is bound up with the body, he states 'except for a mere tremor' to exclude it.
Vì nghiệp thân liên quan đến thân, nên khi ngăn chặn điều đó, Ngài nói “aññatra phanditamattā” (ngoài sự rung động).
Kilesasahagatacittenevāti dukkhasamphassassa asahananimittena domanassasahagatacitteneva.
Kilesasahagatacitteneva means only with a mind accompanied by defilements, that is, only with a mind accompanied by distress, due to the inability to endure the painful sensation.
Kilesasahagatacitteneva (chỉ với tâm tương ưng phiền não) có nghĩa là chỉ với tâm tương ưng ưu, do không chịu đựng được sự xúc chạm của khổ.
Dutiyavārepi eseva nayo.
The same method applies in the second instance as well.
Trong lần thứ hai cũng theo cách này.
Jighacchāpipāsadukkhassa asahananimittena domanasseneva.
Only with distress due to the inability to endure the pain of hunger and thirst.
Chỉ với ưu, do không chịu đựng được sự khổ của đói và khát.
Vikūjitamattāti ettha virūpaṃ kūjitaṃ vikūjitaṃ pubbenivāsasannissayaṃ upayaṃ, taṃ panettha rodanahasanasamuṭṭhāpakacittasahagatanti dosasahagataṃ lobhasahagatañcāti daṭṭhabbaṃ.
Here, vikūjitamattā means a distorted cry, a means to an old dwelling, and it should be understood as accompanied by defilement-driven thoughts, such as those accompanied by anger and greed, which give rise to weeping and laughing.
Vikūjitamattā (chỉ là tiếng kêu bất thường) – ở đây, tiếng kêu bất thường là sự kêu la méo mó, sự nương tựa vào tiền kiếp, sự phương tiện, điều đó ở đây được xem là tương ưng với tâm tạo ra tiếng khóc và tiếng cười, tức là tương ưng với sân và tương ưng với tham.
Cittanti kusalacittaṃ.
Cittaṃ means wholesome thought.
Citta có nghĩa là tâm thiện.
Akusalacittaṃ pana atītārammaṇaṃ pavattatīti vattabbameva natthi.
That unwholesome thought operates on past objects goes without saying.
Còn tâm bất thiện thì không cần phải nói là nó vận hành trên đối tượng quá khứ.
Saritvāti yāva na satisaṇṭhāpanā dhammā uppajjanti, tāva supinante anubhūtaṃ viya dukkhaṃ saritvā rodanti.
Saritvā means recollecting pain as if experienced in a dream until states of mindfulness arise, they weep.
Saritvā (hồi tưởng) có nghĩa là khóc khi hồi tưởng nỗi khổ như đã trải nghiệm trong giấc mơ, cho đến khi các pháp thiết lập niệm chưa sinh khởi.
Hasantīti etthāpi eseva nayo.
Hasantīti (they laugh)—the same method applies here too.
Ở đây, đối với hasantī (cười) cũng theo cách này.
Ayañca nayo ye laddhasukhārammaṇā hutvā gahitapaṭisandhikā mātukucchitopi sukheneva nikkhamanti, tesaṃ vasena vuttoti daṭṭhabbo.
And this method should be understood as spoken with reference to those who, having obtained pleasant objects, are reborn pleasantly and emerge from their mother's womb pleasantly.
Và cách này được nói đến cho những ai đã có đối tượng hạnh phúc và đã tái sanh, những người sinh ra khỏi bụng mẹ một cách hạnh phúc.
Pāyantiyāti attano janapadadesarūpena pāyantiyā.
Pāyantiyā means while drinking in the manner of her own country or region.
Pāyantiyā (khi bú) có nghĩa là khi bú theo cách của vùng đất của chính mình.
Ayampīti ājīvopi mātu aññavihitakāle ca lokassādavasena kilesasahagatacitteneva hoti.
Ayampi (this also), meaning livelihood, and at a time when the mother is otherwise engaged, is only with a mind accompanied by defilements due to worldly enjoyment.
Ayampī (điều này cũng vậy) – sự sống này cũng chỉ với tâm tương ưng phiền não vào lúc mẹ bận rộn và do sự hưởng thụ thế gian.
263. Samadhigayhāti sammā adhigatabhāvena gahetvā abhibhavitvā visesetvā visiṭṭho hutvā.
263. Samadhigayhā means having fully comprehended, having overcome, having excelled, having become distinguished.
263. Samadhigayhā có nghĩa là nắm giữ một cách đúng đắn, chế ngự, vượt trội, trở nên đặc biệt.
Khīṇāsavaṃ sandhāyāti byatirekavasena khīṇāsavaṃ sandhāya.
Khīṇāsavaṃ sandhāya means referring to the Arahant by way of exception.
Khīṇāsavaṃ sandhāyā (liên quan đến vị lậu tận) có nghĩa là liên quan đến vị lậu tận theo cách loại trừ.
Ayañhettha attho – khīṇāsavampi sotāpannakusalaṃ paññapeti sekkhabhūmiyaṃ ṭhitattā.
The meaning here is this: he declares even the Arahant's wholesome states to be those of a Stream-enterer, because he stands on the trainees' ground.
Ý nghĩa ở đây là: Ngài cũng chỉ ra thiện pháp của bậc Dự Lưu là vị lậu tận, vì vị ấy đang ở trong địa vị của bậc Hữu Học.
Sesapadesupi eseva nayo.
The same method applies in the remaining passages.
Trong các đoạn còn lại cũng theo cách này.
Tīṇi padāni nissāyāti na kāyena pāpakaṃ kammaṃ karoti, na pāpakaṃ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvatīti imāni tīṇi padāni nissāya kusalasīlamūlakā ca akusalasīlamūlakā cāti dve paṭhamacatukkā ṭhapitā.
Tīṇi padāni nissāya (by relying on three terms)—namely, one does not commit evil bodily actions, one does not speak evil words, one does not engage in evil livelihood—relying on these three terms, two initial groups of four (those based on wholesome sīla and those based on unwholesome sīla) are established.
Tīṇi padāni nissāyā (dựa vào ba từ) có nghĩa là dựa vào ba từ này: không làm ác nghiệp bằng thân, không nói lời ác, không sống bằng tà mạng, nên hai nhóm bốn pháp đầu tiên (gồm nhóm có gốc từ thiện giới và nhóm có gốc từ bất thiện giới) được thiết lập.
Ekaṃ padaṃ nissāyā ti na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappetīti imaṃ ekapadaṃ nissāya kusalasaṅkappamūlakā akusalasaṅkappamūlakā cāti ime dve pacchimacatukkā ṭhapitā.
Ekaṃ padaṃ nissāya (by relying on one term)—namely, one does not conceive evil thoughts—relying on this one term, these two latter groups of four (those based on wholesome thought and those based on unwholesome thought) are established.
Ekaṃ padaṃ nissāyā (dựa vào một từ) có nghĩa là dựa vào từ này: không khởi lên ác tư duy, nên hai nhóm bốn pháp cuối cùng (gồm nhóm có gốc từ thiện tư duy và nhóm có gốc từ bất thiện tư duy) được thiết lập.
Kuhinti kiṃnimittaṃ.
Kuhiṃ means for what reason.
Kuhiṃ có nghĩa là do nguyên nhân gì.
Kataraṃṭhānaṃ pāpuṇitvāti kiṃ kāraṇaṃ āgamma.
Kataraṃ ṭhānaṃ pāpuṇitvā means by what cause.
Kataraṃṭhānaṃ pāpuṇitvā có nghĩa là dựa vào nguyên nhân nào.
Ettheteti etthāti kāyavacīmanosucaritabhāvanāsājīvanipphattiyaṃ.
Etthete—here, meaning in the accomplishment of good conduct in body, speech, and mind, and purity of livelihood.
Etthete (ở đây) có nghĩa là trong sự thành tựu của thân, khẩu, ý thiện hạnh và sự sống.
Sā pana heṭṭhimakoṭiyā sotāpattiphalena dīpetabbāti āha ‘‘sotāpattiphale bhumma’’nti.
And this should be explained as the fruition of Stream-entry at its lowest level; thus, it is said: 'based on the fruition of Stream-entry.'
Và điều đó phải được chỉ rõ bằng quả Dự Lưu ở mức độ thấp nhất, nên Ngài nói “sotāpattiphale bhummaṃ” (nền tảng ở quả Dự Lưu).
Yasmā ājīvaṭṭhamakaṃ avasiṭṭhañca sīlaṃ pātimokkhasaṃvarasīlassa ca pārisuddhipātimokkhādhigamena sotāpattiphalappattiyā siddho hotīti āha – ‘‘pātimokkha…pe… nirujjhatī’’ti.
Since sīla, with livelihood as the eighth, and the remaining sīla, and the purity of the Pātimokkha-restraint, are perfected by the attainment of the fruition of Stream-entry through the acquisition of the Pātimokkha, it is said: 'pātimokkha…pe… ceases.'
Vì giới thứ tám là sự sống và các giới còn lại, và sự thanh tịnh của giới phòng hộ Ba-la-đề-mộc-xoa được thành tựu khi đạt đến quả Dự Lưu bằng cách chứng đắc Ba-la-đề-mộc-xoa thanh tịnh, nên Ngài nói – “pātimokkha…pe… nirujjhatī” (Ba-la-đề-mộc-xoa…v.v… diệt trừ).
‘‘Sukhasīlo dukkhasīlo’’tiādīsu viya pakatiatthasīlasaddaṃ gahetvā vuttaṃ ‘‘akusalasīla’’ntiādi.
Akusalasīlaṃ (unwholesome sīla) and so on, is stated by taking the word sīla in its ordinary sense, as in "pleasant sīla, painful sīla" and so on.
Akusalasīla (bất thiện giới) v.v. được nói đến bằng cách lấy từ sīla (giới) theo nghĩa thông thường, giống như trong “sukhasīlo dukkhasīlo” (người có giới hạnh an lạc, người có giới hạnh khổ đau) v.v.
Sīlavāti ettha vā-saddo pāsaṃsatthova veditabboti āha ‘‘sīlasampanno hotī’’ti.
In " Sīlavā," the word " vā" should be understood in the sense of praise; thus, it is said, " he is endowed with sīla."
Sīlavā (người có giới hạnh) – ở đây, từ vā cần được hiểu là mang ý nghĩa tán thán, nên đã nói ‘‘trở nên đầy đủ giới hạnh (sīlasampanno hotī)’’.
Yo sīlamatte patiṭṭhito, na samādhipaññāsu, so sīlamayadhammapūritatāya sīlamayo.
He who is established only in sīla, not in samādhi and paññā, is sīlamayo (consisting of sīla) due to being filled with qualities made of sīla.
Người nào chỉ an trú nơi giới hạnh (sīla), không phải nơi định (samādhi) và tuệ (paññā), người ấy được gọi là sīlamayo (giới hạnh đầy đủ) vì sự viên mãn các pháp giới hạnh.
Tenāha ‘‘alamettāvatā’’tiādi.
Therefore, he says, " enough with this much," and so on.
Do đó, nói rằng ‘‘alamettāvatā’’ (thế là đủ) v.v.
Yatthāti yassaṃ cetovimuttiyaṃ paññāvimuttiyañca.
Yatthā (wherein) means in which liberation of mind and liberation by wisdom.
Yatthā (nơi nào) nghĩa là trong sự giải thoát tâm (cetovimutti) và giải thoát tuệ (paññāvimutti) nào.
Tadubhayañca yasmā arahattaphale saṅgahitaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘arahattaphale bhumma’’nti.
And since both of these are included in the fruit of arahantship, it is said, " rooted in the fruit of arahantship."
Vì cả hai điều đó được bao hàm trong quả A-la-hán (arahattaphala), nên đã nói ‘‘nền tảng trong quả A-la-hán (arahattaphale bhumma)’’.
Asesaṃ nirujjhati sukhavipākabhāvassa sabbaso paṭippassambhanato.
Completely ceases due to the total pacification of the state of pleasant results.
Asesaṃ nirujjhati (diệt tận không còn sót lại) là vì sự an tịnh hoàn toàn của trạng thái quả dị thục an lạc.
Anāgāmiphalapaṭhamajjhānanti anāgāmiphalasahagataṃ paṭhamajjhānaṃ.
Anāgāmi-fruit-first-jhāna means the first jhāna accompanied by the anāgāmi-fruit.
Anāgāmiphalapaṭhamajjhānaṃ (sơ thiền quả Bất Lai) nghĩa là sơ thiền tương ưng với quả Bất Lai.
Etthāti yathāvutte paṭhamajjhāne.
Etthā (herein) means in the aforementioned first jhāna.
Ettha (ở đây) nghĩa là trong sơ thiền đã nói trên.
Ettha ca ujuvipaccanīkena paṭipakkhappahānaṃ sātisayanti paṭhamajjhānaggahaṇaṃ.
Here, the mention of the first jhāna signifies the surpassing abandonment of the opposing qualities through direct opposition.
Ở đây, sự nắm giữ sơ thiền là để chỉ sự đoạn trừ đối lập một cách mạnh mẽ bằng cách đối nghịch trực tiếp.
Tenāha ‘‘aparisesā nirujjhantī’’ti.
Therefore, it says, " they cease without remainder."
Do đó, nói rằng ‘‘aparisesā nirujjhantī’’ (diệt tận không còn sót lại).
Nekkhammasaññānaṃ kāmāvacaracittasahagatatā tassa sīlassa samuṭṭhānatā ca sampayuttanayena veditabbā.
The accompanying nature of Nekkhammasaññā (perceptions of renunciation) with sense-sphere consciousness, and the arising of that sīla (virtue) from it, should be understood in terms of their association.
Sự tương ưng của các tưởng xuất ly (nekkhammasaññā) với tâm thuộc dục giới và sự phát sinh của giới hạnh đó cần được hiểu theo phương pháp tương ưng.
271. Pañhoti ñātuṃ icchito attho, tadeva dhammadesanāya nimittabhāvato kāraṇaṃ.
271. Pañho (a question) is a matter desired to be known; this itself is the kāraṇa (cause) because it serves as the basis for a Dhamma discourse.
271. Pañho (câu hỏi) là ý nghĩa mong muốn được biết, chính điều đó là kāraṇaṃ (nguyên nhân) vì là dấu hiệu cho sự thuyết pháp.
Upaṭṭhātūti ñāṇassa gocarabhāvaṃ upagacchatu.
Upaṭṭhātu (may it occur) means may it come within the range of knowledge.
Upaṭṭhātū (hãy hiện ra) nghĩa là hãy đi vào phạm vi của tuệ (ñāṇa).
Yena kāraṇenāti yena tuyhaṃ upaṭṭhitena kāraṇena dhammadesanā upaṭṭhaheyya, taṃ pana paribbājakassa ajjhāsayavasena tathā vuttaṃ.
Yena kāraṇena (by whatever reason) means by whatever reason that has occurred to you, by which a Dhamma discourse would occur. This was said in accordance with the ascetic's disposition.
Yena kāraṇenā (do nguyên nhân nào) nghĩa là do nguyên nhân nào đã hiện ra cho ngươi mà sự thuyết pháp có thể hiện ra, điều đó được nói như vậy tùy theo chủ ý của du sĩ.
Tenāha ‘‘etena hi…pe… dīpetī’’ti.
Therefore, he says, " for by this... etc.... reveals."
Do đó, nói rằng ‘‘etena hi…pe… dīpetī’’ (bởi vì điều này… v.v… hiển bày).
Ekaṅgaṇānīti pidhānābhāvena ekaṅgaṇasadisāni.
Ekaṅgaṇānī (open courtyards) means similar to open courtyards due to the absence of concealment.
Ekaṅgaṇānī (những nơi trống trải) là những nơi giống như trống trải vì không có che đậy.
Tenāha ‘‘pākaṭānī’’ti.
Therefore, he says, " manifest."
Do đó, nói rằng ‘‘pākaṭānī’’ (rõ ràng).
Jānantoti attano tathābhāvaṃ sayaṃ jānanto.
Jānanto (knowing) means knowing one's own such state himself.
Jānanto (biết) nghĩa là tự biết trạng thái của mình như vậy.
Sakkaccaṃ sussūsatīti ‘‘tathābhūtaṃyeva maṃ tathā avocā’’ti sādaraṃ sussūsati.
Sakkaccaṃ sussūsati (listens respectfully) means he listens respectfully, thinking, "He spoke truly about me, who am indeed such."
Sakkaccaṃ sussūsatī (lắng nghe một cách cung kính) nghĩa là lắng nghe một cách tôn kính, nghĩ rằng: ‘‘Ngài đã nói về tôi đúng như vậy.’’
Tasmāti dibbacakkhulābhino anāgataṃsañāṇalābhato.
Tasmā (therefore) means due to the attainment of the divine eye and the attainment of knowledge of the future.
Tasmā (do đó) là do có được thiên nhãn (dibbacakkhu) và có được trí tuệ về vị lai (anāgataṃsañāṇa).
Evamāhāti ‘‘yo kho, udāyi, dibbena cakkhunā’’ti ārabhitvā ‘‘so vā maṃ aparantaṃ ārabbha pañhaṃ puccheyyā’’ti evaṃ avoca.
Evamāhā (thus he said) means he spoke thus, starting with "Whoever, Udāyi, with the divine eye..." and ending with "...he may question me concerning the future."
Evamāhā (đã nói như vậy) nghĩa là đã nói như vậy, bắt đầu từ ‘‘Này Udayi, người nào có thiên nhãn’’ cho đến ‘‘người ấy có thể hỏi ta một câu hỏi về vị lai’’.
Itaranti avasiṭṭhaṃ imasmiṃ ṭhāne vattabbaṃ.
Itaraṃ (the other) refers to what remains to be said in this context.
Itaraṃ (cái khác) là những gì còn lại cần được nói ở chỗ này.
Vuttanayamevāti ‘‘yo hi lābhī’’tiādinā vuttanayameva.
Vuttanayamevā (precisely the method stated) means precisely the method stated, beginning with "For whoever is an attainer," and so on.
Vuttanayamevā (chỉ theo cách đã nói) là chỉ theo cách đã nói bằng ‘‘người nào có lợi lộc’’ v.v.
Atīteti pubbenivāsānussatiñāṇassa visayabhūte atthe.
Atīte (in the past) means with regard to matters that are the object of the knowledge of recollection of past lives.
Atīte (trong quá khứ) là trong các sự việc thuộc đối tượng của túc mạng trí (pubbenivāsānussatiñāṇa).
Anāgateti anāgataṃsañāṇassa visayabhūte anāgate atthe.
Anāgate (in the future) means with regard to future matters that are the object of the knowledge of the future.
Anāgate (trong vị lai) là trong các sự việc vị lai thuộc đối tượng của vị lai trí (anāgataṃsañāṇa).
Paṃsupadese nibbattanato paṃsusamokiṇṇasarīratāya paṃsupisācakaṃ.
It is called paṃsupisācakaṃ (dust-demon) because it is born in a dusty place and its body is covered with dust.
Vì sinh ra ở nơi đất bụi và có thân thể dính đầy bụi, nên gọi là paṃsupisācakaṃ (quỷ bụi).
Ekaṃ mūlaṃ gahetvā ti dīghaso heṭṭhimantena caturaṅgulaṃ, uparimantena vidatthikaṃ rukkhagacchalatādīsu yassa kassaci ekaṃ mūlaṃ gahetvā aññajātikānaṃ adissamānakāyo hoti.
Ekaṃ mūlaṃ gahetvā (taking one root) means taking one root of any tree, bush, or creeper, four inches long at the bottom and a span long at the top, the body becomes invisible to other species.
Ekaṃ mūlaṃ gahetvā (nắm lấy một gốc cây) nghĩa là nắm lấy một gốc cây bất kỳ, dài bốn ngón tay ở phía dưới và một gang tay ở phía trên, của cây, bụi cây, dây leo v.v., thì adissamānakāyo hoti (thân thể trở nên vô hình) đối với các loài khác.
Ayaṃ kira nesaṃ jātisiddhā dhammatā.
This, it is said, is their inherent nature from birth.
Đây là một đặc tính tự nhiên đã được định sẵn của loài đó.
Tatrāti tassa mūlavasena adissamānakatāya.
Tatrā (therein) means in that state of being invisible by means of the root.
Tatrā (ở đó) nghĩa là trong trạng thái vô hình nhờ gốc cây đó.
Na dissati ñāṇena na passati.
Na dissati (is not seen) means one does not see with knowledge.
Na dissati (không thấy) nghĩa là không thấy bằng trí tuệ.
272. Na ca atthaṃ dīpeyyāti adhippetamatthaṃ sā vācā sarūpato na ca dīpeyya, kevalaṃ vācāmattamevāti adhippāyo.
272. Na ca atthaṃ dīpeyyā (and would not reveal the meaning) means that speech would not reveal the intended meaning in its true form; the intention is that it would be mere words.
272. Na ca atthaṃ dīpeyyā (và không hiển bày ý nghĩa) nghĩa là lời nói đó không hiển bày ý nghĩa mong muốn một cách rõ ràng, chỉ là lời nói suông mà thôi, đó là ý định.
Paṭiharitabbaṭṭhena parasantāne netabbaṭṭhena paṭihāriya-saddadvārena viññātabbo bhāvattho, sova pāṭihīrako niruttinayena, natthi etassa pāṭihīrakanti appāṭihīrakataṃ, ta-saddena padaṃ vaḍḍhetvā tathā vuttaṃ, aniyyānaṃ.
The inherent meaning, to be understood through the word "paṭihāriya" (a miracle), is the bringing forth, the leading into another's mind; that very meaning is pāṭihīraka (pertaining to a miracle) according to the rule of etymology. There is no such pāṭihīraka in this, so it is appāṭihīrakataṃ (without a miracle), thus stated by adding the suffix 'ta' to the word, meaning "without leading forth."
Ý nghĩa thực sự cần được hiểu qua từ paṭihāriya (phép lạ), theo nghĩa là được mang đi (paṭiharitabba) và được dẫn vào dòng tâm thức của người khác (parasantāne netabba), chính điều đó là pāṭihīraka (phép lạ) theo phương pháp ngữ nguyên (nirutti), không có pāṭihīraka này là appāṭihīrakataṃ (không có phép lạ), từ đó được nói như vậy bằng cách thêm tiếp vĩ ngữ -ta, nghĩa là không đưa đến giải thoát (aniyyānaṃ).
Tenāha ‘‘niratthakaṃ sampajjatī’’ti.
Therefore, he says, " it becomes meaningless."
Do đó, nói rằng ‘‘niratthakaṃ sampajjatī’’ (trở nên vô ích).
Subhakiṇhadevaloke khandhā viya jotetīti iminā – ‘‘dibbo rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo attā’’ti imamatthaṃ dasseti.
It shines like the aggregates in the Subhakiṇha divine realm—by this, he shows the meaning "divine, corporeal, mind-made, with all limbs and faculties, with unimpaired senses, a self."
Subhakiṇhadevaloke khandhā viya jotetī (tỏa sáng như các uẩn trong cõi trời Subhakiṇha) – điều này hiển bày ý nghĩa rằng: ‘‘Tự ngã là thần thánh, có sắc, do ý tạo ra, đầy đủ mọi chi phần, không khiếm khuyết các căn’’.
273. Saupasaggapadassa attho upasaggena vināpi viññāyatīti āha ‘‘viddheti ubbiddhe’’ti.
273. The meaning of a prefixed word is understood even without the prefix, so he says, " viddheti ubbiddhe (pierced, uplifted)."
273. Ý nghĩa của từ có tiền tố (saupasaggapada) có thể được hiểu mà không cần tiền tố, nên nói rằng ‘‘viddheti ubbiddhe’’ (viddheti là ubbiddha – được làm sạch).
Sā cassa ubbiddhatā upakkilesavigamena sucibhāvena upaṭṭhānanti āha ‘‘meghavigamena dūrībhūte’’ti.
And that state of being uplifted for him is the state of purity due to the removal of defilements, so he says, " removed by the dispersal of clouds."
Và sự làm sạch đó của nó biểu hiện bằng sự thanh tịnh do loại bỏ các cấu uế, nên nói rằng ‘‘meghavigamena dūrībhūte’’ (được làm sạch khi mây tan).
Indanīlamaṇi viya dibbati jotetīti devo, ākāso.
Devo (deity, sky) because it shines and gleams like an Indanīla gem.
Tỏa sáng như ngọc bích (indanīlamaṇi) là devo (trời), ākāso (bầu trời).
‘‘Aḍḍharattasamaye’’ti vattabbe bhummatthe vihitavacanānaṃ accantasaṃyogābhāvā upayogavacanaṃ veditabbaṃ.
In stating " aḍḍharattasamaye (at midnight)," the locative case (bhummatthe) should be understood as a case of utility, due to the absence of absolute association for words prescribed in the locative.
‘‘Aḍḍharattasamaye’’ (vào lúc nửa đêm) – cần hiểu rằng đây là cách dùng từ chỉ sự tương ưng (upayogavacana) vì không có sự liên kết tuyệt đối của các từ được đặt ở vị trí sở thuộc (bhummattha).
Puṇṇamāsiyañhi gaganamajjhassa purato vā pacchato vā ante ṭhite aḍḍharatte samayo bhinno nāma hoti, majjhe eva pana ṭhito abhinno nāma.
For at a full moon, if midnight occurs before or after the zenith of the sky, the time is considered broken; but if it is precisely at the zenith, it is unbroken.
Vào đêm trăng tròn, thời điểm nửa đêm được gọi là khác biệt nếu nó ở phía trước hoặc phía sau giữa bầu trời, nhưng nếu nó ở chính giữa thì được gọi là không khác biệt.
Tenāha ‘‘abhinne aḍḍharattasamaye’’ti.
Therefore, he says, " at unbroken midnight."
Do đó, nói rằng ‘‘abhinne aḍḍharattasamaye’’ (vào lúc nửa đêm không khác biệt).
274. Pucchāmūḷho pana jāto ‘‘ayaṃ paramo vaṇṇo’’ti gahitapadassa vidhamanena.
274. Pucchāmūḷho pana jāto (he became bewildered by the question) by refuting the statement, "This is the supreme beauty."
274. Pucchāmūḷho pana jāto (trở nên bối rối vì câu hỏi) là do sự bác bỏ từ ngữ đã được chấp nhận là ‘‘sắc thái tối thượng này’’.
Acelakapāḷinti ‘‘acelako hoti muttācāro’’tiādinayappavattaṃ (dī. ni. 1.394) acelakapaṭipattidīpakaganthaṃ, ganthasīseneva tena pakāsitavādāni vadati.
Acelakapāḷiṃ (the section on the naked ascetics) refers to the text that describes the ascetic practice of the acelaka, as found in passages like "he is a naked ascetic, with loose conduct," etc., and he relates their doctrines by the title of the text itself.
Acelakapāḷiṃ (bản kinh của người lõa thể) là văn bản nói về hạnh lõa thể (acelakapaṭipatti), bắt đầu bằng ‘‘người ấy là người lõa thể, tự do hành động’’ (Dī. Ni. 1.394), và bằng chính tiêu đề của văn bản đó, nó nói về các quan điểm được người ấy công bố.
Surāmerayapānamanuyuttapuggalassa surāpānato virati tassa kāyaṃ cittañca tāpentī saṃvattatīti surāpānavirati (tapo, soyeva guṇo. Tenāha ‘‘surāpānaviratīti attho’’ti).
For a person addicted to intoxicating drinks, abstinence from drinking serves to torment and purify his body and mind, thus it is abstinence from intoxicating drinks (tapas, which is a quality itself. Therefore, he says, "meaning abstinence from intoxicating drinks").
Sự từ bỏ uống rượu và các chất say (surāpānavirati) của người nghiện rượu, điều đó làm cho thân và tâm của người ấy nóng lên (tāpentī saṃvattatīti), đó là sự từ bỏ uống rượu (tapo, chính là đức tính đó. Do đó, nói rằng ‘‘surāpānaviratīti attho’’ – nghĩa là sự từ bỏ uống rượu).
275. Ekantaṃ accantameva sukhaṃ assāti ekantasukhaṃ.
275. Ekantasukhaṃ (solely pleasurable) means that it is absolutely, entirely pleasant for him.
275. Ekantasukhaṃ (hoàn toàn an lạc) là hoàn toàn, tuyệt đối an lạc.
Pañcasu dhammesūti ‘‘pāṇātipātā paṭiviratī’’tiādīsu pañcasu sīlācāradhammesu.
Pañcasu dhammesu (in the five qualities) means in the five virtuous practices, such as "abstinence from taking life," and so on.
Pañcasu dhammesu (trong năm pháp) là trong năm pháp giới hạnh, bắt đầu từ ‘‘từ bỏ sát sinh’’ v.v.
Na jāniṃsūti sammosena anupaṭṭhahanti tadatthaṃ na bujjhanti.
Na jāniṃsū (they did not know) means they did not comprehend the meaning, they did not awaken to it due to confusion.
Na jāniṃsū (không biết) nghĩa là không ghi nhớ một cách rõ ràng, không hiểu ý nghĩa đó.
Buddhuppādena kira vihatatejāni mahānubhāvāni mantapadāni viya bāhirakānaṃ yogāvacaraganthena saddhiṃ yogāvacarapaṭipadā nassati.
Indeed, with the arising of a Buddha, the external yogic practice (yogāvacara paṭipadā) is lost for external practitioners, along with the yogic text, like powerful incantations whose efficacy is destroyed.
Người ta nói rằng, với sự xuất hiện của Đức Phật, các thần chú (mantapada) của những người ngoại đạo, vốn có uy lực lớn, đã bị mất đi sức mạnh, và cùng với văn bản về hành thiền (yogāvacaragrantha), con đường hành thiền (yogāvacarapaṭipadā) của họ cũng bị hủy diệt.
Uggaṇhiṃsūti ‘‘pañca pubbabhāgadhamme’’tiādivacanamattaṃ uggaṇhiṃsu.
Uggaṇhiṃsū (they learned) means they learned only the words, such as "the five preliminary qualities," and so on.
Uggaṇhiṃsū (đã học) nghĩa là đã học chỉ những lời như ‘‘năm pháp phần đầu’’ v.v.
Tatiyajjhānatoti kāraṇopacārena phalaṃ vadati, phalabhūtato tatiyajjhānato.
Tatiyajjhānato (from the third jhāna) refers to the fruit by means of the cause, from the third jhāna which is the fruit.
Tatiyajjhānato (từ tam thiền) là nói về quả bằng cách dùng nhân, tatiyajjhānato (từ tam thiền) là từ tam thiền đã thành quả.
280. Saha vatthukāmena kilesakāmo garu garukātabbo etassāti kāmagaru.
280. The defiling desire along with the desire for objects is weighty, to be considered weighty by him, hence one who reveres sensual pleasures (kāmagaru).
280. Kẻ mà dục lạc phiền não (kilesakāmo) cùng với đối tượng của dục lạc (vatthukāmena) là đáng tôn trọng (garu), phải được tôn trọng (garukātabbo), thì được gọi là trọng dục (kāmagaru).
Tesveva kāmesu ninnapoṇapabbhārajjhāsayoti kāmādhimutto.
One whose inclination, tendency, and disposition are bent towards those very sensual pleasures, hence one devoted to sensual pleasures (kāmādhimutto).
Kẻ có ý hướng nghiêng về, hướng về, và thiên về chính những dục lạc đó thì được gọi là thiên về dục (kāmādhimutto).
Pabbajjāpaṭhamajjhānādikaṃ nekkhammaṃ garu garukātabbaṃ etassāti nekkhammagaru.
Renunciation, such as going forth and the first jhāna, is weighty, to be considered weighty by him, hence one who reveres renunciation (nekkhammagaru).
Kẻ mà sự xuất ly (nekkhamma) như sự xuất gia (pabbajjā) và thiền thứ nhất (paṭhamajjhāna) v.v. là đáng tôn trọng (garu), phải được tôn trọng (garukātabbaṃ), thì được gọi là trọng xuất ly (nekkhammagaru).
Tattha ninnapoṇapabbhārajjhāsayo nekkhammādhimutto svāyamattho yathā ekacce gahaṭṭhe labbhati, evaṃ ekacce anagārepīti āha ‘‘pabbajitopī’’tiādi.
One whose inclination, tendency, and disposition are bent towards that renunciation is one devoted to renunciation (nekkhammādhimutto). This meaning is found in some householders, and thus also in some homeless ones, therefore it is said, "even an ascetic" and so on.
Kẻ có ý hướng nghiêng về, hướng về, và thiên về điều đó thì được gọi là thiên về xuất ly (nekkhammādhimutto). Ý nghĩa này, cũng như được tìm thấy ở một số gia chủ, cũng được tìm thấy ở một số người xuất gia, nên Ngài nói “ngay cả người xuất gia” v.v.
Ayaṃ pana vekhanaso paribbājako.
This Vekhanasa was a wandering ascetic (paribbājaka).
Còn đây là du sĩ Vekhanasa.
So hi vekhanasatāpasapabbajjaṃ upagantvā vekhanasena iminā diṭṭhimādāya samādiyitvā ṭhitattā ‘‘vekhanaso’’ti vuccati.
He, having adopted the asceticism of a Vekhanasa, having taken up and observed this view, is called "Vekhanasa."
Vì đã thực hành sự xuất gia của khổ hạnh Vekhanasa và đã chấp nhận và giữ vững quan kiến này từ Vekhanasa, nên ông ta được gọi là “Vekhanasa”.
Yathā loko sayaṃ ekādasahi aggīhi ādittopi samāno paccakkhato anubhaviyamānaṃ sālākikaṃ aggisantāpaṃ viya anādikālānugatasammākavacarasantāpaṃ ādittatāya na sallakkheti, sammāsambuddhena pana mahākaruṇāsamussāhitamānasena ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, āditta’’nti ādittapariyāye (saṃ. ni. 4.28; mahāva. 54) desiyamāne sallakkheti, evaṃ ayampi anādikālaparibhāvitaṃ attaajjhāsaye avaṭṭhitaṃ kāmādhimuttaṃ sarasena anupadhārento satthārā – ‘‘pañca kho ime, kaccāna, kāmaguṇā’’tiādinā kāmaguṇesu kāmasukhe bhāsiyamāne ‘‘kāmādhimuttaṃ vata pabbajitassa citta’’nti upadhāressatīti āha – ‘‘imāya kathāya kathiyamānāya attano kāmādhimuttataṃ sallakkhessatī’’ti.
Just as the world, though itself ablaze with the eleven fires, does not discern its suffering from defilements, which has followed it from beginningless time, like the burning sensation of a burning stick experienced directly, but discerns it when the Supreme Buddha, whose mind is stirred by great compassion, teaches the discourse on burning (ādittapariyāya) with "All, bhikkhus, is burning"; similarly, this one, not properly investigating the disposition towards sensual pleasures settled in his own mind and cultivated from beginningless time, will discern it when the Teacher speaks about sensual qualities and sensual pleasure, saying "There are these five strands of sensual pleasure, Kaccāna," thinking, "Indeed, the mind of an ascetic is devoted to sensual pleasures." Therefore, it is said, "as this talk is being spoken, he will discern his own devotion to sensual pleasures."
Cũng như thế gian, dù tự mình bị mười một loại lửa đốt cháy, nhưng không nhận ra sự nóng bức của phiền não đã tích lũy từ vô thủy, giống như sự nóng bức của lửa sālākika được trải nghiệm trực tiếp; nhưng khi Đức Sammāsambuddha, với tâm được thúc đẩy bởi đại bi, thuyết giảng pháp môn về lửa cháy (ādittapariyāya) (Saṃ. Ni. 4.28; Mahāva. 54) “Này các tỳ khưu, tất cả đều đang cháy”, thì thế gian nhận ra. Cũng vậy, người này, không nhận thức được sự thiên về dục đã an trú trong ý hướng của mình, đã được tu tập từ vô thủy; nhưng khi Đức Đạo Sư thuyết giảng về các dục công đức và dục lạc, bắt đầu bằng “Này Kaccāna, có năm dục công đức này”, thì ông ta sẽ nhận thức rằng “Thật vậy, tâm của người xuất gia này thiên về dục”. Do đó, Ngài nói: “Khi câu chuyện này được kể, ông ta sẽ nhận ra sự thiên về dục của chính mình”.
Kāmaggasukhanti kāmetabbavatthūhi aggabhūtaṃ sukhaṃ.
Supreme sensual pleasure (kāmaggasukha) means the highest pleasure among the objects of desire.
Kāmaggasukhaṃ là hạnh phúc tối thượng từ các đối tượng đáng mong cầu.
Sabbe hi tebhūmakadhammā kāmanīyaṭṭhena kāmā, te paṭicca uppajjanasukhato nibbānasukhameva aggabhūtaṃ sukhaṃ.
All phenomena of the three realms are "sensual pleasures" in the sense of being desirable; among the pleasures arising dependent on them, Nibbāna-pleasure alone is the highest pleasure.
Tất cả các pháp ba cõi đều là các dục theo nghĩa đáng mong cầu, và hạnh phúc Niết Bàn là hạnh phúc tối thượng phát sinh từ chúng.
Yathāha – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90; a. ni. 4.34) – ‘‘nibbānaṃ paramaṃ sukha’’nti (ma. ni. 2.215, 217; dha. pa. 203) ca.
As it is said, "Whatever phenomena there are, bhikkhus, whether conditioned or unconditioned, dispassion is declared to be the highest of them" and "Nibbāna is the supreme bliss."
Như đã nói: “Này các tỳ khưu, trong tất cả các pháp hữu vi hay vô vi, sự ly tham được tuyên bố là tối thượng” (Itivu. 90; A. Ni. 4.34) và “Niết Bàn là hạnh phúc tối thượng” (Ma. Ni. 2.215, 217; Dhp. 203).
Tena vuttaṃ ‘‘nibbānaṃ adhippeta’’nti.
Therefore, it is stated, "Nibbāna is intended."
Vì thế, đã nói “Niết Bàn là điều được mong muốn”.
281. Pubbenivāsañāṇalābhino pubbantaṃ ārabbha vuccamānakathā anucchavikā tadatthassa paccakkhabhāvato, tadabhāvato vekhanasassa ananucchavikāti āha ‘‘yasmā…pe… natthī’’ti.
281. A talk concerning the past is appropriate for one who has attained the knowledge of past lives because its meaning is directly perceivable, but it is inappropriate for Vekhanasa due to his lack of it. Therefore it is said, "because... there is not."
281. Câu chuyện được kể về quá khứ (pubbanta) là phù hợp với người có được túc mạng trí (pubbenivāsañāṇa), vì điều đó là trực tiếp đối với họ; nhưng không phù hợp với Vekhanasa vì ông ta không có điều đó. Do đó, Ngài nói “vì… v.v… không có”.
Anāgatakathāya…pe… natthīti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to "talk about the future... there is not" here.
Trong “câu chuyện về vị lai… v.v… không có” cũng cùng một nguyên tắc.
Ārakkhatthāyāti devatāhi mantapadehi saha ṭhitā tattha ārakkhatthāya.
For protection (ārakkhatthāya): meaning, staying there for protection along with deities and protective verses.
Ārakkhatthāya là để bảo vệ, cùng với các thần linh và các câu thần chú.
Avijjāyāti idaṃ lakkhaṇavacanaṃ, taṃmūlakattā vā sabbakilesadhammānaṃ avijjāva gahitā.
Ignorance (avijjā) is a word indicating a characteristic, or ignorance is taken to encompass all defiling phenomena because they are rooted in it.
Avijjāyā là một từ chỉ đặc tính, hoặc vô minh được lấy làm gốc rễ của tất cả các pháp phiền não.
Jānanaṃ pahīnakilesapaccavekkhaṇañāṇena.
Knowing (jānanaṃ) is by the knowledge of reviewing abandoned defilements.
Jānanaṃ là sự hiểu biết bằng trí tuệ quán xét các phiền não đã được đoạn trừ.
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.