89. Tattha aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā?
89. Where are the eighteen root terms to be observed?
89. Mười tám từ gốc đó được thấy ở đâu?
Sāsanapaṭṭhāne.
In the Sāsanapaṭṭhāna.
Ở nền tảng của Giáo Pháp (Sāsanapaṭṭhāna).
Tattha katamaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ?
What is the Sāsanapaṭṭhāna there?
Thế nào là nền tảng của Giáo Pháp (Sāsanapaṭṭhāna) ở đây?
Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritavodānabhāgiyaṃ suttaṃ.
A sutta pertaining to defilement, a sutta pertaining to the accumulation of merit, a sutta pertaining to penetration, a sutta pertaining to the Asekha, a sutta pertaining to both defilement and the accumulation of merit, a sutta pertaining to both defilement and penetration, a sutta pertaining to both defilement and the Asekha, a sutta pertaining to defilement, penetration, and the Asekha, a sutta pertaining to defilement, the accumulation of merit, and penetration, a sutta pertaining to both the accumulation of merit and penetration, a sutta pertaining to defilement of craving, a sutta pertaining to defilement of wrong view, a sutta pertaining to defilement of misconduct, a sutta pertaining to purification from craving, a sutta pertaining to purification from wrong view, a sutta pertaining to purification from misconduct.
Kinh thuộc về ô nhiễm (saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về sự tích tập (vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về sự xuyên phá (nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về bậc vô học (asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm và sự tích tập (saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm và sự xuyên phá (saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm và bậc vô học (saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm, sự xuyên phá và bậc vô học (saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm, sự tích tập và sự xuyên phá (saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ), kinh thuộc về sự tích tập và sự xuyên phá (vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm tham ái (taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm tà kiến (diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về ô nhiễm ác hạnh (duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về sự thanh tịnh tham ái (taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về sự thanh tịnh tà kiến (diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ), kinh thuộc về sự thanh tịnh ác hạnh (duccaritavodānabhāgiyaṃ suttaṃ).
Tattha saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso.
Therein, defilement is of three kinds: defilement of craving, defilement of wrong view, defilement of misconduct.
Ở đây, ô nhiễm có ba loại: ô nhiễm tham ái (taṇhāsaṃkileso), ô nhiễm tà kiến (diṭṭhisaṃkileso), ô nhiễm ác hạnh (duccaritasaṃkileso).
Tattha taṇhāsaṃkileso samathena visujjhati, so samatho samādhikkhandho.
Therein, defilement of craving is purified by samatha; that samatha is the aggregate of concentration.
Trong đó, ô nhiễm tham ái được thanh tịnh bằng tịnh chỉ (samatha); tịnh chỉ đó là giới định (samādhikkhandha).
Diṭṭhisaṃkileso vipassanāya visujjhati, sā vipassanā paññākkhandho.
Defilement of wrong view is purified by vipassanā; that vipassanā is the aggregate of wisdom.
Ô nhiễm tà kiến được thanh tịnh bằng quán tuệ (vipassanā); quán tuệ đó là giới tuệ (paññākkhandha).
Duccaritasaṃkileso sucaritena visujjhati, taṃ sucaritaṃ sīlakkhandho.
Defilement of misconduct is purified by good conduct; that good conduct is the aggregate of virtue.
Ô nhiễm ác hạnh được thanh tịnh bằng thiện hạnh (sucarita); thiện hạnh đó là giới giới (sīlakkhandha).
Tassa sīle patiṭṭhitassa yadi āsatti uppajjati bhavesu, evaṃ sāyaṃ samathavipassanā bhāvanāmayaṃ puññakriyavatthu bhavati tatrūpapattiyā saṃvattati.
If, for one established in virtue, attachment arises towards existences, then this samatha-vipassanā becomes a meritorious deed consisting of development, leading to rebirth in such existences.
Nếu người đã an trú trong giới mà có sự chấp trước vào các cõi tái sinh, thì sự tu tập tịnh chỉ và quán tuệ này trở thành nghiệp thiện tạo ra phước báu, dẫn đến sự tái sinh vào các cõi đó.
Imāni cattāri suttāni, sādhāraṇāni katāni aṭṭha bhavanti, tāniyeva aṭṭha suttāni sādhāraṇāni katāni soḷasa bhavanti.
These four suttas, when made common, become eight; and those same eight suttas, when made common, become sixteen.
Bốn kinh này, khi được kết hợp lại, trở thành tám; chính tám kinh đó, khi được kết hợp lại, trở thành mười sáu.
Imehi soḷasahi suttehi bhinnehi navavidhaṃ suttaṃ bhinnaṃ bhavati.
By these sixteen suttas, when differentiated, the nine-fold sutta becomes differentiated.
Với mười sáu kinh được phân loại này, chín loại kinh được phân loại.
Gāthāya gāthā anuminitabbā, veyyākaraṇena veyyākaraṇaṃ anuminitabbaṃ.
A verse should be inferred from a verse, an exposition from an exposition.
Kệ phải được suy ra từ kệ, văn xuôi phải được suy ra từ văn xuôi.
Suttena suttaṃ anuminitabbaṃ.
A sutta should be inferred from a sutta.
Kinh phải được suy ra từ kinh.
Cattārimāni, bhikkhave, agatigamanāni.
“Monks, there are these four wrong paths.
Này các Tỳ-khưu, có bốn sự đi không đúng đường này.
Katamāni cattāri?
What are the four?
Bốn điều đó là gì?
Chandāgatiṃ* gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati.
One goes on a wrong path through desire, one goes on a wrong path through hatred, one goes on a wrong path through delusion, one goes on a wrong path through fear.
Đi không đúng đường do tham ái, đi không đúng đường do sân hận, đi không đúng đường do si mê, đi không đúng đường do sợ hãi.
Imāni kho, bhikkhave, cattāri agatigamanāni.
Monks, these are the four wrong paths.
Này các Tỳ-khưu, đây là bốn sự đi không đúng đường.
Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –
This the Blessed One said. Having said this, the Sugata, the Teacher, further spoke this:
Thế Tôn đã nói điều này, sau khi nói điều này, Thiện Thệ, bậc Đạo Sư, lại nói thêm điều này:
91. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi, (yathā kho ayaṃ puggalo iriyati, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samārūḷho)* .
91. ‘‘Here, bhikkhus, I comprehend the mind of a certain individual whose mind is corrupted, knowing thus: (just as this individual behaves, what path he has entered upon, and what way he has embarked upon).
91. ‘‘Này các Tỳ-khưu, ở đây Ta dùng tâm của Ta để thấu triệt tâm của một số người có tâm ô nhiễm như sau: (người này hành xử như thế nào, đã thực hành con đường nào, và đã đi theo lộ trình nào).
Imamhi cāyaṃ samaye kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto, evaṃ niraye.
If this individual were to die at this moment, he would be cast into hell, just as he has been brought.
Nếu người này chết vào lúc này, thì y sẽ bị quăng vào địa ngục như một vật đã được mang đến và bị vứt bỏ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Cittaṃ hissa, bhikkhave, paduṭṭhaṃ* , cetopadosahetu* kho pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantī’’ti.
Because, bhikkhus, his mind is corrupted; indeed, bhikkhus, due to the corruption of mind, some beings here, at the breaking up of the body, after death, reappear in a state of deprivation, a bad destination, a downfall, in hell.’’
Này các Tỳ-khưu, vì tâm của người ấy đã bị ô nhiễm. Này các Tỳ-khưu, do nguyên nhân tâm ô nhiễm mà một số chúng sinh ở đây, sau khi thân hoại mạng chung, đọa vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.”
Etamatthaṃ bhagavā avoca, tatthetaṃ iti vuccati –
The Blessed One spoke this meaning, and there it is said thus:
Thế Tôn đã nói điều này, và ở đây điều này được nói lên:
93. Mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ, bhante, kapilavatthu iddhañceva phītañca bāhujaññaṃ* ākiṇṇamanussaṃ sambādhabyūhaṃ, so kho ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ vā payirupāsitvā manobhāvanīye vā bhikkhū sāyanhasamayaṃ kapilavatthuṃ pavisanto bhantenapi hatthinā samāgacchāmi, bhantenapi assena samāgacchāmi, bhantenapi rathena samāgacchāmi, bhantenapi sakaṭena samāgacchāmi, bhantenapi purisena samāgacchāmi, tassa mayhaṃ, bhante, tasmiṃ samaye mussateva bhagavantaṃ ārabbha sati, mussati dhammaṃ ārabbha sati, mussati saṅghaṃ ārabbha sati.
93. Mahānāma the Sakyan said to the Blessed One: ‘‘Venerable sir, this Kapilavatthu is prosperous and flourishing, populous, crowded with people, a place of bustling activity. When I, venerable sir, having attended upon the Blessed One or the mind-delighting bhikkhus, enter Kapilavatthu in the evening, I encounter an elephant, I encounter a horse, I encounter a chariot, I encounter a cart, I encounter a man. At such a time, venerable sir, my mindfulness concerning the Blessed One is lost, my mindfulness concerning the Dhamma is lost, my mindfulness concerning the Saṅgha is lost.
93. Mahānāma Sakka bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, Kapilavatthu này thịnh vượng, đông dân cư, nhiều người qua lại, đông đúc. Bạch Thế Tôn, khi con hầu cận Thế Tôn hoặc các Tỳ-khưu đáng kính, rồi chiều tối trở về Kapilavatthu, con thường gặp voi, gặp ngựa, gặp xe, gặp xe bò, gặp người. Khi ấy, bạch Thế Tôn, con thường quên niệm về Thế Tôn, quên niệm về Dhamma, quên niệm về Saṅgha.
Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti ‘imamhi cāhaṃ sāyanhasamaye kālaṃ kareyyaṃ, kā mayhaṃ* gati, ko abhisamparāyo’’’ti.
Then, venerable sir, I think: ‘If I were to die at this evening time, what would be my destination, what would be my future state?’’’
Bạch Thế Tôn, con tự nghĩ: ‘Nếu con chết vào buổi chiều tối này, thì con sẽ đi về đâu, tái sinh vào cảnh giới nào?’”
‘‘Mā bhāyi, mahānāma, mā bhāyi, mahānāma, apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā* kālaṅkiriyā.
‘‘Do not fear, Mahānāma, do not fear, Mahānāma, your death will not be evil, your passing away will not be evil.
“Này Mahānāma, chớ sợ hãi! Này Mahānāma, chớ sợ hãi! Cái chết của ông sẽ không ác, sự mệnh chung của ông sẽ không ác.
Catūhi kho, mahānāma, dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro.
For, Mahānāma, an Ariyan disciple endowed with four qualities inclines towards Nibbāna, tends towards Nibbāna, leads to Nibbāna.
Này Mahānāma, một đệ tử cao quý được trang bị bốn pháp này sẽ hướng về Nibbāna, nghiêng về Nibbāna, xuôi về Nibbāna.”
Katamehi catūhi?
Which four?
Với bốn pháp nào?
Idha, mahānāma, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti, itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti.
Here, Mahānāma, a noble disciple is endowed with unwavering faith in the Buddha, thus: ‘That Blessed One is Arahant…pe… Buddha, Blessed One.’
Này Mahānāma, ở đây, một đệ tử thánh có đầy đủ lòng tịnh tín bất động đối với Đức Phật, rằng: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán… (v.v.)… là bậc Giác ngộ, là bậc Thế Tôn.’
Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi.
…in the Dhamma…pe… in the Saṅgha…pe… he is endowed with the virtues cherished by the noble ones, unbroken…pe… conducive to concentration.
Đối với Pháp… (v.v.)… đối với Tăng… (v.v.)… có đầy đủ những giới hạnh được bậc thánh yêu thích, không sứt mẻ… (v.v.)… đưa đến định.
Seyyathāpi, mahānāma, rukkho pācīnaninno pācīnapoṇo pācīnapabbhāro, so mūlacchinno* katamena papateyyā’’ti?
“Just as, Mahānāma, a tree that leans to the east, slopes to the east, inclines to the east—if its roots are cut, to which direction would it fall?”
Này Mahānāma, ví như một cái cây nghiêng về phía đông, ngả về phía đông, dốc về phía đông, khi bị đốn gốc thì nó sẽ ngã về phía nào?”
‘‘Yena, bhante, ninno yena poṇo yena pabbhāro’’ti.
“To whichever direction it leans, slopes, or inclines, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, nó sẽ ngã về phía nào nó nghiêng, ngả, dốc về phía đó.”
‘‘Evameva kho, mahānāma, imehi catūhi dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro.
“Even so, Mahānāma, a noble disciple endowed with these four qualities leans towards Nibbāna, slopes towards Nibbāna, inclines towards Nibbāna.
“Cũng vậy, này Mahānāma, một đệ tử thánh có đầy đủ bốn pháp này sẽ nghiêng về Nibbāna, ngả về Nibbāna, dốc về Nibbāna.
Mā bhāyi, mahānāma, mā bhāyi, mahānāma, apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā kālaṅkiriyā’’ti.
Do not fear, Mahānāma, do not fear, Mahānāma, your death will not be evil, your passing away will not be evil.”
Đừng sợ hãi, này Mahānāma, đừng sợ hãi, này Mahānāma, cái chết của ông sẽ không xấu, sự chuyển kiếp của ông sẽ không xấu.”
94. Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
The Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
94. Đức Thế Tôn đang trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti ‘‘niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti.
Now at that time, many bhikkhus were making robes for the Blessed One, thinking: “When the Blessed One’s robes are finished, he will set out on a wandering tour after three months.”
Vào lúc ấy, nhiều Tỳ-khưu đang làm y cho Đức Thế Tôn với ý nghĩ: “Khi Đức Thế Tôn hoàn tất y phục, Ngài sẽ du hành sau ba tháng.”
Tena kho pana samayena isidattapurāṇā thapatayo sākete* paṭivasanti kenaci deva karaṇīyena.
Now at that time, the carpenters Isidatta and Purāṇa were residing in Sāketa for some business.
Vào lúc ấy, các thợ mộc Isidatta và Purāṇa đang cư trú tại Sāketa vì một việc cần làm.
Assosuṃ kho isidattapurāṇā thapatayo ‘‘sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti.
The carpenters Isidatta and Purāṇa heard: “Indeed, many bhikkhus are making robes for the Blessed One.
Các thợ mộc Isidatta và Purāṇa nghe nói: “Nhiều Tỳ-khưu đang làm y cho Đức Thế Tôn.
Niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti.
When the Blessed One’s robes are finished, he will set out on a wandering tour after three months.”
Khi Đức Thế Tôn hoàn tất y phục, Ngài sẽ du hành sau ba tháng.”
Atha kho isidattapurāṇā thapatayo magge purisaṃ ṭhapesuṃ ‘‘yadā tvaṃ ambho purisa passeyyāsi bhagavantaṃ āgacchantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ, atha amhākaṃ āroceyyāsī’’ti.
Then the carpenters Isidatta and Purāṇa stationed a man on the road, saying: “Friend, when you see the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, approaching, then inform us.”
Rồi các thợ mộc Isidatta và Purāṇa đặt một người đàn ông trên đường và nói: “Này anh, khi nào anh thấy Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác đang đến, thì hãy báo cho chúng tôi biết.”
Dvīhatīhaṃ ṭhito kho so puriso addasa bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna yena isidattapurāṇā thapatayo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā isidattapurāṇe thapatayo etadavoca ‘‘ayaṃ so bhante* bhagavā āgacchati arahaṃ sammāsambuddho, yassadāni kālaṃ maññathā’’ti.
That man, having stood for two or three days, saw the Blessed One approaching from afar. Having seen him, he approached the carpenters Isidatta and Purāṇa, and having approached, he said to the carpenters Isidatta and Purāṇa: “Venerable Sirs, this is the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, approaching. Now is the time you deem fit.”
Sau hai ba ngày đứng chờ, người đàn ông ấy thấy Đức Thế Tôn đang đến từ xa. Sau khi thấy, anh ta đến chỗ các thợ mộc Isidatta và Purāṇa, và sau khi đến, anh ta nói với các thợ mộc Isidatta và Purāṇa rằng: “Thưa các ngài, đây là Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác đang đến, bây giờ các ngài hãy tùy thời mà hành động.”
Atha kho isidattapurāṇā thapatayo yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhiṃsu.
Then the carpenters Isidatta and Purāṇa approached the Blessed One, and having approached and paid homage to the Blessed One, they followed behind the Blessed One.
Rồi các thợ mộc Isidatta và Purāṇa đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đến, họ đảnh lễ Đức Thế Tôn và theo sau Đức Thế Tôn.
Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One turned off the road and approached a certain tree root. Having approached, he sat down on the prepared seat.
Rồi Đức Thế Tôn rời con đường, đến một gốc cây nào đó, và sau khi đến, Ngài ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Isidattapurāṇā thapatayo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho isidattapurāṇā thapatayo bhagavantaṃ etadavocuṃ –
The carpenters Isidatta and Purāṇa paid homage to the Blessed One and sat down to one side. Having sat down to one side, the carpenters Isidatta and Purāṇa said to the Blessed One:
Các thợ mộc Isidatta và Purāṇa đảnh lễ Đức Thế Tôn và ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, các thợ mộc Isidatta và Purāṇa bạch với Đức Thế Tôn rằng:
‘‘Yadā mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyā kosalesu cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā bhavissatī’ti.
“Venerable Sir, when we hear, ‘The Blessed One will set out on a wandering tour in Kosala from Sāvatthī,’ at that time we are displeased, we are sorrowful, thinking: ‘The Blessed One will be far from us.’
“Bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn sẽ du hành từ Sāvatthī đến xứ Kosala, vào lúc ấy chúng con không vui, chúng con buồn rầu, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn sẽ ở xa chúng con.’
Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyā kosalesu cārikaṃ pakkanto’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā’ti…pe….
But when, Venerable Sir, we hear, ‘The Blessed One has set out on a wandering tour in Kosala from Sāvatthī,’ at that time we are displeased, we are sorrowful, thinking: ‘The Blessed One is far from us’…pe….
Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn đã du hành từ Sāvatthī đến xứ Kosala, vào lúc ấy chúng con không vui, chúng con buồn rầu, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn ở xa chúng con.’… (v.v.)….
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kāsīsu magadhesu* cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā bhavissatī’ti.
“But when, Venerable Sir, we hear, ‘The Blessed One will set out on a wandering tour in Kāsī and Magadha,’ at that time we are displeased, we are sorrowful, thinking: ‘The Blessed One will be far from us.’
“Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn sẽ du hành từ xứ Kāsī đến xứ Magadha, vào lúc ấy chúng con không vui, chúng con buồn rầu, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn sẽ ở xa chúng con.’
Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kāsīsu magadhesu cārikaṃ pakkanto’ti, anappakā no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti anappakaṃ domanassaṃ ‘dūre no bhagavā’ti.
“But when, Venerable Sir, we hear that the Blessed One has set out on a tour in Kāsi and Magadha, at that time we experience no little displeasure, no little sorrow, thinking, ‘The Blessed One is far from us.’
Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn đã du hành từ xứ Kāsī đến xứ Magadha, vào lúc ấy chúng con không ít không vui, không ít buồn rầu, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn ở xa chúng con.’
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘magadhesu kāsīsu cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā bhavissatī’ti.
“But when, Venerable Sir, we hear that the Blessed One will set out on a tour in Magadha and Kāsi, at that time we experience delight and joy, thinking, ‘The Blessed One will be near us.’
“Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn sẽ du hành từ xứ Magadha đến xứ Kāsī, vào lúc ấy chúng con vui mừng, chúng con hoan hỷ, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn sẽ ở gần chúng con.’
Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘magadhesu kāsīsu cārikaṃ pakkanto’ti, hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā’ti…pe….
But when, Venerable Sir, we hear that the Blessed One has set out on a tour in Magadha and Kāsi, at that time we experience delight and joy, thinking, ‘The Blessed One is near us.’…pe….
Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn đã du hành từ xứ Magadha đến xứ Kāsī, vào lúc ấy chúng con vui mừng, chúng con hoan hỷ, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn ở gần chúng con.’… (v.v.)….
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kosalesu sāvatthiṃ* cārikaṃ pakkamissatī’ti.
“But when, Venerable Sir, we hear that the Blessed One will set out on a tour to Sāvatthī in Kosala,
“Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn sẽ du hành từ xứ Kosala đến Sāvatthī.
Hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā bhavissatī’ti.
at that time we experience delight and joy, thinking, ‘The Blessed One will be near us.’
Vào lúc ấy chúng con vui mừng, chúng con hoan hỷ, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn sẽ ở gần chúng con.’
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme’ti hoti anappakā no tasmiṃ samaye attamanatā, hoti anappakaṃ somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā’’’ti.
“But when, Venerable Sir, we hear that the Blessed One is dwelling in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery, at that time we experience no little delight, no little joy, thinking, ‘The Blessed One is near us.’”
“Nhưng bạch Thế Tôn, khi chúng con nghe rằng Đức Thế Tôn đang trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của Anāthapiṇḍika, vào lúc ấy chúng con không ít vui mừng, không ít hoan hỷ, nghĩ rằng: ‘Đức Thế Tôn ở gần chúng con.’”
‘‘Tasmātiha, thapatayo, sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā, alañca pana vo, thapatayo, appamādāyā’’ti.
“Therefore, householders, household life is confining, a path of dust; going forth is the open air. And it is enough for you, householders, to be heedful.”
“Vì vậy, này các thợ mộc, đời sống gia đình là chật hẹp, là con đường của bụi trần; đời sống xuất gia là rộng mở. Và này các thợ mộc, điều này đủ để các ông sống không phóng dật.”
‘‘Atthi kho no, bhante, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā’’ti?
“Is there, Venerable Sir, another confinement, more confining and more oppressive than this confinement?”
“Bạch Thế Tôn, có một sự chật hẹp khác, chật hẹp hơn và được xem là chật hẹp hơn sự chật hẹp này của chúng con không?”
‘‘Katamo pana vo, thapatayo, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā’’ti?
“What, householders, is another confinement, more confining and more oppressive than this confinement?”
“Này các thợ mộc, sự chật hẹp nào khác, chật hẹp hơn và được xem là chật hẹp hơn sự chật hẹp này của các ông?”
‘‘Idha mayaṃ, bhante, yadā rājā pasenadi kosalo uyyānabhūmiṃ niyyātukāmo* hoti, ye te rañño pasenadissa kosalassa nāgā opavayhā, te kappetvā yā tā rañño pasenadissa kosalassa pajāpatiyo piyā manāpā, tā* ekaṃ purato ekaṃ pacchato nisīdāpema, tāsaṃ kho pana, bhante, bhaginīnaṃ evarūpo gandho hoti.
“Here, Venerable Sir, when King Pasenadi of Kosala desires to go to the pleasure park, we harness the elephants that are King Pasenadi of Kosala’s mounts, and we seat one of King Pasenadi of Kosala’s beloved and charming consorts in front and another behind. And, Venerable Sir, these sisters have such a fragrance as if a perfume box were just opened, as befits royal princesses adorned with perfumes.
“Bạch Thế Tôn, ở đây, khi vua Pasenadi của Kosala muốn đi dạo vườn, chúng con trang bị những con voi được dùng để cưỡi của vua Pasenadi của Kosala, và cho một trong những hoàng hậu yêu quý và vừa ý của vua Pasenadi của Kosala ngồi phía trước và một người ngồi phía sau. Bạch Thế Tôn, những người chị em ấy có mùi hương như thế này.
Seyyathāpi nāma gandhakaraṇḍakassa tāvadeva vivariyamānassa, yathā taṃ rājakaññānaṃ* gandhena vibhūsitānaṃ.
And, Venerable Sir, these sisters have such a bodily touch as if it were a cotton tuft or a silk-cotton tuft, as befits royal princesses raised in comfort.
Giống như một hộp hương vừa được mở ra, như những công chúa được trang điểm bằng hương liệu xứng đáng với vua.
Tāsaṃ kho pana, bhante, bhaginīnaṃ evarūpo kāyasamphasso hoti, seyyathāpi nāma tūlapicuno vā kappāhapicuno vā, yathā taṃ rājakaññānaṃ sukhedhitānaṃ.
At that time, Venerable Sir, the elephant must be protected.
Bạch Thế Tôn, những người chị em ấy có sự tiếp xúc thân thể như thế này, giống như một cục bông gòn hay một cục bông mới, như những công chúa được nuôi dưỡng trong sự sung sướng.
Tasmiṃ kho pana, bhante, samaye nāgopi rakkhitabbo hoti.
Those sisters must also be protected.
Bạch Thế Tôn, vào lúc ấy, con voi cũng phải được bảo vệ.
Tāpi bhaginiyo rakkhitabbā hoti.
And oneself must be protected.
Những người chị em ấy cũng phải được bảo vệ.
Attāpi rakkhitabbā hoti.
And, Venerable Sir, we do not know of generating any evil thought towards those sisters. This, Venerable Sir, is another confinement, more confining and more oppressive than that confinement.”
Bản thân cũng phải được bảo vệ.
Na kho pana mayaṃ, bhante, abhijānāma tāsu bhagīnisu pāpakaṃ cittaṃ ñappādentā, ayaṃ kho no, bhante, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅghātataro cāti.
“Therefore, householders, household life is confining, a path of dust; going forth is the open air.
Bạch Thế Tôn, chúng con không biết rằng chúng con đã khởi tâm bất thiện đối với hai người chị em ấy. Bạch Thế Tôn, đây chính là một sự chật hẹp khác, chật hẹp hơn và được gọi là sự chật hẹp tột cùng đối với chúng con, so với sự chật hẹp của đời sống gia đình đã nói trên.
‘‘Tasmātiha, thapatayo, sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā.
And it is enough for you, householders, to be heedful.
“Này các gia chủ, đời sống gia đình là chật hẹp, là con đường đầy bụi bặm; đời sống xuất gia là khoáng đạt.
Alañca pana vo, thapatayo, appamādāya.
Householders, an Ariyan disciple endowed with four qualities is a stream-enterer, not subject to downfall, certain, destined for full enlightenment.
Này các gia chủ, các ông hãy tinh tấn không phóng dật.
Catūhi kho thapatayo, dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.
“With which four?
Này các gia chủ, một bậc Thánh đệ tử thành tựu bốn pháp thì là một bậc Dự lưu, không còn bị đọa lạc, chắc chắn hướng đến giác ngộ.
‘‘Katamehi catūhi?
Here, householders, a well-taught Ariyan disciple is endowed with unwavering faith in the Buddha: ‘Indeed, the Blessed One is Arahant…pe… Buddha, Blessed One.’
“Bốn pháp ấy là gì?
Idha, thapatayo, sutavā ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti, dhamme…pe… saṅghe…pe… vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati, muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato appaṭivibhattaṃ.
In the Dhamma…pe… in the Saṅgha…pe… he dwells at home with a mind free from the stain of stinginess, open-handed, pure-handed, delighting in giving, responsive to requests, delighting in sharing gifts, not one to refuse a share.
Này các gia chủ, ở đây, một bậc Thánh đệ tử có nghe nhiều thành tựu niềm tin bất động nơi Đức Phật: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán… (v.v.)… bậc Giác ngộ, bậc Thế Tôn’; nơi Giáo Pháp… (v.v.)… nơi Tăng đoàn… (v.v.)… và sống tại gia với tâm không còn cấu uế của sự xan tham, rộng lượng, tay luôn sẵn sàng bố thí, hoan hỷ buông xả, dễ dàng được thỉnh cầu, hoan hỷ chia sẻ vật thí không phân biệt.
Imehi kho, thapatayo, catūhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.
Householders, an Ariyan disciple endowed with these four qualities is a stream-enterer, not subject to downfall, certain, destined for full enlightenment.
Này các gia chủ, một bậc Thánh đệ tử thành tựu bốn pháp này thì là một bậc Dự lưu, không còn bị đọa lạc, chắc chắn hướng đến giác ngộ.
‘‘Tumhe kho, thapatayo, buddhe aveccappasādena samannāgatā itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti, dhamme…pe… saṅghe…pe… yaṃ kho pana kiñci kule deyyadhammaṃ, sabbaṃ taṃ appaṭivibhattaṃ sīlavantehi kalyāṇadhammehi, taṃ kiṃ maññatha, thapatayo, katividhā te kosalesu manussā ye tumhākaṃ samasamā yadidaṃ dānasaṃvibhāgehī’’ti?
‘‘Householders, you are endowed with unwavering faith in the Buddha, thus: ‘That Blessed One is Arahant…pe… Buddha, Blessed One’; in the Dhamma…pe… in the Saṅgha…pe… and whatever gift there is in the family, all that is shared with the virtuous, those of good conduct. What do you think, householders, how many such people are there in Kosala who are equal to you in terms of giving and sharing?’
“Này các gia chủ, các ông thành tựu niềm tin bất động nơi Đức Phật: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán… (v.v.)… bậc Giác ngộ, bậc Thế Tôn’; nơi Giáo Pháp… (v.v.)… nơi Tăng đoàn… (v.v.)… và bất cứ vật gì đáng thí trong gia đình, tất cả đều được chia sẻ không phân biệt với những bậc giữ giới, có phẩm hạnh tốt đẹp. Này các gia chủ, các ông nghĩ sao, có bao nhiêu người ở xứ Kosala ngang bằng với các ông về sự chia sẻ vật thí này?”
‘‘Lābhā no, bhante, suladdhaṃ no, bhante, yesaṃ no bhagavā evaṃ pajānātī’’ti.
‘‘Our gain, Venerable Sir, our good fortune, Venerable Sir, that the Blessed One knows us thus!’
“Bạch Thế Tôn, đây là lợi ích của chúng con, chúng con đã đạt được điều tốt đẹp, vì Đức Thế Tôn biết rõ về chúng con như vậy!”
96. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ pasannacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi ‘‘(yathā kho ayaṃ puggalo iriyati, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samārūḷho)* .
96. ‘‘Here, bhikkhus, I know the mind of a certain individual with a purified mind, having encompassed it with my own mind: ‘(As this individual behaves, and the path he has entered, and the way he has ascended).
96. “Này các Tỳ-khưu, ở đây, Ta biết rõ tâm của một số người có tâm thanh tịnh như thế này: ‘(Người này hành xử như thế nào, thực hành con đường nào, đã đi trên con đường nào).
Imamhi cāyaṃ samaye kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge.
If this person were to die at this moment, he would be placed in heaven just as he was brought.
Nếu người này chết vào lúc này, người ấy sẽ được đặt vào cõi trời như một vật đã được mang đến.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao?
Cittaṃ hissa, bhikkhave, pasannaṃ, cetopasādahetu* kho pana evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’’ti.
Because his mind, bhikkhus, is purified. It is due to the purification of the mind that some beings, after the breaking up of the body, after death, are reborn in a good destination, in the heavenly world.’
Này các Tỳ-khưu, vì tâm của người ấy đã thanh tịnh. Do nhân duyên tâm thanh tịnh, một số chúng sanh ở đây, sau khi thân hoại mạng chung, được sanh vào cõi lành, cõi trời.”
Etamatthaṃ bhagavā avoca, tatthetaṃ iti vuccati –
The Blessed One spoke this meaning, and there it is said thus –
Đức Thế Tôn đã nói ý nghĩa này, và ở đây, điều này được nói: