Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Buddhā nāma mahantā ete sattavisesā, yaṃ sadevakassa lokassa diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā na kiñci katthaci nīlādivasena vibhattarūpārammaṇesu vibhattarūpārammaṇaṃ vā, bherisaddādivasena vibhattasaddārammaṇādīsu saddādiārammaṇaṃ vā atthi, yaṃ etesaṃ ñāṇamukhe āpāthaṃ nāgacchati.
Buddhas are indeed great beings, such that there is nothing in the world of devas and humans—seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, pursued by the mind—whether a differentiated visible object in blue and other colors, or a sound and other objects in differentiated sound objects like drum sounds and so forth, that does not come within the range of their knowledge.
Các vị Phật là những chúng sinh vĩ đại, không có gì trong thế gian bao gồm chư thiên, những gì được thấy, nghe, ngửi, nếm, xúc chạm, biết, đạt được, tìm kiếm, suy xét bằng tâm, không có bất cứ đối tượng sắc được phân biệt như xanh, v.v., hoặc đối tượng âm thanh, v.v., được phân biệt như tiếng trống, v.v., mà không lọt vào tầm trí tuệ của các Ngài.
Yathāha – ‘‘yaṃ, bhikkhave, sadevakassa lokassa…pe… sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, tamahaṃ jānāmi tamahaṃ abbhaññāsi’’nti (a. ni. 4.24).
As it is said: "Whatever, bhikkhus, in the world of devas... and so forth... of devas and humans, is seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, pursued by the mind, that I know, that I have fully understood."
Như đã nói: “Này các Tỳ-khưu, những gì được thấy, nghe, ngửi, nếm, xúc chạm, biết, đạt được, tìm kiếm, suy xét bằng tâm của thế gian bao gồm chư thiên… v.v… của thế gian bao gồm chư thiên và loài người, Ta đều biết, Ta đều thấu triệt” (A. Ni. 4.24).
Evaṃ sabbattha appaṭihatañāṇo bhagavā sabbāpi tā devatā bhabbābhabbavasena dve koṭṭhāse akāsi.
Thus, the Blessed One, whose knowledge was unobstructed everywhere, divided all those devas into two groups based on their capability or incapability.
Đức Thế Tôn, với trí tuệ vô ngại khắp mọi nơi như vậy, đã chia tất cả các vị trời đó thành hai loại: có khả năng và không có khả năng (đắc đạo).
‘‘Kammāvaraṇena vā samannāgatā’’tiādinā (pu. pa. 12) hi nayena vuttā sattā abhabbā nāma.
Indeed, beings described in the manner beginning with "Those who are endowed with kamma-obstruction" are called incapable.
Thật vậy, những chúng sinh được nói đến theo cách “bị che chướng bởi nghiệp” v.v. (Pu. Pa. 12) là những người không có khả năng.
Te ekavihāre vasantepi buddhā na olokenti.
Even when living in the same monastery, Buddhas do not look upon them.
Ngay cả khi sống cùng một trú xứ, Đức Phật cũng không nhìn đến họ.
Viparītā pana bhabbā nāma.
The opposite, however, are called the capable.
Ngược lại, những người có khả năng thì được gọi là bhabbā.
Te dūre vasantepi gantvā saṅgaṇhanti.
Even if they live far away, they go and gather.
Ngay cả khi sống xa, Ngài cũng đi đến và tiếp độ họ.
Tasmiṃ devatāsannipāte ye abhabbā, te pahāya bhabbe pariggahesi.
At that assembly of deities, he disregarded those who were incapable and embraced the capable.
Trong cuộc hội họp của chư thiên đó, Ngài đã bỏ qua những người không có khả năng và tiếp độ những người có khả năng.
Pariggahetvā ‘‘ettakā ettha rāgacaritā, ettakā dosādicaritā’’ti cariyavasena cha koṭṭhāse akāsi.
Having embraced them, he divided them into six categories according to their temperaments, saying, "So many here are of the lustful temperament, so many are of the hateful temperament, and so on."
Sau khi tiếp độ, Ngài đã chia họ thành sáu loại theo tánh hạnh: “Có bấy nhiêu người có tánh tham ái ở đây, có bấy nhiêu người có tánh sân hận, v.v.”.
Atha nesaṃ sappāyadhammadesanaṃ upadhārento ‘‘rāgacaritānaṃ devānaṃ sammāparibbājanīyasuttaṃ (su. ni. 361 ādayo) kathessāmi, dosacaritānaṃ kalahavivādasuttaṃ (su. ni. 868 ādayo), mohacaritānaṃ mahābyūhasuttaṃ (su. ni. 901 ādayo), vitakkacaritānaṃ cūḷabyūhasuttaṃ (su. ni. 884 ādayo), saddhācaritānaṃ tuvaṭakasuttaṃ (su. ni. 921 ādayo), buddhicaritānaṃ purābhedasuttaṃ (su. ni. 854 ādayo) kathessāmī’’ti desanaṃ vavatthāpetvā puna taṃ parisaṃ manasākāsi ‘‘attajjhāsayena nu kho jāneyya, parajjhāsayena, aṭṭhuppattikena, pucchāvasenā’’ti.
Then, considering a suitable Dhamma discourse for them, he decided on the discourse, thinking, "For deities of the lustful temperament, I will teach the Sammāparibbājanīya Sutta; for those of the hateful temperament, the Kalahavivāda Sutta; for those of the delusional temperament, the Mahābyūha Sutta; for those of the discursive temperament, the Cūḷabyūha Sutta; for those of the faithful temperament, the Tuvaṭaka Sutta; for those of the intellectual temperament, the Purābheda Sutta." Having thus arranged the discourse, he again considered the assembly, thinking, "Should I know their dispositions by my own inclination, by others' inclinations, by circumstances, or by questioning?"
Rồi, khi xem xét bài pháp thích hợp cho họ, Ngài suy nghĩ: “Ta sẽ thuyết bài kinh Sammāparibbājanīya (Su. Ni. 361 v.v.) cho các vị trời có hành trạng tham; bài kinh Kalahavivāda (Su. Ni. 868 v.v.) cho các vị trời có hành trạng sân; bài kinh Mahābyūha (Su. Ni. 901 v.v.) cho các vị trời có hành trạng si; bài kinh Cūḷabyūha (Su. Ni. 884 v.v.) cho các vị trời có hành trạng tầm; bài kinh Tuvaṭaka (Su. Ni. 921 v.v.) cho các vị trời có hành trạng tín; bài kinh Purābheda (Su. Ni. 854 v.v.) cho các vị trời có hành trạng trí tuệ”, Ngài đã sắp xếp bài pháp. Sau đó, Ngài lại quán xét hội chúng đó trong tâm: “Ta nên biết theo khuynh hướng của chính mình, theo khuynh hướng của người khác, theo sự kiện phát sinh, hay theo cách hỏi?”
Tato ‘‘pucchāvasena jāneyyā’’ti ñatvā ‘‘atthi nu kho koci devatānaṃ ajjhāsayaṃ gahetvā cariyavasena pañhaṃ pucchituṃ samattho’’ti ‘‘tesu pañcasatesu bhikkhūsu ekopi na sakkotī’’ti addasa.
Then, knowing "I should know by questioning," he considered, "Is there anyone capable of asking questions about the deities' dispositions according to their temperaments?" He saw that "not even one of those five hundred bhikkhus is capable."
Từ đó, Ngài biết “nên biết theo cách hỏi”, rồi suy nghĩ: “Có vị trời nào trong số họ có khả năng hỏi một câu hỏi dựa trên hành trạng và nắm bắt được khuynh hướng của các vị trời không?”. Ngài thấy “không một ai trong số năm trăm vị Tỳ-khưu đó có thể làm được”.
Tato asītimahāsāvake, dve aggasāvake ca samannāharitvā ‘‘tepi na sakkontī’’ti disvā cintesi – ‘‘sace paccekabuddho bhaveyya, sakkuṇeyya nu kho’’ti.
Then, having considered the eighty great disciples and the two chief disciples, and seeing that "they too are not capable," he thought, "If there were a Paccekabuddha, would he be capable?"
Sau đó, Ngài quán xét tám mươi vị đại đệ tử và hai vị Thượng thủ đệ tử, và khi thấy “họ cũng không thể làm được”, Ngài suy nghĩ: “Nếu là một vị Độc Giác Phật, thì có thể làm được chăng?”.
‘‘Sopi na sakkuṇeyyo’’ti ñatvā ‘‘sakkasuyāmādīsu koci sakkuṇeyyā’’ti samannāhari.
Knowing "even he would not be capable," he considered, "Would any among Sakka, Suyāma, and others be capable?"
Khi biết “vị ấy cũng không thể”, Ngài quán xét xem “có vị nào trong số Sakka, Suyāma v.v. có thể làm được không?”.
Sace hi tesu koci sakkuṇeyya, taṃ pucchāpetvā attanā vissajjeyya.
For if any of them were capable, he would have them ask the questions and he himself would answer.
Nếu có ai trong số họ có thể làm được, Ngài sẽ bảo họ hỏi và tự mình trả lời.
Na pana tesupi koci sakkoti.
But not even one of them was capable.
Nhưng không ai trong số họ có thể làm được.
Athassa etadahosi – ‘‘mādiso buddhoyeva sakkuṇeyya, atthi pana katthaci añño buddho’’ti anantāsu lokadhātūsu anantañāṇaṃ pattharitvā lokaṃ olokento na aññaṃ buddhaṃ addasa.
Then it occurred to him, "Only a Buddha like myself would be capable; but is there any other Buddha anywhere?" Spreading his infinite knowledge throughout infinite world-systems and surveying the world, he saw no other Buddha.
Rồi Ngài nghĩ: “Chỉ có một vị Phật như ta mới có thể làm được, nhưng có vị Phật nào khác ở đâu không?”. Ngài trải vô lượng trí tuệ của mình khắp vô lượng cõi giới và nhìn khắp thế gian, nhưng không thấy vị Phật nào khác.
Anacchariyañcetaṃ, idāni attanā samaṃ na passeyya, yo jātadivasepi brahmajālavaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.7) vuttanayena attanā samaṃ apassanto ‘‘aggohamasmi lokassā’’ti (dī. ni. 2.31) appaṭivattiyaṃ sīhanādaṃ nadi.
And this is not surprising, for even on the day of his birth, as stated in the Brahmajalavaṇṇanā, not seeing anyone equal to himself, he roared the irreversible lion's roar, "I am the foremost in the world."
Điều này không có gì lạ, vì ngay cả vào ngày đản sinh, như đã nói trong phần giải thích về Brahma Jāla (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.7), Ngài đã không thấy ai bằng mình và đã rống tiếng sư tử bất khả chuyển “Ta là bậc tối thượng trong thế gian” (Dī. Ni. 2.31).
Evaṃ aññaṃ attanā samaṃ apassitvā cintesi ‘‘sace ahaṃ pucchitvā ahameva vissajjeyyaṃ, evaṃ tā devatā na sakkhissanti paṭivijjhituṃ.
Thus, not seeing anyone equal to himself, he thought, "If I were to ask the questions and I myself were to answer, then those deities would not be able to penetrate the meaning.
Khi không thấy ai bằng mình như vậy, Ngài suy nghĩ: “Nếu ta tự hỏi và tự trả lời, thì các vị trời đó sẽ không thể thấu hiểu.
Aññasmiṃ pana buddheyeva pucchante mayi ca vissajjante accherakaṃ bhavissati, sakkhissanti ca devatā paṭivijjhituṃ, tasmā nimmitabuddhaṃ māpessāmī’’ti abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘pattacīvaraggahaṇaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ samiñjitaṃ pasāritañca mama sadisaṃyeva hotū’’ti kāmāvacaracittehi parikammaṃ katvā ‘‘pācīnayugandharaparikkhepato ullaṅghayamānaṃ candamaṇḍalaṃ bhinditvā nikkhamanto viya āgacchatū’’ti rūpāvacaracittena adhiṭṭhāsi.
But if another Buddha were to ask and I were to answer, it would be wonderful, and the deities would be able to penetrate the meaning; therefore, I shall create a magically created Buddha." Having entered the jhāna that gives rise to supernormal powers, he arose and made a preliminary mental resolve with sense-sphere consciousness, saying, "May his taking of robes and bowl, his looking forward and looking around, his bending and stretching, be exactly like mine." Then, with a fine-material-sphere consciousness, he willed, "May he come forth like the moon disc, rising above the eastern Yugandhara mountain range."
Nhưng nếu một vị Phật khác hỏi và ta trả lời, thì điều đó sẽ thật kỳ diệu, và các vị trời sẽ có thể thấu hiểu. Do đó, ta sẽ hóa hiện một vị Phật hóa thân”. Ngài nhập vào thiền định tạo ra thần thông, rồi xuất định và thực hiện các hành động chuẩn bị bằng tâm dục giới: “Việc cầm y bát, nhìn ngó, co duỗi tay chân của vị ấy phải giống hệt như ta”. Rồi Ngài quyết định bằng tâm sắc giới: “Vị ấy hãy đến như mặt trăng vượt qua vòng núi Yugandhara ở phía đông mà xuất hiện”.
Devasaṅgho taṃ disvā ‘‘aññopi nu kho bho, cando uggato’’ti āha.
The assembly of deities, seeing him, exclaimed, "Has another moon, sirs, risen?"
Khi hội chúng chư thiên thấy điều đó, họ nói: “Này chư vị, có phải một mặt trăng khác đã mọc không?”.
Atha candaṃ ohāya āsannatare jāte ‘‘na cando, sūriyo uggato’’ti.
Then, when it came closer, leaving the moon behind, they said, "It is not the moon; the sun has risen."
Khi mặt trăng đó đến gần hơn, họ nói: “Không phải mặt trăng, mặt trời đã mọc”.
Puna āsannatare jāte ‘‘na sūriyo, devavimānaṃ eta’’nti.
Again, when it came closer, they said, "It is not the sun; it is a divine palace."
Khi đến gần hơn nữa, họ nói: “Không phải mặt trời, đó là cung điện của chư thiên”.
Puna āsannatare jāte ‘‘na devavimānaṃ, devaputto eso’’ti.
Again, when it came closer, they said, "It is not a divine palace; it is a son of devas."
Khi đến gần hơn nữa, họ nói: “Không phải cung điện của chư thiên, đó là một vị thiên tử”.
Puna āsannatare jāte ‘‘na devaputto, mahābrahmā eso’’ti.
Again, when it came closer, they said, "It is not a son of devas; it is a Mahābrahmā."
Khi đến gần hơn nữa, họ nói: “Không phải một vị thiên tử, đó là một vị Đại Phạm thiên”.
Puna āsannatare jāte ‘‘na mahābrahmā, aparopi bho buddho āgato’’ti āha.
Again, when it came closer, they said, "It is not a Mahābrahmā; another Buddha, sirs, has arrived!"
Khi đến gần hơn nữa, họ nói: “Không phải Đại Phạm thiên, này chư vị, một vị Phật khác đã đến”.
Tattha puthujjanadevatā cintayiṃsu – ‘‘ekabuddhassa tāva ayaṃ devatāsannipāto.
Thereupon, the ordinary deities thought, "This assembly of deities is for one Buddha.
Khi đó, các vị trời phàm phu suy nghĩ: “Hội chúng chư thiên này là dành cho một vị Phật.
Dvinnaṃ kīvamahanto bhavissatī’’ti.
How much greater will it be for two?"
Nếu có hai vị, thì sẽ lớn đến mức nào?”.
Ariyadevatā cintayiṃsu – ‘‘ekissā lokadhātuyā dve buddhā nāma natthi, addhā bhagavā attanā sadisaṃ aññaṃ ekaṃ buddhaṃ nimminī’’ti.
The noble deities thought, "There cannot be two Buddhas in one world-system; surely the Blessed One has created another Buddha similar to himself."
Các vị trời Thánh suy nghĩ: “Không thể có hai vị Phật trong một cõi giới. Chắc chắn Thế Tôn đã hóa hiện một vị Phật khác giống như Ngài”.
Athassa devasaṅghassa passantasseva nimmitabuddho āgantvā dasabalaṃ avanditvāva sammukhaṭṭhāne samasamaṃ katvā māpite āsane nisīdi.
Then, while the assembly of deities watched, the magically created Buddha came and, without saluting the Ten-Powered One, sat down on the seat that had been made exactly equal to his, in front of him.
Rồi, trước sự chứng kiến của hội chúng chư thiên, vị Phật hóa thân đến và không đảnh lễ Đức Thập Lực, mà ngồi xuống trên một chỗ ngồi được tạo ra ngang bằng ở vị trí đối diện.
Bhagavato bāttiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, nimmitassāpi, bhagavato sarīrā chabbaṇṇarasmiyo nikkhamanti, nimmitassāpi, bhagavato sarīrarasmiyo nimmitasarīre paṭihaññanti, nimmitassa rasmiyo bhagavato kāye paṭihaññanti.
The Blessed One had the thirty-two marks of a Great Man, and so did the created image. Six-colored rays emanated from the body of the Blessed One, and also from the created image. The body-rays of the Blessed One reflected on the created body, and the rays of the created image reflected on the body of the Blessed One.
Đức Thế Tôn có ba mươi hai tướng đại nhân, hóa thân cũng vậy. Từ thân Đức Thế Tôn phóng ra sáu màu hào quang, từ hóa thân cũng vậy. Hào quang từ thân Đức Thế Tôn phản chiếu vào thân hóa thân, hào quang của hóa thân phản chiếu vào thân Đức Thế Tôn.
Tā dvinnampi buddhānaṃ sarīrato uggamma bhavaggaṃ āhacca tato tato paṭinivattitvā devatānaṃ matthakamatthakapariyantena otaritvā cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ patiṭṭhahiṃsu.
Those rays, having risen from the bodies of both Buddhas, reached the highest existence, and returning from there, descended past the very tops of the devas' heads and established themselves at the rim of the cosmic sphere.
Những hào quang ấy từ thân của cả hai vị Phật vọt lên, chạm đến đỉnh hữu (Bhavagga), rồi từ đó phản hồi lại, đi xuống qua đỉnh đầu của các vị chư thiên, và an trụ tại vành miệng của vũ trụ (Cakkavāḷamukhavaṭṭi).
Sakalacakkavāḷagabbhaṃ suvaṇṇamayavaṅkagopānasivinaddhamiva cetiyagharaṃ virocittha.
The entire interior of the cosmic sphere shone like a shrine-house bound with golden curved rafters.
Toàn bộ bên trong vũ trụ rực rỡ như một ngôi tháp được trang trí bằng những đường cong vàng uốn lượn.
Dasasahassacakkavāḷadevatā ekacakkavāḷe rāsibhūtā dvinnaṃ buddhānaṃ rasmiabbhantaraṃ pavisitvā aṭṭhaṃsu.
The devas of ten thousand cosmic spheres gathered in one cosmic sphere and stood within the radiance of the two Buddhas.
Chư thiên của mười ngàn vũ trụ tập hợp lại trong một vũ trụ, đi vào trong hào quang của hai vị Phật và đứng đó.
Nimmito nisīdantoyeva ‘‘kathaṃdassī kathaṃsīlo, upasantoti vuccatī’’tiādinā nayena adhipaññādikaṃ pucchanto gāthamāha.
The created image, while seated, uttered a verse, asking about higher wisdom (adhipaññā) and so forth, beginning with "How is one seen? How is one of good conduct? How is one called 'calm'?"
Vị hóa thân đang ngồi, hỏi về adhipaññā (tuệ học) v.v. bằng cách nói lên bài kệ với câu mở đầu “Kathaṃdassī kathaṃsīlo, upasantoti vuccatī” (Người có cái thấy thế nào, có giới hạnh thế nào, được gọi là an tịnh?) v.v.
Yaṃ pucchāmīti yaṃ puggalaṃ pucchāmi, taṃ mayhaṃ viyākarohi.
"That which I ask" means that person whom I ask, explain it to me.
Yaṃ pucchāmīti (người mà tôi hỏi) có nghĩa là người mà tôi hỏi, hãy giải thích cho tôi.
Yācāmīti āyācāmi.
"I request" means I ask for.
Yācāmīti (tôi cầu xin) có nghĩa là tôi thỉnh cầu.
Ajjhesāmīti āṇāpemi.
"I invite" means I command.
Ajjhesāmīti (tôi thỉnh cầu) có nghĩa là tôi ra lệnh.
Pasādemīti tava santāne somanassaṃ uppādemi.
"I gladden" means I produce joy in your mind-stream.
Pasādemīti (tôi làm cho hoan hỷ) có nghĩa là tôi làm phát sanh sự hoan hỷ trong tâm của ngài.
Brūhīti niddesassa uddesapadaṃ.
"Speak" is the introductory word for the explanation.
Brūhīti (hãy nói) là từ chỉ đề mục của sự giải thích.
Ācikkhāti desetabbānaṃ ‘‘imāni nāmānī’’ti nāmavasena kathehi.
"Declare" means state by way of names, saying "these are their names," concerning what is to be taught.
Ācikkhāti (hãy chỉ dạy) có nghĩa là hãy nói ra dưới dạng tên gọi rằng “những điều này là tên gọi” của những điều cần được thuyết giảng.
Desehīti dassehi.
"Teach" means show.
Desehīti (hãy thuyết giảng) có nghĩa là hãy chỉ ra.
Paññapehīti jānāpehi.
"Explain" means make known.
Paññapehīti (hãy làm cho hiểu rõ) có nghĩa là hãy làm cho biết.
Ñāṇamukhavasena hi appanaṃ ṭhapento ‘‘paññapehī’’ti vuccati.
Indeed, one who establishes absorption (appanā) by way of the door of knowledge is called "explain".
Thật vậy, khi thiết lập sự an định theo phương diện trí tuệ, được gọi là “paññapehī”.
Paṭṭhapehīti paññāpehi, pavattāpehīti attho.
"Set forth" means explain, meaning make it proceed.
Paṭṭhapehīti (hãy thiết lập) có nghĩa là hãy làm cho hiểu rõ, nghĩa là hãy làm cho phát triển.
Ñāṇamukhe ṭhapehīti vā.
Or, establish it at the door of knowledge.
Hoặc là hãy thiết lập trong phương diện trí tuệ.
Vivarāti vivaṭaṃ karohi, vivaritvā dassehīti attho.
"Uncover" means make it open, meaning show by uncovering.
Vivarāti (hãy mở ra) có nghĩa là hãy làm cho rõ ràng, nghĩa là hãy mở ra và chỉ ra.
Vibhajāti vibhāgakiriyāya vibhāvento dassehīti attho.
"Analyze" means show by dividing through the act of division.
Vibhajāti (hãy phân tích) có nghĩa là hãy phân tích và chỉ ra bằng cách thực hiện sự phân chia.
Uttānīkarohīti pākaṭabhāvaṃ karohi.
"Make clear" means make it manifest.
Uttānīkarohīti (hãy làm cho rõ ràng) có nghĩa là hãy làm cho trở nên rõ ràng.
Atha vā ācikkhāti desanādīnaṃ channaṃ padānaṃ mūlapadaṃ.
Alternatively, "Declare" is the root word for the six terms beginning with "teaching".
Hoặc là ācikkhā (hãy chỉ dạy) là từ gốc của sáu từ: thuyết giảng v.v.
Desanādīni cha padāni etassa atthassa vivaraṇatthaṃ vuttāni.
The six terms beginning with "teaching" are stated for the elucidation of this meaning.
Sáu từ thuyết giảng v.v. được nói ra để giải thích ý nghĩa này.
Tattha desehīti ugghaṭitaññūnaṃ vasena saṅkhepato paṭhamaṃ uddesavasena desehi.
Among these, "Teach" means teach first briefly by way of introduction for those of quick understanding (ugghaṭitaññū).
Trong đó, desehī (hãy thuyết giảng) có nghĩa là hãy thuyết giảng tóm tắt trước tiên theo cách đề mục, dành cho những người có trí tuệ nhanh nhạy (ugghaṭitaññū).
Ugghaṭitaññū hi saṅkhepena vuttaṃ paṭhamaṃ vuttañca paṭivijjhanti.
Indeed, those of quick understanding comprehend what is stated briefly and what is stated first.
Thật vậy, những người có trí tuệ nhanh nhạy hiểu thấu điều được nói tóm tắt và được nói trước tiên.
Paññapehīti vipañcitaññūnaṃ vasena tesaṃ cittatosanena buddhinisānena ca paṭhamaṃ saṃkhittassa vitthārato niddesavaseneva paññapehi.
"Explain" means, for those of developed understanding (vipaṇcitaññū), explain first the briefly stated matter in detail by way of exposition, to please their minds and sharpen their intellect.
Paññapehīti (hãy làm cho hiểu rõ) có nghĩa là hãy làm cho hiểu rõ theo cách giải thích chi tiết của điều đã được tóm tắt trước tiên, để làm hài lòng tâm trí và làm sắc bén trí tuệ của những người có trí tuệ rộng rãi (vipaṭitaññū).
Paṭṭhapehīti tesaṃyeva niddiṭṭhassa niddesassa paṭiniddesavasena vitthāritavasena ṭhapeti paṭṭhapehi.
"Set forth" means, for them, establish and set forth the expounded exposition by way of re-exposition, in an elaborated manner.
Paṭṭhapehīti (hãy thiết lập) có nghĩa là hãy thiết lập, hãy làm cho phát triển theo cách giải thích chi tiết, theo cách giải thích lại của điều đã được giải thích cho chính những người ấy.
Vivarāti niddiṭṭhassapi punappunaṃ vacanena vivarāhi.
"Uncover" means uncover even what has been expounded by repeating it again and again.
Vivarāti (hãy mở ra) có nghĩa là hãy mở ra điều đã được giải thích bằng cách nói đi nói lại.
Vibhajāti punappunaṃ vuttassāpi vibhāgakaraṇena vibhajāhi.
"Analyze" means analyze even what has been stated again and again by making divisions.
Vibhajāti (hãy phân tích) có nghĩa là hãy phân tích điều đã được nói đi nói lại bằng cách phân chia.
Uttānīkarohīti vivaṭassa vitthārataravacanena vibhattassa ca nidassanavacanena uttāniṃ karohi.
Uttānīkarohi means, make it clear with a more detailed exposition of what is revealed and with an illustrative exposition of what is analyzed.
Uttānīkarohīti (hãy làm cho rõ ràng) có nghĩa là hãy làm cho rõ ràng điều đã được mở ra bằng cách nói ra chi tiết hơn, và điều đã được phân tích bằng cách nói ra ví dụ.
Ayaṃ desanā neyyānampi paṭivedhāya hotīti.
This teaching is for the penetration even of those who need to be guided.
Lời thuyết giảng này cũng có thể giúp những người cần được hướng dẫn (neyya) đạt được sự thấu hiểu.
Aparampi bhaddekarattapariyāyaṃ (ma. ni. 3.272 ādayo) dassento ‘‘atha vā’’tiādimāha.
Further, showing another Bhaddekaratta discourse, he says, “atha vā” (or else) and so forth.
Để chỉ ra một phương pháp khác của Bhaddekaratta (người sống một đêm an lạc) (Ma. Ni. 3.272 v.v.), Ngài nói “atha vā” (hoặc là) v.v.
Tattha evaṃrūpo ahosinti kāḷopi samāno indanīlamaṇivaṇṇo ahosinti evaṃ manuññarūpavaseneva evaṃrūpo ahosiṃ.
There, evaṃrūpo ahosiṃ means, 'I was of such a form' in the sense of a pleasing form, for example, 'though dark, I was of the color of an indigo gem'.
Ở đó, evaṃrūpo ahosiṃ (tôi đã có hình dạng như vậy) là tôi đã có hình dạng đẹp đẽ như vậy, ngay cả khi tôi đen đủi, tôi đã có màu sắc như ngọc Indanīla.
Kusalasukhasomanassavedanāvaseneva evaṃvedano.
Evaṃvedano in the sense of wholesome, pleasant, and joyful feeling.
Evaṃvedano (tôi đã có cảm thọ như vậy) là chỉ dựa vào cảm thọ thiện, lạc, hỷ.
Taṃ sampayuttānaṃyeva saññādīnaṃ vasena evaṃsañño.
Evaṃsañño in the sense of perceptions and so forth associated with that.
Evaṃsañño (tôi đã có tưởng như vậy) là chỉ dựa vào tưởng v.v. tương ưng với nó.
Evaṃsaṅkhāro.
Evaṃsaṅkhāro.
Evaṃsaṅkhāro (tôi đã có hành như vậy).
Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samannānetīti tesu rūpādīsu taṇhaṃ vā taṇhāsampayuttadiṭṭhiṃ vā nānupavattayati.
Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānaṃ, tattha nandiṃ na samannānetī means, he does not perpetuate craving or views associated with craving in those forms and so forth.
Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānaṃ tattha nandiṃ na samannānetī (tôi đã có thức như vậy trong thời quá khứ, người ấy không vui thích trong đó) là người ấy không làm cho ái dục hoặc tà kiến tương ưng với ái dục tiếp tục phát sinh trong các sắc v.v. đó.
Aparena pariyāyena mahākaccānabhaddekarattapariyāyaṃ dassento ‘‘atha vā iti me cakkhu ahosī’’tiādimāha.
By another method, showing the Mahākaccāna Bhaddekaratta discourse, he says, “atha vā iti me cakkhu ahosī” (or else, thus was my eye) and so forth.
Để chỉ ra phương pháp Mahākaccānabhaddekaratta (người sống một đêm an lạc theo Đại Kāccāna) bằng một phương pháp khác, Ngài nói “atha vā iti me cakkhu ahosī” (hoặc là, mắt tôi đã như vậy) v.v.
Tattha cakkhūti cakkhupasādo.
There, cakkhu means, eye-sensitivity.
Ở đó, cakkhū (mắt) là nhãn căn.
Rūpāti catusamuṭṭhānikarūpā.
Rūpā means, forms arisen from four causes.
Rūpā (sắc) là các sắc do bốn nhân sinh khởi.
Iminā nayena sesāyatanānipi veditabbāni.
In this way, the other sense bases should also be understood.
Theo cách này, các xứ còn lại cũng cần được hiểu.
Viññāṇanti nissayaviññāṇaṃ.
Viññāṇa means, dependent consciousness.
Viññāṇaṃ (thức) là thức nương tựa.
Na tadabhinandatīti taṃ cakkhuñceva rūpañca taṇhādiṭṭhivasena nābhinandati.
Na tadabhinandatī means, he does not delight in that eye and form in terms of craving and views.
Na tadabhinandatī (người ấy không vui thích trong đó) là người ấy không vui thích trong mắt và sắc đó theo nghĩa ái dục và tà kiến.
Iti me mano ahosi iti dhammāti ettha pana manoti bhavaṅgacittaṃ.
Here, mano means, the bhavanga-citta (life-continuum consciousness).
Tuy nhiên, ở đây, iti me mano ahosi iti dhammā (tâm tôi đã như vậy, các pháp đã như vậy) thì mano (tâm) là tâm hộ kiếp.
Dhammāti tebhūmakadhammārammaṇaṃ.
Dhammā means, the object of the three realms of phenomena.
Dhammā (các pháp) là đối tượng của các pháp thuộc ba cõi.
Hasitalapitakīḷitānīti dantavidaṃsakahasitañca vācālapitañca kāyakīḷādikīḷitañcāti hasitalapitakīḷitāni.
Hasitalapitakīḷitāni means, smiling that shows the teeth, chattering speech, and playing such as bodily play, thus, smiling, chattering, and playing.
Hasitalapitakīḷitānī (cười, nói, đùa giỡn) là cười hở răng, nói nhiều lời, và đùa giỡn như đùa giỡn bằng thân v.v. tức là hasitalapitakīḷitānī.
Na tadassādetīti tāni hasitādīni nābhinandati.
Na tadassādetī means, he does not savor those smiles and so forth.
Na tadassādetī (người ấy không nếm trải chúng) là người ấy không vui thích trong những điều cười đùa v.v. đó.
Na taṃ nikāmetīti kantaṃ na karoti.
Na taṃ nikāmetī means, he does not make it desirable.
Na taṃ nikāmetī (người ấy không khao khát chúng) là người ấy không biến chúng thành đáng yêu thích.
Na ca tena vittiṃ āpajjatīti tena ca tuṭṭhiṃ na pāpuṇāti.
Na ca tena vittiṃ āpajjatī means, he does not attain satisfaction through it.
Na ca tena vittiṃ āpajjatī (và người ấy không đạt được sự thỏa mãn với chúng) là người ấy không đạt được sự hài lòng với chúng.
Akkodhanoti yañhi kho vuttanti ‘‘na kodhano akodhano kodhavirahito’’ti yaṃ kathitaṃ, taṃ paṭhamaṃ tāva kodhaṃ kathetukāmo ‘‘apica kodho tāva vattabbo’’ti āha.
Akkodhano (not angry): Regarding what was said—"not angry, without anger, free from anger"—desiring to speak of anger first, he says, "furthermore, anger should be spoken of first."
Akkodhanoti yañhi kho vuttaṃ (không sân hận, điều đã được nói) là điều đã được nói rằng “không sân hận, không sân hận, không có sân hận”, thì trước hết, để nói về sân hận, Ngài nói “apica kodho tāva vattabbo” (hơn nữa, trước hết sân hận cần được nói đến).
Kodho tāva vattabboti paṭhamaṃ kodho kathetabbo.
Kodho tāva popolo means anger should be spoken of first.
Kodho tāva GCBO (trước hết sân hận cần được nói đến) là trước hết sân hận cần được nói đến.
Dasahākārehi kodho jāyatīti dasahi kāraṇehi kodho uppajjati.
Dasahākārehi kodho jāyatī means anger arises from ten reasons.
Dasahākārehi kodho jāyatī (sân hận sinh khởi bởi mười cách) là sân hận sinh khởi bởi mười nguyên nhân.
Anatthaṃ me acarīti avaḍḍhiṃ me akāsi, iminā upāyena sabbapadesu attho veditabbo.
Anatthaṃ me acarī means he did me no good; in this way, the meaning in all instances should be understood.
Anatthaṃ me acarī (người ấy đã làm điều bất lợi cho tôi) là người ấy đã làm điều không lợi ích cho tôi; theo cách này, ý nghĩa cần được hiểu ở tất cả các đoạn.
Aṭṭhāne vā pana kodho jāyatīti akāraṇe kodho uppajjati.
Aṭṭhāne vā pana kodho jāyatī means anger also arises without cause.
Aṭṭhāne vā pana kodho jāyatī (hoặc là sân hận sinh khởi một cách vô cớ) là sân hận sinh khởi một cách vô cớ.
Ekacco hi ‘‘devo ativassatī’’ti kuppati, ‘‘na vassatī’’ti kuppati, ‘‘sūriyo tappatī’’ti kuppati, ‘‘na tappatī’’ti kuppati, vāte vāyantepi kuppati, avāyantepi kuppati, sammajjituṃ asakkonto bodhipaṇṇānaṃ kuppati, cīvaraṃ pārupituṃ asakkonto vātassa kuppati, upakkhalitvā khāṇukassa kuppati.
Indeed, some people get angry, thinking, "The god rains too much"; they get angry, thinking, "It does not rain"; they get angry, thinking, "The sun is hot"; they get angry, thinking, "It is not hot"; they get angry when the wind blows, and they get angry when it does not blow; unable to sweep, they get angry at the Bodhi leaves; unable to wear the robe, they get angry at the wind; having stumbled, they get angry at the tree stump.
Có người nổi giận vì “trời mưa quá nhiều”, nổi giận vì “trời không mưa”, nổi giận vì “mặt trời nóng”, nổi giận vì “mặt trời không nóng”, nổi giận khi gió thổi, nổi giận khi gió không thổi, nổi giận với lá bồ đề vì không thể quét được, nổi giận với gió vì không thể mặc y được, nổi giận với gốc cây vì vấp phải.
Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘aṭṭhāne vā pana kodho jāyatī’’ti.
It is with reference to this that it was said—"anger also arises without cause."
Điều này được nói đến khi đề cập đến – “hoặc là sân hận sinh khởi một cách vô cớ”.
Tattha heṭṭhā navasu ṭhānesu satte ārabbha uppannattā kammapathabhedo hoti.
Among these, in the nine instances mentioned below, since they arise concerning beings, they constitute a breach of the path of action.
Ở đó, trong chín trường hợp dưới đây, vì sân hận sinh khởi liên quan đến chúng sinh, nên có sự khác biệt về nghiệp đạo.
Aṭṭhānaghāto pana saṅkhāresu uppanno kammapathabhedaṃ na karoti.
However, anger without cause, arising in relation to formations, does not constitute a breach of the path of action.
Tuy nhiên, sự sát hại vô cớ sinh khởi trong các hành không tạo ra sự khác biệt về nghiệp đạo.
Cittaṃ āghātento uppannoti cittassa āghāto.
Arising by harming the mind, it is cittassa āghāto (mental resentment).
Sinh khởi làm hại tâm nên là cittassa āghāto (sự làm hại tâm).
Tato balavataro paṭighāto.
More powerful than that is paṭighāto (repulsion).
Mạnh hơn thế là paṭighāto (sự chống đối).
Paṭihaññanavasena paṭighaṃ.
In the sense of being repelled, it is paṭighaṃ (aversion).
Theo nghĩa bị chống lại nên là paṭighaṃ (sự chống đối).
Paṭivirujjhatīti paṭivirodho.
It opposes, hence paṭivirodho (opposition).
Chống đối lại nên là paṭivirodho (sự đối kháng).
Kuppanavasena kopo.
In the sense of being agitated, it is kopo (agitation).
Theo nghĩa nổi giận nên là kopo (sự giận dữ).
Pakopo sampakopoti upasaggavasena padaṃ vaḍḍhitaṃ.
Pakopo sampakopo—the word is extended by prefixes.
Pakopo sampakopo (sự giận dữ mạnh mẽ, sự giận dữ hoàn toàn) là từ được mở rộng bằng tiền tố.
Dussanavasena doso.
In the sense of corrupting, it is doso (hatred).
Theo nghĩa làm hư hỏng nên là doso (sự thù hận).
Padoso sampadosoti upasaggavasena padaṃ vaḍḍhitaṃ.
Padoso sampadoso—the word is extended by prefixes.
Padoso sampadoso (sự thù hận mạnh mẽ, sự thù hận hoàn toàn) là từ được mở rộng bằng tiền tố.
Cittassa byāpattīti cittassa vipannatā viparivattanākāro.
Cittassa byāpattī means the mind's corruption, its state of perversion.
Cittassa byāpattī (sự biến chất của tâm) là sự hư hỏng, trạng thái biến đổi của tâm.
Manaṃ padūsayamāno uppajjatīti manopadoso.
Arising by corrupting the mind, it is manopadoso (mental corruption).
Sinh khởi làm ô nhiễm ý nên là manopadoso (sự ô nhiễm ý).
Kujjhanavasena kodho.
In the sense of being angry, it is kodho (anger).
Theo nghĩa giận dữ nên là kodho (sân hận).
Kujjhanākāro kujjhanā.
The state of being angry is kujjhanā (being angry).
Trạng thái giận dữ là kujjhanā (sự giận dữ).
Kujjhitassa bhāvo kujjhitattaṃ.
The nature of one who is angry is kujjhitattaṃ (state of being angry).
Tính chất của người đã giận dữ là kujjhitattaṃ (trạng thái đã giận dữ).
Dussatīti doso.
It corrupts, hence doso (hatred).
Làm hư hỏng nên là doso (sự thù hận).
Dussanāti dussanākāro.
Dussanā means the act of corrupting.
Dussanā (sự làm hư hỏng) là trạng thái làm hư hỏng.
Dussitattanti dussitabhāvo.
Dussitattaṃ means the state of being corrupted.
Dussitattaṃ (trạng thái đã làm hư hỏng) là tính chất đã làm hư hỏng.
Pakatibhāvavijahanaṭṭhena byāpajjanaṃ byāpatti.
Corruption, in the sense of abandoning its natural state, is byāpatti (perversion).
Sự biến chất theo nghĩa từ bỏ trạng thái tự nhiên là byāpatti (sự biến chất).
Byāpajjanāti byāpajjanākāro.
Byāpajjanā means the act of perverting.
Byāpajjanā (sự biến chất) là trạng thái biến chất.
Virujjhatīti virodho.
It opposes, hence virodho (opposition).
Chống đối nên là virodho (sự chống đối).
Punappunaṃ virujjhatīti paṭivirodho.
It opposes again and again, hence paṭivirodho (strong opposition).
Chống đối lặp đi lặp lại nên là paṭivirodho (sự đối kháng).
Viruddhākārapaṭiviruddhākāravasena vā idaṃ vuttaṃ.
Or this is said in the sense of the state of opposition and the state of strong opposition.
Hoặc điều này được nói theo nghĩa trạng thái chống đối và trạng thái đối kháng.
Caṇḍiko vuccati caṇḍo, thaddhapuggalo, tassa bhāvo caṇḍikkaṃ.
Caṇḍiko means fierce, a stubborn person; his state is caṇḍikkaṃ (fierceness).
Caṇḍiko được gọi là caṇḍa (hung bạo), người cứng rắn, tính chất của người ấy là caṇḍikkaṃ (sự hung bạo).
Na etena suropitaṃ vacanaṃ hoti, duruttaṃ aparipuṇṇameva hotīti asuropo.
It is not a well-uttered speech; it is ill-spoken and incomplete, hence asuropo (ill-spokenness).
Lời nói không được nói ra một cách trôi chảy bởi điều này, lời nói ác vẫn chưa hoàn chỉnh nên là asuropo (sự không trôi chảy).
Kuddhakāle hi paripuṇṇavacanaṃ nāma natthi, sacepi kassaci hoti, taṃ appamāṇaṃ.
For at the time of anger, there is no such thing as complete speech; even if it occurs to someone, it is insignificant.
Thật vậy, khi giận dữ không có lời nói nào là hoàn chỉnh, ngay cả khi có đối với một số người, thì điều đó cũng không đáng kể.
Apare pana ‘‘assujananaṭṭhena assuropanato assuropo’’ti vadanti, taṃ akāraṇaṃ somanassassāpi assujananato.
Others, however, say, "Assuropo means that which causes tears, from 'assuropana'," but that is incorrect, as joy also causes tears.
Những người khác nói rằng “asuropo là sự không trôi chảy do làm cho nước mắt chảy ra theo nghĩa làm cho nước mắt chảy ra”, nhưng điều đó là vô căn cứ vì ngay cả sự hoan hỷ cũng làm cho nước mắt chảy ra.
Heṭṭhāvuttaattamanatāpaṭipakkhato na attamanatāti anattamanatā.
In contrast to the previously mentioned pleasantness, it is not pleasantness, hence anattamanatā (unpleasantness).
Đối lập với sự hoan hỷ đã nói ở trên nên là anattamanatā (sự không hoan hỷ).
Sā pana yasmā cittasseva, na sattassa, tasmā ‘‘cittassā’’ti vuttaṃ.
Since that pertains to the mind itself, not to a being, it is said "cittassā" (of the mind).
Tuy nhiên, vì điều đó thuộc về tâm, không phải chúng sinh, nên được nói là “cittassā” (của tâm).
Adhimattaparittatā veditabbāti adhimattabhāvo parittabhāvo ca, balavabhāvo mandabhāvoti attho.
Adhimattaparittatā veditabbā means the state of being excessive and the state of being slight, meaning the state of being strong and the state of being weak.
Adhimattaparittatā veditabbā (cần được hiểu là sự cực độ và sự nhỏ nhặt) là trạng thái cực độ và trạng thái nhỏ nhặt, nghĩa là trạng thái mạnh mẽ và trạng thái yếu ớt.
Kañci kāleti ekadā.
Kañci kāle means sometimes.
Kañci kāle (đôi khi) là một lần.
‘‘Kañci kāla’’ntipi pāṭho.
"Kañci kāla" is also a reading.
Cũng có bản đọc là “Kañci kālaṃ”.
Cittāvilakaraṇamatto hotīti cittassa āvilakaraṇappamāṇo, cittakiliṭṭhakaraṇappamāṇoti attho.
Cittāvilakaraṇamatto hotī means it is merely enough to disturb the mind, meaning merely enough to defile the mind.
Cittāvilakaraṇamatto hotī (chỉ là mức độ làm cho tâm bị vẩn đục) là mức độ làm cho tâm bị vẩn đục, nghĩa là mức độ làm cho tâm bị ô nhiễm.
‘‘Cittālasakaraṇamatto’’tipi pāṭho, taṃ na sundaraṃ.
"Cittālasakaraṇamatto" is also a reading, but it is not good.
Cũng có bản đọc là “Cittālasakaraṇamatto”, điều đó không hay.
Tassa cittakilamathakaraṇamattoti attho.
Its meaning is merely enough to weary the mind.
Nghĩa của nó là mức độ làm cho tâm mệt mỏi.
Na ca tāva mukhakulānavikulāno hotīti mukhassa saṅkocanavisaṅkocano na ca tāva hoti.
Na ca tāva mukhakulānavikulāno hotī means the contraction and expansion of the mouth does not yet occur.
Na ca tāva mukhakulānavikulāno hotī (và người ấy chưa đến mức co rút hay giãn ra khuôn mặt) là người ấy chưa đến mức co rút hay giãn ra khuôn mặt.
Na ca tāva hanusañcopano hotīti dvinnaṃ hanūnaṃ aparāparaṃ calano na ca tāva hoti.
Na ca tāva hanusañcopano hotī means the back-and-forth movement of the two jaws does not yet occur.
Na ca tāva hanusañcopano hotī (và người ấy chưa đến mức cử động hàm) là người ấy chưa đến mức cử động hai hàm qua lại.
Na ca tāva pharusavācaṃ nicchāraṇo hotīti paresaṃ mammacchedakaṃ pharusavācaṃ mukhato nīharaṇena bahi nikkhamano na ca tāva hoti.
Na ca tāva pharusavācaṃ nicchāraṇo hotī means the uttering of harsh speech that cuts into others' vital points does not yet occur.
Na ca tāva pharusavācaṃ nicchāraṇo hotī (và người ấy chưa đến mức phát ra lời nói thô tục) là người ấy chưa đến mức phát ra lời nói thô tục gây tổn thương cho người khác từ miệng.
Na ca tāva disāvidisānuvilokano hotīti parassa abbhukkiraṇatthaṃ daṇḍādiatthāya disañca anudisañca punappunaṃ vilokano na ca tāva hoti.
And he does not yet look in all directions means that repeatedly looking in the main and intermediate directions for the purpose of attacking another, or for the purpose of (using) a stick, etc., does not yet happen.
Na ca tāva disāvidisānuvilokano hotī (và người ấy chưa đến mức nhìn quanh các hướng và các hướng phụ) là người ấy chưa đến mức nhìn đi nhìn lại các hướng và các hướng phụ để tìm kiếm gậy gộc v.v. để tấn công người khác.
Na ca tāva daṇḍasatthaparāmasano hotīti āghātanatthaṃ daṇḍañca ekatodhārādisatthañca ādiyano na ca tāva hoti.
And he does not yet grasp a stick or weapon means that taking a stick and a single-edged weapon, etc., for the purpose of striking, does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ cầm gậy, cầm dao có nghĩa là, không phải là kẻ cầm gậy và dao bén một lưỡi để giết hại.
Na ca tāva daṇḍasatthaabbhukkiraṇo hotīti vuttappakāraṃ daṇḍasatthaṃ ukkhipitvā paharaṇo na ca tāva hoti.
And he does not yet raise a stick or weapon means that raising the aforementioned stick or weapon and striking does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ vung gậy, vung dao có nghĩa là, không phải là kẻ vung gậy và dao đã nói trên để đánh.
Na ca tāva daṇḍasatthaabhinipātano hotīti etaṃ duvidhaṃ parassa paharaṇatthaṃ na ca tāva khipano hoti.
And he does not yet throw a stick or weapon means that throwing these two kinds (of stick and weapon) for the purpose of striking another does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ giáng gậy, giáng dao có nghĩa là, không phải là kẻ ném hai loại này để đánh người khác.
Na ca tāva chinnavicchinnakaraṇo hotīti daṇḍasatthādikhipanena parasarīraṃ dvidhākaraṇo ca vividhākārena vaṇakaraṇo ca na tāva hoti.
And he does not yet cut and sever means that dividing another's body into two or inflicting wounds in various ways by throwing a stick or weapon, etc., does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ cắt xé, chia lìa có nghĩa là, không phải là kẻ dùng gậy, dao v.v. ném đi để chia thân người khác ra làm hai và gây thương tích đủ loại.
‘‘Chiddavicchiddakaraṇo’’tipi pāṭho.
The reading is also ‘‘Chiddavicchiddakaraṇo’’ (making holes and perforations).
Cũng có bản đọc là ‘‘Chiddavicchiddakaraṇo’’ (kẻ đâm thủng, cắt xé).
Na ca tāva sambhañjanapalibhañjano hotīti sarīraṃ bhañjitvā cuṇṇavicuṇṇakaraṇo na ca tāva hoti.
And he does not yet break and shatter means that breaking the body and pulverizing it does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ đập nát, nghiền nát có nghĩa là, không phải là kẻ đập nát thân thể thành từng mảnh vụn.
Na ca tāva aṅgamaṅgaapakaḍḍhano hotīti aṅgapaccaṅgaṃ sampaggahetvā apanetvā kaḍḍhano na ca tāva hoti.
And he does not yet dismember the limbs means that grasping and removing the limbs and minor limbs does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ kéo lìa các chi phần có nghĩa là, không phải là kẻ nắm lấy các chi phần rồi kéo lìa ra.
Na ca tāva jīvitā voropano hotīti jīvitindriyato voropano na ca tāva hoti.
And he does not yet deprive of life means that depriving of the life faculty does not yet happen.
Và cũng không phải là kẻ tước đoạt mạng sống có nghĩa là, không phải là kẻ tước đoạt mạng căn.
Na ca tāva sabbacāgapariccāgāya saṇṭhito hotīti sabbaṃ parassa jīvitaṃ nāsetvā attano jīvitanāsanatthāya saṇṭhito na ca tāva hoti.
And he is not yet intent on sacrificing everything means that, after destroying another's life, he is not yet intent on destroying his own life.
Và cũng không phải là kẻ quyết tâm từ bỏ tất cả có nghĩa là, không phải là kẻ quyết tâm sau khi hủy hoại mạng sống người khác thì hủy hoại mạng sống của chính mình.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yadā aññaṃ jīvitā voropetvā attānaṃ jīvitā voropanatthāya ṭhito, tadā sabbacāgapariccāgā nāma hoti.
This means: when one has deprived another of life and is intent on depriving oneself of life, that is called sacrificing everything.
Điều này có nghĩa là – khi một người đã giết hại người khác rồi quyết tâm tự sát, thì đó gọi là từ bỏ tất cả.
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
For it was said by the Blessed One:
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói đến:
Tāsīti bhāyanasīlo hoti.
Tāsī means one who is fearful.
Tāsī (sợ hãi) có nghĩa là có thói quen sợ hãi.
Uttāsīti atibhāyanasīlo.
Uttāsī means one who is extremely fearful.
Uttāsī (cực kỳ sợ hãi) có nghĩa là có thói quen cực kỳ sợ hãi.
Parittāsīti samantato bhāyanasīlo.
Parittāsī means one who is fearful on all sides.
Parittāsī (hoàn toàn sợ hãi) có nghĩa là có thói quen sợ hãi khắp mọi phía.
Bhāyatīti bhayaṃ uppajjati.
Bhāyatī means fear arises.
Bhāyatī (sợ) có nghĩa là nỗi sợ hãi sanh khởi.
Santāsaṃ āpajjatīti virūpabhāvaṃ pāpuṇāti.
Santāsaṃ āpajjatī means attains a state of distortion.
Santāsaṃ āpajjatī (đạt đến sự hoảng sợ) có nghĩa là đạt đến trạng thái biến dạng.
Katthī hotīti attano vaṇṇabhaṇanasīlo hoti.
Katthī hotī means one who is accustomed to praising oneself.
Katthī hotī (là kẻ tự ca ngợi) có nghĩa là có thói quen tự ca ngợi bản thân.
Vikatthīti vividhā nānappakārato vaṇṇabhaṇanasīlo.
Vikatthī means one who praises in various diverse ways.
Vikatthī (kẻ tự ca ngợi đủ điều) có nghĩa là có thói quen tự ca ngợi đủ loại khác nhau.
Jātiyā vāti khattiyabhāvādijātisampattiyā vā.
By birth means by the attainment of birth as a khattiya, etc.
Jātiyā vā (hoặc do dòng dõi) có nghĩa là hoặc do sự thành tựu về dòng dõi như dòng dõi Sát-đế-lợi.
Gottena vāti gotamagottādinā ukkaṭṭhagottena vā.
By clan means by a distinguished clan such as the Gotama clan.
Gottena vā (hoặc do họ) có nghĩa là hoặc do họ cao quý như họ Gotama.
Kolaputtiyena vāti mahākulabhāvena vā.
By family lineage means by being of a great family.
Kolaputtiyena vā (hoặc do con nhà đại gia) có nghĩa là hoặc do là con nhà đại gia.
Vaṇṇapokkharatāya vāti vaṇṇasampannasarīratāya vā.
By beauty of complexion means by having a body endowed with beauty of complexion.
Vaṇṇapokkharatāya vā (hoặc do vẻ đẹp của hình thể) có nghĩa là hoặc do thân thể có vẻ đẹp.
Sarīrañhi ‘‘pokkhara’’nti vuccati, tassa vaṇṇasampattiyā abhirūpabhāvenāti attho.
For the body is called ‘‘pokkhara’’ (lotus-like), meaning by the beauty of its complexion, by its comeliness.
Thân thể được gọi là ‘‘pokkhara’’, ý nói là do vẻ đẹp của thân thể, do có hình dáng đẹp.
Dhanena vātiādīni uttānatthāneva.
By wealth, etc., are self-evident meanings.
Dhanena vā (hoặc do tài sản) v.v. là những từ có nghĩa rõ ràng.
Akappiye kappiyasaññitāti acchamaṃsaṃ sūkaramaṃsanti khādati, dīpimaṃsaṃ migamaṃsanti khādati, akappiyabhojanaṃ kappiyabhojananti bhuñjati, vikāle kālasaññitāya bhuñjati, akappiyapānakaṃ kappiyapānakanti pivati.
Perceiving what is unsuitable as suitable means one eats bear meat thinking it is pork, eats leopard meat thinking it is deer meat, consumes unsuitable food thinking it is suitable food, consumes at the wrong time perceiving it as the right time, drinks unsuitable beverages thinking they are suitable beverages.
Akappiye kappiyasaññitā (nhận thức là hợp lệ đối với điều không hợp lệ) có nghĩa là ăn thịt gấu cho là thịt heo, ăn thịt báo cho là thịt nai, ăn thức ăn không hợp lệ cho là thức ăn hợp lệ, ăn vào buổi phi thời cho là buổi đúng thời, uống thức uống không hợp lệ cho là thức uống hợp lệ.
Ayaṃ akappiye kappiyasaññitā.
This is perceiving what is unsuitable as suitable.
Đây là nhận thức là hợp lệ đối với điều không hợp lệ.
Kappiye akappiyasaññitāti sūkaramaṃsaṃ acchamaṃsanti khādati, migamaṃsaṃ dīpimaṃsanti khādati, kappiyabhojanaṃ akappiyabhojananti bhuñjati, kāle vikālasaññitāya bhuñjati, kappiyapānakaṃ akappiyapānakanti pivati.
Perceiving what is suitable as unsuitable means one eats pork thinking it is bear meat, eats deer meat thinking it is leopard meat, consumes suitable food thinking it is unsuitable food, consumes at the right time perceiving it as the wrong time, drinks suitable beverages thinking they are unsuitable beverages.
Kappiye akappiyasaññitā (nhận thức là không hợp lệ đối với điều hợp lệ) có nghĩa là ăn thịt heo cho là thịt gấu, ăn thịt nai cho là thịt báo, ăn thức ăn hợp lệ cho là thức ăn không hợp lệ, ăn vào buổi đúng thời cho là buổi phi thời, uống thức uống hợp lệ cho là thức uống không hợp lệ.
Ayaṃ kappiye akappiyasaññitā.
This is perceiving what is suitable as unsuitable.
Đây là nhận thức là không hợp lệ đối với điều hợp lệ.
Avajje vajjasaññitāti niddose dosasaññitā.
Perceiving what is blameless as blameworthy means perceiving what is faultless as faulty.
Avajje vajjasaññitā (nhận thức là có lỗi đối với điều không có lỗi) có nghĩa là nhận thức là có lỗi đối với điều vô tội.
Vajje avajjasaññitāti sadose niddosasaññitā.
Perceiving what is blameworthy as blameless means perceiving what is faulty as faultless.
Vajje avajjasaññitā (nhận thức là không có lỗi đối với điều có lỗi) có nghĩa là nhận thức là không có lỗi đối với điều có lỗi.
Kukkuccāyanāti kukkuccāyanākāro.
Remorse is the state of being remorseful.
Kukkuccāyanā (sự hối hận) có nghĩa là trạng thái hối hận.
Kukkuccāyitattanti kukkuccāyitabhāvo.
Being remorseful is the condition of being remorseful.
Kukkuccāyitattaṃ (trạng thái của sự hối hận) có nghĩa là trạng thái đã hối hận.
Cetaso vippaṭisāroti cittassa virūpo paṭisaraṇabhāvo.
Mental regret is the mind's improper turning back.
Cetaso vippaṭisāro (sự ăn năn của tâm) có nghĩa là trạng thái ăn năn khác thường của tâm.
Manovilekhoti cittassa vilekho.
Mental anguish is the mind's affliction.
Manovilekho (sự cào xé tâm) có nghĩa là sự cào xé của tâm.
Anuppadātāti sandhānānuppadātā.
One who promotes means one who promotes reconciliation.
Anuppadātāti (người khuyến khích) có nghĩa là người khuyến khích sự hòa giải.
Dve jane samagge disvā ‘‘tumhākaṃ evarūpe kule jātānaṃ evarūpehi guṇehi samannāgatānaṃ anucchavikameta’’ntiādīni vatvā daḷhīkammaṃ kattāti attho.
Seeing two people in harmony, one says things like, "It is fitting for those born in such a family as yours, endowed with such virtues," and thereby strengthens their harmony; this is the meaning.
Nghĩa là, khi thấy hai người hòa thuận, người ấy nói những điều như “điều này phù hợp với những người sanh trong gia đình như các vị, có những đức tính như các vị” v.v. để củng cố sự hòa thuận.
Samaggo ārāmo assāti samaggārāmo, yattha samaggā natthi, tattha vasitumpi na icchatīti attho.
May the monastery be harmonious, hence samaggārāmo (one whose delight is harmony); it means that one does not even wish to dwell where there is no harmony.
Nơi mà có sự hòa thuận, đó là samaggārāmo (nơi vui thích sự hòa thuận), nghĩa là không muốn ở nơi không có sự hòa thuận.
‘‘Samaggarāmo’’tipi pāḷi, ayamevettha attho.
"Samaggarāmo" is also a reading, and this is the meaning here.
Cũng có bản Pali là “Samaggarāmo”, ý nghĩa ở đây là như vậy.
Samaggaratoti samaggesu rato, te pahāya aññatra gantumpi na icchatīti attho.
Delighting in harmony means delighting in those who are harmonious, and one does not even wish to go elsewhere, abandoning them.
Samaggaratoti (hoan hỷ trong sự hòa thuận) có nghĩa là hoan hỷ trong những người hòa thuận, nghĩa là không muốn rời bỏ họ để đi nơi khác.
Samagge disvāpi sutvāpi nandatīti samagganandī.
Seeing and hearing those who are harmonious, one rejoices, hence samagganandī (one who rejoices in harmony).
Khi thấy hoặc nghe những người hòa thuận, người ấy hoan hỷ, đó là samagganandī.
Samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitāti yā vācā satte samaggeyeva karoti, taṃ sāmaggiguṇaparidīpikameva vācaṃ bhāsati, na itaranti.
One who speaks words that promote harmony means one speaks only such words as make beings harmonious, words that highlight the virtue of harmony, and not otherwise.
Samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitāti (người nói lời làm cho hòa thuận) có nghĩa là người nói lời chỉ rõ đức tính hòa thuận, làm cho chúng sanh hòa thuận, chứ không nói lời khác.
Parassa mammacchedakakāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā ekantapharusacetanā pharusā vācā, nelāti elaṃ vuccati doso, nassā elanti nelā, niddosāti attho ‘‘nelaṅgo setapacchādo’’ti ettha (udā. 65; peṭako. 25) vuttanelaṃ viya.
The volition that is exclusively harsh, arising from verbal and bodily actions that cut to the quick of another, is harsh speech. Nelā means ela is a fault; that which has no fault is nelā, faultless, as in "nelaṅgo setapacchādo".
Ý chí (cetanā) thô ác tuyệt đối, sanh ra từ sự vận dụng thân và khẩu làm tổn thương sâu sắc người khác, đó là pharusā vācā (lời nói thô ác). Nelāti (không lỗi) có nghĩa là ela được gọi là lỗi, không có ela là nelā, nghĩa là không lỗi, giống như nelā được nói trong câu “nelaṅgo setapacchādo” (Udā. 65; Peṭako. 25).
Kaṇṇasukhāti byañjanamadhuratāya kaṇṇānaṃ sukhā, sūcivijjhanaṃ viya kaṇṇasūlaṃ na janeti.
Pleasant to the ear means pleasant to the ears due to its sweetness of expression; it does not cause earache like a needle prick.
Kaṇṇasukhāti (êm tai) có nghĩa là êm tai nhờ sự ngọt ngào của văn tự, không gây đau tai như kim châm.
atthamadhuratāya sakalasarīre kopaṃ ajanetvā pemaṃ janetīti pemanīyā.
Due to its sweetness of meaning, it generates affection throughout the body without generating anger, hence pemanīyā (lovable).
Nhờ sự ngọt ngào của ý nghĩa, không gây ra sự giận dữ trong toàn thân mà sanh ra tình yêu, đó là pemanīyā (đáng yêu).
Hadayaṃ gacchati apaṭihaññamānā sukhena cittaṃ pavisatīti hadayaṅgamā.
It enters the heart, not being repelled, and easily penetrates the mind, hence hadayaṅgamā (agreeable to the heart).
Đi vào lòng (hadayaṃ gacchati) mà không bị cản trở, đi vào tâm một cách dễ dàng, đó là hadayaṅgamā (đi vào lòng).
Guṇaparipuṇṇatāya pure bhavāti porī, pure saṃvaḍḍhanārī viya sukumārātipi porī, purassa esātipi porī, nagaravāsīnaṃ kathāti attho.
Due to its fullness of virtue, it is porī (ancient, traditional), existing from olden times; it is also porī (delicate) like a young woman who has grown up in a city; it is also porī (of the city), meaning the speech of city dwellers.
Đầy đủ đức tính, nên có từ xa xưa, đó là porī (cổ xưa). Cũng có nghĩa là porī (mềm mại) như một người phụ nữ được nuôi dưỡng từ nhỏ. Cũng có nghĩa là porī (của thành phố), nghĩa là lời nói của cư dân thành phố.
Nagaravāsino hi yuttakathā honti, pitimattaṃ pitāti bhātimattaṃ bhātāti vadanti.
Indeed, city dwellers' speech is appropriate; they speak of a father as a father, a brother as a brother.
Thật vậy, cư dân thành phố có những lời nói hợp lý, họ nói cha là cha, anh là anh.
Evarūpī kathā bahuno janassa kantā hotīti bahujanakantā.
Such speech is beloved by many people, hence bahujanakantā (beloved by many).
Lời nói như vậy được nhiều người yêu thích, đó là bahujanakantā (được nhiều người yêu thích).
Kantabhāveneva bahuno janassa manāpā cittavuḍḍhikarāti bahujanamanāpā.
Because it is beloved, it is pleasing to many people and promotes mental growth, hence bahujanamanāpā (pleasing to many).
Chính vì được yêu thích nên làm cho nhiều người hài lòng, làm tăng trưởng tâm trí, đó là bahujanamanāpā (làm hài lòng nhiều người).
Nidhānaṃ vuccati ṭhapanokāso, nidhānamassa atthīti nidhānavatī, hadaye nidhātabbayuttakaṃ vācaṃ bhāsitāti attho.
A repository is called a place of storage; one who has a repository is nidhānavatī (one with a repository); it means one speaks words fit to be stored in the heart.
Nidhāna được gọi là nơi cất giữ, có nơi cất giữ được gọi là nidhānavatī (có kho tàng), ý nghĩa là nói lời đáng được cất giữ trong tim.
Kālenāti evarūpiṃ bhāsamānopi ca ‘‘ahaṃ nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsissāmī’’ti na akālena bhāsati, yuttakālaṃ pana apekkhitvāva bhāsatīti attho.
In due time (kālena): Even while speaking in such a way, thinking, "I will speak a profound discourse," one does not speak out of time, but speaks only after considering the appropriate time; this is the meaning.
Kālena (đúng lúc) nghĩa là dù nói lời như vậy, nhưng “tôi sẽ nói lời có kho tàng” thì không nói không đúng lúc, mà chỉ nói sau khi đã cân nhắc thời điểm thích hợp.
Sāpadesanti saupamaṃ, sakāraṇanti attho.
With a reason (sāpadesaṃ): with an analogy, with a cause; this is the meaning.
Sāpadesaṃ (có ví dụ) nghĩa là có ví dụ, có lý do.
Pariyantavatinti paricchedaṃ dassetvā yathāssā paricchedo paññāyati, evaṃ bhāsatīti attho.
With limits (pariyantavatiṃ): showing the limit, so that its limit is known, thus one speaks; this is the meaning.
Pariyantavatiṃ (có giới hạn) nghĩa là nói một cách rõ ràng, có giới hạn, để giới hạn của nó được nhận biết.
Atthasaṃhitanti anekehipi nayehi vibhajantena pariyādātuṃ asakkuṇeyyatāya atthasampannaṃ bhāsati.
Connected with meaning (atthasaṃhitaṃ): one speaks endowed with meaning, because it cannot be exhausted even by analyzing in many ways.
Atthasaṃhitaṃ (có ý nghĩa) nghĩa là nói lời đầy đủ ý nghĩa, không thể phân tích hết bằng nhiều cách.
Yaṃ vā so atthavādī atthaṃ vadati, tena atthena sahitattā atthasaṃhitaṃ vācaṃ bhāsati, na aññaṃ nikkhipitvā aññaṃ bhāsatīti vuttaṃ hoti.
Or, because it is connected with the meaning that the speaker of meaning speaks, it is said that one speaks a discourse connected with meaning, not setting aside one thing and speaking another.
Hoặc điều mà người nói lợi ích nói về lợi ích, do sự liên quan đến lợi ích đó, người ấy nói lời có lợi ích, nghĩa là không đặt cái này rồi nói cái khác.
Catuddosāpagataṃ vācaṃ bhāsatīti musāvādādīhi catūhi dosehi apagataṃ vācaṃ bhāsati.
Speaks a discourse free from four faults: speaks a discourse free from the four faults of false speech and so forth.
Nói lời không có bốn lỗi nghĩa là nói lời không có bốn lỗi như nói dối v.v.
Dvattiṃsāya tiracchānakathāyāti dvattiṃsāya saggamokkhānaṃ tiracchānabhūtāya kathāya.
From the thirty-two mundane discourses (dvattiṃsāya tiracchānakathāya): from the thirty-two discourses that are extraneous to heaven and liberation.
Ba mươi hai loại chuyện tầm thường nghĩa là ba mươi hai loại chuyện tầm thường đối với thiên giới và giải thoát.
Apicettha atricchatā pāpicchatā mahicchatā appicchatāti ayaṃ bhedo veditabbo – tattha sakalābhe atittassa paralābhapatthanā atricchatā nāma, tāya samannāgatassa ekabhājane pakkapūvepi attano patte patite na supakko viya khuddako viya ca khāyati, sveva pana parassa patte pakkhitto supakko viya mahanto viya ca khāyati.
Moreover, here this distinction should be understood: excessive craving (atricchatā), evil craving (pāpicchatā), great craving (mahicchatā), and fewness of wishes (appicchatā). Among these, excessive craving is the insatiability with one's own gains and the longing for others' gains. One endowed with this, even if a baked cake falls into their own bowl, it does not seem well-baked or large; but if that same cake is put into another's bowl, it seems well-baked and large.
Hơn nữa, ở đây cần hiểu sự khác biệt này: tham dục quá mức, ác dục, đại dục và ít dục. Trong đó, người không thỏa mãn với những gì mình có được và khao khát những gì người khác có được gọi là tham dục quá mức. Người có tham dục quá mức này, ngay cả khi chiếc bánh đã nướng chín được đặt trong bát của mình, cũng cảm thấy như chưa chín hoặc nhỏ bé; nhưng khi chiếc bánh đó được đặt vào bát của người khác, thì lại cảm thấy như đã chín hoặc to lớn.
Asantaguṇasambhāvanatā pana paṭiggahaṇe ca amattaññutā pāpicchatā nāma, sā ‘‘idhekacco asaddho samāno saddhoti maṃ jano jānātū’’tiādinā (vibha. 851) nayena atreva āgatāyeva.
However, the assumption of non-existent qualities and immoderation in receiving is called evil craving (pāpicchatā); this has been stated here in the manner of, "Here, some person, being faithless, wishes, 'May people know me as faithful'" and so on.
Tuy nhiên, sự coi trọng những đức tính không có và sự không biết đủ trong việc thọ nhận gọi là ác dục. Điều này đã được đề cập ở đây theo cách thức như: “Ở đây, một người không có đức tin, lại mong muốn người khác biết mình là người có đức tin” v.v.
Tāya ca samannāgato puggalo kohaññe patiṭṭhāti.
And a person endowed with this stands in deceit.
Và người có ác dục này sẽ đứng vững trong sự giả dối.
Santaguṇasambhāvanatā pana paṭiggahaṇe ca amattaññutā mahicchatā nāma, sāpi ‘‘idhekacco saddho samāno saddhoti maṃ jano jānātūti icchati, sīlavā samāno sīlavāti maṃ jano jānātū’’ti (vibha. 851) iminā nayena āgatāyeva.
However, the assumption of existent qualities and immoderation in receiving is called great craving (mahicchatā); this too has been stated in the manner of, "Here, some person, being faithful, wishes, 'May people know me as faithful'; being virtuous, wishes, 'May people know me as virtuous'" and so on.
Tuy nhiên, sự coi trọng những đức tính hiện có và sự không biết đủ trong việc thọ nhận gọi là đại dục. Điều này cũng đã được đề cập theo cách thức như: “Ở đây, một người có đức tin, lại mong muốn người khác biết mình là người có đức tin; có giới hạnh, lại mong muốn người khác biết mình là người có giới hạnh” v.v.
Tāya samannāgato puggalo dussantappayo hoti, vijātamātāpissa cittaṃ gahetuṃ na sakkoti.
A person endowed with this is difficult to satisfy; even their own mother cannot win their heart.
Người có đại dục này khó làm cho thỏa mãn, ngay cả người mẹ vừa sinh con cũng không thể nắm bắt được tâm ý của người ấy.
Tenetaṃ vuccati –
Therefore, it is said:
Vì vậy, điều này được nói:
Aparopi catubbidho appiccho paccayaappiccho dhutaṅgaappiccho pariyattiappiccho adhigamaappicchoti.
There is another fourfold fewness of wishes: fewness of wishes regarding requisites, fewness of wishes regarding ascetic practices (dhutaṅga), fewness of wishes regarding learning, and fewness of wishes regarding attainment.
Một loại ít dục khác có bốn loại: ít dục đối với vật dụng, ít dục đối với hạnh đầu đà, ít dục đối với học tập (Pariyatti), ít dục đối với thành tựu (Adhigama).
Tattha catūsu paccayesu appiccho paccayaappiccho.
Among these, one with few wishes regarding the four requisites is one with few wishes regarding requisites.
Trong đó, người ít dục đối với bốn vật dụng gọi là ít dục đối với vật dụng.
So dāyakassa vasaṃ jānāti, deyyadhammassa vasaṃ jānāti, attano thāmaṃ jānāti.
Such a one knows the capacity of the donor, knows the nature of the gift, and knows their own strength.
Vị ấy biết khả năng của thí chủ, biết khả năng của vật cúng dường, biết sức lực của mình.
Yadi hi deyyadhammo bahu hoti, dāyako appaṃ dātukāmo, dāyakassa vasena appaṃ gaṇhāti.
If the gift is abundant, but the donor wishes to give little, one takes little according to the donor's capacity.
Nếu vật cúng dường nhiều, thí chủ muốn dâng ít, thì vị ấy thọ nhận ít theo khả năng của thí chủ.
Deyyadhammo appo, dāyako bahuṃ dātukāmo, deyyadhammassa vasena appaṃ gaṇhāti.
If the gift is little, but the donor wishes to give much, one takes little according to the nature of the gift.
Vật cúng dường ít, thí chủ muốn dâng nhiều, thì vị ấy thọ nhận ít theo khả năng của vật cúng dường.
Deyyadhammopi bahu, dāyakopi bahuṃ dātukāmo, attano thāmaṃ ñatvā pamāṇeneva gaṇhāti.
Even if there are many offerings, and the donor is desirous of giving much, one accepts only a suitable amount, knowing one's own capacity.
Vật cúng dường cũng nhiều, thí chủ cũng muốn dâng nhiều, thì vị ấy biết sức lực của mình mà thọ nhận vừa đủ.
Dhutaṅgasamādānassa attani atthibhāvaṃ na jānāpetukāmo dhutaṅgaappiccho nāma.
One who does not wish to make known the existence of their undertaking of dhutaṅga practices in themselves is called one content with few requisites concerning dhutaṅga.
Người không muốn cho người khác biết mình có giữ hạnh đầu đà gọi là ít dục đối với hạnh đầu đà.
Yo pana bahussutabhāvaṃ na jānāpetukāmo, ayaṃ pariyattiappiccho nāma.
But one who does not wish to make known their being learned is called one content with few requisites concerning learning.
Còn người không muốn cho người khác biết mình là người đa văn, người này gọi là ít dục đối với học tập.
Yo pana sotāpannādīsu aññataro hutvā sotāpannādibhāvaṃ jānāpetuṃ na icchati, ayaṃ adhigamaappiccho nāma.
But one who, having become one of those like a stream-enterer, does not wish to make known their state of being a stream-enterer and so on, is called one content with few requisites concerning attainment.
Còn người đã là một trong các bậc Dự lưu v.v. nhưng không muốn cho người khác biết mình là bậc Dự lưu v.v., người này gọi là ít dục đối với thành tựu.
Khīṇāsavo pana atricchataṃ pāpicchataṃ mahicchataṃ pahāya sabbaso icchāpaṭipakkhabhūtāya alobhasaṅkhātāya parisuddhāya appicchatāya samannāgatattā appiccho nāma.
A perfected one (khīṇāsava), however, having abandoned excessive desire, evil desire, and great desire, is called one content with few requisites (appiccho) because he is endowed with pure contentment (appicchatā), which is entirely opposed to desire and is synonymous with non-greed (alobha).
Vị A-la-hán, sau khi đã từ bỏ sự tham lam quá độ, sự tham lam ác độc, sự tham lam lớn lao, hoàn toàn được trang bị với sự ít dục thanh tịnh, tức là sự không tham, đối lập với mọi tham ái, nên được gọi là bậc ít dục.
‘‘Āvuso, atricchatā pāpicchatā mahicchatāti, ime dhammā pahātabbāti, tesu ādīnavaṃ dassetvā evarūpaṃ appicchataṃ samādāya vattitabba’’nti vadanto appicchakathaṃ katheti nāma.
One who says, ‘‘Friends, these things—excessive desire, evil desire, and great desire—are to be abandoned; having shown the danger in them, one should undertake and practice such contentment (appicchatā),’’ is said to be giving a discourse on contentment (appicchakathā).
Khi nói rằng: ‘‘Này chư hiền, sự tham lam quá độ, sự tham lam ác độc, sự tham lam lớn lao – những pháp này cần phải từ bỏ; sau khi chỉ ra sự nguy hiểm trong chúng, cần phải thực hành sự ít dục như vậy’’, thì vị ấy được gọi là đang thuyết giảng về sự ít dục.
Tassāyaṃ pabhedavaṇṇanā – idha bhikkhu cīvaraṃ labhati sundaraṃ vā asundaraṃ vā.
Its detailed description is as follows: Here, a bhikkhu obtains a robe, whether beautiful or not beautiful.
Đây là sự giải thích về các phân loại của nó – ở đây, một tỳ-kheo nhận được y phục, dù đẹp hay không đẹp.
So teneva yāpeti, aññaṃ na pattheti, labhantopi na gaṇhāti.
He makes do with that very robe; he does not long for another, nor does he accept one even if offered.
Vị ấy sống với y phục đó, không mong cầu cái khác, và dù có nhận được cũng không lấy.
Ayamassa cīvare yathālābhasantoso.
This is his contentment with robes as obtained.
Đây là tri túc tùy theo những gì đã nhận được về y phục của vị ấy.
Atha pana yo pakatidubbalo vā hoti, ābādhajarābhibhūto vā, garucīvaraṃ pārupanto kilamati.
Then, if one is naturally weak, or afflicted by illness and old age, one becomes weary wearing a heavy robe.
Nếu một vị vốn yếu ớt, hoặc bị bệnh tật và tuổi già hành hạ, thì khi khoác y nặng sẽ mệt mỏi.
So sabhāgena bhikkhunā saddhiṃ taṃ parivattetvā lahukena yāpentopi santuṭṭhova hoti.
Even if he exchanges it with a fellow bhikkhu and makes do with a light one, he is still content.
Vị ấy đổi y đó với một tỳ-kheo tương tự và sống với y nhẹ nhàng cũng là tri túc.
Ayamassa cīvare yathābalasantoso.
This is his contentment with robes according to his strength.
Đây là tri túc tùy theo khả năng về y phục của vị ấy.
Aparo paṇītapaccayalābhī hoti.
Another receives excellent requisites.
Một vị khác là người có nhiều phước báu, nhận được các vật phẩm cao cấp.
So pattuṇṇacīvarādīnaṃ aññataraṃ mahagghacīvaraṃ, bahūni vā pana cīvarāni labhitvā ‘‘idaṃ therānaṃ cirapabbajitānaṃ, idaṃ bahussutānaṃ anurūpaṃ, idaṃ gilānānaṃ, idaṃ appalābhīnaṃ hotū’’ti datvā tesaṃ purāṇacīvaraṃ vā saṅkārakūṭādito vā nantakāni uccinitvā tehi saṅghāṭiṃ katvā dhārentopi santuṭṭhova hoti.
Even if he obtains a precious robe, such as one made of silk or wool, or many robes, and gives them away, saying, ‘‘This is suitable for the elders, for those long ordained, this for the learned, this for the sick, this for those with few gains,’’ and then takes their old robes or gathers rags from a rubbish heap and makes a triple robe (saṅghāṭi) from them and wears it, he is still content.
Vị ấy nhận được y phục đắt tiền như y bằng lông cừu hoặc y bằng lụa, hoặc nhiều y phục, rồi nói: ‘‘Cái này dành cho các trưởng lão đã xuất gia lâu năm, cái này thích hợp cho các bậc đa văn, cái này cho người bệnh, cái này cho người ít lợi lộc’’, rồi dâng cúng, và tự mình mặc y cũ của các vị ấy hoặc nhặt các mảnh vải từ đống rác, v.v., rồi làm y tăng-già-lê (y vá) để mặc, vị ấy cũng là tri túc.
Ayamassa cīvare yathāsāruppasantoso.
This is his contentment with robes according to suitability.
Đây là tri túc tùy theo sự thích hợp về y phục của vị ấy.
Idha pana bhikkhu piṇḍapātaṃ labhati lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā, so teneva yāpeti, aññaṃ na pattheti, labhantopi na gaṇhāti.
Here, a bhikkhu obtains almsfood, whether coarse or excellent; he makes do with that very almsfood; he does not long for another, nor does he accept one even if offered.
Ở đây, một tỳ-kheo nhận được vật thực khất thực, dù thô sơ hay cao cấp, vị ấy sống với vật thực đó, không mong cầu cái khác, và dù có nhận được cũng không lấy.
Ayamassa piṇḍapāte yathālābhasantoso.
This is his contentment with almsfood as obtained.
Đây là tri túc tùy theo những gì đã nhận được về vật thực khất thực của vị ấy.
Yo pana attano pakativiruddhaṃ vā byādhiviruddhaṃ vā piṇḍapātaṃ labhati, yenassa paribhuttena aphāsu hoti, so taṃ sabhāgassa bhikkhuno datvā tassa hatthato sappāyabhojanaṃ bhuñjitvā samaṇadhammaṃ karontopi santuṭṭhova hoti.
But one who obtains almsfood that is contrary to his nature or contrary to his illness, and by consuming which he becomes unwell, even if he gives it to a fellow bhikkhu and eats suitable food from that bhikkhu's hand while practicing the ascetic's duties, he is still content.
Nếu một vị nhận được vật thực khất thực không hợp với thể trạng hoặc không hợp với bệnh của mình, mà khi thọ dụng sẽ không thoải mái, vị ấy dâng vật thực đó cho một tỳ-kheo tương tự, rồi nhận thực phẩm thích hợp từ tay vị ấy để thọ dụng và thực hành pháp Sa-môn, vị ấy cũng là tri túc.
Ayamassa piṇḍapāte yathābalasantoso.
This is his contentment with almsfood according to his strength.
Đây là tri túc tùy theo khả năng về vật thực khất thực của vị ấy.
Aparo bahuṃ paṇītaṃ piṇḍapātaṃ labhati, so taṃ cīvaraṃ viya theracirapabbajitabahussutaappalābhīgilānānaṃ datvā tesaṃ vā sesakaṃ piṇḍāya vā caritvā missakāhāraṃ bhuñjantopi santuṭṭhova hoti.
Another obtains much excellent almsfood; like robes, he gives it to elders, long-ordained ones, learned ones, those with few gains, and the sick, and then eats their leftover food or goes on an alms round and eats mixed food, he is still content.
Một vị khác nhận được nhiều vật thực khất thực cao cấp, vị ấy dâng vật thực đó như y phục cho các trưởng lão đã xuất gia lâu năm, các bậc đa văn, người ít lợi lộc, người bệnh, rồi tự mình thọ dụng phần còn lại của các vị ấy hoặc đi khất thực để thọ dụng thức ăn hỗn hợp, vị ấy cũng là tri túc.
Ayamassa piṇḍapāte yathāsāruppasantoso.
This is his contentment with almsfood according to suitability.
Đây là tri túc tùy theo sự thích hợp về vật thực khất thực của vị ấy.
Aparo mahāpuñño bahuṃ telamadhuphāṇitādipaṇītabhesajjaṃ labhati, so taṃ cīvaraṃ viya theracirapabbajitabahussutaappalābhīgilānānaṃ datvā tesaṃ ābhatena yena kenaci yāpentopi santuṭṭhova hoti.
Another person of great merit obtains many excellent medicines such as oil, honey, and molasses. He, like with the robe, gives them to elder monks, long-ordained monks, learned monks, monks with few gains, and sick monks, and is content even if he sustains himself with whatever they bring.
Một vị khác có nhiều phước báu, nhận được nhiều thuốc men cao cấp như dầu, mật, đường phèn, v.v., vị ấy dâng thuốc đó như y phục cho các trưởng lão đã xuất gia lâu năm, các bậc đa văn, người ít lợi lộc, người bệnh, rồi tự mình sống với bất cứ thứ gì được các vị ấy mang đến, vị ấy cũng là tri túc.
Yo pana ekasmiṃ bhājane catumadhuraṃ ṭhapetvā ekasmiṃ muttaharītakaṃ ‘‘gaṇha, bhante, yadicchasī’’ti vuccamāno ‘‘sacassa tesu aññatarenapi rogo vūpasammati, atha muttaharītakaṃ nāma buddhādīhi vaṇṇita’’nti catumadhuraṃ paṭikkhipitvā muttaharītakena bhesajjaṃ karonto paramasantuṭṭhova hoti.
But whoever, having the four sweets placed in one bowl and urine-myrobalan in another, and being told, "Take, Venerable Sir, whichever you desire," reflects, "If my illness can be alleviated by any of these, then urine-myrobalan is praised by the Buddhas and others," and rejecting the four sweets, makes medicine with urine-myrobalan, is supremely content.
Nếu một vị được mời: ‘‘Thưa Ngài, xin hãy lấy bất cứ thứ gì Ngài muốn’’, khi một bên có bốn món ngọt (dầu, mật, đường, bơ) và một bên có quả bàng quang (muttaharītaka), vị ấy suy xét: ‘‘Nếu bệnh có thể thuyên giảm với một trong số đó, thì quả bàng quang được chư Phật, v.v. ca ngợi’’, rồi từ chối bốn món ngọt và dùng quả bàng quang làm thuốc, vị ấy là người cực kỳ tri túc.
Ayamassa gilānapaccaye yathāsāruppasantoso.
This is his contentment according to suitability regarding requisites for the sick.
Đây là tri túc tùy theo sự thích hợp về thuốc men cho người bệnh của vị ấy.
Imesaṃ pana paccekapaccayesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ santosānaṃ yathāsāruppasantosova aggo.
Among these three types of contentment for each requisite, contentment according to suitability is the foremost.
Trong các loại tri túc này, tri túc tùy theo sự thích hợp là tối thượng trong mỗi loại vật phẩm.
Arahā ekekasmiṃ paccaye imehi tīhipi santuṭṭhova.
An arahant is content with these three types for each requisite.
Một vị A-la-hán tri túc với cả ba loại này trong mỗi loại vật phẩm.
Cakkhusamphassoti cakkhuṃ vatthuṃ katvā cakkhuviññāṇasahajāto phasso cakkhusamphasso.
Eye-contact means contact that arises simultaneously with eye-consciousness, having the eye as its object.
Xúc chạm mắt (cakkhusamphasso) là xúc chạm đồng sinh với nhãn thức, lấy mắt làm đối tượng.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining ones.
Trong các trường hợp còn lại cũng theo cách này.
Ettha ca purimā cakkhupasādādivatthukāva, manosamphasso hadayavatthukopi avatthukopi sabbo catubhūmako phasso.
Here, the former contacts are based on the eye-faculty and so forth, while mind-contact, whether based on the heart-basis or not, is all fourfold contact.
Ở đây, các xúc chạm trước đó đều có nền tảng là nhãn căn v.v., còn xúc chạm ý có thể có nền tảng là ý vật hoặc không có nền tảng, tất cả đều là xúc chạm thuộc bốn cõi.
Adhivacanasamphassoti pariyāyena etassa nāmaṃ hotiyeva.
Conceptual contact is indeed its name by way of designation.
Xúc chạm danh định (adhivacanasamphasso) là tên gọi theo cách gián tiếp của nó.
Tayo hi arūpino khandhā sayaṃ piṭṭhivaṭṭakā hutvā attano sahajātasamphassassa adhivacanasamphassoti nāmaṃ karonti.
The three immaterial aggregates themselves, acting as a supporting base, give the name "conceptual contact" to their co-arisen contact.
Ba uẩn vô sắc tự thân trở thành xương sống và đặt tên cho xúc chạm đồng sinh của chính nó là xúc chạm danh định.
Paṭighasamphassoti nippariyāyena pana paṭighasamphasso nāma pañcadvārikaphasso.
Impression contact is, however, literally, the contact of the five doors.
Xúc chạm đối kháng (paṭighasamphasso) là xúc chạm qua năm cửa, theo cách trực tiếp.
Adhivacanasamphasso nāma manodvārikaphasso.
Conceptual contact is mind-door contact.
Xúc chạm danh định là xúc chạm qua ý môn.
Sukhavedanīyo phassoti sukhavedanāya hito uppādako phasso.
Contact associated with pleasant feeling means contact that is beneficial for pleasant feeling and produces it.
Xúc chạm thọ lạc (sukhavedanīyo phasso) là xúc chạm hữu ích, sinh khởi cho thọ lạc.
Itaradvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two.
Trong hai loại còn lại cũng theo cách này.
Kusalo phassoti ekavīsatikusalacittasahajāto phasso.
Wholesome contact means contact co-arisen with twenty-one wholesome cittas.
Xúc chạm thiện (kusalo phasso) là xúc chạm đồng sinh với hai mươi mốt tâm thiện.
Akusaloti dvādasaakusalasahajāto phasso.
Unwholesome means contact co-arisen with twelve unwholesome cittas.
Bất thiện (akusalo) là xúc chạm đồng sinh với mười hai tâm bất thiện.
Abyākatoti chappaññāsaabyākatasahajāto phasso.
Undetermined means contact co-arisen with fifty-six undetermined cittas.
Vô ký (abyākato) là xúc chạm đồng sinh với năm mươi sáu tâm vô ký.
Kāmāvacaroti catupaññāsakāmāvacarasahajāto phasso.
Sense-sphere means contact co-arisen with fifty-four sense-sphere cittas.
Thuộc cõi dục (kāmāvacaro) là xúc chạm đồng sinh với năm mươi bốn tâm cõi dục.
Rūpāvacaroti kusalādipañcadasarūpāvacarasampayutto.
Fine-material-sphere means associated with the fifteen fine-material-sphere cittas, such as wholesome.
Thuộc cõi sắc (rūpāvacaro) là xúc chạm tương ưng với mười lăm tâm cõi sắc, bao gồm thiện v.v.
Arūpāvacaroti kusalābyākatavasena dvādasaarūpāvacarasampayutto.
Immaterial-sphere means associated with the twelve immaterial-sphere cittas by way of wholesome and undetermined.
Thuộc cõi vô sắc (arūpāvacaro) là xúc chạm tương ưng với mười hai tâm cõi vô sắc, bao gồm thiện và vô ký.
Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātanti ettha paccayapaṭisevananti evaṃ saṅkhātaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ.
In "What is that termed 'acceptance of requisites'?", "acceptance of requisites" is termed as such.
Ở đây, điều lừa dối gọi là thọ dụng vật dụng (katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ) là điều lừa dối được gọi là thọ dụng vật dụng như vậy.
Nimantentīti idha gahapatikā ‘‘bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti bhikkhū nimantenti.
They invite means here the householders invite the monks, saying, "Please accept alms."
Mời (nimantentī): Ở đây, các gia chủ mời các vị tỳ khưu "hãy thọ thực".
Ayameva vā pāṭho.
Or this is the reading.
Hoặc đây là một cách đọc khác.
‘‘Nimantetī’’ti vā ‘‘vadantī’’ti vā keci paṭhanti.
Some read "invites" or "says."
Một số người đọc là "nimantetī" hoặc "vadantī".
Tādise nimantāpenti.
They invite in such a way.
Họ mời những người như vậy.
Nimantentīti pāṭhassa sambhavo daṭṭhabbo.
The possibility of the reading "they invite" should be understood.
Cần phải thấy khả năng của cách đọc "nimantentī".
Cīvaraṃ paccakkhātīti cīvaraṃ paṭikkhipati.
Rejects a robe means refuses a robe.
Từ chối y phục (cīvaraṃ paccakkhātī) là bác bỏ y phục.
Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇoti yaṃ cīvaradhāraṇaṃ samaṇo karoti, etaṃ sāruppaṃ anucchavikaṃ.
This is suitable, which a recluse means that the wearing of robes which a recluse does, this is suitable and appropriate.
Điều này là thích hợp, mà vị sa môn (etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo): Điều mà vị sa môn làm, tức là việc mặc y phục, điều này là thích hợp, xứng đáng.
Pāpaṇikā vā nantakānīti āpaṇadvāre patikāni antavirahitāni pilotikāni.
Or rags from the marketplace means torn pieces of cloth found at the entrance of shops.
Hoặc vải vụn ở chợ (pāpaṇikā vā nantakānī) là những mảnh vải vụn không có đường may, nằm ở cửa hàng.
Uccinitvāti saṃkaḍḍhitvā.
Having collected means having gathered.
Nhặt lên (uccinitvā) là thu thập lại.
Uñchācariyāyāti bhikkhācaraṇena.
By begging means by going for alms.
Bằng cách khất thực (uñchācariyāyā) là bằng cách đi khất thực.
Piṇḍiyālopenāti piṇḍaṃ katvā laddhaālopena.
By a lump of almsfood means by a lump of almsfood obtained.
Bằng thức ăn khất thực (piṇḍiyālopenā) là bằng thức ăn đã nhận được sau khi gom lại thành nắm.
Pūtimuttena vāti gomuttena vā.
Or with putrid urine means or with cow's urine.
Hoặc bằng nước tiểu đã mục (pūtimuttena vā) là hoặc bằng nước tiểu bò.
Osadhaṃ kareyyāti bhesajjakiccaṃ kareyya.
Should make medicine means should perform the act of medicine.
Nên làm thuốc (osadhaṃ kareyyā) là nên làm thuốc chữa bệnh.
Tadupādāyāti tato paṭṭhāya.
From that means from that time onwards.
Từ đó (tadupādāyā) là từ thời điểm đó trở đi.
Dhutavādoti dhutaguṇavādī.
An advocate of ascetic practices means one who praises ascetic practices.
Người nói về hạnh đầu đà (dhutavādo) là người nói về các đức tính của hạnh đầu đà.
Bhiyyo bhiyyo nimantentīti uparūpari nimantenti.
They invite more and more means they invite repeatedly.
Mời thêm nhiều lần nữa (bhiyyo bhiyyo nimantentī) là mời hết lần này đến lần khác.
Sammukhībhāvāti sammukhībhāvena, vijjamānatāyāti attho.
From the presence means by being present, that is, by existing.
Do sự hiện diện (sammukhībhāvā) là do sự hiện diện, nghĩa là do sự tồn tại.
Pasavatīti paṭilabhati.
Obtains means acquires.
Đạt được (pasavatī) là nhận được.
Saddhāya sammukhībhāvena sakkā kātunti ‘‘saddhāya sammukhībhāvā’’tiādimāha.
Since it can be done by the presence of faith, he says "by the presence of faith" and so on.
Có thể làm được nhờ sự hiện diện của đức tin, nên nói "do sự hiện diện của đức tin" (saddhāya sammukhībhāvā) v.v.
Deyyadhammā sulabhā dakkhiṇeyyā ca, saddhā pana dullabhā.
Offerings are easy to obtain, and those worthy of offerings are also easy to find, but faith is difficult to find.
Các pháp cúng dường thì dễ kiếm, những người đáng thọ nhận cúng dường thì dễ tìm, nhưng đức tin thì khó có được.
Puthujjanassa hi saddhā athāvarā, padavāre padavāre nānā hoti.
For an ordinary person, faith is unstable; it changes at every step.
Vì đức tin của phàm phu không vững chắc, nó thay đổi từng bước.
Tenevassa mahāmoggallānasadisopi aggasāvako pāṭibhogo bhavituṃ asakkonto āha ‘‘dvinnaṃ kho nesaṃ āvuso dhammānaṃ pāṭibhogo bhogānañca jīvitassa ca, saddhāya pana tvaṃ pāṭibhogo’’ti.
Therefore, even a chief disciple like Mahāmoggallāna, being unable to guarantee it, said, "Friends, I can guarantee two things: wealth and life. But you, you are the guarantor of faith."
Chính vì thế, một vị Thượng thủ đệ tử như Đại Mục Kiền Liên cũng không thể bảo đảm cho người ấy, nên đã nói: "Này hiền giả, tôi bảo đảm cho hai điều này là tài sản và sự sống, nhưng đức tin thì hiền giả phải tự bảo đảm".
Korajikakorajikoti saṅkocasaṅkocako, atisaṅkocakoti vuttaṃ hoti.
Korajikakorajiko means one who contracts excessively, or one who contracts very much.
Korajikakorajiko (người nhăn nhó, cau có) nghĩa là người rất co rúm, có nghĩa là người rất nhăn nhó.
‘‘Koracakakoracako’’ti vā pāṭho.
Or the reading is "Koracakakoracako".
Hoặc là đọc Koracakakoracako.
Bhākuṭikabhākuṭikoti ativiya mukhasaṅkocanasīlo.
Bhākuṭikabhākuṭiko means one who is excessively given to frowning.
Bhākuṭikabhākuṭiko (người cau mày, nhăn mặt) nghĩa là người có thói quen nhăn mặt rất nhiều.
Kuhakakuhakoti ativiya vimhāpako.
Kuhakakuhako means one who is excessively deceptive.
Kuhakakuhako (người rất lừa dối) nghĩa là người rất hay lừa bịp.
Lapakalapakoti ativiya sallāpako.
Lapakalapako means one who is excessively talkative.
Lapakalapako (người rất hay nói) nghĩa là người rất hay nói chuyện.
Mukhasambhāvikoti attano mukhavasena aññehi saha sambhāviko, appitacittoti eke.
Mukhasambhāviko means one who is respected by others on account of his own speech; some say it means one whose mind is affected.
Mukhasambhāviko (người tự đề cao mình bằng lời nói) nghĩa là người tự đề cao mình với người khác bằng lời nói của mình; một số người nói là người có tâm kiêu căng.
Santānanti kilesasantatāya santānaṃ.
Santānaṃ means continuity due to the continuity of defilements.
Santānaṃ (dòng chảy) nghĩa là dòng chảy của phiền não.
Samāpattīnanti samāpajjitabbānaṃ.
Samāpattīnaṃ means those to be attained.
Samāpattīnaṃ (của các sự thành tựu) nghĩa là của những gì cần phải thành tựu.
Gambhīranti ninnapatiṭṭhānaṃ.
Gambhīraṃ means deep-rooted.
Gambhīraṃ (sâu xa) nghĩa là nơi nền tảng sâu.
Gūḷhanti dassetuṃ dukkhaṃ.
Gūḷhaṃ means difficult to reveal.
Gūḷhaṃ (ẩn kín) nghĩa là khó để trình bày.
Nipuṇanti sukhumaṃ.
Nipuṇaṃ means subtle.
Nipuṇaṃ (vi tế) nghĩa là tinh tế.
Paṭicchannanti padatthena duppaṭivijjhādhippāyaṃ.
Paṭicchannaṃ means having an intention difficult to penetrate by the literal meaning.
Paṭicchannaṃ (che đậy) nghĩa là ý định khó hiểu theo nghĩa đen.
Lokuttaranti dhammadīpakaṃ.
Lokuttaraṃ means revealing the Dhamma.
Lokuttaraṃ (siêu thế) nghĩa là pháp chỉ về siêu thế.
Suññatāpaṭisaññuttanti nibbānapaṭisaññuttaṃ.
Suññatāpaṭisaññuttaṃ means connected with Nibbāna.
Suññatāpaṭisaññuttaṃ (liên hệ đến tánh không) nghĩa là liên hệ đến Nibbāna.
Atha vā lokuttarasuññatāpaṭisaññuttanti lokuttaradhammabhūtanibbānapaṭisaññuttaṃ.
Alternatively, lokuttarasuññatāpaṭisaññuttaṃ means connected with Nibbāna, which is a supramundane quality.
Hoặc là lokuttarasuññatāpaṭisaññuttaṃ (liên hệ đến tánh không siêu thế) nghĩa là liên hệ đến Nibbāna là pháp siêu thế.
Kāyikaṃ pāgabbhiyanti kāye bhavaṃ kāyikaṃ.
Kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ means bodily, existing in the body.
Kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ (sự thô lỗ về thân) nghĩa là sự thô lỗ có trong thân.
Vācasikacetasikesupi eseva nayo.
The same method applies to verbal and mental.
Trong trường hợp thô lỗ về lời nói và ý nghĩ cũng theo cách đó.
Acittīkārakatoti bahumānakiriyarahito.
Acittīkārakato means devoid of respectful action.
Acittīkārakato (không làm với sự tôn trọng) nghĩa là không có hành động tôn kính.
Anupāhanānaṃ caṅkamantānanti upāhanavirahitānaṃ caṅkamantānaṃ samīpe, anādare vā sāmivacanaṃ.
Anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ refers to those walking without sandals, in their vicinity, or the genitive case indicates disrespect.
Anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ (của những người đi kinh hành không mang dép) nghĩa là gần những người đi kinh hành không mang dép, hoặc là cách nói của sở hữu cách biểu thị sự không tôn trọng.
Saupāhanoti upāhanārūḷho hutvā caṅkamati.
Saupāhano means he walks having put on sandals.
Saupāhano (mang dép) nghĩa là mang dép rồi đi kinh hành.
Nīce caṅkame caṅkamantānanti akataparicchedāya bhūmiyā caṅkamante paricchedaṃ katvā vālukaṃ ākiritvā ālambanaṃ yojetvā katacaṅkame nīcepi caṅkame caṅkamante.
Nīce caṅkame caṅkamantānaṃ refers to those walking on a low promenade, even on a low promenade made by defining a space, scattering sand, and arranging an object, while others are walking on undefined ground.
Nīce caṅkame caṅkamantānaṃ (của những người đi kinh hành trên lối kinh hành thấp) nghĩa là những người đi kinh hành trên lối kinh hành thấp, được làm bằng cách phân chia một khu vực, rải cát, và sắp xếp chỗ dựa, ngay cả khi những người khác đang đi kinh hành trên mặt đất chưa được phân chia.
Ucce caṅkame caṅkamatīti iṭṭhakacayanasampanne vedikāparikkhitte ucce caṅkame caṅkamati.
Ucce caṅkame caṅkamatī means he walks on a high promenade, one built with bricks and surrounded by a railing.
Ucce caṅkame caṅkamati (đi kinh hành trên lối kinh hành cao) nghĩa là đi kinh hành trên lối kinh hành cao, được xây bằng gạch và có hàng rào.
Sace pākāraparikkhitto hoti dvārakoṭṭhakayutto, pabbatantaravanantarabhūmantarassa vā suppaṭicchanno, tādise caṅkame caṅkamituṃ vaṭṭati, appaṭicchannepi upacāraṃ muñcitvā vaṭṭati.
If it is surrounded by a wall and has a gatehouse, or is well-covered between mountains, forests, or lands, it is permissible to walk on such a promenade; even if it is uncovered, it is permissible to walk without formality.
Nếu có tường bao quanh và cổng, hoặc được che chắn tốt bởi núi, rừng, hoặc đất trống, thì được phép đi kinh hành trên lối kinh hành như vậy; nếu không được che chắn, thì được phép miễn là không có hành vi thô lỗ.
Ghaṭṭayantopi tiṭṭhatīti atisamīpe tiṭṭhati.
Ghaṭṭayantopi tiṭṭhatī means he stands very close.
Ghaṭṭayantopi tiṭṭhati (đứng chạm vào) nghĩa là đứng rất gần.
Puratopi tiṭṭhatīti puratthimatopi tiṭṭhati.
Puratopi tiṭṭhatī means he stands even in front.
Puratopi tiṭṭhati (đứng phía trước) nghĩa là đứng ở phía đông.
Ṭhitakopi bhaṇatīti khāṇuko viya anonamitvā bhaṇati.
Ṭhitakopi bhaṇatī means he speaks without bending, like a tree stump.
Ṭhitakopi bhaṇati (đứng nói) nghĩa là nói mà không cúi xuống như một khúc gỗ.
Bāhāvikkhepakoti bāhuṃ khipitvā khipitvā bhaṇati.
Bāhāvikkhepako means he speaks by repeatedly flinging his arms.
Bāhāvikkhepako (người vung tay) nghĩa là nói bằng cách vung tay liên tục.
Pāpadhammoti lāmakadhammo.
"Of evil character" means of wretched character.
Pāpadhammo (người có ác pháp) nghĩa là người có pháp xấu xa.
Asucisaṅkasarasamācāroti aññehi ‘‘ayaṃ dussīlo’’ti saṅkāya saritabbo ācāro saṃyogo etassāti asucisaṅkasarasamācāro.
"Whose conduct is suspicious and questionable" means that his conduct, his association, is such that others suspect and question, "This person is immoral"; thus, he is "one whose conduct is suspicious and questionable."
Asucisaṅkasarasamācāro (người có hành vi đáng nghi ngờ là bất tịnh) nghĩa là người có hành vi, sự kết hợp mà người khác nghi ngờ “người này là kẻ phá giới”, do đó gọi là asucisaṅkasarasamācāro.
Saṅkassarasamācāroti sakāraṃ saṃyogaṃ katvāpi paṭhanti.
Some also read it as saṅkassarasamācāro by making a conjunction with the letter 's'.
Cũng có cách đọc là saṅkassarasamācāro (hành vi đáng nghi ngờ) với sự kết hợp của âm ‘s’.
Paṭicchannakammantoti paṭicchāditakāyavacīkammanto.
"Whose actions are concealed" means one whose bodily and verbal actions are concealed.
Paṭicchannakammanto (người có hành vi che giấu) nghĩa là người có thân nghiệp và khẩu nghiệp bị che giấu.
Assamaṇoti na samaṇo.
"Not a recluse" means not a samaṇa.
Assamaṇo (không phải sa-môn) nghĩa là không phải sa-môn.
Samaṇapaṭiññoti ‘‘ahaṃ samaṇo’’ti paṭijānanto.
"Claiming to be a recluse" means one who declares, "I am a samaṇa."
Samaṇapaṭiñño (người tự xưng là sa-môn) nghĩa là người tự nhận “tôi là sa-môn”.
Abrahmacārīti seṭṭhacariyā virahito.
"Not a celibate" means devoid of the noble conduct (brahmacariya).
Abrahmacārī (không sống phạm hạnh) nghĩa là người thiếu vắng đời sống tối thượng.
Brahmacāripaṭiññoti vuttapaṭipakkho.
"Claiming to be a celibate" is the opposite of what was stated.
Brahmacāripaṭiñño (người tự xưng là sống phạm hạnh) nghĩa là người ngược lại với điều đã nói.
Antopūtīti abbhantare kusaladhammavirahitattā antopūtibhāvamāpanno.
"Inwardly corrupt" means having become inwardly corrupt due to being devoid of wholesome qualities within.
Antopūtī (thối rữa bên trong) nghĩa là trở nên thối rữa bên trong vì thiếu các pháp thiện.
Avassutoti rāgena tinto.
"Overflowing" means soaked with lust.
Avassuto (thấm ướt) nghĩa là bị thấm ướt bởi tham ái.
Kasambujātoti saṅkārasabhāvo.
"Born of refuse" means having the nature of rubbish.
Kasambujāto (sinh ra từ rác rưởi) nghĩa là có bản chất như rác rưởi.
Ācāragocarasampannoti ettha bhikkhu sagāravo sappatisso hirottappasampanno sunivattho supāruto pāsādikena abhikkantena paṭikkantena ālokitena vilokitena samiñjitena pasāritena okkhittacakkhu iriyāpathasampanno indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyamanuyutto satisampajaññena samannāgato appiccho santuṭṭho āraddhavīriyo ābhisamācārikesu sakkaccakārī garucittīkārabahulo viharati, ayaṃ vuccati ācāro.
"Endowed with proper conduct and resort" – here, a bhikkhu lives respectfully and reverently, endowed with shame and moral dread, properly clothed and covered, with pleasing deportment in going forth and returning, in looking and looking on, in bending and stretching, with downcast eyes, endowed with proper posture, with guarded sense doors, moderate in eating, devoted to wakefulness, endowed with mindfulness and clear comprehension, of few wishes, contented, energetic, diligent in observing the minor precepts, and abundant in respect and veneration. This is called proper conduct (ācāra).
Trong trường hợp Ācāragocarasampanno (người đầy đủ oai nghi và phạm vi hoạt động), ở đây, một tỳ khưu sống với lòng tôn kính, biết hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi, mặc y chỉnh tề, đắp y ngay ngắn, đi tới, đi lui, nhìn, ngó, co tay, duỗi tay một cách đáng kính, mắt nhìn xuống, đầy đủ oai nghi, giữ gìn các căn, biết đủ trong ăn uống, chuyên cần tỉnh thức, đầy đủ chánh niệm và tỉnh giác, ít dục, biết đủ, tinh tấn, làm việc siêng năng trong các giới luật phụ, và rất tôn kính; đây được gọi là oai nghi.
Evaṃ tāva ācāro veditabbo.
Thus, proper conduct should be understood.
Như vậy, oai nghi cần được hiểu.
Yesaṃ esāti yesaṃ puggalānaṃ sātavatthūsu kāmaguṇesu icchā taṇhā.
Yesaṃ esā means the desire, the craving, for pleasant sensual objects in those individuals.
Yesaṃ esā (đối với những ai điều này) nghĩa là đối với những người mà sự mong muốn, tham ái đối với các đối tượng khả ái là các dục lạc.
Appahīnāti santhavasampayuttā taṇhā arahattamaggena appahīnā.
Appahīnā means craving, associated with intimacy, not abandoned by the path of Arahantship.
Appahīnā (chưa được đoạn tận) nghĩa là tham ái liên kết với sự quen thuộc chưa được đoạn tận bằng đạo A-la-hán.
Tesaṃ cakkhuto rūpataṇhā savatīti etesaṃ cakkhudvārato pavattajavanavīthisampayuttā rūpārammaṇā taṇhā uppajjati.
Tesaṃ cakkhuto rūpataṇhā savatī means for them, craving for rūpa, associated with the javana-vīthi that arises from the eye-door, arises.
Tesaṃ cakkhuto rūpataṇhā savati (tham ái sắc chảy ra từ mắt của họ) nghĩa là tham ái đối với đối tượng sắc, liên kết với lộ trình tâm tốc hành khởi lên từ cửa mắt của những người này.
Āsavatīti okāsato yāva bhavaggā dhammato yāva gotrabhū savati.
Āsavatī means it flows from the realm of opportunity up to the highest existence, and from the Dhamma up to gotrabhū.
Āsavatī (chảy ra) nghĩa là chảy từ cõi Dục cho đến cõi Hữu Đỉnh, và từ pháp cho đến Chuyển Tộc.
Sandatīti nadīsotaṃ viya adhomukhaṃ sandati.
Sandatī means it flows downwards like a river current.
Sandati (chảy) nghĩa là chảy xuống dưới như dòng sông.
Pavattatīti punappunaṃ uppattivasena pavattati.
Pavattatī means it continues to arise again and again.
Pavattati (tiếp diễn) nghĩa là tiếp diễn theo cách phát sinh lặp đi lặp lại.
Sesadvāresupi eseva nayo.
The same method applies to the other sense-doors.
Đối với các cửa khác cũng theo cách này.
Sukkapakkhe vuttavipariyāyena taṇhā arahattamaggena suppahīnā.
In the bright half (of the teaching), craving is well abandoned by the path of Arahantship, in contrast to what was stated.
Trong trường hợp của phần trắng (thiện), ái đã được đoạn tận hoàn toàn bằng đạo A-la-hán, ngược lại với những gì đã nói.
Tesaṃ cakkhuto rūpataṇhā na savati.
For them, craving for rūpa does not flow from the eye.
Đối với họ, ái sắc không chảy ra từ mắt.
Saṇhena kāyakammena samannāgatoti apharusena mudunā kāyakammena samaṅgībhūto ekībhūto.
Saṇhena kāyakammena samannāgato means endowed with, united with, gentle, soft bodily action.
Saṇhena kāyakammena samannāgato (có thân nghiệp nhẹ nhàng) nghĩa là có thân nghiệp không thô tháo, dịu dàng; hòa hợp, đồng nhất với nó.
Vacīkammādīsupi eseva nayo.
The same method applies to vacīkammā (verbal action) and so on.
Đối với khẩu nghiệp v.v... cũng theo cách này.
Saṇhehi satipaṭṭhānehītiādīsu satipaṭṭhānādayo lokiyalokuttaramissakā.
In saṇhehi satipaṭṭhānehī and so on, the satipaṭṭhānas and so forth are a mixture of mundane and supramundane.
Trong Saṇhehi satipaṭṭhānehi (với các niệm xứ nhẹ nhàng) v.v..., các niệm xứ v.v... là sự pha trộn giữa thế gian và xuất thế gian.
Pariyāpuṇanaatthādiparipucchālokiyalokuttaradhammādhigamavasena sallakkhaṇavibhāvanavavatthānakaraṇasamatthā tisso paṭibhānappabhedasaṅkhātā paññā yassa atthi, so paṭibhānavā.
One who possesses the three types of paññā, known as paṭibhāna, which are capable of discerning, illuminating, and determining through learning, questioning about meaning, and realization of mundane and supramundane dhammas, is called paṭibhānavā.
Người có ba loại tuệ được gọi là paṭibhānavā (có biện tài) – đó là các loại tuệ thuộc về biện tài, có khả năng nhận biết, phân tích và xác định theo cách học hỏi, thắc mắc về ý nghĩa v.v... và thành tựu các pháp thế gian và xuất thế gian.
Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāyatīti tassa puggalassa pariyāpuṇanaṃ allīyitvā ñāṇaṃ jāyati ñāṇaṃ abhimukhaṃ hoti.
Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāyatī means relying on his learning, knowledge arises for that person; knowledge becomes manifest.
Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāyatī (nhờ học hỏi mà biện tài phát sinh nơi người ấy) nghĩa là nơi cá nhân ấy, nương vào sự học hỏi mà trí tuệ phát sinh, trí tuệ trở nên rõ ràng.
Cattāro satipaṭṭhānāti sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā lokiyalokuttaramissakavasena vuttā.
Cattāro satipaṭṭhānā (the four foundations of mindfulness) are stated as a mixture of mundane and supramundane among the thirty-seven Bodhipakkhiya Dhammas.
Cattāro satipaṭṭhānā (bốn niệm xứ) được nói đến theo cách pha trộn giữa thế gian và xuất thế gian trong ba mươi bảy pháp giác ngộ.
Maggaphalāni nibbattitalokuttaravasena.
The paths and fruits are stated as supramundane, having been brought into existence.
Đạo và quả được nói đến theo cách xuất thế gian đã được thành tựu.
Catasso paṭisambhidāyo cha ca abhiññāyo vimokkhantikavasena vuttāti ñātabbā.
The four paṭisambhidās and the six abhiññās should be understood as stated in terms of leading to liberation.
Bốn phân tích đạo (paṭisambhidā) và sáu thắng trí được biết là đã được nói đến theo cách dẫn đến giải thoát.
Tattha catasso paṭisambhidāyoti cattāro ñāṇappabhedāti attho.
Among these, catasso paṭisambhidāyo means four kinds of knowledge.
Trong đó, catasso paṭisambhidāyo (bốn phân tích đạo) có nghĩa là bốn loại trí tuệ.
Iddhividhādiāsavakkhayapariyosānāni adhikāni cha ñāṇāni.
The six additional knowledges culminate in the destruction of the āsavas, beginning with the various kinds of psychic power.
Sáu thắng trí bổ sung, bắt đầu từ thần thông và kết thúc bằng sự diệt trừ các lậu hoặc.
Tassāti parassa, attho paṭibhāyatīti sambandho.
Tassā means of another; the meaning is connected to "meaning becomes manifest."
Tassā (của người khác), có liên hệ với ý nghĩa attho paṭibhāyati (ý nghĩa phát sinh).
Atthoti saṅkhepato hetuphalaṃ.
Attho (meaning) in brief is cause and effect.
Attho (ý nghĩa) tóm tắt là nhân và quả.
Tañhi yasmā hetuanusārena arīyati adhigamīyati pāpuṇīyati, tasmā atthoti vuccati.
Indeed, because it is reached, attained, and arrived at according to the cause, it is called meaning.
Vì nó được đạt đến, được thành tựu, được đạt được theo nhân, nên nó được gọi là attha.
Pabhedato pana yaṃkiñci paccayuppannaṃ nibbānaṃ bhāsitattho vipāko kiriyāti ime pañca dhammā atthoti veditabbā, taṃ atthaṃ paccavekkhantassa so attho pabhedato ñāto pākaṭo hoti.
However, in detail, whatever is dependently arisen, Nibbāna, the meaning of what is spoken, vipāka, and kamma are these five dhammas that should be known as meaning; for one who reflects on that meaning, that meaning becomes known and clear in detail.
Tuy nhiên, theo phân loại, bất cứ điều gì phát sinh do duyên, Niết Bàn, ý nghĩa được nói, quả dị thục, hành động – năm pháp này được biết là attha. Khi quán xét ý nghĩa ấy, ý nghĩa ấy trở nên rõ ràng, được biết theo phân loại.
Dhammoti saṅkhepato paccayo.
Dhammo (Dhamma) in brief is cause.
Dhammo (pháp) tóm tắt là duyên.
So hi yasmā taṃ taṃ vidahati pavatteti ceva pāpeti ca, tasmā dhammoti vuccati.
Indeed, because it brings about, causes to occur, and leads to various things, it is called Dhamma.
Vì nó thực hiện, làm phát sinh và dẫn đến điều này điều nọ, nên nó được gọi là dhamma.
Pabhedato pana yo koci phalanibbattako hetu ariyamaggo bhāsitaṃ kusalaṃ akusalanti ime pañca dhammā dhammoti veditabbā, taṃ dhammaṃ paccavekkhantassa so dhammo pabhedato ñāto pākaṭo hoti, tasmiṃ atthe ca dhamme ca yā sabhāvanirutti abyabhicārī vohāro, tassa abhilāpe bhāsane udīraṇe taṃ lapitaṃ bhāsitaṃ udīritaṃ sabhāvaniruttisaddaṃ ārammaṇaṃ katvā paccavekkhantassa sā nirutti ñātā pākaṭā hoti.
However, in detail, whatever cause produces a result, the noble path, spoken wholesome, and unwholesome are these five dhammas that should be known as Dhamma; for one who reflects on that Dhamma, that Dhamma becomes known and clear in detail. When that meaning and Dhamma are known, the true expression, the unerring usage, which is the natural expression, for one who reflects, making that spoken, uttered, declared natural expression as the object in its articulation, speaking, and voicing, that expression becomes known and clear.
Tuy nhiên, theo phân loại, bất cứ nhân nào tạo ra quả, thánh đạo, lời nói, thiện, bất thiện – năm pháp này được biết là dhamma. Khi quán xét pháp ấy, pháp ấy trở nên rõ ràng, được biết theo phân loại. Trong ý nghĩa và pháp ấy, cái cách diễn đạt tự nhiên, không sai lệch, khi quán xét lời nói, sự diễn đạt, sự phát biểu ấy, lấy từ ngữ của cách diễn đạt tự nhiên làm đối tượng, thì cách diễn đạt ấy trở nên rõ ràng, được biết.
Ettha atthe ñāte attho paṭibhāyatīti idāni tassa saddaṃ āharitvā vuttappabhede atthe pākaṭībhūte vuttappabhedo attho tassa puggalassa paṭibhāyati ñāṇābhimukho hoti.
Here, atthe ñāte attho paṭibhāyatī means now, when the meaning of the aforementioned kinds, having brought forth its word, becomes clear, the meaning of the aforementioned kinds becomes manifest for that person, it becomes apparent to his knowledge.
Ở đây, atthe ñāte attho paṭibhāyatī (khi ý nghĩa được biết, ý nghĩa phát sinh) nghĩa là khi ý nghĩa đã được nói rõ ràng theo cách đã được trình bày bằng cách dẫn ra từ ngữ của nó, thì ý nghĩa đã được trình bày ấy trở nên rõ ràng đối với cá nhân ấy, trí tuệ trở nên rõ ràng.
Dhamme ñāte dhammo paṭibhāyatīti vuttappabhede dhamme pākaṭībhūte vuttappabhedo dhammo paṭibhāyati.
Dhamme ñāte dhammo paṭibhāyatī means when the Dhamma of the aforementioned kinds becomes clear, the Dhamma of the aforementioned kinds becomes manifest.
Dhamme ñāte dhammo paṭibhāyatī (khi pháp được biết, pháp phát sinh) nghĩa là khi pháp đã được trình bày rõ ràng, thì pháp đã được trình bày ấy phát sinh.
Niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāyatīti vuttappabhedāya niruttiyā pākaṭāya vuttappabhedā nirutti paṭibhāyati.
"When the analysis of language is known, the analysis of language becomes clear" means that when the aforementioned kind of analysis of language is evident, the aforementioned kind of analysis of language becomes clear.
Niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāyatī (khi cách diễn đạt được biết, cách diễn đạt phát sinh) nghĩa là khi cách diễn đạt đã được trình bày rõ ràng, thì cách diễn đạt đã được trình bày ấy phát sinh.
Imesu tīsu ñāṇesu ñāṇanti atthadhammaniruttīsu imesu tīsu sabbatthakañāṇamārammaṇaṃ katvā paccavekkhantassa tesu tīsu ñāṇesu pabhedagataṃ ñāṇaṃ, yathāvuttesu vā tesu tīsu ñāṇesu gocarakiccādivasena vitthāragataṃ ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā.
"Knowledge in these three knowledges" means the knowledge that has reached a state of differentiation among those three knowledges for one who reflects, making the all-encompassing knowledge in these three (namely, knowledge of meaning, Dhamma, and language) the object; or, the knowledge that has reached a detailed state in those three knowledges as mentioned, in terms of their scope, function, and so forth, which is the analytical knowledge of exposition (paṭibhāna-paṭisambhidā).
Imesu tīsu ñāṇesu ñāṇaṃ (trí tuệ trong ba loại trí tuệ này) là biện tài phân tích, tức là trí tuệ được phân loại trong ba loại trí tuệ ấy khi quán xét trí tuệ bao quát tất cả trong ba loại ý nghĩa, pháp và cách diễn đạt này làm đối tượng, hoặc trí tuệ được mở rộng theo chức năng đối tượng v.v... trong ba loại trí tuệ đã nói.
Imāya paṭibhānapaṭisambhidāyāti imāya vuttappakārāya yathāvuttavitthārapaññāya upeto hoti.
"By this analytical knowledge of exposition" means one is endowed with this aforementioned kind of detailed wisdom.
Imāya paṭibhānapaṭisambhidāyā (với biện tài phân tích này) nghĩa là người ấy được trang bị trí tuệ mở rộng theo cách đã nói.
So vuccati paṭibhānavāti nigamento āha.
"He is called one who possesses exposition" concludes the statement.
So vuccati paṭibhānavā (người ấy được gọi là có biện tài) là lời kết luận.
Yassa pariyatti natthīti pariyatti nāma buddhavacanaṃ.
"He who has no learning" refers to learning, which is the Buddha's word.
Yassa pariyatti natthī (người không có sự học hỏi) – sự học hỏi là lời Phật dạy.
Tañhi uggaṇhantassa paṭisambhidā visadā honti.
For one who learns it, the analytical knowledges become clear.
Khi học hỏi lời ấy, phân tích đạo trở nên rõ ràng.
Yassa puggalassa evarūpā pariyatti natthi.
The person who does not have such learning as this.
Cá nhân nào không có sự học hỏi như vậy.
Paripucchā natthīti paripucchā nāma pāḷiaṭṭhakathādīsu gaṇṭhipadaatthapadavinicchayakathā.
"He who has no questioning" refers to questioning, which is the explanation of difficult points and meanings in the Pāḷi and commentaries.
Paripucchā natthī (không có sự thắc mắc) – sự thắc mắc là lời giải thích về ý nghĩa của các từ khó và từ ngữ trong kinh điển và chú giải.
Uggahitapāḷiādīsu hi atthaṃ kathentassa paṭisambhidā visadā honti.
For one who explains the meaning in the learned Pāḷi and so forth, the analytical knowledges become clear.
Khi giải thích ý nghĩa trong các kinh điển đã học, phân tích đạo trở nên rõ ràng.
Adhigamo natthīti adhigamo nāma arahattappatti.
"He who has no attainment" refers to attainment, which is the attainment of Arahantship.
Adhigamo natthī (không có sự thành tựu) – sự thành tựu là sự chứng đắc A-la-hán.
Arahattañhi pattassa paṭisambhidā visadā honti.
For one who has attained Arahantship, the analytical knowledges become clear.
Khi đã chứng đắc A-la-hán, phân tích đạo trở nên rõ ràng.
Yassa vuttappakārā tividhā sampatti natthi.
The person who does not have the three kinds of accomplishment as mentioned.
Người nào không có ba loại thành tựu đã nói.
Kiṃ tassa paṭibhāyissatīti kena kāraṇena tassa puggalassa pabhedagataṃ ñāṇaṃ upaṭṭhahissati.
"What will become clear to him?" means for what reason will differentiated knowledge arise in that person?
Kiṃ tassa paṭibhāyissatī (điều gì sẽ phát sinh nơi người ấy) nghĩa là vì lý do gì mà trí tuệ được phân loại sẽ hiện tiền nơi cá nhân ấy?
Sāmanti sayameva.
"By oneself" means personally.
Sāmaṃ (tự mình) nghĩa là tự thân.
Sayaṃ abhiññātanti sayameva tena ñāṇena avagamitaṃ.
"Directly known by oneself" means understood by oneself through that knowledge.
Sayaṃ abhiññātaṃ (tự mình đã biết) nghĩa là tự mình đã hiểu rõ bằng trí tuệ ấy.
Attapaccakkhaṃ dhammanti attanā paṭivijjhitaṃ paccavekkhitaṃ dhammaṃ.
"A Dhamma directly experienced by oneself" means a Dhamma personally penetrated and reviewed.
Attapaccakkhaṃ dhammaṃ (pháp tự mình chứng nghiệm) nghĩa là pháp tự mình đã thấu hiểu, đã quán xét.
Na kassaci saddahatīti attapaccakkhatāya paresaṃ na saddahati, saddhāya na gacchati.
"Does not believe anyone else" means because of direct experience, one does not believe others; one does not proceed by faith.
Na kassaci saddahatī (không tin ai cả) nghĩa là vì tự mình đã chứng nghiệm nên không tin người khác, không đi theo niềm tin.
Avijjāpaccayā saṅkhārātiādikaṃ dvādasapadikapaccayākāradassanavasena vuttaṃ.
"With ignorance as condition, volitional formations" and so forth, are stated to show the twelve-linked causal process.
Avijjāpaccayā saṅkhārā (vô minh duyên hành) v.v... được nói để chỉ ra mười hai chi phần duyên khởi.
Avijjānirodhātiādayo saṃsāranivattiṃ sandhāya vuttā.
"With the cessation of ignorance" and so forth, are stated with reference to the cessation of saṃsāra.
Avijjānirodhā (vô minh diệt) v.v... được nói liên quan đến sự chấm dứt của luân hồi.
Idaṃ dukkhantiādi saccadassanavasena.
"This is suffering" and so forth, are stated to show the Noble Truths.
Idaṃ dukkhaṃ (đây là khổ) v.v... liên quan đến sự thấy Tứ Thánh Đế.
Ime āsavātiādayo aparena pariyāyena kilesavasena paccayadassanavasena.
"These are the taints" and so forth, are stated by another method, to show the causes in terms of defilements.
Ime āsavā (đây là các lậu hoặc) v.v... được nói theo một cách khác, liên quan đến các phiền não, theo cách chỉ ra duyên.
Ime dhammā abhiññeyyātiādayo abhiññeyyapariññeyyapahātabbabhāvetabbasacchikātabbadhammānaṃ dassanavasena.
"These phenomena are to be directly known" and so forth, are stated to show the phenomena that are to be directly known, fully understood, abandoned, developed, and realized.
Ime dhammā abhiññeyyā (các pháp này cần được thắng tri) v.v... được nói để chỉ ra các pháp cần được thắng tri, cần được liễu tri, cần được đoạn trừ, cần được tu tập, cần được chứng đạt.
Channaṃ phassāyatanānantiādayo phassāyatanānaṃ uppattiñca atthaṅgamañca assādañca upaddavañca nissaraṇañca dassanavasena.
"Of the six sense bases" and so forth, are stated to show the arising, disappearance, gratification, danger, and escape from the sense bases.
Channaṃ phassāyatanānaṃ (sáu xúc xứ) v.v... được nói để chỉ ra sự phát sinh, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các xúc xứ.
Pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ pañcavīsatividhena udayañca vayañca, tesu chandarāgavasena assādañca, tesaṃ vipariṇāmaṃ ādīnavañca, nissaraṇasaṅkhātaṃ nibbānañca.
"Of the five aggregates of clinging" refers to their arising and passing away in twenty-five ways, their gratification based on desire and lust, their impermanence as danger, and Nibbāna as escape.
Pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ (năm thủ uẩn) là sự phát sinh và hoại diệt theo hai mươi lăm cách, sự vị ngọt do tham ái, sự nguy hiểm do sự biến đổi của chúng, và Niết Bàn được gọi là sự xuất ly.
Catunnaṃ mahābhūtānaṃ avijjādisamudayañca, avijjādinirodhe atthaṅgamañca evamādidassanavasena vuttā.
"Of the four great primary elements" refers to their arising from ignorance and so forth, and their disappearance with the cessation of ignorance and so forth, and so on, as stated to show these.
Catunnaṃ mahābhūtānaṃ (bốn đại chủng) được nói để chỉ ra sự tập khởi do vô minh v.v..., sự diệt tận khi vô minh v.v... diệt, và những điều tương tự.
Ete dhammā tattha tattha vuttanayena veditabbā.
These phenomena are to be understood in the manner stated in their respective places.
Các pháp này cần được biết theo cách đã nói ở từng nơi.
Attadamatthāyāti vipassanāsampayuttāya paññāya attano damanatthāya.
"For the taming of oneself" means for the taming of oneself through wisdom associated with insight.
Attadamatthāyā (vì mục đích tự chế ngự) nghĩa là vì mục đích tự chế ngự bằng trí tuệ đi đôi với tuệ quán.
Attasamatthāyāti samādhisampayuttāya paññāya attano samādhānatthāya.
"For the calming of oneself" means for the calming of oneself through wisdom associated with concentration.
Attasamatthāyā (vì mục đích tự định tĩnh) nghĩa là vì mục đích tự định tĩnh bằng trí tuệ đi đôi với định.
Attaparinibbāpanatthāyāti duvidhenāpi ñāṇena attano anupādāparinibbānatthāya.
"For the complete Nibbāna of oneself" means for one's own Nibbāna without clinging, through both kinds of knowledge.
Attaparinibbāpanatthāyā (vì mục đích tự Niết Bàn không chấp thủ) nghĩa là vì mục đích tự Niết Bàn không chấp thủ bằng cả hai loại trí tuệ.
Vuttañhetaṃ ‘‘anupādāparinibbānatthaṃ kho āvuso bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti (ma. ni. 1.259).
This has been said: "Indeed, friend, the holy life is lived in the Blessed One for the sake of Nibbāna without clinging."
Điều này đã được nói: “Này các hiền giả, đời sống Phạm hạnh được sống trong Đức Thế Tôn là vì mục đích Niết Bàn không chấp thủ” (M.i.259).
Appicchaññeva nissāyāti ettha paccayaappiccho adhigamaappiccho pariyattiappiccho dhutaṅgaappicchoti cattāro appicchā, tesaṃ nānatthaṃ heṭṭhā vitthāritaṃ eva, taṃ appicchaṃ allīyitvā.
Relying solely on fewness of wishes (appiccha): Here, there are four kinds of fewness of wishes: fewness of wishes regarding requisites, fewness of wishes regarding attainments, fewness of wishes regarding study, and fewness of wishes regarding dhutaṅga practices. Their various meanings have already been explained below. Relying on that fewness of wishes.
Appicchaññeva nissāyā (chỉ nương vào sự ít dục) – ở đây có bốn loại ít dục: ít dục về vật dụng, ít dục về thành tựu, ít dục về học hỏi, ít dục về hạnh đầu đà. Ý nghĩa khác nhau của chúng đã được giải thích chi tiết ở dưới. Nương vào sự ít dục ấy.
Santuṭṭhiññevāti catūsu paccayesu ca tividhaṃ santosaṃ allīyitvā, etesaṃ vibhāgo heṭṭhā vitthāritoyeva.
Solely on contentment (santuṭṭhi): Relying on the three kinds of contentment regarding the four requisites. The division of these has already been explained below.
Santuṭṭhiññevā (chỉ nương vào sự tri túc) nghĩa là nương vào ba loại tri túc đối với bốn vật dụng. Sự phân chia của chúng đã được giải thích chi tiết ở dưới.
Sallekhaññevāti kilesalekhanaṃ.
Solely on effacement (sallekha): The effacement of defilements.
Sallekhaññevā (chỉ nương vào sự gọt giũa) nghĩa là sự gọt giũa các phiền não.
Idamatthitaññevāti imehi kusaladhammehi atthi idamatthi, tassa bhāvo idamatthitā, taṃ idamatthitaṃyeva nissāya allīyitvā.
Solely on this very purpose (idamatthitā): There is this purpose with these wholesome qualities; the state of that is idamatthitā. Relying solely on that idamatthitā.
Idamatthitaññevā (chỉ nương vào sự có mục đích này) nghĩa là có mục đích này với các pháp thiện này, sự hiện hữu của nó là idamatthitā. Chỉ nương vào idamatthitā ấy.
Rasoti niddesassa uddesapadaṃ.
Taste (rasa): The main term of the explanation.
Raso (vị) là từ chỉ định của một sự trình bày.
Mūlarasoti yaṃkiñci mūlaṃ paṭicca nibbattaraso.
Root taste (mūlarasa): A taste that arises dependent on any root.
Mūlaraso (vị gốc) là vị phát sinh do bất cứ gốc nào.
Khandharasādīsupi eseva nayo.
The same method applies to tastes of the trunk and so on.
Đối với khandharasā (vị thân) v.v... cũng theo cách này.
Ambilanti takkambilādi.
Sour (ambila): Such as buttermilk.
Ambilaṃ (chua) là như sữa chua v.v...
Madhuranti ekantato gosappiādi.
Sweet (madhura): Absolutely, such as cow's ghee.
Madhuraṃ (ngọt) là như bơ sữa v.v... một cách tuyệt đối.
Madhu pana kasāvayuttaṃ ciranikkhittaṃ kasāvaṃ hoti, phāṇitaṃ khāriyuttaṃ ciranikkhittaṃ khāriyaṃ hoti.
Honey, however, when mixed with astringent and kept for a long time, becomes astringent. Molasses, when mixed with alkaline and kept for a long time, becomes alkaline.
Còn mật ong khi pha với chất chát và để lâu thì trở nên chát; đường phèn khi pha với chất kiềm và để lâu thì trở nên kiềm.
Sappi pana ciranikkhittaṃ vaṇṇagandhe jahantampi rasaṃ na jahatīti tadeva ekantamadhuraṃ.
But ghee, even when kept for a long time and losing its color and smell, does not lose its taste, so it is absolutely sweet.
Còn bơ ghee, dù để lâu có mất màu và mùi, nhưng không mất vị, nên nó là thứ ngọt tuyệt đối.
Tittakanti nimbapaṇṇādi.
Bitter (tittaka): Such as neem leaves.
Đắng là lá neem v.v.
Kaṭukanti siṅgiveramaricādi.
Pungent (kaṭuka): Such as ginger and pepper.
Cay là gừng, ớt v.v.
Loṇikanti sāmuddikaloṇādi.
Salty (loṇika): Such as sea salt.
Mặn là muối biển v.v.
Khārikanti vātiṅgaṇakaḷīrādi.
Alkaline (khārika): Such as eggplant shoots.
Kiềm là mầm cà tím v.v.
Lambikanti badarāmalakakapiṭṭhasālavādi.
Astringent (lambika): Such as jujube, emblic myrobalan, kapiṭṭha, sālava.
Chát là táo tàu, me rừng, vỏ cây sa-la v.v.
Kasāvanti harītakādi.
Astringent (kasāva): Such as chebulic myrobalan.
Đắng chát là quả haritaki v.v.
Ime sabbepi rasā vatthuvasena vuttā.
All these tastes are described in terms of their substances.
Tất cả những vị này được nói theo vật chất.
Taṃtaṃvatthuko panettha raso ca ambilādīni nāmehi vuttoti veditabbo.
It should be understood that here, the taste associated with each substance is referred to by names such as sour, etc.
Và ở đây, vị có vật chất tương ứng được gọi bằng các tên như chua v.v. thì cần được hiểu như vậy.
Sādūti iṭṭharaso.
Pleasant (sādū): A desirable taste.
Ngọt là vị dễ chịu.
Asādūti aniṭṭharaso.
Unpleasant (asādū): An undesirable taste.
Không ngọt là vị không dễ chịu.
Iminā padadvayena sabbopi raso pariyādinno.
By these two terms, all tastes are encompassed.
Với hai từ này, tất cả các vị đều được bao gồm.
Sītanti sītaraso.
Cold (sīta): A cold taste.
Lạnh là vị lạnh.
Uṇhanti uṇharaso.
Hot (uṇha): A hot taste.
Nóng là vị nóng.
Evamayaṃ mūlarasādinā bhedena bhinnopi raso lakkhaṇādīhi abhinnoyeva.
Thus, though taste is differentiated by divisions such as root taste, etc., it is undifferentiated in terms of its characteristics and so on.
Như vậy, dù vị có sự khác biệt theo loại vị gốc v.v., nhưng về đặc tính v.v. thì không khác biệt.
Sabbopi hesa jivhāpaṭihananalakkhaṇo, jivhāviññāṇassa visayabhāvaraso, tasseva gocarapaccupaṭṭhāno.
All of it has the characteristic of striking the tongue, the function of being the object of tongue-consciousness, and its manifestation is as an object of perception for that consciousness.
Tất cả chúng đều có đặc tính là sự va chạm với lưỡi, có vị là đối tượng của thức lưỡi, và có sự hiện hữu là cảnh giới của thức lưỡi.
Te jivhaggena rasaggānīti ete samaṇabrāhmaṇā pasādajivhaggena uttamarasāni.
They, with their tongues, seek the best tastes: These recluses and brahmins, with their sensitive tongues, seek the best tastes.
Họ dùng đầu lưỡi để tìm kiếm những vị ngon nhất nghĩa là những sa-môn, bà-la-môn này dùng đầu lưỡi của sự hoan hỷ để tìm kiếm những vị tối thượng.
Pariyesantāti gavesamānā.
Searching (pariyesantā): Seeking.
Tìm kiếm nghĩa là tìm tòi.
Āhiṇḍantīti tattha tattha vicaranti.
Wandering (āhiṇḍantī): Moving about here and there.
Đi lang thang nghĩa là đi đây đó.
Te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesantīti takkādiambilaṃ laddhā anambilaṃ gavesanti.
Having obtained sour, they search for non-sour: Having obtained sour, like buttermilk, they search for non-sour.
Họ tìm được vị chua rồi lại tìm vị không chua nghĩa là tìm được vị chua như sữa đông v.v. rồi lại tìm vị không chua.
Evaṃ sabbaṃ parivattetvā parivattetvā yojitaṃ.
Thus, everything is applied by repeatedly alternating.
Như vậy, tất cả đều được sắp xếp bằng cách thay đổi và thay đổi.
Yātrā ca me bhavissatīti yāpanā ca me bhavissati.
And there will be for me a journeying means and there will be for me a continuance (of life).
Và sự sống của tôi sẽ được duy trì có nghĩa là sự sống của tôi sẽ được tiếp tục.
Anavajjatā cāti ettha atthi sāvajjaṃ, atthi anavajjaṃ.
And blamelessness—here, there is what is blameworthy and there is what is blameless.
Và không có lỗi lầm Ở đây có điều có lỗi, có điều không lỗi.
Tattha adhammikapariyesanā adhammikapaṭiggahaṇaṃ adhammena paribhogoti idaṃ sāvajjaṃ nāma.
Among these, unrighteous seeking, unrighteous receiving, and unrighteous consumption—this is called blameworthy.
Việc tìm kiếm phi pháp, việc thọ nhận phi pháp, việc sử dụng phi pháp — đây gọi là có lỗi.
Dhammena pana pariyesitvā dhammena paṭiggahetvā paccavekkhitvā paribhuñjanaṃ anavajjaṃ nāma.
But having sought righteously, having received righteously, and having consumed with reflection is called blameless.
Nhưng sau khi tìm kiếm đúng pháp, thọ nhận đúng pháp và quán xét rồi thọ dụng thì gọi là không lỗi.
Ekacco anavajjeyeva sāvajjaṃ karoti, ‘‘laddhaṃ me’’ti katvā pamāṇātikkantaṃ bhuñjati, taṃ jīrāpetuṃ asakkonto uddhaṃvirecanaadhovirecanādīhi kilamati, sakalavihāre bhikkhū tassa sarīrapaṭijagganabhesajjapariyesanādīsu ussukkaṃ āpajjanti, ‘‘kiṃ ida’’nti vutte ‘‘asukassa nāma udaraṃ uddhumāta’’ntiādiṃ vadanti.
Sometimes, one commits a blameworthy act even in a blameless situation; having thought, "I have received," one eats beyond measure, and being unable to digest it, suffers with vomiting and purging, etc. All the bhikkhus in the monastery become diligent in attending to his body, seeking medicines, etc. When asked, "What is this?", they say, "So-and-so's stomach is distended," and so on.
Có người làm điều có lỗi ngay trong điều không lỗi: sau khi nghĩ “tôi đã nhận được”, vị ấy ăn quá mức; không thể tiêu hóa được, vị ấy chịu khổ vì nôn mửa, tiêu chảy, v.v.; các Tỳ-khưu trong toàn bộ trú xứ bận rộn chăm sóc thân thể và tìm kiếm thuốc men cho vị ấy; khi được hỏi “cái gì vậy?”, họ nói “bụng của người kia sưng lên”, v.v.
‘‘Esa niccakālampi evaṃ pakatikoyeva, attano kucchippamāṇaṃ nāma na jānātī’’ti nindanti garahanti.
They criticize and blame him, saying, "He is always like this, he doesn't know the capacity of his own stomach."
Họ chỉ trích, chê bai rằng: “Vị này lúc nào cũng như vậy, không biết lượng bụng của mình.”
Ayaṃ anavajjeyeva sāvajjaṃ karoti nāma.
This is called committing a blameworthy act even in a blameless situation.
Đây gọi là làm điều có lỗi ngay trong điều không lỗi.
Evaṃ akatvā ‘‘anavajjatā ca me bhavissatī’’ti āhāreti.
Not doing so, one takes food thinking, "And there will be for me blamelessness."
Không làm như vậy, vị ấy ăn với ý nghĩ: “Và tôi sẽ không có lỗi lầm.”
Phāsuvihāro cāti etthāpi atthi phāsuvihāro, atthi na phāsuvihāro.
And a comfortable abiding—here too, there is comfortable abiding and there is uncomfortable abiding.
Và sự sống dễ chịu Ở đây cũng có sự sống dễ chịu, có sự sống không dễ chịu.
Tattha āharahatthako alaṃsāṭako tatravaṭṭako kākamāsako bhuttavamitakoti imesaṃ pañcannaṃ brāhmaṇānaṃ bhojanaṃ na phāsuvihāro nāma.
Among these, the eating of these five brahmins—the "hand-extender," the "shawl-unable," the "there-roller," the "crow-mouthful," and the "eaten-vomiter"—is called uncomfortable abiding.
Ở đó, bữa ăn của năm Bà-la-môn này: āharahatthako, alaṃsāṭako, tatravaṭṭako, kākamāsako, bhuttavamitako—gọi là sự sống không dễ chịu.
Etesu hi āharahatthako nāma bahuṃ bhuñjitvā attano dhammatāya uṭṭhātuṃ asakkonto ‘‘āhara hattha’’nti vadati.
Among these, the hand-extender is one who, having eaten much, is unable to rise according to his nature and says, "Extend a hand."
Trong số đó, āharahatthako là người sau khi ăn quá nhiều, không thể tự mình đứng dậy theo lẽ tự nhiên, nói: “Đưa tay ra (cho tôi).”
Alaṃsāṭako nāma accuddhumātakucchitāya uṭṭhitopi sāṭakaṃ nivāsetuṃ na sakkoti.
The shawl-unable is one who, even having risen with a greatly distended stomach, is unable to put on his shawl.
Alaṃsāṭako là người dù đã đứng dậy với cái bụng quá căng, cũng không thể quấn y được.
Tatravaṭṭako nāma uṭṭhātuṃ asakkonto tatreva parivaṭṭati.
The there-roller is one who, unable to rise, rolls over right there.
Tatravaṭṭako là người không thể đứng dậy, cứ lăn lóc tại chỗ đó.
Kākamāsako nāma yathā kākehi āmasituṃ sakkoti, evaṃ yāva mukhadvārā āhāreti.
The crow-mouthful is one who eats up to the mouth opening, as if a crow could peck at it.
Kākamāsako là người ăn đến tận miệng, như thể có thể bị quạ mổ.
Bhuttavamitako nāma mukhena sandhāretuṃ asakkonto tattheva vamati.
The eaten-vomiter is one who, unable to retain it in his mouth, vomits right there.
Bhuttavamitako là người không thể giữ được trong miệng, nôn ra ngay tại chỗ đó.
Evaṃ akatvā ‘‘phāsuvihāro ca me bhavissatī’’ti āhāreti.
Not doing so, one takes food thinking, "And there will be for me a comfortable abiding."
Không làm như vậy, vị ấy ăn với ý nghĩ: “Và sự sống của tôi sẽ dễ chịu.”
Phāsuvihāro nāma catūhi pañcahi ālopeti ūnūdaratā.
Comfortable abiding means eating four or five mouthfuls, being less than full.
Sự sống dễ chịu là ăn bốn hoặc năm miếng cơm, bụng còn trống.
Ettakañhi bhuñjitvā pānīyaṃ pivato cattāro iriyāpathā sukhena pavattanti.
For one who drinks water after eating just that much, the four postures proceed comfortably.
Thật vậy, sau khi ăn chừng đó và uống nước, bốn oai nghi sẽ được thực hiện dễ dàng.
Tasmā dhammasenāpati evamāha –
Therefore, the Dhamma General said thus:
Vì vậy, Pháp Quân đã nói như sau:
Upekkhakoti chaḷaṅgupekkhāya samannāgatoti ettha chaḷaṅgupekkhādhammo nāma koti?
Here, what is the dhamma of six-limbed equanimity in "Equanimous means endowed with six-limbed equanimity"?
Vị xả bỏ có nghĩa là người có được chaḷaṅgupekkhā Ở đây, pháp chaḷaṅgupekkhā là gì?
Ñāṇādayo.
Knowledge and so forth.
Là trí tuệ, v.v.
‘‘Ñāṇa’’nti vutte kiriyato cattāri ñāṇasampayuttāni labbhanti, ‘‘satatavihāro’’ti vutte aṭṭha mahācittāni labbhanti, ‘‘rajjanadussanaṃ natthī’’ti vutte dasa cittāni labbhanti.
When "knowledge" is stated, four states associated with knowledge are obtained through action; when "constant abiding" is stated, eight great minds are obtained; when "there is no attachment or aversion" is stated, ten minds are obtained.
Khi nói về "tuệ" (ñāṇa), có bốn tâm tương ưng với tuệ được hiểu; khi nói về "trú thường xuyên" (satatavihāro), có tám đại tâm được hiểu; khi nói về "không có tham luyến và sân hận" (rajjanadussanaṃ natthī), có mười tâm được hiểu.
Somanassaṃ āsevanavasena labbhati.
Gladness is obtained through habitual cultivation.
Hoan hỷ (somanassa) được hiểu theo cách thực hành.
Cakkhunā rūpaṃ disvāti kāraṇavasena cakkhūti laddhavohārena rūpadassanasamatthena cakkhuviññāṇena rūpaṃ disvā.
Having seen a form with the eye means having seen a form with the eye-consciousness, which is capable of seeing forms, and which is conventionally called "eye" due to its instrumentality.
Thấy sắc bằng mắt (Cakkhunā rūpaṃ disvā) có nghĩa là, theo cách nhân duyên, thấy sắc bằng nhãn thức có khả năng thấy sắc, được gọi là mắt.
Porāṇā panāhu – cakkhu rūpaṃ na passati acittakattā, cittampi na passati acakkhukattā.
However, the ancients said: the eye does not see a form because it is mindless; the mind also does not see because it is eyeless.
Nhưng các bậc cổ đức nói rằng: mắt không thấy sắc vì không có tâm; tâm cũng không thấy sắc vì không có mắt.
Dvārārammaṇasaṅghaṭṭanena pana pasādavatthukena cittena passati.
But it sees with the mind based on the sensitive faculty, through the collision of the door and the object.
Nhưng thấy bằng tâm dựa trên tịnh sắc, do sự va chạm giữa căn và cảnh.
Īdisesu pana ṭhānesu ‘‘dhanunā vijjhatī’’tiādīsu viya sasambhārakathā nāma hoti.
In such instances, it is a statement of composite factors, like "one shoots with a bow" and so forth.
Tuy nhiên, trong những trường hợp như vậy, có một cách nói ẩn dụ, giống như "bắn bằng cung" và những câu tương tự.
Tasmā cakkhuviññāṇena rūpaṃ disvāti ayamevettha attho.
Therefore, "having seen a form with the eye-consciousness" is the meaning here.
Do đó, ý nghĩa ở đây là thấy sắc bằng nhãn thức.
Neva sumano hotīti lobhuppattivasena chandarāguppattivasena somanasso na hoti.
He is not glad means he is not glad through the arising of greed, through the arising of sensual desire.
Không hoan hỷ (Neva sumano hoti) có nghĩa là không có sự hoan hỷ do sự phát sinh của tham ái, do sự phát sinh của dục tham.
Na dummanoti paṭighuppattivasena duṭṭhacitto na hoti.
Nor sad means he is not ill-minded through the arising of aversion.
Không ưu sầu (Na dummano) có nghĩa là không có tâm sân hận do sự phát sinh của sân hận.
Upekkhakoti upapattito ikkhako hoti, apakkhapatito hutvā iriyāpathaṃ pavatteti.
Equanimous means he is an observer from the perspective of arising, conducting himself impartially.
Xả (Upekkhako) có nghĩa là có sự quán sát từ sự phát sinh, giữ thái độ không thiên vị và duy trì oai nghi.
Sato sampajānoti satimā ñāṇasampanno.
Mindful and discerning means mindful and endowed with knowledge.
Chánh niệm và tỉnh giác (Sato sampajāno) có nghĩa là có chánh niệm và đầy đủ tuệ.
Manāpaṃ nābhigijjhatīti manavaḍḍhanakaṃ iṭṭhārammaṇaṃ nābhigijjhati na pattheti.
He does not covet what is agreeable means he does not covet or long for a pleasant object that causes mental growth.
Không tham đắm cái khả ái (Manāpaṃ nābhigijjhati) có nghĩa là không tham đắm, không mong cầu đối với cảnh khả ý làm tăng trưởng tâm.
Nābhihaṃsatīti na tussati.
He does not rejoice means he is not pleased.
Không vui thích (Nābhihaṃsatī) có nghĩa là không vui sướng.
Na rāgaṃ janetīti tattha tattha rañjanaṃ na uppādeti.
He does not generate lust means he does not arouse attachment here and there.
Không phát sinh tham ái (Na rāgaṃ janetī) có nghĩa là không phát sinh sự tham luyến ở đó và ở đó.
Tassa ṭhitova kāyo hotīti tassa khīṇāsavassa cakkhādikāyo kampārahitattā ṭhito niccalo hoti.
His body remains steady means the body of that Arahant, such as the eye, remains steady and unmoving due to being free from trembling.
Thân người ấy an tịnh (Tassa ṭhitova kāyo hoti) có nghĩa là thân của vị A-la-hán ấy, tức là thân mắt và các căn khác, an tịnh, bất động vì không có sự rung động.
Amanāpanti aniṭṭhārammaṇaṃ.
What is disagreeable means an unpleasant object.
Cái không khả ái (Amanāpaṃ) là cảnh không khả ý.
Na maṅku hotīti domanassito na hoti.
He is not perturbed means he is not saddened.
Không bối rối (Na maṅku hoti) có nghĩa là không có ưu sầu.
Appatiṭṭhitacittoti kodhavasena ṭhitamano na hoti.
His mind is not stuck means his mind is not fixed due to anger.
Tâm không đứng yên (Appatiṭṭhitacitto) có nghĩa là tâm không đứng yên do sân hận.
Alīnamanasoti alīnacitto.
His mind is not depressed means his mind is not dejected.
Tâm không uể oải (Alīnamanaso) có nghĩa là tâm không uể oải.
Abyāpannacetasoti byāpādarahitacitto.
His mind is not ill-willed means his mind is free from ill-will.
Tâm không sân hận (Abyāpannacetaso) có nghĩa là tâm không có sự sân hận.
Rajanīye na rajjatīti rajanīyasmiṃ vatthusmiṃ na rāgaṃ uppādeti.
He is not attached to what is conducive to lust means he does not arouse lust in an object conducive to lust.
Không tham luyến đối với cái đáng tham luyến (Rajanīye na rajjatī) có nghĩa là không phát sinh tham ái đối với đối tượng đáng tham luyến.
Dussanīye na dussatīti dosuppāde vatthusmiṃ na dosaṃ uppādeti.
He is not averse to what is conducive to aversion means he does not arouse aversion in an object that causes aversion.
Không sân hận đối với cái đáng sân hận (Dussanīye na dussatī) có nghĩa là không phát sinh sân hận đối với đối tượng phát sinh sân hận.
Mohanīye na muyhatīti mohanīyasmiṃ vatthusmiṃ na mohaṃ uppādeti.
He is not deluded by what is conducive to delusion means he does not arouse delusion in an object conducive to delusion.
Không si mê đối với cái đáng si mê (Mohanīye na muyhatī) có nghĩa là không phát sinh si mê đối với đối tượng đáng si mê.
Kopanīye na kuppatīti kodhanīyasmiṃ vatthusmiṃ na calati.
He is not angered by what is conducive to anger means he is not agitated by an object conducive to anger.
Không tức giận đối với cái đáng tức giận (Kopanīye na kuppatī) có nghĩa là không dao động đối với đối tượng đáng tức giận.
Madanīye na majjatīti madanīyasmiṃ vatthusmiṃ na saṃsīdati.
He is not intoxicated by what is conducive to intoxication means he is not overcome by an object conducive to intoxication.
Không say đắm đối với cái đáng say đắm (Madanīye na majjatī) có nghĩa là không chìm đắm đối với đối tượng đáng say đắm.
Kilesanīye na kilissatīti upatapanīyasmiṃ vatthusmiṃ na upatappati.
He is not defiled by what is conducive to defilement means he is not afflicted by an object conducive to affliction.
Không phiền não đối với cái đáng phiền não (Kilesanīye na kilissatī) có nghĩa là không đau khổ đối với đối tượng đáng làm đau khổ.
Diṭṭhe diṭṭhamattoti rūpārammaṇe cakkhuviññāṇena diṭṭhe diṭṭhamatto.
In the seen, just the seen means in the form-object seen by eye-consciousness, just the seen.
Trong cái đã thấy, chỉ là cái đã thấy (Diṭṭhe diṭṭhamatto) có nghĩa là trong cảnh sắc đã được thấy bằng nhãn thức, chỉ là cái đã thấy.
Sute sutamattoti saddāyatane sotaviññāṇena sute sutamatto.
In the heard, just the heard means in the sound-sphere heard by ear-consciousness, just the heard.
Trong cái đã nghe, chỉ là cái đã nghe (Sute sutamatto) có nghĩa là trong cảnh thinh đã được nghe bằng nhĩ thức, chỉ là cái đã nghe.
Mute mutamattoti ghānajivhākāyaviññāṇena pāpuṇitvā gahite gahitamatto.
In the sensed, just the sensed means in what is apprehended by nose, tongue, and body consciousness, just the apprehended.
Trong cái đã ngửi, nếm, xúc chạm, chỉ là cái đã ngửi, nếm, xúc chạm (Mute mutamatto) có nghĩa là trong cái đã được tiếp xúc và nắm giữ bằng tỷ thức, thiệt thức, thân thức, chỉ là cái đã được nắm giữ.
Viññāte viññātamattoti manoviññāṇena ñāte ñātamatto.
In the cognized, just the cognized means in what is known by mind-consciousness, just the known.
Trong cái đã biết, chỉ là cái đã biết (Viññāte viññātamatto) có nghĩa là trong cái đã được biết bằng ý thức, chỉ là cái đã biết.
Diṭṭhe na limpatīti cakkhuviññāṇena diṭṭhe rūpārammaṇe taṇhādiṭṭhilepena na limpati.
Is not defiled by what is seen: is not defiled by the stain of craving and wrong view in the visible object seen by eye-consciousness.
Không nhiễm trước trong cái đã thấy (Diṭṭhe na limpatī) có nghĩa là không nhiễm trước trong cảnh sắc đã được thấy bằng nhãn thức, bởi sự bám víu của tham ái và tà kiến.
Diṭṭhe anūpayoti rūpārammaṇe nittaṇho hoti.
Is not attached to what is seen: is free from craving for visible objects.
Không chấp thủ trong cái đã thấy (Diṭṭhe anūpayo) có nghĩa là không có tham ái đối với cảnh sắc.
Anapāyoti apaduṭṭhacitto.
Is unharmed: has an undefiled mind.
Không sân hận (Anapāyo) có nghĩa là tâm không bị hư hoại.
Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhākāyaganthoti sayaṃ gahitadiṭṭhiyā rañjanasaṅkhāto rāgo abhijjhākāyagantho.
Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhākāyagantho means the attachment, which is the delight in one's own adopted view, is the bodily knot of covetousness.
Tham ái trong tà kiến của mình là thân kiết sử tham lam (Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhākāyagantho) có nghĩa là tham ái được gọi là sự luyến ái trong tà kiến do mình chấp giữ là thân kiết sử tham lam.
Paravādesu āghāto appaccayoti paresaṃ vādapaṭivādesu kopo ca atuṭṭhākāro ca byāpādo kāyagantho.
Paravādesu āghāto appaccayo means anger and dissatisfaction towards the views and counter-views of others, which is the bodily knot of ill-will.
Sân hận, bất mãn trong các giáo thuyết của người khác là thân kiết sử sân hận (Paravādesu āghāto appaccayo) có nghĩa là sự tức giận và thái độ không hài lòng trong các giáo thuyết và phản bác của người khác là thân kiết sử sân hận.
Attano sīlaṃ vā vataṃ vāti sayaṃ gahitamethunaviratisaṅkhātaṃ sīlaṃ vā govatādivataṃ vā.
Attano sīlaṃ vā vataṃ vā means one's own adopted morality, such as abstinence from sexual misconduct, or a vow, such as the cow-vow.
Giới hạnh hoặc cấm giới của mình (Attano sīlaṃ vā vataṃ vā) có nghĩa là giới hạnh được gọi là sự từ bỏ tà dâm do mình chấp giữ, hoặc cấm giới như cấm giới bò, v.v.
Sīlabbataṃ vāti tadubhayaṃ vā.
Sīlabbataṃ vā means both of these.
Giới cấm thủ (Sīlabbataṃ vā) là cả hai điều đó.
Parāmāsoti iminā suddhītiādivasena parato āmasati.
Parāmāso means clinging to it in the sense of "this is purity" and so on.
Chấp thủ (Parāmāso) có nghĩa là chấp thủ từ bên ngoài theo cách "sự thanh tịnh là do điều này", v.v.
Attano diṭṭhi idaṃsaccābhiniveso kāyaganthoti sayaṃ gahitadiṭṭhiṃ ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti (udā. 54; ma. ni. 3.27, 301) ayoniso abhiniveso idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
Attano diṭṭhi idaṃsaccābhiniveso kāyagantho means the bodily knot of clinging to the view "this alone is true, all else is false," which is the wrong adherence to one's own adopted view.
Tà kiến của mình, sự chấp thủ "chỉ điều này là sự thật" là thân kiết sử tà kiến (Attano diṭṭhi idaṃsaccābhiniveso kāyagantho) có nghĩa là sự chấp thủ tà kiến của mình một cách phi lý "chỉ điều này là sự thật, điều khác là vô ích" là thân kiết sử tà kiến.
Ganthā tassa na vijjantīti tassa khīṇāsavassa dve diṭṭhiganthā sotāpattimaggena na santi.
Ganthā tassa na vijjantī means for that Arahant, two knots of views do not exist, having been eliminated by the Sotāpatti path.
Không có các kiết sử đối với người ấy (Ganthā tassa na vijjantī) có nghĩa là hai kiết sử tà kiến không tồn tại đối với vị A-la-hán đó, nhờ đạo Tu-đà-hoàn.
Byāpādo kāyagantho anāgāmimaggena.
The bodily knot of ill-will is eliminated by the Anāgāmi path.
Thân trói buộc sân hận (byāpādo kāyagantho) được đoạn trừ bằng đạo Anāgāmi (anāgāmimaggena).
Abhijjhākāyagantho arahattamaggena.
The bodily knot of covetousness is eliminated by the Arahant path.
Thân trói buộc tham lam (abhijjhākāyagantho) được đoạn trừ bằng đạo A-la-hán (arahattamaggena).
Kutopahūtāti kutobhūtā.
"Kutopahūtā" means, whence arisen.
"Từ đâu sinh khởi?" (kutopahūtā) nghĩa là từ đâu mà có.
Kutojātāti kuto paṭiladdhabhāvā.
"Kutojātā" means, from what obtained existence.
"Từ đâu mà sinh ra?" (kutojātā) nghĩa là từ đâu mà có được sự hiện hữu.
Kutosañjātāti upasaggena padaṃ vaḍḍhitaṃ.
"Kutosañjātā" means, the word is extended by the prefix.
"Từ đâu mà phát sinh?" (kutosañjātā) là từ được mở rộng bằng tiền tố.
Kutonibbattāti kuto nibbattalakkhaṇaṃ pattā.
"Kutonibbattā" means, from what attained the characteristic of being produced.
"Từ đâu mà xuất hiện?" (kutonibbattā) nghĩa là từ đâu mà đạt được đặc tính xuất hiện.
Upasaggena padaṃ vaḍḍhetvā ‘‘kutoabhinibbattā’’ti vuttaṃ.
The word is extended by the prefix, and "kutoabhinibbattā" is stated.
Từ được mở rộng bằng tiền tố là "kutoabhinibbattā".
Kutopātubhūtāti kutopākaṭībhūtā.
"Kutopātubhūtā" means, from what manifested.
"Từ đâu mà hiển lộ?" (kutopātubhūtā) nghĩa là từ đâu mà trở nên rõ ràng.
Kiṃ nidānātiādīsu attano phalaṃ nidetīti nidānaṃ.
In "kiṃ nidānā" and so on, that which points to its own result is nidāna (cause/source).
Trong các từ "kiṃ nidānā" v.v., "nidānaṃ" (nguyên nhân) là điều chỉ ra kết quả của chính nó.
Etasmā phalaṃ samudetīti samudayo.
That from which the result arises is samudaya (origin).
"Samudayo" (nguồn gốc) là từ đó mà kết quả phát sinh.
Etasmā phalaṃ jāyatīti jāti.
That from which the result is born is jāti (birth).
"Jāti" (sự sinh) là từ đó mà kết quả sinh ra.
Etasmā phalaṃ pabhavatīti pabhavo.
That from which the result originates is pabhava (source).
"Pabhavo" (sự phát sinh) là từ đó mà kết quả phát sinh.
Mūlaṃ pucchatīti kalahassa kāraṇaṃ pucchati.
"Asks the root" means, asks the cause of the quarrel.
"Hỏi về cội rễ" (mūlaṃ pucchatī) nghĩa là hỏi về nguyên nhân của tranh cãi.
Kāraṇañhi patiṭṭhaṭṭhena mūlaṃ.
Indeed, a cause is a root in the sense of a foundation.
Nguyên nhân được gọi là cội rễ vì nó là nền tảng.
Attano phalanipphādanatthaṃ hinoti pavattatīti hetu.
That which proceeds to produce its own result, in the sense of "take it," is hetu (reason).
"Hetu" (nhân) là điều thúc đẩy, hoạt động để tạo ra kết quả của chính nó, như thể nói "Hãy nắm lấy nó".
‘‘Handa naṃ gaṇhathā’’ti dassentaṃ viya attano phalaṃ nidetīti nidānaṃ.
That which points to its own result as if showing "here, take it" is nidāna (source).
"Nidānaṃ" (nguyên nhân) là điều chỉ ra kết quả của chính nó.
Etasmā phalaṃ sambhavatīti sambhavo.
That from which the result comes into being is sambhava (origin).
"Sambhavo" (sự có mặt) là từ đó mà kết quả có mặt.
Pabhavati phalaṃ etasmāti pabhavo.
That from which the result originates is pabhava (source).
"Pabhavo" (sự phát sinh) là từ đó mà kết quả phát sinh.
Samuṭṭhāti ettha phalaṃ, etena vā samuṭṭhātīti samuṭṭhānaṃ.
That in which the result arises, or by which it arises, is samuṭṭhāna (arising).
"Samuṭṭhānaṃ" (sự khởi lên) là nơi mà kết quả khởi lên, hoặc do điều đó mà kết quả khởi lên.
Attano phalaṃ āharatīti āhāro.
That which brings its own result is āhāra (nutriment).
"Āhāro" (thức ăn, duyên) là điều mang lại kết quả của chính nó.
Apaṭikkhipitabbaṭṭhena attano phalaṃ ārametīti ārammaṇaṃ.
That which supports its own result without rejection is ārammaṇa (object).
"Ārammaṇaṃ" (đối tượng) là điều duy trì kết quả của chính nó mà không bị từ chối.
Etaṃ paṭicca apaṭikkhipitvā phalaṃ eti pavattatīti paccayo.
That by depending on which the result proceeds without rejection is paccaya (condition).
"Paccayo" (duyên) là điều mà kết quả đi đến, hoạt động mà không bị từ chối.
Etasmā phalaṃ samudetīti samudayoti evametesaṃ padānaṃ vacanattho veditabbo.
That from which the result arises is samudaya (origin) — thus should the etymological meaning of these words be understood.
"Samudayo" (nguồn gốc) là từ đó mà kết quả phát sinh. Ý nghĩa của những từ này cần được hiểu như vậy.
Taṃ sandhāya ‘‘kalahassa ca vivādassa ca mūlaṃ pucchatī’’tiādinā nayena desanā vuttā.
Referring to that, the teaching is stated with the method beginning "asks the root of quarrels and disputes" and so on.
Dựa vào đó, bài thuyết pháp đã được nói theo cách "hỏi về cội rễ của tranh cãi và xung đột" v.v.
99. Piyā su lokasmiṃ kutonidānā, ye cāpi lobhā vicaranti loketi ‘‘piyappahūtā kalahā’’ti ye ettha vuttā, te piyā lokasmiṃ kutonidānā, na kevalañca piyā, ye cāpi khattiyādayo loke vicaranti lobhahetu lobhenābhibhūtā vicaranti, tesaṃ so lobho ca kutonidānoti dve atthe ekāya pucchāya pucchati.
99. "Whence in the world are beloved things, and also the greed that moves among people?" means, those beloved things that are stated here as "quarrels arisen from beloved things"—whence are these beloved things in the world? And not only beloved things, but also those Khattiyas and others who move about in the world due to greed, overcome by greed—whence is their greed? It asks two meanings with one question.
99. "Những điều ái luyến trong thế gian từ đâu sinh khởi, và cả những tham lam lưu hành trong thế gian?" (piyā su lokasmiṃ kutonidānā, ye cāpi lobhā vicaranti loke) nghĩa là những điều ái luyến được nói đến ở đây là "tranh cãi sinh khởi từ ái luyến", những điều ái luyến ấy trong thế gian từ đâu sinh khởi? Và không chỉ những điều ái luyến, mà cả những tham lam của các Khattiya v.v. lưu hành trong thế gian, bị tham lam chi phối, tham lam ấy từ đâu sinh khởi? Ngài hỏi hai ý nghĩa bằng một câu hỏi.
Kutonidānāti cettha kiṃnidānā kiṃhetukāti paccattavacanassa toādeso veditabbo, samāse cassa lopābhāvo.
Here, in "kutonidānā," the substitution of to for the locative case should be understood, and the absence of its elision in the compound.
Ở đây, trong "kutonidānā" (từ đâu sinh khởi), cần phải hiểu rằng "to" là biến cách của từ chỉ định cách (paccattavacana) mang nghĩa "kiṃnidānā kiṃhetukā" (nguyên nhân gì, nhân gì), và không có sự bỏ sót trong từ ghép.
Atha vā nidānāti jātā, uppannāti attho.
Alternatively, "nidānā" means born, arisen.
Hoặc "nidānā" (sinh khởi) có nghĩa là đã sinh ra, đã phát sinh.
Tasmā kuto jātā kuto uppannāti vuttaṃ hoti.
Therefore, it means, whence born, whence arisen?
Vì vậy, có nghĩa là từ đâu mà sinh ra, từ đâu mà phát sinh.
Āsā ca niṭṭhā cāti āsā ca tassā āsāya samiddhi ca.
"Hopes and attainments" means, hopes and the fulfillment of those hopes.
"Hy vọng và sự thành tựu" (āsā ca niṭṭhā cā) nghĩa là hy vọng và sự thành tựu của hy vọng ấy.
Ye samparāyāya narassa hontīti ye narassa samparāyāya honti, parāyanā hontīti vuttaṃ hoti.
"Which exist for a person's future state" means, which exist for a person's future state, which are their future state.
"Những điều ấy sẽ là nơi nương tựa cho con người" (ye samparāyāya narassa hontī) nghĩa là những điều ấy sẽ là nơi nương tựa cho con người, có nghĩa là sẽ là chỗ dựa.
Ekā evāyampi pucchā.
This is also just one question.
Đây cũng là một câu hỏi.
Surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoganti ettha surāti piṭṭhasurā pūvasurā odanasurā kiṇṇapakkhittā sambhārasaṃyuttāti pañca surā.
In addiction to fermented and distilled liquors and intoxicants, which are a cause for heedlessness, surā means five kinds of surā: surā made from flour, surā made from cakes, surā made from rice, surā mixed with yeast, and surā mixed with various ingredients.
Sự nghiện rượu, bia và các chất say gây xao lãng – ở đây, rượu (surā) là năm loại rượu: rượu gạo, rượu bánh, rượu cơm, rượu có men, rượu có pha chế các nguyên liệu khác.
Merayanti pupphāsavo phalāsavo madhvāsavo guḷāsavo sambhārasaṃyuttoti pañca āsavā.
Meraya means five kinds of meraya: flower liquor, fruit liquor, honey liquor, molasses liquor, and liquor mixed with various ingredients.
Bia (meraya) là năm loại nước ép: nước ép hoa, nước ép trái cây, nước ép mật ong, nước ép đường, nước ép có pha chế các nguyên liệu khác.
Taṃ sabbampi madakaraṇavasena majjaṃ.
All of that is an intoxicant due to its intoxicating nature.
Tất cả những thứ đó đều là chất say (majja) vì gây ra sự say sưa.
Pamādaṭṭhānanti pamādakāraṇaṃ, yāya cetanāya taṃ majjaṃ pivati, tassetaṃ adhivacanaṃ.
Cause for heedlessness means a cause of heedlessness; it is a designation for the volition by which one drinks that intoxicant.
Chỗ xao lãng (pamādaṭṭhāna) là nguyên nhân của sự xao lãng; đó là tên gọi của tác ý mà người ta uống chất say đó.
Anuyoganti taṃ surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyogaṃ anuāyogaṃ punappunaṃ karaṇaṃ.
Addiction means repeated practice of that addiction to fermented and distilled liquors and intoxicants, which are a cause for heedlessness.
Sự nghiện (anuyoga) nghĩa là sự thực hành lặp đi lặp lại việc nghiện rượu, bia và các chất say gây xao lãng đó.
Yasmā ca pana taṃ anuyuttassa me uppannā ceva bhogā parihāyanti, anuppannā ca nuppajjanti, tasmā ‘‘me bhogā parikkhayaṃ khīṇabhāvaṃ gacchantī’’ti jānāti.
And because for one addicted to it, possessions already acquired decline, and those not yet acquired do not arise, one knows, "My possessions are going to ruin, to a state of depletion."
Và bởi vì tài sản đã sinh khởi của người nghiện đó bị suy giảm, và tài sản chưa sinh khởi thì không sinh khởi, do đó người ấy biết rằng "tài sản của ta đang đi đến sự suy tàn, sự cạn kiệt".
Evaṃ sabbattha.
Thus, in all cases.
Tương tự ở mọi nơi.
Vikālavisikhācariyānuyoganti avelāya visikhāsu cariyānuyuttaṃ.
Addiction to wandering in streets at unseasonable times means being addicted to wandering in streets at unseasonable times.
Sự nghiện đi lang thang trên đường vào buổi tối nghĩa là nghiện đi lang thang trên các con đường vào giờ không thích hợp.
Samajjābhicaraṇanti naccādidassanavasena samajjābhigamanaṃ.
Frequent attendance at shows means going to shows for the purpose of watching dancing and so forth.
Tham dự các buổi hội họp nghĩa là đi đến các buổi hội họp để xem múa v.v..
Ālasyānuyoganti kāyālasiyatāya yuttappayuttataṃ.
Addiction to idleness means being engaged and involved in bodily idleness.
Sự nghiện lười biếng nghĩa là sự lười biếng về thân thể, sự không chuyên cần.
Apāyamukhāni na sevatīti bhogānaṃ vināsadvārāni na sevati.
Does not frequent paths to ruin means does not frequent the doors to the destruction of possessions.
Không phục vụ các cửa ngõ của sự suy vong nghĩa là không phục vụ các cánh cửa dẫn đến sự hủy hoại tài sản.
Kasiyā vāti kasikammena vā.
By farming means by the work of farming.
Hoặc bằng nghề nông nghĩa là hoặc bằng công việc nông nghiệp.
Vaṇijjāya vāti dhammikavaṇijjakammena vā.
By trade means by righteous trade.
Hoặc bằng nghề buôn bán nghĩa là hoặc bằng công việc buôn bán hợp pháp.
Gorakkhena vāti gopālakammena vā.
By cattle-herding means by the work of a cowherd.
Hoặc bằng nghề chăn bò nghĩa là hoặc bằng công việc chăn nuôi gia súc.
Issatthena vāti dhanusippena vā.
By archery means by the skill of archery.
Hoặc bằng nghề cung thủ nghĩa là hoặc bằng nghề bắn cung.
Rājaporisena vāti rājasevakakammena vā.
By royal service means by the work of a royal servant.
Hoặc bằng nghề phục vụ vua nghĩa là hoặc bằng công việc phục vụ vua.
Sippaññatarena vāti kumbhakārādisippānaṃ aññatarena vā.
Or by any other craft means by any other craft such as pottery.
Hoặc bằng một nghề thủ công khác nghĩa là hoặc bằng một trong các nghề thủ công như làm gốm v.v..
Paṭipajjatīti payogaṃ karoti.
Engages means makes an effort.
Thực hành nghĩa là thực hiện sự nỗ lực.
Cakkhusmiṃ uppanne jānātīti sasambhāracakkhusmiṃ uppanne jānāti.
When the eye arises, one knows means one knows when the eye with its constituents arises.
Khi nhãn sinh khởi, người ấy biết nghĩa là khi nhãn với các thành phần của nó sinh khởi, người ấy biết.
‘‘Attā me uppanno’’ti diṭṭhiṃ gaṇhāti.
"My self has arisen," one grasps this view.
"Tự ngã của ta đã sinh khởi" người ấy nắm giữ tà kiến.
Cakkhusmiṃ antarahiteti tasmiṃ vinaṭṭhe.
When the eye ceases means when it is destroyed.
Khi nhãn biến mất nghĩa là khi nhãn đó bị hoại diệt.
Attā me antarahitoti ‘‘mama attā vinaṭṭho’’ti diṭṭhiṃ gaṇhāti.
"My self has ceased," one grasps the view, "my self has been destroyed."
Tự ngã của ta biến mất nghĩa là người ấy nắm giữ tà kiến "tự ngã của ta đã bị hoại diệt".
Vigato me attāti vītikkanto mama attā.
"Vigato me attā" means "my self has passed beyond".
Tự ngã của ta đã đi qua nghĩa là tự ngã của ta đã vượt qua.
Sotasmintiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "Sotasmi" and so on.
Tương tự cũng là cách giải thích đối với khi nhĩ v.v..
Kathaṃkathī puggaloti vicikicchāvanto puggalo.
"Kathaṃkathī puggalo" means a person full of doubt.
Người hoài nghi nghĩa là người có sự nghi ngờ.
Sakaṅkhoti sadveḷhako.
"Sakaṅkho" means one who has uncertainty.
Có sự nghi ngờ nghĩa là có sự phân vân.
Savilekhoti cittarājivanto.
"Savilekho" means one whose mind is agitated.
Có sự phân vân nghĩa là có sự dao động trong tâm.
Sadveḷhakoti kaṅkhāvanto.
"Sadveḷhako" means one who has doubt.
Có sự phân vân nghĩa là có sự hoài nghi.
Savicikicchoti sandehavanto.
"Savicikiccho" means one who has uncertainty.
Có sự nghi ngờ nghĩa là có sự hoài nghi.
Ñāṇādhigamāyāti ñāṇapaṭilābhatthāya.
"Ñāṇādhigamāyā" means for the attainment of knowledge.
Để đạt được trí tuệ nghĩa là để đạt được trí tuệ.
Ñāṇaphusanāyāti ñāṇapaṭivijjhanatthāya.
"Ñāṇaphusanāyā" means for the penetration of knowledge.
Để chạm đến trí tuệ nghĩa là để thấu hiểu trí tuệ.
Atha vā ñāṇavindanatthāya.
Or, for the finding of knowledge.
Hoặc là để tìm kiếm trí tuệ.
Ñāṇasacchikiriyāyāti ñāṇassa paccakkhakaraṇatthāya.
"Ñāṇasacchikiriyāyā" means for the direct experience of knowledge.
Để chứng ngộ trí tuệ nghĩa là để trực tiếp chứng kiến trí tuệ.
Sanidānāhanti ahaṃ sanidānaṃ sapaccayaṃ katvā dhammadesanaṃ karomi.
"Sanidānāhaṃ" means I teach the Dhamma with a cause, with a condition.
Có nguyên nhân nghĩa là ta thuyết giảng giáo pháp có nguyên nhân, có điều kiện.
Sappāṭihāriyanti niyyānikaṃ katvā.
"Sappāṭihāriyaṃ" means making it leading to liberation.
Có thần thông nghĩa là làm cho có sự giải thoát.
No appāṭihāriyanti aniyyānikaṃ akatvā dhammadesanaṃ karomi.
"No appāṭihāriyaṃ" means I do not teach the Dhamma without making it leading to liberation.
Không phải không có thần thông nghĩa là ta thuyết giảng giáo pháp không phải là không có sự giải thoát.
104. Sātaṃ asātañca kutonidānāti ettha sātāsātanti sukhadukkhavedanā eva adhippetā.
104. In "Sātaṃ asātañca kutonidānā", "sātāsāta" here refers to pleasant and unpleasant feelings.
104. Ưa thích và không ưa thích từ đâu mà có? – ở đây, ưa thích và không ưa thích chỉ có nghĩa là cảm thọ lạc và khổ.
Na bhavanti heteti na bhavanti ete.
"Na bhavanti hete" means these do not exist.
Những điều này không hiện hữu nghĩa là những điều này không hiện hữu.
Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ, etaṃ me pabrūhi yatonidānanti sātāsātānaṃ vibhavaṃ bhavañca etampi yaṃ atthaṃ.
"Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ, etaṃ me pabrūhi yatonidāna" means this meaning, which is the disappearance and existence of pleasure and pain.
Sự hoại diệt và sự hiện hữu của điều này, điều đó là ý nghĩa nào, xin hãy nói cho tôi biết điều đó từ đâu mà có – điều đó là ý nghĩa nào của sự hoại diệt và sự hiện hữu của ưa thích và không ưa thích.
Liṅgabyattayo ettha kato.
A gender change is made here.
Ở đây, đã có sự thay đổi về giống.
Idaṃ pana vuttaṃ hoti – sātāsātānaṃ vibhavo bhavo cāti yo esa attho, etaṃ me pabrūhi yatonidānanti.
But this is what is said: "This meaning, which is the disappearance and existence of pleasure and pain, tell me its origin."
Điều này được nói đến có nghĩa là: cái ý nghĩa của sự hoại diệt và sự hiện hữu của ưa thích và không ưa thích, xin hãy nói cho tôi biết điều đó từ đâu mà có.
Ettha ca sātāsātānaṃ vibhavabhavavatthukā vibhavabhavadiṭṭhiyo eva vibhavabhavāti atthato veditabbā.
Here, the views of existence and non-existence, which are based on the existence and non-existence of pleasure and pain, should be understood as existence and non-existence in terms of meaning.
Và ở đây, các tà kiến về sự hiện hữu và sự hoại diệt, có đối tượng là sự hoại diệt và sự hiện hữu của ưa thích và không ưa thích, cần được hiểu là sự hoại diệt và sự hiện hữu về ý nghĩa.
Tathā hi imassa pañhassa vissajjanapakkhe ‘‘bhavadiṭṭhipi phassanidānā, vibhavadiṭṭhipi phassanidānā’’ti upari niddese (mahāni. 105) vakkhati.
Thus, in the answer to this question, it will be stated later (Mahāni. 105): "The view of existence is rooted in contact, and the view of non-existence is rooted in contact."
Quả thật, trong phần giải đáp câu hỏi này, Đức Phật sẽ nói ở phần giải thích phía trên (Mahāni. 105): "Tà kiến về sự hiện hữu cũng có nguyên nhân từ xúc, tà kiến về sự hoại diệt cũng có nguyên nhân từ xúc".
Imāya gāthāya niddese vattabbaṃ natthi.
There is nothing to be said in the explanation of this verse.
Không có điều gì cần nói thêm trong bài kệ này.
109. Na saññasaññīti yathā sametassa vibhoti rūpaṃ, so pakatisaññāya saññīpi na hoti.
109. "Not one who perceives perception" means just as form vanishes for one who is thus composed, so he is not one who perceives with ordinary perception.
109. Không phải là người có tưởng về tưởng nghĩa là người mà sắc biến mất khi thực hành như thế, người ấy không phải là người có tưởng về tưởng thông thường.
Na visaññasaññīti visaññāyapi virūpāya saññāya visaññī na hoti ummattako vā khittacitto vā.
"Not one who perceives non-perception" means he is not one who perceives with distorted perception, nor is he mad or deranged.
Không phải là người có tưởng sai lạc có nghĩa là không phải là người có tưởng sai lạc, biến dạng, không phải là người điên loạn hay mất trí.
Nopi asaññīti saññāvirahitopi na hoti nirodhasamāpanno vā asaññasatto vā.
"Nor one who is non-percipient" means he is not one devoid of perception, nor one who has attained the cessation of perception and feeling, nor a non-percipient being.
Cũng không phải là người không có tưởng có nghĩa là cũng không phải là người không có tưởng, như người nhập nirodhasamāpatti (diệt thọ tưởng định) hay chúng sinh vô tưởng.
Na vibhūtasaññīti ‘‘sabbaso rūpasaññāna’’ntiādinā (vibha. 508) nayena samatikkantasaññīpi na hoti arūpajjhānalābhī.
"Not one who perceives vanished perception" means he is not one whose perception is transcended, like an attainer of immaterial Jhānas, in the manner of "completely transcending perceptions of form" and so on.
Không phải là người có tưởng vi diệu có nghĩa là cũng không phải là người có tưởng vượt trội theo cách “hoàn toàn vượt qua sắc tưởng”, v.v. (Vibh. 508), như người thành tựu thiền vô sắc.
Evaṃ sametassa vibhoti rūpanti etasmiṃ saññasaññitādibhāve aṭṭhatvā yadetaṃ vuttaṃ ‘‘so evaṃ samāhite citte…pe… ākāsānañcāyatanasamāpattipaṭilābhatthāya cittaṃ abhinīharatī’’ti, evaṃ sametassa arūpamaggasamaṅgino vibhoti rūpaṃ.
"Thus for one who is composed, form vanishes" means form vanishes for one who is endowed with the immaterial path, who is thus composed, by not remaining in this state of perceiving perception and so forth, as it was said: "When his mind is thus composed... he directs his mind to the attainment of the base of infinite space."
Như vậy, đối với người có được điều này, sắc sẽ biến mất có nghĩa là đối với người đã đạt được trạng thái tưởng và không tưởng, v.v., đã nói: “Khi tâm đã định như vậy... v.v... vị ấy hướng tâm đến việc thành tựu ākāsānañcāyatana-samāpatti (không vô biên xứ định)”, thì đối với người có được điều này, tức là người thành tựu đạo vô sắc, sắc sẽ biến mất.
Saññānidānā hi papañcasaṅkhāti evaṃ paṭipannassāpi ca yā saññā, taṃnidānā taṇhādiṭṭhipapañcāssa appahīnāva hontīti dasseti.
"For proliferations have perception as their source" means it shows that even for one who practices in this way, the proliferations of craving and wrong view, which have perception as their source, are not yet abandoned.
Vì các khái niệm hý luận có nguồn gốc từ tưởng có nghĩa là dù đã thực hành như vậy, nhưng những hý luận như tham ái, tà kiến, v.v., có nguồn gốc từ tưởng của vị ấy vẫn chưa được đoạn trừ; điều này cho thấy như vậy.
So evaṃ samāhite citteti tattha soti so bhikkhu.
"When his mind is thus composed": here, "his" refers to that bhikkhu.
Khi tâm đã định như vậy Ở đây, so có nghĩa là vị Tỳ-khưu đó.
Evanti catutthajjhānakkamanidassanametaṃ, iminā kamena catutthajjhānaṃ paṭilabhitvāti vuttaṃ hoti.
"Thus" is an indication of the sequence to the fourth Jhāna; it means having attained the fourth Jhāna in this sequence.
Evaṃ là sự chỉ rõ cách thức đạt đến Tứ Thiền, có nghĩa là đã đạt được Tứ Thiền theo cách này.
Samāhiteti iminā catutthajjhānasamādhinā samāhite.
"Composed" means composed by this concentration of the fourth Jhāna.
Samāhite có nghĩa là đã định bằng định Tứ Thiền này.
Parisuddhetiādīsu pana upekkhāsatipārisuddhibhāvena parisuddhe.
In "purified" and so forth, it means purified by the purity of equanimity and mindfulness.
Trong các từ parisuddhe (thanh tịnh), v.v., có nghĩa là thanh tịnh do sự thanh tịnh của xả và niệm.
Parisuddhattāyeva pariyodāte, pabhassareti vuttaṃ hoti.
Because it is purified, it is said to be "brightly shining" and "radiant".
Do thanh tịnh nên được gọi là pariyodāte (trong sạch), có nghĩa là rực rỡ.
Sukhādīnaṃ paccayānaṃ ghātena vihatarāgādiaṅgaṇattā anaṅgaṇe.
"Without blemish" because the defilements such as passion are destroyed by the elimination of the conditions for pleasure and so forth.
Anaṅgaṇe (không cấu uế) do đã diệt trừ các nguyên nhân của khổ, v.v., và không có cấu uế như tham ái.
Anaṅgaṇattā eva ca vigatūpakkilese.
And because it is without blemish, it is "devoid of defilements".
Và do không có cấu uế nên vigatūpakkilese (không có phiền não).
Aṅgaṇena hi cittaṃ upakkilissati.
For the mind is defiled by blemish.
Thật vậy, tâm bị ô nhiễm bởi cấu uế.
Subhāvitattā mudubhūte, vasībhāvappatteti vuttaṃ hoti.
"Softened" because it is well-developed; it means having attained mastery.
Do đã tu tập tốt nên mudubhūte (mềm mại), có nghĩa là đã đạt được sự thành thục.
Vase vattamānañhi cittaṃ mudūti vuccati.
For a mind that is under control is called soft.
Tâm đang nằm trong quyền kiểm soát được gọi là mềm dẻo.
Muduttāyeva ca kammaniye, kammakkhame kammayoggeti vuttaṃ hoti.
And because it is soft, it is "workable"; it means capable of action, suitable for action.
Và vì mềm dẻo, nên được nói là dễ sử dụng, có khả năng hành động, phù hợp với việc hành động.
Mudu hi cittaṃ kammaniyaṃ hoti suddhantamiva suvaṇṇaṃ.
A soft mind is workable, like refined gold.
Tâm mềm dẻo thì dễ sử dụng, giống như vàng tinh khiết.
Tadubhayampi ca subhāvitattāyeva.
Both of these are also due to being well-developed.
Cả hai điều đó đều do đã được tu tập tốt.
Yathāha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi, yaṃ evaṃ bhāvitaṃ kammaniyaṃ hoti yathayidaṃ, bhikkhave, citta’’nti (a. ni. 1.22).
As it is said: "Monks, I do not perceive any other single phenomenon that, when developed in this way, is workable, as is the mind, monks."
Như đã nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một pháp nào khác, khi được tu tập như vậy, lại trở nên dễ sử dụng như tâm này, này các Tỳ-khưu” (A. I, 22).
Aparo nayo – catutthajjhānasamādhinā samāhite.
Another method: Composed by the concentration of the fourth jhāna.
Một cách khác – định tĩnh bằng định Tứ Thiền.
Nīvaraṇadūrībhāvena parisuddhe.
Purified by the removal of hindrances.
Thanh tịnh do các triền cái đã được loại bỏ.
Vitakkādisamatikkamena pariyodāte.
Spotless by transcending initial thought and so on.
Trong sáng do đã vượt qua tầm và tứ.
Jhānapaṭilābhapaccanikānaṃ pāpakānaṃ icchāvacarānañca abhāvena anaṅgaṇe.
Without blemish by the absence of evil desires that are inimical to the attainment of jhāna, and of wandering thoughts.
Không cấu uế do không có các ác pháp chướng ngại việc đạt Thiền và các ý muốn xấu xa.
Icchāvacarānanti icchāya avacarānaṃ, icchāvasena otiṇṇānaṃ pavattānaṃ nānappakārānaṃ kopaappaccayānanti attho.
"Icchāvacarāna" means "wandering through desire," meaning various kinds of anger and discontent that arise and persist due to desire.
Ý muốn xấu xa nghĩa là các ý muốn được đi lại, tức là các loại phiền não và sự bất mãn khác nhau phát sinh do ý muốn.
Abhijjhādīnaṃ cittūpakkilesānaṃ vigamena vigatūpakkilese.
Rid of defilements by the disappearance of mental defilements such as covetousness.
Không có các phiền não phụ do các cấu uế của tâm như tham lam v.v. đã biến mất.
Ubhayampi cetaṃ aṅgaṇasuttavatthasuttānusāreneva (ma. ni. 1.57 ādayo, 70 ādayo) veditabbaṃ.
Both of these should be understood in accordance with the Aṅgaṇa Sutta and Vatthūpama Sutta.
Cả hai điều này đều phải được hiểu theo Sutta Aṅgaṇa và Sutta Vatthasutta (M. I, 57 v.v., 70 v.v.).
Vasippattiyā mudubhūte.
Malleable due to mastery.
Mềm dẻo do đã đạt được sự thành thạo.
Iddhipādabhāvūpagamanena kammaniye.
Workable by becoming a basis for the development of the bases of psychic power.
Dễ sử dụng do đã trở thành căn bản thần thông.
Bhāvanāpāripūriyā paṇītabhāvūpagamena ṭhite āneñjappatte, yathā āneñjabhāvaṃ āneñjappattaṃ hoti, evaṃ ṭhiteti attho.
Steady and unshakable due to the perfection of development and the attainment of a refined state; meaning, it is steady in such a way that it becomes unshakable.
Kiên cố, đạt đến bất động, do sự hoàn thiện của sự tu tập và đạt đến trạng thái cao quý, nghĩa là an trú như thế nào để đạt đến trạng thái bất động.
Evampi aṭṭhaṅgasamannāgamena cittaṃ abhinīhārakkhamaṃ hoti ākāsānañcāyatanasamāpattipaṭilābhatthāya pādakaṃ padaṭṭhānabhūtaṃ.
Even so, a mind endowed with eight factors becomes capable of aspiration, serving as a foundation for the attainment of the base of infinite space.
Ngay cả với việc trang bị tám chi phần như vậy, tâm cũng có khả năng hướng đến mục đích đạt được Không Vô Biên Xứ, làm nền tảng, làm căn cứ.
Te suddhimagganti te aññatitthiyā akiliṭṭhamaggaṃ.
"They are astray from the path of purity" means those other sectarians are astray from the undefiled path.
Te suddhimaggaṃ (họ con đường thanh tịnh) nghĩa là những ngoại đạo đó, con đường không ô nhiễm.
Visuddhimagganti niddosamaggaṃ.
"From the path of purification" means from the faultless path.
Visuddhimaggaṃ (con đường hoàn toàn thanh tịnh) nghĩa là con đường không lỗi lầm.
Parisuddhimagganti sukkamaggaṃ.
"From the path of complete purity" means from the pure path.
Parisuddhimaggaṃ (con đường hoàn toàn thanh tịnh) nghĩa là con đường trong sạch.
Vodātamagganti paṇḍaramaggaṃ.
"From the bright path" means from the white path.
Vodātamaggaṃ (con đường trong sạch) nghĩa là con đường trắng sáng.
Pariyodātamagganti pabhāvantamaggaṃ.
"From the brilliantly pure path" means from the radiant path.
Pariyodātamaggaṃ (con đường hoàn toàn trong sạch) nghĩa là con đường rực rỡ.
Viraddhāti vuttavidhinā maggena virajjhitvā ṭhitā.
"Astray" means standing having gone astray from the path in the manner stated.
Viraddhā (đã lạc mất) nghĩa là đã lạc khỏi con đường theo cách đã nói.
Aparaddhāti aparajjhitvā ṭhitā.
"Gone astray" means standing having gone astray.
Aparaddhā (đã sai lầm) nghĩa là đã sai lầm.
Khalitāti parihīnā.
"Fallen" means deprived.
Khalitā (đã vấp ngã) nghĩa là đã suy đồi.
Galitāti tato bhaṭṭhā.
Galitā means fallen from that.
Galitā (đã rơi rụng) nghĩa là đã rời bỏ khỏi đó.
Aññāyāti aññāṇena.
Aññāyā means through ignorance.
Aññāyā (bằng vô minh) nghĩa là bằng sự vô minh.
Aparaddhāti parājayamāpannā.
Aparaddhā means having fallen into defeat.
Aparaddhā (đã thất bại) nghĩa là đã rơi vào thất bại.
Atha vā ‘‘ñāyāparaddhā’’tipi pāṭho.
Or else, "ñāyāparaddhā" is also a reading.
Hoặc giả, cũng có cách đọc ‘‘ñāyāparaddhā’’.
Ñāyena maggena viraddhāti attho.
The meaning is, erred from the path of justice.
Nghĩa là đã lạc khỏi con đường chân chính.
149. Evaṃ anattagarahī ca – sa sabbadhammesūti gāthā.
149. Thus, not blaming oneself – sa sabbadhammesū is the verse.
149. Người không tự chỉ trích mình như vậy – bài kệ nói rằng sa sabbadhammesu.
Tattha sabbadhammesūti dvāsaṭṭhidiṭṭhidhammesu ‘‘yaṃ kiñci diṭṭhaṃ vā’’ti evaṃpabhedesu.
Therein, sabbadhammesū means in all phenomena, in the phenomena of the sixty-two wrong views, in those of such divisions as "whatever is seen," etc.
Ở đây, sabbadhammesu nghĩa là trong sáu mươi hai kiến chấp, được phân loại như “bất cứ điều gì đã thấy, v.v.”.
Pannabhāroti patitabhāro.
Pannabhāro means one whose burden has fallen.
Pannabhāro nghĩa là đã buông bỏ gánh nặng.
Na kappetīti na kappiyo, duvidhampi kappaṃ na karotīti attho.
Na kappiyo means does not imagine, meaning one does not make either of the two kinds of imaginings.
Na kappetīti na kappiyo, nghĩa là không tạo ra cả hai loại tính toán.
Nūparatoti puthujjanakalyāṇakasekkhā viya uparatisamaṅgīpi no hoti.
Nūparato means one is not endowed with cessation like ordinary people, noble trainees, or those in training.
Nūparato nghĩa là không phải là người có sự an tịnh như phàm phu, thiện nhân và bậc Hữu học.
Na patthiyoti nittaṇho.
Na patthiyo means free from craving.
Na patthiyo nghĩa là không có tham ái.
Taṇhā hi patthayatīti patthiyā, nāssa patthiyāti na patthiyo.
Indeed, craving is that which craves, hence patthiyā; for him, there is no craving, hence na patthiyo.
Tham ái là điều mong muốn, nên là patthiyā, không có điều mong muốn nên là na patthiyo.
Ito parañca heṭṭhā ca tattha tattha vuttanayattā uttānatthameva.
From this point onwards and previously, the meaning is clear, as it has been explained in various places.
Từ đây trở đi và ở các phần dưới, ý nghĩa đều rõ ràng vì đã được giải thích theo cách tương tự.
Evaṃ arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhāpesi, desanāpariyosāne purābhedasutte (mahāni. 83) vuttasadiso eva abhisamayo ahosīti.
Thus, he concluded the discourse with the pinnacle of Arahantship. At the conclusion of the discourse, an attainment similar to that mentioned in the Purābhedasutta (Mahāni. 83) occurred.
Như vậy, bài giảng đã kết thúc với đỉnh cao của A-la-hán, và khi bài giảng kết thúc, sự chứng ngộ đã xảy ra tương tự như đã nói trong kinh Purābhedasutta (Mahāni. 83).