Table of Contents

⮲

Mahāniddesapāḷi

Edit
1688

13. Mahāviyūhasuttaniddeso

13. Discourse on the Great Array: Explanation

13. Giải thích Đại Viyūha Sutta

1689
Atha mahāviyūhasuttaniddesaṃ vakkhati –
Now, the explanation of the Mahāviyūhasutta will be given –
Tiếp theo, sẽ giải thích Đại Viyūha Sutta –
1690
130.
130.
130.
1691
Ye kecime diṭṭhiparibbasānā, idameva saccanti ca vādayanti* ;
All those who are immersed in views, and declare, ‘This alone is true’;
Bất cứ ai bị ràng buộc bởi các tà kiến này, và họ tuyên bố: “Chỉ đây là chân lý”;
1692
Sabbeva te nindamanvānayanti, atho pasaṃsampi labhanti tattha.
All of them incur blame, and also obtain praise therein.
Tất cả những người ấy đều đón nhận sự chỉ trích, và cũng nhận được lời khen ngợi ở đó.
1693
Ye kecime diṭṭhiparibbasānāti.
“All those who are immersed in views” –
Bất cứ ai bị ràng buộc bởi các tà kiến này.
Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti.
“All those” is a statement that encompasses everything, in every way, completely, entirely, and exhaustively – “all those.”
Bất cứ ai là lời nói bao hàm tất cả, mọi cách, tất cả, không còn sót lại, không còn dư sót – bất cứ ai.
Diṭṭhiparibbasānāti.
“Immersed in views” –
Bị ràng buộc bởi các tà kiến.
Santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā; te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti.
There are some recluses and brahmins who are attached to views; they take up, grasp, seize, cling to, and are firmly convinced of one or another of the sixty-two views, and they dwell, reside, inhabit, and abide in their own views.
Có một số sa-môn, bà-la-môn bị ràng buộc bởi tà kiến; họ chấp thủ, nắm giữ, bám víu, cố chấp vào một trong sáu mươi hai tà kiến của riêng họ, và sống, cư trú, an trú, sinh hoạt trong tà kiến của riêng họ.
Yathā agārikā vā gharesu vasanti, sāpattikā vā āpattīsu vasanti, sakilesā vā kilesesu vasanti; evameva santeke…pe… parivasantīti – ye kecime diṭṭhiparibbasānā.
Just as householders dwell in houses, or those with offenses dwell in offenses, or those with defilements dwell in defilements; even so, there are some…pe… who abide – “all those who are immersed in views.”
Giống như người tại gia sống trong nhà, người phạm giới sống trong các lỗi lầm, người có phiền não sống trong phiền não; cũng vậy, có một số…pe… sống trong đó – bất cứ ai bị ràng buộc bởi các tà kiến này.
1694
Idameva saccanti ca vādayantīti.
“And declare, ‘This alone is true’” –
Và họ tuyên bố: “Chỉ đây là chân lý”.
‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.
They say, declare, speak, expound, and assert: “The world is eternal; this alone is true, all else is false.”
Họ nói, tuyên bố, giảng giải, trình bày, diễn đạt: “Thế gian là thường còn, chỉ đây là chân lý, cái khác là hư vọng.”
‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – idameva saccanti ca vādayanti.
They say, declare, speak, expound, and assert: “The world is not eternal…pe… the Tathāgata neither exists nor does not exist after death; this alone is true, all else is false” – “and declare, ‘This alone is true.’”
Họ nói, tuyên bố, giảng giải, trình bày, diễn đạt: “Thế gian là vô thường…pe… Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ đây là chân lý, cái khác là hư vọng” – và họ tuyên bố: “Chỉ đây là chân lý.”
1695
Sabbeva te nindamanvānayantīti.
“All of them incur blame” –
Tất cả những người ấy đều đón nhận sự chỉ trích.
Sabbeva te samaṇabrāhmaṇā nindameva anventi, garahameva anventi, akittimeva anventi; sabbe ninditāyeva honti, garahitāyeva honti, akittitāyeva hontīti – sabbeva te nindamanvānayanti.
All those recluses and brahmins incur only blame, incur only censure, incur only disrepute; all are only blamed, only censured, only disreputed – “all of them incur blame.”
Tất cả những sa-môn, bà-la-môn ấy đều đón nhận sự chỉ trích, đón nhận sự khiển trách, đón nhận sự phỉ báng; tất cả đều bị chỉ trích, bị khiển trách, bị phỉ báng – tất cả những người ấy đều đón nhận sự chỉ trích.
1696
Atho pasaṃsampi labhanti tatthāti.
“And also obtain praise therein” –
Và cũng nhận được lời khen ngợi ở đó.
Tattha sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā pasaṃsaṃ thomanaṃ kittiṃ vaṇṇahārikaṃ labhanti paṭilabhanti upagacchanti vindantīti – atho pasaṃsampi labhanti tattha.
Therein, in their own view, their own conviction, their own preference, their own doctrine, they obtain, acquire, attain, and find praise, commendation, renown, and eulogy – “and also obtain praise therein.”
Ở đó, họ nhận được, đạt được, tiếp cận, tìm thấy lời khen ngợi, tán thán, danh tiếng, ca tụng nhờ vào tà kiến, sự chấp nhận, sự ưa thích, giáo lý của riêng họ – và cũng nhận được lời khen ngợi ở đó.
1697
Tenāha so nimmito –
Therefore, that created being said:
Do đó, vị được tạo ra ấy đã nói:
1698
‘‘Ye kecime diṭṭhiparibbasānā, idameva saccanti ca vādayanti;
“All those who are immersed in views, and declare, ‘This alone is true’;
“Bất cứ ai bị ràng buộc bởi các tà kiến này, và họ tuyên bố: “Chỉ đây là chân lý”;
1699
Sabbeva te nindamanvānayanti, atho pasaṃsampi labhanti tatthā’’ti.
All of them incur blame, and also obtain praise therein.”
Tất cả những người ấy đều đón nhận sự chỉ trích, và cũng nhận được lời khen ngợi ở đó.”
1700
131.
131.
131.
1701
Appañhi etaṃ na alaṃ samāya, duve vivādassa phalāni brūmi;
This is indeed slight, not enough for peace; I declare two fruits of dispute;
Điều này là ít ỏi, không đủ cho sự bình đẳng, tôi nói hai quả của sự tranh luận;
1702
Etampi disvā na vivādayetha, khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ.
Seeing this, one should not dispute, perceiving the secure, non-disputatious state.
Thấy điều này, chớ tranh luận, nhìn thấy cảnh giới an ổn không tranh luận.
1703
Appañhi etaṃ na alaṃ samāyāti.
“This is indeed slight, not enough for peace” –
Điều này là ít ỏi, không đủ cho sự bình đẳng.
Appañhi etanti appakaṃ etaṃ, omakaṃ etaṃ, thokakaṃ etaṃ, lāmakaṃ etaṃ, chatukkaṃ etaṃ, parittakaṃ etanti – appañhi etaṃ.
“This is indeed slight” means this is little, this is inferior, this is trifling, this is paltry, this is contemptible, this is insignificant – “this is indeed slight.”
Thật vậy, điều này là ít ỏi nghĩa là điều này là ít, điều này là thấp kém, điều này là nhỏ bé, điều này là xấu xa, điều này là tầm thường, điều này là không đáng kể – thật vậy, điều này là ít ỏi.
Na alaṃ samāyāti nālaṃ rāgassa samāya, dosassa samāya, mohassa samāya, kodhassa… upanāhassa… makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ … sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbānāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyāti – appañhi etaṃ na alaṃ samāya.
“Not enough for peace” means not enough for the peace of lust, for the peace of hatred, for the peace of delusion, for the peace of anger… of resentment… of hypocrisy… of insolence… of envy… of avarice… of deceit… of cunning… of stubbornness… of arrogance… of conceit… of excessive pride… of intoxication… of heedlessness… of all defilements… of all evil conduct… of all distresses… of all fevers… of all torments… of all unwholesome volitional formations, for their calming, pacification, tranquilization, Nibbāna, relinquishment, and subsidence – “this is indeed slight, not enough for peace.”
Không đủ để làm cho lắng dịu nghĩa là không đủ để làm cho tham dục lắng dịu, sân hận lắng dịu, si mê lắng dịu, giận dữ… oán hận… lừa dối… khinh mạn… ganh tỵ… keo kiệt… xảo quyệt… lừa đảo… cứng đầu… ngạo mạn… kiêu căng… quá kiêu căng… say đắm… phóng dật… tất cả phiền não… tất cả ác hạnh… tất cả phiền muộn… tất cả khổ não… tất cả thống khổ… tất cả các pháp bất thiện được lắng dịu, được hoàn toàn lắng dịu, được dập tắt, được từ bỏ, được an tịnh trở lại – thật vậy, điều này là ít ỏi, không đủ để làm cho lắng dịu.
1704
Duve vivādassa phalāni brūmīti.
“I declare two fruits of dispute” –
Tôi nói hai quả của sự tranh chấp.
Diṭṭhikalahassa diṭṭhibhaṇḍanassa diṭṭhiviggahassa diṭṭhivivādassa diṭṭhimedhagassa dve phalāni honti – jayaparājayo hoti, lābhālābho hoti, yasāyaso hoti, nindāpasaṃso hoti, sukhadukkhaṃ hoti, somanassadomanassaṃ hoti, iṭṭhāniṭṭhaṃ hoti, anunayapaṭighaṃ hoti, ugghātinigghāti hoti, anurodhavirodho hoti.
There are two fruits of contention of views, quarrel of views, conflict of views, dispute of views, strife of views – there is victory and defeat, gain and loss, fame and infamy, blame and praise, pleasure and pain, joy and sorrow, desirable and undesirable, inclination and aversion, triumph and subjugation, agreement and disagreement.
Có hai quả của sự tranh cãi về quan điểm, cãi vã về quan điểm, xung đột về quan điểm, tranh luận về quan điểm, bất hòa về quan điểm – đó là thắng và bại, được và mất, danh và tiếng xấu, khen và chê, khổ và lạc, hỷ và ưu, điều vừa ý và không vừa ý, thuận theo và chống đối, thắng và bại, đồng thuận và bất đồng.
Atha vā taṃ kammaṃ nirayasaṃvattanikaṃ, tiracchānayonisaṃvattanikaṃ, pettivisayasaṃvattanikanti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – duve vivādassa phalāni brūmi.
Or else, I declare, explain, teach, make known, establish, disclose, analyze, make clear, and reveal that kamma leads to hell, to the animal realm, or to the realm of hungry ghosts – I declare two fruits of contention.
Hoặc tôi nói, tôi tuyên bố, tôi giảng dạy, tôi thiết lập, tôi trình bày, tôi mở rộng, tôi phân tích, tôi làm cho rõ ràng, tôi công bố rằng nghiệp đó dẫn đến địa ngục, dẫn đến cõi súc sanh, dẫn đến cõi ngạ quỷ – tôi nói hai quả của sự tranh chấp.
1705
Etampi disvā na vivādayethāti.
“Seeing this too, one should not contend.”
Thấy điều này rồi, chớ tranh chấp.
Etampi disvāti etaṃ ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā diṭṭhikalahesu diṭṭhibhaṇḍanesu diṭṭhiviggahesu diṭṭhivivādesu diṭṭhimedhagesūti – etampi disvā.
“Seeing this too” means having seen, observed, weighed, examined, ascertained, and made clear this danger in contentions of views, quarrels of views, disputes of views, arguments of views, and strife of views – seeing this too.
Thấy điều này rồi nghĩa là thấy, nhìn, cân nhắc, xem xét, làm cho rõ ràng, làm cho hiển nhiên điều bất lợi này trong các cuộc tranh cãi về quan điểm, cãi vã về quan điểm, xung đột về quan điểm, tranh luận về quan điểm, bất hòa về quan điểm – thấy điều này rồi.
Na vivādayethāti na kalahaṃ kareyya, na bhaṇḍanaṃ kareyya, na viggahaṃ kareyya, na vivādaṃ kareyya, na medhagaṃ kareyya, kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahā bhaṇḍanā viggahā vivādā medhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – etampi disvā na vivādayetha.
“One should not contend” means one should not engage in quarrels, disputes, arguments, contentions, or strife; one should abandon, dispel, eliminate, and bring to an end quarrels, disputes, arguments, contentions, and strife; one should be aloof from, abstained from, fully abstained from, departed from, detached from, released from, disjoined from quarrels, disputes, arguments, contentions, and strife, and dwell with a mind free from limitations – seeing this too, one should not contend.
Chớ tranh chấp nghĩa là chớ gây cãi vã, chớ gây tranh chấp, chớ gây xung đột, chớ gây tranh luận, chớ gây bất hòa; hãy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự cãi vã, tranh chấp, xung đột, tranh luận, bất hòa; hãy tránh xa, từ bỏ, hoàn toàn từ bỏ, thoát ly, giải thoát, hoàn toàn giải thoát khỏi cãi vã, tranh chấp, xung đột, tranh luận, bất hòa, và an trú với tâm không giới hạn – thấy điều này rồi, chớ tranh chấp.
1706
Khemābhipassaṃ avivādabhūminti.
“Perceiving the secure, the non-contentious ground.”
Thấy sự an ổn, vùng đất không tranh chấp.
Avivādabhūmiṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ.
The non-contentious ground is called the deathless Nibbāna.
Vùng đất không tranh chấp được gọi là Niết Bàn bất tử.
Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
That which is the calming of all formations, the relinquishing of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
Đó là sự lắng dịu của tất cả các hành, sự từ bỏ tất cả các thủ, sự diệt trừ ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Niết Bàn.
Etaṃ avivādabhūmiṃ khemato tāṇato leṇato saraṇato abhayato accutato amatato nibbānato passanto dakkhanto olokento nijjhāyanto upaparikkhantoti – khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ.
Perceiving, seeing, observing, contemplating, and examining this non-contentious ground as secure, as a refuge, as a shelter, as a sanctuary, as fearless, as immutable, as deathless, as Nibbāna – perceiving the secure, the non-contentious ground.
Thấy, nhìn, quan sát, quán chiếu, xem xét vùng đất không tranh chấp này như là sự an ổn, nơi trú ẩn, nơi nương tựa, nơi ẩn náu, nơi không sợ hãi, nơi bất biến, nơi bất tử, Niết Bàn – thấy sự an ổn, vùng đất không tranh chấp.
1707
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1708
‘‘Appañhi etaṃ na alaṃ samāya, duve vivādassa phalāni brūmi;
“This is but little, not enough for peace; I declare two fruits of contention;
“Thật vậy, điều này là ít ỏi, không đủ để lắng dịu, tôi nói hai quả của sự tranh chấp;
1709
Etampi disvā na vivādayetha, khemābhipassaṃ avivādabhūmi’’nti.
Seeing this too, one should not contend, perceiving the secure, the non-contentious ground.”
Thấy điều này rồi, chớ tranh chấp, thấy sự an ổn, vùng đất không tranh chấp.”
1710
132.
132.
132.
1711
Yā kācimā sammutiyo puthujjā, sabbāva etā na upeti vidvā;
“Whatever these diverse assumptions may be, the wise one does not approach any of them;
Bất cứ những quan niệm nào do phàm phu tạo ra, bậc trí không chấp thủ tất cả chúng;
1712
Anūpayo so upayaṃ kimeyya, diṭṭhe sute khantimakubbamāno.
Having no attachments, what would he seek to attach to, maintaining patience in what is seen and heard?”
Vị ấy không còn chấp thủ, thì còn chấp thủ gì nữa, khi vị ấy không còn tham đắm vào những gì đã thấy, đã nghe.
1713
Yā kācimā sammutiyo puthujjāti.
“Whatever these diverse assumptions may be.”
Bất cứ những quan niệm nào do phàm phu tạo ra.
Yā kācīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – yā kācīti.
“Whatever” is a word that encompasses all, in every way, without remainder, without exception – whatever.
Bất cứ điều gì là lời nói bao hàm tất cả, hoàn toàn, không còn sót lại, không còn gì – bất cứ điều gì.
Sammutiyoti.
“Assumptions.”
Các quan niệm.
Sammutiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisammutiyo.
Assumptions are called the sixty-two wrong views, assumptions of views.
Các quan niệm được gọi là sáu mươi hai tà kiến, các quan niệm về tà kiến.
Puthujjāti puthujjanehi janitā sammutiyoti puthujjā, puthu nānājanehi janitā vā sammutiyoti puthujjāti – yā kācimā sammutiyo puthujjā.
“Diverse” means assumptions generated by diverse ordinary people, or assumptions generated by various different people – whatever these diverse assumptions may be.
Do phàm phu tạo ra nghĩa là các quan niệm do phàm phu tạo ra, hoặc các quan niệm do nhiều người khác nhau tạo ra – bất cứ những quan niệm nào do phàm phu tạo ra.
1714
Sabbāva etā na upeti vidvāti.
“The wise one does not approach any of them.”
Bậc trí không chấp thủ tất cả chúng.
Vidvā vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī.
The wise one is one who has attained knowledge, is discerning, insightful, intelligent.
Bậc trí là người đã đạt được tuệ, có trí tuệ, có khả năng phân biệt, có trí thông minh.
Sabbāva etā diṭṭhisammutiyo neti na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – sabbāva etā na upeti vidvā.
The wise one does not lead to, does not approach, does not grasp, does not cling to, does not adhere to any of these assumptions of views – the wise one does not approach any of them.
Vị ấy không chấp thủ, không nắm giữ, không bám víu, không cố chấp, không dính mắc vào tất cả những quan niệm sai lầm này – bậc trí không chấp thủ tất cả chúng.
1715
Anūpayo so upayaṃ kimeyyāti.
“Having no attachments, what would he seek to attach to?”
Vị ấy không còn chấp thủ, thì còn chấp thủ gì nữa.
Upayoti dve upayā – taṇhūpayo ca diṭṭhūpayo ca…pe… ayaṃ taṇhūpayo…pe… ayaṃ diṭṭhūpayo.
“Attachments” are two attachments: attachment of craving and attachment of views… (as before) … this is attachment of craving… (as before) … this is attachment of views.
Chấp thủ có hai loại chấp thủ – chấp thủ bởi ái và chấp thủ bởi kiến… (phần còn lại của đoạn này bị thiếu trong bản gốc Pali, thường là một phần của sự lặp lại)... đây là chấp thủ bởi ái… đây là chấp thủ bởi kiến.
Tassa taṇhūpayo pahīno, diṭṭhūpayo paṭinissaṭṭho; taṇhūpayassa pahīnattā, diṭṭhūpayassa paṭinissaṭṭhattā anūpayo puggalo kiṃ rūpaṃ upeyya upagaccheyya gaṇheyya parāmaseyya abhiniviseyya attā meti.
For such a person, the attachment of craving is abandoned, the attachment of views is relinquished; because the attachment of craving is abandoned and the attachment of views is relinquished, what form would that person, having no attachments, approach, grasp, cling to, or adhere to as ‘self’?
Đối với vị ấy, chấp thủ bởi ái đã được đoạn trừ, chấp thủ bởi kiến đã được từ bỏ; do ái chấp thủ đã được đoạn trừ, do kiến chấp thủ đã được từ bỏ, người không còn chấp thủ thì còn chấp thủ vào hình sắc nào, còn bám víu vào hình sắc nào, còn nắm giữ hình sắc nào, còn cố chấp vào hình sắc nào, còn dính mắc vào hình sắc nào như là "tự ngã của tôi"?
Kiṃ vedanaṃ… kiṃ saññaṃ… kiṃ saṅkhāre… kiṃ viññāṇaṃ… kiṃ gatiṃ… kiṃ upapattiṃ… kiṃ paṭisandhiṃ… kiṃ bhavaṃ … kiṃ saṃsāraṃ… kiṃ vaṭṭaṃ upeyya upagaccheyya gaṇheyya parāmaseyya abhiniveseyyāti – anūpayo so upayaṃ kimeyya.
What feeling… what perception… what formations… what consciousness… what destination… what rebirth… what re-linking… what existence… what cycle of existence… what round of rebirths would he approach, grasp, cling to, or adhere to? – Having no attachments, what would he seek to attach to?
Còn chấp thủ vào thọ nào… tưởng nào… hành nào… thức nào… cõi nào… sự tái sanh nào… sự tái tục nào… hữu nào… luân hồi nào… vòng sanh tử nào, còn bám víu, nắm giữ, cố chấp, dính mắc vào chúng như thế nào – vị ấy không còn chấp thủ, thì còn chấp thủ gì nữa?
1716
Diṭṭhe sute khantimakubbamānoti.
“Maintaining patience in what is seen and heard.”
Khi vị ấy không còn tham đắm vào những gì đã thấy, đã nghe.
Diṭṭhe vā diṭṭhasuddhiyā vā sute vā sutasuddhiyā vā mute vā mutasuddhiyā vā khantiṃ akubbamāno chandaṃ akubbamāno pemaṃ akubbamāno rāgaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – diṭṭhe sute khantimakubbamāno.
Not generating, not giving rise to, not producing, not bringing forth desire, affection, passion, or attachment regarding what is seen, or purification through seeing, or what is heard, or purification through hearing, or what is sensed, or purification through sensing – maintaining patience in what is seen and heard.
Không còn tham đắm, không còn ham muốn, không còn yêu thích, không còn dục vọng, không còn tạo ra, không còn phát sinh, không còn làm cho xuất hiện, không còn làm cho tái sinh sự tham đắm vào những gì đã thấy hoặc sự thanh tịnh của những gì đã thấy, hoặc những gì đã nghe hoặc sự thanh tịnh của những gì đã nghe, hoặc những gì đã biết hoặc sự thanh tịnh của những gì đã biết – khi vị ấy không còn tham đắm vào những gì đã thấy, đã nghe.
1717
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1718
‘‘Yā kācimā sammutiyo puthujjā, sabbāva etā na upeti vidvā;
“Whatever these diverse assumptions may be, the wise one does not approach any of them;
“Bất cứ những quan niệm nào do phàm phu tạo ra, bậc trí không chấp thủ tất cả chúng;
1719
Anūpayo so upayaṃ kimeyya, diṭṭhe sute khantimakubbamāno’’ti.
Having no attachments, what would he seek to attach to, maintaining patience in what is seen and heard?”
Vị ấy không còn chấp thủ, thì còn chấp thủ gì nữa, khi vị ấy không còn tham đắm vào những gì đã thấy, đã nghe.”
1720
133.
133.
133.
1721
Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ, vataṃ samādāya upaṭṭhitāse;
Those who hold that morality is supreme declare purity through restraint; they adhere to vows.
Các vị cho rằng sự thanh tịnh là do giới hạnh tối thượng, đã thọ trì giới nguyện và an trú;
1722
Idheva sikkhema athassa suddhiṃ, bhavūpanītā kusalāvadānā.
Herein we would train for his purity, those who are devoted to existence and declare what is wholesome.
Chúng ta sẽ học ở đây, rồi sự thanh tịnh của vị ấy, do hữu đã dẫn dắt, là những hành vi thiện xảo.
1723
Sīluttamā saññamenāhu suddhinti.
" Those who hold that morality is supreme declare purity through restraint" means:
Các vị cho rằng sự thanh tịnh là do giới hạnh tối thượng và sự tự chế.
Santeke samaṇabrāhmaṇā sīluttamavādā; te sīlamattena saññamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parivisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parivimuttiṃ āhu* vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti.
There are some recluses and brahmins who are proponents of the supremacy of morality; they declare, speak, explain, proclaim, reveal, and assert purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, and complete emancipation through morality alone, through restraint alone, through self-control alone, through non-transgression alone.
Có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương giới hạnh tối thượng; họ nói, tuyên bố, giảng dạy, trình bày, sử dụng giới hạnh, sự tự chế, sự phòng hộ, sự không vi phạm như là sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát.
1724
Samaṇamuṇḍikāputto evamāha – ‘‘catūhi kho ahaṃ, gahapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ.
The ascetic Muṇḍikāputta said this: "Householder, I declare a person endowed with four qualities to be perfectly skilled, supremely skilled, one who has attained the highest attainment, a monk beyond dispute.
Sa-môn Muṇḍikāputta nói như sau: “Này gia chủ, tôi tuyên bố người có đầy đủ bốn pháp là người thiện xảo hoàn hảo, thiện xảo tối thượng, đạt được thành tựu tối thượng, là một Sa-môn không thể tranh cãi.
Katamehi catūhi?
Which four?
Bốn pháp nào?
Idha, gahapati, na kāyena pāpakammaṃ karoti, na pāpikaṃ* vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappeti, na pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvati.
Here, householder, one does not commit evil deeds with the body, does not speak evil speech, does not conceive evil thoughts, does not live an evil livelihood.
Này gia chủ, ở đây, vị ấy không làm ác nghiệp bằng thân, không nói lời ác, không tư duy ác ý, không sống bằng tà mạng.
Imehi kho ahaṃ, gahapati, catūhi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ; evameva santeke samaṇabrāhmaṇā sīluttamavādā; te sīlamattena saññamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ āhu vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantī’’ti – sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ.
Householder, I declare a person endowed with these four qualities to be perfectly skilled, supremely skilled, one who has attained the highest attainment, a monk beyond dispute; in the same way, there are some recluses and brahmins who are proponents of the supremacy of morality; they declare, speak, explain, proclaim, reveal, and assert purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, and complete emancipation through morality alone, through restraint alone, through self-control alone, through non-transgression alone"—"Those who hold that morality is supreme declare purity through restraint."
Này gia chủ, tôi tuyên bố người có đầy đủ bốn pháp này là người thiện xảo hoàn hảo, thiện xảo tối thượng, đạt được thành tựu tối thượng, là một Sa-môn không thể tranh cãi; cũng vậy, có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương giới hạnh tối thượng; họ nói, tuyên bố, giảng dạy, trình bày, sử dụng giới hạnh, sự tự chế, sự phòng hộ, sự không vi phạm như là sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát” – các vị cho rằng sự thanh tịnh là do giới hạnh tối thượng và sự tự chế.
1725
Vataṃ samādāya upaṭṭhitāseti.
" They adhere to vows" means:
Đã thọ trì giới nguyện và an trú.
Vatanti hatthivataṃ vā assavataṃ vā govataṃ vā kukkuravataṃ vā kākavataṃ vā vāsudevavataṃ vā baladevavataṃ vā puṇṇabhaddavataṃ vā maṇibhaddavataṃ vā aggivataṃ vā nāgavataṃ vā supaṇṇavataṃ vā yakkhavataṃ vā asuravataṃ vā gandhabbavataṃ vā mahārājavataṃ vā candavataṃ vā sūriyavataṃ vā indavataṃ vā brahmavataṃ vā devavataṃ vā disāvataṃ vā ādāya samādāya ādiyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā upaṭṭhitā paccupaṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – vataṃ samādāya upaṭṭhitāse.
" Vows" means taking up, undertaking, grasping, holding, clinging to, and being devoted to elephant vows, horse vows, cow vows, dog vows, crow vows, Vāsudeva vows, Baladeva vows, Puṇṇabhadda vows, Maṇibhadda vows, fire vows, Nāga vows, Supaṇṇa vows, Yakkha vows, Asura vows, Gandhabba vows, Mahārāja vows, moon vows, sun vows, Indra vows, Brahmā vows, deva vows, or directional vows—"they adhere to vows."
Giới nguyện (Vata) tức là: thọ trì, chấp nhận, nắm giữ, bám víu, kiên cố an trú vào giới nguyện của voi, hay giới nguyện của ngựa, hay giới nguyện của bò, hay giới nguyện của chó, hay giới nguyện của quạ, hay giới nguyện của Vāsudeva, hay giới nguyện của Baladeva, hay giới nguyện của Puṇṇabhadda, hay giới nguyện của Maṇibhadda, hay giới nguyện của lửa, hay giới nguyện của nāga, hay giới nguyện của chim thần Supaṇṇa, hay giới nguyện của yakkha, hay giới nguyện của asura, hay giới nguyện của gandhabba, hay giới nguyện của các vị Đại Thiên vương, hay giới nguyện của mặt trăng, hay giới nguyện của mặt trời, hay giới nguyện của chư Thiên (Inda), hay giới nguyện của Phạm thiên (Brahmā), hay giới nguyện của chư thiên nói chung, hay giới nguyện của phương hướng; an trú, kiên cố an trú, nương tựa, đạt đến, quyết định, kiên định – đó là đã thọ trì giới nguyện và an trú.
1726
Idheva sikkhema athassa suddhinti.
" Herein we would train for his purity" means:
Chúng ta hãy học hỏi ngay tại đây, và sự thanh tịnh của người ấy.
Idhāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā.
" Herein" means in one's own view, in one's own patience, in one's own liking, in one's own doctrine.
Ngay tại đây (Idha) tức là: trong kiến giải của mình, trong sự chấp nhận của mình, trong sự ưa thích của mình, trong giáo lý của mình.
Sikkhemāti sikkhema ācarema samācarema samādāya vattemāti – idheva sikkhema.
" We would train" means we would train, practice, thoroughly practice, and live by undertaking—"herein we would train."
Chúng ta hãy học hỏi (Sikkhema) tức là: chúng ta hãy học hỏi, chúng ta hãy thực hành, chúng ta hãy thực hành đúng đắn, chúng ta hãy thọ trì và sống theo – đó là chúng ta hãy học hỏi ngay tại đây.
Athassa suddhinti athassa suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttinti – idheva sikkhema athassa suddhiṃ.
" For his purity" means for his purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, complete emancipation—"herein we would train for his purity."
Và sự thanh tịnh của người ấy (Athassa suddhi) tức là: và sự thanh tịnh, sự trong sạch, sự hoàn toàn thanh tịnh của người ấy; sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát toàn vẹn – đó là chúng ta hãy học hỏi ngay tại đây, và sự thanh tịnh của người ấy.
1727
Bhavūpanītā kusalāvadānāti.
" Those who are devoted to existence and declare what is wholesome" means:
Đã đi đến các cõi hữu, với lời nói khéo léo.
Bhavūpanītāti bhavūpanītā bhavūpagatā bhavajjhositā bhavādhimuttāti – bhavūpanītā.
" Devoted to existence" means devoted to existence, gone to existence, settled in existence, intent on existence—"devoted to existence."
Đã đi đến các cõi hữu (Bhavūpanītā) tức là: đã đi đến các cõi hữu, đã đạt đến các cõi hữu, đã an trú trong các cõi hữu, đã quyết định trong các cõi hữu – đó là đã đi đến các cõi hữu.
Kusalāvadānāti kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – bhavūpanītā kusalāvadānā.
" Declare what is wholesome" means declaring what is wholesome, declaring what is wise, declaring what is firm, declaring what is logical, declaring what is reasonable, declaring what is characteristic, declaring what is causal, declaring what is appropriate, in one's own doctrine—"those who are devoted to existence and declare what is wholesome."
Với lời nói khéo léo (Kusalāvadānā) tức là: những lời nói khéo léo, những lời nói của người trí, những lời nói vững chắc, những lời nói hợp lý, những lời nói có lý do, những lời nói có đặc điểm, những lời nói có nguyên nhân, những lời nói có căn cứ, theo giáo lý của mình – đó là đã đi đến các cõi hữu, với lời nói khéo léo.
1728
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói:
1729
‘‘Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ, vataṃ samādāya upaṭṭhitāse;
"Those who hold that morality is supreme declare purity through restraint; they adhere to vows;
“Những ai cho rằng sự thanh tịnh tối thượng là do giới hạnh, đã thọ trì giới nguyện và an trú;
1730
Idheva sikkhema athassa suddhiṃ, bhavūpanītā kusalāvadānā’’ti.
Herein we would train for his purity, those who are devoted to existence and declare what is wholesome."
Họ nói: ‘Chúng ta hãy học hỏi ngay tại đây, và sự thanh tịnh của người ấy’, những người đã đi đến các cõi hữu, với lời nói khéo léo.”
1731
134.
134.
134.
1732
Sace cuto sīlavatato hoti, pavedhatī* kammavirādhayitvā;
If one has fallen from morality and vows, one trembles, having failed in one's practice;
Nếu người nào đã rời bỏ giới hạnh và giới nguyện, thì run rẩy vì đã làm sai nghiệp;
1733
Pajappatī* patthayatī ca suddhiṃ, satthāva hīno pavasaṃ gharamhā.
One craves and longs for purity, like a merchant who has lost his way, far from home.
Người ấy cầu mong và khao khát sự thanh tịnh, như một lữ khách lạc mất đoàn khi rời nhà.
1734
Sace cuto sīlavatato hotīti.
" If one has fallen from morality and vows" means:
Nếu người nào đã rời bỏ giới hạnh và giới nguyện (Sace cuto sīlavatato hoti).
Dvīhi kāraṇehi sīlavatato cavati – paravicchindanāya vā cavati, anabhisambhuṇanto vā cavati.
One falls from morality and vows for two reasons: either one falls by being cut off by others, or one falls by being unable to overcome.
Người ấy rời bỏ giới hạnh và giới nguyện vì hai lý do: hoặc vì bị người khác phá hoại, hoặc vì không thể thực hiện được.
Kathaṃ paravicchindanāya cavati?
How does one fall by being cut off by others?
Làm thế nào mà người ấy rời bỏ vì bị người khác phá hoại?
Paro vicchindati so satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto, gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā, maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā, mutti vā vimutti vā parimutti vā, natthettha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā, muccanti vā vimuccanti vā, parimuccanti vā, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti.
Another person disparages, saying: "That teacher is not omniscient, the Dhamma is not well-proclaimed, the Sangha is not well-practiced, the view is not wholesome, the path is not well-established, the way is not leading to liberation. There is no purity, or special purity, or complete purity here; no freedom, or special freedom, or complete freedom here. There are no people here who become pure, or specially pure, or completely pure; who become free, or specially free, or completely free. They are inferior, very inferior, lowly, wretched, contemptible, insignificant."
Người khác phá hoại rằng: "Vị Đạo Sư đó không phải là bậc Toàn Giác, Giáo Pháp không được khéo thuyết giảng, Tăng đoàn không thực hành đúng đắn, kiến giải không tốt đẹp, con đường thực hành không được khéo thiết lập, con đường không dẫn đến giải thoát; ở đây không có sự thanh tịnh, hay sự trong sạch, hay sự hoàn toàn thanh tịnh; không có sự giải thoát, hay sự hoàn toàn giải thoát, hay sự giải thoát toàn vẹn; ở đây không ai được thanh tịnh, hay được trong sạch, hay được hoàn toàn thanh tịnh; không ai được giải thoát, hay được hoàn toàn giải thoát, hay được giải thoát toàn vẹn; họ là những kẻ thấp kém, ti tiện, hèn hạ, xấu xa, bị bỏ rơi, nhỏ bé."
Evaṃ paro vicchindati.
Thus, another person disparages.
Như vậy, người khác phá hoại.
Evaṃ vicchindiyamāno satthārā cavati, dhammakkhānā cavati, gaṇā cavati, diṭṭhiyā cavati, paṭipadāya cavati, maggato cavati.
When thus disparaged, one deviates from the Teacher, deviates from the Dhamma-teaching, deviates from the Sangha, deviates from the view, deviates from the practice, deviates from the path.
Khi bị phá hoại như vậy, người ấy rời bỏ vị Đạo Sư, rời bỏ Giáo Pháp, rời bỏ Tăng đoàn, rời bỏ kiến giải, rời bỏ con đường thực hành, rời bỏ con đường.
Evaṃ parivicchindanāya cavati.
Thus, one deviates by another's disparagement.
Như vậy, người ấy rời bỏ vì bị người khác phá hoại.
Kathaṃ anabhisambhuṇanto cavati?
How does one deviate by not accomplishing?
Làm thế nào mà người ấy rời bỏ vì không thể thực hiện được?
Sīlaṃ anabhisambhuṇanto sīlato cavati, vataṃ anabhisambhuṇanto vatato cavati, sīlabbataṃ anabhisambhuṇanto sīlabbatato cavati.
By not accomplishing sīla, one deviates from sīla; by not accomplishing vata, one deviates from vata; by not accomplishing sīlabbata, one deviates from sīlabbata.
Không thể thực hiện giới thì rời bỏ giới, không thể thực hiện giới nguyện thì rời bỏ giới nguyện, không thể thực hiện giới hạnh và giới nguyện thì rời bỏ giới hạnh và giới nguyện.
Evaṃ anabhisambhuṇanto cavatīti – sace cuto sīlavatato hoti.
Thus, one deviates by not accomplishing – if one has deviated from sīlabbata.
Như vậy, người ấy rời bỏ vì không thể thực hiện được – đó là nếu người nào đã rời bỏ giới hạnh và giới nguyện.
1735
Pavedhati kammavirādhayitvāti.
"Trembles, having erred in action".
Run rẩy vì đã làm sai nghiệp.
Pavedhatīti sīlaṃ vā vataṃ vā sīlabbataṃ vā ‘‘viraddhaṃ mayā, aparaddhaṃ mayā, khalitaṃ mayā, galitaṃ mayā, aññāya aparaddho aha’’nti vedhati pavedhati sampavedhatīti – pavedhati.
"Trembles" means one trembles, quivers, and shakes, thinking: "Sīla or vata or sīlabbata has been erred by me, transgressed by me, slipped by me, fallen by me, I have knowingly transgressed." – Thus, one trembles.
Run rẩy (Pavedhati) tức là: run rẩy, run rẩy mãnh liệt, run rẩy toàn thân vì giới, hay giới nguyện, hay giới hạnh và giới nguyện,*: "Ta đã làm sai, ta đã phạm lỗi, ta đã lầm lỡ, ta đã trượt ngã, ta đã phạm lỗi một cách vô ý" – đó là run rẩy.
Kammavirādhayitvāti puññābhisaṅkhāraṃ vā apuññābhisaṅkhāraṃ vā āneñjābhisaṅkhāraṃ vā ‘‘viraddhaṃ mayā, aparaddhaṃ mayā, khalitaṃ mayā, galitaṃ mayā, aññāya aparaddho aha’’nti vedhati pavedhati sampavedhatīti – pavedhati kammavirādhayitvā.
"Having erred in action" means one trembles, quivers, and shakes, thinking: "Meritorious formations (puññābhisaṅkhāra) or demeritorious formations (apuññābhisaṅkhāra) or imperturbable formations (āneñjābhisaṅkhāra) have been erred by me, transgressed by me, slipped by me, fallen by me, I have knowingly transgressed." – Thus, one trembles, having erred in action.
Vì đã làm sai nghiệp (Kammavirādhayitvā) tức là: run rẩy, run rẩy mãnh liệt, run rẩy toàn thân vì các hành thiện (puññābhisaṅkhāra), hay các hành bất thiện (apuññābhisaṅkhāra), hay các hành bất động (āneñjābhisaṅkhāra),*: "Ta đã làm sai, ta đã phạm lỗi, ta đã lầm lỡ, ta đã trượt ngã, ta đã phạm lỗi một cách vô ý" – đó là run rẩy vì đã làm sai nghiệp.
1736
Pajappatī patthayatī ca suddhinti.
"He yearns and longs for purity".
Cầu mong và khao khát sự thanh tịnh.
Pajappatīti sīlaṃ vā jappati, vataṃ vā jappati, sīlabbataṃ vā jappati pajappati abhijappatīti – pajappati.
"He yearns" means he yearns for sīla, or yearns for vata, or yearns for sīlabbata, he yearns, he intensely yearns – thus, he yearns.
Cầu mong (Pajappati) tức là: cầu mong giới, hay cầu mong giới nguyện, hay cầu mong giới hạnh và giới nguyện, khao khát mãnh liệt – đó là cầu mong.
Patthayatī ca suddhinti sīlasuddhiṃ vā pattheti, vatasuddhiṃ vā pattheti, sīlabbatasuddhiṃ vā pattheti piheti abhijappatīti – pajappatī patthayatī ca suddhiṃ.
"And longs for purity" means he longs for purity of sīla, or longs for purity of vata, or longs for purity of sīlabbata, he desires, he intensely yearns – thus, he yearns and longs for purity.
Khao khát sự thanh tịnh (Patthayatī ca suddhiṃ) tức là: khao khát sự thanh tịnh của giới, hay khao khát sự thanh tịnh của giới nguyện, hay khao khát sự thanh tịnh của giới hạnh và giới nguyện, ước ao, khao khát mãnh liệt – đó là cầu mong và khao khát sự thanh tịnh.
1737
Satthāva hīno pavasaṃ gharamhāti.
"Like a traveler separated from his caravan, away from home".
Như một lữ khách lạc mất đoàn khi rời nhà.
Yathā puriso gharato nikkhanto satthena pavasaṃ vasanto satthā ohīno, taṃ vā satthaṃ anubandhati sakaṃ vā gharaṃ paccāgacchati; evameva so diṭṭhigatiko taṃ vā satthāraṃ gaṇhāti aññaṃ vā satthāraṃ gaṇhāti, taṃ vā dhammakkhānaṃ gaṇhāti aññaṃ vā dhammakkhānaṃ gaṇhāti, taṃ vā gaṇaṃ gaṇhāti aññaṃ vā gaṇaṃ gaṇhāti, taṃ vā diṭṭhiṃ gaṇhāti aññaṃ vā diṭṭhiṃ gaṇhāti, taṃ vā paṭipadaṃ gaṇhāti aññaṃ vā paṭipadaṃ gaṇhāti, taṃ vā maggaṃ gaṇhāti aññaṃ vā maggaṃ gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti – satthāva hīno pavasaṃ gharamhā.
Just as a person who has left his home and is traveling, separated from his caravan, is lost, and either follows that caravan or returns to his own home; even so, that person holding a certain view either adopts that teacher or adopts another teacher, either adopts that Dhamma-teaching or adopts another Dhamma-teaching, either adopts that Sangha or adopts another Sangha, either adopts that view or adopts another view, either adopts that practice or adopts another practice, either adopts that path or adopts another path, he grasps and clings to it – thus, like a traveler separated from his caravan, away from home.
Như một người đàn ông rời nhà, đi xa cùng với một đoàn lữ hành, nhưng bị lạc mất đoàn; người ấy hoặc đi theo đoàn lữ hành đó, hoặc quay trở về nhà của mình. Cũng vậy, người có kiến giải đó hoặc chấp nhận vị Đạo Sư đó, hoặc chấp nhận một vị Đạo Sư khác; hoặc chấp nhận Giáo Pháp đó, hoặc chấp nhận một Giáo Pháp khác; hoặc chấp nhận Tăng đoàn đó, hoặc chấp nhận một Tăng đoàn khác; hoặc chấp nhận kiến giải đó, hoặc chấp nhận một kiến giải khác; hoặc chấp nhận con đường thực hành đó, hoặc chấp nhận một con đường thực hành khác; hoặc chấp nhận con đường đó, hoặc chấp nhận một con đường khác, bám víu và kiên cố an trú – đó là như một lữ khách lạc mất đoàn khi rời nhà.
1738
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói:
1739
‘‘Sace cuto sīlavatato hoti, pavedhatī kammavirādhayitvā;
"If one has deviated from sīlabbata, one trembles, having erred in action;
“Nếu người nào đã rời bỏ giới hạnh và giới nguyện, thì run rẩy vì đã làm sai nghiệp;
1740
Pajappatī patthayatī ca suddhiṃ, satthāva hīno pavasaṃ gharamhā’’ti.
He yearns and longs for purity, like a traveler separated from his caravan, away from home."
Người ấy cầu mong và khao khát sự thanh tịnh, như một lữ khách lạc mất đoàn khi rời nhà.”
1741
135.
135.
135.
1742
Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ, kammañca sāvajjanavajjametaṃ;
Having abandoned all sīlabbata, and also both blameworthy and blameless actions;
Đã từ bỏ tất cả giới hạnh và giới nguyện, cùng với nghiệp có lỗi và không lỗi này;
1743
Suddhiṃ asuddhinti apatthayāno, virato care santimanuggahāya.
Not longing for purity or impurity, one should live detached, for the sake of peace.
Không mong cầu sự thanh tịnh hay không thanh tịnh, người ấy hãy sống viễn ly để đạt được sự an tịnh.
1744
Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbanti.
"Having abandoned all sīlabbata".
Đã từ bỏ tất cả giới hạnh và giới nguyện.
Sabbā sīlasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā, sabbā vatasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā, sabbā sīlabbatasuddhiyo pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
Having abandoned, given up, dispelled, brought to an end, and made non-existent all purities of sīla; having abandoned, given up, dispelled, brought to an end, and made non-existent all purities of vata; having abandoned, given up, dispelled, brought to an end, and made non-existent all purities of sīlabbata – thus, having abandoned all sīlabbata.
Từ bỏ, vứt bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại tất cả các sự thanh tịnh của giới; từ bỏ, vứt bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại tất cả các sự thanh tịnh của giới nguyện; từ bỏ, vứt bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại tất cả các sự thanh tịnh của giới hạnh và giới nguyện – đó là đã từ bỏ tất cả giới hạnh và giới nguyện.
1745
Kammañca sāvajjanavajjametanti.
"And also both blameworthy and blameless actions".
Cùng với nghiệp có lỗi và không lỗi này.
Sāvajjakammaṃ vuccati – kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ.
Blameworthy action is called dark, with dark result.
Nghiệp có lỗi (Sāvajjakamma) được gọi là nghiệp đen, có quả báo đen.
Anavajjakammaṃ vuccati – sukkaṃ sukkavipākaṃ.
Blameless action is called bright, with bright result.
Nghiệp không lỗi (Anavajjakamma) được gọi là nghiệp trắng, có quả báo trắng.
Sāvajjañca kammaṃ anavajjañca kammaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – kammañca sāvajjanavajjametaṃ.
Having abandoned, given up, dispelled, brought to an end, and made non-existent both blameworthy action and blameless action – thus, and also both blameworthy and blameless actions.
Từ bỏ, vứt bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại cả nghiệp có lỗi và nghiệp không lỗi – đó là cùng với nghiệp có lỗi và không lỗi này.
1746
Suddhiṃ asuddhinti apatthayānoti.
"Not longing for purity or impurity".
Không mong cầu sự thanh tịnh hay không thanh tịnh.
Asuddhinti asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti.
Asuddhi means they aspire to impurity, they aspire to unwholesome states.
Không thanh tịnh (Asuddhi) tức là: mong cầu sự không thanh tịnh, mong cầu các pháp bất thiện.
Suddhinti suddhiṃ patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti; asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti; suddhiṃ patthenti, dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni patthenti, asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti, dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni patthenti; suddhiṃ patthenti, tedhātuke kusale dhamme patthenti, asuddhiṃ patthenti, akusale dhamme patthenti, pañca kāmaguṇe patthenti, dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni patthenti, tedhātuke kusale dhamme patthenti; suddhiṃ patthenti, puthujjanakalyāṇakā* niyāmāvakkantiṃ* patthenti.
Suddhi means they aspire to purity, they aspire to the five strands of sensual pleasure; they aspire to impurity, they aspire to unwholesome states, they aspire to the five strands of sensual pleasure; they aspire to purity, they aspire to the sixty-two wrong views; they aspire to impurity, they aspire to unwholesome states, they aspire to the five strands of sensual pleasure, they aspire to the sixty-two wrong views; they aspire to purity, they aspire to wholesome states in the three realms; they aspire to impurity, they aspire to unwholesome states, they aspire to the five strands of sensual pleasure, they aspire to the sixty-two wrong views, they aspire to wholesome states in the three realms; they aspire to purity, the ordinary virtuous ones aspire to the fixed path (niyāmāvakkanti).
Sự thanh tịnh: họ mong cầu sự thanh tịnh, mong cầu năm dục lạc; họ mong cầu sự không thanh tịnh, mong cầu các pháp bất thiện, mong cầu năm dục lạc; họ mong cầu sự thanh tịnh, mong cầu sáu mươi hai tà kiến, mong cầu sự không thanh tịnh, mong cầu các pháp bất thiện, mong cầu năm dục lạc, mong cầu sáu mươi hai tà kiến; họ mong cầu sự thanh tịnh, mong cầu các pháp thiện trong ba cõi, mong cầu sự không thanh tịnh, mong cầu các pháp bất thiện, mong cầu năm dục lạc, mong cầu sáu mươi hai tà kiến, mong cầu các pháp thiện trong ba cõi; họ mong cầu sự thanh tịnh, những phàm phu thiện lành mong cầu sự nhập vào chánh định.
Sekkhā aggadhammaṃ arahattaṃ patthenti.
The trainees (sekkhā) aspire to the highest state (aggadhamma), Arahantship.
Các bậc hữu học mong cầu pháp tối thượng, A-la-hán quả.
Arahatte patte arahā neva akusale dhamme pattheti, napi pañca kāmaguṇe pattheti, napi dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pattheti, napi tedhātuke kusale dhamme pattheti, napi niyāmāvakkantiṃ pattheti, napi aggadhammaṃ arahattaṃ pattheti.
An Arahant, having attained Arahantship, neither aspires to unwholesome states, nor to the five strands of sensual pleasure, nor to the sixty-two wrong views, nor to wholesome states in the three realms, nor to the fixed path (niyāmāvakkanti), nor to the highest state (aggadhamma), Arahantship.
Khi đã đạt A-la-hán quả, vị A-la-hán không mong cầu các pháp bất thiện, cũng không mong cầu năm dục lạc, cũng không mong cầu sáu mươi hai tà kiến, cũng không mong cầu các pháp thiện trong ba cõi, cũng không mong cầu sự nhập vào chánh định, cũng không mong cầu pháp tối thượng A-la-hán quả.
Patthanā samatikkanto arahā vuddhipārihānivītivatto* .
An Arahant has transcended aspiration, gone beyond increase and decrease.
Vị A-la-hán đã vượt qua sự mong cầu, đã vượt qua sự tăng trưởng và suy giảm.
So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātijarāmaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – suddhiṃ asuddhinti apatthayāno.
He has completed the rainy season retreat, fulfilled his conduct… There is no rebirth for him in the cycle of birth, old age, and death – not aspiring to purity or impurity.
Vị ấy đã sống phạm hạnh, đã hoàn thành hạnh nguyện…pe… không còn luân hồi sinh, già, chết, không còn tái sinh – không mong cầu sự thanh tịnh hay không thanh tịnh.
1747
Virato care santimanuggahāyāti.
Having abstained, one should wander, not clinging to peace.
Đã từ bỏ, sống để hộ trì sự an tịnh.
Viratoti suddhiasuddhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto, vimariyādikatena cetasā viharatīti – virato.
Virato means he should be restrained from purity and impurity, abstinent, completely abstinent, gone forth, detached, liberated, disjoined, he dwells with a mind free from limitations – thus, virato.
Đã từ bỏ là đã rời xa, đã từ bỏ, đã hoàn toàn từ bỏ, đã thoát ly, đã giải thoát, đã tách rời khỏi sự thanh tịnh và không thanh tịnh, sống với tâm không giới hạn – đã từ bỏ.
Careti careyya vicareyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – virato care.
Care means he should wander, roam, dwell, conduct himself, behave, maintain, live, sustain – thus, virato care.
Sống là nên sống, nên đi lại, nên cư trú, nên hành xử, nên duy trì, nên trải qua, nên tiếp tục – đã từ bỏ, sống.
Santimanuggahāyāti santiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisantiyo agaṇhanto aparāmasanto anabhinivisantoti – virato care santimanuggahāya.
Santimanuggahāyā means "peace" refers to the sixty-two wrong views; not grasping, not clinging to, not adhering to these wrong views of peace – thus, virato care santimanuggahāyā.
Để hộ trì sự an tịnh là các sự an tịnh được gọi là sáu mươi hai tà kiến, không chấp giữ, không bám víu, không cố chấp vào các sự an tịnh của tà kiến – đã từ bỏ, sống để hộ trì sự an tịnh.
1748
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1749
‘‘Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ, kammañca sāvajjanavajjametaṃ;
“Having abandoned all virtue and vows, and this action, both blameworthy and blameless,
“Đã từ bỏ tất cả giới và hạnh, và nghiệp này có tội hay không có tội;
1750
Suddhiṃ asuddhinti apatthayāno, virato care santimanuggahāyā’’ti.
Not aspiring to purity or impurity, one should wander, abstaining, not clinging to peace.”
Không mong cầu sự thanh tịnh hay không thanh tịnh, đã từ bỏ, sống để hộ trì sự an tịnh.”
1751
136.
136.
136.
1752
Tamūpanissāya jigucchitaṃ vā, atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;
Relying on that which is despised, or on what is seen, heard, or sensed;
Nương tựa vào điều ghê tởm, hoặc điều đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận;
1753
Uddhaṃsarā suddhimanutthunanti, avītataṇhāse bhavābhavesu.
Those who are upward-bound praise purity, for their craving for existence is not yet overcome.
Những người tham lam quá mức ca ngợi sự thanh tịnh, họ là những người chưa thoát khỏi ái dục trong các kiếp sống.
1754
Tamūpanissāya jigucchitaṃ vāti.
Tamūpanissāya jigucchitaṃ vā means:
Nương tựa vào điều ghê tởm.
Santeke samaṇabrāhmaṇā tapojigucchavādā tapojigucchasārā tapojigucchanissitā ānissitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – tamūpanissāya jigucchitaṃ vā.
There are some recluses and brahmins who advocate asceticism and self-mortification, whose essence is asceticism and self-mortification, who are dependent on, attached to, devoted to, absorbed in, and inclined towards asceticism and self-mortification – thus, tamūpanissāya jigucchitaṃ vā.
Có một số sa-môn, bà-la-môn chủ trương khổ hạnh và ghê tởm, lấy khổ hạnh và ghê tởm làm cốt lõi, nương tựa, bám víu, chấp thủ, cố chấp vào khổ hạnh và ghê tởm – nương tựa vào điều ghê tởm.
1755
Atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti.
Atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā means:
Hoặc điều đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận.
Diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā nissāya upanissāya gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.
Relying on, depending on, grasping, clinging to, or adhering to purity through seeing, or purity through hearing, or purity through sensing – thus, atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.
Nương tựa, bám víu, chấp giữ, bám víu, cố chấp vào điều đã thấy, hoặc sự thanh tịnh của điều đã thấy, hoặc điều đã nghe, hoặc sự thanh tịnh của điều đã nghe, hoặc điều đã cảm nhận, hoặc sự thanh tịnh của điều đã cảm nhận – hoặc điều đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận.
1756
Uddhaṃsarā suddhimanutthunantīti.
Uddhaṃsarā suddhimanutthunantī means:
Những người tham lam quá mức ca ngợi sự thanh tịnh.
Santeke samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarāvādā.
There are some recluses and brahmins who advocate being upward-bound.
Có một số sa-môn, bà-la-môn là những người chủ trương tham lam quá mức.
Katame te samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarāvādā?
Who are these recluses and brahmins who advocate being upward-bound?
Những sa-môn, bà-la-môn chủ trương tham lam quá mức đó là ai?
Ye te samaṇabrāhmaṇā accantasuddhikā, saṃsārasuddhikā, akiriyadiṭṭhikā, sassatavādā – ime te samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarāvādā.
Those recluses and brahmins who hold views of absolute purity, purity through transmigration, non-action, or eternalism – these recluses and brahmins advocate being upward-bound.
Những sa-môn, bà-la-môn đó là những người tin vào sự thanh tịnh tuyệt đối, sự thanh tịnh của luân hồi, những người có tà kiến về không hành động (akiriyadiṭṭhika), những người chủ trương thường kiến (sassatavādā) – những sa-môn, bà-la-môn này là những người chủ trương tham lam quá mức.
Te saṃsāre suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ thunanti vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – uddhaṃsarā suddhimanutthunanti.
They praise, speak of, declare, proclaim, explain, and assert purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, and complete emancipation in saṃsāra – thus, uddhaṃsarā suddhimanutthunanti.
Họ ca ngợi, nói, tuyên bố, giảng giải, trình bày, diễn đạt sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tuyệt đối trong luân hồi – những người tham lam quá mức ca ngợi sự thanh tịnh.
1757
Avītataṇhāse bhavābhavesūti.
Avītataṇhāse bhavābhavesu means:
Họ là những người chưa thoát khỏi ái dục trong các kiếp sống.
Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā.
Craving (Taṇhā) refers to craving for forms, craving for sounds, craving for odors, craving for tastes, craving for tangibles, craving for mental objects.
Ái dục là ái dục về sắc, ái dục về âm thanh, ái dục về mùi, ái dục về vị, ái dục về xúc chạm, ái dục về pháp.
Bhavābhavesūti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave, kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave, kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave, kammabhave arūpabhave punabbhave punappunabbhave punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā avītataṇhā avigatataṇhā acattataṇhā avantataṇhā amuttataṇhā appahīnataṇhā appaṭinissaṭṭhataṇhāti – avītataṇhāse bhavābhavesu.
Bhavābhavesu means in existences and non-existences, in kamma-existence, rebirth, sense-sphere existence; in kamma-existence, sense-sphere existence, rebirth, fine-material existence; in kamma-existence, fine-material existence, rebirth, immaterial existence; in kamma-existence, immaterial existence, rebirth, repeated existence, repeated going, repeated reappearance, repeated re-linking, repeated arising of self-existence, with craving unabandoned, craving unremoved, craving unrenounced, craving unreleased, craving unfreed-from, craving uneradicated, craving unrejected—with unabandoned craving in existences and non-existences.
Trong các kiếp sống là trong các kiếp sống, trong kiếp nghiệp, trong tái sinh, trong kiếp dục giới, trong kiếp nghiệp, trong kiếp dục giới, trong tái sinh, trong kiếp sắc giới, trong kiếp nghiệp, trong kiếp sắc giới, trong tái sinh, trong kiếp vô sắc giới, trong kiếp nghiệp, trong kiếp vô sắc giới, trong tái sinh, trong kiếp tái sinh liên tục, trong sự đi lại liên tục, trong sự tái sinh liên tục, trong sự tái kết nối liên tục, trong sự tái tạo thân thể liên tục, họ chưa thoát khỏi ái dục, chưa lìa ái dục, chưa từ bỏ ái dục, chưa buông bỏ ái dục, chưa giải thoát khỏi ái dục, ái dục chưa được đoạn trừ, ái dục chưa được xả bỏ – họ là những người chưa thoát khỏi ái dục trong các kiếp sống.
1758
Tenāha bhagavā –
Therefore the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1759
‘‘Tamūpanissāya jigucchitaṃ vā, atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;
“Relying on that which is loathsome, or on what is seen, heard, or sensed,
“Nương tựa vào điều ghê tởm, hoặc điều đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận;
1760
Uddhaṃsarā suddhimanutthunanti, avītataṇhāse bhavābhavesū’’ti.
Those who yearn for purity praise it, with craving unabandoned in existences and non-existences.”
Những người tham lam quá mức ca ngợi sự thanh tịnh, họ là những người chưa thoát khỏi ái dục trong các kiếp sống.”
1761
137.
137.
137.
1762
Patthayamānassa hi jappitāni, pavedhitaṃ vāpi pakappitesu;
For one who yearns, there are murmurings, and trembling in their plans;
Những lời nói của người mong cầu, hoặc sự rung động trong những ý niệm;
1763
Cutūpapāto idha yassa natthi, sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe.
But for whom there is no passing away and reappearance here, by what would he tremble, or where would he murmur?
Người nào ở đây không có sự chết và tái sinh, thì người ấy sẽ dao động bởi điều gì, và sẽ thì thầm về điều gì?
1764
Patthayamānassa hi jappitānīti.
For one who yearns, there are murmurings.
Vì những lời thì thầm là của người đang mong cầu – nghĩa là.
Patthanā vuccati taṇhā.
Yearning is called craving.
Mong cầu được gọi là ái (taṇhā).
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That passion, that attachment…pe… covetousness, greed, the root of unwholesome states.
Cái gì là tham (rāga), là tham ái (sārāgo)… (tương tự như trên)… là tham lam (abhijjhā lobho), là gốc rễ của bất thiện (akusalamūlaṃ).
Patthayamānassāti patthayamānassa icchamānassa sādiyamānassa pihayamānassa abhijappayamānassāti – patthayamānassa hi.
Patthayamānassa means for one who yearns, who desires, who delights in, who longs for, who covets—for one who yearns.
“Của người đang mong cầu” nghĩa là của người đang mong cầu (patthayamānassa), đang muốn (icchamānassa), đang chấp nhận (sādiyamānassa), đang khao khát (pihayamānassa), đang thì thầm (abhijappayamānassāti) – vì của người đang mong cầu.
Jappitānīti.
Jappitāni.
“Những lời thì thầm” – nghĩa là.
Jappanā vuccati taṇhā.
Murmuring is called craving.
Lời thì thầm (jappanā) được gọi là ái (taṇhā).
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – patthayamānassa hi jappitāni.
That passion, that attachment…pe… covetousness, greed, the root of unwholesome states—for one who yearns, there are murmurings.
Cái gì là tham (rāga), là tham ái (sārāgo)… (tương tự như trên)… là tham lam (abhijjhā lobho), là gốc rễ của bất thiện (akusalamūlanti) – vì những lời thì thầm của người đang mong cầu.
1765
Pavedhitaṃ vāpi pakappitesūti.
And trembling in their plans.
Hoặc bị dao động bởi những điều đã được hình dung (pakappitesu) – nghĩa là.
Pakappanāti dve pakappanā – taṇhāpakappanā ca diṭṭhipakappanā ca…pe… ayaṃ taṇhāpakappanā…pe… ayaṃ diṭṭhipakappanā.
Planning means two kinds of planning: craving-planning and view-planning…pe… this is craving-planning…pe… this is view-planning.
Sự hình dung (pakappanā) có hai loại: sự hình dung do ái (taṇhāpakappanā) và sự hình dung do tà kiến (diṭṭhipakappanā)… (tương tự như trên)… đây là sự hình dung do ái… (tương tự như trên)… đây là sự hình dung do tà kiến.
Pavedhitaṃ vāpi pakappitesūti.
And trembling in their plans.
“Hoặc bị dao động bởi những điều đã được hình dung” – nghĩa là.
Pakappitaṃ vatthuṃ acchedasaṅkinopi vedhenti, acchijjantepi vedhenti, acchinnepi vedhenti; pakappitaṃ vatthuṃ vipariṇāmasaṅkinopi vedhenti, vipariṇamantepi vedhenti, vipariṇatepi vedhenti pavedhenti sampavedhentīti – pavedhitaṃ vāpi pakappitesu.
They tremble even when fearing the loss of a planned object, they tremble even when it is being lost, they tremble even when it is lost; they tremble even when fearing the change of a planned object, they tremble even when it is changing, they tremble even when it has changed, they tremble, they greatly tremble—and trembling in their plans.
Người ta dao động (vedhenti), rất dao động (pavedhenti), hoàn toàn dao động (sampavedhenti) bởi đối tượng đã được hình dung (pakappitaṃ vatthuṃ) khi lo sợ bị mất đi (acchedasaṅkinopi), khi đang bị mất đi (acchijjantepi), khi đã bị mất đi (acchinnepi); người ta dao động (vedhenti), rất dao động (pavedhenti), hoàn toàn dao động (sampavedhenti) bởi đối tượng đã được hình dung khi lo sợ sự biến đổi (vipariṇāmasaṅkinopi), khi đang biến đổi (vipariṇamantepi), khi đã biến đổi (vipariṇatepi) – hoặc bị dao động bởi những điều đã được hình dung.
1766
Cutūpapāto idha yassa natthīti.
For whom there is no passing away and reappearance here.
“Người nào ở đây không có sự chết và tái sinh” – nghĩa là.
Yassāti arahato khīṇāsavassa.
For whom means for an Arahant, one whose defilements are destroyed.
“Người nào” là bậc A-la-hán, bậc đã đoạn trừ các lậu hoặc (khīṇāsava).
Yassa gamanaṃ āgamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃgati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarāmaraṇañca natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – cutūpapāto idha yassa natthi.
For whom going, coming, going and coming, passing away, existence and non-existence, passing away and reappearance, birth and dissolution, birth and old age and death do not exist, are not present, are not found, are not apprehended; they are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of future arising, burnt by the fire of knowledge—for whom there is no passing away and reappearance here.
Sự đi (gamanaṃ), sự đến (āgamanaṃ), sự đi và đến (gamanāgamanaṃ), sự chết (kālaṃgati), sự có mặt trong các cõi (bhavābhavo), sự chết (cuti) và sự tái sinh (upapatti) và sự sinh khởi (nibbatti) và sự tan rã (bhedo) và sự sinh (jāti) và sự già (jarā) và sự chết (maraṇañca) của người ấy không tồn tại, không có mặt, không được tìm thấy, đã bị đoạn trừ, đã bị cắt đứt, đã lắng dịu, đã được an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa trí tuệ – người nào ở đây không có sự chết và tái sinh.
1767
Sa kena vedheyya kuhiṃ va jappeti.
By what would he tremble, or where would he murmur?
“Người ấy sẽ dao động bởi điều gì, và sẽ thì thầm ở đâu?” – nghĩa là.
So kena rāgena vedheyya, kena dosena vedheyya, kena mohena vedheyya, kena mānena vedheyya, kāya diṭṭhiyā vedheyya, kena uddhaccena vedheyya, kāya vicikicchāya vedheyya, kehi anusayehi vedheyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā.
By what passion would he tremble, by what hatred would he tremble, by what delusion would he tremble, by what conceit would he tremble, by what view would he tremble, by what restlessness would he tremble, by what doubt would he tremble, by what latent tendencies would he tremble—as one who is attached, or hateful, or deluded, or bound, or grasped, or scattered, or displeased, or firm in conviction.
Người ấy sẽ dao động bởi tham (rāga) nào, sẽ dao động bởi sân (dosa) nào, sẽ dao động bởi si (moha) nào, sẽ dao động bởi mạn (māna) nào, sẽ dao động bởi tà kiến (diṭṭhi) nào, sẽ dao động bởi phóng dật (uddhacca) nào, sẽ dao động bởi hoài nghi (vicikicchā) nào, sẽ dao động bởi các tùy miên (anusaya) nào – hoặc là tham đắm (ratto), hoặc là phẫn nộ (duṭṭho), hoặc là si mê (mūḷho), hoặc là bị trói buộc (vinibaddhoti), hoặc là bị chấp thủ (parāmaṭṭhoti), hoặc là bị phân tán (vikkhepagatoti), hoặc là không đạt được điều mong muốn (aniṭṭhaṅgatoti), hoặc là đã đạt được điều mong muốn (thāmagatoti).
Te abhisaṅkhārā pahīnā; abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā kena vedheyya – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā, so hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi yena vedheyya pavedheyya sampavedheyyāti – sa kena vedheyya.
Those volitional formations are abandoned; due to the abandonment of volitional formations, by what destination would he tremble—as a denizen of hell, or an animal, or a ghost, or a human, or a deva, or one with form, or one without form, or one with perception, or one without perception, or one with neither perception nor non-perception? That cause does not exist, that condition does not exist, that reason does not exist by which he would tremble, would greatly tremble, would utterly tremble—by what would he tremble?
Những hành (abhisaṅkhārā) ấy đã bị đoạn trừ; do sự đoạn trừ các hành, người ấy sẽ dao động bởi cõi (gati) nào – hoặc là chúng sinh trong địa ngục (nerayikoti), hoặc là chúng sinh trong loài súc sinh (tiracchānayonikoti), hoặc là chúng sinh trong cõi ngạ quỷ (pettivisayikoti), hoặc là con người (manussoti), hoặc là chư thiên (devoti), hoặc là hữu sắc (rūpīti), hoặc là vô sắc (arūpīti), hoặc là hữu tưởng (saññīti), hoặc là vô tưởng (asaññīti), hoặc là phi tưởng phi phi tưởng (nevasaññīnāsaññīti), không có nhân (hetu), không có duyên (paccayo), không có nguyên nhân (kāraṇaṃ) nào mà người ấy sẽ dao động (vedheyya), rất dao động (pavedheyya), hoàn toàn dao động (sampavedheyyāti) – người ấy sẽ dao động bởi điều gì?
Kuhiṃva jappeti kuhiṃ vā jappeyya kimhi jappeyya, kattha jappeyya pajappeyya abhijappeyyāti – sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe.
Or where would he murmur? Where would he murmur, about what would he murmur, in what would he murmur, would he murmur, would he covet—by what would he tremble, or where would he murmur?
“Và sẽ thì thầm ở đâu?” nghĩa là người ấy sẽ thì thầm ở đâu, sẽ thì thầm về điều gì, sẽ thì thầm ở nơi nào, sẽ thì thầm (pajappeyya), sẽ rất thì thầm (abhijappeyyāti) – người ấy sẽ dao động bởi điều gì, và sẽ thì thầm ở đâu?
1768
Tenāha bhagavā –
Therefore the Blessed One said:
Vì thế Đức Thế Tôn đã nói:
1769
‘‘Patthayamānassa hi jappitāni, pavedhitaṃ vāpi pakappitesu;
“For one who yearns, there are murmurings, and trembling in their plans;
“Vì những lời thì thầm là của người đang mong cầu, hoặc bị dao động bởi những điều đã được hình dung;
1770
Cutūpapāto idha yassa natthi, sa kena vedheyya kuhiṃ va jappe’’ti.
But for whom there is no passing away and reappearance here, by what would he tremble, or where would he murmur?”
Người nào ở đây không có sự chết và tái sinh, thì người ấy sẽ dao động bởi điều gì, và sẽ thì thầm ở đâu?”
1771
138.
138.
138.
1772
Yamāhu dhammaṃ paramanti eke, tameva hīnanti panāhu aññe;
Some call a certain doctrine supreme, yet others say that very doctrine is inferior;
Một số người cho rằng pháp này là tối thượng, nhưng những người khác lại nói rằng chính pháp ấy là thấp kém;
1773
Sacco nu vādo katamo imesaṃ, sabbeva hīme kusalāvadānā.
Which of these is the true statement? For all of them are considered skilled.
Lời nói nào trong số họ là chân thật? Tất cả những người này đều tự xưng là thiện xảo.
1774
Yamāhu dhammaṃ paramanti eketi.
Some call a certain doctrine supreme.
“Một số người cho rằng pháp này là tối thượng” – nghĩa là.
Yaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – yamāhu dhammaṃ paramanti eke.
That doctrine, view, practice, path which some recluses and brahmins say, "This is supreme, excellent, pre-eminent, distinguished, foremost, highest, noble," thus they say, thus they declare, thus they speak, thus they expound, thus they assert – that which some call the supreme doctrine.
Cái pháp (dhammaṃ), tà kiến (diṭṭhiṃ), con đường thực hành (paṭipadaṃ), đạo lộ (maggaṃ) mà một số Sa-môn và Bà-la-môn nói rằng: “Đây là tối thượng (paramaṃ), cao nhất (aggaṃ), tốt nhất (seṭṭhaṃ), đặc biệt nhất (visiṭṭhaṃ), đứng đầu (pāmokkhaṃ), ưu việt (uttamaṃ), xuất sắc (pavaraṃ)”, họ nói như vậy, giảng như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, sử dụng như vậy – một số người cho rằng pháp này là tối thượng.
1775
Tameva hīnanti panāhu aññeti tameva dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘hīnaṃ etaṃ, nihīnaṃ etaṃ, omakaṃ etaṃ, lāmakaṃ etaṃ, chatukkaṃ etaṃ, parittakaṃ eta’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – tameva hīnanti panāhu aññe.
But others call that very thing inferior – that very doctrine, view, practice, path which some recluses and brahmins say, "This is inferior, lowly, mean, base, paltry, insignificant," thus they say, thus they declare, thus they speak, thus they expound, thus they assert – but others call that very thing inferior.
“Nhưng những người khác lại nói rằng chính pháp ấy là thấp kém” nghĩa là cái pháp (dhammaṃ), tà kiến (diṭṭhiṃ), con đường thực hành (paṭipadaṃ), đạo lộ (maggaṃ) mà một số Sa-môn và Bà-la-môn nói rằng: “Điều này là thấp kém (hīnaṃ), rất thấp kém (nihīnaṃ), kém cỏi (omakaṃ), tầm thường (lāmakaṃ), không đáng giá (chatukkaṃ), nhỏ nhặt (parittakaṃ)”, họ nói như vậy, giảng như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, sử dụng như vậy – nhưng những người khác lại nói rằng chính pháp ấy là thấp kém.
1776
Sacco nu vādo katamo imesanti.
Which is the true statement among these?
“Lời nói nào trong số họ là chân thật?” – nghĩa là.
Imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ vādo katamo sacco taccho tatho bhūto yāthāvo aviparītoti – sacco nu vādo katamo imesaṃ.
Among these recluses and brahmins, which statement is true, factual, real, actual, unperverted? – which is the true statement among these?
Trong số những Sa-môn và Bà-la-môn này, lời nói nào là chân thật (sacco), đúng đắn (taccho), như thật (tatho), có thật (bhūto), không sai lệch (yāthāvo aviparītoti) – lời nói nào trong số họ là chân thật?
1777
Sabbeva hīme kusalāvadānāti.
Indeed, all these are skilled in argument.
“Tất cả những người này đều tự xưng là thiện xảo” – nghĩa là.
Sabbevime samaṇabrāhmaṇā kusalavādā paṇḍitavādā thiravādā ñāyavādā hetuvādā lakkhaṇavādā kāraṇavādā ṭhānavādā sakāya laddhiyāti – sabbeva hīme kusalāvadānā.
All these recluses and brahmins are skilled in argument, wise in argument, firm in argument, logical in argument, rational in argument, characteristic in argument, causal in argument, positional in argument, according to their own doctrine – indeed, all these are skilled in argument.
Tất cả những Sa-môn và Bà-la-môn này đều là những người nói về điều thiện (kusalavādā), những người nói về sự khôn ngoan (paṇḍitavādā), những người nói về sự kiên định (thiravādā), những người nói về sự hợp lý (ñāyavādā), những người nói về lý do (hetuvādā), những người nói về đặc điểm (lakkhaṇavādā), những người nói về nguyên nhân (kāraṇavādā), những người nói về vị trí (ṭhānavādā) theo học thuyết của riêng họ – tất cả những người này đều tự xưng là thiện xảo.
1778
Tenāha so nimmito –
Therefore, that created being said:
Vì thế vị hóa nhân ấy đã nói:
1779
‘‘Yamāhu dhammaṃ paramanti eke, tameva hīnanti panāhu aññe;
"That which some call the supreme doctrine, but others call that very thing inferior;
“Một số người cho rằng pháp này là tối thượng, nhưng những người khác lại nói rằng chính pháp ấy là thấp kém;
1780
Sacco nu vādo katamo imesaṃ, sabbeva hīme kusalāvadānā’’ti.
Which is the true statement among these? Indeed, all these are skilled in argument."
Lời nói nào trong số họ là chân thật? Tất cả những người này đều tự xưng là thiện xảo.”
1781
139.
139.
139.
1782
Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu, aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu;
They call their own doctrine complete, but another's doctrine they call inferior;
Họ nói rằng pháp của mình là hoàn hảo, còn pháp của người khác thì họ nói là thấp kém;
1783
Evampi viggayha vivādayanti, sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccaṃ.
Thus, they dispute and quarrel, each calling their own assumption true.
Cứ như vậy, họ tranh chấp và cãi vã, mỗi người đều nói rằng quan điểm của mình là chân thật.
1784
Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhūti sakaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘idaṃ samattaṃ paripuṇṇaṃ anoma’’nti, evamāhaṃsu…pe… evaṃ voharantīti – sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu.
They call their own doctrine complete – their own doctrine, view, practice, path which some recluses and brahmins say, "This is perfect, complete, faultless," thus they say…pe… thus they assert – they call their own doctrine complete.
“Họ nói rằng pháp của mình là hoàn hảo” nghĩa là cái pháp (dhammaṃ), tà kiến (diṭṭhiṃ), con đường thực hành (paṭipadaṃ), đạo lộ (maggaṃ) của riêng họ, một số Sa-môn và Bà-la-môn nói rằng: “Điều này là đầy đủ (samattaṃ), hoàn hảo (paripuṇṇaṃ), không thấp kém (anomaṃ)”, họ nói như vậy… (tương tự như trên)… họ sử dụng như vậy – họ nói rằng pháp của mình là hoàn hảo.
1785
Aññassa dhammaṃ pana hīnamāhūti.
But another's doctrine they call inferior.
“Còn pháp của người khác thì họ nói là thấp kém” – nghĩa là.
Aññassa dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ‘‘hīnaṃ etaṃ, nihīnaṃ etaṃ, omakaṃ etaṃ, lāmakaṃ etaṃ, chatukkaṃ etaṃ, parittakaṃ eta’’nti, evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu.
Another's doctrine, view, practice, path which some recluses and brahmins say, "This is inferior, lowly, mean, base, paltry, insignificant," thus they say, thus they declare, thus they speak, thus they expound, thus they assert – but another's doctrine they call inferior.
Cái pháp (dhammaṃ), tà kiến (diṭṭhiṃ), con đường thực hành (paṭipadaṃ), đạo lộ (maggaṃ) của người khác, một số Sa-môn và Bà-la-môn nói rằng: “Điều này là thấp kém (hīnaṃ), rất thấp kém (nihīnaṃ), kém cỏi (omakaṃ), tầm thường (lāmakaṃ), không đáng giá (chatukkaṃ), nhỏ nhặt (parittakaṃ)”, họ nói như vậy, giảng như vậy, tuyên bố như vậy, trình bày như vậy, sử dụng như vậy – còn pháp của người khác thì họ nói là thấp kém.
1786
Evampi viggayha vivādayantīti evaṃ gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā vivādayanti, kalahaṃ karonti, bhaṇḍanaṃ karonti, viggahaṃ karonti, vivādaṃ karonti, medhagaṃ karonti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti – evampi viggayha vivādayanti.
Thus, they dispute and quarrel – thus grasping, seizing, holding, clinging, adhering, they dispute, they make quarrels, they make contentions, they make disputes, they make strifes – "You do not understand this Dhamma and Discipline…pe… or explain it if you can!" – thus, they dispute and quarrel.
Họ tranh cãi, nắm giữ như vậy – tức là, họ nắm giữ, chấp lấy, bám víu, cố chấp, rồi tranh cãi, gây gổ, cãi vã, tranh chấp, tranh luận, gây sự – “Ngươi không hiểu Pháp và Luật này… (vân vân)… hãy giải thích nếu ngươi có thể” – họ tranh cãi, nắm giữ như vậy.
1787
Sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccanti.
Each calling their own assumption true.
Họ tuyên bố sự chấp nhận riêng của mình là sự thật.
‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccaṃ.
"The world is eternal, this alone is true, anything else is false" – each calling their own assumption true.
“Thế giới là thường còn, đây là sự thật, điều khác là hư vọng” – họ tuyên bố sự chấp nhận riêng của mình là sự thật.
‘‘Asassato loko …pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – sakaṃ sakaṃ sammutimāhu saccaṃ.
"The world is not eternal…pe… the Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, anything else is false" – each calling their own assumption true.
“Thế giới là vô thường… (vân vân)… Như Lai không còn cũng không không còn sau khi chết, đây là sự thật, điều khác là hư vọng” – họ tuyên bố sự chấp nhận riêng của mình là sự thật.
1788
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1789
‘‘Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu, aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu;
"They call their own doctrine complete, but another's doctrine they call inferior;
“Họ cho rằng pháp của mình là đầy đủ, còn pháp của người khác thì thấp kém;
1790
Evampi viggayha vivādayanti, sakaṃ sakaṃ sammutimāhu sacca’’nti.
Thus, they dispute and quarrel, each calling their own assumption true."
Cứ thế, họ tranh cãi, nắm giữ, tuyên bố sự chấp nhận riêng của mình là sự thật.”
1791
140.
140.
140.
1792
Parassa ce vambhayitena hīno, na koci dhammesu visesi assa;
If by disparaging another one is inferior, then no one among doctrines would be distinguished;
Nếu vì bị người khác chê bai mà trở nên thấp kém, thì không ai là ưu việt trong các pháp;
1793
Puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ, nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā.
For many indeed declare another's doctrine as inferior, being firm in their own.
Quả thật, nhiều người nói pháp của người khác là thấp kém, vì họ kiên quyết với pháp của mình.
1794
Parassa ce vambhayitena hīnoti parassa ce vambhayitakāraṇā ninditakāraṇā garahitakāraṇā upavaditakāraṇā paro bālo hoti hīno nihīno omako lāmako chatukko parittoti – parassa ce vambhayitena hīno.
If by disparaging another one is inferior – if due to disparaging, censuring, blaming, reproaching another, that other person is foolish, inferior, lowly, mean, base, paltry, insignificant – if by disparaging another one is inferior.
Nếu vì bị người khác chê bai mà trở nên thấp kém – tức là, nếu vì lý do bị người khác chê bai, chỉ trích, khiển trách, phỉ báng mà người khác trở nên ngu si, thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ mọn – nếu vì bị người khác chê bai mà trở nên thấp kém.
1795
Na koci dhammesu visesi assāti.
Then no one among doctrines would be distinguished.
Thì không ai là ưu việt trong các pháp.
Dhammesu na koci aggo seṭṭho visiṭṭho pāmokkho uttamo pavaro assāti – na koci dhammesu visesi assa.
No one among doctrines would be supreme, excellent, distinguished, foremost, highest, noble – then no one among doctrines would be distinguished.
Trong các pháp, không ai là tối thượng, cao cả, đặc biệt, nổi bật, tối ưu, xuất sắc – thì không ai là ưu việt trong các pháp.
1796
Puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ, nihīnatoti.
For many indeed declare another's doctrine as inferior.
Quả thật, nhiều người nói pháp của người khác là thấp kém.
Bahukāpi bahūnaṃ dhammaṃ vadanti upavadanti nindanti garahanti hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato, bahukāpi ekassa dhammaṃ vadanti upavadanti nindanti garahanti hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato, ekopi bahūnaṃ dhammaṃ vadati upavadati nindati garahati hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato, ekopi ekassa dhammaṃ vadati upavadati nindati garahati hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittatoti – puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ.
Many indeed speak of the Dhamma to many, blame, censure, revile, disparage as inferior, very inferior, lowly, contemptible, worthless, insignificant. Many indeed speak of the Dhamma to one, blame, censure, revile, disparage as inferior, very inferior, lowly, contemptible, worthless, insignificant. One also speaks of the Dhamma to many, blames, censures, reviles, disparages as inferior, very inferior, lowly, contemptible, worthless, insignificant. One also speaks of the Dhamma to one, blames, censures, reviles, disparages as inferior, very inferior, lowly, contemptible, worthless, insignificant. – For many indeed speak of the Dhamma to others.
Nhiều người cũng nói, phỉ báng, chỉ trích, khiển trách pháp của nhiều người là thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ mọn; nhiều người cũng nói, phỉ báng, chỉ trích, khiển trách pháp của một người là thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ mọn; một người cũng nói, phỉ báng, chỉ trích, khiển trách pháp của nhiều người là thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ mọn; một người cũng nói, phỉ báng, chỉ trích, khiển trách pháp của một người là thấp kém, hèn hạ, tầm thường, ti tiện, nhỏ mọn – quả thật, nhiều người nói pháp của người khác là thấp kém.
1797
Nihīnato samhi daḷhaṃ vadānāti.
Firmly declaring it to be inferior.
Vì họ kiên quyết với pháp của mình.
Dhammo sakāyanaṃ, diṭṭhi sakāyanaṃ, paṭipadā sakāyanaṃ, maggo sakāyanaṃ, sakāyane daḷhavādā thiravādā balikavādā aṭṭhitavādāti – nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā.
Dhamma is one's own way, view is one's own way, practice is one's own way, path is one's own way. Those who are firm in their own way, steadfast in their assertions, strong in their assertions, unshakeable in their assertions – thus, 'firmly declaring it to be inferior'.
Pháp là của riêng mình, quan điểm là của riêng mình, con đường thực hành là của riêng mình, đạo lộ là của riêng mình; họ kiên quyết, vững chắc, mạnh mẽ, bền bỉ với pháp của riêng mình – vì họ kiên quyết với pháp của mình.
1798
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1799
‘‘Parassa ce vambhayitena hīno, na koci dhammesu visesi assa;
‘‘If one is inferior by disparaging another, then no one would be excellent in the Dhamma;
“Nếu vì bị người khác chê bai mà trở nên thấp kém, thì không ai là ưu việt trong các pháp;
1800
Puthū hi aññassa vadanti dhammaṃ, nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā’’ti.
For many indeed speak of the Dhamma to others, firmly declaring it to be inferior.’’
Vì nhiều người nói Pháp của người khác, và khi ở trong một địa vị thấp kém, họ nói một cách kiên quyết.”
1801
141.
141.
141.
1802
Saddhammapūjāpi* panā tatheva, yathā pasaṃsanti sakāyanāni;
The veneration of the true Dhamma is also the same, as they praise their own ways;
Sự tôn kính Chánh Pháp cũng như vậy, tùy theo cách họ tán dương giáo lý của mình;
1803
Sabbeva vādā* tathiyā* bhaveyyuṃ, suddhī hi nesaṃ paccattameva.
All assertions would be true, for their purification is individual.
Tất cả các giáo điều đều có thể là sự thật, vì sự thanh tịnh của họ chỉ là tự mình chứng nghiệm.
1804
Saddhammapūjāpi panā tathevāti.
The veneration of the true Dhamma is also the same.
Sự tôn kính Chánh Pháp cũng như vậy.
Katamā saddhammapūjā?
What is the veneration of the true Dhamma?
Thế nào là sự tôn kính Chánh Pháp?
Sakaṃ satthāraṃ sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti ‘‘ayaṃ satthā sabbaññū’’ti – ayaṃ saddhammapūjā.
One honors, respects, esteems, and venerates one's own teacher, thinking, "This teacher is omniscient" – this is the veneration of the true Dhamma.
Tôn trọng, kính trọng, quý trọng, cúng dường bậc Đạo Sư của mình,* “vị Đạo Sư này là bậc Toàn Tri” – đây là sự tôn kính Chánh Pháp.
Sakaṃ dhammakkhānaṃ sakaṃ gaṇaṃ sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ paṭipadaṃ sakaṃ maggaṃ sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti ‘‘ayaṃ maggo niyyāniko’’ti – ayaṃ saddhammapūjā.
One honors, respects, esteems, and venerates one's own exposition of the Dhamma, one's own group, one's own view, one's own practice, one's own path, thinking, "This path is leading to liberation" – this is the veneration of the true Dhamma.
Tôn trọng, kính trọng, quý trọng, cúng dường sự thuyết pháp của mình, giáo đoàn của mình, quan điểm của mình, đạo lộ của mình, con đường của mình,* “con đường này dẫn đến giải thoát” – đây là sự tôn kính Chánh Pháp.
Saddhammapūjāpi panā tathevāti saddhammapūjā tathā tacchā bhūtā yāthāvā aviparītāti – saddhammapūjāpi panā tatheva.
The veneration of the true Dhamma is also the same means that the veneration of the true Dhamma is thus, true, real, actual, not otherwise – thus, the veneration of the true Dhamma is also the same.
Sự cúng dường Chánh pháp cũng vậy có nghĩa là sự cúng dường Chánh pháp (saddhammapūjā) là như vậy, là chân thật, là hiện hữu, là đúng như thật, không sai khác – sự cúng dường Chánh pháp cũng vậy.
1805
Yathā pasaṃsanti sakāyanānīti.
As they praise their own ways.
Như họ tán thán các giáo lý của mình có nghĩa là.
Dhammo sakāyanaṃ diṭṭhi sakāyanaṃ paṭipadā sakāyanaṃ maggo sakāyanaṃ, sakāyanāni pasaṃsanti thomenti kittenti vaṇṇentīti – yathā pasaṃsanti sakāyanāni.
Dhamma is one's own way, view is one's own way, practice is one's own way, path is one's own way. They praise, extol, laud, and commend their own ways – thus, 'as they praise their own ways'.
Pháp là giáo lý của mình, kiến chấp là giáo lý của mình, con đường thực hành là giáo lý của mình, đạo lộ là giáo lý của mình; họ tán thán, ca ngợi, tuyên dương, khen ngợi các giáo lý của mình – như họ tán thán các giáo lý của mình.
1806
Sabbeva vādā tathiyā bhaveyyunti sabbeva vādā tathā tacchā bhūtā yāthāvā aviparītā bhaveyyunti – sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ.
All assertions would be true means that all assertions would be thus, true, real, actual, not otherwise – thus, 'all assertions would be true'.
Tất cả các giáo thuyết đều là chân thật có nghĩa là tất cả các giáo thuyết đều là như vậy, là chân thật, là hiện hữu, là đúng như thật, không sai khác – tất cả các giáo thuyết đều là chân thật.
1807
Suddhī hi nesaṃ paccattamevāti.
For their purification is individual.
Sự thanh tịnh của họ là tự thân có nghĩa là.
Paccattameva tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ suddhi visuddhi parisuddhi, mutti vimutti parimuttīti – suddhī hi nesaṃ paccattameva.
For those recluses and brahmins, purification, cleansing, complete purification, liberation, release, complete release is individual – thus, 'for their purification is individual'.
Sự thanh tịnh, sự trong sạch, sự hoàn toàn thanh tịnh; sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát của các Sa-môn, Bà-la-môn ấy là tự thân – sự thanh tịnh của họ là tự thân.
1808
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế Thế Tôn đã nói:
1809
‘‘Saddhammapūjāpi panā tatheva, yathā pasaṃsanti sakāyanāni;
‘‘The veneration of the true Dhamma is also the same, as they praise their own ways;
“Sự cúng dường Chánh pháp cũng vậy,
1810
Sabbeva vādā tathiyā bhaveyyuṃ, suddhī hi nesaṃ paccattamevā’’ti.
All assertions would be true, for their purification is individual.’’
Như họ tán thán các giáo lý của mình.
1811
142.
142.
142.
1812
Na brāhmaṇassa paraneyyamatthi, dhammesu niccheyya samuggahītaṃ;
For a brahmin, there is nothing to be led by another, having firmly grasped it in the teachings;
Tất cả các giáo thuyết đều là chân thật,
1813
Tasmā vivādāni upātivatto, na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ.
Therefore, he has transcended disputes, for he sees no other Dhamma as superior.
Sự thanh tịnh của họ là tự thân.”
1814
Na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti.
For a brahmin, there is nothing to be led by another.
Đối với Bà-la-môn, không có gì phải nương tựa người khác có nghĩa là.
Nāti paṭikkhepo.
Na means negation.
Nā là phủ định.
Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā.
Brahmin means one who has banished the seven defilements…pe… he is called the Stainless, the Imperturbable, the Brahma.
Bà-la-môn là người đã loại bỏ bảy pháp nên gọi là Bà-la-môn…pe… người không bị nhiễm ô, người như vậy được gọi là Phạm Thiên.
Na brāhmaṇassa paraneyyamatthīti brāhmaṇassa paraneyyatā natthi, brāhmaṇo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaṭibaddhagū* jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato.
For a brahmin, there is nothing to be led by another means that for a brahmin, there is no state of being led by another; a brahmin is not to be led by another, not dependent on another, not conditioned by another, not bound to another; he knows, he sees, he is undeluded, fully aware, mindful.
Đối với Bà-la-môn, không có gì phải nương tựa người khác có nghĩa là đối với Bà-la-môn, không có sự nương tựa người khác, Bà-la-môn không phải nương tựa người khác, không phải phụ thuộc người khác, không phải do người khác, không phải bị ràng buộc bởi người khác; người ấy biết, thấy, không mê mờ, có chánh niệm, tỉnh giác.
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti brāhmaṇassa paraneyyatā natthi, brāhmaṇo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaṭibaddhagū jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissato.
Regarding ‘‘All formations are impermanent’’, for a brahmin, there is no state of being led by another; a brahmin is not to be led by another, not dependent on another, not conditioned by another, not bound to another; he knows, he sees, he is undeluded, fully aware, mindful.
‘‘Tất cả các hành đều vô thường’’ – đối với Bà-la-môn, không có sự nương tựa người khác, Bà-la-môn không phải nương tựa người khác, không phải phụ thuộc người khác, không phải do người khác, không phải bị ràng buộc bởi người khác; người ấy biết, thấy, không mê mờ, có chánh niệm, tỉnh giác.
‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti brāhmaṇassa paraneyyatā natthi, brāhmaṇo na paraneyyo, na parapattiyo, na parapaccayo, na parapaṭibaddhagū jānāti passati asammūḷho sampajāno paṭissatoti – na brāhmaṇassa paraneyyamatthi.
‘‘All formations are suffering’’… (and so on) … ‘‘Whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease’’—for such a brahmin there is no leading by another, the brahmin is not led by another, not dependent on another, not conditioned by another, not bound to another; he knows, he sees, unbewildered, comprehending, recollecting. Thus, for such a brahmin there is no leading by another.
‘‘Tất cả các hành đều khổ’’…pe… ‘‘bất cứ pháp nào có tính chất khởi lên, tất cả pháp ấy có tính chất diệt đi’’ – đối với Bà-la-môn, không có sự nương tựa người khác, Bà-la-môn không phải nương tựa người khác, không phải phụ thuộc người khác, không phải do người khác, không phải bị ràng buộc bởi người khác; người ấy biết, thấy, không mê mờ, có chánh niệm, tỉnh giác – đối với Bà-la-môn, không có gì phải nương tựa người khác.
1815
Dhammesu niccheyya samuggahītanti.
Having ascertained and fully grasped among doctrines.
Đã phân định và chấp thủ trong các pháp có nghĩa là.
Dhammesūti dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatesu.
Among doctrines means among the sixty-two views.
Trong các pháp là trong sáu mươi hai tà kiến.
Niccheyyāti nicchinitvā vinicchinitvā vicinitvā pavicinitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
Having ascertained means having ascertained, having decided, having examined, having thoroughly examined, having weighed, having judged, having clarified, having made clear.
Đã phân định là đã phân định, đã xác định, đã lựa chọn, đã chọn lọc, đã cân nhắc, đã suy xét, đã làm cho rõ ràng, đã làm cho hiển nhiên.
Odhiggāho bilaggāho varaggāho koṭṭhāsaggāho uccayaggāho samuccayaggāho ‘‘idaṃ saccaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.
There is no grasping, no clinging, no supreme grasping, no part-grasping, no accumulation-grasping, no total accumulation-grasping, no grasping, no clinging, no adherence, no obsession, no inclination, thinking: ‘‘This is true, real, actual, factual, not otherwise’’; they do not exist, are not found, are not obtainable; they are abandoned, cut off, calmed, subsided, incapable of future arising, burnt by the fire of knowledge. Thus, having ascertained and fully grasped among doctrines.
Không có, không tồn tại, không hiện hữu, không thể tìm thấy sự chấp thủ, sự chấp vào ngọn, sự chấp vào tốt nhất, sự chấp vào phần, sự tích lũy, sự tích lũy hoàn toàn rằng ‘‘đây là sự thật, là chân thật, là hiện hữu, là đúng như thật, không sai khác’’; sự chấp thủ, sự bám víu, sự cố chấp, sự quy phục, sự quyết định ấy đã được đoạn trừ, đã được cắt đứt, đã được lắng dịu, đã được an tịnh, không thể tái sinh, đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa trí tuệ – đã phân định và chấp thủ trong các pháp.
1816
Tasmā vivādāni upātivattoti.
Therefore, he has overcome disputes.
Do đó, người ấy vượt qua các tranh cãi có nghĩa là.
Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā diṭṭhikalahāni diṭṭhibhaṇḍanāni diṭṭhiviggahāni diṭṭhivivādāni diṭṭhimedhagāni upātivatto atikkanto samatikkanto vītivattoti – tasmā vivādāni upātivatto.
Therefore means for that reason, for that cause, for that condition, for that origin, he has overcome, transcended, gone beyond, passed over disputes of views, quarrels of views, contentions of views, disagreements of views, conflicts of views. Thus, he has overcome disputes.
Do đó là do đó, do nguyên nhân ấy, do lý do ấy, do duyên ấy, do căn nguyên ấy, người ấy đã vượt qua, đã hoàn toàn vượt qua, đã vượt qua các xung đột về kiến chấp, các tranh chấp về kiến chấp, các xung đột về kiến chấp, các tranh cãi về kiến chấp, các mâu thuẫn về kiến chấp – do đó, người ấy vượt qua các tranh cãi.
1817
Na hi seṭṭhato passati dhammamaññanti.
For he sees no other doctrine as supreme.
Người ấy không thấy pháp nào khác là tối thượng có nghĩa là.
Aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi, aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammaṃ na passati na dakkhati na oloketi na nijjhāyati na upaparikkhatīti – na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ.
He does not see, does not behold, does not observe, does not contemplate, does not examine any other teacher, doctrine, group, view, practice, or path as supreme, excellent, distinguished, foremost, highest, or pre-eminent, apart from the foundations of mindfulness, apart from the right exertions, apart from the bases of psychic power, apart from the faculties, apart from the powers, apart from the factors of awakening, apart from the Noble Eightfold Path. Thus, for he sees no other doctrine as supreme.
Người ấy không thấy, không nhìn, không quan sát, không quán xét, không xem xét bất kỳ vị Đạo sư nào khác, sự thuyết pháp nào khác, hội chúng nào khác, kiến chấp nào khác, con đường thực hành nào khác, đạo lộ nào khác, ngoài các niệm xứ, ngoài các chánh cần, ngoài các thần túc, ngoài các quyền, ngoài các lực, ngoài các giác chi, ngoài Bát Chánh Đạo, là pháp tối thượng, thù thắng, đặc biệt, đứng đầu, cao nhất, tối ưu – người ấy không thấy pháp nào khác là tối thượng.
1818
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế Thế Tôn đã nói:
1819
‘‘Na brāhmaṇassa paraneyyamatthi, dhammesu niccheyya samuggahītaṃ;
‘‘For such a brahmin there is no leading by another, having ascertained and fully grasped among doctrines;
“Đối với Bà-la-môn, không có gì phải nương tựa người khác,
1820
Tasmā vivādāni upātivatto, na hi seṭṭhato passati dhammamañña’’nti.
Therefore, he has overcome disputes, for he sees no other doctrine as supreme.’’
Đã phân định và chấp thủ trong các pháp;
1821
143.
143.
143.
1822
Jānāmi passāmi tatheva etaṃ, diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ;
‘‘I know, I see, it is indeed so; some attain purity through views;
Do đó, người ấy vượt qua các tranh cãi,
1823
Adakkhi ce kiñhi tumassa tena, atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.
If he has seen, what is that to him? Having gone beyond, they speak of purity by another means.’’
Người ấy không thấy pháp nào khác là tối thượng.”
1824
Jānāmi passāmi tatheva etanti.
I know, I see, it is indeed so.
Ta biết, ta thấy điều đó là như vậy có nghĩa là.
Jānāmīti paracittañāṇena* vā jānāmi, pubbenivāsānussatiñāṇena vā jānāmi.
I know means I know by the knowledge of others’ minds, or I know by the knowledge of recollection of past lives.
Ta biết là ta biết bằng tha tâm thông, hoặc ta biết bằng túc mạng thông.
Passāmīti maṃsacakkhunā vā passāmi, dibbena cakkhunā vā passāmi.
I see means I see by the physical eye, or I see by the divine eye.
Ta thấy là ta thấy bằng nhục nhãn, hoặc ta thấy bằng thiên nhãn.
Tatheva etanti etaṃ tathaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītanti – jānāmi passāmi tatheva etaṃ.
It is indeed so means this is true, actual, real, factual, not otherwise. Thus, I know, I see, it is indeed so.
Điều đó là như vậy có nghĩa là điều này là như vậy, là chân thật, là hiện hữu, là đúng như thật, không sai khác – ta biết, ta thấy điều đó là như vậy.
1825
Diṭṭhiyā eke paccenti suddhinti.
Some attain purity through views.
Một số người tìm cầu sự thanh tịnh bằng kiến chấp có nghĩa là.
Diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
Some ascetics and brahmins attain purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, complete emancipation through views.
Một số Sa-môn, Bà-la-môn tìm cầu sự thanh tịnh, sự trong sạch, sự hoàn toàn thanh tịnh; sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát bằng kiến chấp.
‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
Some ascetics and brahmins attain purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, complete emancipation through views such as: ‘‘The world is eternal, this alone is true, all else is foolishness.’’
‘‘Thế gian là thường còn, đây là sự thật, điều khác là hư vọng’’ – một số Sa-môn, Bà-la-môn tìm cầu sự thanh tịnh, sự trong sạch, sự hoàn toàn thanh tịnh; sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát bằng kiến chấp.
‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti diṭṭhiyā eke samaṇabrāhmaṇā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccentīti – diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ.
Some ascetics and brahmins attain purity, purification, complete purification, liberation, emancipation, complete emancipation through views such as: ‘‘The world is not eternal… (and so on) … a Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, all else is foolishness.’’ Thus, some attain purity through views.
‘‘Thế gian là vô thường…pe… Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, đây là sự thật, điều khác là hư vọng’’ – một số Sa-môn, Bà-la-môn tìm cầu sự thanh tịnh, sự trong sạch, sự hoàn toàn thanh tịnh; sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát bằng kiến chấp – một số người tìm cầu sự thanh tịnh bằng kiến chấp.
1826
Adakkhi ce kiñhi tumassa tenāti.
If he has seen, what is that to him?
Nếu đã thấy thì điều đó có ích gì cho người ấy? có nghĩa là.
Adakkhīti paracittañāṇena vā adakkhi, pubbenivāsānussatiñāṇena vā adakkhi, maṃsacakkhunā vā adakkhi, dibbena cakkhunā vā adakkhīti – adakkhi ce.
If he has seen means if he has seen by the knowledge of others’ minds, or if he has seen by the knowledge of recollection of past lives, or if he has seen by the physical eye, or if he has seen by the divine eye. Thus, if he has seen.
Đã thấy là đã thấy bằng tha tâm thông, hoặc đã thấy bằng túc mạng thông, hoặc đã thấy bằng nhục nhãn, hoặc đã thấy bằng thiên nhãn – nếu đã thấy.
Kiñhi tumassa tenāti.
What is that to him?
Điều đó có ích gì cho người ấy? có nghĩa là.
Tassa tena dassanena kiṃ kataṃ?
What has been accomplished for him by that seeing?
Người ấy đã làm gì bằng sự thấy đó?
Na dukkhapariññā atthi, na samudayassa pahānaṃ atthi, na maggabhāvanā atthi, na phalasacchikiriyā atthi, na rāgassa samucchedapahānaṃ atthi, na dosassa samucchedapahānaṃ atthi, na mohassa samucchedapahānaṃ atthi, na kilesānaṃ samucchedapahānaṃ atthi, na saṃsāravaṭṭassa upacchedo atthīti – adakkhi ce kiñhi tumassa tena.
There is no full understanding of suffering, there is no abandoning of the origin (of suffering), there is no development of the path, there is no realization of the fruit, there is no complete eradication and abandoning of lust, there is no complete eradication and abandoning of hatred, there is no complete eradication and abandoning of delusion, there is no complete eradication and abandoning of defilements, there is no cutting off of the cycle of saṃsāra. If one sees, what is that to him by that?
Không có sự hiểu biết đầy đủ về khổ, không có sự đoạn trừ tập khởi, không có sự tu tập đạo, không có sự chứng ngộ quả, không có sự đoạn trừ hoàn toàn tham ái, không có sự đoạn trừ hoàn toàn sân hận, không có sự đoạn trừ hoàn toàn si mê, không có sự đoạn trừ hoàn toàn các phiền não, không có sự cắt đứt vòng luân hồi – nếu đã thấy thì điều đó có ích gì cho người ấy?
1827
Atisitvā aññena vadanti suddhinti te titthiyā suddhimaggaṃ visuddhimaggaṃ parisuddhimaggaṃ vodātamaggaṃ parivodātamaggaṃ atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti.
Having surpassed, they declare purity by another (means): Those sectarians, having surpassed, having overcome, having transcended the path to purity, the path to purification, the path to complete purity, the path to clarity, the path to complete clarity, declare, proclaim, speak, expound, and assert purity, purification, complete purity, liberation, complete liberation, perfect liberation by means other than the foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna), other than the right exertions (sammappadhāna), other than the bases of psychic power (iddhipāda), other than the faculties (indriya), other than the powers (bala), other than the factors of awakening (bojjhaṅga), other than the Noble Eightfold Path (ariya aṭṭhaṅgika magga).
Vượt ngoài, họ tuyên bố sự thanh tịnh bằng cách khác – những ngoại đạo ấy, sau khi đã vượt qua, vượt lên, vượt hẳn con đường thanh tịnh, con đường tịnh hóa, con đường hoàn toàn tịnh hóa, con đường trong sáng, con đường hoàn toàn trong sáng, thì tuyên bố, thuyết giảng, trình bày, chỉ rõ, gọi là sự thanh tịnh, sự tịnh hóa, sự hoàn toàn tịnh hóa, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tối thượng, bằng cách khác, ngoài các niệm xứ (satipaṭṭhāna), ngoài các chánh cần (sammappadhāna), ngoài các thần túc (iddhipāda), ngoài các căn (indriya), ngoài các lực (bala), ngoài các giác chi (bojjhaṅga), ngoài Bát Chánh Đạo (ariya aṭṭhaṅgika magga).
Evampi atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.
Thus, having surpassed, they declare purity by another (means).
Cũng vậy, vượt ngoài, họ tuyên bố sự thanh tịnh bằng cách khác.
1828
Atha vā buddhā ca buddhasāvakā ca paccekabuddhā ca tesaṃ titthiyānaṃ asuddhimaggaṃ avisuddhimaggaṃ aparisuddhimaggaṃ avodātamaggaṃ aparivodātamaggaṃ atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā catūhi satipaṭṭhānehi catūhi sammappadhānehi catūhi iddhipādehi pañcahi indriyehi pañcahi balehi sattahi bojjhaṅgehi ariyena aṭṭhaṅgikena maggena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – evampi atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.
Alternatively, the Buddhas, the disciples of the Buddhas, and the Paccekabuddhas, having surpassed, having overcome, having transcended the impure path, the unpurified path, the unpurified path, the unclear path, the uncleared path of those sectarians, declare, proclaim, speak, expound, and assert purity, purification, complete purity, liberation, complete liberation, perfect liberation by means of the four foundations of mindfulness, the four right exertions, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of awakening, and the Noble Eightfold Path. Thus, having surpassed, they declare purity by another (means).
Hoặc chư Phật, chư Thanh văn đệ tử của Phật, và chư Độc Giác Phật, sau khi đã vượt qua, vượt lên, vượt hẳn con đường không thanh tịnh, con đường không tịnh hóa, con đường không hoàn toàn tịnh hóa, con đường không trong sáng, con đường không hoàn toàn trong sáng của những ngoại đạo ấy, thì tuyên bố, thuyết giảng, trình bày, chỉ rõ, gọi là sự thanh tịnh, sự tịnh hóa, sự hoàn toàn tịnh hóa, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tối thượng, bằng bốn niệm xứ, bốn chánh cần, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, và Bát Chánh Đạo cao quý – cũng vậy, vượt ngoài, họ tuyên bố sự thanh tịnh bằng cách khác.
1829
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói:
1830
‘‘Jānāmi passāmi tatheva etaṃ, diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ;
“I know, I see that it is so; some attain purity through views.
“Ta biết, ta thấy điều này đúng là như vậy, có kẻ tuyên bố sự thanh tịnh bằng tà kiến.
1831
Adakkhi ce kiñhi tumassa tena, atisitvā aññena vadanti suddhi’’nti.
If one sees, what is that to him by that? Having surpassed, they declare purity by another (means).”
Nếu đã thấy, thì cái gì đối với người ấy? Vượt ngoài, họ tuyên bố sự thanh tịnh bằng cách khác.”
1832
144.
144.
144.
1833
Passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ, disvāna vā ñāyati* tānimeva;
A person seeing discerns nāmarūpa; having seen, he knows just those (things).
Kẻ thấy người nhìn danh sắc, đã thấy hoặc biết chính những điều đó;
1834
Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā, na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.
Let him see much or little as he wishes; the skilled do not declare purity by that.
Dù thấy nhiều hay ít, các bậc thiện xảo không tuyên bố sự thanh tịnh bằng điều đó.
1835
Passaṃ naro dakkhati nāmarūpanti passaṃ naro dakkhati paracittañāṇena vā passanto, pubbenivāsānussatiñāṇena vā passanto, maṃsacakkhunā vā passanto, dibbena cakkhunā vā passanto nāmarūpaṃyeva dakkhati niccato sukhato attato, na tesaṃ dhammānaṃ samudayaṃ vā atthaṅgamaṃ vā assādaṃ vā ādīnavaṃ vā nissaraṇaṃ vā dakkhatīti – passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ.
A person seeing discerns nāmarūpa: A person seeing, discerning either with the knowledge of others’ minds, or discerning with the knowledge of past lives, or discerning with the physical eye, or discerning with the divine eye, discerns only nāmarūpa as permanent, pleasant, and self, but does not discern the origin, cessation, gratification, danger, or escape from those phenomena. Thus, a person seeing discerns nāmarūpa.
Kẻ thấy người nhìn danh sắc – kẻ thấy người nhìn, hoặc thấy bằng tha tâm thông, hoặc thấy bằng túc mạng thông, hoặc thấy bằng nhục nhãn, hoặc thấy bằng thiên nhãn, chỉ thấy danh sắc là thường còn, là an lạc, là tự ngã, không thấy sự tập khởi hay sự diệt tận, sự vị ngọt hay sự nguy hiểm, sự xuất ly của những pháp ấy – kẻ thấy người nhìn danh sắc.
1836
Disvāna vā ñāyati tānimevāti.
Having seen, he knows just those (things).
Đã thấy hoặc biết chính những điều đó.
Disvāti paracittañāṇena vā disvā, pubbenivāsānussatiñāṇena vā disvā, maṃsacakkhunā vā disvā, dibbena cakkhunā vā disvā, nāmarūpaṃyeva disvā ñāyati niccato sukhato attato, na tesaṃ dhammānaṃ samudayaṃ vā atthaṅgamaṃ vā assādaṃ vā ādīnavaṃ vā nissaraṇaṃ vā ñāyatīti – disvāna vā ñāyati tānimeva.
Having seen: Having seen either with the knowledge of others’ minds, or having seen with the knowledge of past lives, or having seen with the physical eye, or having seen with the divine eye, having seen only nāmarūpa, he knows it as permanent, pleasant, and self, but does not know the origin, cessation, gratification, danger, or escape from those phenomena. Thus, having seen, he knows just those (things).
Đã thấy – hoặc đã thấy bằng tha tâm thông, hoặc đã thấy bằng túc mạng thông, hoặc đã thấy bằng nhục nhãn, hoặc đã thấy bằng thiên nhãn, chỉ thấy danh sắc là thường còn, là an lạc, là tự ngã, không biết sự tập khởi hay sự diệt tận, sự vị ngọt hay sự nguy hiểm, sự xuất ly của những pháp ấy – đã thấy hoặc biết chính những điều đó.
1837
Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vāti.
Let him see much or little as he wishes:
Dù thấy nhiều hay ít.
Kāmaṃ bahukaṃ vā passanto nāmarūpaṃ appakaṃ vā niccato sukhato attatoti – kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā.
Let him see nāmarūpa as much or little as he wishes, as permanent, pleasant, and self. Thus, let him see much or little as he wishes.
Dù thấy danh sắc là thường còn, là an lạc, là tự ngã nhiều hay ít – dù thấy nhiều hay ít.
1838
Na hi tena suddhiṃ kusalā vadantīti.
The skilled do not declare purity by that:
Các bậc thiện xảo không tuyên bố sự thanh tịnh bằng điều đó.
Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā paracittañāṇena vā pubbenivāsānussatiñāṇena vā maṃsacakkhunā vā dibbena cakkhunā vā nāmarūpadassanena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ na vadanti na kathenti na bhaṇanti na dīpayanti na voharantīti – na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.
The skilled: Those who are skilled in aggregates, skilled in elements, skilled in sense bases, skilled in dependent origination, skilled in foundations of mindfulness, skilled in right exertions, skilled in bases of psychic power, skilled in faculties, skilled in powers, skilled in factors of awakening, skilled in the path, skilled in the fruit, skilled in Nibbāna—those skilled ones do not declare, do not proclaim, do not speak, do not expound, do not assert purity, purification, complete purity, liberation, complete liberation, perfect liberation by the mere seeing of nāmarūpa, whether by the knowledge of others’ minds, or by the knowledge of past lives, or by the physical eye, or by the divine eye. Thus, the skilled do not declare purity by that.
Các bậc thiện xảo – những bậc thiện xảo về uẩn, thiện xảo về giới, thiện xảo về xứ, thiện xảo về duyên khởi, thiện xảo về niệm xứ, thiện xảo về chánh cần, thiện xảo về thần túc, thiện xảo về căn, thiện xảo về lực, thiện xảo về giác chi, thiện xảo về đạo, thiện xảo về quả, thiện xảo về Niết Bàn, những bậc thiện xảo ấy không tuyên bố, không thuyết giảng, không trình bày, không chỉ rõ, không gọi là sự thanh tịnh, sự tịnh hóa, sự hoàn toàn tịnh hóa, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tối thượng, bằng việc thấy danh sắc qua tha tâm thông, hay túc mạng thông, hay nhục nhãn, hay thiên nhãn – các bậc thiện xảo không tuyên bố sự thanh tịnh bằng điều đó.
1839
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói:
1840
‘‘Passaṃ naro dakkhati nāmarūpaṃ, disvāna vā ñāyati tānimeva;
“A person seeing will perceive nāmarūpa, or having seen, he understands these very things;
“Kẻ thấy người nhìn danh sắc, đã thấy hoặc biết chính những điều đó;
1841
Kāmaṃ bahuṃ passatu appakaṃ vā, na hi tena suddhiṃ kusalā vadantī’’ti.
Whether he sees much or little, the skilled ones do not declare purity by that.”
Dù thấy nhiều hay ít, các bậc thiện xảo không tuyên bố sự thanh tịnh bằng điều đó.”
1842
145.
145.
145.
1843
Nivissavādī na hi subbināyo, pakappitā diṭṭhipurekkharāno;
One who clings to views is not easily disciplined, being one who holds preconceived views;
Người chấp thủ không dễ dạy, bị quan điểm đã định trước chi phối;
1844
Yaṃ nissito tattha subhaṃ vadāno, suddhiṃ vado tattha tathaddasā so.
Clinging to which, he declares it good, proclaiming purity there, thus he sees it.
Nương vào điều gì, người ấy tuyên bố điều đó là tốt đẹp, và thấy sự thanh tịnh ở đó, người ấy là như vậy.
1845
Nivissavādī na hi subbināyoti.
One who clings to views is not easily disciplined.
Người chấp thủ không dễ dạy.
‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti nivissavādī, ‘‘asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti – nivissavādī.
One who clings to views says: ‘The world is eternal, this alone is true, anything else is futile’; ‘The world is not eternal… (and so on)… the Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, anything else is futile’ – one who clings to views.
“Thế gian là thường còn, đây là sự thật, điều khác là hư vọng” – là người chấp thủ; “thế gian là vô thường… (v.v.)… Như Lai sau khi chết không còn tồn tại cũng không phải không tồn tại, đây là sự thật, điều khác là hư vọng” – là người chấp thủ.
Na hi subbināyoti.
Is not easily disciplined.
Không dễ dạy.
Nivissavādī dubbinayo duppaññāpayo* dunnijjhāpayo duppekkhāpayo duppasādayoti – nivissavādī na hi subbināyo.
One who clings to views is difficult to discipline, difficult to instruct, difficult to observe, difficult to perceive, difficult to please – thus, one who clings to views is not easily disciplined.
Người chấp thủ là người khó dạy, khó làm cho hiểu biết, khó làm cho suy xét, khó làm cho quán sát, khó làm cho thanh tịnh – người chấp thủ không dễ dạy.
1846
Pakappitā diṭṭhipurekkharānoti.
Being one who holds preconceived views.
Bị quan điểm đã định trước chi phối.
Kappitā pakappitā abhisaṅkhatā saṇṭhapitā diṭṭhiṃ purekkhato katvā carati.
He acts having made a view conceived, preconceived, fabricated, established, foremost.
Bị quan điểm đã định hình, đã sắp đặt, đã tạo tác, đã thiết lập chi phối.
Diṭṭhidhajo diṭṭhiketu diṭṭhādhipateyyo diṭṭhiyā parivārito caratīti – pakappitā diṭṭhipurekkharāno.
He acts with a view as his banner, a view as his standard, a view as his authority, surrounded by a view – thus, being one who holds preconceived views.
Người ấy sống với tà kiến làm cờ, tà kiến làm ngọn, tà kiến làm chủ, bị tà kiến bao vây – bị quan điểm đã định trước chi phối.
1847
Yaṃ nissito tattha subhaṃ vadānoti.
Clinging to which, he declares it good.
Nương vào điều gì, người ấy tuyên bố điều đó là tốt đẹp.
Yaṃ nissitoti yaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissito ānissito allīno upagato ajjhosito adhimuttoti – yaṃ nissito.
Clinging to which means clinging to, relying on, adhering to, having resorted to, having settled upon, having resolved upon, a teacher, a teaching, a community, a view, a practice, a path – thus, clinging to which.
Nương vào điều gì – nương tựa, dựa dẫm, gắn bó, tiếp cận, bám víu, quyết định vào vị Đạo Sư nào, giáo pháp nào, hội chúng nào, quan điểm nào, con đường nào, phương pháp nào – nương vào điều gì.
Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā.
There means in his own view, his own acceptance, his own liking, his own doctrine.
Ở đó – trong quan điểm của chính mình, trong sự chấp nhận của chính mình, trong sự yêu thích của chính mình, trong giáo lý của chính mình.
Subhaṃ vadānoti subhavādo sobhanavādo paṇḍitavādo thiravādo ñāyavādo hetuvādo lakkhaṇavādo kāraṇavādo ṭhānavādo sakāya laddhiyāti – yaṃ nissito tattha subhaṃ vadāno.
Declares it good means he speaks of it as good, as excellent, as wise, as firm, as logical, as reasoned, as characterized, as causal, as established in his own doctrine – thus, clinging to which, he declares it good.
Tuyên bố điều đó là tốt đẹp – là lời nói tốt đẹp, lời nói thanh cao, lời nói của người trí, lời nói kiên định, lời nói hợp lý, lời nói có lý do, lời nói có đặc tính, lời nói có nguyên nhân, lời nói có căn cứ, trong giáo lý của chính mình – nương vào điều gì, người ấy tuyên bố điều đó là tốt đẹp.
1848
Suddhiṃ vado tattha tathaddasā soti.
Proclaiming purity there, thus he sees it.
Thấy sự thanh tịnh ở đó, người ấy là như vậy.
Suddhivādo visuddhivādo parisuddhivādo vodātavādo parivodātavādo.
He proclaims purity, complete purity, utter purity, clearness, complete clearness.
Là người tuyên bố sự thanh tịnh, sự tịnh hóa, sự hoàn toàn tịnh hóa, sự trong sáng, sự hoàn toàn trong sáng.
Atha vā suddhidassano visuddhidassano parisuddhidassano vodātadassano parivodātadassanoti – suddhiṃ vādo.
Or he has a vision of purity, a vision of complete purity, a vision of utter purity, a vision of clearness, a vision of complete clearness – thus, proclaims purity.
Hoặc là người có thấy sự thanh tịnh, thấy sự tịnh hóa, thấy sự hoàn toàn tịnh hóa, thấy sự trong sáng, thấy sự hoàn toàn trong sáng – tuyên bố sự thanh tịnh.
Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā tathaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītanti addassa adakkhi apassi paṭivijjhīti – suddhiṃ vādo tattha tathaddasā so.
There means in his own view, his own acceptance, his own liking, his own doctrine, he saw, perceived, discerned, penetrated that which is true, actual, real, factual, not otherwise – thus, proclaiming purity there, thus he sees it.
Ở đó – trong quan điểm của chính mình, trong sự chấp nhận của chính mình, trong sự yêu thích của chính mình, trong giáo lý của chính mình, người ấy đã thấy, đã nhìn, đã nhận ra, đã thấu hiểu điều chân thật, điều đúng đắn, điều hiện hữu, điều đúng như thật, điều không sai lệch – thấy sự thanh tịnh ở đó, người ấy là như vậy.
1849
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói:
1850
‘‘Nivissavādī na hi subbināyo, pakappitā diṭṭhipurekkharāno;
“One who clings to views is not easily disciplined, being one who holds preconceived views;
“Người chấp thủ không dễ dạy, bị quan điểm đã định trước chi phối;
1851
Yaṃ nissito tattha subhaṃ vadāno, suddhiṃ vado tattha tathaddasā so’’ti.
Clinging to which, he declares it good, proclaiming purity there, thus he sees it.”
Nương vào điều gì, người ấy tuyên bố điều đó là tốt đẹp, thấy sự thanh tịnh ở đó, người ấy là như vậy.”
1852
146.
146.
146.
1853
Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā, na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu;
A brāhmaṇa does not approach a kalpa through knowledge, nor is he devoted to views, nor bound by knowledge;
Bậc Bà-la-môn không đi vào sự tính toán, không theo quan điểm cũng không bị trói buộc bởi tri kiến;
1854
Ñatvā ca so sammutiyo puthujjā, upekkhatī uggahaṇanti maññe.
Having known the various conventional truths, he remains equanimous, thinking it is merely a grasping.
Đã biết những quy ước phàm tục, người ấy xả bỏ, và ta nghĩ người ấy đã nắm giữ.
1855
Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhāti.
A brāhmaṇa does not approach a kalpa through knowledge.
Bậc Bà-la-môn không đi vào sự tính toán.
Nāti paṭikkhepo.
Does not is a negation.
Không – là phủ định.
Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā.
Brāhmaṇa means a brāhmaṇa because he has banished seven qualities… (and so on)… the unattached, the steadfast is called a Brahmā.
Bà-la-môn – là Bà-la-môn vì đã loại bỏ bảy pháp… (v.v.)… bậc không dính mắc, bậc như vậy được gọi là Phạm Thiên.
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo.
Kalpa refers to two kalpas – the kalpa of craving and the kalpa of views… (and so on)… this is the kalpa of craving… (and so on)… this is the kalpa of views.
Sự tính toán – có hai sự tính toán: sự tính toán của tham ái và sự tính toán của tà kiến… (v.v.)… đây là sự tính toán của tham ái… (v.v.)… đây là sự tính toán của tà kiến.
Saṅkhā vuccati ñāṇaṃ.
Knowledge is called saṅkhā.
Saṅkhā được gọi là trí tuệ.
Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
That wisdom, understanding… (and so on)… non-delusion, investigation of phenomena, right view.
Là tuệ tri, sự hiểu biết… (v.v.)… không si mê, trạch pháp, chánh kiến.
Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhāti.
A brāhmaṇa does not approach a kalpa through knowledge.
Bậc Bà-la-môn không đi vào sự tính toán.
Brāhmaṇo saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
A brāhmaṇa, having known, weighed, judged, clarified, and made clear through knowledge.
Bậc Bà-la-môn đã quán sát, đã hiểu biết, đã cân nhắc, đã phân tích, đã làm cho rõ ràng, đã làm cho hiển lộ.
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā… sabbe saṅkhārā dukkhā…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā neti na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā.
Having known, weighed, judged, clarified, and made clear through knowledge that ‘all formations are impermanent… all formations are suffering… (and so on)… whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease,’ he does not go to, does not approach, does not grasp, does not cling to, does not settle upon the kalpa of craving or the kalpa of views – thus, a brāhmaṇa does not approach a kalpa through knowledge.
Đã quán sát, đã hiểu biết, đã cân nhắc, đã phân tích, đã làm cho rõ ràng, đã làm cho hiển lộ* “tất cả các hành là vô thường… tất cả các hành là khổ… (v.v.)… bất cứ điều gì có tính chất sinh khởi, tất cả đều có tính chất diệt tận”, không đi theo, không tiếp cận, không chấp thủ, không bám víu, không an trụ vào sự suy tưởng do tham ái hoặc sự suy tưởng do tà kiến – đó là bậc Bà-la-môn không đi theo sự suy tưởng, bằng sự quán sát.
1856
Na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhūti.
Nor is he devoted to views, nor bound by knowledge.
Không bị lôi kéo bởi tà kiến, cũng không bị ràng buộc bởi tri kiến.
Tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni.
His sixty-two wrong views are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of future arising, burnt by the fire of knowledge.
Sáu mươi hai tà kiến của vị ấy đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc, đã được lắng dịu, đã được tịnh chỉ, không còn khả năng sinh khởi, đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa trí tuệ.
So diṭṭhiyā na yāyati na nīyati na vuyhati na saṃharīyati napi taṃ diṭṭhigataṃ sārato pacceti na paccāgacchatīti – na diṭṭhisārī.
He is not led by views, not carried, not borne away, not swept away; nor does he consider that view as essential, nor does he return to it – thus, he is not one who clings to views.
Vị ấy không bị tà kiến lôi kéo, không bị dẫn dắt, không bị cuốn trôi, không bị kéo đi, cũng không chấp nhận tà kiến đó là cốt lõi, không quay lại với nó – đó là không bị lôi kéo bởi tà kiến.
Napi ñāṇabandhūti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā taṇhābandhuṃ vā diṭṭhibandhuṃ vā na karoti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu.
Nor is he bound by knowledge: He does not make, generate, produce, bring forth, or manifest a bond of craving or a bond of views, whether through the knowledge of the eight attainments or the knowledge of the five supernormal powers. Thus, he is not one who clings to views, nor is he bound by knowledge.
Cũng không bị ràng buộc bởi tri kiến là không tạo ra, không sinh ra, không làm phát sinh, không làm cho hiện hữu, không làm cho tái sinh sự ràng buộc bởi tham ái hoặc sự ràng buộc bởi tà kiến bằng tri kiến của tám thiền định hoặc tri kiến của năm thắng trí – đó là không bị lôi kéo bởi tà kiến, cũng không bị ràng buộc bởi tri kiến.
1857
Ñatvā ca so sammutiyo puthujjāti.
And having known those conventions of the many.
Và đã biết rõ các quy ước của phàm phu.
Ñatvāti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
Having known: having known, understood, weighed, determined, clarified, made clear.
Đã biết rõ là đã biết rõ, đã hiểu biết, đã cân nhắc, đã phân tích, đã làm cho rõ ràng, đã làm cho hiển lộ.
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ñatvā ca so.
Having known, understood, weighed, determined, clarified, made clear that ‘‘all formations are impermanent’’; having known, understood, weighed, determined, clarified, made clear that ‘‘all formations are suffering’’…pe… having known, understood, weighed, determined, clarified, made clear that ‘‘whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease’’ – thus, having known.
Đã biết rõ, đã hiểu biết, đã cân nhắc, đã phân tích, đã làm cho rõ ràng, đã làm cho hiển lộ* “tất cả các hành là vô thường”,* “tất cả các hành là khổ”… (v.v.)…* “bất cứ điều gì có tính chất sinh khởi, tất cả đều có tính chất diệt tận” – đó là đã biết rõ.
Sammutiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisammutiyo.
Conventions are called the sixty-two views, the conventions of views.
Các quy ước được gọi là sáu mươi hai tà kiến, các quy ước về tà kiến.
Puthujjāti puthujjanehi janitā vā tā sammutiyoti – puthujjā.
Of the many: because those conventions are generated by ordinary people – thus, of the many.
Của phàm phu là những quy ước đó được tạo ra bởi những phàm phu – đó là của phàm phu.
Puthu nānājanehi janitā vā sammutiyoti puthujjāti – ñatvā ca so sammutiyo puthujjā.
Because the conventions are generated by various, diverse people – thus, of the many. So, and having known those conventions of the many.
Những quy ước đó được tạo ra bởi nhiều người khác nhau – đó là các quy ước của phàm phu, đã biết rõ các quy ước của phàm phu.
1858
Upekkhatī uggahaṇanti maññeti.
He is indifferent, thinking, ‘This is grasping’.
Vị ấy xả bỏ, nghĩ rằng đó là sự chấp thủ.
Aññe taṇhāvasena diṭṭhivasena gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti.
Others grasp, cling, and adhere due to craving and views.
Những người khác chấp thủ, bám víu, an trụ theo tham ái, theo tà kiến.
Arahā upekkhati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – upekkhatī uggahaṇanti maññe.
The Arahant is indifferent; he does not grasp, cling, or adhere – thus, he is indifferent, thinking, ‘This is grasping’.
Bậc A-la-hán xả bỏ, không chấp thủ, không bám víu, không an trụ – đó là xả bỏ, nghĩ rằng đó là sự chấp thủ.
1859
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã dạy:
1860
‘‘Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā, na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu;
“The brahmin does not enter into reckoning of formations, nor does he cling to views, nor is he bound by knowledge;
“Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhā, na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu;
1861
Ñatvā ca so sammutiyo puthujjā, upekkhatī uggahaṇanti maññe’’ti.
Having known those conventions of the many, he is indifferent, thinking, ‘This is grasping’.”
Ñatvā ca so sammutiyo puthujjā, upekkhatī uggahaṇanti maññe”ti.
1862
147.
147.
147.
1863
Vissajja ganthāni munīdha loke, vivādajātesu na vaggasārī;
Having released the knots, the sage in this world, in disputes that have arisen, does not take sides;
Bậc ẩn sĩ đã xả bỏ các trói buộc ở đời này, không theo phe phái trong các tranh chấp;
1864
Santo asantesu upekkhako so, anuggaho uggahaṇanti maññe.
He is calm among the uncalm, he is indifferent, thinking, ‘This is not grasping, but grasping’.
Vị hiền thiện ấy xả bỏ đối với những kẻ bất thiện, nghĩ rằng đó là sự chấp thủ không cần hỗ trợ.
1865
Vissajja ganthāni munīdha loketi.
Having released the knots, the sage in this world.
Bậc ẩn sĩ đã xả bỏ các trói buộc ở đời này.
Ganthāti cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
Knots are called the four knots: covetousness is a bodily knot, ill will is a bodily knot, adherence to rules and observances is a bodily knot, adherence to the view ‘this is the truth’ is a bodily knot.
Các trói buộc là bốn trói buộc: tham lam là trói buộc thân, ác ý là trói buộc thân, chấp thủ giới cấm là trói buộc thân, cố chấp “đây là sự thật” là trói buộc thân.
Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhā kāyagantho, paravādesu āghāto appaccayo byāpādo kāyagantho, attano sīlaṃ vā vataṃ vā sīlabbataṃ vā parāmasati sīlabbataparāmāso kāyagantho, attano diṭṭhiṃ abhiniveso kāyagantho idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
Attachment to one’s own view, which is greed, is the bodily knot of covetousness; resentment or displeasure towards others’ doctrines is the bodily knot of ill will; clinging to one’s own morality or observance, or to rules and observances, is the bodily knot of adherence to rules and observances; adherence to one’s own view is the bodily knot of adherence to the view ‘this is the truth’.
Tham ái đối với quan điểm của mình là tham lam, trói buộc thân; sự thù hận, bất mãn đối với các giáo lý khác là ác ý, trói buộc thân; chấp thủ giới hạnh hoặc giới cấm của mình là chấp thủ giới cấm, trói buộc thân; sự cố chấp vào quan điểm của mình là cố chấp “đây là sự thật”, trói buộc thân.
Vissajjāti ganthe vossajjitvā vissajja.
Having released: having relinquished the knots, having released.
Đã xả bỏ là đã xả bỏ các trói buộc, đã giải thoát.
Atha vā ganthe gadhite ganthite* bandhe vibandhe ābandhe* lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā vissajja.
Alternatively, having burst and released the knots that are tied, bound, fastened, attached, clinging, entangled, fettered.
Hoặc, đã phá vỡ, đã giải thoát khỏi các trói buộc bị trói buộc, bị thắt chặt, bị ràng buộc, bị cột chặt, bị gắn liền, bị dính mắc, bị vướng mắc, bị buộc chặt.
Yathā vayhaṃ vā rathaṃ vā sakaṭaṃ vā sandamānikaṃ vā sajjaṃ vissajjaṃ karonti vikopenti; evameva ganthe vossajjitvā vissajja.
Just as one unties and dismantles a conveyance, a chariot, a cart, or a litter; even so, having relinquished the knots, having released.
Ví như người ta tháo dỡ, giải phóng, tháo rời một cỗ xe, một cỗ xe ngựa, một cỗ xe bò, hoặc một chiếc xe đẩy đang chạy; cũng vậy, đã xả bỏ các trói buộc, đã giải thoát.
Atha vā ganthe gathite gaṇṭhite bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā vissajja.
Alternatively, having burst and released the knots that are tied, bound, fastened, attached, clinging, entangled, fettered.
Hoặc, đã phá vỡ, đã giải thoát khỏi các trói buộc bị trói buộc, bị thắt chặt, bị ràng buộc, bị cột chặt, bị gắn liền, bị dính mắc, bị vướng mắc, bị buộc chặt.
Munīti.
Sage.
Bậc ẩn sĩ.
Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni.
Silence (mona) is called knowledge…pe… that sage has overcome the net of attachment.
Sự tịch tịnh được gọi là trí tuệ… (v.v.)… bậc ẩn sĩ ấy đã vượt qua lưới chấp thủ.
Idhāti imissā diṭṭhiyā…pe… imasmiṃ manussaloketi – vissajja ganthāni munīdha loke.
Here: in this view…pe… in this human world – thus, having released the knots, the sage in this world.
Ở đời này là trong quan điểm này… (v.v.)… trong thế giới loài người này – đó là bậc ẩn sĩ đã xả bỏ các trói buộc ở đời này.
1866
Vivādajātesu na vaggasārīti.
In disputes that have arisen, he does not take sides.
Không theo phe phái trong các tranh chấp.
Vivādajātesu sañjātesu nibbattesu abhinibbattesu pātubhūtesu* chandāgatiṃ gacchantesu dosāgatiṃ gacchantesu bhayāgatiṃ gacchantesu mohāgatiṃ gacchantesu na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati saṃharīyatīti – vivādajātesu na vaggasārī.
When disputes arise, originate, come into being, manifest, appear; when people go by way of desire, by way of aversion, by way of fear, by way of delusion—he does not go by way of desire, by way of aversion, by way of fear, by way of delusion; he does not go by way of lust, by way of hatred, by way of delusion, by way of conceit, by way of wrong view, by way of restlessness, by way of doubt, by way of underlying tendencies; he is not led, carried, borne away, or swept along by factional states—thus, in disputes, he does not take sides.
Trong các tranh chấp đã sinh khởi, đã phát sinh, đã hiện hữu, đã xuất hiện, vị ấy không đi theo thiên vị do tham ái, không đi theo thiên vị do sân hận, không đi theo thiên vị do sợ hãi, không đi theo thiên vị do si mê, không đi theo tham ái, không đi theo sân hận, không đi theo si mê, không đi theo kiêu mạn, không đi theo tà kiến, không đi theo phóng dật, không đi theo hoài nghi, không đi theo các tùy miên, không bị lôi kéo, không bị dẫn dắt, không bị cuốn trôi, không bị kéo đi bởi các pháp phe phái – đó là không theo phe phái trong các tranh chấp.
1867
Santo asantesu upekkhako soti.
He is peaceful among the unpeaceful, he is equanimous.
Vị hiền thiện ấy xả bỏ đối với những kẻ bất thiện.
Santoti rāgassa santattā santo, dosassa santattā santo, mohassa santattā santo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo.
Peaceful means peaceful due to the calming of lust, peaceful due to the calming of aversion, peaceful due to the calming of delusion…pe… peaceful, tranquil, appeased, extinguished, Nibbuta, gone, subsided due to the calming, cessation, appeasement, extinguishing, Nibbuta, disappearance, and subsidence of all unwholesome volitional formations—thus, peaceful.
Hiền thiện là hiền thiện vì tham ái đã lắng dịu, hiền thiện vì sân hận đã lắng dịu, hiền thiện vì si mê đã lắng dịu… (v.v.)… hiền thiện, an tịnh, tĩnh lặng, tịch diệt, tịnh chỉ vì tất cả các hành bất thiện đã lắng dịu, đã an tịnh, đã tĩnh lặng, đã tịch diệt, đã biến mất, đã tịnh chỉ – đó là hiền thiện.
Asantesūti asantesu anupasantesu avūpasantesu anibbutesu appaṭipassaddhesūti – santo asantesu.
Among the unpeaceful means among those who are unpeaceful, untranquil, unappeased, unextinguished, unsubsided—thus, peaceful among the unpeaceful.
Đối với những kẻ bất thiện là đối với những kẻ chưa an tịnh, chưa tĩnh lặng, chưa tịch diệt, chưa tịnh chỉ – đó là hiền thiện đối với những kẻ bất thiện.
Upekkhako soti arahā chaḷaṅgupekkhāya samannāgato cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno.
He is equanimous means the Arahant is endowed with six-limbed equanimity: having seen a form with the eye, he is neither pleased nor displeased; he dwells equanimous, mindful, and clearly comprehending.
Vị ấy xả bỏ là bậc A-la-hán đầy đủ sáu chi xả bỏ, khi thấy sắc bằng mắt, vị ấy không vui cũng không buồn, sống với tâm xả bỏ, chánh niệm, tỉnh giác.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… kālaṃ kaṅkhati bhāvito santoti – santo asantesu upekkhako so.
Having heard a sound with the ear…pe… he awaits the time, developed and peaceful—thus, he is peaceful among the unpeaceful, he is equanimous.
Nghe tiếng bằng tai… (v.v.)… vị ấy mong đợi thời gian*, vị hiền thiện đã được tu tập – đó là vị hiền thiện ấy xả bỏ đối với những kẻ bất thiện.
1868
Anuggaho uggahaṇanti maññeti.
Non-grasping, that is what I call grasping.
Nghĩ rằng đó là sự chấp thủ không cần hỗ trợ.
Aññe taṇhāvasena diṭṭhivasena gaṇhante parāmasante abhinivisante.
Others grasp, cling, and adhere by way of craving and by way of wrong view.
Những người khác chấp thủ, bám víu, an trụ theo tham ái, theo tà kiến.
Arahā upekkhati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – anuggaho uggahaṇanti maññe.
The Arahant is equanimous, he does not grasp, he does not cling, he does not adhere—thus, non-grasping, that is what I call grasping.
Bậc A-la-hán xả bỏ, không chấp thủ, không bám víu, không an trụ – đó là nghĩ rằng đó là sự chấp thủ không cần hỗ trợ.
1869
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã dạy:
1870
‘‘Vissajja ganthāni munīdha loke, vivādajātesu na vaggasārī;
“Having released the knots, the sage here in the world, in disputes, does not take sides;
“Vissajja ganthāni munīdha loke, vivādajātesu na vaggasārī;
1871
Santo asantesu upekkhako so, anuggaho uggahaṇanti maññe’’ti.
He is peaceful among the unpeaceful, he is equanimous, non-grasping, that is what I call grasping.”
Santo asantesu upekkhako so, anuggaho uggahaṇanti maññe”ti.
1872
148.
148.
148.
1873
Pubbāsave hitvā nave akubbaṃ, na chandagū nopi nivissavādī;
Having abandoned past taints, not creating new ones, he is not led by desire, nor is he an adherent of views;
Đã từ bỏ các lậu hoặc quá khứ, không tạo ra các lậu hoặc mới, không bị dẫn dắt bởi tham ái, cũng không phải là người nói theo sự cố chấp;
1874
Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro, na limpati loke anattagarahī.
He, the wise one, is completely freed from wrong views, he does not cling in the world, unblamable by self.
Vị trí giả ấy đã giải thoát khỏi các tà kiến, không bị vấy bẩn trong thế gian, không tự trách mình.
1875
Pubbāsave hitvā nave akubbanti.
Having abandoned past taints, not creating new ones.
Đã từ bỏ các lậu hoặc quá khứ, không tạo ra các lậu hoặc mới.
Pubbāsavā vuccanti atītā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā.
Past taints are called past forms, feelings, perceptions, volitional formations, and consciousness.
Các lậu hoặc quá khứ được gọi là sắc, thọ, tưởng, hành, thức trong quá khứ.
Atīte saṅkhāre ārabbha ye kilesā uppajjeyyuṃ te kilese hitvā cajitvā pariccajitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – pubbāsave hitvā.
Having abandoned, given up, renounced, forsaken, removed, eliminated, and brought to an end the defilements that would arise concerning past volitional formations—thus, having abandoned past taints.
Đã từ bỏ, đã buông bỏ, đã từ bỏ hoàn toàn, đã loại bỏ, đã tiêu trừ, đã làm cho không còn tồn tại các phiền não sinh khởi do duyên các hành trong quá khứ – đó là đã từ bỏ các lậu hoặc quá khứ.
Nave akubbanti navā vuccanti paccuppannā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā.
Not creating new ones means new are called present forms, feelings, perceptions, volitional formations, and consciousness.
Không tạo ra các lậu hoặc mới là sắc, thọ, tưởng, hành, thức hiện tại được gọi là mới.
Paccuppanne saṅkhāre ārabbha chandaṃ* akubbamāno pemaṃ akubbamāno rāgaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – pubbāsave hitvā nave akubbaṃ.
Not creating, not generating, not producing, not giving rise to, not manifesting, not bringing into being desire, affection, or lust concerning present volitional formations—thus, having abandoned past taints, not creating new ones.
Không tạo ra, không sinh ra, không làm phát sinh, không làm cho hiện hữu, không làm cho tái sinh tham ái, yêu thích, dục vọng do duyên các hành hiện tại – đó là đã từ bỏ các lậu hoặc quá khứ, không tạo ra các lậu hoặc mới.
1876
Na chandagū nopi nivissavādīti.
He is not led by desire, nor is he an adherent of views.
Không bị dẫn dắt bởi tham ái, cũng không phải là người nói theo sự cố chấp.
Na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati na saṃharīyatīti – na chandagū.
He does not go by way of desire, he does not go by way of aversion, he does not go by way of delusion, he does not go by way of fear; he does not go by way of lust, he does not go by way of hatred, he does not go by way of delusion, he does not go by way of conceit, he does not go by way of wrong view, he does not go by way of restlessness, he does not go by way of doubt, he does not go by way of underlying tendencies; he is not led, carried, borne away, or swept along by factional states—thus, not led by desire.
Vị ấy không đi theo dục vọng, không đi theo sân hận, không đi theo si mê, không đi theo sợ hãi, không đi theo tham ái, không đi theo sân hận, không đi theo si mê, không đi theo kiêu mạn, không đi theo tà kiến, không đi theo phóng dật, không đi theo hoài nghi, không đi theo tùy miên, không bị các pháp thuộc phe phái lôi kéo, dẫn dắt, cuốn trôi, không bị cuốn hút – không đi theo dục vọng.
Nopi nivissavādīti ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na nivissavādī…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na nivissavādīti – na chandagū nopi nivissavādī.
Nor is he an adherent of views means he is not an adherent of views such as ‘‘The world is eternal, this alone is true, anything else is false’’…pe… ‘‘The Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, anything else is false’’—thus, he is not led by desire, nor is he an adherent of views.
Cũng không phải là người cố chấp – “Thế giới là thường còn, đây là sự thật, điều khác là hư vọng” – vị ấy không phải là người cố chấp… (vân vân)… “Như Lai không còn cũng không không còn sau khi chết, đây là sự thật, điều khác là hư vọng” – vị ấy không đi theo dục vọng, cũng không phải là người cố chấp.
1877
Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīroti tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni.
He, the wise one, is completely freed from wrong views means his sixty-two wrong views are abandoned, uprooted, appeased, subsided, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge.
Bậc trí tuệ đã giải thoát khỏi các tà kiến – tức là, sáu mươi hai tà kiến của vị ấy đã được đoạn trừ, tận diệt, lắng dịu, an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa trí tuệ.
So diṭṭhigatehi vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati.
He dwells released from wrong views, dissociated, with an unrestricted mind.
Vị ấy sống với tâm giải thoát, không bị ràng buộc, không bị giới hạn bởi các tà kiến.
Dhīroti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvīti – sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro.
"Dhīra" means wise, sagacious, endowed with wisdom, intelligent, knowing, discerning, sagacious – he, released from wrong views, is wise.
Bậc trí tuệ – tức là, bậc trí tuệ, bậc hiền triết, bậc có trí tuệ, bậc có trí thông minh, bậc có trí tuệ, bậc có khả năng phân biệt, bậc có trí tuệ – bậc trí tuệ đã giải thoát khỏi các tà kiến.
1878
Na limpati loke anattagarahīti.
"He does not cling to the world, blameless of self."
Không bị dính mắc vào thế gian, không tự trách mình.
Lepāti dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo …pe… ayaṃ diṭṭhilepo.
"Clinging" means two kinds of clinging: the clinging of craving and the clinging of views… This is the clinging of craving… This is the clinging of views.
Dính mắc – có hai loại dính mắc: dính mắc tham ái và dính mắc tà kiến… (vân vân)… đây là dính mắc tham ái… (vân vân)… đây là dính mắc tà kiến.
Tassa taṇhālepo pahīno, diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho; tassa taṇhālepassa pahīnattā, diṭṭhilepassa paṭinissaṭṭhattā apāyaloke na limpati, manussaloke na limpati, devaloke na limpati, khandhaloke na limpati, dhātuloke na limpati, āyatanaloke na limpati na palimpati na upalimpati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – na limpati loke.
His clinging of craving is abandoned, his clinging of views is relinquished; because his clinging of craving is abandoned and his clinging of views is relinquished, he does not cling in the world of woe, he does not cling in the human world, he does not cling in the divine world, he does not cling in the world of aggregates, he does not cling in the world of elements, he does not cling in the world of sense bases, he is not smeared, not defiled, not polluted, gone forth, disengaged, released, dissociated, he dwells with an unrestricted mind – thus, he does not cling to the world.
Dính mắc tham ái của vị ấy đã được đoạn trừ, dính mắc tà kiến đã được từ bỏ; do dính mắc tham ái đã được đoạn trừ, dính mắc tà kiến đã được từ bỏ, vị ấy không bị dính mắc vào thế giới khổ cảnh, không bị dính mắc vào thế giới loài người, không bị dính mắc vào thế giới chư thiên, không bị dính mắc vào thế giới uẩn, không bị dính mắc vào thế giới giới, không bị dính mắc vào thế giới xứ, không bị vấy bẩn, không bị ô nhiễm, không bị dính mắc, đã thoát ra, đã giải thoát, đã được giải thoát, đã được tách rời, sống với tâm không bị giới hạn – không bị dính mắc vào thế gian.
1879
Anattagarahīti dvīhi kāraṇehi attānaṃ garahati – katattā ca akatattā ca.
"Blameless of self" means blaming oneself for two reasons: for what has been done and for what has not been done.
Không tự trách mình – tức là, tự trách mình vì hai lý do: vì đã làm và vì chưa làm.
Kathaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati?
How does one blame oneself for what has been done and for what has not been done?
Làm sao tự trách mình vì đã làm và vì chưa làm?
‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti attānaṃ garahati.
"I have committed misconduct by body, I have not practiced good conduct by body" – thus one blames oneself.
“Tôi đã làm ác nghiệp thân, tôi chưa làm thiện nghiệp thân” – tự trách mình.
‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ…pe… kataṃ me manoduccaritaṃ … kato me pāṇātipāto…pe… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti attānaṃ garahati.
"I have committed misconduct by speech… I have committed misconduct by mind… I have committed the taking of life… I have held wrong view, I have not held right view" – thus one blames oneself.
“Tôi đã làm ác nghiệp khẩu… (vân vân)… tôi đã làm ác nghiệp ý… tôi đã sát sinh… (vân vân)… tôi đã có tà kiến, tôi chưa có chánh kiến” – tự trách mình.
Evaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati.
Thus one blames oneself for what has been done and for what has not been done.
Như vậy, tự trách mình vì đã làm và vì chưa làm.
1880
Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti attānaṃ garahati.
Or, "I have not fully observed the precepts" – thus one blames oneself.
Hoặc là, “Tôi chưa hoàn thành đầy đủ trong giới luật” – tự trách mình.
‘‘Indriyesumhi aguttadvāro’’ti… ‘‘bhojanemhi amattaññū’’ti… ‘‘jāgariyamhi ananuyutto’’ti… ‘‘na satisampajaññenāmhi samannāgato’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘dukkhasamudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti attānaṃ garahati.
"I have not guarded the doors of my senses"… "I am not moderate in eating"… "I am not diligent in wakefulness"… "I am not endowed with mindfulness and clear comprehension"… "My four foundations of mindfulness are undeveloped"… "My four right exertions are undeveloped"… "My four bases of spiritual power are undeveloped"… "My five faculties are undeveloped"… "My five powers are undeveloped"… "My seven factors of enlightenment are undeveloped"… "My Noble Eightfold Path is undeveloped"… "Suffering is not fully understood by me"… "The origin of suffering is not abandoned by me"… "The path is not developed by me"… "Cessation is not realized by me" – thus one blames oneself.
“Tôi chưa hộ trì các căn” … “Tôi chưa biết đủ trong ăn uống” … “Tôi chưa tinh tấn trong việc thức tỉnh” … “Tôi chưa đầy đủ chánh niệm và tỉnh giác” … “Bốn niệm xứ của tôi chưa được tu tập” … “Bốn chánh cần của tôi chưa được tu tập” … “Bốn thần túc của tôi chưa được tu tập” … “Năm căn của tôi chưa được tu tập” … “Năm lực của tôi chưa được tu tập” … “Bảy giác chi của tôi chưa được tu tập” … “Bát chánh đạo của tôi chưa được tu tập” … “Khổ đế của tôi chưa được liễu tri” … “Tập đế của tôi chưa được đoạn trừ” … “Đạo đế của tôi chưa được tu tập” … “Diệt đế của tôi chưa được chứng ngộ” – tự trách mình.
Evaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati.
Thus one blames oneself for what has been done and for what has not been done.
Như vậy, tự trách mình vì đã làm và vì chưa làm.
Evaṃ attagarahī.
Such is blaming oneself.
Như vậy là tự trách mình.
Tayidaṃ kammaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamāno anattagarahīti – na limpati loke anattagarahī.
Not doing, not producing, not generating, not bringing forth, not manifesting this action, one is blameless of self – thus, he does not cling to the world, blameless of self.
Không làm, không tạo ra, không sinh ra, không phát sinh, không tái sinh nghiệp đó, vị ấy không tự trách mình – không bị dính mắc vào thế gian, không tự trách mình.
1881
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Thế Tôn đã nói:
1882
‘‘Pubbāsave hitvā nave akubbaṃ, na chandagū nopi nivissavādī;
"Having abandoned former defilements, not creating new ones, not led by desire, nor an advocate of views;
“Đã từ bỏ các ô nhiễm cũ, không tạo ra cái mới, không đi theo dục vọng, cũng không phải là người cố chấp;
1883
Sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro, na limpati loke anattagarahī’’ti.
He, released from wrong views, is wise, he does not cling to the world, blameless of self."
Bậc trí tuệ đã giải thoát khỏi các tà kiến, không bị dính mắc vào thế gian, không tự trách mình.”
1884
149.
149.
149.
1885
Sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;
"He is free from the enemy in all phenomena, whatever is seen, heard, or sensed;
Vị ấy đã vượt qua mọi pháp, bất cứ điều gì đã thấy, đã nghe hay đã cảm nhận;
1886
Sa pannabhāro muni vippamutto, na kappiyo nūparato na patthiyo.*
That sage, with burden laid down, released, is not given to speculation, nor attached, nor longed for."
Bậc hiền giả đã buông bỏ gánh nặng, đã giải thoát, không còn bị ràng buộc, không còn bị dính mắc, không còn khát khao.
1887
Sa sabbadhammesu visenibhūto yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti.
"He is free from the enemy in all phenomena, whatever is seen, heard, or sensed."
Vị ấy đã vượt qua mọi pháp, bất cứ điều gì đã thấy, đã nghe hay đã cảm nhận.
Senā vuccati mārasenā.
"Senā" is called the army of Māra.
Quân đội được gọi là quân đội của Ma vương.
Kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, rāgo… doso… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā… sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā.
Misconduct by body is the army of Māra, misconduct by speech is the army of Māra, misconduct by mind is the army of Māra, lust… hatred… delusion… anger… resentment… denigration… arrogance… envy… avarice… deceit… craftiness… obstinacy… contention… conceit… excessive pride… intoxication… heedlessness… all defilements… all misconducts… all anxieties… all fevers… all torments… all unwholesome volitional formations are the army of Māra.
Ác nghiệp thân là quân đội của Ma vương, ác nghiệp khẩu là quân đội của Ma vương, ác nghiệp ý là quân đội của Ma vương, tham… sân… si… giận… oán… lừa dối… xảo trá… ganh tỵ… keo kiệt… dối trá… lừa lọc… cứng đầu… kiêu căng… ngã mạn… quá mạn… say đắm… phóng dật… tất cả các phiền não… tất cả các ác hạnh… tất cả các lo âu… tất cả các phiền muộn… tất cả các khổ não… tất cả các hành bất thiện là quân đội của Ma vương.
1888
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
For this was said by the Blessed One:
Thế Tôn đã nói điều này:
1889
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati…pe…;
"Desires are your first army, the second is called discontent…;
“Dục vọng là quân đội thứ nhất của ngươi, quân đội thứ hai được gọi là bất mãn… (vân vân)…;
1890
Na naṃ asuro jināti, jetvāva labhate sukha’’nti.
No asura conquers him; having conquered, he obtains happiness."
Quỷ vương không thể chiến thắng vị ấy, sau khi chiến thắng, vị ấy đạt được an lạc.”
1891
Yato catūhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā parammukhā – so vuccati visenibhūto.
Since by the four Noble Paths, all of Māra's army and all opposing defilements are conquered, defeated, broken, scattered, put to flight – he is called "visenibhūta" (free from the enemy).
Khi tất cả quân đội của Māra và tất cả các phiền não đối địch đã bị đánh bại, bị khuất phục, bị phá tan, bị tiêu diệt, bị quay lưng bằng bốn Thánh đạo – người đó được gọi là đã giải tán quân đội.
So diṭṭhe visenibhūto, sute… mute … viññāte visenibhūtoti – sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.
He is free from the enemy in what is seen, in what is heard… in what is sensed… in what is cognized – thus, he is free from the enemy in all phenomena, whatever is seen, heard, or sensed.
Người đó đã giải tán quân đội đối với những gì đã thấy, đã nghe… đã ngửi, nếm, xúc chạm… đã nhận biết – người đó đã giải tán quân đội đối với tất cả các pháp, bất cứ điều gì đã thấy, đã nghe, đã nhận biết.
1892
Sa pannabhāro muni vippamuttoti.
He, the sage, with burdens laid down, is fully liberated.
Vị ẩn sĩ đã bỏ gánh, đã giải thoát.
Bhārāti tayo bhārā – khandhabhāro, kilesabhāro, abhisaṅkhārabhāro.
"Burdens" means three burdens: the burden of aggregates (khandhabhāro), the burden of defilements (kilesabhāro), the burden of volitional formations (abhisaṅkhārabhāro).
Gánh nặng có ba loại gánh nặng: gánh nặng uẩn, gánh nặng phiền não, gánh nặng hành.
Katamo khandhabhāro?
What is the burden of aggregates?
Gánh nặng uẩn là gì?
Paṭisandhiyā rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ khandhabhāro.
At rebirth, form, feeling, perception, volitional formations, consciousness – this is the burden of aggregates.
Sắc, thọ, tưởng, hành, thức trong tái sinh – đây là gánh nặng uẩn.
Katamo kilesabhāro?
What is the burden of defilements?
Gánh nặng phiền não là gì?
Rāgo doso moho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā – ayaṃ kilesabhāro.
Greed, hatred, delusion… and so on… all unwholesome volitional formations – this is the burden of defilements.
Tham, sân, si…(v.v.)… tất cả các hành bất thiện – đây là gánh nặng phiền não.
Katamo abhisaṅkhārabhāro?
What is the burden of volitional formations?
Gánh nặng hành là gì?
Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ abhisaṅkhārabhāro.
Meritorious volitional formation, demeritorious volitional formation, imperturbable volitional formation – this is the burden of volitional formations.
Phước hành, bất phước hành, bất động hành – đây là gánh nặng hành.
Yato khandhabhāro ca kilesabhāro ca abhisaṅkhārabhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, so vuccati pannabhāro patitabhāro oropitabhāro samoropitabhāro nikkhittabhāro paṭipassaddhabhāro.
When the burden of aggregates, the burden of defilements, and the burden of volitional formations are abandoned, uprooted, made like a palm-stump, brought to non-existence, and are of a nature not to arise in the future, then one is called 'with burdens laid down' (pannabhāro), 'fallen burden' (patitabhāro), 'taken off burden' (oropitabhāro), 'completely taken off burden' (samoropitabhāro), 'deposited burden' (nikkhittabhāro), 'calmed burden' (paṭipassaddhabhāro).
Khi gánh nặng uẩn, gánh nặng phiền não và gánh nặng hành đã được đoạn trừ, tận gốc, như cây thốt nốt bị chặt tận gốc, không còn khả năng tái sinh trong tương lai, thì người đó được gọi là đã bỏ gánh, đã đặt gánh xuống, đã từ bỏ gánh, đã hoàn toàn từ bỏ gánh, đã vứt bỏ gánh, đã an tịnh gánh nặng.
1893
Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ.
"Sage" (Muni) refers to wisdom (ñāṇa).
Munī (Ẩn sĩ) – mona được gọi là tuệ (ñāṇa).
Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā, paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūri medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
That wisdom, understanding, investigation, thorough investigation, investigation of phenomena, discernment, observation, counter-observation, sagacity, skillfulness, adroitness, analysis, contemplation, examination, insight, intelligence, leading insight, mindfulness, goad, wisdom, faculty of wisdom, power of wisdom, sword of wisdom, palace of wisdom, light of wisdom, radiance of wisdom, illumination of wisdom, gem of wisdom, non-delusion, investigation of phenomena, right view.
Trí tuệ, sự nhận biết, sự phân tích, sự phân tích kỹ lưỡng, sự phân tích các pháp, sự nhận định, sự nhận biết rõ ràng, sự nhận biết sâu sắc, sự thông thái, sự khéo léo, sự tinh xảo, sự phân biệt, sự suy tư, sự khảo sát, sự rộng lớn (của trí tuệ), trí nhớ, trí tuệ dẫn dắt, tuệ quán, sự tỉnh giác, sự thúc đẩy, trí tuệ, trí căn, trí lực, vũ khí trí tuệ, lâu đài trí tuệ, ánh sáng trí tuệ, sự chiếu rọi của trí tuệ, ngọn đèn trí tuệ, châu báu trí tuệ, không si mê, sự phân tích các pháp, chánh kiến.
Tena ñāṇena samannāgato muni monappatto.
Endowed with that wisdom, one is a muni, one who has attained mona.
Bậc ẩn sĩ (muni) đạt được sự ẩn sĩ (mona) là người đầy đủ trí tuệ đó.
1894
Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ, vacīmoneyyaṃ, manomoneyyaṃ.
There are three kinds of sagely conduct (moneyya): sagely conduct of body (kāyamoneyya), sagely conduct of speech (vacīmoneyya), sagely conduct of mind (manomoneyya).
Ba sự ẩn sĩ (moneyya): sự ẩn sĩ về thân (kāyamoneyya), sự ẩn sĩ về lời nói (vacīmoneyya), sự ẩn sĩ về ý (manomoneyya).
Katamaṃ kāyamoneyyaṃ?
What is the sagely conduct of body?
Thế nào là sự ẩn sĩ về thân?
Tividhānaṃ kāyaduccaritānaṃ* pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, tividhaṃ kāyasucaritaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyārammaṇe ñāṇaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyapariññā kāyamoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo kāyamoneyyaṃ, kāye chandarāgassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyasaṅkhāranirodho catutthajjhānasamāpatti kāyamoneyyaṃ – idaṃ kāyamoneyyaṃ.
The abandonment of the three kinds of bodily misconduct is kāyamoneyya; the three kinds of good bodily conduct is kāyamoneyya; wisdom regarding bodily objects is kāyamoneyya; full understanding of the body is kāyamoneyya; the path accompanied by full understanding is kāyamoneyya; the abandonment of lustful desire for the body is kāyamoneyya; the cessation of bodily volitional formations, the attainment of the fourth jhāna, is kāyamoneyya – this is kāyamoneyya.
Sự từ bỏ ba loại ác hạnh về thân là sự ẩn sĩ về thân; ba loại thiện hạnh về thân là sự ẩn sĩ về thân; trí tuệ về đối tượng thân là sự ẩn sĩ về thân; sự liễu tri về thân là sự ẩn sĩ về thân; con đường kèm theo sự liễu tri là sự ẩn sĩ về thân; sự từ bỏ ái dục đối với thân là sự ẩn sĩ về thân; sự diệt các hành về thân, sự nhập Tứ thiền là sự ẩn sĩ về thân – đây là sự ẩn sĩ về thân.
1895
Katamaṃ vacīmoneyyaṃ?
What is the sagely conduct of speech?
Thế nào là sự ẩn sĩ về lời nói?
Catubbidhānaṃ vacīduccaritānaṃ pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ vacīmoneyyaṃ, vācārammaṇe ñāṇaṃ vacīmoneyyaṃ, vācāpariññā vacīmoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo vacīmoneyyaṃ, vācāya chandarāgassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyyaṃ – idaṃ vacīmoneyyaṃ.
The abandonment of the four kinds of verbal misconduct is vacīmoneyya; the four kinds of good verbal conduct is vacīmoneyya; wisdom regarding verbal objects is vacīmoneyya; full understanding of speech is vacīmoneyya; the path accompanied by full understanding is vacīmoneyya; the abandonment of lustful desire for speech is vacīmoneyya; the cessation of verbal volitional formations, the attainment of the second jhāna, is vacīmoneyya – this is vacīmoneyya.
Sự từ bỏ bốn loại ác hạnh về lời nói là sự ẩn sĩ về lời nói; bốn loại thiện hạnh về lời nói là sự ẩn sĩ về lời nói; trí tuệ về đối tượng lời nói là sự ẩn sĩ về lời nói; sự liễu tri về lời nói là sự ẩn sĩ về lời nói; con đường kèm theo sự liễu tri là sự ẩn sĩ về lời nói; sự từ bỏ ái dục đối với lời nói là sự ẩn sĩ về lời nói; sự diệt các hành về lời nói, sự nhập Nhị thiền là sự ẩn sĩ về lời nói – đây là sự ẩn sĩ về lời nói.
1896
Katamaṃ manomoneyyaṃ?
What is the sagely conduct of mind?
Thế nào là sự ẩn sĩ về ý?
Tividhānaṃ manoduccaritānaṃ pahānaṃ manomoneyyaṃ, tividhaṃ manosucaritaṃ manomoneyyaṃ, cittārammaṇe ñāṇaṃ manomoneyyaṃ, cittapariññā manomoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo manomoneyyaṃ, citte chandarāgassa pahānaṃ manomoneyyaṃ, cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhasamāpatti manomoneyyaṃ – idaṃ manomoneyyaṃ.
The abandonment of the three kinds of mental misconduct is manomoneyya; the three kinds of good mental conduct is manomoneyya; wisdom regarding mental objects is manomoneyya; full understanding of the mind is manomoneyya; the path accompanied by full understanding is manomoneyya; the abandonment of lustful desire for the mind is manomoneyya; the cessation of mental volitional formations, the attainment of the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodhasamāpatti), is manomoneyya – this is manomoneyya.
Sự từ bỏ ba loại ác hạnh về ý là sự ẩn sĩ về ý; ba loại thiện hạnh về ý là sự ẩn sĩ về ý; trí tuệ về đối tượng tâm là sự ẩn sĩ về ý; sự liễu tri về tâm là sự ẩn sĩ về ý; con đường kèm theo sự liễu tri là sự ẩn sĩ về ý; sự từ bỏ ái dục đối với tâm là sự ẩn sĩ về ý; sự diệt các hành về ý, sự nhập Diệt thọ tưởng định là sự ẩn sĩ về ý – đây là sự ẩn sĩ về ý.
1897
‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;
“A sage in body, a sage in speech, a sage in mind, taintless;
“Bậc ẩn sĩ về thân, ẩn sĩ về lời nói, ẩn sĩ về ý, không lậu hoặc;
1898
Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu sabbappahāyinaṃ.
They call him a sage, endowed with sagely conduct, who has abandoned all.
Bậc ẩn sĩ đầy đủ sự ẩn sĩ, từ bỏ tất cả, được gọi là bậc ẩn sĩ.
1899
‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;
“A sage in body, a sage in speech, a sage in mind, taintless;
Bậc ẩn sĩ về thân, ẩn sĩ về lời nói, ẩn sĩ về ý, không lậu hoặc;
1900
Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu ninhātapāpaka’’nti* .
They call him a sage, endowed with sagely conduct, who has washed away evil.”
Bậc ẩn sĩ đầy đủ sự ẩn sĩ, tẩy sạch các ác pháp, được gọi là bậc ẩn sĩ.”
1901
Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munino* – agāramunino, anagāramunino, sekhamunino, asekhamunino, paccekamunino, munimuninoti* .
Endowed with these three qualities of sagely conduct, there are six kinds of sages: householder sages, homeless sages, trainees (sekha) sages, perfected ones (asekha) sages, Paccekabuddha sages, and the Sage of sages.
Sáu bậc ẩn sĩ (muni) đầy đủ ba pháp ẩn sĩ này là: các gia chủ ẩn sĩ, các vô gia ẩn sĩ, các hữu học ẩn sĩ, các vô học ẩn sĩ, các Độc Giác ẩn sĩ, và ẩn sĩ của các ẩn sĩ.
Katame agāramunino?
Who are the householder sages?
Thế nào là các gia chủ ẩn sĩ?
Ye te agārikā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime agāramunino.
Those householders who have seen the path and understood the teaching – these are the householder sages.
Những gia chủ đã thấy đạo, đã hiểu giáo pháp – đây là các gia chủ ẩn sĩ.
Katame anagāramunino?
Who are the homeless sages?
Thế nào là các vô gia ẩn sĩ?
Ye te pabbajitā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime anagāramunino.
Those renunciants who have seen the path and understood the teaching – these are the homeless sages.
Những người xuất gia đã thấy đạo, đã hiểu giáo pháp – đây là các vô gia ẩn sĩ.
Satta sekhā sekhamunino, arahanto asekhamunino.
The seven trainees are trainee sages; Arahants are perfected ones (asekha) sages.
Bảy bậc hữu học là các hữu học ẩn sĩ; các bậc A-la-hán là các vô học ẩn sĩ.
Paccekabuddhā paccekamunino.
Paccekabuddhas are Paccekabuddha sages.
Các vị Độc Giác Phật là các Độc Giác ẩn sĩ.
Munimunino vuccanti tathāgatā arahanto sammāsambuddhā.
The Tathāgatas, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones, are called the Sage of sages.
Các bậc Như Lai, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác được gọi là ẩn sĩ của các ẩn sĩ.
1902
‘‘Na monena muni hoti, mūḷharūpo aviddasu;
“One is not a sage by silence, if deluded and unwise;
“Không phải chỉ bởi sự ẩn sĩ, người ngu si, không trí tuệ trở thành bậc ẩn sĩ;
1903
Yo ca tulaṃva paggayha, varamādāya paṇḍito.
But the wise one who, like holding a scale, takes what is excellent,
Mà người thông thái, như cầm cán cân, chọn điều tốt đẹp.
1904
‘‘Pāpāni parivajjeti, sa muni tena so muni;
Shuns evil, he is a sage; therefore, he is a sage;
Tránh xa các điều ác, người đó là bậc ẩn sĩ, bởi vậy người đó là ẩn sĩ;
1905
Yo munāti ubho loke, muni tena pavuccati.
Because he understands both worlds, he is called a sage.”
Người hiểu biết cả hai thế giới, bởi vậy người đó được gọi là bậc ẩn sĩ.
1906
‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
“Having known the Dhamma, both the unwholesome and the wholesome, internally and externally, in all the world;
Biết rõ các pháp bất thiện và thiện, cả bên trong và bên ngoài trong khắp thế gian;
1907
Devamanussehi pūjito yo, saṅgajālamaticca so muni’’.
He who is revered by gods and humans, that sage has transcended the net of attachment.”
Người được chư thiên và loài người tôn kính, vượt qua lưới trói buộc, người đó là bậc ẩn sĩ.”
1908
Vippamuttoti munino rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; dosā cittaṃ… mohā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – sa pannabhāro muni vippamutto.
Liberated means: the sage’s mind is released, freed, well-freed from lust; the mind from hatred… the mind from delusion is released, freed, well-freed… from all unwholesome volitional formations the mind is released, freed, well-freed—that sage, with burden laid down, is liberated.
Vippamutto (đã giải thoát) nghĩa là: tâm của bậc ẩn sĩ đã được giải thoát, đã được hoàn toàn giải thoát khỏi tham; tâm đã được giải thoát… khỏi sân; tâm đã được giải thoát, đã được hoàn toàn giải thoát khỏi si…pe… tâm đã được giải thoát, đã được hoàn toàn giải thoát khỏi tất cả các hành bất thiện – đó là bậc ẩn sĩ đã buông bỏ gánh nặng, đã giải thoát.
1909
Na kappiyo nūparato na patthiyoti bhagavāti.
“Not one who speculates, not one who is attached, not one who yearns,” thus said the Blessed One.
Bhagavā (Đức Thế Tôn) không còn tạo tác, không còn dừng lại, không còn mong cầu.
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo.
Speculations are of two kinds: speculation based on craving and speculation based on views… This is speculation based on craving… This is speculation based on views.
Kappā (tạo tác) có hai loại: tạo tác do tham ái và tạo tác do tà kiến…pe… đây là tạo tác do tham ái…pe… đây là tạo tác do tà kiến.
Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho; taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – na kappiyo.
For him, speculation based on craving is abandoned, speculation based on views is relinquished; due to the abandonment of speculation based on craving and the relinquishment of speculation based on views, he does not speculate, does not generate, does not create, does not produce, does not bring forth speculation based on craving or speculation based on views—thus, he is not one who speculates.
Tạo tác do tham ái của Ngài đã được đoạn trừ, tạo tác do tà kiến đã được từ bỏ; do tạo tác do tham ái đã được đoạn trừ và tạo tác do tà kiến đã được từ bỏ, Ngài không tạo tác, không sinh ra, không làm phát sinh, không tạo thành, không làm thành tạo tác do tham ái hay tạo tác do tà kiến – nên Ngài na kappiyo (không còn tạo tác).
Nūparatoti.
Not one who is attached means:
Nūparato (không còn dừng lại) nghĩa là.
Sabbe bālaputhujjanā rajjanti, puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya satta sekhā appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya āramanti viramanti paṭiviramanti, arahā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – na kappiyo nūparato.
All foolish ordinary people are attached, the seven trainees, taking the ordinary person of integrity as their basis, strive, desist, and completely desist for the attainment of what has not been attained, for the realization of what has not been realized, for the direct experience of what has not been directly experienced; an Arahant is desisted, completely desisted, fully desisted, departed, detached, liberated, disjoined, and dwells with a mind that has transcended all boundaries—thus, he is not one who speculates, not one who is attached.
Tất cả phàm phu ngu si đều tham đắm; bảy bậc hữu học, dựa vào phàm phu thiện, nỗ lực, dừng lại, hoàn toàn dừng lại để đạt được điều chưa đạt, chứng đắc điều chưa chứng đắc, hiện thực điều chưa hiện thực; bậc A-la-hán đã dừng lại, đã hoàn toàn dừng lại, đã thoát ly, đã từ bỏ, đã giải thoát, đã không còn bị trói buộc, sống với tâm đã vượt qua mọi giới hạn – nên Ngài na kappiyo nūparato (không còn tạo tác, không còn dừng lại).
Na patthiyoti.
Not one who yearns means:
Na patthiyo (không còn mong cầu) nghĩa là.
Patthanā vuccati taṇhā.
Yearning is called craving.
Patthanā (mong cầu) được gọi là tham ái.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That lust, that attachment… covetousness, greed, the root of unwholesome states.
Đó là tham, sự tham đắm…pe… sự tham lam, lòng tham, gốc rễ của bất thiện.
Yassesā patthanā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati na patthiyo.
He for whom this yearning, this craving, is abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of wisdom, is called not one who yearns.
Người mà sự mong cầu, tham ái này đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc, đã được lắng dịu, đã được an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị lửa trí tuệ thiêu đốt, người đó được gọi là na patthiyo (không còn mong cầu).
1910
Bhagavāti gāravādhivacanaṃ.
Bhagavā (Blessed One) is an appellation of reverence.
Bhagavā (Đức Thế Tôn) là một từ tôn kính.
Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhāgī vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā, bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutaññāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – na kappiyo nūparato na patthiyo iti bhagavā.
Furthermore, because lust is broken, he is Bhagavā; because hatred is broken, he is Bhagavā; because delusion is broken, he is Bhagavā; because conceit is broken, he is Bhagavā; because wrong views are broken, he is Bhagavā; because the shaft (of craving) is broken, he is Bhagavā; because defilements are broken, he is Bhagavā; because he taught, distributed, and expounded the jewel of Dhamma, he is Bhagavā; because he is the terminator of existences, he is Bhagavā; because his body is developed, his virtue is developed, his mind is developed, his wisdom is developed, he is Bhagavā. Or, Bhagavā is he who partakes of remote forest and wilderness dwellings, quiet, with little noise, secluded, hidden from humans, suitable for retreat; or, Bhagavā is he who partakes of robes, almsfood, dwellings, and requisites for the sick, including medicine; or, Bhagavā is he who partakes of the flavour of benefit, the flavour of Dhamma, the flavour of liberation, higher virtue, higher mind, higher wisdom; or, Bhagavā is he who partakes of the four jhānas, the four immeasurables, the four formless attainments; or, Bhagavā is he who partakes of the eight liberations, the eight mastery-bases, the nine successive abidings in attainment; or, Bhagavā is he who partakes of the ten contemplations of perception, the ten kasiṇa attainments, the concentration of mindfulness of breathing, the attainment of the unbeautiful; or, Bhagavā is he who partakes of the four foundations of mindfulness, the four right exertions, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of awakening, the Noble Eightfold Path; or, Bhagavā is he who partakes of the ten Tathāgata powers, the four fearlessnesses, the four analytical knowledges, the six direct knowledges, the six Buddha-qualities. Bhagavā—this is not a name made by a mother, nor by a father, nor by a brother, nor by a sister, nor by friends and associates, nor by relatives and kinsmen, nor by ascetics and brahmins, nor by deities; this is a true designation, a designation pertaining to liberation, for Buddhas, the Blessed Ones, attained at the foot of the Bodhi tree with the acquisition of omniscience—namely, Bhagavā. Thus, “Not one who speculates, not one who is attached, not one who yearns,” thus said the Blessed One.
Hơn nữa, Thế Tôn (Bhagavā) vì đã phá hủy tham ái (rāga); Thế Tôn vì đã phá hủy sân hận (dosa); Thế Tôn vì đã phá hủy si mê (moha); Thế Tôn vì đã phá hủy ngã mạn (māna); Thế Tôn vì đã phá hủy tà kiến (diṭṭhi); Thế Tôn vì đã phá hủy các chướng ngại (kaṇḍaka); Thế Tôn vì đã phá hủy các phiền não (kilesa); Thế Tôn vì đã phân chia, chia nhỏ, chia rõ Pháp bảo (dhammaratana); Thế Tôn vì là người chấm dứt các hữu (bhava); Thế Tôn vì đã tu tập thân (kāya), tu tập giới (sīla), tu tập tâm (citta), tu tập tuệ (paññā); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng (bhāgī) các chỗ ở thanh vắng trong rừng sâu, những nơi ít tiếng động, ít tiếng ồn ào, vắng vẻ, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư (paṭisallāna); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng y áo, thức ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng cần thiết cho người bệnh; hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng vị lợi ích (attharasa), vị Pháp (dhammarasa), vị giải thoát (vimuttirasa), học giới tăng thượng (adhisīla), tâm tăng thượng (adhicitta), tuệ tăng thượng (adhipaññā); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng bốn thiền (jhāna), bốn vô lượng tâm (appamaññā), bốn thiền vô sắc (arūpasamāpatti); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng tám giải thoát (vimokkha), tám thắng xứ (abhibhāyatana), chín thiền diệt tận (anupubbavihārasamāpatti); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng mười pháp tu tập tưởng (saññābhāvanā), mười thiền biến xứ (kasiṇasamāpatti), thiền định niệm hơi thở vào ra (ānāpānassatisamādhi), thiền bất tịnh (asubhasamāpatti); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna), bốn chánh cần (sammappadhāna), bốn thần túc (iddhipāda), năm căn (indriya), năm lực (bala), bảy giác chi (bojjhaṅga), và Bát Chánh Đạo (ariyassa aṭṭhaṅgikassa magga); hoặc Thế Tôn vì là người thọ hưởng mười Như Lai lực (tathāgatabala), bốn vô sở úy (vesārajja), bốn vô ngại giải (paṭisambhidā), sáu thắng trí (abhiññā), sáu Phật pháp (buddhadhamma); danh hiệu Thế Tôn (Bhagavā) này không phải do mẹ đặt, không phải do cha đặt, không phải do anh em đặt, không phải do chị em đặt, không phải do bạn bè thân hữu đặt, không phải do bà con dòng họ đặt, không phải do các Sa-môn, Bà-la-môn đặt, không phải do các vị trời đặt; mà đây là một danh xưng chân thực, một sự chỉ định giải thoát mà các Đức Phật, các vị Thế Tôn đã chứng đắc dưới cội Bồ-đề cùng với sự thành tựu Nhất thiết trí (sabbaññutaññāṇa), đó chính là Thế Tôn – không còn bị ràng buộc, không còn bị chi phối, không còn bị mong cầu. Đó là Thế Tôn.
1911
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Thế Tôn đã nói:
1912
‘‘Sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā;
“He, having become disarmed in all phenomena, whatever is seen or heard or perceived;
“Vị ấy đã thoát ly khỏi tất cả các pháp, bất cứ điều gì đã thấy, đã nghe hay đã cảm nhận;
1913
Sa pannabhāro muni vippamutto, na kappiyo nūparato na patthiyo’’.*
That sage, having laid down the burden, is fully liberated, not subject to craving, not ceased from the path, not longed for (by craving).”*
Vị ẩn sĩ ấy đã buông bỏ gánh nặng, hoàn toàn giải thoát, không còn bị ràng buộc, không còn bị chi phối, không còn bị mong cầu.”
Next Page →

Settings