Asekkhena sīlakkhandhenāti sikkhitabbābhāvena asekkhena vācākammantājīvasīlakkhandhena sīlarāsinā samannāgatattā ṭhito, aparihīnabhāvena ṭhito.
"Asekkhena sīlakkhandhenā" means by the aggregate of unconditioned virtue; he stands, endowed with the aggregate of virtue, which consists of right speech, right action, and right livelihood, unconditioned due to the absence of anything to be trained in, and he stands in an undiminished state.
Asekkhena sīlakkhandhena (với giới uẩn vô học) nghĩa là do không còn gì để học hỏi, vị ấy an trú với giới uẩn của thân nghiệp, khẩu nghiệp, và mạng nghiệp vô học, an trú với sự không suy giảm.
Samādhikkhandhenāti vāyāmasatīhi sampayuttena samādhinā.
"Samādhikkhandhenā" means by the aggregate of concentration, which is concentration associated with effort and mindfulness.
Samādhikkhandhena (với định uẩn) nghĩa là với định (samādhi) đi kèm với tinh tấn và niệm.
Vimuttikkhandhenāti phalavimuttisampayuttakkhandhena.
"Vimuttikkhandhenā" means by the aggregate of liberation, which is the aggregate associated with the liberation of fruition.
Vimuttikkhandhena (với giải thoát uẩn) nghĩa là với uẩn đi kèm với giải thoát quả.
Vimuttiñāṇadassanakkhandhenāti paccavekkhaṇañāṇena.
"Vimuttiñāṇadassanakkhandhenā" means by the aggregate of the knowledge and vision of liberation, which is the knowledge of reviewing.
Vimuttiñāṇadassanakkhandhena (với giải thoát tri kiến uẩn) nghĩa là với tuệ quán xét.
Saccaṃ sampaṭipādiyitvāti catuariyasaccaṃ sabhāvavasena sakasantāne sampādiyitvā paṭivijjhitvā ṭhito.
"Saccaṃ sampaṭipādiyitvā" means having fully realized the truth, i.e., having realized and penetrated the Four Noble Truths in one's own continuum according to their true nature, he stands.
Saccaṃ sampaṭipādiyitvā (đã thực hiện chân lý) nghĩa là đã thực hiện Tứ Diệu Đế trong dòng tâm thức của mình theo bản chất và đã thấu hiểu chúng.
Ejaṃ samatikkamitvāti kampanataṇhaṃ atikkamitvā.
"Ejaṃ samatikkamitvā" means having overcome agitation, i.e., having overcome the craving that causes trembling.
Ejaṃ samatikkamitvā (đã vượt qua sự chấn động) nghĩa là đã vượt qua tham ái rung động.
Kilesagginti rāgādikilesaggiṃ.
"Kilesaggiṃ" means the fire of defilements, i.e., the fire of defilements such as passion.
Kilesaggiṃ (ngọn lửa phiền não) nghĩa là ngọn lửa phiền não như tham, v.v.
Pariyādiyitvāti khepetvā nibbāpetvā.
"Pariyādiyitvā" means having exhausted, having extinguished.
Pariyādiyitvā (đã tiêu diệt) nghĩa là đã tiêu diệt, đã dập tắt.
Aparigamanatāyāti saṃsāre agamanabhāvena punāgamanābhāvenāti attho.
"Aparigamanatāyā" means by not going to saṃsāra, i.e., by the absence of returning again.
Aparigamanatāyā (do sự không đi lại) nghĩa là do sự không đi lại trong luân hồi, tức là không tái sanh.
Kaṭaṃ samādāyāti jayaggāhaṃ gahetvā.
"Kaṭaṃ samādāyā" means having taken the victory.
Kaṭaṃ samādāyā (đã nắm giữ chiến thắng) nghĩa là đã nắm giữ chiến thắng.
Muttipaṭisevanatāyāti sabbakilesehi muccitvā rūpādiārammaṇasevanavasena.
"Muttipaṭisevanatāyā" means by the practice of liberation, i.e., having been liberated from all defilements, by practicing sense objects such as form.
Muttipaṭisevanatāyā (do sự thực hành giải thoát) nghĩa là do đã giải thoát khỏi tất cả phiền não và thực hành các đối tượng như sắc, v.v.
Atha vā sabbakilesehi muttaphalasamāpattisevanavasena.
Alternatively, by practicing the fruition attainment liberated from all defilements.
Hoặc là do thực hành quả định đã giải thoát khỏi tất cả phiền não.
Mettāya pārisuddhiyāti upakkilesamuttāya parisuddhabhāve ṭhitāya mettāya ṭhito.
"Mettāya pārisuddhiyā" means he stands by loving-kindness, which is pure, free from defilements, and in a state of purity.
Mettāya pārisuddhiyā (do sự thanh tịnh của tâm từ) nghĩa là an trú với tâm từ đã thoát khỏi các cấu uế và an trú trong sự thanh tịnh.
Karuṇādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "karuṇā" (compassion) and so on.
Điều này cũng áp dụng cho karuṇā (bi) và các tâm vô lượng khác.
Accantapārisuddhiyāti atikkantaparisuddhabhāvena parisuddhiyā antaṃ pāpuṇitvā ṭhito.
"Accantapārisuddhiyā" means he stands having reached the ultimate purity, by a state of surpassing purity.
Accantapārisuddhiyā (với sự thanh tịnh tuyệt đối) nghĩa là an trú khi đã đạt đến tột cùng của sự thanh tịnh, với sự thanh tịnh vượt trội.
Atammayatāyāti taṇhādiṭṭhimānā ‘‘tammayā’’ti vuccanti.
"Atammayatāyā" means craving, views, and conceit are called "tammayā".
Atammayatāyā (do sự không đồng hóa) nghĩa là tham ái, tà kiến, kiêu mạn, v.v. được gọi là "tammaya" (đồng hóa).
Tesaṃ abhāvo atammayatā, tāya taṇhādiṭṭhimānavirahitatāya ṭhito.
The absence of these is "atammayatā"; by that, he stands, free from craving, views, and conceit.
Sự không có chúng là atammayatā, do đó vị ấy an trú với sự không có tham ái, tà kiến, kiêu mạn.
Vuttañhetaṃ –
For this was said:
Điều này đã được nói:
‘‘So tādiso lokavidū sumedho, sabbesu dhammesu atammayo munī’’ti (a. ni. 3.40).
"Such a wise sage, knowing the world, is not made of any phenomena" (AN 3.40).
“Vị hiền trí ấy, bậc hiểu biết thế gian, bậc đạo sĩ không đồng hóa với tất cả các pháp.” (A.N. 3.40)
Etthāpi taṇhāmānadiṭṭhivirahitoti attho.
Here too, the meaning is free from craving, conceit, and views.
Ở đây cũng có nghĩa là không có tham ái, kiêu mạn và tà kiến.
Vimuttattāti sabbakilesehi muttabhāvena.
"Vimuttattā" means by being liberated from all defilements.
Vimuttattā (do đã giải thoát) nghĩa là do đã giải thoát khỏi tất cả phiền não.
Santussitattāti yathālābhayathābalayathāsāruppasantosavasena santuṭṭhabhāvena ṭhito.
"Santussitattā" means he stands by being contented, in terms of contentment with whatever is gained, whatever strength one has, and whatever is suitable.
Santussitattā (do đã biết đủ) nghĩa là an trú với sự biết đủ theo những gì đạt được, theo khả năng, theo sự thích hợp.
Khandhapariyanteti ekacatupañcakkhandhānaṃ tīhi pariññaggīhi jhāpetvā ante avasāne ṭhito, natthi etassa antoti vā pariyantaṃ, tasmiṃ pariyante.
"Khandhapariyante" means having burned the one, four, or five aggregates with the three kinds of full understanding, he stands at the end, at the conclusion; or, there is no end to him, and he stands at that boundary.
Khandhapariyante (ở cuối các uẩn) nghĩa là đã thiêu đốt một, bốn, năm uẩn bằng ba loại tri kiến hoàn toàn và an trú ở cuối cùng, ở sự kết thúc; hoặc là không có sự kết thúc cho vị ấy, ở sự kết thúc đó.
Dhātupariyantādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "dhātupariyantā" and so on.
Điều này cũng áp dụng cho dhātupariyantā (ở cuối các giới) và các từ khác.
Ayaṃ pana viseso – dhātupariyanteti aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ pariyante.
But this is the distinction: "dhātupariyante" means at the end of the eighteen elements.
Tuy nhiên, đây là điểm khác biệt: dhātupariyante nghĩa là ở cuối mười tám giới.
Āyatanapariyanteti dvādasannaṃ āyatanānaṃ.
"Āyatanapariyante" means at the end of the twelve sense bases.
Āyatanapariyante (ở cuối các xứ) nghĩa là ở cuối mười hai xứ.
Gatipariyanteti nirayādipañcannaṃ gatīnaṃ.
"Gatipariyante" means at the end of the five destinations such as hell.
Gatipariyante (ở cuối các nẻo sanh) nghĩa là ở cuối năm nẻo sanh như địa ngục, v.v.
Upapattipariyanteti sugatiduggatīsu nibbattiyā.
"Upapattipariyante" means at the end of rebirth in good and bad destinations.
Upapattipariyante (ở cuối các sự tái sanh) nghĩa là ở cuối sự tái sanh trong thiện thú và ác thú.
Paṭisandhipariyanteti kāmarūpārūpabhavesu paṭisandhiyā.
"Paṭisandhipariyante" means at the end of reconnection in the kāma, rūpa, and arūpa realms.
Paṭisandhipariyante (ở cuối các sự tái tục) nghĩa là ở cuối sự tái tục trong các cõi Dục giới, Sắc giới, Vô sắc giới.
Bhavapariyanteti ekavokāracatupañcasaññāasaññānevasaññānāsaññākāmarūpaarūpabhavānaṃ.
"Bhavapariyante" means at the end of the one-constituent, four-constituent, five-constituent, non-percipient, neither-percipient-nor-non-percipient, kāma, rūpa, and arūpa existences.
Bhavapariyante (ở cuối các cõi hữu) nghĩa là ở cuối các cõi hữu một uẩn, bốn uẩn, năm uẩn, vô tưởng, phi tưởng phi phi tưởng, Dục giới, Sắc giới, Vô sắc giới.
Saṃsārapariyanteti khandhadhātuāyatanānaṃ abbocchinnapavattiyā.
"Saṃsārapariyante" means at the end of the uninterrupted continuity of aggregates, elements, and sense bases.
Saṃsārapariyante (ở cuối luân hồi) nghĩa là ở cuối sự tiếp nối không ngừng của các uẩn, giới, xứ.
Vaṭṭapariyanteti kammavipākakilesavaṭṭānaṃ pariyante.
"Vaṭṭapariyante" means at the end of the cycles of kamma, vipāka, and defilements.
Vaṭṭapariyante (ở cuối các vòng luân chuyển) nghĩa là ở cuối các vòng luân chuyển của nghiệp, quả nghiệp và phiền não.
Antime bhaveti avasāne upapattibhave.
"Antime bhave" means in the final existence of rebirth.
Antime bhave (trong kiếp sống cuối cùng) nghĩa là trong kiếp sống tái sanh cuối cùng.
Antime samussaye ṭhitoti avasāne samussaye sarīre ṭhito.
"Antime samussaye ṭhito" means he stands in the final body, the physical aggregate.
Antime samussaye ṭhito (an trú trong thân thể cuối cùng) nghĩa là an trú trong thân thể cuối cùng.
Antimadehadharoti antimaṃ avasānadehaṃ sarīraṃ dhāretīti antimadehadharo.
"Antimadehadharo" means one who bears the final, ultimate body, the physical form, thus "antimadehadharo".
Antimadehadharo (người mang thân cuối cùng) nghĩa là người mang thân thể cuối cùng, tức là thân thể cuối cùng.
Arahāti ārakattā arīnaṃ, arānañca hatattā, paccayādīnaṃ arahattā, pāpakaraṇe rahābhāvā arahā.
"Arahā" means Arahant because he is far from defilements, because he has destroyed the spokes of the wheel of existence, because he is worthy of requisites, and because there is no secrecy in committing evil deeds.
Arahā (A-la-hán) nghĩa là A-la-hán do ở xa kẻ thù (phiền não), do đã diệt trừ kẻ thù, do xứng đáng với các vật cúng dường, v.v., do không có sự che giấu khi làm điều ác.
Tassāyaṃ pacchimakoti tassa khīṇāsavassa ayaṃ samussayo attabhāvo avasāno.
"Tassāyaṃ pacchimako" means for that Arahant, this aggregate, this existence, is the last.
Tassāyaṃ pacchimako (đây là cái cuối cùng của vị ấy) nghĩa là cái thân này, sự hiện hữu này là cuối cùng của vị đã diệt tận các lậu hoặc.
Carimoti appo mando carimo ālopo, carimaṃ kabaḷaṃ viya.
"Carimo" means slight, small, the last morsel, like the last mouthful.
Carimo (cuối cùng) nghĩa là ít ỏi, nhỏ nhoi, miếng ăn cuối cùng, như miếng cơm cuối cùng.
Puna paṭisandhiyā natthibhāvaṃ sandhāya ‘‘jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo’’ti āha.
Referring to the absence of future rebirth, it is said: "Birth and death, saṃsāra, there is no further existence for him."
Liên quan đến việc không có sự tái tục nữa, Ngài nói: “Jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo” (Luân hồi sanh tử, không còn tái sanh cho vị ấy).
Jananaṃ jāti, maranti tenāti maraṇaṃ, khandhādīnaṃ abbocchinnā saṃsārapavatti ca tassa khīṇāsavassa puna natthīti vuttaṃ gāthaṃ nigamento āha tenāha bhagavā –
"Jāti" is birth, "maraṇa" is death because one dies by it; the uninterrupted continuity of aggregates and so on in saṃsāra for that Arahant is no more, thus, concluding the verse, it is said: "Therefore the Blessed One said –"
Sự sanh là jāti, sự chết là maraṇa vì người ta chết bởi nó, và sự tiếp nối không ngừng của các uẩn, v.v. trong luân hồi cũng không còn cho vị đã diệt tận các lậu hoặc. Kết thúc bài kệ đã nói, Ngài nói: Thế Tôn đã nói –