226. So vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatītiādi pana upacārasamādhinā samāhite citte uparivisesadassanatthaṃ appanāsamādhinā samāhite citte tassa samādhino pabhedadassanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ.
226. The phrase He, quite secluded from sensual pleasures… he enters upon and abides in the first jhāna and so on, should be understood as spoken to show further distinction in a mind concentrated with access concentration, and to show the distinctions of that concentration in a mind concentrated with absorption concentration.
226. Tuy nhiên, câu Vị ấy ly dục…pe… an trú trong thiền thứ nhất (so vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti) v.v… cần được hiểu là được nói để chỉ ra những đặc điểm cao hơn khi tâm đã định tĩnh bằng cận định (upacāra-samādhi), và để chỉ ra các loại định khi tâm đã định tĩnh bằng nhập định (appanā-samādhi).
Imameva kāyanti imaṃ karajakāyaṃ.
This very body refers to this material body.
Thân này (imameva kāyaṃ) có nghĩa là thân do nghiệp tạo này (karajakāya).
Abhisandetīti temeti sneheti, sabbattha pavattapītisukhaṃ karoti.
Abhisandeti means moistens, makes cohesive, causes pervading joy and happiness throughout.
Thấm nhuần (abhisandetīti) có nghĩa là làm ướt, làm ẩm, làm cho hỷ và lạc lan tỏa khắp nơi.
Parisandetīti samantato sandeti.
Parisandeti means moistens all around.
Lan tỏa khắp nơi (parisandetīti) có nghĩa là lan tỏa toàn diện.
Paripūretīti vāyunā bhastaṃ viya pūreti.
Paripūreti means fills, like a bellows with air.
Làm đầy tràn (paripūretīti) có nghĩa là làm đầy như một cái ống thổi được bơm đầy không khí.
Parippharatīti samantato phusati.
Parippharati means pervades all around.
Phủ khắp (parippharatīti) có nghĩa là tiếp xúc toàn diện.
Sabbāvato kāyassāti assa bhikkhuno sabbakoṭṭhāsavato kāyassa kiñci upādinnakasantatipavattiṭṭhāne chavimaṃsalohitānugataṃ aṇumattampi ṭhānaṃ paṭhamajjhānasukhena aphuṭaṃ nāma na hoti.
Of his whole body means no part of this bhikkhu's body, which is composed of all its constituents, no space, not even a particle, where the continuity of kammically acquired matter occurs and which is permeated by skin, flesh, and blood, is left untouched by the happiness of the first jhāna.
Toàn bộ thân (sabbāvato kāyassā) có nghĩa là không một phần nhỏ nào của thân thể vị Tỳ-khưu này, dù là da, thịt, máu, ở bất cứ nơi nào mà chuỗi nghiệp sinh khởi, lại không được thấm nhuần bởi lạc của thiền thứ nhất.
227. Dakkhoti cheko paṭibalo nhānīyacuṇṇāni kātuñceva payojetuñca sannetuñca.
227. Skilful means adept and capable of making, mixing, and kneading bath powder.
227. Khéo léo (dakkho) có nghĩa là thành thạo, có khả năng làm, trộn và nhào bột tắm.
Kaṃsathāleti yena kenaci lohena katabhājane.
In a bronze dish means in a vessel made of any metal.
Trong một cái bát đồng (kaṃsathāle) có nghĩa là trong một cái bát làm bằng bất kỳ kim loại nào.
Mattikabhājanaṃ pana thiraṃ na hoti.
A clay vessel, however, is not firm.
Tuy nhiên, bát đất thì không bền.
Sannentassa bhijjati.
It breaks when one kneads.
Khi nhào, nó sẽ vỡ.
Tasmā taṃ na dasseti.
Therefore, it is not mentioned.
Do đó, Đức Phật không đề cập đến nó.
Paripphosakaṃ paripphosakanti siñcitvā siñcitvā.
Sprinkling again and again means sprinkling repeatedly.
Rải từng chút một (paripphosakaṃ paripphosakanti) có nghĩa là rưới từng chút nước.
Sanneyyāti vāmahatthena kaṃsathālaṃ gahetvā dakkhiṇahatthena pamāṇayuttaṃ udakaṃ siñcitvā siñcitvā parimaddanto piṇḍaṃ kareyya.
Should knead means, taking the bronze dish with his left hand, and sprinkling suitable water with his right hand, he should knead it, forming a ball.
Nhào nặn (sanneyyā) có nghĩa là cầm bát đồng bằng tay trái, rưới lượng nước vừa đủ bằng tay phải, rồi nhào nặn thành một khối.
Snehānugatāti udakasinehena anugatā.
Permeated with moisture means permeated by the moisture of water.
Được thấm nhuần chất lỏng (snehānugatā) có nghĩa là được thấm nhuần bởi chất lỏng của nước.
Snehaparetāti udakasinehena pariggahitā.
Bound with moisture means enveloped by the moisture of water.
Được bao phủ bởi chất lỏng (snehaparetā) có nghĩa là được bao phủ bởi chất lỏng của nước.
Santarabāhirāti saddhiṃ antopadesena ceva bahipadesena ca sabbatthakameva udakasinehena phuṭāti attho.
Moistened within and without means thoroughly pervaded by the moisture of water, together with both the inner and outer parts.
Bên trong lẫn bên ngoài (santarabāhirā) có nghĩa là được thấm nhuần bởi chất lỏng của nước khắp mọi nơi, cả bên trong lẫn bên ngoài.
Na ca paggharaṇīti na ca bindu bindu udakaṃ paggharati, sakkā hoti hatthenapi dvīhipi tīhipi aṅgulīhi gahetuṃ ovaṭṭikāyapi kātunti attho.
And not oozing means that water does not ooze out drop by drop; it can be held with the hand, or with two or three fingers, or even kept in a cloth wrap.
Và không chảy ra (na ca paggharaṇī) có nghĩa là nước không chảy ra từng giọt, có thể cầm bằng tay, bằng hai hoặc ba ngón tay, hoặc thậm chí có thể bỏ vào túi áo.
228-229. Dutiyajjhānasukhūpamāyaṃ ubbhidodakoti ubbhinnaudako, na heṭṭhā ubbhijjitvā uggacchanakaudako.
228-229. In the simile of the happiness of the second jhāna, ubbhidodako means having water springing forth, not water that bursts forth from below and rises up.
228-229. Trong ví dụ về lạc của thiền thứ hai, có nước trào lên (ubbhidodako) có nghĩa là có nước trào lên, không phải là nước trào lên từ bên dưới.
Antoyeva pana ubbhijjanakaudakoti attho.
But rather, it means having water that springs forth from within.
Mà có nghĩa là nước trào lên từ bên trong.
Āyamukhanti āgamanamaggo.
Incoming mouth means an entrance path.
Cửa nước vào (āyamukhaṃ) có nghĩa là đường nước chảy vào.
Devoti megho.
Devo means a cloud.
Thần mưa (devo) có nghĩa là mây.
Kālena kālanti kāle kāle, anvaddhamāsaṃ vā anudasāhaṃ vāti attho.
From time to time means at every suitable time, that is, every fortnight or every ten days.
Đúng thời điểm (kālena kālaṃ) có nghĩa là vào những thời điểm thích hợp, tức là mỗi nửa tháng hoặc mỗi mười ngày.
Dhāranti vuṭṭhiṃ.
Stream means rain.
Mưa (dhāraṃ) có nghĩa là trận mưa.
Na anuppaveccheyyāti na ca paveseyya, na vasseyyāti attho.
Should not cause to enter means should not let enter, or should not rain.
Không để nước chảy vào (na anuppaveccheyyā) có nghĩa là không để nước chảy vào, không mưa.
Sītā vāridhārā ubbhijjitvāti sītaṃ dhāraṃ uggantvā rahadaṃ pūrayamānaṃ ubbhijjitvā.
A cold stream of water springs forth means a cold stream rising up, filling the pond and springing forth.
Những dòng nước mát lạnh trào lên (sītā vāridhārā ubbhijjitvā) có nghĩa là những dòng nước mát lạnh trào lên, làm đầy hồ.
Heṭṭhā uggacchanaudakañhi uggantvā uggantvā bhijjantaṃ udakaṃ khobheti, catūhi disāhi pavisanaudakaṃ purāṇapaṇṇatiṇakaṭṭhadaṇḍakādīhi udakaṃ khobheti, vuṭṭhiudakaṃ dhārānipātapubbuḷakehi udakaṃ khobheti.
For water that rises up from below, when it bursts forth repeatedly, stirs the water; water that enters from the four directions stirs the water with old leaves, grass, wood, and sticks, etc.; rain water stirs the water with the impact of streams and bubbles.
Nước trào lên từ bên dưới, khi trào lên và vỡ ra, sẽ làm khuấy động nước; nước chảy vào từ bốn phía, kèm theo lá cây cũ, cỏ, củi, gậy gộc, v.v., sẽ làm khuấy động nước; nước mưa, do sự rơi của dòng nước và bọt khí tạo ra, sẽ làm khuấy động nước.
Sannisinnameva pana hutvā iddhinimmitamiva uppajjamānaṃ udakaṃ imaṃ padesaṃ pharati, imaṃ padesaṃ na pharatīti natthi, tena aphuṭokāso nāma na hotīti.
However, water that arises as if supernaturally created, remaining tranquil, pervades this area, and there is no area that it does not pervade, meaning no space remains untouched by it.
Nhưng nước trào lên như được tạo ra bằng thần thông, trong trạng thái tĩnh lặng, không có chỗ nào mà nó không bao phủ, không có chỗ nào mà nó không thấm nhuần.
Tattha rahado viya karajakāyo.
Therein, the material body is like the pond.
Ở đây, thân do nghiệp tạo (karajakāya) giống như hồ nước.
Udakaṃ viya dutiyajjhānasukhaṃ.
The happiness of the second jhāna is like the water.
Lạc của thiền thứ hai giống như nước.
Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the previous method.
Các phần còn lại nên được hiểu theo cách giải thích trước.
230-231. Tatiyajjhānasukhūpamāyaṃ uppalāni ettha santīti uppalinī.
230-231. In the simile of the happiness of the third jhāna, uppalinī means a lotus pond, because lotuses (uppala) are present there.
230-231. Trong ví dụ về lạc của thiền thứ ba, uppalinī là nơi có hoa sen (uppala).
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the remaining two terms (paduminī and puṇḍarīkinī).
Tương tự cho hai từ còn lại (paduminī và puṇḍarīkinī).
Ettha ca setarattanīlesu yaṃ kiñci uppalaṃ uppalameva.
And here, any kind of lotus, whether white, red, or blue, is an uppala.
Ở đây, bất kỳ loại hoa sen nào trong số sen trắng, sen đỏ, sen xanh đều là uppala.
Ūnakasatapattaṃ puṇḍarīkaṃ, satapattaṃ padumaṃ.
A lotus with less than a hundred petals is a puṇḍarīka, one with a hundred petals is a paduma.
Sen có ít hơn một trăm cánh là puṇḍarīka, sen có một trăm cánh là paduma.
Pattaniyamaṃ vā vināpi setaṃ padumaṃ, rattaṃ puṇḍarīkanti ayamettha vinicchayo.
Alternatively, without the rule of petals, a white lotus is a paduma, and a red one is a puṇḍarīka; this is the determination here.
Hoặc, không cần quy định về số cánh, sen trắng là paduma, sen đỏ là puṇḍarīka; đây là sự phân biệt ở đây.
Udakānuggatānīti udakato na uggatāni.
Not emerged from the water means not having risen from the water.
Không nổi lên khỏi mặt nước (udakānuggatānī) có nghĩa là chưa nổi lên khỏi mặt nước.
Anto nimuggaposīnīti udakatalassa anto nimuggāniyeva hutvā posīni, vaḍḍhīnīti attho.
Nourished submerged within means nourished and growing while remaining submerged within the water's surface.
Lớn lên chìm sâu bên trong (anto nimuggaposīnī) có nghĩa là lớn lên trong khi vẫn chìm sâu dưới mặt nước.
Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the previous method.
Các phần còn lại nên được hiểu theo cách giải thích trước.
232-233. Catutthajjhānasukhūpamāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātenāti ettha nirupakkilesaṭṭhena parisuddhaṃ, pabhassaraṭṭhena pariyodātanti veditabbaṃ.
232-233. In the simile of the happiness of the fourth jhāna, with a purified mind, utterly cleansed means that it should be understood as purified by being free from defilements, and utterly cleansed by being radiant.
232-233. Trong ví dụ về lạc của thiền thứ tư, ở đây, với tâm thanh tịnh, trong sạch (parisuddhena cetasā pariyodātenā), cần được hiểu là thanh tịnh (parisuddha) theo nghĩa không có phiền não, và trong sạch (pariyodāta) theo nghĩa sáng chói.
Odātena vatthenāti idaṃ utupharaṇatthaṃ vuttaṃ.
With a white cloth this is said to illustrate the pervading warmth.
Với tấm vải trắng (odātena vatthenā) được nói để chỉ ra sự lan tỏa của hơi ấm.
Kiliṭṭhavatthena hi utupharaṇaṃ na hoti, taṅkhaṇadhotaparisuddhena utupharaṇaṃ balavaṃ hoti.
For warmth does not pervade with a soiled cloth, but with a freshly washed, thoroughly clean cloth, the pervading warmth is strong.
Thật vậy, hơi ấm không lan tỏa qua tấm vải bẩn, nhưng sự lan tỏa của hơi ấm rất mạnh mẽ qua tấm vải sạch được giặt ngay lúc đó.
Imissāya hi upamāya vatthaṃ viya karajakāyo, utupharaṇaṃ viya catutthajjhānasukhaṃ.
In this simile, the material body is like the cloth, and the happiness of the fourth jhāna is like the pervading warmth.
Trong ví dụ này, thân do nghiệp tạo (karajakāya) giống như tấm vải, và lạc của thiền thứ tư giống như sự lan tỏa của hơi ấm.
Tasmā yathā sunhātassa purisassa parisuddhaṃ vatthaṃ sasīsaṃ pārupitvā nisinnassa sarīrato utu sabbameva vatthaṃ pharati.
Therefore, just as when a well-bathed man sits covering his body from head to foot with a clean cloth, the warmth from his body pervades the entire cloth.
Do đó, giống như một người đã tắm rửa sạch sẽ, khi ngồi phủ kín đầu bằng một tấm vải sạch, hơi ấm từ thân thể lan tỏa khắp tấm vải.
Na koci vatthassa aphuṭokāso hoti.
There is no part of the cloth left untouched.
Không có phần nào của tấm vải mà hơi ấm không lan tới.
Evaṃ catutthajjhānasukhena bhikkhuno karajakāyassa na koci okāso aphuṭo hotīti.
Similarly, with the happiness of the fourth jhāna, no part of the bhikkhu's material body is left untouched.
Tương tự, không có phần nào của thân do nghiệp tạo của vị Tỳ-khưu không được thấm nhuần bởi lạc của thiền thứ tư.
Evamettha attho daṭṭhabbo.
Thus, the meaning here should be understood.
Ý nghĩa ở đây nên được hiểu như vậy.
Imesaṃ pana catunnaṃ jhānānaṃ anupadavaṇṇanā ca bhāvanānayo ca visuddhimagge vuttoti idha na vitthārito.
However, the detailed explanation of these four jhānas and the method of their cultivation have been given in the Visuddhimagga, so they are not elaborated upon here.
Tuy nhiên, sự giải thích chi tiết từng từ và phương pháp tu tập của bốn thiền này đã được trình bày trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga), nên ở đây không giải thích rộng thêm.
Ettāvatā cesa rūpajjhānalābhīyeva, na arūpajjhānalābhīti na veditabbo.
And by this much, he should not be understood as only an acquirer of rūpa jhānas, not an acquirer of arūpa jhānas.
Không nên hiểu rằng vị ấy chỉ đạt được các thiền sắc giới (rūpajjhāna), mà không đạt được các thiền vô sắc giới (arūpajjhāna).
Na hi aṭṭhasu samāpattīsu cuddasahākārehi ciṇṇavasībhāvaṃ vinā upari abhiññādhigamo hoti.
For without the mastery (vasībhāva) practiced in fourteen ways in the eight attainments, there is no attainment of higher knowledge (abhiññā) later on.
Thật vậy, nếu không thực hành thành thạo mười bốn cách trong tám thiền chứng (samāpatti), thì không thể đạt được các thắng trí (abhiññā) cao hơn.
Pāḷiyaṃ pana rūpajjhānāniyeva āgatāni.
However, in the Pāḷi, only the rūpa jhānas are mentioned.
Tuy nhiên, trong kinh điển (Pāḷi) chỉ đề cập đến các thiền sắc giới.
Arūpajjhānāni āharitvā kathetabbāni.
The arūpa jhānas should be brought in and explained.
Các thiền vô sắc giới cần được đưa vào để giải thích.
234. So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatteti so cuddasahākārehi aṭṭhasu samāpattīsu ciṇṇavasībhāvo bhikkhūti dasseti.
234. So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte indicates that this bhikkhu has practiced mastery (vasībhāva) in the eight attainments in fourteen ways.
234. Với tâm đã định tĩnh như vậy…pe… đã đạt đến bất động (so evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte) cho thấy vị Tỳ-khưu ấy đã thực hành thành thạo tám thiền chứng theo mười bốn cách.
Sesamettha visuddhimagge vuttanayena veditabbaṃ.
The rest here should be understood according to the method stated in the Visuddhimagga.
Các phần còn lại ở đây nên được hiểu theo cách đã trình bày trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga).
Ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharatīti ettha ñāṇadassananti maggañāṇampi, vuccati phalañāṇampi, sabbaññutaññāṇampi, paccavekkhaṇañāṇampi, vipassanāñāṇampi.
He inclines his mind to knowledge and vision (ñāṇadassana). Here, ñāṇadassana is also used to mean Path-knowledge, Fruit-knowledge, Omniscience, Reviewing knowledge, and Insight-knowledge.
Trong câu hướng tâm đến tri kiến (ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharatīti), tri kiến (ñāṇadassana) có thể chỉ tuệ đạo (maggañāṇa), tuệ quả (phalañāṇa), tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa), tuệ quán xét (paccavekkhaṇaññāṇa), hoặc tuệ quán (vipassanāñāṇa).
‘‘Kiṃ nu kho, āvuso, ñāṇadassanavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti (mahāni. 1.257) ettha hi maggañāṇaṃ ñāṇadassananti vuttaṃ.
For instance, in the passage, ‘‘Is the holy life lived under the Blessed One for the sake of purification of knowledge and vision, friends?’’ Path-knowledge is referred to as knowledge and vision.
Thật vậy, trong câu “Này các hiền giả, đời sống Phạm hạnh trong Đức Thế Tôn có được thực hành vì sự thanh tịnh của tri kiến chăng?” (Kiṃ nu kho, āvuso, ñāṇadassanavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti), tuệ đạo được gọi là tri kiến.
‘‘Ayamañño uttarimanussadhammo alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti (ma. ni. 1.328) ettha phalañāṇaṃ.
In the passage, “This is another superhuman quality, a distinction in noble knowledge and vision, an attained comfortable abiding,” it refers to fruition-knowledge (phalañāṇa).
“Đây là một pháp siêu nhân, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh đáng kính, một sự an trú thoải mái” – ở đây là quả trí (phalañāṇa).
‘‘Bhagavatopi kho ñāṇadassanaṃ udapādi sattāhakālaṅkato āḷāro kālāmo’’ti (mahāva. 10) ettha sabbaññutaññāṇaṃ.
In the passage, “To the Blessed One, too, knowledge and vision arose that Āḷāra Kālāma passed away seven days ago,” it refers to omniscience-knowledge (sabbaññutaññāṇa).
“Tri kiến đã khởi lên nơi Thế Tôn rằng: Alara Kalama đã qua đời cách đây bảy ngày” – ở đây là Nhất thiết trí (sabbaññutaññāṇa).
‘‘Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi akuppā me vimutti, ayamantimā jātī’’ti (mahāva. 16) ettha paccavekkhaṇañāṇaṃ idha pana ñāṇadassanāya cittanti idaṃ vipassanāñāṇaṃ ñāṇadassananti vuttanti.
In the passage, “Knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is my last birth’,” it refers to reviewing-knowledge (paccavekkhaṇañāṇa). But here, the phrase ‘consciousness for knowledge and vision’ refers to vipassanā-knowledge, which is called knowledge and vision.
“Tri kiến đã khởi lên nơi Ta rằng: sự giải thoát của Ta là bất động, đây là sự tái sinh cuối cùng” – ở đây là Tỉnh sát trí (paccavekkhaṇañāṇa). Nhưng ở đây, “tâm hướng đến tri kiến” thì đây là tuệ quán (vipassanāñāṇa) được gọi là tri kiến.
Abhinīharatīti vipassanāñāṇassa nibbattanatthāya tanninnaṃ tappoṇaṃ tappabbhāraṃ karoti.
He directs* means he makes it inclined, disposed, and tending towards vipassanā-knowledge for its generation.
Abhinīharatī (hướng tâm đến): để làm cho tuệ quán khởi sinh, vị ấy làm cho tâm hướng đến, nghiêng về, và dồn vào tuệ quán đó.
Rūpīti ādīnamattho vuttoyeva.
The meaning of ‘material’ and so forth has already been stated.
Ý nghĩa của các từ rūpī (có sắc) v.v... đã được giải thích rồi.
Odanakummāsūpacayoti odanena ceva kummāsena ca upacito vaḍḍhito.
Nourished by rice and gruel means built up and grown by rice and gruel.
Odanakummāsūpacayo (được nuôi dưỡng bằng cơm và cháo): được tăng trưởng và phát triển bằng cơm và cháo.
Aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammoti hutvā abhāvaṭṭhena aniccadhammo.
Its nature is impermanent, liable to be rubbed, massaged, broken, and dispersed means it is of impermanent nature by the fact of being after having been.
Aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo (có bản chất vô thường, cần được thoa bóp, tan rã và hủy hoại): có bản chất vô thường theo nghĩa là sau khi hiện hữu thì không còn nữa.
Duggandhavighātatthāya tanuvilepanena ucchādanadhammo.
It is of the nature of being rubbed over with a thin ointment to counteract bad smells.
Có bản chất cần được thoa lên bằng lớp mỏng thuốc bôi để khử mùi hôi.
Aṅgapaccaṅgābādhavinodanatthāya khuddakasambāhanena parimaddanadhammo.
It is of the nature of being massaged with a light rubbing to remove aches in the limbs and minor limbs.
Có bản chất cần được xoa bóp nhẹ nhàng để xoa dịu các cơn đau ở các chi và tiểu chi.
Daharakāle vā ūrūsu sayāpetvā gabbhāvāsena dussaṇṭhitānaṃ tesaṃ tesaṃ aṅgānaṃ saṇṭhānasampādanatthaṃ añchanapīḷanādivasena parimaddanadhammo.
Or it is of the nature of being massaged, by stretching and pressing and so forth, to make the limbs of children, which were ill-formed due to their dwelling in the womb, well-formed by having them lie on the thighs.
Hoặc khi còn nhỏ, có bản chất cần được xoa bóp bằng cách kéo và ép v.v... để chỉnh sửa hình dạng của các chi bị biến dạng do ở trong bào thai, khi nằm trên đùi.
Evaṃ pariharitopi bhedanaviddhaṃsanadhammo bhijjati ceva vikirati ca, evaṃ sabhāvoti attho.
Even though it is maintained in this way, it is of the nature of being broken and dispersed; it breaks and scatters. This is the meaning.
Dù được chăm sóc như vậy, nó vẫn có bản chất tan rã và hủy hoại, tức là nó tan rã và phân tán. Đó là ý nghĩa của việc có bản chất như vậy.
Tattha rūpī cātumahābhūtikotiādīsu chahi padehi samudayo kathito.
Among these, the origin (samudaya) is stated by the six terms beginning with ‘material, composed of the four great elements’.
Trong đó, sáu từ như rūpī cātumahābhūtiko (có sắc, do bốn đại hợp thành) v.v... đã nói lên sự tập khởi.
Aniccapadena saddhiṃ pacchimehi dvīhi atthaṅgamo.
Its disappearance (atthaṅgama) is stated by the term ‘impermanent’ together with the latter two terms.
Cùng với từ anicca (vô thường) và hai từ cuối cùng, là sự diệt tận.
Ettha sitaṃ ettha paṭibaddhanti ettha cātumahābhūtike kāye nissitañca paṭibaddhañca.
‘Dependent on this, bound up with this’ means dependent on and bound up with this body composed of the four great elements.
Ettha sitaṃ ettha paṭibaddhaṃ (nương tựa vào đây, ràng buộc vào đây): nương tựa và ràng buộc vào thân thể do bốn đại hợp thành này.
235. Subhoti sundaro.
235. Beautiful means lovely.
235. Subho (trong sạch): là đẹp đẽ.
Jātimāti parisuddhākarasamuṭṭhito.
Of excellent origin means well-produced from a pure mine.
Jātimā (thuần khiết): là phát sinh từ một mỏ quặng tinh khiết.
Suparikammakatoti suṭṭhu kataparikammo apanītapāsāṇasakkharo.
Well-prepared means thoroughly prepared, with stones and pebbles removed.
Suparikammakato (được xử lý tốt): là đã được xử lý kỹ lưỡng, đã loại bỏ đá và sỏi.
Acchoti tanucchavi.
Clear means with a thin outer layer.
Accho (trong suốt): là có lớp vỏ mỏng.
Vippasannoti suṭṭhu pasanno.
Limpido means exceedingly clear.
Vippasanno (rất trong sáng): là rất trong sáng.
Sabbākārasampannoti dhovanavedhanādīhi sabbehi ākārehi sampanno.
Endowed with all excellences means endowed with all excellences such as washing and piercing.
Sabbākārasampanno (hoàn hảo về mọi mặt): là hoàn hảo về mọi mặt như rửa, khoan v.v...
Nīlantiādīhi vaṇṇasampattiṃ dasseti.
By ‘blue’ and so forth, the perfection of color is shown.
Bằng các từ nīlaṃ (xanh) v.v... Đức Phật chỉ ra sự hoàn hảo về màu sắc.
Tādisañhi āvutaṃ pākaṭaṃ hoti.
For such a thread, when strung, becomes manifest.
Quả thật, một sợi chỉ được xỏ qua như vậy sẽ trở nên rõ ràng.
Evameva khoti ettha evaṃ upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ.
In ‘Just as, indeed,’ a comparison should be understood thus:
Trong cụm từ Evameva kho (cũng vậy), sự so sánh ví dụ nên được hiểu như sau.
Maṇi viya hi karajakāyo.
The body born of kamma is like a gem.
Thân thể do nghiệp sinh ra giống như viên ngọc.
Āvutasuttaṃ viya vipassanāñāṇaṃ.
Vipassanā-knowledge is like a strung thread.
Tuệ quán giống như sợi chỉ được xỏ qua.
Cakkhumā puriso viya vipassanālābhī bhikkhu, hatthe karitvā paccavekkhato ayaṃ kho maṇīti maṇino āvibhūtakālo viya vipassanāñāṇaṃ, abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno cātumahābhūtikakāyassa āvibhūtakālo, tatridaṃ suttaṃ āvutanti suttassāvibhūtakālo viya vipassanāñāṇaṃ, abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno tadārammaṇānaṃ phassapañcamakānaṃ vā sabbacittacetasikānaṃ vā vipassanāñāṇasseva vā āvibhūtakāloti.
The bhikkhu endowed with vipassanā-knowledge is like a clear-sighted man. The time when the gem becomes manifest, as the man holding it in his hand reflects, "This is indeed a gem," is like vipassanā-knowledge, like the time when the body composed of the four great elements becomes manifest to the bhikkhu sitting having directed his mind; like the time when the thread becomes manifest in "Therein, this thread is strung" is vipassanā-knowledge; the time when the consciousnesses and mental factors, or all consciousnesses and mental factors beginning with contact, or vipassanā-knowledge itself, having that object, become manifest to the bhikkhu sitting having directed his mind.
Vị Tỳ-khưu đạt được tuệ quán giống như người có mắt. Giống như lúc viên ngọc trở nên rõ ràng khi người đó cầm nó trong tay và quán xét, “Đây chính là viên ngọc này”, thì tuệ quán cũng vậy, là lúc thân thể do bốn đại hợp thành trở nên rõ ràng đối với vị Tỳ-khưu đang ngồi đã hướng tâm đến tuệ quán. Giống như lúc sợi chỉ trở nên rõ ràng, “Sợi chỉ này đã được xỏ qua đó”, thì tuệ quán cũng vậy, là lúc các xúc (phassa) và năm yếu tố khác có đối tượng là thân thể do nghiệp sinh ra đó, hoặc tất cả các tâm và tâm sở, hoặc chỉ riêng tuệ quán trở nên rõ ràng đối với vị Tỳ-khưu đang ngồi đã hướng tâm đến tuệ quán.
Idañca vipassanāñāṇaṃ maggañāṇānantaraṃ.
This vipassanā-knowledge is immediately after path-knowledge.
Tuệ quán này là ngay sau đạo trí (maggañāṇa).
Evaṃ santepi yasmā abhiññāvāre āraddhe etassa antarāvāro natthi tasmā idheva dassitaṃ.
Even so, since there is no intervening turn for it when the section on supernormal powers is begun, it is shown here.
Mặc dù vậy, vì không có giai đoạn trung gian cho tuệ quán này khi các loại thần thông được bắt đầu, nên nó được trình bày ở đây.
Yasmā ca aniccādivasena akatasammasanassa dibbāya sotadhātuyā bheravaṃ saddaṃ suṇato, pubbenivāsānussatiyā bherave khandhe anussarato, dibbena cakkhunā bheravampi rūpaṃ passato bhayasantāso uppajjati, na aniccādivasena katasammasanassa tasmā abhiññaṃ pattassa bhayavinodanahetusampādanatthampi idaṃ idheva dassitaṃ.
And since fear and terror arise in one who has not reflected on impermanence and so forth when hearing a dreadful sound with the divine ear-element, remembering dreadful aggregates with recollection of past lives, or seeing a dreadful form with the divine eye, but not in one who has reflected on impermanence and so forth; therefore, this is also shown here to bring about the cause for dispelling fear for one who has attained supernormal powers.
Và vì sự sợ hãi và kinh hoàng khởi lên nơi người chưa quán xét theo vô thường v.v... khi nghe âm thanh đáng sợ bằng thiên nhĩ, khi nhớ lại các uẩn đáng sợ bằng túc mạng trí, khi thấy sắc đáng sợ bằng thiên nhãn; nhưng không khởi lên nơi người đã quán xét theo vô thường v.v..., do đó, để tạo ra nguyên nhân loại bỏ sợ hãi cho người đã đạt được thắng trí, tuệ quán này cũng được trình bày ở đây.
Api ca yasmā vipassanāsukhaṃ nāmetaṃ maggaphalasukhasampādakaṃ pāṭiyekkaṃ sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ tasmāpi āditova idaṃ idha dassitanti veditabbaṃ.
Moreover, since this bliss of vipassanā is a distinct, verifiable fruition of recluseship that accomplishes the bliss of path and fruition, it should be understood that this is shown here from the very beginning.
Hơn nữa, vì sự an lạc của tuệ quán này là một quả sa-môn đặc biệt, tự chứng, mang lại sự an lạc của đạo và quả, nên tuệ quán này cũng được trình bày ở đây ngay từ đầu.
236-237. Manomayanti manena nibbattitaṃ.
236-237. Mind-made means produced by the mind.
236-237. Manomayaṃ (do ý tạo): được tạo ra bằng ý.
Sabbaṅgapaccaṅginti sabbehi aṅgehi ca paccaṅgehi ca samannāgataṃ.
Having all major and minor limbs means endowed with all major and minor limbs.
Sabbaṅgapaccaṅgiṃ (có đủ mọi chi và tiểu chi): có đầy đủ mọi chi và tiểu chi.
Ahīnindriyanti saṇṭhānavasena avikalindriyaṃ.
With unblemished faculties means having unblemished faculties in terms of form.
Ahīnindriyaṃ (các căn không bị khiếm khuyết): các căn không bị khiếm khuyết về hình thể.
Iddhimatā nimmitarūpañhi sace iddhimā odāto tampi odātaṃ.
For if the creator of supernormal power is fair, the created image is also fair.
Thật vậy, nếu người có thần thông là người da trắng, thì hình ảnh do người đó biến hóa cũng là da trắng.
Sace aviddhakaṇṇo tampi aviddhakaṇṇanti evaṃ sabbākārehi tena sadisameva hoti.
If he has unpierced ears, the created image also has unpierced ears; thus, in all respects, it is exactly similar to him.
Nếu người đó không xỏ lỗ tai, thì hình ảnh đó cũng không xỏ lỗ tai. Cứ như vậy, về mọi mặt, nó giống hệt người đó.
Muñjamhā īsikantiādi upamāttayampi hi sadisabhāvadassanatthameva vuttaṃ.
Indeed, all three similes, beginning with ‘a reed from a muñja grass’, are stated solely to show similarity.
Thật vậy, ba ví dụ như Muñjamhā īsikaṃ (lấy sợi cỏ ra khỏi vỏ) v.v... cũng chỉ được nói ra để chỉ sự giống nhau.
Muñjasadisā eva hi tassa anto īsikā hoti.
The inner reed of the muñja grass is indeed similar to the muñja itself.
Thật vậy, sợi cỏ bên trong của nó giống hệt cây cỏ muñja.
Kosisadisoyeva asi, vaṭṭāya kosiyā vaṭṭaṃ asimeva pakkhipanti, patthaṭāya patthaṭaṃ.
The sword is just like its scabbard; they insert a round sword into a round scabbard, and a flat one into a flat one.
Thanh kiếm giống hệt vỏ kiếm. Người ta nhét thanh kiếm tròn vào vỏ kiếm tròn, và thanh kiếm dẹt vào vỏ kiếm dẹt.
Karaṇḍāti idampi ahikañcukassa nāmaṃ, na vilīvakaraṇḍakassa.
‘From a basket’ - this also is a name for a snake's slough, not for a bamboo basket.
Karaṇḍā (từ vỏ rắn): từ này cũng là tên của vỏ rắn, không phải là vỏ hộp đan bằng tre.
Ahikañcuko hi ahinā sadisova hoti.
For a snake's slough is indeed similar to the snake itself.
Thật vậy, vỏ rắn giống hệt con rắn.
Tattha kiñcāpi ‘‘puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyyā’’ti hatthena uddharamāno viya dassito, atha kho cittenevassa uddharaṇaṃ veditabbaṃ.
Although it is shown there as if a man were to extract the snake from the basket with his hand, it should nevertheless be understood as its extraction by the mind.
Trong đó, mặc dù được trình bày như thể một người “lấy con rắn ra khỏi vỏ” bằng tay, nhưng cần hiểu rằng việc lấy ra đó là bằng tâm.
Ayañhi ahi nāma sajātiyaṃ ṭhito, kaṭṭhantaraṃ vā rukkhantaraṃ vā nissāya, tacato sarīraṃ nikkaḍḍhanappayogasaṅkhātena thāmena, sarīraṃ khādayamānaṃ viya purāṇatacaṃ jigucchantoti imehi catūhi kāraṇehi sayameva kañcukaṃ pajahati, na sakkā tato aññena uddharituṃ, tasmā cittena uddharaṇaṃ sandhāya idaṃ vuttanti veditabbaṃ.
For a snake, when it is in its natural state, relying on the space between logs or trees, and having the power to withdraw its body from its skin, as if biting its body, and detesting the old skin, casts off its slough by itself due to these four reasons; it is not possible for another to extract it from there. Therefore, it should be understood that this is stated with reference to extraction by the mind.
Thật vậy, con rắn này, khi ở trong môi trường tự nhiên, nương vào kẽ gỗ hoặc kẽ cây, tự mình lột vỏ do sức mạnh được gọi là sự cố gắng rút thân ra khỏi da, ghê tởm lớp da cũ như thể đang ăn thịt thân mình, không thể bị người khác kéo ra khỏi đó. Do đó, cần hiểu rằng điều này được nói ra để chỉ việc lấy ra bằng tâm.
Iti muñjādisadisaṃ imassa bhikkhuno sarīraṃ, īsikādisadisaṃ nimmitarūpanti.
Thus, the body of this bhikkhu is similar to the muñja grass and so forth, and the created image is similar to the reed and so forth.
Như vậy, thân thể của vị Tỳ-khưu này giống như cây cỏ muñja v.v..., còn hình ảnh do biến hóa giống như sợi cỏ īsikā v.v...
Idamettha opammasaṃsandanaṃ.
This is the comparison here.
Đây là sự so sánh ví dụ ở đây.
Nimmānavidhānaṃ panettha parato ca iddhividhādipañcaabhiññākathā sabbākārena visuddhimagge vitthāritāti tattha vuttanayeneva veditabbā.
The method of creation here, and further, the discourse on the five supernormal powers beginning with the various supernormal powers, are fully expounded in the Visuddhimagga, and should be understood according to the method stated there.
Phương pháp biến hóa ở đây và câu chuyện về năm thắng trí như thần thông biến hóa v.v... sau này đã được giải thích chi tiết trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga) về mọi mặt, do đó cần được hiểu theo cách đã nói ở đó.
Upamāmattameva hi idha adhikaṃ.
Only the simile is additional here.
Ở đây, chỉ có ví dụ là nhiều hơn.
240-241. Dibbasotadhātuupamāyaṃ yasmā kantāraddhānamaggo sāsaṅko hoti sappaṭibhayo.
240-241. In the simile of the divine ear-element, since the path through the wilderness is dangerous and fearful.
240-241. Trong ví dụ về thiên nhĩ thông, vì con đường xuyên rừng là nguy hiểm và đáng sợ.
Tattha ussaṅkitaparisaṅkitena ‘ayaṃ bherisaddo’, ‘ayaṃ mudiṅgasaddo’ti na sakkā vavatthapetuṃ, tasmā kantāraggahaṇaṃ akatvā khemamaggaṃ dassento addhānamaggappaṭipannoti āha.
There, it is not possible for one who is suspicious and apprehensive to determine, "This is the sound of a drum," "This is the sound of a tabor," therefore, avoiding the mention of a wilderness, he says "one who has set out on a journey" to show a safe path.
Ở đó, người đầy nghi ngờ và lo sợ không thể phân biệt được “đây là tiếng trống”, “đây là tiếng mudiṅga” (một loại trống). Do đó, không dùng ví dụ con đường xuyên rừng, mà chỉ ra con đường an toàn, Đức Phật đã nói addhānamaggappaṭipanno (người đang đi trên con đường).
Appaṭibhayañhi khemamaggaṃ sīse sāṭakaṃ katvā saṇikaṃ paṭipanno vuttappakāre sadde sukhaṃ vavatthapeti.
For one who has set out calmly on a safe path, with a cloth over his head, can easily distinguish the sounds mentioned.
Thật vậy, người đi chậm rãi trên con đường an toàn không đáng sợ, đầu đội khăn, dễ dàng phân biệt các loại âm thanh đã nói trên.
Tassa savanena tesaṃ tesaṃ saddānaṃ āvibhūtakālo viya yogino dūrasantikabhedānaṃ dibbānañceva mānussakānañca saddānaṃ āvibhūtakālo veditabbo.
The time when those various sounds become manifest upon hearing them should be understood as the time when distant and near, divine and human sounds become manifest to the yogi.
Giống như lúc các âm thanh đó trở nên rõ ràng khi người đó nghe, thì lúc các âm thanh thần thánh và con người, dù xa hay gần, trở nên rõ ràng đối với hành giả cũng cần được hiểu như vậy.
242-243. Cetopariyañāṇūpamāyaṃ daharoti taruṇo.
242-243. In the simile of the knowledge of discerning others' minds, ‘young’ means youthful.
242-243. Trong ví dụ về tha tâm thông (cetopariyañāṇa), daharo (trẻ): là non trẻ.
Yuvāti yobbannena samannāgato.
‘Youthful’ means endowed with youth.
Yuvā (thanh niên): là người đang ở tuổi thanh xuân.
Maṇḍanakajātikoti yuvāpi samāno na ālasiyo na kiliṭṭhavatthasarīro, atha kho maṇḍanapakatiko, divasassa dve tayo vāre nhāyitvā suddhavatthaparidahanaalaṅkārakaraṇasīloti attho.
Maṇḍanakajātiko means that even though young, he is not lazy, nor does he have a body with soiled clothes; rather, he is of a decorative nature, accustomed to bathing two or three times a day, wearing clean clothes, and adorning himself, such is the meaning.
Maṇḍanakajātiko nghĩa là, dù là một thanh niên, nhưng không lười biếng, thân thể không mặc y phục dơ bẩn, mà có bản chất thích trang điểm, có thói quen tắm rửa hai ba lần một ngày, mặc y phục sạch sẽ và trang sức.
Sakaṇikanti kāḷatilakavaṅgamukhadūsipīḷakādīnaṃ aññatarena sadosaṃ.
Sakaṇikaṃ means faulty due to a black mole, a distorted face, pimples that mar the face, or one of the other similar defects.
Sakaṇika nghĩa là, có khuyết điểm do một trong các loại như nốt ruồi đen, vết bớt, mụn nhọt làm xấu mặt.
Tattha yathā tassa mukhanimittaṃ paccavekkhato mukhe doso pākaṭo hoti, evaṃ cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno paresaṃ soḷasavidhaṃ cittaṃ pākaṭaṃ hotīti veditabbaṃ.
In this regard, just as a fault becomes manifest on the face of that person observing the facial signs, so too, it should be understood that to a bhikkhu who, having directed his mind towards the Ceto-pariya-ñāṇa, is seated, the sixteen types of minds of others become manifest.
Ở đây, cũng như khi người ấy xem xét tướng mặt của mình thì khuyết điểm trên mặt hiện rõ, thì cũng vậy, vị tỳ khưu sau khi an trú tâm vào thần thông thông hiểu tâm người (cetopariyañāṇa) thì mười sáu loại tâm của người khác sẽ hiện rõ.
244-245. Pubbenivāsañāṇūpamāyaṃ taṃ divasaṃ katakiriyā pākaṭā hotīti taṃ divasaṃ gatagāmattayameva gahitaṃ.
244-245. In the simile of the Pubbenivāsañāṇa, since the deeds done on that day are manifest, only the three villages visited on that day are taken.
244-245. Trong ví dụ về Túc Mạng Trí (Pubbenivāsañāṇa), vì những việc đã làm trong ngày đó hiện rõ, nên chỉ lấy ba ngôi làng đã đi trong ngày đó.
Tattha gāmattayagatapuriso viya pubbenivāsañāṇalābhī daṭṭhabbo, tayo gāmā viya tayo bhavā daṭṭhabbā, tassa purisassa tīsu gāmesu taṃ divasaṃ katakiriyāya āvibhāvo viya pubbenivāsāya cittaṃ abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno tīsu bhavesu katakiriyāya pākaṭabhāvo daṭṭhabbo.
Therein, the one who has attained the Pubbenivāsañāṇa should be seen like the man who went to the three villages; the three existences should be seen like the three villages; and just as the deeds done by that man in the three villages on that day are manifested, so too, the manifestation of deeds done by a bhikkhu in the three existences, after he has directed his mind towards the Pubbenivāsañāṇa and is seated, should be understood.
Ở đây, vị tỳ khưu đạt được Túc Mạng Trí nên được xem như người đàn ông đã đi qua ba ngôi làng; ba cõi (bhava) nên được xem như ba ngôi làng; và việc những hành động đã làm trong ba cõi hiện rõ đối với vị tỳ khưu sau khi an trú tâm vào Túc Mạng Trí, nên được xem như việc những hành động đã làm trong ba ngôi làng hiện rõ đối với người đàn ông ấy.
246-247. Dibbacakkhūpamāyaṃ vīthiṃ sañcaranteti aparāparaṃ sañcarante.
246-247. In the simile of the Dibbacakkhu, vīthiṃ sañcarante means traversing back and forth.
246-247. Trong ví dụ về Thiên Nhãn (Dibbacakkhu), vīthiṃ sañcarante nghĩa là, đi lại không ngừng.
Vīthiṃ carantetipi pāṭho.
Vīthiṃ caranteti is also a reading.
Cũng có bản đọc là vīthiṃ caranteti.
Ayamevattho.
The meaning is the same.
Ý nghĩa cũng như vậy.
Tattha nagaramajjhe siṅghāṭakamhi pāsādo viya imassa bhikkhuno karajakāyo daṭṭhabbo, pāsāde ṭhito cakkhumā puriso viya ayameva dibbacakkhuṃ patvā ṭhito bhikkhu, gehaṃ pavisantā viya paṭisandhivasena mātukucchiyaṃ pavisantā, gehā nikkhamantā viya mātukucchito nikkhamantā, rathikāya vīthiṃ sañcarantā viya aparāparaṃ sañcaraṇakasattā, purato abbhokāsaṭṭhāne majjhe siṅghāṭake nisinnā viya tīsu bhavesu tattha tattha nibbattasattā, pāsādatale ṭhitapurisassa tesaṃ manussānaṃ āvibhūtakālo viya dibbacakkhuñāṇāya cittaṃ abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno tīsu bhavesu nibbattasattānaṃ āvibhūtakālo daṭṭhabbo.
Therein, the karajakāya of this bhikkhu should be regarded as a palace at a crossroads in the middle of a city. This bhikkhu, having attained the divine eye and being established in it, is like the far-sighted man standing in the palace. Beings entering the womb of a mother through re-linking consciousness are like those entering a house. Beings emerging from the mother's womb are like those leaving a house. Beings traversing back and forth through various existences are like those wandering along a road or street. Beings reborn in those various existences in the three realms are like those seated in the open space ahead, at the crossroads. The time when those human beings become manifest to the man standing on the palace ground is like the time when beings reborn in the three existences become manifest to the bhikkhu, who, having directed his mind towards the Dibbacakkhuñāṇa, is seated.
Ở đây, thân thể do nghiệp sinh (karajakāya) của vị tỳ khưu này nên được xem như cung điện ở ngã tư đường giữa thành phố; vị tỳ khưu này đã đạt được Thiên Nhãn nên được xem như người đàn ông có mắt đang đứng trên cung điện; những chúng sinh đi vào bụng mẹ do tái sinh nên được xem như những người đi vào nhà; những chúng sinh đi ra khỏi bụng mẹ nên được xem như những người đi ra khỏi nhà; những chúng sinh đi lại không ngừng nên được xem như những người đi lại trên đường phố; những chúng sinh tái sinh ở các cõi khác nhau trong ba cõi nên được xem như những người đang ngồi ở ngã tư đường trong khoảng không gian trống phía trước; và thời điểm những chúng sinh tái sinh trong ba cõi hiện rõ đối với vị tỳ khưu sau khi an trú tâm vào Thiên Nhãn Trí nên được xem như thời điểm những người đó hiện rõ đối với người đàn ông đang đứng ở tầng cung điện.
Idañca desanāsukhatthameva vuttaṃ.
And this was said only for the ease of teaching.
Điều này chỉ được nói ra để dễ dàng trong việc thuyết pháp.
Āruppe pana dibbacakkhussa gocaro natthīti.
However, in the formless realms, there is no object for the divine eye.
Vì trong cõi vô sắc (āruppa) thì Thiên Nhãn không có đối tượng.
248. So evaṃ samāhite citteti idha vipassanāpādakaṃ catutthajjhānacittaṃ veditabbaṃ.
248. So evaṃ samāhite citte (When his mind was thus concentrated)—here, the fourth jhāna consciousness, which is the basis for insight, should be understood.
248. So evaṃ samāhite citte ở đây nên hiểu là tâm Tứ Thiền làm nền tảng cho thiền quán (vipassanā).
Āsavānaṃ khayañāṇāyāti āsavānaṃ khayañāṇanibbattanatthāya.
Āsavānaṃ khayañāṇāyā means for the purpose of producing the knowledge of the destruction of the taints.
Āsavānaṃ khayañāṇāyā nghĩa là, để làm phát sinh trí tuệ diệt trừ các lậu hoặc (āsava).
Ettha ca āsavānaṃ khayo nāma maggopi phalampi nibbānampi bhaṅgopi vuccati.
And here, the destruction of the taints is called the path, the fruition, Nibbāna, and also the moment of dissolution.
Và ở đây, āsavānaṃ khayo được gọi là con đường (magga), quả (phala), Niết Bàn (Nibbāna) và sự đoạn diệt (bhaṅga).
‘‘Khaye ñāṇaṃ, anuppāde ñāṇa’’nti ettha hi maggo āsavānaṃ khayoti vutto.
For in the expression, "knowledge of destruction, knowledge of non-arising," the path is said to be the destruction of taints.
Trong câu ‘‘Khaye ñāṇaṃ, anuppāde ñāṇa’’ thì con đường được gọi là sự diệt trừ các lậu hoặc.
‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’ti (ma. ni. 1.438) ettha phalaṃ.
In "a recluse becomes so through the destruction of the taints," it refers to the fruition.
Trong câu ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’ thì là quả.
Ettha nibbānaṃ.
Here, it is Nibbāna.
Lậu hoặc người ấy tăng, Người ấy xa lậu tận.’’
‘‘Āsavānaṃ khayo vayo bhedo aniccatā antaradhāna’’nti ettha bhaṅgo.
In "destruction of taints, decay, breaking up, impermanence, disappearance," it refers to the moment of dissolution.
Trong câu ‘‘Āsavānaṃ khayo vayo bhedo aniccatā antaradhāna’’ thì là sự đoạn diệt.
Idha pana nibbānaṃ adhippetaṃ.
Here, however, Nibbāna is intended.
Ở đây, Niết Bàn được ý muốn nói đến.
Arahattamaggopi vaṭṭatiyeva.
The Arahantship Path is also certainly applicable.
Đạo quả A-la-hán (Arahattamaggopi) cũng phù hợp.
Cittaṃ abhinīharatīti vipassanā cittaṃ tanninnaṃ tappoṇaṃ tappabbhāraṃ karoti.
Cittaṃ abhinīharatī means he makes his insight-consciousness inclined, tending, and bending towards that (knowledge).
Cittaṃ abhinīharatī nghĩa là, làm cho tâm thiền quán (vipassanā) hướng về, nghiêng về, và dốc về điều đó.
So idaṃ dukkhantiādīsu ‘‘ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyo’’ti sabbampi dukkhasaccaṃ sarasalakkhaṇapaṭivedhena yathābhūtaṃ pajānātīti attho.
In So idaṃ dukkhaṃ and so forth, the meaning is that he thoroughly understands all of the Truth of Suffering as it really is, through the direct penetration of its essential characteristic, realizing, "This is the extent of suffering, there is nothing more than this."
Trong các câu So idaṃ dukkha và các câu tương tự, nghĩa là, người ấy thấu hiểu một cách chân thật toàn bộ Khổ Đế (dukkhasacca) với đặc tính bản chất của nó, rằng ‘‘Khổ chỉ đến mức này, không hơn nữa.’’
Tassa ca dukkhassa nibbattikaṃ taṇhaṃ ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti.
And he understands that craving, which produces that suffering, as "This is the origin of suffering."
Người ấy thấu hiểu một cách chân thật tham ái (taṇhā) làm phát sinh khổ đó là ‘‘đây là Khổ Tập (dukkhasamudayo)’’,
Tadubhayampi yaṃ ṭhānaṃ patvā nirujjhati, taṃ tesaṃ appavattiṃ nibbānaṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti; tassa ca sampāpakaṃ ariyamaggaṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti sarasalakkhaṇapaṭivedhena yathābhūtaṃ pajānātīti attho.
And he understands that state where both (suffering and its origin) cease, that non-arising, Nibbāna, as "This is the cessation of suffering"; and the Noble Path that leads to its attainment as "This is the path leading to the cessation of suffering," as it really is, through the direct penetration of its essential characteristic.
Và nơi mà cả hai điều đó (khổ và tập) chấm dứt, sự không tái diễn của chúng, tức là Niết Bàn, là ‘‘đây là Khổ Diệt (dukkhanirodho)’’; và con đường thánh dẫn đến Niết Bàn đó là ‘‘đây là Khổ Diệt Đạo (dukkhanirodhagāminī paṭipadā)’’ với sự thấu hiểu các đặc tính bản chất của chúng.
Evaṃ sarūpato saccāni dassetvā puna kilesavasena pariyāyato dassento ‘‘ime āsavā’’tiādimāha.
Having thus shown the Truths in terms of their nature, he then shows them again in terms of defilements by saying "ime āsavā" (these are the taints) and so forth.
Sau khi trình bày các sự thật (saccāni) theo bản chất như vậy, rồi lại trình bày chúng một cách gián tiếp theo phương diện phiền não (kilesa), Đức Phật đã nói ‘‘ime āsavā’’ và các câu tiếp theo.
Tassa evaṃ jānato evaṃ passatoti tassa bhikkhuno evaṃ jānantassa evaṃ passantassa, saha vipassanāya koṭippattaṃ maggaṃ kathesi.
Tassa evaṃ jānato evaṃ passato means, for that bhikkhu who knows thus, who sees thus, he taught the path that has reached its culmination along with insight.
Tassa evaṃ jānato evaṃ passato nghĩa là, Đức Phật đã thuyết về con đường đạt đến đỉnh cao cùng với thiền quán (vipassanā) cho vị tỳ khưu đang hiểu biết và thấy biết như vậy.
Kāmāsavāti kāmāsavato.
Kāmāsavā means from the taint of sensual desire.
Kāmāsavā nghĩa là, từ lậu hoặc dục (kāmāsava).
Vimuccatīti iminā maggakkhaṇaṃ dasseti.
Vimuccatī—by this, he indicates the moment of the Path.
Vimuccatī qua từ này chỉ ra sát na đạo.
Vimuttasminti iminā phalakkhaṇaṃ.
Vimuttasmiṃ—by this, the moment of Fruition.
Vimuttasmiṃ qua từ này chỉ ra sát na quả.
Vimuttamiti ñāṇaṃ hotīti iminā paccavekkhaṇañāṇaṃ.
Vimuttamiti ñāṇaṃ hotī—by this, the knowledge of retrospection.
Vimuttamiti ñāṇaṃ hotī qua từ này chỉ ra trí tuệ quán xét (paccavekkhaṇañāṇa).
Khīṇā jātītiādīhi tassa bhūmiṃ.
Khīṇā jātī and so forth—by these, the state of that (knowledge).
Khīṇā jātī và các câu tiếp theo chỉ ra cảnh giới của trí tuệ đó.
Tena hi ñāṇena khīṇāsavo paccavekkhanto khīṇā jātītiādīni pajānāti.
For with that knowledge, an Arahant, reflecting, knows, "Birth is destroyed," and so forth.
Với trí tuệ đó, vị A-la-hán (khīṇāsavo) quán xét và nhận biết rằng ‘‘sự tái sinh đã tận diệt’’ (khīṇā jātīti) và các điều tương tự.
Katamā panassa jāti khīṇā?
But which birth of his is destroyed?
Vậy, sự tái sinh nào của người ấy đã tận diệt?
Kathañca naṃ pajānātīti?
And how does he know it?
Và làm thế nào người ấy nhận biết được điều đó?
Na tāvassa atītā jāti khīṇā, pubbeva khīṇattā.
His past birth is not destroyed, because it was destroyed earlier.
Sự tái sinh trong quá khứ của người ấy không tận diệt, vì nó đã tận diệt từ trước rồi.
Na anāgatā, anāgate vāyāmābhāvato.
Nor is his future birth, because there is no effort concerning the future.
Sự tái sinh trong tương lai không tận diệt, vì không có nỗ lực trong tương lai.
Na paccuppannā, vijjamānattā.
Nor is his present birth, because it still exists.
Sự tái sinh trong hiện tại không tận diệt, vì nó đang hiện hữu.
Yā pana maggassa abhāvitattā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā āyatiṃ anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā.
However, that birth comprising one, four, or five aggregates, which would arise in the one-, four-, or five-aggregate existences due to the non-cultivation of the path, is destroyed by attaining the nature of non-arising in the future, due to the cultivation of the path.
Tuy nhiên, sự tái sinh bao gồm một, bốn, hoặc năm uẩn (khandha) có thể phát sinh trong các cõi một, bốn, hoặc năm uẩn (ekacatupañcavokārabhava) do chưa tu tập đạo (magga), thì sự tái sinh đó đã tận diệt do đã tu tập đạo, khiến nó không còn khả năng phát sinh trong tương lai.
Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā ‘‘kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃva hotī’’ti jānanto pajānāti.
He knows that by reflecting on the defilements abandoned through the cultivation of the path, realizing, "In the absence of defilements, even existing kamma becomes non-relinking in the future."
Người ấy quán xét các phiền não (kilesa) đã được đoạn trừ nhờ tu tập đạo, và nhận biết rằng ‘‘khi không còn phiền não, ngay cả nghiệp hiện hữu cũng sẽ không còn khả năng tái sinh trong tương lai’’, và người ấy nhận biết điều đó.
Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ.
Vusitaṃ means lived, dwelt.
Vusita nghĩa là đã sống, đã thực hành.
Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ.
Brahmacariya means the holy life of the path.
Brahmacariya nghĩa là phạm hạnh đạo (maggabrahmacariya).
Puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ satta sekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso, tasmā so attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto vusitaṃ brahmacariyanti pajānāti.
Indeed, the seven trainees (sekkhā), along with the noble ordinary person (puthujjanakalyāṇaka), live the holy life; an Arahant has completed the holy life. Therefore, reflecting on his own living of the holy life, he knows, "The holy life has been lived."
Bảy bậc Thánh hữu học (satta sekkhā) cùng với phàm phu thiện (puthujjanakalyāṇaka) được gọi là sống phạm hạnh, còn vị A-la-hán (khīṇāsavo) là người đã hoàn tất phạm hạnh. Vì vậy, khi quán xét đời sống phạm hạnh của mình, người ấy nhận biết rằng phạm hạnh đã được hoàn tất (vusitaṃ brahmacariya).
Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanāvasena soḷasavidhaṃ kiccaṃ niṭṭhāpitaṃ.
Kataṃ karaṇīyaṃ means the sixteen duties—comprehension, abandonment, realization, and cultivation—have been completed with regard to the four Noble Truths through the four Paths.
Kataṃ karaṇīya nghĩa là, mười sáu việc cần làm đã được hoàn thành đối với Tứ Diệu Đế (catūsu saccesu) bằng bốn đạo (catūhi maggehi), thông qua sự thấu hiểu (pariññā), sự đoạn trừ (pahāna), sự chứng ngộ (sacchikiriyā) và sự tu tập (bhāvanā).
Tena tena maggena pahātabbakilesā pahīnā, dukkhamūlaṃ samucchinnanti attho.
The defilements to be abandoned by each path have been abandoned, and the root of suffering has been cut off, such is the meaning.
Nghĩa là, các phiền não cần được đoạn trừ đã được đoạn trừ bằng các đạo tương ứng, và gốc rễ của khổ đã bị cắt đứt.
Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti, khīṇāsavo katakaraṇīyo.
Indeed, the noble ordinary person and others perform that duty, but an Arahant has accomplished what needed to be done.
Các phàm phu thiện và các bậc Thánh hữu học đang thực hiện việc đó, còn vị A-la-hán là người đã hoàn thành việc cần làm (katakaraṇīyo).
Tasmā so attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto kataṃ karaṇīyanti pajānāti.
Therefore, reflecting on what needed to be done, he knows, "What needed to be done has been done."
Vì vậy, khi quán xét việc cần làm của mình, người ấy nhận biết rằng việc cần làm đã được hoàn thành (kataṃ karaṇīyanti).
Nāparaṃ itthattāyāti idāni puna itthabhāvāya evaṃ soḷasakiccabhāvāya kilesakkhayabhāvāya vā kattabbaṃ maggabhāvanākiccaṃ me natthīti pajānāti.
Nāparaṃ itthattāyā means, "There is no further duty of cultivating the path for me now, for this existence, or for the destruction of defilements in this sixteen-fold manner."
Nāparaṃ itthattāyā nghĩa là, người ấy nhận biết rằng không còn việc tu tập đạo (maggabhāvanākicca) nào cần làm nữa để tái sinh như vậy, hoặc để đạt được mười sáu việc cần làm như vậy, hoặc để diệt trừ phiền não.
Atha vā itthattāyāti itthabhāvato imasmā evaṃ pakārā.
Alternatively, itthattāyā means, "From this present state, from this kind of existence."
Hoặc itthattāyā nghĩa là, từ trạng thái hiện hữu như vậy.
Idāni vattamānakhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi.
"Now, there is no further continuity of aggregates for me beyond the present continuity of aggregates."
Giờ đây, tôi không còn dòng tương tục uẩn (khandhasantāna) nào khác ngoài dòng tương tục uẩn hiện tại.
Ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā rukkhā viya, te carimakacittanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissanti apaṇṇattikabhāvañca gamissantīti pajānāti.
But these five aggregates stand comprehended, like trees with their roots cut off; they will become extinguished like a fire without fuel with the cessation of the final consciousness, and will attain a state beyond designation, so he knows.
Người ấy nhận biết rằng năm uẩn này đã được thấu hiểu và tồn tại như những cây đã bị cắt gốc, chúng sẽ được dập tắt như ngọn lửa không còn nhiên liệu khi tâm cuối cùng diệt, và sẽ đi vào trạng thái không còn được thiết lập (apaṇṇattikabhāva).
249. Pabbatasaṅkhepeti pabbatamatthake.
249. Pabbatasaṅkhepe means on the mountaintop.
249. Pabbatasaṅkhepe nghĩa là, trên đỉnh núi.
Anāviloti nikkaddamo.
Anāvilo means clear, without mud.
Anāvilo nghĩa là, không bùn lầy.
Sippiyo ca sambukā ca sippisambukaṃ. Sakkharā ca kathalāni ca sakkharakathalaṃ. Macchānaṃ gumbā ghaṭāti macchagumbaṃ.
Snails and conches are sippisambukaṃ. Gravel and pebbles are sakkharakathalaṃ. Groups of fish are macchagumbaṃ.
Sippiyo và sambukā là sippisambukaṃ. Sakkharā và kathalāni là sakkharakathalaṃ. Gumbā ghaṭāti của cá là macchagumbaṃ.
Tiṭṭhantampi carantampīti ettha sakkharakathalaṃ tiṭṭhatiyeva, itarāni carantipi tiṭṭhantipi.
Regarding ‘standing and moving,’ here, gravel and potsherds simply stand, while other things both move and stand.
Trong câu “Tiṭṭhantampi carantampī” (đứng hay đi), sỏi đá và mảnh sành thì chỉ đứng yên, còn những thứ khác (như sò ốc, cá) thì vừa đi vừa đứng.
Yathā pana antarantarā ṭhitāsupi nisinnāsupi vijjamānāsupi ‘‘etā gāvo carantī’’ti carantiyo upādāya itarāpi carantīti vuccanti.
Just as, even though some cows are standing or sitting interspersed, by taking the cows that are moving, the other cows are also said to be moving, as in ‘these cows are moving.’
Tuy nhiên, giống như khi có những con bò đang đứng hoặc đang ngồi giữa bầy, người ta vẫn nói “những con bò này đang đi” (caranti) dựa vào những con đang đi, thì những con bò khác (đang đứng, đang ngồi) cũng được gọi là đang đi.
Evaṃ tiṭṭhantameva sakkharakathalaṃ upādāya itarampi dvayaṃ tiṭṭhantanti vuttaṃ.
In the same way, by taking the gravel and potsherds that are always standing, the other two (types of beings) are also said to be standing.
Cũng vậy, dựa vào sỏi đá và mảnh sành luôn đứng yên, hai loại kia (sò ốc và cá) cũng được nói là đứng yên.
Itarañca dvayaṃ carantaṃ upādāya sakkharakathalampi carantanti vuttaṃ.
And by taking the other two (types of beings) that are moving, the gravel and potsherds are also said to be moving.
Và dựa vào hai loại kia (sò ốc và cá) đang đi, sỏi đá và mảnh sành cũng được nói là đang đi.
Tattha cakkhumato purisassa tīre ṭhatvā passato sippikasambukādīnaṃ vibhūtakālo viya āsavānaṃ khayāya cittaṃ abhinīharitvā nisinnassa bhikkhuno catunnaṃ saccānaṃ vibhūtakālo daṭṭhabboti.
In that simile, just as for a keen-eyed person standing on the bank and observing, it is a time of clear visibility for shellfish, conch shells, and so on; so too, for a bhikkhu who has directed his mind to the destruction of the taints (āsavas) and is seated, it should be seen as a time of clear visibility for the four Noble Truths.
Ở đây, thời điểm hiển lộ rõ ràng của bốn Chân Lý đối với một tỳ-khưu đang ngồi thiền, tâm hướng đến sự diệt trừ các lậu hoặc (āsava), nên được xem như thời điểm hiển lộ rõ ràng của sò ốc, ốc xà cừ, v.v., đối với một người có mắt đang đứng trên bờ nhìn xuống.
Ettāvatā vipassanāñāṇaṃ, manomayañāṇaṃ, iddhividhañāṇaṃ, dibbasotañāṇaṃ, cetopariyañāṇaṃ, pubbenivāsañāṇaṃ, dibbacakkhuvasena nipphannaṃ anāgataṃsañāṇayathākammūpagañāṇadvayaṃ, dibbacakkhuñāṇaṃ, āsavakkhayañāṇanti dasa ñāṇāni niddiṭṭhāni honti.
Thus far, ten knowledges have been designated: vipassanā-ñāṇa (insight knowledge), manomaya-ñāṇa (mind-made body knowledge), iddhi-vidha-ñāṇa (supernormal powers knowledge), dibbasota-ñāṇa (divine ear knowledge), cetopariya-ñāṇa (knowledge of others' minds), pubbenivāsa-ñāṇa (knowledge of past lives), the two anāgataṃsa-ñāṇa and yathākammūpaga-ñāṇa (knowledge of future and knowledge of the destiny of beings according to their kamma), accomplished through the divine eye, dibbacakkhu-ñāṇa (divine eye knowledge), and āsavakkhaya-ñāṇa (knowledge of the destruction of the taints).
Cho đến đây, mười tuệ đã được chỉ định, đó là: tuệ quán (vipassanāñāṇa), tuệ ý sinh thân (manomayañāṇa), tuệ thần thông (iddhividhañāṇa), tuệ thiên nhĩ (dibbasotañāṇa), tuệ tha tâm thông (cetopariyañāṇa), tuệ túc mạng thông (pubbenivāsañāṇa), hai tuệ anāgataṃsañāṇa và yathākammūpagañāṇa phát sinh nhờ thiên nhãn thông (dibbacakkhu), tuệ thiên nhãn (dibbacakkhuñāṇa), và tuệ diệt trừ các lậu hoặc (āsavakkhayañāṇa).
Tesaṃ ārammaṇavibhāgo jānitabbo – tattha vipassanāñāṇaṃ parittamahaggataatītānāgatapaccuppannaajjhattabahiddhāvasena sattavidhārammaṇaṃ.
Their division of objects (ārammaṇa) should be known. Among them, vipassanā-ñāṇa has seven kinds of objects, classified as minor (paritta), exalted (mahaggata), past, future, present, internal (ajjhatta), and external (bahiddhā).
Sự phân chia đối tượng của chúng cần được biết – ở đây, tuệ quán có bảy loại đối tượng: nhỏ (paritta), cao thượng (mahaggata), quá khứ (atīta), vị lai (anāgata), hiện tại (paccuppanna), nội tại (ajjhatta), và ngoại tại (bahiddhā).
Manomayañāṇaṃ nimmitabbarūpāyatanamattameva ārammaṇaṃ karotīti parittapaccuppannabahiddhārammaṇaṃ.
Manomaya-ñāṇa takes only the created form-sphere (rūpāyatana) as its object, thus it has a minor, present, external object.
Tuệ ý sinh thân chỉ lấy sắc xứ được tạo ra làm đối tượng, nên có đối tượng nhỏ, hiện tại, và ngoại tại.
Āsavakkhayañāṇaṃ appamāṇabahiddhānavattabbārammaṇaṃ.
Āsavakkhaya-ñāṇa has an immeasurable (appamāṇa), external (bahiddhā), and indescribable (navattabbārammaṇa) object.
Tuệ diệt trừ các lậu hoặc có đối tượng vô lượng, ngoại tại, và không thể nói ra.
Avasesānaṃ ārammaṇabhedo visuddhimagge vutto.
The distinction of objects for the remaining knowledges is stated in the Visuddhimagga.
Sự phân chia đối tượng của các tuệ còn lại đã được trình bày trong Visuddhimagga.
Uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vāti yena kenaci pariyāyena ito seṭṭhataraṃ sāmaññaphalaṃ nāma natthīti bhagavā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.
“ Higher or more excellent” – by this, the Blessed One concluded the discourse with the peak of Arahantship, meaning there is no fruition of recluseship superior to this, or more refined, in any way.
“ Uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā” (hoặc cao hơn, hoặc thù thắng hơn) nghĩa là không có quả Sa-môn nào cao quý hơn bằng bất kỳ phương cách nào; Đức Thế Tôn đã kết thúc bài pháp bằng đỉnh cao A-la-hán.
250. Rājā tattha tattha sādhukāraṃ pavattento ādimajjhapariyosānaṃ sakkaccaṃ sutvā ‘‘ciraṃ vatamhi ime pañhe puthū samaṇabrāhmaṇe pucchanto, thuse koṭṭento viya kiñci sāraṃ nālatthaṃ, aho vata bhagavato guṇasampadā, yo me dīpasahassaṃ jālento viya mahantaṃ ālokaṃ katvā ime pañhe vissajjesi.
The King, at various points, expressed his approval (sādhukāra), and having listened carefully from beginning to middle to end, thought, “Indeed, for a long time I questioned many recluses and brahmins on these problems, but like one pounding husks, I found no essence. Oh, what a perfection of virtues the Blessed One possesses, who, as if lighting a thousand lamps, made a great light for me and answered these problems.
Vua, trong khi tán thán “Sādhu” ở khắp nơi, đã chăm chú lắng nghe bài pháp từ đầu, giữa đến cuối, và suy nghĩ: “Ta đã hỏi các Sa-môn, Bà-la-môn khác nhau về những vấn đề này trong một thời gian dài, nhưng giống như giã trấu, ta chẳng thu được chút tinh túy nào. Ôi, thật là sự viên mãn về phẩm hạnh của Đức Thế Tôn, Ngài đã giải đáp những vấn đề này cho ta như thắp sáng ngàn ngọn đèn, tạo ra ánh sáng vĩ đại.
Suciraṃ vatamhi dasabalassa guṇānubhāvaṃ ajānanto vañcito’’ti cintetvā buddhaguṇānussaraṇasambhūtāya pañcavidhāya pītiyā phuṭasarīro attano pasādaṃ āvikaronto upāsakattaṃ paṭivedesi.
Indeed, for a very long time, I was deceived, not knowing the power of the virtues of the Ten-Powered One (Dasabala).” Reflecting thus, his body suffused with the fivefold rapture born of recollecting the virtues of the Buddha, he declared his faith, proclaiming himself a lay follower.
Thật lâu rồi ta đã bị lừa dối, không biết được oai lực phẩm hạnh của Đấng Thập Lực.” Nghĩ vậy, toàn thân ngài tràn đầy năm loại hỷ lạc (pīti) phát sinh từ sự tùy niệm phẩm hạnh của Đức Phật, và ngài tuyên bố quy y, bày tỏ lòng tịnh tín của mình.
Taṃ dassetuṃ ‘‘evaṃ vutte rājā’’tiādi āraddhaṃ.
To show this, the passage beginning with “When this was said, the king…” was commenced.
Để chỉ rõ điều đó, câu “Khi được nói như vậy, nhà vua…” v.v. đã được bắt đầu.
Tattha abhikkantaṃ, bhanteti ayaṃ abhikkantasaddo khayasundarābhirūpaabbhanumodanesu dissati.
Here, the word abhikkantaṃ, bhante (Excellent, Venerable Sir) is seen in the senses of ‘expiration’, ‘beautiful’, ‘charming’, and ‘approval’.
Ở đây, từ “abhikkanta” trong “ Abhikkantaṃ, bhante” được thấy trong các nghĩa tiêu tan, đẹp đẽ, khả ái, và tùy hỷ.
‘‘Abhikkantā bhante, ratti, nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho’’tiādīsu (a. ni. 8.20) hi khaye dissati.
For instance, in passages like “The night, Venerable Sir, is far spent; the first watch is gone; the community of bhikkhus has been seated a long time,” it is seen in the sense of expiration.
Quả thật, trong các câu như “Bạch Thế Tôn, đêm đã trôi qua (abhikkantā), canh đầu đã qua, Tăng chúng đã ngồi lâu” (A.N. 8.20), từ này được thấy trong nghĩa tiêu tan.
‘‘Ayaṃ me puggalo khamati, imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cā’’tiādīsu (a. ni. 4.100) sundare.
In passages like “This person is agreeable to me; he is more excellent and more refined than these four persons,” it is seen in the sense of beautiful.
Trong các câu như “Người này làm tôi hài lòng, người này tốt đẹp hơn (abhikkantataro) và thù thắng hơn bốn người kia” (A.N. 4.100), từ này được thấy trong nghĩa đẹp đẽ.
Ādīsu abhirūpe.
With a charming complexion, illuminating all directions?”
Trong các câu như trên, từ này được thấy trong nghĩa khả ái.
‘‘Abhikkantaṃ bho, gotamā’’tiādīsu (pārā. 15) abbhanumodane.
In such instances, it is in the sense of charming. In passages like “Excellent, Master Gotama!”, it is in the sense of approval.
Trong các câu như “ Tuyệt diệu thay (abhikkantaṃ), thưa Tôn giả Gotama!” (Pārā. 15), từ này được thấy trong nghĩa tùy hỷ.
Idhāpi abbhanumodaneyeva.
Here too, it is in the sense of approval.
Ở đây cũng vậy, từ này mang nghĩa tùy hỷ.
Yasmā ca abbhanumodane, tasmā ‘sādhu sādhu bhante’ti vuttaṃ hotīti veditabbo.
And because it is in the sense of approval, it should be understood that it means ‘Excellent, excellent, Venerable Sir.’
Và vì nó mang nghĩa tùy hỷ, nên cần hiểu rằng nó có nghĩa là ‘Lành thay, lành thay, bạch Thế Tôn’.
Ettha ekena abhikkantasaddena desanaṃ thometi, ekena attano pasādaṃ.
Here, with one word ‘abhikkantaṃ’, he praises the discourse; with the other, his own faith.
Ở đây, với một từ “abhikkanta”, vua khen ngợi bài pháp, và với từ kia, vua khen ngợi lòng tịnh tín của mình.
Ayañhettha adhippāyo, abhikkantaṃ bhante, yadidaṃ bhagavato dhammadesanā, ‘abhikkantaṃ’ yadidaṃ bhagavato dhammadesanaṃ āgamma mama pasādoti.
This is the intention here: ‘Abhikkantaṃ, bhante,’ means the Dhamma discourse of the Blessed One is excellent. ‘Abhikkantaṃ’ also means my faith, owing to the Blessed One’s Dhamma discourse, is excellent.
Ý nghĩa ở đây là: “Bạch Thế Tôn, thật tuyệt diệu thay, đó là bài pháp của Đức Thế Tôn; thật tuyệt diệu thay, đó là lòng tịnh tín của con nhờ bài pháp của Đức Thế Tôn”.
Bhagavatoyeva vā vacanaṃ dve dve atthe sandhāya thometi.
Or, he praises the words of the Blessed One alone, intending two meanings at once.
Hoặc lời của Đức Thế Tôn được khen ngợi bằng cách ám chỉ hai ý nghĩa khác nhau.
Bhagavato vacanaṃ abhikkantaṃ dosanāsanato, abhikkantaṃ guṇādhigamanato.
The words of the Blessed One are excellent because they destroy faults, excellent because they lead to the attainment of virtues.
Lời của Đức Thế Tôn là tuyệt diệu vì nó tiêu diệt các lỗi lầm, và tuyệt diệu vì nó dẫn đến sự thành tựu các phẩm hạnh.
Tathā saddhājananato, paññājananato, sātthato, sabyañjanato, uttānapadato, gambhīratthato, kaṇṇasukhato, hadayaṅgamato, anattukkaṃsanato, aparavambhanato, karuṇāsītalato, paññāvadātato, āpātharamaṇīyato, vimaddakkhamato, suyyamānasukhato, vīmaṃsiyamānahitatoti evamādīhi yojetabbaṃ.
Similarly, it should be applied to: because it generates faith, because it generates wisdom, because it is meaningful (sāttha), because it is well-phrased (sabyañjana), because its words are clear, because its meaning is profound, because it is pleasant to the ear, because it is heart-penetrating, because it does not extol oneself, because it does not disparage others, because it is cool with compassion, because it is pure with wisdom, because it is charming at first hearing, because it can withstand examination, because it is pleasant to listen to, because it is beneficial when contemplated—and so on, these should be combined.
Cũng vậy, cần kết hợp với các ý nghĩa như: tạo ra đức tin (saddhājananato), tạo ra trí tuệ (paññājananato), có ý nghĩa (sātthato), có văn phong (sabyañjanato), từ ngữ rõ ràng (uttānapadato), ý nghĩa sâu sắc (gambhīratthato), êm tai (kaṇṇasukhato), đi vào lòng người (hadayaṅgamato), không tự đề cao (anattukkaṃsanato), không chê bai người khác (aparavambhanato), dịu mát bởi lòng bi mẫn (karuṇāsītalato), trong sáng bởi trí tuệ (paññāvadātato), dễ chịu khi vừa nghe (āpātharamaṇīyato), chịu đựng được sự khảo sát (vimaddakkhamato), hạnh phúc khi được nghe (suyyamānasukhato), lợi ích khi được suy xét (vīmaṃsiyamānahitato), v.v.
Tato parampi catūhi upamāhi desanaṃyeva thometi.
Furthermore, he praises the discourse itself with four similes.
Sau đó, vua tiếp tục khen ngợi bài pháp bằng bốn ví dụ.
Tattha nikkujjitanti adhomukhaṭhapitaṃ heṭṭhāmukhajātaṃ vā.
Here, nikkujjitaṃ means placed face down or turned upside down.
Ở đây, “ nikkujjitaṃ” nghĩa là bị úp ngược xuống hoặc bị đặt úp mặt xuống.
Ukkujjeyyāti upari mukhaṃ kareyya.
Ukkujjeyyā means to turn it upwards.
“ Ukkujjeyyā” nghĩa là lật ngửa lên.
Paṭicchannanti tiṇapaṇṇādichāditaṃ.
Paṭicchannaṃ means covered with grass and leaves, etc.
“ Paṭicchannaṃ” nghĩa là bị che phủ bởi cỏ, lá, v.v.
Vivareyyāti ugghāṭeyya.
Vivareyyā means to uncover.
“ Vivareyyā” nghĩa là mở ra.
Mūḷhassa vāti disāmūḷhassa.
Mūḷhassa vā means for one who is bewildered (lost his way).
“ Mūḷhassa vā” nghĩa là người bị lạc đường.
Maggaṃ ācikkheyyāti hatthe gahetvā ‘‘esa maggo’’ti vadeyya, andhakāreti kāḷapakkhacātuddasī aḍḍharattaghanavanasaṇḍameghapaṭalehi caturaṅge tame.
Maggaṃ ācikkheyyā means to take by the hand and say, “This is the path.” Andhakāre means in fourfold darkness due to the waning moon, the fourteenth day of the dark half, thick forest groves at midnight, and layers of clouds.
“ Maggaṃ ācikkheyyā” nghĩa là nắm tay và nói “đây là con đường”; “ andhakāre” nghĩa là trong màn đêm bốn phương tối tăm dày đặc bởi đêm tối của nửa tháng cuối, nửa đêm, khu rừng rậm rạp và mây đen.
Ayaṃ tāva anuttānapadattho.
This is the literal meaning (anuttānapadattho).
Đây là ý nghĩa không rõ ràng của từ ngữ.
Ayaṃ pana sādhippāyayojanā.
This, however, is the intended application.
Tuy nhiên, đây là sự liên kết có chủ ý.
Yathā koci nikkujjitaṃ ukkujjeyya, evaṃ saddhammavimukhaṃ asaddhamme patitaṃ maṃ asaddhammā vuṭṭhāpentana.
Just as someone would turn right-side up what was turned upside down, so the Blessed One lifted me, who was averse to the Good Dhamma and fallen into the Bad Dhamma, out of the Bad Dhamma.
Giống như một người lật ngửa vật bị úp, Đức Thế Tôn đã nâng con lên khỏi tà pháp, con là người đã quay lưng lại với Chánh pháp và sa vào phi Chánh pháp.
Yathā paṭicchannaṃ vivareyya, evaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānā pabhuti micchādiṭṭhigahanapaṭicchannaṃ sāsanaṃ vivarantena, yathā mūḷhassa maggaṃ ācikkheyya, evaṃ kummaggamicchāmaggappaṭipannassa me saggamokkhamaggaṃ āvikarontena, yathā andhakāre telapajjotaṃ dhāreyya, evaṃ mohandhakāranimuggassa me buddhādiratanarūpāni apassato tappaṭicchādakamohandhakāraviddhaṃsakadesanāpajjotadhārakena mayhaṃ bhagavatā etehi pariyāyehi pakāsitattā anekapariyāyena dhammo pakāsitoti.
Just as someone would uncover what was covered, so the Blessed One uncovered the Dispensation that was obscured by the thicket of wrong views since the disappearance of Kassapa Buddha’s Dispensation; just as someone would point out the path to one who is lost, so the Blessed One revealed the path to heaven and liberation to me, who was treading the wrong path and false path; just as someone would hold a lamp in the darkness, so the Blessed One, as the bearer of the lamp of the teaching that destroys the darkness of delusion, revealed the Buddha-jewel and other jewels to me, who was submerged in the darkness of delusion and unable to see them. In these ways, the Dhamma has been proclaimed by the Blessed One in numerous ways.
Giống như một người mở ra vật bị che đậy, Đức Thế Tôn đã mở ra Giáo Pháp bị che phủ bởi rừng tà kiến kể từ khi Giáo Pháp của Đức Phật Kassapa biến mất; giống như một người chỉ đường cho kẻ lạc lối, Đức Thế Tôn đã chỉ rõ con đường thiên giới và giải thoát cho con, người đang đi trên tà lộ và sai lộ; giống như một người cầm đèn dầu trong bóng tối, Đức Thế Tôn đã cầm ngọn đèn pháp phá tan màn đêm vô minh che giấu các bảo vật như Phật, làm cho con, người đang chìm đắm trong bóng tối vô minh, không thể thấy chúng. Bằng những phương cách này, Đức Thế Tôn đã tuyên thuyết Pháp cho con bằng nhiều phương tiện.
Evaṃ desanaṃ thometvā imāya desanāya ratanattaye pasannacitto pasannākāraṃ karonto esāhantiādimāha.
Having thus praised the discourse, with a mind purified by this discourse in the Triple Gem, the king, expressing his conviction, said, “ Esāhaṃ,” and so on.
Sau khi khen ngợi bài pháp như vậy, với tâm tịnh tín vào Tam Bảo nhờ bài pháp này, vua Ajātasattu đã bày tỏ lòng tịnh tín của mình bằng cách nói “ Esāhaṃ” v.v.
Tattha esāhanti eso ahaṃ.
Here, esāhaṃ means ‘this I’.
Ở đây, “ Esāhaṃ” nghĩa là “con đây”.
Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmīti bhagavā me saraṇaṃ, parāyanaṃ, aghassa tātā, hitassa ca vidhātāti.
Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmī means ‘the Blessed One is my refuge, my ultimate goal, my protector from suffering, and the bestower of my welfare.’
“ Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi” nghĩa là Đức Thế Tôn là nơi nương tựa của con, là nơi trú ẩn cuối cùng, là Đấng che chở khỏi khổ đau, và là Đấng ban phước lành.
Iminā adhippāyena bhagavantaṃ gacchāmi bhajāmi sevāmi payirupāsāmi, evaṃ vā jānāmi bujjhāmīti.
With this intention, I approach, resort to, serve, and attend upon the Blessed One; or, I know and understand thus.
Với ý nghĩa này, “con đến với Đức Thế Tôn” có nghĩa là con nương tựa, phụng sự, phục vụ, tôn kính Đức Thế Tôn; hoặc con biết, con hiểu như vậy.
Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho.
For indeed, among those roots that have the meaning of going, understanding is also their meaning.
Quả thật, đối với những căn có nghĩa là “đi”, “biết” cũng là một ý nghĩa của chúng.
Tasmā gacchāmīti imassa jānāmi bujjhāmīti ayampi attho vutto.
Therefore, this meaning of ‘I know and I understand’ is also given for ‘gacchāmi’.
Do đó, “biết” và “hiểu” cũng được nói là ý nghĩa của từ “gacchāmi”.
Dhammañca bhikkhusaṅghañcāti ettha pana adhigatamagge sacchikatanirodhe yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne catūsu apāyesu apatamāne dhāretīti dhammo, so atthato ariyamaggo ceva nibbānañca.
Now, in the phrase “and the Dhamma and the Saṅgha of bhikkhus,” ‘Dhamma’ is so called because it upholds those who practice as instructed on the attained path and the realized cessation, preventing them from falling into the four woeful states. In terms of meaning, this is the Noble Path and Nibbāna.
Trong cụm từ Dhammañca bhikkhusaṅghañcā (Pháp và Tăng đoàn chư Tỳ-khưu), Dhamma là pháp giữ gìn những người đã chứng đắc đạo (magga), đã chứng ngộ Niết-bàn (nibbāna), và những người đang thực hành theo lời dạy để không rơi vào bốn đường khổ (apāya). Về mặt ý nghĩa, đó chính là Bát Chánh Đạo (ariyamagga) và Niết-bàn (nibbāna).
Vuttañcetaṃ – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34) vitthāro.
And this has been said: “As many, bhikkhus, as there are conditioned dhammas, the Noble Eightfold Path is declared the chief among them.” This is the detailed explanation.
Điều này đã được nói rộng rãi rằng: “Này các Tỳ-khưu, trong tất cả các pháp hữu vi (saṅkhata dhamma), Bát Chánh Đạo được xem là tối thượng.”
Na kevalañca ariyamaggo ceva nibbānañca.
And it is not only the Noble Path and Nibbāna.
Không chỉ Bát Chánh Đạo và Niết-bàn.
Api ca kho ariyaphalehi saddhiṃ pariyattidhammopi.
But it is also the Dhamma of the scriptures, together with the noble fruits.
Mà còn cả Pháp học (pariyatti-dhamma) cùng với các Thánh quả (ariyaphala).
Vuttañhetaṃ chattamāṇavakavimāne –
For this has been said in the Chattamāṇavaka-vimāna:
Điều này đã được nói trong Chattamāṇavavimāna:
Ettha hi rāgavirāgoti maggo kathito.
Herein, by “dispassion from lust” the path is spoken of.
Ở đây, rāgavirāgo (ly tham) được nói đến là đạo (magga).
Anejamasokanti phalaṃ.
By “immovable, sorrowless” the fruit.
Anejamasokaṃ (không rung động, không sầu muộn) là quả (phala).
Dhammamasaṅkhatanti nibbānaṃ.
By “the Dhamma that is unconditioned” Nibbāna.
Dhammamasaṅkhataṃ (Pháp Vô vi) là Niết-bàn (nibbāna).
Appaṭikūlaṃ madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattanti piṭakattayena vibhattā dhammakkhandhāti.
By “unopposed, this sweet, proficient, and well-expounded” are meant the aggregates of the Dhamma as divided into the three Piṭakas.
Appaṭikūlaṃ madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ (không chướng ngại, ngọt ngào, thuần thục, được phân chia rõ ràng) là các pháp uẩn (dhammakkhandha) được phân chia bởi ba tạng (piṭaka).
Diṭṭhisīlasaṃghātena saṃhatoti saṅgho, so atthato aṭṭha ariyapuggalasamūho.
The Saṅgha is that which is united by the combination of view and virtue; in terms of meaning, it is the community of the eight noble individuals.
Saṅgha (Tăng) là tập hợp những người hòa hợp về kiến giải (diṭṭhi) và giới luật (sīla). Về mặt ý nghĩa, đó là tập hợp tám bậc Thánh nhân (ariya-puggala).
Vuttañhetaṃ tasmiññeva vimāne –
For this has been said in that same Vimāna:
Điều này đã được nói trong chính vimāna đó:
Idāni tesu saraṇagamanesu kosallatthaṃ saraṇaṃ, saraṇagamanaṃ, yo ca saraṇaṃ gacchati, saraṇagamanappabhedo, saraṇagamanaphalaṃ, saṅkileso, bhedoti, ayaṃ vidhi veditabbo.
Now, for the sake of skillfulness in these goings for refuge, this method should be understood: what refuge is, what going for refuge is, who it is that goes for refuge, the classification of going for refuge, the fruit of going for refuge, its defilement, and its breaking.
Bây giờ, để thành thạo trong các sự quy y đó, cần phải hiểu rõ về quy y (saraṇa), sự quy y (saraṇagamana), người quy y, các loại quy y, quả của sự quy y, sự ô nhiễm và sự phá vỡ. Đây là phương pháp cần được biết.
Seyyathidaṃ – saraṇatthato tāva hiṃsatīti saraṇaṃ.
It is as follows: Firstly, from the meaning of ‘refuge,’ it is a ‘refuge’ because it destroys.
Cụ thể là, về mặt ý nghĩa của từ saraṇa, nó có nghĩa là làm hại (hiṃsati) hay hủy diệt, nên gọi là saraṇa (nơi nương tựa).
Saraṇagatānaṃ teneva saraṇagamanena bhayaṃ santāsaṃ dukkhaṃ duggatiparikilesaṃ hanati vināsetīti attho, ratanattayassevetaṃ adhivacanaṃ.
The meaning is that, for those who have gone for refuge, it strikes down and destroys fear, terror, suffering, and the defilement of a woeful state through that very act of going for refuge. This is a synonym for the Three Jewels.
Ý nghĩa là, chính sự quy y đó tiêu diệt, loại bỏ nỗi sợ hãi, sự kinh hoàng, khổ đau và sự ô nhiễm của ác thú đối với những người đã quy y. Đây là tên gọi của Tam Bảo (ratanattaya).
Atha vā hite pavattanena ahitā ca nivattanena sattānaṃ bhayaṃ hiṃsati buddho.
Or, the Buddha destroys the fear of beings by engaging them in what is beneficial and disengaging them from what is not.
Hoặc, Đức Phật hủy diệt nỗi sợ hãi của chúng sinh bằng cách hướng họ đến lợi ích và ngăn họ khỏi bất lợi.
Bhavakantārā uttāraṇena assāsadānena ca dhammo; appakānampi kārānaṃ vipulaphalapaṭilābhakaraṇena saṅgho.
The Dhamma, by helping them cross the wilderness of existence and by giving reassurance; the Saṅgha, by causing the attainment of abundant fruit even from small offerings.
Pháp (Dhamma) làm điều đó bằng cách giúp họ vượt qua sa mạc sinh tử (bhavakantāra) và ban sự an ủi; Tăng (Saṅgha) làm điều đó bằng cách giúp họ đạt được quả lớn từ những hành động nhỏ.
Tasmā imināpi pariyāyena ratanattayaṃ saraṇaṃ.
Therefore, by this method as well, the Three Jewels are a refuge.
Do đó, theo cách này, Tam Bảo cũng là nơi nương tựa (saraṇa).
Tappasādataggarutāhi vihatakileso tapparāyaṇatākārappavatto cittuppādo saraṇagamanaṃ.
The arising of a state of mind, with defilements suppressed through confidence in and reverence for them, which proceeds in the manner of making them one's ultimate resort, is the ‘going for refuge’.
Tâm sinh khởi (cittuppāda) do sự thanh tịnh và sự tôn kính Tam Bảo mà diệt trừ phiền não, và phát sinh với ý nghĩa xem Tam Bảo là nơi nương tựa, đó là sự quy y (saraṇagamana).
Taṃ samaṅgīsatto saraṇaṃ gacchati.
A being endowed with this ‘goes for refuge’.
Chúng sinh nào có được điều đó thì quy y.
Vuttappakārena cittuppādena etāni me tīṇi ratanāni saraṇaṃ, etāni parāyaṇanti evaṃ upetīti attho.
The meaning is that, with a state of mind of the kind described, one approaches them thinking, “These Three Jewels are my refuge, these are my ultimate resort.”
Ý nghĩa là, với tâm sinh khởi như đã nói, người ấy đến nương tựa Tam Bảo này như là nơi nương tựa và nơi ẩn náu của mình.
Evaṃ tāva saraṇaṃ, saraṇagamanaṃ, yo ca saraṇaṃ gacchati, idaṃ tayaṃ veditabbaṃ.
Thus, firstly, these three should be understood: what refuge is, what going for refuge is, and who it is that goes for refuge.
Như vậy, cần phải biết ba điều này: nơi nương tựa (saraṇa), sự quy y (saraṇagamana) và người quy y.
Saraṇagamanappabhede pana duvidhaṃ saraṇagamanaṃ – lokuttaraṃ lokiyañca.
Now, in the classification of going for refuge, there are two kinds of going for refuge: supramundane and mundane.
Về các loại quy y, có hai loại: siêu thế (lokuttara) và thế gian (lokiya).
Tattha lokuttaraṃ diṭṭhasaccānaṃ maggakkhaṇe saraṇagamanupakkilesasamucchedena ārammaṇato nibbānārammaṇaṃ hutvā kiccato sakalepi ratanattaye ijjhati.
Among these, the supramundane, for those who have seen the truths, is accomplished at the moment of the path in the entire Three Jewels in terms of function, by eradicating the corruptions of going for refuge, and, having Nibbāna as its object, in terms of object.
Trong đó, quy y siêu thế là sự thành tựu trong tất cả Tam Bảo đối với các bậc đã thấy Tứ Thánh Đế (diṭṭhasacca) vào khoảnh khắc đạo (magga), bằng cách đoạn trừ hoàn toàn các phiền não làm ô nhiễm sự quy y, và lấy Niết-bàn làm đối tượng (ārammaṇa).
Lokiyaṃ puthujjanānaṃ saraṇagamanupakkilesavikkhambhanena ārammaṇato buddhādiguṇārammaṇaṃ hutvā ijjhati.
The mundane is accomplished for ordinary people by suppressing the corruptions of going for refuge, and having the virtues of the Buddha and so on as its object, in terms of object.
Quy y thế gian là sự thành tựu đối với phàm phu (puthujjana), bằng cách trấn áp các phiền não làm ô nhiễm sự quy y, và lấy các đức của Đức Phật và Tam Bảo làm đối tượng.
Taṃ atthato buddhādīsu vatthūsu saddhāpaṭilābho saddhāmūlikā ca sammādiṭṭhi dasasu puññakiriyavatthūsu diṭṭhijukammanti vuccati.
In terms of meaning, this is the attainment of faith in the objects such as the Buddha, and the right view rooted in faith, which is called ‘straightening of one's view’ among the ten bases for meritorious deeds.
Về mặt ý nghĩa, điều đó được gọi là sự có được đức tin (saddhāpaṭilābho) vào Đức Phật và các đối tượng khác, và chánh kiến (sammādiṭṭhi) có gốc rễ từ đức tin, tức là sự sửa đổi tà kiến (diṭṭhijukamma) trong mười nền tảng của phước báu (puññakiriyavatthu).
Tayidaṃ catudhā vattati – attasanniyyātanena, tapparāyaṇatāya, sissabhāvūpagamanena, paṇipātenāti.
This occurs in four ways: by self-dedication, by making them one's ultimate resort, by approaching them as a disciple, and by prostration.
Điều này vận hành theo bốn cách: bằng cách hiến dâng bản thân (attasanniyyātana), bằng cách xem là nơi nương tựa tối thượng (tapparāyaṇatā), bằng cách trở thành đệ tử (sissabhāvūpagamana), và bằng cách đảnh lễ (paṇipāta).
Tattha attasanniyyātanaṃ nāma – ‘‘ajjādiṃ katvā ahaṃ attānaṃ buddhassa niyyātemi, dhammassa, saṅghassā’’ti evaṃ buddhādīnaṃ attapariccajanaṃ.
Therein, self-dedication means the surrendering of oneself to the Buddha and so on, in this way: “Starting from today, I dedicate myself to the Buddha, to the Dhamma, to the Saṅgha.”
Trong đó, attasanniyyātanaṃ (hiến dâng bản thân) có nghĩa là sự dâng hiến bản thân cho Đức Phật, Pháp và Tăng, như câu: “Bắt đầu từ hôm nay, con xin dâng hiến bản thân con cho Đức Phật, cho Pháp, cho Tăng.”
Tapparāyaṇatā nāma ‘‘ajjādiṃ katvā ‘ahaṃ buddhaparāyaṇo, dhammaparāyaṇo, saṅghaparāyaṇo’ti.
Making them one's ultimate resort means the state of having them as the ultimate resort, in this way: “Starting from today, ‘I have the Buddha as my ultimate resort, the Dhamma as my ultimate resort, the Saṅgha as my ultimate resort.
Tapparāyaṇatā (xem là nơi nương tựa tối thượng) có nghĩa là trạng thái xem Tam Bảo là nơi nương tựa tối thượng, như câu: “Bắt đầu từ hôm nay, con là người lấy Đức Phật làm nơi nương tựa, lấy Pháp làm nơi nương tựa, lấy Tăng làm nơi nương tựa.
Maṃ dhārethā’’ti evaṃ tapparāyaṇabhāvo.
May you remember me thus.’”
Xin quý Ngài hãy ghi nhận con.”
Sissabhāvūpagamanaṃ nāma – ‘‘ajjādiṃ katvā – ‘ahaṃ buddhassa antevāsiko, dhammassa, saṅghassa antevāsiko’ti maṃ dhārethā’’ti evaṃ sissabhāvūpagamo.
Approaching them as a disciple means approaching them in the state of a disciple, in this way: “Starting from today, ‘I am a disciple of the Buddha, a disciple of the Dhamma, a disciple of the Saṅgha.’ May you remember me thus.”
Sissabhāvūpagamanaṃ (trở thành đệ tử) có nghĩa là sự trở thành đệ tử, như câu: “Bắt đầu từ hôm nay, con là đệ tử của Đức Phật, của Pháp, của Tăng. Xin quý Ngài hãy ghi nhận con.”
Paṇipāto nāma – ‘‘ajjādiṃ katvā ahaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ buddhādīnaṃyeva tiṇṇaṃ vatthūnaṃ karomī’ti maṃ dhārethā’’ti evaṃ buddhādīsu paramanipaccākāro.
Prostration means the highest form of humility towards the Buddha and so on, in this way: “Starting from today, I will perform acts of homage, rising up, raising my joined hands, and respectful service only for these three objects, the Buddha and so on. May you remember me thus.’”
Paṇipāto (đảnh lễ) có nghĩa là sự tôn kính tối thượng đối với Đức Phật và Tam Bảo, như câu: “Bắt đầu từ hôm nay, con xin thực hiện sự đảnh lễ, đứng dậy chào đón, chắp tay và hành vi cung kính chỉ đối với ba đối tượng là Đức Phật và Tam Bảo. Xin quý Ngài hãy ghi nhận con.”
Imesañhi catunnaṃ ākārānaṃ aññatarampi karontena gahitaṃyeva hoti saraṇaṃ.
Indeed, by performing even one of these four modes, the refuge is taken.
Thật vậy, khi thực hiện bất kỳ một trong bốn cách này, sự quy y đã được thọ trì.
Api ca bhagavato attānaṃ pariccajāmi, dhammassa, saṅghassa, attānaṃ pariccajāmi, jīvitaṃ pariccajāmi, pariccattoyeva me attā, pariccattaṃyeva jīvitaṃ, jīvitapariyantikaṃ buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, buddho me saraṇaṃ leṇaṃ tāṇanti; evampi attasanniyyātanaṃ veditabbaṃ.
Furthermore, self-dedication should be understood in this way as well: “I surrender myself to the Blessed One, to the Dhamma, to the Saṅgha. I surrender myself, I surrender my life. My self is surrendered, my life is surrendered. For the rest of my life, I go for refuge to the Buddha. The Buddha is my refuge, my shelter, my protection.”
Ngoài ra, sự hiến dâng bản thân cũng cần được hiểu như sau: “Con xin hiến dâng bản thân con cho Đức Thế Tôn, cho Pháp, cho Tăng. Con xin hiến dâng mạng sống của con. Bản thân con đã được hiến dâng, mạng sống của con đã được hiến dâng. Con xin quy y Đức Phật cho đến trọn đời. Đức Phật là nơi nương tựa, là nơi trú ẩn, là nơi che chở của con.”
‘‘Satthārañca vatāhaṃ passeyyaṃ, bhagavantameva passeyyaṃ, sugatañca vatāhaṃ passeyyaṃ, bhagavantameva passeyyaṃ, sammāsambuddhañca vatāhaṃ passeyyaṃ, bhagavantameva passeyya’’nti (saṃ. ni. 2.154).
“Oh, that I might see the Teacher! I would see only the Blessed One. Oh, that I might see the Sugata! I would see only the Blessed One. Oh, that I might see the Sammāsambuddha! I would see only the Blessed One.”
“Con mong được thấy Đức Đạo Sư, con mong được thấy Đức Thế Tôn. Con mong được thấy Đức Thiện Thệ, con mong được thấy Đức Thế Tôn. Con mong được thấy Đức Chánh Đẳng Giác, con mong được thấy Đức Thế Tôn.”
Evampi mahākassapassa saraṇagamanaṃ viya sissabhāvūpagamanaṃ veditabbaṃ.
In this way, too, approaching them as a disciple should be understood, like the going for refuge of Mahākassapa.
Sự trở thành đệ tử cũng cần được hiểu như sự quy y của Đại Ca-diếp (Mahākassapa).
Evampi āḷavakādīnaṃ saraṇagamanaṃ viya tapparāyaṇatā veditabbā.
In this way, too, making them one's ultimate resort should be understood, like the going for refuge of Āḷavaka and others.
Sự xem là nơi nương tựa tối thượng cũng cần được hiểu như sự quy y của Āḷavaka và những người khác.
Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘brahmāyu ahaṃ, bho gotama brāhmaṇo, brahmāyu ahaṃ, bho gotama brāhmaṇo’’ti (ma. ni. 2.394) evampi paṇipāto daṭṭhabbo.
Then the brahmin Brahmāyu rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, fell with his head at the Blessed One's feet, and kissed the Blessed One's feet with his mouth and massaged them with his hands, and announced his name, saying: “I am Brahmāyu, good Gotama, the brahmin. I am Brahmāyu, good Gotama, the brahmin.” In this way, too, prostration should be understood.
Bấy giờ, Bà-la-môn Brahmāyu đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y tăng-già-lê (uttarāsaṅga) qua một vai, cúi đầu đảnh lễ dưới chân Đức Thế Tôn, hôn chân Đức Thế Tôn bằng miệng, xoa bóp bằng tay, và xướng tên mình: “Thưa Tôn giả Gotama, con là Bà-la-môn Brahmāyu. Thưa Tôn giả Gotama, con là Bà-la-môn Brahmāyu.” Sự đảnh lễ cũng cần được thấy như vậy.
So panesa ñātibhayācariyadakkhiṇeyyavasena catubbidho hoti.
Now, this prostration is of four kinds: based on kinship, fear, considering someone a teacher, and considering someone worthy of offerings.
Sự đảnh lễ đó có bốn loại theo mối quan hệ: thân quyến, sợ hãi, thầy giáo và đáng cúng dường.
Tattha dakkhiṇeyyapaṇipātena saraṇagamanaṃ hoti, na itarehi.
Among these, going for refuge occurs through prostration to one worthy of offerings, not through the others.
Trong đó, sự quy y chỉ xảy ra với sự đảnh lễ đáng cúng dường, không phải với các loại khác.
Seṭṭhavaseneva hi saraṇaṃ gaṇhāti, seṭṭhavasena ca bhijjati.
For one takes refuge based on what is highest, and it is broken based on what is highest.
Thật vậy, sự quy y được thọ trì theo cách tối thượng, và cũng bị phá vỡ theo cách tối thượng.
Tasmā yo sākiyo vā koliyo vā – ‘‘buddho amhākaṃ ñātako’’ti vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ.
Therefore, if a Sākiyan or a Koliyan pays homage thinking, “The Buddha is our kinsman,” the refuge is not taken at all.
Do đó, nếu một người thuộc dòng Sākiya hoặc Koliya đảnh lễ với ý nghĩ: “Đức Phật là thân quyến của chúng ta,” thì sự quy y đó chưa được thọ trì.
Yo vā – ‘‘samaṇo gotamo rājapūjito mahānubhāvo avandīyamāno anatthampi kareyyā’’ti bhayena vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ.
Or if someone pays homage out of fear, thinking, “The ascetic Gotama is honored by the king and is of great power; if not honored, he might even cause harm,” the refuge is not taken at all.
Hoặc nếu một người đảnh lễ vì sợ hãi, nghĩ rằng: “Sa-môn Gotama được các vua tôn kính, có uy lực lớn, nếu không đảnh lễ có thể gây ra bất lợi,” thì sự quy y đó cũng chưa được thọ trì.
Yo vā bodhisattakāle bhagavato santike kiñci uggahitaṃ saramāno buddhakāle vā –
Or if someone, remembering something learned from the Blessed One in the time when he was a Bodhisatta, or in the time of his Buddhahood—
Hoặc nếu một người nhớ lại điều gì đã học được từ Đức Thế Tôn khi Ngài còn là Bồ-tát, hoặc vào thời Đức Phật –
Evaṃ gahitasaraṇassa ca upāsakassa vā upāsikāya vā aññatitthiyesu pabbajitampi ñātiṃ – ‘‘ñātako me aya’’nti vandato saraṇagamanaṃ na bhijjati, pageva apabbajitaṃ.
For a male or female lay follower who has thus taken refuge, if one bows to a relative who has gone forth among other sects, thinking, “This is my relative,” the taking of refuge is not broken; much less so for one who has not gone forth.
Đối với một cận sự nam hay cận sự nữ đã quy y như vậy, việc quy y không bị phá vỡ khi người đó đảnh lễ một người thân đã xuất gia theo ngoại đạo – với ý nghĩ “người này là người thân của ta” – huống chi là người chưa xuất gia.
Tathā rājānaṃ bhayavasena vandato.
Similarly, if one bows to a king out of fear.
Cũng vậy, khi đảnh lễ một vị vua vì sợ hãi.
So hi raṭṭhapūjitattā avandīyamāno anatthampi kareyyāti.
For he, being honored by the state, if not bowed to, might even cause harm.
Vì vị vua đó được quốc gia tôn kính, nếu không đảnh lễ có thể gây ra tai họa.
Tathā yaṃ kiñci sippaṃ sikkhāpakaṃ titthiyampi – ‘‘ācariyo me aya’’nti vandatopi na bhijjati, evaṃ saraṇagamanappabhedo veditabbo.
Similarly, if one bows even to a sectarian teacher of any craft, thinking, “This is my teacher,” it is not broken. Thus, the distinction of the breaking of the taking of refuge should be understood.
Cũng vậy, việc quy y không bị phá vỡ ngay cả khi đảnh lễ một người ngoại đạo dạy bất kỳ nghề nào – với ý nghĩ “người này là thầy của ta”. Như vậy, cần phải hiểu sự phân biệt của việc quy y.
Api ca niccādito anupagamanādivasena petassa ānisaṃsaphalaṃ veditabbaṃ.
Furthermore, the benefit of that Lokuttara (supramundane) refuge should be understood in terms of not approaching permanence, etc.
Hơn nữa, cần phải biết quả lợi ích của sự quy y siêu thế (lokuttara) qua việc không chấp thủ vào các pháp thường hằng, v.v.
Vuttañhetaṃ – ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya…pe… kañci saṅkhāraṃ sukhato…pe… kañci dhammaṃ attato upagaccheyya…pe… mātaraṃ jīvitā voropeyya…pe… pitaraṃ…pe… arahantaṃ…pe… paduṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya…pe….
For this has been said: “It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any formation as permanent…pe… any formation as pleasant…pe… any phenomenon as self…pe… would intentionally deprive their mother of life…pe… their father…pe… an Arahant…pe… with a defiled mind would draw the Tathāgata’s blood…pe….
Điều này đã được nói: “Đây là điều không thể có, không có cơ hội, rằng một người có chánh kiến lại chấp thủ bất kỳ hành nào là thường hằng… v.v… lại chấp thủ bất kỳ hành nào là lạc… v.v… lại chấp thủ bất kỳ pháp nào là tự ngã… v.v… lại giết mẹ… v.v… cha… v.v… một vị A-la-hán… v.v… lại với tâm ác ý làm Phật chảy máu… v.v….
saṅghaṃ bhindeyya…pe… aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti (a. ni. 1.290).
Would cause a schism in the Saṅgha…pe… would designate another teacher. This is not possible.”
lại phá hòa hợp Tăng… v.v… lại chỉ định một vị Đạo sư khác, điều đó không thể có.”
Lokiyassa pana saraṇagamanassa bhavasampadāpi bhogasampadāpi phalameva.
For the Lokiya (mundane) taking of refuge, both prosperity in existence and prosperity in wealth are indeed the fruits.
Còn đối với sự quy y thế gian (lokiya saraṇagamana), sự thành tựu về đời sống (bhava-sampadā) và sự thành tựu về tài sản (bhoga-sampadā) cũng là quả của nó.
Vuttañhetaṃ –
For this has been said:
Điều này đã được nói:
Aparampi vuttaṃ – ‘‘atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca – ‘‘sādhu kho, devānaminda, buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti.
Further, it was said: “Then Sakka, king of devas, together with eighty thousand devas, approached the venerable Mahāmoggallāna…pe… the venerable Mahāmoggallāna said to Sakka, king of devas, who was standing to one side: ‘It is good, king of devas, to go for refuge to the Buddha.
Một điều khác cũng đã được nói: “Rồi Sakka, vua chư thiên, cùng với tám vạn chư thiên, đến chỗ Tôn giả Mahāmoggallāna… v.v… Tôn giả Mahāmoggallāna nói với Sakka, vua chư thiên, đang đứng một bên: ‘Lành thay, vua chư thiên, là sự quy y Phật.
Buddhaṃ saraṇagamanahetu kho, devānaminda, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti…pe… te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti – dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi saddehi gandhehi rasehi phoṭṭhabbehī’’ti (saṃ. ni. 4.341).
Because of taking refuge in the Buddha, king of devas, some beings here, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a good destination, a heavenly world…pe… They surpass other devas in ten ways: in divine lifespan, in divine beauty, in divine happiness, in divine fame, in divine sovereignty, in divine sights, sounds, smells, tastes, and tactile objects.’”
Thưa vua chư thiên, chính vì lý do quy y Phật mà một số chúng sinh ở đây, sau khi thân hoại mạng chung, được tái sinh vào cõi thiện, cõi trời… v.v… Họ vượt trội hơn các chư thiên khác ở mười phương diện: tuổi thọ chư thiên, sắc đẹp chư thiên, an lạc chư thiên, danh tiếng chư thiên, uy quyền chư thiên, các sắc, thinh, hương, vị, xúc chư thiên.’”
Esa nayo dhamme ca saṅghe ca.
The same method applies to the Dhamma and the Saṅgha.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho Pháp và Tăng.
Api ca velāmasuttādīnaṃ vasenāpi saraṇagamanassa phalaviseso veditabbo.
Furthermore, the special fruits of taking refuge should be understood according to the Velāma Sutta and others.
Hơn nữa, cần phải biết sự đặc biệt của quả quy y qua các kinh như Velāma Sutta, v.v.
Evaṃ saraṇagamanassa phalaṃ veditabbaṃ.
Thus, the fruit of taking refuge should be understood.
Như vậy, cần phải biết quả của sự quy y.
Tattha ca lokiyasaraṇagamanaṃ tīsu vatthūsu aññāṇasaṃsayamicchāñāṇādīhi saṃkilissati, na mahājutikaṃ hoti, na mahāvipphāraṃ.
Herein, the Lokiya (mundane) taking of refuge is defiled in the three objects (Buddha, Dhamma, Saṅgha) by ignorance, doubt, wrong view, etc.; it is not greatly luminous, not greatly pervasive.
Trong đó, sự quy y thế gian bị ô nhiễm bởi vô minh, hoài nghi, tà kiến, v.v. đối với ba đối tượng, không có uy lực lớn, không có sự lan tỏa rộng lớn.
Lokuttarassa natthi saṃkileso.
The Lokuttara (supramundane) has no defilement.
Sự quy y siêu thế thì không có ô nhiễm.
Lokiyassa ca saraṇagamanassa duvidho bhedo – sāvajjo ca anavajjo ca.
And the Lokiya (mundane) taking of refuge has two kinds of breaking: blameworthy and blameless.
Sự quy y thế gian có hai loại phá vỡ: có tội (sāvajja) và không có tội (anavajja).
Tattha sāvajjo aññasatthārādīsu attasanniyyātanādīhi hoti, so ca aniṭṭhaphalo hoti.
Of these, the blameworthy occurs by entrusting oneself to other teachers, etc., and it leads to an undesirable result.
Trong đó, loại có tội là do việc tự hiến thân cho các đạo sư khác, v.v., và loại này mang lại quả không mong muốn.
Anavajjo kālakiriyāya hoti, so avipākattā aphalo.
The blameless occurs at the time of death, and being without resultant karma, it is without fruit.
Loại không có tội là do cái chết, và loại này không có quả vì không có dị thục.
Lokuttarassa pana nevatthi bhedo.
However, the Lokuttara (supramundane) has no breaking.
Còn sự quy y siêu thế thì không có sự phá vỡ.
Bhavantarepi hi ariyasāvako aññaṃ satthāraṃ na uddisatīti.
For even in other existences, a noble disciple does not designate another teacher.
Vì vị Thánh đệ tử, ngay cả trong các kiếp sống khác, cũng không chỉ định một vị đạo sư nào khác.
Evaṃ saraṇagamanassa saṃkileso ca bhedo ca veditabboti.
Thus, the defilement and breaking of the taking of refuge should be understood.
Như vậy, cần phải biết sự ô nhiễm và sự phá vỡ của sự quy y.
Upāsakaṃ maṃ bhante bhagavā dhāretūti maṃ bhagavā ‘‘upāsako aya’’nti evaṃ dhāretu, jānātūti attho.
Bhante, may the Blessed One remember me as a lay follower (upāsaka) means, may the Blessed One remember me, know me, thinking, “This person is a lay follower.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy ghi nhận con là một cận sự nam có nghĩa là, bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy ghi nhận, hãy biết con là một cận sự nam.
Upāsakavidhikosallatthaṃ panettha – ko upāsako?
For the purpose of skill in the explanation of a lay follower, here are the questions: Who is a lay follower?
Để có sự khéo léo trong việc xác định cận sự nam, ở đây cần phải biết những điều sau:
Kasmā upāsakoti vuccati?
Why is one called a lay follower?
Ai là cận sự nam?
Kimassa sīlaṃ?
What is his virtue?
Tại sao được gọi là cận sự nam?
Ko ājīvo?
What is his livelihood?
Giới của người ấy là gì?
Kā vipatti?
What is his failure?
Sinh kế của người ấy là gì?
Kā sampattīti?
What is his success?
Sự suy đồi là gì?
Idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ.
This miscellaneous explanation should be known.
Sự thành tựu là gì?
Tattha ko upāsakoti yo koci saraṇagato gahaṭṭho.
Herein, who is a lay follower? Any householder who has taken refuge.
Trong đó, ai là cận sự nam? Là bất kỳ gia chủ nào đã quy y.
Vuttañhetaṃ – ‘‘yato kho, mahānāma, buddhaṃ saraṇaṃ gato hoti, dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti, saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti.
For this has been said: “When, Mahānāma, one has gone for refuge to the Buddha, has gone for refuge to the Dhamma, has gone for refuge to the Saṅgha.
Điều này đã được nói: “Này Mahānāma, khi nào một người đã quy y Phật, đã quy y Pháp, đã quy y Tăng.
Ettāvatā kho, mahānāma, upāsako hotī’’ti (saṃ. ni. 5.1033).
To this extent, Mahānāma, one is a lay follower.”
Đến chừng mực đó, này Mahānāma, người ấy là một cận sự nam.”
Kimassa sīlanti pañca veramaṇiyo.
What is his virtue? The five abstinences.
Giới của người ấy là gì? Là năm điều kiêng cữ.
Yathāha – ‘‘yato kho, mahānāma, upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā… kāmesumicchācārā… musāvādā… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti, ettāvatā kho, mahānāma, upāsako sīlavā hotī’’ti (saṃ. ni. 5.1033).
As it was said: “When, Mahānāma, a lay follower abstains from the destruction of life, from taking what is not given… from sexual misconduct… from false speech… from intoxicating drinks and drugs, the cause of heedlessness, to this extent, Mahānāma, a lay follower is virtuous.”
Như đã nói: “Này Mahānāma, khi nào một cận sự nam đã tránh xa sự sát sinh, tránh xa sự trộm cắp… sự tà dâm… sự nói dối… sự dùng rượu và các chất say gây mê mẩn, đến chừng mực đó, này Mahānāma, cận sự nam ấy là người có giới.”
Ko ājīvoti pañca micchāvaṇijjā pahāya dhammena samena jīvitakappanaṃ.
What is his livelihood? Abandoning five wrong trades and maintaining one’s life righteously and equitably.
Sinh kế của người ấy là gì? Là từ bỏ năm nghề buôn bán phi pháp và sống bằng sinh kế chân chánh, công bằng.
Vuttañhetaṃ – ‘‘pañcimā, bhikkhave, vaṇijjā upāsakena akaraṇīyā.
For this has been said: “Bhikkhus, these five trades should not be engaged in by a lay follower.
Điều này đã được nói: “Này các Tỳ-kheo, có năm nghề buôn bán mà một cận sự nam không nên làm.
Katamā pañca?
What are the five?
Năm nghề nào?
Satthavaṇijjā, sattavaṇijjā, maṃsavaṇijjā, majjavaṇijjā, visavaṇijjā.
Trade in weapons, trade in living beings, trade in meat, trade in intoxicating drinks, trade in poisons.
Buôn bán vũ khí, buôn bán chúng sinh, buôn bán thịt, buôn bán rượu, buôn bán chất độc.
Imā kho, bhikkhave, pañca vaṇijjā upāsakena akaraṇīyā’’ti (a. ni. 5.177).
Bhikkhus, these five trades should not be engaged in by a lay follower.”
Này các Tỳ-kheo, năm nghề buôn bán này là những điều mà một cận sự nam không nên làm.”
Kā vipattīti yā tasseva sīlassa ca ājīvassa ca vipatti, ayamassa vipatti.
What is his failure? The failure of that very virtue and that very livelihood is his failure.
Sự suy đồi là gì? Là sự suy đồi của chính giới và sinh kế của người ấy, đó là sự suy đồi của người ấy.
Api ca yāya esa caṇḍālo ceva hoti, malañca patikuṭṭho ca, sāpissa vipattīti veditabbā.
Furthermore, that whereby he becomes an outcaste (caṇḍāla), a stain, and contemptible, that too should be known as his failure.
Hơn nữa, điều gì khiến người ấy trở thành một kẻ hạ tiện, một vết nhơ, một kẻ đáng khinh, điều đó cũng cần được hiểu là sự suy đồi của người ấy.
Te ca atthato assaddhiyādayo pañca dhammā honti.
And those, in essence, are the five qualities, such as lack of faith.
Và những điều đó, về bản chất, là năm pháp như sự vô tín, v.v.
Yathāha – ‘‘pañcahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato upāsako upāsakacaṇḍālo ca hoti, upāsakamalañca, upāsakapatikuṭṭho ca.
As it was said: “Bhikkhus, a lay follower endowed with five qualities is a lay follower who is an outcaste, a lay follower who is a stain, and a lay follower who is contemptible.
Như đã nói: “Này các Tỳ-kheo, một cận sự nam đầy đủ năm pháp thì là một cận sự nam hạ tiện, một cận sự nam vết nhơ, và một cận sự nam đáng khinh.
Katamehi pañcahi?
With what five?
Năm pháp nào?
Assaddho hoti, dussīlo hoti, kotūhalamaṅgaliko hoti, maṅgalaṃ pacceti, no kammaṃ, ito ca bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ pariyesati, tattha ca pubbakāraṃ karotī’’ti (a. ni. 5.175).
He is without faith, he is unvirtuous, he is superstitious about auspicious signs, he believes in auspicious signs and not in kamma, he seeks for worthy recipients outside of this (dispensation), and he gives the first offering there.”
Người ấy vô tín, người ấy phá giới, người ấy tin vào các điềm lành, người ấy tin vào điềm lành chứ không tin vào nghiệp, người ấy tìm kiếm bậc đáng cúng dường bên ngoài giáo pháp này, và người ấy thực hiện sự cúng dường trước tiên ở đó.”
Kā sampattīti yā cassa sīlasampadā ceva ājīvasampadā ca, sā sampatti; ye cassa ratanabhāvādikarā saddhādayo pañca dhammā.
What is his success? That which is his accomplishment of virtue and accomplishment of livelihood is his success; and those five qualities such as faith, which make him like a jewel.
Sự thành tựu là gì? Là sự thành tựu về giới và sự thành tựu về sinh kế của người ấy, đó là sự thành tựu; và năm pháp như đức tin, v.v., làm cho người ấy trở thành một viên ngọc quý.
Yathāha – ‘‘pañcahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato upāsako upāsakaratanañca hoti, upāsakapadumañca, upāsakapuṇḍarīkañca.
As it was said: “Bhikkhus, a lay follower endowed with five qualities is a lay follower who is a jewel, a lay follower who is a lotus, and a lay follower who is a white water-lily.
Như đã nói: “Này các Tỳ-kheo, một cận sự nam đầy đủ năm pháp thì là một cận sự nam ngọc quý, một cận sự nam hoa sen, và một cận sự nam hoa sen trắng.
Katamehi pañcahi?
With what five?
Năm pháp nào?
Saddho hoti, sīlavā hoti, na kotūhalamaṅgaliko hoti, kammaṃ pacceti, no maṅgalaṃ, na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati, idha ca pubbakāraṃ karotī’’ti (a. ni. 5.175).
He is endowed with faith, he is virtuous, he is not superstitious about auspicious signs, he believes in kamma and not in auspicious signs, he does not seek for worthy recipients outside of this (dispensation), and he gives the first offering here.”
Người ấy có đức tin, người ấy có giới, người ấy không tin vào các điềm lành, người ấy tin vào nghiệp chứ không tin vào điềm lành, người ấy không tìm kiếm bậc đáng cúng dường bên ngoài giáo pháp này, và người ấy thực hiện sự cúng dường trước tiên ở đây.”
Ajjataggeti etthāyaṃ aggasaddo ādikoṭikoṭṭhāsaseṭṭhesu dissati.
In Ajjatagge (from this day forward), the word agga is seen in the meanings of beginning, portion, and excellent.
Trong từ Ajjatagge, từ agga này được thấy có nghĩa là đầu, phần chính, tốt nhất.
‘‘Ajjatagge, samma dovārika, āvarāmi dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīna’’ntiādīsu (ma. ni. 2.70) hi ādimhi dissati.
For example, it is seen in the sense of beginning in phrases like: “From this day forward, friend doorkeeper, I close the door to the Nigaṇṭhas and Nigaṇṭhīs.”
Thật vậy, trong các đoạn như: “Này người gác cổng, kể từ hôm nay, ta đóng cửa đối với các Ni-kiền-đà nam và Ni-kiền-đà nữ,” chữ ‘aggi’ (agge) được thấy mang nghĩa ‘khởi đầu’.
‘‘Teneva aṅgulaggena taṃ aṅgulaggaṃ parāmaseyya.
“With that very fingertip, he would touch that fingertip.
“Chỉ với đầu ngón tay ấy, người ta nên chạm vào đầu ngón tay ấy.
Ucchaggaṃ veḷagga’’ntiādīsu (kathā. 281) koṭiyaṃ.
In phrases such as ‘the tip of a sugarcane, the tip of a bamboo’, it means ‘at the tip’.
Đầu ngọn mía, đầu ngọn tre,” v.v., có nghĩa là ‘phần tận cùng’.
‘‘Ambilaggaṃ vā madhuraggaṃ vā tittakaggaṃ vā vihāraggena vā pariveṇaggena vā bhājetu’’ntiādīsu (cūḷava. 317) koṭṭhāse.
In phrases such as ‘to divide into a sour portion, or a sweet portion, or a bitter portion, or by way of monastery portions, or by way of precinct portions’, it means ‘in portions’.
Trong các đoạn như: “Hãy chia phần chua, phần ngọt, phần đắng, hoặc chia theo phòng xá, hoặc chia theo khu vực tu viện,” v.v., có nghĩa là ‘phần’ (koṭṭhāsa).
‘‘Yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’tiādīsu (a. ni. 4.34) seṭṭhe.
In phrases such as ‘Bhikkhus, as far as beings are concerned, whether they are footless… (etc.)… the Tathāgata is declared to be the foremost among them’, it means ‘the foremost’.
Trong các đoạn như: “Này các tỳ-khưu, trong số tất cả chúng sinh không chân… cho đến… Như Lai được tuyên bố là bậc tối thượng trong số họ,” v.v., có nghĩa là ‘tối thượng’ (seṭṭha).
Idha panāyaṃ ādimhi daṭṭhabbo.
But here, this term should be understood in the sense of ‘beginning’.
Nhưng ở đây, nó phải được hiểu là ‘khởi đầu’.
Tasmā ajjataggeti ajjataṃ ādiṃ katvāti evametthattho veditabbo.
Therefore, the meaning here for ‘ajjatagga’ is ‘starting from today’.
Do đó, ajjatagge có nghĩa là lấy hôm nay làm khởi điểm; đây là ý nghĩa cần được hiểu ở đây.
Ajjatanti ajjabhāvaṃ.
Ajjataṃ means 'the state of being today' or 'the devotion occurring today'.
Ajjataṃ có nghĩa là ‘tình trạng hiện tại’.
Ajjadaggeti vā pāṭho, dakāro padasandhikaro.
Alternatively, the reading is ‘ajja-daggaṃ’, and the letter ‘da’ serves to connect the words.
Hoặc có thể đọc là ajjadagge, trong đó chữ ‘d’ là phụ âm nối từ.
Ajja agganti attho.
The meaning is ‘starting from today’.
Ý nghĩa là ‘hôm nay là khởi đầu’.
Pāṇupetanti pāṇehi upetaṃ.
Pāṇupetaṃ means ‘accompanied by living beings’.
Pāṇupetaṃ có nghĩa là ‘cùng với sinh mạng’.
Yāva me jīvitaṃ pavattati, tāva upetaṃ anaññasatthukaṃ tīhi saraṇagamanehi saraṇaṃ gataṃ upāsakaṃ kappiyakārakaṃ maṃ bhagavā dhāretu jānātu.
“May the Bhagavā remember me, your lay follower and faithful attendant, who has gone for refuge with the three refuges, having no other teacher, for as long as my life continues.”
“Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy ghi nhận con là một cận sự nam, một người làm việc phù hợp, đã quy y Tam Bảo với ba sự quy y, không có giáo chủ nào khác, chừng nào sinh mạng con còn tồn tại.”
Ahañhi sacepi me tikhiṇena asinā sīsaṃ chindeyya, neva buddhaṃ ‘‘na buddho’’ti vā, dhammaṃ ‘‘na dhammo’’ti vā, saṅghaṃ ‘‘na saṅgho’’ti vā vadeyyanti.
“Even if someone were to cut off my head with a sharp sword, I would never say, ‘The Buddha is not the Buddha,’ or ‘The Dhamma is not the Dhamma,’ or ‘The Saṅgha is not the Saṅgha’.”
Dù cho đầu con có bị chém bằng thanh kiếm sắc bén, con cũng sẽ không nói “Phật không phải là Phật,” hay “Pháp không phải là Pháp,” hay “Tăng không phải là Tăng.”
Evaṃ attasanniyyātanena saraṇaṃ gantvā attanā kataṃ aparādhaṃ pakāsento accayo maṃ, bhantetiādimāha.
Having thus gone for refuge by dedicating himself, and making known the offense he committed, he uttered the words starting with “The transgression, venerable sir, has overwhelmed me.”
Sau khi quy y bằng cách hiến dâng chính mình như vậy, để bày tỏ lỗi lầm đã phạm, vua nói: “Bạch Thế Tôn, lỗi lầm đã đến với con,” v.v.
Tattha accayoti aparādho.
Here, accayo means ‘transgression’ or ‘offense’.
Ở đó, accayo có nghĩa là ‘lỗi lầm’.
Maṃ accagamāti maṃ atikkamma abhibhavitvā pavatto.
Maṃ accagamā means ‘it overcame me, it overwhelmed me’.
Maṃ accagamā có nghĩa là ‘đã vượt qua con, đã chế ngự con’.
Dhammikaṃ dhammarājānanti ettha dhammaṃ caratīti dhammiko.
In the phrase dhammikaṃ dhammarājānaṃ, ‘dhammiko’ means one who practices Dhamma (the ten royal virtues).
Ở đây, dhammikaṃ dhammarājānaṃ: “Người thực hành Pháp thì là người có Pháp (dhammika).”
Dhammeneva rājā jāto, na pitughātanādinā adhammenāti dhammarājā.
Dhammarājā means ‘a righteous king’, for he became king through righteous means, not by unrighteous means such as patricide.
“Người trở thành vua bằng Pháp, chứ không phải bằng phi Pháp như giết cha, thì là vua Pháp (dhammarājā).”
Jīvitā voropesinti jīvitā viyojesiṃ.
Jīvitā voropesiṃ means ‘I deprived of life’ or ‘I cut off from life’.
Jīvitā voropesiṃ có nghĩa là ‘con đã tước đoạt sinh mạng (của cha)’.
Paṭiggaṇhātūti khamatu.
Paṭiggaṇhātu means ‘may he accept it’, or ‘may he forgive’.
Paṭiggaṇhātu có nghĩa là ‘xin hãy tha thứ’.
Āyatiṃ saṃvarāyāti anāgate saṃvaratthāya.
Āyatiṃ saṃvarāya means ‘for future restraint’.
Āyatiṃ saṃvarāya có nghĩa là ‘để phòng hộ trong tương lai’.
Puna evarūpassa aparādhassa dosassa khalitassa akaraṇatthāya.
It means for the sake of not committing such an offense, fault, or transgression again.
Nghĩa là để không tái phạm lỗi lầm, khuyết điểm, sai trái như vậy nữa.
251. Tagghāti ekaṃse nipāto.
Tagghā is a particle signifying affirmation or certainty.
251. Tagghā là một từ bất biến mang nghĩa ‘chắc chắn’, ‘quả thật’.
Yathā dhammaṃ paṭikarosīti yathā dhammo ṭhito tatheva karosi, khamāpesīti vuttaṃ hoti.
Yathā dhammaṃ paṭikarosī means ‘you act in accordance with the Dhamma as it stands’, or 'you ask for forgiveness'.
Yathā dhammaṃ paṭikarosī có nghĩa là “ông đã hành động đúng như Pháp đã được thiết lập,” tức là đã xin tha thứ.
Taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāmāti taṃ tava aparādhaṃ mayaṃ khamāma.
Taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma means ‘We forgive that transgression of yours’.
Taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāmā có nghĩa là “chúng tôi tha thứ lỗi lầm đó của ông.”
Vuḍḍhihesā, mahārāja ariyassa vinayeti esā, mahārāja, ariyassa vinaye buddhassa bhagavato sāsane vuḍḍhi nāma.
Vuḍḍhi hesā, mahārāja ariyassa vinaye means ‘This, great king, is indeed growth in the Ariyan discipline, in the Dispensation of the Buddha, the Bhagavā’.
Vuḍḍhi hesā, mahārāja ariyassa vinaye có nghĩa là “Này đại vương, đây là sự tăng trưởng trong Pháp và Luật của bậc Thánh, tức là trong giáo pháp của Đức Phật, Thế Tôn.”
Katamā?
What kind of growth is it?
Sự tăng trưởng nào?
Yāyaṃ accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaritvā āyatiṃ saṃvarāpajjanā, desanaṃ pana puggalādhiṭṭhānaṃ karonto – ‘‘yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti āha.
It is the act of seeing an offense as an offense, atoning for it righteously, and undertaking future restraint. However, making the discourse personal, he said: “Whoever sees an offense as an offense, atones for it righteously, and undertakes future restraint.”
Đó là việc nhận ra lỗi lầm là lỗi lầm, sửa chữa đúng như Pháp, và thực hành phòng hộ trong tương lai. Nhưng khi thuyết pháp dựa trên cá nhân, Ngài nói: “Người nào nhận ra lỗi lầm là lỗi lầm, sửa chữa đúng như Pháp, và thực hành phòng hộ trong tương lai.”
252. Evaṃ vutteti evaṃ bhagavatā vutte.
Evaṃ vutte means ‘When this was said by the Bhagavā’.
252. Evaṃ vutte có nghĩa là “khi Đức Thế Tôn đã nói như vậy.”
Handa ca dāni mayaṃ bhanteti ettha handāti vacasāyatthe nipāto.
Here, in handa ca dāni mayaṃ, bhante, ‘handa’ is a particle indicating the conclusion of speech or the end of a statement.
Ở đây, handa ca dāni mayaṃ bhante, từ handa là một từ bất biến mang nghĩa “đã kết thúc lời nói.”
So hi gamanavacasāyaṃ katvā evamāha.
For he spoke thus, making a conclusion to his speech, wishing to depart.
Vua nói như vậy sau khi đã kết thúc lời nói về việc ra về.
Bahukiccāti balavakiccā.
Bahukiccā means ‘having many duties’.
Bahukiccā có nghĩa là ‘có nhiều việc cần làm’.
Bahukaraṇīyāti tasseva vevacanaṃ.
Bahukaraṇīyā is a synonym for the same.
Bahukaraṇīyā là từ đồng nghĩa với từ đó.
Yassadāni tvanti yassa idāni tvaṃ mahārāja gamanassa kālaṃ maññasi jānāsi, tassa kālaṃ tvameva jānāsīti vuttaṃ hoti.
Yassadāni tvaṃ means ‘Whatever time for departure, great king, you now consider to be suitable, you yourself know that time’.
Yassadāni tvaṃ có nghĩa là “Này đại vương, bây giờ ông biết rõ thời điểm để ra về, chính ông biết thời điểm đó.”
Padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā dasanakhasamodhānasamujjalaṃ añjaliṃ sirasi patiṭṭhapetvā yāva dassanavisayaṃ bhagavato abhimukhova paṭikkamitvā dassanavijahanaṭṭhānabhūmiyaṃ pañcapatiṭṭhitena vanditvā pakkāmi.
Padakkhiṇaṃ katvā pakkāmī means ‘Having circumambulated three times in a respectful manner, placing his clasped hands adorned with ten fingernails upon his head, he walked backwards facing the Bhagavā as far as he could see, then prostrated himself with the five-fold contact on the ground where he could no longer see the Bhagavā, and departed’.
Padakkhiṇaṃ katvā pakkāmī có nghĩa là sau khi đi nhiễu ba vòng, chắp tay cung kính với mười móng tay sáng lấp lánh đặt trên đầu, vua lui bước, mặt vẫn hướng về Đức Thế Tôn cho đến khi khuất tầm nhìn, rồi đảnh lễ bằng năm chi chạm đất tại nơi không còn nhìn thấy được, và ra về.
253. Khatāyaṃ, bhikkhave, rājāti khato ayaṃ, bhikkhave, rājā.
Khatāyaṃ, bhikkhave, rājā means ‘This king, bhikkhus, has wounded himself’.
253. Khatāyaṃ, bhikkhave, rājā có nghĩa là “Này các tỳ-khưu, vị vua này đã bị tổn hại.”
Upahatāyanti upahato ayaṃ.
Upahatāyaṃ means ‘he has ruined himself’.
Upahatāyaṃ có nghĩa là “vị vua này đã bị hủy hoại.”
Idaṃ vuttaṃ hoti – ayaṃ, bhikkhave, rājā khato upahato bhinnapatiṭṭho jāto, tathānena attanāva attā khato, yathā attano patiṭṭhā na jātāti.
This is what is meant: ‘This king, bhikkhus, is wounded, ruined, his foundation shattered. By his own hand, he has so wounded himself that no foundation remains for him.’
Điều này có nghĩa là: “Này các tỳ-khưu, vị vua này đã bị tổn hại, bị hủy hoại, nền tảng đã bị phá vỡ, chính ông ta đã tự hủy hoại mình đến mức không còn nền tảng nào nữa.”
Virajanti rāgarajādivirahitaṃ.
Virajaṃ means ‘free from the dust of defilements like greed’.
Virajaṃ có nghĩa là ‘không còn bụi trần như tham ái’.
Rāgamalādīnaṃyeva vigatattā vītamalaṃ.
Because defilements such as the stain of greed have vanished, it is called vītamalaṃ (free from stain).
Vì đã đoạn trừ các cấu uế như tham ái, nên gọi là vītamalaṃ (không cấu uế).
Dhammacakkhunti dhammesu vā cakkhuṃ, dhammamayaṃ vā cakkhuṃ, aññesu ṭhānesu tiṇṇaṃ maggānametaṃ adhivacanaṃ.
Dhammacakkhuṃ means ‘the eye of Dhamma’, or ‘the eye consisting of Dhamma’. In other contexts, this is a designation for the three Paths (magga).
Dhammacakkhuṃ có nghĩa là ‘con mắt về các Pháp’, hoặc ‘con mắt được tạo thành từ Pháp’. Ở những nơi khác, đây là một tên gọi chung cho ba đạo quả.
Idha pana sotāpattimaggasseva.
But here, it refers only to the Path of Stream-entry (Sotāpatti-magga).
Nhưng ở đây, nó chỉ là tên gọi của Sơ quả Tu-đà-hoàn.
Idaṃ vuttaṃ hoti – sace iminā pitā ghātito nābhavissa, idāni idhevāsane nisinno sotāpattimaggaṃ patto abhavissa, pāpamittasaṃsaggena panassa antarāyo jāto.
This is what is meant: ‘If this king had not murdered his father, he would now have attained the Path of Stream-entry sitting on this very seat. But because of his association with evil companions, an obstacle arose for him.’
Điều này có nghĩa là: “Nếu vị vua này không giết cha, thì bây giờ, ngay tại chỗ ngồi này, ông ta đã đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn. Nhưng vì kết giao với bạn ác, ông ta đã gặp trở ngại.”
Evaṃ santepi yasmā ayaṃ tathāgataṃ upasaṅkamitvā ratanattayaṃ saraṇaṃ gato, tasmā mama sāsanamahantatāya yathā nāma koci purisassa vadhaṃ katvā pupphamuṭṭhimattena daṇḍena mucceyya, evameva lohakumbhiyaṃ nibbattitvā tiṃsavassasahassāni adho patanto heṭṭhimatalaṃ patvā tiṃsavassasahassāni uddhaṃ gacchanto punapi uparimatalaṃ pāpuṇitvā muccissatīti idampi kira bhagavatā vuttameva, pāḷiyaṃ pana na ārūḷhaṃ.
Even so, because this king approached the Tathāgata and took refuge in the Triple Gem, and due to the greatness of my Dispensation, just as a man who commits murder might be released with a mere handful of flowers as a fine, so too will he be reborn in the Lohakumbhī hell, falling for thirty thousand years until he reaches the lowest level, then rising for thirty thousand years until he reaches the upper level again, and thereby be released. It is said that the Bhagavā also spoke this, but it was not included in the Pāli canon.
Dù vậy, vì vị vua này đã đến gặp Đức Như Lai và quy y Tam Bảo, nên nhờ sự vĩ đại của giáo pháp của Ta, giống như một người nào đó sau khi giết người mà chỉ bị phạt bằng một nắm hoa, thì vị vua này cũng sẽ được giải thoát sau khi tái sinh vào địa ngục Loha-kumbhī, rơi xuống đáy trong ba mươi ngàn năm, rồi lại đi lên trong ba mươi ngàn năm để đạt đến mặt trên. Điều này cũng được Đức Thế Tôn nói, nhưng không được đưa vào kinh điển (Pāḷi).
Idaṃ pana suttaṃ sutvā raññā koci ānisaṃso laddhoti?
Did the king gain any benefit from hearing this sutta?
Vậy, sau khi nghe bài kinh này, vị vua có đạt được lợi ích nào không?
Mahāānisaṃso laddho.
He gained great benefit.
Đã đạt được lợi ích lớn lao.
Ayañhi pitu māritakālato paṭṭhāya neva rattiṃ na divā niddaṃ labhati, satthāraṃ pana upasaṅkamitvā imāya madhurāya ojavantiyā dhammadesanāya sutakālato paṭṭhāya niddaṃ labhi.
From the time he killed his father, he could not sleep either by night or by day, but from the time he approached the Teacher and heard this sweet and potent Dhamma discourse, he was able to sleep.
Từ khi giết cha, vị vua này không thể ngủ được cả ngày lẫn đêm. Nhưng sau khi đến gặp Đức Đạo Sư và nghe bài pháp thoại ngọt ngào, đầy năng lực này, ông ta đã có thể ngủ được.
Tiṇṇaṃ ratanānaṃ mahāsakkāraṃ akāsi.
He performed great homage to the three jewels.
Ông ta đã thực hiện sự cúng dường lớn lao cho Tam Bảo.
Pothujjanikāya saddhāya samannāgato nāma iminā raññā sadiso nāhosi.
No one among those endowed with ordinary faith was equal to this king.
Không có ai có đức tin phàm phu nào sánh bằng vị vua này.
Anāgate pana vijitāvī nāma paccekabuddho hutvā parinibbāyissatīti.
In the future, he will become a Paccekabuddha named Vijitāvī and attain parinibbāna.
Trong tương lai, ông ta sẽ trở thành một Độc Giác Phật tên là Vijitāvī và nhập Niết-bàn.
Idamavoca bhagavā.
This the Bhagavā said.
Đức Thế Tôn đã nói điều này.
Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
The bhikkhus were delighted and rejoiced in the Bhagavā’s words.
Các tỳ-khưu hoan hỷ, vui mừng tán thán lời Đức Thế Tôn đã nói.