185. Tatthāti ekapuṇḍarīkasaññite paribbājakārāme.
185. " There" refers to the wanderers' hermitage named Ekapuṇḍarīka.
185. Tatthā (ở đó) có nghĩa là: tại tu viện của các du sĩ tên Ekapuṇḍarīka.
Anāgatapubbo lokiyasamudāhāravasena ‘‘cirassaṃ kho, bhante’’tiādinā vuccati, ayaṃ panettha āgatapubbataṃ upādāya tathā vutto.
The statement " It has been a long time, venerable sir" and so forth, in a conventional worldly sense, refers to something not previously seen; here, it is spoken thus on account of it having been seen previously.
Chưa từng đến trước đây được nói bằng cách dùng lời lẽ thế gian như "Bạch Thế Tôn, đã lâu lắm rồi"; ở đây, điều này được nói như vậy dựa trên việc đã từng đến trước đây.
Bhagavā hi kesañci vimuttijananatthaṃ, kesañci indriyaparipākatthaṃ, kesañci visesādhigamatthaṃ kadāci titthiyārāmaṃ upagacchati.
For the Blessed One sometimes approaches the hermitages of other sects to generate liberation for some, to mature the faculties of others, or for the special attainment of others.
Thế Tôn đôi khi đến các tu viện của ngoại đạo để khiến một số người đạt được giải thoát, một số người trưởng thành các căn, một số người đạt được sự thù thắng.
Ananuññāya ṭhatvāti ananujānitabbe ṭhatvā.
" Having stood without permission" means having stood in what should not be permitted.
Ananuññāya ṭhatvā (đứng mà không được phép) có nghĩa là: đứng ở nơi không được phép.
Anujānitabbaṃ siyā anaññātassa ñeyyassa abhāvato.
" Something to be permitted" due to the absence of anything unknown that is to be known.
Anujānitabbaṃ siyā (có thể được phép) vì không có điều gì chưa biết đối với bậc chưa được biết.
Yāvatakañhi ñeyyaṃ, tāvatakaṃ bhagavato ñāṇaṃ, yāvatakañca bhagavato ñāṇaṃ tāvatakaṃ ñeyyaṃ.
For as much as there is to be known, so much is the knowledge of the Blessed One; and as much as is the knowledge of the Blessed One, so much is to be known.
Thật vậy, bao nhiêu điều cần biết thì bấy nhiêu đều là trí tuệ của Thế Tôn; và bao nhiêu là trí tuệ của Thế Tôn thì bấy nhiêu là điều cần biết.
Tenevāha – ‘‘na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabba’’ntiādi (mahāni. 156; cūḷani. dhotakamāṇavapucchāniddesa 32; paṭi. ma. 1.121).
Therefore, it is said: "For him there is nothing here unseen, nor unknown, nor unknowable," and so forth.
Vì vậy, Ngài đã nói: "Không có gì chưa thấy ở đây đối với Ngài, cũng không có gì chưa biết, chưa được nhận thức" v.v... (Mahāniddesa 156; Cūḷaniddesa, Dhotakamāṇavapucchāniddesa 32; Paṭisambhidāmagga 1.121).
Sabbaññutaññāṇena hi bhagavā āvajjetvā pajānāti.
Indeed, the Blessed One knows by reflecting with omniscience.
Thật vậy, Thế Tôn bằng trí tuệ Toàn Tri, Ngài quán sát rồi biết.
Vuttañhetaṃ ‘‘āvajjanapaṭibaddhaṃ buddhassa bhagavato ñāṇa’’nti (mi. pa. 4.1.2).
For it is said: "The knowledge of the Blessed Buddha is tied to reflection."
Điều này đã được nói: "Trí tuệ của Đức Phật, bậc Thế Tôn, bị ràng buộc bởi sự quán sát" (Milindapañhā 4.1.2).
Yadi evaṃ ‘‘caraṃ samāhito nāgo, tiṭṭhaṃ nāgo samāhito’’ti (a. ni. 6.43) idaṃ suttapadaṃ kathanti?
If so, what about this Sutta passage: "A nāga walking is concentrated, a nāga standing is concentrated"?
Nếu vậy, câu kinh "Vị Nāga đi trong định, vị Nāga đứng trong định" (Aṅguttaranikāya 6.43) thì sao?
Vikkhepābhāvadīpanapadametaṃ, na anāvajjanenapi ñāṇānaṃ pavattiparidīpanaṃ.
This passage indicates the absence of distraction, not the functioning of knowledge without reflection.
Đây là một câu để chỉ ra sự không tán loạn, chứ không phải để chỉ ra sự vận hành của các trí tuệ mà không cần quán sát.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vitthārato vuttameva.
What needs to be said here has already been explained in detail below.
Những gì cần nói ở đây đã được nói chi tiết ở phần dưới.
Gihiparikkhāresūti vatthābharaṇādidhanadhaññādigihiparikkhāresu.
" In householder requisites" refers to householder requisites such as clothes, ornaments, wealth, and grain.
Gihiparikkhāresu (trong các vật dụng của gia chủ) có nghĩa là: trong các vật dụng của gia chủ như y phục, trang sức, tiền bạc, lúa gạo, v.v.
Gihiliṅgaṃ pana appamāṇaṃ, tasmā gihibandhanaṃ chinditvā dukkhassantakarā hontiyeva.
But the householder's state is immeasurable, therefore, severing the bonds of householder life, they certainly become those who put an end to suffering.
Tuy nhiên, tướng gia chủ là vô lượng, do đó, sau khi cắt đứt sự ràng buộc của gia chủ, họ vẫn là những người chấm dứt khổ đau.
Sati pana dukkhassantakiriyāya gihiliṅge te na tiṭṭhantiyevāti dassento ‘‘yepī’’tiādimāha.
However, if the householder's state were conducive to ending suffering, they would not remain in it, thus he says: " Even those" and so forth.
Để chỉ ra rằng khi có sự chấm dứt khổ đau, họ không còn ở trong tướng gia chủ nữa, Ngài nói "yepī" (ngay cả những ai) v.v.
Sukkhāpetvā samucchinditvā.
" Having dried up" means having utterly eradicated.
Sukkhāpetvā (làm khô héo) có nghĩa là: đoạn trừ hoàn toàn.
Arahattaṃ pattadivaseyeva pabbajanaṃ vā parinibbānaṃ vāti ayaṃ nayo na sabbasādhāraṇoti āha ‘‘bhūmadevatā pana tiṭṭhantī’’ti.
This method of ordination or complete Nibbāna on the very day of attaining Arahantship is not universally applicable, so he says: " But earth deities remain."
Việc xuất gia hoặc nhập Niết Bàn ngay trong ngày chứng A-la-hán không phải là quy tắc chung cho tất cả, nên Ngài nói "bhūmadevatā pana tiṭṭhantī" (nhưng các vị Phạm thiên vẫn tồn tại).
Tattha kāraṇavacanaṃ ‘‘nilīyanokāsassa atthitāyā’’ti.
The causal statement there is " due to the existence of a hiding place."
Lời giải thích cho điều đó là "nilīyanokāsassa atthitāyā" (vì có chỗ ẩn náu).
Araññapabbatādipavivekaṭṭhānaṃ nilīyanokāso.
Solitary places like forests and mountains are hiding places.
Nơi ẩn náu (nilīyanokāso) là những nơi vắng vẻ như rừng núi, v.v.
Sesakāmabhaveti kāmaloke.
" In the remaining sensual existences" means in the sensual realm.
Sesakāmabhave (trong các cõi dục còn lại) có nghĩa là: trong cõi dục.
Laḷitajanassāti ābharaṇālaṅkāranaccagītādivasena vilāsayuttajanassa.
" Of adorned people" means of people engaged in charming activities such as ornaments, decorations, dancing, and singing.
Laḷitajanassā (của người thích trang điểm) có nghĩa là: của người thích trang điểm, nhảy múa, ca hát, v.v.
Sopīti ‘‘so aññatra ekenā’’ti vutto sopi.
" He also" refers to "that one mentioned as 'one other'."
Sopī (người ấy cũng) có nghĩa là: người ấy, được nói là "người ấy ngoại trừ một người".
Karato na karīyati pāpanti evaṃ na kiriyaṃ paṭibāhati.
He does not obstruct action, thinking that sin is not committed by doing.
Khi làm thì tội lỗi không được làm, như vậy na kiriyaṃ paṭibāhati (không ngăn cản hành động).
Yadi attānaṃyeva gahetvā katheti, atha kasmā mahāsatto tadā ājīvakapabbajjaṃ upagacchīti āha ‘‘tadā kirā’’tiādi.
If he spoke only for himself, then why did the Bodhisatta at that time embrace the ascetic practice of the Ājīvakas? He says: " At that time, indeed," and so forth.
Nếu chỉ nói về bản thân, vậy tại sao Đại Bồ Tát khi đó lại xuất gia theo ngoại đạo Ājīvaka? Ngài nói: "tadā kirā" (thật vậy, khi đó) v.v.
Tassapīti na kevalaṃ aññesaṃ eva pāsaṇḍānaṃ, tassapi.
" Even of him" means not only of other sects, but even of him.
Tassapī (của người ấy cũng) có nghĩa là: không chỉ của các ngoại đạo khác, mà của người ấy cũng.
Vīriyaṃ na hāpesīti tapojigucchavādaṃ samādiyitvā ṭhito virāgatthāya taṃ samādiṇṇavattaṃ na pariccaji, satthusāsanaṃ na chaḍḍesi.
" Did not abandon effort" means having adopted the doctrine of asceticism and aversion, he did not abandon that practice he had undertaken for dispassion; he did not discard the Teacher's dispensation.
Vīriyaṃ na hāpesī (không làm giảm tinh tấn) có nghĩa là: sau khi chấp nhận thuyết khổ hạnh và ghê tởm, Ngài không từ bỏ giới hạnh đã chấp nhận đó vì mục đích ly tham, không từ bỏ giáo pháp của Bậc Đạo Sư.
Tenāha – ‘‘kiriyavādī hutvā sagge nibbattatī’’ti.
Therefore, it is said: " Being an advocate of action, he was reborn in the heavens."
Vì vậy, Ngài nói: "Trở thành người chủ trương nghiệp báo, vị ấy tái sinh lên cõi trời."
187. Lokassa sassatatāpavattipaṭikkhepavasena pavatto vādo ucchedavādo eva hotīti sassataggāhābhāve ucchedaggāhabhāvato puna paribbājakena ‘‘asassato loko’’ti vadantena ucchedaggāho pucchito, bhagavatāpi so eva paṭikkhittoti āha ‘‘dutiye nāhaṃ ucchedadiṭṭhiko’’ti.
187. The doctrine that arises by refuting the eternity of the world is indeed the annihilationist doctrine, and since the annihilationist view exists in the absence of the eternalist view, the wanderer again asked about the annihilationist view by saying "the world is non-eternal"; and the Blessed One also refuted that, therefore he says: " Secondly, 'I am not an annihilationist.'"
187. Lời tranh luận phủ nhận sự thường còn của thế gian (sassatatāpavattipaṭikkhepavasena pavatto vādo) chính là thuyết đoạn diệt (ucchedavādo); vì khi không chấp thủ thường còn thì có chấp thủ đoạn diệt, nên du sĩ lại hỏi về sự chấp thủ đoạn diệt bằng cách nói "thế gian là vô thường" (asassato loko), và Thế Tôn cũng phủ nhận điều đó. Vì vậy, Ngài nói: "Trong câu thứ hai, ta không phải là người theo thuyết đoạn diệt."
Antānantikādivasenāti ettha antānantikaggahaṇena antavā loko anantavā lokoti imaṃ vādadvayamāha.
" By way of finite/infinite and so forth" – here, by the mention of finite/infinite, he refers to the two doctrines: "the world is finite" and "the world is infinite."
Antānantikādivasenā (theo cách hữu biên và vô biên, v.v.) có nghĩa là: ở đây, việc nắm giữ antānantika (hữu biên và vô biên) nói đến hai thuyết này: thế gian hữu biên và thế gian vô biên.
Ādi-saddena ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’ntiādivādacatukkaṃ saṅgaṇhāti, itaraṃ pana dvayaṃ sarūpeneva gahitanti.
The word " and so forth" encompasses the four doctrines such as "the soul and the body are the same," while the other two are understood in their own form.
Từ ādi (v.v.) bao gồm bốn thuyết: "sinh mạng và thân thể là một", v.v.; còn hai thuyết kia thì được nắm giữ theo bản chất của chúng.
Paṭikkhepo veditabboti ‘‘tatiye nāhaṃ antavādiṭṭhiko, catutthe nāhaṃ anantavādiṭṭhiko’’ti evamādinā paṭikkhepo veditabbo.
" The refutation should be understood" means the refutation should be understood thus: "Thirdly, 'I am not one who holds the view of finitude,' fourthly, 'I am not one who holds the view of infinitude'."
Paṭikkhepo veditabbo (cần hiểu sự phủ nhận) có nghĩa là: cần hiểu sự phủ nhận theo cách như "trong câu thứ ba, ta không phải là người theo thuyết hữu biên; trong câu thứ tư, ta không phải là người theo thuyết vô biên", v.v.
‘‘Hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti ayampi sassatavādo, so ca kho aparantakappikavasena, ‘‘sassato loko’’ti pana pubbantakappikavasenāti ayametesaṃ viseso.
"The Tathāgata exists after death" is also an eternalist view, but it refers to the distant future; whereas "the world is eternal" refers to the distant past. This is the difference between them.
"Như Lai tồn tại sau khi chết" (hoti tathāgato paraṃ maraṇā) cũng là một thuyết thường còn, nhưng là theo cách chấp thủ tương lai (aparantakappika); còn "thế gian là thường còn" (sassato loko) là theo cách chấp thủ quá khứ (pubbantakappika). Đó là sự khác biệt giữa chúng.
‘‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti ayampi ucchedavādo, so ca kho sattavasena, ‘‘asassato loko’’ti pana sattasaṅkhāravasenāti vadanti.
"The Tathāgata does not exist after death"—this too is a doctrine of annihilation, but it is in terms of a being. But "the world is impermanent"—they say this is in terms of the aggregates of a being.
"Như Lai không tồn tại sau khi chết" – đây cũng là một thuyết đoạn diệt, nhưng đó là theo phương diện chúng sinh. Còn "thế gian là vô thường" thì họ nói là theo phương diện các hành của chúng sinh.
189. Sappatibhayaṃ uppajjanato saha dukkhenāti sadukkhaṃ.
189. Arising with danger, together with suffering, thus sadukkhaṃ (with suffering).
189. Vì khởi lên cùng với sự đáng sợ hãi, cùng với khổ, nên là có khổ (sadukkhaṃ).
Tenāha ‘‘kilesadukkhenā’’tiādi.
Therefore, it says, " with suffering from defilements," and so on.
Do đó,* nói "với khổ phiền não" v.v.
Tesaṃyevāti kilesadukkhavipākadukkhānaṃyeva.
Tesaṃyevā means "only of those," i.e., only of the suffering of defilements and the suffering of vipāka.
Chỉ của chúng tức là chỉ của khổ phiền não và khổ quả báo.
Saupaghātakanti sabādhaṃ.
Saupaghātakaṃ means with obstruction.
Có sự hủy hoại tức là có sự chướng ngại.
Saupāyāsanti saparissamaṃ saupatāpaṃ sapīḷaṃ.
Saupāyāsaṃ means with exertion, with anguish, with oppression.
Có sự phiền não tức là có sự mệt nhọc, có sự nóng bức, có sự bức bách.
Sapariḷāhanti sadarathaṃ.
Sapariḷāhaṃ means with distress.
Có sự thiêu đốt tức là có sự đau đớn.
Kiñci diṭṭhigatanti imā tāva aṭṭha diṭṭhiyo mā hontu, atthi pana, bho gotama, yaṃ kiñci diṭṭhigataṃ gahitaṃ.
Kiñci diṭṭhigataṃ means, "May these eight views not exist; but, Venerable Gotama, is there any view that is held?"
Một vài tà kiến — Tám tà kiến này không tồn tại, nhưng này Tôn giả Gotama, có một vài tà kiến nào đó đã được chấp giữ.
Na hi tāya diṭṭhiyā vinā kañci samayaṃ pavattetuṃ yujjatīti adhippāyena pucchati.
He asks with the intention that it is not possible to proceed at any time without that view.
Quả thật, không thể thực hành bất kỳ thời gian nào mà không có tà kiến đó, với ý đó* hỏi.
Apaviddhanti samucchedappahānavasena chaḍḍitaṃ.
Apaviddhaṃ means cast off by way of complete eradication.
Đã từ bỏ tức là đã vứt bỏ bằng cách đoạn diệt hoàn toàn.
Paññāya diṭṭhanti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya bhagavatā paṭividdhaṃ.
Paññāya diṭṭhaṃ means penetrated by the Blessed One with path-wisdom accompanied by insight-wisdom.
Đã thấy bằng tuệ tức là đã thấu triệt bởi Đức Thế Tôn bằng tuệ đạo cùng với tuệ quán.
Yattha uppajjanti, taṃ sattaṃ mathenti sammaddantīti mathitāti āha ‘‘mathitānanti tesaṃyeva vevacana’’nti.
Where they arise, they crush and trample that being, therefore he says mathitā (crushed): " mathitānaṃ is a synonym of those (crushed views)."
Nơi nào chúng sinh khởi lên, chúng sinh đó làm khổ, làm tổn hại, nên là bị làm khổ; do đó* nói "bị làm khổ tức là đồng nghĩa với chúng".
Kañci dhammanti rūpadhammaṃ arūpadhammaṃ vā.
Kañci dhammaṃ means any phenomenon, whether material or immaterial.
Một pháp nào đó tức là pháp sắc hoặc pháp vô sắc.
Anupādiyitvāti aggahetvā.
Anupādiyitvā means without grasping.
Không chấp thủ tức là không nắm giữ.
190. Na upetīti saṅkhaṃ na gacchatīti atthoti āha ‘‘na yujjatī’’ti.
190. Na upetī means it does not go to account, so he says "it is not fitting" (na yujjatī).
190. Không đến tức là không đi vào sự tính toán; do đó* nói "không hợp lý".
Anujānitabbaṃ siyā anupādāvimuttassa kañcipi uppattiyā abhāvato.
It might be allowed because for one liberated without clinging, there is no arising whatsoever.
Nên được chấp thuận vì không có bất kỳ sự tái sinh nào của bậc vô chấp thủ giải thoát.
‘‘Evaṃ vimuttacitto na upapajjatī’’ti kāmañcetaṃ sabhāvapavedanaṃ parinibbānaṃ, eke pana ucchedavādino ‘‘mayampi ‘satto āyatiṃ na upapajjatī’ti vadāma, samaṇo gotamopi tathā vadatī’’ti ucchedabhāveyeva patiṭṭhahissanti, tasmā bhagavā ‘‘na upapajjatīti kho vaccha na upetī’’ti āha.
Although the statement "Thus liberated in mind, he does not reappear" is a declaration of the intrinsic nature of Parinibbāna, some annihilationists might establish themselves in the view of annihilation, saying, "We too say, 'A being does not reappear in the future,' and the recluse Gotama also says so." Therefore, the Blessed One said, "Vaccha, 'he does not reappear' means he does not come to be counted."
"Một tâm giải thoát như vậy không tái sinh" — mặc dù điều này là sự trình bày bản chất Niết Bàn, nhưng một số người theo thuyết đoạn diệt sẽ tự cho rằng "chúng tôi cũng nói 'chúng sinh không tái sinh trong tương lai', Sa-môn Gotama cũng nói như vậy" và sẽ an trú vào thuyết đoạn diệt. Do đó, Đức Thế Tôn nói "Này Vaccha, 'không tái sinh' là không hợp lý".
‘‘Upapajjatī’’ti pana vutte sassatameva gaṇheyyāti yojanā.
If it were said "he reappears," he might seize upon eternalism—thus is the connection.
Nếu nói "tái sinh" thì họ sẽ chấp thủ thường kiến; đó là sự liên kết.
Sesadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two questions.
Đối với hai trường hợp còn lại cũng theo cách này.
Appatiṭṭhoti ucchedavādādivasena patiṭṭhārahito.
Appatiṭṭho means without a foundation in terms of annihilationist doctrines and so on.
Không có chỗ đứng tức là không có chỗ nương tựa theo thuyết đoạn diệt v.v.
Anālamboti tesaṃyeva vādānaṃ olambārammaṇassa abhāvena anālambo.
Anālambo means without support, due to the absence of a clinging-object for those very doctrines.
Không có chỗ nương tựa tức là không có chỗ nương tựa vì không có đối tượng nương tựa của các thuyết đó.
Sukhapavesanaṭṭhānanti tesaññeva vādānaṃ sukhapavesanokāsaṃ mā labhatūti.
Sukhapavesanaṭṭhānaṃ means an easy entry point for those very doctrines, may it not obtain.
Chỗ đi vào dễ dàng tức là không đạt được cơ hội dễ dàng để đi vào các thuyết đó.
Ananuññāya ṭhatvāti ‘‘na upapajjatī’’tiādinā anujānitabbāya paṭiññāya ṭhānahetu.
By remaining unauthorized means by standing on a claim that is to be allowed by "he does not reappear," and so on.
Đứng vững mà không chấp thuận tức là vì đứng vững ở lời tuyên bố không chấp thuận bằng cách nói "không tái sinh" v.v.
Anuññampīti anujānitabbampi dutiyapañhaṃ paṭikkhipi.
Anuññampi (even what is to be allowed) means he rejected even the second question that was to be allowed.
Cả sự chấp thuận tức là cũng bác bỏ câu hỏi thứ hai đáng được chấp thuận.
Pariyatto pana dhammo atthato paccayākāro evāti āha ‘‘dhammoti paccayākāradhammo’’ti.
The completed Dhamma is, however, in essence, the nature of causality; hence he says, "Dhamma means the causal nature of phenomena".
Pháp đầy đủ thì về ý nghĩa là duyên (paccaya-ākāra), do đó* nói "pháp tức là pháp duyên".
Aññattha payogenāti imamhā niyyānikasāsanā aññasmiṃ micchāsamaye pavattappayogena, aniyyānikaṃ vividhaṃ micchāpaṭipattiṃ paṭipajjantenāti attho.
By practicing otherwise means by engaging in practices that run contrary to this liberating teaching, by practicing various wrong ways that are not conducive to liberation.
Bằng sự thực hành ở nơi khác tức là bằng sự thực hành đã được thực hiện trong một tà giáo khác ngoài giáo pháp dẫn đến giải thoát này, có nghĩa là đã thực hành các tà hạnh khác nhau không dẫn đến giải thoát.
‘‘Aññavādiyakenā’’tipi pāṭho, paccayākārato aññākāradīpakaācariyavādaṃ paggayha tiṭṭhantenāti attho.
There is also the reading "aññavādiyakenā" (by one with another doctrine), meaning by grasping and maintaining a teacher's doctrine that expounds a nature other than causality.
Cũng có bản đọc là "bằng người theo thuyết khác", có nghĩa là người đứng vững bằng cách chấp giữ thuyết của các vị đạo sư trình bày về một phương diện khác ngoài duyên.
192. Yena rūpenāti yena bhūtupādādibhedena rūpadhammena.
192. Yena rūpena means by which material phenomenon, such as that differentiated into primary elements and derived matter.
192. Bằng sắc nào tức là bằng pháp sắc thuộc loại đại chủng và sở y sắc.
Taṃ rūpaṃ tappaṭibaddhasaṃyojanappahānena khīṇāsava- tathāgatassa pahīnaṃ anuppattidhammataṃ āpannaṃ.
Taṃ rūpaṃ (that material form) is abandoned by the Tathāgata, the Arahant, through the eradication of the fetters dependent on it, having attained the state of non-arising.
Sắc đó tức là sắc của bậc A-la-hán, Như Lai, đã được đoạn trừ bằng cách đoạn trừ các kiết sử liên hệ đến sắc đó, đã đạt đến trạng thái không tái sinh.
Tena vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘anuppādadhamma’’ntiādi.
Thus, it is said in the Pāḷi, "non-arising nature," and so on.
Do đó, trong Kinh điển đã nói "pháp không sinh" v.v.
Aññesaṃ jānanāya abhāvaguṇatāya guṇagambhīro.
Guṇagambhīro (profound in qualities) because of the quality of not being knowable by others.
Vì có phẩm chất không thể hiểu được đối với người khác nên là phẩm chất sâu xa.
‘‘Ettakā guṇā’’ti pamāṇaṃ gaṇhituṃ na sakkuṇeyyo.
One cannot grasp the measure of "so many qualities."
Không thể đo lường "phẩm chất là bấy nhiêu" là không thể nắm bắt.
‘‘Īdisā etassa guṇā’’ti pariyogāhituṃ asakkuṇeyyatāya duppariyogāḷhoti.
Duppariyogāḷho (hard to fathom) means due to the inability to comprehend "such are his qualities."
Vì không thể thấu hiểu "phẩm chất của vị ấy là như thế này" nên là khó thấu hiểu.
Dujjānoti agādhatāya gambhīro ‘‘ettakāni udakaḷhakasatānī’’tiādinā pametuṃ na sakkāti appameyyo, tato eva dujjāno.
Dujjāno (hard to know) means profound due to its unfathomableness; it cannot be measured by saying, "so many hundreds of measures of water," and so on, therefore it is immeasurable, and for that very reason, hard to know.
Khó biết tức là sâu xa vì không thể lường được, không thể đo lường được bằng cách nói "có bấy nhiêu trăm đấu nước" v.v., chính vì thế mà khó biết.
Evamevānti yathā mahāsamuddo gambhīro appameyyo dujjāno, evameva khīṇāsavopi guṇavasena, tasmā ayaṃ rūpādiṃ gahetvā rūpītiādivohāro bhaveyya, parinibbutassa pana tadabhāvā tathā paññāpetuṃ na sakkā, tato taṃ ārabbha upapajjatītiādi na yujjeyya.
Evamevā (exactly so) means just as the great ocean is profound, immeasurable, and hard to know, so too is the Arahant in terms of qualities. Therefore, this designation "material" by taking material form, and so on, might apply, but for one who has attained Parinibbāna, since that (material form) is absent, it cannot be designated in that way. Therefore, statements like "he reappears," and so on, concerning him, are not fitting.
Cũng vậy — cũng như đại dương sâu thẳm, không thể đo lường, khó biết, thì bậc A-la-hán cũng vậy về phương diện phẩm chất. Do đó, nếu chấp thủ sắc v.v. thì có thể có lời nói "có sắc", nhưng đối với bậc đã nhập Niết Bàn thì không có điều đó, nên không thể tuyên bố như vậy. Do đó, việc nói "tái sinh" v.v. liên quan đến điều đó là không hợp lý.
Yathā pana vijjamāno eva jātavedo byattena purisena nīyamāno puratthimādidisaṃ gatoti vucceyya, na nibbuto, evaṃ khīṇāsavopīti dassento ‘‘evamevā’’tiādimāha.
But just as an existing fire, when carried by a skilled person, might be said to have gone to the eastern direction, and so on, but not one that has gone out, so too is the Arahant—showing this, he says, "exactly so," and so on.
Tuy nhiên, để chỉ ra rằng cũng như lửa đang cháy được một người khéo léo mang đi và có thể nói là đã đi về hướng đông v.v., chứ không phải lửa đã tắt, thì bậc A-la-hán cũng vậy,* nói "cũng vậy" v.v.
Aniccatāti ettha aniccatāgahaṇaṃ asāranidassanaṃ.
Aniccatā (impermanence) here refers to the impermanence that demonstrates unsubstantiality.
Vô thường — ở đây, việc chấp nhận vô thường là để chỉ ra sự không cốt lõi.
Tena yathā so sālarukkho sākhāpalāsādiasārāpagamena suddho sāre patiṭṭhito, evamayaṃ dhammavinayo sāsavasaṅkhātaasāravigamena lokuttaradhammasāre patiṭṭhitoti dasseti.
Thereby, he shows that just as that sala tree, by the removal of its unsubstantial parts like branches and leaves, becomes pure and established in its essence, so too is this Dhamma and Vinaya, by the removal of unsubstantial elements called defilements, established in the essence of the supramundane Dhamma.
Do đó, cũng như cây sa-la đó, sau khi loại bỏ những phần không cốt lõi như cành và lá, trở nên tinh khiết và an trú vào phần cốt lõi, thì giáo pháp và giới luật này, sau khi loại bỏ những phần không cốt lõi được gọi là hữu lậu, an trú vào phần cốt lõi của pháp siêu thế.
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
193. Saha kathā etassa atthīti sahakathī, ‘‘mayaṃ pucchāvasena tumhe vissajjanavasenā’’ti evaṃ sahapavattakathoti attho.
193. He has conversation, thus sahakathī (one with conversation); the meaning is that there is a conversation that proceeds together, "we asking and you answering."
193. Có cuộc nói chuyện với vị ấy nên là có cuộc nói chuyện (sahakathī), có nghĩa là một cuộc nói chuyện diễn ra cùng nhau như "chúng tôi hỏi, ngài trả lời".
Etasseva kathitāni, tattha paṭhame vijjāttayaṃ desitaṃ, dutiye agginā dassitanti tevijjavacchasuttaṃ aggivacchasuttanti nāmaṃ visesetvā vuttaṃ.
Etasseva kathitāni (spoken of him); in the first, the triple knowledge was taught, in the second, it was shown by fire, thus the Tevijjavacchasutta is given the special name Aggivacchasutta.
Đã được nói với vị ấy, trong đó, ở kinh thứ nhất, tam minh đã được giảng, ở kinh thứ hai, đã được chỉ ra bằng lửa; do đó, kinh Tevijjavaccha và kinh Aggivaccha được gọi là những tên đặc biệt.
Sīghaṃ laddhiṃ na vissajjenti, yasmā saṅkhārānaṃ niyatoyaṃ vināso anaññasamuppādo, hetusamuppannāpi na cirena nijjhānaṃ khamanti, na lahuṃ.
Sīghaṃ laddhiṃ na vissajjenti (they do not quickly give up their doctrine), because this destruction of conditioned phenomena is fixed and not due to another cause, and even those arisen from a cause do not quickly subside and become calm; not easily.
Không dễ dàng từ bỏ tà kiến, bởi vì sự hủy diệt này của các hành là cố định và không do cái khác sinh ra, ngay cả những cái sinh ra do nhân duyên cũng không tồn tại lâu dài để được tiêu diệt, không nhanh chóng.
Tenāha ‘‘vasātela …pe… sujjhantī’’ti.
Therefore, it says, " vasātela…pe… sujjhantī" (fat-oil…and so on…are purified).
Do đó,* nói "dầu mỡ …pe… được tịnh hóa".
Pacchimagamanaṃ ñāṇassa paripākaṃ gatattā.
Pacchimagamanaṃ (the going to the rear) means due to the maturation of knowledge.
Sự đi đến cuối cùng tức là vì trí tuệ đã đạt đến sự viên mãn.
Yaṭṭhiṃ ālambitvā udakaṃ tarituṃ otaranto puriso ‘‘yaṭṭhiṃ otaritvā udake patamāno’’ti vutto.
A man who goes down to cross the water, leaning on a stick, is called "one who goes down with a stick and falls into the water."
Người đàn ông dựa vào cây gậy để xuống nước và vượt qua nước được gọi là "người dựa vào gậy và rơi xuống nước".
Kammapathavasena vitthāradesananti saṃkhittadesanaṃ upādāya vuttaṃ.
Kammapathavasena vitthāradesanaṃ (an elaborate teaching based on courses of action) is said in comparison to a concise teaching.
Sự giảng giải rộng rãi theo phương diện nghiệp đạo được nói dựa trên sự giảng giải tóm tắt.
Tenāha ‘‘mūlavasena cetthā’’tiādi.
Therefore, it says, " mūlavasena cetthā" (and here based on the root), and so on.
Do đó,* nói "ở đây, theo phương diện căn bản" v.v.
Vitthārasadisāti kammapathavasena idha desitadesanāva mūlavasena desitadesanaṃ upādāya vitthārasadisā.
Vitthārasadisā (like an elaborate teaching) means the teaching taught here based on courses of action is like an elaborate teaching in comparison to the teaching taught based on the root.
Giống như sự giảng giải rộng rãi tức là sự giảng giải được giảng ở đây theo phương diện nghiệp đạo là giống như sự giảng giải rộng rãi dựa trên sự giảng giải được giảng theo phương diện căn bản.
Vitthāradesanā nāma natthīti na kevalaṃ ayameva, atha kho sabbāpi buddhānaṃ nippariyāyena ujukena niravasesato vitthāradesanā nāma natthi desanāñāṇassa mahāvisayatāya karaṇasampattiyā ca tajjāya mahānubhāvattā sabbaññutaññāṇassa.
Vitthāradesanā nāma natthī (there is no such thing as an elaborate teaching) means not only this one, but all teachings of the Buddhas, in their ultimate sense, directly and exhaustively, are not called elaborate teachings, due to the vast scope of their teaching knowledge and the perfection of the means, and the great power of the resulting omniscient knowledge.
Không có sự giảng giải rộng rãi — không chỉ riêng điều này, mà tất cả sự giảng giải của chư Phật, theo nghĩa tuyệt đối, trực tiếp và không sót lại, không có cái gọi là sự giảng giải rộng rãi, vì phạm vi trí tuệ giảng giải rộng lớn và sự viên mãn của các điều kiện, và vì sức mạnh vĩ đại của trí tuệ toàn tri liên quan đến điều đó.
Sabbaññutaññāṇasamaṅgitāya hi avasesapaṭisambhidānubhāvitāya aparimitakālasambhatañāṇasambhārasamudāgatāya kadācipi parikkhayānarahāya anaññasādhāraṇāya paṭibhānapaṭisambhidāya pahūtajivhāditadanurūparūpakāyasampattisampadāya vitthāriyamānā bhagavato desanā kathaṃ parimitā paricchinnā bhaveyya, mahākāruṇikatāya pana bhagavā veneyyajjhāsayānurūpaṃ tattha tattha parimitaṃ paricchinnaṃ katvā niṭṭhapeti.
How could the Blessed One's teaching, endowed with omniscience, imbued with the remaining analytical knowledges, arisen from accumulated knowledge-resources over immeasurable time, incapable of ever diminishing, unique and unparalleled in its analytical knowledge, and delivered with the perfection of a suitable physical body including an abundant tongue, be limited or circumscribed? But out of great compassion, the Blessed One limits and circumscribes it here and there to suit the dispositions of those to be trained, and then concludes it.
Quả thật, sự giảng giải của Đức Thế Tôn, với trí tuệ toàn tri, với sự trau dồi các phân tích khác, với sự tích lũy các tư lương trí tuệ trong thời gian vô hạn, không bao giờ cạn kiệt, với phân tích biện tài không ai sánh bằng, với sự viên mãn của các điều kiện thân thể phù hợp như lưỡi phong phú v.v., làm sao có thể bị giới hạn, bị phân định khi được mở rộng? Tuy nhiên, vì lòng đại bi, Đức Thế Tôn đã giới hạn và phân định tùy theo khuynh hướng của chúng sinh ở từng nơi.
Ayañca attho mahāsīhanādasuttena (ma. ni. 1.146 ādayo) dīpetabbo.
This meaning should be clarified by the Mahāsīhanādasutta (M.I.146ff.).
Ý nghĩa này cần được giải thích bằng kinh Mahāsīhanādasutta (Majjhima Nikāya 1.146 v.v.).
Sabbaṃ saṃkhittameva attajjhāsayavasena akathetvā bodhaneyyapuggalajjhāsayavasena desanāya niṭṭhāpitattā.
Everything is indeed concise because the teaching was concluded not by speaking according to one's own intention, but according to the intention of those who could be enlightened.
Tất cả đều được tóm tắt vì bài giảng đã được hoàn tất theo ý muốn của những người có thể được giác ngộ, chứ không phải nói theo ý riêng của mình.
Na cettha dhammasāsanavirodho pariyāyaṃ anissāya yathādhammaṃ dhammānaṃ bodhitattā sabbalahuttā cāti.
And there is no contradiction with the Dhamma-teaching here, because the Dhammas were made known according to the Dhamma without resorting to indirectness, and due to their utmost brevity.
Ở đây không có sự mâu thuẫn với giáo pháp, vì các pháp đã được giác ngộ đúng như pháp mà không dựa vào ẩn dụ, và vì sự nhẹ nhàng, dễ hiểu của tất cả.
197. Sekhāya vijjāyāti sekhalakkhaṇappattāya maggapaññāya sātisayaṃ katvā karaṇavasena vuttā, phalapaññā pana tāya pattabbattā kammabhāvena vuttā.
197. "By the training knowledge" is stated by emphasizing the path-wisdom that has attained the characteristic of a Sekha (trainee), while fruit-wisdom is stated as the object to be attained by that (path-wisdom).
197. Học giới (sekha vijjā) được nói theo cách làm cho trí tuệ đạo, đạt đến đặc tính của bậc hữu học, trở nên vượt trội; còn trí tuệ quả được nói theo nghĩa là đối tượng cần đạt được bởi trí tuệ đó.
Tenāha ‘‘heṭṭhimaphalattayaṃ pattabba’’nti.
Therefore, it says, "The first three fruits are to be attained."
Vì vậy, có câu: “Ba quả thấp hơn cần phải đạt được”.
Imaṃ panettha aviparītamatthaṃ pāḷito eva viññāyamānaṃ appaṭivijjhanato vitaṇḍavādī ‘‘yāvatakaṃ sekhena pattabbaṃ, anuppattaṃ taṃ mayā’’ti vacanalesaṃ gahetvā ‘‘arahattamaggopi anena pattoyevā’’ti vadati.
The contentious debater, unable to grasp this clear meaning understood from the Pali itself, takes the phrase "What is to be attained by a Sekha, that has been attained by me" and says, "The Arahant path has also been attained by him."
Ở đây, ý nghĩa không sai lầm này, mặc dù có thể hiểu được từ Pāḷi, nhưng vì không được thấu hiểu, nên những người theo thuyết biện luận (vitaṇḍavādī) đã nắm lấy một phần câu nói “bao nhiêu điều bậc hữu học cần đạt được, bấy nhiêu điều đó tôi đã đạt được” và nói rằng “người này cũng đã đạt được A-la-hán đạo”.
Evanti idāni vuccamānāya gāthāya.
"Thus" refers to the stanza now being spoken.
Như vậy nghĩa là bằng bài kệ sắp được nói.
Kilesāni pahāya pañcāti pañcorambhāgiyasaṃyojanasaṅkhāte saṃkilese pahāya pajahitvā, pahānahetu vā.
"Having abandoned five defilements" refers to having abandoned the defilements, namely the five lower fetters, or because of abandoning them.
Đã đoạn trừ năm phiền não nghĩa là đã từ bỏ, đã đoạn trừ các phiền não được gọi là năm hạ phần kiết sử, hoặc vì lý do đoạn trừ.
Paripuṇṇasekhoti sabbaso vaḍḍhitasekhadhammo.
"A fully accomplished Sekha" means one whose Sekha qualities are fully developed in every respect.
Bậc hữu học viên mãn nghĩa là bậc hữu học đã hoàn toàn phát triển các pháp hữu học.
Aparihānadhammoti aparihānasabhāvo.
"One who cannot fall away" means one whose nature is not to fall away.
Không bị thoái đọa nghĩa là có bản chất không thoái đọa.
Na hi yassa phātigatehi sīlādidhammehi parihāni atthi, samādhimhi paripūrakāritāya cetovasippatto.
For he who does not experience a decline in qualities like sīla, which have reached prosperity, is "one who has attained mastery over his mind" due to perfecting samādhi.
Thật vậy, đối với người mà các pháp giới, v.v., đã phát triển, không có sự thoái đọa, do đó, nhờ sự viên mãn trong định, vị ấy đã đạt được sự tự tại về tâm.
Tenāha ‘‘samāhitindriyo’’ti.
Therefore, it says, "one whose faculties are concentrated."
Vì vậy, có câu: “người có các căn định tĩnh”.
Aparihānadhammattāva ṭhitatto.
He is "one whose mind is steadfast" precisely because he cannot fall away.
Vì có bản chất không thoái đọa, nên vị ấy có tâm kiên cố.
Anāgāminā hi asekhabhāvāvahā dhammā paripūretabbā, na sekhabhāvāvahāti so ekantaparipuṇṇe sekho vutto.
Indeed, an Anāgāmī must perfect the qualities that lead to the state of an Asekha, not those that lead to the state of a Sekha; therefore, he is called a Sekha who is completely perfect.
Thật vậy, bậc Bất Lai cần phải hoàn thiện các pháp dẫn đến trạng thái vô học, chứ không phải các pháp dẫn đến trạng thái hữu học; vì vậy, vị ấy được gọi là bậc hữu học hoàn toàn viên mãn.
Etaṃ na buddhavacananti ‘‘maggo bahucittakkhaṇiko’’ti etaṃ vacanaṃ na buddhavacanaṃ anantarekantavipākadānato, bahukkhattuṃ pavattane payojanābhāvato ca lokuttarakusalassa, ‘‘samādhimānantarikaññamāhu (khu. pā. 6.5; su. ni. 228), na pāraṃ diguṇaṃ yantī’’ti (su. ni. 719) evamādīni suttapadāni etassatthasādhakāni.
"This is not the word of the Buddha" – this statement that "the path lasts for many moments of consciousness" is not the word of the Buddha, because supramundane kusala gives results immediately and exclusively, and because there is no purpose in its occurring repeatedly. And such Sutta passages as "They call concentration immediate" and "They do not go to the other shore twofold" are proofs of this meaning.
Điều này không phải là lời Phật dạy nghĩa là lời nói “đạo có nhiều sát na tâm” không phải là lời Phật dạy, vì nó mang lại quả báo ngay lập tức và không có mục đích để thiện pháp siêu thế diễn ra nhiều lần, và các đoạn kinh như “Họ nói rằng định là vô gián (khu. pā. 6.5; su. ni. 228), họ không đi đến bờ bên kia hai lần” (su. ni. 719) là những bằng chứng cho ý nghĩa này.
Orambhāgiyasaṃyojanappahānena sekkhadhammaparipūribhāvassa vuttatāya attho tava vacanena virujjhatīti.
"The meaning contradicts" your statement because the perfection of Sekha qualities is stated by the abandonment of the lower fetters.
Vì trạng thái viên mãn của các pháp hữu học được nói đến qua sự đoạn trừ hạ phần kiết sử, nên ý nghĩa của lời ông mâu thuẫn.
Assa āyasmato vacchassa.
"Of that" means of Venerable Vaccha.
Của vị ấy nghĩa là của Tôn giả Vacchagotta.
198. Abhiññā vā kāraṇanti yañhi taṃ tatra tatra sakkhibhabbatāsaṅkhātaṃ iddhividhapaccanubhavanādi, tassa abhiññā kāraṇaṃ.
198. "Or higher knowledge is the cause" means that higher knowledge is the cause for the experiencing of psychic powers and so on, which are called being a witness in various contexts.
198. Hoặc thần thông là nguyên nhân nghĩa là thần thông là nguyên nhân cho sự trải nghiệm các loại thần thông, v.v., được gọi là khả năng làm chứng ở từng nơi.
Atha iddhividhapaccanubhavanādi abhiññā, evaṃ sati abhiññāpādakajjhānaṃ kāraṇaṃ.
If psychic powers and so on are higher knowledge, then the jhāna that is the basis for higher knowledge is the cause.
Nếu thần thông là sự trải nghiệm các loại thần thông, thì thiền định là nền tảng của thần thông là nguyên nhân.
Avasāne chaṭṭhābhiññāya pana arahattaṃ.
Ultimately, Arahantship is for the sixth higher knowledge.
Cuối cùng, A-la-hán quả là do thần thông thứ sáu.
Ettha ca yasmā paṭhamasutte āsavakkhayo adhippeto, āsavā khīṇā eva, na puna khepetabbā, tasmā tattha ‘‘yāvadevā’’ti na vuttaṃ.
And here, since in the first Sutta, the destruction of taints (āsavakkhaya) is intended, and the taints are already destroyed, not to be destroyed again, therefore "only as much as" (yāvadevā) is not stated there.
Ở đây, vì trong kinh đầu tiên, sự diệt trừ các lậu hoặc được đề cập, và các lậu hoặc đã được diệt trừ, không cần phải diệt trừ thêm nữa, nên ở đó không có câu “yāvadeva” (chỉ chừng đó thôi).
Idha phalasamāpatti adhippetā, sā ca punappunaṃ samāpajjīyati, tasmā ‘‘yāvadevā’’ti vuttaṃ.
Here, the attainment of fruit (phalasamāpatti) is intended, and that is attained again and again, therefore "only as much as" is stated.
Ở đây, sự nhập quả được đề cập, và sự nhập quả có thể được nhập đi nhập lại nhiều lần, vì vậy có câu “yāvadeva”.
Tato eva hi ‘‘arahattaṃ vā kāraṇa’’nti vuttaṃ.
Hence, it is stated, "or Arahantship is the cause."
Chính vì thế, có câu “hoặc A-la-hán quả là nguyên nhân”.
Tañhi ‘‘kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi, yadariyā etarahi upasampajja viharantī’’ti (ma. ni. 1.465; 3.307) anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhapetvā abhiññā nibbattentassa kāraṇaṃ, tayidaṃ sabbasādhāraṇaṃ na hotīti sādhāraṇavasena naṃ dassento ‘‘arahattassa vipassanā vā’’ti āha.
For it is the cause for one who, having established a longing for the unsurpassed liberations—"When shall I enter and dwell in that attainment in which the noble ones now enter and dwell?"—brings forth higher knowledge. But this is not common to all, so in order to present it generally, it states, "or insight is the cause for Arahantship."
Thật vậy, đối với người phát khởi sự khao khát đối với các giải thoát vô thượng, như “Khi nào tôi sẽ đạt được và an trú trong cảnh giới đó, mà các bậc Thánh hiện tại đang đạt được và an trú?” (ma. ni. 1.465; 3.307), và phát sinh các thần thông, thì A-la-hán quả là nguyên nhân; nhưng điều này không phải là chung cho tất cả, nên để trình bày theo cách chung, có câu “hoặc tuệ quán là nguyên nhân của A-la-hán quả”.
201. Khananaṃ khataṃ, sūkarassa khataṃ ettha atthīti sūkarakhatā, sūkarassa vā imasmiṃ buddhuppāde paṭhamaṃ khataṃ upādāya sūkarakhatā, tāya.
201. "Digging" is khata; where there is digging by a pig, it is sūkarakhatā; or, taking the first digging by a pig in this Buddha era, Sūkarakhatā—by that (cave).
Sự đào bới là khataṃ; nơi đây có sự đào bới của heo rừng, nên gọi là Sūkarakhatā (Hang Heo Rừng); hoặc vì sự đào bới đầu tiên của heo rừng trong thời kỳ Phật xuất hiện.
Evaṃnāmaketi evaṃ itthiliṅgavasena laddhanāmake.
"Named thus" means so named in the feminine gender.
Có tên như vậy nghĩa là có tên được đặt theo giới tính nữ như vậy.
Paṃsudhoteti dhotapaṃsuke.
"Washed-off earth" means cleansed dust.
Đất đã rửa nghĩa là đất đã được rửa sạch.
Otaritvā abhiruhitabbanti pakatibhūmito anekehi sopānaphalakehi otaritvā puna leṇadvāraṃ katipayehi abhiruhitabbaṃ.
"One must descend and ascend" means one must descend from the natural ground via many steps and planks, then ascend a few (steps) to the cave entrance.
Sau khi xuống phải leo lên nghĩa là sau khi xuống từ mặt đất bình thường bằng nhiều bậc thang, sau đó phải leo lên một vài bậc để đến cửa hang.
Ṭhitakovāti mātulassa ṭhitattā tattha sagāravasapatissavasena ṭhitakova.
"Standing" means standing there respectfully due to the presence of his maternal uncle.
Đứng đó nghĩa là đứng đó một cách tôn kính và kính trọng vì chú của mình đang đứng.
Kiñcāpi sabba-saddo avisesato anavasesapariyādāyako, vatthuadhippāyānurodhī pana saddappayogoti tamatthaṃ sandhāya paribbājako ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti āha.
Although the word "all" (sabba) generally refers to everything without distinction, the usage of the word follows the intention of the context; therefore, referring to that meaning, the wanderer said, "Nothing is agreeable to me."
Mặc dù từ “sabba” (tất cả) bao hàm mọi thứ không phân biệt, nhưng việc sử dụng từ ngữ phải phù hợp với ý nghĩa của vấn đề, nên du sĩ đã nói “tất cả đều không hợp với tôi” là nhắm vào ý nghĩa đó.
Yā loke manussaupapattiyotiādikā upapattiyo, tā anatthasamudāgatā tattha tattheva sattānaṃ ucchijjanato, tasmā samayavādīhi vuccamānā sabbā āyatiṃ uppajjanaupapatti na hoti.
The rebirths, such as human rebirths in the world, are associated with futility, as beings are cut off here and there; therefore, all rebirths in the future, as stated by the proponents of doctrines, do not exist.
Những sự tái sinh của loài người trên thế gian, v.v., là những điều không có lợi vì chúng bị hủy diệt ở từng nơi; vì vậy, tất cả những sự tái sinh sẽ phát sinh trong tương lai mà các nhà luận thuyết nói đến đều không có.
Jalabubbuḷakā viya hi ime sattā tattha tattha samaye uppajjitvā bhijjanti, tesaṃ tattha paṭisandhi natthīti assa adhippāyo.
Indeed, these beings, like water bubbles, arise here and there at certain times and then burst; there is no rebirth for them in those places—this is his intention.
Thật vậy, những chúng sinh này giống như bọt nước, sinh ra ở từng nơi rồi tan biến, không có sự tái tục ở đó – đó là ý của ông ta.
Tenāha ‘‘paṭisandhiyo’’tiādi.
Therefore, it states, "rebirths" and so on.
Vì vậy, có câu “các sự tái tục” v.v.
Assa adhippāyaṃ muñcitvāti yenādhippāyena paribbājako ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti āha, taṃ tassa adhippāyaṃ jānantopi ajānanto viya hutvā tassa akkhare tāva dosaṃ dassentoti padesasabbaṃ sandhāya tena vuttaṃ, sabbasabbavisayaṃ katvā tattha dosaṃ gaṇhanto.
"Disregarding his intention" means as if not knowing the intention with which the wanderer said, "Nothing is agreeable to me," the Buddha pointed out the flaw in his words by treating what he said, referring to a partial "all," as referring to an absolute "all," and finding fault with it.
Bỏ qua ý của ông ta nghĩa là mặc dù biết ý của du sĩ khi nói “tất cả đều không hợp với tôi”, nhưng giả vờ như không biết và chỉ ra lỗi trong lời nói của ông ta nghĩa là ông ta nói về “tất cả” trong một phạm vi giới hạn, nhưng lại xem đó là “tất cả mọi thứ” và tìm lỗi trong đó.
Yathā loke kenaci ‘‘sabbaṃ vuttaṃ, taṃ musā’’ti vutte tassa vacanassa sabbantogadhattā musābhāvo āpajjeyya, evaṃ imassapi ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti vadato tathā pavattā diṭṭhipi nakkhamatīti atthato āpannameva hoti.
Just as when someone in the world says, "Everything that has been said is false," and that statement encompasses everything, it would logically follow that it is false itself; similarly, when this one says, "Nothing is agreeable to me," his own view, which is thus stated, is also disagreeable—this is the implied meaning.
Giống như trên thế gian, khi ai đó nói “tất cả những gì đã nói đều là dối trá”, thì lời nói đó bao hàm chính nó, nên nó cũng trở thành dối trá; tương tự, khi người này nói “tất cả đều không hợp với tôi”, thì ý kiến đó của ông ta cũng không hợp với ông ta, điều này được ngụ ý theo nghĩa.
Tenāha bhagavā – ‘‘esāpi te diṭṭhi nakkhamatī’’ti.
Therefore, the Blessed One said, "This view of yours is also not agreeable to you."
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “Ngay cả kiến giải này của ông cũng không hợp với ông”.
Yathā pana kenaci ‘‘sabbaṃ vuttaṃ musā’’ti vutte adhippāyānurodhinī saddappavatti, tassa vacanaṃ muñcitvā tadaññesameva musābhāvo ñāyāgato, evamidhāpi ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti vacanato yassā diṭṭhiyā vasena ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti tena vuttaṃ, taṃ diṭṭhiṃ muñcitvā tadaññameva yathādhippetaṃ sabbaṃ nakkhamatīti ayamattho ñāyāgato, bhagavā pana vādīvaro sukhumāya āṇiyā thūlaṃ āṇiṃ nīharanto viya upāyena tassa diṭṭhigataṃ nīharituṃ tassa adhippāyena avatvā saddavasena tāva labbhamānaṃ dosaṃ dassento ‘‘yāpi kho te’’tiādimāha.
Just as when someone says, "Everything said is false," the usage of the word follows the intention, and by disregarding their statement, the falsehood of others alone is logically inferred; similarly, here too, by the saying "Nothing pleases me," that by which view he said "Nothing pleases me," by disregarding that view, it is logically inferred that only that other "nothing" as intended does not please him. But the Blessed One, being the foremost debater, like one extracting a thick peg with a fine peg, in order to remove that wrong view of his by a skillful means, without speaking according to his intention, but rather showing the fault that is obtained by the mere word, said, "Whatever indeed you..."
Giống như khi có người nói “tất cả những gì được nói ra đều là lời nói dối”, thì sự vận hành của ngôn từ phải tùy thuận theo chủ ý, và ý nghĩa hợp lý được hiểu là: ngoại trừ lời nói ấy của người đó, những lời nói khác mới là lời nói dối. Tương tự như vậy, ở đây, từ câu nói “tất cả đều không kham nhẫn đối với tôi”, ý nghĩa hợp lý được hiểu là: ngoại trừ tà kiến nào mà dựa vào đó người ấy đã nói “tất cả đều không kham nhẫn đối với tôi”, thì tất cả những thứ khác theo chủ ý của người ấy đều không được kham nhẫn. Tuy nhiên, Đức Thế Tôn, bậc tối thắng trong các luận sư, giống như dùng cái nêm nhỏ để lấy cái nêm lớn ra, đã dùng phương tiện để loại bỏ tà kiến của người ấy. Ngài không nói theo chủ ý của người đó, mà trước hết chỉ ra lỗi lầm có thể nhận thấy qua lời nói, bằng cách nói câu bắt đầu bằng “yāpi kho te”.
Tena vuttaṃ – ‘‘assa adhippāyaṃ muñcitvā akkhare tāva dosaṃ dassento’’ti.
Therefore it is said: "Disregarding his intention, showing the fault in the mere words."
Do đó, có lời nói rằng – “bỏ qua chủ ý của người ấy, trước tiên chỉ ra lỗi lầm trong câu chữ”.
Paribbājako pana yaṃ sandhāya ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti mayā vuttaṃ, ‘‘ayaṃ so’’ti yathāvuttadosapariharaṇatthaṃ tasmiṃ atthe vuccamāne esa doso sabbo na hoti, evampi samaṇo gotamo mama vāde dosameva āropeyyāti attano ajjhāsayaṃ niguhitvā yathāvuttadosaṃ pariharitukāmo ‘‘esā me’’tiādimāha.
But the wanderer, intending to avoid the aforementioned fault, thinking, "This is what I meant by 'Nothing pleases me,'" and "When that meaning is spoken, this entire fault does not exist; even so, the ascetic Gotama might impute a fault to my statement," concealed his own intention and, wishing to avoid the aforementioned fault, said, "This is mine..."
Vị du sĩ, để tránh lỗi đã được nói đến, đã nói câu bắt đầu bằng “esā me” với ý rằng: “Điều mà tôi đã nói ‘tất cả đều không kham nhẫn đối với tôi’ là nhắm đến điều này”, khi ý nghĩa ấy được trình bày thì tất cả lỗi lầm kia sẽ không còn. Dù vậy, vị ấy vẫn nghĩ rằng Sa-môn Gotama sẽ chỉ quy lỗi cho luận điểm của mình, nên đã che giấu ý định của mình và muốn tránh lỗi đã được nêu ra.
Tattha tampassa tādisamevāti yaṃ ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti gahitaṃ vatthu, tampi tādisameva bhaveyyāti.
There, "that too would be similar" means that the object grasped as "nothing pleases me" would also be similar.
Trong đó, tampassa tādisamevā có nghĩa là: vấn đề đã được chấp thủ, tức là “tất cả đều không kham nhẫn đối với tôi”, cũng sẽ có cùng bản chất như vậy.
Ayañca sabbantogadhadiṭṭhi mayhampi diṭṭhivatthu, taṃ me khameyyavāti.
And this view, which encompasses all, is also an object of view for me; may it please me.
Và tà kiến bao trùm tất cả này cũng là đối tượng của tà kiến đối với tôi, điều đó đáng lẽ phải được tôi kham nhẫn.
Yasmā pana ‘‘esāpi diṭṭhi tuyhaṃ nakkhamatī’’ti yāpi diṭṭhi vuttā bhavatā gotamena, sāpi mayhaṃ nakkhamati, tasmā sabbaṃ me nakkhamatevāti paribbājakassa adhippāyo.
But since the wanderer's intention is: "Even this view, which was stated by you, Gotama, does not please me; therefore, nothing at all pleases me."
Bởi vì, khi được nói “tà kiến này cũng không được ông kham nhẫn”, chủ ý của vị du sĩ là: tà kiến mà ngài Gotama đã nói đến, tà kiến đó cũng không được tôi kham nhẫn, do đó tất cả đều không được tôi kham nhẫn.
Tenāha – ‘‘taṃ pariharāmīti saññāya vadatī’’ti.
Therefore he said: "He speaks with the perception, 'I reject that.'"
Do đó, ngài nói – “người ấy nói với ý nghĩ rằng ‘tôi sẽ tránh né điều đó’”.
Tathā ca vakkhati ‘‘tasmāpi ucchedadiṭṭhi mayhaṃ nakkhamatī’’ti.
And thus he will say: "Therefore, the annihilationist view also does not please me."
Và cũng như sẽ được nói rằng “vì thế, đoạn kiến cũng không được tôi kham nhẫn”.
‘‘Esā me diṭṭhī’’ti yā ṭhitibhūtā diṭṭhi, tāya ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti panettha sabbaggahaṇena gahitattā āha – ‘‘atthato panassa esā diṭṭhi na me khamatīti āpajjatī’’ti.
Since the view that stands as "This is my view" is included by the word "all" in "nothing pleases me," he said: "But in reality, for him, this view leads to 'this does not please me.'"
Trong câu “đây là tà kiến của tôi”, tà kiến đã được thiết lập, vì nó đã được bao hàm bởi sự thâu tóm tất cả trong câu “tất cả đều không kham nhẫn đối với tôi”, nên ngài nói – “về mặt ý nghĩa, điều này dẫn đến kết luận rằng ‘tà kiến này không được tôi kham nhẫn’”.
Ayaṃ dosoti dassento āha ‘‘yassa panā’’tiādi.
Showing this fault, he said: "But for whom..."
Để chỉ ra rằng “đây là một lỗi lầm”, ngài nói câu bắt đầu bằng “yassa panā”.
Esāti diṭṭhi.
"This" refers to the view.
Esā là tà kiến.
Rucitanti diṭṭhidassanena abhinivisitvā rocetvā gahitaṃ.
"Pleasing" means having firmly adopted it by seeing the view and delighting in it.
Rucitaṃ là điều đã được chấp thủ bằng cách ưa thích sau khi đã thâm nhập bằng sự thấy của tà kiến.
Tena hi diṭṭhiakkhamena arucitena bhavitabbanti sati diṭṭhiyā akkhamabhāve tato tāya gahitāya khameyya rucceyya yathā, evaṃ sabbassa akkhamabhāveti aparabhāge sabbaṃ khamati ruccatīti āpajjati.
"Then by the displeasing of the view, it should be unpleasing" means that if the view is displeasing, then just as that view, when grasped by it, would please or delight, so it would be for the displeasing of everything; in the latter part, it leads to "everything pleases and delights."
Tena hi diṭṭhiakkhamena arucitena bhavitabbanti có nghĩa là: nếu tà kiến không được kham nhẫn, thì do đó, điều được chấp thủ bởi tà kiến ấy đáng lẽ phải được kham nhẫn, được ưa thích. Tương tự, nếu tất cả đều không được kham nhẫn, thì ở phần sau, điều này dẫn đến kết luận rằng tất cả đều được kham nhẫn, được ưa thích.
Na panesa taṃ sampaṭicchatīti esa ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti evaṃ vadanto ucchedavādī taṃ vuttanayena sabbassa khamanaṃ ruccanaṃ na sampaṭicchati.
But he does not accept that: this annihilationist, speaking thus, "nothing pleases me," does not accept the pleasing and delighting of everything in the manner stated.
Vị ấy lại không chấp nhận điều đó nghĩa là: Vị đoạn kiến luận này, người nói rằng “Đối với tôi, tất cả đều không kham nhẫn được”, không chấp nhận sự kham nhẫn, sự ưa thích đối với tất cả theo phương pháp đã được nói đến đó.
Ñāyena vuttamatthaṃ kathaṃ na sampaṭicchatīti āha ‘‘kevalaṃ tassāpi ucchedadiṭṭhiyā ucchedameva gaṇhātī’’ti.
How does he not accept the meaning stated logically? He said: "He merely grasps the annihilation of that annihilationist view too."
Tại sao (vị ấy) không chấp nhận ý nghĩa đã được nói một cách hợp lý? (Ngài) nói: “Chỉ nắm giữ sự đoạn diệt của chính đoạn kiến ấy mà thôi”.
Sabbesañhi dhammānaṃ āyatiṃ uppādaṃ aruccitvā taṃ sandhāya ayaṃ ‘‘sabbaṃ me nakkhamatī’’ti vadati, ucchedadiṭṭhikesu ca ucchinnesu kuto ucchedadiṭṭhisabhāvoti.
For he speaks "nothing pleases me" with reference to not delighting in the future arising of all phenomena; and when annihilationists are annihilated, whence is the nature of the annihilationist view?
Bởi vì, do không ưa thích sự sanh khởi trong tương lai của tất cả các pháp, vị này nhắm đến điều đó mà nói rằng “Đối với tôi, tất cả đều không kham nhẫn được”. Và khi những người có đoạn kiến đã bị đoạn diệt, thì làm sao có bản chất của đoạn kiến được?
Tenāti tena kāraṇena, yasmā idhekacce sattā īdisaṃ diṭṭhiṃ paggayha tiṭṭhanti, tasmāti vuttaṃ hoti.
"Therefore" means for that reason, that is to say, because some beings here hold such a view.
Bởi thế nghĩa là bởi lý do đó. Vì có một số chúng sanh ở đời này đề cao tà kiến như vậy, cho nên (điều đó) đã được nói.
Pajahanakena vā cittena ekajjhaṃ gahetvā pajahanakehi appajahanake niddhāretuṃ bhagavā ‘‘ato…pe… bahutarā’’ti avocāti āha – ‘‘pajahanakesu nissakka’’nti yathā ‘‘pañcasīlehi pabhāvanā paññavantatarā’’ti.
Or, having taken together with the mind that which is to be abandoned, the Blessed One said "from this... and so on... more numerous" in order to distinguish the non-abandoned from the abandoned, as it is said: "Among those to be abandoned, the forsaking is more discerning" just as "among the five precepts, the manifestation is more discerning."
Hoặc, Đức Thế Tôn đã nói “Do đó… cho đến… nhiều hơn” để gom chung lại bằng tâm từ bỏ, và để phân biệt những pháp không thể từ bỏ ra khỏi những pháp có thể từ bỏ. (Ngài) nói: “Sự vượt trội trong những pháp có thể từ bỏ”, giống như trong câu “Những người có trí tuệ vượt trội hơn nhờ sự ảnh hưởng từ năm giới”.
‘‘Bahū’’ti vatvā na kevalaṃ bahū, atha kho ativiya bahūti dassento ‘‘bahutarā’’ti āha.
Having said "many," he then said "more numerous" to show that they are not merely many, but exceedingly many.
Sau khi nói “nhiều”, để chỉ ra rằng không chỉ nhiều mà còn rất nhiều, Ngài đã nói “nhiều hơn”.
‘‘Bahū hī’’ti nayidaṃ nissakkavacanaṃ, atha kho paccattavacanaṃ.
"For many" is not a word of forsaking, but a word in the nominative case.
“Bởi vì nhiều”: đây không phải là lời nói về sự vượt trội, mà là lời nói về bản chất riêng.
Kathaṃ hi-saddoti āha ‘‘hi-kāro nipātamatta’’nti.
How is it the word hi? He said: "hi-kāro is merely a particle."
Từ hi có nghĩa là gì? (Ngài) nói: “Từ hi chỉ là một tiểu từ”.
Anissakkavacanaṃ tāva tassa pajahanakānaṃ bahubhāvato tepi parato ‘‘bahutarā’’ti vuccīyanti.
The word of non-forsaking is that because of the numerousness of those to be abandoned, they are also referred to as "more numerous" later on.
Cho đến khi chưa phải là lời nói về sự vượt trội, thì do tính chất nhiều của những pháp có thể từ bỏ ấy, chúng cũng được gọi là “nhiều hơn” so với những pháp kia.
Mūladassananti ye tādisaṃ dassanaṃ paṭhamaṃ upādiyanti, tajjātikameva pacchā gahitadassanaṃ.
"Fundamental view" refers to the view that those who first adopt such a view, later adopt the same kind of view.
Kiến giải gốc là kiến giải mà họ chấp thủ lần đầu tiên; kiến giải được nắm giữ về sau cũng thuộc loại đó.
Vijātiyañhi paṭhamaṃ gahitadassanaṃ appahāya vijātiyassa gahaṇaṃ na sambhavati viruddhassa abhinivesassa saha anavaṭṭhānato.
Indeed, without abandoning a view of a different kind that was first grasped, the grasping of a different kind is not possible, due to the non-coexistence of conflicting adherence.
Bởi vì, khi chưa từ bỏ kiến giải khác loại được nắm giữ lần đầu, việc nắm giữ một kiến giải khác loại không thể xảy ra, do sự cố chấp đối nghịch không thể cùng tồn tại.
Aviruddhaṃ pana mūladassanaṃ avissajjitvā visayādibhedabhinnaṃ aparadassanaṃ gahetuṃ labbhati.
However, without relinquishing a non-conflicting root-view, it is possible to grasp another view, distinct by differences such as object, etc.
Tuy nhiên, khi chưa từ bỏ kiến giải gốc không đối nghịch, người ta có thể nắm giữ một kiến giải khác, được phân biệt bởi sự khác biệt về đối tượng và các yếu tố khác.
Tenāha ‘‘ettha cā’’tiādi.
Therefore, it is said, "and here," etc.
Do đó, Ngài nói: “Và ở đây” và các câu tiếp theo.
Tattha kiñcāpi ekaccasassatavādo sassatucchedābhinivesānaṃ vasena yathākkamaṃ sassatucchedaggāhanajātiko, ucchedaggāhena pana sassatābhinivesassa taṃgāhena ca asassatābhinivesassa virujjhanato ubhayatthapi ‘‘ekaccasassataṃ vā gahetuṃ na sakkā’’ti vuttaṃ, tathā ‘‘sassataṃ vā ucchedaṃ vā na sakkā gahetu’’nti ca.
In that regard, although the view of partial eternalism is, in terms of the adherences to eternalism and annihilation, respectively, of the nature of grasping eternalism and annihilation, yet because the adherence to eternalism is contradicted by the grasping of annihilation, and the adherence to non-eternalism by the grasping of that (eternalism), it is said in both cases, "it is not possible to grasp partial eternalism," and similarly, "it is not possible to grasp eternalism or annihilation."
Trong đó, mặc dù một số thường kiến luận, tùy theo sự cố chấp vào thường kiến và đoạn kiến, theo thứ tự, có bản chất là sự nắm giữ thường kiến và đoạn kiến; nhưng vì sự cố chấp vào thường kiến đối nghịch với việc nắm giữ đoạn kiến, và sự cố chấp vào phi thường kiến đối nghịch với việc nắm giữ thường kiến, nên trong cả hai trường hợp, đã được nói rằng “không thể nắm giữ một số là thường còn”, và cũng như “không thể nắm giữ là thường còn hay đoạn diệt”.
Mūlasassatañhi paṭhamaṃ gahitaṃ.
For eternalism at the root is grasped first.
Bởi vì, thường kiến gốc đã được nắm giữ lần đầu tiên.
Āyatanesupi yojetabbanti paṭhamaṃ cakkhāyatanaṃ sassatanti gahetvā aparabhāge na kevalaṃ cakkhāyatanameva sassataṃ, sotāyatanampi sassataṃ, ghānāyatanādipi sassatanti gaṇhātītiādinā yojetabbaṃ.
" Should be applied to the sense bases too" means that having first grasped the eye-base as eternal, later it should be applied by saying, "not only is the eye-base eternal, but the ear-base is also eternal, and the nose-base, etc., are also eternal," and so on.
Cũng nên được áp dụng trong các xứ: nên được áp dụng theo cách như sau: lần đầu nắm giữ rằng nhãn xứ là thường còn, về sau nắm giữ rằng không chỉ nhãn xứ là thường còn, mà nhĩ xứ cũng thường còn, tỷ xứ và các xứ khác cũng thường còn.
Āyatanesupīti pi-saddena dhātūnaṃ indriyānampi gāho daṭṭhabbo.
By the word "too" in " to the sense bases too," the grasping of elements and faculties should be understood.
Trong các xứ cũng vậy: qua từ pi, nên hiểu là bao gồm cả các giới và các căn.
Idaṃ sandhāyāti ‘‘mūle sassata’’ntiādinā vuttapaṭhamaggāhassa samānajātiyaṃ aparaggāhaṃ sandhāya.
" Referring to this" means referring to another grasping of the same kind as the first grasping mentioned by "eternal at the root," etc.
Idaṃ sandhāya có nghĩa là nhắm đến sự chấp thủ sau có cùng bản chất với sự chấp thủ đầu tiên đã được nói đến, bắt đầu bằng câu "gốc rễ là thường hằng".
Dutiyavāre paṭhamavāre vuttasadisaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
In the second instance, it should be understood in the same manner as described in the first instance.
Trong lần thứ hai, cần được hiểu tương tự như điều đã được nói trong lần đầu tiên, theo phương cách đã được nói.
Tattha ādīnavaṃ disvāti ‘‘yadi rūpaṃ sassataṃ siyā, nayidaṃ ābādhāya saṃvatteyya.
" Seeing the danger there" means seeing the danger, the fault, in that eternalist view, by thinking: "If form were eternal, it would not lead to affliction. But because this form is impermanent, it is impermanent, conditioned, dependently arisen, by reason of being constantly oppressed and having arising and passing away; the adherence to eternalism is wrong," and so on.
Tattha ādīnavaṃ disvā có nghĩa là "nếu sắc là thường hằng, thì nó sẽ không dẫn đến khổ bệnh.
Yasmā ca kho idaṃ rūpaṃ asassataṃ, tasmā abhiṇhapaṭipīḷanaṭṭhena udayavayavantatāya rūpaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ, sassatābhiniveso micchā’’tiādinā tattha sassatavāde ādīnavaṃ dosaṃ disvā.
.
Và bởi vì sắc này là vô thường, do đó, với ý nghĩa bị bức bách không ngừng, do có sự sinh và diệt, nên sắc là vô thường, là pháp hữu vi, là pháp do duyên sinh; sự cố chấp vào tính thường hằng là sai lầm", v.v... sau khi thấy sự nguy hại, thấy lỗi lầm trong thường kiến ấy.
Oḷārikanti tasmā paṭipīḷanaṭṭhena ayāthāvaggāhatāya rūpaṃ na saṇhaṃ oḷārikameva.
" Coarse" means that because of being oppressed, and because of grasping incorrectly, form is not subtle, but coarse.
Oḷārika có nghĩa là do đó, với ý nghĩa bị bức bách, do là sự chấp thủ không như thật, nên sắc không phải là vi tế mà chính là thô thiển.
Vedanādīnampi aniccādibhāvadassanaṃ rūpavedanāādīnaṃ samānayogakkhamattā.
The showing of impermanence, etc., for feelings, etc., is due to the equal suitability of form, feeling, etc.
Việc thấy được trạng thái vô thường, v.v... của thọ, v.v... cũng tương tự như của sắc, thọ, v.v... vì chúng có cùng tính chất tương ứng.
Vissajjetīti pajahati.
" Relinquishes" means abandons.
Vissajjeti có nghĩa là từ bỏ.
Idhalokaṃ paralokañca atthīti jānātīti ettāvatā sassatadassanassa appasāvajjatākāraṇamāha, vaṭṭaṃ assādeti, abhinandatīti iminā dandhavirāgatāya.
" Knows that this world and the next exist" states the reason for the lesser blameworthiness of the eternalist view; "delights in the cycle of existence, rejoices in it" indicates slow dispassion.
Idhalokaṃ paralokañca atthīti jānāti (biết rằng có đời này và đời sau), bằng câu này, ngài nói lên lý do tại sao thường kiến ít có tội lỗi hơn; vaṭṭaṃ assādeti, abhinandati (nếm trải, hoan hỷ trong vòng luân hồi), bằng câu này, là do sự ly tham chậm chạp.
Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
Therefore, it is said, "thus," etc.
Do đó, ngài nói "tasmā", v.v...
Idhalokaṃ paralokañca atthīti jānātīti iminā tāsu tāsu gatīsu sattānaṃ saṃsaraṇaṃ paṭikkhipatīti dasseti, sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ atthīti jānātīti iminā kammaphalaṃ.
"He knows that there is this world and a world beyond"—by this, it shows that he rejects the transmigration of beings in various destinies; "he knows that there is the fruit of good and bad deeds"—by this, kamma's fruit.
Bằng câu “biết rằng có thế giới này và thế giới khác”, đoạn văn cho thấy sự luân hồi của chúng sinh trong các cảnh giới khác nhau bị bác bỏ; bằng câu “biết rằng có quả của các nghiệp thiện ác”, đoạn văn cho thấy quả nghiệp bị bác bỏ.
Kusalaṃ na karotīti iminā kammaṃ, akusalaṃ karonto na bhāyatīti iminā puññāpuññāni sabhāvato jāyantīti dasseti.
"He does not do wholesome deeds"—by this, kamma; "doing unwholesome deeds, he does not fear"—by this, it shows that merit and demerit arise from their own nature.
Bằng câu “không làm điều thiện”, đoạn văn cho thấy nghiệp bị bác bỏ; bằng câu “khi làm điều ác không sợ hãi”, đoạn văn cho thấy thiện và bất thiện tự nhiên sinh ra.
Vaṭṭaṃ assādeti abhinandati tanninnabhāvato.
He enjoys and delights in the round of existence (saṃsāra) due to his inclination towards it.
Hưởng thụ và hoan hỷ với vòng luân hồi do xu hướng nghiêng về điều đó.
Sīghaṃ laddhiṃ jahituṃ na sakkoti vaṭṭupacchedassa aruccanato.
He cannot quickly abandon the view because he has no liking for the cutting off of the round of existence.
Không thể từ bỏ tà kiến nhanh chóng do không thích đoạn diệt vòng luân hồi.
Ucchedavādī hi tasmiṃ bhave ucchedaṃ maññati.
For the annihilationist believes in annihilation in that existence.
Quả thật, người theo thuyết đoạn diệt cho rằng có sự đoạn diệt trong kiếp sống đó.
Tato paraṃ idhalokaṃ paralokañca atthīti jānāti sukatadukkaṭānaṃ phalaṃ atthīti jānāti kammaphalavādībhāvato.
Furthermore, "he knows that there is this world and a world beyond," he knows that there is the fruit of good and bad deeds, owing to his being a believer in the fruit of kamma.
Từ đó trở đi, biết rằng có thế giới này và thế giới khác, biết rằng có quả của các nghiệp thiện ác, do là người theo thuyết quả nghiệp.
Yebhuyyena hi ucchedavādī sabhāvaniyatiyadicchābhinivesesu aññatrābhiniveso hoti.
Mostly, indeed, an annihilationist has a different conviction regarding the doctrines of natural causation, destiny, or chance.
Thật vậy, phần lớn người theo thuyết đoạn diệt có sự chấp thủ vào các thuyết khác như thuyết tự nhiên, thuyết định mệnh, thuyết ngẫu nhiên.
Sīghaṃ dassanaṃ pajahati vaṭṭābhiratiyā abhāvato.
He quickly abandons the view due to the absence of delight in the round of existence.
Nhanh chóng từ bỏ quan điểm do không có sự hoan hỷ với vòng luân hồi.
Pāramiyo pūretuṃ sakkonto paccekabuddho hutvā, lokavohāramatteneva so sammāsambuddho hutvā parinibbāyatīti yojanā.
"Being able to fulfill the perfections, he becomes a Paccekabuddha," or just by conventional usage, "he becomes a Sammāsambuddha and attains final Nibbāna"—this is the construction.
Có thể hoàn thành các ba-la-mật, trở thành một vị Phật Độc Giác, và chỉ theo cách nói thông thường của thế gian, vị ấy trở thành một vị Chánh Đẳng Giác rồi nhập Niết Bàn, đó là cách kết nối.
Asakkontoti buddho hotuṃ asakkonto.
"Being unable"—being unable to become a Buddha.
Không thể là không thể thành Phật.
Abhinīhāraṃ katvā aggasāvakādibhāvassa abhinīhāraṃ sampādetvā.
"Having made a strong aspiration (abhinīhāra)"—having fulfilled the aspiration for the state of a chief disciple and so forth.
Đã phát nguyện là đã hoàn thành lời phát nguyện trở thành vị Đại Đệ Tử, v.v.
Sāvako hutvāti aggasāvako mahāsāvako hutvā, tatthāpi tevijjo chaḷabhiñño paṭisambhidāppatto vā sukkhavipassako eva vā buddhasāvako hutvā parinibbāyati.
"Having become a disciple"—having become a chief disciple or a great disciple; even in that, he becomes a Buddha's disciple who is either endowed with the three knowledges (tevijja), the six supernormal powers (chaḷabhiñña), or the analytical knowledges (paṭisambhidā), or is merely a dry-insight meditator (sukkhavipassaka), and attains final Nibbāna.
Trở thành đệ tử là trở thành Đại Đệ Tử, hoặc Trưởng Lão Đệ Tử, và ở đó, vị ấy là một vị đệ tử của Phật đã chứng Tam Minh, Lục Thông, đạt được các phân tích (paṭisambhidā) hoặc chỉ là một vị tuệ quán thuần túy (sukkhavipassaka) rồi nhập Niết Bàn.
Sabbamidaṃ ucchedavādino kalyāṇamittanissayena sammattaniyāmokkamane khippavirāgatādassanatthaṃ āgataṃ.
All this has been stated to show the swift dispassion of the annihilationist when he enters the path of rightness through the support of a good friend.
Tất cả những điều này được nói ra để chỉ ra rằng người theo thuyết đoạn diệt, nhờ sự nương tựa vào thiện tri thức, sẽ nhanh chóng đạt đến sự vô nhiễm khi bước vào con đường chánh định.
Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
Therefore, it is said "tasmā" (therefore) and so on.
Vì vậy, có câu “do đó”, v.v.
202. Kañjiyenevāti āranāḷena.
202. Kañjiyenevāti, with sour gruel.
202. Kañjiyenaiva là với nước gạo chua (āranāḷa).
Kañjiyasadisena ucchedadassanena.
By the view of annihilation, which is like sour gruel.
Với quan điểm đoạn diệt giống như nước gạo chua.
Pūritoti paripuṇṇajjhāsayo.
Pūritoti, with a complete disposition.
Pūrito là người có tâm ý đầy đủ.
Soti paribbājako.
Soti, that wanderer.
So là vị du sĩ.
Appahāyāti abhinditvā.
Appahāyāti, without shattering.
Appahāyā là không phá vỡ.
Viggahoti kalaho idameva saccaṃ, moghamaññanti aññamaññaṃ viruddhaggāhoti katvā.
Viggahoti kalaho, a quarrel, a dispute—"This alone is true, all else is futile"—having thus taken mutually contradictory views.
Viggaho là tranh chấp bằng cách nói “chỉ điều này là thật, những điều khác là sai lầm” và chấp thủ những điều đối nghịch lẫn nhau.
Vivādanti viruddhavādaṃ.
Vivādanti, a contradictory statement.
Vivāda là lời nói đối nghịch.
Vighātanti virodhahetukaṃ cittavighātaṃ.
Vighātanti, mental anguish caused by opposition.
Vighāta là sự bức não tâm do sự đối nghịch gây ra.
Vihesanti viggahavivādanimittaṃ kāyikaṃ cetasikañca kilamathaṃ.
Vihesanti, physical and mental exhaustion caused by disputes and contradictory statements.
Vihesa là sự mệt mỏi về thân và tâm do tranh chấp và lời nói đối nghịch gây ra.
Ādīnavaṃ disvāti etāsaṃ diṭṭhīnaṃ evarūpo ādīnavo, aniyyānikabhāvatāya pana sampati āyatiñca mahādīnavoti evaṃ ādīnavaṃ disvā.
Ādīnavaṃ disvāti, having seen the danger of these views, that they are of such a nature, and that they are not conducive to liberation, but involve great danger now and in the future—having thus seen the danger.
Thấy sự nguy hiểm là thấy sự nguy hiểm như vậy của những tà kiến này; và do bản chất không dẫn đến giải thoát, chúng là mối nguy hiểm lớn ở hiện tại và tương lai, như vậy là thấy sự nguy hiểm.
Asammissabhāvanti asaṅkarato vavatthitabhāvaṃ.
Asammissabhāvanti, the unmixed, distinct nature.
Asammissabhāva là trạng thái được phân biệt rõ ràng, không lẫn lộn.
Tena tāsaṃ yathāsakaṃ paccayānaṃ uppajjitvā vigamaṃ dasseti.
By this, it shows their arising and ceasing according to their respective conditions.
Bằng cách đó, đoạn văn cho thấy sự sinh khởi và hoại diệt của chúng theo các duyên riêng của chúng.
Evañhi tāsaṃ kadācipi saṅkaro natthi.
For in this way, there is never any mixture among them.
Như vậy, chúng không bao giờ có sự lẫn lộn.
Tenāha ‘‘tatrāyaṃ saṅkhepattho’’tiādi.
Therefore, it is said "tatrāyaṃ saṅkhepattho" (herein is the مختصر meaning) and so on.
Vì vậy, có câu “ở đây có ý nghĩa tóm tắt”, v.v.
Sarūpaṃ aggahetvā ‘‘aññā vedanā’’ti aniyamena vuttattā tameva vigamaṃ dassento ‘‘anuppannāva honti antarahitā vā’’ti āha.
Without taking their specific forms, since it is stated indeterminately as "another feeling," he shows that same cessation by saying "they are either not arisen or have ceased."
Vì đã nói một cách không xác định “cảm thọ khác” mà không nắm giữ bản chất của nó, nên để chỉ ra sự hoại diệt đó, có câu “chúng chưa sinh hoặc đã biến mất”.
Sarūpato niyametvā vuccamāne kāci anuppannā vā hoti, kāci antarahitā vāti.
When spoken of by specifying their form, some are not arisen, and some have ceased.
Khi được nói một cách xác định theo bản chất, thì một số chưa sinh, một số đã biến mất.
Cuṇṇavicuṇṇabhāvadassanatthanti khaṇe khaṇe bhijjamānabhāvadassanatthaṃ.
Cuṇṇavicuṇṇabhāvadassanatthanti, to show their nature of being shattered moment by moment.
Để chỉ ra trạng thái tan vỡ thành mảnh vụn là để chỉ ra trạng thái tan vỡ từng khoảnh khắc.
Na kenaci saṃvadatīti kenaci puggalena saddhiṃ diṭṭhirāgavasena saṃkiliṭṭhacitto na vadati.
Na kenaci saṃvadatīti, his mind is not defiled by attachment to views with any person, nor does he speak.
Không tranh luận với bất kỳ ai là không nói chuyện với bất kỳ người nào với tâm ô nhiễm do chấp thủ tà kiến.
Tenāha ‘‘sassataṃ gahetvā’’tiādi.
Therefore, it is said "sassataṃ gahetvā" (having taken eternalism) and so on.
Vì vậy, có câu “chấp thủ thường kiến”, v.v.
Na vivadatīti viruddhabhāvo hutvā na vivadati.
Na vivadatīti, he does not dispute by becoming contradictory.
Không tranh cãi là không tranh cãi bằng cách đối nghịch.
Parivattetvāti ucchedaṃ gahetvā ekaccasassataṃ gahetvā evaṃ vuttanayena tayopi vādā parivattetvā yojetabbā.
Parivattetvāti, having taken annihilation, having taken partial eternalism—in this way, all three doctrines should be turned around and applied as stated.
Parivattetvā là ba quan điểm cũng nên được kết nối bằng cách xoay chuyển (parivattetvā) theo cách đã nói, chấp thủ đoạn kiến, chấp thủ một phần thường kiến.
Tena voharatīti tena lokavohārena lokasamaññaṃ anatidhāvanto satto puriso puggalotiādinā voharati, na pana ito bāhirakā viya abhinivisati.
Tena voharatīti, by that worldly convention, not transgressing worldly designations, he speaks of "being," "person," "individual" and so on, but he does not cling to them like those outside this teaching.
Nói theo cách đó là không vượt qua cách nói thông thường của thế gian, vị ấy nói về chúng sinh, người, cá nhân, v.v., nhưng không chấp thủ như những người ngoại đạo.
Tenāha ‘‘aparāmasanto’’ti.
Therefore, it is said "aparāmasanto" (not clinging).
Vì vậy, có câu “không chấp thủ”.
Kañci dhammanti rūpādīsu ekaṃ dhammampi.
Kañci dhammanti, any one phenomenon, even among rūpa and so forth.
Bất kỳ pháp nào là dù chỉ một pháp trong sắc, v.v.
Parāmāsaggāhena aggaṇhantoti ‘‘nicca’’ntiādinā, ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā ca dhammasabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasitvā gahaṇena aggaṇhanto.
Parāmāsaggāhena aggaṇhantoti, not taking it with the grasp of clinging by transgressing the nature of phenomena as "eternal" and so on, or "this is mine" and so on, and then clutching it.
Không nắm giữ bằng cách chấp thủ là không nắm giữ bằng cách vượt qua bản chất của pháp và chấp thủ từ bên ngoài, bằng cách nói “thường còn”, v.v., và “đây là của ta”, v.v.
Katāvīti katakicco.
Katāvīti, one who has done what is to be done.
Katāvī là người đã hoàn thành công việc.
So vadeyyāti khīṇāsavo bhikkhu ahaṅkāramamaṅkāresu sabbaso samucchinnesupi ahaṃ vadāmīti vadeyya.
So vadeyyāti, that bhikkhu, whose cankers are completely uprooted, would say "I speak" even when there is no "I-ness" or "mine-ness."
Vị ấy có thể nói là một tỳ-khưu đã tận trừ lậu hoặc, dù đã hoàn toàn đoạn trừ ngã mạn và sở hữu, vẫn có thể nói “tôi nói”.
Tattha ahanti niyakajjhattasantāne.
Here, ahanti, regarding one's own internal continuum.
Ở đây, tôi là trong dòng tâm thức nội tại của chính mình.
Mamanti tassa santakabhūte vatthusmiṃ lokaniruḷhe.
Mamanti, regarding objects belonging to that, in common worldly usage.
Của tôi là trong vật sở hữu của vị ấy, theo cách nói thông thường của thế gian.
Samaññanti tattha sukusalatāya loke samaññā kusalo viditvā.
Samaññanti, knowing the convention in the world, being skillful in it.
Samañña là biết được sự khéo léo trong thế gian.
Vohāramattenāti kevalaṃ paccekabuddho hutvā mahābodhipāramiyo pūretuṃ asakkonto sāvako hutvā desavohāramattena na appahīnataṇho viya andhaputhujjano abhinivesanavasena.
Vohāramattenāti, merely by conventional usage, without clinging like an untamed ordinary person, not like one whose craving is unabandoned, being a Paccekabuddha, unable to fulfill the perfections for Mahābodhi, and becoming a disciple, by mere customary usage.
Chỉ bằng cách nói thông thường là chỉ bằng cách nói thông thường của địa phương, không giống như người phàm phu mù quáng với tham ái chưa được đoạn trừ, không chấp thủ bằng cách phát nguyện trở thành Phật Độc Giác, không thể hoàn thành các ba-la-mật lớn, mà trở thành một đệ tử.
206. Sassatādīsūti sassatābhinivesādīsu.
206. Sassatādīsūti, in eternalistic convictions and so on.
206. Trong thường kiến, v.v. là trong sự chấp thủ thường kiến, v.v.
Tesaṃ tesaṃ dhammānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ.
Tesaṃ tesaṃ dhammānanti, a genitive case for determination.
Của các pháp ấy là cách nói sở hữu trong ý nghĩa phân định.
Sassataṃ abhiññāyāti sassatadiṭṭhiṃ samudayato atthaṅgamato assādato nissaraṇato abhivisiṭṭhāya paññāya paṭivijjhitvā.
Sassataṃ abhiññāyāti, having fully known the eternalistic view by penetrating it with highly distinguished wisdom, through its arising, cessation, gratification, and escape.
Bằng cách thắng tri thường kiến là bằng cách thấu suốt thường kiến với tuệ quán siêu việt, từ sự sinh khởi, sự hoại diệt, sự vị ngọt, sự thoát ly.
Pahānanti accantappahānaṃ samucchedaṃ.
Pahānanti, absolute abandonment, eradication.
Sự đoạn trừ là sự đoạn trừ hoàn toàn, sự diệt trừ tận gốc.
Rūpassa pahānanti rūpassa tappaṭibaddhasaññojanappahānena pahānaṃ.
Rūpassa pahānanti, the abandonment of rūpa by abandoning the fetters connected with it.
Sự đoạn trừ sắc là sự đoạn trừ sắc bằng cách đoạn trừ các kiết sử gắn liền với nó.
Anuppādanirodhena niruddhehi āsavehi aggahetvāva cittaṃ vimucci.
Anuppādanirodhena niruddhehi āsavehi aggahetvāva cittaṃ vimucci, the mind was liberated by the non-arising cessation, without clinging to the ceased cankers.
Tâm được giải thoát mà không chấp thủ bất cứ điều gì từ các lậu hoặc đã được đoạn trừ bằng sự diệt trừ không sinh khởi.
‘‘Āsavehi cittaṃ vimuccī’’ti ettha kiñcipi aggahetvā asesetvā.
In "the mind was liberated from the cankers," this means without clinging to anything whatsoever, completely.
Trong câu “tâm được giải thoát khỏi các lậu hoặc”, là không chấp thủ bất cứ điều gì, không còn sót lại.
Soḷasa paññāti mahāpaññādikā soḷasa paññā.
Soḷasa paññāti, the sixteen kinds of wisdom, such as great wisdom.
Mười sáu tuệ là mười sáu tuệ bắt đầu từ đại tuệ.
Caturaṅgasamannāgatoti puṇṇauposathadivasatā, kenaci anāmantitameva anekasatānaṃyeva anekasahassānaṃ vā bhikkhūnaṃ sannipatitatā, sabbesaṃ ehibhikkhubhāvena upasampannatā, chaḷabhiññatā cāti.
Caturaṅgasamannāgatoti, endowed with four factors: the day being a full moon Uposatha, the gathering of hundreds or even thousands of bhikkhus without being specifically invited by anyone, all having received ordination with the "Come, Bhikkhu" formula, and being endowed with the six supernormal powers.
Được trang bị bốn chi phần là ngày Uposatha trăng tròn, sự tụ họp của hàng trăm hoặc hàng ngàn tỳ-khưu mà không ai được mời, tất cả đều được thọ cụ túc giới theo cách “Ehi Bhikkhu”, và sáu thần thông.
Tenāha ‘‘tatrimāni aṅgānī’’tiādi.
Therefore, it is said "tatrimāni aṅgānī" (therein are these factors) and so on.
Vì vậy, có câu “ở đó có những chi phần này”, v.v.
Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.
Whatever herein is not explicitly divided in meaning is self-evident.
Những gì không được phân chia rõ ràng về ý nghĩa ở đây thì rất dễ hiểu.
207. Dve māgaṇḍiyāti dve māgaṇḍiyanāmakā.
207. Dve māgaṇḍiyāti, two individuals named Māgaṇḍiya.
207. Hai Māgaṇḍiya là hai người tên Māgaṇḍiya.
Devagabbhasadisanti devānaṃ vasanaovarakasadisaṃ.
Devagabbhasadisanti, like a celestial dwelling or inner chamber.
Giống như cung điện chư thiên là giống như phòng ở của chư thiên.
Etaṃ vuttanti ‘‘bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāre tiṇasanthārake’’ti etaṃ vuttaṃ.
Etaṃ vuttanti, this is stated as "on the grass mat in the fire-sanctuary of the brahmin of the Bhāradvāja clan."
Điều này được nói là “trên thảm cỏ trong nhà lửa của Bà-la-môn Bharadvāja”.
Na kevalaṃ taṃ divasamevāti yaṃ divasaṃ māgaṇḍiyo paribbājako tiṇasanthārakaṃ paññattaṃ, na kevalaṃ taṃ divasameva bhagavā yenaññataro vanasaṇḍo, tenupasaṅkamīti yojanā.
Na kevalaṃ taṃ divasamevāti, on the day that the wanderer Māgaṇḍiya prepared the grass mat, it is not merely on that day alone that the Bhagavā approached a certain forest grove—this is the construction.
Không chỉ ngày đó là không chỉ vào ngày mà du sĩ Māgaṇḍiya đã trải thảm cỏ, Đức Thế Tôn đã đến khu rừng nọ, đó là cách kết nối.
Gāmūpacāreti gāmasamīpe.
Gāmūpacāreti, near the village.
Gần làng là gần làng.
Saññāṇaṃ katvāti saññāṇaṃ katvā viya.
Saññāṇaṃ katvāti, as if making a sign.
Đã làm dấu hiệu là như đã làm dấu hiệu.
Na hi bhagavato tassa saññāṇakaraṇe payojanaṃ atthi.
For the Bhagavā had no purpose in making a sign for him.
Thật vậy, Đức Thế Tôn không có mục đích làm dấu hiệu cho vị ấy.
Samaṇaseyyānurūpanti samaṇassa anucchavikā seyyā.
Samaṇaseyyānurūpanti, a bed suitable for an ascetic.
Phù hợp với chỗ nằm của Sa-môn là chỗ nằm thích hợp cho một Sa-môn.
Pāsaṃsattho hi ayaṃ rūpa-saddo.
Indeed, this word rūpa (suitable) is used in a laudatory sense.
Thật vậy, từ “rūpa” này có ý nghĩa đáng khen ngợi.
Tenāha ‘‘imaṃ tiṇasanthāraka’’ntiādi.
Therefore, it is said "imaṃ tiṇasanthārakaṃ" (this grass mat) and so on.
Vì vậy, có câu “tấm thảm cỏ này”, v.v.
Anākiṇṇoti viluḷito aghaṭṭito.
“Undisturbed” means disarranged, un-struck.
Anākiṇṇo nghĩa là không bị xáo trộn, không bị va chạm.
Hatthapādasīsehi tattha tattha pahaṭena na calito abhinno, acalitattā eva abhinnaṃ attharaṇaṃ.
An undisturbed, “unbroken” covering, undisturbed because it is not struck here and there by hands, feet, or head.
Do bị tay, chân và đầu đụng chạm chỗ này chỗ kia mà không bị lay động, abhinno (là) không bị phá vỡ; chính vì không lay động nên tấm trải không bị phân tán.
Paricchinditvā paññatto viyāti ayaṃ chekena cittakārena cintetvā tulikāya paricchinnalekhāya paricchinditvā likhitā cittakataseyyā viya.
“As if measured out and laid down” means like a painted bed, drawn by a skilled artist who conceived it, measured it with a ruler, and delineated it with lines.
Như được phân định rõ ràng nghĩa là giống như một bức tranh được vẽ, đã được một họa sĩ khéo léo suy nghĩ, rồi phân định và vẽ bằng bút với những đường nét được phân định.
Bhūnaṃ vuccati vaḍḍhitaṃ, taṃ hantīti bhūnahuno.
“Bhū” means that which grows, and one who destroys that is “bhūnahano.”
Bhūnaṃ được gọi là sự tăng trưởng; kẻ hủy diệt sự tăng trưởng đó là bhūnahuno.
Tenāha ‘‘hatavaḍḍhino’’ti.
Therefore, it is said, “one who destroys growth.”
Vì thế (Đức Phật) nói “kẻ hủy diệt sự tăng trưởng”.
Taṃ panāyaṃ cakkhādīsu saṃvaravidhānaṃ vaḍḍhihananaṃ maññati.
He considers the practice of restraint regarding the eye and so on as the destruction of growth.
Tuy nhiên, người này cho rằng sự chế ngự ở mắt và các căn khác là sự hủy diệt sự tăng trưởng.
Tenāha ‘‘mariyādakārakassā’’ti.
Therefore, he says, “for the one who sets boundaries.”
Vì thế (Đức Phật) nói “của người thiết lập giới hạn”.
Brūhetabbanti uḷāravisayūpahārena vaḍḍhetabbaṃ pīṇetabbaṃ.
“To be nourished” means to be increased, to be sustained by the offering of excellent objects.
Brūhetabbanti (nghĩa là) cần được tăng trưởng, cần được nuôi dưỡng bằng cách cung cấp các đối tượng cao thượng.
Taṃ pana ananubhūtānubhavanena hotīti āha ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabba’’nti.
Since this happens by experiencing what has not been experienced, he says, “what is unseen is to be seen.”
Điều đó xảy ra bằng cách trải nghiệm những điều chưa từng trải nghiệm, vì vậy (Đức Phật) nói “những điều chưa thấy cần được thấy”.
Anubhūtaṃ pana apaṇītaṃ hotīti vuttaṃ ‘‘diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti.
What has been experienced, however, becomes inferior, so it is said, “what is seen is to be transcended.”
Còn những điều đã trải nghiệm thì không cao thượng, vì vậy đã nói “những điều đã thấy cần được vượt qua”.
Sesavāresupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining instances.
Trong các trường hợp còn lại cũng theo cách này.
Paramadiṭṭhadhammanibbānavādī kiresa paribbājako, tasmā evaṃ chasu dvāresu vaḍḍhiṃ paññapeti.
This wanderer, it is said, advocates for Nibbāna as the highest seen Dhamma; therefore, he teaches growth in these six doors.
Người du sĩ này được cho là người chủ trương Nibbāna (Niết Bàn) là pháp hiện tại tối thượng; vì vậy ông ta tuyên bố sự tăng trưởng ở sáu cửa này.
Yasmā yaṃ channampi cakkhādīnaṃ yathāsakaṃ visayaggahaṇaṃ paṭikkhipanto lokassa avaḍḍhitaṃ vināsameva paññapeti, tasmā so sayampi vaḍḍhihato hatavaḍḍhito.
Since by rejecting the grasping of objects by the six senses, such as the eye, he teaches only the destruction of growth, the ruin of the world, therefore he himself is “growth-destroyed,” with growth destroyed.
Vì ông ta bác bỏ sự nắm giữ đối tượng của sáu căn (mắt, v.v.) theo cách riêng của chúng, và tuyên bố sự hủy diệt chứ không phải sự tăng trưởng của thế gian; vì vậy ông ta tự mình bị hủy diệt sự tăng trưởng (hatavaḍḍhito).
Saṃkilesato ārakattā ariyo niyyānikadhammabhāvato ñāyo dhammo.
“Noble” means being far from defilements; “method” is Dhamma, due to its nature of leading to liberation.
Vì xa lìa phiền não nên ariyo (là) bậc Thánh; vì là pháp đưa đến giải thoát nên ñāyo dhammo (là) pháp hợp lý.
Vajjalesassapi abhāvato kusalo.
“Skillful” due to the absence of even a speck of fault.
Vì không có dù chỉ một vết nhơ tội lỗi nên kusalo (là) thiện lành.
Tenāha ‘‘parisuddhe kāraṇadhamme anavajje’’ti.
Therefore, it is said, “pure, blameless causal Dhamma.”
Vì thế (Đức Phật) nói “trong pháp nhân thanh tịnh, không lỗi lầm”.
Uggatassāti uccakulīnatādinā uḷārassa.
“Of the eminent” means of one who is exalted due to high lineage and so on.
Uggatassāti (nghĩa là) của người cao quý do sinh ra trong dòng dõi cao, v.v.
Mukhe ārakkhaṃ ṭhapetvāti mukhena saṃyato hutvā.
“Having placed a guard over the mouth” means being restrained in speech.
Mukhe ārakkhaṃ ṭhapetvāti (nghĩa là) giữ gìn giới hạn ở miệng, tức là tự chế ngự lời nói.
Ambajambūādīni gahetvā viya apūrayamānoti ambajambūādīni aññamaññavisadisāni viya pūraṇakathānayena yaṃ kiñci akathetvā.
“Not filling it up as if taking mangoes and rose-apples” means not saying just anything by way of filling up discourse, as if they were disparate things like mangoes and rose-apples.
Ambajambūādīni gahetvā viya apūrayamānoti (nghĩa là) không nói bất cứ điều gì bằng cách lấp đầy câu chuyện như thể lấy xoài, trái jambu, v.v., vốn khác biệt nhau.
Tenāha ‘‘mayā kathitaniyāmenā’’ti.
Therefore, it is said, “by the method taught by me.”
Vì thế (Đức Phật) nói “theo quy tắc đã được tôi nói”.
208. Phalasamāpattiyā vuṭṭhitoti divāvihārato vuṭṭhitoti attho.
208. “Arisen from the fruition attainment” means having arisen from day-dwelling.
208. Phalasamāpattiyā vuṭṭhitoti (nghĩa là) xuất định quả; tức là xuất khỏi thiền trú ban ngày.
Divāvihāropi hi ‘‘paṭisallāna’’nti vuccati ‘‘rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādī’’tiādīsu (pārā. 18).
Day-dwelling is also called “solitude,” as in “while in solitude, secluded, such a thought arose in his mind” and so on.
Thiền trú ban ngày cũng được gọi là “paṭisallāna” (độc cư) như trong câu “Khi đang độc cư ở nơi vắng vẻ, một tư duy như vậy đã khởi lên trong tâm” (pārā. 18).
Bhagavā hi phalasamāpattito vuṭṭhānuttarakālaṃ tesaṃ kathāsallāpaṃ sutvā divāvihārato vuṭṭhāya tattha gato.
For the Blessed One, after arising from fruition attainment, having heard their conversation, arose from his day-dwelling and went there.
Đức Thế Tôn, sau khi xuất khỏi định quả, nghe cuộc trò chuyện của họ, đã rời khỏi thiền trú ban ngày và đến đó.
Saṃvego nāma sahottappañāṇaṃ, taṃ nibbindanavasenapi hoti, saṃveganissitaṃ sandhāyāha ‘‘pītisaṃvegena saṃviggo’’ti.
Saṃvega is knowledge accompanied by spiritual urgency; it also arises through disenchantment. Referring to what is based on saṃvega, he says, “stirred with the stirring of joy.”
Saṃvega (sự xúc động) là trí tuệ có kèm theo sự hổ thẹn; điều đó cũng xảy ra do sự chán ghét; do dựa vào sự xúc động nên (Đức Phật) nói “xúc động với sự xúc động hỷ lạc”.
So pana yasmā purimāvatthāya calanaṃ hoti cittassa, tasmā āha ‘‘calito kampito’’ti.
Since this involves a change in the mind from its previous state, he says, “stirred, agitated.”
Vì sự xúc động đó là sự lay động của tâm khỏi trạng thái trước đó, nên (Đức Phật) nói “lay động, rung động”.
Tikhiṇasotena purisenāti bhagavantaṃ sandhāyāha.
“By a keen-witted person” refers to the Blessed One.
Tikhiṇasotena purisenāti (nghĩa là) bởi người có dòng chảy sắc bén; điều này ám chỉ Đức Thế Tôn.
209. Dhammadesanaṃ ārabhi yathā vineyyadamanakusalo vasanaṭṭhānaṭṭhenāti idaṃ āramitabbabhāvassa bhāvalakkhaṇavacanaṃ.
209. “Began a Dhamma discourse” just as one skilled in taming the trainable; “by way of a dwelling place”—this statement describes the characteristic of what is to be cultivated.
209. Dhammadesanaṃ ārabhi (nghĩa là) bắt đầu thuyết pháp, như người khéo léo trong việc chế ngự những người cần được giáo hóa. Vasanaṭṭhānaṭṭhenāti đây là lời nói biểu thị đặc tính của trạng thái cần được bắt đầu.
Āramati etthāti ārāmo, rūpaṃ ārāmo etassāti rūpārāmaṃ, tato eva tanninnabhāvena rūpe ratanti rūparataṃ, tena sammo duppattiyā rūpena sammuditanti rūpasammuditaṃ, tadetaṃ tadabhihatajavanakiccaṃ tattha āropetvā vuttaṃ.
One delights therein, therefore it is an ārāma. The form is its ārāma, therefore it is “delighting in forms,” and for that reason, due to being inclined towards it, “they delight in forms,” and by that infatuation due to difficulty of attainment, “rejoicing in forms.” This is said by superimposing the function of the impulsion, struck by that, onto it.
Nơi mà người ta vui thích là ārāmo (sự vui thích); rūpārāmaṃ (là) người có sắc là sự vui thích; do sự nghiêng về đó mà rūpe ratanti rūparataṃ (là) người vui thích trong sắc; do sự mê muội không đạt được điều đó mà rūpasammuditaṃ (là) người hoan hỷ với sắc; điều này được nói bằng cách gán hành động tốc hành bị đánh bại đó vào đó.
Dantantiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to “tamed” and so on.
Trong dantanti, v.v. cũng theo cách này.
Dantaṃ damitaṃ.
“Tamed” means disciplined.
Dantaṃ (là) được chế ngự.
Nibbisevananti vigatavisukāyikaṃ.
“Unserved” means devoid of frivolity.
Nibbisevananti (là) không có sự ồn ào.
Guttanti satiyā guttaṃ.
“Guarded” means guarded by mindfulness.
Guttanti (là) được bảo vệ bằng niệm.
Rakkhitanti tasseva vevacanaṃ.
“Protected” is a synonym for that very word.
Rakkhitanti (là) từ đồng nghĩa với từ đó.
Saṃvutanti apanītaṃ pavesanivāraṇena.
“Restrained” means put away by preventing entry.
Saṃvutanti (là) được đóng lại bằng cách ngăn chặn sự ra vào.
Tenāha ‘‘pihita’’nti.
Therefore, it is said, “closed.”
Vì thế (Đức Phật) nói “pihita” (đóng kín).
210. Uppajjanapariḷāhanti uppajjanakilesapariḷāhaṃ.
210. “The rising heat” means the rising heat of defilements.
210. Uppajjanapariḷāhanti (nghĩa là) sự phiền não khổ não đang khởi lên.
Kiṃ vacanaṃ vattabbaṃ assāti rūpārammaṇaṃ anubhavitvā samudayādipahānaṃ pariggaṇhitvā parinibbinditvā virajjitvā yo vimutto, tattha kiṃ vuddhihatapariyāyo avassaṃ labhati na labhatīti pucchati.
“What words should be spoken concerning him?” He asks: having experienced a form object, comprehended the abandonment of its origination, etc., having become disenchanted, dispassionate, and liberated—does such a one necessarily attain or not attain the state of one whose growth is destroyed?
Kiṃ vacanaṃ vattabbaṃ assāti (nghĩa là) câu nói nào cần được nói cho người đã trải nghiệm đối tượng sắc, đã nhận thức sự đoạn trừ sự tập khởi, v.v., đã chán ghét, đã ly tham và đã giải thoát; người đó chắc chắn sẽ đạt được hay không đạt được sự hủy diệt sự tăng trưởng? (Ông ta) hỏi.
Paribbājako tādise sārabaddhavimuttike vuddhihatoti na vadeyyāti āha ‘‘na kiñci, bho, gotamā’’ti.
The wanderer would not say that such a truly liberated person, firm in essence, is one whose growth is destroyed; therefore, he says, “Nothing at all, good Gotama.”
Người du sĩ sẽ không nói rằng một người giải thoát vững chắc như vậy là người bị hủy diệt sự tăng trưởng; vì vậy (ông ta) nói “Không gì cả, thưa Gotama”.
Nātiucco hoti nātinīcoti gimhiko viya ucco, hemantiko viya nīco na hoti, atha kho tadubhayavemajjhalakkhaṇatāya nātiucco hoti nātinīco.
“Neither too high nor too low” means it is not high like a summer dwelling, nor low like a winter dwelling, but rather, due to its characteristic of being midway between both, it is neither too high nor too low.
Nātiucco hoti nātinīcoti (nghĩa là) không quá cao như mùa hè, không quá thấp như mùa đông; mà là không quá cao, không quá thấp do đặc tính trung gian của cả hai.
Nātitanūnīti hemantikassa viya na khuddakāni.
“Not too few” means not tiny, like those for winter.
Nātitanūnīti (nghĩa là) không quá nhỏ như mùa đông.
Nātibahūnīti gimhikassa viya na atibahūni.
“Not too many” means not excessively numerous, like those for summer.
Nātibahūnīti (nghĩa là) không quá nhiều như mùa hè.
Missakānevāti hemantikagimhikesu vuttalakkhaṇavomissakāni.
“Mixed” means possessing characteristics mixed from those described for winter and summer.
Missakānevāti (nghĩa là) hỗn hợp các đặc tính đã nói trong mùa đông và mùa hè.
Uṇhapavesanatthāyāti niyūhesu purebhattaṃ pacchābhattañca patitasūriyobhāsavasena uṇhassa abbhantarapavesanatthāya.
“For the entry of warmth” means for the entry of warmth by means of the sunlight falling into the niches, before and after meals.
Uṇhapavesanatthāyāti (nghĩa là) để hơi nóng đi vào bên trong, do ánh nắng mặt trời chiếu vào các mái hiên trước bữa ăn và sau bữa ăn.
Bhittiniyūhāni nīharīyantīti dakkhiṇapasse bhittīsu niyūhāni nīharitvā karīyanti.
“Wall niches are extended” means niches are extended out from the walls on the south side.
Bhittiniyūhāni nīharīyantīti (nghĩa là) các mái hiên được kéo ra và làm ở các bức tường phía nam.
Vipulajālānīti puthulachiddāni.
“With broad openings” means with wide holes.
Vipulajālānīti (nghĩa là) các lưới có lỗ rộng.
Udakayantānīti udakavāhakayantāni.
“Water-machines” means water-carrying machines.
Udakayantānīti (nghĩa là) các máy bơm nước.
Nīluppalagacchake katvāti vikasitehi nīluppalehi gacchake naḷinike katvā.
“Having made them into clumps of blue water-lilies” means having made them into clumps, lotus ponds, with blossoming blue water-lilies.
Nīluppalagacchake katvāti (nghĩa là) làm thành các bụi sen xanh nở rộ.
Gandhakalalanti gandhamissakakaddamaṃ.
“Fragrant mud” means mud mixed with fragrance.
Gandhakalalanti (nghĩa là) bùn trộn hương.
Yamakabhittīti yugaḷabhitti, tassā antare nāḷi, yato udakaṃ abhiruhati.
“Twin wall” means a double wall, with a channel between them, from which water ascends.
Yamakabhittīti (nghĩa là) bức tường đôi, có một ống dẫn ở giữa, từ đó nước dâng lên.
Lohanāḷinti lohamayayantanāḷiṃ.
“Iron pipe” means an iron water-machine pipe.
Lohanāḷinti (nghĩa là) ống máy bằng sắt.
Jālanti tambalohamayaṃ jālaṃ.
“Net” means a copper or iron net.
Jālanti (nghĩa là) lưới bằng đồng đỏ.
Heṭṭhā yantaṃ parivattentīti heṭṭhābhāge udakayantaṃ gamenti.
“Turning the machine below” means operating the water-machine in the lower part.
Heṭṭhā yantaṃ parivattentīti (nghĩa là) quay máy bơm nước ở phần dưới.
Udakaphusite temente vivaṇṇatā māhosīti nīlapaṭaṃ nivāseti.
“Lest the water droplets should discolour it,” he spreads a blue cloth.
Udakaphusite temente vivaṇṇatā māhosīti nīlapaṭaṃ nivāseti. (nghĩa là) để không bị đổi màu do nước phun làm ướt, (Đức Phật) che một tấm vải màu xanh.
Divākāleti divasavelāya.
“During the day” means during daytime.
Divākāleti (nghĩa là) vào ban ngày.
Ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmīti etena attano phalasamāpattivihāro bhagavatā dassitoti āha – ‘‘tāya ratiyā ramamānoti idaṃ catutthajjhānikaphalasamāpattiratiṃ sandhāya vutta’’nti.
“I dwell with an inwardly calmed mind”—by this, the Blessed One shows his dwelling in fruition attainment, so it is said: “‘Delighting in that delight’—this is said with reference to the delight of the fruition attainment of the fourth jhāna.”
Ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmīti (nghĩa là) với câu này, Đức Thế Tôn đã chỉ ra sự an trú trong định quả của mình; vì vậy (Đức Phật) nói – “tāya ratiyā ramamānoti (nghĩa là) vui thích với sự vui thích đó; điều này được nói để ám chỉ sự vui thích trong định quả của Tứ Thiền”.
212. Mahā ca nesaṃ papañcoti nesaṃ rājūnaṃ mahāpapañco rājiddhivasena sabbadā sampattivisayo ca, anubhavituṃ na labhantīti adhippāyo.
212. “And great is their perplexity”—the great perplexity of these kings, their sphere of enjoyment, which is always accompanied by royal power, but they cannot experience it—that is the intention.
212. Mahā ca nesaṃ papañcoti (nghĩa là) sự phô trương lớn của các vị vua đó, tức là các đối tượng hưởng thụ luôn có sẵn do uy lực của vua, nhưng họ không thể trải nghiệm được.
Mante gavesantā vicaranti, na bhogasukhaṃ.
“They wander searching for counsel,” not for sensual pleasure.
Mante gavesantā vicaranti, na bhogasukhaṃ. (nghĩa là) họ đi lang thang tìm kiếm lời khuyên, không phải hạnh phúc vật chất.
Gaṇanā nāma acchinnagaṇanā, na vigaṇagaṇanā na paṇagaṇanā.
“Calculation” means continuous calculation, not haphazard calculation nor calculation of profits.
Gaṇanā nāma (nghĩa là) sự đếm liên tục, không phải sự đếm không liên tục, không phải sự đếm từng phần.
Āvaṭṭoti yathādhigate dibbe kāme pahāya kāmahetu āvaṭṭo nivatto parivattito bhaveyya.
“Reverted” means having abandoned the divine sensual pleasures attained, one might revert, turn back for the sake of sensual pleasures.
Āvaṭṭoti (nghĩa là) có thể quay lại, trở lại, xoay chuyển vì các dục lạc, sau khi từ bỏ các dục lạc cõi trời đã đạt được.
Evaṃ mānusakā kāmāti yathā koci kusaggena udakaṃ gahetvā mahāsamudde udakaṃ mineyya.
“So are human sensual pleasures”—just as someone might take water with the tip of a blade of kusa grass and measure the water in the great ocean.
Evaṃ mānusakā kāmāti (nghĩa là) giống như ai đó lấy nước bằng đầu một cọng cỏ và đo nước trong đại dương.
Tattha mahāsamudde udakameva mahantaṃ vipulaṃ paṇītañca, evaṃ dibbānaṃ kāmānaṃ samīpe upanidhāya mānusakā kāmā appamattakā oramattakā nihīnā, dibbāva kāmā mahantā vipulā uḷārā paṇītā.
There, the water in the great ocean is vast, extensive, and excellent; similarly, compared to divine sensual pleasures, human sensual pleasures are trifling, meager, and inferior, while divine sensual pleasures are vast, extensive, exalted, and excellent.
Ở đó, nước trong đại dương là lớn, rộng lớn và tinh tế; tương tự, so với các dục lạc cõi trời, các dục lạc của loài người là nhỏ bé, tầm thường và thấp kém; chỉ có các dục lạc cõi trời là lớn, rộng lớn, cao thượng và tinh tế.
Samadhigayhāti sammā adhigamanavasena niggayha dibbampi sukhaṃ hīnaṃ katvā tiṭṭhati.
“Having rightly attained” means having rightly grasped, making even divine pleasure inferior, one remains.
Samadhigayhāti (nghĩa là) sau khi nắm giữ một cách đúng đắn, tức là làm cho hạnh phúc cõi trời trở nên thấp kém, thì tiṭṭhati (nghĩa là) vẫn tồn tại.
213. Ārogyahetukaṃ sukhaṃ assa atthīti sukhī, taṃ panassa rogavigamatovāti āha ‘‘paṭhamaṃ dukkhito pacchā sukhito’’ti.
213. Because he has happiness due to health, he is happy (sukhī). This is because he is free from disease, therefore it is said, "First afflicted by suffering, afterwards happy."
213. Có hạnh phúc do sức khỏe nên gọi là sukhī (người hạnh phúc). Hạnh phúc đó là do bệnh tật đã biến mất, nên nói: “Trước khổ sau sướng.”
Serī nāma attādhīnavuttīti āha ‘‘serī ekako bhaveyyā’’ti.
One who is serī (free) is one who lives independently, therefore it is said, "He should be free, alone."
Serī (tự do) có nghĩa là người có cách sống tự chủ, nên nói: “Tự do, một mình.”
Attano vaso sayaṃvaso, so etassa atthīti sayaṃvasī.
His own will is self-will; he who has this is self-willed (sayaṃvasī).
Quyền tự chủ của mình là sayaṃvaso, người có điều đó là sayaṃvasī (người tự chủ).
Aṅgārakapallaṃ viya kāmavatthupariḷāhahetuto.
Like a pit of coals, because of the burning caused by sense objects.
Như một chảo than hồng vì là nguyên nhân gây ra sự thiêu đốt của các đối tượng dục lạc.
Tacchetvāti ghaṭṭetvā, kaṇḍūyitvāti attho.
To scratch (tacchetvā) means to rub, to itch.
Tacchetvā có nghĩa là cọ xát, gãi.
214. Yena kāyo madhurakajāto hoti, taṃ kira kuṭṭhaṃ chaviṃ vināseti, cammaṃ chiddajātaṃ viya hoti.
214. The leprosy that causes the body to become festering is said to destroy the skin, making the flesh like it is full of holes.
214. Cái gì khiến thân thể trở nên ngọt ngào, thì bệnh phong đó hủy hoại da, da trở nên như bị thủng.
Tenevāha ‘‘upahatakāyappasādo’’ti.
Therefore it is said, "with impaired bodily senses."
Vì vậy, nói: “Thân thể bị hoại diệt sự trong sáng.”
Paccalatthāti paṭilabhi.
He regained (paccalatthā) means he obtained.
Paccalatthā có nghĩa là đã đạt được.
Avijjābhibhūtatāya virodhipaccayasamāyogena paññindriyassa upahatattā.
Due to the impairment of the faculty of wisdom (paññindriya) by being overcome with ignorance and the combination of opposing conditions.
Do bị vô minh che lấp, cùng với các duyên đối nghịch, nên trí tuệ bị tổn hại.
Āyatiṃ dukkhaphalatāya etarahi ca kilesadukkhabahulatāya kāmānaṃ dukkhasamphassatā, tadubhayasaṃyuttesu tesu ca taṃ asallakkhitvā ekantasukhābhiniveso viparītasaññāya, na kevalāya sukhavedanāya sukhāti pavattasaññī.
The painful contact (dukkhasamphassatā) of sense pleasures, due to their painful fruit in the future and the abundance of defilement-suffering now; not discerning this in them, which are conjoined with both, and being solely attached to happiness through perverted perception, not merely perceiving happiness as a pleasant feeling.
Các dục lạc có sự xúc chạm khổ đau vì trong tương lai sẽ mang lại quả khổ, và hiện tại cũng đầy rẫy khổ đau do phiền não. Không nhận ra điều đó ở những dục lạc liên quan đến cả hai điều trên, mà lại chấp chặt vào hạnh phúc tuyệt đối do nhận thức sai lầm, chứ không phải do cảm thọ lạc thuần túy mà cho là lạc.
215. Tānīti kuṭṭhasarīre vaṇamukhāni.
215. Those (tāni) are the ulcerous openings on the leper's body.
215. Tānī (chúng) là các miệng vết thương trên thân thể người bị bệnh phong.
Asucīnīti asubhāni.
Impure (asucīni) means repulsive.
Asucīnī (không thanh tịnh) là bất tịnh.
Duggandhānīti vissagandhāni.
Foul-smelling (duggandhāni) means putrid-smelling.
Duggandhānī (hôi thối) là có mùi tanh tưởi.
Pūtīnīti kuṇapabhūtāni.
Rotten (pūtīni) means corpse-like.
Pūtīnī (thối rữa) là như xác chết.
Idānīti etarahi.
Now (idāni) means at present.
Idānī (bây giờ) là hiện tại.
Nakhehi vippatacchanaaggiparitāpanehi atinippīḷanakāle pāṇakā…pe… paggharanti, tena vedanā tanukā hoti.
At the time of extreme pressure from scratching with nails and heating with fire, creatures... overflow; thereby the feeling becomes subtle.
Vào lúc bị đau đớn dữ dội do cào cấu bằng móng tay và hơ lửa, các loài côn trùng…v.v… chảy ra, nhờ đó cảm thọ trở nên nhẹ nhàng.
Evanti vuttanayena vedanāya tanukabhāvato.
Thus (evaṃ), due to the subtlety of the feeling in the manner described.
Evaṃ (như vậy) là do cảm thọ trở nên nhẹ nhàng theo cách đã nói.
Ārogyabhāve dhanalābhādilābhuppattito, asati ca ārogye lābhassa niratthakabhāvato, diṭṭhadhammikādisabbasampattīnaṃ lābhassa nimittabhāvato ca ārogyaparamā lābhā.
Health is the highest gain (ārogyaparamā lābhā) because gains like wealth arise when one is healthy, and without health, gains are useless; and because health is the cause of all attainments, seen here and in the future.
Sức khỏe là lợi lộc tối thượng vì khi có sức khỏe thì có được các lợi lộc như tài sản, v.v.; còn khi không có sức khỏe thì các lợi lộc trở nên vô nghĩa; và vì sức khỏe là dấu hiệu của mọi sự thành tựu, bao gồm cả những thành tựu trong hiện tại.
Nibbāne sukhuppattito, asati ca nibbānādhigame tādisassa sukhassa anupalabbhanato, sabbasaṅkhatavivittattā ca sabbaso ca saṃsāradukkhābhāvato, adhigate ca tasmiṃ sakalavaṭṭadukkhābhāvato ca nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ.
Nibbāna is the highest happiness (nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ) because happiness arises in Nibbāna, and without attaining Nibbāna, such happiness is not found; and because it is free from all conditioned things, and entirely free from the suffering of saṃsāra; and upon its attainment, there is no suffering of the entire round of existence.
Nibbāna là hạnh phúc tối thượng vì khi đạt được Nibbāna thì có hạnh phúc, còn khi không đạt được Nibbāna thì không thể tìm thấy hạnh phúc như vậy; và vì Nibbāna hoàn toàn thoát ly mọi pháp hữu vi, hoàn toàn không có khổ đau của luân hồi, và khi đã đạt được Nibbāna thì mọi khổ đau của vòng luân hồi đều không còn.
Pubbabhāgamaggānanti kāyānupassanādibhedabhinnānaṃ ariyamaggassa pubbabhāgiyānaṃ maggānaṃ.
For the preliminary paths (pubbabhāgamaggānaṃ) means for the paths that are preliminary to the Noble Path, differentiated into categories like contemplation of the body.
Pubbabhāgamaggānaṃ là các đạo lộ thuộc phần trước của Thánh đạo, được phân chia thành các loại như quán thân, v.v.
Tesañca amatagāmitā nāma tanninnatāvaseneva sacchikiriyāvasenāti āha ‘‘pubbabhāgagamaneneva amatagāmina’’nti.
And their leading to the Deathless means realizing it by virtue of being inclined towards it, therefore it is said, "leading to the Deathless by merely leading to the preliminary."
Việc chúng đưa đến bất tử (amatagāmitā) có nghĩa là chỉ do sự hướng về Nibbāna mà đạt được Nibbāna, nên nói: “Chỉ do sự đi theo phần trước mà đưa đến bất tử.”
Aṭṭhaṅgiko ariyamaggo khemo sabbaparissayasamugghātanena anupaddutattā, taṃsamaṅgīnaṃ sabbaso anupaddutattā taṃsamaṅgīnaṃ sabbaso anupaddavahetuto ca.
The Noble Eightfold Path (aṭṭhaṅgiko ariyamaggo) is secure (khemo) due to the eradication of all dangers and being free from harm, and because it leads to absolute freedom from danger for those endowed with it.
Thánh đạo Tám chi phần là an toàn vì đã diệt trừ mọi hiểm nguy, không có chướng ngại; và vì là nguyên nhân không có mọi chướng ngại cho những ai đầy đủ Thánh đạo đó.
Laddhivasena gahitāti sassatavādādīhi kevalaṃ tesaṃ laddhivasena tathā gahitā.
Grasped as an opinion (laddhivasena gahitā) means merely grasped as their opinion by eternalists and others.
Laddhivasena gahitā có nghĩa là chỉ được những người theo thuyết thường kiến, v.v., chấp nhận như vậy theo quan điểm của họ.
Khemaamatagāminanti iminā hi ‘‘khemaṃamatagāmina’’nti vibhattialopena niddeso, attho pana vibhattilopena daṭṭhabboti dasseti.
Secure, leading to the Deathless (khemaamatagāminaṃ): This indeed indicates an instruction with the omission of the case ending for "khemaṃ amatagāminaṃ," but the meaning should be understood with the omission of the case ending.
Khemaamatagāmina— Ở đây, từ này được trình bày bằng cách lược bỏ biến cách trong cụm “khemaṃ amatagāminaṃ” (an toàn, đưa đến bất tử), và ý nghĩa của nó phải được hiểu qua việc lược bỏ biến cách.
219. Antarāti paṭhamuppatti jarāmaraṇānaṃ vemajjhe.
219. In between (antarā) means in the middle of birth, old age, and death.
219. Antarā (ở giữa) là ở giữa sự sinh khởi đầu tiên và sự già chết.
Upahatoti pittasemhādidosehi dūsitabhāvena kathito.
Impaired (upahato) means described as defiled by faults such as bile and phlegm.
Upahato (bị tổn hại) được nói là bị hư hỏng do các lỗi như mật, đờm, v.v.
Pittādidose pana bhesajjasevanāya nivattento upahataṃ paṭipākatikaṃ karonto cakkhūni uppādeti nāma.
By averting bile and other faults through taking medicine, and making the impaired normal, he, as it were, produces eyes (cakkhūni uppādeti nāma).
Khi loại bỏ các lỗi mật, v.v., bằng cách dùng thuốc, và làm cho cái bị tổn hại trở lại trạng thái bình thường, thì gọi là tạo ra đôi mắt.
Vinaṭṭhānīti anuppattidhammataṃ āpannāni.
Destroyed (vinaṭṭhāni) means having attained the state of non-arising.
Vinaṭṭhānī (bị hủy hoại) là đã đi vào trạng thái không sinh khởi.
221. Dhammassāti nibbānassa.
221. Of the Dhamma (dhammassa) means of Nibbāna.
221. Dhammassa (của Pháp) là của Nibbāna.
Anudhammanti anurūpaṃ niyyānadhammaṃ.
Conforming to the Dhamma (anudhammanti) means a suitable, liberating practice.
Anudhammaṃ (pháp tùy thuận) là pháp xuất ly phù hợp.
Tenāha ‘‘anucchavikaṃ paṭipada’’nti.
Therefore it is said, "a suitable practice."
Vì vậy, nói: “Hạnh phù hợp.”
Pañcakkhandheti pañcupādānakkhandhe dasseti.
The five aggregates (pañcakkhandhe) refers to the five aggregates of clinging (pañcupādānakkhandhe).
Pañcakkhandhe (năm uẩn) chỉ năm thủ uẩn.
‘‘Dīgharattaṃ vata, bho’’tiādinā pāḷiyaṃ vivaṭṭaṃ dassitaṃ.
The turning away (from saṃsāra) is shown in the Pāli by "For a long time, sirs" and so on.
Trong kinh điển, sự thoát ly được chỉ ra bằng câu “Dīgharattaṃ vata, bho” (Thật lâu thay, này chư hiền), v.v.
Tenāha ‘‘upādānanirodhāti vivaṭṭaṃ dassento’’ti.
Therefore it is said, "showing the turning away by the cessation of clinging."
Vì vậy, nói: “Chỉ ra sự thoát ly bằng cách diệt trừ chấp thủ.”
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại dễ hiểu.
223. Devena vassena kato sobbho devakatasobbho.
223. A pool made by rain (Deva, the sky god) is a Devakata-sobbha.
223. Cái hố do trời mưa tạo ra là devakatasobbho (hố do trời tạo).
Tenāha ‘‘vasso…pe… rahado’’ti.
Therefore it is said, "rain... a pool."
Vì vậy, nói: “Mưa…v.v… hồ.”
Guhāti paṃsuguhā pāsāṇaguhā missakaguhāti tisso guhā.
Cave (guhā) means three kinds of caves: an earth-cave, a rock-cave, and a mixed cave.
Guhā (hang) là ba loại hang: hang đất, hang đá, và hang hỗn hợp.
Tattha paṃsuguhā udakamuttaṭṭhāne ahosi ninnaṭṭhānaṃ pana udakena ajjhotthataṃ.
Among them, the earth-cave (paṃsuguhā) was a place where water had drained, and the low-lying area was covered with water.
Trong đó, hang đất là nơi khô ráo, còn chỗ trũng thì bị nước ngập.
Umaṅgaṃ katvāti heṭṭhā suduggaṃ katvā.
Having made a tunnel (umaṅgaṃ katvā) means having made it very inaccessible below.
Umaṅgaṃ katvā (làm thành đường hầm) là làm thành một đường rất khó đi ở phía dưới.
Anamataggiyaṃ paccavekkhitvāti ‘‘na kho so sattāvāso sulabharūpo, yo iminā dīghena addhunā anāvuṭṭhapubbo’’tiādinā (ma. ni. 1.160) idañca taḷākaṃ mayā vutthapubbaṃ bhavissati, tampi ṭhānaṃ so ca attabhāvo apaññattikabhāvaṃ gatoti evaṃ anamataggiyaṃ paccavekkhitvā tādisaṃ ṭhānaṃ gantuṃ vaṭṭati.
Reflecting on the beginningless past (anamataggiyaṃ paccavekkhitvā) means reflecting, "Indeed, there is no dwelling place for beings that has not been inundated throughout this long period" (MN 1.160), and this pool must have been inundated by me before, and that place and that existence have become unidentifiable. Thus, after reflecting on the beginningless past, it is proper to go to such a place.
Anamataggiyaṃ paccavekkhitvā (quán xét vô thủy) có nghĩa là quán xét vô thủy như sau: “Không có chỗ ở nào mà chưa từng bị mưa làm ngập trong suốt thời gian dài này” (Ma. Ni. 1.160), và “Hồ này chắc hẳn đã từng bị ta cư ngụ trước đây, và nơi đó cùng với thân thể đó đã trở thành vô danh.” Quán xét như vậy, thì nên đến một nơi như vậy.
Iminā nayena samuddapabbatadassanādīsupi paccavekkhaṇāvidhi veditabbo.
In this way, the method of reflection should be understood in the case of seeing oceans, mountains, and so on.
Theo cách này, phương pháp quán xét cũng nên được hiểu khi nhìn thấy biển, núi, v.v.
Uccaṃ nadamānāyāti uccaṃ katvā saddaṃ karontiyā kāmassādabhavassādādivatthunti ‘‘ayañca ayañca kāmo iṭṭho kanto manāpo, asuko bhavo iṭṭho kanto manāpo, evamayaṃ loko piyehi piyataro’’ti evaṃ kāmassādabhavassādalokassādādisaṅkhātaṃ vatthuṃ.
While speaking loudly (uccaṃ nadamānāyā) means speaking with a loud voice. The basis of sensual enjoyment, existence, etc. (kāmassādabhavassādādivatthuṃ) means, "This and that sense pleasure is agreeable, charming, pleasing; such and such an existence is agreeable, charming, pleasing; thus this world is more beloved than other beloved things" – such is the basis, consisting of the enjoyment of sense pleasures, the enjoyment of existence, the enjoyment of the world, and so on.
Uccaṃ nadamānāyā (khi nói lớn tiếng) là khi phát ra âm thanh lớn. Kāmassādabhavassādādivatthuṃ (đối tượng của vị ngọt dục lạc, vị ngọt hữu lạc, v.v.) là đối tượng được gọi là vị ngọt dục lạc, vị ngọt hữu lạc, vị ngọt thế gian, v.v., như: “Dục lạc này và dục lạc kia là dễ chịu, đáng yêu, vừa ý; hữu này là dễ chịu, đáng yêu, vừa ý; thế giới này còn đáng yêu hơn những thứ đáng yêu.”
Duggatito saṃsārato ca niyyāti etenāti niyyānaṃ, saggamaggo mokkhamaggo ca, taṃ niyyānaṃ arahati, niyyāne vā niyuttāti niyyānikā, niyyānaṃ vā phalaṃ etissā atthīti niyyānikā, vacīduccaritādisaṃkilesato niyyātīti vā niyyānīyā, ī-kārassa rassattaṃ ya-kārassa ca ka-kāraṃ katvā niyyānikā, cetanāya saddhiṃ samphappalāpā veramaṇi.
That by which one escapes from a bad destination and saṃsāra is liberation (niyyāna), which is the path to heaven and the path to freedom. That liberation is worthy, or one is engaged in liberation, so it is niyyānikā; or that liberation has fruit for it, so it is niyyānikā; or one escapes from defilements like verbal misconduct, so it is niyyānīyā, with the long ī shortened and the ya replaced by ka, hence niyyānikā, which is abstinence from frivolous talk together with intention.
Niyyāna là con đường giải thoát khỏi cảnh khổ và luân hồi, tức là con đường đến thiên giới và con đường giải thoát. Cái gì xứng đáng với niyyāna, hoặc được giao phó cho niyyāna, thì là niyyānikā; hoặc cái gì có quả của niyyāna thì là niyyānikā; hoặc cái gì thoát ly khỏi sự nhiễm ô như ác hạnh ngôn ngữ thì là niyyānikā, với nguyên âm ī được rút ngắn và phụ âm ya được đổi thành ka. Đó là sự kiêng cữ khỏi lời nói phù phiếm cùng với ý chí.
Tappaṭipakkhato aniyyānikā, tassā bhāvo aniyyānikattaṃ, tasmā aniyyānikattā.
Its opposite is non-liberating (aniyyānikā), the state of that is non-liberating (aniyyānikattaṃ). Therefore, due to its non-liberating nature (aniyyānikattā).
Đối nghịch với điều đó là aniyyānikā (không đưa đến giải thoát), trạng thái của nó là aniyyānikattaṃ (tính không đưa đến giải thoát), do đó aniyyānikattā (do tính không đưa đến giải thoát).
Tiracchānabhūtāti tirokaraṇabhūtā.
Being animalistic (tiracchānabhūtā) means being obstructive.
Tiracchānabhūtā (thuộc loài súc sinh) là thuộc về sự che giấu.
Gehassitakathāti kāmapaṭisaṃyuttakathā.
Household talk (gehassitakathā) means talk connected with sense pleasures.
Gehassitakathā (câu chuyện liên quan đến gia đình) là câu chuyện liên quan đến dục lạc.
Kammaṭṭhānabhāveti aniccatāpaṭisaṃyuttacatusaccakammaṭṭhānabhāve.
In the aspect of meditation subject (kammaṭṭhānabhāve) means in the aspect of the meditation subject of the Four Noble Truths connected with impermanence.
Kammaṭṭhānabhāve (trong trạng thái đề mục thiền định) là trong trạng thái đề mục thiền định Tứ Thánh Đế liên quan đến vô thường.
Saha atthenāti sātthakaṃ, hitapaṭisaṃyuttanti attho.
Together with meaning is meaningful (sātthakaṃ), meaning connected with benefit.
Cùng với ý nghĩa là sātthakaṃ (có ý nghĩa), tức là liên quan đến lợi ích.
Visikhāti gharasanniveso, visikhāgahaṇena ca tannivāsino gahitā ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu (sārattha. ṭī. 1.ācariyaparamparakathāvaṇṇanā) viya.
Street (visikhā) means a settlement of houses. By taking "street," the inhabitants are also implied, as in "the village has come" and so on.
Visikhā (đường phố) là khu dân cư, và việc dùng từ visikhā cũng bao gồm những người sống ở đó, như trong các câu “làng đã đến” (Sārattha. Tī. 1.ācariyaparamparakathāvaṇṇanā), v.v.
Tenevāha ‘‘sūrā samatthā’’ti ‘‘saddhā pasannā’’ti ca.
Therefore it is said, "brave and capable," and "faithful and confident."
Vì vậy, nói: “Anh hùng, có năng lực” và “Có đức tin, trong sạch.”
Kumbhaṭṭhānappadesena kumbhadāsiyo vuttāti āha ‘‘kumbhadāsikathā vā’’ti.
He says that the term "female pot-servants" (kumbhadāsiyo) is used due to the "pot-place" (kumbhaṭṭhānappadesena), hence "or the discourse on female pot-servants."
"Kumbhadāsī" được nói đến là những người nữ nô lệ làm việc ở nơi đặt chum (kumbhaṭṭhāna), nên nói ‘‘hay là câu chuyện về những nữ nô lệ làm việc ở nơi đặt chum’’ (kumbhadāsikathā).
228. Vohāro viya tesaṃ tathā vohāramattaṃ gahetvā vuttaṃ ‘‘brahmacariyavāse’’ti.
228. It is said, taking merely that usage of theirs as a convention, "in the life of celibacy."
228. Giống như một cách gọi thông thường, chỉ lấy cách gọi thông thường của chúng mà nói ‘‘trong đời sống phạm hạnh’’.
Akatāti samena, visamena vā kenaci hetunā na katā na vihitā.
"Unmade" (akatā) means not made, not arranged by any cause, whether even or uneven.
Akatā (không được tạo ra) nghĩa là không được tạo ra, không được sắp đặt bởi bất kỳ nguyên nhân nào, dù là bình thường hay bất thường.
Katavidho karaṇavidhi natthi etesanti akaṭavidhā.
There is no method of making for these, thus "devoid of the method of making" (akaṭavidhā).
Không có cách thức tạo tác nào cho chúng, nên chúng là akaṭavidhā (không có cách thức tạo tác).
Padadvayenapi loke kenaci hetupaccayena nesaṃ anibbattataṃ dasseti.
By both terms, it shows their non-arising in the world through any cause or condition.
Cả hai từ này đều chỉ ra rằng chúng không được sinh ra bởi bất kỳ nguyên nhân hay điều kiện nào trong thế gian.
Iddhiyāpi na nimmitāti kassaci iddhimato cetovasippattassa devassa, issarādino vā iddhiyāpi na nimmitā.
"Nor created by psychic power" (iddhiyāpi na nimmitā) means not created by the psychic power of any being with psychic power, a deity who has attained mastery over consciousness, or a lord, etc.
Iddhiyāpi na nimmitā (cũng không được tạo ra bằng thần thông) nghĩa là chúng cũng không được tạo ra bằng thần thông của bất kỳ vị trời nào có thần thông, đã đạt đến sự thành thạo về tâm (cetovasippatta), hay của một vị thần tối cao (issara) nào đó.
Animmātāti kassaci animmāpitā.
"Uncreated" (animmātā) means not caused to be created by anyone.
Animmātā (không có người tạo ra) nghĩa là không có ai tạo ra chúng.
Rūpādijanakabhāvanti rūpasaddādīnaṃ paccayabhāvaṃ, rūpādayopi pathaviyādīhi appaṭibaddhavuttikāti tassa adhippāyo.
"The nature of generating form, etc." (rūpādijanakabhāvaṃ) refers to being a condition for form, sound, etc. His intention is that forms, etc., are also not bound to earth, etc.
Rūpādijanakabhāvaṃ (trạng thái là nhân tạo ra sắc, v.v.) nghĩa là trạng thái là điều kiện cho sắc, âm thanh, v.v. Ý của lời này là sắc, v.v. cũng không phụ thuộc vào đất, v.v. để tồn tại.
Yathā pabbatakūṭaṃ kenaci anibbattitaṃ kassaci ca anibbattanakaṃ, evametepīti āha ‘‘pabbatakūṭā viya ṭhitāti kūṭaṭṭhā’’ti.
Just as a mountain peak is unarisen by anyone and is not caused to arise by anyone, so too are these, therefore he says, "They stand like mountain peaks, thus they are kūṭaṭṭhā (unmoving, like a peak)."
Giống như đỉnh núi không được ai tạo ra và cũng không phải là thứ tạo ra bất cứ ai, chúng cũng như vậy, nên nói ‘‘chúng đứng vững như đỉnh núi, nên là kūṭaṭṭhā (bất biến)’’.
Yamidaṃ bījato aṅkurādi jāyatīti vuccati, taṃ vijjamānameva tato nikkhamati nāvijjamānaṃ, aññathā aññatopi aññassa upaladdhi siyāti adhippāyo.
That which is said to arise, such as a sprout from a seed, emerges from what already exists, not from what does not exist; otherwise, there would be the perception of something from something else, is the intention.
Điều mà người ta nói rằng mầm, v.v. sinh ra từ hạt, thì cái đang tồn tại mới thoát ra từ đó, chứ không phải cái không tồn tại; nếu không, cái này có thể được tìm thấy từ cái khác, đó là ý nghĩa.
Evaṃ ṭhitāti evaṃ nibbikārā ṭhitā.
"Thus established" (evaṃ ṭhitā) means thus established without alteration.
Evaṃ ṭhitā (đứng vững như vậy) nghĩa là đứng vững bất biến như vậy.
Ubhayenapīti atthadvayenapīti vadanti.
"By both" (ubhayenapī) means by both meanings, they say.
Ubhayenapī (cả hai cách) nghĩa là bằng cả hai ý nghĩa, họ nói.
‘‘Kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā’’ti padadvayenapi.
"Kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā" (unmoving, like a peak, firmly established like a pillar)—by both terms.
Bằng cả hai từ ‘‘kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā’’.
Tesaṃ sattannaṃ kāyānaṃ.
"Of those" (tesaṃ) seven bodies.
Tesaṃ (của chúng) nghĩa là của bảy thân.
Ṭhitattāti nibbikārābhāvena ṭhitattā.
"Due to being established" (ṭhitattā) means due to being established in an unaltered state.
Ṭhitattā (do sự đứng vững) nghĩa là do sự đứng vững với trạng thái bất biến.
Na calantīti vikāraṃ nāpajjanti.
"They do not stir" (na calantī) means they do not undergo alteration.
Na calantī (không lay chuyển) nghĩa là không biến đổi.
Vikārābhāvato hi tesaṃ sattannaṃ kāyānaṃ esikaṭṭhāyiṭṭhitatā.
For it is due to their unalterable nature that these seven bodies are firmly established like pillars.
Vì không có sự biến đổi nên bảy thân đó có trạng thái đứng vững như cột trụ (esikaṭṭhāyiṭṭhitā).
Aniñjanañca atthato pakatiyā avaṭṭhānamevāti dassetuṃ ‘‘na vipariṇāmentī’’ti vuttaṃ.
And to show that "not moving" (aniñjanaṃ) essentially means remaining in their natural state, it is said, "They do not change" (na vipariṇāmentī).
Để chỉ ra rằng sự không lay chuyển (aniñjana) về ý nghĩa là sự tồn tại tự nhiên, đã nói ‘‘không biến đổi’’.
Tathā avipariṇāmadhammattā eva te aññamaññaṃ na byābādhenti.
And because they are of an unalterable nature, they "do not obstruct one another" (aññamaññaṃ na byābādhenti).
Vì có bản chất không biến đổi như vậy, nên chúng không làm hại lẫn nhau.
Sati hi vikāraṃ āpādetabbatāya byābādhakatāpi siyā, tathā anuggahetabbatāya anuggāhakatāti tadabhāvaṃ dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘nāla’’ntiādi vuttaṃ.
If there were a possibility of undergoing alteration, there might be obstruction; similarly, if there were a need for support, there might be assistance. To show the absence of these, the Pali text says "nālaṃ" (not capable), etc.
Nếu có sự cần thiết phải biến đổi, thì có thể có sự làm hại, và nếu có sự cần thiết phải hỗ trợ, thì có thể có sự hỗ trợ; để chỉ ra sự không tồn tại của điều đó, trong kinh văn đã nói ‘‘nāla’’ (không có khả năng), v.v.
Pathavī eva kāyekadesattā pathavīkāyo.
Earth itself is the "earth-body" (pathavīkāyo) as it is a part of a body.
Đất chính là một phần của thân, nên là thân đất (pathavīkāyo).
Hantuṃ vā ghātetuṃ vā samattho nāma natthi jīvasattamānaṃ kāyānaṃ niccatāya nibbikārabhāvato, eteneva nesamahantabbatā aghātetabbatā atthato vuttāyevāti daṭṭhabbā.
"No one is capable of slaying or killing" (hantuṃ vā ghātetuṃ vā samattho nāma natthi). It should be understood that, due to the permanence and unalterable nature of the bodies of living beings, their invulnerability and unkillability are thus essentially stated.
Không có ai có khả năng giết hại hay làm tổn thương vì các thân của chúng sinh là thường hằng và bất biến; cần phải hiểu rằng chính điều này đã nói lên sự không thể bị giết hại, không thể bị tổn thương của chúng về mặt ý nghĩa.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘sattannaṃtveva kāyāna’’ntiādi.
Thus it is said, "of the seven bodies" (sattannaṃtveva kāyānaṃ), etc.
Như đã nói ‘‘chỉ có bảy thân’’, v.v.
Sotuṃ vā sāvetuṃ vā samattho nāma natthīti paccekaṃ nesaṃ savanesu asamatthattā tadekadesādīsupi asamatthataṃ dīpeti.
"No one is capable of hearing or causing to hear" (sotuṃ vā sāvetuṃ vā samattho nāma natthī) indicates their individual incapacity to hear, and thus their incapacity even in parts thereof.
Không có ai có khả năng nghe hay làm cho nghe chỉ ra sự không có khả năng của chúng trong việc nghe riêng lẻ, và cũng không có khả năng trong các bộ phận của chúng, v.v.
Yadi koci hantā natthi, kathaṃ satthappahāroti āha ‘‘yathā muggarāsiādīsū’’tiādi.
If there is no slayer, how can there be a blow from a weapon? He replies, "Just as in heaps of grain" (yathā muggarāsiādīsū), etc.
Nếu không có kẻ giết hại, thì làm sao có sự tấn công bằng vũ khí? Nên nói ‘‘giống như đống chày, v.v.’’, v.v.
Kevalaṃ saññāmattameva hoti, hananaghātanādi pana paramatthato nattheva kāyānaṃ avikopanīyabhāvatoti adhippāyo.
"It is merely a perception" (kevalaṃ saññāmattameva hoti). The intention is that slaying, killing, etc., in ultimate reality, do not exist because the bodies are invulnerable.
Chỉ là một sự nhận thức đơn thuần, nhưng về mặt chân đế, việc giết hại, làm tổn thương, v.v. không hề có, vì các thân là bất biến, đó là ý nghĩa.
Kevalaṃ takkamattena niratthakaṃ diṭṭhiṃ dīpetīti etena yasmā takkikā niraṅkusatāya parikappanassa yaṃ kiñci attanā parikappitaṃ sārato maññamānā tatheva abhinivissa takkadiṭṭhiggāhaṃ gaṇhanti, tasmā na tesaṃ diṭṭhivatthusmiṃ viññūhi vicāraṇā kattabbāti dasseti.
"He merely displays a senseless view based on conjecture" (kevalaṃ takkamattena niratthakaṃ diṭṭhiṃ dīpetī). By this, it shows that because conjecturers, being unrestrained in their conjectures, consider whatever they imagine to be substantial and grasp at such conjectural views, the wise should not deliberate on their objects of view.
Chỉ bằng sự suy luận đơn thuần, ông ta trình bày một tà kiến vô ích; điều này chỉ ra rằng vì những người lý luận (takkika) do không có sự kiểm soát (niraṅkusa) đối với sự suy đoán, họ coi bất cứ điều gì tự mình suy đoán là cốt lõi và bám chấp vào đó, nắm giữ tà kiến suy luận; do đó, những người trí tuệ không nên xem xét đối tượng tà kiến của họ.
Kecīti sārasamāsācariyā.
"Some" (kecī) refers to the Sārasamāsa teachers.
Kecī (một số người) nghĩa là các vị đạo sư của Sārasamāsa.
Pañcindriyavasenāti pañcarūpindriyavasena.
"By means of the five faculties" (pañcindriyavasenā) means by means of the five physical faculties.
Pañcindriyavasenā (theo năm căn) nghĩa là theo năm sắc căn.
Kammanti laddhi kammabhāvena supākaṭattā.
"Doctrine" (kammaṃ) is the view, being very well-known as a doctrine.
Kammaṃti laddhi (kamma là giáo lý) vì nó rất rõ ràng như một hành động.
Avaṅkakathātāraṇādikā dvāsaṭṭhi paṭipadā.
The straight path, the way of crossing, etc., are the "sixty-two paths" (dvāsaṭṭhi paṭipadā).
Dvāsaṭṭhi paṭipadā (sáu mươi hai con đường) là những con đường không quanh co, không dẫn dắt, v.v.
Ekasmiṃ kappeti ekasmiṃ mahākappe.
"In one eon" (ekasmiṃ kappe) means in one great eon (mahākappa).
Ekasmiṃ kappe (trong một kiếp) nghĩa là trong một đại kiếp.
Purisabhūmiyoti padhānapuggalena niddeso, itthīnampetā bhūmiyo icchanteva.
"States of men" (purisabhūmiyo) is an indication by the principal individual; these states are also desired by women.
Purisabhūmiyo (các cảnh giới của đàn ông) là sự chỉ định bằng người chính yếu; những cảnh giới này cũng được mong muốn bởi phụ nữ.
Bhikkhu ca pannakotiādi tesaṃ pāḷiyeva.
"A monk and one who wanders for alms" (bhikkhu ca pannako), etc., is their Pali text itself.
Bhikkhu ca pannako (Tỳ-kheo và pannaka), v.v. là chính kinh văn của họ.
Tattha pannakoti bhikkhāya vicaraṇakoti vadanti, tesaṃ vā paṭipattiṃ paṭipannako.
There, "pannako" means one who wanders for alms, they say, or one who has entered into their practice.
Trong đó, pannako (người nhặt lá) nghĩa là người đi khất thực, họ nói; hoặc là người thực hành theo hạnh của họ.
Jinoti jiṇṇo, jarāvasena nihīnadhātukoti vadanti, attano vā paṭipattiyā paṭipakkhaṃ jinitvā ṭhito.
"Jino" means old, one whose elemental constitution is weakened by old age, they say, or one who has conquered the opposing side through his own practice.
Jino (người chiến thắng) nghĩa là người già yếu, họ nói là người có yếu tố suy yếu do tuổi già; hoặc là người đã chiến thắng đối thủ của mình bằng sự thực hành của mình.
So kira tathābhūto kassacipi dhammaṃ na katheti, tenāha ‘‘na kiñci āhā’’ti.
Such a person, it seems, does not teach the Dhamma to anyone, therefore he says, "He says nothing" (na kiñci āhā).
Người như vậy được cho là không thuyết pháp cho bất cứ ai, nên nói ‘‘không nói gì cả’’.
Alābhinti ‘‘so na kumbhimukhā paṭiggaṇhatī’’tiādinā (dī. ni. 1.394) nayena vuttaalābhahetusamāyogena alābhiṃ.
"Without gain" (alābhiṃ) means without gain due to the combination of causes for no gain, as stated in phrases like "he does not accept from the mouth of a pot" (Dī. Ni. 1.394), etc.
Alābhiṃ (không được lợi lộc) nghĩa là không được lợi lộc do sự kết hợp của các nguyên nhân không được lợi lộc đã nói theo cách ‘‘ông ta không nhận từ miệng chum’’, v.v. (Dī. Ni. 1.394).
Tato eva jighacchādubbalaparetatāya sayanaparāyaṇaṃ samaṇaṃ pannabhūmīti vadati.
Therefore, overcome by hunger and weakness, he "calls the recluse who makes his couch his refuge a 'fallen recluse'" (samaṇaṃ pannabhūmīti vadati).
Chính vì thế, do bị đói khát và suy yếu, ông ta gọi một sa-môn nằm dài là pannabhūmi (cảnh giới của người nhặt lá).
Ājīvavuttisatānīti sattānaṃ ājīvabhūtāni jīvikāvuttisatāni.
"Hundreds of ways of livelihood" (ājīvavuttisatānī) means hundreds of ways of livelihood that are the means of sustenance for beings.
Ājīvavuttisatānī (hàng trăm cách sinh kế) nghĩa là hàng trăm cách sinh sống, sinh kế của chúng sinh.
Pasuggahaṇena eḷakajāti gahitā, migaggahaṇena rurugavayādisabbamigajāti.
By "sheep" (pasuggahaṇena), the goat species is taken; by "deer" (migaggahaṇena), all deer species such as ruru and gavaya are taken.
Bằng cách nắm giữ dê (pasuggahaṇa), chủng loại dê được bao gồm; bằng cách nắm giữ thú rừng (migaggahaṇa), tất cả chủng loại thú rừng như ruru, gavaya, v.v. được bao gồm.
Bahū devāti cātumahārājikādibrahmakāyikādivasena nesaṃ antarabhedavasena bahū devā.
"Many deities" (bahū devā) means many deities due to their subdivisions, such as the Cātumahārājika deities and the Brahmakāyika deities, etc.
Bahū devā (nhiều vị trời) nghĩa là nhiều vị trời do các phân loại bên trong của họ, như chư thiên Tứ Đại Thiên Vương, chư thiên Phạm Thiên, v.v.
Tattha cātumahārājikānaṃ ekacco antarabhedo ‘‘mahāsamayasuttena’’ (dī. ni. 2.331 ādayo) dīpetabbo.
There, a particular subdivision of the Cātumahārājika deities should be indicated by "the Mahāsamaya Sutta" (Dī. Ni. 2.331 onwards).
Trong đó, một số phân loại bên trong của chư thiên Tứ Đại Thiên Vương cần được chỉ ra bằng ‘‘Kinh Đại Thời Hội’’ (Dī. Ni. 2.331, v.v.).
Mānusāpi anantāti dīpadesakulavaṃsājīvādivibhāgavasena mānusāpi anantabhedā.
"Humans are also endless" (mānusāpi anantā) means humans are also endlessly varied due to distinctions of continents, countries, lineages, and livelihoods.
Mānusāpi anantā (con người cũng vô số) nghĩa là con người cũng có vô số loại do sự phân chia theo đảo, quốc gia, dòng tộc, sinh kế, v.v.
Pisācā eva pesācā, te aparapetādayo mahantā veditabbā.
Pisācas themselves are pesācas; these, like aparapeta, etc., should be understood as "great" (mahantā).
Pisāca chính là pesāca, những loại này, như aparapeta, v.v., cần được biết là mahantā (lớn).
Aparipakkaṃ saṃsaraṇanimittaṃ sīlādinā paripāceti nāma sīghaṃyeva visuddhippattiyā.
An immature sign of wandering in saṃsāra is "matured" (paripāceti nāma) quickly by sīla (morality), etc., for the attainment of purity.
Cái nhân luân hồi chưa chín muồi được làm cho chín muồi bằng giới, v.v. nghĩa là đạt được sự thanh tịnh một cách nhanh chóng.
Paripakkaṃ phussa phussa patvā patvā paripakkabhāvāpādanena byantiṃ karoti nāma.
"Having reached and reached what is ripe," by bringing it to maturity, "he puts an end to it" (byantiṃ karoti nāma).
Cái đã chín muồi, sau khi tiếp xúc hết lần này đến lần khác, sau khi đạt được hết lần này đến lần khác, bằng cách làm cho nó đạt đến trạng thái chín muồi, thì nó sẽ chấm dứt.
Suttaguḷeti suttavaṭṭiyaṃ.
"A ball of thread" (suttaguḷe) means a reel of thread.
Suttaguḷe (trong cuộn chỉ) nghĩa là trong cuộn chỉ.
Nibbeṭhiyamānameva paletīti upamāya sattānaṃ saṃsāro anukkamena khīyateva, na tassa vaddhīti dasseti paricchinnarūpattā.
"As it is unwound, it comes to an end" (nibbeṭhiyamānameva paletī). By this simile, it shows that the saṃsāra of beings gradually diminishes and does not increase, because it is of a finite nature.
Khi được tháo ra, nó sẽ hết; bằng ví dụ này, chỉ ra rằng sự luân hồi của chúng sinh dần dần cạn kiệt, không tăng trưởng, vì nó có hình dạng hữu hạn.
230. Dhammakathāya apassayabhūto anussavo etassa atthīti anussavī, tenevassa apassayavādaṃ dassetuṃ ‘‘anussavanissito’’ti āha.
230. He possesses a tradition that is the basis of his Dhamma discourse, hence he is "anussavī" (one who relies on tradition). Therefore, to show his doctrine of reliance, he says, "anussavanissito" (reliant on tradition).
230. Người này có sự nghe (anussava) là chỗ nương tựa cho việc thuyết pháp, nên là anussavī (người nghe theo); chính vì thế, để chỉ ra thuyết nương tựa vào sự nghe của ông ta, đã nói ‘‘anussavanissito’’ (nương tựa vào sự nghe).
Savanaṃ saccatoti yaṃ kiñci anussavaṃ, taṃ savanaṃ saccanti gahetvā ṭhito.
"The hearing as truth" (savanaṃ saccato) means taking whatever tradition there is, that hearing, as truth.
Savanaṃ saccato (sự nghe là sự thật) nghĩa là bất cứ điều gì là sự nghe, ông ta coi sự nghe đó là sự thật và bám chấp vào đó.
Piṭakasampadāyāti ganthasampādanena, tādisaṃ ganthaṃ paguṇaṃ vācuggataṃ katvā taṃ nissāya dhammaṃ katheti.
"Through the handing down of the Piṭaka" (piṭakasampadāyā) means through the compilation of texts. He teaches Dhamma relying on such a text, having mastered it and committed it to memory.
Piṭakasampadāyā (bằng sự thành tựu kinh điển) nghĩa là bằng cách biên soạn kinh điển; sau khi học thuộc lòng hoặc ghi nhớ một kinh điển như vậy, ông ta nương tựa vào đó để thuyết pháp.
Tenāha ‘‘vaggapaṇṇāsakāyā’’tiādi.
Therefore, he says, "through the sections and fifty-groups" (vaggapaṇṇāsakāyā), etc.
Nên đã nói ‘‘vaggapaṇṇāsakāyā’’ (bằng các phẩm, các đoạn năm mươi), v.v.
232. Mandapaññoti parittapañño.
232. "Of meager wisdom" (mandapañño) means of little wisdom.
232. Mandapañño (người kém trí tuệ) nghĩa là người có trí tuệ hạn hẹp.
Momūhoti sammuyhako.
"Confused" (momūho) means one who is greatly bewildered.
Momūho (người mê muội) nghĩa là người hay mê muội.
‘‘Evantipi me no’’tiādinā vividho nānappakāro khepo vācāya paravādānaṃ khīpanaṃ vācāvikkhepo, taṃ vācāvikkhepaṃ, na marati na pacchijjati yathāvutto vādavikkhepo etāyāti amarā, tattha pavattā diṭṭhi amarāvikkhepo, taṃ amarāvikkhepaṃ.
"Evantipi me no" (Not even thus do I believe it to be) and so on, refers to various kinds of verbal equivocation, the refuting of opponents' views through speech. That "verbal equivocation" (vācāvikkhepaṃ), which does not die out, is not cut off, such a stated equivocation of views is "amarā" (undying); the view that persists therein is "amarāvikkhepa" (the undying equivocation).
‘‘Evantipi me no’’ (tôi không nghĩ như vậy), v.v. là sự bác bỏ (khepa) đa dạng, nhiều loại, là sự bác bỏ lời nói (vācāvikkhepa) làm suy yếu các quan điểm của người khác; cái mà sự bác bỏ lời nói như đã nói không chết đi, không bị cắt đứt, thì đó là amarā (bất tử); tà kiến tồn tại trong đó là amarāvikkhepo (sự bác bỏ bất tử), đó là amarāvikkhepaṃ.
Apariyantavikkhepanti ‘‘evampi me no’’tiādinā pucchitassa apariyosāpanavasena vikkhepaṃ.
"Endless equivocation" (apariyantavikkhepaṃ) means equivocation in the sense of not bringing to an end (apariyosāpanavasena) for one who is questioned with "Evampi me no" and so on.
Apariyantavikkhepaṃ (sự bác bỏ vô tận) nghĩa là sự bác bỏ không có hồi kết bằng cách không kết thúc câu hỏi đã được hỏi bằng ‘‘evampi me no’’, v.v.
Ito cito ca sandhāvati ekasmiṃ sabhāve anavaṭṭhānato.
Wanders here and there because of not being fixed in one state.
Chạy từ đây đến đó là do không an trú trong một trạng thái.
Gāhaṃ na upagacchatīti micchāgāhatāya uttaravidhānāya purimapakkhaṃ ṭhapetvā gāhaṃ na upagacchati.
Does not adopt a view means that, having put aside a previous stance for the sake of establishing a superior position due to wrong grasping, one does not adopt a view.
Không chấp thủ là do sự chấp thủ sai lầm, đặt vế trước sang một bên để sắp đặt tiếp theo, không chấp thủ.
Amarāsadisāya amarāya vikkhepoti amarāvikkhepo.
Equivocation like that of an eel, unparalleled and wriggling, is amarāvikkhepa.
Sự dao động của một người không giống như người bất tử, đó là sự dao động của người không có quan điểm cố định (amarāvikkhepo).
Idaṃ kusalanti ettha iti-saddo pakārattho, iminā pakārenāti attho.
In " This is wholesome," the word " iti" has the meaning of 'manner,' meaning 'in this manner.'
Trong câu “Đây là thiện”, từ “iti” có nghĩa là cách thức, tức là theo cách này.
Amarāvikkhepiko yathā kusale, evaṃ aññasmiṃ yaṃ kiñci kenaci pucchitaṃ atthaṃ attano aruccanatāya ‘‘evantipi me no’’tiādinā tattha tattha vikkhepaññeva āpajjati, tasmā ‘‘evantipi me no’’tiādi tattha tattha pucchitākārapaṭisedhanavasena vikkhipanākāradassanaṃ.
Just as with wholesome states, so too with anything else that is asked by anyone, the eel-wriggler, due to his own disapproval, always resorts to equivocation, saying "it is not so for me," and so on. Therefore, "it is not so for me," and so on, shows the manner of equivocation by denying the asked form in each case.
Người có quan điểm dao động (amarāvikkhepiko) đối với điều thiện, cũng như đối với bất kỳ điều gì khác được ai đó hỏi, do không ưa thích ý nghĩa đó, chỉ đưa ra sự dao động ở chỗ này chỗ kia bằng cách nói “Đối với tôi, điều đó không phải như vậy”, v.v.; do đó, “Đối với tôi, điều đó không phải như vậy”, v.v. là để chỉ ra cách thức dao động bằng cách phủ nhận hình thức câu hỏi ở chỗ này chỗ kia.
Nanu cettha vikkhepavādino vikkhepapakkhassa ananujānanaṃ vikkhepapakkhe avaṭṭhānaṃ yuttanti?
But is it not fitting for the equivocationist not to approve of the side of equivocation, thus maintaining a stance of equivocation?
Há không phải việc người chủ trương dao động (vikkhepavādino) không chấp nhận vế dao động là phù hợp với việc an trú trong vế dao động sao?
Na, tatthāpi tassa sammūḷhassa paṭikkhepavaseneva vikkhepavādassa pavattanato.
No, because even there, his equivocation, being deluded, proceeds by way of denial.
Không, vì ngay cả trong trường hợp đó, lời nói dao động của người mê muội ấy vẫn được vận hành bằng cách phủ nhận.
Tena vuttaṃ ‘‘no’’ti.
Therefore, it is said " no."
Do đó, đã nói “không”.
Tathā hi sañcayo belaṭṭhaputto raññā ajātasattunā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho paralokattikādīnaṃ paṭisedhanamukhena vikkhepaṃ byākāsi.
Indeed, when Sañcayo Belaṭṭhaputta was asked by King Ajātasattu about the immediate fruit of recluseship, he equivocated by denying the existence of the next world and similar matters.
Thật vậy, Sañcaya Belaṭṭhaputta, khi được vua Ajātasattu hỏi về quả Sa-môn hữu hình, đã giải thích sự dao động bằng cách phủ nhận ba điều về thế giới bên kia, v.v.
Etthāha – ‘‘nanu cāyaṃ sabbopi amarāvikkhepiko kusalādayo dhamme paralokattikādīni ca yathābhūtaṃ anavabujjhamāno tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno pucchāya vikkhepamattaṃ āpajjati, tassa kathaṃ diṭṭhigatabhāvo.
Here it is asked: "Is it not true that this whole eel-wriggler, not comprehending wholesome states and so forth, or the existence of the next world and similar matters, as they really are, and being questioned on various points, merely resorts to equivocation in response to the questions? How then can this be a view? It is not right to consider such a person as holding a view merely because he equivocates on a matter he does not know, like one who is unwilling to speak."
Ở đây, có người nói: “Há không phải tất cả những người có quan điểm dao động này, do không hiểu rõ thiện pháp, v.v., và ba điều về thế giới bên kia, v.v., như bản chất của chúng, khi được hỏi về một vấn đề ở chỗ này chỗ kia, chỉ đưa ra sự dao động đối với câu hỏi đó sao?
Na hi avattukāmassa viya pucchitamatthaṃ ajānantassa vikkhepakaraṇamattena tassa diṭṭhigatikatā yuttā’’ti?
"For it is not proper to categorize someone as having a wrong view merely because they cause distraction, like one who does not wish to speak, or one who does not know the matter asked."
Không phải việc người đó có quan điểm sai lầm chỉ vì gây ra sự dao động khi không biết điều được hỏi, giống như người không muốn nói, là phù hợp sao?”
Vuccate – na heva kho pucchāya vikkhepakaraṇamattena tassa diṭṭhigatikatā, atha kho micchābhinivesavasena.
It is said: It is not merely by equivocating in response to a question that such a person is considered to hold a view, but rather by way of wrong adherence.
Được trả lời: “Không phải chỉ vì gây ra sự dao động đối với câu hỏi mà người đó có quan điểm sai lầm, mà là do sự cố chấp sai lầm.
Sassatābhinivesena micchābhiniviṭṭhoyeva hi puggalo mandabuddhitāya kusalādidhamme paralokattikādīni ca yāthāvato appaṭipajjamāno attanā aviññātassa atthassa paraṃ viññāpetuṃ asakkuṇeyyatāya musāvādabhayena ca vikkhepaṃ āpajjatīti.
Indeed, a person wrongly adhering to an eternalist view, being dull-witted, and not understanding wholesome states and so forth, or the existence of the next world and similar matters, as they truly are, resorts to equivocation out of fear of falsehood, being unable to explain to others what he himself does not know.
Thật vậy, một người đã cố chấp sai lầm với sự chấp thủ thường còn, do trí tuệ kém cỏi, không thực hành đúng đắn thiện pháp, v.v., và ba điều về thế giới bên kia, v.v., và do không thể làm cho người khác hiểu được điều mình không biết, và do sợ nói dối, nên đã đưa ra sự dao động.”
Atha vā puññapāpānaṃ tabbipākānañca anavabodhena asaddahanena ca tabbisayāya pucchāya vikkhepakaraṇaṃyeva sundaranti khantiṃ ruciṃ uppādetvā abhinivisantassa uppannā visuṃyeva sā ekā diṭṭhi sattabhaṅgadiṭṭhi viyāti daṭṭhabbā, indriyabaddhato ca tatiyaṭṭhānabhāve dassito.
Alternatively, it should be understood that, due to not understanding or not believing in merits and demerits and their results, one generates acceptance and preference that equivocating on questions related to these matters is indeed good. The particular view that arises from such adherence is distinct, like the view of the seven categories of existence, and it is shown as the third position because it is bound by the senses.
Hoặc, do không hiểu và không tin vào phước và tội cùng quả báo của chúng, khi một người tạo ra sự dao động đối với câu hỏi liên quan đến chúng, người đó cho rằng điều đó là tốt, và khi người đó tạo ra sự chấp thủ bằng cách phát sinh sự nhẫn nại và ưa thích, thì quan điểm đó tự nó là một quan điểm riêng biệt, giống như quan điểm về bảy đoạn diệt (sattabhaṅgadiṭṭhi), nên cần được hiểu như vậy, và nó được chỉ ra ở vị trí thứ ba do bị ràng buộc bởi các căn.
236. Ājīvakā matā nāmāti ime ājīvakā sabbaso sammāpaṭipattirahitā micchā eva ca paṭipajjamānā adhisīlasaṅkhātassa sīlajīvitassa abhāvena matā nāma.
236. Ājīvakas are considered dead means these Ājīvakas, being entirely devoid of right conduct and practicing only wrongly, are considered dead because of the absence of a moral life, which is called higher morality.
236. Những người Ājīvaka được coi là đã chết – những người Ājīvaka này hoàn toàn không có sự thực hành đúng đắn, mà chỉ thực hành sai lầm, do không có đời sống giới hạnh gọi là giới thượng, nên được coi là đã chết.
Puttamatāti mataputtā.
Puttamatā means those whose sons are dead.
Puttamatā (con đã chết) là những người có con đã chết.
Samaṇe gotame brahmacariyavāso atthīti samaṇaṃ eva gotamaṃ parisuddho suparipuṇṇo takkarassa sammā dukkhakkhayāvaho brahmacariyavāso atthi.
The holy life exists with the recluse Gotama means that with the recluse Gotama alone, there exists a pure, perfectly complete holy life that leads to the complete cessation of suffering for one who practices it.
Đời sống phạm hạnh (brahmacariyavāso) có trong Sa-môn Gotama – trong Sa-môn Gotama, có đời sống phạm hạnh thanh tịnh, hoàn hảo, và đúng đắn, dẫn đến sự diệt khổ cho người thực hành.
Etenettha dhammasudhammatādidīpanena buddhasubuddhatañca dīpeti, aññattha natthīti iminā bāhirakesu tassa abhāvaṃ.
By this, it demonstrates the excellence of the Dhamma and the perfect enlightenment of the Buddha, and "not elsewhere" indicates its absence among outsiders.
Bằng điều này, ở đây, sự siêu việt của Giáo Pháp được chỉ ra, và sự giác ngộ hoàn toàn của Đức Phật cũng được chỉ ra; bằng câu “không có ở nơi khác”, sự vắng mặt của điều đó trong các ngoại đạo được chỉ ra.
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.