Vādañca jātaṃ muni no upetīti.
Vādañca jātaṃ muni no upetīti.
Bậc Thánh giả không tham gia vào tranh luận đã khởi lên.
So vādo jāto hoti sañjāto nibbatto abhinibbatto pātubhūto paratoghoso akkoso upavādo bhagavato ca bhikkhusaṅghassa ca abhūtenāti – vādañca jātaṃ.
That dispute is arisen, generated, produced, manifested, a loud clamor, abuse, or reviling of the Blessed One and the Saṅgha with what is untrue. Thus, vādañca jātaṃ.
Rồi một cuộc tranh luận đã phát sinh, đã khởi lên, đã hiện hữu, đã hoàn toàn hiện hữu, đã hiển lộ, tiếng ồn ào, lời mắng chửi, lời phỉ báng về Đức Thế Tôn và Tăng đoàn không đúng sự thật – và cuộc tranh luận đã phát sinh.
Muni no upetīti.
Muni no upetīti.
Bậc ẩn sĩ không đến.
Munīti.
Munīti.
Bậc ẩn sĩ (Munī) là.
Monaṃ vuccati ñāṇaṃ.
Mona is called knowledge.
Mona được gọi là trí tuệ (ñāṇa).
Yā paññā pajānanā amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, tena ñāṇena samannāgato muni monappatto…pe… saṅgajālamaticca so muni.
That wisdom, understanding, non-delusion, investigation of phenomena, right view—endowed with that knowledge, the muni has attained mona…pe… that muni has transcended the net of attachment.
Trí tuệ, sự hiểu biết, không si mê, sự phân tích pháp, chánh kiến, vị ẩn sĩ được trang bị trí tuệ đó, đã đạt được mona… cho đến… vị ẩn sĩ đó đã vượt qua lưới ràng buộc.
Yo vādaṃ upeti so dvīhi kāraṇehi vādaṃ upeti – kārako kārakatāya vādaṃ upeti, atha vā vuccamāno upavadiyamāno kuppati byāpajjati patiṭṭhiyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
One who enters into a dispute enters into it for two reasons: either one is the instigator and enters into the dispute as the instigator, or, being spoken to or reviled, one becomes angry, malicious, takes a stand, and manifests anger, ill-will, and displeasure.
Ai dấn thân vào tranh luận thì dấn thân vào tranh luận vì hai lý do: người gây ra tranh luận dấn thân vào tranh luận vì là người gây ra, hoặc khi bị nói đến, bị phỉ báng, thì nổi giận, sân hận, cố chấp, biểu lộ sự giận dữ, sân hận và bất mãn.
Akārakomhīti yo vādaṃ upeti so imehi dvīhi kāraṇehi vādaṃ upeti.
One who enters into a dispute, saying, 'I am not an agent,' enters into a dispute for these two reasons.
Ai dấn thân vào tranh luận với ý nghĩ ‘ta không phải là người gây ra’, thì dấn thân vào tranh luận vì hai lý do này.
Muni dvīhi kāraṇehi vādaṃ na upeti – akārako muni akārakatāya vādaṃ na upeti, atha vā vuccamāno upavadiyamāno na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhiyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
A sage does not enter into a dispute for two reasons: a non-doer sage does not enter into a dispute due to being a non-doer; or, when being spoken to or reviled, he does not get angry, does not become agitated, does not become established (in anger), nor does he manifest anger, ill-will, or displeasure.
Bậc ẩn sĩ không dấn thân vào tranh luận vì hai lý do: bậc ẩn sĩ không phải là người gây ra nên không dấn thân vào tranh luận; hoặc khi bị nói đến, bị phỉ báng, thì không nổi giận, không sân hận, không cố chấp, không biểu lộ sự giận dữ, sân hận và bất mãn.
Akārakomhīti muni imehi dvīhi kāraṇehi vādaṃ na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati na abhinivisatīti – vādañca jātaṃ muni no upeti.
A sage, saying, 'I am not an agent,' does not enter into, approach, grasp, cling to, or become fixated on a dispute for these two reasons – and a sage does not enter into an arisen dispute.
‘Ta là người không hành động’, vị muni vì hai lý do này mà không đi đến, không tiếp cận, không nắm giữ, không chấp thủ, không cố chấp vào sự tranh luận – và vị muni không đi đến sự tranh luận đã khởi sanh.
Tasmā munī natthi khilo kuhiñcīti.
Therefore, a sage has no inner defilement anywhere.
Do đó, vị muni không có sự cứng lòng ở bất cứ đâu.
Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānaṃ munino āhatacittatā khilajātatāpi natthi.
Therefore means: for that reason, for that cause, for that condition, for that origin, there is no agitated mind or arising of inner defilement for the sage.
Do đó có nghĩa là: do đó, vì nguyên nhân ấy, vì duyên cớ ấy, vì nhân duyên ấy, vì lý do ấy, vị muni không có tâm bị tổn thương, cũng không có sự cứng lòng.
Pañcapi cetokhilā natthi, tayopi khilā natthi.
The five mental barrennesses (cetokhila) do not exist, nor do the three inner defilements (khila).
Năm loại tâm hoang vu cũng không có, ba loại cứng lòng cũng không có.
Rāgakhilo dosakhilo mohakhilo natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho.
The inner defilement of lust (rāgakhila), the inner defilement of hatred (dosakhila), the inner defilement of delusion (mohakhila) do not exist, are not present, are not found, are not apprehended; they are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of wisdom.
Sự cứng lòng do tham, sự cứng lòng do sân, sự cứng lòng do si không có, không hiện hữu, không tồn tại, không thể tìm thấy; đã được đoạn trừ, cắt đứt tận gốc, làm cho lắng dịu, làm cho an tịnh, không còn khả năng tái sanh, đã bị thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ.
Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – tasmā munī natthi khilo kuhiñcīti.
Anywhere means: anywhere, in anything, in any place, whether internally or externally, or both internally and externally – thus, a sage has no inner defilement anywhere.
Ở bất cứ đâu có nghĩa là: ở bất cứ đâu, trong bất cứ cái gì, ở nơi nào, hoặc ở bên trong, hoặc ở bên ngoài, hoặc cả trong lẫn ngoài – do đó, vị muni không có sự cứng lòng ở bất cứ đâu.
Sakañhi diṭṭhiṃ kathamaccayeyyāti.
How indeed could one transcend one's own view?
Làm sao có thể vượt qua kiến giải của chính mình.
Yaṃ te titthiyā sundariparibbājikaṃ hantvā samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ avaṇṇaṃ pakāsayitvā ‘‘evaṃ etaṃ lābhaṃ yasasakkāraṃ sammānaṃ paccāharissāmā’’ti te evaṃdiṭṭhikā evaṃkhantikā evaṃrucikā evaṃladdhikā evaṃajjhāsayā evaṃadhippāyā, te nāsakkhiṃsu sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ atikkamituṃ; atha kho sveva ayaso te paccāgatoti, evampi – sakañhi diṭṭhiṃ kathamaccayeyya.
Those sectarians, having killed Sundarī the wandering ascetic and publicized slander against the Sakyan ascetics, thinking, "Thus we will reclaim this gain, fame, honor, and respect," being of such a view, such an acceptance, such a preference, such a doctrine, such an inclination, such an intention, were unable to transcend their own view, their own acceptance, their own preference, their own doctrine, their own inclination, their own intention; instead, that very disrepute returned to them – thus, how indeed could one transcend one's own view?
Các du sĩ ngoại đạo kia, sau khi giết nữ du sĩ Sundarī, đã loan truyền tiếng xấu cho các Sa-môn Thích tử, nghĩ rằng: “Làm như vậy, chúng ta sẽ lấy lại được lợi lộc, danh tiếng, sự cung kính, và sự tôn trọng.” Họ có kiến giải như vậy, có sự kham nhẫn như vậy, có sở thích như vậy, có chủ thuyết như vậy, có khuynh hướng như vậy, có chủ ý như vậy. Họ đã không thể vượt qua kiến giải của mình, sự kham nhẫn của mình, sở thích của mình, chủ thuyết của mình, khuynh hướng của mình, chủ ý của mình; trái lại, chính sự ô danh ấy đã quay trở lại với họ. Như vậy cũng là – làm sao có thể vượt qua kiến giải của chính mình.
Atha vā ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti yo so evaṃvādo, so sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ kathaṃ accayeyya atikkameyya samatikkameyya vītivatteyya?
Or, "The world is eternal, this alone is true, other views are foolish" – how could one who holds such a view transcend, overcome, go beyond, or pass beyond their own view, their own acceptance, their own preference, their own doctrine, their own inclination, their own intention?
Hoặc, người nào có chủ trương rằng: “Thế giới là thường hằng, chỉ điều này là chân thật, ngoài ra là vô ích,” làm sao người ấy có thể vượt qua, đi qua, vượt khỏi, thoát khỏi kiến giải của mình, sự kham nhẫn của mình, sở thích của mình, chủ thuyết của mình, khuynh hướng của mình, chủ ý của mình?
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Tassa sā diṭṭhi tathā samattā samādinnā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttāti.
Because that view of theirs is thus completely grasped, taken up, held, clung to, fixated on, assented to, and determined.
Bởi vì kiến giải ấy của người đó đã được hoàn thiện, đã được chấp nhận, đã được nắm giữ, đã được chấp thủ, đã được cố chấp, đã được bám víu, đã được quyết đoán như vậy.
Evampi – sakañhi diṭṭhiṃ kathamaccayeyya?
Thus also – how indeed could one transcend one's own view?
Như vậy cũng là – làm sao có thể vượt qua kiến giải của chính mình?
‘‘Asassato loko…pe… antavā loko… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti yo so evaṃ vādo, so sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ kathaṃ accayeyya atikkameyya samatikkameyya vītivatteyya?
"The world is not eternal... the world is finite... the world is infinite... the soul is the same as the body... the soul is different from the body... a Tathāgata exists after death... a Tathāgata does not exist after death... a Tathāgata both exists and does not exist after death... a Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, other views are foolish" – how could one who holds such a view transcend, overcome, go beyond, or pass beyond their own view, their own acceptance, their own preference, their own doctrine, their own inclination, their own intention?
Người nào có chủ trương rằng: “Thế giới là không thường hằng… … thế giới là hữu biên… thế giới là vô biên… sinh mạng và thân thể là một… sinh mạng và thân thể là khác… Như Lai có tồn tại sau khi chết… Như Lai không tồn tại sau khi chết… Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết… Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ điều này là chân thật, ngoài ra là vô ích,” làm sao người ấy có thể vượt qua, đi qua, vượt khỏi, thoát khỏi kiến giải của mình, sự kham nhẫn của mình, sở thích của mình, chủ thuyết của mình, khuynh hướng của mình, chủ ý của mình?
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Tassa sā diṭṭhi tathā samattā samādinnā gahitā parāmaṭṭhā abhiniviṭṭhā ajjhositā adhimuttāti.
Because that view of theirs is thus completely grasped, taken up, held, clung to, fixated on, assented to, and determined.
Bởi vì kiến giải ấy của người đó đã được hoàn thiện, đã được chấp nhận, đã được nắm giữ, đã được chấp thủ, đã được cố chấp, đã được bám víu, đã được quyết đoán như vậy.
Evampi – sakañhi diṭṭhiṃ kathamaccayeyya.
Thus also – how indeed could one transcend one's own view?
Như vậy cũng là – làm sao có thể vượt qua kiến giải của chính mình.
Chandānunīto ruciyā niviṭṭhoti.
Led by desire, settled in one's preference.
Thuận theo ý muốn, cố chấp vào sở thích.
Chandānunītoti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā yāyati niyyati vuyhati saṃharīyati.
Led by desire means: one is carried, guided, borne, and conveyed by one's own view, one's own acceptance, one's own preference, one's own doctrine.
Thuận theo ý muốn có nghĩa là: bị dẫn dắt, bị lôi kéo, bị cuốn đi, bị mang đi bởi kiến giải của mình, sự kham nhẫn của mình, sở thích của mình, chủ thuyết của mình.
Yathā hatthiyānena vā assayānena vā rathayānena vā goyānena vā ajayānena vā meṇḍayānena vā oṭṭhayānena vā kharayānena vā yāyati niyyati vuyhati saṃharīyati, evameva sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā yāyati niyyati vuyhati saṃharīyatīti – chandānunīto.
Just as one is carried, guided, borne, and conveyed by an elephant vehicle, or a horse vehicle, or a chariot, or an ox vehicle, or a goat vehicle, or a ram vehicle, or a camel vehicle, or a donkey vehicle, even so is one carried, guided, borne, and conveyed by one's own view, one's own acceptance, one's own preference, one's own doctrine – thus, led by desire.
Giống như người ta bị dẫn dắt, bị lôi kéo, bị cuốn đi, bị mang đi bởi xe voi, xe ngựa, xe song mã, xe bò, xe dê, xe cừu, xe lạc đà, hay xe lừa; cũng vậy, người ấy bị dẫn dắt, bị lôi kéo, bị cuốn đi, bị mang đi bởi kiến giải của mình, sự kham nhẫn của mình, sở thích của mình, chủ thuyết của mình – đó là thuận theo ý muốn.
Ruciyā niviṭṭhoti sakāya diṭṭhiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā niviṭṭho patiṭṭhito allīno upagato ajjhosito adhimuttoti – chandānunīto ruciyā niviṭṭho.
Established in inclination means established, settled, clung to, approached, swallowed, devoted by one's own view, one's own inclination, one's own doctrine—one led by desire, established in inclination.
Cố chấp vào sở thích có nghĩa là: cố chấp, an trú, bám víu, tiếp cận, bám chặt, quyết đoán vào kiến giải của mình, sở thích của mình, chủ thuyết của mình – đó là thuận theo ý muốn, cố chấp vào sở thích.
Sayaṃ samattāni pakubbamānoti.
Making complete for oneself.
Tự mình hoàn thiện chúng.
Sayaṃ samattaṃ karoti paripuṇṇaṃ karoti anomaṃ karoti aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti.
One makes complete for oneself, makes perfect, makes excellent, makes supreme, pre-eminent, distinguished, foremost, highest, best.
Tự mình làm cho hoàn thiện, làm cho trọn vẹn, làm cho không thiếu sót, làm cho thành hàng đầu, cao tột, đặc thù, chủ yếu, tối thượng, ưu việt.
‘‘Ayaṃ satthā sabbaññū’’ti sayaṃ samattaṃ karoti paripuṇṇaṃ karoti anomaṃ karoti aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti.
"This Teacher is omniscient," thus one makes complete for oneself, makes perfect, makes excellent, makes supreme, pre-eminent, distinguished, foremost, highest, best.
“Vị đạo sư này là bậc toàn tri,” tự mình làm cho hoàn thiện, làm cho trọn vẹn, làm cho không thiếu sót, làm cho thành hàng đầu, cao tột, đặc thù, chủ yếu, tối thượng, ưu việt.
‘‘Ayaṃ dhammo svākkhāto…pe… ayaṃ gaṇo suppaṭipanno… ayaṃ diṭṭhi bhaddikā… ayaṃ paṭipadā supaññattā… ayaṃ maggo niyyāniko’’ti sayaṃ samattaṃ karoti paripuṇṇaṃ karoti anomaṃ karoti aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti janeti sañjaneti nibbatteti abhinibbattetīti – sayaṃ samattāni pakubbamāno.
"This Dhamma is well-proclaimed... this Sangha is well-practising... this view is wholesome... this practice is well-enjoined... this path is leading to liberation," thus one makes complete for oneself, makes perfect, makes excellent, makes supreme, pre-eminent, distinguished, foremost, highest, best; one generates, produces, brings forth, gives rise to—making complete for oneself.
“Giáo pháp này được khéo thuyết giảng… … Tăng chúng này thực hành tốt đẹp… Kiến giải này là tốt lành… Con đường thực hành này được khéo trình bày… Đạo lộ này dẫn đến giải thoát,” tự mình làm cho hoàn thiện, làm cho trọn vẹn, làm cho không thiếu sót, làm cho thành hàng đầu, cao tột, đặc thù, chủ yếu, tối thượng, ưu việt, làm cho sanh khởi, làm cho phát sanh, làm cho hiện khởi, làm cho hiển lộ – đó là tự mình hoàn thiện chúng.
Yathā hi jāneyya tathā vadeyyāti yathā jāneyya, tathā vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyya.
As one would know, so one would speak means as one would know, so one would speak, declare, state, explain, express.
Người ấy biết thế nào, liền nói thế ấy có nghĩa là: biết thế nào, liền nói thế ấy, trình bày thế ấy, tuyên bố thế ấy, giải thích thế ấy, sử dụng ngôn từ thế ấy.
‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti yathā jāneyya, tathā vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyya.
"The world is eternal, this alone is true, any other is futile," as one would know, so one would speak, declare, state, explain, express.
“Thế giới là thường hằng, chỉ điều này là chân thật, ngoài ra là vô ích,” biết thế nào, liền nói thế ấy, trình bày thế ấy, tuyên bố thế ấy, giải thích thế ấy, sử dụng ngôn từ thế ấy.
‘‘Asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti yathā jāneyya, tathā vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyyāti – yathā hi jāneyya tathā vadeyya.
"The world is not eternal... a Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, any other is futile"—as one would know, so one would speak, declare, state, explain, express.
“Thế giới là không thường hằng… … Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ điều này là chân thật, ngoài ra là vô ích,” biết thế nào, liền nói thế ấy, trình bày thế ấy, tuyên bố thế ấy, giải thích thế ấy, sử dụng ngôn từ thế ấy – đó là người ấy biết thế nào, liền nói thế ấy.
Yo attano sīlavatāni jantūti.
Whatever being, one's own virtues and observances.
Chúng sanh nào về giới và hạnh của mình.
Yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃṭhānappatto yaṃdhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā.
Whatever means whatever kind, in whatever manner, in whatever state, in whatever way, having attained whatever position, endowed with whatever quality, whether a khattiya, a brāhmaṇa, a vessa, a sudda, a householder, an ascetic, a deva, or a human being.
Nào có nghĩa là: bất cứ ai, bất kể hạng người nào, bất kể cách sống nào, bất kể loại người nào, bất kể địa vị nào, bất kể người nào có pháp nào, dù là Sát-đế-lợi, Bà-la-môn, Vệ-xá, Thủ-đà, tại gia, xuất gia, chư thiên hay loài người.
Sīlavatānīti atthi sīlañceva vatañca* , atthi vataṃ na sīlaṃ.
Virtues and observances means there is both sīla and vata, and there is vata but not sīla.
Giới và hạnh: có cái vừa là giới vừa là hạnh, có cái là hạnh mà không phải là giới.
Katamaṃ sīlañceva vatañca?
What is both sīla and vata?
Thế nào là vừa là giới vừa là hạnh?
Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
Here, a bhikkhu is virtuous, he dwells restrained by the restraint of the Pātimokkha, endowed with good conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, undertaking and training in the training rules.
Ở đây, vị tỳ khưu có giới, sống thu thúc trong sự thu thúc của Pātimokkha, có đầy đủ oai nghi và hành xứ, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và tu học trong các học giới.
Yo tattha saṃyamo saṃvaro avītikkamo, idaṃ sīlaṃ.
Whatever restraint, self-control, non-transgression there is, this is sīla.
Trong đó, sự chế ngự, sự thu thúc, sự không vi phạm, đó là giới.
Yaṃ samādānaṃ taṃ vataṃ.
Whatever undertaking, that is vata.
Sự thọ trì, đó là hạnh.
Saṃvaraṭṭhena sīlaṃ; samādānaṭṭhena vataṃ – idaṃ vuccati sīlañceva vatañca.
It is sīla in the sense of restraint; it is vata in the sense of undertaking—this is called both sīla and vata.
Theo nghĩa thu thúc là giới; theo nghĩa thọ trì là hạnh – đây được gọi là vừa là giới vừa là hạnh.
Katamaṃ vataṃ, na sīlaṃ?
What is vata, but not sīla?
Thế nào là hạnh, mà không phải là giới?
Aṭṭha dhutaṅgāni – āraññikaṅgaṃ, piṇḍapātikaṅgaṃ, paṃsukūlikaṅgaṃ, tecīvarikaṅgaṃ, sapadānacārikaṅgaṃ, khalupacchābhattikaṅgaṃ, nesajjikaṅgaṃ, yathāsanthatikaṅgaṃ – idaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
The eight dhutaṅgas: the forest dweller's practice, the alms-gatherer's practice, the rag-robe wearer's practice, the three-robe wearer's practice, the house-to-house alms-gatherer's practice, the one-meal-a-day practice, the sitter's practice, the any-bed-any-seat practice—this is called vata, not sīla.
Tám pháp đầu-đà – hạnh ở rừng (āraññikaṅga), hạnh khất thực (piṇḍapātikaṅga), hạnh mặc y phấn tảo (paṃsukūlikaṅga), hạnh tam y (tecīvarikaṅga), hạnh khất thực theo thứ tự (sapadānacārikaṅga), hạnh không ăn sau khi đã từ chối (khalupacchābhattikaṅga), hạnh ngồi (nesajjikaṅga), hạnh tùy nghi tọa (yathāsanthatikaṅga) – đây được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
Vīriyasamādānampi vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
The undertaking of effort is also called vata, not sīla.
Sự quyết tâm tinh tấn cũng được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
‘‘Kāmaṃ taco ca nhāru* ca aṭṭhi ca avasissatu* , sarīre upassussatu maṃsalohitaṃ.
"Let skin, sinews, and bones remain; let flesh and blood dry up in the body.
"Dù cho da, gân, và xương có còn lại, thịt và máu trong thân có khô héo đi chăng nữa.
Yaṃ taṃ purisathāmena purisabalena purisavīriyena purisaparakkamena pattabbaṃ, na taṃ apāpuṇitvā vīriyassa saṇṭhānaṃ bhavissatī’’ti – cittaṃ paggaṇhāti padahati.
That which is to be attained by a man's fortitude, a man's strength, a man's energy, a man's exertion, I will not cease my effort until I attain it"—one exerts and strives with one's mind.
Điều gì có thể đạt được bằng sức lực của con người, bằng năng lực của con người, bằng tinh tấn của con người, bằng nỗ lực của con người, nếu chưa đạt được điều đó thì sự tinh tấn sẽ không dừng lại" – người ấy phấn chấn tâm, nỗ lực.
Evarūpaṃ vīriyasamādānaṃ – idaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
Such an undertaking of effort—this is called vata, not sīla.
Sự quyết tâm tinh tấn như vậy – đây được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
Cittaṃ paggaṇhāti padahati.
One exerts and strives with one's mind.
Người ấy phấn chấn tâm, nỗ lực.
Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
Such an undertaking of effort is also called vata, not sīla.
Sự quyết tâm tinh tấn như vậy cũng được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
‘‘Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti – cittaṃ paggaṇhāti padahati.
“I will not break this cross-legged posture until my mind is liberated from the asavas without clinging” – thus one arouses and exerts the mind.
"Chừng nào tâm ta chưa được giải thoát khỏi các lậu hoặc do không còn chấp thủ, chừng đó ta sẽ không phá vỡ thế ngồi kiết-già này" – người ấy phấn chấn tâm, nỗ lực.
Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
Even such an undertaking of energy is called a vow (vata), not morality (sīla).
Sự quyết tâm tinh tấn như vậy cũng được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā āsanā vuṭṭhahissāmi, caṅkamā orohissāmi, vihārā nikkhamissāmi, aḍḍhayogā nikkhamissāmi, pāsādā nikkhamissāmi, hammiyā nikkhamissāmi, guhāya nikkhamissāmi, leṇā nikkhamissāmi, kuṭiyā nikkhamissāmi, kūṭāgārā nikkhamissāmi, aṭṭā nikkhamissāmi, māḷā nikkhamissāmi, uddaṇḍā* nikkhamissāmi upaṭṭhānasālāya nikkhamissāmi maṇḍapā nikkhamissāmi, rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti – cittaṃ paggaṇhāti padahati.
“I will not rise from this seat, descend from this walking path, leave this monastery, leave this semi-circular dwelling, leave this palace, leave this mansion, leave this cave, leave this rock shelter, leave this hut, leave this pinnacle-roofed house, leave this watchtower, leave this turret, leave this open-sided hall, leave this assembly hall, leave this pavilion, leave this tree root until my mind is liberated from the asavas without clinging” – thus one arouses and exerts the mind.
"Chừng nào tâm ta chưa được giải thoát khỏi các lậu hoặc do không còn chấp thủ, chừng đó ta sẽ không đứng dậy khỏi chỗ ngồi này, không đi xuống khỏi đường kinh hành, không đi ra khỏi trú xứ, không đi ra khỏi nhà một mái, không đi ra khỏi lầu đài, không đi ra khỏi nhà có gác, không đi ra khỏi hang động, không đi ra khỏi sơn động, không đi ra khỏi am thất, không đi ra khỏi nhà có nóc nhọn, không đi ra khỏi tháp canh, không đi ra khỏi lầu gác, không đi ra khỏi nhà không có mái che, không đi ra khỏi nhà hội, không đi ra khỏi nhà lều, không đi ra khỏi gốc cây" – người ấy phấn chấn tâm, nỗ lực.
Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
Even such an undertaking of energy is called a vow (vata), not morality (sīla).
Sự quyết tâm tinh tấn như vậy cũng được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
‘‘Imasmiññeva pubbaṇhasamayaṃ ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī’’ti – cittaṃ paggaṇhāti padahati.
“This very forenoon, I will bring forth, gather, attain, experience, realize the noble Dhamma” – thus one arouses and exerts the mind.
"Ngay trong buổi sáng hôm nay, ta sẽ mang lại, sẽ thâu hoạch, sẽ chứng đắc, sẽ cảm nhận, sẽ thực chứng Thánh pháp" – người ấy phấn chấn tâm, nỗ lực.
Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
Even such an undertaking of energy is called a vow (vata), not morality (sīla).
Sự quyết tâm tinh tấn như vậy cũng được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
‘‘Imasmiññeva majjhanhikasamayaṃ, sāyanhasamayaṃ, purebhattaṃ, pacchābhattaṃ, purimaṃ yāmaṃ, majjhimaṃ yāmaṃ, pacchimaṃ yāmaṃ, kāḷe, juṇhe, vasse, hemante, gimhe, purime vayokhandhe, majjhime vayokhandhe, pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī’’ti – cittaṃ paggaṇhāti padahati.
“This very midday, evening, before meal, after meal, first watch, middle watch, last watch, during the dark fortnight, during the bright fortnight, in the rainy season, in winter, in summer, in the first stage of life, in the middle stage of life, in the last stage of life, I will bring forth, gather, attain, experience, realize the noble Dhamma” – thus one arouses and exerts the mind.
"Ngay trong buổi trưa này, buổi chiều này, trước bữa ăn, sau bữa ăn, trong canh đầu, trong canh giữa, trong canh cuối, trong hắc nguyệt, trong bạch nguyệt, trong mùa mưa, trong mùa đông, trong mùa hè, trong giai đoạn đầu của cuộc đời, trong giai đoạn giữa của cuộc đời, trong giai đoạn cuối của cuộc đời, ta sẽ mang lại, sẽ thâu hoạch, sẽ chứng đắc, sẽ cảm nhận, sẽ thực chứng Thánh pháp" – người ấy phấn chấn tâm, nỗ lực.
Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ.
Even such an undertaking of energy is called a vow (vata), not morality (sīla).
Sự quyết tâm tinh tấn như vậy cũng được gọi là hạnh (vata), không phải là giới (sīla).
Jantūti satto naro mānavo* poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujoti – yo attano sīlavatāni jantu.
Jantu means a being, a person, a man, a male, an individual, a living being, a creature, a living being, a human being – one who is a creature by one’s own morality and vows.
Jantūti là chúng sanh, người, con người, nam nhân, cá nhân, sinh linh, sinh vật, chúng sanh, indagu, manuja – chúng sanh nào giữ giới hạnh của mình.
Anānupuṭṭhova paresa pāvāti.
Anānupuṭṭhova paresa pāvā.
Anānupuṭṭhova paresa pāvāti.
Paresanti paresaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ.
Paresaṃ means to others: to khattiyas, brahmins, vessas, suddas, householders, renunciants, devas, humans.
Paresanti là của người khác, tức là của các vị Sát-đế-lợi, Bà-la-môn, Phệ-xá, Thủ-đà-la, của các gia chủ, của các người xuất gia, của chư thiên, của loài người.
Anānupuṭṭhoti apuṭṭho apucchito ayācito anajjhesito apasādito.
Anānupuṭṭho means unasked, uninvited, unrequested, unpersuaded, uncommended.
Anānupuṭṭhoti là không được hỏi, không được thưa, không được yêu cầu, không được thỉnh mời, không được khuyến khích.
Pāvāti attano sīlaṃ vā vataṃ vā sīlabbataṃ vā pāvadati.
Pāvā means one proclaims one’s own sīla, or vata, or sīlabbata.
Pāvāti là tuyên bố về giới, hoặc hạnh, hoặc giới hạnh của mình.
Ahamasmi sīlasampannoti vā, vatasampannoti vā, sīlabbatasampannoti vā jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena* vā sutena vā paṭibhānena* vā aññataraññatarena vā vatthunā, uccā kulā pabbajitoti vā, mahākulā pabbajitoti vā, mahābhogakulā pabbajitoti vā, uḷārabhogakulā pabbajitoti vā, ñāto yasassī sagahaṭṭhapabbajitānanti vā, lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti vā, suttantikoti vā, vinayadharoti vā, dhammakathikoti vā, āraññikoti vā, piṇḍapātikoti vā, paṃsukūlikoti vā, tecīvarikoti vā, sapadānacārikoti vā, khalupacchābhattikoti vā, nesajjikoti vā, yathāsanthatikoti vā, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā, dutiyassa jhānassa lābhīti vā, tatiyassa jhānassa lābhīti vā, catutthassa jhānassa lābhīti vā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā pāvadati katheti bhaṇati dīpayati voharatīti – anānupuṭṭhova paresaṃ pāva.
“I am endowed with sīla, or endowed with vata, or endowed with sīlabbata, by birth, or by clan, or by family lineage, or by beauty of complexion, or by wealth, or by study, or by profession, or by craft, or by knowledge, or by learning, or by presence of mind, or by any other quality; or ‘I have gone forth from a high family,’ or ‘from a great family,’ or ‘from a wealthy family,’ or ‘from a very wealthy family,’ or ‘I am well-known and famous among householders and renunciants’; or ‘I am a recipient of robes, almsfood, lodging, medicines for the sick’; or ‘I am a Suttantika,’ or ‘a Vinayadhara,’ or ‘a Dhamma speaker,’ or ‘a forest dweller,’ or ‘an alms-round practitioner,’ or ‘a rag-robe wearer,’ or ‘a three-robe wearer,’ or ‘a continuous alms-round practitioner,’ or ‘one who eats only what is left over,’ or ‘a sitter,’ or ‘one content with whatever bed is offered,’ or ‘a recipient of the first jhāna,’ or ‘a recipient of the second jhāna,’ or ‘a recipient of the third jhāna,’ or ‘a recipient of the fourth jhāna,’ or ‘a recipient of the attainment of the base of infinite space,’ or ‘a recipient of the attainment of the base of infinite consciousness,’ or ‘a recipient of the attainment of the base of nothingness,’ or ‘a recipient of the attainment of the base of neither perception nor non-perception’” – thus one proclaims, declares, states, explains, speaks. This is anānupuṭṭhova paresaṃ pāva.
"Tôi là người đầy đủ giới hạnh," hoặc "đầy đủ hạnh," hoặc "đầy đủ giới hạnh," hoặc tuyên bố về dòng dõi, về gia tộc, về gia thế, về dung sắc, về tài sản, về học vấn, về nghề nghiệp, về kỹ năng, về kiến thức, về sự học rộng, về tài biện luận, hay về bất cứ phương diện nào khác; hoặc "tôi xuất gia từ gia đình cao quý," hoặc "xuất gia từ gia đình danh giá," hoặc "xuất gia từ gia đình giàu có," hoặc "xuất gia từ gia đình tài sản lớn;" hoặc "tôi là người nổi tiếng và có uy tín đối với cả gia chủ và người xuất gia;" hoặc "tôi là người nhận được nhiều y phục, vật thực, trú xứ, dược phẩm trị bệnh và các vật dụng khác;" hoặc "tôi là người thông thuộc Kinh tạng," hoặc "là người thông thuộc Luật tạng," hoặc "là một vị pháp sư;" hoặc "tôi là người thực hành hạnh ở rừng," hoặc "hạnh khất thực," hoặc "hạnh mặc y phấn tảo," hoặc "hạnh tam y," hoặc "hạnh khất thực theo thứ tự," hoặc "hạnh không ăn sau khi đã từ chối," hoặc "hạnh ngồi," hoặc "hạnh tùy nghi tọa;" hoặc "tôi là người đắc Sơ thiền," hoặc "đắc Nhị thiền," hoặc "đắc Tam thiền," hoặc "đắc Tứ thiền;" hoặc "tôi là người đắc Không Vô Biên Xứ định," hoặc "đắc Thức Vô Biên Xứ định," hoặc "đắc Vô Sở Hữu Xứ định," hoặc "đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ định" – người ấy tuyên bố, nói, kể, trình bày, diễn đạt như vậy – anānupuṭṭhova paresaṃ pāva.
Anariyadhammaṃ kusalā tamāhūti.
Anariyadhammaṃ kusalā tamāhū.
Anariyadhammaṃ kusalā tamāhūti.
Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā evamāhaṃsu – ‘‘anariyānaṃ eso dhammo, neso dhammo ariyānaṃ; bālānaṃ eso dhammo, neso dhammo paṇḍitānaṃ; asappurisānaṃ eso dhammo, neso dhammo sappurisāna’’nti.
Skilled ones are those who are skilled in aggregates, skilled in elements, skilled in sense bases, skilled in dependent origination, skilled in foundations of mindfulness, skilled in right efforts, skilled in bases of psychic power, skilled in faculties, skilled in powers, skilled in factors of enlightenment, skilled in paths, skilled in fruits, skilled in Nibbāna. Those skilled ones said thus: "This teaching is for the ignoble, not for the noble; this teaching is for fools, not for the wise; this teaching is for the ignoble, not for the noble."
Kusalāti là những người thiện xảo về uẩn, thiện xảo về giới, thiện xảo về xứ, thiện xảo về duyên khởi, thiện xảo về niệm xứ, thiện xảo về chánh cần, thiện xảo về thần túc, thiện xảo về căn, thiện xảo về lực, thiện xảo về giác chi, thiện xảo về đạo, thiện xảo về quả, thiện xảo về Niết-bàn; những người thiện xảo ấy đã nói như sau: "Đó là pháp của những người không phải bậc Thánh, đó không phải là pháp của các bậc Thánh; đó là pháp của kẻ ngu, đó không phải là pháp của người trí; đó là pháp của người không chân chánh, đó không phải là pháp của người chân chánh."
Evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – anariyadhammaṃ kusalā tamāhu.
They said thus, they speak thus, they declare thus, they point out thus, they utter thus – the skilled ones call that an ignoble teaching.
Họ đã nói như vậy, họ đã trình bày như vậy, họ đã kể như vậy, họ đã giải thích như vậy, họ đã diễn đạt như vậy – anariyadhammaṃ kusalā tamāhu.
Yo ātumānaṃ sayameva pāvāti.
"Who himself proclaims himself."
Yo ātumānaṃ sayameva pāvāti.
Ātumā vuccati attā.
Ātumā is said of oneself.
Ātumā được gọi là tự mình.
Sayameva pāvāti sayameva attānaṃ pāvadati – ‘‘ahamasmi sīlasampannoti vā, vatasampannoti vā, sīlabbatasampannoti vā, jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā, uccā kulā pabbajitoti vā, mahākulā pabbajitoti vā, mahābhogakulā pabbajitoti vā, uḷārabhogakulā pabbajitoti vā, ñāto yasassī sagahaṭṭhapabbajitānanti vā, lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti vā, suttantikoti vā, vinayadharoti vā, dhammakathikoti vā, āraññikoti vā, piṇḍapātikoti vā, paṃsukūlikoti vā, tecīvarikoti vā, sapadānacārikoti vā, khalupacchābhattikoti vā, nesajjikoti vā, yathāsanthatikoti vā, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā, dutiyassa jhānassa lābhīti vā, tatiyassa jhānassa lābhīti vā, catutthassa jhānassa lābhīti vā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā,
"Proclaims himself" means he himself proclaims himself, saying: "I am accomplished in virtue, or accomplished in observances, or accomplished in virtue and observances; or by birth, or by clan, or by being of good family, or by beauty of complexion, or by wealth, or by learning, or by profession, or by craft, or by knowledge, or by extensive learning, or by ready wit, or by any other ground, 'I have gone forth from a high family, or from a great family, or from a family of great possessions, or from a family of vast possessions, or I am known and famous among householders and monastics, or I am a recipient of robes, almsfood, lodging, requisites for the sick, and medicines, or I am a Suttanta expert, or a Vinaya holder, or a Dhamma speaker, or a forest dweller, or an alms-round practitioner, or a rag-robe wearer, or a three-robe wearer, or one who walks for alms in unbroken succession, or one who eats only one meal a day, or one who sits and does not lie down, or one who accepts any lodging, or one who has attained the first jhāna, or one who has attained the second jhāna, or one who has attained the third jhāna, or one who has attained the fourth jhāna, or one who has attained the attainment of the base of infinite space, or one who has attained the attainment of the base of infinite consciousness,"
Tự mình nói ra có nghĩa là tự mình nói về mình – hoặc là: “Ta là người có giới hạnh đầy đủ”, hoặc là: “Ta là người có hạnh nguyện đầy đủ”, hoặc là: “Ta là người có giới và hạnh nguyện đầy đủ”, hoặc là do dòng dõi, do gia tộc, do gia thế, do dung sắc, do tài sản, do học vấn, do nghề nghiệp, do tay nghề, do kiến thức, do học thức, do tài biện bác, hoặc do một trong những điều nào đó, hoặc là: “Ta đã xuất gia từ một gia đình cao quý”, hoặc là: “Ta đã xuất gia từ một gia đình lớn”, hoặc là: “Ta đã xuất gia từ một gia đình có nhiều của cải”, hoặc là: “Ta đã xuất gia từ một gia đình có của cải dồi dào”, hoặc là: “Ta là người nổi tiếng, có danh tiếng trong giới tại gia và xuất gia”, hoặc là: “Ta là người được cúng dường y phục, vật thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng cần thiết”, hoặc là: “Ta là người thông thạo Kinh tạng”, hoặc là: “Ta là người thông thạo Luật tạng”, hoặc là: “Ta là người thuyết pháp”, hoặc là: “Ta là vị ở rừng”, hoặc là: “Ta là vị khất thực”, hoặc là: “Ta là vị mặc y phấn tảo”, hoặc là: “Ta là vị chỉ dùng ba y”, hoặc là: “Ta là vị đi khất thực từng nhà”, hoặc là: “Ta là vị không ăn sau khi đã từ chối”, hoặc là: “Ta là vị thường ngồi”, hoặc là: “Ta là vị ở bất cứ nơi nào được sắp đặt”, hoặc là: “Ta là người đắc sơ thiền”, hoặc là: “Ta là người đắc nhị thiền”, hoặc là: “Ta là người đắc tam thiền”, hoặc là: “Ta là người đắc tứ thiền”, hoặc là: “Ta là người đắc Không Vô Biên Xứ định”, hoặc là: “Ta là người đắc Thức Vô Biên Xứ định”,
Santo ca bhikkhu abhinibbutattoti.
"But the bhikkhu, peaceful and utterly calmed."
Vị bhikkhu an tịnh, tâm đã tịch tịnh.
Santoti rāgassa samitattā santo, dosassa samitattā santo, mohassa samitattā santo, kodhassa…pe… upanāhassa… makkhassa… paḷāsassa* … issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ… sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo.
"Peaceful" means peaceful due to the calming of lust, peaceful due to the calming of hatred, peaceful due to the calming of delusion, peaceful due to the calming of anger... (and so on)... resentment... ingratitude... hypocrisy... envy... avarice... deceit... cunning... obstinacy... arrogance... conceit... over-conceit... intoxication... heedlessness... peaceful due to the calming, quieting, subduing, extinguishing, cooling, vanishing, and tranquilizing of all defilements... all evil conduct... all distress... all feverishness... all torment... all unwholesome volitional formations. Thus, peaceful, calmed, utterly calmed, cooled, tranquilized – peaceful.
An tịnh có nghĩa là: an tịnh vì tham đã được dập tắt, an tịnh vì sân đã được dập tắt, an tịnh vì si đã được dập tắt, vì phẫn nộ… cho đến… oán hận… khinh miệt… ganh đua… đố kỵ… xan tham… gian trá… xảo quyệt… ngoan cố… hiếu thắng… kiêu mạn… quá mạn… say đắm… phóng dật… vì tất cả các phiền não… tất cả các ác hạnh… tất cả các phiền muộn… tất cả các nóng nảy… tất cả các thiêu đốt… tất cả các bất thiện hành đã được dập tắt, đã được làm cho lắng dịu, đã được làm cho nguội lạnh, đã được dập tắt, đã được tịch tịnh, đã được loại trừ, đã được làm cho yên lặng, nên gọi là an tịnh, lắng dịu, hoàn toàn lắng dịu, tịch tịnh, hoàn toàn yên lặng.
Bhikkhūti sattannaṃ dhammānaṃ bhinnattā bhikkhu – sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti, vicikicchā bhinnā hoti, sīlabbataparāmāso bhinno hoti, rāgo bhinno hoti, doso bhinno hoti, moho bhinno hoti, māno bhinno hoti.
"Bhikkhu" means bhikkhu because he has broken seven qualities: wrong view regarding the personality, doubt, adherence to rites and rituals, lust, hatred, delusion, and conceit are broken.
Bhikkhu có nghĩa là: vị ấy là bhikkhu vì đã phá vỡ bảy pháp – thân kiến đã được phá vỡ, hoài nghi đã được phá vỡ, giới cấm thủ đã được phá vỡ, tham đã được phá vỡ, sân đã được phá vỡ, si đã được phá vỡ, mạn đã được phá vỡ.
Bhinnāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā* sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
His evil, unwholesome qualities that lead to defilement, to renewed existence, accompanied by distress, with painful results, and leading to birth, aging, and death in the future, are broken.
Đối với vị ấy, các pháp ác, bất thiện, gây ô nhiễm, dẫn đến tái sanh, gây phiền muộn, có quả báo là khổ đau, dẫn đến sanh, già, chết trong tương lai đã được phá vỡ.
Itihanti sīlesu akatthamānoti.
“He does not boast about his virtues.”
Không khoe khoang về các giới hạnh.
Itihanti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ* – itihanti.
Itihanti is a conjunction of words, a combination of words, a completeness of words, an aggregation of syllables, a smoothness of consonants, a sequence of words—this is itihanti.
Itiha là sự kết nối từ, sự liên kết từ, sự bổ sung từ, sự tập hợp chữ cái, sự trôi chảy của âm tiết, sự tuần tự của các từ – đó là itiha.
Sīlesu akatthamānoti.
“Does not boast about his virtues” means:
Không khoe khoang về các giới hạnh.
Idhekacco katthī hoti vikatthī.
Here, a certain person is boastful, excessively boastful.
Ở đây, có người hay khoe khoang, hay tự đề cao.
So katthati vikatthati.
He boasts, he excessively boasts.
Người ấy khoe khoang, tự đề cao.
Ahamasmi sīlasampannoti vā, vatasampannoti vā, sīlabbatasampannoti vā, jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati.
“I am endowed with virtue,” or “endowed with observances,” or “endowed with both virtue and observances,” or by birth, or by clan, or by noble lineage, or by beauty of complexion… (and so on for) “I am one who has attained the attainment of neither-perception-nor-non-perception”—he boasts, he excessively boasts.
Hoặc là: “Ta là người có giới hạnh đầy đủ”, hoặc là: “Ta là người có hạnh nguyện đầy đủ”, hoặc là: “Ta là người có giới và hạnh nguyện đầy đủ”, hoặc là do dòng dõi, do gia tộc, do gia thế, do dung sắc… cho đến… hoặc là: “Ta là người đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ định” rồi khoe khoang, tự đề cao.
Evaṃ na katthati na vikatthati.
Such a one does not boast, does not excessively boast.
Vị ấy không khoe khoang, không tự đề cao như vậy.
Katthanā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – itihanti sīlesu akatthamāno.
He has ceased, abstained, refrained, departed, detached, released, disjoined from boasting, and dwells with an unconstrained mind—thus, he does not boast about his virtues.
Vị ấy đã từ bỏ, xa lìa, hoàn toàn xa lìa, thoát ra, thoát khỏi, hoàn toàn giải thoát, không còn bị ràng buộc bởi sự khoe khoang, sống với tâm không còn giới hạn – đó là không khoe khoang về các giới hạnh.
Tamariyadhammaṃ kusalā vadantīti.
“The skillful ones call that the noble Dhamma.”
Người trí gọi đó là pháp của bậc Thánh.
Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā evaṃ vadanti – ‘‘ariyānaṃ eso dhammo, neso dhammo anariyānaṃ; paṇḍitānaṃ eso dhammo, neso dhammo bālānaṃ; sappurisānaṃ eso dhammo, neso dhammo asappurisāna’’nti.
Skillful ones are those who are skillful in aggregates, skillful in elements, skillful in sense bases, skillful in dependent origination, skillful in foundations of mindfulness, skillful in right exertions, skillful in bases of psychic power, skillful in faculties, skillful in powers, skillful in factors of enlightenment, skillful in the path, skillful in fruits, skillful in Nibbāna; these skillful ones speak thus: “This Dhamma belongs to the noble ones, it does not belong to the ignoble; this Dhamma belongs to the wise, it does not belong to the foolish; this Dhamma belongs to the good, it does not belong to the bad.”
Người trí là những người thông thạo về uẩn, thông thạo về giới, thông thạo về xứ, thông thạo về duyên khởi, thông thạo về niệm xứ, thông thạo về chánh cần, thông thạo về thần túc, thông thạo về căn, thông thạo về lực, thông thạo về giác chi, thông thạo về đạo, thông thạo về quả, thông thạo về Niết-bàn. Những người trí ấy nói rằng: “Đây là pháp của các bậc Thánh, không phải là pháp của những kẻ không phải bậc Thánh; đây là pháp của các bậc hiền trí, không phải là pháp của những kẻ ngu si; đây là pháp của các bậc chân nhân, không phải là pháp của những kẻ không phải chân nhân.”
Evaṃ vadanti, ariyānaṃ evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – tamariyadhammaṃ kusalā vadanti.
They speak thus, they declare thus to the noble ones, they explain thus, they illuminate thus, they express thus—thus, the skillful ones call that the noble Dhamma.
Họ nói như vậy, họ kể như vậy, họ tuyên bố như vậy, họ trình bày như vậy, họ diễn đạt như vậy về pháp của các bậc Thánh – đó là người trí gọi đó là pháp của bậc Thánh.
Yassussadā natthi kuhiñci loketi.
“One for whom there are no excesses anywhere in the world.”
Người không có sự nổi trội ở bất cứ đâu trong thế gian.
Yassāti arahato khīṇāsavassa.
Yassa means for the Arahant, whose taints are destroyed.
Người ở đây là vị A-la-hán, bậc lậu tận.
Ussadāti sattussadā – rāgussado, dosussado, mohussado, mānussado, diṭṭhussado, kilesussado, kammussado.
Ussadā means seven excesses: the excess of lust, the excess of hatred, the excess of delusion, the excess of conceit, the excess of views, the excess of defilements, the excess of kamma.
Sự nổi trội có bảy loại: sự nổi trội của tham, sự nổi trội của sân, sự nổi trội của si, sự nổi trội của mạn, sự nổi trội của tà kiến, sự nổi trội của phiền não, sự nổi trội của nghiệp.
Yassime* ussadā natthi na santi na vijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā.
For whom these excesses do not exist, are not present, are not found, are not apprehended; they are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge.
Đối với vị ấy, những sự nổi trội này không còn, không hiện hữu, không có mặt, không được tìm thấy; chúng đã được đoạn trừ, đã được cắt đứt tận gốc, đã được làm cho lắng dịu, đã được làm cho yên lặng, không còn khả năng tái sanh, đã bị thiêu rụi bởi ngọn lửa trí tuệ.
Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā.
Kuhiñci means anywhere, in anything, in any place, whether internally or externally, or both internally and externally.
Ở bất cứ đâu có nghĩa là ở bất cứ nơi nào, trong bất cứ điều gì, ở bất cứ chỗ nào, dù là bên trong, bên ngoài, hay cả bên trong lẫn bên ngoài.
Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi – yassussadā natthi kuhiñci loke.
Loke means in the world of suffering, in the human world, in the divine world, in the world of aggregates, in the world of elements, in the world of sense bases—thus, one for whom there are no excesses anywhere in the world.
Trong thế gian có nghĩa là trong thế gian của các cõi khổ, trong thế gian của loài người, trong thế gian của chư thiên, trong thế gian của các uẩn, trong thế gian của các giới, trong thế gian của các xứ – đó là người không có sự nổi trội ở bất cứ đâu trong thế gian.
Pakappitā saṅkhatā yassa dhammāti.
“For whom the conceived, conditioned phenomena” means:
“Những pháp của ai được suy tưởng, được tạo tác”—
Pakappanāti dve pakappanā – taṇhāpakappanā ca diṭṭhipakappanā ca…pe… ayaṃ taṇhāpakappanā…pe… ayaṃ diṭṭhipakappanā.
Conceiving means two kinds of conceiving: conceiving by craving and conceiving by views… (and so on for) this is conceiving by craving… (and so on for) this is conceiving by views.
Suy tưởng (Pakappanā) có hai loại suy tưởng: suy tưởng do tham ái (taṇhāpakappanā) và suy tưởng do tà kiến (diṭṭhipakappanā)…pe… đây là suy tưởng do tham ái…pe… đây là suy tưởng do tà kiến.
Saṅkhatāti saṅkhatā abhisaṅkhatā saṇṭhapitātipi – saṅkhatā.
Conditioned means conditioned, fabricated, established—thus, conditioned.
Tạo tác (Saṅkhatā) nghĩa là được tạo tác, được hình thành, được thiết lập.
Atha vā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammātipi – saṅkhatā.
Alternatively, impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to dissolution, subject to dispassion, subject to cessation—thus, conditioned.
Hoặc, tạo tác (saṅkhatā) cũng có nghĩa là vô thường, được tạo tác, duyên khởi, có bản chất diệt tận, có bản chất hoại diệt, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt.
Yassāti diṭṭhigatikassa.
Yassa means for one holding a view.
Của ai (Yassa) là của người có tà kiến.
Dhammā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatānīti – pakappitā saṅkhatā yassa dhammā.
Dhammas are called the sixty-two views: ‘For whom the dhammas are conceived and conditioned.’
Các pháp (Dhammā) được gọi là sáu mươi hai tà kiến – “những pháp của ai được suy tưởng, được tạo tác”.
Purakkhatā santi avīvadātāti.
'Are held in front, existing, and not purified.'
“Được đặt lên hàng đầu, tồn tại và không thanh tịnh”—
Purakkhatāti dve purekkhārā – taṇhāpurekkhāro ca diṭṭhipurekkhāro ca…pe… ayaṃ taṇhāpurekkhāro…pe… ayaṃ diṭṭhipurekkhāro.
'Are held in front' means two kinds of holding in front: holding in front by craving and holding in front by views…pe… this is holding in front by craving…pe… this is holding in front by views.
Được đặt lên hàng đầu (Purakkhatā) có hai loại đặt lên hàng đầu: đặt tham ái lên hàng đầu (taṇhāpurekkhāro) và đặt tà kiến lên hàng đầu (diṭṭhipurekkhāro)…pe… đây là đặt tham ái lên hàng đầu…pe… đây là đặt tà kiến lên hàng đầu.
Tassa taṇhāpurekkhāro appahīno, diṭṭhipurekkhāro appaṭinissaṭṭho.
For him, holding in front by craving is not abandoned, and holding in front by views is not relinquished.
Đối với người ấy, sự đặt tham ái lên hàng đầu chưa được đoạn trừ, sự đặt tà kiến lên hàng đầu chưa được từ bỏ.
Tassa taṇhāpurekkhārassa appahīnattā, diṭṭhipurekkhārassa appaṭinissaṭṭhattā so taṇhaṃ vā diṭṭhiṃ vā purato katvā carati taṇhādhajo taṇhāketu taṇhādhipateyyo, diṭṭhidhajo diṭṭhiketu diṭṭhādhipateyyo, taṇhāya vā diṭṭhiyā vā parivārito caratīti – purakkhatā.
Because holding in front by craving is not abandoned and holding in front by views is not relinquished for him, he moves about with craving or views held in front, with craving as his banner, craving as his emblem, craving as his dominion; with views as his banner, views as his emblem, views as his dominion; he moves about surrounded by craving or views—thus, 'are held in front'.
Do sự đặt tham ái lên hàng đầu chưa được đoạn trừ và sự đặt tà kiến lên hàng đầu chưa được từ bỏ, người ấy lấy tham ái hoặc tà kiến làm đầu mà đi, với tham ái làm cờ hiệu, tham ái làm ngọn cờ, tham ái làm chủ tể; với tà kiến làm cờ hiệu, tà kiến làm ngọn cờ, tà kiến làm chủ tể; người ấy đi với tham ái hoặc tà kiến bao quanh – vậy nên gọi là “được đặt lên hàng đầu”.
Santīti santi saṃvijjanti atthi upalabbhanti.
'Existing' means they exist, they are found, they are present, they are obtainable.
Tồn tại (Santi) nghĩa là tồn tại, hiện hữu, có mặt, được tìm thấy.
Avīvadātāti avevadātā avodātā aparisuddhā saṃkiliṭṭhā saṃkilesikāti – purakkhatā santi avīvadātā.
'Not purified' means not purified, not cleansed, not stainless, defiled, defiling—thus, 'are held in front, existing, and not purified'.
Không thanh tịnh (Avīvadātā) nghĩa là không thanh tịnh, không trong sạch, không tinh khiết, ô nhiễm, gây ô nhiễm – vậy nên gọi là “được đặt lên hàng đầu, tồn tại và không thanh tịnh”.
Yadattani passati ānisaṃsanti.
'Whatever benefit he sees in himself.'
“Điều mà người ấy thấy là lợi ích trong tự ngã”—
Yadattanīti yaṃ attani.
'Whatever in himself' means whatever in the self.
Điều trong tự ngã (Yadattani) là điều trong tự ngã.
Attā vuccati diṭṭhigataṃ.
'Self' is called a view.
Tự ngã (Attā) được gọi là tà kiến.
Attano diṭṭhiyā dve ānisaṃse passati – diṭṭhadhammikañca ānisaṃsaṃ, samparāyikañca ānisaṃsaṃ.
He sees two benefits in his own view: a benefit in this very life and a benefit in the next life.
Người ấy thấy hai lợi ích trong tà kiến của mình: lợi ích hiện tại và lợi ích tương lai.
Katamo diṭṭhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso?
What is the benefit of this view in this very life?
Lợi ích hiện tại của tà kiến là gì?
Yaṃdiṭṭhiko satthā hoti, taṃdiṭṭhikā sāvakā honti.
Whatever view the teacher holds, that is the view the disciples hold.
Vị Đạo sư có tà kiến nào, các đệ tử cũng có tà kiến ấy.
Taṃdiṭṭhikaṃ satthāraṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti* mānenti pūjenti apacitiṃ karonti.
The disciples honor, respect, esteem, worship, and pay homage to a teacher who holds that view.
Các đệ tử tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường, và làm lễ bái vị Đạo sư có tà kiến ấy.
Labhati ca tatonidānaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ – ayaṃ diṭṭhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso.
And because of that, he obtains robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, such as medicines—this is the benefit of this view in this very life.
Do đó, người ấy nhận được y phục, vật thực khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng cần thiết cho người bệnh – đây là lợi ích hiện tại của tà kiến.
Katamo diṭṭhiyā samparāyiko ānisaṃso?
What is the benefit of this view in the next life?
Lợi ích tương lai của tà kiến là gì?
Ayaṃ diṭṭhi alaṃ nāgattāya vā supaṇṇattāya vā yakkhattāya vā asurattāya vā gandhabbattāya vā mahārājattāya vā indattāya vā brahmattāya vā devattāya vā.
‘This view is sufficient for becoming a Nāga, or a Supaṇṇa, or a Yakka, or an Asura, or a Gandhabba, or a Great King, or Sakka, or Brahmā, or a Deva.’
Tà kiến này đủ để trở thành rồng, hoặc kim sí điểu, hoặc dạ xoa, hoặc a-tu-la, hoặc càn-thát-bà, hoặc đại vương, hoặc Đế Thích, hoặc Phạm Thiên, hoặc chư thiên.
Ayaṃ diṭṭhi suddhiyā visuddhiyā parisuddhiyā, muttiyā vimuttiyā parimuttiyā.
‘This view is for purity, for purification, for complete purification; for liberation, for emancipation, for complete emancipation.’
Tà kiến này là để thanh tịnh, để trong sạch, để tinh khiết; để giải thoát, để hoàn toàn giải thoát, để giải thoát tuyệt đối.
Imāya diṭṭhiyā sujjhanti visujjhanti parisujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti.
‘By this view, they become pure, purified, completely purified; they become liberated, emancipated, completely emancipated.’
Nhờ tà kiến này mà người ta được thanh tịnh, được trong sạch, được tinh khiết; được giải thoát, được hoàn toàn giải thoát, được giải thoát tuyệt đối.
Imāya diṭṭhiyā sujjhissāmi visujjhissāmi parisujjhissāmi, muccissāmi vimuccissāmi parimuccissāmīti āyatiṃ phalapāṭikaṅkhī hoti – ayaṃ diṭṭhiyā samparāyiko ānisaṃso.
‘By this view, I shall become pure, purified, completely purified; I shall become liberated, emancipated, completely emancipated’—thus, he anticipates a future result—this is the benefit of this view in the next life.
“Nhờ tà kiến này, tôi sẽ được thanh tịnh, sẽ được trong sạch, sẽ được tinh khiết; tôi sẽ được giải thoát, sẽ được hoàn toàn giải thoát, sẽ được giải thoát tuyệt đối” – người ấy mong đợi quả báo trong tương lai như vậy – đây là lợi ích tương lai của tà kiến.
Attano diṭṭhiyā ime dve ānisaṃse passati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – yadattani passati ānisaṃsaṃ.
He sees, beholds, observes, contemplates, and examines these two benefits in his own view—thus, 'whatever benefit he sees in himself'.
Người ấy thấy, nhìn, quan sát, suy tư, và xem xét hai lợi ích này trong tà kiến của mình – vậy nên gọi là “điều mà người ấy thấy là lợi ích trong tự ngã”.
Taṃ nissito kuppapaṭiccasantinti.
'Clinging to that, he is unsettled by conditioned tranquility.'
“Người ấy nương vào sự an tịnh khả động ấy”—
Tisso santiyo – accantasanti, tadaṅgasanti, sammutisanti.
There are three kinds of tranquility: ultimate tranquility, tranquility by suppression, and conventional tranquility.
Có ba loại an tịnh: an tịnh tuyệt đối (accantasanti), an tịnh tạm thời (tadaṅgasanti), và an tịnh quy ước (sammutisanti).
Katamā accantasanti?
What is ultimate tranquility?
Thế nào là an tịnh tuyệt đối?
Accantasanti vuccati amataṃ nibbānaṃ.
Ultimate tranquility is called the deathless Nibbāna.
An tịnh tuyệt đối được gọi là Niết Bàn bất tử.
Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
That which is the calming of all formations, the relinquishing of all substrata, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
Đó là sự lắng dịu của mọi hành, sự từ bỏ mọi chấp thủ, sự diệt tận tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Niết Bàn.
Ayaṃ accantasanti.
This is ultimate tranquility.
Đây là an tịnh tuyệt đối.
Katamā tadaṅgasanti?
What is tranquility by suppression?
Thế nào là an tịnh tạm thời?
Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇā santā honti; dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā santā honti; tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti santā hoti; catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhā santā honti; ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā paṭighasaññā nānattasaññā santā hoti; viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā santā hoti; ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā santā hoti; nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā santā hoti.
For one who has attained the first jhāna, the hindrances are tranquil; for one who has attained the second jhāna, initial application and sustained application are tranquil; for one who has attained the third jhāna, rapture is tranquil; for one who has attained the fourth jhāna, pleasure and pain are tranquil; for one who has attained the base of infinite space, perception of form, perception of sensory impact, and perception of diversity are tranquil; for one who has attained the base of infinite consciousness, the perception of the base of infinite space is tranquil; for one who has attained the base of nothingness, the perception of the base of infinite consciousness is tranquil; for one who has attained the base of neither perception nor non-perception, the perception of the base of nothingness is tranquil.
Đối với người nhập sơ thiền, các triền cái được an tịnh; đối với người nhập nhị thiền, tầm và tứ được an tịnh; đối với người nhập tam thiền, hỷ được an tịnh; đối với người nhập tứ thiền, lạc và khổ được an tịnh; đối với người nhập không vô biên xứ, tưởng về sắc, tưởng về đối ngại, tưởng về sai biệt được an tịnh; đối với người nhập thức vô biên xứ, tưởng về không vô biên xứ được an tịnh; đối với người nhập vô sở hữu xứ, tưởng về thức vô biên xứ được an tịnh; đối với người nhập phi tưởng phi phi tưởng xứ, tưởng về vô sở hữu xứ được an tịnh.
Ayaṃ tadaṅgasanti.
This is tranquility by suppression.
Đây là an tịnh tạm thời.
Katamā sammutisanti?
What is conventional tranquility?
Thế nào là an tịnh quy ước?
Sammutisantiyo vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni diṭṭhisantiyo.
The sixty-two views are called conventional tranquilities, view-tranquilities.
Các an tịnh quy ước được gọi là sáu mươi hai tà kiến, các an tịnh của tà kiến.
Api ca sammutisanti imasmiṃ atthe adhippetā santīti.
Furthermore, in this context, the intended tranquility is conventional tranquility.
Hơn nữa, trong ý nghĩa này, an tịnh quy ước được hiểu là an tịnh.
Taṃ nissito kuppapaṭiccasantinti.
'Clinging to that, he is unsettled by conditioned tranquility.'
“Người ấy nương vào sự an tịnh khả động ấy”—
Kuppasantiṃ pakuppasantiṃ eritasantiṃ sameritasantiṃ calitasantiṃ ghaṭṭitasantiṃ kappitasantiṃ pakappitasantiṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ, santiṃ nissito asito allīno upagato ajjhosito adhimuttoti – taṃ nissito kuppapaṭiccasantiṃ.
Relying on a tranquility that is agitated, greatly agitated; a tranquility that is stirred, greatly stirred, well-stirred; a tranquility that is trembling; an afflicted tranquility, an agitated tranquility, a greatly agitated tranquility; a tranquility that is impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to passing away, subject to dispassion, subject to cessation; one relies on, is attached to, clings to, resorts to, is overwhelmed by, is devoted to that tranquility – one relies on the tranquility contingent upon agitation.
Người ấy nương tựa, dựa dẫm, bám víu, tiếp cận, chấp trước, và quyết định vào sự an tịnh khả động (kuppasantiṃ), sự an tịnh dao động (pakuppasantiṃ), sự an tịnh bị kích động (eritasantiṃ), sự an tịnh bị lay động (sameritasantiṃ), sự an tịnh rung chuyển (calitasantiṃ), sự an tịnh bị va chạm (ghaṭṭitasantiṃ), sự an tịnh được suy tưởng (kappitasantiṃ), sự an tịnh được phỏng đoán (pakappitasantiṃ), tức là vô thường, hữu vi, duyên khởi, có bản chất diệt tận, có bản chất hoại diệt, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt, tức là an tịnh – vậy nên gọi là “người ấy nương vào sự an tịnh khả động ấy”.
Diṭṭhīnivesā na hi svātivattāti.
Indeed, the attachments to views are not easily overcome; one determines what is firmly grasped in doctrines.
“Những chấp trước tà kiến không dễ vượt qua”—
Diṭṭhīnivesāti ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti abhinivesaparāmāso diṭṭhinivesanaṃ.
Therefore, a person in these attachments rejects and also accepts a doctrine.
Chấp trước tà kiến (Diṭṭhīnivesā) là sự chấp thủ và bám víu vào tà kiến rằng “thế giới là thường còn, chỉ điều này là sự thật, những điều khác là hư vọng”.
‘‘Asassato loko…pe… antavā loko… anantavā loko … taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti abhinivesaparāmāso diṭṭhinivesananti.
Indeed, the attachments to views are not easily overcome.
Sự chấp thủ và bám víu vào tà kiến rằng “thế giới là vô thường…pe… thế giới có giới hạn… thế giới không có giới hạn… sinh mạng và thân thể là một… sinh mạng và thân thể là khác… Như Lai tồn tại sau khi chết… Như Lai không tồn tại sau khi chết… Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết… Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ điều này là sự thật, những điều khác là hư vọng” – đó là chấp trước tà kiến.
Diṭṭhīnivesā na hi svātivattāti diṭṭhinivesā na hi svātivattā durativattā duttarā duppatarā dussamatikkamā dubbinivattāti –* diṭṭhīnivesā na hi svātivattā.
Attachments to views means the clinging and attachment to views such as: ‘‘The world is eternal, this alone is true, anything else is foolish’’; or ‘‘The world is not eternal…pe… the world is finite… the world is infinite… the soul is the same as the body… the soul is different from the body… a Tathāgata exists after death… a Tathāgata does not exist after death… a Tathāgata both exists and does not exist after death… a Tathāgata neither exists nor does not exist after death, this alone is true, anything else is foolish’’ – this is attachment to views.
“Những chấp trước tà kiến không dễ vượt qua” nghĩa là những chấp trước tà kiến không dễ vượt qua, khó vượt qua, khó đi qua, khó vượt qua được, khó thoát khỏi – vậy nên gọi là “những chấp trước tà kiến không dễ vượt qua”.
Dhammesu niccheyya samuggahītanti.
Indeed, the attachments to views are not easily overcome means that the attachments to views are not easily overcome, difficult to overcome, difficult to cross, difficult to traverse, difficult to surmount, difficult to turn away from – indeed, the attachments to views are not easily overcome.
“Người ấy quyết định những gì đã nắm giữ trong các pháp”—
Dhammesūti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatesu.
One determines what is firmly grasped in doctrines.
Trong các pháp (Dhammesu) là trong sáu mươi hai tà kiến.
Niccheyyāti nicchinitvā vinicchinitvā vicinitvā pavicinitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
In doctrines means in the sixty-two wrong views.
Quyết định (Niccheyyā) nghĩa là quyết định, phân định, lựa chọn, phân biệt, cân nhắc, xem xét, làm rõ, làm cho hiển lộ.
Samuggahītanti nivesanesu odhiggāho bilaggāho varaggāho koṭṭhāsaggāho uccayaggāho samuccayaggāho.
Determines means having determined, having ascertained, having investigated, having thoroughly investigated, having weighed, having examined, having made clear, having made manifest.
Đã nắm giữ (Samuggahītaṃ) là sự nắm giữ mạnh mẽ, sự nắm giữ vững chắc, sự nắm giữ tốt nhất, sự nắm giữ một phần, sự nắm giữ tích lũy, sự nắm giữ tổng hợp trong các chấp trước.
Idaṃ saccaṃ tacchaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītaṃ gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttanti – dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.
Firmly grasped means a firm grasp, a collective grasp, a supreme grasp, a partial grasp, an accumulated grasp, a thoroughly accumulated grasp, in these attachments.
“Điều này là sự thật, đúng đắn, như vậy, hiện hữu, chân thật, không sai lệch, đã được nắm giữ, đã được bám víu, đã được chấp trước, đã được quyết định” – vậy nên gọi là “người ấy quyết định những gì đã nắm giữ trong các pháp”.
Tasmā naro tesu nivesanesūti.
This is true, factual, actual, real, authentic, not distorted, grasped, clung to, firmly held, overwhelmed, devoted – one determines what is firmly grasped in doctrines.
“Vì vậy, người ấy trong những chấp trước ấy”—
Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānaṃ.
Therefore, a person in these attachments.
Vì vậy (Tasmā) nghĩa là vì lý do đó, vì nguyên nhân đó, vì điều kiện đó, vì căn nguyên đó.
Naroti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo.
Therefore means for that reason, on that account, due to that cause, on that basis.
Naro có nghĩa là chúng sanh, người, thanh niên, nam nhân, cá nhân, sinh vật, chúng sanh, chúng sanh, chúng sanh, con người.
Tesu nivesanesūti tesu diṭṭhinivesanesūti – tasmā naro tesu nivesanesu.
A person means a being, a person, a human, a man, an individual, a living being, a creature, a sentient being, a man.
Tesu nivesanesū có nghĩa là trong những sự an trú của tà kiến ấy – do đó, người ấy ở trong những sự an trú ấy.
Nirassatī ādiyatī ca dhammanti.
In these attachments means in these attachments to views – therefore, a person in these attachments.
Từ bỏ và chấp thủ pháp có nghĩa là.
Nirassatīti dvīhi kāraṇehi nirassati – paravicchindanāya vā nirassati, anabhisambhuṇanto vā nirassati.
Rejects and also accepts a doctrine.
Từ bỏ có nghĩa là từ bỏ vì hai lý do – từ bỏ do sự cắt đứt của người khác, hoặc từ bỏ do không thể thành tựu.
Kathaṃ paravicchindanāya nirassati?
Rejects means he rejects for two reasons: either by another’s refutation, or by being unable to accomplish it.
Thế nào là từ bỏ do sự cắt đứt của người khác?
Paro vicchindeti – so satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto, gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā, maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā mutti vā vimutti vā parimutti vā, natthettha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā muccanti vā vimuccanti vā parimuccanti vā, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā* parittāti – evaṃ paro vicchindeti.
How does he reject by another’s refutation?
Người khác cắt đứt rằng – vị đạo sư ấy không phải là bậc toàn tri, giáo pháp không được khéo thuyết, Tăng đoàn không phải là bậc thiện hạnh, tà kiến không tốt đẹp, con đường thực hành không được khéo chế định, đạo lộ không đưa đến giải thoát, ở đây không có sự thanh tịnh hay sự trong sạch hay sự hoàn toàn trong sạch hay sự giải thoát hay sự hoàn toàn giải thoát hay sự triệt để giải thoát, ở đây không có ai được thanh tịnh hay được trong sạch hay được hoàn toàn trong sạch hay được giải thoát hay được hoàn toàn giải thoát hay được triệt để giải thoát, (giáo pháp ấy) là thấp kém, hạ liệt, tầm thường, xấu xa, tồi tệ, nhỏ nhoi – như vậy người khác cắt đứt.
Evaṃ vicchindiyamāno satthāraṃ nirassati, dhammakkhānaṃ nirassati, gaṇaṃ nirassati, diṭṭhiṃ nirassati, paṭipadaṃ nirassati, maggaṃ nirassati.
Another refutes thus: ‘‘That teacher is not omniscient, the Dhamma is not well-proclaimed, the Saṅgha is not well-practiced, the view is not auspicious, the practice is not well-established, the path is not leading to liberation, there is no purity or purification or complete purification or release or liberation or complete liberation here, no one here becomes pure or purified or completely purified or released or liberated or completely liberated, they are inferior, lowly, mean, wretched, contemptible, insignificant’’ – thus another refutes.
Khi bị cắt đứt như vậy, người ấy từ bỏ vị đạo sư, từ bỏ lời dạy, từ bỏ Tăng đoàn, từ bỏ tà kiến, từ bỏ con đường thực hành, từ bỏ đạo lộ.
Evaṃ paravicchindanāya nirassati.
Being thus refuted, he rejects the teacher, rejects the Dhamma-teaching, rejects the Saṅgha, rejects the view, rejects the practice, rejects the path.
Như vậy là từ bỏ do sự cắt đứt của người khác.
Kathaṃ anabhisambhuṇanto nirassati?
Thus he rejects by another’s refutation.
Thế nào là từ bỏ do không thể thành tựu?
Sīlaṃ anabhisambhuṇanto sīlaṃ nirassati, vataṃ anabhisambhuṇanto vataṃ nirassati, sīlabbataṃ anabhisambhuṇanto sīlabbataṃ nirassati.
How does he reject by being unable to accomplish it?
Không thể thành tựu giới, người ấy từ bỏ giới; không thể thành tựu hạnh, người ấy từ bỏ hạnh; không thể thành tựu giới hạnh, người ấy từ bỏ giới hạnh.
Evaṃ anabhisambhuṇanto nirassati.
Being unable to accomplish morality, he rejects morality; being unable to accomplish a vow, he rejects a vow; being unable to accomplish morality and vows, he rejects morality and vows.
Như vậy là từ bỏ do không thể thành tựu.
Ādiyatī ca dhammanti.
Thus he rejects by being unable to accomplish it.
Và chấp thủ pháp có nghĩa là.
Satthāraṃ gaṇhāti, dhammakkhānaṃ gaṇhāti, gaṇaṃ gaṇhāti, diṭṭhiṃ gaṇhāti, paṭipadaṃ gaṇhāti, maggaṃ gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti – nirassatī ādiyatī ca dhammaṃ.
He grasps the Teacher, grasps the teaching of the Dhamma, grasps the Sangha, grasps the view, grasps the practice, grasps the path, he holds to it, clings to it—he rejects and he accepts the Dhamma.
Chấp thủ vị đạo sư, chấp thủ lời dạy, chấp thủ Tăng đoàn, chấp thủ tà kiến, chấp thủ con đường thực hành, chấp thủ đạo lộ, bám víu, cố chấp – đó là từ bỏ và chấp thủ pháp.
Dhonassa hi natthi kuhiñci loke pakappitā diṭṭhi bhavābhavesūti.
“For the Dhona, there is no view conceived anywhere in the world, in any existence or non-existence”—
Đối với người đã thanh lọc, không có ở bất cứ đâu trong thế gian, tà kiến được tạo tác trong các cõi hữu và vô hữu có nghĩa là.
Dhonoti.
Dhona means:
Người đã thanh lọc có nghĩa là.
Dhonā vuccati paññā – yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūri medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
Dhona is called wisdom—that wisdom which is understanding, discernment, analysis, investigation of phenomena, observation, close observation, repeated observation, sagacity, skill, dexterity, thoroughness, reflection, examination, insight, intelligence, leading, insight, comprehension, a goad, wisdom, the faculty of wisdom, the power of wisdom, the sword of wisdom, the palace of wisdom, the light of wisdom, the radiance of wisdom, the brilliance of wisdom, the jewel of wisdom, non-delusion, investigation of phenomena, right view.
Sự thanh lọc được gọi là trí tuệ – trí tuệ nào là sự hiểu biết, sự tìm cầu, sự thẩm sát, sự trạch pháp, sự ghi nhận, sự nhận biết, sự nhận biết lặp đi lặp lại, sự thông thái, sự khéo léo, sự tinh tế, sự sáng suốt, sự suy tư, sự quán xét, sự sâu sắc, sự minh mẫn, sự dẫn dắt, sự quán chiếu, sự tỉnh giác, sự thúc đẩy, trí tuệ, tuệ căn, tuệ lực, tuệ kiếm, tuệ lâu đài, tuệ quang, tuệ minh, tuệ đuốc, tuệ bảo, sự không si mê, sự trạch pháp, chánh kiến.
Kiṃkāraṇā dhonā vuccati paññā?
For what reason is wisdom called Dhona?
Vì lý do gì mà trí tuệ được gọi là sự thanh lọc?
Tāya paññāya kāyaduccaritaṃ dhutañca dhotañca sandhotañca niddhotañca; vacīduccaritaṃ… manoduccaritaṃ dhutañca dhotañca sandhotañca niddhotañca; rāgo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca; doso…pe… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca; issā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca; macchariyaṃ dhutañca dhotañca sandhotañca niddhotañca; māyā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca; sāṭheyyaṃ dhutañca dhotañca sandhotañca niddhotañca; thambho dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca; sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca; sabbe kilesā, sabbe duccaritā, sabbe darathā, sabbe pariḷāhā, sabbe santāpā, sabbākusalābhisaṅkhārā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca.
By that wisdom, bodily misconduct is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; verbal misconduct… mental misconduct is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; lust is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; hatred… delusion… anger… resentment… hypocrisy… arrogance is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; envy is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; stinginess is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; deceit is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; craftiness is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; obstinacy is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; agitation… conceit… excessive conceit… intoxication… heedlessness is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; all defilements, all misconducts, all anxieties, all fevers, all torments, all unwholesome volitional formations are shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away.
Nhờ trí tuệ ấy, thân ác hạnh được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; khẩu ác hạnh… ý ác hạnh được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; tham được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; sân… si… phẫn… hận… não… não hại được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; tật đố được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; xan tham được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; lừa dối được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; xảo trá được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; ngoan cố được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; tranh cạnh… mạn… quá mạn… say đắm… phóng dật được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; tất cả phiền não, tất cả ác hạnh, tất cả khổ não, tất cả nhiệt não, tất cả thiêu đốt, tất cả các hành bất thiện được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết.
Taṃkāraṇā dhonā vuccati paññā.
For that reason, wisdom is called Dhona.
Vì lý do đó, trí tuệ được gọi là sự thanh lọc.
Atha vā sammādiṭṭhiyā micchādiṭṭhi dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca; sammāsaṅkappena micchāsaṅkappo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca; sammāvācāya micchāvācā dhutā ca dhotā ca…pe… sammākammantena micchākammanto dhuto ca… sammāājīvena micchāājīvo dhuto ca… sammāvāyāmena micchāvāyāmo dhuto ca… sammāsatiyā micchāsati dhutā ca… sammāsamādhinā micchāsamādhi dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca; sammāñāṇena micchāñāṇaṃ dhutaṃ ca… sammāvimuttiyā micchāvimutti dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca.
Alternatively, by right view, wrong view is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; by right thought, wrong thought is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; by right speech, wrong speech is shaken off, washed… by right action, wrong action is shaken off… by right livelihood, wrong livelihood is shaken off… by right effort, wrong effort is shaken off… by right mindfulness, wrong mindfulness is shaken off… by right concentration, wrong concentration is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away; by right knowledge, wrong knowledge is shaken off… by right liberation, wrong liberation is shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away.
Hoặc là, nhờ chánh kiến, tà kiến được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; nhờ chánh tư duy, tà tư duy được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; nhờ chánh ngữ, tà ngữ được rũ bỏ, được gột rửa…; nhờ chánh nghiệp, tà nghiệp được rũ bỏ…; nhờ chánh mạng, tà mạng được rũ bỏ…; nhờ chánh tinh tấn, tà tinh tấn được rũ bỏ…; nhờ chánh niệm, tà niệm được rũ bỏ…; nhờ chánh định, tà định được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết; nhờ chánh trí, tà trí được rũ bỏ…; nhờ chánh giải thoát, tà giải thoát được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết.
Atha vā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena sabbe kilesā, sabbe duccaritā, sabbe darathā, sabbe pariḷāhā, sabbe santāpā, sabbākusalābhisaṅkhārā dhutā ca dhotā ca sandhotā ca niddhotā ca.
Alternatively, by the Noble Eightfold Path, all defilements, all misconducts, all anxieties, all fevers, all torments, all unwholesome volitional formations are shaken off, washed, thoroughly washed, completely washed away.
Hoặc là, nhờ Thánh đạo Tám ngành, tất cả phiền não, tất cả ác hạnh, tất cả khổ não, tất cả nhiệt não, tất cả thiêu đốt, tất cả các hành bất thiện được rũ bỏ, được gột rửa, được tẩy sạch, được làm cho tinh khiết.
Arahā imehi dhoneyyehi dhammehi upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato; tasmā arahā dhono.
The Arahant is endowed, fully endowed, attained, fully attained, established, fully established, possessed of these Dhona qualities; therefore, the Arahant is Dhona.
Bậc A-la-hán đã được trang bị, được đầy đủ, đã đạt đến, đã hoàn toàn đạt đến, đã thành tựu, đã hoàn toàn thành tựu, đã viên mãn với những pháp thanh lọc này; do đó, bậc A-la-hán là người đã thanh lọc.
So dhutarāgo dhutapāpo dhutakileso dhutapariḷāhoti – dhono.
He has shaken off lust, shaken off evil, shaken off defilements, shaken off fevers—he is Dhona.
Vị ấy đã rũ bỏ tham, đã rũ bỏ ác, đã rũ bỏ phiền não, đã rũ bỏ nhiệt não – đó là người đã thanh lọc.
Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā.
Anywhere means anywhere, in anything, in any place, internally or externally, or both internally and externally.
Ở bất cứ đâu có nghĩa là ở bất cứ đâu, trong bất cứ cái gì, ở nơi nào, bên trong hay bên ngoài, hay cả bên trong và bên ngoài.
Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke.
In the world means in the world of suffering… in the world of sense bases.
Trong thế gian có nghĩa là trong thế gian khổ cảnh… trong thế gian xứ.
Pakappitāti dve pakappanā – taṇhāpakappanā ca diṭṭhipakappanā ca…pe… ayaṃ taṇhāpakappanā…pe… ayaṃ diṭṭhipakappanā.
Conceived means two kinds of conceiving—conceiving by craving and conceiving by view… this is conceiving by craving… this is conceiving by view.
Được tạo tác có nghĩa là có hai sự tạo tác – sự tạo tác của ái và sự tạo tác của tà kiến… đây là sự tạo tác của ái… đây là sự tạo tác của tà kiến.
Bhavābhavesūti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave, kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave, kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave, kammabhave arūpabhave punabbhave punappunabhave punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā.
Bhavābhavesu means in existence and non-existence, in kamma-existence, in rebirth in the kāma-bhava; in kamma-existence, in kāma-bhava, in rebirth in the rūpa-bhava; in kamma-existence, in rūpa-bhava, in rebirth in the arūpa-bhava; in kamma-existence, in arūpa-bhava, in rebirth, in repeated existence, in repeated destinations, in repeated rebirths, in repeated re-linking consciousness, in repeated manifestation of individuality.
Trong các cõi hữu và vô hữu có nghĩa là trong cõi hữu và vô hữu, trong nghiệp hữu, trong tái hữu, trong dục hữu; trong nghiệp hữu, trong dục hữu, trong tái hữu, trong sắc hữu; trong nghiệp hữu, trong sắc hữu, trong tái hữu, trong vô sắc hữu; trong nghiệp hữu, trong vô sắc hữu, trong tái hữu, trong sự tái sanh liên tục, trong sự đi đến liên tục, trong sự sinh khởi liên tục, trong sự nối liền liên tục, trong sự sinh thành của tự thân liên tục.
Dhonassa hi natthi kuhiñci loke pakappitā diṭṭhi bhavābhavesūti dhonassa kuhiñci loke bhavābhavesu ca kappitā pakappitā abhisaṅkhatā saṇṭhapitā diṭṭhi natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – dhonassa hi natthi kuhiñci loke pakappitā diṭṭhi bhavābhavesu.
For one who is cleansed, there is no view conceived anywhere in the world regarding existences and non-existences means that for one who is cleansed, no view is conceived, formulated, constructed, or established anywhere in the world regarding existences and non-existences; such a view does not exist, is not found, is not obtained; it is abandoned, eradicated, calmed, tranquilized, incapable of arising again, and burned by the fire of knowledge—for one who is cleansed, there is no view conceived anywhere in the world regarding existences and non-existences.
Đối với người đã thanh lọc, không có ở bất cứ đâu trong thế gian, tà kiến được tạo tác trong các cõi hữu và vô hữu có nghĩa là đối với người đã thanh lọc, ở bất cứ đâu trong thế gian và trong các cõi hữu và vô hữu, tà kiến đã được tạo nên, được tạo tác, được cấu thành, được thiết lập là không có, không tồn tại, không hiện hữu, không tìm thấy được; đã được từ bỏ, đã được đoạn tận, đã được làm cho lắng dịu, đã được làm cho an tịnh, không có khả năng tái sinh, đã bị thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ – đó là đối với người đã thanh lọc, không có ở bất cứ đâu trong thế gian, tà kiến được tạo tác trong các cõi hữu và vô hữu.
Māyañca mānañca pahāya dhonoti.
Having abandoned deceit and conceit, the cleansed one.
Từ bỏ lừa dối và ngã mạn, người đã thanh lọc có nghĩa là.
Māyā vuccati vañcanikā cariyā.
Deceit is called deceptive conduct.
Lừa dối được gọi là hành vi gian trá.
Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā, vācāya duccaritaṃ caritvā, manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati – ‘‘mā maṃ jaññā’’ti icchati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti saṅkappeti, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti vācaṃ bhāsati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti kāyena parakkamati.
Here, someone, having performed misconduct by body, having performed misconduct by speech, having performed misconduct by mind, for the purpose of concealing it, forms an evil wish: “May they not know me”—so he wishes, “May they not know me”—so he resolves, “May they not know me”—so he speaks, “May they not know me”—so he strives with his body.
Ở đây, có người sau khi đã làm ác hạnh qua thân, đã làm ác hạnh qua lời, đã làm ác hạnh qua ý, vì muốn che giấu điều đó, liền khởi lên ý muốn xấu xa – mong rằng: “Mong rằng họ không biết ta”, suy nghĩ rằng: “Mong rằng họ không biết ta”, nói lời rằng: “Mong rằng họ không biết ta”, cố gắng qua thân rằng: “Mong rằng họ không biết ta”.
Yā evarūpā māyā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā anuttānikammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā, ayaṃ vuccati māyā.
Such deceit, deceptiveness, transgression, deception, trickery, dissimulation, evasion, concealment, complete concealment, covering, complete covering, non-disclosure, non-manifestation, suppression of evil deeds—this is called deceit.
Bất cứ sự lừa dối, sự gian trá, sự vượt quá, sự lừa gạt, sự xảo trá, sự dối gạt, sự lẩn tránh, sự che giấu, sự che đậy kỹ, sự bao bọc, sự bao bọc kỹ, sự không làm cho rõ ràng, sự không phơi bày, sự che đậy, hành vi xấu xa nào như vậy, đây được gọi là māyā.
Mānoti ekavidhena māno – yā cittassa unnati* .
Conceit is conceit of one kind—the elevation of mind.
Māna là: Theo một cách, māna là sự tự cao của tâm.
Duvidhena māno – attukkaṃsanamāno, paravambhanamāno.
Conceit is of two kinds—conceit of self-exaltation, conceit of disparaging others.
Theo hai cách, māna là: māna tự đề cao mình, māna chê bai người khác.
Tividhena māno – ‘‘seyyohamasmī’’ti māno, ‘‘sadisohamasmī’’ti māno, ‘‘hīnohamasmī’’ti māno.
Conceit is of three kinds—conceit of “I am superior,” conceit of “I am equal,” conceit of “I am inferior.”
Theo ba cách, māna là: māna "ta hơn người", māna "ta bằng người", māna "ta thua người".
Catubbidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti.
Conceit is of four kinds—one generates conceit through gain, generates conceit through fame, generates conceit through praise, generates conceit through happiness.
Theo bốn cách, māna là: sanh māna do lợi lộc, sanh māna do danh vọng, sanh māna do tán dương, sanh māna do lạc.
Pañcavidhena māno – ‘‘lābhimhi manāpikānaṃ rūpāna’’nti mānaṃ janeti, ‘‘lābhimhi manāpikānaṃ saddānaṃ…pe… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbāna’’nti mānaṃ janeti.
Conceit is of five kinds—one generates conceit thinking, “I am endowed with agreeable forms,” generates conceit thinking, “I am endowed with agreeable sounds… and agreeable smells… tastes… tactile objects.”
Theo năm cách, māna là: sanh māna rằng "ta được các sắc khả ý", sanh māna rằng "ta được các thanh khả ý... ... các hương... các vị... các xúc khả ý".
Chabbidhena māno – cakkhusampadāya mānaṃ janeti, sotasampadāya… ghānasampadāya… jivhāsampadāya… kāyasampadāya… manosampadāya mānaṃ janeti.
Conceit is of six kinds—one generates conceit through perfection of sight, through perfection of hearing… through perfection of smell… through perfection of taste… through perfection of body… through perfection of mind.
Theo sáu cách, māna là: sanh māna do sự toàn hảo của mắt, do sự toàn hảo của tai... do sự toàn hảo của mũi... do sự toàn hảo của lưỡi... do sự toàn hảo của thân... do sự toàn hảo của ý.
Sattavidhena māno – māno, atimāno, mānātimāno, omāno, adhimāno, asmimāno, micchāmāno.
Conceit is of seven kinds—conceit, excessive conceit, conceit of conceit, low conceit, over-conceit, ‘I am’ conceit, wrong conceit.
Theo bảy cách, māna là: māna (ngã mạn), atimāna (quá mạn), mānātimāna (mạn quá mạn), omāna (ty liệt mạn), adhimāna (tăng thượng mạn), asmimāna (ngã mạn), micchāmāna (tà mạn).
Aṭṭhavidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, alābhena omānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, ayasena omānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, nindāya omānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti, dukkhena omānaṃ janeti.
Conceit is of eight kinds—one generates conceit through gain, generates low conceit through loss, generates conceit through fame, generates low conceit through disrepute, generates conceit through praise, generates low conceit through blame, generates conceit through happiness, generates low conceit through suffering.
Theo tám cách, māna là: sanh māna do lợi lộc, sanh ty liệt mạn do không lợi lộc; sanh māna do danh vọng, sanh ty liệt mạn do không danh vọng; sanh māna do tán dương, sanh ty liệt mạn do chê bai; sanh māna do lạc, sanh ty liệt mạn do khổ.
Navavidhena māno – seyyassa seyyohamasmīti māno, seyyassa sadisohamasmīti māno, seyyassa hīnohamasmīti māno, sadisassa seyyohamasmīti māno, sadisassa sadisohamasmīti māno, sadisassa hīnohamasmīti māno, hīnassa seyyohamasmīti māno, hīnassa sadisohamasmīti māno, hīnassa hīnohamasmīti māno.
Conceit is of nine kinds—conceit of “I am superior to the superior,” conceit of “I am equal to the superior,” conceit of “I am inferior to the superior,” conceit of “I am superior to the equal,” conceit of “I am equal to the equal,” conceit of “I am inferior to the equal,” conceit of “I am superior to the inferior,” conceit of “I am equal to the inferior,” conceit of “I am inferior to the inferior.”
Theo chín cách, māna là: māna rằng ta hơn người hơn, māna rằng ta bằng người hơn, māna rằng ta thua người hơn; māna rằng ta hơn người bằng, māna rằng ta bằng người bằng, māna rằng ta thua người bằng; māna rằng ta hơn người thua, māna rằng ta bằng người thua, māna rằng ta thua người thua.
Dasavidhena māno – idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā.
Conceit is of ten kinds—here, someone generates conceit through birth, or through lineage, or through being of good family, or through beauty of complexion, or through wealth, or through learning, or through profession, or through craft, or through knowledge, or through erudition, or through quick wit, or through any other ground.
Theo mười cách, māna là: ở đây, có người sanh māna do dòng dõi, hoặc do gia tộc, hoặc do gia thế, hoặc do vẻ đẹp, hoặc do tài sản, hoặc do học vấn, hoặc do nghề nghiệp, hoặc do kỹ năng, hoặc do kiến thức, hoặc do sở học, hoặc do tài biện luận, hoặc do một trong những lý do khác.
Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnāmo* dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati māno.
Such conceit, thinking, state of thinking, elevation, uplift, banner, grasping, desire for a crest, of the mind—this is called conceit.
Bất cứ māna, sự ngã mạn, trạng thái ngã mạn, sự tự cao, sự vênh váo, lá cờ, sự tự đề cao, sự mong muốn làm cờ hiệu của tâm nào như vậy – đây được gọi là māna.
Māyañca mānañca pahāya dhonoti.
Having abandoned deceit and conceit, the cleansed one.
Vị dhona đã từ bỏ māyā và māna là.
Dhono māyañca mānañca pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – māyañca mānañca pahāya dhono.
The cleansed one, having abandoned deceit and conceit, having given them up, having dispelled them, having brought them to an end, having caused them to disappear—thus, having abandoned deceit and conceit, the cleansed one.
Vị dhona đã từ bỏ, đã đoạn trừ, đã loại bỏ, đã chấm dứt, đã làm cho không còn tồn tại māyā và māna, như vậy là – vị dhona đã từ bỏ māyā và māna.
Sa kena gaccheyya anūpayo soti.
By what path would that unattached one go?
Vị ấy không có sở y, sẽ đi về đâu bằng gì là.
Upayāti dve upayā – taṇhūpayo ca diṭṭhūpayo ca…pe… ayaṃ taṇhūpayo…pe… ayaṃ diṭṭhūpayo.
Attachments are of two kinds—attachment of craving and attachment of views… and so forth… this is attachment of craving… and so forth… this is attachment of views.
Sở y là: có hai sở y – sở y ái và sở y kiến... ... đây là sở y ái... ... đây là sở y kiến.
Tassa taṇhūpayo pahīno, diṭṭhūpayo paṭinissaṭṭho.
His craving-attachment (taṇhūpaya) is abandoned, his view-attachment (diṭṭhūpaya) is relinquished.
Vị ấy đã đoạn trừ sở y ái, đã từ bỏ sở y kiến.
Taṇhūpayassa pahīnattā, diṭṭhūpayassa paṭinissaṭṭhattā anūpayo puggalo kena rāgena gaccheyya, kena dosena gaccheyya, kena mohena gaccheyya, kena mānena gaccheyya, kāya diṭṭhiyā gaccheyya, kena uddhaccena gaccheyya, kāya vicikicchāya gaccheyya, kehi anusayehi gaccheyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā.
Since his craving-attachment is abandoned and his view-attachment is relinquished, by what passion would that unattached person go? By what hatred would he go? By what delusion would he go? By what conceit would he go? By what view would he go? By what restlessness would he go? By what doubt would he go? By what underlying tendencies would he go – as one who is passionate, or hateful, or deluded, or bound, or grasped, or scattered, or unresolved, or firm?
Do đã đoạn trừ sở y ái, do đã từ bỏ sở y kiến, người không có sở y sẽ đi về đâu bằng tham nào, sẽ đi về đâu bằng sân nào, sẽ đi về đâu bằng si nào, sẽ đi về đâu bằng mạn nào, sẽ đi về đâu bằng kiến nào, sẽ đi về đâu bằng trạo cử nào, sẽ đi về đâu bằng hoài nghi nào, sẽ đi về đâu bằng các tùy miên nào – gọi là người tham ái, hay người sân hận, hay người si mê, hay người bị trói buộc, hay người chấp thủ, hay người bị phân tán, hay người chưa đi đến quyết định, hay người đã đến chỗ vững chắc.
Te abhisaṅkhārā pahīnā.
Those volitional formations (abhisaṅkhārā) are abandoned.
Các hành ấy đã được đoạn trừ.
Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyo kena gaccheyya – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā.
Since the volitional formations are abandoned, by what destiny would he go – as one born in hell, or in the animal realm, or in the realm of ghosts, or as a human, or as a deva, or as one with form, or as one without form, or as one with perception, or as one without perception, or as one with neither perception nor non-perception?
Do các hành đã được đoạn trừ, sẽ đi về các cõi nào – gọi là chúng sanh địa ngục, hay chúng sanh bàng sanh, hay chúng sanh ngạ quỷ, hay là người, hay là trời, hay là chúng sanh sắc giới, hay là chúng sanh vô sắc giới, hay là chúng sanh hữu tưởng, hay là chúng sanh vô tưởng, hay là chúng sanh phi tưởng phi phi tưởng.
So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi, yena gaccheyyāti – sa kena gaccheyya anūpayo so.
There is no such cause, no such condition, no such reason by which he would go – by what then would that unattached one go?
Nhân đó không có, duyên đó không có, nguyên nhân đó không có, mà do đó vị ấy sẽ đi, như vậy là – vị ấy không có sở y, sẽ đi về đâu bằng gì.
Upayo hi dhammesu upeti vādanti.
He has no self (attā) or non-self (nirattā); he has shaken off all views right here.
Người có sở y thì đi đến luận thuyết trong các pháp là.
Upayāti dve upayā – taṇhūpayo ca diṭṭhūpayo ca…pe… ayaṃ taṇhūpayo…pe… ayaṃ diṭṭhūpayo.
Indeed, one attached (upaya) engages in disputes concerning phenomena – There are two attachments: craving-attachment (taṇhūpaya) and view-attachment (diṭṭhūpaya) … (details omitted) … this is craving-attachment … (details omitted) … this is view-attachment.
Sở y là: có hai sở y – sở y ái và sở y kiến... ... đây là sở y ái... ... đây là sở y kiến.
Tassa taṇhūpayo appahīno, diṭṭhūpayo appaṭinissaṭṭho.
For him, craving-attachment is not abandoned, view-attachment is not relinquished.
Người ấy chưa đoạn trừ sở y ái, chưa từ bỏ sở y kiến.
Taṇhūpayassa appahīnattā, diṭṭhūpayassa appaṭinissaṭṭhattā dhammesu vādaṃ upeti – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā.
Because craving-attachment is not abandoned and view-attachment is not relinquished, he engages in disputes concerning phenomena – as one who is passionate, or hateful, or deluded, or bound, or grasped, or scattered, or unresolved, or firm.
Do chưa đoạn trừ sở y ái, do chưa từ bỏ sở y kiến, người ấy đi đến luận thuyết trong các pháp – gọi là người tham ái, hay người sân hận, hay người si mê, hay người bị trói buộc, hay người chấp thủ, hay người bị phân tán, hay người chưa đi đến quyết định, hay người đã đến chỗ vững chắc.
Te abhisaṅkhārā appahīnā.
Those volitional formations (abhisaṅkhārā) are not abandoned.
Các hành ấy chưa được đoạn trừ.
Abhisaṅkhārānaṃ appahīnattā gatiyā vādaṃ upeti.
Because the volitional formations are not abandoned, he engages in disputes concerning destinies.
Do các hành chưa được đoạn trừ, người ấy đi đến luận thuyết về cõi.
Nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā vādaṃ upeti upagacchati gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti – upayo hi dhammesu upeti vādaṃ.
He engages in disputes, approaches, grasps, clings to, and is obsessed with the view of being one born in hell, or in the animal realm, or in the realm of ghosts, or as a human, or as a deva, or as one with form, or as one without form, or as one with perception, or as one without perception, or as one with neither perception nor non-perception – thus, one attached (upaya) engages in disputes concerning phenomena.
Đi đến luận thuyết, tiếp cận, nắm giữ, chấp thủ, bám víu vào rằng là chúng sanh địa ngục, hay chúng sanh bàng sanh, hay chúng sanh ngạ quỷ, hay là người, hay là trời, hay là chúng sanh sắc giới, hay là chúng sanh vô sắc giới, hay là chúng sanh hữu tưởng, hay là chúng sanh vô tưởng, hay là chúng sanh phi tưởng phi phi tưởng, như vậy là – người có sở y thì đi đến luận thuyết trong các pháp.
Anūpayaṃ kena kathaṃ vadeyyāti.
How could one dispute with the unattached (anūpaya)?
Người không sở y, làm sao có thể nói bằng gì là.
Upayāti dve upayā – taṇhūpayo ca diṭṭhūpayo ca…pe… ayaṃ taṇhūpayo…pe… ayaṃ diṭṭhūpayo.
There are two attachments: craving-attachment (taṇhūpaya) and view-attachment (diṭṭhūpaya) … (details omitted) … this is craving-attachment … (details omitted) … this is view-attachment.
Sở y là: có hai sở y – sở y ái và sở y kiến... ... đây là sở y ái... ... đây là sở y kiến.
Tassa taṇhūpayo pahīno, diṭṭhūpayo paṭinissaṭṭho.
For him, craving-attachment is abandoned, view-attachment is relinquished.
Vị ấy đã đoạn trừ sở y ái, đã từ bỏ sở y kiến.
Taṇhūpayassa pahīnattā, diṭṭhūpayassa paṭinissaṭṭhattā anūpayaṃ puggalaṃ kena rāgena vadeyya, kena dosena vadeyya, kena mohena vadeyya, kena mānena vadeyya, kāya diṭṭhiyā vadeyya, kena uddhaccena vadeyya, kāya vicikicchāya vadeyya, kehi anusayehi vadeyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā.
Since his craving-attachment is abandoned and his view-attachment is relinquished, by what passion would one dispute with that unattached person? By what hatred would one dispute? By what delusion would one dispute? By what conceit would one dispute? By what view would one dispute? By what restlessness would one dispute? By what doubt would one dispute? By what underlying tendencies would one dispute – as one who is passionate, or hateful, or deluded, or bound, or grasped, or scattered, or unresolved, or firm?
Do đã đoạn trừ sở y ái, do đã từ bỏ sở y kiến, có thể nói về người không có sở y bằng tham nào, có thể nói bằng sân nào, có thể nói bằng si nào, có thể nói bằng mạn nào, có thể nói bằng kiến nào, có thể nói bằng trạo cử nào, có thể nói bằng hoài nghi nào, có thể nói bằng các tùy miên nào – gọi là người tham ái, hay người sân hận, hay người si mê, hay người bị trói buộc, hay người chấp thủ, hay người bị phân tán, hay người chưa đi đến quyết định, hay người đã đến chỗ vững chắc.
Te abhisaṅkhārā pahīnā.
Those volitional formations (abhisaṅkhārā) are abandoned.
Các hành ấy đã được đoạn trừ.
Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyo kena vadeyya – nerayikoti vā…pe… nevasaññīnāsaññīti vā.
Since the volitional formations are abandoned, by what would one dispute concerning destinies – as one born in hell … (details omitted) … or as one with neither perception nor non-perception?
Do các hành đã được đoạn trừ, có thể nói về các cõi bằng gì – gọi là chúng sanh địa ngục... ... hay là chúng sanh phi tưởng phi phi tưởng.
So hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi, yena vadeyya katheyya bhaṇeyya dīpayeyya vohareyyāti – anūpayaṃ kena kathaṃ vadeyya.
There is no such cause, no such condition, no such reason by which one would dispute, speak, declare, explain, or refer – how could one dispute with the unattached?
Nhân đó không có, duyên đó không có, nguyên nhân đó không có, mà do đó có thể nói, có thể kể, có thể tuyên bố, có thể giải thích, có thể dùng từ, như vậy là – người không sở y, làm sao có thể nói bằng gì.
Attā nirattā na hi tassa atthīti.
He has no self (attā) or non-self (nirattā).
Đối với vị ấy, không có ngã hay vô ngã là.
Attāti attānudiṭṭhi natthi.
Self (attā) means there is no self-view (attānudiṭṭhi).
Ngã là không có thân kiến.
Nirattāti ucchedadiṭṭhi natthi.
Non-self (nirattā) means there is no annihilation-view (ucchedadiṭṭhi).
Vô ngã là không có đoạn kiến.
Attāti gahitaṃ natthi.
Self (attā) means there is nothing grasped.
Ngã là không có sự nắm giữ.
Nirattāti muñcitabbaṃ natthi.
Non-self (nirattā) means there is nothing to be released.
Vô ngã là không có điều phải buông bỏ.
Yassatthi gahitaṃ, tassatthi muñcitabbaṃ; yassatthi muñcitabbaṃ, tassatthi gahitaṃ.
For whom there is grasping, for him there is releasing; for whom there is releasing, for him there is grasping.
Người nào có sự nắm giữ, người đó có điều phải buông bỏ; người nào có điều phải buông bỏ, người đó có sự nắm giữ.
Gahaṇaṃ muñcanā samatikkanto arahā buddhiparihānivītivatto.
The Arahant has transcended grasping and releasing, having gone beyond the decline of wisdom.
Vị A-la-hán đã vượt qua sự nắm giữ và buông bỏ, đã vượt qua sự suy giảm trí tuệ.
So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – attā nirattā na hi tassa atthi.
He has completed his spiritual life, fulfilled his practice, traversed the path, reached the destination, and ended the cycle of birth and death; there is no further existence for him – thus, he has no self or non-self.
Vị ấy đã sống xong phạm hạnh, đã làm xong việc cần làm, đã đi hết con đường, đã đến đích, vòng luân hồi sanh tử, đối với vị ấy không còn tái sanh nữa, như vậy là – đối với vị ấy, không có ngã hay vô ngã.
Passāmi suddhaṃ paramaṃ aroganti.
“I see the pure, supreme, and healthy.”
Tôi thấy sự thanh tịnh, tối thượng, vô bệnh.
Passāmi suddhanti passāmi suddhaṃ, dakkhāmi suddhaṃ, olokemi suddhaṃ, nijjhāyāmi suddhaṃ, upaparikkhāmi suddhaṃ.
“I see the pure” means I see the pure, I behold the pure, I observe the pure, I contemplate the pure, I examine the pure.
Tôi thấy sự thanh tịnh có nghĩa là tôi thấy sự thanh tịnh, tôi nhìn thấy sự thanh tịnh, tôi trông thấy sự thanh tịnh, tôi chiêm nghiệm sự thanh tịnh, tôi quán xét sự thanh tịnh.
Paramaṃ aroganti paramaṃ ārogyappattaṃ tāṇappattaṃ leṇappattaṃ saraṇappattaṃ abhayappattaṃ accutappattaṃ amatappattaṃ nibbānappattanti – passāmi suddhaṃ paramaṃ arogaṃ.
“Supreme and healthy” means having attained supreme health, attained protection, attained shelter, attained refuge, attained freedom from fear, attained the unshakeable, attained the deathless, attained Nibbāna—thus, “I see the pure, supreme, and healthy.”
Tối thượng, vô bệnh có nghĩa là đã đạt đến sự vô bệnh tối thượng, đã đạt đến nơi nương tựa, đã đạt đến nơi ẩn náu, đã đạt đến nơi quy y, đã đạt đến nơi vô úy, đã đạt đến trạng thái bất động, đã đạt đến bất tử, đã đạt đến Niết Bàn – tôi thấy sự thanh tịnh, tối thượng, vô bệnh.
Diṭṭhena saṃsuddhi narassa hotīti.
“By what is seen, a person is purified” means:
Do cái thấy mà con người được thanh tịnh.
Cakkhuviññāṇaṃ* rūpadassanena narassa suddhi visuddhi parisuddhi, mutti vimutti parimutti hoti, naro sujjhati visujjhati parisujjhati, muccati vimuccati parimuccatīti – diṭṭhena saṃsuddhi narassa hoti.
By eye-consciousness, by the seeing of forms, there is purity, purification, complete purification, liberation, complete liberation, perfect liberation for a person; a person is purified, thoroughly purified, perfectly purified, liberated, completely liberated, perfectly liberated—thus, “by what is seen, a person is purified.”
Do sự thấy sắc của nhãn thức, con người có được sự trong sạch, sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự triệt để giải thoát; con người trở nên trong sạch, thanh tịnh, hoàn toàn thanh tịnh, được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, triệt để giải thoát – do cái thấy mà con người được thanh tịnh.
Evābhijānaṃ paramanti ñatvāti.
“Thus understanding, knowing it as supreme” means:
Biết như vậy là tối thượng.
Evaṃ abhijānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto.
Thus understanding, comprehending, discerning, thoroughly discerning, penetrating.
Biết rõ như vậy, hiểu rõ, nhận biết, thấu triệt, thâm nhập.
‘‘Idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – evābhijānaṃ paramanti ñatvā.
Knowing, understanding, weighing, investigating, clarifying, and making clear that “this is supreme, foremost, excellent, distinguished, pre-eminent, highest, best”—thus, “thus understanding, knowing it as supreme.”
Biết rằng “đây là tối thượng, là cao nhất, là tốt đẹp nhất, là đặc biệt nhất, là ưu việt nhất, là cao cả nhất, là tuyệt vời nhất”, sau khi đã biết, đã cân nhắc, đã thẩm xét, đã làm sáng tỏ, đã làm cho hiển lộ – biết như vậy là tối thượng.
Aññena so sujjhati sopadhīkoti.
“Then he, with clinging, is purified by another means” means:
Vị ấy được thanh tịnh bởi phương pháp khác, vẫn còn phiền não.
Aññena asuddhimaggena micchāpaṭipadāya aniyyānikapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā naro sujjhati visujjhati parisujjhati, muccati vimuccati parimuccati.
By another impure path, by wrong practice, by a path that does not lead to liberation, apart from the foundations of mindfulness, apart from the right exertions, apart from the bases of psychic power, apart from the faculties, apart from the powers, apart from the factors of awakening, apart from the Noble Eightfold Path, a person is purified, thoroughly purified, perfectly purified, liberated, completely liberated, perfectly liberated.
Do con đường bất tịnh khác, do tà đạo, do con đường không đưa đến xuất ly, ngoài Tứ Niệm Xứ, ngoài Tứ Chánh Cần, ngoài Tứ Thần Túc, ngoài Ngũ Căn, ngoài Ngũ Lực, ngoài Thất Giác Chi, ngoài Thánh Đạo Tám Ngành, mà con người được trong sạch, thanh tịnh, hoàn toàn thanh tịnh, được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, triệt để giải thoát.
Sopadhīkoti sarāgo sadoso samoho samāno sataṇho sadiṭṭhi sakileso saupādānoti – aññena so sujjhati sopadhīko.
“With clinging” means with lust, with hatred, with delusion, with conceit, with craving, with views, with defilements, with clinging—thus, “then he, with clinging, is purified by another means.”
Vẫn còn phiền não có nghĩa là còn tham, còn sân, còn si, còn mạn, còn ái, còn tà kiến, còn phiền não, còn chấp thủ – vị ấy được thanh tịnh bởi phương pháp khác, vẫn còn phiền não.
Diṭṭhī hi naṃ pāva tathā vadānanti.
“Indeed, views proclaim him as one who speaks thus.”
Vì tà kiến tuyên bố về vị ấy như vậy.
Sāva diṭṭhi taṃ puggalaṃ pāvadati – iti vāyaṃ puggalo micchādiṭṭhiko viparītadassano.
That very view proclaims that person, saying, ‘This person holds wrong view, has perverted vision.’
Chính tà kiến ấy tuyên bố về người đó rằng – người này là người có tà kiến, có cái thấy sai lệch.
Tathā vadānanti tathā vadantaṃ kathentaṃ bhaṇantaṃ dīpayantaṃ voharantaṃ.
“As one who speaks thus” means one who speaks, declares, states, explains, or expresses thus.
Như vậy có nghĩa là nói như vậy, trình bày, tuyên bố, giải thích, dùng từ ngữ như vậy.
‘‘Sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti tathā vadantaṃ kathentaṃ bhaṇantaṃ dīpayantaṃ voharantaṃ.
One who speaks, declares, states, explains, or expresses thus: ‘The world is eternal; this alone is true, any other is vain.’
Nói, trình bày, tuyên bố, giải thích, dùng từ ngữ như vậy rằng: “Thế giới là thường hằng, chỉ điều này là chân thật, ngoài ra là hư vọng.”
‘‘Asassato loko…pe… antavā loko… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti tathā vadantaṃ kathentaṃ bhaṇantaṃ dīpayantaṃ voharantanti – diṭṭhī hi naṃ pāva tathā vadānaṃ.
One who speaks, declares, states, explains, or expresses thus: ‘The world is not eternal…pe… the world is finite… the world is infinite… the soul is the body… the soul is one thing, the body another… the Tathāgata exists after death… the Tathāgata does not exist after death… the Tathāgata both exists and does not exist after death… the Tathāgata neither exists nor does not exist after death; this alone is true, any other is vain’—indeed, views proclaim him as one who speaks thus.
Nói, trình bày, tuyên bố, giải thích, dùng từ ngữ như vậy rằng: “Thế giới là vô thường… thế giới là hữu biên… thế giới là vô biên… sinh mạng và thân thể là một… sinh mạng và thân thể là khác… Như Lai có tồn tại sau khi chết… Như Lai không tồn tại sau khi chết… Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết… Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ điều này là chân thật, ngoài ra là hư vọng” – vì tà kiến tuyên bố về vị ấy như vậy.
Na brāhmaṇo aññato suddhimāha diṭṭhe sute sīlavate mute vāti.
“A brāhmaṇa does not declare purity from another source, in what is seen, heard, in virtue and vows, or in what is sensed”—
Bậc Bà-la-môn không nói sự thanh tịnh đến từ nơi khác, trong cái thấy, cái nghe, giới cấm hay cái cảm nhận.
Nāti paṭikkhepo.
“Na” is a negation.
Không là sự phủ định.
Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti.
“Brāhmaṇa” means a brāhmaṇa because of having expelled seven qualities: sakkāya-diṭṭhi is expelled, vicikicchā is expelled, sīlabbata-parāmāsa is expelled, rāga is expelled, dosa is expelled, moha is expelled, māna is expelled.
Bà-la-môn là vì đã loại bỏ bảy pháp – thân kiến đã được loại bỏ, hoài nghi đã được loại bỏ, giới cấm thủ đã được loại bỏ, tham đã được loại bỏ, sân đã được loại bỏ, si đã được loại bỏ, mạn đã được loại bỏ.
Bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
For him, evil, unwholesome qualities that are defiling, conducive to rebirth, accompanied by distress, resulting in suffering, and leading to birth, aging, and death in the future, are expelled.
Các pháp ác, bất thiện, gây ô nhiễm, đưa đến tái sanh, có khổ đau, có quả báo khổ, thuộc về sanh, già, chết trong tương lai của vị ấy đã được loại bỏ.
Na brāhmaṇo aññato suddhimāhāti.
“A brāhmaṇa does not declare purity from another source.”
Bậc Bà-la-môn không nói sự thanh tịnh đến từ nơi khác.
Brāhmaṇo aññena asuddhimaggena micchāpaṭipadāya aniyyānikapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhipādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyena aṭṭhaṅgikena maggena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ, muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ, nāha na katheti na bhaṇati na dīpayati na voharatīti – na brāhmaṇo aññato suddhimāha.
A brāhmaṇa does not declare, teach, state, explain, or express purity, purification, complete purification, liberation, complete liberation, or perfect liberation by another impure path, by wrong practice, by a path that does not lead to escape, apart from the foundations of mindfulness, apart from the right exertions, apart from the bases of psychic power, apart from the faculties, apart from the powers, apart from the factors of awakening, apart from the Noble Eightfold Path—thus, a brāhmaṇa does not declare purity from another source.
Bậc Bà-la-môn không nói, không trình bày, không tuyên bố, không giải thích, không dùng từ ngữ rằng sự trong sạch, sự thanh tịnh, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự triệt để giải thoát đến từ con đường bất tịnh khác, từ tà đạo, từ con đường không đưa đến xuất ly, ngoài Tứ Niệm Xứ, ngoài Tứ Chánh Cần, ngoài Tứ Thần Túc, ngoài Ngũ Căn, ngoài Ngũ Lực, ngoài Thất Giác Chi, ngoài Thánh Đạo Tám Ngành – bậc Bà-la-môn không nói sự thanh tịnh đến từ nơi khác.
Diṭṭhe sute sīlavate mute vāti.
“In what is seen, heard, in virtue and vows, or in what is sensed”—
Trong cái thấy, cái nghe, giới cấm hay cái cảm nhận.
Santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhisuddhikā.
There are some recluses and brāhmaṇas who seek purity through sight.
Có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương sự thanh tịnh do cái thấy.
Te ekaccānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ maṅgalaṃ paccenti, ekaccānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ amaṅgalaṃ paccenti.
They consider the sight of certain forms as auspicious, and the sight of certain forms as inauspicious.
Họ tin rằng việc thấy một số hình sắc là điềm lành, việc thấy một số hình sắc là điềm dữ.
Katamesaṃ rūpānaṃ dassanaṃ maṅgalaṃ paccenti?
Which forms do they consider as auspicious to see?
Việc thấy những hình sắc nào mà họ tin là điềm lành?
Te kālato vuṭṭhahitvā abhimaṅgalagatāni rūpāni passanti – cāṭakasakuṇaṃ* passanti, phussaveḷuvalaṭṭhiṃ passanti, gabbhinitthiṃ passanti, kumārakaṃ khandhe āropetvā gacchantaṃ passanti, puṇṇaghaṭaṃ passanti, rohitamacchaṃ passanti, ājaññaṃ passanti, ājaññarathaṃ passanti, usabhaṃ passanti, gokapilaṃ passanti.
Rising at dawn, they see auspicious forms—they see a cāṭaka bird, they see a thorny bamboo shoot, they see a pregnant woman, they see a boy walking with a child on his shoulder, they see a full pot, they see a rohita fish, they see a noble horse, they see a chariot with noble horses, they see a bull, they see a tawny cow.
Họ thức dậy đúng giờ và thấy những hình sắc mang lại điềm lành – họ thấy chim chích chòe, thấy cây tre non mọc trong sao Phussā, thấy người phụ nữ mang thai, thấy đứa bé được cõng trên vai đang đi, thấy bình nước đầy, thấy cá rô phi, thấy ngựa thuần chủng, thấy xe ngựa thuần chủng, thấy bò đực, thấy bò cái màu nâu đỏ.
Evarūpānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ maṅgalaṃ paccenti.
They consider the sight of such forms as auspicious.
Việc thấy những hình sắc như vậy được họ tin là điềm lành.
Katamesaṃ rūpānaṃ dassanaṃ amaṅgalaṃ paccenti?
Which forms do they consider as inauspicious to see?
Việc thấy những hình sắc nào mà họ tin là điềm dữ?
Palālapuñjaṃ passanti, takkaghaṭaṃ passanti, rittaghaṭaṃ passanti, naṭaṃ passanti, naggasamaṇakaṃ passanti, kharaṃ passanti, kharayānaṃ passanti, ekayuttayānaṃ passanti, kāṇaṃ passanti, kuṇiṃ passanti, khañjaṃ passanti, pakkhahataṃ* passanti, jiṇṇakaṃ passanti, byādhikaṃ* passanti.
They see a heap of straw, they see a buttermilk pot, they see an empty pot, they see an actor, they see a naked ascetic, they see a donkey, they see a donkey cart, they see a single-yoked cart, they see a blind person, they see a crippled person, they see a lame person, they see a paralyzed person, they see an old person, they see a sick person.
Họ thấy đống rơm, thấy bình bơ sữa, thấy bình rỗng, thấy diễn viên, thấy sa-môn trần truồng, thấy con lừa, thấy xe lừa, thấy xe một ngựa, thấy người mù một mắt, thấy người què tay, thấy người què chân, thấy người bị liệt, thấy người già yếu, thấy người bệnh tật.
Evarūpānaṃ rūpānaṃ dassanaṃ amaṅgalaṃ paccenti.
They consider the sight of such forms as inauspicious.
Việc thấy những hình sắc như vậy được họ tin là điềm dữ.
Ime te samaṇabrāhmaṇā diṭṭhisuddhikā.
These are those recluses and brāhmaṇas who seek purity through sight.
Những sa-môn, Bà-la-môn này là những người tin vào sự thanh tịnh qua thấy (diṭṭhisuddhikā).
Te diṭṭhena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
They believe in purity, complete purity, perfect purity, liberation, full liberation, and ultimate liberation through sight.
Họ tin rằng sự thanh tịnh, sự thanh khiết, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tột cùng là do thấy mà có.
Santeke samaṇabrāhmaṇā sutasuddhikā.
There are some ascetics and brahmins who believe in purity through hearing.
Có những sa-môn, Bà-la-môn tin vào sự thanh tịnh qua nghe (sutasuddhikā).
Te ekaccānaṃ saddānaṃ savanaṃ maṅgalaṃ paccenti, ekaccānaṃ saddānaṃ savanaṃ amaṅgalaṃ paccenti.
They believe that hearing certain sounds is auspicious, and hearing certain other sounds is inauspicious.
Họ tin rằng việc nghe một số âm thanh là điềm lành, việc nghe một số âm thanh là điềm dữ.
Katamesaṃ saddānaṃ savanaṃ maṅgalaṃ paccenti?
Which sounds do they believe to be auspicious?
Việc nghe những âm thanh nào mà họ tin là điềm lành?
Te kālato vuṭṭhahitvā abhimaṅgalagatāni saddāni suṇanti – vaḍḍhāti vā vaḍḍhamānāti vā puṇṇāti vā phussāti vā asokāti vā sumanāti vā sunakkhattāti vā sumaṅgalāti vā sirīti vā sirīvaḍḍhāti vā.
They rise early and listen to sounds that are especially conducive to prosperity—such as ‘growth’ (vaḍḍhā), or ‘growing’ (vaḍḍhamānā), or ‘full’ (puṇṇā), or ‘auspicious’ (phussā), or ‘sorrowless’ (asokā), or ‘joyful’ (sumanā), or ‘good constellation’ (sunakkhattā), or ‘good omen’ (sumaṅgalā), or ‘fortune’ (sirī), or ‘fortune-increasing’ (sirīvaḍḍhā).
Họ thức dậy đúng giờ và nghe những âm thanh mang lại điềm lành – chẳng hạn như “Vaḍḍha” (phát triển), “Vaḍḍhamāna” (đang phát triển), “Puṇṇa” (đầy đủ), “Phussā” (sao Phussā), “Asoka” (không sầu muộn), “Sumanā” (tâm tốt), “Sunakkhatta” (sao tốt), “Sumaṅgala” (điềm lành), “Sirī” (phước lành), “Sirīvaḍḍha” (phát triển phước lành).
Evarūpānaṃ saddānaṃ savanaṃ maṅgalaṃ paccenti.
They believe that hearing such sounds is auspicious.
Việc nghe những âm thanh như vậy được họ tin là điềm lành.
Katamesaṃ saddānaṃ savanaṃ amaṅgalaṃ paccenti?
Which sounds do they believe to be inauspicious?
Việc nghe những âm thanh nào mà họ tin là điềm dữ?
Kāṇoti vā kuṇīti vā khañjoti vā pakkhahatoti vā jiṇṇakoti vā byādhikoti vā matoti vā chindanti vā bhindanti vā daḍḍhanti vā naṭṭhanti vā natthīti vā.
‘Blind’ (kāṇo), or ‘crippled’ (kuṇī), or ‘lame’ (khañjo), or ‘paralyzed’ (pakkhahato), or ‘decrepit’ (jiṇṇako), or ‘sick’ (byādhiko), or ‘dead’ (mato), or ‘they cut’ (chindanti), or ‘they break’ (bhindanti), or ‘they burn’ (daḍḍhanti), or ‘they are destroyed’ (naṭṭhanti), or ‘there is not’ (natthī).
Chẳng hạn như “mù một mắt”, “què tay”, “què chân”, “bị liệt”, “già yếu”, “bệnh tật”, “chết”, “cắt”, “phá”, “thiêu đốt”, “hủy hoại”, “không có”.
Evarūpānaṃ saddānaṃ savanaṃ amaṅgalaṃ paccenti.
They believe that hearing such sounds is inauspicious.
Việc nghe những âm thanh như vậy được họ tin là điềm dữ.
Ime te samaṇabrāhmaṇā sutasuddhikā.
These are the ascetics and brahmins who believe in purity through hearing.
Những sa-môn, Bà-la-môn này là những người tin vào sự thanh tịnh qua nghe (sutasuddhikā).
Te sutena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
They believe in purity, complete purity, perfect purity, liberation, full liberation, and ultimate liberation through hearing.
Họ tin rằng sự thanh tịnh, sự thanh khiết, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tột cùng là do nghe mà có.
Santeke samaṇabrāhmaṇā sīlasuddhikā.
There are some ascetics and brahmins who believe in purity through morality.
Có những sa-môn, Bà-la-môn tin vào sự thanh tịnh qua giới hạnh (sīlasuddhikā).
Te sīlamattena saṃyamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
They believe in purity, complete purity, perfect purity, liberation, full liberation, and ultimate liberation merely through morality, merely through restraint, merely through self-control, merely through non-transgression.
Họ tin rằng sự thanh tịnh, sự thanh khiết, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tột cùng là do chỉ giữ giới, chỉ tự chế, chỉ phòng hộ, chỉ không vi phạm mà có.
Samaṇomuṇḍikāputto* evamāha – ‘‘catūhi kho ahaṃ, gahapati* , dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattippattaṃ samaṇaṃ ayojjaṃ.
The ascetic Muṇḍikāputta says this: “Householder, I declare a person endowed with four qualities to be perfectly skilled, supremely skilled, one who has attained the highest achievement, an ascetic who cannot be defeated.
Sa-môn Muṇḍikāputta nói như sau: “Này gia chủ, tôi tuyên bố một người có đủ bốn pháp là người thiện xảo hoàn hảo, thiện xảo tối thượng, đạt được thành tựu tối thượng, là một sa-môn bất bại.”
Katamehi catūhi?
With which four?
“Bốn pháp đó là gì?”
Idha, gahapati, na kāyena pāpakaṃ kammaṃ karoti, na pāpakaṃ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappati, na pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvati.
Here, householder, one does not commit evil deeds with the body, does not speak evil speech, does not harbor evil thoughts, and does not live an evil livelihood.
“Này gia chủ, ở đây, người ấy không làm ác nghiệp bằng thân, không nói lời ác, không khởi ác tư duy, không sống bằng tà mạng.”
Imehi kho ahaṃ, gahapati, catūhi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattippattaṃ samaṇaṃ ayojjaṃ’’.
Householder, I declare a person endowed with these four qualities to be perfectly skilled, supremely skilled, one who has attained the highest achievement, an ascetic who cannot be defeated.”
“Này gia chủ, tôi tuyên bố một người có đủ bốn pháp này là người thiện xảo hoàn hảo, thiện xảo tối thượng, đạt được thành tựu tối thượng, là một sa-môn bất bại.”
Evameva santeke samaṇabrāhmaṇā sīlasuddhikā, te sīlamattena saṃyamamattena saṃvaramattena avītikkamamattena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
Just so, there are some ascetics and brahmins who believe in purity through morality; they believe in purity, complete purity, perfect purity, liberation, full liberation, and ultimate liberation merely through morality, merely through restraint, merely through self-control, merely through non-transgression.
Cũng vậy, có những sa-môn, Bà-la-môn tin vào sự thanh tịnh qua giới hạnh (sīlasuddhikā), họ tin rằng sự thanh tịnh, sự thanh khiết, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tột cùng là do chỉ giữ giới, chỉ tự chế, chỉ phòng hộ, chỉ không vi phạm mà có.
Santeke samaṇabrāhmaṇā vatasuddhikā.
There are some ascetics and brahmins who believe in purity through vows.
Có những sa-môn, Bà-la-môn tin vào sự thanh tịnh qua các hạnh nguyện (vatasuddhikā).
Te hatthivatikā vā honti, assavatikā vā honti, govatikā vā honti, kukkuravatikā vā honti, kākavatikā vā honti, vāsudevavatikā vā honti, baladevavatikā vā honti, puṇṇabhaddavatikā vā honti, maṇibhaddavatikā vā honti, aggivatikā vā honti, nāgavatikā vā honti, supaṇṇavatikā vā honti, yakkhavatikā vā honti, asuravatikā vā honti, gandhabbavatikā vā honti, mahārājavatikā vā honti, candavatikā vā honti, sūriyavatikā vā honti, indavatikā vā honti, brahmavatikā vā honti, devavatikā vā honti, disāvatikā vā honti.
They observe the vow of an elephant, or a horse, or a cow, or a dog, or a crow, or Vāsudeva, or Baladeva, or Puṇṇabhadda, or Maṇibhadda, or fire, or a nāga, or a supaṇṇa, or a yakkha, or an asura, or a gandhabba, or a great king, or the moon, or the sun, or Indra, or Brahmā, or a deva, or the directions.
Họ có thể là những người giữ hạnh voi, hoặc giữ hạnh ngựa, hoặc giữ hạnh bò, hoặc giữ hạnh chó, hoặc giữ hạnh quạ, hoặc giữ hạnh Vāsudeva, hoặc giữ hạnh Baladeva, hoặc giữ hạnh Puṇṇabhadda, hoặc giữ hạnh Maṇibhadda, hoặc giữ hạnh lửa, hoặc giữ hạnh rắn thần (nāga), hoặc giữ hạnh chim thần (supaṇṇa), hoặc giữ hạnh dạ-xoa (yakkha), hoặc giữ hạnh a-tu-la (asura), hoặc giữ hạnh càn-thát-bà (gandhabba), hoặc giữ hạnh đại vương, hoặc giữ hạnh mặt trăng, hoặc giữ hạnh mặt trời, hoặc giữ hạnh Đế Thích (Inda), hoặc giữ hạnh Phạm thiên (Brahmā), hoặc giữ hạnh chư thiên, hoặc giữ hạnh phương hướng.
Ime te samaṇabrāhmaṇā vatasuddhikā.
These are the ascetics and brahmins who believe in purity through vows.
Những sa-môn, Bà-la-môn này là những người tin vào sự thanh tịnh qua các hạnh nguyện (vatasuddhikā).
Te vatena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
They believe in purity, complete purity, perfect purity, liberation, full liberation, and ultimate liberation through their vows.
Họ tin rằng sự thanh tịnh, sự thanh khiết, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tột cùng là do các hạnh nguyện mà có.
Santeke samaṇabrāhmaṇā mutasuddhikā.
There are some ascetics and brahmins who believe in purity through touch.
Có những sa-môn, Bà-la-môn tin vào sự thanh tịnh qua xúc chạm (mutasuddhikā).
Te kālato uṭṭhahitvā pathaviṃ āmasanti, haritaṃ āmasanti, gomayaṃ āmasanti, kacchapaṃ āmasanti, phālaṃ akkamanti, tilavāhaṃ āmasanti, phussatilaṃ khādanti, phussatelaṃ makkhenti, phussadantakaṭṭhaṃ khādanti, phussamattikāya nhāyanti, phussasāṭakaṃ nivāsenti, phussaveṭhanaṃ veṭhenti.
They rise early and touch the earth, touch green grass, touch cow dung, touch a tortoise, step on a ploughshare, touch a sesame plant, eat sesame seeds, anoint themselves with sesame oil, eat a sesame tooth-stick, bathe with sesame clay, wear sesame cloth, and wrap themselves in sesame bandages.
Họ thức dậy đúng giờ và chạm vào đất, chạm vào cây xanh, chạm vào phân bò, chạm vào rùa, bước lên lưỡi cày, chạm vào đống mè, ăn mè may mắn, xoa dầu mè may mắn, nhai tăm may mắn, tắm bằng đất sét may mắn, mặc y phục may mắn, quấn khăn may mắn.
Ime te samaṇabrāhmaṇā mutasuddhikā.
These are the ascetics and brahmins who believe in purity through touch.
Những sa-môn, Bà-la-môn này là những người tin vào sự thanh tịnh qua xúc chạm (mutasuddhikā).
Te mutena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ paccenti.
They believe in purity, complete purity, perfect purity, liberation, full liberation, and ultimate liberation through touch.
Họ tin rằng sự thanh tịnh, sự thanh khiết, sự hoàn toàn thanh tịnh, sự giải thoát, sự hoàn toàn giải thoát, sự giải thoát tột cùng là do xúc chạm mà có.
Na brāhmaṇo aññato suddhimāha.
A brahmin does not declare purity from elsewhere.
Bà-la-môn không nói sự thanh tịnh đến từ nơi khác.
Diṭṭhe sute sīlavate mute vāti.
“Through sight, hearing, morality, vows, or touch.”
Do thấy, do nghe, do giới hạnh, do hạnh nguyện, hoặc do xúc chạm, nghĩa là:
Brāhmaṇo diṭṭhasuddhiyāpi suddhiṃ nāha, sutasuddhiyāpi suddhiṃ nāha, sīlasuddhiyāpi suddhiṃ nāha, vatasuddhiyāpi suddhiṃ nāha, mutasuddhiyāpi suddhiṃ nāha na katheti na bhaṇati na dīpayati na voharatīti – na brāhmaṇo aññato suddhimāha diṭṭhe sute sīlavate mute vā.
The brahmin does not declare purity by means of view, nor by means of hearing, nor by means of virtue, nor by means of vows, nor by means of experience; he does not state, does not speak, does not explain, does not express it – the brahmin does not declare purity from anything else, whether by view, by hearing, by virtue, by vows, or by experience.
Bà-la-môn không nói, không tuyên bố, không chỉ rõ, không dùng từ ngữ rằng sự thanh tịnh đến từ sự thanh tịnh do thấy, cũng không từ sự thanh tịnh do nghe, cũng không từ sự thanh tịnh do giới hạnh, cũng không từ sự thanh tịnh do hạnh nguyện, cũng không từ sự thanh tịnh do xúc chạm – Bà-la-môn không nói sự thanh tịnh đến từ nơi khác do thấy, do nghe, do giới hạnh, do hạnh nguyện, hoặc do xúc chạm.
Puññe ca pāpe ca anūpalittoti.
Untainted by merit and demerit means:
Không bị ô nhiễm bởi phước và tội nghĩa là:
Puññaṃ vuccati yaṃ kiñci tedhātukaṃ kusalābhisaṅkhāraṃ, apuññaṃ vuccati sabbaṃ akusalaṃ.
Merit is called any wholesome volitional formation pertaining to the three realms. Demerit is called all unwholesome deeds.
Phước được gọi là bất cứ điều gì thuộc về các hành thiện trong ba cõi. Tội được gọi là tất cả những gì bất thiện.
Yato puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca āneñjābhisaṅkhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā; ettāvatā puññe ca pāpe ca na limpati na palimpati na upalimpati alitto apalitto anūpalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – puññe ca pāpe ca anūpalitto.
When wholesome volitional formations, unwholesome volitional formations, and imperturbable volitional formations are abandoned, uprooted, made like palm stumps, brought to non-existence, and are of a nature not to arise again in the future; to that extent, one is not stained, not defiled, not tainted by merit and demerit; one is unstained, undefiled, untainted, gone forth, released, completely freed, disjoined, dwelling with a mind boundless – thus, untainted by merit and demerit.
Khi các hành phước và các hành bất phước, và các hành bất động đã được đoạn trừ, tận gốc rễ, như cây cọ bị chặt đứt ngọn, không còn khả năng tái sinh trong tương lai; đến mức đó, người ấy không bị dính mắc, không bị ô nhiễm bởi phước và tội, không bị ô nhiễm, không bị dính mắc, không bị hoàn toàn ô nhiễm, đã thoát ra, đã giải thoát, đã hoàn toàn giải thoát, sống với tâm không giới hạn – đó là không bị ô nhiễm bởi phước và tội.
Attañjaho nayidha pakubbamānoti.
Having abandoned self, not acting here means:
Từ bỏ tự ngã, không còn tạo tác ở đây nghĩa là:
Attañjahoti attadiṭṭhijaho.
Having abandoned self means having abandoned self-view.
Attañjaho là từ bỏ tà kiến về tự ngã (attadiṭṭhi).
Attañjahoti gāhaṃ jaho* .
Having abandoned self means having abandoned grasping.
Attañjaho là từ bỏ sự chấp thủ.
Attañjahoti taṇhāvasena diṭṭhivasena gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ, sabbaṃ taṃ cattaṃ hoti vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ.
Having abandoned self means that everything grasped, clung to, adhered to, swallowed, and strongly inclined towards by way of craving or by way of view, is renounced, disgorged, released, abandoned, and relinquished.
Attañjaho là tất cả những gì bị chấp giữ, bị nắm lấy, bị bám víu, bị cố chấp, bị quy định do tham ái và tà kiến, tất cả những điều đó đã được từ bỏ, đã được nhổ bỏ, đã được giải thoát, đã được đoạn trừ, đã được xả bỏ.
Nayidha pakubbamānoti puññābhisaṅkhāraṃ vā apuññābhisaṅkhāraṃ vā āneñjābhisaṅkhāraṃ vā apakubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – attañjaho nayidha pakubbamāno.
Not acting here means not performing, not producing, not generating, not bringing about, not giving rise to wholesome volitional formations, or unwholesome volitional formations, or imperturbable volitional formations – thus, having abandoned self, not acting here.
Nayidha pakubbamāno (không tạo tác ở đây) nghĩa là không tạo tác, không phát sinh, không làm cho khởi lên, không làm cho hoàn toàn khởi lên các hành thiện (puññābhisaṅkhāra), các hành bất thiện (apuññābhisaṅkhāra) hoặc các hành bất động (āneñjābhisaṅkhāra) – người đã từ bỏ bản ngã (attañjaho) thì không tạo tác ở đây.
Purimaṃ pahāya aparaṃ sitāseti.
Having abandoned the former, they cling to the latter means:
Purimaṃ pahāya aparaṃ sitāse (bỏ cái trước, nương tựa cái sau) nghĩa là:
Purimaṃ satthāraṃ pahāya paraṃ satthāraṃ nissitā; purimaṃ dhammakkhānaṃ pahāya aparaṃ dhammakkhānaṃ nissitā; purimaṃ gaṇaṃ pahāya aparaṃ gaṇaṃ nissitā; purimaṃ diṭṭhiṃ pahāya aparaṃ diṭṭhiṃ nissitā; purimaṃ paṭipadaṃ pahāya aparaṃ paṭipadaṃ nissitā; purimaṃ maggaṃ pahāya aparaṃ maggaṃ nissitā sannissitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – purimaṃ pahāya aparaṃ sitāse.
Having abandoned the former teacher, they cling to another teacher; having abandoned the former Dhamma discourse, they cling to another Dhamma discourse; having abandoned the former group, they cling to another group; having abandoned the former view, they cling to another view; having abandoned the former practice, they cling to another practice; having abandoned the former path, they cling, attach, adhere, resort, swallow, and strongly incline to another path – thus, having abandoned the former, they cling to the latter.
Bỏ vị đạo sư trước, nương tựa vị đạo sư khác; bỏ giáo pháp trước, nương tựa giáo pháp khác; bỏ đoàn thể trước, nương tựa đoàn thể khác; bỏ tà kiến trước, nương tựa tà kiến khác; bỏ con đường thực hành trước, nương tựa con đường thực hành khác; bỏ con đường trước, nương tựa con đường khác, bám víu, nương tựa, chấp thủ, an trú, thiên về – đó là purimaṃ pahāya aparaṃ sitāse.
Ejānugā te na taranti saṅganti.
Those who follow agitation do not cross the entanglement means:
Ejānugā te na taranti saṅgaṃ (những kẻ đi theo sự xao động ấy không vượt qua được sự ràng buộc) nghĩa là:
Ejā vuccati taṇhā.
Agitation is called craving.
Ejā được gọi là ái.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That which is lust, attachment… (and so on) … covetousness, greed, the root of unwholesomeness.
Tham dục nào, tham ái nào… (còn nữa) … tham lam, lòng tham là căn nguyên bất thiện.
Ejānugāti ejānugā ejānugatā ejānusaṭā ejāya pannā patitā abhibhūtā pariyādinnacittā.
Those who follow agitation means those who are followers of agitation, pervaded by agitation, entangled by agitation, fallen into agitation, overcome by agitation, with minds consumed by it.
Ejānugā nghĩa là đi theo sự xao động, bị sự xao động xâm nhập, bị sự xao động chi phối, bị sự xao động nhấn chìm, bị sự xao động áp đảo, tâm bị sự xao động chiếm đoạt.
Te na taranti saṅganti rāgasaṅgaṃ dosasaṅgaṃ mohasaṅgaṃ mānasaṅgaṃ diṭṭhisaṅgaṃ kilesasaṅgaṃ duccaritasaṅgaṃ na taranti na uttaranti na pataranti na samatikkamanti na vītivattantīti – ejānugā te na taranti saṅgaṃ.
They do not cross the entanglement means they do not cross, do not overcome, do not transcend, do not surmount, do not pass beyond the entanglement of lust, the entanglement of hatred, the entanglement of delusion, the entanglement of conceit, the entanglement of views, the entanglement of defilements, the entanglement of misconduct – thus, those who follow agitation do not cross the entanglement.
Te na taranti saṅgaṃ nghĩa là họ không vượt qua, không thoát khỏi, không vượt lên, không vượt qua hoàn toàn, không vượt hẳn sự ràng buộc của tham, sự ràng buộc của sân, sự ràng buộc của si, sự ràng buộc của mạn, sự ràng buộc của tà kiến, sự ràng buộc của phiền não, sự ràng buộc của ác hạnh – đó là ejānugā te na taranti saṅgaṃ.
Sayaṃ samādāya vatāni jantūti.
A being, having himself undertaken vows—
Sayaṃ samādāya vatāni jantu (chúng sinh tự mình chấp giữ các giới hạnh) nghĩa là:
Sayaṃ samādāyāti sāmaṃ samādāya.
Having himself undertaken means having undertaken by oneself.
Sayaṃ samādāya nghĩa là tự mình chấp giữ.
Vatānīti hatthivataṃ vā assavataṃ vā govataṃ vā kukkūravataṃ vā kākavataṃ vā vāsudevavataṃ vā baladevavataṃ vā puṇṇabhaddavataṃ vā maṇibhaddavataṃ vā aggivataṃ vā nāgavataṃ vā supaṇṇavataṃ vā yakkhavataṃ vā asuravataṃ vā…pe… disāvataṃ vā ādāya samādāya ādiyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā.
Vows means having taken, undertaken, accepted, resolved, grasped, clung to, and firmly adhered to elephant-vows, horse-vows, cow-vows, dog-vows, crow-vows, Vāsudeva-vows, Baladeva-vows, Puṇṇabhadda-vows, Maṇibhadda-vows, fire-vows, nāga-vows, supaṇṇa-vows, yakkha-vows, asura-vows…pe… or direction-vows.
Vatāni nghĩa là chấp giữ, chấp thủ, nắm giữ, bám víu, an trú, thiên về giới hạnh của voi, hoặc giới hạnh của ngựa, hoặc giới hạnh của bò, hoặc giới hạnh của chó, hoặc giới hạnh của quạ, hoặc giới hạnh của Vāsudeva, hoặc giới hạnh của Baladeva, hoặc giới hạnh của Puṇṇabhadda, hoặc giới hạnh của Maṇibhadda, hoặc giới hạnh của lửa, hoặc giới hạnh của rắn, hoặc giới hạnh của chim thần, hoặc giới hạnh của Dạ-xoa, hoặc giới hạnh của A-tu-la… (còn nữa) … hoặc giới hạnh của các phương hướng.
Jantūti satto naro …pe… manujoti – sayaṃ samādāya vatāni jantu.
A being means a sentient being, a person…pe… a human being – a being, having himself undertaken vows.
Jantu nghĩa là chúng sinh, người… (còn nữa) … con người – đó là sayaṃ samādāya vatāni jantu.
Uccāvacaṃ gacchati saññasattoti satthārato satthāraṃ gacchati; dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gacchati; gaṇato gaṇaṃ gacchati; diṭṭhiyā diṭṭhiṃ gacchati; paṭipadāya paṭipadaṃ gacchati; maggato maggaṃ gacchati.
Being attached by perception, he goes high and low means he goes from one teacher to another teacher; from one Dhamma exposition to another Dhamma exposition; from one group to another group; from one view to another view; from one practice to another practice; from one path to another path.
Uccāvacaṃ gacchati saññasatto (đi lên đi xuống vì bị tri giác ràng buộc) nghĩa là đi từ đạo sư này đến đạo sư khác; đi từ giáo pháp này đến giáo pháp khác; đi từ đoàn thể này đến đoàn thể khác; đi từ tà kiến này đến tà kiến khác; đi từ con đường thực hành này đến con đường thực hành khác; đi từ con đường này đến con đường khác.
Saññasattoti kāmasaññāya byāpādasaññāya vihiṃsāsaññāya diṭṭhisaññāya satto visatto āsatto laggo laggito palibuddho.
Attached by perception means attached, clinging, stuck, bound, fettered, and entangled by perception of sensual pleasures, perception of ill-will, perception of harm, perception of views.
Saññasatto nghĩa là bị tri giác của dục, tri giác của sân hận, tri giác của hại, tri giác của tà kiến ràng buộc, bám víu, dính mắc, mắc kẹt, bị trói buộc.
Yathā bhittikhile vā nāgadante vā bhaṇḍaṃ sattaṃ visattaṃ āsattaṃ laggaṃ laggitaṃ palibuddhaṃ, evameva kāmasaññāya byāpādasaññāya vihiṃsāsaññāya diṭṭhisaññāya satto visatto āsatto laggo laggito palibuddhoti – uccāvacaṃ gacchati saññasatto.
Just as an object is attached, clinging, stuck, bound, fettered, and entangled on a wall-peg or an elephant’s tusk, so too is a being attached, clinging, stuck, bound, fettered, and entangled by perception of sensual pleasures, perception of ill-will, perception of harm, perception of views – being attached by perception, he goes high and low.
Như một vật bị ràng buộc, bám víu, dính mắc, mắc kẹt, bị trói buộc vào một cây cột tường hoặc ngà voi, cũng vậy, bị tri giác của dục, tri giác của sân hận, tri giác của hại, tri giác của tà kiến ràng buộc, bám víu, dính mắc, mắc kẹt, bị trói buộc – đó là uccāvacaṃ gacchati saññasatto.
Vidvā ca vedehi samecca dhammanti.
But the wise one, having understood the Dhamma through knowledges—
Vidvā ca vedehi samecca dhammaṃ (bậc trí tuệ đã thấy Pháp bằng các tuệ giác) nghĩa là:
Vidvāti vidvā vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī.
Wise means wise, endowed with knowledge, sagacious, discerning, intelligent.
Vidvā nghĩa là bậc trí giả, bậc đã đạt được minh, bậc có trí tuệ, bậc có khả năng phân biệt, bậc có trí thông minh.
Vedehīti vedā vuccanti catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi.
Knowledges (vedehi): Knowledges (vedā) are called the knowledge, wisdom, faculty of wisdom, power of wisdom, the Dhamma-investigation enlightenment factor, investigation, insight, and right view in the four paths.
Vedehi nghĩa là vedā được gọi là trí tuệ, tuệ giác, tuệ căn, tuệ lực, trạch pháp giác chi, sự quán sát, tuệ quán, chánh kiến trong bốn đạo.
Tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto, koṭigato koṭippatto, pariyantagato pariyantappatto, vosānagato vosānappatto, tāṇagato tāṇappatto, leṇagato leṇappatto, saraṇagato saraṇappatto, abhayagato abhayappatto, accutagato accutappatto, amatagato amatappatto, nibbānagato nibbānappatto.
Through these knowledges, one has reached the end of birth, aging, and death; attained the end; reached the limit; attained the limit; reached the boundary; attained the boundary; reached the conclusion; attained the conclusion; reached refuge; attained refuge; reached shelter; attained shelter; reached protection; attained protection; reached fearlessness; attained fearlessness; reached the immutable; attained the immutable; reached the deathless; attained the deathless; reached Nibbāna; attained Nibbāna.
Với những tuệ giác ấy, đã đạt đến tận cùng, đã đạt đến giới hạn, đã đạt đến đỉnh điểm, đã đạt đến kết thúc, đã đạt đến sự chấm dứt, đã đạt đến nơi nương tựa, đã đạt đến nơi ẩn náu, đã đạt đến nơi trú ẩn, đã đạt đến nơi không sợ hãi, đã đạt đến nơi bất tử, đã đạt đến nơi vô vi, đã đạt đến Niết-bàn của sinh, già, chết.
Vedānaṃ vā antagatoti vedagū, vedehi vā antagatoti vedagū, sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū.
Or, one who has reached the end of knowledges is a vedagū; or, one who has reached the end through knowledges is a vedagū; or, one is a vedagū by having known the seven dhammas.
Hoặc đã đạt đến tận cùng của các tuệ giác (vedānaṃ antagato) nên là vedagū (bậc đã đạt đến tuệ giác), hoặc đã đạt đến tận cùng bằng các tuệ giác (vedehi antagato) nên là vedagū, hoặc là vedagū vì đã biết bảy pháp.
Sakkāyadiṭṭhi viditā hoti, vicikicchā viditā hoti, sīlabbataparāmāso vidito hoti, rāgo vidito hoti, doso vidito hoti, moho vidito hoti, māno vidito hoti, viditāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
Self-identity view is known, doubt is known, clinging to rites and rituals is known, lust is known, hatred is known, delusion is known, conceit is known; evil, unwholesome dhammas that are defiling, conducive to renewed existence, accompanied by suffering, resulting in suffering, and lead to birth, aging, and death in the future, are known to him.
Tà kiến thân kiến đã được biết, hoài nghi đã được biết, giới cấm thủ đã được biết, tham đã được biết, sân đã được biết, si đã được biết, mạn đã được biết, các pháp bất thiện, các pháp ô nhiễm, các pháp dẫn đến tái sinh, các pháp có sự đau khổ, các pháp có quả khổ, các pháp dẫn đến sinh, già, chết trong tương lai đã được biết đối với vị ấy.
Vidvā ca vedehi samecca dhammanti.
But the wise one, having understood the Dhamma through knowledges—
Vidvā ca vedehi samecca dhammaṃ (bậc trí tuệ đã thấy Pháp bằng các tuệ giác) nghĩa là:
Samecca abhisamecca dhammaṃ.
Having understood, having thoroughly understood the Dhamma.
Đã thấy và thấu hiểu Pháp.
Sabbe saṅkhārā aniccāti samecca abhisamecca dhammaṃ; sabbe saṅkhārā dukkhāti samecca abhisamecca dhammaṃ; sabbe dhammā anattāti samecca abhisamecca dhammaṃ; avijjāpaccayā saṅkhārāti samecca abhisamecca dhammaṃ; saṅkhārapaccayā viññāṇanti samecca abhisamecca dhammaṃ; viññāṇapaccayā nāmarūpanti…pe… nāmarūpapaccayā saḷāyatananti… saḷāyatanapaccayā phassoti… phassapaccayā vedanāti… vedanāpaccayā taṇhāti… taṇhāpaccayā upādānanti… upādānapaccayā bhavoti… bhavapaccayā jātīti… jātipaccayā jarāmaraṇanti samecca abhisamecca dhammaṃ; avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti samecca abhisamecca dhammaṃ; saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhoti samecca abhisamecca dhammaṃ; viññāṇanirodhā nāmarūpanirodhoti… nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodhoti… saḷāyatananirodhā phassanirodhoti… phassanirodhā vedanānirodhoti… vedanānirodhā taṇhānirodhoti… taṇhānirodhā upādānanirodhoti… upādānanirodhā bhavanirodhoti… bhavanirodhā jātinirodhoti… jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti samecca abhisamecca dhammaṃ; idaṃ dukkhanti samecca abhisamecca dhammaṃ; ayaṃ dukkhasamudayoti… ayaṃ dukkhanirodhoti… ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti samecca abhisamecca dhammaṃ; ime āsavāti samecca abhisamecca dhammaṃ; ayaṃ āsavasamudayoti… ayaṃ āsavanirodhoti… ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti samecca abhisamecca dhammaṃ; ime dhammā abhiññeyyāti samecca abhisamecca dhammaṃ; ime dhammā pariññeyyāti… ime dhammā pahātabbāti… ime dhammā bhāvetabbāti … ime dhammā sacchikātabbāti samecca abhisamecca dhammaṃ.
Having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that all formations are impermanent; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that all formations are suffering; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that all phenomena are not-self; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that formations arise due to avijjā; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that consciousness arises due to formations; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that nāmarūpa arises due to consciousness… (and so on for the entire dependent origination chain)… that aging and death arise due to birth; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that with the cessation of avijjā comes the cessation of formations; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that with the cessation of formations comes the cessation of consciousness; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that with the cessation of consciousness comes the cessation of nāmarūpa… (and so on for the entire cessation chain)… that with the cessation of birth comes the cessation of aging and death; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is suffering; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is the origin of suffering; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is the cessation of suffering; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is the path leading to the cessation of suffering; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that these are the āsavas; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is the origin of the āsavas; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is the cessation of the āsavas; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that this is the path leading to the cessation of the āsavas; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that these phenomena are to be fully known; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that these phenomena are to be fully understood; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that these phenomena are to be abandoned; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that these phenomena are to be developed; having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that these phenomena are to be realized.
Sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Tất cả các hành (saṅkhārā) là vô thường”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Tất cả các hành là khổ”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Tất cả các pháp (dhammā) là vô ngã”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Vô minh (avijjā) duyên hành (saṅkhārā)”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Hành duyên thức (viññāṇa)”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Thức duyên danh sắc (nāmarūpa)”; …v.v… “danh sắc duyên sáu xứ (saḷāyatana)”; “sáu xứ duyên xúc (phassa)”; “xúc duyên thọ (vedanā)”; “thọ duyên ái (taṇhā)”; “ái duyên thủ (upādāna)”; “thủ duyên hữu (bhava)”; “hữu duyên sinh (jāti)”; “sinh duyên già chết (jarāmaraṇa)”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Vô minh diệt thì hành diệt”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Hành diệt thì thức diệt”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Thức diệt thì danh sắc diệt”; “danh sắc diệt thì sáu xứ diệt”; “sáu xứ diệt thì xúc diệt”; “xúc diệt thì thọ diệt”; “thọ diệt thì ái diệt”; “ái diệt thì thủ diệt”; “thủ diệt thì hữu diệt”; “hữu diệt thì sinh diệt”; “sinh diệt thì già chết diệt”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Đây là khổ”; “đây là khổ tập”; “đây là khổ diệt”; “đây là con đường đưa đến khổ diệt”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Đây là các lậu hoặc (āsava)”; “đây là tập khởi của lậu hoặc”; “đây là sự diệt trừ lậu hoặc”; “đây là con đường đưa đến sự diệt trừ lậu hoặc”; sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Các pháp này cần được thắng tri (abhiññeyya)”; “các pháp này cần được liễu tri (pariññeyya)”; “các pháp này cần được đoạn trừ (pahātabba)”; “các pháp này cần được tu tập (bhāvetabba)”; “các pháp này cần được chứng ngộ (sacchikātabba)”.
Channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca samecca abhisamecca dhammaṃ.
Having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma regarding the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from the six bases of contact.
Sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp về sự tập khởi, sự diệt trừ, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của sáu xứ xúc.
Pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca samecca abhisamecca dhammaṃ.
Having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma regarding the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from the five aggregates of clinging.
Sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp về sự tập khởi, sự diệt trừ, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của năm uẩn chấp thủ.
Catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca samecca abhisamecca dhammaṃ.
Having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma regarding the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from the four great primary elements.
Sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp về sự tập khởi, sự diệt trừ, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly của bốn đại chủng.
Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti samecca abhisamecca dhammanti – vidvā ca vedehi samecca dhammaṃ.
Having fully comprehended and thoroughly understood the Dhamma that whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease – thus, the wise one, having thoroughly understood the Dhamma with the knowers.
Sau khi thấu hiểu và hoàn toàn thâm nhập giáo pháp rằng: “Bất cứ pháp nào có tính chất tập khởi, tất cả pháp ấy đều có tính chất diệt trừ” – người trí, với trí tuệ, đã thấu hiểu giáo pháp.
Na uccāvacaṃ gacchati bhūripaññoti na satthārato satthāraṃ gacchati, na dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gacchati, na gaṇato gaṇaṃ gacchati, na diṭṭhiyā diṭṭhiṃ gacchati, na paṭipadāya paṭipadaṃ gacchati, na maggato maggaṃ gacchati.
“ The one with vast wisdom does not go up and down” means he does not go from one teacher to another, nor from one Dhamma exposition to another, nor from one group to another, nor from one view to another, nor from one practice to another, nor from one path to another.
Bậc có trí tuệ rộng lớn không đi lên xuống có nghĩa là không đi từ vị thầy này sang vị thầy khác, không đi từ giáo pháp này sang giáo pháp khác, không đi từ đoàn thể này sang đoàn thể khác, không đi từ tà kiến này sang tà kiến khác, không đi từ đạo lộ này sang đạo lộ khác, không đi từ con đường này sang con đường khác.
Bhūripaññoti bhūripañño mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño.
“ One with vast wisdom” means one with vast wisdom, great wisdom, extensive wisdom, joyful wisdom, swift wisdom, sharp wisdom, penetrative wisdom.
Bậc có trí tuệ rộng lớn có nghĩa là bậc có trí tuệ rộng lớn, trí tuệ vĩ đại, trí tuệ bao la, trí tuệ hoan hỷ, trí tuệ nhanh nhẹn, trí tuệ sắc bén, trí tuệ xuyên thấu.
Bhūri vuccati pathavī.
Bhūri is called earth.
Bhūri được gọi là đất (pathavī).
Tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgatoti – na uccāvacaṃ gacchati bhūripañño.
Endowed with wisdom that is like the earth, vast and extensive – thus, the one with vast wisdom does not go up and down.
Do được trang bị trí tuệ rộng lớn, bao la, trải rộng như đất ấy – bậc có trí tuệ rộng lớn không đi lên xuống.
Sa sabbadhammesu visenibhūto yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vāti.
“ He, having become free from the army in all phenomena, whatever is seen, heard, or sensed” means:
Người ấy đã phá tan quân ma trong tất cả các pháp, bất cứ điều gì đã thấy, đã nghe hay đã cảm nhận có nghĩa là:
Senā vuccati mārasenā.
Army is called the army of Māra.
Senā được gọi là quân đội của Māra.
Kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, rāgo mārasenā, doso mārasenā, moho mārasenā, kodho mārasenā, upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā.
Bodily misconduct is Māra’s army, verbal misconduct is Māra’s army, mental misconduct is Māra’s army, greed is Māra’s army, hatred is Māra’s army, delusion is Māra’s army, anger is Māra’s army, resentment…pe… all unwholesome volitional formations are Māra’s army.
Thân ác hạnh là quân đội của Māra, khẩu ác hạnh là quân đội của Māra, ý ác hạnh là quân đội của Māra, tham là quân đội của Māra, sân là quân đội của Māra, si là quân đội của Māra, phẫn nộ là quân đội của Māra, oán hận…v.v… tất cả các hành bất thiện là quân đội của Māra.
Yato catūhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā parammukhā, so vuccati visenibhūto.
When, by the four noble paths, all of Māra’s army and all opposing defilements are conquered, vanquished, shattered, dispersed, and put to flight, he is called 'de-armed'.
Khi tất cả quân đội của Māra và tất cả các phiền não đối địch đã bị chiến thắng, bị đánh bại, bị phá tan, bị tiêu diệt, bị quay lưng bằng bốn Thánh đạo, người ấy được gọi là đã phá tan quân ma (visenibhūta).
So diṭṭhe visenibhūto, sute visenibhūto, mute visenibhūto, viññāte visenibhūtoti – sa sabbadhammesu visenibhūto yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā.
He is de-armed in what is seen, de-armed in what is heard, de-armed in what is sensed, de-armed in what is cognized—thus, he is de-armed in all phenomena, whatever is seen, heard, or sensed.
Người ấy đã phá tan quân ma trong những gì đã thấy, đã phá tan quân ma trong những gì đã nghe, đã phá tan quân ma trong những gì đã cảm nhận, đã phá tan quân ma trong những gì đã nhận thức – người ấy đã phá tan quân ma trong tất cả các pháp, bất cứ điều gì đã thấy, đã nghe hay đã cảm nhận.
Tameva dassiṃ vivaṭaṃ carantanti.
“That very seer, moving unhindered.”
Người đã thấy được điều đó, đang sống một cách cởi mở có nghĩa là:
Tameva suddhadassiṃ visuddhadassiṃ parisuddhadassiṃ vodātadassiṃ pariyodātadassiṃ.
That very pure seer, thoroughly pure seer, perfectly pure seer, utterly pure seer, completely pure seer.
Người đã thấy được điều đó một cách thanh tịnh, thấy được điều đó một cách trong sạch, thấy được điều đó một cách hoàn toàn thanh tịnh, thấy được điều đó một cách thuần khiết, thấy được điều đó một cách trong sáng.
Atha vā, suddhadassanaṃ visuddhadassanaṃ parisuddhadassanaṃ vodātadassanaṃ pariyodātadassanaṃ.
Or, pure vision, thoroughly pure vision, perfectly pure vision, utterly pure vision, completely pure vision.
Hoặc là, sự thấy thanh tịnh, sự thấy trong sạch, sự thấy hoàn toàn thanh tịnh, sự thấy thuần khiết, sự thấy trong sáng.
Vivaṭanti taṇhāchadanaṃ diṭṭhichadanaṃ kilesachadanaṃ duccaritachadanaṃ avijjāchadanaṃ.
“Unhindered” refers to the covering of craving, the covering of wrong view, the covering of defilements, the covering of misconduct, the covering of ignorance.
Cởi mở (vivaṭa) có nghĩa là sự che đậy của ái, sự che đậy của tà kiến, sự che đậy của phiền não, sự che đậy của ác hạnh, sự che đậy của vô minh.
Tāni chadanāni vivaṭāni honti viddhaṃsitāni ugghāṭitāni samugghāṭitāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni.
Those coverings are unhindered, destroyed, uprooted, completely uprooted, abandoned, eradicated, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge.
Những sự che đậy ấy đã được cởi mở, đã bị phá hủy, đã bị nhổ bật, đã bị nhổ bật hoàn toàn, đã bị đoạn trừ, đã bị cắt đứt tận gốc, đã được an tịnh, đã được lắng dịu, không còn khả năng tái sinh, đã bị đốt cháy bằng ngọn lửa trí tuệ.
Carantanti carantaṃ vicarantaṃ viharantaṃ iriyantaṃ vattentaṃ pālentaṃ yapentaṃ yāpentanti – tameva dassiṃ vivaṭaṃ carantaṃ.
“Moving” means moving, wandering, dwelling, comporting, acting, maintaining, passing, living—that very seer, moving unhindered.
Đang sống (carantaṃ) có nghĩa là đang sống, đang đi lại, đang an trú, đang hành động, đang duy trì, đang nuôi dưỡng, đang trải qua, đang sống – người đã thấy được điều đó, đang sống một cách cởi mở.
Kenīdha lokasmi vikappayeyyāti.
“By what could one conceive here in the world?”
Ai có thể nghi ngờ người ấy ở đời này?
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo.
“Conceptions” are of two kinds: craving-conception and view-conception… (etc.)… This is craving-conception… (etc.)… This is view-conception.
Kappā có hai loại: ái kiến (taṇhākappo) và tà kiến (diṭṭhikappo)…v.v… đây là ái kiến…v.v… đây là tà kiến.
Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho.
His craving-conception is abandoned, his view-conception is relinquished.
Ái kiến của người ấy đã được đoạn trừ, tà kiến đã được từ bỏ.
Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā kena rāgena kappeyya, kena dosena kappeyya, kena mohena kappeyya, kena mānena kappeyya, kāya diṭṭhiyā kappeyya, kena uddhaccena kappeyya, kāya vicikicchāya kappeyya, kehi anusayehi kappeyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā.
Because craving-conception is abandoned and view-conception is relinquished, by what passion could he conceive, by what hatred could he conceive, by what delusion could he conceive, by what conceit could he conceive, by what view could he conceive, by what restlessness could he conceive, by what doubt could he conceive, by what latent tendencies could he conceive—as one attached, or one hateful, or one deluded, or one bound, or one grasped, or one scattered, or one unsettled, or one firmly fixed?
Do ái kiến đã được đoạn trừ, do tà kiến đã được từ bỏ, ai có thể nghi ngờ bằng tham, ai có thể nghi ngờ bằng sân, ai có thể nghi ngờ bằng si, ai có thể nghi ngờ bằng mạn, ai có thể nghi ngờ bằng tà kiến, ai có thể nghi ngờ bằng phóng dật, ai có thể nghi ngờ bằng hoài nghi, ai có thể nghi ngờ bằng những tùy miên nào – rằng người ấy là tham ái, hay sân hận, hay si mê, hay bị ràng buộc, hay bị chấp thủ, hay bị tán loạn, hay chưa đạt đến sự an tịnh, hay chưa kiên cố.
Te abhisaṅkhārā pahīnā.
Those volitional formations are abandoned.
Các hành (abhisaṅkhāra) ấy đã được đoạn trừ.
Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyo kena kappeyya – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā.
Because the volitional formations are abandoned, by what could he conceive destinies—as a denizen of hell, or an animal, or a ghost, or a human, or a deva, or one with form, or one without form, or one with perception, or one without perception, or one with neither perception nor non-perception?
Do các hành đã được đoạn trừ, ai có thể nghi ngờ các cảnh giới tái sinh bằng cách nào – rằng người ấy là địa ngục, hay súc sinh, hay ngạ quỷ, hay người, hay chư thiên, hay có sắc, hay không sắc, hay có tưởng, hay không tưởng, hay phi tưởng phi phi tưởng.
So hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi, yena kappeyya vikappeyya vikappaṃ āpajjeyya.
There is no cause, no condition, no reason by which he could conceive, could speculate, could fall into speculation.
Không có nhân, không có duyên, không có nguyên nhân, mà nhờ đó có thể khởi lên, có thể phân biệt, có thể rơi vào sự phân biệt.
Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi – kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya.
“In the world” means in the world of suffering, the human world, the deva world, the world of aggregates, the world of elements, the world of sense bases—by what could one conceive here in the world?
Trong thế gian (lokasmiṃ) nghĩa là trong cõi đọa xứ, cõi người, cõi chư thiên, thế gian của các uẩn, thế gian của các giới, thế gian của các xứ – nhờ đâu mà ở đây, trong thế gian này, có thể phân biệt?
Na kappayanti na purekkharontīti.
“They do not conceive, nor do they anticipate.”
Họ không khởi lên phân biệt, không đặt nặng phía trước (Na kappayanti na purekkharonti).
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo.
“Conceptions” are of two kinds: craving-conception and view-conception… (etc.)… This is craving-conception… (etc.)… This is view-conception.
Sự phân biệt (kappā) có hai loại – sự phân biệt do tham ái (taṇhākappo) và sự phân biệt do tà kiến (diṭṭhikappo)… (còn nữa)… đây là sự phân biệt do tham ái… (còn nữa)… đây là sự phân biệt do tà kiến.
Tesaṃ taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho.
For them, craving-conception is abandoned, view-conception is relinquished.
Đối với họ, sự phân biệt do tham ái đã được đoạn trừ, sự phân biệt do tà kiến đã được từ bỏ.
Taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappenti na janenti na sañjanenti na nibbattenti nābhinibbattentīti – na kappayanti.
Because craving-conception is abandoned and view-conception is relinquished, they do not conceive, do not generate, do not produce, do not bring forth, do not give rise to craving-conception or view-conception—thus, they do not conceive.
Do sự phân biệt do tham ái đã được đoạn trừ, do sự phân biệt do tà kiến đã được từ bỏ, nên họ không khởi lên, không sinh ra, không tạo ra, không phát sinh, không làm phát sinh sự phân biệt do tham ái hay sự phân biệt do tà kiến – tức là không khởi lên phân biệt.
Na purekkharontīti.
“Nor do they anticipate.”
Họ không đặt nặng phía trước (Na purekkharontī).
Purekkhārāti dve purekkhārā – taṇhāpurekkhāro ca diṭṭhipurekkhāro ca…pe… ayaṃ taṇhāpurekkhāro…pe… ayaṃ diṭṭhipurekkhāro.
Preoccupations means two preoccupations: preoccupation with craving and preoccupation with views… (and so on) …this is the preoccupation with craving… (and so on) …this is the preoccupation with views.
Sự đặt nặng phía trước (purekkhārā) có hai loại – sự đặt nặng phía trước do tham ái (taṇhāpurekkhāro) và sự đặt nặng phía trước do tà kiến (diṭṭhipurekkhāro)… (còn nữa)… đây là sự đặt nặng phía trước do tham ái… (còn nữa)… đây là sự đặt nặng phía trước do tà kiến.
Tesaṃ taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho.
For them, the preoccupation with craving is abandoned, and the preoccupation with views is relinquished.
Đối với họ, sự đặt nặng phía trước do tham ái đã được đoạn trừ, sự đặt nặng phía trước do tà kiến đã được từ bỏ.
Taṇhāpurekkhārassa pahīnattā, diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhaṃ vā na diṭṭhiṃ vā purato katvā caranti, na taṇhādhajā na taṇhāketū na taṇhādhipateyyā, na diṭṭhidhajā na diṭṭhiketū na diṭṭhādhipateyyā, na taṇhāya vā na diṭṭhiyā vā parivāritā carantīti – na kappayanti na purekkharonti.
Because the preoccupation with craving is abandoned and the preoccupation with views is relinquished, they do not act by making craving or views foremost; they do not have craving as their banner, craving as their standard, or craving as their overlord; they do not have views as their banner, views as their standard, or views as their overlord; they do not act surrounded by craving or by views—thus, they do not conceive, they do not preoccupy.
Do sự đặt nặng phía trước do tham ái đã được đoạn trừ, do sự đặt nặng phía trước do tà kiến đã được từ bỏ, nên họ không lấy tham ái hay tà kiến làm điều đi trước, họ không lấy tham ái làm cờ xí, không lấy tham ái làm ngọn cờ, không lấy tham ái làm chủ tể; không lấy tà kiến làm cờ xí, không lấy tà kiến làm ngọn cờ, không lấy tà kiến làm chủ tể; họ không sống bị tham ái hay tà kiến bao vây – tức là không khởi lên phân biệt, không đặt nặng phía trước.
Ādānaganthaṃ gathitaṃ visajjāti.
“Having released the bound entanglement of grasping.”
Sau khi gỡ bỏ những trói buộc của sự chấp thủ (Ādānaganthaṃ gathitaṃ visajjā).
Ganthāti cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
Entanglements means four entanglements: covetousness (abhijjhā) is a bodily entanglement, ill-will (byāpādo) is a bodily entanglement, adherence to rites and rituals (sīlabbataparāmāso) is a bodily entanglement, and dogmatic adherence to “this is the truth” (idaṃsaccābhiniveso) is a bodily entanglement.
Các trói buộc (ganthā) có bốn loại trói buộc – tham lam là trói buộc thân (abhijjhā kāyagantho), sân hận là trói buộc thân (byāpādo kāyagantho), chấp thủ giới cấm là trói buộc thân (sīlabbataparāmāso kāyagantho), cố chấp đây là sự thật là trói buộc thân (idaṃsaccābhiniveso kāyagantho).
Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhā kāyagantho; paravādesu āghāto appaccayo byāpādo kāyagantho; attano sīlaṃ vā vataṃ vā sīlavataṃ vā parāmasantīti sīlabbataparāmāso kāyagantho, attano diṭṭhi idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
The passion for one's own view is covetousness, a bodily entanglement; resentment and displeasure towards others' doctrines is ill-will, a bodily entanglement; clinging to one's own virtue or practice, or virtue and practice, is adherence to rites and rituals, a bodily entanglement; one's own view, "this is the truth," is dogmatic adherence, a bodily entanglement.
Sự tham đắm vào tà kiến của mình là tham lam, trói buộc thân; sự thù hận, không hài lòng với lời nói của người khác là sân hận, trói buộc thân; chấp thủ giới hạnh hay giới cấm của mình là chấp thủ giới cấm, trói buộc thân; tà kiến của mình, cố chấp đây là sự thật là cố chấp đây là sự thật, trói buộc thân.
Kiṃkāraṇā vuccati ādānagantho?
For what reason is it called the entanglement of grasping?
Vì lý do gì mà gọi là trói buộc của sự chấp thủ (ādānagantho)?
Tehi ganthehi rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti; vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ … upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāravaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti.
By means of these entanglements, they grasp, cling to, seize, adhere to, and are obsessed with form; feeling… (and so on) …perception… volitional formations… consciousness… destiny… rebirth… re-linking… existence… the cycle of saṃsāra—they grasp, cling to, seize, adhere to, and are obsessed with them.
Với những trói buộc đó, người ta chấp thủ, bám víu, nắm giữ, chấp chặt, cố chấp vào sắc (rūpaṃ); vào thọ (vedanaṃ)… (còn nữa)… vào tưởng (saññaṃ)… vào hành (saṅkhāre)… vào thức (viññāṇaṃ)… vào cõi tái sinh (gatiṃ)… vào sự tái sinh (upapattiṃ)… vào sự nối tiếp tái sinh (paṭisandhiṃ)… vào hữu (bhavaṃ)… vào vòng luân hồi (saṃsāravaṭṭaṃ) – họ chấp thủ, bám víu, nắm giữ, chấp chặt, cố chấp.
Taṃkāraṇā vuccati ādānagantho.
For that reason, it is called the entanglement of grasping.
Vì lý do đó mà gọi là trói buộc của sự chấp thủ.
Visajjāti ganthe vosajjitvā vā – visajja.
Released means having completely severed the entanglements—released.
Visajjā nghĩa là sau khi buông bỏ (vosajjitvā) các trói buộc – visajja.
Atha vā ganthe gadhite ganthite bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane poṭayitvā –* visajja.
Or, having shattered the entanglements that are bound, tied, fastened, tightly bound, stuck, clinging, entangled, and fettered—released.
Hoặc là, sau khi phá vỡ (poṭayitvā) những trói buộc đã được buộc chặt, thắt chặt, cột chặt, trói buộc, gắn bó, dính mắc, bị vướng mắc, bị ràng buộc – visajja.
Yathā vayhaṃ vā rathaṃ vā sakaṭaṃ vā sandamānikaṃ vā sajjaṃ visajjaṃ karonti vikopenti; evameva ganthe vosajjitvā – visajja.
Just as one dismantles and breaks apart a palanquin, a chariot, a cart, or a sedan chair that is prepared; in the same way, having completely severed the entanglements—released.
Giống như người ta tháo dỡ (visajjaṃ karonti vikopenti) một cỗ xe, một chiếc xe ngựa, một chiếc xe bò, hay một chiếc xe kéo đang chạy; cũng vậy, sau khi buông bỏ các trói buộc – visajja.
Atha vā ganthe gadhite ganthite bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane poṭayitvā visajjāti – ādānaganthaṃ gathitaṃ visajja.
Or, having shattered the entanglements that are bound, tied, fastened, tightly bound, stuck, clinging, entangled, and fettered—released: “having released the bound entanglement of grasping.”
Hoặc là, sau khi phá vỡ (poṭayitvā) những trói buộc đã được buộc chặt, thắt chặt, cột chặt, trói buộc, gắn bó, dính mắc, bị vướng mắc, bị ràng buộc – visajja, tức là sau khi gỡ bỏ những trói buộc của sự chấp thủ.
Āsaṃ na kubbanti kuhiñci loketi.
“They do not form any longing in the world.”
Họ không còn mong cầu bất cứ điều gì trong thế gian (Āsaṃ na kubbanti kuhiñci loke).
Āsā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
Longing is called craving, which is passion, strong passion… (and so on) …covetousness, greed, a root of unwholesomeness.
Sự mong cầu (āsā) được gọi là tham ái, là sự tham đắm, là sự tham đắm mạnh mẽ… (còn nữa)… là tham lam, là lòng tham, là căn nguyên của bất thiện.
Āsaṃ na kubbantīti āsaṃ na kubbanti na janenti na sañjanenti na nibbattenti na abhinibbattenti.
“They do not form longing” means they do not form, generate, produce, bring forth, or manifest longing.
Họ không còn mong cầu (Āsaṃ na kubbanti) nghĩa là họ không tạo ra, không sinh ra, không làm phát sinh, không làm khởi lên, không làm phát sinh sự mong cầu.
Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā.
“Anywhere” means anywhere, in anything, in any place, whether internally or externally, or both internally and externally.
Bất cứ điều gì (Kuhiñcī) nghĩa là bất cứ điều gì, ở bất cứ đâu, ở một nơi nào đó, hoặc bên trong, hoặc bên ngoài, hoặc cả bên trong lẫn bên ngoài.
Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – āsaṃ na kubbanti kuhiñci loke.
“In the world” means in the world of suffering… (and so on) …in the world of sense bases—thus, they do not form any longing in the world.
Trong thế gian (Loke) nghĩa là trong cõi đọa xứ… (còn nữa)… trong thế gian của các xứ – họ không còn mong cầu bất cứ điều gì trong thế gian.
Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi, ñatvā ca disvā ca samuggahītanti.
“For the brahmin who has crossed the boundary, there is no grasping, having known and seen.”
Vị Bà-la-môn đã vượt qua mọi giới hạn không còn chấp thủ, đã biết và đã thấy (Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi, ñatvā ca disvā ca samuggahītaṃ).
Sīmāti catasso sīmāyo – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, tadekaṭṭhā ca kilesā – ayaṃ paṭhamā sīmā.
Boundary means four boundaries: personality view (sakkāyadiṭṭhi), doubt (vicikicchā), adherence to rites and rituals (sīlabbataparāmāso), the underlying tendency to views (diṭṭhānusayo), the underlying tendency to doubt (vicikicchānusayo), and defilements associated with these—this is the first boundary.
Giới hạn (Sīmā) có bốn giới hạn – thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā), chấp thủ giới cấm (sīlabbataparāmāso), tùy miên tà kiến (diṭṭhānusayo), tùy miên hoài nghi (vicikicchānusayo), và các phiền não cùng loại – đây là giới hạn thứ nhất.
Oḷārikaṃ kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, oḷāriko kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, tadekaṭṭhā ca kilesā – ayaṃ dutiyā sīmā.
Gross sensual passion fetter, aversion fetter, gross underlying tendency to sensual passion, underlying tendency to aversion, and defilements associated with these—this is the second boundary.
Kiết sử dục ái thô (oḷārikaṃ kāmarāgasaññojanaṃ), kiết sử sân hận (paṭighasaññojanaṃ), tùy miên dục ái thô (oḷāriko kāmarāgānusayo), tùy miên sân hận (paṭighānusayo), và các phiền não cùng loại – đây là giới hạn thứ hai.
Anusahagataṃ kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, anusahagato kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, tadekaṭṭhā ca kilesā – ayaṃ tatiyā sīmā.
Subtle sensual passion fetter, aversion fetter, subtle underlying tendency to sensual passion, underlying tendency to aversion, and defilements associated with these—this is the third boundary.
Kiết sử dục ái vi tế (anusahagataṃ kāmarāgasaññojanaṃ), kiết sử sân hận vi tế (paṭighasaññojanaṃ), tùy miên dục ái vi tế (anusahagato kāmarāgānusayo), tùy miên sân hận vi tế (paṭighānusayo), và các phiền não cùng loại – đây là giới hạn thứ ba.
Rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā, mānānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo, tadekaṭṭhā ca kilesā – ayaṃ catutthā sīmā.
Attachment to form, attachment to the formless, conceit, restlessness, ignorance, the latent tendency of conceit, the latent tendency of craving for existence, the latent tendency of ignorance, and the defilements associated with them – this is the fourth boundary.
Sắc ái (rūparāgo), vô sắc ái (arūparāgo), mạn (māno), phóng dật (uddhaccaṃ), vô minh (avijjā), tùy miên mạn (mānānusayo), tùy miên hữu ái (bhavarāgānusayo), tùy miên vô minh (avijjānusayo), và các phiền não cùng loại – đây là giới hạn thứ tư.
Yato ca catūhi ariyamaggehi imā catasso sīmāyo atikkanto hoti samatikkanto vītivatto, so vuccati sīmātigo.
When one has overcome, completely overcome, and transcended these four boundaries by means of the four Noble Paths, one is called 'sīmātiga' (one who has crossed the boundaries).
Khi một người đã vượt qua, đã vượt lên, đã vượt qua bốn giới hạn này bằng bốn Thánh đạo, vị ấy được gọi là người đã vượt qua giới hạn (sīmātigo).
Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā.
Brāhmaṇo means one who has put aside seven qualities, thus a brāhmaṇa – sakkāyadiṭṭhi is put aside, vicikicchā is put aside, sīlabbataparāmāsa is put aside… (etc.)… such a one, untainted, is called a brahmā.
Bà-la-môn (Brāhmaṇo) được gọi là Bà-la-môn vì đã loại bỏ bảy pháp – thân kiến đã được loại bỏ, hoài nghi đã được loại bỏ, chấp thủ giới cấm đã được loại bỏ… (còn nữa)… vị ấy là người không dính mắc, là người như vậy, được gọi là Phạm Thiên.
Tassāti arahato khīṇāsavassa.
Tassā means for the Arahant, whose taints are destroyed.
Của vị ấy (Tassā) nghĩa là của vị A-la-hán, vị đã đoạn tận các lậu hoặc.
Ñatvāti paracittañāṇena vā ñatvā pubbenivāsānussatiñāṇena vā ñatvā.
Ñatvā means knowing by means of the knowledge of others' minds, or knowing by means of the knowledge of recollection of past lives.
Đã biết (Ñatvā) nghĩa là đã biết bằng thần thông biết tâm người khác (paracittañāṇa) hoặc đã biết bằng thần thông túc mạng niệm (pubbenivāsānussatiñāṇa).
Disvāti maṃsacakkhunā vā disvā dibbacakkhunā vā disvā.
Disvā means seeing with the physical eye, or seeing with the divine eye.
Đã thấy (Disvā) nghĩa là đã thấy bằng nhục nhãn (maṃsacakkhunā) hoặc đã thấy bằng thiên nhãn (dibbacakkhunā).
Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi, ñatvā ca disvā ca samuggahītanti.
For that brāhmaṇa, who has crossed the boundaries, there is nothing taken up, having known and having seen.
Vị Bà-la-môn đã vượt qua mọi giới hạn không còn chấp thủ, đã biết và đã thấy (Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi, ñatvā ca disvā ca samuggahītaṃ).
Tassa idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ* pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi ñatvā ca disvā ca samuggahītaṃ.
For that Arahant, whose taints are destroyed, there is nothing that is taken, grasped, clung to, adhered to, or resolved upon as "this is supreme, foremost, excellent, distinguished, principal, highest, most eminent"; it does not exist, is not present, is not found, is not obtained; it is abandoned, uprooted, pacified, calmed, incapable of future arising, burnt by the fire of knowledge – for that brāhmaṇa, who has crossed the boundaries, there is nothing taken up, having known and having seen.
Đối với vị ấy, không có, không tồn tại, không hiện hữu, không tìm thấy sự chấp thủ nào là tối thượng, cao cả, ưu việt, đặc biệt, nổi bật, tối cao, tối thắng, đã được nắm giữ, đã được chấp chặt, đã được cố chấp, đã được an trú, đã được quyết định; mà đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc, đã được lắng dịu, đã được an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị lửa trí tuệ thiêu đốt – vị Bà-la-môn đã vượt qua mọi giới hạn không còn chấp thủ, đã biết và đã thấy.
Na rāgarāgī na virāgarattoti.
He is not attached by craving, nor delighted by dispassion.
Không còn tham đắm trong dục lạc, cũng không còn tham đắm trong sự ly dục (Na rāgarāgī na virāgaratto).
Rāgarattā vuccanti ye pañcasu kāmaguṇesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā.
Rāgarattā are those who are attached, greedy, bound, infatuated, immersed, stuck, clinging, and entangled in the five strands of sensual pleasure.
Những người tham đắm (Rāgarattā) được gọi là những người bị tham đắm, bị dính mắc, bị bám víu, bị mê hoặc, bị an trú, bị gắn bó, bị dính chặt, bị vướng mắc vào năm dục lạc.
Virāgarattā vuccanti ye rūpāvacaraarūpāvacarasamāpattīsu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā.
Virāgarattā are those who are attached, greedy, bound, infatuated, immersed, stuck, clinging, and entangled in the attainments of the rūpāvacara and arūpāvacara realms.
Những người tham đắm vào sự ly dục được gọi là những ai tham đắm, ham muốn, bị trói buộc, mê muội, chìm đắm, bám víu, bị mắc kẹt, bị trói buộc hoàn toàn vào các thiền định thuộc cõi sắc và cõi vô sắc.
Na rāgarāgī na virāgarattoti yato kāmarāgo ca rūparāgo ca arūparāgo ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā* āyatiṃ anuppādadhammā.
He is not attached by craving, nor delighted by dispassion means that sensual craving, craving for form, and craving for the formless are abandoned, their roots cut off, made like a palm-stump, brought to non-existence, and are of a nature not to arise in the future.
“ Không tham đắm dục lạc, không tham đắm ly dục” là khi dục ái (kāmarāga), sắc ái (rūparāga) và vô sắc ái (arūparāga) đã được đoạn trừ, gốc rễ đã bị cắt đứt, trở thành như gốc cây thốt nốt, không thể tái sinh, không còn khả năng phát sinh trong tương lai.
Ettāvatā na rāgarāgī na virāgaratto.
By this much, he is not attached by craving, nor delighted by dispassion.
Đến mức đó, người ấy không tham đắm dục lạc, không tham đắm ly dục.
Tassīdha natthi paramuggahītanti.
For him, here, there is nothing taken up as supreme.
“ Đối với người ấy, ở đây không có gì được chấp thủ là tối thượng”.
Tassāti arahato khīṇāsavassa.
Tassā means for the Arahant, whose taints are destroyed.
“ Đối với người ấy” là đối với vị A-la-hán, người đã diệt trừ các lậu hoặc.
Tassa idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – tassīdha natthi paramuggahītaṃ.
For that Arahant, whose taints are destroyed, there is nothing that is taken, grasped, clung to, adhered to, or resolved upon as "this is supreme, foremost, excellent, distinguished, principal, highest, most eminent"; it does not exist, is not present, is not found, is not obtained; it is abandoned, uprooted, pacified, calmed, incapable of future arising, burnt by the fire of knowledge – for him, here, there is nothing taken up as supreme.
Đối với người ấy, không có, không tồn tại, không hiện hữu, không thể tìm thấy bất cứ điều gì được chấp thủ, bị bám víu, bị chấp thủ sâu sắc, bị chìm đắm, bị quyết định là tối thượng, cao cả, xuất sắc, đặc biệt, nổi bật, ưu việt, tối thắng; chúng đã bị đoạn trừ, bị cắt đứt tận gốc, đã được an tịnh, đã được lắng dịu, không còn khả năng tái sinh, đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa trí tuệ – “đối với người ấy, ở đây không có gì được chấp thủ là tối thượng”.
Paramanti diṭṭhīsu paribbasānoti.
Clinging to views as supreme means:
“ Chấp thủ các quan điểm là tối thượng, sống trong đó” nghĩa là.
Santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā.
There are some recluses and brahmins who are adherents of views.
Có một số Sa-môn, Bà-la-môn có quan điểm chấp thủ.
Te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti pavasanti āvasanti parivasanti.
They, taking, grasping, seizing, clinging to, and adhering to one or another of the sixty-two views as "this is supreme, foremost, excellent, distinguished, principal, highest, most eminent," dwell, reside, abide, and live according to their own view.
Họ chấp thủ, giữ chặt, nắm giữ, bám víu, chấp sâu sắc vào một trong sáu mươi hai quan điểm (diṭṭhigata) và cho rằng “đây là tối thượng, cao cả, xuất sắc, đặc biệt, nổi bật, ưu việt, tối thắng”, rồi sống, trú ngụ, an trú, cư trú trong quan điểm của chính mình.
Yathā āgārikā vā gharesu vasanti, sāpattikā vā āpattīsu vasanti, sakilesā vā kilesesu vasanti; evameva santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā.
Just as householders dwell in houses, or those with offenses dwell in offenses, or those with defilements dwell in defilements; so too are there some recluses and brahmins who are adherents of views.
Cũng như những người tại gia sống trong nhà, những người phạm giới sống trong giới đã phạm, những người còn phiền não sống trong phiền não; cũng vậy, có một số Sa-môn, Bà-la-môn có quan điểm chấp thủ.
Te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti pavasanti* āvasanti parivasantīti – paramanti diṭṭhīsu paribbasāno.
They, taking, grasping, seizing, clinging to, and adhering to one or another of the sixty-two views as "this is supreme, foremost, excellent, distinguished, principal, highest, most eminent," dwell, reside, abide, and live according to their own view – this is clinging to views as supreme.
Họ chấp thủ, giữ chặt, nắm giữ, bám víu, chấp sâu sắc vào một trong sáu mươi hai quan điểm và cho rằng “đây là tối thượng, cao cả, xuất sắc, đặc biệt, nổi bật, ưu việt, tối thắng”, rồi sống, trú ngụ, an trú, cư trú trong quan điểm của chính mình – “chấp thủ các quan điểm là tối thượng, sống trong đó”.
Yaduttariṃ kurute jantu loketi.
"Whatever a being considers superior in the world."
“ Chúng sinh trong thế gian coi điều gì là hơn cả” nghĩa là.
Yadanti yaṃ.
Yada means yaṃ.
“ Điều gì” là cái gì.
Uttariṃ kuruteti uttariṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti ‘‘ayaṃ satthā sabbaññū’’ti uttariṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti.
Uttariṃ kurute means makes superior, makes foremost, excellent, distinguished, pre-eminent, supreme, noble. It means making superior, foremost, excellent, distinguished, pre-eminent, supreme, noble, saying, "This teacher is omniscient."
“ Coi là hơn cả” nghĩa là coi là hơn, coi là cao cả, xuất sắc, đặc biệt, nổi bật, ưu việt, tối thắng, như “vị Đạo Sư này là bậc Toàn Tri” thì coi là hơn, coi là cao cả, xuất sắc, đặc biệt, nổi bật, ưu việt, tối thắng.
‘‘Ayaṃ dhammo svākkhāto…, ayaṃ gaṇo suppaṭipanno…, ayaṃ diṭṭhi bhaddikā…, ayaṃ paṭipadā supaññattā…, ayaṃ maggo niyyāniko’’ti uttariṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti nibbatteti abhinibbatteti.
Saying, "This Dhamma is well-expounded..., this Sangha is well-practiced..., this view is wholesome..., this practice is well-enjoined..., this path is leading to liberation," one makes it superior, foremost, excellent, distinguished, pre-eminent, supreme, noble; one generates it, brings it forth.
“Pháp này được thuyết giảng khéo léo..., Tăng đoàn này thực hành đúng đắn..., quan điểm này là tốt đẹp..., con đường thực hành này được chế định khéo léo..., con đường này dẫn đến giải thoát” thì coi là hơn, coi là cao cả, xuất sắc, đặc biệt, nổi bật, ưu việt, tối thắng, làm cho phát sinh, làm cho phát sinh hoàn toàn.
Jantūti satto naro…pe… manujo.
Jantu means a being, a person... (and so on) ...a human.
“ Chúng sinh” là hữu tình, con người... (v.v.) ...nhân loại.
Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – yaduttariṃ kurute jantu loke.
Loke means in the world of suffering... (and so on) ...in the world of sense bases – "Whatever a being considers superior in the world."
“ Trong thế gian” là trong thế gian khổ cảnh... (v.v.) ...trong thế gian xứ (āyatana) – “chúng sinh trong thế gian coi điều gì là hơn cả”.
Hīnāti aññe tato sabbamāhāti attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe parappavāde khipati ukkhipati parikkhipati.
"Then he says that all others are inferior" means that, having established his own teacher, Dhamma teaching, Sangha, view, practice, and path, he casts aside, rejects, and dismisses all other doctrines.
“ Kẻ ấy nói tất cả những người khác là thấp kém” nghĩa là, ngoại trừ Đạo Sư, giáo pháp, Tăng đoàn, quan điểm, con đường thực hành, và đạo lộ của mình, kẻ ấy vứt bỏ, gạt bỏ, loại bỏ tất cả các giáo phái khác.
‘‘So satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto, gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā, maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā mutti vā vimutti vā parimutti vā, natthettha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā muccanti vā vimuccanti vā parimuccanti vā, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittā’’ti evamāha evaṃ katheti evaṃ bhaṇati evaṃ dīpayati evaṃ voharatīti – hīnāti aññe tato sabbamāha.
"That teacher is not omniscient, the Dhamma is not well-expounded, the Sangha is not well-practiced, the view is not wholesome, the practice is not well-enjoined, the path is not leading to liberation; there is no purity, or special purity, or complete purity, or freedom, or liberation, or complete liberation here; they do not become pure, or specially pure, or completely pure, or free, or liberated, or completely liberated here; they are inferior, very inferior, lowly, wretched, deficient, insignificant" – thus he says, thus he declares, thus he speaks, thus he expounds, thus he expresses – "Then he says that all others are inferior."
“Vị Đạo Sư đó không phải là bậc Toàn Tri, giáo pháp không được thuyết giảng khéo léo, Tăng đoàn không thực hành đúng đắn, quan điểm không tốt đẹp, con đường thực hành không được chế định khéo léo, đạo lộ không dẫn đến giải thoát, ở đó không có sự thanh tịnh hay tịnh hóa hay hoàn toàn thanh tịnh hay giải thoát hay hoàn toàn giải thoát hay hoàn toàn giải thoát, ở đó không có ai được thanh tịnh hay tịnh hóa hay hoàn toàn thanh tịnh hay giải thoát hay hoàn toàn giải thoát hay hoàn toàn giải thoát, họ là thấp kém, rất thấp kém, kém cỏi, tồi tệ, nhỏ bé, ít ỏi” – kẻ ấy nói như vậy, tuyên bố như vậy, phát biểu như vậy, giải thích như vậy, gọi như vậy – “kẻ ấy nói tất cả những người khác là thấp kém”.
Tasmā vivādāni avītivattoti.
"Therefore, he is not free from disputes."
“ Vì vậy, không vượt thoát khỏi tranh cãi” nghĩa là.
Tasmāti taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā.
Tasmā means for that reason, for that cause, because of that, due to that.
“ Vì vậy” là do nguyên nhân đó, do lý do đó, do duyên đó, do nguồn gốc đó.
Vivādānīti diṭṭhikalahāni diṭṭhibhaṇḍanāni diṭṭhiviggahāni diṭṭhivivādāni diṭṭhimedhagāni ca.
Vivādāni means disputes of views, quarrels of views, conflicts of views, contentions of views, and strife of views.
“ Tranh cãi” là những cuộc tranh chấp quan điểm, cãi vã quan điểm, xung đột quan điểm, tranh luận quan điểm và những bất hòa quan điểm.
Avītivattoti anatikkanto asamatikkanto avītivattoti – tasmā vivādāni avītivatto.
Avītivatto means not gone beyond, not completely gone beyond, not free from – "Therefore, he is not free from disputes."
“ Không vượt thoát” là không vượt qua, không vượt qua hoàn toàn, không vượt thoát – “vì vậy, không vượt thoát khỏi tranh cãi”.
Yadattanī passati ānisaṃsaṃ, diṭṭhe sute sīlavate mute vāti.
"Whatever advantage one perceives in oneself, in what is seen, heard, observed, or cognized."
“ Khi thấy lợi ích trong chính mình, trong điều đã thấy, đã nghe, giới hạnh, cấm giới hay điều đã cảm nhận” nghĩa là.
Yadattanīti yaṃ attani.
Yadattanī means yaṃ attani (whatever in oneself).
“ Trong chính mình” là trong bản thân.
Attā vuccati diṭṭhigataṃ.
Attā is called diṭṭhigata (view).
“ Bản thân” được gọi là quan điểm (diṭṭhigata).
Attano diṭṭhiyā dve ānisaṃse passati – diṭṭhadhammikañca ānisaṃsaṃ, samparāyikañca ānisaṃsaṃ.
One perceives two advantages in one's own view: an advantage in this present life and an advantage in the future life.
Kẻ ấy thấy hai lợi ích trong quan điểm của mình – lợi ích trong đời hiện tại và lợi ích trong đời vị lai.
Katamo diṭṭhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso?
What is the advantage of the view in this present life?
Lợi ích trong đời hiện tại của quan điểm là gì?
Yaṃdiṭṭhiko satthā hoti, taṃdiṭṭhikā sāvakā honti.
Whatever view the teacher holds, that is the view the disciples hold.
Vị Đạo Sư có quan điểm nào, các đệ tử cũng có quan điểm đó.
Taṃdiṭṭhikaṃ satthāraṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, labhati ca tatonidānaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ.
The disciples honor, respect, esteem, and revere a teacher who holds that view, and because of that, he obtains robes, almsfood, lodging, medicines, and requisites for the sick.
Các đệ tử tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường vị Đạo Sư có quan điểm đó, và do đó, nhận được y phục, vật thực khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng cần thiết cho người bệnh.
Ayaṃ diṭṭhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso.
This is the advantage of the view in this present life.
Đây là lợi ích trong đời hiện tại của quan điểm.
Katamo diṭṭhiyā samparāyiko ānisaṃso?
What is the advantage of the view in the future life?
Lợi ích trong đời vị lai của quan điểm là gì?
Ayaṃ diṭṭhi alaṃ nāgattāya vā supaṇṇattāya vā yakkhattāya vā asurattāya vā gandhabbattāya vā mahārājattāya vā indattāya vā brahmattāya vā devattāya vā; ayaṃ diṭṭhi alaṃ suddhiyā visuddhiyā parisuddhiyā muttiyā vimuttiyā parimuttiyā; imāya diṭṭhiyā sujjhanti visujjhanti parisujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti; imāya diṭṭhiyā sujjhissāmi visujjhissāmi parisujjhissāmi muccissāmi vimuccissāmi parimuccissāmi āyatiṃ phalapāṭikaṅkhī hoti.
"This view is sufficient for becoming a Nāga, or a Supaṇṇa, or a Yakkha, or an Asura, or a Gandhabba, or a Great King, or Sakka, or Brahmā, or a deva; this view is sufficient for purity, special purity, complete purity, freedom, liberation, complete liberation; through this view, they become pure, specially pure, completely pure, free, liberated, completely liberated; through this view, I shall become pure, specially pure, completely pure, free, liberated, completely liberated" – thus he anticipates future results.
Quan điểm này đủ để trở thành rồng, hay chim thần, hay dạ xoa, hay A-tu-la, hay Càn-thát-bà, hay Đại Thiên Vương, hay Đế Thích, hay Phạm Thiên, hay chư thiên; quan điểm này đủ để thanh tịnh, tịnh hóa, hoàn toàn thanh tịnh, giải thoát, hoàn toàn giải thoát, hoàn toàn giải thoát; nhờ quan điểm này mà họ được thanh tịnh, tịnh hóa, hoàn toàn thanh tịnh, giải thoát, hoàn toàn giải thoát, hoàn toàn giải thoát; “nhờ quan điểm này ta sẽ được thanh tịnh, tịnh hóa, hoàn toàn thanh tịnh, giải thoát, hoàn toàn giải thoát, hoàn toàn giải thoát” – kẻ ấy mong đợi quả vị trong tương lai.
Ayaṃ diṭṭhiyā samparāyiko ānisaṃso.
This is the advantage of the view in the future life.
Đây là lợi ích trong đời vị lai của quan điểm.
Attano diṭṭhiyā ime dve ānisaṃse passati, diṭṭhasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, sutasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, sīlasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, vatasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, mutasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati – diṭṭhadhammikañca ānisaṃsaṃ samparāyikañca ānisaṃsaṃ.
He sees these two advantages in his own view, two advantages in purity of view, two advantages in purity of hearing, two advantages in purity of morality, two advantages in purity of vows, and two advantages in purity of perception – an advantage in this present life and an advantage in the life to come.
Kẻ ấy thấy hai lợi ích này trong quan điểm của mình, cũng thấy hai lợi ích trong sự thanh tịnh do thấy, hai lợi ích trong sự thanh tịnh do nghe, hai lợi ích trong sự thanh tịnh do giới, hai lợi ích trong sự thanh tịnh do cấm giới, hai lợi ích trong sự thanh tịnh do cảm nhận – lợi ích trong đời hiện tại và lợi ích trong đời vị lai.
Katamo mutasuddhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso?
What is the advantage in this present life concerning purity of perception?
Lợi ích trong đời hiện tại của sự thanh tịnh do cảm nhận là gì?
Yaṃdiṭṭhiko satthā hoti taṃdiṭṭhikā sāvakā honti…pe… ayaṃ mutasuddhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso.
Whatever view the teacher holds, that view his disciples hold… this is the advantage in this present life concerning purity of perception.
Vị Đạo Sư có quan điểm nào, các đệ tử cũng có quan điểm đó… cho đến… đây là lợi ích hiện tại của sự thanh tịnh về điều đã được nhận biết.
Katamo mutasuddhiyā samparāyiko ānisaṃso?
What is the advantage in the life to come concerning purity of perception?
Lợi ích vị lai của sự thanh tịnh về điều đã được nhận biết là gì?
Ayaṃ diṭṭhi alaṃ nāgattāya vā…pe… ayaṃ mutasuddhiyā samparāyiko ānisaṃso.
This view is sufficient for becoming a Nāga, or… this is the advantage in the life to come concerning purity of perception.
Quan điểm này đủ để trở thành rồng chúa… cho đến… đây là lợi ích vị lai của sự thanh tịnh về điều đã được nhận biết.
Mutasuddhiyāpi ime dve ānisaṃse passati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – yadattanī passati ānisaṃsaṃ diṭṭhe sute sīlavate mute vā.
He sees, discerns, observes, investigates, and examines these two advantages in purity of perception – that which he sees as an advantage in himself, whether in what is seen, heard, moral practice, or perceived.
Vị ấy thấy, nhìn, quan sát, quán chiếu, xem xét kỹ hai lợi ích này của sự thanh tịnh về điều đã được nhận biết – điều mà vị ấy thấy là lợi ích nơi tự thân, trong điều đã thấy, đã nghe, đã giữ giới hạnh, hoặc đã nhận biết.
Tadeva so tattha samuggahāyāti.
Thus he grasps that very thing there.
Chính điều đó, vị ấy nắm giữ kiên cố ở nơi đó.
Tadevāti taṃ diṭṭhigataṃ.
That very thing means that view.
Chính điều đó (Tadevā) là quan điểm đó.
Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā.
There means in his own view, his own patience, his own preference, his own doctrine.
Ở nơi đó (Tatthā) là trong quan điểm của chính mình, trong sự kiên nhẫn của chính mình, trong sự ưa thích của chính mình, trong học thuyết của chính mình.
Samuggahāyāti idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – tadeva so tattha samuggahāya.
Grasps means having taken, having grasped, having seized, having clung to, having become convinced that "this is supreme, foremost, excellent, distinguished, principal, ultimate, most eminent" – thus he grasps that very thing there.
Nắm giữ kiên cố (Samuggahāyā) là nắm giữ, nắm chắc, giữ chặt, chấp thủ, an trú với ý nghĩ ‘đây là tối thượng, là cao nhất, là ưu việt, là đặc biệt, là đứng đầu, là tối cao, là tối thắng’ – chính điều đó, vị ấy nắm giữ kiên cố ở nơi đó.
Taṃ vāpi ganthaṃ kusalā vadantīti.
That bond, too, the skilled ones call a bond:
Các bậc thiện trí nói rằng đó cũng là một sự ràng buộc.
Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā evaṃ vadanti – ‘‘gantho eso, lagganaṃ etaṃ, bandhanaṃ etaṃ, palibodho eso’’ti.
Skilled ones are those who are skilled in aggregates, skilled in elements, skilled in sense bases, skilled in dependent origination, skilled in foundations of mindfulness, skilled in right efforts, skilled in bases of psychic power, skilled in faculties, skilled in powers, skilled in factors of enlightenment, skilled in paths, skilled in fruits, skilled in Nibbāna. These skilled ones speak thus: “This is a bond, this is an attachment, this is a fetter, this is an impediment.”
Các bậc thiện trí (Kusalā) là những vị thiện xảo về uẩn, thiện xảo về giới, thiện xảo về xứ, thiện xảo về duyên khởi, thiện xảo về Tứ niệm xứ, thiện xảo về Tứ chánh cần, thiện xảo về Tứ thần túc, thiện xảo về Ngũ căn, thiện xảo về Ngũ lực, thiện xảo về Thất giác chi, thiện xảo về Đạo, thiện xảo về Quả, thiện xảo về Niết-bàn, những bậc thiện xảo đó nói như vậy – “đó là một sự ràng buộc, đó là một sự dính mắc, đó là một sự trói buộc, đó là một chướng ngại.”
Evaṃ vadanti evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – taṃ vāpi ganthaṃ kusalā vadanti.
They speak thus, they explain thus, they declare thus, they reveal thus, they name thus – that bond, too, the skilled ones call a bond.
Họ nói như vậy, họ trình bày như vậy, họ giảng giải như vậy, họ diễn giải như vậy, họ sử dụng thuật ngữ như vậy – các bậc thiện trí nói rằng đó cũng là một sự ràng buộc.
Yaṃ nissito passati hīnamaññanti.
By clinging to which one sees others as inferior:
Khi nương tựa vào điều gì mà vị ấy thấy những điều khác thấp kém hơn.
Yaṃ nissitoti yaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissito sannissito allīno upagato ajjhosito adhimutto.
By clinging to which means clinging, attaching, approaching, abiding in, or being devoted to a certain teacher, Dhamma teaching, group, view, practice, or path.
Khi nương tựa vào điều gì (Yaṃ nissito) là nương tựa, hoàn toàn nương tựa, bám víu, tiếp cận, an trú, quyết định vào vị Đạo Sư đó, giáo pháp đó, đoàn thể đó, quan điểm đó, con đường thực hành đó, đạo lộ đó.
Passati hīnamaññanti aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato dissati passati dakkhati oloketi nijjhāyati upanijjhāyati upaparikkhatīti – yaṃ nissito passati hīnamaññaṃ.
One sees others as inferior means he sees, discerns, observes, investigates, and closely examines another teacher, Dhamma teaching, group, view, practice, or path as inferior, low, mean, vile, contemptible, or insignificant – by clinging to which one sees others as inferior.
Thấy những điều khác thấp kém hơn (Passati hīnamaññaṃ) là thấy, nhìn, quan sát, quán chiếu, xem xét kỹ một vị Đạo Sư khác, một giáo pháp khác, một đoàn thể khác, một quan điểm khác, một con đường thực hành khác, một đạo lộ khác là thấp kém, rất thấp kém, kém cỏi, tồi tệ, nhỏ bé, ít ỏi – khi nương tựa vào điều gì mà vị ấy thấy những điều khác thấp kém hơn.
Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyyāti.
Therefore, a bhikkhu should not cling to what is seen, heard, or perceived, or to moral practices and vows:
Vì vậy, này Tỳ-khưu, chớ nương tựa vào điều đã thấy, đã nghe, đã nhận biết, hay giới hạnh.
Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā sīlaṃ vā sīlasuddhiṃ vā vataṃ vā vatasuddhiṃ vā na nissayeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniveseyyāti – tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyya.
Therefore means for that reason, for that cause, on account of that, because of that, one should not cling to, grasp, adhere to, or become convinced of what is seen or purity of view, or what is heard or purity of hearing, or what is perceived or purity of perception, or morality or purity of morality, or vows or purity of vows – therefore, a bhikkhu should not cling to what is seen, heard, or perceived, or to moral practices and vows.
Vì vậy (Tasmā) là vì lý do đó, vì nguyên nhân đó, vì duyên đó, vì nguồn gốc đó, chớ nương tựa, chớ nắm giữ, chớ chấp thủ, chớ an trú vào điều đã thấy, hay sự thanh tịnh về điều đã thấy, hay điều đã nghe, hay sự thanh tịnh về điều đã nghe, hay điều đã nhận biết, hay sự thanh tịnh về điều đã nhận biết, hay giới, hay sự thanh tịnh về giới, hay hạnh, hay sự thanh tịnh về hạnh – vì vậy, này Tỳ-khưu, chớ nương tựa vào điều đã thấy, đã nghe, đã nhận biết, hay giới hạnh.
Diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya, ñāṇena vā sīlavatena vāpīti.
"One should not form any view in the world, whether by knowledge or by practice" means:
Chớ tạo ra quan điểm trong thế gian, dù bằng trí tuệ hay giới hạnh.
Aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā, sīlena vā vatena vā sīlabbatena vā, diṭṭhiṃ na kappayeyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya na abhinibbatteyya.
Whether by the knowledge of the eight attainments, or by the knowledge of the five abhiññā, or by wrong knowledge, or by sīla, or by vata, or by sīlabbata, one should not form, generate, produce, bring forth, or bring into being any view.
Chớ tạo ra, chớ phát sinh, chớ làm phát sinh, chớ hiện hữu, chớ làm hiện hữu quan điểm, dù bằng trí tuệ của tám định, hay trí tuệ của năm thắng trí, hay tà trí, hay bằng giới, hay bằng hạnh, hay bằng giới hạnh.
Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya ñāṇena vā sīlavatena vāpi.
"In the world" refers to the world of suffering… (etc.)… the world of sense bases. Thus, "One should not form any view in the world, whether by knowledge or by practice."
Trong thế gian (Lokasmiṃ) là trong thế gian khổ cảnh… cho đến… trong thế gian xứ – chớ tạo ra quan điểm trong thế gian, dù bằng trí tuệ hay giới hạnh.
Attaṃ pahāya anupādiyānoti.
"Having abandoned the self, not clinging" means:
Từ bỏ tự ngã, không chấp thủ.
Attaṃ pahāyāti attadiṭṭhiṃ pahāya.
"Having abandoned the self" means having abandoned self-view.
Từ bỏ tự ngã (Attaṃ pahāya) là từ bỏ tà kiến về tự ngã.
Attaṃ pahāyāti gāhaṃ* pahāya.
"Having abandoned the self" means having abandoned the grasping (of self).
Từ bỏ tự ngã (Attaṃ pahāya) là từ bỏ sự chấp thủ.
Attaṃ pahāyāti taṇhāvasena diṭṭhivasena gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – attaṃ pahāya.
"Having abandoned the self" means having abandoned, completely forsaken, removed, eradicated, and brought to an end that which is grasped by way of craving and by way of view, that which is clung to, adhered to, swallowed, and deeply held.
Từ bỏ tự ngã (Attaṃ pahāya) là từ bỏ, loại bỏ, xua tan, tiêu diệt, làm cho không còn tồn tại những gì đã được nắm giữ, chấp thủ, an trú, quyết định do tham ái hoặc tà kiến – từ bỏ tự ngã.
Anupādiyānoti catūhi upādānehi anupādiyamāno agaṇhamāno aparāmāsamāno anabhinivisamānoti – attaṃ pahāya anupādiyāno.
"Not clinging" means not clinging, not grasping, not clinging to, not adhering to, by means of the four clingings. Thus, "having abandoned the self, not clinging."
Không chấp thủ (Anupādiyāno) là không chấp thủ, không nắm giữ, không chấp trước, không an trú bởi bốn loại chấp thủ – từ bỏ tự ngã, không chấp thủ.
Sa ve viyattesu na vaggasārīti sa ve viyattesu bhinnesu dvejjhāpannesu dveḷhakajātesu nānādiṭṭhikesu nānākhantikesu nānārucikesu nānāladdhikesu nānādiṭṭhinissayaṃ nissitesu chandāgatiṃ gacchantesu dosāgatiṃ gacchantesu mohāgatiṃ gacchantesu bhayāgatiṃ gacchantesu na chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati na rāgavasena gacchati na dosavasena gacchati na mohavasena gacchati na mānavasena gacchati na diṭṭhivasena gacchati na uddhaccavasena gacchati na vicikicchāvasena gacchati na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi yāyati niyyati vuyhati saṃharīyatīti – sa ve viyattesu na vaggasārī.
"Indeed, he does not take sides among those who are divided" means: Indeed, among those who are divided, split into two, of two minds, with various views, various tolerances, various preferences, various doctrines, who rely on various views, who go by way of desire (chandāgati), who go by way of hatred (dosāgati), who go by way of delusion (mohāgati), who go by way of fear (bhayāgati), he does not go by way of desire, he does not go by way of hatred, he does not go by way of delusion, he does not go by way of fear, he does not go by way of lust, he does not go by way of hatred, he does not go by way of delusion, he does not go by way of conceit, he does not go by way of view, he does not go by way of restlessness, he does not go by way of doubt, he does not go by way of latent tendencies, he is not carried away, led, swept along, or drawn by these grouped phenomena. Thus, "indeed, he does not take sides among those who are divided."
Sa ve viyattesu na vaggasārī — Người ấy, quả thật, không thiên vị giữa những người chia rẽ. Điều đó có nghĩa là: giữa những người chia rẽ, bất đồng, chia thành hai phe, nảy sinh mâu thuẫn, có nhiều quan điểm, nhiều niềm tin, nhiều sở thích, nhiều giáo lý, dựa vào nhiều quan điểm khác nhau; những người hành động theo dục vọng, hành động theo ác ý, hành động theo si mê, hành động theo sợ hãi – người ấy không hành động theo dục vọng, không hành động theo ác ý, không hành động theo si mê, không hành động theo sợ hãi; không hành động theo tham ái, không hành động theo sân hận, không hành động theo si mê, không hành động theo kiêu mạn, không hành động theo tà kiến, không hành động theo phóng dật, không hành động theo hoài nghi, không hành động theo tùy miên; không bị lôi kéo, dẫn dắt, cuốn đi, hay bị chi phối bởi các pháp phe phái – do đó nói: Sa ve viyattesu na vaggasārī (Người ấy, quả thật, không thiên vị giữa những người chia rẽ).
Yassūbhayante paṇidhīdha natthi, bhavābhavāya idha vā huraṃ vāti yassāti arahato khīṇāsavassa.
“ For whom there is no aspiration here at both ends, for becoming or non-becoming, either here or beyond” means: Yassa refers to an Arahant, one whose taints (āsavas) are destroyed.
Người nào không có ước muốn nào ở đây, vì sự hiện hữu hay không hiện hữu, ở đây hay ở đời sau – yassa là của vị A-la-hán, bậc đã đoạn tận các lậu hoặc.
Antoti* phasso eko anto, phassasamudayo dutiyo anto; atīto eko anto, anāgato dutiyo anto; sukhā vedanā eko anto, dukkhā vedanā dutiyo anto; nāmaṃ eko anto, rūpaṃ dutiyo anto; cha ajjhattikāni āyatanāni eko anto, cha bāhirāni āyatanāni dutiyo anto; sakkāyo eko anto, sakkāyasamudayo dutiyo anto.
Anto means: contact is one end, the origin of contact is the second end; the past is one end, the future is the second end; pleasant feeling is one end, painful feeling is the second end; nāma is one end, rūpa is the second end; the six internal sense bases are one end, the six external sense bases are the second end; sakkāya is one end, the origin of sakkāya is the second end.
Anto (cực đoan) là: xúc là một cực đoan, tập khởi của xúc là cực đoan thứ hai; quá khứ là một cực đoan, vị lai là cực đoan thứ hai; thọ lạc là một cực đoan, thọ khổ là cực đoan thứ hai; danh là một cực đoan, sắc là cực đoan thứ hai; sáu nội xứ là một cực đoan, sáu ngoại xứ là cực đoan thứ hai; thân kiến là một cực đoan, tập khởi của thân kiến là cực đoan thứ hai.
Paṇidhi vuccati taṇhā.
Paṇidhi is called craving (taṇhā).
Paṇidhi được gọi là ái.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That which is passion, attachment…pe… covetousness, greed, a root of unwholesomeness.
Đó là tham, là sự tham đắm…(v.v.)… là tham lam, là gốc rễ của bất thiện.
Bhavābhavāyāti bhavābhavāya kammabhavāya punabbhavāya kāmabhavāya, kammabhavāya kāmabhavāya punabbhavāya rūpabhavāya, kammabhavāya rūpabhavāya punabbhavāya arūpabhavāya, kammabhavāya arūpabhavāya punabbhavāya punappunabhavāya punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā.
Bhavābhavāya means: for becoming and non-becoming, for kamma-existence, for rebirth, for sense-sphere existence; for kamma-existence, for sense-sphere existence, for rebirth, for fine-material existence; for kamma-existence, for fine-material existence, for rebirth, for immaterial existence; for kamma-existence, for immaterial existence, for rebirth, for repeated existence, for repeated destination, for repeated uprising, for repeated reconception, for repeated manifestation of individuality.
Vì sự hiện hữu hay không hiện hữu (bhavābhavāya) là: vì sự hiện hữu hay không hiện hữu, vì nghiệp hữu, vì tái hữu, vì dục hữu; vì nghiệp hữu, vì dục hữu, vì tái hữu, vì sắc hữu; vì nghiệp hữu, vì sắc hữu, vì tái hữu, vì vô sắc hữu; vì nghiệp hữu, vì vô sắc hữu, vì tái hữu, vì hết lần này đến lần khác hiện hữu, vì hết lần này đến lần khác tái sinh, vì hết lần này đến lần khác tái tục, vì hết lần này đến lần khác tái kết nối, vì hết lần này đến lần khác phát sinh tự thân.
Idhāti sakattabhāvo, hurāti parattabhāvo; idhāti sakarūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ, hurāti pararūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ; idhāti cha ajjhattikāni āyatanāni, hurāti cha bāhirāni āyatanāni; idhāti manussaloko, hurāti devaloko; idhāti kāmadhātu, hurāti rūpadhātu arūpadhātu; idhāti kāmadhātu rūpadhātu.
Idha means: one’s own individuality; huraṃ means: another’s individuality; idha means: one’s own rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa; huraṃ means: another’s rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa; idha means: the six internal sense bases; huraṃ means: the six external sense bases; idha means: the human realm; huraṃ means: the divine realm; idha means: the kāmadhātu; huraṃ means: the rūpadhātu and arūpadhātu; idha means: the kāmadhātu and rūpadhātu.
Idha là tự thân này, huraṃ là tự thân khác; idha là sắc, thọ, tưởng, hành, thức của chính mình, huraṃ là sắc, thọ, tưởng, hành, thức của người khác; idha là sáu nội xứ, huraṃ là sáu ngoại xứ; idha là cõi người, huraṃ là cõi trời; idha là dục giới, huraṃ là sắc giới, vô sắc giới; idha là dục giới, sắc giới.
Hurāti arūpadhātu.
Huraṃ means: the arūpadhātu.
Huraṃ là vô sắc giới.
Yassūbhayante paṇidhīdha natthi bhavābhavāya idha vā huraṃ vāti.
“ For whom there is no aspiration here at both ends, for becoming or non-becoming, either here or beyond” means:
Người nào không có ước muốn nào ở đây, vì sự hiện hữu hay không hiện hữu, ở đây hay ở đời sau.
Yassa ubho ante ca bhavābhavāya ca idha hurañca paṇidhi taṇhā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – yassūbhayante paṇidhīdha natthi bhavābhavāya idha vā huraṃ vā.
For whom there is no aspiration (taṇhā) for both ends, for becoming and non-becoming, here and beyond—it does not exist, is not present, is not found, is not obtainable; it is abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge—thus, “for whom there is no aspiration here at both ends, for becoming or non-becoming, either here or beyond.”
Đối với người nào, cả hai cực đoan và ước muốn (taṇhā) vì sự hiện hữu hay không hiện hữu, ở đây hay ở đời sau, không tồn tại, không có mặt, không được tìm thấy, đã được đoạn trừ, tiêu diệt hoàn toàn, lắng dịu, an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị lửa trí tuệ thiêu rụi – người nào không có ước muốn nào ở đây, vì sự hiện hữu hay không hiện hữu, ở đây hay ở đời sau.
Nivesanā tassa na santi kecīti.
“ For him, there are no attachments whatsoever” means:
Người ấy không có bất kỳ sự bám víu nào.
Nivesanāti dve nivesanā – taṇhānivesanā ca diṭṭhinivesanā ca…pe… ayaṃ taṇhānivesanā…pe… ayaṃ diṭṭhinivesanā.
Nivesanā means: there are two kinds of nivesanā—taṇhānivesanā and diṭṭhinivesanā…pe… this is taṇhānivesanā…pe… this is diṭṭhinivesanā.
Nivesanā (sự bám víu) là hai loại bám víu – bám víu do ái và bám víu do tà kiến…(v.v.)… đây là bám víu do ái…(v.v.)… đây là bám víu do tà kiến.
Tassāti arahato khīṇāsavassa.
Tassa refers to an Arahant, one whose taints (āsavas) are destroyed.
Tassa là của vị A-la-hán, bậc đã đoạn tận các lậu hoặc.
Nivesanā tassa na santi kecīti nivesanā tassa na santi keci natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – nivesanā tassa na santi keci.
“ For him, there are no attachments whatsoever” means: for him, there are no attachments whatsoever—they do not exist, are not present, are not found, are not obtainable; they are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge—thus, “for him, there are no attachments whatsoever.”
Người ấy không có bất kỳ sự bám víu nào – người ấy không có bất kỳ sự bám víu nào, không tồn tại, không có mặt, không được tìm thấy, đã được đoạn trừ, tiêu diệt hoàn toàn, lắng dịu, an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị lửa trí tuệ thiêu rụi – người ấy không có bất kỳ sự bám víu nào.
Dhammesu niccheyya samuggahītanti.
“ Having discerned what is firmly grasped in phenomena” means:
Đã quyết định và nắm giữ các pháp.
Dhammesūti dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatesu.
Dhammesu means: in the sixty-two wrong views (diṭṭhigatesu).
Dhammesu là trong sáu mươi hai tà kiến.
Niccheyyāti nicchinitvā vinicchinitvā vicinitvā pavicinitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
Niccheyya means: having decided, having thoroughly decided, having investigated, having thoroughly investigated, having weighed, having examined, having made clear, having made manifest.
Niccheyya là: đã quyết định, đã phân biệt, đã lựa chọn, đã phân tích kỹ lưỡng, đã cân nhắc, đã xem xét, đã làm cho rõ ràng, đã làm cho hiển lộ.
Samuggahītanti odhiggāho bilaggāho varaggāho koṭṭhāsaggāho uccayaggāho samuccayaggāho, ‘‘idaṃ saccaṃ tacchaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.
Samuggahītaṃ means: grasping firmly, grasping as a heap, grasping as excellent, grasping in parts, grasping as an accumulation, grasping as a complete accumulation, thinking “this is true, factual, real, actual, right, not otherwise”—such grasping, clinging, adherence, preoccupation, and conviction do not exist, are not present, are not found, are not obtainable; they are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge—thus, “having discerned what is firmly grasped in phenomena.”
Samuggahītaṃ là: sự nắm giữ một cách chắc chắn, sự nắm giữ như một đống, sự nắm giữ cao quý, sự nắm giữ từng phần, sự tích lũy, sự tích lũy hoàn toàn, “điều này là chân thật, đúng đắn, như thật, hiện hữu, không sai lệch” – sự nắm giữ, sự chấp thủ, sự bám víu, sự đeo bám, sự quy phục như vậy không tồn tại, không có mặt, không được tìm thấy, đã được đoạn trừ, tiêu diệt hoàn toàn, lắng dịu, an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị lửa trí tuệ thiêu rụi – đã quyết định và nắm giữ các pháp.
Tassīdha diṭṭhe va sute mute vā, pakappitā natthi aṇūpi saññāti.
“ For him, there is not even a tiny perception conceived in what is seen, heard, or sensed here” means:
Đối với người ấy, ở đây, trong những điều đã thấy, đã nghe hay đã biết, không có dù một chút tưởng tượng nào được tạo ra.
Tassāti arahato khīṇāsavassa.
Tassa means of the Arahant, one whose defilements are destroyed.
Tassa là của vị A-la-hán, bậc đã đoạn tận các lậu hoặc.
Tassa diṭṭhe vā diṭṭhasuddhiyā vā sute vā sutasuddhiyā vā mute vā mutasuddhiyā vā saññāpubbaṅgamatā saññāvikappayeyyatā saññāviggahena saññāya uṭṭhapitā samuṭṭhapitā kappitā pakappitā saṅkhatā abhisaṅkhatā saṇṭhapitā, diṭṭhi natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – tassīdha diṭṭhe va sute mute vā pakappitā natthi aṇūpi saññā.
For that Arahant, in the purity of seeing, or in the purity of hearing, or in the purity of sensing, any view established, well-established, conceived, well-conceived, formed, well-formed by perception, which has perception as a forerunner, which causes distinctions by perception, which has a special grasp called perception—such views do not exist, are not found, are not perceived; they are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge—thus, for him, here, in what is seen, heard, or sensed, there is not even a subtle perception that is conceived.
Đối với người ấy, trong những điều đã thấy, hoặc do sự thanh tịnh của cái thấy, hoặc trong những điều đã nghe, hoặc do sự thanh tịnh của cái nghe, hoặc trong những điều đã biết, hoặc do sự thanh tịnh của cái biết, không có sự tưởng tượng nào do tưởng dẫn đầu, không có sự suy xét do tưởng, không có sự tranh chấp do tưởng, không có tà kiến nào được thiết lập, được dựng lên, được tạo ra, được hình thành, được cấu tạo, được tạo tác, được định hình, không tồn tại, không có mặt, không được tìm thấy, đã được đoạn trừ, tiêu diệt hoàn toàn, lắng dịu, an tịnh, không còn khả năng tái sinh, đã bị lửa trí tuệ thiêu rụi – đối với người ấy, ở đây, trong những điều đã thấy, đã nghe hay đã biết, không có dù một chút tưởng tượng nào được tạo ra.
Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānanti.
That brāhmaṇa, not clinging to views.
Người Bà-la-môn ấy, không chấp thủ tà kiến.
Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā.
A brāhmaṇa is so called because seven defilements have been cast out: sakkāya-diṭṭhi has been cast out…pe… such a one, unattached, is called a brāhmaṇa.
Brāhmaṇa (Bà-la-môn) được gọi là Bà-la-môn vì đã loại bỏ bảy pháp – thân kiến đã được loại bỏ…(v.v.)… Asita được gọi là người như vậy, là Phạm thiên.
Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānanti.
That brāhmaṇa, not clinging to views.
Người Bà-la-môn ấy, không chấp thủ tà kiến.
Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyantaṃ agaṇhantaṃ aparāmasantaṃ anabhinivesantanti – taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ.
That brāhmaṇa, not clinging to views, not grasping, not clinging, not adhering—that brāhmaṇa, not clinging to views.
Người Bà-la-môn ấy, không chấp thủ, không bám víu, không đeo bám, không quy phục tà kiến – người Bà-la-môn ấy, không chấp thủ tà kiến.
Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyāti.
By whom would he be distinguished in this world?
Ai ở đời này có thể suy xét về người ấy?
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo.
Kappā are two conceptions: taṇhā-kappo and diṭṭhi-kappo…pe… this is taṇhā-kappo…pe… this is diṭṭhi-kappo.
Kappā (sự suy xét) là hai loại suy xét – suy xét do ái và suy xét do tà kiến…(v.v.)… đây là suy xét do ái…(v.v.)… đây là suy xét do tà kiến.
Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho.
For him, taṇhā-kappo is abandoned, diṭṭhi-kappo is relinquished.
Sự suy xét do ái của người ấy đã được đoạn trừ, sự suy xét do tà kiến đã được từ bỏ.
Taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā kena rāgena kappeyya kena dosena kappeyya kena mohena kappeyya kena mānena kappeyya kāya diṭṭhiyā kappeyya kena uddhaccena kappeyya kāya vicikicchāya kappeyya kehi anusayehi kappeyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā.
Since taṇhā-kappo is abandoned and diṭṭhi-kappo is relinquished, by what craving would he conceive? By what aversion would he conceive? By what delusion would he conceive? By what conceit would he conceive? By what view would he conceive? By what restlessness would he conceive? By what doubt would he conceive? By what latent tendencies would he conceive? —as one who is lustful, or hateful, or deluded, or bound, or clinging, or scattered, or undecided, or firmly rooted.
Vì chấp thủ tham ái (taṇhākappa) đã được đoạn trừ, chấp thủ tà kiến (diṭṭhikappa) đã được từ bỏ, thì với tham ái nào mà người đó có thể chấp thủ, với sân hận nào mà người đó có thể chấp thủ, với si mê nào mà người đó có thể chấp thủ, với kiêu mạn nào mà người đó có thể chấp thủ, với tà kiến nào mà người đó có thể chấp thủ, với phóng dật nào mà người đó có thể chấp thủ, với hoài nghi nào mà người đó có thể chấp thủ, với những tùy miên nào mà người đó có thể chấp thủ – hoặc là người tham đắm, hoặc là người sân hận, hoặc là người si mê, hoặc là người bị trói buộc, hoặc là người chấp thủ, hoặc là người bị phân tán, hoặc là người chưa đạt được sự an tịnh, hoặc là người còn tùy miên mạnh mẽ.
Te abhisaṅkhārā pahīnā.
Those formations are abandoned.
Những hành tạo (abhisaṅkhāra) ấy đã được đoạn trừ.
Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyo kena kappeyya – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā.
Since formations are abandoned, by what would he conceive destinies? —as a hell-being, or an animal, or a ghost, or a human, or a deva, or one with form, or one without form, or one with perception, or one without perception, or one with neither perception nor non-perception.
Vì các hành tạo đã được đoạn trừ, thì với gì mà người đó có thể chấp thủ các cõi tái sinh (gatiyo) – hoặc là người ở địa ngục, hoặc là người thuộc loài súc sanh, hoặc là người thuộc cõi ngạ quỷ, hoặc là người thuộc loài người, hoặc là người thuộc cõi trời, hoặc là người có sắc, hoặc là người không sắc, hoặc là người có tưởng, hoặc là người không tưởng, hoặc là người phi tưởng phi phi tưởng?
So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi, yena kappeyya vikappeyya vikappaṃ āpajjeyya.
That cause does not exist, that condition does not exist, that reason does not exist, by which he would conceive, distinguish, or fall into distinctions.
Không có nguyên nhân ấy, không có duyên ấy, không có lý do ấy, mà người đó có thể chấp thủ, có thể phân biệt, có thể rơi vào phân biệt.
Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya.
In this world means in the world of suffering…pe… in the world of sense bases—by whom would he be distinguished in this world?
Trong thế gian (lokasmiṃ) nghĩa là trong cõi đọa xứ... vân vân... trong thế gian các xứ (āyatanaloka) – với gì mà người đó có thể phân biệt ở thế gian này?
Na kappayanti na purekkharontīti.
They do not conceive, nor do they anticipate means:
Họ không chấp thủ cũng không đặt lên trước (Na kappayanti na purekkharontī) nghĩa là:
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca.
Kappā are two conceptions: taṇhā-kappo and diṭṭhi-kappo.
Chấp thủ (Kappā) có hai loại chấp thủ – chấp thủ tham ái (taṇhākappa) và chấp thủ tà kiến (diṭṭhikappa).
Katamo taṇhākappo?
What is taṇhā-kappo?
Chấp thủ tham ái là gì?
Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ mariyādikataṃ odhikataṃ pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mamaṃ, etaṃ mamaṃ, ettakaṃ mamaṃ, ettāvatā mamaṃ, mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā* ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhākappo.
Whatever is delimited, bounded, restricted, confined, grasped, and claimed as 'mine' by craving—"This is mine, that is mine, this much is mine, so much is mine, my forms, sounds, smells, tastes, tangibles, coverings, cloaks, male and female slaves, goats, sheep, chickens, pigs, elephants, cattle, horses, mares, fields, land, gold, silver, villages, towns, royal capitals, kingdoms, countries, treasures, storehouses"; craving claims even the entire great earth as 'mine'; whatever is the wandering of the 108 cravings—this is taṇhā-kappo.
Bất cứ điều gì được giới hạn, được phân định, được quy định, được kết thúc, được chiếm hữu, được xem là của mình bởi sự tham ái – “Đây là của tôi, cái này là của tôi, chừng này là của tôi, đến mức này là của tôi, sắc, thinh, hương, vị, xúc của tôi, chăn mền, áo choàng, tớ trai tớ gái, dê cừu, gà heo, voi bò ngựa cái, ruộng đất, vàng bạc, làng mạc, thị trấn, kinh đô, quốc gia, xứ sở, kho tàng, nhà kho, cho đến toàn bộ đại địa cũng bị xem là của mình bởi sức mạnh của tham ái, bất cứ nơi nào có 108 loại tham ái vận hành – đây là chấp thủ tham ái.
Katamo diṭṭhikappo?
What is diṭṭhi-kappo?
Chấp thủ tà kiến là gì?
Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāraṃ diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho* viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho, ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhikappo.
Self-identity view (sakkāyadiṭṭhi) with twenty bases, wrong view (micchādiṭṭhi) with ten bases, extreme view (antaggāhikādiṭṭhi) with ten bases—whatever such view is a view-point, a thicket of views, a wilderness of views, a wriggling of views, a vacillation of views, a fetter of views, a grasping, a clinging, an adherence, a misapprehension, a wrong path, a false way, a wrongness, a ground for sects, a perverted grasping, a reverse grasping, a distorted grasping, a wrong grasping, a grasping of what is unreal as real—all sixty-two views: this is the view-construction (diṭṭhikappa).
Sakkāyadiṭṭhi (thân kiến) với 20 căn bản, micchādiṭṭhi (tà kiến) với 10 căn bản, antaggāhikādiṭṭhi (biên kiến) với 10 căn bản, bất cứ tà kiến nào như vậy, diṭṭhigata (quan điểm), diṭṭhigahana (rừng rậm tà kiến), diṭṭhikantāra (sa mạc tà kiến), diṭṭhivisūkāyika (mắc kẹt tà kiến), diṭṭhivipphandita (dao động tà kiến), diṭṭhisaññojana (kiết sử tà kiến), gāho (sự nắm giữ), paṭiggāho (sự chấp giữ), abhiniveso (sự cố chấp), parāmāso (sự dính mắc), kummaggo (con đường sai lầm), micchāpatho (lối đi sai lầm), micchattaṃ (sự sai lầm), titthāyatanaṃ (chỗ dựa của ngoại đạo), vipariyāsaggāho (sự chấp giữ sai lầm), viparītaggāho (sự chấp giữ ngược lại), vipallāsaggāho (sự chấp giữ điên đảo), micchāgāho (sự chấp giữ sai trái), sự chấp giữ cái không thật là thật, bất cứ 62 loại tà kiến nào – đây là chấp thủ tà kiến.
Tesaṃ taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho.
Their craving-construction (taṇhākappa) is abandoned, their view-construction (diṭṭhikappa) is relinquished.
Đối với các bậc ấy, chấp thủ tham ái đã được đoạn trừ, chấp thủ tà kiến đã được từ bỏ.
Taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappenti na janenti na sañjanenti na nibbattenti na abhinibbattentīti – na kappayanti.
Because the craving-construction is abandoned and the view-construction is relinquished, they do not construct, generate, produce, bring forth, or give rise to craving-construction or view-construction—thus, they do not construct.
Vì chấp thủ tham ái đã được đoạn trừ, chấp thủ tà kiến đã được từ bỏ, nên họ không chấp thủ, không tạo ra, không sinh ra, không phát sinh, không làm cho phát sinh chấp thủ tham ái hay chấp thủ tà kiến – đó là “không chấp thủ (na kappayanti)”.
Na purekkharontīti.
They do not give prominence.
Không đặt lên trước (Na purekkharontī) nghĩa là:
Purekkhārāti dve purekkhārā – taṇhāpurekkhāro ca diṭṭhipurekkhāro ca…pe… ayaṃ taṇhāpurekkhāro…pe… ayaṃ diṭṭhipurekkhāro.
Giving prominence refers to two kinds of giving prominence: giving prominence to craving (taṇhāpurekkhāro) and giving prominence to views (diṭṭhipurekkhāro)… (etc.)… this is giving prominence to craving… (etc.)… this is giving prominence to views.
Sự đặt lên trước (Purekkhārā) có hai loại đặt lên trước – sự đặt tham ái lên trước (taṇhāpurekkhāro) và sự đặt tà kiến lên trước (diṭṭhipurekkhāro)... vân vân... đây là sự đặt tham ái lên trước... vân vân... đây là sự đặt tà kiến lên trước.
Tesaṃ taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho.
Their giving prominence to craving is abandoned, their giving prominence to views is relinquished.
Đối với các bậc ấy, sự đặt tham ái lên trước đã được đoạn trừ, sự đặt tà kiến lên trước đã được từ bỏ.
Taṇhāpurekkhārassa pahīnattā, diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhaṃ vā na diṭṭhiṃ vā purato katvā caranti na taṇhādhajā na taṇhāketū na taṇhādhipateyyā na diṭṭhidhajā na diṭṭhiketū na diṭṭhādhipateyyā.
Because giving prominence to craving is abandoned and giving prominence to views is relinquished, they do not act with craving or views placed in front; they are not flagged by craving, not banner-bearers of craving, not dominated by craving; they are not flagged by views, not banner-bearers of views, not dominated by views.
Vì sự đặt tham ái lên trước đã được đoạn trừ, sự đặt tà kiến lên trước đã được từ bỏ, nên họ không hành xử bằng cách đặt tham ái hay tà kiến lên trước, không lấy tham ái làm cờ hiệu, không lấy tham ái làm ngọn cờ, không lấy tham ái làm chủ tể, không lấy tà kiến làm cờ hiệu, không lấy tà kiến làm ngọn cờ, không lấy tà kiến làm chủ tể.
Na taṇhāya vā na diṭṭhiyā vā parivāretvā carantīti – na kappayanti na purekkharonti.
They do not act surrounded by craving or by views—thus, they do not construct, they do not give prominence.
Họ không hành xử bằng cách bị tham ái hay tà kiến bao vây – đó là “không chấp thủ cũng không đặt lên trước”.
Dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāseti.
Nor are doctrines accepted by them.
Các pháp cũng không được họ chấp nhận (Dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse) nghĩa là:
Dhammā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.
Doctrines refer to the sixty-two views.
Các pháp (Dhammā) được gọi là 62 loại tà kiến.
Tesanti tesaṃ arahantānaṃ khīṇāsavānaṃ.
By them means by those Arahants, those whose taints are destroyed.
Của họ (Tesaṃ) nghĩa là của các bậc A-la-hán, các bậc đã đoạn tận lậu hoặc.
Na paṭicchitāseti ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na paṭicchitāse.
Are not accepted means they do not accept, “The world is eternal; this alone is true, anything else is foolish.”
Không được chấp nhận (Na paṭicchitāse) nghĩa là họ không chấp nhận rằng “thế gian là thường còn, chỉ có điều này là thật, những điều khác là vô nghĩa”.
‘‘Asassato loko… antavā loko… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na paṭicchitāseti – dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse.
They do not accept: “The world is not eternal… the world is finite… the world is infinite… the soul is the same as the body… the soul is different from the body… a Tathāgata exists after death… a Tathāgata does not exist after death… a Tathāgata both exists and does not exist after death… a Tathāgata neither exists nor does not exist after death; this alone is true, anything else is foolish”—thus, nor are doctrines accepted by them.
Họ không chấp nhận rằng “thế gian là vô thường... thế gian có giới hạn... thế gian không có giới hạn... sinh mạng và thân thể là một... sinh mạng và thân thể là khác... Như Lai tồn tại sau khi chết... Như Lai không tồn tại sau khi chết... Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết... Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, chỉ có điều này là thật, những điều khác là vô nghĩa” – đó là “các pháp cũng không được họ chấp nhận”.
Pāraṅgato na pacceti tādīti.
Having reached the far shore, such a one does not return.
Bậc đã vượt qua bờ không trở lại, bậc như vậy (Pāraṅgato na pacceti tādī) nghĩa là:
Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ.
The far shore is called the Deathless, Nibbāna.
Bờ bên kia (Pāraṃ) được gọi là bất tử Nibbāna.
Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
That which is the calming of all formations, the relinquishing of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation—Nibbāna.
Đó là sự an tịnh của tất cả các hành, sự từ bỏ tất cả các chấp thủ, sự đoạn tận tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Nibbāna.
So pāraṅgato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto* jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – pāraṅgato.
Such a one has reached the far shore, attained the far shore, reached the end, attained the end, reached the limit, attained the limit*; there is no rebirth for him in the cycle of birth and death—thus, having reached the far shore.
Bậc đã đạt đến bờ bên kia (pāraṅgato), đã đạt đến bờ (pārappatto), đã đạt đến cuối cùng (antagato), đã đạt đến điểm cuối (antappatto), đã đạt đến đỉnh cao (koṭigato), đã đạt đến cực điểm (koṭippatto)* sinh tử luân hồi, không còn tái sinh nữa – đó là “bậc đã vượt qua bờ”.
Na paccetīti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati.
Does not return means the defilements abandoned by the path of stream-entry, those defilements he does not return to, does not come back to, does not re-enter.
Không trở lại (Na paccetī) nghĩa là những phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo Tu-đà-hoàn, họ không trở lại, không quay lại, không tái diễn những phiền não ấy.
Sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati.
The defilements abandoned by the path of once-returning, those defilements he does not return to, does not come back to, does not re-enter.
Những phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo Tư-đà-hàm, họ không trở lại, không quay lại, không tái diễn những phiền não ấy.
Anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati.
The defilements abandoned by the path of non-returning, those defilements he does not return to, does not come back to, does not re-enter.
Những phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo A-na-hàm, họ không trở lại, không quay lại, không tái diễn những phiền não ấy.
Arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – pāraṅgato na pacceti.
The defilements abandoned by the path of Arahantship, those defilements he does not return to, does not come back to, does not re-enter—thus, having reached the far shore, he does not return.
Những phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo A-la-hán, họ không trở lại, không quay lại, không tái diễn những phiền não ấy – đó là “bậc đã vượt qua bờ không trở lại”.
Tādīti arahā pañcahākārehi tādī – iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, tiṇṇāvīti tādī, muttāvīti tādī, taṃniddesā tādī.
Such a one (Tādī): An Arahant is called a Tādī in five ways—steadfast in agreeable and disagreeable things, one who has abandoned, one who has crossed over, one who is liberated, and one who is designated as such.
Bậc như vậy (Tādī) nghĩa là bậc A-la-hán là bậc như vậy theo năm khía cạnh – như vậy đối với điều ưa thích và không ưa thích, như vậy vì đã từ bỏ, như vậy vì đã vượt qua, như vậy vì đã giải thoát, như vậy vì sự chỉ định đó.
Kathaṃ arahā iṭṭhāniṭṭhe tādī?
How is an Arahant steadfast in agreeable and disagreeable things?
Làm thế nào bậc A-la-hán là bậc như vậy đối với điều ưa thích và không ưa thích?
Arahā lābhepi tādī, alābhepi tādī, yasepi tādī, ayasepi tādī, pasaṃsāyapi tādī, nindāyapi tādī, sukhepi tādī, dukkhepi tādī.
An Arahant is steadfast in gain and loss, in fame and disrepute, in praise and blame, in happiness and suffering.
Bậc A-la-hán là bậc như vậy đối với lợi lộc, đối với sự mất mát lợi lộc, đối với danh tiếng, đối với sự mất mát danh tiếng, đối với lời khen, đối với lời chê, đối với hạnh phúc, đối với khổ đau.
Ekacce bāhaṃ* gandhena limpeyyuṃ, ekacce bāhaṃ* vāsiyā taccheyyuṃ – amusmiṃ natthi rāgo, amusmiṃ natthi paṭighaṃ, anunayapaṭighavippahīno ugghātinighātivītivatto anurodhavirodhasamatikkanto.
If some were to anoint one arm with perfume, and others were to cut one arm with an adze – in that, there is no passion; in that, there is no aversion. He is one who has abandoned affection and aversion, one who has transcended exaltation and abasement, one who has overcome agreement and disagreement.
Một số người có thể xức dầu thơm lên cánh tay*, một số người có thể đẽo gọt cánh tay* bằng rìu – trong điều đó không có tham ái, trong điều đó không có sân hận, đã đoạn trừ thuận nghịch, đã vượt qua sự nâng lên và hạ xuống, đã vượt qua sự đồng tình và phản đối.
Evaṃ arahā iṭṭhāniṭṭhe tādī.
Thus, the Arahant is unperturbed regarding desirable and undesirable things.
Như vậy, bậc A-la-hán là bậc như vậy đối với điều ưa thích và không ưa thích.
Kathaṃ arahā cattāvīti tādī?
How is the Arahant unperturbed, having abandoned?
Làm thế nào bậc A-la-hán là bậc như vậy vì đã từ bỏ?
Arahato rāgo catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho.
For the Arahant, passion is abandoned, disgorged, released, given up, relinquished.
Tham ái của bậc A-la-hán đã được từ bỏ, đã được nhả ra, đã được giải thoát, đã được đoạn trừ, đã được từ khước.
Doso…pe… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā… sabbākusalābhisaṅkhārā cattā vantā muttā pahīnā paṭinissaṭṭhā.
Hatred…pe… delusion… anger… resentment… hypocrisy… insolence… envy… avarice… deceit… craftiness… obstinacy… arrogance… conceit… excessive pride… intoxication… heedlessness… all defilements… all wrongdoings… all anxieties… all fevers… all torments… all unwholesome volitional formations are abandoned, disgorged, released, given up, relinquished.
Sân…(v.v.)… si… giận… oán… khinh mạn… não hại… ganh tị… xan sẻ… lừa dối… xảo trá… cứng đầu… bướng bỉnh… kiêu mạn… quá kiêu mạn… say đắm… phóng dật… tất cả các phiền não… tất cả các ác hạnh… tất cả các nỗi sợ hãi… tất cả các sự thiêu đốt… tất cả các sự đau khổ… tất cả các hành bất thiện đã được nhả ra, nôn ra, giải thoát, đoạn trừ, từ bỏ.
Evaṃ arahā cattāvīti tādī.
Thus, the Arahant is unperturbed, having abandoned.
Như vậy, vị A-la-hán là người đã từ bỏ, là Tādi.
Kathaṃ arahā tiṇṇāvīti tādī?
How is the Arahant unperturbed, having crossed over?
Làm thế nào vị A-la-hán là người đã vượt qua, là Tādi?
Arahā kāmoghaṃ tiṇṇo bhavoghaṃ tiṇṇo diṭṭhoghaṃ tiṇṇo avijjoghaṃ tiṇṇo sabbaṃ saṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto.
The Arahant has crossed the flood of sensuality, crossed the flood of becoming, crossed the flood of views, crossed the flood of ignorance, crossed over, passed beyond, fully crossed, transcended, completely transcended, gone beyond the entire path of saṃsāra.
Vị A-la-hán đã vượt qua dòng chảy của dục, đã vượt qua dòng chảy của hữu, đã vượt qua dòng chảy của tà kiến, đã vượt qua dòng chảy của vô minh, đã vượt qua toàn bộ con đường luân hồi, đã vượt qua, đã hoàn toàn vượt qua, đã siêu việt.
So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti.
He has completed the holy life, fulfilled the practice; the saṃsāra of birth and death, for him, there is no further existence.
Người ấy đã sống xong đời Phạm hạnh, đã hoàn thành việc tu tập, luân hồi sinh tử đã chấm dứt, không còn tái sinh nữa.
Evaṃ arahā tiṇṇāvīti tādī.
Thus, the Arahant is unperturbed, having crossed over.
Như vậy, vị A-la-hán là người đã vượt qua, là Tādi.
Kathaṃ arahā muttāvīti tādī?
How is the Arahant unperturbed, having been freed?
Làm thế nào vị A-la-hán là người đã giải thoát, là Tādi?
Arahato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, mohā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, kodhā…pe… upanāhā… makkhā… paḷāsā… issāya… macchariyā… māyāya… sāṭheyyā… thambhā… sārambhā… mānā… atimānā… madā… pamādā… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ.
For the Arahant, the mind is freed, liberated, thoroughly liberated from passion; the mind is freed, liberated, thoroughly liberated from hatred; the mind is freed, liberated, thoroughly liberated from delusion; from anger…pe… from resentment… from hypocrisy… from insolence… from envy… from avarice… from deceit… from craftiness… from obstinacy… from arrogance… from conceit… from excessive pride… from intoxication… from heedlessness… from all defilements… from all wrongdoings… from all anxieties… from all fevers… from all torments… from all unwholesome volitional formations, the mind is freed, liberated, thoroughly liberated.
Tâm của vị A-la-hán đã được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, giải thoát hoàn toàn khỏi tham; tâm đã được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, giải thoát hoàn toàn khỏi sân; tâm đã được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, giải thoát hoàn toàn khỏi si; khỏi giận…(v.v.)… khỏi oán… khỏi khinh mạn… khỏi não hại… khỏi ganh tị… khỏi xan sẻ… khỏi lừa dối… khỏi xảo trá… khỏi cứng đầu… khỏi bướng bỉnh… khỏi kiêu mạn… khỏi quá kiêu mạn… khỏi say đắm… khỏi phóng dật… khỏi tất cả các phiền não… khỏi tất cả các ác hạnh… khỏi tất cả các nỗi sợ hãi… khỏi tất cả các sự thiêu đốt… khỏi tất cả các sự đau khổ… khỏi tất cả các hành bất thiện, tâm đã được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, giải thoát hoàn toàn.
Evaṃ arahā muttāvīti tādī.
Thus, the Arahant is unperturbed, having been freed.
Như vậy, vị A-la-hán là người đã giải thoát, là Tādi.
Kathaṃ arahā taṃniddesā tādī?
How is the Arahant unperturbed, being designated as such?
Làm thế nào vị A-la-hán là người được chỉ định như vậy, là Tādi?
Arahā sīle sati sīlavāti taṃniddesā tādī; saddhāya sati saddhoti taṃniddesā tādī; vīriye sati vīriyavāti taṃniddesā tādī; satiyā sati satimāti taṃniddesā tādī; samādhimhi sati samāhitoti taṃniddesā tādī; paññāya sati paññavāti taṃniddesā tādī; vijjāya sati tevijjoti taṃniddesā tādī; abhiññāya sati chaḷabhiññoti taṃniddesā tādī.
The Arahant is unperturbed, being designated as such: when there is virtue, he is virtuous; when there is faith, he is faithful; when there is energy, he is energetic; when there is mindfulness, he is mindful; when there is concentration, he is concentrated; when there is wisdom, he is wise; when there is knowledge, he possesses the three knowledges (tevijja); when there is higher knowledge (abhiññā), he possesses the six higher knowledges (chaḷabhiññā).
Vị A-la-hán, khi có giới, được gọi là người có giới, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có tín, được gọi là người có tín, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có tinh tấn, được gọi là người có tinh tấn, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có niệm, được gọi là người có niệm, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có định, được gọi là người có định, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có tuệ, được gọi là người có tuệ, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có minh, được gọi là người có tam minh, do sự chỉ định đó mà là Tādi; khi có thắng trí, được gọi là người có lục thông, do sự chỉ định đó mà là Tādi.
Evaṃ arahā taṃniddesā tādīti – pāraṅgato na pacceti tādī.
Thus, the Arahant is unperturbed, being designated as such – one who has gone to the far shore does not return, unperturbed.
Như vậy, vị A-la-hán là người được chỉ định như vậy, là Tādi – người đã đến bờ bên kia, không quay trở lại, là Tādi.