Dibbanti kāmaguṇādīhi kīḷanti laḷanti, tesu vā viharanti, vijayasamatthatāyogena paccatthike vijetuṃ icchanti, issariyaṭṭhānādisakkāradānaggahaṇaṃ taṃtaṃatthānusāsanañca karontā voharanti, puññayogānubhāvappattāya jutiyā jotanti, yathābhilāsitañca visayaṃ appaṭighātena gacchanti, yathicchitanipphādane sakkontīti vā devā, devanīyā vā taṃtaṃbyasananittharaṇatthikehi saraṇaṃ parāyaṇanti gamanīyā, abhitthavanīyā vā.
Devas (gods) are those who sport and amuse themselves with sensual pleasures (kāmaguṇa) and so forth, or who dwell in them; or who, by virtue of their ability to conquer, desire to conquer their enemies; or who interact by giving gifts of authority, positions, and honors, and by instructing on various matters; or who shine with splendor attained through the power of meritorious actions; or who move unimpeded to any desired object; or who are capable of fulfilling their wishes. Alternatively, they are called devas because they are to be approached as refuge and shelter by those seeking deliverance from various calamities, or because they are to be praised.
Các vị vui chơi, tiêu khiển bằng các dục lạc v.v..., hoặc an trú trong đó, hoặc mong muốn chiến thắng kẻ thù nhờ năng lực chiến thắng, hoặc giao tiếp trong khi ban tặng và nhận lãnh sự tôn kính như địa vị thống trị v.v... và giáo huấn về các lợi ích khác nhau, hoặc tỏa sáng với ánh quang huy đạt được nhờ năng lực của phước báu, hoặc đi đến cảnh giới mong muốn một cách không chướng ngại, hoặc có khả năng hoàn thành những gì mình muốn, nên được gọi là devā (chư thiên). Hoặc các vị là nơi cần đến, là nơi nương tựa cho những ai muốn thoát khỏi các tai họa khác nhau, hoặc là các vị đáng được tán thán.
Sobhāvisesayogena kamanīyāti vā devā.
Or they are called devas because they are delightful due to their special beauty.
Hoặc do có vẻ đẹp đặc biệt nên đáng được yêu mến, gọi là devā.
Te tividhā – sammutidevā upapattidevā visuddhidevāti.
They are of three kinds: sammutidevā, upapattidevā, visuddhidevā.
Các vị ấy có ba loại: sammutideva (chư thiên do quy ước), upapattideva (chư thiên do tái sanh), và visuddhideva (chư thiên do thanh tịnh).
Bhagavā pana niratisayāya abhiññākīḷāya, uttamehi dibbabrahmaariyavihārehi, saparasantānasiddhāya pañcavidhamāravijayicchānipphattiyā, cittissariyasattadhanādisammāpaṭipattiaveccappasādasakkāradānaggahaṇasaṅkhātena dhammasabhāvapuggalajjhāsayānurūpānusāsanīsaṅkhātena ca vohārātisayena, paramāya paññāsarīrappabhāsaṅkhātāya jutiyā, anopamāya ca ñāṇasarīragatiyā, māravijayasabbaññuguṇaparahitanipphādanesu appaṭihatāya sattiyā ca samannāgatattā sadevakena lokena saraṇanti gamanīyato, abhitthavanīyato, bhattivasena kamanīyato ca sabbe te deve tehi guṇehi atikkanto atisayo vā devoti devātidevo.
The Blessed One, endowed with unsurpassed noble attainments; with supreme Divine, Sublime, and Noble Dwellings; with the accomplishment of the desire to conquer the five kinds of Māra, which is perfected in His own being and in the beings of others; with the excellence of conduct, comprising sovereignty over mind, the seven noble treasures, right practice, unwavering confidence, acceptance of reverence, and offerings, and teachings in accordance with the nature of the Dhamma and the dispositions of individuals; with the supreme radiance that is the glory of His wisdom-body; with incomparable movement of His knowledge-body; and with unhindered power in conquering Māra, attaining Omniscience, and accomplishing the welfare of others – is Devātideva because He is worthy of refuge for the world with its devas, worthy of praise, and worthy of longing by way of devotion; or because He surpasses all those devas in these qualities, or is an extraordinary deva.
Còn Đức Thế Tôn, do Ngài sở hữu sự vui chơi bằng thần thông vô song, các cõi trời, cõi Phạm thiên và cõi Thánh trú cao thượng, sự hoàn thành ý muốn chiến thắng năm loại ma đã thành tựu trong tự thân và chúng sanh khác, sự vượt trội trong giao tiếp được gọi là quyền làm chủ tâm, sự ban tặng và nhận lãnh các tài sản như bảy Thánh tài v.v..., sự thực hành chân chánh, niềm tin bất động, sự tôn kính, và sự giáo huấn phù hợp với bản chất của pháp và căn cơ của chúng sanh, ánh quang huy được gọi là hào quang trí tuệ và thân thể tối thượng, sự di chuyển của trí tuệ và thân thể không gì sánh bằng, và năng lực không bị cản trở trong việc chiến thắng ma vương, hoàn thành các phẩm chất của bậc Toàn Giác và lợi ích cho chúng sanh, nên Ngài là nơi thế gian cùng với chư thiên cần đến như một nơi nương tựa, đáng được tán thán, và đáng được yêu mến do lòng sùng kính. Vì vậy, Ngài là vị thiên vượt qua tất cả các vị thiên ấy bằng những phẩm chất đó, hoặc là vị thiên siêu việt, nên gọi là devātidevo (Thiên Trung Thiên).
Sabbadevehi pūjanīyataro devoti vā devātidevo, visuddhidevabhāvaṃ vā sabbaññuguṇālaṅkāraṃ pattattā aññadevehi atirekataro vā devo devātidevo.
Or He is Devātideva because He is a deva more worshipful than all devas; or, having attained the state of visuddhideva adorned with the qualities of Omniscience, He is a deva more excellent than other devas, hence Devātideva.
Hoặc Ngài là vị thiên đáng được tất cả chư thiên tôn kính hơn, nên gọi là devātidevo. Hoặc do đã đạt đến trạng thái visuddhideva được trang hoàng bằng các phẩm chất của bậc Toàn Giác, nên Ngài là vị thiên vượt trội hơn các vị thiên khác, gọi là devātidevo.
Devānanti upapattidevānaṃ tadā dhammapaṭiggāhakānaṃ.
"Of devas" refers to the upapattidevā who were receiving the Dhamma at that time.
Của chư thiên nghĩa là của các upapattideva, những vị tiếp nhận Pháp vào lúc đó.
Sakkādīhi devehi pahārādaasurindādīhi dānavehi ca pūjito.
Worshiped by devas such as Sakka and by dānavas such as Pahārāda, the lord of asuras.
Được chư thiên như Sakka v.v... và dānava (a-tu-la) như Pahārāda Asurinda v.v... cúng dường.
Kāyavacīsaṃyamassa sīlassa indriyasaṃvarassa cittasaṃyamassa samādhissa ca paṭipakkhānaṃ accantapaṭippassaddhiyā suddhasaṃyamo.
Pure self-restraint means the extreme pacification of the antagonists of bodily and verbal restraint (sīla), sense-restraint, and mental restraint (samādhi).
Do các pháp đối nghịch với giới là sự thu thúc thân và khẩu, sự thu thúc các căn, và định là sự thu thúc tâm đã được hoàn toàn lắng dịu, nên Ngài là suddhasaṃyamo (bậc có sự thu thúc thanh tịnh).
Isisattamoti catusaccāvabodhagatiyā isayoti saṅkhyaṃ gatānaṃ sataṃ pasatthānaṃ isīnaṃ atisayena santo pasatthoti attho.
Isisattamo means that, by virtue of His penetration of the Four Noble Truths, He is supremely peaceful and praiseworthy among hundreds of praiseworthy sages who are considered isī.
Isisattamo (vị ẩn sĩ thứ bảy) có nghĩa là, trong số các bậc ẩn sĩ đáng kính được gọi là isi do sự thấu hiểu Tứ Thánh Đế, Ngài là bậc đáng kính một cách siêu việt.
Vipassīādayo ca upādāya bhagavā ‘‘sattamo’’ti vutto.
And the Blessed One is called "the seventh" by referring to Vipassī and other Buddhas.
Và Đức Thế Tôn được gọi là “vị thứ bảy” tính từ Đức Phật Vipassī trở đi.
Yato viññāṇaṃ paccudāvattati, taṃ nāmarūpaṃ samudayanirodhanena nirodhesīti nāmarūpanirodhano.
That Nāmarūpanirodhano (extinguisher of name-and-form) means He extinguished that nāmarūpa from which viññāṇa (consciousness) would rebound, by extinguishing the cause, samudaya (origin).
Thức tái sanh từ đâu quay trở lại, Ngài đã diệt danh sắc đó bằng cách diệt trừ tập khởi, nên Ngài là nāmarūpanirodhano (bậc diệt trừ danh sắc).
Atigambhīranayamaṇḍitadesanaṃ paṭṭhānaṃ nāma desesi pakaraṇanti sambandho.
The connection is that he taught the treatise called Paṭṭhāna, a teaching adorned with extremely profound methods.
Cần liên kết rằng: Ngài đã thuyết giảng bộ luận tên là Paṭṭhāna, một bài pháp được trang hoàng bằng những phương pháp vô cùng thâm sâu.
Paṭṭhānanāmattho pana tikapaṭṭhānādīnaṃ tikapaṭṭhānādināmattho, imassa pakaraṇassa catuvīsatisamantapaṭṭhānasamodhānatā cettha vattabbā.
The meaning of the name Paṭṭhāna is the meaning of names such as Tika-Paṭṭhāna, for the Tika-Paṭṭhāna and so forth. Here, the comprehension of the twenty-four Samanta-Paṭṭhānas of this entire treatise should be stated.
Tuy nhiên, ý nghĩa của danh từ Paṭṭhāna là ý nghĩa của danh từ Tikapaṭṭhāna, v.v., của các Tikapaṭṭhāna, v.v., và sự bao gồm hai mươi bốn Paṭṭhāna toàn diện (catuvīsatisamantapaṭṭhāna) của bộ kinh này nên được nói đến ở đây.
Evañhi saṅkhepato paṭṭhāne ñāte vitthāro sukhaviññeyyo hotīti.
For, when the Paṭṭhāna is known briefly in this way, its detailed exposition becomes easily comprehensible.
Vì khi Paṭṭhāna được hiểu một cách tóm tắt như vậy, thì phần mở rộng sẽ dễ hiểu.
Tattha ca nāmattho paṭhamaṃ vattabboti ‘‘tattha yesaṃ…pe… nāmattho tāva evaṃ veditabbo’’ti vatvā sabbasādhāraṇassa paṭṭhānanāmasseva tāva atthaṃ dassento ‘‘kenaṭṭhena paṭṭhāna’’ntiādimāha.
And there, the meaning of the name should be stated first. Thus, stating, "Among them... the meaning of the name should thus be understood," he begins with "By what meaning is it Paṭṭhāna?" while showing the meaning of the name Paṭṭhāna which is common to all (the divisions of Paṭṭhāna).
Và ở đây, ý nghĩa của danh từ nên được nói đến trước tiên, vì vậy, sau khi nói “ở đây, đối với những gì… v.v… ý nghĩa của danh từ nên được hiểu như vậy”, để chỉ ra ý nghĩa của chính danh từ Paṭṭhāna chung cho tất cả, ngài đã nói “Paṭṭhāna theo nghĩa nào?”, v.v.
Pa-kāro hīti upasaggapadaṃ dasseti.
The word 'Pa-' indicates a prefix.
Chữ Pa chỉ ra tiền tố (upasaggapada).
So ‘‘pavibhattesu dhammesu, yaṃ seṭṭhaṃ tadupāgamuntiādīsu viya nānappakāratthaṃ dīpeti.
That (prefix 'Pa-') expresses various meanings, just as in phrases like "Among the distinguished phenomena, they have attained that which is supreme."
Nó chỉ ra nhiều loại ý nghĩa khác nhau, như trong các câu “trong các pháp đã được phân loại, cái nào là tối thượng thì họ đạt đến”, v.v.
Nanu pakārehi vibhattā pavibhattāti pa-iti upasaggo pakāratthameva dīpeti, na nānappakāratthanti?
But, are not phenomena that are distinguished by their particular types called 'pavibhatta' (distinguished)? Does not the prefix 'pa-' only indicate the meaning of 'particular type,' and not 'various types'?
Chẳng phải các pháp được phân loại theo các loại (pakāra) là pavibhatta, nên tiền tố pa chỉ ra ý nghĩa của loại (pakārattha) thôi, chứ không phải nhiều loại ý nghĩa khác nhau (nānappakārattha) sao?
Na, tesaṃ pakārānaṃ nānāvidhabhāvato.
No, it is due to the various nature of those particular types.
Không, vì các loại đó có nhiều dạng khác nhau.
Atthato hi āpannaṃ nānāvidhabhāvaṃ dassetuṃ nānā-saddo vuttoti.
Indeed, the word 'nānā' (various) is used to show the manifold nature implied by the meaning.
Thật vậy, từ nānā (nhiều loại) được dùng để chỉ ra tính đa dạng đã đạt được từ ý nghĩa.
Tattha ekassapi dhammassa hetuādīhi anekapaccayabhāvato ca ekekassa paccayassa anekadhammabhāvato ca nānappakārapaccayatā veditabbā.
There, the manifold nature of conditions should be understood due to one phenomenon having many conditions like 'root condition' (hetupaccaya), and each condition having many phenomena.
Ở đây, tính nhân duyên đa dạng nên được hiểu là do một pháp cũng có nhiều nhân duyên như hetu, v.v., và mỗi nhân duyên cũng có nhiều pháp.
Hetupaccayādivasena vibhattattāti etena dhammasaṅgahādīsu vuttato kusalādivibhāgato sātisayavibhāgataṃ paṭṭhānanāmalābhassa kāraṇaṃ dasseti.
By this phrase, "due to being distinguished by way of root-condition and so forth," he shows the reason for obtaining the name Paṭṭhāna as being a more excellent classification than the classification into wholesome, unwholesome, etc., mentioned in Dhamma-saṅgaha and other texts.
Với câu “do được phân loại theo nhân duyên (hetupaccaya), v.v.”, ngài đã chỉ ra lý do để có được danh từ Paṭṭhāna là sự phân loại vượt trội so với sự phân loại thiện, v.v., được nói đến trong Dhammasaṅgaha, v.v.
Goṭṭhāti vajā.
Goṭṭhā means a cattle-pen.
Goṭṭha là chuồng bò.
Paṭṭhitagāvoti gatagāvo.
Paṭṭhitagāvo means cows that have gone forth.
Paṭṭhitagāvo là những con bò đã đi.
Āgataṭṭhānasminti mahāsīhanādasuttaṃ vadati.
By the phrase "āgataṭṭhānasmiṁ" (in the place of arrival), he refers to the Mahāsīhanāda Sutta.
Câu “Āgataṭṭhānaṃ” đề cập đến Kinh Mahāsīhanāda.
Pavattagamanattā etthāti vacanaseso.
A verbal ellipsis is "here, due to going forth in progression."
Phần còn lại của câu là “ở đây, do có sự đi lại diễn tiến”.
Atha vā gacchati etthāti gamanaṃ, sabbaññutaññāṇassa nissaṅgavasena pavattassa gamanattā gamanadesabhāvato ekekaṃ paṭṭhānaṃ nāmāti attho.
Or, gamana is that by which one goes (gacchati), thus the meaning is that each (chapter) is named Paṭṭhāna because it is a place of going, due to being a place where the omniscience proceeds unimpededly.
Hoặc, nơi mà người ta đi đến là gamana (sự đi đến), ý nghĩa là mỗi Paṭṭhāna được gọi là Paṭṭhāna vì nó là nơi đến của toàn trí tuệ (sabbaññutaññāṇa) đã diễn tiến một cách không vướng mắc.
Tattha aññehi gatimantehi atisayayuttassa gatimato gamanaṭṭhānabhāvadassanatthaṃ ‘‘sabbaññutaññāṇassā’’ti vuttaṃ.
There, the phrase "sabbaññutañāṇassa" (of omniscience) is stated to show that it is a place where one with superior progress, compared to others who progress, proceeds.
Ở đây, câu “của toàn trí tuệ” được nói ra để chỉ ra rằng nó là nơi đến của người có sự đi lại vượt trội so với những người có sự đi lại khác.
Tassa mahāvegassa purisassa papātaṭṭhānaṃ viya dhammasaṅgaṇīādīnaṃ sāsaṅgagamanaṭṭhānabhāvaṃ imassa ca mahāpatho viya nirāsaṅgagamanaṭṭhānabhāvaṃ dassento atisayayuttagamanaṭṭhānabhāvo paṭṭhānanāmalābhassa kāraṇanti dasseti.
Showing that the Dhamma-saṅgaṇī and others are places of proceeding with obstruction, like the precipice for a person of great speed, and this (Paṭṭhāna) is a place of unimpeded proceeding, like a great road, he shows that being a place of proceeding endowed with excellence is the cause for obtaining the name Paṭṭhāna.
Ngài chỉ ra rằng việc là nơi đến của sự đi lại vượt trội là lý do để có được danh từ Paṭṭhāna, bằng cách chỉ ra rằng Dhammasaṅgaṇī, v.v., là nơi đến của sự đi lại có vướng mắc, giống như nơi vực thẳm của một người có tốc độ lớn, và Paṭṭhāna này là nơi đến của sự đi lại không vướng mắc, giống như một con đường lớn.
Tikānanti tikavasena vuttadhammānaṃ.
Tikānaṁ means "of phenomena stated in groups of three."
Tikānaṃ là của các pháp được nói đến theo cách tam đề (tika).
Samantāti anulomādīhi sabbākārehipi gatāni catuvīsati hontīti attho.
Samantā means that the twenty-four (Paṭṭhānas) occur in all aspects, through the anūloma (direct) method and so forth.
Samantā có nghĩa là có hai mươi bốn cái đã đi đến từ mọi phương diện, bao gồm cả thuận chiều (anuloma), v.v.
Etasmiṃ atthe catuvīsatisamantapaṭṭhānānīti ‘‘samantacatuvīsatipaṭṭhānānī’’ti vattabbe samantasaddassa parayogaṃ katvā vuttanti daṭṭhabbaṃ.
In this sense, it should be understood that catuvīsatisamantapaṭṭhānāni is stated by placing the word samanta after catuvīsati, whereas it should have been samantacatuvīsatipaṭṭhānāni.
Trong ý nghĩa này, câu “catuvīsatisamantapaṭṭhānāni” nên được hiểu là đã được nói bằng cách đặt từ samanta ở phía sau, đáng lẽ phải nói là “samantacatuvīsatipaṭṭhānāni”.
Atha vā samantā cha cha hutvāti etena anulomādisabbakoṭṭhāsato tikādichachabhāvaṃ dasseti.
Or, by "samantā cha cha hutvā" (being six each in all respects), he shows the state of being six each, such as Tika (Triads), from all sections like the Anuloma (Direct Method).
Hoặc, với câu “samantā cha cha hutvā”, ngài chỉ ra tính sáu sáu của các tam đề, v.v., từ tất cả các phần như thuận chiều, v.v.
Tena samantasaddo tikādichachapaṭṭhānavisesanaṃ hoti, na catuvīsativisesanaṃ, tasmā samantato paṭṭhānāni tāni catuvīsatīti katvā ‘‘catuvīsatisamantapaṭṭhānānī’’ti vuttaṃ.
Therefore, the word samanta is an epithet of the six-each Paṭṭhānas, such as Tika, and not an epithet of catuvīsati. Thus, by taking them as "Paṭṭhānas from all aspects, and those are twenty-four," it is stated as "catuvīsatisamantapaṭṭhānāni."
Do đó, từ samanta là bổ ngữ cho các Paṭṭhāna sáu sáu của các tam đề, v.v., chứ không phải bổ ngữ cho hai mươi bốn, vì vậy, sau khi nói rằng các Paṭṭhāna đó là hai mươi bốn từ mọi phương diện, câu “catuvīsatisamantapaṭṭhānāni” đã được nói.
Samantato vā dhammānulomāditikādipaṭiccavārādipaccayānulomādihetumūlakādippakārehi pavattāni paṭṭhānāni samantapaṭṭhānāni, anūnehi nayehi pavattānīti vuttaṃ hoti.
Or, the Paṭṭhānas that proceed in the ways of Dhammānuloma, Tikādi, Paṭiccavāra, Paccayānuloma, Hetumūlaka, etc., in all respects, are samantapaṭṭhānāni (universal Paṭṭhānas), which means they proceed in complete ways.
Hoặc, các Paṭṭhāna đã diễn tiến từ mọi phương diện theo các cách như Dhammānuloma, v.v., Tikapaṭṭhāna, v.v., Paṭiccavāra, v.v., Paccayānuloma, v.v., Hetumūlaka, v.v., được gọi là samantapaṭṭhānāni, có nghĩa là chúng đã diễn tiến theo những cách không thiếu sót.
Tāni pana catuvīsati honti.
And those are twenty-four.
Tuy nhiên, chúng có hai mươi bốn loại.
Tenevāha ‘‘imesaṃ catuvīsatiyā khuddakapaṭṭhānasaṅkhātānaṃ samantapaṭṭhānānaṃ samodhānavasenā’’ti.
That is why he says: "by way of the comprehension of these twenty-four samantapaṭṭhānāni, called minor Paṭṭhānas."
Chính vì vậy, ngài đã nói “theo cách bao gồm các samantapaṭṭhāna này, được gọi là các Paṭṭhāna nhỏ (khuddakapaṭṭhāna) có hai mươi bốn loại”.
Hetu ca so paccayo cāti iminā vacanena hetuno adhipatipaccayādibhūtassa ca gahaṇaṃ siyāti taṃ nivārento āha ‘‘hetu hutvā paccayo’’ti.
By the phrase "that is a root and that is a condition," it might imply the inclusion of a root that is also an adhipati condition and so forth. Preventing this, he says: "a condition by being a root."
Với câu “nó là nhân và nó là duyên”, để ngăn chặn sự hiểu lầm rằng nó có thể bao gồm cả nhân là adhipatipaccaya, v.v., ngài đã nói “nó là duyên bằng cách là nhân”.
Etenapi so eva doso āpajjatīti punāha ‘‘hetubhāvena paccayoti vuttaṃ hotī’’ti.
Since the same fault arises even with this, he further says: "it is said to be a condition by way of being a root."
Vì điều đó cũng dẫn đến cùng một lỗi, ngài lại nói “có nghĩa là nó được nói đến như là duyên theo bản chất của nhân”.
Tena idha hetu-saddena dhammaggahaṇaṃ na kataṃ, atha kho dhammasattiviseso gahitoti dasseti.
Thereby, he shows that in this context, the word hetu does not refer to the actual phenomena (dhammas), but rather to a specific potency of the phenomena.
Với điều đó, ngài chỉ ra rằng ở đây, từ hetu không dùng để chỉ pháp, mà là chỉ một năng lực đặc biệt của pháp.
Tassa hi paccayasaddassa ca samānādhikaraṇataṃ sandhāya ‘‘hetu ca so paccayo cā’’ti, ‘‘hetu hutvā paccayo’’ti ca vuttaṃ.
Indeed, with reference to the coreference of that word hetu and the word paccaya, it is stated as "that is a root and that is a condition" and "a condition by being a root."
Thật vậy, câu “nó là nhân và nó là duyên”, và “nó là duyên bằng cách là nhân” được nói đến dựa trên sự đồng chủ thể của từ hetu và từ paccaya.
Evañca katvā parato pāḷiyaṃ ‘‘hetū hetusampayutta…pe… hetupaccayena paccayo’’tiādinā (paṭṭhā. 1.1.1) tena tena hetubhāvādiupakārena tassa tassa dhammassa upakārattaṃ vuttaṃ.
Having done so, further in the Pāḷi, the aiding nature of each phenomenon by means of that particular aiding nature of being a root (hetubhāva) is stated, beginning with "Roots are root-associated... a condition by root-condition."
Và khi đã làm như vậy, ở phần sau trong Pāḷi, sự giúp đỡ của pháp đó được nói đến theo cách giúp đỡ của bản chất nhân đó, v.v., như trong “các nhân là duyên tương ưng với nhân… v.v… là duyên bằng nhân duyên (hetupaccayena paccayo)”.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘yo hi dhammo yaṃ dhammaṃ appaccakkhāya tiṭṭhati vā uppajjati vā, so tassa paccayo’’ti ‘‘mūlaṭṭhena upakārako dhammo hetupaccayo’’ticcevamādinā dhammappadhānaniddesena dhammato aññā dhammasatti nāma natthīti dhammeheva dhammasattivibhāvanaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
However, in the Aṭṭhakathā, it should be understood that by the explanation primarily based on phenomena, such as "any phenomenon that stands or arises without being repudiated by another phenomenon is a condition for it" and "the phenomenon that aids as a root is a root-condition," it is shown that there is no phenomenon-potency distinct from the phenomena themselves; thus, the explanation of phenomenon-potency is done through the phenomena themselves.
Tuy nhiên, trong Chú giải, bằng cách trình bày chủ yếu về pháp, như “pháp nào tồn tại hoặc sinh khởi mà không bỏ qua pháp nào, thì pháp đó là duyên của pháp đó” và “pháp giúp đỡ theo nghĩa gốc là hetupaccaya”, v.v., ngài đã chỉ ra rằng không có năng lực pháp nào khác ngoài pháp, và do đó, năng lực pháp được phân biệt bởi chính các pháp.
Idhāpi vā hetu ca so paccayo cāti dhammeneva dhammasattiṃ dasseti.
Or, even here, by "that is a root and that is a condition," the phenomenon's potency is shown through the phenomenon itself.
Hoặc, ở đây cũng vậy, với câu “nó là nhân và nó là duyên”, ngài chỉ ra năng lực pháp bằng chính các pháp.
Na hi hetupaccayotiādiko uddeso kusalādiuddeso viya dhammappadhāno, atha kho dhammānaṃ upakārappadhānoti.
Indeed, an exposition like 'root-condition' (hetupaccaya) is not primarily about phenomena, like the exposition of wholesome phenomena (kusalā dhammā), but rather it is primarily about the helpfulness (upakāra) of phenomena.
Thật vậy, sự trình bày như hetupaccaya, v.v., không phải là chủ yếu về pháp như sự trình bày về thiện, v.v., mà là chủ yếu về sự giúp đỡ của các pháp.
Etīti etassa attho vattatīti, tañca uppattiṭṭhitīnaṃ sādhāraṇavacanaṃ.
Etī has the meaning of vattatī (proceeds), and this is a general term for both arising and continuing.
Etī có nghĩa là diễn tiến (vattati), và đó là một từ chung cho sự sinh khởi và sự tồn tại.
Tenevāha – ‘‘tiṭṭhati vā uppajjati vā’’ti.
That is why he says: "either stands or arises."
Chính vì vậy, ngài đã nói – “tồn tại hoặc sinh khởi”.
Koci hi paccayo ṭhitiyā eva hoti yathā pacchājātapaccayo, koci uppattiyāyeva yathā anantarādayo, koci ubhayassa yathā hetuādayoti.
For some conditions, like the post-natal condition (pacchājātapaccaya), only contribute to persistence; some, like the immediately preceding conditions (anantarādayo), only contribute to arising; and some, like root conditions (hetuādayo), contribute to both.
Thật vậy, một số duyên chỉ dành cho sự tồn tại, như duyên sinh sau (pacchājātapaccaya); một số chỉ dành cho sự sinh khởi, như anantara, v.v.; và một số dành cho cả hai, như hetu, v.v.
Upakārakalakkhaṇoti ca dhammena dhammasattiupakāraṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ.
And it should be understood that "upakārakalakkhaṇo" (characterized by aiding) shows the aiding potency of the phenomenon through the phenomenon itself.
Và “đặc tính của sự giúp đỡ” nên được hiểu là chỉ ra sự giúp đỡ của năng lực pháp bởi pháp.
Hinoti patiṭṭhāti etthāti hetu.
Hetu is that wherein (phalaṃ) hinoti (is established) or patiṭṭhāti (rests).
Nơi mà quả nương tựa (hinoti) và an trú (patiṭṭhāti) là hetu (nhân).
Anekatthattā dhātusaddānaṃ hi-saddo mūla-saddo viya patiṭṭhatthoti daṭṭhabboti.
It should be understood that the root hi, due to verbs having multiple meanings, has the meaning of patiṭṭhati (being established), like the word mūla (root).
Vì các từ gốc có nhiều ý nghĩa, từ hi nên được hiểu là có ý nghĩa an trú (patiṭṭhattha) giống như từ mūla (gốc).
Hinoti vā etena kammanidānabhūtena uddhaṃ ojaṃ abhiharantena mūlena viya pādapo tappaccayaṃ phalaṃ gacchati pavattati vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ āpajjatīti hetu.
Or, hetu is that by which (etena), like a tree that brings up sap from its root, a fruit that is dependent on it goes, proceeds, and attains growth and development, which is rooted in kamma.
Hoặc, do cái này, là nguyên nhân của nghiệp, giống như cây cối nhờ rễ mà mang nhựa sống lên trên, đi đến, diễn tiến, đạt được sự tăng trưởng và phát triển của quả tương ưng với nó, nên nó là hetu.
Ācariyānanti revatattheraṃ vadati.
Ācariyānaṁ (of the teachers) refers to the Elder Revata.
Của các bậc đạo sư đề cập đến Tôn giả Revata.
‘‘Yoniso, bhikkhave, manasikaroto anuppannā ceva kusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’’tiādīhi (a. ni. 1.66-67) kusalabhāvassa yonisomanasikārapaṭibaddhatā siddhā hotīti āha ‘‘yonisomanasikārapaṭibaddho kusalabhāvo’’ti.
By such passages as "When one attends carefully, bhikkhus, unarisen wholesome phenomena arise, and arisen wholesome phenomena further increase," it is established that the state of being wholesome is connected with careful attention. Therefore, he says: "the state of being wholesome is connected with careful attention."
‘‘Này các Tỳ-khưu, khi tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra), các thiện pháp (kusalā dhammā) chưa sanh sẽ sanh khởi, và các thiện pháp đã sanh sẽ tăng trưởng’’ v.v... qua những đoạn kinh Pali này, sự ràng buộc của trạng thái thiện (kusalabhāva) với tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra) đã được chứng minh. Do đó, (văn bản) nói: ‘‘Trạng thái thiện ràng buộc với tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra)’’.
Eteneva akusalābyākatabhāvā kusalabhāvo viya na hetupaṭibaddhāti dassitaṃ hoti.
By this, it is also shown that the states of being unwholesome and indeterminate are not connected with roots, unlike the state of being wholesome.
Bằng chính lời này, được chỉ ra rằng trạng thái bất thiện (akusalabhāva) và vô ký (abyākatabhāva) không bị ràng buộc bởi nhân (hetu) như trạng thái thiện (kusalabhāva).
Yaṃ paneke maññeyyuṃ ‘‘ahetukahetussa akusalabhāvo viya sahetukahetūnaṃ sabhāvatova kusalādibhāvo aññesaṃ taṃsampayuttānaṃ hetupaṭibaddho’’ti, tassa uttaraṃ vattuṃ ‘‘yadi cā’’tiādimāha.
To answer what some might think, "just as the unwholesome nature of a rootless root (ahetuka hetu) is inherently unwholesome, so too the wholesome and other natures of roots with roots (sahetuka hetu) are inherently wholesome, and the wholesome nature of other associated phenomena is connected with roots," he begins with "yadi cā" (if it were so).
Để trả lời cho điều mà một số người có thể nghĩ rằng: ‘‘Cũng như trạng thái bất thiện của một nhân vô nhân (ahetukahetu) là tự nhiên, thì trạng thái thiện v.v... của các nhân hữu nhân (sahetukahetu) cũng là tự nhiên, còn đối với các pháp khác tương ưng với chúng thì bị ràng buộc bởi nhân’’, (văn bản) nói: ‘‘Nếu như’’ v.v...
Alobho kusalo vā siyā abyākato vā, yadi alobho sabhāvato kusalo, kusalattā abyākato na siyā.
Alobho (non-greed) kusalo vā siyā abyākato vā (might be either wholesome or indeterminate). If alobha is inherently wholesome, then it would not be indeterminate due to its wholesomeness.
Không tham (alobha) có thể là thiện (kusala) hoặc vô ký (abyākata). Nếu không tham tự nhiên là thiện, thì vì là thiện, nó sẽ không thể là vô ký.
Atha abyākato, taṃsabhāvattā kusalo na siyā alobhasabhāvassa adosattābhāvo viya.
If it is indeterminate, then due to its indeterminate nature, it would not be wholesome, just as the nature of non-greed cannot be non-aversion (adosa).
Nếu nó là vô ký, thì vì tự nhiên là vô ký, nó sẽ không thể là thiện, giống như trạng thái không sân (adosa) không thể tồn tại trong bản chất của không tham (alobha).
Yasmā pana ubhayathāpi so hoti, tasmā yathā ubhayathā hontesu phassādīsu sampayuttesu hetupaṭibaddhakusalādibhāvaṃ pariyesatha, na sabhāvato, evaṃ hetūsupi kusalāditā aññapaṭibaddhā pariyesitabbā, na sabhāvatoti.
Since it occurs in both ways, just as you seek the state of wholesome, etc., being dependent on conditions in the conjoined phassa and so forth, which occur in both ways, but not in their inherent nature, so too, the wholesomeness etc., in conditions should be sought as dependent on something else, not as inherent. This is the answer.
Vả lại, vì rằng pháp ấy (vô tham) có cả hai cách, cho nên, giống như đối với các pháp tương ưng như xúc v.v... vốn có cả hai cách, các vị tìm kiếm trạng thái thiện v.v... là do duyên với nhân, chứ không phải do tự tánh; cũng vậy, đối với các nhân, tánh thiện v.v... cũng nên được tìm kiếm là do duyên với pháp khác, chứ không phải do tự tánh.
Yaṃ vuttaṃ ‘‘sampayuttahetūsu sabhāvatova kusalādibhāvo’’ti, taṃ na yujjati, sā pana pariyesiyamānā yonisomanasikārādipaṭibaddhā hotīti hetūsu viya sampayuttesupi yonisomanasikārādipaṭibaddho kusalādibhāvo, na hetupaṭibaddhoti siddhaṃ hotīti adhippāyo.
What was stated, "the state of wholesome, etc., is inherent in conjoined conditions," is not fitting. But when that other dependence is sought, it is found to be dependent on yonisomanasikāra, etc. Thus, it is established that the wholesome, etc., state in conjoined mental factors, like in conditions, is dependent on yonisomanasikāra, etc., and not on conditions themselves—this is the intention.
Điều đã nói rằng: “Đối với các nhân tương ưng, trạng thái thiện v.v... là do tự tánh” thì không hợp lý. Vả lại, khi tìm kiếm, trạng thái ấy là do duyên với như lý tác ý v.v... Do đó, giống như đối với các nhân, trạng thái thiện v.v... trong các pháp tương ưng cũng là do duyên với như lý tác ý v.v..., chứ không phải do duyên với nhân, điều này được thành tựu. Đó là chủ ý.
‘‘Chandavato kiṃ nāma na sijjhatī’’tiādikaṃ purimābhisaṅkhārūpanissayaṃ labhitvā uppajjamāne citte chandādayo dhurabhūtā jeṭṭhakabhūtā sayaṃ sampayuttadhamme sādhayamānā hutvā pavattanti, taṃsampayuttadhammā ca tesaṃ vase vattanti hīnādibhāvena tadanuvattanato, tena te adhipatipaccayā honti.
When a mind arises, having obtained the strong support of previous volitional formations, such as "What is there that does not succeed for one who has chanda?", the chanda and other factors become primary and chief, bringing about their conjoined phenomena, and these conjoined phenomena operate under their sway, by following them in superior or inferior ways. Hence, they are adhipati-paccaya (predominance conditions).
Câu “Đối với người có dục, điều gì lại không thành tựu?” v.v... Khi tâm sanh khởi do nhận được y chỉ mạnh mẽ là sự tác thành trước đó, các pháp như dục v.v... trở thành chủ đạo, trở thành đứng đầu, tự mình hoàn thành các pháp tương ưng và diễn tiến; và các pháp tương ưng với chúng diễn tiến theo sự chi phối của chúng, do thuận theo chúng với trạng thái hạ liệt v.v... Do đó, chúng trở thành trưởng duyên.
Garukātabbampi ārammaṇaṃ tanninnapoṇapabbhārānaṃ paccavekkhaṇaassādamaggaphalānaṃ attano vase vattayamānaṃ viya paccayo hoti, tasmāyaṃ attādhīnānaṃ patibhāvena upakārakatā adhipatipaccayatāti daṭṭhabbā.
An object that is to be taken seriously also becomes a condition as if bringing the minds, such as those of reviewing, enjoying, path, and fruit, which incline towards, lean towards, and are immersed in that object, under its sway. Therefore, this helping action, by virtue of being the master of its own dependent phenomena, should be understood as adhipati-paccayatā (predominance conditionality).
Đối tượng đáng được xem trọng cũng trở thành duyên như thể làm cho các tâm quán xét, tâm thưởng thức, tâm đạo và tâm quả, vốn hướng về, xuôi về, dốc về đối tượng ấy, diễn tiến theo sự chi phối của mình. Do đó, cần hiểu rằng sự trợ giúp này bằng cách làm chủ các pháp lệ thuộc vào mình chính là trưởng duyên.
Manoviññāṇadhātūtiādi cittaniyamoti ettha ādi-saddena santīraṇānantaraṃ voṭṭhabbanaṃ, cutianantarā paṭisandhīti yassa yassa cittassa anantarā yaṃ yaṃ cittaṃ uppajjati, tassa tassa tadanantaruppādaniyamo taṃtaṃsahakārīpaccayavisiṭṭhassa purimapurimacittasseva vasena ijjhatīti dasseti.
In Manoviññāṇadhātūtiādi cittaniyamo (fixed order of minds such as mind-consciousness element), the particle ādi shows that the fixed order of the arising of one mind immediately after another, such as voṭṭhabbana immediately after santīraṇa, and rebirth consciousness immediately after death consciousness, is accomplished solely by the preceding mind, which is distinguished by its specific co-operating conditions.
Manoviññāṇadhātūtiādi cittaniyamoti: Ở đây, ādi-saddena (từ ādi) cho thấy rằng: sau santīraṇa (quan sát) là voṭṭhabbana (xác định), sau cuti (tử) là paṭisandhi (tục sinh). Như vậy, sau tâm nào thì tâm nào sanh khởi, quy luật sanh khởi kế tiếp đó của tâm ấy được thành tựu là nhờ vào chính tâm trước đó, vốn được đặc biệt hóa bởi các duyên trợ giúp tương ứng.
Bhāvanābalena pana vāritattāti ettha yathā rukkhassa vekhe dinne pupphituṃ samatthasseva pupphanaṃ na hoti, agadavekhe pana apanīte tāyayeva samatthatāya pupphanaṃ hoti, evamidhāpi bhāvanābalena vāritattā samuṭṭhāpanasamatthasseva asamuṭṭhāpanaṃ, tasmiñca apagate tāyayeva samatthatāya samuṭṭhāpanaṃ hotīti adhippāyo.
In bhāvanābalena pana vāritattā (because it is hindered by the power of development), the intention is this: just as a tree capable of flowering does not flower when poisonous frog-bones are given to it, but flowers with the same capability when the antidote is removed, so too here, the non-arising, even for something capable of arising, is due to being hindered by the power of development (bhāvanā), and when that hindrance is gone, the arising occurs with the same capability.
Bhāvanābalena pana vāritattāti: Ở đây, chủ ý là: giống như khi cây bị tẩm độc, dù có khả năng ra hoa nhưng việc ra hoa không xảy ra, nhưng khi chất độc được giải trừ bằng thuốc giải, việc ra hoa lại xảy ra chính nhờ vào khả năng ấy; cũng vậy, ở đây, do bị ngăn che bởi sức mạnh của thiền định, dù có khả năng làm sanh khởi (tâm) nhưng việc không làm sanh khởi (tâm) xảy ra, và khi sức mạnh ấy mất đi, việc làm sanh khởi (tâm) lại xảy ra chính nhờ vào khả năng ấy.
Byañjanamattatovettha nānākaraṇaṃ paccetabbaṃ, na atthatoti upacayasantatiadhivacananiruttipadānaṃ viya saddatthamattato nānākaraṇaṃ, na vacanīyatthatoti adhippāyo.
Here, the distinction should be understood only in terms of expression, not in terms of meaning, meaning that the distinction is only in the literal sense of the words, like upacayasantati and adhivacananirutti (growth-continuity and conventional-expression), not in the meaning expressed by them—this is the intention.
Byañjanamattatovettha nānākaraṇaṃ paccetabbaṃ, na atthatoti: Chủ ý là, sự phân biệt chỉ nên được hiểu về mặt văn tự, giống như các từ upacaya và santati, hay adhivacana và nirutti, chứ không phải về mặt ý nghĩa được diễn đạt.
Teneva saddatthavisesaṃ dassetuṃ ‘‘katha’’ntiādimāha.
For this very reason, to show the specific meaning of the word, he said, "How," etc.
Chính vì vậy, để chỉ ra sự khác biệt về nghĩa của từ, ngài đã nói “kathaṃ” v.v...
Tattha purimapacchimānaṃ nirodhuppādantarābhāvato nirantaruppādanasamatthatā anantarapaccayabhāvo.
Among them, the ability to cause immediate arising, due to the absence of an interval between the cessation and arising of the preceding and succeeding phenomena, is anantara-paccaya-bhāva (the state of being an immediate condition).
Trong đó, do không có khoảng cách giữa sự diệt của cái trước và sự sanh của cái sau, nên khả năng làm sanh khởi một cách không gián đoạn là trạng thái vô gián duyên.
Rūpadhammānaṃ viya saṇṭhānābhāvato paccayapaccayuppannānaṃ sahāvaṭṭhānābhāvato ca ‘‘idamito heṭṭhā uddhaṃ tiriya’’nti vibhāgābhāvā attanā ekattamiva upanetvā suṭṭhu anantarabhāvena uppādanasamatthatā samanantarapaccayatā.
The ability to cause arising very immediately, as if bringing phenomena into unity with itself due to the absence of distinction, "this is below, above, or across from this," owing to the absence of form like rūpadhammas, and the absence of co-existence of the condition and the conditioned, is samanantara-paccayatā (the state of being a proximate immediate condition).
Do không có hình dáng như các sắc pháp, và do duyên và pháp do duyên sanh không cùng tồn tại, nên không có sự phân biệt “cái này ở dưới, ở trên, hay ở ngang so với cái kia”. Vì vậy, khả năng làm sanh khởi một cách kế cận rất chặt chẽ, như thể hợp nhất với chính nó, là đẳng vô gián duyên.
Uppādanasamatthatāti ca abyāpārattā dhammānaṃ yasmiṃ yadākāre niruddhe vattamāne vā sati taṃtaṃvisesavantā dhammā honti, tassa sova ākāro vuccatīti daṭṭhabbo.
And the term "ability to cause arising" should be understood as referring to that particular mode in which, when a certain condition ceases or is present in that particular mode, the specific conditioned phenomena come into being, because phenomena are without agency.
Và nên hiểu rằng, do các pháp không có tác ý, nên khi một pháp diệt đi hoặc đang hiện hữu trong một trạng thái nào đó mà các pháp có đặc tính tương ứng sanh khởi, thì chính trạng thái đó được gọi là khả năng làm sanh khởi.
Dhammānaṃ pavattimeva ca upādāya kālavohāroti nirodhā vuṭṭhahantassa nevasaññānāsaññāyatanaphalasamāpattīnaṃ asaññasattā cavantassa purimacutipacchimapaṭisandhīnañca nirodhuppādanirantaratāya kālantaratā natthīti daṭṭhabbā.
And temporal designation (kālavohāra) is based solely on the occurrence of phenomena; thus, it should be understood that there is no temporal interval in the immediate succession of cessation and arising for the nevāsaññānāsaññāyatana and phala-samāpatti of one who emerges from cessation, or for the preceding death-consciousness and succeeding rebirth-consciousness of one departing from the Asaññasatta realm.
Và nên hiểu rằng, khái niệm thời gian được dùng dựa trên sự diễn tiến của các pháp. Do đó, đối với người xuất khỏi diệt thọ tưởng định, giữa nevasaññānāsaññāyatana (phi tưởng phi phi tưởng xứ) và quả thiền chứng, và đối với người chết từ cõi vô tưởng, giữa tâm tử trước và tâm tục sinh sau, không có khoảng cách thời gian do sự diệt và sanh diễn ra không gián đoạn.
Na hi tesaṃ antarā arūpadhammānaṃ pavatti atthi, yaṃ upādāya kālantaratā vucceyya, na ca rūpadhammappavatti arūpadhammappavattiyā antaraṃ karoti aññasantānattā.
Indeed, there is no occurrence of arūpadhammas in between them, by referring to which a temporal interval could be spoken of. Nor does the occurrence of rūpadhammas create an interval in the occurrence of arūpadhammas, because they belong to different continuities.
Bởi vì giữa chúng không có sự diễn tiến của các pháp vô sắc, mà dựa vào đó có thể nói là có khoảng cách thời gian. Và sự diễn tiến của sắc pháp không tạo ra khoảng cách cho sự diễn tiến của pháp vô sắc, vì chúng thuộc dòng tương tục khác nhau.
Rūpārūpadhammasantatiyo hi dve aññamaññaṃ visadisasabhāvattā aññamaññopakārabhāvena vattamānāpi visuṃyeva honti.
The continuities of rūpa and arūpa phenomena are two separate entities, distinct in their nature, even though they operate by mutually assisting each other.
Bởi vì hai dòng tương tục của sắc pháp và vô sắc pháp, do có tự tánh khác nhau, nên dù diễn tiến theo cách tương trợ lẫn nhau, chúng vẫn riêng biệt.
Ekasantatiyañca purimapacchimānaṃ majjhe vattamānaṃ taṃsantatipariyāpannatāya antarakārakaṃ hoti.
And within a single continuity, a phenomenon occurring in between a preceding and a succeeding phenomenon causes an interval by virtue of belonging to that same continuity.
Và trong cùng một dòng tương tục, pháp nào diễn tiến ở giữa pháp trước và pháp sau thì tạo ra khoảng cách do thuộc về dòng tương tục đó.
Tādisañca kañci nevasaññānāsaññāyatanaphalasamāpattīnaṃ majjhe natthi, na ca abhāvo antarakārako hoti abhāvattāyeva, tasmā javanānantarassa javanassa viya, bhavaṅgānantarassa bhavaṅgassa viya ca nirantaratā suṭṭhu ca anantaratā hotīti tathā uppādanasamatthatā nevasaññānāsaññāyatanacutīnampi daṭṭhabbā.
And no such dhamma exists between the nevasaññānāsaññāyatana-javana and the resultant attainment; nor is non-existence an intervener, precisely because it is non-existent. Therefore, just as there is no interval between one javana and the next, and between one bhavaṅga and the next, there is an excellent and utter immediacy. Thus, the capacity to produce* in the same way should also be understood regarding the nevasaññānāsaññāyatana-cuti.
Và không có pháp nào như vậy ở giữa nevasaññānāsaññāyatana và quả thiền chứng. Và sự không có (abhāva) không thể tạo ra khoảng cách, chính vì nó là sự không có. Do đó, giống như javana (tốc hành tâm) sanh ngay sau javana, hay bhavaṅga (hộ kiếp) sanh ngay sau bhavaṅga, có sự không gián đoạn và sự kế cận rất chặt chẽ. Nên hiểu rằng khả năng làm sanh khởi như vậy cũng có đối với nevasaññānāsaññāyatana và tâm tử.
Uppattiyā paccayabhāvo cettha anantarapaccayādīnaṃ pākaṭoti uppādanasamatthatāva vuttā.
Here, the conditionality of Anantara and other conditions for arising is evident; therefore, only the capacity to produce* has been stated.
Ở đây, trạng thái làm duyên cho sự sanh khởi của vô gián duyên v.v... là rõ ràng, nên chỉ nói đến khả năng làm sanh khởi.
Paccuppannānaṃ pana dhammānaṃ pubbantāparantaparicchedena gahitānaṃ ‘‘uppajjatī’’ti vacanaṃ alabhantānaṃ ‘‘atīto dhammo paccuppannassa dhammassa anantarapaccayena paccayo’’tiādinā (paṭṭhā. 2.18.5) anantarādipaccayabhāvo vuttoti na so uppattiyaṃyevāti viññāyati.
However, regarding present dhammas, taken with anterior and posterior limits, which do not receive the designation "arises," their conditionality as Anantara and other conditions has been stated by the Buddha in passages beginning with "A past dhamma is a condition for a present dhamma by way of Anantara-paccaya," and so forth. Thus, it is understood that this conditionality is not solely for the moment of arising.
Tuy nhiên, đối với các pháp hiện tại được nhận thức qua sự phân định điểm đầu và điểm cuối, vốn không thể dùng từ “uppajjati” (sanh khởi), trạng thái vô gián duyên v.v... đã được nói đến qua câu “pháp quá khứ là duyên cho pháp hiện tại bằng vô gián duyên” v.v... Do đó, có thể hiểu rằng duyên đó không chỉ được nói đến trong sự sanh khởi.
Na hi kusalādiggahaṇaṃ viya paccuppannaggahaṇaṃ aparicchedaṃ, yato uppattimattasamaṅginoyeva ca gahaṇaṃ siyā, teneva ca atītattike paṭiccavārādayo na santīti.
For the designation "present" is not without limit, like the designation "wholesome," such that it would only refer to those endowed with the moment of arising. And for that very reason, there are no Paṭicca-vāra and similar sections in the Atīta-tika.
Bởi vì, việc dùng từ “hiện tại” không phải là không có sự phân định, giống như việc dùng từ “thiện” v.v..., mà từ đó có thể chỉ hiểu là các pháp chỉ có trong khoảnh khắc sanh. Và chính vì vậy, trong tam đề quá khứ, không có các phần như Paṭiccavāra v.v...
Pakatoti ettha pa-kāro upasaggo, so attano phalassa uppādane samatthabhāvena suṭṭhukatataṃ dīpeti.
In pakato, the prefix pa indicates having been done excellently, by virtue of its capacity to produce its own result.
Pakatoti: Ở đây, pa-kāro là một tiếp đầu ngữ, nó chỉ ra trạng thái được làm một cách tốt đẹp nhờ khả năng tạo ra quả của chính nó.
Tathā ca kataṃ attano santāne kataṃ hotīti āha ‘‘attano santāne’’ti.
And so, what is done in that way is done in one's own continuum, thus the text says “in one’s own continuum.”
Và như vậy, cái được làm (kataṃ) là được làm trong dòng tương tục của chính nó, do đó ngài nói “attano santāne” (trong dòng tương tục của chính nó).
Karaṇañca duvidhaṃ nipphādanaṃ upasevanañcāti dassetuṃ ‘‘nipphādito vā’’tiādimāha.
And to show that action (karaṇa) is twofold—producing and cultivating—it states “produced or” and so forth.
Và để chỉ ra rằng việc làm (karaṇa) có hai loại: tạo ra và thực hành, ngài đã nói “nipphādito vā” v.v...
Tattha upasevito vāti etena kāyaallīyāpanavasena upabhogūpasevanaṃ vijānanādivasena ārammaṇūpasevanañca dassetīti daṭṭhabbaṃ.
In this regard, by the phrase upasevito vā (resorted to), the author shows resorting to for enjoyment, by way of adhering to the body, and resorting to as an object, by way of knowing, and so on; thus it should be understood.
Ở đây, cần được hiểu rằng, với câu upasevito vā (hoặc đã được thân cận), Ngài chỉ ra sự thân cận hưởng dụng qua phương diện bám víu vào thân và sự thân cận đối tượng qua phương diện nhận biết, v.v.
Tena anāgatānampi cakkhusampadādīnaṃ ārammaṇūpasevanena yathāpaṭisevitānaṃ pakatūpanissayatā vuttā hoti.
Thereby, the pakatūpanissaya condition of eye-faculty attainment and the like, even of those that are yet to come, which have been resorted to as objects, is stated.
Do đó, tính chất pakatūpanissaya (y chỉ tánh duyên) của các pháp chưa sanh khởi như sự toàn hảo của nhãn căn, v.v., vốn đã được thân cận theo cách thức tương ứng qua sự thân cận đối tượng, đã được nói đến.
Cittappayogo cittakiriyā, āyūhananti attho.
Mental effort (cittappayoga) means mental activity, striving.
Cittappayogo là hành động của tâm, nghĩa là sự cố gắng.
Yathā hi kāyavacīpayogo viññatti, evaṃ cittappayogo cetanā.
Just as bodily and verbal efforts are intimation (viññatti), so mental effort is volition (cetanā).
Thật vậy, giống như hành động của thân và lời là viññatti (biểu tri), hành động của tâm là cetanā (tư tâm).
Sā tāya uppannakiriyatāvisiṭṭhe santāne sesapaccayasamāgame pavattamānānaṃ vipākakaṭattārūpānampi teneva kiriyabhāvena upakārikā hoti.
That volition, by means of that distinctive activity that has arisen, is beneficial for resultants (vipāka), kaṭattā-rūpa, and immaterial dhammas that occur in the continuum when other conditions are present, precisely by way of that activity.
Tư tâm ấy, trong dòng tương tục đặc thù bởi hành động đã được tạo ra bởi nó, khi có sự hội đủ của các duyên khác, cũng trở thành pháp hỗ trợ cho các pháp quả và sắc do nghiệp đang diễn tiến, chính bằng trạng thái hành động đó.
Tassa hi kiriyabhāvassa pavattattā tesaṃ pavatti, na aññathāti.
For their occurrence depends on the occurrence of that activity, not otherwise.
Bởi vì trạng thái hành động đó đã diễn ra nên sự diễn tiến của chúng mới có, chứ không phải cách khác.
Sahajātānaṃ pana tena upakārikāti kiṃ vattabbanti.
What need is there to say that it is beneficial for co-arisen dhammas by means of it?
Còn đối với các pháp đồng sanh, cần nói gì về việc nó là pháp hỗ trợ bởi trạng thái đó?
Nirussāhasantabhāvenāti etena saussāhehi vipākadhammadhammehi kusalākusalehi sārammaṇādibhāvena sadisavipākabhāvaṃ dasseti.
By the phrase by way of being calm and devoid of exertion, the author shows the similarity of vipāka to wholesome and unwholesome dhammas endowed with exertion, in terms of having an object and so on.
Với câu nirussāhasantabhāvena (bởi trạng thái an tịnh không nỗ lực), Ngài chỉ ra trạng thái quả tương tự với các pháp thiện và bất thiện, là những pháp có quả, vốn có sự nỗ lực, qua trạng thái có đối tượng, v.v.
So hi vipākānaṃ payogena asādhetabbatāya payogena aññathā vā sesapaccayesu siddhesu kammassa kaṭattāyeva siddhito nirussāho santabhāvo hoti, na kilesavūpasamasantabhāvo, tathāsantasabhāvatoyeva bhavaṅgādayo duviññeyyā.
Indeed, the nature of vipāka is calm and devoid of exertion because it is not to be accomplished by effort, nor by effort or in any other way, but rather arises solely from the accomplished kamma when other conditions are present. It is not a calming of defilements. It is precisely because of such a calm nature that bhavaṅga and the like are difficult to discern.
Thật vậy, trạng thái quả đó là trạng thái an tịnh không nỗ lực, vì nó không thể được thành tựu bởi sự nỗ lực của các pháp quả, và vì nó đã được thành tựu chỉ do nghiệp đã được tạo ra khi các duyên khác, dù có nỗ lực hay không, đã thành tựu; chứ không phải là trạng thái an tịnh do sự lắng dịu của phiền não. Chính vì có trạng thái an tịnh như vậy mà các pháp như bhavaṅga (hộ kiếp), v.v., rất khó nhận biết.
Pañcadvārepi hi javanappavattiyā rūpādīnaṃ gahitatā viññāyati, abhinipātasampaṭicchanasantīraṇamattā pana vipākā duviññeyyāyeva.
Even in the five doors, the reception of visible objects and the like is known through the occurrence of javana, but the vipākas themselves, being mere falling into, receiving, and investigating, are indeed difficult to discern.
Thật vậy, ngay cả ở năm cửa, việc nắm bắt các đối tượng như sắc, v.v., được nhận biết là do sự diễn tiến của javana (tốc hành tâm); còn các pháp quả chỉ đơn thuần là abhinipāta (tiếp xúc), sampaṭicchana (tiếp thâu), và santīraṇa (suy đạc) thì rất khó nhận biết.
Nirussāhasantabhāvāyāti nirussāhasantabhāvatthāya.
For the state of being calm and devoid of exertion means for the purpose of the state of being calm and devoid of exertion.
Nirussāhasantabhāvāya có nghĩa là vì lợi ích của trạng thái an tịnh không nỗ lực.
Etena tappaccayavataṃ avipākānampi vipākānukulaṃ pavattiṃ dasseti.
By this, the author shows the occurrence of even non-vipāka dhammas that are conditioned by it, in conformity with vipāka.
Với điều này, Ngài chỉ ra sự diễn tiến tương ứng với pháp quả của cả những pháp không phải là quả nhưng có duyên đó.
Satipi janakatte upatthambhakattaṃ āhārānaṃ padhānakiccanti āha ‘‘rūpārūpānaṃ upatthambhakattenā’’ti.
Even though generating, the primary function of nutriment is sustaining, so the author says “by way of sustaining both matter and mind.”
Mặc dù có tính chất sanh khởi, nhưng tính chất nâng đỡ là phận sự chính của các vật thực, nên Ngài nói "rūpārūpānaṃ upatthambakattena" (bởi tính chất nâng đỡ các pháp sắc và vô sắc).
Upatthambhakattañhi satipi janakatte arūpīnaṃ āhārānaṃ āhārajarūpasamuṭṭhāpakarūpāhārassa ca hoti, asatipi catusamuṭṭhānikarūpūpatthambhakarūpāhārassa, asati pana upatthambhakatte āhārānaṃ janakattaṃ natthīti upatthambhakattaṃ padhānaṃ.
For the function of sustaining exists for immaterial nutriment even when generating, and for material nutriment that generates āhāraja-rūpa; and it exists for material nutriment that sustains the four-originated rūpa even when not generating; but if the sustaining function is absent, the generating function of nutriment is not present. Therefore, sustaining is primary.
Thật vậy, tính chất nâng đỡ có ở các vật thực vô sắc và vật thực sắc làm sanh khởi sắc do vật thực, ngay cả khi có tính chất sanh khởi; và có ở vật thực sắc nâng đỡ sắc do bốn nhân sanh, ngay cả khi không có tính chất sanh khởi; nhưng khi không có tính chất nâng đỡ thì các vật thực không có tính chất sanh khởi, do đó tính chất nâng đỡ là chính.
Janayamānopi hi āhāro avicchedavasena upatthambhayamānoyeva janetīti upatthambhanabhāvo āhārabhāvoti.
For nutriment, even when generating, generates by way of sustaining continuously; thus, the state of sustaining is the state of nutriment.
Bởi vì ngay cả khi đang sanh khởi, vật thực cũng sanh khởi trong khi đang nâng đỡ theo cách không gián đoạn, nên trạng thái nâng đỡ chính là bản chất của vật thực.
Adhipatiyaṭṭhenāti ettha na adhipatipaccayadhammānaṃ viya pavattinivārake abhibhavitvā pavattanena garubhāvo adhipatiyaṭṭho, atha kho dassanādikiccesu cakkhuviññāṇādīhi jīvane jīvantehi sukhitādibhāve sukhitādīhi adhimokkhapaggahupaṭṭhānāvikkhepajānanesu anaññātaññassāmīti pavattiyaṃ ājānane aññātāvībhāve ca saddhādisahajātehīti evaṃ taṃtaṃkiccesu cakkhādipaccayehi cakkhādīnaṃ anuvattanīyatā.
Here, in by way of overlordship (adhipatiyaṭṭhena), overlordship is not a state of superiority, like that of adhipati-paccaya-dhammas, through overcoming and occurring in those that would obstruct their occurrence. Rather, it is the state of being followed by the eye-consciousness and so on in functions such as seeing, by life-sustaining dhammas in the function of sustaining life, by pleasant feelings and so on in states of pleasantness, by faith and co-arisen dhammas in functions of determination, exertion, mindfulness, non-distraction, and knowing, and in the occurrence of "I will know what is not yet known," and in knowing what has been known by the path of stream-entry. Thus, it is the state of being followed by the eye and other conditions in their respective functions.
Ở đây, trong câu adhipatiyaṭṭhena (với ý nghĩa làm chủ), ý nghĩa làm chủ không phải là trạng thái quan trọng do sự diễn tiến bằng cách áp đảo các pháp ngăn cản sự diễn tiến, như trường hợp của các pháp adhipatipaccaya (trưởng duyên); mà là khả năng được tuân theo của các duyên như nhãn, v.v., bởi các pháp phụ thuộc vào các duyên như nhãn, v.v., trong các phận sự tương ứng, như sau: trong các phận sự thấy, v.v., bởi các pháp như nhãn thức, v.v.; trong phận sự duy trì mạng sống, bởi các pháp đang sống; trong các trạng thái lạc, v.v., bởi các pháp có lạc, v.v.; trong các phận sự quyết định, sách tấn, an trú, không tán loạn và biết, trong sự diễn tiến của tâm với ý nghĩ "tôi sẽ biết điều chưa biết", trong sự biết, và trong trạng thái của người đã biết, bởi các pháp đồng sanh như tín, v.v.
Tesu tesu hi kiccesu cakkhādīnaṃ issariyaṃ tappaccayānañca tadanuvattanena tattha pavattīti.
For in those respective functions, the eye and other senses are dominant, and their conditions occur there by following them.
Thật vậy, trong các phận sự tương ứng đó, quyền làm chủ thuộc về nhãn, v.v., và sự diễn tiến của các pháp phụ thuộc vào chúng trong đó là do sự tuân theo chúng.
Itthipurisindriyānaṃ pana yadipi liṅgādīhi anuvattanīyatā atthi, sā pana na paccayabhāvato.
Although the faculties of femininity and masculinity are followed by gender characteristics and so on, this is not due to their being a condition.
Còn đối với nữ căn và nam căn, mặc dù có khả năng được tuân theo bởi các đặc điểm giới tính, v.v., nhưng điều đó không phải do trạng thái làm duyên.
Yathā hi jīvitāhārā yesaṃ paccayā honti, te tesaṃ anupālakaupatthambhakā atthi, avigatapaccayabhūtā ca honti, na evaṃ itthipurisabhāvā liṅgādīnaṃ kenaci pakārena upakārakā honti, kevalaṃ pana yathāsakeheva paccayehi pavattamānānaṃ liṅgādīnaṃ yathā itthādiggahaṇassa paccayabhāvo hoti, tato aññenākārena taṃsahitasantāne appavattito liṅgādīhi anuvattanīyatā indriyatā ca tesaṃ vuccati, tasmā na tesaṃ indriyapaccayabhāvo vutto.
For just as life-faculty and nutriment, which are conditions for certain dhammas, are their protectors and sustainers, and are non-disappeared conditions; so too, the states of femininity and masculinity are not beneficial to gender characteristics and so on in any way. However, just as gender characteristics and so on, occurring solely due to their own conditions, become a condition for the perception of "woman" or "man," and because there is no occurrence in the continuum endowed with them by any other mode, being followed by gender characteristics and so on, and their nature as faculties, are said of them. Therefore, their conditionality as faculties is not stated.
Thật vậy, giống như mạng căn và vật thực, là duyên của pháp nào thì chúng là những pháp bảo hộ và nâng đỡ các pháp đó, và chúng là những pháp hiện hữu duyên và bất ly duyên; không giống như vậy, các trạng thái nữ và nam không hỗ trợ cho các đặc điểm giới tính, v.v., bằng bất kỳ cách thức nào. Tuy nhiên, chỉ vì các đặc điểm giới tính, v.v., đang diễn tiến bởi các duyên riêng của chúng, có một trạng thái làm duyên cho sự nhận thức là nữ, v.v., và vì chúng không diễn tiến trong dòng tương tục có liên quan đó bằng một cách thức nào khác ngoài cách thức đó, nên khả năng được tuân theo bởi các đặc điểm giới tính, v.v., và tính chất căn của chúng được nói đến. Do đó, trạng thái làm indriyapaccaya (căn duyên) của chúng không được nói đến.
Cakkhādayo arūpadhammānaṃyevāti ettha sukhadukkhindriyānipi cakkhādiggahaṇena gahitānīti daṭṭhabbāni.
In the phrase the eye and other senses for immaterial dhammas only, it should be understood that the faculties of pleasure and pain are also included in the term "eye and other senses."
Ở đây, trong câu cakkhādayo arūpadhammānaṃyeva (nhãn, v.v., chỉ đối với các pháp vô sắc), cần được hiểu rằng lạc căn và khổ căn cũng được bao gồm trong từ "nhãn, v.v.".
Lakkhaṇārammaṇūpanijjhānabhūtānaṃ vitakkādīnaṃ vitakkanādivasena ārammaṇaṃ upagantvā nijjhānaṃ pekkhanaṃ, cintanaṃ vā vitakkādīnaṃyeva sādhāraṇo byāpāro upanijjhāyanaṭṭho.
The unique function of vitakka and the like, which are lakkhaṇa, object-focused, and contemplative, is the state of intense contemplation (upanijjhāyanaṭṭho), which is approaching the object and contemplating or thinking, by way of thinking and so on.
Đối với vitakka (tầm), v.v., vốn là sự quán xét kỹ lưỡng đối tượng đặc tướng, việc quán xét, tức là nhìn ngắm hoặc suy tư, bằng cách tiếp cận đối tượng qua phương diện tìm kiếm, v.v., là hoạt động chung của chính vitakka, v.v., được gọi là upanijjhāyanaṭṭho (ý nghĩa của sự quán xét kỹ lưỡng).
Ṭhapetvā sukhadukkhavedanādvayanti sukhindriyadukkhindriyadvayaṃ ṭhapetvāti adhippāyo.
Excluding the two feelings of pleasure and pain means excluding the two faculties of pleasure and pain.
Ṭhapetvā sukhadukkhavedanādvaya (ngoại trừ hai thọ lạc và khổ) có ý nghĩa là ngoại trừ hai căn lạc và căn khổ.
‘‘Sabbānipī’’ti vatvā ‘‘sattajhānaṅgānī’’ti vacanena ajhānaṅgānaṃ upekkhācittekaggatānaṃ nivattanaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by saying “all” and then “seven jhāna factors,” the non-jhāna factors, namely equanimity and one-pointedness of mind, are excluded.
Cần được hiểu rằng, sau khi nói "sabbānipi" (tất cả), bằng cách nói "sattajhānaṅgāni" (bảy thiền chi), Ngài đã loại trừ upekkhā (xả) và cittekaggatā (nhất tâm) không phải là thiền chi.
Yadi evaṃ ‘‘satta jhānaṅgānī’’ti eteneva siddhe ‘‘ṭhapetvā sukhadukkhavedanādvaya’’nti kasmā vuttaṃ?
If that is so, since it is established by saying “seven jhāna factors,” why is it stated “excluding the two feelings of pleasure and pain”?
Nếu vậy, khi đã thành tựu chỉ bằng câu "satta jhānaṅgāni" (bảy thiền chi), tại sao lại nói "ṭhapetvā sukhadukkhavedanādvaya" (ngoại trừ hai thọ lạc và khổ)?
Vedanābhedesu pañcasu sukhadukkhadvayassa ekantena ajhānaṅgattadassanatthaṃ jhānaṅgaṭṭhāne niddiṭṭhattā.
This is to show that the two feelings of pleasure and pain are absolutely not jhāna factors, as they are specified as jhāna factors among the five classifications of feelings.
Để chỉ ra rằng trong năm loại thọ, hai thọ lạc và khổ hoàn toàn không phải là thiền chi, vì chúng đã được chỉ định ở vị trí của thiền chi.
Satipi vā jhānaṅgavohāre vedanābhedadvayassa ekantena jhānapaccayattābhāvadassanatthaṃ.
Or, even if there is the designation of jhāna factors, it is to show that the two classifications of feelings are absolutely not jhāna conditions.
Hoặc, mặc dù có được gọi là thiền chi, nhưng là để chỉ ra rằng hai loại thọ này hoàn toàn không có tính chất làm jhānapaccaya (thiền duyên).
Upekkhācittekaggatānaṃ pana yadipi jhānapaccayattābhāvo atthi, jhānapaccayabhāvo pana na natthīti ‘‘sabbānipi satta jhānaṅgānī’’ti ettha gahaṇaṃ kataṃ.
However, although equanimity and one-pointedness of mind are not jhāna conditions, they are not completely devoid of jhāna conditionality. Therefore, they are included in “all seven jhāna factors.”
Còn đối với upekkhā (xả) và cittekaggatā (nhất tâm), mặc dù chúng có thể không phải là thiền duyên, nhưng không phải là chúng không có tính chất làm thiền duyên, do đó chúng được bao gồm trong câu "sabbānipi satta jhānaṅgāni" (tất cả bảy thiền chi).
Tattha ‘‘sabbānipī’’ti vacanaṃ sabbakusalādibhedasaṅgaṇhanatthaṃ, na pana sabbacittuppādagatasaṅgaṇhanatthanti daṭṭhabbaṃ.
In that phrase, the word “all” is to include all classifications of wholesome states and so on, not to include all occurrences of mind; thus it should be understood.
Ở đây, cần được hiểu rằng từ "sabbānipi" (tất cả) là để bao gồm tất cả các loại thiền chi thuộc thiện, v.v., chứ không phải để bao gồm các thiền chi có trong tất cả các tâm sanh.
Yato tato vāti sammā vā micchā vāti attho.
From whatever source (yato tato vā) means either correctly or incorrectly.
Yato tato vā có nghĩa là hoặc từ con đường chánh hoặc từ con đường tà.
Ete pana dvepi jhānamaggapaccayā ahetukacittesu na labbhantīti idaṃ ahetukacittesu na labbhanti, na sahetukacittesūti sahetukacittesu alābhābhāvadassanatthaṃ vuttaṃ, na ahetukacittesu lābhābhāvadassanatthanti.
The statement “these two, the jhāna and magga conditions, are not found in rootless minds (ahetukacitta)” is made to show that they are not absent in minds with roots (sahetukacitta), not to show their absence in rootless minds.
Câu Ete pana dvepi jhānamaggapaccayā ahetukacittesu na labbhanti (Nhưng cả hai duyên này, thiền duyên và đạo duyên, không được tìm thấy trong các tâm vô nhân) được nói để chỉ ra rằng chúng không phải là không được tìm thấy trong các tâm hữu nhân, chứ không phải để chỉ ra rằng chúng không được tìm thấy trong các tâm vô nhân.
Evaṃ atthe gayhamāne ahetukacittesu katthaci kassaci lābho na vāritoti ettakameva viññāyeyya, na savitakkāhetukacittesu jhānapaccayasseva alābhābhāvadassanatthaṃ katanti.
If the meaning is taken this way, it would only be understood that the presence of some conditions in some rootless minds is not prohibited, but it would not be made to show the non-absence of jhāna condition itself in rootless minds accompanied by initial application (savitakkāhetukacitta).
Khi ý nghĩa được hiểu như vậy, người ta chỉ có thể biết rằng việc có được một duyên nào đó ở một nơi nào đó trong các tâm vô nhân là không bị ngăn cản, chứ không thể biết rằng điều này được thực hiện để chỉ ra rằng việc không có được chính thiền duyên trong các tâm vô nhân có tầm là không phải không có.
Ahetukacittesu vā lābhābhāvadassanatthe pana imasmiṃ vacane savitakkāhetukacittesu jhānapaccayassa lābhābhāvo āpajjati, tasmā yena alābhena dhammasaṅgaṇiyaṃ manodhātuādīnaṃ saṅgahasuññatavāresu jhānaṃ na uddhaṭaṃ, taṃ alābhaṃ sandhāya esa jhānapaccayassapi ahetukacittesu alābho vuttoti veditabbo.
However, if this phrase is taken to mean the non-attainment of jhana factors in ahetuka cittas, then in savitakka ahetuka cittas, the non-attainment of the jhana factor arises. Therefore, it should be understood that this non-attainment of the jhana factor in ahetuka cittas is stated in reference to the non-attainment by which jhana was not brought forth in the Dhammasaṅgaṇī, in the enumerations of manodhātu and so forth (which are savitakka ahetuka cittas) where they are empty of compilation.
Hoặc, trong câu này, nếu có ý nghĩa là để chỉ sự không có được trong các tâm vô nhân, thì sẽ dẫn đến việc không có được duyên thiền trong các tâm vô nhân có tầm, do đó, nên hiểu rằng sự không có được duyên thiền này trong các tâm vô nhân được nói đến là nhắm đến sự không có được nào mà do đó trong bộ Pháp Tụ, ở các chương về sự trống rỗng của việc tổng hợp đối với tâm giới, v.v., thiền đã không được nêu lên.
Yathā hi sahetukesu vitakkādīnaṃ sahajāte saṃkaḍḍhitvā ekattagatabhāvakaraṇaṃ upanijjhāyanabyāpāro balavā, na tathā ahetukacittesu hoti.
Indeed, just as in sahetuka cittas, the powerful activity of upanijjhāyana, which brings together and unifies co-arising factors such as vitakka and so on, is strong, it is not so in ahetuka cittas.
Thật vậy, trong các tâm hữu nhân, hoạt động quán xét kỹ lưỡng, tức là việc thu gom các pháp đồng sanh như tầm, v.v., và làm cho chúng trở thành một thể thống nhất, thì có sức mạnh; nhưng trong các tâm vô nhân thì không như vậy.
Imasmiṃ pana pakaraṇe dubbalampi upanijjhāyanaṃ yadipi kiñcimattampi atthi, tena upakārakatā hotīti savitakkāhetukacittesupi jhānapaccayo vuttova, tasmā ye evaṃ paṭhanti ‘‘na ete pana dvepi jhānamaggapaccayā yathāsaṅkhyaṃ dvipañcaviññāṇaahetukacittesu labbhantī’’ti, tesaṃ so pāṭho sundarataro, imassa pakaraṇassāyaṃ atthavaṇṇanā, na dhammasaṅgaṇiyāti.
However, in this treatise, even if the upanijjhāyana is weak, or if there is even a slight amount of it, it still provides assistance; thus, the jhana factor is indeed stated even in savitakka ahetuka cittas. Therefore, for those who recite thus: "These two factors, jhana and magga, are not attained respectively in the five twofold consciousnesses and ahetuka cittas," their reading is more excellent, because this is an explanation of the meaning of this treatise, not of the Dhammasaṅgaṇī.
Tuy nhiên, trong bộ luận này, dù sự quán xét kỹ lưỡng có yếu đi nữa, nếu có dù chỉ một chút, thì sự hỗ trợ vẫn có, do đó duyên thiền cũng đã được nói đến ngay cả trong các tâm vô nhân có tầm. Vì vậy, đối với những vị đọc rằng "nhưng cả hai duyên thiền và duyên đạo này không thể có được trong các thức ngũ song và các tâm vô nhân theo thứ tự", bản văn đó của các vị ấy thì hay hơn, vì đây là sự giải thích ý nghĩa của bộ luận này, chứ không phải của bộ Pháp Tụ.
Yuttānampi sataṃ vippayuttabhāvena nānattūpagamena upakārakatā vippayuttapaccayatā.
The state of providing assistance by separating and entering into diversity, even though conjoined, is vippayuttapaccayatā (dissociated conditionality).
Sự hỗ trợ bằng việc đạt đến sự khác biệt qua trạng thái bất tương ưng, mặc dù các pháp có tương quan, là bất tương ưng duyên.
Na hi vatthusahajātapacchājātavasena ayuttānaṃ rūpādīnaṃ ārammaṇādibhāvena upakārakānaṃ vippayuttānaṃ vippayuttapaccayatā atthīti.
For, there is no dissociated conditionality for rūpa and so on, which are unconjoined in the sense of 'basis co-arising' and 'posterior co-arising', and which are helpful as object and so on, while being dissociated.
Bởi vì đối với các pháp như sắc, v.v., vốn không tương quan theo cách là vật, đồng sanh, hậu sanh, mà lại hỗ trợ theo cách là cảnh, v.v., thì không có bất tương ưng duyên.
Rūpānaṃ pana rūpehi satipi avinibbhoge vippayogoyeva natthīti na tesaṃ vippayuttapaccayatā.
However, as for rūpas, even though there is non-separability among rūpas, there is no dissociation itself. Therefore, there is no vippayuttapaccayatā for them.
Còn đối với các sắc pháp với các sắc pháp khác, dù có sự không thể tách rời, nhưng không hề có sự bất tương ưng, do đó chúng không có bất tương ưng duyên.
Vuttañhi ‘‘catūhi sampayogo catūhi vippayogo’’ti (dhātu. 3).
For it has been said: “Conjoined with four, dissociated with four.”
Vì đã được nói rằng: "tương ưng với bốn, bất tương ưng với bốn".
Paccuppannalakkhaṇenāti paccuppannasabhāvena.
Paccuppannalakkhaṇenāti means with the characteristic of being present.
Với đặc tính hiện tại nghĩa là với bản chất hiện tại.
Tena ‘‘atthi me pāpakammaṃ kata’’nti (pārā. 38), ‘‘atthekacco puggalo attahitāya paṭipanno’’ti (pu. pa. mātikā 4.24) ca evamādīsu vuttaṃ nibbattaupalabbhamānatālakkhaṇaṃ atthibhāvaṃ nivāreti.
By this, it refutes the existing nature, characterized by having arisen and being perceptible, as stated in phrases like "I have done evil kamma" and "There is a certain person striving for his own welfare."
Qua đó, ngài loại trừ trạng thái hiện hữu có đặc tính là đã sinh và được nhận biết, được nói đến trong các câu như "con đã làm ác nghiệp", "có một hạng người thực hành vì lợi ích của mình", v.v.
Satipi janakatte upatthambhakappadhānā atthibhāvena upakārakatāti āha ‘‘upatthambhakattenā’’ti.
Even though there is generation, the state of being helpful is primarily supportive in terms of existence, hence it is said "upatthambhakattenā" (by way of support).
Dù có tính cách sinh khởi, nhưng sự hỗ trợ bằng trạng thái hiện hữu chủ yếu là để nâng đỡ, nên ngài nói "bằng cách nâng đỡ".
Idañca upatthambhakattaṃ vatthārammaṇasahajātādīnaṃ sādhāraṇaṃ atthibhāvena upakārakattaṃ daṭṭhabbaṃ.
And this state of support should be seen as the common helpfulness of existence for the object, basis, co-arising, and so on.
Và nên hiểu rằng tính cách nâng đỡ này là sự hỗ trợ bằng trạng thái hiện hữu, chung cho các pháp như vật, cảnh, đồng sanh, v.v.
Ārammaṇe phusanādivasena vattamānānaṃ phassādīnaṃ anekesaṃ sahabhāvo natthīti ekasmiṃ phassādisamudāye sati dutiyo na hoti, asati pana hoti, tena natthibhāvena upakārakatā natthipaccayatā.
For many factors like phassa, operating in the object by way of contact and so on, there is no co-existence; thus, when there is one aggregate of phassa and so on, there is no second, but when there is absence, it occurs. Therefore, the state of being helpful by way of non-existence is natthipaccayatā (absence conditionality).
Vì không có sự đồng thời tồn tại của nhiều pháp như xúc, v.v., đang diễn ra trên cảnh theo cách xúc chạm, v.v., nên khi một tập hợp xúc, v.v., có mặt thì tập hợp thứ hai không có; còn khi không có thì nó lại có. Do đó, sự hỗ trợ bằng trạng thái không có mặt là vô hữu duyên.
Satipi purimataracittānaṃ natthibhāve na tāni natthibhāvena upakārakāni, anantarameva pana attano atthibhāvena pavattiokāsaṃ alabhamānānaṃ natthibhāvena pavattiokāsaṃ dadamānaṃ viya upakārakaṃ hotīti ‘‘pavattiokāsadānena upakārakatā’’ti āha.
Even if there is the non-existence of earlier cittas, they are not helpful by way of non-existence. Rather, the immediately preceding cittas, not obtaining an opportunity for occurrence by their own existence, are helpful as if giving an opportunity for occurrence by their non-existence; hence it is said, "pavattiokāsadānena upakārakatā" (the state of being helpful by giving an opportunity for occurrence).
Dù các tâm trước đó không có mặt, chúng không hỗ trợ bằng trạng thái không có mặt; nhưng chỉ có tâm ngay trước, bằng trạng thái không có mặt của chính nó, như thể trao cơ hội sinh khởi cho các pháp vốn không có được cơ hội sinh khởi do sự có mặt của nó, mới là pháp hỗ trợ, nên ngài nói "sự hỗ trợ bằng cách trao cơ hội sinh khởi".
Ettha ca abhāvamattena upakārakatā okāsadānaṃ natthipaccayatā, sabhāvāvigamena appavattamānānaṃ sabhāvavigamena upakārakatā vigatapaccayatā, natthitā ca nirodhānantarasuññatā, vigatatā nirodhappattatā, ayametesaṃ viseso, tathā atthitāya sasabhāvato upakārakatā atthipaccayatā, sabhāvāvigamena nirodhassa appattiyā upakārakatā avigatapaccayatāti paccayabhāvaviseso dhammāvisesepi veditabbo.
Here, the state of being helpful merely by absence and giving opportunity is natthipaccayatā; the state of being helpful by the disappearance of a nature for those that would not occur due to the non-disappearance of their nature, is vigatapaccayatā (disappearance conditionality). Non-existence is the emptiness immediately after cessation; disappearance is the attainment of cessation. This is the distinction between them. Similarly, the state of being helpful by existing with its own nature is atthipaccayatā (presence conditionality); the state of being helpful by the non-disappearance of a nature and the non-attainment of cessation is avigatapaccayatā (non-disappearance conditionality). Thus, the distinction in the nature of conditionality should be understood even in phenomena that are not distinct.
Ở đây, sự hỗ trợ chỉ bằng sự không có mặt, tức là việc trao cơ hội, là vô hữu duyên; sự hỗ trợ bằng sự ra đi của tự tánh đối với các pháp chưa sinh khởi do tự tánh chưa ra đi là ly khứ duyên. Trạng thái vô hữu là sự trống rỗng ngay sau khi diệt, trạng thái ly khứ là sự đã đạt đến sự diệt; đây là sự khác biệt giữa chúng. Tương tự, sự hỗ trợ bằng tự tánh của nó do sự hiện hữu là hiện hữu duyên; sự hỗ trợ bằng sự không ra đi của tự tánh do chưa đạt đến sự diệt là bất ly duyên. Như vậy, nên hiểu sự khác biệt về trạng thái duyên ngay cả khi các pháp không khác biệt.
Dhammānañhi sattivisesaṃ sabbaṃ yāthāvato abhisambujjhitvā tathāgatena catuvīsatipaccayavisesā vuttāti bhagavati saddhāya ‘‘evaṃvisesā ete dhammā’’ti sutamayañāṇaṃ uppādetvā cintābhāvanāmayehi tadabhisamayāya yogo kātabbo.
For the Tathāgata, having fully comprehended the entire distinct power of phenomena as it truly is, stated the twenty-four distinct conditions. Therefore, with faith in the Blessed One, one should generate knowledge gained from hearing, "These phenomena are distinct in this way," and then engage in mental deliberation and meditative development to fully comprehend them.
Bởi vì, sau khi đã giác ngộ trọn vẹn và đúng như thật tất cả các năng lực đặc biệt của các pháp, Đức Như Lai đã thuyết giảng về 24 duyên đặc biệt. Do đó, với niềm tin nơi Đức Thế Tôn, nên phát sinh văn-tuệ-trí rằng "các pháp này có những đặc tính đặc biệt như vậy", rồi cần phải nỗ lực để chứng ngộ điều đó bằng tư-tuệ-trí và tu-tuệ-trí.
Catūsu khandhesu ekassapi asaṅgahitattābhāvato nāmadhammekadesatā anantarādīnaṃ natthīti ‘‘nāmadhammāvā’’ti vatvā na kevalaṃ paccayapaccayuppannabhāve bhajantānaṃ catunnaṃyeva khandhānaṃ nāmatā, atha kho nibbānañca nāmamevāti dassento ‘‘nibbānassa asaṅgahitattā’’tiādimāha.
Since there is no non-inclusion of even one of the four khandhas, the state of being a part of nāma phenomena does not exist for anantara and so on. Therefore, by saying "nāmadhammā" (they are nāma phenomena), and wanting to show that not only the four khandhas that are divided into condition and conditioned are nāma, but also Nibbāna is nāma, he states "nibbānassa asaṅgahitattā" (because Nibbāna is not included) and so on.
Vì không có pháp nào trong bốn uẩn mà không được các duyên như vô gián, v.v., bao hàm, nên các duyên như vô gián, v.v., không phải là một phần của các danh pháp. Do đó, sau khi nói "là các danh pháp", để chỉ ra rằng không chỉ bốn uẩn tham gia vào trạng thái duyên và sở duyên mới là danh, mà Niết-bàn cũng chính là danh, ngài đã nói "vì Niết-bàn không được bao hàm", v.v.
Purejātapaccayo rūpekadesoti ettha ekadesavacanena rūparūpato aññaṃ vajjeti, rūparūpaṃ pana kusalattike anāgatampi purejātapaccayabhāvena aññattha āgatameva.
In the phrase purejātapaccayo rūpekadeso (the pre-arising condition is a part of rūpa), the term 'part' (ekadesa) excludes rūpas other than original rūpas (rūparūpa). But original rūpa, even when future in the kusalattika, is included elsewhere as a purejāta condition.
Trong câu "tiền sanh duyên là một phần của sắc", từ "một phần" loại trừ pháp khác ngoài sắc pháp. Còn sắc pháp, dù không xuất hiện trong tam đề thiện, vẫn đã xuất hiện ở nơi khác với tư cách là tiền sanh duyên.
Vuttañhi ‘‘anidassanaappaṭigho dhammo anidassanaappaṭighassa dhammassa purejātapaccayena paccayo – ārammaṇapurejātaṃ, vatthupurejātaṃ.
For it has been said: “The phenomenon that is invisible and without impact is a condition for the phenomenon that is invisible and without impact by way of pre-arising condition – object pre-arising, basis pre-arising.
Vì đã được nói rằng: "Pháp vô kiến vô đối đãi làm duyên cho pháp vô kiến vô đối đãi bằng tiền sanh duyên – cảnh tiền sanh, vật tiền sanh.
Ārammaṇapurejātaṃ vatthuṃ itthindriyaṃ purisindriyaṃ āpodhātuṃ kabaḷīkāraṃ āhāraṃ aniccato…pe… domanassaṃ uppajjatī’’ti (paṭṭhā. 2.22.39).
Object pre-arising, the basis, the female faculty, the male faculty, the earth element, nutritive essence (kabaḷīkāraṃ āhāraṃ) are seen as impermanent… and so on… displeasure arises.”
Cảnh tiền sanh: (khi quán) vật, nữ căn, nam căn, thủy đại, đoàn thực là vô thường... ưu khởi sanh".
1. Yo hetupaccayoti uddiṭṭho, so evaṃ veditabboti etena hetusaṅkhātassa paccayadhammassa hetusampayuttakataṃsamuṭṭhānarūpasaṅkhātānaṃ paccayuppannānaṃ hetupaccayena paccayabhāvo hetupaccayoti uddiṭṭhoti.
By the statement 1. Yo hetupaccayoti uddiṭṭho, so evaṃ veditabbo (Whatever is designated as root condition, that should be understood thus), it is shown that the state of being a condition by way of hetu condition for the conditioned phenomena, designated as hetusampayutta (concomitant with roots) and taṃsamuṭṭhānarūpa (material phenomena arisen from them), is designated as hetupaccaya (root condition).
1. Với câu "Nhân duyên nào đã được nêu lên, duyên đó nên được hiểu như sau", ngài chỉ ra rằng: trạng thái làm duyên bằng nhân duyên của pháp duyên được gọi là nhân đối với các pháp sở duyên được gọi là pháp tương ưng nhân và sắc do nhân ấy sanh khởi, đã được nêu lên là nhân duyên.
Yo pana hetubhāvena yathāvutto paccayadhammo yathāvuttānaṃ paccayuppannānaṃ paccayo hoti, so hetupaccayoti uddiṭṭhoti veditabboti dasseti.
It further demonstrates that whatever conditioned phenomenon, spoken of as a root, becomes a condition for the aforementioned conditioned phenomena, is designated as hetupaccaya.
Hoặc, nên hiểu rằng: pháp duyên nào, như đã nói, làm duyên cho các pháp sở duyên, như đã nói, bằng trạng thái nhân, thì pháp đó đã được nêu lên là nhân duyên.
Ubhayathāpi hetubhāvena upakārakatā hetupaccayoti uddiṭṭhoti dassitaṃ hoti.
In both ways, it is shown that the state of providing assistance by way of a root is designated as hetupaccaya.
Theo cả hai cách, điều được chỉ ra là: sự hỗ trợ bằng trạng thái nhân đã được nêu lên là nhân duyên.
Esa nayo sesapaccayesupi.
This method applies to the remaining conditions as well.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các duyên còn lại.
Upakārakatā pana dhammasabhāvo eva, na dhammato aññā atthīti.
However, the state of providing assistance is simply the nature of the phenomenon itself; there is no other power distinct from the phenomenon.
Tuy nhiên, sự hỗ trợ chính là bản chất của pháp, chứ không phải là một cái gì khác ngoài pháp.
Tathā tathā upakārakaṃ taṃ taṃ dhammaṃ dassento hi bhagavā taṃ taṃ upakārakataṃ dassetīti.
For the Blessed One, by pointing out each specific phenomenon as being helpful in such and such a way, points out that specific helpfulness.
Bởi vì, khi chỉ ra pháp này pháp kia hỗ trợ theo cách này cách kia, Đức Thế Tôn chính là đang chỉ ra sự hỗ trợ này sự hỗ trợ kia.
Hetū hetusampayuttakānanti ettha paṭhamo hetu-saddo paccattaniddiṭṭho paccayaniddeso.
In hetū hetusampayuttakānaṃ, the first word hetu (root) is a designation of the condition in the nominative case.
Trong câu "Các nhân đối với các pháp tương ưng nhân", từ "nhân" đầu tiên, được nêu ở chủ cách, là sự trình bày về duyên.
Tena etassa hetubhāvena upakārakatā hetupaccayatāti dasseti.
By this, it is shown that the state of being helpful by way of being a hetu of this hetu (root) is hetupaccayatā (root conditionality).
Qua đó, ngài chỉ ra rằng sự hỗ trợ của pháp này bằng trạng thái nhân là nhân duyên.
Dutiyo paccayuppannavisesanaṃ.
The second is a qualifier for the conditioned phenomenon.
Từ thứ hai là tính từ bổ nghĩa cho pháp sở duyên.
Tena na yesaṃ kesañci sampayuttakānaṃ hetupaccayabhāvena paccayo hoti, atha kho hetunā sampayuttānamevāti dasseti.
By this, it is shown that the conditionality by way of hetupaccaya does not apply to just any concomitant phenomena, but only to those that are concomitant with roots.
Qua đó, ngài chỉ ra rằng nó không làm duyên bằng trạng thái nhân duyên cho bất kỳ pháp tương ưng nào, mà chỉ cho những pháp tương ưng với nhân mà thôi.
Nanu ca sampayuttasaddassa sāpekkhattā dutiye hetusadde avijjamānepi aññassa apekkhitabbassa aniddiṭṭhattā attanāva sampayuttakānaṃ hetupaccayena paccayoti ayamattho viññāyatīti?
But since the word sampayutta (concomitant) is dependent, even without the second word hetu, because no other referent is specified, is it not understood that the meaning is "the condition by way of hetu for phenomena concomitant with itself"?
Nhưng chẳng phải vì từ "tương ưng" có tính tương đối, nên dù không có từ "nhân" thứ hai, ý nghĩa "làm duyên bằng nhân duyên cho các pháp tương ưng với chính nó" vẫn có thể được hiểu, vì không có đối tượng tương đối nào khác được chỉ định sao?
Nāyaṃ ekanto.
This is not absolute.
Điều này không hoàn toàn đúng.
Hetusaddo hi paccattaniddiṭṭho ‘‘hetupaccayena paccayo’’ti ettheva byāvaṭo yadā gayhati, tadā sampayuttavisesanaṃ na hotīti sampayuttā avisiṭṭhā ye keci gahitā bhaveyyunti evaṃ sampayuttasaddena attani eva byāvaṭena hetusaddena visesanena vinā yesaṃ kesañci sampayuttānaṃ gahaṇaṃ hotīti taṃ sandhāya ‘‘athāpi…pe… attho bhaveyyā’’ti āha.
For, when the word hetu, indicated in the nominative, is taken to apply only in "is a condition by way of hetupaccaya," then it does not serve as a qualifier for sampayutta. Thus, any sampayutta (concomitant phenomena) might be taken without distinction. Therefore, with reference to the idea that the taking of any sampayutta occurs without a qualifier by the word hetu which is applied only to the word sampayutta itself, he says "athāpi...pe... attho bhaveyyā" (or another meaning could be...).
Bởi vì, khi từ "nhân" được nêu ở chủ cách được hiểu là chỉ liên quan đến câu "làm duyên bằng nhân duyên", thì nó không còn là tính từ bổ nghĩa cho "tương ưng" nữa. Do đó, các pháp tương ưng không được xác định cụ thể có thể bị hiểu là bất kỳ pháp nào. Vì vậy, nhắm đến việc có thể hiểu là bất kỳ pháp tương ưng nào khi không có tính từ bổ nghĩa là từ "nhân" mà chỉ có từ "tương ưng" tự nó hoạt động, ngài đã nói "hoặc giả... ý nghĩa có thể là".
Nanu yathā ‘‘arūpino āhārā sampayuttakānaṃ dhammāna’’nti (paṭṭhā. 1.1.15), ‘‘arūpino indriyā sampayuttakāna’’nti (paṭṭhā. 1.1.16) ca vutte dutiyena āhāraggahaṇena indriyaggahaṇena ca vināpi āhārindriyasampayuttakāva gayhanti, evamidhāpi siyāti?
Is it not the case that, just as when it is said, ‘Immaterial nutriment to conjoined phenomena’ and ‘Immaterial faculties to conjoined phenomena,’ the conjoined nutriment and faculties are understood even without the second mention of nutriment and faculties, so too it could be here?
Chẳng phải như khi nói ‘các vật thực vô sắc (là duyên) cho các pháp tương ưng’ và ‘các quyền vô sắc (là duyên) cho các pháp tương ưng’, dù không có từ āhāra (vật thực) thứ hai và từ indriya (quyền) thứ hai, vẫn chỉ hiểu là các pháp tương ưng với vật thực và quyền hay sao? Ở đây cũng nên như vậy chăng?
Na, āhārindriyāsampayuttassa abhāvato.
No, because there are no phenomena unconjoined with nutriment and faculties.
Không, vì không có (pháp nào) bất tương ưng với vật thực và quyền.
Vajjetabbābhāvato hi tattha dutiyaāhārindriyaggahaṇe asatipi taṃsampayuttakāva gayhantīti taṃ na kataṃ, idha pana vajjetabbaṃ atthīti vattabbaṃ dutiyaṃ hetuggahaṇanti.
Indeed, because there is nothing to be avoided there, even if there is no second mention of nutriment and faculties, only those conjoined are understood, and thus it was not stated. But here, there is something to be avoided, so the second mention of root (hetu) must be stated.
Thật vậy, vì không có pháp cần loại trừ, nên ở đó dù không có từ āhāra và indriya thứ hai, vẫn chỉ hiểu là các pháp tương ưng với chúng, do đó (từ thứ hai) đã không được nói đến. Còn ở đây, vì có pháp cần loại trừ, nên từ hetu thứ hai cần phải được nói đến.
Evampi hetū hetusampayuttakānanti ettha hetusampayuttakānaṃ so eva sampayuttakahetūti visesanassa akatattā yo koci hetu yassa kassaci hetusampayuttakassa hetupaccayena paccayoti āpajjatīti?
Even so, in the phrase “roots (hetū) to the conjoined-with-roots (hetusampayuttakānaṃ),” since no specific distinction is made that only that root is conjoined, it would follow that any root whatsoever is a condition by way of root-condition for any conjoined-with-root whatsoever?
Dù vậy, trong câu hetū hetusampayuttakānaṃ (nhân là duyên cho các pháp tương ưng với nhân), vì không có sự xác định rằng “chính nhân tương ưng đó (là duyên) cho các pháp tương ưng với nhân”, liệu có dẫn đến trường hợp bất kỳ nhân nào cũng là duyên theo nhân duyên cho bất kỳ pháp tương ưng với nhân nào không?
Nāpajjati, paccattaniddiṭṭhasseva hetussa puna sampayuttavisesanabhāvena vuttattā, etadatthameva ca vināpi dutiyena hetusaddena hetusampayuttabhāve siddhepi tassa gahaṇaṃ kataṃ.
It does not follow, because the root (hetu) specifically indicated as the primary term is again stated as a qualifier of the conjoined. And for this very purpose, even though the state of being conjoined with roots is established without the second word “root,” that mention was made.
Không dẫn đến trường hợp đó, vì chính nhân đã được chỉ định ở cách một lại được nói đến với vai trò là đặc tính của pháp tương ưng. Và chính vì mục đích này mà từ hetu thứ hai đã được dùng, mặc dù trạng thái tương ưng với nhân đã được xác lập ngay cả khi không có từ hetu thứ hai.
Atha vā asati dutiye hetusadde hetusampayuttakānaṃ hetupaccayena paccayo, na pana hetūnanti evampi gahaṇaṃ siyāti tannivāraṇatthaṃ so vutto, tena hetusampayuttabhāvaṃ ye labhanti, tesaṃ sabbesaṃ hetūnaṃ aññesampi hetupaccayena paccayoti dassitaṃ hoti.
Or alternatively, if the second word “root” were absent, the understanding could be, “The condition for conjoined phenomena is by way of root-condition, but not for roots themselves.” To prevent this, that* was stated. Thereby, it is shown that for all roots that attain the state of being conjoined with roots, as well as for other phenomena, there is a condition by way of root-condition.
Hoặc là, nếu không có từ hetu thứ hai, có thể hiểu rằng “nhân là duyên theo nhân duyên cho các pháp tương ưng, chứ không phải cho các nhân (đồng sinh)”, nên từ đó được nói đến để ngăn chặn cách hiểu này. Nhờ đó, đã chỉ ra rằng (nhân) là duyên theo nhân duyên cho tất cả các pháp nào có được trạng thái tương ưng với nhân, bao gồm cả các nhân và các pháp khác.
Yasmā pana hetujhānamaggā patiṭṭhāmattādibhāvena nirapekkhā, na āhārindriyā viya sāpekkhā eva, tasmā etesveva dutiyaṃ hetādiggahaṇaṃ kataṃ.
However, since roots (hetū), jhāna factors, and path factors are independent in the sense of being mere supports, and not dependent like nutriment and faculties, the second mention of root (hetu) and so forth was made only for these.
Và bởi vì nhân, thiền, và đạo là độc lập do bản chất chỉ là nền tảng v.v., không phụ thuộc như vật thực và quyền, cho nên chỉ trong những trường hợp này, từ hetu v.v. thứ hai mới được dùng.
Āhārindriyā pana āharitabbaisitabbāpekkhā eva, tasmā te vināpi dutiyena āhārindriyaggahaṇena attanā eva āharitabbe ca isitabbe ca āhārindriyabhūte aññe ca sampayuttake paricchindantīti taṃ tattha na kataṃ, idha ca dutiyena hetuggahaṇena paccayuppannānaṃ hetunā paccayabhūteneva sampayuttānaṃ hetūnaṃ aññesañca paricchinnattā puna visesanakiccaṃ natthīti pañhāvāre ‘‘kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhāna’’ntiādīsu (paṭṭhā. 1.1.401) dutiyaṃ hetuggahaṇaṃ na katanti daṭṭhabbaṃ.
Nutriment and faculties, on the other hand, are dependent on what is to be nourished and what is to be controlled. Therefore, even without the second mention of nutriment and faculties, they themselves differentiate other conjoined phenomena as those to be nourished and to be controlled, which are nutriment and faculties. Thus, that* was not made there. Here, with the second mention of “root,” it is understood that since the resultant roots that are conjoined with the root-condition itself, and other phenomena, are specifically defined, there is no further need for qualification. Hence, it should be seen that in the Pañhā-vāra such as “Wholesome roots to the conjoined aggregates,” the second mention of “root” is not made.
Còn vật thực và quyền thì luôn phụ thuộc vào đối tượng cần được nuôi dưỡng và đối tượng cần được làm chủ. Do đó, ngay cả khi không có từ āhāra và indriya thứ hai, chúng tự phân định các pháp khác là vật thực và quyền cần được nuôi dưỡng và làm chủ, cùng các pháp tương ưng khác. Vì vậy, ở đó (từ thứ hai) đã không được dùng. Và ở đây, vì từ hetu thứ hai đã phân định các nhân và các pháp khác tương ưng với chính nhân làm duyên cho các pháp được duyên sanh, nên không còn cần đến vai trò xác định nào nữa. Do đó, cần hiểu rằng trong Phẩm Vấn Đáp, ở các câu như “các nhân thiện (là duyên) cho các uẩn tương ưng” v.v., từ hetu thứ hai đã không được dùng.
‘‘Hetusampayuttakāna’’nti iminā pana paccayuppannavacanena asamattena paccayuppannavacanantarāpekkhena pubbe vuttena taṃ-saddena niddisitabbaṃ pākaṭīkataṃ, tena ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti ettha taṃgahaṇaṃ katanti.
However, by this incomplete resultant word " conjoined with roots" (Hetusampayuttakānaṃ), which expects another resultant word, what is to be pointed out by the word taṃ mentioned earlier is made evident. Therefore, the word taṃ is used in " arisen from them" (taṃsamuṭṭhānānaṃ).
Tuy nhiên, với từ chỉ pháp được duyên sanh này là “hetusampayuttakānaṃ” (cho các pháp tương ưng với nhân), vốn không đầy đủ và cần một từ chỉ pháp được duyên sanh khác, đối tượng cần được chỉ định bởi từ “taṃ” đã nói trước đã được làm rõ. Do đó, trong câu “taṃsamuṭṭhānānaṃ” (cho các pháp đồng sanh khởi với nó), từ “taṃ” đã được dùng.
Kiṃ pana tasmiṃ hetusampayuttakasadde taṃ-saddena niddisitabbaṃ pākaṭībhūtanti?
What then, in that word "conjoined with roots" (hetusampayuttaka), is made evident to be pointed out by the word taṃ?
Vậy, trong từ hetusampayuttaka đó, đối tượng nào đã được làm rõ để từ “taṃ” chỉ định?
Yehi hetūhi sampayuttā ‘‘hetusampayuttakā’’ti vuttā, te hetū ceva sampayuttakavisesanabhūtā tabbisesitā ca hetusampayuttakā.
The roots with which phenomena are conjoined, referred to as "conjoined with roots" (hetusampayuttakā), are those very roots that serve as qualifiers for the conjoined, and the conjoined phenomena qualified by them.
Các pháp được gọi là “hetusampayuttakā” (các pháp tương ưng với nhân) vì chúng tương ưng với những nhân nào, thì chính những nhân đó, vốn là đặc tính của các pháp tương ưng, và cả các pháp tương ưng được chúng xác định, (là đối tượng được chỉ định).
Tenāha ‘‘te hetū cevā’’tiādi.
Therefore, it is said, " Those very roots," and so forth.
Do đó, ngài nói “chính những nhân đó…” v.v.
Aññathā ‘‘te hetū cevā’’ti etassa paccattaniddiṭṭhena hetusaddena sambandhe sati yathā idha teneva taṃ-saddena niddisitabbā pākaṭā, evaṃ pubbepi bhavituṃ arahantīti ‘‘niddisitabbassa apākaṭattā ‘taṃsampayuttakāna’nti na vutta’’nti idaṃ na yujjeyyāti.
Otherwise, if "those very roots" (te hetū cevā) were connected with the word "root" (hetu) specifically indicated as the primary term, then just as what is to be pointed out by the word taṃ is clear here by that very word, so too it would be appropriate for it to be so previously. If that were the case, then the statement "because what is to be pointed out is not evident, 'taṃsampayuttakānaṃ' was not stated" would not be suitable.
Nếu không, nếu câu “chính những nhân đó…” có liên quan đến từ hetu được chỉ định ở cách một, thì cũng như ở đây đối tượng cần được chỉ định bởi từ “taṃ” đã được làm rõ bởi chính từ đó, thì ở trường hợp trước đó cũng phải như vậy. Khi đó, câu nói “vì đối tượng cần chỉ định không rõ ràng, nên ‘taṃsampayuttakānaṃ’ đã không được dùng” sẽ không hợp lý.
Duvidhampi vā hetuggahaṇaṃ apanetvā taṃsaddavacanīyataṃ codeti pariharati ca.
Alternatively, both mentions of the word “root” could be set aside, and the teachability of the word taṃ is both questioned and resolved.
Hoặc là, ngài vừa nêu vấn nạn, vừa giải đáp về khả năng được nói đến bởi từ “taṃ” sau khi đã loại bỏ cả hai cách dùng từ hetu.
Taṃsamuṭṭhānānanti ca hetusamuṭṭhānānanti yuttaṃ.
And in " arisen from them" (taṃsamuṭṭhānānaṃ), it is appropriate to understand "arisen from roots" (hetusamuṭṭhānānaṃ).
Và câu taṃsamuṭṭhānānaṃ nên được hiểu là hetusamuṭṭhānānaṃ (cho các pháp đồng sanh khởi với nhân).
Hetū hi paccayāti.
For roots are conditions.
Vì các nhân là duyên.
Cittajarūpaṃ ajanayamānāpīti pi-saddena janayamānāpi.
By the word " even if not producing mind-born matter" (cittajarūpaṃ ajanayamānāpi), the word pi (even) also implies 'even if producing'.
Dù không làm sanh khởi sắc do tâm sanh: Từ pi (dù) bao hàm cả trường hợp “làm sanh khởi”.
Yadi ‘‘cittasamuṭṭhānāna’’nti vacanena paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpassa aggahaṇato taṃ na vuttaṃ, sahajātapaccayavibhaṅge cittacetasikānaṃ tassa kaṭattārūpassa paccayabhāvo na vutto bhaveyya.
If the phrase "mind-produced" (cittasamuṭṭhānānaṃ) was not stated because kamma-born matter at the moment of rebirth-linking is not included, then in the division of the Co-nascence Condition (Sahajāta-paccaya-vibhaṅga), the conditionality of mind and mental factors for that kamma-born matter would not have been stated.
Nếu câu “cittasamuṭṭhānānaṃ” (cho các pháp do tâm sanh khởi) không được nói đến vì nó không bao gồm sắc do nghiệp tạo trong sát-na tục sinh, thì trong Phân Tích Câu Sanh Duyên, vai trò làm duyên của tâm và tâm sở đối với sắc do nghiệp tạo đó sẽ không được nói đến.
Yadi ca tattha cittasamuṭṭhānānaṃ paccayabhāvena taṃsamānalakkhaṇānaṃ kaṭattārūpānampi paccayabhāvo nidassito, evamidhāpi bhavitabbaṃ.
And if, there, the conditionality of kamma-born matter, which shares characteristics with mind-produced matter, was shown by way of the conditionality of mind-produced matter, then it should be similar here too.
Và nếu ở đó, vai trò làm duyên đối với sắc do tâm sanh khởi đã được chỉ ra, thì vai trò làm duyên đối với cả sắc do nghiệp tạo, vốn có cùng đặc tính, cũng được chỉ ra. Ở đây cũng phải như vậy.
‘‘Cittasamuṭṭhānāna’’nti pana avatvā ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti vacanaṃ cittasamuṭṭhānānaṃ sabbacittacetasikasamuṭṭhānatādassanatthaṃ.
However, the phrase "arisen from them" (taṃsamuṭṭhānānaṃ) instead of "mind-produced" (cittasamuṭṭhānānaṃ) is used to show that mind-produced matter arises from all mind and mental factors.
Tuy nhiên, việc không nói “cittasamuṭṭhānānaṃ” mà nói “taṃsamuṭṭhānānaṃ” là để chỉ ra rằng các pháp do tâm sanh khởi đều do tất cả tâm và tâm sở làm sanh khởi.
Evaṃpakārena hi taṃsamuṭṭhānavacanena tattha tattha vuttaṃ samuṭṭhānavacanaṃ visesitaṃ hoti.
In this way, the word samuṭṭhāna (arisen from) stated in various places is qualified by the word taṃsamuṭṭhāna (arisen from them).
Bởi vì, bằng cách nói “taṃsamuṭṭhāna” theo cách này, từ “samuṭṭhāna” được nói đến ở các nơi khác nhau sẽ được xác định rõ hơn.
Nanu ‘‘cittacetasikā dhammā cittasamuṭṭhānāna’’nti vacanena cittasamuṭṭhānānaṃ cittacetasikasamuṭṭhānatā vuttāti?
Is it not the case that the arising of mind-produced phenomena from mind and mental factors is stated by the phrase "mind and mental factors to mind-produced phenomena"?
Chẳng phải với câu “các pháp tâm và tâm sở (là duyên) cho các pháp do tâm sanh khởi”, việc các pháp do tâm sanh khởi là do tâm và tâm sở làm sanh khởi đã được nói rồi sao?
Na vuttā.
No, it is not stated.
Chưa được nói.
Cittacetasikānaṃ paccayabhāvo eva hi tattha vuttoti.
For there, only the conditionality of mind and mental factors is stated.
Vì ở đó, chỉ có vai trò làm duyên của tâm và tâm sở được nói đến mà thôi.
Cittapaṭibaddhavuttitāyāti eteneva hetuādipaṭibaddhatañca dasseti.
By " due to being bound to mind" (cittapaṭibaddhavuttitāyā), it also shows their being bound to roots and so forth.
Do sự vận hành gắn liền với tâm: Chính bằng câu này, ngài cũng chỉ ra sự gắn liền với nhân v.v.
‘‘Yañca, bhikkhave, ceteti, yañca pakappeti, yañca anuseti, ārammaṇametaṃ hoti, viññāṇassa ṭhitiyā ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe viruḷhe nāmarūpassa avakkanti hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti (saṃ. ni. 2.39) imasmimpi sutte paṭisandhināmarūpassa viññāṇapaccayatā vuttāti āha ‘‘tasmiṃ patiṭṭhite’’tiādi.
Referring to the conditionality of rebirth-linking mind-and-matter by consciousness (viññāṇa-paccayatā) as stated in this Sutta, “Whatever one intends, bhikkhus, whatever one plans, and whatever latent defilement lies within, that is an object for the establishment of consciousness. When there is an object, there is a foundation for consciousness. When that consciousness is established and grows, there is the descent of mind-and-matter (nāmarūpa). With mind-and-matter as condition, there are the six sense-bases,” he says " When that is established," and so forth.
“Này các Tỳ-khưu, điều gì được tư duy, điều gì được toan tính, điều gì tiềm ẩn, đó là đối tượng cho sự tồn tại của thức. Khi có đối tượng, thức có chỗ nương tựa. Khi thức đã nương tựa và tăng trưởng, danh-sắc nhập vào (thai). Do danh-sắc làm duyên, sáu xứ sanh khởi.” Trong kinh này, tính chất duyên của thức đối với danh-sắc tục sinh cũng đã được nói đến. Do đó, ngài nói “khi thức đã nương tựa…” v.v.
Ayañca panatthoti paṭisandhiyaṃ kammajarūpānaṃ cittapaṭibaddhavuttitā.
And this meaning is the occurrence of kamma-born rūpa in dependence on citta at the moment of rebirth-linking.
Và ý nghĩa này: chính là sự vận hành gắn liền với tâm của các sắc do nghiệp sanh trong lúc tục sinh.
Okāsavasenevāti nāmarūpokāsavaseneva.
" Only in terms of location" (okāsavasenevā) means only in terms of the location of nāmarūpa.
Chỉ theo phương diện trú xứ: chỉ theo phương diện trú xứ của danh-sắc.
So hi tassa atthassa okāsoti.
For that is the location of that meaning.
Bởi vì đó là trú xứ của ý nghĩa ấy.
Vatthurūpamattampīti vadanto vatthurūpassa upatthambhakānaṃ sesarūpānampi tadupatthambhakabhāveneva arūpadhammānaṃ paccayabhāvaṃ dasseti, sahabhavanamattaṃ vā.
By saying " even only the base-matter" (vatthurūpamattampi), he shows the conditionality of the base-matter (vatthurūpa) for immaterial phenomena, even for the other rūpas that support the base-matter, by way of their supporting the base-matter, or simply by way of their co-existence.
Khi nói “ngay cả chỉ một sắc vật chất”, ngài chỉ ra rằng các pháp vô sắc là duyên cho cả các sắc còn lại, vốn là những pháp nâng đỡ sắc vật chất, chính là qua vai trò nâng đỡ đó của chúng, hoặc chỉ là sự đồng hữu.
Tattha kāyabhāvādikalāpānaṃ katthaci abhāvato katthaci abhāvābhāvato ‘‘vatthurūpamattampi vinā’’ti āha.
Here, he says "even without only the base-matter" because kāyabhāva-kalāpas (body-decads) and others are absent in some cases and present in others.
Trong số đó, vì các nhóm sắc thân, sắc tính v.v. có khi không có, có khi lại có, nên ngài nói “ngay cả không có chỉ một sắc vật chất”.
Sassāmiketi etasseva visesanatthaṃ ‘‘sarājake’’ti vuttaṃ.
" With a master" (sassāmike) is said as a qualification for this very term, to mean " with a king" (sarājake).
Để làm rõ nghĩa của sassāmike (có chủ), từ “sarājake” (có vua) đã được nói đến.
Pavattiyaṃ kaṭattārūpādīnaṃ paccayabhāvapaṭibāhanatoti idaṃ kasmā vuttaṃ, nanu tesaṃ paccayabhāvappasaṅgoyeva natthi ‘‘hetū sahajātāna’’nti (paṭṭhā. aṭṭha. 1.1) vacanato.
Why was this statement, " preventing the state of being a condition for kaṭattā-rūpa and so forth in the continuity of existence," made? Is there not indeed no possibility of them being conditions due to the teaching "roots for co-arisen phenomena"?
"Bởi vì ngăn chặn việc các sắc do nghiệp tạo v.v... trong thời bình nhật là duyên", tại sao lại nói lời này? Chẳng phải là không có sự liên quan đến việc chúng là duyên hay sao, do lời dạy rằng "các nhân là (duyên) cho các pháp đồng sanh"?
Na hi yesaṃ hetū sahajātapaccayo na honti, tāni hetusahajātāni nāma honti.
For those for which roots are not co-arisen conditions, these are not called co-arisen with roots.
Thật vậy, những pháp mà các nhân không phải là đồng sanh duyên đối với chúng, thì không thể gọi là các pháp đồng sanh với nhân.
Yadi siyuṃ, ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajāto abyākato dhammo uppajjati na hetupaccayā’’tiādi ca labbheyya, na pana labbhati, tasmā na tāni hetusahajātānīti?
If they were, then "an indeterminate phenomenon arises co-arisen with a wholesome phenomenon, but not by root condition" and so forth would be obtained, but it is not obtained. Therefore, are they not co-arisen with roots?
Nếu chúng là (pháp đồng sanh với nhân), thì cũng sẽ có được đoạn văn như "pháp vô ký đồng sanh với pháp thiện sanh khởi không do nhân duyên", nhưng lại không có được. Do đó, chúng không phải là pháp đồng sanh với nhân, phải không?
Saccametaṃ, yo pana hetūhi samānakāluppattimattaṃ gahetvā hetusahajātabhāvaṃ maññeyya, tassāyaṃ pasaṅgo atthīti idaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
This is true. However, it should be understood that this was stated because there would be such a possibility for anyone who might conceive of co-arisen with roots by merely taking "arising at the same time as roots."
Điều này là đúng. Tuy nhiên, cần hiểu rằng lời này được nói ra vì có sự liên quan này đối với người nào, do chỉ nắm bắt việc sanh khởi đồng thời với các nhân, mà cho rằng đó là pháp đồng sanh với nhân.
Bhagavā pana vacanānaṃ lahugarubhāvaṃ na gaṇeti, bodhaneyyānaṃ pana ajjhāsayānurūpato dhammasabhāvaṃ avilomento tathā tathā desanaṃ niyāmetīti na katthaci akkharānaṃ bahutā vā appatā vā codetabbāti.
But the Blessed One does not count the lightness or heaviness of words. Rather, according to the dispositions of those to be instructed, without distorting the nature of the Dhamma, he establishes the teaching in various ways. Therefore, one should not find fault with a multitude or paucity of letters anywhere.
Hơn nữa, Đức Thế Tôn không xem xét sự ít nhiều của từ ngữ, mà Ngài sắp đặt lời thuyết giảng theo cách này hay cách khác, không trái với bản chất của các pháp, tùy theo khuynh hướng của những người cần được giáo hóa. Do đó, không nên chỉ trích sự nhiều hay ít của các chữ ở bất kỳ đâu.
2. Uppajjanakkhaṇeyevāti etena vattamānakkhaṇekadesena sabbaṃ vattamānakkhaṇaṃ gayhatīti daṭṭhabbaṃ.
2. By the phrase " at the very moment of arising," it should be understood that the entire present moment is taken by a part of the present moment.
2. Chỉ trong sát-na sanh khởi, bằng từ này, cần hiểu rằng toàn bộ sát-na hiện tại được bao hàm bởi một phần của sát-na hiện tại.
Na hi uppajjanakkhaṇeyeva cakkhuviññāṇādīnaṃ rūpādīni ārammaṇapaccayo, atha kho sabbasmiṃ vattamānakkhaṇeti.
For the sense-consciousness and so forth, phenomena such as visible objects become object conditions not only at the moment of arising, but throughout the entire present moment.
Bởi vì, sắc v.v... không phải là cảnh duyên cho nhãn thức v.v... chỉ trong sát-na sanh khởi, mà là trong toàn bộ sát-na hiện tại.
Tena ālambiyamānānampi rūpādīnaṃ cakkhuviññāṇādivattamānatāya pure pacchā ca vijjamānānaṃ ārammaṇapaccayattābhāvaṃ dasseti, ko pana vādo anālambiyamānānaṃ.
By this, it shows the non-existence of object conditionality for visible objects and so forth, which are being cognized, and which exist before and after the present moment of sense-consciousness and so forth; what then to speak of those not being cognized?
Qua đó, ngài chỉ ra rằng các sắc v.v..., dù đang được bắt cảnh, nhưng hiện hữu trước và sau thời điểm hiện tại của nhãn thức v.v..., thì không có tính chất là cảnh duyên; huống hồ chi là những pháp không được bắt cảnh.
Na ekato hontīti nīlādīni sabbarūpāni saha na honti, tathā saddādayopīti attho.
"They do not occur together" means that blue and other forms (rūpa) do not occur together; similarly with sounds and so forth.
Không sanh khởi cùng lúc, có nghĩa là tất cả các sắc như xanh v.v... không sanh khởi đồng thời, và tương tự đối với âm thanh v.v...
‘‘Yaṃ ya’’nti hi vacanaṃ rūpādīni bhindatīti.
For the expression " whatever" distinguishes visible objects and so forth.
Bởi vì, từ "bất cứ... bất cứ" phân biệt các sắc v.v...
Tattha purimenatthena ‘‘uppajjantī’’ti vacanena ārammaṇapaccayabhāvalakkhaṇadīpanatthaṃ ‘‘yaṃ yaṃ dhamma’’ntiādi vuttanti dasseti, pacchimena ‘‘yaṃ ya’’nti vacanena rūpādibhedadīpanatthanti.
There, by the former meaning, it is shown that the phrase " whatever phenomenon" and so forth was stated by the word "arise" to illustrate the characteristic of being an object condition. By the latter, the phrase "whatever" is for illustrating the distinctions of visible objects and so forth.
Trong đó, theo ý nghĩa thứ nhất, ngài chỉ ra rằng câu "bất cứ pháp nào" v.v... được nói ra với từ "sanh khởi" để chỉ rõ đặc tính của việc là cảnh duyên; theo ý nghĩa thứ hai, là để chỉ rõ sự khác biệt của sắc v.v... bằng từ "bất cứ... bất cứ".
‘‘Yaṃ yaṃ vā panārabbhā’’ti etassa vaṇṇanāyaṃ dassitasabbārammaṇādivasena vā idhāpi attho gahetabboti.
Or, in the explanation of " whatever phenomenon one takes as object," the meaning here should also be understood in terms of all objects and so forth as shown there.
Hoặc, ý nghĩa ở đây cũng cần được hiểu theo cách phân loại tất cả các cảnh v.v... đã được chỉ ra trong phần giải thích của câu "Hoặc, duyên vào bất cứ... bất cứ".
Evaṃ vuttanti yathā nadīpabbatānaṃ sandanaṃ ṭhānañca pavattaṃ avirataṃ avicchinnanti sandanti tiṭṭhantīti vattamānavacanaṃ vuttaṃ, evaṃ ‘‘ye ye dhammā’’ti atītānāgatapaccuppannānaṃ sabbasaṅgahasamudāyavasena gahitattā tesaṃ uppajjanaṃ pavattanaṃ aviratanti uppajjantīti vattamānavacanaṃ vuttanti adhippāyo.
"Thus spoken" means that just as the present tense word "flow" or "stand" is used to describe the unceasing and uninterrupted flow and existence of rivers and mountains, so too the present tense word "arise" in "whatever phenomena" is used with the intention that the arising and continuity of past, future, and present phenomena, collected together, is uninterrupted.
Được nói như vậy, ý muốn nói rằng: cũng như hiện tại từ "chảy, đứng" được dùng với ý nghĩa sự chảy và sự đứng của sông và núi là một tiến trình không ngừng, không gián đoạn; tương tự, vì các pháp quá khứ, vị lai và hiện tại được bao hàm theo cách tổng hợp toàn bộ, nên sự sanh khởi của chúng là một tiến trình không ngừng, do đó hiện tại từ "sanh khởi" được dùng.
Ime pana na hetādipaccayā sabbepi atītānāgatānaṃ honti.
However, not all these root and other conditions apply to past and future phenomena.
Tuy nhiên, không phải tất cả các duyên như nhân duyên v.v... này đều là duyên cho các pháp quá khứ và vị lai.
Na hi atīto ca anāgato ca atthi, yassete paccayā siyuṃ.
For there is no past or future to which these conditions would apply.
Bởi vì, không có pháp quá khứ và vị lai nào mà các duyên này có thể là duyên cho nó.
Evañca katvā atītattike atītānāgatānaṃ na koci paccayo vutto, tasmā idhāpi ‘‘uppajjantī’’ti vacanena yesaṃ rūpādayo ārammaṇadhammā ārammaṇapaccayā honti, te paccuppannāva dassitāti daṭṭhabbā.
Having established this, no condition for past and future phenomena is mentioned in the triad of past conditions. Therefore, here too, by the word "arise," it should be understood that those phenomena whose visible objects and so forth are object conditions are shown to be only present phenomena.
Và vì vậy, trong tam đề quá khứ, không có duyên nào được nói đến cho các pháp quá khứ và vị lai. Do đó, ở đây cũng cần hiểu rằng, bằng từ "sanh khởi", chỉ có các pháp hiện tại mà các pháp cảnh như sắc v.v... là cảnh duyên mới được chỉ ra.
Tesu hi dassitesu atītānāgatesu taṃtaṃpaccayā ahesuṃ bhavissanti cāti ayamattho dassito hoti, na pana taṃtaṃpaccayavantatā.
For when these present phenomena are shown, it is demonstrated that their respective conditions existed or will exist in the past or future, but not that they possess those conditions in the past or future.
Bởi vì, khi các pháp ấy được chỉ ra, thì ý nghĩa rằng "các duyên tương ứng đã là và sẽ là" đối với các pháp quá khứ và vị lai được chỉ ra, chứ không phải là tính chất "có các duyên tương ứng".
Paccayavanto hi paccuppannāyevāti.
For only present phenomena possess conditions.
Bởi vì, các pháp có duyên chỉ là các pháp hiện tại.
Ettha ca ‘‘yaṃ yaṃ dhammaṃ ārabbhā’’ti ekavacananiddesaṃ katvā puna ‘‘te te dhammā’’ti bahuvacananiddeso ‘‘yaṃ ya’’nti vuttassa ārammaṇadhammassa anekabhāvopi atthīti dassanattho.
Here, the singular designation " whatever phenomenon one takes as object," followed by the plural designation " those phenomena," is intended to show that there can also be a multiplicity of the object phenomenon referred to by "whatever."
Và ở đây, sau khi chỉ định bằng số ít "duyên vào bất cứ pháp nào", việc chỉ định lại bằng số nhiều "các pháp ấy" là để cho thấy rằng pháp cảnh được nói đến bằng từ "bất cứ... bất cứ" cũng có nhiều loại.
Cattāro hi khandhā saheva ārammaṇapaccayā honti, te sabbepi ārabbha uppajjamānampi tesu ekekaṃ ārabbha uppajjamānaṃ na na hoti, tasmā vedanādīsu phassādīsu ca ekekassapi ārammaṇapaccayabhāvadassanatthaṃ ‘‘yaṃ ya’’nti vuttaṃ, sabbesaṃ ekacittuppādapariyāpannānaṃ ārammaṇapaccayabhāvadassanatthaṃ ‘‘te te’’ti.
For the four aggregates become object conditions simultaneously. Even though consciousness arises taking all of them as object, it is not that it does not arise taking each one of them as object. Therefore, the word " whatever" is used to show the object conditionality of each of the aggregates such as feeling, and of the factors such as contact; and " those" is used to show the object conditionality of all phenomena included in one consciousness-moment.
Bởi vì, bốn uẩn cùng nhau là cảnh duyên. Ngay cả khi sanh khởi do duyên vào tất cả chúng, không phải là không có trường hợp sanh khởi do duyên vào từng uẩn một trong số chúng. Do đó, để chỉ ra tính chất cảnh duyên của từng pháp một trong thọ v.v... và xúc v.v..., từ "bất cứ... bất cứ" được dùng; để chỉ ra tính chất cảnh duyên của tất cả các pháp thuộc cùng một tâm sanh, từ "các pháp ấy" được dùng.
Tattha yo ca rūpādiko ekekova yaṃyaṃ-saddena vutto, ye ca aneke phassādayo ekekavasena yaṃyaṃ-saddena vuttā, te sabbe gahetvā ‘‘te te’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that "those" refers to all such cases, including both the individual visible objects and so forth designated by "whatever," and the numerous factors such as contact designated individually by "whatever."
Trong đó, cần hiểu rằng từ "các pháp ấy" được nói để bao gồm cả từng pháp một như sắc v.v... được nói đến bằng từ "bất cứ... bất cứ", và cả nhiều pháp như xúc v.v... được nói đến bằng từ "bất cứ... bất cứ" theo từng pháp một.
Atha vā yasmiṃ kāle ārabbha uppajjanti, tasmiṃ kāle nīlādīsu cittuppādesu ca ekekameva ārabbha uppajjantīti dassanatthaṃ ‘‘yaṃ ya’’nti vuttaṃ, te pana ālambiyamānā rūpārammaṇadhammā ca aneke, tathā saddādiārammaṇadhammā cāti dassanatthaṃ ‘‘te te’’ti.
Alternatively, the word " whatever" is used to show that at the time of arising, consciousness arises taking as object only one of the blue objects and so forth, or only one of the consciousness-moments. However, the numerous phenomena that are visible objects being cognized, and similarly the numerous phenomena that are sound objects and so forth, are indicated by " those."
Hoặc là, từ "bất cứ... bất cứ" được dùng để chỉ ra rằng, vào thời điểm sanh khởi do duyên vào cảnh, chúng sanh khởi do duyên vào từng cảnh một trong các cảnh như xanh v.v... và trong các tâm sanh; và từ "các pháp ấy" được dùng để chỉ ra rằng, các pháp cảnh sắc được bắt cảnh ấy là nhiều, và tương tự, các pháp cảnh thanh v.v... cũng nhiều.
Nibbānārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa apariyāpannato kusalavipākassa kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hotīti idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇena khandhapaṭibaddhānussaraṇakāle nibbānampi rūpāvacarakusalakiriyānaṃ ārammaṇaṃ hotīti iminā adhippāyena vuttaṃ.
This statement, " Nibbāna as object is a condition for the six groups of sensuous sphere, fine-material sphere wholesome, unwholesome resultants, and sensuous sphere, fine-material sphere functional consciousness," was made with the intention that Nibbāna can also be an object for fine-material sphere wholesome and functional consciousness when recalling phenomena related to aggregates through the knowledge of recollecting past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa).
Cảnh Nibbāna là cảnh duyên cho sáu nhóm này, tức là thiện dục giới, thiện sắc giới, quả thiện không thuộc hệ nào, và duy tác dục giới, duy tác sắc giới, lời này được nói với ý rằng, trong khi nhớ lại các uẩn liên quan bằng túc mạng thông, Nibbāna cũng trở thành cảnh của thiện và duy tác sắc giới.
Evaṃ sati yathā ‘‘appamāṇā khandhā pubbenivāsānussatiñāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.12.58) vuttaṃ, evaṃ ‘‘nibbāna’’nti ca vattabbaṃ siyā, na ca taṃ vuttaṃ.
If this were so, then just as it is stated, "the immeasurable aggregates are a condition by way of object condition for the knowledge of recollecting past lives," so too it should have been stated "Nibbāna," but it was not stated.
Nếu vậy, cũng như đã nói "các uẩn vô lượng là duyên theo cảnh duyên cho túc mạng thông", thì cũng nên nói "Nibbāna", nhưng điều đó đã không được nói.
Na hi nibbānaṃ pubbe nivuṭṭhaṃ asaṅkhatattā, na ca pubbenivāsānussatiñāṇena pubbe nivuṭṭhesu appamāṇakkhandhesu ñātesu nibbānajānane na tena payojanaṃ atthi.
For Nibbāna is not something that existed previously, being unconditioned; nor is there any purpose in knowing Nibbāna when the immeasurable aggregates, which existed previously, are known by the knowledge of recollecting past lives.
Bởi vì Nibbāna không phải là thứ đã từng sống trong quá khứ, vì là pháp vô vi. Và khi các uẩn vô lượng đã từng sống trong quá khứ được biết đến bằng túc mạng thông, thì không có lợi ích gì trong việc biết Nibbāna bằng trí tuệ đó.
Yathā hi cetopariyañāṇaṃ cittaṃ vibhāventameva cittārammaṇajānanassa kāmāvacarassa paccayo hoti, evamidampi appamāṇakkhandhe vibhāventameva tadārammaṇajānanassa kāmāvacarassa paccayo hotīti.
Just as the knowledge of penetrating others' minds (cetopariyañāṇa), by clearly perceiving the mind, becomes a condition for the sensuous sphere knowledge that cognizes the mind as object, so too this knowledge, by clearly perceiving the immeasurable aggregates, becomes a condition for the sensuous sphere knowledge that cognizes Nibbāna as the object of those aggregates.
Bởi vì, cũng như tha tâm thông, trong khi làm hiển lộ tâm (của người khác), trở thành duyên cho (trí) dục giới biết cảnh tâm đó, tương tự, trí này cũng vậy, trong khi làm hiển lộ các uẩn vô lượng, trở thành duyên cho (trí) dục giới biết cảnh đó.
Diṭṭhanibbānoyeva ca pubbe nivuṭṭhe appamāṇakkhandhe anussarati, tena yathādiṭṭhameva nibbānaṃ tesaṃ khandhānaṃ ārammaṇanti daṭṭhabbaṃ, na pana pubbenivāsānussatiñāṇena tadārammaṇavibhāvanaṃ kātabbaṃ.
And only one who has seen Nibbāna can recollect the immeasurable aggregates that existed previously. Therefore, it should be understood that Nibbāna, just as it was seen, is the object of those aggregates, but one should not undertake the clear perception of Nibbāna as object through the knowledge of recollecting past lives.
Và chỉ người đã thấy Nibbāna mới có thể nhớ lại các uẩn vô lượng đã từng sống trong quá khứ. Do đó, cần hiểu rằng chính Nibbāna như đã được thấy là cảnh của các uẩn ấy, chứ không phải việc làm hiển lộ cảnh đó cần được thực hiện bằng túc mạng thông.
Vibhūtameva hi taṃ tassāti.
For it is already clearly manifest to that knowledge.
Bởi vì, đối với vị ấy, điều đó đã hiển lộ rồi.
Evaṃ anāgataṃsañāṇepi yathārahaṃ yojetabbaṃ, tasmā nibbānaṃ na kassaci rūpāvacarassa ārammaṇanti ‘‘catunnaṃ rāsīna’’nti vattuṃ yuttaṃ.
Similarly, this should be applied appropriately to the knowledge of future events (anāgataṃsañāṇa). Therefore, it is appropriate to say "for the four groups," because Nibbāna is not an object for any fine-material sphere consciousness.
Tương tự, cũng cần áp dụng một cách thích hợp trong vị lai thông. Do đó, Nibbāna không phải là cảnh của bất kỳ pháp sắc giới nào, vì vậy, nói "cho bốn nhóm" là hợp lý.
Garukāracittīkāravasena vāti kusalābyākatānaṃ pavattiṃ dasseti.
"Or by way of respect and esteem" refers to the occurrence of wholesome and indeterminate states.
Hoặc do sự trân trọng và kính trọng, ngài chỉ ra sự diễn tiến của các pháp thiện và vô ký.
Aladdhaṃ laddhabbaṃ, laddhaṃ avijahitabbaṃ.
That which is not obtained is to be obtained, that which is obtained is not to be abandoned.
Cái chưa đạt được thì cần phải đạt được, cái đã đạt được thì không nên từ bỏ.
Yena vā vinā na bhavitabbaṃ, taṃ laddhabbaṃ, tassevattho avijahitabbanti.
Or, that without which there can be no existence is to be obtained; its meaning is not to be abandoned.
Hoặc, không thể tồn tại nếu thiếu nó, đó là cái cần phải đạt được, ý nghĩa của chính nó là không nên từ bỏ.
Anavaññātanti avaññātampi adosadassitāya assādanena anavaññātaṃ katvā.
Anavaññāta means, making something un-despised, even if despised, by savoring it, due to not seeing its fault.
Anavaññāta (không bị xem thường) nghĩa là, dù là đối tượng bị xem thường, nhưng do không thấy lỗi lầm, nên đã làm cho nó trở thành không bị xem thường bằng sự thưởng thức.
Kāmāvacarādibhedato pana tividho kiriyārammaṇādhipati lobhasahagatākusalasseva ārammaṇādhipatipaccayo hotīti idaṃ parasantānagatānaṃ sārammaṇadhammānaṃ ‘‘ajjhattārammaṇo dhammo bahiddhārammaṇassa dhammassa adhipatipaccayena paccayo’’ti etassa abhāvato ‘‘bahiddhārammaṇo dhammo bahiddhārammaṇassā’’ti ettha ca ārammaṇādhipatino anuddhaṭattā adhipatipaccayatā natthīti viññāyamānepi ‘‘bahiddhā khandhe garuṃ katvā assādetī’’tiādivacanaṃ (paṭṭhā. 2.20.31) nissāya arahato kiriyadhammā puthujjanādīhi garuṃ katvā assādiyantīti iminā adhippāyena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
This statement, "The ārammaṇādhipati of lobhasahagata akusala is of three kinds based on being kāmāvacara and so forth", is said with the intention that even though it is understood that adhipati conditionality does not exist when it is stated that "an internal object is a condition by way of adhipati for an external object" for object-based phenomena in the mental continuum of others, and also because the ārammaṇādhipati is not mentioned in "an external object for an external object", still, based on such statements as "one savors with reverence the external khandhas", the kiriya phenomena of an Arahant are savored with reverence by ordinary people and others.
Còn về sự phân biệt theo cõi Dục v.v., adhipati đối tượng hành (kiriyārammaṇādhipati) ba loại chỉ là duyên đối tượng trưởng (ārammaṇādhipatipaccayo) cho các pháp bất thiện đồng sanh với tham. Mặc dù có thể hiểu rằng điều này không có tính cách duyên trưởng (adhipatipaccayatā) do không có câu “pháp có đối tượng nội tại là duyên cho pháp có đối tượng ngoại tại theo cách duyên trưởng” đối với các pháp có đối tượng thuộc về dòng tương tục của người khác, và do không nêu lên duyên đối tượng trưởng trong câu “pháp có đối tượng ngoại tại là duyên cho pháp có đối tượng ngoại tại”, nhưng cần phải hiểu rằng điều này được nói với ý định rằng các pháp hành (kiriyadhammā) của bậc A-la-hán được các phàm phu v.v. xem trọng và thưởng thức, dựa vào lời dạy như “xem trọng các uẩn ngoại tại rồi thưởng thức”.
‘‘Sanidassanasappaṭighā khandhā’’tiādīsu (paṭṭhā. 2.22.30) viya khandhasaddo rūpe eva bhavituṃ arahatīti vicāritametaṃ.
This has been examined such that the word khandha here, as in "visible and impinging khandhas," can only refer to rūpa.
Điều này đã được xem xét rằng, từ khandha (uẩn) chỉ có thể có nghĩa là sắc, như trong các câu “các uẩn có thể thấy và có đối ngại” (sanidassanasappaṭighā khandhā) v.v.
Puthujjanādikāle vā anāgate kiriyadhamme garuṃ katvā assādanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
Alternatively, this is said with reference to the savoring of future kiriya phenomena, held in reverence by ordinary people and others.
Hoặc, điều này được nói để chỉ sự thưởng thức sau khi xem trọng các pháp hành (kiriyadhammā) trong tương lai vào thời còn là phàm phu v.v.
‘‘Nevavipākanavipākadhammadhamme khandhe garuṃ katvā assādeti abhinandatī’’tiādivacanato (paṭṭhā. 1.3.96) kiriyadhammā rāgadiṭṭhīnaṃ adhipatipaccayo honteva, te ca ‘‘atītārammaṇe anāgate khandhe garuṃ katvā assādetī’’tiādivacanato (paṭṭhā. 2.19.23) anāgatā tebhūmakāpi adhipatipaccayo hontīti.
From such statements as "He reveres and delights in khandhas that are neither vipāka nor vipākadhamma-dhamma", kiriya phenomena are indeed adhipati conditions for attachment and wrong views, and from such statements as "He reveres and delights in past objects and future khandhas", future phenomena of the three realms are also adhipati conditions.
Do lời dạy “xem trọng các uẩn thuộc pháp không phải quả không phải pháp sanh quả (nevavipākanavipākadhammadhamme) rồi thưởng thức, hoan hỷ” v.v., các pháp hành (kiriyadhammā) chắc chắn là duyên trưởng cho tham và tà kiến, và do lời dạy “xem trọng các uẩn vị lai có đối tượng quá khứ rồi thưởng thức” v.v., các pháp thuộc ba cõi trong tương lai cũng là duyên trưởng.
Āvajjanakiriyasabbhāvato pana idampi vicāretabbaṃ.
However, this too should be investigated due to the existence of āvajjanakiriyā.
Tuy nhiên, do sự hiện hữu của hướng tâm hành (āvajjanakiriya), điều này cũng cần được xem xét.
4. Yathā okāsadānavisesabhāvena natthivigatā vuttā, na evaṃ anantarasamanantarā, ete pana cittaniyāmahetuvisesabhāvena vuttā, tasmā taṃ cittaniyāmahetuvisesabhāvaṃ dassento ‘‘cakkhuviññāṇadhātū’’tiādinā dhātuvasena kusalādivasena ca niddesamāha.
4. Just as natthi and vigata were taught as special conditions of providing opportunity, anantara and samanantara are not like that. These, however, are taught as special causes of the mind's fixed order. Therefore, to show that special causality of the mind's fixed order, he gives the exposition beginning with "the eye-consciousness element" and so forth, in terms of elements and in terms of kusala and so forth.
4. Duyên vô hữu (natthi) và duyên ly khứ (vigata) được nói theo cách là sự đặc biệt trong việc tạo cơ hội, nhưng duyên vô gián (anantara) và duyên đẳng vô gián (samanantara) thì không như vậy; trái lại, chúng được nói theo cách là sự đặc biệt của nguyên nhân quy định tâm. Do đó, để chỉ ra sự đặc biệt của nguyên nhân quy định tâm đó, ngài đã trình bày theo cách phân loại giới (dhātu) và theo cách phân loại thiện (kusala) v.v. qua câu “nhãn thức giới” (cakkhuviññāṇadhātu) v.v.
Tattha ‘‘manoviññāṇadhātu manoviññāṇadhātuyā’’ti vutte paccayapaccayuppannaviseso na viññāyatīti ‘‘purimā purimā pacchimāya pacchimāyā’’ti vattabbaṃ siyā.
In this regard, if it were said "the mind-consciousness element for the mind-consciousness element," the distinction between condition and conditioned would not be understood, so it would have to be said "the former for the latter."
Trong đó, nếu nói “ý thức giới cho ý thức giới” (manoviññāṇadhātu manoviññāṇadhātuyā), thì sự khác biệt giữa duyên và quả của duyên sẽ không được biết rõ, do đó đáng lẽ phải nói “các pháp trước cho các pháp sau” (purimā purimā pacchimāya pacchimāyā).
Tathā ca sati dhātuvisesena cittavisese dassanaṃ yaṃ kātuṃ āraddho, taṃ vocchijjeyya.
And if that were the case, the demonstration of the specific kind of mind by means of specific elements, which was initiated, would be disrupted.
Và nếu như vậy, việc chỉ ra sự khác biệt của tâm bằng sự khác biệt của giới, điều mà ngài đã bắt đầu làm, sẽ bị gián đoạn.
‘‘Manoviññāṇadhātu manodhātuyā’’ti idampi na sakkā vattuṃ niyāmābhāvato, ‘‘manodhātu cakkhuviññāṇadhātuyā’’ti ca tatheva na sakkā.
Even saying "the mind-consciousness element for the mind element" is not possible due to the absence of a fixed rule, and similarly "the mind element for the eye-consciousness element" is not possible either.
Cũng không thể nói “ý thức giới cho ý giới” (manoviññāṇadhātu manodhātuyā) do không có quy luật cố định, và tương tự, cũng không thể nói “ý giới cho nhãn thức giới” (manodhātu cakkhuviññāṇadhātuyā).
Na hi manodhātu cakkhuviññāṇadhātuyāyeva anantarapaccayoti niyāmo atthi, tasmā pākaṭā pañcaviññāṇadhātuyo ādiṃ katvā yāva dhātuvisesaniyāmo atthi, tāva nidassanena nayaṃ dassetvā puna niravasesadassanatthaṃ ‘‘purimā purimā kusalā’’tiādimāha.
For there is no fixed rule that the mind element is an anantara condition only for the eye-consciousness element. Therefore, starting with the obvious five consciousness elements, having shown the method by way of illustration for as long as there is a fixed rule for specific elements, he then states "the preceding kusala states" and so forth to show everything without remainder.
Bởi vì không có quy luật cố định rằng ý giới chỉ là duyên vô gián cho nhãn thức giới. Do đó, sau khi chỉ ra phương pháp bằng ví dụ cho đến khi nào còn có quy luật cố định về sự khác biệt của giới, bắt đầu từ năm thức giới rõ ràng, ngài lại nói “các pháp thiện trước” (purimā purimā kusalā) v.v. để trình bày một cách không bỏ sót.
Sadisakusalānanti vedanāya vā hetūhi vā sadisakusalānaṃ anurūpakusalānanti vā attho.
Of similar kusala states means kusala states similar in feeling or in roots, or suitable kusala states.
Sadisakusalānaṃ (cho các pháp thiện tương tự) có nghĩa là cho các pháp thiện tương tự về thọ hoặc về nhân, hoặc cho các pháp thiện tương ứng.
Tena bhūmibhinnānampi paccayabhāvo vutto hoti.
By this, the conditionality for even those that differ by plane is stated.
Qua đó, tính cách duyên của các pháp khác cõi cũng được nói đến.
Bhavaṅgaggahaṇena kusalākusalamūlakesu cutipi gahitāti daṭṭhabbaṃ, abyākatamūlake tadārammaṇampi.
It should be understood that by the inclusion of bhavaṅga, cuti (death consciousness) in kusala-rooted and akusala-rooted states is also included; and in abyākata-rooted states, tadārammaṇa is also included.
Cần hiểu rằng, qua việc đề cập bhavaṅga (hộ kiếp), tâm tử (cuti) trong các pháp có gốc thiện và bất thiện cũng được bao gồm, và trong pháp có gốc vô ký thì tâm na cảnh (tadārammaṇa) cũng được bao gồm.
6. ‘‘Aññamaññassāti añño aññassā’’ti porāṇapāṭho.
6. "Aññamaññassa means añño aññassa" is the ancient reading.
6. “Aññamaññassāti añño aññassā” là bản văn cổ.
Pāḷiyaṃ pana ‘‘aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo’’ti ettha vuttassa ‘‘aññamañña’’nti imassa attho vattabbo, na avuttassa ‘‘aññamaññassā’’ti imassa, na ca samānatthassapi saddantarassa atthe vutte saddantarassa attho vutto hoti, tasmā ‘‘aññamaññanti añño aññassā’’ti paṭhanti.
However, in the Pāḷi, the meaning of "aññamaññaṃ" used in "aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo" should be explained, not the meaning of "aññamaññassa" which is not used; nor is the meaning of another word stated when the meaning of a synonym is stated. Therefore, they recite "aññamaññaṃ means añño aññassa".
Tuy nhiên, trong Pāḷi, ý nghĩa của từ “aññamaññaṃ” được nói trong câu “aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo” (là duyên cho nhau theo cách duyên câu sanh) cần được giải thích, chứ không phải ý nghĩa của từ “aññamaññassā” không được nói đến. Và khi ý nghĩa của một từ khác, dù có cùng nghĩa, được giải thích, thì không có nghĩa là ý nghĩa của từ kia đã được giải thích. Do đó, các vị đọc là “aññamaññanti añño aññassā” (aññamaññaṃ nghĩa là cái này cho cái kia).
Okkantīti pañcavokārapaṭisandhiyeva vuccati, na itarāti iminā adhippāyenāha ‘‘pañcavokārabhave paṭisandhikkhaṇe’’ti.
He states "at the moment of paṭisandhi in the five-constituent existence" with the intention that okkanti refers only to the paṭisandhi in the five-constituent existence, not to other forms.
Với ý định rằng okkantīti (khi nhập thai) chỉ nói đến sự tái sanh trong cõi năm uẩn, chứ không phải các trường hợp khác, ngài nói “trong khoảnh khắc tái sanh ở cõi năm uẩn” (pañcavokārabhave paṭisandhikkhaṇe).
Rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānanti idaṃ yadipi pubbe ‘‘okkantikkhaṇe nāmarūpa’’nti vuttaṃ, tathāpi na tena khaṇantare paccayabhāvo rūpīnaṃ nivāritoti tannivāraṇatthaṃ vuttaṃ.
This statement, "Material phenomena for immaterial phenomena", is made to prevent the conditionality of material phenomena in other moments, even though "mind and matter at the moment of okkanti" was stated previously, as that did not preclude it.
“Các pháp sắc cho các pháp vô sắc” (rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānaṃ): mặc dù trước đó đã nói “danh-sắc trong khoảnh khắc nhập thai” (okkantikkhaṇe nāmarūpaṃ), nhưng điều đó không ngăn cản tính cách duyên của các pháp sắc trong các khoảnh khắc khác, nên câu này được nói để ngăn cản điều đó.
Kañci kāleti keci kismiñci kāleti vā attho.
Kañci kāla means "some things at some time" or "at some time".
Kañci kāle (vào một lúc nào đó): có nghĩa là một số pháp vào một lúc nào đó.
Tena rūpino dhammā keci vatthubhūtā kismiñci paṭisandhikāleti rūpantarānaṃ vatthussa ca kālantare arūpīnaṃ sahajātapaccayaṃ pubbe anivāritaṃ nivāreti.
By this, it prevents the co-nascent conditionality of certain material phenomena, being base-objects, for other material phenomena and for the base-object itself in other times, and for immaterial phenomena at the moment of paṭisandhi, which was not previously precluded.
Qua đó, ngài ngăn cản duyên câu sanh cho các pháp vô sắc vào một thời điểm khác của một số pháp sắc làm vật (vatthu) vào một thời điểm tái sanh nào đó, điều mà trước đây chưa bị ngăn cản đối với các sắc khác và vật.
Evañca katvā ‘‘kañci kāla’’nti vā ‘‘kismiñci kāle’’ti vā vattabbe vibhattivipallāso kato.
And having done so, a reversal of cases is made when "kañci kāla" or "kismiñci kāle" should have been stated.
Và làm như vậy, đáng lẽ phải nói “kañci kālaṃ” hoặc “kismiñci kāle”, thì sự biến đổi biến cách đã được thực hiện.
Tena hi ‘‘kañcī’’ti upayogekavacanaṃ ‘‘rūpino dhammā’’ti etena saha sambandhena paccattabahuvacanassa ādeso, ‘‘kāle’’ti iminā sambandhena bhummekavacanassāti viññāyati.
For it is understood that "kañci" is a singular accusative form, serving as a substitute for the plural nominative when connected with "rūpino dhammā", and for the singular locative when connected with "kāle".
Bởi vì, có thể hiểu rằng, đơn cách đối cách “kañci” khi liên kết với “rūpino dhammā” (các pháp sắc) là sự biến đổi của đa cách chủ cách, và khi liên kết với “kāle” (vào lúc), nó là sự biến đổi của đơn cách vị trí cách.
Purimena ca ‘‘eko khandho vatthu ca tiṇṇannaṃ khandhāna’’ntiādinā nāmasahitasseva vatthussa ‘‘nāmassa paccayo’’ti vattabbatte āpanne etena kevalasseva tathā vattabbataṃ dasseti.
And when, according to the preceding statement, "One khandha and the base for three khandhas," it becomes appropriate to say that the base, together with mind, is a condition for mind, this statement shows it as a condition for mind by itself.
Và trong khi câu trước “một uẩn và vật cho ba uẩn” v.v. đã dẫn đến việc phải nói rằng chỉ có vật cùng với danh mới là “duyên cho danh”, thì câu này chỉ ra rằng ngay cả vật đơn thuần cũng có thể được nói như vậy.
8. Nissayapaccayaniddese ‘‘rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānaṃ kismiñci kāle’’ti idaṃ na labbhati.
8. In the Nissaya-Paccaya Niddesa, the phrase "material phenomena for immaterial phenomena at some time" is not taken.
8. Trong phần trình bày duyên y chỉ, câu “các pháp sắc cho các pháp vô sắc vào một lúc nào đó” (rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānaṃ kismiñci kāle) không có.
Yaṃ panettha labbhati ‘‘rūpino dhammā kecī’’ti, tattha te eva dhamme dassetuṃ ‘‘cakkhāyatana’’ntiādi vuttanti.
What is taken here as "some material phenomena" is stated beginning with "the eye-base" to show those very phenomena.
Điều có ở đây là “một số pháp sắc” (rūpino dhammā kecī), và để chỉ ra chính những pháp đó, câu “nhãn xứ” (cakkhāyatanaṃ) v.v. đã được nói đến.
‘‘Vatthurūpaṃ pañcavokārabhave’’ti vuttattā ‘‘ṭhapetvā āruppavipāka’’nti idaṃ na vattabbanti ce?
If one asks, "Since it is stated 'material form in the Pañcavokāra-bhava,' this phrase 'excluding the Arūpa-vipāka' should not be stated?"
Nếu có người phản bác rằng: Vì đã nói ‘Sắc y chỉ có trong cõi năm uẩn’, nên không cần phải nói câu ‘ngoại trừ quả vô sắc’ này?
Na, ‘‘tebhūmakavipākassā’’ti vutte pañcavokārabhave anuppajjanakaṃ ṭhapetabbaṃ ajānantassa tassa pakāsetabbattā.
No, because when "of the three-fold vipāka" is stated, it is necessary to clarify for those who do not know that the four Arūpa-vipāka, which do not arise in the Pañcavokāra-bhava, should be excluded.
Không phải vậy, (câu ấy nên được nói). Vì khi nói ‘của quả ba cõi’, đối với người không biết rằng cần phải loại trừ (pháp) không sanh khởi trong cõi năm uẩn, thì điều đó cần phải được chỉ rõ cho họ.
9. Te tayopi rāsayoti upanissaye tayo anekasaṅgāhakatāya rāsayoti vadati.
9. Those three groups – here, the three types of Upanissaya are called groups due to their inclusion of many things.
9. Cả ba loại ấy là những khối tụ, ngài (Luận sư) nói rằng ba loại trong upanissaya được gọi là những khối tụ (rāsi) vì chúng bao gồm nhiều pháp.
Etasmiṃ pana upanissayaniddese ye purimā yesaṃ pacchimānaṃ anantarūpanissayā honti, te tesaṃ sabbesaṃ ekanteneva honti, na kesañci kadāci, tasmā yesu padesu anantarūpanissayo saṅgahito, tesu ‘‘kesañcī’’ti na sakkā vattunti na vuttaṃ.
In this exposition of Upanissaya, those preceding dhammas that are Anantarūpanissaya for certain succeeding dhammas are always so for all of them, and not occasionally for some. Therefore, in those sections where Anantarūpanissaya is included, "for some" could not be said, and thus it was not said.
Trong phần Niddesa về Cận Y này, những pháp đi trước nào là Cận Y Vô Gián (anantarūpanissaya) cho những pháp đi sau, thì chúng nhất định là (Cận Y Vô Gián) cho tất cả các pháp ấy, chứ không phải chỉ cho một số pháp vào một lúc nào đó. Do đó, ở những đoạn mà Cận Y Vô Gián được bao gồm, không thể nói là ‘‘đối với một số pháp’’ (kesañci), nên từ đó đã không được dùng.
Ye pana purimā yesaṃ pacchimānaṃ ārammaṇapakatūpanissayā honti, te tesaṃ na sabbesaṃ ekantena honti, yesaṃ uppattipaṭibāhikā paccayā balavanto honti, tesaṃ na honti, itaresaṃ honti.
However, those preceding dhammas that are Ārammaṇa- and Pakatūpanissaya for certain succeeding dhammas are not always so for all of them; they are not so for those whose conditions that impede their arising are strong, but they are so for others.
Còn những pháp đi trước nào là Cận Y Cảnh (ārammaṇūpanissaya) và Cận Y Tự nhiên (pakatūpanissaya) cho những pháp đi sau, thì chúng không nhất định là (Cận Y) cho tất cả các pháp ấy. Đối với những pháp có các duyên ngăn cản sự sanh khởi mạnh mẽ, chúng không trở thành (Cận Y); đối với các pháp còn lại, chúng trở thành (Cận Y).
Tasmā yesu padesu anantarūpanissayo na labbhati, tesu ‘‘kesañcī’’ti vuttaṃ.
Therefore, in those sections where Anantarūpanissaya is not obtained, "for some" is stated.
Do đó, ở những đoạn mà Cận Y Vô Gián không có được, từ ‘‘đối với một số pháp’’ (kesañci) đã được dùng.
Siddhānaṃ paccayadhammānaṃ yehi paccayuppannehi akusalādīhi bhavitabbaṃ, tesaṃ kesañcīti ayañcettha attho, na pana avisesena akusalādīsu kesañcīti.
The meaning here is "for some of those resultant akusala and other dhammas for which, through the established conditioning dhammas, there is to be a result," and not "for some of the akusala and other dhammas indiscriminately."
Và ở đây, ý nghĩa là ‘‘đối với một số pháp’’ trong số những pháp quả (paccayuppanna) như bất thiện v.v... vốn phải sanh khởi từ các pháp duyên (paccayadhamma) đã thành tựu, chứ không phải là ‘‘đối với một số pháp’’ trong các pháp bất thiện v.v... một cách không phân biệt.
Purimā purimā kusalā…pe… abyākatānaṃ dhammānanti yesaṃ upanissayapaccayena bhavitabbaṃ, tesaṃ abyākatānaṃ pacchimānanti daṭṭhabbaṃ.
Previous and previous wholesome...etc.... for unwholesome dhammas – it should be understood as "for those succeeding unwholesome dhammas for which there is to be benefit by way of Upanissaya-paccaya."
Các pháp thiện đi trước, đi trước… đối với các pháp vô ký, nên hiểu là đối với các pháp vô ký sanh sau, là những pháp cần được trợ bởi upanissayapaccaya.
Na hi rūpābyākataṃ upanissayaṃ labhatīti.
For rūpābyākata does not receive Upanissaya.
Bởi vì pháp vô ký thuộc sắc không nhận được duyên cận y.
Ārammaṇānantarūpanissaye tāva na labhati anārammaṇattā pubbāparaniyamena appavattito ca, pakatūpanissayañca na labhati acetanena rūpasantānena pakatassa abhāvato.
Firstly, it does not receive Ārammaṇa- and Anantarūpanissaya because it is not an object and does not occur with a fixed sequence of prior and posterior. And it does not receive Pakatūpanissaya due to the absence of a Pakata condition by the rūpa-santāna, which is devoid of volition.
Trước hết, nó không nhận được Cận Y Cảnh và Cận Y Vô Gián vì nó không có đối tượng và không diễn tiến theo quy luật trước-sau. Nó cũng không nhận được Cận Y Tự nhiên vì không có gì được tạo ra bởi một dòng sắc vô tri.
Yathā hi arūpasantānena saddhādayo nipphāditā utubhojanādayo ca upasevitā, na evaṃ rūpasantānena.
Just as faith and other mental factors are produced by a mind-continuum, and seasons and food are consumed, it is not so with a rūpa-continuum.
Giống như dòng danh đã tạo ra tín v.v... và đã sử dụng thời tiết, vật thực v.v..., dòng sắc không làm như vậy.
Yasmiñca utubījādike kammādike ca sati rūpaṃ pavattati, na taṃ tena pakataṃ hoti.
And when there is the cause of season, seed, etc., or kamma, etc., rūpa arises, but that rūpa is not produced by that cause.
Và khi sắc diễn tiến nhờ có thời tiết, hạt giống v.v... và nghiệp v.v..., nó không phải do sắc tạo ra.
Sacetanasseva hi uppādanupatthambhanupayogādivasena cetanaṃ pakappanaṃ pakaraṇaṃ, rūpañca acetananti.
For it is only for a conscious being that volition, planning, or the means of support exists, in terms of producing, supporting, or utilizing, etc. And rūpa is unconscious.
Bởi vì chỉ có pháp có tâm mới có sự tác ý, sự sắp đặt, sự tạo tác qua việc sanh khởi, nâng đỡ, sử dụng v.v..., còn sắc thì vô tri.
Yathā ca nirīhakesu paccayāyattesu dhammesu kesañci sārammaṇasabhāvatā hoti, kesañci na, evaṃ sappakaraṇasabhāvatā nippakaraṇasabhāvatā ca daṭṭhabbā.
And just as some dhammas, being dependent on conditions and lacking exertion, are endowed with the nature of having an object, while others are not, similarly, the nature of having a strong cause and the nature of not having a strong cause should be understood.
Và cũng như trong các pháp phụ thuộc vào duyên và không có sự nỗ lực, một số có bản chất có đối tượng, một số không, thì cũng nên hiểu như vậy về bản chất có sự tạo tác và bản chất không có sự tạo tác.
Utubījādayo pana aṅkurādīnaṃ tesu asantesu abhāvato eva paccayā, na pana upanissayādibhāvatoti.
However, season, seeds, and so forth are causes for shoots and other things only because the latter do not exist without the former, and not by way of being Upanissaya or other conditions.
Còn thời tiết, hạt giống v.v... là duyên cho mầm non v.v... chỉ vì nếu không có chúng thì mầm non không thể có, chứ không phải vì chúng là duyên cận y v.v...
Purimapurimānaṃyeva panettha upanissayapaccayabhāvo bāhullavasena pākaṭavasena ca vutto.
Here, the conditionality of Upanissaya-paccaya for previous and previous dhammas is stated predominantly and evidently.
Ở đây, tính chất duyên cận y của chính các pháp đi trước, đi trước được nói đến do tính phổ biến và tính rõ ràng.
‘‘Anāgate khandhe patthayamāno dānaṃ detī’’tiādivacanato (paṭṭhā. 2.18.8) pana anāgatāpi upanissayapaccayā honti, te purimehi ārammaṇapakatūpanissayehi taṃsamānalakkhaṇatāya idha saṅgayhantīti daṭṭhabbā.
However, from statements like "desiring future aggregates, one gives alms," future dhammas are also Upanissaya-paccaya, and they should be understood as being included here due to having similar characteristics to the preceding Ārammaṇa- and Pakatūpanissaya.
Tuy nhiên, từ câu nói như ‘‘Mong mỏi các uẩn trong tương lai, người ấy bố thí’’ v.v..., các pháp vị lai cũng là duyên cận y. Nên hiểu rằng chúng được bao gồm ở đây do có cùng đặc tính với các duyên Cận Y Cảnh và Cận Y Tự nhiên đi trước.
Puggalopi senāsanampīti puggalasenāsanaggahaṇavasena upanissayabhāvaṃ bhajante dhamme dasseti, pi-saddena cīvarāraññarukkhapabbatādiggahaṇavasena upanissayabhāvaṃ bhajante sabbe saṅgaṇhāti.
Person also, lodging also – these phrases indicate dhammas that attain the state of Upanissaya by referring to a person and lodging. And the particle pi includes all dhammas that attain the state of Upanissaya by referring to robes, forest, trees, mountains, and so forth.
Cá nhân cũng vậy, chỗ ở cũng vậy, qua việc đề cập đến cá nhân và chỗ ở, ngài chỉ ra các pháp có tính chất duyên cận y. Với từ pi (cũng vậy), ngài bao gồm tất cả các pháp có tính chất duyên cận y qua việc đề cập đến y phục, rừng, cây, núi v.v...
‘‘Abyākato dhammo abyākatassa dhammassa upanissayapaccayena paccayo’’tiādīsu hi ‘‘senāsanaṃ kāyikassa sukhassā’’tiādivacanena senāsanaggahaṇena upanissayabhāvaṃ bhajantāva dhammā upanissayapaccayena paccayoti imamatthaṃ dassentena puggalādīsupi ayaṃ nayo dassito hotīti.
For, in passages such as "An unwholesome dhamma is a condition for an unwholesome dhamma by way of Upanissaya-paccaya," and so forth, by stating "lodging for bodily comfort" and so on, it is shown that only dhammas that attain the state of Upanissaya by referring to lodging become Upanissaya-paccaya. Thus, this principle is also shown in the case of persons and other entities.
Bởi vì trong các câu như ‘‘Pháp vô ký là duyên cho pháp vô ký bằng duyên cận y’’ v.v..., qua câu nói ‘‘Chỗ ở là (duyên) cho lạc thuộc thân’’ v.v..., khi chỉ ra ý nghĩa rằng chính các pháp có tính chất duyên cận y qua việc đề cập đến chỗ ở là duyên bằng duyên cận y, thì phương pháp này cũng được chỉ ra trong trường hợp cá nhân v.v...
Paccuppannāpi ārammaṇapakatūpanissayā paccuppannatāya senāsanasamānalakkhaṇattā ettheva saṅgahitāti daṭṭhabbā.
Present Ārammaṇa- and Pakatūpanissaya are also included right here because they are present and have characteristics similar to lodging, and this should be understood.
Nên hiểu rằng các duyên Cận Y Cảnh và Cận Y Tự nhiên hiện tại cũng được bao gồm ở đây vì chúng có đặc tính tương tự như chỗ ở do tính chất hiện tại của chúng.
Vakkhati hi ‘‘paccuppannaṃ utuṃ bhojanaṃ senāsanaṃ upanissāya jhānaṃ uppādetī’’tiādinā senāsanassa paccuppannabhāvaṃ viya paccuppannānaṃ utuādīnaṃ pakatūpanissayabhāvaṃ, ‘‘paccuppannaṃ cakkhuṃ…pe… vatthuṃ paccuppanne khandhe garuṃ katvā assādetī’’tiādinā (paṭṭhā. 2.18.4) cakkhādīnaṃ ārammaṇūpanissayabhāvañcāti.
Indeed, the text will state the present nature of lodging, like the Pakatūpanissaya nature of present seasons and so forth, in passages beginning with "Relying on present season, food, lodging, one produces jhāna." And it will state the Ārammaṇūpanissaya nature of the eye and other sense-bases in passages beginning with "Making the present eye...etc....object heavy, one enjoys the present aggregates."
Bởi vì ngài sẽ nói về tính chất Cận Y Tự nhiên của thời tiết v.v... hiện tại, giống như tính chất hiện tại của chỗ ở, qua câu ‘‘Nương vào thời tiết, vật thực, chỗ ở hiện tại, người ấy làm phát sanh thiền’’ v.v...; và ngài cũng sẽ nói về tính chất Cận Y Cảnh của nhãn v.v... qua câu ‘‘Làm đối tượng quan trọng cho nhãn... vật... hiện tại, người ấy thưởng thức các uẩn hiện tại’’ v.v...
Paccuppannānampi ca tādisānaṃ pubbe pakatattā pakatūpanissayatā daṭṭhabbā.
It should be understood that the state of being natural decisive support (pakatūpanissaya) for such present phenomena is due to their having been performed before.
Và nên hiểu rằng tính chất Cận Y Tự nhiên của các pháp hiện tại như vậy là do chúng đã được tạo ra từ trước.
Arūpāvacarakusalampi yasmiṃ kasiṇādimhi jhānaṃ anuppāditaṃ, tasmiṃ anuppannajhānuppādane sabbassa ca uppannajhānassa samāpajjane iddhividhādīnaṃ abhiññānañca upanissayoti imamatthaṃ sandhāyāha ‘‘tebhūmakakusalo catubhūmakassapi kusalassā’’ti.
It is with reference to this meaning—that even arūpāvacara wholesome consciousness (kamma) is a decisive support (upanissaya) for the production of unarisen jhāna in whichever kasiṇa-object, etc., jhāna has not been produced, and for entering into all arisen jhāna, and also for abhiññā such as the various psychic powers (iddhividhā)—that he said "Tebhūmaka wholesome consciousness for even catubhūmaka wholesome consciousness."
Thiện vô sắc giới cũng là duyên cận y cho việc làm phát sanh thiền chưa từng sanh trong đối tượng kasiṇa v.v... mà thiền chưa được phát sanh, cho việc nhập tất cả các thiền đã sanh, và cho các thần thông như thần túc thông v.v... Nhắm đến ý nghĩa này, ngài nói ‘‘Thiện ba cõi là (duyên) cho thiện cả bốn cõi’’.
Vuttampi cetaṃ ‘‘arūpāvacaraṃ saddhaṃ upanissāya rūpāvacaraṃ jhānaṃ vipassanaṃ maggaṃ abhiññaṃ samāpattiṃ uppādetī’’ti (paṭṭhā. 4.13.285).
And it has been said, "Relying on faith in the arūpa plane, one produces rūpāvacara jhāna, vipassanā, the path, abhiññā, and attainment."
Điều này cũng đã được nói: ‘‘Nương vào tín vô sắc giới, người ấy làm phát sanh thiền sắc giới, minh sát, đạo, thần thông, thiền định’’.
Kāmāvacarakusalaṃ rūpāvacarārūpāvacaravipākānampi taduppādakakusalānaṃ upanissayabhāvavasena, paṭisandhiniyāmakassa cutito purimajavanassa ca vasena upanissayo, rūpāvacarakusalaṃ arūpāvacaravipākassa, arūpāvacarakusalañca rūpāvacaravipākassa taduppādakakusalūpanissayabhāvenāti evaṃ paccekaṃ tebhūmakakusalānaṃ catubhūmakavipākassa tebhūmakakiriyassa ca yathāyogaṃ paccayabhāvo veditabbo.
Kāmāvacara wholesome consciousness is a decisive support for rūpāvacara and arūpāvacara results of kamma (vipāka) by way of being the decisive support for the wholesome kamma that produces them, and also by way of the last javana before the cuti that determines the paṭisandhi; rūpāvacara wholesome consciousness is for arūpāvacara results of kamma, and arūpāvacara wholesome consciousness is for rūpāvacara results of kamma, by way of being the decisive support for the wholesome kamma that produces them. Thus, the conditionality of each tebhūmaka wholesome consciousness for the catubhūmaka results of kamma and tebhūmaka functional consciousness (kiriya) should be understood as appropriate.
Thiện dục giới là duyên cận y cho cả quả sắc giới và vô sắc giới theo cách là cận y cho các thiện pháp tạo ra chúng, và theo cách là cận tử nghiệp (javana) trước khi chết, quyết định sự tái sanh. Thiện sắc giới là (duyên) cho quả vô sắc giới, và thiện vô sắc giới là (duyên) cho quả sắc giới theo cách là cận y cho các thiện pháp tạo ra chúng. Cần phải hiểu tính chất duyên của các thiện pháp ba cõi đối với quả bốn cõi và duy tác ba cõi tùy theo trường hợp, mỗi loại một cách riêng biệt như vậy.
Pāḷiyampi hi pakatūpanissayo nayadassanamatteneva pañhāvāresu vissajjitoti.
Indeed, in the Pāḷi, the natural decisive support (pakatūpanissaya) is explained in the Pañhā-vāra (Questions Section) merely by indicating the method.
Bởi vì trong Kinh Tạng, duyên Cận Y Tự nhiên cũng được giải đáp trong các phần câu hỏi chỉ bằng cách chỉ ra phương pháp.
Iminā pana nayenāti lokuttaranibbattanaṃ upanissāya sinehuppādanalesenāti attho.
"By this method" means by way of producing affection, taking the production of supramundane states as decisive support.
Bằng phương pháp này, ý nghĩa là qua một chút phương pháp làm phát sinh tình cảm bằng cách nương vào sự thành tựu siêu thế.
Lokuttarā pana dhammā akusalānaṃ na kenaci paccayena paccayo hontīti na idaṃ sārato daṭṭhabbanti adhippāyo.
However, supramundane states are not a condition for unwholesome states by any condition, therefore, this should not be regarded as essential—this is the intention.
Tuy nhiên, các pháp siêu thế không phải là duyên cho các pháp bất thiện bằng bất kỳ duyên nào, do đó, điều này không nên được xem là có thực chất. Đó là chủ ý.
Kāmāvacarāditihetukabhavaṅgaṃ kāyikasukhādi ca rūpāvacarādikusalānaṃ upanissayo, arūpāvacaravipāko rūpāvacarakusalassa taṃ patthetvā tannibbattakakusaluppādanatthaṃ uppādiyamānassa, rūpāvacarakiriyassa ca pubbe nivuṭṭhādīsu arūpāvacaravipākajānanatthaṃ jhānābhiññāyo uppādentassa arahato, catubhūmakavipākānaṃ pana taduppādakakusalūpanissayabhāvavasena so so vipāko upanissayo.
Tīhetuka bhavaṅga, etc., in the kāma sphere, and bodily pleasure, etc., are decisive supports for rūpāvacara and other wholesome states; arūpāvacara result of kamma is a decisive support for rūpāvacara wholesome consciousness that is produced with the aspiration for that (arūpāvacara vipāka) to produce the wholesome kamma that generates it, and for the rūpāvacara functional consciousness of an Arahant who produces jhāna and abhiññā for the purpose of knowing arūpāvacara results of kamma in past existences, etc.; and for the four-sphere results of kamma, that particular result of kamma is a decisive support by way of being the decisive support for the wholesome kamma that produces it.
Tâm hữu phần tam nhân thuộc dục giới v.v... và lạc thuộc thân v.v... là duyên cận y cho các thiện pháp sắc giới v.v... Quả vô sắc giới là (duyên cận y) cho thiện sắc giới đang được phát sanh để tạo ra thiện pháp sinh ra quả ấy sau khi mong mỏi quả ấy, và cho duy tác sắc giới của vị A-la-hán đang phát sanh thiền và thần thông để biết quả vô sắc giới trong các uẩn đã từng sống trước đây. Còn đối với các quả bốn cõi, mỗi quả là duyên cận y theo cách là cận y cho thiện pháp tạo ra quả ấy.
Tenāha ‘‘tathā tebhūmakavipāko’’ti.
Therefore, he said, "Similarly, tebhūmaka result of kamma."
Do đó, ngài nói ‘‘Cũng vậy, quả ba cõi’’.
Yadipi arahattaphalattaṃ jhānavipassanā uppādeti anāgāmī, na pana tena taṃ kadāci diṭṭhapubbaṃ puthujjanādīhi sotāpattiphalādīni viya, tasmā tāni viya tesaṃ jhānādīnaṃ imassa ca aggaphalaṃ na jhānādīnaṃ upanissayo.
Even though an Anāgāmī produces jhāna and vipassanā for the sake of Arahantship, it has never been seen by them, unlike how ordinary people (puthujjana) and others have seen the fruit of stream-entry (sotāpatti-phala), etc. Therefore, that supreme fruit is not a decisive support for their jhāna and the like, just as those (sotāpatti-phala, etc.) are not decisive supports for them.
Mặc dù vị Bất Lai làm phát sanh thiền và minh sát để đạt được quả A-la-hán, nhưng vị ấy chưa từng thấy quả đó bao giờ, không giống như các vị phàm phu v.v... (đã thấy) quả Dự Lưu v.v... Do đó, giống như những quả ấy không phải là duyên cận y cho thiền v.v... của họ, quả tối thượng này cũng không phải là duyên cận y cho thiền v.v... của vị này.
Upaladdhapubbasadisameva hi anāgatampi upanissayoti.
Indeed, future states are decisive supports only if they are similar to previously attained states.
Bởi vì pháp vị lai chỉ có thể là duyên cận y khi nó tương tự như pháp đã từng chứng đắc.
Tenāha ‘‘upariṭṭhimaṃ kusalassapī’’ti.
Therefore, he said, "The highest (supramundane) state is also for wholesome consciousness."
Do đó, ngài nói ‘‘cũng đối với thiện cao hơn’’.
Kiriyaatthapaṭisambhidādimpi patthetvā dānādikusalaṃ karontassa tebhūmakakiriyāpi catubhūmakassapi kusalassa upanissayapaccayena paccayo.
Even the tebhūmaka functional consciousness (kiriya) becomes a condition for even catubhūmaka wholesome consciousness by way of decisive support, for one who performs wholesome actions like giving, aspiring for functional states such as the analytical knowledge of meaning (attha-paṭisambhidā).
Cả kiriyā (hành) thuộc ba cõi của người làm thiện pháp như bố thí v.v. sau khi mong muốn cả attapaṭisambhidā (nghĩa đạt thông) v.v. là kiriyā, cũng là duyên cho cả thiện pháp thuộc bốn cõi bằng upanissayapaccaya (y chỉ duyên).
Yonisomanasikāre vattabbameva natthi, taṃ upanissāya rāgādiuppādane akusalassa, kusalākusalūpanissayabhāvamukhena catubhūmakavipākassa.
There is nothing to say about yoniso manasikāra (wise attention); it is a decisive support for unwholesome states by giving rise to lust, etc., and for catubhūmaka results of kamma by way of being the decisive support for wholesome and unwholesome states.
Trong yonisomanasikāra (như lý tác ý) là kiriyā, không có gì phải bàn. Nương vào yonisomanasikāra ấy, trong sự phát sinh của tham v.v., nó là duyên cho bất thiện; và thông qua việc là upanissaya (y chỉ) cho thiện và bất thiện, nó là duyên cho quả thuộc bốn cõi.
Evaṃ kiriyassapi yojetabbaṃ.
Thus, it should also be applied to functional consciousness (kiriya).
Tương tự như vậy, cần phải áp dụng cho cả kiriyā.
Tenāha ‘‘kiriyasaṅkhātopi pakatūpanissayo catubhūmakānaṃ kusalādikhandhānaṃ hotiyevā’’ti.
Therefore, he said, "Even functional consciousness, designated as (pakatūpanissaya), is indeed for the catubhūmaka aggregates of wholesome states, etc."
Do đó, ngài đã nói: “Pakatūpanissaya (thường y chỉ) được gọi là kiriyā cũng là duyên cho các uẩn thiện v.v. thuộc bốn cõi”.
Nevavipākanavipākadhammadhammesu pana utubhojanasenāsanānameva tiṇṇaṃ rāsīnaṃ pakatūpanissayabhāvadassanaṃ nayadassanamevāti.
However, the showing of the three aggregates of season, food, and lodging as natural decisive supports (pakatūpanissaya) among states that are neither result nor productive of results (nevavipākanavipākadhamma) is merely an indication of the method.
Tuy nhiên, trong các pháp không phải quả, không phải nhân quả, việc chỉ ra rằng chỉ có ba nhóm là thời tiết, vật thực, và trú xứ mới có tính chất pakatūpanissaya, đó chỉ là sự trình bày theo phương pháp.
Imasmiṃ paṭṭhānamahāpakaraṇe āgatanayenāti idaṃ ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati na upanissayapaccayā, kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti (paṭṭhā. 1.1.91) evamādikaṃ upanissayapaṭikkhepaṃ, anulome ca anāgamanaṃ sandhāya vuttaṃ.
"According to the method found in this great treatise, the Paṭṭhāna"—this was stated with reference to the rejection of decisive support such as, "Dependent on a wholesome phenomenon, an indeterminate phenomenon arises, not by way of decisive support, such as the rūpa generated by mind dependent on wholesome aggregates," and also with reference to its non-occurrence in the direct order.
Theo phương pháp đã đến trong bộ Đại Luận Paṭṭhāna này là câu nói nhắm đến sự phủ định upanissaya và sự không xuất hiện trong phần thuận, chẳng hạn như “do duyên thiện pháp, pháp vô ký sinh khởi không do upanissayapaccaya, do duyên các thiện uẩn, sắc do tâm sinh khởi”.
Suttantikapariyāyenāti ‘‘viññāṇūpanisaṃ nāmarūpaṃ, nāmarūpanisaṃ saḷāyatana’’ntiādikena (saṃ. ni. 2.23),
"According to the Suttanta method" means by such passages as, "Consciousness has name-and-form as its strong support; name-and-form has the six sense bases as its strong support,"
Theo phương pháp Kinh Tạng là theo cách nói như “danh-sắc có thức làm y chỉ, sáu xứ có danh-sắc làm y chỉ”,
Avinibbhuttadhammānanti ettha ayaṃ adhippāyo – rūpārūpānaṃ aññamaññaṃ avinibbhuttavohāro natthīti arūpānaṃ indriyapaccayabhūtāni paccayantarāpekkhāni cakkhādīni attano vijjamānakkhaṇe avinibbhuttadhammānaṃ indriyapaccayataṃ apharantānipi indriyapaccayā siyuṃ.
In the phrase “of non-separable phenomena,” this is the intention: there is no designation of non-separability between material and immaterial phenomena. Therefore, the eye and other sense bases, which are dependent on other conditions and serve as indriya-conditions for immaterial phenomena, could be indriya-conditions even if they do not extend their indriya-conditionality to non-separable phenomena during their moment of existence.
Đối với các pháp không thể tách rời: ở đây, ý nghĩa là – vì không có khái niệm “không thể tách rời” giữa sắc và phi sắc, nên các pháp sắc như nhãn căn v.v., vốn là indriyapaccaya (quyền duyên) cho các pháp phi sắc nhưng lại phụ thuộc vào các duyên khác, dù không thể tạo ra tính chất indriyapaccaya cho các pháp có thể tách rời trong khoảnh khắc hiện hữu của chúng, vẫn có thể là indriyapaccaya.
Yo pana nirapekkho indriyapaccayo avinibbhuttadhammānaṃ hoti, so attano vijjamānakkhaṇe tesaṃ indriyapaccayataṃ apharanto nāma natthi.
However, an indriya-condition that is independent (of other conditions) and applies to non-separable phenomena never fails to extend its indriya-conditionality to them during its moment of existence.
Tuy nhiên, indriyapaccaya nào độc lập và là duyên cho các pháp không thể tách rời, thì không có trường hợp nào nó lại không tạo ra tính chất indriyapaccaya cho chúng trong khoảnh khắc hiện hữu của nó.
Yadi ca itthindriyapurisindriyāni indriyapaccayo liṅgādīnaṃ siyuṃ, avinibbhuttānaṃ tesampi siyuṃ.
And if the female and male faculties were indriya-conditions for gender characteristics (liṅga) and so on, they would also be conditions for those non-separable (gender characteristics).
Và nếu nữ quyền và nam quyền là indriyapaccaya cho giới tính v.v., chúng cũng sẽ là duyên cho các pháp không thể tách rời của chúng.
Na hi rūpaṃ rūpassa, arūpaṃ vā arūpassa vinibbhuttassa indriyapaccayo atthīti.
For there is no indriya-condition for a separable material phenomenon of a material phenomenon, nor for a separable immaterial phenomenon of an immaterial phenomenon.
Bởi vì không có sắc nào là indriyapaccaya cho sắc có thể tách rời, hay phi sắc nào là indriyapaccaya cho phi sắc có thể tách rời.
Sati cevaṃ itthipurisindriyehi avinibbhuttattā kalalādikāle ca liṅgādīni siyuṃ, yesaṃ tāni indriyapaccayataṃ phareyyuṃ, na ca pharanti.
If this were so, then, due to their non-separability from the female and male faculties, gender characteristics and so on would exist during the kalala (embryonic) stage, for which these faculties would extend their indriya-conditionality, but they do not.
Nếu vậy, do không thể tách rời khỏi nữ quyền và nam quyền, các đặc tính giới tính v.v. cũng phải tồn tại trong giai đoạn kalala (phôi thai), để các quyền đó có thể tạo ra tính chất indriyapaccaya cho chúng, nhưng chúng không tạo ra.
Tasmā na tehi tāni avinibbhuttakāni, avinibbhuttattābhāvato ca tesaṃ indriyapaccayataṃ na pharanti.
Therefore, those gender characteristics are not non-separable from these (faculties), and because of the absence of non-separability, these (faculties) do not extend their indriya-conditionality to them.
Do đó, các đặc tính giới tính đó không phải là không thể tách rời khỏi các quyền đó, và vì không có tính chất không thể tách rời, các quyền đó không tạo ra tính chất indriyapaccaya cho chúng.
Aññesaṃ pana yehi tāni sahajātāni, tesaṃ abījabhāvatoyeva na pharanti, tasmā āpannavinibbhuttabhāvānaṃ tesaṃ liṅgādīnaṃ avinibbhuttānaṃ aññesañca samānakalāpadhammānaṃ indriyapaccayatāya apharaṇato tāni indriyapaccayo na hontīti.
But for other phenomena, with which these (faculties) are co-arisen, they do not extend their conditionality simply because they are not their seeds. Therefore, because these female and male faculties do not extend their indriya-conditionality to those gender characteristics, which have become separable, nor to other phenomena within the same kalāpa which are non-separable, they are not indriya-conditions.
Còn đối với các pháp khác cùng sinh với chúng, chúng không tạo ra duyên chỉ vì không phải là hạt giống. Do đó, vì không tạo ra tính chất indriyapaccaya cho các đặc tính giới tính v.v. đã trở thành có thể tách rời, cũng như cho các pháp khác trong cùng một kalāpa (tổng hợp sắc) không thể tách rời, nên các quyền đó không phải là indriyapaccaya.
Yesaṃ bījabhūtāni itthipurisindriyāni, tesaṃ liṅgādīnaṃ aparamatthabhāvatoti keci, te pana kalalādikālepi liṅgādīnaṃ tadanurūpānaṃ atthitaṃ icchanti.
Some say that (the female and male faculties are not indriya-conditions for gender characteristics) because those gender characteristics, for which the female and male faculties are seeds, do not exist in the ultimate sense; but these (some teachers) hold that gender characteristics corresponding to those faculties also exist during the kalala and other stages.
Một số người cho rằng, vì các đặc tính giới tính v.v. mà nữ quyền và nam quyền là hạt giống, không phải là pháp chân đế. Tuy nhiên, họ lại cho rằng các đặc tính giới tính tương ứng cũng tồn tại ngay cả trong giai đoạn kalala.
Jātibhūmivasena vuttesu bhedesu kusalajātiyaṃ rūpāvacarakusalameva āruppe ṭhapetabbanti ‘‘ṭhapetvā pana rūpāvacarakusalaṃ avasesā kusalākusalā’’ti vuttaṃ.
Regarding the distinctions stated according to jāti (class) and bhūmi (plane), it is stated “excluding only rūpāvacara wholesome consciousness, the remaining wholesome and unwholesome states” (are included), meaning that only rūpāvacara wholesome consciousness should be excluded from the arūpa plane.
Trong các sự phân chia được nói theo loại và cõi, trong loại thiện, chỉ có thiện sắc giới là cần được loại trừ trong cõi vô sắc, do đó câu “ngoại trừ thiện sắc giới, các thiện và bất thiện còn lại” đã được nói.
Paṭhamalokuttaraṃ pana domanassayuttañca visuṃ ekā jāti bhūmi vā na hotīti āruppe alabbhamānampi na ṭhapitaṃ.
However, the first supramundane consciousness (sotāpatti-magga) and consciousness accompanied by displeasure (domanassa-sahagata dosa-mūla-citta) are not a distinct jāti or bhūmi, so even if they are not found in the arūpa plane, they are not excluded.
Tuy nhiên, siêu thế thứ nhất và pháp tương ưng với ưu không phải là một loại hay một cõi riêng biệt, nên dù không có trong cõi vô sắc, chúng cũng không bị loại trừ.
Hetuādīsupi ‘‘tathā apariyāpannakusalahetu, tathā akusalahetū’’tiādīsu (paṭṭhā. aṭṭha. 1.1) esa nayo yojetabbo.
The same method should be applied to roots and so on, such as "in the same way, unincluded wholesome roots, in the same way, unwholesome roots."
Nguyên tắc này cũng nên được áp dụng cho các nhân (hetu) v.v... như trong ‘‘cũng vậy, các nhân thiện không bao gồm (trong các cõi dục), cũng vậy, các nhân bất thiện’’ v.v...
Ṭhitikkhaṇeti idaṃ rūpajīvitindriyassa sahajātapaccayattābhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase " at the abiding moment" was stated with reference to the absence of rūpajīvitindriya as a co-nascence condition.
Lời ‘‘vào khoảnh khắc tồn tại (ṭhitikkhaṇe)’’ này được nói đến để chỉ sự không có mặt của nhân duyên đồng sanh (sahajātapaccaya) đối với sắc mạng quyền (rūpajīvitindriya).
Uppādakkhaṇepi pana tassa indriyapaccayatā na sakkā nivāretuṃ.
However, its faculty conditionality cannot be denied even at the moment of arising.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng nó là nhân duyên quyền (indriyapaccaya) ngay cả vào khoảnh khắc sanh khởi (uppādakkhaṇa).
Vakkhati hi ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paṭicca…pe… asaññasattānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca…pe… indriyapaccayaṃ kammapaccayasadisa’’nti (paṭṭhā. 1.1.66).
For it will be said: "Dependent on an indeterminate phenomenon… (etc.)… dependent on one great primary element for non-percipient beings… (etc.)… the faculty condition is similar to the kamma condition."
Vì (Đức Phật) sẽ nói: ‘‘Nương vào pháp vô ký... v.v... nương vào một đại chủng của các chúng sanh vô tưởng... v.v... nhân duyên quyền (indriyapaccaya) tương tự như nhân duyên nghiệp (kammapaccaya)’’.
Na hi asaññasattānaṃ indriyapaccayā uppajjamānassa rūpassa rūpajīvitindriyato añño indriyapaccayo atthi, pañcavokāre pavatte ca kaṭattārūpassa.
Indeed, for non-percipient beings, there is no other faculty condition for the rūpa arising due to the faculty condition than rūpajīvitindriya, and in the five-constituent existence for kamma-born rūpa.
Thật vậy, đối với sắc sanh khởi do nhân duyên quyền của các chúng sanh vô tưởng, không có nhân duyên quyền nào khác ngoài sắc mạng quyền. Và đối với sắc do nghiệp sanh (kaṭattārūpa) trong cõi ngũ uẩn (pañcavokāra) khi đang diễn tiến (pavatta) cũng vậy.
Paṭiccavārādayo ca cha uppādakkhaṇameva gahetvā pavattā, evañca katvā pacchājātapaccayo etesu anulomato na tiṭṭhatīti.
And the six sections beginning with the Paṭicca-vāra operate by taking only the moment of arising, and having done so, the post-nascence condition does not stand in these in the forward order.
Và sáu ‘vāra’ như ‘Paṭiccavāra’ v.v... chỉ diễn ra vào khoảnh khắc sanh khởi. Và khi làm như vậy, nhân duyên hậu sanh (pacchājātapaccaya) không tồn tại trong chúng theo thứ tự thuận.
17. Vitakkavicārapītisomanassadomanassupekkhācittekaggatāsaṅkhātānīti ettha yadipi somanassadomanassasaṅkhātāni jhānaṅgāni natthi, sukhadukkhasaṅkhātāni pana somanassadomanassabhūtāneva jhānaṅgāni, na kāyikasukhadukkhabhūtānīti imassa dassanatthaṃ somanassadomanassaggahaṇaṃ kataṃ.
In " vitakka, vicāra, pīti, somanassa, domanassa, upekkhā, citt-ekaggatā," although there are no jhāna factors designated as somanassa and domanassa, the factors designated as joy and pain are indeed jhāna factors that are somanassa and domanassa, and not bodily joy and pain. The inclusion of somanassa and domanassa is made to show this.
Trong phần ‘‘các thiền chi được gọi là tầm (vitakka), tứ (vicāra), hỷ (pīti), hỷ thọ (somanassa), ưu thọ (domanassa) và xả (upekkhā), nhất tâm (cittekaggatā)’’ này, mặc dù các thiền chi được gọi là hỷ thọ và ưu thọ không tồn tại, nhưng các thiền chi được gọi là lạc thọ (sukha) và khổ thọ (dukkha) chính là hỷ thọ và ưu thọ, chứ không phải lạc thọ và khổ thọ thuộc thân. Việc đề cập đến hỷ thọ và ưu thọ được thực hiện để chỉ rõ điều này.
Nanu ca ‘‘dvipañcaviññāṇavajjesū’’ti vacaneneva kāyikasukhadukkhāni vajjitānīti sukhadukkhaggahaṇameva kattabbanti?
But, one might ask, is it not the case that bodily joy and pain are already excluded by the phrase "excluding the twofold fivefold consciousness," and therefore only joy and pain should have been mentioned?
Há chẳng phải chỉ cần nói ‘‘trừ các thức song ngũ (dvipañcaviññāṇa)’’ là đã loại bỏ các lạc thọ và khổ thọ thuộc thân rồi sao, và chỉ cần đề cập đến lạc thọ và khổ thọ là đủ ư?
Na, jhānaṅgasukhadukkhānaṃ jhānaṅgabhāvavisesanato.
No, because of the specific nature of jhāna factors of joy and pain.
Không, vì sự đặc biệt của trạng thái thiền chi của lạc thọ và khổ thọ là thiền chi (jhānaṅga).
‘‘Dvipañcaviññāṇavajjesu sukhadukkhupekkhācittekaggatāsaṅkhātānī’’ti hi vutte dvipañcaviññāṇesu upekkhācittekaggatāhi saddhiṃ kāyikasukhadukkhānipi vajjitānīti ettakameva viññāyati, na pana yāni sukhadukkhāni jhānaṅgāni honti, tesaṃ jhānaṅgabhūto sukhabhāvo dukkhabhāvo ca visesito, tasmā somanassadomanassabhāvavisiṭṭhoyeva sukhadukkhabhāvo sukhadukkhānaṃ jhānaṅgabhāvoti dassanatthaṃ somanassadomanassaggahaṇaṃ karoti.
For if it were said, "excluding the twofold fivefold consciousness, which are upekkhā, joy, pain, and citt-ekaggatā," then it would only be understood that bodily joy and pain are excluded along with upekkhā and citt-ekaggatā in the twofold fivefold consciousness. But the specific nature of the blissful state and painful state of those joy and pain factors that are jhāna factors would not have been specified. Therefore, the mention of somanassa and domanassa is made to show that the nature of joy and pain as jhāna factors is precisely the specific nature of somanassa and domanassa.
Vì nếu nói ‘‘trừ các thức song ngũ, các thiền chi được gọi là lạc thọ, khổ thọ, xả và nhất tâm’’, thì chỉ hiểu rằng các lạc thọ và khổ thọ thuộc thân cũng bị loại trừ cùng với xả và nhất tâm trong các thức song ngũ. Nhưng trạng thái lạc và trạng thái khổ, là thiền chi của các lạc thọ và khổ thọ đó, không được phân biệt rõ ràng. Do đó, để chỉ ra rằng trạng thái lạc và khổ được đặc biệt hóa bởi trạng thái hỷ thọ và ưu thọ mới là trạng thái thiền chi của lạc thọ và khổ thọ, (văn bản) đề cập đến hỷ thọ và ưu thọ.
Tena ‘‘dvipañcaviññāṇavajjesū’’ti vacanena vajjiyamānānampi sukhadukkhānaṃ somanassadomanassabhāvābhāvato jhānaṅgabhāvābhāvoti dassitaṃ hoti.
Thereby, it is shown that even for the joy and pain excluded by the phrase "excluding the twofold fivefold consciousness," there is no jhāna factor nature due to the absence of the nature of somanassa and domanassa.
Bằng cách đó, được chỉ ra rằng ngay cả các lạc thọ và khổ thọ bị loại trừ bởi câu ‘‘trừ các thức song ngũ’’ cũng không phải là thiền chi do không có trạng thái hỷ thọ và ưu thọ.
Yathāvajjitā pana sukhadukkhopekkhekaggatā kasmā vajjitāti?
Why, then, are the excluded joy, pain, and equanimity, along with citt-ekaggatā, excluded?
Vậy tại sao các lạc thọ, khổ thọ và xả, nhất tâm bị loại trừ như vậy lại bị loại trừ?
Yattha jhānaṅgāni uddharīyanti cittuppādakaṇḍe, tattha ca jhānaṅganti anuddhaṭattā.
Because they are not mentioned as jhāna factors in the Cittuppāda-kaṇḍa where jhāna factors are enumerated.
Vì trong phần ‘Cittuppādakaṇḍa’, nơi các thiền chi được liệt kê, chúng không được liệt kê là thiền chi.
Kasmā pana na uddhaṭāti taṃ dassetuṃ ‘‘pañcannaṃ pana viññāṇakāyāna’’ntiādimāha.
To show why they are not enumerated, the Sangaṇhaka-kāra says, " But in the fivefold consciousness-groups" and so on.
Để chỉ ra tại sao chúng không được liệt kê, (văn bản) nói: ‘‘Vì năm thân thức (pañcannaṃ pana viññāṇakāyānaṃ)’’ v.v...
Abhinipātamattattāti etena āvajjanasampaṭicchanamattāyapi cintanāpavattiyā abhāvaṃ dasseti.
By " merely apprehending," it indicates the absence of a thought process that even apprehends or receives.
Bằng câu ‘‘chỉ là sự rơi vào (abhinipātamattattā)’’, (văn bản) chỉ ra rằng không có sự tư duy (cintanāpavattiyā) ngay cả ở mức độ hướng tâm (āvajjanā) và tiếp nhận (sampaṭicchana).
‘‘Tesu vijjamānānipi upekkhāsukhadukkhānī’’ti porāṇapāṭho.
" Even equanimity, joy, and pain existing in them" is the ancient reading.
‘‘Các xả thọ, lạc thọ và khổ thọ hiện hữu trong chúng’’ là bản đọc cổ.
Tattha upekkhāsukhadukkheheva taṃsamānalakkhaṇāya cittekaggatāyapi yathāvutteneva kāraṇena anuddhaṭabhāvo dassitoti daṭṭhabbo.
There, it should be understood that the non-enumeration of citt-ekaggatā, which has a characteristic similar to equanimity, joy, and pain, is also shown by the same reason as stated.
Ở đó, phải hiểu rằng sự không được liệt kê của nhất tâm (cittekaggatā), có đặc tính tương tự như xả thọ, lạc thọ và khổ thọ, cũng được chỉ ra bởi cùng lý do đã nêu.
Pubbe pana satta aṅgāni dassentena cattāri aṅgāni vajjitānīti tesaṃ vajjane kāraṇaṃ dassentena na samānalakkhaṇena lesena dassetabbaṃ.
However, since seven factors were previously shown and four factors were excluded, when showing the reason for their exclusion, it should not be shown with a mere hint of similar characteristics.
Tuy nhiên, trước đây, khi chỉ ra bảy chi, và bốn chi bị loại trừ, thì khi chỉ ra lý do loại trừ chúng, không nên chỉ ra bằng cách tương tự với đặc tính tương đồng.
Aṭṭhakathā hesāti.
For this is the Aṭṭhakathā.
Vì đây là một bản chú giải (Aṭṭhakathā).
Yadi ca lesena dassetabbaṃ, yathāvuttesupi tīsu ekameva vattabbaṃ siyā, tiṇṇaṃ pana vacanena tato aññassa jhānaṅganti uddhaṭabhāvo āpajjati, yathāvuttakāraṇato aññena kāraṇena anuddhaṭabhāvo vā, tasmā taṃdosapariharaṇatthaṃ ‘‘upekkhācittekaggatāsukhadukkhānī’’ti paṭhanti.
And if it were to be shown by a hint, then only one of the three aforementioned could be stated. But by stating all three, it would imply that another factor besides these is a jhāna factor, or that its non-enumeration is due to a reason other than the one stated. Therefore, to avoid that fault, they recite "upekkhā, citt-ekaggatā, joy, and pain."
Và nếu phải chỉ ra bằng cách tương tự, thì chỉ cần nói một trong ba chi đã nêu là đủ. Nhưng việc nói cả ba chi ngụ ý rằng nhất tâm (cittekaggatā) khác với chúng là một thiền chi được liệt kê, hoặc sự không được liệt kê của nó là do một lý do khác với lý do đã nêu. Do đó, để tránh lỗi này, (người ta) đọc là ‘‘xả thọ, nhất tâm, lạc thọ và khổ thọ’’.
Ye pana ‘‘jhānaṅgabhūtehi somanassādīhi sukhadukkhena avibhūtabhāvena pākaṭatāya indriyakiccayuttatāya ca samānānaṃ sukhādīnaṃ jhānaṅganti anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ vattabbaṃ, na cittekaggatāyāti sā ettha na gahitā’’ti vadanti, tesaṃ taṃ rucimattaṃ.
But for those who say, "The reason for the non-enumeration of joy and so on as jhāna factors, which are similar to somanassa and so on that are jhāna factors, due to their clear manifestation (unobscured by joy and pain) and their being connected with the function of faculties, should be stated, but not for citt-ekaggatā," their view is merely a matter of preference.
Còn những người nói rằng ‘‘lý do không được liệt kê các lạc thọ v.v... tương tự với các hỷ thọ v.v... là thiền chi, do sự rõ ràng không bị che khuất bởi lạc thọ và khổ thọ, và do sự liên quan đến chức năng quyền (indriyakicca), nên cần phải nói, chứ không phải đối với nhất tâm (cittekaggatā), do đó nó không được bao gồm ở đây’’, thì đó chỉ là sở thích của họ.
Yadi jhānaṅgasamānānaṃ jhānaṅganti anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ vattabbaṃ, cittekaggatā cettha jhānaṅgabhūtāya vicikicchāyuttamanodhātuādīsu cittekaggatāya samānāti tassā anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ vattabbamevāti.
If the reason for the non-enumeration of factors similar to jhāna factors as jhāna factors must be stated, and citt-ekaggatā here is similar to citt-ekaggatā in mind-element associated with doubt (vicikicchā-sampayutta manodhātu) and so on, which are jhāna factors, then the reason for its non-enumeration should indeed be stated.
Nếu phải nói lý do không được liệt kê các thiền chi tương tự với thiền chi, thì nhất tâm ở đây cũng tương tự với nhất tâm trong các tâm nghi ngờ tương ưng (vicikicchāyutta manodhātu) v.v... là thiền chi, do đó lý do không được liệt kê của nó cũng phải được nói đến.
Sesāhetukesupi jhānaṅgaṃ uddhaṭameva uddharaṇaṭṭhāne cittuppādakaṇḍeti adhippāyo.
The intention is that even in other ahetuka cittas, the jhāna factor is merely enumerated in the Cittuppāda-kaṇḍa where it is enumerated.
Ý nghĩa là ngay cả trong các tâm vô nhân còn lại, thiền chi cũng đã được liệt kê trong phần Cittuppādakaṇḍa, nơi chúng được trích dẫn.
18. Paññā vitakko sammāvācākammantājīvā vīriyaṃ sati samādhi micchādiṭṭhi micchāvācākammantājīvāti imāni dvādasaṅgānīti ettha duvidhampi saṅkappaṃ vīriyaṃ samādhiñca vitakkavīriyasamādhivacanehi saṅgaṇhitvā ‘‘ayameva kho, āvuso, aṭṭhaṅgiko micchāmaggo abrahmacariyaṃ.
In " Paññā, vitakka, sammāvācā, sammākammanta, sammāājīva, vīriya, sati, samādhi, micchādiṭṭhi, micchāvācā, micchākammanta, micchāājīva—these are the twelve factors," both types of saṅkappa, vīriya, and samādhi are included by the terms vitakka, vīriya, and samādhi. And since the designation of path-factors (maggaṅga) is established even for wrong speech, wrong action, and wrong livelihood by the Sutta passages such as "Indeed, friends, this eightfold wrong path is unchaste conduct, namely: wrong view… (etc.)… wrong concentration," therefore these twelve factors, whether obtainable or unobtainable here, are stated by generally including them under the term "path-factor."
Trong phần ‘‘trí tuệ (paññā), tầm (vitakka), chánh ngữ (sammāvācā), chánh nghiệp (sammākammanta), chánh mạng (sammā-ājīva), tinh tấn (vīriya), niệm (sati), định (samādhi), tà kiến (micchādiṭṭhi), tà ngữ (micchāvācā), tà nghiệp (micchākammanta), tà mạng (micchā-ājīva) – mười hai chi này’’ này, cả hai loại tư duy (saṅkappa), tinh tấn và định đều được bao gồm bởi các từ tầm, tinh tấn và định. Và vì các tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng cũng được chứng minh là các chi đạo (maggaṅga) qua các lời kinh như ‘‘Này các hữu, đây chính là tà đạo tám chi, không phải phạm hạnh. Đó là – tà kiến... v.v... tà định’’, nên mười hai chi này, bao gồm cả các chi có mặt và không có mặt ở đây, được bao gồm và nói đến bởi tính phổ quát của từ ‘chi đạo’.
Seyyathidaṃ – micchādiṭṭhi…pe… micchāsamādhī’’tiādīhi (saṃ. ni. 5.18) suttavacanehi micchāvācākammantājīvesupi maggaṅgavohārasiddhito tehi saha dvādasaṅgāni idha labbhamānāni ca alabbhamānāni ca maggaṅgavacanasāmaññena saṅgaṇhitvā vuttāni.
For in this way, the usage of the Suttas is also shown. However, in showing it thus, these twelve factors should not be shown as the meaning of the word 'maggaṅga' that appears in the text, having been extracted as "the path-factors in the description of the magga condition."
Bằng cách này, cách dùng từ trong kinh điển cũng được chỉ ra. Tuy nhiên, khi chỉ ra như vậy, không nên giải thích mười hai chi này là ý nghĩa của từ ‘chi đạo’ trong bản văn Pali được trích dẫn là ‘‘các chi đạo trong phần giải thích nhân duyên đạo’’.
Evañhi suttantavohāropi dassito hoti, evaṃ pana dassentena ‘‘maggapaccayaniddese maggaṅgānī’’ti evaṃ uddharitvā tassa pāṭhagatassa maggaṅgasaddassa atthabhāvena imāni dvādasaṅgāni na dassetabbāni.
For in the Pāḷi, the word 'maggaṅga' does not mean wrong speech, wrong action, and wrong livelihood.
Thật vậy, khi chỉ ra như vậy, người biên tập không nên trích dẫn ‘‘các chi đạo trong phần giải thích nhân duyên đạo’’ và sau đó giải thích mười hai chi này là ý nghĩa của từ ‘chi đạo’ trong bản văn Pali.
Na hi pāḷiyaṃ maggaṅgasaddassa micchāvācākammantājīvoti attho vattabbo.
Those volitional phenomena (cetanādhammā) which are the opposite of right speech and so on are called "wrong path-factors" in the Sutta precisely because of their opposition, and not because they are conditions of the path.
Vì trong bản Pali, từ ‘chi đạo’ không nên được giải thích là tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng.
Tehi sammāvācādīhi paṭipakkhā cetanādhammā tappaṭipakkhabhāvatoyeva ‘‘micchāmaggaṅgānī’’ti sutte vuttāni, na pana maggapaccayabhāvena.
The path-factors that are also conditions of the path are called "maggaṅgāni" in the Pāḷi here, and one should not extract one thing and state the meaning of another.
Các pháp tư tâm (cetanādhammā) đối nghịch với chánh ngữ v.v... được gọi là ‘‘các tà chi đạo’’ trong kinh điển chỉ vì chúng là đối nghịch, chứ không phải vì chúng là nhân duyên đạo.
Maggaṅgāni maggapaccayabhūtāni ca idha pāḷiyaṃ ‘‘maggaṅgānī’’ti vuttāni, na ca aññaṃ uddharitvā aññassa attho vattabbo.
However, if one wishes to show the path-factors in both the direct and indirect senses, another word for path-factor, similar in form to the word 'maggaṅga' in the Pāḷi, and having meaning for both aspects, should be extracted, just as in "there are four kinds of legal questions (adhikaraṇa)."
Ở đây trong Pāḷi, các chi đạo (maggaṅga) và những pháp là duyên của đạo (maggapaccaya) được gọi là “maggaṅgāni”, và không nên trích dẫn một điều để nói về ý nghĩa của một điều khác.
Pariyāyanippariyāyamaggaṅgadassanatthaṃ pana icchantena pāḷigatamaggaṅgasaddapatirūpako añño maggaṅgasaddo ubhayapadattho uddharitabbo yathā ‘‘adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇānī’’ti (pārā. 386, 405).
Here, however, the very word 'maggaṅga' from the Pāḷi is extracted as "path-factors in the description of the magga condition," and the intended meaning is not determined by explaining it with an exposition. Therefore, so that the word 'maggaṅga' in the Pāḷi does not have the meaning of wrong speech and so on, they recite "right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration, wrong view, wrong intention, wrong effort, wrong concentration—these are the twelve factors."
Tuy nhiên, người muốn chỉ ra các chi đạo theo nghĩa bóng (pariyāya) và nghĩa đen (nippariyāya) nên trích dẫn một từ “maggaṅga” khác, tương tự như từ “maggaṅga” trong Pāḷi, mang ý nghĩa của cả hai thuật ngữ, ví dụ như “adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇāni” (tạm dịch: “tranh tụng, có bốn loại tranh tụng”).
Idha pana ‘‘maggapaccayaniddese maggaṅgānī’’ti pāḷigatoyeva maggaṅgasaddo uddhaṭo, na ca atthuddharaṇavasena dassetvā adhippetatthaniyamanaṃ kataṃ, tasmā pāḷiyaṃ maggaṅgasaddassa micchāvācādīnaṃ atthabhāvo mā hotūti ‘‘sammādiṭṭhisaṅkappavācākammantājīvavāyāmasatisamādhimicchādiṭṭhisaṅkappavāyāmasamādhayoti imāni dvādasaṅgānī’’ti paṭhanti.
But in that case, should one not say "excluding the ahetuka cittas"?
Tuy nhiên, ở đây, trong “phần trình bày về duyên của đạo, các chi đạo”, từ “maggaṅga” trong Pāḷi đã được trích dẫn, và sự xác định ý nghĩa dự định đã không được thực hiện bằng cách trình bày theo lối trích dẫn ý nghĩa. Do đó, để từ “maggaṅga” trong Pāḷi không có ý nghĩa là tà ngữ, v.v., họ đọc rằng: “chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định, tà kiến, tà tư duy, tà tinh tấn, tà định, đó là mười hai chi này”.
Nanu evaṃ ‘‘ahetukacittuppādavajjesū’’ti na vattabbaṃ.
For the right view and so on, as stated, do not exist in them, which should be excluded, do they?
Chẳng phải nếu vậy thì không nên nói “trừ các tâm sở sanh vô nhân” hay sao?
Na hi tesu sammādiṭṭhiādayo yathāvuttā santi, ye vajjetabbā siyunti?
No.
Vì trong chúng không có chánh kiến, v.v. như đã nói, những thứ cần được loại trừ?
Na, uppattiṭṭhānaniyamanatthattā.
No, because it serves the purpose of specifying the place of origin.
Không, vì có mục đích xác định nơi chốn sanh khởi.
Ahetukacittuppādavajjesveva etāni uppajjanti, nāhetukacittuppādesu.
These (path factors) arise only in consciousnesses devoid of rootless states (ahetuka-cittuppāda-vajjesu), not in rootless consciousnesses (ahetuka-cittuppādesu).
Các pháp này chỉ sanh khởi trong các tâm sanh trừ các tâm sanh vô nhân, không sanh khởi trong các tâm sanh vô nhân.
Tatthuppannāni dvādasaṅgānīti ayañhettha attho.
Herein, the meaning is that the twelve factors arise there (in consciousnesses devoid of rootless states).
Các pháp sanh khởi ở đó là mười hai chi, đây là ý nghĩa ở đây.
21. Kusalādivasena pañcavidho atthipaccayo vutto, na nibbānaṃ.
The presence condition (atthi-paccaya) has been stated as fivefold in terms of wholesome states (kusalā) and so on, but not Nibbāna.
21. Duyên hiện hữu được nói đến có năm loại theo cách phân chia thiện, v.v., chứ không phải Nibbāna.
Yo hi atthibhāvābhāvena anupakārako atthibhāvaṃ labhitvā upakārako hoti, so atthipaccayo hoti.
For indeed, that phenomenon which, being unhelpful due to its non-existence, becomes helpful upon achieving existence, is the presence condition.
Bởi vì pháp nào không trợ giúp do sự không hiện hữu của nó, mà trở nên trợ giúp sau khi có được sự hiện hữu, pháp đó là duyên hiện hữu.
Nibbānañca nibbānārammaṇānaṃ na attano atthibhāvābhāvena anupakārakaṃ hutvā atthibhāvalābhena upakārakaṃ hoti.
Nibbāna, however, does not become unhelpful to the phenomena having Nibbāna as their object due to its non-existence, nor helpful upon achieving existence.
Còn Nibbāna, đối với các pháp lấy Nibbāna làm đối tượng, không phải là không trợ giúp do sự không hiện hữu của chính nó rồi trở nên trợ giúp do có được sự hiện hữu.
Uppādādiyuttānaṃ vā natthibhāvopakārakatāviruddho upakārakabhāvo atthipaccayatāti na nibbānaṃ atthipaccayo.
Alternatively, the supportive relationship that is not contrary to being helpful by non-existence for phenomena endowed with origination etc. is the presence condition (atthi-paccayatā); hence Nibbāna is not the presence condition.
Hoặc, trạng thái trợ giúp đối nghịch với sự trợ giúp bằng trạng thái không hiện hữu của các pháp hữu vi có sanh, v.v., là duyên hiện hữu, do đó Nibbāna không phải là duyên hiện hữu.
‘‘Lobhadosamohā vipākapaccayāpi na honti, sesānaṃ sattarasannaṃ paccayānaṃ vasena paccayā hontī’’tiādimapāṭho.
The former reading begins with: “Greed, hatred, and delusion are not vipāka conditions, but are conditions in terms of the seventeen other conditions.”
Bản văn bắt đầu bằng “Tham, sân, si cũng không phải là duyên quả, chúng là duyên theo mười bảy duyên còn lại” là bản văn cũ.
Ettha ca lobhadosamohānaṃ paccekaṃ sattarasahi paccayehi paccayabhāvo vutto, sabbe hetū saha aggahetvā ekadhammassa anekapaccayabhāvadassanatthaṃ amohādīnaṃ visuṃ gahitattāti dosassapi sattarasahi paccayabhāvo āpajjati, tathā ca sati dosassapi garukaraṇaṃ pāḷiyaṃ vattabbaṃ siyā.
Here, the conditionality of greed, hatred, and delusion is stated individually by seventeen conditions; and because non-delusion and so on are taken separately for the purpose of showing that one phenomenon can have multiple conditions without taking all roots together, hatred would also come to have seventeen conditions.
Và ở đây, việc tham, sân, si mỗi pháp là duyên theo mười bảy duyên được nói đến, bởi vì các nhân như vô si, v.v., được nêu riêng lẻ để chỉ ra rằng một pháp có thể là nhiều duyên, mà không gộp chung tất cả các nhân lại. Do đó, sân cũng sẽ có tính chất duyên theo mười bảy duyên, và nếu vậy, việc xem trọng sân cũng nên được đề cập trong kinh điển.
‘‘Akusalo pana ārammaṇādhipati nāma lobhasahagatacittuppādo vuccatī’’ti (paṭṭhā. aṭṭha. 1.4) etthāpi lobhadosasahagatacittuppādāti vattabbaṃ siyā, na pana vuttaṃ, tasmā dosassa adhipatipaccayatāpi nivāretabbā.
If that were the case, then the Pāḷi should also mention the prominence of hatred. In “Unwholesome thought-moment associated with greed is called dominant object (ārammaṇādhipati),” it should also say “thought-moment associated with greed and hatred,” but it is not stated. Therefore, the dominancy of hatred as a condition should also be precluded.
Và trong câu “Bất thiện trưởng cảnh được gọi là tâm sanh đồng hành với tham” (Paṭṭhā. aṭṭha. 1.4), lẽ ra cũng nên nói là tâm sanh đồng hành với tham và sân, nhưng lại không nói như vậy, do đó tính chất duyên trưởng của sân cũng cần được loại trừ.
Na ca ‘‘sesāna’’nti vacanena adhipatipaccayo nivārito, atha kho saṅgahito purejātādīhi yathāvuttehi sesattāti tannivāraṇatthaṃ dosaṃ lobhamohehi saha aggahetvā visuñca aggahetvā ‘‘doso adhipatipaccayopi na hoti, sesānaṃ paccayānaṃ vasena paccayo hotī’’ti paṭhanti.
The condition of dominancy (adhipati-paccaya) is not precluded by the word “other,” but rather it is included because it remains from the previously mentioned conditions such as pre-nascent (purejāta). Therefore, to preclude this, they recite, without taking hatred together with greed and delusion, and without taking it separately, “hatred is not even an adhipati-paccaya, but is a paccaya in terms of the other conditions.”
Và duyên trưởng không bị loại trừ bởi từ “còn lại”, mà thực ra được bao gồm, vì nó là phần còn lại so với các duyên đã nêu như tiền sanh, v.v. Do đó, để loại trừ nó, người ta không gộp sân cùng với tham và si, và cũng không nêu riêng, mà đọc là “sân cũng không phải là duyên trưởng, nó là duyên theo các duyên còn lại”.
Iminā nayenāti etena phoṭṭhabbāyatanassa sahajātādipaccayabhāvaṃ, sabbadhammānaṃ yathāyogaṃ hetādipaccayabhāvañca dasseti.
By the phrase “in this manner (iminā nayena),” it shows the conditionality of tangible base (phoṭṭhabbāyatana) as co-nascent (sahajāta) and so on, and the conditionality of all phenomena as root (hetu) and so on, as appropriate.
Bằng câu theo phương pháp này, ngài chỉ ra tính chất duyên đồng sanh, v.v., của xúc xứ, và tính chất duyên nhân, v.v., của tất cả các pháp một cách tương ứng.
Na hi etaṃ ekapaccayassa anekapaccayabhāvadassananti rūpādīnaṃ pakatūpanissayabhāvo ca etena dassitoti daṭṭhabbo.
Indeed, this is not a showing of one condition having multiple conditions; rather, it should be understood that the natural decisive support (pakatūpanissaya) of forms (rūpa) and so on is also shown by this.
Bởi vì điều này không phải là sự trình bày về việc một duyên có thể là nhiều duyên, nên cần hiểu rằng tính chất duyên thường y của sắc, v.v., cũng được chỉ ra bằng câu này.
Catunnaṃ khandhānaṃ bhedā cakkhuviññāṇadhātuādayoti bhedaṃ anāmasitvā te eva gahetvā āha ‘‘catūsu khandhesū’’ti.
Without considering the divisions of the four aggregates (khandhas), such as eye-consciousness element (cakkhuviññāṇadhātu) and so on, but taking only those, it says “in the four aggregates.”
Vì nhãn thức giới, v.v., là các phân loại của bốn uẩn, nên không đề cập đến sự phân loại, ngài chỉ nêu chính chúng và nói “trong bốn uẩn”.
Micchāvācākammantājīvā tehi ceva kammāhārapaccayehi cāti ekūnavīsatidhāti idamevaṃ na sakkā vattuṃ.
It is not possible to say “wrong speech, wrong action, wrong livelihood are nineteenfold, together with karma and nutriment conditions,” in this manner.
Không thể nói như thế này: “Tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng là mười chín loại, do chính chúng và do các duyên nghiệp và vật thực”.
Na hi micchāvācādayo micchādiṭṭhi viya maggapaccayā honti cetanāya maggapaccayattābhāvato.
For wrong speech and so on are not path conditions like wrong view, because volition (cetanā) is not a path condition.
Bởi vì tà ngữ, v.v., không phải là duyên đạo như tà kiến, do tư không có tính chất duyên đạo.
Yadi ca bhaveyya, pañhāvāre ‘‘kammapaccayā magge tīṇī’’ti vattabbaṃ siyā, tasmā micchāvācādīnaṃ maggapaccayabhāvo na vattabbo.
If it were, then in the section on questions (pañhāvāra) it would have to be stated, “Karma conditions in the path are three.” Therefore, the conditionality of wrong speech and so on as path conditions should not be stated.
Và nếu có, thì trong phần vấn đáp, lẽ ra phải nói “nghiệp duyên trong đạo có ba”, do đó không nên nói về tính chất duyên đạo của tà ngữ, v.v.
Paṭṭhānasaṃvaṇṇanā hesā.
This is an exposition of the Paṭṭhāna.
Đây là chú giải của Paṭṭhāna.
Sesapaccayabhāvo ca cetanāya anekapaccayabhāvavacanena vuttoyevāti na idaṃ paṭhitabbanti na paṭhanti.
And the conditionality of other conditions has already been stated by mentioning the multiple conditionality of volition. Therefore, this should not be recited, and so they do not recite it.
Và tính chất duyên còn lại đã được nói đến qua việc nói về tính chất nhiều duyên của tư, do đó, điều này không nên được đọc, nên họ không đọc.
‘‘Ahirikaṃ…pe… middhaṃ uddhaccaṃ vicikicchā’’tiādimapāṭho, vicikicchā pana adhipatipaccayo na hotīti taṃ tattha apaṭhitvā ‘‘vicikicchāissāmacchariyakukkuccāni tato adhipatipaccayaṃ apanetvā’’ti evamettha paṭhanti.
The former reading begins with “shamelessness... sloth, torpor, restlessness, doubt.” However, since doubt (vicikicchā) is not a dominant condition (adhipati-paccaya), it is not recited there, but instead, they recite here: “doubt, envy, avarice, and remorse, removing the dominant condition therefrom.”
Bản văn bắt đầu bằng “Vô tàm… cho đến… hôn trầm, trạo cử, hoài nghi” là bản văn cũ, nhưng vì hoài nghi không phải là duyên trưởng, nên không đọc nó ở đó, mà họ đọc ở đây như sau: “hoài nghi, tật đố, xan tham, hối quá, sau khi loại bỏ duyên trưởng khỏi đó”.
‘‘Cattāri mahābhūtāni ārammaṇa…pe… purejātavippayuttaatthiavigatavasena dasadhā paccayā honti, puna tathā hadayavatthū’’ti purimapāṭho, mahābhūtāni pana vippayuttapaccayā na hontīti ‘‘purejātaatthiavigatavasena navadhā paccayā honti, vippayuttapaccayaṃ pakkhipitvā dasadhā vatthu’’nti paṭhanti.
The former reading was: “The four great elements are conditions in ten ways, by way of object, ... pre-nascent, disjoined, presence, and non-disappearance, and again, the heart-base (hadayavatthu) in the same way.” However, since the great elements are not disjoined conditions (vippayutta-paccayā), they recite: “are conditions in nine ways, by way of pre-nascent, presence, and non-disappearance; the heart-base is tenfold by including the disjoined condition.”
Bản văn cũ là “Bốn đại chủng là duyên theo mười cách: đối tượng… cho đến… tiền sanh, bất tương ưng, hiện hữu, bất ly khứ; và ý vật cũng vậy”, nhưng vì các đại chủng không phải là duyên bất tương ưng, nên họ đọc là “là duyên theo chín cách: tiền sanh, hiện hữu, bất ly khứ; và vật là mười cách khi thêm duyên bất tương ưng”.
Ettakamevettha apubbanti etasmiṃ purejātapaccaye sahajātanissayehi apubbaṃ rūpasaddagandharasāyatanamattamevāti attho, ārammaṇāni panetāni ārammaṇapaccayadhammānaṃ anekapaccayabhāve vuttānīti sabbātikkantapaccayāpekkhā etesaṃ apubbatā natthīti.
As for “only this much is new here” in this pre-nascent condition (purejāta-paccaya), the meaning is that only the form, sound, smell, and taste bases are new in comparison to co-nascent (sahajāta) and support (nissaya). However, these objects have been mentioned in the context of multiple conditions of objective condition (ārammaṇa-paccaya) phenomena, so there is no newness for them with respect to all surpassing conditions.
Chỉ có bấy nhiêu là mới ở đây, ý nghĩa là: trong duyên tiền sanh này, cái mới so với duyên đồng sanh và y chỉ là sắc, thanh, hương, vị xứ mà thôi. Còn những đối tượng này đã được nói đến trong phần nhiều duyên của các pháp duyên đối tượng, do đó, tính mới của chúng không có khi xét đến tất cả các duyên đã qua.
Indriyādīsu apubbaṃ natthīti rūpajīvitindriyassapi arūpajīvitindriyato apubbassa paccayabhāvassa abhāvaṃ maññamānena apubbatā na vuttā.
As for “there is nothing new in faculties and so on,” the newness was not mentioned because it was thought that there is no new conditionality even for the faculty of physical life (rūpajīvitindriya) compared to the faculty of immaterial life (arūpajīvitindriya).
Trong câu không có gì mới trong quyền, v.v., tính mới không được đề cập vì người nói cho rằng không có tính chất duyên mới của sắc mạng quyền so với danh mạng quyền.
Tassa pana purejātapaccayabhāvato apubbatā.
But there is newness for it in terms of its pre-nascent conditionality.
Tuy nhiên, nó có tính mới do tính chất duyên tiền sanh.
Kabaḷīkārāhārassa ca purejātena saddhiṃ sattadhā paccayabhāvo yojetabbo.
And the conditionality of physical nutriment (kabaḷīkārāhāra) as sevenfold, together with pre-nascent, should be construed.
Và tính chất duyên bảy cách của đoàn thực nên được kết hợp với duyên tiền sanh.
Ākāroti mūlādiākāro.
“Aspect” refers to the aspect of root (mūla) and so on.
Hình thức là hình thức gốc, v.v.
Atthoti tenākārena upakārakatā.
“Meaning” refers to the state of being helpful in that aspect.
Ý nghĩa là sự trợ giúp theo hình thức đó.
‘‘Yenākārenā’’ti etassa vā atthavacanaṃ ‘‘yenatthenā’’ti.
Alternatively, “by which meaning” is the meaning-word for “by which aspect.”
Hoặc, “bằng ý nghĩa nào” là lời giải thích ý nghĩa của “bằng hình thức nào”.
Vipākahetūsuyeva labbhatīti ettha amohavipākahetussa adhipatipaccayabhāvo ca lokuttaravipākeyeva labbhatīti.
In “is found only in vipāka roots,” the dominant conditionality (adhipati-paccaya-bhāva) of the non-delusion vipāka-root is also found only in supramundane vipāka.
Ở đây, trong câu chỉ có được trong các nhân quả, tính chất duyên trưởng của nhân quả vô si cũng chỉ có được trong quả siêu thế.
Evaṃ sabbattha labbhamānālabbhamānaṃ sallakkhetabbaṃ.
In this way, what is found and what is not found should be discerned everywhere.
Như vậy, ở mọi nơi, cần phải xem xét những gì có thể có và không thể có.
Vippayuttaṃ apaṭhitvā ‘‘chahākārehī’’ti purimapāṭho, taṃ pana paṭhitvā ‘‘sattahākārehī’’ti paṭhanti.
The former reading was “in six ways,” without reciting the disjoined condition (vippayutta). But by reciting it, they now recite “in seven ways.”
Bản văn cũ là “bằng sáu hình thức”, không đọc phần bất tương ưng, nhưng sau khi đọc nó, họ đọc là “bằng bảy hình thức”.
Ukkaṭṭhaparicchedo hettha vuccati, na ca yaṃ ārammaṇaṃ nissayo hoti, taṃ vippayuttaṃ na hotīti.
Here, the maximum classification is stated. And it should not be thought that an object that is a support (nissaya) is not a disjoined condition (vippayutta).
Ở đây, sự phân định tối đa được nói đến, và không phải là đối tượng nào là y thì không phải là bất tương ưng.
Anantarasamanantaresu yaṃ kammapaccayo hoti, taṃ na āsevanapaccayo.
That which is a karma condition (kamma-paccaya) among contiguous (anantara) and immediately contiguous (samanantara) conditions is not a repetition condition (āsevana-paccaya).
Trong các duyên vô gián và đẳng vô gián, pháp nào là duyên nghiệp thì không phải là duyên tập hành.
Yañca āsevanapaccayo hoti, na taṃ kammapaccayoti daṭṭhabbaṃ.
And that which is a repetition condition is not a karma condition; thus it should be understood.
Và pháp nào là duyên tập hành thì không phải là duyên nghiệp, cần hiểu như vậy.
‘‘Pakatūpanissayo pakatūpanissayovā’’ti vuttaṃ, kammapaccayopi pana so hoti, tasmā ‘‘kammapaccayo cā’’ti paṭhanti.
It is stated, “natural decisive support is natural decisive support.” However, that (natural decisive support) is also a karma condition (kamma-paccaya), therefore they recite, “and karma condition.”
Đã nói “Duyên thường y là duyên thường y”, nhưng nó cũng là duyên nghiệp, do đó họ đọc là “và cũng là duyên nghiệp”.
Ayaṃ panettha attho – pakatūpanissayo yebhuyyena pakatūpanissayova hoti, koci panettha kammapaccayo ca hotīti.
The meaning here is: A natural upanissaya is mostly just a natural upanissaya, but some among them are also kamma-paccaya.
Đây là ý nghĩa ở đây: pakatūpanissaya (thân y duyên) phần lớn chỉ là pakatūpanissaya, nhưng một vài pháp trong đó cũng là kamma-paccaya (nghiệp duyên).
‘‘Ārammaṇapurejāte panettha indriyavippayuttapaccayatā na labbhatī’’ti vuttaṃ.
It is stated: "In the case of ārammaṇa-purejāta, the condition of indriya-vippayutta-paccaya is not obtained here."
‘‘Ở đây, trong ārammaṇa-purejāta (trưởng duyên sanh), không có được tính cách là indriya-vippayutta-paccaya (bất tương ưng quyền duyên)’’ đã được nói đến.
Tattha ārammaṇapurejātanti yadi kañci ārammaṇabhūtaṃ purejātaṃ vuttaṃ, ārammaṇabhūtassa vatthussa vippayuttapaccayatā labbhatīti sā na labbhatīti na vattabbā.
In that regard, if "object-prenascence" (ārammaṇa-purejāta) refers to any prenascence that is an object, then the condition of disjoined support (vippayutta-paccayatā) of a physical basis (vatthu) that is an object is obtained, so it should not be said that it is not obtained.
Trong đó, nếu bằng từ ārammaṇa-purejāta, một pháp sanh trước nào đó làm đối tượng được nói đến, thì tính cách là vippayutta-paccaya (bất tương ưng duyên) của vật làm đối tượng là có được, vì vậy không nên nói rằng nó không có được.
Atha pana vatthupurejātato aññaṃ vatthubhāvarahitārammaṇameva ‘‘ārammaṇapurejāta’’nti vuttaṃ, tassa nissayapaccayatā na labbhatīti ‘‘nissayindriyavippayuttapaccayatā na labbhatī’’ti vattabbaṃ.
But if "object-prenascence" (ārammaṇa-purejāta) refers only to an object that is devoid of the nature of a physical basis, and is different from physical basis-prenascence (vatthu-purejāta), then its condition as dependence (nissaya-paccayatā) is not obtained, and thus it should be said that "the condition of nissaya-indriya-vippayutta-paccaya is not obtained."
Còn nếu bằng từ ārammaṇa-purejāta, chỉ có đối tượng không có tính chất vật (vatthu), khác với vật sanh trước (vatthu-purejāta), được nói đến, thì tính cách là nissaya-paccaya (y duyên) của nó không có được, vì vậy nên nói là ‘‘không có được tính cách là nissaya-indriya-vippayutta-paccaya (y quyền bất tương ưng duyên)’’.
Ito uttaripīti purejātato paratopīti attho, ito vā indriyavippayuttato nissayindriyavippayuttato vā uttari ārammaṇādhipatiādi ca labbhamānālabbhamānaṃ veditabbanti attho vattabbo.
The meaning of "beyond this" (ito uttaripi) is "beyond prenascence" or, alternatively, "beyond the sense-faculty disjoined condition," or "beyond the dependence-sense-faculty disjoined condition." The meaning to be stated is that ārammaṇādhipati and so forth, whether obtainable or unobtainable, should be known.
Ito uttaripi có nghĩa là sau purejāta (tiền sanh duyên); hoặc có nghĩa là, nên biết điều có được và không có được đối với ārammaṇādhipati (trưởng cảnh duyên) v.v... sau indriya-vippayutta (bất tương ưng quyền duyên) hoặc sau nissaya-indriya-vippayutta (y quyền bất tương ưng duyên) này.
Kammādīsu pana labbhamānālabbhamānaṃ na vakkhatīti purimoyevettha attho adhippeto.
However, concerning kamma and the like, it will not be stated whether they are obtainable or unobtainable, so the former meaning is intended here.
Tuy nhiên, trong kamma (nghiệp duyên) v.v..., điều có được và không có được sẽ không được nói đến, do đó, ý nghĩa được chủ định ở đây chính là ý nghĩa trước đó.
Sabbesaṃ ṭhānaṃ kāraṇabhāvo sabbaṭṭhānaṃ, taṃ etesaṃ atthīti sabbaṭṭhānikā.
The state of being a cause for all phenomena (sabbaṭṭhānaṃ) means their position; possessing this, they are "universal" (sabbaṭṭhānikā).
Trạng thái làm nền tảng, làm nguyên nhân cho tất cả, là sabbaṭṭhāna; vì chúng có điều đó, nên chúng được gọi là sabbaṭṭhānika (thuộc về mọi nơi).
Upanissayaṃ bhindantena tayopi upanissayā vattabbā, abhinditvā vā upanissayaggahaṇameva kātabbaṃ.
By distinguishing upanissaya, all three types of upanissaya should be mentioned, or else, without distinguishing, merely the term upanissaya should be used.
Khi phân tích upanissaya (thân y duyên), nên nói cả ba loại upanissaya; hoặc không phân tích, chỉ nên nêu lên upanissaya.
Tattha bhindanaṃ pakatūpanissayassa rūpānaṃ paccayattābhāvadassanatthaṃ, ārammaṇānantarūpanissayānaṃ pana pubbe ārammaṇādhipatianantaraggahaṇehi gahitattā tesu ekadesena anantarūpanissayena itarampi dassetīti daṭṭhabbaṃ.
The distinction there is to show the absence of pakatūpanissaya as a condition for material phenomena. For ārammaṇānantarūpanissaya, however, because they were already included earlier by the terms ārammaṇādhipati and anantara, it should be understood that by mentioning anantarūpanissaya as a part, the other (ārammaṇūpanissaya) is also indicated.
Trong đó, việc phân tích là để chỉ ra rằng pakatūpanissaya (thường thân y duyên) không có tính cách là duyên cho các sắc pháp; còn đối với ārammaṇūpanissaya (cảnh thân y duyên) và anantarūpanissaya (vô gián thân y duyên), vì chúng đã được bao hàm trước đó bởi ārammaṇādhipati (trưởng cảnh duyên) và anantara (vô gián duyên), nên cần hiểu rằng, trong số đó, anantarūpanissaya, là một phần, cũng chỉ ra phần còn lại.
Purejātapacchājātāpi asabbaṭṭhānikā arūparūpānaññeva yathākkamena paccayabhāvatoti ettha purejātapaccayo anantarādīsu eva vattabbo taṃsamānagatikattā, na ca yugaḷabhāvo pacchājātena saha kathane kāraṇaṃ asabbaṭṭhānikadassanamattassa adhippetattāti taṃ tattha paṭhitvā ‘‘pacchājātopi asabbaṭṭhāniko rūpānaṃyeva paccayabhāvato’’ti paṭhanti.
In "Prenascence and postnascence are also not universal, being conditions only for material phenomena and non-material phenomena respectively" (Purejātapacchājātāpi asabbaṭṭhānikā arūparūpānaññeva yathākkamena paccayabhāvato), the prenascence condition (purejāta-paccaya) should be stated only among the immediate conditions (anantarādi) because it has a similar progression. And the fact of being a pair is not a reason for stating it together with postnascence, as the intention is merely to show its non-universality. Therefore, having recited it there, they read: "Postnascence is also not universal, being a condition only for material phenomena."
Trong câu Purejāta-pacchājātāpi asabbaṭṭhānikā arūpa-rūpānaññeva yathākkamena paccayabhāvato (Tiền sanh và hậu sanh cũng không phải là sabbaṭṭhānika vì chúng lần lượt chỉ là duyên cho danh và sắc), purejāta-paccaya (tiền sanh duyên) nên được nói đến trong nhóm anantara (vô gián duyên) v.v... vì có cùng cách thức; và việc đi cặp với nhau không phải là lý do để nói cùng với pacchājāta (hậu sanh duyên), vì chỉ có ý định chỉ ra tính cách asabbaṭṭhānika. Do đó, sau khi đọc nó ở đó, người ta đọc là ‘‘pacchājāto’pi asabbaṭṭhāniko rūpānaṃyeva paccayabhāvato’’ (hậu sanh duyên cũng không phải là sabbaṭṭhānika vì nó chỉ là duyên cho các sắc pháp).
Paccayā cevāti ye kusalādidhamme paṭiccāti vuttā, te paṭiccatthaṃ pharantā kusalādipaccayā cevāti attho.
"And are conditions" (Paccayā cevā) means that those wholesome and other phenomena, which are stated as "dependent on" (paṭicca), become wholesome and other conditions by fulfilling the meaning of paṭicca.
Paccayā cevā có nghĩa là: những pháp thiện v.v... được nói đến qua từ "paṭicca" (duyên vào), chúng, khi hoàn thành ý nghĩa của "paṭicca", chính là các duyên thiện v.v...
Tenevāha ‘‘te ca kho sahajātāvā’’ti.
That is why it is said: "And indeed, they are concomitantly arisen" (te ca kho sahajātāvā).
Chính vì vậy, ngài đã nói ‘‘te ca kho sahajātāvā’’ (và chúng là đồng sanh).
Yehi pana hetādipaccayehi uppatti vuttā, te sahajātāpi honti asahajātāpīti.
But those conditions, such as roots (hetu) and so forth, by which origination is stated, can be both concomitantly arisen (sahajāta) and not concomitantly arisen (asahajāta).
Còn những duyên hetu (nhân) v.v... mà sự sanh khởi được nói đến, chúng có thể là đồng sanh hoặc không đồng sanh.
Ettha paṭiccasahajātavārehi samānatthehi paṭiccasahajātābhidhānehi samānatthaṃ bodhentena bhagavatā pacchimavārena purimavāro, purimavārena ca pacchimavāro ca bodhitoti veditabbo.
Here, the Blessed One, by teaching the same meaning through the paṭicca and sahajāta sections, which have similar meanings, made the latter section understood by the former, and the former section by the latter. This should be understood.
Ở đây, cần hiểu rằng Đức Thế Tôn, khi giảng dạy ý nghĩa tương đồng bằng các từ "paṭicca" và "sahajāta" có ý nghĩa tương đồng trong các chương paṭicca và sahajāta, đã làm sáng tỏ chương trước bằng chương sau, và chương sau bằng chương trước.
Esa nayo paccayanissayavāresu saṃsaṭṭhasampayuttavāresu ca, evañca niruttikosallaṃ janitaṃ hotīti.
This method applies to the paccaya and nissaya sections, and to the saṃsaṭṭha and sampayutta sections, and thus, skill in etymology is generated.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các chương paccaya-nissaya và saṃsaṭṭha-sampayutta; và như vậy, sự khéo léo về ngữ pháp được tạo ra.
‘‘Te te pana pañhe uddharitvā puna kusalo hetu hetusampayuttakānaṃ dhammāna’’nti likhitaṃ.
"Having extracted those questions, it is written again: 'A wholesome root is a condition for phenomena associated with roots'" (Te te pana pañhe uddharitvā puna kusalo hetu hetusampayuttakānaṃ dhammānaṃ).
‘‘Te te pana pañhe uddharitvā puna kusalo hetu hetusampayuttakānaṃ dhammānaṃ’’ (Sau khi nêu lên từng câu hỏi, lại hỏi: pháp thiện là nhân cho các pháp tương ưng nhân) đã được viết.
‘‘Kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhāna’’nti (paṭṭhā. 1.1.401) pañhāvārapāṭhoti pamādalekhā esāti pāḷiyaṃ āgatapāṭhameva paṭhanti.
"Wholesome roots are a condition for the associated aggregates" (Kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ) is the reading of the Pañhāvāra. Therefore, this is an erroneous writing, and they read only the text as it appears in the Pāḷi.
‘‘Kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ’’ (Các nhân thiện cho các uẩn tương ưng) là bản văn trong chương Vấn Đáp, do đó, đây là một lỗi ghi chép do sơ suất, nên người ta đọc theo bản văn đã có trong Pāḷi.
Purimavāresu sahajātanissayasampayuttapaccayabhāvehi kusalādidhamme niyametvā tasmiṃ niyame kusalādīnaṃ hetupaccayādīhi uppattiṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ, na tattha ‘‘ime nāma te dhammā hetādipaccayabhūtā’’ti viññāyanti, tasmā tattha ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā’’ti (paṭṭhā. 1.1.25) evamādīhi saṅgahite paṭiccatthādipharaṇakabhāve hetādipaccayapaccayuppannesu hetādipaccayānaṃ nicchayābhāvato pañhā nijjaṭā niggumbā ca katvā na vibhattā, idha pana ‘‘siyā kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’ti evamādīhi saṅgahitā hetādipaccayabhūtā kusalādayo paccayuppannā ca nicchitā, na koci pucchāsaṅgahito attho anicchito nāma atthīti āha ‘‘sabbepi te pañhā nijjaṭā niggumbā ca katvā vibhattā’’ti.
In the earlier sections, wholesome and other phenomena were determined by their nature as concomitant, dependence, and association conditions. In that determination, the origination of wholesome and other phenomena through root conditions and so forth was questioned and answered. There, "these specific phenomena are root conditions and so forth" is not clearly understood. Therefore, in those sections, where the meaning of "dependence" (paṭicca) and so forth, as encompassed by "Could a wholesome phenomenon arise dependent on a wholesome phenomenon by way of root condition?" (siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā) and so forth, pertains to root conditions and their resultant phenomena, the questions were not divided as "unentangled and unconfused" due to the lack of determination of the root conditions and their resultant phenomena. Here, however, the wholesome and other phenomena that are root conditions and their resultant phenomena, as encompassed by "Could a wholesome phenomenon be a root condition for a wholesome phenomenon?" (siyā kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo) and so forth, are determined. There is no meaning encompassed by a question that is not determined. Thus, it is said: "All those questions are divided as unentangled and unconfused."
Trong các chương trước, sau khi xác định các pháp thiện v.v... bằng các duyên sahajāta, nissaya, sampayutta, sự sanh khởi của các pháp thiện v.v... bởi các duyên hetu v.v... trong khuôn khổ xác định đó đã được hỏi và trả lời. Ở đó, không thể biết được "đây là những pháp làm duyên hetu v.v...". Do đó, ở đó, vì không có sự xác định các duyên hetu v.v... trong số các duyên và quả của duyên hetu v.v... được bao hàm bởi các câu hỏi như ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā’’ (Có thể có trường hợp pháp thiện sanh khởi do duyên vào pháp thiện, bằng hetu-paccaya), các câu hỏi đã không được phân tích một cách rõ ràng, không vướng mắc. Nhưng ở đây, các pháp thiện v.v... làm duyên hetu v.v... và các quả của duyên được bao hàm bởi các câu hỏi như ‘‘siyā kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’ (Có thể có trường hợp pháp thiện làm duyên cho pháp thiện bằng hetu-paccaya) đã được xác định rõ ràng, không có ý nghĩa nào được bao hàm trong câu hỏi mà không được xác định. Vì vậy, ngài nói: ‘‘tất cả các câu hỏi đó đã được phân tích một cách rõ ràng, không vướng mắc’’.
Pañhā pana uddharitvā vissajjanaṃ sabbattha samānanti na taṃ sandhāya nijjaṭatā vuttāti daṭṭhabbā.
But it should be understood that since the extraction of questions and answers is the same everywhere, the unentangled nature is not stated with reference to that.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng việc nêu câu hỏi và trả lời là giống nhau ở mọi nơi, do đó, tính chất rõ ràng không vướng mắc không được nói đến với ý nghĩa đó.
25-34. Parikappapucchāti vidhipucchā.
25-34. "Presumptive question" (Parikappapucchā) means a question about a procedure.
25-34. Parikappa-pucchā là câu hỏi về phương thức.
Kiṃ siyāti eso vidhi kiṃ atthīti attho.
"What might it be?" (Kiṃ siyā) means: "Is this procedure existent?"
Kiṃ siyā có nghĩa là, phương thức này có tồn tại không?
Kiṃ siyā, atha na siyāti sampucchanaṃ vā parikappapucchāti vadati.
Alternatively, a "presumptive question" is said to be an inquiry: "What might it be, or might it not be?"
Hoặc, ngài nói rằng câu hỏi so sánh "có thể có, hay không thể có?" là parikappa-pucchā.
Kimidaṃ sampucchanaṃ nāma?
What is this "inquiry" (sampucchana)?
Câu hỏi so sánh này là gì?
Samecca pucchanaṃ, ‘‘kiṃ suttantaṃ pariyāpuṇeyya, atha abhidhamma’’nti aññena saha sampadhāraṇanti attho.
It is to ask together, to deliberate with another, "Should one learn the Suttanta, or the Abhidhamma?"—this is the meaning.
Là câu hỏi kết hợp, có nghĩa là sự cân nhắc cùng với một điều khác, ví dụ: "nên học Kinh tạng hay Vi Diệu Pháp?"
Yo kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā, so kusalaṃ dhammaṃ paṭicca siyāti etasmiṃ atthe sati pacchājātavipākapaccayesupi sabbapucchānaṃ pavattito ‘‘yo kusalo dhammo uppajjeyya pacchājātapaccayā vipākapaccayā, so kusalaṃ dhammaṃ paṭicca siyā’’ti ayamattho viññāyeyya, tathā ca sati pacchājātapaccayā vipākapaccayāti uppajjamānaṃ niddhāretvā tassa kusalaṃ dhammaṃ paṭicca bhavanassa pucchanato kusalānaṃ tehi paccayehi uppatti anuññātāti āpajjati, na ca taṃtaṃpaccayā uppajjamānānaṃ kusalādīnaṃ kusalādidhamme paṭicca bhavanamatthitā ettha pucchitā, atha kho uppatti, evañca katvā vissajjane ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjatī’’ti uppattiyeva vissajjitāti, tasmā ayamattho sadosoti ‘‘atha vā’’ti atthantaravacanaṃ vuttaṃ.
If, with this meaning, “Whatever wholesome phenomenon might arise due to a root condition, may it exist conditioned by a wholesome phenomenon,” then because all questions also apply to pacchājāta (post-natal) and vipāka (resultant) conditions, the meaning “Whatever wholesome phenomenon might arise due to a pacchājāta condition or a vipāka condition, may it exist conditioned by a wholesome phenomenon” would be understood. If that is the case, then by distinguishing what arises due to pacchājāta conditions and vipāka conditions and asking about its existence conditioned by a wholesome phenomenon, it would follow that the arising of wholesome phenomena by these conditions is affirmed. However, here it is not the existence of wholesome and other phenomena, arising due to those respective conditions, conditioned by wholesome and other phenomena that is asked, but rather their arising. Thus, in the answer, “a wholesome phenomenon arises conditioned by a wholesome phenomenon,” only the arising is answered. Therefore, this meaning is flawed, and so the alternative statement “or else” was given.
Nếu có ý nghĩa rằng “pháp thiện nào sanh khởi do nhân duyên, pháp ấy do duyên vào pháp thiện, có thể có chăng?”, thì do sự diễn tiến của tất cả các câu hỏi trong các duyên hậu sanh và dị thục, ý nghĩa này sẽ được hiểu là “pháp thiện nào sanh khởi do hậu sanh duyên, do dị thục duyên, pháp ấy do duyên vào pháp thiện, có thể có chăng?”. Và nếu như vậy, do việc hỏi về sự hiện hữu của pháp ấy khi duyên vào pháp thiện, sau khi đã xác định rằng nó đang sanh khởi “do hậu sanh duyên, do dị thục duyên”, thì sẽ dẫn đến việc sự sanh khởi của các pháp thiện bởi các duyên ấy đã được chấp thuận. Hơn nữa, ở đây không hỏi về sự hiện hữu của việc các pháp thiện v.v... đang sanh khởi do duyên này hay duyên khác, lại duyên vào pháp thiện v.v..., mà chỉ hỏi về sự sanh khởi. Và chính vì vậy, trong phần giải đáp, chỉ có sự sanh khởi được giải đáp rằng “do duyên vào pháp thiện, pháp thiện sanh khởi”. Do đó, vì ý nghĩa này có lỗi, nên lời nói về một ý nghĩa khác đã được nêu ra là “hoặc là”.
Tattha ‘‘kusalo dhammo uppajjeyyā’’ti uppattiṃ anujānitvā ‘‘hetupaccayā siyā eta’’nti tassā hetupaccayā bhavanapucchanaṃ, ‘‘uppajjeyya hetupaccayā’’ti hetupaccayā uppattiṃ anujānitvā tassā ‘‘siyā eta’’nti bhavanapucchanañca na yuttaṃ.
Here, to affirm the arising by saying “A wholesome phenomenon might arise” and then to ask about its existence due to a root condition by saying “May it exist due to a root condition?” is not proper. Nor is it proper to affirm the arising due to a root condition by saying “It might arise due to a root condition” and then to ask about its existence by saying “May it exist?”
Ở đó, việc chấp thuận sự sanh khởi bằng câu “pháp thiện sanh khởi”, rồi sau đó hỏi về sự hiện hữu của nó do nhân duyên rằng “điều này có thể do nhân duyên chăng?”, và việc chấp thuận sự sanh khởi do nhân duyên bằng câu “sanh khởi do nhân duyên”, rồi sau đó hỏi về sự hiện hữu của nó rằng “điều này có thể có chăng?” là không hợp lý.
Anuññātañhi nicchitamevāti.
For what is affirmed is already certain.
Bởi vì điều đã được chấp thuận thì đã được quyết định rồi.
Tasmā ananujānitvā ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā’’ti evaṃ yathāvuttaṃ uppajjanaṃ kiṃ siyāti pucchatīti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that by not affirming, one asks: “Would such an arising as stated, ‘A wholesome phenomenon might arise conditioned by a wholesome phenomenon due to a root condition,’ occur?”
Do đó, cần phải hiểu rằng, không chấp thuận trước, mà hỏi rằng: “Việc sanh khởi như đã nói, tức là ‘do duyên vào pháp thiện, pháp thiện có thể sanh khởi do nhân duyên’, có thể có chăng?”.
Uppajjeyyāti vā idampi sampucchanameva, kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo kiṃ uppajjeyya hetupaccayāti attho.
Or, the word “uppajjeyyā” (might arise) is also a deliberative question, meaning, “Would a wholesome phenomenon arise due to a root condition, conditioned by a wholesome phenomenon?”
Hoặc, uppajjeyya ở đây cũng chính là một câu hỏi kép, có nghĩa là: “Do duyên vào pháp thiện, pháp thiện có thể sanh khởi do nhân duyên chăng?”.
Siyāti yathāpucchitasseva uppajjanassa sambhavaṃ pucchati ‘‘kiṃ evaṃ uppajjanaṃ siyā sambhaveyyā’’ti, ayaṃ nayo siyāsaddassa pacchāyojane.
The word “siyā” (may it be) asks about the possibility of the arising as questioned, “Is such an arising possible, may it occur?” This is the method when placing the word siyā later.
Với từ siyā, ngài hỏi về khả năng xảy ra của chính sự sanh khởi đã được hỏi, rằng: “Sự sanh khởi như vậy có thể có, có thể xảy ra chăng?”. Đây là phương pháp khi đặt từ “siyā” ở phía sau.
Yathāṭhāneyeva pana ṭhitā ‘‘siyā’’ti esā sāmaññapucchā, tāya pana pucchāya ‘‘idaṃ nāma pucchita’’nti na viññāyatīti tassāyeva pucchāya visesanatthaṃ ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā’’ti pucchati, evaṃ visesitabbavisesanabhāvena dvepi pucchā ekāyeva pucchāti daṭṭhabbā.
However, when siyā stands in its original place, it is a general question. But since it is not understood what is specifically asked by that question, the question is posed as, “A wholesome phenomenon might arise conditioned by a wholesome phenomenon due to a root condition,” in order to specify that question. Thus, by means of the specified and specifying relationship, both questions should be understood as a single question.
Hoặc, từ “siyā” đứng nguyên tại vị trí của nó là một câu hỏi chung chung. Nhưng với câu hỏi đó, người ta không hiểu được “điều gì đang được hỏi”, nên để làm rõ câu hỏi ấy, ngài hỏi: “Do duyên vào pháp thiện, pháp thiện có thể sanh khởi do nhân duyên chăng?”. Như vậy, cần phải hiểu rằng cả hai câu hỏi, với vai trò là câu hỏi cần được làm rõ và câu hỏi làm rõ, thực chất chỉ là một câu hỏi duy nhất.
Gamanussukkavacananti gamanassa samānakattukapacchimakālakiriyāpekkhavacananti attho.
“Gamanussukkavacana” means a word that refers to a subsequent action having the same agent as the going (gamana).
Gamanussukkavacana có nghĩa là lời nói biểu thị một hành động xảy ra sau, có cùng chủ thể với hành động đi.
Yadipi paṭigamanuppattīnaṃ purimapacchimakālatā natthi, paccayapaccayuppannānaṃ pana sahajātānampi paccayapaccayuppannabhāvena gahaṇaṃ purimapacchimabhāveneva hotīti gahaṇappavattiākāravasena paccayāyattatāattapaṭilābhasaṅkhātānaṃ paṭigamanuppattikiriyānampi purimapacchimakālavohāro hotīti daṭṭhabbo.
Although there is no anterior or posterior temporality for the reciprocated going (paṭigamana) and arising (uppatti), yet even for co-arisen phenomena that are cause and effect, their apprehension as cause and effect occurs in terms of anterior and posterior. Therefore, in terms of the mode of apprehension, a designation of anterior and posterior temporality also applies to the actions of reciprocated going and arising, which are termed dependence on cause and attainment of self-nature.
Mặc dù giữa hành động quay lại (paṭigamana) và sự sanh khởi (uppatti) không có sự trước sau về thời gian, nhưng việc nhận thức các pháp đồng sanh với tư cách là duyên và quả của duyên thì lại diễn ra theo trình tự trước sau. Do đó, cần hiểu rằng, tùy theo cách thức diễn tiến của sự nhận thức mà các hành động quay lại và sanh khởi, vốn được gọi là sự phụ thuộc vào duyên và sự có được tự thể, cũng được gọi theo cách nói thông thường là trước sau về thời gian.
Gamanaṃ vā uppatti evāti gacchantassa paṭigamanaṃ uppajjantassa paṭiuppajjanaṃ samānakiriyā.
Or, going is simply arising. Therefore, the reciprocated going of that which goes (i.e., the arising) and the reciprocated arising of that which arises are the same action.
Hoặc, “gamana” chính là sự sanh khởi, do đó, “paṭigamana” (quay lại) của cái đang đi (gacchantassa) và “paṭiuppajjanaṃ” (sanh khởi theo) của cái đang sanh khởi (uppajjantassa) là những hành động tương đương.
Paṭikaraṇañhi paṭisaddatthoti.
For the meaning of the prefix paṭi is "reciprocation" (paṭikaraṇa).
Bởi vì “paṭikaraṇa” (làm theo, làm cùng) là ý nghĩa của tiếp đầu ngữ “paṭi”.
Tasmā ‘‘kusalaṃ dhamma’’nti upayoganiddiṭṭhaṃ paccayaṃ uppajjamānaṃ paṭicca tadāyattuppattiyā paṭigantvāti ayamettha attho, tena paṭiccāti sahajātapaccayaṃ katvāti vuttaṃ hoti.
Therefore, the meaning here is that “conditioned by the wholesome phenomenon,” refers to reaching, by way of reciprocation, the arising dependent on that (cause), which is the cause indicated by the direct object. Hence, “paṭicca” means having made it a co-arisen condition.
Do đó, ý nghĩa ở đây là: “do duyên vào” (paṭicca) duyên đang sanh khởi, được chỉ định bằng đối cách trong câu “kusalaṃ dhammaṃ”, mà quay lại (paṭigantvā) với sự sanh khởi phụ thuộc vào đó. Nhờ đó, paṭicca có nghĩa là làm cho thành duyên đồng sanh.
Sahajātapaccayakaraṇañhi uppajjamānābhimukhauppajjamānaṃ paṭigamanaṃ, taṃ katvāti paṭiccasaddassa atthoti.
For making it a co-arisen condition is reciprocated going (paṭigamana), which is arising facing the arising, and the meaning of the word paṭicca is "having made that" (i.e., reciprocated going).
Bởi vì việc làm cho thành duyên đồng sanh chính là sự quay lại của cái đang sanh khởi hướng đến cái đang sanh khởi. Làm điều đó là ý nghĩa của từ “paṭicca”.
35-38. Tāsu pāḷiyaṃ dveyeva dassitāti hetārammaṇaduke dvinnaṃ pucchānaṃ dassitattā vuttaṃ.
35-38. The statement “In those (paḷis), only two are shown” is made because two questions (the initial and final) are shown in the pair of hetu and ārammaṇa conditions.
35-38. Trong các bản Pāḷi ấy, chỉ có hai được trình bày được nói ra do trong cặp nhân-sở duyên, hai câu hỏi đã được trình bày.
Ettha ca ekamūlakādibhāvo pucchānaṃ vuttoti veditabbo, paccayānaṃ pana vasena sabbapaṭhamo paccayantarena avomissakattā suddhikanayo, dutiyo ārammaṇādīsu ekekassa hetu eva ekamūlakanti katvā ekamūlakanayo.
Here, it should be understood that the nature of the questions as having a single root and so on is stated. However, in terms of conditions, the first method, which is not mixed with other conditions, is called suddhikanayo (pure method). The second is ekamūlakanayo (single-root method), based on the understanding that for each of the ārammaṇa and other conditions, the root (hetu) is the single root.
Và ở đây, cần phải hiểu rằng tính chất đơn căn v.v... của các câu hỏi đã được nói đến. Còn xét về các duyên, phương pháp đầu tiên nhất là phương pháp thuần túy, vì nó không bị pha trộn với duyên khác. Phương pháp thứ hai là phương pháp đơn căn, được hình thành do trong các duyên như sở duyên v.v..., mỗi một duyên chỉ có nhân là căn duy nhất.
Evaṃ hetārammaṇadukādīnaṃ adhipatiādīnaṃ mūlabhāvato dukamūlakādayo nayā veditabbā.
Similarly, starting from the hetu-ārammaṇa pair, the dukamūlakādayo nayā (methods with two roots and so on) should be understood, based on the root nature of adhipati and other conditions.
Tương tự, do tính chất làm căn của trưởng v.v... trong các cặp nhân-sở duyên v.v..., cần phải biết các phương pháp nhị căn v.v...
Tevīsatimūlakanayo ca tato paraṃ mūlassa abhāvato ‘‘sabbamūlaka’’nti pāḷiyaṃ vutto.
The tevīsatimūlakanayo (twenty-three-root method) is called “sabbamūlaka” (all-root) in the Pāli, because there are no more roots beyond that.
Và phương pháp nhị thập tam căn, do sau đó không còn căn nào nữa, nên trong Pāḷi được gọi là “toàn căn”.
Tattha napuṃsakaniddesena eka…pe… sabbamūlakaṃ paccayagamanaṃ pāḷigamanaṃ vāti viññāyati, eka…pe… sabbamūlakaṃ nayaṃ asammuyhantenāti upayogo vā, idha ca sabbamūlakanti ca tevīsatimūlakasseva vuttattā paccanīye vakkhati ‘‘yathā anulome ekekassa padassa ekamūlakaṃ…pe… yāva tevīsatimūlakaṃ, evaṃ paccanīyepi vitthāretabba’’nti (paṭṭhā. aṭṭha. 1.42-44).
In that (Pāli text), by the neuter gender designation "eka...pe... sabbamūlakaṃ," it is understood that the process of conditions or the course of the Pāḷi text is (the condition of) "eka...pe... sabbamūlakaṃ." Or it is a usage (of the accusative case) for "eka...pe... sabbamūlakaṃ nayaṃ" to be elaborated without confusion. And here, because "sabbamūlakaṃ" refers only to the tevīsatimūlaka, in the paccanīya (inverse) it will be stated: "Just as in the anuloma (direct order) there is ekamūlakaṃ for each factor...pe... up to tevīsatimūlakaṃ, so too should it be elaborated in the paccanīya."
Ở đó, do sự chỉ định bằng trung tính, người ta hiểu rằng sự diễn tiến của các duyên hoặc sự diễn tiến của Pāḷi là đơn căn... cho đến... toàn căn; hoặc đó là đối cách, có nghĩa là “bởi người không nhầm lẫn phương pháp đơn căn... cho đến... toàn căn”. Và ở đây, vì “toàn căn” cũng chỉ được nói cho phương pháp nhị thập tam căn, nên trong phần đối lập sẽ nói: “như trong phần thuận, mỗi một பத có đơn căn... cho đến... nhị thập tam căn, cũng vậy, trong phần đối lập cũng cần được triển khai” (Paṭṭhā. aṭṭha. 1.42-44).
39-40. ‘‘Ārammaṇapaccayā hetupaccayāti ettāvatā ārammaṇapaccayaṃ ādiṃ katvā hetupaccayapariyosāno ekamūlakanayo dassito’’ti vuttaṃ, evaṃ sati vinaye viya cakkabandhanavasena pāḷigati āpajjati, na heṭṭhimasodhanavasena.
It is said: "By this much, 'Ārammaṇapaccayā Hetupaccayā' (with object condition as the root and root condition as the end), the ekamūlakanaya is shown, starting with ārammaṇapaccaya and ending with hetupaccaya." If this is the case, the Pāli's progression would be in the manner of a wheel-binding, as in the Vinaya, and not by way of subsequent purification.
39-40. Đã nói rằng: “Với câu ‘do sở duyên duyên, do nhân duyên’, phương pháp đơn căn, bắt đầu từ sở duyên duyên và kết thúc ở nhân duyên, đã được trình bày”. Nếu vậy, sự diễn tiến của Pāḷi sẽ xảy ra theo cách kết vòng như trong tạng Luật, chứ không phải theo cách thanh lọc từ dưới lên.
Heṭṭhimasodhanavasena ca idha abhidhamme pāḷi gatā, evañca katvā vissajjane ‘‘ārammaṇapaccayā hetuyā tīṇi, adhipatipaccayā tīṇi, adhipatipaccayā hetuyā nava, ārammaṇe tīṇī’’tiādinā heṭṭhimaṃ sodhetvāva pāḷi pavattā.
However, in the Abhidhamma here, the Pāli proceeds by way of subsequent purification, and in the visajjana (response) accordingly, the Pāli proceeds after having purified the subsequent conditions, as in "Three for root-condition by way of object-condition, three for dominant-condition by way of object-condition, nine for root-condition by way of dominant-condition, three for object-condition by way of dominant-condition," and so on.
Và ở đây trong tạng Abhidhamma, Pāḷi diễn tiến theo cách thanh lọc từ dưới lên. Chính vì vậy, trong phần giải đáp, Pāḷi đã diễn tiến sau khi thanh lọc từ dưới lên bằng cách nói: “do sở duyên duyên, với nhân có ba, do trưởng duyên có ba, do trưởng duyên, với nhân có chín, trong sở duyên có ba” v.v...
Yo cettha ‘‘ekamūlakanayo’’ti vutto, so suddhikanayova.
And what is referred to here as the "ekamūlakanaya" is merely the suddhikanaya (pure method).
Và phương pháp được gọi là “phương pháp đơn căn” ở đây, chính là phương pháp thuần túy.
So ca visesābhāvato ārammaṇamūlakādīsu na labbhati.
And this (suddhikanaya) is not obtained in the ārammaṇamūlaka and so forth, due to the absence of distinction.
Và phương pháp đó, do không có sự khác biệt, nên không có trong các phương pháp sở duyên căn v.v...
Na hi ārammaṇādīsu tasmiṃ tasmiṃ ādimhi ṭhapitepi paccayantarena sambandhābhāvena ādimhi vuttasuddhikato visesattho labbhati, teneva vissajjanepi ārammaṇamūlakādīsu suddhikanayo na dassitoti, tasmā ‘‘ārammaṇapaccayā hetupaccayā ārammaṇapaccayā adhipatipaccayā…pe… ārammaṇapaccayā avigatapaccayā’’ti (paṭṭhā. 1.1.39) ayaṃ heṭṭhimasodhanavasena ekasmiṃ ārammaṇapaccaye hetupaccayādike yojetvā vutto ekamūlakanayo daṭṭhabbo.
Indeed, in the ārammaṇamūlaka and so forth, even when that particular ārammaṇa or other condition is placed at the beginning, no distinct meaning beyond the suddhika stated at the beginning is obtained due to the absence of connection with other conditions. For this very reason, the suddhikanaya is not shown in the ārammaṇamūlaka and so forth even in the visajjana. Therefore, the ekamūlakanaya stated as "Ārammaṇapaccayā hetupaccayā, ārammaṇapaccayā adhipatipaccayā...pe... ārammaṇapaccayā avigatapaccayā" should be understood as having combined the root condition and others with the single object condition by way of subsequent purification.
Bởi vì trong các duyên như sở duyên v.v..., dù cho mỗi duyên ấy được đặt ở vị trí đầu, nhưng do không có sự liên kết với duyên khác, nên không có được ý nghĩa đặc biệt nào so với phương pháp thuần túy đã được nói ở đầu. Chính vì thế, trong phần giải đáp, phương pháp thuần túy cũng không được trình bày trong các phương pháp sở duyên căn v.v... Do đó, cần phải hiểu rằng đây là phương pháp đơn căn được nói ra bằng cách kết hợp các duyên như nhân duyên v.v... vào một sở duyên duyên duy nhất theo cách thanh lọc từ dưới lên: “do sở duyên duyên, do nhân duyên; do sở duyên duyên, do trưởng duyên... cho đến... do sở duyên duyên, do bất ly duyên” (Paṭṭhā. 1.1.39).
‘‘Ārammaṇapaccayā…pe… avigatapaccayā’’ti vā ekamūlakesu anantarapaccayassa mūlakaṃ ārammaṇaṃ dassetvā ekamūlakādīni saṃkhipitvā sabbamūlakassāvasānena avigatapaccayena niṭṭhāpitanti daṭṭhabbaṃ.
Or, by stating "Ārammaṇapaccayā...pe... avigatapaccayā," it should be understood that among the ekamūlaka methods, the object-condition, which is the root of the proximate-condition, is shown, and then the ekamūlaka and so forth are condensed, concluding with the non-disappearance-condition at the end of the sabbamūlaka (all-root method).
Hoặc, cần phải hiểu rằng, với câu “do sở duyên duyên... cho đến... do bất ly duyên”, sau khi trình bày sở duyên là căn của vô gián duyên trong các phương pháp đơn căn, các phương pháp đơn căn v.v... đã được tóm lược và kết thúc bằng bất ly duyên, là phần cuối của phương pháp toàn căn.
Adhipatipaccayā anantarapaccayā samanantarapaccayā sahajātapaccayā aññamaññapaccayāti idaṃ mūlameva dassetvā ekamūlakādīnaṃ saṃkhipanaṃ daṭṭhabbaṃ, na suddhikadassanaṃ, nāpi sabbamūlake katipayapaccayadassanaṃ.
Adhipatipaccayā anantarapaccayā samanantarapaccayā sahajātapaccayā aññamaññapaccayā — this should be understood as a condensation of the ekamūlaka and so forth, by merely showing the root (the conditions themselves), and not as a showing of the suddhika (pure method), nor as a showing of some conditions in the sabbamūlaka.
Do trưởng duyên, do vô gián duyên, do đẳng vô gián duyên, do câu sanh duyên, do hỗ tương duyên: đây cần được hiểu là sự tóm lược các phương pháp đơn căn v.v... sau khi chỉ trình bày căn, chứ không phải là sự trình bày phương pháp thuần túy, cũng không phải là sự trình bày một vài duyên trong phương pháp toàn căn.
41. Tato nissayādīni mūlānipi saṃkhipitvā avigatamūlakanayaṃ dassetuṃ ‘‘avigatapaccayā hetupaccayā’’tiādi āraddhaṃ.
Then, to show the avigatamūlakanaya (non-disappearance root method) by condensing the roots such as nissaya and so forth, "Avigatapaccayā hetupaccayā" and so on was begun.
41. Sau đó, sau khi tóm lược cả các căn như y chỉ v.v..., để trình bày phương pháp bất ly căn, câu “do bất ly duyên, do nhân duyên” v.v... đã được bắt đầu.
Etasmiñca suddhikassa adassanena ārammaṇamūlakādīsu visuṃ visuṃ suddhikanayo na labbhatīti ñāpito hoti.
And in this (method), by the non-showing of the suddhika, it is made known that the suddhikanaya is not obtained separately in the ārammaṇamūlaka and so forth.
Và trong phương pháp này, do không trình bày phương pháp thuần túy, nên đã cho biết rằng trong các phương pháp sở duyên căn v.v..., không có phương pháp thuần túy riêng biệt.
Na hi ādi katthaci saṃkhepantaragato hoti.
Indeed, the beginning is never included within another condensation.
Bởi vì phần đầu không bao giờ nằm trong một sự tóm lược nào khác.
Ādiantehi majjhimānaṃ dassanañhi saṅkhepo, ādito pabhuti katici vatvā gatidassanaṃ vāti.
For indeed, the showing of the middle terms by means of the beginning and end, or the showing of the course by stating a few terms from the beginning, is an abridgement.
Quả vậy, sự trình bày các pháp ở giữa bằng các pháp ở đầu và cuối là sự tóm tắt, hoặc là sự trình bày đường lối sau khi nói một vài pháp kể từ đầu.
Dutiyacatukkaṃ vatvā ‘‘vigatapaccayā’’ti padaṃ uddharitvā ṭhapitaṃ.
Having stated the second tetrad, the term ‘vigatapaccayā’ is extracted and placed.
Sau khi nói bộ bốn thứ hai, từ "vigatapaccayā" được trích ra và đặt riêng.
Tena osānacatukkaṃ dasseti.
By that, the final tetrad is shown.
Bằng cách đó, bộ bốn cuối cùng được trình bày.
Tatiyacatukkato pabhuti vā pañcakamūlāni saṃkhipitvā sabbamūlakassa avasānena niṭṭhapeti.
Alternatively, starting from the third tetrad, having abridged the pentad-roots, it is concluded with the end of the all-root (sabbamūlaka).
Hoặc, kể từ bộ bốn thứ ba, các mūla năm pháp được tóm tắt và kết thúc bằng phần cuối của sabbamūlaka.
Ettha ca dukamūlakādīsu yathā hetuārammaṇadukena saddhiṃ avasesā paccayā yojitā, hetārammaṇādhipatitikādīhi ca avasesāvasesā, evaṃ hetuadhipatidukādīhi hetuadhipatianantaratikādīhi ca avasesāvasesā yojetabbā siyuṃ.
And here, just as in the dyad-roots (dukamūlaka), etc., the remaining conditions (paccayā) are combined with the hetuārammaṇa-dyad, and the further remaining conditions with the hetārammaṇādhipati-triad, etc., in the same way, the further remaining conditions should be combined with the hetuadhipati-dyad, etc., and with the hetuadhipatianantara-triad, etc.
Và ở đây, trong các dukamūlaka v.v..., cũng như các duyên còn lại được kết hợp với hetuārammaṇaduka, và các duyên còn lại khác được kết hợp với hetārammaṇādhipatitika v.v..., thì các duyên còn lại khác cũng nên được kết hợp với hetuadhipatiduka v.v... và với hetuadhipatianantaratika v.v....
Yadi ca sabbesaṃ paccayānaṃ mūlabhāvena yojitattā hetumūlake hetuadhipatiādidukānaṃ adhipatimūlakādīsu adhipatihetuādidukehi viseso natthi.
And if there is no difference between the hetuadhipati-dyads, etc., in the hetu-root (hetumūlaka), and the adhipatihetu-dyads, etc., in the adhipati-root (adhipatimūlaka), due to all conditions being combined as roots—
Và nếu không có sự khác biệt giữa hetuadhipatiādiduka trong hetumūlaka với adhipatihetuādiduka trong adhipatimūlakādi, vì tất cả các duyên đều được kết hợp với tư cách là mūla.
Te eva hi paccayā uppaṭipāṭiyā vuttā, tathāpi ārammaṇamūlakādīsu ārammaṇādhipatidukādīnaṃ avasesāvasesehi, hetumūlake ca hetuadhipatianantaratikādīnaṃ avasesāvasesehi yojane atthi visesoti.
for indeed, those very conditions are stated in reverse order—nevertheless, there is a difference in the combination of the ārammaṇādhipati-dyads, etc., with the further remaining conditions in the ārammaṇa-root, etc., and in the combination of the hetuadhipatianantara-triads, etc., with the further remaining conditions in the hetu-root.
Quả vậy, chính những duyên ấy được nói theo thứ tự đảo ngược, tuy nhiên, có sự khác biệt trong việc kết hợp ārammaṇādhipatidukādi với các duyên còn lại khác trong ārammaṇamūlakādi, và trong việc kết hợp hetuadhipatianantaratikādi với các duyên còn lại khác trong hetumūlaka.
Yasmā pana evaṃ yojiyamānesupi sukhaggahaṇaṃ na hoti, na ca yathāvuttāya yojanāya sabbā sā yojanā paññavatā na sakkā viññātuṃ, tasmā tathā ayojetvā anupubbeneva yojanā katāti daṭṭhabbā.
However, since such combinations, even when made, are not easy to grasp, and not all of that combination can be understood by an intelligent person through the aforementioned method of combination, therefore, it should be understood that the combination was made progressively, without such complex arrangement.
Tuy nhiên, vì ngay cả khi được kết hợp như vậy, việc nắm bắt cũng không dễ dàng, và không phải là người có trí tuệ không thể hiểu được tất cả sự kết hợp đó thông qua cách kết hợp đã được nêu, do đó, cần hiểu rằng sự kết hợp đã được thực hiện theo tuần tự mà không kết hợp theo cách đó.
Dhammānaṃ desanāvidhāne hi bhagavāva pamāṇanti.
For in the method of teaching phenomena (dhammā), the Blessed One alone is the measure.
Quả vậy, trong phương pháp thuyết giảng các pháp, chính Đức Thế Tôn là tiêu chuẩn.
Gaṇanāgāthā ādimapāṭhe kāci viruddhā, tasmā suṭṭhu gaṇetvā gahetabbā.
Some of the enumeration verses in the original text are inconsistent, therefore, they should be counted carefully and adopted.
Kệ đếm số trong bản đọc đầu tiên có vài chỗ mâu thuẫn, do đó cần phải đếm kỹ lưỡng rồi mới ghi nhận.
‘‘Dvāvīsatiyā tikesu ekekaṃ tikaṃ dukānaṃ satena satena saddhiṃ yojetvā’’ti vuttaṃ, taṃ dukatikapaṭṭhāne kesañci potthakānaṃ vasena vuttaṃ.
It is stated, “By combining each triad with one hundred dyads in the twenty-two triads,” which was said according to some manuscripts in the dyad-triad Paṭṭhāna (dukatikapaṭṭhāna).
"Trong hai mươi hai bộ ba, mỗi bộ ba được kết hợp với một trăm bộ đôi" đã được nói đến, điều đó được nói theo một số sách trong dukatikapaṭṭhāna.
Kesuci pana ekeko duko dvāvīsatiyā dvāvīsatiyā tikehi yojito, tañca gamanaṃ yuttaṃ.
But in some*, each dyad is combined with twenty-two triads, and that approach is appropriate.
Tuy nhiên, trong một số sách, mỗi bộ đôi được kết hợp với hai mươi hai bộ ba, và cách trình bày đó là hợp lý.
Na hi tattha tikassa yojanā atthi, atha kho tikānaṃ ekekena padena dukassāti.
For there, there is no combining of the triad, but rather of the dyad with each term of the triads.
Quả vậy, ở đó không có sự kết hợp của bộ ba, mà là của bộ đôi với mỗi một chi phần của các bộ ba.
Tattha chasaṭṭhiyā tikapadesu ekekena saṃsanditvā chasaṭṭhi hetudukā, tathā sahetukadukādayo cāti dukānaṃ chasatādhikāni chasahassāni honti.
There, when each of the sixty-six triad-terms is combined, there are sixty-six hetu-dyads; similarly, there are also sahetuka-dyads, etc., amounting to six thousand six hundred dyads.
Ở đó, khi kết hợp với mỗi một trong sáu mươi sáu chi phần của bộ ba, có sáu mươi sáu hetuduka, tương tự cũng có sahetukadukādi, như vậy có sáu ngàn sáu trăm bộ đôi.
Tesu ekekasmiṃ paṭiccavārādayo satta vārā nayā pucchā ca sabbā dukapaṭṭhāne hetudukena samānā.
In each of these, the seven vāras such as the Paṭiccavāra, the methods (naya), and all the questions are similar to the hetu-dyad in the dyad Paṭṭhāna.
Trong mỗi một bộ đó, bảy vāra như paṭiccavāra v.v..., các naya và các câu hỏi đều giống như hetuduka trong dukapaṭṭhāna.
‘‘Dukasate ekekaṃ dukaṃ dvāvīsatiyā tikehi saddhiṃ yojetvā’’ti ca vuttaṃ, tampi tikadukapaṭṭhāne kesañci potthakānaṃ vasena vuttaṃ.
And it is stated, “By combining each dyad in the hundred dyads with twenty-two triads,” which was also said according to some manuscripts in the triad-dyad Paṭṭhāna (tikadukapaṭṭhāna).
Và "Trong một trăm bộ đôi, mỗi bộ đôi được kết hợp với hai mươi hai bộ ba" cũng đã được nói đến, điều đó cũng được nói theo một số sách trong tikadukapaṭṭhāna.
Vuttanayena pana yuttagamanesu ekeko tiko dukasatena yojito.
However, in the appropriate presentations according to the stated method, each triad is combined with one hundred dyads.
Tuy nhiên, theo cách trình bày hợp lý đã nói, mỗi bộ ba được kết hợp với một trăm bộ đôi.
Tattha hetupadaṃ pakkhipitvā vutto eko kusalattiko, tathā nahetupadaṃ…pe… araṇapadanti kusalattikānaṃ dve satāni honti, tathā vedanāttikādīnampīti sabbesaṃ catusatādhikāni cattāri sahassāni honti.
There, one kusalattika is stated by inserting the term hetu, and likewise by inserting the term nahetu... and the term araṇa, thus there are two hundred kusalattikas; similarly for the vedanāttika, etc., amounting to four thousand four hundred in total.
Ở đó, có một kusalattika được nói bằng cách thêm vào chi phần hetu, tương tự, bằng cách thêm chi phần nahetu... cho đến chi phần araṇa, như vậy có hai trăm kusalattika, tương tự cũng có vedanāttikādi, do đó, tổng cộng có bốn ngàn bốn trăm bộ ba.
Tesu ekekasmiṃ vāranayapucchā tikapaṭṭhāne kusalattikena samānā.
In each of these, the vāra, naya, and question are similar to the kusalattika in the triad Paṭṭhāna.
Trong mỗi một bộ đó, vāra, naya và câu hỏi đều giống như kusalattika trong tikapaṭṭhāna.
‘‘Cha anulomamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato panāti etena idaṃ dasseti – ‘‘anulomamhī’’ti ‘‘tikādayo chanayā’’ti ca avisesena vuttattā paṭiccavārādivasena sattavidhampi anulomaṃ saha gahetvā ‘‘cha anulomamhī’’ti vuttaṃ, anulomādivasena catubbidhaṃ tikapaṭṭhānaṃ saha gahetvā ‘‘tikañca paṭṭhānavara’’nti, tathā catubbidhāni dukapaṭṭhānādīni saha gahetvā ‘‘dukuttama’’ntiādiṃ vatvā ‘‘cha nayā sugambhīrā’’ti vuttanti imamatthaṃ gahetvā imasmiṃ paccayānulome sattappabhede chapi ete paṭṭhānā paṭṭhānanayā catuppabhedā pucchāvasena uddharitabbāti.
And by “The six deep methods in the anuloma,” etc., this is shown: that because it is stated without distinction “in the anuloma” and “the six methods such as triads,” taking into account all seven types of anuloma by way of the Paṭiccavāra, etc., it is said, “six in the anuloma.” And taking into account all four types of triad Paṭṭhāna by way of anuloma, etc., it is said, “and the excellent triad Paṭṭhāna.” Similarly, taking into account all four types of dyad Paṭṭhāna, etc., it is said, “the best dyad,” etc., and “the six deep methods.” By understanding this meaning, it should be extracted by way of the four-fold questions for all six of these Paṭṭhāna methods in this seven-fold paccayānuloma.
Bằng câu "Sáu naya trong anuloma thật sâu sắc", điều này được chỉ ra rằng – vì đã được nói một cách không phân biệt "trong anuloma" và "sáu naya từ tika trở đi", nên sau khi gộp chung cả bảy loại anuloma theo paṭiccavāra v.v... và nói "sáu trong anuloma"; sau khi gộp chung bốn loại tikapaṭṭhāna theo anuloma v.v... và nói "tikañca paṭṭhānavaraṃ"; tương tự, sau khi gộp chung bốn loại dukapaṭṭhānādi và nói "dukuttamaṃ" v.v..., rồi nói "sáu naya thật sâu sắc" – sau khi nắm bắt ý nghĩa này, trong paccayānuloma có bảy loại này, cả sáu paṭṭhāna này, các paṭṭhānanaya có bốn loại, cần được trích dẫn dưới dạng câu hỏi.
Evañhi sabbasmiṃ paṭṭhāne sabbo paccayānulomo dassito hotīti.
For in this way, the entire paccayānuloma is shown throughout the whole Paṭṭhāna.
Quả vậy, như thế, toàn bộ paccayānuloma trong toàn bộ paṭṭhāna sẽ được trình bày.
Paccanīyagāthādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the paccanīya verses, etc.
Trong các kệ về paccanīya v.v... cũng theo phương pháp này.
Ettha ca dukatikapaṭṭhānādīsu visesitabbehi tikehi paṭṭhānaṃ tikapaṭṭhānaṃ.
And here, in the dyad-triad Paṭṭhāna (dukatikapaṭṭhāna), etc., the Paṭṭhāna with triads qualified by dyads is called tikapaṭṭhāna.
Và ở đây, trong dukatikapaṭṭhānādi, paṭṭhāna do các tika được đặc định hóa là tikapaṭṭhāna.
Dukānaṃ tikapaṭṭhānaṃ dukatikapaṭṭhānaṃ.
The tikapaṭṭhāna of dyads is dukatikapaṭṭhāna.
Tikapaṭṭhāna của các duka là dukatikapaṭṭhāna.
Dukavisesitā vā tikā dukatikā, dukatikānaṃ paṭṭhānaṃ dukatikapaṭṭhānanti iminā nayena vacanattho veditabbo.
Alternatively, the triads qualified by dyads are dukatikā, and the Paṭṭhāna of dukatikā is dukatikapaṭṭhāna—the meaning of the term should be understood in this way.
Hoặc, các tika được đặc định hóa bởi duka là dukatikā, paṭṭhāna của các dukatikā là dukatikapaṭṭhāna, ý nghĩa của từ cần được hiểu theo phương pháp này.
Dukādivisesitassa cettha tikādipadassa dukādibhāvo daṭṭhabbo.
And here, the nature of the triad-term, etc., as a dyad-term, etc., when qualified by a dyad-term, etc., should be understood.
Và ở đây, cần thấy rằng chi phần tikādi được đặc định hóa bởi dukādi có bản chất là dukādi.
Dukapaṭṭhānameva hi tikapadasaṃsandanavasena dukapadasaṃsandanavasena ca pavattaṃ dukatikapaṭṭhānaṃ dukadukapaṭṭhānañca, tathā tikapaṭṭhānameva dukapadasaṃsandanavasena tikapadasaṃsandanavasena ca pavattaṃ tikadukapaṭṭhānaṃ tikatikapaṭṭhānañcāti.
For indeed, the dyad Paṭṭhāna itself, occurring through combination with triad-terms and through combination with dyad-terms, is dukatikapaṭṭhāna and dukadukapaṭṭhāna; and similarly, the triad Paṭṭhāna itself, occurring through combination with dyad-terms and through combination with triad-terms, is tikadukapaṭṭhāna and tikatikapaṭṭhāna.
Quả vậy, chính dukapaṭṭhāna, do sự kết hợp với các chi phần tika và sự kết hợp với các chi phần duka, đã trở thành dukatikapaṭṭhāna và dukadukapaṭṭhāna; tương tự, chính tikapaṭṭhāna, do sự kết hợp với các chi phần duka và sự kết hợp với các chi phần tika, đã trở thành tikadukapaṭṭhāna và tikatikapaṭṭhāna.
42-44. Tevīsatimūlakanti idañcettha dumūlakaṃyeva sandhāya vuttanti idaṃ dukamūlake pucchānaṃ mūlabhūtā tevīsati dukā sambhavantīti tassa ‘‘tevīsatimūlaka’’nti nāmaṃ katvā yāva yattako pabhedo atthi, tāva tattakaṃ tevīsatimūlakaṃ yathānulome vitthāritaṃ.
42-44. "Tevīsatimūlaka," etc., what is said here referring to the dyad-root itself means that since twenty-three dyads, which are the roots of the questions, arise in the dyad-root, it is named "tevīsatimūlaka," and thetevīsatimūlaka is elaborated as much as there are divisions, just as in the anuloma.
42-44. "Tevīsatimūlaka" và điều này ở đây được nói liên quan đến chính dumūlaka, điều này có thể được nói với ý định rằng: vì trong dumūlaka có thể có hai mươi ba duka làm gốc cho các câu hỏi, nên sau khi đặt tên cho nó là "tevīsatimūlaka", bao nhiêu phân loại có thể có, bấy nhiêu tevīsatimūlaka đã được trình bày chi tiết trong anuloma.
Evaṃ paccanīyepi vitthāretabbanti dukamūlakena tikamūlakādīsu nayaṃ dassetīti iminā adhippāyena vuttaṃ siyā.
“Similarly, it should be elaborated in the paccanīya” might have been said with the intention of showing the method in the triad-root (tikamūlaka), etc., by means of the dyad-root.
Tương tự, cũng cần trình bày chi tiết trong paccanīya, điều này có thể được nói với ý định rằng nó chỉ ra phương pháp trong tikamūlakādi bằng dukamūlaka.
Yadi pana yāva tevīsatimaṃ mūlaṃ yathā vitthāritanti ayamattho adhippeto, ‘‘yāva tevīsatimaṃ mūla’’ntveva pāṭhena bhavitabbaṃ siyā.
If, however, the meaning intended was "as the twenty-third root is elaborated," then the reading should have been "yāva tevīsatimaṃ mūlaṃ."
Tuy nhiên, nếu ý nghĩa được dự định là "cũng như mūla thứ hai mươi ba đã được trình bày chi tiết", thì bản văn nên là "yāva tevīsatimaṃ mūlaṃ".
Na hi ‘‘tevīsatimūlaka’’nti etassa byañjanassa tevīsatimaṃ mūlakanti ayamattho sambhavati.
For the expression "tevīsatimūlaka" cannot possibly mean "the twenty-third root."
Quả vậy, ý nghĩa "mūla thứ hai mươi ba" không thể có đối với từ "tevīsatimūlaka".
Yathā anulome ‘‘ekekapadassā’’tiādinā pana ekamūlādisabbamūlakapariyosānaṃ tattha nayadassanavasena dassitaṃ ekekassa padassa vitthāraṃ dassetīti sabbamūlakameva cettha ‘‘tevīsatimūlaka’’nti vuttanti veditabbaṃ.
Rather, it should be understood that, just as in the anuloma, the elaboration of each term, from the one-root (ekamūlaka) to the end of the all-root (sabbamūlaka), is shown there by way of demonstrating the method through phrases like "of each term," so here, the all-root itself is called "tevīsatimūlaka."
Tuy nhiên, cần biết rằng, cũng như trong anuloma, bằng câu "ekekapadassā" v.v..., sự trình bày chi tiết của mỗi chi phần được chỉ ra bằng cách trình bày phương pháp ở đó, từ ekamūlaka đến cuối cùng là sabbamūlaka, thì ở đây, chính sabbamūlaka được gọi là "tevīsatimūlaka".
Tañhi tevīsatiyā paccayānaṃ avasesassa paccayassa mūlabhāvato ‘‘tevīsatimūlaka’’nti ca tato paraṃ mūlassa aññassa abhāvato ‘‘sabbamūlaka’’nti ca vuccati.
For it is called "tevīsatimūlaka" due to its being the root of the remaining condition among the twenty-three conditions, and it is called "sabbamūlaka" due to there being no other root beyond it.
Quả vậy, nó được gọi là "tevīsatimūlaka" vì nó là gốc của duyên còn lại trong hai mươi ba duyên, và được gọi là "sabbamūlaka" vì sau đó không còn gốc nào khác.
53. Yā kusalattike labhanti, na tāyeva vedanāttikādīsūti tikapadanānattamattena vinā mūlāvasānavasena sadisataṃ sandhāya ‘‘na tāyevā’’ti vuttaṃ, na ca kevalaṃ tikantareyeva, kusalattikepi pana yā paṭiccavāre labhanti, na tāyeva paccayavārādīsūti sabbapucchāsamāharaṇaṃ idha kattabbameva.
53. The phrase "na tāyevā" (not those same ones) is stated with reference to the similarity based on the original words and their endings, despite the mere difference in the terms of the triads, as in "Those that are obtained in the Kusalattika are not the same in the Vedanāttika and so forth". Moreover, it is not only between different triads; even within the Kusalattika, those that are obtained in the Paṭiccavāra are not the same in the Paccayavāra and so forth. Therefore, a comprehensive collection of all questions must be made here.
53. Trong câu “Những câu hỏi nào có được câu trả lời trong tam đề Thiện, thì không phải chính những câu hỏi ấy có được câu trả lời trong các tam đề Thọ, v.v.”, ngoài sự khác biệt đơn thuần về các pháp trong tam đề, nhắm đến sự tương đồng về phần đầu và phần cuối, nên đã nói “không phải chính những câu hỏi ấy”. Và không chỉ trong các tam đề khác, mà ngay cả trong tam đề Thiện, những câu hỏi nào có được câu trả lời trong phẩm Duyên Khởi, thì không phải chính những câu hỏi ấy có được câu trả lời trong các phẩm Duyên, v.v. Do đó, ở đây cần phải thực hiện việc tổng hợp tất cả các câu hỏi.
Dhammānulomapaccanīye ca tikapaṭṭhāne vitakkattikapītittikānaṃ vissajjane sabbāpetā vissajjanaṃ labhantīti ettha pītittikaggahaṇaṃ na kātabbaṃ.
Here, in "in the Dhammānuloma-paccanīya, when the Vitakkattika and Pītittika are answered, all these answers are obtained," the inclusion of Pītittika should not be made.
Trong câu “Và trong phần Thuận và Nghịch của Pháp, trong Paṭṭhāna của tam đề, khi trả lời về tam đề Tầm và tam đề Hỷ, tất cả đều có được câu trả lời”, ở đây không nên đề cập đến tam đề Hỷ.
Na hi tattha ekūnapaññāsa pucchā vissajjanaṃ labhantīti.
For there, forty-nine questions do not obtain answers.
Vì ở đó, bốn mươi chín câu hỏi không có được câu trả lời.
Yasmā pana eko khandho ekassātiādi idha kusalavacanena gahite khandhe sandhāya vuttaṃ.
"Since one khanda..." and so on, is stated here with reference to the khandhas taken by the word "kusalā" in this Kusalattika.
Câu “Bởi vì một uẩn đối với một uẩn” v.v. ở đây được nói nhắm đến các uẩn được đề cập bằng từ “thiện”.
Vedanāttikādīsu pana ekaṃ khandhaṃ paṭicca dvinnaṃ, dve paṭicca ekassapi, hetudukādīsu ca saṅkhārakkhandhekadesaṃ paṭicca saṅkhārakkhandhekadesassapi uppatti vuttāti saha uppajjamānānaṃ sabbesaṃ dhammānaṃ paccayo honto ekekassapi dukatikādibhedānañca paccayo nāma hotiyeva, tathā dukādibhedānañcāti.
However, in the Vedanāttika and so forth, the arising of two (khandhas) dependent on one khanda, or one dependent on two (khandhas) is stated, and in the Hetaduka and so forth, the arising of a part of the saṅkhārakkhandha dependent on a part of the saṅkhārakkhandha is also stated. Thus, a condition, being a condition for all phenomena arising together, is indeed a condition for each one, and also for those with the distinctions of dukas and tikas, and likewise for the distinctions of dukas and so on.
Tuy nhiên, trong các tam đề Thọ, v.v., đã nói về sự sanh khởi của hai uẩn duyên theo một uẩn, và của một uẩn duyên theo hai uẩn; và trong các nhị đề Nhân, v.v., đã nói về sự sanh khởi của một phần hành uẩn duyên theo một phần hành uẩn. Do đó, khi một pháp là duyên cho tất cả các pháp đồng sanh, nó cũng là duyên cho từng pháp một và cho các nhóm pháp như nhị đề, tam đề, v.v., và tương tự, các nhóm pháp như nhị đề, v.v. cũng vậy.
‘‘Rūpena saddhiṃ anuppattito āruppavipākañca na gahetabba’’nti vuttaṃ, taṃ pana na sabbasmiṃ etasmiṃ vacane gahetabbaṃ, atha kho ‘‘cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti ettheva.
It is stated, "āruppavipāka (resultant consciousness of the formless sphere) should not be taken, as it does not arise together with rūpa," but that should not be taken in all such statements; rather, it should be taken only in "cittasamuṭṭhānañca rūpa" (and mind-originated rūpa).
Đã nói rằng “quả vô sắc cũng không nên được đề cập vì không sanh khởi cùng với sắc”, nhưng điều đó không nên được áp dụng trong toàn bộ câu này, mà chỉ trong câu “và sắc do tâm sanh”.
Na kevalañca āruppavipākova, atha kho lokuttaravipākakiriyābyākatampi āruppe uppajjamānaṃ ettha na gahetabbaṃ.
Not only āruppavipāka, but also lokuttara-vipāka and kiriya-abyākata arising in the āruppa (formless sphere) should not be taken here.
Và không chỉ quả vô sắc, mà cả quả và duy tác vô ký siêu thế sanh khởi trong cõi vô sắc cũng không nên được đề cập ở đây.
‘‘Vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā’’ti ettha pana na kiñci rūpena vinā saha vā uppajjamānaṃ sahetukaṃ vipākakiriyābyākataṃ aggahitaṃ nāma atthi.
However, in "vipākābyākataṃ, kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā" (one khanda of resultant abyākata and functional abyākata dependent on three khandhas), there is no sahetuka resultant or functional abyākata that is not taken, whether it arises without rūpa or with rūpa.
Tuy nhiên, trong câu “duyên theo một uẩn quả vô ký, duy tác vô ký, có ba uẩn”, không có pháp quả và duy tác vô ký nào có nhân, sanh khởi không cùng hoặc cùng với sắc, mà lại không được đề cập.
Tattha pana yaṃ rūpena saha uppajjati, tassa paccayuppannavisesaṃ dassetuṃ ‘‘cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti vuttaṃ.
But there, to show the specific nature of the resultant phenomena that arise together with rūpa, it is stated "cittasamuṭṭhānañca rūpa".
Trong số đó, để chỉ ra đặc tính của pháp duyên sanh đối với pháp sanh khởi cùng với sắc, đã nói “và sắc do tâm sanh”.
Ettha ca ‘‘ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca tayo…pe… mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti (paṭṭhā. 1.1.53) ettāvatā pañcavokāre sabbaṃ cittakammasamuṭṭhānarūpaṃ dassitaṃ.
Here, by "ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca tayo…pe… mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa" (one mahābhūta dependent on three...and so on...mind-originated rūpa, kamma-originated rūpa, derived rūpa dependent on the mahābhūtas), all mind- and kamma-originated rūpa in the pañcavokāra is shown.
Và ở đây, bằng đoạn văn dài đến “duyên theo một đại chủng, có ba… cho đến… duyên theo các đại chủng, có sắc do tâm sanh, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh”, đã chỉ ra tất cả sắc do tâm và nghiệp sanh trong cõi ngũ uẩn.
Avasesaṃ pana dassetuṃ ‘‘bāhira’’ntiādi vuttaṃ.
To show the remaining (rūpa), "bāhira" (external) and so on are stated.
Để chỉ ra phần còn lại, đã nói “bên ngoài” v.v.
Tattha bāhiranti etena anindriyabaddharūpaṃ dasseti, puna āhārasamuṭṭhānaṃ utusamuṭṭhānanti etehi sabbaṃ indriyabaddhaṃ āhārautusamuṭṭhānarūpaṃ.
There, "bāhira" shows rūpa not bound by faculties. Furthermore, "āhārasamuṭṭhānaṃ utusamuṭṭhāna" (food-originated, temperature-originated) shows all rūpa bound by faculties, originating from food and temperature.
Trong đó, bằng từ “bên ngoài”, ngài chỉ ra sắc không liên quan đến quyền. Lại nữa, bằng các từ “do vật thực sanh, do thời tiết sanh”, ngài chỉ ra tất cả sắc do vật thực và thời tiết sanh có liên quan đến quyền.
Tattha ‘‘utusamuṭṭhānaṃ eka’’ntiādinā asaññasattānampi utusamuṭṭhānaṃ vuttamevāti daṭṭhabbaṃ.
There, it should be understood that by "utusamuṭṭhānaṃ eka" (one temperature-originated) and so on, the temperature-originated rūpa of the asaññasattas is also stated.
Trong đó, nên hiểu rằng bằng câu “một do thời tiết sanh” v.v., sắc do thời tiết sanh của chúng sanh vô tưởng cũng đã được nói đến.
Na hi tattha tassa vajjane kāraṇaṃ atthīti.
For there is no reason to omit it there.
Vì ở đó không có lý do gì để loại trừ nó.
Ādimhi pana ‘‘ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā’’tiādi avisesavacanaṃ sahajātaṃ arūpampi paccayaṃ hetādike ca paccaye bahutare labhantaṃ cittasamuṭṭhānakaṭattārūpadvayaṃ saha saṅgaṇhitvā vuttaṃ, evañca katvā tassa pariyosāne ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānarūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti vuttaṃ, tasmā tattha kaṭattārūpaṃ cittasamuṭṭhānasambandhaṃ taṃsamānagatikaṃ pañcavokāre vattamānameva gahitanti aggahitaṃ kaṭattārūpaṃ dassetuṃ ‘‘asaññasattānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā’’tiādi vuttaṃ, tasmā upādārūpaṃ idhapi kammapaccayavibhaṅge viya ‘‘mahābhūte paṭicca kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti (paṭṭhā. 1.1.63) kaṭattārūpabhāvavisiṭṭhaṃ upādārūpaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ.
However, at the beginning, the undifferentiated statement "ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā" (dependent on one mahābhūta) and so on, is stated, including both cittasamuṭṭhāna-rūpa and kaṭattā-rūpa, which can obtain non-rūpa co-arisen conditions and many other conditions like roots. Having done so, at its conclusion, it is stated: "mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānarūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa" (mind-originated rūpa, kamma-originated rūpa, derived rūpa dependent on the mahābhūtas). Therefore, in that (first division), kaṭattā-rūpa, which is connected with mind-originated rūpa, similar in its arising to it, and occurring only in the pañcavokāra, is taken. Thus, to show the kaṭattā-rūpa that is not yet taken, "asaññasattānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭiccā" (one mahābhūta of the asaññasattas dependent on...) and so on is stated. Therefore, here too in this context of saḥajāta conditions, it should be understood that upādā-rūpa, specifically characterized as kaṭattā-rūpa, is taken, as in the Vibhaṅga of Kamma Conditions, by "mahābhūte paṭicca kaṭattārūpaṃ upādārūpa" (kamma-originated rūpa, derived rūpa dependent on the mahābhūtas).
Tuy nhiên, ở đầu, câu tổng quát “duyên theo một đại chủng” v.v. đã được nói bằng cách gộp chung cả hai loại sắc do tâm sanh và sắc do nghiệp tạo, vốn có thể nhận được cả duyên vô sắc đồng sanh và nhiều duyên khác như nhân, v.v. Và vì vậy, ở cuối phần đó, đã nói “duyên theo các đại chủng, có sắc do tâm sanh, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh”. Do đó, sắc do nghiệp tạo ở đó được hiểu là sắc đang hiện hành trong cõi ngũ uẩn, có liên quan đến sắc do tâm sanh và có cùng tiến trình với nó. Vì vậy, để chỉ ra sắc do nghiệp tạo chưa được đề cập, đã nói “đối với chúng sanh vô tưởng, duyên theo một đại chủng” v.v. Do đó, nên hiểu rằng sắc y sinh ở đây cũng được đề cập là sắc y sinh có đặc tính là sắc do nghiệp tạo, giống như trong phần phân tích về duyên nghiệp, qua câu “duyên theo các đại chủng, có sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh”.
Na hi vuttassa utusamuṭṭhānassa punavacane payojanaṃ atthīti.
For there is no purpose in repeating the already mentioned temperature-originated rūpa.
Vì không có lợi ích gì trong việc lặp lại về sắc do thời tiết sanh đã được nói đến.
Kasmā pana yathā bāhirādīsu ‘‘mahābhūte paṭicca upādārūpa’’nti avisesetvā upādārūpaṃ vuttaṃ, evaṃ avatvā cittakammajaupādārūpāni ‘‘cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti hetupaccayādīsu saha ‘‘cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ upādārūpaṃ asaññasattānaṃ…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti adhipatipaccayādīsu visuṃ cittasamuṭṭhānarūpabhāvakaṭattārūpabhāvehi visesetvāva vuttānīti?
Why, however, are the derived rūpas born of mind and kamma stated with distinctions, as "mind-originated rūpa, kamma-originated rūpa, derived rūpa" together in the Hetu-paccaya and so forth, and "mind-originated rūpa, derived rūpa for asaññasatta... kamma-originated rūpa, derived rūpa" separately in the Adhipati-paccaya and so forth, by means of being mind-originated rūpa and being kamma-originated rūpa, instead of being stated, without distinction, simply as "dependent on the great elements, derived rūpa", just as derived rūpa is stated in the case of external rūpa and so forth?
Nhưng tại sao, giống như trong các trường hợp ngoại phần v.v..., sắc y sinh được nói đến mà không có sự phân biệt, rằng: “do duyên đại hiển, sắc y sinh sanh khởi”, lại không nói như vậy, mà các sắc y sinh do tâm và nghiệp sanh lại chỉ được nói đến sau khi đã phân biệt bằng các tính chất là sắc do tâm sanh và sắc do nghiệp tạo một cách riêng biệt trong các duyên như nhân duyên v.v... cùng với câu “sắc do tâm sanh, sắc do nghiệp tạo là sắc y sinh”, và trong các duyên như tăng thượng duyên v.v... cùng với câu “sắc do tâm sanh là sắc y sinh... cho đến... sắc do nghiệp tạo là sắc y sinh”?
Tattha bāhiraggahaṇādīhi viya ettha mahābhūtānaṃ kenaci avisesitattā.
Because in the descriptions (of rūpa) beginning with 'external', the great elements are distinguished by the words 'external' and so forth, but here (in the description of derived rūpa), the great elements are not distinguished by any distinguishing feature.
Bởi vì ở đây, các đại hiển không được phân biệt bởi bất cứ điều gì, không giống như ở đó, chúng được phân biệt bằng cách nêu lên từ “ngoại phần” v.v...
Apica iddhicittanibbattānaṃ kammapaccayānañca iṭṭhāniṭṭhānaṃ bāhirarūpāyatanādīnaṃ cittaṃ kammañca hetādīsu na koci paccayo, āhārautusamuṭṭhānānaṃ pana cittaṃ pacchājātabhāvena upatthambhakameva, na janakaṃ, mahābhūtāneva pana tesaṃ sahajātādibhāvena janakāni, tasmā satipi cittena kammena ca vinā abhāve hetādipaccayabhūtehi arūpehi uppajjamānāni cittasamuṭṭhānarūpakaṭattārūpabhūtāneva upādārūpāni honti, na aññānīti imaṃ visesaṃ dassetuṃ cittakammajesveva upādārūpesu visesanaṃ kataṃ.
Furthermore, neither mind (i.e., iddhi-citta) nor kamma is a paccaya (condition) among the hetu and so forth for external rūpa-objects and so forth, which are born of iddhi-citta and have kamma as their cause, and which are desirable or undesirable. However, for those (derived rūpas) originated by nutriment and temperature, mind merely supports them by being pacchājāta (post-arising), not as a generator. The great elements alone are their generators by being sahajāta (co-arising) and so forth. Therefore, even though there is no existence without mind and kamma, only derived rūpas that have mind-originated rūpa and kamma-originated rūpa as their great elements, and which arise from arūpa (non-material phenomena) that are hetu and other paccayas, are derived rūpas. No others (are). It is to show this distinction that the specification is made for derived rūpas that are born of mind and kamma.
Hơn nữa, đối với các sắc xứ ngoại phần v.v... khả ái và bất khả ái được tạo ra bởi tâm thần thông và có nghiệp làm duyên, thì tâm và nghiệp không phải là duyên nào trong số các duyên như nhân duyên v.v...; còn đối với các sắc do vật thực và thời tiết sanh, tâm chỉ là yếu tố bảo trợ qua trạng thái hậu sanh, chứ không phải là yếu tố phát sinh. Chỉ có các đại hiển mới là yếu tố phát sinh cho chúng qua trạng thái câu sanh v.v... Do đó, mặc dù chúng không thể tồn tại nếu không có tâm và nghiệp, nhưng chỉ những sắc y sinh nào là sắc do tâm sanh và sắc do nghiệp tạo, vốn sanh khởi từ các pháp vô sắc là nhân duyên v.v..., mới là sắc y sinh, chứ không phải các sắc khác. Để chỉ ra sự khác biệt này, sự phân biệt đã được thực hiện chỉ đối với các sắc y sinh do tâm và nghiệp sanh.
Aññāni vā samānajātikena rūpena samuṭṭhānāni pākaṭavisesanānevāti na visesanaṃ arahanti, etāni pana asamānajātikehi arūpehi samuṭṭhitāni visesanaṃ arahantīti visesitānīti veditabbāni.
Alternatively, other rūpas (those born of nutriment and temperature), being originated by rūpa of the same genus, are already clearly distinguished, and therefore do not deserve a special designation. But these (derived rūpas born of mind and kamma), being originated by arūpa (non-material phenomena) of a dissimilar genus, deserve a special designation, and thus they are distinguished, so it should be understood.
Hoặc là, các sắc khác (do thời tiết, vật thực sanh) vốn có đặc tính rõ ràng vì được sanh khởi từ sắc đồng loại, nên không cần sự phân biệt. Còn những sắc này (do tâm, nghiệp sanh) thì cần sự phân biệt vì chúng được sanh khởi từ các pháp vô sắc không đồng loại; do đó, chúng đã được phân biệt, cần phải hiểu như vậy.
Yathā vā cittakammāni cittakammasamuṭṭhānānaṃ savisesena paccayabhāvena paccayā honti sahajātādipaccayabhāvato mūlakaraṇabhāvato ca, na evaṃ utuāhārā taṃsamuṭṭhānānanti cittakammajāneva visuṃ visesanaṃ arahanti.
Or, just as mind and kamma are paccayas for mind-originated and kamma-originated rūpas through their distinctive paccaya-state, by being sahajāta and other paccayas, and by being the root cause, temperature and nutriment are not so for rūpas originated by them. Therefore, only those born of mind and kamma deserve a separate distinction.
Hoặc là, tâm và nghiệp là duyên cho các sắc do tâm và nghiệp sanh bằng một trạng thái duyên có sự đặc biệt, do trạng thái câu sanh duyên v.v... và do trạng thái là nguyên nhân gốc rễ; trong khi thời tiết và vật thực không phải là duyên như vậy cho các sắc do chúng sanh khởi. Do đó, chỉ có các sắc do tâm và nghiệp sanh mới cần được phân biệt riêng.
Itarāni pana mahābhūtaviseseneva visesitāni, idha upādārūpavisesanena mahābhūtāni viya.
The others, however, are distinguished only by the distinction of the great elements, just as the great elements are distinguished here by the distinction of derived rūpa.
Còn các sắc khác thì đã được phân biệt bằng chính sự phân biệt các đại hiển, giống như ở đây (các đại hiển được phân biệt) bằng sự phân biệt sắc y sinh.
Na hi aññataravisesanaṃ ubhayavisesanaṃ na hotīti.
For it is not the case that a distinction made for one (group) is not a distinction for both (groups).
Vì rằng sự phân biệt một trong hai không phải là không phân biệt cả hai.
58. Aññamaññapaccaye khandhe paṭicca vatthu, vatthuṃ paṭicca khandhāti khandhavatthūnaṃ aññamaññapaccayatādassanena pubbe visuṃ paccayabhāvena dassitānaṃ khandhānaṃ ekato paccayabhāvo dassito hotīti iminā adhippāyenāha ‘‘catunnampi khandhānaṃ ekato vatthunā aññamaññapaccayataṃ dassetuṃ vutta’’nti.
58. With the intention of showing the paccaya-state of the khandhas together with vatthu, by showing their mutual paccaya-state, as in "dependent on the khandhas, vatthu; dependent on vatthu, khandhas" in the Aññamañña-paccaya, (the author) says, "It is said to show the mutual paccaya-state of the four khandhas together with vatthu."
58. Trong tương hỗ duyên, do duyên các uẩn, vật sanh; do duyên vật, các uẩn sanh, qua việc chỉ ra tính tương hỗ duyên của các uẩn và vật, trạng thái làm duyên đồng thời của các uẩn, vốn đã được chỉ ra làm duyên một cách riêng biệt trước đây, đã được trình bày. Với ý này, ngài đã nói: “được nói đến để chỉ ra tính tương hỗ duyên của cả bốn uẩn cùng với vật”.
‘‘Khandhe paṭicca vatthū’’ti idaṃ pana catunnampi khandhānaṃ ekato paṭiccatthapharaṇatādassanatthaṃ, ‘‘vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti vatthussa.
And this statement, "dependent on the khandhas, vatthu", is to show the pervasion of the meaning of paṭicca for all four khandhas collectively. "Dependent on vatthu, khandhas" is for vatthu.
Còn câu “do duyên các uẩn, vật sanh” là để chỉ ra sự hoàn thành ý nghĩa của từ “duyên” (paṭicca) của cả bốn uẩn một cách đồng thời; câu “do duyên vật, các uẩn sanh” là để chỉ ra (sự hoàn thành ý nghĩa đó) của vật.
Na kevalañca khandhānaṃ idheva, hetupaccayādīsupi ayameva nayo.
And this method applies not only to the khandhas here (in Aññamañña-paccaya) but also in the Hetu-paccaya and so forth.
Và không chỉ riêng ở đây đối với các uẩn, mà trong các duyên như nhân duyên v.v..., phương pháp cũng tương tự.
Tattha sabbesaṃ khandhānaṃ visuṃ paṭiccatthapharaṇataṃ dassetvā puna ‘‘vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti vatthussapi dassitāya ‘‘ekaṃ khandhañca vatthuñca paṭicca tayo khandhā’’tiādinā khandhavatthūnañca dassitāyeva hotīti daṭṭhabbā.
In those (other paccayas), after showing the pervasion of the meaning of paṭicca for all khandhas separately, and then showing it for vatthu with "dependent on vatthu, khandhas", it should be seen that it is also shown for khandhas and vatthu by such phrases as "dependent on one khandha and vatthu, three khandhas".
Ở đó, sau khi đã chỉ ra sự hoàn thành ý nghĩa của từ “duyên” một cách riêng biệt cho tất cả các uẩn, rồi lại chỉ ra cho cả vật bằng câu “do duyên vật, các uẩn sanh”, thì cũng cần phải hiểu rằng (sự hoàn thành ý nghĩa của từ “duyên”) của các uẩn và vật cũng đã được chỉ ra qua các câu như “do duyên một uẩn và vật, ba uẩn sanh” v.v...
Kasmā panettha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati aññamaññapaccayā, kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānā mahābhūtā’’ti evamādi na vuttaṃ, nanu yadeva paṭiccatthaṃ pharati, na teneva aññamaññapaccayena bhavitabbaṃ hetupaccayādīhi viya.
Why, then, is it not said here, "dependent on a wholesome phenomenon, an indeterminate phenomenon arises by aññamañña-paccaya; dependent on wholesome khandhas, the great elements originated by mind arise," and so forth? Is it not true that whatever pervades the meaning of paṭicca should also be a aññamañña-paccaya, as in the case of hetu-paccaya and so forth?
Tại sao ở đây lại không nói những câu như “do duyên pháp thiện, pháp vô ký sanh khởi do tương hỗ duyên; do duyên các uẩn thiện, các đại hiển do tâm sanh (sanh khởi)” v.v...? Chẳng phải pháp nào hoàn thành ý nghĩa của từ “duyên” (paṭicca) thì pháp đó phải là tương hỗ duyên, giống như trong nhân duyên v.v... hay sao?
Na hi yaṃ ‘‘ekaṃ tayo dve ca khandhe paṭiccā’’ti vuttaṃ, te hetupaccayabhūtā eva honti.
For those khandhas which are said to be "dependent on one, two, or three khandhas", they are not always only hetu-paccayas.
Bởi vì những uẩn được nói đến trong câu “do duyên một, ba và hai uẩn” không phải chỉ là những pháp có nhân duyên.
Esa nayo ārammaṇapaccayādīsupi.
The same method applies to ārammaṇa-paccaya and so forth.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các duyên như sở duyên duyên v.v...
Paccayavāre ca ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paccayā kusalo dhammo uppajjati aññamaññapaccayā’’ti (paṭṭhā. 1.1.256) vuttaṃ, na vatthu kusalānaṃ aññamaññapaccayo hoti, atha ca pana taṃpaccayā khandhānaṃ aññamaññapaccayā uppatti vuttā eva.
And in the Paccaya-vāra, it is said, "dependent on an indeterminate phenomenon, a wholesome phenomenon arises by aññamañña-paccaya", and vatthu is not a aññamañña-paccaya for wholesome khandhas, yet the arising of khandhas dependent on that (vatthu) is indeed mentioned as being by aññamañña-paccaya.
Và trong Paccayavāra, có nói rằng “do duyên pháp vô ký, pháp thiện sanh khởi do tương hỗ duyên”, nhưng vật không phải là tương hỗ duyên của các pháp thiện, tuy nhiên sự sanh khởi của các uẩn do duyên ấy bằng tương hỗ duyên vẫn được nói đến.
Yadipi kusalā khandhā mahābhūtānaṃ aññamaññapaccayā na honti, tathāpi te paṭicca tesaṃ uppatti vattabbā siyāti?
Even if wholesome khandhas are not aññamañña-paccayas for the great elements, still their arising dependent on those khandhas ought to be mentioned, should it not?
Mặc dù các uẩn thiện không phải là tương hỗ duyên của các đại hiển, nhưng lẽ ra cũng nên nói về sự sanh khởi của chúng (các đại hiển) do duyên các uẩn ấy chăng?
Na vattabbā khandhasahajātānaṃ mahābhūtānaṃ khandhānaṃ paccayabhāvābhāvato.
It should not be mentioned, because the great elements co-arising with the khandhas are not paccayas for the khandhas (by aññamañña-paccaya).
Không nên nói, vì các đại hiển đồng sanh với các uẩn thì không có trạng thái làm duyên cho các uẩn.
Aññamaññasaddo hi na hetādisaddo viya nirapekkho, sahajātādisaddo viya vā aññatarāpekkho, atha kho yathāvuttetaretarāpekkho.
For the word aññamañña (mutual) is not independent like the word hetu and so forth, nor dependent on any one (side) like the word sahajāta and so forth, but rather it is mutually dependent as stated.
Bởi vì từ “tương hỗ” (aññamañña) không phải là từ độc lập như từ “nhân” (hetu) v.v..., cũng không phải là từ phụ thuộc vào một phía như từ “câu sanh” (sahajāta) v.v..., mà nó phụ thuộc vào cả hai phía như đã nói.
Paccayapaccayuppannā ca khandhā mahābhūtā idha yathāvuttā bhaveyyuṃ, tesu ca mahābhūtā khandhānaṃ na koci paccayo.
And the khandhas and great elements, being paccaya and paccayuppanna, would be as stated here, but among them, the great elements are not any paccaya for the khandhas.
Và ở đây, các uẩn và đại hiển, là duyên và quả của duyên, sẽ phải là những pháp đã được nói đến; và trong số đó, các đại hiển không phải là duyên nào cả đối với các uẩn.
Yassa ca sayaṃ paccayo, tato tena tannissitena vā aññamaññapaccayena uppajjamānaṃ aññamaññapaccayā uppajjatīti vattabbataṃ arahati, yathā khandhe paṭicca khandhā, vatthuṃ paccayā khandhā.
And that which is itself a paccaya (condition), and that which arises from it or is dependent on it as a mutual paccaya, deserves to be spoken of as arising by aññamañña-paccaya, just as khandhas dependent on khandhas, or khandhas dependent on vatthu.
Và pháp nào sanh khởi do tương hỗ duyên từ chính pháp làm duyên cho nó, hoặc từ pháp nương tựa vào duyên đó, thì mới đáng được gọi là sanh khởi do tương hỗ duyên; ví dụ như các uẩn sanh do duyên các uẩn, các uẩn sanh do duyên vật.
Tasmā attano paccayassa paccayattābhāvato tadapekkhattā ca aññamaññasaddassa khandhe paṭicca paccayā ca mahābhūtānaṃ aññamaññapaccayā uppatti na vuttā, na aññamaññapaccayā ca vuttā.
Therefore, because its own paccaya is not a paccaya (for the mahābhūtas), and because the word aññamañña is mutually dependent, the arising of the great elements dependent on the khandhas is not stated as being by aññamañña-paccaya, nor is it stated to be by other paccayas (like nissaya).
Do đó, vì (các đại hiển) không có tính chất làm duyên cho duyên của chính nó (tức là các uẩn), và vì từ “tương hỗ” phụ thuộc vào điều đó, nên sự sanh khởi của các đại hiển do duyên các uẩn bằng tương hỗ duyên đã không được nói đến, nhưng sự sanh khởi (của chúng) do các duyên khác (không phải tương hỗ duyên) thì có được nói đến.
Khandhā pana vatthuṃ paccayā uppajjamānā vatthussa pacchājātapaccayā honti, tannissitena ca aññamaññapaccayena uppajjanti.
However, the khandhas, when arising dependent on vatthu, are pacchājāta-paccayas for vatthu, and they arise by aññamañña-paccaya with what is dependent on them.
Còn các uẩn, khi sanh khởi do duyên vật, chúng trở thành hậu sanh duyên cho vật, và chúng cũng sanh khởi do tương hỗ duyên nương vào vật đó.
Tasmā vatthuṃ paccayā khandhānaṃ kusalādīnaṃ aññamaññapaccayā uppatti vuttāti.
Therefore, the arising of wholesome khandhas and so forth by aññamañña-paccaya dependent on vatthu is stated.
Do đó, sự sanh khởi của các uẩn thiện v.v... do duyên vật bằng tương hỗ duyên đã được nói đến.
60. Dvīsu upanissayesu vattabbameva natthi, ārammaṇūpanissayampi pana ye labhanti, tesaṃ vasena ārammaṇapaccayasadisanti evaṃ vuttanti dassetuṃ ‘‘tattha kiñcāpī’’ti āha.
60. To show that there is nothing to say about the two kinds of upanissaya, and that even the ārammaṇūpanissaya is said to be similar to ārammaṇa-paccaya in terms of those who obtain it, (the author) says, "In this case, although..."
60. Trong hai loại cận y duyên (vô gián và bản tánh), không có gì để nói. Nhưng ngay cả đối với sở duyên cận y duyên, theo phương diện của những pháp nào nhận được duyên này, thì nó tương tự như sở duyên duyên. Để chỉ ra điều này, ngài đã nói “ở đó, mặc dù...”.
Tattha ‘‘na sabbe akusalā abyākatā ārammaṇūpanissayaṃ labhantī’’ti purimapāṭho.
In that (statement), "Not all unwholesome and indeterminate phenomena obtain ārammaṇūpanissaya" is the earlier reading.
Trong đó, “không phải tất cả các pháp bất thiện, vô ký đều nhận được sở duyên cận y duyên” là bản văn cũ.
Kusalāpi pana mahaggatā ekantena, kāmāvacarā ca kadāci na labhantīti ‘‘na sabbe kusalākusalābyākatā’’ti paṭhanti.
However, since wholesome mahaggata phenomena absolutely do not obtain it, and kāmāvacara phenomena sometimes do not, some (teachers) read it as "Not all wholesome, unwholesome, and indeterminate phenomena".
Nhưng vì ngay cả các pháp thiện, đối với các pháp đáo đại thì chắc chắn không nhận được, và đối với các pháp dục giới thì đôi khi cũng không nhận được, nên các vị đọc là “không phải tất cả các pháp thiện, bất thiện, vô ký (đều nhận được)”.
61. Purejātapaccaye yathā aññattha paccayaṃ aniddisitvāva desanā katā, evaṃ akatvā kasmā ‘‘vatthuṃ purejātapaccayā’’ti vuttanti?
61. Why, in the Purejāta-paccaya, is it stated, "by vatthu-purejāta-paccaya", instead of giving the teaching without specifying the paccaya as is done elsewhere?
61. Trong tiền sanh duyên, tại sao không thuyết giảng mà không chỉ rõ duyên như ở những nơi khác, lại nói rằng “vật là tiền sanh duyên”?
Niyamasabbhāvā.
Due to the existence of a fixed rule.
Vì có sự xác định.
Hetuādīsu hi niyamo natthi.
For in the Hetu-paccaya and so forth, there is no fixed rule.
Bởi vì trong các duyên như nhân duyên v.v..., không có sự xác định.
Na hi tehi uppajjamānānaṃ alobhādīsu kusalādīsu rūpādīsu ca ayameva paccayoti niyamo atthi, idha pana vatthu na vatthudhammesu purejātapaccayā uppajjamānānaṃ dhammānaṃ niyamato chabbidhaṃ vatthu purejātapaccayo hotīti imamatthaṃ dassetuṃ idaṃ vuttaṃ.
Indeed, there is no fixed rule that for phenomena arising from them, in the case of non-greed and so forth (as hetus) in wholesome phenomena, or in rūpa and so forth, this alone is the paccaya. Here, however, it is stated to show that for the phenomena arising in the vatthu-dhammas by purejāta-paccaya, the six kinds of vatthu are invariably the purejāta-paccaya.
Đối với các pháp sanh khởi do các duyên ấy, trong các pháp thiện v.v..., trong các pháp như vô tham v.v..., và trong các pháp như sắc v.v..., không có sự xác định rằng “chỉ có duyên này”. Nhưng ở đây, đối với các pháp sanh khởi do tiền sanh duyên trong các pháp nương vật, sáu loại vật một cách xác định là tiền sanh duyên. Để chỉ ra ý nghĩa này, điều này đã được nói đến.
Ārammaṇapurejātampi hi vatthupurejāte avijjamāne na labbhati, evañca katvā paṭisandhivipākassa napurejātapaccayā eva uppatti vuttā, paccuppannārammaṇassapi tassa purejātapaccayo na uddhaṭo.
For even ārammaṇa-purejāta is not obtained if vatthu-purejāta is absent. And thus, the arising of paṭisandhi-vipāka is said to be only by na-purejāta-paccaya (non-pre-arising condition); its purejāta-paccaya is not extracted even for that which has a present object.
Bởi vì ngay cả sở duyên tiền sanh cũng không thể có được khi không có vật tiền sanh. Và do đó, sự sanh khởi của quả tái tục đã được nói là chỉ do các duyên không phải tiền sanh, và tiền sanh duyên của nó, dù có đối tượng hiện tại, cũng không được nêu ra.
‘‘Nevavipākanavipākadhammadhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati purejātapaccayā’’ti etassapi alābhato tattha ‘‘purejāte tīṇī’’ti (paṭṭhā. 1.3.124) vuttanti.
and also because this section 'resultant is conditioned by pure-birth condition, which is neither resultant nor resultant-conditioned' is not obtained, therefore it is stated there, 'three in pure-birth condition'.
Do không có được cả câu “do duyên tiền sanh, pháp quả sanh khởi nương vào pháp chẳng phải quả chẳng phải nhân của quả” này, nên ở đó đã nói rằng “trong tiền sanh có ba”.
69. Vippayuttapaccayā uppajjamānānampi kesañci niyamato vatthu vippayuttapaccayo, kesañci khandhā, na ca samānavippayuttapaccayā eva kusalādike paṭicca uppajjamānā uppajjanti, atha kho nānāvippayuttapaccayāpi, tasmā taṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘vatthuṃ vippayuttapaccayā, khandhe vippayuttapaccayā’’ti tattha tattha vuttaṃ.
69. Although some resultant phenomena (paccayuppanna) arising from disjoined condition (vippayuttapaccayā) invariably have the physical base (vatthu) as their disjoined condition, and some have the aggregates (khandhā) as their disjoined condition, yet those arising conditioned by wholesome states (kusalādika) do not arise solely from a similar disjoined condition. Rather, they can also arise from various disjoined conditions. Therefore, to show that distinction, it is stated in various places: "conditioned by the physical base (vatthu) as disjoined condition, conditioned by the aggregates (khandhā) as disjoined condition."
69. Mặc dù sanh khởi do duyên bất tương ưng, nhưng đối với một số pháp, vật là duyên bất tương ưng một cách nhất định; đối với một số pháp khác, các uẩn là duyên bất tương ưng. Và các pháp sanh khởi nương vào các pháp thiện v.v... không chỉ sanh khởi do duyên bất tương ưng tương đồng, mà còn do duyên bất tương ưng dị biệt. Do đó, để chỉ ra sự khác biệt ấy, ở các nơi đã nói: “vật do duyên bất tương ưng, các uẩn do duyên bất tương ưng”.
Tattha tadāyattavuttitāya paccayuppanno paccayaṃ paccayaṃ karotīti imassatthassa vasena upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, the accusative case (upayogavacana) should be understood in the sense that the resultant phenomenon, being dependent for its existence, makes the condition (paccaya) a condition.
Ở đây, cần hiểu rằng cách dùng đối cách là theo ý nghĩa này: “pháp được duyên trợ sanh làm cho duyên trở thành duyên” do sự tồn tại của nó phụ thuộc vào duyên đó.
Vatthuṃ khandhe vippayuttapaccayakaraṇatoti ayañhettha attho.
The meaning here is "making the physical base and the aggregates a disjoined condition."
Ý nghĩa ở đây là: do làm cho vật trở thành duyên bất tương ưng, do làm cho các uẩn trở thành duyên bất tương ưng.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vatthuṃ paṭicca vippayuttapaccayā, vatthunā vippayuttapaccayataṃ sādhentenā’’ti attho vutto, tattha kusalānaṃ khandhānaṃ vatthuṃ paṭicca uppatti natthīti ‘‘vatthuṃ paṭiccā’’ti na sakkā vattunti, idaṃ pana paṭiccasaddena ayojetvā ‘‘paṭicca uppajjanti vatthuṃ vippayuttapaccayā’’ti yojetvā tassattho ‘‘vatthunā vippayuttapaccayataṃ sādhentenā’’ti vuttoti daṭṭhabbo.
In the commentary (Aṭṭhakathā), however, the meaning is stated as "conditioned by the physical base as disjoined condition, establishing disjoined conditionality by means of the physical base (vatthunā)." In that context, the arising of wholesome aggregates (kusalānaṃ khandhānaṃ) is not conditioned by the physical base; hence, it is not possible to say "conditioned by the physical base." However, this should be understood as not connecting it with the word paṭicca, but rather by connecting it as "they arise conditioned by the physical base (vatthuṃ) as disjoined condition," and its meaning is then given as "establishing disjoined conditionality by means of the physical base (vatthunā)."
Tuy nhiên, trong Chú giải, ý nghĩa được nói là “do duyên bất tương ưng nương vào vật, tức là do vật làm thành duyên bất tương ưng”. Ở đó, vì các uẩn thiện không có sự sanh khởi nương vào vật, nên không thể nói “nương vào vật”. Nhưng cần hiểu rằng, điều này không được kết hợp với từ “paṭicca” (nương vào), mà được kết hợp thành “sanh khởi nương vào... vật do duyên bất tương ưng”, và ý nghĩa của nó được nói là “do vật làm thành duyên bất tương ưng”.
Kiṃ pana paṭiccāti?
But what is it conditioned by?
Vậy, nương vào cái gì?
Yaṃ ‘‘ekaṃ khandha’’ntiādikaṃ pāḷiyaṃ paṭiccāti vuttaṃ.
It is conditioned by that which is stated in the Pāḷi as "one aggregate," etc.
Nương vào những gì đã được nói trong Chánh tạng là “nương vào một uẩn” v.v...
Tameva atthaṃ pākaṭaṃ katvā ‘‘vatthuṃ vippayuttapaccayāti khandhe paṭicca khandhā, vatthunā vippayuttapaccayataṃ sādhentenā’’ti paṭhanti.
Making that meaning clear, they recite: "conditioned by the physical base (vatthuṃ) as disjoined condition, meaning aggregates conditioned by aggregates, establishing disjoined conditionality by means of the physical base."
Để làm rõ chính ý nghĩa đó, người ta đọc rằng: “vật do duyên bất tương ưng có nghĩa là các uẩn nương vào các uẩn, do vật làm thành duyên bất tương ưng”.
Anantarattā pākaṭassa abyākatacittasamuṭṭhānasseva gahaṇaṃ mā hotūti ‘‘abyākatacittasamuṭṭhānampi kusalākusalacittasamuṭṭhānampī’’ti āha.
To prevent the apprehension that only proximate mind-born rūpa (abyākatacittasamuṭṭhāna), which is apparent, is taken, it states "both indeterminate mind-born (abyākatacittasamuṭṭhāna) and wholesome and unwholesome mind-born (kusalākusalacittasamuṭṭhāna)."
Để tránh việc chỉ lấy sắc do tâm vô ký sanh vốn rõ ràng do tính kế cận, ngài đã nói: “cả sắc do tâm vô ký sanh và sắc do tâm thiện, bất thiện sanh”.
Āsannampi dūrampi sabbanti vuttaṃ hotīti.
This means that everything, near and far, is spoken of.
Điều này có nghĩa là đã nói đến tất cả, cả gần lẫn xa.
71-72. ‘‘Ime vīsati paccayāti saṃkhipitvā dassitānaṃ vasenetaṃ vutta’’nti vuttaṃ.
71-72. It has been stated: "This is said with reference to those twenty conditions shown in brief."
71-72. Đã nói rằng: “Câu ‘đây là hai mươi duyên’ được nói theo cách trình bày tóm tắt”.
Tattha yadi ekenapi desanaṃ saṃkhittaṃ saṃkhittameva, ādimhi pana tayo paccayā vippayuttapaccayo ekampi padaṃ aparihāpetvā vitthāritāti te cattāro pacchājātañca vajjetvā ‘‘ime ekūnavīsati paccayā’’ti vattabbaṃ siyā.
If, however, the exposition is abridged even by one, it is still abridged. But at the beginning, the three conditions and the disjoined condition (vippayuttapaccaya) are elaborated without omitting a single term. So, excluding these four conditions and the post-nascent (pacchājāta), it should be said, "these are nineteen conditions."
Ở đây, nếu sự trình bày được tóm tắt dù chỉ bằng một cách, thì nó vẫn là tóm tắt. Tuy nhiên, ở phần đầu, ba duyên và duyên bất tương ưng đã được triển khai chi tiết mà không bỏ sót một từ nào. Do đó, nên nói là “đây là mười chín duyên”, loại trừ bốn duyên đó và duyên hậu sanh.
Ettakā hi saṃkhipitvā dassitāti.
For only these are shown in brief.
Bởi vì chỉ có chừng ấy duyên được trình bày tóm tắt.
Ye pana pāḷiyaṃ vitthāritaṃ avitthāritañca sabbaṃ saṅgahetvā vuttanti vadanti, tesaṃ ‘‘ime tevīsati paccayā’’ti pāṭhena bhavitabbaṃ.
However, those who say that everything, both elaborated and not elaborated, in the Pāḷi is included, for them, the reading should be "these are twenty-three conditions."
Còn những vị cho rằng đã nói bằng cách tổng hợp tất cả những gì được triển khai và không được triển khai trong Chánh tạng, thì theo họ, đoạn văn phải là “đây là hai mươi ba duyên”.
Ādimhi pana tayo paccaye vitthārite vajjetvā yato pabhuti saṅkhepo āraddho, tato catutthato pabhuti saṃkhittaṃ vitthāritañca saha gahetvā ‘‘ime tevīsati paccayā’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that, excluding the three conditions elaborated at the beginning, from the fourth condition where the abridgment began, the abridged and elaborated (conditions) are taken together, and thus it is said, "these are twenty-three conditions."
Tuy nhiên, cần hiểu rằng, sau khi loại trừ ba duyên được triển khai ở đầu, kể từ nơi bắt đầu tóm tắt, tức là từ duyên thứ tư trở đi, đã nói “đây là hai mươi ba duyên” bằng cách gộp cả phần tóm tắt và phần triển khai lại với nhau.
73. Tathā purejātapaccayeti yathā aññamaññapaccaye viseso vibhaṅge atthi, tathā purejātapaccayepi atthīti attho.
73. 'Similarly, in the pre-nascent condition' means that just as there is a distinction in the mutual condition (aññamaññapaccaya) in the Vibhaṅga, so too there is a distinction in the pre-nascent condition (purejātapaccaya).
73. Cũng vậy, trong duyên tiền sanh: ý nghĩa là, cũng như có sự khác biệt trong duyên tương hỗ ở Phân Tích Phẩm, thì cũng có sự khác biệt trong duyên tiền sanh.
‘‘Vatthuṃ purejātapaccayā’’ti hi tattha viseso paṭisandhiabhāvo cāti.
For there, the distinction is "conditioned by the physical base (vatthuṃ) as pre-nascent condition," and the absence of pre-nascent condition at the moment of rebirth.
Bởi vì ở đó, sự khác biệt là “vật do duyên tiền sanh” và sự không có trong lúc tái tục.
Vipākāni ceva vīthicittāni ca na labbhantīti etena ‘‘kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭiccā’’tiādike (paṭṭhā. 1.1.53) vibhaṅge vipākābyākatābhāvaṃ kiriyābyākate ca ajavanassa sabbena sabbaṃ alabbhamānataṃ visesaṃ dasseti.
By stating "results (vipāka) and process-consciousness (vīthicittā) are not obtained," it indicates the distinction of the absence of resultant indeterminate states (vipākābyākata) in the Vibhaṅga of "conditioned by one activity-indeterminate aggregate (kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca)," etc., and the complete non-obtainment of impulsion (javana) in activity-indeterminate states.
Các pháp quả và các tâm lộ đều không có được: bằng câu này, ngài chỉ ra sự khác biệt, đó là sự không có của pháp vô ký quả và sự hoàn toàn không có được của pháp phi tốc hành trong pháp vô ký hành trong Phân Tích Phẩm, ở những đoạn như “nương vào một uẩn vô ký hành” v.v...
76-79. Te pana saṅkhipitvā tevīsatimūlakovettha dassitoti ettha pacchājātavipākānaṃ parihīnattā ‘‘dvāvīsatimūlako’’ti vattabbaṃ siyā sāsevanasavipākānaṃ vasena.
76-79. Regarding "These, however, are shown here in brief as having twenty-three roots," it might be said that it should be "having twenty-two roots" due to the omission of post-nascent (pacchājāta) and resultant (vipāka) conditions, according to the associative (sāsevana) and resultant (savipāka) states.
76-79. Nhưng chúng được tóm tắt và trình bày ở đây là phần hai mươi ba căn: ở đây, do thiếu duyên hậu sanh và duyên quả, nên có lẽ phải nói là “phần hai mươi hai căn” theo cách của phần có duyên tập hành và phần có duyên quả.
Duvidhampi pana dvāvīsatimūlakaṃ saha gahetvā saṅgahite tasmiṃ ubhayasabbhāvato ‘‘tevīsatimūlako’’ti āhāti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that by taking both types of "having twenty-two roots" together, "having twenty-three roots" is stated due to the presence of both in that collection.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng, ngài đã nói “phần hai mươi ba căn” do sự hiện hữu của cả hai trong phần hai mươi hai căn được gộp lại khi lấy cả hai loại phần hai mươi hai căn cùng nhau.
Āsevanavipākānaṃ vā virodhābhāve sati pucchāya dassitanayena tevīsatimūlakena bhavitabbaṃ, tassa ca nāmaṃ dvāvīsatimūlake āropetvā ‘‘tevīsatimūlako’’ti vuttanti ayamettha ruḷhī.
Or, if there is no contradiction with associative (āsevana) and resultant (vipāka) conditions, it should be "having twenty-three roots" in the manner shown in the question, and its name is attributed to "having twenty-two roots" and stated as "having twenty-three roots"; this is the established convention here.
Hoặc là, khi không có sự mâu thuẫn giữa duyên tập hành và duyên quả, thì phải có phần hai mươi ba căn theo phương pháp đã trình bày trong câu hỏi, và tên của nó được áp dụng cho phần hai mươi hai căn và nói là “phần hai mươi ba căn”. Đây là cách dùng theo quy ước ở đây.
Ārammaṇapade cevāti etena ekamūlake aññapadāni vajjeti.
By 'and in the object term,' other terms are excluded in the one-root section.
Và chỉ trong phần sở duyên: bằng câu này, ngài loại trừ các phần khác trong phần đơn căn.
Na hi ekamūlake hetādīsu tayovāti adhippāyo.
For the intention is that there are not merely three in conditions such as root (hetu) in the one-root section.
Ý muốn nói là, trong phần đơn căn, không có ba câu hỏi trong các duyên nhân v.v...
Suddhikanayo pana ārammaṇamūlakādīsu na labbhatīti ārammaṇamūlake ‘‘navā’’ti etāya adhikagaṇanāya abhāvadassanatthaṃ ‘‘ārammaṇe ṭhitena sabbattha tīṇeva pañhā’’ti vuttaṃ.
However, since the suddhika-naya is not found in object-root (ārammaṇamūlaka) etc., to show the absence of a higher number than "nine" in the object-root section, it is stated: "only three questions (pañhā) are to be made everywhere in the object (ārammaṇa)."
Tuy nhiên, vì phương pháp thuần túy không có được trong các phần sở duyên căn v.v..., nên để chỉ ra sự không có của số lượng nhiều hơn là “chín” trong phần sở duyên căn, đã nói rằng “trong sở duyên, ở mọi nơi chỉ có ba câu hỏi”.
Tattha kātabbāti vacanaseso.
Here, "to be made" is the remaining part of the statement.
Ở đó, phần còn thiếu của câu là “cần phải được thực hiện”.
Tīṇevāti ca tato uddhaṃ gaṇanaṃ nivāreti, na adho paṭikkhipati.
And "only three" restricts the counting upwards from that, but does not reject downwards.
Và câu “chỉ có ba” ngăn chặn số lượng cao hơn, chứ không bác bỏ số lượng thấp hơn.
Tena ‘‘vipāke eka’’nti gaṇanā na nivāritāti daṭṭhabbā.
Therefore, the counting of "one in resultant" is not prevented.
Do đó, cần hiểu rằng số lượng “trong quả có một” không bị ngăn chặn.
Tīsu ekassa antogadhatāya ca ‘‘tīṇevā’’ti vuttanti.
And because one is included in the three, it is stated "only three."
Và vì một được bao hàm trong ba, nên đã nói “chỉ có ba”.
Itītiādinā ‘‘sabbattha tīṇevā’’ti vacanena attano vacanaṃ daḷhaṃ karoti.
By 'thus' and so on, one's own statement is strengthened by the phrase "only three everywhere."
Bằng câu “v.v...”, ngài củng cố lời nói của mình bằng câu “ở mọi nơi chỉ có ba”.
80-85. Ye …pe… taṃ dassetunti etthāyamadhippāyo – yadipi avigatānantaraṃ ‘‘ārammaṇapaccayā hetuyā tīṇī’’ti vuttepi ūnataragaṇanena saddhiṃ saṃsandane yā gaṇanā labbhati, sā dassitā hoti, tathāpi ūnataragaṇanehi samānagaṇanehi ca saddhiṃ saṃsandane ūnatarā samānā ca hoti, na evaṃ āvikaraṇavasena dassitā hoti, vipallāsayojanāya pana tathā dasseti.
80-85. In 'those... and so on... to show that,' this is the intention: even though the number obtained when comparing it with a lesser number is shown when "three in object condition as root condition" is stated immediately after avigata condition, still, in comparing it with lesser and similar numbers, it is lesser and similar, but it is not shown in a manifest way like this; rather, it shows it in that manner by way of an inverted arrangement.
80-85. Những... để chỉ ra điều đó: ở đây, ý muốn nói là – mặc dù ngay sau duyên bất ly, khi nói “do duyên sở duyên, trong nhân có ba”, số lượng có được khi so sánh với số lượng ít hơn đã được chỉ ra, tuy nhiên, khi so sánh với các số lượng ít hơn và các số lượng tương đương, nó trở thành ít hơn và tương đương, nhưng nó không được chỉ ra một cách rõ ràng như vậy. Nhưng bằng cách kết hợp ngược lại, ngài đã chỉ ra như thế.
Vacanena vā hi liṅgena vā atthavisesāvikaraṇaṃ hotīti.
For the making clear of a specific meaning occurs either by a direct statement or by implication.
Bởi vì, việc làm rõ một ý nghĩa đặc biệt được thực hiện bằng lời nói hoặc bằng dấu hiệu.
Tenetaṃ āvikarotīti etthāpi evameva adhippāyo yojetabbo.
In 'thereby it makes this clear,' the same intention should be applied.
Do đó, ngài làm rõ điều này: ở đây cũng vậy, ý nghĩa cần được kết hợp theo cách tương tự.
Paccanīyādīsupi pana ‘‘nārammaṇapaccayā nahetuyā ekaṃ…pe… novigatapaccayā nahetuyā eka’’ntiādinā (paṭṭhā. 1.1.107) mūlapadaṃ ādimhiyeva ṭhapetvā yojanā katā, na ca tattha etaṃ lakkhaṇaṃ labbhati, tasmā mūlapadassa ādimhi ṭhapetvā yojanameva kamo, na cakkabandhananti ‘‘ārammaṇapaccayā hetuyā tīṇī’’tiādi yojitaṃ, na ca viññāte atthe vacanena liṅgena ca payojanamatthīti.
And in the case of the paccanīya (negative conditions) and so on, too, the primary term is placed at the beginning, as in “‘One by nārammaṇa (non-object) condition, not by nahetu (non-root) condition…pe… one by novigata (non-disappearance) condition, not by nahetu (non-root) condition’ and so forth,” and a formulation is made, but this characteristic is not found there. Therefore, placing the primary term at the beginning and making the formulation is the proper order, not a circular arrangement; and it is stated that “‘Three by ārammaṇa (object) condition, by hetu (root) condition’ and so forth” is thus formulated, and there is no purpose in using words or genders when the meaning is already understood.
Vả lại, trong các phần phủ định v.v..., sự phối hợp đã được thực hiện bằng cách đặt thuật ngữ gốc ở ngay đầu, như trong câu "không phải do duyên cảnh... một... không phải do duyên bất ly... một...", và ở đó đặc điểm này không được tìm thấy. Do đó, trình tự là phối hợp bằng cách đặt thuật ngữ gốc ở đầu, chứ không phải là cách sắp xếp theo vòng tròn. Vì vậy, câu "do duyên cảnh, đối với nhân là ba" v.v... đã được phối hợp. Và khi ý nghĩa đã được hiểu rõ, thì lời nói và dấu hiệu không còn cần thiết nữa.
107-130. Nāhāranaindriyanajhānanamaggapaccayā sabbattha sadisavissajjanāti idaṃ etesu mūlabhāvena ṭhitesu gaṇanāya samānataṃ sandhāya vuttaṃ.
107-130. What is said, “In nāhāra, naindriya, najjhāna, and namagga conditions, the explanations are the same everywhere,” is stated with reference to the similarity in enumeration when these are established as primary terms.
107-130. Câu "Trong các duyên phi vật thực, phi quyền, phi thiền, phi đạo, câu trả lời ở mọi nơi đều tương tự" này được nói với ý nghĩa về sự tương đồng trong cách đếm khi chúng được đặt làm gốc.
Mūlānañhi idha vissajjanaṃ gaṇanāyeva, na sarūpadassananti.
For here, the explanation of the primary terms is solely by enumeration, not by showing their intrinsic nature.
Bởi vì ở đây, câu trả lời cho các gốc chỉ là con số, chứ không phải là sự trình bày bản chất.
Nasahajātādicatukkaṃ idhāpi parihīnamevāti suddhikanaye viya mūlesupi parihīnamevāti attho.
“The tetrad of nasahajāta (non-co-arising) and so on is also omitted here” means that it is omitted even in the primary terms, as in the suddhika-naya (pure method).
Câu "Bốn duyên phi câu sanh v.v... ở đây cũng bị loại trừ" có nghĩa là, giống như trong phương pháp thuần túy, chúng cũng bị loại trừ trong các gốc.
131-189. Hetādhipatimaggapaccayesu anulomato ṭhitesu…pe… aṭṭha paccanīyato na labbhantīti tiṇṇampi sādhāraṇānaṃ paccanīyato alabbhamānānaṃ sabbesaṃ saṅgahavasena vuttaṃ, tasmā maggapaccaye itarehi sādhāraṇā satteva yojetabbā.
131-189. What is said, “When hetu, adhipati, and magga conditions are in the positive mode…pe… eight are not found in the negative mode,” is stated in terms of collecting all those conditions common to the three which are not found in the negative mode. Therefore, in the magga condition, only the seven common to the others should be formulated.
131-189. Câu "Khi các duyên nhân, trưởng, đạo được đặt theo chiều thuận... tám duyên không có được theo chiều nghịch" được nói theo cách bao gồm tất cả các duyên chung cho cả ba mà không có được theo chiều nghịch. Do đó, trong duyên đạo, chỉ nên phối hợp bảy duyên chung với các duyên khác.
Adhipatipaccaye anulomato ṭhite hetupaccayopi paccanīyato na labbhati, so pana maggena asādhāraṇoti katvā na vuttoti daṭṭhabbo.
When adhipati condition is in the positive mode, hetu condition is also not found in the negative mode. However, that (root condition) is not common with the path condition, and it is understood that it is not mentioned for that reason.
Khi duyên trưởng được đặt theo chiều thuận, duyên nhân cũng không có được theo chiều nghịch, nhưng cần hiểu rằng điều này không được đề cập vì nó không chung với duyên đạo.
Yehi vinā arūpaṃ na uppajjati, te ekantikattā arūpaṭṭhānikāti idha vuttāti daṭṭhabbā, tena purejātāsevanapaccayā tehi vināpi arūpassa uppattito vajjitā honti.
It should be understood that those conditions without which arūpa (immaterial phenomena) do not arise are referred to here as arūpaṭṭhānika (found in immaterial planes) due to their exclusive nature. Thus, purejāta (pre-arising) and āsevana (repetition) conditions are excluded because arūpa can arise even without them.
Những duyên mà nếu không có chúng, pháp vô sắc không sanh khởi, thì ở đây được gọi là thuộc về vô sắc (arūpaṭṭhānika) vì tính chất tất định của chúng, cần phải hiểu như vậy. Do đó, các duyên tiền sanh và thường cận y bị loại trừ vì pháp vô sắc vẫn có thể sanh khởi mà không cần chúng.
Sabbaṭṭhānikā aññamaññaāhārindriyā ca tehi vinā arūpassa anuppattito saṅgahitāti.
And sabbaṭṭhānika (found in all planes), aññamañña (mutuality), āhāra (nutriment), and indriya (faculty) conditions are included because arūpa does not arise without them.
Các duyên hỗ tương, vật thực và quyền thuộc về tất cả (sabbaṭṭhānika) được bao gồm vì pháp vô sắc không thể sanh khởi nếu không có chúng.
Ūnataragaṇanānaṃyeva vasenāti yadi anulomato ṭhitā ekakādayo dvāvīsatipariyosānā ūnataragaṇanā honti, tesaṃ vasena paccanīyato yojitassa tassa tassa gaṇanā veditabbā.
“Solely in terms of the lesser counts” means that if the conditions established in the positive mode, from one up to twenty-two, are of a lesser count, then the count of the corresponding condition formulated in the negative mode should be known based on these lesser counts.
Trong câu "theo cách đếm ít hơn": nếu các duyên được đặt theo chiều thuận, từ một đến hai mươi hai, có số lượng ít hơn, thì cách đếm của từng duyên được phối hợp theo chiều nghịch cần được hiểu theo chúng.
Atha paccanīyato yojito ūnataragaṇano, tassa vasena anulomato ṭhitassapi gaṇanā veditabbāti attho.
Alternatively, if the condition formulated in the negative mode is of a lesser count, then the count of the condition established in the positive mode should be known based on that lesser count – this is the meaning.
Nếu duyên được phối hợp theo chiều nghịch có số lượng ít hơn, thì cách đếm của duyên được đặt theo chiều thuận cũng cần được hiểu theo nó, đó là ý nghĩa.
‘‘Aññamaññapaccayā nārammaṇe eka’’ntiādivacanato (paṭṭhā. 1.1.146) pana na idaṃ lakkhaṇaṃ ekantikaṃ.
However, from the statement “One by aññamañña (mutuality) condition, not by ārammaṇa (object) condition” and so forth, this characteristic is not exclusive.
Tuy nhiên, do câu nói "do duyên hỗ tương, trong phi cảnh là một" v.v..., đặc điểm này không phải là tuyệt đối.
‘‘Purejātapacchājātāsevanavipākavippayuttesu paccanīkato ṭhitesu ekaṃ ṭhapetvā avasesā anulomato labbhantī’’ti idaṃ avasesānaṃ lābhamattaṃ sandhāya vuttaṃ.
“When purejāta, pacchājāta, āsevana, and vippayutta (disassociation) conditions are in the negative mode, excluding one (of them), the remaining (conditions) are obtained in the positive mode” – this is stated with reference to the mere obtaining of the remaining conditions.
Câu "Khi các duyên tiền sanh, hậu sanh, thường cận y, quả, bất tương ưng được đặt theo chiều nghịch, ngoại trừ một, các duyên còn lại có được theo chiều thuận" này được nói với ý nghĩa chỉ về việc có được các duyên còn lại.
Na sabbesaṃ avasesānaṃ lābhanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that it does not mean the obtaining of all remaining conditions.
Cần hiểu rằng không phải tất cả các duyên còn lại đều có được.
Yadipi hi pacchājāte pasaṅgo natthi ‘‘anulomato sabbattheva na labbhatī’’ti apavādassa katattā, purejāto pana vippayutte paccanīkato ṭhite anulomato labbhatīti idampi avasesā sabbeti atthe gayhamāne āpajjeyya.
Even though there is no such implication with pacchājāta (post-arising) because of the exclusion “is not found everywhere in the positive mode,” if purejāta (pre-arising) were taken to be obtained in the positive mode when vippayutta (disassociation) is in the negative mode, then this would also lead to the same problem if "all remaining conditions" were meant.
Bởi vì, mặc dù trong duyên hậu sanh không có khả năng xảy ra, do đã có sự loại trừ rằng "theo chiều thuận, nó không bao giờ có được ở bất cứ đâu", nhưng nếu hiểu theo nghĩa "tất cả các duyên còn lại", thì cũng sẽ dẫn đến trường hợp duyên tiền sanh có thể có được theo chiều thuận khi duyên bất tương ưng được đặt theo chiều nghịch.
Yampi keci ‘‘vippayuttapaccayarahite āruppepi ārammaṇapurejātassa sambhavaṃ ñāpetuṃ evaṃ vutta’’nti vadanti, tampi tesaṃ rucimattameva.
And what some Padakāra teachers say, “This is stated to make known the possibility of ārammaṇa-purejāta (pre-arising-object condition) even in āruppa (immaterial plane) devoid of vippayutta-paccaya (disassociation condition),” is merely their preference.
Và điều mà một số người nói rằng "điều này được nói để cho biết khả năng có duyên cảnh tiền sanh ngay cả trong cõi vô sắc, nơi không có duyên bất tương ưng", thì đó cũng chỉ là sở thích của họ mà thôi.
Na hi yattha vatthupurejātaṃ na labbhati, tattha ārammaṇapurejātabhāvena upakārakaṃ hotīti dassitoyaṃ nayoti.
For this method has been shown to indicate that where vatthu-purejāta (physical basis-pre-arising condition) is not found, the condition does not operate by way of ārammaṇa-purejāta (pre-arising-object condition).
Bởi vì phương pháp này không chỉ ra rằng ở nơi nào không có duyên vật tiền sanh, thì nó có thể hỗ trợ bằng cách trở thành duyên cảnh tiền sanh.
Yujjamānakavasenāti paccanīkato ṭhitassa ṭhapetabbattā vuttaṃ, yujjamānakapaccayuppannavasena vāti attho.
“In terms of what is applicable” is stated because what is in the negative mode is to be omitted, or in terms of the applicable paccayuppanna (condition-arisen) phenomena.
Câu "theo cách của pháp đang được phối hợp" được nói vì pháp được đặt theo chiều nghịch phải được loại trừ, hoặc có nghĩa là theo cách của quả của duyên đang được phối hợp.
‘‘Maggapaccaye paccanīkato ṭhite hetupaccayo anulomato na labbhatī’’ti purimapāṭho, adhipatipaccayopi pana na labbhatīti ‘‘hetādhipatipaccayā anulomato na labbhantī’’ti paṭhanti.
The previous reading is “When magga-paccaya (path condition) is in the negative mode, hetu-paccaya (root condition) is not found in the positive mode.” But since adhipati-paccaya (dominance condition) is also not found, they read it as “hetu and adhipati conditions are not found in the positive mode.”
Văn bản trước đây là "Khi duyên đạo được đặt theo chiều nghịch, duyên nhân không có được theo chiều thuận", nhưng vì duyên trưởng cũng không có được, nên họ đọc là "các duyên nhân và trưởng không có được theo chiều thuận".
Adhipatipaccaye paccanīkato ṭhite pacchājātato añño anulomato alabbhamāno nāma natthīti na vicāritaṃ.
When adhipati-paccaya (dominance condition) is in the negative mode, there is no other condition apart from pacchājāta (post-arising) that is not found in the positive mode, hence it is not examined in detail.
Khi duyên trưởng được đặt theo chiều nghịch, không có duyên nào khác ngoài duyên hậu sanh mà không có được theo chiều thuận, nên không được xem xét.
Aññamaññe paccanīkato ṭhite ‘‘arūpānaṃyevā’’ti vuttā nava anulomato na labbhanti, tampi paccanīkato ṭhitehi ārammaṇapaccayādīhi sadisatāya suviññeyyanti na vicāritaṃ bhavissatīti.
When aññamañña (mutuality) condition is in the negative mode, the nine mentioned as “only for arūpa” are not found in the positive mode; this too, being similar to ārammaṇa-paccaya (object condition) and so on when they are in the negative mode, will be easily understood and therefore not examined in detail.
Khi duyên hỗ tương được đặt theo chiều nghịch, chín duyên được nói là "chỉ của các pháp vô sắc" không có được theo chiều thuận. Điều đó cũng không được xem xét vì nó dễ hiểu do sự tương đồng với các duyên cảnh v.v... được đặt theo chiều nghịch.
Imasmiṃ paccanīyānulometi etassa ‘‘imesampi pakiṇṇakānaṃ vasenettha gaṇanavāro asammohato veditabbo’’ti etena saha sambandho.
The phrase “In this paccanīyānuloma (negative-positive)” is connected with the statement “the enumeration of these miscellaneous terms should also be understood here without confusion.”
Câu "Trong phần Phủ định Thuận sanh này" có liên quan đến câu "Phần đếm số ở đây cũng cần được hiểu không nhầm lẫn theo các phần tản mạn này".
Tattha etthāti etesu paccayesūti attho veditabbo.
Therein, “here” should be understood as “in these conditions.”
Trong đó, "ở đây" cần được hiểu là "trong các duyên này".
Imasmiṃ paccanīyānulome labbhamānesu paccayuppannadhammesupīti vā yojetabbaṃ.
Alternatively, it should be formulated as “even in the paccayuppanna (condition-arisen) phenomena obtained in this paccanīyānuloma.”
Hoặc nên phối hợp là "ngay cả trong các pháp quả của duyên có được trong phần Phủ định Thuận sanh này".
Tattha pi-saddena imamatthaṃ dīpeti – na kevalaṃ paccayesveva kismiñci paccanīkato ṭhite keci anulomato na labbhanti, atha kho paccayuppannadhammesupi koci ekaccaṃ paccayaṃ labhamāno kañci paccayaṃ na labhatīti.
Therein, the word “pi” (also, even) indicates this meaning: Not only are some conditions not obtained in the positive mode when certain conditions are in the negative mode, but also, among the paccayuppanna phenomena, one that obtains a certain condition does not obtain another certain condition.
Ở đó, từ "pi" (cũng) cho thấy ý nghĩa này: không chỉ trong các duyên, khi một duyên nào đó được đặt theo chiều nghịch, một số duyên khác không có được theo chiều thuận, mà ngay cả trong các pháp quả của duyên, một pháp nào đó khi nhận được một duyên nhất định thì lại không nhận được một duyên khác.
Tattha kammapaccayaṃ labhamāno yebhuyyena indriyapaccayaṃ labhati, maggapaccayaṃ labhamāno yebhuyyena hetupaccayaṃ, tathā ca jhānapaccayaṃ labhamāno maggapaccayanti etesveva lābhālābhā vicāritā.
Among those resultant phenomena, a phenomenon that obtains kammapaccaya mostly obtains indriyapaccaya. A phenomenon that obtains maggapaccaya mostly obtains hetupaccaya. And similarly, a phenomenon that obtains jhānapaccaya obtains maggapaccaya. Thus, the obtaining and non-obtaining in these factors alone have been investigated.
Trong đó, pháp nào nhận được nghiệp duyên (kammapaccaya) thì phần lớn cũng nhận được quyền duyên (indriyapaccaya), pháp nào nhận được đạo duyên (maggapaccaya) thì phần lớn cũng nhận được nhân duyên (hetupaccaya), và tương tự, pháp nào nhận được thiền duyên (jhānapaccaya) thì cũng nhận được đạo duyên. Do đó, sự được và không được chỉ được xem xét trong những duyên này.
Yatthāti pañcavokārapavatte asaññesu ca.
The word "where" (yatthā) refers to the five-constituent existence in the course of life (pañcavokārapavatte) and in the non-percipient realms (asaññesu).
Ở đâu nghĩa là trong sự hiện hữu của ngũ uẩn và trong cõi vô tưởng.
Rūpadhammāti yathāvuttāni kaṭattārūpāneva sandhāya vadati.
The term "material phenomena" (rūpadhammā) refers only to the kaṭattā-rūpa as explained.
Các sắc pháp được nói đến nhắm vào các sắc do nghiệp tạo như đã nói.
Na hi pañcavokārapavatte sabbe rūpadhammā hetādīni na labhantīti.
For it is not that all material phenomena in the five-constituent existence in the course of life do not obtain root-conditions (hetādi).
Vì không phải tất cả các sắc pháp trong sự hiện hữu của ngũ uẩn đều không nhận được nhân duyên, v.v.
‘‘Hetādhipativipākindriyapaccaye na labhantī’’ti purimapāṭho, jhānamaggepi pana na labhantīti ‘‘hetādhipativipākindriyajhānamaggapaccaye na labhantī’’ti paṭhanti.
The earlier reading is "do not obtain hetu, adhipati, vipāka, indriya factors." But some recite "do not obtain hetu, adhipati, vipāka, indriya, jhāna, magga factors" (hetādhipativipākindriyajhānamaggapaccaye na labhantīti), implying that they do not obtain jhāna and magga factors either.
“Không nhận được nhân, thượng, quả, quyền duyên” là bản đọc trước đây, nhưng vì chúng cũng không nhận được thiền và đạo duyên, nên họ đọc là “không nhận được nhân, thượng, quả, quyền, thiền, đạo duyên”.
Ye rūpadhammānaṃ paccayā honti, tesu arūpaṭṭhānikavajjesu eteyeva na labhantīti adhippāyo.
The intention is that among those factors that are causes for material phenomena, these very factors (hetu, etc.) are not obtained, except for those that are non-material (arūpaṭṭhānika).
Ý nghĩa là, trong số các duyên của sắc pháp, trừ những duyên thuộc về cõi vô sắc, chúng chỉ không nhận được những duyên này.
Pacchājātāhāravippayuttapaccayepi hi pavatte kaṭattārūpaṃ labhatīti.
For in the course of life, kaṭattā-rūpa also obtains post-natal (pacchājāta), nutritive (āhāra), and disjoined (vippayutta) factors.
Vì trong sự hiện hữu, sắc do nghiệp tạo cũng nhận được hậu sanh, vật thực và bất tương ưng duyên.
Labbhamānālabbhamānapaccayadassanamattañcetaṃ, na tehi paccayehi uppattianuppattidassananti.
This is merely a demonstration of factors that are obtained and not obtained, not a demonstration of origin or non-origin through those factors.
Và đây chỉ là sự trình bày về các duyên được nhận và không được nhận, chứ không phải là sự trình bày về sự sanh và không sanh do các duyên đó.
Evaṃ indriyapaccayālābho jīvitindriyaṃ sandhāya vutto siyā.
Thus, the non-obtaining of the indriya factor might have been stated with reference to the life faculty (jīvitindriya).
Như vậy, việc không nhận được quyền duyên có thể được nói đến nhắm vào mạng quyền (jīvitindriya).
Yathāvuttesu hi dhammavasena pacchājātādittayampi alabhantaṃ nāma kaṭattārūpaṃ natthi.
Indeed, among the phenomena mentioned, there is no kaṭattā-rūpa that does not obtain the three factors headed by post-natal (pacchājātādi).
Vì trong các pháp đã nói, về mặt pháp, không có sắc do nghiệp tạo nào mà không nhận được cả ba duyên hậu sanh, v.v.
Ko pana vādo sabbaṭṭhānikakammesu.
What then to speak of all the factors in all instances (sabbaṭṭhānika kammesu)?
Huống hồ là các nghiệp ở tất cả các vị trí.
Indriyaṃ pana alabhantaṃ atthi, kintaṃ?
However, there is a kaṭattā-rūpa that does not obtain the indriya factor. What is it?
Nhưng có pháp không nhận được quyền duyên. Đó là gì?
Jīvitindriyanti.
It is the life faculty (jīvitindriya).
Đó là mạng quyền.
Yadi evaṃ upādārūpāni sandhāya aññamaññapaccayampi na labhantīti vattabbaṃ, taṃ pana pākaṭanti na vuttaṃ siyā.
If so, it should be said that upādārūpa also do not obtain the mutual (aññamañña) factor, with reference to the derived material qualities (upādārūpāni), but that is obvious, so it might not have been stated.
Nếu vậy, cũng nên nói rằng nhắm vào các sắc y sinh (upādārūpa), chúng không nhận được hỗ tương duyên (aññamaññapaccaya), nhưng có lẽ điều đó không được nói đến vì nó đã rõ ràng.
Arūpindriyālābhaṃ vā sandhāya indriyapaccayālābho vuttoti daṭṭhabbo.
Or, it should be understood that the non-obtaining of the indriya factor is stated with reference to the non-obtaining of mental faculties (arūpindriya).
Hoặc nên hiểu rằng việc không nhận được quyền duyên được nói đến nhắm vào việc không nhận được các quyền vô sắc.
196-197. Nārammaṇamūlakesu dukādīsu hetuyā pañcāti yadipi tikādīsu ‘‘hetuyā pañcā’’ti idaṃ natthi, tathāpi dukādīsu sabbattha anuttānaṃ vattukāmo ‘‘dukādīsū’’ti sabbasaṅgahavasena vatvā tattha yaṃ ādiduke vuttaṃ ‘‘hetuyā pañcā’’ti, taṃ niddhāreti.
Although the phrase "five on account of root-condition" (hetuyā pañcā) is not found in the Trios (tikādi), when intending to explain the unclear meanings in all the Duos (dukādi), the author of the text, by generally referring to "the Duos" (dukādīsu), then specifies the statement "five on account of root-condition" (hetuyā pañcā) mentioned in the initial Duo.
196-197. Trong các cặp pháp, v.v. không có đối tượng làm gốc, với nhân duyên có năm, mặc dù trong các bộ ba, v.v. không có câu “với nhân duyên có năm”, nhưng vì muốn nói về những điều không rõ ràng ở khắp nơi trong các cặp pháp, v.v., ngài đã nói “trong các cặp pháp, v.v.” theo cách bao quát tất cả, và trong đó, ngài xác định câu đã được nói trong cặp pháp đầu tiên là “với nhân duyên có năm”.
Keci pana ‘‘nārammaṇamūlake hetuyā pañcā’’ti pāṭhaṃ vadanti.
Some, however, recite the reading as "five on account of root-condition in the non-object-rooted" (nārammaṇamūlake hetuyā pañcā).
Tuy nhiên, một số người nói rằng bản đọc là “trong các pháp không có đối tượng làm gốc, với nhân duyên có năm”.
‘‘Aññamaññe ekanti bhūtarūpameva sandhāya vutta’’nti purimapāṭho, vatthupi pana labbhatīti ‘‘bhūtarūpāni ceva vatthuñca sandhāya vutta’’nti paṭhanti.
The earlier reading "stated in mutual (aññamaññe) only with reference to fundamental material qualities" (ekanti bhūtarūpameva sandhāya vuttaṃ) is understood as referring only to fundamental material qualities; however, as the base (vatthu) is also obtained, they recite "stated with reference to both fundamental material qualities and the base" (bhūtarūpāni ceva vatthuñca sandhāya vuttaṃ).
“Trong hỗ tương duyên có một, được nói đến chỉ nhắm vào sắc đại hiển” là bản đọc trước đây, nhưng vì vật (vatthu) cũng có thể được nhận, nên họ đọc là “được nói đến nhắm vào cả sắc đại hiển và vật”.
Timūlaketi idhāpi dumūlakaṃ timūlakanti vadanti.
In "in the triple-rooted" (timūlake), they also say "double-rooted is triple-rooted" (dumūlakaṃ timūlakanti).
Trong bộ ba gốc, ở đây họ cũng gọi bộ hai gốc là bộ ba gốc.
203-233. Nakammamūlake hetuyā tīṇītiādīsu cetanāva paccayuppannāti idaṃ ‘‘hetuyā tīṇī’’ti evaṃpakāre cetanāmattasaṅgāhake sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ.
In phrases like "in the non-karma-rooted (nakammamūlake), three on account of root-condition (hetuyā tīṇi), etc., only volition (cetanā) is the resultant cause," this should be understood as stated with reference to such questions that encompass only volition, as in "three on account of root-condition."
203-233. Trong các pháp không có nghiệp làm gốc, với nhân duyên có ba, v.v., chỉ có tư là pháp được duyên sanh, nên hiểu rằng điều này được nói đến nhắm vào những trường hợp chỉ bao gồm tư, chẳng hạn như “với nhân duyên có ba”.
Ādi-saddo hi pakāratthova hotīti.
For the word "etc." (ādi) only means "similar type."
Vì từ ādi (v.v.) chỉ có nghĩa là loại.
Sahajātaaññamaññanissayāhāraatthiavigatesu pana rūpampi labbhatīti.
However, in conascence (sahajāta), mutuality (aññamañña), support (nissaya), nutriment (āhāra), presence (atthi), and non-disappearance (avigata), material qualities (rūpa) are also obtained.
Nhưng trong các duyên đồng sanh, hỗ tương, y chỉ, vật thực, hiện hữu, bất ly, sắc cũng được nhận.
234-242. Kusalaṃ dhammaṃ sahajāto, kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ sahajātotiādīsu sahajātasaddena sahajātapaccayakaraṇaṃ sahajātāyattabhāvagamanaṃ vā vuttanti tassa karaṇassa gamanassa vā kusalādīnaṃ kammabhāvato upayogavacanaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
In phrases like "conascent with a wholesome phenomenon" (kusalaṃ dhammaṃ sahajāto), "conascent with one wholesome aggregate" (kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ sahajāto), etc., the word "conascent" (sahajāta) expresses either the production of the conascent condition or the becoming dependent on conascence. It should be understood that the accusative case (upayogavacanaṃ) for wholesome factors, etc., is used because of their nature as objects (kammabhāva) of that production or dependence.
234-242. Trong các câu như đồng sanh với pháp thiện, đồng sanh với một uẩn thiện, v.v., nên hiểu rằng từ “đồng sanh” (sahajāta) chỉ việc làm duyên đồng sanh hoặc sự phụ thuộc vào đồng sanh, và do đó, vì các pháp thiện, v.v. là đối tượng của hành động hoặc sự phụ thuộc đó, nên cách dùng đối cách đã được sử dụng.
Esa nayo paccayavārādīsupi.
This method also applies to the Causal Section (Paccayavāra), etc.
Phương pháp này cũng áp dụng cho Phẩm Duyên, v.v.
Tatrāpi hi paccayasaddena ca nissayapaccayakaraṇaṃ nissayāyattabhāvagamanaṃ vā vuttaṃ, saṃsaṭṭhasaddena ca sampayuttapaccayakaraṇaṃ sampayuttāyattabhāvagamanaṃ vāti taṃkammabhāvato upayogavacanaṃ kusalādīsu katanti.
For there too, the word "condition" (paccaya) refers to the production of the support condition or the becoming dependent on support, and the word "associated" (saṃsaṭṭha) refers to the production of the concomitant condition or the becoming dependent on concomitance. Thus, the accusative case is used for wholesome factors, etc., because of their nature as objects of those actions.
Vì ở đó, từ “duyên” (paccaya) chỉ việc làm duyên y chỉ (nissayapaccaya) hoặc sự phụ thuộc vào y chỉ; và từ “tương hệ” (saṃsaṭṭha) chỉ việc làm duyên tương ưng (sampayuttapaccaya) hoặc sự phụ thuộc vào tương ưng, nên do các pháp thiện, v.v. là đối tượng của hành động đó, cách dùng đối cách đã được sử dụng.
Sahajātampi ca upādārūpaṃ bhūtarūpassa paccayo na hotīti ‘‘paṭiccā’’ti iminā vacanena dīpito paccayo na hotīti attho.
And "derived material qualities (upādārūpa) are not a condition for fundamental material qualities (bhūtarūpa)" means that they are not a condition as elucidated by the word "depending on" (paṭiccā).
Và sắc y sinh đồng sanh không phải là duyên cho sắc đại hiển, ý nghĩa là nó không phải là duyên được chỉ ra bởi từ “paṭicca” (do duyên).
‘‘Upādārūpaṃ bhūtarūpassā’’ti ca nidassanavasena vuttaṃ.
And "derived material qualities for fundamental material qualities" (upādārūpaṃ bhūtarūpassā) is stated by way of illustration.
Và câu “sắc y sinh cho sắc đại hiển” được nói như một ví dụ.
Upādārūpassapi hi upādārūpaṃ yathāvutto paccayo na hoti, vatthuvajjāni rūpāni ca arūpānanti.
Indeed, derived material qualities are not a condition for other derived material qualities as stated, and material qualities apart from the base are not for immaterial phenomena.
Vì sắc y sinh cũng không phải là duyên như đã nói cho sắc y sinh khác, và các sắc pháp trừ vật (vatthu) cũng không phải là duyên cho các pháp vô sắc.
255. Asañña…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpanti ettha yo paṭiccavāre sahajāte kammautujānaṃ, kamme ca ekantānekantakammajānaṃ vasena attho vutto, so nādhippeto eva ‘‘kaṭattārūpa’’nti kammasamuṭṭhānarūpasseva sabbassa ca gahitattāti taṃ pahāya yathāgahitassa kaṭattārūpassa visesanavasena ‘‘upādārūpasaṅkhātaṃ kaṭattārūpa’’nti atthamāha.
In "non-percipient...etc...derived material qualities are kaṭattā-rūpa" (asañña...pe... kaṭattārūpaṃ upādārūpaṃ), the meaning stated in the Dependent Origination (Paṭiccavāra) regarding conascence (sahajāta) by way of kamma-born and temperature-born phenomena, and in kamma by way of exclusively kamma-born and non-exclusively kamma-born phenomena, is not intended. This is because the term "kaṭattā-rūpa" includes all kamma-born material qualities. Therefore, setting that aside, the commentary explains the meaning of "kamma-born material qualities in the form of derived material qualities" (upādārūpasaṅkhātaṃ kaṭattārūpaṃ) as a specification of the kaṭattā-rūpa that has been taken.
Ở đây, trong câu “Vô Tưởng… cho đến… sắc do nghiệp tạo là sắc y sinh”, ý nghĩa đã được nói trong Duyên Hệ Phân Tích (Paṭiccavāra) ở Đồng Sanh Duyên (Sahajāta-paccaya) liên quan đến sắc do nghiệp và sắc do thời tiết, và trong Nghiệp Duyên (Kamma-paccaya) liên quan đến sắc thuần do nghiệp và sắc không thuần do nghiệp, thì ý nghĩa ấy không được chủ trương. Bởi vì, qua từ “sắc do nghiệp tạo” (kaṭattārūpa), toàn bộ sắc do nghiệp sanh đã được bao hàm. Do đó, hãy từ bỏ ý nghĩa ấy và nói lên ý nghĩa “sắc do nghiệp tạo được gọi là sắc y sinh” theo cách làm đặc tính cho sắc do nghiệp tạo đã được đề cập.
Mahābhūte pana paṭicca paccayā ca mahābhūtānaṃ uppatti na nivāretabbāti upādārūpaggahaṇena kaṭattārūpaggahaṇaṃ avisesetvā upādārūpānaṃ nivattetabbānaṃ atthitāya kaṭattārūpaggahaṇeneva upādārūpaggahaṇassa visesanaṃ daṭṭhabbaṃ.
However, the arising of the great elements dependent on the great elements should not be prevented. Thus, the specification of the inclusion of derived material qualities through the inclusion of kaṭattā-rūpa should be understood not by distinguishing the inclusion of kaṭattā-rūpa and the inclusion of derived material qualities, but because there are derived material qualities that are to be prevented (from being considered as fundamental).
Tuy nhiên, sự sanh khởi của các đại hiển sắc do duyên vào và nương vào các đại hiển sắc là điều không nên ngăn cản. Do đó, không nên xem việc đề cập đến sắc do nghiệp tạo là một đặc tính cho việc đề cập đến sắc y sinh, mà nên thấy rằng việc đề cập đến sắc y sinh chính là một đặc tính cho việc đề cập đến sắc do nghiệp tạo, bởi vì có sự hiện hữu của các sắc y sinh (do thời tiết, do tâm, do vật thực sanh) cần được loại trừ.
286-287. Nahetupaccayā napurejāte dveti ettha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘āruppe pana ahetukamohassa ahetukakiriyassa ca vasena dveti vuttā, navippayutte dveti āruppe ahetukākusalakiriyavasenā’’ti vuttaṃ, taṃ labbhamānesu ekadesena nidassanavasena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Here, in "not a root-condition (nahetupaccayā), not pre-nascent (napurejāte), two" (dve), it is stated in the Commentary that "in the immaterial realms (āruppe), two are stated by way of rootless delusion and rootless functional consciousness. And in non-disjoined (navippayutte), two are stated by way of rootless unwholesome functional consciousness in the immaterial realms." This should be understood as an illustrative statement of a part of what is obtained.
286-287. Về câu “hai pháp không duyên nhân, không tiền sanh” (Nahetupaccayā napurejāte dve), trong Chú giải có nói rằng: “Trong cõi Vô sắc, hai pháp được nói đến là do si vô nhân (ahetukamoha) và hành vô nhân (ahetukakiriyā) mà có; trong không tương ưng (navippayutte), hai pháp được nói đến là do bất thiện hành vô nhân (ahetukākusalakiriyā) trong cõi Vô sắc mà có”. Nên hiểu rằng lời nói ấy được đưa ra như một ví dụ chỉ một phần trong số những pháp có thể được tìm thấy.
Āruppe pana ahetukamohassa ahetukakiriyāya ahetukapaṭisandhiyā ekaccassa ca rūpassa vasena dve vuttāti, navippayutte dveti āruppe ahetukākusalakiriyāekaccarūpānaṃ vasenāti vuttanti.
But in the immaterial realms, two are stated by way of rootless delusion, rootless functional consciousness, rootless rebirth-linking, and certain material qualities. And in non-disjoined, two are stated by way of rootless unwholesome functional consciousness and certain material qualities in the immaterial realms.
Tuy nhiên, trong cõi Vô sắc, hai pháp được nói đến là do si vô nhân, hành vô nhân, tái sanh vô nhân, và một số sắc pháp mà có. Trong không tương ưng (navippayutte), hai pháp được nói đến là do bất thiện hành vô nhân và một số sắc pháp trong cõi Vô sắc mà có.
‘‘Nonatthinovigatesu ekanti sabbarūpassa vasenā’’ti vuttaṃ, nahetumūlakattā imassa nayassa hetupaccayaṃ labhantaṃ na labbhatīti ‘‘ekaccassa rūpassa vasenā’’ti bhavitabbaṃ.
It is stated, "in non-presence (nonatthi) and non-disappearance (novigatesu), one by way of all material qualities" (ekanti sabbarūpassa vasenā). Since this method is not rooted in root-conditions, that which obtains the root-condition is not obtained. Therefore, it should be "by way of certain material qualities" (ekaccassa rūpassa vasenā).
Về câu “trong không hiện hữu, không ly khứ, chỉ có một là do tất cả sắc pháp mà có”, mặc dù đã được nói như vậy, nhưng vì phương pháp này không có gốc rễ nhân duyên, nên pháp có được duyên nhân thì không thể có được. Do đó, phải là “do một số sắc pháp mà có”.
Cakkhādidhammavasena pana cittasamuṭṭhānādikoṭṭhāsavasena vā sabbaṃ labbhatīti ‘‘sabbarūpassā’’ti vuttaṃ siyā.
However, by way of eye-consciousness, etc., or by way of groups headed by mind-born phenomena, all are obtained. Therefore, it might have been said, "by way of all material qualities" (sabbarūpassā).
Tuy nhiên, có thể là do tất cả sắc pháp đều có được, hoặc là do các pháp như mắt, v.v., hoặc là do các phần như sắc pháp do tâm sanh, v.v., nên đã nói “do tất cả sắc pháp”.
351-368. Saṃsaṭṭhavāre paccanīye ‘‘navippayutte paṭisandhi natthī’’ti idaṃ vatthuvirahitāya paṭisandhiyā visuṃ anuddharaṇato vuttaṃ.
351-368. In the Saṃsaṭṭha-vāra, the statement in the reverse order, “There is no paṭisandhi in non-disjoined states” is said because paṭisandhi devoid of a physical basis (vatthu) is not presented separately.
351-368. Trong chương Hòa hợp, ở phần đối nghịch, câu “không có tái sanh trong không tương ưng” được nói vì tái sanh không có vật căn (hadayavatthu) không được nêu riêng biệt.
Paṭiccavārādīsu hi sahajātassa paccayabhāvadassanatthaṃ savatthukā paṭisandhi uddhaṭā, sā idhāpi adhipatipurejātāsevanesu nakammanavipākanajhānanavippayuttesu na labbhati, aññesu ca anulomato paccanīyato ca labbhamānapaccayesu labbhatīti imassa visesassa dassanatthaṃ uddhaṭāti.
Indeed, in the Paṭicca-vāra and so on, paṭisandhi with a physical basis is brought forth to show the dependent nature of conascent states; that paṭisandhi, here too, is not obtained in conditions like adhipati, purejāta, āsevana, non-kamma, non-vipāka, non-jhāna, and non-vippayutta, but is obtained in other conditions that are available both in direct and reverse orders; and this is brought forth to show this distinction.
Trong các chương như chương Tương thuộc, v.v., tái sanh có vật căn được nêu ra để chỉ ra tính cách duyên của pháp đồng sanh. Pháp ấy không có trong các duyên như Tối thắng, Tiền sanh, Thường hành, không Nghiệp, không Quả, không Thiền, không Tương ưng ở đây, và có trong các duyên có thể tìm thấy theo thuận và nghịch. Câu này được nêu ra để chỉ ra sự đặc biệt đó.
Sesā terasa na labbhantīti ettha ‘‘sesā cuddasā’’ti bhavitabbaṃ.
Here, where it says “the remaining thirteen are not obtained,” it should be “the remaining fourteen.”
Trong câu “mười ba pháp còn lại không có được”, phải là “mười bốn pháp còn lại”.
Na jhāne ekanti ahetukapañcaviññāṇavasenāti pañcaviññāṇānaṃ hetupaccayavirahitamattadassanatthaṃ ahetukaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ, ‘‘namagge ekanti ahetukakiriyavasenā’’ti vuttaṃ, ‘‘ahetukavipākakiriyavasenā’’ti bhavitabbaṃ.
Where it is said, “Not in jhāna due to non-causal five-fold consciousness” (na jhāne ekaṃ ahetukapañcaviññāṇavasena), it should be understood that the word “ahetuka” (non-causal) is used to show merely the absence of the Root condition for the five-fold consciousnesses. Where it is said, “not in the path due to non-causal functional consciousness” (na magge ekaṃ ahetukakiriyavasena), it should be “due to non-causal resultant functional consciousness” (ahetukavipākakiriyavasena).
Về câu “trong không Thiền, chỉ có một là do năm thức vô nhân mà có”, nên hiểu rằng việc dùng từ “vô nhân” là để chỉ ra sự thiếu vắng duyên nhân của năm thức. Về câu “trong không Đạo, chỉ có một là do hành vô nhân mà có”, phải là “do hành quả vô nhân mà có”.
401-403. Yehi paccayehi kusalo kusalassa paccayo hoti, te paccaye paṭipāṭiyā dassetunti yathākkamena āgatāgatapaṭipāṭiyā dassetunti attho.
401-403. The meaning of “ to show those conditions in due order by which wholesome mind is a condition for wholesome mind” is to show them in the order in which they arise, in due sequence.
401-403. “Để trình bày các duyên mà thiện là duyên cho thiện theo thứ tự” có nghĩa là trình bày các duyên đã đến theo thứ tự.
Kusalo kusalassāti nidassanamattametaṃ, tena kusalo kusalādīnaṃ, akusalo akusalādīnaṃ, abyākato abyākatādīnaṃ, kusalābyākatā kusalādīnantiādiko sabbo pabhedo nidassito hotīti yathānidassite sabbe gahetvā āha ‘‘te paccaye paṭipāṭiyā dassetu’’nti.
“Wholesome for wholesome” is merely an example. By this, all classifications such as wholesome for wholesome and so on, unwholesome for unwholesome and so on, undeterminate for undeterminate and so on, and wholesome and undeterminate for wholesome and so on, are indicated. Taking all as exemplified, it is said, “ to show those conditions in due order.”
“Thiện là duyên cho thiện” đây chỉ là một ví dụ. Với ví dụ này, tất cả các phân loại như thiện là duyên cho thiện, v.v., bất thiện là duyên cho bất thiện, v.v., vô ký là duyên cho vô ký, v.v., thiện và vô ký là duyên cho thiện, v.v., đều được chỉ ra. Do đó, sau khi gom tất cả các ví dụ đó lại, có nói “để trình bày các duyên ấy theo thứ tự”.
404. Datvāti ettha dā-saddo sodhanatthopi hotīti mantvā āha ‘‘visuddhaṃ katvā’’ti.
404. Here, in “ having given” (datvā), the root “dā” can also mean purification, hence it is said, “ having made pure.”
404. Trong từ “Datvā”, chữ “dā” cũng có nghĩa là làm thanh tịnh, nên đã nói “làm cho thanh tịnh”.
Tesañhi taṃ cittanti tesanti vattabbatārahaṃ sakadāgāmimaggādipurecārikaṃ taṃ gotrabhucittanti adhippāyo.
“ That consciousness of theirs” (tesañhi taṃ cittaṃ) means that gotrabhū consciousness which is a precursor to the Sakadāgāmi-magga and so on, and which is worthy of being called “theirs.”
“Tâm ấy của họ” có nghĩa là tâm gotrabhū (chuyển tộc) ấy, là tiền thân của các đạo như Sakadāgāmimagga (Nhất lai đạo), v.v., đáng được gọi là của họ.
Vipassanākusalaṃ pana kāmāvacaramevāti paccayuppannaṃ bhūmito vavatthapeti.
“ However, vipassanā-kusala is only kāmāvacara” thereby delimits the resultant (paccayuppanna) based on the plane (bhūmi).
“Thiện quán (vipassanākusala) thì chỉ thuộc cõi Dục”, điều này phân biệt pháp duyên sanh theo cõi.
Tenevāti dhammavaseneva dassanato, desanantarattāti adhippāyo.
“ For that very reason” (teneva) means that it is shown only in terms of phenomena, the intention being that it is another mode of teaching.
“Do chính điều đó” có nghĩa là do chính pháp, ý là do một bài giảng khác.
405. Assādanaṃ sarāgassa somanassassa sasomanassassa rāgassa ca kiccanti āha ‘‘anubhavati ceva rajjati cā’’ti.
405. Assādana (enjoyment) is the function of joy (somanassa) accompanied by attachment (sarāga), and of attachment accompanied by joy, therefore it is said, “ one experiences and delights.”
405. Sự hưởng thụ (assādana) là chức năng của somanassa (hỷ) có tham ái (sarāga) và tham ái có somanassa (hỷ), nên có nói “vừa hưởng thụ vừa đắm nhiễm”.
Abhinandanaṃ pītikiccasahitāya taṇhāya kiccanti āha ‘‘sappītikataṇhāvasenā’’ti.
Abhinandana (rejoicing) is the function of craving accompanied by the function of delight (pīti), therefore it is said, “ due to craving accompanied by delight.”
Sự hoan hỷ (abhinandana) là chức năng của taṇhā (ái) có pīti (hỷ), nên có nói “do ái có hỷ”.
Diṭṭhābhinandanā diṭṭhiyeva.
“ Diṭṭhābhinandanā” is merely wrong view (diṭṭhi).
“Sự hoan hỷ với tà kiến” (Diṭṭhābhinandanā) chính là tà kiến (diṭṭhi).
Ettha pana pacchimatthameva gahetvā ‘‘abhinandantassa attā attaniyantiādivasena…pe… diṭṭhi uppajjatī’’ti vuttaṃ.
Here, however, taking only the latter meaning, it is said, “ when one rejoices, the view arises, 'self' and 'what belongs to self' and so on…”.
Ở đây, chỉ lấy nghĩa sau cùng và nói “khi hoan hỷ, tà kiến phát sanh như ‘ta là ta’, ‘của ta’…”.
Abhinandanā pana diṭṭhābhinandanāyevāti na sakkā vattuṃ ‘‘bhāvanāya pahātabbo dhammo bhāvanāya pahātabbassa dhammassa ārammaṇa…pe… bhāvanāya pahātabbaṃ rāgaṃ assādeti abhinandatī’’ti (paṭṭhā. 2.8.72) vacanato, tasmā purimopi attho vuttoti daṭṭhabbo.
However, it cannot be said that abhinandanā is only diṭṭhābhinandanā, because of the passage: “the phenomenon to be abandoned by development is an object for the phenomenon to be abandoned by development…he enjoys and rejoices in the craving to be abandoned by development” (Paṭṭhā. 2.8.72). Therefore, the former meaning is also stated, it should be understood.
Tuy nhiên, không thể nói rằng hoan hỷ chỉ là hoan hỷ với tà kiến, vì có lời dạy: “Pháp cần đoạn trừ bằng tu tập là đối tượng của pháp cần đoạn trừ bằng tu tập… đắm nhiễm và hoan hỷ tham ái cần đoạn trừ bằng tu tập” (Paṭṭhā. 2.8.72). Do đó, nên hiểu rằng nghĩa trước cũng đã được nói đến.
Dvīsu pana somanassasahagatacittesu yathāvuttena somanassena rāgena ca assādentassa tesuyeva sappītikataṇhāya catūsupi diṭṭhābhinandanāya abhinandantassa ca diṭṭhi uppajjatītipi sakkā yojetuṃ.
It can also be joined thus: in the two consciousnesses accompanied by joy, wrong view arises in the person who enjoys with the joy and attachment as stated, and who rejoices with craving accompanied by delight in those very same consciousnesses, and with diṭṭhābhinandanā in all four.
Trong hai tâm tương ưng với hỷ, tà kiến có thể phát sanh ở người hưởng thụ hỷ và tham ái như đã nói, và cũng có thể kết hợp với người hoan hỷ do ái có hỷ trong hai tâm ấy, và do hoan hỷ với tà kiến trong cả bốn tâm.
Jātivasenāti suciṇṇasāmaññavasenāti attho.
“ Due to birth” (jātivasena) means due to the similarity of well-practiced commonality.
“Theo chủng loại” có nghĩa là theo sự tương đồng của hành vi tốt đẹp đã thực hiện.
406. Tadārammaṇatāti tadārammaṇabhāvena.
406. “ Tadārammaṇatā” means by way of being tadārammaṇa.
406. “Tadārammaṇatā” có nghĩa là do tính cách tadārammaṇa (đối tượng kế tiếp).
Vibhattilopo hettha katoti.
Here, it is stated that the suffix of the case ending is dropped.
Ở đây, đã lược bỏ biến cách.
Bhāvavantato vā añño bhāvo natthīti bhāveneva vipākaṃ viseseti, vipāko tadārammaṇabhāvabhūtoti attho.
Or, since there is no other state than that of being a state, it specifies vipāka by the state itself, meaning that vipāka is of the nature of tadārammaṇa.
Hoặc không có trạng thái nào khác ngoài trạng thái của tính cách, nên chỉ với tính cách mà quả được phân biệt, có nghĩa là quả là trạng thái của tadārammaṇa.
Viññāṇañcāyatananevasaññānāsaññāyatanavipākānaṃ viya na kāmāvacaravipākānaṃ niyogato vavatthitaṃ idañca kammaṃ ārammaṇanti taṃ labbhamānampi na vuttaṃ.
Just as for the results of the consciousnesses of infinite space and neither-perception-nor-non-perception, there is no karmic object determinately fixed as “this kamma is the object,” so too for kāmāvacara results, even if it were obtainable, it is not mentioned.
Không giống như các quả của viññāṇañcāyatana (thức vô biên xứ) và nevasaññānāsaññāyatana (phi tưởng phi phi tưởng xứ), các quả thuộc cõi Dục không có một nghiệp nhất định làm đối tượng. Do đó, dù có thể có, nó cũng không được nói đến.
Tadārammaṇena pana kusalārammaṇabhāvena samānalakkhaṇatāya kammārammaṇā paṭisandhiādayopi dassitāyevāti daṭṭhabbā.
However, it should be understood that paṭisandhi and other states whose objects are kamma are also shown through their characteristic similarity to tadārammaṇa's nature of having wholesome objects.
Tuy nhiên, nên hiểu rằng các pháp như tái sanh, v.v., có nghiệp làm đối tượng, cũng được chỉ ra do có đặc tính tương đồng với trạng thái đối tượng thiện (kusalārammaṇabhāva) thông qua tadārammaṇa.
Paṭilomato vā ekantarikavasena vāti vadantena anulomato samāpajjane yebhuyyena āsannasamāpattiyā ārammaṇabhāvo dassitoti daṭṭhabbo.
By stating, “ or in reverse order, or alternately,” it should be understood that in entering attainments in the direct order, the object is mostly the proximate attainment.
Khi nói “hoặc theo chiều nghịch, hoặc cách một”, ý là khi nhập định theo chiều thuận, đối tượng thường là tam muội gần nhất.
Yathā pana paṭilomato ekantarikavasena ca samāpajjantassa anāsannāpi samāpatti ārammaṇaṃ hoti, evaṃ anulomato samāpajjantassapi bhaveyyāti.
Just as for one entering attainments in reverse order or alternately, even a non-proximate attainment can be an object, so too it could be for one entering in direct order.
Tuy nhiên, giống như khi nhập định theo chiều nghịch hoặc cách một, tam muội không gần cũng có thể là đối tượng, thì khi nhập định theo chiều thuận cũng có thể như vậy.
‘‘Cetopariyañāṇassātiādīni parato āvajjanāya yojetabbānī’’ti vatvā ‘‘yā etesaṃ āvajjanā, tassā’’ti attho vutto, evaṃ sati ‘‘iddhividhañāṇassā’’tipi vattabbaṃ siyā.
Having said, “ cetopariyañāṇa and so on should be joined with adverting later,” the meaning “the adverting of these” is stated. If so, “iddhividhañāṇa” should also have been stated.
Sau khi nói: “Cetopariyañāṇa và những pháp tương tự nên được áp dụng cho sự chú tâm của người khác”, ý nghĩa đã được giải thích là “đối với sự chú tâm của những pháp đó”. Nếu là vậy, thì cũng phải nói “đối với Iddhividhañāṇa”.
Yasmā pana kusalā khandhā abyākatassa iddhividhañāṇassa ārammaṇaṃ na hontīti taṃ na vuttaṃ, cetopariyañāṇādīnañca hontīti tāni vuttāni, tasmā kiriyānaṃ cetopariyañāṇādīnaṃ yāya kāyaci āvajjanāya ca kusalārammaṇāya kusalā khandhā ārammaṇapaccayena paccayoti evamattho daṭṭhabbo.
However, since wholesome aggregates are not objects for the abyākata iddhividhañāṇa, it is not stated, but they are objects for cetopariyañāṇa and so on, hence these are stated. Therefore, the meaning should be understood as: wholesome aggregates are a condition by way of object condition for the kiriyā-consciousness such as cetopariyañāṇa and so on, and for any adverting (āvajjana) that has a wholesome object.
Tuy nhiên, vì các uẩn thiện (kusalā khandhā) không phải là đối tượng (ārammaṇa) của Iddhividhañāṇa (thần thông trí) thuộc loại vô ký (abyākata), nên nó không được đề cập. Còn đối với Cetopariyañāṇa (tha tâm thông trí) và các pháp tương tự, các uẩn thiện có thể là đối tượng, nên chúng được đề cập. Do đó, cần hiểu ý nghĩa là: các uẩn thiện là duyên theo Ārammaṇa-paccaya (duyên đối tượng) đối với Cetopariyañāṇa và các pháp thuộc loại hành (kiriya) tương tự, và đối với bất kỳ sự chú tâm nào có đối tượng là thiện pháp.
417. Apubbato cittasantānato vuṭṭhānaṃ bhavaṅgameva, taṃ pana mūlāgantukabhavaṅgasaṅkhātaṃ tadārammaṇaṃ pakatibhavaṅgañca.
The arising from an unprecedented mental continuum is bhavaṅga itself. That bhavaṅga called mūlāgantukabhavaṅga is also tadārammaṇa and pakatibhavaṅga.
417. Sự xuất khởi (vuṭṭhāna) từ một dòng tâm thức (cittasantāna) mới hoàn toàn chỉ là Bhavanga (hữu phần tâm). Bhavanga đó bao gồm Tadārammaṇa (đăng đối cảnh) được gọi là Bhavanga gốc và Bhavanga đến, cũng như Bhavanga tự nhiên.
Anulomaṃ sekkhāya phalasamāpattiyāti ettha kāyaci sekkhaphalasamāpattiyā avajjetabbattā vattabbaṃ natthīti nevasaññānāsaññāyatanakusalaṃ phalasamāpattiyāti imaṃ nibbisesanaṃ phalasamāpattiṃ uddharitvā dassento āha ‘‘phalasamāpattiyāti anāgāmiphalasamāpattiyā’’ti.
Regarding "in the anuloma for the sekkhā phalasamāpatti," there is nothing special to be said because any sekkhā phalasamāpatti can be excluded. Thus, to explain this unqualified phrase "phalasamāpatti" by extracting it from "nevasaññānāsaññāyatanakusalaṃ phalasamāpattiyā," it is stated, "by phalasamāpatti is meant anāgāmiphalasamāpatti."
Ở đây, trong “Anulomaṃ sekkhāya phalasamāpattiyā” (thuận thứ cho sự nhập quả của bậc hữu học), vì không có gì đặc biệt để nói về việc bất kỳ quả nhập nào của bậc hữu học cũng cần được chú tâm, nên để chỉ ra sự nhập quả không có phân biệt (nibbisesanaṃ phalasamāpattiṃ), ngài nói: “Phalasamāpattiyāti anāgāmiphalasamāpattiyā” (nhập quả là nhập quả của bậc Bất Lai).
Kāmāvacarakiriyā duvidhassapi vuṭṭhānassāti ettha kiriyānantaraṃ tadārammaṇavuṭṭhāne yaṃ vattabbaṃ, taṃ cittuppādakaṇḍe vuttameva.
Regarding "kāmāvacara functional consciousness for both types of arising," what needs to be said about the tadārammaṇavuṭṭhāna (arising of apperception) immediately following the functional consciousness has already been stated in the cittuppādakaṇḍa (chapter on the arising of consciousness).
Trong “Kāmāvacarakiriyā duvidhassapi vuṭṭhānassa” (tâm hành thuộc cõi Dục đối với cả hai loại xuất khởi), những gì cần nói về sự xuất khởi Tadārammaṇa sau tâm hành đã được nói trong phần Cittuppādakaṇḍa (phần về sự phát sinh của tâm).
423. Dānādipuññakiriyāyattā sabbasampattiyo paṭivijjhitvāti sambandho.
The connection is: "having thoroughly understood all prosperity dependent on meritorious deeds such as giving and so forth."
423. Liên hệ là: sau khi chứng ngộ tất cả mọi sự thành tựu (sabbasampatti) phụ thuộc vào các hành động thiện như bố thí (dānādipuññakiriyāyattā).
Na panetaṃ ekantena gahetabbanti ‘‘balavacetanāva labbhati, na dubbalā’’ti etaṃ ekantaṃ na gahetabbaṃ, daḷhaṃ vā na gahetabbanti adhippāyo.
"But this should not be taken as absolute" means that the idea "only strong volition is obtained, not weak volition" should not be taken as absolute, or that it should not be taken firmly.
“Na panetaṃ ekantena gahetabbaṃ” (Tuy nhiên, điều này không nên được chấp nhận một cách tuyệt đối) có nghĩa là không nên chấp nhận một cách tuyệt đối rằng “chỉ có tư tâm mạnh mẽ mới được, không phải tư tâm yếu ớt,” hoặc không nên chấp nhận một cách chắc chắn.
Kiṃ kāraṇanti?
"What is the reason?"
Lý do là gì?
Balavato dubbalassa vā katokāsassa antarāyaṃ paṭibāhitvā vipaccanato ‘‘yaṃkañci yadi vipākaṃ janeti, upanissayo na hotī’’ti navattabbattā cāti dassento ‘‘katokāsañhī’’tiādimāha.
And to show that it is because any kamma, whether strong or weak, if it has been given an opportunity, can ripen by overcoming obstacles; and because it should not be said that "whatever kamma produces vipāka, is not upanissaya," he begins with "For indeed, an opportunity given..."
Để chỉ ra rằng không nên nói “bất kỳ nghiệp nào nếu sinh ra quả báo thì không phải là Upannissaya” (duyên hỗ trợ mạnh mẽ), vì nghiệp đã tạo cơ hội (katokāsa) dù mạnh hay yếu cũng có thể sinh quả báo sau khi loại bỏ chướng ngại, nên ngài nói “katokāsañhī” (thật vậy, nghiệp đã tạo cơ hội) và các pháp tương tự.
Vipākattike pana pañhāvārapaccanīye ‘‘vipākadhammadhammo vipākassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo, upanissayapaccayena paccayo, kammapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.3.93) kammapaccayassa visuṃ uddhaṭattā, vedanāttike ca pañhāvārapaccanīye ‘‘nahetupaccayā naārammaṇapaccayā naupanissaye aṭṭhā’’ti (paṭṭhā. 1.2.87) vuttattā ‘‘vipākajanakampi kiñci kammaṃ upanissayapaccayo na hotī’’ti sakkā vattunti.
However, in the Pañhāvāra Paccanīya of the Vipākattika, it is stated: "The vipākadhammādhamma (states that are results and states that lead to results) is a condition by way of ārammaṇapaccaya, a condition by way of upanissayapaccaya, and a condition by way of kammapaccaya for vipāka" because kammapaccaya is separately singled out; and in the Pañhāvāra Paccanīya of the Vedanāttika, it is stated: "Eight for non-root-condition, non-object-condition, non-support-condition." Therefore, it can be said that "some kamma that produces vipāka is not upanissayapaccaya."
Tuy nhiên, trong Pañhāvāra-paccanīya của Vipākattika (bộ ba quả báo), vì Kamma-paccaya (nghiệp duyên) được đề cập riêng biệt là “Vipākadhammadhammo vipākassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo, upanissayapaccayena paccayo, kammapaccayena paccayo” (Pháp có bản chất là quả báo là duyên đối tượng, duyên hỗ trợ mạnh mẽ, duyên nghiệp cho pháp quả báo), và trong Pañhāvāra-paccanīya của Vedanāttika (bộ ba thọ), vì đã nói “nahetupaccayā naārammaṇapaccayā naupanissaye aṭṭhā” (không phải duyên nhân, không phải duyên đối tượng, không phải duyên hỗ trợ mạnh mẽ, có tám), nên có thể nói rằng “một số nghiệp sinh quả báo cũng không phải là Upannissaya-paccaya.”
Kasmā panettha paccayavāre viya nissayaatthiavigatesu dumūlakadukāvasānā pañhā na uddhaṭāti?
Why, then, in this section on Questions, in the Nissaya, Atthi, and Avigata conditions, were questions ending with dual roots (kusala and abyākata) and dual resultant conditions not raised, as in the Paccaya Section?
Tại sao ở đây, trong Nissaya-paccaya (duyên nương tựa), Atthi-paccaya (duyên hiện hữu) và Avigata-paccaya (duyên bất ly), các câu hỏi kết thúc bằng Dumūlakaduka (cặp hai gốc) không được nêu lên như trong Paccaya-vāra (phần về các duyên)?
Alabbhamānattā.
Because they are not obtainable.
Vì chúng không thể có được.
Tattha hi paccayuppannappadhānattā desanāya kusalo ca abyākato ca dhammā ekato uppajjamānā kusalābyākatapaccayā labbhantīti ‘‘kusalañca abyākatañca dhammaṃ paccayā kusalo ca abyākato ca dhammā uppajjantī’’ti (paṭṭhā. 1.1.246) vuttaṃ.
For in that Paccaya Section, since the teaching primarily concerns the resultant conditions (paccayuppanna), when wholesome (kusala) and indeterminate (abyākata) phenomena arise together, they are obtainable as having wholesome and indeterminate conditions; hence it was stated: "From a wholesome and an indeterminate phenomenon as condition, wholesome and indeterminate phenomena arise."
Trong Paccaya-vāra, vì sự giảng dạy ưu tiên pháp sở duyên (paccayuppanna), nên khi các pháp thiện (kusala) và vô ký (abyākata) phát sinh cùng lúc, các duyên thiện và vô ký có thể có được. Do đó, đã nói: “kusalañca abyākatañca dhammaṃ paccayā kusalo ca abyākato ca dhammā uppajjantī” (Do pháp thiện và pháp vô ký mà pháp thiện và pháp vô ký phát sinh).
Yato tato vā ubhayapaccayato paccayuppannassa uppattimattaṃyeva hi tattha adhippetaṃ, na ubhayassa ubhinnaṃ paccayabhāvoti.
Indeed, there, only the mere arising of the resultant conditions due to either one or both conditions is intended, not that both (kusala and abyākata) are conditions for both (kusala and abyākata).
Ở đó, chỉ có sự phát sinh của pháp sở duyên từ duyên này hay duyên kia, hoặc từ cả hai duyên, được mong muốn, chứ không phải trạng thái duyên của cả hai đối với cả hai.
Idha pana paccayappadhānattā desanāya kusalābyākatā kusalābyākatānaṃ ubhinnaṃ nissayādibhūtā na labbhantīti ‘‘kusalo ca abyākato ca dhammā kusalassa ca abyākatassa ca dhammassa nissayapaccayena paccayo’’tiādi na vuttaṃ.
Here, however, since the teaching primarily concerns the conditions (paccaya), wholesome and indeterminate phenomena are not obtainable as being Nissaya or other conditions for both wholesome and indeterminate phenomena. Therefore, it was not stated: "Wholesome and indeterminate phenomena are conditions for wholesome and indeterminate phenomena by way of Nissaya condition," and so on.
Tuy nhiên, ở đây, vì sự giảng dạy ưu tiên pháp duyên (paccaya), nên các pháp thiện và vô ký không thể có được như là Nissaya (nương tựa) và các pháp tương tự cho cả hai pháp thiện và vô ký. Do đó, không nói “kusalo ca abyākato ca dhammā kusalassa ca abyākatassa ca dhammassa nissayapaccayena paccayo” (pháp thiện và pháp vô ký là duyên nương tựa cho pháp thiện và pháp vô ký) và các pháp tương tự.
440. ‘‘Adhipatipaccaye ṭhapetvā vīmaṃsaṃ sesādhipatino visabhāgā’’ti purimapāṭho nidassanavasena daṭṭhabbo.
440. The earlier reading, "apart from investigation (vīmaṃsa) in Adhipati condition, the other Adhipati conditions are dissimilar," should be understood as an example.
440. “Trừ Adhipati-paccaya (duyên tăng thượng), Vīmaṃsā (sự thẩm sát), các Adhipati còn lại là Visabhāga (không tương đồng)” – câu văn trước đó cần được hiểu theo cách ví dụ.
Yasmā pana hetupaccayassa visabhāgena ekena ārammaṇena nidassanaṃ akatvā anantarādīni vadanto sabbe visabhāge dasseti, tasmā indriyamaggapaccayā ca visabhāgā dassetabbāti ‘‘adhipatindriyamaggapaccayesu ṭhapetvā paññaṃ sesā dhammā visabhāgā’’ti paṭhanti.
However, since, without giving an example of a dissimilar object condition for the Hetu condition, it speaks of Anantara and others, thereby showing all dissimilarities, the Indriya and Magga conditions should also be shown as dissimilar. Thus, they recite: "apart from wisdom (paññā) in Adhipati, Indriya, and Magga conditions, the other phenomena are dissimilar."
Tuy nhiên, bởi vì vị Luận sư khi nói về các duyên Anantara và các duyên khác đã không đưa ra ví dụ về một duyên đối tượng (ārammaṇa) khác biệt (visabhāga) của duyên nhân (hetupaccaya), nhưng lại trình bày tất cả các duyên khác biệt, nên các duyên quyền (indriya) và duyên đạo (magga) cũng phải được trình bày là khác biệt. Do đó, họ đọc (ghi lại) rằng: “Trong các duyên adhipati, indriya, magga, trừ tuệ (paññā), các pháp còn lại là khác biệt (visabhāga).”
Tathā bhāvābhāvato hetupaccayabhāve sahajātādipaccayabhāvato.
Likewise, due to the presence and absence refers to the presence of Hetu condition, and the presence of Sahajāta and other conditions.
Tương tự, do sự hiện hữu và không hiện hữu (của các duyên) là do sự hiện hữu của các duyên đồng sanh (sahajāta) và các duyên khác trong trạng thái duyên nhân (hetupaccaya).
Nanu yathā amohavajjānaṃ hetūnaṃ hetupaccayabhāve adhipatindriyamaggapaccayabhāvo natthīti paññāvajjānaṃ adhipatipaccayādīnaṃ visabhāgatā, evaṃ kusalādihetūnaṃ hetupaccayabhāve vipākapaccayabhāvābhāvato hetuvajjānaṃ vipākānaṃ visabhāgatāya bhavitabbanti?
Just as the Adhipati, Indriya, and Magga conditions, excluding wisdom, are dissimilar because the Hetu conditions, excluding the non-delusion (amoha) and other roots, when being Hetu conditions, are not Adhipati, Indriya, or Magga conditions; so too, should there not be a dissimilarity of resultant phenomena (vipāka) excluding roots (hetu) because the wholesome (kusala) and other roots, when being Hetu conditions, are not Vipāka conditions?
Há chẳng phải, giống như đối với các nhân (hetu) không phải si mê (amoha), trong trạng thái duyên nhân, không có trạng thái duyên chủ (adhipati), duyên quyền (indriya) và duyên đạo (magga), nên các duyên chủ và các duyên khác không phải tuệ (paññā) là khác biệt (visabhāga), thì cũng vậy, đối với các nhân thiện (kusala) và các nhân khác, trong trạng thái duyên nhân, do không có trạng thái duyên dị thục (vipāka), nên các dị thục (vipāka) không phải nhân là khác biệt sao?
Na bhavitabbaṃ, ubhayapaccayasahite cittacetasikarāsimhi hetupaccayabhāve vipākapaccayattābhāvābhāvato.
No, there should not be, because there is no absence of Vipāka condition when there is Hetu condition in the aggregate of consciousness and mental factors possessing both conditions.
Không phải vậy, bởi vì trong nhóm tâm và sở hữu tâm có cả hai duyên (nhân và dị thục), trong trạng thái duyên nhân, không có sự không hiện hữu của trạng thái duyên dị thục.
Yathā hi hetusahajātapaccayasahitarāsimhi satipi hetuvajjasabbhāve hetūnaṃ hetupaccayabhāve sahajātapaccayattābhāvo natthīti na hetuvajjānaṃ sahajātānaṃ hetussa visabhāgatā vuttā, evamidhāpīti.
For just as, in an aggregate possessing Hetu and Sahajāta conditions, even though there is the presence of phenomena other than roots, there is no absence of Sahajāta condition when the roots are Hetu conditions; hence, the dissimilarity of Sahajāta phenomena other than roots to the root was not stated; similarly here also.
Thật vậy, giống như trong nhóm có duyên nhân và duyên đồng sanh, mặc dù có sự hiện hữu của các pháp không phải nhân, nhưng trong trạng thái duyên nhân của các nhân, không có sự không hiện hữu của trạng thái duyên đồng sanh, nên không nói rằng các pháp đồng sanh không phải nhân là khác biệt với nhân; thì ở đây cũng vậy.
Esa nayo vippayuttapaccayepi.
This method also applies to Vippayutta condition.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho duyên bất tương ưng (vippayutta).
Apica paccayuppannasseva paccayā vuccantīti paccayuppannakkhaṇe tathā bhāvābhāvavasena sabhāgatāya vuccamānāya nānākkhaṇavasena visabhāgatā tasseva na vattabbāti.
Furthermore, since conditions are spoken of only for the resultant condition, when similarity is spoken of at the moment of the resultant condition due to the presence or absence of that state, dissimilarity of that very same* due to different moments should not be spoken of.
Hơn nữa, chỉ các duyên sanh (paccayuppanna) mới được gọi là duyên (paccaya). Do đó, khi nói về sự tương đồng (sabhāgatā) theo sự hiện hữu và không hiện hữu trong khoảnh khắc duyên sanh, thì không nên nói về sự khác biệt (visabhāgatā) của chính nó theo các khoảnh khắc khác nhau.
441-443. ‘‘Sace pana vippayuttapaccayo pavisati, itarāni dve labhatī’’ti purimapāṭho, ‘‘kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa cā’’ti idaṃ pana na labbhatīti ‘‘kusalo abyākatassa, abyākato abyākatassāti dve labhatī’’ti paṭhanti.
441-443. The earlier reading is: ‘‘Sace pana vippayuttapaccayo pavisati, itarāni dve labhatī’’ (If the disassociated condition enters, it obtains the other two). However, this statement, "a wholesome dhamma for a wholesome and unclassified one," is not obtained. Therefore, they recite: "kusalo abyākatassa, abyākato abyākatassāti dve labhatī’’ (A wholesome* for an unclassified one, and an unclassified one for an unclassified one, thus two are obtained).
441-443. Văn bản trước là "Nếu duyên bất tương ưng (vippayutta) đi vào, thì được hai (kết quả) khác". Nhưng vì lời giải đáp "Pháp thiện (kusala) đối với pháp thiện và pháp vô ký (abyākata)" không được chấp nhận, nên họ đọc (ghi lại) là "Pháp thiện đối với pháp vô ký, pháp vô ký đối với pháp vô ký, được hai."
Ūnataragaṇanesūti yesu paviṭṭhesu ūnatarā gaṇanā hoti, tesūti attho.
Ūnataragaṇanesu (in lesser counts) means: in those* where, when they enter, a lesser count arises.
Trong những phép đếm ít hơn có nghĩa là: trong những phép đếm mà khi chúng đi vào thì số lượng đếm trở nên ít hơn.
Tīṇi dve ekanti evaṃ ūnataragaṇanesu vā aññamaññādīsu pavisantesu tesaṃ vasena tikato ūnaṃ yathāladdhañca ekanti gaṇanaṃ labhatīti attho.
Or, when mutual (aññamañña) and other* enter, the meaning is that a count of three, two, or one is obtained, less than three and as happens to be obtained, based on them, in these lesser counts.
Hoặc, khi các duyên tương hỗ (aññamañña) và các duyên khác đi vào trong các phép đếm ít hơn như ba, hai, một, thì theo các duyên đó, được số lượng ít hơn từ ba (tikato) và được một (ekaṃ) tùy theo những gì có được.
Tattha sabbepi sahajātavipākā cevāti tattha ye sahajātā paccayuppannā vuttā, te sabbepi vipākā ceva vipākasahajātarūpā cāti attho.
Tattha sabbepi sahajātavipākā cevā (Therein all co-arisen resultant conditions) means: therein, all those co-arisen resultant conditions that are mentioned are both resultant mental states and resultant co-arisen matter.
Trong đó, tất cả đều là dị thục đồng sanh có nghĩa là, trong đó, tất cả các duyên sanh đồng sanh đã được nói đến đều là các tâm dị thục và các sắc đồng sanh với dị thục.
Taṃsamuṭṭhānarūpā cāti ettha paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpampi taṃsamuṭṭhānaggahaṇeneva saṅgaṇhātīti veditabbaṃ.
It should be understood that here, by the designation Taṃsamuṭṭhānarūpā cā (and matter arising from that), karma-born matter at the moment of rebirth is also included.
Và các sắc sanh từ chúng – ở đây cần hiểu rằng sắc do nghiệp (kaṭattarūpa) trong khi tái tục cũng được bao gồm trong cách dùng từ "sanh từ chúng".
‘‘Taṃsamuṭṭhānarūpakaṭattārūpā ca labbhantī’’tipi paṭhanti.
They also recite: ‘‘Taṃsamuṭṭhānarūpakaṭattārūpā ca labbhantī’’ (and matter arising from that, and karma-born matter are obtained).
Họ cũng đọc (ghi lại) rằng: "Các sắc sanh từ chúng và sắc do nghiệp cũng được chấp nhận."
Catutthe vipākacittasamuṭṭhānarūpamevāti etthāpi eseva nayo.
The same method applies Catutthe vipākacittasamuṭṭhānarūpamevā (in the fourth, only matter arisen from resultant consciousness).
Trong phép thứ tư, chỉ có sắc sanh từ tâm dị thục – ở đây cũng theo nguyên tắc tương tự.
‘‘Kaṭattārūpañcā’’tipi pana paṭhanti.
However, they also recite: ‘‘Kaṭattārūpañcā’’ (and karma-born matter).
Tuy nhiên, họ cũng đọc (ghi lại) rằng: "Và sắc do nghiệp."
Evampīti ‘‘etesu pana ghaṭanesu sabbapaṭhamānī’’tiādinā vuttanayenapi.
Evampī (also in this way) refers to the method stated previously, beginning with ‘‘etesu pana ghaṭanesu sabbapaṭhamānī’’ (among these combinations, all the foremost).
Cũng vậy là theo cách đã nói ở trên, bắt đầu từ "trong các phép kết hợp này, những cái đầu tiên".
Ghaṭanesu pana yo yo paccayo mūlabhāvena ṭhito, taṃpaccayadhammānaṃ niravasesaūnaūnataraūnatamalābhakkamena ghaṭanā vuccati, niravasesalābhe ca paccayuppannānaṃ niravasesalābhakkamena.
Among the combinations, when any condition stands as the root (mūla), the combination is said to be by way of obtaining the conditions of that root in a sequence of complete, lesser, much lesser, and least. When there is complete obtainment, it is by way of obtaining the resultant conditions in a complete sequence.
Trong các phép kết hợp, cái duyên nào đứng ở vị trí gốc, thì sự kết hợp được gọi là theo thứ tự được tất cả các pháp duyên đó một cách trọn vẹn, ít hơn, ít hơn nữa, ít nhất; và khi được trọn vẹn, thì theo thứ tự được tất cả các duyên sanh một cách trọn vẹn.
Tathā ūnalābhādīsūti ayaṃ kamo veditabbo.
Similarly, this order should be understood in the cases of lesser obtainment and so forth.
Cũng vậy, trong các trường hợp được ít hơn và các trường hợp khác, thứ tự này cần được hiểu.
446. Sahajātena pana saddhiṃ ārammaṇādhipati, ārammaṇādhipatinā ca saddhiṃ sahajātaṃ na labbhatīti idaṃ yathā sahajātapurejātā eko nissayapaccayo atthipaccayo ca honti, evaṃ sahajātārammaṇādhipatīnaṃ ekassa adhipatipaccayabhāvassa abhāvato vuttaṃ.
446. Sahajātena pana saddhiṃ ārammaṇādhipati, ārammaṇādhipatinā ca saddhiṃ sahajātaṃ na labbhatī (However, co-arisen predominant with objective predominant, and co-arisen with objective predominant are not obtained) – this is stated because, unlike co-arisen and pre-arisen conditions which are both a single support condition and an existent condition, there is no single predominant condition state for co-arisen and objective predominant conditions.
446. Lời này "Duyên chủ đối tượng (ārammaṇādhipati) không được chấp nhận cùng với duyên đồng sanh (sahajāta), và duyên đồng sanh không được chấp nhận cùng với duyên chủ đối tượng" được nói vì không có trạng thái duyên chủ duy nhất cho duyên đồng sanh và duyên chủ đối tượng, giống như duyên đồng sanh và duyên tiền sanh (purejāta) là một duyên nương tựa (nissaya) và một duyên hiện hữu (atthi).
Nissayabhāvo hi atthiavigatabhāvo ca sahajātapurejātanissayādīnaṃ samāno, na panevaṃ sahajātārammaṇādhipatibhāvo samāno.
Indeed, the state of support and the state of existent-non-disappeared are similar for co-arisen, pre-arisen support conditions, etc., but the state of co-arisen predominant and objective predominant is not similar in this way.
Thật vậy, trạng thái duyên nương tựa và trạng thái duyên hiện hữu, duyên bất ly (avigata) là giống nhau đối với duyên nương tựa đồng sanh, duyên nương tựa tiền sanh và các duyên khác, nhưng trạng thái duyên chủ đồng sanh và duyên chủ đối tượng thì không giống nhau như vậy.
Sahajāto hi ārammaṇabhāvaṃ anupagantvā attanā saha pavattanavasena adhipati hoti, itaro ārammaṇaṃ hutvā attani ninnatākaraṇena.
For the co-arisen predominant becomes predominant by functioning together with itself without becoming an object, while the other (objective predominant) becomes predominant by becoming an object and causing inclination towards itself.
Duyên đồng sanh trở thành duyên chủ bằng cách không trở thành đối tượng mà hiện hữu cùng với chính nó, còn duyên kia trở thành duyên chủ bằng cách là đối tượng và làm cho tâm hướng về mình.
Sahajāto ca vijjamānabhāveneva upakārako, itaro atītānāgatopi ārammaṇabhāveneva, tasmā sahajātārammaṇapaccayā viya bhinnasabhāvā sahajātārammaṇādhipatinoti na te ekato eva adhipatipaccayabhāvaṃ bhajanti, teneva pañhāvāravibhaṅge ca ‘‘kusalo ca abyākato ca dhammā kusalassa dhammassa adhipatipaccayena paccayo’’tiādi na vuttanti.
And the co-arisen condition is helpful solely by its existing nature, while the other (objective condition), even if past or future, is helpful solely by its nature as an object. Therefore, co-arisen and objective predominant conditions are of different natures, like co-arisen and objective conditions, and thus they do not share the state of predominant condition together. For this very reason, in the Pañhāvāravibhaṅga, it is not stated, ‘‘kusalo ca abyākato ca dhammā kusalassa dhammassa adhipatipaccayena paccayo’’ (Wholesome and unclassified phenomena are conditions for a wholesome phenomenon by way of predominant condition), and so on.
Duyên đồng sanh chỉ hỗ trợ bằng sự hiện hữu của nó, còn duyên kia, dù là quá khứ hay vị lai, cũng chỉ hỗ trợ bằng cách là đối tượng. Do đó, duyên chủ đồng sanh và duyên chủ đối tượng có bản chất khác nhau, giống như duyên đồng sanh và duyên đối tượng. Vì vậy, chúng không cùng lúc trở thành duyên chủ. Chính vì thế, trong Pañhāvāravibhaṅga cũng không nói "Pháp thiện và pháp vô ký là duyên đối với pháp thiện bằng duyên chủ (adhipatipaccaya)" và các câu tương tự.
447-452. Sāhārakaghaṭanānaṃ purato vīriyacittavīmaṃsānaṃ sādhāraṇavasena anāhārakāmaggakāni saindriyaghaṭanāni vattabbāni siyuṃ ‘‘adhipatisahajātanissayaindriyaatthiavigatanti satta.
447-452. Before the "sāhāraka" (with nutriment) combinations, the "anāhārakāmaggakāni saindriyaghaṭanāni" (combinations with faculties, without nutriment or path factors) related to viriya-citta-vīmaṃsā (predominant effort, consciousness, and investigation) in a general sense should be mentioned, such as: "Adhipatisahajātanissayaindriyaatthiavigatanti satta" (Predominant, co-arisen, support, faculty, existent, non-disappeared: seven).
447-452. Trước các phép kết hợp có duyên nuôi dưỡng (sāhāraka), các phép kết hợp có quyền (saindriya) không có duyên nuôi dưỡng và không có duyên đạo (anāhārakāmaggakāni) lẽ ra phải được nói đến theo cách chung của ý chí (vīriya), tâm (citta) và tuệ (vīmaṃsā) như sau: "Bảy (loại) là: duyên chủ (adhipati), đồng sanh (sahajāta), nương tựa (nissaya), quyền (indriya), hiện hữu (atthi), bất ly (avigata).
Adhipatisahajātaaññamaññanissayaindriyasampayuttaatthiavigatanti tīṇi.
"Adhipatisahajātaaññamaññanissayaindriyasampayuttaatthiavigatanti tīṇi" (Predominant, co-arisen, mutuality, support, faculty, associated, existent, non-disappeared: three).
Ba (loại) là: duyên chủ, đồng sanh, tương hỗ (aññamañña), nương tựa, quyền, tương ưng (sampayutta), hiện hữu, bất ly.
Adhipatisahajātanissayaindriyavippayuttaatthiavigatanti tīṇi.
"Adhipatisahajātanissayaindriyavippayuttaatthiavigatanti tīṇi" (Predominant, co-arisen, support, faculty, dissociated, existent, non-disappeared: three).
Ba (loại) là: duyên chủ, đồng sanh, nương tựa, quyền, bất tương ưng (vippayutta), hiện hữu, bất ly.
Adhipatisahajātanissayavipākaindriyaatthiavigatanti ekaṃ.
"Adhipatisahajātanissayavipākaindriyaatthiavigatanti ekaṃ" (Predominant, co-arisen, support, resultant, faculty, existent, non-disappeared: one).
Một (loại) là: duyên chủ, đồng sanh, nương tựa, dị thục (vipāka), quyền, hiện hữu, bất ly.
Adhipatisahajātaaññamaññanissayavipākaindriyasampayuttaavigatanti ekaṃ.
"Adhipatisahajātaaññamaññanissayavipākaindriyasampayuttaavigatanti ekaṃ" (Predominant, co-arisen, mutuality, support, resultant, faculty, associated, non-disappeared: one).
Một (loại) là: duyên chủ, đồng sanh, tương hỗ, nương tựa, dị thục, quyền, tương ưng, bất ly.
Adhipatisahajātanissayavipākaindriyavippayuttaatthiavigatanti eka’’nti.
"Adhipatisahajātanissayavipākaindriyavippayuttaatthiavigatanti eka" (Predominant, co-arisen, support, resultant, faculty, dissociated, existent, non-disappeared: one).
Một (loại) là: duyên chủ, đồng sanh, nương tựa, dị thục, quyền, bất tương ưng, hiện hữu, bất ly."
Kasmā tāni na vuttānīti?
Why were these not mentioned?
Tại sao những điều đó không được nói đến?
Indriyabhūtassa adhipatissa āhāramaggehi aññassa abhāvā.
Because there is no other predominant condition that is also a faculty, apart from nutriment and path factors.
Vì không có duyên chủ nào là quyền (indriya) khác ngoài duyên nuôi dưỡng (āhāra) và duyên đạo (magga).
Cittādhipati hi āhāro, vīriyavīmaṃsā ca maggo hoti, na ca añño indriyabhūto adhipati atthi, yassa vasena anāhārakāmaggakāni saindriyaghaṭanāni vattabbāni siyuṃ, tasmā tāni avatvā cittādhipatiādīnaṃ ekantena āhāramaggabhāvadassanatthaṃ sāhārakasamaggakāneva vuttāni.
For predominant consciousness (cittādhipati) is nutriment, and predominant effort (vīriya) and predominant investigation (vīmaṃsā) are path factors. There is no other predominant condition that is also a faculty, by virtue of which combinations with faculties, without nutriment or path factors, should be stated. Therefore, without stating those, only the combinations "sāhārakasamaggakāneva" (with nutriment and path factors) are stated to show that predominant consciousness, etc., are always nutriment and path factors.
Thật vậy, duyên chủ tâm (cittādhipati) là duyên nuôi dưỡng (āhāra), còn ý chí (vīriya) và tuệ (vīmaṃsā) là duyên đạo (magga). Không có duyên chủ nào khác là quyền mà theo đó các phép kết hợp có quyền không có duyên nuôi dưỡng và không có duyên đạo lẽ ra phải được nói đến. Vì vậy, thay vì nói đến những điều đó, chỉ có các phép kết hợp có duyên nuôi dưỡng và có duyên đạo (sāhārakasamaggakāneva) được nói đến để chỉ rõ rằng duyên chủ tâm và các duyên khác chắc chắn là duyên nuôi dưỡng và duyên đạo.
Tesu ca samaggakesu dve paccayadhammā labbhanti, sāhārakesu ekoyevāti samaggakāni pubbe vattabbāni siyuṃ.
And among those with path factors ("samaggaka"), two conditioned phenomena are obtained, while among those with nutriment ("sāhāraka"), only one. Therefore, those with path factors should be stated first.
Trong số đó, trong các phép kết hợp có duyên đạo, có hai pháp duyên được chấp nhận, còn trong các phép kết hợp có duyên nuôi dưỡng, chỉ có một. Do đó, các phép kết hợp có duyên đạo lẽ ra phải được nói đến trước.
Saindriyakāni pana yehi āhāramaggehi bhinditabbāni, tesaṃ kamavasena pacchā vuttāni.
However, those with faculties ("saindriyaka") are stated afterwards in order of the nutriment and path factors by which they are to be differentiated.
Tuy nhiên, các phép kết hợp có quyền được nói đến sau theo thứ tự của các duyên nuôi dưỡng và duyên đạo mà chúng cần được phân biệt.
Aṭṭhakathāyaṃ pana sadisattāti samaggakattena samānattā, anantararūpattāti vā attho.
In the Aṭṭhakathā, sadisattā (due to similarity) means due to being similar in having path factors, or due to their immediate contiguity.
Trong Chú Giải (Aṭṭhakathā), do sự tương tự (sadisattā) có nghĩa là do sự giống nhau về việc có duyên đạo, hoặc có nghĩa là do trạng thái của các sắc vô gián (anantararūpattā).
457-460. Kusalābyākato abyākatassāti cattārīti abyākatasahitassa kusalassa paccayabhāvadassanavasena kusalamūlakesveva dumūlakampi āharitvā vuttaṃ.
457-460. Kusalābyākato abyākatassāti cattārī (Wholesome and unclassified for an unclassified one, thus four) – this statement is made by including the twofold root condition (dumūlaka) in the wholesome root conditions (kusalamūlakesveva), to show the conditioning nature of the wholesome* accompanied by the unclassified*.
457-460. Lời "Pháp thiện (kusala) và pháp vô ký (abyākata) đối với pháp vô ký là bốn (cattāri)" được nói bằng cách đưa cả hai nhân (dumūlaka) vào trong các nhân căn bản thiện (kusalamūlaka) để chỉ rõ trạng thái duyên của pháp thiện cùng với pháp vô ký.
Abyākate vatthurūpampīti idaṃ ‘‘kaṭattārūpampī’’ti evaṃ vattabbaṃ.
Abyākate vatthurūpampī (in the unclassified, also base matter) – this should be stated as "kaṭattārūpampī" (also karma-born matter).
Lời "Trong pháp vô ký, cũng có sắc căn bản (vatthurūpa)" phải được nói là "cũng có sắc do nghiệp (kaṭattarūpa)".
‘‘Dutiyaghaṭane abyākatavissajjane rūpesu vatthumeva labbhatī’’ti purimapāṭho, bhūtarūpampi pana labbhatīti ‘‘vatthuñca bhūtarūpañca labbhatī’’ti paṭhanti.
The earlier reading was: ‘‘Dutiyaghaṭane abyākatavissajjane rūpesu vatthumeva labbhatī’’ (In the second combination, in the unclassified exposition, among matter, only the base is obtained). However, since foundational matter (bhūtarūpa) is also obtained, they recite: ‘‘vatthuñca bhūtarūpañca labbhatī’’ (both the base and foundational matter are obtained).
Văn bản trước là "Trong phép kết hợp thứ hai, trong lời giải đáp về pháp vô ký, chỉ có sắc căn bản được chấp nhận trong các sắc". Nhưng vì sắc đại hiển (bhūtarūpa) cũng được chấp nhận, nên họ đọc (ghi lại) là "sắc căn bản và sắc đại hiển đều được chấp nhận."
‘‘Catutthe cittasamuṭṭhānarūpamevā’’ti vuttaṃ, ‘‘cittasamuṭṭhānarūpaṃ paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpañcā’’ti pana vattabbaṃ.
It was stated ‘‘Catutthe cittasamuṭṭhānarūpamevā’’ (in the fourth, only matter arisen from consciousness), but it should be stated: ‘‘cittasamuṭṭhānarūpaṃ paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpañcā’’ (matter arisen from consciousness, and karma-born matter at the moment of rebirth).
“Chỉ có sắc do tâm sinh” là lời đã nói, nhưng phải nói là “sắc do tâm sinh và sắc do nghiệp sinh vào khoảnh khắc tái tục.”
Savipākesu paṭhame vipākā ceva vipākacittasamuṭṭhānarūpañcāti ettha catutthe vipākacittasamuṭṭhānamevāti idha ca kaṭattārūpampi vipākacittasamuṭṭhānaggahaṇena gahitanti daṭṭhabbaṃ.
In Savipākesu paṭhame vipākā ceva vipākacittasamuṭṭhānarūpañcā (in the first of those with resultant conditions, both resultant conditions and matter arisen from resultant consciousness), and here in catutthe vipākacittasamuṭṭhānamevā (in the fourth, only matter arisen from resultant consciousness), it should be understood that karma-born matter (kaṭattārūpa) is also included by the designation of matter arisen from resultant consciousness.
Trong các pháp hữu quả, thứ nhất là các quả và sắc do tâm quả sinh—ở đây, và thứ tư là chỉ có sắc do tâm quả sinh—ở đây, cũng phải hiểu rằng sắc do nghiệp sinh cũng được bao hàm trong từ “sắc do tâm quả sinh.”
‘‘Kaṭattārūpañcā’’tipi pana paṭhanti.
However, they also recite: ‘‘Kaṭattārūpañcā’’ (and karma-born matter).
Tuy nhiên, một số bản lại đọc là “và sắc do nghiệp sinh.”
Ettha pana sahajātaaññamaññanissayavipākasampayuttavippayuttaatthi avigatamūlakesu ghaṭanesu hetukammajhānamaggehi ghaṭanāni na yojitāni, yathāvuttesu atthiavigatamūlavajjesu āhārena, nissayavippayuttaatthiavigatavajjesu adhipatiindriyehi ca.
Here, however, combinations with root condition (hetu), action (kamma), jhāna, and path (magga) are not applied to the combinations based on co-arisen, mutuality, support, resultant, associated, dissociated, existent, and non-disappeared root conditions; nor are nutriment (āhāra) to those that exclude existent and non-disappeared root conditions; nor predominant (adhipati) and faculty (indriya) to those that exclude support, dissociated, existent, and non-disappeared root conditions.
Ở đây, trong các sự kết hợp thuộc các gốc đồng sinh, tương hỗ, nương tựa, quả, tương ưng, không tương ưng, hiện hữu và bất ly, các sự kết hợp với các pháp nhân, nghiệp, thiền, và đạo không được thêm vào; trong các sự kết hợp đã nêu trừ các gốc hiện hữu và bất ly, thì được thêm vào với thực phẩm; và trong các sự kết hợp trừ các gốc nương tựa, không tương ưng, hiện hữu và bất ly, thì được thêm vào với các pháp chủ và quyền.
Kasmāti?
Why not?
Tại sao lại như vậy?
Tesu hi yojiyamānesu taṃtaṃcittuppādekadesabhūtā hetuādayo arūpadhammāva paccayabhāvena labbhanti.
For when these are applied, only formless phenomena such as root conditions, which are parts of those respective consciousness-moments, are obtained as conditions.
Bởi vì khi chúng được thêm vào, chỉ có các pháp vô sắc như các nhân, v.v., là một phần của các tâm sinh tương ứng, được coi là các duyên.
Tena tehi ghaṭanāni hetumūlakādīsu vuttasadisāneva rūpamissakattābhāvena suviññeyyānīti na vuttāni.
Therefore, combinations with these, being similar to those stated in the root condition section and so forth, are easily understood due to the absence of admixture with matter, and thus they are not stated.
Do đó, các sự kết hợp với chúng, tương tự như những gì đã nói trong các gốc nhân, v.v., dễ hiểu vì không có sự pha trộn với sắc, nên không được đề cập.
Atthiavigatehi pana yojiyamāno āhāro nissayādīhi adhipatiindriyāni ca rūpamissakāni hontīti adhipatāhārindriyamūlakesu vuttasadisānipi ghaṭanāni atthiavigatamūlakesu nissayādimūlakesu ca āhārena adhipatindriyehi ca supākaṭabhāvatthaṃ yojitānīti daṭṭhabbānīti.
But food, when combined with atthi and avigata conditions, and adhipati and indriya factors when combined with nissaya etc., are mixed with rūpa. Therefore, even the combinations similar to those stated in the adhipati, āhāra, and indriya roots should be understood as having been combined in the atthi and avigata roots, and in the nissaya etc. roots, by āhāra and adhipati and indriya factors, for the sake of being very clear.
Tuy nhiên, khi thực phẩm được thêm vào với các pháp hiện hữu và bất ly, và các pháp chủ và quyền được thêm vào với các pháp nương tựa, v.v., thì chúng có sự pha trộn với sắc. Vì vậy, các sự kết hợp này, dù tương tự như những gì đã nói trong các gốc pháp chủ, thực phẩm và quyền, vẫn được thêm vào với thực phẩm và các pháp chủ và quyền trong các gốc hiện hữu và bất ly, và các gốc nương tựa, v.v., để làm cho chúng rõ ràng hơn.
473-477. Kammamūlake paṭisandhiyaṃ vatthupīti ettha na pavatte viya khandhāyeva paccayuppannabhāvena gahetabbāti adhippāyo.
473-477. In the kamma-root section, the phrase "also the base at rebirth" means that the aggregates alone should not be taken as resulting phenomena, as in the pavatti period.
Trong gốc nghiệp duyên, “y xứ trong tái tục”—ở đây, ý là không chỉ các uẩn được lấy làm pháp do duyên sinh như trong quá trình diễn tiến.
Vipākāvipākasādhāraṇavasena vuttesu catūsu paṭhame ‘‘arūpena saddhiṃ cittasamuṭṭhānarūpaṃ labbhatī’’ti vuttaṃ, kaṭattārūpampi pana labbhateva.
In the first of the four cases stated with reference to both vipāka and non-vipāka, it is said that "mind-originated rūpa is obtained along with arūpa", but kaṭattārūpa is also obtained.
Trong bốn (sự kết hợp) được nói chung cho quả và không quả, ở sự kết hợp thứ nhất, có nói “sắc do tâm sinh được tìm thấy cùng với vô sắc,” nhưng sắc do nghiệp sinh cũng được tìm thấy.
Imasmiṃ pana kammamūlake ‘‘kammapaccayā ārammaṇe dve’’ti, ārammaṇamūlake ca ‘‘ārammaṇapaccayā kamme dve’’ti kasmā na vuttaṃ, nanu kusalākusalacetanā kammārammaṇānaṃ paṭisandhiyādīnaṃ kammapaccayo ārammaṇapaccayo ca hoti.
But why, in this kamma-root section, is it not stated "two for ārammaṇa by kamma-condition", and in the ārammaṇa-root section, "two for kamma by ārammaṇa-condition"? Is it not true that wholesome and unwholesome volition is a kamma-condition and an ārammaṇa-condition for rebirth etc., which have kamma as their object?
Tại sao trong gốc nghiệp duyên này không nói “do nghiệp duyên có hai trong cảnh,” và trong gốc cảnh duyên không nói “do cảnh duyên có hai trong nghiệp”? Chẳng phải tâm sở tư thiện và bất thiện là nghiệp duyên và cảnh duyên cho các pháp như tái tục có cảnh là nghiệp sao?
Yathā ca ārammaṇabhūtaṃ vatthuṃ ārammaṇanissayapaccayabhāvena vuccati, evaṃ kammampi ārammaṇapaccayabhāvena vattabbanti?
And just as the object-base is referred to as having the nature of ārammaṇa- and nissaya-condition, so too should kamma be referred to as having the nature of ārammaṇa-condition?
Và chẳng phải nghiệp cũng nên được nói là cảnh duyên, giống như y xứ là cảnh được nói là cảnh duyên và nương tựa duyên sao?
Na, dvinnaṃ paccayabhāvānaṃ aññamaññapaṭikkhepato.
No, because the two types of conditioning mutually exclude each other.
Không, vì hai trạng thái duyên đó loại trừ lẫn nhau.
Paccuppannañhi vatthu nissayabhāvaṃ apariccajitvā tenevākārena tannissitena ālambiyamānaṃ nissayabhāvena ca nissayapaccayoti yuttaṃ vattuṃ.
For a present base, without abandoning its nature as a support, when it is apprehended in that same manner by that which is dependent on it, it is proper to call it a nissaya-condition by virtue of its nature as a support.
Thật vậy, y xứ hiện hữu, không từ bỏ trạng thái nương tựa, khi được nương tựa bởi tâm nương tựa vào nó theo cùng cách đó, thì hợp lý khi nói là nương tựa duyên do trạng thái nương tựa.
Kammaṃ pana tasmiṃ kate pavattamānānaṃ katūpacitabhāvena kammapaccayo hoti, nārammaṇākārena, visayamattatāvasena ca ārammaṇapaccayo hoti, na santānavisesaṃ katvā phaluppādanasaṅkhātena kammapaccayākārena, tasmā kammapaccayabhāvo ārammaṇapaccayabhāvaṃ paṭikkhipati, ārammaṇapaccayabhāvo ca kammapaccayabhāvanti ‘‘kammapaccayo hutvā ārammaṇapaccayo hotī’’ti, ‘‘ārammaṇapaccayo hutvā kammapaccayo hotī’’ti ca na sakkā vattunti na vuttaṃ.
But kamma, when done, becomes a kamma-condition for the phenomena arising from it, by virtue of having been accumulated and stored, not by way of an object. And it becomes an ārammaṇa-condition by way of being merely an object, not by making a specific continuity and in the manner of a kamma-condition which means producing results. Therefore, the nature of kamma-condition excludes the nature of ārammaṇa-condition, and the nature of ārammaṇa-condition excludes the nature of kamma-condition. Thus, it is not possible to say "it becomes an ārammaṇa-condition after being a kamma-condition" or "it becomes a kamma-condition after being an ārammaṇa-condition", hence it is not stated.
Nhưng nghiệp, sau khi được tạo tác, trở thành nghiệp duyên cho các pháp đang diễn tiến do trạng thái đã tạo tác và tích lũy, chứ không phải theo cách thức của cảnh; và nó trở thành cảnh duyên chỉ theo nghĩa là đối tượng, chứ không phải theo cách thức của nghiệp duyên, tức là tạo ra kết quả bằng cách tạo ra một dòng chảy đặc biệt. Do đó, trạng thái nghiệp duyên loại trừ trạng thái cảnh duyên, và trạng thái cảnh duyên loại trừ trạng thái nghiệp duyên. Vì vậy, không thể nói “nó là nghiệp duyên rồi là cảnh duyên,” hay “nó là cảnh duyên rồi là nghiệp duyên,” nên không được nói đến.
Esa ca sabhāvo vattamānānañca ārammaṇapurejātānaṃ vatthucakkhādīnaṃ, yaṃ ārammaṇapaccayabhāvena saha nissayādipaccayā hontīti vattabbatā, atītassa ca kammassa ayaṃ sabhāvo, yaṃ ārammaṇapaccayabhāvena saha kammapaccayo hotīti navattabbatā.
This is the nature of existing bases like the heart-base and eye, which are ārammaṇa-purejāta, that they should be spoken of as nissaya etc. conditions together with ārammaṇa-condition. And this is the nature of past kamma, that it should not be spoken of as kamma-condition together with ārammaṇa-condition.
Và đây là bản chất của các y xứ nhãn, v.v., hiện hữu và tiền sinh làm cảnh duyên, mà chúng được nói là các duyên nương tựa, v.v., cùng với cảnh duyên; và đây là bản chất của nghiệp quá khứ, mà nó không được nói là nghiệp duyên cùng với cảnh duyên.
Yathā sahajātapurejātanissayānaṃ saha nissayapaccayabhāvena vattabbatā sabhāvo, sahajātārammaṇādhipatīnañca saha adhipatipaccayabhāvena navattabbatā, evamidhāpīti.
Just as it is the nature of sahajāta, purejāta, and nissaya conditions to be spoken of with nissaya-condition, and it is the nature of sahajāta-ārammaṇa-adhipati conditions not to be spoken of with adhipati-condition, so too it is here.
Cũng như bản chất của các pháp đồng sinh, tiền sinh, nương tựa là được nói là nương tựa duyên cùng với nương tựa duyên, và bản chất của các pháp đồng sinh, cảnh, chủ là không được nói là chủ duyên cùng với chủ duyên, thì ở đây cũng vậy.
511-514. Vippayuttamūlake ‘‘dasame kusalādayo cittasamuṭṭhānāna’’nti vuttaṃ, paṭisandhiyaṃ pana ‘‘khandhā kaṭattārūpānaṃ vatthu ca khandhāna’’nti idampi labbhati.
511-514. In the vippayutta-root section, it is stated "in the tenth, kusala etc. for mind-originated rūpas", but at rebirth, "the aggregates for kaṭattārūpas and the base for the aggregates" is also obtained.
Trong gốc không tương ưng duyên, “thứ mười là các pháp thiện, v.v., của các sắc do tâm sinh” là lời đã nói; nhưng trong tái tục, “các uẩn là duyên cho các sắc do nghiệp sinh, và y xứ là duyên cho các uẩn” cũng được tìm thấy.
‘‘Ekādasame paṭisandhiyaṃ vatthu khandhāna’’nti vuttaṃ, taṃ vipākapaccayassa aggahitattā yassa vatthussa vasena ghaṭanaṃ kataṃ, tassa dassanavasena vuttaṃ.
"In the eleventh, the base for the aggregates at rebirth" is stated; this is said to show the particular base for which the combination was made, because vipāka-condition was not taken.
“Thứ mười một là y xứ cho các uẩn trong tái tục” là lời đã nói. Điều đó được nói để chỉ ra y xứ mà sự kết hợp được thực hiện theo đó, vì duyên quả chưa được lấy.
‘‘Khandhā ca vatthussā’’ti idampi pana labbhateva.
"And the aggregates for the base" is also obtained.
“Và các uẩn cho y xứ” cũng được tìm thấy.
‘‘Dvādasame paṭisandhiyaṃ khandhā kaṭattārūpāna’’nti pubbapāṭho, cittasamuṭṭhānāni pana na vajjetabbānīti ‘‘dvādasame khandhā pavatte cittasamuṭṭhānarūpānaṃ paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpānañcā’’ti paṭhanti.
"In the twelfth, the aggregates for kaṭattārūpas at rebirth" is the former reading, but mind-originated rūpas should not be excluded, so they read it as "in the twelfth, the aggregates for mind-originated rūpas in the pavatti period, and for kaṭattārūpas at rebirth."
“Thứ mười hai là các uẩn cho các sắc do nghiệp sinh trong tái tục” là bản đọc trước; nhưng vì các sắc do tâm sinh không nên bị loại trừ, nên một số bản đọc là “thứ mười hai là các uẩn cho các sắc do tâm sinh trong quá trình diễn tiến và cho các sắc do nghiệp sinh trong tái tục.”
515-518. Atthipaccayamūlake paṭhamaghaṭane ‘‘arūpavatthārammaṇamahābhūtaindriyāhārānaṃ vasena sahajātapurejātapacchājātapaccayā labbhantī’’ti vuttaṃ, ‘‘āhārindriyapaccayā cā’’tipi pana vattabbaṃ.
515-518. In the atthi-condition root, in the first combination, it is stated "conascent, pre-nascent, and post-nascent conditions are obtained by way of arūpa bases, objects, great elements, faculties, and nutriments", but it should also be stated "and āhāra- and indriya-conditions."
Trong gốc hiện hữu duyên, ở sự kết hợp thứ nhất, có nói “các duyên đồng sinh, tiền sinh, hậu sinh được tìm thấy theo các pháp vô sắc, y xứ, cảnh, đại hiển, quyền và thực phẩm,” nhưng cũng phải nói “và các duyên thực phẩm và quyền.”
Na hi indriyāhārānaṃ vasena sahajātādayo labbhantīti.
For sahajāta etc. are not obtained by way of indriya and āhāra.
Không phải các pháp đồng sinh, v.v., được tìm thấy theo các quyền và thực phẩm.
‘‘Dutiye pacchājātakabaḷīkārāhārā na labbhantī’’ti vuttaṃ, sabbānipi pana alabbhamānāni dassetuṃ ‘‘pacchājātakabaḷīkārāhārarūpajīvitindriyarūpādiārammaṇāni ca na labbhantī’’ti paṭhanti, chaṭṭhaṃ sabbesaṃ indriyānaṃ vasena vuttaṃ.
"In the second, post-nascent physical nutriments are not obtained" is stated, but to show all the conditions that are not obtained, they read it as "post-nascent physical nutriments, rūpajīvitindriya (life faculty in matter), rūpa etc., and objects are not obtained." The sixth is stated by way of all indriyas.
“Ở sự kết hợp thứ hai, thực phẩm đoàn thực hậu sinh không được tìm thấy” là lời đã nói; nhưng để chỉ ra tất cả các pháp không được tìm thấy, một số bản đọc là “và các pháp hậu sinh, đoàn thực, quyền sinh mạng sắc, v.v., cảnh không được tìm thấy.” Thứ sáu được nói theo tất cả các quyền.
Sattame tato rūpajīvitindriyamattaṃ parihāyatīti evametesaṃ viseso vattabbo.
In the seventh, only rūpajīvitindriya diminishes from that; thus, the distinction between these should be explained.
Ở sự kết hợp thứ bảy, chỉ có quyền sinh mạng sắc bị giảm bớt từ đó. Sự khác biệt của chúng phải được nói như vậy.
Tato ekādasameti ettha tatoti navamatoti attho.
In the phrase "then in the eleventh", "then" means from the ninth.
“Từ đó, thứ mười một”—ở đây, “từ đó” có nghĩa là từ thứ chín.
Terasame vatthārammaṇāti ettha vatthuggahaṇena cakkhādivatthūnipi gahitāni, tathā cuddasame vatthumevāti etthāpi.
In the phrase "in the thirteenth, bases and objects", the eye etc. bases are also included by the term "base", and similarly in "in the fourteenth, only the base".
“Thứ mười ba là y xứ và cảnh”—ở đây, với việc lấy y xứ, các y xứ như nhãn, v.v., cũng được bao hàm; tương tự, “thứ mười bốn là chỉ có y xứ”—ở đây cũng vậy.
‘‘Sattarasame pana tadeva ārammaṇādhipatibhāvena, aṭṭhārasamepi tadeva ārammaṇūpanissayavasenā’’ti purimapāṭho, ‘‘ārammaṇūpanissayavasenā’’ti ayaṃ pana sattarasamato viseso na hoti, vatthārammaṇānaṃ pana sattarasame aṭṭhārasame ca vatthusseva paccayabhāvo visesoti ‘‘sattarasame pana ārammaṇādhipatibhāvena cakkhādīni ca, aṭṭhārasame vatthusseva ārammaṇūpanissayavasenā’’ti paṭhanti.
"But in the seventeenth, it is the same by way of ārammaṇa-adhipati, and in the eighteenth, it is the same by way of ārammaṇa-upanissaya" is the former reading. However, this "by way of ārammaṇa-upanissaya" is not a distinction from the seventeenth. But the distinction for bases and objects in the seventeenth and eighteenth is that it is only the base that is the condition. Therefore, they read it as "But in the seventeenth, the eye etc. are also by way of ārammaṇa-adhipati, and in the eighteenth, only the base is by way of ārammaṇa-upanissaya."
‘‘Trong phần thứ mười bảy, chính là yếu tố chi phối đối tượng (ārammaṇādhipati), và trong phần thứ mười tám, cũng chính là yếu tố mạnh mẽ đối tượng (ārammaṇūpanissaya)’’ là bản văn trước đó. Tuy nhiên, cụm từ ‘‘ārammaṇūpanissayavasenā’’ này không phải là một điểm khác biệt so với phần thứ mười bảy. Mà điểm khác biệt là trong phần thứ mười bảy và mười tám, yếu tố là cảnh và căn, nhưng trong phần thứ mười tám, chỉ có căn là yếu tố chi phối đối tượng. Vì vậy, họ đọc là ‘‘trong phần thứ mười bảy, chính là yếu tố chi phối đối tượng (ārammaṇādhipati) và các căn (cakkhādīni), và trong phần thứ mười tám, chỉ có căn là yếu tố mạnh mẽ đối tượng (ārammaṇūpanissaya)’’.
Yesu pākaṭā hutvā paññāyanti, tāni dassetuṃ ‘‘hetumūlakādīna’’ntiādimāha.
To show those in which they are clearly manifested, he states "roots like hetu-root" etc.
Để chỉ ra những điều hiển nhiên, Ngài nói: ‘‘Các yếu tố gốc như nhân (hetumūlakādīna)’’ và tiếp theo.
Alobhāditaṃtaṃnāmavasena pana hetuārammaṇādhipatiāhārindriyajhānamaggapaccayadhammā evaṃ pākaṭā hutvā na paññāyeyyunti te paricchedavasena dassento ‘‘dvādaseva hi hetū’’tiādimāha.
But the factors of hetu, ārammaṇa-adhipati, āhāra, indriya, jhāna, and magga-conditions would not be so clearly manifested by way of their respective names such as non-greed etc. Therefore, intending to show them by way of classification, he states "indeed, there are only twelve hetus" etc.
Tuy nhiên, các pháp nhân (hetu), đối tượng (ārammaṇa), chi phối (adhipati), thực phẩm (āhāra), quyền (indriya), thiền (jhāna), đạo (magga) sẽ không hiển lộ rõ ràng theo tên gọi của chúng như vô tham (alobha) v.v… Vì vậy, để trình bày chúng theo cách phân loại, Ngài nói: ‘‘Chỉ có mười hai nhân’’ và tiếp theo.
Tena ‘‘ettakāyeva paccayadhammā’’ti nicchayaṃ katvā pākaṭo hutvā apaññāyamānopi tesveva maggitabboti dasseti.
By that, it is shown that having made the determination that ‘conditioning phenomena are only of this much extent,’ even if they are not clearly discerned after becoming manifest, they are to be sought in those very ones.
Điều đó cho thấy rằng, sau khi xác định ‘‘chỉ có bấy nhiêu pháp duyên’’, thì dù không hiển lộ rõ ràng, chúng vẫn phải được tìm thấy trong chính những pháp duyên đó.
Tattha cha ārammaṇāti etena ārammaṇādhipati rūpādiārammaṇabhāvato saṅgahitoti taṃ aggahetvā ‘‘cattāro adhipatayo’’ti vuttaṃ.
There, by the phrase " six objects," the object-predominance (ārammaṇādhipati) is already included because of its nature as an object like form, etc. Therefore, not having taken that, it was said " four predominants."
Ở đây, với câu ‘‘Sáu đối tượng (ārammaṇa)’’, yếu tố chi phối đối tượng (ārammaṇādhipati) được bao gồm vì nó là đối tượng như sắc (rūpa) v.v… Do đó, không bao gồm yếu tố đó, Ngài nói ‘‘Bốn yếu tố chi phối (adhipati)’’.
Ekantena kusalavipākāti idaṃ indriyesu aññindriyavasena labbhati.
This statement " exclusively wholesome vipāka" is obtained in relation to the faculties through the sense-faculty of knowing (aññindriya).
Câu ‘‘Hoàn toàn là quả thiện (kusalavipākā)’’ này được áp dụng trong các quyền (indriya) theo nghĩa quyền biết (aññindriya).
Ekantena akusalavipākāti idaṃ pana na sakkā laddhuṃ.
However, this statement " exclusively unwholesome vipāka" cannot be obtained.
Tuy nhiên, câu ‘‘Hoàn toàn là quả bất thiện (akusalavipākā)’’ thì không thể áp dụng được.
Jhānaṅgesvapi hi dukkhaṃ akusalameva vipākassa ajhānaṅgattā.
For even among the jhāna factors, suffering is only unwholesome, because vipāka is not a jhāna factor.
Vì ngay cả trong các chi thiền (jhānaṅga), khổ thọ (dukkha) cũng chỉ là bất thiện, do quả (vipāka) không phải là chi thiền.
Cittaṭṭhitipi akusalavipākakiriyā hotīti.
And stability of mind is an unwholesome vipāka-kiriya.
Sự an trú của tâm (cittaṭṭhiti) cũng là hành động (kiriyā) của quả bất thiện.
Akusalassa vipākā akusalavipākāti evaṃ pana atthe gayhamāne indriyesu dukkhindriyavasena labbheyya, kusalavipākākusalavipākavisesena pana paccayayojanā natthīti ayamattho adhippetoti sakkā vattunti.
However, if the meaning is taken as "the results of unwholesome deeds are unwholesome vipāka," then among the faculties it could be obtained through the sense-faculty of suffering (dukkhindriya); but since there is no enumeration of conditions specifically as wholesome vipāka or unwholesome vipāka, this meaning is intended. Thus it can be stated.
Tuy nhiên, nếu nghĩa được hiểu là ‘‘các quả của bất thiện là quả bất thiện’’, thì trong các quyền (indriya), điều này có thể được tìm thấy theo nghĩa khổ quyền (dukkhindriya). Nhưng không có sự kết hợp yếu tố theo sự phân biệt quả thiện và quả bất thiện. Có thể nói rằng đây là ý nghĩa được đề cập.
527. Ekena lakkhaṇenāti ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa nahetupaccayena paccayo’’ti hetupaccayato aññena paccayena paccayoti attho.
" By one characteristic" means that "a wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by a non-cause condition," which means it is a condition by a condition other than the cause condition.
527. ‘‘Bằng một đặc điểm (lakkhaṇa)’’ có nghĩa là ‘‘pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng duyên phi nhân (nahetupaccaya)’’, tức là duyên bằng một duyên khác ngoài nhân duyên.
Hetupaccayato ca aññe paccayā aggahitaggahaṇena aṭṭha honti, tesu kusalo kusalassa tīhi paccayehi paccayo, akusalassa dvīhi, evaṃ tasmiṃ tasmiṃ paccaye paccanīyato ṭhite tato aññe paccayā imesveva ārammaṇādīsu aṭṭhasu paccayesu yathāyogaṃ yojetabbāti idamettha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ.
And the conditions other than the cause condition, by including those not yet taken, are eight. Among these, the wholesome is a condition for the wholesome by three conditions, and for the unwholesome by two. Thus, when the oppositional stands in each of those conditions, the other conditions are to be assigned appropriately to these very eight conditions beginning with object.
Và các duyên khác ngoài nhân duyên là tám, nếu không tính những gì đã được tính. Trong số đó, pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng ba duyên, và cho pháp bất thiện bằng hai duyên. Tương tự, khi một duyên cụ thể trở thành đối nghịch (paccanīya), các duyên khác phải được kết hợp một cách thích hợp trong tám duyên này như đối tượng (ārammaṇa) v.v… Đây là đặc điểm cần được hiểu ở đây.
Etesu ca aṭṭhasu paccayesu purimapurimehi asaṅgahite saṅgahetvā pacchimapacchimā vuttāti ārammaṇato aññesaṃ dvinnaṃ vasena upanissayo, vatthupurejātassa vasena purejātaṃ, sahajātato upanissayato ca, aññissā cetanāya vasena kammaṃ, sahajātato aññassa kabaḷīkārāhārassa vasena āhāro, sahajātato purejātato ca aññassa rūpajīvitindriyassa vasena indriyaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
And among these eight conditions, the later ones are stated by including what was not included by the earlier ones: thus, upanissaya (decisive support) is stated through the two (anantara and pakatūpanissaya) other than object; purejāta (prenascent) is stated through the object-prenascent; kamma (action) is stated through another volition (namely, nānakkhāṇika kamma) other than co-nascent kamma and upanissaya kamma; āhāra (nutriment) is stated through another physical nutriment (kabaḷīkārāhāra) other than co-nascent nutriment; and indriya (faculty) is stated through another faculty of material life (rūpajīvitindriya) other than co-nascent and prenascent faculties. This should be understood.
Và trong số tám duyên này, các duyên sau được nói đến sau khi đã bao gồm những gì chưa được bao gồm bởi các duyên trước. Do đó, yếu tố y chỉ mạnh mẽ (upanissaya) được nói đến theo nghĩa hai yếu tố khác ngoài đối tượng (ārammaṇa); yếu tố tiền sinh (purejāta) được nói đến theo nghĩa căn tiền sinh (vatthupurejāta); nghiệp (kamma) được nói đến theo nghĩa ý chí (cetanā) khác ngoài đồng sinh (sahajāta) và y chỉ mạnh mẽ (upanissaya); thực phẩm (āhāra) được nói đến theo nghĩa thực phẩm vật chất (kabaḷīkārāhāra) khác ngoài đồng sinh (sahajāta); và quyền (indriya) được nói đến theo nghĩa quyền sinh mạng sắc (rūpajīvitindriya) khác ngoài đồng sinh (sahajāta) và tiền sinh (purejāta).
Evañca katvā ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo, sahajātaupanissayapaccayena paccayo’’ticceva (paṭṭhā. 1.1.404, 419, 423) vuttaṃ, tadaññābhāvā na vuttaṃ ‘‘kammāhārindriyapaccayena paccayo’’ti, tasmā ‘‘ārammaṇādhipati ārammaṇapaccaye saṅgahaṃ gacchatī’’ti evaṃ vattabbaṃ.
Having done so, it is stated, "A wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by object condition, by co-nascent decisive support condition" (Paṭṭhāna 1.1.404, 419, 423) and not "by kamma condition, nutriment condition, faculty condition" because of the absence of those others. Therefore, it should be said, "Object-predominance is included in the object condition."
Và khi làm như vậy, chỉ nói rằng ‘‘pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya), là duyên bằng duyên đồng sinh và y chỉ mạnh mẽ (sahajātaupanissayapaccaya)’’, không nói ‘‘là duyên bằng duyên nghiệp (kamma), thực phẩm (āhāra), quyền (indriya)’’ vì không có sự khác biệt. Do đó, phải nói rằng ‘‘yếu tố chi phối đối tượng (ārammaṇādhipati) được bao gồm trong duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya)’’.
Yaṃ pana parittattike pañhāvārapaccanīye ‘‘appamāṇo dhammo appamāṇassa dhammassa sahajātaupanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.12.66, 74) ettha ārammaṇassa avacanaṃ, taṃ purimehi asaṅgahitavasena vuttānaṃ saṅgahitavivajjanābhāvato upanissayato aññārammaṇābhāvato ca, na pana ārammaṇūpanissayassa ārammaṇe asaṅgahitattā.
However, the non-mention of object in the counter-form of the question section in the section on the limited triad (Parittattika), "An immeasurable phenomenon is a condition for an immeasurable phenomenon by co-nascent decisive support condition" (Paṭṭhāna 2.12.66, 74), is due to the non-exclusion of what is included among those stated by way of non-inclusion by previous ones, and due to the absence of other objects besides object-decisive-support, and not because object-decisive-support is not included in object.
Tuy nhiên, việc không đề cập đến đối tượng (ārammaṇa) trong phần đối nghịch của Pañhāvāra trong Parittattika, nơi nói ‘‘pháp vô lượng là duyên cho pháp vô lượng bằng duyên đồng sinh và y chỉ mạnh mẽ (sahajātaupanissayapaccaya)’’, là do không có sự loại trừ các yếu tố đã được bao gồm trong các yếu tố được nói đến theo cách không bao gồm các yếu tố trước, và do không có yếu tố đối tượng khác ngoài y chỉ mạnh mẽ đối tượng (ārammaṇūpanissaya). Không phải vì y chỉ mạnh mẽ đối tượng (ārammaṇūpanissaya) không được bao gồm trong đối tượng (ārammaṇa).
Catuvīsatiyāpīti na soḷasannaṃyeva, nāpi aṭṭhannaṃyeva, atha kho catuvīsatiyāpīti attho.
" Even by twenty-four" means not only by sixteen, nor only by eight, but indeed even by twenty-four.
‘‘Trong hai mươi bốn’’ có nghĩa là không chỉ mười sáu, cũng không chỉ tám, mà là trong hai mươi bốn.
Ārammaṇabhūtānaṃ adhipatiupanissayapaccayānaṃ upanissaye nissayapurejātavippayuttaatthiavigatānañca purejāte saṅgaho atthīti ārammaṇapaccayaṃ ārammaṇapaccayabhāveyeva ṭhapetvā tadekadesassa tesañca upanissayādīsu saṅgahaṃ vattukāmo ‘‘ārammaṇapaccaye ārammaṇapaccayova saṅgahaṃ gacchati, na sesā tevīsatī’’ti āha.
Since there is inclusion of object-predominance and object-decisive-support, which are object-constituting, in decisive support, and inclusion of reliance (nissaya), prenascent, dissociated, existing, and non-departing conditions in prenascent, the author, wishing to state the inclusion of a part of the object condition and of those (other conditions) in decisive support, etc., while keeping the object condition in its own nature as object condition, said, " In the object condition, only the object condition is included, not the other twenty-three."
Có sự bao gồm của các duyên chi phối (adhipati) và y chỉ mạnh mẽ (upanissaya) là đối tượng (ārammaṇa) trong y chỉ mạnh mẽ (upanissaya), và sự bao gồm của các duyên nương tựa (nissaya), tiền sinh (purejāta), không tương ưng (vippayutta), hiện hữu (atthi) và bất ly (avigata) trong tiền sinh (purejāta). Do đó, muốn nói về sự bao gồm của duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya) trong chính duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya), và sự bao gồm của một phần của nó và các duyên đó trong y chỉ mạnh mẽ (upanissaya) v.v…, Ngài nói: ‘‘Trong duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya), chỉ có duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya) được bao gồm, không phải hai mươi ba duyên còn lại’’.
Catutthe purejātapaccayeti ettha yathā ‘‘upanissayapaccaye adhipatibhūto ārammaṇapaccayo’’ti vuttaṃ, evaṃ ‘‘purejātabhūto ārammaṇapaccayo’’tipi vattabbaṃ, taṃ pana tattha vuttanayena gahetuṃ sakkāti katvā na vuttaṃ siyā.
In " in the fourth prenascent condition," just as it was said "the object condition that is predominant (adhipatibhūto ārammaṇapaccayo) in the decisive support condition," similarly, "the object condition that is prenascent (purejātabhūto ārammaṇapaccayo)" should also be said. However, it may not have been said because it can be understood in the way stated there.
Trong câu ‘‘Trong duyên tiền sinh thứ tư (catutthe purejātapaccaye)’’, cũng như đã nói ‘‘duyên đối tượng là chi phối được bao gồm trong duyên y chỉ mạnh mẽ (upanissayapaccaye adhipatibhūto ārammaṇapaccayo)’’, thì cũng nên nói ‘‘duyên đối tượng là tiền sinh (purejātabhūto ārammaṇapaccayo)’’. Nhưng có lẽ điều đó không được nói vì có thể hiểu được theo cách đã nói ở đó.
Atha pana ‘‘ārammaṇato aññaṃ purejātaggahaṇena gahita’’nti na vuttaṃ, evaṃ sati upanissayaggahaṇenapi ārammaṇato aññassa gahitatāya bhavitabbanti ‘‘adhipatibhūto ārammaṇapaccayo upanissaye saṅgahaṃ gacchatī’’ti na vattabbaṃ siyāti.
If, however, it was not said that "what is other than object is taken by the inclusion of prenascent," then in that case, by the inclusion of decisive support, what is other than object would have to be taken, and thus it would not be proper to say, "The object condition that is predominant is included in decisive support."
Nếu không nói rằng ‘‘một yếu tố tiền sinh khác ngoài đối tượng đã được bao gồm bởi việc đề cập đến tiền sinh’’, thì khi đó, việc đề cập đến y chỉ mạnh mẽ cũng phải bao gồm một yếu tố khác ngoài đối tượng. Như vậy, sẽ không thể nói ‘‘duyên đối tượng là chi phối được bao gồm trong y chỉ mạnh mẽ’’.
Yesu pañhesu…pe… ekova paccayo āgatoti ettha āgatovāti evaṃ evasaddo ānetvā yojetabbo.
In " in which questions… etc.… only one condition has arisen," the word evaṃ (only) should be brought forward and connected, as in "has only arisen."
Trong câu ‘‘Trong những câu hỏi…pe… chỉ một duyên đã đến (ekova paccayo āgato)’’, từ ‘‘evaṃ’’ (như vậy) phải được đặt vào sau ‘‘āgatovāti’’ (đã đến) để kết hợp.
Tena dvādasamacuddasamesu pañhesu sahajātapurejātesu ekeko paccayo na anāgato hoti, atha kho āgatovāti tesu aññatarapaṭikkhepe tepi pañhā parihāyantīti dassitaṃ hotīti.
By this, it is shown that in the twelfth and fourteenth questions, a single condition (co-nascent or prenascent) has indeed arisen, it has not not arisen. Thus, if any one of those (co-nascent or prenascent conditions) is rejected, those questions also become deficient.
Điều đó cho thấy rằng trong câu hỏi thứ mười hai và mười bốn, không phải là từng duyên đồng sinh (sahajāta) và tiền sinh (purejāta) không đến, mà là chúng đã đến. Do đó, nếu từ chối bất kỳ duyên nào trong số đó, thì những câu hỏi đó cũng sẽ bị mất đi.
Yasmiṃ pana pañheti dutiyachaṭṭhapañhesu ekekavasena gahetvā ekavacanena niddisīyati.
In " in which question," it is indicated in the singular by taking each of the second and sixth questions individually.
Tuy nhiên, trong câu ‘‘Trong câu hỏi nào’’, Ngài chỉ định bằng số ít, lấy từng câu hỏi thứ hai và thứ sáu.
Evanti ārammaṇaupanissayavasenāti attho.
" Thus" means by way of object and decisive support.
‘‘Như vậy (evaṃ)’’ có nghĩa là theo cách của duyên đối tượng (ārammaṇa) và y chỉ mạnh mẽ (upanissaya).
Tena dvādasamacuddasame nivatteti.
By this, it excludes the twelfth and fourteenth (questions).
Điều đó loại bỏ câu hỏi thứ mười hai và mười bốn.
Tesupi hi dve paccayā āgatā, na pana ārammaṇaupanissayavasenāti.
For in those too, two conditions have arisen, but not by way of object and decisive support.
Vì trong những câu đó, hai duyên đã đến, nhưng không phải theo cách của duyên đối tượng và y chỉ mạnh mẽ.
Avasesānaṃ vasenāti avasesānaṃ labbhamānānaṃ vasenāti daṭṭhabbaṃ.
" By way of the remaining" should be understood as "by way of the remaining obtainable (conditions)."
‘‘Theo cách của những gì còn lại (avasesānaṃ vasena)’’ nên được hiểu là theo cách của những gì còn lại có thể có được.
Na hi terasamapannarasamesu pacchājātepi paṭikkhitte āhārindriyānaṃ vasena te pañhā labbhanti, atha kho sahajātasseva vasenāti.
For in the thirteenth and fifteenth (questions), even when post-nascent is rejected, those questions are not obtained by way of nutriment and faculty, but only by way of co-nascent.
Thật vậy, vì ngay cả khi Paccājāta (đồng sinh) bị loại bỏ trong các vấn đề thứ mười ba và mười lăm, những vấn đề đó không được tìm thấy theo cách của Āhāra (vật thực) và Indriya (quyền), mà chỉ được tìm thấy theo cách của Sahajāta (đồng sinh) mà thôi.
Idameva cettha lakkhaṇanti aṭṭhannaṃ paccayānaṃ sabbapaccayasaṅgāhakattaṃ, ukkaṭṭhavasena pañhāparicchedo, te te paccaye saṅgahetvā dassitapaccayaparicchedo, tasmiṃ tasmiṃ paccaye paṭikkhitte tassa tassa pañhassa parihānāparihānīti etaṃ sabbaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ.
" This indeed is the characteristic here" means that all these statements — the comprehensive nature of the eight conditions for all conditions, the classification of questions by their highest degree, the classification of conditions shown by including those respective conditions, and the deficiency or non-deficiency of a question when a particular condition is rejected — are stated with reference to this entire matter. This should be understood.
Câu nói “Đây chính là đặc điểm ở đây” nên được hiểu là đề cập đến tất cả những điều này: sự bao gồm tất cả các duyên trong tám duyên (paccaya), sự phân loại các vấn đề theo cách tối thượng, sự phân loại các duyên được trình bày bằng cách bao gồm các duyên khác nhau đó, và sự suy giảm hoặc không suy giảm của từng vấn đề khi duyên đó bị loại bỏ.
Teneva ‘‘iminā lakkhaṇenā’’ti vuttaṃ.
For this very reason, it is said, " by this characteristic."
Chính vì thế mà có câu “bằng đặc điểm này”.
Tatrāti pabhedaparihānīsu.
" There" refers to the differentiations and deficiencies.
Ở đó là trong các phân loại và sự suy giảm.
Tīhi paccayehi ekūnavīsati paccayā dassitāti ‘‘nahetupaccayā’’ti ettha labbhamānapaccaye sandhāya vuttaṃ.
" Nineteen conditions are shown by three conditions" is stated with reference to the conditions obtainable in "non-cause condition" (nahetupaccayā).
Câu nói “mười chín duyên được trình bày bởi ba duyên” được nói để chỉ các duyên có được trong phần “nahetupaccayā” (không phải duyên nhân).
Ayaṃ pana paccayuddhāro sabbapaccanīyassa sādhāraṇalakkhaṇavasena vutto, na ‘‘nahetupaccayā’’ti ettheva labbhamānapaccayadassanavasena.
However, this elaboration of conditions is stated by way of the common characteristic of all oppositional (paccanīya) sections, not by way of showing only the conditions obtainable in "non-cause condition" itself.
Tuy nhiên, sự trình bày các duyên này được nói theo đặc điểm chung của tất cả các duyên đối nghịch, chứ không phải chỉ theo cách trình bày các duyên có được trong phần “nahetupaccayā” (không phải duyên nhân) này.
Evañca katvā hetudukapañhāvārapaccanīye ‘‘hetudhammo hetussa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo, sahajātapaccayena paccayo, upanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 3.1.43) vuttaṃ, aññathā ‘‘nahetupaccayā’’ti ettha labbhamānapaccayadassane ‘‘sahajātapaccayena paccayo’’ti na vattabbaṃ siyā, tasmā idhāpi sabbalabbhamānapaccayasaṅgahavasena paccayuddhārassa vuttattā tīhi paccayehi vīsati paccayā dassitāti daṭṭhabbā.
And having done so, in the Pañhāvāra Paccanīya of the Hetuduka, it is stated: 'A root-condition is a condition by way of object-condition, a condition by way of co-nascence-condition, a condition by way of decisive-support-condition.' Otherwise, if understood in another way, when showing the conditions obtained in 'not by way of root-condition,' it would not be proper to say 'a condition by way of co-nascence-condition.' Therefore, here too, since the exposition of conditions is stated by way of encompassing all obtainable conditions, twenty conditions are shown by three conditions – this should be understood.
Và nếu làm như vậy, trong phần đối nghịch của Hetuduka Pañhāvāra, có câu “Hetudhamma (pháp nhân) là duyên cho Hetudhamma bằng duyên Ārammaṇa (cảnh), bằng duyên Sahajāta (đồng sinh), bằng duyên Upanissaya (y chỉ mạnh)” (Paṭṭhā. 3.1.43); nếu không, trong cách trình bày các duyên có được trong phần “nahetupaccayā” (không phải duyên nhân), sẽ không cần nói “bằng duyên Sahajāta (đồng sinh)”. Do đó, ở đây cũng vậy, vì sự trình bày các duyên được nói theo cách bao gồm tất cả các duyên có được, nên cần hiểu rằng hai mươi duyên được trình bày bởi ba duyên.
Yaṃ vuttaṃ ‘‘tatrāyaṃ vitthārakathā’’ti, tatra pabhede vitthārakathaṃ vatvā parihānīyaṃ dassento ‘‘tasmiṃ pana paccaye…pe… te parato vakkhāmā’’ti āha.
As for what was said, "Here is the detailed explanation," in that statement, after giving a detailed explanation regarding the classification of conditions, intending to show the loss (parihāniya), it is said: " And regarding that condition… (paṭṭhā. 3.1.43) …we will explain those later."
Về câu nói “Ở đó có lời giải thích chi tiết này”, sau khi nói lời giải thích chi tiết về các phân loại, để trình bày về sự suy giảm, Ngài nói “khi duyên đó…pe… chúng tôi sẽ nói sau”.
Imasmiṃ pana paccayuddhāre ārammaṇaupanissayakammaatthipaccayesu catūsu sabbapaccaye saṅgaṇhitvā kasmā tesaṃ vasena paccayuddhāro na katoti?
However, in this exposition of conditions, why is the exposition of conditions not made by encompassing all conditions within the four conditions: object (ārammaṇa), decisive support (upanissaya), kamma, and presence (atthi) conditions?
Tuy nhiên, trong sự trình bày các duyên này, tại sao không có sự trình bày các duyên bằng cách bao gồm tất cả các duyên trong bốn duyên Ārammaṇa (cảnh), Upanissaya (y chỉ mạnh), Kamma (nghiệp) và Atthi (hiện hữu)?
Missakāmissakassa atthipaccayavibhāgassa duviññeyyattā.
Because the distinction of presence condition, being both mixed and unmixed, is difficult to discern.
Vì sự phân biệt của duyên Atthi (hiện hữu) giữa hỗn hợp và không hỗn hợp rất khó hiểu.
Na hi ‘‘avibhāgena atthipaccayena paccayo’’ti vutte sakkā viññātuṃ ‘‘kiṃ suddhena sahajātaatthipaccayena purejātapacchājātāhārindriyaatthipaccayena vā, atha sahajātapurejātamissakena pacchājātāhāramissakena pacchājātindriyamissakena vā’’ti.
For when it is said, "a condition by way of undifferentiated presence condition," it is not possible to know whether it is "by way of pure co-nascent presence condition, or pre-nascent, post-nascent, nutriment, or faculty presence conditions; or by way of a mix of co-nascent and pre-nascent; or a mix of post-nascent and nutriment; or a mix of post-nascent and faculty."
Thật vậy, khi nói “là duyên bằng duyên Atthi (hiện hữu) không phân biệt”, không thể hiểu được liệu đó là “bằng duyên Atthi (hiện hữu) Sahajāta (đồng sinh) thuần túy, hay bằng duyên Atthi (hiện hữu) Purejāta (tiền sinh), Paccājāta (hậu sinh), Āhāra (vật thực), Indriya (quyền), hay bằng sự hỗn hợp giữa Sahajāta và Purejāta, hay sự hỗn hợp giữa Paccājāta và Āhāra, hay sự hỗn hợp giữa Paccājāta và Indriya”.
Atthipaccayavisesesu pana sahajātādīsu sarūpato vuccamānesu yattha suddhānaṃ sahajātādīnaṃ paccayabhāvo, tattha ‘‘sahajātapaccayena paccayo’’tiādinā suddhānaṃ, yattha ca missakānaṃ paccayabhāvo, tattha ‘‘sahajātaṃ purejāta’’ntiādinā missakānaṃ gahaṇato suviññeyyatā hoti, tasmā atthipaccayavisesadassanatthaṃ sahajātādayo gahitā, tena ca sabbapaccayānaṃ catūsu paccayesu saṅgaho dassito hoti.
However, when co-nascent conditions and so on, which are specific types of presence conditions, are mentioned directly by their nature, then where there is conditionality of pure co-nascent conditions and so on, it is clearly understood by phrases like "a condition by way of co-nascent condition," referring to the pure ones. And where there is conditionality of mixed ones, it is clearly understood by phrases like "co-nascent and pre-nascent," referring to the mixed ones. Therefore, co-nascent conditions and so on are taken to show the specific types of presence conditions, and thereby the inclusion of all conditions within the four conditions is shown.
Tuy nhiên, khi các loại duyên Atthi (hiện hữu) đặc biệt như Sahajāta (đồng sinh) v.v. được nói theo bản chất của chúng, ở đâu có sự tồn tại của các duyên Sahajāta (đồng sinh) thuần túy, ở đó có sự bao gồm các duyên thuần túy bằng cách nói “là duyên bằng duyên Sahajāta” v.v.; và ở đâu có sự tồn tại của các duyên hỗn hợp, ở đó có sự bao gồm các duyên hỗn hợp bằng cách nói “Sahajāta Purejāta” v.v., do đó việc hiểu trở nên dễ dàng. Vì vậy, để trình bày các loại duyên Atthi (hiện hữu) đặc biệt, các duyên Sahajāta (đồng sinh) v.v. đã được lấy, và bằng cách đó, sự bao gồm tất cả các duyên trong bốn duyên đã được trình bày.
Kasmā pana sahajātapurejāte aggahetvā nissayo, purejātapacchājāte aggahetvā vippayutto vā atthipaccayavisesabhāvena na vuttoti?
Why, then, are support (nissaya) and dissociated (vippayutta) conditions not stated as specific types of presence conditions, without taking co-nascent and pre-nascent conditions, or without taking pre-nascent and post-nascent conditions?
Tại sao duyên Nissaya (y chỉ) hoặc duyên Vippayutta (không tương ưng) không được nói là một loại duyên Atthi (hiện hữu) đặc biệt mà không lấy Sahajāta (đồng sinh) và Purejāta (tiền sinh), hoặc không lấy Purejāta và Paccājāta (hậu sinh)?
Avattabbattā, nissayo tāva na vattabbo sahajātapurejātānaṃ suddhānaṃ missakānañca nissayapaccayabhāvato vibhajitabbatāya atthipaccayena avisiṭṭhattā, vippayuttapaccayo ca sahajātapurejātapacchājātabhāvato atthipaccayo viya visesitabboti so viya na vattabbo.
Because they are not to be stated. Support condition, first of all, should not be stated because it is not distinct from presence condition, due to the support conditionality of pure and mixed co-nascent and pre-nascent conditions, and thus needing to be distinguished. Dissociated condition, being co-nascent, pre-nascent, and post-nascent, should be distinguished like presence condition, and therefore should not be stated like presence condition.
Vì không nên nói. Duy Nissaya (y chỉ) không nên nói vì nó không khác biệt với duyên Atthi (hiện hữu) về việc cần được phân biệt do nó là duyên Nissaya (y chỉ) của cả Sahajāta (đồng sinh) và Purejāta (tiền sinh) thuần túy và hỗn hợp. Và duyên Vippayutta (không tương ưng) cần được phân biệt như duyên Atthi (hiện hữu) do nó là Sahajāta (đồng sinh), Purejāta (tiền sinh) và Paccājāta (hậu sinh), vì vậy nó không nên được nói như duyên đó.
Sahajātapurejātānañca missakānaṃ atthipaccayabhāvo hoti, na vippayuttabhāvo.
Furthermore, there is presence conditionality for mixed co-nascent and pre-nascent conditions, but not dissociated conditionality.
Và các duyên Sahajāta (đồng sinh) và Purejāta (tiền sinh) hỗn hợp có thể là duyên Atthi (hiện hữu), nhưng không phải là duyên Vippayutta (không tương ưng).
Tathā sahajātapacchājātānañca missakānaṃ atthipaccayabhāvo hoti.
Similarly, there is presence conditionality for mixed co-nascent and post-nascent conditions.
Tương tự, các duyên Sahajāta (đồng sinh) và Paccājāta (hậu sinh) hỗn hợp cũng có thể là duyên Atthi (hiện hữu).
Vakkhati hi ‘‘anupādinnaanupādāniyo dhammo upādinnupādāniyassa ca anupādinnaanupādāniyassa ca dhammassa atthipaccayena paccayo sahajātaṃ pacchājāta’’nti (paṭṭhā. 1.4.84), na pana vippayuttapaccayabhāvo, tasmā vippayuttaggahaṇena missakānaṃ atthipaccayabhāvassa aggahaṇato na so atthipaccayaviseso bhavituṃ yuttoti bhiyyopi na vattabbo.
For it will be stated: "An ungrasped and non-acquisitional phenomenon is a condition for a grasped and acquisitional phenomenon and an ungrasped and non-acquisitional phenomenon by way of presence condition, co-nascent, post-nascent," but not by way of dissociated conditionality. Therefore, since the presence conditionality of mixed conditions is not included by taking dissociated condition, it is not appropriate for it to be a specific type of presence condition, and thus it should not be stated even more so.
Thật vậy, sẽ nói rằng “Pháp Anupādinna-anupādāniya (không bị nắm giữ, không bị chấp thủ) là duyên cho pháp Upādinna-upādāniya (bị nắm giữ, bị chấp thủ) và pháp Anupādinna-anupādāniya bằng duyên Atthi (hiện hữu) Sahajāta (đồng sinh) và Paccājāta (hậu sinh)” (Paṭṭhā. 1.4.84), nhưng không nói là duyên Vippayutta (không tương ưng). Vì vậy, do việc không bao gồm duyên Atthi (hiện hữu) của các duyên hỗn hợp bằng cách lấy duyên Vippayutta (không tương ưng), duyên đó không thích hợp để trở thành một loại duyên Atthi (hiện hữu) đặc biệt, do đó càng không nên nói.
Nanu ca sahajātapaccayo ca hetuādīhi visesitabboti sopi nissayavippayuttā viya atthipaccayavisesabhāvena na vattabboti?
But surely, co-nascent condition should also be distinguished by root-conditions and so on? So, should it not also be stated as a specific type of presence condition, like support and dissociated conditions?
Chẳng phải duyên Sahajāta (đồng sinh) cũng cần được phân biệt bằng các duyên Hetu (nhân) v.v., và do đó duyên đó cũng không nên được nói là một loại duyên Atthi (hiện hữu) đặc biệt như duyên Nissaya (y chỉ) và Vippayutta (không tương ưng) sao?
Na, viruddhapaccayehi avisesitabbattā.
No, because it should not be distinguished by opposing conditions.
Không, vì nó không cần được phân biệt bằng các duyên đối nghịch.
Nissayavippayuttā hi atthipaccayo viya uppattikālaviruddhehi paccayehi visesitabbā, na pana sahajāto.
Indeed, support and dissociated conditions should be distinguished by conditions that are opposed in their time of arising, just like presence condition, but co-nascent condition is not.
Duyên Nissaya (y chỉ) và Vippayutta (không tương ưng) cần được phân biệt bằng các duyên đối nghịch về thời điểm phát sinh như duyên Atthi (hiện hữu), nhưng duyên Sahajāta (đồng sinh) thì không.
Hetuādayo hi sahajātā eva, na uppattikālaviruddhāti.
For root-conditions and so on are indeed co-nascent, and not opposed in their time of arising.
Thật vậy, các duyên Hetu (nhân) v.v. chỉ là Sahajāta (đồng sinh), chứ không phải đối nghịch về thời điểm phát sinh.
532. Suddho ārammaṇapaccayo parihāyatīti ettha suddhaggahaṇena na kiñci payojanaṃ.
532. Here, in " Pure object-condition is lost," the word "pure" has no purpose.
532. Trong câu nói “Duyên Ārammaṇa (cảnh) thuần túy bị suy giảm”, việc thêm từ “thuần túy” không có mục đích gì.
Ārammaṇe hi paccanīyato ṭhite adhipatipaccayādibhūto ārammaṇapaccayo parihāyatiyevāti.
For indeed, when object-condition stands as a paccanīya, the object-condition that is also a dominant condition, etc., is certainly lost.
Thật vậy, khi duyên Ārammaṇa (cảnh) ở vị trí đối nghịch, duyên Ārammaṇa (cảnh) là Adhipati (trưởng) v.v. chắc chắn sẽ bị suy giảm.
Suddhoti vā aṭṭhasu paccayesu kevalaṃ ārammaṇapaccayo parihāyati, na sesāti dasseti.
Alternatively, " pure" indicates that among the eight conditions, only the object-condition is lost, and not the others.
Hoặc, từ “thuần túy” chỉ ra rằng trong tám duyên, chỉ duyên Ārammaṇa (cảnh) bị suy giảm, các duyên còn lại thì không.
Ekādasannanti sahajāte saṅgahaṃ gacchantesu pannarasasu aññamaññavipākasampayuttavippayutte vajjetvā ekādasannaṃ vasena.
" Of the eleven" is by way of the eleven conditions, excluding mutual condition, resultant condition, associated condition, and dissociated condition, among the fifteen that are included in co-nascent condition.
Của mười một là theo cách của mười một duyên, bỏ qua Aññamañña (tương hỗ), Vipāka (quả), Sampayutta (tương ưng) và Vippayutta (không tương ưng) trong mười lăm duyên được bao gồm trong Sahajāta (đồng sinh).
Teti te sahajāte antogadhāyeva tasmiṃ paṭikkhitte aññenākārena vissajjanaṃ na labhantīti dasseti, anantogadhā pana ārammaṇādhipatipurejātanissayādayo ārammaṇādiākārena labhantīti.
" Those" indicates that those conditions are indeed included within co-nascent condition, and when it is rejected, they do not obtain a different form of explanation. However, object-dominant, pre-nascent, support, etc., which are not included, obtain an explanation in the form of object-dominant, etc.
Chúng chỉ ra rằng các duyên đó, vốn đã được bao gồm trong Sahajāta (đồng sinh), khi duyên đó bị loại bỏ, chúng không thể được trả lời theo một cách khác; tuy nhiên, các duyên không được bao gồm như Ārammaṇa (cảnh), Adhipati (trưởng), Purejāta (tiền sinh), Nissaya (y chỉ) v.v. có thể được tìm thấy theo cách của Ārammaṇa (cảnh) v.v.
Kiñcāpi sahajātapaccayoyeva natthīti tasmiṃ paṭikkhitte ime vārā na labbheyyuṃ, atha kho nissayaatthiavigatānaṃ vasena ete labhitabbā siyunti adhippāyo.
" Although co-nascent condition itself does not exist" – the intention here is that if it were rejected, these sections would not be obtained, but they might be obtained by way of support, presence, and non-disappearance conditions.
Mặc dù không có duyên Sahajāta (đồng sinh), ý nghĩa là khi duyên đó bị loại bỏ, những phần này có thể không được tìm thấy, nhưng chúng nên được tìm thấy theo cách của Nissaya (y chỉ), Atthi (hiện hữu) và Avigata (bất ly).
Yasmā panātiādinā yadipi sahajātapaccayo natthi, yasmā pana sahajātapaccayadhamme ṭhitā ete na nissayādayo na honti, yasmā ca sahajāte paṭikkhitte ye paṭikkhittā honti, te idha sahajātapaṭikkhepena paṭikkhittā, tasmā tepi vārā na labbhantīti dasseti.
And with "Since," etc., it indicates that even if co-nascent condition does not exist, since these (kusala and abyākata) that stand in co-nascent conditionality are not non-support conditions, etc., and since those that are rejected when co-nascent condition is rejected are themselves rejected here by the rejection of co-nascent condition, therefore those sections are also not obtained.
Với cụm từ Yasmā panātiādinā (Bởi vì, v.v.), mặc dù không có duyên đồng sanh (sahajātapaccaya), nhưng vì những pháp này đang tồn tại trong các pháp duyên đồng sanh không phải là không có duyên nương tựa (nissaya) v.v., và vì khi duyên đồng sanh bị loại bỏ, những gì bị loại bỏ thì ở đây cũng bị loại bỏ bởi sự loại bỏ duyên đồng sanh, nên những trường hợp đó cũng không được chấp nhận. Điều này được chỉ ra.
Ṭhapetvā sahajātapaccayanti etena nissayādibhūtañca sahajātapaccayaṃ ṭhapetvāti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by "excluding co-nascent condition," it means excluding the co-nascent condition that constitutes support, etc.
Cần hiểu rằng với cụm từ Ṭhapetvā sahajātapaccayanti (ngoại trừ duyên đồng sanh), điều này có nghĩa là ngoại trừ duyên đồng sanh vốn là duyên nương tựa (nissaya) v.v.
Kusalato pavattamānesu kusalābyākatesu kusalassa kusalo aññamaññapaccayo hotīti imamatthaṃ sandhāyāha ‘‘aññamaññapaccayadhammavasena pavattisabbhāvato’’ti.
Referring to the meaning that wholesome is a mutual condition for wholesome among wholesome and indeterminate phenomena arising from wholesome, it is said: " due to the existence of their arising by way of mutual conditionality."
Để nói về ý nghĩa rằng trong các pháp thiện (kusala) và vô ký (abyākata) phát sinh từ thiện, thiện là duyên tương hỗ (aññamaññapaccaya) của thiện, nên đã nói ‘‘aññamaññapaccayadhammavasena pavattisabbhāvato’’ (do sự hiện hữu của sự phát sinh theo cách của pháp duyên tương hỗ).
Ye dhammā aññamaññapaccayasaṅgahaṃ gatāti tesaṃ tesaṃ paccayuppannānaṃ paccayabhāvena vuccamānā ye dhammā attano paccayuppannabhāvena vuccamānānaṃ aññamaññapaccayoti saṅgahaṃ gatāti attho.
The meaning of " those phenomena that have attained the inclusion of mutual condition" is those wholesome phenomena that are stated as causes for their respective resultant phenomena, and that are stated as mutual conditions for those phenomena that are stated as their own resultant phenomena, have attained the inclusion (of mutual condition).
Ye dhammā aññamaññapaccayasaṅgahaṃ gatāti (Những pháp đã đạt đến sự bao gồm của duyên tương hỗ) có nghĩa là những pháp được gọi là duyên của các pháp sở duyên (paccayuppanna) đó, và những pháp được gọi là sở duyên của chính chúng, đã đạt đến sự bao gồm của duyên tương hỗ.
Kusalo ca kusalassa aññamaññapaccayoti katvā kusalābyākatānaṃ aññamaññapaccayasaṅgahaṃ gateheva dhammehi paccayo hoti, samudāyabhūto ekadesabhūtehīti ayamettha adhippāyo.
The intention here is that wholesome is a condition for wholesome and indeterminate phenomena only through phenomena that have attained the inclusion of mutual condition, being a composite (samudāya) existing through constituent parts (ekadesa).
Và bởi vì thiện là duyên tương hỗ của thiện, nên thiện và vô ký có duyên với các pháp đã đạt đến sự bao gồm của duyên tương hỗ, tức là một tổng thể có duyên với các phần của nó. Đây là ý nghĩa ở đây.
Kusalo pana kusalassa aññamaññapaccayabhūteheva kusalābyākatānaṃ sahajātādīhi, na aññathāti aññamaññe paṭikkhitte so vāro parihāyatīti vattabbaṃ.
However, it should be stated that the wholesome, being a aññamañña-paccaya to the wholesome, brings about the kusalābyākatā by way of sahajāta and so forth, and not otherwise. When aññamañña is excluded, that vāra is diminished.
Tuy nhiên, cần phải nói rằng thiện chỉ có duyên với thiện và vô ký thông qua các duyên đồng sanh (sahajāta) v.v. vốn là duyên tương hỗ của thiện, chứ không phải cách khác; khi duyên tương hỗ bị loại bỏ, trường hợp đó sẽ bị mất đi.
545. Abyākato ca sahajātaabyākatassāti ‘‘arūpābyākato arūpābyākatassa, rūpābyākato ca rūpābyākatassā’’ti etaṃ dvayaṃ sandhāya vuttaṃ.
545. "Abyākato ca sahajātaabyākatassā" (the undeclared is also for the conascient undeclared) is stated with reference to these two: "the arūpābyākata for the arūpābyākata, and the rūpābyākata for the rūpābyākata."
545. Abyākato ca sahajātaabyākatassāti (và vô ký là đồng sanh của vô ký) được nói liên quan đến hai điều này: "vô ký vô sắc là của vô ký vô sắc, và vô ký sắc là của vô ký sắc".
Rūpābyākato pana arūpābyākatassa, arūpābyākato ca rūpābyākatassa sahajātapaccayo honto vippayuttapaccayo hotiyeva.
However, the rūpābyākata, while being a sahajāta-paccaya for the arūpābyākata, and the arūpābyākata for the rūpābyākata, is indeed a vippayutta-paccaya.
Tuy nhiên, vô ký sắc là duyên đồng sanh của vô ký vô sắc, và vô ký vô sắc là duyên đồng sanh của vô ký sắc, thì chúng là duyên không tương ưng (vippayuttapaccaya).
‘‘Abyākato sahajātāhārindriyavasena abyākatassāti evaṃ pañcā’’ti pana vattabbaṃ.
It should rather be stated, "Abyākato sahajātāhārindriyavasena abyākatassāti evaṃ pañcā" (the undeclared, by way of conascent food and faculty, for the undeclared, thus five).
Tuy nhiên, cần phải nói rằng "vô ký là năm theo cách của duyên đồng sanh, thực và quyền của vô ký".
546. Noatthipaccayā nahetuyā navāti ettha ‘‘ekamūlakekāvasānā anantarapakatūpanissayavasena labbhantī’’ti vuttaṃ, atthipaccaye pana paṭikkhitte aṭṭhasu paccayesu sahajātapurejātapacchājātāhārindriyāni paṭikkhittāni, ārammaṇaupanissayakammāni ṭhitānīti tesaṃ tiṇṇaṃ ṭhitānaṃ vasena labbhantīti vattabbaṃ.
546. In "Noatthipaccayā nahetuyā navā" (nine in noatthi-paccaya and nahetu), it is stated that "ekamūlakekāvasānā anantarapakatūpanissayavasena labbhantī" (ending in one root, are obtained by way of anantara and pakatūpanissaya). However, when atthi-paccaya is excluded, among the eight paccayas, sahajāta, purejāta, pacchājāta, āhāra, and indriya are excluded; ārammaṇa, upanissaya, and kamma remain. Therefore, it should be said that they are obtained by way of these three remaining ones.
546. Trong Noatthipaccayā nahetuyā navāti (Không duyên hiện hữu, không duyên nhân, hoặc chín), đã nói rằng "các duyên kết thúc bằng một trong một mūlaka được chấp nhận theo cách của duyên vô gián và duyên y chỉ mạnh tự nhiên", nhưng khi duyên hiện hữu bị loại bỏ, trong tám duyên, duyên đồng sanh, tiền sanh, hậu sanh, thực và quyền bị loại bỏ, duyên đối tượng, y chỉ mạnh và nghiệp vẫn còn. Do đó, cần phải nói rằng chúng được chấp nhận theo ba duyên còn lại.
Sabbattha hi aṭṭhasu paccayesu ye ye paṭikkhittā, te te apanetvā ye ye ṭhitā, tesaṃ vasena te te vārā labbhantīti idamettha lakkhaṇanti.
For everywhere, in the eight paccayas, whatever are excluded, those are set aside, and whatever remain, those vāras are obtained by way of those remaining ones; this is the characteristic here.
Thật vậy, ở khắp mọi nơi, trong tám duyên, những duyên nào bị loại bỏ thì loại bỏ chúng đi, và những duyên nào còn lại thì các trường hợp đó được chấp nhận theo những duyên còn lại. Đây là đặc điểm ở đây.
Yāva nissayampīti na kevalaṃ nārammaṇeyeva ṭhatvā, atha kho yāva nissayaṃ, tāva ṭhatvāpi naupanissaye dve kātabbāti attho.
"Yāva nissayampī" (even up to nissaya) means not merely remaining in nārammaṇa, but remaining even up to nissaya, two should be made in naupanissaya.
Yāva nissayampīti (ngay cả đến duyên nương tựa) có nghĩa là không chỉ dừng lại ở duyên đối tượng, mà ngay cả đến duyên nương tựa, hai duyên cũng phải được tạo ra trong duyên không y chỉ mạnh.
Naupanissayato hi purimesu ca navapi labbhanti, naupanissaye pana pavatte atthiārammaṇaupanissayapaṭikkhepena satta paccayā paṭikkhittāti avasiṭṭhassa kammassa vasena dveyevāti.
Indeed, in the prior paccayas to naupanissaya, nine are also obtained. But when naupanissaya prevails, seven paccayas are excluded by the exclusion of atthi, ārammaṇa, and upanissaya. Therefore, only two are obtained by way of the remaining kamma.
Thật vậy, trong các duyên trước duyên không y chỉ mạnh, chín duyên cũng được chấp nhận, nhưng khi duyên không y chỉ mạnh phát sinh, bảy duyên bị loại bỏ bởi sự loại bỏ duyên hiện hữu, duyên đối tượng và duyên y chỉ mạnh, nên chỉ còn hai duyên theo cách của nghiệp còn lại.
550. Sadisavārāti anurūpavārāti attho.
550. "Sadisavārā" means "corresponding vāras."
550. Sadisavārāti (các trường hợp tương tự) có nghĩa là các trường hợp phù hợp (anurūpavārā).
Naaññamaññe laddhesu hi ekādasasu ‘‘kusalo kusalassa akusalo akusalassā’’ti ime hetuyā laddhesu sattasu imeheva dvīhi samānā honti, atthābhāvato pana na anurūpāti.
For when "wholesome for wholesome" and "unwholesome for unwholesome" among the eleven obtained in naaññamañña are similar to these two among the seven obtained in hetu, they are similar; but because of the absence of the (meaning of) attha, they are not corresponding.
Thật vậy, trong mười một trường hợp được chấp nhận trong Naaññamañña, "thiện của thiện, bất thiện của bất thiện" này tương tự với hai trường hợp trong bảy trường hợp được chấp nhận trong Hetu, nhưng chúng không phù hợp vì thiếu ý nghĩa.
Atha vā vacanato atthato ca uddesato yathāyogaṃ niddesato cāti sabbathā samānataṃ sandhāya ‘‘sadisavārā’’ti āha.
Alternatively, by "sadisavārā," he means similarity in every respect, according to expression, meaning, designation, and exposition as appropriate.
Hoặc, ‘‘sadisavārā’’ti (các trường hợp tương tự) được nói với ý nghĩa tương tự hoàn toàn, tức là về mặt từ ngữ, về mặt ý nghĩa, về mặt tóm tắt và về mặt giải thích phù hợp.
556. Adhipatimūlake nahetuyā dasāti dvinnampi adhipatīnaṃ vasena vuttaṃ, nārammaṇe sattāti sahajātādhipatissa, nasahajāte sattāti ārammaṇādhipatissāti evaṃ sabbattha tasmiṃ tasmiṃ paccaye paṭikkhitte ghaṭanesu ca tasmiṃ tasmiṃ paccaye ghaṭite mūlabhāvena ṭhite paccaye ye dhammā parihāyanti, ye ca tiṭṭhanti, te sādhukaṃ sallakkhetvā ye dhammā ṭhitā yesaṃ paccayā honti, tesaṃ vasena gaṇanā uddharitabbā.
556. In the Adhipati-mūlaka, "Nahetuyā dasā" (ten in nahetu) is stated with reference to both adhipatis. "Nārammaṇe sattā" (seven in nārammaṇa) is for the sahajātādhipati, and "Nasahajāte sattā" (seven in nasahajāta) is for the ārammaṇādhipati. Thus, in every such paccaya where it is excluded, and in the connections where that paccaya is established as the root-condition, one should carefully discern which phenomena are diminished and which remain, and then extract the enumeration by way of those phenomena that remain and for which they are conditions.
556. Trong Adhipatimūlaka, nahetuyā dasāti (mười trong không nhân) được nói liên quan đến cả hai quyền (adhipati), nārammaṇe sattāti (bảy trong không đối tượng) là của quyền đồng sanh (sahajātādhipati), và nasahajāte sattāti (bảy trong không đồng sanh) là của quyền đối tượng (ārammaṇādhipati). Cứ như vậy, trong mỗi duyên, khi duyên đó bị loại bỏ hoặc khi nó được kết hợp, cần phải xem xét kỹ lưỡng những pháp nào bị mất đi và những pháp nào còn lại trong duyên được coi là gốc, và số lượng cần được trích dẫn theo những pháp còn lại là duyên của những pháp nào.
Anulome vuttaghaṭite hi mūlabhāvena ṭhapetvā ghaṭitāvasesā paccayā paccanīyato yojitāti tattha laddhāyeva paccanīyato ṭhitapaccayānaṃ vasena samānā ūnā ca sakkā viññātunti.
Indeed, in the anuloma, having established the stated connections as the root-condition, the remaining connected paccayas are joined from the paccanīya. Thus, the similar or lesser enumerations obtained therein can be understood by way of the remaining paccayas from the paccanīya.
Thật vậy, trong các duyên được kết hợp đã nói trong Anuloma, khi duyên gốc được giữ lại, các duyên còn lại sau khi kết hợp được kết hợp từ Paccanīya, nên có thể hiểu được số lượng tương tự hoặc ít hơn theo các duyên còn lại từ Paccanīya.
631. Ūnataragaṇanena saddhiṃ atirekagaṇanassapi gaṇanaṃ parihāpetvāti ettha anulomato yojiyamānena paccayena saddhiṃ paccanīyato ṭhitassa atirekagaṇanassapi gaṇanaṃ parihāpetvāti adhippāyo.
631. In "Ūnataragaṇanena saddhiṃ atirekagaṇanassapi gaṇanaṃ parihāpetvā" (diminishing the enumeration of the greater count along with the lesser count), the intention is to diminish the enumeration of the greater count from what is established in the paccanīya along with the paccaya that is joined from the anuloma.
631. Trong Ūnataragaṇanena saddhiṃ atirekagaṇanassapi gaṇanaṃ parihāpetvāti (giảm số lượng của cả số lượng dư thừa cùng với số lượng ít hơn), ý nghĩa là giảm số lượng của cả số lượng dư thừa còn lại từ Paccanīya cùng với duyên được kết hợp từ Anuloma.
Parihāpanagaṇanāya ūnataragaṇanena saddhiṃ samānattañca na ekantikaṃ.
And the similarity of the diminished enumeration with the lesser enumeration is not absolute.
Và sự tương đồng với số lượng ít hơn trong số lượng giảm không phải là tuyệt đối.
Nahetunārammaṇadukassa hi gaṇanā adhipatipaccayena yojiyamānena ūnataragaṇanena saddhiṃ parihīnāpi adhipatipaccaye laddhagaṇanāya na samānā, atha kho tatopi ūnatarā hotīti āha ‘‘na panetaṃ sabbasaṃsandanesu gacchatī’’ti.
For the enumeration of the nahetu-nārammaṇa-duka, even though diminished along with the lesser enumeration by joining with the adhipati-paccaya, it is not similar to the enumeration obtained in the adhipati-paccaya; rather, it is even less than that. Thus, he states "na panetaṃ sabbasaṃsandanesu gacchatī" (but this does not apply to all conjunctions).
Thật vậy, số lượng của cặp Nahetunārammaṇa, mặc dù ít hơn khi được kết hợp với duyên quyền với số lượng ít hơn, nhưng không bằng số lượng được chấp nhận trong duyên quyền; thay vào đó, nó còn ít hơn thế nữa. Do đó, đã nói ‘‘na panetaṃ sabbasaṃsandanesu gacchatī’’ti (nhưng điều này không áp dụng cho tất cả các sự kết hợp).
Nissaye paccanīyato ṭhite sahajāte ca anulomato atiṭṭhamānānaṃ hetuādīnaṃ sahajātassa ca aṭṭhānaṃ pākaṭanti apākaṭameva dassento ‘‘vatthupurejāto anulomato na tiṭṭhatī’’ti āha.
In nissaya, showing what is not obvious, that the hetu and so forth that do not remain in the anuloma when sahajāta remains in the paccanīya, nor the sahajāta itself, are obvious, he states, "vatthupurejāto anulomato na tiṭṭhatī" (the vatthupurejāta does not remain in the anuloma).
Khi duyên nương tựa (nissaya) tồn tại trong Paccanīya, và các duyên nhân (hetu) v.v. không tồn tại trong Anuloma, và duyên đồng sanh (sahajāta) không tồn tại, điều đó là rõ ràng. Để chỉ ra điều không rõ ràng, đã nói ‘‘vatthupurejāto anulomato na tiṭṭhatī’’ti (vật tiền sanh không tồn tại trong Anuloma).
Āhāre vātiādinā idaṃ dasseti – sahajāte paccanīyato ṭhite anulomato atiṭṭhamānā jhānamaggasampayuttā āhāre vā indriye vā paccanīyato ṭhite tiṭṭhantīti hetuādayopi tiṭṭhanti.
By "Āhāre vā" (or in āhāra) and so forth, he shows this: that the jhāna-magga-sampayutta that do not remain in the anuloma when sahajāta remains in the paccanīya, when āhāra or indriya remain in the paccanīya, they remain (in the anuloma), and hetu and so forth also remain.
Với ‘trong dinh dưỡng’ v.v..., điều này được trình bày như sau: Các chi pháp tương ưng với thiền và đạo (jhāna-magga-sampayutta) không tồn tại theo chiều thuận khi chúng tồn tại theo chiều nghịch trong các pháp đồng sinh (sahajāta), nhưng chúng tồn tại (theo chiều thuận) khi chúng tồn tại theo chiều nghịch trong dinh dưỡng (āhāra) hoặc trong các quyền (indriya). Do đó, các nhân (hetu) v.v... cũng tồn tại (theo chiều thuận).
Sabbajhānamaggehi pana catukkhandhekadesabhūtānaṃ sampayuttena ca catukkhandhabhūtānaṃ sabbesaṃ tesaṃ anulomato ṭhānaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ, itaresu vattabbameva natthi.
It should be understood that this shows the remaining (in the anuloma) of all catukkhandhekadesabhūta (portions of the four aggregates) from all jhāna-magga, and of all catukkhandhabhūta (the four aggregates) with sampayutta; concerning the others, there is nothing to be said.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng điều này trình bày sự tồn tại theo chiều thuận của tất cả các pháp là một phần của bốn uẩn (catukkhandhekadesabhūta) thông qua tất cả các thiền và đạo (sabbajhānamagga), và của tất cả các pháp là bốn uẩn (catukkhandhabhūta) thông qua sự tương ưng (sampayutta). Không có gì để nói về các pháp còn lại.
Adhipatiupanissayāti ārammaṇamissānampi anulomato ṭhānaṃ dasseti.
"Adhipatiupanissayā" (adhipati and upanissaya) also shows the remaining (in the anuloma) of those mixed with ārammaṇa.
‘Adhipati-upanissayā’ (Trưởng thượng và Cận y) trình bày sự tồn tại theo chiều thuận của cả các pháp hỗn hợp với đối tượng (ārammaṇa-missā).
636. Naaññamaññapaccayā hetuyā tīṇīti kusalādīni cittasamuṭṭhānānanti ettha ‘‘paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpānañcā’’tipi vattabbaṃ.
In this passage, "Naaññamaññapaccayā ... cittasamuṭṭhānāna", it should also be said, "at the time of rebirth (paṭisandhi) and generated (kaṭattā) rūpa (material form)."
Trong câu 636. “Ba pháp không hỗ tương duyên (naaññamaññapaccaya) trong nhân (hetu) là các pháp do tâm thiện (kusalādi cittasamuṭṭhāna) v.v...”, lẽ ra phải nói thêm là “và các sắc do nghiệp (kaṭattārūpa) trong tái tục (paṭisandhi)”.
Hetuyā vuttehi tīhīti vārasāmaññameva sandhāya vadati, tathā kamme tīṇīti hetuyā vuttānevāti ca.
The statement "Hetuyā vuttehi tīhī" refers only to the commonality of the section (vāra), and similarly, "Kamme tīṇīti hetuyā vuttāneva" also refers to the commonality of the section.
Câu “ba pháp đã nói trong nhân (hetu)” chỉ đề cập đến sự tương đồng về lượt (vāra-sāmañña), và cũng tương tự với câu “ba pháp trong nghiệp (kamma) là những pháp đã nói trong nhân (hetu)”.
Paccayesu pana sabbattha viseso sallakkhetabbo.
However, a distinction should be noted in all the conditions (paccaya).
Tuy nhiên, cần phải nhận ra sự khác biệt trong tất cả các duyên.
Adhipatiyā tīṇīti naaññamaññanahetunaārammaṇapaccayā adhipatiyā tīṇīti etāni heṭṭhā hetuyā vuttānevāti.
As for "Adhipatiyā tīṇi" (three in the Adhipati condition), these three are the same explanations given below in the Hetu condition related to na-aññamañña-na-hetu-na-ārammaṇa-paccayā (not mutual, not root, not object condition) and Adhipati condition.
“Ba pháp trong trưởng thượng (adhipati)” có nghĩa là ba pháp không hỗ tương duyên (naaññamañña), không nhân duyên (nahetu), không đối tượng duyên (naārammaṇa) trong trưởng thượng (adhipati) là những pháp đã nói ở dưới trong nhân (hetu).
650. Yaṃ panāti yaṃ paccayaṃ sakaṭṭhāne anulomato labhantampi aggahetvā tato paretarā paccanīyato gayhanti, so paccayo pacchā anulomatova yojanaṃ labhatīti attho.
"Yaṃ pana" means that if a condition that obtains in its own place in the direct order (anuloma) is not taken, but other conditions that follow it are taken in the reverse order (paccanīya), then that condition (paccaya) later obtains its connection in the direct order (anuloma) only.
650. “Yaṃ pana” (nhưng điều mà) có nghĩa là, duyên nào mà không được lấy theo chiều thuận ở vị trí của nó, mà thay vào đó các duyên khác được lấy theo chiều nghịch, thì duyên đó sau này chỉ được liên kết theo chiều thuận.
Yathā pana nahetumūlakādīsu nāhāre ghaṭite indriyavasena, nindriye ca ghaṭite āhāravasena pañhalābho hotīti tesu aññataraṃ paccanīyato ayojetvā anulomato yojitaṃ, evaṃ noatthinoavigatamūlakesu upanissaye ghaṭite kammavasena, kamme ca ghaṭite upanissayavasena pañhalābho hotīti tesu aññataraṃ paccanīyato ayojetvā anulomato yojitanti veditabbaṃ.
It should be understood that just as in the na-hetu-mūlaka and so forth, when na-āhāra is connected, the question arises by way of indriya, and when na-indriya is connected, the question arises by way of āhāra; therefore, without connecting either of them in the reverse order, it is connected in the direct order. Similarly, in the no-atthi-no-avigata-mūlaka sections, when na-upanissaya is connected, the question arises by way of kamma, and when na-kamma is connected, the question arises by way of upanissaya; therefore, without connecting either of them in the reverse order, it is connected in the direct order.
Ví dụ, trong các gốc không nhân (nahetumūlaka) v.v..., khi không dinh dưỡng (nāhāra) được liên kết, câu hỏi phát sinh theo nghĩa của quyền (indriya); và khi không quyền (nindriya) được liên kết, câu hỏi phát sinh theo nghĩa của dinh dưỡng (āhāra). Vì vậy, một trong số đó được liên kết theo chiều thuận mà không liên kết theo chiều nghịch. Tương tự, trong các gốc không hiện hữu (noatthi) và không bất ly (noavigata), khi không cận y (naupanissaya) được liên kết, câu hỏi phát sinh theo nghĩa của nghiệp (kamma); và khi không nghiệp (nakamma) được liên kết, câu hỏi phát sinh theo nghĩa của cận y (upanissaya). Vì vậy, một trong số đó được liên kết theo chiều thuận mà không liên kết theo chiều nghịch.
Evametasmiṃ paccanīyānulome sabbāni mūlāni dvedhā bhinnāni nāhāranindriyāni naupanissayanakammāni ca patvāti.
Thus, in this reverse-direct (paccanīyānuloma) section, all the root (mūla) conditions have become twofold (dvedhā bhinnā) having reached the na-āhāra, na-indriya, na-upanissaya, and na-kamma conditions.
Như vậy, trong phần nghịch thuận (paccanīyānuloma) này, tất cả các gốc (mūla) được chia thành hai loại khi đạt đến không dinh dưỡng và không quyền (nāhāranindriyāni), và không cận y và không nghiệp (naupanissayanakammāni).
10. Sabbaarūpadhammapariggāhakā pana sahajātādayo paccayāti iminā kusalattikepi parihīnaṃ sahajātaṃ rūpārūpadhammapariggāhakattā ādimhi ṭhapetvā ādisaddena sabbārūpadhammapariggāhakavacanena ca paccayuppannavasena sabbaarūpadhammapariggāhakānaṃ ārammaṇādīnaṃ parihāniṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ.
By the statement "Sabbaarūpadhammapariggāhakā pana sahajātādayo paccayā" (However, the co-arising and other conditions that encompass all arūpa-dharmas), it is shown that even in the Kusalattika, the sahajāta (co-arising) condition, which was omitted, is placed at the beginning due to its encompassing rūpa and arūpa-dharmas. And by the phrase "encompassing all arūpa-dharmas," it shows the omission of ārammaṇa and other conditions that encompass all arūpa-dharmas by way of resultant conditions (paccayuppanna).
10. Câu “Tuy nhiên, các duyên đồng sinh (sahajāta) v.v... bao gồm tất cả các pháp vô sắc (sabbaarūpadhammapariggāhakā)” cho thấy sự suy giảm của đồng sinh (sahajāta) đã bị bỏ qua trong tam đề thiện (kusalattika) – được đặt ở đầu vì nó bao gồm cả sắc và vô sắc (rūpārūpadhammapariggāhakattā) – và sự suy giảm của các duyên đối tượng (ārammaṇa) v.v... bao gồm tất cả các pháp vô sắc (sabbaarūpadhammapariggāhaka) theo nghĩa của pháp duyên sinh (paccayuppanna) bằng cách sử dụng từ ‘v.v...’ (ādi). Cần phải hiểu như vậy.
Tena kusalattikaparihīnānaṃ sabbaṭṭhānikānaṃ catunnaṃ sabbatikādīsu parihāni dassitā hoti.
By this, the omission of four conditions, which were omitted in Kusalattika and are present in all places, is shown in all the triads (sabbatikādi) and so forth.
Do đó, sự suy giảm của bốn duyên bị bỏ qua trong tam đề thiện (kusalattika) và hiện hữu ở tất cả các vị trí (sabbaṭṭhānika) trong tất cả các tam đề (sabbatikādi) v.v... đã được trình bày.
Pacchājātapaccayañca vināva uppattitoti etena pana pacchājātapaccayassa anulome parihāniṃ, paccanīye ca lābhaṃ dasseti.
By "Pacchājātapaccayañca vināva uppattito" (and because of its arising without the post-natant condition), it shows the omission of the pacchājāta (post-natant) condition in the direct order (anuloma) and its obtaining in the reverse order (paccanīya).
Còn với câu “và sự phát sinh mà không có duyên hậu sinh (pacchājātapaccaya)”, điều này cho thấy sự suy giảm của duyên hậu sinh (pacchājātapaccaya) trong thuận (anuloma) và sự hiện hữu của nó trong nghịch (paccanīya).
Sahajātādayoti vā sahajātamūlakā sahajātanibandhanā paṭiccādiṃ pharantehi sahajātadhammehi vinā paccayā ahontāti vuttaṃ hoti.
Or, by "Sahajātādayo" (co-arising and so forth), it is meant that the conditions that have co-arising as their root (sahajātamūlaka) and are connected with co-arising (sahajātanibandhana) do not become conditions without the co-arising dharmas that complete the paṭicca (dependent origination) and other functions.
Hoặc, ‘sahajātādayo’ (đồng sinh v.v...) có nghĩa là các duyên có gốc là đồng sinh (sahajātamūlaka), các duyên liên kết với đồng sinh (sahajātanibandhana) không phải là duyên nếu không có các pháp đồng sinh (sahajātadhamma) hoàn thành các nhiệm vụ như duyên khởi (paṭiccādi).
Kasmā pana sahajātanibandhanā sabbārūpadhammapariggāhakā ca ye, teva parihāyanti, na pana yo sahajātānibandhano sabbārūpadhammapariggāhako ca na hoti, so pacchājātoti tattha kāraṇaṃ vadanto ‘‘sahajātādīhi vinā anuppattito pacchājātapaccayañca vināva uppattito’’ti āha.
Why do only those conditions that are connected with co-arising and encompass all arūpa-dharmas get omitted, and not the pacchājāta (post-natant) condition which is not connected with co-arising and does not encompass all arūpa-dharmas? Answering the reason for this, it is stated, "sahajātādīhi vinā anuppattito pacchājātapaccayañca vināva uppattito" (because of not arising without co-arising and other conditions, and because of arising without the post-natant condition).
Tại sao chỉ những duyên liên kết với đồng sinh (sahajātanibandhana) và bao gồm tất cả các pháp vô sắc (sabbaarūpadhammapariggāhaka) mới suy giảm, mà không phải là hậu sinh (pacchājāta) không liên kết với đồng sinh (sahajātānibandhana) và không bao gồm tất cả các pháp vô sắc? Để nói về lý do đó, Ngài đã nói “vì không phát sinh nếu không có đồng sinh (sahajāta) v.v... và sự phát sinh mà không có duyên hậu sinh (pacchājātapaccaya)”.
Tattha sahajātādīhi vināti sahajātanibandhanehi sabbārūpadhammapariggāhakehi ca vināti attho.
There, "sahajātādīhi vinā" means "without the conditions connected with co-arising and those that encompass all arūpa-dharmas."
Trong đó, ‘sahajātādīhi vinā’ (nếu không có đồng sinh v.v...) có nghĩa là nếu không có các duyên liên kết với đồng sinh (sahajātanibandhana) và các duyên bao gồm tất cả các pháp vô sắc (sabbaarūpadhammapariggāhaka).
Atha vā sahajātanibandhanānameva parihāni, na pacchājātassa sahajātānibandhanassāti ettheva kāraṇaṃ vadanto ‘‘sahajātādīhi vinā anuppattito pacchājātapaccayañca vināva uppattito’’ti āha.
Alternatively, stating the reason for the omission only of those conditions connected with co-arising, and not of the pacchājāta (post-natant) condition which is not connected with co-arising, it says, "sahajātādīhi vinā anuppattito pacchājātapaccayañca vināva uppattito" (because of not arising without co-arising and other conditions, and because of arising without the post-natant condition).
Hoặc, để nói về lý do tại sao chỉ có sự suy giảm của các duyên liên kết với đồng sinh (sahajātanibandhana), chứ không phải của hậu sinh (pacchājāta) không liên kết với đồng sinh (sahajātānibandhana), Ngài đã nói “vì không phát sinh nếu không có đồng sinh (sahajāta) v.v... và sự phát sinh mà không có duyên hậu sinh (pacchājātapaccaya)”.
Sahajātanibandhanāpi pana sabbaarūpadhammapariggāhakāyeva parihāyantīti dassitametanti.
This shows that even among those connected with co-arising, only those that encompass all arūpa-dharmas are omitted.
Điều này đã được trình bày rằng ngay cả các duyên liên kết với đồng sinh (sahajātanibandhana) cũng chỉ suy giảm khi chúng bao gồm tất cả các pháp vô sắc (sabbaarūpadhammapariggāhaka).
17. Navipākepi eseva nayoti nayadassanameva karoti, na ca paccayapaccayuppannasāmaññadassanaṃ.
"Navipākepi eseva nayo" (the same method applies even to na-vipāka) merely points to the method, and not to the commonality of the conditions and resultant conditions.
17. “Trong không dị thục (navipāka) cũng theo cách này” chỉ trình bày cách thức, chứ không trình bày sự tương đồng của duyên và pháp duyên sinh.
Sukhāya hi adukkhamasukhāya ca vedanāya sampayutte dhamme paṭicca tāhi vedanāhi sampayuttā ahetukakiriyadhammā vicikicchuddhaccasahajātamoho cāti ayañhettha nayoti.
For here, the method is that, depending on the dharmas associated with pleasant feeling (sukha vedanā) and neither-pleasant-nor-unpleasant feeling (adukkhamasukha vedanā), the ahetuka-kiriya-dharmas (functionally non-causal mental states) associated with those feelings, and delusion accompanied by doubt (vicikicchā) and restlessness (uddhacca), arise.
Vì ở đây, cách thức là: nương vào các pháp tương ưng với thọ lạc (sukha vedanā) và thọ xả (adukkhamasukha vedanā), các pháp vô nhân tác ý (ahetukakiriyadhamma) tương ưng với những thọ đó, và si (moha) đồng sinh với hoài nghi (vicikicchā) và phóng dật (uddhacca) phát sinh.
Navippayutte ekanti āruppe āvajjanavasena vuttanti idaṃ āvajjanāhetukamohānaṃ vasena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
The phrase "Navippayutte eka" (one in na-vippayutta) said by way of āvajjanā (attention) in the arūpa planes, should be understood as said by way of āvajjanā, ahetuka (non-causal), and moha (delusion).
Câu “một pháp trong không bất tương ưng (navippayutta) được nói theo nghĩa của sự chú ý (āvajjanā)” cần được hiểu là được nói theo nghĩa của sự chú ý (āvajjanā), si vô nhân (ahetukamoha).
25-37. Anulomapaccanīye yathā kusalattikaṃ, evaṃ gaṇetabbanti hetumūlakādīnaṃ nayānaṃ ekamūlakadvimūlakādivasena ca yojetvā gahetabbatāsāmaññaṃ sandhāya vuttaṃ, na gaṇanasāmaññaṃ.
In the Anuloma-paccanīya section, "Yathā kusalattikaṃ, evaṃ gaṇetabba" (to be counted like the Kusalattika) is stated with reference to the commonality of the methods, such as hetu-mūlaka and so forth, to be taken and combined by way of single-root, double-root, and so on, not with reference to the commonality of the counts.
25-37. Trong phần nghịch thuận (anulomapaccanīya), câu “cần tính toán như tam đề thiện (kusalattika)” được nói đến để chỉ sự tương đồng về cách liên kết và tính toán các cách thức của các gốc nhân (hetumūlaka) v.v... theo nghĩa một gốc (ekamūlaka), hai gốc (dvimūlaka) v.v..., chứ không phải sự tương đồng về số lượng tính toán.
Ito paresupi evarūpesu eseva nayo.
The same method applies to similar passages hereafter.
Cách này cũng áp dụng cho các trường hợp tương tự sau đây.
Ahetukassa pana cittuppādassātiādi nahetumūlakaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘ahetukassa pana cittuppādassa mohassa cā’’ti panettha vattabbaṃ.
"Ahetukassa pana cittuppādassā" and so forth are stated with reference to the na-hetu-mūlaka section; it should be said, "and to the moha (delusion) of the ahetuka cittuppāda (non-causal mind-arising)."
Câu “Tuy nhiên, của tâm sinh vô nhân (ahetukassa pana cittuppādassa)” v.v... được nói đến để chỉ gốc không nhân (nahetumūlaka). Lẽ ra phải nói là “Tuy nhiên, của tâm sinh vô nhân (ahetukassa pana cittuppādassa) và của si (moha)”.
Mohassa cāpi hi ahetukassa adhipatiabhāvato adhipatino nahetumūlake anulomato aṭṭhānanti.
For, even for the moha that is ahetuka, there is no adhipati (predominance), therefore, adhipati does not stand in the na-hetu-mūlaka section in the direct order.
Vì si (moha) vô nhân (ahetuka) cũng không có trưởng thượng (adhipati), nên không có sự tồn tại theo chiều thuận của trưởng thượng (adhipati) trong gốc không nhân (nahetumūlaka).
Parivattetvāpīti nahetupaccayā naadhipatipaccayā ārammaṇe tīṇīti evaṃ purato ṭhitampi ārammaṇādiṃ pacchato yojetvāti attho.
"Parivattetvāpī" (even by inverting) means by placing the ārammaṇa (object) and other conditions, which stand before, after, as in "na-hetu-paccayā na-adhipati-paccayā ārammaṇe tīṇi" (three in the object condition for na-hetu-paccayā na-adhipati-paccayā).
“Parivattetvāpi” (ngay cả khi đảo ngược) có nghĩa là, ngay cả khi đối tượng duyên (ārammaṇa) v.v... đứng trước được liên kết sau, như trong câu “ba pháp không nhân duyên (nahetupaccaya), không trưởng thượng duyên (naadhipatipaccaya) trong đối tượng (ārammaṇa)”.
39. Pañhāvāre domanassaṃ uppajjatīti etena taṃsampayutte dasseti.
In the Pañhā-vāra, "domanassaṃ uppajjati" (displeasure arises) shows those mental states associated with it.
39. Trong phần câu hỏi (Pañhāvāra), câu “phiền muộn (domanassa) phát sinh” đề cập đến các pháp tương ưng với nó.
Upanissayavibhaṅge ‘‘saddhāpañcakesu mānaṃ jappeti diṭṭhiṃ gaṇhātīti kattabbaṃ, avasesesu na kattabba’’nti idaṃ pāṭhagatidassanatthaṃ vuttaṃ, na pana rāgādīhi mānadiṭṭhīnaṃ anuppattito.
In the Upanissaya-vibhaṅga, the statement "saddhāpañcakesu mānaṃ jappeti diṭṭhiṃ gaṇhātīti kattabbaṃ, avasesesu na kattabba" (one should say "one yearns for conceit and adopts wrong view" in the fivefold group starting with faith, but not in the remaining ones) is said to show the textual sequence, and not because conceit (māna) and wrong view (diṭṭhi) do not arise from greed (rāga) and so forth.
Trong phần phân tích về Duyên Y Cứ (Upanissaya-vibhaṅga), lời dạy ‘‘nên nói rằng ngã mạn phát sinh, tà kiến chấp thủ trong năm pháp có tín, không nên nói trong các pháp còn lại’’ đã được nói ra để chỉ rõ cách diễn đạt của Pāḷi, chứ không phải do ngã mạn và tà kiến không phát sinh từ tham, v.v.
Kusalattikepi hi rāgādīsu ‘‘mānaṃ jappeti diṭṭhiṃ gaṇhātī’’ti pāḷi na vuttā, ‘‘rāgo doso moho māno diṭṭhi patthanā rāgassa dosassa mohassa mānassa diṭṭhiyā patthanāya upanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.2.53) pana rāgādīnaṃ mānadiṭṭhiupanissayabhāvo vutto.
For, even in the Kusalattika, the Pali statement "mānaṃ jappeti diṭṭhiṃ gaṇhātī" is not made concerning greed and so forth, but the upanissaya (decisive support) condition of greed and so forth for conceit and wrong view is stated as "rāgo doso moho māno diṭṭhi patthanā rāgassa dosassa mohassa mānassa diṭṭhiyā patthanāya upanissayapaccayena paccayo."
Thật vậy, trong phần ba pháp thiện (Kusalattika) cũng không có Pāḷi nói ‘‘ngã mạn phát sinh, tà kiến chấp thủ’’ trong các pháp tham, v.v., nhưng đã nói rằng ‘‘tham, sân, si, ngã mạn, tà kiến, ước muốn là duyên y cứ cho tham, sân, si, ngã mạn, tà kiến, ước muốn’’ (Paṭṭhāna 1.2.53), tức là tham, v.v. là duyên y cứ cho ngã mạn và tà kiến.
Tathā idhāpi daṭṭhabbanti.
The same should be understood here.
Cũng vậy, ở đây cũng nên hiểu như thế.
‘‘Sukhāya vedanāya sampayuttena pana cittena gāmaghātaṃ nigamaghātaṃ karotī’’ti somanassasampayuttalobhasahagatacittena gāmanigamaviluppanaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Sukhāya vedanāya sampayuttena pana cittena gāmaghātaṃ nigamaghātaṃ karotī" (However, with a mind associated with pleasant feeling, one commits village destruction and town destruction) refers to the destruction of villages and towns by a mind accompanied by greed (lobha) associated with pleasant mental feeling (somanassa).
Lời ‘‘làm việc cướp phá làng mạc, thị trấn bằng tâm tương ưng với thọ lạc’’ được nói đến để chỉ sự cướp phá làng mạc, thị trấn bằng tâm tham tương ưng với thọ hỷ.
24-52. ‘‘Nevavipākanavipākadhammadhammaṃ paṭicca nevavipākanavipākadhammadhammo uppajjati navipākapaccayā’’ti etassa vibhaṅge ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ upādārūpa’’nti ettakameva vuttaṃ, na vuttaṃ ‘‘kaṭattārūpa’’nti.
24-52. In the analysis of "A phenomenon that is neither result nor result-phenomenon arises depending on a phenomenon that is neither result nor result-phenomenon, not by way of result condition," only "material form arisen from mind, derived materiality, depending on the primary elements" is stated, but "kamma-born materiality" is not stated.
24-52. Trong phần phân tích câu ‘‘Nevavipākanavipākadhammadhammaṃ paṭicca nevavipākanavipākadhammadhammo uppajjati navipākapaccayā’’ (Nương vào pháp không phải quả dị thục, không phải pháp có thể là quả dị thục, pháp không phải quả dị thục, không phải pháp có thể là quả dị thục phát sinh, không phải duyên quả dị thục), chỉ có lời ‘‘nương vào đại hiển, sắc do tâm sinh và sắc sở thủ’’ được nói, chứ không nói ‘‘sắc do nghiệp sinh’’ (kaṭattārūpa).
Taṃ khandhe paṭicca uppajjamānassa mahābhūte paṭicca uppattidassanatthattā na vuttaṃ.
That is not stated because the purpose is to show the arising of mind-born materiality from the primary elements, which arises depending on the mental aggregates.
Điều đó không được nói vì mục đích chỉ ra sự phát sinh của sắc do tâm sinh nương vào đại hiển, vốn phát sinh nương vào các uẩn.
Na hettha kaṭattārūpassa khandhe paṭicca uppatti atthi, yassa mahābhūte paṭicca uppatti vattabbā siyā.
For here, there is no arising of kamma-born materiality depending on the mental aggregates, for which its arising depending on the primary elements should be stated.
Ở đây không có sự phát sinh của sắc do nghiệp sinh nương vào các uẩn, mà sự phát sinh của nó nương vào đại hiển sẽ được nói đến.
Pavattiyaṃ pana kaṭattārūpaṃ ‘‘asaññasattānaṃ…pe… mahābhūte paṭicca kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti eteneva dassitaṃ hoti.
However, in the course of existence, kamma-born materiality is shown by this very statement: "For non-percipient beings…pe… kamma-born materiality, derived materiality, depending on the primary elements."
Tuy nhiên, trong sự tiếp diễn (pavatti), sắc do nghiệp sinh đã được chỉ ra bằng chính lời ‘‘của những chúng sinh không có tưởng…v.v… nương vào đại hiển, sắc do nghiệp sinh và sắc sở thủ’’.
Evañca katvā asaññasattānaṃ rūpasamānagatikattā nāhārapaccaye ca pavattiyaṃ kaṭattārūpaṃ na uddhaṭaṃ.
And because of the similar course of materiality for non-percipient beings, kamma-born materiality is not extracted in the āhāra condition in the course of existence.
Và như vậy, do sự đồng hành của sắc của chúng sinh không có tưởng, sắc do nghiệp sinh không được trích dẫn trong duyên vật thực (āhāra-paccaya) ở sự tiếp diễn.
Tampi hi uppādakkhaṇe āhārapaccayena vinā uppajjatīti uddharitabbaṃ siyāti.
For that too would have to be extracted as arising without āhāra condition at the moment of arising.
Thật vậy, nó cũng phát sinh mà không có duyên vật thực vào khoảnh khắc phát sinh, nên cần phải trích dẫn nó.
72. Upādinnupādāniyo kabaḷīkārāhāro upādinnupādāniyassa kāyassa āhārapaccayena paccayoti ettha kammajānaṃ rūpānaṃ abbhantaragatā ojā tasseva kammajakāyassa rūpajīvitindriyaṃ viya kaṭattārūpānaṃ anupālanupatthambhanavasena paccayo, na janakavasenāti ayamattho aṭṭhakathāyaṃ vutto.
72. Regarding the phrase, "Appropriated and appropriable edible food is a condition by way of food condition for an appropriated and appropriable body," the Aṭṭhakathā states that the nutrient essence contained within kamma-born material forms is a condition for that same kamma-born body by way of sustaining and supporting, like the life faculty of materiality, not by way of generating.
Trong câu Upādinnupādāniyo kabaḷīkārāhāro upādinnupādāniyassa kāyassa āhārapaccayena paccayo (Vật thực đoàn thực sở thủ, có thể là sở thủ là duyên vật thực cho thân sở thủ, có thể là sở thủ), ý nghĩa này đã được nói trong Chú Giải rằng chất bổ dưỡng nằm bên trong các sắc do nghiệp sinh là duyên cho chính thân do nghiệp sinh đó theo cách duy trì và hỗ trợ, giống như sinh mạng quyền (rūpajīvitindriya) cho sắc, chứ không phải theo cách sinh ra.
Etasmiṃ pana atthe sati upādinnupādāniyo ca anupādinnaanupādāniyo ca dhammā upādinnupādāniyassa dhammassa atthipaccayena paccayo pacchājātindriyanti ettha ‘‘āhāra’’ntipi vattabbaṃ, yadi ca kammajā ojā sakalāparūpānameva āhārapaccayo hoti, evaṃ sati ‘‘upādinnupādāniyo kabaḷīkārāhāro anupādinnupādāniyassa kāyassa āhārapaccayena paccayo’’ti na vattabbaṃ siyā, vuttañcidaṃ, tampi anajjhohaṭāya sasantānagatāya upādinnojāya anupādinnupādāniyassa kāyassa āhārapaccayaṃ sandhāya vuttaṃ.
However, if this meaning holds, then in the statement, "Appropriated and appropriable phenomena and unappropriated and non-appropriable phenomena are a condition by way of presence condition for an appropriated and appropriable phenomenon—the faculty of post-nascence," "food" should also be stated. And if kamma-born nutrient essence is a food condition for all other material forms in its own aggregate, then it should not be stated, "Appropriated and appropriable edible food is a condition by way of food condition for an unappropriated and non-appropriable body." This has been stated, and that too is stated with reference to the food condition of unappropriated and non-appropriable body by means of uningested appropriated nutrient essence existing in one's own continuum.
Tuy nhiên, nếu ý nghĩa này đúng, thì trong câu upādinnupādāniyo ca anupādinnaanupādāniyo ca dhammā upādinnupādāniyassa dhammassa atthipaccayena paccayo pacchājātindriya (Các pháp sở thủ, có thể là sở thủ và không sở thủ, không có thể là sở thủ là duyên hiện hữu cho pháp sở thủ, có thể là sở thủ, là hậu sinh quyền), cũng phải nói ‘‘vật thực’’. Và nếu chất bổ dưỡng do nghiệp sinh chỉ là duyên vật thực cho chính các sắc trong cùng một cụm, thì không nên nói ‘‘vật thực đoàn thực sở thủ, có thể là sở thủ là duyên vật thực cho thân không sở thủ, có thể là sở thủ’’. Nhưng điều này đã được nói, và nó được nói đến để chỉ duyên vật thực của chất bổ dưỡng sở thủ, chưa được tiêu hóa, nằm trong dòng tương tục của chính mình, đối với thân không sở thủ, có thể là sở thủ.
Evañca sati ‘‘upādinnupādāniyo ca anupādinnaanupādāniyo ca dhammā anupādinnupādāniyassa dhammassa atthipaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.4.85) ayampi pañho pacchājātāhāravasena uddharitabbo siyā, tasmā ajjhohaṭassa upādinnāhārassa lokuttarakkhaṇe abhāvato dumūlakesu paṭhamapañhe ‘‘āhāra’’nti na vuttaṃ.
And if this is the case, then this question, "Appropriated and appropriable phenomena and unappropriated and non-appropriable phenomena are a condition by way of presence condition for an unappropriated and non-appropriable phenomenon," should also be explained by way of post-nascence food. Therefore, because ingested appropriated food does not exist at the moment of supramundane attainment, "food" is not stated in the first question of the dukamūlaka.
Và như vậy, câu hỏi ‘‘upādinnupādāniyo ca anupādinnupādāniyo ca dhammā anupādinnupādāniyassa dhammassa atthipaccayena paccayo’’ (Paṭṭhāna 1.4.85) này cũng nên được giải thích theo duyên vật thực hậu sinh. Do đó, vì không có vật thực sở thủ đã được tiêu hóa trong khoảnh khắc siêu thế, nên trong câu hỏi đầu tiên của các câu hỏi gốc hai pháp, ‘‘vật thực’’ không được nói đến.
Dutiyapañho ca na uddhaṭo, na itarassa upādinnāhārassa kāmabhave asambhavābhāvatoti ajjhohaṭameva maṇḍūkādisarīragataṃ upādinnāhāraṃ sandhāya ‘‘upādinnupādāniyo kabaḷīkārāhāro upādinnupādāniyassa ca anupādinnupādāniyassa ca kāyassa āhārapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.4.74) vadantānaṃ vādo balavataro.
And the second question is not extracted, because other appropriated food is not impossible in the sense-sphere existence. Thus, the view of those who state, "Appropriated and appropriable edible food is a condition by way of food condition for an appropriated and appropriable body and an unappropriated and non-appropriable body," with reference to ingested appropriated food, such as that within the body of frogs, etc., is more authoritative.
Và câu hỏi thứ hai không được trích dẫn, không phải vì không có khả năng vật thực sở thủ khác trong cõi dục. Do đó, quan điểm của những người nói rằng ‘‘upādinnupādāniyo kabaḷīkārāhāro upādinnupādāniyassa ca anupādinnupādāniyassa ca kāyassa āhārapaccayena paccayo’’ (Paṭṭhāna 1.4.74) (Vật thực đoàn thực sở thủ, có thể là sở thủ là duyên vật thực cho thân sở thủ, có thể là sở thủ và không sở thủ, có thể là sở thủ) là mạnh hơn, khi họ đề cập đến vật thực sở thủ đã được tiêu hóa nằm trong thân của ếch, v.v.
Na hi ajjhohaṭamattāva maṇḍūkādayo kucchivitthataṃ na karonti, na ca balaṃ na upajāyanti, na ca rūpaviseso na viññāyatīti.
For it is not the case that merely ingested frogs, etc., do not expand the stomach, nor do they fail to generate strength, nor is a special kind of materiality not discerned.
Thật vậy, không phải chỉ những con ếch, v.v. đã được tiêu hóa không làm cho bụng phình to, không làm phát sinh sức mạnh, và không có sự khác biệt về sắc tướng không được nhận biết.
‘‘Anupādinnaanupādāniyo dhammo upādinnupādāniyassa ca anupādinnaanupādāniyassa ca dhammassa atthipaccayena paccayo sahajātaṃ pacchājāta’’nti (paṭṭhā. 1.4.83) evamādīhi idha vuttehi ekamūlakadukatikāvasānapañhavissajjanehi ‘‘kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa ca dhammassa atthipaccayena paccayo sahajāta’’ntiādinā idha dutiyadukāvasāne viya vissajjanaṃ labbhatīti viññāyati.
From statements found here such as, "An unappropriated and non-appropriable phenomenon is a condition by way of presence condition for an appropriated and appropriable phenomenon and an unappropriated and non-appropriable phenomenon—conascence, post-nascence," and similar answers to questions ending in ekamūlaka-dukatika, it is understood that an answer is found as in the end of the second duka here, "A wholesome phenomenon is a condition by way of presence condition for a wholesome phenomenon and an indeterminate phenomenon—conascence," and so on.
Từ các giải thích câu hỏi kết thúc bằng bộ hai và bộ ba có một gốc được nói ở đây, như ‘‘Anupādinnaanupādāniyo dhammo upādinnupādāniyassa ca anupādinnupādāniyassa ca dhammassa atthipaccayena paccayo sahajātaṃ pacchājāta’’ (Paṭṭhāna 1.4.83) (Pháp không sở thủ, không có thể là sở thủ là duyên hiện hữu cho pháp sở thủ, có thể là sở thủ và không sở thủ, không có thể là sở thủ, là đồng sinh, hậu sinh), có thể hiểu rằng câu trả lời cũng được tìm thấy như trong phần kết thúc bộ hai thứ hai ở đây, với câu ‘‘kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa ca dhammassa atthipaccayena paccayo sahajāta’’ (Pháp thiện là duyên hiện hữu cho pháp thiện và pháp vô ký, là đồng sinh), v.v.
Sukhāvabodhanatthaṃ pana tattha sahajātavaseneva vissajjanaṃ kataṃ.
However, for ease of comprehension, the answer there is given only by way of conascence.
Tuy nhiên, để dễ hiểu, ở đó câu trả lời chỉ được đưa ra theo cách đồng sinh.
Paccanīye pana sahajātasseva apaṭikkhepe lābhato, paṭikkhepe ca alābhato sahajātapaccayavaseneva ekamūlakadukāvasānā tattha uddhaṭā, idha panetehi vissajjanehi eko dhammo sahajātādīsu atthipaccayavisesesu anekehipi anekesaṃ dhammānaṃ eko atthipaccayo hotīti dassitaṃ hoti.
In the negative (paccanīya), however, because of the obtainability when conascence alone is not rejected, and the un-obtainability when it is rejected, the ekamūlaka-duka endings are extracted there only by way of sahajāta condition. But here, with these answers, it is shown that one phenomenon can be one presence condition for many phenomena through many specific presence conditions, such as sahajāta and others.
Trong phần phản đối (paccanīya), các câu hỏi kết thúc bằng bộ hai có một gốc được trích dẫn ở đó chỉ theo duyên đồng sinh, vì sự chấp nhận duyên đồng sinh khi không bác bỏ, và sự không chấp nhận khi bác bỏ. Nhưng ở đây, với những câu trả lời này, điều đó được chỉ ra rằng một pháp là duyên hiện hữu cho nhiều pháp, bằng nhiều loại duyên hiện hữu khác nhau như đồng sinh, v.v.
Eko hi dhammo ekassa dhammassa ekeneva atthipaccayavisesena atthipaccayo hoti, eko anekesaṃ ekenapi anekehipi, tathā aneko ekassa, aneko anekesaṃ samānatte paccayuppannadhammānaṃ, atthipaccayavisesesu pana pañcasu sahajātaṃ purejāteneva saha atthipaccayo hoti, anaññadhammatte pacchājātena ca, na nānādhammatte.
Indeed, one phenomenon is a presence condition for one phenomenon by only one specific presence condition; one for many by one or many; similarly, many for one; many for many when the conditioned phenomena are similar. Among the five specific presence conditions, however, sahajāta is a presence condition only together with purejāta; and with pacchājāta when they are not different phenomena, but not when they are different phenomena.
Một pháp duy nhất là duyên cho một pháp duy nhất chỉ bằng một loại duyên hiện hữu (atthipaccaya-visesa) duy nhất; một pháp duy nhất là duyên cho nhiều pháp bằng một hoặc nhiều loại duyên; tương tự, nhiều pháp là duyên cho một pháp, nhiều pháp là duyên cho nhiều pháp có tính đồng nhất trong các pháp do duyên sinh. Tuy nhiên, trong năm loại duyên hiện hữu (atthipaccaya-visesa), pháp đồng sinh (sahajāta) là duyên hiện hữu chỉ cùng với pháp tiền sinh (purejāta), và cùng với pháp hậu sinh (pacchājāta) khi các pháp không khác biệt (anaññadhammatte), chứ không phải khi các pháp khác biệt (nānādhammatte).
Yadi siyā, ‘‘upādinnupādāniyo ca anupādinnaanupādāniyo ca dhammā upādinnupādāniyassa dhammassa atthipaccayena paccayo pacchājātaṃ indriya’’nti ettha ‘‘sahajāta’’ntipi vattabbaṃ siyā.
If it were, then in "Appropriated and appropriable phenomena and unappropriated and non-appropriable phenomena are a condition by way of presence condition for an appropriated and appropriable phenomenon—post-nascence, faculty," "conascence" should also be stated.
Nếu có, thì trong câu “các pháp bị chấp thủ và không bị chấp thủ là duyên cho pháp bị chấp thủ bằng duyên hiện hữu, đó là indriya hậu sinh” (upādinnupādāniyo ca anupādinnaanupādāniyo ca dhammā upādinnupādāniyassa dhammassa atthipaccayena paccayo pacchājātaṃ indriya), đáng lẽ phải nói thêm “đồng sinh” (sahajāta) nữa.
Kammajānañhi bhūtānaṃ sahajātānaṃ pacchājātānañca lokuttarānaṃ ekakkhaṇe labbhamānānampi eko atthipaccayabhāvo natthi sahajātapacchājātānaṃ nānādhammānaṃ viruddhasabhāvattāti taṃ na vuttanti veditabbaṃ.
For there is no single presence condition nature for kamma-born material forms, conascent and post-nascent supramundane phenomena, even though they can be obtained at the same moment, because conascent and post-nascent different phenomena have opposing natures. Therefore, it should be understood that it is not stated.
Vì các uẩn do nghiệp sinh (kammaja-bhūta) đồng sinh và các uẩn siêu thế (lokuttara) hậu sinh, mặc dù có thể đạt được trong cùng một sát na, nhưng không có một trạng thái duyên hiện hữu duy nhất, vì các pháp đồng sinh và hậu sinh là những pháp khác biệt với bản chất đối lập. Do đó, cần phải hiểu rằng điều đó không được nói đến.
Evañca katvā paccanīye ca ‘‘naindriye bāvīsā’’ti vuttaṃ.
And having done so, in the Paccanīya, it is said: "Not twenty-two in the Indriya."
Và vì vậy, trong phần đối nghịch (paccanīya) cũng đã nói: “Không có hai mươi hai indriya” (naindriye bāvīsā).
Aññathā hi indriyapaṭikkhepepi sahajātapacchājātavasena tassa pañhassa lābhato ‘‘tevīsā’’ti vattabbaṃ siyāti.
Otherwise, even if the indriya condition is rejected, due to the occurrence of that question by way of co-nascence and post-nascence, it would have to be said "twenty-three."
Nếu không, thì ngay cả khi loại trừ indriya, vì vấn đề đó được đạt đến theo cách đồng sinh và hậu sinh, đáng lẽ phải nói “hai mươi ba” (tevīsā).
Purejātaṃ sahajāteneva saha atthipaccayo hoti, na itarehi, tampi vatthu taṃsahitapurejātameva, na itaraṃ.
Purejāta is an Atthipaccaya only together with sahajāta, not with others; and that purejāta is only vatthupurejāta together with ārammaṇapurejāta, not other than that.
Pháp tiền sinh (purejāta) là duyên hiện hữu chỉ cùng với pháp đồng sinh (sahajāta), chứ không phải với các pháp khác. Pháp đó cũng là vật tiền sinh cùng với vật đó, chứ không phải pháp khác.
Kusalattike hi pañhāvāre ‘‘navippayuttapaccayā atthiyā pañcā’’ti (paṭṭhā. 1.1.649) vuttaṃ, sanidassanattike pana ‘‘vippayutte bāvīsā’’ti.
Indeed, in the Kusalattika, in the Pañhāvāra, it is said: "Not five in the Vibappayutta-paccaya in relation to the Atthipaccaya," but in the Sanidassanattika, "twenty-two in the Vibappayutta."
Trong phần câu hỏi của Kusalattika, đã nói: “Năm pháp không tương ưng là duyên hiện hữu” (navippayuttapaccayā atthiyā pañcā); còn trong Sanidassanattika thì nói: “Hai mươi hai pháp không tương ưng” (vippayutte bāvīsā).
Yaṃ pana tattha atthivibhaṅge paccayuddhāre ca timūlakekāvasānaṃ uddhaṭaṃ, taṃ vatthusahitassa ārammaṇapurejātassa sahajātena, saha paccayabhāvatoti pacchājātaṃ āhārindriyeheva, anaññadhammatte ca sahajātena ca, āhāro pacchājātindriyeheva, indriyaṃ pacchājātāhārenāti evametaṃ atthipaccayavibhāgaṃ sallakkhetvā anulome paccanīyādīsu ca labbhamānā pañhā uddharitabbā.
As for what is extracted there in the Atthivibhaṅga and Paccayuddhāra, ending with a single threefold root, that is due to the state of being a condition of ārammaṇapurejāta together with vatthupurejāta and sahajāta; and pacchājāta only with āhāra and indriya; and in the case of non-other dharmas, with sahajāta; āhāra only with pacchājāta-indriya; and indriya with pacchājāta-āhāra. Thus, having noted this division of Atthipaccaya, the questions that arise in the Anuloma and Paccanīyādi should be extracted.
Tuy nhiên, điều đã được nêu ra ở đó trong phần phân tích duyên hiện hữu (atthivibhaṅga) và phần nêu duyên (paccayuddhāra) cho đến cuối tam-mūlaka (ba gốc) và ekāvasāna (một kết thúc), là do trạng thái duyên cùng với pháp đồng sinh của pháp tiền sinh đối tượng (ārammaṇapurejāta) đi kèm với vật (vatthu). Pháp hậu sinh (pacchājāta) chỉ cùng với āhāra và indriya, và cùng với pháp đồng sinh (sahajāta) khi các pháp không khác biệt. Āhāra chỉ cùng với indriya hậu sinh, và indriya cùng với āhāra hậu sinh. Cần phải xem xét sự phân loại duyên hiện hữu này và nêu ra các vấn đề có thể đạt được trong phần thuận (anuloma) và các phần đối nghịch (paccanīya) v.v.
22. Vitakkattike paṭiccavārānulome adhipatiyā tevīsāti sattasu mūlakesu yathākkamaṃ satta pañca tīṇi ekaṃ tīṇi tīṇi ekanti evaṃ tevīsa, aññamaññe aṭṭhavīsa satta pañca pañca tīṇi cattāri tīṇi ekanti evaṃ, purejāte ekādasa tīṇi cattāri dve dutiyatatiyadumūlakesu ekaṃ ekanti evaṃ, tathā āsevane.
In the Vitakkattika, in the Anuloma of the Paṭiccavāra, "twenty-three in Adhipati" refers to seven, five, three, one, three, three, and one respectively in the seven mūlakas, thus twenty-three. "Twenty-eight in Aññamañña" refers to seven, five, five, three, four, three, and one, thus twenty-eight. "Eleven in Purejāta" refers to three, four, two, and one each in the second and third dumūlakas, thus eleven. And similarly in Āsevana.
Trong Vitakkattika, ở phần thuận của Paṭiccavāra, “hai mươi ba trong Adhipati” (adhipatiyā tevīsā) là hai mươi ba theo thứ tự bảy, năm, ba, một, ba, ba, một trong bảy mūlaka. “Hai mươi tám trong Aññamañña” (aññamaññe aṭṭhavīsa) là bảy, năm, năm, ba, bốn, ba, một. Tương tự, “mười một trong Purejāta” (purejāte ekādasa) là ba, bốn, hai trong mūlaka thứ hai và thứ ba, và một trong mỗi mūlaka. Tương tự trong Āsevana.
Aññāni gaṇanāni hetuārammaṇasadisāni.
The other computations are similar to Hetu and Ārammaṇa.
Các số đếm khác tương tự như Hetu và Ārammaṇa.
31. Paccanīye nādhipatipaccaye paṭhamapañhe ‘‘avitakkavicāramatte khandhe paṭicca avitakkavicāramattā adhipatī’’ti vatvā puna ‘‘vipākaṃ avitakkavicāramattaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭiccā’’tiādinā vissajjanaṃ kataṃ, na pana avisesena.
In the Paccanīya, in the first question of the Nādhipatipaccaya, having said, "Avitakkavicāramatta khandhas are Adhipati to avitakkavicāramatta khandhas," it is then explained with the phrase "conditioned by one avitakkavicāramatta vipāka khandha," and so on, but not in general terms.
Trong phần đối nghịch (paccanīya), ở câu hỏi đầu tiên về duyên Nā-adhipati, sau khi nói “các uẩn chỉ có vô tầm vô tứ (avitakkavicāramatta) là adhipati cho các uẩn chỉ có vô tầm vô tứ”, lại có lời giải thích bắt đầu bằng “nương vào một uẩn chỉ có vô tầm vô tứ là vipāka” v.v., chứ không phải một cách chung chung.
Vipākavajjānaṃ avitakkavicāramattakkhandhānaṃ ekantena sādhipatibhāvato.
Because the avitakkavicāramatta khandhas, excluding vipāka, are always accompanied by Adhipati.
Vì các uẩn chỉ có vô tầm vô tứ, trừ vipāka, luôn luôn có adhipati.
Vipākānaṃ pana lokuttarānameva sādhipatibhāvo, na itaresanti te visuṃ niddhāretvā vuttā.
However, among vipākas, only the lokuttara ones are accompanied by Adhipati, not the others; therefore, they are stated separately after being specified.
Còn vipāka thì chỉ có vipāka siêu thế (lokuttara) mới có adhipati, chứ không phải các vipāka khác. Do đó, chúng được phân biệt và nói riêng.
Lokuttaravipākādhipatissa cettha purimakoṭṭhāseyeva saṅgaho veditabbo.
Here, the lokuttara-vipāka-adhipati should be understood as being included in the earlier section itself.
Adhipati của vipāka siêu thế ở đây cần được hiểu là đã bao gồm trong phần trước.
38. Nāsevanamūlake avitakkavicāramattaṃ vipākena saha gacchantenāti etaṃ mūlaṃ avitakkavicāramattaavitakkavicārapadehi avitakkehi saha yojentena napurejātasadisaṃ pāḷigamanaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti.
In the Nāsevanamūlaka, the phrase "avitakkavicāramatta together with vipāka" means that this mūla should be combined with the avitakka, avitakkavicāramatta, and avitakkavicāra terms, and the Pali progression should be made similar to the Na Purejāta, it is said.
Trong Nāsevanamūlaka, câu “chỉ có vô tầm vô tứ đi kèm với vipāka” (avitakkavicāramattaṃ vipākena saha gacchantenā) có nghĩa là không nên tạo ra một cách diễn đạt Pāḷi tương tự như Nā-purejāta bằng cách kết hợp mūlapada này với các từ avitakkavicāramatta và avitakkavicāra, cùng với avitakka.
Sadisatā cettha yebhuyyena visadisatā ca daṭṭhabbā.
Here, similarity is mostly to be observed, and dissimilarity also.
Ở đây, cần phải thấy sự tương đồng chủ yếu và sự khác biệt.
Tattha hi āruppe avitakkavicāramattaṃ idha vipākaṃ avitakkavicāramattantiādi yojetabbanti ayamettha viseso.
For there, in the Āruppas, the "avitakkavicāramatta" is to be combined, and here, "vipāka avitakkavicāramatta" and so on; this is the distinction here.
Ở đó, sự khác biệt là cần phải kết hợp “chỉ có vô tầm vô tứ trong các cõi vô sắc” (āruppe avitakkavicāramattaṃ) và ở đây là “vipāka chỉ có vô tầm vô tứ” (vipākaṃ avitakkavicāramattanti) v.v.
Idañca nāsevanavibhaṅgānantaraṃ likhitabbaṃ, na jhānānantaraṃ, kesuci potthakesu likhitaṃ.
And this should be written after the Nāsevanavibhaṅga, not after the Jhānavibhaṅga, as it is written in some manuscripts.
Và điều này nên được viết sau phần phân tích Nāsevana, chứ không phải sau phần Jhāna, như đã viết trong một số bản kinh.
Pañhāvārapaccanīye ‘‘avitakkavicāramatto dhammo avitakkavicāramattassa dhammassa ārammaṇasahajātaupanissayakammapaccayena paccayo’’ti kesuci potthakesu pāṭho dissati, upanissayena pana saṅgahitattā ‘‘kammapaccayena paccayo’’ti na sakkā vattuṃ.
In some manuscripts, the reading "avitakkavicāramatta dhamma is a condition to avitakkavicāramatta dhamma by way of ārammaṇa, sahajāta, upanissaya, and kamma conditions" is found in the Pañhāvāra Paccanīya, but it cannot be said "by way of kamma condition" because it is included in the upanissaya.
Trong một số bản kinh, có một đoạn văn trong phần đối nghịch của Pañhāvāra: “Pháp chỉ có vô tầm vô tứ là duyên cho pháp chỉ có vô tầm vô tứ bằng duyên ārammaṇa, sahajāta, upanissaya, kamma” (avitakkavicāramatto dhammo avitakkavicāramattassa dhammassa ārammaṇasahajātaupanissayakammapaccayena paccayo). Tuy nhiên, vì duyên kamma đã được bao gồm trong duyên upanissaya, nên không thể nói “là duyên bằng duyên kamma”.
Upādinnattikapañhāvārapaccanīye hi ‘‘anupādinnaanupādāniyo dhammo anupādinnaanupādāniyassa dhammassa sahajātaupanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.4.58, 62) ettakameva vuttaṃ.
For in the Pañhāvāra Paccanīya of the Upādinnattika, it is only said: "Anupādinna-anupādāniya dhamma is a condition to anupādinna-anupādāniya dhamma by way of sahajāta and upanissaya conditions."
Trong phần đối nghịch của Pañhāvāra của Upādinnattika, chỉ nói: “Pháp không bị chấp thủ, không bị chấp thủ là duyên cho pháp không bị chấp thủ, không bị chấp thủ bằng duyên sahajāta, upanissaya” (anupādinnaanupādāniyo dhammo anupādinnaanupādāniyassa dhammassa sahajātaupanissayapaccayena paccayo).
Parittattikapañhāvārapaccanīye ca ‘‘mahaggato dhammo mahaggatassa dhammassa ārammaṇasahajātaupanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.12.57, 65, 73) ettakameva vuttanti.
And in the Pañhāvāra Paccanīya of the Parittattika, it is only said: "Mahaggata dhamma is a condition to mahaggata dhamma by way of ārammaṇa, sahajāta, and upanissaya conditions."
Và trong phần đối nghịch của Pañhāvāra của Parittattika, cũng chỉ nói: “Pháp đại hành là duyên cho pháp đại hành bằng duyên ārammaṇa, sahajāta, upanissaya” (mahaggato dhammo mahaggatassa dhammassa ārammaṇasahajātaupanissayapaccayena paccayo).
Ettakameva ca avitakkavicāramattaṃ kammaṃ appamāṇaṃ mahaggatañca, tañca dubbalaṃ na hotīti etehiyeva vacanehi viññāyatīti.
And it is understood by these very statements that avitakkavicāramatta kamma is immeasurable and elevated, and it is not weak.
Và điều này được hiểu từ chính những lời này, rằng kamma chỉ có vô tầm vô tứ là vô lượng và đại hành, và nó không yếu kém.