‘‘Seyyathāpi, bho, kusalo nāgavaniko nāgavanaṃ paviseyya.
‘‘Just as, sir, a skilled elephant woodsman might enter an elephant forest.
“Này Tôn giả, ví như một người quản voi khéo léo đi vào rừng voi.
So passeyya nāgavane mahantaṃ hatthipadaṃ, dīghato ca āyataṃ, tiriyañca vitthataṃ.
There he would see a large elephant footprint in the elephant forest, long in length and broad in width.
Ông ta thấy trong rừng voi một dấu chân voi lớn, dài và rộng.
So niṭṭhaṃ gaccheyya – ‘mahā vata, bho, nāgo’ti.
He would then come to the conclusion: ‘Indeed, sir, it must be a great elephant!’
Ông ta sẽ kết luận: ‘Chắc chắn đây là một con voi lớn!’
Evameva kho ahaṃ, bho, yato addasaṃ samaṇe gotame cattāri padāni athāhaṃ niṭṭhamagamaṃ – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
Just in the same way, sir, when I saw four footprints in the recluse Gotama, I came to this conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well-proclaimed by the Blessed One, the Saṅgha of the Blessed One’s disciples is practicing well.’
Cũng vậy, này Tôn giả, khi tôi thấy bốn dấu vết nơi Sa-môn Gotama, tôi liền kết luận: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Giác, Chánh pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo léo, Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh’.
289. ‘‘Katamāni cattāri?
289. ‘‘Which four?
“Bốn dấu vết đó là gì?
Idhāhaṃ, bho, passāmi ekacce khattiyapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe, te bhindantā* maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni.
Here, sir, I see some Khattiya scholars who are keen, accustomed to refuting others’ views, like hair-splitters; they go about, I think, demolishing wrong views with their wisdom.
Ở đây, này Tôn giả, tôi thấy một số học giả Khattiya sắc sảo, đã luyện tập trong các cuộc tranh luận, có khả năng bắn xuyên sợi lông; họ đi khắp nơi để phá vỡ các tà kiến bằng trí tuệ của mình.
Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti.
They hear: ‘Indeed, friends, the recluse Gotama will arrive at such-and-such a village or market town.’
Họ nghe rằng: ‘Thưa các ông, Sa-môn Gotama chắc chắn sẽ đến làng hay thị trấn tên là…’.
Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma.
They prepare a question: ‘We will approach the recluse Gotama and ask him this question.
Họ chuẩn bị câu hỏi: ‘Chúng tôi sẽ đến gặp Sa-môn Gotama và hỏi Ngài câu hỏi này.
Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma.
If, being questioned, he answers thus, then we will lay a charge against him.
Nếu Ngài được hỏi như vậy và trả lời như vậy, chúng tôi sẽ buộc tội Ngài.
Evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti.
And if, being questioned, he answers thus, then we will lay a charge against him.’
Và nếu Ngài được hỏi như vậy và trả lời như vậy, chúng tôi cũng sẽ buộc tội Ngài.’
Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti.
They hear: ‘Indeed, friends, the recluse Gotama has arrived at such-and-such a village or market town.’
Họ nghe rằng: ‘Thưa các ông, Sa-môn Gotama chắc chắn đã đến làng hay thị trấn tên là…’.
Te yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamanti.
They approach the recluse Gotama.
Họ đến nơi Sa-môn Gotama đang ở.
Te samaṇo gotamo dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti.
The recluse Gotama instructs, rouses, inspires, and gladdens them with a Dhamma talk.
Sa-môn Gotama thuyết pháp cho họ, khuyến khích, khích lệ và làm cho họ hoan hỷ.
Te samaṇena gotamena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ pucchanti, kutossa* vādaṃ āropessanti?
Having been instructed, roused, inspired, and gladdened by the recluse Gotama with a Dhamma talk, they do not question the recluse Gotama; how could they lay a charge against him?
Được Sa-môn Gotama thuyết pháp, khuyến khích, khích lệ và làm cho hoan hỷ, họ không những không hỏi Sa-môn Gotama câu hỏi nào, mà còn làm sao có thể buộc tội Ngài?
Aññadatthu samaṇasseva gotamassa sāvakā sampajjanti.
Instead, they become disciples of the recluse Gotama.
Ngược lại, họ trở thành đệ tử của Sa-môn Gotama.
Yadāhaṃ, bho, samaṇe gotame imaṃ paṭhamaṃ padaṃ addasaṃ athāhaṃ niṭṭhamagamaṃ – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
‘Friends, when I saw this first aspect concerning the recluse Gotama, I then came to the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well proclaimed by the Blessed One, and the Saṅgha of the Blessed One’s disciples practices well.’’
Thưa các ông, khi tôi nhận thấy điểm đầu tiên này ở Sa-môn Gotama, tôi đã kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết, Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là khéo thực hành.’
‘‘Puna caparāhaṃ, bho, passāmi idhekacce brāhmaṇapaṇḍite…pe… gahapatipaṇḍite…pe… samaṇapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe te bhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni.
‘‘And again, friends, I see here some learned khattiyas…pe… learned householders…pe… learned recluses who are skillful in refuting others’ doctrines, sharp as an archer piercing a hair, as if they wander about shattering wrong views with their wisdom.
“Lại nữa, thưa các ông, tôi thấy một số Bà-la-môn học giả… (văn bản bị lược)… gia chủ học giả… (văn bản bị lược)… sa-môn học giả, là những người tinh thông, đã từng tranh luận với các học thuyết khác, sắc sảo như người bắn tên xuyên qua sợi lông, họ dường như đi khắp nơi phá vỡ các tà kiến bằng trí tuệ.
Te suṇanti – ‘samaṇo khalu bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti.
They hear: ‘Indeed, friends, the recluse Gotama will arrive at such-and-such a village or market town.’
Họ nghe rằng: ‘Thưa các ông, Sa-môn Gotama chắc chắn sẽ đến làng hay thị trấn tên là…’.
Te pañhaṃ abhisaṅkharonti ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma.
They prepare a question: ‘We will approach the recluse Gotama and ask him this question.
Họ chuẩn bị câu hỏi: ‘Chúng tôi sẽ đến gặp Sa-môn Gotama và hỏi Ngài câu hỏi này.
Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma.
If, being questioned, he answers thus, then we will lay a charge against him.
Nếu Ngài được hỏi như vậy và trả lời như vậy, chúng tôi sẽ buộc tội Ngài.
Evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evaṃpissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti.
And if, being questioned, he answers thus, then we will lay a charge against him.’
Và nếu Ngài được hỏi như vậy và trả lời như vậy, chúng tôi cũng sẽ buộc tội Ngài.’
Te suṇanti ‘samaṇo khalu bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti.
They hear: ‘Indeed, friends, the recluse Gotama has arrived at such-and-such a village or market town.’
Họ nghe rằng: ‘Thưa các ông, Sa-môn Gotama chắc chắn đã đến làng hay thị trấn tên là…’.
Te yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamanti.
They approach the recluse Gotama.
Họ đến nơi Sa-môn Gotama đang ở.
Te samaṇo gotamo dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti.
The recluse Gotama instructs, rouses, inspires, and gladdens them with a Dhamma talk.
Sa-môn Gotama thuyết pháp cho họ, khuyến khích, khích lệ và làm cho họ hoan hỷ.
Te samaṇena gotamena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ pucchanti, kutossa vādaṃ āropessanti?
Having been instructed, roused, inspired, and gladdened by the recluse Gotama with a Dhamma talk, they do not question the recluse Gotama; how could they lay a charge against him?
Được Sa-môn Gotama thuyết pháp, khuyến khích, khích lệ và làm cho hoan hỷ, họ không những không hỏi Sa-môn Gotama câu hỏi nào, mà còn làm sao có thể buộc tội Ngài?
Aññadatthu samaṇaṃyeva gotamaṃ okāsaṃ yācanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
Instead, they ask the recluse Gotama for permission to go forth from the household life into homelessness.
Ngược lại, họ xin Sa-môn Gotama cho phép xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
Te samaṇo gotamo pabbājeti* .
The recluse Gotama ordains them.
Sa-môn Gotama cho phép họ xuất gia.
Te tattha pabbajitā samānā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Having thus gone forth, dwelling secluded, diligent, ardent, and resolute, they, before long, with their own direct knowledge, realize and abide in that unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which noble sons rightly go forth from the household life into homelessness, in this very life.
Sau khi xuất gia, họ sống viễn ly, không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, và chẳng bao lâu sau, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh, vì mục đích đó mà các thiện nam tử đã từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
Te evamāhaṃsu – ‘manaṃ vata, bho, anassāma, manaṃ vata, bho, panassāma; mayañhi pubbe assamaṇāva samānā samaṇamhāti paṭijānimha, abrāhmaṇāva samānā brāhmaṇamhāti paṭijānimha, anarahantova samānā arahantamhāti paṭijānimha.
They say: ‘Alas, friends, we would have perished! Alas, friends, we would have been utterly ruined! For previously, while not being recluses, we claimed to be recluses; while not being brahmins, we claimed to be brahmins; while not being arahants, we claimed to be arahants.
Họ nói như sau: ‘Ôi, thưa các ông, chúng ta suýt nữa đã bị hủy hoại! Ôi, thưa các ông, chúng ta suýt nữa đã bị hủy hoại hoàn toàn! Trước đây, chúng ta không phải là sa-môn mà lại tự xưng là sa-môn, không phải là Bà-la-môn mà lại tự xưng là Bà-la-môn, không phải là A-la-hán mà lại tự xưng là A-la-hán.
Idāni khomha samaṇā, idāni khomha brāhmaṇā, idāni khomha arahanto’ti.
Now indeed we are recluses, now indeed we are brahmins, now indeed we are arahants.’
Giờ đây, chúng ta mới thực sự là sa-môn, giờ đây chúng ta mới thực sự là Bà-la-môn, giờ đây chúng ta mới thực sự là A-la-hán.’
Yadāhaṃ, bho, samaṇe gotame imaṃ catutthaṃ padaṃ addasaṃ athāhaṃ niṭṭhamagamaṃ – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’’ti.
‘Friends, when I saw this fourth aspect concerning the recluse Gotama, I then came to the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well proclaimed by the Blessed One, and the Saṅgha of the Blessed One’s disciples practices well.’’
Thưa các ông, khi tôi nhận thấy điểm thứ tư này ở Sa-môn Gotama, tôi đã kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết, Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là khéo thực hành.’’
290. Evaṃ vutte, jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetā vaḷavābhirathā orohitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa; namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa; namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
290. When this was said, the brahmin Jāṇussoṇi dismounted from his chariot of pure white mares, arranged his upper robe over one shoulder, raised his clasped hands in salutation towards the Blessed One, and three times uttered an exclamation of joy: ‘‘Homage to that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One! Homage to that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One! Homage to that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One!
290. Khi nói vậy, Bà-la-môn Jāṇussoṇi xuống khỏi cỗ xe ngựa trắng toàn thân, vắt thượng y qua một bên vai, chắp tay hướng về phía Đức Thế Tôn và ba lần thốt lên lời cảm hứng: “Con xin đảnh lễ Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác; con xin đảnh lễ Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác; con xin đảnh lễ Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác.
Appeva nāma mayampi kadāci karahaci tena bhotā gotamena saddhiṃ samāgaccheyyāma, appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo’’ti!
May it be that we too may somehow, sometime, meet with that venerable Gotama; may there be some conversation!’’
Ước gì một lúc nào đó chúng con cũng có thể gặp gỡ Đức Gotama đáng kính ấy, ước gì có thể có một cuộc đàm thoại nào đó!”
Atha kho jāṇussoṇi brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then the brahmin Jāṇussoṇi approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Sau đó, Bà-la-môn Jāṇussoṇi đến gần Đức Thế Tôn; sau khi đến gần, ông trao đổi những lời chào hỏi thân mật với Đức Thế Tôn.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having exchanged courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật và đáng ghi nhớ, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho jāṇussoṇi brāhmaṇo yāvatako ahosi pilotikena paribbājakena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
As he sat to one side, the brahmin Jāṇussoṇi recounted to the Blessed One all the conversation he had had with the wandering ascetic Pilotika.
Khi đã ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Jāṇussoṇi kể lại toàn bộ cuộc đàm thoại của mình với du sĩ Pilotika cho Đức Thế Tôn.
Evaṃ vutte, bhagavā jāṇussoṇiṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘na kho, brāhmaṇa, ettāvatā hatthipadopamo vitthārena paripūro hoti.
When this was said, the Blessed One spoke to the brahmin Jāṇussoṇi thus: ‘‘Indeed, brahmin, the simile of the elephant’s footprint is not yet complete in its full extent.
Khi nói vậy, Đức Thế Tôn bảo Bà-la-môn Jāṇussoṇi rằng: “Này Bà-la-môn, ví dụ về dấu chân voi chưa hoàn chỉnh với chừng đó sự giải thích.
Api ca, brāhmaṇa, yathā hatthipadopamo vitthārena paripūro hoti taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti.
But, brahmin, listen to how the simile of the elephant’s footprint is complete in its full extent, pay careful attention, I will speak.’’
Nhưng này Bà-la-môn, hãy lắng nghe cách ví dụ về dấu chân voi trở nên hoàn chỉnh với sự giải thích, hãy chú tâm lắng nghe, Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bho’’ti kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavato paccassosi.
‘‘Yes, venerable sir,’’ replied the brahmin Jāṇussoṇi to the Blessed One.
“Vâng, bạch Ngài,” Bà-la-môn Jāṇussoṇi đáp lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke thus:
Đức Thế Tôn nói:
‘‘Evameva kho, brāhmaṇa, idha tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā.
“Just so, brahmin, the Tathāgata arises in the world, an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One, endowed with knowledge and conduct, a Fortunate One, knower of the worlds, an unsurpassed trainer of persons to be tamed, teacher of gods and humans, the Buddha, the Blessed One.
“Cũng vậy, này Bà-la-môn, ở đây, một Như Lai xuất hiện trên đời, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ minh hạnh, thiện thệ, bậc hiểu biết thế gian, vô thượng sĩ, điều ngự trượng phu, bậc thầy của chư thiên và loài người, Phật, Thế Tôn.
So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti.
He, having directly known and realized this world with its gods, with its Māras, with its Brahmās, this generation with its ascetics and brahmins, with its gods and humans, makes it known.
Ngài tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này cùng với chư thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người.
So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
He teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter; he proclaims the perfectly complete and utterly pure holy life (brahmacariya).
Ngài thuyết giảng Chánh pháp đẹp ở đoạn đầu, đẹp ở đoạn giữa, đẹp ở đoạn cuối, với ý nghĩa và văn tự đầy đủ; Ngài tuyên bố một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn và thanh tịnh.
Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto.
A householder or a householder’s son, or one reborn into some other family, hears that Dhamma.
Một gia chủ hoặc con trai của gia chủ, hoặc một người sinh ra trong một gia đình nào đó, nghe Pháp ấy.
So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati.
Having heard that Dhamma, he gains faith in the Tathāgata.
Nghe Pháp ấy, người đó phát khởi niềm tin nơi Như Lai.
So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajopatho, abbhokāso pabbajjā.
Endowed with that acquired faith, he reflects thus: ‘The household life is confining, a path of defilement; leaving home is like being in the open air.
Với niềm tin đã phát khởi ấy, người đó suy nghĩ như sau: ‘Đời sống gia đình thật chật chội, con đường đầy bụi bẩn; đời sống không gia đình thật rộng mở.
Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
It is not easy for one dwelling in a home to practice the holy life that is perfectly complete, perfectly pure, like a polished conch shell.
Thật không dễ dàng để sống một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, tinh khiết như vỏ ốc xà cừ, khi còn ở trong gia đình.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
What if I were to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the home life into homelessness?’
Vậy thì, ta hãy cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình để sống không gia đình’.
So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
After some time, having abandoned a small accumulation of wealth or a large accumulation of wealth, having abandoned a small circle of relatives or a large circle of relatives, he shaves off his hair and beard, puts on saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Sau một thời gian, người đó từ bỏ một phần nhỏ tài sản hoặc từ bỏ một phần lớn tài sản, từ bỏ một số ít thân quyến hoặc từ bỏ một số đông thân quyến, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
293. ‘‘So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti, ekabhattiko hoti rattūparato, virato vikālabhojanā, naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti, mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti, uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti, jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, hatthigavāssavaḷavāpaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti, kayavikkayā paṭivirato hoti, tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti, ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato hoti, chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā* paṭivirato hoti* .
He abstains from harming seeds and plants; he eats only once a day, abstaining from food at night, abstaining from untimely meals; he abstains from seeing dancing, singing, and music; he abstains from wearing garlands, scents, and ointments, and from adornment and beautification; he abstains from high and luxurious beds; he abstains from accepting gold and silver; he abstains from accepting raw grain; he abstains from accepting raw meat; he abstains from accepting women and girls; he abstains from accepting male and female slaves; he abstains from accepting goats and sheep; he abstains from accepting chickens and pigs; he abstains from accepting elephants, cattle, horses, and mares; he abstains from accepting fields and lands; he abstains from engaging in messages and errands; he abstains from buying and selling; he abstains from cheating with scales, metals, and measures; he abstains from bribery, deception, fraud, and crooked ways; he abstains from cutting, killing, binding, plundering, robbing, and acts of violence.
293. Người đó tránh xa việc hủy hoại hạt giống và cây cối; ăn một bữa, tránh ăn đêm, tránh ăn phi thời; tránh xa xem múa, hát, nhạc kịch; tránh xa đeo vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, trang sức, điểm trang; tránh xa giường cao, ghế lớn; tránh xa nhận vàng bạc; tránh xa nhận ngũ cốc tươi; tránh xa nhận thịt tươi; tránh xa nhận phụ nữ và trẻ em gái; tránh xa nhận nô tỳ nam nữ; tránh xa nhận dê cừu; tránh xa nhận gà heo; tránh xa nhận voi, bò, ngựa, lừa; tránh xa nhận ruộng đất; tránh xa việc làm sứ giả, đi lại sai phái; tránh xa mua bán; tránh xa cân điêu, tiền giả, đo lường gian lận; tránh xa hối lộ, lừa đảo, gian trá, xảo quyệt; tránh xa cắt xẻ, giết hại, trói buộc, cướp bóc, hãm hiếp, bạo lực.
295. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
When he sees a form with his eye, he is not engrossed in its features or its details.
295. Người đó khi thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for the restraint of that by which evil, unwholesome states of covetousness and distress might assail him if his eye faculty were unrestrained; he guards the eye faculty; he undertakes the restraint of the eye faculty.
Vì những tham ái và ưu phiền, những pháp bất thiện có thể xâm nhập khi nhãn căn không được phòng hộ, nên người đó thực hành phòng hộ, bảo vệ nhãn căn, thành tựu sự phòng hộ nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
When he hears a sound with his ear… (as before) …when he smells an odor with his nose… when he tastes a flavor with his tongue… when he touches a tangible object with his body… when he cognizes a mental phenomenon with his mind, he is not engrossed in its features or its details.
Khi nghe tiếng bằng tai… (tương tự)… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for the restraint of that by which evil, unwholesome states of covetousness and distress might assail him if his mind faculty were unrestrained; he guards the mind faculty; he undertakes the restraint of the mind faculty.
Vì những tham ái và ưu phiền, những pháp bất thiện có thể xâm nhập khi ý căn không được phòng hộ, nên người đó thực hành phòng hộ, bảo vệ ý căn, thành tựu sự phòng hộ ý căn.
So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.
Endowed with this noble restraint of the faculties, he experiences an inner, untroubled happiness.
Với sự phòng hộ các căn cao thượng này, người đó cảm nhận được niềm an lạc không phiền não trong nội tâm.
296. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato)* iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
“296. Endowed with this noble aggregate of moral virtue, (and endowed with this noble contentment)* endowed with this noble restraint of the faculties, and endowed with this noble mindfulness and clear comprehension, he resorts to a secluded dwelling: a forest, the root of a tree, a mountain, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open-air place, a heap of straw.
296. Vị ấy, với thánh giới giới hạnh này được thành tựu, (với thánh sự tri túc này được thành tựu)* với thánh giới chế ngự căn này được thành tựu, với thánh giới chánh niệm tỉnh giác này được thành tựu, tìm đến trú xứ vắng vẻ: rừng, gốc cây, núi, khe núi, hang đá, bãi tha ma, rừng sâu, nơi trống trải, đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
After his meal, having returned from his alms-round, he sits down, crossing his legs, holding his body erect, and establishing mindfulness in front of him.
Sau bữa ăn, sau khi trở về từ khất thực, vị ấy ngồi kiết già, giữ thân ngay thẳng, thiết lập chánh niệm trước mặt.
So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti.
Having abandoned covetousness for the world, he dwells with a mind free from covetousness, purifying his mind from covetousness.
Vị ấy từ bỏ tham ái trong đời, sống với tâm không tham ái, thanh lọc tâm khỏi tham ái.
Byāpādappadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati, sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādappadosā cittaṃ parisodheti.
Having abandoned ill-will and hatred, he dwells with a mind free from ill-will, compassionate for the welfare of all living beings, purifying his mind from ill-will and hatred.
Từ bỏ sân hận và ác ý, vị ấy sống với tâm không sân hận, với lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh và loài hữu tình, thanh lọc tâm khỏi sân hận và ác ý.
Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti.
Having abandoned sloth and torpor, he dwells free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and clearly comprehending, purifying his mind from sloth and torpor.
Từ bỏ hôn trầm và thụy miên, vị ấy sống không hôn trầm thụy miên, với tưởng ánh sáng, có niệm, có tỉnh giác, thanh lọc tâm khỏi hôn trầm và thụy miên.
Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati, ajjhattaṃ vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti.
Having abandoned restlessness and remorse, he dwells undisturbed, with his mind inwardly calmed, purifying his mind from restlessness and remorse.
Từ bỏ trạo cử và hối hận, vị ấy sống không trạo cử, với tâm an tịnh nội tại, thanh lọc tâm khỏi trạo cử và hối hận.
Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
Having abandoned doubt, he dwells having crossed over doubt, without perplexity regarding wholesome states, purifying his mind from doubt.
Từ bỏ hoài nghi, vị ấy sống đã vượt qua hoài nghi, không còn do dự về các pháp thiện, thanh lọc tâm khỏi hoài nghi.
297. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
297. “Having abandoned these five hindrances, which are corruptions of the mind and weaken wisdom, he enters upon and dwells in the first jhāna, which is accompanied by applied thought and sustained thought, born of seclusion, and filled with rapture and pleasure, having secluded himself from sensual pleasures and unwholesome states.
297. Vị ấy, sau khi từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm làm suy yếu trí tuệ, hoàn toàn ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và an trú thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ lạc do ly dục sinh.
Idampi vuccati, brāhmaṇa, tathāgatapadaṃ itipi, tathāgatanisevitaṃ itipi, tathāgatārañjitaṃ itipi.
This, too, O brahmin, is called ‘the Tathāgata’s path,’ ‘that which the Tathāgata frequents,’ and ‘that which the Tathāgata delights in.’
Này Bà-la-môn, đây cũng được gọi là dấu chân của Như Lai, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng an trú, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng hoan hỷ.
Na tveva tāva ariyasāvako niṭṭhaṃ gacchati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
Yet, the noble disciple does not yet reach the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well-proclaimed by the Blessed One, the Saṅgha of the Blessed One’s disciples has practiced well.’
Tuy nhiên, vị Thánh đệ tử vẫn chưa đạt đến sự kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết giảng, Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh.’
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Furthermore, O brahmin, with the abandoning of pleasure and pain, and with the disappearance of former joy and sorrow, he enters upon and dwells in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and is purified by equanimity and mindfulness.
Hơn nữa, này Bà-la-môn, vị Tỳ-kheo, do từ bỏ lạc, từ bỏ khổ, và do sự diệt trừ hỷ và ưu trước đó, chứng và an trú thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.
Idampi vuccati, brāhmaṇa, tathāgatapadaṃ itipi, tathāgatanisevitaṃ itipi, tathāgatārañjitaṃ itipi.
This, too, O brahmin, is called ‘the Tathāgata’s path,’ ‘that which the Tathāgata frequents,’ and ‘that which the Tathāgata delights in.’
Này Bà-la-môn, đây cũng được gọi là dấu chân của Như Lai, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng an trú, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng hoan hỷ.
Na tveva tāva ariyasāvako niṭṭhaṃ gacchati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
Yet, the noble disciple does not yet reach the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well-proclaimed by the Blessed One, the Saṅgha of the Blessed One’s disciples has practiced well.’
Tuy nhiên, vị Thánh đệ tử vẫn chưa đạt đến sự kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết giảng, Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh.’
298. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti.
298. “With his mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, free from defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, he directs and inclines his mind to the knowledge of recollecting past lives.
298. Với tâm đã định như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững chắc, đã đạt đến sự bất động, vị ấy hướng tâm đến Túc mạng trí.
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ, dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
He recollects his manifold past lives, that is, one birth, two births…pe… Thus he recollects his manifold past lives in their aspects and details.
Vị ấy nhớ lại nhiều kiếp sống quá khứ khác nhau, như một kiếp, hai kiếp…pe… như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều kiếp sống quá khứ khác nhau với các chi tiết và đặc điểm.
Idampi vuccati, brāhmaṇa, tathāgatapadaṃ itipi, tathāgatanisevitaṃ itipi, tathāgatārañjitaṃ itipi.
This, too, O brahmin, is called ‘the Tathāgata’s path,’ ‘that which the Tathāgata frequents,’ and ‘that which the Tathāgata delights in.’
Này Bà-la-môn, đây cũng được gọi là dấu chân của Như Lai, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng an trú, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng hoan hỷ.
Na tveva tāva ariyasāvako niṭṭhaṃ gacchati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
Yet, the noble disciple does not yet reach the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well-proclaimed by the Blessed One, the Saṅgha of the Blessed One’s disciples has practiced well.’
Tuy nhiên, vị Thánh đệ tử vẫn chưa đạt đến sự kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết giảng, Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh.’
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti.
“With his mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, free from defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, he directs and inclines his mind to the knowledge of the passing away and reappearance of beings.
Với tâm đã định như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững chắc, đã đạt đến sự bất động, vị ấy hướng tâm đến Thiên nhãn trí về sự chết và tái sinh của chúng sinh.
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena…pe… yathākammūpage satte pajānāti.
He perceives with the divine eye, purified and surpassing that of humans…pe… he understands beings as they pass away and reappear according to their kamma.
Vị ấy với thiên nhãn thanh tịnh, vượt xa mắt người…pe… biết rõ chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.
Idampi vuccati, brāhmaṇa, tathāgatapadaṃ itipi, tathāgatanisevitaṃ itipi, tathāgatārañjitaṃ itipi.
This, too, O brahmin, is called ‘the Tathāgata’s path,’ ‘that which the Tathāgata frequents,’ and ‘that which the Tathāgata delights in.’
Này Bà-la-môn, đây cũng được gọi là dấu chân của Như Lai, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng an trú, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng hoan hỷ.
Na tveva tāva ariyasāvako niṭṭhaṃ gacchati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
Yet, the noble disciple does not yet reach the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well-proclaimed by the Blessed One, the Saṅgha of the Blessed One’s disciples has practiced well.’
Tuy nhiên, vị Thánh đệ tử vẫn chưa đạt đến sự kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết giảng, Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh.’
299. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti.
299. “With his mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, free from defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, he directs and inclines his mind to the knowledge of the destruction of the asavas.
299. Với tâm đã định như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững chắc, đã đạt đến sự bất động, vị ấy hướng tâm đến trí tuệ diệt trừ các lậu hoặc.
So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands ‘this is suffering’ as it actually is; he understands ‘this is the origin of suffering’ as it actually is; he understands ‘this is the cessation of suffering’ as it actually is; he understands ‘this is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Vị ấy như thật biết: ‘Đây là khổ’; như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của khổ’; như thật biết: ‘Đây là sự diệt khổ’; như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’.
‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands ‘these are the asavas’ as they actually are; he understands ‘this is the origin of the asavas’ as it actually is; he understands ‘this is the cessation of the asavas’ as it actually is; he understands ‘this is the path leading to the cessation of the asavas’ as it actually is.
Vị ấy như thật biết: ‘Đây là các lậu hoặc’; như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’; như thật biết: ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’; như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
Idampi vuccati, brāhmaṇa, tathāgatapadaṃ itipi, tathāgatanisevitaṃ itipi, tathāgatārañjitaṃ itipi.
This, too, O brahmin, is called ‘the Tathāgata’s path,’ ‘that which the Tathāgata frequents,’ and ‘that which the Tathāgata delights in.’
Này Bà-la-môn, đây cũng được gọi là dấu chân của Như Lai, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng an trú, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng hoan hỷ.
Na tveva tāva ariyasāvako niṭṭhaṃ gato hoti, api ca kho niṭṭhaṃ gacchati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
And then the noble disciple has indeed reached the conclusion: ‘The Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma has been well-proclaimed by the Blessed One, the Saṅgha of the Blessed One’s disciples has practiced well.’
Tuy nhiên, vị Thánh đệ tử vẫn chưa đạt đến sự kết luận, nhưng vị ấy đạt đến sự kết luận rằng: ‘Đức Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác, Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết giảng, Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh.’
‘‘Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati.
“When he knows and sees thus, his mind is liberated from the asava of sensual desire, his mind is liberated from the asava of existence, and his mind is liberated from the asava of ignorance.
Khi vị ấy biết như vậy, thấy như vậy, tâm vị ấy được giải thoát khỏi lậu hoặc dục, tâm vị ấy được giải thoát khỏi lậu hoặc hữu, tâm vị ấy được giải thoát khỏi lậu hoặc vô minh.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, there arises the knowledge: ‘It is liberated.’
Khi tâm được giải thoát, trí tuệ biết rằng đã giải thoát khởi lên.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.
Idampi vuccati, brāhmaṇa, tathāgatapadaṃ itipi, tathāgatanisevitaṃ itipi, tathāgatārañjitaṃ itipi.
This, too, O brahmin, is called ‘the Tathāgata’s path,’ ‘that which the Tathāgata frequents,’ and ‘that which the Tathāgata delights in.’
Này Bà-la-môn, đây cũng được gọi là dấu chân của Như Lai, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng an trú, cũng được gọi là nơi Như Lai đã từng hoan hỷ.
Ettāvatā kho, brāhmaṇa, ariyasāvako niṭṭhaṃ gato hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
To this extent, brahmin, a noble disciple has reached completion — 'the Blessed One is perfectly enlightened, the Dhamma taught by the Blessed One is well-expounded, the Saṅgha of the Blessed One's disciples is well-practicing.'
Này Bà-la-môn, cho đến chừng ấy, một Thánh đệ tử đã đạt đến sự kết thúc – ‘Thế Tôn là bậc Chánh Đẳng Giác, Pháp do Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết giảng, Tăng chúng đệ tử của Thế Tôn là những bậc thực hành chân chánh’.
Ettāvatā kho, brāhmaṇa, hatthipadopamo vitthārena paripūro hotī’’ti.
To this extent, brahmin, the simile of the elephant's footprint is completed in detail."
Này Bà-la-môn, cho đến chừng ấy, bài kinh ví dụ dấu chân voi đã được hoàn thành một cách chi tiết.”
Evaṃ vutte, jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
When this was said, Jaṇussoṇi the brahmin said to the Blessed One: "Excellent, Venerable Gotama! Excellent, Venerable Gotama!
Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Jāṇussoṇi thưa với Thế Tôn rằng: “Thật tuyệt diệu thay, bạch Tôn giả Gotama! Thật tuyệt diệu thay, bạch Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Gotama, one might set upright what was overturned, reveal what was hidden, show the way to one who was lost, or carry a lamp into the darkness so that those with eyes could see forms; in the same way, the Dhamma has been made clear by Venerable Gotama in many ways.
Ví như, bạch Tôn giả Gotama, người ta dựng đứng vật bị úp xuống, mở ra vật bị che giấu, chỉ đường cho kẻ lạc lối, hoặc cầm đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các sắc pháp; cũng vậy, Pháp đã được Tôn giả Gotama thuyết giảng bằng nhiều phương cách khác nhau.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to Venerable Gotama, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp, và quy y Tăng chúng Tỷ-kheo.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Let Venerable Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge from today onwards as long as life lasts."
Kính xin Tôn giả Gotama hãy xem con là một cận sự nam đã quy y kể từ hôm nay cho đến trọn đời.”
300. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
300. Thus have I heard – on one occasion the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi – ‘‘āvuso bhikkhave’’ti.
Thereupon, the Venerable Sāriputta addressed the bhikkhus, saying: "Friends, bhikkhus."
Tại đấy, Tôn giả Sāriputta gọi các Tỷ-kheo: “Này chư Hiền Tỷ-kheo!”
‘‘Āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ.
"Friend," those bhikkhus replied to the Venerable Sāriputta.
“Thưa Hiền giả!” – các Tỷ-kheo ấy đáp lời Tôn giả Sāriputta.
Āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘seyyathāpi, āvuso, yāni kānici jaṅgalānaṃ pāṇānaṃ padajātāni sabbāni tāni hatthipade samodhānaṃ gacchanti, hatthipadaṃ tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ mahantattena; evameva kho, āvuso, ye keci kusalā dhammā sabbete catūsu ariyasaccesu saṅgahaṃ gacchanti.
The Venerable Sāriputta spoke thus: "Just as, friends, whatever footprints of creatures that walk on land exist, all of them are encompassed within the elephant's footprint, and the elephant's footprint is declared to be the foremost among them by virtue of its size; in the same way, friends, whatever wholesome phenomena exist, all of them are encompassed within the Four Noble Truths.
Tôn giả Sāriputta nói như sau: “Này chư Hiền, ví như tất cả các dấu chân của các loài động vật trên đất liền đều nằm gọn trong dấu chân voi, dấu chân voi được gọi là tối thượng trong số đó vì sự to lớn của nó; cũng vậy, này chư Hiền, bất kỳ các pháp thiện nào, tất cả đều nằm gọn trong Tứ Thánh Đế.
Katamesu catūsu?
In which four?
Trong bốn điều nào?
Dukkhe ariyasacce, dukkhasamudaye ariyasacce, dukkhanirodhe ariyasacce, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce’’.
In the Noble Truth of Suffering, in the Noble Truth of the Origin of Suffering, in the Noble Truth of the Cessation of Suffering, in the Noble Truth of the Path Leading to the Cessation of Suffering."
Trong Khổ Thánh Đế, trong Khổ Tập Thánh Đế, trong Khổ Diệt Thánh Đế, và trong Khổ Diệt Đạo Thánh Đế.”
301. ‘‘Katamañcāvuso, dukkhaṃ ariyasaccaṃ?
301. "And what, friends, is the Noble Truth of Suffering?
“Này chư Hiền, Khổ Thánh Đế là gì?
Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ; saṃkhittena, pañcupādānakkhandhā dukkhā.
Birth is suffering, old age is suffering, death is suffering, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair are suffering; not getting what one wants is suffering; in brief, the five aggregates subject to clinging are suffering.
Sinh là khổ, già là khổ, chết là khổ, sầu bi khổ ưu não là khổ, điều mong cầu mà không đạt được cũng là khổ; tóm lại, năm uẩn chấp thủ là khổ.
Katame cāvuso, pañcupādānakkhandhā?
And what, friends, are the five aggregates subject to clinging?
Này chư Hiền, năm uẩn chấp thủ là gì?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
Namely, the aggregate of form subject to clinging, the aggregate of feeling subject to clinging, the aggregate of perception subject to clinging, the aggregate of mental formations subject to clinging, the aggregate of consciousness subject to clinging.
Đó là: Sắc uẩn chấp thủ, Thọ uẩn chấp thủ, Tưởng uẩn chấp thủ, Hành uẩn chấp thủ, Thức uẩn chấp thủ.
302. ‘‘Katamā cāvuso, pathavīdhātu?
302. "And what, friends, is the earth element?
“Này chư Hiền, Địa đại là gì?
Pathavīdhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā.
The earth element may be internal, it may be external.
Địa đại có thể là nội phần, có thể là ngoại phần.
Katamā cāvuso, ajjhattikā pathavīdhātu?
And what, friends, is the internal earth element?
Này chư Hiền, Địa đại nội phần là gì?
Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ.
Whatever is internal, pertaining to oneself, hard, solid, and clung to, such as hair, body-hair, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone-marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, intestines, mesentery, stomach, feces, or whatever else is internal, pertaining to oneself, hard, solid, and clung to.
Bất cứ thứ gì trong nội thân, thuộc về tự thân, cứng rắn, thô cứng, được chấp thủ, như: tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy xương, thận, tim, gan, màng phổi, lá lách, phổi, ruột già, ruột non, dạ dày, phân, hoặc bất cứ thứ gì khác trong nội thân, thuộc về tự thân, cứng rắn, thô cứng, được chấp thủ.
Ayaṃ vuccatāvuso, ajjhattikā pathavīdhātu.
This, friends, is called the internal earth element.
Này chư Hiền, đây được gọi là Địa đại nội phần.
Yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu, yā ca bāhirā pathavīdhātu, pathavīdhāturevesā.
Both the internal earth element and the external earth element are just the earth element.
Địa đại nội phần và Địa đại ngoại phần, cả hai đều là Địa đại.
‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
'This is not mine, I am not this, this is not my self' – this should be seen as it actually is with right wisdom.
‘Cái đó không phải của tôi, tôi không phải là cái đó, cái đó không phải là tự ngã của tôi’ – phải thấy điều này đúng như thật bằng chánh trí tuệ.
Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti.
Having seen this as it actually is with right wisdom, one becomes disenchanted with the earth element, one's mind becomes dispassionate towards the earth element.
Khi đã thấy điều này đúng như thật bằng chánh trí tuệ, người ta sẽ nhàm chán Địa đại, tâm sẽ ly tham đối với Địa đại.
‘‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ bāhirā āpodhātu pakuppati* .
"There comes a time, friends, when the external water element becomes agitated.
“Này chư Hiền, có một thời điểm khi Thủy đại ngoại phần trở nên hỗn loạn.
Antarahitā tasmiṃ samaye bāhirā pathavīdhātu hoti.
At that time, the external earth element disappears.
Vào thời điểm đó, Địa đại ngoại phần biến mất.
Tassā hi nāma, āvuso, bāhirāya pathavīdhātuyā tāva mahallikāya aniccatā paññāyissati, khayadhammatā paññāyissati, vayadhammatā paññāyissati, vipariṇāmadhammatā paññāyissati.
Of such a great external earth element, friends, impermanence, decay, dissolution, and change will be evident.
Này chư Hiền, ngay cả Địa đại ngoại phần to lớn như vậy còn cho thấy tính vô thường, tính hủy diệt, tính hoại diệt, tính biến đổi.
Kiṃ panimassa mattaṭṭhakassa kāyassa taṇhupādinnassa ‘ahanti vā mamanti vā asmī’ti vā?
How much more then, for this little body, clung to by craving, should one think 'I am' or 'mine' or 'I exist'?
Huống chi cái thân này, chỉ là một chút, bị ái chấp thủ, có thể nói ‘tôi’, ‘của tôi’, hay ‘tôi là’?
Atha khvāssa notevettha hoti.
Yet there is not even this attachment for him.
Thế thì không có sự chấp thủ nào trong đó.
‘‘Tañce, āvuso, bhikkhuṃ pare akkosanti paribhāsanti rosenti vihesenti, so evaṃ pajānāti – ‘uppannā kho me ayaṃ sotasamphassajā dukkhavedanā.
"If, friends, others abuse, revile, annoy, or harass that bhikkhu, he understands thus: 'This painful feeling born of ear-contact has arisen in me.
“Này chư Hiền, nếu các Tỷ-kheo khác mắng nhiếc, phỉ báng, chọc giận, hoặc quấy rối Tỷ-kheo đó, thì vị ấy biết như sau: ‘Cảm thọ khổ này, do xúc chạm tai mà sinh, đã khởi lên nơi ta.
Sā ca kho paṭicca, no apaṭicca.
And it is dependent, not independent.
Và nó là do duyên mà có, không phải không do duyên mà có.
Kiṃ paṭicca?
Dependent on what?
Do duyên gì?
Phassaṃ paṭicca’.
Dependent on contact.'
Do duyên xúc.’
So* phasso aniccoti passati, vedanā aniccāti passati, saññā aniccāti passati, saṅkhārā aniccāti passati, viññāṇaṃ aniccanti passati.
He sees that contact is impermanent, sees that feeling is impermanent, sees that perception is impermanent, sees that mental formations are impermanent, sees that consciousness is impermanent.
Vị ấy quán thấy xúc là vô thường, quán thấy thọ là vô thường, quán thấy tưởng là vô thường, quán thấy hành là vô thường, quán thấy thức là vô thường.
Tassa dhātārammaṇameva cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati.
His mind inclines towards, becomes clear, settles down, and is resolved on the element as its object.
Tâm của vị ấy hướng đến, thanh tịnh, an trú và quyết định vào cảnh giới của các yếu tố (dhātu) đó.
‘‘Tañce, āvuso, bhikkhuṃ pare aniṭṭhehi akantehi amanāpehi samudācaranti – pāṇisamphassenapi leḍḍusamphassenapi daṇḍasamphassenapi satthasamphassenapi.
"If, friends, others approach that bhikkhu with disagreeable, unpleasant, undesirable things – with hand-contact, with clod-contact, with stick-contact, with knife-contact.
“Này chư Hiền, nếu các Tỷ-kheo khác đối xử với vị Tỷ-kheo đó bằng những điều không mong muốn, không khả ái, không vừa ý – bằng cách chạm tay, chạm đất, chạm gậy, hoặc chạm dao.
So evaṃ pajānāti – ‘tathābhūto kho ayaṃ kāyo yathābhūtasmiṃ kāye pāṇisamphassāpi kamanti, leḍḍusamphassāpi kamanti, daṇḍasamphassāpi kamanti, satthasamphassāpi kamanti.
He understands thus: 'This body is of such a nature that hand-contact, clod-contact, stick-contact, and knife-contact all occur to it.
Vị ấy biết như sau: ‘Thân này đúng là như vậy, một thân như vậy mà các sự chạm tay, chạm đất, chạm gậy, chạm dao đều có thể xảy đến.
Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā kakacūpamovāde – ‘‘ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrāpi yo mano padūseyya na me so tena sāsanakaro’’ti.
Indeed, this was said by the Blessed One in the "Saw Simile Admonition": "Even if, bhikkhus, bandits, robbers, were to carve you limb by limb with a two-handled saw, whoever among you would let his mind become defiled thereby, he would not be one who practices my teaching."
Thế Tôn đã nói trong Lời Khuyên Ví Dụ Cưa: “Này chư Tỷ-kheo, dù cho bọn cướp, bọn du côn có dùng cưa hai lưỡi mà cưa từng khúc chi, từng khúc chi của các ngươi, thì ai trong các ngươi mà tâm khởi ác ý, kẻ đó không phải là người vâng lời ta.”
Āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ bhavissati asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
My energy will be aroused and unflagging, my mindfulness established and unconfused, my body tranquil and unagitated, my mind concentrated and one-pointed.
Vậy tinh tấn của ta sẽ được khởi lên, không lười nhác; chánh niệm sẽ được an trú, không quên lãng; thân sẽ được an tịnh, không xao động; tâm sẽ được định tĩnh, nhất tâm.
Kāmaṃ dāni imasmiṃ kāye pāṇisamphassāpi kamantu, leḍḍusamphassāpi kamantu, daṇḍasamphassāpi kamantu, satthasamphassāpi kamantu, karīyati hidaṃ buddhānaṃ sāsana’nti.
Let hand-contact, clod-contact, stick-contact, and knife-contact now occur to this body, for this is indeed the teaching of the Buddhas.'
Dù cho trong thân này các sự chạm tay, chạm đất, chạm gậy, chạm dao có xảy đến, thì lời giáo huấn của chư Phật vẫn được thực hành.’
‘‘Tassa ce, āvuso, bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato evaṃ dhammaṃ anussarato evaṃ saṅghaṃ anussarato upekkhā kusalanissitā na saṇṭhāti.
"If, friends, while that bhikkhu is recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states does not become established.
“Này chư Hiền, nếu khi vị Tỷ-kheo ấy niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy mà tâm xả không an trú vào thiện pháp.
So tena saṃvijjati saṃvegaṃ āpajjati – ‘alābhā vata me, na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me, na vata me suladdhaṃ, yassa me evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato, upekkhā kusalanissitā na saṇṭhātī’ti.
He is then agitated, he experiences urgency: 'It is a loss for me, it is not a gain for me, it is ill-gotten for me, it is not well-gotten for me, that when I am recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states does not become established in me.'"
Khi ấy, vị ấy cảm thấy chấn động, cảm thấy bàng hoàng: ‘Thật là bất lợi cho ta, ta không có lợi ích; thật là đã đạt được điều tồi tệ, ta không đạt được điều tốt đẹp, khi ta niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy mà tâm xả không an trú vào thiện pháp.’”
Seyyathāpi, āvuso, suṇisā sasuraṃ disvā saṃvijjati saṃvegaṃ āpajjati; evameva kho, āvuso, tassa ce bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato, upekkhā kusalanissitā na saṇṭhāti, so tena saṃvijjati saṃvegaṃ āpajjati – ‘alābhā vata me na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me, na vata me suladdhaṃ, yassa me evaṃ buddhaṃ anussarato evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato, upekkhā kusalanissitā na saṇṭhātī’ti.
Friends, just as a daughter-in-law, seeing her father-in-law, is agitated and experiences agitation; in the same way, friends, if a bhikkhu, recollecting the Buddha in this manner, recollecting the Dhamma in this manner, recollecting the Saṅgha in this manner, does not establish equanimity based on wholesome states, he is agitated by that and experiences agitation – ‘Indeed, it is a loss for me, indeed, it is not a gain for me, indeed, it is ill-obtained for me, indeed, it is not well-obtained for me, that when I recollect the Buddha in this manner, recollect the Dhamma in this manner, recollect the Saṅgha in this manner, equanimity based on wholesome states is not established for me.’
Này chư hiền, ví như một nàng dâu, khi thấy cha chồng, thì kinh hãi, cảm thấy kinh hãi; cũng vậy, này chư hiền, nếu đối với vị tỳ khưu ấy, khi niệm tưởng Đức Phật như thế, niệm tưởng Giáo Pháp như thế, niệm tưởng Tăng Đoàn như thế, mà tâm xả nương tựa thiện pháp không an trú, thì vị ấy kinh hãi bởi điều đó, cảm thấy kinh hãi – ‘Thật là bất lợi cho ta, thật không phải là lợi lộc cho ta, thật là sự thâu đạt kém cỏi cho ta, thật không phải là sự thâu đạt tốt đẹp cho ta, vì đối với ta, khi niệm tưởng Đức Phật như thế, niệm tưởng Giáo Pháp như thế, niệm tưởng Tăng Đoàn như thế, mà tâm xả nương tựa thiện pháp không an trú!’
Tassa ce, āvuso, bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato upekkhā kusalanissitā saṇṭhāti, so tena attamano hoti.
But, friends, if, when that bhikkhu recollects the Buddha in this manner, recollects the Dhamma in this manner, recollects the Saṅgha in this manner, equanimity based on wholesome states is established, he is delighted by that.
Này chư hiền, nếu đối với vị tỳ khưu ấy, khi niệm tưởng Đức Phật như thế, niệm tưởng Giáo Pháp như thế, niệm tưởng Tăng Đoàn như thế, mà tâm xả nương tựa thiện pháp được an trú, thì vị ấy hoan hỷ bởi điều đó.
Ettāvatāpi kho, āvuso, bhikkhuno bahukataṃ hoti.
Even to that extent, friends, much has been accomplished by a bhikkhu.
Này chư hiền, chỉ với chừng mực ấy thôi, vị tỳ khưu cũng đã làm được điều vĩ đại.
303. ‘‘Katamā cāvuso, āpodhātu?
303. “And what, friends, is the water element (āpodhātu)?
303. “Này chư hiền, thủy đại là gì?
Āpodhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā.
The water element can be internal or external.
Thủy đại có thể là nội thủy đại, có thể là ngoại thủy đại.
Katamā cāvuso ajjhattikā āpodhātu?
And what, friends, is the internal water element?
Này chư hiền, nội thủy đại là gì?
Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccatāvuso, ajjhattikā āpodhātu.
Whatever internal, individual water, belonging to water, is grasped, such as bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, snot, joint-fluid, urine, or any other internal, individual water, belonging to water, that is grasped – this, friends, is called the internal water element.
Thủy đại nào thuộc về nội thân, thuộc về cá nhân, là nước, có tính chất nước, bị chấp thủ, như là – mật, đờm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, dầu, nước bọt, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu, hoặc bất cứ thủy đại nào khác thuộc về nội thân, thuộc về cá nhân, là nước, có tính chất nước, bị chấp thủ – này chư hiền, đây được gọi là nội thủy đại.
Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu, āpodhāturevesā.
And both the internal water element and the external water element are just the water element.
Nội thủy đại và ngoại thủy đại, tất cả đều là thủy đại.
‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ – thus it should be seen as it really is with right wisdom.
‘Cái đó không phải của tôi, tôi không phải là cái đó, cái đó không phải là tự ngã của tôi’ – phải thấy điều này đúng như thật với tuệ tri chân chánh.
Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā āpodhātuyā nibbindati, āpodhātuyā cittaṃ virājeti.
Having seen this as it really is with right wisdom, one becomes disenchanted with the water element, one’s mind becomes dispassionate towards the water element.
Khi thấy điều này đúng như thật với tuệ tri chân chánh, vị ấy nhàm chán thủy đại, tâm vị ấy ly tham đối với thủy đại.
‘‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ bāhirā āpodhātu pakuppati.
“Friends, there comes a time when the external water element becomes agitated.
“Này chư hiền, có một thời điểm mà ngoại thủy đại nổi lên.
Sā gāmampi vahati, nigamampi vahati, nagarampi vahati, janapadampi vahati, janapadapadesampi vahati.
It sweeps away villages, it sweeps away towns, it sweeps away cities, it sweeps away countries, it sweeps away regions of countries.
Nó cuốn trôi cả làng, cuốn trôi cả thị trấn, cuốn trôi cả thành phố, cuốn trôi cả xứ sở, cuốn trôi cả một vùng đất.
Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ mahāsamudde yojanasatikānipi udakāni ogacchanti, dviyojanasatikānipi udakāni ogacchanti, tiyojanasatikānipi udakāni ogacchanti, catuyojanasatikānipi udakāni ogacchanti, pañcayojanasatikānipi udakāni ogacchanti, chayojanasatikānipi udakāni ogacchanti, sattayojanasatikānipi udakāni ogacchanti.
Friends, there comes a time when in the great ocean the waters recede for one hundred yojanas, the waters recede for two hundred yojanas, the waters recede for three hundred yojanas, the waters recede for four hundred yojanas, the waters recede for five hundred yojanas, the waters recede for six hundred yojanas, the waters recede for seven hundred yojanas.
Này chư hiền, có một thời điểm mà nước trong đại dương rút xuống hàng trăm dojana, rút xuống hai trăm dojana, rút xuống ba trăm dojana, rút xuống bốn trăm dojana, rút xuống năm trăm dojana, rút xuống sáu trăm dojana, rút xuống bảy trăm dojana.
Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ mahāsamudde sattatālampi udakaṃ saṇṭhāti, chattālampi udakaṃ saṇṭhāti, pañcatālampi udakaṃ saṇṭhāti, catuttālampi udakaṃ saṇṭhāti, titālampi udakaṃ saṇṭhāti, dvitālampi udakaṃ saṇṭhāti, tālamattampi* udakaṃ saṇṭhāti.
Friends, there comes a time when in the great ocean the water stands seven palm-trees deep, the water stands six palm-trees deep, the water stands five palm-trees deep, the water stands four palm-trees deep, the water stands three palm-trees deep, the water stands two palm-trees deep, the water stands one palm-tree deep.
Này chư hiền, có một thời điểm mà nước trong đại dương chỉ còn cao bảy cây thốt nốt, còn sáu cây thốt nốt, còn năm cây thốt nốt, còn bốn cây thốt nốt, còn ba cây thốt nốt, còn hai cây thốt nốt, còn một cây thốt nốt.
Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ mahāsamudde sattaporisampi udakaṃ saṇṭhāti, chapporisampi udakaṃ saṇṭhāti, pañcaporisampi udakaṃ saṇṭhāti, catupporisampi udakaṃ saṇṭhāti, tiporisampi udakaṃ saṇṭhāti, dviporisampi udakaṃ saṇṭhāti, porisamattampi* udakaṃ saṇṭhāti.
Friends, there comes a time when in the great ocean the water stands seven men deep, the water stands six men deep, the water stands five men deep, the water stands four men deep, the water stands three men deep, the water stands two men deep, the water stands one man deep.
Này chư hiền, có một thời điểm mà nước trong đại dương chỉ còn cao bảy tầm người, còn sáu tầm người, còn năm tầm người, còn bốn tầm người, còn ba tầm người, còn hai tầm người, còn một tầm người.
Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ mahāsamudde aḍḍhaporisampi udakaṃ saṇṭhāti, kaṭimattampi udakaṃ saṇṭhāti, jāṇukamattampi udakaṃ saṇṭhāti, gopphakamattampi udakaṃ saṇṭhāti.
Friends, there comes a time when in the great ocean the water stands half a man deep, the water stands waist-deep, the water stands knee-deep, the water stands ankle-deep.
Này chư hiền, có một thời điểm mà nước trong đại dương chỉ còn cao nửa tầm người, còn ngang thắt lưng, còn ngang đầu gối, còn ngang mắt cá chân.
Hoti kho so, āvuso, samayo, yaṃ mahāsamudde aṅgulipabbatemanamattampi udakaṃ na hoti.
Friends, there comes a time when in the great ocean there is not even enough water to wet a fingertip.
Này chư hiền, có một thời điểm mà nước trong đại dương thậm chí không đủ ướt một đốt ngón tay.
Tassā hi nāma, āvuso, bāhirāya āpodhātuyā tāva mahallikāya aniccatā paññāyissati, khayadhammatā paññāyissati, vayadhammatā paññāyissati, vipariṇāmadhammatā paññāyissati.
Indeed, friends, of that great external water element, impermanence will be clearly seen, the nature of decay will be clearly seen, the nature of passing away will be clearly seen, the nature of change will be clearly seen.
Này chư hiền, sự vô thường, sự hoại diệt, sự suy tàn, sự biến đổi của ngoại thủy đại to lớn như vậy còn có thể được thấy rõ.
Kiṃ panimassa mattaṭṭhakassa kāyassa taṇhupādinnassa ‘ahanti vā mamanti vā asmīti’ vā?
What then of this small body, sustained by craving, that one should say ‘I am’ or ‘this is mine’ or ‘I exist’?
Huống chi cái thân thể nhỏ bé này, bị tham ái chấp thủ, lại có thể nói ‘tôi là’, ‘của tôi’, hay ‘tự ngã của tôi’ sao?
Atha khvāssa notevettha hoti…pe… tassa ce, āvuso, bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato upekkhā kusalanissitā saṇṭhāti.
Then indeed for him there is no clinging here…pe… if, friends, for that bhikkhu, recollecting the Buddha in this manner, recollecting the Dhamma in this manner, recollecting the Saṅgha in this manner, equanimity based on wholesome states is established.
Nhưng này chư hiền, đối với vị ấy, không có sự chấp thủ ở đây… (lặp lại)… nếu đối với vị tỳ khưu ấy, khi niệm tưởng Đức Phật như thế, niệm tưởng Giáo Pháp như thế, niệm tưởng Tăng Đoàn như thế, mà tâm xả nương tựa thiện pháp được an trú.
So tena attamano hoti.
He is delighted by that.
Vị ấy hoan hỷ bởi điều đó.
Ettāvatāpi kho, āvuso, bhikkhuno bahukataṃ hoti.
Even to that extent, friends, much has been accomplished by a bhikkhu.
Này chư hiền, chỉ với chừng mực ấy thôi, vị tỳ khưu cũng đã làm được điều vĩ đại.
304. ‘‘Katamā cāvuso, tejodhātu?
304. “And what, friends, is the fire element (tejodhātu)?
304. “Này chư hiền, hỏa đại là gì?
Tejodhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā.
The fire element can be internal or external.
Hỏa đại có thể là nội hỏa đại, có thể là ngoại hỏa đại.
Katamā cāvuso, ajjhattikā tejodhātu?
And what, friends, is the internal fire element?
Này chư hiền, nội hỏa đại là gì?
Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – yena ca santappati, yena ca jīrīyati, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccatāvuso, ajjhattikā tejodhātu.
Whatever internal, individual fire, belonging to fire, is grasped, such as that by which one is heated, by which one decays, by which one is consumed by fever, by which what has been eaten, drunk, chewed, and tasted is properly digested, or any other internal, individual fire, belonging to fire, that is grasped – this, friends, is called the internal fire element.
Hỏa đại nào thuộc về nội thân, thuộc về cá nhân, là lửa, có tính chất lửa, bị chấp thủ, như là – do đó mà thân thể được sưởi ấm, do đó mà thân thể già đi, do đó mà thân thể bị thiêu đốt, do đó mà thức ăn, đồ uống, đồ ăn cứng, đồ nếm được tiêu hóa đúng cách; hoặc bất cứ hỏa đại nào khác thuộc về nội thân, thuộc về cá nhân, là lửa, có tính chất lửa, bị chấp thủ – này chư hiền, đây được gọi là nội hỏa đại.
Yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejodhātu, tejodhāturevesā.
And both the internal fire element and the external fire element are just the fire element.
Nội hỏa đại và ngoại hỏa đại, tất cả đều là hỏa đại.
‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ – thus it should be seen as it really is with right wisdom.
‘Cái đó không phải của tôi, tôi không phải là cái đó, cái đó không phải là tự ngã của tôi’ – phải thấy điều này đúng như thật với tuệ tri chân chánh.
Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā tejodhātuyā nibbindati, tejodhātuyā cittaṃ virājeti.
Having seen this as it really is with right wisdom, one becomes disenchanted with the fire element, one’s mind becomes dispassionate towards the fire element.
Khi thấy điều này đúng như thật với tuệ tri chân chánh, vị ấy nhàm chán hỏa đại, tâm vị ấy ly tham đối với hỏa đại.
‘‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ bāhirā tejodhātu pakuppati.
“Friends, there comes a time when the external fire element becomes agitated.
“Này chư hiền, có một thời điểm mà ngoại hỏa đại nổi lên.
Sā gāmampi dahati, nigamampi dahati, nagarampi dahati, janapadampi dahati, janapadapadesampi dahati.
It burns down villages, it burns down towns, it burns down cities, it burns down countries, it burns down regions of countries.
Nó thiêu rụi cả làng, thiêu rụi cả thị trấn, thiêu rụi cả thành phố, thiêu rụi cả xứ sở, thiêu rụi cả một vùng đất.
Sā haritantaṃ vā panthantaṃ vā selantaṃ vā udakantaṃ vā ramaṇīyaṃ vā bhūmibhāgaṃ āgamma anāhārā nibbāyati.
That fire, having come to an end of grass, or an end of paths, or an end of rocks, or an end of water, or a pleasant patch of ground, goes out without fuel.
Nó gặp một vùng cây xanh, một vùng đất hoang, một vùng núi đá, một vùng nước, hoặc một vùng đất dễ chịu, thì không còn nhiên liệu và tự tắt.
Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ kukkuṭapattenapi nhārudaddulenapi aggiṃ gavesanti.
Friends, there comes a time when they search for fire even with a chicken feather or a piece of sinew.
Này chư hiền, có một thời điểm mà người ta phải tìm lửa bằng một mảnh lông gà hay một mẩu gân khô.
Tassā hi nāma, āvuso, bāhirāya tejodhātuyā tāva mahallikāya aniccatā paññāyissati, khayadhammatā paññāyissati, vayadhammatā paññāyissati, vipariṇāmadhammatā paññāyissati.
Indeed, friends, of that great external fire element, impermanence will be clearly seen, the nature of decay will be clearly seen, the nature of passing away will be clearly seen, the nature of change will be clearly seen.
Này chư hiền, sự vô thường, sự hoại diệt, sự suy tàn, sự biến đổi của ngoại hỏa đại to lớn như vậy còn có thể được thấy rõ.
Kiṃ panimassa mattaṭṭhakassa kāyassa taṇhupādinnassa ‘ahanti vā mamanti vā asmī’ti vā?
What then of this small body, sustained by craving, that one should say ‘I am’ or ‘this is mine’ or ‘I exist’?
Huống chi cái thân thể nhỏ bé này, bị tham ái chấp thủ, lại có thể nói ‘tôi là’, ‘của tôi’, hay ‘tự ngã của tôi’ sao?
Atha khvāssa notevettha hoti…pe… tassa ce, āvuso, bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato evaṃ dhammaṃ anussarato evaṃ saṅghaṃ anussarato upekkhā kusalanissitā saṇṭhāti, so tena attamano hoti.
Then indeed for him there is no clinging here…pe… if, friends, for that bhikkhu, recollecting the Buddha in this manner, recollecting the Dhamma in this manner, recollecting the Saṅgha in this manner, equanimity based on wholesome states is established, he is delighted by that.
Nhưng này chư hiền, đối với vị ấy, không có sự chấp thủ ở đây… (lặp lại)… nếu đối với vị tỳ khưu ấy, khi niệm tưởng Đức Phật như thế, niệm tưởng Giáo Pháp như thế, niệm tưởng Tăng Đoàn như thế, mà tâm xả nương tựa thiện pháp được an trú, thì vị ấy hoan hỷ bởi điều đó.
Ettāvatāpi kho, āvuso, bhikkhuno bahukataṃ hoti.
Even to that extent, friends, much has been accomplished by a bhikkhu.
Này chư hiền, chỉ với chừng mực ấy thôi, vị tỳ khưu cũng đã làm được điều vĩ đại.
305. ‘‘Katamā cāvuso, vāyodhātu?
305. “And what, friends, is the air element (vāyodhātu)?
305. “Này chư hiền, phong đại là gì?
Vāyodhātu siyā ajjhattikā, siyā bāhirā.
The air element can be internal or external.
Phong đại có thể là nội phong đại, có thể là ngoại phong đại.
Katamā cāvuso, ajjhattikā vāyodhātu?
And what, friends, is the internal air element?
Này chư hiền, nội phong đại là gì?
Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – uddhaṅgamā vātā, adhogamā vātā, kucchisayā vātā, koṭṭhāsayā* vātā, aṅgamaṅgānusārino vātā, assāso passāso iti, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccatāvuso, ajjhattikā vāyodhātu.
Whatever internal, individual air, belonging to air, is grasped, such as upward-going winds, downward-going winds, winds in the belly, winds in the intestines, winds coursing through the limbs, in-breaths and out-breaths, or any other internal, individual air, belonging to air, that is grasped – this, friends, is called the internal air element.
Phong đại nào thuộc về nội thân, thuộc về cá nhân, là gió, có tính chất gió, bị chấp thủ, như là – gió thổi lên, gió thổi xuống, gió trong bụng, gió trong ruột, gió lưu chuyển khắp các chi phần, hơi thở vào, hơi thở ra; hoặc bất cứ phong đại nào khác thuộc về nội thân, thuộc về cá nhân, là gió, có tính chất gió, bị chấp thủ – này chư hiền, đây được gọi là nội phong đại.
Yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu, yā ca bāhirā vāyodhātu, vāyodhāturevesā.
And whatever is the internal wind element, and whatever is the external wind element, that is just the wind element.
Phong đại nội tại nào, và phong đại bên ngoài nào, thì đó chính là phong đại.
‘Taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
‘This is not mine, I am not this, this is not my self’—thus is this to be seen as it really is with right wisdom.
‘Cái đó không phải của tôi, tôi không phải là cái đó, cái đó không phải là tự ngã của tôi’—phải thấy điều này đúng như thật bằng chánh trí tuệ.
Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati vāyodhātuyā cittaṃ virājeti.
Having seen this as it really is with right wisdom, one becomes dispassionate towards the wind element, one's mind becomes dispassionate towards the wind element.
Khi đã thấy điều này đúng như thật bằng chánh trí tuệ, vị ấy nhàm chán phong đại, tâm vị ấy ly tham đối với phong đại.
‘‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ bāhirā vāyodhātu pakuppati.
“There comes a time, friends, when the external wind element becomes agitated.
“Này các Tôn giả, có lúc phong đại bên ngoài nổi dậy.
Sā gāmampi vahati, nigamampi vahati, nagarampi vahati, janapadampi vahati, janapadapadesampi vahati.
It carries away villages, it carries away towns, it carries away cities, it carries away districts, it carries away regions of districts.
Nó cuốn trôi làng mạc, cuốn trôi thị trấn, cuốn trôi thành phố, cuốn trôi các quận, cuốn trôi các vùng của quận.
Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ gimhānaṃ pacchime māse tālavaṇṭenapi vidhūpanenapi vātaṃ pariyesanti, ossavanepi tiṇāni na icchanti.
There comes a time, friends, when in the last month of the hot season, people search for wind even with a palm-leaf fan or a hand fan, and do not desire grass even at a drip-eaves spout.
Này các Tôn giả, có lúc vào tháng cuối mùa hè, người ta tìm kiếm gió bằng quạt lá cọ hoặc quạt tay, và họ không muốn cỏ rác rơi xuống từ mái hiên.
Tassā hi nāma, āvuso, bāhirāya vāyodhātuyā tāva mahallikāya aniccatā paññāyissati, khayadhammatā paññāyissati, vayadhammatā paññāyissati, vipariṇāmadhammatā paññāyissati.
Of that external wind element, friends, so vast, impermanence will be discerned, liability to destruction will be discerned, liability to decay will be discerned, liability to change will be discerned.
Thật vậy, này các Tôn giả, ngay cả đối với phong đại bên ngoài to lớn như vậy, tính vô thường, tính hoại diệt, tính tiêu vong, tính biến đổi của nó vẫn được nhận rõ.
Kiṃ panimassa mattaṭṭhakassa kāyassa taṇhupādinnassa ‘ahanti vā mamanti vā asmī’ti vā?
What then of this meager body, grasped by craving, as ‘I’ or ‘mine’ or ‘I am’?
Huống hồ gì đối với thân thể nhỏ bé này, do tham ái chấp thủ, mà lại có ý niệm ‘tôi’, ‘của tôi’, hay ‘tự ngã của tôi’?
Atha khvāssa notevettha hoti.
But there is not even that here.
Thật ra, không có điều đó ở đây.
‘‘Tañce, āvuso, bhikkhuṃ pare akkosanti paribhāsanti rosenti vihesenti.
“If, friends, others abuse, revile, infuriate, and harass that bhikkhu.
“Này các Tôn giả, nếu các người khác mắng nhiếc, phỉ báng, chọc giận, làm hại vị Tỳ-khưu ấy.
So evaṃ pajānāti, uppannā kho me ayaṃ sotasamphassajā dukkhā vedanā.
He understands thus: ‘This painful feeling, born of ear-contact, has arisen in me.
Vị ấy biết như sau: ‘Cảm thọ khổ này do xúc chạm với âm thanh đã khởi lên nơi ta.
Sā ca kho paṭicca, no apaṭicca.
And it is dependent, not independent.
Và cảm thọ ấy là do duyên, không phải không do duyên.
Kiṃ paṭicca?
Dependent on what?
Do duyên gì?
Phassaṃ paṭicca.
Dependent on contact.’
Do duyên xúc chạm.
Sopi phasso aniccoti passati, vedanā aniccāti passati, saññā aniccāti passati, saṅkhārā aniccāti passati, viññāṇaṃ aniccanti passati.
He sees that contact is impermanent, he sees that feeling is impermanent, he sees that perception is impermanent, he sees that volitional formations are impermanent, he sees that consciousness is impermanent.
Vị ấy thấy rằng xúc chạm là vô thường, thấy rằng cảm thọ là vô thường, thấy rằng tưởng là vô thường, thấy rằng các hành là vô thường, thấy rằng thức là vô thường.
Tassa dhātārammaṇameva cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati.
His mind inclines, is calmed, is established, and is liberated in the element as its object.
Tâm vị ấy hướng về, tịnh tín, an trú, và quyết định vào cảnh giới các yếu tố (dhātu).
‘‘Tañce, āvuso, bhikkhuṃ pare aniṭṭhehi akantehi amanāpehi samudācaranti, pāṇisamphassenapi leḍḍusamphassenapi daṇḍasamphassenapi satthasamphassenapi.
“If, friends, others treat that bhikkhu with disagreeable, unpleasant, and displeasing actions, with hand-contact, with clod-contact, with stick-contact, with weapon-contact.
“Này các Tôn giả, nếu các người khác đối xử với vị Tỳ-khưu ấy bằng những điều không mong muốn, không thích ý, không vừa lòng, bằng sự xúc chạm của bàn tay, bằng sự xúc chạm của cục đất, bằng sự xúc chạm của gậy, bằng sự xúc chạm của dao.
So evaṃ pajānāti ‘tathābhūto kho ayaṃ kāyo yathābhūtasmiṃ kāye pāṇisamphassāpi kamanti, leḍḍusamphassāpi kamanti, daṇḍasamphassāpi kamanti, satthasamphassāpi kamanti.
He understands thus: ‘Such is this body that in this body, hand-contacts occur, clod-contacts occur, stick-contacts occur, weapon-contacts occur.
Vị ấy biết như sau: ‘Thân này quả thật là như vậy, trên thân như vậy, sự xúc chạm của bàn tay có thể xảy ra, sự xúc chạm của cục đất có thể xảy ra, sự xúc chạm của gậy có thể xảy ra, sự xúc chạm của dao có thể xảy ra.
Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā kakacūpamovāde ‘‘ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ.
Indeed, the Blessed One said in the simile of the saw: “Even if, bhikkhus, robbers and villains were to carve you limb by limb with a two-handled saw,
Thế Tôn đã dạy trong Lời Khuyên ví với cái cưa rằng: “Này các Tỳ-khưu, ngay cả khi những tên cướp, những kẻ gian ác, dùng cái cưa hai tay mà cưa từng khúc chân tay của các ông.
Tatrāpi yo mano padūseyya, na me so tena sāsanakaro’’ti.
whoever among you would defile his mind, he would not be one who carries out my teaching.”’
Ở đó, nếu ai làm ô nhiễm tâm mình, người ấy không phải là người vâng lời ta.”
Āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ bhavissati asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
‘My energy will be aroused and unslackened, mindfulness will be established and unconfused, my body will be calm and unagitated, my mind will be concentrated and one-pointed.
Nỗ lực của ta sẽ được tinh tấn, không lười biếng; chánh niệm sẽ được thiết lập, không quên lãng; thân thể sẽ được an tịnh, không dao động; tâm sẽ được định tĩnh, nhất tâm.
Kāmaṃ dāni imasmiṃ kāye pāṇisamphassāpi kamantu, leḍḍusamphassāpi kamantu, daṇḍasamphassāpi kamantu, satthasamphassāpi kamantu.
Let hand-contacts occur in this body now, let clod-contacts occur, let stick-contacts occur, let weapon-contacts occur.
Cứ để cho sự xúc chạm của bàn tay xảy ra trên thân này, sự xúc chạm của cục đất xảy ra, sự xúc chạm của gậy xảy ra, sự xúc chạm của dao xảy ra.
Karīyati hidaṃ buddhānaṃ sāsana’nti.
This is indeed the teaching of the Buddhas.’
Đây là điều được thực hành trong Giáo pháp của chư Phật.’
‘‘Tassa ce, āvuso, bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato upekkhā kusalanissitā na saṇṭhāti.
“If, friends, for that bhikkhu, recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states is not established,
“Này các Tôn giả, nếu khi vị Tỳ-khưu ấy niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy, mà tâm xả của vị ấy không an trú vào sự lành.
So tena saṃvijjati saṃvegaṃ āpajjati – ‘alābhā vata me, na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me, na vata me suladdhaṃ.
he is then stirred and feels a sense of urgency: ‘It is a loss for me, not a gain for me; it is ill-gotten for me, not well-gotten for me,
Vị ấy cảm thấy bàng hoàng, cảm thấy xúc động: ‘Thật là bất lợi cho ta, ta không có lợi ích; thật là điều ta đã làm sai, ta không làm đúng.
Yassa me evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato upekkhā kusalanissitā na saṇṭhātī’ti.
that for me, recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states is not established.’
Khi ta niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy, mà tâm xả của ta không an trú vào sự lành.’
Seyyathāpi, āvuso, suṇisā sasuraṃ disvā saṃvijjati saṃvegaṃ āpajjati; evameva kho, āvuso, tassa ce bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato, upekkhā kusalanissitā na saṇṭhāti.
Just as, friends, a daughter-in-law, seeing her father-in-law, is stirred and feels a sense of urgency; even so, friends, if for that bhikkhu, recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states is not established,
Giống như, này các Tôn giả, một nàng dâu thấy cha chồng thì cảm thấy bàng hoàng, cảm thấy xúc động; cũng vậy, này các Tôn giả, nếu khi vị Tỳ-khưu ấy niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy, mà tâm xả của vị ấy không an trú vào sự lành.
So tena saṃvijjati saṃvegaṃ āpajjati – ‘alābhā vata me, na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me, na vata me suladdhaṃ.
he is then stirred and feels a sense of urgency: ‘It is a loss for me, not a gain for me; it is ill-gotten for me, not well-gotten for me,
Vị ấy cảm thấy bàng hoàng, cảm thấy xúc động: ‘Thật là bất lợi cho ta, ta không có lợi ích; thật là điều ta đã làm sai, ta không làm đúng.
Yassa me evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato, upekkhā kusalanissitā na saṇṭhātī’ti.
that for me, recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states is not established.’
Khi ta niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy, mà tâm xả của ta không an trú vào sự lành.’
Tassa ce, āvuso, bhikkhuno evaṃ buddhaṃ anussarato, evaṃ dhammaṃ anussarato, evaṃ saṅghaṃ anussarato, upekkhā kusalanissitā saṇṭhāti, so tena attamano hoti.
If, friends, for that bhikkhu, recollecting the Buddha thus, recollecting the Dhamma thus, recollecting the Saṅgha thus, equanimity rooted in wholesome states is established, he is then gladdened.
Này các Tôn giả, nếu khi vị Tỳ-khưu ấy niệm Phật như vậy, niệm Pháp như vậy, niệm Tăng như vậy, mà tâm xả của vị ấy an trú vào sự lành, vị ấy cảm thấy hoan hỷ vì điều đó.
Ettāvatāpi kho, āvuso, bhikkhuno bahukataṃ hoti.
To this extent, friends, much has been done by a bhikkhu.
Chỉ chừng đó thôi, này các Tôn giả, cũng là một thành tựu lớn cho vị Tỳ-khưu.
306. ‘‘Seyyathāpi, āvuso, kaṭṭhañca paṭicca valliñca paṭicca tiṇañca paṭicca mattikañca paṭicca ākāso parivārito agāraṃ tveva saṅkhaṃ gacchati; evameva kho, āvuso, aṭṭhiñca paṭicca nhāruñca paṭicca maṃsañca paṭicca cammañca paṭicca ākāso parivārito rūpaṃ tveva saṅkhaṃ gacchati.
306. “Just as, friends, depending on wood, depending on creepers, depending on grass, and depending on clay, space is enclosed and is designated as a house; even so, friends, depending on bones, depending on sinews, depending on flesh, and depending on skin, space is enclosed and is designated as form (rūpa).
306. “Này các Tôn giả, giống như do duyên gỗ, do duyên dây leo, do duyên cỏ, do duyên đất sét, không gian được bao bọc thì được gọi là một ngôi nhà; cũng vậy, này các Tôn giả, do duyên xương, do duyên gân, do duyên thịt, do duyên da, không gian được bao bọc thì được gọi là sắc.
Ajjhattikañceva, āvuso, cakkhuṃ aparibhinnaṃ hoti, bāhirā ca rūpā na āpāthaṃ āgacchanti, no ca tajjo samannāhāro hoti, neva tāva tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
If, friends, the internal eye is unimpaired, but external forms do not come into range, and there is no corresponding engagement, then there is not yet the manifestation of the corresponding eye-consciousness.
Này các Tôn giả, nếu nhãn căn nội tại không bị hư hoại, nhưng các sắc bên ngoài không đi vào tầm nhìn, và không có sự chú ý thích hợp, thì thức của phần đó chưa xuất hiện.
Ajjhattikañceva* , āvuso, cakkhuṃ aparibhinnaṃ hoti bāhirā ca rūpā āpāthaṃ āgacchanti, no ca tajjo samannāhāro hoti, neva tāva tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
If, friends, the internal eye is unimpaired and external forms come into range, but there is no corresponding engagement, then there is not yet the manifestation of the corresponding eye-consciousness.
Này các Tôn giả, nếu nhãn căn nội tại không bị hư hoại, và các sắc bên ngoài đi vào tầm nhìn, nhưng không có sự chú ý thích hợp, thì thức của phần đó chưa xuất hiện.
Yato ca kho, āvuso, ajjhattikañceva cakkhuṃ aparibhinnaṃ hoti, bāhirā ca rūpā āpāthaṃ āgacchanti, tajjo ca samannāhāro hoti.
But when, friends, the internal eye is unimpaired, and external forms come into range, and there is corresponding engagement,
Nhưng khi nào, này các Tôn giả, nhãn căn nội tại không bị hư hoại, và các sắc bên ngoài đi vào tầm nhìn, và có sự chú ý thích hợp.
Evaṃ tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
then there is the manifestation of the corresponding eye-consciousness.
Thì thức của phần đó xuất hiện.
Yaṃ tathābhūtassa rūpaṃ taṃ rūpupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati, yā tathābhūtassa vedanā sā vedanupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati, yā tathābhūtassa saññā sā saññupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati, ye tathābhūtassa saṅkhārā te saṅkhārupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchanti, yaṃ tathābhūtassa viññāṇaṃ taṃ viññāṇupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati.
Whatever form exists in that state, that is included in the aggregate of form subject to clinging; whatever feeling exists in that state, that is included in the aggregate of feeling subject to clinging; whatever perception exists in that state, that is included in the aggregate of perception subject to clinging; whatever volitional formations exist in that state, those are included in the aggregate of volitional formations subject to clinging; whatever consciousness exists in that state, that is included in the aggregate of consciousness subject to clinging.
Sắc như vậy thì được gom vào sắc uẩn chấp thủ; cảm thọ như vậy thì được gom vào thọ uẩn chấp thủ; tưởng như vậy thì được gom vào tưởng uẩn chấp thủ; các hành như vậy thì được gom vào hành uẩn chấp thủ; thức như vậy thì được gom vào thức uẩn chấp thủ.
‘‘So evaṃ pajānāti – ‘evañhi kira imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ saṅgaho sannipāto samavāyo hoti.
“He understands thus: ‘Indeed, such is the aggregation, gathering, and convergence of these five aggregates subject to clinging.
“Vị ấy biết như sau: ‘Quả thật, sự tập hợp, sự kết hợp, sự hòa hợp của năm uẩn chấp thủ này là như vậy.
Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā – ‘yo paṭiccasamuppādaṃ passati so dhammaṃ passati; yo dhammaṃ passati so paṭiccasamuppādaṃ passatīti.
Indeed, it was said by the Blessed One: “Whoever sees Dependent Origination sees the Dhamma; whoever sees the Dhamma sees Dependent Origination.”’
Thế Tôn đã dạy: “Ai thấy Duyên Khởi thì thấy Pháp; ai thấy Pháp thì thấy Duyên Khởi.”
Paṭiccasamuppannā kho panime yadidaṃ pañcupādānakkhandhā.
And these are dependently originated: namely, the five aggregates subject to clinging.
Năm uẩn chấp thủ này là do duyên khởi.
Yo imesu pañcasu upādānakkhandhesu chando ālayo anunayo ajjhosānaṃ so dukkhasamudayo.
Whatever desire, attachment, inclination, and adherence there is to these five aggregates subject to clinging, that is the origin of suffering.
Sự dục vọng, sự bám víu, sự quyến luyến, sự chấp thủ vào năm uẩn chấp thủ này chính là tập khởi của khổ.
Yo imesu pañcasu upādānakkhandhesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, so dukkhanirodho’ti.
Whatever disciplining of desire-and-lust, abandoning of desire-and-lust there is in these five aggregates subject to clinging, that is the cessation of suffering.”
Sự diệt trừ dục vọng và tham ái, sự từ bỏ dục vọng và tham ái đối với năm uẩn chấp thủ này chính là sự diệt khổ.’
Ettāvatāpi kho, āvuso, bhikkhuno bahukataṃ hoti.
To this extent, friends, much has been done by a bhikkhu.
Chỉ chừng đó thôi, này các Tôn giả, cũng là một thành tựu lớn cho vị Tỳ-khưu.”
‘‘Ajjhattikañceva, āvuso, sotaṃ aparibhinnaṃ hoti…pe… ghānaṃ aparibhinnaṃ hoti… jivhā aparibhinnā hoti… kāyo aparibhinno hoti… mano aparibhinno hoti, bāhirā ca dhammā na āpāthaṃ āgacchanti no ca tajjo samannāhāro hoti, neva tāva tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
“Friends, if the internal ear is unimpaired—and so too the nose is unimpaired, the tongue is unimpaired, the body is unimpaired, the mind is unimpaired—but external phenomena do not come into range, and there is no corresponding engagement, then the manifestation of that corresponding part of consciousness does not yet occur.
“Này chư Hiền, nếu nội xứ tai không bị hư hoại…pe… mũi không bị hư hoại… lưỡi không bị hư hoại… thân không bị hư hoại… ý không bị hư hoại, và các pháp bên ngoài không đi vào tầm nhận biết, và không có sự chú ý tương ứng, thì sự xuất hiện của phần thức tương ứng vẫn chưa có.
Ajjhattiko ceva, āvuso, mano aparibhinno hoti, bāhirā ca dhammā āpāthaṃ āgacchanti, no ca tajjo samannāhāro hoti, neva tāva tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
And, friends, if the internal mind is unimpaired, and external phenomena come into range, but there is no corresponding engagement, then the manifestation of that corresponding part of consciousness does not yet occur.
Này chư Hiền, nếu nội xứ ý không bị hư hoại, và các pháp bên ngoài đi vào tầm nhận biết, nhưng không có sự chú ý tương ứng, thì sự xuất hiện của phần thức tương ứng vẫn chưa có.
Yato ca kho, āvuso, ajjhattiko ceva mano aparibhinno hoti, bāhirā ca dhammā āpāthaṃ āgacchanti, tajjo ca samannāhāro hoti, evaṃ tajjassa viññāṇabhāgassa pātubhāvo hoti.
But, friends, when the internal mind is unimpaired, and external phenomena come into range, and there is corresponding engagement, then the manifestation of that corresponding part of consciousness occurs.
Nhưng này chư Hiền, khi nội xứ ý không bị hư hoại, và các pháp bên ngoài đi vào tầm nhận biết, và có sự chú ý tương ứng, thì sự xuất hiện của phần thức tương ứng sẽ có.
Yaṃ tathābhūtassa rūpaṃ taṃ rūpupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati, yā tathābhūtassa vedanā sā vedanupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati, yā tathābhūtassa saññā sā saññupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati, ye tathābhūtassa saṅkhārā te saṅkhārupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchanti, yaṃ tathābhūtassa viññāṇaṃ taṃ viññāṇupādānakkhandhe saṅgahaṃ gacchati.
Whatever form is there for such a person is included in the aggregate of clinging to form; whatever feeling is there for such a person is included in the aggregate of clinging to feeling; whatever perception is there for such a person is included in the aggregate of clinging to perception; whatever volitional formations are there for such a person are included in the aggregate of clinging to volitional formations; whatever consciousness is there for such a person is included in the aggregate of clinging to consciousness.
Sắc như vậy thuộc về sắc uẩn chấp thủ; thọ như vậy thuộc về thọ uẩn chấp thủ; tưởng như vậy thuộc về tưởng uẩn chấp thủ; các hành như vậy thuộc về hành uẩn chấp thủ; thức như vậy thuộc về thức uẩn chấp thủ.
So evaṃ pajānāti – ‘evañhi kira imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ saṅgaho sannipāto samavāyo hoti.
He thus understands: ‘It is in this way that these five aggregates of clinging come together, coalesce, and combine.
Vị ấy quán triệt như sau: ‘Thật vậy, sự tập hợp, sự kết hợp, sự hòa hợp của năm uẩn chấp thủ này là như thế này.
Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā – ‘‘yo paṭiccasamuppādaṃ passati so dhammaṃ passati; yo dhammaṃ passati so paṭiccasamuppādaṃ passatī’’ti.
Indeed, it has been said by the Bhagavā: “Whoever sees Dependent Origination sees the Dhamma; whoever sees the Dhamma sees Dependent Origination.”
Thế Tôn đã dạy: “Ai thấy Duyên Khởi là thấy Pháp; ai thấy Pháp là thấy Duyên Khởi.”
Paṭiccasamuppannā kho panime yadidaṃ pañcupādānakkhandhā.
And these five aggregates of clinging are dependently arisen.
Và năm uẩn chấp thủ này là pháp được duyên khởi.
Yo imesu pañcasu upādānakkhandhesu chando ālayo anunayo ajjhosānaṃ so dukkhasamudayo.
Whatever desire, attachment, inclination, or clinging there is regarding these five aggregates of clinging, that is the origin of suffering.
Tham ái, luyến ái, chấp thủ, bám víu vào năm uẩn chấp thủ này chính là tập khởi của khổ.
Yo imesu pañcasu upādānakkhandhesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ so dukkhanirodho’ti.
Whatever removal of desire-and-lust, abandonment of desire-and-lust there is regarding these five aggregates of clinging, that is the cessation of suffering.’
Sự đoạn trừ tham ái, sự từ bỏ tham ái đối với năm uẩn chấp thủ này chính là sự diệt khổ.’
Ettāvatāpi kho, āvuso, bhikkhuno bahukataṃ hotī’’ti.
Friends, to this extent, much has been done by a bhikkhu.”
Này chư Hiền, chừng đó là đủ cho một Tỳ-khưu làm được nhiều việc.”
‘‘Idha, bhikkhave, ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
“Here, bhikkhus, a certain young man of good family, out of faith, goes forth from home into homelessness, thinking: ‘I am afflicted by birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair; I am afflicted by suffering, overcome by suffering. Perhaps an ending of this entire mass of suffering might be discerned.’
“Ở đây, này chư Tỳ-khưu, có một thiện gia nam tử, vì lòng tin mà xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, với ý nghĩ: ‘Ta bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến!’
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he gains acquisition, honor, and fame.
Sau khi xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng.
So tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He becomes pleased and fully resolves with that acquisition, honor, and fame.
Vị ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy.
So tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti – ‘ahamasmi lābhasakkārasilokavā* , ime panaññe bhikkhū appaññātā appesakkhā’ti.
With that acquisition, honor, and fame, he extols himself and disparages others: ‘I am one with acquisition, honor, and fame; but these other bhikkhus are unknown, of little influence.’
Vị ấy tự tán dương mình, khinh miệt người khác với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy: ‘Ta có lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng; còn các Tỳ-khưu khác thì không được biết đến, không có uy tín.’
So tena lābhasakkārasilokena majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
With that acquisition, honor, and fame, he becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy say đắm, phóng dật, rơi vào sự phóng dật với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy, và sống trong khổ não vì phóng dật.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ atikkamma papaṭikaṃ, sākhāpalāsaṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
“Just as, bhikkhus, a man in need of heartwood, seeking heartwood, searching for heartwood, would approach a great, standing tree possessing heartwood, and having passed over the heartwood, passed over the softwood, passed over the inner bark, passed over the outer bark, would cut off and take away the branches and leaves, imagining them to be the heartwood.
“Ví như, này chư Tỳ-khưu, một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, gặp một cây lớn có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua giác, bỏ qua vỏ, bỏ qua vỏ ngoài, chặt cành lá mang đi, cho rằng đó là lõi.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A discerning man seeing him would say thus: ‘Alas, this good man did not know the heartwood, did not know the softwood, did not know the inner bark, did not know the outer bark, did not know the branches and leaves.
Một người có mắt nhìn thấy vị ấy sẽ nói: ‘Thật vậy, người này không biết lõi, không biết giác, không biết vỏ, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ* bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ atikkamma papaṭikaṃ, sākhāpalāsaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Indeed, this good man, in need of heartwood, seeking heartwood, searching for heartwood, approached a great, standing tree possessing heartwood, and having passed over the heartwood, passed over the softwood, passed over the inner bark, passed over the outer bark, cut off and took away the branches and leaves, imagining them to be the heartwood.
Người này, cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, gặp một cây lớn có lõi, đã bỏ qua lõi, bỏ qua giác, bỏ qua vỏ, bỏ qua vỏ ngoài, chặt cành lá mang đi, cho rằng đó là lõi.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
And whatever purpose there was for him to be achieved with heartwood, that purpose he will not experience.’
Và bất cứ việc gì cần làm bằng lõi, vị ấy sẽ không đạt được mục đích đó.’
Evameva kho, bhikkhave, idhekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa antakiriyā paññāyethā’ti.
Even so, bhikkhus, a certain young man of good family, out of faith, goes forth from home into homelessness, thinking: ‘I am afflicted by birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair; I am afflicted by suffering, overcome by suffering. Perhaps an ending of this entire mass of suffering might be discerned.’
Cũng vậy, này chư Tỳ-khưu, ở đây có một thiện gia nam tử, vì lòng tin mà xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, với ý nghĩ: ‘Ta bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến!’
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he gains acquisition, honor, and fame.
Sau khi xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng.
So tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He becomes pleased and fully resolves with that acquisition, honor, and fame.
Vị ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy.
So tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti ‘ahamasmi lābhasakkārasilokavā, ime panaññe bhikkhū appaññātā appesakkhā’ti.
With that acquisition, honor, and fame, he extols himself and disparages others: ‘I am one with acquisition, honor, and fame; but these other bhikkhus are unknown, of little influence.’
Vị ấy tự tán dương mình, khinh miệt người khác với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy: ‘Ta có lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng; còn các Tỳ-khưu khác thì không được biết đến, không có uy tín.’
So tena lābhasakkārasilokena majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
With that acquisition, honor, and fame, he becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy say đắm, phóng dật, rơi vào sự phóng dật với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy, và sống trong khổ não vì phóng dật.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sākhāpalāsaṃ aggahesi brahmacariyassa; tena ca vosānaṃ āpādi.
This bhikkhu, bhikkhus, is said to have taken the branches and leaves of the holy life; and with that, he has reached the end.”
Này chư Tỳ-khưu, Tỳ-khưu này được gọi là người đã nắm lấy cành lá của Phạm hạnh; và đã chấm dứt ở đó.
308. ‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
308. “Here, again, bhikkhus, a certain young man of good family, out of faith, goes forth from home into homelessness, thinking: ‘I am afflicted by birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair; I am afflicted by suffering, overcome by suffering. Perhaps an ending of this entire mass of suffering might be discerned.’
308. “Nhưng ở đây, này chư Tỳ-khưu, có một thiện gia nam tử, vì lòng tin mà xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, với ý nghĩ: ‘Ta bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến!’
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he gains acquisition, honor, and fame.
Sau khi xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased nor fully resolved with that acquisition, honor, and fame.
Vị ấy không hoan hỷ, không ý nguyện viên mãn với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not extol himself nor disparage others with that acquisition, honor, and fame.
Vị ấy không tự tán dương mình, không khinh miệt người khác với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati.
He does not become intoxicated, nor heedless, nor fall into heedlessness with that acquisition, honor, and fame.
Vị ấy không say đắm, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật với lợi lộc, sự kính trọng, danh tiếng ấy.
Appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
Being unheedful, he achieves moral perfection.
Không phóng dật, vị ấy đạt được sự thành tựu về giới.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He becomes pleased and fully resolves with that moral perfection.
Vị ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn với sự thành tựu về giới ấy.
So tāya sīlasampadāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi sīlavā kalyāṇadhammo, ime panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammā’ti.
With that moral perfection, he extols himself and disparages others: ‘I am virtuous, of good conduct; but these other bhikkhus are immoral, of bad conduct.’
Vị ấy tự tán dương mình, khinh miệt người khác với sự thành tựu về giới ấy: ‘Ta có giới, có pháp lành; còn các Tỳ-khưu khác thì phạm giới, có pháp ác.’
So tāya sīlasampadāya majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
With that moral perfection, he becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy say đắm, phóng dật, rơi vào sự phóng dật với sự thành tựu về giới ấy, và sống trong khổ não vì phóng dật.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ, papaṭikaṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
“Just as, bhikkhus, a man in need of heartwood, seeking heartwood, searching for heartwood, would approach a great, standing tree possessing heartwood, and having passed over the heartwood, passed over the softwood, would cut off and take away the inner bark, imagining it to be the heartwood.
“Ví như, này chư Tỳ-khưu, một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, gặp một cây lớn có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua giác, bỏ qua vỏ, chặt vỏ ngoài mang đi, cho rằng đó là lõi.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A man with sight, seeing him, would say thus: ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, he did not know the sapwood, he did not know the inner bark, he did not know the outer bark, he did not know the branches and leaves.
Người có mắt thấy người ấy sẽ nói như vầy: ‘Chắc chắn vị này không biết lõi cây, không biết gỗ mục, không biết vỏ cây, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ, papaṭikaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno; yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
Similarly, this good man, seeking heartwood, searching for heartwood, ranging in search of heartwood, of a great standing tree with heartwood, having passed over the heartwood, having passed over the sapwood, having passed over the inner bark, having cut off and taken the outer bark, has departed, thinking it to be heartwood; and whatever task needs to be done with heartwood, he will not realize that benefit.’
Cũng vậy, vị này, người muốn lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đã bỏ qua lõi cây, bỏ qua gỗ mục, bỏ qua vỏ cây, bỏ qua vỏ ngoài của một cây lớn có lõi, chặt và mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây; và những gì cần làm với lõi cây, vị ấy sẽ không đạt được lợi ích đó’.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, idhekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’’ti.
“Even so, bhikkhus, here some young man of good family, out of faith, has gone forth from the home life into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering; oh, that an end to this entire mass of suffering might be known!’
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, ở đây, một thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình với đức tin, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; ta bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he achieves gain, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully resolved by that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự mãn, không hoàn toàn thỏa mãn với những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati.
He is not intoxicated, he does not become heedless, he does not fall into heedlessness because of that gain, honor, and renown.
Vị ấy không say mê, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
Appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
Being unheedful, he accomplishes the perfection of sīla.
Không phóng dật, vị ấy thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased and fully resolved by that perfection of sīla.
Vị ấy tự mãn, hoàn toàn thỏa mãn với giới hạnh đó.
So tāya sīlasampadāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi sīlavā kalyāṇadhammo, ime panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammā’ti.
He exalts himself and disparages others because of that perfection of sīla: ‘I am virtuous and of good conduct, but these other bhikkhus are unvirtuous and of bad conduct.’
Vị ấy tự ca ngợi mình, chê bai người khác vì giới hạnh đó, rằng: ‘Ta là người giữ giới, có pháp hạnh tốt đẹp, còn những Tỳ-khưu khác thì phá giới, có pháp hạnh xấu xa’.
So tāya sīlasampadāya majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
He becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness because of that perfection of sīla; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy say mê, phóng dật, rơi vào sự phóng dật vì giới hạnh đó, và sống trong khổ não vì sự phóng dật.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu papaṭikaṃ aggahesi brahmacariyassa; tena ca vosānaṃ āpādi.
This bhikkhu, O bhikkhus, is said to have taken the outer bark of the brahmacariya; and with that, he comes to a conclusion.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu này được gọi là người đã lấy vỏ ngoài của Phạm hạnh; và vì thế, vị ấy đã chấm dứt.
309. ‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
309. “Furthermore, bhikkhus, here some young man of good family, out of faith, has gone forth from the home life into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering; oh, that an end to this entire mass of suffering might be known!’
309. “Ở đây, này các Tỳ-khưu, một thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình với đức tin, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; ta bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he achieves gain, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully resolved by that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự mãn, không hoàn toàn thỏa mãn với những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
He is not intoxicated, he does not become heedless, he does not fall into heedlessness because of that gain, honor, and renown; being unheedful, he accomplishes the perfection of sīla.
Vị ấy không say mê, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó. Không phóng dật, vị ấy thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that perfection of sīla, but not fully resolved.
Vị ấy tự mãn với giới hạnh đó nhưng không hoàn toàn thỏa mãn.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that perfection of sīla.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì giới hạnh đó.
So tāya sīlasampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati.
He is not intoxicated, he does not become heedless, he does not fall into heedlessness because of that perfection of sīla.
Vị ấy không say mê, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì giới hạnh đó.
Appamatto samāno samādhisampadaṃ ārādheti.
Being unheedful, he accomplishes the perfection of samādhi.
Không phóng dật, vị ấy thành tựu định hạnh.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased and fully resolved by that perfection of samādhi.
Vị ấy tự mãn, hoàn toàn thỏa mãn với định hạnh đó.
So tāya samādhisampadāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi samāhito ekaggacitto, ime panaññe bhikkhū asamāhitā vibbhantacittā’ti.
He exalts himself and disparages others because of that perfection of samādhi: ‘I am concentrated and of unified mind, but these other bhikkhus are unconcentrated and of distracted minds.’
Vị ấy tự ca ngợi mình, chê bai người khác vì định hạnh đó, rằng: ‘Ta là người có định, tâm nhất tâm, còn những Tỳ-khưu khác thì không có định, tâm tán loạn’.
So tāya samādhisampadāya majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
He becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness because of that perfection of samādhi; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy say mê, phóng dật, rơi vào sự phóng dật vì định hạnh đó, và sống trong khổ não vì sự phóng dật.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ tacaṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
“Just as, bhikkhus, a man, seeking heartwood, searching for heartwood, ranging in search of heartwood, of a great standing tree with heartwood, having passed over the heartwood, having passed over the sapwood, having cut off and taken the inner bark, would depart, thinking it to be heartwood.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người muốn lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đã bỏ qua lõi cây, bỏ qua gỗ mục, bỏ qua vỏ cây, chặt và mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A man with sight, seeing him, would say thus: ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, he did not know the sapwood, he did not know the inner bark, he did not know the outer bark, he did not know the branches and leaves.
Người có mắt thấy người ấy sẽ nói như vầy: ‘Chắc chắn vị này không biết lõi cây, không biết gỗ mục, không biết vỏ cây, không biết vỏ ngoài, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ tacaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Similarly, this good man, seeking heartwood, searching for heartwood, ranging in search of heartwood, of a great standing tree with heartwood, having passed over the heartwood, having passed over the sapwood, having cut off and taken the inner bark, has departed, thinking it to be heartwood.
Cũng vậy, vị này, người muốn lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đã bỏ qua lõi cây, bỏ qua gỗ mục, bỏ qua vỏ cây của một cây lớn có lõi, chặt và mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
And whatever task needs to be done with heartwood, he will not realize that benefit.’
Và những gì cần làm với lõi cây, vị ấy sẽ không đạt được lợi ích đó’.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, idhekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’’ti.
“Even so, bhikkhus, here some young man of good family, out of faith, has gone forth from the home life into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering; oh, that an end to this entire mass of suffering might be known!’
“Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, ở đây, một thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình với đức tin, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; ta bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he achieves gain, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully resolved by that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự mãn, không hoàn toàn thỏa mãn với những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
He is not intoxicated, he does not become heedless, he does not fall into heedlessness because of that gain, honor, and renown; being unheedful, he accomplishes the perfection of sīla.
Vị ấy không say mê, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó. Không phóng dật, vị ấy thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that perfection of sīla, but not fully resolved.
Vị ấy tự mãn với giới hạnh đó nhưng không hoàn toàn thỏa mãn.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that perfection of sīla.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì giới hạnh đó.
So tāya sīlasampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno samādhisampadaṃ ārādheti.
He is not intoxicated, he does not become heedless, he does not fall into heedlessness because of that perfection of sīla; being unheedful, he accomplishes the perfection of samādhi.
Vị ấy không say mê, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì giới hạnh đó. Không phóng dật, vị ấy thành tựu định hạnh.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased and fully resolved by that perfection of samādhi.
Vị ấy tự mãn, hoàn toàn thỏa mãn với định hạnh đó.
So tāya samādhisampadāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi samāhito ekaggacitto, ime panaññe bhikkhū asamāhitā vibbhantacittā’ti.
He exalts himself and disparages others because of that perfection of samādhi: ‘I am concentrated and of unified mind, but these other bhikkhus are unconcentrated and of distracted minds.’
Vị ấy tự ca ngợi mình, chê bai người khác vì định hạnh đó, rằng: ‘Ta là người có định, tâm nhất tâm, còn những Tỳ-khưu khác thì không có định, tâm tán loạn’.
So tāya samādhisampadāya majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
He becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness because of that perfection of samādhi; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy say mê, phóng dật, rơi vào sự phóng dật vì định hạnh đó, và sống trong khổ não vì sự phóng dật.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu tacaṃ aggahesi brahmacariyassa; tena ca vosānaṃ āpādi.
This bhikkhu, O bhikkhus, is said to have taken the inner bark of the brahmacariya; and with that, he comes to a conclusion.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu này được gọi là người đã lấy vỏ cây của Phạm hạnh; và vì thế, vị ấy đã chấm dứt.
310. ‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
310. “Furthermore, bhikkhus, here some young man of good family, out of faith, has gone forth from the home life into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering; oh, that an end to this entire mass of suffering might be known!’
310. “Ở đây, này các Tỳ-khưu, một thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình với đức tin, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; ta bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối. Ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được biết đến’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he achieves gain, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully resolved by that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự mãn, không hoàn toàn thỏa mãn với những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that gain, honor, and renown.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì những lợi lộc, danh vọng và sự kính trọng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati.
He is not intoxicated, he does not become heedless, he does not fall into heedlessness because of that gain, honor, and renown.
Vị ấy không say mê, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật.
Appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
Being unheedful, he accomplishes the perfection of sīla.
Không phóng dật, vị ấy thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that perfection of sīla, but not fully resolved.
Vị ấy tự mãn với giới hạnh đó, nhưng không hoàn toàn thỏa mãn.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself or disparage others because of that perfection of sīla.
Vị ấy không tự ca ngợi mình, không chê bai người khác vì giới hạnh đó.
So tāya sīlasampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno samādhisampadaṃ ārādheti.
Possessing that accomplishment in virtue, he does not become intoxicated, nor heedless, nor fall into negligence; being unheedful, he attains accomplishment in concentration.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu sự thành tựu định.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that accomplishment in concentration, but not fully resolved.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà hoan hỷ, nhưng chưa viên mãn ý nguyện.
So tāya samādhisampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
With that accomplishment in concentration, he does not praise himself, nor disparage others.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tāya samādhisampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati appamatto samāno ñāṇadassanaṃ ārādheti.
Possessing that accomplishment in concentration, he does not become intoxicated, nor heedless, nor fall into negligence; being unheedful, he attains knowledge and vision.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu tri kiến.
So tena ñāṇadassanena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that knowledge and vision, and fully resolved.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà hoan hỷ, ý nguyện viên mãn.
So tena ñāṇadassanena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi jānaṃ passaṃ viharāmi.
With that knowledge and vision, he praises himself and disparages others – ‘I dwell knowing and seeing.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà tự tán thán, chê bai người khác – ‘Ta đây sống biết, sống thấy.
Ime panaññe bhikkhū ajānaṃ apassaṃ viharantī’ti.
But these other monks dwell unknowing and unseeing.’
Còn những Tỳ-kheo khác thì sống không biết, không thấy’.
So tena ñāṇadassanena majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
With that knowledge and vision, he becomes intoxicated, heedless, and falls into negligence; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà kiêu mạn, phóng dật, rơi vào sự phóng dật, là người phóng dật nên sống khổ sở.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ phegguṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
‘‘Just as, bhikkhus, a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, might pass over the heartwood of a great standing tree that has heartwood, and cut off the sapwood, taking it away, thinking it to be heartwood.
“Này các Tỳ-kheo, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, khi thấy một cây lớn có lõi, liền bỏ qua phần lõi, chặt lấy phần bã cây rồi mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ na aññāsi phegguṃ na aññāsi tacaṃ na aññāsi papaṭikaṃ na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A man with eyes, seeing him, would say, ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, did not know the sapwood, did not know the inner bark, did not know the outer bark, did not know the branches and leaves.
Một người có mắt nhìn thấy người ấy liền nói: ‘Chắc chắn người này không biết lõi cây, không biết bã cây, không biết vỏ cây, không biết vỏ lụa, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ phegguṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Just so, this good man, seeking heartwood, searching for heartwood, going about seeking heartwood, having passed over the heartwood of a great standing tree full of heartwood, cut the sapwood, took it, and departed, thinking, ‘This is heartwood.’
Cũng vậy, người này cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, khi thấy một cây lớn có lõi, liền bỏ qua phần lõi, chặt lấy phần bã cây rồi mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
And whatever purpose is to be achieved with heartwood, he will not experience that purpose.’
Việc cần dùng lõi cây của người ấy sẽ không được thành tựu’.
Evameva kho, bhikkhave, idhekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
In the same way, bhikkhus, some young man here, out of faith, goes forth from the home life into homelessness, thinking, ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs; I am overcome by suffering, afflicted by suffering. Oh, if only an end to this entire mass of suffering could be known!’
Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, ở đây có một thiện gia nam tử vì lòng tin mà xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, với ý nghĩ: ‘Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; ta bị chìm đắm trong khổ, bị khổ não vây hãm; ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này có thể được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he brings about gains, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased with these gains, honor, and renown, nor is his resolve fulfilled.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không hoan hỷ, không viên mãn ý nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of these gains, honor, and renown.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
He does not become intoxicated, negligent, or fall into heedlessness because of these gains, honor, and renown; being heedful, he achieves accomplishment in virtue.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu sự thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with this accomplishment in virtue, but his resolve is not fulfilled.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà hoan hỷ, nhưng chưa viên mãn ý nguyện.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of this accomplishment in virtue.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tāya sīlasampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno samādhisampadaṃ ārādheti.
He does not become intoxicated, negligent, or fall into heedlessness because of this accomplishment in virtue; being heedful, he achieves accomplishment in concentration.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu sự thành tựu định.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with this accomplishment in concentration, but his resolve is not fulfilled.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà hoan hỷ, nhưng chưa viên mãn ý nguyện.
So tāya samādhisampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of this accomplishment in concentration.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tāya samādhisampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno ñāṇadassanaṃ ārādheti.
He does not become intoxicated, negligent, or fall into heedlessness because of this accomplishment in concentration; being heedful, he achieves knowledge and vision.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu tri kiến.
So tena ñāṇadassanena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with this knowledge and vision, and his resolve is fulfilled.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà hoan hỷ, ý nguyện viên mãn.
So tena ñāṇadassanena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi jānaṃ passaṃ viharāmi, ime panaññe bhikkhū ajānaṃ apassaṃ viharantī’ti.
He praises himself and disparages others because of this knowledge and vision, thinking, ‘I dwell knowing and seeing, but these other bhikkhus dwell not knowing and not seeing.’
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà tự tán thán, chê bai người khác – ‘Ta đây sống biết, sống thấy, còn những Tỳ-kheo khác thì sống không biết, không thấy’.
So tena ñāṇadassanena majjati pamajjati pamādaṃ āpajjati, pamatto samāno dukkhaṃ viharati.
He becomes intoxicated, negligent, and falls into heedlessness because of this knowledge and vision; being heedless, he dwells in suffering.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà kiêu mạn, phóng dật, rơi vào sự phóng dật, là người phóng dật nên sống khổ sở.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu phegguṃ aggahesi brahmacariyassa; tena ca vosānaṃ āpādi.
This bhikkhu, bhikkhus, is said to have taken the sapwood of the holy life; and with that, he reached an end.
Này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo này được gọi là người đã lấy phần bã của Phạm hạnh; và đã chấm dứt tại đó.
311. ‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
311. “Here again, bhikkhus, some young man, out of faith, goes forth from the home life into homelessness, thinking, ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs; I am overcome by suffering, afflicted by suffering. Oh, if only an end to this entire mass of suffering could be known!’
311. “Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một thiện gia nam tử vì lòng tin mà xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, với ý nghĩ: ‘Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; ta bị chìm đắm trong khổ, bị khổ não vây hãm; ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này có thể được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he brings about gains, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti, na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased with these gains, honor, and renown, nor is his resolve fulfilled.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không hoan hỷ, không viên mãn ý nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of these gains, honor, and renown.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
He does not become intoxicated, negligent, or fall into heedlessness because of these gains, honor, and renown; being heedful, he achieves accomplishment in virtue.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu sự thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with this accomplishment in virtue, but his resolve is not fulfilled.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà hoan hỷ, nhưng chưa viên mãn ý nguyện.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of this accomplishment in virtue.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tāya sīlasampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno samādhisampadaṃ ārādheti.
He does not become intoxicated, negligent, or fall into heedlessness because of this accomplishment in virtue; being heedful, he achieves accomplishment in concentration.
Vị ấy nhờ sự thành tựu giới hạnh ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu sự thành tựu định.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with this accomplishment in concentration, but his resolve is not fulfilled.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà hoan hỷ, nhưng chưa viên mãn ý nguyện.
So tāya samādhisampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of this accomplishment in concentration.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tāya samādhisampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno ñāṇadassanaṃ ārādheti.
He does not become intoxicated, negligent, or fall into heedlessness because of this accomplishment in concentration; being heedful, he achieves knowledge and vision.
Vị ấy nhờ sự thành tựu định ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu tri kiến.
So tena ñāṇadassanena attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with this knowledge and vision, but his resolve is not fulfilled.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà hoan hỷ, nhưng chưa viên mãn ý nguyện.
So tena ñāṇadassanena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not praise himself or disparage others because of this knowledge and vision.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà không tự tán thán, không chê bai người khác.
So tena ñāṇadassanena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno asamayavimokkhaṃ ārādheti.
He, by that knowledge and vision, does not become intoxicated, does not become negligent, does not fall into heedlessness; being heedful, he accomplishes timeless liberation.
Vị ấy nhờ tri kiến ấy mà không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật, là người không phóng dật nên thành tựu sự giải thoát vô thời (asamayavimokkha).
Aṭṭhānametaṃ* , bhikkhave, anavakāso yaṃ so bhikkhu tāya asamayavimuttiyā parihāyetha.
It is impossible, bhikkhus, it is not an occasion, that such a bhikkhu would fall away from that timeless liberation.
Này các Tỳ-kheo, không thể có chuyện, không có cơ hội để Tỳ-kheo ấy bị suy giảm khỏi sự giải thoát vô thời ấy.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato sāraññeva chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti jānamāno.
“Just as, bhikkhus, a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, would cut and take away only the heartwood from a great, standing, heartwood-bearing tree, knowing it to be heartwood.
“Này các Tỳ-kheo, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, khi thấy một cây lớn có lõi, liền chặt lấy chính phần lõi rồi mang đi, biết rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘aññāsi vatāyaṃ bhavaṃ puriso sāraṃ, aññāsi phegguṃ, aññāsi tacaṃ, aññāsi papaṭikaṃ, aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A sharp-sighted man, seeing him, would say thus: ‘Indeed, this good man knew the heartwood, he knew the sapwood, he knew the bark, he knew the inner bark, he knew the branches and leaves.
Một người có mắt nhìn thấy người ấy liền nói: ‘Chắc chắn người này đã biết lõi cây, đã biết bã cây, đã biết vỏ cây, đã biết vỏ lụa, đã biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato sāraññeva chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti jānamāno.
In the same way, this good man, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, has cut and taken away only the heartwood from a great, standing, heartwood-bearing tree, knowing it to be heartwood.
Cũng vậy, người này cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, khi thấy một cây lớn có lõi, liền chặt lấy chính phần lõi rồi mang đi, biết rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ anubhavissatī’ti.
And he will experience the benefit of what needs to be done with heartwood.’
Việc cần dùng lõi cây của người ấy sẽ được thành tựu’.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, idhekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
“Even so, bhikkhus, here a certain young man of good family, out of faith, goes forth from home into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering. Oh, if only an end to this entire mass of suffering could be known!’
“Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, ở đây có một thiện gia nam tử vì lòng tin mà xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, với ý nghĩ: ‘Ta bị chìm đắm trong sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; ta bị chìm đắm trong khổ, bị khổ não vây hãm; ước gì sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này có thể được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he brings forth gain, honor, and renown.
Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti, na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased with that gain, honor, and renown, nor is his aspiration fulfilled.
Vị ấy nhờ lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng ấy mà không hoan hỷ, không viên mãn ý nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself nor disparage others by that gain, honor, and fame.
Vị ấy không tự tán thán, không chê bai người khác vì lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đó.
So tena lābhasakkārasilokena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno sīlasampadaṃ ārādheti.
He is not intoxicated by, nor heedless of, nor falls into heedlessness through that gain, honor, and fame; being diligent, he achieves accomplishment in morality (sīlasampadā).
Vị ấy không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự buông lung vì lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đó; không phóng dật, vị ấy thành tựu giới hạnh.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that accomplishment in morality (sīlasampadā), but his aspiration is not yet fulfilled.
Vị ấy hoan hỷ với giới hạnh đó, nhưng chưa hoàn toàn thỏa mãn ý nguyện.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself nor disparage others by that accomplishment in morality (sīlasampadā).
Vị ấy không tự tán thán, không chê bai người khác vì giới hạnh đó.
So tāya sīlasampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno samādhisampadaṃ ārādheti.
He is not intoxicated by, nor heedless of, nor falls into heedlessness through that accomplishment in morality (sīlasampadā); being diligent, he achieves accomplishment in concentration (samādhisampadā).
Vị ấy không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự buông lung vì giới hạnh đó; không phóng dật, vị ấy thành tựu định hạnh.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that accomplishment in concentration (samādhisampadā), but his aspiration is not yet fulfilled.
Vị ấy hoan hỷ với định hạnh đó, nhưng chưa hoàn toàn thỏa mãn ý nguyện.
So tāya samādhisampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself nor disparage others by that accomplishment in concentration (samādhisampadā).
Vị ấy không tự tán thán, không chê bai người khác vì định hạnh đó.
So tāya samādhisampadāya na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno ñāṇadassanaṃ ārādheti.
He is not intoxicated by, nor heedless of, nor falls into heedlessness through that accomplishment in concentration (samādhisampadā); being diligent, he achieves knowledge and vision (ñāṇadassana).
Vị ấy không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự buông lung vì định hạnh đó; không phóng dật, vị ấy thành tựu tri kiến.
So tena ñāṇadassanena attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that knowledge and vision (ñāṇadassana), but his aspiration is not yet fulfilled.
Vị ấy hoan hỷ với tri kiến đó, nhưng chưa hoàn toàn thỏa mãn ý nguyện.
So tena ñāṇadassanena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He does not exalt himself nor disparage others by that knowledge and vision (ñāṇadassana).
Vị ấy không tự tán thán, không chê bai người khác vì tri kiến đó.
So tena ñāṇadassanena na majjati nappamajjati na pamādaṃ āpajjati, appamatto samāno asamayavimokkhaṃ ārādheti.
He is not intoxicated by, nor heedless of, nor falls into heedlessness through that knowledge and vision (ñāṇadassana); being diligent, he achieves timeless liberation (asamayavimokkha).
Vị ấy không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự buông lung vì tri kiến đó; không phóng dật, vị ấy thành tựu sự giải thoát vô thời.
Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ so bhikkhu tāya asamayavimuttiyā parihāyetha.
It is impossible, bhikkhus, there is no opportunity for that bhikkhu to decline from that timeless liberation (asamayavimutti).
Này các Tỳ-khưu, không có chỗ nào, không có cơ hội nào để vị Tỳ-khưu đó có thể suy giảm khỏi sự giải thoát vô thời đó.
312. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
312. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
312. Tôi nghe như vầy – một thời, Thế Tôn trú tại Xá-vệ, trong rừng Kỳ-đà, tịnh xá của ông Cấp Cô Độc.
Atha kho piṅgalakoccho brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then the brahmin Piṅgalakoccha approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Rồi Bà-la-môn Piṅgalakoccha đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông ấy chào hỏi Thế Tôn.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded their courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ấy ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho piṅgalakoccho brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yeme, bho gotama, samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā, bahujanassa, seyyathidaṃ – pūraṇo kassapo, makkhali gosālo, ajito kesakambalo, pakudho kaccāyano, sañcayo* belaṭṭhaputto, nigaṇṭho nāṭaputto, sabbete sakāya paṭiññāya abbhaññaṃsu sabbeva nābbhaññaṃsu, udāhu ekacce abbhaññaṃsu ekacce nābbhaññaṃsū’’ti?
Seated to one side, the brahmin Piṅgalakoccha said to the Blessed One: “Those recluses and brahmins, good Gotama, who are leaders of communities, leaders of groups, teachers of groups, well-known, famous, founders of sects, highly esteemed by many people—such as Pūraṇa Kassapa, Makkhali Gosāla, Ajita Kesakambala, Pakudha Kaccāyana, Sañcayo Belaṭṭhaputto, Nigaṇṭho Nāṭaputto—did all of them claim to have directly known by their own assertion, or did none of them, or did some of them claim to have directly known and some not?”
Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Piṅgalakoccha thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Tôn giả Gotama, những vị Sa-môn, Bà-la-môn có chúng, có đoàn thể, là bậc thầy của đoàn thể, được biết đến, có danh tiếng, là người sáng lập giáo phái, được số đông người xem là bậc thiện trí, như là: Pūraṇa Kassapa, Makkhali Gosāla, Ajita Kesakambala, Pakudha Kaccāyana, Sañcaya Belaṭṭhaputta, Nigaṇṭha Nāṭaputta – tất cả những vị này đều tự xưng là đã chứng ngộ, hay tất cả đều không chứng ngộ, hay một số chứng ngộ, một số không chứng ngộ?”
‘‘Alaṃ, brāhmaṇa, tiṭṭhatetaṃ – sabbete sakāya paṭiññāya abbhaññaṃsu sabbeva nābbhaññaṃsu, udāhu ekacce abbhaññaṃsu ekacce nābbhaññaṃsūti.
“Enough, brahmin! Let this stand: ‘Did all of them claim to have directly known by their own assertion, or did none of them, or did some of them claim to have directly known and some not?’
“Này Bà-la-môn, thôi đi vấn đề này – tất cả những vị này đều tự xưng là đã chứng ngộ, hay tất cả đều không chứng ngộ, hay một số chứng ngộ, một số không chứng ngộ.
Dhammaṃ te, brāhmaṇa, desessāmi, taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti.
I will teach you the Dhamma, brahmin. Listen to it, pay careful attention, I will speak.”
Này Bà-la-môn, Ta sẽ thuyết giảng Dhamma cho ông, hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý kỹ, Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bho’’ti kho piṅgalakoccho brāhmaṇo bhagavato paccassosi.
“Yes, venerable sir,” the brahmin Piṅgalakoccha replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Tôn giả,” Bà-la-môn Piṅgalakoccha đáp lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói lời này –
313. ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ atikkamma papaṭikaṃ, sākhāpalāsaṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
313. “Suppose, brahmin, a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, comes to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, bypassed the pith, bypassed the inner bark, bypassed the outer bark, he cuts off branches and foliage and goes away with them, thinking: ‘This is heartwood.’
313. “Này Bà-la-môn, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua dăm, bỏ qua vỏ, bỏ qua vỏ lụa, chặt cành lá mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A sharp-sighted man seeing him would say: ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, did not know the pith, did not know the inner bark, did not know the outer bark, did not know the branches and foliage.
Một người có mắt thấy vậy sẽ nói rằng: ‘Chắc chắn vị này không biết lõi cây, không biết dăm, không biết vỏ, không biết vỏ lụa, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ atikkamma papaṭikaṃ, sākhāpalāsaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Thus, this good man, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, came to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, bypassed the pith, bypassed the inner bark, bypassed the outer bark, he cut off branches and foliage and went away with them, thinking: ‘This is heartwood.’
Cũng vậy, vị này cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua dăm, bỏ qua vỏ, bỏ qua vỏ lụa, chặt cành lá mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
The purpose for which heartwood is needed will not be served for him.’
Và điều gì cần làm với lõi cây thì vị ấy sẽ không đạt được mục đích đó.’
314. ‘‘Seyyathāpi vā pana, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ, papaṭikaṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
314. “Or again, brahmin, suppose a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, comes to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, bypassed the pith, bypassed the inner bark, he cuts off the outer bark and goes away with it, thinking: ‘This is heartwood.’
314. “Hoặc nữa, này Bà-la-môn, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua dăm, bỏ qua vỏ, chặt vỏ lụa mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A sharp-sighted man seeing him would say: ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, did not know the pith, did not know the inner bark, did not know the outer bark, did not know the branches and foliage.
Một người có mắt thấy vậy sẽ nói rằng: ‘Chắc chắn vị này không biết lõi cây, không biết dăm, không biết vỏ, không biết vỏ lụa, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ papaṭikaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Thus, this good man, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, came to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, bypassed the pith, bypassed the inner bark, he cut off the outer bark and went away with it, thinking: ‘This is heartwood.’
Cũng vậy, vị này cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua dăm, bỏ qua vỏ, chặt vỏ lụa mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
The purpose for which heartwood is needed will not be served for him.’
Và điều gì cần làm với lõi cây thì vị ấy sẽ không đạt được mục đích đó.’
315. ‘‘Seyyathāpi vā pana, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ, tacaṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
315. “Or again, brahmin, suppose a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, comes to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, bypassed the pith, he cuts off the inner bark and goes away with it, thinking: ‘This is heartwood.’
315. “Hoặc nữa, này Bà-la-môn, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua dăm, chặt vỏ mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A sharp-sighted man seeing him would say: ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, did not know the pith, did not know the inner bark, did not know the outer bark, did not know the branches and foliage.
Một người có mắt thấy vậy sẽ nói rằng: ‘Chắc chắn vị này không biết lõi cây, không biết dăm, không biết vỏ, không biết vỏ lụa, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ, tacaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Thus, this good man, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, came to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, bypassed the pith, he cut off the inner bark and went away with it, thinking: ‘This is heartwood.’
Cũng vậy, vị này cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, bỏ qua dăm, chặt vỏ mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
The purpose for which heartwood is needed will not be served for him.’
Và điều gì cần làm với lõi cây thì vị ấy sẽ không đạt được mục đích đó.’
316. ‘‘Seyyathāpi vā pana, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ, phegguṃ chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti maññamāno.
316. “Or again, brahmin, suppose a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, comes to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, he cuts off the pith and goes away with it, thinking: ‘This is heartwood.’
316. “Hoặc nữa, này Bà-la-môn, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, chặt dăm mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘na vatāyaṃ bhavaṃ puriso aññāsi sāraṃ, na aññāsi phegguṃ, na aññāsi tacaṃ, na aññāsi papaṭikaṃ, na aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A sharp-sighted man seeing him would say: ‘Indeed, this good man did not know the heartwood, did not know the pith, did not know the inner bark, did not know the outer bark, did not know the branches and foliage.
Một người có mắt thấy vậy sẽ nói rằng: ‘Chắc chắn vị này không biết lõi cây, không biết dăm, không biết vỏ, không biết vỏ lụa, không biết cành lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ, phegguṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Thus, this good man, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, came to a great standing tree possessing heartwood. Having bypassed the heartwood, he cut off the pith and went away with it, thinking: ‘This is heartwood.’
Cũng vậy, vị này cần lõi cây, tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, đối với một cây đại thọ có lõi, bỏ qua lõi, chặt dăm mang đi, nghĩ rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissatī’ti.
And he will not experience the benefit of what needs to be done with heartwood.”
Và bất cứ mục đích nào cần được thực hiện bằng lõi cây, người ấy sẽ không đạt được mục đích đó.
317. ‘‘Seyyathāpi vā pana, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato sāraññeva chetvā ādāya pakkameyya ‘sāra’nti jānamāno.
317. “Or again, brahmin, just as a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, would cut and take away only the heartwood from a great, standing, heartwood-bearing tree, knowing it to be heartwood.
317. “Này Bà-la-môn, ví như một người cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đang đi tìm lõi cây, chặt lấy chính lõi cây từ một cây lớn có lõi, rồi mang đi, biết rằng đó là ‘lõi cây’.
Tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya – ‘aññāsi vatāyaṃ bhavaṃ puriso sāraṃ, aññāsi phegguṃ, aññāsi tacaṃ, aññāsi papaṭikaṃ, aññāsi sākhāpalāsaṃ.
A sharp-sighted man, seeing him, would say thus: ‘Indeed, this good man knew the heartwood, he knew the sapwood, he knew the bark, he knew the inner bark, he knew the branches and leaves.
Một người có mắt thấy người ấy liền nói như sau: ‘Thật vậy, vị này đã biết lõi cây, đã biết gỗ dác, đã biết vỏ trong, đã biết vỏ ngoài, đã biết cành và lá.
Tathā hayaṃ bhavaṃ puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato sāraññeva chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti jānamāno.
In the same way, this good man, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, has cut and taken away only the heartwood from a great, standing, heartwood-bearing tree, knowing it to be heartwood.
Tương tự như vậy, vị này là người cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đang đi tìm lõi cây, đã chặt lấy chính lõi cây từ một cây lớn có lõi, rồi mang đi, biết rằng đó là ‘lõi cây’.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ anubhavissatī’ti.
And he will experience the benefit of what needs to be done with heartwood.’
Và bất cứ mục đích nào cần được thực hiện bằng lõi cây, người ấy sẽ đạt được mục đích đó.
318. ‘‘Evameva kho, brāhmaṇa, idhekacco puggalo saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
318. “Even so, brahmin, here a certain individual, out of faith, goes forth from home into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrows, lamentations, pains, displeasures, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering. Oh, if only an end to this entire mass of suffering could be known!’
318. “Cũng vậy, này Bà-la-môn, ở đây có một số người vì lòng tin mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị chìm đắm trong sinh, già, chết, trong sầu, bi, khổ, ưu, não; ta đã bị chìm đắm trong khổ, bị khổ chi phối; mong sao sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he brings forth gain, honor, and renown.
Người ấy sau khi xuất gia như vậy, đạt được lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm.
So tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that gain, honor, and renown, and his aspiration is fulfilled.
Người ấy hoan hỷ với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, tâm ý được mãn nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi lābhasakkārasilokavā, ime panaññe bhikkhū appaññātā appesakkhā’ti.
With that gain, honor, and renown, he praises himself and disparages others: ‘I am one who has gain, honor, and renown, while these other bhikkhus are unknown and of little influence.’
Người ấy với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, tự tán thán mình, chê bai người khác: ‘Ta có lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm, còn các Tỳ-khưu khác thì không được biết đến, không có uy thế’.
Lābhasakkārasilokena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya na chandaṃ janeti, na vāyamati, olīnavuttiko ca hoti sāthaliko.
And with gain, honor, and renown, he does not generate desire for the realization of other dhammas that are higher and more sublime, nor does he strive for them; he is lethargic and lazy.
Với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm, người ấy không phát sinh ý muốn, không tinh tấn để chứng đạt các pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, lại còn có thái độ lười biếng và buông thả.
Seyyathāpi so, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ atikkamma papaṭikaṃ, sākhāpalāsaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Just as that man, brahmin, in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, would pass over the heartwood, pass over the sapwood, pass over the bark, pass over the inner bark, and cut and take away the branches and leaves, thinking it to be heartwood.
Ví như, này Bà-la-môn, người cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đang đi tìm lõi cây, từ một cây lớn có lõi, đã bỏ qua lõi cây, bỏ qua gỗ dác, bỏ qua vỏ trong, bỏ qua vỏ ngoài, chặt lấy cành và lá rồi mang đi, nghĩ rằng đó là ‘lõi cây’.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissati.
He would not experience the benefit of what needs to be done with heartwood.
Và bất cứ mục đích nào cần được thực hiện bằng lõi cây, người ấy sẽ không đạt được mục đích đó.
Tathūpamāhaṃ, brāhmaṇa, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
To such an individual, brahmin, I compare this person.
Này Bà-la-môn, ta nói người này giống như vậy.
319. ‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco puggalo saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
319. ‘‘Here, brahmin, some person, out of faith, goes forth from the home life into homelessness – ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering. Oh, if only an end to this entire mass of suffering could be known!’
319. “Lại nữa, này Bà-la-môn, ở đây có một số người vì lòng tin mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị chìm đắm trong sinh, già, chết, trong sầu, bi, khổ, ưu, não; ta đã bị chìm đắm trong khổ, bị khổ chi phối; mong sao sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he generates gain, honor, and fame.
Người ấy sau khi xuất gia như vậy, đạt được lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully satisfied with that gain, honor, and fame.
Người ấy không hoan hỷ với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, tâm ý không được mãn nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
With that gain, honor, and fame, he does not praise himself or disparage others.
Người ấy với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, không tự tán thán mình, không chê bai người khác.
Lābhasakkārasilokena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of other dhammas that are higher and more excellent than gain, honor, and fame, he generates desire, strives, is not sluggish, and is not lax.
Với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm, người ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đạt các pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, lại còn có thái độ không lười biếng và không buông thả.
So sīlasampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in sīla.
Người ấy đạt được sự thành tựu về giới.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased and fully satisfied with that accomplishment in sīla.
Người ấy hoan hỷ với sự thành tựu về giới đó, tâm ý được mãn nguyện.
So tāya sīlasampadāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi sīlavā kalyāṇadhammo, ime panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammā’ti.
With that accomplishment in sīla, he praises himself and disparages others – ‘I am virtuous and of good conduct, but these other bhikkhus are immoral and of bad conduct.’
Người ấy với sự thành tựu về giới đó, tự tán thán mình, chê bai người khác: ‘Ta có giới hạnh, có pháp lành, còn các Tỳ-khưu khác thì phá giới, có pháp ác’.
Sīlasampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya na chandaṃ janeti, na vāyamati, olīnavuttiko ca hoti sāthaliko.
And for the realization of other dhammas that are higher and more excellent than accomplishment in sīla, he does not generate desire, does not strive, is sluggish, and is lax.
Với sự thành tựu về giới, người ấy không phát sinh ý muốn, không tinh tấn để chứng đạt các pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, lại còn có thái độ lười biếng và buông thả.
Seyyathāpi so, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ atikkamma tacaṃ, papaṭikaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Just as, brahmin, a person in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, when a great tree stands with heartwood, passes over the heartwood, passes over the sapwood, passes over the inner bark, cuts off the outer bark, takes it, and departs, thinking it to be heartwood.
Ví như, này Bà-la-môn, người cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đang đi tìm lõi cây, từ một cây lớn có lõi, đã bỏ qua lõi cây, bỏ qua gỗ dác, chặt lấy vỏ ngoài rồi mang đi, nghĩ rằng đó là ‘lõi cây’.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ, tañcassa atthaṃ nānubhavissati.
Whatever purpose could be served by heartwood, that purpose will not be served for him.
Và bất cứ mục đích nào cần được thực hiện bằng lõi cây, người ấy sẽ không đạt được mục đích đó.
Tathūpamāhaṃ, brāhmaṇa, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
I say, brahmin, that this person is comparable to that.
Này Bà-la-môn, ta nói người này giống như vậy.
320. ‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco puggalo saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
320. ‘‘Here, brahmin, some person, out of faith, goes forth from the home life into homelessness – ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering. Oh, if only an end to this entire mass of suffering could be known!’
320. “Lại nữa, này Bà-la-môn, ở đây có một số người vì lòng tin mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị chìm đắm trong sinh, già, chết, trong sầu, bi, khổ, ưu, não; ta đã bị chìm đắm trong khổ, bị khổ chi phối; mong sao sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he generates gain, honor, and fame.
Người ấy sau khi xuất gia như vậy, đạt được lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti, na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased, nor is he fully satisfied with that gain, honor, and fame.
Người ấy không hoan hỷ với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, tâm ý không được mãn nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
With that gain, honor, and fame, he does not praise himself or disparage others.
Người ấy với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, không tự tán thán mình, không chê bai người khác.
Lābhasakkārasilokena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of other dhammas that are higher and more excellent than gain, honor, and fame, he generates desire, strives, is not sluggish, and is not lax.
Với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm, người ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đạt các pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, lại còn có thái độ không lười biếng và không buông thả.
So sīlasampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in sīla.
Người ấy đạt được sự thành tựu về giới.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that accomplishment in sīla, but not fully satisfied.
Người ấy hoan hỷ với sự thành tựu về giới đó, nhưng tâm ý không được mãn nguyện.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
With that accomplishment in sīla, he does not praise himself or disparage others.
Người ấy với sự thành tựu về giới đó, không tự tán thán mình, không chê bai người khác.
Sīlasampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of other dhammas that are higher and more excellent than accomplishment in sīla, he generates desire, strives, is not sluggish, and is not lax.
Với sự thành tựu về giới, người ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đạt các pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, lại còn có thái độ không lười biếng và không buông thả.
So samādhisampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in samādhi.
Người ấy đạt được sự thành tựu về định.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased and fully satisfied with that accomplishment in samādhi.
Người ấy hoan hỷ với sự thành tựu về định đó, tâm ý được mãn nguyện.
So tāya samādhisampadāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi samāhito ekaggacitto, ime panaññe bhikkhū asamāhitā vibbhantacittā’ti.
With that accomplishment in samādhi, he praises himself and disparages others – ‘I am concentrated and of unified mind, but these other bhikkhus are unconcentrated and of distracted minds.’
Người ấy với sự thành tựu về định đó, tự tán thán mình, chê bai người khác: ‘Ta là người có định, tâm ý nhất tâm, còn các Tỳ-khưu khác thì không có định, tâm ý tán loạn’.
Samādhisampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya na chandaṃ janeti, na vāyamati, olīnavuttiko ca hoti sāthaliko.
And for the realization of other dhammas that are higher and more excellent than accomplishment in samādhi, he does not generate desire, does not strive, is sluggish, and is lax.
Với sự thành tựu về định, người ấy không phát sinh ý muốn, không tinh tấn để chứng đạt các pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, lại còn có thái độ lười biếng và buông thả.
Seyyathāpi so, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ atikkamma phegguṃ, tacaṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Just as, brahmin, a person in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, when a great tree stands with heartwood, passes over the heartwood, passes over the sapwood, cuts off the inner bark, takes it, and departs, thinking it to be heartwood.
Ví như, này Bà-la-môn, người cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đang đi tìm lõi cây, từ một cây lớn có lõi, đã bỏ qua lõi cây, bỏ qua gỗ dác, chặt lấy vỏ trong rồi mang đi, nghĩ rằng đó là ‘lõi cây’.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissati.
Whatever purpose could be served by heartwood, that purpose will not be served for him.
Và bất cứ mục đích nào cần được thực hiện bằng lõi cây, người ấy sẽ không đạt được mục đích đó.
Tathūpamāhaṃ, brāhmaṇa, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
I say, brahmin, that this person is comparable to that.
Này Bà-la-môn, ta nói người này giống như vậy.
321. ‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco puggalo saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena…pe… antakiriyā paññāyethā’ti.
321. “Here, brahmin, some individual, out of faith, goes forth from the home life into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, old age, death… (and so on)… may the end of suffering be discerned.’
321. “Lại nữa, này Bà-la-môn, ở đây có một số người vì lòng tin mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình, nghĩ rằng: ‘Ta đã bị chìm đắm trong sinh, già, chết... mong sao sự chấm dứt được nhận biết’.
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he brings forth gain, honor, and fame.
Người ấy sau khi xuất gia như vậy, đạt được lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully resolved by that gain, honor, and fame.
Người ấy không hoan hỷ với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, tâm ý không được mãn nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
By that gain, honor, and fame, he does not praise himself or disparage others.
Người ấy với lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm đó, không tự tán thán mình, không chê bai người khác.
Lābhasakkārasilokena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than gain, honor, and fame, he generates desire, strives, is unflagging in effort, and not slack.
Và nhờ lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.
So sīlasampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in virtue (sīlasampadā).
Vị ấy đạt được sự thành tựu giới luật.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that accomplishment in virtue, but not fully resolved.
Vị ấy hoan hỷ với sự thành tựu giới luật ấy, nhưng chưa hoàn toàn mãn nguyện.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
By that accomplishment in virtue, he does not praise himself or disparage others.
Với sự thành tựu giới luật ấy, vị ấy không tự đề cao mình, không khinh miệt người khác.
Sīlasampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than accomplishment in virtue, he generates desire, strives, is unflagging in effort, and not slack.
Và nhờ sự thành tựu giới luật, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.
So samādhisampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in concentration (samādhisampadā).
Vị ấy đạt được sự thành tựu định.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that accomplishment in concentration, but not fully resolved.
Vị ấy hoan hỷ với sự thành tựu định ấy, nhưng chưa hoàn toàn mãn nguyện.
So tāya samādhisampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
By that accomplishment in concentration, he does not praise himself or disparage others.
Với sự thành tựu định ấy, vị ấy không tự đề cao mình, không khinh miệt người khác.
Samādhisampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than accomplishment in concentration, he generates desire, strives, is unflagging in effort, and not slack.
Và nhờ sự thành tựu định, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.
So ñāṇadassanaṃ ārādheti.
He achieves knowledge and vision (ñāṇadassana).
Vị ấy đạt được tri kiến (ñāṇadassana).
So tena ñāṇadassanena attamano hoti, paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased and fully resolved by that knowledge and vision.
Vị ấy hoan hỷ với tri kiến ấy, hoàn toàn mãn nguyện.
So tena ñāṇadassanena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti – ‘ahamasmi jānaṃ passaṃ viharāmi, ime panaññe bhikkhū ajānaṃ apassaṃ viharantī’ti.
By that knowledge and vision, he praises himself and disparages others, thinking: ‘I dwell knowing and seeing, but these other bhikkhus dwell not knowing and not seeing.’
Với tri kiến ấy, vị ấy tự đề cao mình, khinh miệt người khác – ‘Ta sống với sự hiểu biết và thấy biết, còn những tỳ khưu khác thì sống mà không hiểu biết, không thấy biết.’
Ñāṇadassanena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya na chandaṃ janeti, na vāyamati, olīnavuttiko ca hoti sāthaliko.
And for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than knowledge and vision, he does not generate desire, does not strive, is flagging in effort, and slack.
Và nhờ tri kiến, vị ấy không phát sinh ý muốn, không tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, mà chùn bước và lười biếng.
Seyyathāpi so, brāhmaṇa, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva sāraṃ, phegguṃ chetvā ādāya pakkanto ‘sāra’nti maññamāno.
Just as, brahmin, a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, passes over the heartwood of a great, standing, heartwood-bearing tree, and cutting off the sapwood, takes it away, thinking it to be heartwood.
Này Bà-la-môn, ví như người đàn ông cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đang tìm kiếm lõi cây của một cây lớn có lõi, đã bỏ qua lõi, chặt lấy vỏ cây rồi bỏ đi, cho rằng đó là lõi cây.
Yañcassa sārena sārakaraṇīyaṃ tañcassa atthaṃ nānubhavissati.
And whatever purpose could be served by heartwood, that purpose will not be served for him.
Và việc gì cần làm với lõi cây thì việc ấy sẽ không thành tựu đối với người ấy.
Tathūpamāhaṃ, brāhmaṇa, imaṃ puggalaṃ vadāmi.
I declare this individual to be like that, brahmin.
Này Bà-la-môn, Ta nói người này ví như vậy.
322. ‘‘Idha pana, brāhmaṇa, ekacco puggalo saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti – ‘otiṇṇomhi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti.
322. “Here, brahmin, some individual, out of faith, goes forth from the home life into homelessness, thinking: ‘I am overcome by birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair; I am overcome by suffering, afflicted by suffering; may the end of this entire mass of suffering be discerned.’
322. ‘‘Ở đây, này Bà-la-môn, có một người nào đó từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình với đức tin – ‘Ta bị sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não vây hãm; Ta bị khổ vây hãm, bị khổ chi phối; mong sao sự chấm dứt toàn bộ khối khổ này được thấy rõ.’
So evaṃ pabbajito samāno lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti.
Having thus gone forth, he brings forth gain, honor, and fame.
Sau khi xuất gia như vậy, vị ấy đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm.
So tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti, na paripuṇṇasaṅkappo.
He is not pleased or fully resolved by that gain, honor, and fame.
Vị ấy không hoan hỷ với lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy, không hoàn toàn mãn nguyện.
So tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
By that gain, honor, and fame, he does not praise himself or disparage others.
Vị ấy không tự đề cao mình, không khinh miệt người khác với lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy.
Lābhasakkārasilokena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than gain, honor, and fame, he generates desire, strives, is unflagging in effort, and not slack.
Và nhờ lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.
So sīlasampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in virtue.
Vị ấy đạt được sự thành tựu giới luật.
So tāya sīlasampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that accomplishment in virtue, but not fully resolved.
Vị ấy hoan hỷ với sự thành tựu giới luật ấy, nhưng chưa hoàn toàn mãn nguyện.
So tāya sīlasampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
By that accomplishment in virtue, he does not praise himself or disparage others.
Với sự thành tựu giới luật ấy, vị ấy không tự đề cao mình, không khinh miệt người khác.
Sīlasampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
And for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than accomplishment in virtue, he generates desire, strives, is unflagging in effort, and not slack.
Và nhờ sự thành tựu giới luật, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.
So samādhisampadaṃ ārādheti.
He achieves accomplishment in concentration.
Vị ấy đạt được sự thành tựu định.
So tāya samādhisampadāya attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased by that accomplishment in concentration, but not fully resolved.
Vị ấy hoan hỷ với sự thành tựu định ấy, nhưng chưa hoàn toàn mãn nguyện.
So tāya samādhisampadāya na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
By that accomplishment in concentration, he does not praise himself or disparage others.
Với sự thành tựu định ấy, vị ấy không tự đề cao mình, không khinh miệt người khác.
Samādhisampadāya ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
He generates desire for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than the attainment of samādhi, he strives, and he is neither reluctant nor lax.
Và nhờ sự thành tựu định, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.
So ñāṇadassanaṃ ārādheti.
He attains the vision of knowledge.
Vị ấy đạt được tri kiến (ñāṇadassana).
So tena ñāṇadassanena attamano hoti, no ca kho paripuṇṇasaṅkappo.
He is pleased with that vision of knowledge, but his resolve is not yet complete.
Vị ấy hoan hỷ với tri kiến ấy, nhưng chưa hoàn toàn mãn nguyện.
So tena ñāṇadassanena na attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
With that vision of knowledge, he neither exalts himself nor disparages others.
Vị ấy không tự đề cao mình, không khinh miệt người khác với tri kiến ấy.
Ñāṇadassanena ca ye aññe dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca tesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya chandaṃ janeti, vāyamati, anolīnavuttiko ca hoti asāthaliko.
He generates desire for the realization of those other qualities that are higher and more excellent than the vision of knowledge, he strives, and he is neither reluctant nor lax.
Và nhờ tri kiến, vị ấy phát sinh ý muốn, tinh tấn để chứng đắc những pháp khác cao thượng hơn và vi diệu hơn, không chùn bước và không lười biếng.