100. Catukkanipātassa paṭhame ahanti attaniddeso.
100. In the first discourse of the Chapter of Fours, I is a self-referential term.
100. Trong bài kinh đầu tiên của phẩm Bốn Pháp, “Ta (ahaṃ)” là sự tự xưng.
Yo hi paro na hoti, so niyakajjhattasaṅkhāto attā ‘‘aha’’nti vuccati.
Indeed, that which is not another, which is one's own self, is called "I".
Thật vậy, cái gì không phải là người khác, cái ấy được gọi là “Ta” (ahaṃ), tức là cái tự ngã nội tại.
Asmīti paṭijānanā.
Am is an affirmation.
“Là (asmi)” là sự xác nhận.
Yo paramatthabrāhmaṇabhāvo ‘‘aha’’nti vuccamāno, tassa attani atthibhāvaṃ paṭijānanto hi satthā ‘‘asmī’’ti avoca.
The Teacher said "am," affirming the existence in himself of that ultimate Brahmin state referred to as "I".
Đấng Đạo Sư đã nói “là (asmi)” để xác nhận sự hiện hữu của cái tự ngã ấy, tức là trạng thái Bà-la-môn tối thượng, được gọi là “Ta” (ahaṃ).
‘‘Ahamasmī’’ti ca yathā ‘‘ahamasmi brahmā mahābrahmā, seyyohamasmī’’ti ca appahīnadiṭṭhimānānusayā puthujjanā attano diṭṭhimānamaññanābhinivesavasena abhivadanti, na evaṃ vuttaṃ.
The expression "I am" was not spoken as deluded ordinary individuals, whose latent tendencies of wrong view and conceit are not abandoned, might express their own wrong views, conceit, and clinging, saying "I am Brahmā, the Great Brahmā, I am superior."
Và câu “Ta là (Ahamasmi)” không được nói như những phàm phu chưa đoạn trừ tà kiến, ngã mạn, tùy miên (diṭṭhimānānusayā) tự xưng theo sự chấp trước vào tà kiến, ngã mạn, và tưởng của mình, như “Ta là Phạm thiên, Đại Phạm thiên, Ta là tối thượng.”
Sabbaso pana pahīnadiṭṭhimānānusayo bhagavā samaññaṃ anatidhāvanto lokasamaññānurodhena veneyyasantānesu dhammaṃ patiṭṭhapento kevalaṃ tādisassa guṇassa attani vijjamānataṃ paṭijānanto ‘‘ahamasmī’’ti āha.
But the Blessed One, whose latent tendencies of wrong view and conceit are completely abandoned, without transgressing common conventions, establishing the Dhamma in the minds of those capable of being trained, in accordance with worldly convention, merely affirming the existence of such a quality in himself, said "I am."
Tuy nhiên, Đức Thế Tôn, bậc đã hoàn toàn đoạn trừ tà kiến, ngã mạn, tùy miên, không vượt quá danh xưng thông thường, thuận theo danh xưng thế gian để thiết lập Pháp trong tâm thức của các chúng sinh cần được giáo hóa, chỉ xác nhận sự hiện hữu của phẩm chất như vậy trong tự thân, nên đã nói “Ta là (ahamasmī)”.
Brāhmaṇoti bāhitapāpattā brahmassa ca aṇanato brāhmaṇo.
Brahmin means one who has expelled evil (bāhitapāpattā) and who proclaims Brahma (brahmassa ca aṇanato).
Bà-la-môn (Brāhmaṇo) là vì đã loại bỏ tội lỗi (bāhitapāpattā) và vì đã đạt đến Phạm hạnh (brahmassa ca aṇanato).
Ayañhettha attho – bhikkhave, ahaṃ paramatthato brāhmaṇosmīti.
This is the meaning here: "Monks, I am ultimately a Brahmin."
Ở đây, ý nghĩa là: “Này các Tỳ-kheo, Ta là Bà-la-môn theo nghĩa tối thượng.”
Bhagavā sabbākāraparipuṇṇassa dānasaṃyamādivatasamādānassa niravasesāya tapacariyāya pāraṃ gato sammadeva vusitabrahmacariyavāso sakalavedantagū suvisuddhavijjācaraṇo sabbathā ninhātapāpamalo anuttarassa ariyamaggasaṅkhātassa brāhmaṇassa vattā pavattā, suparisuddhassa ca sāsanabrahmacariyassa pavedetā, tasmā sabbaso bāhitapāpattā brahmassa ca aṇanato kathanato paramatthena brāhmaṇoti vuccati.
The Blessed One, having perfected all forms of giving, self-restraint, and other vows, having completely accomplished ascetic practices, having rightly completed the holy life, being skilled in all Vedas, endowed with perfectly purified knowledge and conduct, having utterly washed away all defilements, is the proclaimer and promulgator of the unsurpassed noble holy life (brahmacariya) and the revealer of the perfectly pure holy life (sāsana-brahmacariya). Therefore, because he has completely expelled evil and proclaims Brahma, he is truly called a Brahmin.
Đức Thế Tôn đã hoàn tất trọn vẹn sự thực hành các giới hạnh như bố thí, tự chế, v.v., đã hoàn thành viên mãn đời sống Phạm hạnh, đã thông suốt toàn bộ kinh Vệ-đà, có minh và hạnh thanh tịnh tuyệt đối, đã hoàn toàn gột sạch mọi cấu uế của tội lỗi, là người thuyết giảng và thiết lập con đường Bà-la-môn tối thượng, tức là Thánh đạo, và là người công bố đời sống Phạm hạnh thanh tịnh tuyệt đối của giáo pháp. Do đó, Ngài được gọi là Bà-la-môn theo nghĩa tối thượng vì đã hoàn toàn loại bỏ tội lỗi và vì đã đạt đến Phạm hạnh.
Tattha yācayogoti yācehi yutto.
Herein, yācayoga means "endowed with petitioners."
Trong đó, yācayoga (người được khẩn cầu) nghĩa là gắn liền với những người khẩn cầu.
Yācantīti yācā, yācakā, te panettha veneyyā veditabbā.
Those who ask are "yācā" or "yācakā" (petitioners), and here, these are to be understood as those who are to be disciplined.
Những người khẩn cầu (yācanti) là những người thỉnh cầu (yācā, yācakā); trong trường hợp này, họ nên được hiểu là những người có thể giáo hóa (veneyya).
Te hi ‘‘desetu, bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhamma’’nti bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammadesanaṃ yācanti.
For these, approaching the Blessed One, request a discourse on the Dhamma, saying, "Venerable Blessed One, teach the Dhamma; Fortunate One, teach the Dhamma."
Bởi vì họ đến gần Thế Tôn và thỉnh cầu giáo pháp, rằng: “Bạch Thế Tôn, xin Ngài thuyết pháp; bạch Thiện Thệ, xin Ngài thuyết pháp.”
Bhagavā ca tesaṃ icchāvighātaṃ akaronto yathāruci dhammaṃ desento dhammadānaṃ detīti yācayogo, sadā sabbakālaṃ tehi avirahito.
And the Blessed One, not thwarting their wishes, teaches the Dhamma according to their inclination, bestowing the gift of Dhamma; thus, he is yācayoga, always and at all times inseparable from them.
Và Thế Tôn, không làm thất vọng ước muốn của họ, Ngài thuyết pháp tùy theo ý muốn của họ, ban bố Pháp thí. Do đó, Ngài là yācayoga, luôn luôn, mọi lúc không rời xa họ.
Atha vā yācayogoti yācanayoggo, adhippāyapūraṇato yācituṃ yuttoti attho ‘‘yājayogo’’tipi pāṭho.
Alternatively, yācayoga means "fit for petition," that is, worthy of being asked due to fulfilling desires. There is also the reading " yājayogo."
Hoặc yācayoga nghĩa là xứng đáng được khẩn cầu, tức là xứng đáng được thỉnh cầu vì Ngài làm viên mãn ý nguyện của họ. Cũng có bản đọc là “yājayoga”.
Tattha yājo vuccati mahādānaṃ, yiṭṭhanti attho.
Therein, "yāja" is called a great offering, meaning "sacrificed."
Trong đó, yāja được gọi là đại thí, tức là đã cúng dường.
Idha pana dhammadānaṃ veditabbaṃ, yāje niyuttoti yājayogā.
Here, however, it is to be understood as the gift of Dhamma. He who is engaged in offerings is yājayoga.
Ở đây, cần hiểu là Pháp thí. Những người được giao phó cho yāja là yājayogā.
Sadāti sabbadā, anavaratappavattasaddhammamahādānoti attho.
Sadā means "always," signifying the ceaseless and uninterrupted great gift of the good Dhamma.
Sadā (luôn luôn) nghĩa là mọi lúc, tức là sự ban bố đại Pháp thí chân diệu diễn ra không ngừng.
Atha vā yājena yojetītipi yājayogo.
Alternatively, he who connects with offerings is also yājayoga.
Hoặc yājayoga cũng có nghĩa là người kết nối với yāja.
Tividhadānasaṅkhātena yājena satte yathārahaṃ yojeti, tattha dāne niyojetīti attho.
He suitably connects beings with offerings, which consist of the three kinds of gifts; meaning, he engages them in giving.
Ngài kết nối chúng sanh một cách thích hợp với yāja, tức là ba loại bố thí. Trong đó, nghĩa là Ngài giao phó họ vào việc bố thí.
‘‘Yājayogo satata’’ntipi paṭhanti.
Some also read "yājayogo satataṃ."
Cũng có bản đọc là “yājayogo satataṃ” (luôn luôn là yājayoga).
Payatapāṇīti parisuddhahattho.
Payatapāṇī means "with purified hands."
Payatapāṇī (tay thanh tịnh) nghĩa là tay trong sạch.
Yo hi dānādhimutto āmisadānaṃ dento sakkaccaṃ sahatthena deyyadhammaṃ dātuṃ sadā dhotahatthoyeva hoti, so ‘‘payatapāṇī’’ti vuccati.
For one who is devoted to giving, when bestowing material gifts, is always with washed hands to reverently give the gift with his own hands; he is called "payatapāṇī."
Người nào chuyên tâm bố thí, khi ban bố vật thí, luôn luôn có tay rửa sạch để tự tay cúng dường một cách cung kính, người ấy được gọi là “payatapāṇī”.
Bhagavāpi dhammadānādhimutto sakkaccaṃ sabbakālaṃ dhammadāne yuttappayuttoti katvā vuttaṃ ‘‘payatapāṇī’’ti.
The Blessed One, being devoted to the gift of Dhamma, is earnestly and always engaged in the gift of Dhamma; thus it is said, " payatapāṇī."
Thế Tôn cũng chuyên tâm Pháp thí, luôn luôn cung kính và tinh tấn trong Pháp thí, vì vậy Ngài được gọi là “payatapāṇī”.
‘‘Sadā’’ti ca padaṃ imināpi saddhiṃ yojetabbaṃ ‘‘sadā payatapāṇī’’ti.
And the word "sadā" should also be combined with this: "sadā payatapāṇī" (always with purified hands).
Và từ “sadā” (luôn luôn) cũng cần được kết hợp với từ này: “sadā payatapāṇī” (luôn luôn tay thanh tịnh).
Avibhāgena hi satthā veneyyalokassa saddhammadānaṃ sadā sabbakālaṃ pavattento tattha yuttappayutto hutvā viharati.
For the Teacher, without distinction, dwells constantly engaged in bestowing the gift of the good Dhamma upon beings in the world, at all times.
Bởi vì Đạo Sư luôn luôn, mọi lúc, ban bố Pháp thí chân diệu cho những người có thể giáo hóa mà không phân biệt, Ngài an trú trong sự tinh tấn và chuyên tâm đó.
Aparo nayo – yogo vuccati bhāvanā.
Another method: yoga is called development (bhāvanā).
Một cách giải thích khác – yogo (yoga) được gọi là sự tu tập (bhāvanā).
Yathāha ‘‘yogā ve jāyate bhūrī’’ti (dha. pa. 282).
As it is said, "From development indeed wisdom arises."
Như đã nói: “Từ yoga, trí tuệ phát sinh” (Dhp. 282).
Tasmā yājayogoti yājabhāvanaṃ, pariccāgabhāvanaṃ anuyuttoti attho.
Therefore, yājayoga means devoted to the development of giving, the development of relinquishment.
Do đó, yājayoga nghĩa là chuyên tâm vào sự tu tập yāja, sự tu tập xả bỏ.
Bhagavā hi abhisambodhito pubbe bodhisattabhūtopi karuṇāsamussāhito anavasesato dānaṃ paribrūhento tattha ukkaṃsapāramippatto hutvā abhisambodhiṃ pāpuṇi, buddho hutvāpi tividhaṃ dānaṃ paribrūhesi visesato dhammadānaṃ, parepi tattha niyojesi.
For the Blessed One, even as a Bodhisatta before his complete enlightenment, driven by compassion, perfected generosity without residue, and having attained the highest perfection (pāramī) in it, he reached complete enlightenment. Even after becoming a Buddha, he cultivated the three kinds of giving, especially the gift of Dhamma, and also encouraged others in it.
Thật vậy, Thế Tôn, trước khi thành đạo, khi còn là Bồ Tát, được thúc đẩy bởi lòng bi mẫn, Ngài đã hoàn thiện bố thí không còn sót lại gì, đạt đến đỉnh cao của Ba-la-mật đó và chứng đắc Chánh Đẳng Giác. Sau khi thành Phật, Ngài cũng hoàn thiện ba loại bố thí, đặc biệt là Pháp thí, và Ngài cũng khuyến khích người khác thực hành điều đó.
Tathā hi so veneyyayācakānaṃ kassaci saraṇāni adāsi, kassaci pañca sīlāni, kassaci dasa sīlāni, kassaci catupārisuddhisīlaṃ, kassaci dhutadhamme, kassaci cattāri jhānāni, kassaci aṭṭha samāpattiyo, kassaci pañcābhiññāyo, cattāro magge, cattāri sāmaññaphalāni, tisso vijjā, catasso paṭisambhidāti evamādilokiyalokuttarabhedaṃ guṇadhanaṃ dhammadānavasena yathādhippāyaṃ dento pare ca ‘‘dethā’’ti niyojento pariccāgabhāvanaṃ paribrūhesi.
Indeed, he gave refuge to some of the trainable petitioners, to some the five precepts, to some the ten precepts, to some the fourfold purity of sila, to some the ascetic practices (dhutadhammas), to some the four jhāna attainments, to some the eight meditative attainments, to some the five abhiññā, the four paths, the four fruits of recluseship, the three knowledges, the four analytical knowledges (paṭisambhidā). Thus, bestowing this wealth of qualities, both mundane and supramundane, as desired, in the form of the gift of Dhamma, and enjoining others, "Give!" he cultivated the development of relinquishment.
Thật vậy, Ngài đã ban bố cho những người có thể giáo hóa và những người thỉnh cầu, một số thì quy y, một số thì năm giới, một số thì mười giới, một số thì giới Tứ thanh tịnh, một số thì hạnh đầu đà, một số thì bốn thiền, một số thì tám thiền định, một số thì năm thắng trí, bốn đạo, bốn quả Sa-môn, ba minh, bốn phân tích tuệ. Bằng cách ban bố kho tàng công đức gồm các loại pháp thế gian và siêu thế như vậy dưới hình thức Pháp thí theo ý nguyện của họ, và khuyến khích người khác “hãy cho đi”, Ngài đã hoàn thiện sự tu tập xả bỏ.
Tena vuttaṃ ‘‘pariccāgabhāvanaṃ anuyutto’’ti.
Therefore, it is said, "devoted to the development of relinquishment."
Vì vậy, đã nói: “chuyên tâm vào sự tu tập xả bỏ.”
Payatapāṇīti vā āyatapāṇī, hatthagataṃ kiñci dātuṃ ‘‘ehi gaṇhā’’ti pasāritahattho viya ācariyamuṭṭhiṃ akatvā saddhammadāne yuttappayuttoti attho.
Alternatively, payatapāṇī means with outstretched hands, as if extending a hand saying, "Come, take this!" to give something in hand, not keeping a "teacher's fist," but constantly engaged in the gift of the good Dhamma.
Hoặc payatapāṇī (tay thanh tịnh) cũng có nghĩa là āyatapāṇī (tay duỗi ra), tức là không giữ lại giáo pháp như nắm tay của một vị thầy, mà tinh tấn và chuyên tâm ban bố Pháp thí chân diệu như người duỗi tay nói “hãy đến mà nhận lấy” để ban bố thứ gì đó đang có trong tay.
Payatapāṇīti vā ussāhitahattho, āmisadānaṃ dātuṃ ussāhitahattho viya dhammadāne katussāhoti attho.
Alternatively, payatapāṇī means with eager hands, as if with hands eager to give material gifts, so too zealous in the gift of Dhamma.
Hoặc payatapāṇī (tay thanh tịnh) cũng có nghĩa là ussāhitahattho (tay hăng hái), tức là có sự hăng hái trong Pháp thí như người có tay hăng hái để ban bố vật thí.
Antimadehadharoti brahmacariyavasena brāhmaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ pāripūriyā pacchimattabhāvadhārī.
Antimadehadharo (bearer of the final body) means, by way of the holy life (brahmacariya), the bearer of the final existence due to the complete fulfillment of the qualities that make one a brahmin.
Antimadehadharo (người mang thân cuối cùng) nghĩa là người mang thân cuối cùng do sự viên mãn của các pháp tạo thành bậc Phạm hạnh (brahmaṇa), tức là bậc Phạm hạnh theo nghĩa Phạm hạnh.
Avusitavato hi vasalakaraṇānaṃ dhammānaṃ appahānena vasalādisamaññā gati āyatiṃ gabbhaseyyā siyā.
For one who has not completed (the holy life), due to not abandoning the qualities that make one an outcast (vasala), the designation of outcast and rebirth in a womb might occur in the future.
Thật vậy, đối với người chưa hoàn thành Phạm hạnh, do không đoạn trừ các pháp tạo thành kẻ hạ tiện (vasala), có thể có danh xưng kẻ hạ tiện, và trong tương lai có thể tái sanh vào bào thai.
Tena bhagavā attano accantavusitabrāhmaṇabhāvaṃ dasseti.
Through this, the Blessed One shows his absolutely complete brahminhood.
Do đó, Thế Tôn thể hiện sự hoàn toàn viên mãn Phạm hạnh của chính Ngài.
Anuttaro bhisakko sallakattoti duttikicchassa vaṭṭadukkharogassa tikicchanato uttamo bhisakko, aññehi anuddharaṇīyānaṃ rāgādisallānaṃ kantanato samucchedavasena samuddharaṇato uttamo sallakantanavejjo.
Anuttaro bhisakko sallakatto (the unsurpassed physician, surgeon) means the supreme physician because he cures the difficult-to-treat illness of the cycle of suffering (vaṭṭadukkha-roga), and the supreme surgeon because he cuts out and completely removes the arrows of lust (rāga) and so on, which are otherwise impossible to extract.
Anuttaro bhisakko sallakatto (vị lương y tối thượng, vị phẫu thuật gia) nghĩa là vị lương y tối thượng vì Ngài chữa lành bệnh khổ luân hồi khó chữa; Ngài là vị phẫu thuật gia tối thượng vì Ngài nhổ bỏ, tức là đoạn trừ hoàn toàn các mũi tên như tham ái mà người khác không thể nhổ bỏ.
Iminā nippariyāyato brāhmaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ attani patiṭṭhitānaṃ parasantatiyaṃ patiṭṭhāpanena paresampi brāhmaṇakaraṇamāha.
By this, he describes the making of others into brahmins, through establishing in their minds those qualities that constitute a brahmin, which are firmly established in himself in the true sense.
Với điều này, Ngài nói rằng Ngài cũng làm cho người khác trở thành bậc Phạm hạnh bằng cách thiết lập các pháp tạo thành bậc Phạm hạnh đã được thiết lập trong Ngài vào dòng tâm thức của người khác một cách trực tiếp.
Tassa me tumhe puttāti tassa evarūpassa mama tumhe, bhikkhave, puttā atrajā hotha.
Tassa me tumhe puttā (You are my sons) means: "You, monks, are my sons, my own offspring, of such a one as I."
Tassa me tumhe puttā (các con là con của Ta) nghĩa là “Này các Tỳ-kheo, các con là con ruột của Ta, người cha như vậy.”
Orasāti urasi sambandhā.
Orasā (born of the breast) means connected to the breast.
Orasā (con ruột) nghĩa là có liên hệ với ngực (của cha).
Yathā hi sattānaṃ orasaputtā atrajā visesena pitusantakassa dāyajjassa bhāgino honti, evametepi ariyapuggalā sammāsambuddhassa dhammassavanante ariyāya jātiyā jātā.
Just as the own sons of beings are their offspring and specially share in their father's inheritance, so too these noble individuals, born of a noble birth at the end of hearing the Dhamma from the Perfectly Self-Enlightened One.
Như con ruột của chúng sanh là con ruột, đặc biệt là người thừa kế tài sản của cha, thì các bậc Thánh nhân này cũng vậy, sau khi nghe pháp của Đức Chánh Đẳng Giác, họ đã sanh ra trong Thánh chủng.
Tassa santakassa vimuttisukhassa ariyadhammaratanassa ca ekaṃsabhāgiyatāya orasā.
They are orasā because they are certain partakers of the bliss of liberation and the gem of the noble Dhamma belonging to him.
Họ là con ruột (orasā) vì chắc chắn được chia sẻ sự an lạc giải thoát và Pháp bảo của Ngài.
Atha vā bhagavato dhammadesanānubhāvena ariyabhūmiṃ okkamamānā okkantā ca ariyasāvakā satthu ure vāyāmajanitābhijātitāya nippariyāyena ‘‘orasaputtā’’ti vattabbataṃ arahanti.
Alternatively, noble disciples, who are entering or have entered the noble stage through the power of the Blessed One's Dhamma teaching, are truly worthy of being called "own sons" due to their birth originating from the Teacher's effort in the breast.
Hoặc, các Thánh đệ tử, những người bước vào Thánh địa và đã bước vào Thánh địa nhờ năng lực thuyết pháp của Thế Tôn, xứng đáng được gọi là “con ruột” một cách trực tiếp vì sự sanh khởi của họ được tạo ra bởi nỗ lực của Đạo Sư.
Tathā hi te bhagavatā āsayānusayacariyādhimuttiādivolokanena vajjānucintanena ca hadaye katvā vajjato nivāretvā anavajje patiṭṭhapentena sīlādidhammasarīraposanena saṃvaḍḍhitā.
Indeed, they were nurtured by the Blessed One, who observed their inclinations, underlying tendencies, and dispositions, contemplated their faults, took them to heart, restrained them from faults, established them in blamelessness, and fostered them with the body of Dhamma, such as sīla.
Thật vậy, họ đã được Thế Tôn nuôi dưỡng bằng cách quán xét các khuynh hướng tiềm ẩn, hành vi, khuynh hướng và các lỗi lầm, giữ họ trong tâm, ngăn họ khỏi lỗi lầm, thiết lập họ vào những điều không lỗi lầm, và nuôi dưỡng họ bằng Pháp thân giới hạnh, v.v.
Mukhato jātāti mukhato jātāya dhammadesanāya ariyāya jātiyā jātattā mukhato jātā.
Mukhato jātā (born of the mouth) means born of the mouth because they are born of a noble birth through the Dhamma teaching that originated from the mouth.
Mukhato jātā (sanh ra từ miệng) nghĩa là sanh ra từ miệng vì họ đã sanh ra trong Thánh chủng nhờ Pháp thoại sanh ra từ miệng.
Atha vā anaññasādhāraṇato sabbassa kusaladhammassa mukhato pātimokkhato vuṭṭhānagāminivipassanāsaṅkhātato vimokkhamukhato vā ariyamaggajātiyā jātātipi mukhato jātā.
Alternatively, they are mukhato jātā (born of the mouth) because they are born of the noble path birth from the mouth of all wholesome dhammas, which is unique; or from the Pātimokkha, or from the mouth of liberation (vimokkha-mukha) referring to insight leading to emergence.
Hoặc, mukhato jātā cũng có nghĩa là sanh ra trong Thánh chủng từ cửa giải thoát, tức là từ sự chứng ngộ (vipassanā) dẫn đến sự thoát ly khỏi giới bổn (pātimokkha), tức là cửa của tất cả các pháp thiện, không thể chia sẻ với người khác.
Sikkhattayasaṅgahe sāsanadhamme ariyamaggadhamme vā jātāti dhammajā.
Dhammajā (born of the Dhamma) means born of the Dhamma of the teaching encompassed by the three trainings, or born of the Dhamma of the noble path.
Dhammajā (sanh ra từ Pháp) nghĩa là sanh ra trong giáo pháp, tức là trong các pháp Thánh đạo, được bao gồm trong ba học.
Teneva dhammena nimmitā māpitāti dhammanimmitā.
They are dhammanimmitā (fashioned by the Dhamma) because they are created and formed by that very Dhamma.
Dhammanimmitā (do Pháp tạo ra) nghĩa là được tạo ra, được hình thành bởi chính Pháp đó.
Satidhammavicayādi dhammadāyādā, na lābhasakkārādi āmisadāyādā, dhammadāyādā no āmisadāyādā hothāti attho.
Dhammadāyādā (heirs of the Dhamma) means heirs to mindfulness, investigation of Dhamma, and so on, not heirs to gain, honor, and so on, which are āmisadāyādā (heirs of material things). The meaning is: "Be heirs of the Dhamma, not heirs of material things."
Dhammadāyādā (người thừa kế Pháp) là người thừa kế chánh niệm, trạch pháp, v.v., chứ không phải āmisadāyādā (người thừa kế vật chất) như lợi lộc, danh tiếng, v.v. Nghĩa là “hãy là người thừa kế Pháp, chứ không phải người thừa kế vật chất.”
Tattha dhammo duvidho – nippariyāyadhammo, pariyāyadhammoti.
Herein, Dhamma is twofold: Dhamma in the ultimate sense (nippariyāya-dhamma) and Dhamma in a figurative sense (pariyāya-dhamma).
Trong đó, Pháp có hai loại – Pháp trực tiếp (nippariyāya) và Pháp gián tiếp (pariyāya).
Āmisampi duvidhaṃ – nippariyāyāmisaṃ, pariyāyāmisanti.
Material things (āmisa) are also twofold: material things in the ultimate sense (nippariyāya-āmisa) and material things in a figurative sense (pariyāya-āmisa).
Vật chất (āmisa) cũng có hai loại – vật chất trực tiếp (nippariyāyāmisa) và vật chất gián tiếp (pariyāyāmisa).
Kathaṃ?
How so?
Như thế nào?
Maggaphalanibbānappabhedo hi navavidho lokuttaradhammo nippariyāyadhammo, nibbattitadhammoyeva, na kenaci pariyāyena kāraṇena vā lesena vā dhammo.
The ninefold supramundane Dhamma, consisting of path, fruit, and Nibbāna, is Dhamma in the ultimate sense, that which is simply produced, and not Dhamma by any figurative means, reason, or aspect.
Chín loại Pháp siêu thế, tức là Đạo, Quả và Niết Bàn, là Pháp trực tiếp, chỉ là pháp đã được tạo ra, không phải là Pháp theo bất kỳ cách gián tiếp, lý do hay phương tiện nào.
Yaṃ panidaṃ vivaṭṭūpanissitaṃ kusalaṃ, seyyathidaṃ – idhekacco vivaṭṭaṃ patthento dānaṃ deti, sīlaṃ samādiyati, uposathakammaṃ karoti, gandhamālādīhi vatthupūjaṃ karoti, dhammaṃ suṇāti, deseti, jhānasamāpattiyo nibbatteti, evaṃ karonto anupubbena nippariyāyaṃ amataṃ nibbānaṃ paṭilabhati, ayaṃ pariyāyadhammo.
But that wholesome Dhamma here which leads to dispassion (vivaṭṭa-upanissitaṃ kusalaṃ), for example—when someone, aspiring for dispassion, gives alms, undertakes precepts, performs the Uposatha observance, makes offerings of perfumes, garlands, etc., listens to Dhamma, teaches Dhamma, cultivates jhāna attainments—by doing so, he gradually attains the ultimate Nibbāna, the Deathless. This is Dhamma in a figurative sense.
Còn điều thiện này dựa trên sự thoát ly luân hồi, ví dụ: ở đây, một số người mong cầu thoát ly luân hồi thì bố thí, thọ trì giới, thực hành trai giới, cúng dường vật phẩm như hương hoa, nghe pháp, thuyết pháp, chứng đắc thiền định. Làm như vậy, dần dần họ chứng đắc Niết Bàn bất tử trực tiếp. Đây là Pháp gián tiếp.
Tathā cīvarādayo cattāro paccayā nippariyāyāmisameva, na aññena pariyāyena vā kāraṇena vā lesena vā āmisaṃ.
Similarly, the four requisites, such as robes, etc., are directly mundane material, and not mundane material by any other indirect means, reason, or pretext.
Tương tự, bốn vật dụng như y phục là vật chất trực tiếp, không phải là vật chất theo bất kỳ cách gián tiếp, lý do hay phương tiện nào khác.
Yaṃ panidaṃ vaṭṭagāmikusalaṃ, seyyathidaṃ – idhekacco vaṭṭaṃ patthento sampattibhavaṃ icchamāno dānaṃ deti…pe… samāpattiyo nibbatteti, evaṃ karonto anupubbena devamanussasampattiyo paṭilabhati, idaṃ pariyāyāmisaṃ nāma.
But this wholesome kamma leading to repeated existence – namely, when some individual here, desiring repeated existence, wishing for a prosperous existence, gives dana... develops attainments, acting thus, one gradually obtains divine and human prosperity – this is called indirect mundane material.
Còn điều thiện này dẫn đến luân hồi, ví dụ: ở đây, một số người mong cầu luân hồi, mong muốn sự thành tựu của hữu, thì bố thí... v.v... chứng đắc thiền định. Làm như vậy, dần dần họ chứng đắc sự thành tựu của chư thiên và loài người. Đây được gọi là vật chất gián tiếp.
‘‘So, hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto, vattā pavattā, atthassa ninnetā, amatassa dātā, dhammassāmī tathāgato’’ti (ma. ni. 1.203; 3.281) ca.
And: “That Blessed One, friend, knows knowing, sees seeing; he has become the eye, has become knowledge, has become Dhamma, has become Brahmā; he is the speaker, the promulgator, the bringer of meaning, the giver of the deathless, the Lord of Dhamma, the Tathāgata.”
“Này các hiền giả, Đức Thế Tôn ấy biết những gì cần biết, thấy những gì cần thấy; Ngài là con mắt, là trí tuệ, là Pháp, là Phạm thiên; Ngài là người nói, người khởi xướng; Ngài là người dẫn dắt đến mục đích, người ban tặng sự bất tử; Ngài là chủ của Pháp, là Như Lai” (Tăng Chi Bộ Kinh 1.203; 3.281).
Pariyāyadhammopi bhagavatoyeva santako.
The indirect Dhamma also belongs to the Blessed One himself.
Pháp phương tiện (pariyāyadhamma) cũng thuộc về Đức Thế Tôn.
Bhagavatā hi kathitattā eva jānanti ‘‘vivaṭṭaṃ patthetvā dānaṃ dento…pe… samāpattiyo nibbattento anukkamena amataṃ nibbānaṃ paṭilabhatī’’ti.
For it is because it was taught by the Blessed One that they know: “One who, desiring deliverance (from saṃsāra), gives dana... develops attainments, gradually attains the deathless Nibbāna.”
Vì đã được Đức Thế Tôn giảng dạy, nên* biết rằng: “Người bố thí với mong muốn thoát ly luân hồi… (v.v.)… người thành tựu các thiền định sẽ tuần tự chứng đắc Niết-bàn bất tử.”
Nippariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ.
The direct mundane material also belongs to the Blessed One himself.
Vật thực không phương tiện (nippariyāyāmisa) cũng thuộc về Đức Thế Tôn.
Bhagavatā hi anuññātattāyeva bhikkhūhi jīvakavatthuṃ ādiṃ katvā paṇītacīvaraṃ laddhaṃ.
For it is because it was permitted by the Blessed One that bhikkhus received fine robes, starting with the story of Jīvaka.
Vì đã được Đức Thế Tôn cho phép, nên các Tỳ-kheo đã nhận được y phục cao cấp, bắt đầu từ câu chuyện của Jīvaka.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, gahapaticīvaraṃ.
“I permit, bhikkhus, robes from a householder.
“Này các Tỳ-kheo, Ta cho phép y phục của gia chủ.
Yo icchati, paṃsukūliko hotu.
Whoever wishes, let him be a paṃsukūlika.
Ai muốn, hãy là người mặc y phấn tảo.
Yo icchati, gahapaticīvaraṃ sādiyatu.
Whoever wishes, let him accept householder robes.
Ai muốn, hãy chấp nhận y phục của gia chủ.
Itarītarenapāhaṃ, bhikkhave, santuṭṭhiṃyeva vaṇṇemī’’ti (mahāva. 337).
For I, bhikkhus, praise contentment with either.”
Này các Tỳ-kheo, Ta tán thán sự tri túc với bất cứ thứ gì” (Đại Phẩm 337).
Evaṃ itarepi paccayā bhagavatā anuññātattā eva bhikkhūhi paribhuñjituṃ laddhā.
In this way, the other requisites too were obtained by bhikkhus for consumption because they were permitted by the Blessed One.
Tương tự như vậy, các vật dụng khác cũng được các Tỳ-kheo thọ dụng vì đã được Đức Thế Tôn cho phép.
Pariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ.
The indirect mundane material also belongs to the Blessed One himself.
Vật thực phương tiện (pariyāyāmisa) cũng thuộc về Đức Thế Tôn.
Bhagavatā hi kathitattā eva jānanti ‘‘sampattibhavaṃ patthento dānaṃ datvā sīlaṃ…pe… samāpattiyo nibbattetvā anukkamena pariyāyāmisaṃ dibbasampattiṃ manussasampattiñca paṭilabhatī’’ti.
For it is because it was taught by the Blessed One that they know: “One who, desiring a prosperous existence, having given dana, observed sīla... developed attainments, gradually obtains the indirect mundane material, namely divine prosperity and human prosperity.”
Vì đã được Đức Thế Tôn giảng dạy, nên* biết rằng: “Người bố thí, giữ giới… (v.v.)… thành tựu các thiền định với mong muốn tái sinh vào cảnh giới an lạc sẽ tuần tự chứng đắc sự an lạc cõi trời và cõi người, là vật thực phương tiện.”
Yadeva yasmā nippariyāyadhammopi pariyāyadhammopi nippariyāyāmisampi pariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ, tasmā tattha attano sāmibhāvaṃ dassento tattha ca yaṃ seṭṭhataraṃ accantahitasukhāvahaṃ tattheva ne niyojento evamāha ‘‘tassa me tumhe puttā orasā…pe… no āmisadāyādā’’ti.
Since the direct Dhamma, the indirect Dhamma, the direct mundane material, and the indirect mundane material all belong to the Blessed One himself, therefore, showing his ownership therein, and assigning them to that which is most excellent, which brings ultimate welfare and happiness, he spoke thus: “You are, my sons, my legitimate children...pe... not heirs to mundane material.”
Vì cả Pháp không phương tiện, Pháp phương tiện, vật thực không phương tiện và vật thực phương tiện đều thuộc về Đức Thế Tôn, nên Ngài đã nói như vậy: “Các con là những người con chính tông của Ta… (v.v.)… không phải là những người thừa kế vật thực,” để chỉ ra quyền sở hữu của mình đối với những điều đó và để hướng dẫn họ đến điều cao thượng nhất, mang lại lợi ích và hạnh phúc tối thượng trong những điều đó.
Iti bhagavā paripuṇṇavatasamādānaṃ tapacariyaṃ sammadeva vusitabrahmacariyaṃ suvisuddhavijjācaraṇasampannaṃ anavasesavedantapāraguṃ bāhitasabbapāpaṃ satataṃ yācayogaṃ sadevake loke anuttaradakkhiṇeyyabhāvappattaṃ attano paramatthabrāhmaṇabhāvaṃ ariyasāvakānañca attano orasaputtādibhāvaṃ pavedesi.
Thus, the Blessed One proclaimed his state as a supreme brahmin, complete in the undertaking of vows, ascetical practice, one who has rightly lived the holy life, endowed with perfectly pure knowledge and conduct, one who has reached the other shore of all knowledge without remainder, one who has expelled all evil, constantly devoted to earnest endeavor, one who has attained the state of the highest recipient of offerings in the world with its devas; and he proclaimed the state of his noble disciples as his legitimate sons, etc.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã tuyên bố phẩm chất Bà-la-môn tối thượng của mình, là người đã hoàn mãn giới nguyện, đã thực hành khổ hạnh, đã hoàn toàn sống phạm hạnh, đã thành tựu viên mãn minh hạnh, đã thông suốt tất cả các kinh Veda, đã loại bỏ mọi tội lỗi, luôn luôn tu tập thiền định, đã đạt đến địa vị đáng cúng dường vô thượng trong thế giới chư thiên và loài người; và Ngài cũng tuyên bố các bậc Thánh đệ tử là những người con chính tông của mình.
Bhagavā hi ‘‘sīhoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti (a. ni. 5.99) ettha sīhasadisaṃ, ‘‘puriso maggakusaloti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (saṃ. ni. 3.84) ettha maggadesakapurisasadisaṃ, ‘‘rājāhamasmi selā’’ti (ma. ni. 2.399; su. ni. 559) ettha rājasadisaṃ, ‘‘bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (ma. ni. 3.65) ettha vejjasadisaṃ, ‘‘brāhmaṇoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (a. ni. 8.85) ettha brāhmaṇasadisaṃ attānaṃ kathesi.
For the Blessed One spoke of himself as similar to a lion in “Lion, bhikkhus, is an appellation for the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One” (A.N. 5.99); similar to a path-showing man in “A man skilled in the path, Tissa, is an appellation for the Tathāgata” (S.N. 3.84); similar to a king in “I am the king, Selā” (M.N. 2.399; Sutta Nipāta 559); similar to a physician-surgeon in “A physician-surgeon, Sunakkhatta, is an appellation for the Tathāgata” (M.N. 3.65); and similar to a brahmin in “Brahmin, bhikkhus, is an appellation for the Tathāgata” (A.N. 8.85).
Quả thật, Đức Thế Tôn đã tự xưng mình giống như sư tử trong câu “Này các Tỳ-kheo, sư tử là một danh xưng của Như Lai, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác” (Tăng Chi Bộ Kinh 5.99); giống như người chỉ đường trong câu “Này Tissa, người thiện xảo về con đường là một danh xưng của Như Lai” (Tương Ưng Bộ Kinh 3.84); giống như vua trong câu “Này Sela, Ta là một vị vua” (Trung Bộ Kinh 2.399; Kinh Tập 559); giống như thầy thuốc, người phẫu thuật trong câu “Này Sunakkhatta, thầy thuốc, người phẫu thuật là một danh xưng của Như Lai” (Trung Bộ Kinh 3.65); và giống như Bà-la-môn trong câu “Này các Tỳ-kheo, Bà-la-môn là một danh xưng của Như Lai” (Tăng Chi Bộ Kinh 8.85).
Idhāpi brāhmaṇa sadisaṃ katvā kathesi.
Here too, he spoke of himself as similar to a brahmin.
Ở đây cũng vậy, Ngài đã tự xưng mình giống như Bà-la-môn.
Idāni yehi dānādīhi yuttassa ito bāhirakabrāhmaṇassa brāhmaṇakiccaṃ paripuṇṇaṃ maññanti, tehi attano dānādīnaṃ aggaseṭṭhabhāvaṃ pakāsetuṃ ‘‘dvemāni, bhikkhave, dānānī’’tiādi āraddhaṃ.
Now, in order to proclaim the supreme excellence of his own dana, etc., over those dānas, etc., by which they deem the brahmin's task fulfilled for an external brahmin, the discourse starting with “There are these two kinds of dāna, bhikkhus” was begun.
Bây giờ, để tuyên bố sự tối thượng của các sự bố thí của mình so với những sự bố thí mà các Bà-la-môn bên ngoài cho rằng đã hoàn mãn phẩm chất Bà-la-môn của họ, Ngài đã bắt đầu nói “Này các Tỳ-kheo, có hai loại bố thí” và những câu tiếp theo.
Tattha yāgāti mahāyaññā, mahādānānīti attho, yāni ‘‘yiṭṭhānī’’tipi vuccanti.
Therein, yāgā means great sacrifices, meaning great acts of giving, which are also called “yiṭṭhāni” (offerings).
Trong đó, yāgā là các đại lễ cúng dường, nghĩa là các đại bố thí, mà cũng được gọi là “yiṭṭhāni” (những điều đã cúng dường).
Tattha velāmadānavessantaradānamahāvijitayaññasadisā āmisayāgā veditabbā, mahāsamayasuttamaṅgalasuttacūḷarāhulovādasuttasamacittasuttadesanādayo dhammayāgā.
Among these, material sacrifices (āmisayāgā) are to be understood as similar to the Velāma offering, the Vessantara offering, and the Mahāvijita sacrifice; Dhamma sacrifices (dhammayāgā) are similar to the teaching of the Mahāsamaya Sutta, Maṅgala Sutta, Cūḷarāhulovāda Sutta, Samacitta Sutta, etc.
Trong đó, āmisayāgā (cúng dường vật chất) nên được hiểu là những lễ cúng dường vật chất lớn như lễ bố thí Velāma, lễ bố thí Vessantara, và đại lễ cúng dường Vijita; dhammayāgā (cúng dường Pháp) là các bài giảng Pháp như Kinh Đại Thời, Kinh Hạnh Phúc, Kinh Tiểu La Hầu La Khuyên Dạy, Kinh Tâm Bình Đẳng, v.v.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is the same as the method stated earlier.
Phần còn lại tương tự như đã nói ở trên.
101. Dutiye appānīti parittāni.
101. In the second sutta, appānī means few or little.
101. Trong Sutta thứ hai, appānī nghĩa là ít ỏi.
Sulabhānīti sukhena laddhabbāni, yattha katthaci vā sakkā hoti laddhuṃ.
Sulabhānī means easy to obtain, or obtainable anywhere.
Sulabhānī nghĩa là dễ dàng có được, có thể có được ở bất cứ đâu.
Anavajjānīti vajjarahitāni niddosāni āgamanasuddhito kāyamaṇḍanādikilesavatthubhāvābhāvato ca.
Anavajjānī means faultless, blameless, by purity of acquisition and by the absence of being objects of defilements like bodily adornment.
Anavajjānī nghĩa là không có lỗi lầm, không có khuyết điểm, cả về sự thanh tịnh của nguồn gốc và sự không tồn tại của các đối tượng phiền não như trang sức thân thể.
Tattha sulabhatāya pariyesanadukkhassa abhāvo dassito, appatāya pariharaṇadukkhassapi abhāvo dassito, anavajjatāya agarahitabbatāya bhikkhusāruppabhāvo dassito hoti.
Therein, the absence of the suffering of seeking is shown by their being easy to obtain; the absence of the suffering of maintenance is also shown by their being few; and their suitability for a bhikkhu is shown by their blamelessness, their not being censurable.
Ở đây, sự dễ dàng có được (sulabhatā) chỉ ra sự không có khổ đau trong việc tìm kiếm; sự ít ỏi (appatā) chỉ ra sự không có khổ đau trong việc bảo quản; sự không có lỗi lầm (anavajjatā) chỉ ra phẩm chất phù hợp với Tỳ-kheo, không đáng bị chỉ trích.
Appatāya vā parittāsassa avatthutā, sulabhatāya gedhāya avatthutā, anavajjatāya ādīnavavasena nissaraṇapaññāya vatthutā dassitā hoti.
Alternatively, the fewness indicates their not being a basis for craving; the easy obtainability indicates their not being a basis for greed; and the blamelessness indicates their being a basis for wisdom of escape through the aspect of danger.
Hoặc là, sự ít ỏi chỉ ra sự không có đối tượng cho sự sợ hãi; sự dễ dàng có được chỉ ra sự không có đối tượng cho lòng tham; sự không có lỗi lầm chỉ ra đối tượng cho trí tuệ giải thoát theo cách của sự nguy hiểm.
Appatāya vā lābhena na somanassaṃ janayanti, sulabhatāya alābhena na domanassaṃ janayanti, anavajjatāya vippaṭisāranimittaṃ aññāṇupekkhaṃ na janayanti avippaṭisāravatthubhāvato.
Alternatively, by their fewness, they do not generate joy upon gain; by their easy obtainability, they do not generate sorrow upon loss; by their blamelessness, they do not generate ignorance-equanimity as a cause for remorse, as they are a basis for freedom from remorse.
Hoặc là, do sự ít ỏi, họ không sinh tâm hoan hỷ khi có lợi lộc; do sự dễ dàng có được, họ không sinh tâm ưu phiền khi không có lợi lộc; do sự không có lỗi lầm, họ không sinh ra sự thờ ơ vô minh do hối hận, vì đó là đối tượng không hối hận.
Paṃsukūlanti rathikāsusānasaṅkārakūṭādīsu yattha katthaci paṃsūnaṃ upari ṭhitattā abbhuggataṭṭhena paṃsukūlaṃ viyāti paṃsukūlaṃ, paṃsu viya kucchitabhāvaṃ ulati gacchatīti paṃsukūlanti evaṃ laddhanāmaṃ rathikādīsu patitanantakāni uccinitvā katacīvaraṃ.
Paṃsukūla means rag-robes, so named because they are found (literally, ascend or go) on dust (paṃsu) in streets, cemeteries, rubbish heaps, etc., or because they assume a despicable state like dust; they are robes made by gathering discarded cloths from streets, etc.
Paṃsukūlaṃ là y phấn tảo, được gọi như vậy vì nó giống như y phấn tảo do nằm trên bụi bẩn ở các con đường, nghĩa địa, bãi rác, v.v., hoặc vì nó đi đến trạng thái đáng ghê tởm như bụi bẩn; đó là y được làm từ vải vụn nhặt được ở các con đường, v.v.
Piṇḍiyālopoti jaṅghapiṇḍiyā balena caritvā ghare ghare ālopamattaṃ katvā laddhabhojanaṃ.
Piṇḍiyālopo means food obtained by walking vigorously for alms and receiving merely a mouthful from house to house.
Piṇḍiyālopo là thực phẩm có được bằng cách đi khất thực từ nhà này sang nhà khác với sức mạnh của đôi chân, chỉ nhận một chút thức ăn.
Rukkhamūlanti vivekānurūpaṃ yaṃkiñci rukkhasamīpaṃ.
Rukkhamūla means any vicinity of a tree suitable for solitude.
Rukkhamūlaṃ là bất kỳ nơi nào gần cây cối phù hợp cho sự độc cư.
Pūtimuttanti yaṃkiñci gomuttaṃ.
Pūtimutta means any cow urine.
Pūtimuttaṃ là bất kỳ nước tiểu bò nào.
Yathā hi suvaṇṇavaṇṇopi kāyo pūtikāyova evaṃ abhinavampi muttaṃ pūtimuttameva.
Just as even a golden-hued body is a foul body, so too even fresh urine is foul urine.
Cũng như thân thể dù có màu vàng kim cũng là thân thể hôi thối, thì nước tiểu dù mới cũng là nước tiểu hôi thối.
Tattha keci gomuttabhāvitaṃ haritakīkhaṇḍaṃ ‘‘pūtimutta’’nti vadanti, pūtibhāvena āpaṇādito vissaṭṭhaṃ chaḍḍitaṃ apariggahitaṃ yaṃkiñci bhesajjaṃ pūtimuttanti adhippetanti apare.
Some here call a piece of haritakī soaked in cow's urine "pūtimutta." Others opine that any medicine, discarded from a shop, left unappropriated due to its rotten condition, is meant by "pūtimutta."
Trong đó, một số người nói rằng một mảnh cây haritakī đã được ngâm trong nước tiểu bò là “pūtimutta”; những người khác cho rằng “pūtimutta” là bất kỳ loại thuốc nào đã bị loại bỏ, vứt bỏ, không được sở hữu do trạng thái hôi thối của nó từ các cửa hàng, v.v.
Yato khoti paccatte nissakkavacanaṃ, yaṃ khoti vuttaṃ hoti.
" Yato kho" is an ablative word indicating cause, meaning "yaṃ kho" (that which).
Yato kho là từ chỉ định cách sở hữu, nghĩa là “điều mà”.
Tena ‘‘tuṭṭho hotī’’ti vuttakiriyaṃ parāmasati.
By that, it refers to the verb "is content" which was stated.
Với điều đó, nó đề cập đến động từ “tuṭṭho hotī” (là người tri túc) đã được nói.
Tuṭṭhoti santuṭṭho.
" Tuṭṭho" means content.
Tuṭṭho nghĩa là tri túc.
Idamassāhanti yvāyaṃ catubbidhena yathāvuttena paccayena appena sulabhena santoso, idaṃ imassa bhikkhuno sīlasaṃvarādīsu aññataraṃ ekaṃ sāmaññaṅgaṃ samaṇabhāvakāraṇanti ahaṃ vadāmi.
" Idamassāhaṃ" (This for him, I say) means: this contentment with the four kinds of requisites, as stated, obtained easily and with little effort, I declare to be one of the factors of recluseship (sāmaññaṅga) for this bhikkhu, a cause of his recluseness, being one of the factors like moral restraint (sīlasaṃvara), etc.
Idamassāhaṃ nghĩa là tôi nói rằng sự tri túc của Tỳ-kheo này đối với bốn loại vật dụng đã nói ở trên, ít ỏi và dễ có được, là một trong các chi phần của Sa-môn (sāmaññaṅga), là nguyên nhân của phẩm chất Sa-môn.
Santuṭṭhassa hi catupārisuddhisīlaṃ suparipuṇṇaṃ hoti, samathavipassanā ca bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
For one who is content, indeed, the fourfold purity of morality (catupārisuddhisīla) becomes perfectly complete, and the development of serenity (samatha) and insight (vipassanā) reaches its fulfillment.
Quả thật, giới Tứ thanh tịnh của người tri túc được hoàn mãn, và sự tu tập samatha và vipassanā cũng đạt đến sự viên mãn.
Atha vā sāmaññaṃ nāma ariyamaggo.
Alternatively, sāmaññaṃ refers to the Noble Eightfold Path (ariyamagga).
Hoặc là, sāmañña (phẩm chất Sa-môn) là Thánh đạo.
Tassa saṅkhepato dve aṅgāni – bāhiraṃ, ajjhattikanti.
In brief, it has two factors: external and internal.
Tóm lại, có hai chi phần của nó: bên ngoài và bên trong.
Tattha bāhiraṃ sappurisūpanissayo saddhammassavanañca, ajjhattikaṃ pana yoniso manasikāro dhammānudhammapaṭipatti ca.
Of these, the external are reliance on good persons (sappurisūpanissaya) and listening to the True Dhamma (saddhammassavana); the internal are proper attention (yoniso manasikāra) and practice in conformity with the Dhamma (dhammānudhammapaṭipatti).
Trong đó, bên ngoài là sự nương tựa bậc thiện nhân và sự lắng nghe chánh pháp; còn bên trong là sự tác ý như lý và sự thực hành pháp tùy pháp.
Tesu yasmā yathārahaṃ dhammānudhammapaṭipattibhūtā tassā mūlabhūtā cete dhammā, yadidaṃ appicchatā santuṭṭhitā pavivittatā asaṃsaṭṭhatā āraddhavīriyatāti evamādayo, tasmā vuttaṃ ‘‘idamassāhaṃ aññataraṃ sāmaññaṅganti vadāmī’’ti.
Among these, since these qualities, such as fewness of wishes (appicchatā), contentment (santuṭṭhitā), seclusion (pavivittatā), non-association (asaṃsaṭṭhatā), and aroused energy (āraddhavīriyatā), are either practices in conformity with the Dhamma (dhammānudhammapaṭipatti) or the root of such, as appropriate, therefore it is said, "This for him, I declare to be one of the factors of recluseship."
Trong số đó, vì những pháp này là sự thực hành pháp tùy pháp một cách thích đáng và là căn bản của nó, đó là ít dục (appicchatā), tri túc (santuṭṭhitā), viễn ly (pavivittatā), không giao du (asaṃsaṭṭhatā), tinh tấn (āraddhavīriyatā) và những điều tương tự; do đó đã được nói: “Ta nói đây là một trong những chi phần của Sa-môn hạnh (sāmaññaṅga) của vị ấy.”
Gāthāsu senāsanamārabbhāti vihārādiṃ mañcapīṭhādiñca senāsanaṃ nissāya.
In the verses, " senāsanamārabbhā" means by resorting to lodging (senāsana), such as monasteries (vihāra) and couches and chairs (mañcapīṭha).
Trong các bài kệ, senāsanamārabbhā có nghĩa là nương tựa nơi chỗ ở (vihāra) và giường ghế (mañcapīṭha) v.v… là chỗ nằm ngồi.
Cīvaraṃ pānabhojananti nivāsanādicīvaraṃ, ambapānakādipānaṃ, khādanīyabhojanīyādibhuñjitabbavatthuñca ārabbhāti sambandho.
" Cīvaraṃ pānabhojanaṃ" means by resorting to robes (cīvara) like lower garments (nivāsana), drinks (pāna) like mango juice (ambapānaka), and foods (bhojana) like edibles and meals (khādanīyabhojanīya); this is the connection.
Cīvaraṃ pānabhojananti có liên hệ đến việc nói về y phục như y mặc (nivāsana), đồ uống như nước xoài (ambapānaka), và đồ ăn như đồ ăn cứng (khādanīya) và đồ ăn mềm (bhojanīya).
Vighāto vihatabhāvo cetodukkhaṃ na hotīti yojanā.
" Vighāto" (hindrance) means mental suffering due to disappointment, and the meaning is "does not arise."
Vighāto có nghĩa là sự bị đánh bại, sự đau khổ về tâm không phát sinh.
Ayañhettha saṅkhepattho – ‘‘asukasmiṃ nāma āvāse paccayā sulabhā’’ti labhitabbaṭṭhānagamanena vā ‘‘mayhaṃ pāpuṇāti na tuyha’’nti vivādāpajjanena vā navakammakaraṇādivasena vā senāsanādīni pariyesantānaṃ asantuṭṭhānaṃ icchitalābhādinā yo vighāto cittassa hoti, so tattha santuṭṭhassa na hotīti.
This is the brief meaning here: "There are abundant requisites in such and such a dwelling." The mental anguish (vighāto) that arises for discontented individuals who seek lodging (senāsana) etc. by going to places where things can be obtained, or by engaging in disputes like "It's for me, not for you," or by undertaking new construction work, that anguish does not arise for one who is content.
Đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây – đối với những người không biết đủ, tìm kiếm các vật dụng như chỗ ở, bằng cách đi đến nơi có thể có được vật dụng (nghĩ rằng: “ở nơi ở tên là X này, các vật dụng dễ tìm”), hoặc bằng cách gây tranh cãi (nghĩ rằng: “cái này thuộc về tôi, không phải của anh”), hoặc bằng cách làm công việc xây dựng mới, v.v., sự trở ngại trong tâm do không đạt được những gì mong muốn sẽ không xảy ra đối với người biết đủ ở nơi đó.
Disā nappaṭihaññatīti santuṭṭhiyā cātuddisābhāvena disā nappaṭihanti.
" Disā nappaṭihaññatī" means that the directions do not hinder because of contentment in all four directions.
Các phương không bị ngăn trở có nghĩa là do sự biết đủ có mặt ở bốn phương, nên các phương không bị ngăn trở.
Vuttañhetaṃ –
For it is said:
Điều này đã được nói:
Yassa hi ‘‘asukaṭṭhānaṃ nāma gato cīvarādīni labhissāmī’’ti cittaṃ uppajjati, tassa disā paṭihaññati nāma.
Indeed, for one whose mind arises with the thought, "If I go to such and such a place, I will obtain robes and so on," his directions are said to be hindered.
Thật vậy, đối với người mà tâm khởi lên ý nghĩ: “Nếu đi đến nơi tên là X, ta sẽ có được y phục, v.v.,” thì các phương bị ngăn trở.
Yassa pana evaṃ na uppajjati, tassa disā na paṭihaññati nāma.
But for one in whom such a thought does not arise, his directions are said not to be hindered.
Còn đối với người mà tâm không khởi lên ý nghĩ như vậy, thì các phương không bị ngăn trở.
Dhammāti paṭipattidhammā.
" Dhammā" refers to the practices (paṭipattidhamma).
Các pháp là các pháp thực hành.
Sāmaññassānulomikāti samaṇadhammassa samathavipassanābhāvanāya ariyamaggasseva vā anucchavikā appicchatādayo.
" Sāmaññassānulomikā" means suitable for the practice of a recluse (samaṇadhamma), for the development of serenity and insight (samathavipassanābhāvanā), or for the Noble Path itself, such as fewness of wishes and so on.
Phù hợp với hạnh Sa-môn là sự thiểu dục, v.v., phù hợp với pháp Sa-môn, tức là sự tu tập samatha và vipassanā, hay phù hợp với Thánh đạo.
Adhiggahitāti sabbe te tuṭṭhacittassa santuṭṭhacittena bhikkhunā adhiggahitā paṭipakkhadhamme abhibhavitvā gahitā honti abbhantaragatā, na bāhiragatāti.
" Adhiggahitā" means all those (qualities) are firmly grasped (adhiggahitā) by the contented bhikkhu, having overcome opposing qualities, being internalized, not external.
Đã thâu tóm có nghĩa là tất cả những pháp đó đã được vị Tỳ-khưu với tâm biết đủ thâu tóm, đã được nắm giữ bằng cách chế ngự các pháp đối nghịch, đã đi vào bên trong, chứ không phải ở bên ngoài.
102. Tatiye jānatoti jānantassa.
102. In the third (sutta), " jānato" means for one who knows.
102. Trong bài kinh thứ ba, biết có nghĩa là người đang biết.
Passatoti passantassa.
" Passato" means for one who sees.
Thấy có nghĩa là người đang thấy.
Yadipi imāni dvepi padāni ekatthāni, byañjanameva nānaṃ, evaṃ santepi ‘‘jānato’’ti ñāṇalakkhaṇaṃ upādāya puggalaṃ niddisati.
Although both these words have the same meaning and only the expression differs, even so, " jānato" refers to a person by taking knowledge (ñāṇa) as a characteristic.
Mặc dù hai từ này đồng nghĩa, chỉ khác về hình thức, nhưng dù vậy, từ “biết” chỉ người dựa trên đặc tính của trí tuệ.
Jānanalakkhaṇañhi ñāṇaṃ.
For knowledge (ñāṇa) has the characteristic of knowing.
Vì trí tuệ có đặc tính là biết.
‘‘Passato’’ti ñāṇappabhāvaṃ upādāya.
" Passato" refers to a person by taking the power of knowledge.
Từ “thấy” dựa trên sức mạnh của trí tuệ.
Dassanappabhāvañhi upādāya ñāṇasamaṅgī puggalo cakkhumā viya puggalo cakkhunā rūpāni, ñāṇena vivaṭe dhamme passati.
Indeed, taking the power of seeing, a person endowed with knowledge, like a person with eyes seeing forms, sees open phenomena with knowledge.
Vì dựa trên sức mạnh của sự thấy, người có trí tuệ giống như người có mắt thấy các sắc, thấy các pháp hiển lộ bằng trí tuệ.
Atha vā jānatoti anubodhañāṇena jānato.
Alternatively, " jānato" means knowing with the knowledge of comprehension (anubodhañāṇa).
Hoặc biết có nghĩa là biết bằng anubodhañāṇa (trí tuệ thấu hiểu).
Passatoti paṭivedhañāṇena passato.
" Passato" means seeing with the knowledge of penetration (paṭivedhañāṇa).
Thấy có nghĩa là thấy bằng paṭivedhañāṇa (trí tuệ thâm nhập).
Paṭilomato vā dassanamaggena passato, bhāvanāmaggena jānato.
Or, conversely, seeing by the path of vision, knowing by the path of development.
Hoặc theo thứ tự ngược lại, thấy bằng đạo thấy (dassanamagga), biết bằng đạo tu tập (bhāvanāmagga).
Keci pana ‘‘ñātatīraṇapahānapariññāhi jānato, sikhāppattavipassanāya passato’’ti vadanti.
Some, however, say, "knowing by the pariññā of knowing, investigating, and abandoning, and seeing by insight that has reached its peak."
Một số người nói rằng: “biết bằng ñātatīraṇapahānapariññā (trí tuệ biết, xét đoán và đoạn trừ), thấy bằng sikhāppattavipassanā (tuệ quán đạt đến đỉnh cao).”
Atha vā dukkhaṃ pariññābhisamayena jānato, nirodhaṃ sacchikiriyābhisamayena passato.
Alternatively, knowing suffering by the penetration of full understanding (pariññābhisamaya), seeing cessation by the penetration of realization (sacchikiriyābhisamaya).
Hoặc là biết Khổ bằng pariññābhisamaya (sự thâm nhập bằng tuệ tri), thấy Diệt bằng sacchikiriyābhisamaya (sự thâm nhập bằng sự chứng ngộ).
Tadubhaye ca sati pahānabhāvanābhisamayā siddhā eva hontīti catusaccābhisamayo vutto hoti.
And when these two are present, the penetrations of abandoning and developing are already accomplished, thus the penetration of the Four Noble Truths is stated.
Khi cả hai điều đó hiện hữu, thì pahānabhāvanābhisamaya (sự thâm nhập bằng sự đoạn trừ và tu tập) cũng được thành tựu, như vậy là đã nói đến sự thâm nhập Tứ Thánh Đế.
Yadā cettha vipassanāñāṇaṃ adhippetaṃ, tadā ‘‘jānato passato’’ti padānaṃ hetuatthadīpanatā daṭṭhabbā.
When insight knowledge (vipassanāñāṇa) is intended here, then the two words "jānato passato" should be understood as indicating the cause.
Khi tuệ quán (vipassanāñāṇa) được đề cập ở đây, thì phải hiểu rằng các từ “biết, thấy” có ý nghĩa là chỉ nguyên nhân.
Yadā pana maggañāṇaṃ adhippetaṃ, tadā maggakiccatthadīpanatā.
But when path knowledge (maggañāṇa) is intended, then it indicates the function of the path.
Còn khi đạo tuệ (maggañāṇa) được đề cập, thì có ý nghĩa là chỉ chức năng của đạo.
Āsavānaṃ khayanti ‘‘jānato, ahaṃ bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 1.15; saṃ. ni. 3.101; 5.1095) evamāgate sabbāsavasaṃvarapariyāye ‘‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimutti’’ntiādīsu (ma. ni. 1.438) ca suttapadesu āsavānaṃ pahānaṃ accantakkhayo asamuppādo khīṇākāro natthibhāvo ‘‘āsavakkhayo’’ti vutto.
" Āsavānaṃ khayaṃ" (the destruction of the defilements). In passages such as, "Monks, for one who knows, for one who sees, I declare the destruction of the defilements (āsavānaṃ khayaṃ)" and in passages in the context of the restraint of all defilements (sabbāsavasaṃvara), "By the destruction of the defilements, the undefiled liberation of mind (anāsavaṃ cetovimutti)," the abandonment, complete destruction, non-arising, state of being worn out, or non-existence of the defilements is called "āsavakkhaya."
Sự diệt tận các lậu hoặc – trong các đoạn kinh như “Này các Tỳ-khưu, ta nói về sự diệt tận các lậu hoặc đối với người biết, thấy” (Ma. Ni. 1.15; Saṃ. Ni. 3.101; 5.1095) và “do sự diệt tận các lậu hoặc, tâm giải thoát không lậu hoặc” (Ma. Ni. 1.438), v.v., sự đoạn trừ các lậu hoặc, sự diệt tận hoàn toàn, sự không tái sinh, trạng thái diệt tận, trạng thái không còn là “āsavakkhaya” (sự diệt tận các lậu hoặc).
‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.
In passages like, "By the destruction of the defilements, one becomes a recluse (samaṇo hoti)," it refers to the fruit.
Trong các đoạn như “do sự diệt tận các lậu hoặc, trở thành Sa-môn” (Ma. Ni. 1.438), v.v., là quả.
Evamāgate indriyasutte idha ca maggo ‘‘āsavakkhayo’’ti vutto.
In passages like this, in the Indriya Sutta and here, the path is called "āsavakkhaya."
Trong kinh Indriya như vậy và ở đây, đạo được gọi là “āsavakkhaya” (sự diệt tận các lậu hoặc).
Tasmā yathāvuttanayena jānantassa passantassa ahaṃ ariyamaggādhigamaṃ vadāmīti vuttaṃ hoti.
Therefore, it means, "For one who knows and sees in the manner stated, I declare the attainment of the Noble Path (ariyamaggādhigama)."
Do đó, có nghĩa là ta nói về sự thành tựu Thánh đạo đối với người biết và thấy theo cách đã nói.
No ajānato no apassatoti yo pana na jānāti na passati, tassa no vadāmīti attho.
" No ajānato no apassato" means, "for one who does not know and does not see, I do not declare it."
Không phải đối với người không biết, không thấy có nghĩa là đối với người không biết, không thấy, ta không nói.
Etena ye ajānato apassatopi saṃsārasuddhiṃ vadanti, te paṭikkhipati.
By this, he rejects those who declare purity from saṃsāra even for those who do not know or see.
Với điều này, Ngài bác bỏ những người nói rằng sự thanh tịnh của luân hồi (saṃsārasuddhi) cũng có thể đạt được đối với người không biết, không thấy.
Purimena vā padadvayena upāyo vutto, iminā anupāyapaṭisedho.
Alternatively, by the former two words, the means (upāya) is stated, and by this, the rejection of the lack of means.
Hoặc hai từ trước nói về phương tiện, từ này là sự bác bỏ phi phương tiện.
Saṅkhepena cettha ñāṇaṃ āsavakkhayakaraṃ, sesaṃ tassa parikkhāroti dasseti.
In brief, it shows that knowledge is the cause of the destruction of the defilements, and the rest are its accessories.
Tóm lại, ở đây Ngài chỉ ra rằng trí tuệ là nguyên nhân của sự diệt tận các lậu hoặc, còn lại là các yếu tố hỗ trợ cho trí tuệ đó.
Idāni yaṃ jānato yaṃ passato āsavakkhayo hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘kiñca, bhikkhave, jānato’’ti pucchaṃ ārabhi.
Now, to show what one knows and sees by which the destruction of the defilements occurs, he begins the question, " Kiñca, bhikkhave, jānato" (And what, monks, knowing?).
Bây giờ, để chỉ ra điều gì mà khi biết, khi thấy thì các lậu hoặc diệt tận, Ngài bắt đầu câu hỏi: “Này các Tỳ-khưu, biết điều gì?”
Tattha jānanā bahuvidhā.
Here, knowing is of many kinds.
Trong đó, sự biết có nhiều loại.
Dabbajātiko eva hi koci bhikkhu chattaṃ kātuṃ jānāti, koci cīvarādīnaṃ aññataraṃ, tassa īdisāni kammāni vattasīse ṭhatvā karontassa sā jānanā ‘‘maggaphalānaṃ padaṭṭhānaṃ na hotī’’ti na vattabbā.
Indeed, some bhikkhu, by nature, knows how to make an umbrella; another, one of the robes, etc. That knowing, for one performing such tasks as part of his duties, should not be called "not a foundation for the path and fruits."
Một số Tỳ-khưu có bản chất khéo léo biết cách làm dù, một số khác biết cách làm y phục, v.v. Không thể nói rằng sự biết đó của người thực hiện những công việc như vậy, giữ vị trí đứng đầu trong các bổn phận, không phải là nền tảng cho đạo quả.
Yo pana sāsane pabbajitvā vejjakammādīni kātuṃ jānāti, tassevaṃ jānato āsavā vaḍḍhantiyeva.
But for one who, having gone forth into the Dispensation, knows how to practice medicine, etc., for one who knows in such a way, defilements indeed increase.
Nhưng đối với người đã xuất gia trong Giáo pháp mà biết cách làm nghề y, v.v., thì khi biết như vậy, các lậu hoặc của người ấy chỉ tăng trưởng thêm.
Tasmā yaṃ jānato yaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti, tadeva dassento āha ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādi.
Therefore, showing that by knowing and seeing what the destruction of the defilements occurs, he says, " Idaṃ dukkhaṃ" (This is suffering), etc.
Vì vậy, để chỉ ra điều gì mà khi biết, khi thấy thì các lậu hoặc diệt tận, Ngài nói: “Đây là Khổ,” v.v.
Tattha yaṃ vattabbaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ, taṃ heṭṭhā yonisomanasikārasutte saṅkhepato vuttameva.
Here, what needs to be said about the meditation on the Four Noble Truths (catusaccakammaṭṭhāna) has already been stated briefly below in the Yoniso Manasikāra Sutta.
Trong đó, những gì cần nói về đề mục Tứ Thánh Đế đã được nói tóm tắt trong kinh Yoniso Manasikāra (Tư duy có hệ thống) ở phần dưới.
Tattha pana ‘‘yoniso, bhikkhave, bhikkhu manasi karonto akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetī’’ti (itivu. 16) āgatattā ‘‘idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādinā atthavibhāvanā katā.
Here, since it is stated, "Monks, a bhikkhu, attending carefully, abandons unwholesome states and develops wholesome states" (Iti. 16), the meaning was elaborated with "one attends carefully to 'this is suffering'," and so on.
Trong kinh đó, vì đã nói: “Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu tư duy có hệ thống sẽ đoạn trừ bất thiện, tu tập thiện” (Itivu. 16), nên ý nghĩa đã được giải thích bằng cách nói: “tư duy có hệ thống rằng đây là Khổ,” v.v.
Idha ‘‘idaṃ dukkhanti, bhikkhave, jānato passato āsavānaṃ khayo hotī’’ti (ma. ni. 1.15; saṃ. ni. 3.101; 5.1095) āgatattā ‘‘idaṃ dukkhanti pariññāpaṭivedhavasena pariññābhisamayavasena maggañāṇena jānato passato āsavānaṃ khayo hotī’’tiādinā nayena yojetabbaṃ.
Here, since it is stated, "Monks, for one who knows and sees 'this is suffering,' the taints are destroyed" (MN 1.15; SN 3.101; 5.1095), it should be connected in the manner of "for one who knows and sees 'this is suffering' by means of path-knowledge, through penetration of full understanding and comprehension of full understanding, the taints are destroyed," and so on.
Ở đây, vì đã nói: “Này các Tỳ-khưu, khi biết, khi thấy đây là Khổ, các lậu hoặc diệt tận” (Ma. Ni. 1.15; Saṃ. Ni. 3.101; 5.1095), nên phải kết nối theo cách: “khi biết, khi thấy đây là Khổ bằng đạo tuệ, tức là bằng sự thâm nhập tuệ tri và sự thâm nhập chứng ngộ, thì các lậu hoặc diệt tận,” v.v.
Āsavesu ca paṭhamamaggena diṭṭhāsavo khīyati, tatiyamaggena kāmāsavo, catutthamaggena bhavāsavo avijjāsavo ca khīyatīti veditabbo.
And it should be understood that among the taints, the taint of wrong view (diṭṭhāsava) is destroyed by the first path, the taint of sensual desire (kāmāsava) by the third path, and the taint of existence (bhavāsava) and the taint of ignorance (avijjāsava) by the fourth path.
Và đối với các lậu hoặc, lậu hoặc tà kiến (diṭṭhāsava) được diệt tận bằng đạo thứ nhất, lậu hoặc dục (kāmāsava) bằng đạo thứ ba, và lậu hoặc hữu (bhavāsava) cùng lậu hoặc vô minh (avijjāsava) được diệt tận bằng đạo thứ tư, điều này cần được hiểu.
Gāthāsu vimuttiñāṇanti vimuttiyaṃ nibbāne phale ca paccavekkhaṇañāṇaṃ.
In the verses, vimuttiñāṇa (knowledge of liberation) is the knowledge of reviewing Nibbāna, which is the fruit.
Trong các bài kệ, trí tuệ giải thoát là trí tuệ quán xét về sự giải thoát, Niết-bàn và quả.
Uttamanti uttamadhammārammaṇattā uttamaṃ.
Uttama (supreme) means supreme because its object is the supreme Dhamma.
Tối thượng là tối thượng vì là đối tượng của pháp tối thượng.
Khaye ñāṇanti āsavānaṃ saṃyojanānañca khaye khayakare ariyamagge ñāṇaṃ.
Khaye ñāṇa (knowledge of destruction) is knowledge of the destruction of the taints and fetters, or knowledge of the Noble Path that causes their destruction.
Trí tuệ về sự diệt tận là trí tuệ về Thánh đạo, là cái làm diệt tận các lậu hoặc và các kiết sử.
‘‘Khīṇā saṃyojanā iti ñāṇa’’nti idhāpi ānetvā sambandhitabbaṃ.
Here, it should also be brought in and connected as "knowledge that the fetters are destroyed."
“Trí tuệ rằng các kiết sử đã diệt tận” cũng phải được thêm vào và liên kết ở đây.
Tena pahīnakilesapaccavekkhaṇaṃ dasseti.
Thereby, it shows the knowledge of reviewing the abandoned defilements.
Với điều đó, Ngài chỉ ra trí tuệ quán xét các phiền não đã đoạn trừ.
Evamettha cattāripi paccavekkhaṇañāṇāni vuttāni honti.
Thus, all four kinds of reviewing knowledge are stated here.
Như vậy, ở đây đã nói đến cả bốn trí tuệ quán xét.
Avasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇā hi idha natthi arahattaphalādhigamassa adhippetattā.
For the reviewing of remaining defilements is not present here, as the attainment of the fruit of Arahantship is intended.
Vì ở đây có ý nghĩa là sự thành tựu quả A-la-hán, nên không có trí tuệ quán xét các phiền não còn lại.
Yathā cettha jānato passatoti nibbānādhigamena sammādiṭṭhikiccaṃ adhikaṃ katvā vuttaṃ, evaṃ sammappadhānakiccampi adhikameva icchitabbanti dassento ‘‘na tvevidaṃ kusītenā’’ti osānagāthamāha.
Just as here the function of right view is predominantly stated by "for one who knows and sees" through the attainment of Nibbāna, so too, the function of right effort is predominantly desired, as shown by the concluding verse, "na tvevidaṃ kusītenā" (not indeed by the lazy one).
Cũng như ở đây, chức năng của chánh kiến đã được nói nhiều hơn bằng cách nói “khi biết, khi thấy” về sự thành tựu Niết-bàn, Ngài cũng muốn chỉ ra rằng chức năng của chánh tinh tấn cũng được ưu tiên, nên Ngài nói bài kệ cuối cùng: “điều này không phải đối với người biếng nhác.”
Tattha na tvevidanti na tu eva idaṃ.
Here, na tvevidaṃ means 'not indeed this.'
Trong đó, na tvevidaṃ là na tu eva idaṃ (không phải chính điều này).
Tusaddo nipātamattaṃ.
The word tu is merely a particle.
Từ tu chỉ là một giới từ.
Bālenamavijānatāti makāro padasandhikaro.
In bālenamavijānatā, the letter ma is a euphonic conjunction.
Bālenamavijānatā – chữ ma là để nối từ.
Ayañhettha saṅkhepattho – idaṃ sekkhamaggena asekkhamaggena ca pattabbaṃ abhijjhākāyaganthādisabbaganthānaṃ pamocanaṃ pamocanassa nimittabhūtaṃ nibbānaṃ ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā cattāri saccāni yathābhūtaṃ avijānatā tato eva bālena aviddasunā yathā adhigantuṃ na sakkā, evaṃ kusītena nibbīriyenāpi, tasmā tadadhigamāya āraddhavīriyena bhavitabbanti.
Here is a brief summary: This Nibbāna, which is to be attained by the path of training and the path of no-training, and which is the release from all fetters such as the bodily fetter of covetousness, being the sign of release, cannot be attained by one who does not truly know the Four Noble Truths, starting with "This is suffering," just as it cannot be attained by such a foolish and ignorant one, so too by one who is lazy and without energy. Therefore, one should be energetic for its attainment.
Đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây – sự giải thoát khỏi tất cả các kiết sử như thân kiến tham ái, sự giải thoát, Niết-bàn là dấu hiệu của sự giải thoát, điều này cần đạt được bằng Thánh đạo Hữu học và Thánh đạo Vô học, không thể đạt được bởi người không biết Tứ Thánh Đế như “đây là Khổ,” v.v., đúng như thật, và bởi người ngu si do đó, không có trí tuệ; cũng không thể đạt được bởi người biếng nhác, không có tinh tấn; do đó, phải là người có tinh tấn đã được khởi lên để thành tựu điều đó.
Tenāha bhagavā ‘‘āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, no kusītassa’’ (dī. ni. 3.358).
Therefore the Blessed One said: "This Dhamma is for one who has aroused energy, not for one who is lazy."
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “Pháp này dành cho người có tinh tấn đã được khởi lên, không phải cho người biếng nhác” (Dī. Ni. 3.358).
103. Catutthe ye hi kecīti ye keci.
103. In the fourth Sutta, ye hi kecī means whoever.
103. Trong bài kinh thứ tư, ye hi kecī có nghĩa là bất cứ ai.
Idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānantīti ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyo’’ti aviparītaṃ sabhāvasarasalakkhaṇato vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya dukkhasaccaṃ na jānanti na paṭivijjhanti.
Idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānantīti means they do not know, do not penetrate the truth of suffering with path-wisdom accompanied by insight-wisdom, in its unperverted nature, essence, and characteristics, thinking, "This is suffering, this much is suffering, no more than this."
Idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānantī có nghĩa là không biết, không thấu hiểu khổ đế bằng tuệ đạo cùng với tuệ quán, một cách không sai lầm, theo đặc tính tự tánh, hương vị và tướng trạng, rằng “đây là khổ, khổ chừng này, không hơn thế nữa.”
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining ones.
Trong các trường hợp còn lại cũng theo cách này.
Na me te, bhikkhavetiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – bhikkhave, catusaccakammaṭṭhānaṃ ananuyuttā pabbajjāmattasamaṇā ceva jātimattabrāhmaṇā ca na mayā te samitapāpasamaṇesu samaṇoti, bāhitapāpabrāhmaṇesu brāhmaṇoti ca sammatā anuññātā.
In Na me te, bhikkhave and so on, this is the brief meaning: Monks, those who are not engaged in the meditation on the Four Noble Truths, who are merely recluses by virtue of their ordination, and brahmins merely by birth, are not considered or approved by me as recluses among those whose evils are calmed, or as brahmins among those whose evils are cast out.
Trong Na me te, bhikkhave v.v…, đây là ý nghĩa tóm tắt: Này các Tỳ-khưu, những Sa-môn chỉ có sự xuất gia và những Bà-la-môn chỉ có dòng dõi, không chuyên tâm vào nghiệp xứ Tứ Thánh Đế, không được Ta chấp nhận là Sa-môn trong số các Sa-môn đã dẹp bỏ điều ác, và không được chấp nhận là Bà-la-môn trong số các Bà-la-môn đã xua đuổi điều ác.
Samaṇakaraṇānaṃ brāhmaṇakaraṇānañca dhammānaṃ abhāvatoti.
Because the qualities that make one a recluse or a brahmin are absent.
Vì không có những pháp làm nên Sa-môn và làm nên Bà-la-môn.
Tenevāha ‘‘na ca pana te āyasmanto’’tiādi.
Therefore it is said, "Na ca pana te āyasmanto" and so on.
Vì lẽ đó, Ngài đã nói “na ca pana te āyasmanto” v.v…
Tattha sāmaññatthanti sāmaññasaṅkhātaṃ atthaṃ, cattāri sāmaññaphalānīti attho.
There, sāmaññatthaṃ means the goal called recluseship, which means the four fruits of recluseship.
Trong đó, sāmaññatthanti có nghĩa là mục đích được gọi là Sa-môn hạnh, tức là bốn quả Sa-môn.
Brahmaññatthanti tasseva vevacanaṃ.
Brahmaññatthaṃ is a synonym for the same.
Brahmaññatthanti là từ đồng nghĩa của điều đó.
Apare pana ‘‘sāmaññatthanti cattāro ariyamaggā, brahmaññatthanti cattāri ariyaphalānī’’ti vadanti.
Others, however, say that sāmaññatthaṃ means the four Noble Paths, and brahmaññatthaṃ means the four Noble Fruits.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng “sāmaññatthanti là bốn Thánh đạo, brahmaññatthanti là bốn Thánh quả.”
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Sukkapakkho vuttavipariyāyena veditabbo.
The bright side should be understood in the opposite way to what has been stated.
Phần trắng (sukkapakkha) phải được hiểu theo cách ngược lại với điều đã nói.
Gāthāsu apubbaṃ natthi.
There is nothing new in the verses.
Trong các bài kệ không có gì mới.