249. Vedanā ca pajānātīti saccābhisambodhavasena vuccamānavedanānaṃ pajānanaṃ sātisayasamādhānapubbakanti bhagavatā ‘‘samāhito’’ti vuttanti āha ‘‘upacārena vā appanāya vā samāhito’’ti.
249. "And he discerns feelings": The discernment of feelings, when spoken of by way of the full comprehension of the Truths, is preceded by exceptional concentration, as the Buddha stated "concentrated." Therefore, it is said, "concentrated by way of access or absorption."
249. "Vedanā ca pajānāti" (và hiểu rõ các thọ): Đức Phật đã nói "samāhito" (thiền định) vì sự hiểu rõ các thọ được nói đến theo nghĩa giác ngộ Tứ đế, là điều phải có trước sự định tâm đặc biệt. Do đó, đã nói "samāhito (thiền định) do cận định (upacāra) hoặc do an chỉ định (appanā)".
Vedanāti tissopi vedanā.
"Feelings" refers to all three feelings.
"Vedanā" (thọ) là cả ba loại thọ.
Dukkhasaccavasenāti dukkhasaccabhāvena, parijānanavasenāti attho.
"By way of the truth of suffering" means by way of its nature as the truth of suffering, which is to say, by way of full comprehension.
"Dukkhasaccavasena" (theo nghĩa khổ đế) là theo nghĩa là khổ đế, tức là theo nghĩa được hiểu rõ.
Sambhavanti samudayaṃ taṇhāvijjākammaphassādippabhedaṃ uppattikāraṇaṃ.
"Origin" refers to the origin, the cause of arising, which is the Saṃudaya, with its varieties such as craving, ignorance, kamma, and contact.
"Sambhavaṃ" (sự sinh khởi) là tập khởi, tức là nguyên nhân sinh khởi, bao gồm các khía cạnh như tham ái, vô minh, nghiệp, xúc v.v...
Tenāha ‘‘samudayasaccavasena pajānātī’’ti.
Therefore, it is said, "He discerns by way of the truth of origin."
Do đó, đã nói "samudayasaccavasena pajānāti" (hiểu rõ theo nghĩa tập đế)".
Yatthāti yaṃnimittaṃ, yaṃ āgamma kāmataṇhāvijjādinirodhā vedanānirodho, tesaṃ ayaṃ nirodho.
"Where" refers to that sign, that which is depended upon, the cessation of which leads to the cessation of feelings through the cessation of sensual craving, ignorance, etc. This is their cessation.
"Yatthā" (ở nơi nào) là dựa vào nhân nào, nương vào điều gì mà sự diệt trừ tham ái, vô minh v.v... dẫn đến sự diệt trừ thọ, thì đây là sự diệt trừ của chúng.
Nibbānaṃ ārabbha ariyamaggappavattiyā hi nibbānaṃ vedanānirodhoti vutto.
Indeed, Nibbāna, being the cessation of feelings, is spoken of by way of the noble path's occurrence with Nibbāna as its object.
Thật vậy, khi con đường Thánh đạo hoạt động hướng đến Nibbāna, Nibbāna được gọi là sự diệt trừ thọ.
Khayaṃ gametīti khayagāmī, taṃ khayagāminaṃ.
"Goes to exhaustion" means "exhaustion-bound" (khayagāmī). That which is "exhaustion-bound."
Khayaṃ gametīti khayagāmī (đi đến sự diệt trừ), đó là "khayagāminaṃ" (đi đến sự diệt trừ).
Chātaṃ vuccati taṇhā kāmānaṃ pātukāmatāvasena pavattanato, accantameva samucchinnattā natthi etasmiṃ chātanti nicchāto.
"Hunger" (chāta) is called craving because it occurs by way of the desire for the appearance of sensual pleasures. "Unhungry" (nicchāto) means there is no hunger in him, due to being utterly cut off.
Chātaṃ được gọi là tham ái, vì nó hoạt động theo sự mong muốn rõ rệt đối với các dục. Không có chātaṃ (sự đói khát) trong đó vì nó đã hoàn toàn bị đoạn trừ, đó là "nicchāto" (không đói khát).
Tenāha ‘‘nittaṇho’’ti.
Therefore, it is said, "without craving."
Do đó, đã nói "nittaṇho" (không tham ái)".
Sammasanacāravedanāti sammasanūpacāravedanā.
"Insight-practice feelings" means feelings pertaining to insight-practice.
"Sammasanacāravedanā" (thọ hành vi quán xét) là thọ cận định quán xét.
Dvīhi padehīti ‘‘samāhito sampajāno’’ti imehi dvīhi.
"By two terms" refers to these two: "concentrated" and "fully aware."
"Dvīhi padehī" (bằng hai từ) là bằng hai từ "samāhito sampajāno" (thiền định và tỉnh giác) này.
‘‘Sato’’ti pana idaṃ sampajānapadasseva upabrūhananti adhippāyo.
But the meaning is that "mindful" (sato) here is an amplification of the term "fully aware" (sampajāno).
Tuy nhiên, từ "sato" (chánh niệm) này là sự bổ sung cho từ "sampajāno" (tỉnh giác), đó là ý nghĩa.
Sesehi catūhi catusaccaṃ kathitaṃ, itarehi pana dvīhi catusaccabujjhanameva kathitaṃ.
The four noble truths are taught by the remaining four terms; by the other two, however, only the comprehension of the four noble truths is taught.
"Sesehi catūhi catusaccaṃ kathitaṃ" (bốn từ còn lại nói về Tứ đế), nhưng bằng hai từ kia thì chỉ nói về sự giác ngộ Tứ đế.
Sabbasaṅgāhikoti sabbasabhāvadhammānaṃ saṅgaṇhanako.
"All-inclusive" means encompassing all phenomena by nature.
"Sabbasaṅgāhiko" (bao gồm tất cả) là bao gồm tất cả các pháp có tự tánh.
Tenāha ‘‘catubhūmakadhammaparicchedo vutto’’ti.
Therefore, it is said, "the definition of phenomena of the four planes of existence is spoken of."
Do đó, đã nói "catubhūmakadhammaparicchedo vutto" (sự phân loại các pháp bốn cõi đã được nói)".
250. Dukkhaṃ na hotīti adukkhaṃ, sukhaṃ na hotīti asukhaṃ, ma-kāro padasandhikaro.
250. "Not painful" (adukkhaṃ) means it is not pain; "not pleasant" (asukhaṃ) means it is not pleasure. The letter 'ma' is a euphonic connector between words.
Không phải khổ nên là "adukkhaṃ" (không khổ), không phải lạc nên là "asukhaṃ" (không lạc), chữ "ma" là để nối từ.
Adukkhamasukhanti vedayitasaddāpekkhāya napuṃsakaniddeso.
"Neither painful nor pleasant" is a neuter gender designation with reference to the word "feeling."
"Adukkhamasukhaṃ" (không khổ không lạc) là sự trình bày ở dạng trung tính liên quan đến từ "vedayita" (cảm thọ).
Saparasantānagate sandhāya ajjhattabahiddhāgahaṇanti āha ‘‘attano ca parassa cā’’ti.
Referring to those within one's own continuum and that of others, it states the inclusion of internal and external, saying: "of oneself and of others."
Sự nắm giữ nội tại và ngoại tại ám chỉ những gì thuộc về dòng tương tục của mình và của người khác, do đó đã nói "attano ca parassa cā" (của mình và của người khác)".
Tena sabbampi vedayitaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ.
By this, it should be understood that all feeling is encompassed.
Qua đó, cần hiểu rằng tất cả các cảm thọ đều được bao gồm.
Nassanasabhāvanti ittarakhaṇatāya bhaṅgato uddhaṃ apassitabbasabhāvaṃ.
"Of a perishing nature" means of a nature not to be seen after its disintegration, due to its momentary existence.
"Nassanasabhāvaṃ" (có bản chất hoại diệt) là có bản chất không thể nhìn thấy sau khi hoại diệt do tính chất sát na ngắn ngủi.
Paloko bhedo etassa atthīti palokinaṃ.
That which has breakdown is "perishable" (palokinaṃ).
Cái gì có sự tan rã, sự phân hủy, thì đó là "palokinaṃ" (có sự tan rã).
Tenāha ‘‘bhijjanasabhāva’’nti.
Therefore, it is said, "of a breaking nature."
Do đó, đã nói "bhijjanasabhāva" (có bản chất tan rã)".
Ñāṇena phusitvā phusitvāti pubbabhāge vipassanāñāṇena aniccā pabhaṅgunoti ārammaṇato, uttarakālaṃ asammohato maggaparamparāya phusitvā phusitvā vayaṃ passanto.
"Having touched and touched with knowledge" means observing destruction (vayaṃ passanto) by Vipassanā knowledge in the initial stage, seeing them as impermanent and subject to destruction from the object, and in the later period, by the path-continuum, touching and touching without confusion.
"Ñāṇena phusitvā phusitvā" (chạm vào bằng tuệ, chạm vào bằng tuệ) là, ở giai đoạn đầu, bằng tuệ quán (vipassanāñāṇa) thấy rằng các pháp là vô thường, hoại diệt từ đối tượng, và ở giai đoạn sau, bằng sự không mê lầm, nhìn thấy sự hoại diệt (vayaṃ passanto) bằng cách chạm vào, chạm vào qua dòng tương tục của đạo.
Virajjatīti maggavirāgena virajjati.
"He becomes dispassionate" means he becomes dispassionate with path-dispassion.
"Virajjatī" (ly tham) là ly tham bằng sự ly tham của đạo (maggavirāga).
Sammasanacāravedanā kathitā āraddhavipassakānaṃ vasena desanāti.
"Insight-practice feelings are taught" means the teaching is given with reference to those who have commenced Vipassanā.
"Sammasanacāravedanā kathitā" (thọ hành vi quán xét đã được nói đến) là sự thuyết giảng dựa trên những người đã bắt đầu tu tập quán.
Lokiyalokuttarehi ñāṇehi yāthāvato parijānanaṃ paṭivijjhanaṃ ñāṇaphusanaṃ.
The penetration and true understanding of feelings by mundane and supramundane knowledge is "touching with knowledge."
Sự hiểu rõ và thấu hiểu một cách chân thật bằng các tuệ thế gian và siêu thế là "ñāṇaphusanaṃ" (sự chạm vào bằng tuệ).
251. Sabbampi aṭṭhasatapabhedaṃ taṇhaṃ chindi samucchedapahānavasena pajahi.
251. "He cut off all craving", numbering 108 kinds, means he abandoned it by way of uprooting abandonment.
"Sabbampi" (tất cả) tham ái với 108 loại, "taṇhaṃ chindi" (đoạn trừ tham ái), tức là từ bỏ bằng sự đoạn trừ tận gốc (samucchedapahāna).
Tenāha ‘‘samucchindī’’ti.
Therefore, it is said, "he uprooted it."
Do đó, đã nói "samucchindī" (đoạn trừ tận gốc)".
Yadaggena taṇhā sabbaso samucchinnā, tadaggena sabbānipi saññojanānīti āha ‘‘dasavidhampī’’tiādi.
At the stage where craving is utterly uprooted, all ten fetters are also uprooted. Therefore, it is said, "all ten fetters," etc.
Khi tham ái đã hoàn toàn bị đoạn trừ, thì tất cả các kiết sử cũng vậy, do đó đã nói "dasavidhampī" (cả mười loại)" v.v...
Sammāti suṭṭhu.
"Rightly" means thoroughly.
"Sammā" (chánh) là đúng đắn.
Pahānañca nāma upāyena ñāyena pahānanti āha ‘‘hetunā kāraṇenā’’ti.
And abandonment is abandonment by means of suitable method and understanding. Therefore, it is said, "by cause, by reason."
Sự từ bỏ là sự từ bỏ bằng phương tiện và bằng trí tuệ, do đó đã nói "hetunā kāraṇenā" (bằng nhân, bằng lý do)".
Dassanābhisamayāti asammohapaṭivedhā.
"Penetration by vision" means penetration without confusion.
"Dassanābhisamayā" (do sự chứng ngộ bằng thấy) là do sự thấu hiểu không mê lầm.
Arahattamaggo hi uppajjamānova sabhāvapaṭicchādakaṃ mohaṃ viddhaṃsento eva pavattati, tena māno yāthāvato diṭṭho nāma hoti, ayamassa dassanābhisamayo.
The path of Arahantship, indeed, as it arises, proceeds by destroying the delusion that conceals the true nature (of things). By that, conceit is seen as it truly is. This is its comprehension by seeing.
Con đường A-la-hán (arahattamaggo) khi khởi lên, nó hủy diệt sự si mê che đậy bản chất sự vật, và do đó, ngã mạn (māna) được thấy đúng như thật. Đây là sự chứng ngộ bằng cái thấy của nó.
Yathā hi sūriye uṭṭhite andhakāro viddhaṃsiyamāno vihato, evaṃ arahattamagge uppajjamāne so sabbaso pahīno eva hoti, na tasmiṃ santāne patiṭṭhaṃ labhati, ayamassa pahānābhisamayo.
Just as when the sun has risen, darkness, being destroyed, is dispelled; in the same way, when the path of Arahantship arises, it (conceit) is entirely abandoned and finds no footing in that mental continuum. This is its comprehension by abandonment.
Giống như khi mặt trời mọc, bóng tối bị tiêu diệt và biến mất, cũng vậy, khi con đường A-la-hán khởi lên, ngã mạn hoàn toàn bị đoạn trừ, không còn trụ lại trong dòng tâm thức đó. Đây là sự chứng ngộ bằng sự đoạn trừ của nó.
Tena vuttaṃ ‘‘arahattamaggo hī’’tiādi.
Therefore, it is said, "The path of Arahantship, indeed..." and so on.
Do đó đã nói “con đường A-la-hán” v.v...
Kiccavasenāti asammohapaṭivedhasaṅkhātassa dassanakiccassa anipphādanavasena.
"By way of function" means by way of the non-accomplishment of the function of seeing, which is called the penetration of non-delusion.
Theo khía cạnh chức năng là theo khía cạnh không thực hiện chức năng thấy biết, tức là sự thâm nhập không lầm lẫn.
Ye ime cattāro antāti sambandho.
The connection is "these four ends."
Liên quan đến bốn cực đoan này.
Mariyādantoti mariyādasaṅkhāto anto.
"The boundary-end" means the end designated as a boundary.
Cực đoan giới hạn (mariyādanto) là cực đoan được gọi là giới hạn.
Esa nayo sesattayepi.
The same method applies to the other three.
Tương tự cho ba cái còn lại.
Tesūti catūsu antesu.
"Among them" means among the four ends.
Trong số đó là trong bốn cực đoan.
Aduṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ sabbasseva vaṭṭadukkhassa antaṃ paricchedaṃ arahattamaggena mānassa diṭṭhattā pahīnattā ca akāsīti yojanā.
The construction is: "made that end, the fourth end, which is the complete cessation of all suffering of saṃsāra, because of conceit being seen and abandoned by the path of Arahantship."
Sự kết nối là: con đường A-la-hán đã làm cho cực đoan thứ tư đó, tức là giới hạn của tất cả khổ đau trong vòng luân hồi, được thấy và được đoạn trừ.
Samussayo attabhāvo.
"Accumulation" is the personality.
Samussayo là thân thể.
Na riñcatīti na viveceti na vissajjeti.
"Does not let go" means does not separate, does not relinquish.
Không từ bỏ (na riñcati) là không tách rời, không buông bỏ.
Tenāha ‘‘sampajaññaṃ na jahatī’’ti, sampajaññaṃ na pariccajatīti attho.
Therefore, it says, "does not abandon clear comprehension," which means does not relinquish clear comprehension.
Do đó đã nói “không từ bỏ sự tỉnh giác” (sampajaññaṃ na jahati), nghĩa là không từ bỏ sự tỉnh giác.
Saṅkhyaṃ nopetīti imassa ‘‘diṭṭhadhamme anāsavo’’ti imassa vasena atthaṃ vadanto ‘‘ratto duṭṭho’’ti avoca saupādisesanibbānavasena.
Explaining the meaning of "does not come into reckoning" in the sense of "taintless in this very life," he said, "one who is attached, one who is averse," in the sense of Nibbāna with a remainder of clinging.
Giải thích ý nghĩa của “không đi vào sự tính đếm” (saṅkhyaṃ nopeti) qua câu “không lậu hoặc trong pháp hiện tại” (diṭṭhadhamme anāsavo), ngài đã nói “tham ái, sân hận” (ratto duṭṭho) theo khía cạnh Niết-bàn hữu dư y.
Saṅkhyaṃ nopetīti vā diṭṭhe-dhamme anāsavo dhammaṭṭho vedagū kāyassa bhedā manusso devoti vā paññattiṃ na upetīti anupādisesanibbānavasenapi attho vattabbo.
Alternatively, "does not come into reckoning" also means that he does not fall into the designation of "human" or "deva" after the breaking up of the body, taintless in this very life, an expert in Dhamma, one who has attained the Veda, in the sense of Nibbāna without a remainder of clinging.
Hoặc ý nghĩa của “không đi vào sự tính đếm” (saṅkhyaṃ nopeti) là: “không lậu hoặc trong pháp hiện tại, người an trú trong Pháp, người thông đạt các pháp, sau khi thân hoại, không đi vào sự tính đếm là người hay chư thiên”, cũng có thể được giải thích theo khía cạnh Niết-bàn vô dư y.
Ettha ca sukhādīsu vedanāsu yathākkamaṃ rāgānusayādayo kathitāti āha – ‘‘imasmiṃ sutte ārammaṇānusayo kathito’’ti.
And here, since the latent tendencies of lust and so on are spoken of in relation to pleasant feelings and so on respectively, it says, "in this Sutta, the latent tendency concerning the object is spoken of."
Ở đây, vì các tùy miên tham ái v.v... được nói đến theo thứ tự trong các thọ lạc v.v..., nên ngài nói – “trong kinh này, tùy miên đối tượng đã được nói đến”.
Yo hi rāgādi paccayasamavāye atiiṭṭhādīsu uppajjanāraho maggena appahīno, so ‘‘rāgānusayo’’tiādinā vutto, appahīnattho so maggena pahātabbo, na pariyuṭṭhānābhibhavatthoti.
That which, in the presence of the conditions for lust and so on, is fit to arise in very desirable objects and so on, and is not abandoned by the path, is spoken of as "latent tendency of lust" and so on. That which is not abandoned is to be abandoned by the path, not to be overcome by obsession.
Tùy miên tham ái v.v... được nói đến là cái chưa bị đoạn trừ bởi đạo, có khả năng khởi lên trong các đối tượng cực kỳ khả ái v.v... khi có sự hội đủ của các duyên tham ái v.v... Nó có nghĩa là chưa bị đoạn trừ, phải được đoạn trừ bởi đạo, chứ không phải là bị phiền não bao phủ và chế ngự.
252. Yattha patiṭṭhā natthi ekantikāti ekantikassa mahato pātassa alanti ayamettha attho adhippetoti āha ‘‘natthi ettha patiṭṭhā’’ti.
252. "There is no footing anywhere for the great chasm that is absolute." This is the intended meaning here. Thus, it says, "There is no footing here."
252. Nơi không có chỗ nương tựa tuyệt đối, đây là ý nghĩa được đề cập rằng không có khả năng cho sự rơi xuống lớn một cách tuyệt đối, nên ngài nói “không có chỗ nương tựa ở đây”.
Asambhūtatthanti na sambhūtatthaṃ, musāti attho.
"Unreal" means not real, which means false.
Asambhūtatthaṃ là không phải điều đã xảy ra, nghĩa là sai lầm.
Soti assutavā puthujjano.
"He" refers to the untaught ordinary person.
Người đó là phàm phu không được nghe pháp.
Yaṃ taṃ udakaṃ patatīti yojanā.
The construction is: "that water falls."
Sự kết nối là: nước đó rơi xuống.
Yasmā samuddapiṭṭhe antarantarā verambhavātasadiso mahāvāto uṭṭhahitvā mahāsamudde udakaṃ uggacchāpeti, taṃ kadāci cakkavāḷābhimukhaṃ, kadāci sinerupādābhimukhaṃ gantvā taṃ patihanati, tasmā vuttaṃ ‘‘balavāmukhaṃ mahāsamuddassā’’tiādi.
Because on the surface of the ocean, at intervals, a great wind similar to the Verambha wind arises and causes the water in the great ocean to rise, sometimes heading towards the Cakkavāḷa, sometimes towards the foot of Mount Sineru, and strikes it; therefore, it is said, "the mighty mouth of the great ocean," and so on.
Bởi vì trên mặt biển, thỉnh thoảng có những trận gió lớn giống như gió Verambha nổi lên, làm cho nước biển dâng cao, đôi khi hướng về phía luân vũ, đôi khi hướng về chân núi Sineru và đập vào đó, do đó đã nói “hướng gió mạnh của đại dương” v.v...
Vegena pakkhanditvāti mahatā vātavegena samuddhataṃ teneva vegena pakkhandantañca hutvā.
"Rushing with speed" means having been lifted by a great force of wind and then rushing with that same speed.
Với sức mạnh lao tới là đã được gió mạnh thổi lên và với sức mạnh đó lao tới.
Mahānarakapapāto viyāti yojanāyāmavitthāragambhīrasobbhapapāto viya hoti.
The construction is: "like the chasm of a great hell."
Sự kết nối là: giống như hố sâu của đại địa ngục với chiều dài, chiều rộng và chiều sâu.
Tathārūpānanti tattha vasituṃ samatthānaṃ.
"Such beings" refers to those capable of dwelling there.
Những người như vậy là những người có khả năng sống ở đó.
Asantanti abhūtaṃ.
"Non-existent" means not real.
Asantaṃ là không có thật.
Atthavasena hi vācā abhūtaṃ nāma.
For speech, by way of meaning, is indeed unreal.
Thật vậy, lời nói là không có thật theo khía cạnh ý nghĩa.
Na patiṭṭhāsīti patiṭṭhaṃ na labhi.
"Does not find footing" means does not obtain a footing.
Không nương tựa là không tìm được chỗ nương tựa.
Anibaddhanti anibandhanatthaṃ yaṃkiñci.
"Unbound" refers to anything at all that is not for binding.
Anibaddhaṃ là bất cứ thứ gì không bị ràng buộc.
Dubbalañāṇoti ñāṇabalarahito.
"Of weak knowledge" means devoid of the power of knowledge.
Dubbalañāṇo là người thiếu sức mạnh trí tuệ.
‘‘Assutavā puthujjano’’ti vatvā ‘‘sutavā ariyasāvako’’ti vuttattā ‘‘sotāpanno dhura’’nti vuttaṃ.
Since "untaught ordinary person" was said, and then "taught noble disciple" was said, "the stream-enterer is foremost" is stated.
Sau khi nói “phàm phu không được nghe pháp”, vì đã nói “Thánh đệ tử được nghe pháp”, nên đã nói “Tu-đà-hoàn là trụ cột”.
Itaresu ariyasāvakesu vattabbameva natthi.
There is no need to speak of the other noble disciples.
Không cần phải nói về các Thánh đệ tử khác.
Tesañhi vedanā supariññātā.
For them, feelings are well-comprehended.
Vì các cảm thọ của họ đã được hiểu biết hoàn toàn.
Balavavipassako…pe… yogāvacaropi vaṭṭati mattaso vedanānaṃ pariññātattā.
"A powerful insight meditator... and so on... a yogi is also included" because feelings are comprehended to a certain extent.
Người có tuệ quán mạnh mẽ…v.v… hành giả cũng phù hợp vì các cảm thọ đã được hiểu biết ở một mức độ nào đó.
253. Vipariṇāmanavasena dukkhato daṭṭhabbāti kiñcāpi sukhā, pariṇāmadukkhatā pana sukhavedanāya ekantikāti.
253. "To be seen as suffering by way of change" means that although it is pleasant, the suffering of change is exclusive to pleasant feeling.
253. Theo khía cạnh biến hoại, phải được thấy là khổ (vipariṇāmanavasena dukkhato daṭṭhabbā) là mặc dù có lạc, nhưng khổ đau do biến hoại là tuyệt đối đối với thọ lạc.
Vinivijjhanaṭṭhenāti pīḷanavasena attabhāvassa vijjhanaṭṭhena.
"By way of piercing" means by way of oppressing, by way of piercing the personality.
Theo nghĩa xuyên thấu là theo nghĩa xuyên thấu thân thể do áp bức.
Hutvāti paccayasamāgamena uppajjitvā.
"Having become" means having arisen through the aggregation of conditions.
Trở thành là khởi lên do sự hội đủ của các duyên.
Tena pākabhāvapubbako attalābho vutto.
By this, the attainment of personality preceded by the state of fruition is stated.
Do đó, sự hiện hữu của thân thể trước khi có quả báo đã được nói đến.
Abhāvākārenāti bhaṅgupagamanākārena.
"In the manner of non-existence" means in the manner of undergoing dissolution.
Theo hình thức không tồn tại là theo hình thức đi đến sự tan rã.
Tena viddhaṃsabhāvo vutto.
By this, the state of destruction is stated.
Do đó, sự tiêu diệt đã được nói đến.
Ubhayena udayabbayaparicchinnatāya sikhappattaṃ aniccataṃ dasseti.
By both, it shows impermanence reaching its peak through being delimited by rise and fall.
Cả hai đều cho thấy tính vô thường đạt đến đỉnh điểm do bị giới hạn bởi sự sinh và diệt.
Svāyaṃ hutvā abhāvākāro itarāsupi vedanāsu labbhateva, adhiko ca pana dvinnaṃ dukkhasabhāvo.
And this state of becoming and then non-existence is indeed found in other feelings as well, but the suffering nature of the two (unpleasant and neutral feelings) is additional.
Sự “trở thành rồi không tồn tại” này cũng có thể tìm thấy trong các cảm thọ khác, nhưng bản chất khổ đau của hai loại kia thì nổi bật hơn.
Dukkhatāvasena purimānaṃ vedanānaṃ daṭṭhabbatāya dassitattā pacchimāya vedanāya evaṃ daṭṭhabbatā dassitā.
Since the former feelings were shown to be seen by way of suffering, the latter feeling is shown to be seen in this way.
Vì các cảm thọ trước đã được chỉ ra là phải được thấy theo khía cạnh khổ đau, nên cách thấy như vậy đã được chỉ ra cho cảm thọ sau.
Addāti ñāṇagatiyā sacchikatvā adakkhi.
"Saw" means directly realized by the course of knowledge.
Đã thấy là đã chứng ngộ bằng trí tuệ.
Ñāṇagamanañhetaṃ, yadidaṃ dukkhato dassanaṃ.
For this, which is seeing as suffering, is the going of knowledge.
Đây là sự đi đến bằng trí tuệ, tức là thấy theo khía cạnh khổ đau.
Santasabhāvaṃ sukhadukkhato upasantarūpattā.
"Peaceful nature" because of being appeased from pleasure and pain.
Bản chất tịch tịnh vì đã an tịnh khỏi lạc và khổ.
254. Dvīsu janesūti sutavantaassutavantesu dvīsu janesu.
254. "In two types of people" means in two types of people: the taught and the untaught.
254. Ở hai hạng người là ở hai hạng người: người được nghe pháp và người không được nghe pháp.
Anugatavedhanti pubbe pavattavedhassa anugatavedhaṃ.
"Subsequent piercing" means a piercing that follows a previously occurred piercing.
Sự xuyên thấu tiếp nối là sự xuyên thấu tiếp nối sự xuyên thấu đã xảy ra trước đó.
Balavatarā diguṇā viya hutvā daḷhatarapavattiyā.
"More powerful" means acting more firmly, as if doubled.
Mạnh mẽ hơn là hoạt động mạnh mẽ hơn như thể tăng gấp đôi.
Evamevāti yathā viddhassa purisassa anuvedhanā balavatarā, evameva.
"Just so" means just as the subsequent pain is more powerful for a person who has been pierced, just so.
Cũng vậy là giống như sự đau đớn tiếp nối mạnh mẽ hơn đối với người bị đâm, cũng vậy.
Samādhimaggaphalāni nissaraṇaṃ vikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhivasena.
"Concentration, path, and fruits are escape" by way of suppression, eradication, and tranquilization.
Định, đạo và quả là sự thoát ly theo khía cạnh trấn áp, đoạn trừ và an tịnh.
Samādhisīsena hettha jhānañca gahitaṃ.
Here, jhāna is also included under the heading of concentration.
Ở đây, thiền cũng được bao gồm dưới tiêu đề Định.
So na jānāti anadhigatattā.
"He does not know" because it is not attained.
Người đó không biết vì chưa chứng đắc.
Nissaraṇanti jānāti anissaraṇameva.
"He knows as escape" that which is not escape at all.
Biết là sự thoát ly nhưng thực ra không phải là sự thoát ly.
Tāsaṃ samadhigatānaṃ sukhadukkhavedanānaṃ.
"Of those" attained "pleasant and painful feelings."
Của những cảm thọ lạc khổ đã được chứng đắc đó.
Na vippayutto appahīnakilesattā.
"Not separated" because defilements are not abandoned.
Không tách rời vì các phiền não chưa được đoạn trừ.
Saṅkhātadhammassāti saṅkhāya paññāya pariññātacatukkhandhassa.
"Of one who has discerned Dhamma" means of one who has fully comprehended the four aggregates with wisdom, having reckoned them.
Của pháp đã được tính toán là của bốn uẩn đã được hiểu biết bằng sự tính toán, bằng trí tuệ.
Tenāha ‘‘tulitadhammassā’’ti.
Therefore, it says, "of one who has weighed Dhamma."
Do đó đã nói “của pháp đã được cân nhắc”.
Imasmimpi sutte purimasutte viya ārammaṇānusayova kathito, so pana tattha vuttanayeneva veditabbo.
"In this Sutta also, the latent tendency concerning the object is spoken of," as in the previous Sutta, and it should be understood in the same way as stated there.
Trong kinh này cũng vậy, tùy miên đối tượng đã được nói đến, và nó phải được hiểu theo cách đã nói ở kinh trước.
Anurodhavirodhapahānassa vuttattā khīṇāsavo dhuraṃ.
Since the abandoning of attachment and aversion is spoken of, "the Arahant is foremost."
Vì sự đoạn trừ sự thuận theo và sự chống đối đã được nói đến, nên Bậc A-la-hán là trụ cột.
Anāgāmīpi vaṭṭati, tassa virodhappahānaṃ labbhati.
"An Anāgāmī is also included," for the abandoning of aversion is found in them.
Bậc Bất Lai cũng phù hợp, vì sự đoạn trừ sự chống đối của vị ấy có được.
255. Saddahitvā gilāne upaṭṭhātabbe maññissantīti yojanā.
255. The construction is: "They will think that the sick should be attended to with faith."
255. Sự kết nối là: họ sẽ nghĩ rằng mình phải chăm sóc bệnh nhân với niềm tin.
Tatthāti tasmiṃ ṭhāne.
"There" means in that place.
Ở đó là ở nơi đó.
Kammaṭṭhānānuyogo sappāyo yesaṃ te kammaṭṭhānasappāyā, satipaṭṭhānaratāti attho.
Those for whom meditation subjects are suitable are "suited to meditation subjects," which means those who delight in the foundations of mindfulness.
Những người mà đề mục thiền định phù hợp với họ là những người phù hợp với đề mục thiền định (kammaṭṭhānasappāyā), nghĩa là những người ưa thích Tứ niệm xứ.
Aniccataṃ anupassantoti kāyaṃ paṭicca uppannāya vedanāya ca aniccataṃ anupassanto.
"Contemplating impermanence" means contemplating the impermanence of the body and of the feeling arisen dependent on it.
Quán vô thường là quán vô thường của thân và của cảm thọ khởi lên do thân.
Vayaṃ anupassantotiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "contemplating decline" and so on.
Trong “quán sự hoại diệt” v.v... cũng theo cách tương tự.
Vayanti pana tāya eva khayasaṅkhātaṃ.
"Decline" refers to cessation, that same cessation.
Sự hoại diệt (vayaṃ) là sự tiêu diệt của chính nó.
Virāganti virajjanaṃ.
"Dispassion" refers to becoming dispassionate.
Sự ly tham (virāgaṃ) là sự không còn tham ái.
Paṭinissagganti pariccāgapaṭinissaggaṃ, pakkhandanapaṭinissaggampi vā.
"Relinquishment" refers to the relinquishment of abandonment, or alternatively, the relinquishment of plunging in.
Sự xả ly (paṭinissaggaṃ) là sự từ bỏ, sự xả ly, hoặc cũng có thể là sự xả ly sự lao tới.
Āgamanīyapaṭipadāti ariyamaggassa āgamanaṭṭhāniyā pubbabhāgapaṭipadā.
"The path to arrival" means the preliminary practice, which is the stage preceding the Noble Path.
Con đường dẫn đến (āgamanīyapaṭipadā) là con đường sơ khởi dẫn đến Thánh đạo.
Pubbabhāgāyeva na lokuttarā.
"Only preliminary," not supramundane.
Chỉ là phần sơ khởi chứ không phải siêu thế.
Sampajaññaṃ pubbabhāgiyameva.
"Clear comprehension" is also only preliminary.
Sự tỉnh giác (sampajaññaṃ) cũng chỉ là phần sơ khởi.
Tisso anupassanā pubbabhāgāyeva vipassanāpariyāpannattā.
"The three contemplations are only preliminary" because they are included within Vipassanā.
Ba sự quán chiếu chỉ là phần sơ khởi vì chúng thuộc về tuệ quán.
Missakāti lokiyalokuttaramissakā.
Mixed means mixed with worldly and supramundane.
Hỗn hợp có nghĩa là hỗn hợp thế gian và siêu thế.
Bhāvanākālo dassito ‘‘nirodhānupassino viharato, paṭinissaggānupassino viharato rāgānusayo pahīyatī’’ti vuttattā.
The time of development is shown because it is said: "For one dwelling contemplating cessation, for one dwelling contemplating relinquishment, the latent tendency to lust is abandoned."
Thời gian tu tập được chỉ ra vì đã nói rằng: “Khi an trú quán sát sự diệt, khi an trú quán sát sự xả ly, tùy miên tham dục được đoạn trừ.”
256-257. Phassaṃ paṭiccāti ettha phassasīsena phassāyatanānaṃ gahaṇaṃ.
256-257. Here, in "dependent on contact," contact is used as the head-term to signify the sense-bases of contact.
256-257. Do duyên xúc – ở đây, với đầu đề là xúc, là sự thâu tóm các xúc xứ.
Na hi phassāyatanehi vinā phassassa sambhavo.
For contact cannot arise without the sense-bases of contact.
Thật vậy, không có sự hiện hữu của xúc nếu không có các xúc xứ.
Tenāha ‘‘kāyova hi ettha phassoti vutto’’ti, phassasīsena vuttoti adhippāyo.
Therefore, he said: "Indeed, here 'body' is called 'contact'," meaning it is expressed by means of the head-term 'contact'.
Vì thế mới nói: “Thân ở đây được gọi là xúc”, ý muốn nói là được nói với đầu đề là xúc.
Navamaṃ uttānameva heṭṭhā vuttanayattā.
The ninth* is indeed obvious because it follows the method stated below.
Kinh thứ chín là hiển nhiên vì đã nói theo cách thức ở dưới.
258. Sukhavedanāya hitaṃ sukhavedaniyaṃ.
258. Pertaining to pleasant feeling means conducive to pleasant feeling.
Sukhavedaniyaṃ là có lợi cho thọ lạc.
So panesa hitabhāvo paccayabhāvenāti āha ‘‘sukhavedanāya paccayabhūta’’nti.
This conduciveness, however, is in the sense of a condition, therefore he said: "a condition for pleasant feeling."
Và cái lợi ích đó là do duyên, nên nói: “Là duyên cho thọ lạc.”
Imasmimpi suttadvayeti imasmiṃ navame dasame ca suttepi.
In these two discourses refers to this ninth and tenth discourse.
Trong hai kinh này tức là trong kinh thứ chín và thứ mười này.
Sammasanacāravedanāti sammasanīyavedanā eva kathitā, na lokuttarāti adhippāyo.
The feeling to be examined means that only the feeling to be examined is spoken of, not the supramundane, this is the intention.
Thọ quán sát hành có nghĩa là chỉ nói đến thọ cần được quán sát, chứ không phải thọ siêu thế.
259. Yaṃkiñci vedayitanti ‘‘sukhaṃ dukkhaṃ adukkhamasukha’’nti vuttaṃ vedayitaṃ dukkhasmiṃ antogadhaṃ, dukkhanti vattabbataṃ labhati pariyāyenāti attho.
259. Whatever is felt—the feeling spoken of as "pleasant, painful, neither pleasant nor painful"—is included in suffering; it can be called suffering by way of implication.
259. Bất cứ cảm thọ nào được nói là “lạc, khổ, bất khổ bất lạc” đều nằm trong khổ, theo cách gián tiếp có thể gọi là khổ.
Tenāha ‘‘taṃ sabbaṃ dukkhanti attho’’ti.
Therefore, he said: "All that means suffering."
Vì thế mới nói: “Tất cả điều đó là khổ.”
Yā esātiādīsu yo saṅkhārānaṃ aniccatāsaṅkhāto hutvā abhāvākāro, yā khayasabhāvatā vinassanasabhāvatā jarāya maraṇena cāti dvidhā vipariṇāmanasabhāvatā, etaṃ sandhāya uddissa sabbaṃ vedayitaṃ dukkhanti mayā vuttanti ayaṃ saṅkhepattho.
Regarding "this is," and so on, the summary meaning is: Whatever impermanence, referred to as the state of being, of formations, the characteristic of decay, the characteristic of perishing, and the characteristic of transformation in two ways, by old age and death—referring to this, I have said that all feeling is suffering.
Trong các câu “Cái này” v.v., cái trạng thái không hiện hữu sau khi đã hiện hữu, được gọi là vô thường của các hành; cái bản chất hoại diệt, bản chất tan biến; cái bản chất biến đổi thành hai loại là già và chết – nhắm vào điều này mà tôi đã nói rằng tất cả cảm thọ là khổ. Đó là ý nghĩa tóm tắt.
Sāti saṅkhārānaṃ aniccatā.
That is the impermanence of formations.
Cái đó là vô thường của các hành.
Vedanānampi aniccatā eva saṅkhārasabhāvattā.
The impermanence of feelings itself is due to their nature as formations.
Các cảm thọ cũng là vô thường vì có bản chất là hành.
Tāsaṃ aniccatā ca nāma maraṇaṃ bhaṅgoti katvā tato uttari dukkhaṃ nāma natthīti sabbā vedanā ‘‘dukkhā’’ti vuttā, yathā ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti ca, ‘‘pañcupādānakkhandhā dukkhā’’ti ca vuttaṃ.
And their impermanence is death and dissolution; therefore, there is no suffering beyond that, and so all feelings are called "painful," just as it is said, "What is impermanent is suffering," and "the five aggregates of clinging are suffering."
Vô thường của chúng có nghĩa là chết, là hoại diệt, và vì không có khổ nào hơn thế, nên tất cả cảm thọ được gọi là “khổ”, giống như đã nói “cái gì vô thường thì cái đó là khổ” và “năm uẩn chấp thủ là khổ.”
Idaṃ suttapadaṃ.
This is a passage from the Sutta.
Điều này là câu kinh.
Cattāro āruppāti catasso arūpasamāpattiyo.
The four formless attainments are the four immaterial attainments.
Bốn vô sắc giới là bốn thiền vô sắc.
Etthāti ca etasmiṃ paṭippassaddhivāre.
Here also, in this sequence of subsiding.
Ở đây là trong trường hợp tịnh chỉ này.
262. Puratthimāti vibhattilopena niddeso, nissakke vā etaṃ paccattavacanaṃ.
262. Puratthimā is a statement with elision of the case ending, or it is a nominative case in the ablative sense.
262. Puratthimā là một từ được hình thành bằng cách bỏ đi biến cách, hoặc đó là một từ ở cách chủ cách trong ý nghĩa tuyệt đối.
Paṭhamajjhānādivasenāti paṭhamadutiyajjhānavasena.
By way of the first jhāna and so forth means by way of the first and second jhānas.
Theo cách thức thiền thứ nhất, v.v. là theo cách thức thiền thứ nhất và thứ hai.
Anussativasenāti nidassanamattaṃ aññassapi upacārajjhānaggahitassa savitakkacārassa nirāmisassa sukhassa labbhanato.
By way of recollection is merely an example, as dispassionate pleasure with initial application and sustained application, which is included in access concentration, can also be obtained.
Theo cách thức tùy niệm chỉ là một ví dụ, vì sự lạc vô vị, có tầm có tứ, được thâu tóm trong cận định khác cũng có thể đạt được.
Tassapi vā paṭhamajjhānādīti ettha ādi-saddena saṅgaho daṭṭhabbo.
Or else, it should be understood that it is included by the word "etc." in "first jhāna and so forth."
Hoặc v.v. trong thiền thứ nhất, v.v. cũng phải được hiểu là bao gồm cả điều đó.
Kāmahetu dukkhappattānaṃ dukkhavedanā kāmāmisena sāmisā vedanā.
The painful feeling experienced by those suffering due to sensual pleasures is sensual feeling because of the sensual bait.
Cảm thọ khổ của những người bị khổ do dục là cảm thọ hữu vị do vị dục.
Anuttaravimokkhā nāma arahattaphalaṃ.
The unsurpassed liberation is the fruit of Arahantship.
Giải thoát vô thượng là quả A-la-hán.
‘‘Kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmī’’ti evaṃ pihaṃ upaṭṭhāpayato tasmiṃ anijjhamāne pihappaccayā uppannadomanassavedanā.
The feeling of displeasure that arose due to longing, from the thought: "When, oh when, will I attain that sphere and dwell therein," when that sphere is not yet realized.
Cảm thọ ưu khổ đã sanh do duyên khao khát khi người đó khởi lên sự khao khát “Khi nào thì ta sẽ chứng đắc và an trú trong xứ đó?” mà xứ đó không đạt được.
Nekkhammanissitā upekkhāvedanā nirāmisā adukkhamasukhā nāma.
The feeling of equanimity associated with renunciation is called dispassionate neither-painful-nor-pleasant.
Cảm thọ xả ly nương tựa vào xuất ly được gọi là bất khổ bất lạc vô vị.
Savisesaṃ pana dassetuṃ ‘‘catutthajjhānavasena uppannā adukkhamasukhavedanā’’ti vuttaṃ.
However, to show its distinction, it is said: "the neither-painful-nor-pleasant feeling arisen by way of the fourth jhāna."
Tuy nhiên, để chỉ rõ sự đặc biệt, đã nói: “Cảm thọ bất khổ bất lạc sanh do thiền thứ tư.”
263-266. Heṭṭhā kathitanayāneva, veneyyajjhāsayato pana tesaṃ desanāti daṭṭhabbaṃ.
263-266. They are indeed taught in the manner previously described, but it should be understood that their teaching is according to the disposition of the trainees.
263-266. Chỉ là các cách thức đã nói ở dưới, nhưng phải hiểu rằng sự thuyết giảng của chúng là tùy theo khuynh hướng của người có thể được giáo hóa.
Etthāti etesu catūsu suttesu.
Here refers to these four suttas.
Ở đây là trong bốn kinh này.
Purimāni dve ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa vācā paṭippassaddhā hotī’’tiādinā nayena yāva khīṇāsavassa kilesapaṭippassaddhi, tāva desanāya pavattattā ‘‘paripuṇṇapassaddhikānī’’ti vuttāni.
The first two are called "with full tranquility" because they extend the teaching from "the speech of one who has attained the first jhāna subsides" and so forth, up to the subsiding of defilements in an Arahant.
Hai kinh đầu được gọi là “có sự tịnh chỉ hoàn toàn” vì sự thuyết giảng diễn ra theo cách thức “lời nói của người nhập sơ thiền được tịnh chỉ” v.v. cho đến sự tịnh chỉ phiền não của bậc A-la-hán.
Tāva paripūraṃ katvā adesitattā ‘‘pacchimāni upaḍḍhapassaddhikāni, desanāyā’’tiādi vuttaṃ.
Because they are not completed up to that point, it is said: "the latter* are with partial tranquility, by way of the teaching," and so forth.
Vì không được thuyết giảng hoàn toàn như vậy, nên đã nói “hai kinh sau có sự tịnh chỉ một nửa, về sự thuyết giảng” v.v.
267-268. Daṇḍamuggaraṃ aggasoṇḍamuggaraṃ.
267-268. Daṇḍamuggaraṃ is an axe-handle mace.
267-268. Daṇḍamuggaraṃ là cái chày của thợ mộc.
Kāḷasuttapakkhipanaṃ kāḷasuttanāḷi.
The act of laying down the marking line is kāḷasuttanāḷi (black string container).
Cái hộp đựng dây mực đen là kāḷasuttanāḷi.
Vāsiādīni pañca aṅgāni assāti pañcakaṅgo.
Pañcakaṅga means having five components such as an adze and so forth.
Có năm bộ phận như rìu v.v. nên gọi là Pañcakaṅga.
Vatthuvijjāya vuttavidhinā kattabbanissayāni ṭhapetīti thapati.
A thapati (master builder) is one who constructs foundations according to the methods described in architecture.
Người đặt các nền móng theo phương pháp đã nói trong khoa học kiến trúc là thapati (kiến trúc sư).
Paṇḍitaudāyitthero, na lāḷudāyitthero.
Paṇḍitaudāyi Thera, not Lāḷudāyi Thera.
Đó là trưởng lão Paṇḍitaudāyī, không phải trưởng lão Lāḷudāyī.
Dvepānandāti aṭṭhakathāya paduddhāro kato – ‘‘dvepi mayā ānandā’’ti pana pāḷiyaṃ.
Dvepānandā is a phrase extracted in the commentary – but in the Pāli it is "dvepi mayā ānandā."
Dvepānandā – trong Chú giải có một đoạn trích từ văn bản gốc: “Dvepi mayā ānandā” (cả hai Ānanda do tôi) trong Pāḷi.
Pasādakāyasannissitā kāyikā, cetosannissitā cetasikā.
Associated with the sensitive body are kāyikā (bodily), associated with the mind are cetasikā (mental).
Nương tựa vào thân tịnh chỉ là kāyikā (thân hành), nương tựa vào tâm tịnh chỉ là cetasikā (tâm hành).
Ādhipaccaṭṭhena sukhameva indriyanti sukhindriyaṃ.
Sukhindriyaṃ (faculty of pleasure) is pleasure itself in the sense of domination.
Lạc là quyền theo nghĩa thống trị, nên gọi là sukhindriyaṃ (lạc quyền).
Upavicāravasenāti rūpādīni upecca vicaraṇavasena.
By way of approaching and roaming means by way of approaching and roaming among rūpa and so forth.
Theo cách thức cận hành có nghĩa là theo cách thức cận hành các sắc, v.v.
Atīte ārammaṇe.
Regarding past objects.
Trong quá khứ đối với đối tượng.
Paccuppanneti addhāpaccuppanne.
Present refers to the actual present.
Trong hiện tại là hiện tại theo thời gian.
Evaṃ aṭṭhādhikaṃ sataṃ aṭṭhasataṃ.
Thus, a hundred and eight refers to 108.
Như vậy là một trăm lẻ tám, aṭṭhasataṃ.
Pāṭiyekko anusandhīti pucchānusandhiādīhi visuṃ tehi asammisso eko anusandhi.
A distinct connection means a single connection, unmixed with others such as the connection of questions and so forth.
Pāṭiyekko anusandhī là một sự liên tục riêng biệt, không bị lẫn lộn với các sự liên tục của câu hỏi, v.v.
Ekāpi vedanā kathitā ‘‘tatra, bhikkhave, sutavā ariyasāvako’’ti āharitvā ‘‘phassapaccayā vedanā’’ti.
Even one feeling is taught by bringing in "there, bhikkhus, a well-taught noble disciple" and then "feeling dependent on contact."
Một cảm thọ cũng được nói bằng cách trích dẫn “Ở đây, này các Tỳ-khưu, vị thánh đệ tử đã nghe” và “do duyên xúc mà có cảm thọ.”
Yasmā bhagavā catutthajjhānupekkhāvedanaṃ vatvā – ‘‘atthānanda, etasmā sukhā aññaṃ sukha’’ntiādiṃ vadanto thapatino vādaṃ upatthambheti nāma.
Since the Blessed One, after speaking of the equanimity feeling of the fourth jhāna, said, "Is there, Ānanda, a pleasure other than that pleasure?" and so forth, he thereby supports the master builder's statement.
Vì Đức Thế Tôn đã nói về cảm thọ xả ly của thiền thứ tư – và nói tiếp “Này Ānanda, có một sự lạc khác hơn sự lạc này” v.v., nên điều đó ủng hộ lời nói của kiến trúc sư.
Tena hi upekkhāvedanā ‘‘sukha’’nteva vuttā santasabhāvattā.
For he (the master builder) called the equanimity feeling "pleasure" because of its peaceful nature.
Vì vậy, cảm thọ xả ly được gọi là “lạc” vì có bản chất an tịnh.
Abhikkantataranti ativiya kantataraṃ manoramataraṃ.
Abhikkantataraṃ means exceedingly delightful, very charming.
Abhikkantataraṃ là rất đáng yêu, rất dễ chịu.
Tenāha ‘‘sundaratara’’nti.
Therefore, he said: "more beautiful."
Vì thế mới nói: “tốt đẹp hơn.”
Paṇītataranti padhānabhāvaṃ nītatāya uḷārataraṃ.
Paṇītataraṃ means more excellent, more sublime, due to being brought to a primary state.
Paṇītataraṃ là cao thượng hơn vì được đưa đến trạng thái ưu việt.
Tenāha ‘‘atappakatara’’nti.
Therefore, he said: "more incomparable."
Vì thế mới nói: “tinh tế hơn.”
Sukhanti vuttā paṭipakkhassa suṭṭhu khādanena, sukaraṃ okāsadānamassāti vā.
It is called sukha because it thoroughly pierces (eats up) its opposite, or because it readily gives opportunity for it.
Được gọi là lạc vì sự tiêu diệt hoàn toàn đối nghịch, hoặc vì nó dễ dàng tạo ra cơ hội.
Nirodho sukhaṃ nāma sabbaso udayabbayābhāvato.
Cessation is called pleasure because there is no arising and passing away at all.
Sự diệt là lạc vì hoàn toàn không có sanh và diệt.
Tenāha ‘‘niddukkhabhāvasaṅkhātena sukhaṭṭhenā’’ti.
Therefore, he said: "in the sense of pleasure as characterized by the absence of suffering."
Vì thế mới nói: “theo nghĩa lạc là trạng thái không khổ.”
Sukhasmiṃyevāti sukhamicceva paññapeti.
Only as pleasure means he designates it as pleasure.
Chỉ là lạc có nghĩa là chỉ tuyên bố là lạc.
Nirodhasamāpattiṃ sīsaṃ katvāti nirodhasamāpattidesanāya sīsaṃ uttamaṃ katvā.
Taking the attainment of cessation as the head means making the teaching of the attainment of cessation supreme.
Lấy diệt tận định làm đầu có nghĩa là lấy sự thuyết giảng về diệt tận định làm điều tối thượng.
Desanāya uddesādhimutte uṭṭhāpetvā vitthāritattā ‘‘neyyapuggalassa vasenā’’ti vuttaṃ.
"According to the individual to be guided" is said because the teaching is expanded by establishing the individual to be guided in the summary of the teaching.
Vì đã được thuyết giảng bằng cách đặt người có thể giáo hóa vào sự quyết định về mục đích của sự thuyết giảng và mở rộng, nên đã nói: “tùy theo người có thể giáo hóa.”
Dasamaṃ anantarasutte vuttanayattā uttānatthameva.
The tenth* is obvious in meaning because it follows the method stated in the preceding Sutta.
Kinh thứ mười cũng hiển nhiên vì đã nói theo cách thức trong kinh liền trước.
269. Cūḷā pana assa mahatī atthi savisesā, tasmā ‘‘moḷiyasīvako’’ti vuccati.
269. But he has a great, distinctive topknot, therefore he is called "Moḷiyasīvaka."
269. Ông có một búi tóc lớn và đặc biệt, nên được gọi là Moḷiyasīvaka.
Channaparibbājakoti kambalādinā kopīnapaṭicchādakaparibbājako.
Channa the wanderer refers to a wanderer who covers his private parts with a blanket or similar garment.
Channaparibbājako là du sĩ che yếm bằng vải len, v.v.
Pittapaccayānīti pittahetukāni.
Born of bile means caused by bile.
Pittapaccayānī là do duyên mật.
‘‘Tisso vedanā’’ti vatvā tāsaṃ sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ.
Having said "three feelings," in order to show their origin, "how," etc., was stated.
Sau khi nói “ba thọ”, để chỉ ra sự phát sinh của chúng, câu “như thế nào” v.v. đã được nói.
Kusalavedanā uppajjati pittapaccayā.
Wholesome feeling arises from the condition of bile.
Thọ thiện phát sinh do nhân duyên của bệnh mật.
Pittabhesajjaṃ karissāmīti bhesajjasambharaṇatthañceva tadatthaṃ āmisakiñjakkhasambharaṇatthañca pāṇaṃ hanatīti yojanā.
The explanation is that one kills a living being with the intention of "I will make medicine for bile," for the purpose of collecting medicine and for collecting raw ingredients for that purpose.
Câu nói được sắp xếp là: “Ta sẽ làm thuốc trị bệnh mật” – vì mục đích thu thập thuốc và vì mục đích thu thập các vật liệu thô (mồi nhử) cho việc đó, (người đó) giết hại sinh vật.
Majjhatto bhesajjakaraṇe udāsīno.
Neutral means indifferent to making medicine.
Majjhatto (người trung lập) là thờ ơ trong việc làm thuốc.
Tasmāti yasmā pittādipaccayahetukanti attano ca lokassa ca paccakkhaṃ atidhāvanti ye samaṇā vā brāhmaṇā vā, tasmā tesaṃ micchā.
Therefore, because those ascetics or brahmins who overstep the evident fact to oneself and the world that it is caused by conditions such as bile, their view is wrong.
Do đó (Tasmā) – vì những Sa-môn hay Bà-la-môn nào vượt qua sự nhận biết trực tiếp của bản thân và của thế gian rằng (những bệnh tật này) là do nhân duyên của bệnh mật v.v., nên đối với họ, đó là tà kiến.
Pittādīnaṃ tiṇṇampi samodhānasannipāte jātāni sannipātikāni.
Those arisen from the confluence and coming together of the three, such as bile, are called sannipātika (concomitant).
Những bệnh phát sinh do sự kết hợp và tụ hội của cả ba (bệnh) mật v.v. được gọi là sannipātikāni (bệnh do sự kết hợp).
Purimautuno visadiso utuvipariṇāmoti āha ‘‘visabhāgaututo jātānī’’ti.
The change of season is different from the previous season, so it is said, "those arisen from a dissimilar season."
Sự biến đổi của thời tiết không giống với thời tiết trước đó, nên đã nói “phát sinh từ thời tiết không tương thích”.
Anudako thaddhalūkhabhūmivibhāgo jaṅgaladeso, vuttavipariyāyena anupadeso veditabbo.
A jaṅgala region is a dry, hard, rough, arid land, and by contrast, an anupa region should be understood.
Vùng đất khô cằn, cứng rắn, thô ráp, không có nước được gọi là jaṅgaladeso (vùng đất hoang dã); anupadeso (vùng đất không có nước) nên được hiểu theo nghĩa ngược lại với những gì đã nói.
Malayaṃ himasītabahulo, itaro uṇhabahulo.
Malaya is rich in snow and cold; the other is rich in heat.
Malayaṃ (núi Malaya) là nơi có nhiều sương giá và lạnh lẽo; nơi khác thì có nhiều nắng nóng.
Attano pakaticariyānaṃ visamaṃ kāyassa pariharaṇavasena, jātāni pana asayhasahanaadesaakālacaraṇādinā veditabbānīti āha ‘‘mahābhāravahanā’’tiādi.
It should be understood that they arise from the irregular preservation of the body, which is contrary to one's natural conduct, and from enduring the unbearable, ranging in unsuitable places and times, etc., thus it is said "from carrying heavy burdens," etc.
Những bệnh phát sinh do việc giữ gìn thân thể không phù hợp với các hoạt động tự nhiên của bản thân, và những bệnh phát sinh do đi đến những nơi không chịu đựng được, vào thời điểm không thích hợp v.v., nên đã nói “do mang vác nặng nhọc” v.v.
Parassa upakkamato nibbattāni opakkamikānīti āha – ‘‘ayaṃ coro vā’’tiādi.
Those arisen from the harmful action of another are opakkamikāni (due to assault), thus it is said – "This robber or," etc.
Những bệnh phát sinh do sự tấn công của người khác được gọi là opakkamikāni (bệnh do tấn công), nên đã nói – “tên trộm này” v.v.
Kevalanti bāhirapaccayaṃ anapekkhitvā kevalaṃ teneva.
Kevala (solely) means solely by that, without depending on an external condition.
Kevalaṃ (chỉ riêng) – chỉ riêng bởi cái đó, không cần yếu tố bên ngoài.
Tenāha ‘‘kammavipākatova jātānī’’ti.
Therefore, it is said "arisen solely from kamma result."
Vì vậy đã nói “chỉ phát sinh từ quả của nghiệp”.
Sakkā paṭibāhituṃ patīkārena.
Sakkā paṭibāhituṃ (possible to ward off) means by remedy.
Sakkā paṭibāhituṃ (có thể đẩy lùi) bằng cách đối trị.
Lokavohāro nāma kathito pittasamuṭṭhānādisamaññāya lokasiddhattā.
"Worldly usage has been stated" because it is known in the world by designations such as "originating from bile."
Lokavohāro nāma kathito (thuật ngữ thế gian được nói) vì sự nhận biết của thế gian về các tên gọi như bệnh phát sinh từ mật v.v. đã được thiết lập.
Kāmaṃ sarīrasannissitā vedanā kammanibbattāva, tassā pana paccuppannapaccayavasena evamayaṃ lokavohāroti vuttañceva gahetvā paravādapaṭisedho katoti daṭṭhabbaṃ.
Although feeling that depends on the body is indeed born of kamma, it should be seen that this worldly usage has been stated based on present conditions, and taking this, the refutation of other views has been made.
Mặc dù thọ gắn liền với thân thể là do nghiệp tạo ra, nhưng cần phải hiểu rằng thuật ngữ thế gian này được nói dựa trên các nhân duyên hiện tại, và sự bác bỏ các quan điểm khác cũng đã được thực hiện khi chấp nhận điều này.
270-278. Vedanānaṃ aṭṭhādhikaṃ sataṃ, tassa aṭṭhasatassa tabbhāvassa pariyāyo kāraṇaṃ ettha atthīti aṭṭhasatapariyāyo, suttaṃ.
270-278. A hundred and eight feelings; a way (pariyāya) is the cause for this existence of a hundred and eight; therefore, aṭṭhasatapariyāya (a way to a hundred and eight), is a sutta.
270-278. Một trăm tám thọ, trong đó có một trăm tám phương tiện (pariyāya) là nguyên nhân cho sự tồn tại của chúng, đó là aṭṭhasatapariyāyo (phương tiện một trăm tám), là kinh.
Tenāha ‘‘aṭṭhasatassa kāraṇabhūta’’nti.
Therefore, it is said "the cause of a hundred and eight."
Vì vậy đã nói “là nguyên nhân của một trăm tám”.
Dhammakāraṇanti pariyattidhammabhūtaṃ kāraṇaṃ.
Dhammakāraṇaṃ means a cause that is the teaching of the Pariyatti.
Dhammakāraṇaṃ (nguyên nhân pháp) là nguyên nhân thuộc về Pháp (Pariyatti).
Kāyikāti pañcadvārakāyikā.
Kāyikā means pertaining to the five sense doors and the body.
Kāyikā (thân) là thân thuộc năm cửa.
Tenāha ‘‘kāmāvacareyeva labbhantī’’ti, kāmabhūmikāti attho.
Therefore, it is said "obtained only in the sense-sphere," which means in the Kāma-bhūmi.
Vì vậy đã nói “chỉ có thể tìm thấy trong cõi Dục giới”, nghĩa là trong cõi Dục.
Arūpāvacare natthi, tibhūmikāti attho.
"Not in the formless realm" means in the three planes of existence.
Arūpāvacare natthi (không có ở cõi Vô sắc), nghĩa là trong ba cõi.
Tenāha – ‘‘arūpe tikacatukkajjhānaṃ uppajjati, tañca kho lokuttaraṃ, na lokiya’’nti.
Therefore, it is said – "in the formless realm, the third and fourth jhānas arise, and these are supramundane, not mundane."
Vì vậy đã nói – “Trong cõi Vô sắc, thiền tam và thiền tứ phát sinh, nhưng đó là siêu thế, không phải thế gian.”
Itarā upekkhāvedanā.
Itarā (the other) refers to upekkhāvedanā (feeling of equanimity).
Itarā (cái khác) là thọ xả.
Upavicaranti upecca pajjantīti attho.
Upavicaranti means they spread widely around, or approach and move on.
Upavicaranti (du hành) nghĩa là đến gần và diễn ra.
Taṃsampayuttānanti vicārasampayuttānaṃ.
Taṃsampayuttānaṃ means concomitant with that contemplation.
Taṃsampayuttānaṃ (tương ưng với cái đó) là tương ưng với sự suy tư (vicāra).
Paṭilābhatoti paṭiladdhabhāvato.
Paṭilābhato means from the state of having obtained.
Paṭilābhato (do sự đạt được) là do trạng thái đã đạt được.
Samanupassatoti paccavekkhato passato.
Samanupassato means reflecting, observing.
Samanupassato (đang quán sát) là đang quán xét, đang thấy.
Atītaṃ khaṇattayātikkamena atikkantaṃ, niruddhappattiyā niruddhaṃ, pakativijahanena vipariṇataṃ.
Atītaṃ (past) means gone beyond by the passing of the three moments; niruddhaṃ (ceased) by the attainment of cessation; vipariṇataṃ (changed) by abandoning its nature.
Atītaṃ (quá khứ) là đã trôi qua vượt qua ba sát-na; niruddhaṃ (đã diệt) là do đạt đến sự diệt; vipariṇataṃ (đã biến đổi) là do từ bỏ trạng thái tự nhiên.
Samanussaratoti cintayato.
Samanussarato means remembering, contemplating.
Samanussarato (đang nhớ lại) là đang suy nghĩ.
Gehassitanti kāmaguṇanissitaṃ.
Gehassitaṃ means associated with sense pleasures.
Gehassitaṃ (nương tựa vào nhà) là nương tựa vào các dục lạc.
Kāmaguṇā hi idha gehanissitadhammena gehapariyāyena vuttā.
Indeed, sense pleasures are spoken of here as things associated with the household, or in terms of the household.
Các dục lạc ở đây được nói theo nghĩa nương tựa vào nhà, theo cách nói về nhà.
Vipariṇāmavirāganirodhanti vipariṇāmanaṃ virajjanalakkhaṇaṃ nirujjhanañca viditvā.
Vipariṇāmavirāganirodhaṃ means having known the change, dispassion, and cessation.
Vipariṇāmavirāganirodhaṃ (biến đổi, ly tham, diệt) là biết sự biến đổi, đặc tính ly tham và sự diệt.
Pubbeti atīte.
Pubbe means in the past.
Pubbe (trước đây) là trong quá khứ.
Etarahīti idāni vattamānā.
Etarahī means now, in the present.
Etarahī (hiện tại) là đang hiện hữu.
Sammappaññāya passatoti vipassanāpaññāya ceva maggapaññāya ca yāthāvato passato.
Sammappaññāya passato means seeing truly with insight wisdom and path wisdom.
Sammappaññāya passato (thấy bằng chánh trí tuệ) là thấy đúng như thật bằng tuệ quán và tuệ đạo.
Ussukkāpetunti vipassanaṃ paṭṭhapetvā maggapaṭivedhaṃ pāpetuṃ.
Ussukkāpetuṃ means to establish insight and lead to the penetration of the path.
Ussukkāpetuṃ (để thúc đẩy) là để thiết lập thiền quán và đạt đến sự chứng ngộ đạo.
Nibbānaṃ uddissa pavattitattā nekkhammassitasomanassāni nāma.
Since they occur aiming at Nibbāna, they are called nekkhammassitasomanassāni (joy associated with renunciation).
Vì được thúc đẩy hướng tới Niết Bàn, nên được gọi là nekkhammassitasomanassāni (hỷ lạc nương tựa vào sự xuất ly).
Lokāmisapaṭisaṃyuttānanti kāmaguṇanissitānaṃ.
Lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ means associated with worldly sense objects.
Lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ (liên quan đến mồi nhử thế gian) là nương tựa vào các dục lạc.
Tadāyatananti taṃ āyatanaṃ taṃ kāraṇaṃ arahattaṃ.
Tadāyatanaṃ means that sphere, that cause, Arahantship.
Tadāyatanaṃ (căn cứ đó) là căn cứ đó, nguyên nhân đó, là A-la-hán quả.
Anuttaresu vimokkhesūti ariyaphaladhammesu.
Anuttaresu vimokkhesu means in the noble fruit attainments.
Anuttaresu vimokkhesū (trong các giải thoát vô thượng) là trong các pháp quả Thánh.
Pihanti adhigamicchaṃ.
Pihaṃ means desire for attainment.
Pihaṃ (khát khao) là mong muốn đạt được.
Upekkhāti somanassarahitaaññāṇupekkhā.
Upekkhā means the equanimity of ignorance, devoid of joy.
Upekkhā (xả) là xả do si mê, không có hỷ lạc.
Bālyayogato bālassa, tato eva mūḷhassa puthujjanassa.
Bālassa (of the fool) because of foolish involvement; for the same reason, mūḷhassa puthujjanassa (of the deluded ordinary person).
Do sự kết hợp với si mê, nên là bālassa (của kẻ ngu), và do đó là mūḷhassa puthujjanassa (của phàm phu mê muội).
Kilesodhīnaṃ maggodhīhi ajitattā anodhijinassa.
Anodhijinassa (of one not victorious over the floods) because the floods of defilements are not overcome by the floods of the path.
Vì các ô nhiễm (kilesa) chưa bị các đạo (magga) chiến thắng, nên là anodhijinassa (của người chưa chiến thắng các ô nhiễm).
Sattamabhavādito uddhaṃ pavattanavipākassa ajitattā avipākajinassa.
Avipākajinassa (of one not victorious over result) because the result of continuation beyond the seventh existence is not overcome.
Vì quả (vipāka) của sự tiếp tục tồn tại từ kiếp thứ bảy trở đi chưa bị chiến thắng, nên là avipākajinassa (của người chưa chiến thắng quả).
Anekādīnave vaṭṭe ādīnavassa ajānanena anādīnavadassāvino.
Anādīnavadassāvino (of one not seeing danger) due to not knowing the danger in the many perilous cycles of existence.
Vì không thấy sự nguy hiểm trong vòng luân hồi đầy hiểm nguy, nên là anādīnavadassāvino (của người không thấy sự nguy hiểm).
Paṭipattipaṭivedhabāhusaccābhāvena assutavato puthujjanassa.
Assutavato puthujjanassa (of the uninstructed ordinary person) due to the absence of extensive learning in practice and penetration.
Vì không có sự thực hành, chứng ngộ và học rộng, nên là assutavato puthujjanassa (của phàm phu không học hỏi).
Rūpaṃ sā nātivattati na atikkamati ñāṇasampayuttābhāvato.
Rūpaṃ sā nātivattati means she does not transcend matter, because she is not associated with knowledge.
Rūpaṃ sā nātivattati (nó không vượt qua sắc) là không vượt qua, vì không tương ưng với trí tuệ.
Sabbasaṅgāhakoti sabbadhamme saṅgaṇhanako.
Sabbasaṅgāhako means including all phenomena.
Sabbasaṅgāhako (bao gồm tất cả) là bao gồm tất cả các pháp.
Tatiyādīni yāva dasamā heṭṭhā vuttanayattā uttānatthāneva.
The third and subsequent ones up to the tenth are to be understood as uttānatthāneva (having the same meaning) as stated below.
Tatiyādīni (từ thứ ba trở đi) cho đến thứ mười là uttānatthāneva (có nghĩa rõ ràng) theo cách đã nói ở dưới.
279. Ārammaṇato sampayogato ca kilesāmisena sāmisā.
279. Sāmisā (with allure) means with the allure of defilements, both as object and as concomitant.
279. Sāmisā (hữu vị) là do các ô nhiễm (kilesa) từ đối tượng và sự tương ưng.
Nirāmisāyāti nissakkavacanaṃ.
Nirāmisāyā is an ablative case word.
Nirāmisāyā (vô vị) là từ cách nói xuất ly.
Nirāmisatarāvāti ekaṃsavacanaṃ tassā tathā nissametabbatāya.
Nirāmisatarāvā (even more devoid of allure) is an emphatic word, because it should be completely detached in that way.
Nirāmisatarāvā (vô vị hơn) là cách nói tuyệt đối vì nó phải được xuất ly như vậy.
Sā hi pīti sabbaso santakilesāmise santāne pavattiyā accantasabhāvadhammārammaṇavisayatāya sayampi sātisayaṃ santasabhāvākārena pavattiyā nirāmisāyapi nirāmisatarā vuttā.
Indeed, that joy is said to be nirāmisatarā (even more devoid of allure) than the nirāmisa (devoid of allure) itself, because it occurs in a continuity where defilement-allure is completely calmed, and because its objects are phenomena of utterly tranquil nature, and because it itself occurs with a nature of extreme tranquility.
Hỷ đó được nói là vô vị hơn cả vô vị, vì nó diễn ra trong dòng tâm thức đã hoàn toàn thanh tịnh khỏi các ô nhiễm (kilesāmisa), và vì nó có đối tượng là các pháp có bản chất tuyệt đối thanh tịnh, nên bản thân nó cũng diễn ra với trạng thái bản chất cực kỳ thanh tịnh.
Tenāha ‘‘nanu cā’’tiādi.
Therefore, it is said "but is it not so?" etc.
Vì vậy đã nói “nanu cā” v.v.
Idāni tamatthaṃ upamāya sādhetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādimāha.
Now, to prove that meaning with an simile, it is said "just as," etc.
Bây giờ, để chứng minh ý nghĩa đó bằng ví dụ, đã nói “yathā hī” v.v.
Appaṭihārikanti paṭiharaṇarahitaṃ appaṭihāraṃ, kenaci anāvaṭanti attho.
Appaṭihārikaṃ means without obstruction, without hindrance; meaning, unobstructed by anything.
Appaṭihārikaṃ (không có trở ngại) là không có trở ngại, không bị bất cứ điều gì che khuất.
Sesavāresūti sukhavāraupekkhāvāresu.
Sesavāresu means in the cases of pleasant feeling and equanimity.
Sesavāresū (trong các trường hợp còn lại) là trong các trường hợp về lạc thọ và xả thọ.
Vimokkhavāro pana na atidiṭṭho itarehi visadisattā.
However, the vimokkha case is not over-explained because it is dissimilar to the others.
Tuy nhiên, trường hợp giải thoát (vimokkha) không được đề cập quá nhiều vì nó khác biệt với các trường hợp khác.
Tenāha ‘‘vimokkhavāre panā’’tiādi.
Therefore, it is said "but in the vimokkha case," etc.
Vì vậy đã nói “vimokkhavāre panā” v.v.
Rūpapaṭisaṃyuttoti bhāvitarūpapaṭisaṃyutto.
Rūpapaṭisaṃyutto means associated with developed matter.
Rūpapaṭisaṃyutto (liên quan đến sắc) là liên quan đến sắc đã được tu tập.
Sāmiso nāma yasmā sāmisarūpapaṭibaddhavutti ceva sāmisarūpapaṭibhāgañca, tasmā ‘‘rūpāmisa’’nti vuccati, tena rūpāmisena sāmiso nāma.
That which is sāmisa (with allure) is so called because it operates bound to alluring matter and is a portion of alluring matter; therefore it is called "alluring matter," and by that alluring matter it is sāmisa.
Cái gọi là hữu vị (sāmisa) là vì nó có sự tồn tại gắn liền với sắc hữu vị và là một phần của sắc hữu vị, nên được gọi là “rūpāmisa” (sắc hữu vị), và với sắc hữu vị đó, nó được gọi là sāmiso nāma (hữu vị).
Arūpāmisassa abhāvato arūpapaṭisaṃyutto vimokkho nirāmiso nāma.
The vimokkha (liberation) associated with the formless is nirāmiso nāma (called devoid of allure) due to the absence of formless allure.
Vì không có sắc vô vị, nên giải thoát arūpapaṭisaṃyutto (liên quan đến vô sắc) được gọi là nirāmiso nāma (vô vị).
280-281. Aguṇaṅgehīti aguṇakoṭṭhāsehi.
280-281. Aguṇaṅgehī means by ignoble components.
280-281. Aguṇaṅgehī (với những bộ phận không có phẩm chất) là với những bộ phận không có phẩm chất.
Rūpayatīti rūpaṃ, sarīrarūpaṃ.
Rūpayatīti rūpaṃ (it forms, hence matter) refers to the body's form.
Rūpayatīti rūpaṃ (cái gì biểu hiện thì là sắc), là sắc thân.
Sarīrarūpaṃ pāsaṃsaṃ etassa atthīti rūpavā, tappaṭikkhepena na ca rūpavā, sampannarūpo na hotīti attho.
Rūpavā means one who possesses commendable bodily form; by denying that, na ca rūpavā (and not of good form) means not beautiful in form.
Cái gì có sắc thân đáng khen thì là rūpavā (có sắc đẹp), và ngược lại là na ca rūpavā (không có sắc đẹp), nghĩa là không có vẻ đẹp hoàn hảo.
Ñātikulato aññato vā āgatāya bhogasampadāya abhāvena na bhogasampanno.
Na bhogasampanno (not endowed with wealth) means lacking in wealth, whether received from relatives or elsewhere.
Do không có tài sản từ gia đình hoặc nơi khác, nên là na bhogasampanno (không có tài sản).
Dussīloti nissīlo.
Dussīlo means immoral.
Dussīlo (ác giới) là không có giới hạnh.
Nissīlatāya eva cassā pubbuṭṭhāyitādiācārābhāvo vutto.
Due to her immorality, her lack of conduct like early rising, etc., is stated.
Do không có giới hạnh, nên đã nói rằng cô ấy không có các hành vi như dậy sớm v.v.
Ālasiyoti ālasiyatāya yutto.
Ālasiyo means afflicted with laziness.
Ālasiyo (lười biếng) là người có sự lười biếng.
Pajañcassa na labhatīti pajābhāvasīsena tassā parivārahāni vuttā.
Pajañcassa na labhatī (she does not obtain offspring for him) means her loss of retinue is stated in terms of the absence of offspring.
Pajañcassa na labhatī (không có con cái) là sự thiếu hụt quyến thuộc của cô ấy được nói theo khía cạnh không có con cái.
Parivattetabbanti purisavasena parivattetabbaṃ.
Parivattetabbaṃ means to be influenced by the man.
Parivattetabbaṃ (phải được xoay chuyển) là phải được xoay chuyển theo ý muốn của người đàn ông.
283-303. Maccheramalapariyuṭṭhitenāti macchariyamalena abhibhūtena.
283-303. By maccheramalapariyuṭṭhitena means overwhelmed by the defilement of stinginess.
283-303. Bị ô uế bởi cấu uế keo kiệt (maccheramalapariyuṭṭhitenā) là bị cấu uế keo kiệt làm chủ.
Tenāti kassaci kiñci adānena ca.
By "that" means also by not giving anything to anyone.
Bởi điều đó là bởi việc không cho ai bất cứ thứ gì.
Etaṃ ‘‘maccheramalapariyuṭṭhitenā’’tiādi vuttaṃ.
This refers to what was said, "overwhelmed by the defilement of stinginess," and so on.
Điều này đã được nói là “bị ô uế bởi cấu uế keo kiệt”, v.v.
Vilokento vicarati issāpakatacittatāya.
He wanders around looking on, due to a mind afflicted by envy.
Đi lang thang nhìn ngó là do tâm bị ganh tị làm hại.
Pañcamādīni yāva ekādasamā uttānatthāneva.
The fifth and so on, up to the eleventh, are indeed clear in meaning.
Từ các kinh thứ năm cho đến kinh thứ mười một đều có nghĩa rõ ràng.
304. Rūpasampatti rūpabalaṃ taṃsamaṅgino upatthambhakabhāvato.
304. Rūpasampatti (beauty of form) is rūpabalaṃ (the power of form) because it serves as a support for one endowed with it.
304. Sự thành tựu về sắc là sức mạnh về sắc vì nó là yếu tố hỗ trợ cho người có nó.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Tương tự như vậy đối với các yếu tố còn lại.
Balāni hi sattānaṃ vuḍḍhiyā upatthambhakapaccayo hoti, yathā taṃ āhāro.
Indeed, powers are a supporting condition for the growth of beings, just as food is.
Vì các sức mạnh là yếu tố hỗ trợ cho sự tăng trưởng của chúng sinh, giống như thức ăn.
Tenāha – ‘‘imānī’’tiādi.
Therefore, it is said, "these," and so on.
Do đó, Ngài nói – “Những điều này”, v.v.
314. Nibbānaṃ āgammāti ettha āgammāti sabbasaṅkhārehi nibbinnassa visaṅkhāraninnassa gotrabhunā vivaṭṭitamānasassa maggena sacchikaraṇenāti attho.
314. In this phrase, nibbānaṃ āgammā (relying on Nibbāna), āgammā means by realizing it through the path for one who is disgusted with all saṅkhāras, inclined towards visaṅkhāra, and whose mind has turned away through gotrabhū.
314. Nương tựa vào Nibbāna (Nibbānaṃ āgammā), ở đây, āgammā có nghĩa là: đối với người đã chán ghét tất cả các hành, tâm hướng về sự ly hành, với tâm đã chuyển đổi bởi Gotrabhū, và đã chứng ngộ bằng Đạo.
Sacchikiriyamānañhi taṃ adhigantvā ārammaṇapaccayabhūtañca paṭicca adhipatipaccayabhūte ca tasmiṃ paramassāsabhāvena vimuttasaṅkhārassa paramagatibhāvena ca patiṭṭhānabhūte patiṭṭhāya khayasaṅkhāto maggo rāgādike khepetīti taṃsacchikaraṇābhāve rāgādīnaṃ anuppattinirodhagamanābhāvato ‘‘nibbānaṃ āgamma rāgo khīyatī’’ti vuttaṃ.
For when it is being realized, having attained it, and with it as an object-condition, and also relying on it as a predominant condition, and establishing oneself in it as the ultimate comfort for one released from saṅkhāras and as the ultimate goal, the path, which is called destruction, eradicates greed and so on. Therefore, because without its realization, greed and so on would not cease and not reach cessation, it is said, "greed is eradicated by relying on Nibbāna."
Vì Nibbāna đang được chứng ngộ, khi đã đạt đến Nibbāna, nương tựa vào Nibbāna là đối tượng duyên, và Nibbāna là tăng thượng duyên, là sự an tịnh tối thượng, là trạng thái giải thoát các hành, là nơi nương tựa với trạng thái đạt đến tối thượng, thì Đạo được gọi là sự diệt tận sẽ làm cho tham, v.v. tiêu diệt. Do đó, khi không có sự chứng ngộ Nibbāna, tham, v.v. sẽ không đạt đến sự diệt tận, nên đã nói “Nương tựa vào Nibbāna, tham được diệt tận”.
Imināva suttenāti imināva jambukhādakasuttena.
By "this very Sutta" means by this very Jambukhādaka Sutta.
Chính bởi kinh này là chính bởi kinh Jambukhādaka này.
Kilesakkhayamattaṃ nibbānanti vadeyya ‘‘rāgakkhayo’’tiādinā sutte āgatattā.
"One might say that Nibbāna is merely the destruction of defilements" because it is stated in the Sutta as "the destruction of greed," and so on.
Nói rằng Nibbāna chỉ là sự diệt tận các phiền não vì trong kinh đã nói “sự diệt tận tham”, v.v.
‘‘Kilesakkhayamatta’’nti avisesena vuttattā āha ‘‘kassā’’tiādi.
Since "merely the destruction of defilements" is stated without specification, it asks, "whose?" and so on.
Vì đã nói “chỉ là sự diệt tận các phiền não” mà không có sự phân biệt, nên Ngài nói “của ai”, v.v.
Addhā attanoti vakkhati ‘‘parassa kilesakkhayena parassa nibbānasampatti na yuttā’’ti.
Assuredly, it will be said, "his own," meaning "it is not appropriate for another's attainment of Nibbāna to result from the destruction of defilements in another."
Chắc chắn sẽ nói là của chính mình vì “không hợp lý khi sự thành tựu Nibbāna của người khác lại do sự diệt tận phiền não của người khác”.
Nibbānārammaṇakaraṇena gotrabhukkhaṇe kilesakkhayappattitā ca āpannāti āha – ‘‘kiṃ pana tesu akhīṇesuyevā’’tiādi.
And the attainment of the destruction of defilements at the moment of gotrabhū by making Nibbāna the object is also implied, so it asks, "but when they are not yet destroyed?" and so on.
Và sự đạt được sự diệt tận phiền não trong sát na Gotrabhū do việc lấy Nibbāna làm đối tượng cũng đã được đề cập, nên Ngài nói – “Vậy thì, khi chúng chưa diệt tận ư?”, v.v.
Nanu ārammaṇakaraṇamattena kilesakkhayo anuppattoti na sakkā vattuṃ.
Surely, it cannot be said that the destruction of defilements does not occur merely by making it an object.
Há không thể nói rằng sự diệt tận phiền não không xảy ra chỉ bằng việc lấy đối tượng ư?
Cittañhi atītānāgatādisabbaṃ ālambanaṃ karoti, na nipphannamevāti.
For the mind makes all past, future, and other things its object, not just what is already produced.
Vì tâm lấy tất cả các đối tượng quá khứ, vị lai, v.v. làm đối tượng, chứ không chỉ những đối tượng đã thành tựu.
Gotrabhūpi maggena yā kilesānaṃ anuppattidhammatā kātabbā, taṃ ārabbha pavattissatīti?
And the gotrabhū will also arise in reference to the non-arising nature of defilements that should be brought about by the path, won't it?
Và Gotrabhū cũng sẽ khởi lên để thực hiện trạng thái không khởi lên của các phiền não mà Đạo cần phải thực hiện ư?
Na, appattanibbānassa nibbānārammaṇañāṇābhāvato.
No, because one who has not attained Nibbāna does not have the knowledge that makes Nibbāna its object.
Không, vì không có trí tuệ lấy Nibbāna làm đối tượng của Nibbāna chưa đạt được.
Na hi aññe dhammā viya nibbānaṃ, taṃ pana atigambhīrattā appattena ālambituṃ na sakkā, tasmā tena gotrabhunā pattabbena tikālikasabhāvātikkantagambhīrabhāvena bhavitabbaṃ, kilesakkhayamattataṃ vā icchato gotrabhuto puretaraṃ nipphannena kilesakkhayena bhavitabbaṃ.
For Nibbāna is not like other phenomena; being exceedingly profound, it cannot be apprehended by one who has not attained it. Therefore, that gotrabhū must be of a profound nature that transcends the three periods of time, which is to be attained; or, if one wishes it to be merely the destruction of defilements, it must be the destruction of defilements that is already produced before gotrabhū.
Vì Nibbāna không giống như các pháp khác, nhưng do quá sâu xa, không thể lấy làm đối tượng bởi người chưa đạt được. Do đó, Nibbāna mà Gotrabhū cần đạt được phải có trạng thái sâu xa vượt qua bản chất ba thời, hoặc đối với người muốn Nibbāna chỉ là sự diệt tận phiền não, thì sự diệt tận phiền não phải đã thành tựu trước Gotrabhū.
Appattakilesakkhayārammaṇakaraṇe hi sati gotrabhuto puretaracittānipi ālambeyyunti.
For if one were to make the un-attained destruction of defilements the object, then even the minds preceding gotrabhū would apprehend it.
Vì nếu lấy sự diệt tận phiền não chưa đạt được làm đối tượng, thì các tâm trước Gotrabhū cũng sẽ lấy làm đối tượng.
Tasmātiādi vuttasseva atthassa nigamanaṃ.
Therefore, and so on, is the conclusion of the meaning already stated.
Do đó (Tasmā), v.v. là sự kết luận của ý nghĩa đã nói.
Taṃ panetaṃ nibbānaṃ.
"That very Nibbāna."
Nó đó (Taṃ panetaṃ) là Nibbāna.
Rūpino dhammā arūpino dhammātiādīsūti ādisaddena lokuttaraanāsavādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In "among rūpa phenomena, arūpa phenomena," etc., the word "etc." should be understood to include supramundane, undefiled things.
Trong “các pháp hữu sắc, các pháp vô sắc”, v.v. (Rūpino dhammā arūpino dhammātiādīsū), phải hiểu rằng từ “v.v.” bao gồm các pháp siêu thế, vô lậu, v.v.
Arūpadhammādibhāvaggahaṇena cassa parinipphannatā dīpitā.
And by grasping its nature as arūpa phenomenon and so on, its perfected nature is indicated.
Và bằng cách chấp nhận trạng thái là pháp vô sắc, v.v. của Nibbāna, sự thành tựu trọn vẹn của nó đã được chỉ ra.
Tenāha ‘‘na kilesakkhayamattamevā’’ti.
Therefore, it is said, "it is not merely the destruction of defilements."
Do đó, Ngài nói “không chỉ là sự diệt tận các phiền não”.
Kilesakkhayamattatāya hi sati nibbānassa bahutā āpajjati ‘‘yattakā kilesā khīyanti, tattakāni nibbānānī’’ti.
For if Nibbāna were merely the destruction of defilements, then Nibbāna would become manifold, "as many defilements as are destroyed, so many Nibbānas there are."
Vì nếu chỉ là sự diệt tận các phiền não, thì Nibbāna sẽ trở nên nhiều “có bao nhiêu phiền não được diệt tận, thì có bấy nhiêu Nibbāna”.
Abhāvassabhāvato gambhīrādibhāvo asaṅkhatādibhāvo ca na siyā, vutto ca so nibbānassa, tasmāssa paccetabbo parinipphannabhāvo.
Because it is an absence, its profound nature and its unconditioned nature would not exist, yet these have been stated for Nibbāna; therefore, its perfected nature must be accepted.
Do bản chất không tồn tại, trạng thái sâu xa, v.v. và trạng thái vô hành, v.v. sẽ không có, nhưng chúng đã được nói về Nibbāna, do đó phải chấp nhận trạng thái thành tựu trọn vẹn của nó.
Yasmā ca sammutisaccārammaṇaṃ saṅkhatadhammārammaṇaṃ vā samucchedavasena kilese pajahituṃ na sakkoti, yato mahaggatañāṇaṃ vipassanāñāṇaṃ vā kilesavikkhambhanavasena tadaṅgavasena vā pajahati, tasmā ariyamaggañāṇassa sammutisaccasaṅkhatadhammārammaṇehi viparītasabhāvena ārammaṇena bhavitabbaṃ.
And since knowledge of conventional truth or knowledge of conditioned phenomena cannot abandon defilements by way of eradication, for exalted knowledge or insight knowledge abandons them by way of suppression or by way of substitution, therefore, the knowledge of the Noble Path must have an object whose nature is contrary to conventional truths and conditioned phenomena.
Và vì trí tuệ lấy chân lý quy ước làm đối tượng hoặc lấy các hành pháp làm đối tượng không thể đoạn trừ phiền não một cách hoàn toàn, bởi vì trí tuệ đại hành hoặc trí tuệ quán chiếu chỉ đoạn trừ phiền não bằng cách trấn áp hoặc bằng cách đối trị từng phần, do đó trí tuệ của Thánh Đạo phải có đối tượng với bản chất khác biệt so với các đối tượng là chân lý quy ước và các hành pháp.
Tathā hi taṃ samucchedavasena kilese pajahīti evaṃ parinipphannāsaṅkhatasabhāvaṃ nibbānanti niṭṭhamettha gantabbanti.
Thus, it eradicates defilements by way of eradication; therefore, it must be concluded that Nibbāna is of such a perfected, unconditioned nature.
Chỉ như vậy, nó mới đoạn trừ phiền não một cách hoàn toàn. Do đó, phải kết luận rằng Nibbāna có bản chất vô hành, thành tựu trọn vẹn như vậy.
316-328. Pahāya gatattāti ariyamaggena jahitvā ñāṇagamanena gatattā.
316-328. By "gone by abandoning" means having abandoned by the Noble Path, having gone by the going of knowledge.
316-328. Đã từ bỏ và đi (Pahāya gatattā) là đã từ bỏ bằng Thánh Đạo và đã đi bằng sự đi của trí tuệ.
Suṭṭhu gatāti sammā gatā paṭipannāti sugatā.
"Well-gone" means rightly gone, rightly practiced, thus sugatā.
Đã đi tốt đẹp (Suṭṭhu gatā) là đã đi đúng đắn, đã thực hành đúng đắn, nên gọi là Thiện Thệ (Sugatā).
Parijānanatthanti tīhi pariññāhi parijānanatthaṃ.
For fully knowing means for fully knowing by the three kinds of full understanding.
Để hiểu biết rõ (Parijānanatthaṃ) là để hiểu biết rõ bằng ba sự hiểu biết rõ (Pariññā).
Dukkhasaṅkhātoti ‘‘dukkha’’nti saṅkhātabbo viditabbo ca dukkhasabhāvo dhammo dukkhadukkhatā.
What is called "dukkha" (suffering) is the state of suffering, the phenomenon of suffering, which is to be known, namely dukkhadukkhatā.
Được gọi là khổ (Dukkhasaṅkhāto) là pháp có bản chất khổ (dukkhasabhāvo) cần được gọi là “khổ” và cần được biết đến là khổ khổ (dukkhadukkhatā).
Yasmā dukkhavedanāvinimuttasaṅkhatadhamme sukhavedanāya ca yathā idha saṅkhāradukkhatā vipariṇāmadukkhatāti dukkhapariyāyo niruppateva, tasmā dukkhasabhāvo dhammo ekena dukkhasaddena visesetvā vutto ‘‘dukkhadukkhatā’’ti.
Since with regard to conditioned phenomena devoid of painful feeling, and with regard to pleasant feeling, just as here the term suffering arises as saṅkhāradukkhatā (suffering due to formations) and vipariṇāmadukkhatā (suffering due to change), therefore, the nature of suffering is specifically stated with a single word "dukkha" as dukkhadukkhatā.
Vì đối với các hành pháp không phải là cảm thọ khổ và đối với cảm thọ lạc, như ở đây, khổ được gọi là hành khổ, hoại khổ, thì bản chất khổ của pháp được đặc biệt gọi bằng một từ “khổ” là “khổ khổ (dukkhadukkhatā)”.
Sesapadadvayeti saṅkhāradukkhatā vipariṇāmadukkhatāti etasmiṃ padadvaye.
In "the other two phrases" means in these two phrases: saṅkhāradukkhatā and vipariṇāmadukkhatā.
Trong hai từ còn lại (sesapadadvaye) là trong hai từ hành khổ và hoại khổ.
Saṅkhārabhāvena dukkhasabhāvo saṅkhāradukkhatā.
The state of suffering due to its nature as a saṅkhāra is saṅkhāradukkhatā.
Bản chất khổ do trạng thái hành là hành khổ (saṅkhāradukkhatā).
Sukhassa vipariṇāmanena dukkhasabhāvo vipariṇāmadukkhatā.
The state of suffering due to the change of pleasure is vipariṇāmadukkhatā.
Bản chất khổ do sự biến đổi của lạc là hoại khổ (vipariṇāmadukkhatā).
329. Pabbajjāyāti pabbajitapaṭipattiyaṃ.
329. In the "going forth" means in the practice of a renunciant.
329. Trong sự xuất gia (pabbajjāyā) là trong sự thực hành của người xuất gia.
Dhammānudhammappaṭipanno bhikkhūti dhammānudhammaṃ paṭipajjamāno bhikkhu.
"A bhikkhu practicing in accordance with the Dhamma" means a bhikkhu practicing in accordance with the Dhamma.
Tỳ khưu thực hành đúng Pháp và Tùy Pháp (Dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū) là tỳ khưu đang thực hành đúng Pháp và Tùy Pháp.
Pātanti pāto.
"Early" means early.
Sáng sớm (Pātaṃ) là sáng sớm.
Nacirassanti khippameva.
"Not long after" means quickly.
Chẳng bao lâu (Nacirassaṃ) là rất nhanh.
Tenāha ‘‘lahuyevā’’ti.
Therefore, it is said, "very quickly."
Do đó, Ngài nói “rất nhanh”.
332-339. Kāmasahagatesu saññāmanasikāresu upaṭṭhahantesu byāpādādisahagatāpi saññāmanasikārā yathāpaccayaṃ upaṭṭhahantiyevāti vuttaṃ ‘‘kāmasahagatāti pañcanīvaraṇasahagatā’’ti.
332-339. When perceptions and mental formations associated with sensual desires are present, perceptions and mental formations associated with ill-will and so on are also present according to condition; therefore, it is said, "associated with sensual desires means associated with the five hindrances."
332-339. Khi các tưởng và tác ý đi kèm với dục khởi lên, các tưởng và tác ý đi kèm với sân, v.v. cũng khởi lên tùy theo duyên, nên đã nói “đi kèm với dục (kāmasahagatāti) là đi kèm với năm triền cái”.
Nīvaraṇānañhettha nidassanamattametaṃ, yadidaṃ kāmaggahaṇaṃ.
Here, the mention of "sensual desires" is merely an example of the hindrances.
Ở đây, việc đề cập đến dục chỉ là một ví dụ về các triền cái.
Pahīnāvasesā cettha nīvaraṇā veditabbā, tasmā pañcaggahaṇaṃ na kattabbaṃ.
Here, the remaining hindrances that have been abandoned should be understood; therefore, the taking of five should not be done.
Ở đây, cần phải hiểu rằng các triền cái còn sót lại đã được đoạn trừ, do đó không nên nắm giữ năm (triền cái).
Tassāti mahāmoggallānattherassa santato upaṭṭhahiṃsu aciṇṇavasitāya.
'Of him' means they 'approached from the presence of' the Elder Mahāmoggallāna due to lack of practice.
Của vị ấy tức là của Trưởng lão Mahāmoggallāna, (các triền cái) đã hiện diện do chưa thành thạo.
Tenāha ‘‘hānabhāgiyaṃ nāma ahosī’’ti.
Therefore, he said, "It was of the nature of decline."
Do đó đã nói ‘‘gọi là thuộc phần thoái hóa đã xảy ra’’.
Ārammaṇa…pe… sahagatanti vuttaṃ itaresaṃ abhāvato.
It is said 'with object… and concomitant with' due to the absence of others.
Đã nói là đối tượng… đồng sinh do sự không có mặt của những cái khác.
340. Vipassanāsamādhiṃyeva, na phalasamādhiṃ.
340. Vipassanāsamādhi itself, not fruit-attainment concentration.
340. Chỉ là thiền quán (vipassanāsamādhiṃyeva), không phải thiền quả.
Chejjakiccaṃ na nipphajjati avicchedavasena appavattanato.
Cutting off is not accomplished as it does not proceed without interruption.
Công việc cắt đứt không hoàn thành do không vận hành theo cách không gián đoạn.
Nikantīti vipassanaṃ assādentī pavattataṇhā.
Nikantī is the craving that arises when savoring vipassanā.
Nikantī tức là tham ái vận hành khi thưởng thức tuệ quán.
Sādhetuṃ nāsakkhi upakkiliṭṭhattā.
Was unable to accomplish due to being defiled.
Không thể hoàn thành do bị ô nhiễm.
Nimittānusārīti niccasukhaattanimittānaṃ apūraṇato rāgadosamohanimittānipettha nimittāneva.
Nimittānusārī (following a sign) refers here to the signs of greed, hatred, and delusion, as the signs of permanence, pleasure, and self are not fulfilled.
Nimittānusārī tức là do không làm đầy đủ các tướng thường, lạc, ngã, nên các tướng tham, sân, si ở đây chính là các tướng.
Vuṭṭhāna…pe… samādhinti etena yāva maggo nādhigato, tāva vuṭṭhānagāminivipassanamanuyuñjantopi yathārahaṃ animittaṃ appaṇihitaṃ suññataṃ cetosamādhiṃ anuyutto viharatīti vattabbataṃ arahatīti dasseti.
By 'exit… and concentration', it is shown that as long as the path has not been attained, even one who practices vipassanā leading to emergence is worthy of being called one who dwells devoted to the signless, the desireless, and the emptiness cetosamādhi, as appropriate.
Vuṭṭhāna…v.v… samādhiṃ (thiền định xuất khởi) với điều này, cho đến khi đạo chưa được thành tựu, người thực hành tuệ quán hướng đến xuất khởi vẫn xứng đáng được gọi là người đang an trú trong vô tướng, vô nguyện, không tánh tâm định một cách thích hợp.
Vipassanāsampayuttanti vipassanāsaṅkhātañāṇasampayuttaṃ.
Vipassanāsampayutta means associated with the knowledge called vipassanā.
Vipassanāsampayuttaṃ tức là tương ưng với tuệ, tức là tuệ quán.
Cetosamādhinti cittasīsena vipassanāsamādhimāha.
Cetosamādhi refers to vipassanāsamādhi with 'citta' (mind) as the head.
Cetosamādhiṃ (tâm định) tức là nói về thiền quán bằng cách gọi tên tâm.
Uparimaggaphalasamādhinti paṭhamamaggasamādhissa pageva adhigatattā.
Uparimaggaphalasamādhi (concentration of the higher paths and fruits) is stated because the concentration of the first path was already attained earlier.
Uparimaggaphalasamādhiṃ (thiền định đạo quả cao hơn) do thiền định đạo thứ nhất đã được thành tựu từ trước.