1. Idāni ekadhammaṃ, bhikkhave, pajahathātiādinā nayena bhagavatā nikkhittassa suttassa vaṇṇanāya okāso anuppatto.
Now, the opportunity has arrived for the commentary on the discourse set forth by the Blessed One with the method beginning with "Monks, abandon one quality."
1. Bây giờ, đã đến lúc giải thích bài kinh được Đức Thế Tôn thuyết giảng theo cách thức bắt đầu bằng câu: “Này các Tỳ-khưu, hãy từ bỏ một pháp.”
Sā panesā atthavaṇṇanā yasmā suttanikkhepaṃ vicāretvā vuccamānā pākaṭā hoti, tasmā suttanikkhepaṃ tāva vicāressāma.
Since this commentary on the meaning becomes clear when the setting forth of the discourse is examined, let us first examine the setting forth of the discourse (suttanikkhepa).
Tuy nhiên, vì sự giải thích ý nghĩa này sẽ rõ ràng hơn khi xem xét cách thức thuyết giảng bài kinh, nên trước hết chúng ta sẽ xem xét cách thức thuyết giảng bài kinh.
Cattāro hi suttanikkhepā – attajjhāsayo, parajjhāsayo, pucchāvasiko, aṭṭhuppattikoti.
There are indeed four ways a discourse is set forth: by the Buddha’s own inclination (attajjhāsaya), by the inclination of others (parajjhāsaya), by way of a question (pucchāvasika), and by an incident (aṭṭhuppattika).
Có bốn cách thức thuyết giảng bài kinh: do ý muốn của chính mình (attajjhāsaya), do ý muốn của người khác (parajjhāsaya), do câu hỏi (pucchāvasika), và do sự việc phát sinh (aṭṭhuppattika).
Yathā hi anekasataanekasahassabhedānipi suttantāni saṃkilesabhāgiyādipaṭṭhānanayena soḷasavidhataṃ nātivattanti, evaṃ attajjhāsayādisuttanikkhepavasena catubbidhataṃ nātivattantīti.
Just as suttantas, though having many hundreds and thousands of distinctions, do not exceed sixteen categories by the method of starting points such as being conducive to defilement, so too, they do not exceed four categories in terms of the modes of setting forth, such as the Buddha’s own inclination.
Cũng như các kinh điển, dù có hàng trăm hàng ngàn loại khác nhau, nhưng không vượt quá mười sáu loại theo phương pháp khởi nguyên như saṃkilesabhāgiyādi, thì cũng vậy, chúng không vượt quá bốn loại theo các cách thức thuyết giảng bài kinh như attajjhāsaya.
Tattha yathā attajjhāsayassa aṭṭhuppattiyā ca parajjhāsayapucchāvasikehi saddhiṃ saṃsaggabhedo sambhavati attajjhāsayo ca parajjhāsayo ca, attajjhāsayo ca pucchāvasiko ca, aṭṭhuppattiko ca parajjhāsayo ca, aṭṭhuppattiko ca pucchāvasiko cāti ajjhāsayapucchānusandhisambhavato; evaṃ yadipi aṭṭhuppattiyā attajjhāsayenapi saṃsaggabhedo sambhavati, attajjhāsayādīhi pana purato ṭhitehi aṭṭhuppattiyā saṃsaggo natthīti niravaseso paṭṭhānanayo na sambhavati.
In this regard, just as there can be a mixed classification for the Buddha’s own inclination and an incident, with the inclination of others and by way of a question—such as the Buddha’s own inclination and the inclination of others, the Buddha’s own inclination and by way of a question, an incident and the inclination of others, and an incident and by way of a question—due to the possibility of a combination of inclinations and questions; similarly, although a mixed classification with the Buddha’s own inclination is possible for an incident, there is no such mixture for an incident with those categories (attajjhāsaya, etc.) which come before it, and thus a complete method of starting points is not possible.
Trong đó, mặc dù có thể có sự kết hợp giữa attajjhāsaya và aṭṭhuppatti với parajjhāsaya và pucchāvasika—attajjhāsaya và parajjhāsaya, attajjhāsaya và pucchāvasika, aṭṭhuppattika và parajjhāsaya, aṭṭhuppattika và pucchāvasika—do sự kết nối của ý muốn và câu hỏi; tuy nhiên, mặc dù aṭṭhuppatti cũng có thể có sự kết hợp với attajjhāsaya, nhưng không có sự kết hợp của aṭṭhuppatti với các cách thức thuyết giảng khác đã được nêu trước đó, do đó phương pháp paṭṭhāna không thể hoàn toàn được áp dụng.
Tadantogadhattā vā sambhavantānaṃ sesanikkhepānaṃ mūlanikkhepavasena cattāro suttanikkhepā vuttāti veditabbaṃ.
Or it should be understood that the four modes of setting forth the discourse are stated as fundamental modes, with the other possible modes being included within them.
Hoặc, nên hiểu rằng bốn cách thức thuyết giảng bài kinh được nói đến là cách thức gốc, vì các cách thức thuyết giảng còn lại đều nằm trong đó.
Tatrāyaṃ vacanattho – nikkhipīyatīti nikkhepo, suttaṃ eva nikkhepo suttanikkhepo.
The meaning of the word here is: that which is set forth is a "setting forth" (nikkhepa); the discourse itself is the setting forth, thus suttanikkhepa (setting forth of the discourse).
Trong đó, ý nghĩa của từ ngữ này là: cái được đặt ra là nikkhepa; chính bài kinh là nikkhepa, tức là suttanikkhepa.
Atha vā nikkhipanaṃ nikkhepo, suttassa nikkhepo suttanikkhepo, suttadesanāti attho.
Alternatively, setting forth is nikkhepa; the setting forth of the discourse is suttanikkhepa, meaning the teaching of the discourse.
Hoặc, sự đặt ra là nikkhepa; sự đặt ra của bài kinh là suttanikkhepa, nghĩa là sự thuyết giảng bài kinh.
Attano ajjhāsayo attajjhāsayo, so assa atthi kāraṇabhūtoti attajjhāsayo, attano ajjhāsayo etassāti vā attajjhāsayo.
One's own inclination is attajjhāsaya; it has this as its cause, hence attajjhāsaya (by one’s own inclination), or one has one's own inclination as its basis, hence attajjhāsaya.
Ý muốn của chính mình là attajjhāsaya; ý muốn đó là nguyên nhân tồn tại của nó, nên được gọi là attajjhāsaya, hoặc ý muốn của chính mình thuộc về nó, nên là attajjhāsaya.
Parajjhāsayepi eseva nayo.
The same method applies to parajjhāsaya (by the inclination of others).
Đối với parajjhāsaya cũng cùng một phương pháp.
Pucchāya vasoti pucchāvaso.
The sway of a question is pucchāvasa.
Sự chi phối bởi câu hỏi là pucchāvasa.
So etassa atthīti pucchāvasiko.
One who has this is pucchāvasika (by way of a question).
Điều đó thuộc về nó, nên là pucchāvasika.
Suttadesanāya vatthubhūtassa atthassa uppatti atthuppatti, atthuppatti eva aṭṭhuppatti tha-kārassa ṭha-kāraṃ katvā, sā etassa atthīti aṭṭhuppattiko.
The arising of an incident that is the basis for the teaching of a discourse is atthuppatti; atthuppatti itself becomes aṭṭhuppattika (by an incident) by changing 'tha' to 'ṭṭha'; one who has this is aṭṭhuppattika.
Sự phát sinh của sự việc (attha) là nền tảng của sự thuyết giảng bài kinh là atthuppatti; chính atthuppatti được biến đổi chữ ‘tha’ thành ‘ṭṭha’ là aṭṭhuppatti; điều đó thuộc về nó, nên là aṭṭṭhuppattika.
Atha vā nikkhipīyati suttaṃ etenāti nikkhepo, attajjhāsayādi eva.
Alternatively, that by which a discourse is set forth is nikkhepa, such as attajjhāsaya and so on.
Hoặc, cái mà bài kinh được đặt ra bởi nó là nikkhepa, đó chính là attajjhāsaya, v.v.
Etasmiṃ pana atthavikappe attano ajjhāsayo attajjhāsayo.
In this alternative meaning, one's own inclination is attajjhāsaya.
Tuy nhiên, trong cách giải thích ý nghĩa này, ý muốn của chính mình là attajjhāsaya.
Paresaṃ ajjhāsayo parajjhāsayo.
The inclination of others is parajjhāsaya.
Ý muốn của người khác là parajjhāsaya.
Pucchīyatīti pucchā, pucchitabbo attho, pucchāvasena pavattaṃ dhammappaṭiggāhakānaṃ vacanaṃ pucchāvasaṃ, tadeva nikkhepasaddāpekkhāya pucchāvasikoti pulliṅgavasena vuttaṃ.
That which is questioned is a pucchā (question), meaning an object to be questioned; the statement of those who receive the Dhamma, which occurs by way of a question, is pucchāvasa, and this is expressed in the masculine gender as pucchāvasika with reference to the word nikkhepa.
Cái được hỏi là pucchā, nghĩa là điều cần hỏi; lời nói của những người tiếp nhận pháp đã diễn ra do câu hỏi là pucchāvasa, và chính điều đó được nói theo giống đực là pucchāvasika, tùy thuộc vào từ nikkhepa.
Tathā aṭṭhuppatti eva aṭṭhuppattikoti evamettha attho veditabbo.
Similarly, aṭṭhuppatti itself is aṭṭhuppattika; thus, the meaning should be understood here.
Cũng vậy, chính aṭṭhuppatti là aṭṭhuppattika; ý nghĩa trong trường hợp này nên được hiểu như vậy.
Apica paresaṃ indriyaparipākādikāraṇanirapekkhattā attajjhāsayassa visuṃ suttanikkhepabhāvo yutto, kevalaṃ attano ajjhāsayeneva dhammatantiṭhapanatthaṃ pavattitadesanattā.
Furthermore, it is appropriate for the Buddha’s own inclination to be a distinct mode of setting forth a discourse, being independent of factors such as the maturity of the faculties of others, precisely because the teaching is given solely out of the Buddha’s own inclination to establish the Dhamma-lineage.
Hơn nữa, việc attajjhāsaya là một cách thức thuyết giảng bài kinh riêng biệt là hợp lý, vì nó không phụ thuộc vào các nguyên nhân như sự trưởng thành của các căn (indriya) của người khác, mà chỉ là sự thuyết giảng được thực hiện để thiết lập giáo pháp (dhammatanti) dựa trên ý muốn của chính mình.
Parajjhāsayapucchāvasikānaṃ pana paresaṃ ajjhāsayapucchānaṃ desanāpavattihetubhūtānaṃ uppattiyaṃ pavattitānaṃ kathaṃ aṭṭhuppattiyaṃ anavarodho, pucchāvasikaṭṭhuppattikānaṃ vā parajjhāsayānurodhena pavattitānaṃ kathaṃ parajjhāsaye anavarodhoti?
But how can there be no conflict for the inclination of others and by way of a question, which arise from the inclinations and questions of others and come into being for the sake of setting forth the teaching, with an incident? Or how can there be no conflict for by way of a question and by an incident, which occur in accordance with the inclination of others, with the inclination of others?
Nhưng làm sao parajjhāsaya và pucchāvasika, vốn phát sinh do ý muốn và câu hỏi của người khác là nguyên nhân cho sự thuyết giảng, lại không mâu thuẫn với aṭṭhuppatti? Hoặc làm sao pucchāvasika và aṭṭhuppattika, vốn phát sinh theo ý muốn của người khác, lại không mâu thuẫn với parajjhāsaya?
Na codetabbametaṃ.
This should not be questioned.
Không nên chất vấn điều này.
Paresañhi abhinīhāraparipucchādivinimuttasseva suttadesanākāraṇuppādassa aṭṭhuppattibhāvena gahitattā parajjhāsayapucchāvasikānaṃ visuṃ gahaṇaṃ.
For the reason that the arising of a cause for the setting forth of a discourse, independent of others’ aspirations, inquiries, and so on, is taken as an incident, the inclination of others and by way of a question are taken separately.
Vì sự phát sinh của nguyên nhân thuyết giảng bài kinh mà không có sự thúc đẩy hay câu hỏi từ người khác được xem là aṭṭhuppatti, nên parajjhāsaya và pucchāvasika được xem là riêng biệt.
Tathā hi brahmajāladhammadāyādasuttādīnaṃ (dī. na. 1.1 ādayo) vaṇṇāvaṇṇaāmisuppādādidesanānimittaṃ aṭṭhuppatti vuccati.
Thus, the description, condemnation, and the cause for gaining material requisites, and so on, in discourses like the Brahmajāla Sutta and the Dhammadāyāda Sutta, are called incidents.
Thật vậy, đối với các kinh như Brahmajālasutta và Dhammadāyādasutta, nguyên nhân thuyết giảng như khen chê, sự phát sinh của vật thực được gọi là aṭṭhuppatti.
Paresaṃ pucchaṃ vinā ajjhāsayameva nimittaṃ katvā desito parajjhāsayo, pucchāvasena desito pucchāvasikoti pākaṭoyamatthoti.
The teaching given by taking the inclination of others as the sole reason, without a question from others, is parajjhāsaya; and the teaching given by way of a question is pucchāvasika; this meaning is clear.
Parajjhāsaya là sự thuyết giảng được thực hiện dựa trên ý muốn của người khác mà không cần câu hỏi; pucchāvasika là sự thuyết giảng được thực hiện do câu hỏi. Ý nghĩa này là rõ ràng.
Yāni pana ‘‘paripakkā kho rāhulassa vimuttiparipācanīyā dhammā, yaṃnūnāhaṃ rāhulaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vineyya’’nti evaṃ paresaṃ ajjhāsayaṃ khantiṃ abhinīhāraṃ bujjhanabhāvañca oloketvā parajjhāsayavasena kathitāni, seyyathidaṃ – rāhulovādasuttaṃ, dhammacakkappavattanasuttantievamādīni (ma. ni. 2.107 ādayo; 3.416 ādayo; saṃ. ni. 3.59; mahāva. 19-20), tesaṃ parajjhāsayo nikkhepo.
But those discourses that were taught based on the inclination of others, after observing their readiness, patience, aspiration, and understanding—such as the Rāhulovāda Sutta, the Dhammacakkappavattana Sutta, and so on—by thinking, "Indeed, the qualities for the ripening of freedom in Rāhula are mature; what if I were to further train Rāhula in the destruction of the taints?"—their mode of setting forth is parajjhāsaya.
Còn những bài kinh được thuyết giảng do ý muốn của người khác, sau khi quán sát ý muốn, sự nhẫn nại, sự khao khát (abhinīhāra) và khả năng giác ngộ của họ, ví dụ như Rāhulovādasutta, Dhammacakkappavattanasutta, v.v., thì cách thuyết giảng của chúng là parajjhāsaya.
Bhagavantaṃ pana upasaṅkamitvā devā manussā catasso parisā cattāro vaṇṇā ca tathā tathā pañhaṃ pucchanti ‘‘bojjhaṅgā bojjhaṅgāti, bhante, vuccanti, nīvaraṇā nīvaraṇāti vuccantī’’tiādinā, evaṃ puṭṭhena bhagavatā yāni kathitāni bojjhaṅgasaṃyuttādīni (saṃ. ni. 5.186) tesaṃ pucchāvasiko nikkhepo.
However, when gods, humans, the four assemblies, and the four castes approached the Blessed One and asked questions in various ways, such as, "Lord, the factors of enlightenment are called factors of enlightenment; Lord, the hindrances are called hindrances," and the Blessed One taught discourses such as the Bojjhaṅgasaṃyutta and so on, in response to such questions, their mode of setting forth is pucchāvasika.
Tuy nhiên, khi chư thiên, loài người, bốn hội chúng và bốn giai cấp đến gần Đức Thế Tôn và hỏi những câu hỏi như: “Bạch Thế Tôn, những chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) được gọi là chi phần giác ngộ, những triền cái (nīvaraṇa) được gọi là triền cái,” v.v., thì những bài kinh như Bojjhaṅgasaṃyutta, v.v., được Đức Thế Tôn thuyết giảng khi được hỏi như vậy, thì cách thuyết giảng của chúng là pucchāvasika.
Evamimesu catūsu suttanikkhepesu imassa suttassa parajjhāsayo nikkhepo.
Among these four modes of setting forth discourses, the mode of setting forth for this discourse is parajjhāsaya.
Trong bốn cách thức thuyết giảng bài kinh này, cách thức thuyết giảng của bài kinh này là parajjhāsaya.
Parajjhāsayavasena hetaṃ nikkhittaṃ.
For it was set forth based on the inclination of others.
Vì bài kinh này được thuyết giảng do ý muốn của người khác.
Kesaṃ ajjhāsayena?
By the inclination of whom?
Do ý muốn của ai?
Lobhe ādīnavadassīnaṃ puggalānaṃ.
for individuals who perceive danger in greed.
Của những người thấy được sự nguy hiểm trong tham ái (lobha).
Keci pana ‘‘attajjhāsayo’’ti vadanti.
Some, however, say, “It is according to the Buddha’s own intention.”
Một số người lại nói là “attajjhāsaya”.
Tattha ekadhammaṃ, bhikkhavetiādīsu ekasaddo attheva aññatthe ‘‘sassato attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadantī’’tiādīsu (ma. ni. 3.27).
Here, in phrases like “one quality, monks,” the word eka has the meaning of 'another' in contexts such as, “Some declare: ‘The self and the world are eternal; this alone is true, all else is delusive.’”
Trong các câu như ekadhammaṃ, bhikkhave, v.v., từ eka có nghĩa là “khác”, như trong các câu như “linh hồn và thế giới là thường hằng, đây là sự thật, những điều khác là sai lầm”—một số người tuyên bố như vậy, v.v.
Atthi seṭṭhe ‘‘cetaso ekodibhāva’’ntiādīsu (dī. ni. 1.228; pārā. 11).
It has the meaning of 'excellent' in phrases like “the unification of the mind.”
Có nghĩa là “tối thượng”, như trong các câu như “sự định tâm tối thượng của tâm” (cetaso ekodibhāva), v.v.
Atthi asahāye ‘‘eko vūpakaṭṭho’’tiādīsu (dī. ni. 1.405).
It has the meaning of 'alone' or 'without companion' in phrases like “one secluded.”
Có nghĩa là “không có bạn đồng hành”, như trong các câu như “một mình ẩn dật” (eko vūpakaṭṭho), v.v.
Atthi saṅkhāyaṃ ‘‘ekova kho, bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyā’’tiādīsu (a. ni. 8.29).
It has the meaning of 'number' in phrases like, “Monks, there is only one moment and one opportunity for living the holy life.”
Có nghĩa là “số lượng”, như trong các câu như “Này các Tỳ-khưu, chỉ có một khoảnh khắc và một thời điểm để sống đời phạm hạnh”, v.v.
Idhāpi saṅkhāyameva daṭṭhabbo.
Here, too, it should be understood in the sense of 'number'.
Ở đây cũng nên hiểu là “số lượng”.
Dhamma-saddo pariyattisaccasamādhipaññāpakatipuññāpattisuññatāñeyyasabhāvādīsu dissati.
The word Dhamma is seen in the meanings of pariyatti (scripture), sacca (truth), samādhi (concentration), paññā (wisdom), pakati (nature), puñña (merit), āpatti (offence), suññatā (emptiness), ñeyya (knowable), and sabhāva (intrinsic nature), and so on.
Từ Dhamma được thấy trong các ý nghĩa như pariyatti (học tập), sacca (chân lý), samādhi (định), paññā (trí tuệ), pakati (bản chất), puñña (phước đức), āpatti (phạm giới), suññatā (tánh không), ñeyya (cái đáng được biết), sabhāva (tự tánh), v.v.
Tathā hissa ‘‘idha bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇātī’’tiādīsu (a. ni. 5.73) pariyatti attho.
Thus, in phrases like “Here a bhikkhu masters the Dhamma,” it means pariyatti.
Thật vậy, trong các câu như “Ở đây, Tỳ-khưu học Dhamma” (idha bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti), v.v., nghĩa là pariyatti.
‘‘Diṭṭhadhammo’’tiādīsu (dī. ni. 1.299) saccāni.
In phrases like “one who has seen the Dhamma,” it means the truths.
Trong các câu như “Diṭṭhadhamma” (diṭṭhadhammo), v.v., nghĩa là các sacca.
‘‘Evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13; 3.142) samādhi.
In phrases like “Such were those Blessed Ones in Dhamma,” it means samādhi.
Trong các câu như “Những vị Thế Tôn đó có samādhi như vậy” (evaṃdhammā te bhagavanto ahesuṃ), v.v., nghĩa là samādhi.
‘‘Saccaṃ dhammo dhiti cāgo, save pecca na socatī’’tiādīsu (jā. 1.1.57) paññā.
In phrases like “Truth, Dhamma, steadfastness, and generosity—he who has these does not grieve after death,” it means paññā.
Trong các câu như “Sự thật, Dhamma, sự kiên trì, sự bố thí, người ấy không lo lắng sau khi chết” (saccaṃ dhammo dhiti cāgo, so ve pecca na socatī), v.v., nghĩa là paññā.
‘‘Jātidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjatī’’tiādīsu (dī. ni. 2.398) pakati.
In phrases like “Monks, such a wish arises in beings subject to birth,” it means pakati.
Trong các câu như “Này các Tỳ-khưu, ước muốn như vậy phát sinh cho những chúng sanh có bản chất sinh” (jātidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjatī), v.v., nghĩa là pakati.
‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāri’’ntiādīsu (jā. 1.10.102) puññaṃ.
In phrases like “Indeed, Dhamma protects the Dhamma-farer,” it means puñña.
Trong các câu như “Dhamma chắc chắn bảo vệ người hành Dhamma” (dhammo have rakkhati dhammacāriṃ), v.v., nghĩa là puñña.
‘‘Tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena vadeyya pārājikena vā saṅghādisesena vā pācittiyena vā’’tiādīsu (pārā. 444) āpatti.
In phrases like “one should speak of one of the three offences: Pārājika, Saṅghādisesa, or Pācittiya,” it means āpatti.
Trong các câu như “người ấy sẽ tuyên bố với một trong ba pháp: pārājika, saṅghādisesa, hoặc pācittiya” (tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena vadeyya pārājikena vā saṅghādisesena vā pācittiyena vā), v.v., nghĩa là āpatti.
‘‘Tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontī’’tiādīsu (dha. sa. 121) suññatā.
In phrases like “At that time, there are dhammas,” it means suññatā.
Trong các câu như “Và vào lúc đó, các pháp là suññatā” (tasmiṃ kho pana samaye dhammā honti), v.v., nghĩa là suññatā.
‘‘Sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchantī’’tiādīsu (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85) ñeyyo.
In phrases like “All dhammas in all aspects come within the range of the knowledge of the Buddha, the Blessed One,” it means ñeyya.
Nên hiểu trong các đoạn như: ‘‘Tất cả các pháp, dưới mọi phương diện, đều hiện rõ trong trí tuệ của Đức Phật Thế Tôn’’ và tương tự.
‘‘Kusalā dhammā akusalā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. tikamātikā 1) sabhāvo attho.
In phrases like “Wholesome dhammas, unwholesome dhammas,” it means sabhāva.
Trong các đoạn như: ‘‘Các pháp thiện, các pháp bất thiện’’ và tương tự, nghĩa là bản chất.
Idhāpi sabhāvo.
Here, too, it means sabhāva.
Ở đây cũng là bản chất.
Tasmā ekadhammanti ekaṃ saṃkilesasabhāvanti adhippāyo.
Therefore, ekadhammaṃ means one defiling intrinsic nature; this is the intention.
Do đó, ekadhammaṃ có nghĩa là một bản chất phiền não.
Eko ca so dhammo cāti ekadhammo, taṃ ekadhammaṃ.
It is one, and it is a quality, thus ekadhamma; that ekadhammaṃ.
Một và pháp đó là một pháp (ekadhamma), pháp một đó.
Bhikkhaveti bhikkhū ālapati.
Bhikkhave means addressing the bhikkhus.
Bhikkhave là lời gọi các tỳ khưu.
Kimatthaṃ pana bhagavā dhammaṃ desento bhikkhū ālapati, na dhammameva desetīti?
But why does the Blessed One address the bhikkhus when teaching the Dhamma, and not just teach the Dhamma?
Nhưng vì lý do gì mà Đức Thế Tôn khi thuyết pháp lại gọi các tỳ khưu, không chỉ thuyết pháp thôi sao?
Satijananatthaṃ.
For the purpose of generating mindfulness.
Để tạo ra chánh niệm.
Bhikkhū hi aññaṃ cintentāpi dhammaṃ paccavekkhantāpi kammaṭṭhānaṃ manasi karontāpi nisinnā honti.
For bhikkhus sit contemplating other things, or reflecting on the Dhamma, or focusing on their meditation subject.
Thật vậy, các tỳ khưu đang ngồi, có thể đang suy nghĩ điều khác, đang quán sát pháp, hoặc đang tác ý đề mục thiền định.
Te paṭhamaṃ anālapitvā dhamme desiyamāne ‘‘ayaṃ desanā kiṃnidānā, kiṃpaccayā’’ti sallakkhetuṃ na sakkonti.
If the Dhamma were taught without first addressing them, those bhikkhus would not be able to discern, "What is the origin of this teaching? What is its cause?"
Nếu không gọi họ trước, khi pháp được thuyết, họ không thể nhận ra: ‘‘Bài thuyết pháp này có nguyên nhân từ đâu, có duyên cớ gì?’’
Ālapite pana satiṃ upaṭṭhapetvā sallakkhetuṃ sakkonti, tasmā satijananatthaṃ ‘‘bhikkhave’’ti ālapati.
But when addressed, they are able to establish mindfulness and discern. Therefore, to arouse mindfulness, he addresses them as "bhikkhus."
Nhưng khi được gọi, họ có thể thiết lập chánh niệm và nhận ra, do đó, để tạo ra chánh niệm, Ngài gọi: ‘‘Này các tỳ khưu!’’
Tena ca tesaṃ bhikkhanasīlatādiguṇayogasiddhena vacanena hīnādhikajanasevitaṃ vuttiṃ pakāsento uddhatadīnabhāvaniggahaṃ karoti.
And by that word, which signifies their qualities such as the practice of begging and virtue, he reveals the mode of life cultivated by both inferior and superior persons, thereby suppressing both arrogance and dejection.
Và bằng lời nói được thành tựu nhờ sự kết hợp các đức tính như thói quen khất thực của họ, Ngài công bố cách sống được những người thấp kém và cao thượng ưa thích, đồng thời chế ngự trạng thái phóng dật và nhu nhược.
‘‘Bhikkhave’’ti iminā karuṇāvipphārasommahadayanayananipātapubbaṅgamena vacanena te attano mukhābhimukhe karonto tena ca kathetukamyatādīpakena vacanena nesaṃ sotukamyataṃ janeti.
By this word "bhikkhus," preceded by the compassionate, serene gaze of his eyes and heart, he makes them face him, and by that word, which indicates his desire to speak, he arouses their desire to listen.
Bằng lời nói ‘‘Này các tỳ khưu!’’ với ánh mắt từ bi, hiền hòa, đầy lòng thương xót đi trước, Ngài hướng họ về phía mình, và bằng lời nói biểu lộ ý muốn nói chuyện đó, Ngài khơi dậy ý muốn lắng nghe của họ.
Teneva ca sambodhanatthena sādhukaṃ savanamanasikārepi niyojeti.
And by that very word, which has the meaning of 'addressing well', he also urges them to listen and pay careful attention.
Và chính bằng ý nghĩa của sự thức tỉnh đó, Ngài cũng khuyến khích họ chú tâm lắng nghe một cách cẩn thận.
Sādhukaṃ savanamanasikārāyattā hi sāsanasampatti.
For the success of the Dispensation depends on listening and paying careful attention.
Thật vậy, sự thành tựu của giáo pháp phụ thuộc vào sự chú tâm lắng nghe cẩn thận.
Aññesupi devamanussesu parisapariyāpannesu vijjamānesu kasmā bhikkhū eva āmantesīti?
When other devas and humans were also present in the assembly, why did he address only the bhikkhus?
Tại sao Ngài chỉ gọi các tỳ khưu, trong khi có cả chư thiên và loài người khác trong hội chúng?
Jeṭṭhaseṭṭhāsannasadāsannihitabhāvato.
Because they were the eldest, foremost, closest, and always present.
Vì họ là những người lớn tuổi nhất, cao quý nhất, gần gũi nhất và luôn ở gần Ngài.
Sabbaparisasādhāraṇā hi bhagavato dhammadesanā, parisāya ca jeṭṭhā bhikkhū paṭhamuppannattā, seṭṭhā anagāriyabhāvaṃ ādiṃ katvā satthu cariyānuvidhāyakattā sakalasāsanapaṭiggāhakattā ca, āsannā tattha nisinnesu samīpavuttiyā, sadāsannihitā satthusantikāvacarattā.
Indeed, the Blessed One's Dhamma teaching is common to all assemblies, but the bhikkhus are the eldest in the assembly because they arose first; they are the foremost because they undertake the homeless life and emulate the Teacher's conduct, and because they are the recipients of the entire Dispensation; they are the closest among those seated there by their proximity; and they are always present because they frequent the Teacher's presence.
Thật vậy, bài thuyết pháp của Đức Thế Tôn dành cho tất cả mọi người trong hội chúng. Và trong hội chúng, các tỳ khưu là những người lớn tuổi nhất vì họ xuất hiện đầu tiên, cao quý nhất vì họ từ bỏ đời sống gia đình và noi theo hạnh của Đức Bổn Sư, cũng như tiếp nhận toàn bộ giáo pháp; họ gần gũi nhất vì họ ngồi gần đó, và luôn ở gần vì họ sống gần Đức Bổn Sư.
Apica te dhammadesanāya bhājanaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipattisabbhāvato, visesato ca ekacce bhikkhū sandhāya ayaṃ desanāti te eva ālapi.
Moreover, they are fit recipients for the Dhamma teaching due to their practice in accordance with instructions. And especially, this teaching was intended for certain bhikkhus, so he addressed only them.
Hơn nữa, họ là những người xứng đáng với bài thuyết pháp vì họ thực hành đúng theo lời chỉ dạy, và đặc biệt, bài thuyết pháp này nhắm đến một số tỳ khưu, nên Ngài chỉ gọi họ.
Pajahathāti ettha pahānaṃ nāma tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānanti pañcavidhaṃ.
Here, in Pajahatha (renounce), abandonment (pahāna) is fivefold: abandonment by substitution (tadaṅgappahāna), abandonment by suppression (vikkhambhanappahāna), abandonment by eradication (samucchedappahāna), abandonment by tranquilization (paṭippassaddhippahāna), and abandonment by escape (nissaraṇappahāna).
Trong Pajahathā, pahāna (sự đoạn trừ) có năm loại: tadaṅgappahāna (đoạn trừ từng phần), vikkhambhanappahāna (đoạn trừ bằng cách trấn áp), samucchedappahāna (đoạn trừ tận gốc), paṭippassaddhippahāna (đoạn trừ bằng cách an tịnh), và nissaraṇappahāna (đoạn trừ bằng cách xuất ly).
Tattha yaṃ dīpālokeneva tamassa paṭipakkhabhāvato alobhādīhi lobhādikassa, nāmarūpaparicchedādivipassanāñāṇehi tassa tassa anatthassa pahānaṃ.
Among these, abandonment by substitution is the abandonment of greed and so forth by non-greed and so forth, which are its antagonists, just as darkness is dispelled by the light of a lamp; and the abandonment of various evils by insight-knowledges such as the discernment of nāma-rūpa.
Trong đó, sự đoạn trừ lòng tham, v.v., bằng các pháp đối trị như vô tham, v.v., giống như ánh đèn xua tan bóng tối; sự đoạn trừ từng loại bất thiện bằng các tuệ quán như phân biệt danh sắc, v.v.
Seyyathidaṃ – pariccāgena lobhādimalassa, sīlena pāṇātipātādidussīlyassa, saddhādīhi assaddhiyādikassa, nāmarūpavavatthānena sakkāyadiṭṭhiyā, paccayapariggahena ahetuvisamahetudiṭṭhīnaṃ, tasseva aparabhāgena kaṅkhāvitaraṇena kathaṃkathībhāvassa, kalāpasammasanena ‘‘ahaṃ mamā’’ti gāhassa, maggāmaggavavatthānena amagge maggasaññāya, udayadassanena ucchedadiṭṭhiyā, vayadassanena sassatadiṭṭhiyā, bhayadassanena sabhayesu abhayasaññāya, ādīnavadassanena assādasaññāya, nibbidānupassanena abhiratisaññāya, muccitukamyatāñāṇena amuccitukamyatāya upekkhāñāṇena anupekkhāya, anulomena dhammaṭṭhitiyā, nibbānena paṭilomabhāvassa, gotrabhunā saṅkhāranimittaggāhassa pahānaṃ, etaṃ tadaṅgappahānaṃ nāma.
For example: the abandonment of the defilement of greed and so forth by generosity; of evil conduct such as killing by virtue; of lack of faith and so forth by faith and so forth; of sakkāya-diṭṭhi by the discernment of nāma-rūpa; of wrong views of no cause or wrong cause by the comprehension of conditions; in a later stage of that same, of doubtfulness by overcoming doubt; of the grasping of "I" and "mine" by comprehending aggregates; of the perception of the path in the non-path by discerning the path and non-path; of the view of annihilation by seeing arising; of the view of eternalism by seeing passing away; of the perception of fearlessness in fearful things by seeing danger; of the perception of gratification by seeing drawback; of the perception of delight by contemplating disenchantment; of the desire not to be liberated by the knowledge of the desire for liberation; of non-equanimity by the knowledge of equanimity; of the opposite state by the knowledge of the Dhamma's stability in the direct order; of the grasping of the sign of formations by Nibbāna and gotrabhū, respectively. This is called abandonment by substitution.
Cụ thể là: đoạn trừ cấu uế tham, v.v., bằng sự bố thí; đoạn trừ ác hạnh như sát sinh, v.v., bằng giới; đoạn trừ vô tín, v.v., bằng tín, v.v.; đoạn trừ tà kiến chấp ngã bằng sự phân biệt danh sắc; đoạn trừ tà kiến vô nhân và dị nhân bằng sự thâu tóm các duyên; đoạn trừ sự hoài nghi bằng cách vượt qua sự hoài nghi ở giai đoạn sau của chính điều đó; đoạn trừ sự chấp thủ ‘‘ta và của ta’’ bằng cách quán sát các nhóm; đoạn trừ sự nhận thức sai lầm về con đường (maggasaññā) trên con đường không phải là con đường (amagge) bằng cách phân biệt con đường và không phải con đường; đoạn trừ đoạn kiến bằng cách quán thấy sự sinh khởi; đoạn trừ thường kiến bằng cách quán thấy sự hoại diệt; đoạn trừ sự nhận thức vô úy trên những gì đáng sợ bằng cách quán thấy sự nguy hiểm; đoạn trừ sự nhận thức về sự thỏa mãn bằng cách quán thấy sự tai hại; đoạn trừ sự nhận thức về sự thích thú bằng cách quán thấy sự nhàm chán; đoạn trừ sự không muốn giải thoát bằng tuệ muốn giải thoát; đoạn trừ sự không xả bằng tuệ xả; đoạn trừ trạng thái nghịch bằng sự an tịnh pháp bằng sự thuận quán; đoạn trừ sự chấp thủ tướng các hành bằng tuệ chuyển chủng (gotrabhū); đây gọi là tadaṅgappahāna (đoạn trừ từng phần).
Yaṃ pana upacārappanābhedena samādhinā pavattibhāvanivāraṇato ghaṭappahāreneva udakapiṭṭhe sevālassa tesaṃ tesaṃ nīvaraṇādidhammānaṃ pahānaṃ, etaṃ vikkhambhanappahānaṃ nāma.
That abandonment of various hindrances and so forth, by means of concentration differentiated as access concentration and absorption concentration, by preventing their occurrence, just as moss on the surface of water is pushed away by a pot, this is called abandonment by suppression.
Còn sự đoạn trừ các pháp chướng ngại, v.v., bằng định chia thành cận định và an định, do ngăn chặn sự sinh khởi, giống như dùng gáo dẹp rong rêu trên mặt nước, đây gọi là vikkhambhanappahāna (đoạn trừ bằng cách trấn áp).
Yaṃ catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā taṃtaṃmaggavato attano santāne ‘‘diṭṭhigatānaṃ pahānāyā’’tiādinā (dha. sa. 277; vibha. 628) nayena vuttassa samudayapakkhiyassa kilesagaṇassa accantaṃ appavattibhāvena samucchindanaṃ, idaṃ samucchedappahānaṃ nāma.
That eradication of the mass of defilements belonging to the origin, as stated in the manner of "for the abandonment of wrong views" and so forth, by their absolute non-occurrence in one's own continuum, due to the cultivation of the four Noble Paths by one who possesses that path, this is called abandonment by eradication.
Sự đoạn trừ hoàn toàn nhóm phiền não thuộc về tập khởi, được nói đến theo cách ‘‘để đoạn trừ các tà kiến’’, v.v., trong dòng tâm thức của người đã thành tựu đạo quả tương ứng, do đã tu tập bốn Thánh Đạo, đây gọi là samucchedappahāna (đoạn trừ tận gốc).
Yaṃ pana phalakkhaṇe paṭippassaddhattaṃ kilesānaṃ, etaṃ paṭippassaddhippahānaṃ nāma.
That tranquilization of defilements at the moment of fruition, this is called abandonment by tranquilization.
Còn sự an tịnh các phiền não vào khoảnh khắc quả, đây gọi là paṭippassaddhippahāna (đoạn trừ bằng cách an tịnh).
Yaṃ pana sabbasaṅkhatanissaṭattā pahīnasabbasaṅkhataṃ nibbānaṃ, etaṃ nissaraṇappahānaṃ nāma.
That Nibbāna, which is completely free from all conditioned things and has abandoned all conditioned things, this is called abandonment by escape.
Còn Nibbāna, là sự xuất ly khỏi tất cả các pháp hữu vi, là sự đoạn trừ tất cả các pháp hữu vi, đây gọi là nissaraṇappahāna (đoạn trừ bằng cách xuất ly).
Evaṃ pañcavidhe pahāne anāgāmikabhāvakarassa pahānassa adhippetattā idha samucchedappahānanti veditabbaṃ.
Thus, among these five kinds of abandonment, since the abandonment that makes one an Anāgāmin is intended, here it should be understood as abandonment by eradication.
Trong năm loại đoạn trừ như vậy, vì sự đoạn trừ dẫn đến trạng thái Bất Lai được đề cập, nên ở đây cần hiểu là samucchedappahāna (đoạn trừ tận gốc).
Tasmā pajahathāti pariccajatha, samucchindathāti attho.
Therefore, Pajahatha means relinquish, eradicate.
Do đó, pajahathā có nghĩa là từ bỏ, đoạn trừ tận gốc.
Ahanti bhagavā attānaṃ niddisati.
By I, the Blessed One refers to himself.
Ahaṃ là Đức Thế Tôn tự xưng mình.
Voti ayaṃ vosaddo paccattaupayogakaraṇasāmivacanapadapūraṇasampadānesu dissati.
The word vo here, this word vo, is seen in the senses of the nominative, objective, instrumental, genitive, sentence-filler, and dative cases.
Từ vo này được thấy trong các trường hợp chủ cách, đối cách, công cụ cách, sở hữu cách, bổ túc ngữ và tặng cách.
Tathā hi ‘‘kacci, pana vo anuruddhā, samaggā sammodamānā’’tiādīsu (ma. ni. 1.326) paccatte āgato.
For example, in passages like “Anuruddhas, are you united and harmonious?” it appears in the nominative case.
Thật vậy, nó xuất hiện ở chủ cách trong các đoạn như: ‘‘Này Anuruddha, các ông có hòa hợp, hoan hỷ không?’’
‘‘Gacchatha, bhikkhave, paṇāmemi vo’’tiādīsu (ma. ni. 2.157) upayoge.
In passages like “Go, bhikkhus, I dismiss you,” it appears in the objective case.
Ở đối cách trong các đoạn như: ‘‘Này các tỳ khưu, hãy đi, Ta sẽ tiễn các ông.’’
‘‘Na vo mama santike vatthabba’’ntiādīsu (ma. ni. 2.157) karaṇe.
In expressions like, "You should not dwell in my presence," (here vo is used in the instrumental case).
Ở công cụ cách trong các đoạn như: ‘‘Các ông không nên ở gần Ta.’’
‘‘Sabbesaṃ vo, sāriputta, subhāsita’’ntiādīsu (ma. ni. 1.345) sāmivacane.
In expressions like, "Sāriputta, all of you have spoken well," (here vo is used in the possessive case).
Ở sở hữu cách trong các đoạn như: ‘‘Này Sāriputta, lời nói của tất cả các ông đều tốt đẹp.’’
‘‘Ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā’’tiādīsu (ma. ni. 1.35) padapūraṇe.
In expressions like, "Those noble ones, indeed, whose bodily actions are pure," (here vo is used as a mere particle).
Ở bổ túc ngữ trong các đoạn như: ‘‘Những vị Thánh có thân nghiệp thanh tịnh của các ông.’’
‘‘Vanapatthapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desessāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.190) sampadāne.
In expressions like, "Monks, I will teach you the discourse on the forest wilderness," (here vo is used in the dative case).
Ở tặng cách trong các đoạn như: ‘‘Này các tỳ khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông về phương pháp sống trong rừng.’’
Idhāpi sampadāne eva daṭṭhabbo.
Here too, it should be understood as being in the dative case.
Ở đây cũng cần hiểu là tặng cách.
Pāṭibhogoti paṭibhū.
Pāṭibhogo means a guarantor (paṭibhū).
Pāṭibhogo là người bảo lãnh.
So hi dhāraṇakaṃ paṭicca dhanikassa, dhanikaṃ paṭicca dhāraṇakassa paṭinidhibhūto dhanikasantakassa tato haraṇādisaṅkhātena bhuñjanena bhogoti paṭibhogo, paṭibhogo eva pāṭibhogo.
Being a representative (paṭinidhibhūto) of the debtor (dhāraṇakaṃ paṭicca) to the creditor (dhanikassa), and of the creditor (dhanikaṃ paṭicca) to the debtor (dhāraṇakassa), he is called paṭibhogo because of his enjoyment (bhuñjanena) through the removal of (haraṇādisaṅkhātena) what belongs to the creditor (dhanikasantakassa) from the debtor (tato); paṭibhogo is indeed pāṭibhogo.
Người đó là người bảo lãnh cho người vay đối với chủ nợ, và cho chủ nợ đối với người vay, là người bảo lãnh cho tài sản của chủ nợ bằng cách hưởng dụng nó dưới hình thức mang đi, v.v., từ người đó, nên gọi là paṭibhogo; pāṭibhogo chính là paṭibhogo.
Anāgāmitāyāti anāgāmibhāvatthāya.
Anāgāmitāya means for the sake of the state of being a non-returner (anāgāmi-bhāvatthāya).
Anāgāmitāya là vì trạng thái Bất Lai.
Paṭisandhiggahaṇavasena hi kāmabhavassa anāgamanato anāgāmī.
Indeed, one is called an Anāgāmī due to non-returning to the sense-realm (kāmabhava) by way of taking rebirth (paṭisandhi-ggahaṇavasena).
Thật vậy, một người được gọi là Anāgāmī (Bất Lai) vì không trở lại cõi dục theo cách tái sinh.
Yo yassa dhammassa adhigamena anāgāmīti vuccati, saphalo so tatiyamaggo anāgāmitā nāma.
That third path (tatiya-maggo), by the attainment of which a person is said to be an Anāgāmī, is fruitful (saphalo) and is called Anāgāmitā.
Đạo thứ ba đó, nhờ thành tựu pháp nào mà người đó được gọi là Anāgāmī, đạo đó có quả, được gọi là Anāgāmitā.
Iti bhagavā veneyyadamanakusalo veneyyajjhāsayānukūlaṃ tatiyamaggādhigamaṃ lahunā upāyena ekadhammapūraṇatāmattena thiraṃ katvā dassesi yathā taṃ sammāsambuddho.
Thus, the Fortunate One, skilled in taming those to be trained (veneyyadamanakusalo), revealed the attainment of the third path in a manner suitable to the dispositions of those to be trained, making it firm (thiraṃ katvā) through a swift means (lahunā upāyena) and by merely completing one factor (ekadhammapūraṇatāmattena), just as a Sammāsambuddha would.
Như vậy, Đức Thế Tôn, bậc thiện xảo trong việc điều phục những người đáng được hóa độ, đã làm vững chắc sự thành tựu đạo thứ ba phù hợp với khuynh hướng của những người đáng được hóa độ bằng một phương pháp dễ dàng, chỉ bằng cách hoàn thành một pháp, như một bậc Chánh Đẳng Giác.
Bhinnabhūmikāpi hi paṭighasaṃyojanādayo tatiyamaggavajjhā kilesā kāmarāgappahānaṃ nātivattantīti.
Even the defilements such as aversion-fetter (paṭighasaṃyojanādayo), which belong to different stages and are to be eradicated by the third path (tatiyamaggavajjhā), do not transcend the abandonment of sensual desire (kāmarāgappahānaṃ nātivattantīti).
Thật vậy, các phiền não như kiết sử sân hận, v.v., dù có căn bản khác nhau, là những phiền não được đoạn trừ bởi đạo thứ ba, không vượt quá sự đoạn trừ dục ái.
Kasmā panettha bhagavā attānaṃ pāṭibhogabhāve ṭhapesi?
Why did the Fortunate One place himself in the position of a guarantor here?
Tại sao Đức Thế Tôn lại tự đặt mình vào vị trí bảo lãnh ở đây?
Tesaṃ bhikkhūnaṃ anāgāmimaggādhigamāya ussāhajananatthaṃ.
To generate enthusiasm in those bhikkhus for the attainment of the Anāgāmī path.
Để khơi dậy sự tinh tấn cho các tỳ khưu đó trong việc thành tựu đạo Bất Lai.
Passati hi bhagavā ‘‘mayā ‘ekadhammaṃ, bhikkhave, pajahatha, ahaṃ vo pāṭibhogo anāgāmitāyā’ti vutte ime bhikkhū addhā taṃ ekadhammaṃ pahāya sakkā tatiyabhūmiṃ samadhigantuṃ, yato dhammassāmi paṭhamamāha ‘ahaṃ pāṭibhogo’ti ussāhajātā tadatthāya paṭipajjitabbaṃ maññissantī’’ti.
The Fortunate One sees: "When I say, 'Monks, abandon one factor; I am your guarantor for non-returning,' these bhikkhus will surely abandon that one factor and consider that the third stage can be attained, since the Master of Dhamma first said, 'I am the guarantor,' and will become enthusiastic and practice for that goal."
Thật vậy, Đức Thế Tôn thấy rằng: ‘‘Khi Ta nói: ‘Này các tỳ khưu, hãy đoạn trừ một pháp, Ta sẽ bảo lãnh cho các ông về trạng thái Bất Lai’, thì những tỳ khưu này chắc chắn sẽ đoạn trừ pháp đó và nghĩ rằng: ‘Chúng ta có thể thành tựu địa vị thứ ba, vì Đức Pháp Chủ đã nói trước: ‘Ta sẽ bảo lãnh’, nên chúng ta phải tinh tấn thực hành vì mục đích đó’.’’
Tasmā ussāhajananatthaṃ anāgāmitāya tesaṃ bhikkhūnaṃ attānaṃ pāṭibhogabhāve ṭhapesi.
Therefore, to generate enthusiasm in those bhikkhus for the state of non-returning, he placed himself in the position of a guarantor for them.
Do đó, để khơi dậy sự tinh tấn, Ngài đã tự đặt mình vào vị trí bảo lãnh cho các tỳ khưu đó về trạng thái Bất Lai.
Katamaṃ ekadhammanti ettha katamanti pucchāvacanaṃ.
Here, in Katamaṃ ekadhammaṃ (Which one factor?), the word katamaṃ is a interrogative term.
Trong Katamaṃ ekadhammaṃ, katamaṃ là từ dùng để hỏi.
Pucchā ca nāmesā pañcavidhā – adiṭṭhajotanāpucchā, diṭṭhasaṃsandanāpucchā, vimaticchedanāpucchā, anumatipucchā, kathetukamyatāpucchāti.
This interrogation is of five kinds: query for revealing the unseen, query for corroborating the seen, query for cutting off doubt, query for agreement, and query for desiring to explain.
Và câu hỏi này có năm loại: adiṭṭhajotanāpucchā (câu hỏi để làm sáng tỏ điều chưa thấy), diṭṭhasaṃsandanāpucchā (câu hỏi để so sánh điều đã thấy), vimaticchedanāpucchā (câu hỏi để cắt đứt sự nghi ngờ), anumatipucchā (câu hỏi để dò hỏi ý kiến), và kathetukamyatāpucchā (câu hỏi vì muốn nói).
Tattha pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtatthāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ adiṭṭhajotanāpucchā.
Among these, a characteristic that is naturally unknown, unseen, unweighed, unfathomed, unmanifested, undisclosed, is queried for its knowledge, seeing, weighing, fathoming, manifestation, and disclosure; this is the query for revealing the unseen.
Trong đó, đặc điểm theo bản chất là chưa được biết, chưa được thấy, chưa được cân nhắc, chưa được quyết định, chưa được hiển lộ, chưa được làm rõ. Để biết, để thấy, để cân nhắc, để quyết định, để hiển lộ, để làm rõ điều đó, người ta hỏi một câu hỏi, đây là adiṭṭhajotanāpucchā (câu hỏi để làm sáng tỏ điều chưa thấy).
Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ.
A characteristic that is naturally known, seen, weighed, fathomed, manifested, disclosed.
Đặc điểm theo bản chất đã được biết, đã được thấy, đã được cân nhắc, đã được quyết định, đã được làm rõ.
So aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchā.
He asks a question to corroborate it with other wise ones; this is the query for corroborating the seen.
Người đó hỏi một câu hỏi để so sánh với các bậc hiền trí khác, đây là diṭṭhasaṃsandanāpucchā (câu hỏi để so sánh điều đã thấy).
Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti, so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ vimaticchedanāpucchā.
Naturally, one is overcome with doubt (saṃsayapakkhando), filled with perplexity (vimatipakkhando), having a dual mind (dveḷhakajāto)— "Is it so? Is it not so? What indeed? How indeed?"— he asks a question to cut off doubt; this is the query for cutting off doubt.
Theo bản chất, người đó bị nghi hoặc, bị dao động, lưỡng lự – “có phải vậy không, không phải vậy sao, là gì vậy, như thế nào vậy?”, người đó hỏi một câu hỏi để đoạn trừ sự nghi hoặc, đây là vimaticchedanāpucchā (câu hỏi để đoạn trừ nghi hoặc).
Bhagavā hi anumatiggahaṇatthaṃ pañhaṃ pucchati – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’tiādinā (saṃ. ni. 3.59; mahāva. 21), ayaṃ anumatipucchā.
The Fortunate One asks a question to gain agreement, as in "What do you think, monks, is form permanent or impermanent?" (saṃ. ni. 3.59; mahāva. 21); this is the query for agreement.
Đức Thế Tôn hỏi một câu hỏi để thăm dò ý kiến – “Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”, v.v... đây là anumatipucchā (câu hỏi thăm dò ý kiến).
Bhagavā bhikkhūnaṃ kathetukamyatāya pañhaṃ pucchati – ‘‘cattārome, bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya.
The Fortunate One asks a question out of a desire to explain to the bhikkhus: "Monks, there are these four kinds of nutriment (āhārā) for the maintenance of beings who have come into existence (bhūtānaṃ sattānaṃ ṭhitiyā) or for the support of those seeking rebirth (sambhavesīnaṃ anuggahāya).
Đức Thế Tôn hỏi một câu hỏi vì muốn nói cho các Tỳ-khưu – “Này các Tỳ-khưu, có bốn loại thức ăn này để duy trì sự sống của chúng sanh đã sanh, hoặc để hỗ trợ cho những chúng sanh đang tìm kiếm sự sanh hữu.
Katame cattāro’’ti (saṃ. ni. 2.11) ayaṃ kathetukamyatāpucchā.
Which are the four?" (saṃ. ni. 2.11); this is the query for desiring to explain.
Bốn loại nào?”, đây là kathetukamyatāpucchā (câu hỏi vì muốn nói).
Tattha purimā tisso pucchā buddhānaṃ natthi.
Among these, the first three kinds of queries do not exist for the Buddhas.
Trong đó, ba loại câu hỏi đầu tiên không có nơi các vị Phật.
Tīsu hi addhāsu kiñci saṅkhataṃ addhāvimuttaṃ vā asaṅkhataṃ sammāsambuddhānaṃ adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ nāma natthi.
Because there is nothing whatsoever, whether conditioned (saṅkhataṃ) in the three times (addhāsu) or unconditioned (asaṅkhataṃ) and free from time (addhāvimuttaṃ), that is unknown, unweighed, unfathomed, unmanifested, or undisclosed to the Sammāsambuddhas.
Vì không có bất kỳ pháp hữu vi hay pháp vô vi nào trong ba thời gian mà các bậc Chánh Đẳng Giác chưa từng thấy, chưa từng cân nhắc, chưa từng quyết định, chưa từng hiển lộ, chưa từng làm rõ.
Tena nesaṃ adiṭṭhajotanāpucchā natthi.
Therefore, the query for revealing the unseen does not exist for them.
Do đó, các Ngài không có adiṭṭhajotanāpucchā.
Yaṃ pana tehi attano ñāṇena paṭividdhaṃ, tassa aññena samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā saddhiṃ saṃsandanakiccaṃ natthi, tena nesaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchāpi natthi.
As for that which they have penetrated with their own knowledge, there is no need for corroboration with any other ascetic, brahmin, deity, Māra, or Brahmā; therefore, the query for corroborating the seen also does not exist for them.
Còn điều mà các Ngài đã chứng ngộ bằng trí tuệ của mình, không có việc gì phải so sánh điều đó với bất kỳ Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên, Ma-vương hay Phạm thiên nào khác. Do đó, các Ngài cũng không có diṭṭhasaṃsandanāpucchā.
Yasmā pana buddhā bhagavanto akathaṃkathī tiṇṇavicikicchā sabbadhammesu vigatasaṃsayā, tena nesaṃ vimaticchedanāpucchāpi natthi.
Furthermore, since the Fortunate Buddhas are free from perplexity (akathaṃkathī), have crossed over uncertainty (tiṇṇavicikicchā), and are free from doubt (vigatasaṃsayā) in all phenomena (sabbadhammesu), the query for cutting off doubt also does not exist for them.
Vì các Đức Phật, các bậc Thế Tôn là những vị không còn nghi ngờ, đã vượt qua mọi hoài nghi, đã dứt sạch mọi ngờ vực đối với tất cả các pháp. Do đó, các Ngài cũng không có vimaticchedanāpucchā.
Itarā pana dve pucchā atthi, tāsu ayaṃ kathetukamyatāpucchāti veditabbā.
However, the other two kinds of queries do exist, and among them, this one should be understood as the query for desiring to explain.
Tuy nhiên, hai loại câu hỏi còn lại thì có, trong đó, câu hỏi này (Đức Phật hỏi) cần được hiểu là kathetukamyatāpucchā.
Idāni tāya pucchāya puṭṭhamatthaṃ sarūpato dassento ‘‘lobhaṃ, bhikkhave, ekadhamma’’ntiādimāha.
Now, desiring to show the meaning asked by that query in its true nature, he states, "Monks, the one factor is greed (lobhaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ)" and so on.
Bây giờ, để trình bày bản chất của vấn đề được hỏi bởi câu hỏi đó, Đức Phật đã nói: “Này các Tỳ-khưu, tham là một pháp” v.v...
Tattha lubbhanti tena, sayaṃ vā lubbhati, lubbhanamattameva vā tanti lobho.
Here, lobha means that by which (tena) sentient beings cling (lubbhanti), or it clings by itself (sayaṃ lubbhati), or it is simply the act of clinging (lubbhanamattameva).
Trong đó, lobho (tham) là: do nó mà người ta tham đắm, hoặc tự nó tham đắm, hoặc chỉ là sự tham đắm.
Svāyaṃ ārammaṇaggahaṇalakkhaṇo makkaṭālepo viya, abhisaṅgaraso tattakapāle pakkhittamaṃsapesi viya, apariccāgapaccupaṭṭhāno telañjanarāgo viya, saṃyojaniyesu dhammesu assādadassanapadaṭṭhāno, taṇhānadibhāvena vaḍḍhamāno yattha samuppanno, sīghasotā nadī viya mahāsamuddaṃ apāyameva taṃ sattaṃ gahetvā gacchatīti daṭṭhabbo.
This greed is characterized by grasping objects (ārammaṇaggahaṇalakkhaṇo), like monkey-glue; its function is clinging (abhisaṅgaraso), like a piece of meat thrown into a hot pan; it manifests as non-abandonment (apariccāgapaccupaṭṭhāno), like an oil stain; its proximate cause is seeing delight (assādadassanapadaṭṭhāno) in objects that are bound by fetters (saṃyojaniyesu dhammesu); growing as a river of craving (taṇhānadibhāvena vaḍḍhamāno), it should be understood that wherever it arises, it carries that being to the lower realms (apāyameva taṃ sattaṃ gahetvā gacchati), like a swift-flowing river to the great ocean.
Tham này có đặc tính là nắm giữ đối tượng, giống như keo dán khỉ; có chức năng là bám víu vào đối tượng, giống như miếng thịt bị ném vào chảo nóng; biểu hiện là không buông bỏ, giống như vết dầu mỡ; có nguyên nhân gần là thấy sự thích thú trong các pháp thuộc phiền não trói buộc. Nó tăng trưởng như dòng sông ái dục, khi nó sanh khởi ở chúng sanh nào, thì nó sẽ cuốn chúng sanh ấy vào cõi đọa lạc, giống như dòng sông chảy xiết cuốn trôi vật thể xuống đại dương, cần phải hiểu như vậy.
Kiñcāpi ayaṃ lobhasaddo sabbalobhasāmaññavacano, idha pana kāmarāgavacanoti veditabbo.
Although this word lobha is a generic term for all kinds of greed (sabbalobhasāmaññavacano), here it should be understood as referring to sensual desire (kāmarāgavacano).
Mặc dù từ lobha này là từ chung chỉ tất cả các loại tham, nhưng ở đây cần được hiểu là chỉ kāmarāga (tham ái dục).
So hi anāgāmimaggavajjho.
For that (sensual desire) is to be eradicated by the Anāgāmī path.
Vì nó bị đoạn trừ bởi Đạo quả Bất Lai.
Puna bhikkhaveti ālapanaṃ dhammassa paṭiggāhakabhāvena abhimukhībhūtānaṃ tattha ādarajananatthaṃ.
Again, the address bhikkhave (monks) is for generating respect in those who are present as recipients of the Dhamma.
Hơn nữa, lời xưng hô “Này các Tỳ-khưu” là để khơi dậy sự tôn kính trong những người đang hướng về Pháp, với tư cách là người tiếp nhận Pháp.
Pajahathāti iminā pahānābhisamayo vihito, so ca pariññāsacchikiriyābhāvanābhisamayehi saddhiṃ eva pavattati, na visunti catusaccādhiṭṭhānāni cattāripi sammādiṭṭhiyā kiccāni vihitāneva honti.
By pajahathā (abandon), the full comprehension of abandonment (pahānābhisamayo) is taught; and since it occurs together with the full comprehension of full understanding (pariññā-sacchikiriyā-bhāvanābhisamayehi) and realization, and not separately, all four functions of Right View (sammādiṭṭhiyā kiccāni), which have the Four Noble Truths as their foundation, are indeed taught.
Với từ “hãy đoạn trừ” này, sự chứng ngộ đoạn trừ đã được thiết lập, và điều đó chỉ diễn ra cùng với sự chứng ngộ về sự liễu tri (pariññā), sự chứng đắc (sacchikiriyā) và sự tu tập (bhāvanā), chứ không riêng lẻ. Do đó, cả bốn nhiệm vụ của Chánh Kiến, lấy Tứ Diệu Đế làm nền tảng, đều đã được thiết lập.
Yathā ca ‘‘lobhaṃ pajahathā’’ti vutte pahānekaṭṭhabhāvato dosādīnampi pahānaṃ atthato vuttameva hoti, evaṃ samudayasaccavisaye sammādiṭṭhikicce pahānābhisamaye vutte tassā sahakārīkāraṇabhūtānaṃ sammāsaṅkappādīnaṃ sesamaggaṅgānampi samudayasaccavisayakiccaṃ atthato vuttameva hotīti paripuṇṇo ariyamaggabyāpāro idha kathitoti daṭṭhabbo.
Just as when "Abandon greed" is said, due to the oneness of abandonment (pahānekaṭṭhabhāvato), the abandonment of hatred and other defilements is also implicitly stated (atthato vuttameva hoti), so too, when the full comprehension of abandonment, which is the function of Right View in relation to the truth of origin (samudayasaccavisaye sammādiṭṭhikicce pahānābhisamaye), is stated, the function of the remaining path factors like Right Intention (sammāsaṅkappādīnaṃ sesamaggaṅgānampi) in relation to the truth of origin is also implicitly stated; thus, the complete operation of the Noble Path (ariyamaggabyāpāro) is described here.
Cũng như khi nói “hãy đoạn trừ tham”, do bản chất là đoạn trừ, việc đoạn trừ sân v.v... cũng được nói đến một cách tự nhiên. Tương tự, khi nói về sự chứng ngộ đoạn trừ, là nhiệm vụ của Chánh Kiến trong lĩnh vực Khổ Tập Đế, thì các chi phần Đạo khác như Chánh Tư Duy v.v... là những nguyên nhân hỗ trợ cho Chánh Kiến, các nhiệm vụ của chúng trong lĩnh vực Khổ Tập Đế cũng được nói đến một cách tự nhiên. Do đó, cần hiểu rằng hoạt động của Thánh Đạo hoàn chỉnh đã được trình bày ở đây.
Iminā nayena satipaṭṭhānādīnampi bodhipakkhiyadhammānaṃ byāpārassa idha vuttabhāvo yathārahaṃ vitthāretabbo.
In this way, the operation of the Bodhipakkhiyadhammas, such as the foundations of mindfulness (satipaṭṭhānādīnampi), should be appropriately elaborated as having been stated here.
Theo cách này, hoạt động của các pháp trợ bồ đề như Tứ Niệm Xứ v.v... cũng cần được giải thích rộng rãi một cách thích đáng ở đây.
Apicettha lobhaṃ pajahathāti etena pahānapariññā vuttā.
Furthermore, by the statement lobhaṃ pajahathā (abandon greed), the full understanding of abandonment (pahānapariññā) is taught.
Hơn nữa, ở đây, với câu “hãy đoạn trừ tham” này, pahānapariññā (liễu tri đoạn trừ) đã được nói đến.
Sā ca tīraṇapariññādhiṭṭhānā, tīraṇapariññā ca ñātapariññādhiṭṭhānāti avinābhāvena tissopi pariññā bodhitā honti.
And that full understanding of abandonment is based on the full understanding of investigation (tīraṇapariññādhiṭṭhānā), and the full understanding of investigation is based on the full understanding of the known (ñātapariññādhiṭṭhānā); thus, by their inseparable nature (avinābhāvena), all three full understandings are indicated.
Và pahānapariññā này lấy tīraṇapariññā (liễu tri thẩm sát) làm nền tảng, và tīraṇapariññā lại lấy ñātapariññā (liễu tri nhận biết) làm nền tảng. Do đó, cả ba loại liễu tri đều được ngụ ý một cách bất khả phân ly.
Evamettha saha phalena catusaccakammaṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ katvā pakāsitanti daṭṭhabbaṃ.
Thus, it should be understood that the meditation subject of the Four Noble Truths, together with its fruit, is fully expounded here.
Như vậy, ở đây, đề mục thiền Tứ Diệu Đế cùng với quả đã được trình bày một cách hoàn chỉnh, cần phải hiểu như vậy.
Atha vā lobhaṃ pajahathāti saha phalena ñāṇadassanavisuddhi desitā.
Alternatively, by lobhaṃ pajahathā, the purification of knowledge and vision (ñāṇadassanavisuddhi), together with its fruit, is taught.
Hoặc, với câu “hãy đoạn trừ tham” này, ñāṇadassanavisuddhi (thanh tịnh tri kiến) cùng với quả đã được thuyết giảng.
Sā ca paṭipadāñāṇadassanavisuddhisannissayā…pe… cittavisuddhisīlavisuddhisannissayā cāti nānantarikabhāvena saha phalena sabbāpi satta visuddhiyo vibhāvitāti veditabbaṃ.
And that path of knowledge and vision purification, depending on...pe... mind purification and moral purification, it should be understood that all seven purifications, together with the fruit, are made manifest in a non-intervening manner.
Và ñāṇadassanavisuddhi này lấy paṭipadāñāṇadassanavisuddhi (thanh tịnh tri kiến về con đường) làm nền tảng… (và) lấy cittavisuddhi (thanh tịnh tâm) và sīlavisuddhi (thanh tịnh giới) làm nền tảng. Do đó, cần hiểu rằng tất cả bảy loại thanh tịnh cùng với quả đã được làm rõ một cách tuần tự.
Ratto kho, āvuso, rāgena abhibhūto pariyādinnacitto pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati.
"Friends, a person stained with lust, overcome by lust, with a mind completely seized, even kills living beings, takes what is not given, breaks into houses, plunders by robbery, commits highway robbery, goes to another's wife, and speaks falsehoods.
Này các Hiền giả, người bị tham ái chi phối, tâm bị ái dục chiếm đoạt, còn có thể giết hại chúng sanh, lấy của không cho, chặt phá nhà cửa, cướp bóc, làm kẻ trộm một nhà, đứng chặn đường, tà dâm, nói dối.
Tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ avedayataṃ taṇhānugatānaṃ paritassitaṃ vipphanditameva (a. ni. 3.54).
Even that is but repeated thirst and agitation for those venerable ascetics and brahmins who do not know, do not see, do not discern, and are bound by craving."
Ngay cả điều đó cũng chỉ là sự khát khao và vùng vẫy của những Sa-môn, Bà-la-môn đáng kính đó, những người không biết, không thấy, không cảm nhận, và bị ái dục ràng buộc.
Apica cha dhammā kāmarāgassa pahānāya saṃvattanti, asubhanimittassa uggaho, asubhabhāvanānuyogo, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, kalyāṇamittatā, sappāyakathāti.
Furthermore, there are six things that lead to the abandonment of sensual lust: taking up the foul object as a sign, diligent application to the foulness meditation, guardedness of the sense doors, moderation in food, good friendship, and suitable talk.
Hơn nữa, có sáu pháp dẫn đến việc đoạn trừ tham ái dục: nắm bắt tướng bất tịnh, chuyên cần tu tập quán bất tịnh, giữ gìn các căn môn, biết đủ trong việc ăn uống, có bạn lành, và nói pháp thích hợp.
Dasavidhañhi asubhanimittaṃ uggaṇhantassāpi kāmarāgo pahīyati, kāyagatāsatibhāvanāvasena saviññāṇake uddhumātakādivasena aviññāṇake asubhe asubhabhāvanānuyogamanuyuttassāpi, manacchaṭṭhesu indriyesu saṃvaraṇavasena satikavāṭena pihitadvārassāpi, catunnaṃ pañcannaṃ vā ālopānaṃ okāse sati udakaṃ pivitvā yāpanasīlatāya bhojane mattaññunopi.
Indeed, even for one who takes up the ten kinds of foul signs, sensual lust is abandoned; and for one diligently applying themselves to the foulness meditation, whether the foulness is animate (in the form of contemplation of the body) or inanimate (such as a bloated corpse, etc.), sensual lust is abandoned; and for one whose doors are shut with the bolt of mindfulness by way of restraint over the sense faculties beginning with the mind; and for one who is moderate in food by virtue of the practice of eating only four or five morsels and then drinking water to sustain life.
Tham ái dục được đoạn trừ ngay cả đối với người nắm bắt mười tướng bất tịnh; đối với người chuyên cần tu tập quán bất tịnh trên thân hữu tri giác (saviññāṇaka) bằng cách tu tập niệm thân, và trên thân vô tri giác (aviññāṇaka) bằng cách quán các giai đoạn như thân trương phình v.v...; đối với người đã đóng kín các căn môn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) bằng cánh cửa chánh niệm; và đối với người biết đủ trong việc ăn uống, chỉ uống nước để duy trì sự sống khi đã ăn bốn hoặc năm vắt cơm.
Tenevāha –
It is for this reason that it is said:
Do đó, Đức Phật đã nói:
Evaṃ pubbabhāge kāmarāgasaṅkhātassa lobhassa pahānāya paṭipanno vipassanaṃ ussukkāpetvā tatiyamaggena taṃ anavasesato samucchindati.
Thus, having practiced in the preliminary stage for the abandonment of greed, which is called sensual lust, and having diligently applied vipassanā, one completely eradicates it with the third path.
Như vậy, hành giả đã thực hành đoạn trừ tham ái dục trong giai đoạn sơ khởi, sau khi tinh tấn tu tập thiền quán, sẽ đoạn trừ hoàn toàn tham ái dục bằng Thánh Đạo thứ ba.
Tena vuttaṃ ‘‘lobhaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ pajahatha, ahaṃ vo pāṭibhogo anāgāmitāyā’’ti.
Therefore, it is said: “Bhikkhus, abandon the one phenomenon of greed; I guarantee you non-return (Anāgāmitā).”
Do đó đã nói: “Này các tỳ khưu, hãy từ bỏ một pháp là tham ái (lobha), Ta là người bảo đảm cho các ông về quả vị Bất Lai (Anāgāmi).”
Etthāha ‘‘ko panettha lobho pahīyati, kiṃ atīto, atha anāgato, udāhu paccuppanno’’ti?
Here, it is asked: “What greed is abandoned here? Is it past, or future, or present?”
Ở đây, có người hỏi: “Tham ái nào được đoạn trừ ở đây? Là tham ái quá khứ, hay vị lai, hay hiện tại?”
Kiñcettha – na tāva atīto lobho pahīyeyya, na anāgato vā tesaṃ abhāvato.
What else is there in this? Past greed would not be abandoned, nor future greed, due to their non-existence.
Và trong trường hợp này – tham ái quá khứ không được đoạn trừ, tham ái vị lai cũng không, vì chúng không tồn tại.
Na hi niruddhaṃ anuppannaṃ vā atthīti vuccati, vāyāmo ca aphalo āpajjati.
For what has ceased or has not yet arisen is not said to exist, and effort would become fruitless.
Thật vậy, cái đã diệt hay chưa sinh thì không được gọi là có, và sự tinh tấn sẽ trở nên vô ích.
Atha paccuppanno, evampi aphalo vāyāmo tassa sarasabhaṅgattā, saṃkiliṭṭhā ca maggabhāvanā āpajjati, cittavippayutto vā lobho siyā, na cāyaṃ nayo icchitoti.
If it is present greed, then too effort is fruitless, because it is momentary (in its own essence), and the cultivation of the path would become defiled, or greed would be dissociated from consciousness. This approach is not desired.
Còn nếu là tham ái hiện tại, thì sự tinh tấn cũng vô ích vì nó tự diệt ngay tức thì, và sự tu tập đạo lộ sẽ trở nên ô nhiễm, hoặc tham ái sẽ là pháp không tương ưng với tâm (cittavippayutta), nhưng cách này không được chấp nhận.
Vuccate – na vuttanayena atītānāgatapaccuppanno lobho pahīyati.
It is said: Greed that is past, future, or present in the manner described is not abandoned.
Được trả lời – tham ái quá khứ, vị lai, hiện tại theo cách đã nói không được đoạn trừ.
Seyyathāpi idha taruṇarukkho asañjātaphalo, taṃ puriso kuṭhāriyā mūle chindeyya, tassa rukkhassa chede asati yāni phalāni nibbatteyyuṃ, tāni rukkhassa chinnattā ajātāni eva na jāyeyyuṃ, evameva ariyamaggādhigame asati uppajjanāraho lobho ariyamaggādhigamena paccayaghātassa katattā na uppajjati.
Just as in this world, there is a young tree that has not yet borne fruit. A man might cut it down at its root with an axe. When that tree is cut, the fruits that would have grown would not arise, having not been born because the tree was cut. Just so, if the Ariyan Path is not attained, the greed that is capable of arising does not arise, because the Ariyan Path, through its attainment, has destroyed its causes.
Ví như ở đây, một cây non chưa kết trái, một người dùng rìu chặt nó tận gốc; khi cây bị chặt, những trái đáng lẽ sẽ sinh ra thì do cây đã bị chặt nên chúng không sinh ra nữa, y như vậy, khi chưa chứng đắc Thánh Đạo, tham ái đáng lẽ sẽ sinh ra thì do sự chứng đắc Thánh Đạo đã phá hủy nhân duyên nên nó không sinh khởi.
Ayañhi aṭṭhakathāsu ‘‘bhūmiladdhuppanno’’ti vuccati.
Indeed, this is called “Bhūmiladdhuppanno” (that which has attained the ground of arising) in the commentaries.
Điều này trong các bộ chú giải được gọi là “bhūmiladdhuppanno” (sinh khởi trên nền tảng đã đạt được).
Vipassanāya hi ārammaṇabhūtā pañcakkhandhā tassa uppajjanaṭṭhānatāya bhūmi nāma.
The five aggregates, which are the objects of vipassanā, are called the ‘ground’ (bhūmi) because they are the place for its arising.
Thật vậy, năm uẩn (pañcakkhandha) là đối tượng của thiền quán (vipassanā) được gọi là nền tảng (bhūmi), vì chúng là nơi tham ái sinh khởi.
Sā bhūmi tena laddhāti katvā bhūmiladdhuppanno.
Since that ground is attained by it, it is called Bhūmiladdhuppanno.
Nền tảng đó đã được tham ái đạt được, do đó gọi là bhūmiladdhuppanno.
Ārammaṇādhiggahituppanno avikkhambhituppanno asamūhatuppannoti ca ayameva vuccati.
It is also called Ārammaṇādhiggahituppanno (that which has attained the object and arisen), Avikkhambhituppanno (that which has not been suppressed and arisen), and Asamūhatuppanno (that which has not been uprooted and arisen).
Cũng chính điều này được gọi là ārammaṇādhiggahituppanno (sinh khởi do chấp thủ đối tượng), avikkhambhituppanno (sinh khởi không bị trấn áp), asamūhatuppanno (sinh khởi không bị nhổ tận gốc).
Tatthāti tasmiṃ sutte.
Therein: in that Sutta.
Tatthā (Ở đó) có nghĩa là trong bài kinh đó.
Etanti etaṃ atthajātaṃ.
This: this meaning.
Etaṃ (Điều này) là ý nghĩa này.
Idāni gāthābandhavasena vuccamānaṃ.
Now being stated in the form of a verse.
Bây giờ được nói theo thể kệ.
Iti vuccatīti kena pana vuccati?
It is said: By whom is it said?
Iti vuccatī (Được nói như vậy) – vậy thì do ai nói?
Bhagavatā va.
By the Blessed One himself.
Chính do Đức Thế Tôn.
Aññesu hi tādisesu ṭhānesu saṅgītikārehi upanibandhagāthā honti, idha pana bhagavatā va gāthārucikānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayavasena vuttamevatthaṃ saṅgahetvā gāthā bhāsitā.
Indeed, in other such places, the verses are composed by the reciters of the Council, but here, the Blessed One himself, having encompassed the meaning already spoken, spoke the verses according to the disposition of those individuals who delight in verses.
Thật vậy, ở những chỗ tương tự khác, các trưởng lão kết tập đã thêm vào các bài kệ, nhưng ở đây, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng các bài kệ, tóm tắt ý nghĩa đã nói, tùy theo ý muốn của những người ưa thích thể kệ.
Tattha yena lobhena luddhāse, sattā gacchanti duggatinti yena ārammaṇaggahaṇalakkhaṇena tato eva abhisaṅgarasena lobhena luddhā ajjhattikabāhiresu āyatanesu giddhā gadhitā.
Therein, by which greed beings go to a state of woe: by which greed, characterized by the grasping of an object and, for that very reason, having the essence of attachment, beings are infatuated, attached, and cling to internal and external sense bases.
Trong đó, yena lobhena luddhāse, sattā gacchanti duggati (do tham ái mà chúng sinh bị tham đắm, đi đến khổ cảnh) có nghĩa là: do tham ái, với đặc tính chấp thủ đối tượng và bản chất bám víu, mà chúng sinh bị tham đắm, bị dính mắc vào các xứ (āyatana) nội và ngoại.
Seti hi nipātamattaṃ.
Se is merely a particle.
Se chỉ là một tiểu từ (nipāta).
Akkharacintakā pana īdisesu ṭhānesu se-kārāgamaṃ icchanti.
However, grammarians desire the insertion of the particle "se" in such places.
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học (akkharacintakā) chấp nhận sự xuất hiện của âm ‘se’ ở những chỗ như vậy.
Tathā luddhattā eva kāyasucaritādīsu kiñci sucaritaṃ akatvā kāyaduccaritādīni ca upacinitvā rūpādīsu sattavisattatāya sattāti laddhanāmā pāṇino dukkhassa nibbattiṭṭhānatāya duggatīti saṅkhaṃ gataṃ nirayaṃ tiracchānayoniṃ pettivisayañca paṭisandhiggahaṇavasena gacchanti upapajjanti.
Thus, due to being infatuated, living beings, having done no good conduct such as good bodily conduct and having accumulated evil bodily conduct, and being called 'beings' (satta) due to their attachment or non-attachment to forms etc., go to a state of woe—namely, hell, the animal realm, and the realm of hungry ghosts—which are considered the source of suffering, by way of taking rebirth.
Và do bị tham đắm như vậy, không thực hiện bất kỳ thiện hạnh nào như thân thiện hạnh (kāyasucarita), mà lại tích lũy các ác hạnh như thân ác hạnh (kāyaduccarita), chúng sinh – những loài hữu tình được gọi là “satta” vì sự dính mắc vào sắc (rūpa) và các pháp khác – đi đến hoặc tái sinh vào địa ngục (niraya), loài súc sinh (tiracchānayoni), và cảnh giới ngạ quỷ (pettivisaya), những nơi được gọi là khổ cảnh (duggati) vì là nơi phát sinh đau khổ.
Taṃ lobhaṃ sammadaññāya, pajahanti vipassinoti taṃ yathāvuttaṃ lobhaṃ sabhāvato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇatoti imehi ākārehi sammā aviparītaṃ hetunā ñāyena aññāya ñātatīraṇapariññāsaṅkhātāya paññāya jānitvā rūpādike pañcupādānakkhandhe aniccādīhi vividhehi ākārehi passanato vipassino avasiṭṭhakilese vipassanāpaññāpubbaṅgamāya maggapaññāya samucchedappahānavasena pajahanti, na puna attano santāne uppajjituṃ denti.
Having rightly understood that greed, the meditators abandon it: Having rightly and non-erroneously understood that aforementioned greed in terms of its characteristic, its origin, its cessation, its gratification, its danger, and its escape—that is, having known it with the wisdom called comprehension of knowing and comprehension of scrutinizing—the meditators, by seeing the five clinging-aggregates of form etc. in various ways as impermanent etc., abandon the remaining defilements, including that greed, by means of the path-wisdom preceded by vipassanā-wisdom, through the abandonment of cutting off; they do not allow them to arise again in their own continuum.
Taṃ lobhaṃ sammadaññāya, pajahanti vipassino (hiểu biết đúng đắn tham ái đó, các bậc tuệ quán đoạn trừ nó) có nghĩa là: các bậc tuệ quán (vipassino) – những người quán thấy năm uẩn chấp thủ (pañcupādānakkhandha) như sắc (rūpa) v.v. bằng nhiều phương cách khác nhau như vô thường (anicca) v.v. – sau khi hiểu biết đúng đắn, không sai lệch tham ái đã nói ở trên bằng các phương diện như bản chất (sabhāva), nguyên nhân sinh khởi (samudaya), sự diệt tận (atthaṅgama), vị ngọt (assāda), sự nguy hiểm (ādīnava), và sự xuất ly (nissaraṇa), tức là đã biết bằng trí tuệ được gọi là tri biến tri (ñātatīraṇapariññā), sẽ đoạn trừ tham ái đó cùng với những phiền não còn lại bằng trí tuệ đạo (maggapaññā) đi trước bởi trí tuệ thiền quán (vipassanāpaññā), theo phương pháp đoạn diệt hoàn toàn (samucchedappahāna), không cho phép nó sinh khởi trở lại trong dòng tâm thức của mình.
Pahāya na punāyanti, imaṃ lokaṃ kudācananti evaṃ sahajekaṭṭhapahānekaṭṭhehi avasiṭṭhakilesehi saddhiṃ taṃ lobhaṃ anāgāmimaggena pajahitvā puna pacchā imaṃ kāmadhātusaṅkhātaṃ lokaṃ paṭisandhiggahaṇavasena kadācipi na āgacchanti orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ suppahīnattā.
Having abandoned, they never again return to this world: Having thus abandoned that greed together with the remaining defilements by the Anāgāmi Path, by means of 'abandonment born together' and 'abandonment as a single state', they never again return to this world, which is called the sense-sphere, by way of taking rebirth, because the fetters binding to the lower realms have been well abandoned.
Pahāya na punāyanti, imaṃ lokaṃ kudācanaṃ (sau khi đoạn trừ, họ không bao giờ trở lại thế giới này nữa) có nghĩa là: sau khi đoạn trừ tham ái đó bằng đạo Bất Lai (Anāgāmimagga) cùng với những phiền não còn lại bằng cách đoạn trừ đồng sinh (sahajekaṭṭhapahāna) và đoạn trừ đồng nhất (ekaṭṭhapahāna), họ sẽ không bao giờ tái sinh trở lại thế giới dục giới (kāmadhātu) này nữa, vì các kiết sử hạ phần (orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ) đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Iti bhagavā anāgāmiphalena desanaṃ niṭṭhāpesi.
Thus, the Blessed One concluded the teaching with the fruit of non-return.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã kết thúc bài thuyết pháp bằng quả vị Bất Lai (Anāgāmiphala).
Ayampi atthoti nidānāvasānato pabhuti yāva gāthāpariyosānā iminā suttena pakāsito attho.
"This meaning also" means the meaning elucidated by this discourse, from the end of the introduction up to the conclusion of the verse.
Ayampi attho (Ý nghĩa này cũng vậy) là ý nghĩa được Đức Thế Tôn thuyết giảng trong bài kinh này, từ đầu cho đến cuối bài kệ.
Api-saddo idāni vakkhamānasuttatthasampiṇḍano.
The word "api" now signifies the compilation of the meaning of the discourse to be stated.
Từ api (cũng) ở đây dùng để tóm tắt ý nghĩa của bài kinh sẽ được nói tiếp theo.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Imasmiṃ sutte samudayasaccaṃ sarūpeneva āgataṃ, pahānāpadesena maggasaccaṃ.
In this discourse, the Truth of the Origin (Samudayasacca) is presented in its true nature, and the Truth of the Path (Maggasacca) through the teaching of abandonment.
Trong bài kinh này, Khổ Tập Thánh Đế (samudayasacca) xuất hiện với bản chất của nó, và Đạo Thánh Đế (maggasacca) xuất hiện dưới hình thức đoạn trừ.
Itaraṃ saccadvayañca tadubhayahetutāya niddhāretabbaṃ.
The other two Truths should be ascertained as being the causes of both.
Hai Thánh Đế còn lại (Khổ Đế và Diệt Đế) phải được suy ra từ nguyên nhân của hai Thánh Đế trên.
Gāthāya pana dukkhasamudayamaggasaccāni yathārutavaseneva ñāyanti, itaraṃ niddhāretabbaṃ.
In the verse, however, the Truth of Suffering, the Truth of the Origin, and the Truth of the Path are understood exactly as stated, while the others should be ascertained.
Trong bài kệ, Khổ Đế (dukkha), Tập Đế (samudaya) và Đạo Đế (magga) được hiểu theo nghĩa đen, còn các Thánh Đế khác phải được suy ra.
Eseva nayo ito paresupi suttesu.
The same method applies to the discourses that follow this one.
Phương pháp này cũng tương tự cho các bài kinh tiếp theo.
2. Vuttañhetaṃ …pe… dosanti dutiyasuttaṃ.
2. The second discourse begins with "Vuttañhetaṃ…pe…dosaṃ".
2. Vuttañhetaṃ…pe… dosaṃ là bài kinh thứ hai.
Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā.
Herein, this is the explanation of the unfamiliar terms.
Ở đây là phần chú giải các từ chưa từng xuất hiện (apubbapadavaṇṇanā).
Yathā ettha, evaṃ ito paresupi sabbattha apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma.
Just as here, we shall provide explanations for unfamiliar terms in all subsequent discourses as well.
Như ở bài kinh này, chúng tôi sẽ chỉ chú giải các từ chưa từng xuất hiện ở tất cả các bài kinh tiếp theo.
Yasmā idaṃ suttaṃ dosabahulānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā dosavūpasamanatthaṃ desitaṃ, tasmā ‘‘dosaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ pajahathā’’ti āgataṃ.
Because this discourse was taught to subdue hatred, having observed the disposition of individuals prone to anger, it states: "Monks, abandon the one phenomenon of hatred."
Vì bài kinh này được thuyết giảng nhằm mục đích làm lắng dịu sân hận, dựa trên ý muốn của những người có nhiều sân hận, nên đã có câu: “Này các tỳ khưu, hãy từ bỏ một pháp là sân hận (dosaṃ).”
Tattha dosanti ‘‘anatthaṃ me acarīti āghāto jāyatī’’tiādinā (vibha. 960) nayena sutte vuttānaṃ navannaṃ, ‘‘atthaṃ me nācarī’’tiādīnañca tappaṭipakkhato siddhānaṃ navannamevāti aṭṭhārasannaṃ khāṇukaṇṭakādinā aṭṭhānena saddhiṃ ekūnavīsatiyā aññatarāghātavatthusambhavaṃ āghātaṃ.
Herein, hatred (dosaṃ) refers to the anger that arises from one of the eighteen grounds for resentment mentioned in the Sutta, such as "He harmed me," and the nine implied by its opposite, "He did not benefit me," or one of the nineteen including the "unexpected occurrence" like being pricked by a stump or thorn.
Trong đó, dosaṃ (sân hận) là sự oán hận (āghāta) phát sinh từ một trong mười chín đối tượng oán hận, bao gồm chín đối tượng đã được nói trong kinh theo cách “oán hận sinh khởi vì người ấy đã làm điều bất lợi cho ta” và chín đối tượng khác được suy ra từ điều ngược lại “người ấy đã không làm điều lợi ích cho ta”, cùng với sự tức giận vô cớ (aṭṭhānena) như bị vấp gốc cây, bị gai đâm.
So hi dussanti tena, sayaṃ vā dussati, dussanamattameva vā tanti dosoti vuccati.
It is called dosa because beings are harmed by it, or it harms itself, or it is merely the act of harming.
Sân hận được gọi là dosa vì chúng sinh bị nó làm hại (dussanti tena), hoặc tự nó làm hại (sayaṃ dussati), hoặc chỉ là hành động làm hại (dussanamattameva).
So caṇḍikkalakkhaṇo pahaṭāsīviso viya, visappanaraso visanipāto viya, attano nissayadahanaraso vā dāvaggi viya, dussanapaccupaṭṭhāno laddhokāso viya sapatto, yathāvuttaāghātavatthupadaṭṭhāno visasaṃsaṭṭhapūtimuttaṃ viya daṭṭhabbo.
This dosa should be seen as having the characteristic of fierceness, like a cobra struck by a stick; as having the function of spreading poison, like a falling venom; or as having the function of burning its own support, like a forest fire; as having the manifestation of harming, like an enemy who has found an opportunity; and as having as its proximate cause the aforementioned grounds for resentment, like putrid urine mixed with poison.
Sân hận có đặc tính hung bạo như rắn hổ mang bị đánh, có vị lan truyền như thuốc độc, hoặc có vị đốt cháy nền tảng của chính nó như lửa rừng, có biểu hiện làm hại như kẻ thù có cơ hội, và có nguyên nhân gần là các đối tượng oán hận đã nói ở trên, giống như nước tiểu thối trộn lẫn với chất độc.
Pajahathāti samucchindatha.
Abandon (pajahathā) means to eradicate.
Pajahathā (hãy từ bỏ) có nghĩa là hãy đoạn diệt hoàn toàn.
Tattha ye ime –
Among these, there are—
Trong đó, có những điều này –
‘‘Pañcime, bhikkhave, āghātapaṭivinayā, yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabbo.
"Monks, there are these five ways of subduing resentment, by which a monk's arisen resentment should be completely subdued.
“Này các tỳ khưu, có năm cách chế ngự oán hận, mà nhờ đó oán hận đã sinh khởi trong một tỳ khưu phải được chế ngự hoàn toàn.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Yasmiṃ, bhikkhave, puggale āghāto jāyetha, mettā tasmiṃ puggale bhāvetabbā…pe… karuṇā…pe… upekkhā, asatiamanasikāro tasmiṃ puggale āpajjitabbo, evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo.
Monks, in the individual in whom resentment arises, loving-kindness should be developed towards that individual…pe… compassion…pe… equanimity, or lack of attention should be applied to that individual; in this way, resentment towards that individual should be subdued.
Này các tỳ khưu, đối với người mà oán hận sinh khởi, hãy tu tập tâm từ (mettā) đối với người ấy…pe… tâm bi (karuṇā)…pe… tâm xả (upekkhā), hoặc hãy không chú ý, không tác ý đến người ấy, như vậy oán hận đối với người ấy sẽ được chế ngự.
Yasmiṃ, bhikkhave, puggale āghāto jāyetha, kammassakatā tasmiṃ puggale adhiṭṭhātabbā ‘kammassako ayamāyasmā kammadāyādo…pe… bhavissatī’’ti (a. ni. 5.161) –
Monks, in the individual in whom resentment arises, the understanding of karma-ownership should be established in that individual: ‘This venerable one is the owner of his karma, the heir to his karma…pe… he will be*.’"
Này các tỳ khưu, đối với người mà oán hận sinh khởi, hãy xác định về nghiệp của người ấy: ‘Vị này là người có nghiệp riêng, là người thừa kế nghiệp…pe… sẽ là như vậy’”
‘‘Pañcime, āvuso, āghātapaṭivinayā, yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabbo.
"Friends, there are these five ways of subduing resentment, by which a monk's arisen resentment should be completely subdued.
“Này các hiền giả, có năm cách chế ngự oán hận, mà nhờ đó oán hận đã sinh khởi trong một tỳ khưu phải được chế ngự hoàn toàn.
Katame pañca?
Which five?
Thế nào là năm?
Idhāvuso, ekacco puggalo aparisuddhakāyasamācāro hoti parisuddhavacīsamācāro; evarūpepi, āvuso, puggale āghāto paṭivinetabbo’’ti (a. ni. 5.162) –
Here, friends, some individual is impure in bodily conduct but pure in verbal conduct; even towards such an individual, friends, resentment should be subdued."
Này các hiền giả, ở đây, một số người có thân hành không thanh tịnh, nhưng có khẩu hành thanh tịnh; đối với người như vậy, này các hiền giả, oán hận cũng phải được chế ngự.”
‘‘Sattime, bhikkhave, dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vā.
"Monks, these seven things are undesirable to an enemy, and cause an enemy, coming to an angry woman or man.
Này các Tỳ-khưu, bảy pháp này đến với người có tính nóng giận, dù là phụ nữ hay đàn ông, là những điều mà kẻ thù mong muốn và gây ra cho kẻ thù của mình.
Katame satta?
Which seven?
Bảy điều đó là gì?
Idha, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati, ‘aho vatāyaṃ dubbaṇṇo assā’ti.
Here, Monks, an enemy wishes thus for an enemy: ‘Oh, may this one be ill-favoured!’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một kẻ thù mong muốn cho kẻ thù của mình rằng: ‘Ôi, ước gì người này xấu xí!’
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for this?
Vì lý do gì?
Na, bhikkhave, sapatto sapattassa vaṇṇavatāya nandati.
Monks, an enemy does not delight in an enemy being well-favoured.
Này các Tỳ-khưu, một kẻ thù không vui mừng khi kẻ thù của mình có sắc đẹp.
Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kiñcāpi so hoti sunhāto suvilitto kappitakesamassu odātavatthavasano, atha kho so dubbaṇṇova hoti kodhābhibhūto.
Monks, an angry man, overwhelmed by anger, overcome by anger, even if he is well-bathed, well-anointed, with hair and beard trimmed, clad in white garments, still appears ill-favoured, being overwhelmed by anger.
Này các Tỳ-khưu, người có tính nóng giận này, bị sự nóng giận chế ngự, bị sự nóng giận lấn át, dù người đó có tắm rửa sạch sẽ, xức dầu thơm, râu tóc được cắt tỉa, mặc y phục trắng tinh, nhưng người đó vẫn xấu xí vì bị sự nóng giận chế ngự.
Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā.
This, Monks, is the first thing undesirable to an enemy, causing an enemy, coming to an angry woman or man.
Này các Tỳ-khưu, đây là pháp thứ nhất mà kẻ thù mong muốn và gây ra cho kẻ có tính nóng giận, dù là phụ nữ hay đàn ông.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati ‘aho vatāyaṃ dukkhaṃ sayeyyā’ti…pe… na pacurattho assāti…pe… na bhogavā assāti…pe… na yasavā assāti…pe… na mittavā assāti…pe… kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyyāti.
"Furthermore, Monks, an enemy wishes thus for an enemy: ‘Oh, may this one lie in suffering!’…pe… ‘May this one not have much wealth!’…pe… ‘May this one not have possessions!’…pe… ‘May this one not have fame!’…pe… ‘May this one not have friends!’…pe… ‘Upon the breaking up of the body, after death, may this one reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell!’
Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một kẻ thù mong muốn cho kẻ thù của mình rằng: ‘Ôi, ước gì người này sống khổ sở!’… (Và) ‘ước gì người này không có nhiều lợi lộc!’… (Và) ‘ước gì người này không có tài sản!’… (Và) ‘ước gì người này không có danh tiếng!’… (Và) ‘ước gì người này không có bạn bè!’… (Và) ‘ước gì sau khi thân hoại mạng chung, người này tái sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục!’
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for this?
Vì lý do gì?
Na, bhikkhave, sapatto sapattassa sugatigamane nandati.
Monks, an enemy does not delight in an enemy going to a good destination.
Này các Tỳ-khưu, một kẻ thù không vui mừng khi kẻ thù của mình đi đến thiện thú.
Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati.
Monks, an angry man, overwhelmed by anger, overcome by anger, performs misconduct by body, performs misconduct by speech, performs misconduct by mind.
Này các Tỳ-khưu, người có tính nóng giận này, bị sự nóng giận chế ngự, bị sự nóng giận lấn át, thực hành ác hạnh về thân, thực hành ác hạnh về lời, thực hành ác hạnh về ý.
So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā…pe… nirayaṃ upapajjati kodhābhibhūto’’ti (a. ni. 7.64).
Having performed misconduct by body, performed misconduct by speech, performed misconduct by mind, he, overwhelmed by anger, upon the breaking up of the body, after death…pe… reappears in hell."
Người đó, sau khi thực hành ác hạnh về thân, thực hành ác hạnh về lời, thực hành ác hạnh về ý, sau khi thân hoại mạng chung… (tái sanh vào) địa ngục vì bị sự nóng giận chế ngự.”
Evamādinā nayena dose ādīnave vuttappaṭipakkhato dosappahāne ānisaṃse ca paccavekkhitvā pubbabhāge dosaṃ tadaṅgappahānādivasena pajahitvā vipassanaṃ ussukkāpetvā tatiyamaggena sabbaso dosaṃ samucchindatha, pajahathāti tesaṃ bhikkhūnaṃ tattha niyojanaṃ.
Reflecting on the dangers in anger and the benefits in abandoning anger, in contrast to what has been stated in this manner, and having abandoned anger in the initial stage by means of temporary abandonment (tadaṅgappahāna) and so forth, and having diligently cultivated insight (vipassanā), one should utterly eradicate anger by the third path. Therefore, "abandon (pajahathā)" is the instruction to those monks to abandon it.
Tương tự như vậy, sau khi quán xét những hiểm họa của sân hận và những lợi ích của việc đoạn trừ sân hận theo cách đối nghịch với những gì đã nói về hiểm họa, hãy từ bỏ sân hận trong giai đoạn đầu theo cách đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna) và những cách khác, rồi tinh tấn thực hành thiền quán (vipassanā) để đoạn trừ hoàn toàn sân hận bằng Đạo thứ ba, nghĩa là hãy từ bỏ nó. Đó là lời khuyên dành cho các Tỳ-khưu ở đó.
Tena vuttaṃ ‘‘dosaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ pajahathā’’ti.
Thus it is said: "Monks, abandon the one phenomenon of hatred."
Do đó, đã nói: “Này các Tỳ-khưu, hãy từ bỏ một pháp là sân hận.”
Duṭṭhāseti āghātena dūsitacittatāya paduṭṭhā.
"Duṭṭhāse" means corrupted, having their minds defiled by resentment.
Duṭṭhāse nghĩa là bị làm ô nhiễm bởi sự thù hận, do tâm bị ô nhiễm bởi sự thù hận.
Sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ paṭhamasuttavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva.
Whatever else needs to be said here is stated in the same manner as in the commentary on the first discourse.
Những gì cần nói thêm ở đây cũng theo cách đã nói trong phần chú giải kinh thứ nhất.
3. Tatiye mohanti aññāṇaṃ.
3. In the third, "mohaṃ" means ignorance.
3. Trong kinh thứ ba, moha (si mê) là sự vô minh.
Tañhi dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇantiādinā nayena vibhāgena anekappabhedampi muyhanti.
This indeed leads to bewilderment, even though it has many varieties in the Vibhaṅga, such as ignorance regarding suffering, ignorance regarding the origin of suffering, ignorance regarding the cessation of suffering, and ignorance regarding the path leading to the cessation of suffering.
Sự si mê này, được phân loại theo nhiều cách khác nhau trong Vibhaṅga, như vô minh về Khổ, vô minh về Khổ tập, vô minh về Khổ diệt, vô minh về con đường đưa đến Khổ diệt, v.v., làm cho chúng sanh mê mờ.
Tena sayaṃ vā muyhati muyhanamattameva vā tanti mohoti vuccati.
It is called moha because beings are bewildered by it, or it bewilders itself, or it is merely the act of bewildering.
Vì vậy, nó được gọi là moha vì nó tự làm cho mê mờ, hoặc chỉ là sự mê mờ.
So cittassa andhabhāvalakkhaṇo, aññāṇalakkhaṇo vā, asampaṭivedharaso, ārammaṇasabhāvacchādanaraso vā, asammāppaṭipattipaccupaṭṭhāno, andhakārapaccupaṭṭhāno vā, ayonisomanasikārapadaṭṭhāno, sabbākusalānaṃ mūlanti daṭṭhabbo.
So, it should be understood that its characteristic is the blindness of the mind, or ignorance; its function is non-penetration, or obscuring the nature of the object; its manifestation is confused conduct, or darkness; its proximate cause is unwise attention; and it is the root of all unwholesome states.
Nó có đặc tính là sự mù quáng của tâm, hoặc đặc tính là sự vô minh; có chức năng là không thấu hiểu, hoặc chức năng là che lấp bản chất của đối tượng; có biểu hiện là sự thực hành sai lầm, hoặc biểu hiện là sự tối tăm; có nguyên nhân trực tiếp là sự tác ý bất như lý (ayoniso manasikāra); và cần được xem là gốc rễ của tất cả các pháp bất thiện.
Idhāpi pajahathāti padassa –
Here too, regarding the word "abandon":
Ở đây, đối với từ pajahathā (hãy từ bỏ) –
Ādinā nayena ‘‘yo koci dhammo kāmacchandādisaṃkilesadhammehi nibbattetabbo, atthato sabbo so mohahetuko’’ti ca mohe ādīnavaṃ tappaṭipakkhato mohappahāne ānisaṃsañca paccavekkhitvā kāmacchandādippahānakkameneva pubbabhāge tadaṅgādivasena mohaṃ pajahantā tatiyamaggena yathāvuttalobhadosekaṭṭhaṃ mohaṃ samucchedavasena pajahathāti attho daṭṭhabbo.
And by this method, it should be understood that the meaning is: by reflecting on the danger in delusion, such as “whatever state is to be generated by defilements like sensual desire, all of it is essentially rooted in delusion,” and by reflecting on the benefit in abandoning delusion as its opposite, you should abandon delusion in the preliminary stage through temporary eradication and so forth, in the same way as abandoning sensual desire and so forth, utterly cutting off delusion which has the same basis as greed and hatred as mentioned, by means of the third path.
Theo cách tương tự như trên, và cũng theo cách “bất cứ pháp nào cần được tạo ra bởi các pháp phiền não như dục tham, tất cả đều có nguyên nhân từ si mê,” sau khi quán xét hiểm họa của si mê và lợi ích của việc đoạn trừ si mê theo cách đối nghịch với hiểm họa đó, các vị hãy từ bỏ si mê trong giai đoạn đầu theo cách đoạn trừ từng phần (tadaṅga) và các cách khác, theo trình tự đoạn trừ dục tham, rồi đoạn trừ si mê có cùng căn bản với tham và sân đã nói ở trên bằng cách đoạn diệt hoàn toàn với Đạo thứ ba, đó là ý nghĩa cần được hiểu.
Anāgāmimaggavajjho eva hi moho idhādhippetoti.
Indeed, delusion that is to be overcome by the Anāgāmi path is what is intended here.
Ở đây, si mê được đề cập là thứ bị đoạn trừ bởi Đạo Bất Lai (Anāgāmimagga).
Mūḷhāseti kusalākusalasāvajjānavajjādibhede attano hitāhite sammūḷhā.
" Mūḷhāse" means deluded concerning one's own welfare and harm, in the distinctions of wholesome, unwholesome, blameworthy, and blameless states.
Mūḷhāse nghĩa là những người bị mê lầm về điều lợi ích và bất lợi của chính mình, về thiện và bất thiện, có tội và không tội, v.v.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
4. Catutthe kodhanti dosaṃ.
4. In the fourth Sutta, " kodha" means hatred (dosa).
4. Trong kinh thứ tư, kodha (sân hận) là dosa (ác ý).
Doso eva hi kodhapariyāyena bujjhanakānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayavasena evaṃ vutto.
Indeed, hatred (dosa) is spoken of thus by way of 'anger' (kodha) according to the disposition of individuals who understand it.
Thật vậy, dosa được nói đến như kodha (sân hận) tùy theo ý muốn của những người cần được giác ngộ.
Tasmā dutiyasutte vuttanayenevettha attho veditabbo.
Therefore, the meaning here should be understood in the same way as explained in the second Sutta.
Do đó, ý nghĩa ở đây cần được hiểu theo cách đã nói trong kinh thứ hai.
Apica kujjhanalakkhaṇo kodho, āghātakaraṇaraso, cittassa byāpattibhāvapaccupaṭṭhāno, cetaso pūtibhāvoti daṭṭhabboti ayampi viseso veditabbo.
Furthermore, this special point should also be understood: anger (kodha) has the characteristic of being enraged; its function is to cause resentment; its manifestation is the corruption of the mind; and it should be seen as the foulness of the mind.
Hơn nữa, cần hiểu thêm rằng kodha có đặc tính là sự giận dữ, có chức năng là gây ra sự thù hận, có biểu hiện là sự bất an của tâm, và là sự thối nát của tâm.
5. Pañcame makkhanti paraguṇamakkhanaṃ.
5. In the fifth Sutta, " makkha" means the denigration of others' good qualities.
5. Trong kinh thứ năm, makkha (phỉ báng) là sự phỉ báng phẩm hạnh của người khác.
Yadipi hi so gūthaṃ gahetvā paraṃ paharanto viya attano karaṃ paṭhamataraṃ makkhatiyeva, tathāpi paresaṃ guṇamakkhanādhippāyena pavattetabbattā ‘‘paraguṇamakkhano’’ti vuccati.
Although one who denigrates others' good qualities is like one who, taking excrement, strikes another, thereby first defiling one's own hand, nevertheless, it is called "denigration of others' good qualities" because it is engaged in with the intention of denigrating others' good qualities.
Thật vậy, mặc dù người đó, giống như người cầm phân đánh người khác, trước hết làm ô uế chính tay mình, nhưng vì nó được thực hành với ý định phỉ báng phẩm hạnh của người khác, nên nó được gọi là “phỉ báng phẩm hạnh của người khác”.
Tathā hi so udakapuñchanamiva nhātassa sarīragataṃ udakaṃ paresaṃ guṇe makkheti puñchati vināseti, parehi vā katānaṃ mahantānampi kārānaṃ khepanato dhaṃsanato makkhoti vuccati.
Thus, it smears, wipes away, and destroys the good qualities of others, like wiping water from a bathed body; or it is called 'makkha' because it nullifies and obliterates even great deeds performed by others.
Cũng vậy, nó phỉ báng, lau chùi, hủy hoại phẩm hạnh của người khác như người lau nước trên thân người đã tắm; hoặc nó được gọi là makkha vì nó làm tiêu tan, hủy hoại ngay cả những việc lớn lao do người khác đã làm.
So paraguṇamakkhanalakkhaṇo, tesaṃ vināsanaraso, tadavacchādanapaccupaṭṭhāno.
Its characteristic is the denigration of others' good qualities; its function is to destroy them; its manifestation is the obscuring of those qualities.
Nó có đặc tính là phỉ báng phẩm hạnh của người khác, có chức năng là hủy hoại phẩm hạnh của họ, có biểu hiện là che giấu phẩm hạnh đó.
Atthato pana paresaṃ guṇamakkhanākārena pavatto domanassasahagatacittuppādoti daṭṭhabbaṃ.
Essentially, it should be understood as a mind-state accompanied by displeasure, occurring in the manner of denigrating others' good qualities.
Tuy nhiên, về mặt ý nghĩa, nó cần được hiểu là một tâm sở đồng sanh với sự ưu phiền, biểu hiện dưới dạng phỉ báng phẩm hạnh của người khác.
Pajahathāti tattha vuttappabhedaṃ dosaṃ, dose ca vuttanayaṃ ādīnavaṃ, pahāne cassa ānisaṃsaṃ paccavekkhitvā pubbabhāge tadaṅgādivasena pajahantā vipassanaṃ ussukkāpetvā tatiyamaggena anavasesaṃ samucchindathāti attho.
" Pajahatha" means that, by reflecting on hatred (dosa) of the categories mentioned in that Sutta, and on the danger of hatred as already stated, and on the benefit of abandoning it, you should abandon it in the preliminary stage through temporary eradication and so forth, and by vigorously developing Vipassanā, you should utterly cut it off by means of the third path.
Pajahathā (hãy từ bỏ) có nghĩa là, sau khi quán xét loại sân hận đã nói ở đó, những hiểm họa đã nói về sân hận, và lợi ích của việc đoạn trừ nó, các vị hãy từ bỏ nó trong giai đoạn đầu theo cách đoạn trừ từng phần (tadaṅga) và các cách khác, rồi tinh tấn thực hành thiền quán (vipassanā) để đoạn diệt hoàn toàn nó bằng Đạo thứ ba.
Makkhāseti makkhitā makkhitaparaguṇā, paresaṃ guṇānaṃ makkhitāro, tato eva attanopi dhaṃsitaguṇāti attho.
" Makkhāse" means those who have denigrated, whose good qualities have been denigrated, or those who denigrate the good qualities of others, and who, by that very act, have also destroyed their own good qualities.
Makkhāse nghĩa là những người đã phỉ báng, những người đã phỉ báng phẩm hạnh của người khác, và do đó, phẩm hạnh của chính họ cũng bị hủy hoại.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
6. Chaṭṭhe mānanti jātiādivatthukaṃ cetaso unnamanaṃ.
6. In the sixth Sutta, " māna" means the uplifting of the mind, with basis in caste and so forth.
6. Trong kinh thứ sáu, māna (kiêu mạn) là sự nâng cao tâm dựa trên các căn bản như chủng tộc.
So hi ‘‘seyyohamasmī’’tiādinā nayena maññanti tena, sayaṃ vā maññati, mānanaṃ sampaggahoti vā mānoti vuccati.
Indeed, it is called māna because one conceives by it, in the manner of "I am superior," and so forth; or one conceives by oneself; or it is called māna due to elevation and exaltation.
Nó được gọi là māna vì người ta nghĩ về mình theo cách như “ta hơn người”, hoặc tự mình nghĩ về mình, hoặc vì nó là sự nâng cao, sự tự phụ.
Svāyaṃ seyyohamasmīti māno, sadisohamasmīti māno, hīnohamasmīti mānoti evaṃ tividho.
This māna is threefold: the māna of "I am superior," the māna of "I am equal," and the māna of "I am inferior."
Māna này có ba loại: kiêu mạn “ta hơn người”, kiêu mạn “ta bằng người”, kiêu mạn “ta kém người”.
Puna seyyassa seyyohamasmīti māno, seyyassa sadiso, seyyassa hīno; sadisassa seyyo, sadisassa sadiso, sadisassa hīno; hīnassa seyyo, hīnassa sadiso, hīnassa hīnohamasmīti mānoti evaṃ navavidhopi unnatilakkhaṇo, ahaṃkāraraso, sampaggaharaso vā, uddhumātabhāvapaccupaṭṭhāno, ketukamyatāpaccupaṭṭhāno vā, diṭṭhivippayuttalobhapadaṭṭhāno ummādo viyāti daṭṭhabbo.
Furthermore, it is also ninefold: the māna of "I am superior" to a superior, "I am equal" to a superior, "I am inferior" to a superior; the māna of "I am superior" to an equal, "I am equal" to an equal, "I am inferior" to an equal; the māna of "I am superior" to an inferior, "I am equal" to an inferior, "I am inferior" to an inferior. All of these have the characteristic of exaltation; their function is self-conceit, or pride; their manifestation is inflatedness, or seeking distinction; and their proximate cause is greed dissociated from wrong view, like madness.
Hơn nữa, māna (kiêu mạn) là sự kiêu căng nghĩ rằng: “Tôi hơn người hơn”, “Tôi bằng người hơn”, “Tôi kém người hơn”; “Tôi hơn người bằng”, “Tôi bằng người bằng”, “Tôi kém người bằng”; “Tôi hơn người kém”, “Tôi bằng người kém”, “Tôi kém người kém”. Như vậy, chín loại māna này có đặc tính là sự tự tôn, có chức năng là sự tự ngã hoặc sự tự đề cao, biểu hiện là trạng thái phồng lên của tâm, hoặc biểu hiện là sự mong muốn được nổi bật, và nguyên nhân gần là lobha (tham) không liên hệ với diṭṭhi (tà kiến), giống như sự điên loạn.
Pajahathāti tassa sabbassapi attukkaṃsanaparavambhananimittatā, garuṭṭhāniyesu abhivādanapaccupaṭṭhānaañjalikammasāmīcikammādīnaṃ akaraṇe kāraṇatā, jātimadapurisamadādibhāvena pamādāpattihetubhāvoti evamādibhedaṃ ādīnavaṃ tappaṭipakkhato niratimānatāya ānisaṃsañca paccavekkhitvā rājasabhaṃ anuppatto caṇḍālo viya sabrahmacārīsu nīcacittataṃ paccupaṭṭhapetvā pubbabhāge tadaṅgādivasena taṃ pajahantā vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmimaggena samucchindathāti attho.
" Pajahatha" means that, by reflecting on the danger of all such māna—which involves self-exaltation and disparagement of others, which causes the failure to perform acts of reverence such as bowing, rising, showing respect, and proper conduct towards those worthy of respect, and which, through the intoxication of birth, masculinity, and so forth, leads to heedless transgressions—and by reflecting on the benefit of being free from excessive pride as its opposite, and by cultivating a humble mind among fellow practitioners, like an outcast arriving at a royal assembly, you should abandon it in the preliminary stage through temporary eradication and so forth, and by increasing Vipassanā, you should utterly cut it off by means of the Anāgāmi path.
Pajahathā (Hãy từ bỏ) có nghĩa là: sau khi quán xét những hiểm họa như sự tự đề cao mình và khinh miệt người khác, việc không thực hiện các hành vi cung kính như chào hỏi, đứng dậy, chắp tay, và những hành vi lễ độ khác đối với những người đáng tôn kính, và nguyên nhân của sự phóng dật do say mê dòng dõi, say mê thân thể, v.v.; và sau khi quán xét những lợi ích của sự vô ngã đối lại với những hiểm họa đó, hãy phát triển thiền quán bằng cách từ bỏ māna đó theo cách tadaṅga (đoạn trừ từng phần) ở giai đoạn đầu, rồi dùng Anāgāmimagga (Đạo Bất Hoàn) để nhổ tận gốc, giống như một người caṇḍāla (tiện dân) đến một buổi họp hoàng gia mà tâm khiêm hạ đối với các vị đồng phạm hạnh.
Anāgāmimaggavajjho eva hi māno idhādhippeto.
Indeed, the māna that is to be overcome by the Anāgāmi path is what is intended here.
Thật vậy, māna được đề cập ở đây là loại māna bị diệt bởi Anāgāmimagga.
Mattāseti jātimadapurisamadādivasena mānena pamādāpattihetubhūtena mattā attānaṃ paggahetvā carantā.
" Mattāse" means those who are intoxicated by māna, which causes heedless transgressions due to the intoxication of birth, masculinity, and so forth, and who conduct themselves with self-exaltation.
Mattāse (say sưa) có nghĩa là những người say sưa với māna do say mê dòng dõi, say mê thân thể, v.v., và hành xử một cách tự cao tự đại, dẫn đến sự phóng dật.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Imesu pana paṭipāṭiyā chasu suttesu gāthāsu vā anāgāmiphalaṃ pāpetvā desanā niṭṭhāpitā.
In these six Suttas or verses, the discourse is concluded by leading to the fruition of Anāgāmi.
Trong sáu bài kinh hay kệ này, bài giảng đã được kết thúc bằng cách đưa đến Anāgāmiphala (Quả Bất Hoàn).
Tattha ye ime avihā atappā sudassā sudassī akaniṭṭhāti upapattibhavavasena pañca anāgāmino, tesu avihesu upapannā avihā nāma.
Among them, the five Anāgāmīs are Avihā, Atappā, Sudassā, Sudassī, and Akaniṭṭhā, based on their realm of rebirth; those reborn in the Avihā realm are called Avihā.
Trong số đó, năm vị Anāgāmī (Bất Hoàn) là Avihā, Atappā, Sudassā, Sudassī, và Akaniṭṭhā theo phương diện cõi tái sinh. Những vị tái sinh ở cõi Avihā được gọi là Avihā.
Te antarāparinibbāyī, upahaccaparinibbāyī, asaṅkhāraparinibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti pañcavidhā, tathā atappā, sudassā, sudassino.
These are of five kinds: antarāparinibbāyī, upahaccaparinibbāyī, asaṅkhāraparinibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, and uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī. Similarly for Atappā, Sudassā, and Sudassī.
Họ có năm loại: antarāparinibbāyī (nhập Niết Bàn giữa chừng), upahaccaparinibbāyī (nhập Niết Bàn sau khi đến), asaṅkhāraparinibbāyī (nhập Niết Bàn không cần nỗ lực), sasaṅkhāraparinibbāyī (nhập Niết Bàn cần nỗ lực), và uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī (dòng chảy lên đến cõi Akaniṭṭha). Tương tự, các vị Atappā, Sudassā, Sudassī cũng vậy.
Akaniṭṭhesu pana uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī parihāyati.
However, among the Akaniṭṭhā, the uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī is excluded.
Tuy nhiên, trong số các cõi Akaniṭṭha, uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī bị bỏ qua.
Tattha yo avihādīsu uppajjitvā āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā arahattappattiyā kilesaparinibbānena parinibbāyati, ayaṃ antarāparinibbāyī nāma.
Among these, the Anāgāmī who is reborn in Avihā and so forth, and attains Arahattaship without passing the midpoint of their lifespan, thereby attaining the Nibbāna of defilements, is called antarāparinibbāyī.
Trong số đó, vị nào tái sinh ở Avihā và các cõi tương tự, không vượt quá giữa tuổi thọ, và nhập Niết Bàn bằng sự diệt trừ các phiền não để đạt đến Arahantship, vị đó được gọi là antarāparinibbāyī.
Yo pana avihādīsu ādito pañcakappasatādibhedaṃ āyuvemajjhaṃ atikkamitvā parinibbāyati, ayaṃ upahaccaparinibbāyī nāma.
The Anāgāmī who is reborn in Avihā and so forth, and attains Nibbāna after passing the midpoint of their lifespan, which is, for instance, five hundred aeons from the beginning, is called upahaccaparinibbāyī.
Vị nào tái sinh ở Avihā và các cõi tương tự, vượt quá giữa tuổi thọ (ví dụ, sau năm trăm kiếp), và nhập Niết Bàn, vị đó được gọi là upahaccaparinibbāyī.
Yo asaṅkhārena adhimattappayogaṃ akatvā appadukkhena akasirena parinibbāyati, ayaṃ asaṅkhāraparinibbāyī nāma.
The Anāgāmī who attains Nibbāna with little suffering and without difficulty, by not making excessive effort (asaṅkhārena), is called asaṅkhāraparinibbāyī.
Vị nào nhập Niết Bàn không cần nỗ lực quá mức (asaṅkhāra), với ít khổ đau và không khó khăn, vị đó được gọi là asaṅkhāraparinibbāyī.
Yo pana sasaṅkhārena adhimattappayogaṃ katvā dukkhena kicchena kasirena parinibbāyati, ayaṃ sasaṅkhāraparinibbāyī nāma.
The Anāgāmī who attains Nibbāna with suffering, hardship, and difficulty, by making excessive effort (sasaṅkhārena), is called sasaṅkhāraparinibbāyī.
Vị nào nhập Niết Bàn với nỗ lực quá mức (sasaṅkhāra), với khổ đau, vất vả và khó khăn, vị đó được gọi là sasaṅkhāraparinibbāyī.
Itaro pana avihādīsu uddhaṃvāhitabhāvena uddhamassa taṇhāsotaṃ, vaṭṭasotaṃ, maggasotameva vāti uddhaṃsoto.
The other, in Avihā and so forth, is called uddhaṃsoto because of flowing upwards, or because the stream of craving, the stream of saṃsāra, or the stream of the path flows upwards for them.
Còn vị kia, do có dòng chảy lên (uddhaṃvāhitabhāvena) ở Avihā và các cõi tương tự, nên được gọi là uddhaṃsoto (dòng chảy lên), vì có dòng taṇhā (ái), dòng vaṭṭa (luân hồi), hoặc chính dòng magga (đạo) chảy lên.
Avihādīsu uppajjitvā arahattaṃ pattuṃ asakkonto tattha tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā paṭisandhiggahaṇavasena akaniṭṭhaṃ gacchatīti akaniṭṭhagāmī.
Having arisen in the Avihā realms and being unable to attain arahantship, remaining there for the full duration of life, and then proceeding to Akaniṭṭha by way of taking rebirth—this is called an Akaniṭṭhagāmī.
Vị nào tái sinh ở Avihā và các cõi tương tự, không thể đạt đến Arahantship, sống ở đó cho đến hết tuổi thọ, rồi tái sinh và đi đến cõi Akaniṭṭha, vị đó được gọi là akaniṭṭhagāmī.
Ettha ca uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī, uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī, na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī, na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmīti catukkaṃ veditabbaṃ.
And here, four types should be understood: the one whose stream goes upwards and reaches Akaniṭṭha, the one whose stream goes upwards but does not reach Akaniṭṭha, the one whose stream does not go upwards but reaches Akaniṭṭha, and the one whose stream does not go upwards and does not reach Akaniṭṭha.
Ở đây, cần hiểu bốn loại: uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī (dòng chảy lên đến Akaniṭṭha), uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī (dòng chảy lên không đến Akaniṭṭha), na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī (không dòng chảy lên nhưng đến Akaniṭṭha), và na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī (không dòng chảy lên và không đến Akaniṭṭha).
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Yo avihato paṭṭhāya cattāro devaloke sodhetvā akaniṭṭhaṃ gantvā parinibbāyati, ayaṃ uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma.
The one who purifies the four divine realms starting from Avihā, goes to Akaniṭṭha, and attains final Nibbāna there, is called the Uddhaṃsoto Akaniṭṭhagāmī.
Vị nào bắt đầu từ cõi Avihā, thanh lọc bốn cõi trời và đi đến cõi Akaniṭṭha rồi nhập Niết Bàn, vị đó được gọi là uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī.
Yo pana heṭṭhā tayo devaloke sodhetvā sudassīdevaloke ṭhatvā parinibbāyati, ayaṃ uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī nāma.
But the one who purifies the three lower divine realms, remains in the Sudassī divine realm, and attains final Nibbāna there, is called the Uddhaṃsoto Na Akaniṭṭhagāmī.
Vị nào thanh lọc ba cõi trời thấp hơn và ở lại cõi trời Sudassī rồi nhập Niết Bàn, vị đó được gọi là uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī.
Yo ito akaniṭṭhameva gantvā parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma.
The one who goes directly from here to Akaniṭṭha and attains final Nibbāna there, is called the Na Uddhaṃsoto Akaniṭṭhagāmī.
Vị nào từ đây đi thẳng đến cõi Akaniṭṭha rồi nhập Niết Bàn, vị đó được gọi là na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī.
Yo pana heṭṭhā catūsu devalokesu tattha tattheva parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto, na akaniṭṭhagāmī nāmāti.
But the one who attains final Nibbāna right there in one of the four lower divine realms, is called the Na Uddhaṃsoto, Na Akaniṭṭhagāmī.
Vị nào nhập Niết Bàn ngay tại bốn cõi trời thấp hơn, vị đó được gọi là na uddhaṃsoto, na akaniṭṭhagāmī.
Tattha avihesu uppajjitvā kappasatato uddhaṃ parinibbāyiko, dvinnaṃ kappasatānaṃ matthake parinibbāyiko, pañcakappasate asampatte parinibbāyikoti tayo antarāparinibbāyino.
Among them, in the Avihā realms, there are three types of Antarāparinibbāyī: one who attains final Nibbāna within one hundred aeons, one who attains final Nibbāna at the end of two hundred aeons, and one who attains final Nibbāna before five hundred aeons are complete.
Trong số đó, có ba vị antarāparinibbāyī: vị nhập Niết Bàn sau khi tái sinh ở cõi Avihā, trong vòng một trăm kiếp; vị nhập Niết Bàn sau hai trăm kiếp; và vị nhập Niết Bàn trước khi đạt đến năm trăm kiếp.
Vuttañhetaṃ ‘‘upapannaṃ vā samanantarā appattaṃ vā vemajjha’’nti (pu. pa. 36).
Indeed, it is said: "Immediately upon rebirth, or before reaching mid-life."
Điều này đã được nói: "Ngay sau khi tái sinh hoặc chưa đạt đến giữa tuổi thọ".
Vā-saddena hi pattamattopi saṅgahitoti.
By the word "vā", one who has just reached mid-life is also included.
Thật vậy, với từ vā (hoặc), ngay cả vị đã đạt đến giữa tuổi thọ cũng được bao gồm.
Evaṃ tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyī eko uddhaṃsoto.
Thus, there are three Antarāparinibbāyī, one Upahaccaparinibbāyī, and one Uddhaṃsoto.
Như vậy, có ba vị antarāparinibbāyī, một vị upahaccaparinibbāyī, một vị uddhaṃsoto.
Tesu asaṅkhāraparinibbāyino pañca, sasaṅkhāraparinibbāyino pañcāti dasa honti.
Among them, there are five Asaṅkhāraparinibbāyī and five Sasaṅkhāraparinibbāyī, making ten in total.
Trong số đó, có năm vị asaṅkhāraparinibbāyī và năm vị sasaṅkhāraparinibbāyī, tổng cộng là mười vị.
Tathā atappāsudassāsudassīsūti cattāro dasakā cattārīsaṃ akaniṭṭhe pana uddhaṃsotassa abhāvato tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyīti asaṅkhāraparinibbāyino cattāro, sasaṅkhāraparinibbāyino cattāroti aṭṭha, evamete aṭṭhacattārīsaṃ anāgāmino.
Similarly, there are four sets of ten in Atappa, Sudassā, and Sudassī (totaling forty); but in Akaniṭṭha, due to the absence of the Uddhaṃsota, there are three Antarāparinibbāyī and one Upahaccaparinibbāyī, making four Asaṅkhāraparinibbāyī and four Sasaṅkhāraparinibbāyī, totaling eight. Thus, there are forty-eight Anāgāmī.
Tương tự, ở các cõi Atappā, Sudassā, Sudassī, mỗi cõi có mười vị, tổng cộng là bốn mươi vị. Còn ở cõi Akaniṭṭha, do không có uddhaṃsoto, nên có ba vị antarāparinibbāyī và một vị upahaccaparinibbāyī, tức là bốn vị asaṅkhāraparinibbāyī và bốn vị sasaṅkhāraparinibbāyī, tổng cộng là tám vị. Như vậy, có bốn mươi tám vị Anāgāmī.
Te sabbepi imesu suttesu avisesavacanena gahitāti daṭṭhabbaṃ.
All of them are included in these suttas by a general designation.
Tất cả những vị này đều được đề cập trong các bài kinh này bằng cách nói chung chung.
7. Sattame sabbanti anavasesaṃ.
7. In the seventh*, sabbaṃ means all without exception.
Trong bài kinh thứ bảy, sabbaṃ (tất cả) có nghĩa là không còn gì sót lại.
Anavasesavācako hi ayaṃ sabba-saddo.
Indeed, this word "sabba" denotes "without exception."
Thật vậy, từ sabba này có nghĩa là không còn gì sót lại.
So yena yena sambandhaṃ gacchati, tassa tassa anavasesataṃ dīpeti; yathā ‘‘sabbaṃ rūpaṃ, sabbā vedanā, sabbasakkāyapariyāpannesu dhammesū’’ti.
It indicates the entirety of whatever it is connected with; for example, "all form," "all feeling," "among all phenomena comprised in the aggregates of clinging."
Nó liên kết với bất cứ điều gì, đều cho thấy sự không sót lại của điều đó; ví dụ như "tất cả sắc", "tất cả thọ", "trong tất cả các pháp thuộc về thân kiến".
So panāyaṃ sabba-saddo sappadesanippadesavisayatāya duvidho.
This word "sabba" is of two kinds, having a limited and an unlimited scope.
Tuy nhiên, từ sabba này có hai loại tùy theo đối tượng có giới hạn (sappadesa) hay không có giới hạn (nippadesa).
Tathā hesa sabbasabbaṃ, padesasabbaṃ, āyatanasabbaṃ, sakkāyasabbanti catūsu visayesu diṭṭhappayogo.
Indeed, this word "sabba" is seen in four applications: referring to everything, referring to a part, referring to sense-bases, and referring to the aggregates of clinging.
Thật vậy, từ sabba này được sử dụng trong bốn trường hợp: sabbasabbaṃ (tất cả của tất cả), padesasabbaṃ (tất cả một phần), āyatanasabbaṃ (tất cả các xứ), và sakkāyasabbaṃ (tất cả các uẩn).
Tattha ‘‘sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthamāgacchantī’’tiādīsu (cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85) sabbasabbasmiṃ āgato.
Among them, it refers to everything (sabbasabbaṃ) in passages such as "all phenomena come within the range of the Buddha, the Blessed One's knowledge, in all aspects."
Trong đó, nó được dùng trong sabbasabbaṃ ở các câu như: "Tất cả các pháp, bằng mọi phương diện, đều hiện ra trong trí tuệ của Đức Phật, Thế Tôn".
‘‘Sabbesaṃ vo, sāriputtā, subhāsitaṃ pariyāyenā’’tiādīsu (ma. ni. 1.345) padesasabbasmiṃ.
It refers to a part (padesasabbaṃ) in passages such as "all of you, Sāriputta, have spoken well in your turn."
Trong padesasabbaṃ ở các câu như: "Này Sāriputta, tất cả các con đều đã nói đúng theo từng phần".
‘‘Sabbaṃ vo, bhikkhave, desessāmi, cakkhuñceva rūpañca…pe….
Here, it refers to sense-bases (āyatanasabbaṃ): "Monks, I will teach you all: the eye and forms... and the mind and mental phenomena."
Ở đây, trong āyatanasabbaṃ ở các câu như: "Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các con về tất cả, tức là mắt và sắc... v.v.
Manañceva dhamme cā’’ti (saṃ. ni. 4.23-25) ettha āyatanasabbasmiṃ.
.
Tâm và các pháp".
‘‘Sabbadhammamūlapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desessāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.1) sakkāyasabbasmiṃ.
It refers to the aggregates of clinging (sakkāyasabbaṃ) in passages such as "Monks, I will teach you the fundamental discourse on all phenomena."
Trong sakkāyasabbaṃ ở các câu như: "Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các con về bài kinh căn bản của tất cả các pháp".
Tattha sabbasabbasmiṃ āgato nippadesavisayo, itaresu tīsupi āgato sappadesavisayo.
Among these, "sabbasabbaṃ" refers to an unlimited scope, while the other three refer to a limited scope.
Trong đó, sabba được dùng trong sabbasabbaṃ là đối tượng không giới hạn (nippadesavisaya), còn sabba được dùng trong ba trường hợp còn lại là đối tượng có giới hạn (sappadesavisaya).
Idha pana sakkāyasabbasmiṃ veditabbo.
However, here it should be understood as referring to the aggregates of clinging.
Tuy nhiên, ở đây cần hiểu là sakkāyasabbaṃ.
Vipassanāya ārammaṇabhūtā tebhūmakadhammā hi idha ‘‘sabba’’nti anavasesato gahitā.
Indeed, the three-conditioned realms of existence (tebhūmakadhammā) which are the objects of insight (vipassanā) are here taken as "all" without exception.
Thật vậy, các pháp ba cõi (tebhūmakadhammā) là đối tượng của thiền quán (vipassanā) được đề cập ở đây là "tất cả" (sabbaṃ) một cách không sót lại.
Anabhijānanti ‘‘ime dhammā kusalā, ime akusalā, ime sāvajjā, ime anavajjā’’tiādinā ‘‘ime pañcakkhandhā, imāni dvādasāyatanāni, imā aṭṭhārasa dhātuyo, idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, ayaṃ dukkhasamudayo ariyasacca’’nti ca ādinā sabbe abhiññeyye dhamme aviparītasabhāvato anabhijānanto abhivisiṭṭhena ñāṇena na jānanto.
Anabhijānaṃ means not knowing with distinguished knowledge (abhivisiṭṭhena ñāṇena na jānanto), not truly comprehending the nature of all phenomena that should be directly known (abhiññeyye dhamme aviparītasabhāvato), such as "these phenomena are wholesome, these are unwholesome, these are blameworthy, these are blameless," and "these are the five aggregates, these are the twelve sense-bases, these are the eighteen elements, this is the noble truth of suffering, this is the noble truth of the origin of suffering."
Anabhijānaṃ (không liễu tri) có nghĩa là không biết rõ các pháp cần liễu tri (abhiññeyya dhamma) theo bản chất không sai lệch, như: "Các pháp này là thiện, các pháp này là bất thiện, các pháp này có lỗi, các pháp này không lỗi", v.v., và: "Đây là năm uẩn, đây là mười hai xứ, đây là mười tám giới, đây là Khổ Thánh đế, đây là Tập Thánh đế", v.v., tức là không biết rõ bằng trí tuệ đặc biệt.
Aparijānanti na parijānanto.
Aparijānaṃ means not fully comprehending.
Aparijānaṃ (không hiểu rõ) có nghĩa là không hiểu rõ.
Yo hi sabbaṃ tebhūmakadhammajātaṃ parijānāti, so tīhi pariññāhi parijānāti – ñātapariññāya, tīraṇapariññāya, pahānapariññāya.
Indeed, whoever fully comprehends all phenomena pertaining to the three realms (tebhūmakadhammajātaṃ) comprehends by means of three kinds of full comprehension (pariññā): comprehension by knowledge (ñātapariññā), comprehension by investigation (tīraṇapariññā), and comprehension by abandonment (pahānapariññā).
Thật vậy, người nào hiểu rõ tất cả các pháp ba cõi, người đó hiểu rõ bằng ba loại pariññā (sự hiểu rõ): ñātapariññā (sự hiểu rõ bằng tri kiến), tīraṇapariññā (sự hiểu rõ bằng thẩm sát), pahānapariññā (sự hiểu rõ bằng đoạn trừ).
Tattha katamā ñātapariññā?
Among these, what is comprehension by knowledge?
Trong đó, ñātapariññā là gì?
Sabbaṃ tebhūmakaṃ nāmarūpaṃ – ‘‘idaṃ rūpaṃ, ettakaṃ rūpaṃ, na ito bhiyyo.
All name-and-form (nāmarūpaṃ) pertaining to the three realms—"this is form, this much is form, not more than this.
Sự phân biệt tất cả danh và sắc ba cõi: "Đây là sắc, sắc chỉ có chừng này, không hơn thế.
Idaṃ nāmaṃ, ettakaṃ nāmaṃ, na ito bhiyyo’’ti bhūtappasādādippabhedaṃ rūpaṃ, phassādippabhedaṃ nāmañca, lakkhaṇarasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānato vavatthapeti.
This is name, this much is name, not more than this"—it differentiates form which has divisions such as the great elements (bhūtappasāda) and name which has divisions such as contact (phassādi) according to their characteristics, functions, manifestations, and proximate causes (lakkhaṇarasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānato vavatthapeti).
Đây là danh, danh chỉ có chừng này, không hơn thế", tức là phân biệt sắc theo các loại như bhūtappasāda (sắc căn) và danh theo các loại như phassa (xúc), dựa trên đặc tính (lakkhana), chức năng (rasa), biểu hiện (paccupaṭṭhāna), và nguyên nhân gần (padaṭṭhāna).
Tassa avijjādikañca paccayaṃ pariggaṇhāti.
It also grasps their causes, such as ignorance (avijjādikañca paccayaṃ pariggaṇhāti).
Và thâu tóm các duyên của nó như avijjā (vô minh) v.v.
Ayaṃ ñātapariññā.
This is comprehension by knowledge.
Đây là ñātapariññā.
Katamā tīraṇapariññā?
What is comprehension by investigation?
Tīraṇapariññā là gì?
Evaṃ ñātaṃ katvā taṃ sabbaṃ tīreti aniccato dukkhato rogatoti dvācattālīsāya ākārehi.
Having thus known, it investigates all of that as impermanent, as suffering, as a disease, in forty-two ways.
Sau khi đã biết như vậy, người đó thẩm sát tất cả những điều đó theo bốn mươi hai phương diện như vô thường, khổ, bệnh tật.
Ayaṃ tīraṇapariññā.
This is comprehension by investigation.
Đây là tīraṇapariññā.
Katamā pahānapariññā?
What is comprehension by abandonment?
Pahānapariññā là gì?
Evaṃ tīrayitvā aggamaggena sabbasmiṃ chandarāgaṃ pajahati.
Having thus investigated, it abandons attachment and craving for all things by means of the highest path (ariyamagga).
Sau khi đã quán xét như vậy, với con đường tối thượng, vị ấy từ bỏ chandarāga trong tất cả.
Ayaṃ pahānapariññā.
This is comprehension by abandonment.
Đây là pahānapariññā.
Diṭṭhivisuddhikaṅkhāvitaraṇavisuddhiyopi ñātapariññā.
Purity of view (Diṭṭhivisuddhi) and purity by overcoming doubt (Kaṅkhāvitaraṇavisuddhi) are also comprehension by knowledge.
Diṭṭhivisuddhi và Kaṅkhāvitaraṇavisuddhi cũng là ñātapariññā.
Maggāmaggapaṭipadāñāṇadassanavisuddhiyo kalāpasammasanādianulomapariyosānā vā paññā tīraṇapariññā.
Purity of knowledge and vision of the path and non-path (Maggāmaggapaṭipadāñāṇadassanavisuddhi), or the wisdom culminating in conformity knowledge (Anulomañāṇa), which includes analysis of aggregates (kalāpasammasana), is comprehension by investigation.
Maggāmaggapaṭipadāñāṇadassanavisuddhi và paññā kết thúc bằng sự quán xét từng nhóm (kalāpasammasana) và thuận thứ (anuloma) là tīraṇapariññā.
Ariyamaggena pajahanaṃ pahānapariññā.
Abandonment by means of the Noble Path (ariyamagga) is comprehension by abandonment.
Sự từ bỏ bằng Thánh đạo (ariyamagga) là pahānapariññā.
Yo sabbaṃ parijānāti, so imāhi tīhi pariññāhi parijānāti.
Whoever fully comprehends everything, comprehends by these three kinds of full comprehension.
Ai thấu hiểu tất cả, người ấy thấu hiểu bằng ba pariññā này.
Idha pana virāgappahānānaṃ paṭikkhepavasena visuṃ gahitattā ñātapariññāya tīraṇapariññāya ca vasena parijānanā veditabbā.
However, here, because non-dispassion and non-abandonment are specifically mentioned by way of negation, comprehension should be understood in terms of comprehension by knowledge and comprehension by investigation.
Tuy nhiên, ở đây, cần phải hiểu sự thấu hiểu là nhờ ñātapariññā và tīraṇapariññā, vì sự ly tham (virāga) và sự từ bỏ (pahāna) được đề cập riêng biệt theo cách phủ định.
Yo panevaṃ na parijānāti, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘aparijāna’’nti.
It is with reference to one who does not comprehend in this manner that it is said "aparijānaṃ" (not fully comprehending).
Và để chỉ người không thấu hiểu như vậy, nên đã nói “aparijāna” (không thấu hiểu).
Tattha cittaṃ avirājayanti tasmiṃ abhiññeyyavisese pariññeyye attano cittasantānaṃ na virājayaṃ, na virajjanto; yathā tattha rāgo na hoti, evaṃ virāgānupassanaṃ na uppādentoti attho.
Tattha cittaṃ avirājayaṃ means not making one's mental continuum dispassionate, not becoming unattached in that specific phenomenon to be directly known and comprehended; that is, not generating insight into dispassion such that craving does not arise in it.
Tattha cittaṃ avirājayanti (không làm cho tâm ly tham trong đó) có nghĩa là không làm cho dòng tâm thức của mình ly tham, không làm cho nó không còn dính mắc vào đối tượng đặc biệt cần phải hiểu biết đó; tức là không làm phát sinh sự quán chiếu ly tham để không còn tham ái trong đó.
Appajahanti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya tattha pahātabbayuttakaṃ kilesavaṭṭaṃ anavasesato na pajahanto.
Appajahaṃ means not abandoning completely the round of defilements (kilesavaṭṭaṃ), which is fit to be abandoned there, by means of the path-wisdom accompanied by insight-wisdom.
Appajahanti (không từ bỏ) có nghĩa là không từ bỏ hoàn toàn vòng luân hồi phiền não cần phải từ bỏ trong đó bằng tuệ đạo đi kèm với tuệ quán.
Yathā cetaṃ, evaṃ abhijānanādayopi missakamaggavasena veditabbā.
Just as this is to be understood, so too are direct knowledge (abhijānanā) and so forth to be understood in terms of a mixed path.
Cũng như vậy, abhijānana (sự hiểu biết đặc biệt) và các điều khác cũng cần được hiểu theo cách của con đường hỗn hợp.
Pubbabhāge hi nānācittavasena ñātatīraṇapahānapariññāhi kamena abhijānanādīni sampādetvā maggakāle ekakkhaṇeneva kiccavasena taṃ sabbaṃ nipphādentaṃ ekameva ñāṇaṃ pavattatīti.
Indeed, in the preliminary stage, direct knowledge and so forth are accomplished sequentially by means of various consciousnesses and by comprehension by knowledge, investigation, and abandonment. Then, at the moment of the path (maggakāle), only one knowledge arises, accomplishing all of that simultaneously by way of its function.
Thật vậy, ở giai đoạn trước, các abhijānana v.v. được hoàn thành tuần tự bằng ñātapariññā, tīraṇapariññā và pahānapariññā theo các tâm khác nhau; còn vào thời điểm Đạo (magga), chỉ một tuệ duy nhất vận hành, hoàn thành tất cả những điều đó trong một khoảnh khắc theo chức năng của nó.
Abhabbo dukkhakkhayāyāti nibbānāya sakalassa vaṭṭadukkhassa khepanāya na bhabbo, nālaṃ na samatthoti attho.
Abhabbo dukkhakkhayāya means incapable of, unable, or not competent for the destruction of suffering, i.e., for Nibbāna, for the cessation of all suffering of existence.
Abhabbo dukkhakkhayāyāti (không có khả năng chấm dứt khổ) có nghĩa là không có khả năng, không đủ năng lực để diệt tận tất cả khổ luân hồi để đạt Niết bàn.
Sabbañca khoti ettha ca-saddo byatireke, kho-saddo avadhāraṇe.
In Sabbañca kho, the particle ca indicates exclusion, and kho indicates emphasis.
Trong Sabbañca khoti, từ ca có nghĩa là loại trừ (byatireka), và từ kho có nghĩa là nhấn mạnh (avadhāraṇa).
Tadubhayena abhijānanādito laddhabbaṃ visesaṃ dukkhakkhayassa ca ekantakāraṇaṃ dīpeti.
By these two, it shows the distinction to be gained from direct knowledge (abhijānanā) and so forth, and the absolute cause for the destruction of suffering.
Cả hai từ đó chỉ ra sự đặc biệt cần đạt được từ abhijānana v.v. và nguyên nhân tuyệt đối của sự chấm dứt khổ.
Abhijānanādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ vuttameva.
What needed to be said regarding direct knowledge and so forth has already been said.
Những gì cần nói về abhijānana v.v. đã được nói rồi.
Tattha pana paṭikkhepavasena vuttaṃ, idha vidhānavasena veditabbaṃ.
However, there it was stated by way of negation; here, it should be understood by way of affirmation.
Tuy nhiên, ở đó nó được nói theo cách phủ định, ở đây cần được hiểu theo cách khẳng định.
Ayameva viseso.
This is the only difference.
Đây là sự khác biệt.
Apica abhijānanti upādānakkhandhapañcakasaṅkhātaṃ sakkāyasabbaṃ sarūpato paccayato ca ñāṇassa abhimukhīkaraṇavasena abhijānanto hutvā abhāvākārādipariggahena taṃ aniccādilakkhaṇehi paricchijjamānavasena parijānanto.
Moreover, one comprehends (abhijāna) the entirety of sakkāya, which is called the five aggregates of clinging, directly knowing it by bringing knowledge face to face with its nature and its causes, and fully understanding it by delimiting it through characteristics such as impermanence, perceiving its non-existent nature and so on.
Hơn nữa, abhijānanti (hiểu biết đặc biệt) là trở thành người hiểu biết đặc biệt toàn bộ thân kiến (sakkāya) bao gồm năm uẩn chấp thủ, bằng cách đưa tri kiến trực diện với bản chất và nguyên nhân của chúng; và là người thấu hiểu chúng bằng cách phân định chúng theo các đặc tính vô thường v.v. thông qua sự nắm bắt các trạng thái không tồn tại v.v.
Virājayanti sammadevassa aniccatādiavabodhena uppannabhayādīnavanibbidādiñāṇānubhāvena attano cittaṃ virattaṃ karonto tattha aṇumattampi rāgaṃ anuppādento.
Detaches (virājaya) means one makes one’s own mind dispassionate by the power of the knowledge of fear, danger, revulsion, and so on, which arises from the perfect understanding of impermanence and so on for that yogi, thereby not allowing even an atom of lust to arise in relation to that sakkāya.
Virājayanti (làm cho ly tham) là làm cho tâm mình ly tham, không làm phát sinh chút tham ái nào trong đó, bằng sức mạnh của các tuệ như tuệ sợ hãi (bhayā), tuệ nguy hiểm (ādīnava), tuệ nhàm chán (nibbidā) phát sinh từ sự thấu hiểu đúng đắn về vô thường v.v. của chúng.
Pajahanti vuṭṭhānagāminivipassanāsahitāya maggapaññāya samudayapakkhiyaṃ kilesavaṭṭaṃ pajahanto samucchindanto.
Abandons (pajaha) means one utterly eradicates the round of defilements, which belongs to the origin, by means of the wisdom of the path accompanied by vuṭṭhānagāminī vipassanā (insight leading to emergence).
Pajahanti (từ bỏ) là từ bỏ, đoạn diệt vòng luân hồi phiền não thuộc về tập khởi bằng tuệ đạo đi kèm với tuệ quán hướng đến xuất ly.
Bhabbo dukkhakkhayāyāti evaṃ kilesamalappahāneneva sabbassa kammavaṭṭassa parikkhīṇattā anavasesavipākavaṭṭakhepanāya sakalasaṃsāravaṭṭadukkhaparikkhayabhūtāya vā anupādisesāya nibbānadhātuyā bhabbo ekantenetaṃ pāpuṇitunti evamettha attho daṭṭhabbo.
Is capable of the destruction of suffering (bhabbo dukkhakkhayāya) means, in this way, due to the complete exhaustion of the entire round of kamma by the abandonment of the defilement-stain alone, or for the sake of the elimination of the remaining round of results, one is capable of reaching Nibbāna-dhātu, which is the complete cessation of all suffering of the round of existence, completely and without remainder. This is the meaning to be understood here.
Bhabbo dukkhakkhayāyāti (có khả năng chấm dứt khổ) có nghĩa là, do tất cả vòng luân hồi nghiệp đã được đoạn tận chỉ bằng sự từ bỏ các cấu uế phiền não như vậy, vị ấy có khả năng đạt đến Niết bàn vô dư y, tức là sự diệt tận hoàn toàn khổ luân hồi, hay sự diệt tận vòng luân hồi quả báo không còn sót lại. Đây là ý nghĩa cần được hiểu ở đây.
Yo sabbaṃ sabbato ñatvāti yo yuttayogo āraddhavipassako sabbaṃ tebhūmakadhammajātaṃ sabbato sabbabhāgena kusalādikkhandhādivibhāgato dukkhādipīḷanādivibhāgato ca.
Whoever has known all, from all sides (yo sabbaṃ sabbato ñatvā) means: whoever, being a yogi diligently practicing insight, has known all phenomena belonging to the three realms, from all sides—that is, in every aspect, through analysis into wholesome aggregates and so on, and through analysis into oppression as suffering and so on.
Yo sabbaṃ sabbato ñatvāti (Ai đã biết tất cả từ mọi phương diện) có nghĩa là vị hành giả tinh tấn, đã bắt đầu thiền quán, đã biết tất cả các pháp thuộc ba cõi từ mọi phương diện, tức là từ sự phân chia thành các uẩn như thiện v.v. và từ sự phân chia thành các sự bức bách như khổ v.v.
Atha vā sabbatoti sabbasmā kakkhaḷaphusanādilakkhaṇādito aniccādito cāti sabbākārato jānitvā vipassanāpubbaṅgamena maggañāṇena paṭivijjhitvā, vipassanāñāṇeneva vā jānanahetu.
Alternatively, from all sides (sabbato) means from every aspect, such as from the characteristics of harsh touch and so on, or from impermanence and so on; having known thus, one penetrates it with the Path-knowledge preceded by insight, or one knows by means of insight-knowledge itself.
Hoặc sabbatoti (từ mọi phương diện) có nghĩa là đã biết từ tất cả các đặc tính như sự xúc chạm thô cứng v.v. hoặc từ vô thường v.v., tức là từ mọi khía cạnh, đã thấu triệt bằng tuệ đạo đi trước bởi tuệ quán, hoặc do biết bằng chính tuệ quán.
Sabbatthesu na rajjatīti sabbesu atītādivasena anekabhedabhinnesu sakkāyadhammesu na rajjati, ariyamaggādhigamena rāgaṃ na janeti.
Does not cling to anything (sabbatthesu na rajjati) means one does not cling to any sakkāya-phenomena, which are manifold and diversified due to past states and so on; one does not generate lust through the attainment of the Noble Path.
Sabbatthesu na rajjatīti (không dính mắc vào mọi sự) có nghĩa là không dính mắc vào tất cả các pháp thân kiến (sakkāya) được phân chia thành nhiều loại khác nhau theo quá khứ v.v., không làm phát sinh tham ái bằng cách đạt đến Thánh đạo.
Imināssa taṇhāgāhassa abhāvaṃ dassento taṃ nimittattā diṭṭhamānaggāhānaṃ ‘‘etaṃ mama esohamasmi, eso me attā’’ti imassa micchāgāhattayassapi abhāvaṃ dasseti.
By this, the Buddha shows the absence of the clinging of craving, and thereby also the absence of the threefold clinging of wrong views and conceit, which are rooted in that (craving): “This is mine, this I am, this is my self.”
Với điều này, Ngài chỉ ra sự không tồn tại của sự chấp thủ tham ái, và do đó, cũng chỉ ra sự không tồn tại của ba loại chấp thủ sai lầm về thân kiến và kiêu mạn, tức là “cái này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi”.
Sa veti ettha sa-iti nipātamattaṃ.
In sa ve, the particle sa is merely an emphasizer.
Trong Sa veti, sa chỉ là một từ ngữ.
Ve-ti byattaṃ, ekaṃsenāti vā etasmiṃ atthe nipāto.
Ve denotes certainty, or it is a particle in the sense of 'unquestionably'.
Ve là rõ ràng, hoặc là một từ ngữ với ý nghĩa là chắc chắn.
Sabbapariññāti sabbaparijānanato, yathāvuttassa sabbassa abhisamayavasena parijānanato.
Complete understanding (sabbapariññā) means from fully understanding everything, from fully understanding everything as explained before, by way of direct comprehension.
Sabbapariññāti (sự thấu hiểu tất cả) là do thấu hiểu tất cả, do thấu hiểu tất cả những gì đã được nói đến bằng sự chứng ngộ.
Soti yathāvutto yogāvacaro, ariyo eva vā.
He (so) means that yogi as explained, or a Noble One (Ariya) alone.
Soti (người ấy) là vị hành giả đã được nói đến, hoặc chỉ là một bậc Thánh.
Sabbadukkhamupaccagāti sabbaṃ vaṭṭadukkhaṃ accagā atikkami, samatikkamīti attho.
Has transcended all suffering (sabbadukkhamupaccagā) means has gone beyond all suffering of the round of existence, has completely overcome it. This is the meaning.
Sabbadukkhamupaccagāti (đã vượt qua mọi khổ) có nghĩa là đã vượt qua, đã vượt lên tất cả khổ luân hồi.
8. Aṭṭhame apubbaṃ natthi, kevalaṃ mānavasena desanā pavattā.
8. In the eighth (sutta), there is nothing new; the discourse proceeds solely on the basis of conceit (māna).
8. Trong kinh thứ tám không có gì mới, chỉ là lời dạy được thuyết giảng theo khía cạnh của kiêu mạn (māna).
Gāthāsu pana mānupetā ayaṃ pajāti kammakilesehi pajāyatīti pajāti laddhanāmā ime sattā maññanalakkhaṇena mānena upetā upagatā.
In the verses, however, this generation is imbued with conceit (mānupetā ayaṃ pajā) means these beings, named generation (pajā) because they are born from kamma and defilements, are imbued with conceit, which has the characteristic of 'measuring' or 'comparing'.
Trong các kệ, mānupetā ayaṃ pajāti (chúng sanh này bị kiêu mạn chi phối): Những chúng sanh này, được gọi là pajā (chúng sanh) vì được sinh ra bởi nghiệp và phiền não, bị kiêu mạn chi phối, tức là bị ràng buộc bởi kiêu mạn có đặc tính là sự tưởng tượng.
Mānaganthā bhave ratāti kimikīṭapaṭaṅgādiattabhāvepi mānena ganthitā mānasaṃyojanena saṃyuttā.
Tied by the knots of conceit, devoted to becoming (mānaganthā bhave ratā) means tied by conceit, bound by the fetter of conceit, even in forms of existence such as worms, insects, and moths.
Mānaganthā bhave ratāti (bị kiêu mạn trói buộc, ưa thích các cõi): Bị kiêu mạn trói buộc, bị ràng buộc bởi kiêu mạn, ngay cả trong thân thể của sâu bọ, côn trùng v.v.
Tato eva dīgharattaṃ paribhāvitāhaṃkāravasena ‘‘etaṃ mamā’’ti saṅkhāresu ajjhosānabahulattā tattha niccasukhaattādivipallāsavasena ca kāmādibhave ratā.
And because of this, due to the long-cultivated sense of 'I-making' (ahaṃkāra) as "This is mine," they are prone to being engrossed in conditioned phenomena, and also due to perverse perceptions of permanence, pleasure, and self therein, they delight in realms of existence (bhava) such as sensual realms.
Chính vì vậy, do đã huân tập ngã mạn (ahaṃkāra) lâu ngày, và do thường xuyên chấp trước vào các hành (saṅkhāra) với ý nghĩ “cái này là của tôi”, và do sự sai lầm về thường, lạc, ngã v.v. trong đó, họ ưa thích các cõi như cõi dục v.v.
Mānaṃ aparijānantāti mānaṃ tīhi pariññāhi na parijānantā.
Not fully comprehending conceit (mānaṃ aparijānantā) means not fully comprehending conceit with the three kinds of full understanding (pariññā).
Mānaṃ aparijānantāti (không thấu hiểu kiêu mạn) là không thấu hiểu kiêu mạn bằng ba pariññā.
Arahattamaggañāṇena vā anatikkamantā, ‘‘mānaṃ apariññāyā’’ti keci paṭhanti.
Or, not transcending it with the Arahantship Path-knowledge. Some read it as mānaṃ apariññāya (not having fully understood conceit).
Hoặc là không vượt qua bằng tuệ đạo A-la-hán. Một số người đọc là “mānaṃ apariññāyā” (do không thấu hiểu kiêu mạn).
Āgantāro punabbhavanti puna āyātiṃ upapattibhavaṃ.
They will come to future existence (āgantāro punabbhavaṃ) means they will come to future rebirth-existence.
Āgantāro punabbhavanti (sẽ tái sinh trở lại) là tái sinh vào các cõi tái sinh trong tương lai.
Punappunaṃ bhavanato vā punabbhavasaṅkhātaṃ saṃsāraṃ aparāparaṃ parivattanavasena gantāro upagantāro honti, bhavato na parimuccantīti attho.
Or, due to repeated existence, they will repeatedly come to saṃsāra, which is called punabbhava (re-becoming), by revolving from one existence to another. The meaning is that they are not liberated from existence.
Hoặc do tái sinh liên tục, họ sẽ đi đến, sẽ tái sinh vào luân hồi được gọi là punabbhava (tái sinh), tức là họ không thể thoát khỏi các cõi tồn tại.
Ye ca mānaṃ pahantvāna, vimuttā mānasaṅkhayeti ye pana arahattamaggena sabbaso mānaṃ pajahitvā mānassa accantasaṅkhayabhūte arahattaphale nibbāne vā tadekaṭṭhasabbakilesavimuttiyā vimuttā suṭṭhu muttā.
But those who, having abandoned conceit, are liberated through the destruction of conceit (ye ca mānaṃ pahantvāna, vimuttā mānasaṅkhaye) means those Arahants who, having entirely abandoned conceit by the Arahantship Path, are truly liberated in the fruit of Arahantship, which is the ultimate destruction of conceit, or in Nibbāna, which is the liberation from all defilements intrinsically connected with it.
Ye ca mānaṃ pahantvāna, vimuttā mānasaṅkhayeti (Còn những ai đã từ bỏ kiêu mạn, được giải thoát khi kiêu mạn chấm dứt) là những người đã hoàn toàn từ bỏ kiêu mạn bằng Thánh đạo A-la-hán, và đã được giải thoát một cách hoàn hảo trong quả vị A-la-hán, nơi kiêu mạn hoàn toàn chấm dứt, hoặc trong Niết bàn, nhờ sự giải thoát khỏi tất cả phiền não đồng nhất với quả vị đó.
Te mānaganthābhibhuno, sabbadukkhamupaccagunti te parikkhīṇabhavasaṃyojanā arahanto sabbaso mānaganthaṃ mānasaṃyojanaṃ samucchedappahānena abhibhavitvā ṭhitā, anavasesaṃ vaṭṭadukkhaṃ atikkamiṃsūti attho.
These, having overcome the knots of conceit, have transcended all suffering (te mānaganthābhibhuno, sabbadukkhamupaccaguṃ) means those Arahants, whose fetters of existence are exhausted, having completely overcome the knot of conceit—the fetter of conceit—through abandonment by cutting it off, have transcended all suffering of the round of existence without remainder. This is the meaning.
Te mānaganthābhibhuno, sabbadukkhamupaccagunti (Họ, những người đã vượt qua sự trói buộc của kiêu mạn, đã vượt qua mọi khổ) có nghĩa là những vị A-la-hán đã đoạn tận các kiết sử luân hồi, đã vượt qua hoàn toàn sự trói buộc của kiêu mạn, sự ràng buộc của kiêu mạn bằng sự từ bỏ đoạn diệt, và đã vượt qua tất cả khổ luân hồi không còn sót lại.
Evametasmiṃ sattamasutte ca arahattaṃ kathitanti.
Thus, in this Sutta, and also in the seventh Sutta, Arahantship is taught.
Như vậy, trong kinh thứ bảy này và kinh thứ tám này, quả vị A-la-hán đã được thuyết giảng.
14. Catutthe – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave’’tiādīsu na-kāro paṭisedhattho.
14. In the fourth (sutta), in phrases such as "I, bhikkhus, do not...", the particle na has the sense of negation.
14. Trong kinh thứ tư – trong ‘‘nāhaṃ, bhikkhave’’ v.v., từ na có nghĩa phủ định.
Ahanti bhagavā attānaṃ niddisati.
I (ahaṃ) indicates the Blessed One Himself.
Ahaṃ (Ta) là Đức Thế Tôn tự chỉ mình.
Aññanti idāni vattabbaavijjānīvaraṇato aññaṃ.
Another (aññaṃ) means other than the obstruction of ignorance (avijjānīvaraṇa) which is now to be mentioned.
Aññaṃ (khác) là khác với avijjānīvaraṇa (triền cái vô minh) sắp được nói đến.
Ekanīvaraṇampīti ekanīvaraṇadhammampi.
Even one obstruction (ekanīvaraṇampi) means even one obstructive phenomenon.
Ekanīvaraṇampīti (ngay cả một triền cái) là ngay cả một pháp triền cái.
Samanupassāmīti dve samanupassanā – diṭṭhisamanupassanā ca ñāṇasamanupassanā ca.
I perceive (samanupassāmī) refers to two kinds of perception: perception by view and perception by knowledge.
Samanupassāmīti (Ta thấy) có hai loại quán sát: quán sát bằng tà kiến (diṭṭhisamanupassanā) và quán sát bằng tuệ (ñāṇasamanupassanā).
Tattha ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādinā (a. ni. 4.200; paṭi. ma. 1.130) āgatā ayaṃ diṭṭhisamanupassanā nāma.
Among these, the perception that comes, for example, from "one perceives form as self" is called perception by view.
Trong đó, sự quán sát bằng tà kiến được đề cập trong “rūpaṃ attato samanupassati” (quán sát sắc là tự ngã) v.v. là diṭṭhisamanupassanā.
‘‘Aniccato samanupassati, no niccato’’tiādinā (paṭi. ma. 3.35) pana āgatā ayaṃ ñāṇasamanupassanā nāma.
However, the perception that comes, for example, from "one perceives as impermanent, not as permanent" is called perception by knowledge.
Còn sự quán sát bằng tuệ được đề cập trong “Aniccato samanupassati, no niccato” (quán sát là vô thường, không phải là thường) v.v. là ñāṇasamanupassanā.
Idhāpi ñāṇasamanupassanāva adhippetā.
Here too, perception by knowledge is intended.
Ở đây, cũng chỉ có ñāṇasamanupassanā được đề cập đến.
‘‘Samanupassāmī’’ti ca padassa na-kārena sambandho.
The word "samanupassāmī" is connected with the negative particle "na".
Từ "samanupassāmi" được liên kết với tiếp đầu ngữ "na".
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ahaṃ, bhikkhave, sabbaññutaññāṇasaṅkhātena samantacakkhunā sabbadhamme hatthāmalakaṃ viya olokentopi aññaṃ ekanīvaraṇampi na samanupassāmī’’ti.
This is what is meant: "Bhikkhus, even when I, the Buddha, behold all phenomena as if an amalaka fruit in my hand, with the all-seeing eye of omniscience, I do not perceive any other single obstruction."
Điều này có nghĩa là: "Này các Tỳ-khưu, Ta, với toàn giác tuệ (sabbaññutaññāṇa) được gọi là con mắt toàn diện (samantacakkhu), dù quán sát tất cả các pháp như một quả āmālaka trong lòng bàn tay, cũng không thấy một triền cái (nīvaraṇa) nào khác."
Yena nīvaraṇena nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsarantīti yena nīvaraṇakasabhāvattā nīvaraṇena dhammasabhāvaṃ jānituṃ passituṃ paṭivijjhituṃ adatvā chādetvā pariyonandhitvā ṭhānena andhakārena nivutā sattā anādimatasaṃsāre aparimāṇe kappe mahantesu ceva khuddakesu ca bhavādīsu aparāparuppattivasena sabbato dhāvanti ceva saṃsaranti, ca.
By which obstruction beings, being hindered, wander and transmigrate for a long time (yena nīvaraṇena nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsarantī) means: By which obstruction, because of its nature as an obstruction, the beings, hindered and obscured by the darkness that prevents them from knowing, seeing, or penetrating the nature of phenomena, repeatedly run and transmigrate in the beginningless saṃsāra for countless eons, passing through great and small existences.
"Yena nīvaraṇena nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsaranti" có nghĩa là: Do bản chất của triền cái (nīvaraṇa), triền cái che đậy, bao bọc, không cho biết, thấy, hay thấu hiểu bản chất của các pháp, bởi sự che phủ đó, chúng sinh bị bao phủ bởi bóng tối, trong vòng luân hồi (saṃsāra) vô thủy, trong vô lượng kiếp, do sự tái sinh liên tục trong các cõi tồn tại lớn và nhỏ, chúng sinh chạy khắp nơi và luân chuyển.
Ārammaṇantarasaṅkamanavasena vā sandhāvanaṃ, bhavantarasaṅkamanavasena saṃsaraṇaṃ.
Alternatively, running (sandhāvanaṃ) is the transition from one object to another, while transmigrating (saṃsaraṇaṃ) is the transition from one existence to another.
Hoặc, sự chạy (sandhāvana) là sự chuyển từ đối tượng này sang đối tượng khác, sự luân chuyển (saṃsaraṇa) là sự chuyển từ cõi tồn tại này sang cõi tồn tại khác.
Kilesānaṃ balavabhāvena vā sandhāvanaṃ, dubbalabhāvena saṃsaraṇaṃ.
Or, running (sandhāvanaṃ) is due to the strong nature of defilements, and transmigrating (saṃsaraṇaṃ) is due to their weak nature.
Hoặc, sự chạy (sandhāvana) là do sức mạnh của phiền não (kilesa), sự luân chuyển (saṃsaraṇa) là do sự yếu ớt (của phiền não).
Khaṇikamaraṇavasena vā ekajātiyaṃ sandhāvanaṃ, vohāramaraṇavasena anekāsu jātīsu saṃsaraṇaṃ.
Or, running (sandhāvanaṃ) in one birth is due to momentary death, while transmigrating (saṃsaraṇaṃ) through many births is due to conventional death.
Hoặc, sự chạy (sandhāvana) trong một kiếp sống là do cái chết sát-na (khaṇika-maraṇa), sự luân chuyển (saṃsaraṇa) trong nhiều kiếp sống là do cái chết thông thường (vohāra-maraṇa).
Cittavasena vā sandhāvanaṃ, ‘‘cittamassa vidhāvatī’’ti hi vuttaṃ, kammavasena saṃsaraṇaṃ.
Or, running (sandhāvanaṃ) is due to the mind; for it is said: "His mind runs about." And transmigrating (saṃsaraṇaṃ) is due to kamma.
Hoặc, sự chạy (sandhāvana) là do tâm, vì đã nói rằng "tâm của người ấy chạy tán loạn", sự luân chuyển (saṃsaraṇa) là do nghiệp (kamma).
Evaṃ sandhāvanasaṃsaraṇānaṃ viseso veditabbo.
Thus, the distinction between running and transmigrating should be understood.
Sự khác biệt giữa chạy (sandhāvana) và luân chuyển (saṃsaraṇa) nên được hiểu như vậy.
Yathayidanti yathā idaṃ.
Such as this (yathayidaṃ) means as this.
"Yathayidaṃ" có nghĩa là "yathā idaṃ" (như thế này).
Ya-kāro padasandhikaro, sandhivasena rassattaṃ.
The ya is a connective consonant, and by means of this connection, the short vowel is made short.
Âm "ya" là yếu tố nối từ, và nó được rút ngắn do sự nối âm.
Avijjānīvaraṇanti ettha pūretuṃ ayuttaṭṭhena kāyaduccaritādi avindiyaṃ nāma, aladdhabbanti attho.
Here, in avijjānīvaraṇaṃ (the hindrance of ignorance), avindiyaṃ means 'that which is not obtained' because it is unsuitable to complete, referring to bodily misconduct and so forth; the meaning is 'that which is not attained'.
Trong cụm từ "avijjānīvaraṇa", "avindiyaṃ" có nghĩa là không thể đạt được, không thể tìm thấy, do không thích hợp để hoàn thành, ví dụ như ác hạnh thân (kāyaduccarita).
Taṃ avindiyaṃ vindatīti avijjā.
Avijjā is that which 'finds' (gains) that which is 'not obtained' (avindiyaṃ).
Nó tìm thấy (vindati) cái không thể tìm thấy (avindiyaṃ) nên gọi là avijjā (vô minh).
Viparītato kāyasucaritādi vindiyaṃ nāma, taṃ vindiyaṃ na vindatīti avijjā.
Conversely, bodily good conduct and so forth are vindiyaṃ (that which is obtained); avijjā is that which does not 'find' (gain) that which is vindiyaṃ.
Ngược lại, thiện hạnh thân (kāyasucarita) v.v. được gọi là "vindiyaṃ" (có thể tìm thấy), và nó không tìm thấy (na vindati) cái có thể tìm thấy (vindiyaṃ) nên gọi là avijjā.
Khandhānaṃ rāsaṭṭhaṃ, āyatanānaṃ āyatanaṭṭhaṃ, dhātūnaṃ suññaṭṭhaṃ, indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭhaṃ, saccānaṃ tathaṭṭhaṃ dukkhādīnaṃ pīḷanādivasena vuttaṃ catubbidhaṃ atthaṃ aviditaṃ karotītipi avijjā.
Avijjā is also that which makes unknown the fourfold meaning spoken of as the nature of aggregates (khandha) as a heap, the nature of sense bases (ayatana) as extensions, the nature of elements (dhātu) as empty, the nature of faculties (indriya) as dominance, and the true nature of the Noble Truths (sacca), such as suffering (dukkha), in terms of oppression, etc.
Avijjā cũng là thứ làm cho bốn ý nghĩa đã được nói đến trở nên không được biết đến, đó là: bản chất chất chồng của các uẩn (khandha), bản chất là chỗ nương tựa của các xứ (āyatana), bản chất trống rỗng của các giới (dhātu), bản chất thống trị của các quyền (indriya), và bản chất chân thật của các sự thật (sacca) như khổ v.v. theo cách áp bức.
Antavirahite saṃsāre satte javāpetīti vā avijjā, paramatthato vā avijjamānesu itthipurisādīsu javati pavattati, vijjamānesu khandhādīsu na javati, na pavattatīti avijjā.
Alternatively, avijjā is that which makes beings rush in saṃsāra, which is without end; or, in a higher sense (paramatthato), avijjā is that which operates (javati), that which occurs (pavattati) in women, men, etc., which do not actually exist, but does not operate or occur in aggregates (khandha), etc., which do exist.
Hoặc, avijjā là thứ khiến chúng sinh chạy (javāpeti) trong vòng luân hồi vô tận; hoặc, theo nghĩa tối hậu (paramattha), nó chạy (javati) và hoạt động (pavattati) trong những thứ không tồn tại (avijjamāna) như nam nữ v.v., và không chạy (na javati) hay hoạt động (na pavattatī) trong những thứ tồn tại (vijjamāna) như các uẩn v.v., nên gọi là avijjā.
Apica cakkhuviññāṇādīnaṃ vatthārammaṇānaṃ paṭiccasamuppādapaṭiccasamuppannānañca dhammānaṃ chādanatopi avijjā.
Furthermore, avijjā is also ignorance due to the covering of eye-consciousness and other consciousnesses' bases and objects, and of the phenomena that arise in dependence on conditions (paṭiccasamuppāda) and conditioned phenomena (paṭiccasamuppanna).
Hơn nữa, avijjā còn là sự che đậy các pháp duyên khởi (paṭiccasamuppāda) và các pháp duyên sinh (paṭiccasamuppanna) của các căn và đối tượng của nhãn thức v.v.
Avijjāva nīvaraṇanti avijjānīvaraṇaṃ.
Ignorance itself is a hindrance, thus avijjānīvaraṇaṃ.
Avijjā chính là triền cái (nīvaraṇa), nên gọi là avijjānīvaraṇa (triền cái vô minh).
Avijjānīvaraṇena hi, bhikkhave, nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsarantīti idaṃ purimasseva daḷhīkaraṇatthaṃ vuttaṃ.
The statement, "Indeed, bhikkhus, shrouded by the hindrance of ignorance, beings wander and transmigrate for a long time," was spoken to strengthen the previous point.
"Avijjānīvaraṇena hi, bhikkhave, nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsaranti" (Này các Tỳ-khưu, chúng sinh bị vô minh triền cái che đậy, chạy và luân chuyển trong thời gian dài) được nói để củng cố điều đã nói trước đó.
Purimaṃ vā – ‘‘yathayidaṃ, bhikkhave, avijjānīvaraṇa’’nti evaṃ opammadassanavasena vuttaṃ, idaṃ nīvaraṇānubhāvadassanavasena.
Or, the former statement, "Just as, bhikkhus, there is the hindrance of ignorance," was spoken by way of presenting a simile, while this latter one is by way of demonstrating the power of the hindrance.
Hoặc, câu trước – "yathayidaṃ, bhikkhave, avijjānīvaraṇa" (Này các Tỳ-khưu, như vô minh triền cái này) – được nói theo cách ví dụ, còn câu này được nói để chỉ ra sức mạnh của triền cái.
Kasmā panettha avijjāva evaṃ vuttā, na aññe dhammāti?
Why is only ignorance spoken of in this way here, and not other phenomena?
Tại sao ở đây chỉ có vô minh được nói như vậy, mà không phải các pháp khác?
Ādīnavapaṭicchādanena kāmacchandādīnaṃ visesappaccayabhāvato.
Because ignorance conceals drawbacks and is a special condition for sensual desire (kāmacchanda) and other defilements.
Vì vô minh là nhân đặc biệt cho tham dục (kāmacchanda) v.v. do che đậy những hiểm họa.
Tathā hi tāya paṭicchāditādīnave visaye kāmacchandādayo pavattanti.
For indeed, sensual desire and other defilements arise in an object whose drawbacks are concealed by ignorance.
Thật vậy, tham dục v.v. phát sinh trong đối tượng mà hiểm họa đã bị vô minh che đậy.
Natthaññoti ādikā gāthā vuttassa avuttassa ca atthassa saṅgaṇhanavasena bhāsitā.
The verses beginning with "There is no other" were spoken by way of encompassing meanings both stated and unstated.
Bài kệ bắt đầu bằng "Natthi añño" (Không có gì khác) được thuyết để tổng hợp ý nghĩa đã nói và chưa nói.
Tattha nivutāti nivāritā paliguṇṭhitā, paṭicchāditāti attho.
In that, nivutā means impeded, entangled, covered.
Trong đó, "nivutā" có nghĩa là bị ngăn chặn, bị bao bọc, bị che đậy.
Ahorattanti divā ceva rattiñca, sabbakālanti vuttaṃ hoti.
Ahorattaṃ means by day and by night, meaning all the time.
"Ahorattaṃ" có nghĩa là cả ngày lẫn đêm, tức là mọi lúc.
Yathā mohena āvutāti yena pakārena avijjānīvaraṇasaṅkhātena mohena āvutā paṭicchāditā suviññeyyampi ajānantiyo pajā saṃsāre saṃsaranti, tathārūpo añño ekadhammopi ekanīvaraṇampi natthīti yojetabbaṃ.
"Just as shrouded by delusion" should be connected thus: just as beings, shrouded and covered by delusion, which is called the hindrance of ignorance, not knowing even what is easily knowable, wander in saṃsāra, so there is no other single phenomenon or single hindrance of such a nature.
"Yathā mohena āvutā" (như bị si mê bao phủ) nên được kết nối như sau: Không có một pháp nào khác, một triền cái nào khác như sự si mê được gọi là vô minh triền cái, mà chúng sinh bị bao phủ, bị che đậy bởi nó, không biết cả những điều dễ hiểu, và luân chuyển trong vòng luân hồi.
Ye ca mohaṃ pahantvāna, tamokhandhaṃ padālayunti ye pana ariyasāvakā pubbabhāge tadaṅgādippahānavasena, heṭṭhimamaggehi vā taṃtaṃmaggavajjhaṃ mohaṃ pajahitvā aggamaggena vajirūpamañāṇena mohasaṅkhātameva tamorāsiṃ padālayiṃsu, anavasesato samucchindiṃsu.
"And those who, having abandoned delusion, shattered the mass of darkness" refers to those noble disciples who, in the early stages, abandoned delusion which is to be eradicated by the respective paths, either by way of temporary abandonment and so forth, or by the lower paths, and then by the highest path, with knowledge like a diamond, completely shattered and eradicated the very mass of darkness, which is delusion.
"Ye ca mohaṃ pahantvāna, tamokhandhaṃ padālayuṃ" (Và những ai đã từ bỏ si mê, đã phá tan khối bóng tối) có nghĩa là những đệ tử cao quý (ariyasāvaka) đã từ bỏ si mê, là thứ bị các đạo (magga) thấp hơn diệt trừ, bằng cách từ bỏ từng phần v.v. ở giai đoạn trước (của đạo), và đã phá tan (padālayiṃsu), tức là đã diệt trừ hoàn toàn (samucchindiṃsu) khối bóng tối được gọi là si mê bằng trí tuệ giống như kim cương (vajirūpamañāṇa) của đạo tối thượng (aggamagga).
Na te puna saṃsarantīti te arahanto –
"They do not wander again" means those Arahants—
"Na te puna saṃsaranti" (Họ không còn luân chuyển nữa) có nghĩa là các vị A-la-hán ấy—
Evaṃ vutte imasmiṃ saṃsāre na saṃsaranti na paribbhamanti.
They do not wander or roam in this saṃsāra, thus defined.
Khi chúng vận hành không ngừng, được gọi là luân hồi (saṃsāra).” Với lời nói như vậy, họ không còn luân chuyển, không còn lang thang trong vòng luân hồi này nữa.
Kiṃ kāraṇā?
What is the reason?
Vì lý do gì?
Hetu tesaṃ na vijjati, yasmā saṃsārassa hetu mūlakāraṇaṃ avijjā, sā tesaṃ na vijjati, sabbaso natthi samucchinnattāti.
"The cause is not found in them," because the cause and fundamental root of saṃsāra is avijjā (ignorance), and that is not found in them, as it is utterly eradicated.
"Hetu tesaṃ na vijjati" (Nhân của họ không tồn tại), bởi vì vô minh là nhân, là nguyên nhân gốc rễ của luân hồi, nó không tồn tại nơi họ, vì nó đã bị diệt trừ hoàn toàn.