1. Ettāvatā ca paramasaṇhasukhumagambhīraduddasānekavidhanayasamalaṅkataṃ brahmajālassa sādhāraṇato bāhiranidānaṃ dassetvā idāni abbhantaranidānaṃ saṃvaṇṇento atthādhigamassa sunikkhittapadamūlakattā, sunikkhittapadabhāvassa ca ‘‘idameva’’nti sabhāvavibhāvanena padavibhāgena sādhetabbattā paṭhamaṃ tāva padavibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘tattha eva’’ntiādimāha.
1. Having thus shown the external origin common to the Brahmajāla Sutta, which is adorned with exceedingly subtle, profound, and difficult-to-discern various methods, the commentator now, intending to explain the internal origin, states "tattha eva" and so on, in order to first show the analysis of words; because the attainment of meaning is rooted in well-arranged words, and the state of well-arranged words is to be accomplished by the analysis of words, which reveals their true nature by saying "this is indeed it."
1. Sau khi đã trình bày phần dẫn nhập bên ngoài của Kinh Phạm Võng, được trang hoàng tốt đẹp bằng nhiều phương pháp vi tế, sâu xa, khó thấy, cao thượng và tinh vi, với trình tự văn và nghĩa có chừng mực này; nay, vị chú giải sư muốn giải thích phần dẫn nhập bên trong. Vì sự thấu hiểu ý nghĩa có gốc rễ là những từ ngữ được đặt đúng chỗ, và vì trạng thái từ ngữ được đặt đúng chỗ cần được hoàn thành bằng cách làm rõ bản chất với câu “chính điều này” thông qua phân tích từ ngữ, nên trước hết, để trình bày sự phân tích từ ngữ, ngài đã nói “Tattha eva” (Ở đó, như vậy) và những từ tiếp theo.
Padavibhāgena hi ‘‘idaṃ nāma etaṃ pada’’nti vijānanena taṃtaṃpadānurūpaṃ liṅgavibhatti vacana kālapayogādikaṃ sammāpatiṭṭhāpanato yathāvuttassa padassa sunikkhittatā hoti, tāya ca atthassa samadhigamiyatā.
For, by knowing "this word is that word" through the analysis of words, the proper establishment of gender, case, number, tense, usage, etc., corresponding to each respective word, leads to the well-arrangedness of the aforesaid word, and thereby to the complete comprehension of the meaning.
Quả thật, nhờ phân tích từ ngữ, biết được “từ này là từ đó”, và nhờ thiết lập đúng đắn giới tính, biến cách, số lượng, thì, cách dùng, v.v., phù hợp với từng từ, mà từ ngữ được đặt đúng chỗ, và nhờ đó ý nghĩa được thấu hiểu.
Yathāha ‘‘sunikkhittassa bhikkhave – padabyañjanassa atthopi sunayohotī’’tiādi.
As it is said: "For a well-arranged word and phrase, O monks, the meaning is also well-led (easy to understand)," and so on.
Như đã nói: “Này các tỳ khưu, khi từ ngữ được đặt đúng chỗ, ý nghĩa cũng dễ hiểu” và các câu tương tự.
Apica sambandhato, padato, padavibhāgato, padatthato anuyogato, parihārato cāti chahākārehi atthavaṇṇanā kātabbā.
Furthermore, the explanation of meaning should be done in six ways: by connection, by word, by word analysis, by word meaning, by inquiry, and by resolution.
Hơn nữa, sự giải thích ý nghĩa phải được thực hiện theo sáu cách: từ sự liên hệ (sambandha), từ từ ngữ (pada), từ sự phân tích từ ngữ (padavibhāga), từ ý nghĩa của từ ngữ (padattha), từ sự chất vấn (anuyoga), và từ sự giải đáp (parihāra).
Tattha sambandho nāma desanāsambandho, yaṃ lokiyā ‘‘ummugghāto’’tipi vadanti, so pana pāḷiyā nidānapāḷivasena, nidānapāḷiyā ca saṅgītivasena veditabbo.
Among these, connection is the connection of the discourse, which worldly grammarians also call "introduction." This should be understood through the Pali of the introduction (nidāna-pāḷi) and through the recitation of the nidāna-pāḷi.
Trong đó, sambandha (sự liên hệ) là sự liên hệ của bài giảng, mà người đời cũng gọi là “ummugghāta” (phần mở đầu); điều này cần được hiểu theo cách của phần dẫn nhập trong Pāḷi, và phần dẫn nhập trong Pāḷi thì theo cách của kết tập.
Paṭhamamahāsaṅgītiṃ dassentena hi nidānapāḷiyā sambandho dassito, tasmā padādivaseneva saṃvaṇṇanaṃ karonto ‘‘eva’’ntiādimāha.
Indeed, by demonstrating the First Great Council, the connection with the nidāna-pāḷi has been shown. Therefore, explaining simply by means of words, he says "eva" and so on.
Quả thật, khi trình bày Đại Kết tập lần thứ nhất, sự liên hệ của phần dẫn nhập Pāḷi đã được chỉ rõ. Do đó, khi giải thích theo cách của từ ngữ và các phần khác, ngài đã nói “eva” (như vậy) và các từ tiếp theo.
Ettha ca ‘‘evanti nipātapadantiādinā padato, padavibhāgato ca saṃvaṇṇanaṃ karoti padānaṃ tabbisesānañca dassitattā.
And here, by "eva is a particle" and so on, he explains by word and by word analysis, because the words and their distinctions are shown.
Ở đây, với câu “evanti nipātapada” (Từ ‘eva’ là một giới từ) và các câu tương tự, ngài giải thích theo từ ngữ và sự phân tích từ ngữ, vì các từ và các đặc điểm của chúng đã được trình bày.
Padavibhāgoti hi padānaṃ visesoyeva adhippeto, na padaviggaho.
For padavibhāga (word analysis) means precisely the distinctions of words, not the breaking down of words (padaviggaha).
Quả thật, Padavibhāga (sự phân tích từ ngữ) chỉ có nghĩa là các đặc điểm của từ ngữ, chứ không phải sự phân tách từ ngữ (padaviggaha).
Padāni ca padavibhāgo ca padavibhāgo. Atha vā padavibhāgo ca padaviggaho ca padavibhāgoti ekasesavasena padapadaviggahāpi padavibhāgasaddena vuttāti daṭṭhabbaṃ.
And words and word analysis are word analysis. Alternatively, word analysis and word breakdown are word analysis, meaning that words and word breakdowns are also expressed by the term padavibhāga through the figure of speech called ekasesa (retention of one term for several).
Các từ ngữ và sự phân tích từ ngữ là padavibhāga. Hoặc, sự phân tích từ ngữ và sự phân tách từ ngữ là padavibhāga; cần hiểu rằng các từ ngữ và sự phân tách từ ngữ cũng được nói đến bằng từ padavibhāga theo cách ekasesa (còn lại một).
Padaviggahato pana ‘‘bhikkhūnaṃ saṅgho’’tiādinā upari saṃvaṇṇanaṃ karissati, tathā padatthānuyogaparihārehipi.
However, the breaking down of words will be explained later with phrases such as "the Sangha of bhikkhus," and similarly with word meaning, inquiry, and resolution.
Tuy nhiên, sự giải thích theo padaviggaha sẽ được thực hiện ở phần trên với câu “bhikkhūnaṃ saṅgho” (Tăng đoàn của các tỳ khưu) và các câu tương tự, cũng như theo padattha, anuyoga và parihāra.
Evanti ettha luttaniddiṭṭhaiti-saddo ādiattho antarāsadda ca saddādīnampi saṅgahitattā, nayaggahaṇena vā te gahitā.
In evaṃ, the elided particle iti indicates the beginning, meaning that antara and ca and other words are also included, or they are understood by taking the method.
Ở đây, trong từ Eva (như vậy), từ “iti” bị lược bỏ có nghĩa là “vân vân”, và từ “antarā” cũng như các từ “ca” v.v. cũng được bao gồm, hoặc chúng được bao gồm bằng cách nắm bắt theo phương pháp.
Tenāha ‘‘metiādīni nāmapadānī’’ti.
Therefore, he says "metiādīni nāmapadānī" ("words like me are nominal words").
Vì vậy, ngài nói: “metiādīni nāmapadānī” (các từ ‘me’ và các từ tương tự là danh từ).
Itarathā hi antarāsaddaṃ ca saddādīnampi nipātabhāvo vattabbo siyā.
Otherwise, the particle nature of antara, ca, and other words would have to be stated.
Nếu không, thì phải nói rằng từ “antarā” và các từ “ca” v.v. cũng là giới từ.
Metiādīnīti ettha pana ādi-saddena yāva paṭisaddo, tāva tadavasiṭṭhāyeva saddā saṅgahitā.
In metiādīni, the term ādi (etc.) includes all remaining words up to paṭi.
Tuy nhiên, trong câu “metiādīnī” (các từ ‘me’ và các từ tương tự), từ ādi (vân vân) bao gồm các từ còn lại cho đến từ “paṭi”.
Paṭīti upasaggapadaṃ patisaddassa kāriyabhāvato.
Paṭīti upasaggapadaṃ is a prefix, due to being the derivative form of the word paṭi.
Paṭīti upasaggapadaṃ (Từ ‘paṭi’ là một tiền tố) vì nó là một dạng của từ “pati”.
Ettha evaṃ-saddena upamākārasseva vuttattā ākāratthoyeva evaṃ-saddo siyāti?
Here, since the word Evaṃ refers only to a simile-mode, might not the word Evaṃ mean just 'mode' (ākāra)?
Ở đây, vì từ "evaṃ" chỉ được dùng để chỉ cách thức so sánh, nên từ "evaṃ" chỉ có nghĩa là cách thức?
Na, visesasabbhāvato.
No, because there is a specific distinction.
Không phải, vì có sự khác biệt.
‘‘Evaṃ byā kho’’tiādīsu (ma. ni. 234, 396) hi ākāramattavācakoyeva ākāratthoti adhippeto, na pana ākāravisesavācako.
For in phrases like ‘‘Evaṃ byā kho,’’ the meaning intended for ākārattho is only that which indicates a mere mode, not that which indicates a specific mode.
Thật vậy, trong các trường hợp như ‘‘evaṃ byā kho’’ (Ma. Ni. 234, 396), từ chỉ ý nghĩa cách thức được hiểu là chỉ một cách thức đơn thuần, chứ không phải là một cách thức đặc biệt.
Ettha hi kiñcāpi puppharāsisadisato manussūpapatti sappurisūpanissaya saddhammasavana yonisomanasikārabhogasampattiādidānādipuññakiriyāhetusamudāyato sobhāsugandhatādiguṇayogena mālāguṇasadisiyo bahukā puññakiriyā maritabbasabhāvatāya maccena sattena kattabbāti atthassa jotitattā puppharāsimālāguṇāva upamā nāma upamīyati etāyāti katvā, tesaṃ upamākāro ca yathāsaddena aniyamato jotito, tasmā ‘‘evaṃ-saddo niyamato upamākāranigamanattho’’ti vattuṃ yuttaṃ, tathāpi so upamākāro niyamiyamāno atthato upamāva hoti nissayabhūtaṃ tamantarena nissitabhūtassa upamākārassa alabbhamānattāti adhippāyenāha ‘‘upamāyaṃ āgato’’ti.
For here, although many meritorious deeds, which resemble garlands due to their qualities of beauty and fragrance, arising from the collection of causes such as human birth, association with good people (sappurisa), hearing the Saddhamma, wise attention (yonisomanasikāra), and the accomplishment of wealth, as well as generosity and other meritorious actions, are to be done by a mortal being who is destined to die, as this meaning is conveyed, and the heap of flowers and garlands are indeed the simile, by saying 'that by which it is compared,' and the mode of comparison is indicated indefinitely by the word yathā; therefore, although it would be appropriate to say, ‘‘the word Evaṃ definitely means the conclusion of the simile-mode,’’ yet that simile-mode, when precisely defined, is essentially a simile itself, because without that foundation, the dependent simile-mode cannot be obtained. With this intention, it is said: ‘‘it occurs as a simile (upamāyaṃ āgato).’’
Ở đây, mặc dù sự xuất hiện của con người giống như đống hoa, sự nương tựa vào bậc thiện trí, sự lắng nghe Chánh Pháp, sự tác ý đúng đắn, sự viên mãn về tài sản, và các hành động thiện như bố thí, v.v., là tập hợp các nguyên nhân; và nhiều hành động thiện giống như vòng hoa, với các phẩm chất như vẻ đẹp và hương thơm, v.v., cần được thực hiện bởi chúng sinh có bản chất phải chết. Vì ý nghĩa này được làm sáng tỏ, nên đống hoa và vòng hoa được gọi là ví dụ (upamā), dựa trên cơ sở chúng được dùng để so sánh. Và cách thức ví dụ của chúng được từ "yathā" làm sáng tỏ một cách không xác định. Do đó, mặc dù có thể nói rằng ‘‘từ 'evaṃ' chắc chắn có nghĩa là kết luận về cách thức ví dụ’’, nhưng cách thức ví dụ đó, khi được xác định, về bản chất chính là ví dụ, vì không thể có cách thức ví dụ phụ thuộc nếu không có cơ sở (nissaya) là cái đó. Với ý nghĩa này, nó được nói là ‘‘đến trong ví dụ’’.
Atha vā upamīyanaṃ sadisīkaraṇanti katvā puppharāsimālāguṇehi sadisabhāvasaṅkhāto upamākāroyeva upamā nāma.
Alternatively, understanding comparison as making similar, the simile-mode, which is the state of being similar to a heap of flowers and garlands, is itself called upamā.
Hoặc giả, vì sự so sánh được gọi là sự làm cho giống nhau, nên cách thức ví dụ, tức là sự giống nhau với đống hoa và vòng hoa, chính là ví dụ.
‘‘Saddhammattaṃ siyopamā’’ti hi vuttaṃ, tasmā ākāramattavācakova ākārattho evaṃ-saddo.
Indeed, it is said, ‘‘the quality of being similar (saddhammattaṃ) is a simile (upamā),’’ therefore, the word Evaṃ, which means only 'mode,' is ākārattho.
Thật vậy, đã nói rằng ‘‘sự giống nhau giữa các pháp có thể là ví dụ’’. Do đó, từ "evaṃ" chỉ có nghĩa là cách thức đơn thuần.
Upamāsaṅkhātaākāravisesavācako pana upamātthoyevāti vuttaṃ ‘‘upamāyaṃ āgato’’ti.
But the word indicating a specific mode, such as a simile, is indeed upamāttho; thus, it is said, ‘‘it occurs as a simile (upamāyaṃ āgato).’’
Còn từ chỉ cách thức đặc biệt được gọi là ví dụ thì chính là ý nghĩa của ví dụ. Do đó, đã nói là ‘‘đến trong ví dụ’’.
Tathā ‘‘evaṃ iminā ākārena abhikkamitabba’’ntiādinā upadisiyamānāya samaṇasāruppāya ākappasampattiyā upadisanākāropi atthato upadesoyevāti āha ‘‘evaṃ…pe… upadese’’ti.
Similarly, the mode of instruction for the monastic decorum (ākappasampatti) that is suitable for a recluse, as taught by phrases like ‘‘Evaṃ, in this manner, one should proceed,’’ is also essentially instruction. Therefore, it is said: ‘‘Evaṃ…pe… as instruction (upadese).’’
Cũng vậy, cách thức chỉ dẫn sự viên mãn về oai nghi phù hợp với Sa-môn, được khuyên dạy bằng cách ‘‘evaṃ iminā ākārena abhikkamitabbaṃ’’ (cần phải tiến bước theo cách này), v.v., thì về bản chất cũng chính là sự chỉ dẫn. Do đó, đã nói là ‘‘evaṃ...pe... upadese’’ (evaṃ... v.v... trong sự chỉ dẫn).
Evametanti ettha pana bhagavatā yathāvuttamatthaṃ aviparītato jānantehi kataṃ tattha saṃvijjamānaguṇānaṃ pakārehi haṃsanaṃ udaggatākaraṇaṃ sampahaṃsanaṃ. Tattha sampahaṃsanākāropi atthato sampahaṃsanamevāti vuttaṃ ‘‘sampahaṃsaneti.
However, in Evametaṃ, the act of making joyful or uplifting with various aspects of existing qualities, done by those who correctly understand the meaning as stated by the Blessed One, is sampahaṃsanaṃ. That mode of causing joy is also essentially sampahaṃsanaṃ; therefore, it is said: ‘‘in causing joy (sampahaṃsane).’’
Còn trong Evametaṃ, sự sampahaṃsanaṃ (sự hoan hỷ) là việc những người hiểu đúng ý nghĩa đã được nói bởi Đức Phật, làm cho các phẩm chất hiện hữu ở đó trở nên vui vẻ và phấn khởi theo nhiều cách. Cách thức hoan hỷ ở đó, về bản chất, cũng chính là sự hoan hỷ. Do đó, đã nói là ‘‘sampahaṃsane’’ (trong sự hoan hỷ).
Evameva panāyanti ettha ca dosavibhāvanena gārayhavacanaṃ garahaṇaṃ, tadākāropi atthato garahaṇaṃ nāma, tasmā ‘‘garahaṇe’’ti vuttaṃ.
And in Evameva panāyaṃ, the reproachful speech by revealing faults is garahaṇaṃ, and that mode is also essentially garahaṇaṃ; therefore, it is said: ‘‘in reproaching (garahaṇe).’’
Trong Evameva panāyaṃ (Cũng vậy, đây), garahaṇaṃ (sự khiển trách) là lời nói quở trách bằng cách làm rõ lỗi lầm. Cách thức khiển trách đó, về bản chất, cũng chính là sự khiển trách. Do đó, đã nói là ‘‘garahaṇe’’ (trong sự khiển trách).
So cettha garahaṇākāro ‘‘vasalī’’tiādikhuṃsanasaddasannidhānato evaṃ-saddena pakāsitoti viññāyati, yathā cettha evaṃ upamākārādayopi upamādivasena vuttānaṃ puppharāsiādisaddānaṃ sannidhānatoti daṭṭhabbaṃ.
And here, that mode of reproach is understood to be expressed by the word Evaṃ, due to its proximity to abusive words like ‘‘vasalī,’’ just as in this case, the modes of simile and so on are understood to be expressed by Evaṃ, due to its proximity to words like ‘‘heap of flowers’’ and so forth.
Ở đây, cách thức khiển trách đó được từ "evaṃ" làm sáng tỏ nhờ sự hiện diện của các từ ngữ lăng mạ như ‘‘vasalī’’ (đồ tiện dân). Tương tự như vậy, cách thức ví dụ, v.v., cũng được làm sáng tỏ nhờ sự hiện diện của các từ ngữ như đống hoa, v.v., được nói theo nghĩa ví dụ, v.v.
Jotakamattā hi nipātāti.
For particles are merely indicators.
Thật vậy, các giới từ (nipāta) chỉ là những từ làm sáng tỏ ý nghĩa.
Evamevāti ca adhunā bhāsitākāreneva.
And Evamevā means just in the manner currently spoken.
Và Evameva (Cũng vậy) là theo cách thức vừa được nói.
Ayaṃ vasalaguṇayogato vasalī kāḷakaṇṇī yasmiṃ vā tasmiṃ vā ṭhāne bhāsatīti sambandho.
The connection is: this low-caste, inauspicious woman speaks praise wherever she possesses the qualities of a low-caste person.
Sự liên kết là: người phụ nữ tiện dân (vasalī), người mang vận rủi (kāḷakaṇṇī) này, do có phẩm chất tiện dân, nói ở bất cứ nơi nào.
Evaṃ bhanteti sādhu bhante, suṭṭhu bhanteti vuttaṃ hoti.
Evaṃ bhante means: ‘‘Yes, Venerable Sir, excellent, Venerable Sir.’’
Evaṃ bhante (Vâng, bạch Thế Tôn) có nghĩa là tốt lắm, bạch Thế Tôn, rất tốt, bạch Thế Tôn.
Ettha pana dhammassa sādhukaṃ savanamanasikāre sanniyojitehi bhikkhūhi tattha attano ṭhitabhāvassa paṭijānanameva vacanasampaṭiggaho, tadākāropi atthato vacanasampaṭiggahoyeva nāma, tenāha ‘‘vacanasampaṭiggahe’’ti.
But here, the acknowledgment by the bhikkhus of their established state concerning the proper listening and attention to the Dhamma, as exhorted by the Blessed One, is itself vacanasampaṭiggaho, acceptance of the word, and that mode is also essentially vacanasampaṭiggaho; therefore, it is said: ‘‘in accepting the word (vacanasampaṭiggahe).’’
Ở đây, khi các Tỳ-khưu được Đức Phật khuyến khích lắng nghe và tác ý Chánh Pháp một cách cẩn thận, việc họ thừa nhận trạng thái của mình trong Chánh Pháp chính là vacanasampaṭiggaho (sự chấp nhận lời nói). Cách thức chấp nhận lời nói đó, về bản chất, cũng chính là sự chấp nhận lời nói. Do đó, đã nói là ‘‘vacanasampaṭiggahe’’ (trong sự chấp nhận lời nói).
Evaṃ byā khoti evaṃ viya kho.
Evaṃ byā kho means ‘‘even so, indeed (evaṃ viya kho).’’
Evaṃ byā kho là evaṃ viya kho (cũng như thế này vậy).
Evaṃ khoti hi imesaṃ padānamantare viyasaddassa byāpadesoti neruttikā ‘‘va-kārassa, ba-kāraṃ, ya-kārasaṃyogañca katvā dīghavasena padasiddhī’’tipi vadanti.
Indeed, grammarians say that in between these words, Evaṃ kho, there is an indication of the word viya, and they also say that the word is formed by changing the 'va'-sound to a 'ba'-sound, adding a 'ya'-conjunct, and then lengthening the vowel.
Thật vậy, các nhà ngữ pháp học nói rằng giữa các từ "evaṃ" và "kho" có sự thay thế của từ "viya" (như), và cũng có người nói rằng ‘‘sự hình thành từ được thực hiện bằng cách thay thế chữ 'va' bằng chữ 'ba' và thêm phụ âm 'ya', rồi kéo dài nguyên âm’’.
Ākāreti ākāramatte.
Ākāre means in a mere mode.
Ākāre (trong cách thức) là chỉ cách thức đơn thuần.
Appābādhanti visabhāgavedanābhāvaṃ.
Appābādhaṃ means absence of unpleasant feelings.
Appābādhaṃ (không bệnh tật) là không có cảm thọ bất đồng.
Appātaṅkanti kicchajīvitakararogābhāvaṃ. Lahuṭṭhānanti niggelaññatāya lahutāyuttaṃ uṭṭhānaṃ.
Appātaṅkaṃ means absence of diseases that make life difficult. Lahuṭṭhānaṃ means rising up with ease due to the absence of illness.
Appātaṅkaṃ (không phiền não) là không có bệnh tật gây khó khăn cho cuộc sống. Lahuṭṭhānaṃ (sự đứng dậy nhẹ nhàng) là sự đứng dậy nhẹ nhàng do không có bệnh tật.
Balanti kāyabalaṃ.
Balaṃ means bodily strength.
Balaṃ (sức mạnh) là sức mạnh của thân thể.
Phāsuvihāranti catūsu iriyāpathesu sukhavihāraṃ.
Phāsuvihāraṃ means comfortable abiding in the four postures.
Phāsuvihāraṃ (sự an trú thoải mái) là sự an trú thoải mái trong bốn oai nghi.
Vitthāro dasama subhasuttaṭṭhakathāya meva (dī. ni. aṭṭha. 1.445) āvi bhavissati.
The detailed explanation will be clear in the commentary to the tenth Subha Sutta itself.
Sự giải thích chi tiết sẽ được trình bày trong Chú giải Subhasutta thứ mười (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.445).
Evañca vadehīti yathāhaṃ vadāmi, evampi samaṇaṃ ānandaṃ vadehi.
Evañca vadehī means: ‘‘Say to the monk Ānanda even as I speak.’’
Evañca vadehī (Và hãy nói như thế này) có nghĩa là: ‘‘Như ta nói, hãy nói với Sa-môn Ānanda cũng như vậy.’’
‘‘Sādhu kira bhava’’ntiādikaṃ idāni vattabbavacanaṃ, so ca vadanākāro idha evaṃ-saddena nidassīyatīti vuttaṃ ‘‘nidassane’’ti.
The phrase ‘‘Sādhu kira bhava’’ and so on is a statement to be made now, and that mode of speaking is indicated here by the word Evaṃ; thus, it is said: ‘‘in indicating (nidassane).’’
Lời nói ‘‘Sādhu kira bhavaṃ’’ (Thật tốt lành, thưa ngài), v.v., là lời nói cần được nói bây giờ. Và cách thức nói đó được từ "evaṃ" chỉ ra ở đây. Do đó, đã nói là ‘‘nidassane’’ (trong sự chỉ dẫn).
Kālāmāti kālāmagottasambandhe jane ālapati.
Kālāmā addresses people related by the Kālāma clan.
Kālāmā là gọi những người thuộc dòng họ Kālāma.
‘‘Ime…pe… vā’’ti yaṃ mayā vuttaṃ, taṃ kiṃ maññathāti attho.
‘‘Ime…pe… vā’’ means: ‘‘What do you think of what I have said?’’
‘‘Ime...pe... vā’’ (Những điều này... v.v... hay không) có nghĩa là ‘‘Các ông nghĩ gì về những điều ta đã nói?’’
Samattāti paripūritā.
Samattā means completed.
Samattā (đã hoàn thành) là đã được làm cho viên mãn.
Samādinnāti samādiyitā.
Samādinnā means undertaken.
Samādinnā (đã được chấp nhận) là đã được thọ trì một cách đúng đắn.
Saṃvattanti vā no vā saṃvattanti ettha vacanadvaye kathaṃ vo tumhākaṃ mati hotīti yojetabbaṃ.
In these two statements, ‘‘do they conduce (to welfare) or not conduce (to welfare),’’ it should be construed as: ‘‘what is your opinion on this?’’
Trong hai câu nói ‘‘có dẫn đến hay không dẫn đến’’, cần phải liên kết với câu ‘‘ý kiến của các ông về điều này là gì?’’
Evaṃ noti evameva amhākaṃ mati ettha hoti, amhākamettha mati hoti yevātipi attho.
Evaṃ no means: ‘‘Our opinion on this is exactly thus,’’ or ‘‘Our opinion on this is indeed thus.’’
Evaṃ no (Vâng, của chúng tôi) có nghĩa là ‘‘ý kiến của chúng tôi về điều này là như vậy’’, hoặc ‘‘ý kiến của chúng tôi về điều này chắc chắn là như vậy’’.
Ettha ca tesaṃ yathāvuttadhammānaṃ ahitadukkhāvahabhāve sanniṭṭhānajananatthaṃ anumatiggahaṇavasena ‘‘saṃvattanti no vā, kathaṃ vo ettha hotī’’ti pucchāya katāya ‘‘evaṃ no ettha hotī’’ti vuttattā tadākārasanniṭṭhānaṃ evaṃ-saddena vibhāvitaṃ, so ca tesaṃ dhammānaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanākāro niyamiyamāno atthato avadhāraṇamevāti vuttaṃ ‘‘avadhāraṇe’’ti.
Here, when the question ‘‘Do they conduce or not, what is your opinion on this?’’ was asked to generate a conclusion regarding the harmful and suffering-bringing nature of those stated dhammas, and they replied, ‘‘Evaṃ no ettha hoti,’’ that mode of conclusion is elucidated by the word Evaṃ, and that mode of conducing to harm and suffering, when precisely defined, is essentially an ascertainment; thus, it is said: ‘‘in ascertainment (avadhāraṇe).’’
Ở đây, khi câu hỏi ‘‘có dẫn đến hay không, ý kiến của các ông về điều này là gì?’’ được đặt ra để tạo ra sự quyết đoán về việc những pháp đã nói đó dẫn đến điều bất lợi và khổ đau, thông qua việc lấy sự đồng ý, thì từ "evaṃ" đã làm sáng tỏ sự quyết đoán về cách thức đó, vì đã nói ‘‘evaṃ no ettha hoti’’ (ý kiến của chúng tôi về điều này là như vậy). Và cách thức dẫn đến điều bất lợi và khổ đau của những pháp đó, khi được xác định, về bản chất chính là sự xác định. Do đó, đã nói là ‘‘avadhāraṇe’’ (trong sự xác định).
Ākāratthamaññatra sabbattha vuttanayena codanā, sodhanā ca veditabbā.
The objection (codanā) and purification (sodhanā) should be understood in the manner stated everywhere else, except for the meaning of ākāra.
Ngoại trừ ý nghĩa cách thức, ở tất cả các trường hợp khác, sự chất vấn và sự làm rõ cần được hiểu theo cách đã nói.
Ādisaddena cettha idamatthapucchāparimāṇādiatthānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
And here, by the word ādi, the inclusion of meanings like 'this matter' (idamattha), 'question' (pucchā), and 'measure' (parimāṇa) should be understood.
Ở đây, bằng từ ādi (v.v.), cần hiểu rằng nó bao gồm các ý nghĩa như sự hỏi về điều này, sự đo lường, v.v.
Tathā hi ‘‘evaṃgatāni, evaṃvidho, evamākāro’’ti ca ādīsu idamatthe, gatavidhākārasaddā pana pakārapariyāyā.
Thus, in ‘‘Evaṃgatāni, Evaṃvidho, Evamākāro’’ and so on, the word Evaṃ is used for 'this matter' (idamatthe), while the words gata, vidha, and ākāra are synonyms for 'mode' (pakāra).
Thật vậy, trong các trường hợp như ‘‘evaṃgatāni’’ (như thế này), ‘‘evaṃvidho’’ (loại này), ‘‘evamākāro’’ (hình thức này), từ "evaṃ" có nghĩa là idamattaha (ý nghĩa này), còn các từ "gata", "vidha", "ākāra" là các từ đồng nghĩa với "pakāra" (loại, cách thức).
Gatavidhayuttākārasadde hi lokiyā pakāratthe vadanti.
For worldly grammarians use the words gata, vidha, yutta, and ākāra in the sense of 'mode' (pakāra).
Thật vậy, những người thế tục dùng các từ "gata", "vidha", "yutta", "ākāra" để chỉ ý nghĩa loại, cách thức.
‘‘Evaṃ su te sunhātā suvilittā kappitakesamassū āmuttamaṇikuṇḍalābharaṇā odātavatthavasanā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārenti, seyyathāpi tvaṃ etarahi sācariyakoti?
‘‘Did you ever hear that those ascetics, having bathed well, anointed well, with hair and beard trimmed, adorned with jeweled earrings and ornaments, clad in white garments, attended by and provided with the five sense pleasures, just as you, Ambhaṭṭha, are now with your teacher?’’
‘‘Họ có được tắm rửa sạch sẽ, thoa dầu thơm, tóc râu được cắt tỉa gọn gàng, đeo vòng ngọc, trang sức, mặc y phục trắng tinh, được phục vụ với năm loại dục lạc một cách đầy đủ và trọn vẹn, giống như ngài bây giờ cùng với vị thầy của mình không?’’ ‘‘Không phải vậy, thưa Gotama!’’ (Dī. Ni. 1.286) – Trong các trường hợp như vậy, từ "evaṃ" có nghĩa là pucchāyaṃ (trong câu hỏi).
No hidaṃ bho gotamā’’tiādīsu (dī. ni. 1.286) pucchāyaṃ.
In phrases like ‘‘No hidaṃ bho gotamā’’ and so on, it is used for 'question' (pucchāyaṃ).
Trong các chỗ như: “Thưa Tôn giả Gotama, không phải vậy” (Dī. Ni. 1.286), là về câu hỏi.
‘‘Evaṃ lahuparivattaṃ (a. ni. 1.48), evamāyupariyanto’’ti (pārā. 12) ca ādīsu parimāṇe. Etthāpi ‘‘sunhātā suvilittā’’tiādivacanaṃ pucchā, lahuparivattaṃ, āyūnaṃ pamāṇañca parimāṇaṃ, tadākāropi atthato pucchā ca parimāṇañca nāma, tasmā etesu pucchattho, parimāṇattho ca evaṃsaddo veditabboti.
In phrases like ‘‘Evaṃ lahuparivattaṃ, evamāyupariyanto’’ and so on, it is used for 'measure' (parimāṇe). Here too, statements like ‘‘sunhātā suvilittā’’ and so on are questions, and ‘‘lahuparivattaṃ’’ and ‘‘āyūnaṃ pamāṇaṃ’’ are measures, and that mode is also essentially a question and a measure; therefore, in these instances, the word Evaṃ should be understood as having the meaning of 'question' and 'measure.'
‘‘Evaṃ lahuparivattaṃ’’ (thay đổi nhanh chóng như vậy) (A. Ni. 1.48), ‘‘evamāyupariyanto’’ (giới hạn tuổi thọ như vậy) (Pārā. 12) – Trong các trường hợp như vậy, từ "evaṃ" có nghĩa là parimāṇe (trong sự đo lường). Ở đây, các lời nói như ‘‘sunhātā suvilittā’’ (được tắm rửa sạch sẽ, thoa dầu thơm) là câu hỏi, còn ‘‘lahuparivattaṃ’’ (thay đổi nhanh chóng) và ‘‘pamāṇaṃ’’ (số lượng) của tuổi thọ là sự đo lường. Cách thức đó, về bản chất, cũng chính là câu hỏi và sự đo lường. Do đó, trong những trường hợp này, từ "evaṃ" cần được hiểu là có ý nghĩa câu hỏi và ý nghĩa đo lường.
Idha pana so katamesu bhavati, sabbattha vā, aniyamato padese vāti codanāya ‘‘svāyamidhā’’tiādi vuttaṃ.
But here, to the question ‘‘In which contexts does it occur, or everywhere, or in indefinite places?’’ it is stated: ‘‘Svāyamidhā’’ and so on.
Còn ở đây, đối với câu hỏi ‘‘Từ 'evaṃ' đó có ở những ý nghĩa nào, hay ở tất cả các ý nghĩa, hay ở một số ý nghĩa không xác định?’’, đã nói ‘‘svāyamidhā’’ (cái đó ở đây) v.v.
Nanu ekasmiṃyeva atthe siyā, kasmā tīsupīti ca, hotu tibbidhesu atthesu, kena kimatthaṃ dīpetīti ca anuyogaṃ pariharanto ‘‘tatthā’’tiādimāha.
Wishing to resolve the inquiry, "Should it not be in one meaning only? Why is it also in three meanings? Or let it be in the three kinds of meanings, but by which* does it reveal what meaning?", the commentator said, "tatthā" and so on.
Người chú giải, muốn tránh câu hỏi rằng: "Chẳng phải chỉ nên có một ý nghĩa thôi sao? Tại sao lại có ba ý nghĩa? Và nếu có ba loại ý nghĩa, thì từ 'evaṃ'* chỉ ra ý nghĩa nào, điều gì?", đã nói "tatthā" (ở đó) và những từ khác.
Tatthāti tesu tīsu atthesu.
"Tatthā" (therein) refers to those three meanings.
"Tatthā" (ở đó) nghĩa là trong ba ý nghĩa đó.
Ekattanānattaabyāpāraevaṃdhammatāsaṅkhātā, nandiyāvattatipukkhalasīhavikkīḷitaaṅkusadisālocanasaṅkhātā vā ādhārādibhedavasena nānāvidhā nayā nānānayā, pāḷigatiyo vā nayā, tā ca paññattianupaññatti ādivasena, saṅkhepavitthārādivasena, saṃkilesabhāgiyādilokiyāditadubhayavomissakādivasena, kusalādivasena, khandhādivasena, saṅgahādivasena, samayavimuttādivasena, ṭhapanādivasena, kusalamūlādivasena, tikapaṭṭhānādivasena ca piṭakattayānurūpaṃ nānāppakārāti nānānayā. Tehi nipuṇaṃ saṇhaṃ sukhumaṃ tathā.
The various methods, such as those designated as the method of oneness, manifoldness, non-engagement, and suchness, or those designated as the Nandiyāvatta, Tipukkhalā, Sīhavikkīḷita, Aṅkusa, and Disālocana methods, are nānānayā (various methods) by way of distinctions such as basis. Or, the modes of expression in the Pāli are the methods, and these are of various kinds in accordance with the Three Piṭakas, by way of primary designation and secondary designation, by way of brevity and elaboration, by way of what is conducive to defilement, the mundane and that which is mixed with both, by way of what is wholesome, by way of aggregates, by way of compendiums, by way of liberation from temporal conditions, by way of establishment, by way of roots of wholesomeness, and by way of the Tika-Paṭṭhāna, and therefore they are nānānayā. By these, it is nipuṇaṃ (subtle, delicate, refined) and subtle like that.
Các phương pháp đa dạng, được gọi là nānānayā, hoặc là các phương pháp như đồng nhất (ekatta), dị biệt (nānattha), không hoạt động (abyāpāra), và bản chất như vậy (evaṃdhammatā); hoặc là các phương pháp như Nandiāvatta, Tipukkhalasīhavikkīḷita, Aṅkusa, Disālocana; hoặc là các phương pháp đa dạng theo sự khác biệt của cơ sở, v.v. Hoặc các phương tiện diễn đạt trong Pāḷi là các phương pháp, và chúng có nhiều loại khác nhau phù hợp với Tam Tạng, theo cách phân loại như paññatti và anupaññatti, v.v.; theo cách phân loại như tóm tắt và chi tiết, v.v.; theo cách phân loại như thuộc về ô nhiễm, thuộc về thế gian, hỗn hợp cả hai, v.v.; theo cách phân loại như thiện, v.v.; theo cách phân loại như uẩn, v.v.; theo cách phân loại như tập hợp, v.v.; theo cách phân loại như giải thoát theo thời gian, v.v.; theo cách phân loại như thiết lập, v.v.; theo cách phân loại như căn lành, v.v.; và theo cách phân loại như Tika-Paṭṭhāna, v.v. Vì vậy, chúng được gọi là nānānayā (nhiều phương pháp). Với những phương pháp đó,* nipuṇaṃ (tinh tế), tức là saṇhaṃ (thanh nhã) và sukhumaṃ (vi tế).
Āsayova ajjhāsayo, te ca sassatādibhedena, tattha ca apparajakkhatādivasena anekā, attajjhāsayādayo eva vā samuṭṭhānamuppattihetu etassāti tathā, upanetabbābhāvato atthabyañjane hi sampannaṃ paripuṇṇaṃ tathā.
The disposition itself is ajjhāsayo (inclination). These are numerous, by way of distinctions such as eternalism, and within that, by way of having little dust of defilements, and so on. Or, the Buddha's own inclinations and so on are the origin, the cause of arising, for this*, hence it is so described. And due to the absence of anything to be brought forth, it is complete, perfect, in terms of both meaning and expression.
Ajjhāsaya (tâm ý) là chính āsayā (ý hướng). Và những tâm ý đó có nhiều loại, theo sự khác biệt như thường kiến (sassata), v.v. Và trong đó, có nhiều loại theo sự khác biệt như ít bụi trần (apparajakkhatā), v.v. Hoặc chính những āsayā của tự ngã, v.v., là nguyên nhân phát sinh (samuṭṭhāna) của lời Phật này, do đó nó được gọi là như vậy. Và vì không có gì cần phải thêm vào, nên* đầy đủ (sampannaṃ), tức là hoàn hảo (paripuṇṇaṃ) về ý nghĩa và văn tự.
Apica saṅkāsanapakāsanavivaraṇavibhajanauttānīkaraṇapaññattivasena chahi atthapadehi, akkharapadabyañjanaākāraniruttiniddesavasena chahi byañjanapadehi ca sampannaṃ samannāgataṃ tathā.
Furthermore, it is complete and endowed with six factors of meaning—explanation, disclosure, elucidation, analysis, clarification, and designation—and with six factors of expression—alphabet, word, phrase, form, etymology, and instruction.
Hơn nữa,* đầy đủ (sampannaṃ), tức là có (samannāgataṃ) sáu yếu tố ý nghĩa (atthapada) qua sự giải thích (saṅkāsana), sự làm rõ (pakāsana), sự làm sáng tỏ (vivaraṇa), sự phân tích (vibhājana), sự làm cho dễ hiểu (uttānīkaraṇa), và sự định nghĩa (paññatti); và sáu yếu tố văn tự (byañjanapada) qua chữ (akkhara), từ (pada), câu (byañjana), thể cách (ākāra), ngữ nguyên (nirutti), và sự chỉ dẫn (niddesa).
Atha vā viññūnaṃ hadayaṅgamato, savane atittijananato, byañjanarasavasena paramagambhīrabhāvato, vicāraṇe atittijananato, attharasavasena ca sampannaṃ sādurasaṃ tathā.
Alternatively, it is well-favored and pleasant due to being appealing to the wise, generating insatiable desire in listening, being extremely profound in terms of flavor of expression, generating insatiable desire in contemplation, and in terms of flavor of meaning.
Hoặc,* đầy đủ (sampannaṃ) với hương vị ngọt ngào (sādurasaṃ), vì nó đi vào lòng người trí (viññūnaṃ hadayaṅgama), vì nó tạo ra sự không chán đủ khi lắng nghe (savane atittijananato), vì nó vô cùng sâu sắc (paramagambhīrabhāvato) về hương vị văn tự (byañjanarasavasena), và vì nó tạo ra sự không chán đủ khi suy xét (vicāraṇe atittijananato) về hương vị ý nghĩa (attharasavasena).
Atha vā bhagavato sāsanassa paṭipakkhā titthiyā, tesaṃ titthiyabhūtānaṃ paṭipakkhānaṃ haraṇato pāṭihāriyantipi yujjati.
Alternatively, it is also appropriate to say that pāṭihāriya means the removal of the adversaries of the Buddha's dispensation, namely the sectarians.
Hoặc, các tà sư (titthiya) là những đối nghịch của giáo pháp Đức Thế Tôn, và việc loại bỏ những đối nghịch là các tà sư đó cũng hợp lý để gọi là pāṭihāriya.
Kāmañcettha titthiyā haritabbā nāssu, tesaṃ pana santānagatadiṭṭhiharaṇavasena diṭṭhippakāsane asamatthatākāraṇena ca iddhiādesanānusāsanīsaṅkhātehi tīhipi pāṭihāriyehi te haritā apanītā nāma honti.
Although the sectarians themselves may not be subject to removal, by the removal of the views residing in their minds, and due to their inability to proclaim their own views, they are indeed removed and eliminated by the three kinds of miracles: psychic power (iddhi), mind-reading (ādesanā), and instruction (anusāsanī).
Mặc dù ở đây các tà sư có thể không bị loại bỏ, nhưng việc loại bỏ tà kiến trong dòng tâm thức của họ, và việc khiến họ không thể tuyên bố tà kiến của mình, thì qua ba loại phép lạ là thần thông (iddhi), tiên tri (ādesanā), và giáo giới (anusāsanī), họ được xem là đã bị loại bỏ và xua đuổi.
Paṭīti vā ayaṃ saddo ‘‘pacchā’’ti etassa atthaṃ bodheti ‘‘tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo’’tiādīsu (su. ni. 985; cūḷani. 4) viya, tasmā samāhite citte vigatūpaklese katakiccena pacchā haritabbaṃ pavattetabbanti paṭihāriyaṃ, tadeva dīghavasena, sakatthavuttipaccayavasena vā pāṭihāriyaṃ, attano vā upaklesesu catutthajjhānamaggehi haritesu pacchā tadaññesaṃ haraṇaṃ pāṭihāriyaṃ vuttanayena.
Or this word paṭi denotes the meaning of "after," as in phrases like "When he had entered, another brahmin came after him." Therefore, a paṭihāriya is that which is to be brought about afterwards, to be set in motion after having accomplished one's duty in a concentrated mind free from minor defilements. That same*, due to lengthening*, or due to the suffix indicating its own meaning, is a pāṭihāriyaṃ. Or, after one's own minor defilements have been removed by the paths of the fourth jhāna, the removal of the minor defilements of others afterwards is pāṭihāriyaṃ according to the stated method.
Hoặc, từ "paṭi" này mang ý nghĩa "sau" (pacchā), như trong các trường hợp như "khi vị Bà-la-môn đó đã vào, một Bà-la-môn khác đến sau" (Sutta Nipāta 985; Cūḷaniddesa 4), v.v. Do đó, paṭihāriya là điều cần được thực hiện sau khi tâm đã định tĩnh, đã thoát khỏi các phiền não phụ, và đã hoàn thành nhiệm vụ. Chính điều đó, do sự kéo dài (dīghavasena) hoặc do yếu tố ngữ pháp (paccayavasena) chỉ ra ý nghĩa của chính nó, được gọi là pāṭihāriya. Hoặc, sau khi các phiền não phụ của mình đã được loại bỏ bằng các đạo lộ thiền thứ tư, việc loại bỏ các phiền não phụ của những người khác sau đó được gọi là pāṭihāriya theo cách đã nói.
Iddhiādesanānusāsaniyo hi vigatūpaklesena, katakiccena ca sattahitatthaṃ puna pavattetabbā, hatesu ca attano upaklesesu parasattānaṃ upaklesaharaṇāni ca hontīti tadubhayampi nibbacanaṃ yujjati.
Indeed, psychic powers, mind-reading, and instruction must be brought forth again by one who is free from minor defilements and has accomplished his duty for the welfare of beings. And when one's own minor defilements have been removed, there are also removals of the minor defilements of other beings, so both explanations are appropriate.
Thật vậy, thần thông (iddhi), tiên tri (ādesanā), và giáo giới (anusāsanī) phải được thực hiện lại vì lợi ích của chúng sinh bởi người đã thoát khỏi các phiền não phụ và đã hoàn thành nhiệm vụ. Và khi các phiền não phụ của mình đã được loại bỏ, thì cũng có sự loại bỏ các phiền não phụ của chúng sinh khác. Do đó, cả hai cách giải thích này đều hợp lý.
Apica yathāvuttehi nibbacanehi iddhiādesanānusāsanīsaṅkhāto samudāyo paṭihāriyaṃ nāma.
Furthermore, the collection of psychic power, mind-reading, and instruction, as explained in the aforementioned definitions, is called paṭihāriya.
Hơn nữa, tập hợp được gọi là thần thông (iddhi), tiên tri (ādesanā), và giáo giới (anusāsanī) là paṭihāriya theo các cách giải thích đã nêu.
Ekekaṃ pana tasmiṃ bhavaṃ ‘‘pāṭihāriya’’nti vuccati visesatthajotakapaccayantarena saddaracanāvisesasambhavato, paṭihāriyaṃ vā catutthajjhānaṃ, maggo ca paṭipakkhaharaṇato, tattha jātaṃ, tasmiṃ vā nimittabhūte, tato vā āgatanti pāṭihāriyaṃ. Vicitrā hi taddhitavutti.
Each single one, however, is called pāṭihāriyaṃ because of the possibility of a special formation of the word with an additional suffix indicating a specific meaning. Or, the fourth jhāna and the path are paṭihāriya because they remove adversaries. That which arises there, or is a sign in that, or comes from that, is a pāṭihāriyaṃ. Indeed, the application of taddhita suffixes is varied.
Nhưng mỗi một trong số đó, khi xuất hiện trong đó, được gọi là "pāṭihāriya" do sự hình thành đặc biệt của từ ngữ với một yếu tố ngữ pháp khác làm nổi bật ý nghĩa đặc biệt. Hoặc, thiền thứ tư và đạo lộ là paṭihāriya vì chúng loại bỏ các đối nghịch. Điều gì phát sinh trong đó, hoặc trong đó như một dấu hiệu, hoặc đến từ đó, thì là pāṭihāriya. Thật vậy, sự biến hóa của taddhita (hậu tố phái sinh) rất đa dạng.
Tassa pana iddhiādesanānusāsanībhedena, visayabhedena ca bahuvidhassa bhagavato desanāya labbhamānattā ‘‘vividhapāṭihāriyanti vuttaṃ.
And because this diverse pāṭihāriya, consisting of psychic power, mind-reading, and instruction, and varying in scope, is obtained through the Buddha's teaching, it is called "vividhapāṭihāriyaṃ" (diverse miracle).
Và vì phép lạ đa dạng đó, với sự khác biệt về thần thông (iddhi), tiên tri (ādesanā), và giáo giới (anusāsanī), và sự khác biệt về đối tượng, được tìm thấy trong giáo pháp của Đức Thế Tôn, nên nó được gọi là "vividhapāṭihāriya" (phép lạ đa dạng).
Bhagavā hi kadāci iddhivasenāpi desanaṃ karoti nimmitabuddhena saha pucchāvissajjanādīsu, kadāci ādesanāvasenāpi āmagandhabrāhmaṇassa dhammadesanādīsu (su. ni. aṭṭha. 1.241), yebhuyyena pana anusāsaniyā.
For the Blessed One sometimes teaches by way of psychic power, as in questions and answers with a created Buddha, and sometimes by way of mind-reading, as in the teaching of the Dhamma to the Āmagandha brahmin, but mostly by way of instruction.
Thật vậy, Đức Thế Tôn đôi khi thuyết pháp bằng thần thông, như trong các cuộc hỏi đáp với Phật hóa hiện (nimmitabuddha), v.v.; đôi khi bằng tiên tri, như trong việc thuyết pháp cho Bà-la-môn Āmagandha, v.v.; nhưng chủ yếu là bằng giáo giới.
Anusāsanīpāṭihāriyañhi buddhānaṃ satataṃ dhammadesanā.
Indeed, the miracle of instruction is the constant teaching of the Dhamma by the Buddhas.
Thật vậy, phép lạ giáo giới (Anusāsanī-pāṭihāriya) là sự thuyết pháp liên tục của chư Phật.
Iti taṃtaṃdesanākārena anekavidhapāṭihāriyatā desanāya labbhati.
Thus, the diverse nature of miracles is obtained in the teaching through these various modes of exposition.
Do đó, sự đa dạng của phép lạ được tìm thấy trong giáo pháp theo nhiều cách thuyết pháp khác nhau.
Ayamattho upari ekādasamassa kevaṭṭasuttassa vaṇṇanāya (dī. ni. aṭṭha. 1.481) āvi bhavissati.
This meaning will become evident in the commentary on the Kevaṭṭa Sutta, the eleventh* above.
Ý nghĩa này sẽ được làm rõ trong phần chú giải về Kinh Kevaṭṭa thứ mười một ở trên.
Atha vā tassa vividhassāpi pāṭihāriyassa bhagavato desanāya saṃsūcanato ‘‘vividhapāṭihāriya’’nti vuttaṃ, anekavidhapāṭihāriyadassananti attho.
Alternatively, it is called "vividhapāṭihāriyaṃ" because even that diverse pāṭihāriya is revealed by the Blessed One's teaching; the meaning is the showing of diverse miracles.
Hoặc, vì sự hiển thị của phép lạ đa dạng đó trong giáo pháp của Đức Thế Tôn, nên nó được gọi là "vividhapāṭihāriya", nghĩa là sự hiển thị của nhiều loại phép lạ.
Dhammaniruttiyāva bhagavati dhammaṃ desente sabbesaṃ suṇantānaṃ nānābhāsitānaṃ taṃtaṃbhāsānurūpato desanā sotapathamāgacchatīti āha ‘‘sabba…pe… māgacchanta’’nti.
When the Blessed One teaches the Dhamma by means of the Dhamma-Nirutti (the Dhamma's own idiom), the teaching reaches the ears of all listeners, who speak various languages, in accordance with their respective languages. Therefore, it is said, "sabba...pe...māgacchanta" (all...etc...reach).
Khi Đức Thế Tôn thuyết pháp chỉ bằng Dhammanirutti (ngôn ngữ Chánh pháp), giáo pháp được truyền đạt đến tất cả những người lắng nghe, những người nói các ngôn ngữ khác nhau, theo đúng ngôn ngữ của từng người. Do đó, Ngài nói "sabba...pe... māgacchanta" (tất cả...v.v... đến).
Sotameva sotapatho, savanaṃ vā sotaṃ, tassa patho tathā, sotadvāranti attho.
The ear itself is the sotapatha (ear-path), or hearing is the sotaṃ (ear), its path is so; the meaning is the ear-door.
Chính thính giác là sotapatha (đường nghe), hoặc sự lắng nghe là sota (tai), con đường của nó là như vậy, nghĩa là cửa tai (sotadvāra).
Sabbākārenāti yathādesitākārena.
Sabbākārenā (in every aspect) means in the manner it was taught.
"Sabbākārena" (bằng mọi cách) nghĩa là theo cách đã được thuyết giảng.
Ko samattho viññātuṃ, asamatthoyeva, tasmāti pāṭhaseso.
Ko samattho viññātuṃ (Who is capable of knowing)? No one is capable; therefore, this is the remaining part of the text.
"Ko samattho viññātuṃ" (ai có thể hiểu được?), nghĩa là không ai có thể hiểu được. Do đó, đây là phần còn lại của câu.
Panāti ekaṃsatthe, tena saddhāsatidhitivīriyādibalasaṅkhātena sabbathāmena ekaṃseneva sotukāmatāsaṅkhātakusalacchandassa jananaṃ dasseti.
Panā is a particle signifying certainty. By it, the generation of wholesome desire, called the wish to hear, is shown with sabbathāmena (all strength), which refers to the powers of faith, mindfulness, determination, energy, and so on.
"Panā" (nhưng) là một từ nối trong ý nghĩa "chắc chắn". Bằng từ đó, nó chỉ ra sự phát sinh của thiện chí (kusalacchanda) được gọi là mong muốn lắng nghe (sotukāmatā) một cách chắc chắn (ekaṃseneva) với tất cả sức mạnh (sabbathāmena) được gọi là sức mạnh của đức tin (saddhā), chánh niệm (sati), kiên trì (dhiti), tinh tấn (vīriya), v.v.
Janetvāpīti ettha pi-saddo, api-saddo vā sambhāvanattho ‘‘buddhopi buddhabhāvaṃ bhāvetvā’’tiādīsu (dī. ni. aṭṭha 1; ma. ni. aṭṭha. 1; saṃ. ni. aṭṭha. 1; a. ni. aṭṭha 1.paṭhamaganthārambhakathā) viya, tena ‘‘sabbathāmena ekaṃseneva sotukāmataṃ janetvāpi nāma ekenākārena sutaṃ, kimaṅgaṃ pana aññathā’’ti tathāsute dhamme sambhāvanaṃ karoti.
In Janetvāpī, the word pi, or the word api, has the meaning of commendation, as in phrases like "Even the Buddha, having cultivated Buddhahood," and so on. By this, it expresses commendation for the Dhamma thus heard,*: "Even if one generates the wish to hear with all strength, with certainty, and listens in one way, what then to say of other ways?"
Trong "janetvāpī" (ngay cả khi đã tạo ra), từ "pi" hoặc từ "api" có ý nghĩa "có thể xảy ra" (sambhāvanattho), như trong "ngay cả khi một vị Phật đã phát triển Phật tính" (buddhopi buddhabhāvaṃ bhāvetvā) và các trường hợp tương tự. Do đó, nó tạo ra khả năng (sambhāvanaṃ) trong giáo pháp đã được lắng nghe như vậy, rằng "ngay cả khi đã tạo ra mong muốn lắng nghe một cách chắc chắn với tất cả sức mạnh, thì điều đã được nghe theo một cách, huống chi là theo cách khác?"
Keci pana ‘‘edisesu garahattho’’ti vadanti, tadayuttameva garahatthassa avijjamānattā, vijjamānatthasseva ca upasagganipātānaṃ jotakattā.
Some say that in such cases, it has the meaning of censure, but that is inappropriate, because the meaning of censure is not present, and particles and prefixes only serve to illuminate an existing meaning.
Một số người nói rằng "trong những trường hợp như vậy, nó có ý nghĩa khiển trách," nhưng điều đó không hợp lý vì không có ý nghĩa khiển trách, và các giới từ (upasagga) và từ nối (nipāta) chỉ làm nổi bật ý nghĩa hiện có.
‘‘Nānānayanipuṇa’’ntiādinā hi sabbappakārena sotumasakkuṇeyyabhāvena dhammassa idha sambhāvanameva karoti, tasmā ‘‘api dibbesu kāmesu, ratiṃ so nādhigacchatī’’tiādīsuyeva (dha. pa. 187) garahatthasambhavesu garahattho veditabboti.
For it is by the expression “skilful in various approaches,” etc., that here the Dhamma is commended as being incomprehensible in every way, therefore, in passages such as “even in divine sensual pleasures, he does not find delight,” the meaning of censure for the word api should be understood.
Vì với cụm từ “Nānānayanipuṇa” và các từ khác, pháp ở đây chỉ là sự tán thán về việc không thể nghe được bằng mọi cách. Do đó, chỉ trong những trường hợp có ý nghĩa khiển trách như “api dibbesu kāmesu, ratiṃ so nādhigacchati” và các từ khác, thì mới nên hiểu là có ý nghĩa khiển trách.
Api-saddo ca īdisesu ṭhānesu nipātoyeva, na upasaggo.
And the word api in such places is merely a particle, not a prefix.
Và từ api ở những chỗ như vậy chỉ là một nipāta (tiểu từ), không phải là một upasagga (tiền tố).
Tathā hi ‘‘api-saddo ca nipātapakkhiko kātabbo, yattha kiriyāvācakato pubbo na hotī’’ti akkharacintakā vadanti.
Indeed, the grammarians say: “The word api should be taken as belonging to the class of particles when it does not precede a verb.”
Thật vậy, những nhà ngữ pháp học nói rằng: “Từ api nên được xem là một nipāta khi nó không đứng trước một động từ”.
Mayāpīti ettha pana na kevalaṃ mayāva, atha kho aññehipi tathārūpehīti sampiṇḍanattho gahetabbo.
In mayāpi (even by me) here, the meaning to be taken is that it was not merely by me, but also by others of such a nature, thus encompassing them all.
Tuy nhiên, ở đây, trong cụm từ mayāpi, nên hiểu ý nghĩa là không chỉ riêng tôi mà còn những người khác có phẩm chất tương tự.
Sāmaṃ bhavatīti sayambhū, anācariyako.
That which becomes by itself is sayambhū, self-existent, without a teacher.
Tự mình hiện hữu nên gọi là Sayambhū, không có thầy.
Na mayaṃ idaṃ sacchikatanti ettha pana ‘‘na attano ñāṇeneva attanā sacchikata’’nti pakaraṇato attho viññāyati.
In na mayaṃ idaṃ sacchikataṃ (we have not realized this), the meaning understood from the context is: “not realized by oneself through one’s own knowledge.”
Tuy nhiên, ở đây, trong cụm từ Na mayaṃ idaṃ sacchikataṃ, ý nghĩa được hiểu từ bối cảnh là “không phải tự mình chứng ngộ bằng chính trí tuệ của mình”.
Sāmaññavacanassāpi hi sampayogavippayogasahacaraṇavirodhasaddantarasannidhānaliṅgaocityakāladesapakaraṇādivasena visesatthaggahaṇaṃ sambhavati.
For even with a general term, the understanding of a specific meaning is possible by way of connection, disjunction, concomitance, opposition, proximity of other words, gender, suitability, time, place, and context, etc.
Thật vậy, ngay cả một từ ngữ chung cũng có thể được hiểu theo nghĩa đặc biệt dựa trên sự kết hợp, sự tách rời, sự đồng hành, sự đối lập, sự gần gũi với từ khác, giới tính, sự thích hợp, thời gian, không gian, bối cảnh, v.v.
Evaṃ sabbattha.
And so it is everywhere.
Mọi nơi đều như vậy.
Parimocentoti ‘‘puna caparaṃ bhikkhave, idhekacco pāpabhikkhu tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ pariyāpuṇitvā attano dahatī’’ti (pārā. 195) vuttadosato parimocāpanahetu.
Parimocento (freeing) means causing to be freed from the fault mentioned in the passage: “Furthermore, bhikkhus, some bhikkhu here, having learned the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata, holds it in his heart.”
Parimocento (giải thoát) là nguyên nhân của sự giải thoát khỏi lỗi lầm đã được nói đến: “Này các tỳ-khưu, hơn nữa, ở đây, một tỳ-khưu xấu ác sau khi học thuộc Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng, lại giữ trong lòng mình”.
Hetvatthe hi anta-saddo ‘‘asambudhaṃ buddhanisevita’’ntiādīsu (vi. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā) viya.
Indeed, the word anta here is in the causal sense, as in passages like “asambudhaṃ buddhanisevitaṃ” (the Dhamma resorted to by the Buddhas, by not fully comprehending it).
Thật vậy, từ anta có nghĩa là nguyên nhân, như trong “asambudhaṃ buddhanisevitaṃ” và các từ khác.
Imassa suttassa saṃvaṇṇanāppakāravicāraṇena attano ñāṇassa paccakkhataṃ sandhāya ‘‘idāni vattabba’’nti vuttaṃ.
Regarding the consideration of the method of commenting on this Sutta, it is said “idāni vattabbaṃ” (now it should be said), implying the direct perception of one’s own knowledge.
Việc nói “idāni vattabbaṃ” (bây giờ cần phải nói) là để chỉ sự hiểu biết trực tiếp của chính mình thông qua việc xem xét cách thức giải thích của bài kinh này.
Esā hi saṃvaṇṇanākārānaṃ pakati, yadidaṃ saṃvaṇṇetabbadhamme sabbattha ‘‘ayamimassa attho, evamidha saṃvaṇṇayissāmī’’ti puretarameva saṃvaṇṇanāppakāravicāraṇā.
This is indeed the nature of commentators, namely, the prior consideration of the method of commentary in every Dhamma to be commented upon, thinking: “This is its meaning, thus I will comment upon it here.”
Đây là bản chất của những người giải thích, đó là việc xem xét cách thức giải thích trước tiên ở mọi nơi trong pháp cần được giải thích, rằng “đây là ý nghĩa của điều này, tôi sẽ giải thích nó ở đây như thế này”.
Etadaggapadassattho vuttova.
The meaning of the word etadagga (foremost) has already been stated.
Ý nghĩa của từ Etadagga đã được nói đến.
‘‘Bahussutāna’’ntiādīsu pana aññepi therā bahussutā, satimanto, gatimanto, dhitimanto, upaṭṭhākā ca atthi, ayaṃ panāyasmā buddhavacanaṃ gaṇhanto dasabalassa sāsane bhaṇḍāgārikapariyattiyaṃ ṭhatvā gaṇhi, tasmā bahussutānaṃ aggo nāma jāto.
In passages like “bahussutānaṃ” (of the much-learned) and so on, there are other elders who are much-learned, mindful, sagacious, resolute, and attendants; but this Venerable One, in receiving the word of the Buddha, did so by standing as the treasurer of the Ten-Powered One’s Dispensation in terms of learning, therefore he became foremost among the much-learned.
Tuy nhiên, trong các cụm từ như “Bahussutānaṃ” (trong số những người đa văn) và các cụm từ khác, cũng có những vị Trưởng lão khác đa văn, có niệm, có trí tuệ, có nghị lực, và là những người hầu cận. Nhưng Tôn giả này đã tiếp nhận Phật ngôn sau khi đứng vào hàng ngũ những người giữ kho tàng giáo pháp của Đức Thập Lực, do đó ngài trở thành bậc tối thượng trong số những người đa văn.
Imassa ca therassa buddhavacanaṃ uggahetvā dhāraṇasati aññehi therehi balavatarā ahosi, tasmā satimantānaṃ aggo nāma jāto.
And the Venerable One’s memory for retaining the Buddha’s word, having grasped it, was stronger than that of other elders; therefore he became foremost among the mindful.
Và niệm ghi nhớ Phật ngôn của vị Trưởng lão này mạnh mẽ hơn các vị Trưởng lão khác, do đó ngài trở thành bậc tối thượng trong số những người có niệm.
Ayamevāyasmā ekapade ṭhatvā saṭṭhipadasahassāni gaṇhanto satthārā kathitaniyāmena sabbapadāni jānāti, tasmā gatimantānaṃ aggo nāma jāto.
This very Venerable One, standing on a single word and grasping sixty thousand words, knew all words according to the method taught by the Teacher; therefore he became foremost among the sagacious.
Chính Tôn giả này, khi đứng ở một chỗ và tiếp nhận sáu mươi ngàn từ, đã hiểu tất cả các từ theo cách mà Đức Đạo Sư đã thuyết giảng, do đó ngài trở thành bậc tối thượng trong số những người có trí tuệ.
Tasseva cāyasmato buddhavacanaṃ uggaṇhanavīriyaṃ, sajjhāyanavīriyañca aññehi asadisaṃ ahosi, tasmā dhitimantānaṃ aggo nāma jāto.
And this very Venerable One’s energy in grasping the Buddha’s word and his energy in recitation were unmatched by others; therefore he became foremost among the resolute.
Và tinh tấn học hỏi Phật ngôn, cũng như tinh tấn tụng đọc của Tôn giả này là vô song so với những vị khác, do đó ngài trở thành bậc tối thượng trong số những người có nghị lực.
Tathāgataṃ upaṭṭhahanto cesa na aññesaṃ upaṭṭhākabhikkhūnaṃ upaṭṭhahanākārena upaṭṭhahati.
And attending upon the Tathāgata, he did not attend in the manner of other attendant bhikkhus.
Và khi hầu cận Đức Như Lai, ngài không hầu cận theo cách của các tỳ-khưu hầu cận khác.
Aññepi hi tathāgataṃ upaṭṭhahiṃsu, na ca pana buddhānaṃ manaṃ gahetvā upaṭṭhahituṃ sakkonti, ayaṃ pana thero upaṭṭhākaṭṭhānaṃ laddhadivasato paṭṭhāya āraddhavīriyo hutvā tathāgatassa manaṃ gahetvā upaṭṭhahi, tasmā upaṭṭhākānaṃ aggo nāma jāto.
Indeed, other monks also attended upon the Tathāgata, but they could not attend to the Buddha by understanding his mind; but this elder, from the day he obtained the position of attendant, being full of aroused energy, attended to the Tathāgata by understanding his mind; therefore he became foremost among attendants.
Các vị khác cũng đã hầu cận Đức Như Lai, nhưng không thể hầu cận theo ý muốn của chư Phật. Tuy nhiên, vị Trưởng lão này, từ ngày được nhận nhiệm vụ hầu cận, đã nỗ lực hết mình và hầu cận theo ý muốn của Đức Như Lai, do đó ngài trở thành bậc tối thượng trong số những người hầu cận.
Atthakusaloti bhāsitatthe, payojanatthe ca cheko.
Atthakusalo (skilled in meaning) means expert in the spoken meaning and in the purposeful meaning.
Atthakusalo (thông thạo ý nghĩa) là khéo léo trong ý nghĩa được thuyết giảng và ý nghĩa mục đích.
Dhammoti pāḷidhammo, nānāvidho vā hetu.
Dhammo refers to the Pāḷi Dhamma, or to various kinds of causes.
Dhammo (pháp) là pháp pāḷi, hoặc là nguyên nhân đa dạng.
Byañjananti akkharaṃ atthassa byañjanato.
Byañjanaṃ refers to the letter, because it manifests the meaning.
Byañjanaṃ (chữ) là chữ cái, vì nó biểu lộ ý nghĩa.
Padena hi byañjitopi attho akkharamūlakattā padassa ‘‘akkharena byañjito’’ti vuccati.
For even if meaning is expressed by a word, it is said to be “expressed by a letter” because the word has letters as its root.
Thật vậy, ý nghĩa dù được biểu lộ bằng từ ngữ, nhưng vì từ ngữ có gốc là chữ cái, nên được gọi là “được biểu lộ bằng chữ cái”.
Atthassa viyañjanato vā vākyampi idha byañjanaṃ nāma.
Or, byañjanaṃ here also means a sentence, because it fully expresses the meaning.
Hoặc byañjanaṃ ở đây cũng có nghĩa là câu, vì nó biểu lộ ý nghĩa.
Vākyena hi attho paripuṇṇaṃ byañjīyati, yato ‘‘byañjanehi vivaratī’’ti āyasmatā mahākaccāyanattherena vuttaṃ.
For meaning is fully expressed by a sentence, as the Venerable Mahākaccāyana Thera said, “He clarifies by means of sentences.”
Thật vậy, ý nghĩa được biểu lộ đầy đủ bằng câu, vì Tôn giả Mahākaccāyana đã nói: “Giải thích bằng các câu”.
Niruttīti nibbacanaṃ, pañcavidhā vā niruttinayā.
Niruttī means explanation, or the five types of linguistic interpretation.
Nirutti (ngữ nguyên) là sự giải thích từ ngữ, hoặc là năm phương pháp ngữ nguyên.
Tesampi hi saddaracanāvisesena atthādhigamahetuto idha gahaṇaṃ yujjati.
Even the taking of these is appropriate here, as they are a means of understanding meaning through specific word formations.
Việc tiếp nhận chúng ở đây là hợp lý vì chúng là nguyên nhân để hiểu ý nghĩa thông qua sự sắp xếp đặc biệt của từ ngữ.
Pubbāparaṃ nāma pubbāparānusandhi, suttassa vā pubbabhāgena aparabhāgassa saṃsandanaṃ.
Pubbāparaṃ means continuity between prior and later parts, or the correlation of the later part of a Sutta with its prior part.
Pubbāparaṃ (trước sau) là sự liên kết trước sau, hoặc là sự tương ứng của phần sau với phần trước của bài kinh.
Bhagavatā ca pañcavidhaetadaggaṭṭhānena dhammasenāpatinā ca pañcavidhakosallena pasaṭṭhabhāvānurūpanti sambandho.
The connection is that it is appropriate to the praise by the Bhagavā in five kinds of foremost positions and by the Dhammasenāpati (Chief of the Dhamma Army) in five kinds of skill.
Sự liên kết là phù hợp với sự tán thán của Đức Thế Tôn với năm vị trí etadagga và của Pháp Tướng Quân (Sāriputta) với năm sự khéo léo.
Dhāraṇabalanti dhāraṇasaṅkhātaṃ balaṃ, dhāraṇe vā balaṃ, ubhayatthāpi dhāretuṃ sāmatthiyanti vuttaṃ hoti.
Dhāraṇabalaṃ means the power called retention, or strength in retention; in both cases, it means the ability to retain.
Dhāraṇabalaṃ (năng lực ghi nhớ) là năng lực được gọi là ghi nhớ, hoặc là năng lực trong việc ghi nhớ. Trong cả hai trường hợp, đều có nghĩa là khả năng ghi nhớ.
Dassento hutvā, dassanahetūtipi attho.
Dassento means having become showing; the meaning is also for the purpose of showing.
Dassento (chỉ ra) là đã chỉ ra, hoặc cũng có nghĩa là vì là nguyên nhân của sự chỉ ra.
Tañca kho atthato vā byañjanato vā anūnamanadhikanti avadhāraṇaphalamāha.
Tañca kho atthato vā byañjanato vā anūnamanadhikaṃ (neither deficient nor excessive in meaning or in wording) states the result of the ascertainment.
Tañca kho atthato vā byañjanato vā anūnamanadhikaṃ (điều đó, xét về ý nghĩa hay chữ nghĩa, không thiếu không thừa) nói lên kết quả của sự xác định.
Na aññathā daṭṭhabbanti pana nivattetabbatthaṃ.
Na aññathā daṭṭhabbaṃ (it should not be seen otherwise) means to negate the other meaning.
Tuy nhiên, na aññathā daṭṭabbaṃ (không nên thấy khác) là để chỉ ý nghĩa cần phải loại bỏ.
Na aññathāti ca bhagavato sammukhā sutākārato na aññathā, na pana bhagavatā desitākārato.
Na aññathā means not otherwise than as heard directly from the Bhagavā, but not otherwise than as taught by the Bhagavā.
Và na aññathā (không khác) nghĩa là không khác so với cách đã nghe từ Đức Thế Tôn, nhưng không phải là cách Đức Thế Tôn đã thuyết giảng.
Acinteyyānubhāvā hi bhagavato desanā, evañca katvā ‘‘sabbappakārena ko samattho viññātu’’nti heṭṭhā vuttavacanaṃ samatthitaṃ hoti, itarathā bhagavatā desitākāreneva sotuṃ samatthattā tadetaṃ na vattabbaṃ siyā.
For the Bhagavā’s teaching is of inconceivable power; and in this way, the statement made above, “Who is able to understand in every respect?” is supported; otherwise, if he were able to hear in the manner taught by the Bhagavā, that statement would not need to be made.
Thật vậy, lời thuyết giảng của Đức Thế Tôn có thần thông không thể nghĩ bàn. Và nếu đã nói như vậy, thì câu “ai có thể hiểu được bằng mọi cách” đã nói ở dưới sẽ được chứng minh. Nếu không, vì có khả năng nghe được đúng như cách Đức Thế Tôn đã thuyết giảng, thì lời đó không cần phải nói.
Yathāvuttena pana atthena dhāraṇabaladassanañca na virujjhati sutākārāvirujjhanavasena dhāraṇassa adhippetattā, aññathā bhagavatā desitākāreneva dhārituṃ samatthanato heṭṭhā vuttavacanena virujjheyya.
However, the showing of the power of retention with the meaning stated does not contradict, because retention is intended as not contradicting the manner of having heard; otherwise, if he were able to retain in the manner taught by the Bhagavā, it would contradict the statement made above.
Tuy nhiên, việc chỉ ra năng lực ghi nhớ với ý nghĩa đã nói không mâu thuẫn, vì sự ghi nhớ được mong muốn theo cách không mâu thuẫn với cách đã nghe. Nếu không, vì có khả năng ghi nhớ đúng như cách Đức Thế Tôn đã thuyết giảng, thì sẽ mâu thuẫn với lời đã nói ở dưới.
Na hettha dvinnaṃ atthānaṃ atthantaratāparihāro yutto tesaṃ dvinnampi atthānaṃ sutabhāvadīpanena ekavisayattā, itarathā thero bhagavato desanāya sabbathā paṭiggahaṇe pacchimatthavasena samattho, purimatthavasena ca asamatthoti āpajjeyyāti.
For it is not proper here to disregard the distinctness of the two meanings, as both of these meanings pertain to the same subject by indicating the state of having been heard; otherwise, it would imply that the elder was capable of accepting the Bhagavā’s teaching in every way according to the latter meaning, but incapable according to the former meaning.
Ở đây, việc loại bỏ sự khác biệt về ý nghĩa của hai ý nghĩa (cách đã nghe và cách đã thuyết giảng) là không hợp lý, vì cả hai ý nghĩa đó đều có cùng một đối tượng thông qua việc chỉ ra sự đã nghe. Nếu không, thì vị Trưởng lão sẽ có khả năng tiếp nhận lời thuyết giảng của Đức Thế Tôn một cách hoàn toàn theo ý nghĩa sau và không có khả năng theo ý nghĩa trước.
‘‘Yo paro na hoti, so attā’’ti vuttāya niyakajjhattasaṅkhātāya santatiyā pavattanako tividhopi me-saddo, tasmā kiñcāpi niyakajjhattasantativasena ekasmiṃ yevatthe me-saddo dissati, tathāpi karaṇasampadānasāminiddesavasena vijjamānavibhattibhedaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tīsu atthesu dissatī’’ti, tīsu vibhattiyatthesu attanā saññuttavibhattito dissatīti attho.
The word me (my, by me, to me) is of three kinds, meaning "that which operates within one’s own inner continuity," which is said to be "not another"; therefore, although the word me is seen in one sense by way of one’s own inner continuity, it is said "tīsu atthesu dissati" (it appears in three meanings) with reference to the distinctions of case endings found in the instrumental, dative, and genitive senses; the meaning is that it appears from the case ending connected with the word referring to oneself.
Từ me có ba loại, là từ chỉ người tự mình liên tục, tức là “người không phải là người khác, chính là tự ngã”, do đó, mặc dù từ me chỉ xuất hiện với một ý nghĩa duy nhất là sự liên tục tự thân, nhưng vẫn nói “xuất hiện trong ba ý nghĩa” là để chỉ sự khác biệt về cách chia động từ hiện có theo cách chỉ định karaṇa (công cụ), sampadāna (người nhận) và sāmin (người sở hữu). Ý nghĩa là xuất hiện từ cách chia động từ được kết nối với tự ngã trong ba ý nghĩa cách chia động từ.
Gāthābhigītanti gāthāya abhigītaṃ abhimukhaṃ gāyitaṃ.
Gāthābhigītaṃ means sung directly, or extolled by a verse.
Gāthābhigītaṃ (được ca ngợi bằng kệ) là được ca ngợi, được xướng lên bằng kệ.
Abhojaneyyanti bhojanaṃ kātumanaraharūpaṃ.
Abhojaneyyaṃ means not fit to be eaten.
Abhojaneyyaṃ (không đáng dùng làm thức ăn) là không xứng đáng để dùng làm thức ăn.
Abhigītapadassa kattupekkhattā mayāti attho.
Due to the verb abhigīta implicitly referring to the agent, the meaning is mayā (by me).
Do từ abhigīta (được ca ngợi) là một động từ cần chủ ngữ, nên ý nghĩa là mayā (bởi tôi).
Evaṃ sesesupi yathārahaṃ.
Thus, in the remaining cases, too, as appropriate.
Tương tự, đối với các trường hợp còn lại, cũng nên hiểu theo cách thích hợp.
Sutasaddassa kammabhāvasādhanavasena dvādhippāyikapadattā yathāyogaṃ ‘‘mayā suta’’nti ca ‘‘mama suta’’nti ca atthadvaye yujjati.
Since the word suta (heard) is a term with dual intention, deriving from both kamma-sādhana (passive derivation) and bhāva-sādhana (abstract noun derivation), it is applicable in both meanings, mayā sutaṃ (heard by me) and mama sutaṃ (belonging to me as heard), as appropriate.
Vì từ suta (đã nghe) là một từ có hai ý nghĩa theo cách thành lập kamma (đối tượng) và bhāva (trạng thái), nên nó phù hợp với cả hai ý nghĩa “mayā sutaṃ” (tôi đã nghe) và “mama sutaṃ” (điều tôi đã nghe) một cách thích hợp.
Kiñcāpi upasaggo kiriyaṃ viseseti, jotakamattabhāvato pana satipi tasmiṃ sutasaddoyeva taṃ taṃ atthaṃ vadatīti anupasaggassa sutasaddassa atthuddhāre saupasaggassa gahaṇaṃ na virujjhatīti āha ‘‘saupasaggo ca anupasaggo cā’’ti.
Although a prefix modifies a verb, since it merely clarifies, the word suta itself expresses those various meanings even when the prefix is present; therefore, it is not contradictory to include the prefixed form when extracting the meaning of the unprefixed word suta. Thus it is said “saupasaggo ca anupasaggo cā” (both with and without a prefix).
Mặc dù upasagga (tiền tố) làm rõ nghĩa của động từ, nhưng vì nó chỉ có chức năng làm rõ, nên ngay cả khi có upasagga, chính từ suta mới diễn đạt ý nghĩa đó. Do đó, việc sử dụng từ suta có upasagga trong việc giải thích ý nghĩa của từ suta không có upasagga là không mâu thuẫn. Vì vậy, người ta nói “có upasagga và không có upasagga”.
Assāti sutasaddassa.
Assā refers to the word suta.
Assā là của từ suta.
Upasaggavasenapi dhātusaddo visesatthavācako yathā ‘‘anubhavati parābhavatī’’ti vuttaṃ ‘‘gacchantoti attho’’ti.
Even by means of a prefix, a root word conveys a special meaning, as when "anubhavati" and "parābhavati" are said, the meaning is "going."
Theo cách của tiền tố (upasagga), một căn từ (dhātusadda) có thể diễn đạt một ý nghĩa đặc biệt (visesattha), như khi nói ‘‘anubhavati, parābhavati’’ được giải thích là ‘‘có nghĩa là đang đi (gacchanto)’’.
Tathā anupasaggopi dhātusaddo saupasaggo viya visesatthavācakoti āha ‘‘vissutadhammassāti attho’’ti.
Similarly, even a root word without a prefix, like one with a prefix, conveys a special meaning, thus it is said: "the meaning is 'of the well-known Dhamma'."
Tương tự, một căn từ không có tiền tố (anupasagga) cũng có thể diễn đạt một ý nghĩa đặc biệt như thể nó có tiền tố, nên đã nói ‘‘có nghĩa là dhamma nổi tiếng (vissutadhamma)’’.
Evamīdisesu.
And so it is in such cases.
Tương tự như vậy trong những trường hợp này.
Sotaviññeyyanti sotadvāranissitena viññāṇena viññātabbaṃ, sasambhārakathā vā esā, sotadvārena viññātabbanti attho.
Sotaviññeyya means that which is to be known by consciousness rooted in the ear-door; or this is a statement referring to its constituents, meaning that which is to be known by the ear-door.
Sotaviññeyya có nghĩa là có thể được nhận biết bởi thức (viññāṇa) nương vào căn tai (sotadvāra); hoặc đây là một cách nói bao hàm các yếu tố cấu thành, có nghĩa là có thể được nhận biết qua căn tai.
Sotadvārānusāraviññātadharoti sotadvārānusārena manoviññāṇena viññātadhammadharo.
Sotadvārānusāraviññātadharo means one who comprehends the Dhamma known by the mind-consciousness that follows the ear-door.
Sotadvārānusāraviññātadharo có nghĩa là người nắm giữ pháp (dhamma) đã được nhận biết bởi ý thức (manoviññāṇa) theo dòng của căn tai.
Na hi sotadvāranissitaviññāṇamattena dhammo viññāyati, atha kho tadanusāramanoviññāṇeneva, sutadharoti ca tathā viññātadhammadharo vutto, tasmā tadatthoyeva sambhavatīti evaṃ vuttaṃ.
For Dhamma is not known merely by consciousness rooted in the ear-door, but rather by the mind-consciousness that follows it; and sutadharo is said of one who comprehends the Dhamma known in that manner, therefore that very meaning is plausible, and thus it is stated.
Thật vậy, pháp không được nhận biết chỉ bằng thức nương vào căn tai, mà là bằng ý thức theo dòng của nó; và sutadharo được nói đến là người nắm giữ pháp đã được nhận biết như vậy, do đó ý nghĩa đó là khả thi, nên đã nói như vậy.
Kammabhāvasādhanāni sutasadde sambhavantīti dassetuṃ ‘‘idha panā’’tiādimāha.
To show that both kamma-sādhana (passive derivation) and bhāva-sādhana (abstract noun derivation) are possible for the word suta, he says, "idha panā..." and so on.
Để chỉ ra rằng các cách thành lập từ theo nghĩa đối tượng (kamma) và trạng thái (bhāva) là có thể có trong từ suta, đã nói ‘‘idha panā’’ và tiếp theo.
Pubbāparapadasambandhavasena atthassa upapannatā, anupapannatā ca viññāyati, tasmā sutasaddasseva vasena ayamattho ‘‘upapanno, anupapanno’’ti vā na viññātabboti codanāya pubbāparapadasambandhavasena etadatthassa upapannataṃ dassetuṃ ‘‘me-saddassa hī’’tiādi vuttaṃ.
The plausibility or implausibility of the meaning is understood by the connection of the preceding and succeeding words; therefore, to address the objection that this meaning should not be understood as "plausible" or "implausible" solely based on the word suta, he says, "me-saddassa hī..." and so on, to demonstrate the plausibility of this meaning through the connection of preceding and succeeding words.
Sự phù hợp hay không phù hợp của ý nghĩa được hiểu qua mối liên hệ giữa các từ trước và sau; do đó, để chỉ ra rằng ý nghĩa này phù hợp qua mối liên hệ giữa các từ trước và sau, chứ không phải chỉ qua từ suta mà thôi, đã nói ‘‘me-saddassa hī’’ và tiếp theo.
Mayāti atthe satīti kattutthe karaṇaniddesavasena mayāti atthe vattabbe sati, yadā me-saddassa kattuvasena karaṇaniddeso, tadāti vuttaṃ hoti.
Mayāti atthe satī means, when the meaning is "by me" in the agentive sense, implying that when the word me is an indication of the instrument in the agentive sense, then it is said.
Mayāti atthe satī có nghĩa là khi từ me được dùng với ý nghĩa là chủ thể (kattu) nhưng được diễn tả bằng cách chỉ định công cụ (karaṇa), tức là khi từ me được dùng với ý nghĩa mayā (bởi tôi) nhưng được chỉ định bằng cách công cụ.
Mamāti atthe satīti sambandhīyatthe sāminiddesavasena mamāti atthe vattabbe sati, yadā sambandhavasena sāmi niddeso, tadāti vuttaṃ hoti.
Mamāti atthe satī means, when the meaning is "of me" in the possessive sense, implying that when me indicates possession in the relational sense, then it is said.
Mamāti atthe satī có nghĩa là khi từ me được dùng với ý nghĩa sở hữu (sambandhī) nhưng được diễn tả bằng cách chỉ định chủ sở hữu (sāmi), tức là khi từ me được dùng với ý nghĩa mama (của tôi) nhưng được chỉ định bằng cách sở hữu.
Evaṃ saddato ñātabbamatthaṃ viññāpetvā idāni tehi dassetabbamatthaṃ nidassento ‘‘evametesū’’tiādimāha.
Having thus clarified the meaning to be known from the words, now, to illustrate the meaning to be indicated by them, he says, "evametesū..." and so on.
Sau khi giải thích ý nghĩa cần được hiểu từ ngữ pháp như vậy, bây giờ để minh họa ý nghĩa cần được chỉ ra bởi những từ đó, đã nói ‘‘evametesū’’ và tiếp theo.
Sutasaddasannidhāne payuttena evaṃ-saddena savanakiriyājotakeneva bhavitabbaṃ vijjamānatthassa jotakamattattā nipātānanti vuttaṃ ‘‘evanti sotaviññāṇādiviññāṇakiccanidassana’’nti.
The word evaṃ used near the word suta must indicate the act of hearing, because particles merely indicate an existing meaning, thus it is said, "evaṃ is an indication of the function of ear-consciousness and other consciousnesses."
Từ evaṃ được sử dụng gần từ suta phải là từ chỉ sự hành động nghe, vì các giới từ (nipāta) chỉ là những từ chỉ ý nghĩa hiện có, nên đã nói ‘‘evanti sotaviññāṇādiviññāṇakiccanidassana’’ (evaṃ là sự biểu thị hành động của thức nhĩ căn và các thức khác).
Savanāya eva hi ākāro, nidassanaṃ, avadhāraṇampi, tasmā yathāvutto evaṃ-saddassa tividhopi attho savanakiriyājotakabhāvena idhādhippetoti.
Indeed, ākāra (mode), nidassana (illustration), and avadhāraṇa (emphasis) all pertain to hearing, therefore all three meanings of the word evaṃ, as stated, are intended here as indicating the act of hearing.
Thật vậy, hình thái, sự minh họa và sự xác định đều liên quan đến hành động nghe; do đó, tất cả ba ý nghĩa của từ evaṃ như đã nói đều được hiểu ở đây theo khía cạnh là chỉ sự hành động nghe.
Ādi-saddena cettha sampaṭicchanādīnaṃ sotadvārikaviññāṇānaṃ, tadabhinipātānañca manodvārika viññāṇānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ, yato sotadvārānusāraviññātatthe idha sutasaddoti vutto.
And here, by the word ādi, the reception-consciousnesses etc., which are ear-door consciousnesses, and the mind-door consciousnesses that fall upon them, are to be understood, because the word suta here is said in the sense of 'known through the ear-door's sequence'.
Ở đây, với từ ādi, cần hiểu là bao gồm các thức nhĩ căn như tiếp nhận (sampaṭicchana) và các thức ý môn (manodvāra) liên quan đến chúng, vì ở đây từ suta được nói đến với ý nghĩa là đã được nhận biết theo dòng của căn tai.
Avadhāraṇaphalattā saddapayogassa sabbampi vākyaṃ antogadhāvadhāraṇaṃ, tasmā ‘‘suta’’nti etassa sutamevāti ayamattho labbhatīti āha ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’ti.
Since all sentences inherently contain emphasis due to the purpose of emphasizing word usage, the meaning of "suta" is "heard indeed" (sutamevāti), therefore it is said, "by the rejection of non-hearing."
Vì sự sử dụng từ ngữ có kết quả là sự xác định (avadhāraṇa), nên toàn bộ câu đều bao hàm sự xác định; do đó, đối với từ ‘‘suta’’, ý nghĩa là ‘‘chỉ là nghe’’ (sutameva) được đạt được, nên đã nói ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’ (từ sự phủ nhận trạng thái không nghe).
Etena hi vacanena avadhāraṇena nirākataṃ dasseti.
By this statement, he shows that it is negated by emphasis.
Thật vậy, bằng lời nói này, sự loại bỏ bằng cách xác định được chỉ ra.
Yathā pana yaṃ sutaṃ sutamevāti niyametabbaṃ, tathā ca taṃ sutaṃ sammā sutaṃ hotīti avadhāraṇaphalaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘anūnādhikāviparītaggahaṇanidassana’’nti.
And just as what is heard should be fixed as "heard indeed," so too, to show the result of emphasis that "what is heard is well-heard," it is said, "an indication of un-deficient, un-excessive, and un-perverted grasp."
Và để chỉ ra kết quả của sự xác định rằng điều đã nghe phải được xác định là điều đã nghe, và điều đã nghe đó là điều đã nghe đúng đắn, đã nói ‘‘anūnādhikāviparītaggahaṇanidassana’’ (sự minh họa cho việc nắm giữ không thiếu, không thừa, không sai lệch).
Atha vā saddantaratthāpohanavasena saddo atthaṃ vadati, tasmā ‘‘suta’’nti etassa asutaṃ na hotīti ayamattho labbhatīti sandhāya ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’ti vuttaṃ, iminā diṭṭhādinivattanaṃ karoti diṭṭhādīnaṃ ‘‘asuta’’nti saddantaratthabhāvena nivattetabbattā.
Alternatively, a word conveys meaning by excluding the meaning of other words, therefore, understanding that the meaning of "suta" is "it is not un-heard," it is said, "by the rejection of non-hearing," by which it negates seeing etc., because seeing etc., are to be negated as meanings of other words like "un-heard."
Hoặc, một từ diễn đạt ý nghĩa bằng cách loại bỏ ý nghĩa của các từ khác; do đó, với từ ‘‘suta’’, ý nghĩa là ‘‘không phải là không nghe’’ (asutaṃ na hoti) được đạt được, nên đã nói ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’. Bằng cách này, nó loại bỏ những gì đã thấy (diṭṭha) và những điều tương tự, vì những điều đã thấy và tương tự phải được loại bỏ bằng cách là ý nghĩa của một từ khác, tức là ‘‘không nghe’’.
Idaṃ vuttaṃ hoti – na idaṃ mayā attano ñāṇena diṭṭhaṃ, na ca sayambhuñāṇena sacchikataṃ, atha kho sutaṃ, tañca kho sutaṃ sammadevāti.
This is what is meant: "This was not seen by my own knowledge, nor realized by self-existent knowledge, but rather heard, and that which was heard was indeed well-heard."
Điều này có nghĩa là: điều này không phải tôi đã thấy bằng trí tuệ của mình, cũng không phải đã chứng ngộ bằng trí tuệ tự giác (sayambhuñāṇa), mà là đã nghe. Và điều đã nghe đó là đã nghe một cách đúng đắn.
Tadeva sammā sutabhāvaṃ sandhāyāha ‘‘anūnā…pe… dassana’’nti.
Referring to that very state of being well-heard, he says, "anūnā…pe… dassana."
Nương vào trạng thái đã nghe đúng đắn đó, đã nói ‘‘anūnā…pe… dassana’’.
Hoti cettha –
And here it is said:
Ở đây có:
Evaṃ padattayassa ekena pakārena atthayojanaṃ dassetvā idāni pakārantarenāpi taṃ dassetuṃ ‘‘tathā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown one way of interpreting the meaning of the three words, he now says, "tathā" and so on, to show it in another way as well.
Sau khi chỉ ra cách kết nối ý nghĩa của ba từ theo một cách, bây giờ để chỉ ra điều đó theo một cách khác, đã nói ‘‘tathā’’ và tiếp theo.
Tattha tassāti yā bhagavato sammukhā dhammassavanākārena pavattā manodvārikaviññāṇavīthi, tassā.
Therein, tassā refers to that mind-door consciousness process which occurred in the manner of hearing the Dhamma directly from the Blessed One.
Ở đó, tassā có nghĩa là của dòng ý thức (manodvārika-viññāṇavīthi) đã diễn ra theo cách nghe pháp trực tiếp từ Đức Phật.
Sā hi nānāppakārena ārammaṇe pavattituṃ samatthā, na sotadvārika viññāṇavīthi ekārammaṇeyeva pavattanato, tathā ceva vuttaṃ ‘‘sotadvārānusārenā’’ti.
For that (process) is capable of operating in various ways with respect to the object, unlike the ear-door consciousness process which operates only on a single object; and so it is said, "sotadvārānusārenā."
Thật vậy, dòng ý thức đó có khả năng diễn ra trên đối tượng theo nhiều cách khác nhau, không như dòng thức nhĩ căn (sotadvārika-viññāṇavīthi) chỉ diễn ra trên một đối tượng; và điều đó đã được nói là ‘‘sotadvārānusārenā’’ (theo dòng của căn tai).
Tena hi sotadvārikaviññāṇavīthi nivattati.
By that, the ear-door consciousness process is negated.
Thật vậy, bằng điều đó, dòng thức nhĩ căn được loại bỏ.
Nānappakārenāti vakkhamānena anekavihitena byañjanatthaggahaṇākārasaṅkhātena nānāvidhena ākārena, etena imissā yojanāya ākārattho evaṃ-saddo gahitoti dasseti.
Nānappakārenā means "in various ways," referring to the many different kinds of modes, called the modes of grasping words and meanings, which will be explained later. By this, it is shown that the word evaṃ is here taken in the sense of ākāra (mode) in this interpretation.
Nānappakārenā có nghĩa là theo nhiều cách khác nhau, được gọi là cách nắm giữ ý nghĩa của các biểu tượng như sẽ được nói đến. Điều này chỉ ra rằng ở đây, từ evaṃ với ý nghĩa là cách thức (ākāra) đã được chấp nhận cho sự kết nối này.
Pavattibhāvappakāsananti pavattiyā atthibhāvappakāsanaṃ.
Pavattibhāvappakāsana means the manifestation of the existence of the occurrence.
Pavattibhāvappakāsana có nghĩa là sự chỉ ra sự tồn tại của sự diễn ra.
Yasmiṃ pakāre vuttappakārā viññāṇavīthi nānappakārena pavattā, tadeva ārammaṇaṃ sandhāya ‘‘dhammappakāsana’’nti vuttaṃ, na pana sutasaddassa dhammatthaṃ, tena vuttaṃ ‘‘ayaṃ dhammo suto’’ti.
Referring to that very object in which the aforementioned consciousness process operated in various ways, it is said, "dhammappakāsana," not the meaning of Dhamma for the word suta; thus it is said, "this Dhamma was heard."
Nương vào đối tượng mà dòng ý thức đã được nói đến diễn ra theo nhiều cách khác nhau, đã nói ‘‘dhammappakāsana’’, chứ không phải ý nghĩa của pháp trong từ suta. Do đó, đã nói ‘‘pháp này đã được nghe’’.
Tassā hi viññāṇavīthiyā ārammaṇameva ‘‘ayaṃ dhammo suto’’ti vuccati.
Indeed, the object of that consciousness process is called "this Dhamma was heard."
Thật vậy, chính đối tượng của dòng ý thức đó được gọi là ‘‘pháp này đã được nghe’’.
Tañca niyamiyamānaṃ yathāvuttāya viññāṇavīthiyā ārammaṇabhūtaṃ suttameva.
And that which is being specified is precisely the Sutta, which is the object of the aforementioned consciousness process.
Và điều đó, khi được xác định, chính là bài kinh (sutta) là đối tượng của dòng ý thức đã nói.
Ayañhetthātiādi vuttassevatthassa pākaṭīkaraṇaṃ.
Ayañhetthā and so on is a clarification of the meaning already stated.
Ayañhetthā và tiếp theo là sự làm rõ ý nghĩa đã nói.
Tappākaṭīkaraṇattho hettha hi-saddo.
Here, the particle hi is for the purpose of clarification.
Ở đây, từ hi có ý nghĩa làm rõ điều đó.
Viññāṇavīthiyā karaṇabhūtāya mayā na aññaṃ kataṃ, idaṃ pana ārammaṇaṃ kataṃ. Kiṃ pana tanti ce?
By me, by the consciousness process serving as the instrument, nothing else was done, but this object was done. And if you ask what that is?
Viññāṇavīthiyā (bằng dòng ý thức) là công cụ (karaṇa). Mayā na aññaṃ kataṃ, idaṃ pana (Tôi không làm điều gì khác, nhưng điều này) là đối tượng (ārammaṇa) kataṃ. (đã được làm). Nếu hỏi điều đó là gì?
Ayaṃ dhammo sutoti.
This Dhamma was heard.
Ayaṃ dhammo suto (pháp này đã được nghe).
Ayaṃ panetthādhippāyo – ākāratthe evaṃ-sadde ‘‘ekenākārenā’’ti yo ākāro vutto, so atthato sotadvārānusāraviññāṇavīthiyā nānappakārena ārammaṇe pavattibhāvoyeva, tena ca tadārammaṇabhūtassa dhammasseva savanaṃ kataṃ, na aññanti.
And this is the intention here: in the word evaṃ in the sense of 'mode', the mode that is said as "in one mode" is, in essence, simply the manifestation of the mind-door consciousness process, which follows the ear-door, operating on the object in various ways. And by that, only the hearing of the Dhamma, which was the object of that (process), was done, and nothing else.
Ý nghĩa ở đây là: trong từ evaṃ với ý nghĩa là cách thức (ākāra), cách thức được nói là ‘‘theo một cách’’ (ekenākārena) đó, về mặt ý nghĩa, chính là trạng thái diễn ra của dòng ý thức theo dòng của căn tai (sotadvārānusāraviññāṇavīthi) trên đối tượng theo nhiều cách khác nhau. Và bằng điều đó, chỉ có sự nghe pháp là đối tượng của nó đã được thực hiện, không có điều gì khác.
Evaṃ savanakiriyāya karaṇakattukammaviseso imissā yojanāya dassito.
Thus, in this interpretation, the particular instrument, agent, and object of the act of hearing are shown.
Như vậy, sự đặc biệt của công cụ, chủ thể và đối tượng trong hành động nghe đã được chỉ ra bằng sự kết nối này.
Aññampi yojanamāha ‘‘tathā’’tiādinā.
He states another interpretation with "tathā" and so on.
Cũng đã nói một cách kết nối khác bằng ‘‘tathā’’ và tiếp theo.
Nidassanatthaṃ evaṃ-saddaṃ gahetvā nidassanena ca nidassitabbassāvinābhāvato ‘‘evanti nidassitabbappakāsana’’nti vuttaṃ.
Taking the word evaṃ in the sense of 'illustration', and due to the inseparability of the illustration from that which is to be illustrated, it is said, "evaṃ is the manifestation of that which is to be illustrated."
Lấy từ evaṃ với ý nghĩa minh họa (nidassana), và vì sự minh họa không thể tách rời khỏi điều được minh họa, nên đã nói ‘‘evanti nidassitabbappakāsana’’ (evaṃ là sự chỉ ra điều cần được minh họa).
Iminā hi tadavinābhāvato evaṃsaddena sakalampi suttaṃ paccāmaṭṭhanti dasseti, sutasaddassa kiriyāparattā, savanakiriyāya ca sādhāraṇaviññāṇappabandhapaṭibaddhattā tasmiñca viññāṇappabandhe puggalavohāroti vuttaṃ ‘‘puggalakiccappakāsana’’nti.
By this, due to its inseparability from that, the word evaṃ shows that the entire Sutta is comprehended; because the word suta is an action-final term, and because the act of hearing is bound to the continuum of common consciousness, and in that continuum of consciousness, there is the conventional usage of "individual," it is said: "the exposition of the function of the individual."
Thật vậy, bằng lời này, do không tách rời khỏi điều đó, từ "evaṃ" chỉ ra rằng toàn bộ kinh được xem xét lại, vì từ "suta" đi kèm với hành động, và vì hành động nghe (savanakiriyā) liên quan đến chuỗi thức (viññāṇa) thông thường, và trong chuỗi thức đó, có cách gọi là "puggalo" (cá nhân), nên đã nói là "sự biểu lộ hành động của cá nhân" (puggalakiccappakāsana).
Sādhāraṇaviññāṇappabandho hi paṇṇattiyā idha puggalo nāma, savanakiriyā pana tassa kiccaṃ nāma.
Indeed, the continuum of common consciousness, by way of paññatti, is called the individual here, while the act of hearing is called their function.
Thật vậy, chuỗi thức (viññāṇa) thông thường ở đây, theo quy ước (paññatti), được gọi là cá nhân (puggalo); còn hành động nghe (savanakiriyā) là hành động (kicca) của cá nhân đó.
Na hi puggalavohārarahite dhammappabandhe savanakiriyā labbhati vohāravisayattā tassā kiriyāyāti daṭṭhabbaṃ.
For indeed, the act of hearing is not found in a continuum of phenomena devoid of the conventional usage of "individual," because that act is within the sphere of convention.
Thật vậy, hành động nghe (savanakiriyā) không thể có được trong chuỗi pháp (dhammappabandha) không có cách gọi cá nhân (puggalavohāra), vì hành động đó thuộc về phạm vi quy ước (vohāravisaya), điều này nên được hiểu như vậy.
‘‘Ida’’ntiādi piṇḍatthadassanaṃ mayāti yathāvuttaviññāṇappabandhasaṅkhātapuggalabhūtena mayā.
"Idaṃ" and so on is the exposition of the summary meaning; "mayā" means by me, who is an individual, identified as the aforementioned continuum of consciousness.
Từ "idaṃ" (điều này) và các từ tiếp theo là sự trình bày ý nghĩa tổng quát; từ "mayā" (do tôi) nghĩa là do tôi, người đã trở thành cá nhân được gọi là chuỗi thức (viññāṇa) như đã nói.
Sutanti savanakiriyāsaṅkhātena puggalakiccena yojitaṃ, imissā pana yojanāya puggalabyāpāravisayassa puggalassa, puggalabyāpārassa ca nidassanaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
"Sutaṃ" is connected with the function of the individual, which is the act of hearing; and by this connection, a demonstration has been made of the individual who is the sphere of the individual's activity, and of the individual's activity itself.
Từ "sutaṃ" (đã nghe) được kết nối với hành động của cá nhân (puggalakicca) được gọi là hành động nghe (savanakiriyā); và cần phải hiểu rằng sự kết nối này đã trình bày sự chỉ dẫn về cá nhân thuộc phạm vi hoạt động của cá nhân (puggalabyāpāravisaya) và hoạt động của cá nhân.
Ākāratthameva evaṃ-saddaṃ gahetvā purimayojanāya aññathāpi atthayojanaṃ dassetuṃ ‘‘tathā’’tiādi vuttaṃ.
To demonstrate another interpretation of the meaning in the former connection, taking the word evaṃ only in the sense of aspect, it is said: "tathā" and so on.
Để trình bày một cách giải thích ý nghĩa khác cho sự kết nối trước đó, chỉ lấy từ "evaṃ" theo nghĩa trạng thái (ākāra), nên đã nói "tathā" (như vậy) và các từ tiếp theo.
Cittasantānassāti yathāvuttaviññāṇappabandhassa.
"Cittasantānassa" means of the aforementioned continuum of consciousness.
"Cittasantānassa" (của chuỗi tâm) nghĩa là của chuỗi thức (viññāṇa) như đã nói.
Nānākārappavattiyāti nānappakārena ārammaṇe pavattiyā.
"Nānākārappavattiyā" means due to its arising in various ways with regard to the object.
"Nānākārappavattiyā" (do sự vận hành theo nhiều trạng thái khác nhau) nghĩa là do sự vận hành trên đối tượng theo nhiều cách khác nhau.
Nānappakāraṃ atthabyañjanassa gahaṇaṃ, nānappakārassa vā atthabyañjanassa gahaṇaṃ tathā, tatoyeva sā ‘‘ākārapaññattī’’ti vuttāti tadevatthaṃ samattheti ‘‘evanti hī’’tiādinā.
The apprehension of various meanings and expressions, or the apprehension of various meanings and expressions, is thus; and for that very reason, it is called "aspect-designation," and it thereby confirms that very meaning with "evaṃ hi" and so on.
Sự nắm bắt các ý nghĩa và biểu đạt khác nhau, hoặc sự nắm bắt các ý nghĩa và biểu đạt khác nhau là "tathā" (như vậy); và chính vì thế mà nó được gọi là "ākārapaññatti" (sự quy ước về trạng thái), điều đó được chứng minh bằng "evanti hī" (thật vậy, như vậy) và các từ tiếp theo.
Ākārapaññattīti ca upādāpaññattiyeva, dhammānaṃ pana pavattiākāramupādāya paññattattā tadaññāya upādāpaññattiyā visesanatthaṃ ‘‘ākārapaññattī’’ti vuttā visayaniddesoti uppattiṭṭhānaniddeso.
And "ākārapaññatti" is indeed upādāpaññatti itself, but because it is designated with reference to the mode of arising of phenomena, it is called "ākārapaññatti" to distinguish it from other upādāpaññatti. "Visayaniddeso" means the exposition of the place of origin.
Và "ākārapaññatti" (sự quy ước về trạng thái) chính là upādāpaññatti (sự quy ước dựa trên), nhưng vì nó được quy ước dựa trên trạng thái vận hành của các pháp, nên để phân biệt với upādāpaññatti khác, nó được gọi là "ākārapaññatti" (sự quy ước về trạng thái). "Visayaniddeso" (sự chỉ dẫn về đối tượng) nghĩa là sự chỉ dẫn về nơi phát sinh.
Sotabbabhūto hi dhammo savanakiriyākattubhūtassa puggalassa savanakiriyāvasena pavattiṭṭhānaṃ kiriyāya kattukammaṭṭhattā tabbasena ca tadādhārassāpi dabbassa ādhārabhāvassa icchitattā, idha pana kiriyāya kattupavattiṭṭhānabhāvo icchitoti kammameva ādhāravasena vuttaṃ, tenāha ‘‘kattu visayaggahaṇasanniṭṭhāna’’nti, ārammaṇameva vā visayo.
Indeed, the phenomenon that is to be heard is the place of arising, in terms of the act of hearing, for the individual who is the agent of the act of hearing; because the action (kiriyā) stands in relation to both agent (kattu) and object (kamma), and by virtue of that, the substratum (dabba) of that (agent or object) is also desired to be a substratum. But here, the state of being the place of the agent's arising by the action is desired, and thus the object itself is stated as a substratum. Therefore, it is said: "the ascertainment of the agent's apprehension of the object," or indeed, the object itself is the sphere.
Thật vậy, pháp cần được nghe là nơi vận hành của cá nhân, người là chủ thể của hành động nghe (savanakiriyā), theo cách của hành động nghe, vì hành động đó có chủ thể và đối tượng, và theo cách đó, sự nương tựa của vật chất cũng được mong muốn là nơi nương tựa; nhưng ở đây, sự vận hành của chủ thể của hành động được mong muốn là nơi vận hành, nên chính đối tượng được nói theo cách nương tựa. Do đó, đã nói "kattu visayaggahaṇasanniṭṭhānaṃ" (sự xác định việc nắm bắt đối tượng của chủ thể), hoặc đối tượng (ārammaṇa) chính là phạm vi (visaya).
Ārammaṇañhi tadārammaṇikassa pavattiṭṭhānaṃ.
Indeed, an object is the place of arising for one whose object it is.
Thật vậy, đối tượng (ārammaṇa) là nơi vận hành của tâm có đối tượng đó (tadārammaṇika).
Evampi hi attho suviññeyyataro hoti.
Even so, the meaning becomes clearer.
Ngay cả như vậy, ý nghĩa cũng dễ hiểu hơn.
Yathāvuttavacane piṇḍatthaṃ dassetuṃ ‘‘ettāvatā’’tiādi vuttaṃ.
To demonstrate the summary meaning in the aforementioned statement, "ettāvatā" and so on is stated.
Để trình bày ý nghĩa tổng quát trong lời nói như đã nêu, đã nói "ettāvatā" (đến mức này) và các từ tiếp theo.
Ettāvatā ettakena yathāvuttatthena padattayena, kataṃ hotīti sambandho.
"Ettāvatā" means by this much, by the three words of the aforementioned meaning; "is done" is the connection.
"Ettāvatā" (đến mức này) nghĩa là bằng ba từ với ý nghĩa như đã nói, có sự kết nối là "đã được thực hiện".
Nānākārappavattenāti nānappakārena ārammaṇe pavattena.
"Nānākārappavattena" means by that which arises in various ways with regard to the object.
"Nānākārappavattenā" (do sự vận hành theo nhiều trạng thái khác nhau) nghĩa là do sự vận hành trên đối tượng theo nhiều cách khác nhau.
Cittasantānenāti yathāvuttaviññāṇavīthisaṅkhātena cittappabandhena.
"Cittasantānena" means by the continuum of mind, identified as the aforementioned mind-process series (viññāṇavīthi).
"Cittasantānenā" (bằng chuỗi tâm) nghĩa là bằng chuỗi tâm được gọi là lộ trình thức (viññāṇavīthi) như đã nói.
Gahaṇasadde cetaṃ karaṇaṃ.
And this is an instrument in the word gahaṇa (apprehension).
Và đây là cách thức trong từ "gahaṇa" (nắm giữ).
Cittasantānavinimuttassa kassaci kattu paramatthato abhāvepi saddavohārena buddhiparikappitabhedavacanicchāya cittasantānato aññamiva taṃsamaṅgiṃ katvā abhedepi bhedavohārena ‘‘cittasantānena taṃsamaṅgino’’ti vuttaṃ.
Even though there is no agent in the ultimate sense apart from the continuum of mind, by the conventional usage of words, and by the desire to express a distinction conceptually devised, an entity endowed with it is made to seem separate from the continuum of mind, and by conventional usage of distinction even in non-distinction, it is said: "by the continuum of mind, of one endowed with it."
Mặc dù trên thực tế không có chủ thể nào tách rời khỏi chuỗi tâm (cittasantāna), nhưng theo quy ước ngôn ngữ và ý muốn diễn đạt sự phân biệt được trí tuệ giả định, đã nói "cittasantānena taṃsamaṅginaṃ" (người có chuỗi tâm đó) bằng cách xem nó như một cái khác với chuỗi tâm, và bằng cách gọi sự phân biệt ngay cả khi không có sự phân biệt.
Vohāravisayo hi saddo nekantaparamatthikoti (kārakarūpasiddhiyaṃ yo kāreti sahetusuttaṃ passitabbaṃ) savanakiriyāvisayopi sotabbadhammo savanakiriyāvasena pavattacittasantānassa idha paramatthato kattubhāvato tassa visayoyevāti vuttaṃ ‘‘kattu visayaggahaṇasanniṭṭhāna’’nti.
For indeed, a word that is a subject of convention is not absolutely ultimate. Therefore, the phenomenon to be heard, which is also the object of the act of hearing, is indeed the sphere of the continuum of mind that arises by way of the act of hearing, because it is ultimately the agent thereof. Thus, it is said: "the ascertainment of the agent's apprehension of the object."
Thật vậy, lời nói thuộc phạm vi quy ước (vohāravisaya) không hoàn toàn là thực tại tối hậu (paramattha). (Trong Kārakarūpasiddhi, cần xem kinh về nguyên nhân làm cho một người hành động). Pháp cần được nghe, là đối tượng của hành động nghe (savanakiriyā), cũng chính là đối tượng của chuỗi tâm vận hành theo hành động nghe, vì trên thực tế, nó là chủ thể của chuỗi tâm đó. Do đó, đã nói "kattu visayaggahaṇasanniṭṭhānaṃ" (sự xác định việc nắm bắt đối tượng của chủ thể).
Apica savanavasena cittappavattiyā eva savanakiriyābhāvato taṃvasena tadaññanāmarūpadhammasamudāyabhūtassa taṃkiriyākattu ca visayo hotīti katvā tathā vuttaṃ.
Furthermore, since the arising of mind by way of hearing is itself the act of hearing, and since the individual, being the aggregate of nāma-rūpa phenomena other than that (mind) by way of that (act), is also the agent of that act, it is stated thus.
Hơn nữa, vì sự vận hành của tâm theo cách nghe chính là hành động nghe, nên nó cũng là đối tượng của cá nhân, người là chủ thể của hành động đó, được cấu thành từ tập hợp các pháp danh sắc khác ngoài tâm. Vì vậy, đã nói như vậy.
Idaṃ vuttaṃ hoti – purimanaye savanakiriyā, takkattā ca paramatthato tathāpavattacittasantānameva, tasmā kiriyāvisayopi ‘‘kattu visayo’’ti vutto.
This is what is meant: in the former method, the act of hearing and its agent are, in the ultimate sense, solely that continuum of mind arising in that way. Therefore, even the object of the act is called "the agent's object."
Điều này có nghĩa là: theo cách giải thích trước, hành động nghe (savanakiriyā) và chủ thể của nó, trên thực tế, chính là chuỗi tâm vận hành như vậy. Do đó, đối tượng của hành động cũng được gọi là "đối tượng của chủ thể".
Pacchimanaye pana tathāpavattacittasantānaṃ kiriyā, tadaññadhammasamudāyo pana kattā, tasmā kāmaṃ ekantato kiriyāvisayoyevesa dhammo, tathāpi kiriyāvasena ‘‘tabbantakattu visayo’’ti vuttoti.
In the latter method, however, the continuum of mind arising in that way is the action, while the aggregate of phenomena other than that is the agent. Therefore, although this phenomenon is entirely the object of the action, it is nevertheless called "the object of the agent having that" by way of the action.
Còn theo cách giải thích sau, chuỗi tâm vận hành như vậy là hành động, còn tập hợp các pháp khác là chủ thể. Do đó, mặc dù pháp này chắc chắn là đối tượng của hành động, nhưng nó vẫn được gọi là "đối tượng của chủ thể có hành động đó" theo cách của hành động.
Taṃsamaṅginoti tena cittasantānena samaṅgino.
"Taṃsamaṅgino" means of one endowed with that continuum of mind.
"Taṃsamaṅgino" (của người có chuỗi tâm đó) nghĩa là của người có chuỗi tâm đó.
Kattūti kattārassa.
"Kattu" means of the agent.
"Kattū" (của chủ thể) nghĩa là của người hành động.
Visayoti ārammaṇavasena pavattiṭṭhānaṃ, ārammaṇameva vā.
"Visayo" means the place of arising by way of the object, or simply the object itself.
"Visayo" (đối tượng) nghĩa là nơi vận hành theo cách của đối tượng, hoặc chính là đối tượng.
Sutākārassa ca therassa sammā nicchitabhāvato ‘‘gahaṇasanniṭṭhāna’’nti vuttaṃ.
And because the aspect of what was heard was correctly ascertained by the Elder, it is said: "gahaṇasanniṭṭhānaṃ" (ascertainment of apprehension).
Và vì Trưởng lão đã xác định đúng đắn trạng thái đã nghe, nên đã nói "gahaṇasanniṭṭhānaṃ" (sự xác định việc nắm giữ).
Aññampi yojanamāha ‘‘atha vā’’tiādinā.
Another connection is stated with "atha vā" and so on.
Cũng nói một cách kết nối khác bằng "atha vā" (hoặc là) và các từ tiếp theo.
Pubbe attanā sutānaṃ nānāvihitānaṃ suttasaṅkhātānaṃ atthabyañjanānaṃ upadhāritarūpassa ākārassa nidassanassa, avadhāraṇassa vā pakāsanasabhāvo evaṃ-saddoti tadākārādibhūtassa upadhāraṇassa puggalapaññattiyā upādānabhūtadhammappabandhabyāpāratāya ‘‘puggalakiccaniddeso’’ti vuttaṃ attanā sutānañhi atthabyañjanānaṃ puna upadhāraṇaṃ ākārādittayaṃ, tañca evaṃ-saddassa attho.
The word evaṃ is of the nature of revealing the aspect of what was previously heard by oneself—various meanings and expressions, identified as suttas—or the exposition or ascertainment of that aspect. And because that ascertainment, which is primarily that aspect, operates within the continuum of phenomena that forms the basis for the designation of an individual, it is called "puggalakiccaniddeso" (exposition of the individual's function).
Từ "evaṃ" có bản chất là biểu lộ sự chỉ dẫn hoặc sự xác định về trạng thái của các ý nghĩa và biểu đạt khác nhau, được gọi là kinh (sutta), mà mình đã nghe trước đây. Và vì sự xác định đó, là trạng thái và các yếu tố khác, là hoạt động của chuỗi pháp làm nền tảng cho sự quy ước về cá nhân, nên đã nói "puggalakiccaniddeso" (sự chỉ dẫn về hành động của cá nhân). Thật vậy, sự xác định lại các ý nghĩa và biểu đạt mà mình đã nghe là ba yếu tố: trạng thái (ākāra), chỉ dẫn (nidassana), và xác định (avadhāraṇa). Và ba yếu tố đó là ý nghĩa của từ "evaṃ".
So pana yaṃ dhammappabandhaṃ upādāya puggalapaññatti pavattā, tassa byāpārabhūtaṃ kiccameva, tasmā evaṃ-saddena puggalakiccaṃ niddisīyatīti.
Indeed, the re-ascertainment of the meanings and expressions heard by oneself comprises the three aspects starting with ākāra; and that is the meaning of the word evaṃ. That meaning is, however, nothing but the function, the activity, of the continuum of phenomena by virtue of which the designation of an individual arises. Therefore, the word evaṃ indicates the function of the individual.
Tuy nhiên, ý nghĩa đó chính là hành động (kicca) thuộc về hoạt động của chuỗi pháp mà dựa vào đó sự quy ước về cá nhân (puggalapaññatti) vận hành. Do đó, bằng từ "evaṃ", hành động của cá nhân được chỉ dẫn.
Kāmaṃ savanakiriyā puggalabyāpāropi avisesena, tathāpi visesato viññāṇabyāpārovāti vuttaṃ ‘‘viññāṇakiccaniddeso’’ti.
Although the act of hearing is generally an activity of the individual, it is specifically an activity of consciousness, and therefore it is said: "viññāṇakiccaniddeso" (exposition of the function of consciousness).
Mặc dù hành động nghe (savanakiriyā) cũng là hoạt động của cá nhân (puggalabyāpāra) một cách không phân biệt, nhưng đã nói "viññāṇakiccaniddeso" (sự chỉ dẫn về hành động của thức) vì nó là hoạt động của thức (viññāṇa) một cách đặc biệt.
Tathā hi puggalavādīnampi savanakiriyā viññāṇanirapekkhā natthi savanādīnaṃ visesato viññāṇabyāpārabhāvena icchitattā.
For even according to the exponents of the individual, the act of hearing does not exist independently of consciousness, as hearing and so forth are specifically desired to be activities of consciousness.
Thật vậy, ngay cả theo quan điểm của những người theo thuyết cá nhân (puggalavādī), không có hành động nghe mà không phụ thuộc vào thức, vì hành động nghe và các hành động khác được mong muốn là hoạt động của thức một cách đặc biệt.
Meti saddappavattiyā ekanteneva sattavisayattā, viññāṇakiccassa ca sattaviññāṇānamabhedakaraṇavasena tattheva samodahitabbato ‘‘ubhayakiccayuttapuggalaniddeso’’ti vuttaṃ.
Because the word "me" (by me) absolutely refers to a living being, and because the function of consciousness is to be included therein by way of making the consciousnesses of living beings non-distinct, it is said: "ubhayakiccayuttapuggalaniddeso" (exposition of the individual endowed with both functions).
Vì sự vận hành của từ "me" (của tôi) hoàn toàn thuộc về phạm vi chúng sinh (sattavisaya), và vì hành động của thức (viññāṇakicca) được bao gồm trong đó bằng cách không phân biệt các thức của chúng sinh, nên đã nói "ubhayakiccayuttapuggalaniddeso" (sự chỉ dẫn về cá nhân có cả hai hành động).
‘‘Aya’’ntiādi tappākaṭīkaraṇaṃ.
"Ayaṃ" and so on is the clarification of that.
"Ayaṃ" (này) và các từ tiếp theo là sự làm rõ điều đó.
Ettha hi savanakiccaviññāṇasamaṅgināti evaṃ-saddena niddiṭṭhaṃ puggalakiccaṃ sandhāya vuttaṃ, taṃ pana puggalassa savanakiccaviññāṇasamaṅgībhāvena puggalakiccaṃ nāmāti dassetuṃ ‘‘puggalakiccasamaṅginā’’ti avatvā ‘‘savanakiccaviññāṇasamaṅginā’’ti āha, tasmā ‘‘puggalakicca’’nti niddiṭṭhasavanakiccavatā viññāṇena samaṅgināti attho.
Here, indeed, savanakiccaviññāṇasamaṅginā (endowed with consciousness that has the function of hearing) is stated with reference to the activity of the individual (puggalakicca) indicated by the word evaṃ. However, to show that this activity of the individual is called the activity of the individual by virtue of the individual being endowed with consciousness that has the function of hearing, he did not say "puggalakiccasamaṅginā" (endowed with the activity of the individual), but said "savanakiccaviññāṇasamaṅginā". Therefore, the meaning is: "endowed with consciousness that has the function of hearing" as indicated by "puggalakiccaṃ".
Ở đây, từ savanakiccaviññāṇasamaṅginā (người có đầy đủ thức của việc lắng nghe) được nói đến để chỉ hành vi của cá nhân (puggalakicca) được biểu thị bằng từ evaṃ (như vậy). Để chỉ rõ rằng hành vi đó là hành vi của cá nhân do cá nhân có đầy đủ thức của việc lắng nghe, nên thay vì nói ‘‘puggalakiccasamaṅginā’’ (người có đầy đủ hành vi của cá nhân),* đã nói ‘‘savanakiccaviññāṇasamaṅginā’’. Do đó, ý nghĩa là: người có đầy đủ thức (viññāṇa) với hành vi lắng nghe được biểu thị là ‘‘hành vi của cá nhân’’.
Viññāṇavasena, laddhasavanakiccavohārenāti ca sutasaddena niddiṭṭhaṃ viññāṇakiccaṃ sandhāya vuttaṃ.
And Viññāṇavasena, laddhasavanakiccavohārenā (by means of consciousness, by means of the designation of having the function of hearing) is stated with reference to the activity of consciousness (viññāṇakicca) indicated by the word suta (heard).
Và các từ Viññāṇavasena (do thức), laddhasavanakiccavohārena (do sự thông thường của hành vi lắng nghe đã đạt được) được nói đến để chỉ hành vi của thức (viññāṇakicca) được biểu thị bằng từ suta (tôi đã nghe).
Savanameva kiccaṃ yassāti tathā.
That (consciousness) is such that hearing alone is its function.
Thức (viññāṇa) nào có hành vi chỉ là sự lắng nghe, thì thức đó là tathā (như vậy, tức là savanakicca).
Savanakiccanti vohāro savanakiccavohāro, laddho so yenāti tathā.
The designation "savanakicca" (function of hearing) is the savanakiccavohāra (designation of the function of hearing); that (consciousness) by which it is attained is such.
Sự thông thường (vohāra) là ‘‘hành vi lắng nghe’’ (savanakicca) được gọi là savanakiccavohāro (sự thông thường của hành vi lắng nghe); thức nào đã đạt được sự thông thường đó, thì thức đó là tathā (như vậy, tức là laddhasavanakiccavohāra).
Laddhasavanakiccavohārena viññāṇasaṅkhātena vasena sāmatthiyenāti attho.
The meaning is: laddhasavanakiccavohārena (by means of the designation of having the function of hearing), by the power of what is called viññāṇa (consciousness).
Ý nghĩa là: bằng sức mạnh của thức, tức là laddhasavanakiccavohārena (do sự thông thường của hành vi lắng nghe đã đạt được).
Ayaṃ pana sambandho – savanakiccaviññāṇasamaṅginā puggalena mayā laddhasavanakiccavohārena viññāṇavasena karaṇabhūtena sutanti.
But this connection is: "by me, the individual endowed with consciousness having the function of hearing, it was heard by means of consciousness which is the instrument, designated by the expression 'having the function of hearing'."
Và đây là sự liên kết: Tôi, một cá nhân có đầy đủ thức của hành vi lắng nghe (savanakiccaviññāṇasamaṅginā), đã nghe (sutaṃ) bằng thức (viññāṇavasena) là phương tiện, tức là thức đã đạt được sự thông thường của hành vi lắng nghe (laddhasavanakiccavohārena).
Sabbassāpi saddādhigamanīyassa atthassa paññattimukheneva paṭipajjitabbattā, sabbāsañca paññattīnaṃ vijjamānādivasena chasu paññattibhedesu antogadhattā tāsu ‘‘eva’’ntiādīnaṃ paññattīnaṃ sarūpaṃ niddhāretvā dassento ‘‘evanti cā’’tiādimāha.
Since all meanings attainable by sounds must be approached through designations, and all designations are included in the six types of designations based on existing, etc., he therefore clarifies and shows the nature of designations such as "evaṃ" in those (six types) by saying "evanti cā" (and thus), and so forth.
Vì tất cả các ý nghĩa có thể được nhận biết bằng âm thanh đều phải được tiếp cận thông qua paññatti (chế định), và tất cả các paññatti đều thuộc một trong sáu loại paññatti theo sự hiện hữu (vijjamānādivasena), nên để xác định và chỉ rõ bản chất của các paññatti như ‘‘evaṃ’’ v.v. trong số đó,* đã nói ‘‘evanti cā’’ v.v.
Tattha ‘‘eva’’nti ca ‘‘me’’ti ca vuccamānassa atthassa ākārādibhūtassa dhammānaṃ asallakkhaṇabhāvato avijjamānapaññattibhāvoti āha ‘‘saccikaṭṭhaparamatthavasena avijjamānapaññattī’’ti.
There, regarding the meaning of what is expressed as "evaṃ" and "me," since the dhammas, which are of the nature of modes (ākāra), etc., are not discernible, it is of the nature of an unexisting designation (avijjamānapaññatti). So he says: "saccikaṭṭhaparamatthavasena avijjamānapaññattī" (an unexisting designation in terms of true ultimate reality).
Trong đó, vì các pháp làm nền tảng cho các trạng thái của ý nghĩa được gọi là ‘‘evaṃ’’ và ‘‘me’’ không thể được nhận biết, nên chúng là paññatti không hiện hữu. Do đó,* nói ‘‘saccikaṭṭhaparamatthavasena avijjamānapaññattī’’ (là paññatti không hiện hữu theo nghĩa chân thật tối thượng).
Saccikaṭṭhaparamatthavasenāti ca bhūtatthauttamatthavasenāti attho.
And saccikaṭṭhaparamatthavasenā (in terms of true ultimate reality) means in terms of existent ultimate reality.
Và Saccikaṭṭhaparamatthavasenā có nghĩa là theo nghĩa chân thật và nghĩa tối thượng.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yo māyāmarīciādayo viya abhūtattho, anussavādīhi gahetabbo viya anuttamattho ca na hoti, so rūpasaddādisabhāvo, ruppanānubhavanādisabhāvo vā attho ‘‘saccikaṭṭho, paramattho’’ti ca vuccati, ‘‘evaṃ me’’ti padānaṃ pana attho abhūtattā, anuttamattā ca na tathā vuccati, tasmā bhūtatthauttamatthasaṅkhātena saccikaṭṭhaparamatthavasena visesanabhūtena avijjamānapaññattiyevāti.
This is what is meant: that meaning which is not like an illusory mirage, etc., being a non-existent meaning, nor like what is grasped by hearsay, etc., being a non-supreme meaning, but rather a nature of form, sound, etc., or a nature of being oppressed, being experienced, etc., is called "saccikaṭṭha" (true) and "paramattha" (ultimate reality). However, the meaning of the words "evaṃ me" is not so called because it is non-existent and not supreme. Therefore, by means of true ultimate reality, which is the existent ultimate reality serving as a qualifier, it is merely an unexisting designation (avijjamānapaññatti).
Điều này có nghĩa là: ý nghĩa không hư ảo như ảo ảnh, ảo giác v.v., và không phải là ý nghĩa không tối thượng như những gì được nghe lại từ người khác v.v., mà là ý nghĩa có bản chất là sắc, âm thanh v.v., hoặc ý nghĩa có bản chất là sự bị hoại diệt, sự trải nghiệm v.v., được gọi là ‘‘saccikaṭṭha’’ (chân thật) và ‘‘paramattha’’ (tối thượng). Nhưng ý nghĩa của các từ ‘‘evaṃ me’’ vì không hư ảo và không tối thượng nên không được gọi như vậy. Do đó, theo nghĩa chân thật tối thượng, tức là theo nghĩa chân thật và tối thượng làm đặc tính, chúng chỉ là paññatti không hiện hữu.
Etena ca visesanena bālajanehi ‘‘atthī’’ti parikappitaṃ paññattimattaṃ nivatteti.
By this qualifier, the mere designation imagined as "existent" by foolish people is refuted.
Và bằng đặc tính này,* loại bỏ paññatti thuần túy mà những người ngu si đã tưởng tượng là ‘‘hiện hữu’’.
Tadevatthaṃ pākaṭaṃ karoti, hetunā vā sādheti ‘‘kiñhettha ta’’ntiādinā.
It clarifies that very meaning, or proves it by reason, with "kiñhettha ta" (what is that here?), and so forth.
Và để làm rõ ý nghĩa đó, hoặc để chứng minh bằng lý do,* nói ‘‘kiñhettha ta’’ v.v.
Yaṃ dhammajātaṃ, atthajātaṃ vā ‘‘eva’’nti vā ‘‘me’’ti vā niddesaṃ labhetha, taṃ ettha rūpaphassādidhammasamudāye, ‘‘evaṃ me’’ti padānaṃ vā atthe.
Whatever kind of dhamma or kind of meaning could be indicated as "evaṃ" or "me", that here (taṃ ettha) is in this aggregate of dhammas such as rūpa, phassa, etc., or in the meaning of the words "evaṃ me".
Pháp loại nào, hoặc ý nghĩa loại nào có thể được gọi là ‘‘evaṃ’’ hoặc ‘‘me’’, taṃ ettha (thứ đó ở đây) trong tập hợp các pháp như sắc, xúc v.v., hoặc trong ý nghĩa của các từ ‘‘evaṃ me’’.
Paramatthato na atthīti yojanā.
The interpretation is that it does not exist in ultimate reality.
Sự liên kết là: theo paramattha (chân đế), nó không hiện hữu.
Rūpaphassādibhāvena niddiṭṭho paramatthato ettha attheva, ‘‘evaṃ me’’ti pana niddiṭṭho natthīti adhippāyo.
The meaning indicated as form, contact, etc., does indeed exist here in ultimate reality, but the meaning indicated as "evaṃ me" does not exist. This is the intention.
Ý nghĩa là: paramattha được chỉ định theo bản chất của sắc, xúc v.v., thì hiện hữu ở đây; nhưng ý nghĩa được chỉ định là ‘‘evaṃ me’’ thì không hiện hữu theo paramattha ở đây.
Sutanti pana saddāyatanaṃ sandhāyāha ‘‘vijjamānapaññattī’’ti.
However, with reference to the sound object, he says "vijjamānapaññattī" (an existing designation).
Nhưng đối với từ suta (tôi đã nghe),* đã nói ‘‘vijjamānapaññattī’’ (là paññatti hiện hữu) để chỉ sắc xứ (saddāyatana).
‘‘Saccikaṭṭhaparamatthavasenā’’ti cettha adhikāro.
And here, "saccikaṭṭhaparamatthavasenā" (in terms of true ultimate reality) is implied.
Và ở đây, cụm từ ‘‘Saccikaṭṭhaparamatthavasenā’’ (theo nghĩa chân thật tối thượng) được áp dụng.
‘‘Yañhī’’tiādi tappākaṭīkaraṇaṃ, hetudassanaṃ vā.
"Yañhī" (for whatever), and so forth, is its clarification, or the showing of the reason.
Các từ ‘‘Yañhī’’ v.v. là để làm rõ điều đó, hoặc để chỉ ra lý do.
Yaṃ taṃ saddāyatanaṃ sotena sotadvārena, tannissitaviññāṇena vā upaladdhaṃ adhigamitabbanti attho.
The meaning is: whatever sound object (yaṃ taṃ saddāyatanaṃ) is attained or understood by the ear (sotena), by the ear-door, or by the consciousness dependent on it.
Ý nghĩa là: Yaṃ taṃ (cái đó) là sắc xứ (saddāyatana) upaladdhaṃ (đã được nhận biết), tức là đã được tiếp cận sotena (bằng tai), tức là bằng nhĩ môn (sotadvāra) hoặc bằng nhĩ thức (viññāṇa) nương vào đó.
Tena hi saddāyatanamidha gahitaṃ kammasādhanenāti dasseti.
Thus, he shows that the sound object here is taken as an object of action.
Điều đó chỉ ra rằng sắc xứ ở đây được lấy theo nghĩa công cụ của hành động (kammasādhana).
Evaṃ aṭṭhakathānayena paññattisarūpaṃ niddhāretvā idāni aṭṭhakathāmuttakenāpi nayena vuttesu chasu paññattibhedesu ‘‘eva’’ntiādīnaṃ paññattīnaṃ sarūpaṃ niddhārento ‘‘tathā’’tiādimāha.
Having thus determined the nature of designations according to the Aṭṭhakathā method, he now proceeds to determine the nature of designations such as "evaṃ," etc., among the six types of designations mentioned, even by a method outside the Aṭṭhakathā, by saying "tathā" (likewise), and so forth.
Sau khi xác định bản chất của paññatti theo cách giải thích của Aṭṭhakathā như vậy, bây giờ, để xác định bản chất của các paññatti như ‘‘evaṃ’’ v.v. trong sáu loại paññatti đã được nói đến theo cách giải thích không thuộc Aṭṭhakathā,* đã nói ‘‘tathā’’ v.v.
Upādāpaññatti ādayo hi porāṇaṭṭhakathāto muttā saṅgahakāreneva ācariyena vuttā.
For the upādāpaññatti (designation by derivation), etc., which are distinct from the ancient Aṭṭhakathās, were stated by the Teacher (commentator) himself in the Saṅgaha (Abhidhammatthasaṅgaha).
Thật vậy, các paññatti như upādāpaññatti v.v. đã được Ācariya (Bậc Thầy) nói đến theo cách của Saṅgahakāra (người biên soạn tóm lược), không thuộc về Aṭṭhakathā cổ.
Vitthāro abhidhammaṭṭhakathāya gahetabbo.
The detailed explanation should be taken from the Abhidhamma Aṭṭhakathā.
Sự giải thích chi tiết có thể tìm thấy trong Abhidhammaṭṭhakathā.
Taṃ tanti taṃ taṃ dhammajātaṃ, sotapathamāgate dhamme upādāya tesaṃ upadhāritākāranidassanāvadhāraṇassa paccāmasanavasena evanti ca sasantatipariyāpanne khandhe upādāya meti ca vattabbattāti attho.
Taṃ taṃ (that very) refers to that very kind of dhamma. The meaning is that it is said as evaṃ (thus) with reference to the specific modes, indications, and determinations of those dhammas that have come into the range of hearing, by means of reviewing them, and as me (by me) with reference to the aggregates encompassed within one's own continuum.
Taṃ ta (cái đó, cái đó) có nghĩa là: vì phải nói evaṃ (như vậy) bằng cách hồi tưởng lại sự biểu thị và xác định các trạng thái đã được ghi nhớ của các pháp đã đến đường tai (sotapathaṃ) dựa trên các loại pháp đó, và phải nói me (tôi) dựa trên các uẩn (khandha) thuộc dòng tương tục của chính mình.
Rūpavedanādibhedehi dhamme upādāya nissāya kāraṇaṃ katvā paññatti upādāpaññatti yathā ‘‘tāni tāni aṅgāni upādāya ratho gehaṃ, te te rūparasādayo upādāya ghaṭo paṭo, candimasūriyaparivattādayo upādāya kālo disā’’tiādi.
A designation made by taking as a basis, relying on, and making a cause out of dhammas divided into form, feeling, etc., is upādāpaññatti (designation by derivation), just as "a chariot" or "a house" by taking those various parts as a basis, "a pot" or "a cloth" by taking those various forms and tastes as a basis, "time" or "direction" by taking the revolutions of the moon and sun, etc., as a basis.
Paññatti (chế định) được tạo ra bằng cách dựa vào, nương tựa vào, và lấy các pháp có sự phân biệt như sắc, thọ v.v. làm nguyên nhân, được gọi là upādāpaññatti (chế định y cứ), ví dụ như: ‘‘xe’’ và ‘‘nhà’’ dựa trên các bộ phận khác nhau; ‘‘bình’’ và ‘‘vải’’ dựa trên các sắc, vị v.v. khác nhau; ‘‘thời gian’’ và ‘‘phương hướng’’ dựa trên sự chuyển động của mặt trăng, mặt trời v.v. khác nhau.
Paññapetabbaṭṭhena cesā paññatti nāma, na paññāpanaṭṭhena.
And this designation is called paññatti in the sense of being designated, not in the sense of designating.
Và paññatti này được gọi là paññatti theo nghĩa là đối tượng được chế định (paññapetabbaṭṭhena), chứ không phải theo nghĩa là sự chế định (paññāpanaṭṭhena).
Yā pana tassa atthassa paññāpanā, ayaṃ avijjamānapaññattiyeva.
But the act of designating that meaning is merely an unexisting designation (avijjamānapaññatti).
Nhưng sự chế định về ý nghĩa đó thì chính là avijjamānapaññatti (chế định không hiện hữu).
Diṭṭhādīni upanidhāya vattabbatoti diṭṭhamutaviññāte upanidhāya upatthambhaṃ katvā apekkhitvā vattabbattā.
Diṭṭhādīni upanidhāya vattabbato (because it is said with reference to things seen, etc.) means because it is said by referring to, taking as a support, and depending on things seen, heard, and cognized.
Diṭṭhādīni upanidhāya vattabbato có nghĩa là: vì phải nói đến bằng cách dựa vào, làm nền tảng, và mong đợi các đối tượng đã được thấy, được nghe, được biết.
Diṭṭhādisabhāvavirahite saddāyatane vattamānopi hi sutavohāro ‘‘dutiyaṃ tatiya’’ntiādiko viya paṭhamādīni diṭṭhamutaviññāte apekkhitvā pavatto ‘‘upanidhāpaññatī’’ti vuccate.
Indeed, even if the designation "heard" (suta) applies to a sound object devoid of the nature of things seen, etc., it is called "upanidhāpaññatti" (designation by analogy), just like "second," "third," etc., which occur with reference to the seen, heard, and cognized primary ones.
Thật vậy, sự thông thường của từ suta (đã nghe), dù hiện hữu trong sắc xứ (saddāyatana) không có bản chất của những thứ đã được thấy v.v., nhưng vì nó phát sinh dựa trên việc mong đợi những thứ đã được thấy, được nghe, được biết đầu tiên v.v., giống như ‘‘thứ hai, thứ ba’’ v.v., nên được gọi là ‘‘upanidhāpaññattī’’ (chế định so sánh).
Sā panesā anekavidhā tadaññapekkhūpanidhā hatthagatūpanidhā sampayuttūpanidhāsamāropitūpanidhā avidūragatūpanidhā paṭibhāgūpanidhā tabbahulūpanidhātabbisiṭṭhūpanidhā’’tiādinā.
And this (upanidhāpaññatti) is of many kinds, such as designation by reference to another, designation of what is at hand, designation by association, designation by imputation, designation by proximity, designation by correspondence, designation by prevalence, designation by distinction, and so on.
Và paññatti này có nhiều loại như: tadaññapekkhūpanidhā (so sánh dựa trên cái khác), hatthagatūpanidhā (so sánh dựa trên cái trong tay), sampayuttūpanidhā (so sánh dựa trên cái liên kết), samāropitūpanidhā (so sánh dựa trên cái được gán ghép), avidūragatūpanidhā (so sánh dựa trên cái không xa), paṭibhāgūpanidhā (so sánh dựa trên phần tương ứng), tabbahulūpanidhā (so sánh dựa trên sự phổ biến), tabbisiṭṭhūpanidhā (so sánh dựa trên sự ưu việt) v.v.
Tāsu ayaṃ ‘‘dutiyaṃ tatiya’’ntiādikā viya paṭhamādīnaṃ diṭṭhādīnaṃ aññamaññamapekkhitvā vuttattā tadaññapekkhūpanidhāpaññatti nāma.
Among these, this (designation), like "second," "third," etc., is called tadaññapekkhūpanidhāpaññatti (designation by reference to another) because it is stated with mutual reference to the primary things seen, etc.
Trong số đó, paññatti này, giống như ‘‘thứ hai, thứ ba’’ v.v., được gọi là tadaññapekkhūpanidhāpaññatti (chế định so sánh dựa trên cái khác) vì được nói đến bằng cách mong đợi lẫn nhau giữa những thứ đã được thấy v.v. đầu tiên.
Evaṃ paññattiyāpi atthādhigamanīyatāsaṅkhātaṃ dassetabbatthaṃ dassetvā idāni saddasāmatthiyena dīpetabbamatthaṃ niddhāretvā dīpento ‘‘ettha cā’’tiādimāha.
Having thus shown the meaning that must be shown, which is the attainability of meaning even for designations, he now clarifies and shows the meaning that must be clarified by the power of the words, by saying "ettha cā" (and here), and so forth.
Sau khi chỉ ra ý nghĩa cần được chỉ ra, tức là khả năng nhận biết ý nghĩa của paññatti như vậy, bây giờ, để xác định và chỉ ra ý nghĩa cần được làm rõ bằng sức mạnh của từ ngữ,* đã nói ‘‘ettha cā’’ v.v.
Etthāti etasmiṃ vacanattaye.
Ettha (here) means in this triad of words.
Etthā (ở đây) có nghĩa là trong ba từ này.
Ca-saddo upanyāso atthantaraṃ ārabhitukāmena yojitattā.
The word ca (and) is an introduction, because it is used by one who intends to embark on another meaning.
Từ Ca là một sự giới thiệu (upanyāsa) vì nó được sử dụng bởi người muốn bắt đầu một ý nghĩa khác.
‘‘Suta’’nti vutte asutaṃ na hotīti pakāsitoyamattho, tasmā tathā suta-saddena pakāsitā attanā paṭividdhasuttassa pakāravisesā ‘‘eva’’nti therena paccāmaṭṭhāti tena evaṃ-saddena asammoho dīpito nāma, tenāha ‘‘evanti vacanena asammohaṃ dīpetī’’ti.
When "sutaṃ" (heard) is said, it is made clear that what is not heard does not exist. Therefore, the Elder (Ānanda) reviewed the specific modes of the Sutta that he himself had thoroughly penetrated, as made clear by the word suta (heard). By this, he revealed his non-confusion through the word evaṃ (thus). That is why he says: "evanti vacanena asammohaṃ dīpetī" (by the word evaṃ, he shows non-confusion).
Khi nói ‘‘suta’’ (đã nghe), ý nghĩa này đã được làm rõ rằng không phải là chưa nghe. Do đó, các loại đặc biệt của kinh điển đã được tự mình thấu hiểu, được làm rõ bởi từ suta theo cách đó, đã được Trưởng lão hồi tưởng bằng từ ‘‘evaṃ’’. Như vậy, bằng từ evaṃ, sự không lầm lẫn (asammoha) đã được chỉ ra. Vì thế,* nói ‘‘bằng từ evaṃ, sự không lầm lẫn được chỉ ra’’.
Asammohanti ca yathāsute sutte asammohaṃ.
And asammohaṃ (non-confusion) refers to non-confusion regarding the Sutta as it was heard.
Và Asammoha (không lầm lẫn) có nghĩa là sự không lầm lẫn trong kinh điển đã được nghe.
Tadeva yuttiyā, byatirekena ca samatthehi ‘‘na hī’’tiādinā vakkhamānañca suttaṃ nānappakāraṃ duppaṭividdhañca.
That very meaning is established by reason and by antithesis with "na hī" (for not), and so forth, and the Sutta that will be spoken of is of various kinds and difficult to penetrate.
Chính ý nghĩa đó được chứng minh bằng lý lẽ (yuttiyā) và bằng sự loại trừ (byatirekena) thông qua các từ ‘‘na hī’’ v.v. Kinh điển sắp được nói đến cũng có nhiều loại và khó thấu hiểu.
Evaṃ nānappakāre duppaṭividdhe sutte kathaṃ sammūḷho nānappakārapaṭivedhasamattho bhavissati.
How can one who is deluded comprehend in various ways a Sutta that is difficult to understand in various ways?
Như vậy, khi kinh điển được thấu hiểu một cách đa dạng và khó khăn, làm sao một người mê mờ có thể có khả năng thấu hiểu đa dạng như vậy?
Imāya yuttiyā, iminā ca byatirekena therassa tattha asammūḷhabhāvasaṅkhāto dīpetabbo attho viññāyatīti vuttaṃ hoti.
It is said that by this reasoning and by this contrast, the meaning to be clarified, which is the Elder's undeluded state concerning that, is understood.
Với lý lẽ này và sự loại trừ này, ý nghĩa về việc Trưởng lão không bị mê mờ trong điều đó được hiểu là đã được làm sáng tỏ.
Evamīdisesu yathārahaṃ.
Thus, in such cases, apply appropriately.
Tương tự như vậy trong những trường hợp thích hợp.
Bhagavato sammukhā sutākārassa yāthāvato upari therena dassiyamānattā ‘‘suttassa asammosaṃ dīpetī’’ti vuttaṃ.
It is said, "clarifies the Sutta's non-delusion" because the Elder demonstrates the accurate manner of hearing directly from the Buddha.
Vì Trưởng lão đã trình bày một cách chính xác điều đã được nghe từ Đức Thế Tôn, nên đã nói rằng “làm sáng tỏ sự không quên pháp đã nghe”.
Kālantarenāti sutakālato aparena kālena.
Kālantarenā means "after the time of hearing."
Kālantarenā (theo thời gian): là một thời gian sau thời điểm đã nghe.
Yassa…pe… paṭijānāti, therassa pana suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya anassamānaṃ asammuṭṭhaṃ tiṭṭhati, tasmā so evaṃ paṭijānātīti vuttaṃ hoti.
Yassa…pe… paṭijānāti means that for the Elder, it remains unlost and unforgotten, like lion's fat placed in a golden vessel. Therefore, he thus declares.
Yassa…pe… paṭijānāti (người mà… công nhận): Ý nói rằng, đối với Trưởng lão, điều đã nghe vẫn còn nguyên vẹn, không bị quên lãng, giống như mỡ sư tử đựng trong chén vàng không bị mất đi; do đó, ngài đã công nhận như vậy.
Evaṃ dīpitena pana atthena kiṃ pakāsitanti āha ‘‘iccassā’’tiādi.
"What has been revealed by the meaning thus demonstrated?" — asking this, he says "iccassā" and so on.
Vậy, với ý nghĩa đã được làm sáng tỏ như vậy, điều gì đã được công bố? Điều đó được nói trong “iccassā” (do đó) và tiếp theo.
Tattha iccassāti iti assa, tasmā asammohassa, asammosassa ca dīpitattā assa therassapaññāsiddhītiādinā sambandho.
There, iccassā is parsed as iti assa, meaning "thus for him"; therefore, due to the clarification of non-delusion and non-forgetfulness, the connection is made with "thus for this Elder, the perfection of wisdom" and so on.
Trong đó, iccassā có nghĩa là iti assa (do đó), vì sự không mê mờ và không quên lãng đã được làm sáng tỏ, nên có sự liên hệ với “sự thành tựu trí tuệ của Trưởng lão” và tiếp theo.
Asammohenāti sammohābhāvena.
Asammohenā means "by the absence of delusion."
Asammohenā (bởi sự không mê mờ): là bởi sự không có mê mờ.
Paññāvajjitasamādhiādidhammajātena taṃsampayuttāya paññāya siddhi sahajātādisattiyā sijjhanato.
The perfection of wisdom associated with the group of dhammas such as samādhi, which is devoid of wisdom, is attained by co-nascent and other powers.
Sự thành tựu trí tuệ, cùng với các pháp như định không bị trí tuệ loại trừ, được thành tựu nhờ sức mạnh đồng sinh và các năng lực khác.
Sammohapaṭipakkhena vā paññāsaṅkhātena dhammajātena.
Or by the group of dhammas designated as wisdom, which is the antidote to delusion.
Hoặc bởi các pháp được gọi là trí tuệ, là đối nghịch của sự mê mờ.
Savanakālasambhūtāya hi paññāya taduttarikālapaññāsiddhi upanissayādikoṭiyā sijjhanato.
Indeed, the perfection of wisdom in the subsequent period is attained by the wisdom arisen at the time of hearing, through the path of upanissaya and so on.
Vì sự thành tựu trí tuệ trong thời gian sau đó được thành tựu nhờ trí tuệ phát sinh vào thời nghe pháp, theo cách của upanissaya (duyên hỗ trợ mạnh mẽ) và các yếu tố khác.
Itaratthāpi yathārahaṃ nayo netabbo.
In other contexts too, the method should be understood appropriately.
Trong các trường hợp khác cũng vậy, phương pháp này cần được áp dụng một cách thích hợp.
Evaṃ pakāsitena pana atthena kiṃ vibhāvitanti āha ‘‘tatthā’’tiādi.
"What has been manifested by the meaning thus revealed?" — asking this, he says "tatthā" and so on.
Vậy, với ý nghĩa đã được công bố như vậy, điều gì đã được trình bày rõ ràng? Điều đó được nói trong “tatthā” (trong đó) và tiếp theo.
Tatthāti tesu dubbidhesu dhammesu.
Tatthā means "in those two kinds of dhammas."
Tatthā (trong đó): là trong hai pháp khó hiểu đó.
Byañjanānaṃ paṭivijjhitabbo ākāro nātigambhīro, yathāsutadhāraṇameva tattha karaṇīyaṃ, tasmā tattha satiyā byāpāro adhiko, paññā pana guṇībhūtāti vuttaṃ ‘‘paññāpubbaṅgamāyā’’tiādi.
The aspect of understanding the expressions is not overly profound; only remembering what was heard is to be done there. Therefore, in that context, the function of mindfulness is greater, while wisdom is secondary; thus it is said "paññāpubbaṅgamāyā" and so on.
Cách thức để thấu hiểu các văn tự không quá sâu xa, điều cần làm ở đó chỉ là ghi nhớ những gì đã nghe; do đó, sự hoạt động của niệm ở đó là chủ yếu, còn trí tuệ thì phụ thuộc. Vì vậy, đã nói “paññāpubbaṅgamāyā” (trí tuệ đi trước) và tiếp theo.
Paññāya pubbaṅgamā paññāpubbaṅgamāti hi nibbacanaṃ, pubbaṅgamatā cettha padhānabhāvo ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’tiādīsu (dha. pa. 1) viya.
Indeed, the explanation is paññāya pubbaṅgamā meaning paññāpubbaṅgamā (wisdom is foremost), and here, being foremost implies being primary, as in "Mind precedes all phenomena" (manopubbaṅgamā dhammā) and so on.
Thật vậy, paññāpubbaṅgamā (trí tuệ đi trước) là sự giải thích rằng “trí tuệ là đi trước”. Ở đây, sự đi trước có nghĩa là sự chủ yếu, như trong “các pháp do ý dẫn đầu” (Dhp. 1) và các câu tương tự.
Apica yathā cakkhuviññāṇādīsu āvajjanādayo pubbaṅgamā samānāpi tadārammaṇassa avijānanato appadhānabhūtā, evaṃ pubbaṅgamāyapi appadhānatte sati paññāpubbaṅgamā etissāti nibbacanampi yujjati.
Moreover, just as in eye-consciousness and so on, āvajjana (attention) and others, though primary, are not dominant because they do not know the object; similarly, if even the primary is not dominant, then the explanation "for this, wisdom is foremost" is also appropriate.
Hơn nữa, giống như trong các trường hợp như nhãn thức, sự chú ý (āvajjana) và các yếu tố khác, dù đi trước nhưng lại không chủ yếu vì không nhận biết đối tượng đó, thì cũng vậy, khi trí tuệ đi trước nhưng không chủ yếu, thì sự giải thích rằng “trí tuệ đi trước cho điều này” cũng hợp lý.
Pubbaṅgamatā cettha purecāribhāvo.
Here, being foremost means being a precursor.
Và ở đây, sự đi trước có nghĩa là sự dẫn đầu.
Iti sahajātapubbaṅgamo purejātapubbaṅgamoti duvidhopi pubbaṅgamo idha sambhavati, yathā cettha, evaṃ sati ‘‘pubbaṅgamāyā’’ti etthāpi yathāsambhavamesa nayo veditabbo.
Thus, both types of being foremost, co-nascent foremost and pre-nascent foremost, are possible here; just as here, so too in "pubbaṅgamāyā," this method should be understood as appropriate.
Như vậy, cả hai loại đi trước, tức là đồng sinh đi trước và tiền sinh đi trước, đều có thể xảy ra ở đây. Phương pháp này cần được hiểu là có thể xảy ra ở đây, cũng như trong trường hợp “pubbaṅgamāyā” (đi trước).
Evaṃ vibhāvitena samatthatāvacanena kimanubhāvitanti āha ‘‘tadubhayasamatthatāyogenā’’tiādi.
"What has been experienced by this statement of competence thus manifested?" — asking this, he says "tadubhayasamatthatāyogenā" and so on.
Vậy, với lời nói về khả năng đã được trình bày rõ ràng như vậy, điều gì đã được chứng minh? Điều đó được nói trong “tadubhayasamatthatāyogenā” (bởi sự kết hợp của khả năng kép đó) và tiếp theo.
Tattha atthabyañjanasampannassāti atthabyañjanena paripuṇṇassa, saṅkāsanādīhi vā chahi atthapadehi, akkharādīhi ca chahi byañjanapadehi samannāgatassa, atthabyañjanasaṅkhātena vā rasena sādurasassa.
There, atthabyañjanasampannassā means "endowed with perfect meaning and expression," or "endowed with the six categories of meaning such as saṅkāsana (making clear) and so on, and the six categories of expression such as letters and so on," or "having a pleasant taste by the flavor designated as meaning and expression."
Trong đó, atthabyañjanasampannassā (đầy đủ ý nghĩa và văn tự): là đầy đủ ý nghĩa và văn tự, hoặc có được sáu yếu tố ý nghĩa như sự trình bày (saṅkāsana) và các yếu tố khác, và sáu yếu tố văn tự như chữ cái (akkhara) và các yếu tố khác, hoặc có hương vị ngon lành nhờ hương vị được gọi là ý nghĩa và văn tự.
Pariyattidhammoyeva navalokuttararatanasannidhānato sattavidhassa, dasavidhassa vā ratanassa sannidhāno koso viyāti dhammakoso, tathā dhammabhaṇḍāgāro, tattha niyuttoti dhammabhaṇḍāgāriko. Atha vā nānārājabhaṇḍarakkhako bhaṇḍāgāriko viyāti bhaṇḍāgāriko, dhammassa anurakkhako bhaṇḍāgārikoti tameva sadisatākāraṇadassanena visesetvā ‘‘dhammabhaṇḍāgāriko’’ti vutto.
The Dhamma of Pariyatti itself is called dhammakosa (Dhamma treasury), like a granary, being the repository of the nine supramundane jewels, or of seven or ten kinds of jewels; similarly, dhammabhaṇḍāgāro, and one appointed to it is dhammabhaṇḍāgāriko. Or, a bhaṇḍāgāriko (treasurer) is like a treasurer who guards various royal treasures; likewise, a treasurer who protects the Dhamma is specifically called dhammabhaṇḍāgāriko by showing the reason for similarity.
Chỉ có pháp pariyatti (giáo pháp) là dhammakoso (kho tàng pháp) vì nó là nơi chứa chín loại bảo vật siêu thế, hoặc bảy hoặc mười loại bảo vật, giống như một kho chứa; và người được giao phó ở đó là dhammabhaṇḍāgāriko (người giữ kho tàng pháp). Hoặc, giống như một người giữ kho tàng bảo vật của nhiều vị vua được gọi là bhaṇḍāgāriko (người giữ kho tàng), thì người bảo vệ pháp được gọi là bhaṇḍāgāriko, và được đặc biệt gọi là “dhammabhaṇḍāgāriko” (người giữ kho tàng pháp) bằng cách thể hiện lý do tương tự.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
Aññathāpi dīpetabbamatthaṃ dīpeti ‘‘aparo nayo’’tiādinā, evaṃ saddena vuccamānānaṃ ākāranidassanāvadhāraṇatthānaṃ aviparītasaddhammavisayattā tabbisayehi tehi atthehi yoniso manasikārassa dīpanaṃ yuttanti vuttaṃ ‘‘yoni…pe… dīpetī’’ti.
He clarifies a meaning to be expounded in another way, saying "aparo nayo" (another method) and so on. It is said that the clarification of appropriate attention (yoniso manasikāra) by these meanings is fitting, because the aspects of form, illustration, and ascertainment expressed by the word "evaṃ" (thus) pertain to the faultless Saddhamma, hence "yoni…pe… dīpetī" (clarifies appropriate attention).
Một ý nghĩa khác cần được làm sáng tỏ được trình bày với “aparo nayo” (một phương pháp khác) và tiếp theo. Vì các ý nghĩa về cách thức (ākāra), sự trình bày (nidassana) và sự quyết định (avadhāraṇa) được biểu thị bằng từ ngữ như vậy đều liên quan đến Chánh Pháp không sai lệch, nên việc làm sáng tỏ sự chú ý đúng đắn (yoniso manasikāra) đối với các ý nghĩa đó là hợp lý. Vì vậy, đã nói “yoni…pe… dīpetī” (làm sáng tỏ sự chú ý đúng đắn) và tiếp theo.
‘‘Ayoniso’’tiādinā byatirekena ñāpakahetudassanaṃ.
The presentation of the indicative cause by contrast is "ayoniso" (improperly) and so on.
Việc trình bày nguyên nhân nhận thức bằng cách loại trừ được thực hiện với “Ayoniso” (không đúng đắn) và tiếp theo.
Tattha katthaci hi-saddo dissati, so kāraṇe, kasmāti attho, iminā vacaneneva yoniso manasikaroto nānappakārapaṭivedhasambhavato aggi viya dhūmena kāriyena kāraṇabhūto so viññāyatīti tadanvayampi atthāpattiyā dasseti.
There, the word 'hi' is seen in some places, meaning 'in cause', 'why'. By this very statement, it implies by implication (atthāpatti) that for one who attends properly, various kinds of penetrative understanding are possible, and thus that proper attention, being the cause, is understood like fire by its effect, smoke.
Trong đó, đôi khi từ hi xuất hiện, nó có nghĩa là nguyên nhân, tức là “tại sao”. Bằng chính lời nói này, vì sự thấu hiểu đa dạng có thể xảy ra đối với người chú ý đúng đắn, nên nguyên nhân đó được nhận biết giống như lửa được nhận biết qua khói là kết quả. Vì vậy, ý nghĩa tương ứng cũng được trình bày bằng cách suy luận (atthāpatti).
Esa nayo sabbattha yathārahaṃ.
This method applies appropriately everywhere.
Phương pháp này thích hợp ở khắp mọi nơi.
‘‘Brahmajālaṃ āvuso kattha bhāsita’’ntiādi pucchāvasena adhunā pakaraṇappattassa vakkhamānassa suttassa ‘‘suta’’nti padena vuccamānaṃ bhagavato sammukhā savanaṃ samādhānamantarena na sambhavatīti katvā vuttaṃ ‘‘avikkhepaṃ dīpetī’’ti.
"Where, venerable sirs, was the Brahmajäla Sutta taught?" and so on—because hearing (sutaṃ) from the Buddha directly, as indicated by the word "sutaṃ" in the Sutta that is now relevant and will be mentioned, is not possible without concentration (samādhi), it is said "avikkhepaṃ dīpetī" (clarifies non-distraction).
Câu hỏi “Này hiền giả, kinh Brahmajāla được thuyết ở đâu?” và các câu hỏi tương tự, vì việc nghe pháp từ Đức Thế Tôn, được biểu thị bằng từ “suta” (đã nghe) của kinh điển sắp được nói đến trong phần này, không thể xảy ra nếu không có sự định tâm (samādhāna), nên đã nói “avikkhepaṃ dīpetī” (làm sáng tỏ sự không tán loạn).
‘‘Vikkhittacittassā’’tiādinā byatirekakāraṇena ñāpakahetuṃ dassetvā tadeva samattheti ‘‘tathā hī’’tiādinā.
Having shown the indicative cause by way of contrast, "vikkhittacittassā" (for one with a distracted mind) and so on, he affirms the same with "tathā hī" (for indeed) and so on.
Sau khi trình bày nguyên nhân nhận thức bằng nguyên nhân loại trừ với “Vikkhittacittassā” (đối với người tâm tán loạn) và tiếp theo, điều đó được chứng minh bằng “tathā hī” (thật vậy) và tiếp theo.
Sabbasampattiyāti sabbena atthabyañjanadesakapayojanādinā sampattiyā.
Sabbasampattiyā means "by the perfection of all, such as meaning, expression, teacher, purpose, and so on."
Sabbasampattiyā (với mọi sự thành tựu): là với sự thành tựu của tất cả các yếu tố như ý nghĩa, văn tự, người thuyết pháp, mục đích và các yếu tố khác.
Kiṃ iminā pakāsitanti āha ‘‘yoniso manasikārena cetthā’’tiādi.
"What is revealed by this?"—asking this, he says "yoniso manasikārena cetthā" and so on.
Điều gì đã được công bố bằng điều này? Điều đó được nói trong “yoniso manasikārena cetthā” (và ở đây, bởi sự chú ý đúng đắn) và tiếp theo.
Etthāti etasmiṃ dhammadvaye.
Etthā means "in these two dhammas."
Etthā (ở đây): là trong hai pháp này.
‘‘Na hi vikkhittacitto’’tiādinā kāraṇabhūtena avikkhepena, sappurisūpanissayena ca phalabhūtassa saddhammassavanassa siddhiyā eva samatthanaṃ vuttaṃ, avikkhepena pana sappurisūpanissayassa siddhiyā samatthanaṃ na vuttaṃ.
With "Na hi vikkhittacitto" (for one with a distracted mind cannot) and so on, it is stated that the accomplishment of hearing the Saddhamma, which is the result, is due to non-distraction and association with good people, both being causes; but the accomplishment of association with good people due to non-distraction is not stated.
Với “Na hi vikkhittacitto” (người tâm tán loạn không thể) và tiếp theo, sự chứng minh chỉ nói về sự thành tựu của việc nghe Chánh Pháp là kết quả, nhờ sự không tán loạn và sự nương tựa bậc thiện hữu là nguyên nhân, nhưng không nói về sự chứng minh sự thành tựu của sự nương tựa bậc thiện hữu nhờ sự không tán loạn.
Kasmāti ce?
"Why?"—if one asks.
Tại sao ư?
Vikkhittacittānaṃ sappurise payirupāsanābhāvassa atthato siddhattā.
Because the absence of associating with good people for those with distracted minds is implicitly established by meaning.
Vì sự không nương tựa bậc thiện hữu của những người tâm tán loạn đã được thành tựu theo nghĩa đen.
Atthavaseneva hi so pākaṭoti na vutto.
Indeed, that meaning is evident by the force of the meaning itself, and thus it is not stated.
Thật vậy, điều đó đã rõ ràng theo nghĩa đen nên không được nói đến.
Etthāha – yathā yoniso manasikārena phalabhūtena attasammāpaṇidhipubbekatapuññatānaṃ kāraṇabhūtānaṃ siddhi vuttā tadavinābhāvato, evaṃ avikkhepena phalabhūtena saddhammassavanasappurisūpanissayānaṃ kāraṇabhūtānaṃ siddhi vattabbā siyā assutavato, sappurisūpanissayavirahitassa ca tadabhāvato.
Here, the question arises: just as the accomplishment of the causes—right aspiration for oneself and accumulated merit from past lives—is stated through right attention (yoniso manasikāra) as their inalienable result, so too, the accomplishment of the causes—hearing the Saddhamma and associating with good people—should be stated through non-distraction (avikkhepa) as their result, since without listening and without associating with good people, non-distraction would not exist.
Ở đây, có người hỏi: Giống như sự thành tựu của sự tự định hướng đúng đắn và công đức đã làm trong quá khứ, là những nguyên nhân, được nói đến là kết quả của sự chú ý đúng đắn, là kết quả, do sự không thể tách rời của chúng; thì cũng vậy, sự thành tựu của việc nghe Chánh Pháp và sự nương tựa bậc thiện hữu, là những nguyên nhân, phải được nói đến là kết quả của sự không tán loạn, là kết quả, vì sự không có điều đó đối với người chưa nghe pháp và người thiếu sự nương tựa bậc thiện hữu.
Evaṃ santepi ‘‘na hi vikkhittacitto’’tiādisamatthanavacanena avikkhepena, sappurisūpanissayena ca kāraṇabhūtena saddhammassavanasseva phalabhūtassa siddhi vuttā, kasmā panevaṃ vuttāti?
Even though this is so, in the affirming statement "na hi vikkhittacitto" and so on, the accomplishment of hearing the Saddhamma, which is the result, is stated to arise from non-distraction and associating with good people, which are the causes. Why, then, is it stated in this way?
Mặc dù vậy, với lời chứng minh “na hi vikkhittacitto” (người tâm tán loạn không thể) và tiếp theo, sự thành tựu của việc nghe Chánh Pháp, là kết quả, đã được nói đến nhờ sự không tán loạn và sự nương tựa bậc thiện hữu, là những nguyên nhân. Tại sao lại nói như vậy?
Vuccate – adhippāyantarasambhavato hi tathā siddhi vuttā.
It is said: indeed, that accomplishment is stated thus due to the possibility of a different intention.
Xin thưa: Sự thành tựu như vậy được nói đến là do có một ý nghĩa khác.
Ayaṃ panetthādhippāyo – saddhammassavanasappurisūpanissayā na ekantena avikkhepassa kāraṇaṃ bāhirakāraṇattā, avikkhepo pana sappurisūpanissayo viya saddhammassavanassa ekantakāraṇaṃ ajjhattikakāraṇattā, tasmā ekantakāraṇe honte kimatthiyā anekantakāraṇaṃ pati phalabhāvaparikappanāti tathāyevetassa siddhi vuttāti.
And this is the intention here: hearing the Saddhamma and associating with good people are not absolutely causes for non-distraction, as they are external causes. However, non-distraction, like associating with good people, is an absolute cause for hearing the Saddhamma, as it is an internal cause. Therefore, when there is an absolute cause, what is the purpose of conceiving a result for a non-absolute cause? Thus, its accomplishment is stated in that very way.
Và đây là ý nghĩa ở đây: Việc nghe Chánh Pháp và sự nương tựa bậc thiện hữu không phải là nguyên nhân tuyệt đối của sự không tán loạn, vì chúng là nguyên nhân bên ngoài; nhưng sự không tán loạn là nguyên nhân tuyệt đối của việc nghe Chánh Pháp, giống như sự nương tựa bậc thiện hữu, vì nó là nguyên nhân bên trong. Do đó, khi có nguyên nhân tuyệt đối, thì việc gán kết quả cho nguyên nhân không tuyệt đối có ý nghĩa gì? Vì vậy, sự thành tựu của điều đó đã được nói đến theo cách đó.
Ettha ca paṭhamaṃ phalena kāraṇassa siddhidassanaṃ nadīpūrena viya upari vuṭṭhisabbhāvassa, dutiyaṃ kāraṇena phalassa siddhidassanaṃ ekantavassinā viya meghavuṭṭhānena vuṭṭhipavattiyā.
Here, firstly, the demonstration of the cause's accomplishment by its result is like the existence of rain upstream being shown by a river flood; secondly, the demonstration of the result's accomplishment by its cause is like the occurrence of rain from the rising of clouds by consistent rainfall.
Ở đây, trước hết, việc chứng minh nguyên nhân thành tựu nhờ quả, giống như chứng minh sự hiện hữu của mưa ở thượng nguồn nhờ nước sông dâng cao; thứ hai, việc chứng minh quả thành tựu nhờ nguyên nhân, giống như sự xảy ra mưa nhờ mây tụ lại do mưa không ngừng.
‘‘Aparo nayo’’tiādinā aññathāpi dīpetabbatthamāha, yasmā na hotīti sambandho.
By " Aparo nayo" (Another method), etc., he states the meaning that should also be expounded otherwise, and the connection is "does not occur."
Với câu ‘‘Aparo nayo’’ (Một phương pháp khác), v.v., ngài nói về ý nghĩa cần được giải thích theo một cách khác, vì có sự liên kết rằng điều đó không xảy ra.
Evanti…pe… nānākāraniddesoti heṭṭhā vuttaṃ, so ca ākāroti sotadvārānusāraviññāṇavīthisaṅkhātassa cittasantānassa nānākārena ārammaṇe pavattiyā nānatthabyañjanaggahaṇasaṅkhāto so bhagavato vacanassa atthabyañjanappabhedaparicchedavasena sakalasāsanasampattiogāhanākāro.
" Thus... various ways of designation" was stated below; and that ākāra (mode) is the mode of comprehending the distinction of meanings and expressions of the Buddha's word, which is the comprehension of diverse meanings and expressions through the functioning of the mind-continuum, comprised of the cognition-process that follows the ear-door, in various ways with respect to the object, and thereby the full penetration of the entire dispensation.
Evanti…pe… nānākāraniddeso (Sự chỉ định nhiều phương diện như vậy) đã được nói ở dưới. Và phương diện đó là phương diện thâm nhập toàn bộ sự thành tựu của giáo pháp (sāsana) bằng cách phân biệt các loại ý nghĩa và biểu đạt của lời Đức Phật, thông qua sự nắm bắt nhiều ý nghĩa và biểu đạt do tâm thức liên tục (cittasantāna) bao gồm lộ trình tâm thức (cittavīthi) theo sau cửa tai hoạt động trên đối tượng theo nhiều phương diện.
Evaṃ bhaddakoti niravasesaparahitapāripūribhāvakāraṇattā evaṃ yathāvuttena nānatthabyañjanaggahaṇena sundaro seṭṭho, samāsapadaṃ vā etaṃ evaṃ īdiso bhaddo yassāti katvā.
" Evaṃ bhaddako" (So auspicious) means excellent and superior due to being the cause of the complete fulfillment of others' welfare without remainder, through such comprehension of diverse meanings and expressions as described; or it is a compound word, taking it as "for whom there is such welfare."
Evaṃ bhaddako (Tốt lành như vậy) có nghĩa là tốt đẹp, ưu việt như đã nói ở trên, do sự nắm bắt nhiều ý nghĩa và biểu đạt như vậy, vì nó là nguyên nhân của sự hoàn thiện vô dư lợi ích cho người khác. Hoặc đây là một từ ghép, được tạo thành từ ý nghĩa rằng: “người có phúc lành như vậy, tức là người có phúc lành như thế này”.
Na paṇihito appaṇihito, sammā appaṇi hito attā yassāti tathā, tassa.
Not well-disposed is " appaṇihito" (undisposed); it refers to one whose self is not well-disposed, that is, for such a person.
Appaṇihito là không hướng đến, không đặt đúng chỗ. Tassa (của người đó) là của người có tự ngã không được đặt đúng chỗ như vậy.
Pacchimacakkadvayasampattinti attasammāpaṇidhipubbekatapuññatāsaṅkhātaguṇadvayasampattiṃ.
" Pacchimacakkadvayasampattiṃ" (the perfection of the two latter wheels) refers to the perfection of the two qualities, namely, right self-direction and merit done in former existences.
Pacchimacakkadvayasampattiṃ (sự thành tựu hai bánh xe cuối cùng) là sự thành tựu hai phẩm chất được gọi là tự ngã được đặt đúng chỗ (attasammāpaṇidhi) và công đức đã tạo trong quá khứ (pubbekatapuññatā).
Guṇasseva hi aparāparavuttiyā pavattanaṭṭhena cakkabhāvo.
Indeed, the nature of a wheel arises from the successive continuation of a quality.
Thật vậy, phẩm chất được gọi là bánh xe vì nó hoạt động trong các trạng thái liên tục.
Caranti vā etena sattā sampattibhavaṃ, sampattibhavesūti vā cakkaṃ. Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘cattārimāni bhikkhave, cakkāni, yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ vattatī’’tiādi (a. ni. 4.31) pacchimabhāvo cettha desanākkamavaseneva.
Or, beings travel by this to states of welfare, or they operate in states of welfare, hence " cakkaṃ" (wheel). In reference to this, it was said: "Bhikkhus, there are these four wheels, by which the four-wheeled path of gods and humans revolves" (A.IV.31), etc. And here, the latter aspect is solely by way of the order of the teaching.
Hoặc chúng sinh đi đến trạng thái thành tựu (sampattibhava) nhờ nó, hoặc chúng sinh hoạt động trong các trạng thái thành tựu, nên gọi là cakkaṃ (bánh xe). Điều này được nói đến trong câu: “Này các tỳ-kheo, có bốn bánh xe này, nhờ chúng mà các vị trời và người có bốn bánh xe vận hành”, v.v. (A.II.32). Và ở đây, sự cuối cùng chỉ là theo thứ tự thuyết giảng.
Purimacakkadvayasampattinti patirūpadesavāsasappurisūpanissayasaṅkhātaguṇadvayasampattiṃ.
" Purimacakkadvayasampattiṃ" (the perfection of the two former wheels) refers to the perfection of the two qualities, namely, dwelling in a suitable region and associating with good people.
Purimacakkadvayasampattiṃ (sự thành tựu hai bánh xe đầu tiên) là sự thành tựu hai phẩm chất được gọi là sống ở nơi thích hợp (paṭirūpadesavāsa) và nương tựa người thiện trí (sappurisūpanissaya).
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as already explained.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Tasmāti purimakāraṇaṃ purimassevāti idha kāraṇamāha ‘‘na hī’’tiādinā.
" Tasmā" (Therefore) indicates the former cause, specifically for the former, and here he states the cause with " na hī" (for not), etc.
Tasmā (Do đó) ở đây nói về nguyên nhân đầu tiên là của cái đầu tiên, bằng cách nói ‘‘na hī’’ (không phải vậy), v.v.
Tena kiṃ pakāsitanti āha ‘‘iccassā’’tiādi.
He states what was revealed by that, with " iccassā" (thus for him), etc.
Để làm rõ điều gì đã được công bố bởi điều đó, ngài nói ‘‘iccassā’’ (do đó của vị ấy), v.v.
Iti imāya catucakkasampattiyā kāraṇabhūtāya.
" Iti" (Thus): by this four-wheeled perfection, which is the cause.
Iti (Do đó) là do sự thành tựu bốn bánh xe này làm nguyên nhân.
Assa therassa.
" Assa" (for him): for that Elder.
Assa (của vị ấy) là của vị Trưởng lão.
Pacchimacakkadvayasiddhiyāti pacchimacakkadvayassa atthibhāvena siddhiyā.
" Pacchimacakkadvayasiddhiyā" (by the accomplishment of the two latter wheels): by the accomplishment of the existence of the two latter wheels.
Pacchimacakkadvayasiddhiyā (nhờ sự thành tựu hai bánh xe cuối cùng) là nhờ sự thành tựu do sự hiện hữu của hai bánh xe cuối cùng.
Āsayasuddhīti vipassanāñāṇasaṅkhātāya anulomikakhantiyā, kammassakatāñāṇa-maggañāṇasaṅkhātassa yathābhūtañāṇassa cāti duvidhassāpi āsayassa asuddhihetubhūtānaṃ kilesānaṃ dūrībhāvena suddhi. Tadeva hi dvayaṃ vivaṭṭanissitānaṃ suddhasattānaṃ āsayo.
" Āsayasuddhī" (purity of inclination) means purity through the removal of defilements that are causes of impurity for both types of inclination: the anulomika-khanti (adaptive endurance) comprising insight-knowledge, and the yathābhūtañāṇa (knowledge of things as they are) comprising knowledge of karma as one's own and path-knowledge. Indeed, these two are the inclination of pure beings who depend on release from saṃsāra.
Āsayasuddhī (sự thanh tịnh của ý hướng) là sự thanh tịnh do sự loại bỏ các phiền não là nguyên nhân của sự không thanh tịnh của cả hai loại ý hướng: sự nhẫn nại thuận chiều (anulomikakhanti) được gọi là tuệ quán (vipassanāñāṇa), và sự hiểu biết đúng như thật (yathābhūtañāṇa) được gọi là tri kiến về nghiệp và tuệ đạo (kammassakatāñāṇa-maggañāṇa). Thật vậy, hai điều đó là ý hướng của những chúng sinh thanh tịnh nương tựa vào sự thoát ly (vivaṭṭa).
Sammāpaṇihitatto hi pubbe ca katapuñño suddhāsayo hoti.
For one whose self is well-disposed and who has done good deeds previously, has a pure inclination.
Thật vậy, người có tự ngã được đặt đúng chỗ và đã tạo công đức trong quá khứ thì có ý hướng thanh tịnh.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘sammāpaṇihitaṃ cittaṃ, seyyaso naṃ tato kare’’ti, (dha. pa. 43) ‘‘katapuññosi tvaṃ ānanda, padhānamanuyuñja khippaṃ hohisi anāsavo’’ti (dī. ni. 2.207) ca.
As it was said: "A well-disposed mind makes one better than that" (Dhp. 43), and "You are one who has done good deeds, Ānanda; devote yourself to exertion, and quickly you will be without defilements" (D.II.207).
Như đã nói: “Tâm được đặt đúng chỗ sẽ làm cho người ấy tốt đẹp hơn” (Dhp. 43), và “Này Ānanda, ông đã tạo công đức, hãy chuyên cần tinh tấn, ông sẽ nhanh chóng trở thành người vô lậu” (Dī.II.207).
Keci pana ‘‘kattukamyatāchando āsayo’’ti vadanti, tadayuttameva ‘‘tāya ca āsayasuddhiyā adhigamabyattisiddhī’’ti vacanena virodhato.
Some, however, say that the intention to act is the inclination (kattukamyatāchando āsayo), but that is indeed unsuitable, as it contradicts the statement "by that purity of inclination, the accomplishment of penetrative understanding is achieved."
Tuy nhiên, một số người nói rằng “ý hướng là ý muốn hành động”, điều đó không hợp lý vì nó mâu thuẫn với câu “và nhờ sự thanh tịnh của ý hướng đó, sự thành tựu của sự thấu hiểu được hoàn tất”.
Evampi maggañāṇasaṅkhātassa āsayassa suddhi na yuttā tāya adhigamabyattisiddhiyā avattabbatoti?
Even so, is the purity of the āsaya (inclination) comprising path-knowledge not suitable to be stated as leading to the accomplishment of penetrative understanding by that?
Ngay cả như vậy, sự thanh tịnh của ý hướng được gọi là tuệ đạo cũng không hợp lý, vì sự thành tựu của sự thấu hiểu không thể được nói đến bởi điều đó sao?
No na yutto purimassa maggassa, pacchimānaṃ maggānaṃ, phalānañca kāraṇabhāvato.
No, it is not unsuitable, because the former path is the cause of the latter paths and fruits.
Không, điều đó không phải là không hợp lý, vì nó là nguyên nhân của đạo đầu tiên, của các đạo sau và của các quả.
Payogasuddhīti yonisomanasikārapubbaṅgamassa dhammassavanapayogassa visadabhāvena suddhi, sabbassa vā kāyavacīpayogassa niddosabhāvena suddhi.
" Payogasuddhī" (purity of effort) means purity through the clarity of the effort in listening to the Dhamma, which has yonisomanasikāra (wise attention) as its forerunner; or purity through the blamelessness of all bodily and verbal effort.
Payogasuddhī (sự thanh tịnh của sự thực hành) là sự thanh tịnh do sự rõ ràng của sự thực hành nghe pháp (dhammassavanapayogassa) có tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra) làm tiền đề, hoặc sự thanh tịnh do sự vô tội của tất cả các hành động thân và khẩu.
Patirūpadesavāsī, hi sappurisasevī ca yathāvuttavisuddhapayogo hoti.
Indeed, one who dwells in a suitable region and associates with good people has such purified effort as described.
Thật vậy, người sống ở nơi thích hợp và thân cận người thiện trí thì có sự thực hành thanh tịnh như đã nói.
Tathāvisuddhena yonisomanasikārapubbaṅgamena dhammassavanapayogena, vippaṭisārābhāvāvahena ca kāyavacīpayogena avikkhittacitto pariyattiyaṃ visārado hoti, tathābhūto ca thero, tena viññāyati purimacakkadvayasiddhiyā therassa payogasuddhi siddhāvāti.
By such purified effort in listening to the Dhamma, preceded by yonisomanasikāra, and by bodily and verbal effort that leads to the absence of remorse, one's mind becomes undistracted and one becomes skilled in the scriptures. And the Elder was such, hence it is understood that the Elder's purity of effort was accomplished by the perfection of the two former wheels.
Và vị Trưởng lão ấy, nhờ sự thực hành nghe pháp có tác ý đúng đắn thanh tịnh như vậy làm tiền đề, và nhờ các hành động thân và khẩu không dẫn đến sự hối tiếc, có tâm không bị phân tán, trở nên thành thạo trong việc học tập (pariyatti). Do đó, có thể hiểu rằng sự thanh tịnh của sự thực hành của vị Trưởng lão đã được thành tựu nhờ sự thành tựu hai bánh xe đầu tiên.
Tena kiṃ vibhāvitanti āha ‘‘tāya cā’’tiādi.
He states what was revealed by that with " tāya cā" (and by that), etc.
Để làm rõ điều gì đã được làm sáng tỏ bởi điều đó, ngài nói ‘‘tāya cā’’ (và nhờ điều đó), v.v.
Adhigamabyattisiddhīti paṭivedhasaṅkhāte adhigame chekabhāvasiddhi.
" Adhigamabyattisiddhī" (the accomplishment of penetrative understanding) means the accomplishment of skill in comprehension, which is penetration (paṭivedha).
Adhigamabyattisiddhī (sự thành tựu của sự thành thạo trong sự thấu hiểu) là sự thành tựu của sự khéo léo trong sự thấu hiểu được gọi là sự chứng ngộ (paṭivedha).
Adhigametabbato hi paṭivijjhitabbato paṭivedho ‘‘adhigamo’’ti aṭṭhakathāsu vutto, āgamoti ca pariyatti āgacchanti attatthaparatthādayo etena, ābhuso vā gamitabbo ñātabboti katvā.
Indeed, paṭivedha (penetration) is called " adhigamo" (comprehension) in the commentaries because it is to be comprehended and penetrated. And " āgamo" (scriptural knowledge) is pariyatti (the study of texts), because one's own welfare, others' welfare, etc., come through it, or because it should be completely known and understood by the wise.
Thật vậy, sự chứng ngộ được gọi là ‘‘adhigamo’’ (sự thấu hiểu) trong các chú giải vì nó cần được thấu hiểu, cần được chứng ngộ. Và āgamo (sự truyền thừa) là pariyatti (học pháp), vì nhờ nó mà các lợi ích cho bản thân và cho người khác đến, hoặc vì nó cần được tiếp cận, cần được biết.
Tena kimanubhāvitanti āha ‘‘itī’’tiādi.
He states what was evinced by that with " itī" (thus), etc.
Để làm rõ điều gì đã được kinh nghiệm bởi điều đó, ngài nói ‘‘itī’’ (như vậy), v.v.
Itīti evaṃ vuttanayena, tasmā siddhattāti vā kāraṇaniddeso.
" Itī" (Thus) means by the method stated, or it is a designation of cause because of the accomplishment thereof.
Iti (như vậy) là theo cách đã nói, hoặc là sự chỉ định nguyên nhân do đã thành tựu.
Vacananti nidānavacanaṃ lokato, dhammato ca siddhāya upamāya tamatthaṃ ñāpetuṃ ‘‘aruṇuggaṃ viyā’’tiādimāha.
" Vacanaṃ" (word) refers to the introductory statement (nidānavacana). To make that meaning known by an analogy that is established both worldly and spiritually, he says " aruṇuggaṃ viyā" (like the rising of the dawn), etc.
Vacanaṃ (lời nói) là lời dẫn nhập. Để làm cho ý nghĩa đó được biết bằng một ví dụ đã được chứng minh từ thế gian và từ giáo pháp, ngài nói ‘‘aruṇuggaṃ viyā’’ (như sự xuất hiện của bình minh), v.v.
‘‘Upamāya midhekacce, atthaṃ jānanti paṇḍitā’’ti (jā. 2.19.24) hi vuttaṃ.
Indeed, it was said: "Some wise ones understand the meaning by analogy."
Thật vậy, đã có lời nói rằng: “Này các tỳ-kheo, một số người trí hiểu ý nghĩa bằng ví dụ” (Jā. 2.19.24).
Aruṇoti sūriyassa udayato pubbabhāge uṭṭhitaraṃsi, tassa uggaṃ uggamanaṃ udayato udayantassa udayāvāsamuggacchato sūriyassa pubbaṅgamaṃ purecaraṃ bhavituṃ arahati viyāti sambandho.
" Aruṇo" (dawn) is the ray that rises before the sun's rising. The connection is: the uggaṃ (rising) or uggamanaṃ (ascension) of that ray arahati bhavituṃ (is fit to be) pubbaṅgamaṃ (the forerunner) of the sūriyassa (sun) that udayato (rises) from its rising-abode, as it were.
Aruṇo (bình minh) là ánh sáng xuất hiện trước khi mặt trời mọc. Tassa uggaṃ (sự xuất hiện của nó) là sự xuất hiện của ánh sáng đó. Liên kết là udayato (từ sự mọc), udayāvāsamuggacchato sūriyassa pubbaṅgamaṃ bhavituṃ arahati viyā (như sự đi trước của mặt trời đang mọc từ nơi mọc).
Idaṃ vuttaṃ hoti – āgamādhigamabyattiyā īdisassa therassa vuttanidānavacanaṃ bhagavato vacanassa pubbaṅgamaṃ bhavitumarahati, nidānabhāvaṃ gataṃ hotīti idamatthajātaṃ anubhāvitanti.
This is what is meant: the introductory statement of such an Elder is fit to be the forerunner of the Buddha's word, due to his skill in āgama and adhigama. It becomes the introduction—this is the meaning evinced.
Điều này có nghĩa là: lời dẫn nhập đã nói của vị Trưởng lão như vậy, nhờ sự thành thạo trong việc học pháp và sự thấu hiểu, xứng đáng là đi trước lời của Đức Phật, tức là nó đã trở thành lời dẫn nhập. Ý nghĩa này đã được làm sáng tỏ.
Idāni aparampi pubbe vuttassa asammohāsammosasaṅkhātassa dīpetabbassatthassa dīpakehi evaṃ-sadda suta-saddehi pakāsetabbamatthaṃ pakāsento ‘‘aparo nayo’’tiādimāha.
Now, he states " aparo nayo" (another method), etc., elucidating another meaning, that of undeludedness (asammoha) and non-bewilderment (asammosa), which was mentioned earlier and should be expressed by the words evaṃ and suta.
Bây giờ, để làm sáng tỏ ý nghĩa khác cần được giải thích, tức là sự không mê lầm và không quên lãng đã được nói trước đó, bằng các từ ‘‘evaṃ’’ và ‘‘suta’’ là những từ làm sáng tỏ ý nghĩa đó, ngài nói ‘‘aparo nayo’’ (một phương pháp khác), v.v.
Tattha hi ‘‘nānappakārapaṭivedhadīpakena, sotabbappabhedapaṭivedhadīpakenā’’ti ca iminā tehi saddehi pubbe dīpitaṃ asammohāsammosasaṅkhātaṃ dīpetabbatthamāha asammohena nānappakārapaṭivedhassa, asammosena ca sotabbappabhedapaṭivedhassa sijjhanato.
Indeed, there, by "that which illuminates the penetration of various kinds" and "that which illuminates the penetration of the varieties of what is to be heard," he refers to the meaning to be explained, which is undeludedness and non-bewilderment, previously elucidated by those words, because the penetration of various kinds is accomplished through undeludedness, and the penetration of the varieties of what is to be heard is accomplished through non-bewilderment.
Ở đó, ngài nói về ý nghĩa cần được giải thích, tức là sự không mê lầm và không quên lãng đã được làm sáng tỏ trước đó bằng các từ đó, qua câu “bằng sự làm sáng tỏ sự thấu hiểu các loại khác nhau” và “bằng sự làm sáng tỏ sự thấu hiểu các loại điều cần nghe”, vì sự thấu hiểu các loại khác nhau được thành tựu nhờ sự không mê lầm, và sự thấu hiểu các loại điều cần nghe được thành tựu nhờ sự không quên lãng.
‘‘Attano’’tiādīhi pana pakāsetabbatthaṃ.
But by " attano" (of oneself), etc., the meaning to be expressed.
Còn ý nghĩa cần được công bố bằng các từ ‘‘Attano’’ (của tự ngã), v.v.
Tena vuttaṃ ācariyadhammapālattherena ‘‘nānappakārapaṭivedhadīpakenātiādinā evaṃ-sadda suta-saddānaṃ therassa atthabyañjanesu asammohāsammosadīpanato catupaṭisambhidāvasena atthayojanaṃ dassetī’’ti (dī. ni. ṭī. 1.1).
Therefore, Acariya Dhammapāla Thera stated: "By 'that which illuminates the penetration of various kinds,' etc., he shows the meaning-construction according to the four paṭisambhidās, as the words evaṃ and suta illuminate the undeludedness and non-bewilderment in the Elder's meanings and expressions."
Do đó, Trưởng lão Dhammapāla đã nói: “Bằng câu nānappakārapaṭivedhadīpakenāti (bằng sự làm sáng tỏ sự thấu hiểu các loại khác nhau), v.v., ngài đã chỉ ra sự sắp xếp ý nghĩa theo bốn tuệ phân tích (paṭisambhidā) do các từ evaṃ và suta làm sáng tỏ sự không mê lầm và không quên lãng trong các ý nghĩa và biểu đạt của vị Trưởng lão” (Dī. Nī. Ṭī. 1.1).
Hetugabbhañcetaṃ padadvayaṃ, nānappakārapaṭivedhasaṅkhātassa, sotabbappabheda-paṭivedhasaṅkhātassa ca dīpetabbatthassa dīpakattāti vuttaṃ hoti.
And these two phrases (padadvayaṃ) are hetugabbha (containing the reason), meaning that they are illuminating the meanings to be explained, which are the penetration of various kinds and the penetration of the varieties of what is to be heard.
Và hai từ này là những từ chứa đựng nguyên nhân, có nghĩa là chúng là những từ làm sáng tỏ ý nghĩa cần được giải thích, tức là sự thấu hiểu các loại khác nhau và sự thấu hiểu các loại điều cần nghe.
Santassa vijjamānassa bhāvo sabbhāvo, atthapaṭibhānapaṭisambhidāhi sampattiyā sabbhāvo tathā.
The existence of what is present is " sabbhāvo" (existence); thus, the existence of perfection through attha and paṭibhāna paṭisambhidās.
Sabbhāvo là sự hiện hữu của cái đang tồn tại, cái đang hiện hữu. Như vậy, đó là sự hiện hữu của sự thành tựu nhờ các tuệ phân tích ý nghĩa (atthapaṭibhāna) và tuệ phân tích biện tài (paṭibhāna).
‘‘Sambhava’’ntipi pāṭho, sambhavanaṃ sambhavo, atthapaṭibhānapaṭisambhidāsampattīnaṃ sambhavo tathā.
" Sambhava" is also a reading, meaning coming into being, sambhavo (origin); thus, the coming into being of the perfections of attha and paṭibhāna paṭisambhidās.
Cũng có bản đọc là ‘‘Sambhavaṃ’’. Sambhavaṃ là sự phát sinh. Như vậy, đó là sự phát sinh của sự thành tựu các tuệ phân tích ý nghĩa và tuệ phân tích biện tài.
Evaṃ itaratthāpi.
Similarly, in other contexts too.
Cũng tương tự đối với các trường hợp khác.
‘‘Sotabbappabhedapaṭivedhadīpakenā’’ti etena pana ayaṃ suta-saddo evaṃ-saddasannidhānato, vakkhamānāpekkhāya vā sāmaññeneva vuttepi sotabbadhammavisesaṃ āmasatīti dasseti.
However, by this phrase “illuminating the penetration of the varieties of things to be heard,” it shows that the word suta, due to its proximity to the word evaṃ, or by anticipating what is to be said, refers to the specific qualities of Dhamma to be heard, even when spoken in a general sense.
Tuy nhiên, với câu ‘‘Sotabbappabhedapaṭivedhadīpakenā’’ (bằng cách làm sáng tỏ sự thấu hiểu các loại pháp cần nghe), từ "suta" này, do gần với từ "evaṃ", hoặc do mong đợi điều sẽ được nói đến, cho thấy rằng dù được nói một cách chung chung, nó vẫn đề cập đến các pháp đặc biệt cần được nghe.
Ettha ca sotabbadhammasaṅkhātāya pāḷiyā nidassetabbānaṃ bhāsitatthapayojanatthānaṃ, tīsu ca ñāṇesu pavattañāṇassa nānappakārabhāvato tabbhāvapaṭivedhadīpakena evaṃ-saddena atthapaṭibhānapaṭisambhidāsampattisabbhāvadīpanaṃ yuttaṃ, sotabbadhammassa pana atthādhigamahetuto, taṃvasena ca tadavasesahetuppabhedassa gahitattā, niruttibhāvato ca sotabbappabhedadīpakena suta-saddena dhammaniruttipaṭisambhidāsampattisabbhāvadīpanaṃ yuttanti veditabbaṃ.
Here, it should be understood that by the word evaṃ, which indicates the penetration of various kinds of knowledge, the existence of attainment of attha-paṭisambhidā and paṭibhāna-paṭisambhidā is fittingly shown, due to the Dhamma to be heard (the Pāli) being of various kinds, in terms of its stated meanings and purposes, and due to the various kinds of knowledge that arise concerning the three knowledges; and by the word suta, which indicates the penetration of the varieties of things to be heard, the existence of attainment of dhamma-paṭisambhidā and nirutti-paṭisambhidā is fittingly shown, because the Dhamma to be heard is the cause for the comprehension of meaning, and through that, the causes for the remaining varieties are grasped, and also because of its nature as nirutti (expression).
Ở đây, việc làm sáng tỏ sự hiện hữu của sự thành tựu Attha-paṭisambhidā và Paṭibhāna-paṭisambhidā là phù hợp với từ "evaṃ" (như vầy), vì sự thấu hiểu các loại ý nghĩa được trình bày bởi Pāḷi (tức là các pháp cần nghe) và các ý nghĩa của mục đích đã được nói đến, và vì sự đa dạng của tuệ phát sinh trong ba loại tuệ. Còn việc làm sáng tỏ sự hiện hữu của sự thành tựu Dhamma-paṭisambhidā và Nirutti-paṭisambhidā là phù hợp với từ "suta" (đã nghe), vì pháp cần nghe là nguyên nhân để đạt được ý nghĩa, và thông qua đó, các loại nguyên nhân còn lại đã được nắm giữ, và vì bản chất của nirutti (ngôn ngữ) – điều này cần được hiểu.
Tadevatthañhi ñāpetuṃ ‘‘asammohadīpakena, asammosadīpakenā’’ti ca avatvā tathā vuttanti.
For indeed, it was said in that manner, not by saying “by that which indicates non-confusion, by that which indicates non-forgetfulness,” in order to make that very meaning known.
Để làm rõ ý nghĩa đó, thay vì nói ‘‘asammohadīpakena, asammosadīpakenā’’ (bằng cách làm sáng tỏ sự không mê lầm, bằng cách làm sáng tỏ sự không quên lãng), đã nói như vậy.
Evaṃ asammohāsammosasaṅkhātassa dīpetabbassatthassa dīpakehi evaṃ-sadda suta-saddehi pakāsetabbamatthaṃ pakāsetvā idāni yonisomanasikārāvikkhepasaṅkhātassa dīpetabbassatthassa dīpakehipi tehi pakāsetabbamatthaṃ pakāsento ‘‘evanti cā’’tiādimāha.
Having thus revealed the meaning to be revealed, namely non-confusion and non-forgetfulness, by the evaṃ-word and suta-word, which are the indicators of that meaning, he now states, beginning with ‘‘evanti cā’’ (and thus), the meaning to be revealed by those same words as indicators of the meaning to be revealed, namely wise attention (yonisomanasikāra) and non-distraction (avikkhepa).
Sau khi làm sáng tỏ ý nghĩa cần được làm sáng tỏ (tức là sự không mê lầm và không quên lãng) bằng các từ "evaṃ" và "suta", giờ đây, khi làm sáng tỏ ý nghĩa cần được làm sáng tỏ (tức là sự tác ý đúng đắn và không tán loạn) bằng các từ đó, ngài nói ‘‘evanti cā’’ (và như vầy), v.v.
Tattha hi ‘‘evanti…pe… bhāsamāno, sutanti idaṃ…pe… bhāsamāno’’ti ca iminā tehi saddehi pubbe dīpitaṃ yonisomanasikārāvikkhepasaṅkhātaṃ dīpetabbatthamāha, ‘‘ete mayā’’tiādīhi pana pakāsetabbatthaṃ savanayogadīpakanti ca avikkhepavasena savanayogassa sijjhanato tadeva sandhāyāha.
For there, by ‘‘evanti…pe… bhāsamāno, sutanti idaṃ…pe… bhāsamāno’’ (thus…speaking, heard…speaking), he states the meaning to be revealed, which was previously indicated by those words, namely wise attention and non-distraction; and by ‘‘ete mayā’’ (these by me) and so on, he states the meaning to be revealed, and he says savanayogadīpaka (illuminating the application to listening) by referring to non-distraction, since the application to listening is perfected through non-distraction.
Ở đó, với câu ‘‘evanti…pe… bhāsamāno, sutanti idaṃ…pe… bhāsamāno’’ (như vầy...v.v... nói, đã nghe...v.v... nói), ngài nói về ý nghĩa cần được làm sáng tỏ đã được làm sáng tỏ trước đây, tức là sự tác ý đúng đắn và không tán loạn. Còn với câu ‘‘ete mayā’’ (những điều này do tôi), v.v., ngài nói về ý nghĩa cần được làm sáng tỏ là savanayogadīpaka (làm sáng tỏ sự nỗ lực lắng nghe), và ngài nói điều đó với ý nghĩa rằng sự nỗ lực lắng nghe được thành tựu nhờ sự không tán loạn.
Tathā hi ācariyadhammapālattherena vuttaṃ ‘‘savanadhāraṇavacīparicariyā pariyattidhammānaṃ visesena sotāvadhāraṇapaṭibaddhāti te avikkhepadīpakena sutasaddena yojetvā’’ti (dī. ni. ṭī. 1.1).
Thus, indeed, it was said by the venerable Dhammapāla, the teacher: “Having connected listening, retaining, and oral recitation, which are particularly bound to attentive listening concerning the Pariyatti Dhamma, with the suta-word, which indicates non-distraction.”
Thật vậy, Trưởng lão Dhammapāla đã nói: ‘‘Sự lắng nghe, ghi nhớ và thực hành bằng lời nói đối với các pháp Paṭiyatti (giáo pháp) đặc biệt gắn liền với sự chú tâm lắng nghe, do đó, sau khi kết hợp chúng với từ ‘suta’ (đã nghe) làm sáng tỏ sự không tán loạn’’ (Dī. Nī. Ṭī. 1.1).
Manodiṭṭhīhi pariyattidhammānaṃ anupekkhanasuppaṭivedhā visesato manasikārapaṭibaddhā, tasmā taddīpakavacaneneva ete mayā dhammā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhāti imamatthaṃ pakāsetīti vuttaṃ ‘‘evanti ca…pe… dīpetī’’ti tattha dhammāti pariyattidhammā.
The repeatedly contemplating and thoroughly comprehending of the Pariyatti Dhamma through mental discernment (mano-diṭṭhi) is particularly bound to attention (manasikāra); therefore, it is said that by the very word indicating this, the meaning "these Dhammas have been contemplated by me mentally and thoroughly comprehended by wisdom" is declared, as in ‘‘evanti ca…pe… dīpetī’’ (and thus…indicates); in that, dhammā refers to the Pariyatti Dhamma.
Sự quán xét và thấu hiểu đúng đắn các pháp Paṭiyatti bằng tâm và kiến giải đặc biệt gắn liền với sự tác ý. Do đó, với lời làm sáng tỏ điều đó, ngài nói lên ý nghĩa này: ‘‘Những pháp này do tôi đã quán xét bằng tâm và đã thấu hiểu đúng đắn bằng kiến giải’’. Ở đây, dhammā (các pháp) là các pháp Paṭiyatti.
Manasānupekkhitāti ‘‘idha sīlaṃ kathitaṃ, idha samādhi, idha paññā, ettakāva ettha anusandhayo’’tiādibhedena manasā anupekkhitā.
Manasānupekkhitā (mentally contemplated) means contemplated mentally, through distinctions such as: “Here, morality is taught; here, concentration; here, wisdom; such and such are the connections here.”
Manasānupekkhitā (đã quán xét bằng tâm) nghĩa là đã quán xét bằng tâm theo các loại như: ‘‘Ở đây nói về giới, ở đây nói về định, ở đây nói về tuệ, chỉ có bấy nhiêu sự liên kết ở đây’’, v.v.
Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti nijjhānakkhantisaṅkhātāya, ñātapariññāsaṅkhātāya vā diṭṭhiyā tattha vuttarūpārūpadhamme ‘‘iti rūpaṃ, ettakaṃ rūpa’’ntiādinā suṭṭhu vavatthāpetvā paṭividdhā.
Diṭṭhiyā suppaṭividdhā (thoroughly comprehended by wisdom) means thoroughly penetrated, by defining the material and immaterial phenomena mentioned therein as “this is form, form is of such and such a measure,” and so on, by means of wisdom (diṭṭhi) known as analytical insight (nijjhānakkhanti) or knowledge of comprehension (ñātapariññā).
Diṭṭhiyā suppaṭividdhā (đã thấu hiểu đúng đắn bằng kiến giải) nghĩa là đã phân biệt rõ ràng các pháp sắc và vô sắc được nói đến ở đó là ‘‘đây là sắc, sắc có bấy nhiêu’’ v.v., rồi thấu hiểu bằng kiến giải được gọi là Nijjhānakkhanti (sự chấp nhận quán xét) hoặc Ñātapariññā (sự hiểu biết đầy đủ).
Savanadhāraṇavacīparicariyā ca pariyattidhammānaṃ visesena sotāvadhāraṇapaṭibaddhā, tasmā taddīpakavacaneneva bahū mayā dhammā sutā dhātā vacasā paricitāti imamatthaṃ pakāsetīti vuttaṃ ‘‘sutanti idaṃ…pe… dīpetī’’ti.
And listening, retaining, and oral recitation of the Pariyatti Dhamma are particularly bound to attentive listening; therefore, it is said that by the very word indicating this, the meaning "many Dhammas have been heard by me, retained, and orally recited" is declared, as in ‘‘sutanti idaṃ…pe… dīpetī’’ (This heard…indicates).
Sự lắng nghe, ghi nhớ và thực hành bằng lời nói đối với các pháp Paṭiyatti đặc biệt gắn liền với sự chú tâm lắng nghe và ghi nhớ. Do đó, với lời làm sáng tỏ điều đó, ngài nói lên ý nghĩa này: ‘‘Nhiều pháp do tôi đã nghe, đã ghi nhớ, đã thực hành bằng lời nói’’. Vì vậy, ngài nói ‘‘sutanti idaṃ…pe… dīpetī’’ (đã nghe điều này...v.v... làm sáng tỏ).
Tattha sutāti sotadvārānusārena viññātā.
In that, sutā (heard) means understood through the ear-door.
Ở đó, sutā (đã nghe) nghĩa là đã được biết thông qua cửa tai.
Dhātāti suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya manasi suppatiṭṭhitabhāvasādhanena upadhāritā.
Dhātā (retained) means held firmly in mind, like lion’s fat placed in a golden vessel, by establishing their well-established nature in the mind.
Dhātā (đã ghi nhớ) nghĩa là đã được giữ gìn bằng cách làm cho chúng đứng vững trong tâm, như dầu sư tử được đựng trong chén vàng.
Vacasā paricitāti paguṇatāsampādanena vācāya paricitā sajjhāyitā.
Vacasā paricitā (orally recited) means accustomed to and chanted by speech, by bringing about proficiency.
Vacasā paricitā (đã thực hành bằng lời nói) nghĩa là đã được thực hành bằng lời nói, đã được tụng đọc, bằng cách làm cho chúng trở nên thuần thục.
Idāni pakāsetabbatthadvayadīpakena yathāvuttasaddadvayena vibhāvetabbamatthaṃ vibhāvento ‘‘tadubhayenapī’’tiādimāha.
Now, revealing the meaning to be revealed by the two words previously mentioned, which indicate the two meanings to be revealed, he states, beginning with ‘‘tadubhayenapī’’ (by both of these).
Giờ đây, khi làm rõ ý nghĩa cần được làm rõ bằng hai từ đã nói trên, làm sáng tỏ hai loại ý nghĩa cần được làm sáng tỏ, ngài nói ‘‘tadubhayenapī’’ (bằng cả hai điều đó), v.v.
Tattha tadubhayenāti purimanaye, pacchimanaye ca yathāvuttassa pakāsetabbassatthassa pakāsakena tena dubbidhena saddena.
In that, tadubhayenā (by both of these) means by these two kinds of words, as previously stated, which reveal the meaning to be revealed, both in the former method and in the latter method.
Ở đó, tadubhayenā (bằng cả hai điều đó) nghĩa là bằng hai loại từ đó (tức là từ "evaṃ" và "suta") đã làm sáng tỏ ý nghĩa cần được làm sáng tỏ theo cách trước và cách sau.
Atthabyañjanapāripūriṃ dīpentoti ādarajananassa kāraṇavacanaṃ.
Atthabyañjanapāripūriṃ dīpento (showing the completeness of meaning and expression) is a statement that generates respect.
Atthabyañjanapāripūriṃ dīpento (làm sáng tỏ sự đầy đủ của ý nghĩa và văn tự) là lời nói về nguyên nhân để tạo ra sự kính trọng.
Tadeva kāraṇaṃ byatirekena vivarati, yuttiyā vā daḷhaṃ karoti ‘‘atthabyañjanaparipuṇṇañhī’’tiādinā.
He elaborates on that very reason by contrast, or he strengthens it by reasoning, beginning with ‘‘atthabyañjanaparipuṇṇañhī’’ (for that which is complete in meaning and expression).
Ngài giải thích nguyên nhân đó một cách phủ định, hoặc củng cố nó bằng lý lẽ, với câu ‘‘atthabyañjanaparipuṇṇañhī’’ (vì nó đầy đủ ý nghĩa và văn tự), v.v.
Asuṇantoti cettha lakkhaṇe, hetumhi vā anta-saddo.
In asuṇanto (not hearing), the anta-suffix is in the sense of a characteristic or a cause.
Ở đây, trong từ asuṇanto (không nghe), hậu tố "anta" có nghĩa là đặc điểm hoặc nguyên nhân.
Mahatā hitāti mahantato hitasmā.
Mahatā hitā (from great benefit) means from great and beneficial things.
Mahatā hitā (từ lợi ích lớn) nghĩa là từ lợi ích to lớn.
Paribāhiroti sabbato bhāgena bāhiro.
Paribāhiro (excluded) means completely excluded.
Paribāhiro (ở bên ngoài hoàn toàn) nghĩa là hoàn toàn ở bên ngoài.
Etena pana vibhāvetabbatthadīpakena saddadvayena anubhāvetabbatthamanubhāvento ‘‘evaṃ me sutanti iminā’’tiādimāha.
Furthermore, revealing the meaning to be realized by these two words which clarify the meaning to be made clear, he states, beginning with ‘‘evaṃ me sutanti iminā’’ (Thus have I heard).
Với hai từ làm sáng tỏ ý nghĩa cần được làm rõ này, khi làm cho ý nghĩa cần được cảm nhận trở nên rõ ràng, ngài nói ‘‘evaṃ me sutanti iminā’’ (như vầy tôi đã nghe điều này), v.v.
Pubbe visuṃ visuṃ atthe yojitāyeva ete saddā idha ekassevānubhāvatthassa anubhāvakabhāvena gahitāti ñāpetuṃ ‘‘sakalenā’’ti vuttaṃ.
It is said ‘‘sakalenā’’ (by the whole) to indicate that these words, which were previously used for individual meanings, are here taken as indicating one single meaning to be realized.
Để làm rõ rằng những từ này, vốn đã được áp dụng cho các ý nghĩa riêng biệt trước đây, giờ đây được hiểu là làm cho một ý nghĩa duy nhất trở nên rõ ràng, ngài đã nói ‘‘sakalenā’’ (toàn bộ).
Kāmañca me-saddo imasmiṃ ṭhāne pubbena yojito, tadapekkhānaṃ pana evaṃ-sadda suta-saddānaṃ sahacaraṇato, avinābhāvato ca tathā vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Although the word me (by me) is not directly connected in this context in the previous sense, it should be understood that it is stated thus due to the association and inseparability of the evaṃ-word and suta-word, which refer to it.
Mặc dù từ "me" (của tôi) không được kết nối ở đây trước đó, nhưng do sự đồng hành và không thể tách rời của các từ "evaṃ" và "suta" với nó, nên điều đó được nói như vậy – điều này cần được thấy.
Tathāgatappaveditanti tathāgatena pakārato viditaṃ, bhāsitaṃ vā.
Tathāgatappavedita (proclaimed by the Tathāgata) means made known or spoken by the Tathāgata in various ways.
Tathāgatappavedita (được Như Lai thuyết giảng) nghĩa là được Như Lai biết rõ theo cách thức hoặc được thuyết giảng.
Attano adahantoti attani ‘‘mameda’’nti aṭṭhapento.
Attano adahanto (not assigning to oneself) means not establishing it in oneself as “this is mine.”
Attano adahanto (không cho là của mình) nghĩa là không đặt vào mình rằng ‘‘điều này là của tôi’’.
Bhummatthe cetaṃ sāmivacanaṃ.
And this is the possessive case in the locative sense.
Và đây là cách nói của sở hữu cách (sāmivacanaṃ) trong ý nghĩa vị trí (bhummatthe).
Asappurisabhūminti asappurisavisayaṃ, so ca atthato apakataññutāsaṅkhātā ‘‘idhekacco pāpabhikkhu tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ pariyāpuṇitvā attano dahatī’’ti (pārā. 195) evaṃ mahācoradīpakena bhagavatā vuttā anariyavohārāvatthā, tathā cāha ‘‘tathāgata…pe… adahanto’’ti.
Asappurisabhūmi (the state of an ignoble person) means the domain of an ignoble person, which, in essence, is the condition of an ignoble utterance described by the Blessed One as "a certain wicked monk here, having learned the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata, assigns it to himself," thus indicating a great thief. And so it is said: ‘‘tathāgata…pe… adahanto’’ (Tathāgata…not assigning).
Asappurisabhūmiṃ (cảnh giới của kẻ bất thiện) là cảnh giới của những người không phải là thiện nhân. Và điều đó, về mặt ý nghĩa, là trạng thái của lời nói không cao thượng được Đức Phật nói đến bằng cách ví với kẻ trộm lớn: ‘‘Ở đây, một số tỳ khưu xấu xa sau khi học Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng, lại cho là của mình’’; và ngài cũng nói như vậy: ‘‘tathāgata…pe… adahanto’’ (Như Lai...v.v... không cho là của mình).
Hutvāti cettha seso.
And here, hutvā (having been) is understood as the omitted word.
Ở đây, từ "hutvā" (đã trở thành) bị lược bỏ.
Tathā sāvakattaṃ paṭijānantoti sappurisabhūmiokkamanasarūpakathanaṃ.
Similarly, sāvakattaṃ paṭijānanto (declaring oneself a disciple) is a statement describing the nature of entering the state of a noble person.
Tương tự, sāvakattaṃ paṭijānanto (xác nhận mình là đệ tử) là lời nói về bản chất của việc bước vào cảnh giới của thiện nhân.
Nanu ca ānandattherassa ‘‘mametaṃ vacana’’nti adhimānassa, mahākassapattherādīnañca tadāsaṅkāya abhāvato asappurisabhūmisamatikkamādivacanaṃ niratthakaṃ siyāti?
Surely, the statement about surpassing the ignoble state, etc., would be meaningless, since there was no conceit in Venerable Ānanda as “this is my word,” nor any doubt in Venerable Mahākassapa and others at that time?
Chẳng phải lời nói về việc vượt qua cảnh giới của kẻ bất thiện, v.v., sẽ vô nghĩa sao, vì Trưởng lão Ānanda không có sự kiêu mạn ‘‘lời này là của tôi’’, và các Trưởng lão Mahākassapa, v.v., cũng không có sự nghi ngờ đó?
Nayidamevaṃ ‘‘evaṃ me suta’’nti vadantena ayampi attho anubhāvitoti atthasseva dassanato.
This is not so; for in saying ‘‘evaṃ me sutaṃ’’ (thus have I heard), this meaning is also conveyed, as it merely declares the meaning.
Không phải vậy, vì khi nói ‘‘evaṃ me sutaṃ’’ (như vầy tôi đã nghe), ý nghĩa này cũng được cảm nhận, và chỉ là sự trình bày ý nghĩa.
Tena hi anubhāvetabbamatthaṃyeva tathā dasseti, na pana ānandattherassa adhimānassa, mahākassapattherādīnañca tadāsaṅkāya sambhavanti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
Therefore, it is to be concluded that it only indicates the meaning to be realized in that way, and that Venerable Ānanda had no conceit, nor did Venerable Mahākassapa and others have any doubt regarding it.
Do đó, cần phải kết luận rằng chỉ ý nghĩa cần được cảm nhận mới được trình bày như vậy, chứ không phải sự kiêu mạn của Trưởng lão Ānanda hay sự nghi ngờ của các Trưởng lão Mahākassapa, v.v., là có thể xảy ra.
Keci pana ‘‘devatānaṃ parivitakkāpekkhaṃ tathāvacanaṃ, tasmā edisī codanā anavakāsā’’ti vadanti.
Some say that such a statement is made out of consideration for the thoughts of the devas, and therefore such a challenge is baseless.
Một số người nói rằng: ‘‘Lời nói đó là để đáp lại suy nghĩ của các chư thiên, do đó, sự chất vấn như vậy là không có cơ sở.’’
Tasmiṃ kira samaye ekaccānaṃ devatānaṃ evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘‘bhagavā ca parinibbuto, ayañcāyasmā ānando desanākusalo, idāni dhammaṃ deseti, sakyakulappasuto tathāgatassa bhātā, cūḷapituputto ca, kiṃ nu kho so sayaṃ sacchikataṃ dhammaṃ deseti, udāhu bhagavatoyeva vacanaṃ yathāsuta’’nti, tesameva cetoparivitakkamaññāya tadabhipariharaṇatthaṃ asappurisabhūmisamatikkamanādiattho anubhāvitoti.
At that time, it is said, a certain thought arose in the minds of some devas: "The Blessed One has attained Parinibbāna, and this Venerable Ānanda is skilled in expounding the Dhamma; now he teaches the Dhamma. He is born of the Sākiya clan, the Buddha's brother, and also the son of his paternal uncle. Does he teach the Dhamma that he himself has realized, or does he teach the Buddha's words exactly as he heard them?" To discern the thoughts of these devas and to dispel their misconception, the meaning of surpassing the ignoble state, and so on, was conveyed.
Vào thời điểm đó, một số chư thiên đã nảy sinh suy nghĩ trong tâm rằng: ‘‘Đức Thế Tôn đã nhập Niết Bàn, và Tôn giả Ānanda này là người khéo léo trong việc thuyết giảng, bây giờ ngài đang thuyết giảng Pháp. Ngài là người thuộc dòng dõi Sakya, là anh em của Như Lai, và là con của chú. Phải chăng ngài thuyết giảng Pháp mà ngài tự mình chứng ngộ, hay chỉ là lời của Đức Thế Tôn như ngài đã nghe?’’ Để biết được suy nghĩ đó của các chư thiên và để loại bỏ nó, ý nghĩa về việc vượt qua cảnh giới của kẻ bất thiện, v.v., đã được trình bày.
Sāyeva yathāvuttā anariyavohārāvatthā asaddhammo, tadavatthānokkamanasaṅkhātā ca sāvakattapaṭijānanā saddhammo. Evaṃ sati pariyāyantarena purimatthameva dassetīti gahetabbaṃ.
That very state of ignoble speech, as described, is asaddhamma (ignoble Dhamma); and the acknowledgment of being a disciple, which is the non-entry into that state, is saddhamma (noble Dhamma). When this is so, it should be understood that it presents the same previous meaning by another method.
Chính trạng thái phi Thánh ngôn đã được nói đến như trên là phi Chánh pháp (asaddhamma), và việc tuyên bố là đệ tử, tức là không đi vào trạng thái đó, là Chánh pháp (saddhamma). Khi đã như vậy, nên hiểu rằng đây là cách khác để chỉ rõ ý nghĩa trước đó.
Apica kuhanalapanādivasena pavatto akusalarāsi asaddhammo, tabbirahitabhāvo ca saddhammo. ‘‘Kevala’’ntiādināpi vuttassevatthassa pariyāyantarena dassanaṃ, yathāvuttāya anariyavohārāvatthāya parimoceti. Sāvakattaṃ paṭijānanena satthāraṃ apadisatīti attho.
Moreover, the accumulation of unwholesome deeds arisen from deception, flattery, and so forth is asaddhamma, and the state of being free from that is saddhamma. By "kevala" and so forth, it is also a presentation of the same meaning by another method, as explained, it releases one from the state of ignoble speech. The meaning is that by acknowledging discipleship, one refers to the Teacher.
Hơn nữa, khối bất thiện phát sinh do sự giả dối, nịnh hót, v.v., là phi Chánh pháp; và trạng thái không có những điều đó là Chánh pháp. Với câu “Kevala” (hoàn toàn) v.v., cũng là cách khác để chỉ rõ ý nghĩa đã được nói đến, giải thoát khỏi trạng thái phi Thánh ngôn đã được nói đến. Có nghĩa là, bằng cách tuyên bố là đệ tử, chỉ rõ Bậc Đạo Sư.
Apica satthukappādikiriyato attānaṃ parimoceti takkiriyāsaṅkāya sambhavato.
Furthermore, one releases oneself from such actions as assuming the role of the Teacher, as there is the possibility of such an assumption.
Hơn nữa, giải thoát tự thân khỏi hành động tưởng mình là Bậc Đạo Sư, v.v., vì có thể phát sinh sự nghi ngờ về hành động đó.
‘‘Satthu bhagavatoyeva vacanaṃ mayāsuta’’nti satthāraṃ apadisatīti atthantaramanubhāvanaṃ hoti.
The meaning of referring to the Teacher by saying, "This word was heard by me from the Buddha, the Teacher Himself," is the perception of another meaning.
Có một ý nghĩa khác được suy diễn là: “Lời này do chính Đức Thế Tôn, Bậc Đạo Sư, đã được tôi nghe”, có nghĩa là chỉ rõ Bậc Đạo Sư.
‘‘Jinavacana’’ntiādipi pariyāyantaradassanaṃ, atthantaramanubhāvanameva vā.
Similarly, "jinavacana" and so forth is also a presentation of another method, or indeed, the perception of another meaning.
Câu “Jinavacana” (lời của Đức Phật) v.v., cũng là cách khác để chỉ rõ ý nghĩa, hoặc chỉ là sự suy diễn một ý nghĩa khác.
Appetīti nidasseti.
Appeti means to illustrate.
Appetīti (nó đặt vào) có nghĩa là chỉ ra.
Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthesu yathārahaṃ satte netīti netti, dhammoyeva netti tathā.
That which guides beings appropriately towards benefits in this life, benefits in future lives, and ultimate truth, is netti (guidance); Dhamma itself is netti, in that way.
Pháp dẫn dắt chúng sinh đến các lợi ích hiện tại, lợi ích đời sau và lợi ích tối thượng một cách thích đáng, nên Pháp đó là Netti (sự dẫn dắt); chính Pháp là Netti như vậy.
Vuttanayena cettha ubhayathā adhippāyo veditabbo.
Here, the intention should be understood in both ways, as explained.
Ở đây, ý nghĩa nên được hiểu theo cả hai cách như đã nói.
Aparampi anubhāvetabbamatthamanubhāveti ‘‘apicā’’tiādinā.
He further expounds another matter to be perceived with "apicā" and so forth.
Với câu “Apicā” (hơn nữa) v.v., trình bày thêm một ý nghĩa cần được suy diễn.
Tattha uppāditabhāvatanti desanāvasena pavattitabhāvaṃ.
There, uppāditabhāvata means the state of being propagated through teaching.
Trong đó, uppāditabhāvataṃ (trạng thái đã được phát sinh) là trạng thái đã được trình bày dưới hình thức thuyết giảng.
Purimavacanaṃ vivarantoti bhagavatā desitavasena purimataraṃ saṃvijjamānaṃ bhagavatā vacanameva uttāniṃ karonto, idaṃ vacananti sambandho.
Purimavacanaṃ vivaranto means clarifying the very word previously existing and taught by the Blessed One, this is the connection with "this word."
Purimavacanaṃ vivaranto (giải thích lời trước) có nghĩa là làm sáng tỏ chính lời của Đức Thế Tôn đã có từ trước theo cách được Đức Thế Tôn thuyết giảng, và lời này có liên quan.
Catūhi vesārajjañāṇehi visāradassa, visāradahetubhūtacatuvesārajjañāṇasampannassa vā.
Of one who is fearless with the four fearlessness-knowledges, or endowed with the four fearlessness-knowledges which are the cause of fearlessness.
Của bậc vô úy với bốn trí vô úy, hoặc của bậc đầy đủ bốn trí vô úy là nguyên nhân của sự vô úy.
Dasañāṇabaladharassa.
Of one who holds the ten powers of knowledge.
Của bậc nắm giữ mười lực trí.
Sammāsambuddhabhāvasaṅkhāte uttamaṭṭhāne ṭhitassa, usabhassa idanti vā atthena āsabhasaṅkhāte akampanasabhāvabhūte ṭhāne ṭhitassa.
Of one who stands in the supreme state, which is called Sammāsambuddhahood; or by the meaning of "this belongs to a bull," of one who stands in the unshakable state called Āsabha.
Của bậc an trú ở vị trí tối thượng, tức là trạng thái Chánh Đẳng Giác, hoặc của bậc an trú ở vị trí bất động, tức là trạng thái Āsabha (Tối thượng), theo nghĩa “của con bò chúa”.
‘‘Evameva kho bhikkhave, yadā tathāgato loke uppajjati…pe… so dhammaṃ desetī’’tiādinā (a. ni. 4.33) sīhopamasuttādīsu āgatena anekanayena sīhanādanadino.
One who utters the lion's roar in various ways, as found in the Sīhopama Sutta and others, stating, "Even so, bhikkhus, when a Tathāgata arises in the world... he teaches the Dhamma."
Của bậc phát ra tiếng rống sư tử bằng nhiều cách khác nhau, như đã nói trong các kinh Sīhopama (ví dụ sư tử) v.v., với câu: “Này các Tỳ-khưu, khi Như Lai xuất hiện trên đời… (v.v.)… Ngài thuyết giảng Pháp.” (A. Ni. 4.33).
Sabbasattesu, sabbasattānaṃ vā uttamassa.
Of one who is supreme among all beings, or superior to all beings.
Của bậc tối thượng trong tất cả chúng sinh, hoặc của tất cả chúng sinh.
Na cettha niddhāraṇalakkhaṇābhāvato niddhāraṇavasena samāso.
And here, there is no compound in the sense of 'niddhāraṇa' due to the absence of the characteristic of 'niddhāraṇa'.
Ở đây, không có sự hợp từ theo nghĩa xác định, vì không có đặc tính xác định.
Sabbattha hi sakkataganthesu, sāsanaganthesu ca evameva vuttaṃ.
Indeed, it is stated in this very way in all Sanskrit texts and canonical texts.
Thật vậy, ở khắp mọi nơi, trong các kinh điển tiếng Phạn và kinh điển giáo pháp, đều nói như vậy.
Dhammena sattānamissarassa.
Of one who is lord of beings through the Dhamma.
Của bậc làm chủ chúng sinh bằng Pháp.
Dhammasseva issarassa taduppādanavasenātipi vadanti.
They also say, of one who is Lord of the Dhamma itself through its generation (or teaching).
Cũng có người nói rằng: "Của bậc làm chủ Pháp, theo cách phát sinh Pháp đó."
Sesapadadvayaṃ tassevatthassa pariyāyantaradīpanaṃ.
The remaining two words are another way of indicating the same meaning.
Hai từ còn lại là cách khác để chỉ rõ ý nghĩa đó.
Dhammena lokassa padīpamiva bhūtassa, taduppādakabhāvena vā dhammasaṅkhātapadīpasampannassa.
Of one who is like a lamp to the world by means of the Dhamma, or one who is endowed with the lamp called Dhamma through its production.
Của bậc đã trở thành như ngọn đèn cho thế gian bằng Pháp, hoặc của bậc đầy đủ ngọn đèn gọi là Pháp, do có khả năng phát sinh Pháp đó.
‘‘Dhammakāyoti bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (dī. ni. 3.118) hi vuttaṃ.
For it is said, "Bhikkhus, 'Dhammakāya' is an appellation for the Tathāgata."
Thật vậy, đã nói rằng: “Này các Tỳ-khưu, Dhammakāya (Pháp thân) là tên gọi của Như Lai.” (Dī. Ni. 3.118).
Dhammena lokapaṭisaraṇabhūtassa, dhammasaṅkhātena vā paṭisaraṇena sampannassa.
Of one who is a refuge for the world by means of the Dhamma, or one who is endowed with the refuge called Dhamma.
Của bậc là nơi nương tựa cho thế gian bằng Pháp, hoặc của bậc đầy đủ nơi nương tựa gọi là Pháp.
‘‘Yaṃnūnāhaṃ…pe… tameva dhammaṃ sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā upanissāya vihareyya’’nti (a. ni. 4.21; saṃ. ni. 1.173) hi vuttaṃ.
For it is said, "What if I... revering, respecting, honoring, and worshipping that very Dhamma, would dwell relying on it?"
Thật vậy, đã nói rằng: “Ước gì tôi… (v.v.)… nương tựa vào chính Pháp đó, tôn kính, trân trọng, cung kính, cúng dường và an trú.” (A. Ni. 4.21; Saṃ. Ni. 1.173).
Saddhindriyādisaddhammasaṅkhātassa varacakkassa pavattino, saddhammānametassa vā āṇācakkavarassa pavattino sammāsambuddhassa tassa bhagavato idaṃ vacanaṃ sammukhāva mayā paṭiggahitanti yojetabbaṃ.
It should be connected thus: "This word of that Blessed One, the Sammāsambuddha, who is the promulgator of the supreme Wheel, which is the noble Dhamma consisting of the faculty of faith and so forth, or who is the promulgator of this supreme Wheel of authority of the noble Dhammas (of the Buddhas and other noble ones), was received by me directly."
Nên kết nối câu này như sau: "Lời này của Đức Chánh Đẳng Giác, bậc Thế Tôn đó, bậc vận hành bánh xe tối thượng của các thiện pháp như tín căn, v.v., hoặc bậc vận hành bánh xe quyền uy tối thượng của các thiện pháp của chư Phật, đã được tôi tiếp nhận trực tiếp."
Byañjaneti padasamudāyabhūte vākye.
Byañjane means in the sentence, which is a collection of words.
Byañjane (trong văn tự) có nghĩa là trong câu, là tập hợp các từ.
Kaṅkhā vā vimati vāti ettha daḷhataraṃ niviṭṭhā vicikicchā kaṅkhā. Nātisaṃsappanaṃ matibhedamattaṃ vimati.
In kaṅkhā vā vimati vā (doubt or perplexity), kaṅkhā is firmly established perplexity. Vimati is merely a slight difference of opinion, not overly wavering.
Trong câu Kaṅkhā vā vimati vā (hoài nghi hay do dự), kaṅkhā là sự nghi ngờ đã ăn sâu hơn. Vimati chỉ là sự phân vân không quá sâu sắc.
Sammukhā paṭiggahitamidaṃ mayāti tathā akattabbabhāvakāraṇavacanaṃ.
"This was received by me directly" is a statement of the reason why something should not be done in that manner.
Sammukhā paṭiggahitamidaṃ mayā (điều này đã được tôi tiếp nhận trực tiếp) là lời nói về lý do không nên làm như vậy.
Attanā uppāditabhāvaṃ appaṭijānanto purimavacanaṃ vivarantoti pana assaddhiyavināsanassa, saddhāsampadamuppādanassa ca kāraṇavacanaṃ.
However, "attanā uppāditabhāvaṃ appaṭijānanto purimavacanaṃ vivaranto" (not acknowledging the state of having produced it oneself, but clarifying the previous statement) is a statement of the reason for the destruction of lack of faith and the generation of the perfection of faith.
Tuy nhiên, câu Attanā uppāditabhāvaṃ appaṭijānanto purimavacanaṃ vivaranto (không thừa nhận sự phát sinh của chính mình, giải thích lời trước) là lời nói về nguyên nhân của việc tiêu diệt sự bất tín và phát sinh sự đầy đủ của tín tâm.
‘‘Teneta’’ntiādinā yathāvuttamevatthaṃ udānavasena dasseti.
By "Teneta" and so forth, he presents the same meaning as described, in the manner of an udāna (inspired utterance).
Với câu “Teneta” (do đó) v.v., chỉ rõ ý nghĩa đã nói đến dưới hình thức Udāna.
Eka-saddo pana aññaseṭṭhāsahāyasaṅkhyādīsu dissati.
The word "eka" (one), however, is seen in meanings such as 'another', 'supreme', 'solitary', 'number', and so forth.
Từ eka (một) được thấy trong các ý nghĩa như khác, tối thượng, không có bạn đồng hành, số lượng, v.v.
Tathā hesa ‘‘sassato attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadantī’’tiādīsu (ma. ni. 3.27) aññatthe dissati, ‘‘cetaso ekodibhāva’’ntiādīsu (dī. ni. 1.228; pārā. 11) seṭṭhe, ‘‘ekovūpakaṭṭho’’tiādīsu (dī. ni. 1.405; dī. ni. 2.215; ma. ni. 1.80; saṃ. ni. 3.63; vibha. 4.445) asahāye, ‘‘ekova kho bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyā’’tiādīsu (a. ni. 8.29) saṅkhyāyaṃ, idhāpi saṅkhyāyamevāti dassento āha ‘‘ekanti gaṇanaparicchedaniddeso’’ti (itivu. aṭṭha. 1; dī. ni. ṭī. 1.paribbājakakathāvaṇṇanā) ekoyevesa samayo, na dve vā tayo vāti ūnādhikābhāvena gaṇanassa paricchedaniddeso ekanti ayaṃ saddoti attho, tena kassa paricchindananti anuyoge sati ‘‘samaya’’nti vuttanti dassento āha ‘‘samayanti paricchinnaniddeso’’ti.
Thus, this word "eka" is seen in the sense of 'another' in passages such as, "'The self and the world are eternal; only this is true, all else is false,' thus some declare." In passages like "cetaso ekodibhāva" (one-pointedness of mind), it is seen in the sense of 'supreme'. In passages like "eko vūpakaṭṭho" (one who has withdrawn), it is seen in the sense of 'solitary'. In passages like, "Bhikkhus, there is indeed only one moment and one opportunity for living the holy life," it is seen in the sense of 'number'. Here too, indicating that it is in the sense of 'number' alone, he says, "ekaṃ means a designation for the demarcation of number." The meaning is that this word "ekaṃ" is a designation for the demarcation of number without deficiency or excess, as in "this is only one occasion, not two or three." Then, if one asks, "What is demarcated by that?" he says, indicating that it is the "occasion" that is referred to, "samayaṃ means a designated demarcation."
Thật vậy, từ này được thấy với ý nghĩa khác trong các câu như: “Một số người tuyên bố rằng: ‘Tự ngã và thế gian là thường còn, chỉ điều này là chân lý, những điều khác là vô nghĩa’” (Ma. Ni. 3.27); với ý nghĩa tối thượng trong các câu như: “Sự nhất tâm của tâm” (Dī. Ni. 1.228; Pārā. 11); với ý nghĩa không có bạn đồng hành trong các câu như: “Một mình ẩn dật” (Dī. Ni. 1.405; Dī. Ni. 2.215; Ma. Ni. 1.80; Saṃ. Ni. 3.63; Vibha. 4.445); với ý nghĩa số lượng trong các câu như: “Này các Tỳ-khưu, chỉ có một khoảnh khắc, một thời điểm để sống Phạm hạnh” (A. Ni. 8.29). Ở đây cũng vậy, để chỉ rõ rằng nó có ý nghĩa số lượng, nên đã nói: “Ekaṃ là sự chỉ định phân định số lượng” (Itivu. Aṭṭha. 1; Dī. Ni. Ṭī. 1. Paribbājakakathāvaṇṇanā). Có nghĩa là, thời điểm này chỉ là một, không phải hai hay ba, là sự chỉ định phân định số lượng mà không có sự thiếu hụt hay dư thừa. Khi có câu hỏi: “Phân định cái gì?”, thì đã nói “Samayaṃ là sự chỉ định đã được phân định” để chỉ rõ rằng đó là thời điểm.
Evaṃ paricchedaparicchinnavasena vuttepi ‘‘ayaṃ nāma samayo’’ti sarūpato aniyamitattā aniyamitavacanamevāti dasseti ‘‘ekaṃ…pe….
Even though stated in terms of a demarcation and that which is demarcated, he shows that it is simply an indeterminate statement because it is not specifically defined by its own nature as "this is such and such an occasion," by this "ekaṃ...pe...
Ngay cả khi đã nói theo cách phân định và đã được phân định như vậy, vì nó không được xác định rõ ràng về bản chất là “thời điểm nào”, nên nó chỉ là một lời nói không xác định, điều này được chỉ rõ bởi câu “Ekaṃ… (v.v.)…”
dīpana’’nti iminā.
dīpanaṃ".
dīpana (sự chỉ rõ) này.
Idāni samayasaddassa anekatthavuttitaṃ atthuddhāravasena dassetvā idhādhippetamatthaṃ niyamento ‘‘tatthā’’tiādimāha.
Now, having shown the manifold meanings of the word "samaya" through extraction of meanings, and desiring to fix the intended meaning here, he says "tatthā" and so forth.
Bây giờ, sau khi chỉ ra rằng từ samaya có nhiều nghĩa thông qua việc trích dẫn ý nghĩa, và để xác định ý nghĩa được mong muốn ở đây,* nói "tatthā" (tại đó) và tiếp theo.
Tatthāti tasmiṃ ‘‘ekaṃ samaya’’nti padadvaye, samabhiniviṭṭho samaya saddoti sambandho.
Tattha means: the word "samaya" is fully encompassed within those two words, "ekaṃ samaya"; this is the connection to be made.
Tatthā (tại đó) có nghĩa là trong hai từ "ekaṃ samayaṃ" (một thời), từ samaya được bao hàm một cách chính xác.
Na pana dissatīti tesvekasmiṃyeva atthe idha pavattanato.
But it is not seen (to be connected thus). Why? Because here it occurs in only one of those meanings.
Nhưng nó không xuất hiện, điều đó không liên quan, vì ở đây nó chỉ được dùng trong một nghĩa duy nhất trong số các nghĩa đó.
Samavāyeti paccayasāmaggiyaṃ, kāraṇasamavāyeti attho.
Samavāye means: in the combination of conditions, that is, in the combination of causes.
Samavāye (trong sự hòa hợp) có nghĩa là sự hòa hợp của các điều kiện, tức là sự hòa hợp của các nguyên nhân.
Khaṇeti okāse.
Khaṇe means: in the sense of opportunity.
Khaṇe (trong khoảnh khắc) có nghĩa là cơ hội.
Hetudiṭṭhīsūti hetumhi ceva laddhiyañca.
Hetudiṭṭhīsu means: in both cause and view.
Hetudiṭṭhīsu (trong nguyên nhân và quan điểm) có nghĩa là trong nguyên nhân và trong quan điểm.
Assāti samayasaddassa.
Assā refers to the word samaya.
Assā (của nó) có nghĩa là của từ samaya.
Kālañca samayañca upādāyāti ettha kālo nāma upasaṅkamanassa yuttakālo.
In the phrase kālañca samayañca upādāyā, kāla is the appropriate time for approach.
Trong câu Kālañca samayañca upādāyā (nương vào thời và dịp), kāla (thời) là thời điểm thích hợp để đến.
Samayo nāma tasseva paccayasāmaggī, atthato pana tadanurūpasarīrabalañceva tappaccayaparissayābhāvo ca.
Samaya is the concurrence of conditions for that same (appropriate) time, but in meaning, it is both the suitable bodily strength and the absence of dangers dependent on that condition.
Samaya (dịp) là sự hòa hợp của các điều kiện cho chính thời điểm đó, nhưng về ý nghĩa thì đó là sức mạnh thể chất phù hợp và sự vắng mặt của những chướng ngại liên quan.
Upādānaṃ nāma ñāṇena tesaṃ gahaṇaṃ, tasmā yathāvuttaṃ kālañca samayañca paññāya gahetvā upadhāretvāti attho.
Upādāna is the apprehension of those (conditions) by wisdom; therefore, the meaning is, having taken and pondered with wisdom the aforementioned time and concurrence of conditions.
Upādānaṃ (nương vào) là sự nắm giữ chúng bằng trí tuệ. Do đó, ý nghĩa là nắm giữ và suy xét thời điểm đã nói và sự hòa hợp của các điều kiện bằng trí tuệ.
Idaṃ vuttaṃ hoti – sace amhākaṃ sve gamanassa yuttakālo bhavissati, kāye balamattā ca pharissati, gamanapaccayā ca añño aphāsuvihāro na bhavissati, athetaṃ kālañca gamanakāraṇasamavāyasaṅkhātaṃ samayañca upadhāretvā appeva nāma svepi āgaccheyyāmāti.
This is what is meant: "If tomorrow is the appropriate time for us to go, and if there is sufficient bodily strength, and if no other discomfort arises due to the journey, then, having considered this time and the concurrence of conditions, which is the cause of the journey, we may perhaps go tomorrow."
Điều này có nghĩa là: nếu ngày mai là thời điểm thích hợp để chúng ta đi, và có đủ sức mạnh trong cơ thể, và không có chướng ngại nào khác gây khó chịu do việc đi lại, thì sau khi suy xét thời điểm đó và dịp, tức là sự hòa hợp của các điều kiện cho việc đi lại, có lẽ chúng ta sẽ đến vào ngày mai.
Khaṇoti okāso.
Khaṇa means opportunity.
Khaṇo (khoảnh khắc) có nghĩa là cơ hội.
Tathāgatuppādādiko hi maggabrahmacariyassa okāso tappaccayapaṭilābhahetuttā.
Indeed, the appearance of a Tathāgata and so forth is an opportunity for the path and the holy life, because it is the cause for the attainment of its conditions.
Sự xuất hiện của một vị Như Lai và những điều tương tự là cơ hội cho Phạm hạnh (brahmacariya) của con đường (magga), vì đó là nguyên nhân để đạt được các điều kiện cho nó.
Khaṇo eva ca samayo.
A khaṇa is also a samaya.
Và khaṇa chính là samaya.
Yo ‘‘khaṇo’’ti ca ‘‘samayo’’ti ca vuccati, so ekovāti adhippāyo.
The intention is that what is called khaṇa and samaya is one and the same.
Ý nghĩa là điều được gọi là "khaṇa" và "samaya" là một và như nhau.
Diyaḍḍho māso seso gimhānaṃ uṇhasamayo. Vassānassa paṭhamo māso pariḷāhasamayo.
One and a half months remaining in the summer is the uṇhasamayo (hot season). The first month of the rainy season is the pariḷāhasamayo (sultry season).
Một tháng rưỡi còn lại của mùa hè là uṇhasamayo (thời nóng). Tháng đầu tiên của mùa mưa là pariḷāhasamayo (thời oi bức).
Mahāsamayoti mahāsamūho.
Mahāsamayo means a great assembly.
Mahāsamayo (đại hội) có nghĩa là một nhóm lớn.
Samāso vā esa, byāso vā.
This is either a compound (samāsa) or an uncompounded phrase (byāsa).
Đây có thể là một hợp từ (samāsa) hoặc một câu mở rộng (byāsa).
Pavuṭṭhaṃ vanaṃ pavanaṃ, tasmiṃ, kapilavatthusāmante mahāvanasaṅkhāte vanasaṇḍeti attho.
Pavuṭṭhaṃ vanaṃ pavanaṃ, tasmiṃ, kapilavatthusāmante mahāvanasaṅkhāte vanasaṇḍeti attho. means "a large forest is pavanaṁ; in that, it means in the forest grove called Mahāvana near Kapilavatthu."
Khu rừng đã phát triển là pavanaṃ (khu rừng phát triển), tức là trong khu rừng lớn được gọi là Mahāvana gần Kapilavatthu.
Samayopi khoti ettha samayoti sikkhāpadapūraṇassa hetu.
In samayopi kho, samaya refers to the reason for fulfilling the precept.
Trong câu Samayopi kho (cũng có một dịp), samayo (dịp) là nguyên nhân để hoàn thành giới luật.
Bhaddālīti tassa bhikkhussa nāmaṃ.
Bhaddālī is the name of that bhikkhu.
Bhaddālī (Bhaddāli) là tên của vị tỳ khưu đó.
Idaṃ vuttaṃ hoti – tayā bhaddāli paṭivijjhitabbayuttakaṃ ekaṃ kāraṇaṃ atthi, tampi te na paṭividdhaṃ na sallakkhitanti.
This is what is meant: "Bhaddāli, there is one matter suitable for you to penetrate, but you have neither penetrated nor observed it."
Điều này có nghĩa là: này Bhaddāli, có một điều mà ông nên thấu hiểu, nhưng ông đã không thấu hiểu, không nhận ra điều đó.
Kiṃ taṃ kāraṇanti āha ‘‘bhagavāpi kho’’tiādi.
To the question, "What is that matter?" it states, bhagavāpi kho and so on.
Điều đó là gì?* nói "bhagavāpi kho" (Thế Tôn cũng vậy) và tiếp theo.
‘‘Uggahamāno’’tiādīsu mānoti tassa paribbājakassa pakatināmaṃ, kiñci kiñci pana sippaṃ uggahetuṃ samatthatāya ‘‘uggahamāno’’ti naṃ sañjānanti, tasmā ‘‘uggahamāno’’ti vuccati.
Among uggahamāno and so forth, māno is the natural name of that wanderer. However, people knew him as uggahamāno because of his ability to learn various skills; therefore, he is called uggahamāno.
Trong ‘‘Uggahamāno’’ (Uggahamāna) và các từ tương tự, māno (Māna) là tên thường gọi của vị du sĩ đó. Tuy nhiên, vì ông có khả năng học hỏi một số ngành nghề, người ta gọi ông là "Uggahamāna" (người học hỏi), do đó ông được gọi là "Uggahamāno".
Samaṇamuṇḍikassa putto samaṇamuṇḍikāputto. So kira devadattassa upaṭṭhāko.
The son of Samaṇamuṇḍika is samaṇamuṇḍikāputto. He was, it is said, a servant of Devadatta.
Con trai của Samaṇamuṇḍika là Samaṇamuṇḍikāputto (Samaṇamuṇḍikāputta). Nghe nói ông là người hầu cận của Devadatta.
Samayaṃ diṭṭhiṃ pakārena vadanti etthāti samayappavādako, tasmiṃ, diṭṭhippavādaketi attho.
It means diṭṭhippavādake (place where views are expounded), in that (place), they proclaim their views in various ways, therefore it is called samayappavādako.
Nơi mà họ trình bày các quan điểm (samayaṃ diṭṭhiṃ) theo nhiều cách được gọi là samayappavādako (nơi trình bày các quan điểm), tức là nơi trình bày các quan điểm (diṭṭhippavādake).
Tasmiṃ kira ṭhāne caṅkītārukkhapokkharasātippabhūtayo brāhmaṇā, nigaṇṭhācelakaparibbājakādayo ca pabbajitā sannipatitvā attano attano samayaṃ pakārena vadanti kathenti dīpenti, tasmā so ārāmo ‘‘samayappavādako’’ti vuccati.
Indeed, in that place, Brahmins such as Caṅkī, Tārukkha, and Pokkharasāti, as well as ascetics such as Nigaṇṭha, Acelaka, and Paribbājaka, would gather and expound, declare, and explain their respective doctrines in various ways. Therefore, that park is called samayappavādako.
Nghe nói tại nơi đó, các Bà la môn như Caṅkī, Tārukkhapokkharasāti, và các du sĩ như Nigaṇṭha, Acelaka, Paribbājaka v.v. đã tụ họp và trình bày, giải thích, và làm sáng tỏ các quan điểm (samaya) của riêng mình theo nhiều cách, do đó khu vườn đó được gọi là "samayappavādako".
Sveva tindukācīrasaṅkhātāya timbarūsakarukkhapantiyā parikkhittattā ‘‘tindukācīro’’ti vuccati.
That same (park) is called tindukācīro because it is surrounded by a row of Tinduka trees, which are also known as Timbarūsaka trees.
Chính khu vườn đó được bao quanh bởi một hàng cây Timbarūsaka, được gọi là Tindukācīra, nên được gọi là "tindukācīro" (Tindukācīra).
Ekā sālā etthāti ekasālako. Yasmā panettha paṭhamaṃ ekā sālā ahosi, pacchā pana mahāpuññaṃ poṭṭhapādaparibbājakaṃ nissāya bahū sālā katā, tasmā tameva paṭhamaṃ kataṃ ekaṃ sālaṃ upādāya laddhapubbanāmavasena ‘‘ekasālako’’ti vuccati.
It is called ekasālako (having one hall) because there was initially only one hall there. Later, many halls were built due to the highly meritorious wanderer Poṭṭhapāda. Therefore, it is called ekasālako based on the name it received earlier, referring to that one hall that was built first.
Nơi có một hội trường được gọi là ekasālako (có một hội trường). Vì ban đầu chỉ có một hội trường ở đó, nhưng sau đó, nhờ vị du sĩ Potṭhapāda có nhiều công đức, nhiều hội trường đã được xây dựng. Do đó, nó được gọi là "ekasālako" theo tên cũ, dựa trên hội trường đầu tiên được xây dựng.
Mallikāya nāma pasenadirañño deviyā uyyānabhūto so pupphaphalasacchanno ārāmo, tena vuttaṃ ‘‘mallikāya ārāme’’ti.
That park, filled with flowers and fruits, was a pleasure garden belonging to Mallikā, King Pasenadi's queen; hence, it is stated, mallikāya ārāme (in Mallikā’s park).
Khu vườn đó, tràn ngập hoa trái, là khu vườn của hoàng hậu Mallikā, vợ của vua Pasenadi. Do đó,* nói "mallikāya ārāme" (trong khu vườn của Mallikā).
Paṭivasatīti tasmiṃ phāsutāya vasati.
Paṭivasatī means dwelling there comfortably.
Paṭivasatī (cư ngụ) có nghĩa là cư ngụ thoải mái trong khu vườn đó.
Diṭṭhe dhammeti paccakkhe attabhāve.
Diṭṭhe dhamme means in this present existence.
Diṭṭhe dhamme (trong đời hiện tại) có nghĩa là trong thân thể hiện tại.
Atthoti vuḍḍhi.
Attha means growth.
Attho (lợi ích) có nghĩa là sự tăng trưởng.
Kammakilesavasena samparetabbato sammā pāpuṇitabbato samparāyo, paraloko, tattha niyutto samparāyiko, paralokattho.
Samparāya refers to the next world, because one must enter it by way of kamma and defilements; samparāyiko refers to that which pertains to the next world, the meaning related to the next world.
Do phải được đạt đến một cách đúng đắn theo nghiệp và phiền não,* samparāyo (đời sau) là thế giới bên kia. Điều liên quan đến thế giới bên kia là samparāyiko (lợi ích ở đời sau).
Atthābhisamayāti yathāvuttaubhayatthasaṅkhātahitapaṭilābhā.
Atthābhisamayā means the attainment of benefits, described as the two kinds of benefits mentioned.
Atthābhisamayā (do sự thấu hiểu lợi ích) là sự đạt được lợi ích, tức là cả hai loại lợi ích đã nói.
Samparāyikopi hi attho kāraṇassa nipphannattā paṭiladdho nāma hotīti taṃ atthadvayamekato katvā ‘‘atthābhisamayā’’ti vuttaṃ.
Indeed, even a benefit pertaining to the next world is considered attained because its cause has been fulfilled; therefore, those two benefits are combined and referred to as atthābhisamayā.
Thật vậy, lợi ích ở đời sau cũng được coi là đã đạt được vì nguyên nhân đã thành tựu. Do đó, hai loại lợi ích đó được gộp lại và gọi là "atthābhisamayā".
Dhiyā paññāya taṃtadatthe rāti gaṇhāti, dhī vā paññā etassatthīti dhīro.
One who, by intellect and wisdom, grasps those respective meanings, or one who possesses intellect and wisdom, is called dhīra (wise).
Người nào bằng trí tuệ (dhiyā paññāya) nắm bắt được các lợi ích đó được gọi là dhīro (người trí tuệ). Hoặc người nào có trí tuệ (dhī vā paññā etassatthīti) được gọi là dhīro.
Paṇḍā vuccati paññā.
Paṇḍā means wisdom.
Paṇḍā được gọi là trí tuệ.
Sā hi sukhumesupi atthesu paḍati gacchati, dukkhādīnaṃ vā pīḷanādiākāraṃ jānātīti paṇḍā. Tāya ito gatoti paṇḍito. Atha vā itā sañjātā paṇḍā etassa, paḍati vā ñāṇagatiyā gacchatīti paṇḍito.
Indeed, that (wisdom) reaches even subtle matters, or it discerns the nature of suffering and so forth as oppression; therefore, it is paṇḍā. One who has gone with that (wisdom) is paṇḍita. Alternatively, one who has acquired wisdom, or one who proceeds with the movement of knowledge, is paṇḍita.
Thật vậy, trí tuệ đó đi đến (paḍati gacchati) cả những điều vi tế nhất, hoặc nhận biết (jānāti) các khía cạnh như sự áp bức của khổ đau v.v. nên được gọi là paṇḍā. Người nào đã đi đến điều đó bằng trí tuệ đó được gọi là paṇḍito. Hoặc người nào có trí tuệ đã được sinh ra (itā sañjātā paṇḍā etassa), hoặc người nào đi (paḍati vā) bằng sự vận hành của trí tuệ được gọi là paṇḍito.
Sammā mānābhisamayāti mānassa sammā pahānena.
Sammā mānābhisamayā means by the right abandonment of conceit.
Sammā mānābhisamayā (do sự thấu hiểu kiêu mạn một cách đúng đắn) có nghĩa là do sự đoạn trừ kiêu mạn một cách đúng đắn.
Sammāti cettha aggamaggañāṇena samucchedappahānaṃ vuttaṃ.
Here, sammā (rightly) refers to the abandonment by cutting off through the knowledge of the supreme path (arahattamagga).
Ở đây, sammā (đúng đắn) có nghĩa là sự đoạn trừ hoàn toàn (samucchedappahānaṃ) bằng trí tuệ của con đường tối thượng (aggamaggañāṇena).
Antanti avasānaṃ.
Anta means end.
Antaṃ (cùng tột) có nghĩa là sự kết thúc.
Pīḷanaṃ taṃsamaṅgino hiṃsanaṃ avipphāritākaraṇaṃ.
Pīḷana (oppression) is harming one who possesses it, making one inactive.
Pīḷanaṃ (sự áp bức) là sự làm hại người có liên quan đến nó, sự không làm cho nó được trải rộng.
Tadeva attho tathā ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā.
That very (meaning) is attha, by changing the ttha syllable to ṭṭha (i.e., pīḷanaṭṭha).
Chính điều đó là ý nghĩa, sau khi biến âm 'ttha' thành 'ṭṭha'.
Samecca paccayehi katabhāvo saṅkhataṭṭho. Dukkhadukkhatādivasena santāpanaṃ paridahanaṃ santāpaṭṭho. Jarāya, maraṇena cāti dvidhā vipariṇāmetabbo vipariṇāmaṭṭho.
The state of being made by conditions, having come together, is saṅkhataṭṭho (conditioned state). Burning and tormenting, by way of suffering as suffering and so forth, is santāpaṭṭho (state of torment). That which must undergo change in two ways, by old age and by death, is vipariṇāmaṭṭho (state of alteration).
Trạng thái được tạo ra bởi các duyên, do sự hòa hợp (samecca), là saṅkhataṭṭho (trạng thái hữu vi). Sự thiêu đốt, sự đau khổ theo khía cạnh khổ khổ v.v. là santāpaṭṭho (trạng thái bị thiêu đốt). Điều phải biến đổi theo hai cách, bởi già và chết, là vipariṇāmaṭṭho (trạng thái biến hoại).
Abhisametabbo paṭivijjhitabbo abhisamayaṭṭho, pīḷanādīniyeva.
Abhisametabbo paṭivijjhitabbo means to be penetrated and understood, which are just pīḷanā and so forth.
Điều phải được thấu hiểu, phải được xuyên thấu là abhisamayaṭṭho (trạng thái cần thấu hiểu), chính là sự áp bức v.v.
Tāni hi abhisametabbabhāvena ekībhāvamupanetvā ‘‘abhisamayaṭṭho’’ti vuttāni.
Indeed, those (states), by being brought to a unified state of being penetrable, are called abhisamayaṭṭho.
Thật vậy, những điều đó được gộp lại thành một trạng thái cần được thấu hiểu và gọi là "abhisamayaṭṭho".
Abhisamayassa vā paṭivedhassa attho gocaro abhisamayaṭṭhoti tāniyeva tabbisaya-bhāvūpagamana-sāmaññato ekattena vuttāni.
Alternatively, abhisamayaṭṭho is the meaning or range of penetration (abhisamaya); those very (states) are spoken of as one, due to their common nature of becoming the object of that (penetration).
Hoặc, ý nghĩa của sự thấu hiểu, tức là đối tượng của sự xuyên thấu, là abhisamayaṭṭho. Những điều đó được nói là một vì sự tương đồng trong việc trở thành đối tượng của nó.
Ettha ca upasaggānaṃ jotakamattattā tassa tassa atthassa vācako samayasaddo evāti samayasaddassa atthuddhārepi saupasaggo abhisamayo vutto.
Here, since the prefixes merely indicate, the word samaya alone is the indicator of its respective meanings; thus, in defining the meanings of samaya, the word abhisamaya with its prefix is mentioned.
Và ở đây, vì các tiền tố chỉ là để làm rõ nghĩa, nên từ samaya tự nó là từ biểu thị ý nghĩa đó. Do đó, trong việc trích dẫn ý nghĩa của từ samaya, abhisamaya có tiền tố cũng được nói đến.
Tesu pana atthesu ayaṃ vacanattho – sahakārīkāraṇavasena sannijjhaṃ sameti samavetīti samayo, samavāyo.
Among those meanings, this is the etymological explanation: that which comes together, gathers, or converges, by way of co-operative causes, is samaya (concurrence/convergence).
Trong các ý nghĩa đó, ý nghĩa của từ là: điều gì hòa hợp (sameti samaveti) một cách đúng đắn (sannijjhaṃ) theo khía cạnh của các nguyên nhân hỗ trợ được gọi là samayo (dịp), tức là sự hòa hợp (samavāyo).
Sameti samāgacchati maggabrahmacariyamettha tadādhārapuggalavasenāti samayo, khaṇo.
That in which the path and the holy life properly converge or come to be, by way of the individuals who are their basis, is samaya (opportunity).
Phạm hạnh (maggabrahmacariya) của con đường hòa hợp (sameti samāgacchati) ở đây theo khía cạnh của người nương tựa vào nó, do đó được gọi là samayo (dịp), tức là khoảnh khắc (khaṇo).
Samenti ettha, etena vā saṃgacchanti dhammā, sattā vā sahajātādīhi, uppādādīhi cāti samayo, kālo.
That in which or by which phenomena or beings come together and associate, by way of co-arising and so forth, and by way of arising and so forth, is samaya (time).
Các pháp (dhammā) hoặc các chúng sinh (sattā) hòa hợp (samenti saṃgacchanti) ở đây, hoặc bởi điều này, với các điều kiện đồng sinh v.v. và với sự sinh khởi v.v., do đó được gọi là samayo (dịp), tức là thời gian (kālo).
Dhammappavattimattatāya hi atthato abhūtopi kālo dhammappavattiyā adhikaraṇaṃ, karaṇaṃ viya ca parikappanāmattasiddhena rūpena voharīyati.
Indeed, time, though unreal in ultimate sense, being merely the occurrence of phenomena, is designated by a form established by mere conceptualization, as if it were a support or an instrument for the occurrence of phenomena.
Thật vậy, thời gian, mặc dù không tồn tại về bản chất do chỉ là sự vận hành của các pháp, nhưng được coi là nền tảng và là công cụ cho sự vận hành của các pháp, và được gọi bằng một hình thức chỉ có được do sự giả định.
Samaṃ, sammā vā avayavānaṃ ayanaṃ pavatti avaṭṭhānanti samayo, samūho yathā ‘‘samudāyo’’ti.
The coming together or occurrence, or the stability of the components, equally or rightly, is samaya (assembly), just as samudāya.
Sự vận hành (ayanaṃ pavatti) hoặc sự tồn tại (avaṭṭhānaṃ) của các bộ phận một cách đồng đều (samaṃ) hoặc đúng đắn (sammā) được gọi là samayo (dịp), tức là một nhóm (samūho), giống như "samudāyo" (sự tập hợp).
Avayavānaṃ sahāvaṭṭhānameva hi samūho, na pana avayavavinimutto samūho nāma koci paramatthato atthi.
Indeed, the simultaneous existence of components is itself an assembly; there is no such thing as an assembly existing apart from its components in the ultimate sense.
Thật vậy, sự tồn tại đồng thời của các bộ phận chính là một nhóm, và không có nhóm nào tồn tại một cách tuyệt đối mà tách rời khỏi các bộ phận.
Paccayantarasamāgame eti phalaṃ uppajjati, pavattati vā etasmāti samayo, hetu yathā ‘‘samudayo’’ti.
That from which, when other conditions come together, results arise or come to be, is samaya (cause), just as samudaya.
Điều gì sinh ra (eti uppajjati) hoặc vận hành (pavattati) kết quả (phalaṃ) khi có sự hòa hợp của các điều kiện khác được gọi là samayo (dịp), tức là nguyên nhân (hetu), giống như "samudayo" (sự tập khởi).
So hi paccayantarasamāgamaneneva attano phalaṃ uppādaṭṭhitisamaṅgībhāvaṃ karoti.
Indeed, it is only by the coming together of other conditions that it brings about its own result, the state of being endowed with arising and stability.
Thật vậy, nguyên nhân đó chỉ tạo ra sự hiện hữu của kết quả, tức là sự sinh khởi, sự tồn tại và sự hoàn hảo, thông qua sự hòa hợp của các điều kiện khác.
Sameti saṃyojanabhāvato sambandho hutvā eti attano visaye pavattati, daḷhaggaṇabhāvato vā taṃsaññuttā sattā ayanti etena yathābhinivesaṃ pavattantīti samayo, diṭṭhi.
That diṭṭhi (view) which, being a fetter, becomes a bond and proceeds in its own sphere, or by which beings, being associated with it due to their firm grasping, proceed according to their adherence, is samaya.
Cái thấy (diṭṭhi) nào, do bản chất là một kiết sử (saṃyojana), trở thành sự ràng buộc và phát sinh trong phạm vi của nó; hoặc do bản chất bám víu chặt chẽ, các chúng sinh liên kết với nó và tiếp tục theo ý muốn của họ—do đó nó là samaya, tức là diṭṭhi (tà kiến).
Diṭṭhisaṃyojanena hi sattā ativiya bajjhanti.
Indeed, beings are bound extremely tightly by the fetter of views.
Quả thật, các chúng sinh bị ràng buộc rất chặt bởi kiết sử tà kiến (diṭṭhisaṃyojana).
Samiti saṅgati samodhānaṃ samayo, paṭilābho.
Samiti, saṅgati, samodhāna (coming together) is samaya, meaning attainment.
Sự hòa hợp, sự kết hợp, sự tụ hội là samaya, tức là sự đạt được.
Samassa nirodhassa yānaṃ pāpuṇanaṃ, sammā vā yānaṃ apagamo appavatti samayo, pahānaṃ.
The going to or reaching of cessation, or the right going away or cessation, the non-occurrence, is samaya (abandonment).
Sự đạt đến sự chấm dứt (nirodha) một cách đúng đắn, hoặc sự đoạn trừ, sự không phát sinh một cách đúng đắn là samaya, tức là sự từ bỏ.
Abhimukhaṃ ñāṇena sammā etabbo abhigantabboti abhisamayo, dhammānaṃ aviparīto sabhāvo.
That which is to be truly known or attained by knowledge, face-to-face, is abhisamaya (comprehension); it is the non-perverted nature of phenomena.
Cái gì cần được hiểu biết một cách đúng đắn, cần được đạt đến một cách đúng đắn bằng tuệ giác hướng về trực diện, do đó nó là abhisamaya (sự chứng ngộ); đó là bản chất không sai lệch của các pháp.
Abhimukhabhāvena taṃ taṃ sabhāvaṃ sammā eti gacchati bujjhatīti abhisamayo, dhammānaṃ yathābhūtasabhāvāvabodho.
That knowledge which, by facing directly, truly understands, reaches, comprehends each particular nature, is abhisamaya; it is the penetration of the phenomena's nature as it truly is.
Cái gì do tính chất hướng về trực diện mà đúng đắn đi đến, đạt đến, hiểu biết bản chất đó, do đó nó là abhisamaya (sự chứng ngộ); đó là sự thấu hiểu bản chất chân thật của các pháp.
Samavāyādiatthānaṃ idha asambhavato, kālasseva ca apadisitabbattā ‘‘idha panassa kālo attho’’ti vuttaṃ.
Since meanings such as conjunction (samavāya) are not applicable here, and only time (kāla) is to be pointed out, it is stated: "Here, however, its meaning is time."
Vì các nghĩa như tập hợp (samavāya) không thể có ở đây, và vì chỉ có thời gian mới cần được chỉ định, nên đã nói rằng “ở đây, nghĩa của nó là thời gian”.
Desadesakādīnaṃ viya hi kālassa nidānabhāvena adhippetattā sopi idha apadisīyati.
Indeed, just as the place and the speaker, etc., are meant as the occasion, so too is time pointed out here as the occasion.
Thật vậy, thời gian cũng được chỉ định ở đây, vì nó được coi là nguyên nhân, giống như địa điểm, người thuyết pháp, v.v.
‘Iminā kīdisaṃ kālaṃ dīpetīti āha ‘‘tenā’’tiādi.
To the question, ‘What kind of time is indicated by this?’, he says "by that" and so on.
Nói rằng ‘bằng cách này, nó chỉ ra loại thời gian nào’, nên đã nói “do đó”, v.v.
Tenāti kālatthena samaya-saddena.
"By that" means by the word samaya in the sense of time.
Do đó là bằng từ samaya có nghĩa là thời gian.
Aḍḍhamāso pakkhavasena vutto, pubbaṇhādiko divasabhāgavasena, paṭhamayāmādiko pahāravasena.
A fortnight is mentioned by way of half-month; forenoon and so on by way of parts of the day; the first watch and so on by way of periods.
Nửa tháng được nói đến theo cách của nửa tháng (pakkhavasena), buổi sáng sớm, v.v. theo cách của các phần trong ngày, và canh đầu, v.v. theo cách của các canh.
Ādi-saddena khaṇalayādayo saṅgahitā, aniyamitavasena ekaṃ kālaṃ dīpetīti attho.
By the word "and so on" are included moments (khaṇa), instants (laya), etc.; the meaning is that it indicates a certain time in an unspecified manner.
Bằng từ v.v. (ādi), các khoảnh khắc (khaṇa), sát-na (laya), v.v. được bao gồm, nghĩa là nó chỉ ra một thời điểm theo cách không xác định.
Kasmā panettha aniyamitavasena kālo niddiṭṭho, na utusaṃvaccharādinā niyamitavasenāti āha ‘‘tattha kiñcāpī’’tiādi.
Why then is time specified here in an unspecified manner, and not in a specified manner such as seasons, years, etc.? To this, he says: “although there, etc.”
Tại sao ở đây thời gian được chỉ định một cách không xác định, mà không phải theo cách xác định như mùa, năm, v.v.? Để trả lời câu hỏi này, đã nói “mặc dù”, v.v.
Kiñcāpi paññāya viditaṃ suvavatthāpitaṃ, tathāpīti sambandho.
Although it is known and well-defined by wisdom, still, this is the connection.
Mặc dù đã được biết rõ bằng trí tuệ và được xác định rõ ràng, nhưng vẫn có sự liên hệ.
Vacasā dhāretuṃ vā sayaṃ uddisituṃ vā parena uddisāpetuṃ vā na sakkā nānappakārabhāvato bahu ca vattabbaṃ hoti yāva kālappabhedo, tāva vattabbattā.
It is not possible to remember verbally, to teach oneself, or to have another teach, due to the variety of time, and much needs to be said as long as there are divisions of time.
Không thể ghi nhớ bằng lời nói, hoặc tự mình giảng giải, hoặc nhờ người khác giảng giải, vì có nhiều loại khác nhau và có nhiều điều cần nói cho đến khi phân loại thời gian.
‘‘Ekaṃ samaya’’nti vutte pana na so kālappabhedo atthi, yo etthānantogadho siyāti dasseti ‘‘ekeneva padena tamatthaṃ samodhānetvā’’ti iminā.
However, when it is said, "at one time", there is no such division of time that is not included here; this is shown by "comprehending that meaning with a single word".
Tuy nhiên, khi nói “một thời gian”, không có sự phân loại thời gian nào không nằm trong đó, điều này được chỉ ra bằng câu “bao gồm ý nghĩa đó chỉ bằng một từ”.
Evaṃ lokiyasammatakālavasena samayatthaṃ dassetvā idāni sāsane pākaṭakālavasena samayatthaṃ dassetuṃ ‘‘ye vā ime’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown the meaning of samaya in terms of worldly accepted time, now, to show the meaning of samaya in terms of well-known times in the Dispensation, it is stated: "or those that, etc."
Như vậy, sau khi chỉ ra nghĩa của samaya theo thời gian được thế tục chấp nhận, giờ đây để chỉ ra nghĩa của samaya theo thời gian hiển nhiên trong giáo pháp, đã nói “hoặc những điều này”, v.v.
Apica utusaṃvaccharādivasena niyamaṃ akatvā samayasaddassa vacane ayampi guṇo laddhoyevāti dassento ‘‘ye vā ime’’tiādimāha.
Moreover, intending to show that this quality is indeed gained by using the word samaya without making a specific rule regarding seasons, years, etc., he says "or those that, etc."
Hơn nữa, khi nói từ samaya mà không xác định theo mùa, năm, v.v., thì lợi ích này cũng đã đạt được, điều này được chỉ ra bằng câu “hoặc những điều này”, v.v.
Sāmaññajotanā hi visese avatiṭṭhati tassā visesaparihāravisayattā.
For a general indication settles into specifics, as its scope is the resolution of particulars.
Thật vậy, sự chỉ rõ chung chung sẽ được áp dụng cho những điều cụ thể, vì nó liên quan đến việc loại bỏ những điều cụ thể.
Tattha ye ime samayāti sambandho.
In that context, the connection is: ‘which are these samayas’.
Ở đó, những thời điểm này là có liên quan.
Bhagavato mātukucchiokkamanakālo cettha gabbhokkantisamayo. Cattāri nimittāni passitvā saṃvejanakālo saṃvegasamayo. Chabbassāni sambodhisamadhigamāya cariyakālo dukkarakārikasamayo. Devasikaṃ jhānaphalasamāpattīhi vītināmanakālo diṭṭhadhammasukhavihārasamayo, visesato pana sattasattāhāni jhānasamāpattivaḷañjanakālo.
The time of the Blessed One's conception in his mother's womb is here the time of conception (gabbhokkanti-samaya). The time of agitation after seeing the four omens is the time of agitation (saṃvega-samaya). The six years of striving for the attainment of enlightenment is the time of difficult ascetic practices (dukkarakārika-samaya). The daily passing of time in meditative attainments and fruit attainments is the time of happy abiding in this very life (diṭṭhadhammasukhavihāra-samaya); more specifically, it is the seven weeks spent enjoying meditative attainments.
Thời điểm Đức Phật nhập thai mẹ được gọi là gabbhokkantisamayo (thời điểm nhập thai). Thời điểm xúc động sau khi thấy bốn điềm báo được gọi là saṃvegasamayo (thời điểm xúc động). Sáu năm thực hành khổ hạnh để đạt giác ngộ được gọi là dukkarakārikasamayo (thời điểm thực hành khổ hạnh). Thời điểm trải qua hàng ngày trong các thiền định và quả vị thiền định được gọi là diṭṭhadhammasukhavihārasamayo (thời điểm an trú hạnh phúc ngay trong hiện tại), đặc biệt là bảy tuần lễ trải qua trong việc nhập thiền.
Pañcacattālīsavassāni taṃtaṃdhammadesanākālo desanāsamayo.
The forty-five years of teaching various Dhamma is the time of teaching (desanā-samaya).
Thời điểm thuyết pháp về các pháp khác nhau trong bốn mươi lăm năm được gọi là desanāsamayo (thời điểm thuyết pháp).
Ādi-saddena yamakapāṭihāriyasamayādayo saṅgaṇhāti.
By the word "etc." he includes the time of the Twin Miracle (yamaka-pāṭihāriya-samaya), etc.
Bằng từ v.v. (ādi), nó bao gồm các thời điểm như thời điểm thực hiện song thần thông (yamakapāṭihāriya).
Pakāsāti dasasahassilokadhātupakampanaobhāsapātubhāvādīhi pākaṭā.
Manifest means made manifest by the quaking of ten thousand world-systems, the appearance of radiance, etc.
Hiển nhiên (pakāsā) là hiển nhiên bởi sự rung chuyển của mười ngàn thế giới, sự xuất hiện của ánh sáng, v.v.
‘‘Ekaṃ samaya’’nti vutte tadaññepi samayā santīti atthāpattito tesu samayesu idha desanāsamayasaṅkhāto samayaviseso ‘‘ekaṃ samaya’’nti vuttoti dīpetīti adhippāyo.
When it is said "at one time", it is implied that there are other times as well, and among those samayas, the specific samaya called the teaching samaya is what is meant by "at one time". This is the intention.
Khi nói “một thời gian”, do sự suy luận rằng có những thời điểm khác, nên ý muốn nói rằng trong số các thời điểm đó, một thời điểm cụ thể được gọi là thời điểm thuyết pháp đã được nói đến là “một thời gian” ở đây.
Yathāvuttappabhedesuyeva samayesu ekadesaṃ pakārantarehi saṅgahetvā dassetuṃ ‘‘yo cāya’’ntiādi vuttaṃ.
To illustrate a part of the previously mentioned types of samayas by other classifications, "and that which" and so on is stated.
Để thu thập và chỉ ra một phần của các thời điểm đã được nói đến theo các cách khác, đã nói “và cái này”, v.v.
Tattha hi ñāṇakiccasamayo, attahitapaṭipattisamayo ca abhisambodhisamayoyeva. Ariyatuṇhībhāvasamayo diṭṭhadhammasukhavihārasamayo. Karuṇākiccaparahitapaṭipattidhammikathāsamayo desanāsamayo, tasmā tesu vuttappabhedesu samayesu ekadesova pakārantarena dassitoti daṭṭhabbaṃ.
There, the samaya of the function of knowledge and the samaya of practicing for one's own benefit are indeed the samaya of perfect enlightenment (abhisambodhi-samaya). The samaya of noble silence (ariyatuṇhībhāva-samaya) is the samaya of happy abiding in this very life (diṭṭhadhammasukhavihāra-samaya). The samaya of the function of compassion, practicing for the benefit of others, and Dhamma talk is the samaya of teaching (desanā-samaya). Therefore, it should be understood that a part of these aforementioned samayas is presented by another classification.
Ở đó, thời điểm thực hiện trí tuệ và thời điểm thực hành lợi ích cho bản thân đều là thời điểm giác ngộ hoàn toàn (abhisambodhi). Thời điểm im lặng cao quý (ariyatuṇhībhāva) là thời điểm an trú hạnh phúc ngay trong hiện tại (diṭṭhadhammasukhavihāra). Thời điểm thực hiện lòng bi mẫn, thực hành lợi ích cho người khác và thuyết pháp là thời điểm thuyết pháp (desanāsamaya). Do đó, cần hiểu rằng chỉ một phần của các thời điểm đã được nói đến đó được chỉ ra theo một cách khác.
‘‘Sannipatitānaṃ vo bhikkhave dvayaṃ karaṇīyaṃ dhammī kathā vā ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti (udā. 12) vuttasamaye sandhāya ‘‘sannipatitānaṃ karaṇīyadvayasamayesū’’ti vuttaṃ.
Referring to the samaya stated as, "Monks, when you are assembled, two things are to be done: either Dhamma talk or noble silence," it is said, "among the samayas of the two duties for those assembled."
Liên quan đến thời điểm đã được nói đến trong câu “Này các tỳ-khưu, khi các ông tụ họp, có hai điều cần làm: hoặc là thuyết pháp, hoặc là im lặng cao quý” (Ud. 12), đã nói “trong các thời điểm hai việc cần làm khi tụ họp”.
Tesupi samayesūti karuṇākiccaparahitapaṭipattidhammikathādesanāsamayesupi.
Even in those samayas means even in the samayas of the function of compassion, practicing for the benefit of others, Dhamma talk, and teaching.
Trong các thời điểm đó cũng bao gồm các thời điểm thực hiện lòng bi mẫn, thực hành lợi ích cho người khác, thuyết pháp và giảng dạy.
Aññataraṃ samayaṃ sandhāya ‘‘ekaṃ samaya’’nti vuttaṃ atthato abhedattā.
Referring to any one samaya, "at one time" is stated, due to their identity in meaning.
Liên quan đến một thời điểm nào đó, đã nói “một thời gian” vì không có sự khác biệt về ý nghĩa.
Aññattha viya bhummavacanena ca karaṇavacanena ca niddesamakatvā idha upayogavacanena niddesapayojanaṃ niddhāretukāmo parammukhena codanaṃ samuṭṭhapeti ‘‘kasmā panetthā’’tiādinā.
Desiring to determine the purpose of expressing it with the accusative case (upayogavacana) here, instead of using the locative case (bhummavacana) or the instrumental case (karaṇavacana) as elsewhere, he raises an objection indirectly with "why then here," etc.
Muốn xác định mục đích của việc chỉ định bằng cách dùng cách nói về công cụ (upayoga-vacana) ở đây, thay vì chỉ định bằng cách dùng cách nói về vị trí (bhumma-vacana) và cách nói về công cụ (karaṇa-vacana) như ở những chỗ khác, nên đã đặt ra một câu hỏi một cách gián tiếp, bắt đầu bằng “tại sao ở đây”, v.v.
Etthāti ‘‘ekaṃ samaya’’nti imasmiṃ pade, karaṇavacanena niddeso kato yathāti sambandho.
Here refers to this phrase "at one time"; the connection is: as the expression is made with the instrumental case.
Ở đây là trong từ “một thời gian” (ekaṃ samayaṃ), có sự liên hệ như cách chỉ định được thực hiện bằng cách nói về công cụ.
Bhavanti etthāti bhummaṃ, okāso, tattha pavattaṃ vacanaṃ vibhatti bhummavacanaṃ. Karoti kiriyamabhinipphādebhi etenāti karaṇaṃ, kiriyānipphattikāraṇaṃ.
Locative (Bhummaṃ) is where things exist, it is a place (okāsa); the word (vibhatti) occurring there is the locative case (bhummavacana). That by which an action is completed is instrument (karaṇaṃ), the cause of the completion of an action.
Cái gì xảy ra ở đó là vị trí (bhumma), tức là không gian, lời nói (biến cách) xảy ra ở đó là cách nói về vị trí (bhummavacana). Cái gì thực hiện hành động, hoàn thành hành động bằng nó là công cụ (karaṇa), tức là nguyên nhân hoàn thành hành động.
Upayujjitabbo kiriyāyāti upayogo, kammaṃ, tattha vacanaṃ tathā.
That which is to be joined with an action is object (upayogo), the kamma (object); the word (vacana) there is likewise.
Cái gì cần được sử dụng cho hành động là sự sử dụng (upayoga), tức là đối tượng, lời nói (biến cách) ở đó cũng vậy.
‘‘Tatthā’’tiādinā yathāvuttacodanaṃ pariharati.
With "there," etc., he refutes the aforementioned objection.
Bằng “ở đó”, v.v., câu hỏi đã nêu được giải thích.
Tatthāti tesu abhidhammatadaññasuttapadavinayesu.
There means in the Abhidhamma and other Suttas and Vinaya texts.
Ở đó là trong các Abhidhamma, các Sutta-pada khác và Vinaya.
Tathāti bhummavacanakaraṇavacanehi atthasambhavato cāti yojetabbaṃ, adhikaraṇabhāvenabhāvalakkhaṇatthānaṃ, hetukaraṇatthānañca sambhavatoti attho.
Likewise should be connected with "and because the meanings are possible with the locative and instrumental cases," meaning because the meanings of location, of the characteristic that indicates a state by a state, and of cause and instrument are possible.
Như vậy (tathā) cần được kết nối với “vì có khả năng của các nghĩa vị trí và công cụ”, nghĩa là “vì có khả năng của các nghĩa vị trí, chỉ dấu của sự kiện, và các nghĩa nguyên nhân, công cụ”.
Idhāti idhasmiṃ suttapade.
Here means in this Sutta passage.
Ở đây là trong Sutta-pada này.
Aññathāti upayogavacanena.
Otherwise means with the accusative case.
Theo cách khác là bằng cách nói về công cụ (upayoga-vacana).
Atthasambhavatoti accantasaṃyogatthassa sambhavato.
Because the meaning is possible means because the meaning of constant association (accantasaṃyoga) is possible.
Vì có khả năng của nghĩa là vì có khả năng của nghĩa liên tục (accantasaṃyoga).
‘‘Tattha hī’’tiādi tabbivaraṇaṃ.
"For there" etc., is its explanation.
“Thật vậy, ở đó”, v.v. là phần giải thích cho điều đó.
Itoti ‘‘ekaṃ samaya’’nti suttapadato.
From this means from the Sutta phrase "at one time".
Từ đây là từ Sutta-pada “một thời gian” (ekaṃ samayaṃ).
Adhikaraṇatthoti ādhārattho.
The meaning of location (adhikaraṇattho) means the meaning of support (ādhārattho).
Nghĩa vị trí (adhikaraṇattho) là nghĩa nền tảng (ādhārattho).
Bhavanaṃ bhāvo, kiriyā, kiriyāya kiriyantaralakkhaṇaṃ bhāvenabhāvalakkhaṇaṃ, tadevattho tathā.
Becoming is state (bhāvo), action (kiriya); the characteristic of one action by another action is the characteristic of a state by a state (bhāvenabhāvalakkhaṇaṃ); that itself is the meaning (attho) as such (tathā).
Sự tồn tại là sự tồn tại (bhāvo), tức là hành động; dấu hiệu của một hành động bởi một hành động khác là bhāvenabhāvalakkhaṇaṃ; chính đó là nghĩa.
Kena samayatthena idaṃ atthadvayaṃ sambhavatīti anuyoge sati tadatthadvayasambhavānurūpena samayatthena, taṃ daḷhaṃ karonto ‘‘adhikaraṇañhī’’tiādimāha.
If there is an inquiry as to by what meaning of samaya these two meanings are possible, then, in conformity with the possibility of those two meanings, by the meaning of samaya, making that firm, he says "for location," etc.
Khi có câu hỏi rằng ‘bằng nghĩa samaya nào mà hai nghĩa này có thể xảy ra?’, thì để củng cố điều đó bằng nghĩa samaya phù hợp với khả năng xảy ra của hai nghĩa đó, đã nói “thật vậy, vị trí”, v.v.
Padatthatoyeva hi yathāvuttamatthadvayaṃ siddhaṃ, vibhatti pana jotakamattā.
For the two meanings, as stated, are established solely from the meaning of the word; the case-ending (vibhatti) is merely an indicator.
Thật vậy, hai nghĩa đã nói trên được xác lập chỉ từ nghĩa của từ, còn biến cách chỉ là để làm rõ.
Tattha kālasaṅkhāto, kālasaddassa vā attho yassāti kālattho. Samūhasaṅkhāto, ‘samūhasaddassa vā attho yassāti samūhattho, ko so?
Among those*, that whose meaning is time, or that whose meaning is the word time, is kālattha. That whose meaning is collection, or that whose meaning is the word collection, is samūhattha. What is it?
Ở đó, cái gì có nghĩa là thời gian, hoặc nghĩa của từ ‘thời gian’ là kālattho (có nghĩa thời gian). Cái gì có nghĩa là tập hợp, hoặc nghĩa của từ ‘tập hợp’ là samūhattho (có nghĩa tập hợp). Đó là gì?
Samayo.
Samaya (time).
Là samaya.
Idaṃ vuttaṃ hoti – kālattho, samūhattho ca samayo tattha abhidhamme vuttānaṃ phassādidhammānaṃ adhikaraṇaṃ ādhāroti, yasmiṃ kāle, dhammapuñje vā kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti, tasmiṃyeva kāle, dhammapuñje vā phassādayopi hontīti ayañhi tattha attho.
This is what is meant: the term 'samaya' signifies 'time' (kālattha) and 'collection' (samūhattha); in the Abhidhamma, it is the basis or support (adhikaraṇaṃ ādhāro) for phenomena like contact (phassa) and so forth. The meaning here is: in whatever time or collection of phenomena a Kāmāvacara wholesome consciousness (kusala citta) has arisen, in that same time or collection of phenomena, contact (phassa) and so forth also exist.
Điều này có nghĩa là: từ "samaya" có nghĩa là thời gian (kāla) và cũng có nghĩa là tập hợp (samūha). Trong Abhidhamma, nó là nơi nương tựa (adhikaraṇa), là cơ sở (ādhāra) của các pháp như xúc (phassa) đã được nói đến. Nghĩa ở đây là: vào thời điểm nào, hoặc trong tập hợp pháp nào, tâm thiện dục giới (kāmāvacara kusala citta) khởi lên, thì chính vào thời điểm đó, hoặc trong tập hợp pháp đó, các pháp như xúc (phassa) cũng hiện hữu.
Nanu cāyaṃ upādāpaññattimatto kālo, vohāramatto ca samūho, so kathaṃ adhikaraṇaṃ siyā tattha vuttadhammānanti?
But is this time merely a designation (paññatti) of dependence, and is the collection merely a conventional term? How then can it be the basis for the phenomena mentioned there?
Chẳng phải thời gian này chỉ là một khái niệm quy ước (upādāpaññatti) và tập hợp chỉ là một danh từ thông thường (vohāra) sao? Vậy làm sao chúng có thể là nơi nương tựa (adhikaraṇa) cho các pháp đã được nói đến ở đó?
Nāyaṃ doso.
This is not a fault.
Không có lỗi lầm nào ở đây.
Yathā hi kālo sayaṃ paramatthato avijjamānopi sabhāvadhammaparicchinnattā ādhārabhāvena paññāto, sabhāvadhammaparicchinno ca taṅkhaṇappavattānaṃ tato pubbe, parato ca abhāvato ‘‘pubbaṇhejāto, sāyanhe āgacchatī’’tiādīsu, samūho ca avayavavinimutto visuṃ avijjamānopi kappanāmattasiddhattā avayavānaṃ ādhārabhāvena paññāpīyati ‘‘rukkhe sākhā, yavarāsiyaṃ pattasambhūto’’tiādīsu, evamidhāpi sabhāvadhammaparicchinnattā, kappanāmattasiddhattā ca tadubhayaṃ tattha vuttadhammānaṃ adhikaraṇabhāvena paññāpīyatīti.
Just as time, although not existing in an ultimate sense (paramatthato), is understood as a basis because it is delimited by real phenomena (sabhāva-dhamma-paricchinnattā), and this delimitation by real phenomena means that momentary phenomena do not exist before or after their arising, as in phrases like "born in the morning, comes in the evening"; and just as a collection, though not existing separately apart from its components, is designated as the basis of its components because it is established merely by conceptualization, as in "branches on a tree," "leaves growing in a heap of barley"; in the same way here, too, due to being delimited by real phenomena and established merely by conceptualization, both (time and collection) are designated as the basis for the phenomena mentioned there.
Cũng như thời gian, dù tự thân không hiện hữu theo nghĩa tối hậu (paramattha), nhưng do được phân định bởi các pháp tự tánh (sabhāvadhammaparicchinna), nên được xem là cơ sở (ādhāra), như trong các câu "sinh vào buổi sáng, đến vào buổi chiều", vì các pháp tự tánh được phân định chỉ hiện hữu trong khoảnh khắc đó, không có trước hay sau. Và một tập hợp, dù không hiện hữu riêng biệt tách rời khỏi các thành phần của nó, nhưng do được thiết lập chỉ bằng sự tưởng tượng (kappanāmattasiddhattā), nên được xem là cơ sở cho các thành phần, như trong các câu "cành cây trên cây, lá cây trong đống lúa mạch". Tương tự như vậy ở đây, cả hai (thời gian và tập hợp) đều được xem là nơi nương tựa cho các pháp đã được nói đến ở đó, do được phân định bởi các pháp tự tánh và do được thiết lập chỉ bằng sự tưởng tượng.
‘‘Khaṇasamavāyahetusaṅkhātassā’’tiādi bhāvenabhāvalakkhaṇatthasambhavadassanaṃ.
"Khaṇasamavāyahetusaṅkhātassā" and so on, is the demonstration of the possibility of the meaning of 'bhāvena bhāvalakkhaṇa'.
“Khaṇasamavāyahetusaṅkhātassā” (được gọi là khoảnh khắc, sự kết hợp và nhân) v.v... là sự trình bày về khả năng hiện hữu của ý nghĩa "đặc trưng bởi sự hiện hữu" (bhāvenabhāvalakkhaṇa).
Tattha khaṇo nāma aṭṭhakkhaṇavinimutto navamo buddhuppādakkhaṇo, yāni vā panetāni ‘‘cattārimāni bhikkhave, cakkāni, yehi samannāgatānaṃ devamussānaṃ catucakkaṃ pavattatī’’ti (a. ni. 4.31) ettha patirūpadesavāso sappurisūpanissayo attasammāpaṇīdhi pubbekatapuññatāti cattāri cakkāni vuttāni, tāni ekajjhaṃ katvā okāsaṭṭhena ‘‘khaṇo’’ti veditabbāni.
Among these, khaṇa means the ninth moment of the Buddha's arising, which is distinct from the eight inauspicious moments; or these four wheels mentioned in "Bhikkhus, there are these four wheels, by being endowed with which devas and humans attain the four wheels" namely, dwelling in a suitable region, association with good people, right aspiration for oneself, and having done good deeds in the past; these four wheels should be understood as khaṇa in the sense of opportunity (okāsaṭṭhena) by taking them together.
Ở đây, khaṇo (khoảnh khắc) là khoảnh khắc Đức Phật xuất hiện, là khoảnh khắc thứ chín không nằm trong tám khoảnh khắc không thuận lợi. Hoặc, bốn bánh xe (cakkāni) đã được nói đến trong câu "Này các Tỳ-khưu, có bốn bánh xe này, nhờ có chúng mà bánh xe của chư Thiên và loài người vận hành" – đó là: trú xứ thích hợp (patirūpadesavāso), nương tựa bậc thiện hữu (sappurisūpanissayo), tự thân chánh định (attasammāpaṇīdhi) và phước báu đã tạo từ trước (pubbekatapuññatā). Khi gộp chung các điều này lại, chúng phải được hiểu là "khoảnh khắc" theo nghĩa là cơ hội.
Tāni hi kusaluppattiyā okāsabhūtāni.
For these indeed are opportunities for the arising of wholesome states.
Vì chúng là cơ hội cho sự khởi sinh của thiện pháp (kusala).
Samavāyo nāma ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’ntiādinā (ma. ni. 1.204; 3.421, 425, 426; saṃ. ni. 2.43, 44; saṃ. ni. 3.60; kathā. 465, 467) niddiṭṭhā cakkhuviññāṇādisādhāraṇaphalanipphādakattena saṇṭhitā cakkhurūpādipaccayasāmaggī.
Samavāya means the conjunction of causes like eye and form, which is well-established as generating a common result like eye-consciousness, as indicated by "Eye-consciousness arises dependent on the eye and forms" and so forth.
Samavāyo (sự kết hợp) là sự hòa hợp của các điều kiện như mắt (cakkhu) và sắc (rūpa), được chỉ rõ trong câu "Duyên mắt và sắc, nhãn thức (cakkhuviññāṇa) khởi lên" v.v... sự hòa hợp này tạo ra kết quả chung như nhãn thức.
Cakkhurūpādīnañhi cakkhuviññāṇādi sādhāraṇaphalaṃ.
For eye-consciousness and so on is the common result of eye, form, and so forth.
Vì kết quả chung của mắt và sắc v.v... là nhãn thức v.v...
Hetu nāma yonisomanasikārādijanakahetu.
Hetu means the generative cause like wise attention (yonisomanasikāra) and so forth.
Hetu (nhân) là nhân sinh khởi như sự tác ý chân chánh (yonisomanasikāra) v.v...
Yathāvuttassa khaṇasaṅkhātassa, samavāyasaṅkhātassa, hetusaṅkhātassa ca samayassa sattāsaṅkhātena bhāvena tesaṃ phassādīnaṃ dhammānaṃ sattāsaṅkhāto bhāvo lakkhīyati viññāyatīti attho.
The meaning is that the existence (bhāva) of the aforesaid samaya, namely khaṇa, samavāya, and hetu, in the sense of 'being' (sattā), indicates or makes known the existence (bhāva) of those phenomena like contact (phassa) and so forth, also in the sense of 'being' (sattā).
Nghĩa là, sự hiện hữu (sattāsaṅkhātena bhāvena) của thời điểm được gọi là khoảnh khắc (khaṇasaṅkhātassa), sự kết hợp (samavāyasaṅkhātassa) và nhân (hetusaṅkhātassa) như đã nói, là đặc trưng (lakkhīyati), được hiểu (viññāyati) là sự hiện hữu (sattāsaṅkhāto bhāvo) của các pháp như xúc (phassa) đó.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā ‘‘gāvīsu duyhamānāsu gato, duddhāsu āgato’’ti ettha dohanakiriyāya gamanakiriyā lakkhīyati, evamidhāpi yathāvuttassa samayassa sattākiriyāya cittassa uppādakiriyā, phassādīnaṃ bhavanakiriyā ca lakkhīyatīti.
This is what is meant: just as in "He went when the cows were being milked, and returned when they had been milked," the action of going is indicated by the action of milking, so too here, the arising of consciousness and the existence of contact and so forth are indicated by the existence of the aforementioned samaya.
Điều này có nghĩa là: cũng như trong câu "người chăn bò đi khi bò đang được vắt sữa, trở về khi bò đã được vắt sữa", hành động đi được đặc trưng bởi hành động vắt sữa; thì ở đây cũng vậy, hành động hiện hữu của thời điểm đã nói trên đặc trưng cho hành động khởi sinh của tâm và hành động hiện hữu của xúc v.v...
Nanu cettha sattākiriyā avijjamānāva, kathaṃ tāya lakkhīyatīti?
But is not the action of existence (sattākiriyā) non-existent here? How then can it be indicated by it?
Chẳng phải hành động hiện hữu (sattākiriyā) không tồn tại ở đây sao? Vậy làm sao nó có thể được đặc trưng bởi điều đó?
Saccaṃ, tathāpi ‘‘yasmiṃ samaye’’ti ca vutte satīti ayamattho viññāyamāno evahoti aññakiriyāsambandhābhāve padatthassa sattāvirahābhāvato, tasmā atthato gamyamānāya tāya sattākiriyāya lakkhīyatīti.
It is true, but even when "yasmiṃ samaye" is stated, this meaning of "when it exists" is understood, because without relation to another action, the meaning of the term cannot be devoid of existence. Therefore, it is indicated by that action of existence which is implied by the meaning.
Đúng vậy, tuy nhiên, khi nói "yasmiṃ samaye" (vào thời điểm nào), thì ý nghĩa "khi có" (sati) này được hiểu là như vậy, vì nếu không có mối liên hệ với một hành động khác, thì đối tượng của từ sẽ không thể không hiện hữu. Do đó, hành động hiện hữu được suy ra từ ý nghĩa đó được dùng để đặc trưng.
Ayañhi tattha attho – yasmiṃ yathāvutte khaṇe, paccayasamavāye, hetumhi vā sati kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti, tasmiṃyeva khaṇe, paccayasamavāye, hetumhi vā sati phassādayopi hontīti.
Indeed, this is the meaning here: when there is such a khaṇa, conjunction of causes (paccayasamavāya), or hetu, a kāmāvacara wholesome consciousness (kusalaṃ cittaṃ) arises; and when that very khaṇa, conjunction of causes, or hetu exists, contact (phassa) and so forth also arise.
Đây là ý nghĩa ở đó: khi khoảnh khắc đã nói trên, sự kết hợp của các điều kiện, hoặc nhân hiện hữu, tâm thiện dục giới khởi lên, thì chính vào khoảnh khắc đó, sự kết hợp của các điều kiện, hoặc nhân hiện hữu, các pháp như xúc cũng hiện hữu.
Ayaṃ pana attho abhidhammeyeva (aṭṭhasā. kāmāvacarakusalapadabhājanīye) nidassanavasena vutto, yathārahamesa nayo aññesupi suttapadesūti.
This meaning, however, is given as an illustration in the Abhidhamma (Aṭṭhasālinī, Kāmāvacarakusala-padabhājanīya), and this principle should be applied to other Sutta passages as appropriate.
Tuy nhiên, ý nghĩa này chỉ được nói đến như một ví dụ trong Abhidhamma (Aṭṭhasālinī, Kāmāvacarakusalapadabhājanīya), và nguyên tắc này cũng áp dụng cho các đoạn kinh khác một cách thích hợp.
Tasmāti adhikaraṇatthassa, bhāvenabhāvalakkhaṇatthassa ca sambhavato.
"Tasmā" (Therefore) refers to the possibility of the meaning of 'locus' (adhikaraṇattha) and 'indicating by its own existence' (bhāvena bhāvalakkhaṇattha).
Tasmā (Do đó) là do khả năng hiện hữu của ý nghĩa nơi chốn (adhikaraṇattha) và ý nghĩa đặc trưng bởi sự hiện hữu (bhāvenabhāvalakkhaṇattha).
Tadatthajotanatthanti tadubhayatthassa samayasaddatthabhāvena vijjamānasseva bhummavacanavasena dīpanatthaṃ.
"Tadatthajotanatthaṃ" (for the purpose of illuminating that meaning) means for the purpose of clarifying the meaning of those two (locus and indication) which exist as the meaning of the word 'samaya', by means of the locative case (bhummavacana).
Tadatthajotanatthaṃ (để làm rõ ý nghĩa đó) là để làm sáng tỏ ý nghĩa kép đó, vốn đã hiện hữu như là ý nghĩa của từ "samaya", bằng cách sử dụng cách nói ở vị trí (bhummavacana).
Vibhattiyo hi padīpo viya vatthuno vijjamānasseva atthassa jotakāti, ayamattho saddasatthesu pākaṭoyeva.
For cases (vibhattiyo) illuminate the existing meaning of a thing, just like a lamp. This meaning is well-known in treatises on grammar.
Vì các biến cách (vibhatti) giống như ngọn đèn, chỉ làm sáng tỏ ý nghĩa của một sự vật đã hiện hữu, và ý nghĩa này đã rõ ràng trong các sách ngữ pháp (saddasatthesu).
Hetuattho, karaṇattho ca sambhavatīti ‘‘annena vasati, vijjāya vasatī’’tiādīsu viya hetuattho, ‘‘pharasunā chindati, kudālena khaṇatī’’tiādīsu viya karaṇattho ca sambhavati.
"Hetuattho, karaṇattho ca sambhavati" (the meaning of cause and the meaning of instrument are possible) as in phrases like "He lives by means of food (annena vasati)," "He lives by means of knowledge (vijjāya vasati)," the meaning of cause is possible; and as in phrases like "He cuts with an axe (pharasunā chindati)," "He digs with a spade (kudālena khaṇati)," the meaning of instrument is possible.
Hetuattho, karaṇattho ca sambhavatī (ý nghĩa nhân và ý nghĩa công cụ có thể hiện hữu) là ý nghĩa nhân (hetuattho) có thể hiện hữu như trong các câu "sống nhờ thức ăn, sống nhờ học vấn", và ý nghĩa công cụ (karaṇattho) có thể hiện hữu như trong các câu "chặt bằng rìu, đào bằng cuốc".
Kathaṃ pana sambhavatīti āha ‘‘yo hi so’’tiādi.
How then is it possible? He says, "Yo hi so" (Indeed, that which is).
Làm sao chúng có thể hiện hữu? Để trả lời câu hỏi đó, Ngài nói "yo hi so" (cái nào thật sự là) v.v...
Vinaye (pārā. 20) āgatasikkhāpadapaññattiyācanavatthuvasena theraṃ mariyādaṃ katvā ‘‘sāriputtādīhipi duviññeyyo’’ti vuttaṃ.
In the Vinaya, the Elder Sāriputta was made the boundary in the context of requesting the promulgation of precepts, and it was said that it was "difficult to discern even by Sāriputta and others."
Trong Vinaya, “sāriputtādīhipi duviññeyyo” (khó hiểu ngay cả đối với Sāriputta v.v...) được nói ra dựa trên việc lấy Tôn giả (Thera) làm giới hạn trong bối cảnh thỉnh cầu ban hành giới luật (sikkhāpadapaññatti).
Tena samayena hetubhūtena karaṇabhūtenāti ettha pana taṃtaṃvatthuvītikkamova sikkhāpadapaññattiyā hetu ceva karaṇañca.
Here, in "tena samayena hetubhūtena karaṇabhūtenā" (by that time, which was a cause and an instrument), it is the transgression of certain matters that is both the cause and the instrument for the promulgation of the precept.
Ở đây, trong câu "tena samayena hetubhūtena karaṇabhūtenā" (vào thời điểm đó, là nhân và là công cụ), chính sự vi phạm đối với từng sự việc là nhân và là công cụ cho việc ban hành giới luật.
Tathā hi yadā bhagavā sikkhāpadapaññattiyā paṭhamameva tesaṃ tesaṃ tattha tattha sikkhāpadapaññattihetubhūtaṃ taṃ taṃ vītikkamaṃ apekkhamāno viharati, tadā taṃ taṃ vītikkamaṃ apekkhitvā tadatthaṃ vasatīti siddho vatthuvītikkamassa sikkhāpadapaññattihetubhāvo ‘‘annenavasatī’’tiādīsu annamapekkhitvā tadatthaṃ vasatītiādinā kāraṇena annādīnaṃ hetubhāvo viya.
Indeed, when the Blessed One dwells awaiting the particular transgressions which are the cause for the promulgation of precepts in various places, then, by awaiting those transgressions, He dwells for that purpose. Thus, the transgressions of matters are established as the cause for the promulgation of precepts, just as the food and so forth are established as causes in phrases like "He lives by means of food," due to living for the sake of that food.
Thật vậy, khi Đức Thế Tôn cư ngụ, Ngài xem xét từng sự vi phạm là nhân cho việc ban hành giới luật đó ở từng nơi, ngay từ đầu việc ban hành giới luật. Khi đó, Ngài xem xét từng sự vi phạm và cư ngụ vì mục đích đó. Do đó, sự vi phạm sự việc được thiết lập là nhân cho việc ban hành giới luật, giống như việc thức ăn v.v... được thiết lập là nhân trong các câu "sống nhờ thức ăn" v.v... do lý do là cư ngụ vì mục đích đó sau khi xem xét thức ăn.
Sikkhāpadapaññattikāle pana teneva pubbasiddhena vītikkamena sikkhāpadaṃ paññapeti, tasmā sikkhāpadapaññattiyā sādhakatamattā karaṇabhāvopi vītikkamasseva siddho ‘‘asinā chindatī’’tiādīsu asinā chindanakiriyaṃ sādhetītiādinā kāraṇena asiādīnaṃ karaṇabhāvo viya.
However, at the time of the promulgation of the precept, he promulgates the precept by means of that very transgression which was previously established. Therefore, because it is the most effective means for the promulgation of the precept, the transgression itself is established as the instrument, just as the sword and so forth are established as instruments in phrases like "He cuts with a sword," because the sword accomplishes the cutting action.
Vào thời điểm ban hành giới luật, Ngài ban hành giới luật bằng chính sự vi phạm đã được thiết lập trước đó. Do đó, sự vi phạm cũng được thiết lập là công cụ, vì nó là điều kiện tối cần để hoàn thành việc ban hành giới luật, giống như việc gươm v.v... được thiết lập là công cụ trong các câu "chặt bằng gươm" v.v... do lý do là hoàn thành hành động chặt bằng gươm.
Evaṃ santepi vītikkamaṃ apekkhamāno teneva saddhiṃ tannissitampi kālaṃ apekkhitvā viharatīti kālassāpi idha hetubhāvo vutto, sikkhāpadaṃ paññapento ca taṃ taṃ vītikkamakālaṃ anatikkamitvā teneva kālena sikkhāpadaṃ paññapetīti vītikkamanissayassa kālassāpi karaṇabhāvo vutto, tasmā iminā pariyāyena kālassāpi hetubhāvo, karaṇabhāvo ca labbhatīti vuttaṃ ‘‘tena samayena hetubhūtena karaṇabhūtenā’’ti, nippariyāyena pana vītikkamoyeva hetubhūto, karaṇabhūto ca.
Even so, while awaiting the transgression, he dwells awaiting the time that is associated with that transgression. Therefore, the causal nature of time is also stated here. And when promulgating the precept, he promulgates it without exceeding the time of that transgression, by means of that very time. Thus, the instrumental nature of time, which is dependent on the transgression, is also stated. Therefore, by this method, both the causal nature and the instrumental nature of time are obtained, and thus it is said, "by that time, which was a cause and an instrument." In a direct sense (nippariyāyena), however, it is the transgression itself that is both the cause and the instrument.
Ngay cả khi điều này là đúng, Đức Thế Tôn cư ngụ, xem xét sự vi phạm và cũng xem xét thời gian gắn liền với sự vi phạm đó. Do đó, ở đây, thời gian cũng được nói là nhân. Và khi ban hành giới luật, Ngài ban hành giới luật không vượt quá thời gian của sự vi phạm đó, mà bằng chính thời gian đó. Do đó, thời gian gắn liền với sự vi phạm cũng được nói là công cụ. Vì vậy, theo cách giải thích này, thời gian cũng có thể là nhân và là công cụ. Tuy nhiên, theo nghĩa trực tiếp, chính sự vi phạm là nhân và là công cụ.
So hi vītikkamakkhaṇe hetu hutvā pacchā sikkhāpadapaññāpanakkhaṇe karaṇampi hotīti.
For that transgression, being a cause at the moment of transgression, later becomes an instrument at the moment of the promulgation of the precept.
Vì sự vi phạm đó, vào khoảnh khắc vi phạm, là nhân, và sau đó, vào khoảnh khắc ban hành giới luật, nó cũng là công cụ.
Sikkhāpadāni paññāpayantoti vītikkamaṃ pucchitvā bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā otiṇṇavatthuṃ taṃ puggalaṃ paṭipucchitvā, vigarahitvā ca taṃ taṃ vatthuotiṇṇakālaṃ anatikkamitvā teneva kālena karaṇabhūtena sikkhāpadāni paññapento.
"Sikkhāpadāni paññāpayanto" (promulgating the precepts) means, after inquiring about the transgression, assembling the Saṅgha of bhikkhus, questioning that individual about the reported matter, admonishing him, and then, without exceeding the time when that matter occurred, promulgating the precepts by means of that very time, which serves as the instrument.
Sikkhāpadāni paññāpayanto (khi ban hành giới luật) có nghĩa là Đức Thế Tôn đã hỏi về sự vi phạm, triệu tập Tăng chúng, hỏi lại người đã vi phạm sự việc đã xảy ra, quở trách người đó, và không vượt quá thời gian xảy ra sự việc đó, Ngài đã ban hành giới luật bằng chính thời gian đó như là công cụ.
Sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamānoti tatiyapārājikādīsu (pārā. 162) viya sikkhāpadapaññattiyā hetubhūtaṃ taṃ taṃ vatthuvītikkamasamayaṃ apekkhamāno tena samayena hetubhūtena bhagavā tattha tattha vihāsīti attho.
Sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno means: anticipating that particular transgression, which is the cause for the promulgation of a training rule, as in the case of the third pārājika and so on, the Blessed One resided there at that time, making that time the cause.
Sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno có nghĩa là, giống như trong các trường hợp Pārājika thứ ba và các trường hợp khác, Đức Thế Tôn, khi quán xét thời điểm vi phạm từng sự việc cụ thể, vốn là nguyên nhân cho việc chế định giới luật, Ngài đã an trú ở nơi này nơi kia vào thời điểm đó, với thời điểm đó là nguyên nhân.
‘‘Sikkhāpadāni paññāpayanto, sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno’’ti idaṃ yathākkamaṃ karaṇabhāvassa, hetubhāvassa ca samatthanavacanaṃ, tasmā tadanurūpaṃ ‘‘tenasamayena karaṇabhūtena hetubhūtenā’’ti evaṃ vattabbepi paṭhamaṃ ‘‘hetubhūtenā’’ti uppaṭipāṭivacanaṃ tattha hetubhāvassa sātisayamadhippetattā vuttanti veditabbaṃ.
“Promulgating training rules” and “anticipating the cause for the promulgation of training rules” are respectively expressions that affirm the instrumental and causal aspects. Therefore, even though it should be stated correspondingly as “at that time, as an instrument and as a cause,” the reverse order of stating “as a cause” first should be understood as due to the causal aspect being emphasized in that context.
Lời nói “Sikkhāpadāni paññāpayanto, sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno” này là lời xác nhận khả năng của trạng thái tác nhân (karaṇa) và trạng thái nguyên nhân (hetu) theo thứ tự. Do đó, mặc dù lẽ ra phải nói “tena samayena karaṇabhūtena hetubhūtenā” cho phù hợp, nhưng việc nói “hetubhūtenā” trước là để chỉ rõ rằng trạng thái nguyên nhân được nhấn mạnh hơn ở đây.
‘‘Bhagavā hi verañjāyaṃ viharanto dhammasenāpatittherassa sikkhāpadapaññattiyācanahetubhūtaṃ parivitakkasamayaṃ apekkhamāno tena samayena hetubhūtena vihāsī’’ti tīsupi kira gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
It is said in all three Gaṇṭhipadas: “When the Blessed One was residing in Verañjā, anticipating the time of deliberation that was the cause for the Dhammasenāpati Thera to request the promulgation of a training rule, the Blessed One resided at that time, as a cause.”
Quả thật, trong cả ba bộ Gaṇṭhipada đều nói rằng: “Đức Thế Tôn khi an trú tại Verañjā, đã quán xét thời điểm suy tư của Tôn giả Dhammasenāpati, vốn là nguyên nhân cho việc thỉnh cầu chế định giới luật, và Ngài đã an trú vào thời điểm đó như là nguyên nhân.”
‘‘Kiṃ panettha yutticintāya, ācariyassa idha kamavacanicchā natthīti evametaṃ gahetabbaṃ – aññāsupi hi aṭṭhakathāsu ayameva anukkamo vutto, na ca tāsu ‘tena samayena verañjāyaṃ viharatī’ti vinayapāḷipade hetuatthasseva sātisayaṃ adhippetabhāvadīpanatthaṃ vutto avisayattā, sikkhāpadāni paññāpayanto hetubhūtena, karaṇabhūtena ca samayena vihāsi, sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno hetubhūtena samayena vihāsīti evamettha yathālābhaṃ sambandhabhāvato evaṃ vutto’’tipi vadanti.
“What is the use of pondering over the logic here? The teacher has no intention of stating the order here in such a way.” This is how it should be understood. Indeed, this same sequence is stated in other commentaries as well, and in those, the phrase “tena samayena verañjāyaṃ viharati” in the Vinaya Pāḷi is not stated to highlight the causal meaning especially, as it is not within their scope. Rather, it is said that the Blessed One resided, promulgating training rules with time as an instrumental and causal factor, and anticipating the cause for the promulgation of training rules, resided with time as a causal factor. This is how it is stated here, as the connection naturally occurs.
Một số vị cũng nói rằng: “Ở đây, việc suy xét về sự hợp lý thì có ích gì? Vị đạo sư không có ý định sắp xếp thứ tự từ ngữ ở đây. Do đó, nên hiểu điều này theo cách này – vì trong các bộ Aṭṭhakathā khác cũng đã nói theo trình tự này, và trong đó, tại từ ‘tena samayena verañjāyaṃ viharatī’ trong Vinaya Pāḷi, không nói để làm rõ ý nghĩa nguyên nhân được đặc biệt nhấn mạnh, vì không phải là đối tượng. Đức Thế Tôn đã an trú vào thời điểm đó như là nguyên nhân và tác nhân khi chế định giới luật, và khi quán xét nguyên nhân chế định giới luật, Ngài đã an trú vào thời điểm đó như là nguyên nhân. Ở đây, việc nói như vậy là vì sự liên kết có thể có được theo cách đó.”
Tasmāti yathāvuttassa duvidhassāpi atthassa sambhavato.
Tasmā means: because of the possibility of both aforementioned meanings.
Tasmā (Do đó) có nghĩa là vì cả hai ý nghĩa đã nói đều có thể xảy ra.
Tadatthajotanatthanti vuttanayena karaṇavacanena tadubhayatthassa jotanatthaṃ.
Tadatthajotanatthaṃ means: to illuminate both those meanings (instrumental and causal) by the instrumental case, as stated.
Tadatthajotanatthaṃ (để làm rõ ý nghĩa đó) có nghĩa là để làm rõ cả hai ý nghĩa đó bằng cách dùng từ chỉ tác nhân theo cách đã nói.
Tatthāti tasmiṃ vinaye.
Tattha means: in that Vinaya.
Tatthā (Ở đó) có nghĩa là trong Vinaya đó.
Ettha ca sikkhāpadapaññattiyā eva vītikkamasamayassa sādhakatamattā tassa karaṇabhāve ‘‘sikkhāpadāni paññāpayanto’’ti ajjhāharitapadena sambandho, hetubhāve pana tadapekkhanamattattā ‘‘viharatī’’ti padenevāti daṭṭhabbaṃ.
Here, due to the time of transgression being the most effective means for the promulgation of a training rule, its instrumental aspect is connected with the implied word “paññāpayanto” (promulgating). However, its causal aspect, being merely an anticipation, is understood to be connected with the word “viharati” (resides).
Ở đây, cần phải hiểu rằng, vì thời điểm vi phạm là yếu tố tối quan trọng cho việc chế định giới luật, nên trong trạng thái tác nhân của nó, có sự liên kết với từ được thêm vào là “sikkhāpadāni paññāpayanto”. Còn trong trạng thái nguyên nhân, vì chỉ là sự quán xét thời điểm đó, nên có sự liên kết với từ “viharatī” mà thôi.
Tathāyeva hi vuttaṃ ‘‘tena samayena hetubhūtena, karaṇabhūtena ca sikkhāpadāni paññāpayanto, sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno bhagavā tattha tattha vihāsī’’ti.
Just so it is said: “The Blessed One, with that time as cause and as instrument, promulgated training rules, and anticipating the cause for the promulgation of training rules, the Blessed One resided in various places.”
Quả thật, cũng đã nói như vậy: “Đức Thế Tôn, khi quán xét nguyên nhân chế định giới luật, đã an trú ở nơi này nơi kia vào thời điểm đó như là nguyên nhân và tác nhân, khi chế định giới luật.”
Karaṇañhi kiriyatthaṃ, na hetu viya kiriyākāraṇaṃ.
An instrument is for the action, not a non-cause of the action like a cause.
Tác nhân (karaṇa) là vì hành động, không phải là nguyên nhân của hành động như nguyên nhân (hetu).
Hetu pana kiriyākāraṇaṃ, na karaṇaṃ viya kiriyatthoti.
A cause is a cause of the action, not for the action like an instrument.
Còn nguyên nhân (hetu) là nguyên nhân của hành động, không phải là vì hành động như tác nhân (karaṇa).
‘‘Idha panā’’tiādinā upayogavacanassa accantasaṃyogatthasambhavadassanaṃ, accantameva dabbaguṇakiriyāhi saṃyogo accantasaṃyogo, nirantarameva tehi saṃyuttabhāvoti vuttaṃ hoti.
Idha panātiādinā (Here, however, with this introductory phrase) indicates the possibility of the meaning of continuous association for the accusative case. Accantasaṃyogo (continuous association) means unbroken connection with substance, quality, and action; it is said to be always continuously associated with them.
Với câu “ Idha panā” và tiếp theo, là sự trình bày về khả năng của ý nghĩa liên tục tuyệt đối của từ chỉ đối cách (upayoga-vacana). Accantasaṃyogo (sự liên tục tuyệt đối) có nghĩa là sự kết hợp hoàn toàn với vật, phẩm chất và hành động, tức là trạng thái kết hợp không gián đoạn với chúng.
Soyevattho tathā.
That same meaning is also found there.
Ý nghĩa đó cũng như vậy.
Evaṃjātiketi evaṃsabhāve.
Evaṃjātike means: of such a nature.
Evaṃjātike (trong trường hợp như vậy) có nghĩa là trong bản chất như vậy.
Kathaṃ sambhavatīti āha ‘‘yañhī’’tiādi.
How is it possible? He explains with yañhītiādi (for indeed, etc.).
Để hỏi làm sao có thể xảy ra, nên đã nói “ yañhī” và tiếp theo.
Accantamevāti ārabbhato paṭṭhāya yāva desanāniṭṭhānaṃ, tāva ekaṃsameva, nirantaramevāti attho.
Accantamevā means: truly and without interruption, from the beginning of the discourse until its conclusion.
Accantamevā (hoàn toàn liên tục) có nghĩa là từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc bài thuyết pháp, hoàn toàn nhất quán, không gián đoạn.
Karuṇāvihārenāti parahitapaṭipattisaṅkhātena karuṇāvihārena.
Karuṇāvihārena means: by dwelling in compassion, which is explained as practicing for the welfare of others.
Karuṇāvihārenā (với sự an trú từ bi) có nghĩa là với sự an trú từ bi, tức là sự thực hành vì lợi ích của người khác.
Tathā hi karuṇānidānattā desanāya idha parahitapaṭipatti ‘‘karuṇāvihāro’’ti vuttā, na pana karuṇāsamāpattivihāro.
Indeed, since the discourse has compassion as its origin, the practice for the welfare of others is here called “dwelling in compassion,” and not dwelling in the attainment of compassion.
Quả thật, vì bài thuyết pháp có từ bi làm nguyên nhân, nên ở đây, sự thực hành vì lợi ích của người khác được gọi là “karuṇāvihāro” (sự an trú từ bi), chứ không phải là sự an trú trong định từ bi (karuṇāsamāpattivihāro).
Na hi desanākāle desetabbadhammavisayassa desanāñāṇassa sattavisayāya mahākaruṇāya sahuppatti sambhavati bhinnavisayattā, tasmā karuṇāya pavatto vihāroti katvā parahitapaṭipattivihāro idha ‘‘karuṇāvihāro’’ti veditabbo.
For at the time of teaching, the simultaneous arising of the knowledge of teaching (desanāñāṇa), which has the teachable Dhamma as its object, with great compassion (mahākaruṇā), which has beings as its object, is not possible due to their having different objects. Therefore, "karuṇāvihāra" here should be understood as the dwelling in practice for the welfare of others, taking it as a dwelling arising from compassion.
Vì vào thời điểm thuyết pháp, sự đồng khởi của trí tuệ thuyết pháp, vốn là đối tượng của pháp cần được thuyết, với đại từ bi, vốn là đối tượng của chúng sinh, là không thể xảy ra do có đối tượng khác nhau. Do đó, sự an trú vì từ bi, tức là sự an trú thực hành vì lợi ích của người khác, ở đây cần được hiểu là “karuṇāvihāro”.
Tasmāti accantasaṃyogatthasambhavato.
Tasmā means: because of the possibility of the meaning of continuous association.
Tasmā (Do đó) có nghĩa là vì có thể xảy ra ý nghĩa liên tục tuyệt đối.
Tadatthajotanatthanti vuttanayena upayogavibhattiyā tadatthassa jotanatthaṃ upayoganiddeso kato yathā ‘‘māsaṃ sajjhāyati, divasaṃ bhuñjatī’’ti.
Tadatthajotanatthaṃ means: to illustrate that meaning by the accusative case, as mentioned, just as in “he recites for a month, he eats for a day.”
Tadatthajotanatthaṃ (để làm rõ ý nghĩa đó) có nghĩa là sự chỉ định cách dùng (upayoganiddeso) đã được thực hiện để làm rõ ý nghĩa đó bằng cách dùng cách đối cách (upayogavibhatti) theo cách đã nói, ví dụ như “māsaṃ sajjhāyati, divasaṃ bhuñjati” (học trong một tháng, ăn trong một ngày).
Tenāti yena kāraṇena abhidhamme, ito aññesu ca suttapadesu bhummavacanassa adhikaraṇattho, bhāvenabhāvalakkhaṇattho ca, vinaye karaṇavacanassa hetuattho, karaṇattho ca idha upayogavacanassa accantasaṃyogattho sambhavati, tenāti attho.
Tena means: the reason why the locative case has the meaning of 'location' and 'characteristic of being a characteristic' in the Abhidhamma and other Suttanta passages, and why the instrumental case has the meaning of 'cause' and 'instrument' in the Vinaya, and why the accusative case has the meaning of 'continuous association' here, is that very reason.
Tenā (Do đó) có nghĩa là bởi vì trong Abhidhamma và các bài kinh khác ngoài đây, cách sở thuộc cách (bhumma-vacana) có ý nghĩa là nơi chốn (adhikaraṇa) và ý nghĩa là biểu thị hành động (bhāvenabhāvalakkhaṇa); và trong Vinaya, cách tác nhân (karaṇa-vacana) có ý nghĩa là nguyên nhân (hetu) và ý nghĩa là tác nhân (karaṇa); còn ở đây, cách đối cách (upayoga-vacana) có ý nghĩa là sự liên tục tuyệt đối (accantasaṃyogo) có thể xảy ra. Do đó, đây là ý nghĩa.
Etanti yathā vuttassatthassa saṅgahagāthāpadaṃ aññatrāti abhidhamme ito aññesu suttapadesu, vinaye ca.
Etaṃ is the verse stanza that summarizes the aforementioned meaning. Aññatrā means: in the Abhidhamma, in other Suttanta passages, and in the Vinaya.
Etaṃ (cái này) là câu kệ tóm tắt ý nghĩa đã nói. Aññatrā (ở nơi khác) là trong Abhidhamma, trong các bài kinh khác ngoài đây, và trong Vinaya.
Samayoti samayasaddo.
Samayo means: the word "samaya".
Samayo (thời điểm) là từ “samaya”.
Saddeyeva hi vibhattiparā bhavatiatthe asambhavato.
Indeed, the case ending (vibhatti) follows the word itself, as it is not possible for it to exist in the meaning (attha).
Quả thật, cách biến cách chỉ xảy ra ở từ ngữ, vì không thể có ở ý nghĩa.
Soti sveva samayasaddo.
So means: that same word "samaya".
So (nó) là chính từ “samaya” đó.
Evaṃ attano matiṃ dassetvā idāni porāṇācariyamatiṃ dassetuṃ ‘‘porāṇā panā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus expressed his own view, he now states porāṇā panātiādi (but the ancients, etc.) to present the view of the ancient teachers.
Sau khi trình bày ý kiến của mình như vậy, để trình bày ý kiến của các vị đạo sư cổ xưa, đã nói “ porāṇā panā” và tiếp theo.
Porāṇāti ca purimā aṭṭhakathācariyā.
Porāṇā means: the former commentary teachers.
Porāṇā (các vị cổ xưa) có nghĩa là các vị đạo sư Aṭṭhakathā trước đây.
‘‘Tasmiṃ samaye’’ti vā…pe… ‘‘ekaṃ samaya’’nti vā esa bhedoti sambandho.
The connection is: "Tasmiṃ samaye" or "ekaṃ samaya" — this is the distinction.
Sự khác biệt đó là “Tasmiṃ samaye” hoặc “Ekaṃ samaya”.
Abhilāpamattabhedoti vacanamattena bhedo viseso, na pana atthena, tenāha ‘‘sabbattha bhummamevattho’’ti, sabbesupi atthato ādhāro eva atthoti vuttaṃ hoti.
Abhilāpamattabhedo means: a difference in mere expression, not in meaning; therefore, he says, sabbattha bhummamevattho (in all cases, the locative is the meaning), which means that in all instances, the meaning is always that of a base.
Abhilāpamattabhedo (chỉ khác biệt về cách diễn đạt) có nghĩa là sự khác biệt chỉ ở lời nói, chứ không phải ở ý nghĩa. Do đó, đã nói: “ sabbattha bhummamevattho” (ở khắp mọi nơi, ý nghĩa chính là nơi chốn), có nghĩa là ở tất cả các nơi, về mặt ý nghĩa, chỉ có ý nghĩa là nơi chốn.
Iminā ca vacanena suttavinayesu vibhattivipariṇāmo kato, bhummatthe vā upayogakaraṇavibhattiyo siddhāti dasseti.
By this statement, it is shown that there is a change of case endings in the Suttas and Vinaya, or that the accusative and instrumental cases are valid in the locative sense.
Với lời nói này, vị ấy chỉ ra rằng trong các bài kinh và Vinaya, có sự biến đổi cách biến cách, hoặc cách đối cách và cách tác nhân có thể được coi là cách sở thuộc cách.
‘‘Tasmā’’tiādinā tesaṃ matidassane guṇamāha.
Tasmātiādinā (Therefore, etc.) states the virtue in presenting their view.
Với câu “ Tasmā” và tiếp theo, vị ấy nói về phẩm chất trong việc trình bày ý kiến của họ.
Bhāriyaṭṭhena garu. Tadevatthaṃ saṅketato samattheti ‘‘garuṃ hī’’tiādinā saṅketavisayo hi saddo taṃvavatthitoyeva cesa atthabodhakoti.
Garu (heavy) in the sense of being worthy of respect. He substantiates this very meaning by convention, with the phrase garuṃ hītiādinā (for heavy, etc.), meaning that a word with a conventional meaning conveys that meaning only when it is established by convention.
Với ý nghĩa là nặng nề, nên gọi là garu (trọng đại). Vị ấy xác nhận ý nghĩa đó bằng cách dùng quy ước trong câu “ garuṃ hī” và tiếp theo, vì từ ngữ là đối tượng của quy ước, và từ ngữ đó chỉ có thể làm rõ ý nghĩa khi được xác định bằng quy ước đó.
Garunti garukātabbaṃ janaṃ.
Garuṃ means: a person to be respected.
Garuṃ (người đáng kính trọng) có nghĩa là người đáng được tôn kính.
‘‘Loke’’ti iminā na kevalaṃ sāsaneyeva, lokepi garukātabbaṭṭhena bhagavāti saṅketasiddhīti dasseti.
By loke (in the world), it is shown that the conventional establishment of bhagavā (Blessed One) as being worthy of respect is not only in the Dispensation but also in the world.
Với từ “ Loke” (trong thế gian), vị ấy chỉ ra rằng không chỉ trong Giáo Pháp, mà ngay cả trong thế gian, danh hiệu Bhagavā cũng được xác lập bằng quy ước với ý nghĩa là đáng được tôn kính.
Yadi garukātabbaṭṭhena bhagavā, atha ayameva sātisayaṃ bhagavā nāmāti dassento ‘‘ayañcā’’tiādimāha.
If the Blessed One is so called because he is worthy of respect, then to show that he alone is pre-eminently the Blessed One, he says ayañcātiādi (and this one, etc.).
Nếu Đức Thế Tôn là Bhagavā với ý nghĩa là đáng được tôn kính, thì để chỉ ra rằng chính Ngài là Bhagavā một cách đặc biệt, vị ấy nói “ayañcā” và tiếp theo.
Tathā hi lokanātho aparimitanirupamappabhāvasīlādiguṇavisesasamaṅgitāya, sabbānatthaparihārapubbaṅgamāya niravasesahitasukhavidhānatapparāya niratisayāya payogasampattiyā sadevamanussāya pajāya accantupakāritāya ca aparimāṇāsu lokadhātūsu aparimāṇānaṃ sattānaṃ uttamaṃ gāravaṭṭhānanti.
Indeed, the Lord of the World is the highest object of reverence for countless beings in countless world-systems due to his possession of immeasurable, incomparable, and matchless qualities such as virtue, and due to his supreme exertion, which is preceded by the removal of all suffering and focused on bestowing boundless welfare and happiness upon all beings, including devas and humans.
Quả thật, Đức Thế Tôn, bậc lãnh đạo thế gian, là nơi tôn kính tối thượng của vô số chúng sinh trong vô số thế giới, vì Ngài đầy đủ những phẩm chất đặc biệt như uy lực, giới hạnh vô lượng, vô song, và vì Ngài tận tâm ban bố mọi lợi ích và hạnh phúc không sót lại, với sự thành tựu công hạnh vượt trội, và vì Ngài là bậc tối thượng hữu ích cho chúng sinh bao gồm cả chư thiên và loài người.
Na kevalaṃ lokeyeva, atha kho sāsanepīti dasseti ‘‘porāṇehī’’tiādinā, porāṇehīti ca aṭṭhakathācariyehīti attho.
It shows that this applies not only to the world but also to the Dispensation, with the phrase porāṇehītiādinā (by the ancients, etc.), and porāṇehīti means: by the commentary teachers.
Không chỉ trong thế gian, mà còn trong Giáo Pháp, vị ấy chỉ ra điều này bằng câu “ porāṇehī” và tiếp theo. Porāṇehī có nghĩa là các vị đạo sư Aṭṭhakathā.
Seṭṭhavācakavacanampi seṭṭhaguṇasahacaraṇato seṭṭhamevāti vuttaṃ ‘‘bhagavāti vacanaṃ seṭṭha’’nti.
Even a word that signifies supremacy is supreme due to its association with supreme qualities, hence it is said: bhagavāti vacanaṃ seṭṭha (the word 'Bhagavā' is supreme).
Ngay cả từ ngữ chỉ sự ưu việt cũng là ưu việt vì đi kèm với phẩm chất ưu việt, nên đã nói “ bhagavāti vacanaṃ seṭṭha” (từ Bhagavā là tối thượng).
Vuccati attho, etenāti hi vacanaṃ, saddo.
Meaning is expressed by this, hence vacanaṃ (word, expression).
Ý nghĩa được nói ra bởi từ ngữ này, nên gọi là vacanaṃ, tức là từ ngữ.
Atha vā vuccatīti vacanaṃ, attho, tasmā yo ‘‘bhagavā’’ti vacanena vacanīyo attho, so seṭṭhoti attho.
Or, it is expressed, hence vacanaṃ (meaning); therefore, the meaning that is to be expressed by the word “Bhagavā” is supreme.
Hoặc, được nói ra, nên gọi là vacanaṃ, tức là ý nghĩa. Do đó, ý nghĩa được nói ra bởi từ “Bhagavā” là tối thượng.
Bhagavāti vacanamuttamanti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to “ Bhagavāti vacanamuttamaṃ” (the word Bhagavā is supreme).
Trong câu “ Bhagavāti vacanamuttama” (từ Bhagavā là tối thượng), cũng theo cách tương tự.
Gāravayuttoti garubhāvayutto garuguṇayogattā, sātisayaṃ vā garukaraṇārahatāya gāravayutto, gāravārahoti attho.
Gāravayutto means one endowed with reverence, due to being possessed of qualities worthy of respect, or because of being worthy of extreme veneration, Gāravayutto, worthy of reverence, is the meaning.
Gāravayutto (người có lòng cung kính) nghĩa là, do có sự kết hợp với những phẩm chất đáng tôn kính, hoặc do rất đáng được tôn kính, nên gāravayutto (người có lòng cung kính), nghĩa là đáng được tôn kính.
Yena kāraṇattayena so tathāgato garu bhāriyaṭṭhena, tena ‘‘bhagavā’’ti vuccatīti sambandho.
The connection is that the Tathāgata is called "Bhagavā" because of the three reasons by which he is venerable, worthy of respect, and weighty.
Do ba nguyên nhân đó, Như Lai được gọi là ‘Bhagavā’ (Thế Tôn) vì Ngài đáng được tôn kính, đó là sự liên kết.
Garutākāraṇadassanañhetaṃ padattayaṃ.
Indeed, these three terms show the reasons for his venerability.
Ba từ này là để chỉ rõ lý do của sự đáng tôn kính.
‘‘Sippādisikkhāpakāpi garūyeva nāma honti, na ca gāravayuttā, ayaṃ pana tādiso na hoti, tasmā garūti katvā ‘gāravayutto’ti vutta’’nti keci.
Some say: "Even those who teach crafts and so forth are indeed called teachers (garu), but they are not endowed with reverence (gāravayutto). However, this one (the Buddha) is not like that; therefore, he is called 'Gāravayutto' because he is a teacher (garu)."
Một số người nói rằng: “Những người dạy nghề nghiệp v.v. cũng được gọi là bậc thầy (garu), nhưng họ không phải là người có lòng cung kính (gāravayutta). Thế Tôn đây không phải là người như vậy, do đó, khi nói Ngài là bậc thầy, thì nói ‘gāravayutto’ (người có lòng cung kính).”
Evaṃ sati tadetaṃ visesanapadamattaṃ, purimapadadvayameva kāraṇadassanaṃ siyā.
If that is so, then this term is merely an adjective, and only the preceding two terms would be the indicators of the reason.
Nếu là như vậy, thì từ này chỉ là một từ bổ nghĩa, và hai từ trước đó mới là sự chỉ rõ nguyên nhân.
Vuttaṃ niruttilakkhaṇaṃ gahetvā, ‘‘pisodarādīni yathopadiṭṭha’’nti vuttasaddanayena vā pisodarādiākatigaṇapakkhepalakkhaṇaṃ gahetvā lokiya lokuttarasukhābhinibbattakaṃ sīlādipārappattaṃ bhāgyamassa atthīti ‘‘bhāgyavā’’ti vattabbe ‘‘bhagavā’’ti vuttanti āha ‘‘bhāgyavā’’ti.
Taking this stated definition of nirutti, or taking the characteristic of inclusion in the category of words like pisodara, as taught in the method of words like "pisodarādīni yathopadiṭṭha," it is said that "Bhagavā" is used instead of "Bhāgyavā," because he possesses the fortune (bhāgya) that produces mundane and supramundane happiness, and has attained the perfection of virtues like sīla. Thus, it states "Bhāgyavā."
Lấy đặc điểm ngữ pháp đã được nói đến, hoặc lấy đặc điểm của việc đưa vào nhóm hình thái như pisodara v.v. theo cách đã được chỉ dẫn, vị ấy nói “bhāgyavā” (người có phước báu) thay vì “bhāgyavā” (người có phước báu) vì Ngài có phước báu đạt đến bờ bên kia của giới v.v., tạo ra hạnh phúc thế gian và siêu thế.
Tathā anekabhedabhinnakilesasatasahassāni, saṅkhepato vā pañcamāre abhañjīti ‘‘bhaggavā’’ti vattabbe ‘‘bhagavā’’ti vuttanti dasseti ‘‘bhaggavā’’ti iminā.
Similarly, it shows by "Bhaggavā" that "Bhagavā" is used instead of "Bhaggavā" (one who has broken), because he broke hundreds of thousands of defilements divided into many kinds, or briefly, he broke the five Māras.
Tương tự, vị ấy chỉ ra bằng từ “bhaggavā” rằng thay vì nói “bhaggavā” (người đã phá tan) vì Ngài đã phá tan hàng trăm ngàn phiền não với vô số sai biệt, hoặc tóm lại là năm ma vương, thì nói “Bhagavā”.
Loke ca bhaga-saddo issariyadhammayasasirīkāmapayattesu chasu dhammesu pavattati, te ca bhagasaṅkhātā dhammā assa santīti bhagavāti atthaṃ dassetuṃ ‘‘yutto bhagehi cā’’ti vuttaṃ.
And in the world, the word 'bhaga' is used for the six qualities: supremacy, Dhamma, fame, glory, desire, and diligence. To show the meaning that he possesses these qualities called 'bhaga,' it is said: "Yutto bhagehi cā."
Trong thế gian, từ bhaga được dùng cho sáu pháp: uy quyền (issariya), Chánh pháp (dhamma), danh tiếng (yasa), vẻ đẹp (sirī), dục vọng (kāma), và sự nỗ lực (payatta). Để chỉ rõ ý nghĩa rằng Ngài có những pháp được gọi là bhaga, nên nói “yutto bhagehi cā” (và được trang bị các bhaga).
Kusalādīhi anekabhedehi sabbadhamme vibhaji vibhajitvā vivaritvā desesīti ‘‘vibhattavā’’ti vattabbe ‘‘bhagavā’’ti vuttanti āha ‘‘vibhattavā’’ti.
It is said that "Bhagavā" is used instead of "Vibhattavā" (one who has analyzed), because he analyzed, differentiated, explained, and taught all phenomena of many kinds, such as wholesome qualities. Thus, it states "Vibhattavā."
Vị ấy nói “vibhattavā” (người đã phân chia) thay vì nói “vibhattavā” (người đã phân chia) vì Ngài đã phân chia, giải thích và thuyết giảng tất cả các pháp với vô số sai biệt như thiện pháp v.v.
Dibbabrahmaariyavihāre, kāyacittaupadhiviveke, suññatānimittāppaṇihitavimokkhe, aññe ca lokiyalokuttare uttarimanussadhamme bhaji sevi bahulamakāsīti ‘‘bhattavā’’ti vattabbe ‘‘bhagavā’’ti vuttanti dasseti ‘‘bhattavā’’ti iminā.
It shows by "Bhattavā" that "Bhagavā" is used instead of "Bhattavā" (one who has resorted to), because he resorted to, cultivated, and repeatedly practiced the divine, Brahmā, and noble abidings; solitude of body, mind, and attachments; the liberations of emptiness, signlessness, and desirelessness; and other mundane and supramundane superior human qualities.
Vị ấy chỉ ra bằng từ “bhattavā” rằng thay vì nói “bhattavā” (người đã thực hành) vì Ngài đã thường xuyên thực hành các trú xứ của chư thiên, Phạm thiên và bậc Thánh, sự viễn ly thân, tâm và phiền não, các giải thoát không, vô tướng, vô nguyện, và các pháp siêu nhân thế gian và siêu thế khác.
Tīsu bhavesu taṇhāsaṅkhātaṃ gamanamanena vantaṃ vamitanti ‘‘bhavesu vantagamano’’ti vattabbe bhavasaddato bha-kāraṃ gamanasaddato ga-kāraṃ vantasaddato va-kāraṃ ādāya, tassa ca dīghaṃ katvā vaṇṇavipariyāyena ‘‘bhagavā’’ti vuttanti dassetuṃ ‘‘vantagamano bhavesū’’ti vuttaṃ.
To show that "Bhagavā" is used by taking the syllable 'bha' from the word 'bhava,' 'ga' from the word 'gamana,' and 'va' from the word 'vanta,' then lengthening the 'va' and changing the letters, instead of saying "Bhavesu vantagamano" (one who has vomited going in existences), meaning he has vomited the going, which is called craving, in the three existences by means of the mind desiring to go, it is said "Vantagamano bhavesu."
Để chỉ rõ rằng thay vì nói “bhavesu vantagamano” (người đã từ bỏ sự đi trong các cõi) vì Ngài đã từ bỏ sự đi trong ba cõi, tức là sự khát ái, thì lấy chữ bha từ bhavasadda, ga từ gamanasadda, va từ vantasadda, làm cho nó dài ra và bằng cách đảo âm, nói “vantagamano bhavesu” (người đã từ bỏ sự đi trong các cõi).
‘‘Yato bhāgyavā, tato bhagavā’’tiādinā paccekaṃ yojetabbaṃ.
It should be applied individually, starting with "Since he is bhāgyavā, therefore he is Bhagavā."
Phải kết hợp từng phần riêng biệt như “Vì Ngài có phước báu, nên Ngài là Bhagavā” v.v.
Assa padassāti ‘‘bhagavā’’ti padassa.
Assa padassā means of the word "Bhagavā."
Assa padassā (của từ này) nghĩa là của từ “Bhagavā”.
Vitthāratthoti vitthārabhūto attho.
Vitthārattho means the extensive meaning.
Vitthārattho (ý nghĩa chi tiết) nghĩa là ý nghĩa được mở rộng.
‘‘So cā’’tiādinā ganthamahattaṃ pariharati.
With "So cā" and so forth, he avoids the bulkiness of the text.
Với “So cā” v.v., vị ấy tránh sự cồng kềnh của văn bản.
Vuttoyeva, na pana idha pana vattabbo visuddhimaggassa imissā aṭṭhakathāya ekadesabhāvatoti adhippāyo.
It has already been said, and it is not to be said again here because this commentary is a part of the Visuddhimagga—this is the intention.
Vuttoyeva (đã được nói rồi), nhưng ở đây không cần nói lại vì điều này là một phần của Visuddhimagga và chú giải này, đó là ý nghĩa.
Apica bhage vani, vamīti vā bhagavā. So hi bhage sīlādiguṇe vani bhaji sevi, te vā bhagasaṅkhāte sīlādiguṇe vineyyasantānesu ‘‘kathaṃ nu kho uppajjeyyu’’nti vani yāci patthayi, evaṃ bhage vanīti bhagavā, bhage vā siriṃ, issariyaṃ, yasañca vami kheḷapiṇḍaṃ viya chaḍḍayi.
Or, he is Bhagavā because he desired (vani) or vomited (vamī) the bhagas. Indeed, he desired (vani), cultivated, or practiced the qualities like sīla, which are bhagas; or he desired (vani), sought, or wished that those qualities like sīla, which are bhagas, might arise in the minds of those to be trained, "How indeed might they arise?" In this way, he is Bhagavā because he desired the bhagas. Or, he vomited (vami), discarded like a ball of phlegm, glory, supremacy, and fame (siriṃ, issariyaṃ, yasañca), which are bhagas.
Hơn nữa, Ngài đã tìm kiếm các bhaga (phẩm chất) hoặc đã từ bỏ chúng, nên Ngài là Bhagavā. Ngài đã tìm kiếm, đã thực hành các phẩm chất như giới v.v. được gọi là bhaga, hoặc Ngài đã cầu xin, đã mong ước rằng: “Làm thế nào để những phẩm chất như giới v.v. được gọi là bhaga này có thể phát sinh trong những chúng sinh có thể được giáo hóa?” Như vậy, vì Ngài đã tìm kiếm các bhaga, nên Ngài là Bhagavā. Hoặc Ngài đã từ bỏ sự vinh quang, uy quyền và danh tiếng được gọi là bhaga như một cục đờm dãi.
Tathā hi bhagavā hatthagataṃ cakkavattisiriṃ, catudīpissariyaṃ, cakkavattisampattisannissayañca sattaratanasamujjalaṃ yasaṃ anapekkho chaḍḍayi.
Indeed, the Bhagavā, without attachment, discarded the glory of a Cakkavatti king, already within his grasp, the sovereignty over the four continents, and the fame resplendent with the seven jewels, which are the basis of a Cakkavatti king's prosperity.
Thật vậy, Thế Tôn đã từ bỏ sự vinh quang của một vị Chuyển Luân Thánh Vương, quyền thống trị bốn châu lục, và danh tiếng rực rỡ với bảy báu vật, là chỗ dựa cho sự giàu có của một vị Chuyển Luân Thánh Vương, mà không hề luyến tiếc.
Atha vā bhāni nāma nakkhattāni, tehi samaṃ gacchanti pavattantīti bhagā ākārassa rassaṃ katvā, sineruyugandharādigatā bhājanalokasobhā.
Alternatively, constellations are called bhāni, and the splendors that move in harmony with them are called bhagā (by shortening the long 'ā'), which are the beauties of the container-world, such as Mount Sineru and Yugandhara.
Hoặc, các chòm sao được gọi là bhāni, chúng di chuyển và tồn tại đồng bộ với chúng, nên chúng được gọi là bhagā sau khi rút ngắn âm ā, đó là vẻ đẹp của thế giới vật chất nằm ở núi Sineru, Yugandhara v.v.
Tā bhagā vami tappaṭibaddhachandarāgappahānena pajahi, evaṃ bhage vamīti bhagavāti evamādīhi tattha tatthāgatanayehi cassa attho vattabbo, amhehi pana so ganthabhīrujanānuggahaṇatthaṃ, ganthagarutāpariharaṇatthañca ajjhupekkhitoti.
The Bhagavā abandoned (vami pajahi) those bhagā by eradicating the desire and attachment associated with them. Thus, he is Bhagavā—and the meaning of this word should be explained by these and other methods found in various commentaries; but we have omitted it here to favor those who dread lengthy texts and to avoid the text becoming too ponderous.
Ngài đã từ bỏ những bhaga đó bằng cách loại bỏ tham ái và dục vọng liên quan đến chúng. Như vậy, vì Ngài đã từ bỏ các bhaga, nên Ngài là Bhagavā. Ý nghĩa của từ này phải được giải thích theo các phương pháp được tìm thấy ở những nơi khác, nhưng chúng tôi đã bỏ qua điều đó để giúp những người ngại văn bản và để tránh làm cho văn bản trở nên cồng kềnh.
Evametesaṃ avayavatthaṃ dassetvā idāni samudāyatthaṃ dassento purimapadattayassa samudāyatthena vuttāvasesena tesamatthānaṃ paṭiyogitāya tenāpi saha dassetuṃ ‘‘ettāvatā’’tiādimāha.
Having thus shown the meaning of their individual parts, he now states "Ettāvatā" and so forth to show the collective meaning and to present the remaining meanings of those terms in relation to the collective meaning of the first three terms.
Sau khi giải thích ý nghĩa từng phần của những từ này, bây giờ để giải thích ý nghĩa tổng thể, và để chỉ ra ý nghĩa đó cùng với phần còn lại của ý nghĩa được nói đến trong ba từ đầu tiên, vị ấy nói “ettāvatā” v.v.
Ettāvatāti etassa ‘‘evaṃ me suta’’nti vacanena ‘‘ekaṃ samayaṃ bhagavā’’ tivacanenāti imehi sambandho.
Ettāvatā has a connection with "evaṃ me sutaṃ" (Thus have I heard) and "ekaṃ samayaṃ Bhagavā" (On one occasion the Blessed One).
Ettāvatā (đến mức độ này) có liên hệ với lời nói “Evaṃ me sutaṃ” (Tôi nghe như vầy) và lời nói “Ekaṃ samayaṃ Bhagavā” (Một thời, Thế Tôn).
Etthāti etasmiṃ nidānavacane.
Etthā means in this introductory statement.
Etthā (ở đây) nghĩa là trong lời nói mở đầu này.
Yathāsutaṃ dhammaṃ desentoti ettha anta-saddo hetuattho.
In "yathāsutaṃ dhammaṃ desento" (preaching the Dhamma as heard), the word "anta" has the meaning of a cause.
Trong cụm từ “yathāsutaṃ dhammaṃ desento” (thuyết giảng Chánh pháp như đã nghe), từ anta có ý nghĩa là nguyên nhân.
Tathādesitattā hi paccakkhaṃ karoti nāma.
Indeed, by being preached in that manner, it makes it manifest.
Thật vậy, do đã được thuyết giảng như vậy, nên được gọi là làm cho hiện tiền.
Esa nayo aparatthāpi.
This method applies elsewhere as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho những trường hợp khác.
‘‘Yo kho ānanda, mayā dhammo ca…pe… satthā’’ti vacanato dhammassa satthubhāvapariyāyo vijjatevāti katvā ‘‘dhammasarīraṃ paccakkhaṃ karotī’’ti vuttaṃ.
Since the statement "Indeed, Ānanda, the Dhamma taught by me... is the Teacher" implies that the Dhamma can be a teacher, it is said, "makes the body of the Dhamma manifest."
Vì có sự liên hệ giữa Chánh pháp và vai trò của một Bậc Đạo Sư, như trong lời dạy: “Này Ānanda, Chánh pháp do Ta thuyết giảng... v.v. ... là Bậc Đạo Sư”, nên nói “dhammasarīraṃ paccakkhaṃ karoti” (làm cho thân pháp hiện tiền).
Dhammakāyanti hi bhagavato sambandhībhūtaṃ dhammasaṅkhātaṃ kāyanti attho.
Dhammakāyaṃ (Dhamma-body) means the Dhamma, which is called the body, belonging to the Bhagavā.
Dhammakāyaṃ (Pháp thân) nghĩa là thân được gọi là Chánh pháp, thuộc về Thế Tôn.
Tathā ca vuttaṃ ‘‘dhammakāyoti bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti.
As it is said, "O bhikkhus, 'Dhamma-body' is an appellation for the Tathāgata."
Và cũng đã được nói: “Này các Tỳ-kheo, Pháp thân là tên gọi khác của Như Lai.”
Taṃ pana kimatthiyanti āha ‘‘tenā’’tiādi.
But what is its purpose? He states it with "Tenā" and so forth.
Vậy điều đó có ý nghĩa gì? Vị ấy nói “tenā” v.v.
Tenāti ca tādisena paccakkhakaraṇenāti attho.
Tenā means by such manifestation.
Tenā (bằng điều đó) nghĩa là bằng sự làm cho hiện tiền như vậy.
Idaṃ adhunā vakkhamānasuttaṃ pāvacanaṃ pakaṭṭhaṃ uttamaṃ buddhassa bhagavato vacanaṃ nāma.
Idaṃ (this) sūtta, which is about to be explained, pāvacanaṃ (the Teaching), is the excellent, supreme word of the Buddha, the Bhagavā.
Idaṃ (kinh này) là bài kinh sắp được nói đến, pāvacanaṃ (lời giáo huấn) là lời nói cao thượng, tối thượng của Đức Phật, Thế Tôn.
Tasmā tumhākaṃ atikkantasatthukaṃ atītasatthukabhāvo na hotīti attho.
Therefore, for you, atikkantasatthukaṃ (having the Teacher passed away) means that the state of having the Teacher passed away does not exist.
Do đó, đối với quý vị, atikkantasatthukaṃ (không có Bậc Đạo Sư đã qua đời) nghĩa là không có tình trạng Bậc Đạo Sư đã qua đời.
Bhāvappadhāno hi ayaṃ niddeso, bhāvalopo vā, itarathā pāvacanameva anatikkantasatthukaṃ, satthuadassanena pana ukkaṇṭhitassa janassa atikkantasatthukabhāvoti attho āpajjeyya, evañca sati ‘‘ayaṃ vo satthāti satthuadassanena ukkaṇṭhitaṃ janaṃ samassāsetī’’ tivacanena saha virodho bhaveyyāti vadanti.
Indeed, this statement is primary in indicating the state, or there is an elision of the word 'bhāva'. Otherwise, it would mean that the Teaching itself has not lost its Teacher, but the meaning would be that the people who are disheartened by the absence of the Teacher have the Teacher passed away. And if this were the case, it would contradict the statement "This is your Teacher, for it reassures the people who are disheartened by the absence of the Teacher." So they say.
Thật vậy, sự diễn đạt này là chủ yếu về trạng thái, hoặc là sự lược bỏ trạng thái; nếu không, thì chỉ có lời giáo huấn là không có Bậc Đạo Sư đã qua đời, nhưng đối với những người cảm thấy buồn bã vì không thấy Bậc Đạo Sư, thì ý nghĩa sẽ là tình trạng Bậc Đạo Sư đã qua đời. Và nếu vậy, thì sẽ mâu thuẫn với lời nói: “Đây là Bậc Đạo Sư của các con” để an ủi những người buồn bã vì không thấy Bậc Đạo Sư, đó là điều họ nói.
Idaṃ pāvacanaṃ satthukiccanipphādanena na atītasatthukanti pana attho.
However, the meaning is that this Teaching is not without a living Teacher because it accomplishes the work of the Teacher.
Tuy nhiên, ý nghĩa là lời giáo huấn này không phải là không có Bậc Đạo Sư đã qua đời vì nó hoàn thành vai trò của Bậc Đạo Sư.
Satthūti kammatthe chaṭṭhī, samāsapadaṃ vā etaṃ satthuadassanenāti.
Satthūti is the genitive case in the sense of the object, or this satthuadassanena is a compound word.
Satthū (của Bậc Đạo Sư) là cách sở hữu (chaṭṭhī) trong ý nghĩa đối cách (kammattha), hoặc đây là một từ ghép satthuadassanenā (do không thấy Bậc Đạo Sư).
Ukkaṇṭhanaṃ ukkaṇṭho, kicchajīvitā.
Ukkaṇṭhanaṃ means ukkaṇṭho, distress in living.
Sự buồn bã là ukkaṇṭho (sự buồn bã), sự sống khó khăn.
‘‘Kaṭha kicchajīvane’’ti hi vadanti.
Indeed, they say "Kaṭha" means "to live in distress."
Thật vậy, họ nói “Kaṭha kicchajīvane” (Kaṭha trong ý nghĩa sự sống khó khăn).
Tamito pattoti ukkaṇṭhito, anabhiratiyā vā pīḷito vikkhittacitto hutvā sīsaṃ ukkhipitvā uddhaṃ kaṇṭhaṃ katvā ito cito ca olokento āhiṇḍati, viharati cāti ukkaṇṭhito niruttinayena, taṃ ukkaṇṭhitaṃ. Saddasāmatthiyādhigatamatto cesa, vohārato pana anabhiratiyā pīḷitanti attho.
One who has reached that (distress) is ukkaṇṭhito; or, one who is afflicted by discontent, having a restless mind, raising one's head, craning one's neck upwards, and looking around here and there, wanders and lives about. Thus, by the method of nirutti, he is ukkaṇṭhito. That ukkaṇṭhitaṃ. This is merely understood by the power of the word, but in common usage, it means afflicted by discontent.
Người đã đạt đến điều đó được gọi là ukkaṇṭhito (buồn bã), hoặc người bị phiền não bởi sự không vui, với tâm trí phân tán, ngẩng đầu lên, vươn cổ lên và nhìn quanh đây đó, đi lang thang và sống, đó là ukkaṇṭhito theo ngữ pháp, người đó là ukkaṇṭhitaṃ (người buồn bã). Điều này chỉ là sự hiểu biết được đạt được bằng sức mạnh của từ ngữ, nhưng theo cách dùng thông thường, nó có nghĩa là bị phiền não bởi sự không vui.
Esa nayo sabbattha.
This method applies everywhere.
Nguyên tắc này áp dụng cho mọi nơi.
Samassāsetīti assāsaṃ janeti.
Samassāsetīti means brings relief.
Samassāsetī (an ủi) nghĩa là tạo ra sự an ủi.
Tasmiṃ samayeti imassa suttassa saṅgītisamaye.
Tasmiṃ samaye means at the time of the recitation of this sutta.
Tasmiṃ samaye (vào thời điểm đó) nghĩa là vào thời điểm kết tập kinh này.
Kāmaṃ vijjamānepi bhagavati evaṃ vattumarahati, idha pana avijjamāneyeva tasmiṃ evaṃ vadati, tasmā sandhāyabhāsitavasena tadatthaṃ dassetīti āha ‘‘avijjamānabhāvaṃ dassento’’ti.
Although it would be appropriate to speak thus if the Blessed One were present, here he speaks thus when the Blessed One is not present. Therefore, indicating that meaning in the sense of an intentional utterance, it says, “indicating the state of non-presence.”
Dù cho Đức Thế Tôn có hiện diện thì cũng nên nói như vậy, nhưng ở đây, vì Ngài không hiện diện mà lại nói như vậy, do đó, để trình bày ý nghĩa đó theo cách nói có ẩn ý, (chú giải) nói: “cho thấy sự không hiện diện”.
Parinibbānanti anupādisesanibbānadhātuvasena khandhaparinibbānaṃ.
Parinibbāna means the parinibbāna of the aggregates (khandha-parinibbāna), in the sense of the element of Nibbāna with no aggregates remaining (anupādisesa-nibbāna-dhātu).
“Toàn phần Niết Bàn” (Parinibbāna) là sự Niết Bàn của các uẩn, theo nghĩa Niết Bàn giới không còn dư sót các uẩn (anupādisesanibbānadhātu).
Tenāti tathāsādhanena.
Tenā means by that means of accomplishment.
“Do đó” (Tenā) là do sự thành tựu như vậy.
Evaṃvidhassāti evaṃpakārassa, evaṃsabhāvassātipi attho.
Evaṃvidhassā means of such a kind; it also means of such a nature.
“Loại như vậy” (Evaṃvidhassā) là loại như thế này, cũng có nghĩa là bản chất như thế này.
Nāma-saddo garahāyaṃ nipāto ‘‘atthi nāma ānanda theraṃ bhikkhuṃ vihesiyamānaṃ ajjhupekkhissathā’’tiādīsu (a. ni. 5.166) viya, tena ediso api bhagavā parinibbuto, kā nāma kathā aññesanti garahatthaṃ joteti.
The word nāma is a particle used for censure, as in passages like “Is it fitting, Ānanda, that you should stand by while an elder bhikkhu is being harassed?” Through it, the sense of censure is highlighted, indicating that even such a Blessed One has attained parinibbāna, so what then of others?
Từ “nāma” là một tiểu từ dùng để chỉ sự khiển trách, như trong câu “Có phải chăng, này Ānanda, các ông sẽ thờ ơ khi một vị tỳ khưu trưởng lão bị quấy rối?” và tương tự. Do đó, nó làm nổi bật ý nghĩa khiển trách rằng ngay cả một Đức Thế Tôn như vậy cũng đã nhập Niết Bàn, huống chi là những người khác.
Ariyadhammassāti ariyānaṃ dhammassa, ariyabhūtassa vā dhammassa.
Ariyadhammassā means the Dhamma of the noble ones (ariyas), or the Dhamma that has become noble.
“Pháp của bậc Thánh” (Ariyadhammassā) là pháp của các bậc Thánh, hay là pháp đã trở thành Thánh.
Dasavidhassa kāyabalassa, ñāṇabalassa ca vasena dasabaladharo. Vajirassa nāma maṇivisesassa saṅghāto samūho ekagghano, tena samāno kāyo yassāti tathā.
Dasabaladharo means possessing the ten powers, referring to the ten kinds of bodily strength and the ten kinds of knowledge-strength. One whose body is like a mass, a solid lump of a special jewel called vajira, is meant by that term.
“Dasabaladharo” (người nắm giữ mười năng lực) là do có mười loại sức mạnh thân thể và sức mạnh trí tuệ. Thân của Ngài giống như một khối kim cương đặc, một loại đá quý đặc biệt.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā vajirasaṅghāto nāma na aññena maṇinā vā pāsāṇena vā bhejjo, api tu soyeva aññaṃ maṇiṃ vā pāsāṇaṃ vā bhindati.
This is what is meant: just as a mass of vajira cannot be shattered by any other jewel or stone, but rather it itself shatters other jewels or stones.
Điều này có nghĩa là – giống như một khối kim cương không thể bị phá vỡ bởi bất kỳ loại đá quý hay đá nào khác, mà chính nó lại có thể phá vỡ các loại đá quý hay đá khác.
Teneva vuttaṃ ‘‘vajirassa natthi koci abhejjo maṇi vā pāsāṇo vā’’ti, evaṃ bhagavāpi kenaci abhejjasarīro.
Therefore, it is said, "there is no jewel or stone that vajira cannot shatter"; similarly, the Blessed One's body cannot be shattered by anyone.
Do đó, có câu nói: “Không có loại đá quý hay đá nào mà kim cương không thể phá vỡ”, tương tự, thân của Đức Thế Tôn cũng không thể bị phá vỡ bởi bất kỳ ai.
Na hi bhagavato rūpakāye kenaci antarāyo kātuṃ sakkāti.
For no one can cause harm to the Blessed One's physical body.
Thật vậy, không ai có thể gây nguy hiểm cho sắc thân của Đức Thế Tôn.
Nāmasaddassa garahājotakattā pi-saddo sampiṇḍanajotako ‘‘na kevalaṃ bhagavāyeva, atha kho aññepī’’ti.
Since the word nāma indicates censure, the word pi indicates inclusion, meaning "not only the Blessed One, but also others."
Vì từ “nāma” chỉ sự khiển trách, nên từ “pi” (cũng) chỉ sự tổng hợp, (có nghĩa là) “không chỉ Đức Thế Tôn, mà cả những người khác cũng vậy”.
Ettha ca evaṃguṇasamannāgatattā aparinibbutasabhāvena bhavituṃ yuttopi esa parinibbuto evāti pakaraṇānurūpamatthaṃ dassetuṃ ‘‘eva’’ntiādi vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Here, it should be understood that although such a Blessed One, endowed with such qualities, ought to have remained unparinibbāna, he did attain parinibbāna, and the phrase "evaṃ" (thus) and so on is stated to convey a meaning appropriate to the context.
Ở đây, cần hiểu rằng câu “evaṃ” và những câu tiếp theo được nói để trình bày ý nghĩa phù hợp với ngữ cảnh, rằng dù Ngài có đầy đủ những phẩm chất như vậy và đáng lẽ không nhập Niết Bàn, nhưng Ngài vẫn nhập Niết Bàn.
Āsā patthanā kena janetabbā, na janetabbā evāti attho.
Āsā (hope) should be generated by whom? The meaning is that it should not be generated at all.
“Hy vọng” (Āsā) là sự mong cầu. “Ai nên tạo ra?” (kena janetabbā) có nghĩa là không nên tạo ra.
‘‘Ahaṃ ciraṃ jīviṃ, ciraṃ jīvāmi, ciraṃ jīvissāmi, sukhaṃ jīviṃ, sukhaṃ jīvāmi, sukhaṃ jīvissāmī’’ti majjanavasena uppanno māno jīvitamado nāma, tena matto pamatto tathā.
The conceit that arises through infatuation, thinking, "I lived long, I live long, I will live long; I lived happily, I live happily, I will live happily," is called jīvitamado (conceit of life). One who is intoxicated by it is heedless; likewise, one who is heedless through the conceit of life.
Sự kiêu mạn phát sinh do ảo tưởng rằng “Tôi đã sống lâu, tôi đang sống lâu, tôi sẽ sống lâu, tôi đã sống hạnh phúc, tôi đang sống hạnh phúc, tôi sẽ sống hạnh phúc” được gọi là “sự kiêu mạn về sự sống” (jīvitamado). Người say sưa với sự kiêu mạn đó là người phóng dật.
Saṃvejetīti saṃvegaṃ janeti, tatoyeva assa janassa saddhamme ussāhaṃ janeti.
Saṃvejetī means it causes urgency (saṃvega); from that very fact, it generates enthusiasm for the Saddhamma in that person.
“Làm cho xúc động” (Saṃvejetīti) là tạo ra sự xúc động, và từ đó, nó cũng tạo ra sự nhiệt tâm trong Chánh Pháp cho người đó.
Saṃvejanañhi ussāhahetu ‘‘saṃviggo yoniso padahatī’’ti vacanato.
For urgency (saṃvejana) is the cause of enthusiasm, according to the saying, "one who is agitated strives appropriately."
Thật vậy, sự xúc động là nguyên nhân của sự nhiệt tâm, theo câu nói: “Người xúc động sẽ nỗ lực một cách đúng đắn”.
Evaṃ padachakkassa padānukkamena nānappakārato atthavaṇṇanaṃ katvā idāni ‘‘antarā ca rājagaha’’ntiādīnaṃ padānamatthavaṇṇanaṃ karonto ‘‘antarā cā’’tiādimāha.
Having thus explained the meaning of the six words in various ways, in the order of the words, the author of the commentary now begins to explain the meaning of the words such as "antarā ca Rājagahaṃ" and so on.
Sau khi giải thích ý nghĩa của sáu từ theo thứ tự từng từ một cách đa dạng, bây giờ, khi giải thích ý nghĩa của các từ như “antarā ca rājagahaṃ” (giữa Rājagaha), (chú giải) nói “antarā cā” và những câu tiếp theo.
Antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷandanti ettha samabhiniviṭṭho antarā-saddo dissati sāmaññavacanīyatthamapekkhitvā pakaraṇādisāmatthiyādigatatthamantarenāti attho.
Here, in "antarā ca Rājagahaṃ antarā ca Nāḷandaṃ," the word antarā, being firmly established, appears in a general sense, while disregarding the meaning found in the context and power of the passage, such as "between" (antarena).
Trong câu “giữa Rājagaha và giữa Nāḷandā” (Antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷandaṃ), từ “antarā” được dùng một cách chặt chẽ, có nghĩa là “ở giữa”, dựa trên ý nghĩa chung và sức mạnh của ngữ cảnh.
Evaṃ panassa nānatthabhāvo payogato avagamīyatīti dasseti ‘‘tadantara’’ntiādinā.
That its meaning is varied can be understood from its usage, as shown by "tadantaraṃ" and so on.
Và (chú giải) cho thấy rằng sự đa dạng ý nghĩa của nó có thể được hiểu từ cách sử dụng, bằng cách nói “tadantaraṃ” và những câu tiếp theo.
Tattha tadantaranti taṃ kāraṇaṃ.
In that, tadantaraṃ means that reason.
Trong đó, “tadantaraṃ” có nghĩa là nguyên nhân đó.
Mañca tañca mantenti, kimantaraṃ kiṃ kāraṇanti attho.
They consult me and you; what is the difference, what is the reason? This is the meaning.
Họ bàn bạc về tôi và về bạn, có nghĩa là “nguyên nhân là gì?” hay “lý do là gì?”.
Vijjantarikāyāti vijjuniccharaṇakkhaṇe.
Vijjantarikāyā means at the moment of the lightning flash.
“Vijjantarikāyā” (tại thời điểm phóng ra tia chớp) là tại thời điểm phát ra tia chớp.
Dhovantī itthī addasāti sambandho.
The connection is: "The washing woman saw it."
“Người phụ nữ đang giặt đồ đã nhìn thấy”, đó là sự liên kết.
Antaratoti hadaye.
Antarato means in the heart.
“Antarato” (từ bên trong) là trong tâm.
Kopāti cittakālussiyakaraṇato cittapakopā rāgādayo.
Kopā means from causing mental agitation, mental defilements such as greed.
“Kopā” (sự phẫn nộ) là những phiền não như tham ái, gây ra sự xáo động trong tâm.
Antarā vosānanti ārambhanipphattīnaṃ vemajjhe pariyosānaṃ āpādi.
Antarā vosānaṃ means it reached the end in the middle of the beginning and completion.
“Antarā vosānaṃ” (sự kết thúc ở giữa) là đạt đến sự kết thúc ở giữa sự bắt đầu và sự hoàn thành.
Apicāti tathāpi, evaṃ pabhavasampannepīti attho.
Apicā means even so; it means even though it is endowed with such power.
“Apicā” (hơn nữa) có nghĩa là “dù vậy, dù có đầy đủ sức mạnh như vậy”.
Dvinnaṃ mahānirayānanti lohakumbhīniraye sandhāyāha.
Dvinnaṃ mahānirayānaṃ refers to the Lohakumbhī hells.
“Hai đại địa ngục” (Dvinnaṃ mahānirayānaṃ) là nói đến địa ngục Lohakumbhī.
Antarikāyāti antarena.
Antarikāyā means through the middle.
“Antarikāyā” (ở giữa) là ở giữa.
Rājagahanagaraṃ kira āvijjhitvā mahāpetaloko.
It is said that the great world of hungry ghosts (mahāpetaloko) pierces through the city of Rājagaha.
Người ta nói rằng thế giới ngạ quỷ lớn xuyên qua thành phố Rājagaha.
Tattha dvinnaṃ mahālohakumbhīnirayānaṃ antarena ayaṃ tapodā nadī āgacchati, tasmā sā kuthitā sandatīti.
There, the Tapodā River flows between two great Lohakumbhī hells; therefore, it flows boiling.
Ở đó, con sông Tapodā chảy qua giữa hai đại địa ngục Lohakumbhī, do đó nó sôi sùng sục và chảy.
Svāyamidha vivare pavattati tadaññesamasambhavato.
Here, this (word antarā) is used in the sense of "between," because other meanings are impossible.
“Và từ này ở đây được dùng với nghĩa khoảng trống” (Svāyamidha vivare pavattati) vì các nghĩa khác không thể có được.
Ettha ca ‘‘tadantaraṃ ko jāneyya, (a. ni. 6.44; 10.75) etesaṃ antarā kappā, gaṇanāto asaṅkhiyā, (bu. vaṃ. 28.9) antarantarā kathaṃ opātetī’’tiādīsu (ma. ni. 2.426; pahā. va. 66; cūḷava. 376) viya kāraṇavemajjhesu vattamānā antarāsaddāyeva udāharitabbā siyuṃ, na pana cittakhaṇavivaresu vattamānā antarikaantarasaddā.
And here, only the word antarā occurring in the sense of "cause" or "middle" should be exemplified, as in "Who would know that reason?" "The intermediate eons (antarā kappā) are innumerable by calculation," "How does he make conversation in between (antarantarā)?" Not, however, the words antarika and antara occurring in the sense of mind-moments or interstices.
Ở đây, các từ “antarā” được dùng trong các ngữ cảnh như “Ai có thể biết được điều đó?” (tadantaraṃ ko jāneyya), “giữa những kiếp này, số lượng là vô số” (etesaṃ antarā kappā, gaṇanāto asaṅkhiyā), “làm thế nào mà nó rơi vào giữa những khoảng trống?” (antarantarā kathaṃ opātetī) nên được lấy làm ví dụ, chứ không phải các từ “antarika” và “antara” được dùng trong các khoảng khắc tâm thức.
Antarāsaddassa hi ayamatthuddhāroti.
For this is the elucidation of the meaning of the word antarā.
Đây là sự giải thích ý nghĩa của từ “antarā”.
Ayaṃ panetthādhippāyo siyā – yesu atthesu antarikasaddo, antarasaddo ca pavattati, tesu antarāsaddopīti samānatthattā antarāsaddatthe vattamāno antarikasaddo, antarasaddo, ca udāhaṭoti.
Or this may be the intention here: that wherever the words antarika and antara occur, the word antarā also occurs in those meanings. Thus, because they are synonymous, antarika and antara are given as examples in the meaning of antarā.
Và đây có thể là ý nghĩa ở đây – rằng từ “antarika” và từ “antara” được dùng làm ví dụ trong ý nghĩa của từ “antarā” vì chúng có cùng ý nghĩa trong những trường hợp mà từ “antarika” và từ “antara” được dùng, thì từ “antarā” cũng được dùng.
Atha vā antarāsaddoyeva ‘‘yassantarato’’ti (udā. 20) ettha gāthābandhasukhatthaṃ rassaṃ katvā vutto –
Alternatively, the word antarā itself is stated with a short vowel as "yassantarato" (from whom) here for the sake of ease in versification—
Hoặc từ “antarā” này đã được rút ngắn thành âm ngắn trong câu “yassantarato” (Udā. 20) để thuận tiện cho việc làm kệ –
Hi ayaṃ udāne bhaddiyasutte gāthā.
Indeed, this is the verse from the Bhaddiya Sutta in the Udāna.
Thật vậy, đây là kệ trong kinh Bhaddiya trong Udāna.
Soyeva ika-saddena sakatthapavattena padaṃ vaḍḍhetvā ‘‘antarikāyā’’ti ca vutto, tasmā udāharaṇodāharitabbānamettha virodhābhāvo veditabboti.
That same word is also expressed as "antarikāyā" by extending the word with the suffix ika which occurs in its own meaning. Therefore, it should be understood that there is no contradiction here between the examples given and what is to be exemplified.
Chính từ đó, với việc thêm hậu tố “ika” theo ý nghĩa riêng của nó, nó cũng được gọi là “antarikāyā”. Do đó, cần biết rằng không có sự mâu thuẫn giữa các ví dụ và những gì được ví dụ ở đây.
Kimatthaṃ atthavisesaniyamo katoti āha ‘‘tasmā’’tiādi.
To what purpose is the definition of a specific meaning made? It says, “tasmā” and so on.
Tại sao lại có sự quy định đặc biệt về ý nghĩa? (chú giải) nói “tasmā” (do đó) và những câu tiếp theo.
Nanu cettha upayogavacanameva, atha kasmā sambandhīyattho vutto, sambandhīyatthe vā kasmā upayogavacanaṃ katanti anuyogasambhavato taṃ pariharituṃ ‘‘antarāsaddena panā’’tiādi vuttaṃ, tena sambandhīyatthe sāmivacanappasaṅge saddantarayogena laddhamidaṃ upayogavacananti dasseti, na kevalaṃ sāsaneva, lokepi evamevidaṃ laddhanti dassento ‘‘īdisesu cā’’tiādimāha.
As it is merely an accusative case here, why is the genitive meaning stated? Or, in the genitive meaning, why is an accusative case used? To avoid such a possible query, it is said, "Indeed, by the word antarā," etc. Thus, it is shown that in the genitive meaning, where the use of the genitive case would ordinarily apply, this accusative case is obtained through conjunction with another word. To show that this is not only found in the Dispensation but also in common usage, he says, "And in such*," etc.
Chẳng phải ở đây chỉ là cách dùng của đối cách (upayogavacana) sao? Vậy tại sao ý nghĩa của sở hữu cách (sambandhīyattho) lại được nói đến, hoặc tại sao trong ý nghĩa sở hữu cách lại dùng đối cách?" — để tránh nghi vấn có thể phát sinh như vậy, đã nói “antarāsaddena pana” (nhưng với từ antarā) v.v... Điều đó cho thấy rằng, trong ý nghĩa sở hữu cách, khi có nguy cơ dùng sở hữu cách (sāmivacana), cách dùng đối cách (upayogavacana) này được chấp nhận do sự kết hợp với một từ khác (saddantarayogena). Không chỉ trong giáo pháp, mà ngay cả trong đời thường cũng chấp nhận như vậy, để chỉ ra điều đó, đã nói “īdisesu cā” (và trong những trường hợp như vậy) v.v...
Visesayogatādassanamukhena hi ayamatthopi dassito.
Indeed, this meaning has also been demonstrated by showing the nature of its specific conjunction.
Thật vậy, ý nghĩa này cũng được chỉ ra thông qua việc trình bày sự kết hợp đặc biệt.
Ekenapi antarā-saddena yuttattā dve upayogavacanāni kātabbāni.
Even with one word antarā, two accusative cases should be used.
Ngay cả khi chỉ có một từ antarā, hai đối cách cũng phải được sử dụng.
Dvīhi pana yoge kā kathāti atthassa sijjhanato.
What need is there to mention its conjunction with two (words)? Because the meaning is achieved.
Còn khi có hai từ thì sao? Ý nghĩa được hoàn thành.
Akkharaṃ cintenti liṅgavibhattiyādīhīti akkharacintakā, saddavidū.
They analyze words by their gender, case endings, etc., hence they are akkharacintakā (grammarians), experts in language.
Những người suy xét về chữ (akkharaṃ cintenti) bằng giống, biến cách v.v... được gọi là akkharacintakā, tức là các nhà ngữ pháp.
Akkhara-saddena cettha tammūlakāni padādīnipi gahetabbāni.
Here, by the word akkhara, words and other terms based on them should also be understood.
Ở đây, với từ akkhara, cũng phải hiểu là các từ (pada) v.v... có gốc từ đó.
Yadipi saddato ekameva yujjanti, atthato pana so dvikkhattuṃ yojetabbo ekassāpi padassa āvuttiyādinayena anekadhā sampajjanatoti dasseti ‘‘dutiyapadenapī’’tiādinā.
Although only one word is grammatically conjoined, its meaning must be connected twice, as the meaning of a single term can be understood in various ways, such as by repetition; thus, he explains with "even with the second word," etc.
Mặc dù về mặt ngữ pháp chỉ có một từ phù hợp, nhưng về mặt ý nghĩa, từ đó phải được kết hợp hai lần theo cách lặp lại một từ v.v... để hoàn thành nhiều ý nghĩa khác nhau, điều này được chỉ ra bằng “dutiyapadenapī” (và với từ thứ hai) v.v...
Ko pana doso ayojiteti āha ‘‘ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇātī’’ti.
What fault is there if it is not conjoined? He says, "If not conjoined, the accusative case does not apply."
Vậy thì có lỗi gì nếu không kết hợp? Đã nói: “ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇātī” (Nếu không kết hợp, đối cách sẽ không đạt được).
Dutiyapadaṃ na pāpuṇātīti attho saddantarayogavasā saddeyeva sāmivacanappasaṅge upayogavibhattiyā icchitattā.
The meaning is that the second word does not apply, because the accusative case is desired where the genitive case would otherwise be appropriate due to conjunction with another word.
Ý nghĩa là "không đạt được từ thứ hai", vì đối cách được mong muốn trong trường hợp có nguy cơ dùng sở hữu cách chỉ riêng cho từ đó do sự kết hợp với một từ khác.
Saddādhikāro hi vibhattipayogo.
For, the use of case endings depends on the word.
Thật vậy, việc sử dụng biến cách là một phần của ngữ pháp.
Mahantasaddo uttamattho, bahvattho ca idhādhippetoti āha ‘‘mahatā’’tiādi.
The word mahanta means "supreme" and "many," and this is intended here, thus he says, "with great," etc.
Từ mahanta (lớn) ở đây có ý nghĩa là "tối thượng" và "nhiều", nên đã nói “mahatā” (với sự vĩ đại) v.v...
Guṇamahattenāti appicchatādiguṇamahantabhāvena.
By greatness of qualities means by the greatness of such qualities as fewness of wishes.
Guṇamahattenā (với sự vĩ đại về phẩm hạnh) là với sự vĩ đại của các phẩm hạnh như appicchatā (ít dục) v.v...
Saṅkhyāmahattenāti gaṇanamahantabhāvena.
By greatness of number means by greatness of counting.
Saṅkhyāmahattenā (với sự vĩ đại về số lượng) là với số lượng lớn.
Tadevatthaṃ samattheti ‘‘so hī’’tiādinā.
He confirms that very meaning with "for he," etc.
Để chứng minh ý nghĩa đó, đã nói “so hī” (thật vậy, vị ấy) v.v...
So bhikkhusaṅghoti idha āgato tadā parivārabhūto bhikkhusaṅgho.
That Saṅgha of bhikkhus refers to the Saṅgha of bhikkhus mentioned here as the retinue at that time.
So bhikkhusaṅgho (Tăng đoàn Tỳ-kheo đó) là Tăng đoàn Tỳ-kheo đã đến đây và là đoàn tùy tùng vào lúc đó.
Mahāti uttamo.
Mahā (great) means supreme.
Mahā (lớn) là tối thượng.
Vākyepi hi tamicchanti payogavasā.
Indeed, they also desire this in a sentence by way of usage.
Thật vậy, trong câu, người ta cũng mong muốn điều đó tùy theo cách dùng.
Appicchatāti nillobhatā saddo cettha sāvaseso, attho pana niravaseso.
Appicchatā means absence of greed; the word here is incomplete in form, but complete in meaning.
Từ Appicchatā (ít dục) là không tham lam (nillobhatā); từ này ở đây còn sót lại một phần, nhưng ý nghĩa thì hoàn chỉnh.
Na hi ‘‘appalobhatāti abhitthavitumarahatī’’ti aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
For, it is not stated in the aṭṭhakathās that "it is fitting to praise it as having little greed."
Thật vậy, trong các bản Chú giải (aṭṭhakathāsu) đã nói: "Không nên tán thán là 'ít tham lam' (appalobhatāti)".
Majjhimāgamaṭīkākāro pana ācariyadhammapālatthero evamāha ‘‘appasaddassa parittapariyāyaṃ manasi katvā ‘byañjanaṃ sāvasesaṃ viyā’ti (mahāni. aṭṭha. 85) aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
However, the commentator of the Majjhimāgama, Ācariya Dhammapāla Thera, says this: "Considering the word appa as a synonym for 'little,' it is stated in the aṭṭhakathā as if 'the form is incomplete' (mahāni. aṭṭha. 85).
Tuy nhiên, vị Thượng tọa Dhammapāla, tác giả của bộ chú giải Trung Bộ (Majjhimāgamaṭīkākāro), đã nói như sau: "Sau khi suy xét từ appa như một từ đồng nghĩa với 'ít' (paritta), trong Aṭṭhakathā đã nói 'chữ còn sót lại một phần' (byañjanaṃ sāvasesaṃ viyā) (mahāni. aṭṭha. 85).
Appasaddo panettha ‘abhāvattho’ tipi sakkā viññātuṃ ‘appābādhatañcasañjānāmī’tiādīsu (ma. ni. 1.225) viyā’’ti.
Here, the word appa can also be understood to mean 'absence,' as in expressions like 'I understand freedom from illness' (ma. ni. 1.225)."
Ở đây, từ appa cũng có thể được hiểu là 'không có' (abhāvattho), như trong các đoạn 'appābādhatañcasañjānāmī' (ta biết về sự không bệnh tật) v.v... (ma. ni. 1.225)".
Saṅkhyāyapi mahāti gaṇanāyapi bahu ahosi, ‘‘bhikkhusaṅgho’’ti padāvatthikantavacanavasena saṃvaṇṇetabbapadassa chedanamiva hotīti tadaparāmasitvā ‘‘tena bhikkhusaṅghenā’’ti puna vākyāvatthikantavacanavasena saṃvaṇṇetabbapadena sadisīkaraṇaṃ.
Great also in number means there were many in number; the expression "bhikkhusaṅgho" is like a division of the word to be expounded, using the meaning of an ending word for a phrase; therefore, without taking that into account, "tena bhikkhusaṅghena" again makes it similar to the word to be expounded, using the meaning of an ending word for a sentence.
Saṅkhyāyapi mahā (cũng lớn về số lượng) là số lượng cũng đông đảo. Việc này giống như việc cắt bỏ từ cần được giải thích theo cách dùng của từ cuối câu (padāvatthikantavacana) trong từ "bhikkhusaṅgho"; do đó, không đề cập đến nó, mà lại làm cho nó tương đương với từ cần được giải thích theo cách dùng của từ cuối câu (vākyāvatthikantavacana) bằng cách nói "tena bhikkhusaṅghenā" (với Tăng đoàn Tỳ-kheo đó).
Esā hi saṃvaṇṇanakānaṃ pakati, yadidaṃ vibhattiyānapekkhāvasena yathārahaṃ saṃvaṇṇetabbapadatthaṃ saṃvaṇṇetvā puna tattha vijjamānavibhattivasena parivattetvā nikkhipananti.
For, this is the nature of commentaries: after expounding the meaning of the word to be expounded appropriately, without regard for its case ending, they then convert it and state it according to the case ending present in that word.
Thật vậy, đây là bản chất của các bản giải thích, đó là sau khi giải thích ý nghĩa của từ cần được giải thích một cách thích hợp mà không cần đến biến cách, sau đó lại chuyển đổi nó theo biến cách hiện có và đặt vào đó.
Diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatattā saṅghoti imamatthaṃ vibhāvento āha ‘‘diṭṭhisīlasāmaññasaṅghātena samaṇagaṇenā’’ti.
Explaining this meaning that the Saṅgha is united by the commonality of view and morality, he says, "by a community of recluses united by commonality of view and morality."
Để làm rõ ý nghĩa rằng "Tăng đoàn (saṅgha) là sự kết hợp do sự đồng nhất về chánh kiến và giới hạnh", đã nói “diṭṭhisīlasāmaññasaṅghātena samaṇagaṇenā” (với nhóm Sa-môn hợp nhất bởi sự đồng nhất về chánh kiến và giới hạnh).
Ettha pana ‘‘yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya, tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharatī’’ti (dī. ni. 3.324, 356; ma. ni. 1.492; 3.54; pari. 274) evaṃ vuttāya diṭṭhiyā.
Here, this refers to the view mentioned as, "that view which is noble, leading to liberation, which leads its practitioner to the right destruction of suffering, dwelling in commonality of view with such a view."
Ở đây, diṭṭhi (chánh kiến) là chánh kiến đã được nói đến như sau: "Chánh kiến nào là Thánh, có khả năng dẫn đến giải thoát, dẫn người thực hành đến sự diệt khổ hoàn toàn, vị ấy sống với sự đồng nhất về chánh kiến đó" (dī. ni. 3.324, 356; ma. ni. 1.492; 3.54; pari. 274).
‘‘Yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni, tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagato viharatī’’ti (dī. ni. 3.323; ma. ni. 1.492; 3.54; a. ni. 6.11; pari. 274) evaṃ vuttānañca sīlānaṃ sāmaññena saṅghāto saṅghaṭito sametoti diṭṭhisīlasāmaññasaṅghāto, samaṇagaṇo, diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatoti vuttaṃ hoti.
And the commonality of the moralities mentioned as, "those moralities which are unbroken, untorn, unspotted, unblemished, free, praised by the wise, untainted, conducive to concentration, dwelling in commonality of morality with such moralities," means diṭṭhisīlasāmaññasaṅghāto, a community of recluses, meaning united by commonality of view and morality.
Và sīla (giới hạnh) là các giới hạnh đã được nói đến như sau: "Những giới hạnh nào không bị đứt đoạn, không bị sứt mẻ, không bị pha tạp, không bị ô uế, là tự do, được người trí khen ngợi, không bị chấp thủ, dẫn đến định, vị ấy sống với sự đồng nhất về giới hạnh trong những giới hạnh như vậy" (dī. ni. 3.323; ma. ni. 1.492; 3.54; a. ni. 6.11; pari. 274). Sự kết hợp, sự hợp nhất, sự hòa hợp của các giới hạnh đó được gọi là diṭṭhisīlasāmaññasaṅghāto, tức là nhóm Sa-môn, có nghĩa là "hợp nhất bởi sự đồng nhất về chánh kiến và giới hạnh".
‘‘Diṭṭhisīlasāmaññasaṅghāṭasaṅkhātenā’’ tipi pāṭho.
There is also the reading "diṭṭhisīlasāmaññasaṅghāṭasaṅkhātenā".
Cũng có bản đọc là “Diṭṭhisīlasāmaññasaṅghāṭasaṅkhātenā”.
Tathā saṅkhātena katitenāti attho.
The meaning is, "thus enumerated, thus stated."
Ý nghĩa là "được nói đến, được trình bày theo cách đó".
Tathā hi diṭṭhisīlādīnaṃ niyatasabhāvattā sotāpannāpi aññamaññaṃ diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatā, pageva sakadāgāmiādayo, tathā ca vuttaṃ ‘‘niyato sambodhiparāyaṇo’’ti, (saṃ. ni. 2.41; 5.198, 1004) ‘‘aṭṭhānametaṃ bhikkhave, anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo sañciccapāṇaṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti ca ādi.
Indeed, because views, moralities, etc., have a fixed nature, even Sotāpannas are united with each other by commonality of view and morality, let alone Sakadāgāmis and so forth. And thus it is said, "He is fixed, destined for enlightenment," and "It is impossible, bhikkhus, there is no chance that a person endowed with right view would intentionally deprive a living being of life; there is no such possibility."
Thật vậy, do bản chất cố định của chánh kiến và giới hạnh v.v..., ngay cả các vị Nhập Lưu (sotāpannā) cũng hợp nhất với nhau bởi sự đồng nhất về chánh kiến và giới hạnh, huống chi các vị Nhất Lai (sakadāgāmi) v.v... Và cũng đã nói: "Vị ấy chắc chắn sẽ đạt đến giác ngộ" (saṃ. ni. 2.41; 5.198, 1004), và "Này các Tỳ-kheo, điều này là không thể, không có cơ hội, một người có chánh kiến không thể cố ý tước đoạt mạng sống của một chúng sinh; điều đó không thể xảy ra" v.v...
Ariyapuggalassa hi yattha katthaci dūre ṭhitāpi attano guṇasāmaggiyā saṃhatatāyeva, ‘‘tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati, (ma. ni. 1.492) tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagato viharatī’’ti (ma. ni. 1.492) vacanato pana puthujjanānampi diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvo labbhatiyeva.
For an ariya-puggala (noble one), even if they are in a distant place, there is always a unity by the completeness of their qualities. However, from the statement, "He dwells in commonality of view with such a view, he dwells in commonality of morality with such moralities," it is also possible for ordinary people to be united by commonality of view and morality.
Thật vậy, đối với một vị Thánh nhân (ariyapuggala), dù ở bất cứ nơi đâu xa xôi, sự hợp nhất của các phẩm hạnh của chính vị ấy là có thật. Tuy nhiên, theo câu "Vị ấy sống với sự đồng nhất về chánh kiến đó (ma. ni. 1.492), vị ấy sống với sự đồng nhất về giới hạnh trong những giới hạnh như vậy (ma. ni. 1.492)", sự hợp nhất của những người phàm phu (puthujjanānaṃ) bởi sự đồng nhất về chánh kiến và giới hạnh cũng được chấp nhận.
Saddhiṃ-saddo ekatoti atthe nipāto.
The word saddhiṃ is an indeclinable particle meaning "together."
Từ Saddhiṃ là một từ bất biến (nipāta) trong ý nghĩa "cùng với" (ekatoti atthe).
Pañca…pe… mattānīti pañca-saddena mattasaddaṃ saṅkhipitvā bāhiratthasamāso vutto.
Pañca...pe... mattānī is a bāhiratthasamāsa (compound where the meaning refers to something outside the compound) formed by abbreviating the word matta with the word pañca.
Pañca...pe... mattānī (năm... v.v... số lượng) là một danh từ kép (bāhiratthasamāso) được nói đến bằng cách tóm tắt từ matta với từ pañca.
Etesanti bhikkhusatānaṃ.
Etesaṃ means "of these" hundreds of bhikkhus.
Etesaṃ (của những vị này) là của hàng trăm Tỳ-kheo.
Puna pañca mattā pamāṇāti byāso, nikāralopo cettha napuṃsakaliṅgattā.
Again, "pañca mattā pamāṇā" is an elaboration, and here the elision of ni is due to the neuter gender.
Lại nữa, pañca mattā pamāṇā là sự giải thích chi tiết, và ở đây là sự lược bỏ của ni (nikāralopo) vì là giống trung (napuṃsakaliṅgattā).
Suppiyoti tassa nāmameva, na guṇādi.
Suppiyo is merely his name, not a quality or anything else.
Suppiyo (Thiện Ái) là tên của vị ấy, không phải là phẩm chất v.v...
Na kevalaṃ bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhagavāyeva, atha kho suppiyopi paribbājako brahmadattena māṇavena saddhinti puggalaṃ sampiṇḍeti, tañca kho maggapaṭipannasabhāgatāya eva, na sīlācārādisabhāgatāyāti vuttaṃ ‘‘pi-kāro’’tiādi.
It was not only the Blessed One with the Saṅgha of bhikkhus, but also Suppiya the wanderer with Brahmadatta the young man; thus, the phrase refers to individuals, and that only in the sense of being fellow travelers on the road, not in the sense of commonality in morality and conduct, etc. This is explained by "the particle pi," etc.
Không chỉ có Đức Thế Tôn cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo, mà cả du sĩ Suppiya cũng cùng với thanh niên Brahmadatta — điều này kết nối các cá nhân, và điều đó chỉ dựa trên sự đồng hành trên đường đi, chứ không phải sự đồng nhất về giới hạnh hay hành vi v.v..., nên đã nói “pi-kāro” (chữ pi) v.v...
Sukhuccāraṇavasena pubbāparapadānaṃ sambandhamattakarabhāvaṃ sandhāya ‘‘padasandhikaro’’ti vuttaṃ, na pana sarabyañjanādisandhibhāvaṃ, tenāha ‘‘byañjanasiliṭṭhatāvasena vutto’’ti, etena padapūraṇamattanti dasseti.
"Padasandhikaro" is said referring to the mere connection of preceding and succeeding words for ease of pronunciation, not to the nature of sandhi involving vowels, consonants, etc. Thus, it says, "stated by way of consonant cohesion," which indicates that it is merely a filler word.
Padasandhikaro (tạo sự liên kết giữa các từ) được nói đến với ý nghĩa chỉ là tạo sự liên kết giữa các từ trước và sau để dễ phát âm, chứ không phải là sự liên kết về nguyên âm hay phụ âm v.v..., do đó đã nói “byañjanasiliṭṭhatāvasena vutto” (được nói đến theo cách liên kết phụ âm), điều này cho thấy rằng nó chỉ là để bổ sung từ.
Apica avadhāraṇatthopi kho-saddo yutto ‘‘assosi kho verañjo brāhmaṇo’’tiādīsu (pārā. 1) viya, tena addhānamaggapaṭipanno ahosiyeva, nāssa maggapaṭipattiyā koci antarāyo ahosīti ayamattho dīpito hoti.
Moreover, the particle kho is also appropriate in the sense of ascertainment, like in phrases such as "The brahmin Verañja, indeed, heard." By that, it is clarified that he was certainly traveling the path, and no obstacle whatsoever occurred in his journey.
Hơn nữa, từ kho cũng được dùng với nghĩa xác định, như trong các câu ‘Assosi kho verañjo brāhmaṇo’ và các câu tương tự. Do đó, điều này chỉ ra rằng ông ta đã thực sự lên đường, và không có bất kỳ trở ngại nào trong chuyến đi của ông ấy.
Sañjayassāti rājagahavāsino sañjayanāmassa paribbājakassa, yassa santike paṭhamaṃ upatissakolitāpi pabbajiṃsu channaparibbājakova, na acelakaparibbājako.
Sañjaya means the wandering ascetic named Sañjaya, who resided in Rājagaha, in whose presence Upatissa and Kolita first went forth, and who was a wandering ascetic wearing clothes, not a naked ascetic.
Sañjayassā (của Sañjaya): Là của du sĩ tên Sañjaya, cư dân Rājagaha, người mà Upatissa và Kolita đã xuất gia đầu tiên. Ông ta là một du sĩ mặc y, không phải du sĩ lõa thể.
‘‘Yadā, tadā’’ti ca etena samakālameva addhānamaggapaṭipannataṃ dasseti.
And by " when, then," it shows that he was traveling the path at the same time.
Và với ‘yadā, tadā’ (khi nào, khi đó), điều này cho thấy việc lên đường xảy ra đồng thời.
Atītakālattho pāḷiyaṃ hotisaddo yogavibhāgena, taṃkālāpekkhāya vā evaṃ vuttaṃ, tadā hotīti attho.
In the Pali, the word hoti has a past tense meaning due to a split in usage, or it is said thus with reference to that time; the meaning is 'it was then.'
Trong Pāḷi, từ hoti (là, có) có nghĩa quá khứ do sự phân chia ngữ pháp, hoặc được nói như vậy dựa trên sự kỳ vọng về thời điểm đó, nghĩa là đã có vào lúc đó.
Anteti samīpe.
Ante means near.
Ante (gần): Là gần.
Vasatīti vattapaṭivattādikaraṇavasena sabbiriyāpathasādhāraṇavacanaṃ, avacaratīti vuttaṃ hoti, tenevāha ‘‘samīpacāro santikāvacaro sisso’’ti.
Vasatī is a general term applicable to all postures, in the sense of performing duties and counter-duties, meaning 'he frequents or engages in'; therefore, it is said: " a disciple, one who frequents or dwells near."
Vasatī (cư trú): Là một từ chung cho tất cả các oai nghi, theo cách thực hiện các phận sự và phận sự phụ, nghĩa là đi lại, và vì thế đã nói ‘samīpacāro santikāvacaro sisso’ (học trò đi lại gần, ở gần).
Coditā devadūtehīti daharakumāro jarājiṇṇasatto gilāno kammakāraṇā, kammakāraṇikā vā matasattoti imehi pañcahi devadūtehi coditā ovaditā saṃvegaṃ uppāditā samānāpi.
Coditā devadūtehi means exhorted by these five divine messengers—a young child, an old and decrepit being, a sick person, those who perform cruel deeds, or a dead being—and even though inspired to a sense of urgency.
Coditā devadūtehī (được các sứ giả của chư thiên thúc giục): Nghĩa là dù đã được năm sứ giả của chư thiên này (đứa trẻ, người già yếu, người bệnh, người bị hành hình hoặc người chết) thúc giục, khuyên bảo và tạo ra sự xúc động.
Te hi devā viya dūtā, visuddhidevānaṃ vā dūtāti devadūtā.
These are messengers like devas, or messengers of the pure devas, hence devadūtā.
Những người đó là sứ giả như chư thiên, hoặc là sứ giả của chư thiên thanh tịnh, nên gọi là devadūtā (sứ giả của chư thiên).
Hīnakāyūpagāti apāyakāyamupagatā.
Hīnakāyūpagā means fallen to a lower existence.
Hīnakāyūpagā (đã đến thân phận thấp hèn): Nghĩa là đã đi đến thân phận đọa xứ.
Narasaṅkhātā te māṇavāti sambandho.
The connection is that those young men were called nara (men).
Liên kết là: ‘Những thanh niên đó được gọi là người’.
Sāmaññavasena cettha satto ‘‘māṇavo’’ti vutto, itare pana visesavasena.
Here, the being is called "young man" in a general sense, while others are in a specific sense.
Ở đây, chúng sinh được gọi là ‘māṇavo’ (thanh niên) theo nghĩa chung, còn những người khác thì theo nghĩa đặc biệt.
Pakaraṇādhigato hesa atthuddhāroti.
For this extraction of meaning is derived from the context.
Vì đây là sự rút gọn ý nghĩa được hiểu từ ngữ cảnh.
Katakammehīti katacorakammehi.
Katakammehī means those who have committed acts of theft.
Katakammehī (do những hành động đã làm): Nghĩa là do những hành động trộm cắp đã làm.
Taruṇoti soḷasavassato paṭṭhāya pattavīsativasso, udānaṭṭhakathāyañhi ‘‘sattā jātadivasato paṭṭhāya yāva pañcadasavassakā, tāva ‘kumārakā, bālā’ti ca vuccanti.
Taruṇo means one who is twenty years old, starting from sixteen years; for in the Udānaṭṭhakathā, it is said: "Beings are called 'children' or 'youngsters' from the day of their birth up to fifteen years of age.
Taruṇo (trẻ): Nghĩa là từ mười sáu tuổi trở lên đến hai mươi tuổi. Trong chú giải Udāna có nói: ‘Chúng sinh từ ngày sinh ra cho đến mười lăm tuổi, được gọi là ‘kumārakā’ (trẻ con) và ‘bālā’ (ngu dốt).
Tato paraṃ vīsativassāni ‘yuvāno’’’ti (udā. aṭṭha. 44) vuttaṃ.
Beyond that, those twenty years old are called 'youths'."
Sau đó, những người từ hai mươi tuổi trở lên được gọi là ‘yuvāno’ (thanh niên)’.
Taruṇo, māṇavo, yuvāti ca atthato ekaṃ, lokiyā pana ‘‘dvādasavassato paṭṭhāya yāva jaramappatto, tāva taruṇo’’tipi vadanti.
The words taruṇo, māṇavo, and yuvā are one in meaning; but worldly people also say, "One is taruṇo from twelve years of age until not yet reached old age."
Các từ taruṇo, māṇavo, yuvā có cùng nghĩa, nhưng người đời lại nói ‘taruṇo là từ mười hai tuổi trở lên cho đến khi chưa già’.
Tesu vā dvīsu janesūti niddhāraṇe bhummaṃ.
Tesu vā dvīsu janesū (among these two people) is in the locative for determination.
Tesu vā dvīsu janesū (hoặc trong hai người đó): Là cách dùng giới từ chỉ sự xác định.
Yo vā ‘‘ekaṃ samaya’’nti pubbe adhigato kālo, tassa paṭiniddeso tatrāti yañhi samayaṃ bhagavā antarā rājagahañca nāḷandañca addhānamaggapaṭipanno, tasmiṃyeva samaye suppiyopi taṃ addhānamaggaṃ paṭipanno avaṇṇaṃ bhāsati, brahmadatto ca vaṇṇaṃ bhāsatīti.
And tatrā (therein) is a re-statement of the time previously understood as "at one time"; for at the very time the Blessed One was traveling the path between Rājagaha and Nāḷandā, Suppiya also traveled that path and spoke dispraise, and Brahmadatta spoke praise.
Hoặc tatrā (ở đó) là sự lặp lại của thời gian đã được đề cập trước đó ‘ekaṃ samayaṃ’ (một thời): Nghĩa là vào thời điểm Đức Thế Tôn đang đi trên con đường giữa Rājagaha và Nāḷandā, chính vào thời điểm đó, Suppiya cũng đi trên con đường đó và nói lời phỉ báng, còn Brahmadatta thì nói lời tán dương.
Nipātamattanti ettha mattasaddena visesatthābhāvato padapūraṇattaṃ dasseti.
Here, by the word matta in nipātamatta, it indicates that it is merely a filler word due to the absence of a special meaning.
Ở đây, từ matta (chỉ) trong nipātamatta (chỉ là một tiểu từ) cho thấy đó chỉ là một từ đệm, vì không có ý nghĩa đặc biệt.
Madhupiṇḍikapariyāyoti madhupiṇḍikadesanā nāma iti naṃ suttantaṃ dhārehi, rājaññāti pāyāsirājaññanāmakaṃ rājānamālapati.
Madhupiṇḍikapariyāyo means "The discourse of the Honey-ball"; remember this Suttanta, Rājañña, meaning he addresses the king named Pāyāsi Rājañña.
Madhupiṇḍikapariyāyo (Bài kinh Cục mật): Nghĩa là ‘hãy ghi nhớ bài kinh này, tên là bài thuyết pháp Cục mật, này Rājañña’, từ rājaññā (quốc vương) là để gọi vị vua tên Pāyāsi Rājañña.
Pariyāyati parivattatīti pariyāyo, vāro.
Pariyāyati (it turns or recurs) means pariyāyo, a turn or occasion.
Pariyāyati (xoay chuyển) là parivattati (xoay chuyển), nên là pariyāyo (lượt, phiên), tức là lượt.
Pariyāyeti desetabbamatthaṃ paṭipādetīti pariyāyo, desanā.
Pariyāyati (it brings about or explains the meaning to be taught) means pariyāyo, a discourse.
Pariyāyati (trình bày) là desetabbamatthaṃ paṭipādetī (trình bày ý nghĩa cần được thuyết giảng), nên là pariyāyo (sự thuyết giảng), tức là thuyết giảng.
Pariyāyati attano phalaṃ paṭiggahetvā pavattatīti pariyāyo, kāraṇaṃ.
Pariyāyati (it proceeds, having received its result) means pariyāyo, a reason.
Pariyāyati (tiếp tục) là attano phalaṃ paṭiggahetvā pavattatī (sau khi nhận lấy kết quả của mình thì tiếp tục), nên là pariyāyo (nguyên nhân), tức là nguyên nhân.
Anekasaddeneva anekavidhenāti attho viññāyati adhippāyamattenāti āha ‘‘anekavidhenā’’ti.
By "many words" (anekasaddeneva), the meaning "in many ways" is understood only by intention; therefore, he says, " in many ways."
Từ anekasaddeneva (chỉ bằng nhiều từ) có nghĩa là bằng nhiều cách, và được hiểu chỉ bằng ý định, nên đã nói anekavidhenā (bằng nhiều cách).
Kāraṇañcettha kāraṇapatirūpakameva, na ekaṃsakāraṇaṃ avaṇṇakāraṇassa abhūtattā, tasmā kāraṇenāti kāraṇapatirūpakenāti attho.
And the reason here is merely a semblance of a reason, not an actual reason, because there was no real cause for dispraise; therefore, kāraṇenā means "by a semblance of a reason."
Và ở đây, nguyên nhân chỉ là nguyên nhân giả tạo, không phải nguyên nhân thực sự, vì nguyên nhân của sự phỉ báng là không có thật. Do đó, kāraṇenā (bằng nguyên nhân) có nghĩa là bằng nguyên nhân giả tạo.
Tathā hi vakkhati ‘‘akāraṇameva ‘kāraṇa’nti vatvā’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.1).
Indeed, he will say, "Having stated a non-reason as a 'reason'".
Thật vậy, sẽ được nói ‘akāraṇameva ‘kāraṇa’nti vatvā’ (nói điều không phải là nguyên nhân là nguyên nhân).
Jātivasenidaṃ bahvatthe ekavacananti dasseti ‘‘bahūhī’’tiādinā.
He shows that this is a singular number in the sense of multitude based on class, with phrases like " by many."
Điều này cho thấy đây là số ít dùng cho số nhiều theo nghĩa chủng loại, bằng cách nói bahūhī (bởi nhiều người) và các từ tương tự.
‘‘Avaṇṇavirahitassa asamānavaṇṇasamannāgatassapī’’ti vakkhamānakāraṇassa akāraṇabhāvahetudassanatthaṃ vuttaṃ, dosavirahitassapi asadisaguṇasamannāgatassāpīti attho.
"Avaṇṇavirahitassa asamānavaṇṇasamannāgatassapī" (though devoid of fault, though endowed with unequaled qualities) is said to show the reason why the forthcoming reason is not a reason; the meaning is "though devoid of fault, though endowed with matchless qualities."
Avaṇṇavirahitassa asamānavaṇṇasamannāgatassapī (dù không có lỗi, dù không có những phẩm chất tương tự): Được nói để chỉ ra lý do tại sao nguyên nhân sắp được đề cập lại không phải là nguyên nhân, nghĩa là dù không có lỗi, dù có những phẩm chất không giống ai.
Buddhassa bhagavato avaṇṇaṃ dosaṃ nindanti sambandho.
The connection is that they revile the fault of the Blessed Buddha.
Liên kết là: ‘Họ phỉ báng lỗi lầm của Đức Phật, Thế Tôn’.
‘‘Yaṃ loke’’tiādinā arasarūpanibbhogaakiriyavādaucchedavādajegucchīvenayikatapassīapagabbhabhāvānaṃ kāraṇapatirūpakaṃ dasseti.
By " what in the world" and so forth, he shows the semblance of a reason for being without taste or form, a non-actionist, an annihilationist, a detester, a disciplinarian, an ascetic, and shameless.
Với ‘yaṃ loke’ (điều gì trong thế gian) và các từ tương tự, điều này cho thấy nguyên nhân giả tạo của sự vô vị, vô hình, thuyết vô hành, thuyết đoạn diệt, sự ghê tởm, sự cần được uốn nắn, sự khổ hạnh và sự vô lễ.
Tasmāti hi etaṃ ‘‘arasarūpo…pe… apagabbho’’ti imehi padehi sambandhitabbaṃ.
Therefore, this must be connected with the words "without taste or form... and shameless."
Do đó, từ tasmā (vì thế) phải được liên kết với các từ ‘arasarūpo…pe… apagabbho’ (vô vị…vô lễ).
Idaṃ vuttaṃ hoti – lokasammato abhivādanapaccuṭṭhānaañjalīkammasāmīcikammaāsanābhinimantanasaṅkhāto sāmaggīraso samaṇassa gotamassa natthi, tasmā so sāmaggīrasasaṅkhātena rasena asampannasabhāvo, tena sāmaggīrasasaṅkhātena paribhogena asamannāgato.
This is what is meant: The recluse Gotama does not possess the taste of harmony, which is recognized by the world as salutations, rising to greet, respectful gestures, proper conduct, and inviting to a seat. Therefore, he is by nature not endowed with the taste of harmony, nor possessed of that enjoyment known as the taste of harmony.
Điều này có nghĩa là: vị Sa-môn Gotama không có cái vị hòa hợp được thế gian công nhận, tức là sự chào hỏi, đứng dậy đón tiếp, chắp tay, hành vi đúng mực, mời ngồi. Vì thế, Ngài không có bản chất đầy đủ với cái vị hòa hợp đó, không được trang bị sự hưởng thụ được gọi là vị hòa hợp đó.
Tassa akattabbatāvādo, ucchijjitabbatāvādo ca, taṃ sabbaṃ gūthaṃ viya maṇḍanajātiyo puriso jegucchī.
There is the doctrine of not doing it and the doctrine of cutting it off, and a person who is fond of adornments detests all that as if it were filth, and he is therefore a detester.
Có thuyết cho rằng điều đó không nên làm, và thuyết cho rằng điều đó nên bị đoạn diệt. Người ghê tởm là người ghê tởm tất cả những điều đó như phân, giống như người trang điểm.
Tassa vināsako sova tadakaraṇato vinetabbo.
He is the destroyer of that (respect), or he is to be disciplined because he does not do it.
Kẻ hủy diệt của điều đó chính là Ngài, vì không làm điều đó nên cần được uốn nắn.
Tadakaraṇena vayovuḍḍhe tāpeti tadācāravirahitatāya vā kapaṇapuriso.
By not doing it, he torments the elders, or he is a poor man because he is devoid of that conduct.
Do không làm điều đó, Ngài làm khổ những người lớn tuổi, hoặc do thiếu những hành vi đó, Ngài là một người khốn khổ.
Tadakaraṇena devalokagabbhato apagato, tadakaraṇato vā so hīnagabbho cāti evaṃ tadeva abhivādanādiakaraṇaṃ arasarūpatādīnaṃ kāraṇapatirūpakaṃ daṭṭhabbaṃ.
By not doing it, he is removed from the womb of the deva world, or because he does not do it, he has a low birth; thus, that very non-performance of salutations and so on should be seen as the semblance of a reason for being without taste or form, and so on.
Do không làm điều đó, Ngài đã rời khỏi thai tạng của chư thiên, hoặc do không làm điều đó, Ngài có thai tạng thấp kém. Như vậy, chính sự không làm những điều chào hỏi v.v. đó phải được xem là nguyên nhân giả tạo của sự vô vị v.v.
‘‘Natthi…pe… viseso’’ti etassa pana ‘‘sundarikāya nāma paribbājikāya maraṇānavabodho, saṃsārassa ādikoṭiyā apaññāyanapaṭiññā, ṭhapanīyapucchāya abyākatavatthubyākaraṇa’’nti evamādīni kāraṇapatirūpakāni niddhāritabbāni, tathā ‘‘takkapariyāhataṃ samaṇo…pe… sayampaṭibhāna’’nti etassa ‘‘anācariyakena sāmaṃ paṭivedhena tattha tattha tathā tathā dhammadesanā, katthaci paresaṃ paṭipucchākathanaṃ, mahāmoggallānādīhi ārocitanayeneva byākaraṇa’’nti evamādīni, ‘‘samaṇo…pe… na aggapuggalo’’ti etesaṃ pana ‘‘sabbadhammānaṃ kameneva anavabodho, lokantassa ajānanaṃ, attanā icchitatapacārābhāvo’’ti evamādīni.
For " Natthi... viseso" (there is no... distinction), these are to be determined as semblances of reasons: not knowing the death of the wandering female ascetic named Sundarikā, the assertion of not knowing the beginning of saṃsāra, and the explanation of an unexplicated matter in a question to be set aside, and so on. Similarly, for " The recluse... assailed by logic... self-attained wisdom" (takkapariyāhataṃ samaṇo... sayampaṭibhānaṃ), these are to be determined: teaching the Dhamma in various ways through one's own realization without a teacher, answering questions posed by others in some places, and explaining in the manner reported by Mahāmoggallāna and others, and so on. For " The recluse... not the foremost person" (samaṇo... na aggapuggalo), these are to be determined: not comprehending all phenomena in due order, not knowing the end of the world, and not having the ascetic practice desired by oneself, and so on.
Đối với ‘natthi…pe… viseso’ (không có…pe… sự đặc biệt), các nguyên nhân giả tạo như ‘sự không hiểu biết về cái chết của nữ du sĩ tên Sundarikā, sự tuyên bố không thể biết được điểm khởi đầu của luân hồi, sự giải thích về vấn đề không thể trả lời trong câu hỏi cần gác lại’ phải được xác định. Tương tự, đối với ‘takkapariyāhataṃ samaṇo…pe… sayampaṭibhāna’ (Sa-môn bị lý luận nghiền nát…pe… sự tự chứng), các nguyên nhân giả tạo như ‘sự thuyết pháp về Dhamma ở nhiều nơi theo cách tự chứng mà không có thầy, sự hỏi lại và trả lời người khác ở một số chỗ, sự giải thích theo cách đã được Mahāmoggallāna và những vị khác trình bày’ phải được xác định. Còn đối với ‘samaṇo…pe… na aggapuggalo’ (Sa-môn…pe… không phải là người tối thượng), các nguyên nhân giả tạo như ‘sự không hiểu biết về tất cả các pháp một cách tuần tự, sự không biết về tận cùng thế gian, sự không có hành vi khổ hạnh mà mình mong muốn’ phải được xác định.
Jhānavimokkhādi heṭṭhā vuttanayena uttarimanussadhammo. Ariyaṃ visuddhaṃ, uttamaṃ vā ñāṇasaṅkhātaṃ dassanaṃ, alaṃ kilesaviddhaṃsanasamatthaṃ ariyañāṇadassanaṃ ettha, etassāti vā alamariyañāṇadassano. Sveva viseso tathā.
Jhāna, vimokkha, etc., are uttarimanussadhamma (superhuman states) in the manner stated previously. It is noble and pure, or a supreme insight called knowledge. Alamariyañāṇadassano (possessing noble and sufficient insight) means that noble insight capable of destroying defilements exists therein or for him. That very state is viseso (a special quality), likewise.
Thiền định, giải thoát v.v. là uttarimanussadhammo (pháp siêu nhân) theo cách đã nói ở trên. Sự thấy biết được gọi là trí tuệ, thanh tịnh và tối thượng, hoặc là alamariyañāṇadassano (có đầy đủ sự thấy biết của bậc Thánh) vì có sự thấy biết của bậc Thánh có khả năng tiêu diệt phiền não, hoặc là của vị đó. Chính điều đó là viseso (sự đặc biệt) như vậy.
Ariyañāṇadassanameva vā visesaṃ vuttanayena alaṃ pariyattaṃ yassa, yasminti vā alamariyañāṇadassanaviseso, uttarimanussadhammova.
Or alamariyañāṇadassanaviseso (the special quality of noble and sufficient insight) means that noble insight itself is sufficient for him in the manner stated previously, or in which it is sufficient, and it is the same as the superhuman state.
Hoặc chính sự thấy biết của bậc Thánh là sự đặc biệt, đầy đủ theo cách đã nói, của vị nào, hoặc từ vị nào, thì vị đó là alamariyañāṇadassanaviseso (có sự đặc biệt là đầy đủ sự thấy biết của bậc Thánh), chính là pháp siêu nhân.
Takkapariyāhatanti kappanāmattena samantato āharitaṃ, vitakkena vā parighaṭitaṃ.
Takkapariyāhataṃ means conceived all around merely by conjecture, or struck down all around by reasoning.
Takkapariyāhataṃ (bị lý luận nghiền nát): Nghĩa là bị suy luận đưa đến từ mọi phía, hoặc bị tư duy va chạm.
Vīmaṃsānucaritanti vīmaṃsanāya punappunaṃ parimajjitaṃ.
Vīmaṃsānucaritaṃ means repeatedly investigated or thoroughly examined by inquiry.
Vīmaṃsānucaritaṃ (được khảo sát kỹ lưỡng): Nghĩa là được xem xét kỹ lưỡng nhiều lần bằng sự khảo sát.
Sayampaṭibhānanti sayameva attano vibhūtaṃ, tādisaṃ dhammanti sambandho.
Sayampaṭibhānaṃ means that which has manifested itself on its own, the Dhamma of that nature; this is the connection to be made.
Sayampaṭibhānaṃ (sự tự chứng): Nghĩa là Dhamma tự hiện rõ đối với chính mình, liên kết là ‘Dhamma như vậy’.
Akāraṇanti ayuttaṃ anupapattiṃ.
Akāraṇaṃ means improper, not logically sound.
Akāraṇaṃ (phi lý): Nghĩa là điều không hợp lý, không có căn cứ.
Kāraṇapade cetaṃ visesanaṃ.
And this is an attribute of the word kāraṇa (reason).
Và từ này là tính từ của từ kāraṇa (nguyên nhân).
Na hi arasarūpatādayo dosā bhagavati saṃvijjanti, dhammasaṅghesu ca durakkhātaduppaṭipannādayo akāraṇanti vā yuttikāraṇarahitaṃ attanā paṭiññāmattaṃ.
For indeed, faults such as having no taste or essence do not exist in the Blessed One; and in the Dhamma and Saṅgha, faults such as being badly expounded or wrongly practiced are without cause, or are merely a declaration by oneself, devoid of a logical reason.
Quả thật, những khuyết điểm như không có vị (arasa-rūpatā) v.v… không tồn tại nơi Thế Tôn, và những khuyết điểm như thuyết pháp không khéo, thực hành không đúng v.v… không tồn tại nơi Pháp và Tăng. Hoặc, akāraṇa là sự tự nhận định mà không có lý lẽ hợp lý.
Pakatikammapadañcetaṃ.
And this is a normal active voice clause.
Và đây là một động từ nguyên thể.
Imasmiñca atthe kāraṇaṃ vatvāti ettha kāraṇaṃ ivāti iva-saddattho rūpakanayena yojetabbo patirūpakakāraṇassa adhippetattā.
In this context, at ‘‘having stated a cause” (kāraṇaṃ vatvā), the meaning of the word iva (like) in kāraṇaṃ iva (as if a cause) should be construed according to the metaphorical method, because a pseudo-reason (a semblance of a cause) is intended.
Trong ý nghĩa này, ở chỗ kāraṇaṃ vatvā (nói lý do), ý nghĩa của từ iva (như) phải được liên kết theo cách ẩn dụ, vì nó ám chỉ một lý do giả tạo.
Tathā tathāti jātivuḍḍhānamanabhivādanādinā tena tena ākārena.
“In various ways” (tathā tathā) means in such and such ways, such as by not paying homage to those superior in birth.
Tathā tathā (như thế như thế) nghĩa là theo cách này cách kia, như không chào hỏi những người lớn tuổi về dòng dõi.
Vaṇṇasaddassa guṇapasaṃsāsu pavattanato yathākkamaṃ ‘‘avaṇṇaṃ dosaṃ ninda’’nti vuttaṃ.
Since the word vaṇṇa occurs in the sense of quality and praise, it is stated, in order, as “fault (avaṇṇa), defect, blame”.
Vì từ vaṇṇa được dùng để chỉ phẩm chất và lời khen ngợi, nên theo thứ tự, nó được nói là "lời phỉ báng, lỗi lầm, sự chỉ trích".
Durakkhātoti duṭṭhumākkhāto, tathā duppaṭivedito. Vaṭṭato niyyātīti niyyānaṃ, tadeva niyyāniko, tato vā niyyānaṃ nissaraṇaṃ, tattha niyuttoti niyyāniko. Vaṭṭato vā niyyātīti niyyāniko ya-kārassa ka-kāraṃ, ī-kārassa ca rassaṃ katvā.
“Durakkhāto” means badly expounded; similarly, “duppaṭivedito” (badly understood). That which leads out from saṃsāra is niyyānaṃ (leading out); that itself is niyyāniko (leading out). Or, niyyānaṃ means liberation from saṃsāra, and niyyutto (engaged) in that liberation is niyyāniko. Or, it leads out from saṃsāra, hence niyyāniko, by changing the letter ya to ka and shortening the long ī vowel.
Durakkhāto (tuyên thuyết sai) là được tuyên thuyết một cách tồi tệ; tương tự, duppaṭivedito (thâm nhập sai). Niyyānaṃ là sự thoát ly khỏi vòng luân hồi (vaṭṭa); chính nó là niyyāniko. Hoặc, sự thoát ly là sự giải thoát (nissaraṇa); người gắn bó với sự giải thoát đó là niyyāniko. Hoặc, niyyāniko là người thoát ly khỏi vòng luân hồi (vaṭṭa), bằng cách thay đổi chữ ya thành ka và làm ngắn nguyên âm ī.
‘‘Anīya-saddo hi bahulā kattuabhidhāyako’’ti saddavidū vadanti, na niyyāniko tathā.
Indeed, etymologists say, ‘‘The suffix -anīya usually denotes the agent,’’ but niyyāniko is not so.
Các nhà ngữ pháp học nói rằng từ anīya thường biểu thị chủ thể, nhưng niyyāniko thì không như vậy.
Saṃsāradukkhassa anupasamasaṃvattaniko vuttanayena.
“Anupasamasaṃvattaniko” means not conducive to the cessation of the suffering of saṃsāra, as explained.
Anupasamasaṃvattaniko (không dẫn đến sự an tịnh) đối với khổ đau của luân hồi (saṃsāra), theo cách đã nói.
Paccanīkapaṭipadanti sammāpaṭipattiyā viruddhapaṭipadaṃ.
“Paccanīkapaṭipadaṃ” means a practice contrary to right practice.
Paccanīkapaṭipadaṃ (lối sống đối nghịch) là lối sống đối nghịch với chánh đạo (sammāpaṭipatti).
Ananulomapaṭipadanti sappurisānaṃ ananulomapaṭipadaṃ.
“Ananulomapaṭipadaṃ” means a practice not in conformity with good people.
Ananulomapaṭipadaṃ (lối sống không thuận theo) là lối sống không thuận theo các bậc thiện nhân (sappurisa).
Adhammānulomapaṭipadanti lokuttaradhammassa ananulomapaṭipadaṃ.
“Adhammānulomapaṭipadaṃ” means a practice not in conformity with the supramundane Dhamma.
Adhammānulomapaṭipadaṃ (lối sống không thuận theo Pháp) là lối sống không thuận theo Pháp siêu thế (lokuttaradhamma).
Kasmā panettha ‘‘avaṇṇaṃ bhāsati, vaṇṇaṃ bhāsatī’’ti ca vattamānakālaniddeso kato, nanu saṅgītikālato so avaṇṇavaṇṇānaṃ bhāsanakālo atītoti?
Why is the present tense used here with “slandering” (avaṇṇaṃ bhāsati) and “praising” (vaṇṇaṃ bhāsati)? Surely the time of slandering and praising was past at the time of the Saṅgīti?
Vì sao ở đây lại dùng thì hiện tại là "nói lời phỉ báng, nói lời khen ngợi", chẳng phải thời điểm nói lời phỉ báng và khen ngợi đó đã là quá khứ so với thời điểm kết tập (saṅgīti) sao?
Saccametaṃ, ‘‘addhānamaggapaṭipanno hotī’’ti ettha hoti-saddo viya atītakālatthattā pana bhāsati-saddassa evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
This is true, but just as the word hoti in “he is set on the path” (addhānamaggapaṭipanno hotī) refers to past time, so too it should be understood that the word bhāsati is used in this way due to its past tense meaning.
Đúng vậy, nhưng phải hiểu rằng từ bhāsati (nói) được dùng như vậy vì nó có ý nghĩa quá khứ, giống như từ hoti (là) trong câu "người đã đi trên con đường dài" (addhānamaggapaṭipanno hoti).
Atha vā yasmiṃ kāle tehi avaṇṇo vaṇṇo ca bhāsīyati, tamapekkhitvā evaṃ vuttaṃ, evañca katvā ‘‘tatrā’’ti padassa kālapaṭiniddesavikappanaṃ aṭṭhakathāyaṃ avuttampi supapannaṃ hoti.
Alternatively, it was said thus with reference to the time when they spoke dispraise and praise; and by making it so, the variation in the indication of time for the word tatrā becomes well-explained, even though it is not mentioned in the Aṭṭhakathā.
Hoặc, lời nói này được nói ra khi xem xét thời điểm mà họ đã nói lời phỉ báng và khen ngợi. Và nếu làm như vậy, thì việc diễn giải từ tatrā (ở đó) theo cách phân loại chỉ định thời gian, dù không được nói trong Chú giải (aṭṭhakathā), cũng trở nên hoàn toàn hợp lý.
‘‘Suppiyassa pana…pe… bhāsatī’’ti pāḷiyā sambandhadassanaṃ ‘‘antevāsī panassā’’tiādivacanaṃ.
The statement “But his disciple…” (antevāsī panassā) and so on shows the connection with the Pāḷi text: “Suppiya…pe… speaks” (suppiyassa pana…pe… bhāsatī).
Lời nói antevāsī panassā (nhưng đệ tử của ông ấy) v.v… là sự chỉ ra mối liên hệ với đoạn kinh văn Suppiyassa pana…pe… bhāsatī (Nhưng Suppiya…v.v… nói).
Aparāmasitabbaṃ ariyūpavādakammaṃ, tathā anakkamitabbaṃ. Svāyanti so ācariyo.
“Aparāmasitabbaṃ” means a deed of slandering noble ones which should not be touched; similarly, “anakkamitabbaṃ” means should not be transgressed.
Aparāmasitabbaṃ (không nên chạm đến) là hành vi phỉ báng bậc Thánh (ariyūpavāda kamma); tương tự, anakkamitabbaṃ (không nên vượt qua). Svāyaṃ (ông ấy) là vị thầy đó.
Asidhāranti asinā tikhiṇabhāgaṃ.
“Svāyaṃ” means that teacher.
Asidhāraṃ (lưỡi kiếm) là phần sắc bén của kiếm.
Kakacadanta pantiyanti khandhakakacassa dantasaṅkhātāya visamapantiyā.
“Asidhāraṃ” means the sharp edge of a sword.
Kakacadantapantiyaṃ (hàng răng cưa) là hàng răng không đều của cưa thô.
Hatthena vā pādena vā yena kenaci vā aṅgapaccaṅgena paharitvā kīḷamāno viya. Akkhikaṇṇakosasaṅkhātaṭṭhānavasena tīhi pakārehi bhinno mado yassāti pabhinnamado, taṃ.
“Kakacadantapantiyaṃ” means at the uneven row, which is the teeth of a saw for splitting wood. “Like one playing” (kīḷamāno viya) means striking with a hand or a foot or any limb or minor limb. “Pabhinnamado” means one whose rut has broken forth in three ways, according to the locations of the eyes, ears, and temples.
Như một người đang chơi đùa bằng cách đánh bằng tay, chân hoặc bất kỳ bộ phận nào khác của cơ thể, kīḷamāno viya. Con voi có chất say chảy ra (mada) bị chia thành ba loại theo vị trí mắt, tai và hốc mắt là pabhinnamado, tức là con voi đó.
Avaṇṇaṃ bhāsamānoti avaṇṇaṃ bhāsanahetu.
“Avaṇṇaṃ bhāsamāno” means due to speaking dispraise.
Avaṇṇaṃ bhāsamāno (khi nói lời phỉ báng) là do nguyên nhân nói lời phỉ báng.
Hetuattho hi ayaṃ māna-saddo.
Indeed, this word māna has the meaning of cause.
Quả thật, từ māna này có nghĩa là nguyên nhân.
Na ayo vuḍḍhi anayo. Soyeva byasanaṃ, atirekabyasananti attho, taṃ pāpuṇissati ekantamahāsāvajjattā ratanattayopavādassa.
“Anayo” is no prosperity (no gain). That very thing is “byasanaṃ” (calamity), meaning an excessive calamity. He “will attain” (pāpuṇissati) that calamity, because slandering the Three Jewels is an utterly grave offense.
Không phải sự tiến bộ (ayo vuḍḍhi) là anayo (sự suy thoái). Chính nó là byasanaṃ (sự tai họa), có nghĩa là một tai họa cực lớn. Nó sẽ pāpuṇissati (đạt đến) vì sự phỉ báng Tam Bảo là một tội lỗi cực kỳ nghiêm trọng.
Tenevāha –
Therefore it is said:
Vì thế, đã nói:
Kharodakanti caṇḍasotodakaṃ.
“Kharodakaṃ” means turbulent water.
Kharodakaṃ là nước chảy xiết.
‘‘Khārodaka’’ntipi pāṭho, atiloṇatāya tittodakanti attho.
There is also the reading “khārodakaṃ”, meaning bitter water due to excessive saltiness.
Cũng có bản đọc là khārodakaṃ, có nghĩa là nước có vị đắng do quá mặn.
Narakapapātanti corapapātaṃ.
“Narakapapātaṃ” means a pit for thieves.
Narakapapātaṃ là vực thẳm của bọn cướp.
Māṇavakāti attānameva ovadituṃ ālapati ‘‘samayopi kho te bhaddāli appaṭividdhoahosī’’tiādīsu (ma. ni. 2.135) viya.
“Māṇavakā” means calling to oneself to admonish oneself, just as in “O Bhaddāli, your right time was not penetrated” (samayopi kho te bhaddāli appaṭividdho ahosītiādīsu) and so on.
Māṇavakā (hỡi các thanh niên) là lời tự khuyên nhủ chính mình, giống như trong các câu Samayopi kho te bhaddāli appaṭividdho ahosī (Này Bhaddāli, thời điểm của ông đã không được thấu hiểu) v.v…
‘‘Kammassakā’’ti kammameva attasantakabhāvaṃ vatvā tadeva vivarati ‘‘attano kammānurūpameva gatiṃ gacchantī’’tiādinā.
“Kammassakā” (owners of their kamma) means having stated that kamma itself is one’s own property, he elaborates on that very idea by saying “they go to a destination in accordance with their kamma” (attano kammānurūpameva gatiṃ gacchantī) and so on.
Kammassakā (chúng sinh là chủ nhân của nghiệp) là sau khi nói rằng nghiệp là tài sản của chính mình, ông giải thích điều đó bằng cách nói attano kammānurūpameva gatiṃ gacchantī (chúng sinh đi đến cảnh giới phù hợp với nghiệp của chính mình) v.v…
Yonisoti upāyena ñāyena.
“Yoniso” means by means of proper method and wisdom.
Yoniso (một cách đúng đắn) là bằng phương tiện, bằng lý lẽ.
Ummujjitvāti ācariyo viya ayoniso ariyūpavāde animmujjanto yoniso ariyūpavādato ummujjitvā, uddhaṃ hutvāti attho.
“Ummujjitvā” means, like the teacher, not submerging in the slandering of noble ones improperly, but rising up from the slandering of noble ones properly, meaning being uplifted.
Ummujjitvā (thoát ra) có nghĩa là, giống như vị thầy đã không chìm đắm vào lời phỉ báng bậc Thánh một cách sai lầm, thì ông ta đã thoát ra khỏi lời phỉ báng bậc Thánh một cách đúng đắn, tức là đã vươn lên.
Maddamānoti maddanto bhindanto.
“Maddamāno” means crushing, destroying.
Maddamāno (nghiền nát) là nghiền nát, phá vỡ.
Ekaṃsakāraṇameva idha kāraṇanti dassetukāmena ‘‘sammā’’ti vuttaṃ.
The word “sammā” (rightly) is used to indicate that only a conclusive reason is meant here by kāraṇaṃ (reason).
Để chỉ ra rằng ở đây chỉ có nguyên nhân chắc chắn là kāraṇaṃ, nên đã nói sammā (đúng đắn).
‘‘Yathā ta’’ntiādinā tassa samāraddhabhāvaṃ dasseti, nti ca nipātamattaṃ.
“Yathā taṃ” and so on shows his earnestness; nta is merely a particle.
Yathā taṃ (như thế nào) v.v… chỉ ra sự khởi đầu của việc đó, và ca chỉ là một giới từ (nipāta).
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā añño paṇḍitasabhāvo jāti ācāravasena kulaputto anekapariyāyena tiṇṇaṃ ratanānaṃ vaṇṇaṃ bhāsitumārabhati, tathā ayampi āraddho, tañca kho api nāmāyamācariyo ettakenāpi ratanattayāvaṇṇabhāsato orameyyāti.
This is what is meant: just as another wise young man of good family, by birth and conduct, begins to speak praise of the Three Jewels in many ways, so too this one has begun, hoping that by this much, his teacher might cease speaking dispraise of the Three Jewels.
Ý nghĩa được nói ra ở đây là: giống như một người con trai gia đình có trí tuệ, theo dòng dõi và hành vi, bắt đầu nói lời khen ngợi Tam Bảo bằng nhiều cách khác nhau, thì người này cũng đã bắt đầu như vậy. Và điều đó được làm với hy vọng rằng vị thầy này có thể từ bỏ việc nói lời phỉ báng Tam Bảo dù chỉ một chút.
Sapparājavaṇṇanti ahirājavaṇṇaṃ.
“Sapparājavaṇṇaṃ” means the appearance of a king cobra.
Sapparājavaṇṇaṃ (màu sắc của vua rắn) là màu sắc của vua rắn.
Vaṇṇapokkharatāyāti vaṇṇasundaratāya, vaṇṇasarīrena vā.
“Vaṇṇapokkharatāyā” means by the beauty of its color, or by its colorful body.
Vaṇṇapokkharatāya (do sự tươi đẹp của màu sắc) là do sự tươi đẹp của màu sắc, hoặc do thân thể có màu sắc.
Vārijaṃ kamalaṃ na paharāmi na bhañjāmi, ārā dūratova upasiṅghāmīti attho.
“I do not strike nor break the water-born lotus; ārā (from afar) I merely smell it.” This is the meaning.
Vārijaṃ (hoa sen) là hoa sen. Ta không paharāmi (đánh), không bhañjāmi (phá vỡ), mà chỉ ārā (từ xa) upasiṅghāmi (ngửi). Đó là ý nghĩa.
Athāti evaṃ santepi.
“Athā” means even though it is so.
Athā (và rồi) có nghĩa là dù có như vậy.
Gandhatthenoti gandhacoro.
“Gandhattheno” means a perfume thief.
Gandhattheno (kẻ trộm hương) là kẻ trộm hương.
Saññūḷhāti ganthitā bandhitā.
“Saññūḷhā” means strung together, bound.
Saññūḷhā (được kết lại) là được kết lại, được buộc lại.
Gahapatīti upāligahapatiṃ nāṭaputtassa ālapanaṃ.
“Gahapatī” means Nāṭaputta addressing Upāli the householder.
Gahapatī (gia chủ) là lời gọi của Nāṭaputta đối với gia chủ Upāli.
Ettha ca vaṇṇitabbo ‘‘ayamīdiso’’ti pakāsetabboti vaṇṇo, saṇṭhānaṃ.
Here, vaṇṇa (appearance) means that which should be described or manifested as “this is like this.”
Ở đây, cái gì được mô tả là "người này là như thế này" thì đó là vaṇṇo (hình dáng).
Vaṇṇīyati asaṅkarato vavatthāpīyatīti vaṇṇo, jāti.
Vaṇṇa (class/caste) means that which is classified or distinguished without admixture, i.e., caste.
Cái gì được phân biệt rõ ràng, không lẫn lộn, thì đó là vaṇṇo (chủng tộc).
Vaṇṇeti vikāramāpajjamānaṃ hadayaṅgatabhāvaṃ pakāsetīti vaṇṇo, rūpāyatanaṃ.
Vaṇṇa (visible object) means that which, when undergoing change, manifests its heartfelt state, i.e., the visible object.
Cái gì biểu lộ trạng thái trong lòng khi thay đổi, thì đó là vaṇṇo (sắc xứ).
Vaṇṇīyati phalametena yathāsabhāvato vibhāvīyatīti vaṇṇo, kāraṇaṃ.
Vaṇṇa (reason) means that by which a result is clearly shown according to its true nature, i.e., reason.
Cái gì được biểu hiện rõ ràng như bản chất của nó, thì đó là vaṇṇo (nguyên nhân).
Vaṇṇīyati appamahantādivasena pamīyatīti vaṇṇo, pamāṇaṃ.
Vaṇṇa (measure) means that which is measured as small or large and so on, i.e., measure.
Cái gì được đo lường theo lớn nhỏ v.v…, thì đó là vaṇṇo (đo lường).
Vaṇṇīyati pasaṃsīyatīti vaṇṇo, guṇo.
Vaṇṇa (quality) means that which is praised, i.e., quality.
Cái gì được khen ngợi, thì đó là vaṇṇo (phẩm chất).
Vaṇṇanaṃ guṇasaṃkittanaṃ vaṇṇo, pasaṃsā.
Vaṇṇa (praise) is describing the qualities, i.e., praise.
Sự khen ngợi, sự tán dương phẩm chất là vaṇṇo (lời khen).
Evaṃ tattha tattha vaṇṇasaddassuppatti veditabbā.
Thus, the origin of the word vaṇṇa should be understood in its various contexts.
Như vậy, sự xuất hiện của từ vaṇṇa cần được hiểu ở từng chỗ.
Ādisaddena jātarūpapuḷinakkharādayo saṅgaṇhāti.
By the word “etc.”, meanings such as gold, sand, and letters are included.
Bằng từ ādi (v.v.), nó bao gồm các ý nghĩa như vàng ròng, cát, chữ cái, v.v.
‘‘Idha guṇopi pasaṃsāpī’’ti vuttameva samattheti ‘‘ayaṃ kirā’’tiādinā.
He confirms what has been stated, “Here it is both quality and praise,” with “Indeed, this…” (ayaṃ kirā) and so on.
Lời tuyên bố “‘Ở đây cũng là phẩm chất và lời khen ngợi’” được khẳng định bằng “‘quả thật đây là’” và những từ tương tự.
Kirāti cettha anussavanatthe, padapūraṇamatte vā.
Here, the word “kirā” means either in the sense of hearsay or merely as a filler word.
Ở đây, từ kirā được dùng với nghĩa “nghe nói” hoặc chỉ là một từ đệm.
Guṇūpasañhitanti guṇopasaññutaṃ.
“Guṇūpasañhitaṃ” means endowed with qualities.
Guṇūpasañhitaṃ có nghĩa là được phú cho các phẩm chất.
‘‘Guṇūpasañhitaṃ pasaṃsa’’nti pana vadanto pasaṃsāya eva guṇabhāsanaṃ siddhaṃ tassā tadavinābhāvato, tasmā idamatthadvayaṃ yujjatīti dasseti.
However, by saying "praise endowed with qualities," one establishes the declaration of qualities through praise itself, because praise is inseparable from qualities. Therefore, this shows that this twofold meaning is appropriate.
Khi nói “khen ngợi gắn liền với các đức tính”, điều đó cho thấy rằng việc nói về các đức tính đã được thực hiện bằng chính lời khen ngợi, vì lời khen ngợi không thể tách rời khỏi các đức tính. Do đó, điều này chỉ ra rằng hai ý nghĩa này là phù hợp.
Kathaṃ bhāsatīti āha ‘‘tatthā’’tiādi.
How does he speak? So he says, “Therein,” and so on.
Giải thích cách nói, ngài nói: “Ở đó” và tiếp theo.
Eko ca so puggalo cāti ekapuggalo. Kenaṭṭhena ekapuggalo?
He is one person, and that person is one person (ekapuggalo). In what sense is he ekapuggalo?
Một và người đó là một người (ekapuggalo). Vì ý nghĩa nào mà là một người?
Asadisaṭṭhena, guṇavisiṭṭhaṭṭhena, asamasamaṭṭhena ca.
In the sense of being unequaled, in the sense of being distinguished by qualities, and in the sense of being unrivaled and peerless.
Vì ý nghĩa không giống ai, vì ý nghĩa có đức tính đặc biệt, và vì ý nghĩa không ai sánh bằng.
So hi paṭhamābhinīhārakāle dasannaṃ pāramīnaṃ paṭipāṭiyā āvajjanaṃ ādiṃ katvā bodhisambhārasambharaṇaguṇehi ceva buddhaguṇehi ca sesamahājanena asadiso.
Indeed, at the time of his first aspiration, starting from reflecting upon the ten pāramīs in sequence, he was unequaled among all other beings by the qualities of accumulating the requisites for awakening and by the qualities of a Buddha.
Vị ấy, vào thời điểm phát nguyện đầu tiên, bắt đầu từ việc quán xét mười ba-la-mật theo thứ tự, không giống với đại chúng còn lại về các đức tính tích lũy tư lương giác ngộ và các đức tính của chư Phật.
Ye cassa guṇā, tepi aññasattānaṃ guṇehi visiṭṭhā, purimakā ca sammāsambuddhā sabbasattehi asamā, tehi pana ayameveko rūpakāyanāmakāyehi samo. Loketi sattaloke.
And his qualities were superior to the qualities of other beings; the former Buddhas, the Sammāsambuddhas, were unequaled by all beings, but among them, he alone was equal in terms of rūpakāya and nāmakāya. "In the world" refers to the world of sentient beings.
Những đức tính của vị ấy cũng siêu việt hơn các đức tính của các chúng sanh khác, và chư Chánh Đẳng Giác đời trước không ai sánh bằng tất cả chúng sanh, nhưng chỉ có vị này ngang bằng với các vị ấy về thân sắc và thân danh. Trong thế gian tức là trong thế gian chúng sanh.
‘‘Uppajjamāno uppajjatī’’ti pana idaṃ ubhayampi vippakatavacanameva uppādakiriyāya vattamānakālikattā.
However, "arises while arising" – both of these are verbs indicating an incomplete action because the action of arising is in the present tense.
Tuy nhiên, “đang sanh khởi thì sanh khởi” cả hai điều này đều là lời nói chưa hoàn tất, vì hành động sanh khởi thuộc về thì hiện tại.
Uppajjamāno bahujanahitāya uppajjati, na aññena kāraṇenāti evaṃ panettha attho veditabbo.
Here, the meaning should be understood as: While arising, he arises for the welfare of many, and not for any other reason.
Ở đây, ý nghĩa phải được hiểu là đang sanh khởi thì sanh khởi vì lợi ích của nhiều người, chứ không phải vì lý do nào khác.
Lakkhaṇe hesa māna-saddo, evarūpañcettha lakkhaṇaṃ na sakkā aññena saddalakkhaṇena paṭibāhituṃ.
Indeed, this particle 'māna' is in the sense of a characteristic, and such a characteristic here cannot be refuted by any other linguistic characteristic.
Thật vậy, tiếp vĩ ngữ -māna này ở đây có nghĩa là đặc tính, và đặc tính như vậy ở đây không thể bị bác bỏ bằng bất kỳ đặc tính từ ngữ nào khác.
Apica uppajjamāno nāma, uppajjati nāma, uppanno nāmāti ayamettha bhedo veditabbo.
Furthermore, it should be understood that there is this distinction: 'is arising', 'arises', and 'has arisen'.
Hơn nữa, ở đây cần phải hiểu sự khác biệt là có tên gọi đang sanh khởi, có tên gọi sanh khởi, và có tên gọi đã sanh khởi.
Esa hi dīpaṅkarapādamūlato paṭṭhāya yāva anāgāmiphalaṃ, tāva uppajjamāno nāma, arahattamaggakkhaṇe uppajjati nāma, arahattaphalakkhaṇe uppanno nāma.
Indeed, from the feet of Dīpaṅkara Buddha up to the stage of anāgāmiphala, he is described as 'is arising'. At the moment of the path of arahantship, he is described as 'arises'. At the moment of the fruition of arahantship, he is described as 'has arisen'.
Thật vậy, từ dưới chân Đức Phật Dīpaṅkara cho đến quả Bất Hoàn, vị ấy có tên gọi là đang sanh khởi; vào khoảnh khắc đạo A-la-hán, có tên gọi là sanh khởi; vào khoảnh khắc quả A-la-hán, có tên gọi là đã sanh khởi.
Buddhānañhi sāvakānaṃ viya na paṭipāṭiyā iddhividhañāṇādīni uppajjanti, saheva pana arahattamaggena sakalopi sabbaññuguṇarāsi āgatova nāma hoti, tasmā nibbattasabbakiccattā arahattaphalakkhaṇe uppanno nāma, tadanibbattattā tadaññakkhaṇe yathārahaṃ ‘‘uppajjamāno uppajjati’’ cceva vuccati.
For Buddhas, powers like iddhi-knowledge do not arise sequentially as they do for disciples; rather, the entire mass of omniscience-qualities is considered to have arrived simultaneously with the path of arahantship. Therefore, being one whose every task has been accomplished, at the moment of the fruition of arahantship, he is called 'has arisen'; for other moments, where tasks are not yet accomplished, he is appropriately referred to as 'is arising, arises'.
Đối với chư Phật, các thần thông và trí tuệ không sanh khởi theo thứ tự như đối với các đệ tử, mà toàn bộ khối đức tính Toàn Giác đã đến ngay cùng với đạo A-la-hán. Do đó, vì tất cả các việc đã hoàn thành, vào khoảnh khắc quả A-la-hán, vị ấy có tên gọi là đã sanh khởi; còn vì chưa hoàn thành, vào các khoảnh khắc khác, tùy theo trường hợp, vị ấy được gọi là “đang sanh khởi thì sanh khởi”.
Imasmimpi sutte arahattaphalakkhaṇaṃyeva sandhāya ‘‘uppajjatī’’ti vuttaṃ.
In this Sutta too, "arises" is stated with reference to the moment of the fruition of arahantship.
Trong kinh này cũng vậy, từ “sanh khởi” được nói đến là để chỉ khoảnh khắc quả A-la-hán.
Atītakālikassāpi vattamānapayogassa katthaci diṭṭhattā uppanno hotīti ayañhettha attho.
Since the present tense usage is sometimes observed for past events, the meaning here is that he has arisen.
Vì việc sử dụng thì hiện tại đôi khi được thấy trong ý nghĩa quá khứ, nên ở đây ý nghĩa là đã sanh khởi.
Evaṃ sati ‘‘uppajjamāno’’ti cettha māna-saddo sāmatthiyattho.
If this is the case, then the particle 'māna' in "uppajjamāno" (while arising) signifies capability.
Khi đó, tiếp vĩ ngữ -māna trong “đang sanh khởi” ở đây có nghĩa là năng lực.
Yāvatā sāmatthiyena mahābodhisattānaṃ carimabhave uppatti icchitabbā, tāvatā sāmatthiyena bodhisambhārabhūtena paripuṇṇena samannāgato hutvāti attho.
The meaning is: having become endowed with the complete capability, in the form of requisites for awakening, to the extent that the arising of the Great Bodhisattvas in their final existence is desired.
Nghĩa là: đã hoàn thiện với năng lực như vậy, tức là với năng lực tích lũy tư lương Bồ-tát, mà sự sanh khởi của các vị Đại Bồ-tát trong kiếp cuối cùng được mong muốn.
Tathāsāmatthiyayogena hi uppajjamāno nāmāti.
Indeed, it is by possessing such capability that he is called 'arising'.
Thật vậy, do sự kết hợp với năng lực như vậy mà có tên gọi đang sanh khởi.
Sabbasattehi asamo, asamehi purimabuddheheva samo majjhe bhinnasuvaṇṇa nikkhaṃ viya nibbisiṭṭho, ‘‘ekapuggalo’’ti cetassa visesanaṃ.
He is unequaled by all beings, and equal only to the unequaled former Buddhas, undistinguished like a split gold coin in the middle, and ekapuggalo (one person) is a qualifier for him.
Không ai sánh bằng tất cả chúng sanh, ngang bằng với chư Phật đời trước không ai sánh bằng, không có sự khác biệt như một đồng tiền vàng bị vỡ ở giữa, và “một người” là tính từ của vị ấy.
Ālayasaṅkhātaṃ taṇhaṃ samugghāteti samucchindatīti ālayasamugghāto. Vaṭṭaṃ upacchindatīti vaṭṭupacchedo.
One who eradicates and cuts off craving, which is called attachment, is ālayasamugghāto (eradicator of attachment). One who cuts off the cycle (of existence) is vaṭṭupacchedo (cutter-off of the cycle).
Tiêu diệt hoàn toàn tham ái được gọi là sự chấp thủ (ālaya), tức là đoạn trừ nó, nên gọi là đoạn trừ chấp thủ (ālayasamugghāto). Cắt đứt vòng luân hồi, nên gọi là cắt đứt luân hồi (vaṭṭupacchedo).
Pahontenāti sakkontena.
Pahontenāti means being capable (referring to the Dhamma speaker).
Pahontenā có nghĩa là có khả năng.
‘‘Pañcanikāye’’ti vatvāpi anekāvayavattā tesaṃ na ettakena sabbathā pariyādānanti ‘‘navaṅgaṃ satthusāsanaṃ caturāsīti dhammakkhandhasahassānī’’ti vuttaṃ.
Even after stating "the five Nikāyas," as these have many components, not everything is fully encompassed by them alone, so it is said: "the ninefold teaching of the Master and eighty-four thousand Dhamma aggregates."
Mặc dù đã nói “năm bộ kinh”, nhưng vì chúng có nhiều phần nên không thể hoàn toàn bao gồm tất cả chỉ với số lượng đó, nên đã nói “chín chi giáo pháp của Bậc Đạo Sư và tám mươi bốn ngàn pháp uẩn”.
Atitthenāti anotaraṇaṭṭhānena.
Atitthenāti means in a place of no entry, or an unsuitable place.
Atitthenā có nghĩa là nơi không có bến bờ.
Na vattabbo aparimāṇavaṇṇattā buddhādīnaṃ, niravasesānañca tesaṃ idha pakāsanena pāḷisaṃvaṇṇanāya eva sampajjanato, cittasampahaṃsanakammaṭṭhānasampajjanavasena ca saphalattā.
One should not speak because the virtues of the Buddha and others are immeasurable, and proclaiming them all here would merely complete the Pāli commentary, and it is fruitful through bringing about delight of mind and the accomplishment of meditation subjects.
Không nên nói vì các đức tính của chư Phật và các bậc khác là vô lượng, và vì việc trình bày đầy đủ các đức tính đó ở đây sẽ trở thành một bài chú giải Pāḷi, và vì nó có lợi ích trong việc làm cho tâm hoan hỷ và hoàn thiện đề mục thiền định.
Thāmo veditabbo sabbathāmena pakāsitattā.
Strength should be known because it is proclaimed with all strength.
Sức mạnh phải được biết vì nó được trình bày với toàn bộ sức mạnh.
Kiṃ pana so tathā ogāhetvā bhāsatīti āha.
But did he speak, having plunged into it in that manner?
Vậy vị ấy có thâm nhập và nói như vậy không? Ngài nói:
‘‘Brahmadatto panā’’tiādi.
He says, "Brahmadatta, however," and so on.
“Brahmadatta thì” và tiếp theo.
Anukkamena punappunaṃ vā savanaṃ anussavo, paramparasavanaṃ.
Hearing in sequence is anussava, or repeated hearing. It signifies traditional hearing.
Việc nghe đi nghe lại theo thứ tự là anussavo, tức là nghe truyền thừa.
Ādi-saddena ākāraparivitakkadiṭṭhinijjhānakkhantiyo saṅgaṇhāti.
By the word "ādi," he includes reflection on cause, investigation, view, and endurance.
Với từ ādi, ngài bao gồm sự quán xét về nguyên nhân, sự suy tư, quan điểm, sự quán sát và sự chấp nhận.
Tattha ‘‘sundaramidaṃ kāraṇa’’nti evaṃ sayameva kāraṇaparivitakkanaṃ ākāraparivitakko. Attano diṭṭhiyā nijjhāyitvā khamanaṃ ruccanaṃ diṭṭhinijjhānakkhantīti aṭṭhakathāsu vuttaṃ, tehiyeva sambandhitenāti attho.
Among these, reflecting upon a cause by oneself, saying "This reason is good," is ākāraparivitakko. Enduring and being pleased after scrutinizing with one's own wisdom is diṭṭhinijjhānakkhantī, as stated in the commentaries, meaning connected with these.
Trong đó, việc tự mình suy tư về nguyên nhân như “điều này là một nguyên nhân tốt” được gọi là quán xét về nguyên nhân (ākāraparivitakko). Việc quán sát bằng trí tuệ của mình và chấp nhận, hoan hỷ được gọi là chấp nhận quán sát bằng quan điểm (diṭṭhinijjhānakkhantī), như đã nói trong các bộ Aṭṭhakathā. Ý nghĩa là: gắn liền với những điều đó.
Matta-saddo hettha visesanivattiattho, tena yathāvuttaṃ kāraṇaṃ nivatteti.
Here, the word "matta" (merely) has the meaning of excluding a distinction. By it, the aforementioned cause is excluded.
Từ matta ở đây có nghĩa là loại trừ đặc tính, do đó nó loại trừ nguyên nhân đã nói.
Attano thāmenāti attano ñāṇabaleneva, na pana buddhādīnaṃ guṇānurūpanti adhippāyo.
Attano thāmenāti means by the power of one's own knowledge, implying that it is not in accordance with the qualities of the Buddhas and others.
Bằng sức mạnh của chính mình có nghĩa là chỉ bằng sức mạnh trí tuệ của mình, chứ không phải tương xứng với các đức tính của chư Phật và các bậc khác.
Asaṅkhyeyyāparimeyyappabhedā hi buddhādīnaṃ guṇā.
Indeed, the qualities of the Buddhas and others are of innumerable and immeasurable kinds.
Thật vậy, các đức tính của chư Phật và các bậc khác có vô số loại và vô lượng.
Vuttañhetaṃ –
It is said:
Điều này đã được nói:
Iti-saddo nidassanattho vuttappakāraṃ nidasseti.
The word "iti" (thus) signifies illustration; it illustrates the kind mentioned.
Từ iti có nghĩa là ví dụ, nó minh họa loại đã nói.
Ha-kāro nipātamattanti āha ‘‘evaṃ te’’ti.
He states that "ha" is merely a particle, saying, "Thus those."
Ngài nói “evaṃ te” để chỉ rằng ha-kāra chỉ là một tiểu từ.
Aññamaññassā’’ti idaṃ ruḷhipadaṃ ‘‘eko ekāyā’’ti (pārā. 444, 452) padaṃ viyāti dassento ‘‘aññoaññassā’’ti ruḷhipadeneva vivarati.
"Aññamaññassā" (of one another) is a conventional term, like the phrase "eko ekāyā." Thus, wishing to demonstrate this, he explains it with the conventional term "añño aññassā" (one to another).
Để chỉ rằng “aññamaññassā” là một từ thông dụng như từ “eko ekāyā”, ngài giải thích nó bằng chính từ thông dụng “añño aññassā”.
‘‘Ujumevā’’ti sāvadhāraṇasamāsataṃ vatvā tena nivattetabbatthaṃ āha ‘‘īsakampi apariharitvā’’ti, thokatarampi avirajjhitvāti attho.
Having stated "ujumevā" (quite directly) as a samāsa with an emphatic particle, he then states the meaning to be excluded by that particle, saying, "without deviating even slightly," meaning without erring or being mistaken even a little bit.
Sau khi nói rằng “ujumevā” là một hợp từ có sự nhấn mạnh, ngài giải thích ý nghĩa cần loại trừ bằng nó là “không bỏ sót dù chỉ một chút”, nghĩa là không sai lệch dù chỉ một chút.
Kathanti āha ‘‘ācariyena hī’’tiādi.
How? he asks. So he says, "By the teacher, indeed," and so on.
Ngài nói cách nào, ngài nói “thật vậy, bởi vị thầy” và tiếp theo.
Pubbe ekavāramiva avaṇṇavaṇṇabhāsane niddiṭṭhepi ‘‘ujuvipaccanīkavādā’’ti (dī. ni. 1.1) vuttattā anekavārameva te evaṃ bhāsantīti veditabbanti dassetuṃ ‘‘puna itaro avaṇṇaṃ itaro vaṇṇa’’nti vuttaṃ.
Even though the blame and praise were previously indicated as if only once, because it is said "straightforwardly contradictory speech," it should be understood that they spoke thus many times, "again one blames, the other praises."
Mặc dù việc nói lời chê bai và khen ngợi đã được chỉ ra trước đó như một lần, nhưng để chỉ rằng họ nói như vậy nhiều lần vì đã nói “những lời đối nghịch trực tiếp”, nên đã nói “người này chê bai, người kia khen ngợi”.
Tena hi visaddassa vividhatthataṃ samattheti.
By this, indeed, the varied meaning of the word 'vi' is established.
Thật vậy, điều đó chứng minh rằng từ vi có nhiều nghĩa.
Sāraphalaketi sāradāruphalake, uttamaphalake vā.
Sāraphalaketi means on a strong wooden board, or a superior board.
Sāraphalake có nghĩa là trên tấm ván gỗ cứng, hoặc trên tấm ván tốt nhất.
Visarukkhaāṇinti visadārumayapaṭāṇiṃ.
Visarukkhaāṇinti means a peg made of poisonous wood.
Visarukkhaāṇiṃ có nghĩa là một cái cọc gỗ độc.
Iriyāpathānubandhanena anubandhā honti, na sammāpaṭipattianubandhanena.
They become bound by the pursuit of postures, not by the pursuit of right practice.
Họ gắn bó theo tư thế đi đứng, chứ không phải gắn bó theo sự thực hành đúng đắn.
Sīsānulokinoti sīsena anulokino, sīsaṃ ukkhipitvā maggānukkamena olokayamānāti attho.
Sīsānulokinoti means looking with their heads, that is, lifting their heads and looking along the path.
Sīsānulokino có nghĩa là nhìn theo đầu, tức là ngẩng đầu lên và nhìn theo con đường.
Tasmiṃ kāleti yamhi saṃvacchare, utumhi, māse, pakkhe vā bhagavā taṃ addhānamaggaṃ paṭipanno, tasmiṃ kāle.
Tasmiṃ kāleti means at that time – in whichever year, season, month, or fortnight the Blessed One undertook that long journey, at that time.
Vào thời điểm đó có nghĩa là vào năm, mùa, tháng, hoặc nửa tháng mà Đức Thế Tôn đã đi trên con đường đó.
Tena hi aniyamato saṃvaccharautumāsaḍḍhamāsāva niddisitā ‘‘taṃ divasa’’nti divasassa visuṃ niddiṭṭhattā, muhuttādīnañca divasapariyāpannato.
By that (phrase), years, seasons, months, and half-months are indicated indeterminately, because the day is separately indicated as "that day," and moments and so on are included within the day.
Thật vậy, điều đó chỉ ra rằng năm, mùa, tháng, nửa tháng được chỉ định không cố định, vì ngày được chỉ định riêng biệt là “ngày đó”, và các khoảnh khắc như muhutta (khoảnh khắc) được bao gồm trong ngày.
‘‘Taṃ addhānaṃ paṭipanno’’ti cettha ādhāravacanametaṃ.
The phrase "taṃ addhānaṃ paṭipanno" (undertook that journey) is an locative expression here.
“Đã đi trên con đường đó” ở đây là một từ chỉ nơi chốn.
Teneva hi kiriyāvicchedadassanavasena ‘‘rājagahe piṇḍāya caratī’’ti saha pubbakālakiriyāhi vattamānaniddeso kato, itarathā tasmiṃ kāle rājagahe piṇḍāya carati, taṃ addhānamaggañca paṭipannoti anadhippetattho āpajjeyya.
For this very reason, a present tense indication, "rājagahe piṇḍāya carati" (he wanders for alms in Rājagaha), is made together with past actions to show the interruption of action; otherwise, if understood differently, an unintended meaning would arise: "at that time he wanders for alms in Rājagaha, and he also undertook that long journey."
Chính vì vậy, để chỉ ra sự gián đoạn của hành động, việc chỉ định thì hiện tại “đi khất thực ở Rājagaha” được thực hiện cùng với các hành động trong quá khứ; nếu không, sẽ có ý nghĩa không mong muốn là vào thời điểm đó, vị ấy đi khất thực ở Rājagaha và cũng đã đi trên con đường đó.
Na hi asamānavisayā kiriyā ekādhārā sambhavanti, yā cettha adhippetā addhānapaṭipajjanakiriyā, sā ca aniyamitā na yuttāti.
Indeed, actions with different spheres cannot arise from a single basis. And the action of undertaking a journey, which is intended here, being undefined, is not appropriate.
Thật vậy, các hành động có đối tượng không đồng nhất không thể có cùng một nền tảng; và ở đây, hành động đi trên con đường dài được đề cập đến, hành động đó không cố định là không phù hợp.
Rājagahaparivattakesūti rājagahaṃ parivattetvā ṭhitesu.
Rājagahaparivattakesu means, "among those who stay having roamed about Rājagaha."
Rājagahaparivattakesu có nghĩa là các vị đã đi vòng quanh Rājagaha và an trú tại đó.
‘‘Aññatarasmi’’nti iminā tesu bhagavato anibaddhavāsaṃ dasseti.
By " Aññatarasmi" it shows the Blessed One's temporary residence among those (monasteries).
Với từ “Aññatarasmi” (một trong số đó), cho thấy Đức Thế Tôn không an trú thường xuyên tại những nơi ấy.
Soti evaṃ rājagahe vasamāno so bhagavā.
So means, "that Blessed One, residing thus in Rājagaha."
So (vị ấy) có nghĩa là Đức Thế Tôn ấy, đang an trú tại Rājagaha như vậy.
Piṇḍāya caraṇenapi hi tattha paṭibaddhabhāvavacanato sannivāsattameva dasseti.
For by the statement of His being engaged in going for alms there, it only indicates His habitual dwelling.
Vì việc đi khất thực cũng được nói là có liên hệ đến nơi ấy, nên chỉ cho thấy sự an trú không cố định.
Yadi pana ‘‘piṇḍāya caramāno so bhagavā’’ti paccāmaseyya, yathāvuttova anadhippetattho āpajjeyyāti.
If, however, one were to interpret "that Blessed One going for alms," the unintended meaning as stated above would arise.
Nếu dùng cách nói “Đức Thế Tôn ấy đang đi khất thực”, thì ý nghĩa không mong muốn như đã nói sẽ xảy ra.
Taṃ divasanti yaṃ divasaṃ addhānamaggaṃ paṭipanno, taṃ divasa.
That day means, the day on which he undertook the long journey, that day.
Taṃ divasaṃ (ngày ấy) có nghĩa là ngày mà Ngài đã đi trên con đường dài.
Taṃ addhānaṃ paṭipannoti ettha accantasaṃyogavacanametaṃ.
Here, taṃ addhānaṃ paṭipannoti is an expression of continuous connection.
Trong câu Taṃ addhānaṃ paṭipanno (đi trên con đường ấy), đây là lời nói chỉ sự liên tục tuyệt đối.
Bhattabhuñjanato pacchā pacchābhattaṃ, tasmiṃ pacchābhattasamaye.
Pacchābhattaṃ (after the meal) means, after eating the meal, at that time after the meal.
Sau khi dùng bữa, tức là pacchābhattaṃ, vào thời điểm sau bữa ăn ấy.
Piṇḍapātapaṭikkantoti yattha piṇḍapātatthāya caritvā bhuñjanti, tato apakkanto.
Piṇḍapātapaṭikkanto means, having departed from the place where one went for alms and ate.
Piṇḍapātapaṭikkanto có nghĩa là đã rời khỏi nơi mà các vị đã đi khất thực và dùng bữa.
Taṃ addhānaṃ paṭipannoti ‘‘nāḷandāyaṃ veneyyānaṃ vividhahitasukhanipphattiṃ ākaṅkhamāno imissā aṭṭhuppattiyā tividhasīlālaṅkataṃ nānāvidhakuhanalapanādimicchājīvaviddhaṃsanaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhijālaviniveṭhanaṃ dasasahassilokadhātupakampanaṃ brahmajālasuttaṃ desessāmī’’ti taṃ yathāvuttaṃ dīghamaggaṃ paṭipanno, idaṃ pana kāraṇaṃ pakaraṇatova pākaṭanti na vuttaṃ.
Taṃ addhānaṃ paṭipanno means, thinking "I will preach the Brahmajäla Sutta, which is adorned with threefold morality, which destroys various kinds of deceitful livelihood, which disentangles the net of sixty-two wrong views, and which shakes ten thousand world-systems, desiring the accomplishment of various benefits and happiness for those to be tamed in Nāḷandā." This reason, however, is evident from the context itself, and therefore it is not stated.
Taṃ addhānaṃ paṭipanno (đi trên con đường ấy) có nghĩa là: “Vì mong muốn sự thành tựu lợi ích và hạnh phúc đa dạng cho những người có thể được giáo hóa ở Nāḷandā, ta sẽ thuyết giảng kinh Brahmajāla, được trang hoàng bằng ba loại giới, tiêu diệt các tà mạng như lừa dối, nịnh hót, v.v., tháo gỡ mạng lưới 62 tà kiến, làm chấn động mười ngàn thế giới.” Với ý nghĩ này, Ngài đã đi trên con đường dài như đã nói. Nhưng vì nguyên nhân này đã rõ ràng từ ngữ cảnh, nên không được đề cập đến.
Ettāvatā ‘‘kasmā pana bhagavā taṃ addhānaṃ paṭipanno’’ti codanā visodhitā hoti.
Thus, the question "Why did the Blessed One undertake that journey?" is clarified.
Đến đây, câu hỏi “Tại sao Đức Thế Tôn lại đi trên con đường ấy?” đã được giải đáp.
Idāni itarampi codanaṃ visodhituṃ ‘‘suppiyopī’’ti vuttaṃ.
Now, in order to clarify the other question as well, " Suppiyo also" is stated.
Bây giờ, để giải đáp câu hỏi khác, từ “Suppiyopī” đã được nói.
Tasmiṃ kāle, taṃ divasaṃ anubandhoti ca vuttanayena sambandho.
The connection is to be made in the manner stated: "at that time, that day, following behind."
Vào thời điểm đó, và theo cách đã nói, sự liên hệ là “đi theo vào ngày đó”.
Pāto asitabboti pātarāso, so bhutto yenāti bhuttapātarāso.
That which is to be eaten in the morning is pātarāso (morning meal); bhuttapātarāso is one by whom it has been eaten.
Bữa ăn được dùng vào buổi sáng là pātarāso; người đã dùng bữa ấy là bhuttapātarāso.
Iccevāti evameva manasi sannidhāya, na pana ‘‘bhagavantaṃ, bhikkhusaṅghañca piṭṭhito piṭṭhito anubandhissāmī’’ti.
Iccevā means, "keeping this very thought in mind," not "I will follow behind the Blessed One and the Sangha of bhikkhus."
Iccevā có nghĩa là chỉ giữ ý nghĩ này trong tâm, chứ không phải “Ta sẽ đi theo sát gót Đức Thế Tôn và Tăng đoàn”.
Tena vuttaṃ ‘‘bhagavato taṃ maggaṃ paṭipannabhāvaṃ ajānantovā’’ti, tathā ajānanto eva hutvā anubandhoti attho.
Therefore, it is said, " bhagavato taṃ maggaṃ paṭipannabhāvaṃ ajānantovā" meaning, "not knowing that the Blessed One had undertaken that path, he followed."
Do đó, đã nói “bhagavato taṃ maggaṃ paṭipannabhāvaṃ ajānantovā” (không biết rằng Đức Thế Tôn đã đi trên con đường ấy), nghĩa là đi theo mà vẫn không biết như vậy.
Na hi so bhagavantaṃ daṭṭhumeva icchati, tenāha ‘‘sace pana jāneyya, nānubandheyyā’’ti.
Indeed, he did not merely wish to see the Blessed One, which is why it says, " Sace pana jāneyya, nānubandheyyāti."
Thật vậy, vị ấy không muốn chỉ thấy Đức Thế Tôn, nên đã nói “sace pana jāneyya, nānubandheyyā” (nếu biết thì đã không đi theo).
Ettāvatā ‘‘kasmā ca suppiyo anubandho’’ti codanā visodhitā hoti.
Thus, the question "And why did Suppiyo follow?" is clarified.
Đến đây, câu hỏi “Tại sao Suppiya lại đi theo?” đã được giải đáp.
‘‘So’’tiādinā aparampi codanaṃ visodheti.
By " So" and so on, he clarifies another question.
Với từ “So” (vị ấy), v.v., giải đáp câu hỏi khác.
Kadāci pana bhagavā aññataraveseneva gacchati aṅgulimāladamanapakkusātiabhiggamanādīsu, kadāci buddhasiriyā, idhāpi īdisāya buddhasiriyāti dassetuṃ ‘‘buddhasiriyā sobhamāna’’ntiādi vuttaṃ.
Sometimes the Blessed One travels in a different guise, as in the cases of taming Aṅgulimāla or going to Pakkusāti; sometimes He travels with Buddha-splendor. Here, to show that it was with such Buddha-splendor, " buddhasiriyā sobhamāna" and so on are stated.
Đôi khi Đức Thế Tôn đi với dáng vẻ bình thường, như trong các trường hợp chế ngự Aṅgulimāla, hay đến gặp Pakkusāti, v.v. Đôi khi Ngài đi với vẻ uy nghi của một vị Phật. Ở đây cũng vậy, để chỉ ra rằng Ngài đi với vẻ uy nghi của một vị Phật như thế, nên đã nói “buddhasiriyā sobhamāna” (rực rỡ với vẻ uy nghi của một vị Phật), v.v.
Sirīti cettha sarīrasobhaggādisampatti, tadeva upamāvasena dasseti ‘‘rattakambalaparikkhittamivā’’tiādinā.
Sirī here means the perfection of bodily grace and so forth; He demonstrates this by way of analogy, beginning with " rattakambalaparikkhittamivā" (as if wrapped in a red blanket).
Sirī ở đây là sự trang nghiêm của thân thể, v.v. Điều đó được chỉ ra bằng cách ví von như “rattakambalaparikkhittamivā” (như được quấn trong tấm chăn đỏ), v.v.
Gacchatīti jaṅgamo yathā ‘‘caṅkamo’’ti.
Gacchati means 'goes', like jaṅgamo (mobile), just as in 'caṅkamo' (walking place).
Gacchati (đi) có nghĩa là một vật di động, giống như “caṅkamo” (nơi đi kinh hành).
Cañcalamāno gacchanto giri, tādisassa kanakagirino sikharamivāti attho.
Giri (mountain) refers to one that goes, swaying as it moves; the meaning is "like the peak of such a golden mountain."
Giri (núi) có nghĩa là một ngọn núi đang di chuyển. Nghĩa là như đỉnh của một ngọn núi vàng như thế.
‘‘Tasmiṃ kirā’’tiādi tabbivaraṇaṃ, pāḷiyaṃ adassitattā, porāṇaṭṭhakathāyañca anāgatattā anussavasiddhā ayaṃ kathāti dassetuṃ ‘‘kirā’’ti vuttanti vadanti, tathā vā hotu aññathā vā, attanā adiṭṭhaṃ, asutaṃ, amutañca anussavamevāti daṭṭhabbaṃ.
The phrase " Tasmiṃ kirā" and so on is an elucidation of that (the simile), and they say that "kirā" is used to show that this story is known by hearsay (anussavasiddhā) because it is not found in the Pāḷi text nor in the ancient commentaries. Whether it is so or otherwise, it should be understood as mere hearsay: something not seen, not heard, and not perceived by oneself.
“Tasmiṃ kirā” (được biết là vào thời điểm đó), v.v., là phần giải thích điều đó. Các vị nói rằng từ “kirā” (được biết là) được dùng để chỉ rằng câu chuyện này là truyền thuyết, vì nó không được trình bày trong Pāḷi và cũng không có trong các bản chú giải cổ. Dù là như vậy hay khác, điều không thấy, không nghe, không biết do chính mình, thì nên hiểu là chỉ là truyền thuyết.
Nīlapītalohitodātamañjiṭṭhapabhassaravasena chabbaṇṇā.
Chabbaṇṇā means six-colored, in terms of blue, yellow, red, white, crimson, and shining.
Có chabbaṇṇā (sáu màu) theo cách xanh, vàng, đỏ, trắng, đỏ thẫm và rực rỡ.
Samantāti samantato dasahi disāhi.
Samantā means all around, from the ten directions.
Samantā có nghĩa là từ khắp mười phương.
Asītihatthappamāṇeti tesaṃ rasmīnaṃ pakatiyā pavattiṭṭhānavasena vuttaṃ, tasmā samantato, upari ca paccekaṃ asītihatthamatte padese pakatiyāva ghanībhūtā rasmiyo tiṭṭhantīti daṭṭhabbaṃ, vinayaṭīkāyaṃ pana ‘‘tāyeva byāmappabhā nāma.
Asītihatthappamāṇe is stated with reference to the natural area of those rays, therefore, it should be understood that the rays naturally stand solidified in an area eighty cubits all around and above, each. However, in the Vinayaṭīkā it is said, "Those are indeed called the fathom-radiance. Because the six-colored rays run in ten directions like small canals from a pond, and since that appears as if it were a fathom's length, it is called fathom-radiance."
Asītihatthappamāṇe (trong phạm vi 80 cubit) được nói theo cách nơi phát ra tự nhiên của những tia sáng đó. Do đó, cần hiểu rằng những tia sáng dày đặc tự nhiên đứng yên trong một khu vực rộng 80 cubit ở khắp mọi phía và ở phía trên. Tuy nhiên, trong Vinayaṭīkā (chú giải Vinaya) có nói: “Chính những tia sáng đó được gọi là byāmappabhā (ánh sáng một sải tay). Bởi vì những tia sáng sáu màu chảy ra mười phương như những con kênh từ một cái ao, và vì chúng có vẻ như chỉ rộng một sải tay, nên chúng được gọi là byāmappabhā.” Trong Saṅgītisuttavaṇṇanā (giải thích kinh Saṅgīti) sẽ nói: “Từ phía trước thân, một tia sáng màu vàng kim phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit. Từ phía sau thân. Từ tay phải. Từ tay trái, một tia sáng màu vàng kim phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit. Từ phía trên, bắt đầu từ chân tóc, từ tất cả các lọn tóc, một tia sáng màu cổ chim công phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit trên bầu trời. Từ phía dưới, từ lòng bàn chân, một tia sáng màu san hô phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit trên mặt đất rắn chắc. Cứ như vậy, những tia Phật quang sáu màu chiếu sáng, rung động và lan tỏa khắp không gian rộng 80 cubit.” Một số vị khác cũng nói bằng cách suy đoán, nhưng điều đó không nên chấp nhận vì không được đề cập ở nơi khác và cũng không hợp lý.
Yato chabbaṇṇā rasmiyo taḷākato mātikā viya dasasu disāsu dhāvanti, sā yasmā byāmamattā viya khāyati, tasmā byāmappabhāti vuccatī’’ti vuttaṃ, (vi. vi. ṭī. 1.16) saṅgītisuttavaṇṇanāyaṃ pana vakkhati ‘‘puratthimakāyato suvaṇṇavaṇṇā rasmi uṭṭhahitvā asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti.
And in the Saṅgītisuttavaṇṇanā it will be stated: "From the front part of the body, a golden-colored ray arises and occupies an eighty-cubit space.
Từ phía trước thân, một tia sáng màu vàng kim phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit.
Pacchimakāyato.
From the back part of the body.
Từ phía sau thân.
Dakkhiṇahatthato.
From the right hand.
Từ tay phải.
Vāmahatthato suvaṇṇavaṇṇā rasmi uṭṭhahitvā asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti.
From the left hand, a golden-colored ray arises and occupies an eighty-cubit space.
Từ tay trái, một tia sáng màu vàng kim phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit.
Upari kesantato paṭṭhāya sabbakesāvaṭṭehi moragīvavaṇṇā rasmi uṭṭhahitvā gaganatale asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti.
Above, from the tips of the hairs and all hair-whorls, a peacock-neck-colored ray arises and occupies an eighty-cubit space in the sky.
Từ phía trên, bắt đầu từ chân tóc, từ tất cả các lọn tóc, một tia sáng màu cổ chim công phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit trên bầu trời.
Heṭṭhā pādatalehi pavāḷavaṇṇā rasmi uṭṭhahitvā ghanapathaviyaṃ asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti.
Below, from the soles of the feet, a coral-colored ray arises and occupies an eighty-cubit space in the solid earth.
Từ phía dưới, từ lòng bàn chân, một tia sáng màu san hô phát ra và chiếm một không gian rộng 80 cubit trên mặt đất rắn chắc.
Evaṃ samantā asītihatthamattaṃ ṭhānaṃ chabbaṇṇā buddharasmiyo vijjotamānā vipphandamānā vidhāvantī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 3.299) keci pana aññathāpi parikappanāmattena vadanti, taṃ na gahetabbaṃ tathā aññattha anāgatattā, ayuttattā ca.
Thus, the six-colored Buddha-rays shine, quiver, and spread out in all directions to a distance of eighty cubits." Some, however, speak differently merely by way of conjecture; that should not be accepted because it is not found elsewhere and is inappropriate.
Cứ như vậy, những tia Phật quang sáu màu chiếu sáng, rung động và lan tỏa khắp không gian rộng 80 cubit. Một số vị khác cũng nói bằng cách suy đoán, nhưng điều đó không nên chấp nhận vì không được đề cập ở nơi khác và cũng không hợp lý.
Tāsaṃ pana buddharasmīnaṃ tadā aniggūhitabhāvadassanatthaṃ ‘‘tasmiṃ kira samaye’’ti vuttaṃ.
Tasmiṃ kira samaye is stated to show that those Buddha-rays were not hidden at that time.
Tuy nhiên, để chỉ ra rằng những tia Phật quang đó không bị che giấu vào lúc ấy, nên đã nói “tasmiṃ kira samaye” (được biết là vào thời điểm đó).
Pakkusātiabhiggamanādīsu viya hi tadā tāsaṃ niggūhane kiñci kāraṇaṃ natthi.
For at that time, there was no reason to hide them, as there was in the cases of going to tame Pakkusāti and so on.
Thật vậy, vào lúc đó, không có lý do gì để che giấu những tia sáng đó, như trong các trường hợp đến gặp Pakkusāti, v.v.
Ādhāvantīti abhimukhaṃ disaṃ dhāvanti.
Ādhāvanti means "they run towards the front direction."
Ādhāvantī có nghĩa là chạy về phía trước.
Vidhāvantīti vividhā hutvā vidisaṃ dhāvanti.
Vidhāvanti means "they become varied and run in various directions."
Vidhāvantī có nghĩa là chạy tán loạn theo nhiều hướng khác nhau.
Tasmiṃ vanantare dissamānākārena tāsaṃ rasmīnaṃ sobhā viññāyatīti āha ‘‘ratanāveḷā’’tiādi.
To show that the beauty of those rays is known by their appearance in that forest, he says, " Ratanāveḷā" and so on.
Vẻ đẹp của những tia sáng đó được nhận biết qua hình dáng xuất hiện trong khu rừng ấy, nên đã nói “ratanāveḷā” (vòng hoa ngọc), v.v.
Ratanāveḷā nāma ratanamayavaṭaṃsakaṃ muddhaṃ avati rakkhatīti hi aveḷā, āveḷā vā, muddhamālā.
Ratanāveḷā means a jeweled ornament for the head; aveḷā or āveḷā protects or holds the head, thus meaning a head-garland.
Ratanāveḷā là tên của một vòng hoa ngọc đội trên đầu. Aveḷā hay āveḷā có nghĩa là vòng hoa đội đầu, vì nó bảo vệ phần đầu.
Ukkā nāma yā sajotibhūtā, tāsaṃ sataṃ, nipatanaṃ nipāto, tassa nipāto, tena samākulaṃ tathā.
Ukkā means a flaming torch, a hundred of them, and their falling is nipāto (a fall); thus, a multitude of torches falling, in that manner.
Ukkā là tên của những ngọn đuốc rực sáng. Hàng trăm ngọn đuốc ấy, sự rơi xuống là nipāto. Sự rơi xuống của sự rơi xuống ấy, tức là ukkāsatanipāto (sự rơi xuống của hàng trăm ngọn đuốc), và bị xáo trộn bởi điều đó, thì cũng như vậy.
Pisitabbattā piṭṭhaṃ, cīnadese jātaṃ piṭṭhaṃ cīnapiṭṭhaṃ, rattacuṇṇaṃ, yaṃ ‘‘sindūro’’tipi vuccati, cīnapiṭṭhameva cuṇṇaṃ.
That which is to be ground is piṭṭhaṃ (powder); cīnapiṭṭhaṃ is powder produced in China, which is red powder, also called " sindūro" (vermilion), a fine powder from China itself.
Vì được nghiền nát nên gọi là piṭṭhaṃ (bột). Bột được sản xuất ở Trung Quốc là cīnapiṭṭhaṃ (bột Trung Quốc), tức là bột màu đỏ, còn được gọi là “sindūro” (chì đỏ). Bột Trung Quốc chính là bột.
Vāyuno vegena ito cito ca khittaṃ tanti tathā.
That which is thrown hither and thither by the force of the wind is in that manner.
Bị gió thổi tung từ đây đến đó thì là như vậy.
Indassa dhanu lokasaṅketavasenāti indadhanu, sūriyarasmivasena gagane paññāyamānākāraviseso.
The bow of Indra, by common worldly convention, is indadhanu (rainbow), a special appearance seen in the sky due to sunlight.
Cây cung của Indra theo quy ước thế gian là indadhanu (cầu vồng), một hình dáng đặc biệt xuất hiện trên bầu trời do tia nắng mặt trời.
Kuṭilaṃ aciraṭṭhāyittā virūpaṃ hutvā javati dhāvatīti vijju, sāyeva latā taṃsadisabhāvenāti tathā, vāyuvegato valāhakaghaṭṭaneneva jātarasmi.
Vijju (lightning) is that which, being crooked and not lasting long, becomes distorted and runs (javati dhāvati); that very lightning is a latā (creeper) due to its similarity, thus it is called that, a ray produced by the force of the wind and the friction of clouds.
Vì nó uốn lượn, không tồn tại lâu và biến dạng rồi chạy đi nên gọi là vijju (tia chớp). Chính tia chớp ấy, vì có hình dáng giống như latā (dây leo) nên gọi như vậy, tức là tia sáng phát ra do gió mạnh và sự va chạm của mây.
Tāyati avijahanavasena ākāsaṃ pāletīti tārā, gaṇasaddo paccekaṃ yojetabbo.
Tārā (star) is that which protects the sky by not abandoning its course; the word gaṇa (multitude) is to be applied to each separately.
Vì nó bảo vệ bầu trời bằng cách không rời đi nên gọi là tārā (ngôi sao). Từ gaṇa (nhóm) cần được ghép với từng từ.
Tassa pabhā tathā.
Its radiance is so.
Ánh sáng của nó cũng như vậy.
Vipphuritaviccharitamivāti ābhāya vividhaṃ pharamānaṃ, vijjotayamānaṃ viya ca.
Vipphuritaviccharitamivā means as if shining and glittering variously with light.
Vipphuritaviccharitamivā có nghĩa là như ánh sáng đang lan tỏa và chiếu rọi rực rỡ theo nhiều cách khác nhau.
Vanassa antaraṃ vivaraṃ vanantaraṃ, bhagavatā pattapattavanappadesanti vuttaṃ hoti.
Vanantaraṃ (forest interior) means an opening or space within a forest; it is said to be the forest area reached by the Blessed One.
Khoảng trống trong rừng là vanantaraṃ. Có nghĩa là khu vực rừng mà Đức Thế Tôn đã đến.
Asītiyā anubyañjanehi tambanakhatādīhi anurañjitaṃ tathā.
Adorned with eighty minor characteristics such as reddish fingernails, and so on.
Được tô điểm bằng 80 tướng phụ (anubyañjana) như móng tay màu đỏ, v.v., cũng như vậy.
Kamalaṃ padumapuṇḍarīkāni, avasesaṃ nīlarattasetabhedaṃ saroruhaṃ uppalaṃ, iti pañcavidhā paṅkajajāti pariggahitā hoti.
Kamalaṃ refers to lotuses and white water lilies; the remaining blue, red, and white water lilies are uppalaṃ. Thus, the five kinds of water-born flowers are included.
Kamala là các loại paduma và puṇḍarīka. Các loại sen còn lại, với sự phân biệt màu xanh, đỏ, trắng, mọc trong ao, được gọi là uppala. Như vậy, năm loại sen (sinh từ bùn) được bao gồm.
Vikasitaṃ phullitaṃ tadubhayaṃ yassa sarassa tathā.
The lake whose lotuses and water lilies are both blossomed and open.
Một cái hồ mà cả hai loại (Kamala và Uppala) đều nở rộ, thì được gọi là như vậy (vikasita-kamaluppala).
Sabbena pakārena parito samantato phullati vikasatīti sabbapāliphullaṃ a-kārassa ā-kāraṃ, ra-kārassa ca la-kāraṃ katvā yathā ‘‘pālibhaddo’’ti, tārānaṃ marīci pabhā, tāya vikasitaṃ vijjotitaṃ tathā.
Sabbapāliphullaṃ (fully blossomed everywhere) is formed by changing the 'a' to 'ā' and the 'ra' to 'la', like in "Pālibhaddo". It is thus illuminated and radiant by the light, which is the radiance of the stars.
Nở rộ hoàn toàn từ mọi phía, khắp mọi nơi, nên được gọi là sabbapāliphullaṃ. Chữ "a" được đổi thành "ā", và chữ "ra" thành "la", giống như trong "pālibhaddo". Ánh sáng rạng rỡ của các vì sao làm cho nó nở rộ và chiếu sáng như vậy.
Byāmappabhāya parikkhepo parimaṇḍalo, tena vilāsinī sobhinī tathā.
It is thus adorned and beautiful with the surrounding circle, which is the aura of a fathom.
Được bao quanh bởi vầng hào quang một tầm tay, hình tròn, nên nó rực rỡ và xinh đẹp như vậy.
Mahāpurisalakkhaṇāni aññamaññapaṭibaddhattā mālākāreneva ṭhitānīti vuttaṃ ‘‘dvattiṃsavaralakkhaṇamālā’’ti.
The marks of a Great Man are interconnected and arranged like a garland, hence it is said: “dvattiṃsavaralakkhaṇamālā” (a garland of thirty-two excellent marks).
Các tướng tốt của bậc Đại nhân, vì liên kết với nhau, nên được nói là đứng thành một chuỗi, tức là “chuỗi ba mươi hai tướng tốt cao quý”.
Dvattiṃsacandādīnaṃ mālā kenaci ganthetvā paṭipāṭiyā ca ṭhapitāti na vattabbā ‘‘yadi siyā’’ti parikappanāmattena hi ‘‘ganthetvā ṭhapitadvattiṃsacandamālāyā’’tiādi vuttaṃ.
It should not be said that a garland of thirty-two moons and so on was strung by someone and arranged in order, for phrases like “ganthetvā ṭhapitadvattiṃsacandamālāyā” (a garland of thirty-two strung and arranged moons) are stated merely as a hypothetical comparison.
Không thể nói rằng “nếu có” một chuỗi ba mươi hai mặt trăng hoặc những thứ tương tự được xâu chuỗi và sắp xếp theo thứ tự bởi ai đó. Vì vậy, câu “như chuỗi ba mươi hai mặt trăng được xâu chuỗi và sắp xếp” được nói chỉ với ý nghĩa của một sự giả định.
Parikappopamā hesā, lokepi ca dissati.
This is a hypothetical simile, and it is also seen in the world.
Đây là một ví dụ so sánh giả định, cũng được thấy trong thế gian.
Evaṃ bhagavato tadā sobhaṃ dassetvā idāni bhikkhusaṅghassāpi sobhaṃ dassento ‘‘tañca panā’’tiādimāha.
Having thus shown the Blessed One's splendor at that time, he now shows the splendor of the Saṅgha of bhikkhus, saying: “tañca panā” and so on.
Sau khi trình bày vẻ đẹp của Đức Thế Tôn vào lúc đó, bây giờ, để trình bày vẻ đẹp của Tăng chúng, Ngài nói: “Tañca panā” (Và điều đó).
Catubbidhāya appicchatāya appicchā. Dvādasahi santosehi santuṭṭhā. Tividhena vivekena pavivittā. Rājarājamahāmattādīhi asaṃsaṭṭhā. Duppaṭipattikānaṃ codakā.
Appicchā (of few wishes) due to four kinds of fewness of wishes. Santuṭṭhā (content) with twelve kinds of contentment. Pavivittā (secluded) by three kinds of seclusion. Asaṃsaṭṭhā (unassociated) with kings, great ministers, and so on. Codakā (reprovers) of those with wrong conduct.
Appicchā (ít dục) do bốn loại ít dục. Santuṭṭhā (biết đủ) do mười hai sự biết đủ. Pavivittā (độc cư) do ba loại độc cư. Asaṃsaṭṭhā (không giao du) với các vị vua, đại thần, v.v. Codakā (người khiển trách) những người có hành vi sai trái. Garahino (người chê bai) những điều ác, những điều bất thiện. Vattāro (người khuyên nhủ) người khác thực hành điều lợi ích. Và vacanakkhamā (người kiên nhẫn với lời khuyên) của người khác.
Pāpe akusale garahino paresaṃ hitapaṭipattiyā vattāro. Paresañca vacanakkhamā.
Garahino (blamers) of evil, unwholesome deeds. Vattāro (advisers) of others for beneficial conduct. And vacanakkhamā (patient of advice) towards others.
Họ là những người khiển trách các điều ác, các điều bất thiện, những người khuyên bảo người khác thực hành điều lợi ích. Và họ là những người kiên nhẫn với lời khuyên của người khác.
Vimuttiñāṇadassanaṃ nāma paccavekkhaṇañāṇaṃ.
Vimuttiñāṇadassanaṃ (knowledge and vision of liberation) is called the knowledge of reviewing (paccavekkhaṇañāṇa).
Vimuttiñāṇadassanaṃ (tri kiến giải thoát) được gọi là tri kiến quán sát (paccavekkhaṇañāṇa).
‘‘Tesa’’ntiādinā tadabhisambandhena bhagavato sobhaṃ dasseti.
With “tesaṃ” and so on, he shows the Blessed One's splendor in connection with that.
Với câu “Tesaṃ” và các câu tiếp theo, Ngài trình bày vẻ đẹp của Đức Thế Tôn liên quan đến điều đó.
Rattapadumānaṃ saṇḍo samūho vanaṃ, tassa majjhe gatā tathā.
A cluster, a multitude of red lotuses, is a grove; he went in the midst of it, thus.
Một cụm hoa sen đỏ là một khu rừng, Ngài đã đi vào giữa khu rừng đó.
‘‘Rattaṃ padumaṃ, setaṃ puṇḍarīka’’nti pattaniyamamantarena tathā vuttaṃ, pattaniyamena pana satapattaṃ padumaṃ, ūnakasatapattaṃ puṇḍarīkaṃ.
"Red is a paduma, white is a puṇḍarīka"—this is stated without the distinction based on petals. However, by the distinction based on petals, a lotus with a hundred petals is a paduma, and a lotus with less than a hundred petals is a puṇḍarīka.
“Sen đỏ là paduma, sen trắng là puṇḍarīka” được nói như vậy mà không có quy định về cánh hoa. Tuy nhiên, theo quy định về cánh hoa, sen có trăm cánh là paduma, sen có ít hơn trăm cánh là puṇḍarīka.
Pavāḷaṃ viddumo, tena katāya vedikāya parikkhitto viya.
Pavāḷa means coral, viddumo. It is as if surrounded by a fence made of it.
San hô là cây san hô, như thể được bao quanh bởi một hàng rào làm từ san hô.
Migapakkhīnampīti pi-saddo, api-saddo vā sambhāvanāyaṃ, tenāha ‘‘pageva devamanussāna’’nti.
In the phrase migapakkhīnampi, the particle pi or api is used in the sense of possibility, therefore it is said, " pageva devamanussānaṃ" (how much more so for devas and humans).
Trong câu “migapakkhīnampi”, chữ pi hoặc api có nghĩa là khả năng, vì vậy Ngài nói: “huống hồ chư thiên và loài người”.
Mahātherāti mahāsāvake sandhāyāha.
Mahātherā refers to the great disciples.
Mahātherā (các Trưởng lão lớn) được nói đến để chỉ các vị Đại đệ tử.
Surañjitabhāvena īsakaṃ kaṇhavaṇṇatāya meghavaṇṇaṃ.
Due to being well-dyed, and slightly dark in color, it is meghavaṇṇaṃ (cloud-colored).
Do được nhuộm màu tốt, có màu hơi đen, nên được gọi là meghavaṇṇaṃ (màu mây).
Ekaṃsaṃ karitvāti ekaṃsapārupanavasena vāmaṃse karitvā.
Ekaṃsaṃ karitvā means placing it on the left shoulder, in the manner of wearing a robe over one shoulder.
Ekaṃsaṃ karitvā (đắp một vai) nghĩa là đắp y trên vai trái theo cách đắp một vai.
Kattarassa jiṇṇassa ālambano daṇḍo kattaradaṇḍo, bāhullavasenāyaṃ samaññā.
A staff for an old, infirm person to lean on is a kattaradaṇḍo. This designation is by way of common usage.
Cây gậy chống đỡ cho người già yếu là kattaradaṇḍo. Tên gọi này được dùng phổ biến.
Suvammaṃ nāma sobhaṇuracchado, tena vammitā sannaddhāti suvammavammitā, idaṃ tesaṃ paṃsukūladhāraṇanidassanaṃ.
Suvammaṃ is a beautiful breastplate; hence, suvammavammitā means adorned or equipped with it. This illustrates their practice of wearing rag-robes (paṃsukūla).
Suvammaṃ là một tấm che ngực đẹp, được vammitā (mặc) hay trang bị bởi nó, nên gọi là suvammavammitā. Điều này là một sự biểu thị cho việc họ mặc y phấn tảo.
Yesaṃ kucchigataṃ sabbampi tiṇapalāsādi gandhajātameva hoti, te gandhahatthino nāma, ye ‘‘hemavatā’’tipi vuccanti, tesampi therānaṃ sīlādiguṇagandhatāya taṃsadisatā.
Those elephants whose internal grass, leaves, etc., are all fragrant are called gandhahatthino, who are also called "Hemavatā." The elders are similar to them due to the fragrance of their virtues such as sīla.
Những con voi mà tất cả cỏ, lá cây, v.v., trong bụng chúng đều biến thành hương thơm, được gọi là gandhahatthino (voi hương), chúng cũng được gọi là “Hemavatā”. Sự tương đồng của các vị Trưởng lão với chúng là do hương đức của giới hạnh, v.v., của các vị ấy.
Antojaṭābahijaṭāsaṅkhātāya taṇhājaṭāya vijaṭitabhāvato vijaṭitajaṭā. Taṇhābandhanāya chinnattā chinnabandhanā.
Vijaṭitajaṭā means having untangled the tangle of craving, which consists of internal and external tangles. Chinnabandhanā means having cut the bonds of craving.
Vijaṭitajaṭā (gỡ bỏ búi tóc) vì đã gỡ bỏ búi tóc ái dục, được gọi là búi tóc bên trong và búi tóc bên ngoài. Chinnabandhanā (cắt đứt trói buộc) vì đã cắt đứt sự trói buộc của ái dục.
‘‘So’’tiādi yathāvuttavacanassa guṇadassanaṃ.
The word "so" and so forth demonstrates the qualities of the aforementioned statement.
“So” (Đó) và các từ tiếp theo là để trình bày phẩm chất của lời nói đã được nói.
Anubuddhehīti buddhānamanubuddhehi.
Anubuddhehi means those who have attained awakening after the Buddhas.
Anubuddhehīti (những người đã giác ngộ theo) là những người đã giác ngộ theo các vị Phật.
Tepi hi ekadesena bhagavatā paṭividdhapaṭibhāgeneva cattāri saccāni bujjhanti.
For indeed, they too comprehend the four noble truths in part, just as the Blessed One comprehended them.
Vì họ cũng giác ngộ Tứ Diệu Đế một phần, theo cách mà Đức Thế Tôn đã giác ngộ.
Pattaparivāritanti pupphadalena parivāritaṃ.
Pattaparivāritaṃ means surrounded by flower petals.
Pattaparivāritaṃ (được bao quanh bởi cánh hoa) nghĩa là được bao quanh bởi cánh hoa.
Kaṃ vuccati kamalādi, tasmiṃ sarati virājatīti kesaraṃ, kiñjakkho.
Kaṃ refers to a lotus, etc. That which shines or delights in it is kesaraṃ, a filament.
Kaṃ được gọi là kamala, v.v. Nó tỏa sáng rực rỡ trong đó, nên được gọi là kesaraṃ (nhụy hoa), tức là kiñjakkha.
Kaṇṇe karīyatīti kaṇṇikā. Kaṇṇālaṅkāro, taṃsadisaṇṭhānatāya kaṇṇikā, bījakoso.
That which is placed in the ear is a kaṇṇikā. It is an ear ornament, and due to its similar shape, it is called kaṇṇikā, a seed-pod.
Được đeo ở tai nên gọi là kaṇṇikā (hoa tai). Là đồ trang sức tai. Do có hình dáng tương tự, nên gọi là kaṇṇikā, tức là bầu hạt.
Channaṃ haṃsakulānaṃ seṭṭho dhataraṭṭho haṃsarājā viya, hārito nāma mahābrahmā viya.
Like Dhataraṭṭha, the king of swans, who is supreme among the six families of swans; like Hārita, the Great Brahmā.
Vị vua thiên nga Dhataraṭṭha là bậc tối thượng trong sáu dòng thiên nga, giống như Mahābrahmā tên là Hārita.
Evaṃ gacchantaṃ bhagavantaṃ, bhikkhū ca disvā attano parisaṃ olokesīti sambandho.
The connection is that, seeing the Blessed One and the bhikkhus thus proceeding, he looked at his own assembly.
Liên kết là: Khi thấy Đức Thế Tôn và các Tỳ-kheo đang đi như vậy, ông ta đã nhìn vào hội chúng của mình.
Kājadaṇḍaketi kājasaṅkhāte bhārāvahadaṇḍake, kājasmiṃ vā bhāralaggitadaṇḍake.
Kājadaṇḍake means on the carrying-pole called kāja, or on the pole to which a burden is attached on the kāja.
Kājadaṇḍake (trên cây gậy gánh) nghĩa là trên cây gậy dùng để gánh vật nặng, được gọi là kāja; hoặc trên cây gậy mà vật nặng được treo vào kāja.
Khuddakaṃ pīṭhaṃ pīṭhakaṃ. Mūle, agge ca tidhā kato daṇḍo tidaṇḍo. Morahatthako morapiñchaṃ. Khuddakaṃ pasibbaṃ pasibbakaṃ.
A small stool is a pīṭhakaṃ. A staff made three-pronged at the base and top is a tidaṇḍo. A peacock's hand is a morapiñchaṃ. A small bag is a pasibbakaṃ.
Ghế nhỏ là pīṭhakaṃ. Cây gậy được làm ba chạc ở gốc và ngọn là tidaṇḍo. Chổi lông công là morapiñchaṃ. Túi nhỏ là pasibbakaṃ.
Kuṇḍikā kamaṇḍalu.
A water-pot is a kuṇḍikā.
Kuṇḍikā là bình nước.
Sā hi kaṃ udakaṃ udeti pasaveti, rakkhatīti vā kuṇḍikā niruttinayena.
According to etymology, it is called kuṇḍikā because it produces or pours out water, or because it protects water.
Theo ngữ nguyên học, nó được gọi là kuṇḍikā vì nó sinh ra hoặc bảo vệ nước.
Gahitaṃ omakato lujjitaṃ, vividhaṃ lujjitañca pīṭhaka…pe… kuṇḍikādianekaparikkhārasaṅkhātaṃ bhāraṃ bharati vahatīti gahita…pe… bhārabharitā.
Gahita…pe… bhārabharitā means carrying a burden consisting of many requisites such as a small stool, a three-pronged staff, a peacock-feather fan, an alms-bowl, a small bag, a water-pot, etc., which are taken and worn out from use.
Mang vác gánh nặng bao gồm nhiều vật dụng khác nhau như ghế nhỏ, gậy ba chạc, chổi lông công, bình đất, túi nhỏ, bình nước, v.v., đã được lấy và bị hư hỏng ở mức độ thấp nhất, nên được gọi là gahita...pe... bhārabharitā.
Itīti nidassanattho.
Iti is for illustration.
“Iti” có nghĩa là ví dụ.
Evanti idamattho.
Evaṃ means "this meaning."
“Evaṃ” có nghĩa là “như vậy”.
Evaṃ idaṃ vacanamādi yassa vacanassa tathā, tadeva niratthakaṃ vacanaṃ yassāti evamādiniratthakavacanā. Mukhaṃ etassa atthīti mukharā, sabbepi mukhavantā eva, ayaṃ pana pharusābhilāpamukhavatī, tasmā evaṃ vuttaṃ.
Evamādiniratthakavacanā means having such and other meaningless speech, whose speech is thus, and whose speech is meaningless. Mukharā means having a mouth; all beings have mouths, but this refers to one with a harsh-speaking mouth, hence it is stated thus.
Lời nói mà lời nói này là khởi đầu, thì được gọi là như vậy. Lời nói vô nghĩa đó thuộc về ai, thì người đó là evamādiniratthakavacanā. Người có miệng là mukharā. Tất cả đều có miệng, nhưng người này có miệng nói lời thô tục, nên được nói như vậy.
Nindāyañhi ayaṃ rapaccayo.
Indeed, this suffix -ra is used in the sense of blame.
Vì chữ "ra" này có nghĩa là chê bai.
Mukhena vā amanāpaṃ kammaṃ rāti gaṇhātīti mukharā. Vividhā kiṇṇā vācā yassāti vikiṇṇavācā.
Or mukharā means one who utters or takes up unpleasant actions with the mouth. Vikiṇṇavācā means one whose speech is varied and scattered.
Hoặc, người lấy (rāti) hành động không vừa ý (amanāpaṃ kammaṃ) bằng miệng (mukhena) là mukharā. Người có lời nói hỗn tạp (vividhā kiṇṇā vācā) là vikiṇṇavācā.
Tassāti suppiyassa paribbājakassa.
Tassā means of Suppiya the wanderer.
Tassā (của ông ấy) nghĩa là của du sĩ Suppiya.
Nti yathāvuttappakāraṃ parisaṃ.
Nti refers to the assembly of the aforementioned kind.
N (đó) nghĩa là hội chúng có tính chất như đã nói.
Idānīti tassa tathārūpāya parisāya dassanakkhaṇe.
Idānī means at the moment of seeing that kind of assembly.
Idānī (bây giờ) nghĩa là vào lúc thấy hội chúng như vậy.
Panāti arucisaṃsūcanattho, tathāpīti attho.
Panā indicates displeasure; the meaning is "nevertheless."
Panā (nhưng) có nghĩa là biểu thị sự không hài lòng, và cũng có nghĩa là "mặc dù vậy".
Lābha…pe… hāniyā ceva hetubhūtāya.
Due to the lābha…pe… hāniyā ceva (loss of gains and honor) being the cause.
Lābha...pe... hāniyā ceva (do sự mất mát lợi lộc và sự tôn kính) là do nguyên nhân.
Kathaṃ hānīti āha ‘‘aññatitthiyānañhī’’tiādi.
How is there loss? He says, " aññatitthiyānañhī" and so on.
Thế nào là sự mất mát? Ngài nói: “aññatitthiyānañhī” (vì các ngoại đạo) và các câu tiếp theo.
Nissirīkatanti nisobhataṃ, ayamattho morajātakādīhipi dīpetabbo.
Nissirīkataṃ means lacking splendor. This meaning should be elucidated also by the Morajātaka and other texts.
Nissirīkataṃ (không có vẻ đẹp) nghĩa là không có sự rực rỡ. Ý nghĩa này cũng cần được giải thích bằng các câu chuyện Jātaka như Morajātaka.
‘‘Upatissakolitānañcā’’tiādinā pakkhahānitāya vitthāro.
The elaboration of the loss of followers is given by " Upatissakolitānañcā" and so on.
Với câu “Upatissakolitānañcā” (và của Upatissa và Kolita) và các câu tiếp theo, sự mất mát phe phái được giải thích chi tiết.
Āyasmato sāriputtassa, mahāmoggallānassa ca bhagavato santike pabbajjaṃ sandhāya ‘‘tesu pana pakkantesū’’ti vuttaṃ.
The statement "tesu pana pakkantesu" refers to the Venerable Sāriputta and Mahāmoggallāna having gone forth into homelessness in the presence of the Blessed One.
Câu “tesu pana pakkantesū” (khi họ đã ra đi) được nói để chỉ việc Tôn giả Sāriputta và Mahāmoggallāna xuất gia dưới Đức Thế Tôn.
Tesaṃ pabbajitakāleyeva aḍḍhateyyasataṃ paribbājakaparisā pabbaji, tato parampi tadanupabbajitā paribbājakaparisā aparimāṇāti dasseti ‘‘sāpi tesaṃ parisā bhinnā’’ti iminā.
At the very time of their ordination, a retinue of two hundred and fifty wanderers went forth, and thereafter, the number of wanderers who followed them was immeasurable. This is shown by the statement, ‘their assembly also broke up’.
Vào thời điểm họ xuất gia, hai trăm năm mươi vị du sĩ đã xuất gia. Sau đó, số lượng du sĩ xuất gia theo họ là vô số, điều này được chỉ ra bằng câu “sāpi tesaṃ parisā bhinnā” (hội chúng của họ cũng bị tan rã).
Yāya kāyaci hi paribbājakaparisāya pabbajitāya tassa parisā bhinnāyeva nāma samānagaṇattāti tathā vuttaṃ.
Indeed, when any assembly of wanderers went forth, that wanderer's assembly was indeed broken, because they belonged to the same group. Therefore, it was said thus.
Thật vậy, khi bất kỳ hội chúng du sĩ nào xuất gia, hội chúng của ông ta được coi là tan rã vì họ cùng một nhóm.
‘‘Imehī’’tiādinā lābhapakkhahāniṃ nigamanavasena dasseti.
By ‘with these’ and so on, it concludes by showing the loss of gain and following.
Với câu “Imehī” (bởi những người này) và các câu tiếp theo, sự mất mát phe phái được kết luận.
Usūyasaṅkhātassa visassa uggāro uggilanaṃ usūyavisuggāro, taṃ.
The spewing forth of the poison, which is envy, is envy-poison-spewing-forth; that.
Sự phun ra nọc độc của sự đố kỵ là usūyavisuggāro, tức là điều đó.
Ettha ca ‘‘yasmā panesā’’tiādināva ‘‘kasmā ca so ratanattayassa avaṇṇaṃ bhāsatī’’ti codanaṃ visodheti, ‘‘sace’’tiādikaṃ pana sabbampi tapparivāravacanamevāti tehipi sā visodhitāyeva nāma.
And here, it is only by the statement beginning "Because this..." that the criticism "Why does he speak disparagingly of the Triple Gem?" is refuted. However, all the statements beginning with "If..." are merely auxiliary to that, so by them, too, that criticism is considered refuted.
Ở đây, câu hỏi “Tại sao ông ta lại nói xấu Tam Bảo?” được giải đáp bằng câu “yasmā panesā” (vì điều này). Còn tất cả những câu như “sace” (nếu) đều là những lời phụ trợ cho câu đó, nên câu hỏi đó cũng được giải đáp bằng những lời đó.
Bhagavato virodhānunayābhāvavīmaṃsanatthaṃ ete avaṇṇaṃ vaṇṇaṃ bhāsanti.
These individuals speak disparagingly and commendatorily in order to examine whether the Blessed One has opposition or favor (or hatred or affection).
Họ nói xấu hoặc ca ngợi Đức Thế Tôn để tìm hiểu xem Ngài có lòng thù hằn hay không.
‘‘Mārena anvāviṭṭhā evaṃ bhāsantī’’ti ca keci vadanti, tadayuttameva aṭṭhakathāya ujuvipaccanīkattā.
Some teachers also say: ‘They speak thus, being possessed by Māra,’ but that is indeed inappropriate because it is directly contradictory to the Aṭṭhakathā.
Một số người nói rằng: ‘Họ nói như vậy vì bị Ma vương ám ảnh’, nhưng điều đó là không phù hợp vì nó hoàn toàn mâu thuẫn với Chú giải (Aṭṭhakathā).
Pākaṭoyevāyamatthoti.
This meaning is indeed clear.
Ý nghĩa này đã rõ ràng.
Ambalaṭṭhikāti sāmīpikavohāro yathā ‘‘varuṇanagaraṃ, godāgāmo’’ti āha ‘‘tassa kirā’’tiādi.
‘Ambalaṭṭhikā’ is a term used for proximity, like ‘Varuṇanagara, Godāgāma’; thus it says ‘its’ and so on.
Ambalaṭṭhikā là một cách gọi gần gũi, như trong ‘‘Varuṇanagaraṃ, Godāgāmo’’, và nói rằng ‘‘tassa kirā’’ (của nó) v.v.
Taruṇapariyāyo laṭṭhikā-saddo rukkhavisaye yathā ‘‘mahāvanaṃ ajjhogāhetvā beluvalaṭṭhikāya mūle divāvihāraṃ nisīdī’’tiādīsūti dasseti’’ ‘‘taruṇambarukkho’’ti iminā.
The word ‘laṭṭhikā’ is a synonym for ‘taruṇa’ (young) in the context of trees, as in phrases like ‘having penetrated the great forest, he sat down at the foot of a young bael tree (beluvalaṭṭhikāya) for a midday rest.’ This is indicated by ‘a young mango tree (taruṇambarukkho).’
Từ laṭṭhikā là một từ đồng nghĩa với ‘non trẻ’ trong ngữ cảnh cây cối, như đã được nói trong ‘‘sau khi đi sâu vào khu rừng lớn, Ngài ngồi nghỉ trưa dưới gốc cây beluva non’’, v.v. Điều này được thể hiện bằng cụm từ ‘‘taruṇambarukkho’’ (cây xoài non).
Keci pana ‘‘ambalaṭṭhikā nāma vuttanayena eko gāmo’’ti vadanti, tesaṃ mate ambalaṭṭhikāyanti samīpatthe bhummavacanaṃ.
However, some say that ‘Ambalaṭṭhikā’ is a village of the kind described, and in their view, ‘ambalaṭṭhikāyaṃ’ is a locative case expressing proximity.
Tuy nhiên, một số người nói rằng ‘‘Ambalaṭṭhikā là tên của một ngôi làng theo cách đã nói’’, theo quan điểm của họ, ambalaṭṭhikāyaṃ là một từ ở cách định sở (bhummavacana) mang nghĩa gần kề.
Chāyūdakasampannanti chāyāya ceva udakena ca sampannaṃ.
‘Chāyūdakasampannaṃ’ means endowed with shade and water.
Chāyūdakasampannaṃ (đầy đủ bóng mát và nước) có nghĩa là đầy đủ bóng mát và nước.
Mañjusāti peḷā.
‘Mañjusā’ means a casket or box.
Mañjusā là một cái hộp.
Paṭibhānacittavicittanti itthipurisasaññogādinā paṭibhānacittena vicittaṃ, etena rañño agāraṃ, tadeva rājāgārakanti dasseti.
‘Paṭibhānacittavicittaṃ’ means adorned with ingenious designs such as figures of men and women; by this, it shows that it is the king’s ‘agāraṃ,’ which is indeed a ‘rājāgārakaṃ.’
Paṭibhānacittavicittaṃ (được tô điểm bằng những hình vẽ khéo léo) có nghĩa là được tô điểm bằng những hình vẽ khéo léo về sự kết hợp nam nữ, v.v. Điều này cho thấy đó là agāraṃ (ngôi nhà) của vua, và chính nó là rājāgārakaṃ (ngôi nhà của vua).
Rājāgārakaṃ nāma vessavaṇamahārājassa devāyatananti eke.
Some say that Rājāgāraka is the temple of King Vessavaṇa.
Một số người nói rằng rājāgārakaṃ là đền thờ của Đại đế Vessavaṇa.
Bahuparissayoti bahupaddavo.
‘Bahuparissayo’ means having many dangers.
Bahuparissayo có nghĩa là nhiều hiểm nguy.
Kehīti vuttaṃ ‘‘core’hipī’’tiādi.
As for ‘by whom?’ it is stated ‘by robbers’ and so on.
Được hỏi ‘do ai?’, câu trả lời là ‘‘do bọn cướp’’ v.v.
Handāti vacanavossaggatthe nipāto, tadānubhāvato nipparissayatthāya idāni upagantvā sve gamissāmīti adhippāyo.
‘Handā’ is a particle indicating an exhortation to action, implying: ‘By the power of that (Bhagavā), for the purpose of being free from danger, I will go now and depart tomorrow.’
Handā là một từ bất biến dùng để thể hiện sự từ bỏ lời nói. Ý nghĩa là: nhờ uy lực của Ngài, để tránh hiểm nguy, bây giờ chúng ta sẽ đến đó và ngày mai sẽ đi.
‘‘Saddhiṃ antevāsinā brahmadattena māṇavenā’’ ticceva sīhaḷaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, tañca kho pāḷiāruḷhavaseneva, na pana tadā suppiyassa parisāya abhāvatoti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘saddhiṃ attano parisāyā’’ti idha vuttaṃ.
It is stated in the Sinhalese Aṭṭhakathā as ‘saddhiṃ antevāsinā brahmadattena māṇavenā’ (together with the pupil, the youth Brahmadatta) to mean that it was in accordance with what was included in the Pāḷi, and not that Suppiya had no other retinue at that time; to show this meaning, it is stated here as ‘saddhiṃ attano parisāyā’ (together with his own retinue).
Trong Chú giải Sinhala (Sīhaḷaṭṭhakathā), chỉ nói ‘‘cùng với đệ tử là thanh niên Brahmadatta’’. Điều đó chỉ được nói theo cách đã được đưa vào kinh điển (Pāḷi), chứ không phải vì lúc đó Suppiya không có đoàn tùy tùng. Để chỉ ra ý nghĩa này, ở đây đã nói ‘‘saddhiṃ attano parisāyā’’ (cùng với đoàn tùy tùng của mình).
Kasmā panettha brahmadattoyeva pāḷiyamāruḷho, na pana tadavasesā suppiyassa parisāti?
Why is it that only Brahmadatta is included in the Pāḷi here, and not the rest of Suppiya's retinue?
Tại sao ở đây chỉ có Brahmadatta được đưa vào kinh điển, mà không phải những thành viên còn lại trong đoàn tùy tùng của Suppiya?
Desanānadhīnabhāvena payojanābhāvato.
Because there was no purpose relevant to the discourse.
Vì không có mục đích nào liên quan đến bài giảng.
Yathā cetaṃ, evaṃ aññampi edisaṃ payojanābhāvato saṅgītikārakehi na saṅgītanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that similar instances where there was no purpose were likewise not included by the compilers of the Saṅgīti.
Cũng như vậy, những điều tương tự khác cũng được xem là không được các vị Kết tập kinh điển đưa vào vì không có mục đích.
Keci pana ‘‘pāḷiyaṃ vutta’’nti ādhāraṃ vatvā ‘tadetaṃ na sīhaḷaṭṭhakathānayadassanaṃ, pāḷiyaṃ vuttabhāvadassanamevā’ti’’ vadanti, taṃ na yujjati.
Some, however, say, citing the Pāḷi as their basis: ‘This is not an illustration of the Sinhalese Aṭṭhakathā method; it is merely an illustration of what is stated in the Pāḷi,’ but this is not fitting.
Tuy nhiên, một số người dựa vào việc ‘‘đã được nói trong kinh điển’’ mà nói rằng ‘‘điều này không phải là cách trình bày của Chú giải Sinhala, mà chỉ là sự trình bày về việc đã được nói trong kinh điển’’. Điều đó không hợp lý.
Pāḷiāruḷhavaseneva pāḷiyaṃ vuttanti adhippetatthassa āpajjanato.
Because the intended meaning is that it is stated in the Pāḷi precisely in the way it was included in the Pāḷi.
Vì ý nghĩa được ngụ ý là nó đã được nói trong kinh điển theo cách đã được đưa vào kinh điển.
Tasmā yathāvuttanayeneva attho gahetabboti.
Therefore, the meaning should be taken in the manner stated.
Vì vậy, ý nghĩa phải được hiểu theo cách đã nói.
‘‘Vuttanti vā amhehipi idha vattabbanti attho.
Or, ‘vutta’ (stated) means ‘it should be stated by us here as well.’
Hoặc, ‘‘vuttaṃ’’ (đã nói) có nghĩa là chúng ta cũng sẽ nói điều đó ở đây.
Evañhi tadā aññāyapi parisāya vijjamānabhāvadassanatthaṃ evaṃ vuttaṃ, pāḷiyamāruḷhavasena pana aññathāpi idha vattabbanti adhippāyo yutto’’ti vadanti.
They say: ‘For thus, it is stated to show that other retinues also existed at that time, but with regard to what is included in the Pāḷi, it is suitable to state it differently here.’
Nếu vậy, điều này được nói để chỉ ra rằng lúc đó cũng có những đoàn tùy tùng khác. Tuy nhiên, ý nghĩa thích hợp là ở đây cũng sẽ nói theo cách đã được đưa vào kinh điển.
Idāni ‘‘tatrāpi suda’’ntiādipāḷiyā sambandhaṃ dassetuṃ ‘‘evaṃ vāsaṃ upagato panā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show the connection with the Pāḷi beginning ‘tatrāpi sudaṃ,’ it is stated ‘evaṃ vāsaṃ upagato panā’ and so on.
Bây giờ, để chỉ ra mối liên hệ với kinh điển bắt đầu bằng ‘‘tatrāpi sudaṃ’’, đã nói ‘‘evaṃ vāsaṃ upagato panā’’ (vị ấy đã đến ở như vậy) v.v.
Parivāretvā nisinno hotīti sambandho.
The connection is: ‘he was seated surrounded.’
Mối liên hệ là: vị ấy ngồi vây quanh.
Kucchitaṃ kattabbanti kukataṃ, tassa bhāvo kukkuccaṃ, kucchitakiriyā, ito cito ca cañcalananti attho, hatthassa kukkuccaṃ tathā.
‘Kucchitaṃ kattabbaṃ’ is ‘kukataṃ,’ its state is ‘kukkuccaṃ,’ meaning reprehensible action, or fidgeting this way and that. The fidgeting of the hands is also like that.
Hành động đáng chê trách là kukataṃ (việc làm xấu), trạng thái của nó là kukkuccaṃ (sự hối hận), ý nghĩa là hành động đáng chê trách, sự xao động từ bên này sang bên kia, sự xao động của bàn tay cũng vậy.
‘‘Sā hī’’tiādinā tathābhūtatāya kāraṇaṃ dasseti.
By ‘sā hī’ and so on, it shows the reason for its being so.
Bằng câu ‘‘Sā hī’’ (Vì vậy) v.v., vị ấy chỉ ra nguyên nhân của trạng thái đó.
Nivāteti vātavirahitaṭṭhāne.
‘Nivāte’ means in a place free from wind.
Nivāte có nghĩa là ở nơi không có gió.
Yathāvuttadosābhāvena niccalā.
‘Niccalā’ means motionless, due to the absence of the defects mentioned.
Do không có những lỗi đã nói, nên niccalā (bất động).
Taṃ vibhūtinti tādisaṃ sobhaṃ.
‘Taṃ vibhūtiṃ’ means such splendor.
Taṃ vibhūtiṃ có nghĩa là vẻ đẹp như vậy.
Vippalapantīti sativossaggavasena vividhā lapanti.
‘Vippalapantī’ means speaking various things, losing mindfulness.
Vippalapantī có nghĩa là nói lung tung nhiều điều do sự lãng quên chánh niệm.
Nillālitajivhāti ito cito ca nikkhantajivhā.
‘Nillālitajivhā’ means having tongues hanging out this way and that.
Nillālitajivhā có nghĩa là lưỡi thò ra thụt vào.
Kākacchamānāti kākānaṃ saddasadisaṃ saddaṃ kurumānā.
‘Kākacchamānā’ means making a sound like that of crows.
Kākacchamānā có nghĩa là tạo ra âm thanh giống tiếng quạ kêu.
Gharugharupassāsinoti gharugharuiti saddaṃ janetvā passasantā.
‘Gharugharupassāsino’ means breathing, making a gharugharu sound (snoring).
Gharugharupassāsino có nghĩa là thở ra hít vào tạo ra âm thanh ‘‘gharugharu’’.
Issāvasenāti yathāvuttehi dvīhi kāraṇehi usūyanavasena.
‘Issāvasena’ means out of envy, due to the two reasons mentioned.
Issāvasena có nghĩa là do sự đố kỵ bởi hai lý do đã nói.
‘‘Sabbaṃ vattabba’’nti iminā ‘‘ādipeyyālanayoya’’nti dasseti.
By ‘sabbaṃ vattabbaṃ,’ it shows that this is an ‘ādipeyyālanaya’ (a method of abbreviated repetition).
Bằng câu ‘‘Sabbaṃ vattabbaṃ’’ (Tất cả nên được nói), vị ấy chỉ ra rằng ‘‘đây là phương pháp của sự lặp lại ban đầu’’.
3. Sammā pahonti taṃ taṃ kammanti sampahulā, bahavo, tenāha ‘‘bahukāna’’nti.
Those who are well able to perform various actions are ‘sampahulā,’ numerous; therefore it says ‘bahukānaṃ’ (of many).
3. Có khả năng thực hiện tốt từng hành động đó là sampahulā (đông đảo), nhiều người, vì vậy mới nói ‘‘bahukānaṃ’’ (của nhiều người).
Sabbantimena paricchedena catuvaggasaṅgheneva vinayakammassa kattabbattā ‘‘vinayapariyāyenā’’tiādi vuttaṃ.
It is stated ‘vinayapariyāyenā’ (according to the Vinaya method) and so on, because the act of Vinaya is to be performed by a Saṅgha of four at the ultimate extent.
Bằng sự phân định cuối cùng, chỉ có Tăng đoàn bốn vị mới có thể thực hiện nghi thức Vinaya, nên đã nói ‘‘vinayapariyāyenā’’ (theo phương pháp Vinaya) v.v.
Tayo janāti cesa upalakkhaṇaniddeso dvinnampi sampahulattā.
And ‘tayo janā’ (three persons) is an indicative designation, as even two are ‘sampahulā’ (capable of acting).
Và tayo janā (ba người) là một cách nói biểu thị, vì hai người cũng là đông đảo.
Tattha tattha tathāyevāgatattā ‘‘suttantapariyāyenā’’tiādimāha.
It states ‘suttantapariyāyenā’ (according to the Suttanta method) and so on, because it occurs in that way in various places.
Vì ở những nơi khác cũng có cách nói như vậy, nên nói ‘‘suttantapariyāyenā’’ (theo phương pháp Suttanta) v.v.
Taṃ taṃ pāḷiyā āgatavohāravasena hi ayaṃ bhedo.
Indeed, this distinction is based on the usage found in various Pāḷis.
Sự phân biệt này là theo cách gọi đã được đưa vào từng bản kinh (Pāḷi).
Tayo janā tayo eva nāma, tato paṭṭhāya uttari catupañcajanādikā sampahulāti attho.
Three persons are indeed three, and from that point onwards, four, five persons and so on are ‘sampahulā’ (capable of acting); this is the meaning.
Ba người chỉ là ba người, từ đó trở đi, bốn, năm người trở lên là đông đảo.
Tatoti cāyaṃ mariyādāvadhi.
And ‘tato’ (from that) is a boundary limit.
Và tato (từ đó) là giới hạn cuối cùng.
Maṇḍalamāḷoti anekatthapavattā samaññā, idha pana īdisāya evāti niyamento āha ‘‘katthacī’’tiādi.
‘Maṇḍalamāḷo’ is a term applied to many meanings, but here it is limited to this specific kind, so it says ‘katthacī’ (somewhere) and so on.
Maṇḍalamāḷo là một danh từ chung được dùng với nhiều nghĩa, nhưng ở đây, để xác định rằng nó chỉ có nghĩa này, đã nói ‘‘katthacī’’ (ở một số nơi) v.v.
Kaṇṇikā vuccati kūṭaṃ.
‘Kaṇṇikā’ is called a pinnacle.
Kaṇṇikā được gọi là đỉnh.
Haṃsavaṭṭakacchannenāti haṃsamaṇḍalākārachannena.
‘Haṃsavaṭṭakacchannena’ means roofed in the shape of a circle of swans.
Haṃsavaṭṭakacchannena có nghĩa là được lợp mái hình tròn như một đàn thiên nga.
Tadeva channaṃ aññattha ‘‘supaṇṇavaṅkacchadana’’nti vuttaṃ.
That same roofing is called ‘supaṇṇavaṅkacchadana’ (roofed like the curve of a garuḷa’s wing) elsewhere.
Chính cái mái đó ở nơi khác được gọi là ‘‘supaṇṇavaṅkacchadanaṃ’’ (mái cong như cánh chim Garuda).
Kūṭena yutto agāro, soyeva sālāti kūṭāgārasālā.
A house furnished with a pinnacle, that very hall, is ‘kūṭāgārasālā’.
Ngôi nhà có đỉnh là một ngôi nhà có đỉnh, chính nó là một sālā (đại sảnh), vì vậy gọi là kūṭāgārasālā (đại sảnh có mái nhọn).
Thambhapantiṃ parikkhipitvāti thambhamālaṃ parivāretvā, parimaṇḍalākārena thambhapantiṃ katvāti vuttaṃ hoti.
‘Thambhapantiṃ parikkhipitvā’ means having surrounded the row of pillars, or it is said to have made a circular row of pillars.
Thambhapantiṃ parikkhipitvā có nghĩa là bao quanh hàng cột, tức là đã tạo thành một hàng cột hình tròn.
Upaṭṭhānasālā nāma payirupāsanasālā.
An ‘upaṭṭhānasālā’ is an assembly hall.
Upaṭṭhānasālā là một đại sảnh để phục vụ.
Yattha upaṭṭhānamattaṃ karonti, na ekarattadirattādivasena nisīdanaṃ, idha pana tathā katā nisīdanasālāyevāti dasseti ‘‘idha panā’’tiādinā.
Where only attendance is made, not seating for one or two nights, but here, it means a sitting hall made in that way; this is shown by ‘idha panā’ and so on.
Nơi mà người ta chỉ thực hiện việc phục vụ, không phải là nơi để ngồi qua một hoặc hai đêm. Nhưng ở đây, điều này được chỉ ra bằng cách nói ‘‘idha panā’’ (nhưng ở đây) v.v., rằng đó là một đại sảnh để ngồi được xây dựng như vậy.
Teneva pāḷiyaṃ ‘‘sannipatitāna’’ ntveva avatvā ‘‘sannisinnāna’’ntipi vuttaṃ.
Therefore, in the Pāḷi, it does not just say ‘sannipatitānaṃ’ (of those assembled), but also ‘sannisinnānaṃ’ (of those seated).
Chính vì thế, trong kinh điển (Pāḷi), không chỉ nói ‘‘sannipatitānaṃ’’ (của những người đã tập hợp) mà còn nói ‘‘sannisinnānaṃ’’ (của những người đã ngồi xuống).
Mānitabboti māḷo, mīyati pamīyatīti vā māḷo. Maṇḍalākārena paṭicchanno māḷoti maṇḍalamāḷo, anekakoṇavanto paṭissayaviseso.
That which is to be revered is ‘māḷo’; or that which is measured is ‘māḷo.’ A hall roofed in a circular shape is ‘maṇḍalamāḷo,’ a type of shelter with many corners.
Đáng được tôn kính là māḷo. Hoặc, được đo lường, được so sánh là māḷo. Một māḷo được che phủ hình tròn là maṇḍalamāḷo, một loại chỗ ở đặc biệt có nhiều góc.
‘‘Sannisinnāna’’nti nisajjanavasena vuttaṃ, nisajjanavasena vā ‘‘sannisinnāna’’nti saṃvaṇṇetabbapadamajjhāharitvā sambandho.
‘Sannisinnānaṃ’ is stated in the sense of sitting, or by supplying the word to be expounded, the connection is ‘sannisinnānaṃ’ in the sense of sitting.
‘‘Sannisinnānaṃ’’ được nói nisajjanavasena (theo cách ngồi xuống), hoặc mối liên hệ được thiết lập bằng cách thêm từ ‘‘saṃvaṇṇetabbapadaṃ’’ (từ cần được giải thích) là ‘‘sannisinnānaṃ’’ (của những người đã ngồi xuống) theo cách ngồi xuống.
Iminā nisīdanairiyāpathaṃ, kāyasāmaggīvasena ca samodhānaṃ sandhāya padadvayametaṃ vuttanti dasseti.
By this, it is shown that these two words are stated with reference to the sitting posture and the cohesion of bodies.
Điều này chỉ ra rằng hai từ này được nói để chỉ tư thế ngồi và sự tụ họp về mặt thân thể.
Saṅkhiyā vuccati kathā sammā khiyanato kathanato.
‘Saṅkhiyā’ is called discourse, because it is well recounted or spoken.
Saṅkhiyā được gọi là lời nói, do được nói một cách đúng đắn.
Kathādhammoti kathāsabhāvo, upaparikkhā vidhīti keci.
‘Kathādhammo’ means the nature of discourse; some say it is the method of investigation or inquiry.
Kathādhammo có nghĩa là bản chất của lời nói. Một số người nói rằng đó là phương pháp xem xét, điều tra.
‘‘Acchariya’’ntiādi tassa rūpadassananti āha ‘‘katamo pana so’’tiādi.
‘Acchariya’ and so on is the exhibition of its form; thus it says ‘katamo pana so’ and so on.
‘‘Acchariyaṃ’’ (Kỳ diệu) v.v. là sự trình bày về bản chất của nó, vì vậy nói ‘‘katamo pana so’’ (vậy cái gì là cái đó?) v.v.
Soti kathādhammo.
‘So’ (that) refers to the nature of discourse.
So (cái đó) là kathādhammo (bản chất của lời nói).
‘‘Nīyatīti nayo, attho, saddasatthaṃ anugato nayo saddanayo’’ti (dī. ni. ṭī. 1.3) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ.
‘That which is led is ‘nayo,’ meaning; a way that follows the science of words is ‘saddanayo’’ – thus said the Elder Ācariya Dhammapāla.
‘‘Được dẫn dắt là nayo (phương pháp), tức là ý nghĩa. Phương pháp tuân theo ngữ pháp là saddanayo (phương pháp ngữ pháp)’’ (Dī. Ni. Ṭī. 1.3) đã được Đại trưởng lão Ācariya Dhammapāla nói.
Nīyati attho etenāti vā nayo, upāyo, saddasatthe āgato nayo atthagahaṇūpāyo saddanayo. Tattha hi anabhiṇhavuttike acchariya-saddo icchito ruḷhivasena.
Or, that by which the meaning is led is ‘nayo,’ a means or method. The method for understanding the meaning, found in the science of words, is ‘saddanayo.’ There, the word ‘acchariya’ (wonderful) is intended in its conventional sense of not happening frequently.
Hoặc, ý nghĩa được dẫn dắt bởi điều này là nayo (phương pháp), tức là phương tiện. Phương pháp được tìm thấy trong ngữ pháp, phương tiện để nắm bắt ý nghĩa là saddanayo (phương pháp ngữ pháp). Ở đó, từ acchariyaṃ (kỳ diệu) được mong muốn theo nghĩa thông thường trong ngữ cảnh không thường xuyên xảy ra.
Tenevāha ‘‘andhassa pabbatārohaṇaṃ viyā’’tiādi.
Therefore, it says ‘like a blind man climbing a mountain’ and so on.
Chính vì thế, nói ‘‘andhassa pabbatārohaṇaṃ viyā’’ (như việc người mù leo núi) v.v.
Tassa hi tadārohaṇaṃ na niccaṃ, kadāciyeva siyā, evamidampi.
For his climbing that (mountain) is not constant, it might happen only sometimes; similarly, this is also so.
Việc leo núi đó không phải lúc nào cũng xảy ra đối với người mù, mà chỉ thỉnh thoảng mới có thể xảy ra. Điều này cũng vậy.
Accharāyoggaṃ acchariyaṃ niruttinayena yoggasaddassa lopato, taddhitavasena vā ṇiyapaccayassa vicitravuttito, so pana porāṇaṭṭhakathāyameva āgatattā ‘‘aṭṭhakathānayo’’ti vutto.
‘Acchariyaṃ’ is suitable for a snap of the fingers, by the method of etymology, through the elision of the word ‘yogga’ (suitable), or by the varied usage of the ṇiya suffix in the sense of a taddhita; that (method), having occurred only in the ancient Aṭṭhakathā, is called ‘aṭṭhakathānayo.’
Điều phù hợp với sự vỗ tay là acchariyaṃ (kỳ diệu), do sự lược bỏ từ yogga (phù hợp) theo quy tắc ngữ pháp, hoặc do sự đa dạng của hậu tố ṇiya theo ngữ pháp taddhita. Phương pháp đó được gọi là ‘‘aṭṭhakathānayo’’ (phương pháp chú giải) vì nó đã được tìm thấy trong các Chú giải cổ.
Pubbe abhūtanti abhūtapubbaṃ, etena na bhūtaṃ abhūtanti nibbacanaṃ, bhūta-saddassa ca atītatthaṃ dasseti.
That which was not before is abhūtapubbaṃ (unprecedented); by this, it is explained that what has not occurred is abhūta (not existing), and it shows the past meaning of the word bhūta.
"Trước kia chưa từng có" (pubbe abhūtaṃ) là abhūtapubbaṃ; với từ này, giải thích là 'chưa từng có' (na bhūtaṃ abhūtaṃ), và nó cũng chỉ ra ý nghĩa quá khứ của từ bhūta.
Yāvañcidanti sandhivasena niggahitāgamoti āha ‘‘yāva ca ida’’nti, etassa ca ‘‘suppaṭividitā’’ti etena sambandho.
Regarding yāvañcidaṃ, it is said to be the arrival of the niggahīta by way of euphonic combination, thus it is "yāva ca idaṃ". And this is connected with "suppaṭividitā."
Từ Yāvañcidaṃ là do sự hợp âm (sandhi) mà có sự xuất hiện của niggahīta, nên được nói là "yāva ca idaṃ". Từ này có liên hệ với từ "suppaṭividitā".
Yāva cayattakaṃ idaṃ ayaṃ nānādhimuttikatā suppaṭividitā, taṃ ‘‘ettakamevā’’ti na sakkā amhehi paṭivijjhituṃ, akkhātuñcāti sapāṭhasesattho.
Yāva ca (as much as) idaṃ (this) diversity of dispositions is well-penetrated, that cannot be thoroughly understood and explained by us as "this much only." This is the meaning, including the remaining part of the text.
Ý nghĩa với phần còn lại của văn bản là: Yāva ca (bao nhiêu) idaṃ (điều này), tức là sự đa dạng về khuynh hướng (nānādhimuttikatā) này đã được thấu hiểu (suppaṭividitā), nhưng chúng ta không thể thấu hiểu hoàn toàn (paṭivijjhituṃ) và tuyên bố (akkhātuṃ) rằng "chỉ có bấy nhiêu" (ettakameva).
Tenevāha ‘‘tena suppaṭividitatāya appameyyataṃ dassetī’’ti.
That is why it is said, "thereby showing the immeasurability of what is well-penetrated."
Chính vì thế, Ngài nói: "tena suppaṭividitatāya appameyyataṃ dassetī" (do sự thấu hiểu đó mà chỉ ra tính vô lượng).
‘‘Bhagavatā’’tiādīhi padehi samānādhikaraṇabhāvena vuttattā tenāti ettha ta-saddo sakatthapaṭiniddeso, tasmā yena abhisambuddhabhāvena bhagavā pakato samāno supākaṭo nāma hoti, tadabhisambuddhabhāvaṃ saddhiṃ āgamanapaṭipadāya tassa atthabhāvena dassento ‘‘yo so’’tiādimāha.
Since the words "Bhagavatā" and so on are used in apposition, the word ta in tena (by that) refers to itself. Therefore, wishing to show that the Buddha's state of complete enlightenment, by which he became known and very renowned, along with the practice leading to it, is a reality, he says, "yo so" and so on.
Với các từ như "Bhagavatā" và những từ khác được nói trong trạng thái đồng vị ngữ, từ ta trong tena là một đại từ chỉ nghĩa của chính nó. Do đó, để chỉ ra trạng thái giác ngộ (abhisambuddhabhāva) mà nhờ đó Thế Tôn trở nên hiển lộ (pakato) và cực kỳ rõ ràng (supākaṭo), cùng với sự hiện hữu của con đường thực hành (āgamanapaṭipadā) của Ngài, Ngài nói "yo so" và những từ tiếp theo.
Na hettha so pubbe vutto atthi, yo attho tehi therehi ta-saddena parāmasitabbo bhaveyya.
There is no such meaning mentioned earlier that those Elder monks should refer to with the word ta.
Ở đây, không có nghĩa nào được nói trước đó mà các Trưởng lão có thể đề cập bằng từ ta.
Tasmā yathāvuttaguṇasaṅkhātaṃ sakatthaṃyevesa padhānabhāvena parāmasatīti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that this word refers primarily to its own meaning, which is the quality mentioned.
Do đó, cần hiểu rằng từ này chủ yếu đề cập đến ý nghĩa riêng của nó, tức là các phẩm chất đã được nói đến.
Anuttaraṃ sammāsambodhinti aggamaggañāṇapadaṭṭhānaṃ anāvaraṇañāṇaṃ, anāvaraṇañāṇapadaṭṭhānañca aggamaggañāṇaṃ.
Anuttaraṃ sammāsambodhi (the unsurpassed perfect enlightenment) is the unobstructed knowledge which is the proximate cause of the knowledge of the highest path (arahattamagga), and the knowledge of the highest path which is the proximate cause of the unobstructed knowledge.
Anuttaraṃ Sammāsambodhiṃ (Vô Thượng Chánh Đẳng Giác) là Vô Ngại Trí (anāvaraṇañāṇa), có nền tảng là trí tuệ của Đạo Tối Thượng (aggamaggañāṇa); và trí tuệ của Đạo Tối Thượng có nền tảng là Vô Ngại Trí.
Tadubhayañhi sammā aviparītaṃ sayameva bujjhati, sammā vā pasaṭṭhā sundaraṃ bujjhatīti sammāsambodhi. Sā pana buddhānaṃ sabbaguṇasampattiṃ deti abhiseko viya rañño sabbalokissariyabhāvaṃ, tasmā ‘‘anuttarā sammāsambodhī’’ti vuccati.
Indeed, both of these (arahattamagga and unobstructed knowledge) are rightly, not wrongly, perfectly enlightened by oneself, or are beautifully enlightened by being praised rightly; thus, it is called sammāsambodhi. This enlightenment bestows upon the Buddhas the perfection of all qualities, just as an anointing bestows upon a king the sovereignty over all the world. Therefore, it is called "Anuttarā Sammāsambodhī."
Cả hai điều đó (aggamaggañāṇa và anāvaraṇañāṇa) đều được tự mình giác ngộ (bujjhati) một cách đúng đắn (sammā), không sai lệch (aviparītaṃ), hoặc được giác ngộ (bujjhati) một cách tốt đẹp (sundaraṃ) và được tán thán (pasaṭṭhā) một cách đúng đắn (sammā), nên gọi là sammāsambodhi. Tuy nhiên, điều này mang lại cho chư Phật sự viên mãn của tất cả các phẩm chất, giống như lễ quán đảnh mang lại cho vua quyền thống trị toàn cõi thế gian. Do đó, nó được gọi là "anuttarā sammāsambodhi".
Abhisambuddhoti abbhaññāsi paṭivijjhi, tena tādisena bhagavatāti attho.
Abhisambuddho (perfectly enlightened) means he thoroughly knew, he penetrated. The meaning is "by such a Bhagavā."
Abhisambuddho (đã giác ngộ hoàn toàn) nghĩa là đã thấu hiểu, đã xuyên suốt. Do đó, nghĩa là "bởi vị Thế Tôn như vậy".
Satipi ñāṇadassanānaṃ idha paññāvevacanabhāve tena tena visesena nesaṃ visayavisesappavattiṃ dassento ‘‘tesaṃ tesaṃ sattāna’’ntiādimāha.
Even though knowledge and insight (ñāṇadassana) are here synonyms for wisdom (paññā), in order to show their distinct operations with specific objects, he says "tesaṃ tesaṃ sattānaṃ" and so on.
Dù ở đây, ñāṇa (trí) và dassana (kiến) là đồng nghĩa với paññā (tuệ), nhưng để chỉ ra sự vận hành đặc biệt của chúng trong các đối tượng khác nhau, Ngài nói "tesaṃ tesaṃ sattānaṃ" (của những chúng sanh đó) và những từ tiếp theo.
Ettha hi paṭhamamatthaṃ asādhāraṇañāṇavasena dasseti.
Here, the first meaning is shown by way of exclusive knowledge.
Ở đây, ý nghĩa đầu tiên được trình bày theo cách của trí tuệ không chung (asādhāraṇañāṇa).
Āsayānusayañāṇena jānatā sabbaññutānāvaraṇañāṇehi passatāti attho.
Jānatā (knowing) by the knowledge of inclinations and underlying tendencies (āsayānusayañāṇa), and passatā (seeing) by the omniscient and unobstructed knowledges — this is the meaning.
Jānatā (biết) bởi trí tuệ về khuynh hướng và tùy miên (āsayānusayañāṇa); passatā (thấy) bởi trí tuệ Toàn Tri và Vô Ngại Trí. Đó là ý nghĩa.
Dutiyaṃ vijjattayavasena.
The second meaning is by way of the three knowledges (vijjattaya).
Ý nghĩa thứ hai là theo ba loại minh (vijjattaya).
Pubbenivāsādīhīti pubbenivāsāsavakkhayañāṇehi.
Pubbenivāsādīhi means by the knowledge of past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa) and the knowledge of the destruction of influxes (āsavakkhayañāṇa).
Pubbenivāsādīhi (bởi túc mạng trí và các trí khác) là bởi túc mạng trí (pubbenivāsāñāṇa) và lậu tận trí (āsavakkhayañāṇa).
Tatiyaṃ abhiññānāvaraṇañāṇavasena.
The third meaning is by way of the supernormal knowledges (abhiññā) and unobstructed knowledge.
Ý nghĩa thứ ba là theo trí tuệ siêu phàm (abhiññāñāṇa) và Vô Ngại Trí (anāvaraṇañāṇa).
Abhiññāpariyāpannepi ‘‘tīhi vijjāhī’’ti tāsaṃ rāsibhedadassanatthaṃ vuttaṃ.
Even though it is included within supernormal knowledges, "tīhi vijjāhi" (by the three knowledges) is said to show the distinction of their groups.
Mặc dù ba minh (tīhi vijjāhi) đã được bao gồm trong các siêu phàm trí (abhiññāpariyāpanne), nhưng chúng được nói đến để chỉ ra sự phân loại của chúng.
Anāvaraṇañāṇasaṅkhātena samantacakkhunā passatāti attho.
The meaning is "seeing by the all-seeing eye (samantacakkhunā), which is the unobstructed knowledge."
Passatā (thấy) bằng samantacakkhunā (pháp nhãn toàn diện) được gọi là Vô Ngại Trí. Đó là ý nghĩa.
Catutthaṃ sabbaññutaññāṇamaṃsacakkhuvasena.
The fourth meaning is by way of omniscience and the physical eye.
Ý nghĩa thứ tư là theo trí tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇa) và nhục nhãn (maṃsacakkhu).
Paññāyāti sabbaññutaññāṇena.
Paññāya (by wisdom) means by omniscient knowledge.
Paññāya (bằng trí tuệ) là bằng trí tuệ Toàn Tri.
Kuṭṭassa bhittiyā tiro paraṃ, anto vā, tadādīsu gatāni.
Kuṭṭassa (of a wall), tiro (beyond), or anto (inside), refers to those things that have gone into such places.
Kuṭṭassa (của bức tường), tiro (bên kia) hoặc bên trong (anto), hoặc những thứ đi qua những nơi đó.
Ativisuddhenāti ativiya visuddhena pañcavaṇṇasamannāgatena sunīlapāsādikaakkhilomasamalaṅkatena rattiñceva divā ca samantā yojanaṃ passantena maṃsacakkhunā. Pañcamaṃ paṭivedhadesanāñāṇavasena.
Ativisuddhenā (exceedingly purified) means by the exceedingly pure physical eye (maṃsacakkhunā), endowed with five colours, beautifully dark and pleasing, adorned with beautiful eyelashes, capable of seeing for a yojana all around both day and night. The fifth meaning is by way of penetrating knowledge and teaching knowledge.
Ativisuddhena (với nhục nhãn cực kỳ thanh tịnh), tức là với nhục nhãn (maṃsacakkhunā) vô cùng thanh tịnh, được trang bị năm màu sắc, được tô điểm bằng lông mi và mắt đẹp đẽ, có khả năng nhìn xa một yojana cả ngày lẫn đêm. Ý nghĩa thứ năm là theo trí tuệ thâm nhập (paṭivedhañāṇa) và trí tuệ thuyết pháp (desanāñāṇa).
‘‘Attahitasādhikāyā’’ti ekaṃsato vuttaṃ, pariyāyato panesā parahitasādhikāpi hoti.
"Attahitasādhikāyā" (accomplishing one's own welfare) is stated conclusively, but figuratively, this wisdom also accomplishes the welfare of others.
"Attahitasādhikāya" (hoàn thành lợi ích của chính mình) được nói một cách tuyệt đối (ekaṃsato), nhưng theo cách ẩn dụ (pariyāyato), nó cũng có thể hoàn thành lợi ích của người khác (parahitasādhikāpi).
Tāya hi dhammasabhāvapaṭicchādakakilesasamugghātāya desanāñāṇādi sambhavati.
For by that wisdom, knowledge of teaching, etc., arises for the elimination of defilements that conceal the nature of phenomena.
Vì nhờ trí tuệ đó mà sự diệt trừ các phiền não che lấp bản chất của Pháp, và trí tuệ thuyết pháp v.v. mới có thể phát sinh.
Paṭivedhapaññāyāti ariyamaggapaññāya.
Paṭivedhapaññāya (by penetrative wisdom) means by the wisdom of the Noble Path.
Paṭivedhapaññāya (bằng trí tuệ thâm nhập) là bằng trí tuệ của Thánh Đạo (ariyamaggapaññā).
Vipassanāsahagato samādhi padaṭṭhānaṃ āsannakāraṇametissāti samādhipadaṭṭhānā, tāya.
That concentration accompanied by insight is its proximate cause means samādhipadaṭṭhānā (having concentration as its proximate cause), and by that wisdom.
Định (samādhi) đi kèm với tuệ quán (vipassanā) là nền tảng (padaṭṭhānaṃ) và là nguyên nhân gần (āsannakāraṇaṃ) của trí tuệ này, nên gọi là samādhipadaṭṭhānā (có định làm nền tảng), bằng trí tuệ đó.
Desanāpaññāyāti desanākiccanipphādakena sabbaññutaññāṇena.
Desanāpaññāya (by teaching wisdom) means by the omniscient knowledge that accomplishes the task of teaching.
Desanāpaññāya (bằng trí tuệ thuyết pháp) là bằng trí tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇa) hoàn thành công việc thuyết pháp.
Arīnanti kilesārīnaṃ, pañcamārānaṃ vā, sāsanapaccatthikānaṃ vā aññatitthiyānaṃ.
Arīnaṃ (of enemies) means of the defilement-enemies, or of the five Māras, or of other sectarians who are enemies of the Dispensation.
Arīnaṃ (của những kẻ thù) là của những kẻ thù phiền não (kilesārīnaṃ), hoặc của năm ma vương (pañcamārānaṃ), hoặc của những dị giáo đồ (aññatitthiyānaṃ) là kẻ thù của giáo pháp (sāsanapaccatthikānaṃ).
Tesaṃ hananaṃ pāṭihāriyehi abhibhavanaṃ appaṭibhānatākaraṇaṃ, ajjhupekkhanañca majjhimapaṇṇāsake pañcamavagge saṅgītaṃ caṅkīsuttañcettha (ma. ni. 2.422) nidassanaṃ, etena arayo hatā anenāti niruttinayena padasiddhimāha.
Killing those enemies, overcoming them with psychic powers, making them speechless, and looking on with equanimity are exemplified by the Caṅkīsutta recited in the fifth chapter of the Majjhima Paṇṇāsaka. By this, the formation of the word arahaṃ (worthy one) is explained according to the etymological method, meaning "by whom enemies have been killed."
Việc tiêu diệt chúng (hananaṃ), sự chiến thắng chúng bằng các phép thần thông (pāṭihāriyehi abhibhavanaṃ), việc làm cho chúng không thể đối đáp (appaṭibhānatākaraṇaṃ), và sự thờ ơ (ajjhupekkhanañca) đối với chúng, như được ghi trong kinh Caṅkī Sutta (Ma. Ni. 2.422) trong phần thứ năm của Trung Bộ Kinh, là một ví dụ ở đây. Với điều này, Ngài nói về sự hình thành của từ theo phương pháp ngữ nguyên (nirutti) rằng "Ngài đã tiêu diệt kẻ thù".
Ato nāvacanassa tābyappadeso mahāvisayenāti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that the designation of na for ta is broad in its scope.
Do đó, cần hiểu rằng sự chỉ định của tābyappadeso (tá-bí-áp-đê-sô) cho từ nā (na) có phạm vi rộng lớn (mahāvisayena).
Apica arayo hanatīti antasaddena padasiddhi, ikārassa ca akāro.
Moreover, the word is formed with the suffix anta (killing enemies), and the i becomes a.
Hơn nữa, sự hình thành của từ (padasiddhi) là từ gốc hanati (tiêu diệt) với từ anta (kẻ thù), và i trở thành a.
Paccayādīnaṃ sampadānabhūtānaṃ, tesaṃ vā paṭiggahaṇaṃ, paṭiggahituṃ vā arahatīti arahanti dasseti ‘‘paccayādīnañca arahattā’’ti iminā.
He shows that one is worthy to receive requisites and so on, or to accept them, by "and by being worthy of requisites and so on."
Ngài chỉ ra rằng "Ngài xứng đáng (arahati) nhận (paṭiggahaṇaṃ) các vật phẩm (paccayādīnañca) v.v. là những thứ được dâng cúng (sampadānabhūtānaṃ), hoặc xứng đáng nhận chúng" bằng câu "paccayādīnañca arahattā" (vì xứng đáng với các vật phẩm v.v.).
Sammāti aviparītaṃ.
Sammā (rightly) means without error.
Sammā (đúng đắn) là không sai lệch (aviparītaṃ).
Sāmañcāti sayameva, aparaneyyo hutvāti vuttaṃ hoti.
Sāmañcā (and by oneself) means having become one who is not led by others.
Sāmañca (tự mình) nghĩa là tự mình (sayameva), không cần người khác hướng dẫn (aparneyyo hutvā). Đó là ý nghĩa đã được nói.
Kathaṃ panettha ‘‘sabbadhammāna’’nti ayaṃ viseso labbhatīti?
How then is this specific quality "of all phenomena" obtained here?
Làm thế nào mà sự đặc biệt này của "tất cả các pháp" (sabbadhammānaṃ) được tìm thấy ở đây?
Sāmaññajotanāya visese avaṭṭhānato, visesatthinā ca visesassa anupayojetabbato yajjevaṃ ‘‘dhammāna’’nti visesovānupayojito siyā, kasmā sabbadhammānanti ayamattho anupayojīyatīti?
It is obtained because of its establishment in particularity by signifying universality, and because one who desires particularity should not apply particularity. If that is the case, if the specific quality "dhammānaṃ" (of phenomena) is not applied, why is this meaning "of all phenomena" not applied?
Do sự tồn tại của nó trong sự đặc biệt của việc chỉ ra tính phổ quát, và do người mong muốn sự đặc biệt không cần phải áp dụng sự đặc biệt, nếu vậy, "của các pháp" (dhammānaṃ) sẽ là một sự đặc biệt không cần áp dụng, tại sao ý nghĩa "của tất cả các pháp" (sabbadhammānaṃ) lại không được áp dụng?
Ekadesassa aggahaṇato.
Because a part is not taken.
Vì không nắm bắt được một phần nào.
Padesaggahaṇe hi asati gahetabbassa nippadesatā viññāyati yathā ‘‘dikkhito na dadātī’’ti, esa nayo īdisesu.
For when no part is taken, the entirety of what is to be understood is recognized, just as in "one who has been initiated does not give." This principle applies to such cases.
Thật vậy, khi không có sự nắm bắt một phần, thì sự không có phần của cái cần nắm bắt sẽ được hiểu, như trong câu "người đã thọ giới không cho". Phương pháp này cũng tương tự trong những trường hợp như vậy.
Idāni ca catūhi padehi catuvesārajjavasena attanā adhippetataraṃ chaṭṭhamatthaṃ dassetuṃ ‘‘antarāyikadhamme vā’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to show the sixth meaning, which is more intended by oneself, by way of the four fearless assurances (catuvesārajja), "antarāyikadhamme vā" and so on is stated.
Bây giờ, để chỉ ra ý nghĩa thứ sáu mà Ngài đặc biệt muốn truyền đạt theo bốn loại vô úy (catuvesārajja) với bốn từ, Ngài đã nói "antarāyikadhamme vā" (hoặc các pháp chướng ngại) v.v.
Tathā hi tadeva nigamanaṃ karoti ‘‘eva’’ntiādinā.
Indeed, he concludes it with "evaṃ" and so on.
Thật vậy, Ngài kết luận điều đó bằng "evaṃ" (như vậy) v.v.
Tattha antarāyakaradhammañāṇena jānatā, niyyānikadhammañāṇena passatā, āsavakkhayañāṇena arahatā, sabbaññutaññāṇena sammāsambuddhenaāti yathākkamaṃ yojetabbaṃ.
There, it should be connected in sequence: jānatā (knowing) by the knowledge of obstructing phenomena, passatā (seeing) by the knowledge of liberating phenomena, arahatā (Arahant) by the knowledge of the destruction of influxes, sammāsambuddhena (perfectly enlightened) by omniscient knowledge.
Ở đó, cần phối hợp theo thứ tự là: jānatā (biết) bằng trí tuệ về các pháp chướng ngại (antarāyakaradhammañāṇa), passatā (thấy) bằng trí tuệ về các pháp dẫn đến giải thoát (niyyānikadhammañāṇa), arahatā (Bậc A-la-hán) bằng lậu tận trí (āsavakkhayañāṇa), và sammāsambuddhena (Bậc Chánh Đẳng Giác) bằng trí tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇa).
Anatthacaraṇena kilesā eva arayoti kilesārayo, tesaṃ kilesārīnaṃ. Etthāha – yassa ñāṇassa vasena sammā sāmañca sabbadhammānaṃ buddhattā bhagavā sammāsambuddho nāma jāto, kiṃ panidaṃ ñāṇaṃ sabbadhammānaṃ bujjhanavasena pavattamānaṃ sakiṃyeva sabbasmiṃ visaye pavattati, udāhu kamenāti.
Because they lead to unprofitable actions, defilements themselves are enemies, hence kilesārayo (defilement-enemies), and tesaṃ kilesārīnaṃ (of those defilement-enemies). Here it is said: By the power of which knowledge did the Bhagavā become known as Sammāsambuddha, due to having enlightened all phenomena rightly and by himself? Does this knowledge, when it operates by wayj of enlightening all phenomena, operate on all objects at once, or gradually?
Chính các phiền não là kẻ thù (arayo) vì chúng gây ra những điều bất lợi (anatthacaraṇena), do đó gọi là kilesārayo (kẻ thù phiền não), tức là kilesārīnaṃ (của những kẻ thù phiền não đó). Ở đây, có người hỏi: "Nhờ trí tuệ nào mà Thế Tôn được gọi là Sammāsambuddha (Chánh Đẳng Giác) do đã giác ngộ tất cả các pháp một cách đúng đắn và tự mình? Trí tuệ này, khi vận hành để giác ngộ tất cả các pháp, có vận hành cùng lúc trong tất cả các đối tượng, hay tuần tự?"
Kiñcettha – yadi tāva sakiṃyeva sabbasmiṃ visaye pavattati, evaṃ sati atītānāgatapaccuppannaajjhattabahiddhādibhedabhinnānaṃ saṅkhatadhammānaṃ, asaṅkhatasammutidhammānañca ekajjhaṃ upaṭṭhāne dūrato cittapaṭaṃ pekkhantassa viya paṭibhāgenāvabodho na siyā, tathā ca sati ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti (a. ni. 3.137; dha. pa. 279; mahāni. 27; cūḷani. 8, 10; netti. 5) vipassantānaṃ anattākārena viya sabbe dhammā anirūpitarūpena bhagavato ñāṇavisayā hontīti āpajjati.
Furthermore, if it operates on all objects at once, then if conditioned phenomena, divided into past, future, present, internal, external, etc., and unconditioned and conventional phenomena, appear simultaneously, there would be no understanding of them by way of distinction, just like one looking at a painting from afar. If that were the case, it would follow that all phenomena, conditioned and unconditioned, conventional included, become objects of the Bhagavā's knowledge in an undefined manner, just as all phenomena appear as not-self to those who practice vipassanā with "all phenomena are not-self."
Và ở đây, nếu nó vận hành cùng lúc trong tất cả các đối tượng, thì khi các pháp hữu vi (saṅkhatadhamma) được phân loại thành quá khứ, vị lai, hiện tại, nội tại, ngoại tại, v.v., và các pháp vô vi (asaṅkhatasammutidhamma) cùng xuất hiện đồng thời, thì sự thấu hiểu sẽ không theo từng phần, giống như người nhìn một bức tranh từ xa. Và nếu vậy, thì tất cả các pháp sẽ trở thành đối tượng của trí tuệ Thế Tôn dưới dạng không được xác định rõ ràng, giống như khi những người tuệ quán thấy "tất cả các pháp là vô ngã" (sabbe dhammā anattā) (A. Ni. 3.137; Dhp. 279; Mahāni. 27; Cūḷani. 8, 10; Netti. 5).
Yepi ‘‘sabbañeyyadhammānaṃ ṭhitilakkhaṇavisayaṃ vikapparahitaṃ sabbakālaṃ buddhānaṃ ñāṇaṃ pavattati, tena te ‘sabbavidū’ti vuccanti.
And those teachers who say: "The knowledge of the Buddhas regarding the inherent characteristic of all knowable phenomena, free from conceptual proliferation, operates at all times, and that is why they are called 'All-knowing ones'."
Và những vị đạo sư nào nói rằng:
Evañca katvā –
And having done so,
"Trí tuệ của chư Phật luôn vận hành đối với các đặc tính hiện hữu của tất cả các pháp cần được biết, không có sự phân biệt, do đó các Ngài được gọi là 'Toàn Tri'.
Idampi sabbadā ñāṇappavattidīpakaṃ aṅguttarāgame nāgopamasuttavacanaṃ suvuttaṃ nāma hotī’’ti vadanti, tesampi vāde vuttadosā nātivatti.
Thus they say: ‘This discourse on the simile of the Nāga in the Aṅguttara Nikāya, which manifests the constant occurrence of knowledge, is indeed well-spoken.’ However, even in their doctrine, the aforementioned defect does not escape.
Cũng vậy, những lời trong kinh Nāgopama thuộc Tăng Chi Bộ, vốn hiển bày sự vận hành của trí tuệ mọi lúc, được cho là đã nói đúng. Tuy nhiên, trong luận thuyết của những vị ấy, những lỗi đã nêu ra vẫn không thể tránh khỏi.
Ṭhitilakkhaṇārammaṇatāya ca atītānāgatadhammānaṃ tadabhāvato ekadesavisayameva bhagavato ñāṇaṃ siyā, tasmā sakiññeva sabbasmiṃ visaye ñāṇaṃ pavattatīti na yujjati.
And because past and future phenomena lack the characteristic of being established objects, the knowledge of the Blessed One would only pertain to a partial sphere. Therefore, it is not tenable to say that knowledge occurs simultaneously in all spheres.
Và vì các pháp quá khứ, vị lai không có cảnh giới là tướng trạng hiện hữu, nên trí tuệ của Đức Thế Tôn chỉ có thể là cảnh giới một phần. Do đó, việc nói rằng trí tuệ vận hành trên tất cả các cảnh giới chỉ một lần là không hợp lý.
Atha kamena sabbasmimpi visaye ñāṇaṃ pavattati, evampi na yujjati.
Likewise, it is not tenable to say that knowledge occurs gradually in all spheres.
Nếu trí tuệ vận hành trên tất cả các cảnh giới một cách tuần tự, thì điều này cũng không hợp lý.
Na hi jātibhūmisabhāvādivasena, disādesakālādivasena ca anekabhedabhinne ñeyye kamena gayhamāne tassa anavasesapaṭivedho sambhavati apariyantabhāvato ñeyyassa.
For, when the knowable, which is manifold due to differences in birth, realm, nature, and also due to differences in directions, places, and times, is apprehended gradually, its complete and exhaustive penetration is not possible, due to the infinite nature of the knowable.
Thật vậy, khi các đối tượng cần biết được phân chia thành vô số loại theo chủng loại, cõi giới, bản chất, v.v., và theo phương hướng, địa điểm, thời gian, v.v., thì việc thấu hiểu chúng một cách tuần tự sẽ không thể xảy ra vì đối tượng cần biết là vô tận.
Ye pana ‘‘atthassa avisaṃvādanato ñeyyassa ekadesaṃ paccakkhaṃ katvā sesepi evanti adhimuccitvā vavatthāpanena sabbaññū nāma bhagavā jāto, tañca ñāṇaṃ na anumānikaṃ nāma saṃsayābhāvato.
As for those who say: ‘The Blessed One became an Omniscient One by directly knowing a part of the knowable due to the unerring nature of reality, and then determining by conviction that the rest is also thus, and that knowledge is not inferential, because there is no doubt.
Còn những vị nói rằng: "Đức Thế Tôn trở thành bậc Toàn Tri là do Ngài đã trực tiếp thấy một phần của đối tượng cần biết, rồi suy luận rằng phần còn lại cũng như vậy, vì ý nghĩa không sai lệch; và trí tuệ ấy không phải là trí tuệ suy luận vì không có sự nghi ngờ.
Saṃsayānubaddhañhi ñāṇaṃ loke anumānika’’nti vadanti, tesampi taṃ na yuttameva.
For in the world, knowledge accompanied by doubt is called inferential,’ even their statement is indeed not tenable.
Trí tuệ có kèm theo sự nghi ngờ được gọi là trí tuệ suy luận trên thế gian này", thì lời nói của những vị ấy cũng không hợp lý.
Sabbassa hi appaccakkhabhāve atthāvisaṃvādanena ñeyyassa ekadesaṃ paccakkhaṃ katvā sesepi evanti adhimuccitvā vavatthāpanasseva asambhavato tathā asakkuṇeyyattā ca.
For if everything is not directly known, it is impossible to directly know a part of the knowable due to the unerring nature of reality and then to determine by conviction that the rest is also thus, as it cannot be achieved in that way.
Thật vậy, nếu tất cả đều không được trực tiếp thấy, thì việc trực tiếp thấy một phần của đối tượng cần biết do ý nghĩa không sai lệch, rồi suy luận rằng phần còn lại cũng như vậy, là không thể xảy ra và cũng không thể làm được như vậy.
Yañhi sesaṃ, tadapaccakkhameva, atha tampi paccakkhaṃ, tassa sesabhāvo eva na siyā, apariyantabhāvato ñeyyassa tathāvavatthitumeva na sakkāti?
If the rest is not directly known, then is it also directly known? In that case, its nature as 'the rest' would not exist. Due to the infinite nature of the knowable, it is not possible to determine it in that manner, is it?
Nếu phần còn lại cũng được trực tiếp thấy, thì phần ấy sẽ không còn là phần còn lại nữa, vì đối tượng cần biết là vô tận, nên không thể xác định như vậy được chăng?
Sabbametaṃ akāraṇaṃ.
All of this is an invalid reason.
Tất cả những điều này đều vô lý.
Avisayavicāraṇabhāvato.
Because it is a deliberation on a non-object.
Vì đó là sự suy xét về những điều không phải là cảnh giới.
Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘buddhānaṃ bhikkhave, buddhavisayo acinteyyo na cintetabbo, yaṃ cintento ummādassa vighātassa bhāgī assā’’ti (a. ni. 4.77) idaṃ panettha sanniṭṭhānaṃ – yaṃ kiñci bhagavatā ñātuṃ icchitaṃ, sakalamekadeso vā, tattha tattha appaṭihatavuttitāya paccakkhato ñāṇaṃ pavattati niccasamādhānañca vikkhepābhāvato, ñātuṃ icchitassa ca sakalassa avisayabhāve tassa ākaṅkhāpaṭibaddhavuttitā na siyā, ekanteneva sā icchitabbā, sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhāpaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhāti (mahāni. 69, 156; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5) vacanato.
For it was said by the Blessed One: "Monks, the sphere of the Buddhas is inconceivable, it should not be conceived. One who conceives it would be liable to madness and vexation." This is the conclusion here: Whatever the Blessed One desires to know, whether it be the whole or a part, knowledge occurs directly in an unhindered manner in each instance, and there is constant absorption due to the absence of distraction. And if the whole of what is desired to be known were not an object, then that knowledge would not be bound by desire; that desire must be absolute, for it is said: "All phenomena are dependent on the Buddha, the Blessed One's attention, dependent on desire, dependent on reflection, dependent on the arising of consciousness."
Đức Thế Tôn đã nói điều này: "Này các Tỳ-khưu, cảnh giới của chư Phật là không thể nghĩ bàn, không nên suy nghĩ. Ai suy nghĩ về điều đó sẽ phải chịu cảnh điên loạn và tổn hại." Đây là kết luận ở đây: Bất cứ điều gì Đức Thế Tôn muốn biết, dù là toàn bộ hay một phần, trí tuệ của Ngài đều vận hành một cách trực tiếp không chướng ngại ở từng nơi, và luôn có sự định tâm vì không có sự xao nhãng. Nếu toàn bộ những gì Ngài muốn biết không phải là cảnh giới, thì sự vận hành của trí tuệ ấy không thể tùy thuộc vào ý muốn. Điều đó phải được mong muốn một cách tuyệt đối, vì theo lời dạy: "Tất cả các pháp đều tùy thuộc vào sự chú ý, tùy thuộc vào ý muốn, tùy thuộc vào sự tác ý, tùy thuộc vào sự phát khởi tâm của Đức Phật Thế Tôn."
Atītānāgatavisayampi bhagavato ñāṇaṃ anumānāgamatakkagahaṇavirahitattā paccakkhameva.
The knowledge of the Blessed One, even regarding past and future objects, is direct, being free from inference, tradition, and speculative reasoning.
Trí tuệ của Đức Thế Tôn về các cảnh giới quá khứ và vị lai cũng là trực tiếp, vì không có sự nắm bắt bằng suy luận, kinh điển hay suy đoán.
Nanu ca etasmimpi pakkhe yadā sakalaṃ ñātuṃ icchitaṃ, tadā sakiṃyeva sakalavisayatāya anirūpitarūpena bhagavato ñāṇaṃ pavatteyyāti vuttadosā nātivattiyevāti?
Now, in this perspective too, when the entire range is desired to be known, knowledge of the Blessed One would then occur simultaneously, encompassing all objects in an unmanifested form. Thus, the aforementioned defects would not be overcome, would they?
Há chẳng phải trong trường hợp này, khi Ngài muốn biết toàn bộ, thì trí tuệ của Ngài sẽ vận hành trên toàn bộ cảnh giới một cách không rõ ràng, và như vậy những lỗi đã nói ra vẫn không thể tránh khỏi sao?
Na, tassa visodhitattā.
No, because that has been clarified.
Không phải vậy, vì điều đó đã được thanh lọc.
Visodhito hi so buddhavisayo acinteyyoti.
Indeed, that sphere of the Buddha has been clarified as inconceivable.
Thật vậy, cảnh giới của chư Phật là không thể nghĩ bàn, điều đó đã được thanh lọc.
Aññathā pacurajanañāṇasamānavuttitāya buddhānaṃ bhagavantānaṃ ñāṇassa acinteyyatā na siyā, tasmā sakaladhammārammaṇampi taṃ ekadhammārammaṇaṃ viya suvavatthāpiteyeva te dhamme katvā pavattatīti idamettha acinteyyaṃ, ‘‘yāvatakaṃ neyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇaṃ.
Otherwise, the inconceivability of the knowledge of the Blessed Buddhas would not exist, as it would be similar to the knowledge of ordinary people. Therefore, even though that knowledge has all phenomena as its object, it functions by treating those phenomena as well-established, just like a single phenomenon. This is the inconceivability here. "As far as there is the knowable, so far is there knowledge.
Nếu không, trí tuệ của chư Phật Thế Tôn sẽ không phải là không thể nghĩ bàn, vì nó sẽ vận hành giống như trí tuệ của người phàm. Do đó, mặc dù trí tuệ ấy có cảnh giới là tất cả các pháp, nhưng nó vận hành bằng cách làm cho các pháp ấy được xác định rõ ràng, giống như cảnh giới của một pháp. Đây là điều không thể nghĩ bàn ở đây: "Trí tuệ bao nhiêu thì đối tượng cần biết bấy nhiêu.
Yāvatakaṃ ñāṇaṃ, tāvatakaṃ neyyaṃ.
As far as there is knowledge, so far is there the knowable.
Đối tượng cần biết bao nhiêu thì trí tuệ bấy nhiêu.
Neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ.
Knowledge has the knowable as its limit; the knowable has knowledge as its limit.
Trí tuệ có giới hạn là đối tượng cần biết, đối tượng cần biết có giới hạn là trí tuệ.
Neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi.
Knowledge does not extend beyond the knowable; there is no path for the knowable beyond knowledge.
Trí tuệ không vận hành vượt quá đối tượng cần biết, không có con đường đối tượng cần biết vượt quá trí tuệ.
Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā, yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammā phusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati.
These phenomena are mutually limited, just as when two casket lids are properly fitted, the lower lid does not exceed the upper, and the upper lid does not exceed the lower.
Các pháp ấy nương tựa vào nhau làm giới hạn, giống như hai nắp hộp được đậy khít, nắp dưới không vượt quá nắp trên, nắp trên không vượt quá nắp dưới.
Aññamaññapariyantaṭṭhāyino, evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino…pe… te dhammā’’ti (mahāni. 69, 156; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5) evamekajjhaṃ, visuṃ, sakiṃ, kamena vā icchānurūpaṃ pavattassa tassa ñāṇassa vasena sammā sāmañca sabbadhammānaṃ buddhattā bhagavā sammāsambuddho nāma jātoti.
They are mutually limited. Just so, the knowable and the knowledge of the Blessed Buddha are mutually limited... (etc.)... these phenomena." Thus, the Blessed One is called Sammāsambuddha because he himself perfectly comprehends all phenomena, whether collectively, separately, simultaneously, or gradually, according to his will, by means of that knowledge.
Các pháp ấy nương tựa vào nhau làm giới hạn. Cũng vậy, đối tượng cần biết và trí tuệ của Đức Phật Thế Tôn nương tựa vào nhau làm giới hạn... v.v... các pháp ấy." Như vậy, do trí tuệ của Ngài vận hành theo ý muốn, dù là đồng thời, riêng biệt, một lần hay tuần tự, và do Ngài tự mình thấu hiểu tất cả các pháp một cách đúng đắn, nên Đức Thế Tôn được gọi là Sammāsambuddha (Chánh Đẳng Giác).
Catuvesārajjaṃ sandhāya ‘‘catūhākārehī’’ti vuttaṃ.
It is said "by four aspects" referring to the four confidences.
"Bằng bốn phương diện" được nói ra để chỉ Tứ Vô Úy.
‘‘Thomitenā’’ti etena imesaṃ ‘‘bhagavatā’’ti padassa visesanataṃ dasseti.
By "praised" it shows that these are epithets for the word "Bhagavā."
Từ "được ca ngợi" cho thấy đây là tính từ của từ "Bhagavatā" (Đức Thế Tôn).
Yadipi hīnapaṇītabhedena duvidhāva adhimutti pāḷiyaṃ vuttā, pavattiākāravasena pana anekabhedabhinnāvāti āha ‘‘nānādhimuttikatā’’ti.
Although adherence is mentioned in the Pāli as being of two kinds, inferior and superior, it is of many kinds according to the mode of occurrence, so he says "of various inclinations."
Mặc dù trong kinh điển, sự quyết định (adhimutti) được nói là có hai loại theo sự phân biệt hạ liệt và cao thượng, nhưng nó lại có vô số loại theo phương diện vận hành, nên Ngài nói "sự quyết định đa dạng" (nānādhimuttikatā).
Sā pana adhimutti ajjhāsayadhātuyeva, tadapi tathā tathā dassanaṃ, khamanaṃ, rocanañcāti atthaṃ viññāpeti ‘‘nānajjhāsayatā’’ti iminā.
And that inclination is indeed the element of disposition. The meaning is conveyed by "of various dispositions" that this too is seeing, enduring, and delighting in such and such a way.
Sự quyết định ấy chính là yếu tố ý định (ajjhāsayadhātu), và điều đó cũng có nghĩa là sự thấy, sự chấp nhận và sự ưa thích theo từng cách. Điều này được giải thích bằng từ "sự ý định đa dạng" (nānajjhāsayatā).
Tathā hi vakkhati ‘‘nānādhimuttikatā nānajjhāsayatā nānādiṭṭhikatā nānakkhantitā nānārucitā’’ti.
Indeed, he will say: "of various inclinations, of various dispositions, of various views, of various tolerances, of various likings."
Thật vậy, Ngài sẽ nói: "Nānādhimuttikatā, nānajjhāsayatā, nānādiṭṭhikatā, nānakkhantitā, nānārucitā" (sự quyết định đa dạng, sự ý định đa dạng, sự kiến giải đa dạng, sự chấp nhận đa dạng, sự ưa thích đa dạng).
‘‘Yāvañcida’’nti etassa ‘‘suppaṭividitā’’ti iminā sambandho.
The word "yāvañcidaṃ" is connected with "suppaṭividitā."
Từ "Yāvañcidaṃ" có liên hệ với từ "suppaṭividitā".
Tattha ca idanti padapūraṇamattaṃ, ‘‘nānādhimuttikatā’’ti etena vā padena samānādhikaraṇaṃ, tassattho pana pākaṭoyevāti āha ‘‘yāva ca suṭṭhu paṭividitā’’ti.
And there, the word "idaṃ" is merely a filler, or it is in apposition with the word "nānādhimuttikatā", but its meaning is obvious, so he says "and how well comprehended."
Trong đó, từ "idaṃ" chỉ là để điền vào câu, hoặc đồng vị cách với từ "nānādhimuttikatā", nhưng ý nghĩa của nó đã rõ ràng, nên Ngài nói "yāva ca suṭṭhu paṭividitā" (cho đến khi được thấu hiểu rất rõ ràng).
‘‘Yā ca aya’’ntiādinā dhātusaṃyuttapāḷiṃ dassento tadeva saṃyuttaṃ manasi karitvā tesaṃ avaṇṇavaṇṇabhāsanena saddhiṃ ghaṭetvā therānamayaṃ saṅkhiyadhammo udapādīti dasseti.
By showing the Dhātu-saṃyutta Pāli with "yā ca ayaṃ" and so on, and by mentally reflecting on that very Saṃyutta, he shows that this Dhamma of calculation arose for the Theras, connecting it with their speaking ill and well.
Bằng cách trình bày đoạn kinh Dhātusaṃyutta (Tương Ưng Giới) với "Yā ca ayaṃ" v.v., và bằng cách chú tâm vào đoạn kinh tương ứng ấy, rồi kết hợp với việc khen chê của hai vị thầy và trò, Ngài cho thấy rằng pháp tính toán này đã phát sinh nơi các vị Trưởng lão.
Ato assa bhagavato dhātusaṃyuttadesanānayena tāsaṃ suppaṭividitabhāvaṃ samatthanavasena dassetuṃ ‘‘ayaṃ hī’’tiādimāhāti attho daṭṭhabbo.
Therefore, it should be understood that the meaning is: "In order to show" the "well-comprehended nature" of those (inclinations, etc.) "by way of supporting it" through the method of the "Blessed One's teaching in the Dhātu-saṃyutta, he spoke 'ayaṃ hi' and so on."
Do đó, cần phải hiểu ý nghĩa là: để chứng minh sự thấu hiểu rõ ràng của những điều ấy bằng phương pháp thuyết pháp Dhātusaṃyutta của Đức Thế Tôn này, Ngài đã nói "Ayaṃ hi" v.v.
Suppaṭividitabhāvasamatthanañhi ‘‘ayaṃ hī’’tiādivacanaṃ.
For indeed, the statement beginning with "ayaṃ hi" is a confirmation of the state of being well-understood.
Thật vậy, lời nói "Ayaṃ hi" v.v. là để chứng minh sự thấu hiểu rõ ràng.
Tattha yā ayaṃ nānādhimuttikatā…pe… rucitāti sambandho.
There, the connection is "that which is this various inclination... (etc.)... and liking."
Trong đó, có sự liên hệ: "Yā ayaṃ nānādhimuttikatā... v.v... rucitā" (Sự quyết định đa dạng này... v.v... sự ưa thích đa dạng).
Dhātusoti ajjhāsayadhātuyā.
Dhātuso means "by way of the element of disposition."
Dhātuso có nghĩa là theo yếu tố ý định (ajjhāsayadhātuyā).
Saṃsandantīti sambandhenti vissāsenti.
“Saṃsandantī” means they connect, they become intimate.
Saṃsandantī có nghĩa là kết nối, làm thân thiện.
Samentīti sammā, saha vā bhavanti.
“Samentī” means they are rightly, or together.
Samentī có nghĩa là trở thành một cách đúng đắn, hoặc cùng với.
‘‘Hīnādhimuttikā’’tiādi tathābhāvavibhāvanaṃ.
“Hīnādhimuttikā,” etc., is an elucidation of such a state.
Từ “Hīnādhimuttikā” v.v. là sự biểu thị trạng thái như vậy.
Atītampi addhānanti atītasmiṃ kāle, accantasaṃyoge vā etaṃ upayogavacanaṃ.
“Atītampi addhānaṃ” means in past time, or this word indicates a continuous connection.
Atītampi addhāna có nghĩa là trong thời quá khứ, hoặc đây là cách dùng từ trong trường hợp liên kết tuyệt đối.
Nānādhimuttikatā-padassa nānajjhāsayatāti atthavacanaṃ.
“Nānajjhāsayatā” is the meaning of the word “nānādhimuttikatā”.
Từ nānādhimuttikatā có nghĩa là nānajjhāsayatā.
Nānādiṭṭhi…pe… rucitāti tassa sarūpadassanaṃ.
“Nānādiṭṭhi…pe… rucitā” is the exposition of its nature.
Nānādiṭṭhi…pe… rucitā là sự trình bày bản chất của nó.
Sassatādiladdhivasena nānādiṭṭhikatā. Pāpācārakalyāṇācārādipakativasena nānakkhantitā.
“Nānādiṭṭhikatā” is due to having eternalistic views, etc. “Nānakkhantitā” is due to the nature of evil conduct, good conduct, etc.
Do chấp thủ thường kiến v.v. nên có nānādiṭṭhikatā (các tà kiến khác nhau). Do bản chất hành vi xấu và hành vi tốt v.v. nên có nānakkhantitā (các sự chấp nhận khác nhau).
Pāpicchāappicchādivasena nānārucitā.
“Nānārucitā” is due to having evil wishes, few wishes, etc.
Do có các ước muốn xấu, ước muốn không xấu v.v. nên có nānārucitā (các sở thích khác nhau).
Nāḷiyāti tumbena, āḷhakena vā.
“Nāḷiyā” means with a pot, or with an āḷhaka measure.
Nāḷiyā có nghĩa là bằng đấu, hoặc bằng thăng.
Tulāyāti mānena.
“Tulāyā” means by weighing.
Tulāyā có nghĩa là bằng cân.
Nānādhimuttikatāñāṇanti cettha sabbaññutaññāṇameva adhippetaṃ, na dasabalañāṇanti āha ‘‘sabbaññutaññāṇenā’’ti.
Here, by “nānādhimuttikatāñāṇaṃ,” only the omniscience (sabbaññutañāṇaṃ) is intended, not the ten powers (dasabalañāṇaṃ); thus, it states “sabbaññutañāṇena.”
Ở đây, nānādhimuttikatāñāṇa (trí tuệ về các khuynh hướng khác nhau) được hiểu là toàn trí tuệ (sabbaññutaññāṇa) chứ không phải là thập lực trí (dasabalañāṇa), nên nói “sabbaññutaññāṇenā” (bằng toàn trí tuệ).
Evaṃ ācariyadhammapālattherena (dī. ni. ṭī. 1.3) vuttaṃ, abhidhammaṭṭhakathāyaṃ, dasabalasuttaṭṭhakathāsu (ma. ni. aṭṭha. 1.149; a. ni. aṭṭha. 3.10.21; vibha. aṭṭha. 831) ca evamāgataṃ.
This is also stated by Acariya Dhammapāla Thera, and it appears in the Abhidhammaṭṭhakathā and in the Dasabalasuttaṭṭhakathā.
Điều này đã được Đại Trưởng lão Ācariya Dhammapāla (Dī. Ni. Ṭī. 1.3) nói như vậy, và cũng được ghi trong các chú giải Abhidhamma (Abhidhammaṭṭhakathā) và các chú giải Dasabala Sutta (Ma. Ni. Aṭṭha. 1.149; A. Ni. Aṭṭha. 3.10.21; Vibha. Aṭṭha. 831).
Paravādī panāha ‘‘dasabalañāṇaṃ nāma pāṭiyekkaṃ natthi, sabbaññutaññāṇassevāyaṃ pabhedo’’ti, taṃ tathā na daṭṭhabbaṃ.
However, another proponent says, “There is no such thing as a separate dasabalañāṇaṃ; this is just a subdivision of sabbaññutañāṇaṃ.” That should not be taken as such.
Tuy nhiên, một người tranh luận khác nói rằng: “Thập lực trí không phải là một loại riêng biệt, mà chỉ là một phân loại của toàn trí tuệ.” Điều đó không nên được hiểu như vậy.
Aññameva hi dasabalañāṇaṃ, aññaṃ sabbaññutaññāṇaṃ.
For the dasabalañāṇaṃ is indeed one thing, and the sabbaññutañāṇaṃ is another.
Vì thập lực trí là một loại khác, và toàn trí tuệ là một loại khác.
Dasabalañāṇañhi sakakiccameva jānāti, sabbaññutaññāṇaṃ pana tampi tato avasesampi jānāti.
The dasabalañāṇaṃ only knows its own function, while the sabbaññutañāṇaṃ knows both that and what remains beyond it.
Thập lực trí chỉ biết nhiệm vụ của riêng nó, còn toàn trí tuệ thì biết cả nhiệm vụ đó và những gì còn lại từ đó.
Dasabalañāṇesu hi paṭhamaṃ kāraṇākāraṇameva jānāti, dutiyaṃ kammantaravipākantarameva, tatiyaṃ kammaparicchedameva, catutthaṃ dhātunānattakāraṇameva, pañcamaṃ sattānamajjhāsayādhimuttimeva, chaṭṭhaṃ indriyānaṃ tikkhamudubhāvameva, sattamaṃ jhānādīhi saddhiṃ tesaṃ saṃkilesādimeva, aṭṭhamaṃ pubbenivutthakkhandhasantatimeva, navamaṃ sattānaṃ cutipaṭisandhimeva, dasamaṃ saccaparicchedameva, sabbaññutaññāṇaṃ pana etehi jānitabbañca tato uttariñca jānāti, etesaṃ pana kiccaṃ na sabbaṃ karoti.
Among the dasabalañāṇas, the first knows only the possible and the impossible; the second, only the distinctions of kamma and vipāka; the third, only the analysis of kamma; the fourth, only the diversity of elements; the fifth, only the inclinations and dispositions of beings; the sixth, only the keenness and dullness of the faculties; the seventh, only their defilements, etc., related to jhānas, etc.; the eighth, only the continuum of past lives (khandhas); the ninth, only the death and rebirth of beings; the tenth, only the discernment of the Noble Truths. The sabbaññutañāṇaṃ, however, knows what is to be known by these, and also what is beyond them, but it does not perform all of their functions.
Trong thập lực trí, thứ nhất chỉ biết nhân và phi nhân; thứ hai chỉ biết sự khác biệt của nghiệp và quả dị thục; thứ ba chỉ biết sự phân biệt nghiệp; thứ tư chỉ biết nguyên nhân của các loại giới; thứ năm chỉ biết khuynh hướng và sở thích của chúng sinh; thứ sáu chỉ biết sự sắc bén và mềm yếu của các căn; thứ bảy chỉ biết sự nhiễm ô v.v. của chúng cùng với các thiền; thứ tám chỉ biết dòng chảy của các uẩn đã từng trú trước đây; thứ chín chỉ biết sự chết và tái sinh của chúng sinh; thứ mười chỉ biết sự phân biệt các chân lý. Còn toàn trí tuệ thì biết những gì cần biết bởi các trí này và cả những gì vượt ngoài chúng, nhưng nó không thực hiện tất cả các nhiệm vụ của chúng.
Tañhi jhānaṃ hutvā appetuṃ na sakkoti, iddhi hutvā vikubbituṃ na sakkoti, maggo hutvā kilese khepetuṃ na sakkoti.
For it cannot become jhāna and attain it; it cannot become psychic power (iddhi) and perform transformations; it cannot become the path (magga) and eradicate defilements.
Vì trí đó không thể trở thành thiền để nhập, không thể trở thành thần thông để biến hóa, không thể trở thành đạo để diệt trừ các phiền não.
Apica paravādī evaṃ pucchitabbo ‘‘dasabalañāṇaṃ nāma etaṃ savitakkasavicāraṃ avitakkavicāramattaṃ avitakkaavicāraṃ, kāmāvacaraṃ rūpāvacaraṃ arūpāvacaraṃ, lokiyaṃ lokuttara’’nti.
Furthermore, the other proponent should be asked: “Is this dasabalañāṇaṃ with initial application and sustained application (savitakkasavicāraṃ), or only with sustained application (avitakkavicāramattaṃ), or without initial and sustained application (avitakkaavicāraṃ)? Is it of the sense-sphere (kāmāvacaraṃ), or of the fine-material sphere (rūpāvacaraṃ), or of the immaterial sphere (arūpāvacaraṃ)? Is it mundane (lokiyaṃ) or supramundane (lokuttaraṃ)?”
Hơn nữa, người tranh luận khác nên được hỏi như sau: “Thập lực trí này là hữu tầm hữu tứ (savitakkasavicāra) hay chỉ là vô tầm hữu tứ (avitakkavicāramatta), hay vô tầm vô tứ (avitakkaavicāra)? Nó thuộc Dục giới (kāmāvacara), Sắc giới (rūpāvacara) hay Vô sắc giới (arūpāvacara)? Nó là thế gian (lokiya) hay xuất thế gian (lokuttara)?”
Jānanto paṭipāṭiyā satta ñāṇāni ‘‘savitakkasavicārānī’’ti vakkhati, tato parāni dve ‘‘avitakkaavicārānī’’ti vakkhati, āsavakkhayañāṇaṃ ‘‘siyā savitakkasavicāraṃ, siyā avitakkavicāramattaṃ, siyā avitakkaavicāra’’nti vakkhati, tathā paṭipāṭiyā satta kāmāvacarāni, tato paraṃ dve rūpāvacarāni, avasāne ekaṃ ‘‘lokuttara’nti vakkhati, sabbaññutaññāṇaṃ pana savitakkasavicārameva, kāmāvacarameva, lokiyamevāti.
Knowing, he would state in order that seven knowledges are “savitakkasavicāra,” then the next two are “avitakkaavicāra,” and the knowledge of the destruction of cankers (āsavakkhayañāṇaṃ) is “sometimes savitakkasavicāra, sometimes avitakkavicāramattaṃ, sometimes avitakkaavicāra.” Similarly, he would state that seven are kāmāvacara, then the next two are rūpāvacara, and finally one is “lokuttara.” But the sabbaññutañāṇaṃ is only savitakkasavicāra, only kāmāvacara, and only lokiya.
Nếu biết, người đó sẽ lần lượt nói rằng bảy trí đầu là “hữu tầm hữu tứ”; hai trí tiếp theo là “vô tầm vô tứ”; còn trí lậu tận (āsavakkhayañāṇa) sẽ nói là “có thể hữu tầm hữu tứ, có thể chỉ là vô tầm hữu tứ, có thể vô tầm vô tứ”. Tương tự, bảy trí đầu thuộc Dục giới, hai trí tiếp theo thuộc Sắc giới, và trí cuối cùng thuộc “xuất thế gian”. Còn toàn trí tuệ thì chỉ là hữu tầm hữu tứ, chỉ thuộc Dục giới, và chỉ là thế gian.
Iti aññadeva dasabalañāṇaṃ, aññaṃ sabbaññutaññāṇanti, tasmā pañcamabalañāṇasaṅkhātena nānādhimuttikatāñāṇena ca sabbaññutaññāṇena ca viditāti attho veditabbo.
Thus, the dasabalañāṇaṃ is different, and the sabbaññutañāṇaṃ is different. Therefore, the meaning should be understood as: it was known by the Buddha through the knowledge of diverse dispositions (nānādhimuttikatāñāṇaṃ), which is reckoned as the fifth of the ten powers, and also by omniscience.
Như vậy, thập lực trí là khác, toàn trí tuệ là khác. Do đó, cần hiểu ý nghĩa là Đức Thế Tôn đã biết (viditā) bằng trí tuệ về các khuynh hướng khác nhau (nānādhimuttikatāñāṇa) – tức là trí lực thứ năm – và bằng toàn trí tuệ (sabbaññutaññāṇa).
Ca-kāropi hi potthakesu dissati.
The particle “ca” is also seen in the texts.
Chữ “ca” (và) cũng được tìm thấy trong các bản kinh.
Sāti yathāvuttā nānādhimuttikatā.
“Sā” refers to the aforementioned nānādhimuttikatā.
Sā có nghĩa là các khuynh hướng khác nhau đã được nói đến.
‘‘Dvepi nāmā’’tiādinā yathāvuttasuttassatthaṃ saṅkhepena dassetvā ‘‘imesu cāpī’’tiādinā tassa saṅkhiyadhammassa tadabhisambandhataṃ āvi karoti.
By “dvepi nāmā,” etc., having briefly shown the meaning of the aforementioned Sutta, by “imesu cāpī,” etc., it reveals the connection of that enumerated dhamma with that (Sutta).
Bằng cách tóm tắt ý nghĩa của bài kinh đã nói ở trên với “Dvepi nāmā” v.v., và bằng “Imesu cāpī” v.v., trình bày sự liên hệ của pháp được tóm tắt đó với bài kinh.
Iti ha meti ettha evaṃsaddatthe iti-saddo, ha-kāro nipātamattaṃ, āgamo vā.
Here, in “iti ha me,” the word “iti” is in the sense of “evaṃ,” and the particle “ha” is merely an expletive or an āgama.
Trong cụm từ Iti ha me, chữ iti có nghĩa là “như vậy” (evaṃ), còn ha chỉ là một tiểu từ (nipāta) hoặc một phần thêm vào (āgama).
Sandhivasena ikāralopo, akārādeso vāti dasseti ‘‘evaṃ ime’’ti iminā.
It shows that the elision of the ‘i’ vowel or the substitution with the ‘a’ vowel is due to sandhi, by means of “evaṃ ime.”
Điều đó cho thấy rằng có sự lược bỏ nguyên âm “i” hoặc sự thay thế “i” bằng “a” do quy tắc nối âm (sandhi), được biểu thị bằng “evaṃ ime”.
4. ‘‘Viditvā’’ti ettha pakatiyatthabhūtā vijānanakiriyā sāmaññena abhedavatīpi samānā taṃtaṃkaraṇayogyatāya anekappabhedāti dassetuṃ ‘‘bhagavā hī’’tiādi vuttaṃ.
Regarding “viditvā” here, to show that the knowing action, which is naturally inherent in the root meaning, though generally undifferentiated, has many subdivisions due to its suitability for various means, it is stated “bhagavā hī,” etc.
4. Ở đây, trong từ “Viditvā” (sau khi biết), để chỉ ra rằng hành động nhận biết (vijānanakiriyā) về bản chất là không phân biệt (abhedavatī) nhưng lại có nhiều loại khác nhau (anekappabhedā) do sự thích hợp với từng đối tượng (taṃtaṃkaraṇayogyatāya), nên đã nói “Bhagavā hī” v.v.
Vatthūnīti gharavatthūni.
“Vatthūni” refers to house-plots.
Vatthūni có nghĩa là các nền nhà.
‘‘Sabbaññutaññāṇena disvā aññāsī’’ti ca vohāravacanamattametaṃ.
And the expression “disvā aññāsī” with sabbaññutañāṇaṃ is merely a conventional usage.
Cụm từ “Sabbaññutaññāṇena disvā aññāsī” (Đức Phật đã thấy và biết bằng toàn trí tuệ) chỉ là một cách nói thông thường.
Na hi tena dassanato aññaṃ jānanaṃ nāma natthi.
For there is no knowing other than seeing with that (knowledge).
Thật vậy, không có sự biết nào khác ngoài sự thấy bằng trí tuệ đó.
Tadidaṃ ñāṇaṃ āvajjanapaṭibaddhaṃ ākaṅkhāpaṭibaddhaṃ manasikārapaṭibaddhaṃ cittuppādapaṭibaddhaṃ hutvā pavattati.
This knowledge functions in connection with adverting, in connection with desire, in connection with attention, in connection with the arising of mind.
Trí tuệ này hoạt động tùy thuộc vào sự chú ý (āvajjanapaṭibaddha), tùy thuộc vào ước muốn (ākaṅkhāpaṭibaddha), tùy thuộc vào sự tác ý (manasikārapaṭibaddha), tùy thuộc vào sự phát khởi tâm (cittuppādapaṭibaddha).
Kiṃ nāma karonto bhagavā tena ñāṇena āvajjanādipaṭibaddhena aññāsīti sotūnamatthassa suviññāpanatthaṃ parammukhā viya codanaṃ samuṭṭhāpeti ‘‘kiṃ karonto aññāsī’’ti iminā, pacchimayāmakiccaṃ karonto taṃ ñāṇaṃ āvajjanādipaṭibaddhaṃ hutvā tena tathā aññāsīti vuttaṃ hoti.
To make the meaning easily comprehensible to the listeners, it raises a question as if indirectly: “Kiṃ karonto aññāsī?” (What was he doing when he knew?). This means that the Blessed One, while performing his duties during the last watch of the night, knew in that way, with that knowledge associated with adverting, etc.
Để thính chúng dễ hiểu ý nghĩa, tác giả đặt ra một câu hỏi như thể từ phía người khác: “Kiṃ karonto aññāsī” (Đức Phật đã biết điều gì khi làm gì?), ý muốn nói rằng Đức Thế Tôn đã biết như vậy bằng trí tuệ tùy thuộc vào sự chú ý v.v. khi thực hiện các nhiệm vụ của canh cuối.
Sāmaññasmiṃ sati visesavacanaṃ sātthakaṃ siyāti anuyogenāha ‘‘kiccañcanāmeta’’ntiādi.
Answering the implication that a specific statement would be meaningful if a general one existed, it says, “kiccañcanāmetaṃ,” etc.
Để một lời nói đặc biệt (visesavacana) có ý nghĩa khi có một lời nói chung (sāmaññasmiṃ), tác giả hỏi lại: “Kiccañcanāmeta” v.v.
Arahattamaggena samugghātaṃ kataṃ tassa samuṭṭhāpakakilesasamugghāṭanena, yato ‘‘natthi abyāvaṭamano’’ti aṭṭhārasasu buddhadhammesu vuccati.
“Samugghātaṃ kataṃ arahattamaggena” means that the defilements which give rise to it were completely eradicated, because it is said among the eighteen unique qualities of a Buddha, “natthi abyāvaṭamano” (there is no idle mind).
Arahattamaggena samugghātaṃ kataṃ (đã được đoạn trừ hoàn toàn bằng đạo A-la-hán) có nghĩa là bằng cách đoạn trừ hoàn toàn các phiền não gây ra nó, vì trong mười tám Phật pháp (buddhadhamma) có nói: “Không có tâm không hoạt động (natthi abyāvaṭamano).”
Niratthako cittasamudācāro natthīti hettha attho.
The meaning here is that there is no useless mental activity.
Ở đây, ý nghĩa là không có sự hoạt động của tâm vô ích.
Evampi vuttānuyogo tadavatthoyevāti codanamapaneti ‘‘taṃ pañcavidha’’ntiādinā.
Even with this, the aforementioned question remains, so it dismisses the objection with “taṃ pañcavidha,” etc.
Ngay cả như vậy, câu hỏi đã nêu vẫn còn nguyên, nên tác giả bác bỏ sự chất vấn bằng “Taṃ pañcavidha” v.v.
Tattha purimakiccadvayaṃ divasabhāgavasena, itarattayaṃ rattibhāgavasena gahetabbaṃ tathāyeva vakkhamānattā.
Among them, the first two duties (forenoon and afternoon) should be taken as referring to the daytime, and the other three (first watch, middle watch, last watch) as referring to the nighttime, since it will be stated as such.
Trong đó, hai nhiệm vụ đầu tiên phải được hiểu là thuộc phần ban ngày, ba nhiệm vụ còn lại thuộc phần ban đêm, vì sẽ được nói như vậy.
‘‘Upaṭṭhākānuggahaṇatthaṃ, sarīraphāsukatthañcā’’ti etena anekakappasamupacitapuññasambhārajanitaṃ bhagavato mukhavaraṃ duggandhādidosaṃ nāma natthi, tadubhayatthameva pana mukhadhovanādīni karotīti dasseti.
By “upaṭṭhākānuggahaṇatthaṃ, sarīraphāsukatthañcā” (for the benefit of the attendants and for the comfort of the body), it is shown that the Buddha's noble mouth, generated by accumulated merit over countless eons, had no fault like bad odor, etc., but that he performed actions like washing his face solely for those two purposes.
Bằng câu “Upaṭṭhākānuggahaṇatthaṃ, sarīraphāsukatthañcā” (vì lợi ích của việc giúp đỡ các thị giả và vì sự thoải mái của thân thể), tác giả chỉ ra rằng miệng của Đức Thế Tôn, vốn được tạo ra bởi vô số công đức tích lũy qua nhiều kiếp, không hề có bất kỳ khuyết điểm nào như mùi hôi thối v.v., nhưng Ngài thực hiện việc rửa mặt v.v. chỉ vì hai lợi ích đó.
Sabbopi hi buddhānaṃ kāyo bāhirabbhantarehi malehi anupakkiliṭṭho sudhotamaṇi viya hoti.
Indeed, the body of all Buddhas is free from external and internal impurities, like a well-polished gem.
Thật vậy, thân thể của tất cả các vị Phật đều trong sạch, không bị nhiễm ô bởi các cấu uế bên trong và bên ngoài, giống như một viên ngọc đã được rửa sạch.
Vivittāsaneti phalasamāpattīnamanurūpe vivekānubrūhanāsane.
“Vivittāsane” means on a solitary seat, suitable for fruit attainments, conducive to the cultivation of solitude.
Vivittāsane có nghĩa là trên một chỗ ngồi cô tịch, thích hợp cho việc phát triển sự cô tịch, phù hợp với các thiền định quả.
Vītināmetvāti phalasamāpattīhi vītināmanaṃ vuttaṃ, tampi na vivekaninnatāya, paresañca diṭṭhānugati āpajjanatthaṃ.
“Vītināmetvā” refers to spending time in the attainments of fruition. This too is not for the sake of inclining towards solitude, but for others to follow by example.
Vītināmetvā (sau khi trải qua) được nói đến là sự trải qua bằng các thiền định quả, và điều đó không phải vì khuynh hướng cô tịch, mà là để cho người khác noi theo gương đó.
Surattadupaṭṭaṃ antaravāsakaṃ vihāranivāsanaparivattanavasena nivāsetvā vijjulatāsadisaṃ kāyabandhanaṃ bandhitvā meghavaṇṇaṃ sugatacīvaraṃ pārupitvā selamayapattaṃ ādāyāti adhippāyo.
The intention is that he would put on his inner robe, dyed a deep red and folded in two, by wrapping it around his waist in the manner of robes worn in the monastery; he would fasten his sash, like a lightning streak; he would wear his Sugata robe, cloud-colored; and he would take his stone alms-bowl.
Ý nghĩa là Đức Phật đã mặc y nội (antaravāsaka) màu đỏ tươi hai lớp bằng cách đổi y mặc trong tu viện, thắt đai lưng (kāyabandhana) giống như dây chớp, khoác y Sugata (sugatacīvara) màu mây, và cầm bình bát bằng đá.
Tathāyeva hi tattha tattha vutto.
For it is stated thus in various places.
Thật vậy, điều đó đã được nói đến ở nhiều nơi.
‘‘Kadāci ekako’’tiādi tesaṃ tesaṃ vineyyānaṃ vinayanānukūlaṃ bhagavato upasaṅkamanadassanaṃ.
“Kadāci ekako,” etc., describes the Buddha's approach as suitable for disciplining those particular disciples.
“Kadāci ekako” v.v. là sự trình bày việc Đức Thế Tôn đến để giáo hóa các đệ tử khác nhau tùy theo sự thích hợp.
Gāmaṃ vā nigamaṃ vāti ettha vā-saddo vikappanattho, tena nagarampi vikappeti.
In “gāmaṃ vā nigamaṃ vā,” the particle “vā” indicates an alternative, thereby also including a town (nagara).
Trong cụm từ Gāmaṃ vā nigamaṃ vā, chữ vā có nghĩa là lựa chọn, do đó nó cũng bao hàm cả thành phố.
Yathāruci vattamānehi anekehi pāṭihāriyehi pavisatīti sambandho.
The connection is that he enters with many miracles, acting as he pleases.
Sự liên hệ là Đức Phật vào (làng, thị trấn, hoặc thành phố) bằng nhiều phép lạ khác nhau tùy theo ý muốn.
‘‘Seyyathida’’ntiādinā pacchimapakkhaṃ vitthāreti.
By “seyyathida,” etc., it elaborates on the latter section.
Bằng “Seyyathida” v.v., tác giả mở rộng phần sau.
Seyyathidanti ca taṃ katamanti atthe nipāto, idaṃ vā sappāṭihīrapavisanaṃ katamantipi vaṭṭati.
And ‘Seyyathidaṃ’ is an indeclinable particle meaning ‘which is that?’, or it may mean ‘which is this entering with a miracle?’.
Từ Seyyathida là một từ ngữ chỉ ý nghĩa "điều gì" hoặc "cái gì"; hoặc cũng có thể hiểu là "việc đi vào với thần thông này là gì" thì cũng được.
Mudugatavātāti mudubhūtā, mudubhāvena vā gatā vātā.
‘Mudugatavātā’ means soft winds, or winds that have become soft.
Mudugatavātā có nghĩa là những cơn gió đã trở nên nhẹ nhàng, hoặc những cơn gió đã đi qua một cách nhẹ nhàng.
Udakaphusitānīti udakabindūni.
‘Udakaphusitāni’ means drops of water.
Udakaphusitāni có nghĩa là những giọt nước.
Muñcantāti osiñcantā.
‘Muñcantā’ means scattering.
Muñcantā có nghĩa là rải, tưới.
Reṇuṃ vūpasametvāti rajaṃ sannisīdāpetvā upari vitānaṃ hutvā tiṭṭhanti caṇḍa-vātātapa-himapātādi-haraṇena vitānakiccanipphādakattā, tato tato himavantādīsu pupphūpagarukkhato upasaṃharitvāti atthassa viññāyamānattā tathā na vuttaṃ.
‘Reṇuṃ vūpasametvā’ means settling the dust, and above, ‘vitānaṃ hutvā tiṭṭhanti’ (they stand as a canopy) because they perform the function of a canopy by removing fierce winds, heat, hailstorms, and so on; it is not stated otherwise because the meaning is understood as having been brought from flower-bearing trees in the Himavanta mountains and elsewhere.
Reṇuṃ vūpasametvā có nghĩa là làm lắng xuống bụi bặm; và ở phía trên, trở thành một tấm màn che bởi vì nó thực hiện chức năng của một tấm màn che bằng cách ngăn chặn gió mạnh, nắng gắt, tuyết rơi, v.v. Vì ý nghĩa "mang đến từ những cây có hoa ở Himavanta và các nơi khác" được hiểu, nên điều đó không được nói.
Samabhāgakaraṇamattena onamanti, unnamanti ca, tatoyeva pādanikkhepasamaye samāva bhūmi hoti.
Merely by making the ground even, they bend down and rise up. For that very reason, the ground is level when the foot is placed.
Chỉ bằng cách làm cho mặt đất bằng phẳng, chúng uốn xuống và nhô lên, và chính vì thế mà khi đặt chân xuống, mặt đất trở nên bằng phẳng.
Nidassanamattañcetaṃ sakkharakathalakaṇṭakasaṅkukalalādiapagamanassāpi sambhavato, tañca suppatiṭṭhitapādatālakkhaṇassa nissandaphalaṃ, na iddhinimmānaṃ.
And this is merely an illustration, as the removal of pebbles, potsherds, thorns, refuse, mud, etc., is also possible. And this is a resulting benefit of the characteristic of well-placed soles, not a magical creation.
Và điều này chỉ là một ví dụ, vì sự biến mất của sỏi đá, mảnh sành, gai nhọn, bùn lầy, v.v. cũng có thể xảy ra. Và điều đó là kết quả tự nhiên của đặc điểm bàn chân được đặt vững chắc, không phải là sự tạo tác bằng thần thông.
Padumapupphāni vāti ettha vā-saddo vikappanattho, tena ‘‘yadi yathāvuttanayena samā bhūmi hoti, evaṃ sati tāni na paṭiggaṇhanti, tathā pana asatiyeva paṭiggaṇhantī’’ti bhagavato yathāruci pavattanaṃ dasseti.
In ‘Padumapupphāni vā’, the word ‘vā’ is used in the sense of an alternative, and by that, it shows the Blessed One’s action according to His wishes: "If the ground is level in the manner described, then they (the lotus flowers) do not receive (His feet), but only when it is not so do they receive (His feet)."
Trong câu Padumapupphāni vā (hoặc những bông sen), từ vā có nghĩa là lựa chọn, điều này cho thấy rằng "nếu mặt đất bằng phẳng theo cách đã nói, thì những bông sen đó sẽ không đỡ chân. Nhưng khi không bằng phẳng như vậy, chúng sẽ đỡ chân" – điều này cho thấy sự vận hành tùy theo ý muốn của Đức Thế Tôn.
Sabbadāva bhagavato gamanaṃ paṭhamaṃ dakkhiṇapāduddharaṇasaṅkhātānubyañjanapaṭimaṇḍitanti āha ‘‘ṭhapitamatte dakkhiṇapāde’’ti.
The Aṭṭhakathā teacher states ‘ṭhapitamatte dakkhiṇapāde’ (as soon as the right foot is placed) because the Blessed One’s going is always adorned with the minor characteristic of first lifting the right foot.
Việc đi lại của Đức Thế Tôn luôn được trang điểm bằng các tiểu tướng như việc nhấc chân phải lên trước, nên Ngài nói "khi chân phải vừa được đặt xuống".
Buddhānaṃ sabbadakkhiṇatāya tathā vuttanti ācariyadhammapālatthero,(dī. ni. ṭī. 1.4) ācariyasāriputtatthero (a. ni. aṭṭha. 1.53) ca vadati, sabbesaṃ uttamatāya evaṃ vuttanti attho.
Acariya Dhammapāla Thera and Acariya Sāriputta Thera say that it is stated thus due to the Buddhas’ supremacy over all. The meaning is that it is stated thus due to their excellence above all.
Hòa thượng Ācariya Dhammapāla và Hòa thượng Ācariya Sāriputta nói rằng điều đó được nói như vậy vì chư Phật luôn là bậc tối thượng (sabbadakkhiṇatāya). Ý nghĩa là điều đó được nói như vậy vì chư Phật là bậc tối thượng hơn tất cả.
Evaṃ sati uttamapurisānaṃ tathāpakatitāyāti āpajjati.
In that case, the defect of lotus flowers being received would arise due to the natural state of supreme men.
Nếu vậy, thì điều đó sẽ dẫn đến việc các bậc vĩ nhân vốn có bản chất như vậy.
Ṭhapitamatte nikkhamitvā dhāvantīti sambandho.
The connection is: "As soon as the right foot is placed, they emerge and run."
Liên kết là: khi chân vừa được đặt xuống, chúng liền xuất hiện và bay đi.
Idañca yāvadeva vineyyajanavinayanatthaṃ satthu pāṭihāriyanti tesaṃ dassanaṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ.
And this statement, "Only the Indakhīla (gatepost) and what is placed within," etc., is said with reference to the place where those to be tamed are to be seen, for the purpose of taming them through the Blessed One's miracle.
Và điều này được nói nhằm ám chỉ nơi mà các chúng sinh cần được giáo hóa có thể nhìn thấy phép lạ của Đức Phật để được giáo hóa.
‘‘Chabbaṇṇarasmiyo’’ti vatvāpi ‘‘suvaṇṇarasapiñjarāni viyā’’ti vacanaṃ bhagavato sarīre pītābhāya yebhuyyatāyāti daṭṭhabbaṃ.
Although it says ‘chabbaṇṇarasmiyo’ (six-colored rays), the statement ‘suvaṇṇarasapiñjarāni viyā’ (like golden molten gold) should be understood as due to the predominance of golden hue in the Blessed One's body.
Mặc dù đã nói "chùm tia sáng sáu màu", nhưng việc nói "giống như những dòng nước vàng óng" phải được hiểu là vì màu vàng chiếm ưu thế trên thân thể Đức Phật.
‘‘Rasa-saddo cettha udakapariyāyo, piñjara-saddo hemavaṇṇapariyāyo, suvaṇṇajaladhārā viya suvaṇṇavaṇṇānīti attho’’ti (sārattha. ṭī. 1.buddhāciṇṇakathā.22) sāratthadīpaniyaṃ vuttaṃ.
In the Sāratthadīpanī it is said, ‘‘Here, the word ‘rasa’ is a synonym for water, and the word ‘piñjara’ is a synonym for golden color. The meaning is ‘golden-colored, like streams of golden water’.’
Trong câu này, từ rasa là từ đồng nghĩa với nước, và từ piñjara là từ đồng nghĩa với màu vàng. Ý nghĩa là "có màu vàng giống như dòng nước vàng óng" – điều này được nói trong Sāratthadīpanī.
Pāsādakūṭāgārādīni tesu tesu gāmanigamādīsu saṃvijjamānāni alaṅkarontiyo hutvā.
‘Pāsādakūṭāgārādīni’ means being like adorning palaces, gabled houses, etc., that exist in various villages and market towns.
Pāsādakūṭāgārādīni (các cung điện, nhà có chóp nhọn, v.v.) hiện hữu trong các làng mạc, thị trấn, v.v. đã trang hoàng.
‘‘Tathā’’tiādinā sayameva dhammatāvasena tesaṃ saddakaraṇaṃ dasseti.
By ‘Tathā’ and so on, it shows that those sounds are produced naturally by themselves.
Với "Tathā" và các từ tương tự, điều này cho thấy rằng các nhạc cụ đó tự phát ra âm thanh theo lẽ tự nhiên.
Tadā kāyaṃ upagacchantīti kāyūpagāni, na yattha katthaci ṭhitāni.
They adhere to the body then, so they are ‘kāyūpagāni’ (adhering to the body), not remaining anywhere else.
Lúc đó, những đồ trang sức đó bám vào thân, nên được gọi là kāyūpagāni, không phải là những thứ đặt ở bất cứ đâu.
‘‘Antaravīthi’’nti iminā bhagavato piṇḍāya gamanānurūpavīthiṃ dasseti.
By ‘Antaravīthiṃ’ (the middle path), he points to the path suitable for the Blessed One’s alms-round.
Với "Antaravīthiṃ", điều này cho thấy con đường phù hợp cho Đức Phật đi khất thực.
Na hi bhagavā loluppacārapiṇḍacāriko viya yattha katthaci gacchati.
Indeed, the Blessed One does not go just anywhere like a monk who wanders for alms wantonly.
Thật vậy, Đức Phật không đi đến bất cứ đâu như một vị Tỳ-khưu khất thực tham lam.
Ye paṭhamaṃ gatā, ye vā tadanucchavikaṃ piṇḍapātaṃ dātuṃ samatthā, te bhagavatopi pattaṃ gaṇhantīti veditabbaṃ.
It should be understood that those who arrived first, or those who were capable of offering alms suitable for the Blessed One, receive the Blessed One's bowl.
Những người đã đi trước, hoặc những người có khả năng cúng dường bữa ăn phù hợp với Đức Phật, nên được hiểu là họ nhận bát của Đức Thế Tôn.
Paṭimānentīti patissamānasā pūjenti, bhagavantaṃ vā paṭimānāpenti paṭimānantaṃ karonti.
‘Paṭimānenti’ means they honor Him with reverent minds, or they cause the Blessed One to be honored, they perform honor.
Paṭimānenti có nghĩa là cúng dường với lòng tôn kính, hoặc làm cho Đức Thế Tôn được tôn kính, tức là làm cho Ngài được tôn trọng.
Vohāramattañcetaṃ, bhagavato pana apaṭimānanā nāma natthi.
And this is merely a conventional expression; there is no such thing as disrespect towards the Blessed One.
Và điều này chỉ là một cách nói thông thường, chứ thật ra không có sự không tôn kính nào đối với Đức Phật.
Cittasantānānīti atīte, etarahi ca pavattacittasantānāni.
‘Cittasantānāni’ means the mind-continuums that existed in the past and exist now.
Cittasantānāni có nghĩa là các dòng tâm thức đã diễn ra trong quá khứ và hiện tại.
Yathā keci arahatte patiṭṭhahanti, tathā dhammaṃ desetīti sambandho.
The connection is that he teaches the Dhamma in such a way that some establish themselves in Arahantship.
Liên kết là: Đức Phật thuyết pháp sao cho một số người đạt được trạng thái A-la-hán.
Keci pabbajitvāti ca arahattasamāpannānaṃ pabbajjāsaṅkhepagatadassanatthaṃ, na pana gihīnaṃ arahattasamāpannatāpaṭikkhepanatthaṃ.
And ‘keci pabbajitvā’ (some having gone forth) is stated to show that those who attain Arahantship are ordained, not to deny that laypeople attain Arahantship.
Và câu Keci pabbajitvā (một số người xuất gia) được nói để chỉ ra rằng những người tại gia đã đạt A-la-hán thì xuất gia ngay lập tức, chứ không phải để phủ nhận rằng người tại gia không thể đạt A-la-hán.
Ayañhi arahattappattānaṃ gihīnaṃ sabhāvo, yā tadaheva pabbajjā vā, kālaṃ kiriyāvāti.
For this is the nature of laypeople who have attained Arahantship: either renunciation on that very day or death.
Thật vậy, đây là bản chất của những người tại gia đã đạt A-la-hán: hoặc xuất gia ngay trong ngày đó, hoặc qua đời.
Tathā hi vuttaṃ āyasmatā nāgasenattherena ‘‘visamaṃ mahārāja, gihiliṅgaṃ, visame liṅge liṅgadubbalatāya arahattaṃ patto gihī tasmiṃyeva divase pabbajati vā parinibbāyati vā neso mahārāja, doso arahattassa, gihiliṅgasseveso doso yadidaṃ liṅgadubbalatā’’ti (mi. pa. 5.2.2) sabbaṃ vattabbaṃ.
Thus, it is stated by the Venerable Nāgasena Thera: “Difficult, O Great King, is the lay-state. A layperson who attains Arahantship in a difficult state, due to the weakness of the state, either renounces on that very day or passes into parinibbāna. That, O Great King, is not a fault of Arahantship, but that weakness of the state is a fault of the lay-state itself.” All of this should be said.
Như vậy, Tôn giả Nāgasenatthera đã nói: "Đại vương, hình thức cư sĩ thật bất tiện. Vì sự yếu kém của hình thức bất tiện đó, một cư sĩ đạt A-la-hán sẽ xuất gia hoặc nhập Niết-bàn ngay trong ngày đó. Đại vương, đó không phải là lỗi của trạng thái A-la-hán, mà là lỗi của hình thức cư sĩ, đó chính là sự yếu kém của hình thức." Tất cả những điều này cần được nói.
Ettha ca sappāṭihīrappavesanasambandheneva mahājanānuggahaṇaṃ dassitaṃ, appāṭihīrappavesanena ca pana ‘‘te sunivatthā supārutā’’tiādivacanaṃ yathārahaṃ sambandhitvā mahājanānuggahaṇaṃ atthato vibhāvetabbaṃ hoti.
And here, the beneficence to the great assembly is shown only in connection with entering with a miracle. However, the beneficence to the great assembly by entering without a miracle should be explained in terms of meaning, connecting it appropriately with the statement ‘they were well-dressed, well-robed’, and so on.
Ở đây, việc lợi ích hóa đại chúng được trình bày qua sự liên hệ với việc đi vào bằng thần thông. Tuy nhiên, việc lợi ích hóa đại chúng cũng phải được giải thích theo ý nghĩa bằng cách liên hệ lời dạy "họ ăn mặc chỉnh tề" và các lời khác một cách phù hợp với việc đi vào mà không có thần thông.
Tampi hi purebhattakiccamevāti.
That, too, is indeed a pre-meal ritual.
Vì điều đó cũng là một hoạt động trước bữa ăn.
Upaṭṭhānasālā cettha maṇḍalamāḷo.
The assembly hall here is the Maṇḍalamāḷa.
Phòng tiếp khách ở đây là maṇḍalamāḷa (sảnh đường hình tròn).
Tattha gantvā maṇḍalamāḷeti idha pāṭho likhito.
Here, the reading recorded is ‘Tattha gantvā maṇḍalamāḷe’ (Having gone there, to the Maṇḍalamāḷa).
Ở đây, bản văn được viết là "Tattha gantvā maṇḍalamāḷe" (đi đến đó, tại sảnh đường hình tròn).
‘‘Gandhamaṇḍalamāḷe’’tipi (a. ni. aṭṭha. 1.53) manorathapūraṇiyā dissati, taṭṭīkāyañca ‘‘catujjātiyagandhena paribhaṇḍe maṇḍalamāḷe’’ti vuttaṃ.
In the Manorathapūraṇī (Aṅguttara Aṭṭhakathā), the reading ‘Gandhamaṇḍalamāḷe’ (in the fragrant Maṇḍalamāḷa) is also seen, and in its sub-commentary, it is stated, "in the Maṇḍalamāḷa adorned with four kinds of fragrance."
Trong Manorathapūraṇī cũng thấy bản văn "Gandhamaṇḍalamāḷe" (sảnh đường hình tròn thơm ngát), và trong chú giải của nó có nói "tại sảnh đường hình tròn được trang hoàng bằng bốn loại hương thơm".
Gandhakuṭiṃ pavisatīti ca pavisanakiriyāsambandhatāya, tassamīpatāya ca vuttaṃ, tasmā pavisituṃ gacchatīti attho daṭṭhabbo, na pana anto tiṭṭhatīti.
And ‘Gandhakuṭiṃ pavisati’ (he enters the Fragrant Chamber) is stated due to its connection with the act of entering and its proximity, so the meaning should be understood as "he goes to enter," not "he stays inside."
Và Gandhakuṭiṃ pavisati (đi vào tịnh xá thơm) được nói vì sự liên hệ với hành động đi vào và sự gần gũi với nó. Do đó, ý nghĩa phải được hiểu là đi để vào, chứ không phải là ở bên trong.
Evañhi ‘‘atha kho bhagavā’’tiādivacanaṃ (dī. ni. 1.4) sūpapannaṃ hoti.
Thus, the statement beginning ‘Atha kho Bhagavā’ (Then the Blessed One) becomes well-explained.
Chỉ khi đó, lời dạy "Atha kho Bhagavā" (Rồi Đức Thế Tôn) và các lời tương tự mới trở nên hợp lý.
Atha khoti evaṃ gandhakuṭiṃ pavisituṃ gamanakāle.
‘Atha kho’ means at that time of going to enter the Fragrant Chamber.
Atha kho có nghĩa là vào thời điểm đi vào tịnh xá thơm như vậy.
Upaṭṭhāneti samīpapadese.
‘Upaṭṭhāne’ means in the nearby area.
Upaṭṭhāne có nghĩa là ở vùng lân cận.
‘‘Pāde pakkhāletvā pādapīṭhe ṭhatvā bhikkhusaṅghaṃ ovadatī’’ti ettha pāde pakkhālentova pādapīṭhe tiṭṭhanto ovadatīti veditabbaṃ.
In the phrase ‘Pāde pakkhāletvā pādapīṭhe ṭhatvā bhikkhusaṅghaṃ ovadatī’ (having washed His feet, standing on the footrest, He exhorted the Saṅgha of bhikkhus), it should be understood that He exhorted while standing on the footrest as He was washing His feet.
Trong câu "Pāde pakkhāletvā pādapīṭhe ṭhatvā bhikkhusaṅghaṃ ovadatī" (rửa chân, đứng trên ghế rửa chân và khuyên dạy Tăng đoàn), cần hiểu rằng Ngài khuyên dạy trong khi đang rửa chân và đứng trên ghế rửa chân.
Etadatthaṃyeva hi bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosānaṃ āgamayamāno nisīdi.
Indeed, for this very purpose, he sat awaiting the end of the bhikkhus' mealtime.
Chính vì mục đích này mà Ngài ngồi chờ cho đến khi các Tỳ-khưu hoàn tất bữa ăn.
Dullabhā sampattīti satipi manussattapaṭilābhe patirūpadesavāsaindriyāvekallasaddhāpaṭilābhādayo sampattisaṅkhātā guṇā dullabhāti attho.
‘Dullabhā sampattī’ means that even if one attains human existence, qualities such as residing in a suitable country, having unimpaired faculties, and attaining faith are rare. This is the meaning.
Dullabhā sampattī có nghĩa là ngay cả khi đã đạt được thân người, những phẩm chất được gọi là sự thành tựu như sống ở quốc độ thích hợp, các căn không khiếm khuyết, đạt được niềm tin, v.v. thì rất khó đạt được.
Potthakesu pana ‘‘dullabhā saddhāsampattī’’ti pāṭho dissati, so ayuttova.
However, in some texts, the reading ‘dullabhā saddhāsampattī’ (the attainment of faith is rare) is seen, but that is unsuitable.
Tuy nhiên, trong các bản kinh, bản văn "dullabhā saddhāsampattī" (sự thành tựu của niềm tin khó đạt được) được thấy, nhưng điều đó là không phù hợp.
Tatthāti tasmiṃ pādapīṭhe ṭhatvā ovadanakāle, tesu vā bhikkhūsu, rattiyā vasanaṃ ṭhānaṃ rattiṭṭhānaṃ, tathā divāṭhānaṃ.
‘Tatthā’ means at that time of standing on that footrest and exhorting, or among those bhikkhus; ‘rattiṭṭhānaṃ’ (night-dwelling place) is the place of dwelling at night, and likewise ‘divāṭhānaṃ’ (day-dwelling place).
Tatthā có nghĩa là vào thời điểm đứng trên ghế rửa chân đó và khuyên dạy, hoặc trong số các Tỳ-khưu đó, nơi ở vào ban đêm là rattiṭṭhānaṃ (nơi ở ban đêm), và tương tự là divāṭhānaṃ (nơi ở ban ngày).
‘‘Kecī’’tiādi tabbivaraṇaṃ.
‘Keci’ (some) and so on is the explanation of that.
"Kecī" và các từ tương tự là phần giải thích cho điều đó.
Cātumahārājikabhavananti cātumahārājikadevaloke suññavimānāni sandhāya vuttaṃ.
The statement ‘Cātumahārājikabhavanaṃ’ (the realm of the Four Great Kings) is said with reference to the empty celestial mansions in the Cātumahārājika deva-world.
Cātumahārājikabhavanaṃ được nói để ám chỉ các cung điện trống rỗng trong cõi trời Tứ Đại Thiên Vương.
Esa nayo tāvatiṃsabhavanādīsupi. Tato bhagavā gandhakuṭiṃ pavisitvā pacchābhattaṃ tayo bhāge katvā paṭhamabhāge sace ākaṅkhati, dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti, sace nākaṅkhati, buddhāciṇṇaṃ phalasamāpattiṃ samāpajjati, atha yathākālaparicchedaṃ tato vuṭṭhahitvā dutiyabhāge pacchimayāmassa tatiyakoṭṭhāse viya lokaṃ voloketi veneyyānaṃ ñāṇaparipākaṃ passituṃ, tenāha ‘‘sace ākaṅkhatī’’tiādi.
This method applies to the Tāvatiṃsa heaven and so on as well. After that, the Fortunate One entered the Fragrant Hut and, after the meal, divided the time into three parts. In the first part, if he wished, he adopted the lion's posture, lying on his right side. If he did not wish, he entered the attainment of fruition, which is the practice of the Buddhas. Then, having arisen from that, according to the appointed time, in the second part, as if in the third portion of the last watch of the night, he surveyed the world to see the maturity of knowledge of those who could be trained. Therefore, it is said, ‘if he wished’ and so on.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho Tāvatiṃsabhavanādīsupi (các cõi trời Đao Lợi, v.v.). Sau đó, Đức Phật đi vào tịnh xá thơm, sau bữa ăn, Ngài chia thời gian thành ba phần. Trong phần đầu tiên, nếu Ngài muốn, Ngài nằm tư thế sư tử nghiêng về bên phải. Nếu không muốn, Ngài nhập quả định, là thói quen của chư Phật. Sau đó, Ngài xuất định theo thời gian đã định, và trong phần thứ hai, giống như phần thứ ba của canh cuối cùng, Ngài quán sát thế gian để xem sự trưởng thành trí tuệ của những người cần được giáo hóa. Vì thế, Ngài nói "sace ākaṅkhatī" (nếu Ngài muốn) và các từ tương tự.
Sīhaseyyantiādīnamattho heṭṭhā vuttova.
The meaning of ‘lion's posture’ and so on has already been stated below.
Ý nghĩa của Sīhaseyya và các từ tương tự đã được nói ở dưới.
Yañhi apubbaṃ padaṃ anuttānaṃ, tadeva vaṇṇayissāma.
We will explain only those terms that are new and not clear.
Chúng ta sẽ chỉ giải thích những từ mới và không rõ ràng.
Sammā assāsitabboti gāhāpanavasena upatthambhitabboti samassāsito. Tādiso kāyo yassāti tathā.
"To be well comforted," means to be supported by allowing* to absorb*; thus he is samassāsito (well-comforted). Having such a body, thus it is*.
Nên được an ủi đúng đắn, tức là nên được hỗ trợ bằng cách nắm giữ, nên gọi là samassāsito (được an ủi, được hỗ trợ). Thân thể của vị nào như vậy thì vị ấy là tathā (như vậy).
Dhammassavanatthaṃ sannipatati. Tassā parisāya cittācāraṃ ñatvā katabhāvaṃ sandhāyāha ‘‘sampattaparisāyaanurūpena pāṭihāriyenā’’ti.
He gathers for the purpose of listening to the Dhamma. Having known the mental disposition of that assembly, and referring to the act done, it is said: "with a marvel suitable for the assembled audience."
Sannipatati (tập hợp) để nghe Pháp. Sau khi biết tâm ý của hội chúng đó và hành vi đã được thực hiện, nên nói “sampattaparisāya anurūpena pāṭihāriyenā” (bằng phép lạ phù hợp với hội chúng đã đến).
Yattha dhammaṃ saha bhāsanti, sā dhammasabhā nāma.
Where the Dhamma is spoken together, that is called a dhammasabhā (assembly for Dhamma).
Nơi nào cùng nhau thuyết Pháp, nơi ấy gọi là dhammasabhā (pháp đường).
Kālayuttanti ‘‘imissā velāya imassa evaṃ vattabba’’nti taṃtaṃkālānurūpaṃ.
Kālayuttaṃ (suitable for the time) means "at this time, this should be said to this person," in accordance with the respective time.
Kālayuttaṃ (phù hợp thời gian) nghĩa là “vào thời điểm này, điều này nên được nói với người này”, tức là phù hợp với từng thời điểm.
Samayayuttanti tasseva vevacanaṃ, aṭṭhuppattianurūpaṃ vā samayayuttaṃ. Atha vā samayayuttanti hetudāharaṇehi yuttaṃ.
Samayayuttaṃ (suitable for the occasion) is a synonym for that*, or samayayuttaṃ is that which is suitable for the occasion of origin. Or, samayayuttaṃ is that which is connected with reasons and examples.
Samayayuttaṃ (phù hợp hoàn cảnh) là một từ đồng nghĩa với từ đó, hoặc samayayuttaṃ là phù hợp với hoàn cảnh phát sinh. Hoặc samayayuttaṃ là phù hợp với các nguyên nhân và ví dụ.
Kālena sāpadesañhi bhagavā dhammaṃ deseti.
Indeed, the Blessed One teaches the Dhamma appropriately, with reference to circumstances.
Vì Đức Thế Tôn thuyết Pháp có liên quan đến thời gian.
Kālaṃ viditvā parisaṃ uyyojeti, na yāva samandhakārā dhammaṃ desetīti adhippāyo.
The intention is that He knows the time and dismisses the assembly, He does not teach the Dhamma until it is completely dark.
Kālaṃ viditvā parisaṃ uyyojeti (biết thời gian rồi giải tán hội chúng), ý nghĩa là không thuyết Pháp cho đến khi trời tối hẳn.
‘‘Samayaṃ viditvā parisaṃ uyyojesī’’tipi katthaci pariyāyavacanapāṭho dissati, so pacchā pamādalikhito.
The variant reading "knows the occasion and dismisses the assembly" is seen in some texts, but it was written later due to an error.
Cũng có chỗ thấy bản văn “samayaṃ viditvā parisaṃ uyyojesī” (biết thời điểm rồi giải tán hội chúng) là một từ đồng nghĩa, nhưng bản văn đó được viết sau do sự lơ đễnh.
Gattānīti kāyoyeva anekāvayavattā vutto.
Gattāni (limbs) is said of the body due to its many parts.
Gattāni (các chi) được nói đến là chính thân thể, vì có nhiều bộ phận.
‘‘Utuṃ gaṇhāpetī’’ti iminā utugaṇhāpanatthameva osiñcanaṃ, na pana malavikkhālanatthanti dasseti.
By this* "causes to absorb the elements," it is shown that the pouring of water is for the absorption of the elements, and not for the purpose of washing away dirt.
Với câu “utuṃ gaṇhāpetī” (làm cho thân thể hấp thụ hơi ấm), ngài chỉ ra rằng việc tưới nước chỉ nhằm mục đích làm cho thân thể hấp thụ hơi ấm, chứ không phải để rửa sạch vết bẩn.
Na hi bhagavato kāye rajojallaṃ upalimpatīti.
For no dust or dirt adheres to the body of the Blessed One.
Vì bụi bẩn không bám vào thân thể của Đức Thế Tôn.
Catujjātikena gandhena paribhāvitā kuṭī gandhakuṭī. Tassā pariveṇaṃ tathā.
A hut imbued with four kinds of fragrance is a gandhakuṭī (fragrant chamber). Its precinct is likewise.
Túp lều được ướp hương bằng bốn loại hương liệu gọi là gandhakuṭī (hương thất). Khuôn viên của nó cũng vậy.
Phalasamāpattīhi muhuttaṃ paṭisallīno.
He retreats for a moment with the attainments of fruition.
Ngài muhuttaṃ paṭisallīno (ẩn cư một lát) bằng các quả định.
Tato tato ti attano attano rattiṭṭhānadivāṭhānato, upagantvā, samīpe vā ṭhānaṃ upaṭṭhānaṃ, bhajanaṃ sevananti attho.
From here and there means from their respective night abodes and day abodes, approaching, or being near, upaṭṭhānaṃ (attendance, service) means association or attendance.
Tato tato (từ chỗ này chỗ kia) nghĩa là từ nơi trú ngụ ban đêm và nơi trú ngụ ban ngày của mỗi người, đi đến gần, hoặc nơi gần kề là upaṭṭhānaṃ (sự phụng sự), tức là sự gần gũi, sự phục vụ.
Tatthāti tasmiṃ nisīdanaṭṭhāne, purimayāme vā, tesu vā bhikkhūsu.
There refers to that sitting place, or in the first watch, or among those bhikkhus.
Tatthā (ở đó) nghĩa là ở chỗ ngồi đó, hoặc vào canh đầu, hoặc ở những vị Tỳ-khưu đó.
Pacchābhattakālassa tīsu bhāgesu paṭhamabhāge sīhaseyyākappanaṃ ekantaṃ na hotīti āha ‘‘purebhattato paṭṭhāya nisajjāya pīḷitassa sarīrassā’’ti.
The lion's posture (sīhaseyyā) is not always assumed in the first of the three parts of the post-meal time, hence it is said: "for the body afflicted by sitting since before the meal."
Trong ba phần của buổi chiều, việc nằm thế sư tử không phải lúc nào cũng xảy ra trong phần đầu tiên, nên ngài nói “purebhattato paṭṭhāya nisajjāya pīḷitassa sarīrassā” (thân thể bị mệt mỏi do ngồi từ buổi sáng).
Teneva hi pubbe ‘‘sace ākaṅkhatī’’ti tadā sīhaseyyākappanassa anibaddhatā vibhāvitā.
That is why it was stated earlier with "if he so desires," thereby indicating that the assumption of the lion's posture was not fixed at that time.
Chính vì thế, trước đây đã được trình bày rằng việc nằm thế sư tử vào lúc đó là không cố định, bằng câu “sace ākaṅkhati” (nếu muốn).
Kilāsubhāvo kilamatho.
Kilāsubhāvo is fatigue.
Kilāsubhāvo (trạng thái mệt mỏi) là sự mệt mỏi.
Sarīrassa kilāsubhāvamocanatthaṃ caṅkamena vītināmeti sīhaseyyaṃ kappetīti sambandho.
The connection is that he passes the time in walking meditation to relieve the body's fatigue, and assumes the lion's posture.
Mối liên hệ là: ngài đi kinh hành để giải tỏa sự mệt mỏi của thân thể, và ngài nằm thế sư tử.
Buddhacakkhunāti āsayānusayaindriyaparopariyattañāṇasaṅkhātena pañcamachaṭṭhabalabhūtena buddhacakkhunā.
With the Buddha-eye refers to the Buddha-eye, which is the fifth and sixth power-knowledge, known as the knowledge of underlying tendencies, inclinations, and the superiority and inferiority of faculties.
Buddhacakkhunā (bằng Phật nhãn) nghĩa là bằng Phật nhãn, tức là trí tuệ về khuynh hướng, tiềm ẩn và mức độ phát triển của các căn, là lực thứ năm và thứ sáu.
Tena hi lokavolokanabāhullatāya taṃ ‘‘buddhacakkhū’’ti vuccati, idañca pacchimayāme bhagavato bahulaṃ āciṇṇavasena vuttaṃ.
It is called "Buddha-eye" because of its abundance in surveying the world, and this is said to be the Buddha's frequent practice in the last watch.
Chính vì thường xuyên quán sát thế gian bằng trí tuệ đó mà nó được gọi là “Phật nhãn”. Điều này được nói đến theo cách Đức Thế Tôn thường thực hành vào canh cuối.
Appekadā avasiṭṭhabalañāṇehi, sabbaññutaññāṇeneva ca bhagavā tamatthaṃ sādheti.
Sometimes the Blessed One accomplishes that matter with the remaining power-knowledges, and indeed with omniscience itself.
Đôi khi, Đức Thế Tôn hoàn thành mục đích đó bằng các trí tuệ lực còn lại, và chỉ bằng trí tuệ Toàn Giác.
‘‘Pacchimayāmakiccaṃ karonto aññāsī’’ti pubbe vuttamatthaṃ samatthento ‘‘tasmiṃ pana divase’’tiādimāha.
To corroborate the statement made earlier, "while performing the duties of the last watch, he knew," it is said: "On that day," and so on.
Để xác nhận ý nghĩa đã nói trước đây là “ngài đã biết khi thực hiện công việc của canh cuối”, ngài nói “tasmiṃ pana divase” (vào ngày đó), v.v.
Buddhānaṃ bhagavantānaṃ yattha katthaci vasantānaṃ idaṃ pañcavidhaṃ kiccaṃ avijahitameva hoti sabbakālaṃ suppatiṭṭhitasatisampajaññattā, tasmā tadahepi tadavijahanabhāvadassanatthaṃ idha pañcavidhakiccapayojananti daṭṭhabbaṃ.
For the Buddhas, the Blessed Ones, wherever they reside, these five kinds of duties are never abandoned, because of their constantly well-established mindfulness and clear comprehension; therefore, it should be understood that on that day too, this pertains to the purpose of the fivefold duties, indicating that they were not abandoned.
Đối với các Đức Phật, dù trú ngụ ở bất cứ nơi đâu, năm loại công việc này luôn không bị bỏ sót, vì các ngài luôn có chánh niệm và tỉnh giác được thiết lập vững chắc. Do đó, phải hiểu rằng vào ngày đó cũng có mục đích của năm loại công việc này để chỉ ra rằng chúng không bị bỏ sót.
Caṅkamanti tattha caṅkamanānurūpaṭṭhānaṃ.
Caṅkamaṃ (walking meditation) means a place suitable for walking meditation there.
Caṅkamaṃ (kinh hành) nghĩa là nơi phù hợp để kinh hành ở đó.
Caṅkamamāno aññāsīti yojetabbaṃ.
It should be connected as: "walking, he knew."
Phải kết hợp là “kinh hành và biết”.
Pubbe vutte atthadvaye pacchimatthaññeva gahetvā ‘‘sabbaññutaññāṇaṃ ārabbhā’’ti vuttaṃ.
Taking only the latter meaning of the two meanings stated earlier, it is said: "focusing on omniscience."
Trong hai ý nghĩa đã nói trước đây, chỉ lấy ý nghĩa sau nên nói “sabbaññutaññāṇaṃ ārabbhā” (liên quan đến trí tuệ Toàn Giác).
Purimattho hi pakaraṇādhigatattā suviññeyyoti.
For the former meaning is easily understood, being implied by the context.
Vì ý nghĩa trước dễ hiểu do được đề cập trong văn cảnh.
‘‘Atha kho bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ saṅkhiyadhammaṃ viditvā yena maṇḍalamāḷo, tenupasaṅkamī’’ti ayaṃ sāvasesapāṭho, tasmā etaṃ viditvā, evaṃ cintetvā ca upasaṅkamīti attho veditabboti dassetuṃ ‘‘ñatvā ca panassā’’tiādi vuttaṃ.
The passage "'Then the Blessed One, having known this principle of enumeration of those bhikkhus, approached the circular pavilion,' this is a truncated passage; therefore, to show that the meaning should be understood as 'having known this, and having thought thus, he approached,' it is said: 'And having known that,' and so on."
Câu “Atha kho bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ saṅkhiyadhammaṃ viditvā yena maṇḍalamāḷo, tenupasaṅkamī” (Rồi Đức Thế Tôn, sau khi biết pháp thoại này của các vị Tỳ-khưu đó, đã đi đến nơi có hội trường hình tròn) là một bản văn chưa hoàn chỉnh. Do đó, để chỉ ra rằng ý nghĩa phải được hiểu là “sau khi biết điều này và suy nghĩ như vậy, ngài đã đi đến”, nên đã nói “ñatvā ca panassā” (sau khi biết của ngài), v.v.
Tattha assa etadahosīti assa bhagavato etaṃ parivitakkanaṃ, eso vā cetaso parivitakko ahosi, liṅgavipallāsoyaṃ ‘‘etadagga’’ntiādīsu (a. ni. 1.188 ādayo) viya.
There, assa etadahosi (this thought occurred to him) means this thought or this mental reflection occurred to the Blessed One; this is a gender change, as in "etadagga" and so on.
Ở đó, assa etadahosī (điều này đã xảy ra với ngài) nghĩa là sự suy tư này, hoặc sự suy tư của tâm này, đã xảy ra với Đức Thế Tôn. Đây là sự đảo ngược giống như trong “etadaggaṃ” (điều này là tối thượng), v.v.
Sabbaññutaññāṇakiccaṃ na sabbathā pākaṭaṃ.
The function of omniscience is not wholly manifest.
Công việc của trí tuệ Toàn Giác không sabbathā pākaṭaṃ (hoàn toàn rõ ràng).
Nirantaranti anupubbārocanavasena nibbivaraṃ, yathābhāsitassa vā ārocanavasena nibbisesaṃ.
Nirantaraṃ (continuously) means without concealment by way of gradual announcement, or without distinction by way of announcing what was spoken.
Nirantaraṃ (không gián đoạn) nghĩa là không có khoảng trống bằng cách trình bày tuần tự, hoặc không có sự khác biệt bằng cách trình bày theo những gì đã được nói.
Bhāvanapuṃsakañcetaṃ.
And this is a noun of state (bhāvanapuṃsakaṃ).
Và đây là danh từ trung tính chỉ trạng thái.
Taṃ aṭṭhuppattiṃ katvāti taṃ yathārocitaṃ vacanaṃ imassa suttassa uppattikāraṇaṃ katvā, imassa vā suttassa desanāya uppannaṃ kāraṇaṃ katvātipi attho.
Taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā (making that the occasion) means making that spoken word the cause of the arising of this Sutta, or making it the cause of the teaching of this Sutta.
Taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā (lấy điều đó làm nguyên nhân phát sinh) nghĩa là lấy lời nói đã được trình bày làm nguyên nhân phát sinh cho bài kinh này, hoặc lấy nguyên nhân phát sinh cho việc thuyết bài kinh này.
Attha-saddo cettha kāraṇe, tena imassa suttassa aṭṭhuppattikaṃ nikkhepaṃ dasseti.
The word attha here means cause; by this, it indicates the expository summary (nikkhepa) of this Sutta, which has its occasion of origin.
Ở đây, từ attha có nghĩa là nguyên nhân. Do đó, nó chỉ ra sự khởi đầu của bài kinh này.
Dvāsaṭṭhiyā ṭhānesūti dvāsaṭṭhidiṭṭhigataṭṭhānesu.
In sixty-two positions means in the sixty-two positions of wrong views.
Dvāsaṭṭhiyā ṭhānesū (tại sáu mươi hai vị trí) nghĩa là tại các vị trí của sáu mươi hai tà kiến.
Appaṭivattiyanti samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ anivattiyaṃ.
Appaṭivattiyaṃ (irresistible) means that which cannot be overturned by any ascetic, brahmin, deity, Māra, Brahmā, or anyone else in the world.
Appaṭivattiyaṃ (không thể bị đảo ngược) nghĩa là không thể bị đảo ngược bởi bất kỳ Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên, Ma-vương, Phạm thiên nào, hay bất cứ ai trên thế gian.
Sīhanādaṃ nadantoti seṭṭhanādasaṅkhātaṃ abhītanādaṃ nadanto.
Roaring a lion's roar means uttering a supreme, fearless roar.
Sīhanādaṃ nadanto (rống tiếng sư tử) nghĩa là rống tiếng không sợ hãi, được gọi là tiếng rống cao quý.
Yaṃ pana lokiyā vadanti –
As the worldly people say:
Điều mà người đời nói –
Taṃ yebhuyyavasenāti daṭṭhabbaṃ.
This should be understood as generally speaking.
Điều đó phải được hiểu là chủ yếu.
Sīhanādasadisaṃ vā nādaṃ nadanto.
Or, roaring a roar similar to a lion's roar.
Hoặc rống tiếng giống như tiếng sư tử.
Ayamattho sīhanādasuttena (a. ni. 6.64; 10.21) dīpetabbo.
This meaning should be illustrated by the Sīhanāda Sutta.
Ý nghĩa này phải được làm rõ bằng kinh Sīhanāda (A.N. 6.64; 10.21).
Yathā vā kesaro migarājā sahanato, hananato, ca ‘‘sīho’’ti vuccati, evaṃ tathāgatopi lokadhammānaṃ sahanato, parappavādānaṃ hananato ca ‘‘sīho’’ti vuccati.
Just as a lion, the king of beasts, is called "lion" because of its endurance and its ability to harm, so too the Tathāgata is called "lion" because of his endurance of worldly conditions and his ability to crush opposing views.
Hoặc, như vị vua của loài thú có bờm được gọi là “sư tử” vì khả năng chịu đựng và khả năng tiêu diệt, thì Như Lai cũng được gọi là “sư tử” vì khả năng chịu đựng các pháp thế gian và khả năng tiêu diệt các tà kiến của người khác.
Tasmā sīhassa tathāgatassa nādaṃ nadantotipi attho daṭṭhabbo.
Therefore, the meaning should also be understood as: roaring the roar of the Tathāgata, who is a lion.
Do đó, cũng phải hiểu ý nghĩa là “rống tiếng của Như Lai, vị sư tử”.
Yathā hi sīho sīhabalena samannāgato sabbattha visārado vigatalomahaṃso sīhanādaṃ nadati, evaṃ tathāgatasīhopi tathāgatabalehi samannāgato aṭṭhasu parisāsu visārado vigatalomahaṃso ‘‘ime diṭṭhiṭṭhānā’’tiādinā nayena nānāvidhadesanāvilāsasampannaṃ sīhanādaṃ nadati.
For just as a lion, endowed with the strength of a lion, confident everywhere, free from bristling hair, roars a lion's roar, so too the Tathāgata-lion, endowed with the Tathāgata's strengths, confident in the eight assemblies, free from bristling hair, roars a lion's roar replete with various delightful teachings, in ways such as "these are wrong views," and so on.
Vì như sư tử, được trang bị sức mạnh của sư tử, rống tiếng sư tử một cách dũng mãnh ở khắp mọi nơi, không sợ hãi, không nổi da gà, thì Như Lai sư tử cũng vậy, được trang bị các lực của Như Lai, dũng mãnh trong tám hội chúng, không sợ hãi, không nổi da gà, rống tiếng sư tử với nhiều vẻ đẹp thuyết pháp khác nhau theo cách “những vị trí tà kiến này”, v.v.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sīhoti kho bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa.
Referring to this, it is said: "Monks, 'lion' is a designation for the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Liên quan đến điều đó, đã nói: “Này các Tỳ-khưu, ‘sư tử’ là một tên gọi khác của Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Yaṃ kho bhikkhave, tathāgato parisāya dhammaṃ deseti, idamassa hoti sīhanādasmi’’nti (a. ni. 10.21).
Monks, when the Tathāgata teaches the Dhamma to an assembly, this is his lion's roar."
Này các Tỳ-khưu, khi Như Lai thuyết Pháp cho hội chúng, đó là tiếng rống sư tử của Ngài” (A.N. 10.21).
‘‘Ime diṭṭhiṭṭhānā’’tiādikā hi idha vakkhamānadesanāyeva sīhanādo. Tesaṃ ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’tiādinā vakkhamānanayena paccayākārassa samodhānampi veditabbaṃ.
Indeed, the discourse to be presented here, beginning with “‘These are the bases of views’ and so forth,” is precisely the lion’s roar (sīhanāda). The connection of these as the conditionality, according to the method to be stated, beginning with “‘Craving arises conditioned by feeling’ and so forth,” should also be understood.
Lời dạy sẽ được nói đến ở đây, bắt đầu bằng “‘Những tà kiến này’” và những lời tương tự, chính là tiếng rống sư tử. Sự kết hợp của các yếu tố nhân duyên, theo cách sẽ được nói đến, bắt đầu bằng “‘Do duyên thọ mà có ái’”, cũng cần được hiểu.
Sineruṃ…pe… viya cāti upamādvayena brahmajāladesanāya anaññasādhāraṇattā sudukkarataṃ dasseti.
By means of the two similes, beginning with “like Sineru… etc.,” it shows the extreme difficulty of the Brahmajāla discourse, due to its extraordinariness, not being common to Paccekabuddhas and disciples other than the Buddha.
Bằng hai ví dụ về núi Sineru... v.v., nó cho thấy sự khó khăn tột cùng của lời dạy Brahma Jāla vì nó không phổ biến cho bất kỳ ai khác.
Suvaṇṇakūṭenāti suvaṇṇamayapaharaṇopakaraṇavisesena.
By the golden peak (suvaṇṇakūṭenā) means by a special golden implement for striking.
Bằng Suvaṇṇakūṭena có nghĩa là một loại dụng cụ tấn công bằng vàng.
Ratananikūṭena viya agāraṃ arahattanikūṭena brahmajālasuttantaṃ niṭṭhapento, nikūṭenāti ca niṭṭhānagatena accuggatakūṭenāti attho.
He concludes the Brahmajāla Sutta with the peak of Arahantship (arahattanikūṭena), just as a house is finished with a jewel-peak. And nikūṭenā means with a supreme peak that has reached completion.
Giống như một ngôi nhà được hoàn thành bằng chóp đá quý, Kinh Brahma Jāla được hoàn thành bằng chóp Arahant; và nikūṭena có nghĩa là một chóp cao tột đã đạt đến sự hoàn thành.
Idañca arahattaphalapariyosānattā sabbaguṇānaṃ tadeva sabbesaṃ uttaritaranti vuttaṃ.
And this is stated because Arahantship, being the culmination of all virtues, is the most excellent of all.
Và lời này được nói vì quả Arahant là kết thúc của tất cả các phẩm chất, và nó là tối thượng trong tất cả.
Purimo pana me-saddo desanāpekkhoti parinibbutassāpi me sā desanā aparabhāge pañcavassasahassānīti attho yutto.
The former word me refers to the teaching; thus, the meaning is appropriate that this teaching of mine, even after I have attained final Nibbāna, will last for five thousand years in the future.
Tuy nhiên, từ me ở phía trước đề cập đến lời dạy, vì vậy ý nghĩa hợp lý là lời dạy đó của tôi, dù tôi đã nhập Niết Bàn, sẽ tồn tại trong năm ngàn năm sau này.
Savanauggahaṇadhāraṇavācanādivasena paricayaṃ karonte, tathā ca paṭipanne nibbānaṃ sampāpikā bhavissatīti adhippāyo.
The intention is that it will lead to Nibbāna for those who practice it by listening, learning, retaining, and reciting, and so on.
Ý nghĩa là: những ai thực hành sự quen thuộc bằng cách lắng nghe, học hỏi, ghi nhớ, thuyết giảng, v.v., và những ai thực hành theo cách đó, sẽ đạt được Niết Bàn.
Yadaggena yenāti karaṇaniddeso, tadaggena tenā tipi daṭṭhabbaṃ.
That by which, “yenā,” is an instrumental designation; that by which, “tenā,” should also be understood.
Yenā (bằng cái gì) là một cách diễn đạt công cụ, và tenā (bằng cái đó) cũng cần được hiểu như vậy.
Etanti ‘‘yena tenā’’ti etaṃ padadvayaṃ.
This refers to “yena tena,” these two words.
Etaṃ (cái này) là hai từ “yena tena” (bằng cái gì, bằng cái đó).
Tatthāti hi tasmiṃ maṇḍalamāḷeti attho.
There means in that assembly hall.
Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong hội trường đó.
Yenāti vā bhummatthe karaṇavacanaṃ.
Or, “yenā” is an instrumental case in the locative sense.
Hoặc yenā là một từ công cụ với ý nghĩa vị trí.
Tenāti pana upayogatthe.
But “tenā” is in the sense of application.
Còn tenā thì có ý nghĩa sử dụng.
Tasmā tatthāti taṃ maṇḍalamāḷantipi vadanti.
Therefore, some say that “tatthā” also means “to that assembly hall.”
Vì vậy, họ cũng nói tatthā có nghĩa là đến hội trường đó.
Upasaṅkamīti ca upasaṅkamantoti attho paccuppannakālassa adhippetattā, tadupasaṅkamanassa pana atītabhāvassa sūcanato ‘‘upasaṅkamī’’ti takkālāpekkhanavasena atītapayogo vutto.
And “upasaṅkamī” means “approaching,” as the present tense is intended; however, the past tense “upasaṅkamī” is used to indicate the past nature of that approach, referring to that time.
Và upasaṅkamī (đã đến gần) có nghĩa là đang đến gần, vì ý nghĩa là thì hiện tại; nhưng việc sử dụng thì quá khứ “upasaṅkamī” được nói đến bằng cách xem xét thời điểm đó, vì nó chỉ ra rằng sự đến gần đó là một sự kiện đã qua.
Evañhi ‘‘upasaṅkamitvā’’ti vacanaṃ sūpapannaṃ hoti.
In this way, the phrase “upasaṅkamitvā” (having approached) becomes well-justified.
Chỉ khi đó, lời nói “upasaṅkamitvā” (sau khi đến gần) mới trở nên hợp lý.
Itarathā dvinnampi vacanānaṃ atītakālikattā tathāvattabbameva na siyā.
Otherwise, if both verbs were past tense, it would not be phrased that way.
Nếu không, vì cả hai lời nói đều ở thì quá khứ, thì không nên nói như vậy.
Upasaṅkamanassa ca gamanaṃ, upagamanañcāti dvidhā attho, idha pana gamanameva.
And “upasaṅkamana” has two meanings: going and arriving; here, however, it means only going.
Và upasaṅkamana có hai nghĩa: đi và đến gần; nhưng ở đây chỉ có nghĩa là đi.
Sampattukāmatāya hi yaṃ kiñci ṭhānaṃ gacchanto taṃ taṃ padesātikkamanavasena ‘‘taṃ ṭhānaṃ upasaṅkami upasaṅkamanto’’ti vattabbataṃ labhati, tenāha ‘‘tattha gato’’ti, tena upagamanatthaṃ nivatteti.
Indeed, one who goes to any place desiring to reach it is said to “approach that place, going to it,” by traversing various areas; therefore, it says “having gone there,” which negates the meaning of arriving.
Vì một người đi đến bất kỳ nơi nào với ý muốn đến đó, thì người đó được gọi là “đã đến gần, đang đến gần nơi đó” bằng cách vượt qua từng vùng đó. Do đó, lời nói “tattha gato” (đã đến đó) được nói, và điều đó bác bỏ ý nghĩa của việc đến gần.
Yañhi ṭhānaṃ pattumicchanto gacchati, taṃ pattatāyeva ‘‘upagamana’’nti vuccati.
For, reaching the place one wishes to attain is called “arriving.”
Thật vậy, nơi mà một người muốn đến và đi đến, chính việc đến được nơi đó được gọi là “upagamana” (sự đến gần).
Yamettha na saṃvaṇṇitaṃ ‘‘upasaṅkamitvā’’ti padaṃ, taṃ upasaṅkamanapariyosānadīpanaṃ.
The word “upasaṅkamitvā” which is not explained here, indicates the completion of the approach.
Từ “upasaṅkamitvā” không được giải thích ở đây, nó chỉ ra sự kết thúc của việc đến gần.
Atha vā gatoti upagato.
Alternatively, “gato” means “upagato” (approached).
Hoặc gato (đã đi) có nghĩa là upagato (đã đến gần).
Anupasaggopi hi saddo saupasaggo viya atthantaraṃ vadati saupasaggopi anupasaggo viyāti.
Indeed, a word without a prefix can express a different meaning as if it had a prefix, and a word with a prefix can express a different meaning as if it had no prefix.
Thật vậy, một từ không có tiền tố cũng có thể mang một ý nghĩa khác giống như một từ có tiền tố, và một từ có tiền tố cũng có thể mang một ý nghĩa khác giống như một từ không có tiền tố.
Ato ‘‘upasaṅkamitvā’’ti padassa evaṃ upagato tato āsannataraṃ bhikkhūnaṃ samīpasaṅkhātaṃ pañhaṃ vā kathetuṃ, dhammaṃ vā desetuṃ sakkuṇeyyaṭṭhānaṃ upagantvāti attho veditabbo.
Therefore, the meaning of “upasaṅkamitvā” should be understood as: “having thus approached, having gone to a place closer, to the proximity of the bhikkhus, which is suitable for them to explain a question or to teach the Dhamma.”
Do đó, ý nghĩa của từ “upasaṅkamitvā” cần được hiểu là: “sau khi đã đến gần theo cách này, từ đó, đến một nơi gần hơn, tức là gần các tỳ-kheo, để có thể nói một câu hỏi hoặc thuyết giảng Dhamma.”
Apica yenāti hetumhi karaṇavacanaṃ.
Furthermore, “yenā” is an instrumental case in the sense of cause.
Hơn nữa, yenā là một từ công cụ trong ý nghĩa nguyên nhân.
Yena kāraṇena bhagavatā so maṇḍalamāḷo upasaṅkamitabbo, tena kāraṇena upasaṅkamīti attho.
The meaning is: “For whatever reason the Blessed One had to approach that assembly hall, for that reason He approached.”
Ý nghĩa là: “Vì lý do mà Thế Tôn cần đến hội trường đó, vì lý do đó Ngài đã đến gần.”
Kāraṇaṃ pana ‘‘ime bhikkhū’’tiādinā aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.
The reason, beginning with “these bhikkhus,” has already been stated in the commentary.
Còn lý do thì đã được nói trong Chú giải bằng “ime bhikkhū” (các tỳ-kheo này) và những lời tương tự.
Paññatte āsane nisīdīti ettha kenidaṃ paññattanti anuyoge sati bhikkhūhīti dassetuṃ ‘‘buddhakāle kirā’’tiādimāha.
Regarding “nisīdī” (sat) on the seat prepared (paññatte āsane), when asked who prepared it, the commentator states, beginning with “it is said in the Buddha’s time,” to show that it was the bhikkhus.
Trong lời nói “Paññatte āsane nisīdī” (Ngài ngồi trên chỗ ngồi đã được sắp đặt), khi có câu hỏi “Ai đã sắp đặt cái này?”, để chỉ ra rằng đó là các tỳ-kheo, Ngài nói “buddhakāle kirā” (vào thời Đức Phật, nghe nói rằng) và những lời tương tự.
Tattha buddhakāleti dharamānassa bhagavato kāle.
There, “buddhakāle” means during the time of the living Blessed One.
Ở đó, buddhakāle có nghĩa là vào thời gian Đức Thế Tôn còn tại thế.
Visesanti yathāladdhato uttari jhānamaggaphalaṃ.
“Visesa” refers to jhāna, path, and fruition, which are superior to what has been attained.
Visesaṃ là thiền định, đạo và quả vượt trội hơn những gì đã đạt được.
Athāti saṃsayatthe nipāto, yadi passatīti attho.
“Athā” is a particle used in the sense of doubt, meaning “if he sees.”
Athā là một tiểu từ mang ý nghĩa nghi vấn, có nghĩa là “nếu thấy”.
Vitakkayamānaṃ naṃ bhikkhunti sambandho, tathā tato passanahetu dassetvā, ovaditvāti ca.
The connection is to “that bhikkhu pondering,” and similarly, “having shown that from seeing, and having exhorted.”
Sự liên kết là “tỳ-kheo đó đang suy nghĩ”, và tương tự, “sau khi chỉ ra (nhờ thấy) từ đó, sau khi khuyên bảo”.
Anamataggeti anādimati.
“Anamatagge” means without a known beginning.
Anamatagge có nghĩa là không có khởi đầu.
Ākāsaṃ uppatitvāti ākāse uggantvā.
“Ākāsaṃ uppatitvā” means rising up into the sky.
Ākāsaṃ uppatitvā có nghĩa là bay lên không trung.
Īdisesu hi bhummattho eva yujjatīti udānaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
In such cases, it is stated in the Udāna commentary that only the locative case is appropriate.
Thật vậy, trong những trường hợp như vậy, chỉ có ý nghĩa vị trí là phù hợp, như đã được nói trong Udāna Aṭṭhakathā.
Bhāroti taṅkhaṇeyeva bhagavato anucchavikāsanassa dullabhattā garukammaṃ.
“Bhāro” means a difficult task, due to the rarity of a suitable seat for the Blessed One at that very moment.
Bhāro là một việc nặng nhọc, vì vào thời điểm đó, rất khó để tìm được một chỗ ngồi phù hợp với Đức Thế Tôn.
Phalakanti nisīdanatthāya kataṃ phalaṃ.
“Phalakanti” means a plank made for sitting.
Phalakaṃ là một tấm ván được làm để ngồi.
Kaṭṭhakanti nisīdanayogyaṃ phalakato aññaṃ dārukkhandhaṃ.
“Kaṭṭhakanti” means any other log suitable for sitting, apart from a plank.
Kaṭṭhakaṃ là một khúc gỗ khác ngoài tấm ván, phù hợp để ngồi.
Saṅkaḍḍhitvāti saṃharitvā.
“Saṅkaḍḍhitvā” means having gathered together.
Saṅkaḍḍhitvā có nghĩa là thu gom lại.
Tatthāti purāṇapaṇṇesu, kevalaṃ tesu eva nisīditumananucchavikattā tathā vuttaṃ, tatthāti vā tesu pīṭhādīsu.
“Tatthā” means on the old leaves; it is said so because it was not suitable to sit on them alone, or “tatthā” means on those stools and so forth.
Tatthā (ở đó) là trên những chiếc lá cũ, được nói như vậy vì chỉ ngồi trên chúng là không phù hợp; hoặc tatthā là trên những chiếc ghế, v.v. đó.
Evaṃ sati saṅkaḍḍhitvā paññapentīti atthavasā vibhattiṃ vipariṇāmetvā sambandho.
In this case, the case ending is to be altered and connected according to the meaning, as in “having gathered and arranged.”
Trong trường hợp này, sự liên kết được thực hiện bằng cách thay đổi cách chia từ theo ý nghĩa, tức là “saṅkaḍḍhitvā paññapentī” (sau khi thu gom, họ sắp đặt).
Papphoṭetvāti yathāṭhitaṃ rajojallādi-saṃkiṇṇamananurūpanti tabbisodhanatthaṃ sañcāletvā.
“Papphoṭetvā” means having shaken off the dust, grime, and so forth, as the existing condition was unsuitable, in order to cleanse it.
Papphoṭetvā có nghĩa là lắc mạnh để làm sạch bụi bẩn, v.v., vì tình trạng hiện tại, bị nhiễm bẩn bởi bụi bặm, không phù hợp.
‘‘Amhākaṃ īdisā kathā aññatarissā desanāya kāraṇaṃ bhavituṃ yuttā, avassaṃ bhagavā āgamissatī’’ti ñatvā yathānisīdanaṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ.
It is stated thus, bearing in mind their seating, knowing, “Such a conversation of ours is fit to be the cause of another discourse; the Blessed One will certainly come.”
Biết rằng “một cuộc nói chuyện như thế này của chúng ta thích hợp để trở thành nguyên nhân cho một lời dạy khác, chắc chắn Đức Thế Tôn sẽ đến”, lời này được nói liên quan đến chỗ ngồi như vậy.
Ettha ca ‘‘idhāgato samaṇo vā brāhmaṇo vā tāvakālikaṃ gaṇhitvā paribhuñjatū’’ti raññā ṭhapitaṃ, tena ca āgatakāle paribhuttaṃ āsanaṃ rañño nisīdanāsananti veditabbaṃ.
Here, it should be understood that the seat, which the king had set aside with the intention that “any ascetic or brahmin who comes here may take and use it for a temporary period,” and which was used by him when he arrived, is called “the king’s sitting seat.”
Và ở đây, chỗ ngồi mà nhà vua đã đặt, nói rằng “nếu có vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào đến đây, hãy tạm thời nhận và sử dụng”, và chỗ ngồi mà nhà vua đã sử dụng khi đến, cần được hiểu là chỗ ngồi của nhà vua.
Na hi tathā aṭṭhapitaṃ bhikkhūhi paribhuñjituṃ, bhagavato ca paññapetuṃ vaṭṭati.
Indeed, it is not appropriate for bhikkhus to use a seat not thus set aside, nor for them to arrange it for the Blessed One.
Thật vậy, chỗ ngồi không được đặt như vậy thì các tỳ-kheo không được sử dụng, và cũng không được sắp đặt cho Đức Thế Tôn.
Tasmā tādisaṃ rañño nisīdanāsanaṃ pāḷiyaṃ kathitanti dassetuṃ ‘‘taṃ sandhāyā’’tiādi vuttaṃ.
Therefore, to show that such a king’s sitting seat is mentioned in the Pāḷi, it is stated, beginning with “referring to that,” and so forth.
Do đó, để chỉ ra rằng chỗ ngồi của nhà vua như vậy đã được nói trong Pāḷi, lời “taṃ sandhāyā” (liên quan đến điều đó) và những lời tương tự đã được nói.
Adhimuttiñāṇanti ca sattānaṃ nānādhimuttikatārammaṇaṃ sabbaññutaññāṇaṃ, balañāṇañca, vuttovāyamattho.
And Adhimuttiñāṇa refers to the Omniscient Knowledge, which has as its object the various dispositions of beings, and also to the Power of Knowledge. This meaning has already been stated.
Và Adhimuttiñāṇaṃ là tuệ toàn tri, là đối tượng của các khuynh hướng khác nhau của chúng sinh, và tuệ lực; ý nghĩa này đã được nói đến.
‘‘Nisajjā’’ti idaṃ nisīdanapariyosānadīpananti dasseti ‘‘eva’’ntiādinā.
It shows that “nisajjā” indicates the completion of sitting, by starting with “evaṃ” (thus).
Lời “Nisajjā” (chỗ ngồi) này chỉ ra sự kết thúc của việc ngồi, như đã được giải thích bằng “evaṃ” (như vậy) và những lời tương tự.
‘‘Tesaṃ bhikkhūnaṃ ime saṅkhiyadhammaṃ viditvā’’ti vuttattā jānantoyeva pucchīti ayamattho siddhoti āha ‘‘jānantoyevā’’ti.
Since it is stated, “knowing these dhammas of calculation of those bhikkhus,” this meaning that he asked, though he knew, is established, and so he says, “jānantoyevā” (knowing indeed).
Vì đã nói rằng “các tỳ-kheo đó, sau khi biết pháp số này”, nên ý nghĩa là Ngài đã hỏi khi đã biết, do đó Ngài nói “jānantoyevā” (chính là người đã biết).
Asati kathāvatthumhi tadanurūpā uparūpari vattabbā visesakathā na samūpabrūhatīti kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ pucchanaṃ veditabbaṃ.
It should be understood that the question was asked for the sake of initiating the discussion, as, without a subject of conversation, the appropriate special discourse to be given successively would not develop.
Cần hiểu rằng câu hỏi được hỏi để bắt đầu một cuộc nói chuyện, vì nếu không có chủ đề nói chuyện, thì những lời giải thích đặc biệt tiếp theo sẽ không được phát triển.
Nu-iti pucchanatthe.
Nu is in the sense of questioning.
Nu có nghĩa là hỏi.
Asa-saddo pavattanattheti vuttaṃ ‘‘katamāya nu…pe… bhavathā’’ti.
The word asa is said to be in the sense of occurring, as in “katamāya nu…pe… bhavathā” (what is it… etc… that you are engaged in?).
Từ asa được nói là có ý nghĩa tồn tại, như trong “katamāya nu…pe… bhavathā” (bằng điều gì... v.v... các ông ở).
Etthāti etasmiṃ ṭhāne sandhivasena ukārassa okārādesova, na paṭhamāya pāḷiyā atthato visesoti dasseti ‘‘tassāpi purimoyeva attho’’ti iminā.
Here, in this instance, there is only the substitution of o for u by sandhi, and there is no difference in meaning from the original Pāḷi, as shown by “tassāpi purimoyeva attho” (its meaning is the same as before).
Ở đây, trong trường hợp này, chỉ có sự thay đổi của u thành o do sự kết hợp âm, và không có sự khác biệt về ý nghĩa so với Pāḷi đầu tiên, như đã được chỉ ra bằng lời “tassāpi purimoyeva attho” (ý nghĩa của nó cũng giống như trước).
Purimoyevatthoti ca ‘‘katamāya nu bhavathā’’ti evaṃ vutto attho.
And “purimoyevattho” means the meaning stated as “katamāya nu bhavathā” (what are you engaged in?).
Và purimoyevattho là ý nghĩa đã được nói đến như “katamāya nu bhavathā” (bằng điều gì các ông ở).
‘‘Kā ca panā’’ti ettha ca-saddo byatireke ‘‘yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato’’tiādīsu viya.
In “Kā ca panā,” the word ca is in the sense of exception, as in “yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato” (whoever has gone for refuge to the Buddha, the Dhamma, and the Saṅgha), and so on.
Trong “Kā ca panā” (và điều gì nữa), từ ca mang ý nghĩa loại trừ, giống như trong “yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato” (người nào đã quy y Phật, Pháp và Tăng) và những lời tương tự.
Byatireko ca nāma pubbe vuttatthāpekkhako visesātirekattho, so ca taṃ pubbe yathāpucchitāya kathāya vakkhamānaṃ vippakatabhāvasaṅkhātaṃ byatirekatthaṃ joteti.
And exception (byatireka) is a special excess meaning that refers to what was previously stated, and it clarifies that excess meaning, which is the state of incompleteness of the discourse to be spoken, in relation to the previously asked topic.
Và, byatireka là ý nghĩa vượt trội, đặc biệt, liên quan đến ý nghĩa đã được nói trước đó. Và chữ ca đó làm sáng tỏ ý nghĩa byatireka đó, là trạng thái chưa hoàn thành, sẽ được nói trong câu chuyện đã được hỏi trước đó.
Pana-saddo vacanālaṅkāro.
The word pana is an embellishment of speech.
Chữ pana là một từ trang sức cho lời nói.
Tādiso pana attho saddasatthatova suviññeyyoti katvā tadaññesameva atthaṃ dassetuṃ ‘‘antarākathāti kammaṭṭhāna…pe… kathā’’tiādimāha.
And such a meaning being easily understood from the science of grammar alone, he then states, beginning with “antarākathāti kammaṭṭhāna…pe… kathā,” to explain the meaning of other terms.
Hơn nữa, vì ý nghĩa của chữ pana như vậy có thể dễ dàng hiểu được từ ngữ pháp, nên để chỉ ra ý nghĩa của những từ khác ngoài chữ ca và pana, tác giả đã nói: ‘‘antarākathā (câu chuyện giữa chừng) là kammaṭṭhāna…v.v… kathā (câu chuyện)’’ và những lời tương tự.
Kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādayo samaṇakaraṇīyabhūtāti antarāsaddena apekkhite karaṇīyavisese sambandhāpādānabhāvena vattabbe tesameva vattabbarūpattā ‘‘kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādīna’’nti vuttaṃ.
Since meditation practice, learning the Pāḷi text, and studying the commentaries, etc., are duties incumbent on monastics, and because these very duties were of the nature to be spoken of as a special monastic duty intended by the word antarā, it was said, “of meditation practice, learning the Pāḷi text, and studying the commentaries, etc.”
Vì các việc như thiền quán, tác ý, đọc tụng, hỏi đáp, v.v. là những việc cần làm của Sa-môn, nên khi nói về những việc đặc biệt cần làm được ám chỉ bởi từ antarā (ở giữa) với tư cách là nguyên nhân liên hệ, chính vì những việc đó có tính chất cần được nói đến, nên đã được nói là “kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādīna” (của việc thiền quán, tác ý, đọc tụng, hỏi đáp, v.v.).
Yāya hi kathāya te bhikkhū sannisinnā, sā eva antarākathā vippakatā visesena puna pucchīyati, na tadaññe kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādayoti.
For indeed, the very same unfinished intermediate discussion by which those bhikkhus were gathered was specially asked about again, and not other matters such as meditation practice, learning the Pāḷi text, and studying the commentaries.
Quả thật, chính câu chuyện mà các vị Tỳ-khưu đã ngồi lại với nhau, câu chuyện đó đã bị gián đoạn, được hỏi lại một cách đặc biệt, chứ không phải các việc khác như thiền quán, tác ý, đọc tụng, hỏi đáp, v.v.
Antarāsaddassa aññatthamāha ‘‘aññā, ekā’’ti ca.
The other meaning of the word antarā is explained by “another, a single one.”
Để nói về nghĩa khác của từ antarā, vị Aṭṭhakathācariya đã nói “khác, một”.
Pariyāyavacanañhetaṃ padadvayaṃ.
These two words are synonyms.
Hai từ này là từ đồng nghĩa.
Yasmā aññatthe ayaṃ antarāsaddo ‘‘bhūmantaraṃ, samayantara’’ntiādīsu viya.
Because this word antarā is used in the sense of 'other', as in "another place" (bhūmantaraṃ) and "another time" (samayantaraṃ),
Bởi vì từ antarā này có nghĩa là khác, như trong các cụm từ “bhūmantaraṃ (cõi khác), samayantaraṃ (thời gian khác)”, v.v.
Tasmā ‘‘kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādīna’’nti nissakkatthe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Therefore, "of meditation practice, learning the Pāḷi text, and studying the commentaries, etc." should be understood as a genitive case used in the sense of the ablative.
Do đó, cần hiểu rằng “kammaṭṭhānamanasikārauddesaparipucchādīna” là cách dùng sở thuộc ngữ (sāmivacana) mang nghĩa ly khai (nissakkattha).
Vemajjhe vā antarāsaddo, sā pana tesaṃ vemajjhabhūtattā aññāyeva, tehi ca asammissattā visuṃ ekāyevāti adhippāyaṃ dassetuṃ ‘‘aññā, ekā’’ti ca vuttaṃ.
Or, the word antarā means "in the middle". But that discussion, being in the middle of them, is certainly another, and being unmixed with them, is certainly a single one; this intention is shown by saying "another, a single one."
Hoặc từ antarā có nghĩa là ở giữa, nhưng câu chuyện đó là khác vì nó ở giữa những việc đó, và nó là một câu chuyện riêng biệt vì không lẫn lộn với những việc đó, để trình bày ý nghĩa này nên đã được nói “khác, một”.
Pakārena karaṇaṃ pakato, tato vigatā, vigataṃ vā pakataṃ yassāti vippakatā, apariniṭṭhitā.
An act done with a purpose is pakata (completed); that from which it has departed, or for which the act is departed, is vippakatā, meaning unfinished.
Việc làm theo cách thức là pakata (đã làm), từ đó mà khác đi, hoặc việc đã làm mà khác đi là vippakatā (chưa hoàn thành), tức là chưa xong.
Sikhanti pariyosānaṃ.
Sikha means conclusion.
Sikha (đỉnh) có nghĩa là kết thúc.
Ayaṃ pana tadabhisambandhavasena uttari kathetukamyatāpucchā, taṃ sandhāyāha ‘‘nāha’’ntiādi.
This question, however, is a desire to speak further in connection with that, and referring to that, it is said, "I do not..." and so on.
Tuy nhiên, câu hỏi này là câu hỏi muốn nói thêm dựa trên sự liên hệ đó, ám chỉ điều đó nên đã nói “nāhaṃ” (Ta không) v.v.
Kathābhaṅgatthanti kathāya bhañjanatthaṃ.
Kathābhaṅgattha means for the purpose of interrupting the discussion.
Kathābhaṅgatthaṃ có nghĩa là để phá vỡ câu chuyện.
Atthato āpannattā sabbaññupavāraṇaṃ pavāreti. Aniyyānikattā saggamokkhamaggānaṃ tiracchānabhūtā kathātiracchānakathā.
Having become (known) by meaning, he extends the invitation of omniscience. A discussion that is not conducive to liberation, being like an animal, is tiracchānakathā (animal talk).
Vì đã đạt được về mặt ý nghĩa, nên Ngài tuyên bố sự mời thỉnh của bậc Toàn giác. Câu chuyện mà không dẫn đến sự giải thoát khỏi luân hồi, khỏi con đường của thiên giới và Niết-bàn, được gọi là tiracchānakathā (chuyện tầm thường).
Tiracchānabhūtāti ca tirokaraṇabhūtā, vibandhanabhūtāti attho.
Tiracchānabhūtā means that which is an obstruction, that which is a hindrance.
Và tiracchānabhūtā (có tính chất tầm thường) có nghĩa là có tính chất che chướng, có tính chất cản trở.
Ādi-saddena cettha coramahāmattasenābhayakathādikaṃ anekavihitaṃ niratthakakathaṃ saṅgaṇhāti.
Here, by the word ādi (etc.), various meaningless discussions such as talk of kings, ministers, armies, and fears are included.
Ở đây, bằng từ ādi (v.v.), bao gồm nhiều loại chuyện vô ích như chuyện về vua chúa, các đại thần, quân đội, v.v.
Ayaṃ kathā evāti antogadhāvadhāraṇataṃ, aññatthāpohanaṃ vā sandhāya cetaṃ vuttaṃ.
This is said with reference to either the implicit affirmation that "this is indeed the discussion," or the exclusion of other meanings.
Điều này được nói đến để ám chỉ sự xác định bao hàm rằng “chỉ có câu chuyện này” hoặc để loại bỏ các ý nghĩa khác.
Athāti tassā avippakatakāleyeva.
Athāti (then) means precisely at the time when it was not yet finished.
Athā (sau đó) có nghĩa là ngay trong lúc câu chuyện đó chưa bị gián đoạn.
‘‘Taṃ no’’tiādinā atthato āpannamāha.
By "that to us" and so on, the implied meaning is stated.
Bằng cách nói “Ta không” v.v., trình bày điều đã đạt được về mặt ý nghĩa.
Esa nayo īdisesu.
This method applies to such instances.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Nanu ca tehi bhikkhūhi sā kathā ‘‘iti ha me’’tiādinā yathādhippāyaṃ niṭṭhāpitāyevāti?
But those bhikkhus had surely concluded that discussion with "thus it was heard by me" and so on, according to their intention?
Chẳng phải các vị Tỳ-khưu đó đã kết thúc câu chuyện theo ý muốn của họ bằng cách nói “iti ha me” (như vầy tôi nghe) v.v. sao?
Na niṭṭhāpitā bhagavato upasaṅkamanena upacchinnattā.
It was not concluded, because it was interrupted by the arrival of the Blessed One.
Chưa kết thúc, vì đã bị gián đoạn bởi sự đến của Đức Thế Tôn.
Yadi hi bhagavā tasmiṃ khaṇe na upasaṅkameyya, bhiyyopi tappaṭibaddhāyeva tathā pavatteyyuṃ, bhagavato upasaṅkamanena pana na pavattesuṃ, tenevāha ‘‘ayaṃ no…pe… anuppatto’’ti.
For if the Blessed One had not approached at that moment, they would have continued to proceed with that discussion; but they did not proceed due to the Blessed One's approach. Therefore, it is said, "This discussion of ours...pe...has been interrupted."
Nếu Đức Thế Tôn không đến vào khoảnh khắc đó, họ sẽ tiếp tục câu chuyện liên quan đến Ngài nhiều hơn nữa, nhưng vì Đức Thế Tôn đã đến nên họ không tiếp tục, do đó đã nói “ayaṃ no…pe… anuppatto” (đây là của chúng con…v.v… đã đến).
Idāni nidānassa, nidānavaṇṇanāya vā pariniṭṭhitabhāvaṃ dassento tassa bhagavato vacanassānukūlabhāvampi samatthetuṃ ‘‘ettāvatā’’tiādimāha.
Now, showing the completion of the introduction, or the explanation of the introduction, and also confirming its suitability with the Blessed One's words, he says, "Ettāvatā" and so on.
Bây giờ, để trình bày sự hoàn thành của phần dẫn nhập, hoặc của phần chú giải dẫn nhập, và để chứng minh sự phù hợp của lời Đức Thế Tôn, vị Aṭṭhakathācariya đã nói “ettāvatā” (đến đây) v.v.
Ettāvatāti hi ettakena ‘‘evaṃ me suta’’ntiādivacanakkamena yaṃ nidānaṃ bhāsitanti vā ettakena ‘‘tattha evanti nipātapada’’ntiādivacanakkamena atthavaṇṇanā samattāti vā dvidhā attho daṭṭhabbo.
For the meaning of Ettāvatā should be understood in two ways: either "by this much, by the sequence of words beginning 'Thus have I heard,' this introduction was spoken," or "by this much, by the sequence of words beginning 'There, the particle evaṃ,' the explanation of the meaning is complete."
Quả thật, từ ettāvatā có hai nghĩa cần được hiểu: hoặc là “đến đây, phần dẫn nhập đã được thuyết giảng theo trình tự lời nói ‘evaṃ me sutaṃ’ (như vầy tôi nghe) v.v.”, hoặc là “đến đây, phần chú giải ý nghĩa đã hoàn thành theo trình tự lời nói ‘tattha evaṃti nipātapada’ (ở đó, từ ‘evaṃ’ là một tiểu từ) v.v.”.
‘‘Kamala…pe… salilāyā’’tiādinā pana tassa nidānassa bhagavato vacanassānukūlabhāvaṃ dīpeti.
By "kamala…pe…salilāyā" and so on, he points out the suitability of that introduction to the Blessed One's words.
Bằng cách nói “kamala…pe… salilāyā” (hoa sen…v.v… nước), trình bày sự phù hợp của phần dẫn nhập đó với lời Đức Thế Tôn.
Tattha kamalakuvalayujjalavimalasādhurasasalilāyāti kamalasaṅkhātehi padumapuṇḍarīkasetuppalarattuppalehi ceva kuvalayasaṅkhātena nīluppalena ca ujjalavimalasādhurasasalilavatiyā.
Here, kamalakuvalayujjalavimalasādhurasasalilāyā means "having bright, pure, sweet-tasting water shining with lotuses, white water lilies, red water lilies (called kamala), and blue water lilies (called kuvalaya)."
Ở đó, kamalakuvalayujjalavimalasādhurasasalilāyā (có nước trong lành, ngọt ngào, sáng chói bởi hoa sen và hoa súng) có nghĩa là có nước trong sạch, sáng chói, ngọt ngào, trong lành bởi các loại hoa sen như paduma (sen hồng), puṇḍarīka (sen trắng), setuppala (sen trắng), rattuppala (sen đỏ) và bởi hoa súng xanh (nīluppala) được gọi là kuvalaya.
Nimmalasilātalaracanavilāsasobhitaratanasopānanti nimmalena silātalena racanāya vilāsena līlāya sobhitaratanasopānavantaṃ, nimmalasilātalena vā racanavilāsena, susaṅkhatakiriyāsobhena ca sobhitaratanasopānaṃ, vilāsasobhitasaddehi vā ativiya sobhitabhāvo vutto.
Nimmalasilātalaracanavilāsasobhitaratanasopāna means "having beautiful jewel-stairs adorned by the charming arrangement of clean stone slabs," or "having beautiful jewel-stairs adorned by the charming arrangement of clean stone slabs and by the grace of being well-constructed," or the extreme beauty is expressed by the words vilāsa and sobhitā.
Nimmalasilātalaracanavilāsasobhitaratanasopānaṃ (có cầu thang bằng đá quý được trang trí lộng lẫy bằng nền đá sạch) có nghĩa là có cầu thang bằng đá quý được trang trí lộng lẫy bằng nền đá sạch, hoặc có cầu thang bằng đá quý được trang trí lộng lẫy bởi sự tinh xảo trong cách sắp đặt bằng nền đá sạch, hoặc bằng các từ vilāsa (lộng lẫy) và sobhita (trang hoàng) để nói lên sự trang hoàng tột bậc.
Vippakiṇṇamuttātalasadisavālukācuṇṇapaṇḍarabhūmibhāganti vividhena pakiṇṇāya muttāya talasadisānaṃ vālukānaṃ cuṇṇehi paṇḍaravaṇṇabhūmibhāgavantaṃ.
Vippakiṇṇamuttātalasadisavālukācuṇṇapaṇḍarabhūmibhāga means "having ground regions made white by pearl dust resembling scattered pearls of various kinds."
Vippakiṇṇamuttātalasadisavālukācuṇṇapaṇḍarabhūmibhāgaṃ (có phần đất trắng tinh như bột cát giống như mặt ngọc trai rải rác khắp nơi) có nghĩa là có phần đất trắng tinh như bột cát giống như mặt ngọc trai được rải rác khắp nơi.
Suvibhattabhittivicitravedikāparikkhittassāti suṭṭhu vibhattāhi bhittīhi vicitrassa, vedikāhi parikkhittassa ca.
Suvibhattabhittivicitravedikāparikkhittassā means "that which is well-divided by walls, variegated, and enclosed by railings."
Suvibhattabhittivicitravedikāparikkhittassā (được bao quanh bởi những lan can trang trí đẹp đẽ và những bức tường được phân chia rõ ràng) có nghĩa là được bao quanh bởi những bức tường được phân chia rõ ràng và những lan can trang trí đẹp đẽ.
Uccatarena nakkhattapathaṃ ākāsaṃ phusitukāmatāya viya, vijambhitasaddena cetassa sambandho.
This is in connection with the word vijambhita, as if desiring to touch the starry sky with its exceeding height.
Như thể muốn chạm đến con đường của các vì sao trên bầu trời bằng một chiều cao vượt trội, và từ vijambhita (trải rộng) có liên hệ với điều này.
Vijambhitasamussayassāti vikkīḷanasamūhavantassa.
Vijambhitasamussayassā means "having a multitude of flourishing delights."
Vijambhitasamussayassā (có sự tập hợp lộng lẫy) có nghĩa là có sự tập hợp của những trò chơi.
Dantamayasaṇhamuduphalakakañcanalatāvinaddhamaṇigaṇappabhāsamudayujjalasobhanti dantamaye ativiya siniddhaphalake kañcanamayāhi latāhi vinaddhānaṃ maṇīnaṃ gaṇappabhāsamudāyena samujjalasobhāsampannaṃ.
Dantamayasaṇhamuduphalakakañcanalatāvinaddhamaṇigaṇappabhāsamudayujjalasobha means "having a brilliant splendor brought forth by the combined radiance of clusters of jewels interwoven with golden creepers on exquisitely smooth, soft ivory panels."
Dantamayasaṇhamuduphalakakañcanalatāvinaddhamaṇigaṇappabhāsamudayujjalasobhaṃ (có vẻ đẹp rực rỡ bởi sự kết hợp ánh sáng của các viên ngọc quý được kết nối bằng dây vàng trên những tấm ván ngà voi mịn màng, mềm mại) có nghĩa là có vẻ đẹp rực rỡ bởi sự kết hợp ánh sáng của các viên ngọc quý được kết nối bằng dây vàng trên những tấm ván ngà voi cực kỳ mịn màng.
Suvaṇṇavalayanupurādisaṅghaṭṭanasaddasammissitakathitahasita- madhurassaragehajanavicaritassāti suvaṇṇamayaniyurapādakaṭakādīnaṃ aññamaññaṃ saṅghaṭṭanena janitasaddehi sammissitakathitasarahasitasarasaṅkhātena madhurassarena sampannānaṃ gehanivāsīnaṃ naranārīnaṃ vicaritaṭṭhānabhūtassa.
Suvaṇṇavalayanupurādisaṅghaṭṭanasaddasammissitakathitahasita- madhurassaragehajanavicaritassā means "that place where householders, men and women, wander about, their sweet voices mingled with the sounds of conversation and laughter, generated by the clashing of golden bangles, anklets, and other ornaments."
Suvaṇṇavalayanupurādisaṅghaṭṭanasaddasammissitakathitahasita- madhurassaragehajanavicaritassā (có sự đi lại của người nhà với giọng nói ngọt ngào, tiếng cười hòa lẫn với âm thanh va chạm của vòng vàng, vòng chân, v.v.) có nghĩa là có sự đi lại của những người nam nữ sống trong nhà, với giọng nói ngọt ngào bao gồm tiếng nói chuyện, tiếng cười vui vẻ, hòa lẫn với âm thanh phát ra từ sự va chạm lẫn nhau của các vòng vàng, vòng chân, v.v.
Uḷārissariyavibhavasobhitassāti uḷāratāsampannajanaissariyasampannajanavibhavasampannajanehi, tannivāsīnaṃ vā naranārīnaṃ uttamādhipaccabhogehi sobhitassa.
Uḷārissariyavibhavasobhitassā means "adorned by persons possessing great eminence, by persons possessing great sovereignty, and by persons possessing great wealth, or adorned by the supreme dominion and enjoyments of the men and women residing therein."
Uḷārissariyavibhavasobhitassā (được trang hoàng bởi sự vĩ đại, quyền lực và sự thịnh vượng) có nghĩa là được trang hoàng bởi những người có sự vĩ đại, những người có quyền lực, những người có sự thịnh vượng, hoặc bởi sự hưởng thụ quyền lực tối thượng của những người nam nữ sống ở đó.
Suvaṇṇarajatamaṇimuttāpavāḷādijutivissaravijjotitasuppatiṭṭhitavisāla dvārabāhanti suvaṇṇarajatanānāmaṇimuttāpavāḷādīnaṃ jutīhi pabhassaravijjotitasuppatiṭṭhitavitthatadvārabāhaṃ.
Suvaṇṇarajatamaṇimuttāpavāḷādijutivissaravijjotitasuppatiṭṭhitavisāla dvārabāha means "having broad doorframes, well-established, shining with a radiant glow from the luster of gold, silver, various gems, pearls, coral, etc."
Suvaṇṇarajatamaṇimuttāpavāḷādijutivissaravijjotitasuppatiṭṭhitavisāla dvārabāhaṃ (có khung cửa rộng lớn, vững chắc, rực rỡ bởi ánh sáng chói lọi của vàng, bạc, ngọc, ngọc trai, san hô, v.v.) có nghĩa là có khung cửa rộng lớn, vững chắc, rực rỡ bởi ánh sáng chói lọi của vàng, bạc, các loại ngọc quý, ngọc trai, san hô, v.v.
Kimatthaṃ panettha dhammavinayasaṅgahe kariyamāne nidānavacanaṃ vuttaṃ, nanu bhagavatā bhāsitavacanasseva saṅgaho kātabboti?
For what purpose was the introductory passage stated here, when the collection of Dhamma and Vinaya was being made? Was it not that only the words spoken by the Blessed One should be collected?
Tại sao khi kết tập Pháp và Luật lại nói đến phần dẫn nhập? Chẳng lẽ chỉ nên kết tập những lời Đức Thế Tôn đã thuyết giảng thôi sao?
Vuccate – desanāya ṭhitiasammosasaddheyyabhāvasampādanatthaṃ.
It is said: for the purpose of ensuring the permanence, non-confusion, and trustworthiness of the teaching.
Được nói rằng: Để làm cho bài thuyết giảng được tồn tại lâu dài, không bị quên lãng và đáng tin cậy.
Kāladesadesakavatthuparisāpadesehi upanibandhitvā ṭhapitā hi desanā ciraṭṭhitikā hoti, asammosadhammā, saddheyyā ca desakālavatthuhetunimittehi upanibandho viya vohāravinicchayo, teneva cāyasmatā mahākassapena ‘‘brahmajālaṃ āvuso ānanda kattha bhāsita’’ntiādinā (cūḷava. 439) desādipucchāsu katāsu tāsaṃ vissajjanaṃ karontena dhammabhaṇḍāgārikena āyasmatā ānandattherena nidānaṃ bhāsitanti tadevidhāpi vuttaṃ ‘‘kāladesadesakavatthuparisāpadesapaṭimaṇḍitaṃ nidāna’’nti.
For a teaching established and laid down by indicating the time, place, speaker, topic, and assembly becomes long-lasting, unconfused, and trustworthy, just like a legal decision established by indicating the location, time, object, causes, and circumstances. And for this very reason, when Venerable Mahākassapa questioned, "Where, friend Ānanda, was the Brahmajäla Sutta delivered?" and so on, Venerable Ānanda Thera, the custodian of the Dhamma, recited the introduction when answering those questions. So here too it is said, "the introduction embellished by the indication of time, place, speaker, topic, and assembly."
Quả thật, bài thuyết giảng được thiết lập và duy trì bằng cách liên kết với thời gian, nơi chốn, người thuyết, đối tượng và hội chúng sẽ tồn tại lâu dài, không bị quên lãng và đáng tin cậy, giống như một phán quyết pháp lý được thiết lập bằng cách liên kết với địa điểm, thời gian, đối tượng, nguyên nhân và dấu hiệu. Chính vì thế, khi Tôn giả Mahākassapa hỏi về nơi thuyết giảng, v.v., bằng cách nói “Này Ānanda, kinh Brahma-jāla được thuyết giảng ở đâu?” (Cūḷava. 439), Tôn giả Ānanda, vị thủ kho Pháp bảo, đã thuyết giảng phần dẫn nhập khi trả lời những câu hỏi đó. Do đó, ở đây cũng nói đến điều đó là “kāladesadesakavatthuparisāpadesapaṭimaṇḍitaṃ nidānaṃ” (phần dẫn nhập được trang hoàng bằng sự trình bày về thời gian, nơi chốn, người thuyết, đối tượng và hội chúng).
Apica satthusampattipakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ.
Furthermore, the introductory passage was spoken to declare the Buddha’s perfection.
Hơn nữa, phần dẫn nhập được nói ra để công bố sự viên mãn của Đức Đạo Sư.
Tathāgatassa hi bhagavato pubba-racanā-numānāgama-takkābhāvato sammāsambuddhattasiddhi.
For the Tathāgata, the Blessed One, attained perfect Self-Awakening due to the absence of prior arrangement, inference, tradition, or speculation.
Vì Đức Như Lai, bậc Thế Tôn, không có sự sắp đặt trước, không có sự suy luận, không có sự truyền thừa hay suy đoán, nên Ngài đã thành tựu quả vị Chánh Đẳng Giác.
Sammāsambuddhabhāvena hissa puretaraṃ racanāya, ‘‘evampi nāma bhaveyyā’’ti anumānassa, āgamantaraṃ nissāya parivitakkassa ca abhāvo sabbattha appaṭihatañāṇacāratāya ekappamāṇattā ñeyyadhammesu.
Indeed, due to his state as a Sammāsambuddha, there is no prior composition, no inference (thinking, ‘it would be like this’), and no speculative thought based on other Agamas, because in all knowable phenomena, his knowledge moves unimpeded, having a singular standard.
Vì với tư cách là một bậc Chánh Đẳng Giác (Sammāsambuddha), Ngài không có sự sắp đặt trước rằng ‘việc thuyết pháp sẽ như thế này’, không có sự suy đoán (anumāna) hay sự suy xét (parivitakka) dựa trên các kinh điển khác (āgamantara), bởi vì trí tuệ của Ngài không bị chướng ngại (appaṭihatañāṇa) trong tất cả các pháp cần biết (ñeyyadhamma) và có một tiêu chuẩn duy nhất (ekappamāṇattā).
Tathā ācariyamuṭṭhidhammamacchariyasāsanasāvakānurodhabhāvato khīṇāsavattasiddhi.
Likewise, the attainment of being one whose Taints are destroyed (khīṇāsavatta) is due to the absence of the teacher’s closed fist, stinginess concerning the Dhamma, dependence on a teacher, being a disciple, and attachment to sense objects.
Tương tự, sự thành tựu của bậc lậu tận (khīṇāsava) là do không có sự nắm giữ của thầy (ācariyamuṭṭhi), không có sự keo kiệt đối với Dhamma (dhammamacchariya), không có sự lệ thuộc vào giáo pháp của người khác và không có sự ràng buộc với các đệ tử (sāsanasāvakānurodhabhāvato).
Khīṇāsavatāya hi ācariyamuṭṭhiādīnamabhāvo, visuddhā ca parānuggahappavatti.
For a khīṇāsava, there is indeed no teacher’s closed fist and so on, and their activity of benefiting others is purified.
Thật vậy, do là bậc lậu tận (khīṇāsava) nên không có sự nắm giữ của thầy, v.v., và sự hành động vì lợi ích người khác (parānuggahappavatti) là hoàn toàn thanh tịnh.
Iti desakasaṃkilesabhūtānaṃ diṭṭhisīlasampattidūsakānaṃ avijjātaṇhānaṃ abhāvasaṃsūcakehi, ñāṇappahānasampadābhibyañjanakehi ca sambuddhavisuddhabhāvehi purimavesārajjadvayasiddhi.
Thus, the accomplishment of the first two fearlessnesses is established by the pure states of the Sammāsambuddha, which indicate the absence of ignorance and craving—which are defilements of the speaker and defilers of the attainment of view and virtue—and which manifest the accomplishment of wisdom and abandonment.
Vì vậy, sự thành tựu của hai sự tự tin (vesārajja) đầu tiên là do sự thanh tịnh của bậc Chánh Đẳng Giác (Sambuddha), được biểu thị bằng sự vắng mặt của vô minh (avijjā) và ái (taṇhā) – những thứ làm ô nhiễm người thuyết pháp và làm hư hoại sự thành tựu của chánh kiến (diṭṭhi) và giới (sīla) – và được biểu thị bằng sự thành tựu của trí tuệ (ñāṇa) và sự đoạn diệt (pahāna).
Tatoyeva ca antarāyikaniyyānikesu sammohābhāvasiddhito pacchimavesārajjadvayasiddhīti bhagavato catuvesārajjasamannāgamo, attahitaparahitapaṭipatti ca nidānavacanena pakāsitā hoti sampattaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ ṭhānuppattikapaṭibhānena dhammadesanādīpanato, ‘‘jānatā passatā’’tiādivacanato ca, tena vuttaṃ ‘‘satthusampattipakāsanatthaṃ nidānavacana’’nti.
And from that very accomplishment, the attainment of the latter two fearlessnesses is established due to the absence of delusion regarding phenomena that hinder or lead to deliverance. Thus, the Blessed One's possession of the four fearlessnesses and his practice for his own welfare and the welfare of others are revealed through the introductory discourse, because the teaching of the Dhamma is elucidated with spontaneous wisdom appropriate to the intention of the assembled audience, and from phrases such as, ‘one who knows, one who sees’. Therefore, it is said, ‘the introductory discourse for the manifestation of the Teacher’s accomplishments’.
Cũng chính vì thế, do không có sự mê lầm đối với các pháp chướng ngại (antarāyika) và các pháp đưa đến giải thoát (niyyānika) mà hai sự tự tin sau cùng được thành tựu. Như vậy, sự đầy đủ bốn sự tự tin (catuvesārajja) của Đức Thế Tôn (Bhagavā) và sự thực hành lợi ích cho mình và cho người (attahitaparahitapaṭipatti) được tuyên bố qua lời dẫn nhập (nidānavacana), vì Ngài đã thuyết Dhamma với trí ứng biến (paṭibhāna) xuất hiện đúng lúc, phù hợp với sở nguyện của hội chúng hiện diện, và qua các lời dạy như “người biết, người thấy” (jānatā passatā). Do đó, có câu nói rằng “lời dẫn nhập là để tuyên bố sự thành tựu của Bậc Đạo Sư”.
Apica sāsanasampattipakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ.
Furthermore, the introductory discourse is for the manifestation of the accomplishment of the Dispensation.
Hơn nữa, lời dẫn nhập được nói ra để tuyên bố sự thành tựu của Giáo Pháp (sāsana).
Ñāṇakaruṇāpariggahitasabbakiriyassa hi bhagavato natthi niratthikā pavatti, attahitatthā vā, tasmā paresaṃyeva hitāya pavattasabbakiriyassa sammāsambuddhassa sakalampi kāyavacīmanokammaṃ yathāpavattaṃ vuccamānaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ sattānaṃ anusāsanaṭṭhena sāsanaṃ, na kabbaracanā.
For the Blessed One, whose every action is encompassed by wisdom and compassion, there is no useless activity, nor any activity for his own benefit. Therefore, the entire body, speech, and mind actions of the Sammāsambuddha, whose every action is for the benefit of others, when recounted as they occurred, constitute the Dispensation by way of instructing beings appropriately for their benefit in this life, in future lives, and in the ultimate sense, and not as a mere poetic composition.
Thật vậy, không có hành động nào của Đức Thế Tôn, người mà tất cả mọi hành động đều được bao hàm bởi trí tuệ (ñāṇa) và lòng bi mẫn (karuṇā), là vô ích hay chỉ vì lợi ích của riêng mình. Do đó, tất cả các hành động thân, khẩu, ý của bậc Chánh Đẳng Giác (Sammāsambuddha), người mà mọi hành động đều vì lợi ích của người khác, khi được nói ra đúng như sự thật, thì đó là Giáo Pháp (sāsana) theo nghĩa là sự giáo huấn chúng sinh một cách thích hợp với các lợi ích hiện tại (diṭṭhadhammika), lợi ích tương lai (samparāyika) và lợi ích tối thượng (paramattha), chứ không phải là một sự sắp đặt văn chương.
Tayidaṃ satthu caritaṃ kāladesadesakavatthuparisāpadesehi saddhiṃ tattha tattha nidānavacanehi yathāsambhavaṃ pakāsīyati.
This conduct of the Teacher is revealed in various introductory discourses, as appropriate, together with the time, place, speaker, context, and audience.
Và hành trạng này của Bậc Đạo Sư được tuyên bố một cách thích hợp ở từng nơi qua các lời dẫn nhập, cùng với thời gian, địa điểm, người thuyết pháp, đối tượng và hội chúng.
Atha vā satthuno pamāṇabhāvappakāsanena sāsanassa pamāṇabhāvappakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ, tañcassa pamāṇabhāvadassanaṃ ‘‘bhagavā’’ti iminā tathāgatassa guṇavisiṭṭhasabbasattuttamabhāvadīpanena ceva ‘‘jānatā passatā’’tiādinā āsayānusayañāṇādipayogadīpanena ca vibhāvitaṃ hoti, idamettha nidānavacanapayojanassa mukhamattanidassanaṃ.
Alternatively, the introductory discourse is for the manifestation of the authority of the Dispensation by manifesting the authority of the Teacher. And the demonstration of his authority is revealed by the word ‘Bhagavā’, which indicates the excellence of the Tathāgata above all beings due to his distinguished qualities, and by phrases such as ‘one who knows, one who sees’, which indicate the application of knowledge of inclinations and underlying tendencies and so on. This is merely a brief indication of the purpose of the introductory discourse here.
Hoặc, lời dẫn nhập được nói ra để tuyên bố tính chuẩn mực của Giáo Pháp bằng cách tuyên bố tính chuẩn mực của Bậc Đạo Sư. Và sự thể hiện tính chuẩn mực này được làm rõ qua từ “Bhagavā” (Đức Thế Tôn), biểu thị sự tối thượng của Như Lai (Tathāgata) vượt trên tất cả chúng sinh nhờ các đức tính đặc biệt; và qua các lời như “người biết, người thấy”, v.v., biểu thị sự vận dụng trí tuệ về sở nguyện (āsayāñāṇa), trí tuệ về tùy miên (anusayāñāṇa), v.v. Đây chỉ là một phần nhỏ của mục đích lời dẫn nhập được trình bày ở đây.
Ko hi samattho buddhānubuddhena dhammabhaṇḍāgārikena bhāsitassa nidānassa payojanāni niravasesato vibhāvitunti.
For who indeed is capable of fully elucidating all the purposes of the introduction spoken by the Dhammabhaṇḍāgārika, the one who understands the Buddha?
Ai có thể làm sáng tỏ tất cả mục đích của lời dẫn nhập do vị Trưởng lão Ananda, người biết Dhamma theo Đức Phật, thuyết giảng?
Honti cettha –
And here there are these verses:
Và ở đây có những câu kệ:
5. Evaṃ abbhantaranidānasaṃvaṇṇanaṃ katvā idāni yathānikkhittassa suttassa saṃvaṇṇanaṃ karonto anupubbāvirodhinī saṃvaṇṇanā kamānatikkamanena byākuladosappahāyinī, viññūnañca cittārādhinī, āgatabhāro ca avassaṃ āvahitabboti saṃvaṇṇakassa sampattabhārāvahanena paṇḍitācārasamatikkamābhāvavibhāvinī, tasmā tadāvikaraṇasādhakaṃ saṃvaṇṇanokāsavicāraṇaṃ kātumāha ‘‘idānī’’tiādi.
5. Having thus expounded the internal introduction, the commentator now, wishing to explain the Sutta as it was laid down, states “idānī” (now) and so on, to explain the consideration of the occasion for explanation, showing that the explanation is not contradictory in its sequence, avoids the fault of confusion by not transgressing the order, pleases the discerning, and demonstrates that the commentator does not deviate from the practice of the wise by bearing the burden that has fallen upon him and must be carried.
Sau khi giải thích lời dẫn nhập nội tại như vậy, bây giờ, khi giải thích bài kinh đã được trình bày, lời giải thích phải không mâu thuẫn theo thứ tự, tránh lỗi lộn xộn do không vượt quá thứ tự, làm hài lòng những người có trí tuệ, và gánh nặng đã đến thì nhất định phải gánh vác. Do đó, để làm rõ rằng người giải thích không vượt quá phong cách của người trí bằng cách gánh vác gánh nặng đã đến, Ngài nói “idānī” (bây giờ), v.v., để xem xét cơ hội giải thích làm cho điều đó rõ ràng.
Nikkhittassāti desitassa, ‘‘desanā nikkhepo’’ti hi etaṃ atthato bhinnampi sarūpato ekameva, desanāpi hi desetabbassa sīlādiatthassa veneyyasantānesu nikkhipanato ‘‘nikkhepo’’ti vuccati.
“Nikkhittassā” means ‘that which was taught’ or ‘delivered’. Although ‘desanā’ (teaching) and ‘nikkhepa’ (laying down, delivery) differ in meaning, they are essentially one; for a teaching is also called ‘nikkhepa’ because it ‘lays down’ (nikkhipati) the meaning of morality and so on, which is to be taught, into the mental continua of those who are capable of being trained.
Nikkhittassā nghĩa là đã được thuyết giảng. Thật vậy, hai từ “desanā” (thuyết giảng) và “nikkhepa” (trình bày) tuy khác nhau về ý nghĩa nhưng đồng nhất về bản chất. Thuyết giảng cũng được gọi là “nikkhepa” vì nó đặt (nikkhipana) các ý nghĩa như giới (sīla), v.v., cần được thuyết giảng vào tâm thức của những người có khả năng giác ngộ.
Nanu suttameva saṃvaṇṇīyatīti āha ‘‘sā panesā’’tiādi.
“Surely only the Sutta is being explained?” he asks. He responds with “sā panesā” and so on.
Há chẳng phải chỉ có bài kinh được giải thích sao? Để trả lời câu hỏi này, Ngài nói “sā panesā” (nhưng điều đó), v.v.
Idaṃ vuttaṃ hoti – suttanikkhepaṃ vicāretvā vuccamānā saṃvaṇṇanā ‘‘ayaṃ desanā evaṃsamuṭṭhānā’’ti suttassa sammadeva nidānaparijjhānena tabbaṇṇanāya suviññeyyattā pākaṭā hoti, tasmā tadeva sādhāraṇato paṭhamaṃ vicārayissāmāti.
This is what is meant: an explanation given after examining the laying down of the Sutta becomes clear due to its easy comprehensibility when explaining that Sutta by properly grasping its origin, thus, 'this teaching arose in this way'. Therefore, we shall first examine that very common method.
Điều này có nghĩa là: Lời giải thích được nói ra sau khi xem xét sự trình bày của bài kinh (suttanikkhepa) sẽ trở nên rõ ràng và dễ hiểu nhờ sự quán sát kỹ lưỡng lời dẫn nhập (nidāna) của bài kinh, rằng “bài thuyết giảng này có nguồn gốc như vậy”. Do đó, chúng ta sẽ xem xét điều đó trước tiên một cách tổng quát.
Yā hi sā kathā suttatthasaṃvaṇṇanāpākaṭakārinī, sā sabbāpi saṃvaṇṇakena vattabbā.
Indeed, any discourse that clarifies the meaning of the Sutta should be spoken by the commentator.
Thật vậy, tất cả những gì làm cho ý nghĩa của bài kinh trở nên rõ ràng trong lời giải thích đều phải được người giải thích nói ra.
Tadatthavijānanupāyattā ca sā pariyāyena saṃvaṇṇanāyevāti.
And because it is a means of knowing its meaning, it is, in an indirect sense, an explanation itself.
Và vì đó là phương tiện để hiểu ý nghĩa đó, nên theo một cách gián tiếp, đó chính là lời giải thích.
Idha pana tasmiṃ vicārite yassā aṭṭhuppattiyā idaṃ suttaṃ nikkhittaṃ, tassā vibhāgavasena ‘‘mamaṃ vā bhikkhave’’tiādinā (dī. ni. 1.5), ‘‘appamattakaṃ kho paneta’’ntiādinā (dī. ni. 1.7), ‘‘atthi bhikkhave’’tiādinā (dī. ni. 1.28) ca vuttānaṃ suttapadesānaṃ saṃvaṇṇanā vuccamānā taṃtaṃanusandhidassanasukhatāya suviññeyyāti daṭṭhabbaṃ.
Here, however, when that has been examined, the explanation of the Sutta passages stated with ‘mamaṃ vā bhikkhave’ and so on, ‘appamattakaṃ kho panetaṃ’ and so on, and ‘atthi bhikkhave’ and so on, according to the division of the occasion for its arising, for which this Sutta was laid down, is to be understood as easily comprehensible because of the ease in seeing the connection (anusandhi) of each part.
Tuy nhiên, ở đây, khi điều đó đã được xem xét, lời giải thích các phần của bài kinh được nói đến trong “mamaṃ vā bhikkhave” (Dī. Ni. 1.5), “appamattakaṃ kho panetaṃ” (Dī. Ni. 1.7), “atthi bhikkhave” (Dī. Ni. 1.28), v.v., theo cách phân loại của sự kiện phát sinh (aṭṭhuppatti) mà bài kinh này được trình bày, sẽ dễ hiểu vì dễ thấy sự liên kết của từng phần.
Tattha yathā anekasataanekasahassabhedānipi suttantāni saṃkilesabhāgiyādisāsanapaṭṭhānanayena soḷasavidhabhāvaṃ nātivattanti, evaṃ attajjhāsayādi-sutta-nikkhepavasena catubbidhabhāvanti āha ‘‘cattāro suttanikkhepā’’ti.
Just as Suttas, even with many hundreds and many thousands of distinctions, do not exceed the sixteen categories according to the method of the Dispensation's foundation, such as those pertaining to defilement, so too, they do not exceed four kinds according to the laying down of the Sutta based on one's own inclination and so on. Thus, he states, “cattāro suttanikkhepā” (there are four ways of laying down the Sutta).
Trong đó, giống như các bài kinh, dù có hàng trăm, hàng ngàn phân loại khác nhau, cũng không vượt quá mười sáu loại theo phương pháp thiết lập giáo pháp như phần ô nhiễm (saṃkilesabhāgiya), v.v., thì sự trình bày bài kinh (suttanikkhepa) theo ý nguyện của mình (attajjhāsaya), v.v., cũng không vượt quá bốn loại. Do đó, Ngài nói “cattāro suttanikkhepā” (có bốn cách trình bày bài kinh).
Nanu saṃsaggabhedopi sambhavati, atha kasmā ‘‘cattāro suttanikkhepā’’ti vuttanti?
"Surely a mixed category (saṃsaggabheda) is also possible; why then is it said, ‘there are four ways of laying down the Sutta’?"
Há chẳng phải có thể có sự phân loại theo sự kết hợp (saṃsagga) sao? Vậy tại sao lại nói “có bốn cách trình bày bài kinh”?
Saṃsaggabhedassa sabbattha alabbhamānattā.
Because a mixed category is not obtainable everywhere.
Vì sự phân loại theo sự kết hợp không thể tìm thấy ở khắp mọi nơi.
Attajjhāsayassa, hi aṭṭhuppattiyā ca parajjhāsayapucchāvasikehi saddhiṃ saṃsaggabhedo sambhavati.
Indeed, a mixed category is possible between one's own inclination and the occasion for arising, together with those based on others' inclination and questions.
Thật vậy, sự phân loại theo sự kết hợp có thể xảy ra giữa ý nguyện của mình (attajjhāsaya) với sự kiện phát sinh (aṭṭhuppatti), và với ý nguyện của người khác (parajjhāsaya) và câu hỏi (pucchāvasika).
‘‘Attajjhāsayo ca parajjhāsayo ca, attajjhāsayo ca pucchāvasiko ca, attajjhāsayo ca parajjhāsayo ca pucchāvasiko ca, aṭṭhuppattiko ca parajjhāsayo ca aṭṭhuppattiko ca pucchāvasiko ca, aṭṭhuppattiko ca parajjhāsayo ca pucchāvasiko cā’’ti ajjhāsayapucchānusandhisabbhāvato.
This is due to the possibility of connections between inclination and question, such as "one's own inclination and others' inclination," "one's own inclination and one based on question," "one's own inclination, others' inclination, and one based on question," "one based on the occasion for arising and others' inclination," "one based on the occasion for arising and one based on question," and "one based on the occasion for arising, others' inclination, and one based on question."
Có thể có sự kết hợp giữa ý nguyện của mình và ý nguyện của người khác; ý nguyện của mình và câu hỏi; ý nguyện của mình, ý nguyện của người khác và câu hỏi; sự kiện phát sinh và ý nguyện của người khác; sự kiện phát sinh và câu hỏi; sự kiện phát sinh, ý nguyện của người khác và câu hỏi; do có sự liên kết giữa ý nguyện và câu hỏi.
Attajjhāsayaṭṭhuppattīnaṃ pana aññamaññaṃ saṃsaggo natthi, tasmā niravasesaṃ patthāranayena saṃsaggabhedassa alabbhanato evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
However, there is no mixing between one's own inclination and the occasion for arising themselves. Therefore, it should be understood that it is said in this way because a mixed category, by way of complete proliferation, is not obtainable.
Tuy nhiên, không có sự kết hợp lẫn nhau giữa ý nguyện của mình và sự kiện phát sinh. Do đó, cần phải hiểu rằng câu nói này được đưa ra vì không thể tìm thấy sự phân loại theo sự kết hợp một cách đầy đủ theo phương pháp mở rộng.
Atha vā aṭṭhuppattiyā attajjhāsayenapi siyā saṃsaggabhedo, tadantogadhattā pana saṃsaggavasena vuttānaṃ sesanikkhepānaṃ mūlanikkhepeyeva sandhāya ‘‘cattāro suttanikkhepā’’ti vuttaṃ.
Alternatively, a mixed category might occur between the occasion for arising and one’s own inclination; but because the other ways of laying down the Sutta mentioned as mixed categories are encompassed within the fundamental ways, it is said, “there are four ways of laying down the Sutta,” referring only to the root categories.
Hoặc, có thể có sự phân loại theo sự kết hợp giữa sự kiện phát sinh (aṭṭhuppatti) với ý nguyện của mình (attajjhāsaya). Tuy nhiên, vì các cách trình bày còn lại được nói theo cách kết hợp đều nằm trong các cách trình bày gốc, nên câu nói “có bốn cách trình bày bài kinh” chỉ đề cập đến các cách trình bày gốc.
Imasmiṃ pana atthavikappe yathārahaṃ ekakadukatikacatukavasena sāsanapaṭṭhānanayena suttanikkhepā vattabbāti nayamattaṃ dassetīti veditabbaṃ.
Moreover, in this interpretation of meaning, the exposition of suttas is to be stated appropriately, in groups of one, two, three, and four, according to the method of establishing the Dispensation; thus, it is to be understood that this merely shows the method.
Tuy nhiên, trong cách giải thích ý nghĩa này, cần phải hiểu rằng chỉ có một phương pháp được trình bày, đó là các bài kinh được trình bày theo cách thiết lập giáo pháp, theo từng nhóm một, hai, ba, hoặc bốn, tùy theo sự phù hợp.
Tatrāyaṃ vacanattho – nikkhipanaṃ kathanaṃ nikkhepo, suttassa nikkhepo suttanikkhepo, suttadesanāti attho.
Herein, this is the meaning of the term: nikkhipanaṃ (placing) is kathanaṃ (telling), so nikkhepo (exposition). The exposition of a sutta is suttanikkhepo, meaning the teaching of a sutta.
Trong đó, ý nghĩa của từ ngữ là: sự trình bày, sự thuyết giảng là nikkhepa (trình bày); sự trình bày bài kinh là suttanikkhepa (trình bày bài kinh), tức là sự thuyết giảng bài kinh.
Nikkhipīyatīti vā nikkhepo, suttameva nikkhepo suttanikkhepo. Attano ajjhāsayo attajjhāsayo, so assa atthi kāraṇavasenāti attajjhāsayo, attano ajjhāsayo vā etassa yathāvuttanayenāti attajjhāsayo. Parajjhāsayepi eseva nayo.
Or, that which is expounded is nikkhepo; the sutta itself is the exposition, suttanikkhepo. One’s own inclination is attajjhāsayo; that (exposition) for which this (inclination) exists as a reason is attajjhāsayo. The same method applies to the inclination of others ( parajjhāsayo).
Hoặc, điều được trình bày là nikkhepa; chính bài kinh là nikkhepa, tức là suttanikkhepa. Attajjhāsaya là khuynh hướng của chính mình; điều đó có ở nó do nguyên nhân, nên là attajjhāsaya; hoặc khuynh hướng của chính mình có ở nó theo cách đã nói, nên là attajjhāsaya. Đối với parajjhāsaya cũng theo cách tương tự.
Pucchāya vaso pucchāvaso, so etassa atthi yathāvuttanayenāti pucchāvasiko. Araṇīyato avagantabbato attho vuccati suttadesanāya vatthu, tassa uppatti atthuppatti, sā eva aṭṭhuppatti ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā, sā etassa atthi vuttanayenāti aṭṭhuppattiko. Apica nikkhipīyati suttametenāti nikkhepo, attajjhāsayādisuttadesanākāraṇameva.
The sphere of a question is pucchāvaso; that (exposition) for which this (sphere of question) exists in the manner stated is pucchāvasiko. The vatthu (ground) for a sutta-teaching, which is to be understood as what should be known, is called attho; the arising of that is atthuppatti, and that very atthuppatti becomes aṭṭhuppatti by changing the letter ttha to ṭṭha; that (exposition) for which this (arising of meaning) exists in the manner stated is aṭṭhuppattiko. Furthermore, that by which a sutta is expounded is nikkhepo; this refers to the reason for teaching a sutta, such as one's own inclination.
Pucchāvasa là sự tùy thuộc vào câu hỏi; điều đó có ở nó theo cách đã nói, nên là pucchāvasiko. Điều cần phải được biết, điều cần phải được hiểu là attha (ý nghĩa), tức là đối tượng của sự thuyết giảng bài kinh; sự phát sinh của nó là atthuppatti; chính nó là aṭṭhuppatti sau khi đổi chữ ttha thành ṭṭha; điều đó có ở nó theo cách đã nói, nên là aṭṭhuppattiko. Hơn nữa, điều mà nhờ đó bài kinh được trình bày là nikkhepa, chính là nguyên nhân của sự thuyết giảng bài kinh như attajjhāsaya và những điều tương tự.
Etasmiṃ pana atthavikappe attano ajjhāsayo attajjhāsayo. Paresaṃ ajjhāsayo parajjhāsayo. Pucchīyatīti pucchā, pucchitabbo attho.
But in this interpretation of meaning, one's own inclination is attajjhāsayo. The inclination of others is parajjhāsayo. That which is asked is pucchā, meaning the matter to be asked.
Tuy nhiên, trong cách giải thích ý nghĩa này, khuynh hướng của chính mình là attajjhāsaya.
Tassā pucchāya vasena pavattaṃ dhammapaṭiggāhakānaṃ vacanaṃ pucchāvasikaṃ.
The discourse, given in response to that question, for those who receive the Dhamma, is pucchāvasikaṃ.
Khuynh hướng của người khác là parajjhāsaya. Điều được hỏi là pucchā, tức là ý nghĩa cần được hỏi.
Tadeva nikkhepasaddāpekkhāya pulliṅgavasena vuttaṃ ‘‘pucchāvasiko’’ti.
That same word is stated in the masculine gender as “pucchāvasiko” in relation to the word nikkhepa.
Lời nói được thuyết giảng cho những người tiếp nhận giáo pháp tùy theo câu hỏi đó được gọi là pucchāvasikaṃ. Chính điều đó, khi liên quan đến chữ nikkhepa, được nói ở dạng giống đực là ‘‘pucchāvasiko’’.
Vuttanayena aṭṭhuppattiyeva aṭṭhuppattikoti evaṃ attho daṭṭhabbo.
In the manner stated, aṭṭhuppatti itself is aṭṭhuppattiko; the meaning should be understood thus.
Tương tự, chính aṭṭhuppatti được gọi là aṭṭhuppattiko theo cách đã nói. Ý nghĩa nên được hiểu như vậy.
Ettha ca paresaṃ indriyaparipākādikāraṇaṃ nirapekkhitvā attano ajjhāsayeneva dhammatantiṭhapanatthaṃ pavattitadesanattā attajjhāsayassa visuṃ nikkhepabhāvo yutto.
Here, since the teaching proceeds to establish the Dhamma-lineage solely by one’s own inclination, without regard for the maturation of others' faculties and other reasons, it is appropriate for attajjhāsayo to be a distinct type of exposition.
Ở đây, việc trình bày riêng attajjhāsaya là hợp lý, vì đây là lời giáo huấn được thuyết giảng theo khuynh hướng của chính mình mà không cần quan tâm đến sự trưởng thành của các căn của người khác và các nguyên nhân tương tự, nhằm thiết lập dòng pháp.
Teneva vakkhati ‘‘attano ajjhāsayeneva kathetī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.5).
For this very reason, it will be stated: “He teaches by his own inclination.”
Chính vì thế, Ngài sẽ nói: ‘‘thuyết giảng theo khuynh hướng của chính mình’’ (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.5).
Parajjhāsayapucchāvasikānaṃ pana paresaṃ ajjhāsayapucchānaṃ desanānimittabhūtānaṃ uppattiyaṃ pavattattā kathaṃ aṭṭhuppattike anavarodho siyā, pucchāvasikaṭṭhuppattikānaṃ vā parajjhāsayānurodhena pavattitadesanattā kathaṃ parajjhāsaye anavarodho siyāti na codetabbametaṃ.
But it should not be questioned how parajjhāsaya and pucchāvasika could not be included in aṭṭhuppattika, given that they arise from the inclinations and questions of others which serve as causes for the teaching, or how there could be no inconsistency in parajjhāsaya when pucchāvasika and aṭṭhuppattika are teachings delivered in accordance with the inclinations of others.
Tuy nhiên, không nên thắc mắc rằng: làm sao không có sự mâu thuẫn trong aṭṭhuppattika đối với parajjhāsaya và pucchāvasika, vì chúng phát sinh từ sự xuất hiện của khuynh hướng và câu hỏi của người khác, là nguyên nhân của lời giáo huấn; hoặc làm sao không có sự mâu thuẫn trong parajjhāsaya đối với pucchāvasika và aṭṭhuppattika, vì chúng là lời giáo huấn được thuyết giảng theo sự tùy thuận parajjhāsaya.
Paresañhi abhinīhāraparipucchādivinimuttasseva suttadesanākāraṇuppādassa aṭṭhuppattivasena gahitattā parajjhāsayapucchāvasikānaṃ visuṃ gahaṇaṃ.
For the arising of a cause for sutta-teaching, free from the striving and questioning of others, is considered aṭṭhuppatti; hence, parajjhāsaya and pucchāvasika are taken separately.
Thật vậy, sự phát sinh nguyên nhân của lời giáo huấn, vốn không liên quan đến sự phát nguyện, sự hỏi han của người khác, được hiểu là aṭṭhuppatti, do đó có sự phân biệt parajjhāsaya và pucchāvasika.
Tathā hi dhammadāyādasuttādīnaṃ (ma. ni. 1.29) āmisuppādādidesanānimittaṃ ‘‘aṭṭhuppattī’’ti vuccati.
Thus, the cause for teaching such suttas as the Dhammadāyāda Sutta, which concerns the acquisition of material things, is called aṭṭhuppatti.
Ví dụ, nguyên nhân của lời giáo huấn như sự phát sinh của các vật phẩm trong Dhammadāyādasutta (Majjhima Nikāya 1.29) và các bài kinh tương tự được gọi là ‘‘aṭṭhuppatti’’.
Paresaṃ pucchaṃ vinā ajjhāsayameva nimittaṃ katvā desito parajjhāsayo. Pucchāvasena desito pucchāvasikoti pākaṭovāyamattho.
A teaching given by making the inclination itself the cause, without the question of others, is parajjhāsayo. A teaching given by way of a question is pucchāvasiko; this meaning is obvious.
Lời giáo huấn được thuyết giảng dựa trên khuynh hướng của người khác mà không cần câu hỏi của họ là parajjhāsaya. Lời giáo huấn được thuyết giảng dựa trên câu hỏi là pucchāvasiko. Ý nghĩa này là rõ ràng.
Kasmāti āha ‘‘aṭṭhuppattiyaṃ hī’’tiādi.
Why? He states, “aṭṭhuppattiyaṃ hi” and so forth.
Tại sao? Tác giả nói: ‘‘aṭṭhuppattiyaṃ hī’’ (thật vậy, trong sự phát sinh của sự việc) và những điều tương tự.
Vaṇṇāvaṇṇeti nimitte bhummaṃ, vaṇṇasaddena cettha ‘‘acchariyaṃ āvuso’’tiādinā (dī. ni. 1.4) bhikkhusaṅghena vuttopi vaṇṇo saṅgahito.
In vaṇṇāvaṇṇe, the locative case (bhummaṃ) is used in the sense of the reason (nimitte); and here, the word vaṇṇa also includes the praise uttered by the community of bhikkhus with "Wonderful, friends!" and so on.
Vaṇṇāvaṇṇe là giới từ chỉ địa điểm trong trường hợp nimitta (dấu hiệu). Ở đây, chữ vaṇṇa cũng bao gồm lời khen ngợi được các Tỳ-kheo nói bằng câu ‘‘Thật kỳ diệu, thưa quý Ngài’’ và những điều tương tự.
Tampi hi aṭṭhuppattiṃ katvā ‘‘atthi bhikkhave aññe dhammā’’tiādinā (dī. ni. 1.28) upari desanaṃ ārabhissati.
For making that a cause of arising, the teaching beginning with "Bhikkhus, there are other dhammas…" will be commenced later.
Thật vậy, sau khi lấy điều đó làm nguyên nhân phát sinh, Ngài sẽ bắt đầu thuyết giảng ở phần trên bằng câu ‘‘Này các Tỳ-kheo, có những pháp khác’’ và những điều tương tự.
Tadeva vivarati ‘‘ācariyo’’tiādinā.
He explains that very point with “ācariyo” and so forth.
Ngài giải thích chính điều đó bằng câu ‘‘ācariyo’’ (Thầy) và những điều tương tự.
‘‘Mamaṃ vā bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyu’’nti imissā desanāya brahmadattena vuttaṃ vaṇṇaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā desitattā āha ‘‘antevāsī vaṇṇa’’nti.
Since the praise uttered by the young man Brahmadatta in the discourse, "Bhikkhus, others may praise me," was made the cause of arising for the teaching, it is stated "antevāsī vaṇṇa" (the praise of the pupil).
Vì lời khen ngợi được Brahmadatta nói trong lời giáo huấn ‘‘Này các Tỳ-kheo, người khác có thể khen ngợi Ta’’ được lấy làm nguyên nhân phát sinh, nên Ngài nói ‘‘antevāsī vaṇṇa’’ (lời khen ngợi của đệ tử).
Idāni pāḷiyā sambandhaṃ dassetuṃ ‘‘itī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show the connection with the Pāḷi, “itī” and so forth is stated.
Bây giờ, để chỉ ra mối liên hệ với Pāḷi, câu ‘‘itī’’ (như vậy) và những điều tương tự đã được nói.
Desanākusaloti ‘‘imissā aṭṭhuppattiyā ayaṃ desanā sambhavatī’’ti desanāya kusalo, etena pakaraṇānuguṇaṃ bhagavato thomanamakāsi.
Desanākusalo means skilled in teaching, in the sense that "this teaching is appropriate for this cause of arising." By this, praise for the Bhagavā was offered in accordance with the context of the treatise.
Desanākusalo có nghĩa là khéo léo trong việc thuyết giảng, tức là ‘‘lời giáo huấn này có thể phát sinh từ nguyên nhân phát sinh này’’. Bằng cách này, Ngài đã ca ngợi Đức Phật với những phẩm chất phù hợp với văn bản.
Esā hi saṃvaṇṇanakānaṃ pakati, yadidaṃ tattha tattha pakaraṇādhigataguṇena bhagavato thomanā.
For this is the nature of commentators, that is, praising the Bhagavā in various places with qualities inferred from the respective treatises.
Đây là bản chất của các nhà chú giải, đó là ca ngợi Đức Phật bằng những phẩm chất đạt được trong từng văn bản.
Vā-saddo cettha upamānasamuccayasaṃsayavacanavossaggapadapūraṇasadisavikappādīsu bahūsvatthesu dissati.
And here, the word vā is seen in many meanings, such as comparison, aggregation, doubt, abandoning speech, completion of a phrase, similarity, and alternative.
Và chữ vā ở đây được thấy trong nhiều ý nghĩa như so sánh, tổng hợp, nghi ngờ, từ bỏ lời nói, bổ sung từ, tương tự, lựa chọn, v.v.
Tathā hesa ‘‘paṇḍitovāpi tena so’’tiādīsu upamāne dissati, sadisabhāveti attho.
Thus, it is seen in comparison, as in "or he is learned," meaning in the sense of similarity.
Thật vậy, nó được thấy trong ý nghĩa so sánh trong các câu như ‘‘paṇḍitovāpi tena so’’ (người đó cũng là một người trí tuệ), v.v., tức là trong ý nghĩa tương tự.
‘‘Taṃ vāpi dhīrā muniṃ pavedayantī’’tiādīsu (su. ni.213) samuccaye.
In aggregation, as in "Or the wise declare him a sage," and so on.
Trong ý nghĩa tổng hợp trong các câu như ‘‘Taṃ vāpi dhīrā muniṃ pavedayantī’’ (Những bậc trí tuệ cũng tuyên bố vị ẩn sĩ đó), v.v.
‘‘Ke vā ime kassa vā’’tiādīsu (pārā. 296) saṃsaye.
In doubt, as in "Who are these, or whose are they?" and so on.
Trong ý nghĩa nghi ngờ trong các câu như ‘‘Ke vā ime kassa vā’’ (Những người này là ai, và của ai), v.v.
‘‘Ayaṃ vā (ayañca) (dī. ni. 1.181) imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho’’tiādīsu (dī. ni. 1.181) vacanavossagge.
In abandoning speech, as in "Or this boy (and this one) is the most foolish, the most deluded of these recluses and brahmins," and so on.
Trong ý nghĩa từ bỏ lời nói trong các câu như ‘‘Ayaṃ vā (ayañca) imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho’’ (Người này (và người này) là kẻ ngu ngốc nhất, si mê nhất trong số các Sa-môn, Bà-la-môn này), v.v.
‘‘Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.154) padapūraṇe.
In completion of a phrase, as in "This boy did not know the limit," and so on.
Trong ý nghĩa bổ sung từ trong các câu như ‘‘Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’’ (Hoàng tử này không biết giới hạn), v.v.
‘‘Madhuṃ vā maññati bālo, yāva pāpaṃ na paccatī’’tiādīsu (dha. pa. 69) sadise.
In similarity, as in "The fool thinks it is honey, as long as the evil has not ripened," and so on.
Trong ý nghĩa tương tự trong các câu như ‘‘Madhuṃ vā maññati bālo, yāva pāpaṃ na paccatī’’ (Kẻ ngu ngốc xem điều ác như mật ngọt, cho đến khi điều ác chưa chín muồi), v.v.
‘‘Ye hi keci bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā’’tiādīsu (ma. ni. 1.170; saṃ. ni. 5.1092) vikappe.
In alternative, as in "Whatever recluses or brahmins there are, bhikkhus," and so on.
Trong ý nghĩa lựa chọn trong các câu như ‘‘Ye hi keci bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā’’ (Này các Tỳ-kheo, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào), v.v.
Idhāpi vikappeyeva.
Here too, it is in the sense of alternative.
Ở đây cũng vậy, trong ý nghĩa lựa chọn.
Mama vā dhammassa vā saṅghassa vāti vividhā visuṃ vikappanassa jotakattāti āha ‘‘vā-saddo vikappanattho’’ti.
Because it indicates different, separate alternatives like "of me, or of the Dhamma, or of the Saṅgha," it is stated, "vā-saddo vikappanattho" (the word vā means alternative).
Vì nó làm sáng tỏ sự phân biệt đa dạng, riêng biệt như: của ta, của Pháp, hay của Tăng, nên đã nói: “Tiếng ‘vā’ có nghĩa là sự phân biệt”.
Para-saddo pana attheva aññattho ‘‘ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.64; ma. ni. 1.281; 2.337; mahāva. 7, 8) atthi adhikattho ‘‘indriyaparopariyatta’’ntiādīsu (vibha. 814; a. ni. 10.21; ma. ni. 1.148; paṭi. ma. 1.68; 1.111) atthi pacchābhāgattho ‘‘parato āgamissatī’’tiādīsu.
However, the word para has the meaning of ‘other’ in phrases like “I alone would teach the Dhamma, but others would not understand me”; it has the meaning of ‘superior’ in phrases like “the superior and inferior faculties”; and it has the meaning of ‘later’ in phrases like “it will come from later”.
Từ para thì có nghĩa khác như trong các đoạn “Nếu ta thuyết pháp, nhưng người khác không hiểu ta,” v.v.; có nghĩa là “hơn” như trong “indriyaparopariyatta” (sự hiểu biết về các căn của người khác), v.v.; có nghĩa là “phần sau” như trong “sẽ đến từ phía sau,” v.v.
Atthi paccanīkattho ‘‘uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā’’tiādīsu (dī. ni. 2.168; saṃ. ni. 5.822; a. ni. 8.70; udā. 51) idhāpi paccanīkatthoti dasseti ‘‘paṭiviruddhā sattā’’ti iminā.
It also has the meaning of ‘opponent’ in phrases like “having thoroughly suppressed any arisen opposing doctrine with the Dhamma”. Here too, it shows the meaning of ‘opponent’ with the phrase ‘opposing beings’.
Cũng có nghĩa là “đối nghịch” như trong các đoạn “sau khi đã hoàn toàn chế ngự tà kiến đối nghịch đã phát sinh bằng Chánh pháp,” v.v. Ở đây, nó cũng có nghĩa là “đối nghịch,” điều này được chỉ ra bởi câu “những chúng sanh đối nghịch.”
Sāsanassa paccanīkabhūtā paccatthikā sattāti attho.
The meaning is: beings who are hostile, who are enemies of the Dispensation.
Điều đó có nghĩa là những chúng sanh là kẻ thù, là đối nghịch với Giáo pháp.
Ta-saddo pareti vuttamatthaṃ avaṇṇabhāsanakiriyāvisiṭṭhaṃ parāmasatīti vuttaṃ ‘‘ye avaṇṇaṃ vadanti, tesū’’ti.
The word ‘ta’ refers to the meaning stated by ‘pare’ as qualified by the action of speaking dispraise, thus it is said ‘among those who speak dispraise’.
Từ ta đề cập đến ý nghĩa đã nói về pare (người khác) được đặc trưng bởi hành động nói lời phỉ báng, điều này được nói là “đối với những ai nói lời phỉ báng.”
Nanu tesaṃ āghāto natthi guṇamahattattā, atha kasmā evaṃ vuttanti codanālesaṃ dassetvā tadapaneti ‘‘kiñcāpī’’tiādinā.
Having shown a trace of an objection, "Surely, there is no ill-will in them due to the greatness of their virtues, so why was it said thus?", he refutes it with ‘even if’ and so on.
Chẳng phải họ không có sự sân hận vì sự vĩ đại về phẩm hạnh của họ sao? Vậy tại sao lại nói như vậy? Sau khi chỉ ra một chút thắc mắc, Ngài giải thích điều đó bằng cách nói “mặc dù” v.v.
Kiñcāpi natthi, atha kho tathāpīti attho.
Even if there is none, still it is so, is the meaning.
Mặc dù không có, nhưng dù sao đi nữa thì cũng vậy, đó là ý nghĩa.
Īdisesupīti ettha pi-saddo sambhāvanattho, tena ratanattayanimittampi akusalacittaṃ na uppādetabbaṃ, pageva vaṭṭāmisalokāmisanimittanti sambhāveti.
In ‘even in such cases’, the word ‘pi’ has the meaning of probability, thereby implying that one should not generate an unwholesome thought even with the Triple Gem as the cause, let alone with worldly allurements as the cause.
Trong câu “Īdisesupi” này, từ pi có nghĩa là "khen ngợi" (sambhāvanā), qua đó, ngay cả một tâm bất thiện cũng không nên phát sinh đối với Tam Bảo, huống hồ là đối với những thứ thuộc về vòng luân hồi (vaṭṭāmisa) và thế gian (lokāmisa).
Pariyattidhammoyeva saddhammanayanaṭṭhena nettīti dhammanetti.
The Dhamma of study itself is the Dhamma-netti (guidance of the Dhamma) because it leads to the good Dhamma.
Chính Pháp học (Pariyatti Dhamma) là phương pháp (netti) vì nó dẫn đến Chánh pháp (Saddhamma), tức là Đạo, Quả, Niết Bàn, do đó gọi là dhammanetti (phương pháp của Pháp).
Āhanatīti ābhuso ghaṭṭeti, hiṃsati vā, vibādhati, upatāpeti cāti attho.
Āhanati means to strike violently, or to harm, to oppress, and to torment, is the meaning.
Āhanati có nghĩa là va chạm mạnh, hoặc làm hại, làm phiền, và gây đau khổ. Đó là ý nghĩa.
Katthaci ‘‘etthā’’ti pāṭho dissati, so pacchālikhito porāṇapāṭhānugatāya ṭīkāya virodhattā, atthayuttiyā ca abhāvato.
In some places, the reading ‘ettha’ is seen, but that reading was written later, as it contradicts the commentary that follows the ancient reading, and because there is no logical consistency in the meaning.
Ở một số nơi, có một bản văn là “etthā” (ở đây), nhưng nó được viết sau này, vì nó mâu thuẫn với chú giải (ṭīkā) theo bản văn cổ, và cũng vì thiếu sự hợp lý về ý nghĩa.
Yadipi domanassādayo ca āhananti, kopeyeva panāyaṃ niruḷhoti dasseti ‘‘kopassetaṃ adhivacana’’nti iminā.
Even though mental pain and so on also strike, it shows that this term is specifically applied to anger by the phrase ‘this is a designation for anger’.
Mặc dù khổ ưu (domanassa) v.v. cũng gây hại, nhưng Ngài chỉ ra rằng từ này (āghāta) chỉ được dùng cho sự sân hận (kopa) bằng cách nói “đây là đồng nghĩa của sân hận.”
Avayavatthañhi dassetvā tattha pariyāyena atthaṃ dassento evamāha.
Indeed, having shown the etymological meaning, he speaks thus, showing the meaning by way of a synonym.
Sau khi chỉ ra ý nghĩa từng phần, Ngài nói như vậy để chỉ ra ý nghĩa gián tiếp.
Adhivacananti ca adhikicca pavattaṃ vacanaṃ, pasiddhaṃ vā vacanaṃ, nāmanti attho.
And adhivacana means a word that is used specifically, or a well-known word, meaning a name.
Và adhivacana có nghĩa là một từ được dùng để chỉ một điều gì đó, hoặc một từ nổi tiếng, một danh từ. Đó là ý nghĩa.
Evamitaresupi.
Similarly in other cases.
Cũng tương tự đối với các từ khác.
Ettha ca sabhāvadhammato aññassa kattuabhāvajotanatthaṃ ‘‘āhanatī’’ti kattutthe āghātasaddaṃ dasseti.
Here, to indicate the absence of an agent other than the natural phenomenon, the word āghāta is shown in the sense of an agent by āhanati.
Ở đây, để chỉ ra rằng không có chủ thể nào khác ngoài các pháp tự tánh, từ āghāta được dùng ở thể chủ động āhanati (làm hại).
Āhanati etena, āhananamattaṃ vā āghātoti karaṇabhāvatthāpi sambhavantiyeva.
One strikes with this, or merely striking is āghāta; thus, the meanings of instrument and state of being are also possible.
Làm hại bằng nó, hoặc chỉ sự làm hại, do đó āghāta (sân hận) cũng có thể có nghĩa là công cụ hoặc trạng thái.
‘‘Appatītā’’ti etassattho ‘‘atuṭṭhā asomanassikā’’ti vutto, idaṃ pana pākaṭapariyāyena apaccayasaddassa nibbacanadassanaṃ, tammukhena pana na pacceti tenāti appaccayoti kātabbaṃ.
The meaning of ‘appatītā’ is stated as ‘displeased, sorrowful’. This is an explanation of the word ‘appaccaya’ by way of a common synonym. However, by means of that, it should be understood as appaccayo (displeasure) because one is not pleased by it.
Ý nghĩa của “Appatītā” được nói là “không hài lòng, không hoan hỷ.” Đây là một cách giải thích từ apaccaya bằng một từ đồng nghĩa rõ ràng, nhưng qua đó, nên hiểu là appaccayo (không hài lòng) vì không hài lòng bởi điều đó.
Abhirādhayatīti sādhayati.
Abhirādhayati means accomplishes.
Abhirādhayati có nghĩa là thành tựu.
Etthāti etesu tīsu padesu.
Ettha means in these three terms.
Etthā (ở đây) có nghĩa là trong ba từ này.
Dvīhīti āghātaanabhiraddhipadehi.
By two means: by the terms āghāta (ill-will) and anabhiraddhi (discontent).
Dvīhi (bằng hai) có nghĩa là bằng các từ āghāta (sân hận) và anabhiraddhi (không hoan hỷ).
Ekenāti apaccayapadena.
By one means: by the term apaccayā (displeasure).
Ekenā (bằng một) có nghĩa là bằng từ apaccaya (không hài lòng).
Ettakesu gahitesu taṃsampayuttā aggahitā siyuṃ, na ca sakkā tepi aggahituṃ ekuppādādisabhāvattāti codanaṃ visodhetuṃ ‘‘tesa’’ntiādi vuttaṃ, tesanti yathāvuttānaṃ saṅkhārakkhandhavedanākkhandhekadesānaṃ.
To clarify the objection that if only these were taken, the associated unwholesome mental states would not be taken, and it would not be possible to take them either, due to their nature of arising simultaneously, etc., the phrase “of those” and so forth was stated. “Of those” means of the aforementioned parts of the saṅkhārakkhandha and vedanākkhandha.
Để giải thích câu hỏi rằng nếu chỉ những điều này được bao gồm thì những điều không được bao gồm sẽ là những điều liên quan đến chúng, và không thể không bao gồm chúng vì chúng có cùng sự phát sinh, v.v., nên đã nói “tesaṃ” (của chúng), v.v. Tesaṃ (của chúng) có nghĩa là của một phần trong uẩn hành (saṅkhārakkhandha) và uẩn thọ (vedanākkhandha) đã được nói đến.
Sesānanti saññāviññāṇāvasiṭṭhasaṅkhārakkhandhekadesānaṃ.
“Of the remaining” means of the remaining parts of the saṅkhārakkhandha, excluding saññā and viññāṇa.
Sesānaṃ (của những điều còn lại) có nghĩa là của một phần trong uẩn hành còn lại, ngoại trừ tưởng (saññā) và thức (viññāṇa).
Karaṇanti uppādanaṃ.
“Doing” means producing.
Karaṇa (sự làm) có nghĩa là sự phát sinh.
Āghātādīnañhi pavattiyā paccayasamavāyanaṃ idha ‘‘karaṇa’’nti vuttaṃ, taṃ pana atthato uppādanameva.
Indeed, the concurrence of conditions for the occurrence of ill-will and so forth is here called “doing”; however, in essence, it is nothing but producing.
Ở đây, karaṇa được dùng để chỉ sự hội tụ của các duyên cho sự phát sinh của āghāta (sân hận) v.v., nhưng về ý nghĩa thì đó chính là sự phát sinh.
Tadanuppādanañhi sandhāya pāḷiyaṃ ‘‘na karaṇīyā’’ti vuttaṃ.
It is with reference to the non-production of that (ill-will) that it is stated in the Pāḷi, “should not be done.”
Chính vì không phát sinh điều đó mà trong Pāli đã nói “na karaṇīyā” (không nên làm).
Paṭikkhittameva yathārahaṃ ekuppādanirodhārammaṇavatthubhāvato.
It is indeed rejected as appropriate, due to having the nature of simultaneous arising, cessation, object, and basis.
Paṭikkhittameva (đã bị bác bỏ) một cách thích đáng, vì chúng có cùng sự phát sinh, sự diệt, đối tượng và nền tảng.
Tatthāti tasmiṃ manopadose.
Therein means in that mental defilement.
Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong sự ô nhiễm tâm (manopadosa) đó.
‘‘Tesu avaṇṇabhāsakesū’’ti iminā ādhāratthe bhummaṃ dasseti.
By “among those who speak dispraise”, the locative case is shown to indicate the sense of support.
Bằng cách nói “Tesu avaṇṇabhāsakesū” (trong những người nói lời phỉ báng đó), Ngài chỉ ra vị trí (bhūma) ở nghĩa sở y (ādhāra).
Nimittatthe, bhāvalakkhaṇe vā etaṃ bhummanti āha ‘‘tasmiṃ vā avaṇṇe’’ti.
That this locative case is in the sense of a sign or a characteristic of state is stated by “or in that dispraise”.
Ngài nói “tasmiṃ vā avaṇṇe” (hoặc trong lời phỉ báng đó) để chỉ rằng đây là vị trí ở nghĩa nguyên nhân (nimitta) hoặc nghĩa trạng thái (bhāvalakkhaṇa).
Na hi aguṇo, nindā vā kopadomanassānaṃ ādhāro sambhavati tabbhāsakāyattattā tesaṃ.
Indeed, a fault or dispraise cannot be the basis for anger and displeasure, as these depend on the speaker of such.
Thật vậy, sự thiếu phẩm hạnh (aguṇa) hoặc sự chê bai (nindā) không thể là nền tảng cho sân hận (kopa) và khổ ưu (domanassa), vì chúng phụ thuộc vào người nói lời đó.
Assathāti sattamiyā rūpaṃ ce-saddayogena parikappanavisayattāti dasseti ‘‘bhaveyyāthā’’ti iminā.
By “would be” (assathā), it shows that the form is in the seventh case (locative) due to its connection with the particle ce, indicating a hypothetical situation, as in “if you were to be”.
Assathā (các vị nên là) là hình thức của giới thứ bảy (sattami vibhatti), và Ngài chỉ ra rằng nó thuộc về phạm vi giả định (parikappanavisaya) do sự kết hợp với từ ce (nếu) bằng cách nói “bhaveyyāthā” (các vị sẽ là).
‘‘Bhaveyyātha ce, yadi bhaveyyāthā’ti ca vadanto ‘yathākkamaṃ pubbāparayogino ete saddā’ti ñāpetī’’ti vadanti.
Some say: “By saying ‘bhaveyyātha ce, if you were to be,’ it indicates that these words are used consecutively, in order.”
Họ nói rằng khi nói “bhaveyyātha ce” (nếu các vị sẽ là) và “yadi bhaveyyāthā” (nếu các vị sẽ là), Ngài muốn cho biết rằng những từ này được dùng theo thứ tự trước sau.
‘‘Kupitā kopena anattamanā domanassenā’’ti iminā ‘‘evaṃ paṭhamena nayenā’’tiādinā vuttavacanaṃ atthantarābhāvadassanena samattheti.
By “angered with anger, displeased with displeasure”, the statement made by “thus by the first method” and so forth is confirmed by showing that there is no other meaning.
Bằng cách nói “Kupitā kopena anattamanā domanassenā” (nổi giận với sân hận, không hoan hỷ với khổ ưu), Ngài xác nhận lời đã nói bằng cách “evaṃ paṭhamena nayenā” (theo cách thứ nhất như vậy) v.v. bằng cách chỉ ra rằng không có ý nghĩa khác.
‘‘Tumhāka’’nti iminā samānattho ‘‘tumha’’nti eko saddo ‘‘amhāka’’nti iminā samānattho ‘‘amha’’nti saddo viya yathā ‘‘tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare’’ti (jā. 1.93) āha ‘‘tumhākaṃyevā’’ti.
By “your” (tumhākaṃ), it is said “it is indeed yours”, meaning that the word tumha has the same meaning as tumhākaṃ, just as the word amha has the same meaning as amhākaṃ, as stated in “Therefore, our young ones do not die.”
Bằng cách nói “Tumhākaṃ” (của quý vị), Ngài nói “tumhākaṃyevā” (chỉ của quý vị) rằng từ tumha có cùng ý nghĩa với tumhākaṃ, giống như từ amha có cùng ý nghĩa với amhākaṃ, như đã nói trong “tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare” (vì vậy những người trẻ của chúng ta không chết).
Atthavasā liṅgavipariyāyoti katvā ‘‘tāya ca anattamanatāyā’’ti vuttaṃ.
It is stated “and by that displeasure” because the gender changes according to the meaning.
Vì sự thay đổi giống (liṅgavipariyāya) là do ý nghĩa, nên đã nói “tāya ca anattamanatāyā” (và bởi sự không hoan hỷ đó).
‘‘Antarāyo’’ti vutte samaṇadhammavisesānanti atthassa pakaraṇato viññāyamānattā, viññāyamānatthassa ca saddassa payoge kāmacārattā ‘‘paṭhamajjhānādīnaṃ antarāyo’’ti vuttaṃ.
When “hindrance” is said, since the meaning of “hindrance to special ascetic practices” is understood from the context, and since the use of a word with an understood meaning is optional, it is stated “a hindrance to the first jhāna and so forth”.
Khi nói “antarāyo” (chướng ngại), vì ý nghĩa “chướng ngại cho những pháp Sa-môn đặc biệt” đã được hiểu từ ngữ cảnh, và vì có sự tự do trong việc sử dụng từ có ý nghĩa đã được hiểu, nên đã nói “paṭhamajjhānādīnaṃ antarāyo” (chướng ngại cho các thiền thứ nhất v.v.).
Ettha ca ‘‘antarāyo’’ti idaṃ manopadosassa akaraṇīyatāya kāraṇavacanaṃ.
Here, the word “hindrance” is a statement of reason for the mental defilement not to be done.
Ở đây, “antarāyo” (chướng ngại) này là một từ chỉ nguyên nhân cho việc không nên làm ô nhiễm tâm (manopadosa).
Yasmā tumhākameva tena kopādinā paṭhamajjhānādīnamantarāyo bhaveyya, tasmā te kopādipariyāyena vuttā āghātādayo na karaṇīyāti adhippāyo, tena ‘‘nāhaṃ sabbaññū’’ti issarabhāvena tumhe tato nivāremi, atha kho imināva kāraṇenāti dasseti.
The intention is: “Since that anger and so forth would be a hindrance to your first jhāna and so forth, those ill-will and so forth, spoken of as synonyms for anger and so forth, should not be done.” By this, it shows: “I do not restrain you from that out of sovereignty, saying ‘I am omniscient,’ but rather for this very reason.”
Ý nghĩa là: “Vì bởi sự sân hận v.v. đó, chướng ngại sẽ xảy ra cho các thiền thứ nhất v.v. của chính quý vị, do đó những sân hận v.v. đã được nói đến bằng cách gián tiếp qua sân hận v.v. không nên được thực hiện.” Bằng cách đó, Ngài chỉ ra rằng: “Ta không ngăn cản quý vị khỏi điều đó với tư cách là một bậc Toàn Giác, mà chỉ vì nguyên nhân này.”
Taṃ pana kāraṇavacanaṃ yasmā ādīnavavibhāvanaṃ hoti, tasmā ‘‘ādīnavaṃ dassento’’ti heṭṭhā vuttanti daṭṭhabbaṃ.
And since that statement of reason is an exposition of danger, it should be understood that it was stated earlier as “showing the danger.”
Và từ chỉ nguyên nhân đó, vì nó là sự làm rõ về sự nguy hiểm, nên phải hiểu rằng nó đã được nói ở dưới là “chỉ ra sự nguy hiểm.”
Andhaṃtamanti andhabhāvakaraṃ tamaṃ, ativiya vā tamaṃ.
" Andhaṃtamaṃ" means darkness that causes blindness, or indeed, extreme darkness.
Andhatamaṃ có nghĩa là bóng tối gây mù lòa, hoặc bóng tối cực độ.
Yaṃ naraṃ sahate abhibhavati, tassa andhatamanti sambandho.
The connection is that the darkness belongs to the person whom it overwhelms.
Liên hệ là: bóng tối mù mịt của người nào mà nó (sân hận) chế ngự, áp đảo.
Yanti vā bhummatthe paccattavacanaṃ, yasmiṃ kāle sahate, tadā andhatamaṃ hotīti attho, kāraṇaniddeso vā, yena kāraṇena sahate, tena andhatamanti.
Alternatively, "yaṃ" is a nominative case word used in the locative sense, meaning "when it overwhelms, then there is darkness." Or it is an indication of cause, meaning "the darkness is due to the cause by which it overwhelms."
Hoặc từ yaṃ là từ ở nghĩa sở y (bhūmattha), ý nghĩa là: khi nào nó chế ngự, thì đó là bóng tối mù mịt. Hoặc đó là sự chỉ định nguyên nhân: bởi nguyên nhân nào mà nó chế ngự, thì đó là bóng tối mù mịt.
Evaṃ sati yaṃtaṃ-saddānaṃ niccasambandhattā ‘‘yadā’’ti ajjhāharitabbaṃ.
If this is the case, then "yadā" should be supplied due to the constant connection between the words "yaṃ" and "taṃ."
Trong trường hợp này, vì các từ yaṃ và taṃ luôn có mối liên hệ, nên phải thêm vào yadā (khi nào).
Kiriyāparāmasanaṃ vā etaṃ, ‘‘kodho sahate’’ti yadetaṃ kodhassa abhibhavanaṃ vuttaṃ, etaṃ andhatamanti.
Or it is an apposition to the verb: "that which is said about anger overwhelming" is this darkness.
Hoặc đây là một sự tham chiếu đến hành động, điều được nói là sự chế ngự của sân hận, "sân hận chế ngự", thì điều này là sự u tối tột cùng (andhatama).
Tato ca kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passatīti yojetabbaṃ.
Therefore, it should be connected as: "an angry person does not know what is beneficial, an angry person does not see the Dhamma."
Và do đó, người sân hận không biết điều lợi ích, người sân hận không thấy Pháp (Dhamma), điều này nên được liên kết.
Atthaṃ dhammanti pāḷiatthaṃ, pāḷidhammañca.
" Atthaṃ Dhammaṃ" means the meaning of the Pali text and the Dhamma of the Pali text.
Atthaṃ dhamma có nghĩa là ý nghĩa của Pāḷi và Pháp (Dhamma) của Pāḷi.
Cittappakopanoti cittassa pakatibhāvavijahanena padūsako.
" Cittappakopano" means one who pollutes the mind by causing it to deviate from its natural state.
Cittappakopano có nghĩa là kẻ làm ô uế tâm bằng cách từ bỏ trạng thái tự nhiên của tâm.
Antaratoti abbhantarato, cittato vā kodhavasena bhayaṃ jātaṃ.
" Antarato" means from within, or fear arising from the mind due to anger.
Antarato có nghĩa là từ bên trong, hoặc sự sợ hãi phát sinh từ tâm do ảnh hưởng của sân hận.
Nti tathāsabhāvaṃ kodhaṃ, kodhassa vā anatthajananādippakāraṃ.
"Nti" refers to anger of such a nature, or to the manner of anger causing harm and so on.
Nti có nghĩa là sân hận có bản chất như vậy, hoặc các phương thức gây hại của sân hận, v.v.
Sabbatthāpīti sabbesupi paṭhamadutiyatatiyanayesu.
" Sabbatthāpi" means in all the first, second, and third methods.
Sabbatthāpi có nghĩa là trong tất cả các phương pháp thứ nhất, thứ hai và thứ ba.
‘‘Avaṇṇe paṭipajjitabbākāra’’nti adhikāro.
The topic is "the manner in which one should conduct oneself concerning dispraise."
"Cách hành xử đối với lời chỉ trích" là chủ đề.
Avaṇṇabhāsakānamavisayattā ‘‘tatrā’’ti padassa tasmiṃ avaṇṇeti atthova dassito.
Since it is not within the scope of those who speak dispraise, the word " tatrā" is shown to mean "in that dispraise."
Do không thuộc phạm vi của những người nói lời chỉ trích, nên ý nghĩa của từ "tatrā" là "trong lời chỉ trích đó" đã được chỉ ra.
Abhūtanti kattubhūtaṃ vacanaṃ, yaṃ vacanaṃ abhūtaṃ hotīti attho.
" Abhūtaṃ" is a word used in the sense of an agent, meaning "that word which is not true."
Abhūtaṃ là lời nói ở dạng chủ ngữ, có nghĩa là lời nói không đúng sự thật.
Abhūtatoti pana abhūtatākiriyāva bhāvappadhānattā, bhāvalopattā cāti dasseti ‘‘abhūtabhāvenevā’’ti iminā.
However, " abhūtato" refers to the action of being untrue, due to the predominance of the sense of being and the elision of the word for "being," as shown by " abhūtabhāvenevā" (only by the state of being untrue).
Còn abhūtato thì chỉ ra rằng đó chính là hành động của việc không đúng sự thật, do tính ưu việt của trạng thái và sự lược bỏ của trạng thái, bằng từ "abhūtabhāvenevā" này.
‘‘Itipeta’’ntiādi nibbeṭhanākāranidassananti dassetuṃ ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ.
To show that "itipetaṃ" and so on are examples of the method of refutation, " kathaṃ" and so on are stated.
Để chỉ ra rằng "Itipetaṃ" v.v. là ví dụ về cách giải thích, nên đã nói "kathaṃ" v.v.
Tatrāti tasmiṃ vacane.
" Tatrā" means in that statement.
Tatrā có nghĩa là trong lời nói đó.
Yojanāti adhippāyapayojanā.
" Yojanā" means the connection of intention.
Yojanā có nghĩa là sự liên kết ý nghĩa.
Tuṇhīti abhāsanatthe nipāto, bhāvanapuṃsako cesa.
" Tuṇhī" is a particle signifying not speaking, and it is a neuter noun expressing a state.
Tuṇhī là một tiểu từ dùng với nghĩa không nói, và nó ở dạng trung tính chỉ trạng thái.
‘‘Itipetaṃ abhūta’’nti vatvā ‘‘yaṃ tumhehī’’tiādinā tadatthaṃ vivarati.
Having said, "this too is untrue," it explains its meaning with " yaṃ tumhehī" and so on.
Sau khi nói "Itipetaṃ abhūtaṃ", vị ấy giải thích ý nghĩa đó bằng cách nói "yaṃ tumhehi" v.v.
Imināpīti pi-saddena anekavidhaṃ kāraṇaṃ sampiṇḍeti.
With the word " pi" (also) in " imināpi" (by this also), various reasons are combined.
Bằng từ pi trong imināpi, vị ấy tổng hợp nhiều loại nguyên nhân.
Kāraṇasarūpamāha ‘‘sabbaññuyevā’’tiādinā.
It states the nature of the reason with " sabbaññuyevā" and so on.
Vị ấy nói về bản chất của nguyên nhân bằng cách nói "sabbaññuyevā" v.v.
Eva-saddo tīsupi padesu yojetabbo, sabbaññubhāvato na asabbaññū, svākkhātattā na durakkhāto, suppaṭipannattā na duppaṭipannoti imināpi kāraṇena nibbeṭhetabbanti vuttaṃ hoti.
The word "eva" should be connected to all three instances: because of being omniscient, not non-omniscient; because of being well-expounded, not ill-expounded; because of being well-practiced, not ill-practiced. This means that the refutation should be made by these reasons as well.
Từ eva nên được liên kết với cả ba vị trí, có nghĩa là: do là bậc Toàn Giác nên không phải là bậc không Toàn Giác; do Pháp được thuyết giảng tốt đẹp nên không phải là Pháp được thuyết giảng tồi tệ; do Tăng đoàn thực hành tốt nên không phải là Tăng đoàn thực hành tồi tệ. Bằng nguyên nhân này, lời nói nên được giải thích.
‘‘Kasmā pana sabbaññū’’tiādipaṭicodanāyapi taṃkāraṇadassanena nibbeṭhetabbamevāti āha ‘‘tatra idañcidañca kāraṇa’’nti.
It is stated that even to the question "why is he omniscient?" and so on, it should be refuted by showing those reasons, therefore it states, " tatra idañcidañca kāraṇa" (here is this and that reason).
Đối với câu hỏi phản bác "Tại sao lại là bậc Toàn Giác?", vị ấy nói "tatra idañcidañca kāraṇaṃ" để chỉ ra rằng nó cũng nên được giải thích bằng cách chỉ ra nguyên nhân đó.
Tatrāti tesu sabbaññutādīsu.
" Tatrā" means among those qualities such as omniscience.
Tatrā có nghĩa là trong những điều như toàn giác tính đó.
Idañca idañca kāraṇanti anekavidhena kāraṇānukāraṇaṃ dassetvā ‘‘na sabbaññū’’tiādivacanaṃ nibbeṭhetabbanti attho.
The meaning is that by showing various primary and secondary reasons in " idañca idañca kāraṇa" (this and that reason), the statement "not omniscient" and so on should be refuted.
Idañca idañca kāraṇaṃ có nghĩa là sau khi chỉ ra nhiều loại nguyên nhân và các nguyên nhân phụ, lời nói "không phải là bậc Toàn Giác" v.v. nên được giải thích.
Tatridaṃ kāraṇaṃ – sabbaññū eva amhākaṃ satthā aviparītadhammadesanattā.
Here is the reason: Our Teacher is omniscient because he teaches the Dhamma without distortion.
Đây là nguyên nhân: Bậc Đạo Sư của chúng ta là bậc Toàn Giác vì Ngài thuyết giảng Pháp không sai lệch.
Svākkhāto eva dhammo ekantaniyyānikattā.
The Dhamma is well-expounded because it leads exclusively to liberation.
Pháp được thuyết giảng tốt đẹp vì nó hoàn toàn dẫn đến sự giải thoát.
Suppaṭipanno eva saṅgho saṃkilesarahitattāti.
The Saṅgha is well-practiced because it is free from defilements.
Tăng đoàn thực hành tốt vì họ không còn phiền não.
Kāraṇānukāraṇadassanampettha asabbaññutādivacana-nibbeṭhanameva tathādassanassa tesampi kāraṇabhāvatoti daṭṭhabbaṃ.
Here, the presentation of secondary reasons should also be understood as a refutation of the statement "not omniscient" and so on, because such presentation also serves as a reason for those qualities.
Sự chỉ ra các nguyên nhân và nguyên nhân phụ ở đây cũng chính là sự giải thích lời nói về việc không phải là bậc Toàn Giác, v.v., vì việc chỉ ra như vậy cũng là nguyên nhân của chúng.
Kāraṇakāraṇampi hi ‘‘kāraṇa’’ntveva vuccati, patiṭṭhānapatiṭṭhānampi ‘‘patiṭṭhāna’’ntveva yathā ‘‘tiṇehi bhattaṃ siniddhaṃ, pāsāde dhammamajjhāyatī’’ti.
Indeed, a cause of a cause is also called a "cause," and a support of a support is also called a "support," just as in "rice is cooked with grass," or "he studies Dhamma in the palace."
Thật vậy, nguyên nhân của nguyên nhân cũng được gọi là "nguyên nhân", và nơi nương tựa của nơi nương tựa cũng được gọi là "nơi nương tựa", như trong "Cơm mềm nhờ cỏ, người ta học Pháp trong cung điện".
Dutiyaṃ padanti ‘‘ataccha’’nti padaṃ.
" Dutiyaṃ padaṃ" (the second word) is the word "atacchaṃ" (untrue).
Dutiyaṃ padaṃ có nghĩa là từ "atacchaṃ".
Paṭhamassa padassāti ‘‘abhūta’’nti padassa.
" Paṭhamassa padassā" (of the first word) is of the word "abhūtaṃ" (unreal).
Paṭhamassa padassā có nghĩa là của từ "abhūtaṃ".
Catutthanti ‘‘na ca panetaṃ amhesu saṃvijjatī’’ti padaṃ.
" Catutthaṃ" (the fourth) is the phrase "na ca panetaṃ amhesu saṃvijjatī" (and this is not found among us).
Catutthaṃ có nghĩa là từ "na ca panetaṃ amhesu saṃvijjati".
Tatiyassāti ‘‘natthi cetaṃ amhesū’’ti padassa.
" Tatiyassā" (of the third) is of the phrase "natthi cetaṃ amhesū" (and this is not in us).
Tatiyassā có nghĩa là của từ "natthi cetaṃ amhesu".
Vividhamekattheyeva pavattaṃ vacanaṃ vivacanaṃ, tadeva vevacanaṃ, vacananti vā attho saddena vacanīyattā ‘‘bhagavāti vacanaṃ seṭṭhaṃ, bhagavāti vacanamuttama’’ntiādīsu (dī. ni. aṭṭha. 1.1 ma. ni. aṭṭha. 1.1; a. ni. 1.rūpādivaggavaṇṇanā; pārā. aṭṭha. 1.1) viya.
A varied statement that refers to a single meaning is a "vivacanaṃ," and that very thing is " vevacanaṃ," or alternatively, " vacanaṃ" in the sense of "meaning" because it is expressible by sound, as in "bhagavā (the Fortunate One) is the supreme word, bhagavā is the excellent word" and so on.
Lời nói khác nhau nhưng cùng một ý nghĩa là vivacanaṃ, đó chính là vevacanaṃ, hoặc vacanaṃ có nghĩa là điều được nói bằng lời, như trong "Lời nói 'Bhagavā' là tối thượng, lời nói 'Bhagavā' là cao quý nhất" v.v.
Nānāsabhāvato vigataṃ vacanaṃ yassāti vevacanaṃ vuttanayena, pariyāyavacananti attho.
That which has a word free from various natures is " vevacanaṃ" in the manner explained, meaning a synonymous word.
Vevacanaṃ theo cách đã nói, có nghĩa là từ đồng nghĩa (pariyāyavacanaṃ), là lời nói không có nhiều bản chất khác nhau.
Etthāha – kasmā panettha pariyāyavacanaṃ vuttaṃ, nanu ekekapadavaseneva adhippeto attho siddho, evaṃ siddhe sati kimete tena pariyāyavacanena.
Here it is said: Why then is a synonymous word stated here? Is not the intended meaning achieved merely by each single word? If it is achieved in this way, what purpose do these synonymous words serve?
Ở đây, người phản đối hỏi: "Tại sao ở đây lại dùng từ đồng nghĩa? Chẳng phải ý nghĩa mong muốn đã được thiết lập chỉ bằng một từ duy nhất rồi sao? Nếu đã được thiết lập như vậy, thì từ đồng nghĩa đó có ích gì?
Tadetañhi ganthagāravādianekadosakaraṃ, yadi ca taṃ vattabbaṃ siyā, tadeva vuttaṃ assa, na tadaññanti?
For this indeed causes many faults, such as making the text cumbersome. And if it were to be stated, only that (the initial word) should have been stated, and not another.
Thật vậy, điều đó gây ra nhiều lỗi như sự nặng nề của văn bản, và nếu nó phải được nói, thì chỉ nên nói điều đó, không phải điều gì khác?"
Vuccate – desanākāle, hi āyatiñca kassaci kathañci tadatthapaṭivedhanatthaṃ pariyāyavacanaṃ vuttaṃ.
It is said: Indeed, during the time of the teaching and in the future, a synonymous word is stated for the purpose of comprehending its meaning in some way by someone.
Được nói rằng: "Trong thời gian thuyết giảng, và trong tương lai, từ đồng nghĩa đã được nói ra để giúp một số người hiểu được ý nghĩa đó bằng cách này hay cách khác."
Desanāpaṭiggāhakesu hi yo tesaṃ pariyāyavacanānaṃ yaṃ pubbe saṅketaṃ karoti ‘‘idamimassatthassa vacana’’nti, tassa teneva tadatthapaṭivedho hoti.
Among those who receive the teaching, if someone has previously established a convention for these synonymous words, saying, "this word means such and such," then for that person, the comprehension of that meaning occurs through that very word.
Thật vậy, trong số những người tiếp nhận lời dạy, người nào đã từng thiết lập một quy ước trước đó rằng "từ này có nghĩa này", thì người đó sẽ hiểu được ý nghĩa đó chỉ bằng từ đó.
Apica tasmiṃ khaṇe vikkhittacittānaṃ aññavihitānaṃ vipariyāyānaṃ aññena pariyāyena tadatthāvabodhanatthampi pariyāyavacanaṃ vuttaṃ.
Furthermore, synonymous words are also stated for the purpose of enabling those with scattered minds, those preoccupied with other things, or those who are confused, to comprehend the meaning through another synonymous word at that very moment.
Hơn nữa, từ đồng nghĩa cũng được nói ra để giúp những người có tâm phân tán, bận tâm đến những điều khác, hoặc những người hiểu sai, có thể hiểu được ý nghĩa đó bằng một từ đồng nghĩa khác.
Yañhi ye na suṇanti, tapparihāyanavasena tesaṃ sabbathā paripuṇṇassa yathāvuttassa atthassa anavabodho siyā, pariyāyavacane pana vutte tabbasena paripuṇṇamatthāvabodho hoti.
For if one does not listen to a certain word, there might be a complete non-comprehension of the entire meaning as stated, due to its omission; however, when a synonymous word is stated, there is a complete comprehension of the meaning through it.
Thật vậy, nếu những gì họ không nghe, thì do sự bỏ qua đó, họ sẽ không thể hiểu hoàn toàn ý nghĩa đã nói; nhưng khi từ đồng nghĩa được nói ra, họ sẽ hiểu hoàn toàn ý nghĩa đó.
Atha vā mandabuddhīnaṃ punappunaṃ tadatthalakkhaṇena asammohanatthaṃ pariyāyavacanaṃ vuttaṃ.
Alternatively, synonymous words are stated to prevent persons of dull intellect from becoming confused again and again about the characteristic of that meaning.
Hoặc, từ đồng nghĩa được nói ra để những người kém trí tuệ không bị nhầm lẫn lặp đi lặp lại bởi đặc điểm của ý nghĩa đó.
Mandabuddhīnañhi ekeneva padena ekatthassa sallakkhaṇena sammoho hoti, anekena pariyāyena pana ekatthassa sallakkhaṇena tathāsammoho na hoti anekappavattinimittena ekattheyeva pavattasaddena yathādhippetassa atthassa nicchitattā.
For persons of dull intellect, there arises confusion by comprehending a single meaning with a single word; however, by comprehending a single meaning through various synonymous words, such confusion does not arise, because the intended meaning is firmly established by words that operate in one and the same meaning through various occasions of their occurrence.
Thật vậy, những người kém trí tuệ dễ bị nhầm lẫn khi nhận biết một ý nghĩa bằng một từ duy nhất; nhưng khi nhận biết một ý nghĩa bằng nhiều từ đồng nghĩa, họ sẽ không bị nhầm lẫn như vậy, vì ý nghĩa mong muốn được xác định rõ ràng bởi từ được sử dụng trong cùng một ý nghĩa với nhiều nguyên nhân phát sinh khác nhau.
Aparo nayo – anaññassāpi pariyāyavacanassa vacane anekāhi tāhi tāhi nāmapaññattīhi tesaṃ tesaṃ atthānaṃ paññāpanatthampi pariyāyavacanaṃ vattabbaṃ hoti.
Another method: even when stating a non-synonymous word, a synonymous word needs to be stated for the purpose of expressing those various meanings through these various nominal designations.
Một phương pháp khác: Ngay cả khi nói một từ đồng nghĩa không phải là từ khác, từ đồng nghĩa cũng cần được nói ra để chỉ ra các ý nghĩa khác nhau bằng nhiều danh xưng khác nhau.
Tathā hi pariyāyavacane vutte ‘‘imassatthassa idamidampi nāma’’nti sotūnaṃ anekadhā nāmapaññattivijānanaṃ.
Indeed, when an alternative expression is spoken, listeners gain an understanding of various name-designations, thinking: “This, too, is a name for this meaning.”
Thật vậy, khi từ đồng nghĩa được nói ra, người nghe sẽ biết được nhiều danh xưng khác nhau cho ý nghĩa đó, chẳng hạn như "ý nghĩa này có tên này và tên này".
Tato ca taṃtaṃpaññattikosallaṃ hoti seyyathāpi nighaṇṭusatthe paricayataṃ.
And from that, skill in those respective designations arises, just as familiarity arises in a lexicon.
Và từ đó, họ trở nên thành thạo trong các danh xưng đó, giống như sự quen thuộc trong từ điển.
Apica dhammakathikānaṃ tantiatthupanibandhanaparāvabodhanānaṃ sukhasiddhiyāpi pariyāyavacanaṃ.
Furthermore, alternative expressions also serve for the easy attainment of binding and thorough understanding of the textual meaning for Dhamma-speakers.
Hơn nữa, từ đồng nghĩa cũng giúp các vị Pháp sư dễ dàng nắm bắt và hiểu được ý nghĩa của các bản kinh.
Tabbacanena hi dhammadesakānaṃ tantiatthassa attano citte upanibandhanena ṭhapanena paresaṃ sotūnamavabodhanaṃ sukhasiddhaṃ hoti.
For by such expressions, the understanding of the textual meaning, established in the mind of the Dhamma-teacher by binding it there, becomes easily attainable for other listeners.
Thật vậy, bằng cách nói từ đó, việc các vị Pháp sư nắm giữ và lưu giữ ý nghĩa của các bản kinh trong tâm mình, và việc người nghe hiểu được điều đó, trở nên dễ dàng.
Atha vā sammāsambuddhassa attano dhammaniruttipaṭisambhidāsampattiyā vibhāvanatthaṃ, veneyyānañca tattha bījavāpanatthaṃ pariyāyavacanaṃ bhagavā niddisati.
Or, the Blessed One teaches alternative expressions to manifest his own attainment of the Paṭisambhidā of Dhamma and linguistics (nirutti), and to sow the seed of that for those capable of being trained.
Hoặc, Đức Thế Tôn đã chỉ ra từ đồng nghĩa để làm sáng tỏ sự thành tựu về Pháp vô ngại giải và Ngữ vô ngại giải của chính Ngài, và để gieo hạt giống (của sự hiểu biết) vào những người có thể được giáo hóa.
Tadasampattikassa hi tathāvacanaṃ na sambhavati.
For such speech is not possible for one who has not attained that.
Thật vậy, một lời nói như vậy không thể xuất hiện từ một người không có sự thành tựu đó.
Tena ca pariyāyavacanena yathāsutena tassaṃ dhammaniruttipaṭisambhidāsampattiyaṃ tapparicaraṇena, tadaññasucaritasamupabrūhanena ca puññasaṅkhātassa bījassa vapanaṃ sambhavati.
And through such alternative expressions, as heard, by associating with that attainment of the Paṭisambhidā of Dhamma and linguistics, and by developing other good conduct regarding it, the sowing of the seed of merit becomes possible.
Và nhờ lời lẽ uyển chuyển ấy, như đã được nghe, nhờ sự thực hành sự thành tựu của tuệ phân tích Pháp và tuệ phân tích Ngữ nghĩa (dhammaniruttipaṭisambhidā) đó, và nhờ sự tăng trưởng các thiện hạnh khác, việc gieo trồng hạt giống công đức có thể xảy ra.
Ko hi īdisāya sampattiyā viññāyamānāya tadetaṃ nābhipattheyyāti, kiṃ vā bahunā.
Who, indeed, upon realizing such an attainment, would not wish for it? What more is there to say?
Ai mà khi hiểu được sự thành tựu như vậy lại không mong muốn điều đó? Hoặc nói nhiều làm gì?
Yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā sammāsambuddho yathā sabbasmiṃ atthe appaṭihatañāṇacāro, tathā sabbasmiṃ saddavohāreti ekampi atthaṃ anekehi pariyāyehi bodheti, natthi tattha dandhāyitattaṃ vitthāritattaṃ, nāpi dhammadesanāya hāni, āveṇiko cāyaṃ buddhadhammo.
Because the Sammāsambuddha has thoroughly penetrated that Dhamma-element (All-knowledge), just as his knowledge has unimpeded access to all meanings, so too in all verbal expressions he teaches even one meaning by many alternatives, without sluggishness or verbosity, and without any deficiency in the Dhamma teaching; and this Dhamma of the Buddha is unique.
Do sự thấu triệt Pháp Giới (Dhammadhātu), Đức Chánh Đẳng Giác, như Ngài có trí tuệ không bị chướng ngại trong mọi ý nghĩa, thì cũng trong mọi lời nói, Ngài giảng dạy một ý nghĩa bằng nhiều cách khác nhau, không có sự chậm trễ hay kéo dài ở đó, cũng không có sự thiếu sót trong việc thuyết Pháp, và đây là một Pháp độc đáo của chư Phật.
Sabbaññutaññāṇassa hi suppaṭividitabhāvena paṭisambhidāñāṇehi viya tenapi ñāṇena atthe, dhamme, niruttiyā ca appaṭihatavuttitāya buddhalīḷāya ekampi atthaṃ anekehi pariyāyehi bodheti, na pana tasmiṃ saddavohāre, tathābodhane vā mandabhāvo sammābodhanassa sādhanattā, na ca tena atthassa vitthārabhāvo ekassevatthassa desetabbassa subbijānanakāraṇattā, nāpi tabbacanena dhammadesanāhāni tassa desanāsampattibhāvato.
Indeed, by having thoroughly comprehended All-knowledge, and by having unimpeded activity in meaning, Dhamma, and linguistics through that knowledge as if through Paṭisambhidā-knowledge, he teaches even one meaning by many alternative expressions, in the manner of a Buddha’s graceful sport. There is no dullness in that verbal expression or in that teaching, because it is conducive to perfect comprehension; nor is there any prolixity of meaning through it, because it is a cause for perfectly understanding the one meaning to be taught; nor is there any deficiency in the Dhamma teaching by such speech, because it constitutes the perfection of teaching.
Do sự thấu triệt trí tuệ Toàn Tri, như Ngài giác ngộ bằng các trí tuệ phân tích, thì bằng trí tuệ đó, Ngài giác ngộ một ý nghĩa bằng nhiều cách khác nhau với phong thái của một vị Phật, do không bị chướng ngại trong ý nghĩa, Pháp và ngữ nghĩa. Tuy nhiên, trong cách diễn đạt bằng lời nói đó, hoặc trong sự giác ngộ như vậy, không có sự chậm trễ, vì đó là phương tiện để giác ngộ đúng đắn. Cũng không có sự kéo dài của ý nghĩa bởi vì đó là nguyên nhân để hiểu rõ một ý nghĩa duy nhất cần được giảng dạy. Cũng không có sự thiếu sót trong việc thuyết Pháp bằng lời nói đó, vì đó là sự thành tựu của việc thuyết Pháp.
Tasmā sātthakaṃ pariyāyavacanaṃ, na cāpi taṃ ganthagāravādianekadosakaranti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, alternative expression is meaningful, and it should be understood that it does not cause many faults such as ponderousness of text.
Vì vậy, lời nói uyển chuyển là có ý nghĩa, và nó cũng không gây ra nhiều lỗi lầm như sự nặng nề của văn bản, v.v., nên cần được hiểu như vậy.
Yaṃ panetaṃ vuttaṃ ‘‘yadi ca taṃ vattabbaṃ siyā, tadeva vuttaṃ assa, na tadañña’’nti, tampi na yuttaṃ payojanantarasambhavato.
As for what was said: “If it had to be said, that very thing would have been said, and not something else,” that is also not appropriate, because other purposes exist.
Còn điều đã nói rằng: "Nếu điều đó cần được nói, thì chính điều đó đã được nói, chứ không phải điều khác," điều đó cũng không hợp lý vì có thể có mục đích khác.
Tadeva hi avatvā tadaññassa vacanena desanākkhaṇe samāhitacittānampi sammadeva paṭiggaṇhantānaṃ taṃtaṃpadantogadhapavattinimittamārabbha tadatthādhigamo hoti, itarathā tasmiṃyeva pade punappunaṃ vutte tesaṃ tadatthānadhigatatā siyāti.
Indeed, by speaking an alternative rather than that very word, even for those whose minds are concentrated at the moment of teaching and who receive it perfectly, understanding of that meaning arises through the stimulus of the occurrence embedded within those respective terms; otherwise, if the same word were repeated again and again, they might not comprehend that meaning.
Thật vậy, bằng cách không nói chính điều đó mà nói điều khác, vào lúc thuyết giảng, ngay cả những người có tâm định tĩnh và tiếp nhận đúng đắn cũng đạt được sự hiểu biết về ý nghĩa đó, dựa trên nguyên nhân của sự vận hành ẩn chứa trong từng từ ngữ. Ngược lại, nếu chỉ lặp đi lặp lại một từ ngữ đó, họ có thể không hiểu được ý nghĩa đó.
Honti cettha –
And here are summary verses:
Và ở đây có các câu kệ sau:
Idaṃ pana nibbeṭhanaṃ īdiseyeva, na sabbattha kātabbanti dassento ‘‘idañcā’’tiādimāha.
However, to show that this explanation should be done only in such instances and not everywhere, it is said, “ And this” and so on.
Vị Luận Sư nói “Idañcā” (Và điều này) v.v. để chỉ ra rằng sự giải thích này chỉ nên được thực hiện trong những trường hợp như vậy, chứ không phải ở mọi nơi.
Tattha avaṇṇeyevāti kāraṇapatirūpaṃ vatvā, avatvā vā dosapatiṭṭhāpanavasena nindāya eva.
There, avaṇṇeyeva means only for blame, either by stating a similar reason or without stating it, by way of establishing a fault.
Ở đó, “avaṇṇeyevā” (chỉ trong sự chê bai) có nghĩa là chỉ trong sự chê bai, bằng cách nói hoặc không nói một lý do tương tự, để thiết lập lỗi lầm.
Na sabbatthāti na kevalaṃ akkosanakhuṃsanavambhanādīsu sabbattha nibbeṭhanaṃ kātabbanti attho.
Na sabbattha means that the explanation should not be made everywhere, not merely in cases of insult, defamation, contempt, and so on.
“Na sabbatthā” (không phải ở mọi nơi) có nghĩa là không phải ở mọi nơi, chẳng hạn như trong việc chửi rủa, phỉ báng, khinh miệt, v.v., mà sự giải thích nên được thực hiện.
Tadevatthaṃ ‘‘yadi hī’’tiādinā pākaṭaṃ karoti.
The same meaning is made clear by ‘‘yadi hī’’tiādi (If indeed, etc.).
Ngài làm rõ ý nghĩa đó bằng cách nói “yadi hī” (nếu vậy thì) v.v.
‘‘Sāsaṅkanīyo hotī’’ti vuttaṃ tathānibbeṭhetabbatāya kāraṇameva ‘‘tasmā’’ti paṭiniddisati.
The reason for such explanation being necessary, which was stated as ‘‘Sāsaṅkanīyo hotī’’ti (it becomes suspicious), is again indicated by ‘‘tasmā’’ti (therefore).
Ngài lặp lại “tasmā” (vì vậy) như là lý do tại sao điều đã nói “Sāsaṅkanīyo hotī” (người đó trở nên đáng ngờ) cần được giải thích theo cách đó.
‘‘Oṭṭhosī’’tiādi ‘‘na sabbatthā’’ti etassa vivaraṇaṃ.
‘‘Oṭṭhosī’’tiādi (Oṭṭhosi, etc.) is an elaboration of ‘‘na sabbatthā’’ti (not everywhere).
“Oṭṭhosī” (Ôi, ngươi là) v.v. là lời giải thích cho câu “na sabbatthā” (không phải ở mọi nơi).
Jātināmagottakammasippaābādha liṅga kilesa āpatti akkosanasaṅkhātehi dasahi akkosavatthūhi. Adhivāsanameva khanti, na diṭṭhinijjhānakkhamanādayoti adhivāsanakhanti.
Dasahi akkosavatthūhi (by the ten grounds for insult) refers to birth, name, clan, action, skill, ailment, gender, defilement, offence, and verbal abuse. Adhivāsanakhanti (endurance as forbearance) is patience which is simply endurance, not forbearance from intellectual scrutiny and so on.
Bằng mười căn cứ chửi rủa được gọi là dòng dõi, tên, gia tộc, nghề nghiệp, kỹ năng, bệnh tật, giới tính, phiền não, tội lỗi, và chửi rủa. Adhivāsanakhanti (nhẫn nhục chịu đựng) là sự nhẫn nhục chịu đựng, chứ không phải sự nhẫn nhục quán chiếu bằng trí tuệ, v.v.
Vacanattho pana tamiva dissatīti tādī, iṭṭhamiva aniṭṭhampi passatīti attho.
The word-meaning, however, is to be understood thus: tādī (a Tādin) means he sees the undesirable just like the desirable.
Tuy nhiên, ý nghĩa của từ là “Tādin” vì thấy như vậy, nghĩa là thấy điều không vừa ý cũng như điều vừa ý.
Tassa lakkhaṇaṃ tādilakkhaṇaṃ, iṭṭhāniṭṭhesu samapekkhanasabhāvo.
Its characteristic is tādilakkhaṇaṃ, which is the nature of equanimity towards desirable and undesirable things.
Đặc tính của điều đó là tādilakkhaṇaṃ (đặc tính của Tādin), tức là bản chất của sự bình đẳng trước điều vừa ý và không vừa ý.
Atha vā tamiva dissate tādī, so eva sabhāvo, tadeva lakkhaṇaṃ tādilakkhaṇanti.
Or, tādī means he is seen as such; that very nature, that very characteristic is tādilakkhaṇaṃ.
Hoặc, tādī là người thấy như vậy, chính bản chất đó, chính đặc tính đó là tādilakkhaṇaṃ.
Vaṇṇabhūmiyaṃ tādilakkhaṇaṃ dassetunti sambandho.
The connection is: "to show the characteristic of a Tādin in the ground of praise."
Có mối liên hệ là để chỉ ra đặc tính của tādin trong lĩnh vực tán thán.
Para-saddo aññattheti āha ‘‘ye kecī’’tiādi.
The word para (other) is used in the sense of 'another', thus it says ‘‘ye kecī’’tiādi (whoever, etc.).
Từ para có nghĩa là "khác", vì vậy Ngài nói "ye kecī" (những ai) v.v.
Ānandanti bhusaṃ pamodanti taṃsamaṅgino sattā etenāti ānandasaddassa karaṇatthataṃ dasseti.
It shows that the word ānanda (joy) has an instrumental meaning, referring to that by which beings endowed with it delight greatly.
Ngài chỉ ra rằng từ ānanda có nghĩa là công cụ, vì các chúng sinh có được điều đó sẽ vô cùng hoan hỷ.
Sobhanamano sumano, cittaṃ, sobhanaṃ vā mano yassāti sumano, taṃsamaṅgīpuggalo.
Sumano (joyful) means 'beautiful mind' or 'one whose mind is beautiful', referring to the individual endowed with that.
Sumano là tâm tốt đẹp, hoặc sumano là người có tâm tốt đẹp, tức là người có được điều đó.
Nanu ca cittavācakabhāve sati cetasikasukhassa bhāvatthatā yuttā, puggalavācakabhāve pana cittameva bhāvattho siyā, na cetasikasukhaṃ, sumanasaddassa dabbanimittaṃ pati pavattattā yathā ‘‘daṇḍittaṃ sikhitta’’ntiādīti?
Surely, if it refers to mind, then it would be appropriate for it to denote mental pleasure; but if it refers to an individual, then the mind itself would be the referent, not mental pleasure, just as in ‘‘daṇḍittaṃ sikhitta’’ntiādi (stick-wielder, top-knotted), etc., because the word sumana refers to a concrete basis?
Há chẳng phải nếu nó là từ chỉ tâm, thì ý nghĩa là trạng thái của sự an lạc tâm lý là hợp lý, còn nếu nó là từ chỉ cá nhân, thì chính tâm sẽ là trạng thái, chứ không phải sự an lạc tâm lý, vì từ sumana được dùng để chỉ vật chất, như trong "daṇḍittaṃ sikhittaṃ" (người cầm gậy, người đội mũ) v.v. sao?
Saccametaṃ dabbe apekkhite, idha pana tadanapekkhitvā tena dabbena yuttaṃ mūlanimittabhūtaṃ cetasikasukhameva apekkhitvā sumanasaddo pavatto, tasmā etthāpi cetasikasukhameva bhāvattho sambhavati, tenāha ‘‘cetasikasukhassetaṃ adhivacana’’nti.
That is true when a concrete object is intended; but here, without intending that, the word sumana is used to refer to mental pleasure itself, which is connected with that concrete object and is the fundamental basis. Therefore, here too, mental pleasure can indeed be the referent, hence it is said, ‘‘cetasikasukhassetaṃ adhivacana’’nti (this is a designation for mental pleasure).
Điều này đúng khi xét đến vật chất, nhưng ở đây, từ sumana được dùng để chỉ sự an lạc tâm lý là nguyên nhân cơ bản, gắn liền với vật chất đó, mà không xét đến vật chất đó. Vì vậy, ở đây, sự an lạc tâm lý cũng có thể là trạng thái. Do đó, Ngài nói "cetasikasukhassetaṃ adhivacanaṃ" (đây là tên gọi của sự an lạc tâm lý).
Etena hi vacanena tadaññacetasikānampi cittapaṭibaddhattā, cittakiriyattā ca yathāsambhavaṃ somanassabhāvo āpajjatīti codanaṃ nāpajjateva ruḷhisaddattā tassa yathā ‘‘paṅkaja’’nti pariharati.
By this statement, the objection that the state of joy might apply to other mental factors as well, due to their connection with mind and being mental activities, does not arise, as it is a conventional term, just as "paṅkaja" (lotus) avoids it.
Thật vậy, bằng lời nói này, ngay cả các tâm sở khác cũng có thể trở thành trạng thái somanassa (hoan hỷ) tùy theo khả năng, do chúng liên quan đến tâm và là hành động của tâm. Tuy nhiên, sự chất vấn này không phát sinh, vì nó là một từ ngữ thông thường (ruḷhisadda), như Ngài giải thích với ví dụ "paṅkaja" (hoa sen).
Ubbilayatīti ubbilaṃ, bhindati purimāvatthāya visesaṃ āpajjatīti attho.
"Ubbilayati" means it arises, or spreads; therefore, it is ubbila. "Bhindati" means it breaks, attaining a special condition different from its previous state; this is the meaning.
Ubbilayati (nổi lên) là ubbilaṃ, nghĩa là phá vỡ, đạt đến một trạng thái đặc biệt so với trạng thái trước đó.
Tadeva ubbilāvitaṃ paccayantarāgamādivasena.
That same ubbilāvita arises due to the coming of another condition, and so on.
Chính điều đó là ubbilāvitaṃ, theo cách đến của các nhân duyên khác, v.v.
Uddhaṃ palavatīti vā ubbilāvitaṃ akārānaṃ ikāraṃ, ākārañca katvā, cittameva ‘‘cetaso’’ti vuttattā.
Or, it is ubbilāvita because it floats upwards ("uddhaṃ palavati"), having changed 'a' sounds to 'i' and 'ā' sounds to 'ā'; it is said of the mind itself as "cetaso".
Hoặc, ubbilāvitaṃ là điều nổi lên trên, bằng cách biến âm "a" thành "i" và "ā" thành "ā", vì chính tâm được gọi là "cetaso".
Taddhite pana siddhe taṃ abyatirittaṃ tasmiṃ pade vacanīyassa sāmaññabhāvato, tassa vā saddassa nāmapadattā, tasmā kassāti sambandhīvisesānuyoge ‘‘cetaso’’ti vuttanti dassetuṃ ‘‘kassā’’tiādi vuttaṃ.
However, if the taddhita formation is complete, that (term) is not distinct in that word, due to the general nature of what is to be expressed in that word, or because that word is a noun. Therefore, to show that "cetaso" is stated in relation to a specific connection, questioning "whose?", "kassā" and so on, is stated.
Tuy nhiên, khi taddhita đã hoàn thành, nó không khác biệt, vì sự phổ biến của ý nghĩa được nói đến trong từ đó, hoặc vì từ đó là một danh từ. Vì vậy, để chỉ ra rằng "cetaso" được nói đến trong câu hỏi về mối quan hệ đặc biệt "của ai", Ngài đã nói "kassā" (của ai) v.v.
Esa nayo īdisesu.
This method applies in similar instances.
Đây là phương pháp trong những trường hợp như vậy.
Yāya uppannāya kāyacittaṃ vātapūritabhastā viya uddhumāyanākārappattaṃ hoti tassā gehasitāya odagyapītiyā etaṃ adhivacananti sarūpaṃ dasseti ‘‘uddhaccāvahāyā’’tiādinā.
It illustrates the nature of that domestic joy and elation, which causes the body and mind to become inflated like a wind-filled leather bag when it arises, by stating "uddhaccāvahāyā" and so on, meaning that it brings about agitation.
Ngài giải thích bản chất bằng cách nói “uddhaccāvahāyā” (gây ra sự phóng dật) v.v., rằng đây là tên gọi của sự hoan hỷ phấn khởi (odagyapīti) có liên quan đến gia đình (gehasitā), khi nó phát sinh, thân và tâm trở nên căng phồng như một cái túi da chứa đầy gió.
Uddhaccāvahāyāti uddhatabhāvāvahāya.
Uddhaccāvahāyā means 'leading to a state of agitation'.
Uddhaccāvahāyā có nghĩa là đưa đến trạng thái phóng dật.
Uppilāpeti cittaṃ uppilāvitaṃ karotīti ubbilāpanā, sā eva pīti, tassā.
It makes the mind elated, causes it to become agitated ( uppilāvitaṃ karotīti); thus, it is ubbilāpanā. That itself is pīti; this refers to that pīti.
Khiến tâm nổi lên, khiến tâm bị kích động, nên gọi là ubbilāpanā (phóng dật); đó chính là hỷ (pīti), của sự hỷ đó.
Khandhavasena dhammavisesattaṃ āha ‘‘idhāpī’’tiādinā.
The author explains the distinction of Dhamma in terms of aggregates with the phrase “idhāpī” (here too), and so on.
Tác giả bộ luận nói về sự đặc biệt của pháp theo phương diện uẩn (khandha) qua từ “idhāpi” (ở đây cũng vậy) v.v.
Avaṇṇabhūmimapekkhāya api-saddo ‘‘ayampi pārājiko’’tiādīsu (pārā. 1.89, 91, 167, 171, 195, 197) viya, idha ca kiñcāpi tesaṃ bhikkhūnaṃ ubbilāvitameva natthi, atha kho āyatiṃ kulaputtānaṃ edisesupi ṭhānesu akusaluppattiṃ paṭisedhento dhammanettiṃ ṭhapetīti.
The word ‘api’ is used in reference to the sphere of dispraise, as in phrases like “this too is a pārājika,” and so on. Here, although there is no agitation at all among those bhikkhus, the Buddha establishes the guidance of the Dhamma, discouraging the occurrence of unwholesome states in such situations for future young men of good family.
Giống như trong các trường hợp “người này cũng phạm pārājika” v.v., từ ‘api’ (cũng) được dùng để chỉ đến phương diện không đáng tán thán. Và ở đây, mặc dù các vị tỳ khưu đó không hề có sự phóng dật, nhưng Đức Phật đã thiết lập giáo lý (dhammanetti) để ngăn chặn sự phát sinh các bất thiện trong những trường hợp tương tự đối với các thiện nam tử trong tương lai.
Dvīhi padehi saṅkhārakkhandho, ekena vedanākkhandho vuttoti etthāpi ‘‘tesaṃ vasena sesānaṃ sampayuttadhammānaṃ karaṇaṃ paṭikkhittamevā’’ti ca aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena sakkā viññātunti na vuttaṃ.
Concerning the statement “the saṅkhāra-khandha is mentioned with two terms, and the vedanā-khandha with one,” it is also possible to understand, as stated in the Aṭṭhakathā, that “the doing of the remaining associated phenomena is certainly prohibited by means of them,” but it is not stated.
Trong câu “hai từ chỉ về hành uẩn (saṅkhārakkhandha), một từ chỉ về thọ uẩn (vedanākkhandha)”, cũng có thể hiểu theo cách được nói trong Chú Giải rằng “sự thực hành các pháp tương ưng còn lại cũng bị ngăn cấm”, nhưng điều đó không được nói rõ ở đây.
‘‘Pi-saddo sambhāvanattho’’tiādinā vuttanayena cettha attho yathāsambhavaṃ veditabbo.
In this context, the meaning should be understood as appropriate, following the method stated with phrases like “the word pi has the sense of commendation,” and so on.
Ở đây, ý nghĩa nên được hiểu theo cách đã nói, rằng “từ ‘pi’ có nghĩa là tán thán”, tùy theo trường hợp.
Tumhaṃyevassa tena antarāyoti etthāpi ‘‘antarāyo’’ti idaṃ ‘‘ubbilāvitattassa akaraṇīyatākāraṇavacana’’tiādinā heṭṭhā avaṇṇapakkhe amhehi vuttanayānusārena attho daṭṭhabbo.
Regarding the phrase “Tumhaṃyevassa tena antarāyo” (an obstruction for you alone on account of that), here too, the meaning of “antarāyo” (obstruction) should be understood according to the method we explained previously in the section on dispraise, such as “it is a statement of the reason for the impropriety of agitation.”
Trong câu “tumhaṃyevassa tena antarāyo” (chính vì điều đó mà nguy hiểm cho các con), từ “antarāyo” (nguy hiểm) nên được hiểu theo cách chúng ta đã nói ở phần không đáng tán thán bên dưới, rằng “đó là lời nói về nguyên nhân của sự không nên làm điều phóng dật”.
Ettha ca ‘‘ānandino ubbilāvitā’’ti dīpitaṃ pītimeva gahetvā ‘‘tena ubbilāvitattenā’’ti vacanaṃ somanassarahitāya pītiyā abhāvato tabbacaneneva ‘‘sumanā’’ti dīpitaṃ somanassampi siddhamevāti katvā vuttaṃ.
And here, taking only the pīti (joy) indicated by “Ānandino ubbilāvitā” (joyful and agitated), the statement “tena ubbilāvitattenā” (by that agitation) is made, considering that somanassa (gladness), which is indicated by that very expression “sumanā” (glad), is also established due to the absence of pīti without somanassa.
Và ở đây, câu nói “tena ubbilāvitattenā” (vì sự phóng dật đó) được nói ra sau khi nắm bắt chính sự hỷ (pīti) được chỉ ra bởi “sự phóng dật của Ānanda” (ānandino ubbilāvitā), và cho rằng sự hoan hỷ (somanassa) được chỉ ra bởi từ “sumanā” (hoan hỷ) cũng đã được xác lập, vì không có hỷ mà không có hoan hỷ.
Atha vā somanassassa antarāyakaratā pākaṭā, na tathā pītiyāti evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that the obstructive nature of somanassa is evident, but not so much that of pīti, and thus it is stated in this way.
Hoặc giả, nên hiểu rằng sự hoan hỷ gây ra chướng ngại là điều hiển nhiên, nhưng hỷ thì không như vậy, nên đã được nói như thế.
Kasmā panetanti yathāvuttaṃ atthaṃ avibhāgato manasi katvā codeti.
“Kasmā panetaṃ” (But why is this?) is a challenge, conceiving the aforementioned meaning without differentiation.
Kasmā panetaṃ (Tại sao điều này lại như vậy?) — Người chất vấn đã đặt câu hỏi sau khi suy nghĩ về ý nghĩa đã nói mà không phân biệt.
Ācariyo ‘‘sacca’’nti tamatthaṃ paṭijānitvā ‘‘taṃ panā’’tiādinā vibhajjabyākaraṇavasena pariharati.
The Teacher acknowledges that meaning with “saccaṃ” (it is true), and then refutes it by explaining it analytically with “taṃ panā” (but that), and so on.
Vị Đạo sư (Ācariya) chấp nhận ý nghĩa đó bằng từ “saccaṃ” (đúng vậy), rồi giải thích bằng cách phân tích và trả lời qua từ “taṃ panā” (nhưng điều đó) v.v.
Tattha etanti ānandādīnamakaraṇīyatāvacanaṃ, nanu bhagavatā vaṇṇitanti sambandho.
Therein, “etaṃ” (this) refers to the statement regarding the impropriety of joy and gladness; the connection is: “Was it not praised by the Blessed One?”
Trong đó, etaṃ (điều này) là lời nói về sự không nên làm của Ānanda v.v., và có sự liên hệ rằng “chẳng phải điều đó đã được Đức Thế Tôn tán thán sao?”
Buddhoti kittayantassāti ‘‘buddho’’ti vacanaṃ guṇānussaraṇavasena kathentassa sādhujanassa.
“Buddhoti kittayantassā” (for one who praises as 'Buddha') refers to a virtuous person who speaks of the Buddha by recalling his qualities.
Buddhoti kittayantassā (đối với người tán thán là Phật) có nghĩa là đối với người thiện trí nói từ “Phật” theo cách hồi tưởng các công đức.
Kasiṇenāti kasiṇatāya sakalabhāvena.
“Kasiṇenā” (entirely) means by completeness, by its whole nature.
Kasiṇenā (toàn bộ) có nghĩa là với toàn bộ bản chất.
Jambudīpassāti cetassa avayavabhāvena sambandhīvacanaṃ.
“Jambudīpassā” (of Jambudīpa) is a word indicating connection by way of being a part of it.
Và Jambudīpassā (của Jambudīpa) là từ chỉ sự liên hệ theo phương diện bộ phận của nó.
Apare pana ‘‘jambudīpassāti karaṇavacanatthe sāmivacana’’ti vadanti, tesaṃ matena kasiṇajambudīpasaddānaṃ samānādhikaraṇabhāvo daṭṭhabbo, karaṇavacanañca nissakkatthe.
Others, however, say that “jambudīpassā” is a genitive case in the sense of the instrumental case. According to their view, the words kasiṇa and jambudīpa should be seen as having the same grammatical relation (being in apposition), and the instrumental case refers to the sense of ablative.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng “jambudīpassā” là từ sở hữu cách (sāmivacana) mang ý nghĩa của nghiệp cách (karaṇavacana). Theo quan điểm của họ, nên hiểu rằng các từ kasiṇa và jambudīpa có cùng một chủ ngữ (samānādhikaraṇabhāva), và nghiệp cách đó mang ý nghĩa của ly khai cách (nissakka).
Pageva ekadesato panāti api-saddo sambhāvane.
The word “api” in “pageva ekadesato pana” (how much more so from a part) is in the sense of commendation.
Huống hồ chỉ là một phần, từ api mang ý nghĩa tán thán.
Ādi-saddena cettha –
Here, by the word “ādi” (and so on) is included –
Và ở đây, bằng từ ādi (v.v.) –
Saṅgahitaṃ.
is included.
Đã được bao gồm.
Nti suttantare vuttaṃ pītisomanassaṃ.
refers to the pīti-somanassa mentioned in another Sutta.
Điều đó là sự hỷ và hoan hỷ được nói trong một kinh khác.
Nekkhammassitanti kāmato nikkhamane kusaladhamme nissitaṃ.
“Nekkhammassitaṃ” (based on renunciation) means relying on wholesome states that lead to renunciation from sensuality.
Nekkhammassitaṃ (dựa vào sự xuất ly) có nghĩa là dựa vào các thiện pháp dẫn đến sự xuất ly khỏi dục.
Idhāti imasmiṃ sutte.
“Idhā” (here) means in this Sutta.
Idhā (ở đây) có nghĩa là trong kinh này.
Gehassitanti gehavāsīnaṃ samudāciṇṇato gehasaṅkhāte kāmaguṇe nissitaṃ.
“Gehassitaṃ” (based on household life) means relying on sensual pleasures called 'household', as they are habitually practiced by householders.
Gehassitaṃ (dựa vào gia đình) có nghĩa là dựa vào các dục lạc được gọi là gia đình, vì chúng được những người sống tại gia thực hành.
Kasmā tadevidhādhippetanti āha ‘‘idañhī’’tiādi.
He explains why this is intended here, with “idañhī” (indeed this), and so on.
Tại sao điều đó lại được đề cập ở đây? Tác giả nói “idañhī” (vì điều này) v.v.
‘‘Āyasmato channassa uppannasadisa’’nti vuttamatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ, samatthetuṃ vā ‘‘tenevā’’tiādi vuttaṃ.
The phrase “tenevā” (that very) and so on, is stated either to clarify or to confirm the meaning expressed as “similar to what arose in Venerable Channa.”
Để làm rõ hoặc để chứng minh ý nghĩa đã nói “giống như điều đã xảy ra với Tôn giả Channa”, câu “tenevā” (chính vì thế) v.v. đã được nói.
Visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi bhagavati, dhamme ca pavattagehassitapematāya.
“Nāsakkhi nibbattetuṃ visesaṃ” (could not produce any special attainment) refers to the Venerable Channa, due to his attachment to the Buddha and the Dhamma, which was based on householder-like affection.
Nāsakkhi nibbattetuṃ visesaṃ (không thể tạo ra sự đặc biệt) do tình yêu thương dựa vào gia đình đối với Đức Thế Tôn và Giáo Pháp.
Parinibbānakāleti parinibbānāsannakāle bhagavatā paññattena tajjitoti vā sambandho.
“Parinibbānakāle” (at the time of Parinibbāna); alternatively, the connection is that he was reprimanded by the Buddha at the time near Parinibbāna.
Parinibbānakāle (vào thời điểm nhập Niết Bàn) có thể liên hệ với việc bị khiển trách bởi điều Đức Thế Tôn đã chế định vào thời điểm gần nhập Niết Bàn.
Parinibbānakāleti vā bhagavato parinibbutakāle saṅghena tajjito nibbattetīti vā sambandho.
Alternatively, the connection is that “Parinibbānakāle” (at the time of Parinibbāna) means he achieved special attainment after the Buddha’s Parinibbāna, being reprimanded by the Saṅgha.
Hoặc Parinibbānakāle (vào thời điểm nhập Niết Bàn) có thể liên hệ với việc bị Tăng đoàn khiển trách sau khi Đức Thế Tôn đã nhập Niết Bàn, và điều đó đã tạo ra sự đặc biệt.
Brahmadaṇḍenāti ‘‘bhikkhūhi itthannāmo neva vattabbo, na ovaditabbo, nānusāsitabbo’’ti (cūḷava. 445) katena brahmadaṇḍena.
“Brahmadaṇḍenā” (by the Brahma-punishment) means by the Brahma-punishment imposed, saying, “Bhikkhus, so-and-so should neither be spoken to, nor advised, nor instructed.”
Brahmadaṇḍenā (bằng hình phạt tối cao) có nghĩa là bằng hình phạt tối cao đã được thực hiện rằng “vị tỳ khưu tên này không nên được nói chuyện, không nên được khuyên bảo, không nên được giáo huấn bởi các tỳ khưu”.
Tajjitoti saṃvejito.
“Tajjito” (reprimanded) means moved to spiritual urgency.
Tajjito (bị khiển trách) có nghĩa là bị lay động.
Tasmāti yasmā gehassitapītisomanassaṃ jhānādīnaṃ antarāyakaraṃ, tasmā.
“Tasmā” (therefore): because the pīti-somanassa based on household life is an obstacle to jhāna and other attainments.
Tasmā (do đó) có nghĩa là vì sự hỷ và hoan hỷ dựa vào gia đình gây ra chướng ngại cho thiền định v.v., do đó.
Vuttañhetaṃ bhagavatā sakkapañhasutte ‘‘somanassaṃpāhaṃ devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti (dī. ni. 2.359).
Indeed, this was stated by the Blessed One in the Sakka-pañha Sutta: “O King of Devas, I declare somanassa to be of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated.”
Đức Thế Tôn đã nói điều này trong kinh Sakkapañha: “Này Thiên chủ, Ta nói về sự hoan hỷ (somanassa) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành” (Dī. Ni. 2.359).
‘‘Ayañhī’’tiādinā tadevatthaṃ kāraṇato samattheti.
With “Ayañhī” (indeed this), and so on, he justifies that very meaning by providing a reason.
Bằng “Ayañhī” (vì điều này) v.v., điều đó được chứng minh bằng lý do.
Rāgasahitattā hi sā antarāyakarāti.
Indeed, because it is accompanied by lust, it is an obstacle.
Vì nó đi kèm với tham ái (rāga), nên nó gây ra chướng ngại.
Ettha pana ‘‘idañhi rāgasañhitaṃ pītisomanassa’’nti vattabbaṃ siyā, tathāpi pītiggahaṇena somanassampi gahitameva hoti somanassarahitāya pītiyā abhāvatoti heṭṭhā vuttanayena pītiyeva gahitā.
Here, it might be said “idañhi rāgasañhitaṃ pītisomanassaṃ” (indeed, this pīti-somanassa is accompanied by lust), but even so, by the apprehension of pīti, somanassa is also understood, since there is no pīti without somanassa, as explained previously, and thus only pīti is apprehended.
Tuy nhiên, ở đây lẽ ra phải nói “đây là sự hỷ và hoan hỷ đi kèm với tham ái”, nhưng dù vậy, khi nói đến hỷ, hoan hỷ cũng đã được bao gồm, vì không có hỷ mà không có hoan hỷ, theo cách đã nói ở trên, chỉ có hỷ được đề cập.
Apica sevitabbāsevitabbavibhāgassa sutte vacanato somanassassa pākaṭo antarāyakarabhāvo, na tathā pītiyāti sāyeva rāgasahitatthena visesetvā vuttā.
Moreover, since the distinction between what should be cultivated and what should not be cultivated is stated in the Sutta, the obstructive nature of somanassa is evident, but not so much that of pīti. Thus, pīti itself is singled out and mentioned as being accompanied by lust.
Hơn nữa, vì sự phân biệt giữa nên thực hành và không nên thực hành được nói trong kinh, nên sự hoan hỷ gây ra chướng ngại là điều hiển nhiên, nhưng hỷ thì không như vậy, nên chính hỷ đã được đặc biệt nói đến với ý nghĩa đi kèm với tham ái.
Avaṇṇabhūmiyā saddhiṃ sambandhitvā pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘lobho cā’’tiādi vuttaṃ.
The phrase “lobho cā” (and greed), and so on, is stated to make it clear by connecting it with the sphere of dispraise.
Để làm rõ bằng cách liên hệ với phương diện không đáng tán thán, câu “lobho cā” (và tham) v.v. đã được nói.
Kodhasadisovāti avaṇṇabhūmiyaṃ vuttakodhasadiso eva.
“Kodhasadisovā” (or like anger) means exactly like the anger mentioned in the sphere of dispraise.
Kodhasadisovā (hoặc giống như sân) có nghĩa là giống như sân đã được nói ở phương diện không đáng tán thán.
‘‘Luddho’’tiādigāthānaṃ ‘‘kuddho’’tiādigāthāsu vuttanayena attho daṭṭhabbo.
The meaning of the verses beginning with “Luddho” (greedy), and so on, should be understood in the same way as the verses beginning with “Kuddho” (angry), and so on.
Ý nghĩa của các bài kệ “luddho” (tham lam) v.v. nên được hiểu theo cách đã nói trong các bài kệ “kuddho” (sân hận) v.v.
‘‘Mamaṃ vā bhikkhave pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe assatha ānandino sumanā ubbilāvitā, api nu tumhe paresaṃ subhāsitadubbhāsitaṃ ājāneyyāthāti?
“Bhikkhus, if others should praise me, or praise the Dhamma, or praise the Saṅgha, and you were to be joyful, glad, and elated on that account, would you then discern what is well-spoken and ill-spoken by others? ‘No, venerable sir.’” This is called the third instance, because it is to be inferred as the third instance in the manner stated in the sphere of dispraise. Even though it was not present in the discourse at the time of teaching, due to the absence of individuals to be awakened by that instance, it is present in meaning because that meaning is possible. In order to show that this is like the Kathāvatthu treatise in its detailed explanation, the phrase “tatiyavāro panā” (but the third instance), and so on, is stated. By this, it indicates that at the time of commentary, that instance should be brought forth and commented upon for the sake of beings who are to be awakened in that way.
“Này các tỳ khưu, nếu người khác tán thán Ta, hoặc tán thán Giáo Pháp, hoặc tán thán Tăng đoàn, nếu các con lúc đó hoan hỷ, vui vẻ, phóng dật, liệu các con có thể phân biệt được lời nói hay và lời nói dở của người khác không?” “Thưa Thế Tôn, không thể được.” Lời nói này được gọi là lần thứ ba, vì nó được rút ra ở vị trí của lần thứ ba theo cách đã nói ở phương diện không đáng tán thán. Mặc dù nó anāgato (không xuất hiện) trong giáo pháp vào thời điểm thuyết giảng do không có người cần được giác ngộ bởi lần nói đó, nhưng atthato āgatoyeva (về ý nghĩa thì nó đã xuất hiện) do có khả năng về ý nghĩa đó.
No hetaṃ bhante’’ti ayaṃ tatiyavāro nāma avaṇṇabhūmiyaṃ vuttanayavasena tatiyavāraṭṭhāne nīharitabbattā, so desanākāle tena vārena bodhetabbapuggalābhāvato desanāya anāgatopi tadatthasambhavato atthato āgatoyeva. Yathā taṃ vitthāravasena kathāvatthuppakaraṇanti dassetuṃ ‘‘tatiyavāro panā’’tiādi vuttaṃ, etena saṃvaṇṇanākāle tathābujjhanakasattānaṃ vasena so vāro ānetvā saṃvaṇṇetabboti dasseti.
With “Yatheva hī” (just as), and so on, he clarifies that very possibility of meaning.
Để chỉ ra rằng nó giống như Kathāvatthuppakaraṇa (Luận giải về các điểm tranh luận) được nói một cách chi tiết, câu “tatiyavāro panā” (nhưng lần thứ ba) v.v. đã được nói. Điều này cho thấy rằng vào thời điểm giải thích, lần nói đó nên được đưa ra và giải thích theo phương diện của những chúng sinh có thể hiểu được như vậy.
‘‘Yatheva hī’’tiādinā tadevatthasambhavaṃ vibhāveti.
The connection is: just as an angry person does not know the meaning.
Bằng “Yatheva hī” (chính như vậy) v.v., điều đó được làm rõ về khả năng của ý nghĩa.
Kuddho atthaṃ na jānāti yathevāti sambandho.
"One who is angry does not know the meaning, just as" – this is the connection.
Có sự liên hệ rằng “chính như người sân hận không biết ý nghĩa”.
Paṭipajjitabbākāradassanavāreti yathāvuttaṃ tatiyavāraṃ upādāya vattabbe catutthavāre.
“Paṭipajjitabbākāradassanavāre” (in the instance of showing the proper way to practice) refers to the fourth instance, which is to be spoken following the aforementioned third instance.
Trong Paṭipajjitabbākāradassanavāre (phần chỉ ra cách thực hành) có nghĩa là trong lần thứ tư sẽ được nói đến dựa trên lần thứ ba đã nói.
‘‘Tumhākaṃ satthā’’ti vacanato pabhuti yāva ‘‘imināpi kāraṇena taccha’’nti vacanaṃ, tāva yojanā.
The explanation extends from the phrase “Tumhākaṃ satthā” (your teacher) up to the statement “imināpi kāraṇena taccha” (for this reason too, it is true).
Sự liên kết kéo dài từ câu “Thầy của các con” (tumhākaṃ satthā) cho đến câu “vì lý do này cũng đúng” (imināpi kāraṇena taccha).
‘‘So hi bhagavā’’tiādi tabbivaraṇaṃ.
“So hi bhagavā” (indeed, that Blessed One), and so on, is its explanation.
“So hi bhagavā” (vì Đức Thế Tôn đó) v.v. là lời giải thích cho điều đó.
Tattha itipīti imināpi kāraṇena.
Therein, “itipī” (also) means “for this reason also.”
Trong đó, itipī (cũng vì thế) có nghĩa là cũng vì lý do này.
Vitthāro visuddhimagge (visuddhi. 123 ādayo) ‘‘anāpatti upasampannassa bhūtaṃ ārocetī’’ti (pāci. 77) vuttepi sabhāgānameva ārocanaṃ yuttanti āha ‘‘sabhāgānaṃ bhikkhūnaṃyeva paṭijānitabba’’nti.
Even though it is stated in the Visuddhimagga: “There is no offense for one who is fully ordained if he declares a true superhuman achievement,” he says that it is proper to declare it only to those of similar disposition: “sabhāgānaṃ bhikkhūnaṃyeva paṭijānitabba” (it should be declared only to bhikkhus of similar disposition).
Mặc dù đã nói trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga) rằng “không phạm lỗi khi nói sự thật cho người đã thọ giới đầy đủ”, nhưng tác giả nói “sabhāgānaṃ bhikkhūnaṃyeva paṭijānitabba” (chỉ nên thú nhận với các tỳ khưu đồng loại) vì việc nói ra chỉ phù hợp với những người đồng loại.
Teyeva hi tassa atthakāmā, saddheyyavacanattañca maññanti, tato ca ‘‘sāsanassa amoghatā dīpitā hotī’’ti vuttatthasamatthanaṃ siyā.
For indeed, they alone desire his welfare and deem his word trustworthy, and thereby the fruitfulness of the teaching is demonstrated, so it would be a confirmation of the stated meaning.
Chính những vị ấy mong cầu lợi ích cho vị ấy, và họ tin tưởng lời nói của vị ấy. Và do đó, sự không uổng phí của giáo pháp được làm sáng tỏ, và sự củng cố ý nghĩa đã nói sẽ là.
‘‘Evañhī’’tiādi kāraṇavacanaṃ.
The phrase starting with "Evañhi" is a statement of reason.
Từ ngữ “Evañhi” (Như vậy là) v.v... là lời nói về nguyên nhân.
Pāpicchatā ceva parivajjitā, kattubhūtā vā sā, hotīti sambandho.
There is a connection that "evil desires are shunned, or become the agent."
Sự tà dục được tránh xa, hoặc sự tà dục ấy là chủ thể, đó là sự liên kết.
Amoghatāti niyyānikabhāvena atucchatā.
"Amoghatā" means fruitfulness through its emancipatory nature.
Amoghatā (không uổng phí) là sự không trống rỗng do có tính cách dẫn đến sự giải thoát.
Vuttanayenāti ‘‘tatra tumhehīti tasmiṃ vaṇṇe tumhehī’’tiādinā ceva ‘‘dutiyaṃ padaṃ paṭhamassa padassa, catutthañca tatiyassa vevacana’’ntiādinā ca vuttanayena.
"Vuttanayenā" means in the manner stated, such as by "tatra tumhehi, in that praise, by you," and "the second word is a synonym for the first word, and the fourth for the third."
Vuttanayenā (theo cách đã nói) là theo cách đã nói như ‘‘tatra tumhehīti tasmiṃ vaṇṇe tumhehī’’tiādinā (ở đó bởi các vị, trong sự khen ngợi ấy bởi các vị) v.v... và ‘‘dutiyaṃ padaṃ paṭhamassa padassa, catutthañca tatiyassa vevacana’’ntiādinā (từ thứ hai là đồng nghĩa với từ thứ nhất, và từ thứ tư là đồng nghĩa với từ thứ ba) v.v...
7. Ko anusandhīti pucchā ‘‘nanu ettakeneva yathāvuttehi avaṇṇavaṇṇehi sambandhā desanāmatthakaṃ pattā’’ti anuyogasambhavato katā.
The question "Ko anusandhī" (What is the connection?) is asked because the teaching may seem to have reached its conclusion with the aforementioned praise and dispraise.
Câu hỏi “Ko anusandhī” (Sự liên kết là gì?) được đặt ra vì có thể có một câu hỏi ngược lại rằng: “Chẳng phải sự thuyết giảng đã đạt đến đỉnh điểm với những lời khen chê đã nói như vậy rồi sao?”.
Vaṇṇena ca avaṇṇena cāti tadubhayapadena.
"Vaṇṇena ca avaṇṇena ca" refers to both of these terms.
Vaṇṇena ca avaṇṇena cā (bằng lời khen và lời chê) là bằng cả hai từ này.
Atthaniddeso viya hi saddaniddesopīti akkharacintakā.
For, according to grammarians, a linguistic exposition is like an exposition of meaning.
Những nhà ngữ pháp cho rằng sự giải thích về ngữ pháp cũng giống như sự giải thích về ý nghĩa.
Atha vā tathābhāsanassa kāraṇattā, koṭṭhāsattā ca ‘‘padehī’’ti vuttaṃ.
Alternatively, it is said "padehī" (by the words) because they are the cause and the parts of such a statement.
Hoặc, vì là nguyên nhân và là một phần của việc nói như vậy, nên được nói là “padehī” (bằng các từ).
Avaṇṇena ca vaṇṇena cāti pana aguṇaguṇavasena, nindāpasaṃsāvasena ca sarūpadassanaṃ.
"Avaṇṇena ca vaṇṇena ca" (by dispraise and praise), however, is a presentation of their nature in terms of lack of good qualities and good qualities, and in terms of blame and commendation.
Còn Avaṇṇena ca vaṇṇena cā (bằng lời chê và lời khen) là sự trình bày bản chất theo phương diện không có đức và có đức, và theo phương diện chê bai và tán thán.
‘‘Nivatto amūlakatāya vissajjetabbatābhāvato’’ti (dī. ni. ṭī. 1.7) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ.
It was said by Ācariya Dhammapāla Thera that "it ceases due to its baselessness, as it ought not to be explained."
Trưởng lão Ācariya Dhammapāla đã nói rằng: “ Nivatto (bị loại bỏ) vì không có gốc rễ nên không cần phải giải thích.”
Taṃ vitthāretvā desanāya bodhetabbapuggalābhāvato ettakāva sā yuttarūpāti bhagavato ajjhāsayeneva adesanābhāvena nivatto, yathā taṃ vaṇṇabhūmiyaṃ tatiyavārotipi daṭṭhabbaṃ.
Expanding on this, it ceases by the Buddha's intention, as there are no individuals to be enlightened by that teaching; the teaching, being of such a measure, is appropriate. It should also be seen as the third exposition on that topic of praise, like something submerged.
Điều đó có nghĩa là, vì không có người cần được giác ngộ qua việc thuyết giảng mở rộng, nên sự thuyết giảng ấy chỉ nên dừng lại ở mức độ hợp lý, và theo ý của Đức Thế Tôn, nó bị loại bỏ do không cần thuyết giảng, giống như việc vòng thứ ba bị chìm trong vùng khen ngợi.
Tathā bodhetabbapuggalasambhavena vissajjetabbatāya adhigatabhāvato anuvattatiyeva.
Similarly, it continues because it is attained by way of being explained, due to the existence of individuals to be enlightened.
Tương tự, vì có những người cần được giác ngộ và vì đã đạt được trạng thái cần được giải thích, nên nó vẫn tiếp tục.
Itipetaṃ bhūta nti ettha iti -saddo ādiattho taduparipi anuvattakattā, tena vakkhati ‘‘idha panā’’tiādi.
In "itipi etaṃ bhūtaṃ" (and this too is true), the word "iti" means "etc." because it continues further; therefore, it will be said "idha panā" (but here), etc.
Trong câu Itipetaṃ bhūtaṃ (Điều này đã xảy ra như vậy), từ iti có nghĩa là “v.v...” vì nó cũng tiếp tục ở phần trên. Do đó, sẽ nói “idha panā” (nhưng ở đây) v.v...
Ettāvatā ayaṃ vaṇṇānusandhīti dassetvā duvidhesu pana tesu vaṇṇesu brahmadattassa vaṇṇānusandhīti dassento ‘‘so panā’’tiādimāha.
Having thus shown this connection of praise, the commentator, indicating that among the two types of praise, this is the connection of praise regarding Brahmadatta, states "so panā" (but he), etc.
Sau khi trình bày rằng đây là sự liên kết của lời khen ngợi cho đến đây, và trong hai loại lời khen ngợi ấy, lời khen ngợi của Brahmadatta là sự liên kết, nên vị ấy nói “so panā” (nhưng vị ấy) v.v...
Upari suññatāpakāsane anusandhiṃ dassessati ‘‘atthi bhikkhave’’tiādinā (dī. ni. 1.28).
Further on, he will show the connection in the exposition of emptiness with "Atthi bhikkhave" (Monks, there is), etc.
Vị ấy sẽ trình bày sự liên kết trong việc công bố tánh không ở phần trên bằng câu ‘‘atthi bhikkhave’’ (này các Tỳ-khưu, có) v.v...
Evaṃ pucchāvissajjanāmukhena samudāyatthataṃ vatvā idāni avayavatthataṃ dasseti ‘‘tatthā’’tiādinā.
Having thus explained the overall meaning through questions and answers, he now explains the sectional meaning by starting with "Tatthā" (Therein).
Sau khi nói về ý nghĩa tổng thể qua việc hỏi và đáp như vậy, bây giờ vị ấy trình bày ý nghĩa từng phần bằng câu “tatthā” (ở đó) v.v...
Appameva parito samantato khaṇḍitattā parittaṃ nāmāti āha ‘‘appamattakanti parittassa nāma’’nti.
He states: "Appamattakaṃ is a name for parittaṃ," meaning "parittaṃ" is that which is small because it is broken all around.
Vị ấy nói rằng một vật nhỏ bé được gọi là parittaṃ (nhỏ bé) vì nó bị cắt xén từ mọi phía, tức là “appamattakanti parittassa nāma” (appamattaka là tên của paritta).
Mattā vuccati pamāṇaṃ mīyate parimīyateti katvā.
"Mattā" is said to mean "measure," because it is measured, or thoroughly measured.
Mattā được gọi là thước đo, vì nó được đo lường.
Samāsantakakārena appamattakaṃ yathā ‘‘bahuputtako’’ti, evaṃ oramattakepi.
"Appamattakaṃ" (a little bit) is formed by the suffix 'ka' at the end of a compound, just like "bahuputtako" (having many sons); similarly for "oramattake" (of a lower kind).
Appamattakaṃ (không đáng kể) là do hậu tố ka trong hợp chất, giống như ‘‘bahuputtako’’ (người có nhiều con), và cũng vậy đối với oramattake (thấp kém).
Eteneva ‘‘appā mattā appamattā, sā etassāti appamattaka’’ntiādinā kapaccayassa sātthakatampi dasseti atthato abhinnattā.
By this very explanation, he also shows the meaningfulness of the suffix 'ka' in "appā mattā appamattā, sā etassāti appamattaka" (a small measure is appamattā; that belongs to this, hence appamattaka), because they are not different in meaning.
Bằng cách này, vị ấy cũng trình bày sự hữu nghĩa của hậu tố ka trong ‘‘appā mattā appamattā, sā etassāti appamattaka’’ (một lượng nhỏ là appamattā, nó thuộc về điều này nên là appamattaka) v.v..., vì ý nghĩa không khác biệt.
Mattakasaddassa anatthakabhāvato sīlameva sīlamattakaṃ.
Since the word "mattaka" is without inherent meaning, "sīlameva sīlamattakaṃ" (virtue itself is sīlamattaka).
Vì từ mattaka không có nghĩa riêng, nên sīlameva sīlamattakaṃ (giới hạnh chính là sīlamattaka).
Anatthakabhāvoti ca sakatthatā purimapadattheyeva pavattanato.
"Anatthakabhāvo" (meaninglessness) means its own state as a suffix, because it operates only on the meaning of the preceding word.
Anatthakabhāvo (sự không có nghĩa) là sự tự nghĩa, vì nó chỉ xảy ra trong ý nghĩa của từ trước đó.
Na hi saddā kevalaṃ anatthakā bhavantīti akkharacintakā.
Indeed, words are not merely meaningless, say the grammarians.
Những nhà ngữ pháp cho rằng các từ không bao giờ hoàn toàn vô nghĩa.
Nanu ca bhagavato pāramitānubhāvena niratthakamekakkharampi mukhavaraṃ nārohati, sakalañca pariyattisāsanaṃ pade pade catusaccappakāsananti vuttaṃ, kathaṃ tassa anatthakatā sambhavatīti?
But is it not said that not even a single meaningless syllable enters the Buddha's blessed mouth due to his pāramī-power, and the entire Pariyatti Sāsana proclaims the Four Noble Truths in every phrase? How then can meaninglessness be possible for it?
Chẳng phải đã nói rằng do năng lực ba-la-mật của Đức Thế Tôn, ngay cả một âm tiết vô nghĩa cũng không lên đến miệng Ngài, và toàn bộ giáo pháp trong mỗi từ đều là sự công bố Tứ Thánh Đế sao? Vậy thì làm sao sự vô nghĩa của nó có thể xảy ra?
Saccaṃ, tampi padantarābhihitassa atthassa visesanavasena tadabhihitaṃ atthaṃ vadati eva, so pana attho vināpi tena padantareneva sakkā viññātunti anatthakamicceva vuttanti.
True, even that word speaks of the meaning conveyed by another word by way of qualification. But that meaning can be understood even without that other word, and therefore it is said to be meaningless.
Đúng vậy, từ đó cũng nói lên ý nghĩa được đề cập đến bằng cách đặc biệt hóa ý nghĩa được đề cập đến bởi một từ khác, nhưng ý nghĩa đó có thể được hiểu mà không cần từ đó, nên nó được gọi là vô nghĩa.
Nanu avocumha ‘‘anatthakabhāvo…pe… pavattanato’’ti.
Did we not say, "anatthakabhāvo…pe… pavattanato"?
Chẳng phải chúng ta đã nói ‘‘anatthakabhāvo…pe… pavattanato’’ (sự vô nghĩa… v.v… do sự xảy ra) sao?
Apica vineyyajjhāsayānurūpavasena bhagavato desanā pavattati, vineyyā ca anādimatisaṃsāre lokiyesuyeva saddesu paribhāvitacittā, loke ca asatipi atthantarāvabodhe vācāsiliṭṭhatādivasena saddapayogo dissati ‘‘labbhati palabbhati, khañjati nikhañjati, āgacchati paccāgacchatī’’tiādinā.
Furthermore, the Buddha's teaching proceeds in accordance with the dispositions of those to be trained, and those to be trained have minds cultivated in worldly words through beginningless saṃsāra. In the world, even without understanding another meaning, the use of words is seen due to linguistic elegance, as in "labbhati palabbhati (is obtained, is obtained), khañjati nikhañjati (limps, limps), āgacchati paccāgacchati (comes, comes back)," etc.
Hơn nữa, sự thuyết giảng của Đức Thế Tôn xảy ra theo ý muốn của những người có thể được giáo hóa, và những người có thể được giáo hóa đã tu tập tâm của họ trong những từ ngữ thế gian trong luân hồi vô thủy. Và trong thế gian, ngay cả khi không có sự hiểu biết về một ý nghĩa khác, việc sử dụng từ ngữ cũng được thấy qua sự trôi chảy của lời nói, như ‘‘labbhati palabbhati, khañjati nikhañjati, āgacchati paccāgacchatī’’ (được, được; khập khiễng, khập khiễng; đến, trở lại) v.v...
Tathāparicitānañca tathāvidheneva saddapayogena atthāvagamo sukho hotīti anatthakasaddapayogo vuttoti.
And for those accustomed to such, understanding the meaning is easy with such a use of words; thus, the use of meaningless words is spoken of.
Và đối với những người đã quen thuộc như vậy, việc hiểu ý nghĩa trở nên dễ dàng hơn thông qua việc sử dụng từ ngữ như vậy, nên việc sử dụng từ ngữ vô nghĩa đã được nói đến.
Evaṃ sabbattha.
This is the case everywhere.
Như vậy ở khắp mọi nơi.
Hoti cettha –
And here it is said—
Ở đây có câu:
Ayaṃ pana aṭṭhakathāmuttako nayo – oramattakanti ettha oranti apārabhāgo ‘‘orato bhogaṃ (mahāva. 66) oraṃ pāra’’ntiādīsu viya.
However, this is a method outside the Aṭṭhakathā: in "oramattakaṃ" (lower kind), "ora" means the hither side, as in "orato bhogaṃ" (the portion from this side) and "oraṃ pāraṃ" (this shore, the other shore), etc.
Tuy nhiên, đây là một phương pháp độc lập với các bản chú giải: Trong từ oramattaka, oram có nghĩa là phần bên này, giống như trong các trường hợp như ‘‘orato bhogaṃ (mahāva. 66) oraṃ pāra’’ (phần bên này của tài sản, bờ bên này) v.v...
Atha vā heṭṭhāattho orasaddo oraṃ āgamanāya ye paccayā, te orambhāgiyāni saṃyojanānītiādīsu viya.
Alternatively, the word "ora" refers to the lower meaning, as in "ye paccayā, te orambhāgiyāni saṃyojanāni" (the conditions for coming to this side are the lower fetters), etc.
Hoặc, từ ora có nghĩa là phần dưới, giống như trong các trường hợp như các yếu tố dẫn đến sự đi xuống là các kiết sử thuộc phần dưới.
Sīlañhi samādhipaññāyo apekkhitvā apārabhāge, heṭṭhābhāge ca hoti, ubhayatthāpi ‘‘ore pavattaṃ mattaṃ yassā’’tiādinā viggaho.
For virtue, when considered in relation to samādhi and paññā, is of the hither side and the lower side. In both cases, the analysis is "mattaṃ yassā ore pavattaṃ" (having a measure that occurs on the hither/lower side), etc.
Giới hạnh, khi xét đến định và tuệ, nằm ở phần bên này và phần dưới. Trong cả hai trường hợp, sự phân tích là ‘‘ore pavattaṃ mattaṃ yassā’’ (lượng xảy ra ở phần dưới của điều gì) v.v...
Sīlamattakanti etthāpi mattasaddo amahatthavācako ‘‘bhesajjamattā’’tiādīsu viya.
In "sīlamattakaṃ" too, the word "matta" conveys the meaning of smallness, as in "bhesajjamattā" (a small quantity of medicine), etc.
Trong từ sīlamattaka này, từ matta có nghĩa là nhỏ bé, giống như trong các trường hợp như ‘‘bhesajjamattā’’ (lượng thuốc) v.v...
Atha vā sīlepi tadekadesasseva saṅgahaṇatthaṃ amahatthavācako ettha mattasaddo vutto.
Alternatively, the word "matta" here is used to convey the meaning of smallness, for the purpose of including only a part of sīla itself.
Hoặc, ở đây từ matta được nói với nghĩa nhỏ bé để bao gồm chỉ một phần của giới hạnh.
Tathā hi indriyasaṃvarapaccayasannissitasīlāni idha desanaṃ anāruḷhāni.
Thus, the sīlas associated with sense-restraint and proper requisites are not included in this teaching.
Thật vậy, các giới hạnh liên quan đến sự phòng hộ các căn không được đề cập trong bài thuyết giảng này.
Kasmāti ce?
Why not?
Tại sao vậy?
Yasmā tāni pātimokkhasaṃvaraājīvapārisuddhisīlāni viya na sabbaputhujjanesu pākaṭānīti.
Because they (those sīlas) are not manifest to all ordinary people, like the Pātimokkha restraint and purity of livelihood sīlas.
Vì chúng không phổ biến đối với tất cả phàm nhân như các giới hạnh Ba-la-đề-mộc-xoa và giới hạnh tịnh hóa sinh kế.
Mattanti cettha visesanivattiatthe napuṃsakaliṅgaṃ.
Here, "mattaṃ" (measure/small amount) is in the neuter gender when it means "excluding qualifiers."
Ở đây, matta là giống trung trong nghĩa loại bỏ sự đặc biệt.
Pamāṇappakatthesu pana ‘‘matta’’nti vā ‘‘mattā’’ti vā napuṃsakitthiliṅgaṃ.
However, in the sense of measure or smallness, "mattaṃ" or "mattā" can be in the neuter or feminine gender.
Tuy nhiên, trong nghĩa đo lường và ít, thì là giống trung hoặc giống cái, là ‘‘matta’’ hoặc ‘‘mattā’’.
‘‘Idaṃ vuttaṃ hotī’’tiādinā saha yojanāya piṇḍatthaṃ dasseti.
He presents the overall meaning by combining it with "idaṃ vuttaṃ hotī" (this is said to be), etc.
Vị ấy trình bày ý nghĩa tổng hợp cùng với sự liên kết bằng câu ‘‘Idaṃ vuttaṃ hotī’’ (Điều này đã được nói) v.v...
Yena sīlena vadeyya, etaṃ sīlamattakaṃ nāmāti sambandho.
The connection is: by which virtue one would speak, that is called sīlamattakaṃ.
Giới hạnh mà người ta nên nói, đó được gọi là sīlamattaka, đó là sự liên kết.
‘‘Vaṇṇaṃ vadāmīti ussāhaṃ katvāpī’’ti idaṃ ‘‘vaṇṇaṃ vadamāno’’ti etassa vivaraṇaṃ.
"Vaṇṇaṃ vadāmīti ussāhaṃ katvāpī" (even having made an effort, saying 'I will praise') is an explanation of "vaṇṇaṃ vadamāno" (praising).
Câu ‘‘Vaṇṇaṃ vadāmīti ussāhaṃ katvāpī’’ (ngay cả khi đã nỗ lực nói lời khen ngợi) là sự giải thích cho câu ‘‘vaṇṇaṃ vadamāno’’ (đang nói lời khen ngợi).
Etena hi ‘‘ekapuggalo bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjatī’’tiādīsu (a. ni. 1.170) viya mānasaddassa sāmatthiyatthataṃ dasseti.
For by this, he shows the meaning of efficacy of the suffix -māna, as in "Ekapuggalo bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjatī" (Monks, one individual, appearing in the world, appears), etc.
Bằng cách này, vị ấy trình bày ý nghĩa năng lực của từ māna (đang), giống như trong các trường hợp như ‘‘ekapuggalo bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjatī’’ (này các Tỳ-khưu, một người sinh ra trên đời) v.v...
‘‘Ussāhaṃ kurumāno’’ti avatvā ‘‘katvā’’ti ca vacanaṃ tvādipaccayantapadānamiva mānantapaccayantapadānampi parakiriyāpekkhamevāti dassanatthaṃ.
And the statement "katvā" (having done) instead of "kurumāno" (doing) is to show that words ending in -māna suffixes, like those ending in -tvā suffixes, are dependent on a subsequent action.
Và việc nói ‘‘katvā’’ (đã làm) thay vì ‘‘ussāhaṃ kurumāno’’ (đang nỗ lực) là để trình bày rằng các từ kết thúc bằng hậu tố māna (đang) cũng phụ thuộc vào hành động khác, giống như các từ kết thúc bằng hậu tố tvā (đã).
‘‘Tattha siyā’’tiādinā sandhāyabhāsitamatthaṃ ajānitvā nītatthameva gahetvā suttantaravirodhitaṃ maññamānassa kassaci īdisī codanā siyāti dasseti.
By "Tattha siyā" (There may be), etc., he shows that such an objection might arise in someone who, not understanding the intended meaning, takes only the explicit meaning and thus considers it contradictory to other suttas.
Bằng câu ‘‘Tattha siyā’’ (ở đó có thể có) v.v..., vị ấy trình bày rằng có thể có một lời chất vấn như vậy từ một người nào đó, người đã không hiểu ý nghĩa được ẩn ý mà chỉ lấy ý nghĩa trực tiếp, và cho rằng nó mâu thuẫn với một bản kinh khác.
Tatthāti tasmiṃ ‘‘appamattakaṃ kho paneta’’ntiādivacane (dī. ni. 1.7).
Tatthā (therein): in that statement beginning with ‘this is but a small matter’ (appamattakaṃ kho panetaṃ).
Ở đó (Tatthā) là trong câu nói mở đầu ‘‘quả thật điều này là nhỏ nhặt’’ và các câu tương tự.
Kammaṭṭhānabhāvane yuñjati sīlenāti yogī, tassa.
Yogī (one who strives/practices) is one who diligently practices the development of kammaṭṭhāna through sīla. For him (the yogī).
Người tinh cần trong việc tu tập thiền quán (kammaṭṭhāna) bằng giới đức (sīla) là yogī (hành giả), của vị ấy.
Alaṅkaraṇaṃ vibhūsanaṃ alaṅkāro, pasādhanakiriyā.
Embellishment, decoration is alaṅkāro (adornment); the act of beautifying.
Việc trang sức, trang hoàng là alaṅkāro (sự trang sức), tức là hành động trang sức.
Alaṃ karoti etenevāti vā alaṅkāro, kuṇḍalādipasādhanaṃ.
Or alaṅkāro is that by which one adorns oneself, such as earrings and other ornaments.
Hoặc, vì người ta trang sức bằng thứ này nên nó là alaṅkāro, tức là đồ trang sức như bông tai, v.v.
Maṇḍīyate maṇḍanaṃ, ūnaṭṭhānapūraṇaṃ.
Maṇḍanaṃ (ornamentation) is that by which one is adorned; filling up a deficient spot.
Được trang hoàng là maṇḍanaṃ (sự trang hoàng), tức là việc lấp đầy những chỗ thiếu sót.
Maṇḍīyati etenāti vā maṇḍanaṃ, mukhacuṇṇādiūnapūraṇopakaraṇaṃ.
Or maṇḍanaṃ is that by which one adorns oneself, such as face powder and other means of filling deficiencies.
Hoặc, vì người ta trang hoàng bằng thứ này nên nó là maṇḍanaṃ, tức là dụng cụ để lấp đầy chỗ thiếu sót như phấn thoa mặt, v.v.
Idha pana sadisavohārena, taddhitavasena vā sīlameva tathā vuttaṃ.
Here, however, sīla itself is spoken of as such by analogy or by way of a Taddhita suffix.
Tuy nhiên, ở đây, giới đức (sīla) được nói đến như vậy là do cách dùng từ tương tự, hoặc do cách dùng taddhita.
Maṇḍaneti maṇḍanahetu, maṇḍanakiriyānimittaṃ gatoti attho.
Maṇḍane (for ornamentation) means for the sake of ornamentation, or gone for the purpose of the act of adorning.
Trong sự trang hoàng (Maṇḍane) có nghĩa là vì lý do trang hoàng, đi đến vì nguyên nhân của hành động trang hoàng.
Atha vā maṇḍati sīlenāti maṇḍano, maṇḍanajātiko puriso.
Alternatively, maṇḍano (one who adorns) is one who adorns himself with sīla; a person of an ornamental nature.
Hoặc, người trang hoàng bằng giới đức (sīla) là maṇḍano (người trang hoàng), tức là người có bản chất trang hoàng.
Bahumhi cetaṃ jātyāpekkhāya ekavacanaṃ.
And this is a singular term (ekavacana) in reference to a class (jātyāpekkhāya) for many.
Và từ này là số ít khi nói đến nhiều loại.
Ubbāhanatthepi hi ekavacanamicchanti keci, tadayuttameva saddasatthe anāgatattā, atthayuttiyā ca abhāvato.
Some indeed desire the singular term even in the sense of 'exclusion', but that is unsuitable as it is not found in grammar and lacks logical consistency.
Một số người muốn số ít ngay cả trong ý nghĩa của sự vượt trội, nhưng điều đó không phù hợp vì nó không xuất hiện trong ngữ pháp học, và cũng không có sự hợp lý về ý nghĩa.
Kathañhi ekavacananiddiṭṭhato ubbāhanakaraṇaṃ yuttaṃ siyā ekasmiṃ yevatthe ubbāhitabbassa aññassatthassa abhāvato.
How could the act of exclusion be appropriate when indicated by a singular term, since there is no other meaning to be excluded within a single meaning?
Làm sao việc vượt trội lại phù hợp từ một từ số ít, khi không có ý nghĩa nào khác để vượt trội trong cùng một ý nghĩa?
Tasmā vipallāsavasena bahvatthe idaṃ ekavacanaṃ daṭṭhabbaṃ, maṇḍanasīlesūti attho.
Therefore, this singular term should be understood in the sense of 'many' by way of inversion; the meaning is "in matters of ornamentation" (maṇḍanasīlesu).
Do đó, từ số ít này phải được hiểu theo nghĩa số nhiều do sự đảo ngược, có nghĩa là trong giới đức (sīla) trang hoàng.
Ācariyadhammapālattherenapi hi ayamevidha vinicchayo (dī. ni. ṭī. 1.7) vutto.
Indeed, this very determination has been stated by Acariya Dhammapāla Thera here (Dī. Nī. Ṭī. 1.7).
Thật vậy, chính Trưởng lão Ācariya Dhammapāla đã đưa ra quyết định này ở đây.
Aggatanti uttamabhāvaṃ.
Aggataṃ (supremacy) means the state of being supreme.
Tối thượng (Aggataṃ) là trạng thái cao nhất.
Gāthaṃ saṅgaṇhāti.
– collects the verse.
Bài kệ được tập hợp.
‘‘Pupphagandho’’ti vatvā tadekadesena dassetuṃ ‘‘na candana’’ntiādi vuttaṃ.
Having said “flower fragrance” (pupphagandho), “na candana” (not sandalwood), etc., were stated to illustrate a part of it.
Sau khi nói “hương hoa” (pupphagandho), để chỉ ra một phần của nó, câu ‘‘không phải trầm hương’’ (na candanaṃ) v.v. đã được nói đến.
Candanaṃ tagaraṃ mallikāti hi taṃsahacaraṇato tesaṃ gandhova vutto.
Indeed, the fragrance of sandalwood, tagara, and jasmine is spoken of due to their association.
Thật vậy, hương của trầm hương (candanaṃ), tagara và lài (mallikā) được nói đến vì chúng đi kèm với nhau.
Pupphagandhoti ca pupphañca tadavaseso gandho cāti attho.
And pupphagandho means both flower and the remaining fragrance.
Và hương hoa (pupphagandho) có nghĩa là hoa và hương còn lại của nó.
Tagaramallikāhi vā avasiṭṭho ‘‘pupphagandho’’ti vutto.
Or, pupphagandho is said of the fragrance remaining from tagara and jasmine.
Hoặc, ‘‘hương hoa’’ được nói đến là hương còn lại từ tagara và lài.
Satañca gandhoti ettha sīlameva sadisavohārena vā taddhitavasena vā gandho.
In satañca gandho (the fragrance of the good), sīla itself is the fragrance, either by way of similar usage or by way of a Taddhita suffix.
Trong câu và hương của người thiện (Satañca gandho), chính giới đức (sīla) là hương, hoặc do cách dùng từ tương tự, hoặc do cách dùng taddhita.
Sīlanibandhano vā thutighoso vuttanayena ‘‘gandho’’ti adhippeto.
Or the sound of praise based on sīla is intended as “fragrance” in the way mentioned.
Hoặc, tiếng khen ngợi gắn liền với giới đức (sīla) được hiểu là ‘‘hương’’ theo cách đã nói.
Sīlañhi kittiyā nimittaṃ.
For sīla is the cause of fame.
Thật vậy, giới đức (sīla) là nguyên nhân của danh tiếng.
Yathāha ‘‘sīlavato kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī’’ti (dī. ni. 2.150; 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 785; udā. 76).
As it is said, “The good repute of one who possesses sīla ascends” (Dī. Nī. 2.150; 3.316; A. Nī. 5.213; Mahāva. 785; Udā. 76).
Như đã nói: ‘‘Tiếng lành đồn xa của người có giới đức (sīla) vang vọng khắp nơi’’.
Sappuriso pavāyati pakārehi gandhati tassa gandhūpagarukkhapaṭibhāgattā.
Sappuriso pavāyati (the good person diffuses fragrance) means he diffuses fragrance in various ways, because he is like a tree that produces fragrance.
Người thiện tỏa hương (Sappuriso pavāyati), tức là tỏa hương theo nhiều cách, vì ông ấy giống như cây tỏa hương.
Appakamahantatāya pārāpārādi viya upanidhāpaññattibhāvato aññamaññaṃ upanidhāya āhāti vissajjetuṃ ‘‘upari guṇe upanidhāyā’’ti vuttaṃ.
It is said “upari guṇe upanidhāyā” (relying on higher qualities) to make known by comparison, like the near and far shores, due to being a designation based on comparison (upanidhāpaññatti) with respect to smallness and greatness.
Để giải thích rằng các phẩm chất được đưa ra để so sánh lẫn nhau, giống như bờ bên này và bờ bên kia (pārāpārādi) về sự ít hay nhiều, vì chúng là những khái niệm so sánh (upanidhāpaññatti), nên câu ‘‘upanidhāyā’’ (để so sánh) với các phẩm chất cao hơn đã được nói đến.
Sīlañhīti ettha hi-saddo kāraṇattho, tenidaṃ kāraṇaṃ dasseti ‘‘yasmā sīlaṃ kiñcāpi patiṭṭhābhāvena samādhissa bahūpakāraṃ, pabhāvādiguṇavisese panassa upanidhāya kalampi bhāgaṃ na upeti, tathā samādhi ca paññāyā’’ti.
In Sīlañhi (for sīla), the word hi means 'cause', and by it this reason is shown: "Because sīla, though very helpful to samādhi as a foundation, does not amount to even a fraction when compared with its special qualities such as power; and likewise samādhi does not amount to even a fraction when compared with paññā."
Trong câu Giới đức (sīla) thật vậy (Sīlañhī), từ hi có nghĩa là nguyên nhân, qua đó nó chỉ ra nguyên nhân này: ‘‘Vì giới đức (sīla), mặc dù rất hữu ích cho định (samādhi) như là nền tảng, nhưng khi so sánh với các phẩm chất đặc biệt như sức mạnh, v.v., nó không đạt được dù chỉ một phần nhỏ; cũng vậy, định (samādhi) đối với trí tuệ (paññā).’’
Tenevāha ‘‘tasmā’’tiādi.
Therefore it is said “tasmā” (therefore), etc.
Chính vì thế mà câu ‘‘Tasmā’’ (Do đó) v.v. đã được nói đến.
Na pāpuṇātīti guṇasamabhāvena na sampāpuṇāti, na sametīti vuttaṃ hoti.
Na pāpuṇātī (does not attain) means does not attain equality in qualities, does not equal, it is said.
Không đạt được (Na pāpuṇāti) có nghĩa là không đạt được sự ngang bằng về phẩm chất, không tương xứng.
Uparimanti samādhipaññaṃ.
Uparimaṃ (the higher) refers to samādhi and paññā.
Cao hơn (Uparimaṃ) là định (samādhi) và trí tuệ (paññā).
Upanidhāyāti upatthambhaṃ katvā.
Upanidhāyā (having relied upon) means having made it a support.
Nương tựa vào (Upanidhāyā) có nghĩa là làm chỗ dựa.
Tañhi tādisāya paññattiyā upatthambhanaṃ hoti.
For it (sīla) becomes a support for such a designation.
Thật vậy, nó là chỗ dựa cho khái niệm so sánh như vậy.
Heṭṭhimanti sīlasamādhidvayaṃ.
Heṭṭhimaṃ (the lower) refers to the pair of sīla and samādhi.
Thấp hơn (Heṭṭhimaṃ) là hai điều giới đức (sīla) và định (samādhi).
‘‘Katha’’ntiādi vitthāravacanaṃ.
“Katha” (how), etc., is an elaborate statement.
Câu ‘‘Kathaṃ’’ (Làm thế nào) v.v. là lời giải thích chi tiết.
Kaṇḍambamūlikapāṭihāriyakathanañcettha yathākathañcipi sīlassa samādhimapāpuṇatāsiddhiyevidhādhippetāti pākaṭatarapāṭihāriyabhāvena, nidassananayena cāti daṭṭhabbaṃ.
And here, the narration of the Twin Miracle at the root of the Kaṇḍamba tree should be understood as primarily intended to establish the inability of sīla to reach samādhi in any way whatsoever, and to do so by means of a very conspicuous miracle and by way of illustration.
Và ở đây, việc kể về phép thần thông dưới gốc cây Kaṇḍamba được hiểu là nhằm chứng minh rằng giới đức (sīla) không đạt đến định (samādhi) bằng bất cứ cách nào, và cũng là để làm rõ phép thần thông đó, và theo cách ví dụ.
‘‘Abhi…pe… titthiyamaddana’’nti idaṃ pana tassa yamakapāṭihāriyassa supākaṭabhāvadassanatthaṃ, aññehi bodhimūle ñātisamāgamādīsu ca katapāṭihāriyehi visesadassanatthañca vuttaṃ.
But this “Abhi…pe… titthiyamaddanaṃ” (having overcome… and crushed the sectarians) is stated to show the exceeding clarity of that Twin Miracle, and to show its distinction from other miracles performed at the root of the Bodhi tree, during the assembly of relatives, and so forth.
Câu ‘‘Abhi…pe… titthiyamaddanaṃ’’ (vượt trội… v.v. đè bẹp các ngoại đạo) này được nói ra để làm rõ sự nổi bật của phép thần thông song đôi (yamakapāṭihāriya) đó, và để chỉ ra sự khác biệt so với các phép thần thông khác được thực hiện dưới gốc cây Bồ đề, trong các cuộc hội ngộ thân quyến, v.v.
Sambodhito hi aṭṭhamepi divase devatānaṃ ‘‘buddho vā no vā’’ti uppannakaṅkhāvidhamanatthaṃ ākāse ratanacaṅkamaṃ māpetvā caṅkamanto pāṭihāriyaṃ akāsi, tato dutiyasaṃvacchare kulanagaragato kapilavatthupure nigrodhārāme ñātīnaṃ samāgamepi tesaṃ mānamadappahānatthaṃ yamakapāṭihāriyaṃ akāsi.
Indeed, on the eighth day after his enlightenment, the Blessed One, to dispel the doubt of the devas as to whether he was a Buddha or not, created a jewelled promenade in the sky and performed a miracle while walking on it. Then, in the second year, having gone to his ancestral city, he performed the Twin Miracle at the Nigrodhārāma in Kapilavatthu to remove the pride and arrogance of his relatives.
Thật vậy, vào ngày thứ tám sau khi giác ngộ, để xua tan nghi ngờ của các vị trời về việc ‘‘Phật đã giác ngộ hay chưa’’, Ngài đã tạo ra một lối đi bằng ngọc trên không trung và thực hiện phép thần thông khi đi kinh hành. Sau đó, vào năm thứ hai, khi đến thành phố của dòng tộc, tại Nigrodhārāma ở Kapilavatthu, Ngài cũng đã thực hiện phép thần thông song đôi (yamakapāṭihāriya) trong cuộc hội ngộ thân quyến để loại bỏ sự kiêu ngạo và tự mãn của họ.
Tattha abhisambodhitoti abhisambujjhanakālato.
There, abhisambodhito (since enlightenment) means from the time of his full awakening.
Trong đó, sau khi giác ngộ (abhisambodhito) là từ thời điểm giác ngộ hoàn toàn.
Sāvatthinagaradvāreti sāvatthinagarassa dakkhiṇadvāre.
Sāvatthinagaradvāre (at the gate of Sāvatthi city) means at the southern gate of Sāvatthi city.
Tại cổng thành Sāvatthi (Sāvatthinagaradvāre) là tại cổng phía nam của thành Sāvatthi.
Kaṇḍambarukkhamūleti kaṇḍena nāma pasenadirañño uyyānapālena ropitattā kaṇḍambanāmakassa rukkhassa mūle.
Kaṇḍambarukkhamūle (at the root of the Kaṇḍamba tree) means at the root of a tree named Kaṇḍamba, because it was planted by the royal gardener of King Pasenadi named Kaṇḍa.
Dưới gốc cây Kaṇḍamba (Kaṇḍambarukkhamūle) là dưới gốc cây xoài tên Kaṇḍamba, được trồng bởi người làm vườn của vua Pasenadi tên Kaṇḍa.
Yamakapāṭihāriyakaraṇatthāya bhagavato citte uppanne ‘‘tadanucchavikaṃ ṭhānaṃ icchitabba’’nti ratanamaṇḍapādi sakkena devaraññā āṇattena vissakammunā katanti vadanti keci.
Some say that when the thought arose in the Blessed One’s mind to perform the Twin Miracle, a jewelled pavilion and so forth were constructed by Vissakamma, the deva-son, at the command of Sakka, the king of devas, as "a fitting place should be desired".
Một số người nói rằng khi ý nghĩ thực hiện phép thần thông song đôi (yamakapāṭihāriya) khởi lên trong tâm Đức Phật, thì ‘‘một nơi thích hợp cho việc đó phải được mong muốn’’, và một bảo tháp bằng ngọc, v.v., đã được Visukamma, vị thần được Sakka, vua trời, ra lệnh, tạo ra.
Bhagavatā nimmitanti apare.
Others say it was created by the Blessed One.
Những người khác nói rằng nó được Đức Phật tạo ra.
Aṭṭhakathāsu pana anekāsu ‘‘sakkena devānamindena āṇāpitena vissakammadevaputtena maṇḍapo kato, caṅkamo pana bhagavatā nimmito’’ti vuttaṃ.
However, in many aṭṭhakathās (commentaries), it is said that "a pavilion was constructed by the deva-son Vissakamma, commanded by Sakka, the king of devas, but the promenade was created by the Blessed One."
Tuy nhiên, trong nhiều bộ Aṭṭhakathā (Chú giải), đã nói rằng: ‘‘Một bảo tháp được tạo ra bởi Visukamma devaputta, người được Sakka, vua trời, ra lệnh, còn lối đi kinh hành thì được Đức Phật tạo ra.’’
Dibbasetacchatte devatāhi dhāriyamāneti attho viññāyati aññesamasambhavato.
Dibbasetacchatte devatāhi dhāriyamāne (with the divine white parasols being held by devas) implies this meaning, as it is impossible for others (than devas).
Ý nghĩa là chiếc lọng trắng thần thánh (Dibbasetacchatte) được các vị trời nâng giữ (dhāriyamāne), vì những người khác không thể làm được.
‘‘Dvādasayojanāya parisāyā’’ti idaṃ catūsu disāsu paccekaṃ dvādasayojanaṃ manussaparisaṃ sandhāya vuttaṃ.
“Dvādasayojanāya parisāyā” (by an assembly twelve yojanas large) is stated referring to a human assembly of twelve yojanas in each of the four directions.
Câu ‘‘với hội chúng mười hai dojana’’ (Dvādasayojanāya parisāyā) này được nói đến để chỉ một hội chúng nhân loại rộng mười hai dojana ở mỗi hướng trong bốn hướng.
Tadā kira dasasahassilokadhātuto cakkavāḷagabbhaṃ paripūretvā devabrahmānopi sannipatiṃsu.
At that time, it is said, devas and Brahmās from ten thousand world-systems gathered, filling the entire cakkavāḷa.
Vào thời điểm đó, các vị trời và Phạm thiên từ mười ngàn thế giới cũng đã tập trung đến, lấp đầy vũ trụ.
Yo koci evarūpaṃ pāṭihāriyaṃ kātuṃ samattho ce, so āgacchatūti codanāsadisattā vuttaṃ ‘‘attādānaparidīpana’’nti.
“Attādānaparidīpanaṃ” (demonstration of one’s own assertion) is stated because it is like an invitation, saying, "If anyone is capable of performing such a miracle, let him come."
Câu ‘‘tự mình tuyên bố’’ (attādānaparidīpanaṃ) được nói ra vì nó giống như một lời thách thức: ‘‘Nếu có ai có thể thực hiện một phép thần thông như vậy, hãy đến!’’
Attādānañhi anuyogo paṭipakkhassa attassa ādānaṃ gahaṇanti katvā.
Attādāna is indeed the application, understanding that it is the seizing or taking of the opponent’s self.
Attādāna là sự thúc giục, được hiểu là sự tiếp nhận (gahaṇaṃ) tự ngã (attassa) của đối phương (paṭipakkhassa).
Titthiyamaddananti ‘‘pāṭihāriyaṃ karissāmā’’ti kuhāyanavasena pubbe uṭṭhitānaṃ titthiyānaṃ maddanaṃ, tañca tathā kātuṃ asamatthatāsampādanameva.
Titthiyamaddana is the suppression of the sectarians who arose earlier, deceiving by saying, ‘‘We will perform a miracle,’’ and making them unable to do so.
Titthiyamaddana là sự nghiền nát (maddanaṃ) các ngoại đạo (titthiyānaṃ) đã nổi lên trước đó (pubbe uṭṭhitānaṃ) với ý đồ lừa dối (kuhāyanavasena) rằng "chúng ta sẽ thực hiện phép lạ" (pāṭihāriyaṃ karissāmā), và điều đó chỉ là việc khiến họ không thể thực hiện được như vậy.
Tadetaṃ padadvayaṃ ‘‘yamakapāṭihāriya’’nti etena sambandhitabbaṃ.
These two terms should be connected with ‘‘yamakapāṭihāriya’’ (the Twin Miracle).
Hai từ này (padadvayaṃ) cần được liên kết (sambandhitabbaṃ) với từ “yamakapāṭihāriya”.
Rājagahaseṭṭhino candanaghaṭikuppattito paṭṭhāya sabbameva cettha vattabbaṃ.
Everything here should be recounted starting from the appearance of the sandalwood bowl of the Rajagaha wealthy man.
Tất cả những gì liên quan đến sự xuất hiện của bình gỗ chiên đàn của vị trưởng giả Rājagaha (Rājagahaseṭṭhino candanaghaṭikuppattito paṭṭhāya) đều phải được kể ra ở đây.
‘‘Heṭṭhimakāyato aggikkhandho pavattati, uparimakāyato udakadhārā pavattati.
‘‘From the lower part of the body, a mass of fire issues forth; from the upper part of the body, a stream of water issues forth.
“Từ phần thân dưới, khối lửa phát ra; từ phần thân trên, dòng nước phát ra.
Puratthimakāyato aggi, pacchimakāyato udakaṃ.
From the front of the body, fire; from the back of the body, water.
Từ phần thân phía đông, lửa; từ phần thân phía tây, nước.
Pacchimakāyato aggi, puratthimakāyato udakaṃ.
From the back of the body, fire; from the front of the body, water.
Từ phần thân phía tây, lửa; từ phần thân phía đông, nước.
Dakkhiṇaakkhito aggi, vāmaakkhito udakaṃ.
From the right eye, fire; from the left eye, water.
Từ mắt phải, lửa; từ mắt trái, nước.
Vāmaakkhito aggi, dakkhiṇaakkhito udakaṃ.
From the left eye, fire; from the right eye, water.
Từ mắt trái, lửa; từ mắt phải, nước.
Dakkhiṇakaṇṇasotato aggi, vāmakaṇṇasotato udakaṃ.
From the right ear-passage, fire; from the left ear-passage, water.
Từ lỗ tai phải, lửa; từ lỗ tai trái, nước.
Vāmakaṇṇasotato aggi, dakkhiṇakaṇṇasotato udakaṃ.
From the left ear-passage, fire; from the right ear-passage, water.
Từ lỗ tai trái, lửa; từ lỗ tai phải, nước.
Dakkhiṇanāsikāsotato aggi, vāmanāsikāsotato udakaṃ.
From the right nostril, fire; from the left nostril, water.
Từ lỗ mũi phải, lửa; từ lỗ mũi trái, nước.
Vāmanāsikāsotato aggi, dakkhiṇanāsikāsotato udakaṃ.
From the left nostril, fire; from the right nostril, water.
Từ lỗ mũi trái, lửa; từ lỗ mũi phải, nước.
Dakkhiṇaaṃsakūṭato aggi, vāmaaṃsakūṭato udakaṃ.
From the right shoulder-blade, fire; from the left shoulder-blade, water.
Từ bả vai phải, lửa; từ bả vai trái, nước.
Vāmaaṃsakūṭato aggi, dakkhiṇaaṃsakūṭato udakaṃ.
From the left shoulder-blade, fire; from the right shoulder-blade, water.
Từ bả vai trái, lửa; từ bả vai phải, nước.
Dakkhiṇahatthato aggi, vāmahatthato udakaṃ.
From the right hand, fire; from the left hand, water.
Từ tay phải, lửa; từ tay trái, nước.
Vāmahatthato aggi, dakkhiṇahatthato udakaṃ.
From the left hand, fire; from the right hand, water.
Từ tay trái, lửa; từ tay phải, nước.
Dakkhiṇapassato aggi, vāmapassato udakaṃ.
From the right side, fire; from the left side, water.
Từ hông phải, lửa; từ hông trái, nước.
Vāmapassato aggi, dakkhiṇapassato udakaṃ.
From the left side, fire; from the right side, water.
Từ hông trái, lửa; từ hông phải, nước.
Dakkhiṇapādato aggi, vāmapādato udakaṃ.
From the right foot, fire; from the left foot, water.
Từ chân phải, lửa; từ chân trái, nước.
Vāmapādato aggi, dakkhiṇapādato udakaṃ.
From the left foot, fire; from the right foot, water.
Từ chân trái, lửa; từ chân phải, nước.
Aṅgulaṅgulehi aggi, aṅgulantarikāhi udakaṃ.
From finger to finger, fire; from between the fingers, water.
Từ mỗi ngón tay, lửa; từ kẽ ngón tay, nước.
Aṅgulantarikāhi aggi, aṅgulaṅgulehi udakaṃ.
From between the fingers, fire; from finger to finger, water.
Từ kẽ ngón tay, lửa; từ mỗi ngón tay, nước.
Ekekalomato aggi, ekekalomato udakaṃ.
From each single hair, fire; from each single hair, water.
Từ mỗi sợi lông, lửa; từ mỗi sợi lông, nước.
Lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattatī’’ti.
From hair-pore to hair-pore, a mass of fire issues forth; from hair-pore to hair-pore, a stream of water issues forth.’’
Từ mỗi lỗ chân lông, khối lửa phát ra; từ mỗi lỗ chân lông, dòng nước phát ra.”
Channaṃ vaṇṇānanti etthāpi nīlānaṃ pītakānaṃ lohitakānaṃ odātānaṃ mañjiṭṭhānaṃ pabhassarānanti ayaṃ sabbopi pāḷiseso peyyālanayena, ādi-saddena ca dassito.
Here too, in Channaṃ vaṇṇānaṃ (of the six colors), this entire remainder of the text—‘‘of blue, of yellow, of red, of white, of crimson, of luminous’’—is shown by way of peyyāla (elliptical style) and by the word ādi (etc.).
Tại đây, câu Channaṃ vaṇṇānaṃ (của sáu màu sắc) cũng được trình bày theo phương pháp rút gọn (peyyālanayena) và bằng từ “v.v.” (ādi-saddena), bao gồm tất cả phần còn lại của Pāḷi như: của màu xanh, của màu vàng, của màu đỏ, của màu trắng, của màu đỏ sẫm, của màu sáng chói.
Ettha ca channaṃ vaṇṇānaṃ ubbāhanabhūtānaṃ yamakā yamakā vaṇṇā pavattantīti pāṭhasesena sambandho, tena vakkhati ‘‘dutiyā dutiyā rasmiyo’’tiādi.
And here, the connection is with the remaining text, ‘‘Twin, twin colors issue forth as the bringing forth of the six colors,’’ therefore it will say ‘‘dutiyā dutiyā rasmiyo’’tiādi (twin, twin rays, etc.).
Ở đây, có sự liên kết với phần còn lại của văn bản (pāṭhasesena sambandho) rằng “các màu sắc song đôi, song đôi (yamakā yamakā vaṇṇā) phát ra (pavattanti) làm nền tảng cho sáu màu sắc (channaṃ vaṇṇānaṃ ubbāhanabhūtānaṃ)”, do đó sẽ nói “các tia sáng thứ hai, thứ hai” (dutiyā dutiyā rasmiyo) và tiếp theo.
Tattha hi tāsaṃ yamakaṃ yamakaṃ pavattanākārena saha āvajjanaparikammādhiṭṭhānānaṃ visuṃ pavatti dassitā.
Therein is shown the separate issuing forth of the thoughts of adverting, preparation, and determination, together with the manner of the twin, twin issuing forth of those rays.
Trong đó, sự phát ra riêng biệt (visuṃ pavatti) của các tâm tư duy, chuẩn bị và quyết định (āvajjanaparikammādhiṭṭhānānaṃ) đã được trình bày cùng với cách thức phát ra song đôi, song đôi của chúng.
Keci pana ‘‘channaṃ vaṇṇāna’’nti etassa ‘‘aggikkhandho udakadhārā’’ti purimehi padehi sambandhaṃ vadanti, tadayuttameva aggikkhandhaudakadhārānaṃ atthāya tejokasiṇavāyokasiṇānaṃ samāpajjanassa vakkhamānattā.
However, some say that the connection of ‘‘channaṃ vaṇṇānaṃ’’ (of the six colors) is with the preceding terms ‘‘aggikkhandho udakadhārā’’ (mass of fire, stream of water), but that is incorrect, because it will be stated that the absorption into fire kasiṇa and air kasiṇa is for the purpose of the masses of fire and streams of water.
Tuy nhiên, một số người (Keci pana) nói rằng câu “của sáu màu sắc” (channaṃ vaṇṇānaṃ) này có liên quan (sambandhaṃ vadanti) đến các từ trước đó là “khối lửa, dòng nước” (aggikkhandho udakadhārā), nhưng điều đó không hợp lý (tadayuttameva), vì sẽ nói về sự nhập thiền (samāpajjanassa vakkhamānattā) vào kasiṇa lửa và kasiṇa gió (tejokasiṇavāyokasiṇānaṃ) vì mục đích của khối lửa và dòng nước.
Channaṃ vaṇṇānaṃ chabbaṇṇā pavattantīti kattuvasena vā sambandho yathā ‘‘ekassa cepi bhikkhuno na paṭibhāseyya taṃ bhikkhuniṃ apasādetu’’nti (pāci. 558).
Alternatively, the connection can be made as a nominative: Channaṃ vaṇṇānaṃ chabbaṇṇā pavattanti (the six colors, six colors issue forth), just as in ‘‘If even one bhikkhu does not dare to rebuke that bhikkhunī’’.
Hoặc có thể liên kết (sambandho) theo cách chủ động (kattukammena) rằng “sáu màu sắc (chabbaṇṇā) của sáu màu sắc (channaṃ vaṇṇānaṃ) phát ra (pavattantīti)”, giống như trong câu “nếu một tỳ khưu cũng không thể khiển trách tỳ khưu ni đó” (ekassa cepi bhikkhuno na paṭibhāseyya taṃ bhikkhuniṃ apasādetuṃ).
Kattukammesu hi bahulā sāmivacanaṃ ākhyātapayogepi icchanti neruttikā.
Indeed, grammarians frequently desire the genitive case (sāmivacana) even in verbal usage for agents and objects.
Thật vậy, các nhà ngữ pháp (neruttikā) thường (bahulā) mong muốn (icchanti) dùng cách diễn đạt sở hữu (sāmivacanaṃ) trong các trường hợp chủ động và bị động (kattukammesu), ngay cả trong việc sử dụng động từ (ākhyātapayogepi).
Evaṃ pāḷinayena yamakapāṭihāriyaṃ dassetvā idāni taṃ aṭṭhakathānayena vivaranto paccāsattinayena ‘‘channaṃ vaṇṇāna’’nti padameva paṭhamaṃ vivarituṃ ‘‘tassā’’tiādimāha.
Having thus shown the Twin Miracle according to the Pali text, now, explaining it according to the Aṭṭhakathā, and by way of proximity, the Aṭṭhakathā teacher first explains the term ‘‘channaṃ vaṇṇānaṃ’’ (of the six colors) by saying ‘‘tassā’’tiādi (that, etc.).
Sau khi trình bày Yamakapāṭihāriya theo phương pháp Pāḷi như vậy, bây giờ để giải thích nó theo phương pháp chú giải (aṭṭhakathānayena), vị thầy chú giải đã nói “tassā” và tiếp theo, để giải thích trước tiên từ “của sáu màu sắc” (channaṃ vaṇṇānaṃ) theo phương pháp gần kề (paccāsattinayena).
Tattha tassāti bhagavato.
Therein, tassā means of the Blessed One.
Trong đó, tassā có nghĩa là của Đức Thế Tôn.
‘‘Suvaṇṇavaṇṇā rasmiyo’’ti idaṃ tāsaṃ pītābhānaṃ yebhuyyatāya vuttaṃ, chabbaṇṇāhi rasmīhi alaṅkaraṇakālo viyāti attho.
The phrase ‘‘Suvaṇṇavaṇṇā rasmiyo’’ (golden-colored rays) is stated due to the predominance of yellow hues among those rays; the meaning is like a time of adornment with six-colored rays.
Câu “Suvaṇṇavaṇṇā rasmiyo” (các tia sáng màu vàng) này được nói vì sự phổ biến (yebhuyyatāya) của các tia sáng màu vàng (pītābhānaṃ), nghĩa là giống như thời điểm trang trí bằng sáu tia sáng (chabbaṇṇāhi rasmīhi alaṅkaraṇakālo viya).
Tāpi hi cakkavāḷagabbhato uggantvā brahmalokamāhacca paṭinivattitvā cakkavāḷamukhavaṭṭimeva gaṇhiṃsu.
Those rays, too, having risen from the interior of the universe, struck the Brahma-world, and returning, encompassed only the rim of the universe.
Những tia sáng đó cũng đã bay lên từ trung tâm vũ trụ (cakkavāḷagabbhato), chạm đến cõi Phạm thiên (brahmalokamāhacca), rồi quay trở lại và bao phủ vành miệng vũ trụ (cakkavāḷamukhavaṭṭimeva gaṇhiṃsu).
Ekacakkavāḷagabbhaṃ vaṅkagopānasikaṃ viya bodhigharaṃ ahosi ekālokaṃ.
The interior of the one universe became like a curved ridgepole, a Bodhi-house, all in one light.
Trung tâm của một vũ trụ (ekacakkavāḷagabbhaṃ) trở thành một ngôi nhà giác ngộ (bodhigharaṃ) sáng rực (ekālokaṃ), giống như một mái nhà cong (vaṅkagopānasikaṃ viya).
Dutiyā dutiyā rasmiyoti purimapurimato pacchā pacchā nikkhantā rasmiyo.
Dutiyā dutiyā rasmiyo means the rays that emerged one after another from the previous ones.
Dutiyā dutiyā rasmiyo có nghĩa là các tia sáng phát ra sau các tia sáng trước đó.
Kasmā sadisākāravasena ‘‘viyā’’ti vacanaṃ vuttanti āha ‘‘dvinnañcā’’tiādi.
Why is the word ‘‘viyā’’ (as if) stated in terms of similar appearance? The teacher says ‘‘dvinnañcā’’tiādi (and of two, etc.).
Tại sao lại nói từ “giống như” (viyā) theo cách thức tương tự (sadisākāravasena)? Vị thầy chú giải đã nói “dvinnañcā” và tiếp theo.
Dvinnañca cittānaṃ ekakkhaṇe pavatti nāma natthi, yehi tā evaṃ siyuṃ, tathāpi iminā kāraṇadvayena evameva khāyantīti adhippāyo.
The meaning is: there is no occurrence of two thoughts at the same moment, by which those rays would be so; nevertheless, for these two reasons, they appear exactly so.
Không có sự phát sinh của hai tâm đồng thời trong một sát na (dvinnañca cittānaṃ ekakkhaṇe pavatti nāma natthi), mà nhờ đó chúng có thể như vậy. Mặc dù vậy, với hai lý do này, chúng vẫn xuất hiện như vậy, đó là ý nghĩa.
Bhavaṅgaparivāsassāti bhavaṅgavasena parivasanassa, bhavaṅgasaṅkhātassa parivasanassa vā, bhavaṅgapatanassāti vuttaṃ hoti.
Bhavaṅgaparivāsassāti means of dwelling continuously by way of bhavaṅga, or of the continuous dwelling called bhavaṅga, which means the falling into bhavaṅga.
Bhavaṅgaparivāsassa có nghĩa là sự tồn tại trong trạng thái bhavaṅga, hoặc sự tồn tại được gọi là bhavaṅga, tức là sự rơi vào bhavaṅga.
Āciṇṇavasitāyāti āvajjanasamāpajjanādīhi pañcahākārehi samāciṇṇaparicayatāya.
Āciṇṇavasitāyāti means by the familiarity cultivated through five aspects such as adverting and absorption.
Āciṇṇavasitāya có nghĩa là sự quen thuộc đã được rèn luyện kỹ lưỡng qua năm cách thức như tư duy (āvajjanā), nhập thiền (samāpajjanā), v.v.
Nanu ca ekassāpi cittassa pavattiyā dve kisso rasmiyopi sambhaveyyunti anuyogamapaneti ‘‘tassā tassā pana rasmiyā’’tiādinā.
‘‘Could not two or three rays also arise from the occurrence of even a single thought?’’ The teacher dispels this objection with ‘‘tassā tassā pana rasmiyā’’tiādinā (from this or that ray, etc.).
Chẳng lẽ hai hoặc ba tia sáng cũng có thể phát sinh từ sự phát ra của một tâm hay sao? Vị thầy chú giải đã bác bỏ câu hỏi đó bằng cách nói “tassā tassā pana rasmiyā” và tiếp theo.
Cittavāranānattā āvajjanaparikammacittāni, kasiṇanānattā adhiṭṭhānacittavārānipi visuṃ visuṃyeva pavattanti.
Due to the diversity of thought-moments, the āvajjanaparikamma thoughts, and due to the diversity of kasiṇas, the adhiṭṭhāna thought-moments also arise separately.
Do sự đa dạng của các lượt tâm (cittavāranānattā), các tâm tư duy và chuẩn bị (āvajjanaparikamma) và do sự đa dạng của các kasiṇa (kasiṇanānattā), các lượt tâm quyết định (adhiṭṭhāna) cũng phát ra riêng biệt (visuṃ visuṃyeva pavattanti).
Āvajjanāvasāne tikkhattuṃ pavattajavanāni parikammanāmeneva idha vuttāni.
Here, the javana thoughts that occur three times at the end of adverting are referred to simply as parikamma (preparation).
Các tâm javana (tâm tốc hành) phát ra ba lần (tikkhattuṃ pavattajavanāni) sau khi tư duy (āvajjanāvasāne) được gọi là parikamma (tâm chuẩn bị) ở đây.
Kathanti āha ‘‘nīlarasmiatthāya hī’’tiādi.
How? The teacher explains with ‘‘nīlarasmiatthāya hī’’tiādi (for the purpose of blue rays, indeed, etc.).
Vị thầy chú giải đã hỏi “như thế nào?” và nói “nīlarasmiatthāya hī” và tiếp theo.
‘‘Mañjiṭṭharasmiatthāya lohitakasiṇaṃ, pabhassararasmiatthāya pītakasiṇa’’nti idaṃ lohitapītarasmīnaṃ kāraṇeyeva vutte siddhanti na vuttaṃ.
The statement ‘‘for the purpose of crimson rays, red kasiṇa; for the purpose of luminous rays, yellow kasiṇa’’ is not explicitly mentioned because it is implicitly understood when the cause of red and yellow rays is stated.
Câu “để có tia sáng đỏ sẫm, nhập kasiṇa đỏ; để có tia sáng sáng chói, nhập kasiṇa vàng” không được nói vì điều đó đã được xác định khi chỉ nói về nguyên nhân của các tia sáng đỏ và vàng.
Tāsameva hi mañjiṭṭhapabhassararasmiyo visesapabhedabhūtāti.
For indeed, crimson and luminous rays are special differentiations of those same rays.
Thật vậy, các tia sáng đỏ sẫm và sáng chói đó chỉ là những biến thể đặc biệt của chúng.
‘‘Aggikkhandhatthāyā’’tiādinā ‘‘uparimakāyato’’tiādīnaṃ vivaraṇaṃ.
The phrase ‘‘Aggikkhandhatthāyā’’tiādinā is an explanation of ‘‘uparimakāyato’’tiādīnaṃ (from the upper part of the body, etc.).
Câu “Aggikkhandhatthāyā” và tiếp theo là lời giải thích cho “uparimakāyato” và tiếp theo.
Aggikkhandhaudakakkhandhāpi aññamaññaasammissā yāva brahmalokā uggantvā cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ patiṃsu, taṃ divasaṃ pana satthā yo yo yasmiṃ yasmiṃ dhamme ca pāṭihāriye ca pasanno, tassa tassa ajjhāsayavasena taṃ taṃ dhammañca kathesi, pāṭihāriyañca dassesi, evaṃ dhamme bhāsiyamāne, pāṭihāriye ca kariyamāne mahājano dhammābhisamayo ahosi.
The masses of fire and masses of water, also unmixed with each other, rose up to the Brahma-world and settled on the rim of the universe. On that day, the Teacher taught the Dhamma and displayed the miracle according to the disposition of each and every person, deity, and Brahma who had faith in that particular Dhamma and miracle. As the Dhamma was being taught and the miracle performed, the multitude attained comprehension of the Dhamma.
Các khối lửa và khối nước cũng đã bay lên đến cõi Phạm thiên (yāva brahmalokā uggantvā) mà không hòa lẫn vào nhau (aññamaññaasammissā), rồi rơi xuống vành miệng vũ trụ (cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ patiṃsu). Tuy nhiên, vào ngày đó, Đức Thế Tôn đã thuyết Pháp và biểu diễn phép lạ tùy theo ý nguyện (ajjhāsayavasena) của từng người (yo yo) có đức tin (pasanno) vào Pháp và phép lạ đó. Khi Pháp được thuyết và phép lạ được thực hiện như vậy, đại chúng đã đạt được sự chứng ngộ Pháp (dhammābhisamayo ahosi).
Tasmiñca samāgame attano manaṃ gahetvā pañhaṃ pucchituṃ samatthaṃ adisvā nimmitaṃ buddhaṃ māpesi, tena pucchitaṃ pañhaṃ satthā vissajjesi.
And in that assembly, seeing no one capable of taking His intention and asking a question, He created an illusion of a Buddha. The Teacher answered the question asked by that illusion.
Và trong buổi hội họp đó, khi không thấy ai có khả năng tự mình đặt câu hỏi (attano manaṃ gahetvā pañhaṃ pucchituṃ samatthaṃ adisvā), Đức Thế Tôn đã tạo ra một vị Phật hóa thân (nimmitaṃ buddhaṃ māpesi). Vị Phật hóa thân đó đã hỏi một câu hỏi, và Đức Thế Tôn đã trả lời.
Satthārā pucchitaṃ pañhaṃ so vissajjesi, satthu caṅkamanakāle nimmito ṭhānādīsu aññataraṃ kappesi, tassa caṅkamanakāle satthā ṭhānādīsu aññataraṃ kappesīti etamatthaṃ dassetuṃ ‘‘satthā caṅkamatī’’tiādi vuttaṃ.
The question asked by the Teacher was answered by that illusion. When the Teacher was walking, the illusion performed one of the standing postures, etc. When the illusion was walking, the Teacher performed one of the standing postures, etc. To show this meaning, it is stated ‘‘satthā caṅkamatī’’tiādi (the Teacher walks, etc.).
Vị Phật hóa thân đó đã trả lời câu hỏi mà Đức Thế Tôn đã hỏi. Khi Đức Thế Tôn đi kinh hành, vị Phật hóa thân đã thực hiện một trong các tư thế như đứng, v.v. Và khi vị Phật hóa thân đi kinh hành, Đức Thế Tôn đã thực hiện một trong các tư thế như đứng, v.v. Để trình bày ý nghĩa này, đã nói “satthā caṅkamatī” và tiếp theo.
‘‘Sabbaṃ vitthāretabba’’nti etena ‘‘satthā tiṭṭhati, nimmito caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappetī’’tiādinā (paṭi. ma. 1.116) catūsu iriyāpathesu ekekamūlakā satthupakkhe cattāro, nimmitapakkhe cattāroti sabbe aṭṭha vārā vitthāretvā vattabbāti dasseti.
By " All is to be elaborated" it is shown that, "The Teacher stands, the created (nimmita) walks, or sits, or lies down," and so on, there are four instances for the Teacher's side and four for the nimmita's side, each based on one of the four postures, making all eight instances to be elaborated upon.
Với câu ‘‘Sabbaṃ vitthāretabba’’ (Tất cả nên được mở rộng), ý muốn nói rằng: ‘‘Bậc Đạo Sư đứng, hóa thân đi kinh hành, hoặc ngồi, hoặc nằm,’’ v.v., trong bốn oai nghi, mỗi oai nghi là căn bản, có bốn ở phía Bậc Đạo Sư và bốn ở phía hóa thân, tổng cộng tám lần cần được trình bày chi tiết.
Yasmā sīlaṃ samādhissa patiṭṭhāmattameva hutvā nivattati, samādhiyeva tattha patiṭṭhāya yathāvuttaṃ sabbaṃ pāṭihāriyakiccaṃ pavatteti, tasmā tadetaṃ samādhikiccamevāti vuttaṃ ‘‘ettha ekampī’’tiādi.
Since sīla, having merely served as a foundation for samādhi, ceases, and samādhi itself, firmly established therein, performs all the aforementioned feats of psychic power, it is therefore said concerning this matter, " Even one of these," and so on, that this is indeed an act of samādhi.
Vì giới (sīla) chỉ là nền tảng cho định (samādhi) rồi dừng lại, chính định nương vào đó mà thực hiện tất cả các việc thần thông như đã nói, nên việc này được gọi là ‘‘chính là việc của định’’ với câu ‘‘ettha ekampī’’ (ở đây, dù chỉ một) v.v..
‘‘Yaṃ panā’’tiādinā samādhissa paññamapāpuṇatā vibhāvitā, yaṃ pana paṭivijjhi, idaṃ paṭivijjhanaṃ paññākiccanti attho.
By " But that," and so on, the attainment of paññā by samādhi is made clear, meaning that what was penetrated, this act of penetration is an act of paññā.
Với câu ‘‘Yaṃ panā’’ (Nhưng cái gì) v.v., đã trình bày sự chứng đắc tuệ (paññā) của định; ‘‘cái gì đã thấu triệt, sự thấu triệt này là việc của tuệ (paññākicca)’’ là ý nghĩa.
Taṃ anukkamato dasseti ‘‘bhagavā’’tiādinā.
This is shown in sequence by " The Blessed One," and so on.
Điều đó được trình bày theo thứ tự với câu ‘‘Bhagavā’’ (Đức Thế Tôn) v.v..
‘‘Kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyānī’’ti idaṃ dīpaṅkarapādamūle katapaṭhamābhinīhārato paṭṭhāya vuttaṃ, tato pubbepi yattakena tasmiṃ bhave icchanto sāvakabodhiṃ pattuṃ sakkuṇeyya, tattakaṃ puññasambhāraṃ samupacinīti veditabbaṃ.
The statement, " four asaṅkheyya-kalpas and a hundred thousand kalpas," refers to the period from the time of the first aspiration made at the feet of Dīpaṅkara Buddha; it should be understood that even before that, he accumulated a store of merit sufficient to attain the enlightenment of a disciple (sāvaka-bodhi) if he had so wished in that existence.
Câu ‘‘Kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyānī’’ (bốn a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp) này được nói kể từ khi Bồ Tát phát nguyện lần đầu tiên dưới chân Đức Phật Dīpaṅkara; cần phải hiểu rằng trước đó, Ngài đã tích lũy đầy đủ phước báu đến mức nếu muốn, Ngài có thể chứng đắc quả vị Thanh Văn giác trong kiếp đó.
Tatoyeva hi ‘‘manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassana’’ntiādinā (bu. vaṃ. 59) vuttesu aṭṭhadhammesu hetusampannatā ahosi.
It was for that reason that he possessed the perfection of causes among the eight conditions mentioned in the phrase, "human existence, perfection of faculties, cause, meeting a Buddha," and so on.
Chính vì thế mà Ngài đã có sự đầy đủ nhân duyên trong tám pháp được nói đến như ‘‘manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassana’’ (thân người, đầy đủ giới tính, nhân duyên, gặp Đức Đạo Sư) v.v..
Keci pana manopaṇidhānavacīpaṇidhānavasena anekadhā asaṅkhyeyyaparicchedaṃ katvā pubbasambhāraṃ vadanti, tadayuttameva saṅgahāruḷhāsu aṭṭhakathāsu tathā avuttattā.
However, some speak of past accumulations by determining the number of asaṅkheyya-kalpas in various ways, through mental aspirations and verbal aspirations, but that is inappropriate because it is not stated as such in the Aṭṭhakathās included in the Saṅgaha.
Tuy nhiên, một số vị lại nói về sự tích lũy công đức trước đây bằng cách phân chia a-tăng-kỳ thành nhiều loại theo ý nguyện trong tâm và ý nguyện bằng lời, điều đó không hợp lý vì các bản Chú giải đã được kết tập không nói như vậy.
Tāsu hi yathāvuttanayena paṭhamābhinīhārato pubbe hetusampannatāyeva dassitā.
Indeed, in those texts, the perfection of causes before the first aspiration is shown in the manner described.
Trong các bản đó, chỉ có sự đầy đủ nhân duyên trước khi phát nguyện lần đầu tiên được trình bày theo cách đã nói.
Ekūnatiṃsavassakāle nikkhamma pabbajitvāti sambandho.
The connection is: "having gone forth and renounced at the age of twenty-nine."
Liên kết là: xuất gia và trở thành tỳ-khưu ở tuổi hai mươi chín.
Cakkaratanārahapuññavantatāya bodhisatto cakkavattisirisampannoti tassa nivāsabhavanaṃ ‘‘cakkavattisirinivāsabhūta’’nti vuttaṃ.
Because he was endowed with merit worthy of the Wheel-Jewel (cakkaratana), the Bodhisatta was possessed of the splendor of a Wheel-turning Monarch (cakkavatti); therefore, his dwelling place is called " the abode of the splendor of a Wheel-turning Monarch."
Vì Bồ Tát có phước báu xứng đáng với bánh xe báu (cakkaratana), Ngài đầy đủ sự vinh quang của một vị Chuyển Luân Vương, nên nơi ở của Ngài được gọi là ‘‘cakkavattisirinivāsabhūta’’ (nơi ở của sự vinh quang Chuyển Luân Vương).
Bhavanāti rammasurammasubhasaṅkhātā niketanā.
Bhavanā refers to the mansions named Ramma, Suramma, and Subha.
Bhavanā (những cung điện) là những nơi ở được gọi là Ramma, Suramma, Subha.
Padhānayoganti dukkaracariyāya uttamavīriyānuyogaṃ.
Pādhānayoga means the utmost application of effort for the difficult practice (dukkaracariyā).
Padhānayoga (sự tinh tấn chính yếu) là sự nỗ lực tinh tấn tối thượng trong khổ hạnh.
Uruvelāyaṃ kira senānigame kuṭumbikassa dhītā sujātā nāma dārikā vayappattā nerañjarāya tīre nigrodhamūle patthanamakāsi ‘‘sacāhaṃ samajātikaṃ kulagharaṃ gantvā paṭhamagabbhe puttaṃ labhissāmi, khīrapāyāsena balikammaṃ karissāmī’’ti, (ma. ni. aṭṭha. 2.284; jā. aṭṭha. 1.avidūre nidānakathā) tassā sā patthanā samijjhi.
It is said that in Uruvelā, in the Senānī village, a young woman named Sujātā, the daughter of a householder, having come of age, made a wish at the foot of a banyan tree on the bank of the Nerañjarā River: "If I go to a family of equal birth and obtain a son in my first pregnancy, I will perform an offering with milk-rice porridge." That wish of hers was fulfilled.
Người ta kể rằng, ở làng Senā, tại Uruvelā, có một cô gái tên là Sujātā, con gái của một gia chủ, khi đến tuổi trưởng thành, cô đã phát nguyện dưới gốc cây bàng bên bờ sông Nerañjarā: ‘‘Nếu con được gả vào một gia đình môn đăng hộ đối và có con trai trong lần mang thai đầu tiên, con sẽ cúng dường món sữa gạo (khīrapāyāsa).’’ Lời nguyện của cô đã thành tựu.
Sā satta dhenuyo laṭṭhivane khādāpetvā tāsampi dhītaro gāviyo laddhā tatheva khādāpetvā puna tāsampi dhītaro tathevāti sattaputtinattipanattiparamparāgatāhi dhenūhi khīraṃ gahetvā khīrapāyāsaṃ pacitumārabhi.
She had seven cows graze in the Laṭṭhivana forest, and having obtained the daughters of those cows, she likewise had them graze, and again, the daughters of those cows likewise, and so on, she took milk from cows descended through seven generations of mothers, grandmothers, and great-grandmothers, and began to cook milk-rice porridge.
Cô đã cho bảy con bò cái ăn cỏ trong rừng dây leo, sau đó lại có những con bò cái là con của chúng và cũng cho ăn như vậy, rồi lại có con của chúng cũng như vậy, cứ thế, cô lấy sữa từ những con bò cái thuộc bảy đời con cháu, và bắt đầu nấu món sữa gạo.
Tasmiṃ khaṇe mahābrahmā tiyojanikaṃ setacchattaṃ upari dhāresi, sakko devarājā aggiṃ ujjālesi, sakalaloke vijjamānarasaṃ devatā pakkhipiṃsu, pāyāsaṃ dakkhiṇāvaṭṭaṃ hutvā pacati, taṃ sā suvaṇṇapātiyā satasahassagghanikāya saheva bodhisattassa datvā pakkāmi.
At that moment, Mahābrahmā held a white canopy three yojanas high above, Sakka, the king of devas, kindled the fire, devas placed flavors from all over the world into the porridge, and the porridge cooked, swirling clockwise; Sujātā then offered it to the Bodhisatta together with a golden bowl worth one hundred thousand and departed.
Vào lúc đó, Đại Phạm Thiên đã che chiếc lọng trắng ba dojun lên trên, chư Thiên vương Sakka đã đốt lửa, chư Thiên đã cho hương vị có trong khắp thế gian vào, món sữa gạo đã chín và xoay theo chiều kim đồng hồ. Sau đó, cô Sujātā đã dâng món đó cùng với chiếc bát vàng trị giá một trăm ngàn (đồng) cho Bồ Tát rồi rời đi.
Atha bodhisatto taṃ gahetvā nerañjarāya tīre suppatiṭṭhite nāma titthe ekatālaṭṭhippamāṇe ekūnapaññāsapiṇḍe karonto paribhuñji, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘visākhāpuṇṇamāyaṃ uruvelagāme sujātāya dvinnaṃ pakkhittadibbojaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā’’ti.
Then the Bodhisatta took it and consumed it at the Suppaṭiṭṭhita ford on the bank of the Nerañjarā, making forty-nine mouthfuls, each the size of a palm fruit; referring to this, it is said, " having partaken of the honeyed milk-rice porridge with divine essence inserted by Sujātā in Uruvelā village on the full moon day of Visākhā."
Sau đó, Bồ Tát nhận lấy món đó, đến bến sông Nerañjarā tên là Suppatiṭṭhita, Ngài đã dùng món đó bằng cách làm thành bốn mươi chín viên, mỗi viên to bằng một trái thốt nốt. Điều này được nói đến trong câu ‘‘vào ngày trăng tròn Visākhā, tại làng Uruvelā, sau khi dùng món sữa gạo có thần lực do Sujātā dâng cúng’’.
Tattha sujātāyāti āyasmato yasattherassa mātubhūtāya pacchā saraṇagamanaṭṭhāne etadaggappattāya sujātāya nāma seṭṭhibhariyāya.
There, Sujātā refers to the wife of a rich merchant, named Sujātā, who was the mother of Venerable Yasa and later attained pre-eminence in the matter of taking refuge.
Trong đoạn đó, Sujātāya (do Sujātā) là chỉ đến Sujātā, vợ của vị trưởng giả, người sau này trở thành mẹ của Trưởng lão Yasa và đạt được vị trí tối thắng trong việc quy y Tam Bảo.
Aṅgamaṅgānusārino rasassa sāro upatthambhabalakaro bhūtanissito eko viseso ojā nāma, sā divi bhavā pakkhittā etthāti pakkhittadibbojo, taṃ.
The essence of flavor that pervades every limb, which supports and strengthens, and is a unique characteristic dependent on the great elements, is called ojā. When it is of divine origin and put into this porridge, it is pakkhittadibbojo, that which has divine essence infused.
Ojā (chất bổ dưỡng) là một đặc tính đặc biệt, nương vào vật chất, có khả năng hỗ trợ và tăng cường sức mạnh, là tinh túy của hương vị chảy khắp các bộ phận cơ thể. Vì chất bổ dưỡng từ cõi trời được thêm vào đây, nên món đó được gọi là pakkhittadibbojaṃ (có chất bổ dưỡng thần diệu được thêm vào).
Pātabbo ca so asitabbo cāti pāyāso, rasaṃ katvā pivituṃ, ālopaṃ katvā ca bhuñjituṃ yutto bhojanaviseso, madhunā sitto pāyāso madhupāyāso, taṃ.
It is both to be drunk and to be eaten, hence pāyāso, a special food suitable for drinking as a liquid and for eating as a morsel. Porridge moistened with honey is madhupāyāso, that honeyed porridge.
Nó vừa có thể uống vừa có thể ăn, nên gọi là pāyāso (sữa gạo), là một loại thức ăn thích hợp để uống như nước hoặc ăn thành từng miếng. Sữa gạo được trộn với mật (madhu) gọi là madhupāyāso (sữa gạo mật), tức là món đó.
Tato nerañjarāya tīre mahāsālavane nānāsamāpattīhi divāvihārassa katattā ‘‘sāyanhasamaye’’tiādi vuttaṃ.
Then, because he had spent the day in various attainments (samāpatti) in the great Sāla grove on the bank of the Nerañjarā, the phrase " in the evening," and so on, is used.
Sau đó, vì Ngài đã an trú ban ngày (divāvihāra) bằng nhiều loại thiền định (samāpatti) trong rừng cây sāla lớn bên bờ sông Nerañjarā, nên câu ‘‘sāyanhasamaye’’ (vào buổi chiều) v.v. đã được nói.
Vitthāro tattha tattha gahetabbo.
The elaboration should be understood from the respective places.
Chi tiết cần được hiểu ở từng chỗ.
Dakkhiṇuttarenāti divāvihārato bodhiyā pavisanamaggaṃ sandhāyāha, ujukaṃ dakkhiṇuttaragatena devatāhi alaṅkatena maggenāti attho.
Dakkhiṇuttarena refers to the path leading from the day-residence to the Bodhi tree; the meaning is "by the straight path going from south to north, adorned by devas."
Dakkhiṇuttarenā (từ phía nam đến phía bắc) là chỉ con đường đi từ nơi an trú ban ngày đến cây Bồ-đề, có nghĩa là đi thẳng theo con đường đã được chư Thiên trang hoàng, đi theo hướng nam-bắc.
Evampi vadanti ‘‘dakkhiṇuttarenāti dakkhiṇapacchimuttarena ādiavasānagahaṇena majjhimassāpi gahitattā, tathā luttapayogassa ca dassanato.
Some also say that dakkhiṇuttarena refers to the south-west-north, because by taking the beginning and end, the middle part (west) is also included, and such an elided usage is seen.
Các vị khác cũng nói rằng: ‘‘Dakkhiṇuttarenā’’ (từ phía nam đến phía bắc) là từ phía nam, phía tây và phía bắc, vì khi nói đến điểm đầu và điểm cuối thì điểm giữa cũng được bao gồm, và vì cách dùng từ bị lược bỏ cũng được thấy.
Evañhi sati ‘dakkhiṇapacchimuttaradisābhāgena bodhimaṇḍaṃ pavisitvā tiṭṭhatī’ti (jā. aṭṭha. 1.avidūrenidānakathā) jātakanidāne vuttavacanena sametī’’ti.
If this is so, it corresponds with the statement in the Jātaka Nidāna: "having entered the Bodhimaṇḍa through the south-west-north quarter, he stood there."
Nếu vậy, thì lời này phù hợp với câu được nói trong Jātakanidāna (Phần Dẫn nhập của các câu chuyện Jātaka): ‘‘đi vào Bồ-đề đạo tràng từ phía nam, tây và bắc rồi đứng đó.’’
Dakkhiṇadisato gantabbo uttaradisābhāgo dakkhiṇuttaro, tena pavisitvāti apare.
Others say that dakkhiṇuttaro is the northern direction to be approached from the southern direction; by entering that.
Những vị khác nói rằng: Dakkhiṇuttaro là phần phía bắc được đi đến từ phía nam, và đi vào (Bồ-đề đạo tràng) bằng con đường đó.
Keci pana ‘‘uttarasaddo cettha maggavācako.
Some, however, say that the word uttara here means "path."
Một số vị lại nói rằng: ‘‘Ở đây, từ ‘uttara’ có nghĩa là con đường.
Yadi hi disāvācako bhaveyya, ‘dakkhiṇuttarāyā’ti vadeyyā’’ti, taṃ na ‘‘uttarena nadī sīdā, gambhīrā duratikkamā’’tiādinā disāvācakassāpi enayogassa dassanato, uttarasaddassa ca maggavācakassa anāgatattā.
If it referred to a direction, they would say 'dakkhiṇuttarāyā'; but this is not correct, because the use of 'ena' with a word denoting direction is seen, as in "uttarena nadī sīdā, gambhīrā duratikkamā" (to the north lies the Sīdā river, deep and difficult to cross), and because a word meaning 'path' for uttara is not found.
Nếu nó có nghĩa là phương hướng, thì phải nói là ‘dakkhiṇuttarāyā’.’’ Điều đó không đúng, vì từ ‘uttara’ cũng được thấy dùng để chỉ phương hướng với cách dùng ‘ena’ như trong ‘‘uttarena nadī sīdā, gambhīrā duratikkamā’’ (ở phía bắc có sông Sīdā, sâu và khó vượt qua), và vì từ ‘uttara’ không được dùng để chỉ con đường.
Apica disābhāgaṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ.
Moreover, it is said in reference to a region.
Hơn nữa, điều này được nói để chỉ phần phương hướng.
Disābhāgopi hi disā evāti.
For a region is indeed a direction.
Vì phần phương hướng cũng chính là phương hướng.
Atha antarāmagge sotthiyena nāma tiṇahārakabrāhmaṇena dinnā aṭṭha kusatiṇamuṭṭhiyo gahetvā asitañcanagirisaṅkāsaṃ sabbabodhisattānamassāsajananaṭṭhāne samāviruḷhaṃ bodhiyā maṇḍanabhūtaṃ bodhimaṇḍamupagantvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā dakkhiṇadisābhāge aṭṭhāsi, so pana padeso paduminipatte udakabindu viya pakampittha, tato pacchimadisābhāgaṃ, uttaradisābhāgañca gantvā tiṭṭhantepi mahāpurise tatheva te akampiṃsu, tato ‘‘nāyaṃ sabbopi padeso mama guṇaṃ sandhāretuṃ samattho’’ti puratthimadisābhāgamagamāsi, tattha pallaṅkappamāṇaṃ niccalamahosi, tasseva ca nippariyāyena bodhimaṇḍasamaññā, mahāpuriso ‘‘idaṃ kilesaviddhaṃsanaṭṭhāna’’nti sanniṭṭhānaṃ katvā pubbuttaradisābhāge ṭhito tattha akampanappadese tāni tiṇāni agge gahetvā sañcālesi, tāvadeva cuddasahattho pallaṅko ahosi, tānipi tiṇāni vicittākārena tūlikāya lekhā gahitāni viya ahesuṃ.
Then, on the way, having taken eight handfuls of kusa grass given by a grass-carrier brahmin named Sotthiya, he approached the Bodhimaṇḍa, which resembled the Asitañcana mountain, was a place that brought relief to all Bodhisattas, had grown firmly, and served as an adornment to the Bodhi tree. He circumambulated it three times and stood in the southern quarter. But that spot shook like a drop of water on a lotus leaf. Then he went to the western quarter and the northern quarter; even when the Great Man stood there, those spots shook in the same way. Then, thinking, "This entire area is not capable of sustaining my virtue," he went to the eastern quarter. There, an area the size of a couch remained unshaken. This very spot is truly called the Bodhimaṇḍa. The Great Man, having determined, "This is the place for the destruction of defilements," stood in the north-eastern quarter, took those grasses by their tips in that unshaking spot, and spread them out. Immediately, a couch fourteen cubits wide appeared, and those grasses, in variegated patterns, appeared as if lines had been drawn with a brush.
Sau đó, trên đường đi, Ngài đã nhận tám bó cỏ kusatiṇa do một vị Bà-la-môn gánh cỏ tên Sotthiya dâng cúng, rồi đến Bồ-đề đạo tràng, nơi giống như núi Asitañcana, là nơi khởi phát sự an lạc cho tất cả chư Bồ Tát, và là nơi trang hoàng cho Bồ-đề. Ngài đi nhiễu ba vòng rồi đứng ở phía nam. Tuy nhiên, nơi đó đã rung động như giọt nước trên lá sen. Sau đó, Ngài đến phía tây và phía bắc, nhưng khi Đại Nhân đứng đó, những nơi đó cũng rung động như vậy. Vì vậy, Ngài nghĩ: ‘‘Toàn bộ nơi này không đủ sức chứa đựng công đức của ta,’’ rồi Ngài đi đến phía đông. Ở đó, một nơi có kích thước bằng một tòa sen đã trở nên bất động. Nơi đó chính là Bồ-đề đạo tràng theo nghĩa tuyệt đối. Đại Nhân đã quyết định: ‘‘Đây là nơi tiêu diệt các phiền não,’’ rồi Ngài đứng ở phía đông bắc, cầm những bó cỏ đó ở phần ngọn và rải ra ở nơi đất không rung động đó. Ngay lập tức, một tòa sen có chiều rộng mười bốn cubit đã hiện ra, và những bó cỏ đó cũng trở nên sặc sỡ như những nét vẽ được tạo ra bằng bút vẽ.
So tattha tisandhipallaṅkaṃ ābhujitvā caturaṅgasamannāgataṃ mettākammaṭṭhānaṃ pubbaṅgamaṃ katvā caturaṅgikaṃ vīriyaṃ adhiṭṭhahitvā nisīdi, tamatthaṃ saṅkhipitvā dassento ‘‘bodhimaṇḍaṃ pavisitvā’’tiādimāha.
So, there, having adopted the cross-legged posture with three joints (tisandhipallaṅka), and making the mettā meditation of four aspects (caturaṅgasamannāgata) the forerunner, he sat down, having resolved upon (adhiṭṭhāhitvā) the fourfold effort. To briefly show that meaning, the commentator says, beginning with ‘‘having entered the Bodhimaṇḍa’’.
Vị Đại nhân ấy (Đức Bồ-tát) đã xếp kiết già ba mối nối trên Bất bại tọa ấy, lấy đề mục thiền định tâm từ bi có bốn chi làm tiên phong, và an lập tinh tấn có bốn chi rồi an tọa. Để tóm tắt và trình bày ý nghĩa ấy, vị Luận sư đã nói: "Bước vào Bồ-đề-mạn-đala" và những điều tương tự.
Māravijayasabbaññutaññāṇapaṭilābhādīhi bhagavantaṃ assāsetīti assattho. Āpubbañhi sāsasaddaṃ anusiṭṭhitosanesu icchanti, yaṃ tu loke ‘‘caladalo, kuñjarāsano’’ tipi vadanti.
It brings comfort (assāseti) to the Blessed One through the conquest of Māra, the attainment of Omniscience, and so forth; hence it is called assattha (Bo tree). The teachers desire the word sāsa with the prefix ā in the sense of instruction and delight. In the world, it is also called "caladalo" (flickering-leafed) and "kuñjarāsana" (elephant's seat).
Vì làm cho Đức Thế Tôn được an ủi (assāseti) bằng cách chiến thắng Ma vương, chứng đắc Nhất thiết trí, v.v., nên được gọi là Assattha (cây Bồ-đề). Quả thật, các vị thầy mong muốn từ sāsa (sāsasadda) với tiền tố ā (āpubbaṃ) có nghĩa là dạy bảo và làm hài lòng. Điều mà thế gian cũng gọi là "caladalo" (lá lay động) và "kuñjarāsano" (voi ngồi).
Accuggatabhāvena, ajeyyabhūmisīsagatabhāvena, sakalasabbaññuguṇapaṭilābhaṭṭhānaviruḷhabhāvena ca dumānaṃ rājāti dumarājā, assattho ca so dumarājā cāti assatthadumarājā taṃ.
Due to its exceedingly lofty nature, due to being situated at the summit of the unconquerable ground, and due to growing at the place where all the qualities of omniscience were attained, it is the king of trees; hence, dumarājā. And since it is an assattha and it is the king of trees, it is assatthadumarājā. To that assatthadumarājā.
Vì là vua trong các loài cây do sự cao vút, do nằm trên đỉnh đất bất khả chiến bại, và do mọc lên tại nơi chứng đắc tất cả các phẩm chất toàn giác, nên được gọi là Dumarājā (vua cây). Cây Assattha ấy là vua cây, nên được gọi là Assatthadumarājā (cây Bồ-đề vua cây).
Dvinnaṃ ūrujāṇusandhīnaṃ, ūrumūlakaṭisandhissa ca vasena tayo sandhayo, saṇṭhānavasena vā tayo koṇā yassāti tisandhi, sveva pallaṅko ūrubaddhāsanaṃ parisamantato aṅkanaṃ āsananti atthena ra-kārassa la-kāraṃ, dvibhāvañca katvā, tīhi vā sandhīhi lakkhito pallaṅko tisandhipallaṅko, taṃ.
It has three joints (sandhi) in terms of the two thigh-knee joints and the thigh-root-hip joint. Or, in terms of its configuration, it has three corners (koṇa); hence, it is tisandhi. That very tisandhi is the pallaṅka, which is the cross-legged posture (ūrubaddhāsana), meaning "sitting with the thighs bound around," with the sound 'r' changed to 'l' and doubled. Or, the pallaṅka marked by three joints is tisandhipallaṅka. To that tisandhipallaṅka.
Có ba khớp nối (sandhayo) do hai khớp gối đùi và khớp hông gốc đùi, hoặc có ba góc (koṇā) theo hình dạng, nên được gọi là tisandhi (ba mối nối). Chính tư thế ngồi kiết già (ūrubaddhāsanaṃ) ấy là sự khoanh tròn (aṅkanaṃ) từ mọi phía, là chỗ ngồi (āsanaṃ), do đó biến âm ra thành la và tăng gấp đôi, hoặc kiết già được đánh dấu bằng ba khớp nối là tisandhipallaṅko (kiết già ba mối nối).
Ābhujitvāti ābandhitvā, ubho pāde samañchite katvāti vuttaṃ hoti.
Ābhujitvā means having clasped, having made both feet tucked in; this is what is said.
Ābhujitvā có nghĩa là khoanh lại, tức là khoanh cả hai chân lại.
Vitthāro sāmaññaphalasuttavaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.216) āgamissati.
The detailed explanation will appear in the Commentary on the Sāmaññaphala Sutta.
Phần giải thích chi tiết sẽ được trình bày trong Sāmaññaphalasuttavaṇṇanā.
Attā, mitto, majjhatto, verīti catūsupi samappavattanavasena caturaṅgasamannāgataṃ mettākammaṭṭhānaṃ. ‘‘Caturaṅgasamannāgata’’nti idaṃ pana ‘‘vīriyādhiṭṭhāna’’nti etenāpi yojetabbaṃ.
Mettā meditation endowed with four aspects (caturaṅgasamannāgataṃ mettākammaṭṭhānaṃ) means treating oneself, a friend, a neutral person, and an enemy equally. The phrase ‘‘caturaṅgasamannāgata’’ should also be connected with ‘‘vīriyādhiṭṭhānaṃ’’ (resolve of energy).
Mettākammaṭṭhānaṃ (đề mục thiền từ bi) caturaṅgasamannāgataṃ (có bốn chi) là do sự vận hành bình đẳng đối với bốn đối tượng: bản thân, bạn bè, người trung lập và kẻ thù. Tuy nhiên, cụm từ "caturaṅgasamannāgataṃ" này cũng nên được kết hợp với "vīriyādhiṭṭhānaṃ" (sự an lập tinh tấn).
Tampi hi –
For that, indeed, it is said—
Điều ấy cũng là –
Cuddasa hatthā vitthatappamāṇabhāvena yassāti cuddasahattho. Parisamantato aṅkīyate lakkhīyate paricchedavasenāti pallaṅko ra-kārassa la-kāraṃ, tassa ca dvittaṃ katvā.
It is called cuddasahattho (fourteen cubits) because it is fourteen cubits in width. It is called pallaṅka because it is marked or delimited on all sides, with the ‘r’ sound changed to ‘l’ and doubled.
Vì có kích thước rộng mười bốn cubit (hatthā), nên được gọi là cuddasahattho. Vì được ghi nhận, được đánh dấu từ mọi phía theo cách phân định, nên được gọi là pallaṅko (kiết già), bằng cách biến âm ra thành la và tăng gấp đôi.
Apica ‘‘idaṃ kilesaviddhaṃsanaṭṭhāna’’nti aṭṭhakathāsu vacanato pallaṃ kilesaviddhaṃsanaṃ karoti etthāti pallaṅko niggahitāgamavasena, aluttasamāsavasena vā, cuddasahattho ca so pallaṅko ca, sveva uttamaṭṭhena patthanīyaṭṭhena ca varoti cuddasahatthapallaṅkavaro, tattha gato pavatto nisinno tathā.
Furthermore, since the Aṭṭhakathās state ‘‘this is the place for destroying defilements’’, and because defilements (pallaṃ) are destroyed here, it is called pallaṅka by the way of assimilation of the niggahīta (ṃ) or by an unelided compound. And since it is fourteen cubits wide and it is a pallaṅka, it is cuddasahatthapallaṅka. And that itself is supreme (vara) in the sense of being excellent and desirable; hence it is cuddasahatthapallaṅkavaro. Being gone to and having sat there.
Hơn nữa, vì trong các chú giải có nói rằng "đây là nơi diệt trừ phiền não", nên nơi đây diệt trừ phiền não (pallaṃ kilesaviddhaṃsanaṃ karoti), do đó được gọi là pallaṅko theo cách hợp nhất niggahita hoặc theo cách hợp chất không biến đổi. Đó là một kiết già rộng mười bốn cubit, và chính kiết già ấy là tối thượng và đáng khao khát, nên được gọi là cuddasahatthapallaṅkavaro (kiết già tối thượng rộng mười bốn cubit). Ngài đã đến đó, đã ở đó và đã ngồi như vậy.
Cuddasahatthatā cettha vitthāravasena gahetabbā.
Here, "fourteen cubits" should be understood in terms of width.
Ở đây, "mười bốn cubit" nên được hiểu theo nghĩa chiều rộng.
Tāniyeva hi tiṇāni aparimitapuññānubhāvato cuddasahatthavitthatapallaṅkabhāvena pavattāni, na ca tāni aṭṭhamuṭṭhippamāṇāni cuddasahatthaaccuggatāni sambhavanti.
Indeed, those very blades of grass, by the power of immeasurable merits, became a pallaṅka spread out fourteen cubits wide. And those eight handfuls of grass could not have been fourteen cubits high.
Quả thật, những bó cỏ ấy đã trở thành một kiết già rộng mười bốn cubit nhờ năng lực của vô lượng công đức, chứ không phải chúng có kích thước tám nắm tay và cao mười bốn cubit.
Tatoyeva ca idha ‘‘tiṇasantharaṃ santharitvā’’ti vuttaṃ, dhammapadaṭṭhakathādīsu ca ‘‘tiṇāni santharitvā…pe… puratthimābhimukho nisīditvā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 1.sāriputtheravaṇṇanā; dha. sa. aṭṭha. 1.nidānakathā).
For that very reason, it is stated here, ‘‘having spread out the grass mat’’, and in the Dhammapadaṭṭhakathā and other texts, it is said, ‘‘having spread out the grass… and sat facing the East’’.
Và chính vì thế mà ở đây đã nói "trải đệm cỏ", và trong Dhammapadaṭṭhakathā và các tác phẩm khác cũng nói "trải cỏ... rồi ngồi quay mặt về hướng đông".
Aññattha ca ‘‘tiṇāsane cuddasahatthasammate’’ti.
And elsewhere, it is said, ‘‘on the grass seat, agreed to be fourteen cubits wide’’.
Và ở nơi khác cũng nói "trên đệm cỏ được ước tính mười bốn cubit".
Keci pana ‘‘accuggatabhāveneva cuddasahattho’’ti yathā tathā parikappanāvasena vadanti, taṃ na gahetabbaṃ yathāvuttena kāraṇena, sādhakena ca viruddhattā.
Some, however, say, through imaginative conjecture, that it was ‘‘fourteen cubits high’’ (accuggatabhāveneva cuddasahattho). That should not be accepted, due to its contradiction with the aforementioned reasons and supporting evidence.
Tuy nhiên, một số người nói rằng "mười bốn cubit chỉ theo nghĩa chiều cao" theo cách suy đoán tùy tiện, điều đó không nên chấp nhận vì nó mâu thuẫn với lý do đã nêu và với bằng chứng.
Kāmañca manorathapūraṇiyā caturaṅguttaravaṇṇanāya ‘‘tikkhattuṃ bodhiṃ padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ āruyha cuddasahatthubbedhe ṭhāne tiṇasantharaṃ santharitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya nisinnakālato’’ti (a. ni. aṭṭha. 2.4.33) pāṭho dissati, tathāpi tattha ubbedhasaddo vitthāravācakoti veditabbo, yathā ‘‘tiriyaṃ soḷasubbedho, uddhamāhu sahassadhā’’ti (jā. 1.3.40) mahāpanādajātake. Tathā hi tadaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘tiriyaṃ soḷasubbedhoti vitthārato soḷasakaṇḍapātavitthāro ahosī’’ti (jātaka aṭṭha. 2-302 piṭṭhe).
Although the reading ‘‘tikkhattuṃ bodhiṃ padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ āruyha cuddasahatthubbedhe ṭhāne tiṇasantharaṃ santharitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya nisinnakālato’’ (having circumambulated the Bodhi tree three times, ascended the Bodhimaṇḍa, spread a grass mat in a place fourteen cubits in height, and sat down having resolved upon the fourfold energy) is found in the Caturaṅguttara Vaṇṇanā of the Manorathapūraṇī, still, the word ubbedha there should be understood as referring to width, just as in the Mahāpanāda Jātaka: ‘‘Soḷasubbedho tiriyaṃ, uddhamāhu sahassadhā’’ (Sixteen measures wide across, they say a thousand measures high).
Mặc dù trong Caturaṅguttaravaṇṇanā của Manorathapūraṇī có đoạn văn "sau khi đi nhiễu quanh cây Bồ-đề ba lần, bước lên Bồ-đề-mạn-đala, trải đệm cỏ tại nơi cao mười bốn cubit và an lập tinh tấn bốn chi rồi an tọa", nhưng ở đó từ ubbedha (cao) nên được hiểu là vitthāra (rộng), như trong Mahāpanādajātaka có câu "rộng ngang mười sáu ubbedha, cao ngàn ubbedha". Quả thật, trong chú giải của Jātaka ấy có nói "rộng ngang mười sáu ubbedha có nghĩa là rộng mười sáu tầm bắn tên".
Aññathā hi ākāseyeva ukkhipitvā tiṇasantharaṇaṃ kataṃ, na acalapadeseti attho āpajjeyya santharaṇakiriyādhārabhāvato tassa, so cattho anadhippeto aññattha anāgatattāti.
Otherwise, it would imply that the grass mat was spread out lifted in the air, not on an unmoving spot, as that spot is the base for the act of spreading. And that meaning is not intended, as it is not found elsewhere.
Nếu không, thì có nghĩa là đệm cỏ được trải trên không trung, chứ không phải trên một vùng đất vững chắc, vì vùng đất ấy là nơi để trải. Và ý nghĩa đó không được mong muốn vì nó không được đề cập ở nơi khác.
Rajatakkhandhaṃ piṭṭhito katvā viyāti sambandho.
The connection is: as if having made a silver block his backrest.
Liên kết là: như thể lấy khối bạc làm điểm tựa phía sau.
Atthanti pacchimapabbataṃ.
Atthaṃ means the western mountain.
Atthaṃ là ngọn núi phía tây.
Mārabalanti māraṃ, mārabalañca, mārassa vā sāmatthiyaṃ.
Mārabalaṃ means Māra, or Māra's army, or Māra's power.
Mārabalaṃ là Ma vương, là quân đội của Ma vương, hoặc là sức mạnh của Ma vương.
Pubbenivāsanti pubbe nivutthakkhandhaṃ.
Pubbenivāsaṃ means the aggregates that were dwelt in previously.
Pubbenivāsaṃ là các uẩn đã từng trú ngụ trong quá khứ.
Dibbacakkhunti dibbacakkhuñāṇaṃ.
Dibbacakkhuṃ means the divine eye knowledge.
Dibbacakkhuṃ là nhãn thông.
‘‘Kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno’’tiādinā (dī. ni. 2.57; saṃ. ni. 2.4) jarāmaraṇamukhena paccayākāre ñāṇaṃ otāretvā.
‘‘Indeed, this world has fallen into suffering’’—thus, by way of old age and death, he directed his knowledge into the conditional process (paṭiccasamuppāda).
Với câu "Thật khó khăn thay cho thế gian này" và những câu tương tự, thông qua sự già chết, Ngài đã hướng trí tuệ vào Duyên khởi (paccayākāre ñāṇaṃ otāretvā).
Ānāpānacatutthajjhānanti etthāpi ‘‘sabbabuddhānaṃ āciṇṇa’’nti vibhattivipariṇāmaṃ katvā yojetabbaṃ.
In Ānāpāna Catutthajjhāna also, the case ending should be changed and connected thus: ‘‘the practice of all Buddhas’’.
Trong cụm từ ānāpānacatutthajjhānaṃ (tứ thiền hơi thở vào ra) này, cũng nên được kết hợp bằng cách hoán vị cách ngữ thành "sabbabuddhānaṃ āciṇṇaṃ" (là thói quen của tất cả chư Phật).
Tampi hi buddhānamāciṇṇamevāti vadanti.
Indeed, they say that it is also a practice of the Buddhas.
Quả thật, họ nói rằng điều ấy cũng là thói quen của chư Phật.
Pādakaṃ katvāti kāraṇaṃ, patiṭṭhānaṃ vā katvā.
Pādakaṃ katvā means having made it a cause or a foundation.
Pādakaṃ katvā có nghĩa là lấy làm nguyên nhân hoặc làm nền tảng.
‘‘Vipassanaṃ vaḍḍhetvāti chattiṃsakoṭisatasahassamukhena āsavakkhayañāṇasaṅkhātamahāvajirañāṇagabbhaṃ gaṇhāpanavasena vipassanaṃ bhāvetvā.
‘‘Vipassanaṃ vaḍḍhetvā means having developed insight (Vipassanā) by acquiring the great Vajira-knowledge, which is called the knowledge of the destruction of cankers (āsavakkhayañāṇa), through three hundred sixty kotis (360 million) aspects.
Vipassanaṃ vaḍḍhetvā có nghĩa là phát triển tuệ quán bằng cách nắm giữ hạt giống Đại Kim Cương Trí, tức A-la-hán-đạo-trí, thông qua ba mươi sáu vạn ức phương tiện.
Sabbaññutaññāṇādhigamāya anupadadhammavipassanāvasena anekākāravokāre saṅkhāre sammasato chattiṃsakoṭisatasahassamukhena pavattaṃ vipassanāñāṇampi hi ‘‘mahāvajirañāṇa’’nti vuccati, catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhyāya devasikaṃ vaḷañjanakasamāpattīnaṃ purecarānucarañāṇampi.
Indeed, the insight-knowledge that arose in three hundred sixty kotis (360 million) aspects, by contemplating the saṅkhāras in various ways through anupadadhamma-vipassanā for the attainment of Omniscience, is also called ‘‘mahāvajirañāṇa’’; and the knowledge that is the forerunner and follower of the daily attainments for twenty-four kotis (240 million) is also called that.
Quả thật, tuệ quán vận hành qua ba mươi sáu vạn ức phương tiện, khi quán xét các hành (saṅkhāra) trong vô số khía cạnh thông qua tuệ quán pháp từng bước (anupadadhammavipassanā) để đạt được Nhất thiết trí, cũng được gọi là "Đại Kim Cương Trí", và trí tuệ đi trước và theo sau các định (samāpatti) được thực hành hàng ngày với số lượng hai mươi bốn vạn ức cũng được gọi là Đại Kim Cương Trí.
Idha pana maggañāṇameva, visesato ca aggamaggañāṇaṃ, tasmā tasseva vipassanāgabbhabhāvo veditabboti.
However, here it refers only to Path-knowledge, especially the supreme Path-knowledge. Therefore, it should be understood that the insight-womb belongs to it alone.
Tuy nhiên, ở đây chỉ là Đạo trí (Maggañāṇa), đặc biệt là Tối thượng Đạo trí (Aggamaggañāṇa), do đó nên hiểu rằng chính Đạo trí ấy là hạt giống của tuệ quán.
Sabbabuddhaguṇeti sabbaññutādiniravasesabuddhaguṇe.
Sabba Buddhaguṇe means all the unreserved qualities of the Buddha, such as Omniscience.
Sabbabuddhaguṇe là tất cả các phẩm chất của chư Phật không còn sót lại, bắt đầu từ Nhất thiết trí.
Tassā pādakaṃ katvā samādhi nivattoti vuttaṃ ‘‘idamassa paññākicca’’nti.
Making that (insight) its foundation, concentration (samādhi) receded; this is said in ‘‘idamassa paññākicca’’ (this is his wisdom function).
Định (samādhi) đã được thiết lập dựa trên tuệ quán ấy, nên được nói là "Đây là công việc của trí tuệ Ngài".
Assāti bhagavato.
Assa refers to the Blessed One.
Assā là của Đức Thế Tôn.
‘‘Tattha yathā hatthe’’tiādinā upamāya pākaṭīkaraṇaṃ.
Making it clear by simile, beginning with ‘‘there, just as in the hand’’.
Bằng ví dụ "Tattha yathā hatthe" (Như trong tay) v.v., ý nghĩa được làm rõ.
Hattheti hatthapasate, karapuṭe vā.
Hatthe means in the palm of the hand, or in the cupped hands.
Hatthe là trong lòng bàn tay, hoặc trong hai bàn tay chắp lại.
Pātiyanti sarāvake.
Pātiyaṃ means in a small bowl.
Pātiyaṃ là trong cái bát nhỏ.
Ghaṭeti udakaharaṇaghaṭe.
Ghaṭe means in a water-carrying pot.
Ghaṭe là trong cái bình đựng nước.
Dvattiṃsadoṇagaṇhanappamāṇaṃ kuṇḍaṃ kolambo. Tato mahatarā cāṭi. Tatopi mahatī mahākumbhī. Soṇḍī kusobbho. Nadībhāgo kandaro. Cakkavāḷapādesu samuddo cakkavāḷamahāsamuddo. Sinerupādake mahāsamuddeti sīdantarasamuddaṃ sandhāyāha.
A vessel of thirty-two doṇas' capacity is a kolambo. A cāṭi is larger than that. A mahākumbhī is even larger. A kusobbho is a pond. A kandaro is a river-bank. The ocean at the base of the world-circle is the cakkavāḷamahāsamuddo. The phrase "sinerupādake mahāsamudde" refers to the ocean that separates the continents.
Một cái bồn có dung lượng ba mươi hai doṇa thì được gọi là kolambo. Một cái vại lớn hơn thế thì được gọi là cāṭi. Một cái vại lớn hơn cái đó nữa thì được gọi là mahākumbhī. Một vũng nước thì được gọi là kusobbho. Một phần sông bị xói lở thì được gọi là kandaro. Biển ở chân các dãy núi vũ trụ thì được gọi là cakkavāḷamahāsamuddo (đại dương vũ trụ). Khi nói “ở đại dương dưới chân núi Sineru” là muốn nói đến biển ngăn cách bởi sông Sīdā.
‘‘Pātiya’’ntiādināpi tadevatthaṃ pakārantarena vibhāveti.
By "pātiya" and so on, the same meaning is explained in another way.
Với cụm từ “pātiya” và những từ khác, ý nghĩa tương tự được làm rõ bằng một cách khác.
Parittaṃ hoti yathāti sambandho.
"It is small, just as" – this is the connection.
Mối liên hệ là: “như thế là nhỏ (paritta)”.
Yassā pāḷiyā atthavibhāvanatthāya yā saṃvaṇṇanā vuttā, tadeva tassā guṇabhāvena dassetuṃ ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
To show that the commentary given to explain the meaning of a Pāli text itself serves as its excellence, the phrase "tenāhā" and so on is stated.
Để chỉ ra rằng lời chú giải được nêu ra nhằm làm rõ ý nghĩa của một đoạn Pali nào đó, thì chính đoạn Pali đó là một phẩm chất của lời chú giải, nên mới nói “do đó đã nói” và những từ khác.
Evaṃ sabbattha.
Thus in all cases.
Tương tự ở tất cả mọi nơi.
Ādi-saddena saṅgahitamatthaṃ, tadatthassa ca sādhakaṃ ambasecanagarusinānanayena niddesapāḷiyā dassento ‘‘yathāhā’’tiādimāha.
The teacher states "yathāhā" and so on, indicating the meaning included by the word ādi, and providing supporting Pāli passages from the Niddesa in the manner of "mango-watering" and "great bathing" for that meaning.
Để chỉ ra ý nghĩa được bao gồm bởi từ ādi (v.v.) và bằng lời Pali của Niddesa theo cách ví dụ về việc tưới cây xoài và tắm cho voi chúa, vị Luận sư đã nói “yathāha” (như đã nói) và những từ khác.
Avihatā sakkāyadiṭṭhiyo, puthu bahukā tā etesanti puthuavihatasakkāyadiṭṭhikā, etena avihatattā puthu sakkāyadiṭṭhiyo janenti, puthūhi vā sakkāyadiṭṭhīhi janitāti atthaṃ dasseti.
Avihatā refers to sakkāya-diṭṭhi (identity views) that are not yet eliminated. Puthu-avihatasakkāyadiṭṭhikā means "having many such uneliminated sakkāya-diṭṭhi." By this, it shows the meaning that they generate many sakkāya-diṭṭhi because they are uneliminated, or they are generated by many sakkāya-diṭṭhi.
Avihatā (không bị diệt trừ) là những tà kiến về thân (sakkāyadiṭṭhi) chưa bị diệt trừ. Puthuavihatasakkāyadiṭṭhikā (những người có nhiều tà kiến về thân chưa bị diệt trừ) nghĩa là vì chưa bị diệt trừ, họ tạo ra nhiều tà kiến về thân, hoặc họ được tạo ra bởi nhiều tà kiến về thân. Với điều này, ý nghĩa được chỉ ra.
Avihatatthameva vā janasaddo vadati, tasmā puthu sakkāyadiṭṭhiyo janenti na vihananti, janā vā avihatā puthu sakkāyadiṭṭhiyo etesanti atthaṃ dassetītipi vaṭṭati, visesanaparanipātanañcettha daṭṭhabbaṃ yathā ‘‘agyāhito’’ti.
Alternatively, the word jana means "uneliminated", thus they generate many sakkāya-diṭṭhi but do not eliminate them, or it means that for them, many sakkāya-diṭṭhi are uneliminated; this meaning is also suitable, and the inversion of the adjective should be noted here, as in "agyāhito".
Hoặc từ jana (người) nói lên ý nghĩa chưa bị diệt trừ, do đó họ tạo ra nhiều tà kiến về thân chứ không diệt trừ chúng, hoặc ý nghĩa được chỉ ra là: những người này có nhiều tà kiến về thân chưa bị diệt trừ. Điều này cũng hợp lý, và ở đây cần thấy sự đảo ngữ của tính từ, như trong “agyāhito”.
‘‘Puthu satthārānaṃ mukhullokikā’’ti etena puthu bahavo janā satthāro etesanti nibbacanaṃ dassitaṃ.
By "puthu satthārānaṃ mukhullokikā", the explanation is shown that "for these (ordinary people), there are many different teachers."
Với cụm từ “Puthu satthārānaṃ mukhullokikā” (những người có nhiều bậc thầy), đã chỉ ra lời giải thích rằng: những người này có nhiều bậc thầy.
Puthu sabbagatīhi avuṭṭhitāti ettha pana kammakilesehi janetabbā, jāyanti vā sattā etthāti janā, gatiyo, puthu sabbā eva janā gatiyo etesanti vacanattho.
In "puthu sabbagatīhi avuṭṭhitā", "janā" refers to destinies, meaning that beings are generated by karma and defilements, or beings are born therein; hence, for these (ordinary people), all destinies are "janā."
Còn ở cụm từ Puthu sabbagatīhi avuṭṭhitā (những người chưa thoát khỏi mọi nẻo luân hồi), janā (người) là những gì được tạo ra bởi nghiệp và phiền não, hoặc là những chúng sinh được sinh ra ở đó, tức là các nẻo luân hồi. Ý nghĩa của từ là: những người này có tất cả các nẻo luân hồi riêng biệt.
‘‘Puthu nānābhisaṅkhāre abhisaṅkharontī’’ti etena ca jāyanti etehi sattāti janā, puññābhisaṅkhārādayo, puthu nānāvidhā janā saṅkhārā etesaṃ vijjanti, puthu vā nānābhisaṅkhāre janenti abhisaṅkharontīti atthamāha.
By "puthu nānābhisaṅkhāre abhisaṅkharontī", it is said that "janā" refers to wholesome and unwholesome volitional formations, etc., by which beings are generated; for these (ordinary people), there exist many different "janā" (formations), or they generate and construct many various volitional formations.
Và với cụm từ “Puthu nānābhisaṅkhāre abhisaṅkharontī” (tạo ra nhiều loại nghiệp khác nhau), ý nghĩa được nói là: janā (người) là những gì mà chúng sinh được sinh ra từ đó, tức là các hành thiện, v.v. Những người này có nhiều loại hành khác nhau, hoặc họ tạo ra nhiều loại hành khác nhau.
Tato paraṃ pana ‘‘puthu nānāoghehi vuyhantī’’tiādiatthattayaṃ janenti etehi sattāti janā, kāmoghādayo, rāgasantāpādayo, rāgapariḷāhādayo ca, sabbepi vā kilesapariḷāhā.
Furthermore, the subsequent three meanings in "puthu nānāoghehi vuyhanti" and so on, indicate that "janā" refers to sense-desire floods and so on, or lust-burning and so on, or lust-fever and so on, or all defilement-burnings.
Sau đó, ba ý nghĩa của cụm từ “puthu nānāoghehi vuyhantī” (bị trôi dạt bởi nhiều dòng nước lũ khác nhau) và những từ khác là: janā (người) là những gì mà chúng sinh được sinh ra từ đó, tức là các dòng nước lũ dục, v.v., các sự phiền não do tham ái, v.v., các sự nóng bức do tham ái, v.v., hoặc tất cả các sự nóng bức do phiền não.
Puthu nānappakārā te etesaṃ vijjanti, tehi vā janenti vuyhanti, santāpenti, pariḍahanti cāti nibbacanaṃ dassetuṃ vuttaṃ.
It is stated to show the explanation that for these (ordinary people), those many various things exist, or they are generated, carried away, scorched, and burned by them.
Để chỉ ra lời giải thích rằng: những người này có nhiều loại đó, hoặc họ tạo ra, bị trôi dạt, bị phiền não, và bị thiêu đốt bởi những điều đó, nên đã nói.
‘‘Rattā giddhā’’tiādi pariyāyavacanaṃ.
"Rattā giddhā" and so on are synonymous terms.
Cụm từ “Rattā giddhā” (ham thích, tham đắm) và những từ khác là những từ đồng nghĩa.
Api ca rattāti vatthaṃ viya raṅgajātena cittassa vipariṇāmakarena chandarāgena rattā.
Moreover, rattā means attached by the lust of desire, which causes the mind to change its nature, like a cloth dyed with a coloring agent.
Hơn nữa, rattā (ham thích) nghĩa là bị ham thích bởi tham ái, thứ làm cho tâm biến đổi giống như một tấm vải bị nhuộm màu.
Giddhāti abhikaṅkhanasabhāvena abhigijjhanena giddhā.
Giddhā means greedy, by the nature of longing, by coveting.
Giddhā (tham đắm) nghĩa là bị tham đắm bởi bản chất ham muốn, bởi sự tham lam.
Gathitāti ganthitā viya dummocanīyabhāvena tattha paṭibaddhā.
Gathitā means bound to it by being difficult to release, as if knotted.
Gathitā (bị trói buộc) nghĩa là bị ràng buộc ở đó bởi sự khó tháo gỡ, như bị thắt nút.
Mucchitāti kilesāvisanavasena visaññībhūtā viya anaññakiccamohaṃ samāpannā.
Mucchitā means fallen into confusion with no other purpose, as if unconscious due to the penetration of defilements.
Mucchitā (bị mê mờ) nghĩa là rơi vào sự si mê không làm được việc gì khác, như bị mất ý thức do phiền não xâm chiếm.
Ajjhosannāti anaññāsādhāraṇe viya katvā gilitvā pariniṭṭhapetvā ṭhitā.
Ajjhosannā means established after swallowing and completing, as if making it exclusively their own.
Ajjhosannā (bị nuốt chửng) nghĩa là đứng yên sau khi đã nuốt chửng và hoàn tất, như thể đã biến thành của riêng không ai khác có thể có.
Laggāti gāvo kaṇṭake viya āsattā, mahāpalipe vā patanena nāsikaggapalipannapuriso viya uddharitumasakkuṇeyyabhāvena nimuggā.
Laggā means attached, like cows caught in thorns, or submerged due to falling into a great bog, unable to be pulled out, like a person whose nose is buried in the mud.
Laggā (bị mắc kẹt) nghĩa là bị dính mắc như bò bị mắc vào gai, hoặc bị chìm sâu không thể rút ra được như người bị lún đến tận mũi trong vũng bùn lớn.
Laggitāti makkaṭālepena viya makkaṭo pañcannaṃ indriyānaṃ vasena āsaṅgitā, palibuddhāti sambaddhā, upaddutā vāti ayamattho aṅguttaraṭīkāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.51) vutto.
Laggitā means, like a monkey stuck with monkey-glue, one is clung to by means of the five faculties. Palibuddhā means bound or afflicted. This meaning is stated in the Aṅguttaraṭīkā.
Laggitā (bị vướng mắc) nghĩa là bị vướng mắc bởi năm căn như khỉ bị dính keo dính khỉ; palibuddhā (bị vây hãm) nghĩa là bị trói buộc, hoặc bị quấy nhiễu, ý nghĩa này đã được nói trong Aṅguttaraṭīkā.
Etena jāyatīti jano, ‘‘rāgo gedho’’ti evamādiko, puthu nānāvidho jano rāgādiko etesaṃ, puthūsu vā pañcasu kāmaguṇesu janā rattā giddhā…pe… palibuddhāti atthaṃ dasseti.
By this, one who arises is called jano; "passion, greed," and so on. For them, there is manifold "jano" such as passion, etc., or people are attached to, greedy for, ... and bound or afflicted by the five sense pleasures. This meaning is shown.
Với điều này, jāyati (phát sinh) là jano (người), “tham ái là sự tham lam” và những từ tương tự. Những người này có nhiều loại tham ái, v.v., hoặc những người này bị ham thích, tham đắm… bị vây hãm trong năm dục lạc khác nhau, ý nghĩa này được chỉ ra.
‘‘Āvutā’’tiādipi pariyāyavacanameva.
The word "Āvutā" and so on is also merely a synonym.
Cụm từ “Āvutā” (bị che lấp) và những từ khác cũng là từ đồng nghĩa.
Apica ‘‘āvutāti āvaritā.
Furthermore, "Āvutā" means covered.
Hơn nữa, “āvutā” (bị che lấp) nghĩa là bị che chắn.
Nivutāti nivāritā.
Nivutā means restrained.
Nivutā (bị ngăn cản) nghĩa là bị cấm đoán.
Ophutāti paliguṇṭhitā, pariyonaddhā vā.
Ophutā means enveloped, or entwined.
Ophutā (bị bao phủ) nghĩa là bị bao bọc, hoặc bị vây hãm.
Pihitāti pidahitā.
Pihitā means closed.
Pihitā (bị đóng kín) nghĩa là bị che đậy.
Paṭicchannāti chāditā.
Paṭicchannā means concealed.
Paṭicchannā (bị che giấu) nghĩa là bị che khuất.
Paṭikujjitāti heṭṭhāmukhajātā’’ti tattheva (a. ni. aṭṭha. 1.51) vuttaṃ.
Paṭikujjitā means having their faces turned downwards," as stated in the same place.
Paṭikujjitā (bị lật úp) nghĩa là có mặt úp xuống” đã được nói ở cùng nơi đó.
Ettha ca janenti etehīti janā, nīvaraṇā, puthu nānāvidhā janā nīvaraṇā etesaṃ, puthūhi vā nīvaraṇehi janā āvutā…pe… paṭikujjitāti nibbacanaṃ dasseti.
And here, "they arise by these" means janā, the nivaraṇas. Or, manifold, various nivaraṇas are for them, or beings are hindered by many nivaraṇas…pe… or bent down; thus it shows the etymology.
Và ở đây, bởi những pháp này (triền cái) mà chúng sinh phát sinh, nên gọi là janā (chúng sinh). Các triền cái (nīvaraṇa) là nhiều loại khác nhau đối với những chúng sinh này. Hoặc chúng sinh bị bao phủ bởi nhiều triền cái...*... cho thấy sự giải thích về "bị che lấp".
Puthūsu nīcadhammasamācāresu jāyati, puthūnaṃ vā abbhantare jano antogadho, puthu vā bahuko janoti atthaṃ dasseti ‘‘puthūna’’ntiādinā, etena ca tatiyapādaṃ vivarati, samattheti vā.
Or, he shows the meaning "many beings" with "puthūnaṃ" and so on, that it arises among those of low and mean conduct, or that a being is included within the many of low conduct; and by this, he clarifies the third line, or confirms it.
Phát sinh trong các hành vi thấp kém, hoặc chúng sinh bị bao gồm trong những hành vi thấp kém, hoặc có nhiều chúng sinh – ý nghĩa này được trình bày bằng* "puthūna" v.v. Với điều này, câu thứ ba được giải thích, hoặc được làm cho hoàn chỉnh.
‘‘Puthuvā’’tiādinā pana catutthapādaṃ.
However, with "puthuvā" and so on, he clarifies the fourth line.
Hơn nữa, bằng* "Puthuvā" v.v., câu thứ tư được giải thích.
Puthu visaṃsaṭṭho eva jano puthujjanoti ayañhettha vacanattho.
Herein, the verbal meaning is: a person who is indeed distinct from noble ones is a puthujjana (ordinary person).
Quả thật, chúng sinh không hòa nhập với các bậc Thánh là phàm phu (puthujjana) – đây là ý nghĩa của từ ngữ ở đây.
Kāni pana tānīti anuyoge sati paṭhamaṃ tassarūpaṃ saṅkhepato uddisitvā ‘‘katha’’ntiādinā niddisati.
When there is the question of what these (names) are, after first briefly indicating their form, he explains them with "How?" and so on.
Khi có câu hỏi: "Vậy đó là những gì?", trước tiên tóm tắt hình thái của chúng, rồi trình bày chi tiết bằng* "Kathaṃ" v.v.
Tathā āgatoti ettha ākāraniyamanavasena opammasampaṭipādanattho tathā-saddo.
In " Tathā āgato (Thus come)," the word tathā is for establishing a comparison by way of regulating the manner.
Trong* Tathā āgato (Như Lai), từ tathā có ý nghĩa thiết lập sự so sánh bằng cách quy định một phương cách.
Sāmaññajotanāya visesāvaṭṭhānato, visesatthinā ca sāmaññasaddassāpi visesattheyeva anupayujjitabbato paṭipadāgamanattho āgata saddo daṭṭhabbo, na ñāṇagamanattho tathalakkhaṇaṃ āgato’’tiādīsu (dī. ni. aṭṭha. 1.7; ma. ni. aṭṭha. 1.12; saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.78; a. ni. aṭṭha. 1.170; theragā. aṭṭha. 1.43; itivu. aṭṭha. 38; paṭi. ma. aṭṭha. 1.37; bu. vaṃ. aṭṭha. 2; mahāni. aṭṭha. 14) viya, nāpi kāyagamanādi attho ‘‘āgato kho mahāsamaṇo, māgadhānaṃ giribbaja’’ntiādīsu (mahāva. 53) viya.
Since the general is illuminated by being established in the particular, and because even a general word should be used only in a particular sense by one who desires the particular, the word āgata should be understood as having the meaning of "coming by way of practice" (paṭipadāgamanattho), not "coming by way of knowledge" as in "tathalakkhaṇaṃ āgato" and so on, nor "coming by way of the body" and so on, as in "The great ascetic has come to Rājagaha of the Magadhans" and so on.
Từ āgata nên được hiểu là có ý nghĩa "đến theo con đường thực hành" (paṭipadāgamana), vì nó được thiết lập trong một trường hợp đặc biệt để làm sáng tỏ ý nghĩa chung, và vì một người mong muốn điều đặc biệt cũng phải sử dụng từ ngữ chung trong ý nghĩa đặc biệt; chứ không phải có ý nghĩa "đến bằng trí tuệ" như trong* "Tathālakkhaṇaṃ āgato" v.v., cũng không phải có ý nghĩa "đến bằng thân" v.v. như trong* "Đại Sa-môn đã đến, đến Giribbaja của người Māgadha" v.v.
Tattha yassa ākārassa niyamanavasena opammasampaṭipādanattho tathā-saddo, tadākāraṃ karuṇāpadhānattā tassa mahākaruṇāmukhena purimabuddhānaṃ āgamanapaṭipadāya udāharaṇavasena sāmaññato dassento ‘‘yathā sabbaloke’’tiādimāha.
In this context, the manner for which the word tathā serves to establish a comparison by way of regulation is explained by "yathā sabbaloke" and so on, showing that manner generally, as an example of the path of coming of the previous Buddhas through his great compassion, because compassion is predominant (in his practice).
Ở đây, từ tathā có ý nghĩa thiết lập sự so sánh bằng cách quy định một phương cách; để trình bày phương cách đó một cách chung chung, bằng cách lấy sự đến của các vị Phật quá khứ làm ví dụ qua lòng đại bi của Ngài, vì lòng đại bi là chính yếu, Ngài đã nói "Yathā sabbaloke" v.v.
Yaṃtaṃ-saddānaṃ ekantasambandhabhāvato cettha tathā-saddassatthadassane yathā-saddena attho vibhāvito.
And here, in showing the meaning of the word tathā, the meaning is illuminated by the word yathā, due to the absolute connection between the words yaṃ and taṃ.
Và ở đây, trong việc trình bày ý nghĩa của từ tathā, ý nghĩa được làm rõ bằng từ yathā, vì sự liên hệ tuyệt đối của các từ yaṃ và taṃ.
Tadeva vitthāreti ‘‘yathā vipassī bhagavā’’tiādinā, vipassīādīnañcettha channaṃ sammāsambuddhānaṃ mahāpadānasuttādīsu (dī. ni. 2.4) sampahulaniddesena (dī. ni. aṭṭha. 2.sambahulaparicchedavaṇṇanā) supākaṭattā, āsannattā ca tesaṃ vasena taṃ paṭipadaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ.
He elaborates on that very point with "Just as the Blessed One Vipassī" and so on. And here, it should be understood that he shows that practice by means of the six fully enlightened Buddhas, Vipassī and others, because they are clearly proclaimed in abundance in the Mahāpadāna Sutta and other suttas, and because they are close in time.
Chính điều đó được giải thích chi tiết bằng* "Yathā Vipassī Bhagavā" v.v. Và ở đây, nên hiểu rằng con đường thực hành đó được trình bày qua sáu vị Chánh Đẳng Giác như Vipassī v.v., vì sự trình bày phong phú về các vị ấy trong Mahāpadānasutta v.v. là rất rõ ràng và gần gũi.
Āgato yathā, tathā āgatoti sabbatra sambandho.
"As he came, so he came" – this connection applies everywhere.
"Đến như thế nào, thì đến như thế đó" – sự liên hệ này có mặt khắp nơi.
‘‘Kiṃ vuttaṃ hotī’’tiādināpi tadeva paṭiniddisati.
With "What is said?" and so on, he re-explains that same point.
Bằng* "Kiṃ vuttaṃ hotī" v.v., chính điều đó được trình bày lại.
Tattha yena abhinīhārenāti manussattaliṅgasampattihetusatthāradassanapabbajjāguṇasampattiadhikārachandānaṃ vasena aṭṭhaṅgasamannāgatena mahāpaṇidhānena.
Therein, "By which aspiration" refers to the great aspiration endowed with eight factors, by way of the perfection of human rebirth, the auspicious marks, seeing the Teacher, the qualities of going forth, acquisition, and aspiration.
Ở đây, yena abhinīhārena (với sự quyết tâm nào) có nghĩa là với đại nguyện gồm tám chi phần, dựa trên sự thành tựu của giới tính con người, sự gặp gỡ vị Đạo Sư, sự thành tựu của phẩm hạnh xuất gia, sự ưu tiên và ý muốn.
Sabbesañhi buddhānaṃ paṭhamapaṇidhānaṃ imināva nīhārena samijjhati.
Indeed, the first aspiration of all Buddhas is accomplished by this very method.
Quả thật, lời nguyện đầu tiên của tất cả các vị Phật đều thành tựu bằng chính sự quyết tâm này.
Abhinīhāroti cettha mūlapaṇidhānassetaṃ adhivacananti daṭṭhabbaṃ.
Here, abhinīhāra should be understood as a synonym for the fundamental aspiration.
Và ở đây, nên hiểu rằng từ abhinīhāra này là một tên gọi khác của mūlapaṇidhāna (lời nguyện gốc).
Dānasīlādiguṇavisesayogena hi sattuttamatāya mahābodhisatto paramo, tassa ayaṃ, bhāvo, kammanti vā pāramī, dānādikiriyā.
Indeed, the Great Bodhisatta, by virtue of his supreme status among beings through his connection with special qualities such as giving (dāna), sīla (morality), and so on, is parama; and pāramī is his possession, state, or action, such as giving and so on.
Quả thật, Đại Bồ Tát là paramo (tối thượng) vì là bậc tối thượng trong chúng sinh nhờ sự kết hợp với các phẩm chất đặc biệt như bố thí, trì giới v.v. Pāramī là tài sản, trạng thái, hoặc hành động của vị ấy, tức là các hành động như bố thí v.v.
Atha vā parati pūretīti paramo niruttinayena, dānādiguṇānaṃ pūrako, pālako ca bodhisatto, paramassa ayaṃ, bhāvo, kammaṃ vā pāramī. Apica pare satte mavati attani bandhati guṇavisesayogena, paraṃ vā atirekaṃ majjati saṃkilesamalato, paraṃ vā seṭṭhaṃ nibbānaṃ visesena mayati gacchati, paraṃ vā lokaṃ pamāṇabhūtena ñāṇavisesena idhalokamiva munāti paricchindati, paraṃ vā ativiya sīlādiguṇagaṇaṃ attano santāne minoti pakkhipati, paraṃ vā attabhūtato dhammakāyato aññaṃ, paṭipakkhaṃ vā tadanatthakaraṃ kilesacoragaṇaṃ mināti hiṃsatīti paramo, mahāsatto, ‘‘paramassa aya’’ntiādinā vuttanayena pāramī. Pāre vā nibbāne majjati sujjhati, satte ca sodheti, tattha vā satte mavati bandhati yojeti, taṃ vā mayati gacchati, satte ca māyeti gameti, taṃ vā yāthāvato munāti paricchindati, tattha vā satte minoti pakkhipati, tattha vā sattānaṃ kilesāriṃ mināti hiṃsatīti pāramī, mahāsatto, ‘‘tassa aya’’ntiādinā dānādikiriyāva pāramīti.
Alternatively, by way of etymology, paramo is one who completes or fulfills, meaning the Bodhisatta is one who fulfills and protects virtues such as generosity. The state of this supreme one, or his action, is pāramī. Moreover, a Bodhisatta, being endowed with special virtues, binds other beings to himself; or he purifies himself from the defilements of extra defilements; or he goes to the supreme Nibbāna in a special way; or he discerns the other world with a special measure of knowledge, just as he discerns this world; or he instills an abundance of virtues such as morality into his own continuum; or he destroys the host of defilement-thieves, which are other than or hostile to his own body of Dhamma, which brings harm to it—thus he is paramo, the Great Being. In accordance with the method stated by "This is of the supreme one," the actions such as generosity are pāramī. Or, one purifies oneself in Nibbāna, and purifies beings; or one binds and unites beings there; or one goes to it, and causes beings to go there; or one discerns it as it truly is; or one implants beings there; or one destroys the enemies of defilements of beings there—thus it is pāramī, the Great Being. Following the statement "This is of that one," actions such as generosity are pāramī.
Hoặc giả, theo phương pháp từ nguyên, vị nào làm cho viên mãn (pūreti) thì vị ấy là paramo (bậc tối thượng), vị Bồ-tát là người làm cho viên mãn và là người bảo hộ các đức hạnh như bố thí v.v... Trạng thái hay hành động của bậc tối thượng ấy là pāramī. Hơn nữa, vị nào ràng buộc (mavati) các chúng sanh khác (pare satte) vào mình bằng sự kết hợp với các phẩm chất đặc biệt, hoặc vị nào tẩy sạch (majjati) một cách vượt trội (paraṃ) khỏi các cấu uế, hoặc vị nào đi đến (mayati) một cách đặc biệt cõi Nibbāna tối thượng (paraṃ), hoặc vị nào biết rõ, phân định (munāti) thế giới bên kia (paraṃ lokaṃ) như thế giới này bằng trí tuệ đặc biệt làm thước đo, hoặc vị nào đặt vào (minoti) trong dòng tâm thức của mình một tập hợp các phẩm chất như giới hạnh v.v... một cách vượt trội (paraṃ), hoặc vị nào hủy diệt (mināti) nhóm giặc phiền não, là kẻ thù (paraṃ) khác với pháp thân của mình và là kẻ gây ra sự bất lợi cho pháp thân ấy, vị ấy là paramo, là bậc Đại Satta; theo cách đã nói “đây là của bậc tối thượng” v.v..., thì đó là pāramī. Hoặc, vị nào được thanh tịnh (majjati) ở bờ kia (pāre) là Nibbāna, và làm cho các chúng sanh được thanh tịnh, hoặc vị nào ràng buộc (mavati), kết nối các chúng sanh ở nơi ấy, hoặc vị nào đi đến (mayati) nơi ấy và làm cho các chúng sanh đi đến, hoặc vị nào biết rõ, phân định (munāti) nơi ấy như thật, hoặc vị nào đặt vào (minoti) các chúng sanh ở nơi ấy, hoặc vị nào hủy diệt (mināti) kẻ thù phiền não của chúng sanh ở nơi ấy, vị ấy là pāramī, là bậc Đại Satta; theo cách đã nói “đây là của vị ấy” v.v..., chính hành động bố thí v.v... là pāramī.
Iminā nayena pāramīnaṃ vacanattho veditabbo.
In this way, the etymological meaning of the Pāramīs should be understood.
Theo phương pháp này, cần phải hiểu ý nghĩa từ ngữ của các pāramī.
Tattha hi dānaṃ sīlassa bahūpakāraṃ, sukarañcāti taṃ ādimhi vuttaṃ.
Here, generosity is very helpful to morality, and easy to practice, so it is mentioned first.
Ở đây, bố thí hỗ trợ rất nhiều cho giới và dễ thực hành, vì vậy nó được nói ở đầu.
Dānaṃ pana sīlapariggahitaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti dānānantaraṃ sīlaṃ vuttaṃ.
However, generosity, when encompassed by morality, yields great fruit and great benefit; therefore, morality is mentioned after generosity.
Hơn nữa, bố thí được giới hỗ trợ thì có quả lớn, có lợi ích lớn, vì vậy giới được nói sau bố thí.
Sīlaṃ nekkhammapariggahitaṃ…pe… nekkhammaṃ paññāpariggahitaṃ…pe… paññā vīriyapariggahitā…pe… vīriyaṃ khantipariggahitaṃ…pe… khanti saccapariggahitā…pe… saccaṃ adhiṭṭhānapariggahitaṃ…pe… adhiṭṭhānaṃ mettāpariggahitaṃ…pe… mettā upekkhāpariggahitā mahapphalā hoti mahānisaṃsāti mettānantaraṃ upekkhā vuttā.
Morality, when encompassed by renunciation... (and so on) ... renunciation, when encompassed by wisdom... (and so on) ... wisdom, when encompassed by energy... (and so on) ... energy, when encompassed by patience... (and so on) ... patience, when encompassed by truthfulness... (and so on) ... truthfulness, when encompassed by determination... (and so on) ... determination, when encompassed by loving-kindness... (and so on) ... loving-kindness, when encompassed by equanimity, yields great fruit and great benefit. Therefore, equanimity is mentioned after loving-kindness.
Giới được xuất gia hỗ trợ... v.v... xuất gia được trí tuệ hỗ trợ... v.v... trí tuệ được tinh tấn hỗ trợ... v.v... tinh tấn được nhẫn nại hỗ trợ... v.v... nhẫn nại được chân thật hỗ trợ... v.v... chân thật được quyết định hỗ trợ... v.v... quyết định được tâm từ hỗ trợ... v.v... tâm từ được tâm xả hỗ trợ thì có quả lớn, có lợi ích lớn, vì vậy tâm xả được nói sau tâm từ.
Upekkhā pana karuṇāpariggahitā, karuṇā ca upekkhāpariggahitāti veditabbā.
However, equanimity should be understood as encompassed by compassion, and compassion as encompassed by equanimity.
Cần hiểu rằng, tâm xả được tâm bi hỗ trợ, và tâm bi được tâm xả hỗ trợ.
Kathaṃ pana mahākāruṇikā bodhisattā sattesu upekkhakā hontīti?
But how can Bodhisattas, who are greatly compassionate, be equanimous towards beings?
Nhưng làm thế nào các vị Bồ-tát có lòng đại bi lại có thể xả đối với chúng sanh?
Upekkhitabbayuttakesu kañci kālaṃ upekkhakā honti, na pana sabbattha, sabbadā cāti keci.
Some say that they are equanimous for some time towards those who are fit to be regarded with equanimity, but not in all situations, and not always.
Một số vị cho rằng, các ngài có tâm xả trong một khoảng thời gian nào đó đối với những trường hợp đáng được xả, chứ không phải ở mọi nơi và mọi lúc.
Apare pana na ca sattesu upekkhakā, sattakatesu pana vippakāresu upekkhakā hontīti, idamevettha yuttaṃ.
Others say that they are not equanimous towards beings, but are equanimous towards the misdeeds committed by beings. This latter view is more suitable here.
Tuy nhiên, các vị khác lại cho rằng, các ngài không xả đối với chúng sanh, mà xả đối với những hành vi sai trái do chúng sanh gây ra. Điều này là hợp lý ở đây.
Pacurajanesupi hi pavattiyā sabbasattasādhāraṇattā, appaphalattā, sukarattā ca dānaṃ ādimhi vuttaṃ.
Indeed, generosity is mentioned first because it is common to all beings by its prevalence among many people, because it yields lesser fruit, and because it is easy to perform.
Bố thí được nói ở đầu vì nó phổ biến đối với tất cả chúng sanh do sự thực hành ngay cả đối với nhiều người, vì quả ít hơn, và vì dễ thực hành.
Sīlena dāyakapaṭiggāhakasuddhito parānuggahaṃ vatvā parapīḷānivattivacanato, kiriyadhammaṃ vatvā akiriyadhammavacanato, bhogasampattihetuṃ vatvā bhavasampattihetuvacanato ca dānassānantaraṃ sīlaṃ vuttaṃ.
Morality is mentioned after generosity because, after speaking of benefiting others through the purity of the giver and receiver, it speaks of desisting from harming others; after speaking of an active wholesome quality, it speaks of an inactive wholesome quality; and after speaking of the cause of material prosperity, it speaks of the cause of prosperity in existence.
Sau bố thí, giới được nói đến vì, sau khi nói về sự hỗ trợ người khác thông qua sự thanh tịnh của người cho và người nhận bằng giới, thì nói về sự từ bỏ việc làm hại người khác; sau khi nói về pháp hành động, thì nói về pháp không hành động; sau khi nói về nhân của tài sản, thì nói về nhân của sự thành tựu trong các cõi.
Nekkhammena sīlasampattisiddhito, kāyavacīsucaritaṃ vatvā manosucaritavacanato, visuddhasīlassa sukheneva jhānasamijjhanato, kammāparādhappahānena payogasuddhiṃ vatvā kilesāparādhappahānena āsayasuddhivacanato, vītikkamappahāne ṭhitassa pariyuṭṭhānappahānavacanato ca sīlassānantaraṃ nekkhammaṃ vuttaṃ.
Renunciation is mentioned after morality because it leads to the perfection of morality; after speaking of bodily and verbal good conduct, it speaks of mental good conduct; because one with pure morality easily attains jhāna; after speaking of the purity of exertion through the abandonment of errors in action, it speaks of the purity of intention through the abandonment of errors of defilements; and after speaking of the abandonment of transgressions for one established in it, it speaks of the abandonment of obsessions.
Sau giới, xuất gia được nói đến vì sự thành tựu của giới được hoàn thiện nhờ xuất gia; sau khi nói về thân và khẩu thiện hạnh, thì nói về ý thiện hạnh; vì người có giới trong sạch dễ dàng thành tựu thiền định; sau khi nói về sự thanh tịnh trong hành động bằng cách từ bỏ lỗi lầm do nghiệp, thì nói về sự thanh tịnh trong ý hướng bằng cách từ bỏ lỗi lầm do phiền não; sau khi nói về việc từ bỏ sự vi phạm, thì nói về việc từ bỏ sự ám ảnh đối với người đã đứng vững.
Paññāya nekkhammassa siddhiparisuddhito, jhānābhāve paññābhāvavacanato.
Wisdom is mentioned after renunciation because it leads to the accomplishment and purification of renunciation; and because, in the absence of jhāna, the absence of wisdom is spoken of.
Sau xuất gia, trí tuệ được nói đến vì sự thành tựu và thanh tịnh của xuất gia là nhờ trí tuệ; vì nói rằng khi không có thiền định thì không có trí tuệ.
Samādhipadaṭṭhānā hi paññā, paññāpaccupaṭṭhāno ca samādhi.
For wisdom has concentration as its proximate cause, and concentration has wisdom as its manifestation.
Vì trí tuệ có định làm nền tảng, và định có trí tuệ làm hiện trạng.
Samathanimittaṃ vatvā upekkhānimittavacanato, parahitajjhānena parahitakaraṇūpāyakosallavacanato ca nekkhammassānantaraṃ paññā vuttā.
Also, after speaking of the sign of tranquility, it speaks of the sign of equanimity; and after speaking of the meditation on others' welfare, it speaks of skill in the means of acting for others' welfare.
Sau khi nói về tướng của chỉ, thì nói về tướng của xả; sau khi nói về thiền định vì lợi ích người khác, thì nói về sự khéo léo trong phương pháp làm lợi ích cho người khác.
Vīriyārambhena paññākiccasiddhito, sattasuññatādhammanijjhānakkhantiṃ vatvā sattahitāya ārambhassa acchariyatāvacanato, upekkhānimittaṃ vatvā paggahanimittavacanato, nisammakāritaṃ vatvā uṭṭhānavacanato ca.
Energy is mentioned after wisdom because the accomplishment of wisdom's task is due to the inception of energy; after speaking of the patience of contemplating the emptiness of beings and the Dhamma, it speaks of the wondrous nature of undertaking for the welfare of beings; after speaking of the sign of equanimity, it speaks of the sign of exertion; and after speaking of acting with discernment, it speaks of rousing oneself.
Sau trí tuệ, tinh tấn được nói đến vì công việc của trí tuệ được hoàn thành nhờ sự khởi xướng tinh tấn; sau khi nói về sự nhẫn nại trong việc quán chiếu các pháp về tính không của chúng sanh, thì nói về sự kỳ diệu của việc khởi xướng vì lợi ích chúng sanh; sau khi nói về tướng của xả, thì nói về tướng của sự nỗ lực; sau khi nói về việc hành động có suy xét, thì nói về sự phấn chấn.
Nisammakārino hi uṭṭhānaṃ phalavisesamāvahatīti paññāyānantaraṃ vīriyaṃ vuttaṃ.
Indeed, the rousing of one who acts with discernment brings forth special results. Therefore, energy is mentioned after wisdom.
Vì sự phấn chấn của người hành động có suy xét sẽ mang lại kết quả đặc biệt.
Vīriyena titikkhāsiddhito.
Through energy, the attainment of patience.
Sau tinh tấn, nhẫn nại được nói đến vì sự nhẫn nại được thành tựu nhờ tinh tấn.
Vīriyavā hi āraddhavīriyattā sattasaṅkhārehi upanītaṃ dukkhaṃ abhibhuyya viharati.
For one who is energetic, being one whose energy is aroused, lives overcoming the suffering brought about by sentient formations.
Vì người có tinh tấn, do đã khởi sự tinh tấn, nên sống vượt qua được khổ đau do các hành của chúng sanh gây ra.
Vīriyassa titikkhālaṅkārabhāvato.
Because energy is adorned by patience.
Vì tinh tấn được tô điểm bằng sự nhẫn nại.
Vīriyavato hi titikkhā sobhati.
Indeed, patience shines in one who is energetic.
Vì sự nhẫn nại của người có tinh tấn thì thật là đẹp đẽ.
Paggahanimittaṃ vatvā samathanimittavacanato, accārambhena uddhaccadosappahānavacanato.
After speaking of the sign of exertion, it speaks of the sign of tranquility; after speaking of excessive exertion, it speaks of the abandonment of the fault of restlessness.
Sau khi nói về tướng của sự nỗ lực, thì nói về tướng của chỉ; sau khi nói về việc từ bỏ lỗi lầm của sự trạo cử do sự nỗ lực quá mức.
Dhammanijjhānakkhantiyā hi uddhaccadoso pahīyati.
Indeed, the fault of restlessness is abandoned by the patience of contemplating the Dhamma.
Vì lỗi lầm của sự trạo cử được từ bỏ nhờ sự nhẫn nại trong việc quán chiếu các pháp.
Vīriyavato sātaccakaraṇavacanato.
After speaking of persistent effort in one who is energetic.
Vì nói về sự thực hành liên tục của người có tinh tấn.
Khantibahulo hi anuddhato sātaccakārī hoti.
Indeed, one who is abundant in patience is not agitated and acts persistently.
Vì người có nhiều nhẫn nại, không bị trạo cử, là người thực hành liên tục.
Appamādavato parahitakiriyārambhe paccupakārataṇhābhāvavacanato.
After speaking of the absence of craving for reciprocation in one who is heedful, regarding the undertaking of deeds for others' welfare.
Vì nói về việc không có ái dục mong cầu sự đền đáp khi bắt đầu hành động vì lợi ích người khác đối với người không dễ duôi.
Yāthāvato dhammanijjhāne hi sati taṇhā na hoti.
Indeed, when there is contemplation of the Dhamma as it truly is, there is no craving.
Vì khi có sự quán chiếu các pháp như thật thì không có ái dục.
Parahitārambhe paramepi parakatadukkhasahanatāvacanato ca vīriyassānantaraṃ khanti vuttā.
And after speaking of enduring the suffering caused by others even in the highest undertaking for others' welfare, patience is mentioned after energy.
Vì nói về sự chịu đựng khổ đau do người khác gây ra ngay cả khi đang bắt đầu làm lợi ích cho người khác.
Saccena khantiyā cirādhiṭṭhānato, apakārino apakārakhantiṃ vatvā tadupakārakaraṇe avisaṃvādavacanato, khantiyā apavādavācāvikampanena bhūtavāditāya avijahanavacanato, sattasuññatādhamma-nijjhānakkhantiṃ vatvā tadupabrūhitañāṇasaccassa vacanato ca khantiyānantaraṃ saccaṃ vuttaṃ.
Because of long-standing resolution (adhiṭṭhāna) through truthfulness (sacca) and patience (khanti); because of speaking unwavering words regarding the beneficial action that follows patience towards one who acts harmfully, having spoken of not retaliating harm; because of not abandoning truthfulness through unwavering speech against slander due to patience; and because of speaking of the knowledge of truth (ñāṇasacca) cultivated by patience, having spoken of patience in comprehending the Dhamma of the voidness of beings (sattasuññatā), Truthfulness (sacca) is declared after patience.
Do sự kiên định lâu dài của Khanti (nhẫn nại), do lời nói không sai lệch trong việc làm lợi ích cho kẻ gây hại, sau khi nói về sự nhẫn nại không trả đũa đối với kẻ gây hại; do không từ bỏ thói quen nói lời chân thật bởi sự không lay động trước lời chỉ trích của Khanti; và sau khi nói về Khanti quán chiếu Pháp vô ngã (satta-suññatā) và chân lý trí tuệ (ñāṇasacca) được phát triển bởi Khanti đó, nên Chân lý (sacca) được nói đến sau Khanti.
Adhiṭṭhānena saccasiddhito.
And because truthfulness is perfected through resolution.
Do sự thành tựu của Chân lý nhờ Adhiṭṭhāna (kiên định).
Acalādhiṭṭhānassa hi virati sijjhati.
For non-wavering resolution indeed accomplishes abstention.
Thật vậy, sự từ bỏ (virati) được thành tựu nhờ Adhiṭṭhāna bất động.
Avisaṃvāditaṃ vatvā tattha acalabhāvavacanato.
And because of speaking of non-wavering steadfastness therein, having spoken of being unwavering.
Sau khi nói về sự không sai lệch, rồi nói về sự bất động trong đó.
Saccasandho hi dānādīsu paṭiññānurūpaṃ niccalo pavattati.
Indeed, one who is bound by truthfulness proceeds steadfastly in donations and so on, according to their promise.
Thật vậy, người kiên định với Chân lý sẽ kiên trì thực hành các pháp bố thí (dāna) và các pháp khác theo lời đã hứa.
Ñāṇasaccaṃ vatvā sambhāresu pavattiniṭṭhāpanavacanato.
And because of speaking of the completion of the practice in the requisites (sambhāra), having spoken of the knowledge of truth.
Sau khi nói về chân lý trí tuệ (ñāṇasacca), rồi nói về việc hoàn thành các yếu tố (sambhāra).
Yathābhūtañāṇavā hi bodhisambhāresu adhiṭṭhāti, te ca niṭṭhāpeti.
For one possessing knowledge as it is, resolves upon the requisites for Bodhi and completes them.
Thật vậy, người có trí tuệ như thật sẽ kiên định trong các yếu tố giác ngộ (bodhisambhāra) và hoàn thành chúng.
Paṭipakkhehi akampiyabhāvato ca saccassānantaraṃ adhiṭṭhānaṃ vuttaṃ.
And because of being unshakeable by opponents, Resolution (adhiṭṭhāna) is declared after truthfulness.
Do sự bất khả lay động bởi các đối thủ, nên Adhiṭṭhāna (kiên định) được nói đến sau Chân lý.
Mettāya parahitakaraṇasamādānādhiṭṭhānasiddhito, adhiṭṭhānaṃ vatvā hitūpasaṃhāravacanato.
Because the resolution to undertake actions for the welfare of others is perfected by loving-kindness; and because of speaking of bringing about welfare, having spoken of resolution.
Do sự thành tựu của Adhiṭṭhāna thọ trì việc làm lợi ích cho người khác nhờ Mettā (từ ái), sau khi nói về Adhiṭṭhāna, rồi nói về việc mang lại lợi ích.
Bodhisambhāre hi adhitiṭṭhamāno mettāvihārī hoti.
For one who resolves upon the requisites for Bodhi dwells in loving-kindness.
Thật vậy, người kiên định trong các yếu tố giác ngộ (bodhisambhāra) sẽ trú trong Mettā.
Acalādhiṭṭhānassa samādānāvikopanena samādānasambhavato ca adhiṭṭhānassānantaraṃ mettā vuttā.
And because steadfast undertaking arises from not disrupting the undertaking of unwavering resolution, Loving-kindness (mettā) is declared after resolution.
Do sự phát sinh của sự thọ trì nhờ việc không phá vỡ sự thọ trì của Adhiṭṭhāna bất động, nên Mettā (từ ái) được nói đến sau Adhiṭṭhāna.
Upekkhāya mettāvisuddhito, sattesu hitūpasaṃhāraṃ vatvā tadaparādhesu udāsīnatāvacanato, mettābhāvanaṃ vatvā tannissandabhāvanāvacanato, ‘‘hitakāmasattepi upekkhako’’ti acchariyaguṇatāvacanato ca mettāyānantaraṃ upekkhā vuttāti evametāsaṃ kamo veditabbo.
And because loving-kindness is purified by equanimity; because of speaking of indifference towards their offenses, having spoken of bringing about welfare to beings; because of speaking of the cultivation that results from it, having spoken of the cultivation of loving-kindness; and because of speaking of the extraordinary quality of being "impartial even towards beings who wish for welfare," Equanimity (upekkhā) is declared after loving-kindness. Thus, the order of these should be understood.
Do sự thanh tịnh của Mettā nhờ Upekkhā (xả), sau khi nói về việc mang lại lợi ích cho chúng sinh, rồi nói về thái độ thờ ơ trước những lỗi lầm của họ; sau khi nói về sự tu tập Mettā, rồi nói về sự tu tập kết quả của nó; và do lời nói về phẩm chất kỳ diệu rằng “người mong muốn lợi ích cho chúng sinh cũng là người có tâm xả”, nên Upekkhā (xả) được nói đến sau Mettā. Như vậy, thứ tự của các pháp này cần được hiểu.
Visesena pana yasmā karuṇūpāyakosallapariggahitā attupakaraṇapariccāgacetanā dānapāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ kāyavacīsucaritaṃ atthato akattabbavirati, kattabbakaraṇacetanādayo ca sīlapāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahito ādīnavadassanapubbaṅgamo kāmabhavehi nikkhamanacittuppādo nekkhammapāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahito dhammānaṃ sāmaññavisesalakkhaṇāvabodho paññāpāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahito kāyacittehi parahitārambho vīriyapāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahito sattasaṅkhārāparādhasahanasaṅkhāto adosappadhāno tadākārappavatto cittuppādo khantipāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ viraticetanādibhedaṃ avisaṃvādanaṃ saccapāramī.
However, specifically, because the mental volitional act of sacrificing one's own possessions, encompassed by skill in means born of compassion, is Dāna-pāramī (Perfection of Giving). Right conduct in body and speech, which means abstaining from what should not be done, and the volition to perform what should be done, all encompassed by skill in means born of compassion, is Sīla-pāramī (Perfection of Morality). The arising of the thought to depart from sensual pleasures and existence, preceded by seeing the danger therein, encompassed by skill in means born of compassion, is Nekkhamma-pāramī (Perfection of Renunciation). The comprehension of the general and specific characteristics of phenomena, encompassed by skill in means born of compassion, is Paññā-pāramī (Perfection of Wisdom). The exertion for the welfare of others with body and mind, encompassed by skill in means born of compassion, is Vīriya-pāramī (Perfection of Energy). The arising of the mind, primarily free from aversion, proceeding in the manner of endurance, which means bearing the offenses of beings and conditions, encompassed by skill in means born of compassion, is Khanti-pāramī (Perfection of Patience). The unwavering speech of the nature of abstention, volition, etc., encompassed by skill in means born of compassion, is Sacca-pāramī (Perfection of Truthfulness).
Tuy nhiên, một cách đặc biệt, bởi vì ý muốn bố thí các vật dụng của mình, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Bố thí Pāramī (Dānapāramī). Sự thiện hạnh thân và khẩu, về mặt ý nghĩa là sự từ bỏ những điều không nên làm, và ý muốn làm những điều nên làm, v.v., được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Giới Pāramī (Sīlapāramī). Sự phát khởi tâm rời bỏ các cõi dục, có sự thấy rõ hiểm họa làm tiền đề, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Xuất ly Pāramī (Nekkhamma-pāramī). Sự thấu hiểu các đặc tính chung và riêng của các pháp, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Trí tuệ Pāramī (Paññāpāramī). Sự nỗ lực làm lợi ích cho người khác bằng thân và tâm, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Tinh tấn Pāramī (Vīriyapāramī). Sự phát khởi tâm có sự không sân làm chủ đạo, biểu hiện dưới dạng sự nhẫn chịu lỗi lầm của chúng sinh và các hành, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Nhẫn nại Pāramī (Khantipāramī). Sự không sai lệch, có các loại như ý muốn từ bỏ, v.v., được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Chân lý Pāramī (Saccapāramī).
Karuṇūpāyakosallapariggahito acalasamādānādhiṭṭhānasaṅkhāto tadākārappavatto cittuppādo adhiṭṭhānapāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahito lokassa hitasukhūpasaṃhāro atthato abyāpādo mettāpāramī. Karuṇūpāyakosallapariggahitā anunayapaṭighaviddhaṃsanasaṅkhātā iṭṭhāniṭṭhesu sattasaṅkhāresu samappavatti upekkhāpāramī.
The arising of the mind, proceeding in the manner of unwavering resolution and undertaking, encompassed by skill in means born of compassion, is Adhiṭṭhāna-pāramī (Perfection of Resolution). The bringing about of welfare and happiness to the world, which is essentially non-ill-will, encompassed by skill in means born of compassion, is Mettā-pāramī (Perfection of Loving-kindness). The equal manifestation towards agreeable and disagreeable beings and conditions, which means the destruction of attachment and aversion, encompassed by skill in means born of compassion, is Upekkhā-pāramī (Perfection of Equanimity).
Sự phát khởi tâm có sự kiên định bất động trong các yếu tố giác ngộ làm chủ đạo, biểu hiện dưới dạng đó, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Kiên định Pāramī (Adhiṭṭhānapāramī). Sự mang lại lợi ích và hạnh phúc cho thế gian, về mặt ý nghĩa là sự không ác ý, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Từ ái Pāramī (Mettāpāramī). Sự bình đẳng đối với chúng sinh và các hành, được gọi là sự diệt trừ tham ái và sân hận, được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, là Xả Pāramī (Upekkhāpāramī).
Tasmā pariccāgalakkhaṇaṃ dānaṃ, deyyadhamme lobhaviddhaṃsanarasaṃ, anāsattipaccupaṭṭhānaṃ, bhavavibhavasampattipaccupaṭṭhānaṃ vā, pariccajitabbavatthupadaṭṭhānaṃ.
Therefore, Giving (dāna) has the characteristic of sacrifice; its function is the destruction of greed for things to be given; its manifestation is non-attachment or the attainment of existence and non-existence; its proximate cause is the object to be sacrificed.
Do đó, Bố thí (dāna) có đặc tính là sự bố thí; có chức năng là diệt trừ lòng tham đối với vật thí; có biểu hiện trực tiếp là sự không chấp thủ, hoặc có biểu hiện trực tiếp là sự thành tựu của sự tồn tại và không tồn tại; có nguyên nhân gần là vật cần bố thí.
Sīlanalakkhaṇaṃ sīlaṃ, samādhānalakkhaṇaṃ, patiṭṭhānalakkhaṇaṃ vāti vuttaṃ hoti.
Morality (sīla) has the characteristic of composure, or the characteristic of proper establishment, or the characteristic of foundation, thus it is said.
Giới (sīla) có đặc tính là sự giữ gìn, có đặc tính là sự định tâm, hoặc có đặc tính là sự an trú, đó là điều đã được nói.
Dussīlyaviddhaṃsanarasaṃ, anavajjarasaṃ vā, soceyyapaccupaṭṭhānaṃ, hirottappapadaṭṭhānaṃ.
Its function is the destruction of immorality, or blamelessness; its manifestation is purity; its proximate cause is shame and dread of wrongdoing (hiri-ottappa).
Có chức năng là diệt trừ sự bất thiện, hoặc có chức năng là sự không có lỗi; có biểu hiện trực tiếp là sự thanh tịnh; có nguyên nhân gần là Hiri (tàm) và Ottappa (quý).
Kāmato, bhavato ca nikkhamanalakkhaṇaṃ nekkhammaṃ, tadādīnavavibhāvanarasaṃ, tatoyeva vimukhabhāvapaccupaṭṭhānaṃ, saṃvegapadaṭṭhānaṃ.
Renunciation (nekkhamma) has the characteristic of departing from sensual pleasures and existence; its function is the clear manifestation of their danger; its manifestation is turning away from them; its proximate cause is spiritual urgency (saṃvega).
Xuất ly (nekkhamma) có đặc tính là sự rời bỏ dục lạc và các cõi tồn tại; có chức năng là làm sáng tỏ hiểm họa của chúng; có biểu hiện trực tiếp là sự quay lưng lại với chúng; có nguyên nhân gần là Saṃvega (sự xao xuyến).
Yathāsabhāvapaṭivedhalakkhaṇā paññā, akkhalitapaṭivedhalakkhaṇā vā kusalissāsakhittausupaṭivedho viya, visayobhāsanarasā padīpo viya, asammohapaccupaṭṭhānā araññagatasudesako viya, samādhipadaṭṭhānā, catusaccapadaṭṭhānā vā.
Wisdom (paññā) has the characteristic of penetrating phenomena as they truly are, or the characteristic of unfaltering penetration, like the unfaltering penetration of an arrow shot by a skilled archer; its function is illuminating the object, like a lamp; its manifestation is non-confusion, like a guide for one lost in a forest; its proximate cause is concentration (samādhi), or the four noble truths.
Trí tuệ (paññā) có đặc tính là sự thấu hiểu bản chất như thật, hoặc có đặc tính là sự thấu hiểu không sai lầm, như mũi tên của người thiện xạ bắn trúng mục tiêu; có chức năng là làm sáng tỏ đối tượng, như ngọn đèn; có biểu hiện trực tiếp là sự không mê lầm, như người dẫn đường cho kẻ lạc trong rừng; có nguyên nhân gần là Samādhi (định), hoặc có nguyên nhân gần là Tứ diệu đế.
Ussāhalakkhaṇaṃ vīriyaṃ, upatthambhanarasaṃ, asaṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ, vīriyārambhavatthupadaṭṭhānaṃ, saṃvegapadaṭṭhānaṃ vā.
Energy (vīriya) has the characteristic of exertion; its function is support; its manifestation is non-languor; its proximate cause is the basis for the commencement of energy, or spiritual urgency.
Tinh tấn (vīriya) có đặc tính là sự nỗ lực; có chức năng là sự hỗ trợ; có biểu hiện trực tiếp là sự không chùn bước; có nguyên nhân gần là đối tượng của sự tinh tấn, hoặc có nguyên nhân gần là Saṃvega (sự xao xuyến).
Khamanalakkhaṇā khanti, iṭṭhāniṭṭhasahanarasā, adhivāsanapaccupaṭṭhānā, avirodhapaccupaṭṭhānā vā, yathābhūtadassanapadaṭṭhānā.
Patience (khanti) has the characteristic of endurance; its function is bearing agreeable and disagreeable things; its manifestation is forbearance, or non-opposition; its proximate cause is seeing things as they truly are.
Nhẫn nại (khanti) có đặc tính là sự chịu đựng; có chức năng là sự chịu đựng những điều vừa ý và không vừa ý; có biểu hiện trực tiếp là sự chấp nhận, hoặc có biểu hiện trực tiếp là sự không đối kháng; có nguyên nhân gần là sự thấy biết như thật.
Avisaṃvādanalakkhaṇaṃ saccaṃ, yāthāvavibhāvanarasaṃ, sādhutāpaccupaṭṭhānaṃ, soraccapadaṭṭhānaṃ.
Truthfulness (sacca) has the characteristic of non-deception; its function is revealing the truth as it is; its manifestation is integrity; its proximate cause is gentleness (soracca).
Chân lý (sacca) có đặc tính là sự không sai lệch; có chức năng là làm sáng tỏ sự thật; có biểu hiện trực tiếp là sự chân chính; có nguyên nhân gần là Soracca (sự nhu hòa).
Bodhisambhāresu adhiṭṭhānalakkhaṇaṃ adhiṭṭhānaṃ, tesaṃ paṭipakkhābhibhavanarasaṃ, tattha acalatāpaccupaṭṭhānaṃ, bodhisambhārapadaṭṭhānaṃ.
Resolution (adhiṭṭhāna) has the characteristic of steadfastness in the requisites for Bodhi; its function is overcoming their opponents; its manifestation is unshakeability therein; its proximate cause is the requisites for Bodhi.
Kiên định (adhiṭṭhāna) có đặc tính là sự kiên định trong các yếu tố giác ngộ (bodhisambhāra); có chức năng là sự chiến thắng các đối thủ của chúng; có biểu hiện trực tiếp là sự bất động trong đó; có nguyên nhân gần là các yếu tố giác ngộ.
Hitākārappavattilakkhaṇā mettā, hitūpasaṃhārarasā, āghātavinayanarasā vā, sommabhāvapaccupaṭṭhānā, sattānaṃ manāpabhāvadassanapadaṭṭhānā.
Loving-kindness (mettā) has the characteristic of proceeding with a benevolent attitude; its function is bringing about welfare, or dispelling anger; its manifestation is serenity; its proximate cause is seeing the pleasing nature of beings.
Từ ái (mettā) có đặc tính là sự phát khởi dưới dạng làm lợi ích; có chức năng là mang lại lợi ích, hoặc có chức năng là diệt trừ sân hận; có biểu hiện trực tiếp là sự dịu hiền; có nguyên nhân gần là sự thấy được vẻ đáng yêu của chúng sinh.
Majjhattākārappavattilakkhaṇā upekkhā, samabhāvadassanarasā, paṭighānunayavūpasamapaccupaṭṭhānā, kammassakatāpaccavekkhaṇapadaṭṭhānā.
Equanimity (upekkhā) has the characteristic of proceeding with an impartial attitude; its function is seeing things equally; its manifestation is the pacification of aversion and attachment; its proximate cause is reflection on kamma as one's own property.
Xả (upekkhā) có đặc tính là sự phát khởi dưới dạng trung lập; có chức năng là sự thấy biết bình đẳng; có biểu hiện trực tiếp là sự làm lắng dịu sân hận và tham ái; có nguyên nhân gần là sự quán chiếu về nghiệp của chúng sinh.
Ettha ca karuṇūpāyakosallapariggahitatā dānādīnaṃ pariccāgādilakkhaṇassa visesanabhāvena vattabbā, yato tāni pāramīsaṅkhyaṃ labhanti.
Here, being encompassed by skill in means born of compassion should be stated as a qualifier for the characteristics of sacrifice and so on in giving and other perfections, because it is through this that they attain the designation of Pāramīs.
Ở đây, sự được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện cần được nói đến như một yếu tố đặc biệt của các đặc tính bố thí, v.v., bởi vì chính nhờ đó mà chúng được gọi là Pāramī.
Na hi sammāsambodhiyādipatthanamaññatra akaruṇūpāyakosallapariggahitāni vaṭṭagāmīni dānādīni pāramīsaṅkhyaṃ labhantīti.
For deeds of giving and so on, which lead to cyclical existence (vaṭṭagāmī) and are not encompassed by skill in means born of compassion, do not attain the designation of Pāramīs, apart from the aspiration for Perfect Self-Enlightenment and so on.
Thật vậy, các pháp bố thí, v.v., dẫn đến luân hồi, không được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo trong phương tiện, sẽ không được gọi là Pāramī, ngoại trừ lời nguyện cầu cho Phật quả Chánh Đẳng Giác.
Abhinīhāro tāva pāramīnaṃ sabbāsampi paccayo.
First, aspiration is the cause for all the Pāramīs.
Trước hết, Abhinīhāra (lời nguyện cầu) là nguyên nhân của tất cả các Pāramī.
Yo hi ayaṃ ‘‘manussattaṃ liṅgasampattī’’tiādi (bu. vaṃ. 2.59) aṭṭhadhammasamodhānasampādito ‘‘tiṇṇo tāreyyaṃ mutto moceyyaṃ, buddho bodheyyaṃ suddho sodheyyaṃ, danto dameyyaṃ, santo sameyyaṃ, assattho assāseyyaṃ, parinibbuto parinibbāpeyya’’ntiādinā pavatto abhinīhāro, so avisesena sabbapāramīnaṃ paccayo.
Indeed, this aspiration, which arises from the completion of the eight qualities—"human existence, perfect masculinity," and so on—and manifests as "Having crossed, I would cause others to cross; having been liberated, I would liberate; having been awakened, I would awaken; having been purified, I would purify; having been disciplined, I would discipline; having been calmed, I would calm; having been comforted, I would comfort; having attained Nibbāna, I would lead others to Nibbāna," is, without distinction, the cause for all Pāramīs.
Thật vậy, lời nguyện cầu này, được thành tựu bởi sự kết hợp của tám pháp như “thân người, sự đầy đủ giới tính”, v.v., và được phát khởi với ý nguyện “tôi đã vượt qua thì sẽ giúp người chưa vượt qua vượt qua; tôi đã giải thoát thì sẽ giúp người chưa giải thoát giải thoát; tôi đã giác ngộ thì sẽ giúp người chưa giác ngộ giác ngộ; tôi đã thanh tịnh thì sẽ giúp người chưa thanh tịnh thanh tịnh; tôi đã thuần hóa thì sẽ giúp người chưa thuần hóa thuần hóa; tôi đã an tịnh thì sẽ giúp người chưa an tịnh an tịnh; tôi đã giải thoát khỏi sợ hãi thì sẽ giúp người chưa giải thoát khỏi sợ hãi giải thoát; tôi đã nhập Niết Bàn thì sẽ giúp người chưa nhập Niết Bàn nhập Niết Bàn”, là nguyên nhân chung cho tất cả các Pāramī.
Tappavattiyā hi uddhaṃ pāramīnaṃ pavicayupaṭṭhānasamādānādhiṭṭhānanipphattiyo mahāpurisānaṃ sambhavanti, abhinīhāro ca nāmesa atthato bhesamaṭṭhaṅgānaṃ samodhānena tathāpavatto cittuppādo, ‘‘aho vatāhaṃ anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjheyyaṃ, sabbasattānaṃ hitasukhaṃ nipphādeyya’’ntiādipatthanāsaṅkhāto acinteyyaṃ buddhabhūmiṃ, aparimāṇaṃ lokahitañca ārabbha pavattiyā sabbabuddhakārakadhammamūlabhūto paramabhaddako paramakalyāṇo aparimeyyappabhāvo puññavisesoti daṭṭhabbo.
Indeed, from the occurrence of that, the accomplishments of investigating, manifesting, undertaking, and resolving the pāramīs arise for great beings. And this abhinīhāra, in essence, is a thought-moment that arises in that manner through the combination of the eight factors, consisting of aspirations such as, "Oh, may I truly awaken to unsurpassed Perfect Self-Enlightenment, may I bring about the welfare and happiness of all beings!" It should be understood as a special merit, exceedingly good, supremely auspicious, and of immeasurable power, which arises with the inconceivable state of Buddhahood and boundless welfare for the world as its object, and is the root of all dhammas that produce Buddhahood.
Thật vậy, sau khi Abhinīhāra (lời nguyện) ấy phát sinh, các bậc Đại nhân mới có thể hoàn thành việc quán sát, an trú, thọ trì và kiên định các Ba-la-mật. Và Abhinīhāra ấy, theo nghĩa thực chất, là một tâm khởi (cittuppāda) phát sinh như vậy do sự kết hợp của tám chi phần (aṭṭhaṅga) đặc biệt, được xem là một công đức đặc biệt vô cùng tốt lành, vô cùng cao quý, với uy lực không thể lường trước, là nền tảng của tất cả các pháp tạo thành Phật quả, phát sinh do hướng đến Phật địa (buddhabhūmi) không thể nghĩ bàn và lợi ích vô lượng cho thế gian, với ước nguyện như sau: “Ôi! Ước gì tôi có thể chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Giác, và mang lại lợi ích, an lạc cho tất cả chúng sinh!”
Katame cattāro hetū mahābhinīhārāya?
What are the four causes for the great abhinīhāra?
Bốn nguyên nhân nào là của Đại Abhinīhāra?
Idha mahāpuriso pakatiyā upanissayasampanno hoti purimakesu buddhesu katādhikāro, ayaṃ paṭhamo hetu mahābhinīhārāya.
Here, a great being is naturally endowed with strong supportive conditions, having performed meritorious deeds for past Buddhas. This is the first cause for the great abhinīhāra.
Ở đây, một bậc Đại nhân tự nhiên có đầy đủ các điều kiện hỗ trợ (upanissaya), đã tạo công đức vượt trội với các vị Phật trong quá khứ. Đây là nguyên nhân thứ nhất của Đại Abhinīhāra.
Puna caparaṃ mahāpuriso pakatiyāpi karuṇājjhāsayo hoti karuṇādhimutto sattānaṃ dukkhaṃ apanetukāmo, apica attano kāyañca jīvitañca pariccaji, ayaṃ dutiyo hetu mahābhinīhārāya.
Furthermore, a great being is naturally inclined towards compassion, devoted to compassion, desiring to remove the suffering of beings; and moreover, he sacrifices his body and life. This is the second cause for the great abhinīhāra.
Hơn nữa, một bậc Đại nhân tự nhiên có ý chí từ bi, có khuynh hướng từ bi, mong muốn loại bỏ khổ đau cho chúng sinh, và đã hy sinh thân mạng của mình. Đây là nguyên nhân thứ hai của Đại Abhinīhāra.
Puna caparaṃ mahāpuriso sakalatopi vaṭṭadukkhato sattahitāya dukkaracariyato sucirampi kālaṃ ghaṭento vāyamanto anibbinno hoti anutrāsī, yāva icchitatthanipphatti, ayaṃ tatiyo hetu mahābhinīhārāya.
Furthermore, a great being, striving and exerting himself for the welfare of beings and undergoing difficult practices to liberate them from all suffering of saṃsāra, for a very long time, is not disheartened and fearless until the desired outcome is achieved. This is the third cause for the great abhinīhāra.
Hơn nữa, một bậc Đại nhân, vì lợi ích của chúng sinh, đã nỗ lực và cố gắng trong một thời gian rất dài để giải thoát khỏi tất cả khổ đau trong vòng luân hồi và thực hiện các hạnh khó khăn, không chán nản, không sợ hãi, cho đến khi đạt được mục tiêu mong muốn. Đây là nguyên nhân thứ ba của Đại Abhinīhāra.
Puna caparaṃ mahāpuriso kalyāṇamittasannissito hoti, yo ahitato naṃ nivāreti, hite patiṭṭhāpeti, ayaṃ catuttho hetu mahābhinīhārāya.
Furthermore, a great being is associated with noble friends (kalyāṇamitta), who restrain him from harm and establish him in what is beneficial. This is the fourth cause for the great abhinīhāra.
Hơn nữa, một bậc Đại nhân có thiện hữu tri thức (kalyāṇamitta) nương tựa, người ngăn cản vị ấy khỏi điều bất lợi và thiết lập vị ấy vào điều lợi ích. Đây là nguyên nhân thứ tư của Đại Abhinīhāra.
Tatrāyaṃ mahāpurisassa upanissayasampadā – ekantenevassa yathā ajjhāsayo sambodhininno hoti sambodhipoṇo sambodhipabbhāro, tathā sattānaṃ hitacariyāya, yato anena purimabuddhānaṃ santike sambodhiyā paṇidhānaṃ kataṃ hoti manasā, vācāya ca ‘‘ahampi ediso sammāsambuddho hutvā sammadeva sattānaṃ hitasukhaṃ nipphādeyya’’nti.
Herein, this is the fulfillment of strong supportive conditions for the great being: his inclination is entirely bent, sloped, and directed towards Bodhi, just as it is towards the practice for the welfare of beings, because he has made an aspiration for Bodhi in the presence of past Buddhas, both mentally and verbally, saying, "May I too become such a Perfectly Self-Enlightened One and perfectly bring about the welfare and happiness of beings."
Trong đó, sự thành tựu các điều kiện hỗ trợ của bậc Đại nhân là: ý chí của vị ấy luôn luôn hướng về giác ngộ, nghiêng về giác ngộ, dốc về giác ngộ, cũng như hướng về việc làm lợi ích cho chúng sinh. Bởi vì, vị ấy đã phát nguyện trước chư Phật quá khứ, bằng tâm và lời nói rằng: “Ước gì tôi cũng trở thành một vị Chánh Đẳng Giác như vậy, và mang lại lợi ích, an lạc cho tất cả chúng sinh một cách hoàn hảo.”
Evaṃ sampannūpanissayassa panassa imāni upanissayasampattiyā liṅgāni sambhavanti, yehi samannāgatassa sāvakabodhisattehi, paccekabodhisattehi ca mahāviseso mahantaṃ nānākaraṇaṃ paññāyati indriyato, paṭipattito, kosallato ca.
For such a great being, whose strong supportive conditions are thus fulfilled, these signs of the fulfillment of strong supportive conditions arise, by which a great distinction and significant difference from Sāvaka-Bodhisattas and Pacceka-Bodhisattas is evident, in terms of faculties, practice, and skill.
Và những dấu hiệu này của sự thành tựu các điều kiện hỗ trợ phát sinh nơi bậc Đại nhân đã thành tựu các điều kiện hỗ trợ như vậy, nhờ đó mà có sự khác biệt lớn, sự phân biệt rõ ràng giữa vị ấy với các Bồ-tát Thanh văn và Bồ-tát Độc giác, về phương diện căn (indriya), thực hành (paṭipatti) và thiện xảo (kosalla).
Idha hi upanissayasampanno mahāpuriso yathā visadindriyo hoti visadañāṇo, na tathā itare.
Indeed, a great being whose strong supportive conditions are fulfilled has pure faculties and pure knowledge, unlike others.
Thật vậy, ở đây, bậc Đại nhân đã thành tựu các điều kiện hỗ trợ có các căn thanh tịnh, trí tuệ thanh tịnh, không như những vị khác.
Parahitāya paṭipanno hoti, no attahitāya.
He practices for the welfare of others, not for his own welfare.
Vị ấy thực hành vì lợi ích của người khác, không phải vì lợi ích của bản thân.
Tathā hi so yathā bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ paṭipajji, na tathā itare, tattha ca kosallaṃ āvahati ṭhānuppattikapaṭibhānena, ṭhānāṭhānakusalatāya ca.
Indeed, he practices for the welfare of many people, for the happiness of many people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of devas and humans, unlike others; and in that, he develops skill through spontaneous insight and through knowledge of what is possible and impossible.
Thật vậy, vị ấy thực hành vì lợi ích của số đông, vì an lạc của số đông, vì lòng bi mẫn đối với thế gian, vì lợi ích, vì an lạc của chư thiên và loài người, không như những vị khác. Và trong đó, vị ấy đạt được sự thiện xảo với trí tuệ ứng biến (ṭhānuppattikapaṭibhāna) và sự thiện xảo trong việc biết điều hợp lý và không hợp lý (ṭhānāṭhānakusalatā).
Tathā pāṇātipātādīhi pāpadhammehi hirīyati ottappati, sattānaṃ aviheṭhanajātiko hoti, sorato sukhasīlo asaṭho amāyāvī ujujātiko subbaco sovacassakaraṇīyehi dhammehi samannāgato mudujātiko athaddho anatimānī, parasantakaṃ nādiyati antamaso tiṇasalākamupādāya, attano hatthe nikkhittaṃ iṇaṃ vā gahetvā paraṃ na visaṃvādeti, parasmiṃ vā attano santake byāmūḷhe, vissarite vā taṃ saññāpetvā paṭipādeti yathā taṃ na parahatthagataṃ hoti, aloluppo hoti, parapariggahitesu pāpakaṃ cittampi na uppādeti, itthibyasanādīni dūrato parivajjeti, saccavādī saccasandho bhinnānaṃ sandhātā sahitānaṃ anuppadātā piyavādī mihitapubbaṅgamo pubbabhāsī atthavādī dhammavādī anabhijjhālu abyāpannacitto aviparītadassano kammassakatāñāṇena, saccānulomikañāṇena ca, kataññū katavedī vuḍḍhāpacāyī suvisuddhājīvo dhammakāmo, paresampi dhamme samādapetā sabbena sabbaṃ akiccato satte nivāretā kiccesu patiṭṭhapetā attanā ca tattha kicce yogaṃ āpajjitā, katvā vā pana sayaṃ akattabbaṃ sīghaññeva tato paṭivirato hotīti evamādīni sīlajjhāsayassa mahāpurisassa sīlapāramiyā liṅgāni.
Moreover, he is ashamed and dreads evil deeds such as killing living beings; he is of a nature not to harm beings; he is gentle and of pleasant conduct, not crooked, not deceitful, of an upright nature, amenable to correction, endowed with qualities that make him agreeable to admonition; he is of a gentle nature, not harsh, not overly proud; he does not take what belongs to others, not even a blade of grass; having received a loan entrusted to his hand, he does not deceive others; when others are confused or forgetful about their own property, he reminds them and restores it so that it does not fall into the hands of others; he is not greedy; he does not even harbor an evil thought towards property possessed by others; he strictly avoids misfortunes caused by women and the like; he is a speaker of truth, a person of integrity, a reconciler of those who are divided, one who encourages those who are in harmony, a speaker of pleasant words, smiling before speaking, one who speaks first, a speaker of what is beneficial, a speaker of Dhamma, non-covetous, with an unmalicious mind, seeing things correctly through knowledge of the ownership of kamma and knowledge in conformity with the Noble Truths; he is grateful, one who remembers good deeds, respectful towards elders, of thoroughly pure livelihood, devoted to Dhamma, one who encourages others to adopt the Dhamma, one who restrains all beings from all unwholesome actions and establishes them in wholesome actions, and he himself engages in such wholesome actions; and having done what ought to be done, if he should do what ought not to be done, he quickly abstains from it – these and similar are the characteristics of a great being whose aspiration is Sīla-pāramī.
Hơn nữa, vị ấy hổ thẹn và ghê sợ những pháp bất thiện như sát sinh, v.v., có bản tính không làm hại chúng sinh, có tánh nết hiền lành, có giới hạnh an lạc, không gian xảo, không lừa dối, có bản tính ngay thẳng, dễ dạy, thành tựu các pháp khiến cho dễ dạy, có bản tính mềm mỏng, không thô lỗ, không kiêu mạn; không lấy của người khác, ngay cả một cọng cỏ hay một mảnh tre; không lừa dối người khác bằng cách giữ nợ đã vay hoặc lấy của người khác mà họ lúng túng hay quên, vị ấy làm cho họ nhớ lại và trả lại để vật đó không rơi vào tay người khác; không tham lam, không khởi tâm ác đối với những vật thuộc quyền sở hữu của người khác; tránh xa những tai họa do phụ nữ gây ra, v.v.; nói lời chân thật, giữ lời chân thật, hòa giải những người bất hòa, khuyến khích những người hòa hợp, nói lời dễ thương, luôn mỉm cười trước, nói trước, nói lời hữu ích, nói lời hợp pháp, không tham lam, không có tâm sân hận, có cái thấy không sai lệch nhờ trí tuệ biết nghiệp là của riêng mình và trí tuệ thuận theo Tứ Thánh Đế; biết ơn, đền ơn, tôn kính người lớn, có đời sống trong sạch, yêu thích Pháp, khuyến khích người khác thực hành Pháp, ngăn cản chúng sinh làm mọi điều bất thiện, thiết lập họ vào những điều thiện, và tự mình tinh tấn trong những điều thiện đó; hoặc nếu tự mình đã làm điều gì không nên làm thì nhanh chóng từ bỏ. Những điều này là các dấu hiệu của ba-la-mật về giới hạnh của một bậc Đại nhân có ý chí về giới hạnh.
Evametehi bodhisambhāraliṅgehi samannāgatassa mahāpurisassa yaṃ vuttaṃ ‘‘mahābhinīhārāya kalyāṇamittasannissayo hetū’’ti, tatridaṃ saṅkhepato kalyāṇamittalakkhaṇaṃ – idha kalyāṇamitto saddhāsampanno hoti sīlasampanno sutasampanno cāgavīriyasatisamādhipaññāsampanno.
For such a great being, endowed with these characteristics of the requisites for Bodhi, it was said that "association with a noble friend is a cause for the Great Vow (mahābhinīhāra)." Here is a brief description of the characteristics of a noble friend: In this world, a noble friend is endowed with faith, endowed with virtue, endowed with learning, endowed with generosity, energy, mindfulness, concentration, and wisdom.
Đối với bậc Đại nhân thành tựu những dấu hiệu của các yếu tố giác ngộ như vậy, điều đã nói rằng “bạn lành là nguyên nhân hỗ trợ cho sự phát nguyện vĩ đại” thì đây là đặc điểm của bạn lành một cách tóm tắt: Ở đây, bạn lành là người thành tựu đức tin (saddhā), thành tựu giới hạnh (sīla), thành tựu sự học hỏi (suta), thành tựu sự bố thí (cāga), tinh tấn (vīriya), chánh niệm (sati), định (samādhi) và trí tuệ (paññā).
Tattha saddhāsampattiyā saddahati tathāgatassa bodhiṃ kammaṃ, kammaphalañca, tena sammāsambodhiyā hetubhūtaṃ sattesu hitesitaṃ na pariccajati.
Among these, by his endowment with faith, he believes in the Tathāgata's Bodhi, kamma, and the result of kamma, and because of this, he does not abandon the quest for the welfare of beings, which is the cause of perfect self-awakening.
Trong đó, nhờ thành tựu đức tin, vị ấy tin vào sự giác ngộ của Đức Như Lai, tin vào nghiệp và quả của nghiệp; do đó, vị ấy không từ bỏ lòng mong cầu lợi ích cho chúng sinh, điều là nguyên nhân của Chánh Đẳng Giác.
Sīlasampattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo codako pāpagarahiko vattā vacanakkhamo.
By his endowment with virtue, he is dear to beings, agreeable, worthy of respect, worthy of veneration, an admonisher, a reproacher of evil, one who advises, and patient with words.
Nhờ thành tựu giới hạnh, vị ấy được chúng sinh yêu quý, dễ mến, đáng kính trọng, đáng tôn thờ, là người khiển trách, chỉ trích điều ác, là người khuyên dạy, và là người chịu đựng lời khuyên.
Sutasampattiyā sattānaṃ hitasukhāvahaṃ gambhīraṃ dhammakathaṃ kattā hoti.
By his endowment with learning, he is one who speaks deep Dhamma discourses that bring benefit and happiness to beings.
Nhờ thành tựu sự học hỏi, vị ấy là người thuyết pháp sâu sắc, mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh.
Cāgasampattiyā appiccho hoti samāhito santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho.
By his endowment with generosity, he is of few desires, composed, content, secluded, and unentangled.
Nhờ thành tựu sự bố thí, vị ấy ít dục vọng, tâm định tĩnh, biết đủ, sống viễn ly, không giao du.
Vīriyasampattiyā āraddhavīriyo hoti sattānaṃ hitapaṭipattiyā.
By his endowment with energy, he has aroused effort in practicing for the welfare of beings.
Nhờ thành tựu tinh tấn, vị ấy tinh tấn trong việc thực hành lợi ích cho chúng sinh.
Satisampattiyā upaṭṭhitassatī hoti anavajjesu dhammesu.
By his endowment with mindfulness, he has established mindfulness in blameless qualities.
Nhờ thành tựu chánh niệm, vị ấy có chánh niệm hiện tiền đối với các pháp không có lỗi.
Samādhisampattiyā avikkhitto hoti samāhitacitto.
By his endowment with concentration, he is not distracted, his mind is composed.
Nhờ thành tựu định, vị ấy có tâm không tán loạn, tâm định tĩnh.
Paññāsampattiyā aviparītaṃ pajānāti.
By his endowment with wisdom, he understands correctly.
Nhờ thành tựu trí tuệ, vị ấy hiểu biết không sai lệch.
So satiyā kusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samanvesamāno paññāya sattānaṃ hitāhitaṃ yathābhūtaṃ jānitvā samādhinā tattha ekaggacitto hutvā vīriyena ahitā satte nisedhetvā hite niyojeti.
Such a noble friend, seeking out the courses of wholesome qualities with mindfulness, and knowing the benefit and harm to beings as they truly are with wisdom, and having a one-pointed mind there through concentration, then with energy, he restrains beings from what is harmful and engages them in what is beneficial.
Vị ấy, với chánh niệm, tìm kiếm các trạng thái của pháp thiện; với trí tuệ, biết rõ lợi ích và bất lợi của chúng sinh đúng như thật; với định, tâm nhất tâm vào đó; với tinh tấn, ngăn cản chúng sinh khỏi điều bất lợi và hướng họ đến điều lợi ích.
Tenāha –
Therefore, it is said:
Vì vậy, Đức Phật đã dạy:
Tassimāni cattāri balāni ajjhattikabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ attasannissayā dhammagāravena abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso attādhipatilajjāsannissayo, abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
To him, the great being, belong these four powers: the power of self-reliance (ajjhattikabala) is the delight and singularly inclined aspiration towards perfect self-awakening, based on oneself and reverence for the Dhamma, by which the great being, relying on self-mastery and shame, and having completed the Great Vow, fulfills the pāramīs and attains perfect self-awakening.
Bốn sức mạnh này của vị ấy là: Nội lực (Ajjhattikabala) là sự yêu thích, ý chí hướng về Chánh Đẳng Giác một cách tuyệt đối, nương tựa vào tự thân với lòng tôn kính Pháp. Nhờ đó, bậc Đại nhân, nương tựa vào sự hổ thẹn lấy tự thân làm chủ, thành tựu sự phát nguyện vĩ đại, hoàn thành các ba-la-mật và đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Bāhirabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ parasannissayā abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso lokādhipatiottappanasannissayo, abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
The power of reliance on others (bāhirabala) is the delight and singularly inclined aspiration towards perfect self-awakening, based on others, by which the great being, relying on the fear of public opinion and dread of blame, and having completed the Great Vow, fulfills the pāramīs and attains perfect self-awakening.
Ngoại lực (Bāhirabala) là sự yêu thích, ý chí hướng về Chánh Đẳng Giác một cách tuyệt đối, nương tựa vào người khác. Nhờ đó, bậc Đại nhân, nương tựa vào sự ghê sợ lấy thế gian làm chủ, thành tựu sự phát nguyện vĩ đại, hoàn thành các ba-la-mật và đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Upanissayabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ upanissayasampattiyā abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso tikkhindriyo, visadadhātuko, satisannissayo, abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
The power of strong conditioning (upanissayabala) is the delight and singularly inclined aspiration towards perfect self-awakening, due to the perfection of strong conditioning, by which the great being, being keen-faculty, of clear disposition, relying on mindfulness, and having completed the Great Vow, fulfills the pāramīs and attains perfect self-awakening.
Duyên lực (Upanissayabala) là sự yêu thích, ý chí hướng về Chánh Đẳng Giác một cách tuyệt đối, nhờ sự thành tựu các duyên hỗ trợ. Nhờ đó, bậc Đại nhân, có căn lành sắc bén, có giới thể trong sạch, nương tựa vào chánh niệm, thành tựu sự phát nguyện vĩ đại, hoàn thành các ba-la-mật và đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Payogabalaṃ yā sammāsambodhiyā tajjā payogasampadā sakkaccakāritā sātaccakāritā, yāya mahāpuriso visuddhapayogo, nirantarakārī, abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
The power of application (payogabala) is the relevant perfection of application for perfect self-awakening, characterized by diligent practice and continuous practice, by which the great being, of pure application, performing continuously, and having completed the Great Vow, fulfills the pāramīs and attains perfect self-awakening.
Tinh tấn lực (Payogabala) là sự thành tựu tinh tấn phù hợp với Chánh Đẳng Giác, sự thực hành cẩn trọng, sự thực hành liên tục. Nhờ đó, bậc Đại nhân, có sự tinh tấn trong sạch, thực hành không ngừng nghỉ, thành tựu sự phát nguyện vĩ đại, hoàn thành các ba-la-mật và đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Evamayaṃ catūhi paccayehi, catūhi hetūhi, catūhi ca balehi sampannasamudāgamo aṭṭhaṅgasamodhānasampādito abhinīhāro pāramīnaṃ paccayo hoti mūlakāraṇabhāvato.
Thus, this Great Vow, fully endowed with these four conditions, four causes, and four powers, perfected by the combination of the eight factors, becomes a condition for the pāramīs due to being their fundamental cause.
Như vậy, sự phát nguyện vĩ đại này, thành tựu bởi bốn yếu tố, bốn nguyên nhân và bốn sức mạnh, được hoàn thành bằng sự kết hợp tám yếu tố, là duyên cho các ba-la-mật vì nó là nguyên nhân gốc rễ.
Yathā ca mahābhinīhāro, evaṃ mahākaruṇā, upāyakosallañca.
Just as the Great Vow, so too are Great Compassion and Skillful Means*.
Cũng như sự phát nguyện vĩ đại, đại bi và phương tiện thiện xảo cũng là duyên cho các ba-la-mật.
Tattha upāyakosallaṃ nāma dānādīnaṃ bodhisambhārabhāvassa nimittabhūtā paññā, yāhi mahākaruṇūpāyakosallatāhi mahāpurisānaṃ attasukhanirapekkhatā, nirantaraṃ parasukhakaraṇapasutatā, sudukkarehi mahābodhisattacaritehi visādābhāvo, pasādasaṃvuddhidassanasavanānussaraṇāvatthāsupi sattānaṃ hitasukhapaṭilābhahetubhāvo ca sampajjati.
Therein, skillfulness in means (upāyakosallaṃ) is the wisdom that forms the basis for giving and other practices to become requisites for awakening (bodhisambhāra). By these qualities of great compassion and skillfulness in means, great beings achieve a lack of concern for their own happiness, continuous diligence in bringing happiness to others, the absence of dismay in their extremely difficult Bodhisatta practices, and the cause for beings to attain welfare and happiness even during times of seeing, hearing, and recollecting the growth of faith.
Trong đó, upāyakosallaṃ (phương tiện thiện xảo) là trí tuệ làm nhân duyên cho các pháp bố thí v.v. trở thành tư lương giác ngộ. Chính nhờ đại bi và phương tiện thiện xảo này mà các bậc đại nhân có được sự không bận tâm đến hạnh phúc của mình, sự chuyên tâm không ngừng làm lợi ích cho người khác, sự không nản lòng trước những hạnh Bồ-tát đại khó làm, và sự làm nhân duyên cho chúng sinh đạt được lợi ích và hạnh phúc ngay cả trong các trường hợp thấy, nghe, và niệm tưởng đến sự tăng trưởng lòng tin.
Tathā hi tassa paññāya buddhabhāvasiddhi, karuṇāya buddhakammasiddhi.
Indeed, through their wisdom, the attainment of Buddhahood is accomplished; through their compassion, the accomplishment of a Buddha's deeds is achieved.
Thật vậy, nhờ trí tuệ mà thành tựu Phật quả, nhờ lòng bi mẫn mà thành tựu Phật sự.
Paññāya sayaṃ tarati, karuṇāya pare tāreti.
By wisdom, one crosses over oneself; by compassion, one helps others cross over.
Nhờ trí tuệ mà tự mình vượt qua, nhờ lòng bi mẫn mà độ thoát người khác.
Paññāya paradukkhaṃ parijānāti, karuṇāya paradukkhapaṭikāraṃ ārabhati.
By wisdom, one fully comprehends the suffering of others; by compassion, one endeavors to alleviate the suffering of others.
Nhờ trí tuệ mà thấu hiểu khổ đau của người khác, nhờ lòng bi mẫn mà khởi sự hóa giải khổ đau cho người khác.
Paññāya dukkhaṃ nibbindati, karuṇāya dukkhaṃ sampaṭicchati.
By wisdom, one becomes disenchanted with suffering; by compassion, one accepts suffering.
Nhờ trí tuệ mà nhàm chán khổ đau, nhờ lòng bi mẫn mà chấp nhận khổ đau.
Paññāya nibbānābhimukho hoti, karuṇāya taṃ na pāpuṇāti.
By wisdom, one becomes directed towards Nibbāna; by compassion, one does not reach it.
Nhờ trí tuệ mà hướng đến Nibbāna, nhưng nhờ lòng bi mẫn mà không đạt đến Nibbāna.
Tathā karuṇāya saṃsārābhimukho hoti, paññāya tatra nābhiramati.
Similarly, by compassion, one becomes directed towards saṃsāra; by wisdom, one does not delight in it.
Tương tự, nhờ lòng bi mẫn mà hướng đến vòng luân hồi, nhưng nhờ trí tuệ mà không đắm trước trong đó.
Paññāya sabbattha virajjati, karuṇānugatattā na ca na sabbesamanuggahāya pavatto, karuṇāya sabbepi anukampati, paññānugatattā na ca na sabbattha virattacitto.
By wisdom, one is dispassionate towards all things, yet due to being accompanied by compassion, one is indeed engaged in helping all beings; by compassion, one feels empathy for all beings, yet due to being accompanied by wisdom, one is indeed dispassionate in mind towards all things.
Nhờ trí tuệ mà ly tham đối với tất cả, nhưng vì được lòng bi mẫn theo sau nên không phải là không hành động vì lợi ích của tất cả; nhờ lòng bi mẫn mà thương xót tất cả, nhưng vì được trí tuệ theo sau nên không phải là không có tâm ly tham đối với tất cả.
Paññāya ahaṃkāramamaṃkārābhāvo, karuṇāya ālasiyadīnatābhāvo.
By wisdom, there is the absence of conceit of "I" and "mine"; by compassion, there is the absence of idleness and meanness.
Nhờ trí tuệ mà không có ngã mạn và ngã sở, nhờ lòng bi mẫn mà không có sự biếng nhác và hèn yếu.
Apica ‘‘attho nāmāyaṃ nirapekkhaṃ dāyakamanugacchati yathā taṃ nirapekkhaṃ khepakaṃ kiṭako’’ti atthe nirapekkhatāya cittaṃ uppādetabbaṃ.
Furthermore, one should generate a mind of detachment towards wealth, thinking: “This benefit follows the giver who is detached, just as a worm follows a discarded object with detachment.”
Hơn nữa, cần phát sinh tâm vô chấp thủ đối với tài sản, như câu: "Lợi ích này theo người bố thí vô chấp thủ, giống như con sâu bọ theo nơi bỏ đi vô chấp thủ."
Yācamāno pana yadi piyapuggalo hoti ‘‘piyo maṃ yācatī’’ti somanassaṃ uppādetabbaṃ.
If the supplicant is a dear person, one should generate joy, thinking: “My dear one is asking me.”
Nếu người cầu xin là người thân yêu, cần phát sinh tâm hoan hỷ rằng: "Người thân yêu đang cầu xin ta."
Atha udāsīnapuggalo hoti ‘‘ayaṃ maṃ yācamāno addhā iminā pariccāgena mitto hotī’’ti somanassaṃ uppādetabbaṃ.
If the supplicant is a neutral person, one should generate joy, thinking: “By asking me, this person will surely become a friend through this act of giving.”
Nếu là người trung lập, cần phát sinh tâm hoan hỷ rằng: "Người này cầu xin ta, chắc chắn sẽ trở thành bạn của ta nhờ sự hy sinh này."
Dadanto hi yācakānaṃ piyo hotīti.
For the giver becomes dear to supplicants.
Vì người bố thí sẽ được những người cầu xin yêu mến.
Atha pana verīpuggalo yācati, ‘‘paccatthiko maṃ yācati, ayaṃ maṃ yācamāno addhā iminā pariccāgena verīpi piyo mitto hotī’’ti visesato somanassaṃ uppādetabbaṃ.
But if an enemy asks, one should generate special joy, thinking: “My adversary is asking me. By asking me, this adversary will surely become a dear friend through this act of giving.”
Nếu kẻ thù cầu xin, cần đặc biệt phát sinh tâm hoan hỷ rằng: "Kẻ thù đang cầu xin ta. Người này cầu xin ta, chắc chắn kẻ thù cũng sẽ trở thành bạn thân yêu nhờ sự hy sinh này."
Evaṃ piyapuggale viya majjhattaverīpuggalesupi mettāpubbaṅgamaṃ karuṇaṃ upaṭṭhapetvāva dātabbaṃ.
Thus, one should give by establishing compassion preceded by loving-kindness towards neutral and enemy persons, just as one would towards dear persons.
Như vậy, cần bố thí sau khi đã vun đắp lòng bi mẫn đi trước, ngay cả đối với những người trung lập và kẻ thù, giống như đối với những người thân yêu.
Sace panassa cirakālaṃ paribhāvitattā lobhassa deyyadhammavisayā lobhadhammā uppajjeyyuṃ, tena bodhisattapaṭiññena iti paṭisañcikkhitabbaṃ ‘‘nanu tayā sappurisa sambodhāya abhinīhāraṃ karontena sabbasattānamupakārāya ayaṃ kāyo nissaṭṭho, tappariccāgamayañca puññaṃ, tattha nāma te bāhirepi vatthusmiṃ abhisaṅgappavatti hatthisinānasadisī hoti, tasmā tayā na katthaci abhisaṅgo uppādetabbo.
If, however, due to prolonged cultivation of greed, thoughts of greed arise concerning objects to be given, that Bodhisatta, having made the Bodhisatta vow, should reflect thus: “Good sir, did you not dedicate this body for the benefit of all beings when you made the aspiration for Perfect Enlightenment, and the merit arising from sacrificing it? Then how can there be an attachment to external objects for you, like an elephant bathing itself? Therefore, you should not generate attachment anywhere.”
Nếu do đã huân tập lâu ngày, các pháp tham ái đối với vật đáng bố thí phát sinh trong tâm vị Bồ-tát ấy, thì vị Bồ-tát đã phát nguyện ấy phải quán xét như sau: "Này thiện nam tử, chẳng phải ngươi đã hiến dâng thân này vì lợi ích của tất cả chúng sinh, vì sự giác ngộ, và phước báu do sự hy sinh đó cũng đã được tạo ra sao? Vậy mà sự chấp thủ của ngươi đối với vật bên ngoài lại giống như voi tắm (chỉ làm dơ thêm). Do đó, ngươi không được để bất kỳ sự chấp thủ nào phát sinh."
Seyyathāpi nāma mahato bhesajjarukkhassa tiṭṭhato mūlaṃ mūlatthikā haranti, papaṭikaṃ, tacaṃ, khandhaṃ, viṭapaṃ, sākhaṃ, palāsaṃ, pupphaṃ, phalaṃ phalatthikā haranti, na tassa rukkhassa ‘mayhaṃ santakaṃ ete harantī’ti vitakkasamudācāro hoti, evameva sabbalokahitāya ussukkamāpajjantena mayā mahādukkhe akataññuke niccāsucimhi kāye paresaṃ upakārāya viniyujjamāne aṇumattopi micchāvitakko na uppādetabbo.
Just as, when a great medicinal tree stands, those who seek roots take the roots; those who seek bark take the bark; those who seek the trunk, branches, boughs, leaves, flowers, and fruits take the fruits; that tree does not have the thought-process, ‘These are taking what is mine.’ In the same way, I, striving for the welfare of the entire world, dedicating this body—which is full of great suffering, ungrateful, constantly impure—for the benefit of others, should not generate even a particle of wrong thought.
Giống như một cây thuốc lớn đang đứng đó, những người cần rễ lấy rễ, những người cần vỏ cây lấy vỏ cây, vỏ thân cây, thân cây, cành cây, nhánh cây, lá cây, hoa, và những người cần quả lấy quả, thì cây đó không có ý nghĩ rằng: 'Những người này đang lấy của ta'. Cũng vậy, ta, người đang nỗ lực vì lợi ích của tất cả thế gian, không được để một tà niệm nhỏ nhất nào phát sinh khi thân này, đầy đau khổ, vô ơn, luôn bất tịnh, được sử dụng vì lợi ích của người khác.
Ko vā ettha viseso ajjhattikabāhiresu mahābhūtesu ekantabhedanavikiraṇaviddhaṃsanadhammesu.
What difference is there between the internal and external great elements, which are all subject to breaking apart, scattering, and destruction?
Vậy thì có gì khác biệt giữa các đại chủng bên trong và bên ngoài, vốn có bản chất tan rã, phân tán và hủy diệt hoàn toàn?
Kevalaṃ pana sammohavijambhitametaṃ, yadidaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti abhiniveso, tasmā bāhiresu mahābhūtesu viya ajjhattikesupi karacaraṇanayanādīsu, maṃsādīsu ca anapekkhena hutvā ‘taṃ tadatthikā harantū’ti nissaṭṭhacittena bhavitabba’’nti.
Indeed, this is merely a manifestation of delusion, this notion: ‘This is mine, this I am, this is my self.’ Therefore, just as with external great elements, so too with internal ones like hands, feet, eyes, and so forth, and flesh, and so forth, one should be detached, having a mind relinquished with the thought, ‘Let those who need them take them.’”
Chỉ là do sự mê lầm mà sinh ra sự chấp thủ này, đó là: 'Cái này là của ta, ta là cái này, đây là tự ngã của ta'. Do đó, cần phải có một tâm xả ly đối với các đại chủng bên ngoài, cũng như đối với các chi phần bên trong như tay, chân, mắt, v.v., và thịt, v.v., với ý nghĩ: 'Hãy để những người cần chúng lấy chúng'."
Evaṃ paṭisañcikkhato cassa sambodhāya pahitattassa kāyajīvitesu nirapekkhassa appakasireneva kāyavacīmanokammāni suvisuddhāni honti, so visuddhakāyavacīmanokammanto visuddhājīvo ñāyapaṭipattiyaṃ ṭhito āyāpāyupāyakosallasamannāgamena bhiyyoso mattāya deyyadhammapariccāgena, abhayadānasaddhammadānehi ca sabbasatte anuggaṇhituṃ samattho hoti, ayaṃ tāva dānapāramiyaṃ paccavekkhaṇānayo.
When one reflects in this way, for one who has devoted oneself to Perfect Enlightenment and is detached from body and life, one’s bodily, verbal, and mental actions become perfectly pure with little difficulty. Such a person, with pure bodily, verbal, and mental actions, and a pure livelihood, established in the right path, becomes capable of benefiting all beings through the attainment of skill in means of increase and decrease, by sacrificing objects to be given even more extensively, and by giving fearlessness and the Dhamma. This much is the method of reflection on the Pāramī of Giving.
Khi vị Bồ-tát đã phát nguyện vì sự giác ngộ, vô chấp thủ đối với thân và mạng sống, quán xét như vậy, thì các hành động thân, khẩu, ý của vị ấy sẽ trở nên hoàn toàn thanh tịnh một cách dễ dàng. Vị ấy, với các hành động thân, khẩu, ý thanh tịnh, với đời sống thanh tịnh, đứng vững trong Chánh đạo, với sự thành thạo trong các phương tiện tăng trưởng và suy giảm, có khả năng giúp đỡ tất cả chúng sinh bằng cách bố thí các vật đáng bố thí nhiều hơn nữa, và bằng cách bố thí sự vô úy và bố thí Chánh pháp. Đây là phương pháp quán xét trong Ba-la-mật Bố thí.
Sīlapāramiyaṃ pana evaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘‘idañhi sīlaṃ nāma gaṅgodakādīhi visodhetuṃ asakkuṇeyyassa dosamalassa vikkhālanajalaṃ, haricandanādīhi vinetuṃ asakkuṇeyyassa rāgādipariḷāhassa vinayanaṃ, muttāhāramakuṭakuṇḍalādīhi pacurajanālaṅkārehi asādhāraṇo sādhūnamalaṅkāraviseso, sabbadisāvāyanako atikittimo* sabbakālānurūpo ca surabhigandho, khattiyamahāsālādīhi, devatāhi ca vandanīyādibhāvāvahanato paramo vasīkaraṇamanto, cātumahārājikādidevalokārohaṇasopānapanti, jhānābhiññānaṃ adhigamūpāyo, nibbānamahānagarassa sampāpakamaggo, sāvakabodhipaccekabodhisammāsambodhīnaṃ patiṭṭhānabhūmi, yaṃ yaṃ vā panicchitaṃ patthitaṃ, tassa tassa samijjhanūpāyabhāvato cintāmaṇikapparukkhādike ca atiseti.
Concerning the Pāramī of Moral Conduct, one should reflect thus: “This moral conduct is indeed the cleansing water for the defilement of defilements that cannot be purified by Ganges water and the like; it is the dispeller of the heat of lust and the like that cannot be removed by red sandalwood and the like; it is a special ornament for the virtuous, uncommon among the manifold adornments of people like pearl necklaces, crowns, and earrings; it is a very famous, fragrant scent that wafts in all directions and is suitable for all times; it is the supreme spell of enchantment, bringing about veneration from khattiya nobility, great householders, and deities; it is the ascending stairway to the deva realms such as the Cātumahārājika; it is the means of attaining jhāna and psychic powers; it is the path leading to the great city of Nibbāna; it is the foundation for the Bodhi of Disciples, Paccekabodhī, and Sammāsambodhī; and furthermore, due to being the means by which whatever is wished for and aspired to is achieved, it surpasses even wish-fulfilling gems and trees of plenty.”
Trong Ba-la-mật Giới thì cần quán xét như sau: "Giới này là nước rửa sạch cấu uế của phiền não mà nước sông Hằng, v.v., không thể rửa sạch; là sự xua tan sự thiêu đốt của tham ái, v.v., mà gỗ chiên đàn, v.v., không thể xua tan; là một loại trang sức đặc biệt của các bậc thiện trí, không giống như các loại trang sức phổ biến của chúng sinh như chuỗi ngọc, vương miện, hoa tai, v.v.; là một mùi hương thơm ngát lan tỏa khắp mọi phương, vô cùng nổi tiếng và phù hợp với mọi thời đại; là một thần chú tối thượng để chinh phục lòng người, vì nó mang lại địa vị đáng được tôn kính bởi các dòng vua chúa, các đại gia, chư thiên, v.v.; là một bậc thang dẫn lên các cõi trời như Tứ Đại Thiên Vương, v.v.; là phương tiện để đạt được các thiền định và thần thông; là con đường dẫn đến đại thành Niết Bàn; là nền tảng cho các vị Thanh Văn Giác, Độc Giác và Chánh Đẳng Giác; và nó vượt trội hơn cả ngọc như ý, cây như ý, v.v., vì nó là phương tiện để đạt được mọi điều mong muốn và khát vọng."
Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘ijjhati bhikkhave, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā’’ti (dī. ni. 3.337; saṃ. ni. 4.352; a. ni. 8.35).
For it has been said by the Blessed One: “Monks, the aspiration of a virtuous person succeeds, due to its purity.”
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói: "Này các Tỳ-khưu, nguyện vọng của người giữ giới sẽ thành tựu vì sự thanh tịnh."
Aparampi vuttaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca assaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti, sīlesvevassa paripūrakārī’’tiādi (ma. ni. 1.65).
And it has also been said: “If, monks, a bhikkhu should wish to be dear, pleasing, respected, and esteemed by his fellow practitioners, he should be perfect in moral conduct,” and so forth.
Cũng đã được nói: "Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu mong muốn được các bạn đồng Phạm hạnh yêu mến, dễ mến, kính trọng và đáng tôn thờ, thì vị ấy phải hoàn thiện giới hạnh của mình", v.v.
Tathā ‘‘avippaṭisāratthāni kho ānanda kusalāni sīlānī’’ti, (a. ni. 10.1; 11.1) ‘‘pañcime gahapatayo, ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyā’’tiādisuttānañca (dī. ni. 2.150; a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 385) vasena sīlaguṇā paccavekkhitabbā.
Similarly, the virtues of moral conduct should be reflected upon by way of such suttas as: “Good moral conduct, Ānanda, has freedom from remorse as its purpose,” and “Householders, there are these five advantages of moral conduct for one who is virtuous and complete in moral conduct,” and so forth.
Tương tự, cần quán xét các đức tính của giới dựa trên các kinh như: "Này Ānanda, các giới thiện là vì không hối tiếc", và: "Này gia chủ, có năm lợi ích này cho người giữ giới, người có giới hạnh viên mãn", v.v.
Tathā aggikkhandhopamasuttādīnaṃ (a. ni. 7.72) vasena sīlavirahe ādīnavā.
Likewise, the disadvantages of lacking moral conduct should be reflected upon by way of suttas like the Aggikkhandhopama Sutta and others.
Tương tự, cần quán xét những tai hại của việc thiếu giới dựa trên các kinh như Aggikkhandhopama Sutta, v.v.
Tathā sīlavato attā na upavadati, na ca pare viññū, daṇḍaduggatibhayānañca sambhavoyeva natthi, ‘‘sīlavā purisapuggalo kalyāṇadhammo’’ti viññūnaṃ pāsaṃso ca hoti.
Furthermore, one's self does not blame a virtuous person, nor do other wise people blame them; and the existence of fears of punishment and suffering in lower realms does not arise. "A virtuous person is of good conduct" – thus is one praised by the wise.
Hơn nữa, người giữ giới không tự quở trách mình, và những người trí khác cũng không quở trách. Sự phát sinh của những nỗi sợ hãi về hình phạt và ác thú cũng không có. Người có giới là bậc thiện pháp, và được những người trí khen ngợi.
Tathā sīlavato yvāyaṃ ‘‘kataṃ vata mayā pāpaṃ, kataṃ luddaṃ, kataṃ kibbisa’’nti dussīlassa vippaṭisāro uppajjati, so na hoti.
Similarly, the regret that arises for an immoral person, thinking, "Alas, I have done evil, I have done harsh deeds, I have committed grievous acts," does not arise for a virtuous person.
Hơn nữa, đối với người giữ giới, sự hối hận của người phạm giới rằng: "Ôi, tôi đã làm điều ác, đã làm điều tàn bạo, đã làm điều tội lỗi!" sẽ không phát sinh.
Sīlañca nāmetaṃ appamādādhiṭṭhānato, bhogabyasanādiparihāramukhena mahato atthassa sādhanato, maṅgalabhāvato, paramaṃ sotthiṭṭhānaṃ.
Moreover, this sīla, being the foundation of heedfulness, the means of achieving great welfare through averting the loss of wealth and other misfortunes, and being auspicious, is the supreme ground of security.
Và giới này là nền tảng của sự không phóng dật, là phương tiện đạt được lợi ích lớn lao bằng cách tránh xa sự hủy hoại tài sản và các tai ương khác, là sự cát tường, là nơi nương tựa tối thượng của sự an lành.
Nihīnajaccopi sīlavā khattiyamahāsālādīnaṃ pūjanīyo hotīti kulasampattiṃ atiseti sīlasampadā, ‘‘taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha te assa dāso kammakaro’’tiādi (dī. ni. 1.183) vakkhamānasāmaññasuttavacanañcettha sādhakaṃ, corādīhi asādhāraṇato, paralokānugamanato, mahapphalabhāvato, samathādiguṇādhiṭṭhānato ca bāhiradhanaṃ sāpateyyaṃ atiseti sīlaṃ.
Even a person of low birth, if virtuous, is worthy of veneration by Khattiya mahāsālas and others. Thus, sīla surpasses advantages of birth. The statement in the Sāmaññaphala Sutta, "What do you think, great king? Would there be a slave, a worker of yours here?" and so forth, is corroborative here. Furthermore, sīla surpasses external wealth and possessions because it is not common to thieves and others, it follows one to the next world, it bears great fruit, and it is the foundation of such qualities as samatha.
Dù sinh ra trong dòng dõi thấp kém, người giữ giới vẫn được các bậc vương giả, đại phú gia và những người khác tôn kính. Do đó, sự thành tựu giới hạnh vượt trội hơn sự thành tựu dòng dõi. Lời dạy trong kinh Sa-môn Quả sẽ được nói đến sau, như: "Đại vương nghĩ sao, nếu có một nô lệ, một người làm công của ngài ở đây...", là bằng chứng cho điều này. Giới hạnh cũng vượt trội hơn tài sản vật chất bên ngoài vì không bị kẻ trộm cướp và những người khác chiếm đoạt, vì đi theo đến thế giới bên kia, vì có quả báo lớn lao, và vì là nền tảng của các phẩm chất như định (samatha).
Paramassa cittissariyassa adhiṭṭhānabhāvato khattiyādīnamissariyaṃ atiseti sīlaṃ.
Sīla surpasses the power of Khattiyas and others because it is the foundation of supreme mental sovereignty.
Giới hạnh vượt trội hơn quyền lực của các vị vua chúa, vì là nền tảng của sự tự chủ tâm tối thượng.
Sīlanimittañhi taṃtaṃsattanikāyesu sattānamissariyaṃ, vassasatādidīghappamāṇato ca jīvitato ekāhampi sīlavato jīvitassa visiṭṭhatāvacanato, satipi jīvite sikkhānikkhipanassa maraṇatāvacanato ca sīlaṃ jīvitato visiṭṭhataraṃ.
Indeed, sīla is the cause of sovereignty for beings in various realms. Moreover, because it is stated that even one day of a virtuous person's life is superior to a long life of a hundred years or more, and because the relinquishment of training, even while alive, is considered death, sīla is superior to life itself.
Thật vậy, quyền lực của chúng sinh trong các cảnh giới khác nhau là do giới hạnh. Và giới hạnh cao quý hơn sinh mạng, vì có lời dạy rằng dù sống trăm năm, một ngày sống của người giữ giới vẫn cao quý hơn, và dù có sinh mạng, việc từ bỏ giới học được xem là cái chết.
Verīnampi manuññabhāvāvahanato, jarārogavipattīhi anabhibhavanīyato ca rūpasampattiṃ atiseti sīlaṃ.
Sīla surpasses beauty because it brings about pleasantness even to enemies and is not overcome by the misfortunes of old age and sickness.
Giới hạnh vượt trội hơn sự thành tựu về sắc đẹp, vì nó mang lại sự đáng yêu cho cả kẻ thù, và không bị sự hủy hoại của già yếu, bệnh tật chi phối.
Pāsādahammiyādiṭṭhānappabhede rājayuvarājasenāpatiādiṭhānavisese ca sukhavisesādhiṭṭhānabhāvato atiseti sīlaṃ.
Sīla surpasses special happiness in various places like palaces and mansions, and in special positions like king, crown prince, or general, because it is the foundation of unique happiness.
Giới hạnh vượt trội hơn các loại nơi chốn như cung điện, lầu các, và các địa vị đặc biệt như vua, thái tử, tổng tư lệnh, vì là nền tảng của các loại an lạc đặc biệt.
Sabhāvasiniddhe santikāvacarepi bandhujane, mittajane ca ekantahitasampādanato, paralokānugamanato ca atiseti sīlaṃ.
Sīla surpasses naturally affectionate relatives and friends, for it brings about ultimate benefit and follows one to the next world.
Giới hạnh vượt trội hơn cả bà con thân thuộc và bạn bè, những người có bản tính hiền lành và gần gũi, vì nó mang lại lợi ích tuyệt đối và đi theo đến thế giới bên kia.
‘‘Na taṃ mātā pitā kayirā’’tiādi (dha. pa. 43) vacanañcettha sādhakaṃ.
The statement, "Neither mother nor father can do that," and so forth, is corroborative here.
Lời dạy "Mẹ cha cũng không thể làm điều đó" v.v. là bằng chứng cho điều này.
Tathā hatthiassarathapattibalakāyehi, mantāgadasotthānapayogehi ca durārakkhānamanāthānaṃ attādhīnato, anaparādhīnato, mahāvisayato ca ārakkhabhāvena sīlameva visiṭṭhataraṃ.
Likewise, sīla itself is superior as protection for the helpless who are difficult to protect by elephants, horses, chariots, infantry, and various uses of mantras, medicines, and blessings, because it is self-dependent, not dependent on others, and has a great scope.
Hơn nữa, giới hạnh còn cao quý hơn cả sự bảo vệ bằng voi, ngựa, xe, bộ binh, cũng như bằng thần chú, thuốc men, và các phương pháp an toàn, vì nó là sự bảo vệ tự chủ, không phụ thuộc vào người khác, và có phạm vi rộng lớn.
Tenevāha ‘‘dhammo have rakkhati dhammacāri’’ntiādi (theragā. 303; jā. 1.10.102).
Therefore, it is said, "Indeed, Dhamma protects the one who practices Dhamma," and so forth.
Chính vì thế mà có lời dạy: "Chánh pháp chắc chắn bảo vệ người hành trì chánh pháp" v.v.
Evamanekaguṇasamannāgataṃ sīlanti paccavekkhantassa aparipuṇṇā ceva sīlasampadā pāripūriṃ gacchati, aparisuddhā ca pārisuddhiṃ.
When one reflects on sīla, thus endowed with numerous qualities, one's incomplete sīla perfection attains completeness, and one's impure sīla perfection attains purity.
Khi quán xét giới hạnh với vô số phẩm chất như vậy, sự thành tựu giới hạnh chưa đầy đủ sẽ trở nên viên mãn, và sự chưa thanh tịnh sẽ trở nên thanh tịnh.
Tathā ‘‘paññāya vinā dānādayo dhammā na visujjhanti, yathāsakaṃ byāpārasamatthā ca na hontī’’ti paññāya guṇā manasi kātabbā.
Furthermore, the virtues of wisdom should be borne in mind, as "without wisdom, qualities such as giving do not become purified, nor are they capable of their respective functions."
Tương tự, các phẩm chất của trí tuệ phải được ghi nhớ trong tâm, rằng "Nếu không có trí tuệ, các pháp như bố thí v.v. không thể thanh tịnh, và chúng cũng không thể thực hiện chức năng riêng của mình."
Yatheva hi jīvitena vinā sarīrayantaṃ na sobhati, na ca attano kiriyāsu paṭipattisamatthaṃ hoti.
Just as the mechanism of the body does not shine without life, nor is it capable of its own actions.
Thật vậy, giống như một cỗ máy thân thể không đẹp đẽ nếu không có sinh mạng, và cũng không thể thực hiện các hành động của mình.
Yathā ca cakkhādīni indriyāni viññāṇena vinā yathāsakaṃ visayesu kiccaṃ kātuṃ nappahonti, evaṃ saddhādīni indriyāni paññāya vinā sakakiccapaṭipattiyamasamatthānīti pariccāgādipaṭipattiyaṃ paññā padhānakāraṇaṃ.
And just as faculties like the eye are unable to perform their respective functions in their domains without consciousness, so too are faculties like faith incapable of performing their respective functions without wisdom. Thus, wisdom is the primary cause in practices such as renunciation.
Và giống như các căn như mắt v.v. không thể thực hiện chức năng riêng của mình đối với các đối tượng nếu không có thức, thì các căn như tín v.v. cũng không thể thực hiện chức năng riêng của mình nếu không có trí tuệ. Vì vậy, trí tuệ là nguyên nhân chính trong các hành trì như bố thí v.v.
Ummīlitapaññācakkhukā hi mahāsattā bodhisattā attano aṅgapaccaṅgānipi datvā anattukkaṃsakā, aparavambhakā ca honti, bhesajjarukkhā viya vikapparahitā kālattayepi somanassajātā.
Indeed, the Mahāsattas, the Bodhisattas, whose wisdom-eye is opened, give away even their own limbs and major/minor organs, yet they do not exalt themselves nor disparage others; like medicinal trees, they are free from wavering and joyful in all three times (past, present, future).
Các bậc đại sĩ, các vị Bồ-tát đã khai mở tuệ nhãn, dù đã bố thí cả tay chân của mình, vẫn không tự tán dương mình, không chê bai người khác, và giống như cây thuốc, không có sự phân biệt, và luôn hoan hỷ trong cả ba thời.
Paññāvasena hi upāyakosallayogato pariccāgo parahitapavattiyā dānapāramibhāvaṃ upeti.
It is through wisdom, combined with skillful means, that renunciation, by bringing about the welfare of others, attains the nature of Dānapāramī.
Thật vậy, nhờ trí tuệ, do sự khéo léo trong phương tiện, sự bố thí trở thành Ba-la-mật bố thí vì lợi ích của người khác.
Attatthañhi dānaṃ muddhasadisaṃ* hoti.
Indeed, a gift made for one's own benefit is like a mere head (or a cause for growth).
Thật vậy, bố thí vì lợi ích của mình thì giống như cái đầu (hoặc sự tăng trưởng).
Vīriyañca paññārahitaṃ yathicchitamatthaṃ na sādheti durārambhabhāvato.
Moreover, effort devoid of wisdom does not achieve the desired goal because it is an ill-conceived undertaking.
Và tinh tấn không có trí tuệ thì không thể thành tựu mục đích mong muốn, vì nó là sự khởi đầu sai lầm.
Anārambhoyeva hi durārambhato seyyo, paññāsahitena pana vīriyena na kiñci duradhigamaṃ upāyapaṭipattito.
Indeed, non-exertion is better than ill-conceived exertion; however, with effort accompanied by wisdom, nothing is difficult to attain, due to the practice of skillful means.
Thật vậy, không khởi đầu còn tốt hơn khởi đầu sai lầm. Nhưng với tinh tấn có trí tuệ, không có gì khó đạt được nhờ sự thực hành phương tiện.
Tathā paññavā eva parāpakārādīnamadhivāsakajātiyo hoti, na duppañño.
Similarly, only the wise person is by nature exceedingly patient with the harm done by others; not the foolish person.
Tương tự, chỉ người có trí tuệ mới có khả năng chịu đựng sự làm hại của người khác v.v., chứ người không có trí tuệ thì không.
Paññāvirahitassa ca parehi upanītā apakārā khantiyā paṭipakkhameva anubrūhenti.
And for one devoid of wisdom, the harms inflicted by others only increase the opposition to patience.
Đối với người thiếu trí tuệ, những sự xúc phạm do người khác gây ra chỉ làm tăng thêm sự đối nghịch với sự nhẫn nại.
Paññavato pana te khantisampattiyā anubrūhanavasena assā thirabhāvāya saṃvattanti.
But for the wise, those (harms) contribute to the firmness of that patience, by way of increasing the perfection of patience.
Nhưng đối với người có trí tuệ, những điều đó lại góp phần làm tăng trưởng sự thành tựu của nhẫn nại, khiến sự nhẫn nại ấy trở nên kiên cố.
Paññavā eva tīṇipi saccāni tesaṃ kāraṇāni paṭipakkhe ca yathābhūtaṃ jānitvā paresaṃ avisaṃvādako hoti.
It is the wise one who, having truly known the three truths, their causes, and their opposites, does not deceive others.
Chính người có trí tuệ mới có thể biết rõ ba sự thật, các nguyên nhân của chúng và những điều đối nghịch một cách chân thật, và không lừa dối người khác.
Tathā paññābalena attānamupatthambhetvā dhitisampadāya sabbapāramīsu acalasamādānādhiṭṭhāno hoti.
Likewise, by the power of wisdom, having supported himself, he becomes unwavering in undertaking and resolving all pāramīs for the perfection of steadfastness.
Cũng vậy, nhờ sức mạnh trí tuệ mà người ấy tự nâng đỡ mình, trở thành người có quyết tâm kiên định trong tất cả các pāramī (ba-la-mật) với sự thành tựu của nghị lực.
Paññavā eva ca piyamajjhattaverivibhāgamakatvā sabbattha hitūpasaṃhārakusalo hoti.
And it is the wise one who, without differentiating between beloved, neutral, and hostile, is skilled in bringing about welfare to all.
Chính người có trí tuệ mới là người khéo léo mang lại lợi ích cho tất cả mọi loài, không phân biệt bạn bè, người trung lập hay kẻ thù.
Tathā paññāvasena lābhālābhādilokadhammasannipāte nibbikāratāya majjhatto hoti.
Similarly, by virtue of wisdom, in the gathering of worldly conditions such as gain and loss, he remains neutral, undisturbed.
Cũng vậy, nhờ trí tuệ mà người ấy giữ tâm trung lập, không lay chuyển trước sự gặp gỡ của các pháp thế gian như được lợi, mất lợi, v.v.
Evaṃ sabbāsaṃ pāramīnaṃ paññāva pārisuddhihetūti paññāguṇā paccavekkhitabbā.
Thus, since wisdom alone is the cause of purity for all pāramīs, the qualities of wisdom should be contemplated.
Như vậy, trí tuệ chính là nguyên nhân của sự thanh tịnh cho tất cả các pāramī. Do đó, cần quán xét các đức tính của trí tuệ.
Apica paññāya vinā na dassanasampatti, antarena ca diṭṭhisampadaṃ na sīlasampadā, sīladiṭṭhisampadārahitassa ca na samādhisampadā, asamāhitena ca na sakkā attahitamattampi sādhetuṃ, pageva ukkaṃsagataṃ parahitanti.
Furthermore, without wisdom, there is no perfection of vision, and without the perfection of right view, there is no perfection of morality; for one lacking the perfection of morality and right view, there is no perfection of concentration, and by one who is unconcentrated, it is not possible to accomplish even one's own benefit, let alone the exalted benefit of others.
Hơn nữa, không có sự thành tựu của chánh kiến nếu không có trí tuệ; không có sự thành tựu của giới nếu không có sự thành tựu của chánh kiến; và không có sự thành tựu của định nếu không có sự thành tựu của giới và chánh kiến. Người không có định thì không thể thành tựu ngay cả lợi ích cho bản thân, huống chi là lợi ích cao cả cho người khác.
‘‘Nanu tayā parahitāya paṭipannena sakkaccaṃ paññāpārisuddhiyā āyogo karaṇīyo’’ti bodhisattena attā ovaditabbo.
"Have you not, who are committed to the welfare of others, earnestly striven for the purification of wisdom?" — thus should the Bodhisatta admonish himself.
Bồ-tát nên tự khuyên mình rằng: “Chẳng phải ngươi đã thực hành vì lợi ích của người khác sao? Vậy ngươi phải nỗ lực hết sức để làm cho trí tuệ được thanh tịnh hoàn toàn.”
Paññānubhāvena hi mahāsatto caturadhiṭṭhānādhiṭṭhito catūhi saṅgahavatthūhi lokaṃ anuggaṇhanto satte niyyānamagge avatāreti, indriyāni ca nesaṃ paripāceti.
For by the power of wisdom, the Great Being, endowed with the four determinations (adhiṭṭhāna), supporting the world with the four bases of sympathy (saṅgahavatthu), guides beings onto the path of liberation and matures their faculties.
Thật vậy, nhờ năng lực của trí tuệ, Đại Bồ-tát, với bốn sự quyết định (adhiṭṭhāna) đã được thiết lập, và dùng bốn pháp nhiếp sự (saṅgahavatthu) để giúp đỡ chúng sinh, đưa họ vào con đường giải thoát và làm cho các căn của họ được trưởng thành.
Tathā paññābalena khandhāyatanādīsu pavicayabahulo pavattinivattiyo yāthāvato parijānanto dānādayo guṇavisese nibbedhabhāgiyabhāvaṃ nayanto bodhisattasikkhāya paripūrakārī hotīti evamādinā anekākāravokāre paññāguṇe vavatthapetvā paññāpāramī anubrūhetabbā.
Likewise, by the strength of wisdom, being abundant in discernment regarding the aggregates (khandha), sense bases (āyatana), and so forth, knowing the arising and cessation of existence as they truly are, and bringing virtues such as giving to the state of leading to penetration (nibbedhabhāgiya), he fulfills the Bodhisatta's training. Thus, with such and other diverse kinds of wisdom's qualities clearly defined, the perfection of wisdom (paññāpāramī) should be cultivated.
Cũng vậy, nhờ sức mạnh của trí tuệ, Bồ-tát chuyên tâm phân tích các uẩn, xứ, v.v., thấu hiểu một cách chân thật sự sinh khởi và chấm dứt (của luân hồi), đưa các đức tính đặc biệt như bố thí, v.v., đến trạng thái thấu triệt (nibbedhabhāgiya), và hoàn thành sự tu tập của Bồ-tát. Bằng cách này, cần thiết lập và tăng trưởng pāramī trí tuệ bằng cách quán xét các đức tính của trí tuệ với nhiều phương diện đa dạng như đã nói trên.
Tathā ‘‘khanti nāmāyaṃ niravasesaguṇapaṭipakkhassa kodhassa vidhamanato guṇasampādane sādhūnaṃ appaṭihatamāyudhaṃ, parābhibhavane samatthānamalaṅkāro, samaṇabrāhmaṇānaṃ balasampadā, kodhaggivinayanā udakadhārā, kalyāṇakittisaddassa sañjātideso, pāpapuggalānaṃ vacīvisavūpasamakaro mantāgado, saṃvare ṭhitānaṃ paramā dhīrapakati, gambhīrāsayatāya sāgaro, dosamahāsāgarassa velā, apāyadvārassa pidhānakavāṭaṃ devabrahmalokānaṃ ārohaṇasopānaṃ, sabbaguṇānamadhivāsabhūmi, uttamā kāyavacīmanovisuddhī’’ti manasi kātabbaṃ.
Likewise, one should bear in mind that "this patience is an unhindered weapon for good people in accomplishing good qualities, as it destroys anger, the complete opposite of all good qualities; it is an adornment for those capable of overcoming others; it is the perfection of strength for ascetics and brahmins; it is a stream of water for subduing the fire of anger; it is the birthplace of good renown; it is a magic medicine that pacifies the verbal poison of evil individuals; for those abiding in restraint, it is the supreme nature of the wise; due to its profound depth, it is an ocean; it is the shore of the great ocean of defilements; it is the closing door to the realms of suffering; it is the ascending staircase to the worlds of devas and Brahmas; it is the dwelling place of all good qualities; it is the supreme purity of body, speech, and mind."
Cũng vậy, cần ghi nhớ rằng: “Sự nhẫn nại này là vũ khí không thể bị đánh bại của những bậc thiện trí trong việc thành tựu các đức tính, vì nó tiêu diệt sự sân hận, là kẻ thù của tất cả các đức tính không sót lại; là trang sức của những người có khả năng vượt qua sự áp bức; là sức mạnh của các Sa-môn và Bà-la-môn; là dòng nước dập tắt ngọn lửa sân hận; là nơi phát sinh danh tiếng tốt đẹp; là thuốc giải độc làm dịu lời nói độc hại của những kẻ ác; là bản chất kiên định tối thượng của những người giữ giới; là đại dương vì có chiều sâu thăm thẳm; là bờ biển của đại dương sân hận; là cánh cửa đóng kín các cõi đọa lạc; là bậc thang dẫn lên các cõi trời và cõi Phạm; là nơi trú ngụ của tất cả các đức tính; là sự thanh tịnh tối thượng của thân, khẩu, ý.”
Apica ‘‘ete sattā khantisampattiyā abhāvato idhaloke tapanti, paraloke ca tapanīyadhammānuyogato’’ti ca ‘‘yadipi parāpakāranimittaṃ dukkhaṃ uppajjati, tassa pana dukkhassa khettabhūto attabhāvo, bījabhūtañca kammaṃ mayāva abhisaṅkhata’’nti ca ‘‘tassa ca dukkhassa āṇaṇyakaraṇameta’’nti ca ‘‘apakārake asati kathaṃ mayhaṃ khantisampadā sambhavatī’’ti ca ‘‘yadipāyaṃ etarahi apakārako, ayaṃ nāma pubbe anena mayhaṃ upakāro kato’’ti ca ‘‘apakāro eva vā khantinimittatāya upakāro’’ti ca ‘‘sabbepime sattā mayhaṃ puttasadisā, puttakatāparādhesu ca ko kujjhissatī’’ti ca ‘‘yena kodhabhūtāvesena ayaṃ mayhaṃ aparajjhati, svāyaṃ kodhabhūtāveso mayā vinetabbo’’ti ca ‘‘yena apakārena idaṃ mayhaṃ dukkhaṃ uppannaṃ, tassa ahampi nimitta’’nti ca ‘‘yehi dhammehi apakāro kato, yattha ca kato, sabbepi te tasmiṃyeva khaṇe niruddhā, kassidāni kena kopo kātabbo’’ti ca ‘‘anattatāya sabbadhammānaṃ ko kassa aparajjhatī’’ti ca paccavekkhantena khantisampadā brūhetabbā.
Furthermore, one should contemplate thus: "These beings suffer in this world due to the lack of the perfection of patience, and in the next world due to engaging in practices that cause suffering." Also, "Even if suffering arises due to the harm inflicted by others, this body, which is the field of that suffering, and the kamma, which is the seed, were made by me alone." Also, "This is the way to be free from debt for that suffering." Also, "If there were no inflictor of harm, how could my perfection of patience arise?" Also, "Even if this person is currently harming me, this person has previously done such and such a kindness to me." Or, "Harm itself is a kindness because it is a condition for patience." Also, "All these beings are like my children; who would be angry with faults committed by children?" Also, "The obsession of anger by which this person wrongs me—that very obsession of anger must be subdued by me." Also, "I too am the cause of the suffering that has arisen for me due to that harm." Also, "The states by which the harm was done, and the place where it was done, all ceased at that very moment. Who, then, should be angry with whom now?" Also, "Since all phenomena are non-self (anattā), who wrongs whom?" By contemplating thus, the perfection of patience should be cultivated.
Hơn nữa, cần quán xét để tăng trưởng sự thành tựu của nhẫn nại bằng cách suy nghĩ rằng: “Những chúng sinh này, vì không có sự thành tựu của nhẫn nại, nên phải chịu khổ ở đời này, và ở đời sau cũng phải chịu khổ vì đã thực hành những pháp gây đau khổ.” Và: “Dù khổ đau phát sinh do sự xúc phạm của người khác, nhưng thân này là cánh đồng của khổ đau đó, và nghiệp là hạt giống đã do chính ta tạo ra.” Và: “Đây là cách để không mắc nợ khổ đau đó.” Và: “Nếu không có kẻ xúc phạm, thì làm sao sự thành tựu của nhẫn nại của ta có thể phát sinh?” Và: “Dù người này hiện tại là kẻ xúc phạm, nhưng trước đây người này đã từng làm ơn cho ta.” Hoặc: “Chính sự xúc phạm lại là điều hữu ích vì nó là nguyên nhân của nhẫn nại.” Và: “Tất cả chúng sinh này đều giống như con của ta, và ai sẽ nổi giận với những lỗi lầm do con cái gây ra?” Và: “Cái sự ám ảnh của ma quỷ sân hận mà người này đã xúc phạm ta, chính cái sự ám ảnh của ma quỷ sân hận đó ta phải chế ngự.” Và: “Chính ta cũng là nguyên nhân của khổ đau này đã phát sinh do sự xúc phạm.” Và: “Những pháp đã gây ra sự xúc phạm, và nơi mà sự xúc phạm đã xảy ra, tất cả đều đã diệt ngay trong khoảnh khắc đó, vậy bây giờ ai sẽ nổi giận với ai?” Và: “Vì tất cả các pháp đều là vô ngã, thì ai xúc phạm ai?”
Yadi panassa dīgharattaṃ paricayena parāpakāranimittako kodho cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya, tena iti paṭisañcikkhitabbaṃ ‘‘khanti nāmesā parāpakārassa paṭipakkhapaṭipattīnaṃ paccupakārakāraṇa’’nti ca ‘‘apakāro ca mayhaṃ dukkhuppādanena dukkhupanisāya saddhāya, sabbaloke anabhiratisaññāya ca paccayo’’ti ca ‘‘indriyapakatiresā, yadidaṃ iṭṭhāniṭṭhavisayasamāyogo, tattha aniṭṭhavisayasamāyogo mayhaṃ na siyāti taṃ kutettha labbhā’’ti ca ‘‘kodhavasiko satto kodhena ummatto vikkhittacitto, tattha kiṃ paccapakārenā’’ti ca ‘‘sabbepime sattā sammāsambuddhena orasaputtā viya paripālitā, tasmā na tattha mayā cittakopo kātabbo’’ti ca ‘‘aparādhake ca sati guṇe guṇavati mayā kopo na kātabbo’’ti ca ‘‘asati guṇe kassacipi guṇassābhāvato visesena karuṇāyitabbo’’ti ca ‘‘kopena mayhaṃ guṇayasā nihīyantī’’ti ca ‘‘kujjhanena mayhaṃ dubbaṇṇadukkhaseyyādayo sapattakantā āgacchantī’’ti ca ‘‘kodho ca nāmāyaṃ sabbadukkhāhitakārako sabbasukhahitavināsako balavā paccatthiko’’ti ca ‘‘sati ca khantiyā na koci paccatthiko’’ti ca ‘‘aparādhakena aparādhanimittaṃ yaṃ dukkhaṃ āyatiṃ laddhabbaṃ, sati ca khantiyā mayhaṃ tadabhāvo’’ti ca ‘‘cintentena, kujjhantena ca mayā paccatthikoyeva anuvattito’’ti ca ‘‘kodhe ca mayā khantiyā abhibhūte tassa dāsabhūto paccatthiko sammadeva abhibhūto’’ti ca ‘‘kodhanimittaṃ khantiguṇapariccāgo mayhaṃ na yutto’’ti ca ‘‘sati ca kodhe guṇavirodhapaccanīkadhamme kathaṃ me sīlādidhammā pāripūriṃ gaccheyyuṃ, asati ca tesu kathāhaṃ sattānaṃ upakārabahulo paṭiññānurūpaṃ uttamaṃ sampattiṃ pāpuṇissāmī’’ti ca ‘‘khantiyā ca sati bahiddhā vikkhepābhāvato samāhitassa sabbe saṅkhārā aniccato dukkhato sabbe dhammā anattato nibbānaṃ asaṅkhatāmatasantapaṇītatādibhāvato nijjhānaṃ khamanti, ‘buddhadhammā ca acinteyyāparimeyyappabhavā’ti’’, tato ca ‘‘anulomikakhantiyaṃ ṭhito ‘kevalā ime attattaniyabhāvarahitā dhammamattā yathāsakaṃ paccayehi uppajjanti vinassanti, na kutoci āgacchanti, na kuhiñci gacchanti, na ca katthaci patiṭṭhitā, na cettha koci kassaci byāpāro’ti ahaṃkāramamaṃkārānadhiṭṭhānatā nijjhānaṃ khamati, yena bodhisatto bodhiyā niyato anāvattidhammo hotī’’ti evamādinā khantipāramiyā paccavekkhaṇā veditabbā.
However, if, through long-term practice, anger, whose cause and sign is harming others, were to overcome his mind, then he should reflect thus: "This patience is the cause of reciprocal kindness for opposing actions of harming others," and "Harm done to me is a cause for producing suffering, for faith as a prerequisite for suffering, and for the perception of disenchantment with the entire world," and "This is the nature of the faculties, namely, the coming together of agreeable and disagreeable objects. How can it be obtained that the coming together of disagreeable objects should not happen to me?" and "A being controlled by anger is insane due to anger, with a scattered mind. What profit is there in retaliating against such a one?" and "All these beings have been cared for by the Perfectly Enlightened One as if they were his own sons. Therefore, I should not harbor anger towards them," and "When there is virtue in the offender, I should not be angry with the virtuous one," and "If there is no virtue, if there is no virtue in anyone, then one should especially have compassion for them," and "By anger, my virtues and fame decline," and "By being angry, unpleasant appearance, uncomfortable sleep, and other things pleasing to enemies come to me," and "This anger is indeed a powerful enemy that causes all suffering and harm, and destroys all happiness and welfare," and "When there is patience, there is no enemy," and "The suffering to be obtained in the future by the offender due to the act of offending will be absent for me if there is patience," and "By thinking and by being angry, I am only following the enemy," and "When anger is overcome by patience, the enemy, who is a slave to it, is completely overcome," and "It is not proper for me to sacrifice the virtue of patience for the sake of anger," and "And if there is anger, a defilement hostile and contrary to virtue, how can my sīla and other virtues reach perfection? And if they are absent, how can I, who am abundant in helping beings, attain the supreme accomplishment in accordance with my vow?" and "And when there is patience, due to the absence of outward distraction, all formations appear as impermanent and suffering, and all phenomena (except Nibbāna) appear as non-self, and Nibbāna appears as unconditioned, deathless, tranquil, sublime, and excellent, to the mind of one whose mind is concentrated. And the Buddha's qualities are of inconceivable and immeasurable origin." And then, "Remaining in patience conforming to the Dhamma, one contemplates that 'these are merely phenomena, entirely devoid of self and what pertains to self, arising and ceasing according to their own causes; they do not come from anywhere, do not go anywhere, are not established anywhere, and there is no agent of anyone in them.' This contemplation of non-identification with 'I' and 'mine' is suitable, by which a Bodhisatta becomes destined for awakening and is of unreturning nature." Thus, the reflection on Patience Pāramī should be understood.
Hơn nữa, nếu sự sân hận do sự xúc phạm của người khác, đã được huân tập lâu ngày, chiếm giữ tâm người ấy, thì người ấy phải quán xét như sau: “Sự nhẫn nại này là nguyên nhân của sự đáp trả đối với những hành vi đối nghịch với sự xúc phạm của người khác,” và “Sự xúc phạm cũng là nguyên nhân của sự khổ đau cho ta, là điều kiện cho niềm tin đưa đến khổ đau, và cho sự nhận thức về sự không hoan hỷ trong tất cả các cõi.” Và “Đây là bản chất của các căn, tức là sự tiếp xúc với đối tượng khả ái và không khả ái; vậy làm sao có thể không có sự tiếp xúc với đối tượng không khả ái được?” Và “Chúng sinh bị sân hận chi phối là người điên loạn vì sân hận, tâm bị tán loạn; vậy việc đáp trả lại có ích gì?” Và “Tất cả chúng sinh này đều được Đức Chánh Đẳng Giác bảo vệ như con ruột, vì vậy ta không nên khởi tâm sân hận đối với họ.” Và “Khi có đức hạnh nơi người phạm lỗi, ta không nên khởi sân hận đối với người có đức hạnh đó.” Và “Khi không có đức hạnh, do không có bất kỳ đức hạnh nào, ta đặc biệt phải khởi tâm bi mẫn.” Và “Do sân hận, các phẩm chất và danh tiếng của ta sẽ suy giảm.” Và “Do sân hận, những điều mà kẻ thù mong muốn như sắc diện xấu xí, nằm ngủ trong đau khổ, v.v., sẽ đến với ta.” Và “Sân hận này là kẻ thù mạnh mẽ, gây ra mọi khổ đau, hủy hoại mọi hạnh phúc và lợi ích.” Và “Khi có sự nhẫn nại, không có kẻ thù nào.” Và “Sự khổ đau mà người phạm lỗi phải chịu trong tương lai do hành vi phạm lỗi, sẽ không có đối với ta khi có sự nhẫn nại.” Và “Khi ta khởi tâm và sân hận, ta chỉ phục tùng kẻ thù mà thôi.” Và “Khi ta chiến thắng sân hận bằng sự nhẫn nại, kẻ thù, vốn là nô lệ của sân hận, sẽ bị ta chiến thắng hoàn toàn.” Và “Vì sân hận mà từ bỏ đức tính nhẫn nại là điều không phù hợp với ta.” Và “Khi có sân hận, một pháp đối nghịch với các đức tính, làm sao các pháp như giới, v.v., của ta có thể viên mãn được? Và khi không có chúng, làm sao ta có thể trở thành người hữu ích cho chúng sinh và đạt được thành tựu tối thượng như lời thệ nguyện của ta?” Và “Khi có sự nhẫn nại, do không có sự tán loạn bên ngoài, đối với người có tâm định tĩnh, tất cả các hành uẩn đều được quán chiếu là vô thường, khổ; tất cả các pháp đều được quán chiếu là vô ngã; Niết Bàn được quán chiếu là vô vi, bất tử, tịch tịnh, thù thắng, v.v.; và ‘các pháp của chư Phật là vô tư lường, vô lượng, vô biên,’ do đó, việc quán chiếu là phù hợp.” Và “Khi an trú trong sự nhẫn nại thuận theo, việc quán chiếu rằng ‘chỉ có các pháp này, không có tự ngã và sở hữu của tự ngã, chỉ là các pháp thuần túy, chúng sinh khởi và diệt theo các duyên của riêng chúng, không đến từ đâu, không đi về đâu, không an trú ở đâu, và không có sự can thiệp của bất kỳ ai vào đây,’ là phù hợp với sự không chấp thủ ngã và ngã sở, nhờ đó Bồ Tát chắc chắn đạt được giác ngộ và không còn thoái chuyển.” Như vậy, sự quán xét Ba-la-mật của Nhẫn nại (Khantipāramī) cần phải được biết đến.
Tathā ‘‘attahitamatte avatiṭṭhantenāpi sattesu hitacittataṃ vinā na sakkā idhalokaparalokasampattiyo pāpuṇituṃ, pageva sabbasatte nibbānasampattiyaṃ patiṭṭhāpetukāmenā’’ti ca ‘‘pacchā sabbasattānaṃ lokuttarasampattimākaṅkhantena idāni lokiyasampattimākaṅkhā yuttarūpā’’ti ca ‘‘idāni āsayamattena paresaṃ hitasukhūpasaṃhāraṃ kātumasakkonto kadā payogena taṃ sādhayissāmī’’ti ca ‘‘idāni mayā hitasukhūpasaṃhārena saṃvaddhitā pacchā dhammasaṃvibhāgasahāyā mayhaṃ bhavissantī’’ti ca ‘‘etehi vinā na mayhaṃ bodhisambhārā sambhavanti, tasmā sabbabuddhaguṇavibhūtinipphattikāraṇattā mayhaṃ ete paramaṃ puññakkhettaṃ anuttaraṃ kusalāyatanaṃ uttamaṃ gāravaṭṭhāna’’nti ca ‘‘savisesaṃ sabbesupi sattesu hitajjhāsayatā paccupaṭṭhapetabbā, kiñca karuṇādhiṭṭhānatopi sabbasattesu mettā anubrūhetabbā.
Similarly, "Even one who remains solely in one's own welfare cannot attain the blessings of this world and the next without a mind intent on the welfare of beings, let alone one who desires to establish all beings in the blessing of Nibbāna," and "For one who desires the supramundane blessings for all beings later, it is proper to desire mundane blessings now," and "If I cannot now bring welfare and happiness to others merely by intention, when will I accomplish it by action?" and "If I foster them now by bringing welfare and happiness, they will become my companions in sharing the Dhamma later," and "Without these, my requisites for awakening do not arise. Therefore, because these are the cause for the accomplishment of all the Buddha's glorious qualities, these are for me the supreme field of merit, the unsurpassed sphere of wholesome deeds, the highest object of respect," and "Especially, the intention for the welfare of all beings should be established, and loving-kindness towards all beings should be cultivated, even from the basis of compassion.
Cũng vậy, các phẩm chất của Từ bi (Mettāguṇā) cần được quán xét như sau: “Ngay cả khi chỉ an trú trong lợi ích của bản thân, nếu không có tâm mong muốn lợi ích cho chúng sinh, thì không thể đạt được hạnh phúc ở đời này và đời sau, huống chi là mong muốn đặt tất cả chúng sinh vào hạnh phúc Niết Bàn.” Và “Người mong muốn hạnh phúc siêu thế cho tất cả chúng sinh trong tương lai, thì việc mong muốn hạnh phúc thế gian hiện tại là phù hợp.” Và “Nếu hiện tại ta không thể mang lại lợi ích và hạnh phúc cho người khác chỉ bằng ý định, thì khi nào ta sẽ thực hiện điều đó bằng hành động?” Và “Những người được ta nuôi dưỡng bằng cách mang lại lợi ích và hạnh phúc hiện tại, sau này sẽ trở thành bạn đồng hành trong việc phân chia Chánh pháp của ta.” Và “Nếu không có những điều này, các tư lương giác ngộ của ta sẽ không thể thành tựu; vì vậy, do là nguyên nhân của sự thành tựu tất cả các phẩm chất và vẻ đẹp của chư Phật, những điều này là ruộng phước tối thượng, nơi tích lũy thiện nghiệp vô thượng, và là đối tượng tôn kính cao quý nhất của ta.” Và “Đặc biệt, lòng mong muốn lợi ích cho tất cả chúng sinh cần được hiện hữu, và lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh cần được vun bồi, ngay cả từ sự kiên định của lòng bi mẫn.”
Vimariyādīkatena hi cetasā sattesu hitasukhūpasaṃhāraniratassa tesaṃ ahitadukkhāpanayanakāmatā balavatī uppajjati daḷhamūlā, karuṇā ca sabbesaṃ buddhakārakadhammānaṃ ādi caraṇaṃ patiṭṭhā mūlaṃ mukhaṃ pamukha’’nti evamādinā mettāguṇā paccavekkhitabbā.
For one whose mind is made boundless and who is devoted to bringing welfare and happiness to beings, a strong and firmly rooted desire to remove their harm and suffering arises. And compassion is the beginning, the practice, the foundation, the root, the front, and the foremost of all Dhamma that make one a Buddha." Thus, the qualities of Loving-kindness should be reflected upon.
Vì thật vậy, đối với người chuyên tâm mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh với tâm vô biên, ý muốn loại bỏ sự bất lợi và khổ đau cho họ sẽ mạnh mẽ và có gốc rễ vững chắc. Lòng bi mẫn là khởi đầu, là hành vi, là nền tảng, là cội rễ, là cửa ngõ, là cửa ngõ chính của tất cả các pháp làm nên Phật quả.” Như vậy, các phẩm chất của Từ bi (Mettāguṇā) cần được quán xét.
Tathā saparikkhārā pañcadasa caraṇadhammā pañca ca abhiññāyo.
Likewise, the fifteen caraṇadhammā with their requisites and the five abhiññās (are causes for the pāramīs).
Tương tự, mười lăm pháp caraṇa (hạnh) cùng với các yếu tố hỗ trợ và năm abhiññā (thắng trí) cũng là nhân duyên (của các pāramī).
Tattha caraṇadhammā nāma sīlasaṃvaro, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo, satta saddhammā, cattāri jhānāni ca.
Therein, the caraṇadhammā are named as: sīlasaṃvara, guardedness of the sense doors, moderation in food, devotion to wakefulness, the seven saddhammā, and the four jhāna.
Trong đó, các pháp caraṇa là: sīla-saṃvara (giới luật thanh tịnh), indriyesu guttadvāratā (giữ gìn các căn), bhojane mattaññutā (biết tiết độ trong ăn uống), jāgariyānuyoga (chuyên cần thức tỉnh), bảy saddhamma (chánh pháp) và bốn jhāna (thiền định).
Tesu sīlādīnaṃ catunnaṃ terasapi dhutaṅgadhammā, appicchatādayo ca parikkhārā.
Among these, for the four beginning with sīla, the thirteen dhutaṅga practices and such requisites as fewness of wishes (appicchatā) are the requisites.
Trong số đó, đối với bốn pháp giới, v.v. (giới luật thanh tịnh, giữ gìn các căn, biết tiết độ trong ăn uống, chuyên cần thức tỉnh), mười ba pháp dhutaṅga và các yếu tố hỗ trợ như appicchatā (ít dục), v.v., là các yếu tố hỗ trợ.
Saddhammesu saddhāya buddhadhammasaṅghasīlacāgadevatupasamānussati lūkhapuggalaparivajjanā, siniddhapuggalasevanā, sampasādanīyadhammapaccavekkhaṇā, tadadhimuttatā ca parikkhārā.
Among the Saddhammā, for saddhā, the requisites are recollection of the Buddha, Dhamma, Saṅgha, sīla, cāga, devatā, and upasamā, avoiding coarse individuals, associating with gentle individuals, contemplation of inspiring doctrines, and inclination towards these.
Trong các saddhamma, đối với saddhā (đức tin), các yếu tố hỗ trợ là: niệm Phật, Pháp, Tăng, Giới, Bố thí, Chư thiên, và Niệm sự an tịnh (upasama); tránh xa người thô ác; gần gũi người hiền lành; quán xét các pháp đáng được tịnh tín; và sự thiên về (saddhā) đó.
Hirottappānaṃ akusalādīnavapaccavekkhaṇā, apāyādīnavapaccavekkhaṇā, kusaladhammūpatthambhabhāvapaccavekkhaṇā, hirottapparahitapuggalaparivajjanā, hirottappasampannapuggalasevanā, tadadhimuttatā ca.
For Hiri and Ottappa, the requisites are contemplation of the danger in unwholesome actions, contemplation of the danger of the lower realms, contemplation of the supporting nature of wholesome qualities, avoiding individuals devoid of Hiri and Ottappa, associating with individuals endowed with Hiri and Ottappa, and inclination towards these.
Đối với Hiri và Ottappa (tàm và quý), các yếu tố hỗ trợ là: quán xét hiểm họa của bất thiện pháp, quán xét hiểm họa của các cõi đọa lạc, quán xét sự hỗ trợ của thiện pháp, tránh xa người không có tàm quý, gần gũi người có tàm quý, và sự thiên về (tàm quý) đó.
Bāhusaccassa pubbayogo, paripucchakabhāvo, saddhammābhiyogo, anavajjavijjāṭṭhānādiparicayo, paripakkindriyatā, kilesadūrībhāvo, appassutapuggalaparivajjanā bahussutapuggalasevanā, tadadhimuttatā ca.
For bāhusacca, the requisites are prior effort, being inquisitive, dedication to the good Dhamma, familiarity with blameless sciences, etc., maturity of faculties, remoteness from defilements, avoiding individuals of little learning, associating with learned individuals, and inclination towards these.
Đối với bāhusacca (đa văn), các yếu tố hỗ trợ là: sự chuẩn bị trước (pubbayoga), việc thường xuyên hỏi han (paripucchakabhāva), sự chuyên cần trong chánh pháp, sự quen thuộc với các môn học không lỗi lầm, sự trưởng thành của các căn, sự xa lìa các phiền não, tránh xa người ít học, gần gũi người đa văn, và sự thiên về (bāhusacca) đó.
Vīriyassa apāyabhayapaccavekkhaṇā, gamanavīthipaccavekkhaṇā, dhammamahattapaccavekkhaṇā, thinamiddhavinodanā, kusītapuggalaparivajjanā, āraddhavīriyapuggalasevanā, sammappadhānapaccavekkhaṇā, tadadhimuttatā ca.
For vīriya, the requisites are contemplation of the fear of the lower realms, contemplation of the path of going, contemplation of the greatness of the Dhamma, dispelling sloth and torpor, avoiding lazy individuals, associating with energetic individuals, contemplation of the right efforts (sammappadhāna), and inclination towards these.
Đối với vīriya (tinh tấn), các yếu tố hỗ trợ là: quán xét nỗi sợ hãi về các cõi đọa lạc, quán xét con đường (đi đến giải thoát), quán xét sự vĩ đại của Pháp, loại bỏ hôn trầm thụy miên, tránh xa người biếng nhác, gần gũi người tinh tấn, quán xét Tứ Chánh Cần (sammappadhāna), và sự thiên về (vīriya) đó.
Satiyā satisampajaññaṃ, muṭṭhassatipuggalaparivajjanā upaṭṭhitassatipuggalasevanā, tadadhimuttatā ca.
For sati, the requisites are mindfulness and clear comprehension (satisampajañña), avoiding individuals of confused mindfulness, associating with individuals of established mindfulness, and inclination towards these.
Đối với sati (niệm), các yếu tố hỗ trợ là: niệm và tỉnh giác (sati-sampajañña), tránh xa người thất niệm, gần gũi người có niệm hiện tiền, và sự thiên về (sati) đó.
Paññāya paripucchakabhāvo, vatthuvisadakiriyā, indriyasamattapaṭipādanā, duppaññapuggalaparivajjanā, paññavantapuggalasevanā, gambhīrañāṇacariyasuttantapaccavekkhaṇā, dhammamahattapaccavekkhaṇā, tadadhimuttatā ca.
For paññā, the requisites are being inquisitive, clarifying matters, bringing the faculties to equilibrium, avoiding foolish individuals, associating with wise individuals, contemplation of suttas concerning profound knowledge and practice, contemplation of the greatness of the Dhamma, and inclination towards these.
Đối với paññā (trí tuệ), các yếu tố hỗ trợ là: việc thường xuyên hỏi han, làm cho đối tượng rõ ràng, thành tựu sự quân bình của các căn, tránh xa người kém trí, gần gũi người có trí tuệ, quán xét các kinh điển có trí tuệ sâu sắc, quán xét sự vĩ đại của Pháp, và sự thiên về (paññā) đó.
Catunnaṃ jhānānaṃ sīlādicatukkaṃ, aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu pubbabhāgabhāvanā, āvajjanādivasībhāvakaraṇañca parikkhārā.
For the four jhāna, the requisites are the quartet of sīla, etc., prior development of the thirty-eight meditation objects, and cultivating mastery in adverting, etc.
Đối với bốn jhāna, các yếu tố hỗ trợ là: bốn pháp như sīla, v.v., sự tu tập sơ khởi (pubbabhāvanā) trên ba mươi tám đề mục, và việc thực hành các quyền năng như āvajjanā (tác ý), v.v.
Avisesena hi taṇhādīhi parāmaṭṭhabhāvo pāramīnaṃ saṃkileso.
Indeed, generally, the state of being afflicted by craving, etc., is the defilement of the pāramīs.
Một cách tổng quát, sự ô nhiễm của các pāramī là trạng thái bị chi phối bởi tham ái, v.v.
Visesena pana deyyadhammapaṭiggāhakavikappā dānapāramiyā saṃkileso.
Specifically, however, the diversification regarding the gift (deyyadhamma) and the recipient (paṭiggāhaka) is the defilement of the generosity pāramī.
Tuy nhiên, một cách đặc biệt, sự phân biệt về vật bố thí và người nhận là sự ô nhiễm của dāna-pāramī.
Sattakālavikappā sīlapāramiyā.
The diversification of beings and time is the defilement of the sīla pāramī.
Sự phân biệt về chúng sanh và thời gian là của sīla-pāramī.
Kāmabhavatadupasamesu abhiratianabhirativikappā nekkhammapāramiyā.
The diversification of delight and non-delight in sensual existence and its cessation is the defilement of the nekkhamma pāramī.
Sự phân biệt về thích thú hay không thích thú trong dục giới, hữu và sự an tịnh của chúng là của nekkhamma-pāramī.
‘‘Ahaṃ mamā’’ti vikappā paññāpāramiyā.
The diversification of "I" and "mine" is the defilement of the paññā pāramī.
Sự phân biệt “ta và của ta” là của paññā-pāramī.
Līnuddhaccavikappā vīriyapāramiyā.
The diversification of laxity and agitation is the defilement of the vīriya pāramī.
Sự phân biệt về hôn trầm và trạo cử là của vīriya-pāramī.
Attaparavikappā khantipāramiyā.
The diversification of self and others is the defilement of the khanti pāramī.
Sự phân biệt về tự ngã và người khác là của khanti-pāramī.
Adiṭṭhādīsu diṭṭhādivikappā saccapāramiyā.
The diversification of seeing, etc., in the unseen, etc., is the defilement of the sacca pāramī.
Sự phân biệt về thấy và không thấy, v.v., trong những điều chưa thấy, v.v., là của sacca-pāramī.
Bodhisambhāratabbipakkhesu dosaguṇavikappā adhiṭṭhānapāramiyā.
The diversification of faults and virtues in the requisites for enlightenment (bodhisambhāra) and their opposites is the defilement of the adhiṭṭhāna pāramī.
Sự phân biệt về lỗi lầm và đức tính trong các yếu tố giác ngộ và những điều đối nghịch với chúng là của adhiṭṭhāna-pāramī.
Hitāhitavikappā mettāpāramiyā.
The diversification of what is beneficial and unbeneficial is the defilement of the mettā pāramī.
Sự phân biệt về lợi ích và bất lợi là của mettā-pāramī.
Iṭṭhāniṭṭhavikappā upekkhāpāramiyā saṃkilesoti veditabbo.
The diversification of what is agreeable and disagreeable is the defilement of the upekkhā pāramī.
Sự phân biệt về điều đáng ưa và không đáng ưa là sự ô nhiễm của upekkhā-pāramī.
Avisesena hi sabbepi akusalā dhammā, sabbepi kilesā ca etāsaṃ paṭipakkhā.
Indeed, undifferentiatedly, all unwholesome states and all defilements are their opposites.
Một cách tổng quát, tất cả các pháp bất thiện và tất cả các phiền não đều là những điều đối nghịch với các pāramī này.
Visesena pana pubbe vuttā macchariyādayoti veditabbā.
Specifically, however, those mentioned previously, such as avarice, etc., should be understood as their opposites.
Tuy nhiên, một cách đặc biệt, những điều đã nói ở trên như keo kiệt, v.v., cần được hiểu là những điều đối nghịch.
Apica deyyapaṭiggāhakadānaphalesu alobhādosāmohaguṇayogato lobhadosamohapaṭipakkhaṃ dānaṃ, kāyādidosattayavaṅkāpagamato lobhādipaṭipakkhaṃ sīlaṃ, kāmasukhaparūpaghātaattakilamathaparivajjanato dosattayapaṭipakkhaṃ nekkhammaṃ, lobhādīnaṃ andhīkaraṇato, ñāṇassa ca anandhīkaraṇato lobhādipaṭipakkhā paññā, alīnānuddhatañāyārambhavasena lobhādipaṭipakkhaṃ vīriyaṃ, iṭṭhāniṭṭhasuññatānaṃ khamanato lobhādipaṭipakkhā khanti, satipi paresaṃ upakāre, apakāre ca yathābhūtappavattiyā lobhādipaṭipakkhaṃ saccaṃ, lokadhamme abhibhuyya yathāsamādinnesu sambhāresu acalanato lobhādipaṭipakkhaṃ adhiṭṭhānaṃ, nīvaraṇavivekato lobhādipaṭipakkhā mettā, iṭṭhāniṭṭhesu anunayapaṭighaviddhaṃsanato, samappavattito ca lobhādipaṭipakkhā upekkhāti daṭṭhabbaṃ.
Furthermore, it should be understood that generosity is the opposite of greed, hatred, and delusion due to the presence of the virtues of non-greed, non-hatred, and non-delusion in the objects of giving, the recipients, and the fruits of giving; sīla is the opposite of greed, etc., due to the avoidance of the three faults of bodily, etc., perversions; nekkhamma is the opposite of the three faults of hatred, etc., due to the avoidance of indulgence in sensual pleasures, harming others, and self-mortification; paññā is the opposite of greed, etc., due to blinding greed, etc., and not blinding knowledge; vīriya is the opposite of greed, etc., by way of undertaking efforts that are neither slack nor agitated; khanti is the opposite of greed, etc., due to endurance of agreeable and disagreeable emptiness; sacca is the opposite of greed, etc., due to its true nature of proceeding as it is, even with regard to helping or harming others; adhiṭṭhāna is the opposite of greed, etc., due to its unwavering resolve in the requisites undertaken, overcoming worldly conditions; mettā is the opposite of greed, etc., due to its detachment from hindrances; and upekkhā is the opposite of greed, etc., due to its destruction of attachment and aversion towards agreeable and disagreeable things, and its equanimity.
Hơn nữa, cần phải hiểu rằng: dāna (bố thí) là đối nghịch với tham, sân, si vì có sự kết hợp của vô tham, vô sân, vô si trong vật bố thí, người nhận và quả của bố thí; sīla (giới) là đối nghịch với tham, v.v., vì loại bỏ ba lỗi lầm của thân, v.v.; nekkhamma (xuất ly) là đối nghịch với ba lỗi lầm của sân vì tránh xa sự hưởng thụ dục lạc, sự làm hại người khác và sự tự hành khổ; paññā (trí tuệ) là đối nghịch với tham, v.v., vì làm cho tham, v.v., trở nên mù quáng và làm cho trí tuệ không bị mù quáng; vīriya (tinh tấn) là đối nghịch với tham, v.v., do sự bắt đầu hợp lý không lười biếng hay phóng dật; khanti (nhẫn nại) là đối nghịch với tham, v.v., vì chịu đựng những điều đáng ưa và không đáng ưa; sacca (chân thật) là đối nghịch với tham, v.v., vì hành xử đúng như thật dù có lợi hay hại cho người khác; adhiṭṭhāna (nguyện lực) là đối nghịch với tham, v.v., vì không lay chuyển trong những yếu tố đã thọ trì, vượt qua các pháp thế gian; mettā (từ bi) là đối nghịch với tham, v.v., vì xa lìa các triền cái; và upekkhā (xả) là đối nghịch với tham, v.v., vì tiêu diệt sự yêu ghét trong những điều đáng ưa và không đáng ưa, và vì sự vận hành bình đẳng.
Dānapāramiyā hi tāva sukhūpakaraṇasarīrajīvitapariccāgena, bhayāpanayanena, dhammopadesena ca bahudhā sattānaṃ anuggahakaraṇaṃ paṭipatti.
Firstly, the practice of the generosity pāramī is to benefit beings in many ways through the renunciation of body and life as instruments of happiness, the removal of fear, and the teaching of the Dhamma.
Trước hết, sự thực hành của dāna-pāramī là việc giúp đỡ chúng sanh bằng nhiều cách, như hy sinh thân mạng và tài sản vật chất tiện nghi, loại bỏ sợ hãi, và thuyết giảng Dhamma.
Tattha āmisadānaṃ abhayadānaṃ dhammadānanti dātabbavatthuvasena tividhaṃ dānaṃ.
Therein, giving is threefold according to the objects to be given: material giving (āmisadāna), giving of fearlessness (abhayadāna), and giving of Dhamma (dhammadāna).
Trong đó, dāna có ba loại theo vật bố thí: āmisa-dāna (bố thí vật chất), abhaya-dāna (bố thí sự vô úy) và dhamma-dāna (bố thí Pháp).
Tesu bodhisattassa dātabbavatthu ajjhattikaṃ, bāhiranti duvidhaṃ.
Among these, the object to be given by the Bodhisatta is twofold: internal and external.
Trong ba loại này, vật bố thí của Bồ Tát có hai loại: nội tại và ngoại tại.
Tattha bāhiraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālā gandhaṃ vilepanaṃ seyyā āvasathaṃ padīpeyyanti dasavidhaṃ.
Therein, external objects are ten kinds: food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, unguents, beds, dwellings, and lamps.
Trong đó, vật ngoại tại có mười loại: thực phẩm, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu xoa, giường nằm, chỗ ở, và đèn.
Annādīnaṃ khādanīyabhojanīyādivibhāgena anekavidhañca.
And food, etc., are of many kinds through the division into chewable and edible, etc.
Và các loại như thực phẩm, v.v., cũng có nhiều dạng khác nhau tùy theo sự phân loại thành đồ ăn, đồ uống, v.v.
Tathā rūpārammaṇaṃ yāva dhammārammaṇanti ārammaṇato chabbidhaṃ.
Likewise, they are of six kinds by way of object, from visible objects up to mental objects.
Tương tự, theo đối tượng (ārammaṇa), có sáu loại, từ sắc cảnh (rūpārammaṇa) cho đến pháp cảnh (dhammārammaṇa).
Rūpārammaṇādīnañca nīlādivibhāgena anekavidhaṃ.
And visible objects, etc., are of many kinds through the division into blue, etc.
Và các loại sắc cảnh, v.v., cũng có nhiều dạng khác nhau tùy theo sự phân loại thành màu xanh, v.v.
Tathā maṇikanakarajatamuttāpavāḷādikhettavatthuārāmādi dāsīdāsagomahiṃsādinānāvidhavatthūpakaraṇavasena anekavidhaṃ.
Similarly, they are of many kinds by way of various material requisites such as gems, gold, silver, pearls, coral, fields, land, monasteries, etc., and male and female slaves, cattle, buffaloes, etc.
Tương tự, có nhiều dạng khác nhau tùy theo các loại vật dụng và phương tiện như ngọc, vàng, bạc, ngọc trai, san hô, v.v., đất đai, nhà cửa, khu vườn, v.v., tớ gái, tớ trai, bò, trâu, v.v.
Tattha mahāpuriso bāhiraṃ vatthuṃ dento ‘‘yo yena atthiko, taṃ tasseva deti.
Therein, when the Great Being gives external objects, knowing himself that “whoever desires what, to them he gives it,” and “when he gives, he desires it for them,”
Trong đó, khi vị Đại Nhân (Bồ Tát) bố thí vật ngoại tại, Ngài biết rằng “ai cần gì thì Ngài cho người đó. Và khi cho, Ngài biết người đó cần” nên Ngài bố thí ngay cả khi không được thỉnh cầu, huống chi là khi được thỉnh cầu.
Dento ca tassa atthiko’’ti sayameva jānanto ayācitopi deti, pageva yācito.
He gives even when unasked, how much more so when asked.
Ngài bố thí ngay cả khi không được thỉnh cầu, huống chi là khi được thỉnh cầu.
Muttacāgo deti, no amuttacāgo.
He gives with a liberated mind (muttacāgo), not with an unliberated mind.
Ngài bố thí với tâm xả ly hoàn toàn, không phải với tâm không xả ly.
Pariyattaṃ deti, no apariyattaṃ.
He gives what is abundant, not what is insufficient.
Ngài bố thí những gì đã được chuẩn bị đầy đủ, không phải những gì chưa chuẩn bị.
Sati deyyadhamme paccupakārasannissito na deti, asati deyyadhamme, pariyatte ca saṃvibhāgārahaṃ vibhajati.
If there is a gift, he does not give expecting a return; if there is no gift, but there is abundance, he distributes what is worthy of sharing.
Khi có vật bố thí, Ngài không bố thí với ý định mong cầu sự đền đáp; khi không có vật bố thí, nhưng có khả năng, Ngài phân chia những gì đáng được chia sẻ.
Na ca deti parūpaghātāvahaṃ satthavisamajjādikaṃ, nāpi kīḷanakaṃ, yaṃ anatthupasaṃhitaṃ, pamādāvahañca, na ca gilānassa yācakassa pānabhojanādiasappāyaṃ, pamāṇarahitaṃ vā deti, pamāṇayuttaṃ pana sappāyameva deti.
He does not give that which leads to the harm and oppression of others, such as weapons, poisons, or intoxicants. Nor does he give playful things that are unbeneficial and lead to heedlessness. And he does not give to a sick beggar unsuitable drinks or food, nor that which is immeasurable; but he gives only that which is suitable and of proper measure.
Và cũng không bố thí những thứ gây hại cho người khác như vũ khí, thuốc độc, chất say, v.v., cũng không bố thí những thứ đồ chơi mang lại điều bất lợi và dẫn đến phóng dật; cũng không bố thí đồ ăn thức uống không thích hợp hoặc không đúng liều lượng cho người bệnh hay người xin, mà chỉ bố thí những thứ thích hợp và đúng liều lượng.
Tathā yācito gahaṭṭhānaṃ gahaṭṭhānucchavikaṃ deti, pabbajitānaṃ pabbajitānucchavikaṃ deti.
Similarly, when asked, he gives to householders what is appropriate for householders, and to renunciants what is appropriate for renunciants.
Tương tự, khi được thỉnh cầu, Bồ Tát bố thí những gì phù hợp với gia chủ cho gia chủ, và bố thí những gì phù hợp với người xuất gia cho người xuất gia.
Mātāpitaro ñātisālohitā mittāmaccā puttadāradāsakammakarāti etesu kassaci pīḷaṃ ajanento deti, na ca uḷāraṃ deyyadhammaṃ paṭijānitvā lūkhaṃ deti, na ca lābhasakkārasilokasannissito deti, na ca paccupakārasannissito deti, na ca phalapāṭikaṅkhī deti aññatra sammāsambodhiyā, na ca yācito, deyyadhammaṃ vā jigucchanto deti, na ca asaññatānaṃ yācakānaṃ akkosakaparibhāsakānampi apaviddhā dānaṃ deti, aññadatthu pasannacitto anukampanto sakkaccameva deti, na ca kotūhalamaṅgaliko hutvā deti, kammaphalameva pana saddahanto deti, nāpi yācake payirupāsanādīhi saṃkilametvā deti, aparikilamento eva pana deti, na ca paresaṃ vañcanādhippāyo, bhedādhippāyo vā dānaṃ deti, asaṃkiliṭṭhacittova deti, nāpi pharusavāco bhākuṭikamukho dānaṃ deti, piyavādī ca pana pubbabhāsī mihitasitavacano hutvā deti, yasmiṃ ce deyyadhamme uḷāramanuññatāya vā ciraparicayena vā gedhasabhāvatāya vā lobhadhammo adhimatto hoti, jānanto bodhisatto taṃ khippameva paṭivinodayitvā yācake pariyesetvāpi deti, yañca deyyavatthu parittaṃ, yācakopi paccupaṭṭhito, taṃ acintetvā api attānaṃ dhāvitvā dento yācakaṃ sammāneti yathā taṃ akittipaṇḍito, na ca mahāpuriso attano puttadāradāsakammakaraporise yācito te asaññāpite domanassappatte yācakānaṃ deti, sammadeva pana saññāpite somanassappatte deti, dento ca yakkharakkhasapisācādīnaṃ vā manussānaṃ vā kurūrakammantānaṃ jānanto na deti, tathā rajjampi tādisānaṃ na deti, ye lokassa ahitāya dukkhāya anatthāya paṭipajjanti, ye pana dhammikā dhammena lokaṃ pālenti, tesaṃ rajjadānaṃ deti.
He gives without causing distress to parents, relatives by blood, friends, ministers, sons, wives, slaves, or workers among these. And he does not promise a generous gift and then give something inferior. He does not give with reliance on gain, honor, or fame. He does not give with reliance on reciprocal favors. He does not give desiring worldly results, except for perfect Self-Awakening. Nor, when asked, does he give while being disgusted with the gift. And he does not give disrespectfully to unvirtuous beggars, nor even to those who abuse and revile; rather, he gives with a serene mind, with compassion, and with respect. He does not give relying on auspicious ceremonies. Rather, he gives believing only in the results of kamma. Nor does he give by causing beggars trouble through demanding attendance and so forth; rather, he gives without causing trouble. He does not give with the intention of deceiving others or causing division; he gives only with an uncorrupted mind. Nor does he give with harsh words or a frowning face; rather, he speaks kindly, speaks first, and gives with a smiling and gentle voice. If in a certain item of donation, due to its great desirability, or long-standing attachment, or greedy nature, an excessive lobha arises, the Bodhisatta, knowing this, quickly removes it and even searches for beggars to give it. And if the item to be given is small, and a beggar is present, without hesitation, he honors the beggar by running to give it himself, just like Akitti the wise. The great being, when asked for his sons, wives, slaves, or servants, does not give them to the beggars if they are not informed and are unwilling; rather, he gives them only after they are properly informed and are willing. And when giving, he does not knowingly give to yakkhas, rakkhasas, pisācas, etc., or to humans with cruel intentions. Likewise, he does not give a kingdom to such beings who act for the detriment, suffering, and disadvantage of the world. But he gives the gift of a kingdom to those who are righteous and protect the world with Dhamma.
Bồ Tát bố thí mà không gây tổn hại cho bất kỳ ai trong số cha mẹ, bà con ruột thịt, bạn bè, người thân, vợ con, tôi tớ, người làm công; không hứa bố thí vật phẩm cao quý rồi lại bố thí thứ thô kém; không bố thí vì lợi lộc, danh tiếng hay sự tôn kính; không bố thí vì mong được đền đáp; không bố thí vì mong cầu quả báo, ngoại trừ Chánh Đẳng Giác; không bố thí khi được thỉnh cầu mà lại chê ghét vật phẩm bố thí; và không bố thí một cách bất kính cho những người xin không tiết chế, những kẻ chửi rủa, phỉ báng. Trái lại, với tâm hoan hỷ và lòng từ bi, Bồ Tát bố thí một cách trang trọng. Bồ Tát không bố thí vì những điềm lành hay sự hiếu kỳ, mà bố thí với niềm tin vào quả báo của nghiệp. Bồ Tát cũng không bố thí sau khi làm cho người xin phải mệt mỏi vì sự chờ đợi, v.v., mà bố thí mà không làm cho họ mệt mỏi. Bồ Tát không bố thí với ý định lừa dối hay chia rẽ người khác, mà bố thí với tâm không ô nhiễm. Bồ Tát cũng không bố thí với lời lẽ thô tục hay nét mặt cau có, mà bố thí với lời lẽ dịu dàng, nói trước và mỉm cười. Nếu có vật phẩm bố thí nào mà Bồ Tát biết rằng có sự tham ái quá mức do sự cao quý và dễ chịu, hoặc do đã quen thuộc lâu ngày, hoặc do bản chất tham lam, thì Bồ Tát nhanh chóng loại bỏ sự tham ái đó, thậm chí còn tìm kiếm người xin để bố thí, giống như vị hiền triết Akitti. Nếu vật phẩm bố thí ít ỏi và người xin đang hiện diện, Bồ Tát không ngần ngại, thậm chí còn tự mình lao tới để bố thí, tôn trọng người xin. Vị Đại nhân không bố thí vợ con, tôi tớ, người làm công của mình cho người xin khi họ chưa được thông báo và đang đau khổ, mà chỉ bố thí khi họ đã được thông báo đầy đủ và đang hoan hỷ. Khi bố thí, Bồ Tát biết rõ và không bố thí cho các loài dạ xoa, la sát, quỷ thần, v.v., hoặc những người có hành vi tàn ác. Tương tự, Bồ Tát cũng không bố thí vương quốc cho những kẻ như vậy, những kẻ hành động vì sự bất lợi, đau khổ và vô ích cho thế gian. Tuy nhiên, Bồ Tát bố thí vương quốc cho những người có đạo đức, những người bảo vệ thế gian bằng Pháp.
Evaṃ tāva bāhiradāne paṭipatti veditabbā.
Thus, the practice in external giving should be understood.
Như vậy, sự thực hành trong bố thí vật chất (bāhiradāna) cần được hiểu.
Ajjhattikadānampi dvīhākārehi veditabbaṃ.
Internal giving should be understood in two ways.
Bố thí nội tại (ajjhattikadāna) cũng cần được hiểu theo hai cách.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Yathā nāma koci puriso ghāsacchādanahetu attānaṃ parassa nissajjati, vidheyyabhāvaṃ upagacchati dāsabyaṃ, evameva mahāpuriso sambodhihetu nirāmisacitto sattānaṃ anuttaraṃ hitasukhaṃ icchanto attano dānapāramiṃ paripūretukāmo attānaṃ parassa nissajjati, vidheyyabhāvaṃ upagacchati yathākāmakaraṇīyataṃ, karacaraṇanayanādiaṅgapaccaṅgaṃ tena tena atthikānaṃ akampito alīno anuppadeti, na tattha sajjati, na saṅkocaṃ āpajjati yathā taṃ bāhiravatthusmiṃ.
Just as a certain person, for the sake of food and clothing, dedicates himself to another, becoming subservient and enslaved, even so, the great being, for the sake of sambodhi, with a mind free from selfish desire, desiring the unsurpassed welfare and happiness of beings, wishing to fulfill his Pāramī of giving, dedicates himself to another, becoming subservient, subject to their will. He gives his limbs and minor parts—hands, feet, eyes, and so forth—to those who need them, without wavering, without reluctance, not clinging to them, not shrinking back, just as with external objects.
Ví như một người nào đó vì miếng ăn, áo mặc mà tự hiến mình cho người khác, trở thành nô lệ, phải phục tùng; cũng vậy, vị Đại nhân vì Chánh Đẳng Giác, với tâm vô nhiễm, mong muốn lợi ích và hạnh phúc tối thượng cho chúng sinh, muốn hoàn thành Ba-la-mật về bố thí của mình, tự hiến mình cho người khác, trở thành người phải phục tùng, phải làm theo ý muốn. Bồ Tát bố thí tay, chân, mắt và các chi phần khác cho những ai cần chúng mà không chút run sợ, không chút do dự, không vướng mắc vào đó, không co rút lại như đối với các vật phẩm bên ngoài.
Tathā hi mahāpuriso dvīhākārehi bāhiravatthuṃ pariccajati yathāsukhaṃ paribhogāya vā yācakānaṃ, tesaṃ manorathaṃ pūrento attano vasībhāvāya vā.
Indeed, the great being renounces external objects in two ways: either for the comfortable enjoyment of beggars, fulfilling their wishes, or for his own mastery.
Thật vậy, vị Đại nhân từ bỏ vật phẩm bên ngoài theo hai cách: để người xin sử dụng tùy thích hoặc để hoàn thành ước nguyện của họ, hoặc để đạt được sự tự tại của chính mình.
Tattha sabbena sabbaṃ muttacāgo evamāha ‘‘nissaṅgabhāvenāhaṃ sambodhiṃ pāpuṇissāmī’’ti, evaṃ ajjhattikavatthusmimpi veditabbaṃ.
Therein, one who gives up everything thus states, "I shall attain sambodhi through non-attachment." In the same way, this should be understood regarding internal objects.
Trong đó, sự từ bỏ hoàn toàn như vậy được nói rằng: "Với tâm không vướng mắc, ta sẽ đạt được Chánh Đẳng Giác." Tương tự, điều này cũng cần được hiểu đối với vật phẩm nội tại.
Dhammadānaṃ pana asaṃkiliṭṭhacittassa aviparītadhammadesanā.
The gift of Dhamma is the teaching of the unperverted Dhamma to one whose mind is unblemished.
Bố thí Pháp (Dhammadāna) là sự thuyết giảng Pháp chân chính, không sai lệch, với tâm không ô nhiễm.
Opāyiko hi tassa upadeso diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthavasena, yena sāsane anotiṇṇānaṃ avatāraṇaṃ otiṇṇānaṃ paripācanaṃ.
Indeed, his instruction is suitable for leading beings towards the welfare of this life, the welfare of the next life, and the ultimate welfare, by which those not yet entered into the Dispensation are brought in, and those already entered are brought to maturity.
Lời giáo huấn của Bồ Tát là phương tiện hữu hiệu, theo nghĩa lợi ích hiện tại, lợi ích đời sau và lợi ích tối thượng, nhờ đó những người chưa bước vào Giáo Pháp được dẫn dắt vào, và những người đã bước vào được làm cho chín muồi.
Tatthāyaṃ nayo – saṅkhepato tāva dānakathā sīlakathā saggakathā kāmānaṃ ādīnavo saṃkileso okāro ca nekkhamme ānisaṃso.
The method here is as follows: in brief, first, the discourse on giving (dānakathā), the discourse on morality (sīlakathā), the discourse on heavens (saggakathā), the disadvantages, defilements, and degradation of sensual pleasures, and the benefits of renunciation.
Trong đó, đây là phương pháp: Tóm tắt lại, đó là câu chuyện về bố thí, câu chuyện về giới, câu chuyện về cõi trời, sự nguy hiểm, sự ô nhiễm và sự thấp kém của các dục vọng, và lợi ích của sự xuất ly.
Vitthārato pana sāvakabodhiyaṃ adhimuttacittānaṃ saraṇagamanaṃ, sīlasaṃvaro, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, jāgariyānuyogo, satta saddhammā, aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu kammakaraṇavasena samathānuyogo, rūpamukhādīsu vipassanābhinivesesu yathārahaṃ abhinivesanamukhena vipassanānuyogo, tathā visuddhipaṭipadāya sammattagahaṇaṃ, tisso vijjā, cha abhiññā, catasso paṭisambhidā, sāvakabodhīti etesaṃ guṇasaṃkittanavasena yathārahaṃ tattha tattha patiṭṭhāpanā, pariyodapanā ca.
In detail, for those whose minds are inclined towards Sāvaka-bodhi: going for refuge, observance of sīla, guarding the doors of the senses, moderation in eating, devotion to wakefulness, the seven good qualities (satta saddhammā), application to samatha by practicing kammaṭṭhāna on the thirty-eight objects, and application to vipassanā through appropriate engagement in insights starting with rūpa, etc.; likewise, the correct grasp of the path to purification (visuddhipaṭipadā), the three knowledges (tisso vijjā), the six supernormal powers (cha abhiññā), the four analytical knowledges (catasso paṭisambhidā), and Sāvaka-bodhi — establishing and purifying them in their respective places by expounding their virtues.
Chi tiết hơn, đối với những người có tâm thiên về quả vị Thanh Văn Giác: là sự quy y, sự phòng hộ giới, sự giữ gìn các căn, sự biết đủ trong ăn uống, sự chuyên cần thức tỉnh, bảy thiện pháp, sự chuyên cần tu tập thiền định (samatha) bằng cách thực hành trên ba mươi tám đề mục, sự chuyên cần tu tập thiền quán (vipassanā) bằng cách chú tâm thích đáng vào các đối tượng quán như sắc, v.v., sự nắm giữ đúng đắn con đường thanh tịnh (visuddhipaṭipadā), ba minh (tisso vijjā), sáu thần thông (cha abhiññā), bốn tuệ phân tích (catasso paṭisambhidā), và quả vị Thanh Văn Giác (sāvakabodhi). Bằng cách tán thán các phẩm chất này một cách thích đáng, Bồ Tát thiết lập và làm cho họ trong sạch ở từng giai đoạn.
Tathā paccekabodhiyaṃ, sammāsambodhiyañca adhimuttacittānaṃ yathārahaṃ dānādipāramīnaṃ sabhāvasarasalakkhaṇādisaṃkittanamukhena tīsupi avatthābhedesu tesaṃ buddhānaṃ mahānubhāvatāvibhāvanena yānadvaye patiṭṭhāpanā, pariyodapanā ca.
Similarly, for those whose minds are inclined towards Pacceka-bodhi and Sammāsambodhi: establishing and purifying them in the two vehicles by expounding the nature, function, characteristics, etc., of the Pāramīs beginning with dāna, in their respective ways, and by demonstrating the great majesty of those Buddhas in all three classifications of existence.
Tương tự, đối với những người có tâm thiên về quả vị Độc Giác Phật (paccekabodhi) và Chánh Đẳng Giác (sammāsambodhi), bằng cách tán thán bản chất, nhiệm vụ, đặc tính, v.v., của các Ba-la-mật như bố thí, v.v., một cách thích đáng, Bồ Tát thiết lập và làm cho họ trong sạch trên hai cỗ xe (yāna) bằng cách làm rõ uy lực vĩ đại của các vị Phật đó trong cả ba giai đoạn khác nhau.
Evaṃ mahāpuriso sattānaṃ dhammadānaṃ deti.
Thus, the great being gives the gift of Dhamma to beings.
Như vậy, vị Đại nhân bố thí Pháp cho chúng sinh.
Byāmappabhānipphattiyā rūpadānaṃ deti, brahmassaranipphattiyā saddadānaṃ deti, sabbalokassa piyabhāvāya rasadānaṃ deti, buddhasukhumālabhāvāya phoṭṭhabbadānaṃ deti, ajarāmaraṇabhāvāya bhesajjadānaṃ deti, kilesadāsabyavimocanatthaṃ dāsānaṃ bhujissatādānaṃ deti, saddhammābhiratiyā anavajjakhiḍḍāratihetudānaṃ deti, sabbepi satte ariyāya jātiyā attano puttabhāvūpanayanāya puttadānaṃ deti, sakalassāpi lokassa patibhāvūpagamanāya dāradānaṃ deti, subhalakkhaṇasampattiyā suvaṇṇamaṇimuttāpavāḷādidānaṃ, anubyañjanasampattiyā nānāvidhavibhūsanadānaṃ, saddhammakosādhigamāya vittakosadānaṃ, dhammarājabhāvāya rajjadānaṃ, dānādisampattiyā ārāmuyyānādivanadānaṃ, cakkaṅkitehi pādehi bodhimaṇḍūpasaṅkamanāya caraṇadānaṃ, caturoghanittharaṇe sattānaṃ saddhammahatthadānatthaṃ hatthadānaṃ, saddhindriyādipaṭilābhāya kaṇṇanāsādidānaṃ, samantacakkhupaṭilābhāya cakkhudānaṃ, ‘‘dassanasavanānussaraṇapāricariyādīsu sabbakālaṃ sabbasattānaṃ hitasukhāvaho sabbalokena ca upajīvitabbo me kāyo bhaveyyā’’ti maṃsalohitādidānaṃ.
He gives the donation of visible form (rūpadāna) for the accomplishment of a fathom-long aura; he gives the donation of sound (saddadāna) for the accomplishment of a voice like Brahma's; he gives the donation of taste (rasadāna) for being beloved by all the world; he gives the donation of tangible objects (phoṭṭhabbadāna) for the subtle state of a Buddha; he gives the donation of medicine for the state of being free from aging and death; he gives the donation of freedom to slaves for liberation from the servitude of defilements; he gives the donation of causes for blameless amusement and delight for delight in the Saddhamma; he gives the donation of a child for the purpose of bringing all beings to the state of being his children by means of the noble birth; he gives the donation of a wife for the purpose of becoming the master of the entire world; he gives the donation of gold, jewels, pearls, coral, and so forth, for the attainment of auspicious marks; he gives the donation of various ornaments for the attainment of secondary characteristics; he gives the donation of a treasury of wealth for the attainment of the treasury of the Saddhamma; he gives the donation of a kingdom for the state of a king of Dhamma; he gives the donation of groves, gardens, and other forests for the accomplishment of generosity and so forth; he gives the donation of his feet for approaching the Bodhi-maṇḍa with his feet marked with a wheel; he gives the donation of his hands for offering the hand of the Saddhamma to beings for their liberation from the four floods; he gives the donation of ears, nose, and so forth, for the acquisition of faith-faculty and so forth; he gives the donation of eyes for the acquisition of the all-seeing eye (samantacakkhu); he gives the donation of flesh, blood, and so forth, thinking: "May my body always be beneficial and blissful for all beings in seeing, hearing, recollecting, serving, and so forth, and may it be sustained by all the world."
Vị ấy bố thí sắc trần để thành tựu hào quang một sải tay; bố thí thanh trần để thành tựu giọng nói như Phạm thiên; bố thí vị trần để được toàn bộ thế gian yêu quý; bố thí xúc trần để thành tựu sự vi tế của Phật tánh; bố thí thuốc men để thành tựu sự không già không chết; bố thí sự tự do cho nô lệ để giải thoát khỏi kiếp nô lệ của phiền não; bố thí các nguyên nhân của sự vui chơi vô tội để hoan hỷ trong Chánh Pháp; bố thí con cái để đưa tất cả chúng sinh vào địa vị con cái của mình bằng Thánh chủng; bố thí vợ để trở thành bậc chủ tể của toàn bộ thế gian; bố thí vàng, ngọc, châu báu, san hô, v.v., để thành tựu các tướng tốt; bố thí các loại trang sức để thành tựu các tùy tướng; bố thí kho tàng tài sản để thành tựu kho tàng Chánh Pháp; bố thí vương quốc để thành tựu địa vị Pháp vương; bố thí các khu vườn, công viên, v.v., để thành tựu các bố thí, v.v.; bố thí chân để đến Bồ-đề-đạo-tràng với đôi chân có dấu bánh xe; bố thí tay để trao bàn tay Chánh Pháp cho chúng sinh thoát khỏi bốn dòng nước lũ; bố thí tai, mũi, v.v., để thành tựu tín căn, v.v.; bố thí mắt để thành tựu Nhất thiết trí (samantacakkhu); bố thí thịt, máu, v.v., với ý nguyện: "Nguyện thân ta luôn mang lại lợi ích và an lạc cho tất cả chúng sinh trong mọi thời điểm, và được tất cả thế gian nương tựa để sống trong việc thấy, nghe, ghi nhớ, phụng sự, v.v."
‘‘Sabbalokuttamo bhaveyya’’nti uttamaṅgadānaṃ deti.
He gives the donation of his excellent limb (head) wishing, "May I be the most excellent in all the world."
Vị ấy bố thí đầu với ý nguyện: "Nguyện ta trở thành bậc tối thượng trong toàn bộ thế gian."
Evaṃ dadanto ca na anesanāya deti, na paropaghātena, na bhayena, na lajjāya, na dakkhiṇeyyarosanena, na paṇīte sati lūkhaṃ, na attukkaṃsanena, na paravambhanena, na phalābhikaṅkhāya, na yācakajigucchāya, na acittīkārena, atha kho sakkaccaṃ deti, sahatthena deti, kālena deti, cittiṃ katvā deti, avibhāgena deti, tīsu kālesu somanassiko deti, tato eva ca datvā na pacchānutāpī hoti, na paṭiggāhakavasena mānāvamānaṃ karoti, paṭiggāhakānaṃ piyasamudācāro hoti vadaññū yācayogo saparivāradāyako.
Giving thus, he does not give by unrighteous means, nor by harming others, nor out of fear, nor out of shame, nor by despising the recipient, nor a coarse thing when something exquisite is available, nor by self-praise, nor by disparaging others, nor for the sake of worldly results, nor out of disgust for the beggars, nor disrespectfully; rather, he gives carefully, he gives with his own hand, he gives at the right time, he gives with respect, he gives without distinction, he gives with joy at the three times (before, during, and after the act of giving), and having given, he does not later regret. He does not show pride or disdain based on the recipient. He is kind and considerate to the recipients, knowing what is fitting, always ready to give, and gives with his retinue.
Khi bố thí như vậy, vị ấy không bố thí do cầu cạnh không chính đáng, không do làm hại người khác, không do sợ hãi, không do xấu hổ, không do tìm kiếm bậc đáng cúng dường, không bố thí vật thô kém khi có vật cao quý, không do tự tán dương, không do khinh miệt người khác, không do mong cầu quả báo (thế gian), không do ghê tởm người xin, không do thiếu tôn trọng; mà vị ấy bố thí một cách cẩn trọng, bố thí bằng chính tay mình, bố thí đúng lúc, bố thí với lòng tôn kính, bố thí không phân chia, bố thí với tâm hoan hỷ trong ba thời điểm (trước, trong và sau khi bố thí); và sau khi bố thí, vị ấy không hối tiếc, không phân biệt cao thấp dựa trên người nhận, mà đối xử thân ái với người nhận, là người rộng lượng, biết lắng nghe lời thỉnh cầu, và bố thí kèm theo tùy tùng.
Annadānañhi dento ‘‘taṃ saparivāraṃ katvā dassāmī’’ti vatthādīhi saddhiṃ deti, tathā vatthadānaṃ dento ‘‘taṃ saparivāraṃ katvā dassāmī’’ti annādīhi saddhiṃ deti.
Indeed, when giving a donation of food, he gives it along with clothes and so forth, thinking, "I will give it with its retinue." Similarly, when giving a donation of clothes, he gives it along with food and so forth, thinking, "I will give it with its retinue."
Khi bố thí thức ăn, vị ấy bố thí kèm theo y phục, v.v., với ý nguyện: "Ta sẽ bố thí thức ăn này kèm theo tùy tùng." Tương tự, khi bố thí y phục, vị ấy bố thí kèm theo thức ăn, v.v., với ý nguyện: "Ta sẽ bố thí y phục này kèm theo tùy tùng."
Pānadānādīsupi eseva nayo, tathā rūpadānaṃ dento itarārammaṇānipi tassa parivāraṃ katvā deti, evaṃ sesesupi.
The same method applies to donations of drinks and so forth. Likewise, when giving a donation of visible form, he makes other objects of sense its retinue and gives it. The same applies to the rest.
Đối với việc bố thí đồ uống, v.v., cũng theo cách này; tương tự, khi bố thí sắc trần, vị ấy bố thí các đối tượng khác làm tùy tùng cho sắc trần đó; và cũng vậy đối với các loại bố thí còn lại.
Saddadānaṃ pana bherīsaddādivasena veditabbaṃ.
The donation of sound, however, should be understood in terms of the sounds of drums and so forth.
Còn saddadānaṃ (bố thí thanh trần) cần được hiểu theo phương diện âm thanh của trống, v.v.
Tattha saddaṃ kandamūlāni viya uppāṭetvā, nīluppalahatthakaṃ viya ca hatthe ṭhapetvā dātuṃ na sakkoti, savatthukaṃ pana katvā dadanto saddadānaṃ deti nāma, tasmā yadā ‘‘saddadānaṃ dassāmī’’ti bherīmudiṅgādīsu aññatarena tūriyena tiṇṇaṃ ratanānaṃ upahāraṃ karoti, kāreti ca, ‘‘saddadānaṃ dassāmi, saddadānaṃ me’’ti bherīādīni ṭhapāpeti, dhammakathikānaṃ pana saddabhesajjaṃ, telaphāṇitādīni ca deti, dhammassavanaṃ ghoseti, sarabhaññaṃ bhaṇati, dhammakathaṃ katheti, upanisinnakathaṃ, anumodanakathañca karoti, kāreti ca, tadā saddadānaṃ nāma hoti.
Here, one cannot pull out a sound like roots or tubers, or hold it in one's hand like a blue lotus, to give it. But by making it an object with a basis, one gives the donation of sound. Therefore, when one performs or causes to be performed an offering to the three jewels with a musical instrument such as a drum or tabor, intending "I will give a donation of sound, this sound is mine," he causes these drums and so forth to be set up. Moreover, he gives medicine for the voice, oil, molasses, and so forth, to Dhamma speakers; he announces Dhamma discourses; he recites melodic chanting (sarabhañña); he teaches Dhamma; he gives introductory talks (upanisinnakatha) and talks of appreciation (anumodanakatha), and causes them to be given. At such times, it is called the donation of sound.
Trong đó, không thể nhổ âm thanh ra như nhổ củ rễ, hay đặt vào tay như hoa sen xanh rồi bố thí; nhưng khi bố thí một vật có liên quan đến âm thanh, thì đó được gọi là bố thí thanh trần. Do đó, khi vị ấy nói: "Ta sẽ bố thí thanh trần," rồi dùng một loại nhạc cụ như trống lớn, trống nhỏ, v.v., để cúng dường Tam Bảo, hoặc sai người khác làm như vậy, hoặc đặt trống, v.v., với ý nguyện: "Ta sẽ bố thí thanh trần, thanh trần này là của ta"; hoặc bố thí thuốc uống cho giọng nói, dầu, mật đường, v.v., cho các vị Pháp sư; hoặc tuyên bố việc nghe Pháp; hoặc tụng kinh theo điệu Sarabhañña; hoặc thuyết Pháp; hoặc thuyết pháp cho người đang ngồi gần, và thuyết pháp tùy hỷ, hoặc sai người khác làm như vậy, thì đó gọi là saddadānaṃ.
Dhammadānaṃ pana dhammārammaṇassa adhippetattā ojāpānajīvitavasena veditabbaṃ.
The donation of Dhamma, however, is intended as an object of Dhamma, and should be understood in terms of nourishment (ojā), drinks (pāna), and life (jīvita).
Còn dhammadānaṃ (bố thí pháp trần), vì được hiểu là đối tượng của tâm pháp (dhammārammaṇa), nên cần được hiểu theo phương diện tinh túy, đồ uống, và sinh mạng.
Ojādīsu hi aññataraṃ rajanīyaṃ dhammavatthuṃ labhitvā dhammārammaṇavasena ābhujitvā ‘‘dhammadānaṃ dassāmi, dhammadānaṃ mayha’’nti sappinavanītādi ojadānaṃ deti, ambapānādiaṭṭhavidhaṃ pānadānaṃ deti, jīvitadānanti ābhujitvā salākabhattapakkhikabhattādīni deti.
Indeed, when one obtains some desirable Dhamma-object among nourishment and so forth, and focusing on it as an object of Dhamma, thinking, "I will give a donation of Dhamma, this donation of Dhamma is mine," he gives the donation of nourishment (ojadāna), such as ghee or fresh butter; he gives the donation of drinks (pānadāna), such as mango-drinks and the eight kinds of beverages; and focusing on it as the donation of life (jīvitadāna), he gives ticket-meals, fortnightly meals, and so forth.
Khi vị ấy nhận được bất kỳ vật pháp nào khả ái trong số tinh túy, v.v., rồi quán tưởng theo phương diện đối tượng của tâm pháp rằng: "Ta sẽ bố thí pháp trần, pháp trần này là của ta," và bố thí tinh túy như bơ sữa, bơ tươi, v.v.; bố thí đồ uống tám loại như nước xoài, v.v.; và quán tưởng là bố thí sinh mạng, rồi bố thí các bữa ăn theo phiếu, bữa ăn nửa tháng, v.v.
Aphāsukabhāvena abhibhūtānaṃ byādhikānaṃ vejjaṃ paṭṭhapeti, jālaṃ phālāpeti, kumīnaṃ viddhaṃsāpeti, sakuṇapañjaraṃ viddhaṃsāpeti, bandhanena baddhānaṃ sattānaṃ bandhanamokkhaṃ kāreti, māghātabheriṃ carāpeti, aññānipi sattānaṃ jīvitaparittāṇatthaṃ evarūpāni kammāni karoti, kārāpeti ca, idaṃ dhammadānaṃ nāma.
He establishes physicians for the sick who are overcome by discomfort. He causes nets to be torn, traps for fish to be destroyed, birdcages to be broken, and causes the release of beings bound by fetters. He proclaims a non-killing drum, and performs or causes to be performed other such deeds for the protection of beings' lives. This is called the donation of Dhamma.
Vị ấy sắp xếp thầy thuốc cho những người bệnh bị hành hạ bởi sự bất an; phá lưới, phá bỏ lồng bẫy cá, phá bỏ lồng chim; giải thoát những chúng sinh bị trói buộc; cho đánh trống tuyên bố không sát hại; và tự mình làm hoặc sai người khác làm những việc tương tự để bảo vệ sinh mạng chúng sinh. Đây gọi là dhammadānaṃ.
Sabbampetaṃ yathāvuttadānasampadaṃ sakalalokahitasukhāya pariṇāmeti attano ca akuppāya vimuttiyā aparikkhayassa chandassa aparikkhayassa vīriyassa aparikkhayassa samādhissa aparikkhayassa paṭibhānassa aparikkhayassa jhānassa aparikkhayāya sammāsambodhiyā pariṇāmeti, imañca dānapāramiṃ paṭipajjantena mahāsattena jīvite aniccasaññā paccupaṭṭhapetabbā.
He dedicates all this accomplishment of giving as described for the welfare and happiness of all the world, and for his own unshakable liberation, for the inexhaustibility of desire, for the inexhaustibility of energy, for the inexhaustibility of concentration, for the inexhaustibility of insight, for the inexhaustibility of jhāna, and for the inexhaustibility of perfect enlightenment. By the Great Being practicing this perfection of giving (dānapāramī), the perception of impermanence in life should be established.
Tất cả sự viên mãn bố thí đã nói trên, vị Bồ-tát đều hồi hướng vì lợi ích và an lạc của toàn bộ thế gian, và hồi hướng vì sự giải thoát bất động của chính mình, vì sự không suy giảm của ý muốn, không suy giảm của tinh tấn, không suy giảm của định, không suy giảm của tuệ biện, không suy giảm của thiền định, và vì sự Giác ngộ Toàn tri (Sammāsambodhi). Khi thực hành Ba-la-mật-đa bố thí này, vị Đại sĩ phải quán niệm sự vô thường của sinh mạng.
Tathā bhogesu, bahusādhāraṇatā ca nesaṃ manasi kātabbā, sattesu ca mahākaruṇā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhapetabbā.
Similarly, the perception of impermanence in possessions should be established, and their commonality (vulnerability to many) should be kept in mind. And great compassion towards beings should always be constantly established.
Tương tự, phải quán niệm sự vô thường của tài sản, và sự chung đụng của chúng với nhiều người; và phải luôn luôn quán niệm đại bi đối với chúng sinh.
Evañhi bhogehi gahetabbasāraṃ gaṇhanto ādittato viya agārato sabbaṃ sāpateyyaṃ, attānañca bahi nīharanto na kiñci seseti, na katthaci vibhāgaṃ karoti, aññadatthu nirapekkho nissajjati eva.
Indeed, by thus taking the essence that should be taken from possessions, just as one removes all valuables and oneself from a burning house without leaving anything behind, he leaves nothing, makes no divisions anywhere; rather, being selfless, he simply renounces.
Như vậy, khi thu lấy tinh hoa cần thu từ tài sản, vị ấy không để lại bất cứ thứ gì, như khi mang toàn bộ tài sản và chính mình ra khỏi một ngôi nhà đang cháy; vị ấy không phân chia ở bất cứ đâu, mà chỉ xả bỏ một cách vô cầu.
Ayaṃ tāva dānapāramiyā paṭipattikkamo.
This is, for now, the method of practice for the perfection of giving (dānapāramī).
Đây là phương pháp thực hành của Dāna Pāramī (Ba-la-mật-đa bố thí).
Sīlapāramiyā pana ayaṃ paṭipattikkamo – yasmā sabbaññusīlālaṅkārehi satte alaṅkaritukāmena mahāpurisena ādito attano eva tāva sīlaṃ visodhetabbaṃ.
Now, this is the course of practice for the Perfection of Morality (Sīla-pāramī): since the Great Being, desiring to adorn beings with the adornment of the Omniscient One's morality, must first purify his own morality.
Đây là phương pháp thực hành Ba-la-mật về Giới (Sīlapāramī) – bởi vì một bậc Đại nhân (Mahāpurisa) mong muốn trang hoàng chúng sanh bằng những trang sức giới hạnh của bậc Toàn giác (Sabbaññu), thì trước hết, chính mình phải thanh tịnh giới hạnh.
Tattha catūhākārehi sīlaṃ visujjhati ajjhāsayavisuddhito, samādānato, avītikkamanato, sati vītikkame puna pākaṭīkaraṇato ca.
Therein, morality is purified in four ways: by purity of intention (ajjhāsaya-visuddhi), by undertaking (samādāna), by non-transgression (avītikkamana), and by making it manifest again (puna pākaṭīkaraṇa) if a transgression occurs.
Ở đây, giới được thanh tịnh bằng bốn cách: từ sự thanh tịnh về ý chí (ajjhāsaya), từ sự thọ trì (samādāna), từ sự không vi phạm (avītikkamana), và khi có sự vi phạm, từ sự tái hiển lộ (pākaṭīkaraṇa) nó.
Visuddhāsayatāya hi ekacco attādhipati hutvā pāpajigucchanasabhāvo ajjhattaṃ hiridhammaṃ paccupaṭṭhapetvā suparisuddhasamācāro hoti, tathā parato samādāne sati ekacco lokādhipati hutvā pāpato uttasanto ottappadhammaṃ paccupaṭṭhapetvā suparisuddhasamācāro hoti, iti ubhayathāpi ete avītikkamanato sīle patiṭṭhahanti.
Indeed, due to purity of intention, some individual, being self-reliant, abhorring evil, and establishing the quality of shame (hiri) within himself, becomes endowed with exceedingly pure conduct; similarly, when undertaking from others, some individual, being world-reliant, trembling at evil, and establishing the quality of fear of blame (ottappa), becomes endowed with exceedingly pure conduct. Thus, in both ways, these persons become established in morality through non-transgression.
Do ý chí thanh tịnh, một số người, tự làm chủ (attādhipati), có bản chất ghê tởm điều ác, thiết lập pháp tàm (hirīdhamma) trong nội tâm và có hạnh kiểm hoàn toàn thanh tịnh; tương tự, khi thọ trì từ người khác, một số người, lấy thế gian làm chủ (lokādhipati), sợ hãi điều ác, thiết lập pháp quý (ottappadhamma) và có hạnh kiểm hoàn toàn thanh tịnh, như vậy, cả hai trường hợp này đều kiên định trong giới bằng cách không vi phạm.
Atha ca pana kadāci satisammosena sīlassa khaṇḍādibhāvo siyā, tāyayeva yathāvuttāya hirottappasampattiyā khippameva naṃ vuṭṭhānādinā paṭipākatikaṃ karontīti.
And furthermore, if at times morality should become broken or impaired due to forgetfulness, by that very same attainment of shame (hiri) and fear of blame (ottappa) as mentioned, they quickly restore it to its proper state by rising from unwholesome actions and so forth.
Tuy nhiên, nếu đôi khi do sự xao nhãng của chánh niệm mà giới bị khiếm khuyết hay sứt mẻ, thì chính nhờ sự thành tựu tàm quý như đã nói trên mà họ nhanh chóng phục hồi giới trở lại trạng thái ban đầu bằng cách khởi lên (từ điều bất thiện) v.v…
Tayidaṃ sīlaṃ vārittaṃ cārittanti duvidhaṃ.
This morality is twofold: morality of abstinence (vāritta-sīla) and morality of performance (cāritta-sīla).
Giới này có hai loại: vāritta (giới cấm) và cāritta (giới hành).
Tatthāyaṃ bodhisattassa vārittasīle paṭipattikkamo – tena sabbasattesu tathā dayāpannacittena bhavitabbaṃ, yathā supinantenapi na āghāto uppajjeyya, parūpakaraṇaviratatāya parasantako alagaddo viya na parāmasitabbo.
Among these, this is the course of practice for the Bodhisatta concerning the morality of abstinence: he should cultivate a mind full of compassion for all beings, such that no thought of malice arises even in a dream; due to abstaining from harming others, he should not touch another's possessions, just like a poisonous snake.
Trong đó, đây là phương pháp thực hành đối với giới vāritta của Bồ-tát – vị ấy phải có tâm bi mẫn đối với tất cả chúng sanh đến nỗi ngay cả trong giấc mơ cũng không khởi lên sự sân hận; không nên chạm vào tài sản của người khác như một con rắn độc, do từ bỏ việc làm hại người khác.
Sace pabbajito hoti, abrahmacariyatopi ārācārī hoti sattavidhamethunasaṃyogavirato, pageva paradāragamanato.
If he is a renunciant, he keeps far away from unchaste conduct, abstaining from the seven kinds of sexual intercourse; how much more so from illicit sexual relations!
Nếu là người xuất gia, vị ấy sống xa lìa phi phạm hạnh, từ bỏ bảy loại sự kết hợp tình dục; huống chi là việc đi lại với vợ người.
Gahaṭṭho samāno paresaṃ dāresu sadā pāpakaṃ cittampi na uppādeti.
As a householder, he never entertains even an evil thought towards another's wives.
Nếu là cư sĩ, vị ấy không bao giờ khởi lên ý nghĩ xấu xa đối với vợ của người khác.
Kathento saccaṃ hitaṃ piyaṃ parimitameva ca kālena dhammiṃ kathaṃ bhāsitā hoti.
When speaking, he speaks only that which is true, beneficial, pleasant, and measured, a discourse on Dhamma at the proper time.
Khi nói, vị ấy chỉ nói lời chân thật, lợi ích, dễ thương, có chừng mực và đúng lúc, là lời pháp.
Sabbattha anabhijjhālu, abyāpannacitto, aviparītadassano kammassakatāñāṇena ca samannāgato.
He is uncovetous in all things, of an unmalicious mind, of undistorted vision, and endowed with the knowledge that deeds are one's own.
Vị ấy không tham lam ở mọi nơi, tâm không sân hận, có cái nhìn không sai lệch, và được trang bị trí tuệ về nghiệp sở hữu (kammassakatāñāṇa).
Samaggatesu sammāpaṭipannesu niviṭṭhasaddho hoti niviṭṭhapemoti.
He is firmly rooted in faith and affection towards those who are harmonious and rightly practising.
Vị ấy có niềm tin kiên cố và tình yêu sâu sắc đối với những người hòa hợp và thực hành đúng đắn.
Iti caturāpāyavaṭṭadukkhānaṃ pathabhūtehi akusalakammapathehi, akusaladhammehi ca oramitvā saggamokkhānaṃ pathabhūtesu kusalakammapathesu, kusaladhammesu ca patiṭṭhitassa mahāpurisassa parisuddhāsayapayogato yathābhipatthitā sattānaṃ hitasukhūpasañhitā manorathā sīghaṃ sīghaṃ abhinipphajjanti, pāramiyo paripūrenti.
Thus, for the Great Being who has refrained from unwholesome courses of action and unwholesome states of mind, which are the ground for the suffering of the four unfortunate realms of samsara, and is established in wholesome courses of action and wholesome states of mind, which are the ground for heavenly abodes and liberation, his wishes, which involve the welfare and happiness of beings, are swiftly and successfully accomplished due to the purity of his intention and effort, and his Perfections are fulfilled.
Như vậy, khi bậc Đại nhân đã từ bỏ những con đường nghiệp bất thiện và các pháp bất thiện là nguyên nhân dẫn đến đau khổ trong bốn đường ác (apāya) của luân hồi, và đã an trú trên những con đường nghiệp thiện và các pháp thiện là nguyên nhân dẫn đến thiên giới và giải thoát, thì nhờ sự thực hành với ý chí thanh tịnh, những ước nguyện của chúng sanh liên quan đến lợi ích và hạnh phúc sẽ nhanh chóng thành tựu, và các Ba-la-mật sẽ được viên mãn.
Evaṃbhūto hi ayaṃ.
Such is this.
Thật vậy, vị ấy là người như vậy.
Tattha hiṃsānivattiyā sabbasattānaṃ abhayadānaṃ deti, appakasireneva mettābhāvanaṃ sampādeti, ekādasa mettānisaṃse adhigacchati, appābādho hoti appātaṅko, dīghāyuko sukhabahulo, lakkhaṇavisese pāpuṇāti, dosavāsanañca samucchindati.
Therein, by abstaining from harming, he grants fearlessness to all beings, easily accomplishes the cultivation of loving-kindness, attains the eleven benefits of loving-kindness, becomes free from disease and affliction, enjoys a long life and much happiness, attains special marks of a great man, and eradicates the latent tendency of hatred.
Trong đó, nhờ từ bỏ sự làm hại, vị ấy ban tặng sự không sợ hãi cho tất cả chúng sanh, dễ dàng thành tựu sự tu tập tâm từ (mettābhāvanā), đạt được mười một lợi ích của tâm từ, ít bệnh tật, ít đau khổ, sống lâu, nhiều hạnh phúc, đạt được các tướng tốt đặc biệt, và đoạn trừ được tập khí sân hận (dosavāsana).
Tathā adinnādānanivattiyā corādīhi asādhāraṇe bhoge adhigacchati, parehi anāsaṅkanīyo, piyo, manāpo, vissāsanīyo, bhavasampattīsu alaggacitto pariccāgasīlo, lobhavāsanañca samucchindati.
Similarly, by abstaining from taking what is not given, he obtains possessions unshared by thieves and others, is not suspected by others, is dear and agreeable, trustworthy, has a mind unattached to worldly prosperity, is disposed to generosity, and eradicates the latent tendency of greed.
Tương tự, nhờ từ bỏ việc lấy của không cho, vị ấy đạt được tài sản không chung với kẻ trộm cướp v.v..., không bị người khác nghi ngờ, được yêu mến, dễ chịu, đáng tin cậy, tâm không dính mắc vào các thành tựu của đời sống, có thói quen bố thí, và đoạn trừ được tập khí tham lam (lobhavāsana).
Abrahmacariyanivattiyā alobho hoti santakāyacitto, sattānaṃ piyo hoti manāpo aparisaṅkanīyo, kalyāṇo cassa kittisaddo abbhuggacchati, alaggacitto hoti mātugāmesu aluddhāsayo, nekkhammabahulo, lakkhaṇavisese adhigacchati, lobhavāsanañca samucchindati.
By abstaining from unchaste conduct, he becomes free from greed, has a tranquil body and mind, is dear and agreeable to beings, unsuspected, a good reputation arises for him, he has a mind unattached to women, his intention is not greedy, he is frequently inclined towards renunciation, attains special marks of a great man, and eradicates the latent tendency of greed.
Nhờ từ bỏ phi phạm hạnh (abrahmacariya), vị ấy không tham lam, tâm thân an tịnh, được chúng sanh yêu mến, dễ chịu, không bị nghi ngờ, tiếng tốt của vị ấy vang xa, tâm không dính mắc vào phụ nữ, ý chí không tham đắm, thường hướng đến xuất ly (nekkhammabahulo), đạt được các tướng tốt đặc biệt, và đoạn trừ được tập khí tham lam (lobhavāsana).
Musāvādanivattiyā sattānaṃ pamāṇabhūto hoti paccayiko theto ādeyyavacano devatānaṃ piyo manāpo surabhigandhamukho asaddhammārakkhitakāyavacīsamācāro, lakkhaṇavisese adhigacchati, kilesavāsanañca samucchindati.
By abstaining from false speech, he becomes a standard for beings, trustworthy, reliable, and his words are heeded; he is dear and agreeable to devas, has a sweet-smelling mouth, and his bodily and verbal conduct are protected from ignoble qualities; he attains special marks of a great man, and eradicates the latent tendency of defilements.
Nhờ từ bỏ nói dối, vị ấy trở thành chuẩn mực cho chúng sanh, đáng tin cậy, kiên định, lời nói đáng nghe, được chư thiên yêu mến, dễ chịu, miệng có mùi thơm ngát, thân khẩu hành được bảo vệ khỏi các pháp bất thiện, đạt được các tướng tốt đặc biệt, và đoạn trừ được tập khí phiền não (kilesavāsana).
Pesuññanivattiyā parūpakkamehi abhejjakāyo hoti abhejjaparivāro, saddhamme ca abhejjanakasaddho, daḷhamitto bhavantaraparicitānampi sattānaṃ ekantapiyo, asaṃkilesabahulo.
By abstaining from slander, his body is not broken by the assaults of others, his retinue is not broken, and his faith in the Dhamma is unshaken; he has steadfast friends, is utterly dear even to beings familiar from past existences, and is greatly free from defilement.
Nhờ từ bỏ lời nói đâm thọc, thân thể vị ấy không bị tổn hại bởi sự tấn công của người khác, quyến thuộc không bị chia rẽ, có niềm tin kiên cố vào Chánh pháp, có bạn bè vững chắc, được chúng sanh thân thuộc từ kiếp trước yêu mến tuyệt đối, và ít bị ô nhiễm.
Pharusavācānivattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo sukhasīlo madhuravacano sambhāvanīyo, aṭṭhaṅgasamannāgato cassa saro nibbattati.
By abstaining from harsh speech, he is dear and agreeable to beings, of pleasant disposition, sweet-spoken, worthy of esteem, and his voice becomes endowed with eight qualities.
Nhờ từ bỏ lời nói thô ác, vị ấy được chúng sanh yêu mến, dễ chịu, có tính hạnh an lạc, lời nói ngọt ngào, đáng kính trọng, và giọng nói của vị ấy phát ra có tám đặc tính (aṭṭhaṅgasamannāgato).
Samphappalāpanivattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo, garubhāvanīyo ca, ādeyyavacano parimitālāpo, mahesakkho ca hoti mahānubhāvo, ṭhānuppattikena paṭibhānena pañhābyākaraṇakusalo, buddhabhūmiyañca ekāya eva vācāya anekabhāsānaṃ sattānaṃ anekesaṃ pañhānaṃ byākaraṇasamattho hoti.
By abstaining from frivolous talk, he is dear and agreeable to beings, venerable and worthy of respect, his words are heeded, his speech is measured, he is of great power and influence, skilled in answering questions with ready wit, and in the Buddha-realm, he is capable of answering many questions of many beings, even those of different languages, with just one word.
Nhờ từ bỏ lời nói vô ích, vị ấy được chúng sanh yêu mến, dễ chịu, đáng kính trọng, lời nói đáng nghe, lời nói có chừng mực, có uy lực lớn, có oai đức lớn, khéo léo trong việc giải đáp các vấn đề với trí tuệ ứng biến (ṭhānuppattika paṭibhāna), và ở địa vị Phật (buddhabhūmi), vị ấy có khả năng giải đáp vô số vấn đề của vô số chúng sanh với vô số ngôn ngữ chỉ bằng một lời nói.
Anabhijjhālutāya akicchalābhī hoti, uḷāresu ca bhogesu ruciṃ paṭilabhati, khattiyamahāsālādīnaṃ sammato hoti, paccatthikehi anabhibhavanīyo, indriyavekallaṃ na pāpuṇāti, appaṭipuggalo ca hoti.
Through uncovetousness, he obtains gains without difficulty, and delights in abundant wealth; he is esteemed by Khattiya rulers and wealthy householders, cannot be overcome by enemies, does not suffer from sensory defects, and is an unparalleled individual.
Nhờ không tham lam, vị ấy dễ dàng đạt được lợi lộc, có được sự yêu thích đối với những tài sản cao quý, được các vị sát-đế-lỵ đại phú v.v... tôn kính, không bị kẻ thù đánh bại, không bị khiếm khuyết các căn, và là người vô song.
Abyāpādena piyadassano hoti sattānaṃ sambhāvanīyo, parahitābhinanditāya ca satte appakasireneva pasādeti, alūkhasabhāvo ca hoti mettāvihārī, mahesakkho ca hoti mahānubhāvo.
Through non-ill-will, he is pleasant to behold and worthy of respect by beings; through delighting in the welfare of others, he easily inspires confidence in beings; he is of gentle disposition and abides in loving-kindness; he is of great power and influence.
Nhờ không sân hận, vị ấy được chúng sanh yêu mến, đáng kính trọng, và nhờ vui mừng với lợi ích của người khác, vị ấy dễ dàng làm cho chúng sanh hoan hỷ, có bản chất không thô lỗ, sống với tâm từ, có uy lực lớn và có oai đức lớn.
Micchādassanābhāvena kalyāṇe sahāye paṭilabhati, sīsacchedaṃ pāpuṇantopi pāpakammaṃ na karoti, kammassakatādassanato akotūhalamaṅgaliko ca hoti, saddhamme cassa saddhā patiṭṭhitā hoti mūlajātā, saddahati ca tathāgatānaṃ bodhiṃ, samayantaresu nābhiramati ukkāraṭṭhāne rājahaṃso viya, lakkhaṇattayavijānane kusalo hoti, ante ca anāvaraṇañāṇalābhī, yāva ca bodhiṃ na pāpuṇāti, tāva tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye ukkaṭṭhukkaṭṭho hoti, uḷāruḷārasampattiyo pāpuṇāti.
Through the absence of wrong view, he gains good friends; even when facing decapitation, he does not commit evil deeds; due to the perception that deeds are one's own, he is not superstitious; his faith in the Dhamma is firmly established and rooted; he believes in the Enlightenment of the Tathāgatas; he does not delight in other doctrines, just as a royal swan does not delight in a refuse heap; he is skilled in understanding the three characteristics (anicca, dukkha, anattā); and at the end (of his final existence), he attains unimpeded knowledge; and until he attains Enlightenment, he is the highest among beings in each successive realm, attaining ever-increasing prosperity.
Nhờ không có tà kiến, vị ấy có được những người bạn tốt, ngay cả khi phải chịu án tử hình cũng không làm điều ác, nhờ thấy rõ nghiệp sở hữu (kammassakatā), vị ấy không tin vào những điềm lành mê tín, niềm tin của vị ấy vào Chánh pháp được thiết lập vững chắc, có gốc rễ, và vị ấy tin vào sự giác ngộ của các Đức Như Lai, không vui thích với các giáo phái khác như chim thiên nga không vui thích ở bãi rác, khéo léo trong việc nhận biết ba tướng (lakkhaṇa), và cuối cùng đạt được trí tuệ vô ngại (anāvaraṇañāṇa), và cho đến khi đạt được giác ngộ, vị ấy luôn là người xuất sắc nhất trong mỗi loài chúng sanh, đạt được những thành tựu cao quý nhất.
Tathā attano anurūpāsu atthūpasaṃhitāsu sattānaṃ itikattabbatāpurekkhāro analaso sahāyabhāvaṃ upagacchati.
Likewise, with the determination to do what is beneficial for beings, suitable for himself and conducive to their welfare, he becomes an untiring helper.
Tương tự, Ngài trở thành bạn đồng hành không lười biếng, với ý chí luôn muốn làm những việc phù hợp và mang lại lợi ích cho chúng sinh.
Uppannesu ca sattānaṃ byādhiādidukkhesu yathārahaṃ patikāravidhāyako, ñātibhogādibyasanapatitesu sokapanodano, ullumpanasabhāvāvaṭṭhito hutvā niggahārahānaṃ dhammeneva niggaṇhanako yāvadeva akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpanāya, paggahārahānaṃ dhammeneva paggaṇhanako.
When illnesses and other sufferings arise in beings, he applies remedies as appropriate. For those afflicted by the loss of relatives, wealth, and other misfortunes, he removes their sorrow. Being intent on uplifting, he restrains those who deserve restraint, doing so only by the Dhamma, so as to raise them from unwholesome states and establish them in wholesome ones. He supports those who deserve support, doing so only by the Dhamma.
Khi chúng sinh gặp phải các khổ đau như bệnh tật, Ngài tìm cách chữa trị phù hợp; khi họ rơi vào cảnh mất mát người thân, tài sản, Ngài xua tan sầu muộn cho họ. Ngài luôn sẵn sàng giải thoát chúng sinh khỏi vòng luân hồi, quở trách những người đáng quở trách bằng Pháp, chỉ để giúp họ thoát khỏi ác pháp và an trú trong thiện pháp. Ngài ủng hộ những người đáng ủng hộ bằng Pháp.
Yāni purimakānaṃ mahābodhisattānaṃ uḷāratamāni paramadukkarāni acinteyyānubhāvāni sattānaṃ ekantahitasukhāvahāni caritāni, yehi nesaṃ bodhisambhārā sammadeva paripākaṃ agamiṃsu, tāni sutvā anubbiggo anutrāso ‘‘tepi mahāpurisā manussā eva, anukkamena pana sikkhāpāripūriyā bhāvitattā tādisāya uḷāratamāya ānubhāvasampattiyā bodhisambhāresu ukkaṃsapāramippattā ahesuṃ, tasmā mayāpi sīlādisikkhāsu sammadeva tathā paṭipajjitabbaṃ, yāya paṭipattiyā ahampi anukkamena sikkhaṃ paripūretvā ekantato padaṃ anupāpuṇissāmī’’ti saddhāpurecārikaṃ vīriyaṃ avissajjanto sammadeva sīlesu paripūrakārī hoti.
Having heard of the extremely noble, exceedingly difficult, inconceivably powerful deeds of the ancient Great Bodhisattas, which brought about ultimate benefit and happiness to beings and by which their Bodhi-requisites came to full maturity, he is not perturbed or afraid, thinking, "Those great men were also just human beings. But by developing the perfection of training gradually, they reached the pinnacle of excellence in the Bodhi-requisites through such exceedingly noble and powerful achievements. Therefore, I too must practice perfectly in the trainings of sīla and so forth, by which practice I too will gradually perfect the training and inevitably attain the Nibbāna state." Thus, without abandoning his faith-led energy, he perfectly fulfills the sīlas.
Khi nghe về những hạnh vi diệu, cực kỳ khó làm, với uy lực không thể nghĩ bàn, mang lại lợi ích và hạnh phúc tuyệt đối cho chúng sinh, mà các vị Đại Bồ-tát đời trước đã thực hành, nhờ đó mà các Ba-la-mật của họ đã chín muồi một cách hoàn hảo, Ngài không hề sợ hãi hay kinh hoàng. Ngài nghĩ: “Những bậc đại nhân ấy cũng là con người, nhưng nhờ tu tập hoàn thiện các giới hạnh từng bước mà đạt được uy lực và sự viên mãn Ba-la-mật siêu việt như vậy. Vì thế, ta cũng phải thực hành đúng đắn các giới hạnh như vậy, để bằng sự thực hành đó, ta cũng sẽ từng bước hoàn thiện giới hạnh và chắc chắn đạt được Niết bàn.” Với sự tinh tấn được dẫn dắt bởi niềm tin như vậy, Ngài hoàn thiện các giới hạnh một cách đúng đắn.
Tathā paṭicchannakalyāṇo hoti vivaṭāparādho, appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho dukkhasaho aviparītadassanajātiko anuddhato anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco saṃvutindriyo santamānaso kuhanādimicchājīvavirahito ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu, āraddhavīriyo pahitatto kāye ca jīvite ca nirapekkho, appamattakampi kāye, jīvite vā apekkhaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti, pageva adhimattaṃ.
Furthermore, he is hidden in virtue but open about his faults. He has few wishes, is content, secluded, unentangled, enduring of hardship, possessed of an undistorted view, not puffed up, not arrogant, not fickle, not garrulous, not scattered in speech, with faculties restrained, with a tranquil mind, free from wrongful livelihoods such as flattery, endowed with proper conduct and resort. He sees danger in even the smallest faults and undertakes and trains in the precepts. He is resolute in effort, dedicated, and indifferent to body and life. He does not tolerate even the slightest attachment to body or life; he abandons and dispels it, much less excessive attachment.
Ngài có thiện hạnh kín đáo và lỗi lầm công khai; ít ham muốn, biết đủ, sống ẩn dật, không giao du, chịu đựng khổ đau, có cái nhìn không sai lệch, không kiêu căng, không ngạo mạn, không xao động, không ba hoa, lời nói không lộn xộn, các căn được chế ngự, tâm an tịnh, không sống bằng tà mạng như lừa dối, v.v. Ngài đầy đủ oai nghi và phạm vi hành động. Ngài thấy sợ hãi ngay cả trong những lỗi nhỏ nhất và giữ gìn giới luật. Ngài tinh tấn, tâm hướng về Niết bàn, không bám víu vào thân mạng. Ngài không chấp giữ dù chỉ một chút bám víu vào thân hay mạng sống, Ngài từ bỏ và loại trừ nó, huống chi là sự bám víu quá mức.
Sabbepi dussīlyahetubhūte kodhupanāhādike kilesupakkilese pajahati vinodeti, appamattakena visesādhigamena aparituṭṭho hoti, na saṅkocaṃ āpajjati, uparūparivisesādhigamāya vāyamati.
He abandons and dispels all defilements and secondary defilements, such as anger and resentment, which are causes of unwholesomeness. He is not content with small attainments of distinction, nor does he become discouraged; he strives for higher and higher attainments.
Ngài từ bỏ và loại trừ tất cả các phiền não và tùy phiền não như sân hận, oán thù, v.v., là nguyên nhân của sự phá giới. Ngài không tự mãn với những thành tựu nhỏ, không chùn bước, mà luôn cố gắng để đạt được những thành tựu cao hơn.
Yena yathāladdhā sampatti hānabhāgiyā vā ṭhitibhāgiyā vā na hoti, tathā mahāpuriso andhānaṃ pariṇāyako hoti, maggaṃ ācikkhati, badhirānaṃ hatthamuddāya saññaṃ deti, atthamanuggāheti, tathā mūgānaṃ.
By that effort, whatever attainment he has achieved, whether it be declining or stationary, does not occur. Thus, the Great Man is a guide for the blind, showing them the way. To the deaf, he gives signals with hand gestures, helping them to understand the meaning. The same applies to the mute.
Nhờ đó, những thành tựu mà Ngài đạt được không bị suy giảm hay đình trệ. Tương tự, bậc đại nhân là người dẫn đường cho người mù, chỉ lối cho họ. Ngài ra hiệu bằng tay cho người điếc, giúp họ hiểu ý nghĩa. Ngài cũng làm như vậy với người câm.
Pīṭhasappikānaṃ pīṭhaṃ deti, vāheti vā.
To those who crawl on their buttocks, he gives a seat or carries them.
Ngài đưa ghế cho người bị liệt chân hoặc giúp họ di chuyển.
Assaddhānaṃ saddhāpaṭilābhāya vāyamati, kusītānaṃ ussāhajananāya, muṭṭhassatīnaṃ satisamāyogāya.
He strives for the acquisition of faith for the faithless, for the generation of enthusiasm for the lazy, and for the alignment of mindfulness for the forgetful.
Ngài cố gắng giúp người không có đức tin có được đức tin, giúp người biếng nhác có được sự tinh tấn, giúp người thất niệm có được chánh niệm.
Vibbhantattānaṃ samādhisampadāya, duppaññānaṃ paññādhigamāya vāyamati.
He strives for the accomplishment of concentration for those with distracted minds, and for the attainment of wisdom for the unwise.
Ngài cố gắng giúp người có tâm tán loạn đạt được sự định tâm, giúp người kém trí tuệ đạt được trí tuệ.
Kāmacchandapariyuṭṭhitānaṃ kāmacchandapaṭivinodanāya vāyamati.
He strives for the removal of sensual desire for those overcome by sensual desire.
Ngài cố gắng giúp người bị dục ái chi phối loại bỏ dục ái.
Byāpādathinamiddhauddhaccakukkuccavicikicchāpariyuṭṭhitānaṃ vicikicchāvinodanāya vāyamati.
He strives for the removal of perplexity for those overcome by ill-will, sloth and torpor, restlessness and remorse, and perplexity.
Ngài cố gắng giúp người bị sân hận, hôn trầm, trạo cử, hối hận và hoài nghi chi phối loại bỏ hoài nghi.
Kāmavitakkādipakatānaṃ kāmavitakkādimicchāvitakkavinodanāya vāyamati.
He strives for the removal of wrong thoughts, such as thoughts of sensual desire, for those afflicted by them.
Ngài cố gắng giúp người bị các tà tư duy như dục tầm chi phối loại bỏ các tà tư duy đó.
Pubbakārīnaṃ sattānaṃ kataññutaṃ nissāya pubbabhāsī piyavādī saṅgāhako sadisena, adhikena vā paccupakāre sammānetā hoti.
Relying on gratitude towards beings who have previously rendered service, he is one who speaks first, speaks kindly, and is helpful; he honors them with reciprocal kindness, whether equal or greater.
Dựa vào lòng tri ân đối với những chúng sinh đã từng giúp đỡ mình trước, Ngài là người nói lời trước, nói lời dễ thương, và là người thu phục chúng sinh. Ngài đền đáp công ơn bằng cách giúp đỡ tương đương hoặc hơn.
Āpadāsu sahāyakiccaṃ anutiṭṭhati, tesaṃ tesañca sattānaṃ pakatiṃ, sabhāvañca parijānitvā yehi yathā saṃvasitabbaṃ hoti, tehi tathā saṃvasati.
In times of adversity, he performs the task of a friend. Having understood the nature and disposition of various beings, he associates with them in the manner appropriate for each.
Khi gặp hoạn nạn, Ngài thực hiện vai trò của một người bạn. Sau khi hiểu rõ bản chất và tính cách của từng chúng sinh, Ngài sống chung với họ theo cách phù hợp.
Yesu ca yathā paṭipajjitabbaṃ hoti, tesu tathā paṭipajjati.
And with whom he should practice in what way, with them he practices in that way.
Và Ngài đối xử với họ theo cách phù hợp.
Tañca kho akusalato vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpanavasena, na aññathā.
And that is indeed for the purpose of leading them away from unwholesome states and establishing them in wholesome states, and not otherwise.
Điều đó chỉ là để giúp họ thoát khỏi ác pháp và an trú trong thiện pháp, chứ không phải theo cách khác.
Paracittānurakkhaṇā hi bodhisattānaṃ yāvadeva kusalābhivaḍḍhiyā.
For Bodhisattas, guarding the minds of others is solely for the increase of wholesome states.
Bởi vì sự bảo vệ tâm ý của người khác đối với các vị Bồ-tát chỉ là để tăng trưởng thiện pháp.
Tathā hitajjhāsayenāpi paro na sāhasitabbo, na bhaṇḍitabbo, na maṅkubhāvamāpādetabbo, na parassa kukkuccaṃ uppādetabbaṃ, na niggahaṭṭhāne codetabbo, na nīcataraṃ paṭipannassa attā uccatare ṭhapetabbo, na ca paresu sabbena sabbaṃ asevinā bhavitabbaṃ, na atisevinā, na akālasevinā bhavitabbaṃ.
Likewise, one should not insult another with a malicious intent, nor quarrel, nor cause dismay, nor generate remorse in another, nor admonish in a place of censure, nor place oneself in a superior position to one who is practicing in a lower way, nor should one entirely avoid others, nor excessively associate, nor associate at inappropriate times.
Tương tự, với ý định tốt lành, không nên chế giễu người khác, không nên gây tranh cãi, không nên làm họ mất mặt, không nên gây hối hận cho người khác, không nên quở trách ở nơi đáng quở trách, không nên đặt mình lên cao hơn người đang thực hành thấp kém hơn, và không nên hoàn toàn không giao thiệp với người khác, cũng không nên giao thiệp quá mức, và không nên giao thiệp sai thời điểm.
Yutte pana satte desakālānurūpaṃ sevati, na ca paresaṃ purato piyepi garahati, appiye vā pasaṃsati, na adhiṭṭhāya vissāsī hoti, na dhammikaṃ upanimantanaṃ paṭikkhipati, na paññattiṃ upagacchati, nādhikaṃ paṭiggaṇhāti, saddhāsampanne saddhānisaṃsakathāya sampahaṃseti, sīlasutacāgapaññāsampanne paññānisaṃsakathāya sampahaṃseti.
However, he associates with suitable beings according to place and time. He does not criticize those he likes in front of others, nor does he praise those he dislikes. He is not presumptuously intimate. He does not refuse a righteous invitation. He does not accede to worldly conventions. He does not accept more than what is offered. He gladdens those endowed with faith by speaking of the benefits of faith. He gladdens those endowed with sīla, learning, generosity, and wisdom by speaking of the benefits of wisdom.
Tuy nhiên, Ngài giao thiệp với những chúng sinh phù hợp theo đúng thời điểm và hoàn cảnh. Ngài không chê bai người mình yêu mến trước mặt người khác, cũng không khen ngợi người mình không yêu mến. Ngài không cố ý trở nên thân thiết. Ngài không từ chối lời mời hợp Pháp. Ngài không chấp nhận những quy định không phù hợp. Ngài không nhận quá mức. Ngài khích lệ những người có đức tin bằng cách nói về lợi ích của đức tin. Ngài khích lệ những người đầy đủ giới, văn, thí, tuệ bằng cách nói về lợi ích của trí tuệ.
Sace pana bodhisatto abhiññābalappatto hoti, pamādāpanne satte abhiññābalena yathārahaṃ nirayādike dassento saṃvejetvā assaddhādike saddhādīsu patiṭṭhāpeti, sāsane otāreti, saddhādiguṇasampanne paripāceti.
If a Bodhisatta has attained the power of supernormal knowledge, he appropriately shows those who have fallen into heedlessness hell and other realms by his supernormal power, thus inspiring dread in them. He establishes the faithless and others in faith and so forth, brings them into the Dispensation, and brings to maturity those endowed with virtues such as faith.
Nếu Bồ-tát đã đạt được thần thông, Ngài sẽ khiến những chúng sinh phóng dật kinh sợ bằng cách dùng thần thông để cho họ thấy những cảnh giới địa ngục, v.v., một cách phù hợp, rồi giúp những người không có đức tin an trú trong đức tin, v.v. Ngài đưa họ vào giáo pháp và làm cho những người có đầy đủ các phẩm chất như đức tin, v.v., trở nên chín muồi.
Evamassa mahāpurisassa cārittabhūto aparimāṇo puññābhisando kusalābhisando uparūpari abhivaḍḍhatīti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that the immeasurable flow of merit and wholesome deeds, which constitutes the conduct of this Great Man, increases higher and higher.
Như vậy, dòng chảy công đức vô lượng, dòng chảy thiện pháp thuộc về hạnh của vị đại nhân ấy sẽ tăng trưởng lên từng cấp bậc, điều đó cần phải được hiểu rõ.
Apica yā sā ‘‘kiṃ sīlaṃ, kenaṭṭhena sīla’’ntiādinā pucchaṃ katvā ‘‘pāṇātipātādīhi viramantassa, vattapaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanādayo dhammā sīla’’ntiādinā nayena nānappakārato sīlassa vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.6) vuttā, sā sabbāpi idha āharitvā vattabbā.
Furthermore, all the detailed discourse on sīla mentioned in the Visuddhimagga, which asks "What is sīla? For what reason is it sīla?" and so forth, and answers, "The states such as volition of one abstaining from the destruction of life and so forth, or of one fulfilling his duties and practices, are sīla," and so forth, should all be brought forth and stated here.
Hơn nữa, tất cả những lời giải thích chi tiết về giới đã được trình bày trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga 1.6) theo nhiều cách khác nhau, bắt đầu bằng câu hỏi “Giới là gì? Giới có ý nghĩa gì?” và trả lời rằng “Giới là các pháp như tâm sở tư (cetanā), v.v., của người tránh sát sinh, v.v., hoặc của người hoàn thiện các bổn phận và thực hành”, tất cả những điều đó cũng cần được trình bày ở đây.
Kevalañhi tattha sāvakabodhisattavasena sīlakathā āgatā, idha mahābodhisattavasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbāti ayameva viseso.
The only difference is that in the Visuddhimagga, the discourse on sīla is presented from the perspective of a Disciple-Bodhisatta, whereas here, it should be stated with compassion and skill in means as its forerunner, from the perspective of a Great Bodhisatta.
Điểm khác biệt duy nhất là ở đó, lời giải thích về giới được trình bày theo cách của Thanh Văn Bồ-tát, còn ở đây, nó được trình bày theo cách của Đại Bồ-tát, với lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện làm tiền đề.
Yato idaṃ sīlaṃ mahāpuriso yathā na attano duggatiyaṃ parikilesavimuttiyā, sugatiyampi na rajjasampattiyā, na cakkavattī, na deva, na sakka, na māra, na brahmasampattiyā pariṇāmeti, tathā na attano tevijjatāya, na chaḷabhiññatāya, na catupaṭisambhidādhigamāya, na sāvakabodhiyā, na paccekabodhiyā pariṇāmeti, atha kho sabbaññubhāvena sabbasattānaṃ anuttarasīlālaṅkārasampādanatthameva pariṇāmetīti ayaṃ sīlapāramiyā paṭipattikkamo.
Because the Great Being dedicates this virtue not for his own liberation from defilement in woeful states, nor for the attainment of royal dominion in heavenly states, nor for becoming a Cakkavatti, a deva, a Sakka, a Māra, or a Brahmā; nor similarly for his own attainment of the three knowledges (tevijjā), the six supernormal powers (chaḷabhiññā), the four analytical knowledges (catupaṭisambhidā), the enlightenment of a disciple (sāvakabodhi), or the enlightenment of a Paccekabuddha; but rather dedicates it solely for the accomplishment of the unsurpassed adornment of virtue for all beings through omniscient Buddhahood – this is the method of practice for the Perfection of Virtue (Sīlapāramī).
Vì bậc Đại nhân không hướng giới này đến sự giải thoát khỏi phiền não trong ác đạo của tự thân, cũng không hướng đến sự giàu sang của vua chúa, hoặc Chuyển Luân Vương, hoặc chư thiên, hoặc Sakka, hoặc Ma vương, hoặc Phạm thiên trong thiện đạo; cũng như không hướng đến Tam minh, hoặc Lục thông, hoặc sự thành tựu Tứ tuệ phân tích, hoặc Giác ngộ của Thanh văn, hoặc Giác ngộ của Độc giác Phật của tự thân; mà chỉ hướng đến việc hoàn thành sự trang nghiêm giới hạnh vô thượng cho tất cả chúng sanh bằng Phật tánh Toàn trí. Đây là phương pháp thực hành Giới Ba-la-mật.
Tathā yasmā karuṇūpāyakosallapariggahitā ādīnavadassanapubbaṅgamā kāmehi ca bhavehi ca nikkhamanavasena pavattā kusalacittuppatti nekkhammapāramī, tasmā sakalasaṃkilesanivāsanaṭṭhānatāya, puttadārādīhi mahāsambādhatāya, kasivāṇijjādinānāvikammantādhiṭṭhānabyākulatāya ca gharāvāsassa nekkhammasukhādīnaṃ anokāsataṃ, kāmānañca ‘‘satthadhārālaggamadhubindu viya ca kadalī viya ca avaleyhamānaparittassādavipulānatthānubandhā’’ti ca vijjulatobhāsena gahetabbaṃ naccaṃ viya parittakālūpalabbhā, ummattakālaṅkāro viya viparītasaññāya anubhavitabbā, karīsāvacchādanamukhaṃ viya paṭikārabhūtā, udake temitaṅguliyā nisārudakapānaṃ viya atittikarā, chātajjhattabhojanaṃ viya sābādhā, balisāmisaṃ viya byāsanupanipātakāraṇā (byasanasannipātakāraṇā – dī. ni. ṭī. 1.7), aggisantāpo viya kālattayepi dukkhuppattihetubhūtā, makkaṭālepo viya bandhananimittā, ghātakāvacchādanakimālayo viya anatthacchādanā, sapattagāmavāso viya bhayaṭṭhānabhūtā, paccatthikaposako viya kilesamārādīnaṃ āmisabhūtā, chaṇasampattiyo viya vipariṇāmadukkhā, koṭaraggi viya antodāhakā, purāṇakūpāvalambabīraṇamadhupiṇḍaṃ viya anekādīnavā, loṇūdakapānaṃ viya pipāsāhetubhūtā, surāmerayaṃ viya nīcajanasevitā, appassādatāya aṭṭhikaṅkalūpamā’’tiādinā ca nayena ādīnavaṃ sallakkhetvā tabbipariyāyena nekkhamme ānisaṃsaṃ passantena nekkhammapavivekaupasamasukhādīsu ninnapoṇapabbhāracittena nekkhammapāramiyaṃ paṭipajjitabbaṃ.
Furthermore, since the generation of wholesome consciousness, encompassed by compassion and skillful means, preceded by the perception of danger, and arisen through egress from sensual pleasures and existences, is the Perfection of Renunciation (Nekkhamma-pāramī); therefore, one who perceives the lack of opportunity for the joys of renunciation in household life—due to its being a place for all defilements to reside, its great restrictiveness with children and wives, and its being agitated by various undertakings such as agriculture and commerce—and who, likewise, recognizing the danger in sensual pleasures through such similes as "like a drop of honey clinging to a razor's edge," and "like a banana tree, they are of little enjoyment and lead to great harm"; "like a dance seized by a flash of lightning, they are enjoyed for a brief period"; "like the adornments of a madman, they are to be experienced with perverted perception"; "like a face covered with excrement, they are repulsive"; "like drinking water without essence with a soaked finger, they are unsatisfying"; "like food for a starving person, they are associated with affliction"; "like a baited hook, they are causes of misfortune and calamity"; "like a fire's heat, they are causes of suffering in all three times"; "like monkey glue, they are causes of bondage"; "like a slayer's hidden worm-nest, they conceal harm"; "like dwelling in an enemy village, they are places of fear"; "like fostering enemies, they are objects of attachment for defilements and Māra"; "like festival joys, they entail the suffering of change"; "like a fire in a hollow tree, they cause internal burning"; "like a lump of wild honey hanging in an old well, they have many dangers"; "like drinking salt water, they cause thirst"; "like liquor and intoxicants, they are resorted to by low people"; and "on account of their meager satisfaction, they are like a skeleton of bones"—and who, by contrast, sees the advantages in renunciation, should practice the Perfection of Renunciation with a mind inclined, disposed, and directed towards the joys of renunciation, seclusion, and tranquility.
Tương tự, vì sự phát khởi tâm thiện được bao hàm bởi lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện, có sự quán chiếu tai họa làm tiền đề, khởi lên do sự thoát ly khỏi dục và hữu, chính là Xuất ly Ba-la-mật; do đó, bậc Bồ-tát nên nhận thức tai họa của đời sống gia đình là nơi chứa chấp mọi phiền não, là nơi đầy chật với vợ con v.v., là nơi bận rộn với các công việc khác nhau như cày cấy, buôn bán v.v., và không có cơ hội cho các hạnh phúc xuất ly v.v.; và nhận thức tai họa của các dục lạc theo cách như: “chúng giống như giọt mật dính trên lưỡi dao, giống như cây chuối, chúng chỉ mang lại chút ít vị ngọt tạm bợ và dẫn đến vô vàn tai họa lớn lao”; và chúng chỉ có thể cảm nhận được trong thời gian ngắn ngủi như ánh chớp lóe lên; chúng được trải nghiệm với nhận thức sai lầm như sự trang điểm của người điên; chúng giống như khuôn mặt bị che phủ bởi phân, ghê tởm; chúng không bao giờ thỏa mãn như việc uống nước không cốt lõi bằng ngón tay nhúng vào nước; chúng gây ra đau khổ như thức ăn của người đói khát; chúng là nguyên nhân của tai họa và sự sụp đổ như mồi câu cá; chúng là nguyên nhân của sự phát sinh khổ trong cả ba thời gian như sức nóng của lửa; chúng là nguyên nhân của sự ràng buộc như keo dính khỉ; chúng che giấu những điều bất lợi như tổ sâu bọ che giấu kẻ sát nhân; chúng là nơi đáng sợ như làng có kẻ thù; chúng là mồi nhử cho phiền não, Ma vương v.v. như kẻ nuôi dưỡng kẻ thù; chúng mang lại khổ đau do sự thay đổi như các lễ hội; chúng thiêu đốt từ bên trong như lửa trong thân cây rỗng; chúng có vô số tai họa như cục mật ong trên dây thừng treo trong giếng cũ; chúng là nguyên nhân của khát vọng như uống nước muối; chúng bị những người thấp kém phục vụ như rượu và bia; chúng giống như bộ xương khô vì không có gì thỏa mãn. Sau khi nhận thức tai họa theo cách này và quán chiếu lợi ích của sự xuất ly theo cách ngược lại, với tâm hướng về, nghiêng về và thiên về hạnh phúc xuất ly, viễn ly và tịch tịnh v.v., bậc Bồ-tát nên thực hành Xuất ly Ba-la-mật.
Yasmā pana nekkhammaṃ pabbajjāmūlakaṃ, tasmā pabbajjā tāva anuṭṭhātabbā.
Since renunciation is based on going forth, going forth should first be undertaken.
Vì sự xuất ly có gốc rễ từ sự xuất gia, nên trước hết cần phải thực hiện sự xuất gia.
Pabbajjamanutiṭṭhantena mahāsattena asati buddhuppāde kammavādīnaṃ kiriyavādīnaṃ tāpasaparibbājakānaṃ pabbajjā anuṭṭhātabbā.
When the Great Being undertakes going forth, in the absence of a Buddha's arising, he should undertake the going forth of those ascetics and wanderers who are karmic-theorists and action-theorists.
Khi chưa có Phật xuất hiện, bậc Đại Bồ-tát thực hành sự xuất gia của các đạo sĩ và du sĩ tin vào nghiệp (kammavādī) và hành động (kiriyavādī).
Uppannesu pana sammāsambuddhesu tesaṃ sāsane eva pabbajitabbaṃ.
But when Perfectly Self-Enlightened Ones arise, one should go forth only in their Dispensation.
Nhưng khi các vị Chánh Đẳng Giác đã xuất hiện, thì chỉ nên xuất gia trong giáo pháp của các Ngài.
Pabbajitvā ca yathāvutte sīle patiṭṭhitena tassā eva sīlapāramiyā vodāpanatthaṃ dhutaguṇā samādātabbā.
Having gone forth, and being established in the virtue as described, one should undertake the ascetic practices (dhutaguṇā) for the purification of that very Perfection of Virtue.
Sau khi xuất gia và an trú trong giới hạnh đã nói trên, để làm cho Ba-la-mật giới ấy được thanh tịnh, các hạnh đầu đà (dhutaguṇa) cần phải được thọ trì.
Samādinnadhutadhammā hi mahāpurisā sammadeva te pariharantā appicchāsantuṭṭhasallekhapavivekaasaṃsaggavīriyārambhasubharatādiguṇasalilavikkhālitakilesamalatāya anavajjasīlavataguṇaparisuddhasamācārā porāṇe ariyavaṃsattaye patiṭṭhitā catutthaṃ bhāvanārāmatāsaṅkhātaṃ ariyavaṃsaṃ gantuṃ cattārīsāya ārammaṇesu yathārahaṃ upacārappanābhedaṃ jhānaṃ upasampajja viharanti.
Indeed, Great Beings who have undertaken the dhuta practices and who perfectly observe them, having their defilement-stains washed away by the water of qualities such as fewness of wishes, contentment, austerity, seclusion, non-entanglement, aroused energy, and easiness to support, become pure in their conduct through blameless virtue and observances. Established in the three ancient noble lineages, they go forth to the fourth noble lineage, which is delight in development, and abidingly attain jhāna, differentiated into access and absorption, as appropriate, in the forty meditation subjects.
Thật vậy, các bậc Đại nhân đã thọ trì các pháp đầu đà, khi thực hành chúng một cách đúng đắn, với tâm được gột rửa khỏi cấu uế phiền não bằng nước của các đức tính như thiểu dục, tri túc, hạnh đầu đà, viễn ly, không giao du, tinh tấn và dễ nuôi dưỡng v.v., với giới hạnh và các đức tính không lỗi lầm, có oai nghi thanh tịnh, an trú trong ba Thánh chủng cổ xưa, để đạt đến Thánh chủng thứ tư là hoan hỷ trong thiền định, họ nhập và an trú trong thiền định với sự phân biệt giữa cận định và an định, tùy theo mức độ thích hợp trong bốn mươi đề mục thiền định.
Evañhissa sammadeva nekkhammapāramī pāripūritā hoti.
Thus, for him, the Perfection of Renunciation is perfectly fulfilled.
Và như vậy, Xuất ly Ba-la-mật của vị ấy được hoàn thành một cách đúng đắn.
Imasmiṃ pana ṭhāne terasahi dhutadhammehi saddhiṃ dasa kasiṇāni dasāsubhāni dasānussatiyo cattāro brahmavihārā cattāro āruppā ekā saññā ekaṃ vavatthānanti cattārīsa samādhibhāvanākammaṭṭhānāni, bhāvanāvidhānañca vitthārato vattabbāni, taṃ panetaṃ sabbaṃ yasmā visuddhimagge (visuddhi. 1.22, 47) sabbākārato vitthāretvā vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
In this context, together with the thirteen dhuta practices, the ten kasiṇas, ten asubhas, ten recollections (anussati), four Brahma-vihāras, four formless attainments (āruppā), one perception (saññā), and one analysis (vavatthāna)—these forty meditation subjects for the development of concentration—and the method of development, should all be explained in detail; but since all of this has been expounded in all aspects in detail in the Visuddhimagga, it should be understood according to the method stated therein.
Tuy nhiên, tại đây, cùng với mười ba hạnh đầu đà, mười kasiṇa, mười asubha, mười niệm tùy niệm, bốn Phạm trú, bốn vô sắc giới, một tưởng (saññā) và một phân biệt (vavatthāna), tức là bốn mươi đề mục thiền định để phát triển định, và phương pháp tu tập cần được trình bày chi tiết. Nhưng vì tất cả những điều này đã được trình bày chi tiết trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga), nên cần phải hiểu theo cách đã nói ở đó.
Kevalañhi tattha sāvakabodhisattassa vasena vuttaṃ, idha mahābodhisattassa vasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbanti ayameva viseso.
The only difference is that there it is stated with reference to a Disciple-Bodhisatta, while here it is stated with reference to a Great Bodhisatta, preceded by compassion and skillful means.
Chỉ có điều khác biệt là ở đó, chúng được nói theo khía cạnh của Bồ-tát Thanh văn, còn ở đây, chúng được nói theo khía cạnh của Đại Bồ-tát, với lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện làm tiền đề.
Evamettha nekkhammapāramiyā paṭipattikkamo veditabbo.
Thus, here the method of practice for the Perfection of Renunciation (Nekkhamma-pāramī) is to be understood.
Như vậy, phương pháp thực hành Xuất ly Ba-la-mật cần được hiểu ở đây.
Tathā paññāpāramiṃ sampādetukāmena yasmā paññā āloko viya andhakārena mohena saha na vattati, tasmā mohakāraṇāni tāva bodhisattena parivajjetabbāni.
Furthermore, since wisdom (paññā) does not exist together with the darkness of delusion, just as light does not exist with darkness, the Bodhisatta desiring to accomplish the Perfection of Wisdom must first avoid the causes of delusion.
Tương tự, vì trí tuệ không tồn tại cùng với si mê như ánh sáng không tồn tại cùng với bóng tối, nên bậc Bồ-tát muốn hoàn thành Ba-la-mật trí tuệ trước hết phải từ bỏ các nguyên nhân của si mê.
Tatthimāni mohakāraṇāni-arati tandī vijambhitā ālasiyaṃ gaṇasaṅgaṇikārāmatā niddāsīlatā anicchayasīlatā ñāṇasmiṃ akutūhalatā micchādhimāno aparipucchakatā kāyassa nasammāparihāro asamāhitacittatā duppaññānaṃ puggalānaṃ sevanā paññavantānaṃ apayirupāsanā attaparibhavo micchāvikappo viparītābhiniveso kāyadaḷhībahulatā asaṃvegasīlatā pañca nīvaraṇāni, saṅkhepato yevāpanadhamme āsevato anuppannā paññā nuppajjati, uppannā parihāyati, iti imāni mohakāraṇāni, tāni parivajjantena bāhusacce, jhānādīsu ca yogo karaṇīyo.
Here are these causes of delusion: lack of delight, sloth, stretching of limbs, idleness, delight in company and crowds, habitual sleepiness, indecisiveness, lack of curiosity regarding knowledge, false conceit, lack of inquiry, improper care of the body, unsettled mind, association with unwise individuals, not attending upon the wise, self-debasement, wrong thoughts, perverted adherence, excessive bodily attachment, habitual lack of urgency (saṃvega), and the five hindrances. In brief, for one who repeatedly practices any unwholesome states, unarisen wisdom does not arise, and arisen wisdom declines. These are the causes of delusion. Therefore, by avoiding them, the Bodhisatta should engage in extensive learning (bāhusacca) and in jhāna and so on.
Đây là các nguyên nhân của si mê: sự không hoan hỷ, sự uể oải, sự duỗi dài thân thể, sự lười biếng, sự ưa thích tụ tập, sự ham ngủ, sự không quyết đoán, sự không tò mò về trí tuệ, sự kiêu mạn sai lầm, sự không hỏi han, sự không chăm sóc thân thể đúng đắn, tâm không định tĩnh, sự giao du với những người kém trí tuệ, sự không gần gũi những người có trí tuệ, sự coi thường bản thân, sự suy nghĩ sai lầm, sự chấp thủ sai lệch, sự quá chú trọng đến việc chăm sóc thân thể, sự không có tâm xúc động, và năm triền cái. Tóm lại, đối với người thường xuyên thực hành các pháp bất thiện, trí tuệ chưa sinh sẽ không sinh, trí tuệ đã sinh sẽ suy giảm. Đây là những nguyên nhân của si mê. Bậc Bồ-tát, khi từ bỏ chúng, nên tinh tấn trong việc học rộng và trong thiền định v.v.
Tatthāyaṃ bāhusaccassa visayavibhāgo – pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo cattāri saccāni bāvīsatindriyāni dvādasapadiko paṭiccasamuppādo, tathā satipaṭṭhānādayo kusalādidhammappabhedā ca, yāni ca loke anavajjāni vijjāṭṭhānāni, yo ca sattānaṃ hitasukhavidhānanayo byākaraṇaviseso.
Here is the detailed exposition of extensive learning: the five aggregates, twelve sense bases, eighteen elements, four Noble Truths, twenty-two faculties, the twelve-linked dependent origination, as well as the classifications of wholesome states beginning with the foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna), and all blameless fields of knowledge in the world, and the specific grammar that serves as a means for providing welfare and happiness to beings.
Ở đây, đây là sự phân loại đối tượng của sự học rộng: năm uẩn, mười hai xứ, mười tám giới, bốn sự thật, hai mươi hai căn, mười hai chi duyên khởi; cũng như các phân loại pháp thiện v.v. như Tứ niệm xứ v.v., và các môn học không lỗi lầm trên thế gian, và các loại ngữ pháp đặc biệt là phương pháp mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sanh.
Iti evaṃ pakāraṃ sakalameva sutavisayaṃ upāyakosallapubbaṅgamāya paññāya, satiyā, vīriyena ca sādhukaṃ uggahaṇasavanadhāraṇaparicayaparipucchāhi ogāhetvā tattha ca paresaṃ patiṭṭhāpanena sutamayā paññā nibbattetabbā, tathā sattānaṃ itikattabbatāsu ṭhānuppattikā paṭibhānabhūtā, āyāpāyaupāyakosallabhūtā ca paññā hitesitaṃ nissāya tattha tattha yathārahaṃ pavattetabbā, tathā khandhādīnaṃ sabhāvadhammānaṃ ākāraparitakkanamukhena ceva nijjhānaṃ khamāpentena ca cintāmayā paññā nibbattetabbā.
Thus, wisdom born of learning (sutamaya-paññā) should be developed by thoroughly mastering all such subjects of learning through good learning, listening, memorizing, practicing, and inquiring, all preceded by skillful means and accompanied by mindfulness and effort, and by establishing others in those subjects. Likewise, wisdom that is spontaneous in situations concerning what should be done for beings, and wisdom that is a skillful means for benefit and loss, should be appropriately cultivated in various situations by relying on the desire for welfare. Similarly, wisdom born of reflection (cintāmaya-paññā) should be developed by reflecting on the characteristics of the aggregates and other intrinsic phenomena, and by making them conducive to contemplative insight.
Như vậy, toàn bộ đối tượng của sự học hỏi theo cách này cần phải được thấu triệt một cách kỹ lưỡng bằng trí tuệ có thiện xảo phương tiện làm tiền đề, bằng niệm và bằng tinh tấn, thông qua việc học hỏi, lắng nghe, ghi nhớ, thực hành và hỏi han; và bằng cách làm cho người khác an trú trong đó, trí tuệ do nghe (sutamaya paññā) cần phải được phát sinh. Tương tự, trí tuệ phát sinh ngay tại chỗ, trí tuệ là sự thông minh, và trí tuệ là sự thiện xảo phương tiện trong việc hiểu lợi ích và tai hại, cần phải được vận dụng một cách thích hợp trong từng trường hợp, dựa trên sự mong muốn lợi ích cho chúng sanh. Cũng vậy, trí tuệ do tư duy (cintāmaya paññā) cần phải được phát sinh bằng cách suy xét các đặc tính của các pháp bản chất như các uẩn v.v., và bằng cách chấp nhận sự quán chiếu.
Tattha yācimā iddhividhañāṇaṃ dibbasotadhātuñāṇaṃ cetopariyañāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ yathākammūpagañāṇaṃ anāgataṃsañāṇanti saparibhaṇḍā pañcalokiyābhiññāsaṅkhātā bhāvanāpaññā, yā ca khandhāyatanadhātuindriyasaccapaṭiccasamuppādādibhedesu catubhūmakesu dhammesu uggahaparipucchāvasena ñāṇaparicayaṃ katvā sīlavisuddhi cittavisuddhīti mūlabhūtāsu imāsu dvīsu visuddhīsu patiṭṭhāya diṭṭhivisuddhi kaṅkhāvitaraṇavisuddhi maggāmaggañāṇadassanavisuddhi paṭipadāñāṇadassanavisuddhi ñāṇadassanavisuddhīti sarīrabhūtā imā pañca visuddhiyo sampādentena bhāvetabbā lokiyalokuttarabhedā bhāvanāpaññā, tāsaṃ sampādanavidhānaṃ yasmā ‘‘tattha ‘ekopi hutvā bahudhā hotī’tiādikaṃ iddhivikubbanaṃ kātukāmena ādikammikena yoginā’’tiādinā, (visuddhi. 2.365) ‘‘khandhāti pañcha khandhā rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho’’tiādinā (visuddhi. 2.431) ca visayavisayivibhāgena (visayavibhāgena – cariyā. aṭṭha. pakiṇṇakakathā) saddhiṃ visuddhimagge sabbākārato vitthāretvā vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
Among these, there is the wisdom of development (bhāvanāpaññā), which consists of the five mundane abhiññās with their retinue—namely, the knowledge of various psychic powers (iddhividhañāṇa), the divine ear element knowledge (dibbasotadhātuñāṇa), the mind-penetrating knowledge (cetopariyañāṇa), the knowledge of recollecting past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa), the divine eye knowledge (dibbacakkhuñāṇa), the knowledge of knowing beings’ destinies according to their kamma (yathākammūpagañāṇa), and the knowledge of future events (anāgataṃsañāṇa). There is also the wisdom of development (bhāvanāpaññā), which is of mundane and supramundane types, to be developed by one who, having gained familiarity with knowledge through learning and questioning in the four-fold phenomena of aggregates, sense bases, elements, faculties, truths, dependent origination, and so forth, establishes themselves in the two fundamental purifications—purification of virtue (sīlavisuddhi) and purification of mind (cittavisuddhi)—and then accomplishes the five purifications that form the body of practice: purification of view (diṭṭhivisuddhi), purification by overcoming doubt (kaṅkhāvitaraṇavisuddhi), purification of knowledge and vision of what is path and not path (maggāmaggañāṇadassanavisuddhi), purification of knowledge and vision of the way (paṭipadāñāṇadassanavisuddhi), and purification of knowledge and vision (ñāṇadassanavisuddhi). Since the method of accomplishing these has been extensively explained in the Visuddhimagga in all respects, with differentiation of subject and subject-matter, as in “Here, for a yogi who is a beginner and wishes to perform such psychic feats as ‘being one, he becomes many’,” and “Aggregates means the five aggregates: the form aggregate, the feeling aggregate, the perception aggregate, the mental formations aggregate, the consciousness aggregate,” it should be understood according to the method stated therein.
Trong đó, trí tuệ tu tập (bhāvanāpaññā) bao gồm năm thắng trí thế gian (pañcalokiyābhiññāsaṅkhātā) với các yếu tố phụ trợ, đó là: thần thông thông minh (iddhividhañāṇa), thiên nhĩ thông (dibbasotadhātuñāṇa), tha tâm thông (cetopariyañāṇa), túc mạng thông (pubbenivāsānussatiñāṇa), thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa), nghiệp báo thông (yathākammūpagañāṇa), và vị lai thông (anāgataṃsañāṇa). Và cũng có trí tuệ tu tập (bhāvanāpaññā) phân biệt thế gian và siêu thế, được phát triển bởi người đã thực hành sự quen thuộc với trí tuệ (ñāṇaparicaya) qua việc học hỏi và truy vấn về các pháp trong bốn cõi (catubhūmaka) như uẩn, xứ, giới, căn, đế, duyên khởi, v.v., và đã an lập trên hai sự thanh tịnh cơ bản là Giới thanh tịnh (sīlavisuddhi) và Tâm thanh tịnh (cittavisuddhi), rồi đạt đến năm sự thanh tịnh cốt yếu này: Kiến thanh tịnh (diṭṭhivisuddhi), Đoạn nghi thanh tịnh (kaṅkhāvitaraṇavisuddhi), Đạo phi đạo tri kiến thanh tịnh (maggāmaggañāṇadassanavisuddhi), Hành trì tri kiến thanh tịnh (paṭipadāñāṇadassanavisuddhi), và Tri kiến thanh tịnh (ñāṇadassanavisuddhi). Phương pháp thành tựu những điều này đã được giải thích đầy đủ trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga) với sự phân biệt đối tượng và chủ thể, như trong đoạn “vị hành giả sơ cơ muốn thực hiện các phép biến hóa thần thông như ‘một thân hiện nhiều thân’, v.v.”, và “uẩn là năm uẩn: sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn”. Do đó, cần phải hiểu theo cách đã được trình bày ở đó.
Kevalañhi tattha sāvakabodhisattassa vasena paññā āgatā, idha mahābodhisattassa vasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbā.
In the Visuddhimagga, however, wisdom is presented from the perspective of a Disciple Bodhisatta, whereas here, it should be spoken of from the perspective of a Great Bodhisatta, preceded by compassion and skill in means.
Tuy nhiên, ở đó, trí tuệ được đề cập theo khía cạnh của Bồ Tát Thanh Văn (sāvakabodhisatta), còn ở đây, nó phải được nói đến theo khía cạnh của Đại Bồ Tát (mahābodhisatta), với lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện (karuṇūpāyakosalla) làm tiền đề.
Ñāṇadassanavisuddhiṃ apāpetvā paṭipadāñāṇadassanavisuddhiyaṃyeva vipassanā ṭhapetabbāti ayameva visesoti.
The special point is that insight (vipassanā) should be established in the purification of knowledge and vision of the way (paṭipadāñāṇadassanavisuddhi) without reaching the purification of knowledge and vision (ñāṇadassanavisuddhi).
Điểm khác biệt chính là ở đây, thiền quán (vipassanā) phải được an lập ngay tại Hành trì tri kiến thanh tịnh (paṭipadāñāṇadassanavisuddhi) mà không cần đạt đến Tri kiến thanh tịnh (ñāṇadassanavisuddhi).
Evamettha paññāpāramiyā paṭipattikkamo veditabbo.
Thus, here the path of practice of the Perfection of Wisdom should be understood.
Như vậy, ở đây, hành trình thực hành Ba-la-mật về Trí tuệ (Paññāpāramī) cần được hiểu.
Tasmiṃ tasmiñca sattahite āraddhavīriyena bhavitabbaṃ iṭṭhāniṭṭhādisabbasahena avisaṃvādinā.
In each of these acts for the welfare of beings, he must be diligent, unwavering, and forbearing towards all pleasant and unpleasant experiences.
Trong mỗi lợi ích của chúng sanh, vị ấy phải tinh tấn, kiên nhẫn với mọi điều thuận lợi và bất lợi, và không sai lời.
Sabbepi sattā anodhiso mettāya, karuṇāya ca pharitabbā.
All beings should be pervaded with immeasurable loving-kindness and compassion.
Tất cả chúng sanh đều phải được vị ấy trải tâm từ (mettā) và bi (karuṇā) một cách vô hạn.
Yā kāci sattānaṃ dukkhuppatti, sabbā sā attani pāṭikaṅkhitabbā.
Whatever suffering arises for beings, all of it should be wished upon oneself.
Bất cứ khổ đau nào phát sinh nơi chúng sanh, tất cả đều phải được vị ấy mong muốn xảy ra nơi chính mình.
Sabbesañca sattānaṃ puññaṃ abbhanumoditabbaṃ, buddhānaṃ mahantatā mahānubhāvatā abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā, yañca kiñci kammaṃ karoti kāyena, vācāya vā, taṃ sabbaṃ bodhicittapubbaṅgamaṃ kātabbaṃ.
And the merits of all beings should be greatly rejoiced in. The greatness and power of the Buddhas should be constantly contemplated. Whatever action he performs by body or speech, all of it should be done with the thought of awakening (bodhicitta) as its forerunner.
Vị ấy phải hoan hỷ với công đức của tất cả chúng sanh, thường xuyên quán xét sự vĩ đại và uy lực lớn lao của các vị Phật. Bất cứ hành động nào vị ấy làm bằng thân hay khẩu, tất cả đều phải được thực hiện với Bồ đề tâm (bodhicitta) làm tiền đề.
Iminā hi upāyena dānādīsu yuttappayuttassa thāmavato daḷhaparakkamassa mahāsattassa bodhisattassa aparimeyyo puññasambhāro, ñāṇasambhāro ca divase divase upacīyati.
Indeed, by this method, the immeasurable accumulation of merit and accumulation of knowledge of the Bodhisatta, the Great Being who is diligent, strong, and steadfast in effort in acts of generosity and so forth, accumulates day by day.
Thật vậy, bằng phương pháp này, một Đại sĩ Bồ Tát (mahāsattabodhisatta) tinh tấn trong các hạnh bố thí (dāna) v.v., có sức mạnh và ý chí kiên cường, sẽ tích lũy vô lượng công đức (puññasambhāra) và trí tuệ (ñāṇasambhāra) mỗi ngày.
Samāhitabhūmiyaṃ pana patiṭṭhito attanā yathānubhūtaṃ visesādhigamanibbattaṃ pītiṃ, passaddhiṃ, sukhaṃ, samādhiṃ, yathābhūtañāṇañca sattesu adhimuccanto upasaṃharati pariṇāmeti, tathā mahati saṃsāradukkhe, tassa ca nimittabhūte kilesābhisaṅkhāradukkhe nimuggaṃ sattanikāyaṃ disvā tatrāpi khādanachedanabhedanasedanapisanahiṃsanaaggisantāpādijanitā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā nirantaraṃ cirakālaṃ vedayante narake, aññamaññaṃ kujjhanasantāsanavisodhanahiṃsanaparādhīnatādīhi mahādukkhaṃ anubhavante tiracchānagate, jotimālākulasarīre khuppipāsavātātapādīhi ḍayhamāne, visussamāne ca vantakheḷādiāhāre, uddhabāhu viravante nijjhāmataṇhikādike mahādukkhaṃ vedayamāne pete ca pariyeṭṭhimūlakaṃ mahantaṃ anayabyasanaṃ pāpuṇante hatthacchedādikaraṇayogena dubbaṇṇaduddasikadaliddādibhāvena khuppipāsādiābādhayogena balavantehi abhibhavanīyato, paresaṃ vahanato, parādhīnato ca narake, pete, tiracchānagate ca atisayante apāyadukkhanibbisesaṃ dukkhamanubhavante manusse ca tathā visayaparibhogavikkhittacittatāya rāgādipariḷāhena ḍayhamāne vātavegasamuṭṭhitajālāsamiddhasukkhakaṭṭhasannipāte aggikkhandhe viya anupasantapariḷāhavuttike anupasantanihataparādhīne (anihataparādhīne dī. ni. ṭī. 1.7) kāmāvacaradeve ca mahatā vāyāmena vidūramākāsaṃ vigāhitasakuntā viya, balavatā dūre pāṇinā khittasarā viya ca ‘‘satipi cirappavattiyaṃ anaccantikatāya pātapariyosānā anatikkantajātijarāmaraṇā evā’’ti rūpāvacarārūpāvacaradeve ca passantena mahantaṃ saṃvegaṃ paccupaṭṭhāpetvā mettāya, karuṇāya ca anodhiso sattā pharitabbā.
Moreover, the Bodhisatta, established in the stage of samādhi, directs and turns towards beings the joy, tranquility, happiness, concentration, and knowledge of things as they truly are, which he has personally experienced and which arise from the attainment of special insights, with a mind inclined towards them. Likewise, seeing the multitude of beings plunged in the great suffering of saṃsāra and in the suffering of defilement-formations (kilesābhisaṅkhāra) which are the cause thereof—and there too, in hell, where intense, harsh, bitter pains are continuously experienced for a long time, generated by eating, cutting, piercing, scalding, grinding, harming, and burning by fire; and among animals, who experience great suffering due to mutual anger, terrorizing, tormenting, harming, and being dependent on others; and among petas (hungry ghosts), whose bodies are afflicted by blazing flames, who burn from hunger, thirst, wind, and sun, who dry up, whose food consists of vomit and saliva, who wail with uplifted arms, and who experience great suffering as nijjāhataṇhika-petas and the like; and among humans, who attain great loss and misfortune rooted in the search for sustenance, who suffer from hand-cutting and other acts of violence, from being ugly, unsightly, and impoverished, from illnesses like hunger and thirst, from being overpowered by the strong, from having to carry burdens for others, and from being dependent on others, thus experiencing suffering no different from the suffering in the lower realms, surpassing that of hell-beings, petas, and animals; and among kāma-world devas, whose minds are scattered by the enjoyment of sense-objects, burning with the fever of lust and the like, like a mass of fire in a heap of dry wood kindled by a strong gust of wind, whose fiery passions are unquelled, and who are unquelled and dependent on others; and among rūpa-world and arūpa-world devas, who, like birds soaring far into the sky with great effort, or like arrows shot far by a strong archer, know that "even with long duration, due to impermanence, they ultimately fall, and they have not escaped birth, old age, and death"—thus, the Bodhisatta, by arousing great spiritual urgency (saṃvega) through seeing all this, should pervade all beings with mettā and karuṇā without limit.
Hơn nữa, vị Bồ Tát an trú trong cảnh giới định, với tâm hướng về chúng sanh, chuyển hóa và cống hiến những gì mình đã tự thân thể nghiệm như hỷ, khinh an, lạc, định và tuệ tri như thật, những điều này phát sinh từ sự chứng đắc đặc biệt. Tương tự, khi thấy chúng sanh chìm đắm trong khổ đau sanh tử to lớn, và trong khổ đau của các kiết sử, nghiệp hành, là nguyên nhân của khổ đau ấy, vị ấy thấy các chúng sanh trong địa ngục đang liên tục chịu đựng những cảm thọ khổ đau mãnh liệt, dữ dội, cay đắng do bị ăn, chặt, đâm, luộc, nghiền, hành hạ, thiêu đốt bằng lửa, v.v., trong cõi súc sanh đang chịu khổ đau lớn do giận dữ, khiếp sợ, hành hạ, sát hại lẫn nhau và bị lệ thuộc, v.v., trong cõi ngạ quỷ có thân thể bị bao phủ bởi lửa sáng, bị thiêu đốt và khô héo do đói, khát, gió, nắng, v.v., ăn những thức ăn như đờm dãi, v.v., kêu la giơ tay lên, chịu khổ đau lớn như loài Ni-chà-ma-ta-nhí-ka (Nijjhāmataṇhika) và các loài khác. Vị ấy cũng thấy con người phải chịu tai họa lớn lao do việc tìm kiếm thức ăn, bị cắt tay, v.v., có thân hình xấu xí, khó coi, nghèo khổ, v.v., bị hành hạ bởi đói, khát, v.v., bị kẻ mạnh đàn áp, phải gánh vác cho người khác, và bị lệ thuộc, v.v., những khổ đau này không khác gì khổ đau trong các cõi đọa lạc, thậm chí còn vượt xa khổ đau của địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh. Vị ấy cũng thấy các chư thiên cõi Dục giới có tâm tán loạn do hưởng thụ dục lạc, bị thiêu đốt bởi phiền não như tham ái, v.v., như một đống lửa lớn với những củi khô chất chồng bùng cháy mạnh mẽ do gió thổi, với sự phiền não không ngừng nghỉ, bị lệ thuộc (không bị lệ thuộc), và các chư thiên cõi Sắc giới và Vô sắc giới, những người đã bay vào không gian xa xôi với nỗ lực lớn như những con chim, hoặc như những mũi tên được bắn đi xa bởi một người mạnh mẽ, suy nghĩ rằng: “Mặc dù tồn tại lâu dài, nhưng vì không vĩnh viễn, chúng sẽ kết thúc bằng sự rơi rụng, và không vượt qua được sanh, lão, bệnh, tử.” Khi thấy như vậy, vị ấy phát khởi một sự xúc động lớn, rồi dùng lòng từ và bi vô hạn để rải khắp chúng sanh.
Evaṃ kāyena, vācāya, manasā ca bodhisambhāre nirantaraṃ upacinantena yathā pāramiyo paripūrenti, evaṃ sakkaccakārinā sātaccakārinā anolīnavuttinā ussāho pavattetabbo, vīriyapāramī paripūretabbā.
Thus, continuously accumulating the requisites of Bodhi through body, speech, and mind, the Bodhisatta, being diligent, persistent, and unflagging in his practice, should arouse effort in such a way that the pāramīs are perfected, and the Vīriya-pāramī should be fulfilled.
Như vậy, vị Bồ Tát không ngừng tích lũy các tư lương giác ngộ bằng thân, khẩu, ý, cần phải nỗ lực thực hành một cách cẩn trọng, kiên trì và không chùn bước để các Ba-la-mật được viên mãn, và Ba-la-mật tinh tấn được hoàn thành.
Apica ‘‘acinteyyāparimeyyavipuloḷāravimalanirupamanirupakkilesaguṇagaṇanicayanidānabhūtassa buddhabhāvassa ussakkitvā sampahaṃsanayoggaṃ vīriyaṃ nāma acinteyyānubhāvameva, yaṃ na pacurajanā sotumpi sakkuṇanti, pageva paṭipajjituṃ.
Moreover, the effort suitable for exulting in the Buddha-nature, which is the foundation for accumulating inconceivable, immeasurable, vast, noble, pure, incomparable, and undefiled virtues, is truly of inconceivable power; it is that which common people cannot even hear of, let alone practice.
Hơn nữa, tinh tấn, là yếu tố cần thiết để phấn khởi và hoan hỷ đối với Phật quả, là nền tảng cho sự tích lũy vô số công đức vô lượng, vô biên, cao thượng, thanh tịnh, vô song, không ô nhiễm, có năng lực không thể nghĩ bàn, mà phần đông người thường không thể nghe được, huống chi là thực hành.
Tathā hi tividhā abhinīhāracittuppatti, catasso buddhabhūmiyo, (su. ni. aṭṭha. 1.34) cattāri saṅgahavatthūni, (dī. ni. 3.210; a. ni. 4.32) karuṇekarasatā, buddhadhammesu sacchikaraṇena visesappaccayo, nijjhānakkhanti, sabbadhammesu nirupalepo, sabbasattesu piyaputtasaññā, saṃsāradukkhehi aparikhedo, sabbadeyyadhammapariccāgo, tena ca niratimānatā, adhisīlādiadhiṭṭhānaṃ, tattha ca acañcalatā, kusalakiriyāsu pītipāmojjatā, vivekaninnacittatā, jhānānuyogo, anavajjadhammesu atittiyatā, yathāsutassa dhammassa paresaṃ hitajjhāsayena desanāya ārambhadaḷhatā, dhīravīrabhāvo, parāpavādaparāpakāresu vikārābhāvo, saccādhiṭṭhānaṃ, samāpattīsu vasībhāvo, abhiññāsu balappatti, lakkhaṇattayāvabodho, satipaṭṭhānādīsu abhiyogena lokuttaramaggasambhārasambharaṇaṃ, navalokuttarāvakkantī’’ti evamādikā sabbāpi bodhisambhārapaṭipatti vīriyānubhāveneva samijjhatīti abhinīhārato yāva mahābodhi anossajjantena sakkaccaṃ nirantaraṃ vīriyaṃ yathā uparūpari visesāvahaṃ hoti, evaṃ sampādetabbaṃ.
For indeed, all such practices for the requisites of Bodhi as the three kinds of mind-aspiration (abhinīhāracittuppatti), the four Buddha-stages (buddhabhūmiyo), the four bases of sympathy (saṅgahavatthūni), having compassion as the sole essence, being a special condition for realizing the Buddha-dhamma, the endurance of insight, being unattached to all phenomena, perceiving all beings as beloved children, being unwearied by the sufferings of saṃsāra, renouncing all things worthy of offering, being free from excessive pride thereby, resolving upon higher morality and the like, being unwavering therein, being joyful and delighted in wholesome deeds, having a mind inclined to seclusion, applying oneself to jhāna, being insatiable in blameless dhammas, firm resolve to teach the Dhamma heard to others with a benevolent intention, being steadfast and courageous, being unperturbed by others' slander and ill-treatment, the resolve of truth, mastery over attainments, gaining strength in supernormal powers (abhiññā), comprehension of the three characteristics, accumulating the requisites for the supramundane path by diligent practice in the satipaṭṭhānas and the like, and entering the nine supramundane states — all these are perfected only through the power of Vīriya. Therefore, from the aspiration for Buddhahood up to the great Bodhi, without ever abandoning it, one should diligently and continuously cultivate Vīriya such that it leads to ever higher distinctions.
Thật vậy, tất cả mọi sự thực hành tư lương giác ngộ như ba loại phát tâm nguyện, bốn địa vị Phật, bốn pháp nhiếp sự, một vị duy nhất của bi, yếu tố đặc biệt để chứng ngộ các Phật pháp, sự kham nhẫn quán sát, sự không dính mắc vào tất cả các pháp, tâm xem tất cả chúng sanh như con yêu dấu, không mệt mỏi trước khổ đau luân hồi, sự từ bỏ tất cả các vật đáng cho, và không có sự kiêu mạn quá mức do đó, sự quyết tâm vào giới thượng, v.v., và sự không dao động trong đó, sự hoan hỷ trong các hành động thiện, tâm hướng về viễn ly, sự chuyên chú vào thiền định, sự không thỏa mãn với các pháp vô tội, sự kiên định trong việc giảng dạy Pháp đã nghe cho người khác với ý định lợi ích, sự dũng mãnh, sự không biến đổi trước sự phỉ báng và gây hại của người khác, sự quyết tâm vào chân lý, sự thành thạo trong các thiền định, sự đạt được sức mạnh trong các thắng trí, sự giác ngộ ba tướng, sự tích lũy các tư lương đạo siêu thế bằng cách chuyên cần trong Tứ niệm xứ, v.v., và sự nhập vào chín pháp siêu thế – tất cả những điều này đều thành tựu nhờ năng lực của tinh tấn. Do đó, từ khi phát nguyện cho đến khi đạt được Đại Giác ngộ, vị ấy phải không ngừng, cẩn trọng thực hành tinh tấn để nó ngày càng mang lại sự tiến bộ đặc biệt.
Sampajjamāne ca yathāvutte vīriye, khantisaccādhiṭṭhānādayo ca dānasīlādayo ca sabbepi bodhisambhārā tadadhīnavuttitāya sampannā eva hontītikhantiādīsupi imināva nayena paṭipatti veditabbā.
And when such Vīriya is perfected, all the requisites of Bodhi, such as Khanti, Saccādhiṭṭhāna and others, and Dāna, Sīla and others, are also perfected, being dependent on that Vīriya. Thus, in the case of Khanti and the other pāramīs, the practice should be understood in this same manner.
Khi tinh tấn như đã nói được hoàn thành, thì các tư lương giác ngộ khác như kham nhẫn, chân thật, quyết tâm, v.v., và bố thí, trì giới, v.v., tất cả đều được viên mãn, vì chúng phụ thuộc vào tinh tấn. Do đó, sự thực hành trong kham nhẫn, v.v., cũng phải được hiểu theo cách này.
Iti sattānaṃ sukhūpakaraṇapariccāgena bahudhānuggahakaraṇaṃ dānena paṭipatti, sīlena tesaṃ jīvitasāpateyyadārarakkhābhedapiyahitavacanāvihiṃsādikaraṇāni, nekkhammena tesaṃ āmisapaṭiggahaṇadhammadānādinā anekavidhā hitacariyā, paññāya tesaṃ hitakaraṇūpāyakosallaṃ, vīriyena tattha ussāhārambhaasaṃhīrakaraṇāni, khantiyā tadaparādhasahanaṃ, saccena nesaṃ avañcanatadupakārakiriyāsamādānāvisaṃvādanādi, adhiṭṭhānena tadupakaraṇe anatthasampātepi acalanaṃ, mettāya nesaṃ hitasukhānucintanaṃ, upekkhāya nesaṃ upakārāpakāresu vikārānāpattīti evaṃ aparimāṇe satte ārabbha anukampitasabbasattassa bodhisattassa puthujjanehi asādhāraṇo aparimāṇo puññañāṇasambhārupacayo ettha paṭipattīti veditabbaṃ.
Thus, the practice through Dāna is the manifold assistance given to beings by sacrificing subtle means of comfort; through Sīla, it is protecting their lives, property, and spouses, speaking pleasant and beneficial words without division, and non-harming; through Nekkhamma, it is various beneficial actions for them, such as accepting material offerings and giving the Dhamma; through Paññā, it is skill in means for their benefit; through Vīriya, it is the zealous and unflagging initiation of effort in that regard; through Khanti, it is enduring their offenses; through Sacca, it is not deceiving them, performing beneficial actions for them, undertaking good resolutions, and not speaking falsely; through Adhiṭṭhāna, it is not wavering even when misfortune befalls one in benefitting them; through Mettā, it is contemplating their welfare and happiness; through Upekkhā, it is not being perturbed by their good or ill treatment. In this way, the accumulation of immeasurable requisites of merit and knowledge, which is uncommon for ordinary people, by the Bodhisatta, who has compassion for all beings, is to be understood as the practice here.
Như vậy, sự thực hành bằng bố thí là ban phát các phương tiện hạnh phúc cho chúng sanh, giúp đỡ họ bằng nhiều cách; bằng trì giới là bảo vệ mạng sống, tài sản, vợ con của họ, nói lời hòa ái, lợi ích, không làm hại, v.v.; bằng xuất ly là thực hành nhiều loại lợi ích cho họ như nhận vật thực, bố thí Pháp, v.v.; bằng trí tuệ là khéo léo trong các phương tiện làm lợi ích cho họ; bằng tinh tấn là nỗ lực, khởi sự không chùn bước trong việc đó; bằng kham nhẫn là chịu đựng sự xúc phạm của họ; bằng chân thật là không lừa dối họ, làm lợi ích cho họ, giữ lời hứa, không sai lời, v.v.; bằng quyết tâm là không dao động ngay cả khi gặp điều bất lợi trong việc làm lợi ích cho họ; bằng từ bi là luôn suy nghĩ đến lợi ích và hạnh phúc của họ; bằng xả là không biến đổi trước sự giúp đỡ hay gây hại của họ. Như vậy, sự tích lũy vô lượng công đức và trí tuệ, là tư lương giác ngộ không thể sánh bằng của một vị Bồ Tát có lòng từ bi đối với tất cả chúng sanh, được hiểu là sự thực hành ở đây.
Yo cetāsaṃ paccayo vutto, tattha ca sakkaccaṃ sampādanaṃ.
And the condition that has been stated for these, and the diligent fulfillment thereof.
Và yếu tố đã được nói đến của những Ba-la-mật ấy, và sự hoàn thành cẩn trọng trong yếu tố đó (cũng là sự thực hành).
Dasa pāramiyo dasa upapāramiyo dasa paramatthapāramiyoti hi samatiṃsa pāramiyo.
For there are thirty pāramīs: ten Pāramīs, ten Upapāramīs, and ten Paramatthapāramīs.
Thật vậy, có mười Ba-la-mật, mười Upapāramī (Tiểu Ba-la-mật), và mười Paramatthapāramī (Tối thượng Ba-la-mật), tổng cộng là ba mươi Ba-la-mật.
Tattha ‘‘katābhinīhārassa bodhisattassa parahitakaraṇābhininnāsayapayogassa kaṇhadhammavokiṇṇā sukkā dhammā pāramiyo, tehi avokiṇṇā sukkā dhammā upapāramiyo, akaṇhā asukkā dhammā paramatthapāramiyo’’ti keci. ‘‘Samudāgamanakālesu pūriyamānā pāramiyo, bodhisattabhūmiyaṃ puṇṇā upapāramiyo, buddhabhūmiyaṃ sabbākāraparipuṇṇā paramatthapāramiyo.
Concerning this, some say: "For a Bodhisatta who has made a resolution and whose intention and application are directed towards benefitting others, the wholesome qualities mingled with unwholesome qualities are the Pāramīs; the wholesome qualities unmingled with unwholesome qualities are the Upapāramīs; and the qualities that are neither unwholesome nor wholesome are the Paramatthapāramīs." Others say: "The pāramīs being fulfilled during the times of aspiration are the Pāramīs; the pāramīs completed in the Bodhisatta stage are the Upapāramīs; the pāramīs fully perfected in all aspects in the Buddha stage are the Paramatthapāramīs. Or, in the Bodhisatta stage, the pāramīs being fulfilled for the benefit of others are the Pāramīs; those fulfilled for one's own benefit are the Upapāramīs; in the Buddha stage, due to the attainment of powers and fearlessness, those fulfilled for the completion of both benefits are the Paramatthapāramīs. This is their division in the beginning, middle, and end, corresponding to aspiration, initiation, and completion." Still others say: "Their division is according to the accumulation of merit by Bodhisattas who, being naturally compassionate and skilled in appeasing faults, have attained the happiness of existence, the happiness of liberation, and supreme happiness."
Trong đó, một số vị nói: “Đối với vị Bồ Tát đã phát nguyện, có ý hướng và thực hành làm lợi ích cho người khác, những pháp thiện bị pha trộn với pháp bất thiện là Ba-la-mật; những pháp thiện không bị pha trộn với pháp bất thiện là Upapāramī; những pháp không thiện không ác là Paramatthapāramī.” Những vị khác nói: “Những Ba-la-mật được hoàn thành trong thời kỳ phát khởi là Ba-la-mật; những Ba-la-mật được hoàn thành trong địa vị Bồ Tát là Upapāramī; những Ba-la-mật được hoàn thành toàn diện trong địa vị Phật là Paramatthapāramī. Hoặc, trong địa vị Bồ Tát, những Ba-la-mật được hoàn thành vì lợi ích của người khác là Ba-la-mật; những Ba-la-mật được hoàn thành vì lợi ích của bản thân là Upapāramī; trong địa vị Phật, những Ba-la-mật được hoàn thành vì lợi ích của cả hai thông qua sự chứng đắc các năng lực và sự tự tin là Paramatthapāramī. Như vậy, sự phân loại của chúng nằm ở giai đoạn khởi đầu, giữa và kết thúc, tức là phát nguyện, khởi sự và hoàn tất.” Những vị khác nói: “Sự phân loại đó là sự phân loại của sự tích lũy công đức của các vị Bồ Tát có bản tính từ bi làm lắng dịu lỗi lầm, những vị đã đạt được hạnh phúc trong các cõi giới, hạnh phúc giải thoát và hạnh phúc tối thượng.”
Bodhisattabhūmiyaṃ vā parahitakaraṇato pāramiyo, attahitakaraṇato upapāramiyo, buddhabhūmiyaṃ balavesārajjasamadhigamena ubhayahitaparipūraṇato paramatthapāramiyoti evaṃ ādimajjhapariyosānesu paṇidhānārambhapariniṭṭhānesu tesaṃ vibhāgo’’ti apare. ‘‘Dosupasamakaruṇāpakatikānaṃ bhavasukhavimuttisukhaparamasukhappattānaṃ puññūpacayabhedato tabbibhāgo’’ti aññe.
Others say: "Perfections are for the benefit of others in the Bodhisattva stage; Upapāramīs are for one's own benefit; and Paramattha-pāramīs are for the complete fulfillment of the benefit of both in the Buddha stage, through the attainment of powers and fearlessness. Thus is their classification at the beginning, middle, and end, in the stages of aspiration, endeavor, and completion." Still others say: "Their classification is based on the accumulation of merit for those of a compassionate nature who suppress defilements and have attained the ultimate happiness of existence, liberation, and Nibbāna."
Hoặc, trên địa vị Bồ-tát, các Ba-la-mật (pāramī) là do làm lợi ích cho người khác; các Ba-la-mật thứ yếu (upapāramī) là do làm lợi ích cho bản thân; trên địa vị Phật, các Ba-la-mật tối thượng (paramatthapāramī) là do hoàn thành lợi ích cho cả hai bên bằng cách đạt được các năng lực (bala) và sự vô úy (vesārajja). Như vậy, đây là sự phân chia của chúng trong các giai đoạn khởi đầu, trung gian và kết thúc, tức là các giai đoạn phát nguyện, khởi sự và hoàn thành.” Một số vị khác nói: “Đó là sự phân chia các Ba-la-mật theo sự tích lũy công đức của những vị Bồ-tát có lòng bi mẫn tự nhiên làm dịu đi lỗi lầm, những vị đã đạt được an lạc của sự tồn tại, an lạc của sự giải thoát và an lạc tối thượng.”
‘‘Lajjāsatimānāpassayānaṃ lokuttaradhammādhipatīnaṃ sīlasamādhipaññāgarukānaṃ tāritataritatārayitūnaṃ anubuddhapaccekabuddhasammāsambuddhānaṃ pāramīupapāramīparamatthapāramīhi bodhittayappattito yathāvuttavibhāgo’’ti keci. ‘‘Cittapaṇidhito yāva vacīpaṇidhi, tāva pavattā sambhārā pāramiyo, vacīpaṇidhito yāva kāyapaṇidhi, tāva pavattā upapāramiyo, kāyapaṇidhito pabhuti paramatthapāramiyo’’ti apare.
“The division as stated is due to the attainment of the three kinds of Awakening by the Anubuddhas, Paccekabuddhas, and Sammāsambuddhas, who do not rely on shame, heedlessness, and conceit, whose supreme principle is supramundane qualities, who hold sīla, samādhi, and paññā in high esteem, and who are crossing, have crossed, and enable others to cross* by means of Pāramī, Upapāramī, and Paramatthapāramī.” So say some. “The accumulations that occur from the aspiration by mind up to the aspiration by speech are Pāramīs; those that occur from the aspiration by speech up to the aspiration by body are Upapāramīs; and from the aspiration by body onwards, they are Paramatthapāramīs.” So say others.
“Một số vị nói rằng sự phân loại như đã nêu là do sự đạt đến ba loại Bồ-đề (Anubuddha, Paccekabuddha, Sammāsambuddha) bằng các Ba-la-mật (Pāramī), Cận Ba-la-mật (Upapāramī), và Tối Thượng Ba-la-mật (Paramatthapāramī) của những vị không nương tựa vào sự hổ thẹn và kiêu mạn, những vị lấy các pháp siêu thế làm chủ, những vị tôn trọng Giới, Định, Tuệ, những vị đang vượt thoát, đã vượt thoát, và sẽ giúp người khác vượt thoát (khỏi luân hồi).” “Một số vị khác lại nói rằng, những công đức tích lũy phát sinh từ sự phát nguyện bằng tâm cho đến phát nguyện bằng lời là các Ba-la-mật; những công đức tích lũy phát sinh từ sự phát nguyện bằng lời cho đến phát nguyện bằng thân là các Cận Ba-la-mật; và từ sự phát nguyện bằng thân trở đi là các Tối Thượng Ba-la-mật.”
Aññe pana ‘‘parapuññānumodanavasena pavattā sambhārā pāramiyo, paresaṃ kārāpanavasena pavattā upapāramiyo, sayaṃ karaṇavasena pavattā paramatthapāramiyo’’ti vadanti.
Still others say: “The accumulations that occur by way of rejoicing in others’ merits are Pāramīs; those that occur by way of causing others to perform* are Upapāramīs; and those that occur by way of performing* oneself are Paramatthapāramīs.”
Tuy nhiên, những vị khác lại nói rằng, những công đức tích lũy phát sinh do tùy hỷ công đức của người khác là các Ba-la-mật; những công đức tích lũy phát sinh do khuyến khích người khác làm là các Cận Ba-la-mật; và những công đức tích lũy phát sinh do tự mình thực hiện là các Tối Thượng Ba-la-mật.
Tathā ‘‘bhavasukhāvaho puññañāṇasambhāro pāramī, attano nibbānasukhāvaho upapāramī, paresaṃ tadubhayasukhāvaho paramatthapāramī’’ti eke.
Similarly, some say: “The accumulation of merit and knowledge that leads to happiness in existence is Pāramī; that which leads to one’s own Nibbāna-happiness is Upapāramī; and that which leads to both forms of happiness for others is Paramatthapāramī.”
Tương tự, “một số vị nói rằng, sự tích lũy công đức và trí tuệ mang lại hạnh phúc trong các cõi hữu là Ba-la-mật; sự tích lũy mang lại hạnh phúc Niết-bàn cho tự thân là Cận Ba-la-mật; và sự tích lũy mang lại cả hai loại hạnh phúc ấy cho người khác là Tối Thượng Ba-la-mật.”
Puttadāradhanādiupakaraṇapariccāgo pana dānapāramī, attano aṅgapariccāgo dānaupapāramī, attano jīvitapariccāgo dānaparamatthapāramī.
The relinquishing of possessions such as children, spouse, and wealth is Dāna-pāramī; the relinquishing of one's own limbs is Dāna-upapāramī; the relinquishing of one's own life is Dāna-paramatthapāramī.
Sự bố thí các vật dụng như con cái, vợ, tài sản, v.v., là Bố thí Ba-la-mật (Dāna-pāramī); sự hy sinh các chi phần của thân là Bố thí Cận Ba-la-mật (Dāna-upapāramī); sự hy sinh mạng sống của mình là Bố thí Tối Thượng Ba-la-mật (Dāna-paramatthapāramī).
Tathā puttadārādikassa tividhassāpi hetu avītikkamanavasena tisso sīlapāramiyo, tesu eva tividhesu vatthūsu ālayaṃ upacchinditvā nikkhamanavasena tisso nekkhammapāramiyo, upakaraṇaaṅgajīvitataṇhaṃ samūhanitvā sattānaṃ hitāhitavinicchayakaraṇavasena tisso paññāpāramiyo, yathāvuttabhedānaṃ pariccāgādīnaṃ vāyamanavasena tisso vīriyapāramiyo, upakaraṇaaṅgajīvitantarāyakarānaṃ khamanavasena tisso khantipāramiyo, upakaraṇaaṅgajīvitahetu saccāpariccāgavasena tisso saccapāramiyo, dānādipāramiyo akuppādhiṭṭhānavaseneva samijjhantīti upakaraṇādivināsepi acalādhiṭṭhānavasena tisso adhiṭṭhānapāramiyo, upakaraṇādivighātakesupi sattesu mettāya avijahanavasena tisso mettāpāramiyo, yathāvuttavatthuttayassa upakārāpakāresu sattasaṅkhāresu majjhattatāpaṭilābhavasena tisso upekkhāpāramiyoti evamādinā etāsaṃ vibhāgo veditabbo.
Similarly, the three Sīla-pāramīs are to be understood by way of not transgressing in the three kinds of objects such as children, spouse, and so forth; the three Nekkhamma-pāramīs by way of going forth (renunciation) after cutting off attachment to these very three kinds of objects; the three Paññā-pāramīs by way of uprooting craving for possessions, limbs, and life, and by determining the welfare and harm of beings; the three Viriya-pāramīs by way of striving in relinquishments and so forth as stated; the three Khanti-pāramīs by way of enduring those who cause harm to possessions, limbs, and life; the three Sacca-pāramīs by way of not abandoning truth for the sake of possessions, limbs, and life; the three Adhiṭṭhāna-pāramīs by way of an unshakable determination even in the destruction of possessions and so forth, because Dāna and other Pāramīs are perfected only by way of unshakable determination; the three Mettā-pāramīs by way of not abandoning loving-kindness even towards beings who are harmful to possessions and so forth; and the three Upekkhā-pāramīs by way of attaining equanimity towards beings, whether they are helpful or harmful, concerning the three types of objects mentioned above. The division of these Pāramīs should be understood in this manner.
Tương tự, ba loại Giới Ba-la-mật (Sīla-pāramī) là do không vi phạm các điều liên quan đến ba loại đối tượng như con cái, vợ, v.v.; ba loại Xuất ly Ba-la-mật (Nekkhamma-pāramī) là do từ bỏ sự chấp trước vào ba loại đối tượng ấy và xuất ly; ba loại Tuệ Ba-la-mật (Paññā-pāramī) là do diệt trừ tham ái đối với vật dụng, chi phần thân thể, và mạng sống, rồi quyết định lợi hại cho chúng sinh; ba loại Tinh tấn Ba-la-mật (Vīriya-pāramī) là do nỗ lực thực hiện các sự bố thí, v.v., đã được phân loại như trên; ba loại Nhẫn nại Ba-la-mật (Khanti-pāramī) là do nhẫn nại với những kẻ gây hại đến vật dụng, chi phần thân thể, và mạng sống; ba loại Chân thật Ba-la-mật (Sacca-pāramī) là do không từ bỏ chân thật vì vật dụng, chi phần thân thể, và mạng sống; ba loại Quyết định Ba-la-mật (Adhiṭṭhāna-pāramī) là do các Ba-la-mật như bố thí, v.v., chỉ thành tựu nhờ sự quyết định bất động, do đó, ngay cả khi vật dụng, v.v., bị hủy hoại, vẫn giữ vững quyết định không lay chuyển; ba loại Từ bi Ba-la-mật (Mettā-pāramī) là do không từ bỏ lòng từ đối với chúng sinh, ngay cả những kẻ gây hại đến vật dụng, v.v.; và ba loại Xả Ba-la-mật (Upekkhā-pāramī) là do đạt được sự trung lập đối với chúng sinh trong việc lợi ích và tổn hại liên quan đến ba loại đối tượng đã nêu. Như vậy, sự phân loại của các Ba-la-mật này cần được hiểu.
Yathā hi esā vibhāgato tiṃsavidhāpi dānapāramiādibhāvato dasavidhā, evaṃ dānasīlakhantivīriyajhānapaññāsabhāvena chabbidhā.
Just as these Pāramīs, though thirtyfold by division, are tenfold by virtue of being Dāna-pāramī and so forth, so too are they sixfold in nature, being Dāna, Sīla, Khanti, Viriya, Jhāna, and Paññā.
Thật vậy, dù chúng được phân loại thành ba mươi, nhưng theo khía cạnh của Bố thí Ba-la-mật, v.v., chúng là mười loại; tương tự, chúng là sáu loại theo bản chất của bố thí, giới, nhẫn nại, tinh tấn, thiền định và trí tuệ.
Etāsu hi nekkhammapāramī sīlapāramiyā saṅgahitā tassā pabbajjābhāve.
Herein, Nekkhamma-pāramī is included in Sīla-pāramī in its aspect of ordination.
Trong số đó, Xuất ly Ba-la-mật được thâu nhiếp vào Giới Ba-la-mật khi là sự xuất gia.
Nīvaraṇavivekabhāve pana jhānapāramiyā, kusaladhammabhāve chahipi saṅgahitā, saccapāramī sīlapāramiyā ekadesā eva vacīsaccaviratisaccapakkhe.
However, in its aspect of seclusion from defilements (nīvaraṇa), it is included in Jhāna-pāramī. In its aspect as wholesome dhammas, it is included in all six. Sacca-pāramī is just a partial aspect of Sīla-pāramī in terms of truthfulness of speech and abstention from lying.
Tuy nhiên, khi là sự vắng lặng của các triền cái, nó được thâu nhiếp vào Thiền Ba-la-mật; khi là các pháp thiện, nó được thâu nhiếp vào cả sáu Ba-la-mật. Chân thật Ba-la-mật chỉ là một phần của Giới Ba-la-mật trong khía cạnh chân thật về lời nói và sự từ bỏ chân thật.
Ñāṇasaccapakkhe pana paññāpāramiyā saṅgahitā, mettāpāramī jhānapāramiyā eva, upekkhāpāramī jhānapaññāpāramīhi, adhiṭṭhānapāramī sabbāhipi saṅgahitāti.
But in terms of truth of knowledge, it is included in Paññā-pāramī. Mettā-pāramī is included solely in Jhāna-pāramī. Upekkhā-pāramī is included in Jhāna- and Paññā-pāramī. Adhiṭṭhāna-pāramī is included in all*.
Tuy nhiên, trong khía cạnh chân thật về trí tuệ, nó được thâu nhiếp vào Tuệ Ba-la-mật; Từ bi Ba-la-mật chỉ được thâu nhiếp vào Thiền Ba-la-mật; Xả Ba-la-mật được thâu nhiếp vào Thiền và Tuệ Ba-la-mật; Quyết định Ba-la-mật được thâu nhiếp vào tất cả các Ba-la-mật.
Etesañca dānādīnaṃ channaṃ guṇānaṃ aññamaññasambandhānaṃ pañcadasa yugaḷādīni pañcadasa yugaḷādisādhakāni honti.
And of these six qualities of Dāna and so forth, related to one another, the fifteen pairs and so forth are causes for the accomplishment of fifteen pairs and so forth.
Và mười lăm cặp, v.v., của sáu đức tính bố thí, v.v., có mối liên hệ với nhau, là mười lăm cặp, v.v., thành tựu.
Seyyathidaṃ?
How so?
Đó là gì?
Dānasīlayugaḷena parahitāhitānaṃ karaṇākaraṇayugaḷasiddhi, dānakhantiyugaḷena alobhādosayugaḷasiddhi, dānavīriyayugaḷena cāgasutayugaḷasiddhi, dānajhānayugaḷena kāmadosappahānayugaḷasiddhi, dānapaññāyugaḷena ariyayānadhurayugaḷasiddhi, sīlakhantidvayena payogāsayasuddhadvayasiddhi, sīlavīriyadvayena bhāvanādvayasiddhi, sīlajhānadvayena dussīlyapariyuṭṭhānappahānadvayasiddhi, sīlapaññādvayena dānadvayasiddhi, khantivīriyadvayena khamātejadvayasiddhi, khantijhānadukena virodhānurodhappahānadukasiddhi, khantipaññādukena suññatākhantipaṭivedhadukasiddhi, vīriyajhānadukena paggahāvikkhepadukasiddhi, vīriyapaññādukena saraṇadukasiddhi, jhānapaññādukena yānadukasiddhi.
Through the pair of Dāna and Sīla, the accomplishment of the pair of doing and not doing what is beneficial or harmful to others; through the pair of Dāna and Khanti, the accomplishment of the pair of non-greed and non-hatred; through the pair of Dāna and Viriya, the accomplishment of the pair of generosity and learning; through the pair of Dāna and Jhāna, the accomplishment of the pair of abandoning sensual desire and aversion; through the pair of Dāna and Paññā, the accomplishment of the pair of the noble vehicle and the noble burden; through the pair of Sīla and Khanti, the accomplishment of the pair of purity of effort and intention; through the pair of Sīla and Viriya, the accomplishment of the pair of mental development (bhāvanā); through the pair of Sīla and Jhāna, the accomplishment of the pair of abandoning moral depravity and the arising of defilements; through the pair of Sīla and Paññā, the accomplishment of the pair of two kinds of giving; through the pair of Khanti and Viriya, the accomplishment of the pair of patience and zeal; through the pair of Khanti and Jhāna, the accomplishment of the pair of abandoning opposition and attachment; through the pair of Khanti and Paññā, the accomplishment of the pair of emptiness and the penetration of patience; through the pair of Viriya and Jhāna, the accomplishment of the pair of exertion and non-distraction; through the pair of Viriya and Paññā, the accomplishment of the pair of refuge; through the pair of Jhāna and Paññā, the accomplishment of the pair of vehicles.
Với cặp Bố thí và Giới, sự thành tựu của cặp hành động và không hành động vì lợi ích và bất lợi của người khác; với cặp Bố thí và Nhẫn nại, sự thành tựu của cặp không tham và không sân; với cặp Bố thí và Tinh tấn, sự thành tựu của cặp xả ly và học hỏi; với cặp Bố thí và Thiền định, sự thành tựu của cặp từ bỏ dục và sân; với cặp Bố thí và Trí tuệ, sự thành tựu của cặp phương tiện và mục đích của Thánh đạo; với cặp Giới và Nhẫn nại, sự thành tựu của cặp thanh tịnh về hành động và ý định; với cặp Giới và Tinh tấn, sự thành tựu của cặp phát triển (thiền định) và phát triển (tuệ quán); với cặp Giới và Thiền định, sự thành tựu của cặp từ bỏ sự bất giới và sự phiền não; với cặp Giới và Trí tuệ, sự thành tựu của cặp bố thí (vật chất) và bố thí (Pháp); với cặp Nhẫn nại và Tinh tấn, sự thành tựu của cặp nhẫn nhục và uy lực; với cặp Nhẫn nại và Thiền định, sự thành tựu của cặp từ bỏ sự đối kháng và sự tương thuận; với cặp Nhẫn nại và Trí tuệ, sự thành tựu của cặp nhẫn nhục về tánh không và sự thấu hiểu; với cặp Tinh tấn và Thiền định, sự thành tựu của cặp tinh cần và không phóng dật; với cặp Tinh tấn và Trí tuệ, sự thành tựu của cặp trú xứ (Pháp) và trú xứ (thiên); với cặp Thiền định và Trí tuệ, sự thành tựu của cặp phương tiện (thiền) và phương tiện (tuệ).
Dānasīlakhantitikena lobhadosamohappahānatikasiddhi, dānasīlavīriyatikena bhogajīvitakāyasārādānatikasiddhi, dānasīlajhānatikena puññakiriyavatthutikasiddhi, dānasīlapaññātikena āmisābhayadhammadānatikasiddhīti evaṃ itarehipi tikehi, catukkādīhi ca yathāsambhavaṃ tikāni, catukkādīni ca yojetabbāni.
Through the triad of Dāna, Sīla, and Khanti, the accomplishment of the triad of abandoning greed, hatred, and delusion; through the triad of Dāna, Sīla, and Viriya, the accomplishment of the triad of not considering possessions, life, and body as essence; through the triad of Dāna, Sīla, and Jhāna, the accomplishment of the triad of bases for meritorious deeds; through the triad of Dāna, Sīla, and Paññā, the accomplishment of the triad of material, fearlessness, and Dhamma gifts. In this way, triads and tetrads and so forth should be combined as appropriate with other triads and tetrads and so forth.
Với bộ ba Bố thí, Giới và Nhẫn nại, sự thành tựu của bộ ba từ bỏ tham, sân, si; với bộ ba Bố thí, Giới và Tinh tấn, sự thành tựu của bộ ba không xem tài sản, mạng sống, thân thể là cốt lõi; với bộ ba Bố thí, Giới và Thiền định, sự thành tựu của bộ ba căn bản làm phước (bố thí, giới, tu tập); với bộ ba Bố thí, Giới và Trí tuệ, sự thành tựu của bộ ba bố thí vật chất, bố thí vô úy, bố thí Pháp. Tương tự, các bộ ba, bộ bốn, v.v., khác cũng nên được kết hợp tùy theo khả năng.
Evaṃ chabbidhānampi pana imāsaṃ pāramīnaṃ catūhi adhiṭṭhānehi saṅgaho veditabbo.
Thus, the compilation of these six kinds of Pāramīs should be understood by means of four determinations (adhiṭṭhāna).
Như vậy, sự thâu nhiếp của sáu loại Ba-la-mật này cần được hiểu qua bốn sự quyết định (adhiṭṭhāna).
Sabbapāramīnaṃ samūhasaṅgahato hi cattāri adhiṭṭhānāni.
Indeed, there are four determinations based on the collective compilation of all Pāramīs.
Thật vậy, có bốn sự quyết định do sự thâu nhiếp tập hợp của tất cả các Ba-la-mật.
Seyyathidaṃ?
Namely:
Đó là gì?
Saccādhiṭṭhānaṃ, cāgādhiṭṭhānaṃ, upasamādhiṭṭhānaṃ, paññādhiṭṭhānanti.
Saccādhiṭṭhāna, Cāgādhiṭṭhāna, Upasamādhiṭṭhāna, and Paññādhiṭṭhāna.
Sự quyết định về Chân thật (Saccādhiṭṭhāna), sự quyết định về Bố thí (Cāgādhiṭṭhāna), sự quyết định về An tịnh (Upasamādhiṭṭhāna), và sự quyết định về Trí tuệ (Paññādhiṭṭhāna).
Tattha adhitiṭṭhati etena, ettha vā adhitiṭṭhati, adhiṭṭhānamattameva vā tanti adhiṭṭhānaṃ, saccañca taṃ adhiṭṭhānañca, saccassa vā adhiṭṭhānaṃ, saccaṃ vā adhiṭṭhānametassāti saccādhiṭṭhānaṃ. Evaṃ sesesupi.
Herein, that by which one firmly resolves, or in which one firmly resolves, or simply the act of firm resolve, is adhiṭṭhāna. That which is truth and also determination, or the determination of truth, or that whose determination is truth, is saccādhiṭṭhāna. Similarly for the rest.
Trong số đó, cái mà người ta quyết định bằng nó, hoặc cái mà người ta quyết định ở trong nó, hoặc chỉ là sự quyết định, thì đó là sự quyết định (adhiṭṭhāna). Cái đó vừa là chân thật vừa là sự quyết định, hoặc là sự quyết định của chân thật, hoặc chân thật là sự quyết định của nó, thì đó là sự quyết định về chân thật (saccādhiṭṭhāna). Tương tự đối với các điều còn lại.
Tattha avisesato tāva katābhinīhārassa anukampitasabbasattassa mahāsattassa paṭiññānurūpaṃ sabbapāramīpariggahato saccādhiṭṭhānaṃ, tesaṃ paṭipakkhapariccāgato cāgādhiṭṭhānaṃ, sabbapāramitāguṇehi upasamanato upasamādhiṭṭhānaṃ. Tehi eva parahitesu upāyakosallato paññādhiṭṭhānaṃ.
Among these, in general, the Saccādhiṭṭhāna refers to the great being (mahāsatta) who has made a vow and is compassionate to all beings, embracing all Pāramīs in accordance with his declaration. The Cāgādhiṭṭhāna refers to the relinquishing of the adversaries of those Pāramīs. The Upasamādhiṭṭhāna refers to the pacification* through the qualities of being all Pāramīs. The Paññādhiṭṭhāna refers to the skillful means (upāyakosalla) for the welfare of others through those very* qualities.
Trong số đó, trước hết, một cách tổng quát, đối với vị Đại Bồ-tát đã phát nguyện và có lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh, sự quyết định về chân thật là do thâu nhiếp tất cả các Ba-la-mật phù hợp với lời nguyện; sự quyết định về bố thí là do từ bỏ những điều đối nghịch với chúng; sự quyết định về an tịnh là do sự an tịnh các phiền não bằng các đức tính của tất cả các Ba-la-mật; sự quyết định về trí tuệ là do sự khéo léo về phương tiện trong việc lợi ích người khác bằng chính những đức tính đó.
Visesato pana ‘‘yācakānaṃ janānaṃ avisaṃvādetvā dassāmī’’ti paṭijānanato, paṭiññaṃ avisaṃvādetvā dānato, dānaṃ avisaṃvādetvā anumodanato, macchariyādipaṭipakkhapariccāgato, deyyapaṭiggāhakadānadeyyadhammakkhayesu lobhadosamohabhayavūpasamanato, yathārahaṃ yathākālaṃ yathāvidhānañca dānato, paññuttarato ca kusaladhammānaṃ caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ dānaṃ.
However, in particular, Dāna is the proximate cause for the four determinations of wholesome qualities by way of declaring "I will give" without deceiving petitioners, by giving without deceiving one's promise, by rejoicing without deceiving the gift, by relinquishing opposing factors such as avarice, by pacifying greed, hatred, delusion, and fear regarding the donor, recipient, gift, and the exhaustion of the gift, by giving appropriately, timely, and properly, and by excelling in wisdom.
Tuy nhiên, một cách đặc biệt, bố thí là căn bản cho bốn sự quyết định của các pháp thiện là do đã hứa “sẽ cho” những người cầu xin mà không thất hứa, do bố thí mà không thất hứa, do tùy hỷ mà không thất hứa, do từ bỏ những điều đối nghịch như keo kiệt, v.v., do sự an tịnh tham, sân, si, sợ hãi trong việc bố thí vật dâng, người nhận, và sự tiêu hao của pháp được dâng, do bố thí đúng lúc, đúng cách, đúng quy định, và do trí tuệ vượt trội.
Tathā saṃvarasamādānassa avītikkamanato, dussīlyapariccāgato, duccaritavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ sīlaṃ.
Similarly, Sīla is the proximate cause for the four determinations by way of not transgressing the undertaking of restraint, by abandoning immorality, by pacifying misconduct, and by excelling in wisdom.
Tương tự, giới là căn bản cho bốn sự quyết định là do không vi phạm sự thọ trì giới, do từ bỏ sự bất giới, do sự an tịnh các ác hạnh, và do trí tuệ vượt trội.
Yathāpaṭiññaṃ khamanato, katāparādhavikappapariccāgato, kodhapariyuṭṭhānavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānākhanti.
Khanti is the proximate cause for the four determinations by way of enduring according to one's promise, by relinquishing notions of wrongdoings committed, by pacifying the arising of anger, and by excelling in wisdom.
Nhẫn nại là căn bản cho bốn sự quyết định là do nhẫn nại đúng như đã hứa, do từ bỏ ý định trả thù khi bị xúc phạm, do sự an tịnh các phiền não do sân hận, và do trí tuệ vượt trội.
Paṭiññānurūpaṃ parahitakaraṇato, visayapariccāgato, akusalavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ vīriyaṃ.
Viriya is the proximate cause for the four determinations by way of acting for the welfare of others according to one's promise, by relinquishing sense objects, by pacifying unwholesome states, and by excelling in wisdom.
Tinh tấn là căn bản cho bốn sự quyết định là do làm lợi ích cho người khác đúng như đã hứa, do từ bỏ các đối tượng dục vọng, do sự an tịnh các bất thiện pháp, và do trí tuệ vượt trội.
Paṭiññānurūpaṃ lokahitānucintanato, nīvaraṇapariccāgato, cittavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ jhānaṃ.
Jhāna is the proximate cause for the four determinations by way of reflecting on the welfare of the world according to one's promise, by relinquishing hindrances, by pacifying the mind, and by excelling in wisdom.
Thiền định là căn bản cho bốn sự quyết định là do suy tư về lợi ích thế gian đúng như đã hứa, do từ bỏ các triền cái, do sự an tịnh tâm, và do trí tuệ vượt trội.
Yathāpaṭiññaṃ parahitūpāyakosallato, anupāyakiriyapariccāgato, mohajapariḷāhavūpasamanato, sabbaññutāpaṭilābhato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānā paññā.
Wisdom has the four determinations as its proximate cause due to its skill in means for the welfare of others in accordance with its promise, due to abandoning actions that are not means, due to calming the distress arising from delusion, and due to the attainment of omniscience.
Trí tuệ có bốn nền tảng kiên định: như đã tuyên bố, do khéo léo trong phương tiện lợi ích cho người khác, do từ bỏ hành động không phải là phương tiện, do làm lắng dịu sự phiền não do si mê sinh ra, và do đạt được Nhất thiết trí.
Tattha ñeyyapaṭiññānuvidhānehi saccādhiṭṭhānaṃ, vatthukāmakilesakāmapariccāgehi cāgādhiṭṭhānaṃ, dosadukkhavūpasamehi upasamādhiṭṭhānaṃ, anubodhapaṭivedhehi paññādhiṭṭhānaṃ.
Among these, the determination of truth is by arranging in accordance with the acknowledgement of what is to be known; the determination of renunciation is by abandoning sensual desires pertaining to objects and defilements; the determination of peacefulness is by calming hatred and suffering; the determination of wisdom is by right understanding and penetration.
Trong đó, kiên định về Chân lý (Saccādhiṭṭhāna) là do tuân thủ lời tuyên bố về những điều cần biết; kiên định về Bố thí (Cāgādhiṭṭhāna) là do từ bỏ các dục vọng về đối tượng và các dục vọng phiền não; kiên định về An tịnh (Upasamādhiṭṭhāna) là do làm lắng dịu sân hận và khổ đau; kiên định về Trí tuệ (Paññādhiṭṭhāna) là do sự thấu hiểu và chứng ngộ.
Tividhasaccapariggahitaṃ dosattayavirodhi saccādhiṭṭhānaṃ, tividhacāgapariggahitaṃ dosattayavirodhi cāgādhiṭṭhānaṃ, tividhavūpasamapariggahitaṃ dosattayavirodhi upasamādhiṭṭhānaṃ, tividhañāṇapariggahitaṃ dosattayavirodhi paññādhiṭṭhānaṃ.
The determination of truth is characterized by the three kinds of truth (speech, abstinence, knowledge) and is opposed to the three defilements (greed, hatred, delusion). The determination of renunciation is characterized by the three kinds of renunciation (abandoning opposing factors, unskilful conduct, and errors in action) and is opposed to the three defilements. The determination of peacefulness is characterized by the three kinds of peacefulness (calming anger, unwholesome states, and mental agitation) and is opposed to the three defilements. The determination of wisdom is characterized by the three kinds of knowledge (skill in means for others' welfare, right understanding, penetration) and is opposed to the three defilements.
Kiên định về Chân lý được bao gồm bởi ba loại chân lý, đối lập với ba loại ô nhiễm; kiên định về Bố thí được bao gồm bởi ba loại bố thí, đối lập với ba loại ô nhiễm; kiên định về An tịnh được bao gồm bởi ba loại an tịnh, đối lập với ba loại ô nhiễm; kiên định về Trí tuệ được bao gồm bởi ba loại trí tuệ, đối lập với ba loại ô nhiễm.
Saccādhiṭṭhānapariggahitāni cāgūpasamapaññādhiṭṭhānāni avisaṃvādanato, paṭiññānuvidhānato ca.
The determinations of renunciation, peacefulness, and wisdom are comprised by the determination of truth because of their non-deception and their conformity to the promise.
Các kiên định về Bố thí, An tịnh và Trí tuệ được kiên định về Chân lý bao gồm, do không sai lệch và do tuân thủ lời tuyên bố.
Cāgādhiṭṭhānapariggahitāni saccūpasamapaññādhiṭṭhānāni paṭipakkhapariccāgato, sabbapariccāgaphalattā ca.
The determinations of truth, peacefulness, and wisdom are comprised by the determination of renunciation because of the abandoning of opposing factors and because of being the fruit of all renunciations.
Các kiên định về Chân lý, An tịnh và Trí tuệ được kiên định về Bố thí bao gồm, do từ bỏ các đối nghịch và do là quả của mọi sự từ bỏ.
Upasamādhiṭṭhānapariggahitāni saccacāgapaññādhiṭṭhānāni kilesapariḷāhūpasamanato, kammapariḷāhūpasamanato ca.
The determinations of truth, renunciation, and wisdom are comprised by the determination of peacefulness because of calming the distress of defilements and calming the distress of kamma.
Các kiên định về Chân lý, Bố thí và Trí tuệ được kiên định về An tịnh bao gồm, do làm lắng dịu sự phiền não của các phiền não và do làm lắng dịu sự phiền não của nghiệp.
Paññādhiṭṭhānapariggahitāni saccacāgūpasamādhiṭṭhānāni ñāṇapubbaṅgamato, ñāṇānuparivattanato cāti evaṃ sabbāpi pāramiyo saccappabhāvitā cāgaparibyañjitā upasamopabrūhitā paññāparisuddhā.
The determinations of truth, renunciation, and peacefulness are comprised by the determination of wisdom because knowledge is their forerunner and because they follow knowledge. Thus, all perfections are permeated by truth, manifested by renunciation, enhanced by peacefulness, and purified by wisdom.
Các kiên định về Chân lý, Bố thí và An tịnh được kiên định về Trí tuệ bao gồm, do trí tuệ dẫn đầu và do trí tuệ đi theo. Như vậy, tất cả các Pāramī đều được chân lý làm cho phát triển, được bố thí biểu hiện, được an tịnh tăng trưởng và được trí tuệ làm cho thanh tịnh.
Saccañhi etāsaṃ janakahetu, cāgo paṭiggāhakahetu, upasamo paribuddhihetu paññā pārisuddhihetu.
Indeed, truth is the generative cause of these, renunciation is the receiving cause, peacefulness is the cause of growth, and wisdom is the cause of purity.
Chân lý là nguyên nhân phát sinh của chúng, bố thí là nguyên nhân tiếp nhận, an tịnh là nguyên nhân tăng trưởng, trí tuệ là nguyên nhân thanh tịnh.
Tathā ādimhi saccādhiṭṭhānaṃ saccapaṭiññattā, majjhe cāgādhiṭṭhānaṃ katapaṇidhānassa parahitāya attapariccāgato, ante upasamādhiṭṭhānaṃ sabbūpasamapariyosānattā.
Similarly, at the beginning, there is the determination of truth due to truthful declaration; in the middle, the determination of renunciation due to the Bodhisatta's self-sacrifice for the welfare of others, having made a vow; at the end, the determination of peacefulness, because it culminates in the cessation of all defilements.
Cũng vậy, lúc ban đầu là kiên định về Chân lý, do lời thề chân thật; ở giữa là kiên định về Bố thí, do từ bỏ bản thân vì lợi ích của người khác đã lập nguyện; cuối cùng là kiên định về An tịnh, do mọi sự an tịnh đều dẫn đến kết thúc.
Ādimajjhapariyosānesu paññādhiṭṭhānaṃ tasmiṃ sati sambhavato, asati asambhavato, yathāpaṭiññañca sambhavato.
At the beginning, middle, and end, there is the determination of wisdom, because it arises when wisdom is present and does not arise when it is absent, and because it arises in accordance with the promise.
Ở ban đầu, giữa và cuối là kiên định về Trí tuệ, do trí tuệ hiện hữu thì chúng sinh khởi, khi không có trí tuệ thì chúng không sinh khởi, và do chúng sinh khởi như đã tuyên bố.
Dutiye ṭhāne abhisambodhiyaṃ caturadhiṭṭhānaparipūraṇanti keci.
Others say that the four determinations are fulfilled at the second stage, at the Perfect Enlightenment.
Một số vị khác nói rằng sự viên mãn bốn kiên định diễn ra tại nơi giác ngộ (Abhisambodhi) lần thứ hai.
Tattha hi yathāpaṭiññaṃ saccādhiṭṭhānasamudāgamena catunnaṃ ariyasaccānaṃ abhisamayo.
For there, through the emergence of the determination of truth in accordance with his promise, there was the comprehension of the four Noble Truths.
Trong đó, sự chứng ngộ Tứ Diệu Đế là do sự viên mãn kiên định về Chân lý như đã tuyên bố.
Tato hi saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Therefore, the determination of truth was fulfilled.
Do đó, kiên định về Chân lý được viên mãn.
Cāgādhiṭṭhānasamudāgamena sabbakilesupakkilesapariccāgo.
Through the emergence of the determination of renunciation, there was the abandoning of all defilements and their subsidiary defilements.
Sự từ bỏ tất cả các phiền não và tùy phiền não là do sự viên mãn kiên định về Bố thí.
Tato hi cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Therefore, the determination of renunciation was fulfilled.
Do đó, kiên định về Bố thí được viên mãn.
Upasamādhiṭṭhānasamudāgamena paramūpasamasampatti.
Through the emergence of the determination of peacefulness, there was the attainment of supreme peacefulness.
Sự thành tựu an tịnh tối thượng là do sự viên mãn kiên định về An tịnh.
Tato hi upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Therefore, the determination of peacefulness was fulfilled.
Do đó, kiên định về An tịnh được viên mãn.
Paññādhiṭṭhānasamudāgamena anāvaraṇañāṇapaṭilābho.
Through the emergence of the determination of wisdom, there was the attainment of unobstructed knowledge.
Sự đạt được trí tuệ vô ngại là do sự viên mãn kiên định về Trí tuệ.
Tato hi paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti, taṃ asiddhaṃ abhisambodhiyāpi paramatthabhāvato.
Therefore, the determination of wisdom was fulfilled. However, that is not valid, because Perfect Enlightenment also has a ultimate nature.
Do đó, kiên định về Trí tuệ được viên mãn. Tuy nhiên, điều này không được chấp nhận vì ngay cả sự giác ngộ cũng là một trạng thái tối thượng.
Tathā paṭhamena aduṭṭho adhivāseti, dutiyena aluddho paṭisevati, tatiyena abhīto parivajjeti, catutthena asaṃmūḷho vinodeti.
Thus, by the first (determination), being without ill-will, one endures; by the second, being without greed, one makes use; by the third, being without fear, one avoids; by the fourth, being undeluded, one dispels.
Cũng vậy, với kiên định thứ nhất, người không sân hận thì nhẫn nại; với kiên định thứ hai, người không tham lam thì thụ hưởng (các yếu tố cần thiết); với kiên định thứ ba, người không sợ hãi thì tránh xa (điều ác); với kiên định thứ tư, người không si mê thì loại bỏ (si mê).
Paṭhamena nekkhammasukhuppatti, itarehi pavivekaupasamasambodhisukhuppattiyo honti.
By the first, there is the arising of the happiness of renunciation; by the others, there are the arising of the happiness of seclusion, peacefulness, and enlightenment.
Với kiên định thứ nhất, sự an lạc của xuất ly sinh khởi; với các kiên định còn lại, sự an lạc của sự độc cư, sự an tịnh và sự giác ngộ sinh khởi.
Tathā vivekajapītisukhasamādhijapītisukhaapītijakāyasukha satipārisuddhijaupekkhāsukhuppattiyo etehi catūhi yathākkamaṃ hontīti.
Similarly, the arising of the happiness of joy from seclusion, the happiness of joy from concentration, the happiness of body free from joy, and the happiness of equanimity from purity of mindfulness arise in due order by these four (determinations).
Cũng vậy, với bốn kiên định này, theo thứ tự, sự an lạc của hỷ và lạc do độc cư sinh ra, sự an lạc của hỷ và lạc do định sinh ra, sự an lạc của thân không do hỷ sinh ra, và sự an lạc của xả do sự thanh tịnh của niệm sinh ra đều phát sinh.
Evamanekaguṇānubandhehi catūhi adhiṭṭhānehi sabbapāramisamūhasaṅgaho veditabbo.
Thus, the collection of all Pāramīs should be understood as encompassed by these four resolutions (adhiṭṭhāna), which are bound by numerous qualities.
Như vậy, sự thâu tóm toàn bộ các ba-la-mật phải được hiểu là do bốn sự quyết định (adhiṭṭhāna) này, vốn liên kết với vô số phẩm chất.
Yathā ca catūhi adhiṭṭhānehi sabbapāramisaṅgaho, evaṃ karuṇāpaññāhipīti daṭṭhabbaṃ.
And just as all Pāramīs are encompassed by the four resolutions, so too should they be understood as encompassed by compassion (karuṇā) and wisdom (paññā).
Và như sự thâu tóm tất cả các ba-la-mật là do bốn sự quyết định, thì cũng phải hiểu là do lòng bi (karuṇā) và trí tuệ (paññā).
Sabbopi hi bodhisambhāro karuṇāpaññāhi saṅgahito.
Indeed, all requisites for awakening (bodhisambhāra) are encompassed by compassion (karuṇā) and wisdom (paññā).
Bởi vì tất cả các tư lương giác ngộ (bodhisambhāra) đều được thâu tóm bởi lòng bi và trí tuệ.
Karuṇāpaññāpariggahitā hi dānādiguṇā mahābodhisambhārā bhavanti buddhattasiddhipariyosānāti.
For qualities like generosity (dāna) and others, when embraced by compassion (karuṇā) and wisdom (paññā), become the great requisites for awakening (mahābodhisambhāra), culminating in the attainment of Buddhahood.
Quả thật, các phẩm chất như bố thí (dāna) được lòng bi và trí tuệ bao trùm sẽ trở thành các tư lương giác ngộ vĩ đại, và chúng sẽ kết thúc bằng sự thành tựu Phật quả.
Evametāsaṃ saṅgaho veditabbo.
Thus, their collection should be understood.
Như vậy, sự thâu tóm các ba-la-mật này phải được hiểu.
Evañhissa sammadeva pariccāgāya kate cittābhisaṅkhāre yaṃ uppajjati pariggahavatthu aviññāṇakaṃ, saviññāṇakaṃ vā, tattha ye ime pubbe dāne akataparicayo, pariggahavatthussa parittabhāvo, uḷāramanuññatā, parikkhayacintāti cattāro dānavinibandhā. Tesu yadā mahābodhisattassa saṃvijjamānesu deyyadhammesu, paccupaṭṭhite ca yācakajane dāne cittaṃ na pakkhandati na kamati, tena niṭṭhamettha gantabbaṃ ‘‘addhāhaṃ dāne pubbe akataparicayo, tena me etarahi dātukamyatā citte na saṇṭhātī’’ti.
When the thought-formation (cittābhisaṅkhāra) for complete renunciation is thus properly made, whatever possession arises, whether inanimate or animate, in relation to it, there are four hindrances to giving (dānavinibandha): lack of practice in giving in the past, scarcity of the possession, its excellent desirability, and the thought of its exhaustion. When the mind of the Great Bodhisatta does not incline or proceed towards giving, even when there are presentable items and supplicants are present, he must conclude: "Surely I lacked practice in giving in the past, which is why the desire to give does not remain in my mind now."
Khi Ngài đã tạo tác tâm ý để từ bỏ hoàn toàn như vậy, bất cứ vật sở hữu nào phát sinh, dù vô tri hay hữu tri, thì có bốn chướng ngại của bố thí là: sự thiếu quen thuộc với bố thí trước đây, sự ít ỏi của vật sở hữu, sự cao quý và dễ chịu của vật sở hữu, và ý nghĩ về sự hao mòn. Trong những trường hợp này, khi vị Đại Bồ Tát có vật phẩm đáng bố thí và người cầu xin hiện diện, nhưng tâm Ngài không hướng đến bố thí, không muốn bố thí, thì Ngài phải kết luận: “Chắc chắn trước đây tôi chưa quen thuộc với bố thí, nên bây giờ tâm tôi không muốn bố thí.”
So ‘‘evaṃ me ito paraṃ dānābhirataṃ cittaṃ bhavissati, handāhaṃ ito paṭṭhāya dānaṃ dassāmi, nanu mayā paṭikacceva pariggahavatthuṃ yācakānaṃ pariccatta’’nti dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
He then resolves: "My mind will henceforth be devoted to giving; come, I will give from now on. Have I not already renounced my possessions to supplicants?" With this thought, he gives, being free in renunciation, with purified hands, delighting in relinquishing, responsive to requests, and delighting in the sharing of gifts.
Vậy là Ngài nghĩ: “Từ nay về sau, tâm tôi sẽ vui thích trong bố thí. Này, từ bây giờ tôi sẽ bố thí. Chẳng phải tôi đã hiến dâng vật sở hữu cho người cầu xin từ trước rồi sao?” Rồi Ngài bố thí với tâm xả ly, tay trong sạch, hoan hỷ trong sự từ bỏ, sẵn lòng đáp ứng lời cầu xin, và vui thích trong việc phân chia bố thí.
Evaṃ mahāsattassa paṭhamo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.
Thus, the first hindrance to giving of the Great Being is slain, destroyed, and uprooted.
Như vậy, chướng ngại bố thí thứ nhất của vị Đại Sĩ đã bị tiêu diệt, bị phá hủy, bị nhổ tận gốc.
Tathā mahāsatto dānaṃ dento yadā deyyadhammassa parikkhayaṃ passati, so iti paṭisañcikkhati ‘‘ayaṃ kho bhogānaṃ sabhāvo, yadidaṃ khayadhammatā vayadhammatā, apica me pubbe tādisassa dānassa akatattā evaṃ bhogānaṃ parikkhayo dissati, handāhaṃ yathāladdhena deyyadhammena parittena vā, vipulena vā dānameva dadeyyaṃ, yenāhaṃ āyatiṃ dānapāramiyā matthakaṃ pāpuṇissāmī’ti.
Similarly, when the Great Being, while giving, sees the exhaustion of the presentable item, he reflects: "This is the nature of wealth, namely, its tendency to decay and perish. Moreover, the exhaustion of my wealth is apparent because I did not perform such giving in the past. Come, I will give whatever presentable item I have, whether little or abundant, so that in the future I may attain the culmination of the Pāramī of generosity."
Cũng vậy, khi bố thí và thấy vật phẩm bố thí sắp cạn kiệt, vị Đại Sĩ suy xét: “Đây là bản chất của tài sản, đó là sự hao mòn và tiêu hủy. Hơn nữa, sự hao mòn tài sản này xuất hiện là do trước đây tôi chưa từng bố thí như vậy. Này, tôi sẽ bố thí bất cứ vật phẩm nào có được, dù ít hay nhiều, để sau này tôi sẽ đạt đến đỉnh cao của ba-la-mật bố thí.”
So yathāladdhena dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
So he gives whatever he has, being free in renunciation, with purified hands, delighting in relinquishing, responsive to requests, and delighting in the sharing of gifts.
Rồi Ngài bố thí bất cứ thứ gì có được, với tâm xả ly, tay trong sạch, hoan hỷ trong sự từ bỏ, sẵn lòng đáp ứng lời cầu xin, và vui thích trong việc phân chia bố thí.
Evaṃ mahāsattassa catuttho dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.
Thus, the fourth hindrance to giving of the Great Being is slain, destroyed, and uprooted.
Như vậy, chướng ngại bố thí thứ tư của vị Đại Sĩ đã bị tiêu diệt, bị phá hủy, bị nhổ tận gốc.
Evaṃ ye ye dānapāramiyā vinibandhabhūtā anatthā, tesaṃ tesaṃ yathārahaṃ paccavekkhitvā paṭivinodanaṃ upāyo.
Thus, the means is to reflect upon and remove, as appropriate, all the harmful things that act as hindrances to the Pāramī of generosity.
Như vậy, phương cách là xem xét và loại bỏ các chướng ngại, những điều bất lợi đối với ba-la-mật bố thí, một cách thích hợp.
Yathā ca dānapāramiyā, evaṃ sīlapāramiādīsupi daṭṭhabbaṃ.
And just as it is for the Pāramī of generosity, so too should it be understood for the Pāramī of moral conduct (sīla) and the others.
Và như đối với ba-la-mật bố thí, thì cũng phải hiểu tương tự đối với ba-la-mật giới (sīlapāramī), v.v.
Mahāsattānañhi mahākaruṇā, mahāpaññā ca dānena alaṅkatā, dānaṃ piyavacanena, piyavacanaṃ atthacariyāya, atthacariyā samānattatāya alaṅkatā, saṅgahitā ca.
Indeed, the Great Beings' (Mahāsattas') great compassion and great wisdom are adorned with generosity; generosity is adorned with pleasant speech; pleasant speech is adorned with conduct for welfare; and conduct for welfare is adorned and encompassed by impartiality.
Đại bi và đại trí của các Đại sĩ chính là được trang hoàng bằng bố thí; bố thí bằng lời nói hòa ái; lời nói hòa ái bằng sự hành lợi ích; sự hành lợi ích được trang hoàng và thâu nhiếp bằng sự đồng đẳng (samānattatā).
Tesañhi sabbepi satte attanā nibbisese katvā bodhisambhāresu paṭipajjantānaṃ sabbattha samānasukhadukkhatāya samānattatāsiddhi.
For those who practice the requisites for Bodhi, having made all beings non-distinct from themselves, the accomplishment of impartiality arises from their shared happiness and suffering everywhere.
Chính là đối với các vị ấy, những người thực hành các phẩm trợ bồ-đề (bodhisambhāra) bằng cách coi tất cả chúng sanh không khác gì mình, sự thành tựu đồng đẳng (samānattatā) có được là do sự đồng khổ đồng lạc với tất cả chúng sanh.
Buddhabhūtānampi ca teheva catūhi saṅgahavatthūhi caturadhiṭṭhānena paripūritābhibuddhehi janassa accantikasaṅgahakaraṇena abhivinayanaṃ sijjhati.
Even for those who have become Buddhas, through these four bases of beneficence, fully developed by the four determinations, the training of beings is achieved by rendering ultimate support to the people.
Ngay cả đối với các vị đã thành Phật, nhờ bốn pháp nhiếp sự (saṅgahavatthu) ấy, được viên mãn và phát triển bởi bốn sự quyết định (adhiṭṭhāna), mà sự giáo hóa (abhivinaya) thành tựu bằng cách làm lợi ích tối thượng cho chúng sanh.
Dānañhi sammāsambuddhānaṃ cāgādhiṭṭhānena paripūritābhibuddhaṃ.
Indeed, generosity for the Sammāsambuddhas is fully developed by the determination of relinquishment.
Chính là bố thí của các bậc Chánh Đẳng Giác được viên mãn và phát triển bởi sự quyết định hy sinh (cāgādhiṭṭhāna).
Piyavacanaṃ saccādhiṭṭhānena, atthacariyā paññādhiṭṭhānena, samānattatā upasamādhiṭṭhānena paripūritābhibuddhā.
Pleasant speech is fully developed by the determination of truth; conduct for welfare by the determination of wisdom; and impartiality by the determination of peace.
Lời nói hòa ái được viên mãn và phát triển bởi sự quyết định chân thật (saccādhiṭṭhāna); sự hành lợi ích bởi sự quyết định trí tuệ (paññādhiṭṭhānena); sự đồng đẳng bởi sự quyết định an tịnh (upasamādhiṭṭhānena) được viên mãn và phát triển.
Tathāgatānañhi sabbasāvakapaccekabuddhehi samānattatā parinibbāne.
Indeed, for the Tathāgatas, impartiality with all disciples and Paccekabuddhas is found in Parinibbāna.
Chính là sự đồng đẳng của các Đức Như Lai với tất cả các Thanh văn và Độc giác Phật là ở sự Niết-bàn (parinibbāna).
Tatra hi nesaṃ avisesato ekībhāvo.
There, truly, there is their unity without distinction.
Chính là ở đó, sự hợp nhất của các vị ấy không có sự khác biệt.
Tenevāha ‘‘natthi vimuttiyā nānatta’’ti.
Therefore, it is said, "There is no diversity in liberation."
Vì thế, Ngài đã nói: “Không có sự khác biệt trong sự giải thoát (vimutti).”
Honti cettha –
Here are some verses:
Và ở đây có những câu:
Tayopete vinā kālabhedena katābhinīhārā, buddhānaṃ santike laddhabyākaraṇā ca anukkamena pāramiyo pūrentā yathākkamaṃ yathāvuttabhedena kālena sammāsambodhiṃ pāpuṇanti.
All three, having made their aspiration without regard to time distinctions, and having received prophecies from Buddhas, progressively fulfill the Pāramīs and attain Sammāsambodhi in the respective periods as stated.
Cả ba loại Bồ Tát này, những vị đã phát nguyện không có sự phân biệt thời gian, và đã nhận được lời thọ ký từ chư Phật, tuần tự viên mãn các ba-la-mật, và theo thứ tự, sẽ đạt đến Chánh Đẳng Giác vào thời điểm đã được phân loại như đã nói.
Tesu tesu pana kālabhedesu aparipuṇṇesu te te mahāsattā divase divase vessantaradānasadisaṃ mahādānaṃ dentāpi tadanurūpe sīlādisabbapāramidhamme ācinantāpi pañca mahāpariccāge pariccajantāpi ñātatthacariyaṃ lokatthacariyaṃ buddhatthacariyaṃ paramakoṭiṃ pāpentāpi antarāva sammāsambuddhā bhavissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
However, it is not possible that these great beings would become Sammāsambuddhas prematurely, even if they were to give great gifts like Vessantara's donation daily, accumulate all Pāramī practices such as sīla accordingly, make the five great renunciations, and bring their conduct for the welfare of relatives, the welfare of the world, and the welfare of Buddhahood to the highest degree.
Tuy nhiên, trong các thời gian phân loại đó, nếu chưa viên mãn, thì không có trường hợp nào mà các Đại sĩ ấy, dù ngày ngày bố thí những món đại thí như bố thí của Vessantara, dù tích lũy tất cả các pháp ba-la-mật như giới (sīla) phù hợp với điều đó, dù thực hành năm đại hy sinh, dù đưa sự hành lợi ích cho thân quyến, sự hành lợi ích cho thế gian, sự hành lợi ích cho Phật lên đến đỉnh cao nhất, mà lại trở thành Chánh Đẳng Giác giữa chừng.
Ñāṇassa aparipaccanato, buddhakārakadhammānañca apariniṭṭhānato.
Because their knowledge has not matured, and the qualities that lead to Buddhahood have not been perfected.
Vì trí tuệ chưa chín muồi và các pháp tạo thành Phật (buddhakārakadhamma) chưa hoàn tất.
Paricchinnakālanipphāditaṃ viya hi sassaṃ yathāvuttakālaparicchedena parinipphāditā sammāsambodhi tadantarā pana sabbussāhena vāyamantenāpi na sakkā adhigantunti pāramipāripūri yathāvuttakālavisesena sampajjatīti veditabbaṃ.
For just as a crop is produced within a specific period, Sammāsambodhi is perfected within the specified period. It cannot be attained prematurely, even with all-out effort; thus, the fulfillment of the Pāramīs is accomplished by the specified time distinctions, so it should be understood.
Chính là Chánh Đẳng Giác được hoàn thành trong một thời gian nhất định, giống như mùa màng được thu hoạch trong một thời gian đã định; nhưng trong khoảng thời gian đó, dù cố gắng hết sức cũng không thể đạt được. Vì vậy, sự viên mãn ba-la-mật thành tựu theo sự đặc biệt của thời gian đã nêu, điều này cần được biết.
Appābādho hoti appātaṅko, suvisuddhā cassa saddhā hoti suvisadā, suvisuddhaṃ vīriyaṃ, sati samādhi paññā suvisadā, mandakileso hoti mandadaratho mandapariḷāho, kilesānaṃ mandabhāveneva subbaco hoti padakkhiṇaggāhī, khamo hoti sorato, sakhilo hoti paṭisandhārakusalo, akodhano hoti anupanāhī, amakkhī hoti apaḷāsī, anissukī hoti amaccharī, asaṭho hoti amāyāvī, athaddho hoti anatimānī, asāraddho hoti appamatto, parato upatāpasaho hoti paresaṃ anupatāpī, yasmiñca gāmakhette paṭivasati, tattha sattānaṃ bhayādayo upaddavā yebhuyyena anuppannā nuppajjanti, uppannā ca vūpasamanti, yesu ca apāyesu uppajjati, na tattha pacurajano viya dukkhena adhimattaṃ pīḷīyati, bhiyyoso mattāya saṃvegabhayamāpajjati.
He is free from illness, free from affliction; his faith is exceedingly pure and clear, his energy is exceedingly pure, his mindfulness, concentration, and wisdom are exceedingly clear; his defilements are few, his anxiety is mild, his feverishness is mild; by the mildness of his defilements, he is amenable to instruction and takes the right path; he is patient and pleasant; he is amiable and skilled in friendly discourse; he is not angry and does not bear grudges; he is not a dissimulator and not a rival; he is not envious and not stingy; he is not deceitful and not cunning; he is not arrogant and not conceited; he is not agitated and is diligent; he endures suffering caused by others and does not cause suffering to others; and in whatever village or region he dwells, the fears and other dangers among the beings there generally do not arise if not already present, and if arisen, they subside. And in whatever woeful states he is born, he is not excessively oppressed by suffering like the common people, but rather experiences fear and agitation to a greater extent.
Ngài ít bệnh tật, ít đau khổ, đức tin của Ngài rất thanh tịnh và trong sáng, tinh tấn của Ngài rất thanh tịnh, niệm, định, tuệ của Ngài rất trong sáng. Ngài có ít phiền não, ít phiền muộn, ít bức bách. Chính vì phiền não ít nên Ngài dễ dạy bảo, dễ tiếp thu điều tốt, kiên nhẫn và hiền lành. Ngài thân thiện và khéo léo trong việc giao tiếp. Ngài không sân hận, không ôm hận. Ngài không che giấu lỗi lầm, không ganh đua. Ngài không đố kỵ, không keo kiệt. Ngài không gian xảo, không lừa dối. Ngài không cứng nhắc, không kiêu mạn. Ngài không xao động, không phóng dật. Ngài có thể chịu đựng sự quấy nhiễu từ người khác và không quấy nhiễu người khác. Trong làng mạc hay khu vực nào Ngài cư trú, những tai họa như sợ hãi, v.v., thường không phát sinh; nếu đã phát sinh thì chúng sẽ lắng xuống. Trong những cõi khổ nào Ngài tái sinh, Ngài không bị đau khổ giày vò quá mức như những người bình thường, mà trái lại, Ngài cảm thấy sợ hãi và kinh hoàng nhiều hơn.
Tasmā mahāpurisassa yathārahaṃ tasmiṃ tasmiṃ bhave labbhamānā ete sattānaṃ pitusamatādakkhiṇeyyatādayo guṇavisesā ānisaṃsāti veditabbā.
Therefore, these special qualities such as being like a father to beings and being worthy of offerings, which the Great Being obtains in each appropriate existence, should be understood as advantages of the Pāramīs.
Vì vậy, những phẩm chất đặc biệt như là cha của chúng sinh, đáng cúng dường, v.v., mà Đại nhân đạt được trong mỗi kiếp sống, nên được hiểu là những lợi ích của các ba-la-mật này.
Tathā āyusampadā rūpasampadā kulasampadā issariyasampadā ādeyyavacanatā mahānubhāvatāti etepi mahāpurisassa pāramīnaṃ ānisaṃsāti veditabbā.
Similarly, longevity, beauty, high birth, power, trustworthy speech, and great influence—these too should be understood as advantages of the Great Being's Pāramīs.
Tương tự, sự viên mãn về tuổi thọ (āyusampadā), sự viên mãn về sắc đẹp (rūpasampadā), sự viên mãn về dòng dõi (kulasampadā), sự viên mãn về quyền lực (issariyasampadā), lời nói đáng tin cậy (ādeyyavacanatā), và uy lực lớn (mahānubhāvatā) – những điều này cũng nên được hiểu là lợi ích của các ba-la-mật của Đại nhân.
Tattha āyusampadā nāma tassaṃ tassaṃ upapattiyaṃ dīghāyukatā ciraṭṭhitikatā, tāya yathāraddhāni kusalasamādānāni pariyosāpeti, bahuñca kusalaṃ upacinoti.
Among these, longevity (āyusampadā) refers to long life and long endurance in each rebirth. Through it, he completes the wholesome undertakings he has begun and accumulates much merit.
Trong đó, sự viên mãn về tuổi thọ có nghĩa là sống lâu và tồn tại lâu dài trong mỗi lần tái sinh. Nhờ đó, Ngài hoàn thành những việc thiện đã bắt đầu và tích lũy nhiều công đức.
Rūpasampadā nāma abhirūpatā dassanīyatā pāsādikatā, tāya rūpappamāṇānaṃ sattānaṃ pasādāvaho hoti sambhāvanīyo.
Beauty (rūpasampadā) refers to being handsome, pleasant to see, and inspiring confidence. Through this, he becomes esteemed and inspiring confidence in beings who value beauty.
Sự viên mãn về sắc đẹp có nghĩa là đẹp đẽ, đáng chiêm ngưỡng và dễ mến. Nhờ đó, Ngài được chúng sinh yêu mến và tôn kính, những người coi trọng sắc đẹp.
Kulasampadā nāma uḷāresu kulesu abhinibbatti, tāya* upasaṅkamanīyo hoti payirupāsanīyo, tena te nibbisevane karonti.
High birth (kulasampadā) refers to being reborn in noble families. Through this, he becomes approachable and revered even by beings intoxicated with pride of birth and other forms of pride; thereby, they avoid unwholesome deeds.
Sự viên mãn về dòng dõi có nghĩa là tái sinh vào những dòng dõi cao quý. Nhờ đó, Ngài được những chúng sinh kiêu mạn về dòng dõi, v.v., đến gần và phụng sự, và nhờ đó họ không còn kiêu mạn.
Issariyasampadā nāma mahāvibhavatā, mahesakkhatā, mahāparivāratā ca, tāhi saṅgahitabbe catūhi saṅgahavatthūhi (dī. ni. 3.313; a. ni. 1.256) saṅgahituṃ, niggahetabbe dhammena niggahetuñca samattho hoti.
Power (issariyasampadā) refers to great wealth, great influence, and a large retinue. Through these, he is capable of encouraging those who should be encouraged with the four bases of sympathy, and of restraining those who should be restrained righteously.
Sự viên mãn về quyền lực có nghĩa là có tài sản lớn, uy quyền lớn và quyến thuộc đông đảo. Nhờ đó, Ngài có khả năng tập hợp những người cần được tập hợp bằng bốn pháp nhiếp sự, và trừng phạt những người cần bị trừng phạt bằng Chánh pháp.
Ādeyyavacanatā nāma saddheyyatā paccayikatā, tāya sattānaṃ pamāṇabhūto hoti, alaṅghanīyā cassa āṇā hoti.
Trustworthy speech (ādeyyavacanatā) refers to being credible and reliable. Through this, he becomes a standard for beings, and his command is inviolable.
Lời nói đáng tin cậy có nghĩa là lời nói đáng tin và đáng tin cậy. Nhờ đó, Ngài trở thành tiêu chuẩn cho chúng sinh, và mệnh lệnh của Ngài không thể bị vượt qua.
Mahānubhāvatā nāma pabhāvamahantatā, tāya parehi na abhibhuyyati, sayameva pana pare aññadatthu abhibhavati dhammena, samena, yathābhūtaguṇehi ca, evametesaṃ āyusampadādayo mahāpurisassa pāramīnaṃ ānisaṃsā, sayañca aparimāṇassa puññasambhārassa parivuddhihetubhūtā yānattaye sattānaṃ avatāraṇassa paripācanassa kāraṇabhūtāti veditabbā.
Great influence (mahānubhāvatā) refers to great power and might. Through this, he is not overcome by others; rather, he himself truly overcomes others by Dhamma, by justice, and by qualities as they truly are. Thus, these advantages such as longevity are the benefits of the Great Being's Pāramīs, and they themselves are the cause for the growth of immeasurable accumulations of merit, and the cause for the entry and maturation of beings into the three Vehicles.
Uy lực lớn có nghĩa là sức mạnh vĩ đại. Nhờ đó, Ngài không bị người khác khuất phục, mà chính Ngài lại khuất phục người khác bằng Chánh pháp, bằng sự công bằng, và bằng những phẩm chất chân thật. Như vậy, sự viên mãn về tuổi thọ, v.v., là lợi ích của các ba-la-mật của Đại nhân, và chính chúng là nguyên nhân cho sự tăng trưởng của vô lượng công đức, là nguyên nhân để dẫn dắt và làm chín muồi chúng sinh trên ba cỗ xe (yāna).
Gatapaccāgatikavattasaṅkhātāya (dī. ni. aṭṭha. 1.9; ma. ni. aṭṭha. 1.10.9; saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.368; vibha. aṭṭha. 523; su. ni. aṭṭha. 1.1.35) pubbabhāgapaṭipadāya saddhiṃ abhiññāsamāpattinipphādanaṃ pubbayogo. Dānādīsuyeva sātisayapaṭipattinipphādanaṃ pubbacariyā. Yā vā cariyāpiṭakasaṅgahitā, sā pubbacariyā. Keci pana ‘‘abhinīhāro pubbayogo. Dānādipaṭipatti vā kāyavivekavasena ekacariyā vā pubbacariyā’’ti vadanti.
The accomplishment of supernormal powers and attainments, together with the preliminary practice known as the practice of coming and going, is prior exertion. The accomplishment of excellent practices only in generosity and so on is prior conduct. Or, whatever practice is included in the Cariyāpiṭaka is prior conduct. Some, however, say, "Aspiration is prior exertion. Or the practice of generosity and so on, or the practice of solitude by way of physical seclusion, is prior conduct."
Hoàn thành các Abhiññā và Samāpatti cùng với con đường thực hành sơ khởi được gọi là hạnh "đi và về" (Gatapaccāgatikavatta) là pubbayoga (sự nỗ lực ban đầu). Hoàn thành sự thực hành vượt trội trong bố thí và các hạnh khác là pubbacariyā (hạnh ban đầu). Hoặc, sự thực hành được bao gồm trong Cariyāpiṭaka cũng là pubbacariyā. Một số người nói rằng "sự phát nguyện là pubbayoga. Hoặc sự thực hành bố thí và các hạnh khác, hoặc sự thực hành độc cư (ekacariyā) theo cách ly thân, là pubbacariyā."
Dānādīnañceva appicchatādīnañca saṃsāranibbānesu ādīnavānisaṃsānañca vibhāvanavasena, sattānaṃ bodhittaye patiṭṭhāpanaparipācanavasena ca pavattā kathā dhammakkhānaṃ. Ñātīnamatthassa cariyā ñātatthacariyā, sāpi karuṇāyanavaseneva.
The discourse that occurs by way of illustrating the dangers and benefits of generosity and so on, and of contentment and so on, in saṃsāra and Nibbāna, and by way of establishing and maturing beings in the three kinds of enlightenment, is exposition of Dhamma. The conduct for the welfare of relatives is conduct for the welfare of relatives, which is also solely by way of compassion.
Bài thuyết pháp được thực hiện để làm rõ những hiểm họa và lợi ích của bố thí và các hạnh khác, cũng như của sự khiêm tốn và các hạnh khác trong luân hồi (saṃsāra) và Niết-bàn, và để thiết lập và làm chín muồi chúng sinh trong ba loại Bồ-đề, được gọi là dhammakkhāna (thuyết pháp). Hạnh vì lợi ích của thân quyến là ñātatthacariyā, hạnh này cũng chỉ do lòng bi mẫn mà có.
Ādi-saddena lokatthacariyādayo saṅgaṇhāti.
By the word " ādi" (etc.), it includes conduct for the welfare of the world and so on.
Với từ ādi (vân vân), bao gồm lokatthacariyā (hạnh vì lợi ích thế gian) và các hạnh khác.
Kammassakatāñāṇavasena, anavajjakammāyatanasippāyatanavijjāṭṭhānaparicayavasena, khandhāyatanādiparicayavasena, lakkhaṇattayatīraṇavasena ca ñāṇacāro buddhicariyā, sā panatthato paññāpāramīyeva, ñāṇasambhāradassanatthaṃ pana visuṃ gahaṇaṃ.
The movement of knowledge by way of the knowledge of the ownership of kamma, by way of familiarity with blameless livelihoods, skills, and branches of knowledge, by way of familiarity with aggregates, sense-bases, and so on, and by way of discerning the three characteristics (impermanence, suffering, non-self) is intellectual conduct. This, in essence, is the Pāramī of wisdom, but it is mentioned separately to show the accumulation of knowledge.
Sự vận hành của trí tuệ, thông qua trí tuệ về nghiệp báo (kammassakatāñāṇa), thông qua sự quen thuộc với các nghiệp xứ (kammāyatana) không có lỗi, các nghề nghiệp (sippāyatana) và các lĩnh vực kiến thức (vijjāṭṭhāna), thông qua sự quen thuộc với các uẩn (khandha), xứ (āyatana) và các pháp khác, và thông qua sự suy xét về ba đặc tính (lakkhaṇa) là buddhicariyā (hạnh trí tuệ). Thực ra, về bản chất, đó chính là Ba-la-mật về Trí tuệ (Paññāpāramī), nhưng được đề cập riêng để chỉ ra sự đầy đủ của trí tuệ.
Koṭinti pariyantaṃ ukkaṃsaṃ.
" Koṭi" means the end, the supreme degree.
Koṭi (cực điểm) có nghĩa là giới hạn, sự xuất sắc.
Tathā amhākampi bhagavā āgatoti etthāpi ‘‘dānapāramiṃ pūretvā’’tiādinā sambandho.
Even in "So too, the Blessed One has come to us," the connection is with "having fulfilled the Pāramī of generosity," and so on.
Ở đây, trong câu "Đức Thế Tôn của chúng ta cũng đã đến như vậy", cũng có sự liên kết với "đã hoàn thành Ba-la-mật về bố thí" và các câu tương tự.
Evaṃ pāramipūraṇavasena ‘‘tathā āgato’’ti padassatthaṃ dassetvā idāni bodhipakkhiyadhammavasenapi dassento ‘‘cattāro satipaṭṭhāne’’tiādimāha.
Having thus shown the meaning of the phrase "so has come" by way of fulfilling the Pāramīs, now, showing it also by way of the qualities conducive to enlightenment, it says: " the four foundations of mindfulness," and so on.
Sau khi giải thích ý nghĩa của từ "tathā āgato" (đến như vậy) theo cách hoàn thành các Ba-la-mật, giờ đây, để giải thích theo phương pháp của các pháp trợ Bồ-đề (bodhipakkhiyadhamma), Ngài nói: "cattāro satipaṭṭhāne" (bốn niệm xứ) và các câu tương tự.
Tattha satipaṭṭhānādiggahaṇena āgamanapaṭipadaṃ matthakaṃ pāpetvā dasseti maggaphalapakkhikānaññeva gahetabbattā, vipassanāsaṅgahitā eva vā satipaṭṭhānādayo daṭṭhabbā pubbabhāgapaṭipadāya gahaṇato.
Therein, by mentioning the foundations of mindfulness and so on, it shows the path of arrival culminating, because only those pertaining to the paths and fruits should be taken. Or, the foundations of mindfulness and so on should be understood as included in insight, because they are taken as preliminary practices.
Trong đó, việc đề cập đến các niệm xứ (satipaṭṭhāna) và các pháp khác cho thấy con đường đến (āgamanapaṭipadā) đã đạt đến đỉnh cao, bởi vì chỉ những pháp thuộc về đạo (magga) và quả (phala) mới được chấp nhận; hoặc, các niệm xứ và các pháp khác nên được xem là bao gồm trong tuệ quán (vipassanā), vì chúng được chấp nhận như là con đường thực hành sơ khởi (pubbabhāgapaṭipadā).
Bhāvetvāti uppādetvā.
" Bhāvetvā" means having produced.
Bhāvetvā (đã tu tập) có nghĩa là đã tạo ra.
Brūhetvāti vaḍḍhetvā.
" Brūhetvā" means having developed.
Brūhetvā (đã phát triển) có nghĩa là đã tăng trưởng.
Ettha ca ‘‘yena abhinīhārenā’’tiādinā āgamanapaṭipadāyaādiṃ dasseti, ‘‘dānapāramiṃ pūretvā’’tiādinā majjhe, ‘‘cattāro satipaṭṭhāne’’tiādinā pariyosānaṃ.
And here, the beginning of the path of arrival is shown by "by which aspiration," and so on; the middle by "having fulfilled the Pāramī of generosity," and so on; and the end by "the four foundations of mindfulness," and so on.
Ở đây, "yena abhinīhārenā" (do sự phát nguyện nào) và các câu tương tự chỉ ra sự khởi đầu của con đường đến, "dānapāramiṃ pūretvā" (đã hoàn thành Ba-la-mật về bố thí) và các câu tương tự chỉ ra phần giữa, và "cattāro satipaṭṭhāne" (bốn niệm xứ) và các câu tương tự chỉ ra phần kết thúc.
Tasmā ‘‘āgato’’ti vuttassa āgamanassa kāraṇabhūtapaṭipadāvisesadassanaṃyeva tiṇṇaṃ nayānaṃ visesoti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that the distinction of the three methods lies in showing the specific practices that are the cause of the coming referred to by "has come."
Vì vậy, nên hiểu rằng việc chỉ ra các đặc điểm của con đường thực hành là nguyên nhân của sự "đến" đã được nói đến, chính là sự đặc biệt của ba phương pháp.
Idāni yathāvuttena atthayojanattayena siddhaṃ paṭhamakāraṇameva gāthābandhavasena dassetuṃ ‘‘yathevā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show the first cause, which is established by the three aforementioned methods of interpreting the meaning, "just as," and so on, is stated in verse form.
Giờ đây, để trình bày nguyên nhân đầu tiên đã được chứng minh bằng ba cách giải thích ý nghĩa đã nói, câu "yathevā" (như vậy) và các câu tương tự đã được nói.
Tattha idhalokamhi vipassiādayo munayo sabbaññubhāvaṃ yathāvuttena kāraṇattayena āgatā yatheva, tathā pañcahi cakkhūhi cakkhumā ayaṃ sakyamunipi yena kāraṇena āgato, tenesa tathāgato nāma vuccatīti yojanā.
Therein, the explanation is: "Just as the sages, Vipassī and others, in this world, attained omniscience through the three aforementioned causes, so too, this Sakya Muni, endowed with the five eyes, is called a Tathāgata because of the cause by which he attained omniscience."
Trong đó, sự kết nối là: "Cũng như các bậc hiền triết (muni) như Vipassī và các vị khác trong thế giới này đã đạt đến trạng thái Toàn Giác (sabbaññubhāva) bằng ba nguyên nhân đã nói, thì cũng vậy, vị Sakyamuni này, với năm nhãn (cakkhu), đã đến bằng nguyên nhân nào, thì do nguyên nhân đó, Ngài được gọi là Tathāgata."
Sampatijātoti manussānaṃ hatthato muccitvā muhuttajāto, na pana mātukucchito nikkhantamatto mātukucchito nikkhantamattañhi mahāsattaṃ paṭhamaṃ brahmāno suvaṇṇajālena paṭiggaṇhiṃsu, tesaṃ hatthato cattāro mahārājāno ajinappaveṇiyā, tesaṃ hatthato manussā dukūlacumbaṭakena paṭiggaṇhiṃsu, ‘‘manussānaṃ hatthato muccitvā pathaviyaṃ patiṭṭhito’’ti (dī. ni. aṭṭha. 2.31) vakkhati.
" Sampatijāto" means having been born a moment after being released from the hands of humans, not immediately upon emerging from the mother's womb. For the Great Being, immediately upon emerging from the mother's womb, was first received by the Brahmās with a golden net; from their hands, the four Great Kings received him with an antelope-skin mat; from their hands, humans received him with a silken cloth bundle. As it will be said, "having been released from the hands of humans, he stood on the earth."
Sampatijāto (vừa mới sinh) có nghĩa là vừa mới được sinh ra một khoảnh khắc sau khi thoát khỏi tay loài người, chứ không phải vừa mới ra khỏi bụng mẹ. Bởi vì, Đại Bồ-tát vừa mới ra khỏi bụng mẹ đã được các Phạm thiên đón đỡ bằng một tấm lưới vàng. Từ tay các Phạm thiên, bốn Đại Thiên Vương đã đón đỡ bằng một tấm thảm da linh dương. Từ tay các Đại Thiên Vương, loài người đã đón đỡ bằng một cuộn vải lụa trắng. Ngài sẽ nói: "thoát khỏi tay loài người và đứng trên mặt đất."
‘‘Kathañcā’’tiādi vitthāradassanaṃ.
" Kathañcā" (And how) and so on, indicates an extensive explanation.
"Kathañcā" (làm thế nào) và các câu tương tự là sự trình bày chi tiết.
Yathāha bhagavā mahāpadānadesanāyaṃ.
As the Blessed One taught in the Mahāpadāna discourse.
Như Đức Thế Tôn đã nói trong bài thuyết pháp Mahāpadāna.
Setamhi chatteti dibbasetacchatte.
" Setamhi chatte" means under the divine white umbrella.
Setamhi chatte (dưới chiếc lọng trắng) có nghĩa là dưới chiếc lọng trắng của chư thiên.
Anuhīramāneti dhāriyamāne.
" Anuhīramāne" means while being held aloft.
Anuhīramāne (đang được giữ) có nghĩa là đang được che chở.
‘‘Anudhāriyamāne’’tipi idāni pāṭho.
" Anudhāriyamāne" is also a reading nowadays.
Hiện nay, cũng có bản đọc là "anudhāriyamāne".
‘‘Ettha ca chattaggahaṇeneva khaggadīni pañca kakudhabhaṇḍānipi gahitānevāti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that here, by mentioning the umbrella, the five royal insignia such as the sword are also included.
Ở đây, nên hiểu rằng chỉ với việc đề cập đến lọng, năm vật biểu vương quyền như kiếm và các vật khác cũng đã được bao gồm.
Khaggatālavaṇṭamorahatthakavālabījanīuṇhīsapaṭṭāpi hi chattena saha tadā upaṭṭhitā ahesuṃ.
Indeed, at that time, the sword, palm-leaf fan, peacock-tail whisk, yak-tail whisk, and headband were also present together with the umbrella.
Thật vậy, kiếm, quạt lá cọ, chổi lông công, quạt đuôi bò, và dải khăn đội đầu cũng đã xuất hiện cùng với lọng vào thời điểm đó.
Chattādīniyeva ca tadā paññāyiṃsu, na chattādigāhakā’’ti (dī. ni. ṭī. 1.7) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ, ācariyasāriputtattherenāpi aṅguttaraṭīkāyaṃ (a. ni. ṭī. 1.ekapuggalavaggassa paṭhame) evaṃ sati tālavaṇṭādīnampi kakudhabhaṇḍasamaññā.
And at that time, only the umbrella and so on appeared, not those who held them, as stated by Acariya Dhammapāla Thera and Acariya Sāriputta Thera in the Aṅguttara Commentary. Thus, the palm-leaf fan and so on also bear the name of royal insignia.
Và chỉ có lọng và các vật khác xuất hiện vào thời điểm đó, chứ không phải những người cầm lọng và các vật khác, như đã được nói bởi Trưởng lão Acariya Dhammapāla, và cũng được nói bởi Trưởng lão Acariya Sāriputta trong Aṅguttaraṭīkā. Nếu vậy, thì quạt lá cọ và các vật khác cũng có tên gọi là vật biểu vương quyền.
Apica khaggādīni kakudhabhaṇḍāni, tadaññānipi tālavaṇṭādīni tadā upaṭṭhitānīti adhippāyena tathā vuttaṃ.
Moreover, it was said thus with the intention that the royal insignia such as the sword, and others like the palm-leaf fan and so on, were present at that time.
Hơn nữa, các vật biểu vương quyền như kiếm và các vật khác, và các vật khác như quạt lá cọ và các vật khác cũng đã xuất hiện vào thời điểm đó, đã được nói với ý nghĩa đó.
Sabbā ca disāti dasa disā.
" Sabbā ca disā" means the ten directions.
Sabbā ca disā (và tất cả các phương) có nghĩa là mười phương.
Anuviloketīti puññānubhāvena lokavivaraṇapāṭihāriye jāte paññāyamānaṃ dasasahassilokadhātuṃ maṃsacakkhunāva oloketīti attho.
" Anuviloketi" means he looks at the ten-thousand world-system, which appeared due to the wonder of the opening of the world by the power of merit, with his physical eye. This is the meaning.
Anuviloketī (nhìn khắp) có nghĩa là, khi phép lạ về sự mở ra của thế giới xảy ra do năng lực của công đức, Ngài nhìn khắp mười ngàn thế giới bằng chính nhục nhãn.
Nayidaṃ sabbadisānuvilokanaṃ sattapadavītihāruttarakālaṃ paṭhamamevānuvilokanato.
This looking at all directions is not after the seven steps, but as the very first glance.
Việc nhìn khắp các phương này không phải là sự nhìn đầu tiên sau bảy bước chân.
Mahāsatto hi manussānaṃ hatthato muccitvā puratthimaṃ disaṃ olokesi.
For the Great Being, having been released from the hands of humans, looked towards the eastern direction.
Đại Bồ-tát, sau khi thoát khỏi tay loài người, đã nhìn về hướng đông.
Tattha devamanussā gandhamālādīhi pūjayamānā ‘‘mahāpurisa idha tumhehi sadisopi natthi, kuto tayā uttaritaro’’ti āhaṃsu.
There, devas and humans, worshipping him with perfumes, garlands, and so on, said, "Great man, there is no one equal to you here; how could there be anyone superior to you?"
Ở đó, chư thiên và loài người, đang cúng dường bằng hương hoa và các vật khác, đã nói: "Đại nhân, ở đây không có ai giống như Ngài, làm sao có ai cao quý hơn Ngài được?"
Evaṃ catasso disā catasso anudisā heṭṭhā uparīti sabbā disāanuviloketvā sabbattha attanā sadisamadisvā ‘‘ayaṃ uttarā disā’’ti sattapadavītihārena agamāsīti ācariyadhammapālattherena (dī. ni. ṭī. 1.7) ācariyasāriputtattherena (a. ni. ṭī. 1.ekapuggalavaggassa paṭhame) ca vuttaṃ.
Having thus looked in all directions – the four cardinal directions, the four intermediate directions, below and above – and not finding anyone equal to himself anywhere, he thought, "This is the northern direction," and advanced seven steps, as stated by Acariya Dhammapāla Thera and Acariya Sāriputta Thera.
Như vậy, sau khi nhìn khắp bốn phương chính, bốn phương phụ, phía dưới và phía trên, và không thấy ai giống mình ở khắp mọi nơi, Ngài đã đi bảy bước chân và nói: "Đây là phương bắc," như đã được nói bởi Trưởng lão Acariya Dhammapāla và Trưởng lão Acariya Sāriputta.
Mahāpadānasuttaṭṭhakathāyampi (dī. ni. aṭṭha. 2.31) evameva vaṇṇitaṃ.
In the Mahāpadāna Suttaṭṭhakathā too, it is explained in the same way.
Trong Mahāpadānasuttaṭṭhakathā cũng đã được giải thích tương tự.
Tasmā sattapadavītihārato paṭhamaṃ sabbadisānuvilokanaṃ katvā sattapadavītihārena gantvā tadupari āsabhiṃ vācaṃ bhāsatīti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that having looked in all directions before taking the seven steps, he then proceeded seven steps, and thereafter uttered the noble speech.
Vì vậy, nên hiểu rằng sau khi nhìn khắp các phương trước bảy bước chân, và đi bảy bước chân, Ngài đã nói lời dũng mãnh (āsabhī vācā) sau đó.
Idha, pana aññāsu ca aṭṭhakathāsu samehi pādehi patiṭṭhahanato paṭṭhāya yāva āsabhīvācābhāsanaṃ tāva yathākkamaṃ eva pubbanimittabhāvaṃ vibhāvento ‘‘sattamapadūpari ṭhatvā sabbadisānuvilokanaṃ sabbaññutānāvaraṇañāṇapaṭilābhassā’’tiādīni vadati, evampi yathā na virujjhati, tathā eva attho gahetabbo.
Here, however, and in other commentaries, in describing the sequence of preliminary signs from standing with even feet up to uttering the noble speech, it says, "standing on the seventh step, looking in all directions is a sign of attaining the omniscience and unimpeded knowledge," and so on. The meaning should be understood in such a way that it does not contradict this.
Tuy nhiên, ở đây và trong các chú giải khác, việc trình bày các điềm báo trước theo thứ tự từ khi Ngài đứng vững bằng hai chân đến khi Ngài nói lời dũng mãnh, nói rằng "việc đứng trên bước thứ bảy và nhìn khắp các phương là điềm báo trước cho việc đạt được Toàn Giác và Trí tuệ Vô Chướng Ngại," và các câu tương tự. Nên hiểu ý nghĩa theo cách mà nó không mâu thuẫn.
‘‘Sattamapadūpari ṭhatvā’’ti ca pāṭho pacchā pamādalekhavasena edisena vacanakkamena mahāpadānaṭṭhakathāyamadissamānattāti.
And the reading "Sattamapadūpari ṭhatvā" (standing on the seventh step) is a later error in writing, because such an order of words is not found in the Mahāpadāna Commentary.
Và bản đọc "Sattamapadūpari ṭhatvā" (đứng trên bước thứ bảy) là một lỗi sao chép sau này, vì nó không được tìm thấy trong Mahāpadānaṭṭhakathā với trình tự từ ngữ như vậy.
Āsabhinti uttamaṃ, akampanikaṃ vā, nibbhayanti attho.
" Āsabhi" means supreme, or unshakeable, meaning fearless.
Āsabhi (dũng mãnh) có nghĩa là tối thượng, hoặc không rung động, tức là không sợ hãi.
Usabhassa idanti hi āsabhaṃ, sūrabhāvo, tena yuttattā panāyaṃ vācā ‘‘āsabhī’’ti vuccati.
For it is " āsabhaṃ" because it belongs to a bull, implying bravery; and because it is endowed with this, this speech is called " āsabhī."
Thật vậy, điều này thuộc về một con bò đực (usabha), do đó là āsabhaṃ (dũng mãnh), sự dũng cảm. Và vì lời nói này phù hợp với điều đó, nên nó được gọi là "āsabhī".
Aggoti sabbapaṭhamo.
" Aggo" means the very first, foremost in all qualities.
Aggo (tối thượng) có nghĩa là đứng đầu tất cả.
Jeṭṭho, seṭṭhoti ca tasseva vevacanaṃ.
" Jeṭṭho, seṭṭho" are synonyms for the same.
Jeṭṭho (trưởng lão), seṭṭho (tối thắng) cũng là những từ đồng nghĩa của từ đó.
Saddatthamattato pana aggoti guṇehi sabbapadhāno.
From the literal meaning, however, " aggo" means foremost of all by virtue of qualities.
Tuy nhiên, về mặt ý nghĩa từ ngữ thuần túy, aggo (tối thượng) có nghĩa là đứng đầu tất cả chúng sinh về phẩm chất.
Jeṭṭhoti guṇavaseneva sabbesaṃ vuddhatamo, guṇehi mahallakatamoti vuttaṃ hoti.
" Jeṭṭho" means the oldest of all by virtue of qualities; it is said to be the greatest by virtue of qualities.
Jeṭṭho (trưởng lão) có nghĩa là cao tuổi nhất trong tất cả về phẩm chất, tức là lớn nhất về phẩm chất.
Seṭṭhoti guṇavaseneva sabbesaṃ pasaṭṭhatamo.
" Seṭṭho" means the most excellent of all by virtue of qualities.
Seṭṭho (tối thắng) có nghĩa là được khen ngợi nhất trong tất cả về phẩm chất.
Lokassāti vibhattāvadhibhūte nissakkatthe sāmivacanaṃ.
" Lokassāti" this word "lokassa" is a possessive case ending in the sense of the ablative, indicating a boundary.
Lokassā (của thế gian) là một từ sở hữu cách (sāmivacana) trong ý nghĩa của một giới hạn đã được phân định (vibhattāvadhibhūte) và không có sự sở hữu (nissakkatthe).
Ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavoti imasmiṃ attabhāve pattabbaṃ arahattaṃ byākāsi tabbaseneva punabbhavābhāvato.
"This is the last birth; there is no further becoming," he declared Arahantship to be attained in this present existence, because there is no further becoming by the power of that (Arahantship).
Đây là kiếp cuối cùng, không còn tái sinh nữa, Ngài đã tuyên bố A-la-hán quả cần đạt được trong kiếp này, vì do năng lực của quả vị đó mà không còn tái sinh nữa.
Idāni tathāgamanaṃ sambhāvento ‘‘tañcassā’’tiādimāha.
Now, desiring to commend the going in that way, he said, " Tañcassa" and so on.
Giờ đây, để tán thán sự đến như vậy,* nói câu “tañcassā” và vân vân.
Pubbanimittabhāvena tathaṃ avitathanti sambandho.
The connection is that "it was true and unerring by way of a preliminary sign."
Có sự liên kết rằng điều đó là chân thật, không sai lệch, do là điềm báo trước.
Visesādhigamānanti guṇavisesādhigamānaṃ.
" Visesādhigamānaṃ" means the attainment of special qualities.
Visesādhigamānaṃ (của sự chứng đắc đặc biệt) là của sự chứng đắc những phẩm chất đặc biệt.
Tadevatthaṃ vitthārato dasseti ‘‘yañhī’’tiādinā.
He explains that very meaning in detail with " Yañhī" and so on.
Để giải thích ý nghĩa đó một cách chi tiết,* nói câu “yañhī” và vân vân.
Tattha yanti kiriyāparāmasanaṃ, tena ‘‘patiṭṭhahī’’ti ettha pakatiyatthaṃpatiṭṭhānakiriyaṃ parāmasati.
There, " yaṃ" refers to the action; by it, the inherent meaning of standing, the action of "patiṭṭhahi," is referred to.
Trong đó, yaṃ (điều gì) là sự ám chỉ hành động, qua đó nó ám chỉ hành động đứng vững (patiṭṭhāna) có ý nghĩa tự nhiên trong từ “patiṭṭhahī” (đã đứng vững).
Idamassāti idaṃ patiṭṭhahanaṃ assa bhagavato.
" Idamassā" means this standing belongs to that Blessed One.
Idamassā (điều này của Ngài) là sự đứng vững này là của Đức Thế Tôn.
Paṭilābhasadde sāminiddeso cesa, kattuniddeso vā.
In the word "paṭilābha," this refers to the possessor, or it is a nominative reference.
Trong từ paṭilābhasadde (trong từ ‘chứng đắc’), đây là sự chỉ định sở hữu cách, hoặc là sự chỉ định chủ cách.
Pubbanimittanti tappaṭilābhasaṅkhātassa āyatiṃ uppajjamānakassa hitassa paṭhamaṃ pavattaṃ sañjānanakāraṇaṃ.
" Pubbanimittaṃ" is the cause of knowing that first appeared for the future welfare, which is the attainment (of those qualities).
Pubbanimittaṃ (điềm báo trước) là nguyên nhân đầu tiên dẫn đến sự nhận biết điều lợi ích sẽ phát sinh trong tương lai, được gọi là sự chứng đắc đó.
Bhagavato hi acchariyabbhutaguṇavisesādhigamane pañca mahāsupinādayo viya etāni sañjānananimittāni pātubhavanti, yathā taṃ loke puññavantānaṃ puññaphalavisesādhigamaneti.
Indeed, for the attainment of the Blessed One's wonderful and extraordinary special qualities, these prognostic signs appear, like the five great dreams, just as in the world, for meritorious beings, they appear for the attainment of special results of merit.
Đối với Đức Thế Tôn, những điềm báo nhận biết này xuất hiện khi Ngài chứng đắc những phẩm chất đặc biệt kỳ diệu và phi thường, giống như năm giấc đại mộng và vân vân, như những điềm báo nhận biết những quả phúc đặc biệt của những người có công đức trong thế gian.
Suttanipāte nāḷakasutte āyasmatā ānandattherena vuttaṃ nidānagāthāpadaṃ sandhāya ‘‘suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarāti etthā’’ti vuttaṃ.
Referring to the foundational verse spoken by Venerable Ānanda Thera in the Nāḷaka Sutta of the Suttanipāta, it is said, " Suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarāti etthā."
Liên quan đến câu kệ nền tảng được Tôn giả Ānanda nói trong kinh Nāḷaka thuộc Suttanipāta, nên mới nói “suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarāti ettha” (trong câu ‘những cây phất trần cán vàng bay phấp phới’).
Etthāti hi etasmiṃ gāthāpadeti attho.
For " etthā" here means "in this verse."
Ettha (trong đây) có nghĩa là trong câu kệ này.
Mahāpadānasutte anāgatattā pana cāmarukkhepassa tathā vacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
However, the statement regarding the whisk-waving should be understood as not occurring in the Mahāpadāna Sutta.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng lời nói về việc cầm phất trần như vậy là do nó không xuất hiện trong kinh Mahāpadāna.
Tattha āgatānusārena hi idha pubbanimittabhāvaṃ vadati, camaro nāma migaviseso.
Indeed, here, he speaks of it as a preliminary sign in accordance with what is found there. A camaro is a particular kind of animal.
Ở đây,* nói về điềm báo trước theo những gì được đề cập trong đó. Camaro là một loài hươu đặc biệt.
Yassa vālena rājakakudhabhūtaṃ vālabījaniṃ karonti, tassa ayanti cāmarī. Tassā ukkhepo tathā, vutto soti vuttacāmarukkhepo.
Whose tail is used to make a whisk, a royal insignia. This is " cāmarī." Its waving is so, and thus it is " vuttacāmarukkhepo," the said whisk-waving.
Cái quạt lông đuôi được làm từ lông đuôi của nó là biểu tượng vương quyền. Đây là cāmarī (cái quạt lông đuôi). Sự cầm giữ nó được nói như vậy, nên gọi là vuttacāmarukkhepo (sự cầm giữ phất trần đã được nói).
Arahattavimuttivaravimalasetacchattapaṭilābhassāti arahattaphalasamāpattisaṅkhātavaravimalasetacchattapaṭilābhassa.
" Arahattavimuttivaravimalasetacchattapaṭilābhassā" means for the attainment of the noble, stainless white umbrella, which is the attainment of the fruit of Arahantship.
Arahattavimuttivaravimalasetacchattapaṭilābhassā (của sự chứng đắc chiếc lọng trắng thanh tịnh tối thượng của giải thoát A-la-hán) là của sự chứng đắc chiếc lọng trắng thanh tịnh tối thượng, được gọi là sự nhập A-la-hán quả.
Sattamapadūparīti ettha pada-saddo padavaḷañjanavācako, tasmā sattamassa padavaḷañjanassa uparīti attho.
In " sattamapadūparī," the word " pada" means a footstep; therefore, it means "above the seventh footstep."
Trong câu sattamapadūparī (trên bước chân thứ bảy), từ pada có nghĩa là dấu chân, do đó có nghĩa là trên dấu chân thứ bảy.
Sabbaññutaññāṇameva sabbattha appaṭihatacāratāya anāvaraṇanti āha ‘‘sabbaññutānāvaraṇañāṇapaṭilābhassā’’ti.
He says " sabbaññutānāvaraṇañāṇapaṭilābhassā" because Omniscience itself is unobstructed, its movement being unimpeded everywhere.
Chỉ có Toàn Giác Tuệ (Sabbaññutañāṇa) là vô ngại vì sự vận hành không bị cản trở ở khắp mọi nơi, nên* nói “sabbaññutānāvaraṇañāṇapaṭilābhassā” (của sự chứng đắc Toàn Giác Tuệ vô ngại).
Tathā ayaṃ bhagavā…pe… pubbanimittabhāvanāti ettha ‘‘yañhī’’tiādi adhikārattā, gamyamānattā ca na vuttaṃ, etena ca abhijātiyaṃ dhammatāvasena uppajjanakavisesā sabbabodhisattānaṃ sādhāraṇāti dasseti.
In " Tathā ayaṃ bhagavā…pe… pubbanimittabhāvanā," the phrase "yañhī" and so on is not mentioned because it is understood from the context and implied, and by this, he shows that the special occurrences that arise by nature at birth are common to all Bodhisattas.
Trong câu tathā ayaṃ bhagavā…pe… pubbanimittabhāvanā (vị Thế Tôn này cũng vậy... vân vân... sự hiện hữu của điềm báo trước), câu “yañhī” và vân vân không được nói vì nó đã được ám chỉ và được hiểu. Với điều này,* cho thấy rằng những đặc điểm phát sinh theo lẽ thường khi đản sinh là chung cho tất cả các vị Bồ-tát.
Pāramitānissandā hi te.
For they are the overflow of the perfections.
Thật vậy, chúng là kết quả của các Ba-la-mật.
Porāṇāti aṭṭhakathācariyā.
" Porāṇā" means the ancient Aṭṭhakathā teachers.
Porāṇā (các vị xưa) là các vị Luận sư.
Gavampati usabho samehi pādehi vasūnaṃ ratanānaṃ dhāraṇato vasundarasaṅkhātaṃ bhūmiṃ phusī yathā, tathā manussānaṃ hatthato muccitvā muhuttajāto so gotamo samehi pādehi vasundharaṃ phusīti attho.
Just as the Bull, the lord of cattle, touched the earth, called Vasundharā, with even feet, because it bears jewels and treasures, so too that Gotama, having been born a moment ago, liberated from the hands of men, touched the earth with even feet.
Nghĩa là, như con bò chúa (gavampati usabho) đã chạm đất, được gọi là Vasundharā (đất) vì nó giữ các châu báu (vasūnaṃ ratanānaṃ) bằng những bước chân đều đặn, thì vị Gotama đó, vừa mới đản sinh một lát, đã thoát khỏi tay người và chạm đất bằng những bước chân đều đặn.
Vikkamīti agamāsi.
" Vikkamī" means he proceeded.
Vikkamī (đã bước đi) có nghĩa là đã đi.
Satta padānīti sattapadavaḷañjanaṭṭhānāni.
" Satta padānī" means the places of the seven footsteps.
Satta padāni (bảy bước chân) là bảy chỗ đặt chân.
Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ, sattapadavārehīti vā karaṇattho uttarapadalopavasena daṭṭhabbo.
This is a usage expressing continuous connection, or the instrumental meaning "by seven steps" should be understood as a dropping of the latter part of the compound.
Và từ này được dùng trong ý nghĩa liên kết tuyệt đối, hoặc ý nghĩa công cụ (karaṇattha) cần được hiểu theo cách lược bỏ hậu tố trong từ sattapadavārehī (bằng bảy lần bước chân).
Marūti devā yathāmariyādaṃ maraṇasabhāvato.
" Marū" means the devas, because they are subject to death according to their lifespan.
Marū (các vị trời) là các vị devā (chư thiên) vì bản chất của họ là phải chết theo giới hạn của mình.
Samāti vilokanasamatāya samā sadisiyo.
" Samā" means "equal," similar due to equality in looking.
Samā (bằng nhau) là giống nhau, tương tự, vì sự bằng nhau trong việc nhìn ngắm.
Mahāpuriso hi yathā ekaṃ disaṃ vilokesi, evaṃ sesadisāpi, na katthaci vilokane vinibandho tassa ahosi, samāti vā viloketuṃ yuttāti attho.
For the Great Being looked in one direction, and so too in the other directions; there was no hindrance to his looking anywhere, or " samā" means fit to be looked at.
Thật vậy, như Đại nhân đã nhìn một phương, thì các phương còn lại cũng vậy. Không có sự hạn chế nào đối với việc nhìn ngắm của Ngài. Hoặc, samā có nghĩa là đáng để nhìn ngắm.
Na hi tadā bodhisattassa virūpabībhacchavisamarūpāni viloketumayuttāni disāsu upaṭṭhahanti, vissaṭṭhamañjūviññeyyādivasena aṭṭhaṅgupetaṃ giraṃ abbhudīrayi pabbatamuddhaniṭṭhito sīho yathā abhinadīti attho.
For at that time, no ugly, repulsive, or uneven forms appeared in the directions for the Bodhisatta to look at, and he uttered speech endowed with eight qualities, such as being clear, pleasant, and intelligible, just as a lion standing on a mountain peak roars fearlessly.
Thật vậy, vào lúc đó, những phương hướng không thích hợp để Bồ-tát nhìn ngắm, với những hình dạng xấu xí, ghê tởm, không đều đặn, không xuất hiện.* đã cất lời nói có tám chi phần, với sự trong sáng, dễ chịu, dễ hiểu và vân vân, như sư tử gầm vang trên đỉnh núi.
Evaṃ kāyagamanatthena gatasaddena tathāgatasaddaṃ niddisitvā idāni ñāṇagamanatthena niddisituṃ ‘‘atha vā’’tiādimāha.
Having thus explained the word Tathāgata by the word "gata" in the sense of bodily movement, he now begins with " Atha vā" to explain it in the sense of knowledge-movement.
Sau khi giải thích từ Tathāgata bằng từ gata (đã đi) theo nghĩa đi bằng thân, giờ đây, để giải thích bằng nghĩa đi bằng trí tuệ,* nói “atha vā” (hoặc là) và vân vân.
Tattha ‘‘yathā vipassī bhagavā’’tiādīsupi ‘‘nekkhammena kāmacchandaṃ pahāyā’’tiādinā yojetabbaṃ.
There, even in "yathā Vipassī Bhagavā" and so on, it should be connected with "having abandoned sensual desire by renunciation" and so on.
Trong đó, ngay cả trong câu “yathā Vipassī Bhagavā” (như Đức Thế Tôn Vipassī) và vân vân, cũng cần phải kết nối với câu “nekkhammena kāmacchandaṃ pahāyā” (đã từ bỏ dục lạc bằng sự ly dục) và vân vân.
Nekkhammenāti alobhapadhānena kusalacittuppādena.
" Nekkhammena" means by a wholesome mind-arising dominated by non-greed.
Nekkhammena (bằng sự ly dục) là bằng sự phát sinh tâm thiện chủ yếu là vô tham.
Kusalā hi dhammā idha nekkhammaṃ tesaṃ sabbesampi kāmacchandapaṭipakkhattā, na pabbajjādayo eva.
For wholesome states are here called renunciation, because all of them are antithetical to sensual desire, not merely going forth into homelessness and so on.
Thật vậy, các pháp thiện ở đây là ly dục, vì tất cả chúng đều đối nghịch với dục lạc, chứ không chỉ riêng sự xuất gia và vân vân.
‘‘Paṭhamajjhānenā’’tipi vadanti keci, tadayuttameva paṭhamajjhānassa pubbabhāgapaṭipadāya eva idha icchitattā.
Some also say "by the first jhāna," but that is inappropriate, as only the preliminary practice of the first jhāna is intended here.
Một số người nói “bằng thiền thứ nhất” (paṭhamajjhānena) nhưng điều đó không đúng, vì ở đây chỉ mong muốn thực hành giai đoạn sơ khởi của thiền thứ nhất.
Pahāyāti pajahitvā.
" Pahāya" means having abandoned.
Pahāyā (đã từ bỏ) có nghĩa là đã bỏ đi.
Gatoti uttarivisesaṃ ñāṇagamanena paṭipanno.
" Gato" means he has proceeded to a higher excellence by the movement of knowledge.
Gato (đã đi) có nghĩa là đã thực hành sự chứng đắc trí tuệ đặc biệt cao hơn.
Pahāyāti vā pahānahetu, pahāne vā sati.
Or " Pahāya" means due to abandoning, or when abandoning occurs.
Hoặc, pahāyā (đã từ bỏ) có nghĩa là vì sự từ bỏ, hoặc khi có sự từ bỏ.
Hetulakkhaṇatthesu hi ayaṃ tvā-saddo ‘‘sakko hutvā nibbattī’’tiādīsu (dī. ni. aṭṭha. 2.355) viya.
For this "tvā" participle is used in the sense of cause and characteristic, as in "sakko hutvā nibbattī" and so on.
Thật vậy, từ tvā này được dùng trong ý nghĩa nguyên nhân và đặc điểm, như trong câu “sakko hutvā nibbattī” (đã tái sinh làm Sakka) và vân vân.
Kāmacchandādippahānahetukañca ‘‘gato’’ti ettha vuttaṃ avabodhasaṅkhātaṃ, paṭipattisaṅkhātaṃ vā gamanaṃ kāmacchandādippahānena ca taṃ lakkhīyati, esa nayo ‘‘padāletvā’’tiādīsupi.
The going, which is called understanding or practice, mentioned in "gato" (has gone) is caused by the abandonment of sensual desire and so on, and that is characterized by the abandonment of sensual desire and so on. This method applies also to " padāletvā" and so on.
Và sự đi được nói trong từ “gato” (đã đi), được gọi là sự giác ngộ hoặc sự thực hành, có nguyên nhân là sự từ bỏ dục lạc và vân vân. Và điều đó được nhận biết bằng sự từ bỏ dục lạc và vân vân. Nguyên tắc này cũng áp dụng cho câu “padāletvā” (đã phá tan) và vân vân.
Abyāpādenāti mettāya.
" Abyāpādena" means with loving-kindness.
Abyāpādenā (bằng sự vô sân) là bằng lòng từ (mettā).
Ālokasaññāyāti vibhūtaṃ katvā manasikārena upaṭṭhitālokasañjānanena.
" Ālokasaññāyā" means by the perception of light made manifest and established through attention.
Ālokasaññāyā (bằng tưởng về ánh sáng) là bằng sự nhận biết ánh sáng đã hiện rõ do sự tác ý.
Avikkhepenāti samādhinā.
" Avikkhepena" means with concentration.
Avikkhepenā (bằng sự không tán loạn) là bằng định (samādhi).
Dhammavavatthānenāti kusalādidhammānaṃ yāthāvanicchayena, sappaccayanāmarūpavavatthānenātipi vadanti.
" Dhammavavatthānenā" means by the precise determination of wholesome and other states, or, as some say, by the determination of mind-and-matter together with their conditions.
Dhammavavatthānenā (bằng sự phân biệt các pháp) là bằng sự xác định đúng đắn các pháp thiện và vân vân. Một số người cũng nói là bằng sự phân biệt danh sắc có duyên.
Evaṃ kāmacchandādinīvaraṇappahānena ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’tiādinā vuttāya paṭhamajjhānassa pubbabhāgapaṭipadāya bhagavato ñāṇagamanavisiṭṭhaṃ tathāgatabhāvaṃ dassetvā idāni saha upāyena aṭṭhahi samāpattīhi, aṭṭhārasahi ca mahāvipassanāhi taṃ dassetuṃ ‘‘ñāṇenā’’tiādimāha.
Having thus shown the Tathāgata-state of the Blessed One, distinguished by the movement of knowledge, through the preliminary practice of the first jhāna, as stated in "abhijjhaṃ loke pahāyā" and so on, by the abandonment of the hindrances such as sensual desire, he now proceeds to show it through the eight attainments and the eighteen great insights, together with their means, by saying " ñāṇenā" and so on.
Sau khi cho thấy trạng thái Tathāgata đặc biệt về trí tuệ của Đức Thế Tôn bằng sự thực hành giai đoạn sơ khởi của thiền thứ nhất, được nói trong câu “abhijjhaṃ loke pahāyā” (đã từ bỏ tham ái trong thế gian) và vân vân, thông qua sự từ bỏ các triền cái như dục lạc và vân vân, giờ đây, để cho thấy điều đó cùng với phương tiện là tám thiền chứng và mười tám đại quán,* nói “ñāṇenā” (bằng trí tuệ) và vân vân.
Nāmarūpapariggahakaṅkhāvitaraṇānañhi vinibandhabhūtassa mohassa dūrīkaraṇena ñātapariññāyaṃ ṭhitassa aniccasaññādayo sijjhanti, tasmā avijjāpadālanaṃ vipassanāya upāyo.
For by removing delusion, which is an impediment to grasping mind-and-matter and overcoming doubt, impermanence perception and so on succeed for one who stands in the knowledge of comprehension. Therefore, the piercing of ignorance is the means for insight.
Thật vậy, đối với người đã an trú trong trí tuệ hiểu biết (ñātapariññā) thông qua việc loại bỏ sự si mê, vốn là chướng ngại cho sự nắm bắt danh sắc và vượt qua sự hoài nghi, thì những tưởng về vô thường và vân vân sẽ thành tựu. Do đó, sự phá tan vô minh là phương tiện cho quán.
Tathā jhānasamāpattīsu abhiratinimittena pāmojjena, tattha anabhiratiyā vinoditāya jhānādīnaṃ samadhigamoti samāpattiyā arativinodanaṃ upāyo.
Similarly, joy, which is the sign of delight in the jhāna attainments, and the removal of dissatisfaction there, lead to the attainment of jhānas and so on. Thus, the removal of dissatisfaction is the means for attainment.
Tương tự, sự chứng đắc các thiền và vân vân là do sự hoan hỷ, vốn là dấu hiệu của sự thích thú trong các thiền chứng, và do sự loại bỏ sự không thích thú trong đó. Do đó, sự loại bỏ sự không thích thú là phương tiện cho thiền chứng.
Samāpattivipassanānukkamena pana upari vakkhamānanayena niddisitabbepi nīvaraṇasabhāvāya avijjāya heṭṭhā kāmacchandādivasena dassitanīvaraṇesupi saṅgahadassanatthaṃ uppaṭipāṭiniddeso daṭṭhabbo.
However, although it should be explained in the order of attainment and insight, as will be stated later, the reverse order of explanation should be understood as intended to show the inclusion of ignorance, which is by nature a hindrance, even among the hindrances mentioned earlier in terms of sensual desire and so on.
Tuy nhiên, mặc dù cần phải giải thích theo thứ tự thiền chứng và quán như sẽ nói ở trên, nhưng cần phải hiểu rằng sự giải thích không theo thứ tự là để cho thấy sự vô minh, vốn có bản chất là triền cái, cũng được bao gồm trong các triền cái đã được trình bày ở dưới theo nghĩa dục lạc và vân vân.
Samāpattivihārapavesananibandhanena nīvaraṇāni kavāṭasadisānīti āha ‘‘nīvaraṇakavāṭaṃ ugghāṭetvā’’ti.
He says "having opened the door of the hindrances" because the hindrances, by obstructing entry into the dwelling of attainment, are like doors.
Do các triền cái (nīvaraṇa) ngăn cản việc nhập vào trú xứ thiền định (samāpatti-vihāra), chúng giống như cánh cửa, nên nói “mở cánh cửa triền cái”.
‘‘Rattiṃ anuvitakketvā anuvicāretvā divā kammante payojetī’’ti majjhimāgamavare mūlapaṇṇāsake vammikasutte (ma. ni. 1.249) vuttaṭṭhāne viya vitakkavicārā vūpasamā* adhippetāti sandhāya ‘‘vitakkavicāradhūmaṃ vūpasametvā’’ti vuttaṃ, vitakkavicārasaṅkhātaṃ dhūmaṃ vūpasametvāti attho.
Referring to the intention of the cessation of vitakka and vicāra*, as stated in the Vammika Sutta in the Mūlapaṇṇāsaka of the excellent Majjhima Āgama, like "having repeatedly thought and pondered at night, one applies oneself to tasks by day," it is said "having suppressed the smoke of vitakka and vicāra." The meaning is: having suppressed the smoke, which consists of vitakka and vicāra.
Liên quan đến đoạn kinh đã được thuyết trong kinh Vammika (Ma. Ni. 1.249) thuộc Mūlapaṇṇāsaka trong Majjhimāgama, ví như “ban đêm suy tư, quán xét, ban ngày thực hiện công việc”, ý muốn nói đến sự lắng dịu của tầm và tứ (vitakka-vicāra)*, nên đã nói “lắng dịu khói tầm và tứ”, có nghĩa là làm cho khói được gọi là tầm và tứ lắng dịu.
‘‘Vitakkavicāra’’micceva adhunā pāṭho, so na porāṇo ācariyadhammapālattherena, ācariyasāriputtattherena ca yathāvuttapāṭhasseva uddhatattā.
The reading "vitakkavicāra" is recent; it is not ancient, as Aācariya Dhammapāla Thera and Aācariya Sāriputta Thera cited only the previously mentioned reading.
Hiện nay, văn bản chỉ là “vitakkavicāra”, nhưng đó không phải là bản cổ xưa, vì Trưởng lão Ācariya Dhammapāla và Trưởng lão Ācariya Sāriputta đều đã trích dẫn văn bản như đã nói.
Virājetvāti jigucchitvā, samatikkamitvā vā.
Virājetvā means having despised, or having overcome.
Virājetvā có nghĩa là ghê tởm, hoặc là vượt qua.
Tadubhayattho hesa ‘‘pītiyā ca virāgā’’tiādīsu (dī. ni. 1.7; ma. ni. 3.155; pārā. 11; vibha. 625) viya.
This word has both meanings, as in "pītiyā ca virāgā" and so on.
Cả hai nghĩa này đều được dùng, như trong các đoạn “pītiyā ca virāgā” (Dī. Ni. 1.7; Ma. Ni. 3.155; Pārā. 11; Vibha. 625) và các đoạn khác.
Kāmaṃ paṭhamajjhānūpacāre eva dukkhaṃ, catutthajjhānūpacāre eva ca sukhaṃ pahīyati, atisayappahānaṃ pana sandhāyāha ‘‘catutthajjhānena sukhadukkhaṃ pahāyā’’ti.
Although suffering is abandoned only in the proximate condition of the first Jhāna, and pleasure only in the proximate condition of the fourth Jhāna, it is said "having abandoned pleasure and suffering with the fourth Jhāna" with reference to their complete abandonment.
Dù khổ được loại bỏ trong cận định Sơ thiền, và lạc được loại bỏ trong cận định Tứ thiền, nhưng khi nói đến sự loại bỏ vượt trội, thì nói “nhờ Tứ thiền mà đoạn trừ khổ và lạc”.
Rūpasaññāti saññāsīsena rūpāvacarajjhānāni ceva tadārammaṇāni ca vuttāni.
By rūpasaññā (perception of form), the rūpāvacara jhānas and their objects are referred to by means of the heading 'saññā'.
Rūpasaññā (tưởng về sắc): Với tưởng là chủ đạo, ở đây đề cập đến các thiền sắc giới (rūpāvacarajjhāna) và các đối tượng của chúng.
Rūpāvacarajjhānampi hi ‘‘rūpa’’nti vuccati uttarapadalopena ‘‘rūpī rūpāni passatī’’tiādīsu (dha. sa. 248) tassa ārammaṇampi kasiṇarūpaṃ purimapadalopena ‘‘bahiddhā rūpāni passati suvaṇṇadubbaṇṇānī’’tiādīsu (dha. sa. 223 ādayo) tasmā idha rūpe rūpajjhāne taṃsahagatā saññā rūpasaññāti evaṃ saññāsīsena rūpāvacarajjhānāni vuttāni, rūpaṃ saññā assāti rūpasaññaṃ, rūpasaññāsamannāgatanti vuttaṃ hoti.
For the rūpāvacara jhāna is also called "rūpa" by ellipsis of the latter part, as in "rūpī rūpāni passati" and so on, and its object, the kasiṇa-rūpa, is also called "rūpa" by ellipsis of the former part, as in "bahiddhā rūpāni passati suvaṇṇadubbaṇṇānī" and so on. Therefore, here, the saññā accompanying the rūpa-jhāna is called rūpasaññā, and thus the rūpāvacara jhānas are referred to by means of the heading 'saññā'. It means "rūpaṃ saññā assāti rūpasaññaṃ," i.e., endowed with rūpasaññā.
Thật vậy, thiền sắc giới cũng được gọi là “sắc” bằng cách lược bỏ hậu tố, như trong “người có sắc thấy các sắc” (Dha. Sa. 248) và các đoạn khác; đối tượng của nó, tức là sắc kasiṇa, cũng được gọi là “sắc” bằng cách lược bỏ tiền tố, như trong “thấy các sắc bên ngoài, đẹp và xấu” (Dha. Sa. 223 trở đi). Vì vậy, ở đây, các thiền sắc giới được đề cập bằng cách dùng tưởng làm chủ đạo, tức là tưởng đi kèm với thiền sắc, gọi là rūpasaññā. Có nghĩa là, thiền đó có rūpasaññā, nên được gọi là rūpasaññaṃ, tức là rūpasaññāsamannāgataṃ (có đầy đủ tưởng về sắc).
Evaṃ pathavīkasiṇādibhedassa tadārammaṇassa cetaṃ adhivacananti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that this is an appellation for the earth kasiṇa and so forth, as well as for their respective objects.
Tương tự, cần hiểu rằng đây là tên gọi của kasiṇa đất (pathavīkasiṇa) và các loại tương tự, cùng với đối tượng của chúng.
Paṭighasaññāti cakkhādīnaṃ vatthūnaṃ, rūpādīnaṃ ārammaṇānañca paṭighātena paṭihananena visayivisayasamodhānena samuppannā dvipañcaviññāṇasahagatā saññā.
Paṭighasaññā refers to the perception accompanying the five sense-consciousnesses, arising from the impact and striking of the sense-bases such as the eye and the sense-objects such as form, by the conjunction of subject and object.
Paṭighasaññā (tưởng về sự va chạm): Là tưởng phát sinh do sự va chạm, sự đụng chạm của các căn như mắt và các đối tượng như sắc, do sự kết hợp giữa chủ thể và đối tượng, là tưởng đi kèm với năm đôi thức (dvipañcaviññāṇa).
Nānattasaññāti aṭṭha kāmāvacarakusalasaññā, dvādasa akusalasaññā, ekādasa kāmāvacarakusalavipākasaññā, dve akusalavipākasaññā, ekādasa kāmāvacarakiriyasaññāti etāsaṃ catucattālīsasaññānametaṃ adhivacanaṃ.
Nānattasaññā is an appellation for these forty-four perceptions: the eight kāmāvacara wholesome perceptions, the twelve unwholesome perceptions, the eleven kāmāvacara wholesome resultant perceptions, the two unwholesome resultant perceptions, and the eleven kāmāvacara functional perceptions.
Nānattasaññā (tưởng về sự đa dạng): Đây là tên gọi của bốn mươi bốn tưởng này: tám tưởng thiện dục giới (kāmāvacarakusalasaññā), mười hai tưởng bất thiện (akusalasaññā), mười một tưởng quả thiện dục giới (kāmāvacarakusalavipākasaññā), hai tưởng quả bất thiện (akusalavipākasaññā), và mười một tưởng duy tác dục giới (kāmāvacarakiriyasaññā).
Etā hi yasmā rūpasaddādibhede nānatte nānāsabhāve gocare pavattanti, yasmā ca nānattā nānāsabhāvā aññamaññaṃ asadisā, tasmā ‘‘nānattasaññā’’ti vuccanti.
These are called "nānattasaññā" because they occur in objects that are different and of diverse natures, such as form and sound, and because they are diverse, of various natures, and dissimilar to each other.
Những tưởng này được gọi là “nānattasaññā” vì chúng hoạt động trên các đối tượng đa dạng, có nhiều đặc tính khác nhau như sắc, âm thanh, v.v., và vì chúng đa dạng, có nhiều đặc tính khác nhau, không giống nhau.
Aniccassa, aniccanti vā anupassanā aniccānupassanā, tebhūmakadhammānaṃ aniccataṃ gahetvā pavattāya vipassanāyetaṃ nāmaṃ.
The contemplation of impermanence, or contemplating as impermanent, is aniccānupassanā; this is the name for the insight that proceeds by grasping the impermanence of the three-realm phenomena.
Sự quán chiếu về vô thường, hay quán chiếu rằng “vô thường”, là aniccānupassanā (quán vô thường); đây là tên gọi của tuệ quán phát sinh khi nhận thức về tính vô thường của các pháp trong ba cõi.
Niccasaññanti saṅkhatadhamme ‘‘niccā sassatā’’ti pavattamicchāsaññaṃ, saññāsīsena cettha diṭṭhicittānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
Niccasaññā means the wrong perception that arises regarding conditioned phenomena as "permanent, eternal." Here, by means of the heading 'saññā', the accompanying views and consciousnesses should also be understood.
Niccasaññaṃ (tưởng về thường): Là tà tưởng phát sinh trong các pháp hữu vi (saṅkhata-dhamma) rằng “thường còn, vĩnh cửu”. Ở đây, cần hiểu rằng với tưởng là chủ đạo, cả tà kiến và tâm cũng được bao gồm.
Esa nayo ito paresupi.
This method applies to the subsequent cases as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp sau.
Nibbidānupassanāyāti saṅkhāresu nibbindanākārena pavattāya anupassanāya.
Nibbidānupassanā means the contemplation that proceeds in the manner of being disenchanted with conditioned phenomena.
Nibbidānupassanāyā (quán nhàm chán): Là tuệ quán phát sinh theo cách nhàm chán đối với các hành (saṅkhāra).
Nandinti sappītikataṇhaṃ.
Nandi means craving accompanied by delight.
Nandiṃ (hỷ lạc): Là ái (taṇhā) đi kèm với hỷ (pīti).
Virāgānupassanāyāti saṅkhāresu virajjanākārena pavattāya anupassanāya.
Virāgānupassanā means the contemplation that proceeds in the manner of dispassion towards conditioned phenomena.
Virāgānupassanāyā (quán ly tham): Là tuệ quán phát sinh theo cách không còn ham muốn (virajjanākāra) đối với các hành.
Nirodhānupassanāyāti saṅkhārānaṃ nirodhassa anupassanāya, ‘‘te saṅkhārā nirujjhantiyeva, āyatiṃ samudayavasena na uppajjantī’’ti evaṃ vā anupassanā nirodhānupassanā. Tenevāha ‘‘nirodhānupassanāya nirodheti, no samudetī’’ti.
Nirodhānupassanā is the contemplation of the cessation of conditioned phenomena, or it is the contemplation that "these conditioned phenomena indeed cease, and do not arise again in the future by way of origination." Therefore, it is said, "By nirodhānupassanā, one ceases, one does not originate."
Nirodhānupassanāyā (quán diệt): Là tuệ quán về sự diệt của các hành. Hoặc, tuệ quán rằng “các hành đó chắc chắn sẽ diệt, sẽ không phát sinh trở lại theo cách tập khởi trong tương lai” là nirodhānupassanā. Vì thế, Ngài nói: “Với quán diệt, đoạn diệt, không tập khởi.”
Muñcitukamyatā hi ayaṃ balappattāti.
This desire for liberation is indeed firmly established.
Thật vậy, đây là sự mong muốn giải thoát đã đạt đến sức mạnh.
Paṭinissajjanākārena pavattā anupassanā paṭinissaggānupassanā. Paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā hi ayaṃ.
The contemplation that proceeds in the manner of relinquishment is paṭinissaggānupassanā. This is indeed the firm establishment of reflection.
Tuệ quán phát sinh theo cách từ bỏ là paṭinissaggānupassanā (quán từ bỏ). Thật vậy, đây là sự an trú trong quán xét.
Ādānanti niccādivasena gahaṇaṃ.
Ādāna means grasping in terms of permanence and so forth.
Ādānaṃ (sự chấp thủ): Là sự nắm giữ theo cách thường còn, v.v.
Santatisamūhakiccārammaṇānaṃ vasena ekattaggahaṇaṃ ghanasaññā. Āyūhanaṃ abhisaṅkharaṇaṃ.
The grasping of unity in terms of continuity, aggregate, function, and object is ghanasaññā. Āyūhanaṃ is the act of accumulating or forming.
Sự chấp giữ tính duy nhất theo dòng chảy, tập hợp, chức năng và đối tượng là ghanasaññā (tưởng về sự cô đọng). Āyūhanaṃ (sự tích lũy) là sự tạo tác (abhisaṅkharaṇa).
Avatthāvisesāpatti vipariṇāmo. Dhuvasaññanti thirabhāvaggahaṇasaññaṃ.
The attainment of a particular state is vipariṇāmo. Dhuvasaññā is the perception of grasping stability.
Sự rơi vào một trạng thái đặc biệt là vipariṇāmo (sự biến đổi). Dhuvasaññaṃ (tưởng về sự kiên cố) là tưởng về sự chấp giữ tính kiên cố.
Nimittanti samūhādighanavasena sakiccaparicchedatāya saṅkhārānaṃ saviggahataṃ.
Nimitta refers to the substantiality of conditioned phenomena by defining their own functions through the density of aggregates and so forth.
Nimittaṃ (tướng): Là sự có hình thể (saviggahata) của các hành do sự phân biệt chức năng của chúng theo tính cô đọng của tập hợp, v.v.
Paṇidhinti rāgādipaṇidhiṃ.
Paṇidhi means the aspiration of lust and so forth.
Paṇidhiṃ (sự ước nguyện): Là sự ước nguyện về tham ái (rāgādi-paṇidhi).
Sā panatthato taṇhāvasena saṅkhāresu ninnatā.
Essentially, this is the inclination towards conditioned phenomena by way of craving.
Về ý nghĩa, đó là sự hướng về các hành do ái (taṇhā).
Abhinivesanti attānudiṭṭhiṃ.
Abhinivesa means the view of self.
Abhinivesaṃ (sự chấp thủ): Là tà kiến về ngã (attānudiṭṭhi).
Aniccādivasena sabbadhammatīraṇaṃ adhipaññādhammavipassanā.
The discernment of all phenomena in terms of impermanence and so forth is adhipaññādhammavipassanā.
Sự quán xét tất cả các pháp theo tính vô thường, v.v., là adhipaññādhammavipassanā (tuệ quán pháp siêu việt).
Sārādānābhinivisenti asāre sāraggahaṇavipallāsaṃ.
Sārādānābhinivese means the perversion of grasping essence in the non-essential.
Sārādānābhinivese (sự chấp thủ cốt lõi): Là sự sai lầm khi chấp nhận điều vô cốt lõi là cốt lõi.
Issarakuttādivasena loko samuppannoti abhiniveso sammohābhiniveso nāma.
The conviction that the world arose due to a creator, an overlord, and so forth, is called sammohābhinivesa.
Sự chấp thủ rằng thế gian phát sinh do một vị thần tối cao (Issarakutta), v.v., được gọi là sammohābhiniveso (sự chấp thủ mê lầm).
Keci pana ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’ntiādinā pavattasaṃsayāpatti sammohābhiniveso’’ti vadanti.
However, some say that the state of doubt that arises, such as "Was I in the past?" is sammohābhinivesa.
Tuy nhiên, một số người nói rằng sự rơi vào nghi ngờ phát sinh như “Ta đã từng tồn tại trong quá khứ chăng?” được gọi là sammohābhiniveso.
Saṅkhāresu leṇatāṇabhāvaggahaṇaṃ ālayābhiniveso. ‘‘Ālayaratā ālayasamuditā’’ti (dī. ni. 2.64; ma. ni. 1.281; 2.337; mahāva. 7, 8) vacanato ālayo vuccati taṇhā, sāyeva cakkhādīsu, rūpādīsu ca abhinivesavasena pavattiyā ālayābhinivesoti keci.
The grasping of conditioned phenomena as a refuge or protection is ālayābhinivesa. According to the saying "delighting in attachment, arising from attachment," ālaya is called craving; some say that the very craving, by way of clinging, is ālayābhinivesa when it occurs in the eye and so forth, and in forms and so forth.
Sự chấp giữ các hành như một nơi ẩn náu, một nơi nương tựa là ālayābhiniveso (sự chấp thủ nơi nương tựa). Theo câu “ālayaratā ālayasamuditā” (Dī. Ni. 2.64; Ma. Ni. 1.281; 2.337; Mahāva. 7, 8), ālayo được gọi là ái (taṇhā). Một số người nói rằng chính ái đó, do sự chấp thủ trong mắt, v.v., và trong các sắc, v.v., mà phát sinh, nên được gọi là ālayābhiniveso.
‘‘Evaṃvidhā saṅkhārā paṭinissajjīyantī’ti pavattañāṇaṃ paṭisaṅkhānupassanā. Vaṭṭato vigatattā vivaṭṭaṃ, nibbānaṃ, tattha ārammaṇakaraṇasaṅkhātena anupassanena pavattiyā vivaṭṭānupassanā, gotrabhu.
The knowledge that arises, "such conditioned phenomena are to be relinquished," is paṭisaṅkhānupassanā. Nibbāna is vivaṭṭa because it is free from the round of existence; vivaṭṭānupassanā is the contemplation that proceeds by making Nibbāna its object, which is the gotrabhū knowledge.
Trí tuệ phát sinh rằng “các hành như vậy được từ bỏ” là paṭisaṅkhānupassanā (quán quán xét). Vì thoát khỏi vòng luân hồi (vaṭṭa), Niết Bàn là vivaṭṭa (sự thoát ly). Sự phát sinh do quán chiếu được gọi là sự tạo tác đối tượng trong đó là vivaṭṭānupassanā (quán thoát ly), tức là gotrabhu.
Saṃyogābhinivesanti saṃyujjanavasena saṅkhāresu abhinivisanaṃ.
Saṃyogābhinivesa means clinging to conditioned phenomena by way of entanglement.
Saṃyogābhinivesaṃ (sự chấp thủ sự kết hợp): Là sự chấp thủ vào các hành theo cách kết hợp.
Diṭṭhekaṭṭheti diṭṭhiyā sahajātekaṭṭhe, pahānekaṭṭhe ca.
Diṭṭhekaṭṭhe means having the same basis as the view (diṭṭhi), whether co-arising or abandoned.
Diṭṭhekaṭṭhe (trong cùng một đối tượng của kiến): Là trong cùng một đối tượng phát sinh đồng thời với kiến, và trong cùng một đối tượng của sự đoạn trừ.
Oḷāriketi uparimaggavajjhe kilese apekkhitvā vuttaṃ, aññathā dassanapahātabbā ca dutiyamaggavajjhehipi oḷārikāti tesampi tabbacanīyatā siyā.
Oḷārike is stated with reference to defilements that are to be abandoned by the higher paths; otherwise, defilements to be abandoned by insight and those to be abandoned by the second path would also be coarse, and thus they would also be called by that term.
Oḷārike (thô thiển): Được nói đến khi xem xét các phiền não bị loại bỏ bởi các đạo cao hơn. Nếu không, các phiền não bị loại bỏ bởi Sơ đạo và các phiền não bị loại bỏ bởi Nhị đạo cũng sẽ được gọi là thô thiển.
Aṇusahagateti aṇubhūte.
Aṇusahagate means subtle.
Aṇusahagate (đi kèm với vi tế): Là những gì đã trở nên vi tế.
Tabbhāvavuttiko hi ettha sahagatasaddo.
Here, the word sahagata expresses that state.
Thật vậy, từ sahagata ở đây có nghĩa là “đi kèm với trạng thái đó”.
Idaṃ pana heṭṭhimamaggavajjhe apekkhitvā vuttaṃ.
But this is stated with reference to those to be abandoned by the lower paths.
Tuy nhiên, điều này được nói đến khi xem xét những gì bị loại bỏ bởi các đạo thấp hơn.
Sabbakileseti avasiṭṭhasabbakilese.
Sabbakilese means all remaining defilements.
Sabbakilese (tất cả các phiền não): Là tất cả các phiền não còn lại.
Na hi paṭhamādimaggehi pahīnā kilesā puna pahīyanti.
For the defilements abandoned by the first and subsequent paths are not abandoned again.
Thật vậy, các phiền não đã được loại bỏ bởi Sơ đạo và các đạo khác không được loại bỏ lại.
Sabbasaddo cettha sappadesavisayo ‘‘sabbe tasanti daṇḍassā’’tiādīsu viya (dha. pa. 129).
Here, the word sabba (all) refers to a limited scope, as in "all tremble at the stick" and so forth.
Từ sabba (tất cả) ở đây có phạm vi giới hạn, như trong “tất cả đều run sợ trước hình phạt” (Dha. Pa. 129) và các đoạn khác.
Virodhipaccayasannipāte visadisuppatti ruppanaṃ. Cetanāpadhānattā saṅkhārakkhandhadhammānaṃ cetanāvasenetaṃ vuttaṃ ‘‘saṅkhārānaṃ abhisaṅkharaṇalakkhaṇa’’nti.
The emergence of dissimilar phenomena upon the confluence of opposing conditions is ruppanaṃ (being afflicted/broken). Because volitions (cetanā) are predominant among the phenomena of the saṅkhāra-khandha, this was stated as ‘the characteristic of fabricating the saṅkhāras’ ( saṅkhārānaṃ abhisaṅkharaṇalakkhaṇaṃ).
Sự phát sinh không tương đồng khi các nhân đối nghịch tụ hội là sự biến hoại (ruppana). Vì các pháp của hành uẩn (saṅkhārakkhandha) có ý chí (cetanā) làm chủ đạo, nên điều này được nói theo ý chí rằng "đặc tính tạo tác (abhisaṅkharaṇa) của các hành (saṅkhāra)".
Tathā hi suttantabhājaniye saṅkhārakkhandhavibhaṅge ‘‘cakkhusamphassajā cetanā’’tiādinā (vibha. 12) cetanāva vibhattā.
Indeed, in the Suttantabhājanīya, in the analysis of the saṅkhāra-khandha, only volition (cetanā) was analyzed, beginning with ‘volition born of eye-contact’.
Thật vậy, trong phần phân tích hành uẩn (saṅkhārakkhandhavibhaṅga) thuộc phần phân tích các bài kinh (suttantabhājanīya), chỉ có ý chí được phân tích với câu "ý chí sinh từ xúc chạm của mắt" v.v.
Abhisaṅkhāralakkhaṇā ca cetanā.
And volition has the characteristic of fabricating.
Và ý chí có đặc tính tạo tác.
Yathāha ‘‘tattha katamo puññābhisaṅkhāro, kusalā cetanā’’tiādi (vibha. 226) sampayuttadhammānaṃ ārammaṇe ṭhapanaṃ abhiniropanaṃ. Ārammaṇānamanubandhanaṃ anumajjanaṃ. Savipphārikatā pharaṇaṃ. Adhimuccanaṃ saddahanaṃ adhimokkho.
As it is said, ‘What is meritorious fabrication (puññābhisaṅkhāra)? Wholesome volition (kusalā cetanā),’ and so on. The placing of associated phenomena on an object is abhiropanaṃ. The sustained following of objects is anumajjanaṃ. The state of being diffused is pharaṇaṃ. The conviction of believing is adhimokkho.
Như đã nói: "Trong đó, phước hành (puññābhisaṅkhāra) là gì? Là thiện ý chí (kusalā cetanā)" v.v. Việc đặt các pháp tương ưng (sampayuttadhamma) vào đối tượng là sự đưa vào (abhiniropana). Sự theo sát đối tượng là sự quán sát (anumajjana). Trạng thái lan tỏa là sự biến mãn (pharaṇa). Sự quyết định, sự tin tưởng là sự quyết định (adhimokkha).
Assaddhiyeti assaddhiyahetu.
By assaddhiye (lack of faith) means due to lack of faith.
Trong sự vô tín (assaddhiye) nghĩa là do nhân vô tín.
Nimittatthe cetaṃ bhummaṃ.
And this locative case is in the sense of a cause.
Và từ này ở vị trí định sở (bhumma) mang nghĩa chỉ dấu (nimitta).
Esa nayo kosajjādīsupi.
The same method applies to kosajja (indolence) and so forth.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho sự biếng nhác (kosajja) v.v.
Kāyacittapariḷāhūpasamo vūpasamalakkhaṇaṃ. Līnuddhaccarahite adhicitte vattamāne paggahaniggahasampahaṃsanesu abyāvaṭatāya ajjhupekkhanaṃ paṭisaṅkhānaṃ pakkhapātupacchedato.
The calming of bodily and mental agitation is the characteristic of appeasement (vūpasamalakkhaṇaṃ). The state of equanimity, when in advanced consciousness (adhicitta) free from laxity and restlessness, with no involvement in uplifting, suppressing, or gladdening, is paṭisaṅkhānaṃ because it cuts off partiality.
Sự lắng dịu sự bức bách của thân và tâm là đặc tính lắng dịu (vūpasamalakkhaṇa). Khi tâm siêu việt (adhicitta) không có sự chùng xuống (līna) và phóng dật (uddhacca) đang vận hành, sự giữ thái độ trung lập (ajjhupekkhana) không bận tâm đến việc nâng đỡ, kìm hãm hay phấn chấn là sự quán xét (paṭisaṅkhāna) vì nó cắt đứt sự thiên vị.
‘‘Saṅkhārā’’ti idha cetanā adhippetā, na pana ‘‘saṅkhārā saṅkhārakkhandho’’tiādīsu (dha. sa. 583, 985; vibha. 1, 20, 52) viya samapaññāsacetasikāti vuttaṃ ‘‘saṅkhārānaṃ cetanālakkhaṇa’’nti.
Here, saṅkhārā refers to volition (cetanā), not to the fifty associated mental factors (cetasikā) as in phrases like ‘saṅkhārā, the saṅkhāra-khandha’. Therefore, it is said, ‘the characteristic of volition (cetanālakkhaṇaṃ) for saṅkhārā’.
Ở đây, “các hành (saṅkhārā)” được hiểu là ý chí (cetanā), chứ không phải là năm mươi tâm sở (cetasika) tương ưng như trong các trường hợp “các hành là hành uẩn (saṅkhārā saṅkhārakkhandho)” v.v. Do đó, được nói là “đặc tính ý chí (cetanālakkhaṇa) của các hành (saṅkhāra)”.
Avijjāpaccayā hi puññābhisaṅkhārādikāva cetanā.
Indeed, it is only volition, such as meritorious fabrications, that arises conditioned by ignorance.
Thật vậy, do vô minh (avijjā) làm duyên mà ý chí (cetanā) như phước hành (puññābhisaṅkhāra) v.v. phát sinh.
Ārammaṇābhimukhabhāvo namanaṃ.
Being directed towards the object is namanaṃ (inclining).
Trạng thái hướng về đối tượng là sự hướng về (namana).
Āyatanaṃ pavattanaṃ.
The occurrence is āyatanaṃ (sphere).
Sự vận hành là xứ (āyatana).
Saḷāyatanavasena hi cittacetasikānaṃ pavatti.
Indeed, the occurrence of consciousness and mental factors is by way of the six sense spheres.
Thật vậy, tâm và tâm sở vận hành theo sáu xứ (saḷāyatana).
Taṇhāya hetulakkhaṇati ettha vaṭṭassa janakahetubhāvo taṇhāya hetulakkhaṇaṃ, maggassa pana vakkhamānassa nibbānasampāpakattanti ayametesaṃ viseso.
Here, the characteristic of craving as a cause means the generative causal nature of craving for the round of existence (vaṭṭa). The distinguishing feature is that the path, which will be spoken of, has the characteristic of leading to Nibbāna.
Ở đây, đặc tính nhân (hetulakkhaṇa) của ái (taṇhā) là trạng thái nhân sinh ra vòng luân hồi (vaṭṭa), còn đặc tính nhân của đạo (magga) sẽ được nói đến là sự đưa đến Nibbāna. Đây là sự khác biệt giữa chúng.
Ārammaṇassa gahaṇalakkhaṇaṃ. Puna uppattiyā āyūhanalakkhaṇaṃ. Sattajīvato suññatālakkhaṇaṃ.
The characteristic of grasping an object. The characteristic of striving for re-arising. The characteristic of emptiness from a living being.
Đặc tính nắm giữ (gahaṇalakkhaṇa) đối tượng. Đặc tính tích lũy (āyūhanalakkhaṇa) cho sự tái sinh. Đặc tính không có (suññatalakkhaṇa) chúng sinh, sinh mạng.
Padahanaṃ ussāhanaṃ.
Padahanaṃ is exertion.
Sự nỗ lực (padahana) là sự siêng năng.
Ijjhanaṃ sampatti.
Ijjhanaṃ is accomplishment.
Sự thành tựu (ijjhana) là sự đạt được.
Vaṭṭato nissaraṇaṃ niyyānaṃ. Aviparītabhāvo tathalakkhaṇaṃ. Aññamaññānativattanaṃ ekaraso, anūnādhikabhāvova.
Escaping from the round of existence is niyyānaṃ (emancipation). The unperverted nature is tathalakkhaṇaṃ (true characteristic). Not overstepping one another is ekaraso, simply the state of being neither deficient nor excessive.
Sự thoát khỏi vòng luân hồi (vaṭṭa) là sự xuất ly (niyyāna). Trạng thái không sai lệch là đặc tính chân thật (tathalakkhaṇa). Sự không vượt qua lẫn nhau là một vị (ekaraso), chính là trạng thái không thiếu không thừa.
Yuganaddhā nāma samathavipassanā aññamaññopakāratāya yugaḷavasena bandhitabbato.
Yuganaddhā means tranquility (samatha) and insight (vipassanā) are to be bound as a pair due to their mutual helpfulness.
Yuganaddhā (kết hợp song hành) có nghĩa là samatha (chỉ) và vipassanā (quán) cần được kết hợp thành cặp vì chúng hỗ trợ lẫn nhau.
‘‘Saddhāpaññā paggahāvikkhepā’’tipi vadanti.
They also say, ‘faith and wisdom, exertion and non-distraction.’
Người ta cũng nói: "Đức tin (saddhā) và trí tuệ (paññā), sự tinh tấn (paggaha) và sự không tán loạn (avikkhepa)".
Cittavisuddhi nāma samādhi.
Purity of mind (cittavisuddhi) is concentration (samādhi).
Tâm thanh tịnh (cittavisuddhi) là định (samādhi).
Diṭṭhivisuddhi nāma paññā.
Purity of view (diṭṭhivisuddhi) is wisdom (paññā).
Kiến thanh tịnh (diṭṭhivisuddhi) là tuệ (paññā).
Khayoti kilesakkhayo maggo, tasmiṃ pavattassa sammādiṭṭhisaṅkhātassa ñāṇassa samucchedanalakkhaṇaṃ. Kilesānamanuppādapariyosānatāya anuppādo, phalaṃ.
Khayo (destruction) is the path for the destruction of defilements. The characteristic of cutting off (samucchedanalakkhaṇaṃ) for the knowledge, which is called right view, occurring therein. The non-arising of defilements, due to their cessation, is the fruit (phala).
Sự đoạn tận (khayo) là đạo (magga) đoạn tận các phiền não (kilesa), và đặc tính đoạn diệt (samucchedanalakkhaṇa) của trí (ñāṇa) được gọi là chánh kiến (sammādiṭṭhi) vận hành trong đạo đó. Sự không tái sinh (anuppādo) là quả (phala), vì các phiền não không còn phát sinh nữa.
Kilesavūpasamo passaddhi.
The appeasement of defilements is passaddhi (tranquility).
Sự lắng dịu các phiền não là sự khinh an (passaddhi).
Chandassāti kattukāmatāchandassa.
Of chanda means of the chanda of desiring to act.
Của ý muốn (chandassa) là của ý muốn làm (kattukāmatāchanda).
Patiṭṭhābhāvo mūlalakkhaṇaṃ. Ārammaṇapaṭipādakatāya sampayutta-dhammānamuppattihetutā samuṭṭhāpanalakkhaṇaṃ. Visayādisannipātena gahetabbākāro samodhānaṃ. Yā ‘‘saṅgatī’’ti vuccati ‘‘tiṇṇaṃ saṅgati phasso’’tiādīsu.
The state of being a foundation is the characteristic of a root (mūlalakkhaṇaṃ). The state of being a cause for the arising of associated phenomena by bringing about the object is the characteristic of arousal (samuṭṭhāpanalakkhaṇaṃ). The manner of being grasped by the confluence of the object and so on is samodhānaṃ. This is what is called ‘confluence’ in phrases like ‘the confluence of three is contact’.
Trạng thái là nền tảng là đặc tính căn bản (mūlalakkhaṇa). Trạng thái là nguyên nhân phát sinh của các pháp tương ưng (sampayuttadhamma) do làm cho đối tượng thành tựu là đặc tính khởi phát (samuṭṭhāpanalakkhaṇa). Cách thức nắm giữ do sự tụ hội của đối tượng v.v. là sự hội tụ (samodhāna). Điều được gọi là "sự kết hợp (saṅgati)" như trong "sự kết hợp của ba là xúc (tiṇṇaṃ saṅgati phasso)" v.v.
Samaṃ, sammā vā odahanti sampiṇḍitā bhavanti sampayuttadhammā anenātipi samodhānaṃ, phasso, tabbhāvo samodhānalakkhaṇaṃ. Samosaranti sannipatanti etthāti samosaraṇaṃ, vedanā.
Associated phenomena become equally or properly conjoined by it, thus samodhānaṃ is contact (phasso); that state is the characteristic of confluence (samodhānalakkhaṇaṃ). That in which associated phenomena converge and meet is samosaraṇaṃ, which is feeling (vedanā).
Các pháp tương ưng (sampayuttadhamma) tụ hội một cách đồng đều hoặc đúng đắn nhờ điều này, nên cũng được gọi là sự hội tụ (samodhāna), đó là xúc (phassa); trạng thái đó là đặc tính hội tụ (samodhānalakkhaṇa). Các pháp tụ hội hoặc tập hợp tại đây là sự tập hợp (samosaraṇa), đó là thọ (vedanā).
Tāya hi vinā appavattamānā sampayuttadhammā vedanānubhavananimittaṃ samosaṭā viya hontīti evaṃ vuttaṃ, tabbhāvo samosaraṇalakkhaṇaṃ. Pāsādādīsu gopānasīnaṃ kūṭaṃ viya sampayuttadhammānaṃ pāmokkhabhāvo pamukhalakkhaṇaṃ. Satiyā sabbatthakattā sampayuttānaṃ adhipatibhāvo ādhipateyyalakkhaṇaṃ. Tato sampayuttadhammato, tesaṃ vā sampayuttadhammānaṃ uttari padhānaṃ tatuttari, tabbhāvo tatuttariyalakkhaṇaṃ. Paññuttarā hi kusalā dhammā.
For without it, associated phenomena do not occur, but are as if converged for the purpose of experiencing feeling; thus it is said. That state is the characteristic of convergence (samosaraṇalakkhaṇaṃ). The pre-eminence of associated phenomena, like the pinnacle of rafters in a palace, is the characteristic of prominence (pamukhalakkhaṇaṃ). The dominant nature of associated phenomena, due to mindfulness being all-encompassing, is the characteristic of dominance (ādhipateyyalakkhaṇaṃ). That which is superior to associated phenomena, or the superior prominence of those associated phenomena, is tatuttari; that state is the characteristic of superiority (tatuttariyalakkhaṇaṃ). Indeed, wholesome phenomena are excelled by wisdom.
Vì không có thọ, các pháp tương ưng không thể vận hành, chúng như thể tụ tập lại để cảm nhận thọ, nên được nói như vậy; trạng thái đó là đặc tính tập hợp (samosaraṇalakkhaṇa). Trạng thái là chủ yếu của các pháp tương ưng, như đỉnh của các cột chống trong cung điện v.v., là đặc tính chủ yếu (pamukhalakkhaṇa). Vì niệm (sati) là tất cả, trạng thái là chủ tể của các pháp tương ưng là đặc tính chủ tể (ādhipateyyalakkhaṇa). Từ các pháp tương ưng đó, hoặc sự tối thượng của các pháp tương ưng đó là sự tối thượng của cái đó (tatuttari), trạng thái đó là đặc tính tối thượng của cái đó (tatuttariyalakkhaṇa). Thật vậy, các pháp thiện (kusalā dhammā) là tối thượng bằng trí tuệ (paññuttarā).
Vimuttīti phalaṃ kilesehi vimuccitthāti katvā.
Vimutti (deliverance) is the fruit, because one is delivered from defilements.
Sự giải thoát (vimutti) là quả (phala) vì đã giải thoát khỏi các phiền não (kilesa).
Taṃ pana sīlādiguṇasārassa paramukkaṃsabhāvena sāraṃ. Tato uttari dhammassābhāvato pariyosānaṃ. Ayañca lakkhaṇavibhāgo chadhātupañcajhānaṅgādivasena taṃtaṃsuttapadānusārena porāṇaṭṭhakathāyamāgatanayena vuttoti daṭṭhabbaṃ.
That, however, is the essence (sāraṃ) by being the supreme excellence of the essence of virtues such as morality (sīla). The culmination (pariyosānaṃ) is Nibbāna, because there is no Dhamma superior to it. This analysis of characteristics should be understood as having been stated in accordance with the ancient commentaries, following the respective Sutta passages regarding the six elements, five jhāna factors, and so on.
Quả đó là cốt lõi (sāraṃ) do trạng thái tối thượng của tinh túy các đức như giới (sīla) v.v. Vì không có pháp nào cao hơn quả đó, nên đó là điểm cuối cùng (pariyosāna). Và sự phân tích đặc tính này được nói theo cách đã được trình bày trong các Chú giải cổ (porāṇaṭṭhakathā) theo các từ ngữ kinh (suttapada) tương ứng, dựa trên sáu giới (chadhātu), năm chi thiền (pañcajhānaṅga) v.v. nên cần được hiểu như vậy.
Tathā hi pubbe vuttopi koci dhammo pariyāyantarappakāsanatthaṃ puna dassito.
Thus, some phenomenon, though already stated, is shown again for the purpose of revealing another aspect.
Thật vậy, một số pháp đã được nói đến trước đây cũng được trình bày lại để làm rõ thêm các khía cạnh khác.
Tato eva ca ‘‘chandamūlakā dhammā manasikārasamuṭṭhānā phassasamodhānā vedanāsamosaraṇā’’ti ‘‘paññuttarā kusalā dhammā’’ti, ‘‘vimuttisāramidaṃ brahmacariya’’nti, ‘‘nibbānogadhañhi āvuso brahmacariyaṃ nibbānapariyosāna’’nti* ca suttapadānaṃ vasena chandassa mūlalakkhaṇa’’ntiādi vuttaṃ.
And for that very reason, the phrase ‘the characteristic of chanda as a root’ was stated based on Sutta passages such as: ‘Phenomena have chanda as their root, arise from attention, converge with contact, and terminate in feeling,’ and ‘wholesome phenomena are excelled by wisdom,’ and ‘this holy life has deliverance as its essence,’ and ‘indeed, friends, the holy life is grounded in Nibbāna, culminates in Nibbāna.’
Chính vì vậy, dựa trên các câu kinh như “Các pháp có ý muốn làm gốc, có tác ý làm khởi nguyên, có xúc làm hội tụ, có thọ làm nơi tập hợp” và “Các pháp thiện là tối thượng bằng trí tuệ”, và “Phạm hạnh này có sự giải thoát làm cốt lõi”, và “Này các hiền giả, phạm hạnh này hướng về Nibbāna, có Nibbāna làm điểm cuối cùng”, mà các đặc tính như “ý muốn là đặc tính căn bản” v.v. đã được nói đến.
Tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ tathaṃ avitathaṃ lakkhaṇaṃ āgatoti atthaṃ dasseti ‘‘eva’’ntiādinā.
He explains the meaning ‘Thus there came the true, unperverted characteristic of those various phenomena’ with the words ‘evaṃ’ and so on.
Và ngài giải thích ý nghĩa “như vậy (eva)” v.v. để chỉ rằng đặc tính chân thật, không sai lệch của các pháp đó đã được đạt đến.
Taṃ pana gamanaṃ idha ñāṇagamanamevāti vuttaṃ ‘‘ñāṇagatiyā’’ti.
That going, however, is only the going of knowledge here, thus it is stated as ‘ñāṇagatiyā’.
Và sự đạt đến đó ở đây được nói là “bằng sự đạt đến của trí (ñāṇagatiyā)”.
Satipi gatasaddassa avabodhanatthabhāve ñāṇagamanattheneveso siddhoti na vutto.
Even though the word ‘gata’ has the meaning of 'understanding', it is not stated, as this is established by the meaning of 'going of knowledge' itself.
Mặc dù từ "gata" có nghĩa là "hiểu biết", nhưng ở đây nó đã được xác lập với nghĩa "sự đạt đến của trí", nên không được nói đến.
Ā-saddassa cettha gatasaddānuvattimattameva.
And here, the prefix ‘ā’ merely follows the word ‘gata’.
Và ở đây, từ "ā" chỉ là sự tiếp nối của từ "gata".
Tenāha ‘‘patto anuppatto’’ti.
Therefore, he said, ‘attained, fully attained’.
Do đó, ngài nói “đã đạt được, đã đến nơi”.
Evaṃ saccavasena catutthakāraṇaṃ dassetvā idāni paccayapaccayuppannabhāvena aviparītasabhāvattā tathabhūtānaṃ paṭiccasamuppādaṅgānaṃ vasenāpi dassento ‘‘apicā’’tiādimāha.
Having thus shown the fourth reason according to the truth, now, desiring to show it also by means of the factors of dependent origination (paṭiccasamuppādaṅga) as they are truly real (tathabhūta), due to their unperverted nature as cause and effect (paccayapaccayuppannabhāvena), he said: "And furthermore..."
Sau khi trình bày nguyên nhân thứ tư như vậy theo cách chân thật, bây giờ, để trình bày theo cách các chi phần Duyên khởi là chân thật do bản chất không sai lệch của nhân và quả,* đã nói: ‘apicā’ (hơn nữa, v.v.).
Tattha jātipaccayasambhūtasamudāgataṭṭhoti jātipaccayā sambhūtaṃ hutvā sahitassa attano paccayānurūpassa uddhaṃ uddhaṃ āgatasabhāvo, anupavattaṭṭhoti attho. Atha vā sambhūtaṭṭho ca samudāgataṭṭho ca sambhūtasamudāgataṭṭho pubbapade uttarapadalopavasena.
Therein, jātipaccayasambhūtasamudāgataṭṭho means the nature of having repeatedly arisen (anupavattaṭṭho), being born due to birth (jāti) as a condition (paccaya), and repeatedly coming into existence (uddhaṃ uddhaṃ āgatasabhāvo) in accordance with its conditions. Alternatively, sambhūtasamudāgataṭṭho is formed by the elision of the latter word (aṭṭho) from the prior word (sambhūta), meaning the nature of having arisen well and the nature of having come into existence well (or the nature of repeatedly coming into existence).
Ở đó, ‘jātipaccayasambhūtasamudāgataṭṭho’ (nghĩa là trạng thái sanh khởi và hiện hành do duyên sanh) có nghĩa là trạng thái sanh khởi liên tục (anupavattaṭṭho) của quả phù hợp với duyên, đã sanh khởi do duyên sanh và cùng với duyên của chính nó. Hoặc, ‘sambhūtasamudāgataṭṭho’ là một hợp từ (samāsa) bằng cách lược bỏ từ ‘aṭṭha’ (nghĩa) ở từ cuối cùng trong từ đầu tiên (sambhūta), có nghĩa là trạng thái sanh khởi tốt đẹp và trạng thái hiện hành tốt đẹp.
Samāhāradvandepi hi pulliṅgamicchanti neruttikā.
Indeed, grammarians (neruttikā) prefer the masculine gender even in a samāhāra-dvanda compound.
Quả thật, các nhà ngữ pháp học cũng muốn dùng giống đực trong hợp từ tập hợp (samāhāradvanda).
Na cettha jātito jarāmaraṇaṃ na hoti, na ca jātiṃ vinā aññato hotīti jātipaccayasambhūtaṭṭho. Itthameva jātito samudāgacchatīti jāti paccayasamudāgataṭṭho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yā yā jāti yathā yathā paccayo hoti, tadanurūpaṃ pātubhūtasabhāvoti.
And in this context, it is not that old age and death (jarāmaraṇa) do not arise from birth (jāti), nor that they arise from anything other than birth; therefore, it is jātipaccayasambhūtaṭṭho. Similarly, since it repeatedly arises from birth, it is jātipaccayasamudāgataṭṭho. This means: whatever birth is a condition in whatever way, the resulting phenomenon (pātubhūtasabhāvo) is in accordance with that.
Ở đây, không phải già chết không sanh khởi từ sanh, cũng không phải già chết sanh khởi từ nguyên nhân khác mà không có sanh, nên gọi là ‘jātipaccayasambhūtaṭṭho’ (trạng thái sanh khởi do duyên sanh). Tương tự, già chết hiện hành từ sanh nên gọi là ‘jātipaccayasamudāgataṭṭho’ (trạng thái hiện hành do duyên sanh). Điều này có nghĩa là: sanh nào là duyên theo cách nào, thì quả hiển lộ bản chất tương ứng với duyên đó.
Paccayapakkhe pana avijjāya saṅkhārānaṃ paccayaṭṭhoti ettha na avijjā saṅkhārānaṃ paccayo na hoti, na ca avijjaṃ vinā saṅkhārā uppajjanti.
However, regarding the aspect of condition (paccayapakkha), in "the conditionality of formations (saṅkhāra) by ignorance (avijjā)," it is not that ignorance is not a condition for formations, nor that formations arise without ignorance.
Còn về phía duyên, trong câu ‘avijjāya saṅkhārānaṃ paccayaṭṭho’ (vô minh là duyên của các hành), không phải vô minh không là duyên của các hành, và các hành không sanh khởi mà không có vô minh.
Yā yā avijjā yesaṃ yesaṃ saṅkhārānaṃ yathā yathā paccayo hoti, ayaṃ avijjā saṅkhārānaṃ paccayaṭṭho paccayasabhāvoti attho.
Whatever ignorance is a condition in whatever way for whatever formations, this ignorance is the conditionality, the nature of being a condition, for formations.
Vô minh nào là duyên của các hành nào theo cách nào, thì vô minh đó là trạng thái duyên, là bản chất duyên của các hành. Đó là ý nghĩa.
Tathānaṃ dhammānanti paccayākāradhammānaṃ.
Of such phenomena (tathānaṃ dhammānaṃ) means of the phenomena that are conditions.
‘Tathānaṃ dhammānaṃ’ (của các pháp chân thật) có nghĩa là của các pháp thuộc nhân duyên.
‘‘Sugato’’tiādīsu (pārā. 1) viya gamusaddassa buddhiyatthataṃ sandhāya ‘‘abhisambuddhattā’’ti vuttaṃ, na ñāṇagamanatthaṃ.
Just as in "Sugato" and so forth, the word gamu (to go) refers to understanding (buddhiyatthataṃ), so "abhisambuddhattā" is said with reference to having thoroughly understood, not to the going of knowledge.
Giống như trong các từ ‘‘Sugato’’ (Thiện Thệ) v.v., ‘‘abhisambuddhattā’’ (do đã giác ngộ hoàn toàn) được nói đến để chỉ ý nghĩa giác ngộ của từ ‘gam’ (đi), chứ không phải ý nghĩa đi của trí tuệ.
Gatibuddhiyatthā hi saddā aññamaññapariyāyā.
Indeed, words denoting going (gati) and understanding (buddhi) are synonyms for each other.
Quả thật, các từ có nghĩa ‘đi’ và ‘hiểu biết’ là đồng nghĩa với nhau.
Tasmā ‘‘abhisambuddhattho hettha gatasaddo’’ti adhikāro, gamyamānattā vā na payutto.
Therefore, the phrase "gata-saddo here means abhisambuddhattho" is an authoritative statement, or it is not used because it is implied.
Vì vậy, ở đây, từ ‘gata’ có nghĩa là ‘abhisambuddha’ (giác ngộ hoàn toàn), hoặc không được dùng vì nó đã được ngụ ý.
Yaṃ rūpārammaṇaṃ nāma atthi, taṃ bhagavā jānāti passatīti sambandho.
The meaning is that the Blessed One knows and sees whatever visible object (rūpārammaṇa) exists.
Phàm có cái gọi là cảnh sắc, thì Đức Thế Tôn biết và thấy cảnh sắc đó. Đó là sự liên kết.
Sadevake…pe… pajāyāti ādhāro ‘‘atthī’’ti padeti puna aparimāṇāsu lokadhātūsaūti taṃnivāsasattāpekkhāya, āpāthagamanāpekkhāya vā vuttaṃ.
Among the devas... and people (sadevake...pe... pajāyā) is an ādhāra (locative base) for "exists" (atthīti); then in innumerable world-systems (aparimāṇāsu lokadhātūsu) is stated with reference to the beings dwelling therein, or with reference to their coming within reach (of knowledge).
‘Sadevake…pe… pajāyā’ (trong thế giới chư thiên…pe… chúng sanh) là chỉ định ngữ cho từ ‘atthī’ (có). Lại nữa, ‘aparimāṇāsu lokadhātūsu’ (trong vô số thế giới) được nói đến để ám chỉ chúng sanh cư ngụ trong đó, hoặc để ám chỉ việc chúng sanh đến nơi có thể tiếp cận được.
Tena bhagavatā vibhajjamānaṃ taṃ rūpāyatanaṃ tathameva hotīti yojetabbaṃ.
It should be connected that that visible object (rūpāyatana), when analyzed by the Blessed One, is truly so.
Cảnh sắc đó, khi được Đức Thế Tôn phân tích, thì vẫn y như vậy. Đó là điều cần được kết nối.
Tathāvitathabhāve kāraṇamāha ‘‘evaṃ jānatā passatā’’ti.
The reason for its being so and unerroneous (tathāvitathabhāve) is stated by "thus knowing and seeing (evaṃ jānatā passatā)."
Để giải thích lý do về bản chất chân thật và không sai lệch,* nói: ‘‘evaṃ jānatā passatā’’ (do biết và thấy như vậy).
Sabbākārato ñātattā passitattāti hi hetvantogadhametaṃ padadvayaṃ.
Indeed, these two words refer to that which is encompassed by reason, because it is known and seen in every aspect.
Thật vậy, hai từ này (jānatā, passatā) thuộc về ý nghĩa nguyên nhân, vì đã được biết và thấy dưới mọi khía cạnh.
Iṭṭhāniṭṭhādivasenāti ettha ādi-saddena majjhattaṃ saṅgaṇhāti.
In iṭṭhāniṭṭhādivasenā (by way of agreeable and disagreeable, etc.), the word ādi (etc.) includes the neutral (majjhattaṃ).
Trong câu ‘iṭṭhāniṭṭhādivasenā’ (theo cách đáng ưa, không đáng ưa, v.v.), từ ‘ādi’ (v.v.) bao gồm cả trung tính.
Tathā atītānāgatapaccuppannaparittaajjhattabahiddhātadubhayādibhedampi.
Similarly, it includes divisions such as past, future, present, limited, internal, external, and both internal and external.
Cũng vậy, nó bao gồm cả các phân loại như quá khứ, vị lai, hiện tại, nhỏ nhặt, nội phần, ngoại phần, và cả hai loại đó.
Labbhamānakapadavasenāti ‘‘rūpāyatanaṃ diṭṭhaṃ saddāyatanaṃ sutaṃ gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ mutaṃ sabbaṃ rūpaṃ manasā viññāta’’nti (dha. sa. 966) vacanato diṭṭhapadañca viññātapadañca rūpārammaṇe labbhati.
Labbhamānakapadavasenā means that the words "seen" (diṭṭhaṃ) and "cognized" (viññātaṃ) are obtained with reference to visible objects (rūpārammaṇa), as stated: "A visible object is seen, a sound object is heard, an odor object, a taste object, a tangible object are perceived; all form is cognized by mind."
‘Labbhamānakapadavasenā’ (theo cách các từ được tìm thấy) có nghĩa là, theo lời dạy: ‘‘Cảnh sắc được thấy, cảnh thinh được nghe, cảnh khí được ngửi, cảnh vị được nếm, cảnh xúc được chạm, tất cả sắc được ý thức biết đến’’ (Dhammasaṅgaṇī 966), nên từ ‘diṭṭha’ (được thấy) và từ ‘viññāta’ (được biết) được tìm thấy trong cảnh sắc.
Rūpārammaṇaṃ iṭṭhaṃ aniṭṭhaṃ majjhattaṃ parittaṃ atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ ajjhattaṃ bahiddhā diṭṭhaṃ viññātaṃ rūpaṃ rūpāyatanaṃ rūpadhātu vaṇṇanibhā sanidassanaṃ sappaṭighaṃ nīlaṃ pītakanti evamādīhi anekehi nāmehi. ‘‘Iṭṭhāniṭṭhādivasenā’’tiādinā hi anekanāmabhāvaṃ sarūpato nidasseti.
A visible object (rūpārammaṇa) is agreeable, disagreeable, neutral, limited, past, future, present, internal, external, seen, cognized, form, visual base, form-element, color, appearance, with manifestation, with impingement, blue, yellow, and so forth, by many names. Indeed, by "by way of agreeable and disagreeable, etc.," he illustrates the manifoldness of names in its essence.
Cảnh sắc là đáng ưa, không đáng ưa, trung tính, nhỏ nhặt, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội phần, ngoại phần, được thấy, được biết, sắc, xứ sắc, giới sắc, sắc tướng, sắc thái, hữu kiến, hữu đối, xanh, vàng, v.v., bằng nhiều tên gọi như vậy. Thật vậy, bằng cách nói ‘‘iṭṭhāniṭṭhādivasenā’’ (theo cách đáng ưa, không đáng ưa, v.v.),* trình bày bản chất của việc có nhiều tên gọi.
Terasahi vārehīti dhammasaṅgaṇiyaṃ rūpakaṇḍe (dha. sa. 615) āgate terasa niddesavāre sandhāyāha.
By thirteen ways (terasahi vārehī) refers to the thirteen modes of exposition (niddesavāra) that appear in the chapter on form (rūpakaṇḍa) in the Dhammasaṅgaṇī.
‘Terasahi vārehi’ (bằng mười ba phương pháp) được nói đến để chỉ mười ba phương pháp trình bày được đề cập trong phần sắc của Dhammasaṅgaṇī (Dhammasaṅgaṇī 615).
Ekekasmiṃ vāre cettha catunnaṃ catunnaṃ vavatthāpananayānaṃ vasena ‘‘dvipaññāsāya nayehī’’ti vuttaṃ.
Here, "by fifty-two methods (dvipaññāsāya nayehī)" is said by way of four classifications for each of these ways.
Trong mỗi phương pháp đó, ‘‘dvipaññāsāya nayehi’’ (bằng năm mươi hai phương pháp) được nói đến theo bốn cách phân loại trong mỗi phương pháp.
Tathamevāti yathāvuttena jānanena appaṭivattiyadesanatāya, yathāvuttena ca passanena aviparītadassitāya saccameva.
Truly so (Tathamevā) means truly (saccameva), through the described knowing, as teaching that cannot be reversed (appaṭivattiyadesanatāya), and through the described seeing, as seeing that is unperverted (aviparītadassitāya).
‘Tathamevā’ (chính là như vậy) có nghĩa là chân thật, do sự giảng dạy không thể đảo ngược bằng sự hiểu biết đã nói, và do sự thấy không sai lệch bằng sự quán sát đã nói.
Tamatthaṃ caturaṅguttare kāḷakārāmasuttena (a. ni. 4.24) sādhento ‘‘vuttañceta’’ntiādimāha.
Desiring to confirm that meaning with the Kāḷakārāma Sutta in the Aṅguttara Nikāya, the author said ‘‘vuttañceta’’ (and it is said).
Để chứng minh ý nghĩa đó bằng Kāḷakārāmasutta trong Tăng Chi Bộ Bốn Pháp (Aṅguttaranikāya 4.24),* đã nói: ‘‘vuttañceta’’ (điều này đã được nói đến, v.v.).
Ca-saddo cettha daḷhīkaraṇajotako, tena yathāvuttassatthassa daḷhīkaraṇaṃ joteti, sampiṇḍanattho vā aṭṭhānapayutto, na kevalaṃ mayā eva, atha kho bhagavatāpīti.
Here, the particle ca indicates strengthening; by it, the strengthening of the aforementioned meaning is illuminated. Or, it has the meaning of aggregation and is improperly placed (aṭṭhānapayutto), meaning not only by me, but also by the Blessed One.
Ở đây, từ ‘ca’ (và) có ý nghĩa củng cố, nó làm sáng tỏ sự củng cố của ý nghĩa đã nói, hoặc nó được dùng một cách không đúng chỗ với ý nghĩa tập hợp, không chỉ bởi tôi, mà còn bởi Đức Thế Tôn nữa.
Anuvicaritanti paricaritaṃ.
Anuvicarita means repeatedly contemplated or thoroughly reflected upon (paricaritaṃ).
‘Anuvicaritaṃ’ (đã quán xét) có nghĩa là đã suy xét.
Jānāmi abbhaññāsinti paccuppannātītakālesu ñāṇappavattidassanena anāgatepi ñāṇappavatti dassitāyeva nayato dassitattā.
By showing the occurrence of knowledge in the present and past tenses, in jānāmi abbhaññāsi (I know, I have fully understood), the occurrence of knowledge in the future is also implicitly shown, having been indicated by method.
Bằng cách trình bày sự vận hành của trí tuệ trong thời hiện tại và quá khứ, câu ‘‘jānāmi abbhaññāsiṃ’’ (Ta biết, Ta đã hiểu) cũng đã trình bày sự vận hành của trí tuệ trong tương lai theo phương pháp.
Vidita-saddo pana anāmaṭṭhakālaviseso kālattayasādhāraṇattā ‘‘diṭṭhaṃ suttaṃ muta’’ntiādīsu (dī. ni. 3.187; ma. ni. 1.7; saṃ. ni. 2.208; a. ni. 4.23; paṭi. ma. 1.121) viya, pākaṭaṃ katvā ñātanti attho, iminā cetaṃ dasseti ‘‘aññe jānantiyeva, mayā pana pākaṭaṃ katvā vidita’’nti.
However, the word vidita (known) has no specific time period indicated, as it is common to all three tenses, like in "seen, heard, perceived," etc. (diṭṭhaṃ suttaṃ mutaṃ). The meaning is "known clearly." By this, it is shown that "others only know, but I have known it clearly."
Còn từ ‘vidita’ (đã biết) thì không có sự phân biệt thời gian cụ thể, vì nó phổ biến cho cả ba thời, giống như trong các câu ‘‘diṭṭhaṃ suttaṃ mutaṃ’’ (được thấy, được nghe, được biết) v.v. Ý nghĩa là đã biết một cách rõ ràng. Bằng từ này,* cũng trình bày rằng: ‘‘Những người khác chỉ biết, nhưng Ta thì đã biết một cách rõ ràng.’’
Bhagavatā hi imehi padehi sabbaññubhūmi nāma kathitā.
Indeed, by these words, the Blessed One has spoken of the realm of omniscience (sabbaññubhūmi).
Thật vậy, bằng những từ này, Đức Thế Tôn đã nói về cảnh giới Toàn tri.
Na upaṭṭhāsīti taṃ chadvārikamārammaṇaṃ taṇhāya vā diṭṭhiyā vā tathāgato attattaniyavasena na upaṭṭhāsi na upagacchati, iminā pana padena khīṇāsavabhūmi kathitā.
Na upaṭṭhāsī (does not assume/attach) means that the Tathāgata does not assume or attach himself to those six-door objects by way of craving (taṇhā) or wrong view (diṭṭhi), considering them as self or belonging to self. By this word, the realm of the Arahant (khīṇāsavabhūmi) is spoken of.
‘Na upaṭṭhāsi’ (không nắm giữ) có nghĩa là Đức Như Lai không nắm giữ cảnh sáu căn đó theo cách là tự ngã hay cái thuộc về tự ngã, do tham ái hay tà kiến. Bằng từ này, cảnh giới của bậc A-la-hán đã được nói đến.
Yathā rūpārammaṇādayo dhammā yaṃsabhāvā, yaṃpakārā ca, tathā te dhamme taṃsabhāve taṃpakāre gamati passati jānātīti tathāgatoti imamatthaṃ sandhāya ‘‘tathadassīatthe’’ti vuttaṃ.
With reference to the meaning that "the Tathāgata sees, perceives, and knows these phenomena—visible objects and so forth—as they truly are, in their true nature and manner," ‘‘tathadassīatthe’’ (in the meaning of Tathā-seeing) is stated.
Để chỉ ý nghĩa này: Đức Thế Tôn là ‘‘Tathāgato’’ (Như Lai) vì Ngài đi, thấy, và biết các pháp như cảnh sắc, v.v., đúng với bản chất và đặc tính của chúng, nên đã nói ‘‘tathadassīatthe’’ (trong ý nghĩa thấy đúng như vậy).
Anekatthā hi dhātusaddā.
Indeed, verbal roots (dhātusaddā) have many meanings.
Quả thật, các từ gốc có nhiều nghĩa.
Keci pana niruttinayena, pisodarādigaṇapakkhepena (pārā. aṭṭha. 1; visuddhi. 1.142) vā dassī-saddalopaṃ, āgata-saddassa cāgamaṃ katvā ‘‘tathāgato’’ti padasiddhimettha vaṇṇenti, tadayuttameva vijjamānapadaṃ chaḍḍetvā avijjamānapadassa gahaṇato.
However, some explain the derivation of the word "Tathāgata" here by dropping the word dassī (seer) and adding āgata (come), according to the rules of grammar (niruttinayena) or by inclusion in the pisodarādi group. But that is inappropriate, as it discards an existing word and adopts a non-existing one.
Tuy nhiên, một số người ở đây giải thích sự thành lập của từ ‘‘Tathāgato’’ bằng cách lược bỏ từ ‘dassī’ và thêm từ ‘āgata’ theo ngữ pháp (nirutti) hoặc theo nhóm ‘pisodara’, v.v. Điều đó không đúng, vì đã bỏ đi từ hiện có và chấp nhận từ không hiện có.
Vuttañca buddhavaṃsaṭṭhakathāyaṃ –
And it is said in the Buddhavaṃsaṭṭhakathā:
Và điều này đã được nói trong Thanh Tịnh Đạo Luận (Buddhavaṃsaṭṭhakathā):
Yaṃ rattinti yassa rattiyaṃ, accantasaṃyoge vā etaṃ upayogavacanaṃ rattekadesabhūtassa abhisambujjhanakkhaṇassa accantasaṃyogattā, sakalāpi vā esā ratti abhisambodhāya padahanakālattā pariyāyena accantasaṃyogabhūtāti daṭṭhabbaṃ.
Yaṃ ratti (on which night) means "on that night (yassaṃ rattiyaṃ)," or this is a statement of extreme conjunction (accantasaṃyoge), because the moment of perfect enlightenment, which is part of the night, is in extreme conjunction. Alternatively, the entire night is considered to be in extreme conjunction by way of implication, as it was the time for striving for perfect enlightenment; thus, it should be understood.
‘Yaṃ rattiṃ’ (đêm nào) có nghĩa là trong đêm đó, hoặc đây là cách dùng từ chỉ sự liên kết tuyệt đối, vì khoảnh khắc giác ngộ là một phần của đêm và có sự liên kết tuyệt đối, hoặc toàn bộ đêm đó cũng được xem là có sự liên kết tuyệt đối một cách gián tiếp, vì đó là thời gian nỗ lực để đạt được giác ngộ. Điều này cần được hiểu như vậy.
Pathavīpukkhalaniruttarabhūmisīsagatattā na parājito aññehi etthāti aparājito, sveva pallaṅkoti aparājitapallaṅko, tasmiṃ.
Since it has reached the summit of the earth, the unsurpassed ground that beautifies the earth (pathavīpukkhalaniruttarabhūmisīsagatattā), and no one else is defeated here (na parājito aññehi ettha), it is called aparājito (undefeated). That very same (sveva) is a seat (pallaṅko); therefore, it is aparājitapallaṅko (undefeated seat), and on that seat (tasmiṃ).
Vì đã đến đỉnh của trái đất, nơi không có gì vượt trội, nên không bị kẻ khác đánh bại ở đó, nên gọi là ‘aparājito’ (bất bại). Chính cái đó là bồ đoàn (pallaṅka), nên gọi là ‘aparājitapallaṅko’ (bồ đoàn bất bại), ở trên bồ đoàn đó.
Tiṇṇaṃmārānanti kilesābhisaṅkhāradevaputtamārānaṃ, idañca nippariyāyato vuttaṃ, pariyāyato pana heṭṭhā vuttanayena pañcannampi mārānaṃ maddanaṃ veditabbaṃ.
Of the three Māras (tiṇṇaṃ mārānaṃ) means of the Māras of defilements (kilesa), volitional formations (abhisaṅkhāra), and the son of a deva (devaputta). This is stated in a direct sense. In an indirect sense, however, the crushing of all five Māras should be understood according to the method stated below.
‘Tiṇṇaṃ mārānaṃ’ (của ba ma vương) có nghĩa là của Kilesamāra (Ma phiền não), Abhisaṅkhāramāra (Ma hành), và Devaputtamāra (Ma thiên tử). Điều này được nói theo nghĩa trực tiếp, còn theo nghĩa gián tiếp, cần hiểu là sự chế ngự cả năm ma vương theo cách đã nói ở dưới.
Matthakanti sāmatthiyasaṅkhātaṃ sīsaṃ.
Matthaka means the head or summit (sīsaṃ) that is called power (sāmatthiyasaṅkhātaṃ).
‘Matthakaṃ’ (đỉnh) có nghĩa là cái đầu (sīsaṃ) được gọi là năng lực (sāmatthiya).
Etthantareti ubhinnaṃ rattīnamantare.
Etthantare means 'between' the two nights.
Etthantare có nghĩa là giữa hai đêm.
‘‘Paṭhamabodhiyāpī’’tiādinā pañcacattālīsavassaparimāṇakālameva antogadhabhedena niyametvā viseseti.
By “Paṭhamabodhiyāpi” and so forth, it specifies the period of forty-five years, defining it by internal divisions.
Với cụm từ "Paṭhamabodhiyāpi" và những từ tương tự, thời gian bốn mươi lăm năm được xác định và phân biệt bằng cách phân chia thành các phần bên trong.
Tāsu pana vīsativassaparicchinnā paṭhamabodhīti vinayagaṇṭhipade vuttaṃ, tañca tadaṭṭhakathāyameva ‘‘bhagavato hi paṭhamabodhiyaṃ vīsativassantare nibaddhupaṭṭhāko nāma natthī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.16) kathitattā paṭhamabodhi nāma vīsativassānīti gahetvā vuttaṃ.
Among these, it is stated in the Vinaya Gaṇṭhipada that the first bodhi is delimited by twenty years, and that statement, in that very Aṭṭhakathā, says: “Indeed, during the first bodhi of the Blessed One, there was no regular attendant for twenty years,” meaning that the first bodhi is understood to be twenty years.
Trong số đó, Paṭhamabodhi (thời kỳ giác ngộ đầu tiên) được xác định là hai mươi năm, điều này đã được nói trong Vinayagaṇṭhipada. Điều này được nói trong chính bộ Chú giải (Aṭṭhakathā) đó, vì có câu: "Trong thời kỳ giác ngộ đầu tiên của Đức Phật, không có vị thị giả thường trực nào trong vòng hai mươi năm," do đó, Paṭhamabodhi được hiểu là hai mươi năm.
Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘pañcacattālīsāya vassesu ādito pannarasa vassāni paṭhamabodhī’’ti vuttaṃ, evañca sati majjhe pannarasa vassāni majjhimabodhi, ante pannarasa vassāni pacchimabodhīti tiṇṇaṃ bodhīnaṃ samappamāṇatā siyā, tampi yuttaṃ.
However, Acariya Dhammapāla Thera stated: “Among the forty-five years, the first fifteen years constitute the first bodhi.” If this is the case, then the middle fifteen years would be the middle bodhi, and the last fifteen years would be the last bodhi, making the three bodhis of equal measure, which is also suitable.
Tuy nhiên, Ācariya Dhammapāla Thera đã nói: "Trong bốn mươi lăm năm, mười lăm năm đầu là Paṭhamabodhi." Nếu vậy, mười lăm năm giữa sẽ là Majjhimabodhi (thời kỳ giác ngộ trung gian) và mười lăm năm cuối sẽ là Pacchimabodhi (thời kỳ giác ngộ cuối cùng), như vậy ba thời kỳ giác ngộ sẽ có cùng thời lượng. Điều đó cũng hợp lý.
Pannarasatikena hi pañcacattālīsavassāni paripūrenti.
For indeed, three fifteen-year periods complete forty-five years.
Vì ba lần mười lăm năm sẽ tròn bốn mươi lăm năm.
Aṭṭhakathāyaṃ pana pannarasavassappamāṇāya paṭhamabodhiyā vīsativassesuyeva antogadhattā ‘‘paṭhamabodhiyaṃ vīsativassantare’’ti vuttanti evampi sakkā viññātuṃ.
However, it is also possible to understand it thus: the fifteen-year period of the first bodhi is included within the twenty years, therefore it is stated in the Aṭṭhakathā as “within the twenty years of the first bodhi”.
Trong Chú giải (Aṭṭhakathā) lại nói: "Trong vòng hai mươi năm của Paṭhamabodhi," có thể hiểu rằng Paṭhamabodhi có thời lượng mười lăm năm nằm trong khoảng hai mươi năm.
‘‘Yaṃ sutta’’ntiādinā sambandho.
The connection is indicated by “Yaṃ suttaṃ” and so forth.
Sự liên kết được chỉ ra bằng cụm từ "Yaṃ sutta" (bài kinh nào) và những từ tương tự.
Niddosatāya anupavajjaṃ anupavadanīyaṃ.
Due to its blamelessness, it is anupavajjaṃ, not to be censured.
Vì không có lỗi, nên anupavajjaṃ (không đáng chê trách) tức là không đáng bị chỉ trích.
Pakkhipitabbābhāvena anūnaṃ. Apanetabbābhāvena anadhikaṃ. Atthabyañjanādisampattiyā sabbākāraparipuṇṇaṃ. Nimmadanahetu nimmadanaṃ.
Due to the absence of anything to be added, it is anūnaṃ (not deficient). Due to the absence of anything to be removed, it is anadhikaṃ (not excessive). Due to its perfect completion of meaning and expression, it is sabbākāraparipuṇṇaṃ (perfect in all aspects). Being a cause for crushing, it is nimmadanaṃ (crushing).
Vì không có gì để thêm vào, nên anūnaṃ (không thiếu). Vì không có gì để loại bỏ, nên anadhikaṃ (không thừa). Vì đầy đủ các yếu tố như ý nghĩa và cách diễn đạt, nên sabbākāraparipuṇṇaṃ (hoàn hảo về mọi mặt). Vì là nguyên nhân loại bỏ kiêu mạn, nên nimmadanaṃ (loại bỏ kiêu mạn).
Vālaggamattampīti vāladhilomassa koṭippamāṇampi.
Vālaggamattampī means even the measure of the tip of a hair.
Vālaggamattampī có nghĩa là dù chỉ bằng đầu sợi lông đuôi.
Avakkhalitanti virādhitaṃ musā bhaṇitaṃ.
Avakkhalitaṃ means mistaken, spoken falsely.
Avakkhalitaṃ có nghĩa là sai lạc, nói dối.
Ekamuddikāyāti ekarājalañchanena.
Ekamuddikāya means with a single royal seal.
Ekamuddikāyā có nghĩa là bằng một dấu ấn của vua.
Ekanāḷiyāti ekāḷhakena, ekatumbena vā.
Ekanāḷiyā means with one measure (āḷhaka) or with one tumbha.
Ekanāḷiyā có nghĩa là bằng một đơn vị đo lường (āḷhaka) hoặc bằng một cái gáo (tumba).
Ekatulāyāti ekamānena.
Ekatulāya means with a single standard of measure.
Ekatulāyā có nghĩa là bằng một thước đo.
‘‘Tathamevā’’ti vuttamevatthaṃ no aññathāti byatirekato dasseti, tena yadatthaṃ bhāsitaṃ, ekantena tadatthanipphādanato yathā bhāsitaṃ bhagavatā, tathāyevāti aviparītadesanataṃ dasseti.
By “Tathamevā”, it shows the very meaning that has been spoken, and by “no aññathā”, it shows it by exclusion. Thus, because it absolutely brings about the meaning for which it was spoken, it demonstrates that what was spoken by the Blessed One is exactly so, as an unperverted teaching.
Với cụm từ "Tathamevā" (chỉ như vậy), ý nghĩa đã được nói đến được trình bày một cách loại suy bằng cụm từ "no aññathā" (không khác). Do đó, vì ý nghĩa đã được Đức Phật nói ra chắc chắn được hoàn thành, nên điều này cho thấy lời dạy của Đức Phật là không sai lệch, đúng như đã được nói.
‘‘Gadattho’’ti etena tathaṃ gadati bhāsatīti tathāgato da-kārassa ta-kāraṃ, niruttinayena ca ākārāgamaṃ katvā, dhātusaddānugatena vā ākārenāti nibbacanaṃ dasseti.
By “Gadattho”, it shows the derivation that he speaks the truth, therefore Tathāgata (meaning the ‘da’ sound becoming ‘ta’, and the addition of ‘ā’ according to etymological rules, or by the form that follows the root word).
Với cụm từ "Gadattho", giải thích từ nguyên được trình bày rằng Tathāgato (Như Lai) có nghĩa là "người nói (gadati/bhāsati) sự thật (tathaṃ)", bằng cách biến đổi âm "da" thành "ta" và thêm âm "ā" theo quy tắc ngữ âm, hoặc theo cách phù hợp với từ gốc.
Tathā gatamassāti tathāgato. Yathā vācāya gataṃ pavatti, tathā kāyassa, yathā vā kāyassa gataṃ pavatti, tathā vācāya assa, tasmā tathāgatoti attho.
He is Tathāgata because such is his going. Or, as his speech has proceeded, so has his body; or, as his body has proceeded, so has his speech. Therefore, the meaning is that he is Tathāgata.
Tathāgato nghĩa là "người có sự đi như vậy". Hoặc, hành vi của lời nói như thế nào, hành vi của thân cũng như thế ấy; hoặc hành vi của thân như thế nào, hành vi của lời nói cũng như thế ấy. Do đó, ý nghĩa là Tathāgato.
Tadeva nibbacanaṃ dassetuṃ ‘‘bhagavato’’tiādimāha.
To show that very derivation, he says “bhagavato” and so forth.
Để trình bày cùng một cách giải thích từ nguyên, cụm từ "bhagavato" và những từ tương tự được nói.
Tattha hi ‘‘gato pavatto, gatā pavattā’’ti ca etena kāyavacīkiriyānaṃ aññamaññānulomanavacanicchāya kāyassa, vācāya ca pavatti idha gata-saddena kathitāti dasseti, ‘‘evaṃbhūtassā’’tiādinā bāhiratthasamāsaṃ, ‘‘yathā tathā’’ti etena yaṃtaṃ-saddānaṃ abyabhicāritasambandhatāya ‘‘tathā’’ti vutte ‘‘yathā’’ti ayamattho upaṭṭhitoyeva hotīti tathāsaddatthaṃ, ‘‘vādī kārī’’ti etena pavattisarūpaṃ, ‘‘bhagavato hī’’ti etena yathāvādītathākāritādikāraṇanti.
Here, by “gato pavatto, gatā pavattā”, it shows that the movements of body and speech are referred to by the word ‘gata’ in this explanation, with the intention of speaking of their mutual accordance. By “evaṃbhūtassā” and so forth, it shows the external meaning compound. By “yathā tathā”, it shows that when ‘tathā’ is said, the meaning ‘yathā’ is immediately present, due to the unfailing connection between ‘yaṃ’ and ‘taṃ’ words. By “vādī kārī”, it shows the nature of the conduct. By “bhagavato hī”, it shows the reason, such as his acting as he speaks.
Trong đó, cụm từ "gato pavatto, gatā pavattā" cho thấy rằng hành vi của thân và lời nói được nói đến ở đây bằng từ "gata" theo ý muốn diễn đạt sự phù hợp lẫn nhau của các hành động thân và khẩu. Bằng cụm từ "evaṃbhūtassā" và những từ tương tự, ý nghĩa tổng hợp bên ngoài được trình bày. Bằng cụm từ "yathā tathā", vì mối quan hệ không sai lệch của các từ "yaṃ" và "taṃ", khi nói "tathā", ý nghĩa "yathā" tự nhiên xuất hiện. Bằng cụm từ "vādī kārī", bản chất của hành vi được trình bày. Bằng cụm từ "bhagavato hī", nguyên nhân của việc "nói sao làm vậy" và những điều tương tự được trình bày.
‘‘Evaṃbhūtassā’’ti yathāvādītathākāritādinā pakārena pavattassa, imaṃ pakāraṃ vā pattassa.
“Evaṃbhūtassā” means one who has conducted himself in such a way, as in speaking as he acts, or one who has attained this manner.
"Evaṃbhūtassā" có nghĩa là người có hành vi theo cách "nói sao làm vậy" và những điều tương tự, hoặc người đã đạt được cách thức này.
Itīti vuttappakāraṃ niddisati.
Iti indicates the manner that has been stated.
Iti (như vậy) chỉ ra cách thức đã nói.
Yasmā panettha gata-saddo vācāya pavattimpi dasseti, tasmā kāmaṃ tathāvāditāya tathāgatoti ayampi attho siddho hoti, so pana pubbe pakārantarena dassitoti pārisesanayena tathākāritāatthameva dassetuṃ ‘‘evaṃ tathākāritāya tathāgato’’ti vuttaṃ.
Since the word ‘gata’ here also indicates the conduct of speech, the meaning ‘Tathāgata because he speaks truly’ is also established. However, that meaning was previously shown in a different way. Therefore, to show the meaning of acting truly by way of residual interpretation, it is said, “evaṃ tathākāritāya tathāgato”.
Vì ở đây, từ "gata" cũng chỉ ra hành vi của lời nói, nên ý nghĩa "Tathāgato" là người nói đúng sự thật cũng được chứng minh. Tuy nhiên, ý nghĩa đó đã được trình bày bằng một cách khác trước đây, nên để trình bày ý nghĩa "người hành động đúng sự thật" bằng cách loại suy, cụm từ "evaṃ tathākāritāya tathāgato" đã được nói.
Vuttañca –
And it has been said—
Và đã được nói:
Bhavaggaṃ pariyantaṃ katvāti sambandho.
The connection is 'making Bhavagga the limit'.
Liên kết là "lấy Bhavagga (đỉnh của sự tồn tại) làm giới hạn".
Yaṃ paneke vadanti ‘‘tiriyaṃ viya upari, adho ca santi aparimāṇā lokadhātuyo’’ti, tesaṃ taṃ paṭisedhetuṃ evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that this was stated to refute those who say, “There are immeasurable world-elements horizontally, and also above and below, as if transversely.”
Điều mà một số người nói rằng "có vô số thế giới (lokadhātu) ở trên, ở dưới và ngang bằng," cần phải hiểu rằng điều này được nói để bác bỏ quan điểm của họ.
Vimuttiyāti phalena.
Vimuttiyā means by the fruition.
Vimuttiyā có nghĩa là bằng quả (phala).
Vimuttiñāṇadassanenāti paccavekkhaṇāñāṇasaṅkhātena dassanena.
Vimuttiñāṇadassanenā means by the insight that is called the knowledge of review.
Vimuttiñāṇadassanenā có nghĩa là bằng sự thấy (dassana) được gọi là tri kiến quán xét (paccavekkhaṇāñāṇa).
Tuloti sadiso.
Tulo means similar.
Tulo có nghĩa là tương tự.
Pamāṇanti minanakāraṇaṃ.
Pamāṇaṃ means the cause of measuring.
Pamāṇaṃ có nghĩa là nguyên nhân của sự đo lường.
Pare abhibhavati guṇena ajjhottharati adhiko bhavatīti abhibhū. Parehi na abhibhūto ajjhotthaṭoti anabhibhūto. Aññadatthūti ekaṃsavacane nipāto.
He overcomes others by virtue, he overshadows them, he becomes superior, therefore abhibhū (overcomer). He is not overcome or overshadowed by others, therefore anabhibhūto (unovercome). Aññadatthū is an indeclinable word used in the sense of 'certainly'.
Người vượt trội hơn những người khác bằng phẩm chất, bao trùm họ, trở nên ưu việt, đó là abhibhū (người chiến thắng). Người không bị người khác vượt trội, không bị bao trùm, đó là anabhibhūto (người không bị chiến thắng). Aññadatthū là một từ chỉ sự khẳng định tuyệt đối.
Dassanavasena daso, sabbaṃ passatīti attho.
By way of seeing, he is daso, meaning he sees all.
Theo nghĩa thấy, đó là daso (người thấy), nghĩa là người thấy tất cả.
Pare attano vasaṃ vattetīti vasavattī.
He brings others under his control, therefore vasavattī (masterful).
Người khiến người khác phục tùng ý muốn của mình, đó là vasavattī (người có quyền lực).
‘‘Abhibhavanaṭṭhena tathāgato’’ti ayaṃ na saddato labbhati, saddato pana evanti dassetuṃ ‘‘tatreva’’ntiādi vuttaṃ.
The meaning “Tathāgata in the sense of overcoming” is not derived from the word itself, but to show that it is derived from the word as such, “tatreva” and so forth are stated.
Để chỉ ra rằng "Tathāgato" theo nghĩa "người chiến thắng" không được hiểu theo từ nguyên, mà là theo cách này, cụm từ "tatreva" và những từ tương tự đã được nói đến.
Tattha agadoti dibbāgado agaṃ rogaṃ dāti avakhaṇḍati, natthi vā gado rogo etenāti katvā, tassadisaṭṭhena idha desanāvilāsassa, puññussayassa ca agadatā labbhatīti āha ‘‘agado viyā’’ti.
There, agado means a divine medicine. It cuts off 'aga' (sickness), or there is no 'gada' (sickness) by it. Based on this sense of similarity, the 'agadatā' (medicinal quality) of the display of teaching and the accumulation of merit is obtained here, hence he says “agado viyā”.
Trong đó, agado là thuốc tiên (dibbāgado), vì nó "phá hủy" (dāti avakhaṇḍati) bệnh (agaṃ rogaṃ), hoặc vì không có bệnh (gado rogo) bởi nó. Theo nghĩa tương tự như vậy, ở đây, sự tinh tế trong lời dạy (desanāvilāsa) và sự tích lũy công đức (puññussaya) được gọi là "agadatā" (không bệnh), do đó nói "agado viyā" (như thuốc tiên).
Yāya dhammadhātuyā desanāvijambhanappattā, sā desanāvilāso.
The desanāvilāso is that by which the Dhamma-element attains a splendid display of teaching.
Pháp giới (dhammadhātu) mà nhờ đó lời dạy trở nên rạng rỡ, đó là desanāvilāso (sự tinh tế trong lời dạy).
Dhammadhātaūti ca sabbaññutaññāṇameva.
And dhammadhātu is none other than omniscience itself.
Và dhammadhātu chính là trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa).
Tena hi dhammānamākārabhedaṃ ñatvā tadanurūpaṃ desanaṃ niyāmeti.
For by it, having known the different aspects of phenomena, he arranges the teaching accordingly.
Vì nhờ đó, sau khi biết sự khác biệt về hình thái của các pháp, Ngài điều chỉnh lời dạy cho phù hợp.
Desanāvilāsoyeva desanāvilāsamayo yathā ‘‘dānamayaṃ sīlamaya’’nti (dī. ni. 3.305; itivu. 60; netti. 34) adhunā pana potthakesu bahūsupi maya-saddo na dissati.
Desanāvilāsamayo means the very display of teaching, just as in “dānamayaṃ sīlamayaṃ”. However, in many books nowadays, the word ‘maya’ is not seen.
Chính sự tinh tế trong lời dạy (desanāvilāsa) là desanāvilāsamayo (tạo thành sự tinh tế trong lời dạy), giống như "dānamayaṃ sīlamayaṃ" (tạo thành từ bố thí, tạo thành từ giới). Tuy nhiên, trong nhiều cuốn sách hiện nay, từ "maya" không được thấy.
Puññussayoti ussanaṃ, atirekaṃ vā ñāṇādisambhārabhūtaṃ puññaṃ.
Puññussayo means abundant merit, or excessive merit that constitutes the requisites such as knowledge.
Puññussayo có nghĩa là công đức dồi dào, hoặc công đức vượt trội, là yếu tố cấu thành trí tuệ và các phẩm chất khác.
‘‘Tenā’’tiādi opammasampādanaṃ.
“Tenā” and so forth is the completion of the simile.
Cụm từ "Tenā" và những từ tương tự là để tạo ra sự so sánh.
Tenāti ca tadubhayena desanāvilāsena ceva puññussayena ca so bhagavā abhibhavatīti sambandho.
And tenā refers to that Blessed One overcoming by both the display of teaching and the accumulation of merit; this is the connection.
Và Tenā có nghĩa là "vị Đức Phật đó vượt trội hơn bằng cả hai điều đó, tức là bằng sự tinh tế trong lời dạy và bằng sự tích lũy công đức."
‘‘Itī’’tiādinā bāhiratthasamāsaṃ dasseti.
By “Itī” and so forth, it shows the external meaning compound.
Bằng cụm từ "Itī" và những từ tương tự, ý nghĩa tổng hợp bên ngoài được trình bày.
Sabbalokābhibhavanena tatho, na aññathāti vuttaṃ hoti.
It means that by overcoming the entire world, he is tatho (such), not otherwise.
Bằng cách vượt trội hơn tất cả các thế giới, Ngài là tatho (như vậy), không khác, điều này đã được nói đến.
‘‘Tatthā’’tiādi tabbivaraṇaṃ.
“Tatthā” and so forth is its explanation.
Cụm từ "Tatthā" và những từ tương tự là để giải thích điều đó.
Lokanti dukkhasaccabhūtaṃ lokaṃ.
Lokaṃ means the world that is the truth of suffering.
Lokaṃ có nghĩa là thế giới (loka) là chân lý về khổ (dukkhasacca).
Tathāya tīraṇapariññāyāti yojetabbaṃ.
It should be connected as “by the discerning full understanding of the truth”.
Nên liên kết là "bằng sự thấu hiểu và quán triệt đúng đắn (tathāya tīraṇapariññāya)".
Lokanirodhagāminiṃ paṭipadanti ariyamaggaṃ, na pana abhisambujjhanamattaṃ.
The path leading to the cessation of the world is the Noble Path, and not merely the act of full enlightenment.
Con đường dẫn đến sự đoạn diệt của thế gian là Bát Chánh Đạo (ariyamagga), chứ không chỉ là sự giác ngộ đơn thuần.
Tattha kattabbakiccampi katamevāti dassetuṃ ‘‘lokasmā tathāgato visaṃyutto’’tiādinā saccacatukkepi dutiyapakkhaṃ vuttaṃ, abhisambujjhanahetuṃ vā etehi dasseti.
To show that the task to be done in the Four Noble Truths is indeed accomplished, the second aspect of the four truths is stated with “the Tathāgata is detached from the world” and so on, or through these, the cause of full enlightenment is shown.
Để chỉ ra rằng phận sự phải làm đã hoàn thành, vế thứ hai của Tứ Thánh Đế được nói đến bằng câu “Đức Như Lai đã thoát ly khỏi thế gian” v.v., hoặc qua những lời này, Ngài chỉ ra nguyên nhân của sự giác ngộ viên mãn.
Tatoyeva hi tāni abhisambuddhoti.
For indeed, it is precisely because of that that he fully comprehended those (truths).
Quả thật, vì lẽ đó, Ngài đã giác ngộ viên mãn các chân lý ấy.
‘‘Yaṃ bhikkhave, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃ taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ, tasmā tathāgatoti vuccatī’’ti (a. ni. 4.23) aṅguttarāgame catukkanipāte āgataṃ pāḷimimaṃ peyyālamukhena dasseti, tañca atthasambandhatāya eva, na imassatthassa sādhakatāya.
The Pāli text found in the Catukkanipāta of the Aṅguttaranikāya, which states: “Monks, whatever in the world with its devas, Māra, Brahmā, with its ascetics and brahmins, its population with devas and humans, is seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, and pondered by the mind—all that has been fully comprehended by the Tathāgata; therefore, he is called ‘Tathāgata’”—this Pāli is shown here by way of an abridgement (peyyāla), and that is solely due to its connection with the meaning, not to prove the meaning of this (present passage).
Ở đây, bài kệ này được trình bày theo cách lược dẫn (peyyāla) từ bài kinh được tìm thấy trong Tập Bốn Pháp của Tăng Chi Bộ Kinh (Aṅguttaranikāya): “Này các tỳ khưu, phàm điều gì trong thế gian với chư thiên, với Ma vương, với Phạm thiên, với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, với loài trời và người, được thấy, được nghe, được cảm nhận, được nhận thức, được đạt đến, được tìm kiếm, được suy tư bằng tâm ý, tất cả những điều ấy đều được Như Lai giác ngộ viên mãn. Do đó, Ngài được gọi là Như Lai (Tathāgata).” Điều này chỉ liên quan đến ý nghĩa, chứ không phải để chứng minh ý nghĩa của từ này.
Sā hi peyyālaniddiṭṭhā pāḷi tathadassitā atthassa sādhikāti.
For indeed, that Pāli text indicated by abridgement serves to prove the meaning of tathādassitā (showing thus).
Thật vậy, bài kệ được lược dẫn ấy chứng minh ý nghĩa của từ “Tathā-dassitā” (người thấy chân lý).
‘‘Tassapi evaṃ attho veditabbo’’ti iminā sādhyasādhakasaṃsandanaṃ karoti.
By ‘‘Tassapi evaṃ attho veditabbo’’ (Its meaning should also be understood thus), he makes a connection between the thing to be proved and the proof.
Với câu “Ý nghĩa của điều ấy cũng nên được hiểu như vậy”, Ngài tạo ra sự tương ứng giữa cái được chứng minh và cái chứng minh.
‘‘Idampi cā’’tiādinā tathāgatapadassa mahāvisayataṃ, aṭṭhavidhassāpi yathāvuttakāraṇassa nidassanamattañca dasseti.
By ‘‘Idampi cā’’ and so on, he shows the extensive scope of the term Tathāgata and that the eight reasons stated are merely examples.
Với câu “Điều này cũng vậy” v.v., Ngài chỉ ra phạm vi rộng lớn của từ Tathāgata (Như Lai) và rằng tám nguyên nhân đã nêu chỉ là những ví dụ.
Tattha idanti atibyāsarūpena vuttaṃ aṭṭhavidhaṃ kāraṇaṃ, pi-saddo, api-saddo vā sambhāvane ‘‘itthampi mukhamattameva, pageva aññathā’’ti.
Here, idaṃ refers to the eight reasons stated in a very broad sense, and the particle pi, or the particle api, is used in the sense of commendation, implying: "Even these eight meanings are merely a hint, let alone otherwise."
Ở đây, idaṃ (điều này) là tám nguyên nhân được nói đến với ý nghĩa bao quát. Từ pi hoặc api (cũng) có nghĩa là khả năng, như trong “ngay cả điều này cũng chỉ là một phần nhỏ, huống hồ là những điều khác”.
Tathāgatabhāvadīpaneti tathāgatanāmadīpane.
Tathāgatabhāvadīpane means in the exposition of the name Tathāgata.
Tathāgatabhāvadīpane có nghĩa là giải thích danh hiệu Tathāgata.
Guṇena hi bhagavā tathāgato nāma, nāmena ca bhagavati tathāgata-saddoti.
For the Blessed One is called Tathāgata by virtue of his qualities, and the word Tathāgata applies to the Blessed One by virtue of his name.
Vì Đức Thế Tôn được gọi là Tathāgata nhờ vào các phẩm chất của Ngài, và từ Tathāgata được dùng để chỉ Đức Thế Tôn nhờ vào danh hiệu của Ngài.
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino’’tiādi (udā. aṭṭha. 306; paṭi. ma. aṭṭha. 1.277) hi vuttaṃ.
Indeed, it has been stated: “The Great Seer has innumerable names according to his qualities.”
Thật vậy, đã có lời dạy rằng: “Vô số danh hiệu, của bậc Đại Hiền giả với các phẩm chất” v.v.
Appamādapadaṃ viya sakalakusaladhammapaṭipattiyā sabbabuddhaguṇānaṃ tathāgatapadaṃ saṅgāhakanti dassetuṃ ‘‘sabbākārenā’’tiādimāha.
To show that the term Tathāgata encompasses all Buddha-qualities, just as the term appamāda (diligence) encompasses all wholesome practices, he says ‘‘sabbākārenā’’ (in all respects) and so on.
Để chỉ ra rằng từ Tathāgata bao hàm tất cả các phẩm chất của Đức Phật, giống như từ ‘appamāda’ (không phóng dật) bao hàm tất cả các hành trì thiện pháp, Ngài đã nói: “bằng mọi phương diện” v.v.
Vaṇṇeyyāti parikappavacanametaṃ ‘‘vaṇṇeyya vā, na vā vaṇṇeyyā’’ti.
Vaṇṇeyyā (would describe) is a conditional statement, meaning "he might describe, or he might not describe."
Vaṇṇeyya (nên ca ngợi) là một từ chỉ sự ước đoán, nghĩa là “có thể ca ngợi hoặc không ca ngợi”.
Vuttañca –
And it has been said:
Và đã có lời dạy rằng:
Ayaṃ panettha aṭṭhakathāmuttako nayo – abhinīhārato paṭṭhāya yāva sammāsambodhi, etthantare mahābodhiyānapaṭipattiyā hānaṭṭhānasaṃkilesanivattīnaṃ abhāvato yathāpaṇidhānaṃ tathāgato abhinīhārānurūpaṃ paṭipannoti tathāgato. Atha vā mahiddhikatāya, paṭisambhidānaṃ ukkaṃsādhigamena anāvaraṇañāṇatāya ca katthacipi paṭighātābhāvato yathāruci, tathā kāyavacīcittānaṃ gatāni gamanāni pavattiyo etassāti tathāgato. Apica yasmā loke vidhayuttagatapakārasaddā samānatthā dissanti, tasmā yathā vidhā vipassiādayo bhagavanto nikhilasabbaññuguṇasamaṅgitāya, ayampi bhagavā tathā vidhoti tathāgato, yathā yuttā ca te bhagavanto vuttanayena, ayampi bhagavā tathā yuttoti tathāgato. Aparo nayo-yasmā saccaṃ tacchaṃ tathanti ñāṇassetaṃ adhivacanaṃ, tasmā tathena ñāṇena āgatoti tathāgatoti.
Here is a method free from the commentaries: from the time of making the aspiration up to full enlightenment (sammāsambodhi), since there was no falling away, stagnation, defilement, or regression in the practice of the Mahābodhi path within that period, the Buddha acted in accordance with his aspiration, as he had resolved. Thus, he is Tathāgata. Or, due to his great psychic power, his supreme attainment of analytical knowledge (paṭisambhidā), and his unobstructed knowledge, there being no hindrance anywhere, his bodily, verbal, and mental actions proceed as he wishes. Thus, he is Tathāgata. Furthermore, since the words vidhā, yutta, gata, and pakāra are seen to have similar meanings in the world, just as the Buddhas Vipassī and others were of such a kind (tathā vidhā) due to their complete possession of all-knowing qualities, so too is this Blessed One of such a kind. Thus, he is Tathāgata. And just as those Blessed Ones were endowed (tathā yuttā) in the manner described, so too is this Blessed One endowed. Thus, he is Tathāgata. Another explanation: since saccaṃ, tacchaṃ, and tathaṃ are synonyms for knowledge (ñāṇa), therefore, he is Tathāgata because he has come with true knowledge.
Đây là cách giải thích không có trong các Chú giải về từ Tathāgata: Từ khi phát nguyện (abhinīhāra) cho đến khi đạt được Chánh Đẳng Giác (sammāsambodhi), trong khoảng thời gian đó, do không có sự suy thoái, ô nhiễm hay thoái lui trong việc thực hành Bồ-tát đạo, nên Đức Thế Tôn đã thực hành đúng như lời nguyện của Ngài, vì vậy Ngài là Tathāgata. Hoặc, do thần thông vĩ đại, do đạt được sự xuất sắc trong các tuệ phân tích (paṭisambhidā) và có trí tuệ không bị chướng ngại, nên không có bất kỳ sự ngăn trở nào ở bất cứ đâu. Vì vậy, các hành động của thân, khẩu, ý của Ngài diễn ra theo ý muốn của Ngài. Do đó, Ngài là Tathāgata. Hơn nữa, vì các từ ‘vidha’, ‘yutta’, ‘gata’, ‘pakāra’ đều có nghĩa tương đồng trong thế gian, nên giống như các Đức Thế Tôn Vipassī v.v. đã thành tựu tất cả các phẩm chất của bậc Toàn Giác, Đức Thế Tôn này cũng vậy. Vì vậy, Ngài là Tathāgata. Và giống như các Đức Thế Tôn ấy đã được trang bị theo cách đã nói, Đức Thế Tôn này cũng được trang bị như vậy. Vì vậy, Ngài là Tathāgata. Một cách giải thích khác: Vì ‘saccaṃ’ (chân lý), ‘tacchaṃ’ (sự thật), ‘tathaṃ’ (chân thật) là những từ đồng nghĩa của trí tuệ, nên Ngài đến bằng trí tuệ chân thật, vì vậy Ngài là Tathāgata.
Pakatiyāti attano dhammatāya, sayamevāti vuttaṃ hoti.
Pakatiyā means by its own nature, that is, spontaneously.
Pakatiyā có nghĩa là theo bản chất của nó, tự nhiên.
Lakkhaṇanti yo koci ñātumicchito sabhāvo.
Lakkhaṇaṃ is any nature desired to be known.
Lakkhaṇaṃ là bất kỳ bản chất nào muốn được biết.
Aññātanti dassanādivisesayuttena, itarena vā yena kenacipi ñāṇena aññātaṃ.
Aññātaṃ means unknown by knowledge endowed with special insight (seeing, etc.) or by any other kind of knowledge.
Aññātaṃ là điều chưa được biết bằng trí tuệ, dù là trí tuệ có sự đặc biệt như thấy biết hay bất kỳ trí tuệ nào khác.
Avatthāvisesāni hi ñāṇadassanatulanatīraṇāni.
For knowing, seeing, weighing, and concluding are different states of knowledge.
Thật vậy, thấy biết, quán xét, cân nhắc và quyết định là những trạng thái đặc biệt của trí tuệ.
Adiṭṭhanti dassanabhūtena ñāṇena paccakkhamiva adiṭṭhaṃ.
Adiṭṭhaṃ means unseen, as if directly, by the knowledge that constitutes seeing.
Adiṭṭhaṃ là điều chưa được thấy rõ ràng như trực tiếp bằng trí tuệ thấy biết.
Atulitanti ‘‘ettakameta’’nti tulanabhūtena atulitaṃ.
Atulitaṃ means unweighed by the knowledge that constitutes weighing, as in “this much is it.”
Atulitaṃ là điều chưa được cân nhắc bằng trí tuệ cân nhắc, rằng “điều này là chừng mực này”.
Atīritanti ‘‘evamevida’’nti tīraṇabhūtena akatañāṇakiriyāsamāpanaṃ.
Atīritaṃ means the uncompleted action of knowledge that constitutes discerning, as in “it is thus and so.”
Atīritaṃ là sự hoàn thành hành động trí tuệ chưa được thực hiện bằng trí tuệ quyết định, rằng “điều này là như thế này”.
Avibhūtanti ñāṇassa apākaṭabhūtaṃ.
Avibhūtaṃ means unmanifest to knowledge.
Avibhūtaṃ là điều chưa rõ ràng đối với trí tuệ.
Avibhāvitanti ñāṇena apākaṭakataṃ.
Avibhāvitaṃ means not made manifest by knowledge.
Avibhāvitaṃ là điều chưa được trí tuệ làm cho rõ ràng.
Tassāti yathāvuttalakkhaṇassa.
Tassā means of the characteristic as stated.
Tassā là của đặc tính đã nói.
Adiṭṭhaṃ jotīyati pakāsīyati etāyāti adiṭṭhajotanā.
That by which the unseen is illuminated or made clear is adiṭṭhajotanā (illumination of the unseen).
Adiṭṭhajotanā là sự làm sáng tỏ điều chưa được thấy, tức là điều được làm cho hiển lộ thông qua câu hỏi này.
Saṃsandanatthāyāti sākacchāvasena vinicchayakaraṇatthāya.
Saṃsandanatthāya means for the purpose of making a judgment by way of discussion.
Saṃsandanatthāyā là để đưa ra quyết định thông qua thảo luận.
Saṃsandanañhi sākacchāvasena vinicchayakaraṇaṃ.
For saṃsandanaṃ (comparing) is making a judgment by way of discussion.
Thật vậy, saṃsandanaṃ là việc đưa ra quyết định thông qua thảo luận.
Diṭṭhaṃ saṃsandīyati etāyāti diṭṭhasaṃsandanā. ‘‘Saṃsayapakkhando’’tiādīsu daḷhataraṃniviṭṭhā vicikicchā saṃsayo. Nātisaṃsappanamatibhedamattaṃ vimati. Tatopi appataraṃ ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho’’tiādinā dvidhā viya pavattaṃ dveḷhakaṃ. Dvidhā elati kampati cittametenāti hi dveḷhakaṃ hapaccayaṃ, sakatthavuttikapaccayañca katvā, tena jāto, taṃ vā jātaṃ yassāti dveḷhakajāto. Vimati chijjati etāyāti vimaticchedanā. Anattalakkhaṇasuttādīsu (saṃ. ni. 3.59) āgataṃ khandhapañcakapaṭisaṃyuttaṃ pucchaṃ sandhāyāha ‘‘sabbaṃ vattabba’’nti.
“That which is seen is compared by this (question),” thus it is diṭṭhasaṃsandanā (question of correlating what is seen). In phrases like “ saṃsayapakkhando” (plunged in doubt), the doubt that has firmly entered is saṃsayo (doubt). Vimati (perplexity) is merely a slight lack of clear comprehension, not excessive wavering. Even less than that, that which occurs as if in two ways, such as “Is it so, or is it not so?”, is dveḷhakaṃ (double-mindedness). For the mind wavers and trembles in two ways by this; thus, having made ‘ha’ as a suffix and ‘ka’ as a suffix expressing its own meaning, it is dveḷhakaṃ. Or it is dveḷhakajāto (arisen from double-mindedness) because it has arisen from that, or that has arisen in whom. That by which perplexity is cut off is vimaticchedanā (cutting off perplexity). Referring to the question concerning the five aggregates found in suttas such as the Anattalakkhaṇasutta, it says, “ sabbaṃ vattabbaṃ” (everything that should be spoken).
Điều đã thấy được đối chiếu bằng câu hỏi này, nên gọi là diṭṭhasaṃsandanā (câu hỏi đối chiếu điều đã thấy). Trong các từ như ‘‘Saṃsayapakkhando’’ (dính mắc vào hoài nghi), sự hoài nghi đã ăn sâu, đã bám chặt hơn được gọi là saṃsayo (hoài nghi). Sự phân vân chỉ là sự phân tán tâm trí không quá lan rộng được gọi là vimati (nghi ngờ, phân vân). Từ đó (tức là từ vimati), ít hơn nữa, sự do dự diễn ra như hai cách ‘‘có phải vậy không, không phải vậy không’’ v.v. được gọi là dveḷhakaṃ (do dự, lưỡng lự). Bởi vì tâm dao động, rung động theo hai cách bởi điều này, nên gọi là dveḷhakaṃ (do dự, lưỡng lự), sau khi tạo ra hậu tố ‘ha’ và hậu tố ‘ka’ mang nghĩa tự thân, thì người nào sinh ra từ đó, hoặc điều đó sinh ra cho người nào, thì người đó được gọi là dveḷhakajāto (người do dự). Sự phân vân được cắt đứt bằng câu hỏi này, nên gọi là vimaticchedanā (câu hỏi cắt đứt phân vân). Khi nói ‘‘sabbaṃ vattabba’’ (tất cả đều nên nói), là để chỉ câu hỏi liên quan đến năm uẩn được đề cập trong các kinh như Anattalakkhaṇasutta.
Anumatiyā pucchā anumatipucchā. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave’’tiādipucchāya hi ‘‘kā tumhākaṃ anumatī’’ti anumati pucchitā hoti.
A question asked with consent is anumatipucchā (question of consent). Indeed, in a question like “What do you think, monks?”, consent is asked: “What is your consent?”
Câu hỏi theo sự đồng ý được gọi là anumatipucchā (câu hỏi xin ý kiến). Trong câu hỏi ‘‘Này các Tỳ-khưu, các ông nghĩ sao?’’ v.v., sự đồng ý ‘‘sự đồng ý của các ông là gì?’’ đã được hỏi.
Kathetukamyatāti kathetukāmatāya.
Kathetukamyatā (desire to speak) means by the desire to speak.
Kathetukamyatā (ý muốn nói) là do ý muốn nói.
‘‘Aññāṇatā āpajjatī’’tiādīsu (pārā. 295) viya hi ettha ya-kāralopo, karaṇatthe vā paccattavacanaṃ, kathetukamyatāya vā pucchā kathetukamyatāpucchātipi vaṭṭati.
Indeed, just as in phrases like “ignorance arises,” here there is a deletion of the consonant ‘ya’; or the nominative case is used in the sense of the instrumental; or the question arising from the desire to speak is also suitable as kathetukamyatāpucchā (question of desiring to speak).
Giống như trong các câu ‘‘Aññāṇatā āpajjatī’’ (rơi vào vô minh) v.v., ở đây có sự lược bỏ âm ‘ya’, hoặc danh từ ở cách chủ cách mang nghĩa công cụ, hoặc câu hỏi ‘‘do ý muốn nói’’ cũng được gọi là kathetukamyatāpucchā (câu hỏi do ý muốn nói).
Atthato pana sabbāpi tathā pavattavacanaṃ, taduppādako vā cittuppādoti veditabbaṃ.
In essence, however, it should be understood that all such questions are either statements that have occurred in that manner, or the thought-moment that gives rise to them.
Tuy nhiên, về nghĩa chân đế, tất cả đều là lời nói diễn ra như vậy, hoặc là tâm sinh khởi tạo ra điều đó, nên cần phải hiểu như vậy.
Yadatthaṃ panāyaṃ niddesanayo āharito, tassa pucchāvisesabhāvassa ñāpanatthaṃ ‘‘imāsū’’tiādimāha.
Furthermore, the venerable teacher uses the phrase “ imāsu” (in these) and so forth to make known that the particular nature of these questions is the reason for introducing this method of exposition.
Để cho biết sự đặc biệt của các câu hỏi, mà cách trình bày này được đưa ra, nên đã nói ‘‘imāsū’’ v.v.
Cittābhogo samannāhāro. Bhusaṃ, samantato ca saṃsappanā kaṅkhā āsappanā, parisappanā ca.
Mental engagement is samannāhāro (reflection). Intense and all-pervading wavering is both āsappanā and parisappanā (wavering, oscillation).
Sự chú tâm của tâm được gọi là samannāhāro (sự chú tâm). Sự hoài nghi lan tỏa mạnh mẽ và khắp nơi được gọi là āsappanā và parisappanā.
Sabbā kaṅkhā chinnā sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānena aggamaggena samucchindanato.
All doubts are cut off by completely eradicating them with the supreme path, which has the knowledge of omniscience as its proximate cause.
Sabbā kaṅkhā chinnā (mọi hoài nghi đều bị cắt đứt) là do sự cắt đứt hoàn toàn bằng con đường tối thượng, với trí tuệ toàn tri làm nền tảng.
Paresaṃ anumatiyā, kathetukamyatāya ca dhammadesanāsambhavato, tathā eva tattha tattha diṭṭhattā ca vuttaṃ ‘‘avasesā pana dve pucchā buddhānaṃ atthī’’ti.
It is stated, “ Avasesā pana dve pucchā Buddhānaṃ atthī” (The remaining two questions, however, exist for the Buddhas), because Dhamma teaching can occur by the consent of others and by the desire to speak, and because it has been observed in various places.
Do khả năng thuyết pháp có thể xảy ra theo sự đồng ý của người khác và ý muốn nói, và do đã thấy điều đó ở nhiều nơi, nên đã nói ‘‘avasesā pana dve pucchā buddhānaṃ atthī’’ (hai loại câu hỏi còn lại thì các vị Phật có).
Yā panetā ‘‘sattādhiṭṭhānā pucchā dhammādhiṭṭhānā pucchā ekādhiṭṭhānā pucchā anekādhiṭṭhānā pucchā’’tiādinā aparāpi anekadhā pucchāyo niddese āgatā, tā sabbāpi niddhāretvā idha avicayanaṃ ‘‘alaṃ ettāvatāva, atthikehi pana iminā nayena niddhāretvā vicetabbā’’ti nayadānassa sijjhanatoti daṭṭhabbaṃ.
And as for the other numerous types of questions mentioned in the exposition, such as “questions based on sentient beings, questions based on Dhamma, questions based on a single foundation, questions based on multiple foundations,” all of them should be extracted and analyzed here; the non-analysis is understood as serving the purpose of providing a method, meaning “This much is enough; those who are interested should extract and analyze them according to this method.”
Tuy nhiên, những câu hỏi khác như ‘‘sattādhiṭṭhānā pucchā (câu hỏi dựa trên chúng sanh), dhammādhiṭṭhānā pucchā (câu hỏi dựa trên pháp), ekādhiṭṭhānā pucchā (câu hỏi dựa trên một đối tượng), anekādhiṭṭhānā pucchā (câu hỏi dựa trên nhiều đối tượng)’’ v.v. được đề cập trong phần trình bày, tất cả những điều đó đều được xác định rõ ràng, và sự không phân tích ở đây cần được hiểu là ‘‘chỉ cần đến đây là đủ, những người có ý muốn thì nên xác định và phân tích theo cách này’’, điều này thành tựu mục đích của việc đưa ra phương pháp.
8. Pucchā ca nāmesā vissajjanāya satiyeva yuttarūpāti codanāya ‘‘idānī’’tiādi vuttaṃ.
8. The phrase “ idānī” (now) and so forth is stated by the venerable teacher in response to the objection that this type of question is only appropriate when there is an answer.
8. Câu hỏi này chỉ thích hợp khi có câu trả lời, nên để giải đáp thắc mắc đó, đã nói ‘‘idānī’’ v.v.
Atipātanaṃ atipāto. Ati-saddo cettha atirekattho.
Excessive falling is atipāto (overthrowing). Here, the word ati means excessive.
Sự làm cho chết đi được gọi là atipāto (sự làm chết đi). Ở đây, từ ati có nghĩa là quá mức.
Sīghabhāvo eva ca atirekatā, tasmā saraseneva patanasabhāvassa antarā eva atirekaṃ pātanaṃ, saṇikaṃ patituṃ adatvā sīghaṃ pātananti attho, abhibhavanattho vā, atikkamma satthādīhi abhibhavitvā pātananti vuttaṃ hoti, vohāravacanametaṃ ‘‘atipāto’’ti.
And swiftness itself is excess; therefore, it means to cause to fall excessively in the midst of the nature of falling by itself, to cause to fall quickly without allowing it to fall slowly. Or it means suppression: to cause to fall by overpowering with weapons and so forth. This is a conventional expression, “atipāto.”
Và sự nhanh chóng chính là sự quá mức, do đó, atipāto có nghĩa là làm cho chết đi một cách quá mức ngay giữa chừng khi nó đang có khuynh hướng tự chết đi, không cho nó chết từ từ mà làm cho nó chết nhanh chóng. Hoặc có nghĩa là sự áp chế, tức là làm cho chết đi bằng cách áp chế bằng vũ khí v.v. Đây là một từ ngữ thông thường ‘‘atipāto’’.
Atthato pana pakaraṇādivasenādhigatattā pāṇavadho pāṇaghātoti vuttaṃ hotīti adhippāyo.
The intention, however, is that since it is understood from the context and so forth, it is said to be the killing of life, the taking of life.
Tuy nhiên, về nghĩa chân đế, do đã được hiểu qua ngữ cảnh v.v., nên ý muốn nói rằng sự giết hại sinh mạng được gọi là sự sát sinh.
Vohāratoti paññattito.
Vohārato (conventionally) means by designation.
Vohārato (theo quy ước) là theo sự chế định.
Sattoti khandhasantāno.
Satto (a being) means the continuum of aggregates.
Satto (chúng sinh) là dòng tương tục của các uẩn.
Tattha hi sattapaññatti.
Indeed, the designation of a being exists there.
Vì ở đó có sự chế định về chúng sinh.
Vuttañca –
And it is said:
Và đã được nói:
Jīvitindriyanti rūpārūpajīvitindriyaṃ.
Jīvitindriyaṃ (life faculty) means both the material and immaterial life faculty.
Jīvitindriyaṃ (mạng căn) là mạng căn sắc và mạng căn vô sắc.
Rūpajīvitindriye hi vikopite itarampi taṃsambandhatāya vinassati.
Indeed, when the material life faculty is disturbed, the other (immaterial life faculty) also perishes due to its connection with it.
Khi mạng căn sắc bị phá hoại, mạng căn kia (mạng căn vô sắc) cũng bị diệt vong do liên hệ với nó.
Kasmā panettha ‘‘pāṇassa atipāto’’ti, ‘‘pāṇoti cettha vohārato satto’’ti ca ekavacananiddeso kato, nanu niravasesānaṃ pāṇānaṃ atipātato virati idha adhippetā.
Why is the singular form used here in “ pāṇassa atipāto” (the taking of life) and “ pāṇoti cettha vohārato satto” (here ‘life’ conventionally means a being), when surely the abstinence from taking the life of all beings without remainder is intended here?
Tại sao ở đây lại dùng số ít ‘‘pāṇassa atipāto’’ (sự sát hại sinh mạng) và ‘‘pāṇoti cettha vohārato satto’’ (sinh mạng ở đây theo quy ước là chúng sinh), chẳng phải ở đây muốn nói đến sự tránh xa việc sát hại tất cả các sinh mạng không sót một ai sao?
Tathā hi vakkhati ‘‘sabbapāṇabhūtahitānukampīti sabbe pāṇabhūte’’tiādinā (dī. ni. aṭṭha. 1.7) bahuvacananiddesanti?
Indeed, he will state it in the plural form, saying, “ sabbapāṇabhūtahitānukampīti sabbe pāṇabhūte” (compassionate for the welfare of all living beings, meaning all living beings) and so forth?
Chẳng phải sẽ nói ‘‘sabbapāṇabhūtahitānukampīti sabbe pāṇabhūte’’ (thương xót tất cả chúng sinh, tức là tất cả chúng sinh) v.v. với số nhiều sao?
Saccametaṃ, pāṇabhāvasāmaññena panettha ekavacananiddeso kato, tattha pana sabbasaddasannidhānena puthuttaṃ suviññāyamānamevāti sāmaññaniddesamakatvā bhedavacanicchāvasena bahuvacananiddeso kato.
This is true. However, here the singular form is used in the general sense of ‘life-ness,’ while there, due to the proximity of the word ‘sabba’ (all), multiplicity is well understood, and thus, without making a general statement, the plural form is used by the intention to express distinction.
Điều đó là đúng. Ở đây, số ít được dùng theo nghĩa chung của sinh mạng. Tuy nhiên, ở chỗ kia, do sự hiện diện của từ ‘sabba’ (tất cả), sự đa dạng đã được hiểu rõ ràng, nên không dùng cách trình bày chung mà dùng cách trình bày số nhiều theo ý muốn nói sự khác biệt.
Kiñca bhiyyo – sāmaññato saṃvarasamādānaṃ, tabbisesato saṃvarabhedoti imassa visesassa ñāpanatthampi ayaṃ vacanabhedo katoti veditabbo.
Furthermore, it should be understood that this difference in expression is also made to indicate the distinction that the undertaking of restraint is in a general sense, and the specifics of restraint are in its particularities.
Hơn nữa, cần phải hiểu rằng sự khác biệt về từ ngữ này cũng được tạo ra để cho biết sự đặc biệt rằng sự thọ trì giới luật là chung, còn sự phân loại giới luật là đặc biệt.
‘‘Pāṇassa atipāto’’tiādi hi saṃvarabhedadassanaṃ.
For phrases like “ pāṇassa atipāto” (the taking of life) show the specific differences of restraint.
Vì ‘‘Pāṇassa atipāto’’ (sự sát hại sinh mạng) v.v. là sự trình bày sự phân loại giới luật.
‘‘Sabbe pāṇabhūte’’tiādi pana saṃvarasamādānadassananti.
And phrases like “ sabbe pāṇabhūte” (all living beings) show the undertaking of restraint.
Còn ‘‘Sabbe pāṇabhūte’’ (tất cả chúng sinh) v.v. là sự trình bày sự thọ trì giới luật.
Saddavidū pana ‘‘īdisesu ṭhānesu jātidabbāpekkhavasena vacanabhedamattaṃ, atthato samāna’’nti vadanti.
However, grammarians say that in such instances, there is merely a difference in expression based on the species and substance, but the meaning is the same.
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học nói rằng ‘‘Ở những trường hợp như vậy, chỉ là sự khác biệt về từ ngữ dựa trên giống và vật chất, nhưng về nghĩa thì giống nhau’’.
Tasmiṃ pana pāṇeti yathāvutte dubbidhepi pāṇe.
Tasmiṃ pana pāṇe (in that life), meaning in that life of two kinds, as explained.
Tasmiṃ pana pāṇe (đối với sinh mạng đó) là đối với cả hai loại sinh mạng đã nói.
Pāṇasaññinoti pāṇasaññāsamaṅgino puggalassa.
Pāṇasaññino (one who perceives life) means of a person endowed with the perception of life.
Pāṇasaññino (người có tưởng về sinh mạng) là đối với người có đầy đủ tưởng về sinh mạng.
Yāya pana cetanāya pavattamānassa jīvitindriyassa nissayabhūtesu mahābhūtesu upakkamakaraṇahetu taṃmahābhūtapaccayā uppajjanakamahābhūtā nuppajjissanti, sā tādisapayogasamuṭṭhāpikā cetanā pāṇātipātoti āha ‘‘jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā’’ti, jīvitindriyupacchedakassa kāyavacīpayogassa tannissayesu mahābhūtesu samuṭṭhāpikāti attho.
That volition, which gives rise to such an endeavor that, due to the action performed on the great elements supporting the continuous life faculty, the subsequent great elements will not arise, that volition causing the destruction of life is what is meant by the statement, “ jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā” (volition giving rise to the endeavor to cut off the life faculty). This means, volition giving rise to a physical or verbal effort that cuts off the life faculty, through an action on the great elements which are its support.
Và bằng ý chí nào mà các đại oai nghi (mahābhūta) làm nền tảng cho mạng căn đang diễn ra bị tác động, khiến cho các đại oai nghi sẽ sinh khởi do duyên các đại oai nghi đó không sinh khởi, ý chí đó, là ý chí khởi lên hành động như vậy, được gọi là sát sinh. Vì vậy, đã nói ‘‘jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā’’ (ý chí khởi lên hành động phá hoại mạng căn), nghĩa là ý chí khởi lên hành động thân và khẩu phá hoại mạng căn trên các đại oai nghi làm nền tảng cho mạng căn đó.
Laddhupakkamāni hi bhūtāni purimabhūtāni viya na visadāni, tasmā samānajātiyānaṃ bhūtānaṃ kāraṇāni na hontīti tesuyeva upakkame kate tato parānaṃ asati antarāye uppajjamānānaṃ bhūtānaṃ, tannissitassa ca jīvitindriyassa upacchedo hoti.
For the elements that have been acted upon are not pure like the former elements; therefore, they do not become causes for elements of the same kind. Thus, when an action is performed on those very elements, without any obstruction, the destruction of the subsequent elements and the life faculty dependent on them occurs.
Vì các đại oai nghi đã bị tác động không còn trong sạch như các đại oai nghi trước, do đó chúng không còn là nhân duyên cho các đại oai nghi cùng loại. Vì vậy, khi hành động được thực hiện trên chính các đại oai nghi đó, thì mạng căn và các đại oai nghi sinh khởi sau đó sẽ bị phá hoại nếu không có chướng ngại.
‘‘Kāyavacīdvārāna’’nti etena vitaṇḍavādimataṃ manodvāre pavattāya vadhakacetanāya pāṇātipātabhāvaṃ paṭikkhipati.
By the phrase “ kāyavacīdvārānaṃ” (through the doors of body and speech), he refutes the view of the Vitaṇḍavādins that the volition of killing occurring through the mind door constitutes the taking of life.
Bằng từ ‘‘Kāyavacīdvārānaṃ’’ (qua cửa thân và khẩu), bác bỏ quan điểm của các nhà tranh luận (vitaṇḍavādī) rằng ý chí sát hại diễn ra qua ý môn cũng là sát sinh.
Payogavatthumahantatādīhi mahāsāvajjatā tehi paccayehi uppajjamānāya cetanāya balavabhāvato veditabbā.
The great sinfulness arises from the magnitude of the effort and the object, etc., and is to be understood from the strength of the volition that arises from these conditions.
Sự phạm tội nặng cần được hiểu là do sức mạnh của ý chí sinh khởi bởi các yếu tố như sự lớn lao của hành động và đối tượng.
Ekassāpi hi payogassa sahasā nipphādanavasena, kiccasādhikāya bahukkhattuṃ pavattajavanehi laddhāsevanāya ca sanniṭṭhāpakacetanāya vasena payogassa mahantabhāvo.
The greatness of the effort is due to the rapid accomplishment of even a single effort, and also due to the concluding volition that has repeatedly engaged in the accomplishment of the task, by means of often occurring impulsion thoughts.
Sự lớn lao của hành động là do sự hoàn thành nhanh chóng của một hành động, và do ý chí quyết định được nuôi dưỡng bởi nhiều sát-na (javana) đã diễn ra để hoàn thành công việc.
Satipi kadāci khuddake ceva mahante ca pāṇe payogassa samabhāve mahantaṃ hanantassa cetanā tibbatarā uppajjatīti vatthussa mahantabhāvo.
Even if the effort is sometimes equal towards both a small and a large being, the volition of one who kills a large being arises more intensely, and thus the greatness of the object is to be understood.
Mặc dù đôi khi hành động có mức độ như nhau đối với chúng sinh nhỏ và lớn, nhưng ý chí của người giết chúng sinh lớn sẽ mạnh mẽ hơn, do đó sự lớn lao của đối tượng.
Iti ubhayampetaṃ cetanāya balavabhāveneva hoti.
Thus, both of these occur due to the strength of volition.
Như vậy, cả hai điều này đều do sức mạnh của ý chí.
Satipi ca payogavatthūnaṃ amahantabhāve hantabbassa guṇamahattenapi tattha pavattaupakāracetanā viya khettavisesanipphattiyā apakāracetanāpi balavatī, tibbatarā ca uppajjatīti tassā mahāsāvajjatā daṭṭhabbā.
And even if the effort and objects are not great, due to the greatness of the qualities of the one to be killed, the harmful volition, just like the beneficial volition that occurs there, becomes strong and arises more intensely by means of the accomplishment of a special field; thus, its great sinfulness should be understood.
Và mặc dù hành động và đối tượng không lớn lao, nhưng do sự vĩ đại của phẩm chất của người bị giết, ý chí gây hại cũng mạnh mẽ và sắc bén hơn, giống như ý chí giúp đỡ diễn ra ở đó, do đó cần phải thấy sự phạm tội nặng của nó.
Tenāha ‘‘guṇavantesū’’tiādi.
Therefore, it is said, “ guṇavantesu” (in those endowed with virtue) and so forth.
Vì vậy, đã nói ‘‘guṇavantesū’’ (đối với những người có phẩm chất) v.v.
‘‘Kilesāna’’ntiādinā pana satipi payogavatthuguṇānaṃ amahantabhāve kilesupakkamānaṃ mudutibbatāya cetanāya dubbalabalavabhāvavasena appasāvajjamahāsāvajjabhāvo veditabboti dasseti.
By “ kilesānaṃ” (of defilements) and so forth, he shows that even if the objects of effort and their qualities are not great, the less or greater sinfulness is to be understood from the weakness or strength of the volition, due to the mildness or intensity of the defiling actions.
Còn bằng từ ‘‘Kilesānaṃ’’ (phiền não) v.v., cho thấy rằng mặc dù hành động và phẩm chất của đối tượng không lớn lao, nhưng do sự yếu ớt hoặc mạnh mẽ của các phiền não, sự phạm tội có thể nhẹ hoặc nặng tùy thuộc vào sự yếu ớt hay mạnh mẽ của ý chí.
Etthāha – khaṇe khaṇe nirujjhanasabhāvesu saṅkhāresu ko hanti, ko vā haññati, yadi cittacetasikasantāno, evaṃ so anupatāpanachedanabhedanādivasena na vikopanasamattho, nāpi vikopanīyo, atha rūpasantāno, evampi so acetanatāya kaṭṭhakaliṅgarūpamoti na tattha chedanādinā pāṇātipāto labbhati yathā matasarīre.
Regarding this, it is said: "In impermanent aggregates (saṅkhārā) that cease at every moment, who kills, and who is killed? If it is the continuity of mind and mental factors, then it is not capable of disturbing by causing suffering, cutting, breaking, and so on; nor is it to be disturbed. If it is the continuity of matter, then, because it is devoid of consciousness, it is like wood or a burnt-out log, and killing by cutting and so on cannot be found there, just as in a dead body.
Ở đây có người hỏi: “Trong các pháp hữu vi (saṅkhāra) có bản chất diệt đi từng khoảnh khắc, ai là người giết, và ai bị giết? Nếu là dòng tâm và sở hữu tâm (cittacetasikasantāna) thì nó không có khả năng làm tổn hại, cũng không thể bị tổn hại bởi sự thiêu đốt, cắt xẻ, đập phá, v.v. Nếu là dòng sắc (rūpasantāna) thì nó cũng vô tri như khúc củi khô, nên không thể có sự sát sinh bằng cách cắt xẻ, v.v., giống như trên một xác chết.
Payogopi pāṇātipātassa paharaṇappakārādiatītesu vā saṅkhāresu bhaveyya, anāgatesu vā paccuppannesu vā.
And the application (payoga) of killing, such as striking, would occur in past aggregates, or in future aggregates, or in present aggregates.
Sự nỗ lực (payoga) của sát sinh có thể xảy ra đối với các pháp hữu vi đã qua, hoặc chưa đến, hoặc hiện tại.
Tattha na tāva atītānāgatesu sambhavati tesaṃ abhāvato.
First, it cannot occur in past or future aggregates because they do not exist.
Trong số đó, nó không thể xảy ra đối với các pháp đã qua hoặc chưa đến vì chúng không tồn tại.
Paccuppannesu ca saṅkhārānaṃ khaṇikattā saraseneva nirujjhanasabhāvatāya vināsābhimukhesu nippayojano eva payogo siyā.
And in present aggregates, due to their momentary nature (khaṇikattā) and their inherent nature to cease by themselves, the application would be futile in aggregates facing destruction.
Và đối với các pháp hữu vi hiện tại, vì chúng chỉ tồn tại trong một khoảnh khắc (khaṇika) và có bản chất tự diệt, hướng đến sự hủy diệt, nên sự nỗ lực đó sẽ trở nên vô ích.
Vināsassa ca kāraṇarahitattā na paharaṇappakārādipayogahetukaṃ maraṇaṃ, nirīhakatāya ca saṅkhārānaṃ kassa so payogo, khaṇikattā vadhādhippāyasamakālabhijjanakassa kiriyāpariyosānakālānavaṭṭhānato kassa vā pāṇātipātakammabaddhoti?
And since destruction is without cause, death is not caused by the application of striking, and so on. And to whom does that application belong, as the aggregates are inactive? And to whom is the karma of killing bound, since a momentary (khaṇika) aggregate, which shatters at the same time as the intention to kill, does not remain until the completion of the action?"
Và vì sự hủy diệt không có nguyên nhân, nên cái chết không phải do sự nỗ lực đánh đập, v.v. Và vì các pháp hữu vi không có ý chí (nirīhaka), sự nỗ lực đó là của ai? Và vì các pháp hữu vi diệt đi cùng lúc với ý định sát hại, không tồn tại đến khi hành động kết thúc, vậy ai là người bị ràng buộc bởi nghiệp sát sinh?”
Vuccate – vadhakacetanāsahito saṅkhārānaṃ puñjo sattasaṅkhāto hanti, tena pavattitavadhappayoganimittāpagatusmāviññāṇajīvitindriyo matavohārappavattinibandhano yathāvuttavadhappayogākaraṇe uppajjanāraho rūpārūpadhammasamūho haññati, kevalo vā cittacetasikasantāno, vadhappayogāvisayabhāvepi tassa pañcavokārabhave rūpasantānādhīnavuttitāya rūpasantāne parena payojitajīvitindriyupacchedakapayogavasena tannibbattivibandhakavisadisarūpuppattiyā vihate vicchedo hotīti na pāṇātipātassa asambhavo, nāpi ahetuko pāṇātipāto, na ca payogo nippayojano paccuppannesu saṅkhāresu katapayogavasena tadanantaraṃ uppajjanārahassa saṅkhārakalāpassa tathāanuppattito, khaṇikānaṃ saṅkhārānaṃ khaṇikamaraṇassa idha maraṇabhāvena anadhippetattā santatimaraṇassa ca yathāvuttanayena sahetukabhāvato na ahetukaṃ maraṇaṃ, na ca katturahito pāṇātipātappayogo nirīhakesupi saṅkhāresu sannihitatāmattena upakārakesu attano attano anurūpaphaluppādananiyatesu kāraṇesu kattuvohārasiddhito yathā ‘‘padīpo pakāseti, nisākaro candimā’’ti, na ca kevalassa vadhādhippāyasahabhuno cittacetasikakalāpassa pāṇātipāto icchito santānavasena avaṭṭhitasseva paṭijānanato, santānavasena pavattamānānañca padīpādīnaṃ attakiriyāsiddhi dissatīti attheva pāṇātipātena kammabaddhoti.
It is said: "The heap of aggregates, designated as a living being, accompanied by the killing volition, kills. And a collection of material and immaterial phenomena, worthy of arising, but prevented from arising in that manner due to the coming into being of dissimilar forms that hinder its manifestation, due to an effort employed by another upon the material continuum, through the action of severing the life-faculty, which is dependent on the material continuum in the five-constituent existence, even if the continuity of mind and mental factors is not the object of the killing effort, is killed (haññati) due to the disappearance of the karmically produced heat-element, resultant consciousness, and life-faculty, resulting from the killing effort that was set in motion, which constitutes the cause for the occurrence of the designation 'dead'. Or, the entire continuity of mind and mental factors is killed. Thus, killing is not impossible, nor is killing causeless; nor is the application futile with regard to present aggregates, because the collection of aggregates that would have arisen immediately after that, due to the application made, does not arise in that way. And in this context, the momentary death of momentary aggregates is not intended as death, and the death of the continuity (santatimaraṇa) is with cause, as stated, thus it is not causeless death. Nor is the application of killing without an agent (kattu), for agency is established in causes that, by their mere proximity to inactive aggregates, are helpful and are destined to produce their respective results, just as 'a lamp illuminates, the night-maker, the moon.' And killing is not desired for a mere collection of mind and mental factors accompanied by the intention to kill, for it is acknowledged only for that which is established as a continuity. And the efficacy of action is seen in lamps and so on, which occur as a continuity. Thus, there is indeed a binding by the karma of killing."
Được trả lời rằng: “Một khối các pháp hữu vi được gọi là chúng sinh, cùng với sát ý (vadhakacetanā), là người giết. Và do sự nỗ lực sát hại đã được thực hiện, một tập hợp các pháp sắc và vô sắc (rūpārūpadhammasamūha) đáng lẽ sẽ phát sinh nếu không có sự nỗ lực sát hại đó, nhưng nay đã mất đi sinh mạng (jīvitindriya) và thức (viññāṇa) do nhiệt (usmā) đã biến mất, và là cơ sở cho sự phát sinh của danh từ “chết”, thì bị giết. Hoặc chỉ riêng dòng tâm và sở hữu tâm (cittacetasikasantāna) bị giết. Mặc dù nó không phải là đối tượng của sự nỗ lực sát hại, nhưng trong cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhava), vì nó phụ thuộc vào dòng sắc (rūpasantāna), nên khi sự phát sinh của sắc không tương ứng, ngăn cản sự phát sinh của sinh mạng (jīvitindriya) do người khác tác động lên dòng sắc, thì sự gián đoạn (viccheda) xảy ra. Vì vậy, sự sát sinh không phải là không thể, cũng không phải là sát sinh vô nhân (ahetuka). Và sự nỗ lực không phải là vô ích đối với các pháp hữu vi hiện tại, vì tập hợp các pháp hữu vi đáng lẽ sẽ phát sinh ngay sau đó đã không phát sinh theo cách đó do sự nỗ lực đã được thực hiện. Cái chết khoảnh khắc (khaṇikamaraṇa) của các pháp hữu vi khoảnh khắc không được coi là cái chết ở đây, và cái chết liên tục (santatimaraṇa) có nguyên nhân như đã nói, nên không phải là cái chết vô nhân. Và sự nỗ lực sát sinh không phải là không có chủ thể, vì sự thành tựu của danh từ “chủ thể” đối với các nguyên nhân có khả năng tạo ra kết quả tương ứng của riêng chúng, chỉ bằng sự hiện diện của chúng trong các pháp hữu vi không có ý chí, giống như “đèn chiếu sáng, mặt trăng chiếu sáng”. Và sát sinh không được mong muốn chỉ là tập hợp tâm và sở hữu tâm cùng với ý định sát hại, vì nó chỉ được thừa nhận là tồn tại theo dòng chảy (santāna). Và sự thành tựu của hành động của các vật như đèn, v.v., diễn ra theo dòng chảy, được thấy là có. Do đó, có sự ràng buộc bởi nghiệp sát sinh.”
Ayañca vicāro adinnādānādīsupi yathāsambhavaṃ vibhāvetabbo.
And this analysis should be explained in cases of taking what is not given, and so on, as far as applicable.
Và sự phân tích này cũng phải được làm rõ theo khả năng đối với adinnādāna và các điều khác.
Sāhatthikoti sayaṃ mārentassa kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paharaṇaṃ.
Sāhatthiko (personally perpetrated) means striking with one's body or with an object connected to one's body, when intending to kill.
Sāhatthika (tự tay giết) là việc tự mình đánh đập bằng thân hoặc vật gắn liền với thân để giết.
Āṇattikoti aññaṃ āṇāpentassa ‘‘evaṃ vijjhitvā vā paharitvā vā mārehī’’ti āṇāpanaṃ.
Āṇattiko (by command) means ordering another, "Pierce or strike and kill in this way."
Āṇattika (sai khiến giết) là việc sai khiến người khác rằng: “Hãy đâm hoặc đánh mà giết nó.”
Nissaggiyoti dūre ṭhitaṃ māretukāmassa kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā usuyantapāsāṇādīnaṃ nissajjanaṃ.
Nissaggiyo (by missile) means discharging arrows, machines, stones, and so on, with one's body or an object connected to one's body, when intending to kill someone far away.
Nissaggiya (ném vật giết) là việc ném tên, đá, v.v., bằng thân hoặc vật gắn liền với thân, với ý định giết người đang ở xa.
Thāvaroti asañcārimena upakaraṇena māretukāmassa opātāpassenaupanikkhipanaṃ, bhesajjasaṃvidhānañca.
Thāvaro (fixed) means placing (a weapon) near a pitfall or a door-frame, or prescribing medicine, when intending to kill with an immovable instrument.
Thāvara (dùng vật cố định giết) là việc đặt bẫy, hố chông, hoặc sắp đặt thuốc độc, v.v., với ý định giết bằng một phương tiện không di chuyển được.
Vijjāmayoti māraṇatthaṃ mantaparijappanaṃ āthabbaṇikādīnaṃ viya.
Vijjāmayo (by magic) means reciting spells for the purpose of killing, as is done by sorcerers (āthabbaṇikā) and the like.
Vijjāmaya (dùng bùa chú giết) là việc niệm thần chú để giết, như của các Athabbaṇika (nhà thuật sĩ) và những người khác.
Āthabbaṇikā hi āthabbaṇaṃ payojenti nagare vā ruddhe saṅgāme vā paccupaṭṭhite paṭisenāya paccatthikesu paccāmittesu ītiṃ uppādenti upaddavaṃ uppādenti rogaṃ uppādenti pajjarakaṃ uppādenti sūcikaṃ uppādenti visūcikaṃ karonti pakkhandiyaṃ karonti.
Indeed, sorcerers (āthabbaṇikā) employ Atharva Veda magic, and when a city is besieged or a battle is imminent, they cause calamities (īti), afflictions (upaddava), diseases (roga), fevers (pajjaraka), piercing pains (sūcika), dysentery (visūcika), and bloody dysentery (pakkhandiya) among the opposing army and enemies.
Các Athabbaṇika sử dụng Athabbaṇa để tạo ra tai họa (īti), tai ương (upaddava), bệnh tật (roga), sốt (pajjaraka), đau nhói (sūcika), kiết lỵ (visūcika), và tiêu chảy ra máu (pakkhandiya) khi thành phố bị bao vây hoặc khi chiến tranh xảy ra chống lại quân địch.
Vijjādharā ca vijjaṃ parivattetvā nagare vā ruddhe…pe… pakkhandiyaṃ karonti.
And those with magical powers (vijjadharā), by reciting spells, when a city is besieged… and so on… cause bloody dysentery.
Và các Vijjādhara (người giữ bùa chú) cũng xoay chuyển bùa chú khi thành phố bị bao vây… và gây ra tiêu chảy ra máu.
Iddhimayoti kammavipākajiddhimayo dāṭhākoṭanādīni viya.
Iddhimayo (by psychic power) means psychic power produced by kamma-result, like the breaking of tusks, and so on.
Iddhimaya (dùng thần thông giết) là thần thông do quả nghiệp sinh ra, như việc bẻ gãy răng, v.v.
Piturañño kira sīhaḷanarindassa dāṭhākoṭanena cūḷasumanakuṭumbiyassa maraṇaṃ hoti.
It is said that Cūḷasumana the householder died due to the breaking of the tusks of King Pitu, the monarch of Sri Lanka.
Nghe nói, cái chết của gia chủ Cūḷasumana là do vua cha của vị vua Tích Lan đã bẻ gãy răng.
‘‘Imasmiṃ panatthe’’tiādinā ganthagāravaṃ pariharitvā tassa anūnabhāvampi karoti ‘‘atthikehī’’tiādinā.
By "in this matter, however" and so on, he avoids the gravity of the text and also ensures its completeness by adding "by those who desire" and so on.
Với câu “Imasmiṃ panatthe” (Trong vấn đề này), v.v., vị ấy đã tránh sự nặng nề của văn bản và cũng làm cho nó không thiếu sót với câu “atthikehī” (những người cần), v.v.
Idha avuttopi hi esa attho atidisanena vutto viya anūno paripuṇṇoti.
For even if this meaning is not stated here, it is like being stated through extensive indication, thus it is complete and full.
Mặc dù ý nghĩa này không được nói rõ ở đây, nhưng nó được coi là không thiếu sót, đầy đủ như đã được nói bằng cách tham chiếu đến các trường hợp khác.
Dussīlassa bhāvo dussīlyaṃ, yathāvuttā cetanā.
The state of one who is immoral is dussīlyaṃ (immorality), which is the volition as stated.
Trạng thái của người giữ giới không tốt là dussīlyaṃ (ác giới), tức là tác ý đã được nói đến.
‘‘Pahāyā’’ti ettha tvā-saddo pubbakāleti āha ‘‘pahīnakālato paṭṭhāyā’’ti, hetuatthataṃ vā sandhāya evaṃ vuttaṃ.
Regarding "pahāya" (having abandoned), the suffix tvā indicates a prior time, so it says " pahīnakālato paṭṭhāyā" (from the time of abandonment). Or, it is said thus with reference to the meaning of cause.
Ở đây, từ “pahāya” (đã từ bỏ) có nghĩa là “từ thời điểm đã từ bỏ”, hoặc nó được nói như vậy để chỉ ý nghĩa nguyên nhân.
Etena hi pahānahetukā idhādhippetā samucchedanikā viratīti dasseti.
For by this, it is shown that the complete abandonment (samucchedanikā viratī), which is implied here, is caused by abandonment.
Bằng cách này, nó cho thấy rằng sự từ bỏ (viratī) được đề cập ở đây là sự từ bỏ hoàn toàn (samucchedanikā), do sự từ bỏ làm nguyên nhân.
Kammakkhayañāṇena hi pāṇātipātadussīlyassa pahīnattā bhagavā accantameva tato paṭiviratoti vuccati samucchedavasena pahānaviratīnamadhippetattā.
Indeed, since the immorality of killing is abandoned by the knowledge of the destruction of karma (kammakkhayañāṇa), the Blessed One is said to have entirely abstained from it, because abandonment and abstinence by way of eradication (samuccheda) are intended.
Vì ác giới sát sinh đã được từ bỏ bằng trí tuệ diệt nghiệp (kammakkhayañāṇa), nên Đức Thế Tôn được nói là hoàn toàn từ bỏ điều đó, vì sự từ bỏ và sự đoạn trừ được đề cập theo cách đoạn diệt.
Kiñcāpi ‘‘pahāya paṭivirato’’ti padehi vuttānaṃ pahānaviramaṇānaṃ purimapacchimakālatā natthi, maggadhammānaṃ pana sammādiṭṭhiādīnaṃ, paccayabhūtānaṃ sammāvācādīnañca paccayuppannabhūtānaṃ paccayapaccayuppannabhāve apekkhite sahajātānampi paccayapaccayuppannabhāvena gahaṇaṃ purimapacchimabhāvena viya hoti.
Although there is no anterior and posterior temporality between the abandonment and abstinence mentioned by the phrases "pahāya paṭivirato" (having abandoned, he abstains), nevertheless, when the causal and resultant relationship of path factors like right view (sammādiṭṭhi) and factors like right speech (sammāvācā) which are their effects, is considered, the taking of co-arisen phenomena as cause and effect is like a sequential order.
Mặc dù không có sự khác biệt về thời gian trước sau giữa sự từ bỏ và sự đoạn trừ được nói bằng các từ “pahāya paṭivirato” (đã từ bỏ và đoạn trừ), nhưng khi xem xét mối quan hệ nhân quả của các pháp đạo (maggadhamma) như chánh kiến (sammādiṭṭhi) và các pháp khác là nhân, và các pháp như chánh ngữ (sammāvācā) và các pháp khác là quả, thì việc lấy các pháp đồng sinh (sahajāta) làm nhân và quả cũng giống như có sự trước sau.
Paccayo hi purimataraṃ paccayasattiyā ṭhito, tato paraṃ paccayuppannaṃ paccayasattiṃ paṭicca pavattati, tasmā gahaṇappavattiākāravasena sahajātādipaccayabhūtesu sammādiṭṭhiādīsu pahāyakadhammesu pahānakiriyāya purimakālavohāro, tappaccayuppannāsu ca viratīsu viramaṇakiriyāya aparakālavohāro sambhavati.
For the cause exists with causal power first; thereafter, the effect arises dependent on that causal power. Therefore, in the context of abandoning factors like right view, which are concomitant causal factors, the action of abandoning is conventionally spoken of as a prior time, and in the case of abstinences which are their effects, the action of abstaining is conventionally spoken of as a subsequent time.
Vì nhân tồn tại trước tiên với năng lực nhân, sau đó quả phát sinh dựa vào năng lực nhân. Do đó, theo cách thức của sự nắm giữ và phát sinh, trong các pháp từ bỏ (pahāyaka dhamma) như chánh kiến, v.v., là nhân đồng sinh, có thể có sự gọi là thời gian trước cho hành động từ bỏ, và trong các sự từ bỏ (viratī) là quả của chúng, có thể có sự gọi là thời gian sau cho hành động đoạn trừ.
Tasmā ‘‘sammādiṭṭhiādīhi pāṇātipātaṃ pahāya sammāvācādīhi pāṇātipātā paṭivirato’’ti pāḷiyaṃ attho daṭṭhabbo.
Therefore, the meaning in the Pāḷi should be understood as: "having abandoned killing by right view and other factors, he abstains from killing by right speech and other factors."
Do đó, ý nghĩa trong Pāḷi phải được hiểu là “đã từ bỏ sát sinh bằng chánh kiến và các pháp khác, và đã đoạn trừ sát sinh bằng chánh ngữ và các pháp khác”.
Ayaṃ panettha aṭṭhakathāmuttako nayo – pahānaṃ samucchedavasena viratipaṭippassaddhivasena yojetabbā, tasmā maggena pāṇātipātaṃ pahāya phalena pāṇātipātā paṭiviratoti attho.
Here is a method outside the Aṭṭhakathā: abandonment should be understood in terms of eradication, and abstinence in terms of pacification. Therefore, the meaning is: having abandoned killing by the path, he abstains from killing by the fruit.
Đây là một phương pháp ngoài Chú giải ở đây: sự từ bỏ (pahāna) phải được kết hợp theo cách đoạn diệt (samuccheda), và sự đoạn trừ (virati) phải được kết hợp theo cách an tịnh (paṭippassaddhi). Do đó, ý nghĩa là “đã từ bỏ sát sinh bằng Đạo (magga) và đã đoạn trừ sát sinh bằng Quả (phala)”.
Apica pāṇo atipātīyati etenāti pāṇātipāto, pāṇaghātahetubhūto dhammasamūho.
Furthermore, that by which life (pāṇa) is destroyed (atipātīyati) is pāṇātipāto (killing), which is the group of phenomena that are causes of killing living beings.
Hơn nữa, pāṇa (sinh mạng) bị atipātīyati (làm mất đi) bởi điều này, nên đó là pāṇātipāta (sát sinh), tức là tập hợp các pháp là nguyên nhân của việc giết hại sinh mạng.
Ko paneso?
What is this, then?
Vậy đó là gì?
Ahirikānottappadosamohavihiṃsādayo kilesā.
It is the defilements (kilesā) such as shamelessness (ahirika), fearlessness of wrongdoing (anottappa), hatred (dosa), delusion (moha), and cruelty (vihiṃsā).
Đó là các phiền não (kilesa) như vô tàm (ahirika), vô quý (anottappa), sân (dosa), si mê (moha), và sự làm hại (vihiṃsā).
Te hi bhagavā ariyamaggena pahāya samugghāṭetvā pāṇātipātadussīlyato accantameva paṭivirato kilesesu pahīnesu tannimittakammassa anuppajjanato, tasmā maggena pāṇātipātaṃ yathāvuttakilesaṃ pahāya teneva pāṇātipātā dussīlyacetanā paṭiviratoti attho.
For the Blessed One, having utterly abandoned and eradicated the aforementioned defilements that constitute the immoral action of killing living beings by means of the Noble Path, is absolutely abstinent from it; because when the defilements are abandoned, the kamma conditioned by them does not arise. Therefore, the meaning is that by abandoning the immoral volitional act of killing living beings—the defilements as stated—through the path, he is abstinent from the immoral volitional act of killing living beings by that very means.
Đức Thế Tôn đã đoạn trừ và tiêu diệt hoàn toàn các phiền não đó bằng Thánh đạo, và Ngài hoàn toàn từ bỏ ác hạnh sát sinh. Bởi vì khi các phiền não đã được đoạn trừ, nghiệp do chúng làm nhân sẽ không còn phát sinh. Do đó, ý nghĩa là, bằng Thánh đạo, Ngài đã đoạn trừ sát sinh, tức là các phiền não đã được nói đến, và chính vì thế Ngài đã từ bỏ ý muốn ác hạnh sát sinh.
Esa nayo ‘‘adinnādānaṃ pahāyā’’tiādīsupi.
The same method applies to phrases like “having abandoned taking what is not given,” and so on.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp như “đoạn trừ sự lấy của không cho” (adinnādānaṃ pahāya), v.v.
Orato viratoti pariyāyavacanametaṃ, pati-visaddānaṃ vā paccekaṃ yojetabbato tathā vuttaṃ.
Orato virato is a synonym for it, or it is stated thus because the terms pati- and vi- are to be individually conjoined.
Orato virato là từ đồng nghĩa, hoặc được nói như vậy vì mỗi từ trong pati-visa (paṭi-visaddānaṃ) có thể được ghép riêng lẻ.
Oratoti hi avarato abhimukhaṃ rato, tena ujukaṃ viramaṇavasena sātisayataṃ dasseti.
For Orato means "ava-rato" (turned away from), "abhi-mukhaṃ rato" (turned towards abstaining). Thereby, it indicates a profound degree of abstention in a direct manner.
Vì orato có nghĩa là avarato (đã từ bỏ) và abhimukhaṃ rato (đã từ bỏ hướng về), nên nó biểu thị sự từ bỏ một cách trực tiếp, với một mức độ vượt trội.
Paṭiratassa cetaṃ atthavacanaṃ.
And this is an explanation of the meaning of paṭivirata.
Và từ này là sự diễn giải ý nghĩa của paṭirata.
Viratoti visesena rato, tena saha vāsanāya viramaṇabhāvaṃ, ubhayena pana samucchedaviratibhāvaṃ vibhāveti.
Virato means "visesena rato" (especially abstinent), which shows the state of abstaining along with the underlying tendency (vāsanā). By both terms, it clarifies the state of abstention through eradication (samuccheda-virati).
Virato có nghĩa là visesena rato (đã từ bỏ một cách đặc biệt), biểu thị trạng thái từ bỏ cùng với vāsanā (tàn dư). Cả hai từ này cùng nhau làm rõ trạng thái từ bỏ hoàn toàn (samucchedavirati).
Eva-saddo pana tassā viratiyā kālādivasena apariyantataṃ dassetuṃ vutto.
The particle eva is stated to indicate the boundless nature of that abstention in terms of time and so on.
Còn từ eva được nói ra để biểu thị sự vô tận của sự từ bỏ đó theo thời gian, v.v.
So ubhayattha yojetabbo.
It should be applied to both terms.
Nó nên được ghép ở cả hai nơi.
Yathā hi aññe samādinnaviratikāpi anavaṭṭhitacittatāya lābhajīvitādihetu samādānaṃ bhinnanti, na evaṃ bhagavā, sabbaso pahīnapāṇātipātattā panesa accantavirato evāti.
For just as others who have undertaken abstention might break their undertaking due to an unsettled mind, for the sake of gains, livelihood, and so forth, the Blessed One is not like that; rather, having completely abandoned killing living beings, he is absolutely abstinent.
Vì những người khác, dù đã thọ trì sự từ bỏ, nhưng do tâm không ổn định, vì lợi lộc, sinh kế, v.v., mà phá giới. Đức Thế Tôn thì không như vậy, bởi vì Ngài đã hoàn toàn đoạn trừ sát sinh, nên Ngài là bậc hoàn toàn từ bỏ.
‘‘Natthi tassā’’tiādinā eva-saddena dassitaṃ yathāvuttamatthaṃ nivattetabbatthavasena samattheti.
By ‘‘Natthi tassā’’tiādinā (There is not for him...) and the particle eva, he supports the meaning as stated, implying its exclusion (nivattetabbatthavasena).
Với câu ‘‘Natthi tassā’’ (Không có điều đó cho Ngài), v.v., nó khẳng định ý nghĩa đã nói trên, được biểu thị bằng từ eva, theo cách mà nó cần được loại bỏ.
Tattha vītikkamissāmīti uppajjanakā dhammāti saha pāṭhasesena sambandho.
There, the connection is with the remaining part of the text, that the states which would arise, “I would transgress,” are evil states.
Ở đó, vītikkamissāmī (tôi sẽ vượt qua) có liên hệ với phần còn lại của câu, tức là các pháp sẽ phát sinh.
Te pana anavajjadhammehi vokiṇṇā antarantarā uppajjanakā dubbalā sāvajjā dhammā, yasmā ca ‘‘kāyavacīpayogaṃ upalabhitvā imassa kilesā uppannā’’ti viññunā sakkā ñātuṃ, tasmā te imināva pariyāyena ‘‘cakkhusotaviññeyyā’’ti vuttā, na pana cakkhusotaviññāṇārammaṇattā.
These are weak, blameworthy states that arise intermittently, mixed with blameless states. And because it is possible for the discerning to know that "defilements have arisen in this person by observing physical and verbal action," they are referred to by this very expression "discernible by eye and ear"; not, however, because they are objects of eye-consciousness and ear-consciousness.
Những pháp đó là các pháp yếu kém, có tội, xen lẫn với các pháp không có tội, và phát sinh xen kẽ. Và bởi vì người trí có thể biết rằng “phiền não của người này đã phát sinh do dựa vào hành động thân và khẩu”, nên những pháp đó được nói là ‘‘cakkhusotaviññeyyā’’ (có thể được nhận biết bằng mắt và tai) theo cách diễn đạt này, chứ không phải vì chúng là đối tượng của nhãn thức và nhĩ thức.
Ato sasambhārakathāya cakkhusotehi, tannissitaviññāṇehi vā kāyikavācasikapayogamupalabhitvā manoviññāṇena viññeyyāti attho daṭṭhabbo.
Thus, in the explanation of the constituents, the meaning to be understood is that they are discernible by mind-consciousness, having observed physical and verbal actions through the eye and ear, or through the consciousnesses dependent on them.
Do đó, trong phần giải thích về các yếu tố, cần hiểu rằng ý nghĩa là chúng có thể được nhận biết bằng ý thức, sau khi đã nhận biết hành động thân và khẩu thông qua mắt và tai, hoặc thông qua các thức nương tựa vào chúng.
Kāyikāti kāyena katā pāṇātipātādinipphādakā balavanto akusalā.
Kāyikā (bodily) refers to strong unwholesome actions, such as killing living beings, performed by the body.
Kāyikā là những điều bất thiện mạnh mẽ, được thực hiện bằng thân, gây ra sát sinh, v.v.
‘‘Kāḷakā’’ tipi ṭīkāyaṃ uddhatapāṭho, kaṇhapakkhikā balavanto akusalāti attho.
In the Tīkā, the reading is ‘‘Kāḷakā’’pi (also 'dark'), meaning strong unwholesome actions belonging to the dark side.
Trong chú giải, có đoạn văn được trích dẫn là ‘‘Kāḷakā’’ (đen tối), ý nghĩa là những điều bất thiện mạnh mẽ thuộc phe đen tối.
‘‘Imināvā’’tiādinā nayadānaṃ karoti, tañca kho ‘‘adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato’’tiādipadesu.
By ‘‘Imināvā’’tiādinā (by this very method, etc.), he gives an example of the method, and that is in phrases like “having abandoned taking what is not given, abstinent from taking what is not given.”
Với câu ‘‘Imināvā’’ (Chính bằng điều này), v.v., nó đưa ra một nguyên tắc, và nguyên tắc đó nằm trong các từ như ‘‘đoạn trừ sự lấy của không cho, từ bỏ sự lấy của không cho’’ (adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato), v.v.
Pāpe sametīti samaṇo, gotamasamaññā, tena gottenasambandho gotamoti atthaṃ sandhāya ‘‘samaṇoti bhagavā’’tiādi vuttaṃ.
He calms evil (pāpe sameti), hence Samaṇa. It is a designation by Gotama, and referring to the meaning that Gotama is connected by lineage, it is stated: ‘‘Samaṇoti bhagavā’’ (the Blessed One is a Samaṇa), etc.
Người làm cho các điều ác lắng dịu được gọi là samaṇa (sa-môn), đó là biệt danh của Gotama. Với ý nghĩa đó, câu ‘‘samaṇoti bhagavā’’ (Đức Thế Tôn là Sa-môn), v.v., đã được nói.
Gottavasena laddhavohāroti sambandho.
The connection is that he is known by his clan.
Có liên hệ là Ngài được gọi tên theo dòng họ.
Brahmadattena bhāsitavaṇṇānusandhiyā imissā desanāya pavattanato, tena ca bhikkhusaṅghavaṇṇassāpi bhāsitattā bhikkhusaṅghavaṇṇopi vuttanayena desitabbo, so na desito.
Because this discourse arose in connection with the praise spoken by Brahmadatta, and because the praise of the Saṅgha of bhikkhus was also spoken by him, the praise of the Saṅgha of bhikkhus should also be expounded in the manner stated, but it was not expounded.
Vì bài giảng này được khởi xướng theo mạch văn tán thán do Brahmadatta nói, và vì lời tán thán Tăng đoàn cũng được nói bởi ông ấy, nên lời tán thán Tăng đoàn cũng nên được giảng theo cách đã nói, nhưng nó không được giảng.
Kiṃ so pāṇātipātā paṭiviratabhāvo bhikkhusaṅghassa na vijjatīti anuyogamapanento ‘‘na kevalañcā’’tiādimāha.
To ward off the question, "Does that state of abstaining from killing living beings not exist for the Saṅgha of bhikkhus?" he states ‘‘na kevalañcā’’ (not only), and so on.
Để bác bỏ câu hỏi: "Phải chăng trạng thái từ bỏ sát sinh đó không tồn tại trong Tăng đoàn?", Ngài nói ‘‘na kevalañcā’’ (không chỉ vậy), v.v.
Evaṃ sati kasmā na desitoti punānuyogaṃ pariharati ‘‘desanā panā’’tiādinā.
If that is the case, to ward off the further question, "Why was it not expounded?" he states ‘‘desanā panā’’ (but the teaching), and so on.
Nếu vậy, tại sao nó không được giảng? Ngài giải thích câu hỏi đó bằng cách nói ‘‘desanā panā’’ (nhưng bài giảng), v.v.
Evanti evameva.
Evaṃ means exactly so.
Evaṃ có nghĩa là "cũng vậy".
Etthāyamadhippāyo –‘‘atthi bhikkhave, aññe ca dhammā’’tiādinā anaññasādhāraṇe buddhaguṇe ārabbha upari desanaṃ vaḍḍhetukāmo bhagavā ādito paṭṭhāya ‘‘tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyyā’’tiādinā buddhaguṇavaseneva desanaṃ ārabhi, na bhikkhusaṅghaguṇavasenāpi.
Here is the intention: The Blessed One, desiring to expand the discourse further by starting with ‘‘Atthi bhikkhave, aññe ca dhammā’’tiādinā (There are, O bhikkhus, other qualities as well) concerning the unique qualities of a Buddha, initiated the discourse solely based on the Buddha's qualities, not on the qualities of the Saṅgha of bhikkhus.
Ở đây, ý nghĩa là: Đức Thế Tôn, với ý định mở rộng bài giảng về những phẩm chất độc đáo của chư Phật bằng cách nói ‘‘Này các Tỳ-khưu, có những pháp khác’’, v.v., đã bắt đầu bài giảng ngay từ đầu chỉ dựa trên các phẩm chất của chư Phật, bằng cách nói ‘‘Người nào ca ngợi Như Lai thì nên ca ngợi như vậy’’, v.v., chứ không phải dựa trên các phẩm chất của Tăng đoàn.
Esā hi bhagavato desanāya pakati, yadidaṃ ekaraseneva desanaṃ dassetuṃ labbhamānassāpi kassaci aggahaṇaṃ.
This is the nature of the Blessed One’s teaching, namely, not taking up something (a certain aspect) even when it could be presented in a uniform manner.
Đây là bản chất của bài giảng của Đức Thế Tôn, tức là không đề cập đến một điều gì đó mặc dù nó có thể được trình bày một cách nhất quán.
Tathā hi rūpakaṇḍe dukādīsu, tanniddesesu ca hadayavatthu na gahitaṃ.
Thus, in the section on form (rūpakaṇḍa), in the pairs (dukas) and so forth, and in their explanations, the heart-base (hadayavatthu) is not included.
Ví dụ, trong phần về sắc (rūpakaṇḍa), trong các nhóm hai (duka) và các nhóm khác, và trong các phần giải thích của chúng, yếu tố tâm (hadayavatthu) không được đề cập.
Itaravatthūhi asamānagatikattā desanābhedo hotīti.
This is because the exposition would become fractured due to its dissimilar nature compared to other bases.
Bởi vì nó không có cùng quỹ đạo với các yếu tố khác, nên sẽ có sự khác biệt trong bài giảng.
Yathā hi cakkhuviññāṇādīni ekantato cakkhādinissayāni, na evaṃ manoviññāṇaṃ ekantena hadayavatthunissayaṃ āruppe tadabhāvato, nissayanissitavasena ca vatthudukādidesanā pavattā ‘‘atthi rūpaṃ cakkhuviññāṇassa vatthu, atthi rūpaṃ na cakkhuviññāṇassa vatthū’’tiādinā.
For just as eye-consciousness and so on are absolutely dependent on the eye and so on, so too mind-consciousness is not absolutely dependent on the heart-base, because of its absence in the Arupa-realm. And the exposition of the pairs of bases (vatthu-duka) and so on proceeds according to dependence and that which is dependent, with phrases like “there is form which is a base for eye-consciousness, there is form which is not a base for eye-consciousness,” and so on.
Cũng như nhãn thức, v.v., hoàn toàn nương tựa vào mắt, v.v., thì ý thức không hoàn toàn nương tựa vào yếu tố tâm, vì nó không tồn tại trong cõi vô sắc. Và bài giảng về các nhóm hai yếu tố, v.v., được trình bày dựa trên sự nương tựa và cái được nương tựa, với các câu như ‘‘có sắc là căn cứ của nhãn thức, có sắc không phải là căn cứ của nhãn thức’’, v.v.
Yampi manoviññāṇaṃ ekantato hadayavatthunissayaṃ, tassa vasena ‘‘atthi rūpaṃ manoviññāṇassa vatthū’’tiādinā dukādīsu vuccamānesupi na tadanurūpā ārammaṇadukādayo sambhavanti.
Even though mind-consciousness is absolutely dependent on the heart-base, and thus pairs are spoken of in relation to it, such as “there is form which is a base for mind-consciousness,” relevant pairs of objects (ārammaṇa-dukas) do not arise.
Ngay cả khi ý thức hoàn toàn nương tựa vào yếu tố tâm, và các nhóm hai yếu tố, v.v., được nói đến theo ý thức với các câu như ‘‘có sắc là căn cứ của ý thức’’, v.v., thì các nhóm hai đối tượng, v.v., tương ứng sẽ không thể tồn tại.
Na hi ‘‘atthi rūpaṃ manoviññāṇassa ārammaṇaṃ, atthi rūpaṃ na manoviññāṇassa ārammaṇa’’nti sakkā vattuṃ tadanārammaṇarūpassābhāvatoti vatthārammaṇadukā bhinnagatikā siyuṃ, tasmā na ekarasā desanā bhaveyyāti na vuttaṃ, tathā nikkhepakaṇḍe cittuppādavibhāgena visuṃ avuccamānattā avitakkaavicārapadavissajjane ‘‘vicāro cā’’ti vattuṃ na sakkāti āvitakkavicāramattapadavissajane labbhamānopi vitakko na uddhato.
For it is not possible to say, “there is form which is an object of mind-consciousness, there is form which is not an object of mind-consciousness,” due to the absence of form that is not an object of mind-consciousness. Thus, the pairs of base and object would be of different natures, and therefore, the exposition would not be uniform; hence, it was not mentioned. Similarly, in the Nikkhepakaṇḍa, because Cittuppāda (thought-origination) is not individually described by division, it is not possible to say “and vicāra” in the explanation of the avitakka-avicāra terms; hence, even though vitakka is obtainable in the explanation of the avitakka-vicāramatta terms, it is not brought up.
Không thể nói ‘‘có sắc là đối tượng của ý thức, có sắc không phải là đối tượng của ý thức’’, vì không có sắc nào không phải là đối tượng của ý thức. Do đó, các nhóm hai căn cứ và đối tượng sẽ có quỹ đạo khác nhau, và vì vậy bài giảng sẽ không nhất quán, nên nó không được nói đến. Tương tự, trong phần tóm tắt (nikkhepakaṇḍa), vì không được nói riêng biệt theo sự phân chia của sự phát sinh tâm, nên trong phần giải thích từ avitakka-avicāra, không thể nói ‘‘và sự quán sát’’. Do đó, dù có thể có tầm (vitakka) trong phần giải thích từ avitakka-vicāramatta, nhưng nó không được đề cập.
Aññathā hi ‘‘vitakko cā’’ti vattabbaṃ siyā, evamevidhāpi bhikkhusaṅghaguṇo na desitoti.
Otherwise, it would be necessary to say “and vitakka.” In the same way, the quality of the Saṅgha of bhikkhus was not expounded.
Nếu không, thì phải nói ‘‘và tầm’’. Tương tự như vậy, phẩm chất của Tăng đoàn cũng không được giảng ở đây.
Kāmaṃ saddato evaṃ na desito, atthato pana brahmadattena bhāsitavaṇṇassa anusandhidassanavasena imissā desanāya āraddhattā dīpetuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘atthaṃ panā’’tiādi.
Certainly, it was not expounded literally in this way, but regarding the meaning, since this discourse was initiated by showing the connection to the praise spoken by Brahmadatta, it is proper to clarify it; thus, he states ‘‘atthaṃ panā’’ (but the meaning), and so on.
Mặc dù đúng là nó không được giảng theo nghĩa đen, nhưng theo nghĩa sâu xa, vì bài giảng này được khởi xướng để chỉ ra mối liên hệ với lời tán thán do Brahmadatta nói, nên việc làm rõ nó là hợp lý. Do đó, Ngài nói ‘‘atthaṃ panā’’ (nhưng ý nghĩa), v.v.
Tatthāyaṃ dīpanā – ‘‘pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato samaṇassa gotamassa sāvakasaṅgho nihitadaṇḍo nihitasattho’’ti vitthāretabbaṃ.
Herein is the clarification: it should be elaborated as, “The Saṅgha of disciples of the Samaṇa Gotama, having abandoned killing living beings, abstains from killing living beings, has laid aside cudgels, has laid aside weapons.”
Ở đây, sự làm rõ này là: ‘‘Tăng đoàn đệ tử của Sa-môn Gotama, sau khi đoạn trừ sát sinh, đã từ bỏ sát sinh, đã đặt xuống gậy gộc, đã đặt xuống vũ khí’’, v.v., cần được mở rộng.
Nanu dhammassāpi vaṇṇo brahmadattena bhāsitoti?
Was not the praise of the Dhamma also spoken by Brahmadatta?
Há chẳng phải phẩm chất của Pháp cũng được Brahmadatta nói đến sao?
Saccaṃ bhāsito, so pana sammāsambuddhapabhavattā, ariyasaṅghādhārattā ca dhammassa dhammānubhāvasiddhattā ca tesaṃ, tadubhayavaṇṇadīpaneneva dīpitoti visuṃ na uddhato.
Indeed it was spoken, but that praise of the Dhamma is considered as clarified through the exposition of the praise of both (the Buddha and the Saṅgha), because the Dhamma originates from the Perfectly Self-Enlightened One, is upheld by the Noble Saṅgha, and their (the Dhamma's, Buddha's, and Saṅgha's) power is established by the Dhamma's efficacy; thus it was not brought up separately.
Đúng vậy, nó đã được nói đến, nhưng vì Pháp bắt nguồn từ Đức Chánh Đẳng Giác, là nền tảng của Thánh Tăng, và vì Pháp đã được chứng đắc bởi năng lực của Pháp của các Ngài, nên nó đã được làm rõ bằng cách làm rõ phẩm chất của cả hai (Phật và Tăng), và không được đề cập riêng biệt.
Saddhammānubhāveneva hi bhagavā, bhikkhusaṅgho ca pāṇātipātādippahānasamattho hoti.
For it is only by the power of the True Dhamma that the Blessed One and the Saṅgha of bhikkhus are capable of abandoning killing living beings and so forth.
Thật vậy, chính nhờ năng lực của Chánh Pháp mà Đức Thế Tôn và Tăng đoàn có khả năng đoạn trừ sát sinh, v.v.
Atthāpattivasena paraviheṭhanassa parivajjitabhāvadīpanatthaṃ daṇḍasatthānaṃ nikkhepavacanti āha ‘‘parūpaghātatthāyā’’tiādi.
He states ‘‘parūpaghātatthāyā’’ (for harming others), etc., referring to the statement about laying aside cudgels and weapons, to indicate, by implication, the avoidance of harming others.
Để làm rõ rằng sự làm hại người khác đã được từ bỏ theo nghĩa suy ra, lời nói về việc đặt xuống gậy gộc và vũ khí đã được nói. Do đó, Ngài nói ‘‘parūpaghātatthāyā’’ (vì mục đích làm hại người khác), v.v.
Avattanatoti apavattanato, asañcaraṇato vā.
Avattanato means from not occurring, or from not moving about.
Avattanato có nghĩa là không xảy ra, hoặc không di chuyển.
Nikkhitto daṇḍo yenāti nikkhittadaṇḍo. Tathā nikkhittasattho. Majjhimassa purisassa catuhatthappamāṇo cettha daṇḍo. Tadavaseso muggarakhaggādayo satthaṃ, tena vuttaṃ ‘‘ettha cā’’tiādi.
One by whom a cudgel is laid aside is nikkhittadaṇḍo (one who has laid aside cudgels). Similarly, nikkhittasattho (one who has laid aside weapons). Here, a cudgel (daṇḍo) is a staff of four cubits in length for an average person. The remaining implements like clubs and swords are weapons (satthaṃ); hence it is stated ‘‘ettha cā’’ (and here), etc.
Người nào đã đặt xuống gậy gộc thì gọi là nikkhittadaṇḍo. Tương tự, nikkhittasattho. Ở đây, daṇḍo là cây gậy có chiều dài bốn cubit của một người đàn ông trung bình. Các loại còn lại như chùy, kiếm, v.v., là satthaṃ. Do đó, đã nói ‘‘ettha cā’’ (và ở đây), v.v.
Viheṭhanabhāvatoti vihiṃ sanabhāvato, etena sasati hiṃsati anenāti satthanti atthaṃ dasseti.
Viheṭhanabhāvato (from the nature of harming) means from the nature of causing pain; by this, it shows the meaning that sattha (weapon) is so called because "by this, one causes injury, one harms."
Viheṭhanabhāvato có nghĩa là từ trạng thái làm hại. Bằng cách này, nó chỉ ra ý nghĩa rằng sattha (vũ khí) là cái mà người ta dùng để làm hại, để gây thương tích.
‘‘Parūpaghātatthāyā’’tiādinā āpannamatthaṃ vivarituṃ ‘‘yaṃ panā’’tiādi vuttaṃ.
‘‘yaṃ panā’’ (but that which), etc., is stated to clarify the meaning implied by ‘‘parūpaghātatthāyā’’ (for harming others), etc.
Để giải thích ý nghĩa đã được ngụ ý bởi câu ‘‘parūpaghātatthāyā’’ (vì mục đích làm hại người khác), v.v., câu ‘‘yaṃ panā’’ (còn điều gì), v.v., đã được nói.
Kataro jiṇṇo, tassa, tenavā ālambito daṇḍo kattaradaṇḍo. Dantasodhanaṃ kātuṃ yoggaṃ kaṭṭhaṃ dantakaṭṭhaṃ, na pana dantasodhanakaṭṭhaṃ.
Kataro refers to an old, worn-out person; a stick leaned on by him or for him is a kattaradaṇḍo (old man's staff). A piece of wood suitable for cleaning teeth is a dantakaṭṭhaṃ (tooth-stick), but not a specific dental cleaning stick (dantasodhanakaṭṭhaṃ).
Kataro là cây gậy cũ kỹ, hoặc cây gậy được người già chống, hoặc cây gậy được người già cầm. Kattaradaṇḍo là cây gậy của người già. Dantakaṭṭhaṃ là khúc gỗ thích hợp để làm sạch răng, chứ không phải là que xỉa răng.
‘‘Dantakaṭṭhavāsiṃ vā’’tipi pāṭho, dantakaṭṭhacchedanakavāsinti attho.
The reading is also "or a toothpick knife," meaning a knife for cutting tooth-wood.
Cũng có cách đọc là ‘‘Dantakaṭṭhavāsiṃ vā’’, có nghĩa là dụng cụ để cắt tăm xỉa răng.
Khuddakaṃ nakhacchedanādikiccanipphādakaṃ satthaṃ pipphalikaṃ. Idaṃ pana bhikkhusaṅghādhīnavacanaṃ.
A small knife that accomplishes such tasks as cutting nails is called pipphalika. This refers to a statement concerning the Saṅgha of bhikkhus.
Dao nhỏ dùng để cắt móng tay và các việc tương tự được gọi là pipphalika. Điều này là lời nói liên quan đến Tăng đoàn tỳ khưu.
‘‘Bhikkhusaṅghavasenapi dīpetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttatā tassāpi ekadesena dīpanatthaṃ vuttaṃ.
Because it was said, "It is fitting to illustrate this also by means of the Saṅgha of bhikkhus," this was stated for the purpose of illustrating a part of it.
Vì đã nói ‘‘Cũng nên giải thích bằng cách nói về Tăng đoàn tỳ khưu’’, nên lời này được nói để giải thích một phần của điều đó.
Lajjā-saddo hiriatthoti āha ‘‘pāpajigucchanalakkhaṇāyā’’ti.
To show that the word lajjā means hiri, it states: "having the characteristic of shame regarding evil."
Từ lajjā có nghĩa là hiri, nên đã nói ‘‘có đặc tính ghê tởm điều ác’’.
Dhammagarutāya hi buddhānaṃ, dhammassa ca attādhīnattā attādhipatibhūtā lajjāva vuttā, na lokādhipatibhūtaṃ ottappaṃ.
Indeed, due to the Buddhas' reverence for the Dhamma and the Dhamma being dependent on themselves, lajjā (moral shame), which is self-governed, is spoken of, not ottappa (moral dread), which is governed by the world.
Vì các vị Phật trọng pháp, và pháp thuộc về tự thân, nên chỉ có sự hổ thẹn (lajjā) lấy tự thân làm chủ được nói đến, chứ không phải sự sợ hãi (ottappa) lấy thế gian làm chủ.
Apica ‘‘lajjī’’ti ettha vuttalajjāya ottappampi vuttameva, tasmā lajjāti hiriottappānamadhivacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Moreover, ottappa is also included in the lajjā spoken of in "modest" (lajjī). Therefore, lajjā should be understood as a general term for hiri and ottappa.
Hơn nữa, trong từ ‘‘lajjī’’ ở đây, sự hổ thẹn được nói đến cũng bao hàm cả sự sợ hãi, do đó, lajjā nên được hiểu là một từ bao quát cả hiri và ottappa.
Na hi pāpajigucchanaṃ pāputtāsanarahitaṃ, pāpabhayaṃ vā alajjanaṃ nāma atthīti.
For there is no such thing as disgust for evil that is without dread of evil, or fear of evil that is not shame.
Thật vậy, không có sự ghê tởm điều ác nào mà không có sự sợ hãi điều ác, hay không có sự sợ hãi điều ác nào mà không có sự hổ thẹn.
‘‘Dayaṃ mettacittataṃ āpanno’’ti kasmā vuttaṃ, nanu dayā-saddo ‘‘dayāpanno’’tiādīsu karuṇāyapi vattatīti?
Why is it said, "he became compassionate (dayaṃ mettacittataṃ āpanno)"? Does the word dayā not also refer to karuṇā in contexts like "compassionate (dayāpanno)"?
Vì sao lại nói ‘‘đầy lòng từ bi’’, chẳng phải từ dayā cũng được dùng cho karuṇā trong các trường hợp như ‘‘dayāpanno’’ v.v. sao?
Saccametaṃ, ayaṃ pana dayāsaddo anurakkhaṇatthaṃ antonītaṃ katvā pavattamāno mettāya, karuṇāya ca pavattatīti idha mettāya pavattamāno vutto karuṇāya, vakkhamānattā.
This is true, but this word dayā, when used with the implicit meaning of protection, refers to both mettā and karuṇā. Here, it is used in the sense of mettā because karuṇā will be explained later.
Điều này đúng, nhưng từ dayā này, khi được dùng để chỉ sự bảo vệ, bao hàm cả mettā và karuṇā. Ở đây, nó được nói đến để chỉ mettā, vì karuṇā sẽ được nói đến sau.
Midati sinehatīti mettā, sā etassa atthīti mettaṃ, mettaṃ cittaṃ etassāti mettacitto, mettāya sampayuttaṃ cittaṃ etassāti vā, tassa bhāvo mettacittatā mettā eva mūlabhūtena tannimittena puggalasmiṃ buddhiyā, saddassa ca pavattanato.
Mettā means 'one who loves' or 'one who is affectionate.' This exists in one's mind, so it is mettaṃ (loving). One who has a loving mind is mettacitto (loving-hearted), or one whose mind is associated with mettā. The state of that is mettacittatā (loving-heartedness), because mettā itself, as the fundamental cause and its object, functions in a person with understanding and also in speech.
Midati, sinehati nghĩa là yêu thương, đó là mettā. Người có mettā là mettaṃ. Người có tâm mettā là mettacitto, hoặc người có tâm tương ưng với mettā. Trạng thái đó là mettacittatā, vì mettā là căn bản, và từ đó trí tuệ và từ ngữ được áp dụng cho người đó.
‘‘Pāṇabhūteti pāṇajāte’’ti vuttaṃ.
"Creatures" (pāṇabhūte) is said to mean "living beings" (pāṇajāte).
‘‘Pāṇabhūte’’ có nghĩa là ‘‘chúng sanh’’ (pāṇajāte).
Evaṃ sati pāṇo bhūto yesanti pāṇabhūtāti nibbacanaṃ kattabbaṃ.
If that is so, then the explanation should be "creatures who possess life" (pāṇo bhūto yesanti pāṇabhūtā).
Như vậy, cần phải giải thích là pāṇabhūtā là những chúng sanh có pāṇa (sinh mạng).
Atha vā jīvitindriyasamaṅgitāya pāṇasaṅkhāte taṃtaṃkammānurūpaṃ pavattanato bhūtanāmake satteti attho.
Or it means "beings named bhūta who exist as living beings (pāṇasaṅkhāte), endowed with the faculty of life (jīvitindriyasamaṅgitāya), acting in accordance with their respective kamma."
Hoặc, có nghĩa là những chúng sanh được gọi là bhūta, vì chúng tồn tại theo nghiệp tương ứng của mình, do có đầy đủ sinh mạng (jīvitindriya).
Anukampakoti karuṇāyanako.
"Sympathetic" (anukampako) means 'one who feels compassion'.
Anukampako có nghĩa là người có lòng bi mẫn.
Yasmā pana mettā karuṇāya visesapaccayo hoti, tasmā purimapadatthabhūtā mettā eva paccayabhāvena ‘‘tāya eva dayāpannatāyā’’ti vuttā.
Since mettā is a special condition for karuṇā, the mettā which is the meaning of the preceding word is referred to by "through that very compassion" (tāya eva dayāpannatāyā) as a condition.
Vì mettā là nhân đặc biệt của karuṇā, nên mettā, vốn là ý nghĩa của từ trước, được nói đến như là nhân trong câu ‘‘tāya eva dayāpannatāyā’’.
Iminā hi padena karuṇāya gahitāya yehi dhammehi pāṇātipātā paṭivirati sampajjati, tehi lajjāmettākaruṇāhi samaṅgibhāvo yathākkamaṃ padattayena dassito.
By this word, with karuṇā being embraced, the successive possession of lajjā, mettā, and karuṇā is shown through the three words, which constitute the qualities by which abstention from the destruction of life is achieved.
Thật vậy, với từ này, khi karuṇā được nắm bắt, sự đầy đủ của hiri, mettā và karuṇā, theo thứ tự, được thể hiện qua ba từ, nhờ đó mà sự từ bỏ sát sanh được thành tựu.
Paradukkhāpanayanakāmatāpi hi hitānukampanamevāti avassaṃ ayamattho sampaṭicchitabboti.
For the desire to remove others' suffering is also simply sympathy for their welfare, so this meaning must necessarily be accepted.
Vì mong muốn loại bỏ khổ đau cho người khác cũng chính là sự bi mẫn vì lợi ích, nên ý nghĩa này phải được chấp nhận.
Imāya pāḷiyā, saṃvaṇṇanāya ca tassā viratiyā sattavasena apariyantataṃ dasseti.
By this Pāḷi text and explanation, the boundless nature of that abstention, in terms of beings, is shown.
Với đoạn kinh này và lời giải thích này, sự vô biên của sự từ bỏ đó được thể hiện qua phương diện chúng sanh.
Viharatīti ettha vi-saddo vicchindanatthe, hara-saddo nayanatthe, nayanañca nāmetaṃ idha pavattanaṃ, yāpanaṃ, pālanaṃ vāti āha ‘‘iriyati yapeti yāpeti pāletī’’ti.
In "abides" (viharatī), the prefix vi- is in the sense of 'cutting off', and the root hara- is in the sense of 'carrying'. This carrying, in this context, means 'proceeding', 'sustaining', or 'maintaining'. Thus, it says: "conducts himself, sustains, maintains, protects."
Trong từ Viharatī, tiền tố vi có nghĩa là đoạn tuyệt, và từ hara có nghĩa là mang đi. Việc mang đi ở đây có nghĩa là tồn tại, duy trì, hoặc bảo vệ, nên đã nói ‘‘iriyati yapeti yāpeti pāletī’’.
Yapeti yāpetīti cettha pariyāyavacanaṃ.
And here, "sustains" (yapeti) and "maintains" (yāpeti) are synonyms.
Ở đây, Yapeti và yāpetī là những từ đồng nghĩa.
Tasmā yathāvuttappakāro hutvā ekasmiṃ iriyāpathe uppannaṃ dukkhaṃ aññena iriyāpathena vicchinditvā harati pavatteti, attabhāvaṃ vā yāpeti pāletīti attho veditabbo.
Therefore, one should understand the meaning to be: being of the aforementioned kind, one cuts off the suffering that has arisen in one posture by means of another posture and carries it forth, or sustains and maintains one's existence.
Do đó, nên hiểu rằng người đó, với tính cách như đã nói, đoạn tuyệt và loại bỏ khổ đau phát sinh trong một tư thế bằng một tư thế khác, hoặc duy trì và bảo vệ thân mạng của mình.
Iti vā hīti ettha hi-saddo vacanasiliṭṭhatāmatte kassacipi tena jotitatthassa abhāvato.
In "or indeed" (iti vā hī), the word hi merely serves to smooth the discourse, as it does not illuminate any particular meaning.
Trong câu Iti vā hī, từ hi chỉ là để làm cho câu văn mạch lạc, vì nó không làm sáng tỏ bất kỳ ý nghĩa nào.
Tenāha ‘‘evaṃ vā bhikkhave’’ti.
Therefore, it is said: "Thus, O bhikkhus."
Do đó, đã nói ‘‘evaṃ vā bhikkhave’’.
Visuṃ kappanameva attho vikappatthoti so anekabhinnesuyeva atthesu labbhati, anekabhedā ca atthā uparivakkhamānā evāti vuttaṃ ‘‘upari adinnā…pe… apekkhitvā’’ti.
The meaning of distinct deliberation is "vikappattho." This is found only in meanings that are manifoldly differentiated, and the manifold meanings are those that will be explained later. Thus, it says: "considering what has not been given above... etc."
Ý nghĩa của vikappattho là sự suy đoán riêng biệt. Điều này chỉ có thể có được trong các trường hợp có nhiều sự khác biệt, và các ý nghĩa khác biệt sẽ được nói đến ở trên, nên đã nói ‘‘upari adinnā…pe… apekkhitvā’’.
‘‘Eva’’ntiādi ganthagāravapariharaṇaṃ, nayadānaṃ vā.
"Thus" (evaṃ) and so on are for avoiding prolixity in the text, or for giving guidance.
‘‘Eva’’ v.v. là để tránh sự nặng nề của văn bản, hoặc là để đưa ra một phương pháp.
Idāni sampiṇḍanatthaṃ dassento ‘‘ayaṃ panetthā’’tiādimāha.
Now, intending to summarize, he says "This is the meaning here" (ayaṃ panetthā) and so on.
Bây giờ, để tóm tắt, đã nói ‘‘ayaṃ panetthā’’ v.v.
Tattha na hanatīti na hiṃsati.
Therein, "does not strike" (na hanatī) means "does not harm."
Trong đó, na hanatī có nghĩa là không làm hại.
Na ghātetīti na vadhati.
"Does not kill" (na ghātetī) means "does not murder."
Na ghātetī có nghĩa là không giết.
Tatthāti pāṇātipāte.
"Therein" (tatthā) refers to the destruction of life.
Tatthā có nghĩa là trong pāṇātipāta.
Samanuññoti santuṭṭho.
"Approves" (samanuñño) means "satisfied."
Samanuñño có nghĩa là hài lòng.
Aho vata reti bhonto ekaṃsato acchariyāti attho.
"Oh, how wonderful!" (Aho vata re) means "Friends, this is truly astonishing."
Aho vata re có nghĩa là: Hỡi các vị, thật kỳ diệu!
Ācārasīlamattakanti sādhujanācāramattakaṃ, matta-saddo cettha visesanivattiattho, tena indriyasaṃvarādiguṇehipi lokiyaputhujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vattuṃ na sakkotīti dasseti.
"Only a matter of conduct and morality" (Ācārasīlamattakaṃ) refers to merely the conduct of good people. Here, the word matta implies the exclusion of specifics, showing that even with qualities like sense-restraint, a worldly ordinary person cannot praise the Tathāgata.
Ācārasīlamattakaṃ có nghĩa là chỉ là hành vi của người thiện. Từ matta ở đây có nghĩa là loại bỏ sự đặc biệt, điều này cho thấy rằng một phàm nhân thế gian không thể ca ngợi phẩm chất của Như Lai ngay cả với các đức tính như sự tiết chế các căn v.v.
Tathā hi indriyasaṃvarapaccayaparibhogasīlāni idha na vibhattāni.
Indeed, here, the morality of sense-restraint and the morality of using requisites are not differentiated.
Thật vậy, các giới về tiết chế các căn và thọ dụng vật phẩm không được phân tích ở đây.
Eva-saddo padapūraṇamattaṃ, matta-saddena vā yathāvuttatthassāvadhāraṇaṃ karoti, eva-saddena ācārasīlameva vattuṃ sakkotīti sanniṭṭhānaṃ.
The word eva merely fills the sentence, or it emphasizes the meaning stated previously with the word matta, confirming that one can only speak of conduct-morality with the word eva.
Từ Eva chỉ là để bổ sung từ, hoặc từ matta khẳng định ý nghĩa đã nói, và từ eva xác định rằng chỉ có thể nói về giới hạnh.
Evamīdisesu.
Thus, in such cases.
Tương tự trong những trường hợp như vậy.
‘‘Iti vā hi bhikkhave puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyyā’’ti vacanasāmatthiyeneva taduttari guṇaṃ vattuṃ na sakkhissati.
By the power of the statement, "For, O bhikkhus, a common person, in praising the Tathāgata, would praise thus," he would not be able to praise any further qualities beyond that.
Chỉ với sức mạnh của lời nói ‘‘Này các tỳ khưu, nếu một phàm nhân ca ngợi Như Lai, thì người ấy chỉ có thể ca ngợi như vậy’’, người ấy sẽ không thể nói về những phẩm chất cao hơn.
‘‘Taṃ vo upari vakkhāmī’’ti ca atthassāpajjanato tathāpannamatthaṃ dassetuṃ ‘‘upari asādhāraṇabhāva’’ntiādi vuttaṃ.
And from the attainment of the meaning of "I will explain that to you later," it is said, "the unparalleled nature later" and so on, to show that attained meaning.
Và vì ý nghĩa ‘‘Ta sẽ nói cho các con về điều đó ở trên’’ được áp dụng, nên đã nói ‘‘upari asādhāraṇabhāva’’ v.v. để chỉ ý nghĩa đã được áp dụng như vậy.
‘‘Na kevalañcā’’tiādinā puggalavivecanena pana ‘‘puthujjano’’ti idaṃ nidassanamattanti dassitaṃ.
By "And not only that" (na kevalañcā) and so on, through the discernment of individuals, it is shown that "common person" (puthujjano) is merely an example.
Hơn nữa, với sự phân tích cá nhân bằng ‘‘Na kevalañcā’’ v.v., đã chỉ ra rằng từ ‘‘puthujjano’’ chỉ là một ví dụ.
‘‘Ito para’’ntiādinā ganthagāravaṃ pariharati.
By "from this point onward" (Ito paraṃ) and so on, he avoids prolixity in the text.
Với ‘‘Ito para’’ v.v., đã tránh sự nặng nề của văn bản.
Pubbe vuttaṃ padaṃ pubbapadaṃ,na pubbapadaṃ tathā, na pubbaṃ vā apubbaṃ, tameva padaṃ tathā.
A word spoken previously is pubbapadaṃ (preceding word). Not a preceding word, not thus. Or not preceding, apubbaṃ (not preceding, i.e., new). That very word is thus.
Từ được nói trước là pubbapadaṃ, không phải pubbapadaṃ như vậy, hoặc không phải là trước, là apubbaṃ, chính từ đó là như vậy.
Saddantarayogena dhātūnamatthavisesavācakattā ‘‘ādāna’’nti etassa gahaṇanti attho daṭṭhabbo, tenāha ‘‘haraṇa’’ntiādi.
Due to the conjunction of other words, the roots express specific meanings, so the meaning of "taking" (ādānaṃ) should be understood as 'seizing'. Thus, it says: "carrying away" and so on.
Do sự kết hợp với các từ khác, các gốc từ có nghĩa đặc biệt, nên từ ‘‘ādāna’’ nên được hiểu là sự lấy đi (gahaṇaṃ), do đó đã nói ‘‘haraṇa’’ v.v.
Parassāti attasantakato parabhūtassa santakassa, yo vā attato añño, so puggalo paro nāma, tassa idaṃ parantipi yujjati, ‘‘parasaṃharaṇa’’ntipi pāṭho, saṃ-saddo cettha dhanattho,parasantakaharaṇanti vuttaṃ hoti.
"Of another" (Parassā) refers to the property of another, who is distinct from one's own. Or, any person other than oneself is called para; this "of another" also fits. The reading "taking of another's property" (parasaṃharaṇaṃ) also exists; here, the prefix saṃ- means 'wealth', signifying the taking of another's property.
Parassā có nghĩa là tài sản của người khác, không phải của mình. Hoặc, người nào khác hơn mình, người đó được gọi là paro, và điều này thuộc về người đó, para cũng hợp lý. Cũng có cách đọc là ‘‘parasaṃharaṇa’’, và từ saṃ ở đây có nghĩa là tài sản, có nghĩa là lấy tài sản của người khác.
Theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, corakammaṃ.
Thena means a thief. The state of being a thief is theyyaṃ (theft), a thief's act.
Theno được gọi là kẻ trộm. Trạng thái của kẻ trộm là theyyaṃ, hành vi trộm cắp.
Corikāti corassa kiriyā.
Corikā refers to the act of a thief.
Corikā là hành vi của kẻ trộm.
Tadatthaṃ vivarati ‘‘tatthā’’tiādinā.
He explains that meaning with "therein" and so on.
Để giải thích ý nghĩa đó, đã nói ‘‘tatthā’’ v.v.
Tatthāti ‘‘ādinnādāna’’nti pade.
"Therein" (Tatthā) refers to the word "taking what is not given" (ādinnādānaṃ).
Tatthā có nghĩa là trong từ ‘‘ādinnādāna’’.
Parapariggahitameva ettha adinnaṃ, na pana dantapoṇasikkhāpade viya appaṭiggahitakaṃ attasantakanti adhippāyo.
Here, only what is appropriated by another is not given (adinnaṃ), not one's own unappropriated property, as in the training rule concerning tooth-wood. This is the intention.
Ở đây, adinnaṃ chỉ là vật đã bị người khác chiếm hữu, không phải vật chưa được chấp nhận làm của riêng như trong giới luật về tăm xỉa răng. Đó là ý nghĩa.
‘‘Yattha paro’’tiādi ubhayattha sambandho āvuttiyādinayena.
"Where another" (Yattha paro) and so on, the connection applies to both sides by way of repetition and so forth.
‘‘Yattha paro’’ v.v. có liên quan đến cả hai theo cách lặp lại v.v.
Tasmā ‘‘taṃ parapariggahitaṃ nāma, tasmiṃ parapariggahite’’ti ca yojetabbaṃ.
Therefore, it should be joined as "that is called appropriated by another, and in that which is appropriated by another."
Do đó, nên kết hợp là ‘‘đó là vật đã bị người khác chiếm hữu, và trong vật đã bị người khác chiếm hữu đó’’.
Yathākāmaṃ karotīti yathākāmakārī, tassa bhāvo yathākāmakaritā, taṃ.
One who acts as he pleases is yathākāmakārī (one who acts as he pleases); the state of that is yathākāmakaritā (acting as one pleases). That.
Người làm theo ý muốn là yathākāmakārī, trạng thái của người đó là yathākāmakaritā, điều đó.
Tathārucikaraṇaṃ āpajjantoti attho.
Meaning, one who acts according to one's liking.
Có nghĩa là đạt đến việc làm theo ý thích.
Sasantakattā adaṇḍāraho dhanadaṇḍarājadaṇḍavasena.
Being one's own property, he is not liable to punishment (adaṇḍāraho) by way of property penalty or royal penalty.
Do là tài sản của mình, nên adaṇḍāraho (không đáng bị phạt) theo nghĩa phạt tiền hoặc phạt của vua.
Anupavajjo ca codanāsāraṇādivasena.
And not blameworthy (anupavajjo ca) by way of accusation, reminding, and so on.
Và anupavajjo ca (không đáng bị khiển trách) theo nghĩa bị quở trách, bị nhắc nhở v.v.
Taṃ parapariggahitaṃ ādiyati etenāti tadādāyako, sveva upakkamo, taṃ samuṭṭhāpetīti tadādāyakaupakkamasamuṭṭhāpikā. Theyyā eva cetanā theyyacetanā. Khuddakatāappagghatādivasena hīne. Mahantatāmahagghatādivasena paṇīte. Kasmā?
By this, he takes that which is appropriated by another, thus tadādāyako (one who takes that). That very effort is that which gives rise to that taking effort, thus tadādāyakaupakkamasamuṭṭhāpikā (that which gives rise to the effort of taking that). The intention itself is theft, thus theyyacetanā (intention of theft). Inferior (hīne) by way of being small, of little value, and so on. Excellent (paṇīte) by way of being large, of great value, and so on. Why?
Người lấy vật đã bị người khác chiếm hữu bằng phương tiện này là tadādāyako, chính là sự khởi xướng đó. Người khởi xướng điều đó là tadādāyakaupakkamasamuṭṭhāpikā. Ý muốn trộm cắp là theyyacetanā. Hīne (thấp kém) theo nghĩa nhỏ nhặt, ít giá trị v.v. Paṇīte (cao cấp) theo nghĩa lớn lao, giá trị cao v.v. Vì sao?
Vatthuhīnatāyāti gamyamānattā na vuttaṃ, hīne, hīnaguṇānaṃ santake ca cetanā dubbalā, paṇīte, paṇītaguṇānaṃ santake ca balavatīti heṭṭhā vuttanayena tehi kāraṇehi appasāvajjamahāsāvajjatā veditabbā.
Since it is understood by 'inferiority of the object,' it is not stated. In inferior objects and in the possessions of those with inferior qualities, volition is weak; in excellent objects and in the possessions of those with excellent qualities, it is strong. Therefore, by these reasons, the states of minor and major faults should be understood according to the method stated below.
Vì được hiểu là do tính chất kém cỏi của vật, nên không nói đến. Đối với vật kém cỏi, và đối với những người có phẩm chất kém cỏi, ý chí (cetanā) thì yếu kém; đối với vật cao quý, và đối với những người có phẩm chất cao quý, ý chí thì mạnh mẽ. Do đó, cần phải hiểu sự khác biệt giữa tội nhẹ (appasāvajja) và tội nặng (mahāsāvajja) dựa trên những lý do này, theo cách đã nói ở dưới.
Ācariyā pana hīnapaṇītato khuddakamahante visuṃ gahetvā ‘‘idhāpi khuddake parasantake appasāvajjaṃ, mahante mahāsāvajjaṃ.
However, the teachers, taking small and great (objects) separately from inferior and excellent (objects), say: “Here too, in small objects belonging to others, the fault is minor; in great (objects), the fault is major.
Tuy nhiên, các vị giáo thọ (ācariya) lại tách biệt những vật nhỏ và lớn khỏi những vật kém cỏi và cao quý, rồi nói rằng: “Ở đây, đối với vật nhỏ của người khác thì tội nhẹ (appasāvajja), đối với vật lớn thì tội nặng (mahāsāvajja).
Payogamahantatāya.
Due to the greatness of the effort.
Do sự lớn lao của hành vi (payoga).
Vatthuguṇānaṃ pana samabhāve sati kilesānamupakkamānañca mudutāya appasāvajjaṃ, tibbatāya mahāsāvajjanti ayampi nayo yojetabbo’’ti vadanti.
But when the qualities of the object are equal, due to the mildness of the defilements and efforts, the fault is minor; due to their intensity, the fault is major—this method should also be applied.”
Còn khi phẩm chất của vật tương đương nhau, thì do phiền não (kilesa) và hành vi (upakkama) mềm yếu mà tội nhẹ (appasāvajja), do phiền não và hành vi mạnh mẽ mà tội nặng (mahāsāvajja) – cách này cũng cần được áp dụng.”
Sandhicchedādīni katvā adissamānena vā, kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vañcanena vā, avaharaṇaṃ theyyāvahāro. Pasayha balasā abhibhuyya santajjetvā, bhayaṃ dassetvā vā avaharaṇaṃ pasayhāvahāro. Parabhaṇḍaṃ paṭicchādetvā avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro. Bhaṇḍokāsaparikappavasena parikappetvā avaharaṇaṃ parikappāvahāro. Kusaṃ saṅkāmetvā avaharaṇaṃ kusāvahāro. Iti-saddena cettha ādiatthena, nidassananayena vā avasesā cattāro pañcakāpi gahitāti veditabbaṃ.
Taking by breaking into a house or the like, either unseen, or by cheating with false measures, false weights, or counterfeit coins, is theyyāvahāro (theft-taking). Taking by force, overpowering and intimidating, or by instilling fear, is pasayhāvahāro (forceful taking). Concealing another's property and taking it is paṭicchannāvahāro (concealed taking). Taking by devising plans regarding the location of the property is parikappāvahāro (planned taking). Taking by moving a landmark is kusāvahāro (landmark-moving taking). By the word "iti" here, due to its initial meaning, or by way of illustration, the remaining four sets of five (twenty kinds) are also to be understood as included.
Trộm cắp bằng cách đục tường, v.v., hoặc bằng cách không để lộ thân phận, hoặc bằng cách lừa dối với cân đong giả, tiền giả, v.v., là theyyāvahāro (trộm cắp kiểu trộm). Trộm cắp bằng cách dùng vũ lực đàn áp, đe dọa, hoặc hù dọa là pasayhāvahāro (trộm cắp kiểu cướp). Trộm cắp bằng cách che giấu tài sản của người khác là paṭicchannāvahāro (trộm cắp kiểu che giấu). Trộm cắp bằng cách sắp đặt một nơi để tài sản là parikappāvahāro (trộm cắp kiểu sắp đặt). Trộm cắp bằng cách dời mốc giới là kusāvahāro (trộm cắp kiểu dời mốc giới). Ở đây, với từ iti (v.v.), có nghĩa là “và những thứ khác” hoặc theo cách ví dụ, bốn nhóm năm loại còn lại cũng được bao gồm.
Pañcannañhi pañcakānaṃ samodhānabhūtā pañcavīsati avahārā sabbepi adinnādānameva, aviññattiyā vā ariyāya viññattiyā vā dinnamevāti attho.
Indeed, all twenty-five kinds of taking, which are the combination of the five sets of five, are all simply adinnādāna (taking what is not given). Or, it means that (what is taken) is given either without (express) communication or with noble communication.
Hai mươi lăm loại trộm cắp (avahāra) được tổng hợp từ năm nhóm năm loại đều là hành vi lấy của không cho (adinnādāna) hoặc là vật được cho (dinna) không qua thông báo (aviññatti) hoặc qua thông báo cao quý (ariyā viññatti).
‘‘Dinnādāyī’’ti idaṃ payogato parisuddhabhāvadassanaṃ.
The phrase "Dinnādāyī" (one who takes what is given) shows purity in terms of effort.
Cụm từ “Dinnādāyī” (người nhận của đã cho) này cho thấy sự thanh tịnh về mặt hành vi (payoga).
‘‘Dinnapāṭikaṅkhī’’ti idaṃ pana āsayatoti āha ‘‘cittenā’’tiādi.
The phrase "Dinnapāṭikaṅkhī" (one who expects what is given), on the other hand, refers to intention, so it begins with "cittenā" (by intention).
Còn cụm từ “Dinnapāṭikaṅkhī” (người mong đợi của đã cho) này thì là về mặt ý định (āsaya), nên đã nói “cittenā” (bằng tâm) và các từ tiếp theo.
Athenenāti ettha -saddo na-saddassa kāriyo, a-saddo vā eko nipāto na-saddatthoti dassetuṃ ‘‘na thenenā’’ti vuttaṃ.
In "Athenenā" here, the particle 'a' functions as 'na' (not), or the particle 'a' alone has the meaning of 'na', to show which, it is stated "na thenenā" (not by a thief).
Trong cụm từ athenenā (không trộm cắp), từ -saddo là biến thể của na-saddo, hoặc a-saddo là một giới từ (nipāta) mang nghĩa của na-saddo, để chỉ rõ điều đó, nên đã nói “na thenenā” (không phải kẻ trộm).
Pāḷiyaṃ dissamānavākyāvatthikavibhattiyantapaṭirūpakatākaraṇena saddhiṃ samāsadassanametaṃ.
This is a display of a compound, along with the formation of a substitute for a case-ending that terminates a visible sentence in the Pāli text.
Đây là cách trình bày một hợp từ (samāsa) cùng với việc tạo ra một hình thức tương tự như một từ tận cùng bằng biến cách (vibhatti) của một câu văn xuất hiện trong Pāḷi.
Pakaraṇādhigate pana atthe viveciyamāne idha athenatoyeva sucibhūtatā adhigamīyati adinnādānādhikārattāti āha ‘‘athenattāyeva sucibhūtenā’’ti tena hetālaṅkāravacanametanti dasseti.
However, when the meaning conveyed by the context is analyzed, purity is attained here solely through being non-thievish, as this pertains to adinnādāna. Thus, it is said, "athenattāyeva sucibhūtenā" (pure simply by being non-thievish), thereby indicating that this is a figure of speech based on cause (hetālaṅkāra).
Tuy nhiên, khi phân tích ý nghĩa được hàm ý trong văn cảnh, ở đây, sự thanh tịnh (sucibhūtatā) được hiểu là do không trộm cắp (athenatā), vì đây là phần liên quan đến việc không lấy của không cho (adinnādāna). Do đó, cụm từ này là một lời nói mang tính tu từ (hetālaṅkāra-vacana).
Āhito ahaṃmāno etthāti attā, attabhāvo.
That in which the conceit of "I am" is placed is attā (self), i.e., existence.
Cái mà sự kiêu mạn về "ta" (ahaṃmāna) được đặt vào, đó là attā (tự ngã), tức là thân thể (attabhāva).
Bhagavato pana so ruḷhiyā yathā taṃ nicchandarāgesu sattavohāro.
However, for the Blessed One, that (existence) is conventionally referred to, just as sentient beings are conventionally referred to as being without craving-attachment.
Tuy nhiên, đối với Đức Thế Tôn, danh từ đó được dùng theo quy ước (ruḷhi), giống như cách gọi "chúng sinh" đối với những vị không còn dục vọng (nicchandarāga).
Adati vā saṃsāradukkhanti attā, tenāha ‘‘attabhāvenā’’ti.
Or, it consumes the suffering of transmigration, hence attā (self); therefore, it is said "attabhāvenā" (by existence).
Hoặc attā (tự ngã) là cái ăn hết (adati) khổ đau của luân hồi (saṃsāradukkha), nên đã nói “attabhāvenā” (bằng thân thể).
Padattayepi itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacananti ñāpetuṃ ‘‘athenaṃ…pe… katvā’’ti vuttaṃ.
To make it known that the instrumental case in all three words (athenena, sucibhūtena, attanā) is for the meaning of "sign of suchness," it is said "athenaṃ…pe… katvā".
Để chỉ rõ rằng cả ba từ (athenena, sucibhūtena, attanā) đều ở cách công cụ (karaṇavacana) với nghĩa "là một dấu hiệu của" (itthambhūtalakkhaṇa), nên đã nói “athenaṃ…pe… katvā” (không trộm cắp… v.v… làm).
Athenena attanā athenattā hutvā sucibhūtena attanā sucibhūtattā hutvā viharatītipi attho.
It also means that one dwells by being non-thievish by oneself, by being non-thievish, and by being pure by oneself, by being pure.
Cũng có nghĩa là: sống bằng cách không trộm cắp (athenena attanā), trở thành người không trộm cắp (athenattā hutvā); sống bằng cách thanh tịnh (sucibhūtena attanā), trở thành người thanh tịnh (sucibhūtattā hutvā).
Sesanti ‘‘pahāya paṭivirato’’ti evamādikaṃ.
Sesaṃ (the rest) refers to phrases like "having abandoned, abstains."
Phần còn lại (sesaṃ) là những câu như “đã từ bỏ và tránh xa” (pahāya paṭivirato) và những câu tương tự.
Tañhi pubbe vuttanayaṃ.
Indeed, that is the method stated previously.
Cách nói đó đã được giải thích trước đây.
Kiñcāpi nayidha sikkhāpadavohārena virati vuttā, ito aññesu pana suttapadesesu, vinayābhidhammesu ca pavattavohārena viratiyo, cetanā ca adhisīlasikkhānamadhiṭṭhānabhāvato, tesamaññatarakoṭṭhāsabhāvato ca ‘‘sikkhāpada’’ntveva vattabbāti āha ‘‘paṭhamasikkhāpade’’ti.
Although abstinence is not spoken of here in terms of the term "sikkhāpada," nevertheless, in other suttas and in the Vinaya and Abhidhamma, abstinences and volitions are referred to as "sikkhāpada" because they are the foundation of the trainings in higher morality and because they are a part of them. Thus, it is said "paṭhamasikkhāpade" (in the first training rule).
Mặc dù ở đây sự tránh xa (virati) không được nói đến theo cách gọi là giới luật (sikkhāpada), nhưng trong các đoạn kinh (suttapadesu) khác, và trong Luật (Vinaya) và Vi Diệu Pháp (Abhidhamma), sự tránh xa và ý chí (cetanā) được gọi là giới luật (sikkhāpada) vì chúng là nền tảng của các giới luật về giới (adhisīlasikkhā) và là một phần của chúng. Vì vậy, đã nói “paṭhamasikkhāpade” (trong giới luật đầu tiên).
Kāmañcettha ‘‘lajjī dayāpanno’’ti na vuttaṃ, adhikāravasena, pana atthato ca vuttamevāti veditabbaṃ.
Although it is not stated here "ashamed, compassionate," it should be understood that, by way of context and in essence, it is indeed stated.
Mặc dù ở đây không nói “người biết hổ thẹn và có lòng từ bi” (lajjī dayāpanno), nhưng cần hiểu rằng điều đó đã được nói đến theo nghĩa và theo văn cảnh.
Yathā hi lajjādayo pāṇātipātappahānassa visesapaccayo, evaṃ adinnādānappahānassāpīti.
Just as shame and the like are special conditions for abandoning the taking of life, so too are they for abandoning the taking of what is not given.
Thật vậy, giống như sự hổ thẹn (lajjā) và các đức tính khác là những yếu tố đặc biệt để từ bỏ sát sinh (pāṇātipāta), thì chúng cũng là những yếu tố đặc biệt để từ bỏ lấy của không cho (adinnādāna).
Esa nayo ito paresupi.
This method applies to subsequent (precepts) as well.
Cách này cũng áp dụng cho các giới luật tiếp theo.
Atha vā sucibhūtenāti hirottappādisamannāgamanaṃ, ahirikādīnañca pahānaṃ vuttamevāti ‘‘lajjī dayāpanno’’ti na vuttaṃ.
Alternatively, by "sucibhūtenā" (pure), the attainment of shame and moral dread and the abandonment of shamelessness and the like are already stated. Thus, "ashamed, compassionate" is not explicitly stated.
Hoặc, với cụm từ sucibhūtenā (thanh tịnh), đã nói đến sự đầy đủ của sự hổ thẹn (hiri) và sợ hãi tội lỗi (ottappa), và sự từ bỏ sự vô liêm sỉ (ahirika), v.v. Vì vậy, không nói “lajjī dayāpanno” (người biết hổ thẹn và có lòng từ bi).
Brahma-saddo idha seṭṭhavācako, abrahmānaṃ nihīnānaṃ, abrahmaṃ vā nihīnaṃ cariyaṃ vutti abrahmacariyaṃ, methunadhammo.
The word Brahma here denotes "supreme." Abrahmacariyaṃ (unchaste conduct) is the conduct or way of life of those who are not supreme, who are inferior, or it is ignoble, inferior conduct, i.e., sexual intercourse.
Từ Brahma ở đây có nghĩa là tối thượng (seṭṭha). Abrahmacariyaṃ là hành vi (cariya) của những người không tối thượng (abrahma), những người thấp kém (nihīna), hoặc là hành vi thấp kém (nihīna) không tối thượng (abrahma), tức là hành vi tà dâm (methunadhammo).
Brahmaṃ seṭṭhaṃ ācāranti methunaviratiṃ.
Brahmaṃ seṭṭhaṃ ācāraṃ (the supreme excellent conduct) refers to abstinence from sexual intercourse.
Brahmaṃ seṭṭhaṃ ācāraṃ (hành vi tối thượng) là sự tránh xa tà dâm (methunaviratiṃ).
Na ācaratīti anācārī,* tadācāravirahitoti attho, tenāha ‘‘abrahmacariyato dūracārī’’ti.
One who does not practice is anācārī (not one who practices); that is, one who is devoid of that conduct. Therefore, it is said "abrahmacariyato dūracārī" (far removed from unchaste conduct).
Người không thực hành (na ācarati) là anācārī (người không có hành vi), có nghĩa là người không có hành vi đó. Do đó, đã nói “abrahmacariyato dūracārī” (người tránh xa hành vi tà dâm).
Dūro methunasaṅkhāto ācāro, so virahena yassatthīti dūracārī, methunadhammato vā dūro hutvā tabbiratiṃ ācaratīti dūracārītipi vaṭṭati.
Far is the conduct called sexual intercourse, and by the absence of it, one is dūracārī; or, being far from sexual conduct, one practices abstinence from it, thus dūracārī is also suitable.
Hành vi được gọi là tà dâm (methunasaṅkhāto ācāro) là xa (dūro). Người nào có sự tránh xa (virahena) hành vi tà dâm đó thì gọi là dūracārī (người tránh xa). Hoặc cũng có thể hiểu là dūracārī là người tránh xa hành vi tà dâm (methunadhammato dūro hutvā) và thực hành sự tránh xa đó (tabbiratiṃ ācarati).
Mithunānaṃ rāgapariyuṭṭhānena sadisānaṃ ubhinnaṃ ayaṃ methunoti atthaṃ dasseti ‘‘rāgapariyuṭṭhānavasenā’’tiādinā.
It shows the meaning that this is methuno (sexual) for two mutually desirous individuals due to the arising of lust, starting with "rāgapariyuṭṭhānavasenā" (by way of the arising of lust).
Để chỉ rõ ý nghĩa của methuno (tà dâm) là sự kết hợp của hai người (mithunānaṃ ubhinnaṃ) giống nhau (sadisānaṃ) do sự chi phối của dục vọng (rāgapariyuṭṭhāna), nên đã nói “rāgapariyuṭṭhānavasenā” (theo cách chi phối của dục vọng) và các từ tiếp theo.
Asataṃ dhammo ācāroti asaddhammo, tasmā.
The practice or conduct of ignoble people is asaddhammo (ignoble conduct); therefore, from that.
Pháp (dhamma) hay hành vi (ācāra) của những người không tốt (asataṃ) là asaddhammo (pháp bất thiện), do đó.
Abhedavohārena gāmasaddeneva gāmavāsino gahitāti vuttaṃ ‘‘gāmavāsīna’’nti, gāme vasataṃ dhammotipi yujjati.
It is said "gāmavāsīnaṃ" (of villagers) because villagers are included simply by the word "village" due to the undifferentiated usage. It is also fitting to say, "the custom of those who dwell in villages."
Bằng cách dùng từ “làng” (gāma) trong cách nói không phân biệt (abhedavohārena), những người sống trong làng (gāmavāsino) được bao gồm, nên đã nói “gāmavāsīnaṃ” (của những người sống trong làng). Cũng có thể hiểu là “pháp của những người sống trong làng” (gāme vasataṃ dhammo).
‘‘Dūracārī’’ti cettha vacanato, pāḷiyaṃ vā ‘‘methunā’’ tveva avatvā ‘‘gāmadhammā’’tipi vuttattā
In "Dūracārī" here, due to the explanation, or because in the Pāli it is stated not only as "methunā" but also as "gāmadhammā"—
Và ở đây, trong cụm từ “dūracārī” (người tránh xa), do cách nói, hoặc trong Pāḷi, không chỉ nói “methunā” (từ tà dâm) mà còn nói “gāmadhammā” (pháp làng),
Puna caparaṃ…pe… napi mātugāmassa ucchādanaparimandananhāpanasambāhanaṃ sādiyati, apica kho mātugāmena saddhiṃ sañjagghati saṃkīḷati saṃkelāyati…pe… napi mātugāmena saddhiṃ sañjagghati saṃkīḷati saṃkelāyati, apica kho mātugāmassa cakkhunā cakkhuṃ upanijjhāyati pekkhati…pe… napi mātugāmassa cakkhunā cakkhuṃ upanijjhāyati pekkhati, apica kho mātugāmassa saddaṃ suṇāti tirokuṭṭaṃ vā tiropākāraṃ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā…pe… napi mātugāmassa saddaṃ suṇāti tirokuṭṭaṃ vā tiropākāraṃ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā, apica kho yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni, tāni anussarati…pe… napi yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni, tāni anussarati, apica kho passati gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgibhūtaṃ paricārayamānaṃ…pe… napi passati gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgibhūtaṃ paricārayamānaṃ, apica kho aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’’ti.
And furthermore... he does not delight in rubbing, massaging, bathing, or anointing a woman, but he does engage in joking, playing, and dallying with a woman... he does not engage in joking, playing, or dallying with a woman, but he gazes intently at a woman's eye with his own eye, he looks... he does not gaze intently at a woman's eye with his own eye, he does not look, but he hears a woman's voice from behind a wall or behind a fence, whether she is laughing, speaking, singing, or weeping... he does not hear a woman's voice from behind a wall or behind a fence, whether she is laughing, speaking, singing, or weeping, but he recollects the laughter, speech, and play he formerly had with women... he does not recollect the laughter, speech, and play he formerly had with women, but he sees a householder or a householder's son endowed with and fully enjoying the five strands of sensual pleasure... he does not see a householder or a householder's son endowed with and fully enjoying the five strands of sensual pleasure, but he practices the holy life with the aspiration towards some divine realm, thinking: 'By this sīla, or by this vow, or by this austerity, or by this holy life, I shall become a god or one of the gods.'
Lại nữa…pe… vị ấy không hoan hỷ việc xoa bóp, thoa dầu, tắm rửa, đấm bóp cho nữ nhân; nhưng lại đùa giỡn, vui chơi, âu yếm với nữ nhân…pe… vị ấy không đùa giỡn, vui chơi, âu yếm với nữ nhân; nhưng lại nhìn chằm chằm vào mắt nữ nhân…pe… vị ấy không nhìn chằm chằm vào mắt nữ nhân; nhưng lại nghe tiếng nữ nhân cười, nói, hát, khóc qua vách, qua tường…pe… vị ấy không nghe tiếng nữ nhân cười, nói, hát, khóc qua vách, qua tường; nhưng lại nhớ lại những lần đùa giỡn, nói chuyện, vui chơi với nữ nhân trước đây…pe… vị ấy không nhớ lại những lần đùa giỡn, nói chuyện, vui chơi với nữ nhân trước đây; nhưng lại thấy một gia chủ hay con trai gia chủ đang hưởng thụ năm dục lạc một cách đầy đủ, sung túc…pe… vị ấy không thấy một gia chủ hay con trai gia chủ đang hưởng thụ năm dục lạc một cách đầy đủ, sung túc; nhưng lại sống phạm hạnh với ước nguyện sinh vào một cõi chư thiên nào đó, ‘do giới này, do hạnh này, do khổ hạnh này, do phạm hạnh này, ta sẽ trở thành một vị trời, hoặc một vị trời nhỏ hơn’.
So taṃ assādeti, taṃ nikāmeti, tena ca vittiṃ āpajjati.
He delights in that, he wishes for that, and through that, he experiences satisfaction.
Vị ấy hoan hỷ điều đó, ưa thích điều đó, và cảm thấy thỏa mãn với điều đó.
Idampi kho brāhmaṇa brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi kammāsampi.
This, too, O Brahmin, is a broken, ruptured, spotted, and stained holy life.
Này Bà-la-môn, đây cũng là một phần bị sứt mẻ, bị thủng, bị vết nhơ, bị ô uế của phạm hạnh.
Ayaṃ vuccati brāhmaṇa, aparisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati saṃyutto methunena saṃyogena, na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccati dukkhasmāti vadāmī’’ti (a. ni. 7.50) –
Such a one, O Brahmin, is said to practice an impure holy life, bound by a carnal tie. He is not freed from birth, old age, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair. He is not freed from suffering, I declare."
Này Bà-la-môn, vị ấy được gọi là người sống phạm hạnh không thanh tịnh, bị trói buộc bởi sự kết hợp dục lạc, không giải thoát khỏi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, không giải thoát khỏi khổ đau”, (A. VII.50).
Tattha agamanīyaṭṭhānaṃ nāma purisānaṃ tāva māturakkhitādayo dasa, dhanakkītādayo dasāti vīsati itthiyo.
Among these, unsuitable places for men are twenty women: the ten protected by a mother and so forth, and the ten bought for money and so forth.
Trong đó, agamanīyaṭṭhāna (nơi không nên đến) đối với nam giới là hai mươi người phụ nữ: mười người được mẹ che chở, v.v., và mười người được mua bằng tiền, v.v.
Itthīsu pana dasannaṃ dhanakkītādīnaṃ, sārakkhasaparidaṇḍānañca vasena dvādasannaṃ aññe purisā.
For women, other men are unsuitable, specifically for the twelve women among the twenty: the ten bought for money and so forth, and those protected or subject to a penalty.
Đối với nữ giới, đó là những người đàn ông khác ngoài chồng của họ, trong số mười hai loại phụ nữ như mười người được mua bằng tiền, v.v., và những người được bảo vệ, bị phạt.
Ye paneke vadanti ‘‘cattāro kāmesu micchācārā akālo, adeso, anaṅgo, adhammo cā’’ti, te vippaṭipattimattaṃ pati parikappetvā vadanti.
However, some who say, "Sexual misconduct is of four kinds: wrong time, wrong place, wrong organ, and wrong method," merely theorize about transgression.
Tuy nhiên, một số người nói rằng “có bốn loại tà dâm: không đúng thời gian (akālo), không đúng nơi chốn (adeso), không đúng bộ phận (anaṅgo), và phi pháp (adhammo)”, thì họ chỉ nói theo quan niệm sai lầm.
Na hi sāgamanīyaṭṭhāne pavattā vippaṭipatti micchācāro nāma sambhavati.
Indeed, a transgression occurring in a suitable place cannot be called sexual misconduct.
Thật vậy, một hành vi sai trái xảy ra ở nơi không nên đến thì không thể được gọi là tà dâm.
Sā panesā duvidhāpi vippaṭipatti guṇavirahite appasāvajjā, guṇasampanne mahāsāvajjā.
This transgression, being twofold, is minor in one who is devoid of virtue, and major in one who is endowed with virtue.
Tuy nhiên, cả hai loại hành vi sai trái này đều có tội lỗi nhỏ nếu đối tượng thiếu phẩm hạnh, và có tội lỗi lớn nếu đối tượng đầy đủ phẩm hạnh.
Guṇarahitepi ca abhibhavitvā vippaṭipatti mahāsāvajjā, ubhinnaṃ samānacchandabhāve appasāvajjā, samānacchandabhāvepi kilesānaṃ, upakkamānañca mudutāya appasāvajjā, tibbatāya mahāsāvajjāti veditabbaṃ.
And even in one devoid of virtue, if the transgression occurs through forceful coercion, it is a major offense; if both parties are equally desirous, it is a minor offense; and even with mutual desire, it is a minor offense if defilements and efforts are gentle, but a major offense if they are intense.
Ngay cả khi đối tượng thiếu phẩm hạnh, hành vi sai trái do cưỡng ép cũng có tội lỗi lớn; nếu cả hai bên đều có ý muốn như nhau thì tội lỗi nhỏ; ngay cả khi có ý muốn như nhau, nếu phiền não và nỗ lực yếu ớt thì tội lỗi nhỏ, nếu mãnh liệt thì tội lỗi lớn. Điều này cần được hiểu.
Tassa pana abrahmacariyassa dve sambhārā sevetukāmatācittaṃ, maggenamaggapaṭipattīti.
This abrahmacariya (unholiness) has two constituent factors: the intention to indulge, and the transgression through the path (maggena maggapaṭipatti).
Hai yếu tố của phi phạm hạnh là ý muốn thực hành và hành vi sai trái.
Micchācārassa pana cattāro sambhārā agamanīyavatthu, tasmiṃ sevanacittaṃ, sevanāpayogo, maggenamaggapaṭipattiadhivāsananti evaṃ aṭṭhakathāsu ‘‘cattāro sambhārā’’ti (dha. sa. akusalakammapathakathā; ma. ni. aṭṭha. 1.1.89; saṃ. ni. aṭṭha. 2.109-111) vuttattā abhibhavitvā vītikkamane maggenamaggapaṭipattiadhivāsane satipi purimuppannasevanābhisandhipayogābhāvato abhibhuyyamānassa micchācāro na hotīti vadanti keci.
Sexual misconduct, however, has four constituent factors: an unsuitable object, the intention to engage with it, the act of engaging, and the acquiescence in the transgression through the path. Some say that because the Aṭṭhakathās state "four constituent factors," in the case of a transgression by forceful coercion, even if there is acquiescence in the penetration of the path, there is no sexual misconduct for the one being coerced due to the absence of prior intention and effort to engage.
Tuy nhiên, tà dâm có bốn yếu tố: đối tượng không nên đến, ý muốn thực hành với đối tượng đó, hành vi thực hành, và sự chấp nhận hành vi sai trái. Do trong các chú giải có nói “bốn yếu tố”, nên một số người cho rằng khi cưỡng ép vi phạm, dù có sự chấp nhận hành vi sai trái, nhưng vì không có ý định thực hành trước đó và hành vi không tự nguyện, nên đối với người bị cưỡng bức không phải là tà dâm.
Sevanacitte sati payogābhāvo na pamāṇaṃ itthiyā sevanapayogassa yebhuyyena abhāvato, purisasseva yebhuyyena sevanapayogo hotīti itthiyā puretaraṃ sevanacittaṃ upaṭṭhapetvā nisinnāya* micchācāro na siyāti āpajjati.
However, the absence of effort when there is an intention to engage is not a valid criterion, because women generally do not initiate the act, while men mostly do. If this were so, a woman who has formed the prior intention to engage and is sitting down would not incur sexual misconduct.
Tuy nhiên, việc không có hành vi khi có ý muốn thực hành không phải là bằng chứng, vì hành vi thực hành của phụ nữ thường không có, trong khi hành vi thực hành chủ yếu là của đàn ông. Do đó, nếu một người phụ nữ ngồi xuống với ý muốn thực hành trước, thì sẽ dẫn đến việc không có tà dâm.
Tasmā purisassa vasena ukkaṃsato ‘‘cattāro sambhārā’’ti vuttaṃ.
Therefore, the statement "four constituent factors" is made with reference to the man as the primary actor.
Vì vậy, “bốn yếu tố” được nói là nhấn mạnh về phía người đàn ông.
Aññathā hi itthiyā purisakiccakaraṇakāle purisassāpi sevanāpayogābhāvato micchācāro na siyāti vadanti eke.
Otherwise, some say that during the time a woman performs the man's part, even the man would not incur sexual misconduct due to the absence of his effort to engage.
Ngược lại, một số người nói rằng nếu không có sự nhấn mạnh này, thì khi người phụ nữ thực hiện hành vi của đàn ông, người đàn ông cũng không có hành vi thực hành, nên sẽ không có tà dâm.
9. Musāti tatiyanto, dutiyanto vā nipāto micchāpariyāyo, kiriyāpadhānoti āha ‘‘visaṃvādanapurekkhārassā’’tiādi.
9. The word musā (falsehood) is a particle with either a third or second case ending, a synonym for micchā (wrong), and refers to a predominant action. Thus, it says "visaṃvādanapurekkhārassā" (of one whose aim is deceit), and so on.
9. Musā là một giới từ ở cách thứ ba hoặc cách thứ hai, đồng nghĩa với micchā (sai trái), và có ý nghĩa chính là hành động. Do đó, nó nói “visaṃvādanapurekkhārassā” (người có ý định lừa dối) v.v.
Pure karaṇaṃ purekkhāro, visaṃvādanassa purekkhāro yassāti tathā, tassa kammapathappattameva dassetuṃ ‘‘atthabhañjanako’’ti vuttaṃ, parassa hitavināsakoti attho.
Purekkhāro means doing beforehand. One for whom deceit is done beforehand is visaṃvādanapurekkhāro. To show that it falls under the path of action (kammapatha), the term "atthabhañjanako" (destroyer of benefit) is used, meaning one who destroys the welfare of another.
Hành động thực hiện trước là purekkhāro (ý định trước); người có ý định lừa dối trước là như vậy. Để chỉ rõ rằng nó đã đạt đến mức độ kammapatha (đạo nghiệp), nó được gọi là “atthabhañjanako” (người phá hoại lợi ích), có nghĩa là người hủy hoại lợi ích của người khác.
Musāvādo pana sasantakassa adātukāmatāya, hasādhippāyena ca bhavati.
False speech, however, also occurs due to unwillingness to give one's own possessions or with the intention of joking.
Tuy nhiên, nói dối có thể xảy ra do không muốn cho tài sản của mình, hoặc do ý định đùa giỡn.
Vacasā katā vāyāmappadhānā kiriyā vacīpayogo. Tathā kāyena katā kāyapayogo.
An action predominantly involving effort, done by speech, is vacīpayogo (effort of speech). Similarly, an action done by body is kāyapayogo (effort of body).
Hành động được thực hiện bằng lời nói, với sự nỗ lực là chính, được gọi là vacīpayogo (hành vi lời nói). Tương tự, hành động được thực hiện bằng thân, được gọi là kāyapayogo (hành vi thân).
Visaṃvādanādhippāyo pubbabhāgakkhaṇe, taṅkhaṇe ca.
The visaṃvādanādhippāyo (intention to deceive) exists at the preparatory moment and at the moment of speaking.
Ý định lừa dối (visaṃvādanādhippāyo) có mặt ở khoảnh khắc trước khi nói và ở khoảnh khắc đang nói.
Vuttañhi ‘‘pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissa’nti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī’ti’’ (pārā. 200; pāci. 4) etadeva hi dvayaṃ aṅgabhūtaṃ.
Indeed, it is said, "Beforehand, he thinks: 'I will speak falsely.' While speaking, he thinks: 'I am speaking falsely.'" These two are the constituent factors.
Như đã nói: “Trước khi nói, người ấy nghĩ ‘ta sẽ nói dối’; khi đang nói, người ấy nghĩ ‘ta đang nói dối’” (Pārā. 200; Pāci. 4). Chính hai điều này là yếu tố cấu thành.
Itaraṃ ‘‘bhaṇitassa hoti ‘musā mayā bhaṇita’nti’’ (pārā. 200; pāci. 4) vuttaṃ pana hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ.
The other statement, "After speaking, he thinks: 'I have spoken falsely,'" whether it occurs or not, is irrelevant.
Còn điều đã nói “sau khi nói, người ấy nghĩ ‘ta đã nói dối’” (Pārā. 200; Pāci. 4) thì có hay không có cũng không quan trọng.
Assāti visaṃvādakassa.
Assā means of the deceiver.
Assā (của người ấy) là của người nói dối.
‘‘Cetanā’’ti etena sambandho.
It is connected with "cetanā."
Nó liên hệ với từ “cetanā” (ý chí).
Visaṃ vādeti etenāti visaṃvādanaṃ, tadeva kāyavacīpayogo, taṃ samuṭṭhāpetīti tathā, iminā musāsaṅkhātena kāyavacīpayogena, musāsaṅkhātaṃ vā kāyavacīpayogaṃ vadati viññāpeti, samuṭṭhāpeti vā etenāti musāvādoti atthamāha.
Visaṃvādanaṃ (deceit) means that by which one deceives. That very kāyavacīpayogo (bodily and verbal effort) is what causes it to arise. Or it refers to the bodily and verbal effort known as musā (falsehood), or it makes one understand it, or it causes it to arise. Thus, he explains the meaning of musāvādo (false speech).
Nó làm cho người khác bị lừa dối, do đó là visaṃvādanaṃ (sự lừa dối), chính điều đó là hành vi thân và lời nói. Điều đó phát sinh, do đó là như vậy. Bằng hành vi thân và lời nói được gọi là nói dối, hoặc nói ra, tuyên bố, hoặc phát sinh hành vi thân và lời nói được gọi là nói dối, do đó là musāvādo (nói dối). Đó là ý nghĩa được giải thích.
‘‘Vādo’’ti vutte visaṃvādanacittaṃ, tajjo vāyāmo, parassa tadatthavijānananti lakkhaṇattayaṃ vibhāvitameva hoti.
When "statement" is mentioned, the intention to deceive, the effort appropriate to that, and the other person's understanding of that meaning – these three characteristics are indeed clearly explained.
Khi nói “vādo” (lời nói dối), thì tâm ý muốn lừa dối (visaṃvādanacittaṃ), nỗ lực phù hợp với điều đó (tajjo vāyāmo), và sự hiểu biết ý nghĩa đó của người khác (parassa tadatthavijānanaṃ) – ba đặc tính này đã được làm rõ.
‘‘Atathaṃ vatthu’’nti lakkhaṇaṃ pana avibhāvitameva musā-saddassa payogasaṅkhātakiriyāvācakattā.
However, the characteristic of "untrue matter" is not clearly explained because the word musā refers to the act, which is effort.
Tuy nhiên, đặc tính “sự việc không đúng sự thật” (atathaṃ vatthu) lại chưa được làm rõ, vì từ musā chỉ hành động được gọi là sự vận dụng.
Tasmā idha naye lakkhaṇassa abyāpitatāya, musā-saddassa ca visaṃvāditabbatthavācakatāsambhavato paripuṇṇaṃ katvā musāvādalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘aparo nayo’’tiādi vuttaṃ.
Therefore, in this explanation, because the characteristic is not fully covered, and because the word musā can refer to the matter to be deceived, to show a complete characteristic of false speech, "another method" and so forth has been said.
Vì vậy, trong phương pháp này, do đặc tính chưa được bao quát, và do khả năng từ musā chỉ ý nghĩa của sự lừa dối, nên để làm rõ đầy đủ đặc tính của lời nói dối, “một phương pháp khác” v.v... đã được nói đến.
Lakkhaṇatoti sabhāvato.
"By characteristic" means by nature.
Lakkhaṇato có nghĩa là theo bản chất.
Tathāti tena tathākārena.
"Thus" means in that true manner.
Tathā có nghĩa là theo cách đúng sự thật đó.
Kāyavacīviññattiyo samuṭṭhāpetīti viññattisamuṭṭhāpikā. Imasmiṃ pana naye musā vatthu vadīyati vuccati etenāti musāvādoti nibbacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
It generates bodily and verbal communications, hence it is "that which generates communications". In this method, the explanation of musāvāda should be understood as: "that by which an untruthful matter is spoken or communicated."
Điều khởi sinh các sự biểu hiện của thân và lời (kāyavacīviññattiyo) được gọi là viññattisamuṭṭhāpikā (khởi sinh sự biểu hiện). Tuy nhiên, trong phương pháp này, lời nói dối (musāvādo) cần được hiểu là sự giải thích rằng: “Sự việc không đúng sự thật (musā vatthu) được nói ra bởi điều này.”
‘‘So yamattha’’ntiādinā kammapathappattassa vatthuvasena appasāvajjamahāsāvajjabhāvamāha.
By "so what matter" and so forth, it states the lesser or greater blameworthiness of the kammapatha-attained (false speech) in terms of the object.
Thông qua câu “So yamattha” v.v..., người ta nói về việc lời nói dối (musāvāda) đã đạt đến con đường nghiệp (kammapatha) có thể là tội nhẹ (appasāvajja) hoặc tội nặng (mahāsāvajjabhāvaṃ) tùy theo đối tượng.
Yassa atthaṃ bhañjati, tassa appaguṇatāya appasāvajjo, mahāguṇatāya mahāsāvajjoti adinnādāne viya guṇavasenāpi yojetabbaṃ.
It should be applied in terms of quality, as in the case of taking what is not given: less blameworthy if it harms a person of lesser qualities, and highly blameworthy if it harms a person of great qualities.
Nếu người mà lợi ích bị hủy hoại có ít đức hạnh, thì đó là tội nhẹ; nếu có nhiều đức hạnh, thì đó là tội nặng. Điều này cần được liên kết theo đức hạnh, giống như trong trường hợp trộm cắp.
Kilesānaṃ mudutibbatāvasenāpi appasāvajjamahāsāvajjatā labbhatiyeva.
Lesser or greater blameworthiness is indeed obtained also by the mildness or intensity of the defilements.
Tội nhẹ và tội nặng cũng có thể được xác định tùy theo mức độ nhẹ hay mạnh của các phiền não.
Tenākārena jāto tajjo, tassa visaṃvādanassa anurūpoti attho.
That which is born in that manner is "appropriate to that," meaning suitable for that deception.
Được sinh ra theo cách đó là tajjo, có nghĩa là phù hợp với sự lừa dối đó.
Vāyāmoti vāyāmasīsena payogamāha.
By "effort," it refers to the application in the sense of exertion.
Vāyāmo (nỗ lực) ở đây chỉ sự vận dụng thông qua khía cạnh nỗ lực.
Vīriyappadhānā hi kāyikavācasikakiriyā idha adhippetā, na vāyāmamattaṃ.
For here, bodily and verbal actions dominated by energy are intended, not mere exertion.
Thật vậy, ở đây, những hành động của thân và lời (kāyikavācasikakiriyā) mà có nỗ lực là chủ yếu được đề cập, chứ không phải chỉ là sự nỗ lực đơn thuần.
Visaṃvādanādhippāyena payoge katepi aparena tasmiṃ atthe aviññāte visaṃvādanassa asijjhanato parassa tadatthavijānanampi ekasambhārabhāvena vuttaṃ.
Even when an application is made with the intention to deceive, since the deception does not succeed if the other person does not understand that matter, the other person's understanding of that matter is also mentioned as one of the constituents.
Ngay cả khi hành động được thực hiện với ý định lừa dối, nhưng nếu người khác không hiểu ý nghĩa đó, thì sự lừa dối không thành công; do đó, sự hiểu biết ý nghĩa đó của người khác cũng được nói đến như một trong những yếu tố cấu thành.
Keci pana ‘‘abhūtavacanaṃ, visaṃvādanacittaṃ, parassa tadatthavijānana’’nti tayo sambhāre vadanti.
Some, however, speak of three constituents: "untrue statement, intention to deceive, and the other person's understanding of that matter."
Tuy nhiên, một số người nói rằng có ba yếu tố cấu thành: lời nói không đúng sự thật (abhūtavacanaṃ), tâm ý muốn lừa dối (visaṃvādanacittaṃ), và sự hiểu biết ý nghĩa đó của người khác (parassa tadatthavijānanaṃ).
Kāyikova sāhatthikoti koci maññeyyāti taṃ nivāraṇatthaṃ ‘‘so kāyena vā’’tiādi vuttaṃ.
"Either by body" and so forth is stated to prevent someone from thinking that bodily false speech is only direct action.
Để ngăn chặn ý kiến cho rằng lời nói dối bằng thân (kāyikova) chỉ là hành động tự mình làm (sāhatthiko), nên câu “so kāyena vā” v.v... đã được nói đến.
Tāya ce kiriyāya paro tamatthaṃ jānātīti taṅkhaṇe vā dandhatāya vicāretvā pacchā vā jānanaṃ sandhāya vuttaṃ.
"If the other person understands that matter through that action" is stated with reference to understanding it either at that very moment or later, after careful consideration due to slow comprehension.
Câu “Nếu người khác hiểu ý nghĩa đó bằng hành động đó” được nói đến để chỉ việc hiểu biết ngay lập tức hoặc hiểu biết sau đó một thời gian sau khi suy xét chậm rãi.
Ayanti visaṃvādako.
"This one" refers to the deceiver.
Ayaṃ (người này) là người lừa dối.
Kiriyasamuṭṭhāpikacetanākkhaṇeyevāti kāyikavācasikakiriyasamuṭṭhāpikāya cetanāya pavattakkhaṇe eva.
"At the moment of the volition that generates the action" means at the very moment the volition that generates bodily and verbal action occurs.
Kiriyasamuṭṭhāpikacetanākkhaṇeyevā có nghĩa là ngay tại khoảnh khắc khởi sinh của ý chí (cetanā) khởi sinh hành động của thân và lời.
Musāvādakammunā bajjhatīti visaṃvādanacetanāsaṅkhātena musāvādakammunā sambandhīyati, allīyatīti vā attho.
"He is bound by the act of false speech" means he is connected to or attached to the act of false speech, which is termed the volition to deceive.
Musāvādakammunā bajjhatī có nghĩa là bị ràng buộc hoặc gắn liền với nghiệp lời nói dối (musāvādakamma) được gọi là ý chí lừa dối (visaṃvādanacetanā).
Sacepi dandhatāya vicāretvā pacchā cirenāpi paro tadatthaṃ jānāti, sanniṭṭhāpakacetanāya nibbattattā taṅkhaṇeyeva bajjhatīti vuttaṃ hoti.
Even if the other person understands that matter later, after a long time and careful consideration due to slow comprehension, it is stated that one is bound at that very moment because it is produced by decisive volition.
Ngay cả khi người khác hiểu ý nghĩa đó sau một thời gian dài, sau khi suy xét chậm rãi, thì lời nói dối vẫn bị ràng buộc ngay tại khoảnh khắc đó, vì nó được sinh ra bởi ý chí quyết định. Đó là ý nghĩa được nói đến.
‘‘Eko payogo sāhatthikovā’’ti idaṃ porāṇaṭṭhakathāsu āgatanayena vuttanti idha saṅgahaṭṭhakathāya saṅgahakārassa attano matibhedaṃ dassetuṃ ‘‘yasmā panā’’tiādi vuttaṃ.
The statement "One mode is direct action" is spoken according to what is found in the ancient commentaries; therefore, "Because however" and so forth is stated here to show the author of the Saṅgaha Commentary's own difference of opinion.
Câu “Eko payogo sāhatthikovā” (một sự vận dụng là tự mình làm) được nói theo cách đã được trình bày trong các bản Chú giải cổ. Do đó, để chỉ ra sự khác biệt trong quan điểm của tác giả của Chú giải Tóm lược (Saṅgahaṭṭhakathā) ở đây, câu “yasmā panā” v.v... đã được nói đến.
Tattha ‘‘yathā…pe… tathā’’ti etena sāhatthiko viya āṇattikādayopi gahetabbā, aggahaṇe kāraṇaṃ natthi parassa visaṃvādanabhāvena tassadisattāti dasseti, ‘‘idamassa…pe… āṇāpentopī’’ti āṇattikassa gahaṇe kāraṇaṃ, ‘‘paṇṇaṃ…pe… nissajjantopī’’ti nissaggiyassa, ‘‘ayamattho…pe… ṭhapentopī’’ti thāvarassa.
There, by "just as... so too", it shows that even actions done by command, etc., should be included, just like direct actions. There is no reason not to include them, as they are similar in that they involve deceiving another. By "this one's... ordering", it provides the reason for including actions by command; by "writing a letter... sending it", for including actions by dispatch; and by "this matter... leaving it", for including actions by permanence.
Ở đó, với “yathā…pe… tathā”, người ta chỉ ra rằng các hành động như ra lệnh (āṇattikādayo) cũng cần được bao gồm giống như hành động tự mình làm (sāhatthiko), và không có lý do gì để không bao gồm chúng, vì chúng cũng tương tự như vậy về mặt lừa dối người khác. Cụm từ “idamassa…pe… āṇāpentopī” là lý do để bao gồm hành động ra lệnh (āṇattika); “paṇṇaṃ…pe… nissajjantopī” là lý do để bao gồm hành động ủy thác (nissaggiya); “ayamattho…pe… ṭhapentopī” là lý do để bao gồm hành động cố định (thāvara).
Yasmā visaṃvādetīti sabbattha sambandho.
The connection "because he deceives" applies everywhere.
Việc lừa dối (visaṃvādeti) có liên quan đến tất cả các trường hợp.
Paṇṇaṃ likhitvāti tālādīnaṃ paṇṇaṃ akkharena likhitvā, paṇṇanti vā bhummatthe upayogavacanaṃ.
"Having written on a leaf" means having written characters on the leaf of a palm tree, etc.; or "on a leaf" is a locative case used as an accusative.
Paṇṇaṃ likhitvā có nghĩa là viết bằng chữ trên lá cây thốt nốt (tālādīnaṃ paṇṇaṃ) v.v., hoặc từ paṇṇaṃ là một từ chỉ cách dùng trong ý nghĩa vị trí.
Tena vuttaṃ ‘‘tirokuṭṭādīsū’’ti* paṇṇe akkharaṃ lekhaniyā likhitvāti attho.
Thus, it is said "on walls and so on," meaning having written characters on a leaf with a stylus.
Vì vậy, nó được nói là “tirokuṭṭādīsū” (trên tường v.v.) có nghĩa là viết chữ bằng bút trên lá cây.
Vīmaṃsitvā gahetabbāti attanomatiyā sabbadubbalattā anattukkaṃsanena vuttaṃ.
"Should be taken after careful consideration" is stated with self-effacement, as one's own opinion is entirely weak.
Vīmaṃsitvā gahetabbā (nên được xem xét và chấp nhận) được nói ra mà không tự đề cao mình, vì ý kiến của mình là yếu nhất trong tất cả.
Kiñhettha vicāretabbakāraṇaṃ atthi sayameva vicāritattā.
For what reason to consider is there here, when it has already been considered by oneself?
Vì sao lại có điều gì cần phải xem xét ở đây, khi mà nó đã tự mình được xem xét rồi?
‘‘Saccato thetato’’tiādīsu (ma. ni. 1.19) viya theta-saddo thirapariyāyo, thirabhāvo ca saccavāditādhikārattā kathāvasena veditabboti āha ‘‘thirakathoti attho’’ti.
As in "from truth, from firmness" and so forth, the word theta is a synonym for thira (firm), and since firmness is to be understood in terms of speech, given the context of truthful speech, it says "meaning one whose speech is firm."
Giống như trong các câu “Saccato thetato” v.v..., từ theta là một từ đồng nghĩa với thira (kiên cố). Và sự kiên cố này cần được hiểu theo nghĩa lời nói, vì nó liên quan đến việc nói lời chân thật. Do đó, người ta nói “thirakathoti attho” (có nghĩa là lời nói kiên cố).
Thitassa bhāvoti hi theto, thirabhāvo, tena yuttattā puggalo idha theto nāma.
Theta means the state of being established, i.e., firmness; a person endowed with that is here called theta.
Thật vậy, trạng thái của sự kiên cố là theto, là sự kiên cố. Vì gắn liền với điều đó, nên người ở đây được gọi là theto.
Haliddīti suvaṇṇavaṇṇakandanipphattako gacchaviseso.
Haliddī refers to a type of plant that produces a golden-colored rhizome.
Haliddī là một loại cây thân thảo đặc biệt có củ màu vàng như vàng.
Thuso nāma dhaññattaco, dhaññapalāso ca.
Thuso means the husk of grain, and also grain stalks.
Thuso là vỏ trấu của hạt ngũ cốc và lá của cây ngũ cốc.
Kumbhaṇḍanti mahāphalo sūpasampādako latāviseso.
Kumbhaṇḍa is a type of creeping plant that produces large fruits used for curries.
Kumbhaṇḍaṃ là một loại cây dây leo đặc biệt có quả lớn, dễ chế biến thành món ăn.
Indakhīlo nāma gambhīranemo esikāthambho.
Indakhīlo refers to a deeply embedded gate-post.
Indakhīlo là một cây cột trụ cổng được chôn sâu dưới đất.
Yathā haliddirāgādayo anavaṭṭhitasabhāvatāya na ṭhitā, evaṃ na ṭhitā kathā etassāti naṭhitakatho* yathā pāsāṇalekhādayo avaṭṭhitasabhāvatāya ṭhitā, evaṃ ṭhitā kathā etassāti ṭhitakathoti* haliddirāgādayo yathā kathāya upamāyo honti, evaṃ yojetabbaṃ.
Just as saffron dyes and the like are not permanent due to their unstable nature, so too is the speech of one whose speech is not firm*; and just as stone inscriptions and the like are permanent due to their stable nature, so too is the speech of one whose speech is firm*—this analogy should be applied as saffron dyes and the like are similes for speech.
Giống như màu nhuộm nghệ (haliddirāgādayo) v.v... không kiên cố do bản chất không ổn định, thì lời nói của người này cũng không kiên cố, nên được gọi là naṭhitakatho (người có lời nói không kiên cố). Giống như chữ khắc trên đá (pāsāṇalekhādayo) v.v... kiên cố do bản chất ổn định, thì lời nói của người này cũng kiên cố, nên được gọi là ṭhitakatho (người có lời nói kiên cố). Cần liên kết như vậy, giống như màu nhuộm nghệ v.v... là những ví dụ cho lời nói.
Kathāya hi etā upamāyoti.
For these are similes for speech.
Thật vậy, đây là những ví dụ cho lời nói.
Pattisaṅkhātā saddhā ayati pavattati etthāti paccayikoti āha ‘‘pattiyāyitabbako’’ti.
Since faith, which is reliability, proceeds in this person, he is "reliable", therefore it says "one to be relied upon."
Niềm tin (saddhā) được gọi là sự tin cậy (patti) phát sinh ở đây, nên người ta nói paccayiko (người đáng tin cậy) có nghĩa là “pattiyāyitabbako” (người nên được tin cậy).
Pattiyā ayitabbā pavattetabbāti pattiyāyitabbā ya-kārāgamena, vācā.
The speech that should be led or caused to proceed by faith is "that to be relied upon" by the addition of the ya suffix.
Lời nói (vācā) nên được tin cậy (pattiyā ayitabbā pavattetabbā) bằng cách thêm âm ya trở thành pattiyāyitabbā.
Sā etassāti pattiyāyitabbako, tenāha ‘‘saddhāyitabbako’’ti.
He possesses that, hence "one to be relied upon," so it says "one to be trusted."
Người có lời nói đó được gọi là pattiyāyitabbako, do đó người ta nói “saddhāyitabbako” (người đáng tin cậy).
Tadevatthaṃ byatirekena, anvayena ca dassetuṃ ‘‘ekacco hī’’tiādi vuttaṃ.
To show this very meaning both by negation and affirmation, "for a certain one" and so forth is stated.
Để chỉ ra ý nghĩa đó bằng cả cách phủ định và khẳng định, câu “ekacco hī” v.v... đã được nói đến.
Vattabbataṃ āpajjati visaṃvādanato.
"Attains the state of being spoken" due to deception.
Vattabbataṃ āpajjati (trở thành đối tượng để nói đến) do sự lừa dối.
Itarapakkhe ca avisaṃvādanatoti adhippāyo.
And in the other case, due to non-deception, is the intention.
Trong trường hợp ngược lại, là do không lừa dối. Đó là ý nghĩa.
‘‘Loka’’nti etena ‘‘lokassā’’ti ettha kammatthe chaṭṭhīti dasseti.
By “loka” it shows that in “lokassā,” the sixth case is in the sense of the object.
Với từ ngữ này, từ “loka” (thế gian) trong “lokassā” (của thế gian) được dùng ở cách thứ sáu (genitive) với nghĩa là túc từ (accusative), để chỉ rõ.
Satipi paccekaṃ pāṭhakkame aññāsu abhidhammaṭṭhakathā dīsu (dha. sa. aṭṭha. akusalakammapathakathā; ma. ni. 1.89) saṃvaṇṇanākkamena tiṇṇampi padānaṃ ekatthasaṃvaṇṇanaṃ kātuṃ ‘‘yāya vācāyā’’tiādimāha, yāya vācāya karotīti sambandho.
Although there is a separate reading sequence, in order to provide a single meaning explanation for all three terms in the order of commentary found in other Abhidhamma commentaries and so forth, it states “yāya vācāya” and so on. The connection is: “by which speech one acts.”
Mặc dù có thứ tự các từ riêng biệt, nhưng trong các bộ Abhidhammaṭṭhakathā khác, để đưa ra một giải thích duy nhất cho cả ba từ, (tác giả) đã nói “yāya vācāyā” (bằng lời nói nào) và tiếp theo, với ý nghĩa là “bằng lời nói nào mà người ấy hành động”.
Parassāti yaṃ bhindituṃ taṃ vācaṃ bhāsati, tassa.
Parassā means of that person concerning whom one speaks such words to break up (their friendship).
Parassā (của người khác) là của người mà lời nói đó được nói ra để chia rẽ.
Ca-saddo aṭṭhānapayutto, so dvandagabbhabhāvaṃ jotetuṃ kammadvaye payujjitabbo.
The particle ca is used out of place, so it should be used in both actions to indicate a dvanda compound.
Từ ca được dùng không đúng vị trí, nó nên được dùng với hai túc từ để làm rõ ý nghĩa kép (dvandagabbhabhāva).
Suññabhāvanti piyavirahitatāya rittabhāvaṃ.
Suññabhāvaṃ means the state of being empty due to the absence of affection.
Suññabhāva (tính trống rỗng) là trạng thái không có gì do thiếu tình yêu thương.
Sāti yathāvuttā saddasabhāvā vācā, etena piyañca suññañca piyasuññaṃ, taṃ karoti etāyāti pisuṇā niruttinayenāti vacanatthaṃ dasseti, pisatīti vā pisuṇā, samagge satte avayavabhūte vaggabhinne karotīti attho.
Sā refers to the speech whose nature is sound as described. This shows the meaning of the word pisuṇā according to the nirutti method: “piyañca suññañca piyasuññaṃ, taṃ karoti etāyā” (that which makes both dear and empty is that by which one speaks divisive words), or else pisuṇā means that which breaks up, that which divides; the meaning is that it makes united beings into separate, divided groups.
Sā (nó) là vācā (lời nói) có bản chất âm thanh như đã nói, điều này cho thấy ý nghĩa của từ pisuṇā theo quy tắc ngữ pháp là “lời nói làm cho tình yêu thương trở nên trống rỗng” (piyañca suññañca piyasuññaṃ, taṃ karoti etāyāti pisuṇā), hoặc pisuṇā (lời nói đâm thọc) là “lời nói chia rẽ”; nghĩa là, nó làm cho những chúng sinh hòa hợp trở thành những phần tử bị chia rẽ thành các phe phái.
Tatthāti tāsu pisuṇavācādīsu.
Tatthā means among those divisive words and so forth.
Tatthā (ở đó) là trong lời nói đâm thọc (pisuṇavācā) và những lời nói khác.
Saṃkiliṭṭhacittassāti lobhena, dosena vā vibādhitacittassa, upatāpitacittassa vā, dūsitacittassāti vuttaṃ hoti, ‘‘cetanā’’ti etena sambandho.
Saṃkiliṭṭhacittassa means of one whose mind is afflicted by greed or hatred, or of one whose mind is tormented; it means of one whose mind is defiled. The connection is with “cetanā.”
Saṃkiliṭṭhacittassā (của tâm bị ô nhiễm) có nghĩa là của tâm bị phiền não bởi tham (lobha) hoặc sân (dosa), hoặc của tâm bị thiêu đốt, hay của tâm bị làm hư hoại. Nó có liên hệ với từ “cetanā” (ý chí).
Yena saha paresaṃ bhedāya vadati, tassa attano piyakamyatāyāti attho.
The meaning is that for whose sake one speaks to create division among others, it is for the sake of one’s own dear one.
Nghĩa là, vì mong muốn được người khác yêu mến, người ấy nói ra lời nói để chia rẽ người khác.
Cetanā pisuṇavācā nāma pisuṇaṃ vadanti etāyāti katvā.
Cetanā pisuṇavācā is called such because one speaks divisive words by this volition.
Cetanā pisuṇavācā (ý chí là lời nói đâm thọc) được gọi như vậy vì người ta nói lời đâm thọc bằng ý chí đó.
Samāsavisaye hi mukhyavasena attho gahetabbo, byāsavisaye upacāravasenāti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, it should be understood that in the case of compounds, the primary meaning should be taken, and in the case of sentences, the secondary meaning.
Thật vậy, trong trường hợp từ ghép (samāsa), ý nghĩa chính phải được nắm bắt, còn trong trường hợp từ phân tích (byāsa), phải được xem xét theo nghĩa ẩn dụ.
Yassa yato bhedaṃ karoti, tesu abhinnesu appasāvajjaṃ, bhinnesu mahāsāvajjaṃ.
To whomsoever one causes division, if they are not yet divided, the fault is minor; if they are divided, the fault is great.
Trong số những người mà người ấy gây chia rẽ, nếu họ chưa bị chia rẽ thì lỗi nhỏ, còn nếu đã bị chia rẽ thì lỗi lớn.
Tathā kilesānaṃ mudutibbatāvisesesupi yojetabbaṃ.
Similarly, it should be applied to the specific differences in the mildness and intensity of defilements.
Tương tự, điều này cũng phải được áp dụng cho những khác biệt về mức độ vi tế và mãnh liệt của các phiền não (kilesa).
‘‘Dvinna’’nti nidassanavacanaṃ bahūnampi sandhānato.
“Dvinnaṃ” is an illustrative word, as it refers to the uniting of many as well.
“Dvinnaṃ” (của hai người) là một lời nói minh họa, vì nó cũng liên quan đến sự hòa hợp của nhiều người.
‘‘Mittāna’’ntiādi ‘‘sandhāna’’nti ettha kammaṃ, tena pāḷiyaṃ ‘‘bhinnāna’’nti etassa kammabhāvaṃ dasseti.
“Mittānaṃ” and so on is the object in “sandhānaṃ” (uniting). By this, it shows that “bhinnānaṃ” (of those who are divided) in the Pāli text is in the accusative case.
“Mittānaṃ” (của những người bạn) và tiếp theo là túc từ trong “sandhānaṃ” (sự hòa hợp), điều này cho thấy rằng “bhinnānaṃ” (của những người bị chia rẽ) trong Pāḷi là một túc từ.
Sandhānakaraṇañca nāma tesamanurūpakaraṇamevāti vuttaṃ ‘‘anukattā’’ti.
Making union, moreover, is simply making them suitable, as stated by “anukattā” (one who acts in accordance).
Việc tạo ra sự hòa hợp có nghĩa là làm cho họ phù hợp với nhau, do đó (tác giả) nói “anukattā” (người làm cho phù hợp).
Anuppadātāti anubalappadātā, anuvattanavasena vā padātā.
Anuppadātā means one who gives support, or one who gives by following.
Anuppadātā (người hỗ trợ) là người cung cấp sự hỗ trợ, hoặc người cung cấp theo sự đồng tình.
Kassa pana anubalappadānaṃ, anuvattanañcāti?
But to whom is support given, and whom is followed?
Vậy thì, sự hỗ trợ và sự đồng tình là cho ai?
‘‘Sahitāna’’nti vuttattā sandhānassāti viññāyatīti āha ‘‘sandhānānuppadātā’’ti.
Since it is said “sahitānaṃ” (of those who are united), it is understood to be of union, thus it says “sandhānānuppadātā” (one who gives further support to union).
Vì đã nói “sahitānaṃ” (của những người hòa hợp), nên được hiểu là cho sự hòa hợp. Do đó, (tác giả) nói “sandhānānuppadātā” (người hỗ trợ cho sự hòa hợp).
Yasmā pana anubalavasena, anuvattanavasena ca sandhānassa padānaṃ ādānaṃ, rakkhaṇaṃ vā daḷhīkaraṇaṃ hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘daḷhīkammaṃ kattā’’ti.
Since, by way of support and by way of following, the giving, taking, or protection of union becomes strengthening, it is therefore said “daḷhīkammaṃ kattā” (one who makes firm).
Vì việc cung cấp, chấp nhận hoặc bảo vệ sự hòa hợp trở nên vững chắc nhờ sự hỗ trợ và sự đồng tình, nên (tác giả) nói “daḷhīkammaṃ kattā” (người làm cho vững chắc).
Āramanti etthāti ārāmo. Ramitabbaṭṭhānaṃ samaggoti hi tadadhiṭṭhānānaṃ vasena tabbisesanatā vuttā.
They rejoice therein, hence ārāmo (a park, a delightful place). For, the adjective for them (the united ones) is stated with reference to the places where they are established, as if it were a place to rejoice, i.e., "samagga" (united).
Người ta vui thích ở đó, đó là ārāmo (niềm vui). Thật vậy, “samaggo” (hòa hợp) là nơi đáng vui thích, và tính chất đặc biệt đó được nói đến theo nghĩa là nơi trú ngụ của những người hòa hợp.
‘‘Samagge’’tipi paṭhanti, tadayuttaṃ ‘‘yatthā’’tiādivacanena viruddhattā.
Some also read “samagge” (united), but that is inappropriate because it contradicts the statement “yatthā” (where) and so on.
Một số người cũng đọc là “samagge” (những người hòa hợp), nhưng điều đó không hợp lý vì nó mâu thuẫn với từ ngữ “yatthā” (ở đâu) và tiếp theo.
Yasmā pana ākārena vināpi ayamattho labbhati, tasmā ‘‘ayamevettha attho’’ti vuttaṃ samaggesūti samaggabhūtesu janakāyesu, tenāha ‘‘te pahāyā’’tiādi.
However, since this meaning is obtainable even without the form (ākāra), it is said “ayamevettha attho” (this is indeed the meaning here), meaning in the united people ( samaggesu janakāyesu). Therefore, it states “te pahāya” and so on.
Tuy nhiên, vì ý nghĩa này có thể được hiểu mà không cần hình thức, nên (tác giả) nói “ayamevettha attho” (đây chính là ý nghĩa ở đây), tức là samaggesu (trong những người hòa hợp) là trong những nhóm người đã hòa hợp. Do đó, (tác giả) nói “te pahāyā” (từ bỏ những người đó) và tiếp theo.
Tappakatiyatthopi kattuatthovāti dasseti ‘‘nandatī’’ti iminā.
It shows that the natural meaning (tappakatiyattho) is also the agentive meaning (kattuattho) by the word “nandati” (rejoices).
Để chỉ ra rằng ý nghĩa tự nhiên của nó cũng là ý nghĩa của chủ thể, (tác giả) dùng từ “nandatī” (vui thích).
Tappakatiyatthena hi ‘‘disvāpi sutvāpī’’ti vacanaṃ supapannaṃ hoti.
For, by the natural meaning, the phrase “disvāpi sutvāpi” (having seen, having heard) becomes perfectly appropriate.
Thật vậy, với ý nghĩa tự nhiên của nó, lời nói “disvāpi sutvāpī” (dù thấy hay nghe) trở nên hoàn toàn phù hợp.
Samagge karoti etāyāti samaggakaraṇī. Sāyeva vācā, taṃ bhāsitāti atthamāha ‘‘yā vācā’’tiādinā.
She makes united by this (speech), therefore samaggakaraṇī (that which makes united). It states the meaning that the speech itself is spoken, by saying “yā vācā” and so on.
Lời nói làm cho những người hòa hợp trở nên hòa hợp bằng lời nói đó, đó là samaggakaraṇī (lời nói làm cho hòa hợp). Lời nói đó chính là lời nói được nói ra, (tác giả) nói ý nghĩa đó bằng “yā vācā” (lời nói nào) và tiếp theo.
Tāya vācāya samaggakaraṇaṃ nāma.
Making union by that speech is (named).
Việc làm cho hòa hợp bằng lời nói đó có nghĩa là gì?
‘‘Sukhā saṅghassa sāmaggī, samaggānaṃ tapo sukho’’tiādinā (dha. pa. 194) samaggānisaṃsadassanamevāti vuttaṃ ‘‘sāmaggiguṇaparidīpikamevā’’ti.
As it is stated, “happy is the unity of the Saṅgha, happy is the practice of the united” and so on, it is merely the showing of the advantages of unity, thus it is said “sāmaggiguṇaparidīpikameva” (solely revealing the virtues of unity).
Nó chỉ là việc chỉ ra lợi ích của sự hòa hợp, như trong “Sukhā saṅghassa sāmaggī, samaggānaṃ tapo sukho” (Sự hòa hợp của Tăng đoàn là hạnh phúc, sự tu tập của những người hòa hợp là hạnh phúc) và tiếp theo. Do đó, (tác giả) nói “sāmaggiguṇaparidīpikamevā” (chỉ là việc làm sáng tỏ phẩm chất của sự hòa hợp).
Itaranti tabbiparītaṃ bhedanikaṃ vācaṃ.
Itaraṃ means speech that is contrary to that, or divisive speech.
Itara (khác) là lời nói chia rẽ, trái ngược với điều đó.
Mammānīti duṭṭhārūni, tassadisatāya pana idha akkosavatthūni ‘‘mammānī’’ti vuccanti.
Mammāni means festering sores. However, because of their similarity to such (sores), here, the objects of abuse are called “mammāni” (vulnerable points).
Mammāni (điểm yếu) là những vết thương độc hại, nhưng ở đây, do sự tương đồng với chúng, những đối tượng của sự mắng nhiếc được gọi là “mammāni”.
Yathā hi duṭṭhārūsu yena kenaci vatthunā ghaṭitesu cittaṃ adhimattaṃ dukkhappattaṃ hoti, tathā tesu dasasujātiādīsu akkosavatthūsu pharusavācāya phusitamattesūti.
Just as the mind experiences excessive suffering when festering sores are struck by any object, so too is the mind affected when these ten objects of abuse, such as caste, are merely touched by harsh speech.
Giống như khi những vết thương độc hại bị chạm vào bởi bất kỳ vật gì, tâm trở nên đau đớn tột độ, thì cũng vậy khi những đối tượng của sự mắng nhiếc như mười loại xuất thân (jāti) và các loại khác bị chạm vào bởi lời nói thô bạo.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘mammāni viya mammāni, yesu pharusavācāya chupitamattesu duṭṭhārūsu viya ghaṭṭitesu cittaṃ adhimattaṃ dukkhappattaṃ hoti, kāni pana tāni?
Thus, it is stated, “the vulnerable points are like vulnerable points; when they are merely touched by harsh speech, the mind experiences excessive suffering, just as when festering sores are struck. What are they? They are the objects of abuse such as jāti and so forth.”
Thật vậy, đã nói rằng: “Mammāni (điểm yếu) giống như những vết thương độc hại, khi bị chạm vào bởi lời nói thô bạo, tâm trở nên đau đớn tột độ, giống như khi những vết thương độc hại bị chạm vào. Vậy chúng là gì?
Jātiādīni akkosavatthūnī’’ti (dī. ni. ṭī. 1.9) ‘‘yassa sarīrappadesassa satthādipaṭihanena bhusaṃ rujjanaṃ, so mammaṃ nāma.
Others say, “the part of the body which intensely pains when struck by a weapon etc. is called mamma. Here, that mind which intensely pains due to domanassa by means of harsh speech, is mamma as if it were a mamma.”
Chúng là những đối tượng của sự mắng nhiếc như xuất thân (jāti) và các loại khác.” (Dī. Ni. Ṭī. 1.9) “Phần cơ thể nào bị đau đớn dữ dội do bị dao hoặc vũ khí khác đâm vào, đó là mamma (điểm yếu).
Idha pana yassa cittassa pharusavācāvasena domanassasaṅkhātaṃ bhusaṃ rujjanaṃ, taṃ mammaṃ viyāti mamma’’nti apare.
Here, others say that the mind whose strong pain, called dejection (domanassa), arises due to harsh speech, is like a vital spot (mamma).
Ở đây, tâm nào bị đau đớn dữ dội, tức là sự ưu phiền, do lời nói thô bạo, tâm đó giống như mamma (điểm yếu).” Một số người khác nói như vậy.
Tāni mammāni chijjanti bhijjanti yenāti mammacchedako, sveva kāyavacīpayogo, tāni samuṭṭhāpetīti tathā.
He who by it cuts off and breaks up those vulnerable points is a mammacchedako (one who cuts vital points). That very bodily or verbal action is such (a cutter of vital points), in that it brings them forth.
Những điểm yếu (mammāni) đó bị cắt đứt, bị phá vỡ bởi cái gì, cái đó là mammacchedako (kẻ cắt đứt điểm yếu), chính là sự thực hành thân và khẩu, cái đó làm phát sinh chúng, do đó là như vậy.
Ekantapharusacetanā pharusā vācā pharusaṃ vadanti etāyāti katvā.
Ekantapharusacetanā pharusā vācā is so called because one speaks harsh words by this (volition).
Ekantapharusacetanā pharusā vācā (ý chí thô bạo tuyệt đối là lời nói thô bạo) được gọi như vậy vì người ta nói lời thô bạo bằng ý chí đó.
‘‘Pharusacetanā’’ icceva avatvā ‘‘ekantapharusacetanā’’ti vacanaṃ duṭṭhacittatāya eva pharusacetanā adhippetā, na pana savanapharusatāmattenāti ñāpanatthaṃ.
The statement “ekantapharusacetanā” instead of simply “pharusacetanā” is to make known that only the harsh volition arising from a defiled mind is intended, and not merely harshness in hearing.
Việc nói “ekantapharusacetanā” (ý chí thô bạo tuyệt đối) thay vì chỉ nói “pharusacetanā” (ý chí thô bạo) là để cho biết rằng ý chí thô bạo được ám chỉ ở đây là do tâm xấu xa, chứ không phải chỉ do sự thô bạo trong âm thanh.
Tassāti ekantapharusacetanāya eva.
Tassā refers only to absolutely harsh volition.
Tassā (của điều ấy) nghĩa là chỉ của ý định hoàn toàn thô bạo.
Āvibhāvatthanti pharusavācābhāvassa pākaṭakaraṇatthaṃ.
Āvibhāvatthaṃ means for making manifest the absence of harsh speech.
Āvibhāvatthaṃ (vì mục đích làm rõ) nghĩa là vì mục đích làm cho sự vắng mặt của lời nói thô bạo trở nên rõ ràng.
Tassāti vā ekantapharusacetanāya eva, pharusavācābhāvassāti attho.
Or, Tassā means only of absolutely harsh volition, that is to say, the absence of harsh speech.
Hoặc, tassā (của điều ấy) nghĩa là chỉ của ý định hoàn toàn thô bạo, tức là sự vắng mặt của lời nói thô bạo.
Tathevāti mātuvuttākāreneva, uṭṭhāsi anubandhitunti attho.
Tathevā means in the very manner spoken by the mother, and uṭṭhāsi means to follow.
Tathevā (cũng vậy) nghĩa là theo cách mà người mẹ đã nói, uṭṭhāsi (đứng dậy) nghĩa là bám theo.
Saccakiriyanti yaṃ ‘‘caṇḍā taṃ mahiṃsī anubandhatū’’ti vacanaṃ mukhena kathesi, taṃ mātucitte natthi, tasmā ‘‘taṃ mā hotu, yaṃ pana uppalapattampi mayhaṃ upari na patatū’’ti kāraṇaṃ cittena cintesi, tadeva mātucitte atthi, tasmā ‘‘tameva hotū’’ti saccakaraṇaṃ, kattabbasaccaṃ vā.
Saccakiriyaṃ refers to the statement, “May the fierce female buffalo follow you,” which was uttered verbally but was not in the mother’s mind. Therefore, she thought with her mind, “May that not be! May not even a lotus leaf fall upon me!” This was what was in the mother's mind. Therefore, this is the performance of the truth, or the truth that ought to be performed, that “may that very thing be.”
Saccakiriyaṃ (hành động chân thật) có nghĩa là lời nói “Cầu cho con trâu cái hung dữ đó bám theo con” mà người mẹ đã nói ra bằng miệng, điều đó không có trong tâm người mẹ; vì vậy, “Cầu cho điều đó đừng xảy ra, nhưng cầu cho ngay cả một cánh sen cũng không rơi xuống con” là điều mà người mẹ đã nghĩ trong tâm, và điều đó thực sự có trong tâm người mẹ; vì vậy, “Cầu cho điều đó xảy ra” là một hành động chân thật, hoặc một lời thề cần phải thực hiện.
Tatthevāti uṭṭhānaṭṭhāneyeva.
Tatthevā means in the very place of rising.
Tatthevā (ngay tại đó) nghĩa là ngay tại chỗ đứng dậy.
Baddhā viyāti yottādinā paribandhi viya.
Baddhā viyā means as if bound by a rope or similar means.
Baddhā viyā (như bị trói) nghĩa là như bị cột bằng dây thừng, v.v.
Evaṃ mammacchedakoti ettha savanapharusatāmattena mammacchedakatā veditabbā.
In evaṃ mammacchedako, the cutting of vital points should be understood as merely harsh to the ear.
Evaṃ mammacchedako (như vậy là cắt đứt chỗ hiểm yếu) ở đây, sự cắt đứt chỗ hiểm yếu cần được hiểu chỉ bằng sự thô bạo của lời nói khi nghe.
Etthāpi kammapathabhāvaṃ appattā appasāvajjā, itarā mahāsāvajjā.
Even here, if it has not reached the stage of a kamma path, it is of little fault; the other (that has reached) is of great fault.
Ở đây, lời nói không đạt đến nghiệp đạo (kammapatha) thì ít tội (appasāvajjā), còn lời nói kia thì rất nhiều tội (mahāsāvajjā).
Tathā kilesānaṃ mudutibbatābhedepi yojetabbaṃ.
Similarly, it should be applied to the distinction between the mildness and intensity of defilements.
Tương tự, điều này cũng cần được áp dụng cho sự phân chia phiền não thành mềm yếu (mudutā) và sắc bén (tibbatā).
Keci pana ‘‘yaṃ uddissa pharusavācā payujjati, tassa sammukhāyeva sīsaṃ etī’’ti vadanti, eke pana ‘‘parammukhāpi pharusavācā hotiyevā’’ti.
Some say that when harsh speech is directed at someone, it reaches its root only in their presence. Others say that harsh speech can occur even in their absence.
Một số vị nói rằng: “Lời nói thô bạo được hướng đến ai thì sẽ đến thẳng người đó.” Một số vị khác lại nói: “Lời nói thô bạo cũng có thể xảy ra khi không đối diện.”
Tatthāyamadhippāyo yutto siyā, sammukhā payoge agāravādīnaṃ balavabhāvato siyā cetanā balavatī, parassa ca tadatthavijānanaṃ, na tathā parammukhā.
The following interpretation might be appropriate here: when applied in someone's presence, the volition might be stronger due to the powerful nature of disrespect and other factors, and the other person understands its meaning, which is not the case when it is uttered in their absence.
Ở đây, ý nghĩa này có thể phù hợp: khi lời nói được sử dụng trực tiếp, do sự mạnh mẽ của thái độ thiếu tôn trọng, v.v., ý định có thể mạnh mẽ, và người khác cũng hiểu được ý nghĩa đó; điều này không giống như khi lời nói không đối diện.
Yathā pana akkosite mate āḷahane katā khamanā upavādantarāyaṃ nivatteti, evaṃ parammukhā payuttāpi pharusavācā hotiyevāti sakkā ñātunti, tasmā ubhayatthāpi pharusavācā sambhavatīti daṭṭhabbaṃ.
However, just as an apology made at the cremation ground for a person who was insulted and has died averts the obstruction of reproach, so too, harsh speech uttered in someone's absence can be understood as such. Therefore, it should be understood that harsh speech can arise in both situations.
Tuy nhiên, giống như sự tha thứ được thực hiện tại nơi hỏa táng sau khi người bị mắng chửi đã chết, nó loại bỏ chướng ngại của lời nói xúc phạm; tương tự, lời nói thô bạo cũng có thể xảy ra ngay cả khi được sử dụng không đối diện; điều này có thể hiểu được. Do đó, cần phải hiểu rằng lời nói thô bạo có thể xảy ra trong cả hai trường hợp.
Tathā hi parassa tadatthavijānanamaññatra tayova tassā sambhārā aṭṭhakathāsu vuttāti.
Indeed, the commentarial texts state that the constituents of harsh speech are only three, apart from the other person's understanding of its meaning.
Thật vậy, trong các bộ Chú giải (Aṭṭhakathā), ba yếu tố cấu thành của lời nói thô bạo được nói đến, ngoại trừ việc người khác hiểu được ý nghĩa đó.
Kupitacittanti akkosanādhippāyeneva vuttaṃ, na pana maraṇādhippāyena.
Kupitacittaṃ is said with the intention of reviling, not with the intention of killing.
Kupitacittaṃ (tâm phẫn nộ) được nói chỉ với ý định mắng chửi, chứ không phải với ý định giết hại.
Maraṇādhippāyena hi sati cittakope atthasiddhiyā, tadabhāve ca yathārahaṃ pāṇātipātabyāpādāva honti.
For if there is the intention to kill, with mental agitation, and the purpose is achieved, or without it, it becomes pāṇātipāta (killing) and byāpāda (ill-will) as appropriate.
Vì nếu có ý định giết hại, khi tâm phẫn nộ và mục đích đạt được, hoặc khi không có ý định đó, thì sẽ có tội sát sinh (pāṇātipāta) và ác ý (byāpāda) tương ứng.
Imissā udānagāthāya.
This udāna verse.
Trong bài kệ Udāna này.
Sīlañhettha niddosatāya ‘‘nela’’nti vuttaṃ.
Here, morality (sīla) is called nelaṃ (without fault) because of its stainlessness.
Ở đây, giới (sīla) được gọi là “nelaṃ” (không lỗi lầm) vì sự không có lỗi lầm.
Tenevāha citto gahapati āyasmatā kāmabhūtherena puṭṭho saṃyuttāgamavare saḷāyatanavagge ‘‘nelaṅga’’nti kho bhante sīlānametaṃ adhivacana’’nti (saṃ. ni. 4.347) vācā nāma saddasabhāvā taṃtadatthanibandhanāti sādurasasadisattā madhurameva byañjanaṃ, attho ca tabbhāvatoti atthameva sandhāya byañjanamadhuratāya, atthamadhuratāyā’’ti ca vuttaṃ.
Therefore, Citto Gahapati, when questioned by the Venerable Kāmabhū, said in the Salāyatanavagga of the Saṃyutta Āgama: “Venerable sir, this word nelaṅgaṃ is a designation for sīla.” Speech, being by nature sound and bound to specific meanings, has pleasant expression as it is like a pleasing taste, and its meaning is due to its being of that nature; hence it is stated as byañjanamadhuratāya (sweetness of expression) and atthamadhuratāyā (sweetness of meaning).
Chính vì thế, gia chủ Citta, khi được Tôn giả Kāmabhū hỏi trong Saṃyuttāgama, Saḷāyatanavagga, đã nói: “Bạch Thế Tôn, cái tên ‘nelaṅga’ này là tên gọi của các giới.” Lời nói có bản chất là âm thanh và gắn liền với các ý nghĩa khác nhau; vì sự giống với hương vị dễ chịu, nên cả cách diễn đạt (byañjana) cũng ngọt ngào, và ý nghĩa (attha) cũng như vậy. Do đó, đã nói “bởi sự ngọt ngào của cách diễn đạt” và “bởi sự ngọt ngào của ý nghĩa.”
Visesanaparanipātopi hi loke dissati ‘‘agyāhito’’tiādīsu.
Indeed, the placing of the adjective after the noun is also seen in the world, as in agyāhito and so forth.
Thật vậy, trong thế gian, chúng ta thấy có sự đảo ngữ của tính từ, như trong “agyāhito” (ngọn lửa được dâng cúng) v.v.
Apica avayavāpekkhane sati ‘‘madhuraṃ byañjanaṃ yassā’’tiādinā vattabbo.
Moreover, when considering the components, it should be said, "whose expression is sweet," and so forth.
Hơn nữa, nếu xét từng phần, thì phải nói là “lời nói có cách diễn đạt ngọt ngào” v.v.
Sukhāti sukhakaraṇī, sukhahetūti vuttaṃ hoti.
Sukhā means conducive to happiness; it is said to be the cause of happiness.
Sukhā (dễ chịu) nghĩa là tạo ra sự dễ chịu, là nguyên nhân của sự dễ chịu.
Kaṇṇasūlanti kaṇṇasaṅkuṃ.
Kaṇṇasūlaṃ means an ear-thorn.
Kaṇṇasūlaṃ (đau tai) nghĩa là cái gai trong tai.
Kaṇṇasaddena cettha sotaviññāṇapaṭibaddhatadanuvattakā viññāṇavīthiyo gahitā.
Here, by the word kaṇṇa (ear), the cognitive series of consciousness dependent on and following ear-consciousness are taken.
Ở đây, từ “kaṇṇa” (tai) được dùng để chỉ các lộ trình thức (viññāṇavīthiyo) liên quan và hoạt động theo ý thức thính giác (sotaviññāṇa).
Vohārakathā hesā suttantadesanā, tassā vaṇṇanā ca, tathā ceva vuttaṃ ‘‘sakalasarīre kopaṃ, pema’’nti ca.
This is a conventional expression in the Suttanta teachings and their commentaries, and it is likewise stated as “sakalasarīre kopaṃ, pema” (anger and love in the whole body).
Đây là một cách nói thông thường trong giáo lý kinh điển (suttantadesanā) và trong phần giải thích của nó. Điều đó cũng được nói tương tự như “sự tức giận, tình yêu trong toàn bộ cơ thể.”
Na hi hadayavatthunissito kopo, pemo ca sakalasarīre vattati.
For anger and love, dependent on the heart-base, do not pervade the entire body.
Thật vậy, sự tức giận và tình yêu không dựa vào vật chất trái tim mà lan tỏa khắp toàn bộ cơ thể.
Esa nayo īdisesu.
This is the method in such cases.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Sukhena cittaṃ pavisati yathāvuttakāraṇadvayenāti attho, aluttasamāso cesa yathā ‘‘amataṅgato’’ti.
Sukhena cittaṃ pavisati means by the two aforementioned reasons; this is an alutta-samāsa (compound with unelided case-ending), like amataṅgato.
Sukhena cittaṃ pavisati (tâm đi vào một cách dễ dàng) nghĩa là do hai nguyên nhân đã nói ở trên, và đây là một danh từ ghép không bị lược bỏ (aluttasamāso), giống như “amataṅgato” (đã đi đến bất tử).
Pureti guṇapāripure, tenāha ‘‘guṇaparipuṇṇatāyā’’ti.
Pure means in completeness of qualities; therefore, it states “guṇaparipuṇṇatāyā” (due to being full of qualities).
Pure (đầy đủ) nghĩa là sự đầy đủ phẩm chất; do đó, nói “guṇaparipuṇṇatāyā” (do sự đầy đủ phẩm chất).
Pure saṃvaḍḍhā porī, tādisā nārī viyāti vācāpi porīti atthamāha ‘‘pure’’tiādinā.
Porī means grown in the city. The meaning is that speech is porī like such a woman, as stated by “pure” and so forth.
Porī (cổ xưa) là điều đã được nuôi dưỡng từ trước; hoặc, giống như một người phụ nữ như vậy, lời nói cũng là porī; ý nghĩa này được nói bằng “pure” v.v.
Sukumārāti sutaruṇā.
Sukumārā means very delicate.
Sukumārā (mềm mại) nghĩa là rất non trẻ.
Upameyyapakkhe pana apharusatāya mudukabhāvo eva sukumāratā.
In the metaphorical sense, delicacy refers to the softness of not being harsh.
Trong vế so sánh, sự mềm mại (sukumāratā) chỉ là sự dịu dàng (mudukabhāvo) do không thô bạo (apharusatāya).
Purassāti ettha pura-saddo tannivāsīvācako sahacaraṇavasena ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya, tenevāha ‘‘nagaravāsīna’’nti.
In purassā, the word pura denotes the inhabitants of the city by way of association, like in phrases such as “the village has come”; therefore, it says “nagaravāsīnaṃ” (of the city dwellers).
Trong purassā (của thành phố), từ pura (thành phố) chỉ những người sống trong đó theo cách đồng hành, giống như trong “gāmo āgato” (ngôi làng đã đến) v.v.; do đó, nói “nagaravāsīnaṃ” (của những cư dân thành phố).
Esāti taṃsambandhīniddesā vācā.
Esā refers to the speech indicated in connection with that (person).
Esā (điều này) là lời nói được chỉ định liên quan đến điều đó.
Evarūpī kathāti atthattayena pakāsitā kathā.
Evarūpī kathā means speech manifested by the three aspects of meaning.
Evarūpī kathā (lời nói như vậy) là lời nói được làm sáng tỏ bởi ba ý nghĩa.
Kantāti kāmitā tuṭṭhā yathā ‘‘pakkanto’’ti, māna-saddassa vā antabyappadeso, kāmiyamānāti attho.
Kantā means desired, delighted, as in “pakkanto”. Or, it is the deletion of anta from the word māna; it means desirable.
Kantā (đáng yêu) nghĩa là được mong muốn, được hài lòng, giống như “pakkanto” (đã rời đi); hoặc, đó là sự biến đổi của âm cuối của từ “māna”, nghĩa là được mong muốn.
Yathā ‘‘anāpatti asamanubhāsantassā’’ti (pārā. 416, 430, 441) manaṃ appeti vaḍḍhetīti manāpā, tena vuttaṃ ‘‘cittavuḍḍhikarā’’ti.
As in “anāpatti asamanubhāsantassā”, manāpā means that which pleases and increases the mind (manaṃ appeti vaḍḍheti); therefore, it is said “cittavuḍḍhikarā” (mind-delighting).
Giống như “anāpatti asamanubhāsantassā” (không phạm tội đối với người không bị khiển trách), manaṃ (tâm) làm hài lòng, làm tăng trưởng, nên gọi là manāpā (dễ chịu); do đó, nói “cittavuḍḍhikarā” (làm tăng trưởng tâm).
Tathākārinīti attho.
It means acting in that manner.
Nghĩa là làm như vậy.
Ato bahuno janassāti idha sambandhe sāmivacanaṃ, na tu purimasmiṃ viya kattari.
Therefore, bahuno janassā here is a genitive of relation, not of agent as in the former.
Do đó, bahuno janassā (của nhiều người) ở đây là cách nói sở hữu trong mối quan hệ, chứ không phải trong vai trò chủ ngữ như ở phần trước.
Kāmaṃ tehi vattumicchito attho sambhavati, so pana aphalattā bhāsitatthapariyāyena atthoyeva nāma na hotīti āha ‘‘anatthaviññāpikā’’ti.
Though the meaning desired by them may arise, yet because it is fruitless, it is not truly meaningful in the context of what is spoken. Therefore, it states “anatthaviññāpikā” (that which conveys no benefit).
Mặc dù ý nghĩa mà họ muốn nói có thể xảy ra, nhưng vì nó không có kết quả nên không thể gọi là ý nghĩa theo cách nói của lời đã nói. Do đó, nói “anatthaviññāpikā” (chỉ rõ điều vô ích).
Apica payojanatthābhāvato anatthā, vācā, taṃ viññāpikātipi vaṭṭati.
Moreover, it is also acceptable to say that anatthā (unprofitable) is speech due to the absence of a beneficial purpose, and taṃ viññāpikā means that which conveys that.
Hơn nữa, vì không có ý nghĩa mục đích, nên anatthā (vô ích) là lời nói; và taṃ viññāpikā (chỉ rõ điều đó) cũng phù hợp.
Akusalacetanā samphappalāpo samphaṃ palapanti etāyāti katvā.
Akusalacetanā samphappalāpo is so called because they babble (palapanti) aimlessly (samphaṃ) with this volition.
Akusalacetanā samphappalāpo (ý định bất thiện là lời nói vô ích) vì người ta nói những lời vô ích bằng ý định đó.
Āsevanaṃ bhāvanaṃ bahulīkaraṇaṃ.
Āsevanaṃ means practice, cultivation, frequent repetition.
Āsevanaṃ (thực hành) là sự tu tập, sự lặp đi lặp lại.
Yaṃ janaṃ gāhāpayituṃ pavattito, tena aggahite appasāvajjo, gahite mahāsāvajjo.
If the person to whom it is uttered does not grasp it, it is of little fault; if grasped, it is of great fault.
Nếu người mà lời nói được hướng đến để thuyết phục không chấp nhận, thì đó là ít tội; nếu chấp nhận, thì đó là nhiều tội.
Kilesānaṃ mudutibbatāvasenāpi appasāvajjamahāsāvajjatā yojetabbā.
The distinction between little fault and great fault should also be applied according to the mildness or intensity of the defilements.
Cũng cần phải áp dụng sự ít tội và nhiều tội theo sự mềm yếu và sắc bén của các phiền não.
Bhāratanāmakānaṃ dvebhātukarājūnaṃ yuddhakathā, dasagiriyakkhena sītāya nāma deviyā āharaṇakathā, rāmaraññā paccāharaṇakathā, yathā taṃ adhunā bāhirakehi paricayitā sakkaṭabhāsāya gaṇṭhitā rāmapurāṇabhāratapurāṇādikathāti, evamādikā niratthakakathā samphappalāpoti vuttaṃ ‘‘bhārata…pe… purekkhāratā’’ti.
The stories of the war of the two Bharata brothers, the story of the demon Dasagīri carrying off Queen Sītā, and the story of King Rāma bringing her back — as these are currently recited by outsiders and composed in Sanskrit, such as the Rāmāyaṇa, Mahābhārata, and other ancient tales — these and similar meaningless stories are called samphappalāpa (frivolous talk). Therefore, “bhārata…pe… purekkhāratā” is stated.
Câu chuyện chiến tranh của hai vị vua anh em tên Bhārata, câu chuyện về việc quỷ Dasagiri bắt cóc hoàng hậu tên Sītā, câu chuyện về việc vua Rāma giành lại nàng, và những câu chuyện tương tự như Rāmapurāṇa, Bhāratapurāṇa, v.v., được những người ngoại đạo quen thuộc và biên soạn bằng tiếng Phạn ngày nay – những câu chuyện vô ích như vậy được gọi là lời nói phù phiếm (samphappalāpa), như đã nói: “Bhārata…pe…purekkhāratā”.
‘‘Kālavādī’’tiādi samphappalāpā paṭiviratassa paṭipattisandassanaṃ yathā ‘‘pāṇātipātā paṭivirato’’tiādi (dī. ni. 1.8, 194) pāṇātipātappahānassa paṭipattidassanaṃ.
“Kālavādī” and so forth is a description of the practice of one who refrains from frivolous talk, just as “pāṇātipātā paṭivirato” and so forth is a description of the practice of abandoning the taking of life.
Sự thể hiện thực hành của người đã đoạn trừ lời nói phù phiếm được bắt đầu bằng “Kālavādī”, giống như việc “Pāṇātipātā paṭivirato” (Dī. Ni. 1.8, 194) là sự thể hiện thực hành đoạn trừ sát sinh.
‘‘Pāṇātipātaṃ pahāya viharatī’’ti hi vutte kathaṃ pāṇātipātappahānaṃ hotīti apekkhāsambhavato ‘‘pāṇātipātā paṭivirato hotī’’ti vuttaṃ.
For when it is said, "He abstains from the destruction of living beings," as there may arise the question "How does the abandonment of the destruction of living beings come about?", it is said, "He abstains from the destruction of living beings."
Vì khi nói “sống từ bỏ sát sinh”, có thể nảy sinh câu hỏi làm thế nào để đoạn trừ sát sinh, nên đã nói “từ bỏ sát sinh”.
Sā pana virati kathanti āha ‘‘nihitadaṇḍo nihita sattho’’ti.
And as to how that abstention occurs, it is said, "He has laid aside rod and weapon."
Và sự từ bỏ đó là gì, thì nói: “đã đặt xuống gậy, đã đặt xuống vũ khí”.
Tañca daṇḍasatthanidhānaṃ kathanti vuttaṃ ‘‘lajjī’’tiādi.
And as to how that laying aside of rod and weapon occurs, it is said, "conscientious," and so on.
Và việc đặt xuống gậy và vũ khí đó là gì, thì nói: “lajjī” (biết hổ thẹn), v.v.
Evaṃ uttaruttaraṃ purimassa purimassa upāyasandassanaṃ.
In this way, each subsequent statement shows the means for the preceding one.
Cứ như vậy, mỗi điều sau là sự thể hiện phương tiện cho điều trước.
Tathā adinnādānādīsupi yathāsambhavaṃ yojetabbaṃ.
Similarly, it should be applied to abstaining from taking what is not given, and so on, as appropriate.
Tương tự, cũng nên áp dụng cho việc không lấy của không cho, v.v., tùy theo khả năng.
Tena vuttaṃ ‘‘kālavādītiādi samphappalāpā paṭiviratassa paṭipattisandassana’’nti.
Therefore it is said, "speaking at the right time, and so on, is the practice of one who abstains from frivolous talk."
Do đó, đã nói: “Sự thể hiện thực hành của người đã đoạn trừ lời nói phù phiếm được bắt đầu bằng Kālavādī”.
Atthasaṃhitāpi hi vācā ayuttakālapayogena atthāvahā na siyāti anatthaviññāpanabhāvaṃ anulometi, tasmā samphappalāpaṃ pajahantena akālavāditā parivajjetabbāti dassetuṃ ‘‘kālavādī’’ti vuttaṃ.
Indeed, even speech accompanied by benefit may not bring benefit if used at an inappropriate time, thus it accords with the state of communicating what is unbeneficial. Therefore, to show that one who abandons frivolous talk should avoid untimely speech, it is said, "speaking at the right time".
Thật vậy, ngay cả lời nói có ý nghĩa cũng có thể không mang lại lợi ích nếu được sử dụng vào thời điểm không thích hợp, do đó nó dẫn đến việc thông báo điều vô ích. Vì vậy, để chỉ ra rằng người từ bỏ lời nói phù phiếm phải tránh nói không đúng lúc, đã nói “kālavādī” (nói đúng lúc).
Kāle vadantenāpi ubhayattha asādhanato abhūtaṃ parivajjetabbanti āha ‘‘bhūtavādī’’ti.
Even one who speaks at the right time should avoid what is untrue, as it does not achieve benefit in either case; therefore, it is said, "speaking what is true".
Ngay cả khi nói đúng lúc, vì không thành tựu được lợi ích cho cả hai thế giới, nên phải tránh điều không thật. Do đó, nói “bhūtavādī” (nói sự thật).
Bhūtañca vadantena yaṃ idhalokaparalokahitasampādanakaṃ, tadeva vattabbanti vuttaṃ ‘‘atthavādī’’ti.
And one who speaks what is true should speak only that which brings benefit in this world and the next; therefore, it is said, "speaking what is beneficial".
Và khi nói sự thật, chỉ nên nói điều mang lại lợi ích cho thế giới này và thế giới sau. Do đó, nói “atthavādī” (nói điều có lợi ích).
Atthaṃ vadantenāpi na lokiyadhammanissitameva vattabbaṃ, atha kho lokuttaradhammanissitampīti āha ‘‘dhammavādī’’ti.
Even one who speaks what is beneficial should not speak merely of worldly phenomena, but also of supramundane phenomena; therefore, it is said, "speaking of the Dhamma".
Ngay cả khi nói điều có lợi ích, không chỉ nên nói điều dựa trên các pháp thế gian, mà còn phải nói điều dựa trên các pháp siêu thế. Do đó, nói “dhammavādī” (nói về pháp).
Yathā ca attho lokuttaradhammanissito hoti, tathā dassanatthaṃ ‘‘vinayavādī’’ti vuttaṃ.
And to show how the meaning is rooted in the supramundane Dhamma, it is said, "speaking of the Vinaya".
Và để chỉ ra rằng lợi ích dựa trên các pháp siêu thế như thế nào, đã nói “vinayavādī” (nói về giới luật).
Pātimokkhasaṃvaro, satiñāṇakhantivīriyasaṃvaroti hi pañcannaṃ saṃvaravinayānaṃ tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhinissaraṇappahānanti pañcannaṃ pahānavinayānañca vasena vuccamāno attho nibbānādhigamahetubhāvato lokuttaradhammasannissito hoti.
For the meaning, when spoken of in terms of the five types of restraint-Vinaya – restraint by Pātimokkha, restraint by mindfulness, restraint by knowledge, restraint by patience, and restraint by energy – and the five types of abandonment-Vinaya – abandonment by suppression of individual constituents, abandonment by suppression through crushing, abandonment by eradication, abandonment by tranquillisation, and abandonment by escape – becomes rooted in supramundane phenomena, being a cause for the attainment of Nibbāna.
Thật vậy, sự phòng hộ của giới bổn (Pātimokkha-saṃvara), sự phòng hộ của niệm (sati), tuệ (ñāṇa), nhẫn (khanti) và tinh tấn (vīriya) – tức là năm loại giới luật phòng hộ (saṃvara-vinaya); và sự đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna), sự trấn áp (vikkhambhana), sự diệt tận (samuccheda), sự an tịnh (paṭippassaddhi), sự xuất ly (nissaraṇa) – tức là năm loại giới luật đoạn trừ (pahāna-vinaya) – lợi ích được nói đến theo những cách này, vì là nguyên nhân dẫn đến sự chứng đắc Nibbāna, nên dựa trên các pháp siêu thế.
Evaṃ guṇavisesayutto ca attho vuccamāno desanākosalle sati sobhati, kiccakaro ca hoti, nāññathāti dassetuṃ ‘‘nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā’’ti vuttaṃ.
And when meaning endowed with such specific qualities is spoken, it shines if there is skill in teaching, and it becomes effective; not otherwise. To show this, it is said, "speaking words worth storing".
Lợi ích được nói đến với những phẩm chất đặc biệt như vậy sẽ trở nên rực rỡ và hữu ích khi có sự khéo léo trong thuyết pháp, chứ không phải cách khác. Để chỉ ra điều này, đã nói “nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā” (nói lời có giá trị).
Idāni tameva desanākosallaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kālenā’’tiādimāha.
Now, to elaborate on that very skill in teaching, he says, "at the right time," and so on.
Bây giờ, để làm rõ sự khéo léo trong thuyết pháp đó, đã nói “kālenā” (đúng lúc), v.v.
Ajjhāsayaṭṭhuppattīnaṃ, pucchāya ca vasena otiṇṇe desanāvisaye ekaṃsādibyākaraṇavibhāgaṃ sallakkhetvā ṭhapanāhetudāharaṇasaṃsandanāni taṃtaṃkālānurūpaṃ vibhāventiyā parimitaparicchinnarūpāya gambhīrudānapahūtatthavitthārasaṅgāhikāya desanāya pare yathājjhāsayaṃ paramatthasiddhiyaṃ patiṭṭhāpento ‘‘desanākusalo’’ti vuccatīti evametthāpi atthayojanā veditabbā.
Here, too, the exposition of the meaning should be understood thus: when the subject of discourse has been approached through inclinations, circumstances, and questions, one who, having observed the division of explanation into categorical and other types, and having suitably clarified expositions of reasons, causes, and examples for each occasion, establishes others in the attainment of ultimate truth according to their inclinations, is called "skilled in teaching."
Ở đây, cũng nên hiểu ý nghĩa như sau: Khi một chủ đề thuyết pháp được đưa ra tùy theo sở nguyện, sự phát sinh tình huống và câu hỏi, thì vị ấy là người khéo léo trong thuyết pháp (desanākusalo) khi nhận định sự phân loại các cách trả lời như nhất hướng (ekaṃsa), v.v., và trình bày các ví dụ, lý do, sự so sánh phù hợp với từng thời điểm, đưa người khác đến sự thành tựu chân lý tối thượng tùy theo sở nguyện của họ bằng một bài thuyết pháp có giới hạn, có ranh giới rõ ràng, sâu sắc, bao hàm nhiều ý nghĩa rộng lớn.
Nidheti sannidhānaṃ karoti etthāti nidhānaṃ.
It is called nidhāna (a place for storing) because one stores or puts things there.
Nơi mà người ta đặt, cất giữ, nên gọi là nidhānaṃ (kho tàng).
Ṭhapanokāso. ‘‘Ṭhānavatī’’ti vutte tasmiṃ ṭhāne ṭhapetuṃ yuttātipi attho sambhavatīti āha ‘‘hadaye’’tiādi.
A place for depositing. When it is said "ṭhānavatī" (having a place), the meaning "fit to be placed in that place" can also arise, so he says, "in the heart," and so on.
Ṭhapanokāso (nơi cất giữ). Khi nói “Ṭhānavatī”, có thể hiểu là thích hợp để đặt vào nơi đó, nên nói “hadaye” (trong tim), v.v.
Nidhānavatīpi vācā kālayuttāva atthāvahā, tasmā ‘‘kālenā’’ti idaṃ ‘‘nidhānavatiṃ’’ vācaṃ bhāsitā’’ti etassāpekkhavacananti dasseti ‘‘evarūpi’’ntiādinā.
Even words worth storing are beneficial only if they are timely. Therefore, to show that "at the right time" is a statement that looks to "speaking words worth storing," he explains it with "such speech," and so on.
Ngay cả lời nói có giá trị cũng chỉ mang lại lợi ích khi đúng lúc. Do đó, để chỉ ra rằng “kālenā” (đúng lúc) là một từ liên quan đến “nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā” (nói lời có giá trị), đã nói “evarūpi” (như vậy), v.v.
Icchitatthanibbattanatthaṃ apadisitabbo, apadisīyati vā icchitattho anenāti apadeso, upamā, hetudāharaṇādikāraṇaṃ vā, tena saha vattatīti sāpadesā, vācā, tenāha ‘‘saupamaṃ sakāraṇanti attho’’ti.
An apadesa (designation) is that which should be pointed out for the accomplishment of the desired meaning, or by which the desired meaning is pointed out; it is an analogy, or a reason such as a cause or an example. It is sāpadesā (with designation), speech, because it exists with that. Therefore, it means, "with analogy, with reason."
Điều cần được chỉ ra để đạt được lợi ích mong muốn, hoặc điều mà lợi ích mong muốn được chỉ ra bởi nó, gọi là apadeso (sự chỉ ra), tức là ví dụ, hoặc nguyên nhân như lý do, ví dụ, v.v. Điều đi kèm với nó gọi là sāpadesā (có sự chỉ ra), tức là lời nói. Do đó, nói “saupamaṃ sakāraṇanti attho” (có ví dụ, có nguyên nhân là ý nghĩa).
Paricchedaṃ dassetvāti yāvatā pariyosānaṃ sambhavati, tāvatā mariyādaṃ dassetvā, tena vuttaṃ ‘‘yathā…pe… bhāsatī’’ti.
"Having shown the limit" means having shown the boundary to the extent that a conclusion is possible. Therefore, it is said, "as... so he speaks".
Paricchedaṃ dassetvā (chỉ ra giới hạn) là chỉ ra ranh giới đến mức có thể kết thúc. Do đó, đã nói “yathā…pe…bhāsatī” (như…pe…nói).
Sikhamappattā hi kathā atthāvahā nāma na hoti.
Indeed, a discourse that has not reached its culmination is not truly beneficial.
Thật vậy, một câu chuyện chưa đạt đến đỉnh cao thì không thể mang lại lợi ích.
Atthasaṃhitanti ettha attha-saddo bhāsitatthapariyāyoti vuttaṃ ‘‘anekehipī’’tiādi.
Here, in "atthasaṃhitaṃ" (connected with meaning/benefit), the word attha (meaning/benefit) is a synonym for the spoken meaning, so it is said, "by many," and so on.
Ở đây, từ attha (lợi ích) trong atthasaṃhita (có lợi ích) là đồng nghĩa với bhāsitattha (ý nghĩa đã được nói), nên đã nói “anekehipī” (bởi nhiều người), v.v.
Bhāsitattho ca nāma saddānusārena adhigato sabbopi pakatyatthapaccayatthabhāvatthādiko, tatoyeva bhagavato vacanaṃ ekagāthāpadampi saṅkhepavitthārādiekattādinandiyāvattādinayehi anekehipi niddhāraṇakkhamatāya pariyādātumasakkuṇeyyaṃ atthamāvahatīti.
And the spoken meaning is all that is understood according to grammar – the meaning of the root, the suffix, the state, and so on. For that very reason, the Buddha's words, even a single stanza, convey a meaning that cannot be fully exhausted or defined by many approaches, such as abridgement and elaboration, unity, and so on, or Nandiyāvatta, and so on.
Và ý nghĩa đã được nói là tất cả những gì được hiểu theo ngữ pháp, bao gồm ý nghĩa gốc, ý nghĩa của hậu tố, ý nghĩa của trạng thái, v.v. Chính vì vậy, ngay cả một câu kệ của Đức Phật cũng mang lại ý nghĩa không thể nắm bắt được hoàn toàn bởi nhiều cách diễn giải như tóm tắt và mở rộng, nhất thể và v.v., niềm vui và v.v., vì khả năng xác định rõ ràng.
Evaṃ atthasāmaññato saṃvaṇṇetvā icchitatthavisesatopi saṃvaṇṇetuṃ ‘‘yaṃ vā’’tiādimāha.
Having thus explained it in terms of general meaning, to explain it also in terms of specific desired meaning, he says, "or that which," and so on.
Sau khi giải thích theo ý nghĩa chung này, để giải thích thêm về ý nghĩa đặc biệt mong muốn, đã nói “yaṃ vā” (hoặc điều gì), v.v.
Atthavādinā vattumicchitatthoyeva hi idha gahito.
For here, only the meaning that the speaker of benefit wishes to convey is taken.
Thật vậy, ở đây, chỉ có ý nghĩa mà người nói điều có lợi ích muốn nói mới được chấp nhận.
Nanu sabbesampi vacanaṃ attanā icchitatthasahitaṃyeva, kimettha vattabbaṃ atthīti antolīnacodanaṃ parisodheti ‘‘na añña’’ntiādinā.
"Surely all speech is accompanied by the meaning one desires, what is there to say about this?" He purifies this implicit objection with "not another," and so on.
Chẳng phải tất cả lời nói đều chứa đựng ý nghĩa mà người nói muốn sao? Để làm rõ câu hỏi tiềm ẩn này, đã nói “na añña” (không phải khác), v.v.
Aññamatthaṃ paṭhamaṃ nikkhipitvā ananusandhivasena pacchā aññamatthaṃ na bhāsati.
He does not first set forth one meaning and then later speak of another meaning without connection.
Vị ấy không nói một ý nghĩa khác sau khi đã trình bày một ý nghĩa trước đó mà không có sự liên kết.
Yathānikkhittānusandhivaseneva pariyosāpetvā kathetīti adhippāyo.
The intention is that he speaks by concluding in accordance with the meaning originally set forth.
Ý nghĩa là vị ấy kết thúc câu chuyện theo cách liên kết với những gì đã được trình bày.
10. Evaṃ paṭipāṭiyā sattamūlasikkhāpadāni vibhajitvā satipi abhijjhādippahānassa saṃvarasīlasaṅgahe upariguṇasaṅgahato, lokiyaputhujjanāvisayato ca uttaridesanāya saṅgahituṃ taṃ pariharitvā pacurajanapākaṭaṃ ācārasīlameva vibhajanto bhagavā ‘‘bījagāmabhūtagāmasamārambhā’’tiādimāhāti pāḷiyaṃ sambandho vattabbo.
10. In this way, having sequentially analyzed the seven fundamental training rules, although the abandonment of covetousness and so on is included in the Sīla of restraint, because it concerns higher qualities and is beyond the scope of ordinary worldly people, the Buddha chose to exclude it from the subsequent teaching and instead elucidated the well-known code of conduct, saying, "abstaining from damaging seeds and plants," and so on. This is how the connection to the Pali text should be explained.
10. Như vậy, sau khi phân tích bảy giới căn bản theo thứ tự, mặc dù sự đoạn trừ tham ái, v.v., được bao gồm trong giới luật phòng hộ, nhưng Đức Phật đã bỏ qua điều đó để bao gồm nó trong lời dạy cao hơn về sự tích lũy công đức và vì nó không phải là đối tượng của phàm nhân thế gian. Thay vào đó, Ngài đã phân tích giới hạnh (ācārasīla) phổ biến rộng rãi, bắt đầu bằng “bījagāmabhūtagāmasamārambhā” (từ bỏ việc phá hoại các loại hạt giống và cây cối). Đó là sự liên kết trong kinh điển cần được giải thích.
Tattha vijāyanti viruhanti etehīti bījāni. Paccayantarasamavāye sadisaphaluppattiyā visesakāraṇabhāvato viruhanasamatthānaṃ sāraphalādīnametaṃ adhivacanaṃ.
Therein, bījāni (seeds) are called such because through them, living beings are born and grow. This is a designation for fruits with kernels and the like, which are capable of germination, because they are the specific cause for the production of similar fruit when other conditions are present.
Trong đó, những thứ sinh sôi nảy nở từ chúng được gọi là bījāni (hạt giống). Đây là tên gọi chung cho các loại quả có hạt, v.v., có khả năng nảy mầm do chúng là nguyên nhân đặc biệt của sự phát sinh quả tương tự khi có sự kết hợp của các điều kiện khác.
Bhavanti, ahuvunti cāti bhūtā, jāyanti vaḍḍhanti jātā, vaḍḍhitā cāti attho.
They exist and have existed, therefore they are bhūtā (grown things). The meaning is, they are born and grow, and they are born and have grown.
Những gì đang tồn tại, đã tồn tại, được gọi là bhūtā (sinh vật, thực vật); ý nghĩa là những gì đang sinh ra và phát triển, và những gì đã sinh ra và phát triển.
Vaḍḍhamānakānaṃ vaḍḍhitvā, ṭhitānañca rukkhagacchādīnaṃ yathākkamamadhivacanaṃ.
This is a designation for growing trees and bushes, and for those that have grown and remained, respectively.
Đây là tên gọi theo thứ tự của cây cối, bụi cây, v.v., đang phát triển và đã phát triển và đứng vững.
Viruḷhamūlā hi nīlabhāvaṃ āpajjantā taruṇarukkhagacchā jāyanti vaḍḍhantīti vuccanti.
Indeed, young trees and bushes that have sprouted roots and become green are said to be born and to grow.
Thật vậy, những cây cối, bụi cây non có rễ đã mọc, khi chuyển sang màu xanh, được gọi là đang sinh ra và phát triển.
Vaḍḍhitvā ṭhitā mahantā rukkhagacchā jātā vaḍḍhitāti.
Large trees and bushes that have grown and established themselves are said to be born and to have grown.
Những cây cối, bụi cây lớn đã phát triển và đứng vững được gọi là đã sinh ra và phát triển.
Gāmoti samūho, so ca suddhaṭṭhakadhammarāsi, bījānaṃ, bhūtānañca tathāladdhasamaññānaṃ aṭṭhadhammānaṃ gāmo, teyeva vā gāmoti tathā.
Gāmo (assemblage) is a collection, which is a collection of pure eight-fold aggregates of phenomena. It is an assemblage of seeds and grown things, or of the eight-fold phenomena designated as such, or these themselves are the assemblage.
Gāmo (làng) nghĩa là một tập hợp, và đó là một khối các pháp aṭṭhaka-kalāpa thuần túy, là tập hợp các pháp aṭṭhaka của hạt giống (bīja) và thực vật (bhūta) được gọi như vậy. Hoặc chính chúng là gāmo (làng) như vậy.
Avayavavinimuttassa hi samudāyassa abhāvato duvidhenāpi atthena teyeva tiṇarukkhalatādayo gayhanti.
Since there is no aggregate separate from its parts, by both meanings, these very grasses, trees, creepers, and so on, are included.
Vì không có tập hợp nào tách rời khỏi các thành phần, nên cỏ, cây, dây leo, v.v., chính là những thứ được hiểu theo cả hai nghĩa.
Apica bhūmiyaṃ patiṭṭhahitvā haritabhāvamāpannā rukkhagacchādayo devatā pariggayhanti, tasmā bhūtānaṃ nivāsanaṭṭhānatāya gāmoti bhūtagāmotipi vadanti, te sarūpato dassetuṃ ‘‘mūlabīja’’ntiādimāha.
Furthermore, trees, shrubs, and the like, having become established in the earth and turned green, are taken possession of by devas; therefore, some also call them bhūtagāma (assemblage of grown things) because they are dwelling places for devas. To show their specific forms, he states, "root-seeds," and so on.
Hơn nữa, các cây cối, bụi rậm, v.v., đã mọc xanh tươi trên đất được các vị chư thiên nắm giữ. Do đó, vì là nơi cư trú của các chúng sinh (bhūta), nên nó được gọi là gāmo (làng), và cũng được gọi là bhūtagāmo. Để chỉ rõ bản chất của chúng, lời dạy “mūlabīja” (hạt giống từ rễ) v.v., đã được nói đến.
Mūlameva bījaṃ mūlabījaṃ. Sesesupi ayaṃ nayo.
The root itself is the seed, mūlabījaṃ. The same method applies to the rest.
Rễ chính là hạt giống, gọi là mūlabīja (hạt giống từ rễ). Các trường hợp còn lại cũng theo cách này.
Phaḷubījanti pabbabījaṃ.
Phaḷubījaṃ means joint-seeds.
Phaḷubīja (hạt giống từ mấu) là hạt giống từ mấu.
Paccayantarasamavāye sadisaphaluppattiyā visesakāraṇabhāvato viruhanasamatthe sāraphale niruḷho bīja-saddo tadatthasiddhiyā mūlādīsupi kesuci pavattatīti mūlādito nivattanatthaṃ ekena bīja-saddena visesetvā ‘‘bījabīja’’nti vuttaṃ yathā ‘‘rūpaṃrūpaṃ, dukkhadukkha’’nti ca.
The word bīja is firmly established for essential fruits capable of growth, due to being a special cause for the production of similar fruit when other conditions are met. Since this meaning also applies to some roots and so on for the purpose of achieving that meaning, the word “bījabīja” is spoken, specifying it with one word bīja to distinguish it from roots and so on, just as one says “rūpaṃrūpaṃ (form, form)” and “dukkhadukkha (suffering, suffering).”
Từ bīja (hạt giống) đã được dùng để chỉ những quả có nhân có khả năng nảy mầm, vì chúng là nguyên nhân đặc biệt của việc sinh ra quả tương tự khi có sự kết hợp của các yếu tố khác. Để đạt được ý nghĩa đó, từ bīja cũng được dùng cho một số loại như rễ, v.v. Để phân biệt với rễ và các loại khác, nó được đặc biệt hóa bằng một từ bīja và được gọi là “bījabīja” (hạt giống từ hạt), giống như “rūpaṃ rūpaṃ” (sắc sắc), “dukkhaṃ dukkhaṃ” (khổ khổ).
Nīlatiṇarukkhādikassāti allatiṇassa ceva allarukkhādikassa ca.
‘Nīlatiṇarukkhādikassā’ means for wet grass and wet trees and so on.
Nīlatiṇarukkhādikassā (cỏ xanh, cây xanh, v.v.) là cỏ tươi và cây tươi, v.v.
Ādi-saddena osadhigacchalatādayo veditabbā.
By the word ‘ādi’ (etc.), medicinal plants, shrubs, creepers, and so on should be understood.
Với từ ādi (v.v.), nên hiểu là các loại cây thuốc, bụi rậm, dây leo, v.v.
Samārambho idha vikopanaṃ, tañca chedanādiyevāti vuttaṃ ‘‘chedanabhedanapacanādibhāvenā’’ti.
Samārambho here means destruction, and that is just cutting and so on; thus it is said “chedanabhedanapacanādibhāvenā” (by means of cutting, breaking, burning, and so on).
Samārambho (sự khởi xướng) ở đây là sự phá hoại, và đó là việc chặt đốn, v.v., nên đã nói “chedanabhedanapacanādibhāvenā” (bằng cách chặt, đập, nấu, v.v.).
Nanu ca rukkhādayo cittarahitatāya na jīvā, cittarahitatā ca paripphandanābhāvato, chinne viruhanato, visadisajātikabhāvato, catuyoniapariyāpannato ca veditabbā.
Now, are not trees and so on not living beings because they are devoid of consciousness? And the state of being devoid of consciousness is to be understood from the absence of movement, from their regrowth when cut, from their being of a different genus, and from not being included in the four types of birth.
Há chẳng phải cây cối, v.v., không phải là chúng sinh vì chúng không có tâm? Và việc không có tâm có thể được hiểu từ việc không có sự rung động, từ việc chúng mọc lại khi bị chặt, từ việc chúng thuộc các loài khác nhau, và từ việc chúng không nằm trong bốn loại sinh.
Vuḍḍhi pana pavāḷasilālavaṇādīnampi vijjatīti na tesaṃ jīvatābhāve kāraṇaṃ.
But growth is found even in corals, rocks, salt, and so on, so it is not a reason for their not being alive.
Sự phát triển cũng có ở san hô, đá quý, muối, v.v., nên đó không phải là lý do cho việc chúng không có sự sống.
Visayaggahaṇañca nesaṃ parikappanāmattaṃ supanaṃ viya ciñcādīnaṃ, tathā kaṭukambilāsādinā dohaḷādayo.
And their grasping of objects is merely a fancy, like the sleep of tamarind trees and so on; similarly, pregnancy longings are brought about by bitter, sour tastes and so on.
Và việc chúng nhận thức đối tượng chỉ là sự tưởng tượng, giống như giấc mơ của cây me, v.v., cũng như sự thèm khát, v.v., do vị chua cay.
Tattha kasmā bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirati icchitāti?
In that case, why is abstention from harming seed-produce and plant-produce desired?
Vậy tại sao ở đây lại mong muốn tránh xa việc phá hoại các loại hạt giống và thực vật?
Samaṇasāruppato, tannissitasattānukampanato ca.
Because it is proper for renunciants, and out of compassion for the beings dependent thereon.
Vì phù hợp với Sa-môn hạnh, và vì lòng từ bi đối với các chúng sinh nương tựa vào chúng.
Tenevāha āḷavakānaṃ rukkhacchedanādivatthūsu ‘‘jīvasaññino hi moghapurisā manussā rukkhasmi’’ntiādi (pārā. 89).
That is why the Buddha said to the Āḷavakas concerning incidents of cutting down trees and so on: “Indeed, foolish men, humans perceive trees as having life,” and so forth.
Vì lý do đó, Đức Thế Tôn đã nói trong các câu chuyện về việc chặt cây của các vị Sa-môn Āḷavaka rằng: “Này những người ngu si, những con người ấy coi cây là có sự sống” v.v.
Rattiyā bhojanaṃ uttarapadalopato rattisaddena vuttaṃ, taddhitavasena vā tathāyevādhippāyasambhavato, tenāha ‘‘rattiyā’’tiādi.
Rattiyā bhojanaṃ (eating at night) is expressed by the word ratti due to the elision of the latter part of the compound, or because the meaning can be understood directly through the taddhita (derivative suffix); therefore, it is said “rattiyā” (at night) and so on.
Rattiyā bhojanaṃ (ăn vào ban đêm) được nói bằng từ ratti (ban đêm) do sự lược bỏ hậu tố, hoặc do ý nghĩa có thể được suy ra theo cách đó từ ngữ pháp taddhita. Do đó, đã nói “rattiyā” (vào ban đêm) v.v.
Aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva majjhanhikā ayaṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ āciṇṇasamāciṇṇo bhojanassa kālo nāma, tadañño vikālo.
From the rising of dawn until midday, this is indeed the proper time for eating for the Buddhas and other noble ones; any other time is an improper time.
Từ lúc rạng đông cho đến giữa trưa, đây là thời gian ăn uống được các bậc Thánh như Đức Phật, v.v., thực hành và quen thuộc. Thời gian khác là vikāla (phi thời).
Tattha dutiyapadena rattibhojanassa paṭikkhittattā aparanhova idha vikāloti pārisesanayena tatiyapadassa atthaṃ dīpetuṃ ‘‘atikkante majjhanhike’’tiādi vuttaṃ.
Since eating at night is prohibited by the second term (rattūparato), only the afternoon period is considered an improper time here. To elucidate the meaning of the third term (vikālabhojanā) by way of elimination, “atikkante majjhanhike” (after midday has passed) and so on, is stated.
Ở đây, vì bữa ăn đêm đã bị cấm bởi từ thứ hai, nên chỉ có buổi chiều là vikāla. Để làm rõ ý nghĩa của từ thứ ba theo phương pháp pārisesa (loại trừ), đã nói “atikkante majjhanhike” (sau khi đã qua giữa trưa) v.v.
Bhāvasādhano cettha bhojana-saddo ajjhoharaṇatthavācakoti dīpeti ‘‘yāva sūriyatthaṅgamanā bhojana’’nti iminā.
Here, the word bhojana (eating), being in the sense of an action (bhāvasādhana), indicates the meaning of consuming, as shown by “yāva sūriyatthaṅgamanā bhojana” (eating until sunset).
Ở đây, từ bhojana (thức ăn) có nghĩa là hành động nuốt, điều này được chỉ rõ bằng câu “yāva sūriyatthaṅgamanā bhojana” (thức ăn cho đến khi mặt trời lặn).
Kassa pana tadajjhoharaṇanti?
Whose consumption is that, then?
Vậy nuốt cái gì?
Yāmakālikādīnamanuññātattā, vikālabhojanasaddassa ca yāvakālikajjhoharaṇeyeva niruḷhattā ‘‘yāvakālikassā’’ti viññāyati.
Since yāmakālika (food to be taken for one watch) and so on, are permitted, and the term vikālabhojana is established for the consumption of yāvakālika (food to be taken at the proper time) only, it is understood as “of yāvakālika.”
Vì các loại yāmakālika (thức ăn được phép dùng trong một thời gian nhất định) đã được cho phép, và vì từ vikālabhojana (ăn phi thời) chỉ dùng cho việc nuốt các loại yāvakālika (thức ăn được phép dùng cho đến khi mặt trời lặn), nên được hiểu là “của yāvakālika”.
Ayaṃ panettha aṭṭhakathāvaseso ācariyānaṃ nayo – bhuñjitabbaṭṭhena bhojanaṃ, yāgubhattādi sabbaṃ yāvakālikavatthu.
This, moreover, is the remaining explanation of the Commentaries, the method of the teachers: Bhojanaṃ means that which is to be eaten; all yāvakālika items, such as gruel and cooked rice.
Đây là phần còn lại của chú giải, là phương pháp của các vị thầy: Bhojanaṃ (thức ăn) là tất cả các loại vật thực yāvakālika như cháo, cơm, v.v., theo nghĩa là thứ có thể ăn được.
Yathā ca ‘‘rattūparato’’ti ettha rattibhojanaṃ rattisaddena vuccati, evamettha bhojanajjhoharaṇaṃ bhojanasaddena.
And just as “rattibhojanaṃ” (eating at night) is referred to by the word ratti in “rattūparato” (abstaining from eating at night), so here the consumption of food is referred to by the word bhojana.
Cũng như trong câu “rattūparato” (từ bỏ ăn đêm), bữa ăn đêm được gọi bằng từ ratti (ban đêm), tương tự ở đây, việc nuốt thức ăn được gọi bằng từ bhojana (thức ăn).
Vikāle bhojanaṃ vikālabhojanaṃ, tato vikālabhojanā. Vikāle yāvakālikavatthussa ajjhoharaṇāti atthoti.
Eating at an improper time is vikālabhojanaṃ; from that, vikālabhojanā means abstaining from consuming yāvakālika items at an improper time.
Ăn vào vikāla (phi thời) là vikālabhojanaṃ (ăn phi thời), từ đó là vikālabhojanā (tránh ăn phi thời). Nghĩa là tránh nuốt vật thực yāvakālika vào vikāla.
Īdisā guṇavibhūti na buddhakāleyevāti āha ‘‘anomānadītīre’’tiādi.
Such a display of virtue was not exclusive to the time of the Buddha, as stated in “anomānadītīre” (on the bank of the Anomā River) and so on.
Phẩm chất cao quý như vậy không chỉ có trong thời Đức Phật, điều này được nói đến trong “anomānadītīre” (bờ sông Anomā), v.v.
Ayaṃ pana pāḷiyaṃ anusandhikkamo – ekasmiṃ divase ekavārameva bhuñjanato ‘‘ekabhattiko’’ti vutte rattibhojanopi siyāti tannivāraṇatthaṃ ‘‘rattūparato’’ti vuttaṃ.
This, furthermore, is the sequence of connection in the Pāḷi: When it is said “ekabhattiko” (one-meal-eater) because one eats only once a day, it might be that one could eat at night. To prevent this doubt, “rattūparato” (abstaining from eating at night) is stated.
Dòng liên tục trong Pāḷi là như sau: khi nói “ekabhattiko” (người chỉ ăn một bữa) vì chỉ ăn một lần trong một ngày, thì có thể hiểu là ăn vào ban đêm. Để ngăn chặn điều đó, đã nói “rattūparato” (tránh ăn đêm).
Evaṃ sati sāyanhabhojīpi ekabhattiko siyāti tadāsaṅkānivattanatthaṃ ‘‘virato vikālabhojanā’’ti vuttanti.
If that is the case, one who eats in the evening might also be a one-meal-eater. To avert this apprehension, “virato vikālabhojanā” (abstaining from eating at improper times) is stated.
Khi đã như vậy, người ăn vào buổi chiều cũng có thể là người chỉ ăn một bữa. Để loại bỏ nghi ngờ đó, đã nói “virato vikālabhojanā” (tránh ăn phi thời).
Saṅkhepato ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’ntiādi (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183; netti. 30, 50, 116, 124) nayappavattaṃ bhagavato sāsanaṃ sachandarāgappavattito naccādīnaṃ dassanaṃ nānulometīti āha ‘‘sāsanassa ananulomattā’’ti.
The Buddha’s teaching, which generally states “sabbapāpassa akaraṇaṃ” (not doing any evil) and so on, does not conform to watching dances and so on, which arise from desire and attachment; therefore, it is said, “sāsanassa ananulomattā” (because it is not in conformity with the Dispensation).
Tóm lại, giáo pháp của Đức Thế Tôn, bắt đầu với phương pháp “không làm mọi điều ác” v.v., không phù hợp với việc xem các điệu múa, v.v., phát sinh từ chandarāga (dục tham). Do đó, đã nói “sāsanassa ananulomattā” (vì không phù hợp với giáo pháp).
Visucati sāsanaṃ vijjhati ananulomikabhāvenāti visūkaṃ, paṭiviruddhanti vuttaṃ hoti.
That which pierces the Dispensation by its non-conformity is visūkaṃ, meaning it is contrary.
Cái gì làm tổn hại giáo pháp, đâm thủng giáo pháp bằng cách không phù hợp, thì gọi là visūkaṃ (sự chướng ngại). Điều đó có nghĩa là chống đối.
Tatra upamaṃ dasseti ‘‘paṭāṇībhūta’’nti iminā, paṭāṇīsaṅkhātaṃ kīlaṃ viya bhūtanti attho.
Here, an analogy is given with “paṭāṇībhūtaṃ,” meaning it is like a stake called paṭāṇī.
Ở đó, để chỉ ra một ví dụ, đã nói “paṭāṇībhūta” (như một cái cọc nhọn), nghĩa là giống như một cái cọc nhọn được gọi là paṭāṇī.
‘‘Visūka’’nti etassa paṭāṇībhūtanti atthamāhātipi vadanti.
Some also say that paṭāṇībhūtaṃ is the meaning of “visūkaṃ.”
Cũng có người nói rằng paṭāṇībhūta là ý nghĩa của từ “visūkaṃ”.
Attanā payojiyamānaṃ, parehi payojāpiyamānañca naccaṃ naccabhāvasāmaññato pāḷiyaṃ ekeneva naccasaddena sāmaññaniddesanayena gahitaṃ, ekasesanayena vā.
Dancing performed by oneself or caused to be performed by others is taken by a single word nacca (dance) in the Pāḷi by way of general indication, or by way of ekasesa (single remnant rule).
Việc tự mình biểu diễn và việc khiến người khác biểu diễn điệu múa đều được bao gồm trong một từ naccasaddena (điệu múa) trong Pāḷi theo phương pháp chỉ định chung về bản chất của điệu múa, hoặc theo phương pháp ekasesa (giữ lại một).
Tathā gītavāditasaddehi gāyanagāyāpanavādanavādāpanānīti āha ‘‘naccananaccāpanādivasenā’’ti.
Similarly, by the words gīta (singing) and vādita (playing instruments), self-singing, causing others to sing, self-playing, and causing others to play are understood, as stated in “naccananaccāpanādivasenā” (by way of dancing, causing to dance, etc.).
Tương tự, các từ gīta (ca hát) và vādita (âm nhạc) bao gồm việc tự mình ca hát và khiến người khác ca hát, tự mình chơi nhạc và khiến người khác chơi nhạc. Do đó, đã nói “naccananaccāpanādivasenā” (theo cách tự mình múa, khiến người khác múa, v.v.).
Suddhahetutājotanavasena hi dvādhippāyikā ete saddā.
Indeed, these words have a twofold intention by expressing the nature of pure agency and causation.
Thật vậy, những từ này có hai ý nghĩa, theo cách làm rõ bản chất của nguyên nhân thuần túy.
Naccañca gītañca vāditañca visūkadassanañca naccagītavāditavisūkadassanaṃ, samāhāravasenettha ekattaṃ.
Dance, song, music, and unseemly sights are naccagītavāditavisūkadassanaṃ; here, unity is by way of samāhāra (collective compound).
Múa, ca hát, âm nhạc và xem biểu diễn chướng ngại là naccagītavāditavisūkadassanaṃ (xem múa, ca hát, âm nhạc và biểu diễn chướng ngại), ở đây là số ít theo nghĩa tập hợp.
Aṭṭhakathāyaṃ pana yathāpāṭhaṃ vākyāvatthikantavacanena saha samuccayasamāsadassanatthaṃ ‘‘naccā cā’’tiādi vuttaṃ.
In the Commentary, however, “naccā cā” and so on, is stated to show the samuccaya compound together with the expression vākyāvatthikantavacana according to the Pāḷi text.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā, để chỉ ra samuccayasamāsa (hợp chất tập hợp) cùng với từ vākyāvatthikanta (kết thúc câu) theo Pāḷi gốc, đã nói “naccā cā” (và múa) v.v.
Evaṃ sabbattha īdisesu.(Dassanavisaye mayūranaccādipaṭikkhipanena naccāpanavisayepi paṭikkhipanaṃ daṭṭhabbaṃ) ‘‘naccādīni hī’’tiādinā yathāvuttatthasamatthanaṃ.
Thus, in all such places (the prohibition of peacock dances, etc., in the sphere of sight also implies prohibition in the sphere of causing to dance). “Naccādīni hī” and so on, supports the meaning stated above.
Tương tự, trong tất cả những trường hợp như vậy (trong lĩnh vực nhìn thấy, việc cấm các điệu múa chim công, v.v., cũng nên được hiểu là cấm trong lĩnh vực khiến người khác múa). “naccādīni hī” (thật vậy, múa, v.v.) v.v., là sự xác nhận ý nghĩa đã nói.
Dassanena cettha savanampi saṅgahitaṃ virūpekasesanayena, yathāsakaṃ vā visayassa ālocanasabhāvatāya pañcannaṃ viññāṇānaṃ savanakiriyāyapi dassanasaṅkhepasambhavato ‘‘dassanā’’ icceva vuttaṃ.
Here, hearing is also included in seeing by way of virūpekasesa (irregular single remnant rule), or because the seeing of the five consciousnesses is by nature a manifestation of their respective objects, the act of hearing can also be condensed into seeing, hence only “dassanā” (seeing) is stated.
Ở đây, việc nghe cũng được bao gồm trong việc nhìn thấy theo phương pháp virūpekasesa (giữ lại một từ các loại khác nhau), hoặc vì bản chất của đối tượng là sự nhận thức của năm thức giác quan, nên việc nghe cũng có thể được tóm tắt là nhìn thấy. Do đó, chỉ nói “dassanā” (nhìn thấy).
Tenevāha ‘‘pañcahi viññāṇehi na kiñci dhammaṃ paṭijānāti aññatra atinipātamattā’’ti.
That is why it is said, “With the five consciousnesses, one does not discern any phenomenon except for mere falling onto the object.”
Vì lý do đó, đã nói: “Với năm thức giác quan, không nhận biết bất kỳ pháp nào khác ngoài sự va chạm thuần túy.”
‘‘Visūkabhūtā dassanā cā’’ti etena avisūkabhūtassa pana gītassa savanaṃ kadāci vaṭṭatīti dasseti.
By “Visūkabhūtā dassanā cā” (and unseemly sights) it is shown that hearing a song that is not unseemly is sometimes permissible.
Với câu “Visūkabhūtā dassanā cā” (và việc nhìn thấy những điều chướng ngại), điều này cho thấy rằng việc nghe một bài hát không phải là chướng ngại đôi khi được phép.
Tathā hi vuttaṃ paramatthajotikāya khuddakapāṭhaṭṭhakathāya ‘‘dhammūpasaṃhitampi cettha gītaṃ na vaṭṭati, gītūpasaṃhito pana dhammo vaṭṭatī’’ti (khu. pā. aṭṭha. pacchimapañcasikkhāpadavaṇṇanā) katthaci pana na-kāravipariyāyena pāṭho dissati.
Indeed, it is stated in the Paramatthajotikā, the Commentary to the Khuddakapāṭha, “Here, a song accompanied by Dhamma is not permissible, but Dhamma accompanied by a song is permissible.” In some places, however, a reading with the negative particle reversed is found.
Quả thật, trong Khuddakapāṭhaṭṭhakathā tên là Paramatthajotikā đã nói rằng: “Ở đây, bài hát có liên quan đến Pháp thì không phù hợp, nhưng Pháp có liên quan đến âm nhạc thì phù hợp.” Tuy nhiên, ở một số nơi, văn bản lại xuất hiện với chữ 'na' đảo ngược.
Ubhayatthāpi ca gīto ce dhammānulomatthapaṭisaṃyuttopi na vaṭṭati, dhammo ce gītasaddapaṭisaṃyuttopi vaṭṭatīti adhippāyo veditabbo.
In both cases, if it is a song, even if connected with the meaning conforming to Dhamma, it is not permissible; but if it is Dhamma, even if connected with a musical sound, it is permissible. This is the intended meaning to be understood.
Và trong cả hai trường hợp, nếu bài hát có liên quan đến ý nghĩa phù hợp với Pháp thì cũng không phù hợp, nhưng nếu Pháp có liên quan đến âm thanh của bài hát thì lại phù hợp – ý nghĩa này cần được hiểu như vậy.
‘‘Na bhikkhave, gītassarena dhammo gāyitabbo, yo gāyeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 149) hi desanāya eva paṭikkhepo, na savanāya.
Indeed, prohibition is made only for the teaching, not for listening, in the discourse: “Monks, the Dhamma should not be chanted with a musical tone. Whoever chants it would commit an offense of dukkata.”
Quả thật, lời dạy “Này các tỳ-khưu, Pháp không nên được xướng lên bằng giọng ca. Ai xướng lên, sẽ phạm tội dukkata” là lời cấm chỉ việc xướng lên, chứ không phải việc lắng nghe.
Imassa ca sikkhāpadassa visuṃ paññāpanato viññāyati ‘‘gītassarena desitopi dhammo na gīto’’ti.
And from the separate promulgation of this training rule, it is understood that “Dhamma taught with a musical tone is not considered a song.”
Và từ việc giới luật này được ban hành riêng biệt, có thể hiểu rằng “Pháp, dù được giảng bằng giọng ca, cũng không phải là bài hát.”
Yañca sakkapañhasuttavaṇṇanāyaṃ sevitabbāsevitabbasaddaṃ niddharantena ‘‘yaṃ pana atthanissitaṃ dhammanissitaṃ kumbhadāsigītampi suṇantassa pasādo vā uppajjati, nibbidā vā saṇṭhāti, evarūpo saddo sevitabbo’’ti (dī. ni. aṭṭha. 2.365) vuttaṃ, taṃ asamādānasikkhāpadassa sevitabbatāmattapariyāyena vuttaṃ.
What was stated in the Sakkapañhasutta Commentary by the one who elucidated the terms "to be associated with" and "not to be associated with"—"If, upon hearing even the song of a pot-maidservant, which is connected with meaning and connected with Dhamma, one's mind becomes clear, or disenchantment (nibbidā) becomes established, then such a sound is to be associated with"—this was said in the context of mere association for one who has not undertaken the training rule.
Và điều đã được nói trong Sakkapañhasuttavaṇṇanā khi giải thích từ ngữ về điều nên và không nên thực hành: “Nếu có âm thanh nào, dù là bài hát của người hầu gái làm chum, mà nương tựa vào ý nghĩa, nương tựa vào Pháp, khi nghe nó mà phát sinh niềm tịnh tín hoặc sự nhàm chán (đối với luân hồi) được thiết lập, thì âm thanh như vậy nên được thực hành,” điều đó được nói theo cách chỉ là sự thực hành của giới luật không thọ trì.
Samādānasikkhāpadassa hi evarūpaṃ suṇantassa sikkhāpadasaṃvaraṃ bhijjati gītasaddabhāvatoti veditabbaṃ.
For one who has undertaken the training rule, listening to such a thing breaks the restraint of the training rule, because it is the sound of a song; thus it should be understood.
Vì đối với giới luật thọ trì, khi nghe điều như vậy, sự phòng hộ giới luật sẽ bị phá vỡ do bản chất là âm thanh của bài hát, điều này cần được hiểu.
Tathā hi vinayaṭṭhakathāsu vuttaṃ ‘‘gītanti naṭādīnaṃ vā gītaṃ hotu, ariyānaṃ parinibbānakāle ratanattayaguṇūpasaṃhitaṃ sādhukīḷanagītaṃ vā, asaṃyatabhikkhūnaṃ dhammabhāṇakagītaṃ vā, antamaso dantagītampi, yaṃ ‘‘gāyissāmā’’ti pubbabhāge okūjitaṃ karonti, sabbametaṃ gītaṃ nāmā’’ti (pāci. aṭṭha. 835; vi. saṅga. aṭṭha. 34.25).
Just so, it is stated in the Vinaya Commentaries: “'Song' (gītaṃ) refers to any song, whether it is the song of actors, etc., or the Sādhukīḷana-gīta associated with the qualities of the Triple Gem at the time of the Arahants' Parinibbāna, or the Dhamma-reciting song of unrestrained bhikkhus, or even whistling (dantagītaṃ), which they make as a prelude when they intend to sing—all of this is called song.”
Quả thật, trong Vinayaṭṭhakathā đã nói: “Gīta (âm nhạc) có nghĩa là bất cứ bài hát nào, dù là của diễn viên kịch, v.v., hoặc bài hát ca ngợi Tam Bảo của các bậc Thánh khi nhập Niết-bàn, hoặc bài hát thuyết Pháp của các tỳ-khưu không chế ngự, cho đến cả tiếng huýt sáo (dantagīta) mà họ tạo ra trước khi hát, tất cả những điều này đều được gọi là gīta (âm nhạc).”
Kiñcāpi mālā-saddo loke baddhapupphavācako, sāsane pana ruḷhiyā abaddhapupphesupi vaṭṭati, tasmā yaṃ kiñci pupphaṃ baddhamabaddhaṃ vā, taṃ sabbaṃ ‘‘mālā’’ tveva daṭṭhabbanti āha ‘‘yaṃ kiñci puppha’’nti.
Although the word mālā in common usage refers to strung flowers, in the Dispensation, by popular usage (ruḷhiyā), it also applies to unstrung flowers. Therefore, whatever flower, strung or unstrung, all of it should be regarded as a "mālā." Thus, he says "whatever flower."
Mặc dù từ mālā trong thế gian có nghĩa là hoa đã kết, nhưng trong giáo pháp, theo nghĩa thông thường, nó cũng áp dụng cho những bông hoa chưa kết. Do đó, bất kỳ loại hoa nào, dù đã kết hay chưa kết, tất cả đều phải được xem là mālā (vòng hoa). Vì vậy, đã nói “bất cứ loại hoa nào”.
‘‘Yaṃ kiñci gandha’’nti cettha vāsacuṇṇadhūpādikaṃ vilepanato aññaṃ yaṃ kiñci gandhajātaṃ. Vuttatthaṃ viya hi vuccamānatthamantarenāpi saddo atthavisesavācako.
Here, "whatever fragrance" means any kind of perfume, such as scented powder or incense, other than ointment (vilepana). For, even without referring to an already mentioned meaning or a meaning to be mentioned, a word can signify a particular meaning.
Ở đây, “bất cứ loại hương nào” có nghĩa là bất cứ loại hương liệu nào khác với thuốc mỡ, như bột thơm, hương trầm, v.v. Quả thật, từ ngữ có thể chỉ một ý nghĩa đặc biệt ngay cả khi không có ý nghĩa được nói ra như đã nói.
Chavirāgakaraṇanti vilepanena chaviyā rañjanatthaṃ pisitvā paṭiyattaṃ yaṃ kiñci gandhacuṇṇaṃ.
"Chavirāgakaraṇaṃ" means any scented powder prepared by grinding it to dye the skin with an ointment.
Chavirāgakaraṇa (làm cho da có màu) là bất kỳ loại bột hương nào được nghiền và chuẩn bị để nhuộm màu da bằng cách thoa lên.
Piḷandhanaṃ dhāraṇaṃ. Ūnaṭṭhānapūraṇaṃ maṇḍanaṃ. Gandhavasena, chavirāgavasena ca sādiyanaṃ vibhūsanaṃ. Tadevatthaṃ puggalādhiṭṭhānena dīpeti ‘‘tattha piḷandhanto’’tiādinā.
Adornment is wearing. Filling in empty spaces is embellishment. Delight in the sense of fragrance and skin-dyeing is beautification. The same meaning is illuminated through the individual's perspective (puggalādhiṭṭhāna) by statements such as "there, while wearing."
Đeo là sự trang sức. Trang hoàng là lấp đầy những chỗ trống. Trang điểm là sự hài lòng theo cách hương thơm và cách nhuộm màu da. Điều đó được giải thích theo cá nhân hóa bằng cách nói “ở đó, người đeo”, v.v.
Tathā ceva majjhimaṭṭhakathāyampi (ma. ni. aṭṭha. 3.147) vuttaṃ, paramatthajotikāyaṃ pana khuddakapāṭhaṭṭhakathāyaṃ ‘‘mālādīsu dhāraṇādīni yathāsaṅkhyaṃ yojetabbānī’’ti (khu. pā. aṭṭha. pacchimapañcasikkhāpadavaṇṇanā) ettakameva vuttaṃ.
And this is also stated in the Majjhima Commentary. However, in the Khuddakapāṭha Commentary of Paramatthajotikā, only this much is stated: “In the case of garlands (mālā) and so on, wearing and so on should be applied correlatively.”
Cũng vậy, điều đó đã được nói trong Majjhimaṭṭhakathā; nhưng trong Khuddakapāṭhaṭṭhakathā của Paramatthajotikā chỉ nói: “Trong các loại vòng hoa, v.v., việc đeo, v.v., phải được kết hợp theo thứ tự.”
Tatthāpi yojentena yathāvuttanayeneva yojetabbāni.
Even there, the teacher applying them should apply them according to the aforementioned method.
Ngay cả ở đó, người kết hợp cũng phải kết hợp theo cách đã nói.
Kiṃ panetaṃ kāraṇanti āha ‘‘yāyā’’tiādi.
What is this cause? He states, "yāyā" (by which) and so on.
Cái gì là nguyên nhân của điều này? Đã nói “yāyā” (bằng ý chí nào), v.v.
Yāya dussīlyacetanāya karoti, sā idha kāraṇaṃ. ‘‘Tato paṭivirato’’ti hi ubhayattha sambandhitabbaṃ, eteneva ‘‘mālā…pe… vibhūsanānaṃ ṭhānaṃ, mālā…pe… vibhūsanāneva vā ṭhāna’’nti samāsampi dasseti.
The unwholesome volition (dussīlyacetanā) by which one acts, that is the cause here. For, "abstaining from that" should be connected in both contexts, and by this, it also shows the compound "the place of garlands... etc. ... and ornaments, or garlands... etc. ... and ornaments themselves are the place."
Ý chí bất thiện mà người đó thực hiện, đó chính là nguyên nhân ở đây. Quả thật, “đã từ bỏ điều đó” phải được liên kết ở cả hai nơi, và chính điều này cũng chỉ ra rằng “vòng hoa...v.v... là nơi của sự trang điểm, vòng hoa...v.v... chính là sự trang điểm” là một hợp chất.
Tadākārappavatto cetanādidhammoyeva hi dhāraṇādikiriyā.
Indeed, the consciousness and other phenomena arising in that manner are the actions of wearing and so on.
Quả thật, chỉ có các pháp như ý chí, v.v., phát sinh theo cách đó, mới là hành động đeo, v.v.
Tattha ca cetanāsampayuttadhammānaṃ kāraṇaṃ sahajātādopakārakato, padhānato ca.
And there, the cause of the phenomena associated with consciousness is due to being a co-arising and other beneficial factors, and due to being primary.
Và ở đó, ý chí là nguyên nhân của các pháp tương ưng với ý chí, do sự hỗ trợ đồng sinh, v.v., và do tính chủ yếu.
‘‘Cetayitvā kammaṃ karoti kāyena vācāya manasā’’ti (a. ni. 6.63) hi vuttaṃ.
For, it is stated: "Having willed, one performs kamma by body, speech, and mind."
Quả thật, đã nói: “Sau khi có ý chí, người đó thực hiện nghiệp bằng thân, khẩu, ý.”
Dhāraṇādibhūtā eva ca cetanā ṭhānanti.
And the volition, being wearing and so on, is the place.
Và chỉ có ý chí, vốn là sự đeo, v.v., mới là nền tảng.
Ṭhāna-saddo paccekaṃ yojetabbo dvandapadato suyyamānattā.
The word "ṭhāna" (place) should be applied individually, as it is heard from a dvanda compound.
Từ “ṭhāna” (nền tảng) phải được kết hợp riêng lẻ vì nó được nghe từ một từ kép.
Uccāti uccasaddena akārantena samānatthaṃ ākārantaṃ ekaṃ saddantaraṃ accuggatavācakanti āha ‘‘pamāṇātikkanta’’nti.
Uccā: He states “beyond measure” because uccā with a long 'ā' ending is another word (saddantara) that means the same as uccā with a short 'a' ending, signifying something exceedingly elevated.
Uccā (cao): Đã nói “vượt quá giới hạn” vì có một từ khác, tận cùng bằng âm 'ā', đồng nghĩa với từ 'ucca' tận cùng bằng âm 'a', có nghĩa là rất cao.
Seti etthāti sayanaṃ, mañcādi.
Where one lies down, that is a sayanaṃ (bed), such as a couch.
Nơi mà người ta nằm xuống, đó là sayana (giường), như giường, v.v.
Samaṇasārupparahitattā, gahaṭṭhehi ca seṭṭhasammatattā akappiyapaccattharaṇaṃ ‘‘mahāsayana’’nti idhādhippetanti dassetuṃ ‘‘akappiyattharaṇa’’nti vuttaṃ.
To show that an improper mattress, considered "mahāsayanaṃ" (a great bed) here, is intended due to its unsuitability for recluses and its being considered superior by householders, it is said "akappiyattharaṇaṃ" (an improper mattress).
Để chỉ ra rằng “giường lớn” ở đây có nghĩa là chiếu không phù hợp (akappiyapaccattharaṇa), do không phù hợp với Sa-môn và được người cư sĩ xem là cao quý nhất, nên đã nói “chiếu không phù hợp”.
Nisīdanaṃ panettha sayaneneva saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.
Here, it should be understood that sitting (nisīdanaṃ) is included in lying down (sayanaṃ) itself.
Ở đây, việc ngồi (nisīdana) phải được hiểu là bao gồm trong việc nằm (sayana).
Yasmā pana ādhāre paṭikkhitte tadādhārakiriyāpi paṭikkhittāva hoti, tasmā ‘‘uccāsayanamahāsayanā’’ icceva vuttaṃ.
Since, when the support (ādhāra) is prohibited, the action dependent on that support (tadādhārakiriyā) is also prohibited, it is simply stated: "uccāsayana-mahāsayanā."
Vì khi nơi nương tựa bị cấm, thì hành động nương tựa vào đó cũng bị cấm, nên chỉ nói “giường cao và giường lớn” (uccāsayanamahāsayanā) như vậy.
Atthato pana tadupabhogabhūtanisajjānipajjanehi virati dassitāti veditabbaṃ.
In meaning, however, abstinence from sitting and lying down, which constitute its enjoyment, is indicated; thus it should be understood.
Tuy nhiên, về mặt ý nghĩa, sự từ bỏ việc sử dụng chúng để ngồi và nằm đã được chỉ ra.
Atha vā ‘‘uccāsayanamahāsayanā’’ti esa niddeso ekasesanayena yathā ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti (ma. ni. 3.126; saṃ. ni. 2.1; udā. 1) etasmimpi vikappe āsanapubbakattā sayanakiriyāya sayanaggahaṇeneva āsanampi gahitanti veditabbaṃ.
Alternatively, this designation "uccāsayana-mahāsayanā" (high and grand beds) is made by the ekasesa method, just as in the phrase "nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ" (dependent on name-and-form is the sixfold sense-base); even in this alternative, sitting (āsana) is understood by the term "sayana" (bed/lying down), due to the action of lying down being preceded by sitting.
Hoặc cách diễn đạt “uccāsayanamahāsayanā” này được hiểu theo phương pháp ekasesa (còn lại một), giống như trong trường hợp “nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ” (danh sắc duyên sáu xứ), ở đây, vì hành động nằm (sayana) có trước hành động ngồi (āsana), nên việc ngồi cũng được bao gồm trong việc nói đến nằm.
Kiriyāvācakaāsanasayanasaddalopato uttarapadalopaniddesotipi vinayaṭīkāyaṃ (vi. vi. ṭī. 2.106) vuttaṃ.
It is also stated in the Vinaya Commentary that this is a designation involving the elision of the latter term, due to the elision of the verb-denoting words āsana and sayana.
Trong Vinayaṭīkā cũng nói rằng đó là một cách diễn đạt lược bỏ hậu tố, do sự biến mất của các từ chỉ hành động ngồi (āsana) và nằm (sayana).
Jātameva rūpamassa na vippakāranti jātarūpaṃ, satthuvaṇṇaṃ.
Jātarūpaṃ means that form of its very nature, which is not subject to change; it refers to the Buddha's complexion.
Jātarūpaṃ (vàng ròng): Cái gì có hình dạng tự nhiên mà không bị biến đổi, đó là vàng ròng, có màu sắc như của bậc Đạo sư.
Rañjīyati setavaṇṇatāya, rañjanti vā ettha sattāti rajataṃ yathā ‘‘nesaṃ padakkanta’’nti.
It is called rajataṃ (silver) because it is dyed with white color, or because beings delight in it, like "nesaṃ padakkantaṃ."
Rajataṃ (bạc): Cái gì được nhuộm màu trắng, hoặc chúng sinh bị nhuộm màu bởi nó. Giống như “không có dấu chân của họ.”
‘‘Cattāro vīhayo guñjā, dve guñjā māsako bhave’’ti vuttalakkhaṇena vīsatimāsako nīlakahāpaṇo vā dudradāmakādiko vā taṃtaṃdesavohārānurūpaṃ kato kahāpaṇo. Lohādīhi kato lohamāsakādiko.
A kahāpaṇa is a twenty-māsaka coin, either a blue kahāpaṇa or a coin like a dudradāmaka, etc., made according to the local custom, having the characteristics stated: ‘‘Four vīhi grains are a guñjā; two guñjā are a māsaka.’’ Lohamāsakā and so on are those made from metals like copper.
Kahāpaṇo (đồng tiền): Hai mươi đồng māsaka (tiền cổ) theo định nghĩa “bốn hạt lúa là một guñjā, hai guñjā là một māsaka”, hoặc một đồng nīlakahāpaṇa (đồng tiền màu xanh đen), hoặc một đồng dudradāmaka (đồng tiền nhỏ), v.v., được làm theo phong tục của từng quốc gia. Lohamāsakādiko (đồng māsaka bằng kim loại, v.v.) được làm từ kim loại, v.v.
Ye vohāraṃ gacchantīti pariyādānavacanaṃ.
The phrase ye vohāraṃ gacchanti is a word indicating inclusion.
Ye vohāraṃ gacchantī (những thứ được sử dụng trong giao dịch) là một từ ngữ bao hàm tất cả.
Vohāranti ca kayavikkayavasena sabbohāraṃ.
And vohāra means all transactions, in terms of buying and selling.
Và vohāraṃ (giao dịch) là tất cả các giao dịch theo cách mua bán.
Aññehi gāhāpane, upanikkhittasādiyane ca paṭiggahaṇattho labbhatīti āha ‘‘na uggaṇhāpeti na upanikkhittaṃ sādiyatī’’ti.
The meaning of "receiving" is obtained in causing others to receive and in approving of what is deposited, therefore it is said: ‘‘he does not cause it to be received, nor does he approve of what is deposited.’’
Ý nghĩa của việc thọ nhận được tìm thấy trong việc khiến người khác nhận và việc chấp nhận vật ký gửi, nên đã nói “không khiến người khác nhận, không chấp nhận vật ký gửi”.
Atha vā tividhaṃ paṭiggahaṇaṃ kāyena vācāya manasā.
Alternatively, there are three kinds of receiving: by body, by speech, or by mind.
Hoặc có ba loại thọ nhận: bằng thân, bằng khẩu, bằng ý.
Tattha kāyena paṭiggahaṇaṃ uggahaṇaṃ.
Among these, receiving by body is grasping (uggahaṇa).
Trong đó, thọ nhận bằng thân là sự nhận lấy.
Vācāya paṭiggahaṇaṃ uggahāpanaṃ.
Receiving by speech is causing to grasp (uggahāpana).
Thọ nhận bằng khẩu là sự khiến người khác nhận.
Manasā paṭiggahaṇaṃ sādiyanaṃ.
Receiving by mind is approving (sādiyana).
Thọ nhận bằng ý là sự chấp nhận.
Tividhampetaṃ paṭiggahaṇaṃ sāmaññaniddesena, ekasesanayena vā gahetvā paṭiggahaṇāti vuttanti āha ‘‘neva naṃ uggaṇhātī’’tiādi.
Therefore, having taken all three kinds of receiving, either by a general designation or by the ekasesa method, it is called receiving, as stated in ‘‘neva naṃ uggaṇhātī’’tiādi.
Cả ba loại thọ nhận này, được hiểu theo cách diễn đạt chung hoặc theo phương pháp ekasesa, được gọi là thọ nhận. Vì vậy, đã nói “không tự mình nhận lấy”, v.v.
Esa nayo āmakadhaññapaṭiggahaṇātiādīsupi.
This method applies to āmakadhaññapaṭiggahaṇātiādi and similar instances as well.
Phương pháp này cũng áp dụng cho āmakadhaññapaṭiggahaṇā (thọ nhận ngũ cốc thô), v.v.
Vuttaṃ.
So it is said.
Đã nói.
Vahati, brūheti vā sattānaṃ jīvitanti vīhi, sassaṃ.
Vīhi (rice) is so called because it carries (vahati) or nourishes (brūheti) the life of beings; it is a crop.
Loại ngũ cốc nào mang lại hoặc nuôi dưỡng sự sống cho chúng sinh thì gọi là vīhi (lúa gạo).
Yuvitabbo missitabboti yavo. So hi atilūkhatāya aññena missetvā paribhuñjīyati.
Yava (barley) is so called because it is to be mixed (yuvitabbo missitabbo). Being very rough, it is consumed after being mixed with other grains.
Loại ngũ cốc nào cần được trộn lẫn thì gọi là yavo (đại mạch). Thật vậy, loại này rất thô cứng nên được ăn sau khi trộn với loại khác.
Gudhati parivedhati palibuddhatīti godhūmo, yaṃ ‘‘milakkhabhojana’’ntipi vadanti.
Godhūma (wheat) is so called because it covers, wounds, or entangles; it is what they also call ‘‘milakkha-bhojana’’ (food for barbarians).
Loại nào quấn chặt, làm đau đớn, trói buộc thì gọi là godhūmo (lúa mì), mà người ta cũng gọi là “milakkhabhojanaṃ” (thức ăn của dân man di).
Sobhanattā kamanīyabhāvaṃ gacchatīti kaṅgu, atisukhumadhaññaviseso.
Kaṅgu (millet), a very fine special kind of grain, is so called because of its excellence it attains desirability.
Vì sự tốt đẹp, nó đạt được trạng thái đáng mong muốn nên gọi là kaṅgu (hạt kê), một loại ngũ cốc rất mịn.
Varīyati atilūkhatāya nivārīyati, khuddāpaṭivinayanato vā bhajīyatīti varako. Koraṃ rudhiraṃ dūsatīti kudrūsako, vaṇṇasaṅkamanena yo ‘‘govaḍḍhano’’tipi vuccati.
Varaka is so called because it is prevented (varīyati nivārīyati) due to its extreme coarseness, or because it is resorted to (bhajīyati) for dispelling hunger. Kudrūsaka is so called because it corrupts (dūsati) the pure blood (koraṃ rudhiraṃ); it is also called ‘‘govaḍḍhano’’ due to a change in the letters.
Loại nào bị ngăn cấm vì quá thô cứng, hoặc được sử dụng để xua tan cơn đói thì gọi là varako (hạt kê). Loại nào làm hư hại máu trong mạch thì gọi là kudrūsako (lúa miến), mà người ta cũng gọi là “govaḍḍhano” (thức ăn gia súc) do sự thay đổi chữ cái.
Tāni sattapi sappabhedā nidhāne posane sādhuttena ‘‘dhaññānī’’ti vuccanti.
All seven of these varieties are called ‘‘grains’’ due to their excellence in storage and nourishment.
Bảy loại ngũ cốc này, với các biến thể của chúng, được gọi là “dhaññāni” (ngũ cốc) vì sự hữu ích trong việc cất giữ và nuôi dưỡng.
‘‘Na kevalañcā’’tiādinā sampaṭicchanaṃ, parāmasanañca idha paṭiggahaṇasaddena vuttanti dasseti.
By ‘‘Na kevalañcā’’tiādinā it is shown that both acceptance (sampaṭicchana) and grasping (parāmasana) are indicated here by the word paṭiggahaṇa.
Với cụm từ “Na kevalañcā” (không chỉ vậy), v.v., đoạn này cho thấy rằng sự chấp nhận và sự xem xét ở đây được đề cập bằng từ “paṭiggahaṇaṃ” (sự tiếp nhận).
Evamīdisesu.
In such cases, it should be understood thus.
Tương tự như vậy trong những trường hợp như thế này.
‘‘Anujānāmi bhikkhave, vasāni bhesajjāni acchavasaṃ macchavasaṃ susukāvasaṃ sūkaravasaṃ gadrabhavasa’’nti (mahāva. 262) vuttattā idaṃ pañcavidhampi bhesajjaṃ odissa anuññātaṃ nāma.
Because it is said, "Monks, I allow the five kinds of fat as medicine: bear fat, fish fat, dolphin fat, pig fat, and donkey fat," this five-fold medicine is called odissa anuññāta (allowed specifically for a purpose).
Vì đã được nói rằng: “Này các tỳ-khưu, Ta cho phép các loại thuốc mỡ: mỡ gấu, mỡ cá, mỡ cá sấu, mỡ heo, mỡ lừa” (Mahāvagga 262), nên năm loại thuốc này được gọi là được cho phép theo một mục đích cụ thể.
Tassa pana ‘‘kāle paṭiggahita’’nti vuttattā paṭiggahaṇaṃ vaṭṭatīti āha ‘‘aññatra odissa anuññātā’’ti.
However, because it is said that "received in time" (kāle paṭiggahita), receiving it is permissible. Therefore, it is stated: "except for what is allowed specifically for a purpose."
Tuy nhiên, vì đã nói rằng “kāle paṭiggahitaṃ” (được tiếp nhận đúng lúc), nên việc tiếp nhận là hợp lệ. Do đó, đoạn này nói “aññatra odissa anuññātā” (ngoại trừ những gì được cho phép theo một mục đích cụ thể).
Maṃsa-saddena macchānampi maṃsaṃ gahitaṃ evāti dassetuṃ ‘‘āmakamaṃsamacchāna’’nti vuttaṃ, tikoṭiparisuddhaṃ macchamaṃsaṃ anuññātaṃ adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkitanti vā payogassa dassanato virūpekasesanayo dassito anenāti veditabbaṃ.
To show that fish flesh is also included in the term "flesh" (maṃsa-saddena), it is stated: "raw flesh of fish." Or, because the example refers to fish flesh that is tikoṭiparisuddha (pure in three aspects: not seen, not heard, not suspected), it should be understood that the method of virūpekasesa (retention of a single word representing a class) is shown by this phrase.
Để cho thấy rằng từ “maṃsa” (thịt) cũng bao gồm thịt cá, đoạn này đã nói “āmakamaṃsamacchānaṃ” (thịt sống và cá). Hoặc, vì việc sử dụng từ này cho thấy quy tắc ekasesa (rút gọn) của các từ có hình thức khác nhau, nên cần hiểu rằng thịt cá đã được cho phép nếu nó thuần tịnh theo ba phương diện: không thấy, không nghe, không nghi ngờ.
Bījaṃ khipanti ettha, khittaṃ vā bījaṃ tāyatīti khettaṃ, kedāroti āha ‘‘yasmiṃ pubbaṇṇaṃ ruhatī’’ti.
"Seeds are thrown here," or "it protects seeds that have been thrown," hence khettaṃ (field), a rice field. Thus, it states: "that in which early grain grows."
Nơi nào gieo hạt, hoặc hạt đã gieo được bảo vệ thì gọi là khettaṃ (ruộng), tức là kedāro (ruộng lúa). Do đó, đoạn này nói “yasmiṃ pubbaṇṇaṃ ruhatī” (nơi mà ngũ cốc đầu mùa mọc lên).
Aparaṇṇassa pubbe pavattamannaṃ pubbaṇṇaṃ na-kārassa ṇa-kāraṃ katvā, sāliādi.
Pubbaṇṇaṃ is grain that comes before aparaṇṇa, formed by changing the 'na' sound to 'ṇa', such as rice and so on.
Pubbaṇṇaṃ (ngũ cốc đầu mùa) là loại ngũ cốc được trồng trước aparaṇṇaṃ (ngũ cốc sau mùa), với sự thay đổi chữ ‘na’ thành ‘ṇa’, ví dụ như lúa sāli, v.v.
Vasanti patiṭṭhahanti aparaṇṇāni etthāti vatthūti atthaṃ dasseti ‘‘vatthu nāmā’’tiādinā.
"Late grains reside, are established here," hence vatthu (site). This meaning is shown by "a site (vatthu) is called" and so on.
Vatthu (đất) là nơi mà các loại ngũ cốc sau mùa (aparaṇṇāni) cư ngụ hoặc được trồng. Đoạn này giải thích ý nghĩa đó bằng cụm từ “vatthu nāmā” (đất được gọi là), v.v.
Pubbaṇṇassa aparaṃ pavattamannaṃ aparaṇṇaṃ vuttanayena.
Aparaṇṇaṃ is grain that comes after pubbaṇṇa, in the manner already stated.
Aparaṇṇaṃ (ngũ cốc sau mùa) là loại ngũ cốc được trồng sau pubbaṇṇaṃ, theo cách đã nói.
Evaṃ aṭṭhakathānayānurūpaṃ atthaṃ dassetvā idāni ‘‘khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī’’ti (pārā. 104) vuttavinayapāḷinayānurūpampi atthaṃ dassento ‘‘yattha vā’’tiādimāha.
Having thus shown the meaning in accordance with the commentary method, it now shows the meaning in accordance with the Vinaya Pāḷi method, which states, "A field is that in which either early grain or late grain grows." Thus, it says "or where" and so on.
Sau khi giải thích ý nghĩa phù hợp với phương pháp chú giải, bây giờ, để giải thích ý nghĩa phù hợp với phương pháp của Vinaya Pāḷi đã nói: “khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī” (ruộng là nơi mà ngũ cốc đầu mùa hoặc ngũ cốc sau mùa mọc lên), đoạn này nói “yattha vā” (hoặc nơi nào), v.v.
Tadatthāyāti khettatthāya.
"For that purpose" means, for the purpose of a field.
Tadatthāyā (vì mục đích đó) có nghĩa là vì mục đích của ruộng.
Akatabhūmibhāgoti aparisaṅkhato taduddesiko bhūmibhāgo.
"An uncultivated piece of land" refers to a piece of land that is not prepared, designated for that purpose.
Akatabhūmibhāgo (phần đất chưa được làm) là phần đất chưa được chuẩn bị và được chỉ định cho mục đích đó.
‘‘Khettavatthu sīsenā’’tiādinā nidassanamattametanti dasseti.
It shows that this is merely an example by "by means of a field or a site," and so on.
Đoạn này cho thấy rằng “khettavatthu sīsenā” (với ruộng và đất là chính), v.v., chỉ là một ví dụ.
Ādi-saddena pokkharaṇīkūpādayo saṅgahitā.
By the word ādi (and so on), ponds, wells, and so forth are included.
Với từ “ādi” (v.v.), các hồ sen, giếng, v.v., được bao gồm.
Kayanaṃ kayo, paramparā gahetvā attano dhanassa dānaṃ.
The act of buying is kaya, the giving of one's own property after acquiring it through a succession of transactions.
Hành động mua là kayo (sự mua), tức là việc nhận tài sản từ người khác và trao tài sản của mình.
Kī-saddañhi dabbavinimaye paṭhanti vikkayanaṃ vikkayo, paṭhamameva attano dhanassa paresaṃ dānanti vadanti.
Indeed, the root kī- is read in the sense of exchange of goods. The act of selling is vikkayo, which means giving one's own property to others in the first instance.
Người ta dùng từ kī-sadda (gốc từ kī) trong ý nghĩa trao đổi hàng hóa. Vikkayo (sự bán) là việc lần đầu tiên trao tài sản của mình cho người khác.
Sāratthadīpaniyādīsu pana ‘‘kaya’’nti parabhaṇḍassa gahaṇaṃ.
In Sāratthadīpanī and other texts, kaya is said to be "the taking of another's goods."
Tuy nhiên, trong Sāratthadīpanī, v.v., đã nói: “Kaya” (mua) là việc nhận hàng hóa của người khác.
Vikkayanti attano bhaṇḍassa dāna’’nti (sārattha. ṭī. 2.594) vuttaṃ.
Vikkaya is said to be "the giving of one's own goods."
“Vikkaya” (bán) là việc trao hàng hóa của mình.
Tadeva ‘‘kayitañca hoti parabhaṇḍaṃ attano hatthagataṃ karontena, vikkītañca attano bhaṇḍaṃ parahatthagataṃ karontenā’’ti (pārā. aṭṭha. 515) vinayaṭṭhakathāvacanena sameti.
This accords with the Vinaya commentary's statement: "One buys (kayitañca hoti) when making another's goods come into one's own hands, and one sells (vikkītañca) when making one's own goods go into another's hands."
Điều đó phù hợp với lời trong Vinayaṭṭhakathā (chú giải Vinaya) rằng: “kayitañca hoti parabhaṇḍaṃ attano hatthagataṃ karontena, vikkītañca attano bhaṇḍaṃ parahatthagataṃ karontenā” (việc mua là khi người ta làm cho hàng hóa của người khác về tay mình, và việc bán là khi người ta làm cho hàng hóa của mình về tay người khác).
Vañcanaṃ māyākaraṇaṃ, paṭibhānakaraṇavasena upāyakusalatāya parasantakaggahaṇanti vuttaṃ hoti.
Vañcanaṃ (deception) is the act of trickery, meaning the taking of another's property through cunning, by means of an ingenious device.
Vañcanaṃ (sự lừa dối) là việc lừa gạt, có nghĩa là việc chiếm đoạt tài sản của người khác bằng sự khéo léo, thông minh trong việc tạo ra sự lừa dối.
Tulā nāma yāya tulīyati pamīyati, tāya kūṭaṃ ‘‘tulākūṭa’’nti vuccati.
Tulā is what is weighed or measured by. By that (balance), trickery is called tulākūṭa (false weighing).
Cái cân (tulā) là vật dùng để cân đo. Sự gian lận trong việc cân đo được gọi là “tulākūṭaṃ” (gian lận cân).
Taṃ pana karonto tulāya rūpaaṅgagahaṇākārapaṭicchannasaṇṭhānavasena karotīti catubbidhatā vuttā.
When doing this, one acts by means of the balance's appearance, parts, gripping, or concealed construction, thus specifying four types.
Khi thực hiện điều đó, người ta làm theo bốn cách: về hình dạng, về bộ phận, về cách cầm, và về cách che giấu cấu trúc của cái cân.
Attanā gahetabbaṃ bhaṇḍaṃ pacchābhāge, paresaṃ dātabbaṃ pubbabhāge katvā minentīti āha ‘‘gaṇhanto pacchābhāge’’tiādi.
They weigh by placing the goods to be taken by oneself at the back, and the goods to be given to others at the front. Thus, it says: "when taking, at the back," and so on.
Người ta cân đo bằng cách đặt hàng hóa cần nhận ở phía sau, và hàng hóa cần trao cho người khác ở phía trước. Do đó, đoạn này nói “gaṇhanto pacchābhāge” (khi nhận ở phía sau), v.v.
Akkamati nippīḷati, pubbabhāge akkamatīti sambandho.
Akkamati means presses down. The connection is: "presses down on the front part."
Akkamati (giẫm lên) có nghĩa là đè nén. Có sự liên kết rằng người ta giẫm lên ở phía trước.
Mūle rajjunti tulāya mūle yojitaṃ rajjuṃ.
Mūle rajjuṃ means the rope attached at the base of the balance.
Mūle rajjuṃ (sợi dây ở gốc) là sợi dây được buộc ở gốc của cái cân.
Tathā agge.
Likewise, at the top.
Cũng vậy, agge (ở đầu).
Tanti ayacuṇṇaṃ.
Taṃ refers to iron filings.
Taṃ (nó) là bột sắt.
Kanati dibbatīti kaṃso, suvaṇṇarajatādimayā bhojanapānapattā.
It shines and sparkles, hence kaṃsa (metal vessel); bowls for eating and drinking made of gold, silver, etc.
Loại nào phát sáng, chiếu rọi thì gọi là kaṃso (kim loại), tức là các loại bát đĩa ăn uống làm bằng vàng, bạc, v.v.
Idha pana sovaṇṇamaye pānapatteti āha ‘‘suvaṇṇapātī’’ti.
Here, however, it refers to a drinking bowl made of gold. Thus, it states: "a gold bowl."
Tuy nhiên, ở đây, nó đề cập đến bát uống bằng vàng, nên đoạn này nói “suvaṇṇapātī” (bát vàng).
Tāya vañcananti nikativasena vañcanaṃ.
"Deception with that" means deception through trickery.
Tāya vañcanaṃ (sự lừa dối bằng cách đó) là sự lừa dối bằng cách gian xảo.
‘‘Patirūpakaṃ dassetvā parasantakagahaṇañhi nikati, paṭibhānakaraṇavasena pana upāyakusalatāya vañcana’’nti nikativañcanaṃ bhedato kaṇhajātakaṭṭhakathādīsu (jā. aṭṭha. 4.10.19; dī. ni. aṭṭha. 1.10; ma. ni. aṭṭha. 2.149; saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.1165; a. ni. aṭṭha. 2.4.198 atthato samānaṃ) vuttaṃ, idha pana tadubhayampi ‘‘vañcana’’micceva.
Indeed, taking another's property by showing a counterfeit is nikati (fraud), while vañcana (deception) is taking another's property through cunning, by means of an ingenious device. Thus, the distinction between nikati and vañcana is stated in the Kaṇhajātakaṭṭhakathā and other texts; but here, both are simply vañcana.
Thật vậy, việc chiếm đoạt tài sản của người khác bằng cách trưng bày vật giả là nikati (gian trá), còn việc lừa dối bằng sự khéo léo trong việc tạo ra sự lừa dối nhờ sự thông minh là vañcana (lừa gạt). Sự phân biệt giữa nikati và vañcana đã được nói trong Kaṇhajātakaṭṭhakathā, v.v. Tuy nhiên, ở đây, cả hai đều được gọi là “vañcana”.
‘‘Katha’’ntiādinā hi patirūpakaṃ dassetvā parasantakagahaṇameva vibhāveti.
Indeed, by "how," and so on, it explains only the taking of another's property by showing a counterfeit.
Thật vậy, với cụm từ “Kathaṃ” (như thế nào), v.v., đoạn này chỉ giải thích việc chiếm đoạt tài sản của người khác bằng cách trưng bày vật giả.
Samagghataranti tāsaṃ pātīnaṃ aññamaññaṃ samakaṃ agghavisesaṃ.
Samagghatara means the equal, special value of those bowls among themselves.
Samagghataraṃ (có giá trị tương đương hơn) là giá trị đặc biệt tương đương giữa các bát đó.
Pāsāṇeti bhūtābhūtabhāvasañjānanake pāsāṇe.
Pāsāṇe means on a touchstone that ascertains what is real and unreal (gold).
Pāsāṇe (trên đá) là trên đá thử vàng, dùng để nhận biết vàng thật hay giả.
Ghaṃsaneneva suvaṇṇabhāvasaññāpanaṃ siddhanti ‘‘ghaṃsitvā’’tveva vuttaṃ.
It is said "by rubbing" because the ascertainment of the gold's reality is achieved simply by rubbing.
Việc nhận biết vàng thật được thực hiện chỉ bằng cách mài, nên đoạn này chỉ nói “ghaṃsitvā” (sau khi mài).
Kattabbakammato uddhaṃ koṭanaṃ paṭihananaṃ ukkoṭanaṃ. Abhūtakārīnaṃ lañjaggahaṇaṃ, na pana puna kammāya ukkoṭanamattanti āha ‘‘assāmike…pe… ggahaṇa’’nti.
Ukkoṭanaṃ is the exceeding of the task to be done, an oppressive act. It says "taking of bribes from those who do not own... and so on" because it refers to the taking of bribes by unjust judges, not merely harassment for further work.
Sự đập phá, đánh trả cao hơn việc phải làm được gọi là ukkoṭanaṃ (sự lật ngược). Việc nhận hối lộ của những người làm điều sai trái, chứ không chỉ đơn thuần là lật ngược để xử lại vụ án, nên ngài nói “việc nhận... không có chủ... v.v...”.
Upāyehīti kāraṇapatirūpakehi.
Upāyehi means with plausible reasons.
Bằng các phương tiện (upāyehi): tức là bằng những lý do ngụy tạo.
Tatrāti tasmiṃ vañcane.
Tatra means in that deception.
Trong đó (tatrā): tức là trong sự lừa dối đó.
‘‘Vatthu’’nti avatvā ‘‘ekaṃ vatthu’’nti vadanto aññānipi atthi bahūnīti dasseti.
By saying "one thing" (ekaṃ vatthu) instead of "a thing" (vatthu), it shows that there are many other things as well.
Không nói “vatthu” (sự việc), mà nói “ekaṃ vatthu” (một sự việc) là để chỉ ra rằng còn có nhiều sự việc khác nữa.
Aññānipi hi sasavatthuādīni tattha tattha vuttāni.
Indeed, other things like the rabbit story (sasavatthu) and so on are mentioned in various places.
Quả thật, nhiều sự việc khác như chuyện con thỏ, v.v., đã được đề cập ở nhiều nơi.
Miganti mahantaṃ migaṃ.
Migaṃ means a large deer.
Miga (con thú) là con thú lớn.
Tena hīti migaggahaṇe uyyojanaṃ, yena vā kāraṇena ‘‘migaṃ me dehī’’ti āha, tena kāraṇenāti attho.
Tena hi implies urging to catch a deer, or for whatever reason he said, "Give me a deer."
Tena hi (vậy thì) là sự thúc giục trong việc bắt thú, hay có nghĩa là “vì lý do đó mà nói ‘hãy đưa con thú cho tôi’”.
Hi-saddo nipātamattaṃ.
The word hi is merely a particle.
Từ hi chỉ là một giới từ.
Yogavasenāti vijjājappanādipayogavasena.
Yogavasena means by way of magical incantations and so on.
Yogavasenā (bằng cách sử dụng phép thuật) là bằng cách sử dụng các phương pháp như niệm chú, v.v.
Māyāvasenāti mantajappanaṃ vinā abhūtassāpi bhūtākārasaññāpanāya cakkhumohanamāyāya vasena.
Māyāvasena means by way of eye-bewildering illusion, which makes even what is unreal appear real, without magical incantations.
Māyāvasenā (bằng cách sử dụng ảo thuật) là bằng cách sử dụng ảo thuật mê hoặc mắt, khiến cho những thứ không có thật cũng hiện ra như có thật, mà không cần niệm chú.
Yāya hi amaṇiādayopi maṇiādiākārena dissanti.
Indeed, by this illusion, even non-gems appear as gems and so on.
Quả thật, nhờ ảo thuật đó mà ngay cả những thứ không phải ngọc báu cũng hiện ra như ngọc báu.
Pāmaṅgo nāma kulācārayutto ābharaṇaviseso, yaṃ loke ‘‘yaññopavitta’’nti vadanti.
Pāmaṅga is a special ornament in accordance with family custom, which in the world is called ‘‘yaññopavitta’’ (sacred thread).
Pāmaṅgo là một loại trang sức đặc biệt theo phong tục gia đình, mà người đời gọi là “yaññopavitta” (dây đeo nghi lễ).
Vakkalittherāpadānepi vuttaṃ –
It is also said in the Vakkalittherāpadāna:
Trong Vakkalittherāpadāna cũng đã nói:
Tadaṭṭhakathāyampi ‘‘pītamaṭṭhanivāsananti siliṭṭhasuvaṇṇavaṇṇavatthe nivatthanti attho.
And in Tadaṭṭhakathāyampi, ‘‘pītamaṭṭhanivāsana’’ti means ‘‘wearing smooth garments the color of gold.’’
Trong chú giải của đoạn đó cũng nói: “Pītamaṭṭhanivāsana có nghĩa là ‘mặc y phục có màu vàng óng mượt mà’. Hemayaññopavittaṅga có nghĩa là ‘thân đeo dây pāmaṅga bằng vàng’.” Savanaṃ saṭhanaṃ là sāvi, sự không ngay thẳng, do đó nói “kuṭilayogo” (sự kết hợp quanh co), có nghĩa là sự kết hợp gian xảo.
Hemayaññopavittaṅganti suvaṇṇapāmaṅgalaggitagattanti attho’’ti (apa. aṭṭha. 2.54.40) savanaṃ saṭhanaṃ sāvi, anujukatā, tenāha ‘‘kuṭilayogo’’ti, jimhatāyogoti attho.
Hemayaññopavittaṅganti means ‘‘having a body adorned with a golden pāmaṅga.’’ Thus it is said. Crookedness, deceit, is sāvi, a lack of straightforwardness; hence it is said ‘‘kuṭilayogo’’, meaning connection with crookedness.
Hemayaññopavittaṅganti có nghĩa là suvaṇṇapāmaṅgalaggitagattanti (thân có đeo sợi dây chuyền vàng tốt lành ở phía trước). Savanaṃ saṭhanaṃ là sāvi, (sự) không ngay thẳng; do đó, ngài nói ‘‘kuṭilayogo’’, có nghĩa là sự đi đôi với cong vẹo.
‘‘Etesaṃyevā’’tiādinā tulyādhikaraṇataṃ dasseti.
By ‘‘Etesaṃyevā’’tiādinā is shown their co-referentiality.
Bằng cách nói “etesam eva” (chỉ riêng những điều này), v.v., ý muốn chỉ ra sự đồng nhất về đối tượng.
‘‘Tasmā’’tiādi laddhaguṇadassanaṃ.
‘‘Tasmā’’tiādi refers to the acquired quality.
“Tasmā” (do đó), v.v., là sự trình bày các phẩm chất đã đạt được.
Ye pana catunnampi padānaṃ bhinnādhikaraṇataṃ vadanti, tesaṃ vādamāha ‘‘kecī’’tiādinā.
And as for those who assert that the four terms have different referents, their view is stated by ‘‘kecī’’tiādinā.
Còn những người nói về sự khác biệt về đối tượng của cả bốn từ, lời nói của họ được đề cập bằng cách nói “keci” (một số người), v.v.
Tattha ‘‘kecī’’ti sārasamāsakārakā ācariyā, uttaravihāravāsino ca, tesaṃ taṃ na yuttaṃ vañcanena saṅgahitasseva puna gahitattāti dasseti ‘‘taṃ panā’’tiādinā.
Therein, ‘‘kecī’’ refers to the teachers who compiled the Sārasamāsa, and those dwelling in Uttaravihāra. That (view) is not proper, as it would mean including that which is already included by "deceit" again, as shown by ‘‘taṃ panā’’tiādinā.
Ở đây, “keci” là các vị thầy biên soạn Sārasamāsa và những vị sống ở Uttaravihāra; rằng lời nói của họ không phù hợp vì đã bao gồm sự lừa dối (vañcana) lại còn được nhắc lại, điều này được chỉ ra bằng cách nói “taṃ panā” (điều đó thì), v.v.
Māraṇanti muṭṭhipahārakasātāḷanādīhi hiṃsanaṃ viheṭhanaṃ sandhāya vuttaṃ, na tu pāṇātipātaṃ.
Māraṇa (killing) is said here referring to harming and tormenting with fist-blows, whip-lashings, and so on, not to the destruction of life.
Māraṇa (sự giết hại) được nói đến để chỉ sự làm hại, sự quấy nhiễu bằng những cú đấm, roi vọt, v.v., chứ không phải là sự sát sanh (pāṇātipāta).
Viheṭhanatthepi hi vadha-saddo dissati ‘‘attānaṃ vadhitvā vadhitvā rodeyyā’’tiādīsu (pāci. 880) māraṇa-saddopi idha viheṭhaneyeva vattatīti daṭṭhabbo.
Indeed, the word vadha (slaying) is seen in the sense of tormenting in phrases like ‘‘attānaṃ vadhitvā vadhitvā rodeyyā’’; the word māraṇa also, here, should be understood as referring to tormenting.
Quả thật, từ vadha (giết) cũng được thấy trong nghĩa quấy nhiễu, như trong “attānaṃ vadhitvā vadhitvā rodeyyā” (đánh đập thân mình mà khóc lóc), v.v., và từ māraṇa ở đây cũng phải được hiểu là chỉ sự quấy nhiễu.
Keci pana ‘‘pubbe pāṇātipātaṃ pahāyā’tiādīsu sayaṃkāro, idha paraṃkāro’’ti vadanti, taṃ na sakkā tathā vattuṃ ‘‘kāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā cetanā, cha payogā’’ti ca vuttattā.
However, some say that ‘‘in phrases like ‘abandoning the destruction of life’ there is self-action, but here it is causing another to act,’’ but it is not possible to say so, as it is stated ‘‘volition that originates bodily and verbal effort, six efforts.’’
Một số người nói rằng: “Trong ‘pubbe pāṇātipātaṃ pahāya’ (trước đây đã từ bỏ sát sanh), v.v., là tự mình làm, còn ở đây là khiến người khác làm.” Điều đó không thể nói như vậy được, vì đã nói rằng “cetanā (ý chí) phát sinh từ sự vận dụng thân và khẩu, có sáu cách vận dụng.”
Yathā hi appaṭiggāhabhāvasāmaññepi sati pabbajitehi appaṭiggahitabbavatthuvisesabhāvasandassanatthaṃ itthikumāridāsidāsādayo vibhāgena vuttā.
Just as, even with the general characteristic of not being accepted, particular things that should not be accepted by monastics—such as women, girls, slave-women, and slave-men—are mentioned separately to highlight their specific nature.
Cũng như, mặc dù có sự đồng nhất về việc không được nhận, nhưng để chỉ ra những vật đặc biệt mà các vị xuất gia không được nhận, các loại như phụ nữ, thiếu nữ, tớ gái, tớ trai, v.v., đã được phân biệt mà nói đến.
Yathā ca parasantakassa haraṇabhāvato adinnādānabhāvasāmaññepi sati tulākūṭādayo adinnādānavisesabhāvasandassanatthaṃ vibhāgena vuttā, na evaṃ pāṇātipātapariyāyassa vadhassa puna gahaṇe payojanaṃ atthi tathāvibhajitabbassābhāvato, tasmā yathāvuttoyevattho sundarataroti.
And just as, even with the general characteristic of taking what is not given due to its nature of stealing another's property, false scales and so on are mentioned separately to highlight specific forms of taking what is not given, so there is no purpose in repeating the word vadha, which is a synonym for pāṇātipāta, as there is no need to differentiate it in that way; therefore, the aforementioned meaning is the most suitable.
Và cũng như, mặc dù có sự đồng nhất về việc lấy của không cho do hành vi trộm cắp tài sản của người khác, nhưng để chỉ ra các loại trộm cắp đặc biệt như cân gian, v.v., đã được phân biệt mà nói đến; thì việc nhắc lại từ vadha, một từ đồng nghĩa với pāṇātipāta, không có mục đích gì, vì không có sự phân biệt nào như vậy. Do đó, ý nghĩa đã nói ở trên là tốt nhất.
Viparāmosoti visesena samantato bhusaṃ mosāpanaṃ muyhanakaraṇaṃ, thenanaṃ vā.
Viparāmosa means special, intense bewilderment or causing confusion all around, or stealing.
Viparāmoso (sự cướp đoạt) là sự làm cho mê muội hoàn toàn một cách đặc biệt, hoặc là sự trộm cắp.
Theyyaṃ corikā mosoti hi pariyāyo.
For theyyā, corikā, and mosa are synonyms.
Theyyaṃ, corikā, moso là những từ đồng nghĩa của sự trộm cắp.
So kāraṇavasena duvidhoti āha ‘‘himaviparāmoso’’tiādi.
It is twofold due to its cause, therefore it is said ‘‘himaviparāmoso’’tiādi.
Sự cướp đoạt đó có hai loại tùy theo nguyên nhân, do đó nói “himaviparāmoso” (sự cướp đoạt tài sản), v.v.
Musantīti corenti, mosenti vā muyhanaṃ karonti, mosetvā tesaṃ santakaṃ gaṇhantīti vuttaṃ hoti.
Musanti means they steal, or they bewilder, meaning they bewilder them and take their property.
Musanti (họ lừa dối) là họ trộm cắp, hoặc họ làm cho mê muội, có nghĩa là họ làm cho mê muội rồi lấy tài sản của những người đó.
Yanti ca tassā kiriyāya parāmasanaṃ.
And yaṃ refers to that action.
Từ yaṃ (điều mà) là để chỉ hành động đó.
Maggappaṭipannaṃ jananti parapakkhepi adhikāro.
The reference to maggappaṭipannaṃ janaṃ (people who have embarked on a journey) also extends to the other side (of the argument).
Maggappaṭipannaṃ jana (người đang đi trên đường) cũng có thể áp dụng cho phe đối lập.
Ālopanaṃ vilumpanaṃ ālopo. Sahasā karaṇaṃ sahasākāro. Sahasā pavattitā sāhasikā, sāva kiriyā tathā.
Plundering, pillaging, is ālopo. Acting violently is sahasākāra. The violent person is sāhasikā; that very action is likewise so.
Sự cướp bóc, sự cướp giật là ālopo. Hành động bạo lực là sahasākāro. Hành động bạo lực là sāhasikā, chính hành động đó là như vậy.
11. ‘‘Yathā vā paneke bhonto’’tiādidesanāya sambandhamāha ‘‘idānī’’tiādinā.
He states the connection of the discourse, ‘‘Yathā vā paneke bhonto’’tiādi, with ‘‘idānī’’tiādinā.
Liên quan đến bài thuyết giảng bắt đầu bằng “Yathā vā paneke bhonto” (hoặc như một số vị tôn giả), v.v., được giải thích bằng cách nói “idānī” (bây giờ), v.v.
Tatthāyamaṭṭhakathāmuttako nayo – yathāti opammatthe nipāto.
Therein, this is the method free from the Aṭṭhakathā: yathā is an indeclinable particle in the sense of comparison.
Ở đây, đây là phương pháp giải thích không có trong chú giải: yathā là một giới từ trong nghĩa so sánh.
Vāti vikappanatthe, tena imamatthaṃ vikappeti ‘‘ussāhaṃ katvā mama vaṇṇaṃ vadamānopi puthujjano pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato’’tiādinā parānuddesikanayena vā sabbathāpi ācārasīlamattameva vadeyya, na taduttariṃ.
Vā is in the sense of option; thereby it implies this meaning: that even a worldling, making an effort and praising my virtues, might speak only of moral conduct by saying, ‘‘having abandoned the destruction of life, he refrains from the destruction of life,’’ and so on, either through a non-referential method or in every way, and not beyond that.
Vā (hoặc) trong nghĩa lựa chọn, do đó nó lựa chọn ý nghĩa này: “Ngay cả một phàm phu, dù cố gắng ca ngợi đức hạnh của tôi, cũng chỉ nên nói về việc từ bỏ sát sanh, từ bỏ hành vi sát sanh, v.v., theo cách không chỉ định người khác, chứ không nên nói gì hơn thế.”
‘‘Yathāpaneke bhonto samaṇabrāhmaṇabhāvaṃ paṭijānamānā, parehi ca tathā sambhāviyamānā tadanurūpapaṭipattiṃ ajānanato, asamatthanato ca na abhisambhuṇanti, na evamayaṃ.
Just as some sirs, acknowledging their state as recluses and brahmins, and being regarded as such by others, do not fully attain that appropriate conduct due to not knowing it or being unable to practice it—this one (the Buddha) is not like that.
“Cũng như một số vị tôn giả, tự nhận mình là Sa-môn và Bà-la-môn, và được người khác tôn kính như vậy, nhưng vì không biết hoặc không có khả năng thực hành phù hợp với sự tôn kính đó, nên không đạt được như lời ca ngợi, thì vị này (Đức Phật) không như vậy.
Ayaṃ pana samaṇo gotamo sabbathāpi samaṇasāruppapaṭipattiṃ pūresiyevā’’ti evaṃ aññuddesikanayena vā sabbathāpi ācārasīlamattameva vadeyya, na taduttarinti.
Or this recluse Gotama, in all respects, perfectly fulfills the conduct suitable for a recluse,” or in this way, by a method of referring to others, he would speak only of conduct and morality in all respects, and not beyond that.
Sa-môn Gotama này thì hoàn toàn hoàn thành sự thực hành phù hợp với một Sa-môn.” Theo cách này, hoặc theo cách chỉ định người khác, dù sao đi nữa, cũng chỉ nên nói về giới hạnh, chứ không nên nói gì hơn thế.
Panāti vacanālaṅkāre vikappanattheneva upanyāsādiatthassa sijjhanato.
But (panā) is an embellishment of speech, as the meaning of introduction, etc., is accomplished simply by the sense of option.
Pana (nhưng) là một giới từ dùng để trang sức câu nói, vì ý nghĩa của sự trình bày, v.v., được hoàn thành chỉ bằng nghĩa lựa chọn.
Eketi aññe.
Some means others.
Eke (một số) là những người khác.
‘‘Ekacce’’tipi vadanti.
Some also say “ekacce”.
Cũng có người nói “ekacce” (một vài).
Bhontoti sādhūnaṃ piyasamudāhāro.
Sirs is an affectionate address for good people.
Bhonto (thưa quý vị) là cách gọi thân ái của những người tốt.
Sādhavo hi pare ‘‘bhonto’’ti vā ‘‘devānaṃ piyā’’ti vā ‘‘āyasmanto’’ti vā samālapanti.
Indeed, good people address others as “Sirs,” or “Dear to the gods,” or “Venerables.”
Quả thật, những người tốt gọi người khác là “bhonto” (thưa quý vị), hoặc “devānaṃ piyā” (quý vị được chư thiên yêu mến), hoặc “āyasmanto” (thưa tôn giả).
Samaṇabrāhmaṇāti yaṃ kiñci pabbajjaṃ upagatatāya samaṇā.
Recluses and brahmins means recluses by virtue of having undertaken any kind of renunciation.
Samaṇabrāhmaṇā (Sa-môn và Bà-la-môn) là Samaṇā (Sa-môn) vì đã xuất gia theo bất kỳ hình thức nào.
Jātimattena ca brāhmaṇāti.
And brahmins merely by birth.
Và Brāhmaṇā (Bà-la-môn) chỉ vì dòng dõi.
Saddhā nāma idha catubbidhesu ṭhānesūti āha ‘‘kammañcā’’tiādi.
Faith here refers to the four kinds of bases, so it is stated “karma and so forth”.
Niềm tin (saddhā) ở đây có bốn loại, do đó nói “kammañcā” (và nghiệp), v.v.
Kammakammaphalasambandheneva idhalokaparalokasaddahanaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘ettha kammaṃ vipaccati, kammaphalañca anubhavitabba’’nti.
The belief in this world and the next should be understood in connection with karma and its results: “Here, karma ripens, and the results of karma must be experienced.”
Sự tin tưởng vào thế giới này và thế giới sau phải được hiểu theo mối quan hệ giữa nghiệp và quả nghiệp, tức là “nghiệp sẽ chín ở đây, và quả nghiệp sẽ được trải nghiệm.”
Tadatthaṃ byatirekato ñāpeti ‘‘ayaṃ me’’tiādinā.
That meaning is made known by way of exclusion with "this is mine," and so on.
Để giải thích ý nghĩa đó bằng cách loại suy, nói “ayaṃ me” (điều này của tôi), v.v.
Paṭikarissatīti paccupakāraṃ karissati.
Paṭikarissatīti means "will render a return favor."
Paṭikarissati (sẽ đáp lại) là sẽ làm điều tốt đáp lại.
Tadeva samatthetuṃ ‘‘evaṃdinnāni hī’’tiādimāha.
To confirm that very point, it states, "for thus given," and so on.
Để chứng minh điều đó, nói “evaṃdinnāni hi” (quả thật những gì đã cho như vậy), v.v.
Desanāsīsamattaṃ padhānaṃ katvā nidassanato.
Because it is shown by making the essence of the teaching primary.
Vì chỉ nêu ra phần chính của bài thuyết giảng làm trọng tâm.
Tena catubbidhampi paccayaṃ nidassetīti vuttaṃ ‘‘atthato panā’’tiādi.
Therefore, it is said, "but in meaning," and so on, that it indicates all four kinds of requisites.
Do đó, đã nói rằng nó trình bày cả bốn loại vật dụng bằng cách nói “atthato panā” (nhưng về bản chất), v.v.
‘‘Seyyathida’’nti ayaṃ saddo ‘‘so katamo’’ti atthe eko nipāto, nipātasamudāyo vā, tena ca bījagāmabhūtagāmasamārambhapade saddakkamena appadhānabhūtopi bījagāmabhūtagāmo vibhajjitabbaṭṭhāne padhānabhūto viya paṭiniddisīyati.
The word Seyyathidaṃ is an indeclinable particle, or a collection of indeclinable particles, in the sense of "what is that?"; and by it, in the phrase bījagāmabhūtagāmasamārambha, bījagāmabhūtagāma, though secondary in the order of words, is presented as if primary in the place where it is to be analyzed.
Từ “Seyyathidaṃ” này, trong ý nghĩa “cái gì đó”, là một nipāta (tiểu từ) hoặc một tập hợp các nipāta. Và với nó, trong từ ngữ “bījagāmabhūtagāmasamārambha” (sự hủy hoại các loại hạt giống và cây cỏ), dù theo thứ tự ngữ pháp nó không phải là chính yếu, nhưng bījagāmabhūtagāma (các loại hạt giống và cây cỏ) lại được trình bày chi tiết như thể nó là chính yếu ở chỗ cần phân loại.
Añño hi saddakkamo añño atthakkamoti āha ‘‘katamo so bījagāmabhūtagāmo’’ti.
For the order of words is one thing, and the order of meaning is another; thus it says, "What is that bījagāma and bhūtagāma?"
Thật vậy, thứ tự của từ ngữ khác với thứ tự của ý nghĩa, nên (văn bản) nói: “Loại hạt giống và cây cỏ đó là gì?”
Tasmiñhi vibhatte tabbisayasamārambhopi vibhattova hoti.
For when that is analyzed, the act of destroying pertaining to it is also analyzed.
Khi điều đó được phân loại, thì sự hủy hoại liên quan đến điều đó cũng được phân loại.
Imamatthañhi dassetuṃ ‘‘yassa samārambhaṃ anuyuttā viharantī’’ti vuttaṃ.
To show this meaning, it is said, "who dwell devoted to the destruction of which."
Để chỉ rõ ý nghĩa này, (văn bản) đã nói “những ai sống tùy thuộc vào sự hủy hoại của điều gì”.
Teneva ca pāḷiyaṃ ‘‘mūlabīja’’ntiādinā so niddiṭṭhoti.
And for this reason, it is indicated in the Pāḷi with "root-seed," and so on.
Và chính vì thế, trong Pāḷi, điều đó được chỉ rõ bằng cụm từ “mūlabīja” (hạt giống từ rễ) và các từ khác.
Mūlameva bījaṃ mūlabījaṃ, mūlaṃ bījaṃ etassātipi mūlabījanti idha dvidhā attho.
Mūlabījaṃ means "the root itself is the seed"; or mūlabīja also means "that which has root as its seed." Here, the meaning is twofold.
Chính rễ là hạt giống, đó là mūlabījaṃ (hạt giống từ rễ); hoặc cái gì có rễ là hạt giống, thì đó cũng là mūlabījaṃ (hạt giống từ rễ). Ở đây, ý nghĩa được hiểu theo hai cách.
Sesapadesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining terms.
Đối với các từ ngữ còn lại cũng theo cách này.
Ato na codetabbametaṃ ‘‘kasmā panettha bījagāmabhūtagāmaṃ pucchitvā bījagāmo eva vibhatto’’ti.
Therefore, it should not be questioned, "Why, having asked about bījagāma and bhūtagāma here, is only bījagāma analyzed?"
Vì vậy, không nên chất vấn rằng: “Tại sao ở đây, sau khi hỏi về bījagāma và bhūtagāma, chỉ có bījagāma được phân loại?”
Tattha hi paṭhamena atthena bījagāmo niddiṭṭho, dutiyena bhūtagāmo, duvidhopesa sāmaññaniddesena vā mūlabījañca mūlabījañca mūlabījanti ekasesanayena vā niddiṭṭhoti veditabbo, teneva vakkhati ‘‘sabbañheta’’ntiādiṃ.
Therein, by the first meaning, the seed-group (bījagāma) is indicated, and by the second, the plant-group (bhūtagāma) is indicated. Both of these are to be understood as indicated either by a general description or by the ekasesa method (remaining-one syntax) of "root-seed, root-seed, root-seed," hence it will say " sabbañhetaṃ" (all this) and so on.
Thật vậy, ở đó, với ý nghĩa thứ nhất, bījagāma được chỉ rõ; với ý nghĩa thứ hai, bhūtagāma được chỉ rõ. Cả hai loại này được chỉ rõ theo cách chỉ định chung hoặc theo phương pháp ekasesa (còn một) là mūlabījaṃ và mūlabījaṃ là mūlabījaṃ. Vì thế, (văn bản) sẽ nói “sabbañhetaṃ” (tất cả những điều này) và các từ khác.
Atīva visati bhesajjapayogesūti ativisaṃ, ativisā vā, yā ‘‘mahosadha’’ntipi vuccati kacchakoti kāḷakacchako, yaṃ ‘‘pilakkho’’tipi vadanti.
Since it is exceedingly effective in medicinal applications, it is called ativisaṃ or ativisā, which is also called "mahosadhaṃ" (great medicine). Kacchako is the black kacchaka plant, which they also call "pilakkho" (Indian fig tree).
Cái gì được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc là ativisaṃ hoặc ativisā, còn được gọi là “mahosadha” (đại dược). Kacchako là kāḷakacchaka (cây phao ong đen), mà người ta cũng gọi là “pilakkha” (cây đa).
Kapitthanoti ambilaṅkuraphalo setarukkho.
Kapitthano is a white tree with sour bud-fruits.
Kapitthano là cây gỗ trắng có quả chua (ambilaṅkuraphala).
So hi kampati calatīti kapithano thanapaccayena, kapīti vā makkaṭo, tassa thanasadisaṃ phalaṃ yassāti kapitthano.
That tree sways and moves, hence it is kapitthano by the suffix thana; or, kapi means monkey, and it is kapitthano because its fruit resembles a monkey's breast.
Cây đó rung động, lắc lư nên gọi là kapithano với hậu tố thana; hoặc kapī là con khỉ, cái gì có quả giống như vú của nó thì gọi là kapitthano.
‘‘Kapitthano ti pippalirukkho’’ti (visuddhi. ṭī. 1.108) hi visuddhimaggaṭīkāyaṃ vuttaṃ.
Indeed, it is stated in the Visuddhimaggaṭīkā that " Kapitthano is the pippali tree."
Thật vậy, trong Visuddhimaggaṭīkā (Chú giải Thanh Tịnh Đạo), có nói: “Kapitthano là cây pippali (cây bồ đề).”
Phaḷubījaṃ nāma pabbabījaṃ.
Phaḷubījaṃ refers to seed that grows from a joint.
Phaḷubījaṃ (hạt giống từ thân) có nghĩa là pabbabījaṃ (hạt giống từ đốt).
Ajjakanti setapaṇṇāsaṃ.
Ajjakanti is white basil.
Ajjakaṃ là setapaṇṇāsaṃ (cây húng quế trắng).
Phaṇijjakanti samīraṇaṃ.
Phaṇijjaka is sweet basil.
Phaṇijjakaṃ là samīraṇaṃ (cây húng tây).
Hiriveranti vāraṃ.
Hirivera is fragrant grass (vāḷa).
Hiriveraṃ là vāraṃ (cây gừng dại).
Paccayantarasamavāye sadisaphaluppattiyā visesakāraṇabhāvato viruhanasamatthe sāraphale niruḷho bījasaddoti dasseti ‘‘viruhanasamatthamevā’’ti iminā.
It shows that the word bīja (seed) is applied to a potent fruit capable of sprouting due to its being a special cause for the production of similar fruit when other conditions are met, with this phrase " viruhanasamatthamevā" (only that which is capable of sprouting).
Từ “bīja” (hạt giống) được dùng để chỉ quả có khả năng nảy mầm (viruhanasamattha), quả có chất lượng (sāraphala), vì nó là nguyên nhân đặc biệt của sự nảy mầm quả tương tự khi có sự kết hợp của các điều kiện khác. Điều này được chỉ rõ bằng cụm từ “viruhanasamatthameva” (chỉ có khả năng nảy mầm).
Itarañhi abījasaṅkhyaṃ gataṃ, tañca kho rukkhato viyojitameva.
The other, in fact, falls into the category of non-seed, and that is only when it is separated from the tree.
Còn những loại khác được coi là không phải hạt giống, và chúng đã được tách ra khỏi cây.
Aviyojitaṃ pana tathā vā hotu, aññathā vā ‘‘bhūtagāmo’’tveva vuccati yathāvuttena dutiyaṭṭhena.
However, an unseparated fruit, whether it is capable of sprouting or not, is simply called " bhūtagāmo" (plant-group) by the second meaning as stated.
Nhưng nếu chưa tách ra, dù là như vậy hay khác, thì vẫn được gọi là “bhūtagāmo” (cây cỏ) theo ý nghĩa thứ hai đã nói.
Vinayā (pāci. 91) nurūpato tesaṃ visesaṃ dasseti ‘‘tatthā’’tiādinā.
It shows the distinction between them according to the Vinaya with the phrase " tatthā" (therein) and so on.
Để chỉ ra sự khác biệt của chúng theo Vinaya, (văn bản) nói “Tattha” (ở đó) và các từ khác.
Yamettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What needs to be said here has already been said below.
Những gì cần nói ở đây đã được nói ở dưới.
12. Sannidhānaṃ sannidhi, tāya karīyateti sannidhikāro, annapānādi.
12. Storing is sannidhi; it is done by that, hence sannidhikāro, referring to food and drink, etc.
12. Sự tích trữ là sannidhi. Cái gì được thực hiện bằng sự tích trữ đó là sannidhikāro (sự tích trữ), như thức ăn, đồ uống, v.v.
Evaṃ kāra-saddassa kammatthataṃ sandhāya ‘‘sannidhikāraparibhoga’’nti vuttaṃ.
Thus, referring to the noun kāra as having the meaning of object, it is said " sannidhikāraparibhoga" (use of what is stored).
Như vậy, để chỉ ý nghĩa của từ “kāra” là đối tượng của hành động, (văn bản) đã nói “sannidhikāraparibhoga” (sự thọ dụng đồ tích trữ).
Ayamaparo nayo – yathā ‘‘ācayaṃ gāmino’’ti vattabbe anunāsikalopena ‘‘ācayagāmino’’ti (dha. sa. 10) niddeso kato, evamidhāpi ‘‘sannidhikāraṃ paribhoga’’nti vattabbe anunāsikalopena ‘‘sannidhikāraparibhoga’’nti vuttaṃ, sannidhiṃ katvā paribhoganti attho.
This is another method: just as "ācayaṃ gāmino" is expressed as "ācayagāmino" (accumulating) by eliding the nasal consonant, so here too, "sannidhikāraṃ paribhogaṃ" (use by storing) is expressed as "sannidhikāraparibhoga" by eliding the nasal consonant; the meaning is "using after having stored."
Đây là một phương pháp khác – giống như khi đáng lẽ phải nói “ācayaṃ gāmino” nhưng lại được nói là “ācayagāmino” (tích lũy) bằng cách lược bỏ âm mũi, thì ở đây cũng vậy, khi đáng lẽ phải nói “sannidhikāraṃ paribhoga” lại được nói là “sannidhikāraparibhoga” bằng cách lược bỏ âm mũi, có nghĩa là thọ dụng bằng cách tích trữ.
Vinayavasenāti vinayāgatācāravasena.
Vinayavasenā means according to the conduct prescribed in the Vinaya.
Vinayavasena (theo Vinaya) có nghĩa là theo cách hành xử đã được quy định trong Vinaya.
Vinayāgatācāro hi uttaralopena ‘‘vinayo’’ti vutto, kāyavācānaṃ vā vinayanaṃ vinayo.
Indeed, the conduct prescribed in the Vinaya is called " vinayo" by the elision of the latter part (of vinayāgatācāro), or vinaya is the disciplining of body and speech.
Thật vậy, cách hành xử được quy định trong Vinaya được gọi là “vinayo” (giới luật) bằng cách lược bỏ hậu tố; hoặc “vinayo” là sự điều phục thân và khẩu.
Suttantanayapaṭipattiyā visuṃ gahitattā vinayācāroyeva idha labbhati.
Since the practice according to the Suttanta method is taken separately, only the Vinaya conduct is understood here.
Vì sự thực hành theo phương pháp Suttanta đã được lấy riêng, nên ở đây chỉ lấy cách hành xử theo Vinaya.
Sammā kilese likhatīti sallekhoti ca vinayācārassa visuṃ gahitattā suttantanayapaṭipatti eva.
And because it rightly removes defilements, it is called sallekho; thus, since the Vinaya conduct is taken separately, it is indeed the Suttanta method of practice.
Cái gì gọt giũa phiền não một cách đúng đắn thì là sallekho (sự gọt giũa). Và vì cách hành xử theo Vinaya đã được lấy riêng, nên đó chính là sự thực hành theo phương pháp Suttanta.
Paṭiggahitanti kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paṭiggahitaṃ.
Paṭiggahitaṃ means received by the body or by an object connected with the body.
Paṭiggahitaṃ (đã nhận) có nghĩa là đã nhận bằng thân hoặc bằng vật liên quan đến thân.
Aparajjūti aparasmiṃ divase.
Aparajjūti means on another day.
Aparajjūti (ngày hôm sau) có nghĩa là vào ngày khác.
Datvāti parivattanavasena datvā.
Datvā means having given by way of exchange.
Datvā (sau khi cho) có nghĩa là sau khi cho bằng cách trao đổi.
Ṭhapāpetvāti ca attano santakakaraṇena ṭhapāpetvā.
And ṭhapāpetvā means having had it kept by making it one's own possession.
Và ṭhapāpetvā (sau khi để lại) có nghĩa là sau khi để lại bằng cách biến thành tài sản của mình.
Tesampi santakaṃ vissāsaggāhādivasena paribhuñjituṃ vaṭṭati.
It is permissible for them (the sāmaṇeras etc.) to use their possessions by way of familiar taking and so on.
Thọ dụng tài sản của họ bằng cách lấy do tin cậy, v.v., cũng được phép.
Suttantanayavasena sallekho eva na hoti.
According to the Suttanta method, it is not sallekha (frugality) itself.
Theo phương pháp Suttanta, đó không phải là sự gọt giũa (sallekha) chút nào.
Sannidhīyateti sannidhi, vatthameva.
What is stored is sannidhi, referring to cloth itself.
Cái gì được tích trữ là sannidhi, chỉ là y phục.
Pariyāyati kappīyatīti pariyāyo, kappiyavācānusārena paṭipatti, tassa kathāti pariyāyakathā. Tabbiparīto nippariyāyo, kappiyampi anupaggamma santuṭṭhivasena paṭipatti, pariyāya-saddo vā kāraṇe, tasmā kappiyakāraṇavasena vuttā kathā pariyāyakathā. Tadapi avatvā santuṭṭhivasena vuttā nippariyāyo. ‘‘Sace’’tiādi aññassa dānākāradassanaṃ.
What is pondered or made permissible is pariyāyo, meaning the practice in accordance with permissible speech; a discourse about that is pariyāyakathā. The opposite of that is nippariyāyo, which is practice performed out of contentment without even resorting to what is permissible. Or, the word pariyāya is used in the sense of a cause; therefore, a discourse spoken on account of a permissible cause is pariyāyakathā. Not saying that but speaking out of contentment is nippariyāyo. " Sace" (if) and so on shows the manner of giving to another.
Cái gì được suy nghĩ, được quy định là pariyāyo (phương tiện), tức là sự thực hành theo lời nói hợp pháp. Sự trình bày về điều đó là pariyāyakathā (lời nói phương tiện). Ngược lại là nippariyāyo (không phương tiện), tức là sự thực hành dựa trên sự biết đủ mà không cần đến sự hợp pháp; hoặc từ pariyāya (phương tiện) có nghĩa là nguyên nhân, vì vậy lời nói được nói theo nguyên nhân hợp pháp là pariyāyakathā. Nếu không nói điều đó mà nói dựa trên sự biết đủ thì là nippariyāyo. “Sace” (nếu) và các từ khác là để chỉ cách bố thí cho người khác.
Pāḷiyā uddisanaṃ uddeso. Atthassa pucchā paripucchanaṃ.
The recitation of the Pāḷi text is uddeso. The questioning of the meaning is paripucchanaṃ.
Sự trình bày Pāḷi là uddeso (sự giảng dạy). Sự hỏi về ý nghĩa là paripucchanaṃ (sự hỏi đáp).
‘‘Adātuṃ na vaṭṭatī’’ti iminā adāne sallekhakopanaṃ dasseti.
With the phrase "It is not permissible not to give," it indicates the spoiling of sallekha (frugality) by not giving.
Bằng cụm từ “adātuṃ na vaṭṭatī” (không được phép không cho), (văn bản) chỉ ra rằng việc không cho sẽ làm hỏng sự gọt giũa (sallekha).
Appahonteti kātuṃ appahonake sati.
Appahonte means when one is unable to do so.
Appahonte (khi không thể) có nghĩa là khi không thể làm được.
Paccāsāyāti cīvarapaṭilābhāsāya.
Paccāsāyā means with the hope of acquiring robes.
Paccāsāyā (vì hy vọng) có nghĩa là vì hy vọng nhận được y phục.
Anuññātakāleti anatthate kathine eko pacchimakattikamāso, atthate kathine pacchimakattikamāsena saha hemantikā cattāro māsā, piṭṭhisamaye yo koci eko māsoti evaṃ tatiyakathinasikkhāpadādīsu anuññātasamaye.
Anuññātakāle (at the permitted time) refers to: when the kathina is not spread, one final Katthika month (October-November); when the kathina is spread, four winter months including the final Katthika month; and at other times, any one month. This is as specified in the third kathina training rule and so on, regarding the permitted time.
Anuññātakāle (trong thời gian được phép) có nghĩa là: một tháng cuối của tháng Kattika khi Kathina chưa được trải, bốn tháng mùa đông cùng với tháng Kattika cuối khi Kathina đã được trải, và bất kỳ một tháng nào trong thời gian sau đó, như vậy là trong thời gian được phép trong Tatiyakathinasikkhāpada (giới thứ ba về Kathina) và các giới khác.
Suttanti cīvarasibbanasuttaṃ.
Suttaṃ is thread for sewing robes.
Suttaṃ (chỉ) là chỉ may y phục.
Vinayakammaṃ katvāti mūlacīvaraṃ parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhahitvā paccāsācīvarameva mūlacīvaraṃ katvā ṭhapetabbaṃ, taṃ puna māsaparihāraṃ labhati, etena upāyena yāva icchati, tāva aññamaññaṃ mūlacīvaraṃ katvā ṭhapetuṃ labbhatīti vuttanayena, vikappanāvasena vā vinayakammaṃ katvā.
Vinayakammaṃ katvā (having performed a Vinaya act) means: one should dedicate the original robe as an accessory cloth (parikkhāracol̤aṃ) and set aside the hope-robe (paccāsācīvaraṃ) as the original robe. That robe then receives a one-month dispensation. By this method, as long as one wishes, one may set aside different robes as the original robe, as explained above, or having performed a Vinaya act by way of vikappanā (assigning to another for temporary joint ownership).
Vinayakammaṃ katvā (sau khi thực hiện Vinayakamma) có nghĩa là sau khi tác ý y phục gốc là parikkhāracoḷaṃ (vải phụ kiện), thì chỉ y phục paccāsā (y phục hy vọng) được xem là y phục gốc và được cất giữ. Y phục đó lại được hưởng sự bảo hộ một tháng. Bằng cách này, người ta có thể cất giữ y phục gốc này thay thế cho y phục gốc kia tùy theo ý muốn, hoặc sau khi thực hiện Vinayakamma bằng cách vikappanā (định đoạt).
Kasmā na vaṭṭatīti āha ‘‘sannidhi ca hoti sallekhañca kopetī’’ti.
Why is it not permissible? He says, " sannidhi ca hoti sallekhañca kopetī" (it is both storage and it spoils frugality).
Tại sao không được phép? (Văn bản) nói: “sannidhi ca hoti sallekhañca kopetī” (vì đó là sự tích trữ và làm hỏng sự gọt giũa).
Upari maṇḍapasadisaṃ padaracchannaṃ, sabbapaliguṇṭhimaṃ vā chādetvā kataṃ vayhaṃ. Ubhosu passesu suvaṇṇarajatādimayā gopānasiyo datvā garuḷapakkhakanayena katā sandamānitā. Phalakādinā kataṃ pīṭhakayānaṃ sivikā. Antolikāsaṅkhātā paṭapoṭalikā pāṭaṅkī.
A vayhaṃ is a cart with a plank roof, like a pavilion, or one constructed by covering it completely all around. A sandamānitā is a cart made by attaching golden, silver, etc., supports on both sides, in the manner of a garuḷa bird's wings. A sivikā is a palanquin (litter) made of planks and other materials. A pāṭaṅkī is a hammock, also known as an antolikā.
Cái gì được che phủ bằng ván gỗ giống như một mái hiên ở phía trên, hoặc được che phủ hoàn toàn xung quanh, thì là vayhaṃ (xe đẩy). Cái gì được làm bằng cách đặt các thanh gỗ (gopānasiyo) bằng vàng, bạc, v.v., ở hai bên, giống như cánh chim Garuḷa, thì là sandamānitā (xe kéo). Xe ngồi bằng ván gỗ, v.v., là sivikā (kiệu). Chiếc võng được gọi là antolikā (võng) là pāṭaṅkī (võng vải).
‘‘Ekabhikkhussa hī’’tiādi tadatthassa samatthanaṃ.
" Ekabhikkhussa hī" (for one monk, indeed) and so on is a corroboration of that meaning.
“Ekabhikkhussa hī” (thật vậy, đối với một Tỳ-kheo) và các từ khác là để chứng minh ý nghĩa đó.
Araññatthāyāti araññagamanatthāya.
Araññatthāyā means for the purpose of going to the forest.
Araññatthāyā (vì mục đích ở rừng) có nghĩa là vì mục đích đi vào rừng.
Dhotapādakatthāyāti dhovitapādānamanurakkhaṇatthāya.
Dhotapādakatthāyā means for the purpose of protecting washed feet.
Dhotapādakatthāyā (vì mục đích giữ gìn chân đã rửa) có nghĩa là vì mục đích bảo vệ đôi chân đã được rửa sạch.
Saṃhanitabbā bandhitabbāti saṅghāṭā, upāhanāyeva saṅghāṭā tathā, yugaḷabhūtā upāhanāti attho.
They are to be joined, to be tied, hence saṅghāṭā (sandals). Sandals themselves are saṅghāṭā in this way; meaning, sandals that are a pair.
Cái gì cần được buộc, cần được cột lại là saṅghāṭā (đôi dép), chính là đôi dép. Ý nghĩa là đôi dép đã được ghép thành cặp.
Aññassa dātabbāti ettha vuttanayena dānaṃ veditabbaṃ.
The giving in " Aññassa dātabbā" (to be given to another) should be understood in the manner stated for robes.
Ở đây, sự bố thí được hiểu theo cách đã nói trong “Aññassa dātabbā” (nên cho người khác).
Ābādhapaccayā eva attanā paribhuñjitabbā gandhā vaṭṭantīti dasseti ‘‘kaṇḍukacchuchavidosādiābādhe satī’’ti iminā.
It shows that perfumes which are to be used by oneself are permissible only due to an ailment, with the phrase " kaṇḍukacchuchavidosādiābādhe satī" (when there is an ailment such as itching, scabs, or skin disease).
Văn bản này giải thích rằng "chỉ vì bệnh tật, các loại hương liệu được phép tự mình sử dụng" bằng cách nói "khi có bệnh như ghẻ lở, chàm, bệnh ngoài da, v.v."
‘‘Lakkhaṇe hi sati hetutthopi katthaci sambhavatī’’ti heṭṭhā vuttoyeva.
"When there is a characteristic, the causal meaning can also occur somewhere," as already stated below.
Ý nghĩa "khi có đặc tính, đôi khi cũng có thể có ý nghĩa nguyên nhân" đã được đề cập ở dưới.
Tattha kaṇḍūti khajju.
Therein, kaṇḍū is itching.
Trong đó, kaṇḍū nghĩa là ngứa.
Kacchūti vitacchikā.
Kacchū is eczema.
Kacchū nghĩa là chàm.
Chavidosoti kilāsādi.
Chavidoso is leprosy and so on.
Chavidoso nghĩa là bệnh ngoài da như lang ben.
Āharāpetvāti ñātipavāritato bhikkhācāravattena vā na yena kenaci vā ākārena harāpetvā.
Āharāpetvā means having had it brought not by any means, but from relatives or those who have made an invitation, or by the bhikkhācāra (alms-round) practice.
Āharāpetvā nghĩa là được mang đến từ người thân hoặc người đã cúng dường theo hạnh khất thực, chứ không phải bằng bất kỳ cách nào khác.
Bhesajjapaccayehi gilānassa viññattipi vaṭṭati.
Even a request from a sick monk for medicinal requisites is permissible.
Đối với một Tỳ-khưu bệnh, việc thỉnh cầu các vật phẩm y dược cũng được phép.
‘‘Anujānāmi bhikkhave, gandhaṃ gahetvā kavāṭe pañcaṅgulikaṃ dātuṃ, pupphaṃ gahetvā vihāre ekamantaṃ nikkhipitu’’nti (cūḷava. 264) vacanato ‘‘dvāre’’tiādi vuttaṃ.
" Dvāre" (at the door) and so on is stated because of the Buddha's permission: "Monks, I allow you to take perfume and apply it with five fingers on a door-leaf, and to take flowers and set them aside in a monastery."
Theo lời dạy: "Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép nhận hương liệu và thoa năm ngón tay lên cửa; nhận hoa và đặt ở một góc trong Tịnh xá", nên đã nói "dvāre" (tại cửa) v.v.
Gharadhūpanaṃ vihāravāsanā, cetiyagharavāsanā vā.
Gharadhūpanaṃ is perfuming the monastery or perfuming the shrine house.
Gharadhūpanaṃ là xông hương cho tịnh xá hoặc xông hương cho bảo tháp.
Ādi-saddena cetiyapaṭimāpūjādīni saṅgaṇhāti.
The word ādi (etc.) includes offerings to stupas and Buddha images and so on.
Với từ "ādi" (v.v.), bao gồm việc cúng dường tháp, tượng Phật, v.v.
Kilesehi āmasitabbato āmisaṃ, yaṃ kiñci upabhogārahaṃ vatthu, tasmā yathāvuttānampi pasaṅgaṃ nivāretuṃ ‘‘vuttāvasesaṃ daṭṭhabba’’nti āha, pārisesanayato gahitattā vuttāvasesaṃ daṭṭhabbanti adhippāyo.
It is called āmisa because it is to be handled by the defilements; it is any object fit for enjoyment. Therefore, to avert the implication even for those already stated, it is said, "what remains should be understood." The intention is that what remains from what has been stated should be understood, having been taken by the method of residual inference.
Vì bị các phiền não làm ô nhiễm nên gọi là āmisaṃ (vật dục), tức là bất cứ vật phẩm nào thích hợp để hưởng thụ. Do đó, để ngăn chặn sự liên hệ đến những gì đã nói, kinh điển nói "vuttāvasesaṃ daṭṭhabbaṃ" (nên hiểu là những gì còn lại đã được nói đến), ý là nên hiểu những gì còn lại là vật dục vì chúng được lấy theo phương pháp loại trừ.
Kiṃ panetanti vuttaṃ ‘‘seyyathida’’ntiādi.
Then, in response to the question, "What is this?" the passage begins with "that is to say."
Vậy những thứ đó là gì? Điều này được nói đến trong "seyyathidaṃ" (như là) v.v.
Tathārūpe kāleti gāmaṃ pavisituṃ dukkarādikāle.
"At such a time" means at a time when it is difficult to enter the village, or during a period of hardship when one must enter.
Tathārūpe kāle nghĩa là vào thời điểm khó khăn để vào làng, v.v.
Vallūroti sukkhamaṃsaṃ.
"Vallūro" means dried meat.
Vallūro nghĩa là thịt khô.
Bhājana-saddo sappitelaguḷasaddehi yojetabbo tadavinābhāvittā.
The word "bhājana" should be combined with the words "sappi," "tela," and "guḷa" because it is inseparable from them.
Từ bhājana nên được ghép với các từ sappi (bơ), tela (dầu), guḷa (đường thô) vì chúng không thể tách rời khỏi nhau.
Kālassevāti pageva.
"Kālasseva" means very early.
Kālassevā nghĩa là sớm hơn.
Udakakaddameti udake ca kaddame ca.
"Udakakaddame" means in water and in mud.
Udakakaddame nghĩa là trong nước và trong bùn.
Nimitte cetaṃ bhummaṃ, bhāvalakkhaṇe vā.
This is the locative case indicating a sign, or a locative of characteristic.
Đây là cách dùng địa cách (bhummaṃ) để chỉ dấu hiệu, hoặc trong ý nghĩa trạng thái.
Acchathāti nisīdatha.
"Acchathā" means "sit down."
Acchathā nghĩa là hãy ngồi.
Bhuñjantassevāti bhuñjato eva bhikkhuno, sampadānavacanaṃ, anādaratthe vā sāmivacanaṃ.
"Bhuñjantasseva" means to a bhikkhu who is just eating; it is a dative case, or a genitive case in the sense of disrespect.
Bhuñjantassevā là từ chỉ người đang ăn, tức là vị Tỳ-khưu đang ăn; đây là cách dùng tặng cách (sampadāna) hoặc cách dùng sở hữu cách (sāmivacana) trong ý nghĩa không quan tâm.
Kiriyantarāvacchedanayogena hettha anādaratā.
Here, the disrespect arises from the interruption of an intermediate action.
Sự không quan tâm ở đây là do sự gián đoạn của một hành động khác.
Gīvāyāmakanti bhāvanapuṃsakavacanaṃ, gīvaṃ āyametvā āyataṃ katvāti attho, yathā vā bhutte atibhuttatāya gīvā āyamitabbā hoti, tathātipi vaṭṭati.
"Gīvāyāmakaṃ" is a neuter noun expressing the state of action; its meaning is "having stretched the neck, having made it long." Or, it may mean "in such a way that the neck has to be stretched due to overeating."
Gīvāyāmakaṃ là từ trung tính chỉ hành động, có nghĩa là "kéo dài cổ", hoặc cũng có thể hiểu là "cổ phải được kéo dài do ăn quá no".
Catumāsampīti vassānassa cattāro māsepi.
"Catumāsampi" means even for the four months of the rainy season.
Catumāsampi nghĩa là cả bốn tháng mùa mưa.
Kuṭumbaṃ vuccati dhanaṃ, tadassatthīti kuṭumbiko, muṇḍo ca so kuṭumbiko cāti muṇḍakuṭumbiko, tassa jīvikaṃ tathā, taṃ katvā jīvatīti attho.
Kuṭumbaṃ means wealth; one who possesses it is a kuṭumbiko. One who is shaven and also a householder is a muṇḍakuṭumbiko. His livelihood is such, meaning he lives by doing that.
Kuṭumbaṃ được gọi là tài sản; người có tài sản được gọi là kuṭumbiko. Người cạo đầu và là chủ hộ được gọi là muṇḍakuṭumbiko. Cách sống của người đó là như vậy, có nghĩa là sống bằng cách làm như vậy.
Nayadassanamattañcetaṃ āmisapadena dassitānaṃ sannidhivatthūnanti daṭṭhabbaṃ.
And this should be understood as merely indicating the method for the objects of storing shown by the term āmisa.
Và điều này chỉ là một cách để trình bày các vật phẩm được giữ gần đó, được chỉ ra bằng từ "āmisa" (vật dục).
Kutūhalavasena pekkhitabbato pekkhaṃ, naṭasatthavidhinā payogo.
Pekkhaṃ means a spectacle because it is to be watched out of curiosity, a performance with the arrangement of actors.
Vì được xem với sự tò mò nên gọi là pekkhaṃ (sự trình diễn), tức là một màn trình diễn được thực hiện theo quy tắc của các diễn viên.
Naṭasamūhena pana janasamūhe kattabbavasena ‘‘naṭasammajja’’nti vuttaṃ.
And "naṭasammajjaṃ" is said to denote something to be done by a troupe of actors for a crowd of people.
Tuy nhiên, "naṭasammajja" (hội diễn viên) được nói đến theo nghĩa là một nhóm diễn viên biểu diễn trước một đám đông.
Janānaṃ sammadde samūhe katanti hi sammajjaṃ.
For sammajjaṃ is indeed that which is performed in a gathering, a crowd of people.
Vì sammajjaṃ (hội) được thực hiện trong một đám đông người.
Sārasamāse pana ‘‘pekkhāmaha’’ntipi vadanti, ‘‘sammajjadassanussava’’nti tesaṃ mate attho.
But in Sārasamāsa, some also say "pekkhāmahaṃ" (we shall see), and in their opinion, it means "the festival of watching a sammajjaṃ (performance)."
Trong Sārasamāsa, người ta cũng nói "pekkhāmahaṃ" (chúng ta sẽ xem), trong quan điểm của họ, ý nghĩa là "lễ hội xem trình diễn".
Bhāratanāmakānaṃ dvebhātukarājūnaṃ, rāmarañño ca yujjhanādikaṃ tappasutehi ācikkhitabbato akkhānaṃ.
Akkhānaṃ is a narrative because it is to be told by those skilled in such things as the fighting of the two royal brothers named Bharata and King Rāma.
Akkhānaṃ (câu chuyện) là việc kể lại các trận chiến của hai anh em vua tên Bhārata và vua Rāma, v.v., bởi những người thông thạo về chúng.
Gantumpi na vaṭṭati, pageva taṃ sotuṃ.
It is not proper even to go there, much less to listen to it.
Gantumpi na vaṭṭati, nghĩa là không được phép đi, huống chi là nghe những câu chuyện đó.
Pāṇinā tāḷitabbaṃ saraṃ pāṇissaranti āha ‘‘kaṃsatāḷa’’nti, lohamayo tūriyajātiviseso kaṃso, lohamayapatto vā, tassa tāḷanasaddanti attho.
"Pāṇissaraṃ" refers to a sound to be struck with the hand, and so he says "kaṃsatāḷaṃ", which means the sound of striking a bronze musical instrument or a bronze plate, as it is made of metal.
Âm thanh được tạo ra bằng tay được gọi là pāṇissaraṃ (âm thanh của tay), tức là "kaṃsatāḷaṃ" (tiếng chuông đồng). Kaṃsa là một loại nhạc cụ bằng kim loại, hoặc một cái bát bằng kim loại. Ý nghĩa là âm thanh của việc đánh vào đó.
Pāṇīnaṃ tāḷanasaranti atthaṃ sandhāya pāṇitāḷantipi vadanti. Ghanasaṅkhātānaṃ tūriyavisesānaṃ tāḷanaṃ ghanatāḷaṃ nāma, daṇḍamayasammatāḷaṃ silātalākatāḷaṃ vā.
Referring to the meaning "sound of striking with hands," some also say pāṇitāḷaṃ. The striking of solid musical instruments (ghanasaṅkhātānaṃ) is called ghanatāḷaṃ, or striking a wooden cymbal or a stone slab drum.
Các vị luận sư cũng gọi là pāṇitāḷaṃ (tiếng vỗ tay) theo nghĩa là âm thanh của việc vỗ tay. Ghanatāḷaṃ là việc đánh các nhạc cụ đặc biệt được gọi là ghanasaṅkhāta (nhạc cụ đặc), hoặc việc đánh các nhạc cụ bằng gậy hoặc các nhạc cụ bằng đá.
Mantenāti bhūtāvisanamantena.
"Mantenā" means by an incantation for possessing spirits.
Mantena nghĩa là bằng thần chú để triệu hồi ma quỷ.
Eketi sārasamāsācariyā, uttaravihāravāsino ca, yathā cettha, evamito paresupi ‘‘eke’’ti āgataṭṭhānesu.
"Eke" refers to the teachers of the Sārasamāsa and the dwellers of Uttaravihāra, just as here, so in other places where "eke" appears.
Eke là các vị thầy của Sārasamāsa và những người sống ở Uttaravihāra, cũng như ở đây, và ở những nơi khác có từ "eke".
Te kira dīghanikāyassatthavisesavādino.
They are said to be expounders of special meanings in the Dīgha Nikāya.
Họ được cho là những người giải thích đặc biệt về ý nghĩa của Dīghanikāya.
Caturassaambaṇakatāḷaṃ nāma rukkhasāradaṇḍādīsu yena kenaci caturassaambaṇaṃ katvā catūsu passesu dhammena onaddhitvā vāditabhaṇḍassa tāḷanaṃ.
Caturassaambaṇakatāḷaṃ means the striking of an instrument made by hollowing out a square shape in a hardwood tree or spear shaft, and binding it with leather on all four sides.
Caturassaambaṇakatāḷaṃ là việc đánh một nhạc cụ được làm bằng cách tạo một cái trống hình vuông từ gỗ cứng hoặc gậy, và bọc da xung quanh bốn mặt.
Tañhi ekādasadoṇappamāṇamānavisesasaṇṭhānattā ‘‘ambaṇaka’’nti vuccati, bimbisakantipi tasseva nāmaṃ.
Indeed, it is called "ambaṇakaṃ" due to its shape resembling a measuring vessel of eleven doṇa, and bimbisakaṃ is another name for it.
Nó được gọi là "ambaṇaka" vì hình dạng đặc biệt của nó có kích thước bằng mười một doṇa, và bimbisaka cũng là tên của nó.
Tathā kumbhasaṇṭhānatāya kumbho, ghaṭoyeva vā, tassa dhunananti khuddakabhāṇakā.
Likewise, it is called kumbho because of its pot-like shape, or it is simply a pot; the Khuddaka-bhāṇakas say it is the sound of shaking it.
Tương tự, vì có hình dạng giống cái bình nên gọi là kumbho (bình), hoặc chỉ là cái bình, và việc đánh nó là khuddakabhāṇakā (tiếng trống nhỏ).
Abbhokkiraṇaṃ raṅgabalikaraṇaṃ.
Abbhokkiraṇaṃ is the performance of bali offerings at a stage.
Abbhokkiraṇaṃ là việc cúng dường lễ vật và trang trí.
Te hi naccaṭṭhāne devatānaṃ balikaraṇaṃ nāma katvā kīḷanti, yaṃ ‘‘nandī’’tipi vuccati.
For they perform a bali offering to the deities at the dancing place and then play, which is also called "nandī."
Họ thường biểu diễn sau khi cúng dường lễ vật cho các vị thần tại nơi biểu diễn, điều này còn được gọi là "nandī".
Itthipurisasaṃyogādikilesajanakaṃ paṭibhānacittaṃ sobhanakaraṇato sobhanakaraṃ nāma.
Sobhanakaraṃ is something that causes delight because it beautifies the imaginative mind that generates defilements such as sexual union.
Sobhanakaraṃ là điều tạo ra vẻ đẹp, vì nó tạo ra những suy nghĩ sáng tạo (paṭibhānacittaṃ) gây ra phiền não như sự kết hợp giữa nam và nữ.
‘‘Sobhanagharaka’’nti sārasamāse vuttaṃ.
In Sārasamāsa, it is called "sobhanagharaṃ."
Trong Sārasamāsa, có nói "sobhanagharaka".
Caṇḍāya alanti caṇḍālaṃ, ayoguḷakīḷā.
Caṇḍālaṃ means "able to be fierce"; it is the game of iron balls.
Caṇḍālaṃ là đủ để gây bạo lực, tức là trò chơi bi sắt.
Caṇḍālā nāma hīnajātikā sunakhamaṃsabhojino, tesaṃ idanti caṇḍālaṃ.
Caṇḍālās are people of low birth who eat dog meat; this caṇḍālaṃ belongs to them.
Caṇḍālā là những người thuộc đẳng cấp thấp, ăn thịt chó, và caṇḍālaṃ là tài sản của họ.
Sāṇe udakena temetvā aññamaññaṃ ākoṭanakīḷā sāṇadhovanakīḷā.
Sāṇadhovanakīḷā is a game of striking each other with hemp cloth soaked in water.
Trò chơi sāṇadhovanakīḷā là việc làm ướt sợi gai dầu bằng nước và đánh chúng vào nhau.
Vaṃsena kataṃ kīḷanaṃ vaṃsanti āha ‘‘veḷuṃ ussāpetvā kīḷana’’nti.
He explains a game made of bamboo as "vaṃsaṃ", meaning "playing by raising a bamboo pole."
Trò chơi được làm bằng tre được gọi là vaṃsaṃ (tre), và được giải thích là "trò chơi dựng tre".
Hatthiādīhi saddhiṃ yujjhitunti hatthiādīsu abhiruhitvā aññehi saddhiṃ yujjhanaṃ, hatthiādīhi ca saddhiṃ sayameva yujjhanaṃ sandhāya vuttaṃ, hatthiādīhi saddhiṃ aññehi yujjhituṃ, sayaṃ vā yujjhitunti hi attho.
"Hatthiādīhi saddhiṃ yujjhituṃ" is said with reference to fighting others while mounted on elephants and so on, or fighting elephants and so on by oneself; for the meaning is to fight others with elephants and so on, or to fight by oneself.
Chiến đấu với voi và các loài vật khác có nghĩa là cưỡi voi và các loài vật khác để chiến đấu với những người khác, hoặc tự mình chiến đấu với voi và các loài vật khác. Thật vậy, ý nghĩa là chiến đấu với những người khác cùng với voi và các loài vật khác, hoặc tự mình chiến đấu.
Teti hatthiādayo.
"Te" refers to elephants and so on.
Te (Chúng) là voi và các loài vật khác.
Aññamaññaṃ mathenti vilothentīti mallā, bāhuyuddhakārakā, tesaṃ yuddhaṃ.
Those who wrestle and contend with each other are mallā, wrestlers; their wrestling.
Những người vật lộn, đánh đấm lẫn nhau, đó là mallā (đô vật), những người đấu vật tay; đó là trận đấu của họ.
Sampahāroti saṅgāmo.
"Sampahāro" means battle.
Sampahāro là trận chiến.
Balassa senāya aggaṃ gaṇanakoṭṭhāsaṃ karonti etthāti balaggaṃ, ‘‘ettakā hatthī, ettakā assā’’tiādinā balagaṇanaṭṭhānaṃ. Senaṃ viyūhanti ettha vibhajitvā ṭhapenti, senāya vā ettha byūhanaṃ vinyāsoti senābyūho, ‘‘ito hatthī hontu, ito assā hontū’’tiādinā yuddhatthaṃ caturaṅgabalāya senāya desavisesesu vicāraṇaṭṭhānaṃ, taṃ pana bhedato sakaṭabyūhādivasena.
Here, they make the chief division for counting the army; therefore, it is balaggaṁ, the place for counting the army with statements such as, ‘so many elephants, so many horses’. Here, they array the army, dividing and arranging it; or, here is the arranging and marshalling of the army, therefore it is senābyūho, the place for disposing the four-fold army in various specific locations for battle, with statements such as, ‘let there be elephants here, let there be horses here’; and that (marshalling) is, by distinction, in the manner of sakaṭabyūha and so on.
Nơi đây họ tạo thành phần hàng đầu, phần tính toán của quân đội, đó là balaggaṃ (đầu quân), tức là balagaṇanaṭṭhānaṃ (nơi đếm quân) theo cách "có bấy nhiêu voi, có bấy nhiêu ngựa", v.v. Nơi đây họ bày binh bố trận, chia quân và đặt vào vị trí, hoặc sự bày binh bố trận của quân đội ở đây là sự sắp xếp, đó là senābyūho (binh trận), tức là nơi bố trí quân đội tứ chi theo các vị trí đặc biệt để chiến đấu, theo cách "voi ở đây, ngựa ở đây", v.v. Và tùy theo sự phân loại, đó là sakaṭabyūhādivasena (theo kiểu trận xe, v.v.).
Ādi -saddena cakkapadumabyūhānaṃ daṇḍabhogamaṇḍalāsaṃhatabyūhānañca gahaṇaṃ, ‘‘tayo hatthī pacchimaṃ hatthānīkaṃ, tayo assā pacchimaṃ assānīkaṃ, tayo rathā pacchimaṃ rathānīkaṃ, cattāro purisā sarahatthā pattī pacchimaṃ pattānīka’’nti (pāci. 324 uyyodhikasikkhāpade) kaṇḍaviddhasikkhāpadassa padabhājanaṃ sandhāya ‘‘tayo…pe…ādinā nayena vuttassā’’ti āha.
By the word ādi, the inclusion of cakkabyūha, padumabyūha, and daṇḍabhogamaṇḍalāsaṃhatabyūha is meant. The phrase ‘three…etc.…spoken in the manner of’ is stated with reference to the word division of the kaṇḍaviddhasikkhāpada, which says, ‘‘three elephants are a rearmost elephant troop, three horses are a rearmost horse troop, three chariots are a rearmost chariot troop, four men with bows in hand are foot soldiers, a rearmost foot troop’’.
Từ ādi (v.v.) bao gồm các trận hình cakra (bánh xe), paduma (hoa sen), và các trận hình daṇḍa (gậy), bhoga (rắn), maṇḍala (vòng tròn), asaṃhata (không kết nối). Và để chỉ rõ phần giải thích từ của giới học Kaṇḍaviddha (mũi tên đâm) được nói đến theo cách "tayo…pe…ādinā nayena vuttassā" (ba… v.v… được nói theo cách), như trong "ba voi là đội voi cuối cùng, ba ngựa là đội ngựa cuối cùng, ba xe là đội xe cuối cùng, bốn người lính cầm cung là đội bộ binh cuối cùng".
Tañca kho ‘‘dvādasapuriso hatthī, tipuriso asso, catupuriso ratho, cattāro purisā sarahatthā pattī’’ti (pāci. 314 uyyuttasenāsikkhāpade) vuttalakkhaṇato hatthiādigaṇanenāti daṭṭhabbaṃ, etena ca ‘‘cha hatthiniyo, eko ca hatthī idameka’’nti (mahāva. aṭṭha. 245) cammakkhandhakavaṇṇanāyaṃ vuttamanīkaṃ paṭikkhipati.
And it should be understood that this refers to the counting of elephants and so on according to the definition given: ‘‘an elephant is twelve men, a horse is three men, a chariot is four men, four men with bows in hand are foot soldiers’’. And by this, it rejects the troop mentioned in the Cammakkhandhaka Commentary which says, ‘‘six she-elephants and one bull elephant—this is one troop’’.
Và điều đó phải được hiểu là việc đếm voi, v.v., theo định nghĩa đã nói đến: "một con voi có mười hai người, một con ngựa có ba người, một cỗ xe có bốn người, bốn người lính cầm cung là bộ binh". Và bằng cách này, nó bác bỏ đội quân được nói đến trong phần chú giải Cammakkhandhaka là "sáu con voi cái, và một con voi đực, đây là một đội quân".
14. Kāraṇaṃ nāma phalassa ṭhānanti vuttaṃ ‘‘pamādo…pe… ṭhāna’’nti.
14. A cause is called the basis of the result, as stated in ‘‘negligence…etc.…basis’’.
14. Nguyên nhân được gọi là nơi nương tựa của kết quả, như đã nói "pamādo…pe… ṭhāna" (sự phóng dật… v.v… nơi nương tựa).
Padānīti sārīādīnaṃ patiṭṭhānāni.
Padāni are the bases of the dice and so on.
Padāni (các ô) là chỗ đặt của sārī (quân cờ) và các thứ khác.
Aṭṭhāpadanti saññāya dīghatā.
Aṭṭhāpadaṁ means the length of the designation.
Aṭṭhāpada (cờ tám ô) là sự dài ra của ký hiệu.
‘‘Aṭṭhapada’’ntipi paṭhanti.
They also recite ‘‘aṭṭhapadaṁ’’.
Cũng có người đọc là "Aṭṭhapada".
Dasapadaṃ nāma dvīhi pantīti vīsatiyā padehi kīḷanajūtaṃ.
Dasapadaṁ is a dice game played with twenty squares in two rows.
Dasapadaṃ (cờ mười ô) là trò chơi cờ bạc được chơi với hai hàng, tức hai mươi ô.
Aṭṭhapadadasapadesūti aṭṭhapadadasapadaphalakesu.
Aṭṭhapadadasapadesu means on the eight-square and ten-square boards.
Aṭṭhapadadasapadesu (trên bàn cờ tám ô và mười ô) là trên các bàn cờ tám ô và mười ô.
Ākāseyeva kīḷananti ‘‘ayaṃ sārī asukapadaṃ mayā nītā, ayaṃ asukapada’’nti kevalaṃ mukheneva vadantānaṃ ākāseyeva jūtassa kīḷanaṃ.
Playing in the air means playing dice merely by speaking, saying, ‘‘this die I have moved to such-and-such a square, this one to such-and-such a square’’.
Kīḷana trên không là trò chơi cờ bạc chỉ được chơi bằng miệng, khi người ta nói: "Quân cờ này tôi đã di chuyển đến ô này, quân cờ kia đến ô kia", v.v., chỉ trên không trung.
Nānāpathamaṇḍalanti anekavihitasārīmaggaparivaṭṭaṃ.
Nānāpathamaṇḍalaṁ means a circle with various paths for the dice.
Nānāpathamaṇḍala (vòng tròn nhiều đường đi) là vòng quay của nhiều loại đường đi của quân cờ.
Pariharitabbanti sāriyo pariharituṃ yuttakaṃ.
Pariharitabbaṁ means suitable for moving the dice.
Pariharitabba (cần phải di chuyển) là thứ thích hợp để di chuyển quân cờ.
Ito cito ca saranti parivattantīti sāriyo, yena kenaci katāni akkhabījāni.
They move to and fro, they turn over, therefore they are sāriyo, which are dice made by anyone.
Những hạt xúc xắc được làm bởi bất cứ ai, di chuyển và quay từ đây đến đó, đó là sāriyo (quân cờ).
Tatthāti tāsu sārīsu, tasmiṃ vā apanayanupanayane.
Tatthā means among those dice, or in the moving away and bringing near.
Tatthā (ở đó) là trong số các quân cờ đó, hoặc trong việc loại bỏ và đưa vào đó.
Jūtakhaliketi jūtamaṇḍale.
Jūtakhalike means on the gambling board.
Jūtakhalike (trên sân cờ bạc) là trên bàn cờ bạc.
‘‘Jūtaphalake’’tipi adhunā pāṭho.
‘‘Jūtaphalake’’ is also a reading nowadays.
Ngày nay cũng có cách đọc là "Jūtaphalake" (trên bàn cờ bạc).
Pāsakaṃ vuccati chasu passesu ekekaṃ yāva chakkaṃ dassetvā katakīḷanakaṃ, taṃ vaḍḍhetvā yathāladdhaṃ ekakādivasena sāriyo apanento, upanento ca kīḷanti, pasati aṭṭhapadādīsu bādhati, phusati cāti hi pāsako, catubbīsatividho akkho.
Pāsakaṁ is called a game played by showing a number up to six on each of the six sides. Increasing that, they play by moving away and bringing near the dice one by one, according to what is obtained. It hits and obstructs on aṭṭhapada and so on, it strikes and touches, therefore it is pāsako, a die of twenty-four kinds.
Pāsakaṃ (xúc xắc) được gọi là trò chơi được chơi bằng cách hiển thị một viên xúc xắc từ một đến sáu ở mỗi sáu mặt. Bằng cách tăng số đó, người ta chơi bằng cách loại bỏ và đưa vào các quân cờ theo số lượng nhận được, từ một, v.v. Nó tấn công và làm hại trên các bàn cờ tám ô, v.v., và nó tiếp xúc, do đó nó được gọi là pāsako (xúc xắc), một loại xúc xắc có hai mươi bốn loại.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
Concerning which it is said:
Điều đó được nói đến như sau –
Tena kīḷanamidha pāsakakīḷanaṃ.
Thus, this game is pāsakakīḷanaṁ.
Trò chơi này ở đây là pāsakakīḷanaṃ (trò chơi xúc xắc).
Ghaṭanaṃ paharaṇaṃ, tena kīḷā ghaṭikā ti āha ‘‘dīghadaṇḍakenā’’tiādi.
Ghaṭanaṁ is striking. The game played by striking is ghaṭikā, as stated in ‘‘with a long stick’’ and so on.
Ghaṭanaṃ (đánh) là đập, trò chơi bằng cách đó là ghaṭikā (trò chơi gậy), như đã nói "dīghadaṇḍakenā" (bằng gậy dài), v.v.
Ghaṭena kumbhena kīḷā ghaṭikāti eke.
Some say that ghaṭikā is a game played with a pot.
Một số người nói rằng trò chơi với ghaṭa (bình), kumbha (bình) là ghaṭikā (trò chơi bình).
Mañjiṭṭhikāya vāti mañjiṭṭhisaṅkhātassa yojanavallirukkhassa sāraṃ gahetvā pakkakasāvaṃ sandhāya vadati.
Or with mañjiṭṭhikā refers to the ripe juice obtained by taking the essence of the creeper plant known as mañjiṭṭhi, which spans a yojana.
Mañjiṭṭhikāya vā (hoặc bằng mañjiṭṭhikā) là lấy lõi của cây dây leo mañjiṭṭhi, được gọi là yojanavallirukkha (cây dây leo dài một dojana), và nói về nước sắc đã nấu chín.
Sitthodakena vāti* ca pakkamadhusitthodakaṃ.
Or with sitthodaka also means ripe honey-wax water.
Sitthodakena vā (hoặc bằng nước bã gạo)* là nước bã sáp ong đã nấu chín.
Salākahatthanti tālahīrādīnaṃ kalāpassetaṃ adhivacanaṃ.
Salākahattaṁ is a designation for a bunch of palm fibers and so on.
Salākahattha (tay cầm que) là tên gọi của một bó lá cọ, v.v.
Bahūsu salākāsu visesarahitaṃ ekaṃ salākaṃ gahetvā tāsu pakkhipitvā puna taññeva uddharantā salākahatthena kīḷantīti keci.
Some say that they play salākahattha by taking one indistinct twig from many twigs, putting it among them, and then drawing out that same one again.
Một số người nói rằng họ chơi bằng cách cầm một que không đặc biệt trong nhiều que, bỏ vào đó, rồi lại rút chính que đó ra, tức là chơi bằng tay cầm que.
Guḷakīḷāti guḷaphalakīḷā, yena kenaci vā kataguḷakīḷā.
Guḷakīḷā is the game of playing with a ball board, or a game of playing with balls made by anyone.
Guḷakīḷā (trò chơi bóng) là trò chơi bóng trên bàn, hoặc trò chơi bóng được làm bởi bất cứ ai.
Paṇṇena vaṃsākārena katā nāḷikā paṇṇanāḷikā, tenevāha ‘‘taṃdhamantā’’ti.
A pipe made of leaves in the shape of bamboo is a paṇṇanāḷikā, and for that reason it is said, ‘‘blowing it’’.
Ống được làm bằng lá theo hình dáng tre là paṇṇanāḷikā (ống lá), do đó đã nói "taṃ dhamantā" (thổi nó).
Khuddake ka-paccayoti dasseti ‘‘khuddakanaṅgala’’nti iminā.
It shows the suffix ‘ka’ in the sense of small by this phrase ‘‘a small plough’’.
Điều này cho thấy hậu tố ka- là để chỉ sự nhỏ bé, bằng từ "khuddakanaṅgala" (cái cày nhỏ).
Hatthapādānaṃ mokkhena mocanena cayati parivattati etāyāti mokkhacikā, tenāha ‘‘ākāse vā’’tiādi.
It revolves with the liberation or release of the hands and feet, therefore it is mokkhacikā, and for that reason it is said, ‘‘in the air or’’ and so on.
Cái này quay tròn, xoay chuyển bằng cách giải phóng tay chân, đó là mokkhacikā (trò chơi nhào lộn), do đó đã nói "ākāse vā" (trên không), v.v.
Paribbhamanattāyeva taṃ cakkaṃ nāmāti dassetuṃ ‘‘paribbhamanacakka’’nti vuttaṃ.
The phrase ‘‘revolving wheel’’ is used to show that object is called a cakka precisely because of its nature of revolving.
Để cho thấy rằng cái bánh xe đó chỉ là sự quay tròn, đã nói "paribbhamanacakka" (bánh xe quay tròn).
Paṇṇena katā nāḷi paṇṇanāḷi, iminā pattāḷhakapadadvayassa yathākkamaṃ pariyāyaṃ dasseti.
A pipe made of leaves is a paṇṇanāḷi. By this, it shows the respective synonyms for the two terms pattāḷhaka.
Ống được làm bằng lá là paṇṇanāḷi (ống lá), bằng cách này, nó cho thấy các từ đồng nghĩa của hai từ pattāḷhaka theo thứ tự.
Tena katā pana kīḷā pattāḷhakāti vuttaṃ ‘‘tāyā’’tiādi.
The game played with that is called pattāḷhakā, as stated in ‘‘by that’’ and so on.
Và trò chơi được tạo ra bởi nó được gọi là pattāḷhakā, như đã nói "tāyā" (bằng nó), v.v.
Khuddako ratho rathako ka-saddassa khuddakatthavacanato.
A small chariot is a rathaka, due to the word ‘ka’ denoting the sense of smallness.
Xe nhỏ là rathako (xe nhỏ) vì hậu tố ka- chỉ ý nghĩa nhỏ bé.
Esa nayo sesapadesupi.
This method applies to the remaining terms as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các từ còn lại.
Ākāse vā yaṃ ñāpeti, tassa piṭṭhiyaṃ vā yathā vā tathā vā akkharaṃ likhitvā ‘‘evamida’’nti jānanena kīḷā akkharikā, pucchantassa mukhāgataṃ akkharaṃ gahetvā naṭṭhamuttilābhādijānanakīḷātipi vadanti.
Akkhārikā is a game played by writing characters either in the air or on a surface, in any way, and knowing ‘‘this is such-and-such’’. Some also say it is a game of knowing the gain of lost pearls and so on, by taking the character that comes from the mouth of the questioner.
Trò chơi bằng cách viết chữ trên không hoặc trên mặt lưng của vật được biết, theo cách này hay cách khác, và biết "cái này là như thế này", đó là akkharikā (trò chơi chữ cái). Một số người cũng nói rằng đó là trò chơi biết được việc tìm thấy ngọc trai bị mất, v.v., bằng cách lấy chữ cái từ miệng của người hỏi.
Vajja-saddo aparādhatthoti āha ‘‘yathāvajjaṃ nāmā’’tiādi.
The word vajja has the meaning of fault, and so it is stated, ‘‘what is called yathāvajjaṁ’’ and so on.
Từ Vajja có nghĩa là lỗi lầm, do đó đã nói "yathāvajjaṃ nāmā" (tên gọi là yathāvajjaṃ), v.v.
Vāditānurūpaṃ naccanaṃ, gāyanaṃ vā yathāvajjantipi vadanti.
They also say that dancing or singing in accordance with the playing of instruments is yathāvajjaṁ.
Một số người cũng nói rằng nhảy múa hoặc ca hát phù hợp với âm nhạc là yathāvajjaṃ.
‘‘Evaṃ kate jayo bhavissati, evaṃ kate parājayo’’ti jayaparājayaṃ purakkhatvā payogakaraṇavasena parihārapathādīnampi jūtappamādaṭṭhānabhāvo veditabbo, paṅgacīrādīhi ca vaṃsādīhi kattabbā kiccasiddhi, asiddhi cāti jayaparājayāvaho payogo vutto, yathāvajjanti ca kāṇādīhi sadisākāradassanehi jayaparājayavasena jūtakīḷikabhāvena vuttaṃ.
It should be understood that even the avoidance of paths and so on are states of gambling and heedlessness, by way of making efforts with the aim of victory or defeat, thinking ‘‘if done this way, there will be victory; if done this way, there will be defeat’’. And it is stated that the effort that brings victory or defeat is the success or failure of tasks to be done with items like paṅgacīra and so on, and vaṁsa and so on. And yathāvajjaṁ is stated as being a state of playing dice, depending on victory or defeat, by showing similar forms with blind people and so on.
Cần hiểu rằng các con đường tránh, v.v., cũng là nơi của sự phóng dật cờ bạc theo cách thực hiện hành động với ý định thắng thua, như "nếu làm thế này sẽ thắng, nếu làm thế này sẽ thua". Và sự thành công hay thất bại của công việc phải được thực hiện bằng paṅgacīra (ống thổi) và vaṃsa (ống tre), v.v., và hành động mang lại thắng thua đã được nói đến. Và yathāvajjaṃ (tùy theo lỗi lầm) đã được nói đến như một trạng thái của trò chơi cờ bạc theo cách thắng thua bằng cách thể hiện hình dáng tương tự với những người mù, v.v.
Sabbepi hete jotenti pakāsenti etehi tappayogikā jayaparājayavasena, javanti ca gacchanti jayaparājayaṃ etehīti vā atthena jūtasaddavacanīyataṃ nātivattanti.
All these illuminate and reveal by means of these efforts, with reference to victory and defeat. Or, with the meaning that they go towards victory or defeat by means of these, they do not transgress the verbal nature of the word jūta.
Tất cả những thứ này đều chiếu sáng, làm sáng tỏ, và những người thực hành chúng đều đi đến thắng thua bằng những thứ này, hoặc chúng đi đến thắng thua bằng những thứ này, và theo ý nghĩa đó, chúng không vượt quá ý nghĩa của từ jūta (cờ bạc).
15. Pamāṇātikkantāsananti ‘‘aṭṭhaṅgulapādakaṃ kāretabbaṃ sugataṅgulenā’’ti vuttappamāṇato atikkantāsanaṃ.
15. Pamāṇātikkantāsanaṁ means a seat that exceeds the measure stated as, ‘‘a seat with eight-finger legs should be made according to the Sugata-finger’’.
15. Pamāṇātikkantāsana (chỗ ngồi vượt quá quy định) là chỗ ngồi vượt quá quy định đã nói: "nên làm một chỗ ngồi có tám ngón tay theo ngón tay của Đức Phật".
Kammavasena payojanato ‘‘anuyuttā viharantīti padaṃ apekkhitvā’’ti vuttaṃ.
It is said ‘‘expecting the phrase ‘they dwell diligent’’’ because of its application according to action.
Đã nói "anuyuttā viharantīti padaṃ apekkhitvā" (tùy theo từ anuyuttā viharanti - họ sống gắn bó) vì sự áp dụng theo nghiệp.
Vāḷarūpānīti āharimāni sīhabyagghādivāḷarūpāni.
Vāḷarūpāni are artificial animal figures such as lions, tigers, and so on.
Vāḷarūpāni (hình thú dữ) là các hình thú dữ như sư tử, hổ, v.v., được mang đến.
Vuttañhi bhikkhunivibhaṅge ‘‘pallaṅko nāma āharimehi vāḷehi kato’’ti (pāci. 984) ‘‘akappiyarūpākulo akappiyamañco pallaṅko’’ti sārasamāse vuttaṃ.
Indeed, it is said in the Bhikkhunivibhaṅga, ‘‘a pallaṅka is that which is made with artificial animals’’. In the Sārasamāsa, it is stated, ‘‘a pallaṅka is an unsuitable couch crowded with unsuitable figures.’’
Trong Bhikkhunīvibhaṅga đã nói: "Pallaṅka là cái được làm bằng lông thú dữ" (pāci. 984). Trong Sārasamāsa đã nói: "Cái giường không hợp lệ, đầy hình thú không hợp lệ là pallaṅka".
Dīghalomako mahākojavoti caturaṅgulādhikalomo kāḷavaṇṇo mahākojavo.
Dīghalomako mahākojavo is a large black woolen rug with hair more than four fingers long.
Dīghalomako mahākojavo là tấm thảm lông dài hơn bốn ngón tay, có màu đen lớn.
Kuvuccati pathavī, tassaṃ javati sobhanavitthaṭavasenāti kojavo.
The earth is called ku. It spreads beautifully on it, therefore it is kojavo.
Ku được gọi là đất (pathavī); vì nó trải rộng đẹp đẽ trên đó, nên gọi là kojavo.
‘‘Caturaṅgulādhikāni kira tassa lomānī’’ti vacanato caturaṅgulato heṭṭhā vaṭṭatīti vadanti.
Because of the saying, ‘‘its hairs are indeed more than four fingers long’’, they say that below four fingers is permissible.
Các vị thầy nói rằng: "Vì lông của nó dài hơn bốn ngón tay," nên tấm thảm có lông ít hơn bốn ngón tay là được phép.
Uddalomī ekantalomīti visesadassanametaṃ, tasmā yadi tāsu na pavisati, vaṭṭatīti gahetabbaṃ.
Uddalomī ekantalomī is a specific description. Therefore, if it does not fall into those categories, it should be considered permissible.
Uddalomī và ekantalomī là những từ chỉ sự khác biệt; do đó, nếu không thuộc vào các loại đó, thì được phép.
Vānavicittanti bhitticchadādiākārena vānena sibbanena vicitraṃ.
Vānavicittaṁ is a variegated rug with weaving like walls, ceilings, and so on.
Vānavicittaṃ là tấm thảm được thêu dệt, trang trí với hoa văn như tường và mái nhà.
Uṇṇāmayattharaṇanti migalomapakatamattharaṇaṃ.
Uṇṇāmayattharaṇaṁ is a rug made of animal wool.
Uṇṇāmayattharaṇaṃ là tấm thảm làm từ lông thú.
Setattharaṇoti dhavalattharaṇo.
Setattharaṇa means a white rug.
Setattharaṇo là tấm thảm màu trắng.
Sītatthikehi sevitabbattā setattharaṇo, ‘‘bahumudulomako’’tipi vadanti.
It is called a setattharaṇa because it is to be used by those who desire coolness; some also say "bahumudulomaka" (having many soft hairs).
Vì được những người muốn tránh lạnh sử dụng, nên gọi là setattharaṇo; cũng có người gọi là "tấm thảm có nhiều lông mềm."
Ghanapupphakoti sabbathā pupphākārasampanno.
Ghanapupphaka means one complete in all respects with flower-like patterns.
Ghanapupphako là tấm thảm hoàn toàn có hình dạng hoa văn.
‘‘Uṇṇāmayattharaṇoti uṇṇāmayo lohitattharaṇo’’ti (sārattha. ṭī. 258) sāratthadīpaniyaṃ vuttaṃ.
In the Sāratthadīpanī it is said: "Uṇṇāmayattharaṇa is a rug made of wool, a red rug."
Trong Sāratthadīpanī có nói: "Uṇṇāmayattharaṇo là tấm thảm lông cừu màu đỏ."
Āmalakapattākārāhi pupphapantīhi yebhuyyato katattā āmalakapattotipi vuccati.
It is also called āmalakapatti because it is mostly made with rows of patterns resembling Amalaka leaves.
Vì phần lớn được làm bằng các hàng hoa văn hình lá cây āmala, nên cũng được gọi là āmalakapattopi.
Tiṇṇaṃ tūlānanti rukkhatūlalatātūlapoṭakītūlasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ tūlānaṃ.
Of three kinds of cotton refers to the three kinds of cotton, namely, tree cotton, creeper cotton, and grass cotton.
Tiṇṇaṃ tūlānaṃ là ba loại bông: bông cây, bông dây leo, và bông cỏ lau.
Uditaṃ dvīsu lomaṃ dasā yassāti uddalomī i-kārassa akāraṃ, ta-kārassa lopaṃ, dvibhāvañca katvā.
Uddalomī means that which has fringes of hair on both ends, formed by changing the vowel ‘i’ to ‘a’, dropping the consonant ‘t’, and geminating the consonant.
Tấm thảm có lông tua tủa ở hai phía được gọi là uddalomī, sau khi đổi i-kāra thành a-kāra, bỏ ta-kāra, và làm thành hai phần.
Ekasmiṃ ante lomaṃ dasā yassāti ekantalomī. Ubhayattha kecīti sārasamāsācariyā, uttaravihāravāsino ca.
Ekantalomī means that which has fringes of hair on one end. Some here refers to the teachers of the Sārasamāsa and the residents of Uttaravihāra.
Tấm thảm có lông tua tủa ở một phía được gọi là ekantalomī. Ở cả hai trường hợp, kecī là các vị thầy Sārasamāsa và các vị cư trú ở Uttaravihāra.
Tesaṃ vāde pana uditamekato uggataṃ lomamayaṃ pupphaṃ yassāti uddalomī vuttanayena.
However, according to their view, uddalomī means a rug with hair-like flowers raised on one side, as explained.
Theo quan điểm của các vị ấy, uddalomī là tấm thảm có hoa văn lông mọc lên từ một phía, như đã nói.
Ubhato antato ekaṃ sadisaṃ lomamayaṃ pupphaṃ yassāti ekantalomīti vacanattho.
The meaning of the word ekantalomī is a rug with hair-like flowers raised similarly on both ends.
Tấm thảm có hoa văn lông giống nhau mọc từ hai phía được gọi là ekantalomī; đó là ý nghĩa của từ ngữ.
Vinayaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘uddalomīti ekato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ.
However, in the Vinayaṭṭhakathā it is said: ‘‘Uddalomī is a woollen rug with hair raised on one side.
Tuy nhiên, trong Vinayaṭṭhakathā có nói: "Uddalomī là tấm thảm lông cừu có lông mọc từ một phía.
‘Uddhalomī’tipi pāṭho.
There is also the reading ‘uddhalomī’.
Cũng có bản đọc là Uddhalomī.
Ekantalomīti ubhato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇa’’nti (mahāva. aṭṭha. 254) vuttaṃ, nāmamattamesa viseso.
Ekantalomī is a woollen rug with hair raised on both sides.’’ This is merely a difference in nomenclature.
Ekantalomī là tấm thảm lông cừu có lông mọc từ hai phía" (Mahāva. aṭṭha. 254). Đây chỉ là sự khác biệt về tên gọi.
Atthato pana aggahitāvaseso aṭṭhakathādvayepi natthīti daṭṭhabbo.
However, in terms of meaning, there is no unstated remainder in either of the two commentaries.
Tuy nhiên, về ý nghĩa, không có phần nào chưa được đề cập trong cả hai bộ Aṭṭhakathā.
Koseyyañca kaṭṭissañca kaṭṭissāni virūpekasesavasena.
Koseyya and kaṭṭissa are kaṭṭissāni by way of virūpekasesa (retention of one form from two different ones).
Koseyya và kaṭṭissa, theo cách ekasesa của các từ khác nhau, là kaṭṭissāni.
Tehi pakatamattharaṇaṃ kaṭṭissaṃ. Etadevatthaṃ dassetuṃ ‘‘koseyyakaṭṭissamayapaccattharaṇa’’nti vuttaṃ, koseyyasuttānamantarantaraṃ suvaṇṇamayasuttāni pavesetvā vītamattharaṇanti vuttaṃ hoti.
A rug made from these is kaṭṭissa. To show this very meaning, it is said: "koseyyakaṭṭissamayapaccattharaṇa", meaning a rug woven by inserting gold threads intermittently between silk threads.
Tấm thảm được làm từ chúng là kaṭṭissaṃ. Để chỉ rõ ý nghĩa này, có nói "koseyyakaṭṭissamayapaccattharaṇa", có nghĩa là tấm thảm được dệt bằng cách xen kẽ các sợi vàng giữa các sợi tơ tằm.
Suvaṇṇasuttaṃ kira ‘‘kaṭṭissaṃ, kassaṭa’’nti ca vadanti.
Gold thread, they say, is also called "kaṭṭissa" or "kassaṭa".
Người ta nói rằng sợi vàng được gọi là "kaṭṭissaṃ" và "kassaṭa".
Teneva ‘‘koseyyakassaṭamaya’’nti ācariyadhammapālattherena (dī. ni. ṭī. 1.15) vuttaṃ.
Therefore, Acariya Dhammapāla Thera said: "koseyyakassaṭamaya" (made of silk and gold).
Vì vậy, Trưởng lão Dhammapāla đã nói "koseyyakassaṭamaya" (Dī. Ni. Ṭī. 1.15).
Kaṭṭissaṃ nāma vākavisesotipi vadanti.
Some also say that kaṭṭissa is a type of fibre.
Cũng có người nói rằng kaṭṭissaṃ là một loại vỏ cây.
Ratanaparisibbitanti ratanehi saṃsibbitaṃ, suvaṇṇalittanti keci.
Ratanaparisibbita means interwoven with gems; some say it is coated with gold.
Ratanaparisibbitaṃ là được thêu bằng ngọc; một số người nói là được dát vàng.
Suddhakoseyyanti ratanaparisibbanarahitaṃ.
Suddhakoseyya means silk without gem-interweaving.
Suddhakoseyya là không được thêu bằng ngọc.
Vinayeti vinayaṭṭhakathaṃ, vinayapariyāyaṃ vā sandhāya vuttaṃ.
In the Vinaya means said with reference to the Vinaya Commentary or the Vinaya discourse.
Vinaye được nói đến Vinayaṭṭhakathā hoặc Vinayapariyāya.
Idha hi suttantikapariyāye ‘‘ṭhapetvā tūlikaṃ sabbāneva gonakādīni ratanaparisibbitāni vaṭṭantī’’ti vuttaṃ.
For here, in the Suttanta discourse, it is said that "excluding a stuffed mattress, all kinds of rugs like gonaka and others, even if interwoven with gems, are permissible."
Ở đây, trong Suttantikapariyāya, có nói: "Trừ tūlikaṃ (nệm bông), tất cả các loại thảm như gonakaṃ, v.v., được thêu bằng ngọc đều được phép."
Vinayapariyāyaṃ pana patvā garuke ṭhātabbattā suddhakoseyyameva vaṭṭati, netarānīti vinicchayo veditabbo, suttantikapariyāye pana ratanaparisibbanarahitāpi tūlikā na vaṭṭati, itarāni vaṭṭanti, sacepi tāni ratanaparisibbitāni, bhūmattharaṇavasena yathānurūpaṃ mañcapīṭhādīsu ca upanetuṃ vaṭṭantīti.
However, when it comes to the Vinaya discourse, because it should be treated with gravity, only pure silk rugs are permissible, and not others. And in the Suttanta discourse, even an unstuffed mattress is not permissible, while others are, even if they are interwoven with gems, and it is permissible to bring them to beds, chairs, etc., appropriately for use as floor coverings.
Tuy nhiên, khi đến Vinayapariyāya, vì phải giữ sự tôn trọng, chỉ có suddhakoseyya (tấm thảm tơ tằm thuần túy) là được phép, các loại khác thì không. Trong Suttantikapariyāya, ngay cả tūlikā (nệm bông) không được thêu bằng ngọc cũng không được phép, nhưng các loại khác thì được, ngay cả khi chúng được thêu bằng ngọc, và có thể được dùng làm thảm trải sàn hoặc đặt trên giường, ghế, v.v., tùy theo cách thích hợp.
Suttantadesanāya gahaṭṭhānampi vasena vuttattā tesaṃ saṅgaṇhanatthaṃ ‘‘ṭhapetvā…pe… na vaṭṭantīti vutta’’nti apare.
Others say that "ṭhapetvā…pe… na vaṭṭantīti vutta" (excluding... it is not permissible) is said in the Suttanta teaching with reference to laypeople, in order to include them.
Một số người khác nói rằng: "Vì lời dạy trong Suttanta cũng được nói đến cho các gia chủ, nên để bao gồm họ, có nói: 'Trừ... v.v.... là không được phép.'"
Dīghanikāyaṭṭhakathāyanti katthaci pāṭho, porāṇadīghanikāyaṭṭhakathāyanti attho.
In some texts, the reading is Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ, which means in the ancient Dīghanikāya Commentary.
Ở một số nơi có bản đọc là Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ, có nghĩa là trong Dīghanikāyaṭṭhakathā cổ.
Naccayogganti naccituṃ pahonakaṃ.
Naccayogga means suitable for dancing.
Naccayoggaṃ là đủ để nhảy múa.
Karonti ettha naccanti kuttakaṃ, taṃ pana uddalomīekantalomīvisesameva.
Kuttaka is where one dances, and it is a specific kind of uddalomī or ekantalomī.
Người ta nhảy múa trên đó nên gọi là kuttakaṃ; loại này chính là một dạng đặc biệt của uddalomī và ekantalomī.
Vuttañca –
And it is said:
Và đã nói:
Hatthino piṭṭhiyaṃ attharaṃ hatthattharaṃ. Evaṃ sesapadesupi.
Hatthattharaṇa is a rug laid on an elephant's back. The same applies to other terms.
Tấm thảm trải trên lưng voi là hatthattharaṃ. Tương tự với các từ khác.
Ajinacammehīti ajinamigacammehi, tāni kira cammāni sukhumatarāni, tasmā dupaṭṭatipaṭṭāni katvā sibbanti.
Ajinacammehīti means with antelope hides, for those hides are extremely fine, therefore they are sewn by making them two- or three-layered.
Ajinacammehī là bằng da hươu ajina; những tấm da đó rất mịn, nên người ta may chúng thành hai hoặc ba lớp.
Tena vuttaṃ ‘‘ajinappaveṇī’’ti, uparūpari ṭhapetvā sibbanavasena hi santatibhūtā ‘‘paveṇī’’ti vuccati.
Therefore, it is said "ajinappaveṇī" (antelope hide carpet), for a continuous succession formed by laying and sewing hides one on top of another is called a "paveṇī".
Vì vậy, có nói "ajinappaveṇī" (tấm thảm da ajina), vì khi đặt chồng lên nhau và may lại, nó tạo thành một dải liên tục được gọi là "paveṇī".
Kadalīmigoti mañjārākāramigo, tassa dhammena kataṃ pavarapaccattharaṇaṃ tathā.
Kadalīmiga refers to a cat-like animal, and an excellent rug made from its skin is likewise (called Kadalīmigacammā).
Kadalīmigo là một loài thú giống mèo; tấm thảm quý giá được làm từ da của nó cũng vậy.
‘‘Taṃ kirā’’tiādi tadākāradassanaṃ, tasmā suddhameva kadalīmigacammaṃ vaṭṭatīti vadanti.
"Taṃ kirā" and so on indicates its nature. Therefore, they say that only pure kadalīmiga skin is permissible.
" Taṃ kirā" v.v. là để chỉ ra hình dạng đó; do đó, người ta nói rằng chỉ có da kadalīmiga thuần túy là được phép.
Uttaraṃ uparibhāgaṃ chādetīti uttaracchado, vitānaṃ.
That which covers the upper part is uttaracchada, a canopy.
Cái che phủ phần trên là uttaracchado, tức là màn che (vitānaṃ).
Tampi lohitameva idhādhippetanti āha ‘‘rattavitānenā’’ti.
And here, only a red one is intended, so it says "rattavitānenā" (with a red canopy).
Ở đây, cũng có ý nói đến màn che màu đỏ, nên có nói "rattavitānena".
‘‘Yaṃ vattati, taṃ sauttaraccheda’’nti ettha seso, saṃsibbitabhāvena saddhiṃ vattatīti attho.
In "yaṃ vaṭṭati, taṃ sauttaraccheda" (that which is permissible is with an upper covering), there is an ellipsis, meaning it is permissible together with the sewn part.
Trong câu "Yaṃ vaṭṭati, taṃ sauttaraccheda" (Cái nào được phép, cái đó có màn che phía trên), có một phần bị lược bỏ, ý nghĩa là được phép cùng với phần đã được may.
Rattavitānesu ca kāsāvaṃ vaṭṭati, kusumbhādirattameva na vaṭṭati, tañca kho sabbarattameva.
And among red canopies, saffron-dyed ones are permissible, but those dyed with kusumbha and similar plants are not, and that is when they are entirely red.
Trong các loại màn che màu đỏ, màu vàng nghệ (kāsāvaṃ) là được phép, nhưng màu đỏ từ cây rum (kusumbhādirattaṃ) thì không được phép, và đó là màu đỏ hoàn toàn.
Yaṃ pana nānāvaṇṇaṃ vānacittaṃ vā lepacittaṃ vā, taṃ vaṭṭati.
However, that which is variegated or woven with patterns or painted with designs is permissible.
Tuy nhiên, những loại có nhiều màu sắc khác nhau, hoặc được thêu dệt hoa văn, hoặc được vẽ hoa văn, thì được phép.
Paccattharaṇasseva padhānattā tappaṭibaddhaṃ setavitānampi na vaṭṭatīti vuttaṃ.
Since the rug itself is primary, it is said that even a white canopy connected to it is not permissible.
Vì tấm trải giường là chính, nên màn che màu trắng liên quan đến nó cũng không được phép, như đã nói.
Ubhatoti ubhayattha mañcassa sīsabhāge, pādabhāge cāti attho.
Ubhato means on both sides, i.e., at the head and foot of the bed.
Ubhato có nghĩa là ở cả hai phía, tức là ở phần đầu giường và phần chân giường.
Etthāpi sauttaracchade viya vinicchayo.
Here too, the determination is like that for the sauttaracchada.
Ở đây cũng có sự phân định như trong trường hợp sauttaracchadaṃ.
Padumavaṇṇaṃ vāti nātirattaṃ sandhāyāha.
Or lotus-coloured is said with reference to not being excessively red.
Padumavaṇṇaṃ vā được nói đến để chỉ màu không quá đỏ.
Vicitraṃ vāti pana sabbathā kappiyattā vuttaṃ, na pana ubhato upadhānesu akappiyattā.
However, or variegated is said because it is permissible in every way, not because it is impermissible for pillows on both sides.
Còn vicitraṃ vā được nói đến vì nó hoàn toàn được phép, chứ không phải vì nó không được phép ở cả hai gối.
Na hi lohitaka-saddo citte vaṭṭati.
For the word lohitaka does not apply to variegated.
Vì từ lohitaka không được dùng cho màu sắc đa dạng.
Paṭalikaggahaṇeneva cittakassāpi attharaṇassa saṅgahetabbappasaṅgato.
Because even a patterned rug would then be included by merely taking the word paṭalika.
Vì nếu chỉ dùng từ paṭalikaṃ, thì tấm thảm có hoa văn cũng có thể được bao gồm.
Sace pamāṇayuttanti vuttamevatthaṃ byatirekato samatthetuṃ āha ‘‘mahāupadhānaṃ pana paṭikkhitta’’nti.
If it is of the proper measure is said to confirm the stated meaning by way of exception: "but a large pillow is prohibited."
Để khẳng định ý nghĩa đã nói theo cách phủ định, có nói "Sace pamāṇayuttaṃ" (Nếu đúng kích thước), và "mahāupadhānaṃ pana paṭikkhittaṃ" (nhưng gối lớn thì bị cấm).
Mahāupadhānanti ca pamāṇātikkantaṃ upadhānaṃ.
And mahāupadhāna means a pillow exceeding the measure.
Mahāupadhānaṃ là gối vượt quá kích thước cho phép.
Sīsappamāṇameva hi tassa pamāṇaṃ.
For its measure is precisely the measure of the head.
Vì kích thước của nó chỉ là kích thước của đầu.
Vuttañca ‘‘anujānāmi bhikkhave, sīsappamāṇaṃ bibbohanaṃ kātu’’nti (cūḷava. 297) sīsappamāṇañca nāma yassa vitthārato tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānaṃ antaraṃ miniyamānaṃ vidatthi ceva caturaṅgulañca hoti.
And it is said: "Monks, I allow you to make a pillow of the head's measure." The head's measure is that of a pillow whose width, when measured between two corners out of three, is a span and four fingerbreadths.
Và đã nói: "Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép làm gối có kích thước bằng đầu" (Cūḷava. 297). Kích thước bằng đầu có nghĩa là khi đo khoảng cách giữa hai trong ba góc của nó, theo chiều rộng, nó là một gang tay và bốn ngón tay.
Bibbohanassa majjhaṭṭhānaṃ tiriyato muṭṭhiratanaṃ hoti, dīghato pana diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vā.
The middle part of the pillow is a fist-span in width, and one and a half spans or two spans in length.
Phần giữa của gối, theo chiều ngang, là một nắm tay (muṭṭhiratanaṃ), còn theo chiều dài, là một rāṭana rưỡi hoặc hai rāṭana.
Taṃ pana akappiyattāyeva paṭikkhittaṃ, na tu uccāsayanamahāsayanapariyāpannattā.
That, however, is prohibited precisely because it is impermissible, not because it falls under high or luxurious beds.
Tuy nhiên, điều đó bị cấm chỉ vì nó không được phép, chứ không phải vì nó thuộc loại giường cao hoặc giường lớn.
Dvepīti sīsūpadhānaṃ, pādūpadhānañca.
Both refers to the head-pillow and the foot-pillow.
Dvepi là gối đầu và gối chân.
Paccattharaṇaṃ datvāti paccattharaṇaṃ katvā attharitvāti attho, idañca gilānameva sandhāya vuttaṃ.
Having given a coverlet means having made and spread a coverlet; and this is said with reference to a sick monk only.
Paccattharaṇaṃ datvā có nghĩa là trải tấm trải giường. Điều này được nói đến để chỉ người bệnh.
Tenāha senāsanakkhandhakavaṇṇanāyaṃ ‘‘agilānassāpi sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti dvayameva vaṭṭati.
Therefore, it is said in the commentary on the Section on Dwellings: "For a non-sick monk, only a head-pillow and a foot-pillow are permissible. For a sick monk, it is permissible to spread out pillows and lie down on a coverlet over them." As stated means as stated by the Buddha in the Vinaya.
Vì vậy, trong phần giải thích về nơi cư ngụ ( senāsanakkhandhakavaṇṇanāyaṃ), có nói rằng: “Đối với người không bệnh, chỉ được phép sử dụng gối đầu và gối chân, tức là hai loại này.
Gilānassa bibbohanāni santharitvā upari paccattharaṇaṃ katvā nipajjitumpi vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 297) vuttanayenevāti vinaye bhagavatā vuttanayeneva.
Therefore, it is said in the commentary on the Section on Dwellings: "For a non-sick monk, only a head-pillow and a foot-pillow are permissible. For a sick monk, it is permissible to spread out pillows and lie down on a coverlet over them." As stated means as stated by the Buddha in the Vinaya.
Đối với người bệnh, được phép trải các loại gối và đặt một tấm trải lên trên để nằm” ( vuttanayenevāti). Đây là theo cách thức mà Đức Thế Tôn đã nói trong Luật Tạng.
Kathaṃ pana vuttanti āha ‘‘vuttañheta’’ntiādi.
How then was it stated? It is said in "vuttañheta" and so on.
Vậy đã nói như thế nào? Giải thích: “vuttañheta” (điều này đã được nói) và các từ tiếp theo.
Yathā aṭṭhaṅgulapādakaṃ hoti, evaṃ āsandiyā pādacchindanaṃ veditabbaṃ.
The cutting of the legs of an āsandi (long-legged chair) should be understood such that it has eight-finger-length legs when cut.
Việc cắt chân ghế āsandi (ghế dài) được hiểu là cắt sao cho chân ghế còn tám ngón tay.
Pallaṅkassa pana āharimāni vāḷarūpāni āharitvā puna appaṭibaddhatākāraṇampi bhedanameva.
For a palleṅka, however, even taking away the removable animal figures and then making them unattached is still considered breaking (the rule).
Còn đối với pallaṅka (ghế bành), việc tháo rời các hình thú đã gắn vào và không gắn lại nữa cũng là một cách phá hủy.
Vijaṭetvāti jaṭaṃ nibbedhetvā.
Vijaṭetvā means to untie the braided fabric.
Vijaṭetvāti nghĩa là gỡ bỏ búi tóc.
Bibbohanaṃ kātunti tāni vijaṭitatūlāni anto pakkhipitvā bibbohanaṃ kātuṃ.
To make a pillow means to place those loosened cottons inside and make a pillow.
Bibbohanaṃ kātunti nghĩa là nhét những sợi bông đã gỡ ra vào bên trong để làm gối.
Tesaṃyeva dārakānanti puññavantānameva dārakānaṃ.
For those very children means for children who are endowed with merit.
Tesaṃyeva dārakānanti nghĩa là chỉ những đứa trẻ có phước báu.
Tesameva hi pakaraṇānurūpatāya gahaṇaṃ.
Indeed, only such children are meant, in accordance with the context.
Vì chỉ những đứa trẻ đó mới phù hợp với bối cảnh.
Mahāmallānanti mahataṃ bāhuyuddhakārakānaṃ.
For great wrestlers means for many who engage in hand-to-hand combat.
Mahāmallānanti nghĩa là những võ sĩ quyền cước vĩ đại.
Ādāso nāma maṇḍanakapakatikānaṃ manussānaṃ attano mukhachāyāpassanatthaṃ kaṃsalohādīhi kato bhaṇḍaviseso.
A mirror is a special article made of bronze, iron, and so on, for people who like to adorn themselves to see the reflection of their own faces.
Ādāso là một loại vật dụng được làm từ đồng, sắt, v.v., để những người có thói quen trang điểm nhìn thấy hình ảnh phản chiếu của khuôn mặt mình.
Tādisaṃ sandhāya ‘‘yaṃ kiñci…pe… na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
It is with reference to such a thing that it was said, “whatever…it is not allowable.”
Liên quan đến loại vật dụng đó, có nói “yaṃ kiñci…pe… na vaṭṭatī” (bất cứ thứ gì… v.v… đều không được phép).
Alaṅkārañjanameva na bhesajjañjanaṃ.
It is ornamental ointment and not medicinal ointment.
Alaṅkārañjanameva là chỉ thuốc nhỏ mắt để trang điểm, không phải thuốc nhỏ mắt chữa bệnh.
Maṇḍanānuyogassa hi adhippetattā tamidhānadhippetaṃ.
Since engagement in adornment is intended here, medicinal ointment is not intended.
Vì ở đây, ý chính là việc trang điểm, nên thuốc chữa bệnh không được đề cập.
Loke mālā-saddo baddhamālāyameva ‘‘mālā mālyaṃ pupphadāme’’ti vacanato.
In common parlance, the word mālā refers only to a garland, as stated by the grammar rules: “mālā and mālyaṃ refer to a floral wreath.”
Trong thế gian, từ mālā chỉ dùng cho vòng hoa đã kết, theo câu “mālā mālyaṃ pupphadāme” (mālā và mālya là vòng hoa).
Sāsane pana suddhapupphesupi niruḷhoti āha ‘‘abaddhamālā vā’’ti.
But in the Dispensation, it also applies to unbound flowers, so it says, “or unbound flowers.”
Tuy nhiên, trong giáo pháp, nó cũng được dùng cho hoa tươi chưa kết, nên có nói “abaddhamālā vā” (hoặc hoa chưa kết).
Kāḷapīḷakādīnanti kāḷavaṇṇapīḷakādīnaṃ.
Of black pimples and so on means of black-colored pimples and so on.
Kāḷapīḷakādīnanti nghĩa là các loại mụn nhọt màu đen, v.v.
Mattikakakkanti osadhehi abhisaṅkhataṃ yogamattikācuṇṇaṃ.
Clay paste means a powdered medicinal clay paste prepared with medicines.
Mattikakakkanti là bột đất sét thuốc đã được chế biến bằng dược liệu.
Dentīti vilepenti.
They give means they anoint.
Dentīti nghĩa là bôi lên.
Caliteti vikārāpajjanavasena calanaṃ patte, kupiteti attho.
When agitated refers to agitation that comes from developing a disorder, meaning when it is inflamed.
Caliteti nghĩa là khi có sự biến đổi, tức là khi bị kích động hoặc trở nên xấu đi.
Tenāti sāsapakakkena.
By that means by the mustard paste.
Tenāti nghĩa là bằng bột mù tạt.
Doseti kāḷapīḷakādīnaṃ hetubhūte lohitadose.
The defect means the blood defect that is the cause of black pimples and so on.
Doseti nghĩa là các tạp chất trong máu là nguyên nhân gây ra mụn nhọt màu đen, v.v.
Khāditeti apanayanavasena khādite.
When eaten away means when removed.
Khāditeti nghĩa là khi đã loại bỏ.
Sannisinneti tādise duṭṭhalohite parikkhīṇe.
When settled means when such bad blood is exhausted.
Sannisinneti nghĩa là khi máu xấu như vậy đã được tiêu trừ.
Mukhacuṇṇakenāti mukhavilepanena.
With face powder means with facial anointment.
Mukhacuṇṇakenāti nghĩa là bằng bột thoa mặt.
Cuṇṇentīti vilimpenti.
They powder means they smear.
Cuṇṇentīti nghĩa là bôi lên.
Taṃ sabbanti mattikākakkasāsapatilahaliddikakkadānasaṅkhātaṃ mukhacuṇṇaṃ, mukhavilepanañca na vaṭṭati.
All of that means the facial powder which consists of applying clay paste, mustard, sesame, and turmeric paste, and facial anointment are not allowable.
Taṃ sabbanti nghĩa là tất cả những thứ như bột đất sét, bột mù tạt, bột mè, bột nghệ, và bột thoa mặt, tức là việc bôi mặt, đều không được phép.
Atthānukkamasambhavato hi ayaṃ padadvayassa vaṇṇanā.
This explanation of the two words is indeed due to the possibility of a sequential meaning.
Vì có sự liên tục về ý nghĩa, đây là cách giải thích cho hai từ.
Mukhacuṇṇasaṅkhātaṃ mukhavilepananti vā padadvayassa tulyādhikaraṇavasena atthavibhāvanā.
Alternatively, the explanation of the two words, "facial powder" and "facial anointment," is given as having the same referent.
Hoặc, sự giải thích ý nghĩa của hai từ mukhacuṇṇa và mukhavilepana là đồng nghĩa.
Hatthabandhanti hatthe bandhitabbamābharaṇaṃ, taṃ pana saṅkhakapālādayoti āha ‘‘hatthe’’tiādi.
Arm-band refers to an ornament to be worn on the arm, which are conch-shells, pieces of conch, etc., so it says, “on the arm,” and so on.
Hatthabandhanti là đồ trang sức đeo ở tay, như vỏ ốc, vỏ sò, v.v., nên có nói “hatthe” (ở tay) và các từ tiếp theo.
Saṅkho eva kapālaṃ tathā.
A conch itself is a cup, and similarly.
Ốc (saṅkha) chính là vỏ (kapāla) và các loại tương tự.
‘‘Apare’’tiādinā yathākkamaṃ ‘‘sikhābandha’’ntiādi padānamatthaṃ saṃvaṇṇeti.
By “and others,” he explains the meaning of the words “hair ornament” and so on, in order.
Với “Apare” (những người khác) và các từ tiếp theo, giải thích ý nghĩa của các từ như “sikhābandha” (dây buộc tóc) theo thứ tự.
Tattha sikhanti cūḷaṃ.
Therein, sikha refers to a topknot.
Trong đó, sikhanti là chỏm tóc.
Cīrakaṃ nāma yena cūḷāya thirakaraṇatthaṃ, sobhanatthañca vijjhati.
A cīraka is what one uses to pierce the topknot to secure it and to beautify it.
Cīraka là một loại trâm cài dùng để giữ chặt và làm đẹp chỏm tóc.
Muttāya, muttā eva vā latā muttālatā, muttāvaḷi.
A creeper made of pearls, or pearls themselves as a creeper, is a muttālatā, a string of pearls.
Muttālatā là một chuỗi ngọc trai hoặc một dây ngọc trai, tức là một chuỗi ngọc trai.
Daṇḍo nāma catuhatthoti vuttaṃ ‘‘catuhatthadaṇḍaṃ vā’’ti.
A staff is said to be four cubits long, so it says, “or a staff four cubits long.”
Daṇḍo là một cây gậy dài bốn cubit, nên có nói “catuhatthadaṇḍaṃ vā” (hoặc một cây gậy dài bốn cubit).
Alaṅkatadaṇḍakanti pana tato omakaṃ rathayaṭṭhiādikaṃ sandhāyāha.
However, decorated staff refers to something inferior to that, such as a carriage pole and so on.
Còn alaṅkatadaṇḍakanti thì nói đến những vật thấp hơn như cán xe, v.v.
Bhesajjanāḷikanti bhesajjatumbaṃ.
Medicine tube means a medicine flask.
Bhesajjanāḷikanti là hộp thuốc.
Pattādiolambanaṃ vāmaṃseyeva aciṇṇanti vuttaṃ ‘‘vāmapasse olaggita’’nti.
It is said that suspending bowls and so on on the left shoulder is a common practice, thus it is stated, “hung on the left side.”
Việc treo bát, v.v., chỉ được thực hiện ở vai trái, nên có nói “vāmapasse olaggita” (treo ở phía trái).
Kaṇṇikā nāma kūṭaṃ, tāya ca ratanena ca parikkhitto koso yassa tathā.
Kaṇṇikā means a pinnacle; it is so called if its sheath is surrounded by such a pinnacle and jewels.
Kaṇṇikā là đỉnh, và koso (vỏ) được bao quanh bởi đỉnh và đá quý.
Pañcavaṇṇasuttasibbitanti nīlapītalohitodātamañjiṭṭhavasena pañcavaṇṇehi suttehi sibbitaṃ tividhampi chattaṃ.
Woven with five-colored threads refers to all three kinds of umbrellas woven with five-colored threads: blue, yellow, red, white, and crimson.
Pañcavaṇṇasuttasibbitanti là ba loại dù được may bằng năm màu chỉ: xanh, vàng, đỏ, trắng và đỏ thẫm.
Ratanamattāyāmaṃ caturaṅgulavitthatanti tesaṃ paricayaniyāmena vā nalāṭe bandhituṃ pahonakappamāṇena vā vuttaṃ.
A jewel-length long and four fingers wide is stated either by the usual measure of these or by a size sufficient to tie on the forehead.
Ratanamattāyāmaṃ caturaṅgulavitthatanti được nói theo quy tắc quen thuộc của chúng, hoặc theo kích thước đủ để buộc lên trán.
‘‘Kesantaparicchedaṃ dassetvā’’ti etena tadanajjhottharaṇavasena bandhanākāraṃ dasseti.
By “showing the hair-line,” it shows the manner of tying it without covering that hair-line.
Với “Kesantaparicchedaṃ dassetvā”, điều này cho thấy cách buộc sao cho không che phủ phần cuối của tóc.
Meghamukheti abbhantare.
In the face of a cloud means within the cloud.
Meghamukheti nghĩa là bên trong.
‘‘Maṇi’’nti idaṃ siromaṇiṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘cūḷāmaṇi’’nti, cūḷāyaṃ maṇinti attho.
He says that the word “jewel” here refers to a head-jewel, meaning a jewel in the topknot, “topknot jewel.”
Từ “Maṇi” này được nói để chỉ viên ngọc trên đầu, nên có nói “cūḷāmaṇi” (viên ngọc trên chỏm tóc), nghĩa là viên ngọc trên chỏm tóc.
Camarassa ayaṃ cāmaro, sveva vālo, tena katā bījanī cāmaravālabījanī. Aññāsaṃ pana makasabījanīvākamayabījanīusīramayabījanīmorapiñchamayabījanīnaṃ, vidhūpanatālavaṇṭānañca kappiyattā tassāyeva gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
This is a cāmara (yak-tail fan) of a yak (camara); the hair itself is called vāla; a fan made from it is a cāmaravālabījanī (yak-tail whisk). As other fans—mosquito whisks, coir whisks, usīra whisks, peacock-feather whisks—and palm-leaf fans are allowable, this one alone should be understood as disallowed.
Cāmaro là lông của con bò yak (camara), và chính lông đó được dùng để làm quạt, gọi là cāmaravālabījanī (quạt lông bò yak). Cần hiểu rằng chỉ loại quạt này được đề cập ở đây vì các loại quạt khác như quạt muỗi, quạt làm từ vỏ cây, quạt làm từ cỏ hương bài, quạt làm từ lông công, và quạt lá cọ đều được phép sử dụng.
17. Duggatito, saṃsārato ca niyyāti etenāti niyyānaṃ, saggamaggo, mokkhamaggo ca.
It leads out from suffering and from saṃsāra, therefore it is niyyāna, the path to heaven and the path to liberation.
17. Con đường dẫn đến sự giải thoát khỏi khổ cảnh (duggati) và luân hồi (saṃsāra) được gọi là niyyānaṃ, tức là con đường đến cõi trời và con đường đến Niết Bàn.
Taṃ niyyānamarahati, tasmiṃ vā niyyāne niyuttā, taṃ vā niyyānaṃ phalabhūtaṃ etissāti niyyānikā, vacīduccaritakilesato niyyātīti vā niyyānikā ī-kārassa rassattaṃ, ya-kārassa ca ka-kāraṃ katvā.
That which deserves this niyyāna, or is assigned to that niyyāna, or for which that niyyāna is the result, is niyyānikā; alternatively, that which leads out from the defilement of wrong speech is niyyānikā, by shortening the long ī and changing the 'y' to 'k'.
Lời nói đó xứng đáng là con đường giải thoát, hoặc được gắn liền với con đường giải thoát đó, hoặc con đường giải thoát đó là thành quả của lời nói này, nên gọi là niyyānikā. Hoặc, nó là niyyānikā vì nó giải thoát khỏi những ô nhiễm của lời nói ác, với việc rút ngắn nguyên âm ī và biến âm y thành k.
Anīya-saddo hi bahulā katvatthābhidhāyako.
The word 'anīya' (suffix) predominantly denotes the agent.
Thật vậy, từ anīya thường biểu thị ý nghĩa của chủ thể.
Cetanāya saddhiṃ samphappalāpavirati idha adhippetā.
The abstention from frivolous talk together with volition is intended here.
Ở đây, ý muốn nói đến sự từ bỏ lời nói vô ích cùng với ý định.
Tappaṭipakkhato aniyyānikā, samphappalāpo, tassā bhāvo aniyyānikattaṃ, tasmā aniyyānikattā. Tiracchānabhūtāti tirokaraṇabhūtā vibandhanabhūtā.
From its opposite, it is aniyyānikā, frivolous talk; its state is aniyyānikattaṃ, therefore, aniyyānikattā. Being obstructive means being hindering, being impeding.
Ngược lại với điều đó là aniyyānikā, tức là lời nói vô ích; trạng thái của nó là aniyyānikattaṃ. Do đó, aniyyānikattā (do là lời nói vô ích). Tiracchānabhūtāti nghĩa là trở thành vật cản, trở thành sự trói buộc.
Sopi nāmāti ettha nāma-saddo garahāyaṃ.
In the phrase sopi nāmā, the word nāma is used for censure.
Trong Sopi nāmāti, từ nāma biểu thị sự khiển trách.
Kammaṭṭhānabhāveti aniccatāpaṭisaṃyuttattā catusaccakammaṭṭhānabhāve.
In the state of kammaṭṭhāna means in the state of the kammaṭṭhāna of the Four Noble Truths, due to being connected with impermanence.
Kammaṭṭhānabhāveti nghĩa là trạng thái của thiền định Tứ Diệu Đế, vì nó liên quan đến tính vô thường.
Kāmassādavasenāti kāmasaṅkhātaassādavasena.
By way of the enjoyment of sensuality means by way of the enjoyment called kāma.
Kāmassādavasenāti nghĩa là theo cách của sự hưởng thụ dục lạc.
Saha atthenāti sātthakaṃ, hitapaṭisaṃyuttanti attho.
With meaning (benefit), it is sātthakaṃ, meaning connected with welfare.
Saha atthena (cùng với ý nghĩa) là sātthakaṃ (có ý nghĩa), nghĩa là liên quan đến lợi ích.
Upāhanāti yānakathāsambandhaṃ sandhāya vuttaṃ.
Footwear is said in connection with talk about vehicles.
Upāhanāti được nói liên quan đến câu chuyện về phương tiện giao thông.
Suṭṭhu nivesitabboti suniviṭṭho. Tathā dunniviṭṭho.
That which should be placed well is suniviṭṭho. Similarly, dunniviṭṭho.
Suṭṭhu nivesitabbo (nên được đặt vào một cách tốt đẹp) là suniviṭṭho. Tương tự, dunniviṭṭho (được đặt vào một cách tệ hại).
Gāma -saddena gāmavāsī janopi gahitoti āha ‘‘asukagāmavāsino’’tiādi.
By the word gāma, the villagers are also included, so it says, “the residents of such and such a village,” and so on.
Từ Gāma (làng) cũng bao gồm những người dân làng, nên có nói “asukagāmavāsino” (những người dân của làng đó) và các từ tiếp theo.
Purimapacchimakathāhi vimuttāti idhāgatāhi purimāhi, pacchimāhi ca kathāhi vimuttā.
Freed from previous and subsequent talks means freed from the previous and subsequent talks found here.
"Thoát khỏi những câu chuyện trước và sau" có nghĩa là thoát khỏi những câu chuyện trước và sau được đề cập ở đây.
Nānāsabhāvāti atta-saddassa sabhāvapariyāyabhāvamāha.
Of various natures refers to the nature of the word 'atta' as a synonym for 'nature'.
"Nānāsabhāvā" nói lên ý nghĩa rằng từ atta (tự ngã) có nghĩa là một đồng nghĩa của sabhāva (bản tính).
Asukena nāmāti pajāpatinā brahmunā, issarena vā.
By such and such a one means by Prajāpati, by Brahmā, or by Isvara.
"Asukena nāmā" có nghĩa là do Pajāpati, do Brahmā, hoặc do Īssara.
Uppattiṭhitisambhārādivasena lokaṃ akkhāyati etāyāti lokakkhāyikā, sā pana lokāyatasamaññe vitaṇḍasatthe nissitā sallāpakathāti dasseti ‘‘lokāyatavitaṇḍasallāpakathā’’ti iminā.
That by which the world is explained in terms of its origin, subsistence, constituents, and so on, is lokakkhāyikā. It indicates that this is a conversation based on the vitaṇḍa treatises known as Lokāyata, as implied by “Lokāyata vitaṇḍasallāpakathā.”
Thế giới được giải thích bởi câu chuyện này theo cách phát sinh, tồn tại, các yếu tố cấu thành, v.v., nên nó được gọi là lokakkhāyikā (giải thích về thế giới). Câu chuyện ấy là một bài tranh luận dựa trên các giáo lý ngụy biện được gọi là Lokāyata, điều này được chỉ ra bằng cụm từ "lokāyatavitaṇḍasallāpakathā" (câu chuyện tranh luận Lokāyata).
Lokā bālajanā āyatanti ettha ussahanti vādassādenāti lokāyataṃ, loko vā hitaṃ na yatati na īhati tenāti lokāyataṃ. Tañhi ganthaṃ nissāya sattā puññakiriyāya cittampi na uppādenti.
The world's foolish folk exert themselves and delight in disputes, hence lokāyata. Or, the world does not strive for what is beneficial through it, hence lokāyata. Relying on that scripture, beings do not even generate a thought for meritorious deeds.
Lokāyata là nơi những người ngu dốt, phàm phu nỗ lực (āyatanti) với niềm vui tranh luận. Hoặc Lokāyata là nơi thế gian không nỗ lực (na yatati) vì lợi ích (hitaṃ). Bởi vì, dựa vào kinh điển đó, chúng sinh không phát sinh ý nghĩ làm việc thiện.
Aññamaññaviruddhaṃ, saggamokkhaviruddhaṃ vā kathaṃ tanonti etthāti vitaṇḍo, viruddhena vā vādadaṇḍena tāḷenti ettha vādinoti vitaṇḍo, sabbattha niruttinayena padasiddhi.
They spin tales that are mutually contradictory or contradictory to heaven and liberation, hence vitaṇḍa. Or, they strike the debaters here with a stick of contradictory arguments, hence vitaṇḍa. The derivation of terms is to be understood in all cases by the rule of nirutti (etymology).
Vitaṇḍa là nơi người ta dệt nên những câu chuyện mâu thuẫn lẫn nhau, hoặc mâu thuẫn với cõi trời và sự giải thoát. Hoặc Vitaṇḍa là nơi người ta đánh đập (tāḷenti) các nhà tranh luận bằng gậy tranh luận đối nghịch. Ở mọi nơi, sự hình thành từ ngữ được thực hiện theo nguyên tắc ngữ pháp.
Sāgaradevena khatoti ettha sāgararañño puttehi khatotipi vadanti.
In "destroyed by Sāgaradeva," some say it means "destroyed by the sons of King Sāgara."
Liên quan đến "bị Sāgaradeva chém", một số người nói rằng bị các con trai của vua Sāgara chém.
Vijjati pavedanahetubhūtā muddhā yassāti samuddo dha-kārassa da-kāraṃ katvā, saha-saddo cettha vijjamānatthavācako ‘‘salomakosapakkhako’’tiādīsu viya.
That which has a head that serves as the cause for disclosure (pavedana) is samudda, by changing the letter 'dha' to 'da'. Here, the word saha means 'existent' as in "salomakosapakkhako" and so on.
Samudda là nơi có một đỉnh (muddhā) là nguyên nhân của sự tuyên bố (pavedanahetubhūtā), bằng cách biến âm 'dha' thành 'da'. Ở đây, từ saha có nghĩa là "hiện hữu", giống như trong các trường hợp như "salomakosapakkhako" (có lông và có cánh).
Bhavoti vuddhi bhavati vaḍḍhatīti katvā.
Bhava (being) means growth, because it "becomes and grows."
"Bhava" là sự tăng trưởng, vì nó phát sinh và phát triển.
Vibhavoti hāni tabbirahato.
Vibhava (non-being) means decline, due to its absence.
"Vibhava" là sự suy thoái, do sự vắng mặt của nó.
Dvandato pubbe suyyamāno itisaddo paccekaṃ yojetabboti āha ‘‘iti bhavo iti abhavo’’ti.
The word "iti" (thus), heard before a dvanda compound, should be connected to each part individually; therefore, it states, "thus being, thus non-being."
Từ iti được nghe trước một cặp từ ghép (dvanda) nên phải được ghép riêng lẻ, do đó mới nói "iti bhavo iti abhavo" (như vậy là tồn tại, như vậy là không tồn tại).
Yaṃ vā taṃ vāti yaṃ kiñci, atha taṃ aniyamanti attho.
Yaṃ vā taṃ vā means "whatever it may be," implying "that which is undetermined."
"Yaṃ vā taṃ vā" có nghĩa là bất cứ điều gì, và sau đó là sự không cố định.
Abhūtañhi aniyamatthaṃ saha vikappena yaṃtaṃ-saddehi dīpenti ācariyā.
Indeed, teachers use the words "yaṃ taṃ" to indicate the non-existent and the undetermined, along with the meaning of "vikappa" (alternation).
Các bậc thầy chỉ ra ý nghĩa không cố định, không có thật, cùng với sự phân biệt, bằng các từ yaṃ và taṃ.
Apica bhavoti sassato.
Furthermore, bhava means eternalism (sassata).
Hơn nữa, "bhava" là thường còn (sassato).
Abhavoti ucchedo.
Abhava means annihilationism (uccheda).
"Abhava" là đoạn diệt.
Bhavoti vā kāmasukhaṃ.
Alternatively, bhava means sensual pleasure (kāmasukha).
Hoặc "bhava" là lạc thú dục vọng.
Abhavoti attakilamatho.
Abhava means self-mortification (attakilamatha).
"Abhava" là sự tự hành hạ.
Iti imāya chabbidhāya itibhavābhavakathāya saddhiṃ bāttiṃsa tiracchānakathā nāma honti.
Thus, together with these six kinds of talk about being and non-being, there are thirty-two kinds of animal-talk (tiracchānakathā).
Như vậy, cùng với sáu loại câu chuyện về tồn tại và không tồn tại này, có ba mươi hai loại câu chuyện tầm thường (tiracchānakathā).
Atha vā pāḷiyaṃ sarūpato anāgatāpi araññapabbatanadīdīpakathā iti-saddena saṅgahetvā battiṃsa tiracchānakathāti vuccanti.
Or, although talks about forests, mountains, rivers, and islands are not literally found in the Pāli canon, they are included by the word iti and are called the thirty-two kinds of animal-talk.
Hoặc, ngay cả những câu chuyện về rừng, núi, sông, đảo, v.v., không xuất hiện trực tiếp trong Pāḷi, cũng được bao gồm bởi từ "iti" và được gọi là ba mươi hai loại câu chuyện tầm thường.
Pāḷiyañhi ‘‘iti vā’’ti ettha iti-saddo pakārattho, vā-saddo vikappanattho.
Indeed, in the Pāli phrase "iti vā," the word iti means 'manner,' and the word vā means 'alternation.'
Trong Pāḷi, ở cụm từ "iti vā", từ "iti" có nghĩa là "loại này", và từ "vā" có nghĩa là "hoặc" (tùy chọn).
Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘evaṃpakāraṃ, ito aññaṃ vā tādisaṃ niratthakakathaṃ anuyuttā viharantī’’ti, ādiattho vā iti-saddo iti vā iti evarūpā ‘‘naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.10, 164; ma. ni. 1.293, 411; 2.11, 418; 3.14, 102; a. ni. 10.99) viya, iti evamādiṃ aññampi tādisaṃ kathamanuyuttā viharantīti attho.
This means: "They dwell devoted to such a kind of, or any other such, meaningless talk." Alternatively, the word iti has the meaning of 'etcetera,' as in phrases like "refraining from watching dancing, singing, instrumental music, and shows" and so on, implying "they dwell devoted to this and other such talks."
Điều này có nghĩa là: "Họ sống chuyên tâm vào những câu chuyện vô ích thuộc loại này, hoặc những câu chuyện khác tương tự như vậy." Hoặc từ "iti" có nghĩa là "vân vân", như trong các trường hợp như "naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato" (từ bỏ việc xem các buổi biểu diễn ca múa nhạc và trò giải trí) v.v., nghĩa là họ sống chuyên tâm vào những câu chuyện như vậy và những câu chuyện khác tương tự.
18. Viruddhassa gahaṇaṃ viggaho, so yesanti viggāhikā, tesaṃ tathā, viruddhaṃ vā gaṇhāti etāyāti viggāhikā, sāyeva kathā tathā.
18. The seizing of what is contradictory is viggaha; those who possess this are viggāhikā, their talk is such. Or, that by which one seizes what is contradictory is viggāhikā; that talk itself is such.
18. Sự nắm bắt điều đối nghịch là viggaha (sự tranh cãi). Những người có điều đó là viggāhikā (những người tranh cãi). Câu chuyện của họ là như vậy. Hoặc, câu chuyện mà qua đó người ta nắm bắt điều đối nghịch là viggāhikā. Câu chuyện đó chính là như vậy.
Sārambhakathāti upārambhakathā.
Sārambhakathā means provocative talk.
Sārambhakathā là câu chuyện trách móc (upārambhakathā).
Sahitanti pubbāparāviruddhaṃ.
Sahitaṃ means consistent, not contradictory from beginning to end.
Sahitaṃ là điều không mâu thuẫn giữa trước và sau.
Tatoyeva siliṭṭhaṃ.
Hence, it is siliṭṭhaṃ (coherent).
Chính vì thế mà nó siliṭṭhaṃ (hài hòa).
Taṃ pana atthakāraṇayuttatāyāti dassetuṃ ‘‘atthayuttaṃ kāraṇayuttanti attho’’ti vuttaṃ.
To show that it is so because it is connected with meaning and reason, it is said, "it means connected with meaning, connected with reason."
Để chỉ ra rằng điều đó là do sự phù hợp với ý nghĩa và lý do, nên đã nói "atthayuttaṃ kāraṇayuttanti attho" (nghĩa là phù hợp với ý nghĩa, phù hợp với lý do).
Nti vacanaṃ.
The word 'nti' (thus) is a statement.
"Nti" là lời nói.
Parivattitvā ṭhitaṃ sapattagato asamattho yodho viya na kiñci jānāsi, kintu sayameva parājesīti adhippāyo.
Parivattitvā ṭhitaṃ means "having turned back and stood still." The intention is, "You know nothing, like a warrior who is in the enemy's hands and is incapable, but you have defeated yourself."
"Parivattitvā ṭhitaṃ" (đã quay lưng lại) có ý nghĩa là: "Ngươi không biết gì, giống như một chiến binh bất lực rơi vào tay kẻ thù, mà chính ngươi đã tự thua cuộc."
Vādo dosoti pariyāyavacanaṃ.
Vādo doso is a synonym.
"Vādo doso" là từ đồng nghĩa.
Tathā cara vicarāti.
Likewise, cara vicarā (go, wander).
Cũng vậy, "cara" và "vicarā".
Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ācariyakule.
Tattha tatthā means "in each and every school of teachers."
"Tattha tatthā" có nghĩa là ở mỗi dòng dõi thầy giáo đó.
Nibbedhehīti mayā ropitaṃ vādaṃ vissajjehi.
Nibbedhehī means "solve the argument that I have presented."
"Nibbedhehī" có nghĩa là hãy giải đáp luận điểm mà ta đã đưa ra.
20. Tividhenāti sāmantajappanairiyāpathasannissitapaccayapaṭisevanabhedato tividhena.
20. In three ways means in three ways according to the distinction of supplicating for requisites, depending on posture, and consuming requisites.
20. "Tividhena" (bằng ba cách) là bằng ba cách: nói gần gũi, dựa vào oai nghi, và thọ dụng các yếu tố hỗ trợ.
Vimhāpayantīti ‘‘ayamacchariyapuriso’’ti attani paresaṃ vimhayaṃ sampahaṃsanaṃ acchariyaṃ uppādenti.
Vimhāpayantī means "This person is amazing," thereby causing wonder, delight, and amazement in others towards themselves.
"Vimhāpayantī" (khiến người khác ngạc nhiên) là khiến người khác phát sinh sự ngạc nhiên, sự vui mừng, sự kinh ngạc về mình, rằng: "Người này là một người phi thường."
Vipubbañhi mhi-saddaṃ sampahaṃsane vadanti saddavidū.
Indeed, grammarians say that the root 'mhi' with the prefix 'vi' means 'to delight.'
Các nhà ngữ pháp học nói rằng từ mhi với tiền tố vi có nghĩa là sự vui mừng.
Sampahaṃsanākāro ca acchariyaṃ.
And the manner of delight is amazement.
Và trạng thái vui mừng là sự kinh ngạc.
Lapantīti attānaṃ vā dāyakaṃ vā ukkhipitvā yathā so kiñci dadāti, evaṃ ukkācetvā ukkhipanavasena dīpetvā kathenti.
Lapantī means to uplift oneself or the donor and speak in such a way as to make them give something, thereby revealing by way of praise and flattery.
"Lapantī" (nói) là họ nói bằng cách ca ngợi bản thân hoặc người thí chủ, để người đó ban tặng một thứ gì đó, bằng cách khuyến khích và ca ngợi.
Nimittaṃ sīlametesanti nemittikāti taddhitavasena tassīlattho yathā ‘‘paṃsukūliko’’ti (mahāni. 52) apica nimittena vadanti, nimittaṃ vā karontīti nemittikā.
Nemittikā are those whose characteristic (sīla) is to predict, in the sense of possessing that characteristic, as in "paṃsukūliko." Or, they speak by means of signs, or they make signs, hence nemittikā.
"Nemittikā" (người bói toán) là những người có dấu hiệu (nimittaṃ) là thói quen (sīlaṃ) của họ, theo nghĩa tassīlattha của hậu tố taddhita, như trong "paṃsukūliko" (người mặc y phấn tảo). Hoặc, nemittikā là những người nói bằng dấu hiệu, hoặc tạo ra dấu hiệu.
Nimittanti ca paresaṃ paccayadānasaññuppādakaṃ kāyavacīkammaṃ vuccati.
Nimitta refers to bodily and verbal actions that produce a thought of giving requisites in others.
Và nimitta (dấu hiệu) được gọi là hành động thân và khẩu tạo ra ý niệm ban tặng vật phẩm cho người khác.
Nippeso nippisanaṃ cuṇṇaṃ viya karaṇaṃ.
Nippeso means grinding, making something like powder.
Nippeso là sự nghiền nát, làm cho thành bột.
Nippisantīti vā nippesā, nippesāyeva nippesikā, nippisanaṃ vā nippeso, taṃ karontītipi nippesikā.
Or, those who grind are nippesā; the nippesā themselves are nippesikā. Or, grinding is nippeso; those who do that are also nippesikā.
Hoặc những người nghiền nát là nippesā. Chính nippesā là nippesikā. Hoặc sự nghiền nát là nippeso, những người thực hiện điều đó cũng là nippesikā.
Nippeso ca nāma bhaṭapuriso viya lābhasakkāratthaṃ akkosanakhuṃsanuppaṇḍanaparapiṭṭhimaṃsikatā.
Nippeso refers to reviling, reproaching, ridiculing, and backbiting, like a hired servant, for the sake of gains and honor.
Và nippeso là sự chửi rủa, mắng nhiếc, chế nhạo, nói xấu sau lưng người khác vì lợi lộc và sự tôn kính, giống như một người làm công.
Lābhena lābhanti ito lābhena amutra lābhaṃ.
Lābhena lābha means "gain in the other world from gain in this world."
"Lābhena lābhaṃ" có nghĩa là lợi lộc từ đây, lợi lộc ở nơi khác.
Nijigīsanti magganti pariyesantīti pariyāyavacanaṃ.
Nijigīsanti magganti pariyesantī are synonyms for "they seek, they search, they investigate."
"Nijigīsanti magganti pariyesantī" là những từ đồng nghĩa (tìm kiếm, truy tìm, dò hỏi).
Kuhakādayo saddā kuhānādīni nimittaṃ katvā taṃsamaṅgipuggalesu pavattāti āha ‘‘kuhanā…pe… adhivacana’’nti.
The words kuhaka and so on apply to persons endowed with kuhanā and so on by taking kuhanā as a sign; hence it says, "kuhanā…pe… is a designation."
Các từ như kuhaka (gian xảo) v.v., được dùng để chỉ những người có những hành vi như kuhanā (gian lận) v.v., làm dấu hiệu, do đó nói "kuhanā…pe… adhivacana".
Aṭṭhakathañcāti taṃtaṃpāḷisaṃvaṇṇanābhūtaṃ porāṇaṭṭhakathañca.
Aṭṭhakathañcā means the ancient Aṭṭhakathā which serves as an explanation for each respective Pāli text.
"Aṭṭhakathañcā" là cả bản Aṭṭhakathā cổ xưa, vốn là sự diễn giải của từng phần Pāḷi.
21. Aṅgāni ārabbha pavattattā aṅgasahacaritaṃ satthaṃ ‘‘aṅga’’nti vuttaṃ uttarapadalopena vā.
21. A scripture associated with limbs is called "aṅga" because it proceeds by relying on limbs, or by the elision of the latter word.
21. "Aṅga" được nói để chỉ một bộ kinh (satthaṃ) liên quan đến các bộ phận cơ thể (aṅgāni), vì nó phát sinh từ việc dựa vào các bộ phận cơ thể, hoặc bằng cách lược bỏ từ cuối.
Nimittanti etthāpi eseva nayo, tenāha ‘‘hatthapādādīsū’’tiādi.
Here too, the same method applies to nimitta, which is why it says, "in the hands, feet, and so on."
Ở đây, đối với "nimitta" (dấu hiệu) cũng áp dụng nguyên tắc tương tự, do đó nói "hatthapādādīsū" v.v.
Keci pana ‘‘aṅganti aṅgavikāraṃ paresaṃ aṅgavikāradassanenāpi lābhālābhādivijānana’’nti vadanti.
Some say that aṅga means a deformity of a limb, or knowing gain or loss even by seeing the deformity of others' limbs.
Một số người nói rằng "aṅga" là sự biến dạng của cơ thể, và đó là sự hiểu biết về lợi lộc hoặc mất mát, v.v., ngay cả khi chỉ nhìn thấy sự biến dạng cơ thể của người khác.
Nimittasatthanti nimittena sañjānanappakāradīpakaṃ satthaṃ, taṃ vatthunā vibhāvetuṃ ‘‘paṇḍurājā’’tiādimāha.
Nimittasattha means a treatise that explains the various ways of knowing through signs. To illustrate this by an example, it mentions "King Paṇḍu," and so on.
"Nimittasatthaṃ" là bộ kinh giải thích cách nhận biết các loại dấu hiệu. Để làm rõ điều đó bằng một câu chuyện, đã nói "paṇḍurājā" v.v.
Paṇḍurājāti ca ‘‘dakkhiṇārāmādhipati’’ icceva vuttaṃ.
And Paṇḍurājā is simply referred to as "the lord of Dakṣiṇārāma."
Và "Paṇḍurājā" chỉ được nói là "vị vua của Dakkhiṇārāma".
Sīhaḷadīpe dakkhiṇārāmanāmakassa saṅghārāmassa kārakoti vadanti.
They say he was the founder of the monastery named Dakṣiṇārāma on the island of Sri Lanka.
Người ta nói rằng ông là người đã xây dựng tu viện (saṅghārāma) tên Dakkhiṇārāma trên đảo Sīhaḷa.
‘‘Dakkhiṇamadhurādhipatī’’ti ca katthaci likhitaṃ, dakkhiṇamadhuranagarassa adhipatīti attho.
It is also written in some places as "lord of Dakṣiṇamadhura," meaning the lord of the city of Dakṣiṇamadhura.
Ở một số nơi cũng có ghi "Dakkhiṇamadhurādhipatī" (vua của Dakkhiṇamadhura), nghĩa là vị vua cai trị thành phố Dakkhiṇamadhura.
Muttāyoti muttikā.
Muttāyo means pearls.
"Muttāyo" là ngọc trai.
Muṭṭhiyāti hatthamuddāya.
Muṭṭhiyā means "with the fist."
"Muṭṭhiyā" là trong nắm tay.
Gharagolikāyāti sarabunā.
Gharagolikāyā means "by the gecko."
"Gharagolikāyā" là con thằn lằn nhà (sarabunā).
So ‘‘muttā’’ti saññānimittenāha, saṅkhyānimittena pana ‘‘tisso’’ti.
He (the soothsayer) said "muttā" by the sign of the object, but "tisso" by the sign of the number.
Ông ấy nói "muttā" (ngọc trai) bằng dấu hiệu nhận biết, và "tisso" (ba) bằng dấu hiệu số lượng.
‘‘Mahantāna’’nti etena appakaṃ nimittameva, mahantaṃ pana uppādoti nimittuppādānaṃ visesaṃ dasseti.
By "mahantānaṃ" it shows the distinction between nimitta and uppāda, stating that a small sign is merely a nimitta, but a great one is an uppāda.
Với từ “Mahantāna” này, chỉ là điềm nhỏ, nhưng điềm lớn là uppāda. Như vậy, nó chỉ ra sự khác biệt giữa các nimitta và uppāda.
Uppatitanti uppatanaṃ.
Uppatitaṃ means an "uppatana" (falling meteor).
Uppatita có nghĩa là sự rơi xuống (như sét đánh).
Subhāsubhaphalaṃ pakāsento uppajjati gacchatīti uppādo, uppātopi, subhāsubhasūcikā bhūtavikati.
That which arises and proceeds, manifesting auspicious and inauspicious results, is uppāda; it is also uppāta, a supernatural phenomenon indicating auspicious or inauspicious events.
Chỉ ra quả tốt hay xấu, nó sinh khởi và đi đến, nên gọi là uppāda, cũng là uppāta, một sự biến đổi của các yếu tố vật chất (bhūta) báo hiệu điều tốt hay xấu.
So hi dhūmo viya aggissa kammaphalassa pakāsanamattameva karoti, na tu tamuppādetīti.
Indeed, like smoke indicating fire, it merely reveals the result of kamma, but does not produce it.
Nó chỉ làm mỗi việc là hiển lộ quả nghiệp, giống như khói hiển lộ lửa, chứ không phải tự nó tạo ra quả nghiệp.
Idanti idaṃ nāma phalaṃ.
Idaṃ means "this particular result."
Ida có nghĩa là quả này.
Evanti iminā nāma ākārena.
Evaṃ means "in this particular way."
Eva có nghĩa là theo cách này.
Ādisantīti niddisanti.
Ādisantī means "they indicate."
Ādisanti có nghĩa là chỉ ra.
Pubbaṇhasamayeti kālavasena.
Pubbaṇhasamaye means "according to time."
Pubbaṇhasamaye có nghĩa là theo thời gian.
Idaṃ nāmāti vatthuvasena vadati.
Idaṃ nāmā means "he speaks according to the object."
Idaṃ nāmā nói theo đối tượng.
Yo vasabhaṃ, kuñjaraṃ, pāsādaṃ, pabbataṃ vā āruḷhamattānaṃ supine passati, tassa ‘‘idaṃ nāma phala’’ntiādinā hi vatthukittanaṃ hoti.
Whoever sees himself ascending a bull, an elephant, a palace, or a mountain in a dream, for him there is indeed a declaration of the object (of the dream), such as 'this is the result'.
Người nào nằm mơ thấy mình cưỡi bò tót, voi, lâu đài hoặc núi, thì đó là việc kể về đối tượng với câu "quả này" và những điều tương tự.
Supinakanti supinasatthaṃ.
Supinaka means a dream-treatise.
Supinaka có nghĩa là kinh sách về giấc mơ.
Aṅgasampattivipattidassanamattena pubbe ‘‘aṅga’’nti vuttaṃ, idha pana mahānubhāvatādinipphādakalakkhaṇavisesadassanena ‘‘lakkhaṇa’’nti ayametesaṃ viseso, tenāha ‘‘iminā lakkhaṇenā’’tiādi.
Previously, 'aṅga' was stated merely by showing the perfection and imperfection of the limbs; but here, 'lakkhaṇa' is stated by showing special marks that produce great potency and so forth. This is the distinction between these (two terms). Therefore it is said, "by this mark," and so on.
Trước đây đã nói "aṅga" chỉ bằng cách chỉ ra sự thành tựu hay thất bại của các chi phần, nhưng ở đây, nó chỉ ra sự khác biệt của chúng bằng cách chỉ ra các đặc điểm đặc biệt tạo ra sức mạnh vĩ đại, v.v., đó là lý do tại sao nói "iminā lakkhaṇenā" và những điều tương tự.
Lakkhaṇanti hi aṅgapaccaṅgesu dissamānākāravisesaṃ sattisirivacchagadāpāsādādikamadhippetaṃ taṃ taṃ phalaṃ lakkhīyati anenāti katvā, satthaṃ pana tappakāsanato lakkhaṇaṃ.
Indeed, a mark (lakkhaṇa) is that special characteristic perceived in the main and minor limbs which, taken as a sign, indicates such and such a desired result, like a sword, the śrīvatsa mark, a mace, or a palace. The treatise, however, is called lakkhaṇa because it reveals these marks.
Lakkhaṇa là đặc điểm đặc biệt xuất hiện trên các chi phần lớn và nhỏ, được mong muốn như kiếm, cây dù quý, chùy, lâu đài, v.v., và được gọi là lakkhaṇa vì nhờ đó mà quả đó được nhận biết. Kinh sách thì được gọi là lakkhaṇa vì nó hiển lộ lakkhaṇa.
Āhateti purāṇe.
Āhaṭe means old (purāṇa).
Āhate có nghĩa là cũ.
Anāhateti nave.
Anāhaṭe means new.
Anāhate có nghĩa là mới.
Ahateti pana pāṭhe vuttavipariyāyena attho.
However, in the reading ahate, the meaning is the opposite of what has been stated.
Tuy nhiên, trong bản đọc Ahate, ý nghĩa là ngược lại với những gì đã nói.
Ito paṭṭhāyāti devarakkhasamanussādibhedena yathāphalaṃ parikappitena vividhavatthabhāge ito vā etto vā sañchinne idaṃ nāma bhogādiphalaṃ hoti.
Ito paṭṭhāya means that when a portion of various clothes, which have been imaginatively assigned based on results according to distinctions such as devas, rākṣasas, and humans, is cut from this place or that, a result of wealth and so on will occur.
Ito paṭṭhāyā có nghĩa là khi một phần vải được cắt ra từ đây hoặc từ đó, được phân loại theo quả (kết quả) với sự khác biệt giữa devā, rakkhasa và con người, thì sẽ có quả là tài sản, v.v., này.
Evarūpena dārunāti palāsasiriphalādidārunā, tathā dabbiyā.
Evarūpena dārunā means with wood such as palāsa and sirīphala wood, and also with a ladle.
Evarūpena dārunā có nghĩa là bằng các loại gỗ như palāsa, siriphala, v.v., và cũng bằng muỗng.
Yadi dabbihomādīnipi aggihomāneva, atha kasmā visuṃ vuttānīti āha ‘‘evarūpāyā’’tiādi.
If the dabbihoma and so on are also fire-offerings, then why are they mentioned separately? (He) states, evarūpāyā and so on.
Nếu các lễ dâng cúng bằng muỗng, v.v., cũng là lễ dâng cúng lửa, thì tại sao lại được nói riêng? Vì vậy, nói "evarūpāyā" và những điều tương tự.
Dabbihomādīni homopakaraṇādivisesehi phalavisesadassanavasena vuttāni, aggihomaṃ pana vuttāvasesasādhanavasena vuttanti adhippāyo.
The intention is that the dabbihoma and so on are mentioned to show specific results through distinctions in sacrificial implements, while the aggihoma is mentioned to achieve the remaining (results) not yet specified.
Ý nghĩa là các lễ dâng cúng bằng muỗng, v.v., được nói đến để chỉ ra các loại quả khác nhau tùy theo sự khác biệt của các vật dụng dâng cúng, v.v., còn aggihomaṃ thì được nói đến để chỉ ra các phương tiện còn lại đã được đề cập.
Tenāha ‘‘dabbihomādīnī’’tiādi.
Therefore, he says, dabbihomādīnī and so on.
Vì vậy, nói "dabbihomādīnī" và những điều tương tự.
Kuṇḍakoti taṇḍulakhaṇḍaṃ, tilassa idanti telaṃ, samāsataddhitapadāni pasiddhesu sāmaññabhūtānīti visesakaraṇatthaṃ ‘‘tilatelādika’’nti vuttaṃ.
Kuṇḍako means broken rice; tela (oil) is that which belongs to sesame. As compound and derivative terms generally refer to common things when established, tilatelādika (sesame oil and so on) is mentioned to specify the distinction.
Kuṇḍako là gạo tấm. Telaṃ là dầu mè. Các từ ghép và từ phái sinh (samāsataddhitapadāni) thường là những từ thông thường khi chúng được hoàn thành, vì vậy để tạo sự đặc biệt, đã nói "tilatelādika" (dầu mè, v.v.).
Pakkhipananti pakkhipanatthaṃ.
Pakkhipana means for placing (into the fire).
Pakkhipana có nghĩa là để đặt vào.
‘‘Pakkhipanavijja’’ntipi pāṭho, pakkhipanahetubhūtaṃ vijjanti attho.
There is also the reading pakkhipanavijja, meaning the knowledge that is the cause of placing (into the fire).
Cũng có bản đọc là "Pakkhipanavijjaṃ", có nghĩa là phép thuật gây ra sự đặt vào.
Dakkhiṇakkhakajaṇṇulohitādīhīti dakkhiṇakkhakalohitadakkhiṇajaṇṇulohitādīhi.
Dakkhiṇakkhakajaṇṇulohitādīhi means with blood from the right collarbone, blood from the right knee, and so on.
Dakkhiṇakkhakajaṇṇulohitādīhi có nghĩa là bằng máu xương đòn phải, máu đầu gối phải, v.v.
‘‘Pubbe’’tiādinā aṅgaaṅgavijjānaṃ visesadassanena punaruttabhāvamapaneti.
By demonstrating the distinction between aṅga and aṅgavijjā with pubbe and so on, he dispels the repetition.
Bằng cách chỉ ra sự khác biệt giữa aṅga và aṅgavijjā thông qua "pubbe" và những điều tương tự, nó loại bỏ sự lặp lại.
Aṅgulaṭṭhiṃ disvāti aṅgulibhūtaṃ, aṅguliyā vā jātaṃ aṭṭhiṃ passitvā, aṅgulicchavimattaṃ apassitvā tadaṭṭhivipassanavaseneva byākarontīti vuttaṃ hoti.
Disvā aṅgulaṭṭhiṃ means having seen the bone that constitutes the finger, or the bone that arises in the finger, without merely seeing the skin of the finger, they predict by observing the bone itself.
Aṅgulaṭṭhiṃ disvā có nghĩa là nhìn thấy xương ngón tay, hoặc xương mọc từ ngón tay, không chỉ nhìn thấy da ngón tay, mà bằng cách nhìn thấy xương ngón tay, họ dự đoán (tương lai).
‘‘Aṅgalaṭṭhinti sarīra’’nti (dī. ni. ṭī. 1.21) pana ācariyadhammapālattherena vuttaṃ, evaṃ sati aṅgapaccaṅgānaṃ viruhanabhāvena laṭṭhisadisattā sarīrameva aṅgalaṭṭhīti viññāyati.
However, Ācariya Dhammapāla Thera said, "Aṅgalaṭṭhi means the body." If that is the case, then it is understood that the body itself is aṅgalaṭṭhi because the limbs and minor limbs are like creepers due to their growth.
Tuy nhiên, Ācariya Dhammapāla Thera đã nói rằng "Aṅgalaṭṭhiṃ" là "thân thể". Nếu vậy, "aṅgalaṭṭhi" được hiểu là chính thân thể, vì các chi phần lớn và nhỏ giống như cây leo (laṭṭhi) do sự phát triển của chúng.
Kulaputtoti jātikulaputto, ācārakulaputto ca.
Kulaputto means a noble son by birth and a noble son by conduct.
Kulaputto là người con trai của gia đình quý tộc về dòng dõi và người con trai của gia đình quý tộc về hành vi.
Disvāpīti ettha api-saddo adisvāpīti sampiṇḍanattho.
In disvāpi, the word api has the inclusive meaning of "even without seeing".
Trong Disvāpī, từ api có nghĩa là bao gồm cả "adisvāpi" (không nhìn thấy).
Abbhino satthaṃ abbheyyaṃ.
The treatise of Abbhi is abbheyyaṃ.
Kinh sách của Abhi được gọi là abbheyyaṃ.
Māsurakkhena kato gantho māsurakkho.
A text made by Māsurakkha is māsurakkho.
Tác phẩm được Māsurakkha tạo ra là māsurakkho.
Rājūhi paribhūttaṃ satthaṃ rājasatthaṃ. Sabbānipetāni khattavijjāpakaraṇāni.
A treatise used by kings is rājasatthaṃ. All these are treatises on the science of khattiyas.
Kinh sách được các vị vua sử dụng là rājasatthaṃ. Tất cả những điều này là các tác phẩm về phép thuật của chiến binh.
Siva-saddo santiatthoti āha ‘‘santikaraṇavijjā’’ti, upasaggūpasamanavijjāti attho.
The word siva means peace, thus it is called santikaraṇavijjā, meaning the knowledge for appeasing misfortune.
Từ Siva có nghĩa là bình an, vì vậy nói "santikaraṇavijjā", có nghĩa là phép thuật làm dịu đi các tai họa.
Sivā-saddameva rassaṃ katvā evamahāti sandhāya ‘‘siṅgālarutavijjā’’ti vadanti, siṅgālānaṃ rute subhāsubhasañjānanavijjāti attho.
Referring to sivā-sadda being shortened to siga, they say siṅgālarutavijjā, which means the knowledge of knowing good and bad omens from the cries of jackals.
Vì cho rằng từ Sivā được rút ngắn thành như vậy, nên gọi là "siṅgālarutavijjā", có nghĩa là phép thuật biết được điều tốt hay xấu từ tiếng kêu của chó rừng.
‘‘Bhūtavejjamantoti bhūtavasīkaraṇamanto.
Bhūtavejjamanto means a charm for subjugating spirits.
"Bhūtavejjamanto" là thần chú để chế ngự các loài bhūta (ma quỷ).
Bhūrighareti antopathaviyaṃ kataghare, mattikāmayaghare vā.
Bhūrighare means a house built underground, or a house made of earth.
Bhūrighare có nghĩa là trong ngôi nhà được xây dựng dưới lòng đất, hoặc trong ngôi nhà làm bằng đất sét.
‘‘Bhūrivijjā sassabuddhikaraṇavijjā’’ti sārasamāse.
"Bhūrivijjā is the knowledge that causes increase of crops," states the Sārasamāsa.
Trong Sārasamāse, đã nói "Bhūrivijjā sassabuddhikaraṇavijjā" (Phép thuật làm cho mùa màng phát triển).
Sappāvhāyanavijjāti sappāgamanavijjā.
Sappāvhāyanavijjā means the knowledge for summoning snakes.
Sappāvhāyanavijjā là phép thuật gọi rắn đến.
Visavantameva vāti visavamānameva vā.
Visavantameva vā means only that which expels poison.
Visavantameva vā có nghĩa là hoặc chỉ là sự nôn ra chất độc.
Bhāvaniddesassa hi māna-saddassa antabyappadeso.
Indeed, the ending antabyappadesa is the designation of the suffix māna for the expression of bhāva (state of being).
Thật vậy, "māna" là phần cuối của từ chỉ sự trạng thái.
Yāya karonti, sā visavijjāti yojanā.
The explanation is: the science by which they cure poison is visavijjā.
Sự kết nối là phép thuật mà người ta dùng để làm điều đó được gọi là visavijjā.
‘‘Visatantrameva vā’’tipi pāṭho.
There is also the reading visatantrameva vā.
Cũng có bản đọc là "Visatantrameva vā".
Evaṃ sati sarūpadassanaṃ hoti, visavicāraṇaganthoyevāti attho.
If so, it indicates the nature of it, meaning it is simply a treatise for investigating poisons.
Nếu vậy, đó là sự hiển lộ bản chất, có nghĩa là đó chỉ là một tác phẩm nghiên cứu về chất độc.
Tantranti hi ganthassa parasamaññā.
For tantra is a name given to a text by others.
Tantra là một tên gọi khác của tác phẩm.
Sapakkhakaapakkhakadvipadacatuppadānanti piṅgalamakkhikādisapakkhakagharagolikādiapakkhakadevamanussacaṅgorādidvipada- kaṇṭasasajambukādicatuppadānaṃ.
Sapakkhakaapakkhakadvipadacatuppadānaṃ means of winged creatures like flies with yellowish eyes, of wingless creatures like house lizards, of bipeds like devas, humans, and caṅgora birds, and of quadrupeds like monitor lizards, hares, and jackals.
Sapakkhakaapakkhakadvipadacatuppadānaṃ là các loài có cánh như ruồi piṅgala, v.v., các loài không cánh như thằn lằn nhà, v.v., các loài hai chân như devā, con người, chim caṅgora, v.v., và các loài bốn chân như thằn lằn, thỏ rừng, chó rừng, v.v.
Rutaṃ vassitaṃ.
Rutaṃ means crying (vassitaṃ).
Rutaṃ là tiếng kêu.
Gataṃ gamanaṃ, etena ‘‘sakuṇavijjā’’ti idha migasaddassa lopaṃ, nidassanamattaṃ vā dasseti.
Gataṃ means going; by this, it shows the omission of the word miga or just a mere example in sakuṇavijjā here.
Gataṃ là sự đi, và điều này chỉ ra sự lược bỏ của từ miga trong "sakuṇavijjā" ở đây, hoặc chỉ là một ví dụ.
Sakuṇañāṇanti sakuṇavasena subhāsubhaphalassa jānanaṃ.
Sakuṇañāṇa means the knowledge of good and bad omens from birds.
Sakuṇañāṇa là sự hiểu biết về quả tốt hay xấu dựa vào chim.
Nanu sakuṇavijjāya eva vāyasavijjāpaviṭṭhāti āha ‘‘taṃ visuññeva sattha’’nti.
Is it not that the science of crows (vāyasavijjā) is included in the science of birds (sakuṇavijjā)? He says, taṃ visuññeva satthaṃ (that is a distinct treatise).
Chẳng phải vāyasavijjā đã được bao gồm trong sakuṇavijjā sao? Vì vậy, nói "taṃ visuññeva sattha".
Taṃtaṃpakāsakasatthānurūpavasena hi idha tassa tassa vacananti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, it should be understood that here the mention of each (treatise) is in accordance with the treatises that reveal those specific things.
Nên hiểu rằng ở đây, lời nói đó là tùy theo kinh sách hiển lộ từng điều đó.
22. ‘‘Sāmino’’tiādi pasaṭṭhāpasaṭṭhakāraṇavacanaṃ.
22. Sāmino and so on are words indicating good or bad cause.
22. "Sāmino" và những điều tương tự là những lời nói về nguyên nhân tốt và xấu.
Lakkhaṇanti tesaṃ lakkhaṇappakāsakasatthaṃ.
Lakkhaṇa means the treatise that reveals their characteristics.
Lakkhaṇa là kinh sách hiển lộ các đặc điểm của chúng.
Pārisesanayena avasesaṃ āvudhaṃ.
The remaining āvudha (weapon) is by way of elimination (pārisesanayena).
Āvudhaṃ là vũ khí còn lại theo phương pháp suy luận.
‘‘Yamhi kule’’tiādinā imasmiṃ ṭhāne tathājānanahetu eva sesaṃ lakkhaṇanti dasseti.
With yamhi kule and so on, he shows that in this context, the cause of such knowledge is indeed the remaining mark (lakkhaṇa).
Với "Yamhi kule" và những điều tương tự, nó chỉ ra rằng ở đây, nguyên nhân của sự hiểu biết như vậy là đặc điểm còn lại.
Ayaṃ visesoti ‘‘lakkhaṇa’’nti heṭṭhā vuttā lakkhaṇato viseso.
Ayaṃ viseso refers to the distinction from the lakkhaṇa (mark) mentioned below as 'lakkhaṇa'.
Ayaṃ viseso là sự khác biệt so với lakkhaṇa đã nói ở dưới.
Tadatthāvikaraṇatthaṃ ‘‘idañcettha vatthū’’ti vuttaṃ aggiṃ dhamamānanti aggiṃ mukhavātena jālentaṃ.
To clarify its meaning, it is stated, idañcettha vatthūti (this is the matter here), and aggiṃ dhamamānaṃ means fanning the fire with the breath of the mouth.
Để làm rõ ý nghĩa đó, đã nói "idañcettha vatthū". Aggiṃ dhamamānaṃ có nghĩa là thổi lửa bằng hơi thở từ miệng.
Makkhesīti vināseti.
Makkhesī means destroys.
Makkhesī có nghĩa là hủy hoại.
Piḷandhanakaṇṇikāyāti kaṇṇālaṅkārassa.
Piḷandhanakaṇṇikāyā means of an ear ornament.
Piḷandhanakaṇṇikāyā có nghĩa là của đồ trang sức tai.
Gehakaṇṇikāyāti gehakūṭassa, etena ekasesanayaṃ, sāmaññaniddesaṃ vā upetaṃ.
Gehakaṇṇikāyā means of the pinnacle of a house; by this, it includes either the single remainder method or a general designation.
Gehakaṇṇikāyā có nghĩa là đỉnh của ngôi nhà. Điều này bao gồm phương pháp ekasesa hoặc chỉ định chung.
Kacchapalakkhaṇanti kummalakkhaṇaṃ.
Kacchapalakkhaṇa means the mark of a tortoise.
Kacchapalakkhaṇa là đặc điểm của rùa.
Sabbacatuppadānanti miga-saddassa catuppadavācakattamāha.
Sabbacatuppadānaṃ indicates that the word miga signifies quadrupeds.
Sabbacatuppadānaṃ chỉ ra rằng từ miga là từ chỉ động vật bốn chân.
Tassa candimasūriyānaṃ gahaṇaṃ saṃyuttanikāye candimasuttasūriyasuttehi dīpetabbaṃ.
The seizing of the moon and the sun by him should be explained by the Canda Sutta and Sūriya Sutta in the Saṃyutta Nikāya.
Việc Rāhu bắt giữ mặt trăng và mặt trời cần được giải thích bằng Candimasutta và Sūriyasutta trong Saṃyuttanikāya.
Iti-saddo cettha ādiattho ‘‘candaggāhādayo’’ti vuttattā, tena sūriyaggāhanakkhattaggāhā saṅgayhanti.
And here, the word ‘iti’ has the meaning of ‘etcetera’ (ādiattho), because it is said, “candaggāhādayo” (moon-seizures and so forth); by this, the seizures of the sun and stars are included.
Và từ iti ở đây có nghĩa là “v.v.”, vì đã nói “sự bắt giữ mặt trăng, v.v.”; do đó, sự bắt giữ mặt trời và sự bắt giữ các chòm sao cũng được bao gồm.
Tasmā candimasūriyānamiva nakkhattānampi rāhunā gahaṇaṃ veditabbaṃ.
Therefore, it should be understood that Rāhu’s seizing of the stars is like his seizing of the moon and the sun.
Vì vậy, cần phải hiểu rằng Rāhu bắt giữ các chòm sao cũng như mặt trăng và mặt trời.
Tato eva hi ‘‘api cā’’tiādinā nakkhattagāhe dutiyanayo vutto.
Indeed, it is for this very reason that the second method concerning the seizing of stars is mentioned with “api cā” (moreover) and so forth.
Chính vì lý do đó mà phương pháp thứ hai về sự bắt giữ chòm sao đã được nói đến bằng cách bắt đầu với api cā (và cũng).
Aṅgārakādigāhasamāyogopīti aggahitaggahaṇena aṅgārakasasiputtasūragarusukkaravisutaketusaṅkhātānaṃ gāhānaṃ samāyogo api nakkhattagāhoyeva saha payogena gahaṇato.
“Aṅgārakādigāhasamāyogo’pi” (also the conjunction of the seizing of Mars and so forth) refers to the seizing of what was not yet seized, specifically the conjunction of the seizures of Mars, Moon, Mercury, Jupiter, Venus, Sun, Saturn, and Ketu; this is also a seizure of stars because it is seized together with a conjunction.
Aṅgārakādigāhasamāyogopī nghĩa là sự kết hợp của các hành tinh như Aṅgāraka (Hỏa tinh), Sasiputta (Thủy tinh), Sūra (Mộc tinh), Garu (Kim tinh), Sukka (Thổ tinh), Ravi (Mặt trời), Ketu (Ketu) thông qua việc bắt giữ những gì chưa được bắt giữ, cũng là sự bắt giữ chòm sao vì chúng được bắt giữ cùng lúc.
Sahapayogopi hi vedasamayena gahaṇanti vuccati.
Indeed, a conjunction is also called a seizure according to Vedic tradition.
Sự xảy ra cùng lúc cũng được gọi là sự bắt giữ theo thời Veda.
Ukkānaṃ patananti ukkobhāsānaṃ patanaṃ.
“Ukkānaṃ patanaṃ” (the falling of meteors) means the falling of meteor lights.
Ukkānaṃ patana nghĩa là sự rơi của các ánh sáng ukkā (sao băng).
Vātasaṅghātesu hi vegena aññamaññaṃ saṅghaṭṭentesu dīpikobhāso viya obhāso uppajjitvā ākāsato patati, tatrāyaṃ ukkāpātavohāro.
For when strong winds violently collide with each other, a light, like the flame of a lamp, arises and falls from the sky; this is called a meteor shower.
Khi các khối gió va chạm vào nhau với tốc độ nhanh, một ánh sáng giống như ánh sáng của ngọn đuốc xuất hiện và rơi từ trên trời xuống; đó là thuật ngữ ukkāpāta (sao băng rơi).
Jotisatthepi vuttaṃ –
It is also said in the Jotisattha (Science of Astrology):
Trong Jotisattha cũng đã nói:
25. Devassāti meghassa.
25. “Devassa” means of the rain-cloud.
25. Devassa nghĩa là của mưa.
Dhārānuppavecchanaṃ vassanaṃ.
“Dhārānuppavecchanaṃ” is raining.
Dhārānuppavecchanaṃ là sự mưa rơi.
Avaggāhoti dhārāya avaggahaṇaṃ duggahaṇaṃ, tenāha ‘‘vassavibandho’’ti.
“Avaggāho” is the grasping (avaggahaṇaṃ) or bad grasping (duggahaṇaṃ) of the rain-stream; therefore, he says, “vassavibandho” (cessation of rain).
Avaggāho nghĩa là sự giữ lại, sự ngăn cản dòng nước mưa, do đó đã nói vassavibandho (sự ngừng mưa).
Hatthamuddāti hatthena adhippetaviññāpanaṃ, taṃ pana aṅgulisaṅkocanena gaṇanāyevāti ācariyadhammapālattherena (dī. ni. ṭī. 1.21) vuttaṃ.
“Hatthamuddā” means indicating one’s intention with the hand, and this is simply counting by bending the fingers, as stated by Acariya Dhammapāla Thera.
Hatthamuddā nghĩa là sự truyền đạt ý định bằng tay, nhưng Trưởng lão Dhammapāla (Dī. Ni. Ṭī. 1.21) đã nói rằng đó là sự đếm bằng cách co các ngón tay.
Ācariyasāriputtattherena pana ‘‘hatthamuddā nāma aṅgulipabbesu saññaṃ ṭhapetvā gaṇanā’’ti dassitā.
However, Acariya Sāriputta Thera indicated that “hatthamuddā is counting by placing marks on the finger joints.”
Tuy nhiên, Trưởng lão Sāriputta đã giải thích rằng hatthamuddā là sự đếm bằng cách đặt dấu hiệu trên các đốt ngón tay.
Gaṇanā vuccati acchiddakagaṇanā parisesañāyena, sā pana pādasikamilakkhakādayo viya ‘‘ekaṃ dve’’tiādinā navantavidhinā nirantaragaṇanāti veditabbā.
“Gaṇanā” (calculation) is called “acchiddakagaṇanā” (uninterrupted counting) by the method of residual knowledge; this should be understood as continuous counting such as “one, two,” and so forth, in the nine-ending method, like that of Pādasikas, Milakkhakas, etc.
Gaṇanā (sự tính toán) được gọi là sự tính toán không có lỗ hổng theo phương pháp loại trừ, và cần hiểu rằng đó là sự tính toán liên tục theo phương pháp chín chữ số, như “một, hai,” v.v., giống như những người pādasikamilakkhaka (người đếm bằng chân và tay) v.v.
Samūhanaṃ saṅkalanaṃ visuṃ uppādanaṃ apanayanaṃ paṭuppādanaṃ* ‘‘saduppādana’’ntipi paṭhanti, sammā uppādananti attho.
“Samūhanaṃ” (gathering) is “saṅkalanaṃ” (addition); “visuṃ uppādanaṃ apanayanaṃ” (separate removal) is “paṭuppādanaṃ” (subtraction)*, also read as “saduppādanaṃ,” meaning proper removal.
Samūhanaṃ là saṅkalanaṃ (sự cộng lại), visuṃ uppādanaṃ apanayanaṃ là paṭuppādanaṃ (sự trừ đi). Một số người cũng đọc là saduppādanaṃ, có nghĩa là sự trừ đi đúng cách.
Ādi-saddena vokalanabhāgahārādike saṅgaṇhāti.
By the word “ādi” (and so forth), it includes vokalanabhāgahārādi (subtraction, division, etc.).
Từ ādi (v.v.) bao gồm vokalana (sự trộn lẫn), bhāgahāra (sự chia), v.v.
Tattha vokalanaṃ visuṃ samūhakaraṇaṃ, vomissananti attho.
Among these, “vokalanaṃ” is the act of making separate groups, meaning mixing.
Trong đó, vokalanaṃ là sự tạo thành một nhóm riêng biệt, có nghĩa là sự trộn lẫn.
Bhāgakaraṇaṃ bhāgo. Bhuñjanaṃ vibhajanaṃ hāro.
“Bhāga” is the act of dividing. “Hāro” is eating, dividing.
Bhāgakaraṇaṃ là bhāgo (sự chia). Bhuñjanaṃ vibhajanaṃ là hāro (sự phân chia).
Sā ti yathāvuttā piṇḍagaṇanā disvāti ettha diṭṭhamattena gaṇetvāti attho gahetabbo.
“Sā” (that) refers to the aforementioned sum-total calculation; the meaning of “disvāti” here should be taken as counting merely by seeing.
Sā (đó), tức là sự tính toán tổng hợp như đã nói, trong từ disvā (sau khi thấy), cần hiểu là đếm chỉ bằng cách nhìn thấy.
Paṭibhānakavīti ettha aṅguttarāgame (a. ni. 4.231) vuttānanti seso, kavīnaṃ kabyakaraṇanti sambandho, etena kavīhi kataṃ, kavīnaṃ vā idaṃ kāveyyanti atthaṃ dasseti.
“Paṭibhānakavīti” (an extemporaneous poet) here refers to those mentioned in the Aṅguttaranikāya; the connection is “kavīnaṃ kabyakaraṇaṃ” (the making of poetry by poets); by this, it shows the meaning that this “kāveyya” (poetry) is made by poets or belongs to poets.
Liên quan đến Paṭibhānakavī (nhà thơ ứng khẩu), phần còn lại là “được nói đến trong Aṅguttarāgama,” và sự liên kết là “sự làm thơ của các nhà thơ.” Điều này cho thấy rằng kāveyya (thơ ca) là do các nhà thơ làm, hoặc là của các nhà thơ.
‘‘Attano cintāvasenā’’tiādi tesaṃ sabhāvadassanaṃ.
“Attano cintāvasenā” (by one’s own reflection) and so forth, is the exposition of their nature.
Attano cintāvasenā (theo suy nghĩ của riêng mình) và những câu tương tự là sự thể hiện bản chất của họ.
Tathā hi vatthuṃ, anusandhiñca sayameva cirena cintetvā karaṇavasena cintākavi veditabbo.
Thus, a cintākavi (reflective poet) should be known as one who creates by contemplating the theme and its connection by himself for a long time.
Thật vậy, cintākavi (nhà thơ suy tư) cần được hiểu là người làm thơ bằng cách tự mình suy nghĩ lâu về cốt truyện và sự liên kết.
Kiñci sutvā sutena asutaṃ anusandhetvā karaṇavasena sutakavi, kiñci atthaṃ upadhāretvā tassa saṅkhipanavitthāraṇādivasena atthakavi, yaṃ kiñci parena kataṃ kabbaṃ vā nāṭakaṃ vā disvā taṃsadisameva aññaṃ attano ṭhānuppattikapaṭibhānena karaṇavasena paṭibhānakavīti.
A sutakavi (learned poet) is one who creates by connecting what is unheard with what is heard after hearing something; an atthakavi (meaning-poet) is one who, after grasping some meaning, creates by summarizing or elaborating on it; a paṭibhānakavī (extemporaneous poet) is one who, after seeing some poem or drama made by others, creates another similar one by his instantaneous ingenuity according to the situation.
Sutakavi (nhà thơ học hỏi) là người làm thơ bằng cách nghe một điều gì đó và liên kết những điều chưa nghe được với những điều đã nghe; atthakavi (nhà thơ ý nghĩa) là người làm thơ bằng cách suy ngẫm một ý nghĩa nào đó và tóm tắt hoặc mở rộng ý nghĩa đó; và paṭibhānakavī (nhà thơ ứng khẩu) là người làm thơ bằng cách thấy một bài thơ hoặc một vở kịch do người khác làm và sáng tác một tác phẩm tương tự bằng trí tuệ ứng khẩu của mình tại chỗ.
Nti tamatthaṃ.
‘Nti’ means that meaning.
Nti là ý nghĩa đó.
Tappaṭibhāganti tena diṭṭhena sadisaṃ.
“Tappaṭibhāgaṃ” means similar to what has been seen by that.
Tappaṭibhāga nghĩa là tương tự như điều đã thấy.
‘‘Kattabba’’nti ettha visesanaṃ, ‘‘karissāmī’’ti ettha vā bhāvanapuṃsakaṃ.
It is an adjective in “kattabbaṃ” (should be done), or it is a neuter noun of bhavana (state of being) in “karissāmī” (I will do).
Trong từ kattabba (nên làm) đó là một tính từ, hoặc trong từ karissāmī (tôi sẽ làm) đó là một danh từ trừu tượng.
Ṭhānuppattikapaṭibhānavasenāti kāraṇānurūpaṃ pavattanakañāṇavasena.
“Ṭhānuppattikapaṭibhānavasenā” means by the knowledge that arises according to the cause.
Ṭhānuppattikapaṭibhānavasenā nghĩa là theo trí tuệ phát sinh phù hợp với nguyên nhân.
Jīvikatthāyāti pakaraṇādhigatavaseneva vuttaṃ.
“Jīvikatthāyā” (for the sake of livelihood) is said solely by way of understanding the context.
Jīvikatthāyā (vì lợi ích cuộc sống) được nói theo cách thu thập từ văn bản.
Kavīnaṃ idanti kabyaṃ, yaṃ ‘‘gīta’’nti vuccati.
This is the poetry (kabyaṃ) of poets, which is called “gītaṃ” (song).
Kabyaṃ (thơ ca) là của các nhà thơ, đó là điều được gọi là gīta (bài hát).
26. Pariggahabhāvena dārikāya gaṇhanaṃ āvāhanaṃ. Tathā dānaṃ vivāhanaṃ. Idha pana tathākaraṇassa uttarapadalopena niddeso, hetugabbhavasena vā, tenāha ‘‘imassa dārakassā’’tiādi.
26. “Āvāhanaṃ” is the taking of a girl by way of acquiring her. Likewise, “vivāhanaṃ” is giving her away. Here, however, it is a designation by the elision of the latter word (karaṇa), or by means of being pregnant with a cause; therefore, he says “imassa dārakassā” (of this child) and so forth.
26. Āvāhanaṃ là việc lấy một cô gái làm vợ thông qua việc chiếm hữu. Tương tự, việc gả con gái là vivāhanaṃ. Ở đây, sự diễn tả về việc làm như vậy được rút gọn bằng cách bỏ đi hậu tố, hoặc theo nghĩa nguyên nhân, do đó đã nói imassa dārakassā (của đứa trẻ này) và những câu tương tự.
Itīti evaṃhontesu, evaṃbhāvato vā.
“Iti” means when it is so, or because it is so.
Itī nghĩa là khi những điều này xảy ra, hoặc do những điều này xảy ra.
Uṭṭhānanti khettādito uppannamāyaṃ.
“Uṭṭhānaṃ” is income generated from fields and so forth.
Uṭṭhāna nghĩa là thu nhập phát sinh từ ruộng đất, v.v.
Iṇanti dhanavaḍḍhanatthaṃ parassa dinnaṃ pariyudañcanaṃ.
“Iṇaṃ” is money lent to another for the purpose of increasing wealth, as a collection from all around.
Iṇa nghĩa là khoản vay được cho người khác để tăng tài sản, tức là sự tích lũy tài sản.
Pubbe paricchinnakāle asampattepi uddharitamiṇaṃ uṭṭhānaṃ, yathāparicchinnakāle pana sampatte iṇanti keci, tadayuttameva iṇagahaṇeneva sijjhanato.
Some say that a debt raised even before the agreed time is “uṭṭhānaṃ,” but a debt raised when the agreed time has arrived is “iṇaṃ”; that is inappropriate because it is completed by the term “iṇaṃ” alone.
Một số người nói rằng iṇa (nợ) được rút ra trước thời hạn đã định là uṭṭhāna (khoản vay), còn khi đến thời hạn đã định thì là iṇa. Điều đó không phù hợp vì nó hoàn thành bằng chính việc vay nợ.
Paresaṃ dinnaṃ iṇaṃ vā dhananti sambandho.
The connection is that it is a debt or wealth given to others.
Sự liên kết là khoản nợ hoặc tài sản đã cho người khác.
Thāvaranti ciraṭṭhitikaṃ.
“Thāvaraṃ” is that which endures for a long time.
Thāvara nghĩa là bền vững, lâu dài.
Desantare diguṇatiguṇādigahaṇavasena bhaṇḍappayojanaṃ payogo. Tattha vā aññattha vā yathākālaparicchedaṃ vaḍḍhigahaṇavasena payojanaṃ uddhāro. ‘‘Bhaṇḍamūlarahitānaṃ vāṇijaṃ katvā ettakena udayena saha mūlaṃ dethā’ti dhanadānaṃ payogo, tāvakālikadānaṃ uddhāro’’tipi vadanti.
“Payogo” is the utilization of goods, for example, taking twice or thrice the amount in another country. “Uddhāro” is the utilization by taking interest for a certain period, either there or elsewhere. Some also say that “payogo” is lending money by saying, “Trade with this capital, and give back the capital with this much profit,” and “uddhāro” is a temporary loan.
Việc dùng hàng hóa ở xứ khác để lấy lãi gấp đôi, gấp ba, v.v., được gọi là payoga (đầu tư). Việc dùng hàng hóa ở nơi đó hoặc ở nơi khác để lấy lãi trong thời gian đã định, được gọi là uddhāra (rút vốn). Một số vị cũng nói: “Việc cho mượn tiền để kinh doanh cho những người không có vốn, với lời rằng ‘hãy trả vốn cùng với số lãi này’, được gọi là payoga; việc cho mượn tạm thời được gọi là uddhāra.”
Ajja payojitaṃ diguṇaṃ catuguṇaṃ hotīti yadi ajja payojitaṃ bhaṇḍaṃ, evaṃ aparajja diguṇaṃ, ajja catuguṇaṃ hotīti attho.
“Ajja payojitaṃ diguṇaṃ catuguṇaṃ hotīti” means, if goods are invested today, then tomorrow they become double, and today they become fourfold.
Hôm nay đầu tư thì sẽ gấp đôi, gấp bốn có nghĩa là: nếu hàng hóa được đầu tư hôm nay, thì ngày mai sẽ gấp đôi, hôm nay sẽ gấp bốn.
Subhassa, subhena vā gamanaṃ pavattanaṃ subhago, tassa karaṇaṃ subhagakaraṇaṃ, taṃ pana piyamanāpassa, sassirīkassa vā karaṇamevāti āha ‘‘piyamanāpakaraṇa’’ntiādi.
“Subhago” is the going or proceeding of beauty, or by beauty; “subhagakaraṇaṃ” is the act of making it so; and this is simply the act of making something beloved and pleasing, or fortunate; therefore, he says “piyamanāpakaraṇaṃ” (making it beloved and pleasing) and so forth.
Việc trở thành hay sự diễn ra của cái tốt đẹp, hoặc bởi cái tốt đẹp, được gọi là subhago (may mắn, tốt lành). Việc làm cho nó xảy ra được gọi là subhagakaraṇaṃ (việc tạo ra sự tốt lành). Điều này chính là việc tạo ra sự được yêu thích, được vừa lòng, hoặc sự có vẻ đẹp, do đó mới nói “piyamanāpakaraṇa” (việc tạo ra sự được yêu thích, được vừa lòng) v.v.
Sassirīkakaraṇanti sarīrasobhaggakaraṇaṃ.
“Sassirīkakaraṇaṃ” is making the body beautiful and glorious.
Sassirīkakaraṇa có nghĩa là việc tạo ra vẻ đẹp cho cơ thể.
Vilīnassāti patiṭṭhahitvāpi paripakkamapāpuṇitvā vilopassa.
Vilīnassa means that which has perished, not having reached maturity even after conception.
Vilīnassa có nghĩa là của cái đã bị hủy hoại mà chưa đạt đến độ chín muồi dù đã được thiết lập.
Tathā paripakkabhāvena aṭṭhitassa. Pariyāyavacanametaṃ padacatukkaṃ.
Similarly, that which is unformed (aṭṭhitassa) due to not maturing. These four words are synonyms.
Cũng vậy, aṭṭhitassa (của cái không tồn tại) do chưa chín muồi. Bốn từ này là từ đồng nghĩa.
Bhesajjadānanti gabbhasaṇṭhāpanabhesajjassa dānaṃ.
Bhesajjadāna is the giving of medicine that establishes a fetus.
Bhesajjadāna có nghĩa là việc cho thuốc giúp thai nhi ổn định.
Tīhi kāraṇehīti ettha vātena, pāṇakehi vā gabbhe vinassante na purimakammunā okāso kato, tappaccayā eva kammaṃ vipaccati, sayameva pana kammunā okāse kate na ekantena vātā, pāṇakā vā apekkhitabbāti kammassa visuṃ kāraṇabhāvo vuttoti daṭṭhabbaṃ.
In the phrase "tīhi kāraṇehi" (for three reasons), when a fetus perishes due to wind or worms, a previous kamma did not create the opportunity, and it is only because of these causes that the kamma ripens. However, when kamma itself creates the opportunity, wind or worms are not necessarily to be relied upon. Thus, it should be understood that kamma is stated as a separate cause.
Ở đây, trong tīhi kāraṇehīti (bởi ba nguyên nhân), khi thai nhi bị hủy hoại bởi gió hoặc côn trùng, thì nghiệp quá khứ không tạo cơ hội, mà chính do các yếu tố đó mà nghiệp chín muồi. Tuy nhiên, khi nghiệp tự tạo cơ hội thì không nhất thiết phải phụ thuộc vào gió hoặc côn trùng. Do đó, cần hiểu rằng nghiệp được nói là một nguyên nhân riêng biệt.
Vinayaṭṭhakathāyaṃ (vi. aṭṭha. 2.185) pana vātena pāṇakehi vā gabbho vinassanto kammaṃ vinā na vinassatīti adhippāyena tamaññātra dvīhi kāraṇehīti vuttaṃ.
In the Vinaya Commentary, it is said that "other than these two causes" (tamaññatra dvīhi kāraṇehi) with the intention that a fetus perishing due to wind or worms does not perish without kamma.
Trong Vinayaṭṭhakathā (Vi. Aṭṭha. 2.185) thì lại nói rằng, thai nhi bị hủy hoại bởi gió hoặc côn trùng không thể bị hủy hoại nếu không có nghiệp, với ý nghĩa đó, mới nói là “bởi hai nguyên nhân khác ngoài cái đó”.
Nibbāpanīyanti upasamakaraṃ.
Nibbāpanīya means extinguishing.
Nibbāpanīya có nghĩa là làm dịu đi.
Paṭikammanti yathā te na khādanti, tathā paṭikaraṇaṃ.
Paṭikamma means taking measures so that they do not eat.
Paṭikamma có nghĩa là việc chữa trị để chúng (côn trùng) không ăn.
Bandhakaraṇanti yathā jiṃ cāletuṃ na sakkoti, evaṃ anāloḷitakaraṇaṃ.
Bandhakaraṇa means making it unable to move the tongue, thus unable to disturb.
Bandhakaraṇa có nghĩa là việc làm cho lưỡi không thể cử động, không thể quấy động.
Parivattanatthanti āvudhādinā saha ukkhittahatthānaṃ aññattha parivattanatthaṃ, attanā gopitaṭṭhāne akhipetvā parattha khipanatthanti vuttaṃ hoti.
Parivattanattha means for turning the uplifted hands with weapons and so on elsewhere. It means not casting it in the place where one has kept it, but casting it elsewhere.
Parivattanattha có nghĩa là để xoay tay đã giơ lên cùng với vũ khí, v.v., sang nơi khác, tức là để ném sang nơi khác chứ không ném vào chỗ mình đã giấu kín.
Khipatīti ca aññattha khipatīti attho.
Khipati means to cast elsewhere.
Khipatī có nghĩa là ném sang nơi khác.
Vinicchayaṭṭhāneti aḍḍavinicchayaṭṭhāne.
Vinicchayaṭṭhāne means at the place of arbitration.
Vinicchayaṭṭhāne có nghĩa là ở nơi xét xử.
Icchitatthassa devatāya kaṇṇe kathanavasena jappanaṃ kaṇṇajappananti ca vadanti.
Whispering into the ear of a deity the desired outcome is called kaṇṇajappana.
Việc thì thầm vào tai vị thần về điều mình mong muốn cũng được gọi là kaṇṇajappana (thì thầm vào tai).
Devataṃ otāretvāti ettha mantajappanena devatāya otāraṇaṃ.
In "devataṃ otāretvā", it refers to the invocation of a deity through chanting mantras.
Ở đây, trong Devataṃ otāretvā (khi triệu thỉnh chư thiên), có nghĩa là triệu thỉnh chư thiên bằng cách niệm chú.
Jīvikatthāyāti yathā pāricariyaṃ katvā jīvitavutti hoti, tathā jīvitavuttikaraṇatthāya.
Jīvikatthāya means for the purpose of making a livelihood by performing service.
Jīvikatthāya có nghĩa là để tạo ra phương tiện sinh sống, sao cho có thể duy trì cuộc sống bằng cách phục vụ.
Ādiccapāricariyāti karamālāhi pūjaṃ katvā sakaladivasaṃ ādiccābhimukhāvaṭṭhānena ādiccassa paricaraṇaṃ.
Ādiccapāricariyā means serving the sun by making offerings of garlands and standing facing the sun for the entire day.
Ādiccapāricariyā có nghĩa là việc cúng dường mặt trời bằng cách dâng hoa và đứng đối diện với mặt trời suốt cả ngày.
‘‘Tathevā’’ti iminā ‘‘jīvikatthāyā’’ti padamākaḍḍhati.
By "tathevā", the word "jīvikatthāya" is attracted.
“Tathevā” (cũng vậy) này kéo theo từ “jīvikatthāya” (để sinh sống).
Sirivhāyananti ī-kārato a-kāralopena sandhiniddeso, tenāha ‘‘siriyā avhāyana’’nti.
Sirivhāyana is a compound word formed by the elision of the 'a' sound after the 'ī' sound, hence it means "siriyā avhāyana" (invocation of glory).
Sirivhāyana là một cách diễn đạt liên kết bằng cách lược bỏ nguyên âm 'a' sau nguyên âm 'ī', do đó mới nói “siriyā avhāyana” (việc kêu gọi sự may mắn).
‘‘Sirenā’’ti pana ṭhānavasena avhāyanākāraṃ dasseti.
But with "sirenā", it indicates the manner of invocation by position.
Tuy nhiên, “Sirenā” (bằng đầu) cho thấy cách kêu gọi theo vị trí.
Ye tu a-kārato a-kārassa lopaṃ katvā ‘‘siravhāyana’’nti paṭhanti, tesaṃ pāṭhe ayamattho ‘‘mantaṃ jappetvā sirasā icchitassa atthassa avhāyana’’nti.
However, those who read "siravhāyana" by eliding the 'a' sound after the 'a' sound interpret it as "invoking the desired outcome with the head by chanting mantras".
Còn những người đọc là “siravhāyana” bằng cách lược bỏ nguyên âm 'a' sau nguyên âm 'a', thì theo cách đọc của họ, ý nghĩa là “việc kêu gọi điều mong muốn bằng đầu sau khi niệm chú”.
27. Devaṭṭhānanti devāyatanaṃ.
27. Devaṭṭhāna means a shrine for deities.
27. Devaṭṭhāna có nghĩa là đền thờ thần linh.
Upahāranti pūjaṃ.
Upahāra means offerings.
Upahāra có nghĩa là cúng dường.
Samiddhikāleti āyācitassa atthassa siddhakāle.
Samiddhikāle means at the time when the desired objective is achieved.
Samiddhikāle có nghĩa là khi điều đã cầu nguyện được thành tựu.
Santipaṭissavakammanti devatāyācanāya yā santi paṭikattabbā, tassā paṭissavakaraṇaṃ.
Santipaṭissavakamma means making a promise regarding the offering to be made in response to a request to a deity.
Santipaṭissavakamma có nghĩa là việc hứa nguyện sẽ thực hiện lễ cúng dường (santi) đã được cầu xin từ chư thiên.
Santīti cettha mantajappanena pūjākaraṇaṃ, tāya santiyā āyācanappayogoti attho.
Here, santī means making an offering through chanting mantras, and the meaning is that the petition is made through that offering.
Ở đây, santī có nghĩa là việc cúng dường bằng cách niệm chú, và ý nghĩa là việc nỗ lực cầu nguyện bằng lễ cúng dường đó.
Tasminti yaṃ ‘‘sace me idaṃ nāma samijjhissatī’’ti vuttaṃ, tasmiṃ paṭissavaphalabhūte yathābhipatthitakammasmiṃ.
Tasmiṃ refers to the desired action that results from the promise, as stated in "sace me idaṃ nāma samijjhissati" (if this thing is fulfilled for me).
Tasmiṃ (trong điều đó) có nghĩa là trong việc đã được mong muốn, là kết quả của lời hứa nguyện, đã được nói là “nếu điều này thành tựu cho tôi”.
Tassāti yo ‘‘paṇidhī’’ti ca vutto, tassa paṭissavassa.
Tassā refers to that promise which is also called a "vow" (paṇidhī).
Tassā (của điều đó) có nghĩa là của lời hứa nguyện đã được gọi là “paṇidhī” (ước nguyện).
Yathāpaṭissavañhi upahāre kate paṇidhiāyācanā katā niyyātitā hotīti.
For when an offering is made according to the promise, the vow or petition is said to have been fulfilled.
Thật vậy, khi lễ cúng dường được thực hiện đúng theo lời hứa nguyện, thì lời cầu nguyện và ước nguyện đã được hoàn thành.
Gahitamantassāti uggahitamantassa.
Gahitamantassa means a mantra that has been learned.
Gahitamantassā có nghĩa là của chú thuật đã học.
Payogakaraṇanti upacārakammakaraṇaṃ.
Payogakaraṇa means performing a preliminary ritual.
Payogakaraṇa có nghĩa là việc thực hiện nghi lễ gần kề.
Itīti kāraṇatthe nipāto, tena vassavossa-saddānaṃ purisapaṇḍakesu pavattiṃ kāraṇabhāvena dasseti, paṇḍakato visesena asati bhavatīti vasso. Purisaliṅgato virahena avaasati hīḷito hutvā bhavatīti vosso. Viseso rāgassavo yassāti vasso. Vigato rāgassavo yassāti vossoti niruttinayena padasiddhītipi vadanti.
Iti is a particle in the sense of cause. By this, it indicates the occurrence of the words "vassa" and "vossa" among men and eunuchs as a cause. One who is especially potent, unlike a paṇḍaka, is vasso. One who, due to the absence of the male organ, is despised and exists as a paṇḍaka is vosso. Some explain the derivation of the words by etymology: vasso (potent man) is one for whom there is a special flow of passion; vosso (eunuch) is one from whom the flow of passion has ceased.
Itī là một tiểu từ mang ý nghĩa nguyên nhân, qua đó nó cho thấy sự xuất hiện của các từ vassa và vossa ở nam giới và hoạn nhân như một nguyên nhân. Người nam giới đặc biệt không có tính chất của hoạn nhân thì được gọi là vasso. Người hoạn nhân không có tính chất của nam giới, bị khinh miệt, thì được gọi là vosso. Người nam giới có sự tiết dục đặc biệt thì được gọi là vasso. Người hoạn nhân không có sự tiết dục thì được gọi là vosso. Một số vị cũng nói rằng sự hình thành của các từ này là theo ngữ nguyên học.
Vassakaraṇaṃ tadanurūpabhesajjena.
Vassakaraṇaṃ is making one a male with appropriate medicine.
Vassakaraṇaṃ (việc tạo ra nam giới) là bằng thuốc phù hợp.
Vossakaraṇaṃ pana uddhatabījatādināpi, teneva jātakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘vossavarāti uddhatabījā orodhapālakā’’ti vuttaṃ.
Vossakaraṇaṃ, however, is making one a paṇḍaka even by cutting the testicles and so on. Therefore, in the Jātaka Commentary, it is said: "Vossavarā means eunuchs with removed testicles who are guardians of the royal harem."
Còn Vossakaraṇaṃ (việc tạo ra hoạn nhân) là bằng cách cắt bỏ tinh hoàn, v.v., do đó trong Jātakaṭṭhakathā có nói: “vossavarāti (hoạn nhân) là những người giữ cung có tinh hoàn bị cắt bỏ.”
Acchandikabhāvamattanti itthiyā akāmabhāvamattaṃ.
Acchandikabhāvamattaṃ means merely the female's unwillingness.
Acchandikabhāvamatta có nghĩa là chỉ sự không mong muốn của người phụ nữ.
Liṅganti purisanimittaṃ.
Liṅga means the male sexual organ.
Liṅga có nghĩa là dấu hiệu của nam giới.
Vatthubalikammakaraṇanti gharavatthusmiṃ balikammassa karaṇaṃ, taṃ pana upaddavapaṭibāhanatthaṃ, vaḍḍhanatthañca karonti, mantajappanena attano, aññesañca mukhasuddhikaraṇaṃ. Tesanti aññesaṃ.
Vatthubalikammakaraṇa is the performance of a ritual offering on a house-site. This is done to ward off dangers and for prosperity. Mukhasuddhikaraṇaṃ is the purification of one's own mouth and that of others by chanting mantras. Tesaṃ refers to others.
Vatthubalikammakaraṇa có nghĩa là việc cúng dường vật tế trên nền đất nhà. Việc này được thực hiện để đẩy lùi tai họa và để tăng trưởng tài sản. Mukhasuddhikaraṇaṃ (việc làm sạch miệng) của bản thân và của người khác bằng cách niệm chú. Tesaṃ có nghĩa là của những người khác.
Yoganti bhesajjapayogaṃ.
Yoga means the application of medicine.
Yoga có nghĩa là việc dùng thuốc.
Vamananti pacchindanaṃ.
Vamana means purging.
Vamana có nghĩa là việc cắt đứt (thức ăn), tức là làm cho nôn mửa.
Uddhaṃvirecananti vamanabhedameva ‘‘uddhaṃ dosānaṃ nīharaṇa’’nti vuttattā.
Uddhaṃvirecana is merely a type of emesis, as it is stated as "expelling upward the bodily humors".
Uddhaṃvirecana là một loại nôn mửa, vì nó được nói là “việc loại bỏ các chất độc từ phía trên”.
Virecananti pakativirecanameva.
Virecana is just ordinary purgation.
Virecana là việc xổ ruột thông thường.
Adhovirecananti suddhavatthikasāvavatthiādivatthikiriyā ‘‘adho dosānaṃ nīharaṇa’’nti vuttattā.
Adhovirecana refers to acts of purification of the lower body such as suddhavatthi and kasāvavatthi, as it is stated as "expelling downward the bodily humors".
Adhovirecana là việc làm sạch ruột già, bàng quang, v.v., bằng các phương pháp như suddhavatthi và kasāvavatthi, vì nó được nói là “việc loại bỏ các chất độc từ phía dưới”.
Atho vamanaṃ uggiraṇameva, uddhaṃvirecanaṃ dosanīharaṇaṃ.
Thus, vamana is simply vomiting, uddhaṃvirecana is expelling humors upwards.
Hơn nữa, nôn mửa chỉ là việc ói ra, còn uddhaṃvirecana là việc loại bỏ các chất độc.
Tathā virecanaṃ virekova, adhovirecanaṃ dosanīharaṇanti ayametesaṃ viseso pākaṭo hoti.
Similarly, virecana is simply purging, and adhovirecana is expelling humors downwards. This distinction among them is clear.
Tương tự, virecana chỉ là xổ ruột, còn adhovirecana là việc loại bỏ các chất độc từ phía dưới. Sự khác biệt giữa chúng là rõ ràng.
Dosānanti ca pittādidosānanti attho.
Dosānaṃ means of bile and other humors.
Dosānaṃ có nghĩa là của các chất độc như mật, v.v.
Semhanīharaṇādi sirovirecanaṃ. Kaṇṇabandhanatthanti chinnakaṇṇānaṃ saṅghaṭanatthaṃ.
Sirovirecana is expelling phlegm and so on through the head. Kaṇṇabandhanattha means for joining severed ears.
Sirovirecanaṃ là việc loại bỏ đờm, v.v. Kaṇṇabandhanattha có nghĩa là để nối lại những tai đã bị cắt.
Vaṇaharaṇatthanti arupanayanatthaṃ.
Vaṇaharaṇattha means for removing sores.
Vaṇaharaṇattha có nghĩa là để loại bỏ vết thương.
Akkhitappanatelanti akkhīsu usumassa nīharaṇatelaṃ.
Akkhitappanatela is oil for expelling heat from the eyes.
Akkhitappanatela có nghĩa là dầu dùng để loại bỏ hơi nóng từ mắt.
Yena akkhimhi añjite uṇhaṃ usumaṃ nikkhamati.
When applied to the eyes, it causes hot vapor to exit.
Khi bôi dầu đó vào mắt, hơi nóng sẽ thoát ra.
Yaṃ nāsikāya gaṇhīyati, taṃ natthu. Paṭalānīti akkhipaṭalāni.
That which is inhaled through the nose is natthu. Paṭalāni refers to eye membranes.
Cái được hít qua mũi được gọi là natthu. Paṭalāni có nghĩa là các màng mắt.
Nīharaṇasamatthanti apanayanasamatthaṃ.
Nīharaṇasamattha means capable of removal.
Nīharaṇasamattha có nghĩa là có khả năng loại bỏ.
Khārañjananti khārakamañjanaṃ.
Khārañjana is caustic collyrium.
Khārañjana có nghĩa là thuốc nhỏ mắt có tính kiềm.
Sītameva saccaṃ niruttinayena, tassa kāraṇaṃ añjanaṃ saccañjananti āha ‘‘sītalabhesajjañjana’’nti.
The cool truth is by way of etymology. The collyrium which causes this is saccañjana, meaning "cooling medicinal collyrium."
Chính sự mát lạnh là sự thật theo ngữ nguyên học, thuốc nhỏ mắt là nguyên nhân của nó được gọi là saccañjana (thuốc nhỏ mắt chân thật), do đó mới nói “sītalabhesajjañjana” (thuốc nhỏ mắt làm mát).
Salākavejjakammanti akkhirogavejjakammaṃ.
Salākavejjakamma means eye-doctor's work.
Salākavejjakamma có nghĩa là việc chữa bệnh mắt.
Salākasadisattā salākasaṅkhātassa akkhirogassa vejjakammanti hi sālākiyaṃ. Idaṃ pana vuttāvasesassa akkhirogapaṭikammassa saṅgahaṇatthaṃ vuttaṃ ‘‘tappanādayopi hi sālākiyānevā’’ti.
Indeed, sālākiya is the treatment of eye diseases referred to as salāka due to its resemblance to a probe. This is said to include the remaining treatments for eye diseases, such as cauterization and so on, as these are also sālākiya.
Thật vậy, sālākiyaṃ là việc chữa bệnh mắt được gọi là salāka (màng mỏng) vì nó giống như một thanh que. Điều này được nói để bao gồm các phương pháp chữa bệnh mắt còn lại, chẳng hạn như tappanā v.v., cũng là sālākiya.
Paṭividdhassa salākassa nikkhamanatthaṃ vejjakammaṃ salākavejjakammanti keci, taṃ pana sallakattiyapadeneva saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.
Some say that salākavejjakamma is the treatment for the removal of a lodged probe, but this should be understood as included within the term sallakatta.
Một số người nói rằng việc chữa bệnh để lấy ra thanh que bị mắc kẹt là salākavejjakamma. Tuy nhiên, cần hiểu rằng điều đó đã được bao gồm trong từ sallakattiya (phẫu thuật).
Sallassa paṭividdhassa kattanaṃ ubbāhanaṃ sallakattaṃ, tadatthāya vejjakammaṃ sallakattavejjakammaṃ. Kumāraṃ bharatīti kumārabhato, tassa bhāvo komārabhaccaṃ, kumāro eva vā komāro, bhatanaṃ bhaccaṃ, tassa bhaccaṃ tathā, tadabhinipphādakaṃ vejjakammanti attho.
Sallakattaṃ is the extraction of a lodged dart or splinter. Sallakattavejjakammaṃ is the medical treatment for that purpose. Kumārabhato is one who nourishes a child, and komārabhaccaṃ is the state of such a one, or komāra is simply the child, and bhaccaṃ is the nourishing; thus, it is the nourishing of such a child. The meaning is the medical treatment that brings about the nourishing of a child.
Việc cắt bỏ, nhổ cái gai đã đâm vào là sallakattaṃ (phẫu thuật); việc chữa bệnh cho mục đích đó là sallakattavejjakammaṃ (nghề phẫu thuật). Người nuôi dưỡng hoàng tử (hoặc trẻ nhỏ) là kumārabhato; trạng thái của người nuôi dưỡng hoàng tử (hoặc trẻ nhỏ) đó là komārabhaccaṃ (khoa nhi). Hoặc chính hoàng tử (trẻ nhỏ) là komāro; việc nuôi dưỡng là bhaccaṃ. Việc nuôi dưỡng hoàng tử (trẻ nhỏ) đó cũng vậy. Việc chữa bệnh hoàn thành việc nuôi dưỡng hoàng tử (trẻ nhỏ) đó là ý nghĩa.
Mūlāni padhānāni rogūpasamane samatthāni bhesajjāni mūlabhesajjāni, mūlānaṃ vā byādhīnaṃ bhesajjāni tathā.
Mūlabhesajjāni are primary medicines capable of curing diseases, or they are medicines for root diseases.
Các loại thuốc chính, có khả năng làm dịu bệnh là mūlabhesajjāni (thuốc căn bản); hoặc các loại thuốc cho các bệnh căn bản cũng vậy.
Mūlānubandhavasena hi duvidho byādhi.
Indeed, diseases are twofold according to their root cause.
Thật vậy, bệnh có hai loại theo sự ràng buộc của căn bệnh (mūlānubandhavasena).
Tatra mūlabyādhimhi tikicchite yebhuyyena itaraṃ vūpasamati, tenāha ‘‘kāyatikicchataṃ dassetī’’tiādi.
When the root disease is treated, the other diseases mostly subside, which is why it begins by saying "kāyatikicchataṃ dassetī" and so on.
Trong đó, khi bệnh căn bản được chữa trị, thì phần lớn các bệnh khác sẽ thuyên giảm. Vì vậy, Đức Phật đã nói “kāyatikicchataṃ dassetī” (chỉ ra sự chữa trị thân thể) và vân vân.
Tattha kāyatikicchatanti mūlabhāvato sarīrabhūtehi bhesajjehi, sarīrabhūtānaṃ vā rogānaṃ tikicchakabhāvaṃ.
Therein, kāyatikicchatā means, due to its root nature, remedies pertaining to the body, or the state of being a healer for diseases pertaining to the body.
Trong đó, kāyatikicchataṃ (sự chữa trị thân thể) là trạng thái của người chữa trị bằng các loại thuốc thuộc về thân thể do là bệnh căn bản, hoặc là trạng thái của người chữa trị các bệnh thuộc về thân thể.
Khārādīnīti khārodakādīni.
Khārādīni means caustic liquids and so on.
Khārādīnī (các loại chất kiềm và vân vân) là nước kiềm và vân vân.
Tadanurūpe vaṇeti vūpasamitassa mūlabyādhino anucchavike arumhi.
Tadanurūpe vaṇe means in a wound appropriate for the subsided root disease.
Tadanurūpe vaṇe (trên vết thương tương ứng) là trên vết thương phù hợp với bệnh căn bản đã được làm dịu.
Tesanti mūlabhesajjānaṃ.
Tesaṃ means of the root medicines.
Tesaṃ (của chúng) là của các loại thuốc căn bản.
Apanayanaṃ apaharaṇaṃ, tehi atikicchananti vuttaṃ hoti.
Apanayanaṃ is removal, taking away; by these, it is said to be improper treatment (atikicchanaṃ).
Apanayanaṃ (sự loại bỏ) là sự loại trừ. Có nghĩa là không chữa trị bằng những thứ đó.
Idañca komārabhaccasallakattasālākiyādivisesabhūtānaṃ tantīnaṃ pubbe vuttattā pārisesavasena vuttaṃ, tasmā tadavasesāya tantiyā idha saṅgaho daṭṭhabbo, sabbāni cetāni ājīvahetukāniyeva idhādhippetāni ‘‘micchājīvena jīvikaṃ kappentī’’ti (dī. ni. 1.21) vuttattā.
And this statement is made by way of the remainder (pārisesa-vasena) because the specific branches of knowledge such as pediatrics (komārabhacca), surgery (sallakatta), and ophthalmology (sālākiya) have been mentioned previously. Therefore, the remaining branches of knowledge should be understood as included here. And all of these are intended here as being for livelihood, as it is stated, "They make their living by wrong livelihood (micchājīvena jīvikaṃ kappenti)."
Lời nói này được nói theo cách còn lại, vì các giáo lý đặc biệt như khoa nhi, phẫu thuật, nhãn khoa và vân vân đã được nói trước đó. Do đó, cần phải hiểu rằng phần còn lại của các giáo lý đó được bao gồm ở đây. Tất cả những điều này ở đây đều được hiểu là những phương tiện sinh kế, vì đã được nói rằng “họ sống bằng tà mạng” (Dī. Ni. 1.21).
Yaṃ pana tattha tattha pāḷiyaṃ ‘‘iti vā’’ti vuttaṃ.
As for what is said as " iti vā" in various places in the Pāḷi text,
Hơn nữa, những gì được nói là “iti vā” (hoặc như vậy) trong các bản Pali khác nhau.
Tattha itī-ti pakāratthe nipāto, vā-ti vikappanatthe.
Therein, iti is a particle signifying manner, and vā is for alternative (vikappana).
Trong đó, từ “itī” là một giới từ biểu thị cách thức, và từ “vā” là để lựa chọn.
Idaṃ vuttaṃ hoti – iminā pakārena, ito aññena vāti.
This is what is meant: in this manner, or in another way.
Điều này có nghĩa là – theo cách này, hoặc theo một cách khác.
Tena yāni ito bāhirakapabbajitā sippāyatanavijjāṭṭhānādīni jīvikopāyabhūtāni ājīvikapakatā upajīvanti, tesaṃ pariggaho katoti veditabbaṃ.
By this, it should be understood that the acquisition of those crafts, sciences, and other means of livelihood that external ascetics (bāhirakapabbajitā) live by, having made them their livelihood, is included.
Do đó, cần hiểu rằng việc thu thập các nghề thủ công, các ngành học và vân vân mà các du sĩ ngoại đạo sống dựa vào như là phương tiện sinh kế của họ, đã được thực hiện.
28. Idāni suññatāpakāsanavārassatthaṃ vaṇṇento anusandhiṃ pakāsetuṃ ‘‘eva’’ntiādimāha.
28. Now, wishing to explain the meaning of the section on the exposition of voidness (suññatāpakāsana), he says, " Evaṃ" and so on, to reveal the connection.
28. Bây giờ, để giải thích ý nghĩa của phần trình bày về Tánh Không, Luận Sư đã nói “evaṃ” (như vậy) và vân vân.
Tattha vuttavaṇṇassāti sahatthe chaṭṭhivacanaṃ, sāmiatthe vā anusandhi-saddassa bhāvakammavasena kiriyādesanāsu pavattanato.
Therein, vuttavaṇṇassa is the genitive case (chaṭṭhi-vacana) in the sense of 'own' (sahattha), or it is the genitive in the sense of 'possession' (sāmi-attha), due to the word 'anusandhi' occurring in the sense of action (bhāvakamma-vasena) in the descriptions of connection and teaching.
Trong đó, vuttavaṇṇassā (của những gì đã được tán thán) là một từ ở cách thứ sáu theo nghĩa tự thân, hoặc ở cách thứ sáu theo nghĩa sở hữu, vì từ “anusandhi” (sự liên kết) được sử dụng trong các bài giảng về hành động theo nghĩa chủ động và bị động.
Bhikkhusaṅghena vuttavaṇṇassāti ‘‘yāvañcidaṃ tena bhagavatā’’tiādinā vuttavaṇṇassa.
Bhikkhusaṅghena vuttavaṇṇassa means the excellence spoken of by "yāvañcidaṃ tena bhagavatā" and so on.
Bhikkhusaṅghena vuttavaṇṇassā (của những gì đã được Tăng đoàn tán thán) là của những gì đã được tán thán bằng câu “yāvañcidaṃ tena bhagavatā” (chừng nào Đức Thế Tôn đó) và vân vân.
Tatra pāḷiyaṃ ayaṃ sambandho – na bhikkhave, ettakā eva buddhaguṇā ye tumhākaṃ pākaṭā, apākaṭā pana ‘‘atthi bhikkhave, aññe dhammā’’ti vitthāro.
Therein, in the Pāḷi text, this is the connection: "Bhikkhus, the Buddha's qualities that are evident to you are not only these many; there are other qualities, bhikkhus, that are not evident," and so on, is the detailed explanation.
Trong bản Pali, mối liên hệ này là – “Này các Tỳ-kheo, các đức của Đức Phật không chỉ có chừng ấy mà các ông biết rõ, mà còn có những pháp khác không được biết rõ”, đây là một sự giải thích chi tiết.
‘‘Ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃ gahitā’’tiādinā sassatādidiṭṭhiṭṭhānānaṃ yathāgahitākārassa suññabhāvappakāsanato, ‘‘tañca pajānanaṃ na parāmasatī’’ti sīlādīnañca aparāmasanīyabhāvadīpanena niccasārādivirahappakāsanato, yāsu vedanāsu avītarāgatāya bāhirānaṃ etāni diṭṭhivibandhakāni sambhavanti, tāsaṃ paccayabhūtānañca sammohādīnaṃ vedakakārakasabhāvābhāvadassanamukhena sabbadhammānaṃ attattaniyatāvirahadīpanato, anupādāparinibbānadīpanato ca ayaṃ desanā suññatāvibhāvanappadhānāti āha ‘‘suññatāpakāsanaṃ ārabhī’’ti.
Because it declares the voidness of the manner in which eternalist views (sassatādi-diṭṭhiṭṭhāna) and so on are grasped, by "These views are grasped thus" and so on; and because it illuminates the non-graspability of virtues (sīlā) and so on, by "and that knowing does not grasp," thereby proclaiming the absence of permanence, essence, and so on; and because, through revealing the absence of the nature of an experiencer or doer in delusion (sammoha) and so on, which are the conditions for feelings (vedanā) in which externalists (bāhirānaṃ) are not free from craving, and in which these views become hindrances (diṭṭhi-vibandhakāni), it thus illuminates the absence of selfhood and what belongs to self in all phenomena (sabbadhammā), and because it illuminates ungrasped Nibbāna (anupādāparinibbāna); this teaching is pre-eminent in the manifestation of voidness (suññatā-vibhāvana), therefore he says, " began the exposition of voidness."
Vì sự không có tự ngã được trình bày về cách thức chấp thủ các tà kiến như thường kiến và vân vân bằng câu “Ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃ gahitā” (Những tà kiến này được chấp thủ như vậy) và vân vân; vì sự không thể chấp thủ các giới hạnh và vân vân được chỉ ra bằng câu “tañca pajānanaṃ na parāmasatī” (sự hiểu biết đó không chấp thủ), qua đó trình bày sự vắng mặt của thường, cốt lõi và tự ngã; và vì sự không có bản chất của người cảm nhận và người hành động đối với sự si mê và vân vân, là những điều kiện cho các cảm thọ mà những người ngoại đạo chưa ly tham chấp thủ, dẫn đến các ràng buộc tà kiến, qua đó chỉ ra sự vắng mặt của tự ngã và sở hữu tự ngã trong tất cả các pháp; và vì sự chứng đắc Niết Bàn không chấp thủ được chỉ ra, nên bài giảng này chủ yếu là để làm sáng tỏ Tánh Không. Vì vậy, Luận Sư đã nói “suññatāpakāsanaṃ ārabhī” (bắt đầu trình bày Tánh Không).
Pariyattīti vinayādibhedabhinnā manasā vavatthāpitā tanti.
Pariyatti means the canonical tradition (tanti) established mentally, divided into Vinaya and so on.
Pariyatti (giáo điển) là giáo lý đã được phân loại bằng tâm, được phân chia theo các bộ như Luật tạng và vân vân.
Desanāti tassā tantiyā manasā vavatthāpitāya vibhāvanā, yathādhammaṃ dhammābhilāpabhūtā vā paññāpanā, anulomādivasena vā kathananti pariyattidesanānaṃ viseso pubbeyeva vavatthāpitoti imamatthaṃ sandhāya ‘‘desanāya, pariyattiya’’nti ca vuttaṃ.
Desanā means the clear exposition of that canonical tradition established mentally, or the proclamation that is the utterance of Dhamma according to Dhamma, or the narration in ascending and descending order, and so on; thus, the distinction between pariyatti and desanā has already been established, and with this meaning in mind, it is said, " by teaching, by pariyatti."
Desanā (bài giảng) là sự làm sáng tỏ giáo lý đã được phân loại bằng tâm đó, hoặc là sự trình bày các pháp như pháp, hoặc là sự thuyết giảng theo thứ tự thuận nghịch và vân vân. Sự khác biệt giữa pariyatti và desanā đã được thiết lập trước đó, và dựa vào ý nghĩa này, Đức Phật đã nói “desanāya, pariyattiya” (bằng bài giảng, bằng giáo điển).
Evamādīsūti ettha ādi-saddena saccasabhāvasamādhipaññāpakatipuññāpattiñeyyādayo saṅgayhanti.
In " evamādīsu," the word " ādi" includes truths (sacca), inherent natures (sabhāva), concentration (samādhi), wisdom (paññā), natural state (pakati), merit (puñña), offense (āpatti), and objects of knowledge (ñeyya), and so on.
Trong evamādīsu (trong những điều như vậy), từ ādi (và vân vân) bao gồm sự thật, bản chất, định, tuệ, bản chất, công đức, tội lỗi, đối tượng của sự hiểu biết và vân vân.
Tathā hi ayaṃ dhamma-saddo ‘‘catunnaṃ bhikkhave, dhammānaṃ ananubodhā’’tiādīsu (a. ni. 4.1) sacce pavattati, ‘‘kusalā dhammā akusalā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. tikamātikā 1) sabhāve, ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13, 94, 145; 3.142; ma. ni. 3.167; saṃ. ni. 5.378) samādhimhi, ‘‘saccaṃ dhammo dhiti cāgo, sa ve pecca na socati’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 190) paññāyaṃ, ‘‘jātidhammānaṃ bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjatī’’tiādīsu (ma. ni. 1.131; 3.373; paṭi. ma. 1.33) pakatiyaṃ, ‘‘dhammo suciṇṇo sukhamāvahātī’’tiādīsu (su. ni. 184; theragā. 303; jā. 1.10.102; 15.385) puññe, ‘‘cattāro pārājikā dhammā’’tiādīsu (pārā. 233) āpattiyaṃ, ‘‘sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthamāgacchantī’’tiādīsu (mahāni. 156; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5) ñeyye pavattati.
Indeed, this word " dhamma" occurs in the sense of truth in "bhikkhus, by the non-comprehension of four dhammas" and so on; in the sense of inherent nature in "wholesome dhammas, unwholesome dhammas" and so on; in the sense of concentration in "those Fortunate Ones were such in dhamma" and so on; in the sense of wisdom in "truth, dhamma, endurance, sacrifice, he indeed grieves not after death" and so on; in the sense of natural state in "bhikkhus, for beings whose nature is birth, this desire arises thus" and so on; in the sense of merit in "dhamma well-practiced brings happiness" and so on; in the sense of offense in "the four pārajika dhammas" and so on; and in the sense of object of knowledge in "all dhammas, in all aspects, come within the scope of the Buddha Bhagavā's knowledge" and so on.
Thật vậy, từ dhamma này được dùng trong nghĩa sự thật trong các câu như “catunnaṃ bhikkhave, dhammānaṃ ananubodhā” (Này các Tỳ-kheo, do không thấu hiểu bốn pháp) và vân vân; trong nghĩa bản chất trong các câu như “kusalā dhammā akusalā dhammā” (các pháp thiện, các pháp bất thiện) và vân vân; trong nghĩa định trong các câu như “evaṃdhammā te bhagavanto ahesuṃ” (các Đức Thế Tôn đó có định như vậy) và vân vân; trong nghĩa tuệ trong các câu như “saccaṃ dhammo dhiti cāgo, sa ve pecca na socati” (sự thật, tuệ, kiên trì, bố thí, người đó chắc chắn sẽ không hối tiếc ở đời sau) và vân vân; trong nghĩa bản chất trong các câu như “jātidhammānaṃ bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjatī” (Này các Tỳ-kheo, đối với những chúng sinh có bản chất sinh, mong muốn như vậy phát sinh) và vân vân; trong nghĩa công đức trong các câu như “dhammo suciṇṇo sukhamāvahatī” (pháp được thực hành tốt mang lại hạnh phúc) và vân vân; trong nghĩa tội lỗi trong các câu như “cattāro pārājikā dhammā” (bốn pháp ba-la-di) và vân vân; trong nghĩa đối tượng của sự hiểu biết trong các câu như “sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthamāgacchantī” (tất cả các pháp, dưới mọi hình thức, đều hiện rõ trước trí tuệ của Đức Phật Thế Tôn) và vân vân.
Dhammā hontīti sattajīvato suññā dhammamattā hontīti attho.
Dhammā honti means they are merely aggregates of phenomena (dhamma-mattā), void of an abiding being (satta-jīva).
Dhammā honti (các pháp là) có nghĩa là các pháp chỉ là tập hợp của các pháp tối hậu, trống rỗng không có chúng sinh hay tự ngã.
Kimatthiyaṃ guṇe pavattananti āha ‘‘tasmā’’tiādi.
To what purpose does it occur in the sense of qualities? He replies, " Tasmā" (Therefore) and so on.
Vì sao nó được dùng trong nghĩa công đức? Luận Sư đã nói “tasmā” (do đó) và vân vân.
Makasatuṇḍasūciyāti sūcimukhamakkhikāya tuṇḍasaṅkhātāya sūciyā.
Makasatuṇḍasūciyā means with a needle which is the proboscis of a mosquito-fly, called 'tuṇḍa'.
Makasatuṇḍasūciyā (bằng kim mũi ruồi) là bằng kim có hình dạng như cái mỏ của con ruồi.
Alabbhaneyyapatiṭṭho viyāti sambandho.
The connection is: as something that cannot obtain a footing.
Mối liên hệ là như không thể tìm thấy chỗ đứng.
Aññatra tathāgatāti ṭhapetvā tathāgataṃ.
Aññatra tathāgatā means apart from the Tathāgata.
Aññatra tathāgatā (ngoại trừ Như Lai) là trừ Đức Phật.
‘‘Duddasā’’ti padeneva tesaṃ dhammānaṃ dukkhogāhatā pakāsitāti ‘‘alabbhaneyyapatiṭṭhā’’ icceva vuttaṃ.
By the very word " duddasā" (difficult to see), the profound nature of those dhammas is revealed, hence it is simply said " alabbhaneyyapatiṭṭhā" (cannot obtain a footing).
Chỉ bằng từ “duddasā” (khó thấy), sự khó thâm nhập của các pháp đó đã được trình bày. Do đó, Luận Sư đã nói “alabbhaneyyapatiṭṭhā” (không thể tìm thấy chỗ đứng).
Labhitabbāti labbhanīyā, sā eva labbhaneyyā, labhīyate vā labbhanaṃ, tamarahatīti labbhaneyyā, na labbhaneyyā alabbhaneyyā, patiṭṭhahanti etthāti patiṭṭhā, patiṭṭhahanaṃ vā patiṭṭhā, alabbhaneyyā patiṭṭhā etthāti alabbhaneyyapatiṭṭhā.
To be obtained is labbhanīya; that itself is labbhaneyya. Or, what is obtained is labbhana; it is worthy of that (labbhana), hence labbhaneyya. Not to be obtained is alabbhaneyya. Where they become established is patiṭṭhā, or the act of becoming established is patiṭṭhā. That in which there is an ungraspable footing is alabbhaneyyapatiṭṭhā.
Những gì nên đạt được là labbhanīyā (có thể đạt được), chính điều đó là labbhaneyyā (có thể đạt được). Hoặc sự đạt được là labbhanaṃ (sự đạt được); điều xứng đáng với sự đạt được đó là labbhaneyyā (xứng đáng đạt được). Những gì không thể đạt được là alabbhaneyyā (không thể đạt được). Những gì được thiết lập ở đây là patiṭṭhā (chỗ đứng), hoặc sự thiết lập là patiṭṭhā (sự thiết lập). Những gì không thể đạt được chỗ đứng ở đây là alabbhaneyyapatiṭṭhā (không thể tìm thấy chỗ đứng).
Idaṃ vuttaṃ hoti – sace koci attano pamāṇaṃ ajānanto ñāṇena te dhamme ogāhituṃ ussāhaṃ kareyya, tassa taṃ ñāṇaṃ appatiṭṭhameva makasatuṇḍasūci viya mahāsamuddeti.
This is what is meant: if someone, not knowing his own measure, were to exert himself to penetrate those dhammas with knowledge, that knowledge of his would be without a footing, just like a mosquito's proboscis in the great ocean.
Điều này có nghĩa là – nếu có ai đó, không biết giới hạn của mình, cố gắng thâm nhập các pháp đó bằng trí tuệ, thì trí tuệ đó của người ấy sẽ không có chỗ đứng, giống như kim mũi ruồi trong đại dương.
Ogāhitumasakkuṇeyyatāya ‘‘ettakā ete īdisā vā’’ti te passituṃ na sakkāti vuttaṃ ‘‘gambhīrattā eva duddasā’’ti.
Because they are impossible to fathom, it is impossible to see them as "they are of such and such an extent" or "they are of such and such a nature." This is why it is stated, " due to their profundity, they are difficult to see."
Vì không thể thâm nhập, nên không thể thấy “chúng có chừng ấy, hoặc có bản chất như vậy”. Vì vậy, Luận Sư đã nói “gambhīrattā eva duddasā” (chính vì sâu sắc nên khó thấy).
Ye pana daṭṭhumeva na sakkā, tesaṃ ogāhitvā anu anu bujjhane kathā eva natthīti āha ‘‘duddasattā eva duranubodhāti.
If it is impossible even to see them, there is no question of fathoming and repeatedly comprehending them. Therefore, he says, " due to being difficult to see, they are difficult to penetrate."
Đối với những gì không thể thấy được, thì không cần nói đến việc thâm nhập và hiểu biết từng chút một. Vì vậy, Luận Sư đã nói “duddasattā eva duranubodhā” (chính vì khó thấy nên khó hiểu).
Sabbakilesapariḷāhapaṭippassaddhisaṅkhātaaggaphalamatthake samuppannatā, purecarānucaravasena nibbutasabbakilesapariḷāhasamāpattisamokiṇṇattā ca nibbutasabbapariḷāhā. Tabbhāvato santāti attho.
Because they arise at the pinnacle of the ultimate fruit, which is the complete calming of all defilements and feverishness, and because they are imbued with the attainment of the calming of all defilements and feverishness through leading and following, they are nibbutasabbapariḷāhā (all feverishness calmed). Because of that state, they are santā (peaceful).
Vì đã đạt đến đỉnh cao của quả tối thượng, tức là sự an tịnh của tất cả phiền não, và vì đã được thấm nhuần bởi các thiền định làm an tịnh tất cả phiền não theo cách đi trước và đi theo, nên được gọi là nibbutasabbapariḷāhā (đã an tịnh tất cả phiền não). Do trạng thái đó, nên được gọi là santā (an tịnh) là ý nghĩa.
Santārammaṇāni maggaphalanibbānāni anupasantasabhāvānaṃ kilesānaṃ, saṅkhārānañca abhāvato.
Santārammaṇāni (peaceful objects) are the paths, fruits, and Nibbāna, due to the absence of defilements and formations (saṅkhārā) which are unpeaceful in nature.
Đạo, quả và Niết Bàn là santārammaṇāni (các đối tượng an tịnh), vì không có các phiền não và hành bất an tịnh.
Atha vā kasiṇugghāṭimākāsatabbisayaviññāṇānaṃ anantabhāvo viya susamūhatavikkhepatāya niccasamāhitassa manasikārassa vasena tadārammaṇadhammānaṃ santabhāvo veditabbo.
Alternatively, the peaceful nature of those objects of Dhamma should be understood by means of constant, well-composed attention (manasikāra), due to the thoroughly subdued distraction (vikkhepa), similar to the infinite nature of space produced by the removal of a kasiṇa, and its object-consciousness.
Hoặc giả, trạng thái an tịnh của các pháp có đề mục đó cần được hiểu là vô biên, giống như sự vô biên của thức có đề mục là không gian đã được mở rộng bằng cách loại bỏ các kasiṇa, nhờ sự chú ý luôn luôn an định do sự tán loạn đã được loại bỏ hoàn toàn.
Avirajjhitvā nimittapaṭivedho viya issāsānaṃ avirajjhitvā dhammānaṃ yathābhūtasabhāvāvabodho sāduraso mahārasova hotīti āha ‘‘atittikaraṇaṭṭhenā’’ti, atappanakaraṇasabhāvenāti attho.
Just as an archer penetrates a target without missing, so too, the understanding of the true nature of the dhammas without missing is a pleasant taste, indeed a great taste. Therefore, he says, " in the sense of not satisfying," meaning in the nature of not causing contentment.
Sự thấu triệt bản chất như thật của các pháp một cách không sai lầm, giống như sự xuyên thủng mục tiêu của các cung thủ một cách không sai lầm, là một hương vị tốt đẹp, quả thật giống như một hương vị tuyệt hảo, nên (Tôn giả) nói: “do trạng thái không làm thỏa mãn”, nghĩa là do bản chất không làm cho thỏa mãn.
Sohiccaṃ titti tappananti hi pariyāyo.
Sohiccaṃ, titti, and tappanaṃ are indeed synonyms.
Sohiccaṃ, titti, tappanaṃ là những từ đồng nghĩa.
Atittikaraṇaṭṭhenāti patthetvā sādurasakaraṇaṭṭhenātipi atthaṃ vadanti.
Some also explain the meaning of " atittikaraṇaṭṭhena" as "in the sense of creating a desirable taste."
Cũng có người nói rằng Atittikaraṇaṭṭhenā (do trạng thái không làm thỏa mãn) có nghĩa là do trạng thái làm cho khao khát một hương vị tốt đẹp.
Paṭivedhappattānaṃ tesu ca buddhānameva sabbākārena visayabhāvūpagamanato na takkabuddhiyā gocarāti āha ‘‘uttamañāṇavisayattā’’tiādi.
And because those Buddha-qualities, having attained penetration, are the domain only of the Buddhas in every aspect, and not the sphere of speculative wisdom, therefore it is said, ‘because they are the domain of supreme knowledge,’ and so on.
Vì đối với những ai đã đạt được sự thấu triệt, chỉ có các vị Phật mới có thể là đối tượng một cách toàn diện, nó không phải là đối tượng của trí suy luận, nên (Tôn giả) nói: “do là đối tượng của tuệ tối thượng” v.v.
Nipuṇāti ñeyyesu tikkhappavattiyā chekā.
Nipuṇā means skilled through sharp penetration into knowable phenomena.
Nipuṇā (tinh tế) nghĩa là khéo léo trong việc thấu hiểu các pháp cần được biết với sự sắc bén.
Yasmā pana so chekabhāvo ārammaṇe appaṭihatavuttitāya, sukhumañeyyaggahaṇasamatthatāya ca supākaṭo hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘saṇhasukhumasabhāvattā’’ti.
Since that skill is clearly evident due to unimpeded functioning in the object and the ability to grasp subtle knowable phenomena, therefore it is said, ‘because of their subtle and refined nature.’
Vì sự khéo léo đó được thể hiện rõ ràng do sự vận hành không bị chướng ngại trên đối tượng và khả năng nắm bắt các pháp vi tế, nên (Tôn giả) nói: “do có bản chất vi tế và tinh tế”.
Paṇḍitehiyevāti avadhāraṇaṃ samatthetuṃ ‘‘bālānaṃ avisayattā’’ti āha.
To affirm the exclusion, (eva), he says, ‘by the wise alone,’ meaning, ‘because they are not the domain of fools.’
Để chứng minh cho sự nhấn mạnh “chỉ bởi những người trí tuệ”, (Tôn giả) nói: “do không phải là đối tượng của kẻ ngu si”.
Anāvaraṇañāṇapaṭilābhato hi bhagavā ‘‘sabbavidūhamasmi, (ma. ni. 1.178; 2.342; dha. pa. 353; mahāva. 11) dasabalasamannāgato bhikkhave, tathāgato’’tiādinā (saṃ. ni. 2.21; 2.22) attano sabbaññutādiguṇe pakāsesi, tenevāha ‘‘sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedetī’’ti.
Indeed, because the Blessed One attained unobstructed knowledge, he proclaimed his qualities of omniscience and so on, saying, "I am omniscient, bhikkhus, the Tathāgata is endowed with the ten powers," and so on. Therefore, it is said, 'having directly known and realized, he proclaims.'
Do đó, Đức Thế Tôn, nhờ đạt được Anāvaraṇañāṇa (Trí vô ngại), đã tuyên bố các phẩm hạnh toàn giác của Ngài như: “Này các Tỳ-kheo, Ta là bậc Toàn giác” và “Này các Tỳ-kheo, Như Lai là bậc đầy đủ mười lực” v.v. nên (Tôn giả) nói: “tự mình chứng ngộ và tuyên bố”.
Sayaṃ-saddena, niddhāritāvadhāraṇena vā nivattetabbamatthaṃ dassetuṃ ‘‘anaññaneyyo hutvā’’ti vuttaṃ, aññehi abodhito hutvāti attho.
To indicate the meaning that is to be excluded by the word sayaṃ or by the determined exclusion, it is said, ‘having become unknown to others,’ meaning, having become not understood by others.
Để chỉ ra ý nghĩa cần phải loại bỏ bởi từ “sayaṃ” (tự mình), hoặc bởi sự nhấn mạnh đã được xác định, (Tôn giả) nói “không bị người khác dẫn dắt”, nghĩa là không bị người khác làm cho hiểu.
Abhiññāti ya-kāralopo ‘‘aññāṇatā āpajjatī’’tiādīsu (pari. 296) viyāti dasseti ‘‘abhivisiṭṭhena ñāṇenā’’ti iminā.
In abhiññā, the elision of the letter 'ya' is as in "falls into ignorance," and so on. This is shown by the phrase, 'by especially distinguished knowledge.'
Đối với từ Abhiññā, (Tôn giả) chỉ ra rằng sự lược bỏ âm ya là giống như trong các trường hợp như “aññāṇatā āpajjati” v.v. bằng cách nói “với trí tuệ tối thượng”.
Apica ‘‘sayaṃ abhiññā’’ti padassa anaññaneyyo hutvāti atthavacanaṃ, ‘‘sacchikatvā’’ti padassa pana sayameva…pe… katvāti.
Moreover, the phrase ‘having become unknown to others’ is the explanatory meaning of the word ‘sayaṃ abhiññā,’ while the phrase ‘having oneself… and so on… done’ is the meaning of the word ‘sacchikatvā.’
Hơn nữa, câu giải thích ý nghĩa của từ “sayaṃ abhiññā” là “anaññaneyyo hutvā” (không bị người khác dẫn dắt), còn của từ “sacchikatvā” là “sayameva…pe… katvā” (tự mình…v.v… thực hiện).
Sayaṃ-saddā hi sacchikatvāti etthāpi sambajjhitabbo.
Indeed, the word sayaṃ should also be connected with sacchikatvā here.
Từ sayaṃ cũng cần được liên kết với sacchikatvā ở đây.
Abhivisiṭṭhena ñāṇenāti ca tassa hetuvacanaṃ, karaṇavacanaṃ vā.
And ‘by especially distinguished knowledge’ is the word for its cause or for its instrument.
Và “Abhivisiṭṭhena ñāṇena” là từ chỉ nhân hoặc từ chỉ phương tiện của nó.
Tattha kiñcāpi sabbaññutaññāṇaṃ phalanibbānāni viya sacchikātabbasabhāvaṃ na hoti, āsavakkhayañāṇe pana adhigate adhigatameva hoti, tasmā tassa paccakkhakaraṇaṃ sacchikiriyāti āha ‘‘abhivisiṭṭhena ñāṇena paccakkhaṃ katvā’’ti.
Among these, although omniscient knowledge is not of a nature to be directly realized like the fruits and Nibbāna, yet when the knowledge of the destruction of the taints is attained, that knowledge is also attained. Therefore, to make it directly known is sacchikiriyā. Thus, it is said, ‘having directly experienced with especially distinguished knowledge.’
Mặc dù Sabbaññutañāṇa (Trí toàn giác) không có bản chất cần được chứng ngộ như các đạo quả và Nibbāna, nhưng khi Āsavakkhayañāṇa (Trí diệt tận các lậu hoặc) đã được chứng đắc, thì nó cũng đã được chứng đắc. Do đó, việc trực tiếp hóa nó là sự chứng ngộ, nên (Tôn giả) nói: “trực tiếp hóa bằng trí tuệ tối thượng”.
Hetuatthe cetaṃ karaṇavacanaṃ, aggamaggañāṇasaṅkhātassa abhivisiṭṭhañāṇassādhigamahetūti attho.
And this instrumental case form is in the sense of cause, meaning it is the cause for the attainment of the especially distinguished knowledge, which is the knowledge of the highest path.
Và từ chỉ phương tiện này ở đây có nghĩa là nhân, nghĩa là nhân để chứng đắc trí tuệ tối thượng được gọi là Aggamaggañāṇa (Trí đạo tối thượng).
Abhivisiṭṭhañāṇanti vā paccavekkhaṇāñāṇe adhippete karaṇatthe karaṇavacanampi yujjateva.
Or, if especially distinguished knowledge refers to retrospective knowledge, then the instrumental case form is indeed suitable in the sense of instrument.
Hoặc nếu Abhivisiṭṭhañāṇa (trí tuệ tối thượng) được hiểu là Paccavekkhaṇāñāṇa (Trí quán xét), thì từ chỉ phương tiện cũng hợp lý.
Pavedanañcettha aññāvisayānaṃ saccādīnaṃ desanākiccasādhanato, ‘‘ekomhi sammāsambuddho’’tiādinā (mahāva. 11; kathā. 405) paṭijānanato ca veditabbaṃ.
And proclamation here is to be understood from its accomplishing the task of teaching the truths, etc., which are not the object of others, and from the declaration, "I am the one Fully Self-Awakened One," and so on.
Sự tuyên bố ở đây cần được hiểu là do hoàn thành nhiệm vụ thuyết giảng các sự thật v.v. không phải là đối tượng của người khác, và do tuyên bố “Ta là bậc Chánh Đẳng Giác duy nhất” v.v.
Guṇadhammehīti guṇasaṅkhātehi dhammehi.
Guṇadhammehi means by qualities known as Dhamma.
Guṇadhammehī (bởi các pháp phẩm hạnh) nghĩa là bởi các pháp được gọi là phẩm hạnh.
Yathābhūtameva yathābhuccaṃ sakatthe ṇyapaccayavasena.
Yathābhuccaṃ means exactly as it is, in the sense of its own essence, by means of the ṇya suffix.
Yathābhuccaṃ (như thật) là Yathābhūtameva (chính là như thật) theo cách của hậu tố ṇya trong ý nghĩa của chính nó.
Vadamānāti ettha sattiattho mānasaddo yathā ‘‘ekapuggalo bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjatī’’ti, (a. ni. 1.170; kathā. 405) tasmā vattuṃ ussāhaṃ karontoti attho.
In vadamānā, the word māna has the sense of capability, as in "One person, bhikkhus, arising in the world, arises," and so on. Therefore, the meaning is that they endeavor to speak.
Ở đây, từ māna trong Vadamānā (những người đang nói) có nghĩa là khả năng, giống như trong “Này các Tỳ-kheo, một người xuất hiện trên thế gian, xuất hiện” v.v. Do đó, nghĩa là những người đang cố gắng để nói.
Evaṃbhūtā hi vattukāmā nāma honti, tenāha ‘‘tathāgatassā’’tiādi.
Indeed, those who are like this are desirous of speaking; therefore, it is said, ‘of the Tathāgata,’ and so on.
Quả thật, những người như vậy được gọi là những người muốn nói, nên (Tôn giả) nói: “của Như Lai” v.v.
Sāvasesaṃ vadantāpi viparītavadantā viya sammā vadantīti na vattabbāti yathā sammā vadanti, tathā dassetuṃ ‘‘ahāpetvā’’tiādi vuttaṃ.
It should not be said that even those who speak partially speak correctly, as if they speak perversely. To show how they speak correctly, ‘without omitting’ and so on, is stated.
Để chỉ ra rằng những người nói còn sót lại cũng không thể được gọi là nói đúng đắn như những người nói sai lầm, và để chỉ ra cách họ nói đúng đắn, (Tôn giả) nói: “không bỏ sót” v.v.
Tena hi anavasesavadanameva sammā vadananti dasseti.
By this, he shows that only speaking completely is speaking correctly.
Bằng cách đó, (Tôn giả) chỉ ra rằng chỉ nói không sót mới là nói đúng đắn.
‘‘Vattuṃ sakkuṇeyyu’’nti iminā ca ‘‘vadeyyu’’nti etassa samatthanatthabhāvamāha yathā ‘‘so imaṃ vijaṭaye jaṭa’’nti (saṃ. ni. 1.23; peṭako. 22; mi. pa. 1.1.9) ye evaṃ bhagavatā thomitā, te dhammā katameti yojanā.
And by ‘may be able to speak,’ he states that vadeyyuṃ (may speak) has the meaning of capability, just as in "He will unravel this tangle." So the connection is: "Which Dhamma are these that were praised by the Blessed One?"
Và bằng “vattuṃ sakkuṇeyyuṃ” (có thể nói), (Tôn giả) nói rằng từ “vadeyyuṃ” (họ sẽ nói) có nghĩa là khả năng, giống như trong “Vị ấy sẽ gỡ bỏ cái rối này” – ý nghĩa là: “Những pháp nào được Đức Thế Tôn tán thán như vậy, đó là những pháp nào?”
‘‘Atthi bhikkhave, aññeva dhammā’’tiādipāḷiyā ‘‘sabbaññutaññāṇa’’nti vuttavacanassa virodhibhāvaṃ codento ‘‘yadi eva’’ntiādimāha.
Challenging the contradiction of the word sabbaññutaññāṇa (omniscient knowledge) with the Pāḷi passage beginning "Bhikkhus, there are other Dhammas," and so on, he says, ‘if so,’ and so on.
Để chất vấn sự mâu thuẫn của câu nói “Sabbaññutañāṇa” (Trí toàn giác) với đoạn kinh “Này các Tỳ-kheo, còn có những pháp khác” v.v., (Tôn giả) nói: “Nếu vậy” v.v.
Tattha yadi evanti evaṃ ‘‘sabbaññutaññāṇa’’nti vuttavacanaṃ yadi siyāti attho.
There, ‘yadi evaṃ’ means if the statement "omniscient knowledge" were so.
Ở đó, “Yadi evaṃ” (Nếu vậy) có nghĩa là: nếu câu nói “Sabbaññutañāṇa” (Trí toàn giác) như vậy là đúng.
Bahuvacananiddesoti ‘‘atthi bhikkhave’’tiādīni sandhāya vuttaṃ.
Bahuvacananiddeso (plural designation) is said with reference to "there are, bhikkhus," and so on.
Bahuvacananiddeso (chỉ định số nhiều) được nói để ám chỉ “Atthi bhikkhave” (Này các Tỳ-kheo, có) v.v.
Atthi-saddopi hi idha bahuvacanoyeva ‘‘atthi khīrā, atthi gāvo’’tiādīsu viya nipātabhāvasseva icchitattā.
Here, the word atthi is also plural, as in "there are milks, there are cows," and so on, because it is intended as a particle.
Ngay cả từ Atthi ở đây cũng là số nhiều, giống như trong “Atthi khīrā, atthi gāvo” (Có sữa, có bò) v.v., vì nó chỉ được mong muốn ở trạng thái giới từ.
Yadipi tadidaṃ ñāṇaṃ ekameva sabhāvato, tathāpi sampayogato, ārammaṇato ca puthuvacanappayogamarahatīti vissajjeti ‘‘puthucitta…pe… rammaṇato’’ti iminā.
Although this knowledge is one in essence, it is worthy of plural usage due to its conjunction (with many cittas) and its object (many objects). Therefore, he answers with ‘due to conjunction with many cittas… and so on… and many objects.’
Mặc dù trí tuệ này chỉ là một về bản chất, nhưng nó xứng đáng được sử dụng ở số nhiều do sự tương ưng và đối tượng, nên (Tôn giả) giải thích bằng cách nói: “do sự tương ưng với nhiều tâm…pe… và do có nhiều đối tượng”.
Puthucittasamāyogatoti puthūhi cittehi sampayogato.
Puthucittasamāyogato means due to conjunction with many cittas.
Puthucittasamāyogato (do sự tương ưng với nhiều tâm) nghĩa là do sự tương ưng với nhiều tâm.
Puthūni ārammaṇāni etassāti puthuārammaṇaṃ, tabbhāvato sabbārammaṇattāti vuttaṃ hoti.
It is puthuārammaṇaṃ (having many objects) because it has many objects. This means it is omni-objective, having all objects.
Puthuārammaṇaṃ (có nhiều đối tượng) là “có nhiều đối tượng”, và do bản chất đó, nó được nói là “có tất cả các đối tượng”.
Apica puthu ārammaṇaṃ ārammaṇametassāti puthuārammaṇārammaṇanti etasmiṃ atthe ‘‘oṭṭhamukho, kāmāvacara’’ntiādīsu viya ekassa ārammaṇasaddassa lopaṃ katvā ‘‘puthuārammaṇato’’ti vuttaṃ, tenassa puthuñāṇakiccasādhakattaṃ dasseti.
Moreover, in the sense that its objects are many objects, it is said ‘puthuārammaṇato’ after eliding one word ārammaṇa (object), as in oṭṭhamukho (camel-faced) and kāmāvacara (sense-sphere), and so on. By this, it shows its capacity to accomplish the functions of various knowledges.
Hơn nữa, “puthuārammaṇato” (do có nhiều đối tượng) được nói sau khi lược bỏ một từ ārammaṇa trong ý nghĩa “puthu ārammaṇaṃ ārammaṇam etassāti puthuārammaṇārammaṇaṃ” (có nhiều đối tượng là đối tượng của nó), giống như trong “oṭṭhamukho” (có miệng như lạc đà), “kāmāvacara” (thuộc cõi dục) v.v. Bằng cách đó, (Tôn giả) chỉ ra rằng nó có khả năng thực hiện nhiều chức năng của trí tuệ.
Tathā hetaṃ ñāṇaṃ tīsu kālesu appaṭihatañāṇaṃ, catuyoniparicchedakañāṇaṃ, pañcagatiparicchedakañāṇaṃ, chasu asādhāraṇañāṇesu sesāsādhāraṇañāṇāni, sattāriyapuggalavibhāvanakañāṇaṃ, aṭṭhasu parisāsu akampanañāṇaṃ, navasattāvāsaparijānanañāṇaṃ, dasabalañāṇanti evamādīnaṃ anekasatasahassabhedānaṃ ñāṇānaṃ yathāsambhavaṃ kiccaṃ sādheti, tesaṃ ārammaṇabhūtānaṃ anekesampi dhammānaṃ tadārammaṇabhāvatoti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, this knowledge accomplishes the functions of many hundreds of thousands of distinctions of knowledge, such as knowledge unimpeded in the three times, knowledge that delineates the four origins, knowledge that delineates the five destinies, the remaining extraordinary knowledges among the six extraordinary knowledges, knowledge that distinguishes the seven types of noble individuals, knowledge that is unshakeable among the eight assemblies, knowledge that thoroughly comprehends the nine abodes of beings, the ten powers of knowledge, and so on, as appropriate. This is because many phenomena, being the objects of those knowledges, also become the objects of this knowledge.
Thật vậy, trí tuệ này hoàn thành các chức năng tương ứng của hàng trăm ngàn loại trí tuệ khác nhau như trí tuệ không bị chướng ngại trong ba thời, trí tuệ phân biệt bốn loại sinh, trí tuệ phân biệt năm cõi, các trí tuệ không phổ biến còn lại trong sáu trí tuệ không phổ biến, trí tuệ làm sáng tỏ bảy loại Thánh nhân, trí tuệ không dao động trong tám hội chúng, trí tuệ hiểu rõ chín cõi chúng sinh, và Thập Lực Trí. Điều này cần được hiểu là do nhiều pháp là đối tượng của các trí tuệ đó cũng là đối tượng của trí tuệ này.
‘‘Tañhī’’tiādi yathākkamaṃ tabbivaraṇaṃ.
‘Tañhi’ and so on, is its detailed explanation in order.
Chữ “Tañhī” v.v... là sự giải thích theo thứ tự của nó.
‘‘Yathāhā’’tiādinā paṭisambhidāmaggapāḷiṃ sādhakabhāvena dasseti.
By ‘yathāha’ and so on, he shows the Pāṭisambhidāmagga Pāḷi as a corroborating factor.
Với chữ “Yathāhā” v.v... (văn bản) trình bày kinh tạng Paṭisambhidāmagga như là bằng chứng.
Tatthāti atītadhamme.
Tatthā means concerning past phenomena.
Tattha (ở đó) có nghĩa là trong các pháp quá khứ.
Ekavāravasena puthuārammaṇabhāvaṃ nivattetvā anekavāravasena kamappavattiyā taṃ dassetuṃ ‘‘punappunaṃ uppattivasenā’’ti vuttaṃ.
To eliminate the notion of having many objects at once and to show it as proceeding in sequence over many occasions, it is said, ‘by arising again and again.’
Để loại bỏ trạng thái có nhiều đối tượng trong một khoảnh khắc duy nhất và trình bày điều đó thông qua sự diễn tiến tuần tự của nhiều khoảnh khắc, nên đã nói “punappunaṃ uppattivasenā” (theo cách phát sinh lặp đi lặp lại).
Kamenāpi hi sabbaññutaññāṇaṃ visayesu pavattati, na tathā sakiṃyeva.
Indeed, omniscient knowledge also proceeds sequentially in its objects, not all at once.
Thật vậy, Toàn tri tuệ (sabbaññutaññāṇa) vận hành trên các đối tượng một cách tuần tự, chứ không phải chỉ một lần như thế.
Yathā bāhirakā vadanti ‘‘sakiṃyeva sabbaññū sabbaṃ jānāti, na kamenā’’ti.
This is contrary to what externalists say: "The omniscient one knows everything at once, not sequentially."
Như những người ngoại đạo nói: “Bậc Toàn tri biết tất cả chỉ một lần, không tuần tự.”
Yadi evaṃ acinteyyāparimeyyappabhedassa ñeyyassa paricchedavatā ekena ñāṇena niravasesato kathaṃ paṭivedhoti, ko vā evamāha ‘‘paricchedavantaṃ sabbaññutaññāṇa’’nti.
If so, how can there be a complete penetration of the knowable, which is of inconceivable and immeasurable diversity, by a single knowledge that has a limit? Or who says that omniscience has a limit?
Nếu vậy, làm sao có thể thấu triệt hoàn toàn những điều cần biết (ñeyya) có vô số phân loại không thể nghĩ bàn và không thể đo lường bằng một tri tuệ có giới hạn? Hoặc ai nói rằng Toàn tri tuệ là có giới hạn?
Aparicchedañhi taṃ ñāṇaṃ ñeyyamiva.
For that knowledge is limitless, just like the knowable.
Quả thật, tuệ đó là vô hạn, giống như những điều cần biết.
Vuttañhetaṃ ‘‘yāvatakaṃ ñāṇaṃ, tāvatakaṃ ñeyyaṃ.
For it is said, "As far as knowledge, so far is the knowable.
Điều này đã được nói: “Tuệ rộng bao nhiêu, điều cần biết rộng bấy nhiêu.
Yāvatakaṃ ñeyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇa’’nti (mahāni. 69, 156; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5 adhippāyatthameva gahitaṃ viya dissati) evampi jātibhūmisabhāvādivasena, disādesakālādivasena ca anekabhedabhinne ñeyye kamena gayhamāne anavasesapaṭivedho na sambhavatiyevāti?
As far as the knowable, so far is knowledge." Even so, when the knowable, which is differentiated into many kinds by species, plane, nature, and so on, and by direction, place, time, and so on, is grasped sequentially, a complete penetration is not possible, is it?
Điều cần biết rộng bao nhiêu, tuệ rộng bấy nhiêu.” (Mahāni. 69, 156; Cūḷani. 85; Paṭi. Ma. 3.5 dường như chỉ lấy ý nghĩa chính) Ngay cả như vậy, khi những điều cần biết khác nhau theo vô số cách về chủng loại, cõi giới, bản chất, v.v., và về phương hướng, địa điểm, thời gian, v.v., được nắm bắt tuần tự, thì sự thấu triệt hoàn toàn không thể xảy ra sao?
Nayidamevaṃ.
It is not so.
Không phải như vậy.
Yañhi kiñci bhagavatā ñātumicchitaṃ sakalamekadeso vā, tattha appaṭihatacāritāya paccakkhato ñāṇaṃ pavattati.
Whatever the Blessed One desires to know, whether it be the whole or a part, His knowledge functions directly, unimpeded.
Bất cứ điều gì, dù toàn bộ hay một phần, mà Đức Thế Tôn muốn biết, tuệ của Ngài vận hành trực tiếp trên đó một cách không bị cản trở.
Vikkhepābhāvato ca bhagavā sabbakālaṃ samāhitoti ñātumicchitassa paccakkhabhāvo na sakkā nivāretuṃ.
And because there is no distraction, the Blessed One is always concentrated, so the directness of what He desires to know cannot be denied.
Và vì Đức Thế Tôn luôn luôn an định (samāhita), không có sự phân tán, nên không thể phủ nhận sự nhận biết trực tiếp những điều Ngài muốn biết.
Vuttañhi ‘‘ākaṅkhāpaṭibaddhaṃ buddhassa bhagavato ñāṇa’’ntiādi, (mahāni. 69, 156; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5) nanu cettha dūrato cittapaṭaṃ passantānaṃ viya, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti vipassantānaṃ viya ca anekadhammāvabodhakāle anirūpitarūpena bhagavato ñāṇaṃ pavattatīti gahetabbanti?
For it is said, "The knowledge of the Blessed One, the Buddha, is bound by aspiration," and so on. Is it not to be understood here that the knowledge of the Blessed One functions in an indistinct manner when comprehending many phenomena, just like those who see an intricate cloth from afar, or like those who discern "all phenomena are not-self"?
Quả thật, đã nói: “Tuệ của Đức Phật Thế Tôn bị ràng buộc bởi ước muốn” v.v... (Mahāni. 69, 156; Cūḷani. 85; Paṭi. Ma. 3.5) Chẳng phải ở đây nên hiểu rằng tuệ của Đức Thế Tôn vận hành một cách không phân biệt khi nhận thức nhiều pháp, giống như những người nhìn thấy bức tranh từ xa, hoặc giống như những người quán chiếu “tất cả các pháp là vô ngã” sao?
Gahetabbaṃ acinteyyānubhāvatāya buddhañāṇassa.
It is to be understood so, because of the inconceivable power of the Buddha's knowledge.
Nên hiểu như vậy vì năng lực không thể nghĩ bàn của Phật tuệ.
Tenevāha ‘‘buddhavisayo acinteyyo’’ti, (a. ni. 4.77) idaṃ panettha sanniṭṭhānaṃ – sabbākārena sabbadhammāvabodhanasamatthassa ākaṅkhāpaṭibaddhavuttino anāvaraṇañāṇassa paṭilābhena bhagavā santānena sabbadhammapaṭivedhasamattho ahosi sabbaneyyāvaraṇassa pahānato, tasmā sabbaññū, na sakiṃyeva sabbadhammāvabodhato yathāsantānena sabbassa indhanassa dahanasamatthatāya pāvako ‘‘sabbabhū’’ti vuccatīti.
Therefore, it is said, "The sphere of the Buddha is inconceivable." The conclusion here is this: by attaining the unobstructed knowledge (anāvaraṇañāṇa) which is capable of comprehending all phenomena in all aspects and functions according to aspiration, the Blessed One was able to penetrate all phenomena in His continuum, due to the abandonment of all obstructions to the knowable. Therefore, He is omniscient, not by comprehending all phenomena at once, just as fire is called "all-consuming" due to its ability to burn all fuel in its continuum.
Chính vì vậy mà Ngài nói: “Phật cảnh là không thể nghĩ bàn” (A.N. 4.77). Đây là kết luận ở đây – do đạt được Vô ngại tuệ (anāvaraṇañāṇa) có khả năng nhận thức tất cả các pháp dưới mọi khía cạnh và vận hành theo ước muốn, Đức Thế Tôn có khả năng thấu triệt tất cả các pháp một cách liên tục, vì Ngài đã đoạn trừ tất cả chướng ngại của điều cần biết. Do đó, Ngài là bậc Toàn tri, không phải vì Ngài nhận thức tất cả các pháp chỉ một lần, mà giống như lửa được gọi là “sabbabhū” (thiêu đốt tất cả) vì khả năng thiêu đốt tất cả nhiên liệu một cách liên tục.
Kāmañcāyamattho pubbe vitthāritoyeva, pakārantarena pana sotujanānuggahakāmatāya, imissā ca porāṇasaṃvaṇṇanāvisodhanavasena pavattattā puna vibhāvitoti na cettha punaruttidoso pariyesitabbo, evamīdisesu.
Although this meaning has been elaborated upon before, it is explained again here in a different way, out of a desire to benefit listeners, and because this commentary proceeds by purifying the ancient commentaries; therefore, the fault of repetition should not be sought here, nor in similar instances.
Mặc dù ý nghĩa này đã được giải thích chi tiết trước đây, nhưng vì mong muốn giúp đỡ những người nghe bằng một cách khác, và vì sự giải thích này được thực hiện để làm rõ các chú giải cổ xưa, nên việc trình bày lại không phải là lỗi lặp lại; điều này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Ettha ca kiñcāpi bhagavato dasabalādiñāṇānipi anaññasādhāraṇāni, sabbadesavisayattā pana tesaṃ ñāṇānaṃ na tehi buddhaguṇā ahāpetvā gahitā nāma honti.
And here, although the ten powers (dasabala) and other knowledges of the Blessed One are unique, yet because the scope of these knowledges is limited, the Buddha's virtues are not considered to be fully grasped by them.
Và ở đây, mặc dù các tuệ như Thập lực (dasabalañāṇa) của Đức Thế Tôn cũng là những điều không ai khác có được, nhưng vì các tuệ đó có đối tượng hữu hạn, nên các Phật quả không được coi là đã được nắm bắt hoàn toàn thông qua chúng.
Sabbaññutaññāṇassa pana nippadesavisayattā tasmiṃ gahite sabbepi buddhaguṇā gahitā eva nāma honti, tasmā pāḷiatthānusārena tadeva ñāṇaṃ gahitanti veditabbaṃ.
However, because the scope of omniscience (sabbaññutaññāṇa) is unlimited, when it is grasped, all the Buddha's virtues are considered to be grasped. Therefore, it should be understood that only that knowledge is grasped according to the meaning of the Pāḷi.
Tuy nhiên, vì Toàn tri tuệ có đối tượng vô hạn, nên khi tuệ đó được nắm bắt, tất cả các Phật quả đều được coi là đã được nắm bắt. Do đó, cần hiểu rằng tuệ đó được nắm bắt theo ý nghĩa của kinh tạng.
Pāḷiyampi hi ‘‘yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyu’’nti tameva pakāsitaṃ tamantarena aññassa nippadesavisayassa abhāvato, nippadesavisayeneva ca yathābhuccaṃ sammā vadanasambhavatoti.
Indeed, in the Pāḷi, it is declared, "By which, speaking rightly, they would speak the Tathāgata's true praise," because there is no other object without remainder apart from that*, and because it is possible to speak rightly and truly only by means of an object without remainder.
Trong kinh tạng cũng vậy, điều đó đã được công bố: “Nhờ đó, những ai ca ngợi Như Lai một cách đúng đắn và chân thật sẽ ca ngợi”, vì không có tuệ nào khác có đối tượng vô hạn ngoài tuệ đó, và vì sự ca ngợi đúng đắn và chân thật chỉ có thể xảy ra với đối tượng vô hạn.
Aññevāti ettha eva-saddo sanniṭṭhāpanatthoti dassetuṃ ‘‘aññevāti idaṃ panettha vavatthāpanavacana’’nti vuttaṃ, vavatthāpanavacananti ca sanniṭṭhāpanavacananti attho, sanniṭṭhāpanañca avadhāraṇameva.
To show that the word eva in aññevā means "for ascertainment," it is said, "‘aññevā’—this here is a word of ascertainment," and vavatthāpanavacana means "a word of ascertainment," and sanniṭṭhāpana is indeed emphasis.
Ở đây, để trình bày rằng từ eva trong Aññevā có nghĩa là xác định, đã nói “aññevāti idaṃ panettha vavatthāpanavacana” (chữ aññevā ở đây là lời xác định), và vavatthāpanavacana có nghĩa là lời xác định, và sự xác định chính là sự nhấn mạnh.
Kathanti āha ‘‘aññevā’’tiādi.
How? He says, "‘aññevā’" and so on.
Làm sao vậy? (Kinh) nói “aññevā” v.v...
‘‘Na pāṇātipātā veramaṇiādayo’’ti iminā avadhāraṇena nivattitaṃ dasseti.
By this emphasis, "not abstention from taking life and so on," he shows what is excluded.
Với sự nhấn mạnh này, “na pāṇātipātā veramaṇiādayo” (không phải là sự kiêng cữ sát sinh v.v...) trình bày điều đã bị loại bỏ.
Ayañca eva-saddo aniyatadesatāya ca-saddo viya yattha vutto, tato aññatthāpi vacanicchāvasena upatiṭṭhatīti āha ‘‘gambhīrāvā’’tiādi.
And this word eva, due to its indeterminate position, like the word ca, appears elsewhere according to the intention of the speaker; therefore, he says, "gambhīrāvā" and so on.
Và chữ eva này, giống như chữ ca, xuất hiện ở những nơi khác ngoài nơi nó được nói đến theo ý muốn của người nói, nên (kinh) nói “gambhīrāvā” v.v...
Iti-saddena ca ādiatthena duddasāva na sudasā, duranubodhāva na suranubodhā, santāva na darathā, paṇītāva na hīnā, atakkāvacarāva na takkāvacarā, nipuṇāva na lūkhā, paṇḍitavedanīyāva na bālavedanīyāti nivattitaṃ dasseti.
By the word iti and the sense of "and so on," he shows what is excluded: that they are indeed difficult to see, not easy to see; indeed difficult to comprehend, not easy to comprehend; indeed tranquil, not agitated; indeed refined, not inferior; indeed beyond the scope of reasoning, not within the scope of reasoning; indeed subtle, not coarse; indeed knowable by the wise, not knowable by fools.
Và với chữ iti cùng với ý nghĩa v.v..., (kinh) trình bày điều đã bị loại bỏ: chỉ khó thấy chứ không dễ thấy, chỉ khó hiểu chứ không dễ hiểu, chỉ an tịnh chứ không phiền não, chỉ cao thượng chứ không thấp kém, chỉ vượt ngoài suy luận chứ không nằm trong phạm vi suy luận, chỉ vi tế chứ không thô thiển, chỉ được người trí hiểu biết chứ không được kẻ ngu hiểu biết.
Sabbapadehīti yāva ‘‘paṇḍitavedanīyā’’ti idaṃ padaṃ, tāva sabbapadehi.
Sabbapadehī means with all words up to the word "paṇḍitavedanīyā."
Sabbapadehī (bằng tất cả các từ) có nghĩa là bằng tất cả các từ cho đến từ “paṇḍitavedanīyā” (được người trí hiểu biết).
Evaṃ nivattetabbataṃ yuttiyā daḷhīkaronto ‘‘sāvakapāramiñāṇa’’ntiādimāha.
Thus, strengthening the necessity of exclusion with reasoning, he says, "sāvakapāramiñāṇa" and so on.
Khi củng cố sự cần thiết phải loại bỏ như vậy bằng lý lẽ, (kinh) nói “sāvakapāramiñāṇa” v.v...
Tattha sāvakapāramiñāṇanti sāvakānaṃ dānādipāramipāripūriyā nipphannaṃ vijjattayachaḷabhiññācatupaṭisambhidābhedaṃ ñāṇaṃ, tathā paccekabuddhānaṃ paccekabodhiñāṇaṃ.
Therein, sāvakapāramiñāṇa is the knowledge, comprising the three knowledges, six supernormal powers, and four analytical knowledges, perfected by the fulfillment of the perfections of generosity and so on by the disciples. Similarly, for Paccekabuddhas, paccekabodhiñāṇa.
Trong đó, sāvakapāramiñāṇa là tuệ bao gồm tam minh (vijjattaya), lục thông (chaḷabhiññā) và tứ tuệ phân tích (catupaṭisambhidā), được thành tựu nhờ sự viên mãn các ba-la-mật như bố thí của các đệ tử (sāvaka); và tương tự, paccekabodhiñāṇa là tuệ giác của các Bích Chi Phật.
Tatoti sāvakapāramiñāṇato.
Tato means "than the knowledge of the perfections of disciples."
Tato (hơn thế) có nghĩa là hơn sāvakapāramiñāṇa.
Tatthāti sāvakapāramiñāṇe.
Tatthā means "in the knowledge of the perfections of disciples."
Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong sāvakapāramiñāṇa.
Tatopīti anantaraniddiṭṭhato paccekabodhiñāṇatopi.
Tatopī means "even than the immediately indicated knowledge of Paccekabuddhas."
Tatopī (hơn thế nữa) có nghĩa là hơn paccekabodhiñāṇa đã được đề cập ngay trước đó.
Api-saddena, pi-saddena vā ko pana vādo sāvakapāramiñāṇatoti sambhāveti.
By the word api, or by the word pi, he suggests, "What need is there to speak of the knowledge of the perfections of disciples?"
Với chữ api, hoặc chữ pi, (kinh) gợi ý: “Huống hồ là sāvakapāramiñāṇa?”
Tatthāpīti paccekabodhiñāṇepi.
Tatthāpī means "even in the knowledge of Paccekabuddhas."
Tatthāpī (ngay cả ở đó) có nghĩa là ngay cả trong paccekabodhiñāṇa.
Ito panāti sabbaññutaññāṇato pana, tasmā ettha sabbaññutaññāṇe vavatthānaṃ labbhatīti adhippāyo.
Ito panā means "but from the Omniscient Knowledge." Therefore, the intention is that ascertainment is obtained here in the Omniscient Knowledge.
Ito panā (nhưng từ đây) có nghĩa là nhưng từ Toàn tri tuệ. Do đó, ý nghĩa là sự phân biệt được tìm thấy trong Toàn tri tuệ ở đây.
Gambhīresu visesā, gambhīrānaṃ vā visesena gambhīrā. Ayañca gambhīro ayañca gambhīro ime imesaṃ visesena gambhīrāti vā gambhīratarā. Tarasaddenevettha byavacchedanaṃ siddhaṃ.
Gambhīrā are special among the profound, or profound due to their speciality. Or, "this is profound, and this is profound, but these are especially profound among these," thus gambhīratarā. Here, differentiation is achieved by the word tara itself.
Gambhīrā (sâu xa) là những điều đặc biệt trong số những điều sâu xa, hoặc những điều sâu xa một cách đặc biệt. Hoặc, điều này sâu xa và điều kia sâu xa, những điều này sâu xa một cách đặc biệt hơn những điều kia, nên gọi là gambhīratarā (sâu xa hơn). Ở đây, sự phân biệt đã được thiết lập chỉ bằng chữ tara.
Etthāyaṃ yojanā – kiñcāpi sāvakapāramiñāṇaṃ heṭṭhimaṃ heṭṭhimaṃ sekkhañāṇaṃ puthujjanañāṇañca upādāya gambhīraṃ, paccekabodhiñāṇaṃ pana upādāya na tathā gambhīranti ‘‘gambhīramevā’’ti na sakkā byavacchijjituṃ, tathā paccekabodhiñāṇampi yathāvuttaṃ ñāṇamupādāya gambhīraṃ, sabbaññutaññāṇaṃ pana upādāya na evaṃ gambhīranti ‘‘gambhīramevā’’ti na sakkā byavacchijjituṃ, tasmā tattha vavatthānaṃ na labbhati.
Here is the connection: Although the knowledge of the perfections of disciples is profound in comparison to the lower and lower knowledge of trainees and the knowledge of ordinary individuals, it is not so profound in comparison to the knowledge of Paccekabuddhas. Therefore, it cannot be definitively stated as "profound indeed." Similarly, although the knowledge of Paccekabuddhas is profound in comparison to the aforementioned knowledge, it is not so profound in comparison to the Omniscient Knowledge. Therefore, it cannot be definitively stated as "profound indeed." For this reason, ascertainment is not obtained therein.
Ở đây, sự phối hợp là: mặc dù sāvakapāramiñāṇa là sâu xa so với các tuệ thấp hơn của bậc hữu học (sekkhñāṇa) và tuệ của phàm phu (puthujjanañāṇa), nhưng so với paccekabodhiñāṇa thì nó không sâu xa đến mức đó, nên không thể phân biệt bằng cách nói “chỉ là sâu xa”. Tương tự, paccekabodhiñāṇa cũng sâu xa so với tuệ đã nói, nhưng so với Toàn tri tuệ thì nó không sâu xa đến mức đó, nên không thể phân biệt bằng cách nói “chỉ là sâu xa”. Do đó, sự phân biệt không được tìm thấy ở đó.
Sabbaññutaññāṇadhammā pana sāvakapāramiñāṇādīnamiva kiñci upādāya gambhīrābhāvābhāvato ‘‘gambhīrā evā’’ti vavatthānaṃ labbhatīti.
However, the qualities of Omniscient Knowledge, not being non-profound in comparison to anything, like the knowledge of the perfections of disciples and so on, can indeed be ascertained as "profound indeed."
Tuy nhiên, các pháp của Toàn tri tuệ, không giống như sāvakapāramiñāṇa v.v..., không có trạng thái không sâu xa so với bất kỳ tuệ nào, nên sự phân biệt “chỉ là sâu xa” được tìm thấy ở đó.
Yathā cettha vavatthānaṃ dassitaṃ, evaṃ sāvakapāramiñāṇaṃ duddasaṃ.
Just as ascertainment is shown here, so too is the knowledge of the perfections of disciples difficult to see.
Cũng như sự phân biệt được trình bày ở đây, sāvakapāramiñāṇa là khó thấy.
‘‘Paccekabodhiñāṇaṃ pana tato duddasataranti tattha vavatthānaṃ natthī’’tiādinā vavatthānasambhavo netabbo, tenevāha ‘‘tathā duddasāva…pe… veditabba’’nti.
The possibility of ascertainment should be understood by saying, "But the knowledge of Paccekabuddhas is even more difficult to see than that, so there is no ascertainment there," and so on. For this reason, he says, "similarly difficult to see… and so on… should be understood."
“Tuy nhiên, paccekabodhiñāṇa khó thấy hơn thế, nên không có sự phân biệt ở đó” v.v... cần phải hiểu về khả năng phân biệt, chính vì vậy mà (kinh) nói “tathā duddasāva…pe… veditabba” (tương tự, chỉ khó thấy… v.v… cần phải biết).
Pucchāvissajjanantipi pāṭho, tassā pucchāya vissajjananti attho.
There is also the reading pucchāvissajjana, which means "the answer to that question."
Pucchāvissajjana cũng là một cách đọc, có nghĩa là câu trả lời cho câu hỏi đó.
Etanti yathāvuttaṃ vissajjanavacanaṃ.
Eta means the aforementioned word of explanation.
Eta (điều này) có nghĩa là lời giải đáp đã được nói.
Evanti iminā diṭṭhīnaṃ vibhajanākārena.
Eva means "in this manner of dividing views."
Như vậy là bằng cách phân chia các tà kiến này.
Etthāyamadhippāyo – bhavatu tāva niravasesabuddhaguṇavibhāvanupāyabhāvato sabbaññutaññāṇameva ekampi puthunissayārammaṇañāṇakiccasiddhiyā ‘‘atthi bhikkhave, aññeva dhammā’’tiādinā (dī. ni. 1.18) bahuvacanena uddiṭṭhaṃ, tassa pana vissajjanaṃ saccapaccayākārādivisayavisesavasena anaññasādhāraṇena vibhajananayena anārabhitvā sanissayānaṃ diṭṭhigatānaṃ vibhajananayena kasmā āraddhanti?
Herein this is the intention: Let it be that omniscience itself, though one, is presented with a plural term, "Bhikkhus, there are other dhammas," etc., as it is the means of manifesting the Buddha's qualities without remainder, and it accomplishes the function of knowledge with various bases and objects. But why was its explanation not initiated by the method of analysis unique to the Buddha, such as by way of the specific domains of the truths and dependent origination, but rather by the method of analyzing views that have a basis?
Ở đây, ý nghĩa là: Mặc dù toàn giác trí (sabbaññutaññāṇa) tự thân chỉ là một, nhưng vì nó là phương tiện để hiển bày tất cả các đức Phật một cách trọn vẹn, và để thành tựu các chức năng trí tuệ với nhiều đối tượng và nền tảng khác nhau, nên nó được đề cập bằng số nhiều trong câu ‘‘Này các Tỳ-khưu, có những pháp khác nữa’’ v.v. (Dī. Ni. 1.18). Nhưng tại sao lại bắt đầu giải thích bằng cách phân chia các tà kiến có nền tảng (sanissaya diṭṭhigata), thay vì phân tích theo cách đặc biệt không phổ biến (anaññasādhāraṇa) như các phương diện về chân lý và duyên khởi v.v.?
Tattha yathā saccapaccayākārādīnaṃ vibhajanaṃ anaññasādhāraṇaṃ sabbaññutaññāṇasseva visayo, evaṃ niravasesadiṭṭhigatavibhajanampīti dassetuṃ ‘‘buddhānañhī’’tiādi āraddhaṃ, tattha ṭhānānīti kāraṇāni.
Just as the analysis of the Truths, conditioned arising, and so on, being exclusive, is indeed the domain of Omniscient Knowledge, so too, to show that the analysis of all views without remainder is also the domain of Omniscient Knowledge, the passage beginning 'For the Buddhas...' was commenced; there, ṭhānāni means causes.
Để chỉ ra rằng, cũng như việc phân tích các phương diện về chân lý và duyên khởi v.v. là phạm vi đặc biệt chỉ thuộc về toàn giác trí, thì việc phân tích tất cả các tà kiến một cách trọn vẹn cũng vậy, nên đã bắt đầu bằng câu ‘‘Bởi vì của các đức Phật’’ v.v. Ở đây, ṭhānāni có nghĩa là các nguyên nhân.
Gajjitaṃ mahantaṃ hotīti desetabbassa atthassa anekavidhatāya, dubbiññeyyatāya ca nānānayehi pavattamānaṃ desanāgajjitaṃ mahantaṃ vipulaṃ, bahuppabhedañca hoti.
As for 'The roar is great,' due to the manifold nature and the profundity of the meaning to be taught, the roar of the teaching, proceeding by various methods, is great, extensive, and of many varieties.
Tiếng rống lớn là vì ý nghĩa của pháp cần được thuyết giảng có nhiều loại và khó hiểu, nên tiếng rống thuyết pháp (desanāgajjita) diễn ra theo nhiều cách, trở nên vĩ đại, rộng lớn và đa dạng.
Ñāṇaṃ anupavisatīti tato eva ca desanāñāṇaṃ desetabbadhamme vibhāgaso kurumānaṃ anupavisati, te anupavisitvā ṭhitaṃ viya hotīti attho.
As for 'Knowledge enters in,' precisely because of the greatness of that roar, the knowledge of teaching enters into the phenomena to be taught, analyzing them; the meaning is that it is as if it stands having entered into them.
Trí tuệ thâm nhập là từ đó, trí tuệ thuyết pháp thâm nhập vào các pháp cần được thuyết giảng, phân tích chúng một cách chi tiết, ý là nó đứng vững như thể đã thâm nhập vào chúng.
Buddhañāṇassa mahantabhāvo paññāyatīti evaṃvidhassa nāma dhammassa desakaṃ, paṭivedhakañcāti buddhānaṃ desanāñāṇassa, paṭivedhañāṇassa ca uḷārabhāvo pākaṭo hoti.
Thus, the greatness of the teaching-knowledge and the penetrative knowledge of the Buddhas becomes evident, they being the expounders and penetrators of such a doctrine.
Sự vĩ đại của Phật trí được hiển lộ là như vậy, sự vĩ đại của trí tuệ thuyết pháp và trí tuệ thấu triệt của các đức Phật được hiển lộ, vì Ngài là người thuyết giảng và thấu triệt những pháp như vậy.
Desanā gambhīrā hotīti sabhāvena gambhīrānaṃ tesaṃ catubbidhānampi desanā desetabbavasena gambhīrāva hoti, sā pana buddhānaṃ desanā sabbattha, sabbadā ca yānattayamukhenevāti vuttaṃ ‘‘tilakkhaṇāhatā suññatāpaṭisaṃyuttā’’ti, tīhi lakkhaṇehi āhatā, attattaniyato suññabhāvapaṭisaññuttā cāti attho.
As for 'The teaching is profound,' the teaching of those four profundities, which are profound by nature, is indeed profound in terms of what is to be taught. And that teaching of the Buddhas is always, in all respects, through the three modes of comprehension (yāna), as stated by 'struck by the three characteristics and connected with emptiness.' The meaning is: struck by the three characteristics and connected with the state of emptiness from self and what belongs to self.
Giáo pháp thâm sâu là bản chất của bốn loại giáo pháp thâm sâu đó (pháp thâm sâu, ý nghĩa thâm sâu, giáo pháp thâm sâu, sự thấu triệt thâm sâu), giáo pháp luôn thâm sâu theo phương diện các pháp cần được thuyết giảng. Giáo pháp của các đức Phật đó luôn luôn và ở mọi nơi đều thông qua ba đặc tính, như đã nói ‘‘được đánh dấu bằng ba đặc tính, liên quan đến tánh không’’. Ý nghĩa là được đánh dấu bằng ba đặc tính và liên quan đến tánh không của vô ngã và vô ngã sở.
Ettha ca kiñcāpi ‘‘sabbaṃ vacīkammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇapubbaṅgamaṃ ñāṇānuparivattī’’ti (mahāni. 69, 156; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5; netti. 15) vacanato sabbāpi bhagavato desanā ñāṇarahitā nāma natthi, samasamaparakkamanavasena sīhasamānavuttitāya ca sabbattha samānussāhappavatti, desetabbadhammavasena pana desanā visesato ñāṇena anupaviṭṭhā, gambhīratarā ca hotīti daṭṭhabbaṃ.
Here, although it is said that "all vocal action of the Blessed One, the Buddha, is preceded by knowledge and accompanied by knowledge," and thus none of the Blessed One's teaching is devoid of knowledge, and due to his lion-like conduct, which entails equal exertion in all respects, his zeal is equal everywhere, nevertheless, it should be understood that, in terms of the phenomena to be taught, the teaching is especially permeated by knowledge and is exceedingly profound.
Ở đây, mặc dù ‘‘tất cả lời nói của Đức Thế Tôn đều do trí tuệ dẫn đầu và trí tuệ tùy hành’’ (Mahāni. 69, 156; Cūḷani. 85; Paṭi. Ma. 3.5; Netti. 15), nên không có giáo pháp nào của Đức Thế Tôn mà không có trí tuệ, và vì Ngài hành xử như sư tử với nỗ lực bình đẳng ở mọi nơi, nhưng theo phương diện các pháp cần được thuyết giảng, giáo pháp đặc biệt được trí tuệ thâm nhập và trở nên thâm sâu hơn, điều này cần được hiểu.
Kathaṃ pana vinayapaṇṇattiṃ patvā desanā tilakkhaṇāhatā, suññatāpaṭisaññuttā ca hoti, nanu tattha vinayapaṇṇattimattamevāti?
How can the teaching, when it comes to the Vinaya rules, be 'struck by the three characteristics and connected with emptiness'? Is it not just the declaration of Vinaya rules?
Tuy nhiên, khi đến việc chế định Giới luật (Vinaya), giáo pháp làm sao lại được đánh dấu bằng ba đặc tính và liên quan đến tánh không? Chẳng lẽ ở đó chỉ thuần túy là sự chế định Giới luật thôi sao?
Na tattha vinayapaṇṇattimattameva.
No, it is not merely the declaration of Vinaya rules.
Không, ở đó không chỉ thuần túy là sự chế định Giới luật.
Tatthāpi hi sannisinnaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ pavattamānā desanā saṅkhārānaṃ aniccatādivibhāvinī sabbadhammānaṃ attattaniyatā, suññabhāvappakāsinī ca hoti, tenevāha ‘‘anekapariyāyena dhammiṃ kathaṃ katvā’’tiādi.
Even there, a teaching delivered according to the disposition of the assembled audience makes manifest the impermanence and so on of formations, and reveals the emptiness of all phenomena from self and what belongs to self. That is why it is said, 'Having given a discourse on Dhamma in many ways,' and so on.
Ở đó, giáo pháp được thuyết giảng phù hợp với ý hướng của hội chúng đang tề tựu, cũng hiển bày tính vô thường v.v. của các hành (saṅkhāra), và tuyên bố tính vô ngã, tánh không của tất cả các pháp. Chính vì vậy mà đã nói ‘‘sau khi thuyết giảng giáo pháp bằng nhiều phương tiện’’ v.v.
Vinayapaññattinti vinayassa paññāpanaṃ.
Vinayapaññatti means the laying down of the Vinaya.
Vinayapaññatti có nghĩa là sự chế định giới luật.
Ñña-kārassa pana ṇṇa-kāre kate vinayapaṇṇattintipi pāṭho.
And when the 'ñña' sound is changed to 'ṇṇa', the reading vinayapaṇṇatti is also correct.
Cũng có bản đọc là Vinayapaṇṇatti, khi chữ ñña được đổi thành ṇṇa.
Bhūmantaranti dhammānaṃ avatthāvisesañca ṭhānavisesañca.
Bhūmantara means the specific states and specific realms of phenomena.
Bhūmantara có nghĩa là trạng thái đặc biệt và vị trí đặc biệt của các pháp.
Bhavanti dhammā etthāti bhūmīti hi avatthāviseso, ṭhānañca vuccati.
For phenomena exist therein, so it is called bhūmī, meaning a specific state and a realm.
Thật vậy, bhūmi được gọi là trạng thái đặc biệt và vị trí.
Tattha avatthāviseso satiādidhammānaṃ satipaṭṭhānindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgādibhedo ‘‘vaccho, dammo, balībaddo’’ti ādayo viya.
Among these, a specific state refers to the divisions of sati and other phenomena into satipaṭṭhāna, faculties, powers, factors of awakening, path factors, and so on, similar to 'a calf, a tamed ox, a strong ox,' and so forth.
Trong đó, trạng thái đặc biệt là sự phân loại các pháp như niệm (sati) v.v. thành niệm xứ (satipaṭṭhāna), căn (indriya), lực (bala), giác chi (bojjhaṅga), đạo chi (maggaṅga) v.v., giống như ‘‘bê con, bò con, bò đực’’ v.v.
Ṭhānaviseso kāmāvacarādibhedo.
A specific realm refers to divisions such as the sense-sphere realm, and so on.
Vị trí đặc biệt là sự phân loại như cõi dục (kāmāvacara) v.v.
Paccayākāra-saddassa attho heṭṭhā vuttoyeva.
The meaning of the word paccayākāra has already been stated below.
Ý nghĩa của từ paccayākāra đã được giải thích ở phần dưới.
Samayantaranti diṭṭhivisesaṃ, nānāvihitā diṭṭhiyoti attho, aññasamayaṃ vā, bāhirakasamayanti vuttaṃ hoti.
Samayantara means various views, which are diverse views. Alternatively, it means other doctrines, i.e., external doctrines.
Samayantara có nghĩa là các quan điểm đặc biệt, tức là các quan điểm khác nhau, hoặc các quan điểm của ngoại đạo.
Vinayapaññattiṃ patvā mahantaṃ gajjitaṃ hotītiādinā sambandho.
The connection is with 'Having reached the declaration of the Vinaya, a great roar occurs,' and so on.
Có sự liên kết với câu ‘‘khi đến việc chế định Giới luật, có tiếng rống lớn’’ v.v.
Tasmāti yasmā gajjitaṃ mahantaṃ…pe… paṭisaṃyuttā, tasmā.
Tasmā (Therefore) means: because the roar is great... pa... connected with emptiness, therefore.
Do đó là vì tiếng rống lớn… v.v. liên quan đến tánh không, nên.
Chejjagāminīti atekicchagāminī.
Chejjagāminī (leading to severance) means leading to an irremediable state.
Chejjagāminī có nghĩa là không thể cứu chữa được.
Evaṃ otiṇṇe vatthusminti yathāvuttanayena lahukagarukādivasena tadanurūpe vatthumhi otarante.
As for 'in a matter thus arisen,' it means when a matter appropriate to it arises, in the manner stated, distinguishing between light and heavy, and so on.
Khi sự việc đã xảy ra như vậy có nghĩa là khi sự việc phù hợp với cách đã nói, theo phương diện nhẹ, nặng v.v. đã xảy ra.
Yaṃ sikkhāpadapaññāpanaṃ nāma atthi, tatthāti sambandho.
The connection is: in that which is called the laying down of a training rule.
Có sự liên kết với câu ‘‘trong việc chế định giới luật’’.
Thāmoti ñāṇasāmatthiyaṃ.
Thāmo (strength) means the capability of knowledge.
Thāmo có nghĩa là năng lực trí tuệ.
Balanti akampanasaṅkhāto vīrabhāvo.
Balaṃ (power) means the heroic nature of unshakability due to restlessness.
Bala có nghĩa là sự dũng mãnh được gọi là không rung động.
Thāmo balanti vā sāmatthiyavacanameva paccavekkhaṇādesanāñāṇavasena yojetabbaṃ.
Alternatively, thāmo balaṃ (strength, power) is merely an expression of capability, to be understood in terms of reviewing knowledge and teaching knowledge.
Hoặc, thāmo bala chỉ là từ chỉ năng lực, cần được liên kết theo phương diện trí tuệ quán xét và trí tuệ thuyết pháp.
Paccavekkhaṇāñāṇapubbaṅgamañhi desanāñāṇaṃ.
For teaching knowledge is indeed preceded by reviewing knowledge.
Thật vậy, trí tuệ thuyết pháp có trí tuệ quán xét làm tiền đề.
Esāti sikkhāpadapaññāpanameva vuccamānapadamapekkhitvā pulliṅgena niddisati, eso sikkhāpadapaññāpanasaṅkhāto visayo aññesaṃ avisayoti attho.
Esā (This) refers to the laying down of a training rule itself, indicating it in the masculine gender, having in mind the word to be spoken. The meaning is that this domain, called the laying down of a training rule, is not the domain of others.
Esā chỉ ra việc chế định giới luật bằng giống đực, xét theo từ sẽ được nói đến. Ý nghĩa là phạm vi được gọi là chế định giới luật này không phải là phạm vi của những người khác.
Itīti tathāvisayāvisayabhāvassa hetubhāvena paṭiniddesavacanaṃ, nidassanattho vā iti-saddo, tena ‘‘idaṃ lahukaṃ, idaṃ garuka’’ntiādinayaṃ niddisati.
Iti (Thus) is a referential word, indicating the cause of being a domain or non-domain in that manner. Or the word iti has the meaning of an illustration; by it, the method of 'this is light, this is heavy,' and so on, is illustrated.
Iti là từ chỉ sự tái chỉ định theo nghĩa nguyên nhân của trạng thái là đối tượng và không phải đối tượng như vậy, hoặc từ iti có nghĩa là ví dụ, qua đó chỉ ra cách thức ‘‘cái này là nhẹ, cái này là nặng’’ v.v.
Evamaparatthāpi yathāsambhavaṃ.
And similarly in other places, as far as applicable.
Tương tự như vậy ở những nơi khác, tùy theo khả năng.
Yadipi kāyānupassanādivasena satipaṭṭhānādayo suttantapiṭake (dī. ni. 2.374; ma. ni. 1.107) vibhattā, tathāpi suttantabhājanīyādivasena abhidhammeyeva te visesato vibhattāti āha ‘‘ime cattāro satipaṭṭhānā…pe… abhidhammapiṭakaṃ vibhajitvā’’ti.
Although the satipaṭṭhāna and other factors are expounded in the Suttanta Piṭaka according to contemplation of the body and so on, they are especially expounded in the Abhidhamma itself, in terms of suttantabhājanīya (sutta-division) and so on. Therefore, it is said: "These four satipaṭṭhāna... pe... having analyzed the Abhidhamma Piṭaka."
Mặc dù niệm xứ (satipaṭṭhāna) v.v. đã được phân tích trong Tạng Kinh (Dī. Ni. 2.374; Ma. Ni. 1.107) theo phương diện quán thân v.v., nhưng chúng được phân tích đặc biệt trong Vi Diệu Pháp theo phương diện phân tích của Tạng Kinh v.v., nên đã nói ‘‘bốn niệm xứ này… v.v. phân tích Tạng Vi Diệu Pháp’’.
Tattha satta phassāti sattaviññāṇadhātusampayogavasena vuttaṃ.
There, 'seven contacts' is stated in terms of being conjoined with the seven elements of consciousness.
Trong đó, bảy xúc được nói theo phương diện tương ưng với bảy thức giới.
Tathā ‘‘satta vedanā’’tiādipi.
Similarly, 'seven feelings' and so on.
Tương tự như vậy, ‘‘bảy thọ’’ v.v. cũng vậy.
Lokuttarā dhammā nāmāti ettha iti-saddo ādiattho, pakārattho vā, tena vuttāvasesaṃ abhidhamme āgataṃ dhammānaṃ vibhajitabbākāraṃ saṅgaṇhāti.
As for 'Supramundane phenomena, namely...,' here the word iti has the meaning of 'and so on' or 'manner.' By it, it encompasses the remaining ways of analyzing phenomena found in the Abhidhamma that have not been mentioned.
Các pháp siêu thế Ở đây, từ iti có nghĩa là sự bắt đầu hoặc sự loại biệt, qua đó bao gồm cách thức phân tích các pháp còn lại được đề cập trong Vi Diệu Pháp.
Catuvīsatisamantapaṭṭhānāni etthāti catuvīsatisamantapaṭṭhānanti bāhiratthasamāso.
It is a bāhirattha samāsa (compound referring to an external meaning), meaning 'the twenty-four all-encompassing Paṭṭhānas are in this'.
Catuvīsatisamantapaṭṭhāna là một hợp chất bāhirattha (hợp chất chỉ định một thứ bên ngoài), có nghĩa là có hai mươi bốn samantapaṭṭhāna trong đó.
‘‘Abhidhammapiṭaka’’nti etassa hi idaṃ visesanaṃ.
For this is an attribute of 'Abhidhamma Piṭaka'.
Thật vậy, đây là tính từ của ‘‘Abhidhammapiṭaka’’.
Ettha ca paccayanayaṃ aggahetvā dhammavaseneva samantapaṭṭhānassa catuvīsatividhatā vuttā.
And here, the twenty-fourfold nature of the Samantapaṭṭhāna is stated based solely on phenomena, without taking into account the method of conditionality.
Ở đây, số lượng hai mươi bốn loại của samantapaṭṭhāna được nói đến chỉ theo phương diện các pháp, không xét đến phương pháp duyên.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói —
Navahākārehīti uppādādīhi navahi paccayākārehi.
Navahākārehi (by nine modes) means by the nine modes of conditionality, such as arising, and so on.
Bằng chín phương diện là bằng chín phương diện duyên khởi như sự phát sinh (uppāda) v.v.
Taṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘uppādo hutvā’’tiādi vuttaṃ.
To show its essence, the passage beginning 'having become arising' is stated.
Để hiển thị bản chất đó, đã nói ‘‘uppādo hutvā’’ v.v.
Tattha uppajjati etasmā phalanti uppādo, phaluppattiyā kāraṇabhāvo.
There, that from which a result arises is uppāda, the state of being a cause for the arising of a result.
Ở đó, quả khởi lên từ cái này, nên đây là uppāda (sự khởi lên), tức là trạng thái nhân của sự khởi lên của quả.
Sati ca avijjāya saṅkhārā uppajjanti, nāsati.
For formations arise when ignorance is present, but not when it is absent.
Chỉ khi có vô minh (avijjā) thì các hành (saṅkhārā) mới khởi lên, không phải khi không có vô minh.
Tasmā avijjā saṅkhārānaṃ uppādo hutvā paccayo hoti, tathā pavattati dharati etasmiṃ phalanti pavattaṃ. Nimīyati phalametasminti nimittaṃ. (Nidadāti phalaṃ attano paccayuppannaṃ etenāti nidānaṃ.) (Etthantare aṭṭhakathāya na sameti) āyūhati phalaṃ attano paccayuppannuppattiyā ghaṭeti etenāti āyūhanaṃ. Saṃyujjati phalaṃ attano paccayuppannena etasminti saṃyogo. Yattha sayaṃ uppajjati, taṃ palibuddhati phalametenāti palibodho. Paccayantarasamavāye sati phalamudayati etenāti samudayo. Hinoti kāraṇabhāvaṃ gacchatīti hetu. Avijjāya hi sati saṅkhārā pavattanti, dharanti ca, te avijjāya sati attano phalaṃ (nidadanti) (paṭi. ma. 1.45; dī. ni. ṭī. 1.28 passitabbaṃ) bhavādīsu khipanti, āyūhanti attano phaluppattiyā ghaṭenti, attano phalena saṃyujjanti, yasmiṃ santāne sayaṃ uppannā taṃ palibuddhanti, paccayantarasamavāye udayanti uppajjanti, hinoti ca saṅkhārānaṃ kāraṇabhāvaṃ gacchati, tasmā avijjā saṅkhārānaṃ pavattaṃ hutvā…pe… paccayo hutvā paccayo hoti.
Therefore, avijjā, having become the origin of saṅkhārā, is a condition. Likewise, when the result occurs and endures in this cause, it is pavattaṃ (occurrence). That in which the result is identified is nimittaṃ (sign). (It deposits its own conditioned result by this; thus, nidānaṃ*.) (This does not conform to the Aṭṭhakathā here). That by which the result is joined for its own conditioned arising is āyūhanaṃ (accumulation). That in which the result connects with its own conditioned cause is saṃyogo (conjunction). That which, having arisen of its own accord in a mental continuum, binds the result by this is palibodho (fetter). That by which the result arises when there is a concurrence of other conditions is samudayo (arising). That which goes into the state of being a cause is hetu (root cause). Indeed, when avijjā is present, saṅkhārā occur and endure. When avijjā is present, they (saṅkhārā) bestow their own results; they cast them into existences and so on; they strive and combine for their own results to arise; they conjoin with their own results; they bind the mental continuum in which they themselves have arisen; they arise when there is a concurrence of other conditions; and they enter into the state of being the cause of saṅkhārā. Therefore, avijjā, having become the occurrence of saṅkhārā… and having become a condition, is a condition.
Do đó, vô minh là nhân, là sự khởi lên (uppāda) của các hành. Tương tự, quả vận hành và tồn tại trong cái này, nên đó là pavattaṃ (sự vận hành). Quả được nhận biết từ cái này, nên đó là nimittaṃ (dấu hiệu). (Cái này ban tặng quả tự sinh của chính nó, nên đó là nidānaṃ.) (Ở đây, không khớp với Chú giải) Cái này nỗ lực, kết nối để quả tự sinh của chính nó khởi lên, nên đó là āyūhanaṃ (sự nỗ lực). Quả tự kết hợp với cái tự sinh của chính nó từ cái này, nên đó là saṃyogo (sự kết hợp). Ở đâu tự nó khởi lên, cái đó bị quả ràng buộc bởi cái này, nên đó là palibodho (sự ràng buộc). Khi có sự kết hợp của các nhân khác, quả khởi lên từ cái này, nên đó là samudayo (nguyên nhân, sự tập khởi). Cái này đi đến trạng thái nhân, nên đó là hetu (nhân). Thật vậy, khi có vô minh, các hành vận hành và tồn tại, và khi có vô minh, chúng ban tặng quả của chính mình (hãy xem Paṭisambhidāmagga 1.45; Dīghanikāya Ṭīkā 1.28) vào các cõi hữu (bhava) v.v., chúng nỗ lực, kết nối để quả của chính mình khởi lên, chúng kết hợp với quả của chính mình, chúng ràng buộc dòng tương tục (santāna) nơi chúng tự khởi lên, chúng khởi lên khi có sự kết hợp của các nhân khác, và chúng đi đến trạng thái nhân của các hành. Do đó, vô minh là nhân, là sự vận hành (pavattaṃ) của các hành… v.v… là nhân.
Evaṃ avijjāya saṅkhārānaṃ kāraṇabhāvūpagamanavisesā uppādādayo veditabbā.
Thus, the distinctions of avijjā entering the state of being a cause for saṅkhārā, such as origin and so on, should be understood.
Như vậy, các trạng thái đặc biệt của vô minh đi đến trạng thái nhân của các hành, như uppāda v.v., cần được hiểu.
Saṅkhārādīnaṃ viññāṇādīsupi eseva nayo.
The same method applies to saṅkhārā and so on with regard to viññāṇa and so on.
Đối với các hành (saṅkhārā) v.v. và thức (viññāṇa) v.v. cũng theo cách tương tự.
Tamatthaṃ paṭisambhidāmaggapāḷiyā sādhentena ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ.
The words “yathāha” (as it is said) and so on were spoken by the teacher to establish that meaning according to the Paṭisambhidāmagga Pāḷi.
Để chứng minh ý nghĩa đó bằng kinh Paṭisambhidāmagga, đã nói: “yathāha” (như đã nói) v.v.
Tattha tiṭṭhati etenāti ṭhiti, paccayo, uppādo eva ṭhiti uppādaṭṭhiti. Evaṃ sesesupi.
Therein, that by which something stands is ṭhiti (standing, endurance), a condition. The origin itself is the standing; thus, uppādaṭṭhiti (standing as origin). The same applies to the rest.
Ở đó, cái này tồn tại bởi cái này, nên đó là ṭhiti (sự tồn tại), tức là nhân. Sự khởi lên (uppāda) chính là sự tồn tại (ṭhiti), nên đó là uppādaṭṭhiti (sự tồn tại của sự khởi lên). Các trường hợp còn lại cũng tương tự.
Yasmā pana ‘‘āsavasamudayā avijjāsamudayo’’ti (ma. ni. 1.103) vuttattā āsavāva avijjāya paccayo, tasmā vuttaṃ ‘‘ubhopete dhammā ‘‘paccayasamuppannā’’ti, avijjā ca saṅkhārā ca ubhopete dhammā paccayato eva samuppannā, na vinā paccayenāti attho.
However, because it is said, "From the arising of the āsavas comes the arising of avijjā" (Ma. Ni. 1.103), the āsavas themselves are the condition for avijjā. Therefore, it is said: "Both these phenomena are conditioned by causes." This means that both avijjā and saṅkhārā arise solely from conditions, not without conditions.
Vì đã nói “do sự tập khởi của các lậu hoặc (āsava) mà vô minh (avijjā) tập khởi” (Majjhima Nikāya 1.103), nên chính các lậu hoặc là nhân của vô minh. Do đó, đã nói: “cả hai pháp này đều là ‘duyên sinh’” (ubhopete dhammā “paccayasamuppannā”); vô minh và các hành, cả hai pháp này đều do duyên mà khởi lên, không phải không có duyên, đó là ý nghĩa.
Paccayapariggahe paññāti saṅkhārānaṃ, avijjāya ca uppādādike paccayākāre paricchinditvā gahaṇavasena pavattā paññā.
Wisdom in discerning conditions means the wisdom that proceeds by delimiting and apprehending the causal aspects of saṅkhārā and avijjā, such as their origin and so on.
Trí tuệ trong việc thấu hiểu các duyên (paccayapariggahe paññā) là trí tuệ phát sinh do việc phân định và nắm bắt các trạng thái duyên như sự khởi lên (uppāda) v.v. của các hành (saṅkhārā) và vô minh (avijjā).
Dhammaṭṭhitiñāṇanti paccayuppannadhammānaṃ paccayabhāvato dhammaṭṭhitisaṅkhāte paṭiccasamuppāde ñāṇaṃ.
Dhammaṭṭhitiñāṇaṃ (knowledge of the stability of phenomena) is the knowledge regarding the Paṭiccasamuppāda, which is called Dhammaṭṭhiti, due to the causal nature of conditioned phenomena.
Dhammaṭṭhitiñāṇaṃ (trí tuệ về sự an trụ của pháp) là trí tuệ về duyên khởi (paṭiccasamuppāda) được gọi là sự an trụ của pháp (dhammaṭṭhiti), do trạng thái nhân của các pháp duyên sinh (paccayuppannadhammā).
‘‘Dvādasa paṭiccasamuppādā’’ti vacanato hi dvādasa paccayā eva paṭiccasamuppādo.
For indeed, according to the statement "The twelve Paṭiccasamuppādas," the Paṭiccasamuppāda consists solely of the twelve conditions.
Thật vậy, theo lời dạy “mười hai duyên khởi” (dvādasa paṭiccasamuppādā), thì chính mười hai duyên là duyên khởi.
Ayañca nayo na paccuppanne eva, atha kho atītānāgatesupi, na ca avijjāya eva saṅkhāresu, atha kho saṅkhārādīnaṃ viññāṇādīsupi labbhatīti paripuṇṇaṃ katvā paccayākārassa vibhattabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘atītampi addhāna’’ntiādi pāḷimāhari.
And this method is not only applicable to the present, but also to the past and future. Moreover, it is not only found in the relationship of avijjā to saṅkhārā, but also in the relationships of saṅkhārā and so on to viññāṇa and so on. To fully demonstrate the elaborated nature of the causal aspect, the Pāḷi passage beginning “atītampi addhānaṃ” (even the past duration) was introduced.
Và phương pháp này không chỉ áp dụng cho hiện tại, mà còn cho quá khứ và vị lai; và không chỉ cho vô minh đối với các hành, mà còn cho các hành v.v. đối với thức (viññāṇa) v.v. Để trình bày sự phân loại của các trạng thái nhân một cách đầy đủ, đã trích dẫn đoạn kinh “atītampi addhānaṃ” (thời quá khứ) v.v.
Paṭṭhāne (paṭṭhā. 1.1) pana dassitā hetādipaccayāevettha uppādādipaccayākārehi gahitāti tepi yathāsambhavaṃ nīharitvā yojetabbā.
However, the conditions such as root cause (hetu) and so on, as shown in the Paṭṭhāna (Paṭṭhāna 1.1), are understood here through the causal aspects of origin and so on. Therefore, they should also be extracted and applied as appropriate.
Tuy nhiên, các nhân như nhân (hetu) v.v. đã được trình bày trong Paṭṭhāna (Paṭṭhāna 1.1) được hiểu ở đây theo các trạng thái nhân như sự khởi lên (uppāda) v.v. Do đó, chúng cũng cần được rút ra và kết hợp tùy theo khả năng.
Ativitthārabhayena pana na yojayimha, atthikehi ca visuddhimaggādito (visuddhi. 2.594) gahetabbā.
But out of fear of excessive elaboration, we have not applied them. Those who desire to do so should take them from the Visuddhimagga and other texts.
Tuy nhiên, vì sợ quá dài dòng, chúng tôi không kết hợp chúng, và những ai quan tâm có thể lấy từ Visuddhimagga v.v. (Visuddhimagga 2.594).
Tassa tassa dhammassāti saṅkhārādipaccayuppannadhammassa.
Of each particular phenomenon means of the conditioned phenomena such as saṅkhārā and so on.
Tassa tassa dhammassā (của pháp này, pháp kia) có nghĩa là của pháp duyên sinh như các hành (saṅkhārā) v.v.
Tathā tathā paccayabhāvenāti uppādādihetādipaccayasattiyā.
In such and such a causal mode means by the power of the conditions, such as origin, root cause, and so on.
Tathā tathā paccayabhāvenā (bằng trạng thái nhân như thế này, như thế kia) có nghĩa là bằng năng lực nhân như uppāda v.v. và hetu v.v.
Kammakilesavipākavasena tīṇi vaṭṭāni yassāti tivaṭṭaṃ. Atītapaccuppannānāgatavasena tayo addhā kālā etassāti tiyaddhaṃ. Hetuphalaphalahetuhetuphalavasena tayo sandhayo etassāti tisandhi. Saṅkhippanti ettha avijjādayo, viññāṇādayo cāti saṅkhepā, hetu, vipāko ca.
That which has three rounds by way of kamma, defilements, and results is tivaṭṭaṃ (the three rounds). That which has three durations by way of past, present, and future is tiyaddhaṃ (the three durations). That which has three connections by way of cause-result, result-cause, and cause-result is tisandhi (the three connections). Ignorance (avijjā) and so on, and consciousness (viññāṇa) and so on, are summarized here; thus, saṅkhepā (summaries/segments), which are cause and result.
Cái có ba vòng (vaṭṭa) theo nghiệp (kamma), phiền não (kilesa) và quả dị thục (vipāka) được gọi là tivaṭṭaṃ (ba vòng). Cái có ba thời (addhā) theo quá khứ (atīta), hiện tại (paccuppanna) và vị lai (anāgata) được gọi là tiyaddhaṃ (ba thời). Cái có ba sự nối kết (sandhi) theo nhân-quả, quả-nhân và nhân-quả được gọi là tisandhi (ba sự nối kết). Vô minh (avijjā) v.v. và thức (viññāṇa) v.v. được tóm tắt ở đây, nên đó là saṅkhepā (các phần tóm tắt), tức là nhân và quả dị thục.
Atha vā hetu vipākoti saṅkhippantīti saṅkhepā. Avijjādayo, viññāṇādayo ca koṭṭhāsapariyāyo vā saṅkhepasaddo.
Alternatively, saṅkhepā (summaries/segments) means that cause and result are summarized. The word saṅkhepa also refers to parts or divisions such as avijjā and so on, and viññāṇa and so on.
Hoặc, các pháp được tóm tắt là nhân và quả dị thục, nên đó là saṅkhepā. Từ saṅkhepa cũng là một từ đồng nghĩa với phần (koṭṭhāsa), chỉ vô minh (avijjā) v.v. và thức (viññāṇa) v.v.
Atītahetusaṅkhepādivasena cattāro saṅkhepā yassāti catusaṅkhepaṃ. Sarūpato avuttāpi tasmiṃ tasmiṃ saṅkhepe ākirīyanti avijjāsaṅkhārādiggahaṇehi pakāsīyantīti ākārā, atītahetuādīnaṃ pakārā.
That which has four segments, such as the past-cause segment and so on, is catusaṅkhepaṃ (four-segmented). Although not literally stated, the modes of past causes and so on are elucidated by the apprehension of avijjā, saṅkhārā, and so on, in each segment; thus, they are ākārā (modes).
Cái có bốn phần tóm tắt (saṅkhepa) theo phần tóm tắt nhân quá khứ (atītahetusaṅkhepa) v.v. được gọi là catusaṅkhepaṃ (bốn phần tóm tắt). Mặc dù không được nói rõ về bản chất, nhưng chúng được trình bày, được chỉ rõ bằng cách nắm bắt vô minh (avijjā), các hành (saṅkhārā) v.v. trong từng phần tóm tắt (saṅkhepa) đó, nên đó là ākārā (các khía cạnh), tức là các loại của nhân quá khứ (atītahetu) v.v.
Te saṅkhepe pañca pañca katvā vīsati ākārā etassāti vīsatākāraṃ.
That which has twenty modes by making those segments into five each is vīsatākāraṃ (twenty-moded).
Cái có hai mươi khía cạnh (ākāra) bằng cách chia năm năm cho các phần tóm tắt (saṅkhepa) đó được gọi là vīsatākāraṃ (hai mươi khía cạnh).
Khattiyādibhedena anekabhedabhinnāpi sassatavādino jātisatasahassānussaraṇādikassa abhinivesahetuno vasena cattārova honti, na tato uddhaṃ, adho vāti sassatavādīnaṃ parimāṇaparicchedassa anaññavisayataṃ dassetuṃ ‘‘cattāro janā’’tiādimāha.
To show that the scope of determining the measure of the eternalists (sassatavādī) is not accessible to others, even though they are divided into many groups such as Khattiyas and so on, they are only four by way of the root cause of clinging, such as the recollection of a hundred thousand previous births, and no more or less than that. Thus, the passage beginning “cattāro janā” (four persons) is said.
Để chỉ ra rằng sự phân định số lượng của những người theo thuyết thường kiến (sassatavādī) không phải là đối tượng của bất kỳ ai khác, mà chỉ có Bậc Toàn Giác, mặc dù có nhiều loại khác nhau như Khattiya (sát đế lợi) v.v., nhưng những người theo thuyết thường kiến chỉ có bốn loại, không hơn không kém, nên đã nói “cattāro janā” (bốn hạng người) v.v.
Esa nayo itaresupi.
This method applies to the others as well.
Điều này cũng áp dụng cho các trường hợp khác.
Tattha cattāro janāti cattāro janasamūhāti attho gahetabbo tesu ekekassāpi anekappabhedato.
Therein, cattāro janā should be understood as four groups of people, because each of them has many distinctions.
Ở đó, cattāro janā (bốn hạng người) nên được hiểu là bốn nhóm người, vì mỗi người trong số họ cũng có nhiều phân loại khác nhau.
Teti dvāsaṭṭhidiṭṭhigatavādino.
They are the proponents of the sixty-two wrong views (diṭṭhigata).
Te (họ) là những người theo sáu mươi hai tà kiến (diṭṭhigata).
Idaṃ nissāyāti idappaccayatāya sammā aggahaṇaṃ.
Relying on this means incorrectly grasping the nature of dependent co-arising.
Idaṃ nissāya (nương tựa vào điều này) là sự không nắm bắt đúng đắn về tính duyên sinh (idappaccayatā).
Tatthāpi ca hetuphalabhāvena sambandhānaṃ dhammānaṃ santatighanassa abheditattā paramatthato vijjamānampi bhedanibandhanaṃ nānattanayaṃ anupadhāretvā gahitaṃ ekattaggahaṇaṃ nissāya.
And even in that, it is by relying on the apprehension of unity, which is grasped without discerning the manifold method rooted in differentiation, despite the difference existing in the ultimate sense due to the unbroken density of the continuity of phenomena connected by way of cause and effect.
Và ở đó, do sự liên tục dày đặc của các pháp liên hệ theo trạng thái nhân-quả không bị phá vỡ, nên nương tựa vào sự nắm bắt nhất thể (ekattaggahaṇa) đã được nắm bắt mà không xem xét phương pháp đa dạng (nānattanaya) liên quan đến sự phân biệt, mặc dù nó tồn tại theo nghĩa tối hậu (paramattha).
Idaṃ gaṇhantīti idaṃ sassataggahaṇaṃ abhinivissa voharanti, iminā nayena ekaccasassatavādādayopi yathāsambhavaṃ yojetvā vattabbā.
They grasp this means they cling to this eternalist view and express it. In this way, the partial eternalist views and so on should be applied and stated as appropriate.
Idaṃ gaṇhantī (họ nắm giữ điều này) có nghĩa là họ chấp thủ và nói về sự nắm giữ thường kiến này. Theo cách này, các thuyết thường kiến một phần (ekaccasassatavāda) v.v. cũng cần được kết hợp và giải thích tùy theo khả năng.
Bhinditvāti ‘‘ātappamanvāyā’’tiādinā vibhajitvā, ‘‘tayidaṃ bhikkhave tathāgato pajānātī’’tiādinā (dī. ni. 1.36) vā vidhamitvā.
Having broken up means having analyzed by "relying on exertion" and so on, or having dispelled by "O bhikkhus, the Tathāgata understands this" and so on.
Bhinditvā (bằng cách phân chia) có nghĩa là bằng cách phân tích theo “ātappamanvāya” (nỗ lực tự thân) v.v., hoặc bằng cách phá bỏ theo “tayidaṃ bhikkhave tathāgato pajānāti” (này các Tỳ-khưu, Như Lai biết rõ điều đó) v.v. (Dīghanikāya 1.36).
Nijjaṭanti anonaddhaṃ.
Unentangled means not interwoven.
Nijjaṭaṃ (không rối rắm) có nghĩa là không bị vướng mắc.
Nigumbanti anāvuṭaṃ.
Unobstructed means not overgrown.
Nigumbaṃ (không rậm rạp) có nghĩa là không bị che khuất.
Apica veḷuādīnaṃ heṭṭhupariyasaṃsibbanaṭṭhena jaṭā. Kusādīnaṃ ovaraṇaṭṭhena gumbo. Tassadisatāya diṭṭhigatānaṃ byākulā pākaṭatā ‘‘jaṭā, gumbo’’ti ca vuccati, diṭṭhijaṭāvijaṭanena, diṭṭhigumbavivaraṇena ca nijjaṭaṃ nigumbaṃ katvāti attho.
Furthermore, jaṭā (tangle/matted hair) refers to the intertwining of bamboo and so on, at the bottom and top. Gumbo (bush/thicket) refers to the obstructing nature of kusa grass and so on. The confused and manifest nature of wrong views is also called "jaṭā" and "gumbo" because of its similarity to these. This means having made it unentangled and unobstructed by untangling the tangle of views and unveiling the thicket of views.
Hơn nữa, jaṭā (rối rắm) được gọi là sự vướng víu trên dưới của tre v.v. Gumbo (rậm rạp) được gọi là sự che phủ của cỏ v.v. Do sự tương đồng với điều đó, sự rối rắm và hiển lộ của các tà kiến (diṭṭhigata) cũng được gọi là “jaṭā, gumbo” (rối rắm, rậm rạp). Ý nghĩa là bằng cách gỡ bỏ sự rối rắm của tà kiến (diṭṭhijaṭā) và mở ra sự rậm rạp của tà kiến (diṭṭhigumba), làm cho chúng không rối rắm và không rậm rạp.
29. Atthi pariyāyo santi-saddo, so ca saṃvijjantipariyāyo, saṃvijjamānatā ca ñāṇena upalabbhamānatāti āha ‘‘santī’’tiādi.
29. The word santi is a synonym, and it is a synonym for 'saṃvijjanti' (they exist). And 'saṃvijjamānatā' (existence) is the state of being comprehended by knowledge. Therefore, it is said "santi" (they exist) and so on.
29. Có một từ đồng nghĩa santi, và từ đó là từ đồng nghĩa với saṃvijjanti (hiện hữu), và sự hiện hữu được nhận biết bằng trí tuệ, nên đã nói “santī” (hiện hữu) v.v.
Saṃvijjamānaparidīpanena pana ‘‘santī’’ti iminā padena tesaṃ diṭṭhigatikānaṃ vijjamānatāya avicchinnataṃ, tato ca nesaṃ micchāgāhato sithilakaraṇavivecanehi attano desanāya kiccakāritaṃ, avitathatañca dīpeti dhammarājā.
By demonstrating their existence, the Dhamma King, through the word “santi,” reveals the unbroken continuity of those holding wrong views, and thereby also reveals the effectiveness and truthfulness of his teaching through softening and elucidating their wrong grasp.
Tuy nhiên, bằng cách trình bày sự hiện hữu, Đức Pháp Vương (Dhammarājā) đã chỉ ra rằng bằng từ “santī” này, sự liên tục không gián đoạn của sự hiện hữu của những người theo tà kiến đó, và từ đó, sự cần thiết của bài giảng của Ngài trong việc làm cho họ nới lỏng khỏi sự chấp trước sai lầm của họ bằng cách làm cho họ buông bỏ và thanh lọc, và sự chân thật của bài giảng đó.
Atthīti ca santipadena samānattho puthuvacanavisayo eko nipāto ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā’’tiādīsu (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110; 3.154; saṃ. ni. 4.127) viya.
And atthi is a particle, having the same meaning as the word santi, and taking a plural form, as in "In this body there are hairs" and so on.
Từ Atthī là một từ bất biến (nipāto) có cùng ý nghĩa (samānattho) với từ santi, có phạm vi sử dụng cho số nhiều (puthuvacanavisayo), giống như trong các câu “atthi imasmiṃ kāye kesā” (có tóc trong thân này) và các câu tương tự.
Ālapanavacananti buddhālapanavacanaṃ.
Ālapanavacanaṃ (addressing word) means the word of addressing the Buddhas.
Ālapanavacana có nghĩa là lời xưng hô của chư Phật (buddhālapanavacanaṃ).
Bhagavāyeva hi ‘‘bhikkhave, bhikkhavo’’ti ca ālapati, na sāvakā.
Indeed, only the Blessed One addresses "bhikkhus, O bhikkhus," not the disciples.
Quả thật, chỉ có Đức Thế Tôn (Bhagavāyeva) mới xưng hô là “này các Tỳ-kheo” (bhikkhave, bhikkhavo), chứ không phải các đệ tử (na sāvakā).
Sāvakā pana ‘‘āvuso, āyasmā’’tiādisambandhaneneva.
But disciples address one another only with terms like "āvuso, venerable one."
Nhưng các đệ tử (sāvakā) thì chỉ xưng hô bằng cách dùng các từ như “này hiền giả” (āvuso) hoặc “này tôn giả” (āyasmā) và tương tự.
‘‘Eke’’ti vutte ekacceti attho eva saṅkhyāvācakassa eka-saddassa niyatekavacanattā, na samitabahitapāpatāya samaṇabrāhmaṇāti āha ‘‘pabbajjūpagatabhāvenā’’tiādi.
When "eke" is stated, the meaning is simply "ekacce" (some), because the word "eka," which denotes number, always takes the singular form. It is said, "because of having entered the homeless life," and so on, that they are not recluses and brahmins due to having extinguished and banished evil.
Khi nói “Eke”, ý nghĩa là ekacce (một số), vì từ eka (một) là từ chỉ số lượng luôn ở số ít (niyatekavacanattā), chứ không phải là Sa-môn, Bà-la-môn đã dứt bỏ tội lỗi (samitabahitapāpatāya); do đó, nói “pabbajjūpagatabhāvenā” (bằng cách đã xuất gia) và tương tự.
Tathā vā hontu, aññathā vā, sammutimatteneva idhādhippetāti dasseti ‘‘lokenā’’tiādinā.
Thus, whether they are so or otherwise, it is explained by "by the world" and so on, that here it is meant by mere convention.
Dù họ có như vậy hay cách khác, ở đây ý muốn nói chỉ là theo quy ước (sammutimatteneva), điều này được chỉ ra bằng cách nói “lokenā” (bởi thế gian) và tương tự.
Sassatādivasena pubbantaṃ kappentīti pubbantakappikā. Yasmā pana tesaṃ pubbantaṃ purimasiddhehi taṇhādiṭṭhikappehi kappetvā āsevanabalavatāya, vicitravuttitāya ca vikappetvā aparabhāgasiddhehi abhinivesabhūtehi taṇhādiṭṭhigāhehi gaṇhanti abhinivisanti parāmasanti, tasmā vuttaṃ ‘‘pubbantaṃ kappetvā vikappetvā gaṇhantī’’ti.
Those who speculate about the past in terms of eternity etc. are speculators about the past (pubbantakappikā). But because these individuals speculate about the past—that is, the aggregates of craving and wrong view established in the past—and diversify their speculations due to the strength of their adherence and their varied expressions, and then cling to them—that is, cling, adhere, or grasp—by means of craving and wrong view that arise in the latter part as obsessions, it is said, "having speculated and diversified their speculations about the past, they cling to it."
Những người chấp thủ vào quá khứ (pubbantaṃ) theo quan điểm thường kiến (sassatādivasena) và tương tự, được gọi là pubbantakappikā (những người chấp thủ quá khứ). Vì những người này kappetvā (tưởng tượng) quá khứ (pubbantaṃ) bằng các chấp thủ về tham ái và tà kiến đã có từ trước (purimasiddhehi taṇhādiṭṭhikappehi), rồi vikappetvā (biến đổi) do sức mạnh của sự thực hành (āsevanabalavatāya) và sự đa dạng của các hoạt động (vicitravuttitāya), và gaṇhanti (nắm giữ), tức là chấp chặt (abhinivisanti) và bám víu (parāmasanti) vào các chấp thủ tham ái và tà kiến đã có ở giai đoạn sau (aparabhāgasiddhehi abhinivesabhūtehi taṇhādiṭṭhigāhehi), do đó được nói là “pubbantaṃ kappetvā vikappetvā gaṇhantī” (tưởng tượng, biến đổi và nắm giữ quá khứ).
Purimabhāgapacchimabhāgasiddhānaṃ vā taṇhāupādānānaṃ vasena yathākkamaṃ kappanagahaṇāni veditabbāni.
Or, the speculations and clingings should be understood as occurring in sequence, in terms of cravings and clingings that are established in the former part and the latter part.
Hoặc có thể hiểu sự tưởng tượng (kappanā) và nắm giữ (gahaṇāni) lần lượt theo tham ái và chấp thủ đã có ở phần trước và phần sau.
Taṇhāpaccayā hi upādānaṃ sambhavati.
Indeed, clinging arises conditioned by craving.
Quả thật, chấp thủ (upādānaṃ) phát sinh do duyên tham ái (taṇhāpaccayā).
Pahutapasaṃsānindātisayasaṃsagganiccayogādivisayesu idha niccayogavasena vijjamānattho sambhavatīti vuttaṃ ‘‘pubbanta kappo vā’’tiādi vuttañca –
It is said that "pubbanta kappo vā" and so on, because the meaning of 'existing' is possible here in the sense of constant association in matters of excessive praise, blame, exaggeration, and constant association, and it is also said:
Trong các trường hợp như pahuta (nhiều), pasaṃsā (khen ngợi), nindā (chê bai), atisaya (vượt trội), saṃsagga (hòa nhập), niccayoga (luôn gắn bó), v.v., ở đây ý nghĩa của từ niccayoga (luôn gắn bó) là tồn tại (vijjamānattho), do đó được nói là “pubbanta kappo vā” (hoặc sự chấp thủ quá khứ) và tương tự, và cũng được nói:
Antapūroti mahāantaantaguṇehi pūro.
Antapūro means "full of great intestines and entrails."
Antapūro có nghĩa là đầy ắp ruột già và ruột non.
‘‘Sā haritantaṃ vā panthantaṃ vā’’ti (ma. ni. 1.304) majjhimanikāye mahāhatthipadopamasuttantapāḷi.
"That, whether it be the end of the verdant growth or the end of the path" is the Sutta-Pāḷi from the Majjhima Nikāya, Mahāhatthipadopama Sutta.
“Sā haritantaṃ vā panthantaṃ vā” là đoạn kinh trong Majjhima Nikāya, kinh Mahāhatthipadopama Sutta.
Tattha sāti tejodhātu.
There, sā refers to the tejo-dhātu (fire element).
Trong đó, sā là yếu tố lửa (tejodhātu).
Haritantanti haritatiṇarukkhamariyādaṃ.
Haritantaṃ means the boundary of green grass and trees.
Haritanta có nghĩa là ranh giới cỏ cây xanh tươi.
Panthantanti maggamariyādaṃ.
Panthantaṃ means the boundary of the path.
Panthanta có nghĩa là ranh giới con đường.
Āgamma anāhārā nibbāyatīti seso.
It is understood that, having reached it, being without fuel, it is extinguished.
Phần còn lại là: nương vào đó, lửa tắt vì không có nhiên liệu.
‘‘Antamidaṃ bhikkhave, jīvikānaṃ yadidaṃ piṇḍolya’’nti (saṃ. ni. 3.80; itivu. 91) piṇḍiyālopasuttantapāḷi.
"This, O bhikkhus, is the extremity of livelihoods, namely, seeking alms" is the Sutta-Pāḷi from the Piṇḍiyālopasutta.
“Antamidaṃ bhikkhave, jīvikānaṃ yadidaṃ piṇḍolyaṃ” là đoạn kinh trong Piṇḍiyālopasutta.
Tattha piṇḍaṃ ulati gavesatīti piṇḍolo, piṇḍācāriko, tassa bhāvo piṇḍolyaṃ, piṇḍacaraṇena jīvikatāti attho.
There, piṇḍolo means "one who seeks alms," an alms-round mendicant; and piṇḍolyaṃ is the state of being such, meaning a livelihood by alms-gathering.
Trong đó, piṇḍolo là người đi tìm thức ăn (piṇḍaṃ ulati gavesati), tức là người khất thực (piṇḍācāriko); trạng thái của người đó là piṇḍolyaṃ, có nghĩa là sống bằng cách khất thực.
Esevāti sabbapaccayasaṅkhayabhūto nibbānadhammo eva, tenāha ‘‘sabba…pe… vuccatī’’ti.
Esevā means only that Nibbāna-dhamma, which is the cessation of all conditions; therefore it is said, "sabba...pe... is called."
Esevā có nghĩa là chỉ có pháp Niết-bàn (nibbānadhammo eva) là sự chấm dứt của mọi duyên (sabbapaccayasaṅkhayabhūto); do đó, nói “sabba…pe… vuccatī” (tất cả…v.v… được gọi là).
Etena sabbapaccayasaṅkhayanato asaṅkhataṃ nibbānaṃ saṅkhatabhūtassa vaṭṭadukkhassa parabhāgaṃ pariyosānabhūtaṃ, tasmā ettha parabhāgova attho yuttoti dasseti.
By this, it is shown that Nibbāna, being unconditioned due to the cessation of all conditions, is the ultimate end, the final part, of the conditioned suffering of saṃsāra; therefore, here, the meaning of "final part" is appropriate.
Điều này cho thấy rằng Niết-bàn (nibbānaṃ) là vô vi (asaṅkhataṃ) do sự chấm dứt của mọi duyên (sabbapaccayasaṅkhayanato), là phần cuối (parabhāgaṃ) và sự kết thúc (pariyosānabhūtaṃ) của khổ luân hồi (vaṭṭadukkhassa) là hữu vi (saṅkhatabhūtassa); do đó, ở đây ý nghĩa của parabhāga là phù hợp.
Sakkāyoti sakkāyagāho.
Sakkāyo means sakkāyagāha (self-view).
Sakkāyo có nghĩa là chấp thủ thân kiến (sakkāyagāho).
Kappoti leso.
Kappo means "a particle" or "a trace."
Kappo có nghĩa là một phần nhỏ (leso).
Kappakatenāti tiṇṇaṃ dubbaṇṇakaraṇānaṃ aññataradubbaṇṇakatena.
Kappakatena means "made by one of the three kinds of staining."
Kappakatenā có nghĩa là do một trong ba hành động làm mất màu.
Ādi-saddena cettha kappa-saddo mahākappasamantabhāvakilesakāmavitakkakālapaññattisadisabhāvādīsupi vattatīti dasseti.
By the word ādi here, it is shown that the word kappa is also used in the sense of a great eon (mahākappa), pervasion, defilement-desire, discursive thought, time, designation, similarity, and so on.
Ở đây, với từ ādi (và tương tự), điều này cho thấy từ kappa cũng được dùng trong các ý nghĩa như đại kiếp (mahākappa), toàn bộ (samantabhāva), dục vọng phiền não (kilesakāma), tầm (vitakka), thời gian (kāla), khái niệm (paññatti), sự tương tự (sadisabhāva) và tương tự.
Tathā hesa ‘‘cattārimāni bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyānī’’tiādīsu (a. ni. 4.156) mahākappe vattati, ‘‘kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.94) samantabhāve, ‘‘saṅkappo kāmo rāgo kāmo saṅkapparāgo kāmo’’tiādīsu (mahāni. 1; cūḷani. 8) kilesakāme, ‘‘takko vitakko saṅkappo’’tiādīsu vitakke, ‘‘yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.387) kāle, ‘‘iccāyasmā kappo’’tiādīsu (su. ni. 1018) paññattiyaṃ, ‘‘satthukappena vata kira bho sāvakena saddhiṃ mantayamānā na jānimhā’’tiādīsu (ma. ni. 1.260) sadisabhāveti.
Thus, it is used in the sense of a great eon in "cattārimāni bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyānī" (These, O bhikkhus, are four incalculable eons); in the sense of pervasion in "kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā" (having illuminated the entire Veluvana); in the sense of defilement-desire in "saṅkappo kāmo rāgo kāmo saṅkapparāgo kāmo" (Intention is desire, lust is desire, lustful intention is desire); in the sense of discursive thought in "takko vitakko saṅkappo" (reasoning, discursive thought, intention); in the sense of time in "yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī" (where I dwell constantly); in the sense of designation in "iccāyasmā kappo" (Thus, Venerable Kappa); and in the sense of similarity in "satthukappena vata kira bho sāvakena saddhiṃ mantayamānā na jānimhā" (Indeed, sirs, we did not know that we were conversing with a disciple who was like the Teacher).
Thật vậy, từ này được dùng cho đại kiếp trong “cattārimāni bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyānī” (này các Tỳ-kheo, có bốn a-tăng-kỳ kiếp này) và tương tự; cho toàn bộ trong “kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā” (chiếu sáng toàn bộ rừng Trúc Lâm) và tương tự; cho dục vọng phiền não trong “saṅkappo kāmo rāgo kāmo saṅkapparāgo kāmo” (tư duy là dục, tham ái là dục, tư duy tham ái là dục) và tương tự; cho tầm trong “takko vitakko saṅkappo” (suy nghĩ, tầm, tư duy) và tương tự; cho thời gian trong “yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī” (nơi ta luôn sống mãi mãi) và tương tự; cho khái niệm trong “iccāyasmā kappo” (này tôn giả Kappa) và tương tự; và cho sự tương tự trong “satthukappena vata kira bho sāvakena saddhiṃ mantayamānā na jānimhā” (này hiền giả, chúng ta đã nói chuyện với một đệ tử giống như Đức Phật mà không biết).
Taṇhādiṭṭhīsu pavattiṃ mahāniddesapāḷiyā (mahāni. 28) sādhento ‘‘vuttampi ceta’’ntiādimāha.
By stating "vuttam pi cetaṃ" and so on, he establishes the occurrence of craving and views through the Mahāniddesa-pāḷi.
Để chứng minh sự phát sinh của tham ái và tà kiến bằng Mahāniddesapāḷi, tác giả đã nói “vuttampi ceta” (điều này cũng đã được nói) và tương tự.
Tattha uddānatoti saṅkhepato.
There, uddānato means "in brief."
Trong đó, uddānato có nghĩa là tóm tắt (saṅkhepato).
‘‘Tasmā’’tiādi yathāvuttāya atthavaṇṇanāya guṇavacanaṃ.
"Tasmā" and so on, is an attributive statement for the exposition of meaning as explained.
“Tasmā” (do đó) và tương tự là lời khen ngợi cho sự giải thích ý nghĩa đã nói.
Taṇhādiṭṭhivasenāti upanissayasahajātabhūtāya abhinandanasaṅkhātāya taṇhāya ceva sassatādiākārena abhinivisantassa micchāgāhassa ca vasena.
Taṇhādiṭṭhivasenā means "by way of craving, which is in the nature of supportive concomitant condition, and by way of wrong view, which clings in the manner of eternalism, etc."
Taṇhādiṭṭhivasena có nghĩa là do tham ái (taṇhāya) được gọi là sự hoan hỷ (abhinandanasaṅkhātāya), là nhân cận y (upanissaya) và đồng sinh (sahajāta), và do tà kiến (micchāgāhassa) chấp chặt theo các hình thái thường kiến (sassatādiākārena) và tương tự.
Pubbe nivutthadhammavisayāya kappanāya idha adhippetattā atītakālavācakoyeva pubba-saddo, na pana ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’tiādīsu viya padhānādivācako, rūpādikhandhavinimuttassa kappanavatthuno abhāvā anta-saddo ca koṭṭhāsavācako, na pana abbhantarādivācakoti dassetuṃ ‘‘atītaṃ khandhakoṭṭhāsa’’nti vuttaṃ.
Since "speculation" (kappanā) here refers to that concerning phenomena dwelt upon in the past, the word "pubba" refers only to past time, and not, as in "manopubbaṅgamā dhammā" and so on, to what is principal or prior; and since there is no object of speculation apart from the rūpa and other aggregates, the word "anta" refers to a portion, and not to what is internal or so on, to show which it is said, "the portion of the past aggregates."
Vì ở đây có ý nghĩa là sự tưởng tượng (kappanāya) liên quan đến các pháp đã tồn tại trong quá khứ (pubbe nivutthadhammavisayāya), nên từ pubba chỉ là từ chỉ thời gian quá khứ (atītakālavācakoyeva), chứ không phải là từ chỉ sự chủ yếu (padhānādivācako) và tương tự, như trong “manopubbaṅgamā dhammā” (các pháp do ý dẫn đầu) và tương tự, vì không có đối tượng tưởng tượng (kappanavatthuno) nào tách rời khỏi các uẩn sắc (rūpādikhandhavinimuttassa); và từ anta là từ chỉ phần (koṭṭhāsavācako), chứ không phải là từ chỉ bên trong (abbhantarādivācako) và tương tự; để chỉ ra điều này, đã nói “atītaṃ khandhakoṭṭhāsa” (phần uẩn quá khứ).
Kappetvāti ca tasmiṃ pubbante taṇhāyanābhinivesanānaṃ samatthanaṃ pariniṭṭhāpanamāha.
And by kappetvā, he states the completion of establishing the clinging in the form of craving regarding that past.
Và kappetvā (tưởng tượng) nói lên sự hoàn thành (pariniṭṭhāpanamāha) của việc chấp chặt vào tham ái trong quá khứ đó (tasmiṃ pubbante taṇhāyanābhinivesanānaṃ samatthanaṃ).
Ṭhitāti tassā laddhiyā avijahanaṃ, pubbantameva anugatā diṭṭhi tesamatthīti yojanā.
Ṭhitā means not abandoning that doctrine; the construction is that they have a view that has followed (anugatā) only the past.
Ṭhitā có nghĩa là không từ bỏ (avijahanaṃ) giáo lý đó (tassā laddhiyā); cách nối câu là: họ có tà kiến (diṭṭhi) chỉ theo quá khứ (pubbantameva anugatā) mà thôi.
Atthitā, anugatatā ca nāma punappunaṃ pavattiyāti dasseti ‘‘punappunaṃ uppajjanavasenā’’ti iminā.
Existence and adherence refer to repeated occurrence, as is shown by "by way of arising again and again."
Sự tồn tại (atthitā) và sự theo dõi (anugatatā) là do sự phát sinh lặp đi lặp lại (punappunaṃ pavattiyā); điều này được chỉ ra bằng “punappunaṃ uppajjanavasenā” (bằng cách phát sinh lặp đi lặp lại).
‘‘Te eva’’ntiādinā ‘‘pubbantaṃ ārabbhā’’tiādipāḷiyā atthaṃ saṃvaṇṇeti.
By "te eva" and so on, he explains the meaning of the Pāḷi passage beginning with "pubbantaṃ ārabbhā" and so on.
Bằng “Te eva” (chính họ) và tương tự, tác giả giải thích ý nghĩa của đoạn kinh “pubbantaṃ ārabbhā” (liên quan đến quá khứ) và tương tự.
Tattha ārabbhāti ālambitvā.
There, ārabbhā means "having taken as an object."
Trong đó, ārabbhā có nghĩa là nương tựa vào (ālambitvā).
Visayo hi tassā diṭṭhiyā pubbanto.
Indeed, the past is the object of that view.
Quả thật, quá khứ là đối tượng (visayo) của tà kiến đó (tassā diṭṭhiyā pubbanto).
Visayabhāvato hesa tassā āgamanaṭṭhānaṃ, ārammaṇapaccayo cāti vuttaṃ ‘‘āgamma paṭiccā’’ti.
Because it is an object, it is the basis of its arising and also the object-condition, thus it is said "āgamma paṭiccā."
Vì quá khứ là đối tượng, nên nó là nơi phát sinh (āgamanaṭṭhānaṃ) của tà kiến đó và cũng là duyên cảnh (ārammaṇapaccayo); do đó, đã nói “āgamma paṭiccā” (nương tựa vào, dựa vào).
Tadetaṃ aññesaṃ patiṭṭhāpanadassananti āha ‘‘aññampi janaṃ diṭṭhigatitaṃ karontā’’ti.
That means showing the establishment of others, thus it is said "making other people enter into their views as well."
Điều này là sự chỉ dẫn để thiết lập người khác (aññesaṃ patiṭṭhāpanadassanaṃ); do đó, nói “aññampi janaṃ diṭṭhigatitaṃ karontā” (khiến người khác cũng rơi vào tà kiến).
Adhivacanapathānīti* ruḷhimattena paññattipathāni.
Adhivacanapathāni are paths of designation by mere convention.
Adhivacanapathānī (các con đường của danh xưng) có nghĩa là các con đường của khái niệm (paññattipathāni) chỉ bằng sự quy ước (ruḷhimattena).
Dāsādīsu hi sirivaḍḍhakādisaddā viya vacanamattameva adhikāraṃ katvā pavattiyā tathā paṇṇattiyeva adhivacanaṃ, sā ca vohārassa pathoti.
Just as words like 'Sirivaḍḍhaka' are current for slaves and so on, so too, a mere word, by taking authority, becoming current, is itself adhivacanaṃ (designation), and that is the path of usage.
Thật vậy, giống như các từ sirivaḍḍhaka (người làm tăng trưởng sự giàu có) và tương tự được dùng cho nô lệ và tương tự, chỉ có lời nói (vacanamattameva) được dùng làm căn cứ (adhikāraṃ) và phát sinh, thì đó chính là adhivacanaṃ (danh xưng), và đó là con đường (patho) của sự giao tiếp (vohārassa).
Atha vā adhi-saddo uparibhāge, vuccatīti vacanaṃ. Adhi uparibhāge vacanaṃ adhivacanaṃ. Upādāniyabhūtānaṃ rūpādīnaṃ* upari paññāpiyamānā upādāpaññatti, tasmā paññattidīpakapathānīti attho daṭṭhabbo.
Alternatively, the word adhi means 'above', and that which is spoken is vacanaṃ. Thus, 'speaking above' is adhivacanaṃ. It is the designation of clinging (upādāpaññatti) that is designated above the aggregates of materiality and so on, which are the objects of clinging. Therefore, the meaning should be understood as 'paths that illuminate designation'.
Hoặc là, từ adhi ở phần trên, cái được nói đến là vacanaṃ (lời nói). Adhivacanaṃ là lời nói ở phần trên. Upādāpaññatti là sự chế định được thiết lập trên các sắc pháp (rūpa) và các pháp khác, vốn là đối tượng của sự chấp thủ (upādāniyabhūta). Do đó, cần phải hiểu ý nghĩa là những con đường chỉ rõ sự chế định (paññatti).
Paññattimattañhetaṃ vuccati, yadidaṃ ‘‘attā, loko’’ti ca, na rūpavedanādayo viya paramatthoti.
This, indeed, is called a mere designation, namely "self" and "world," and it is not an ultimate reality (paramattha) like rūpa or vedanā.
Điều này chỉ được gọi là một sự chế định, tức là “tự ngã (attā), thế giới (loka),” chứ không phải là paramattha (chân đế) như sắc (rūpa), thọ (vedanā), v.v.
Adhimutti-saddo cettha adhivacana-saddena samānattho ‘‘niruttipatho’’tiādīsu (dha. sa. 107 dukamātikā) viya uttisaddassa vacanapariyāyattā.
The word Adhimutti here is synonymous with the word adhivacana (designation), just as in phrases like "the path of expression" (niruttipatho) and so on, because the word utti is a synonym for vacana.
Ở đây, từ adhimutti có cùng nghĩa với từ adhivacana, như trong các đoạn “niruttipatho” (Dhs. 107 dukamātikā) v.v., vì từ utti là một từ đồng nghĩa với vacana.
‘‘Bhūtaṃ attha’’ntiādinā pana bhūtasabhāvato atirekaṃ.
However, by “existent meaning” and so on, it means something beyond the true nature of existence.
Tuy nhiên, với* “bhūtaṃ atthaṃ” v.v.,* vượt quá bản chất thực hữu.
Tamatidhāvitvā vā muccantīti adhimuttiyo, tāsaṃ pathāni taddīpakattāti atthaṃ dasseti, adhikaṃ vā sassatādikaṃ muccantīti adhimuttiyo. Adhikañhi sassatādiṃ, pakatiādiṃ, dabbādiṃ, jīvādiṃ, kāyādiñca abhūtaṃ atthaṃ sabhāvadhammesu ajjhāropetvā diṭṭhiyo pavattanti.
Or, they are adhimuttis because they transcend or are released from that; these paths are so called because they illuminate that, thus is the meaning shown. Or, they are adhimuttis because they conceive of something additional, like eternality. For it is by superimposing an unreal meaning such as eternality, primary matter, substance, soul, or body onto the ultimate realities that wrong views arise.
Hoặc là, chúng vượt quá bản chất thực hữu đó và được giải thoát (muccanti), nên được gọi là adhimuttiyo (sự quyết định, khuynh hướng). Chúng là những con đường (pathāni) vì chúng chỉ rõ những điều đó. Hoặc là, chúng được giải thoát (muccanti) khỏi những điều vượt trội như thường kiến (sassata) v.v., nên được gọi là adhimuttiyo. Bởi vì các tà kiến (diṭṭhi) khởi lên bằng cách gán ghép những điều phi thực hữu như thường kiến (sassata), bản chất (pakati), vật chất (dabba), sinh mệnh (jīva), thân thể (kāya) v.v., vượt quá các pháp chân đế (sabhāvadhammesu).
30. Abhivadantīti ‘‘idameva saccaṃ, moghamañña’’nti abhinivisitvā vadanti.
30. They declare (abhivadanti) by holding fast to the view, "This alone is true, all else is delusive."
30. Abhivadantīti (họ tuyên bố) có nghĩa là họ tuyên bố với sự chấp thủ rằng: “Chỉ điều này là sự thật, những điều khác là sai lầm.”
‘‘Ayameva dhammo, nāyaṃ dhammo’’tiādinā abhibhavitvāpi vadanti.
They also declare by overpowering, such as, "This is Dhamma, this is not Dhamma."
Họ cũng tuyên bố một cách áp đảo rằng: “Chỉ đây là Dhamma, đây không phải là Dhamma,” v.v.
Abhivadanakiriyāya ajjāpi avicchedabhāvadassanatthaṃ vattamānavacanaṃ katanti ayamettha pāḷivaṇṇanā.
The present tense is used to show that the act of declaring continues even today, which is the explanation of the Pāli here.
Ở đây, việc sử dụng thì hiện tại (vattamānavacanaṃ) nhằm chỉ ra rằng hành động tuyên bố (abhivadanakiriyāya) vẫn tiếp diễn cho đến ngày nay mà không bị gián đoạn. Đây là lời giải thích của Pāḷi ở đây.
Kathetukamyatāya hetubhūtāya pucchitvāti sambandho.
The connection is: "having inquired due to the desire to speak, which was the cause."
Có sự liên kết* là “đã hỏi vì muốn nói, vốn là nguyên nhân.”
Micchā passatīti diṭṭhi, diṭṭhi eva diṭṭhigataṃ ‘‘muttagataṃ, (a. ni. 9.11) saṅkhāragata’’ntiādīsu (mahāni. 41) viya gata-saddassa tabbhāvavuttito, gantabbābhāvato vā diṭṭhiyā gatamattanti diṭṭhigataṃ. Diṭṭhiyā gahaṇamattameva, natthaññaṃ avagantabbanti attho, diṭṭhipakāro vā diṭṭhigataṃ. Lokiyā hi vidhayuttagatapakārasadde samānatthe icchanti.
One who sees wrongly is a diṭṭhi (view). The diṭṭhigata is simply the view itself, just as the word gata indicates that state in "muttagata" or "saṅkhāragata" and so on, or it is diṭṭhigata because it is merely a thing apprehended by view, there being nothing else to apprehend. The meaning is that it is merely the grasping of a view, and nothing else should be understood. Or, diṭṭhigata is a type of view. For worldly people consider the words vidha, yutta, gata, and pakāra to be synonymous.
Thấy sai lầm là diṭṭhi (kiến chấp). Diṭṭhi chính là diṭṭhigataṃ (kiến chấp đã đạt đến), như trong “muttagataṃ, saṅkhāragataṃ” v.v., từ gata ở đây có nghĩa là “bản chất của điều đó” (tabbhāvavuttito). Hoặc là, diṭṭhigataṃ là chỉ sự đạt đến của diṭṭhi, vì không có gì khác để đạt đến. Ý nghĩa là chỉ có sự nắm giữ của diṭṭhi, không có gì khác để hiểu. Hoặc là, diṭṭhigataṃ là loại diṭṭhi. Bởi vì những người thế gian muốn các từ vidha, yutta, gata, pakāra có cùng nghĩa.
Ekasmiṃyeva khandhe ‘‘attā’’ti ca ‘‘loko’’ti ca gahaṇavisesaṃ upādāya paññāpanaṃ hotīti āha ‘‘rūpādīsu aññataraṃ attāti ca lokoti ca gahetvā’’ti.
It is stated, “having taken any one of the rūpa and so on as self and as the world,” meaning that a designation is made by taking a specific grasping in one and the same aggregate, as "self" and as "the world."
Việc chế định một uẩn là “tự ngã” (attā) và “thế giới” (loka) dựa trên sự nắm giữ đặc biệt trong cùng một uẩn, như đã nói: “nắm giữ một trong các sắc pháp (rūpa) v.v. là tự ngã và là thế giới.”
Amaraṃ niccaṃ dhuvanti sassatavevacanāni, maraṇābhāvena vā amaraṃ. Uppādābhāvena sabbadāpi atthitāya niccaṃ. Thiraṭṭhena vikārābhāvena dhuvaṃ. ‘‘Yathāhā’’tiādinā mahāniddesa paṭisambhidāmaggapāḷīhi yathāvuttamatthaṃ vibhāveti.
Undying, permanent, stable are synonyms for sassata (eternal). Or, undying due to the absence of death. Permanent due to its existence at all times through the absence of origination. Stable due to its firmness and absence of alteration. By “as it is said” and so on, the meaning stated in the Mahāniddesa and Paṭisambhidāmagga Pāḷis is elucidated.
Amaraṃ niccaṃ dhuvaṃ là các từ đồng nghĩa của sassata (thường còn). Hoặc là, amaraṃ (bất tử) vì không có sự chết. Niccaṃ (thường hằng) vì luôn tồn tại do không có sự sinh khởi. Dhuvaṃ (vĩnh cửu) vì bền vững, không có sự biến đổi. Với* “Yathāhā” v.v.,* làm rõ ý nghĩa đã nói bằng các đoạn Pāḷi của Mahāniddesa và Paṭisambhidāmagga.
Tattha ‘‘rūpaṃ gahetvā’’ti pāṭhasesena sambandho.
There, the connection is with the remainder of the phrase, "having taken rūpa."
Ở đó, có sự liên kết với phần còn lại của đoạn văn: “nắm giữ sắc pháp (rūpa).”
Ayaṃ panattho – ‘‘rūpaṃ attato samanupassati.
However, this meaning is that: "one perceives rūpa as self.
Tuy nhiên, ý nghĩa này – “người ấy quán sắc pháp (rūpa) là tự ngã (attā).”
Vedanaṃ, saññaṃ, saṅkhāre, viññāṇaṃ attato samanupassatī’’ti imissā pañcavidhāya sakkāyadiṭṭhiyā vasena vutto, ‘‘rūpavantaṃ attāna’’ntiādikāya pana pañcadasavidhāyapi tadavasesāya sakkāyadiṭṭhiyā vasena cattāro khandhe ‘‘attā’’ti gahetvā tadañño ‘‘loko’’ti paññapentīti ayampi attho labbhateva.
Perceives feeling, perception, mental formations, and consciousness as self," which is stated in terms of the five kinds of sakkāyadiṭṭhi. However, taking the four aggregates as "self" (excluding consciousness) and the remaining one (consciousness) as "the world" in the fifteen kinds of sakkāyadiṭṭhi like "rūpavantaṃ attānaṃ" (self possessing rūpa) and so on—this meaning is also obtainable.
“Người ấy quán thọ (vedanā), tưởng (saññā), hành (saṅkhāra), thức (viññāṇa) là tự ngã” – điều này được nói theo năm loại thân kiến (sakkāyadiṭṭhi). Tuy nhiên, theo mười lăm loại thân kiến còn lại, như “rūpavantaṃ attānaṃ” v.v., ý nghĩa này cũng có thể được hiểu là họ chế định bốn uẩn là “tự ngã” và cái còn lại là “thế giới.”
Tathā ekaṃ khandhaṃ ‘‘attā’’ti gahetvā añño attano upabhogabhūto ‘‘loko’’ti ca.
Similarly, taking one aggregate as "self" and another, which serves as one's possession, as "the world."
Tương tự, nắm giữ một uẩn là “tự ngã,” và uẩn khác, vốn là đối tượng hưởng thụ của tự ngã, là “thế giới.”
Sasantatipatite khandhe ‘‘attā’’ti gahetvā tadañño parasantatipatito ‘‘loko’’ti ca paññapetīti evampettha attho daṭṭhabbo.
Thus, the meaning here should be understood as: taking the aggregates within one's own continuum as "self," and the aggregates in another's continuum as "the world."
Và nắm giữ các uẩn thuộc dòng tương tục của mình là “tự ngã,” và các uẩn khác thuộc dòng tương tục của người khác là “thế giới.” Ý nghĩa ở đây nên được hiểu như vậy.
Etthāha – ‘‘sassato vādo etesa’’nti kasmā heṭṭhā vuttaṃ, nanu tesaṃ attā ca loko ca sassatoti adhippeto, na vādoti?
Here it is asked: "Why was 'their view is eternal' stated below? Surely, it is intended that their self and world are eternal, not their view?"
Ở đây, có người hỏi: “Tại sao lại nói ‘sassato vādo etesaṃ’ (luận thuyết thường còn của họ) ở dưới? Chẳng phải ý của họ là tự ngã và thế giới là thường còn sao, chứ không phải luận thuyết?”
Saccametaṃ, sassatasahacaritatāya pana vādopi sassatoti vutto yathā ‘‘kuntā pacarantī’’ti, sassato iti vādo etesanti vā tattha iti-saddalopo daṭṭhabbo.
That is true. However, the view is also called eternal due to its association with eternality, just as in "spears roam about." Or, "their view is that it is eternal"; there, the elision of the word iti should be understood.
Điều này là đúng. Tuy nhiên, vì luận thuyết (vāda) đồng hành với thường còn (sassata), nên luận thuyết cũng được gọi là thường còn, giống như “kuntā pacaranti” (những ngọn giáo đang di chuyển). Hoặc là, có thể hiểu rằng từ iti (như vậy) đã bị lược bỏ ở đó, tức là “sassato iti vādo etesaṃ” (luận thuyết rằng ‘thường còn’ là của họ).
Sassataṃ vadanti ‘‘idameva saccaṃ, moghamañña’’nti abhinivissa voharantīti sassatavādā tipi yujjati.
It is also proper to call them sassatavādā (eternalists) because they declare eternity, asserting, "This alone is true, all else is delusive."
Cũng hợp lý khi nói sassatavādā (những người theo thuyết thường còn) vì họ tuyên bố điều thường còn và nói với sự chấp thủ rằng: “Chỉ điều này là sự thật, những điều khác là sai lầm.”
31. Ātāpanabhāvenāti vibādhanassa bhāvena, vibādhanaṭṭhena vā.
31. By way of tormenting (ātāpanabhāvena) means by way of vexation, or in the sense of vexation.
31. Ātāpanabhāvenā (bằng cách nung đốt) có nghĩa là bằng cách áp bức, hoặc bằng cách làm phiền nhiễu.
Pahānañcettha vibādhanaṃ.
And here, elimination (pahāna) means tormenting.
Ở đây, sự áp bức (vibādhanaṃ) chính là sự đoạn trừ (pahānaṃ).
Padahanavasenāti samādahanavasena.
By way of exertion (padahanavasenā) means by way of diligent effort.
Padahanavasenā (bằng cách nỗ lực) có nghĩa là bằng cách tinh tấn.
Samādahanaṃ pana kosajjapakkhe patitumadatvā cittassa ussāhanaṃ.
Diligent effort (samādahanaṃ) is the rousing of the mind, not allowing it to fall into laziness.
Samādahanaṃ (sự tinh tấn) là sự khuyến khích tâm không để nó rơi vào sự lười biếng.
Yathā samādhi visesabhāgiyataṃ pāpuṇāti, evaṃ vīriyassa bahulīkaraṇaṃ anuyogo. Iti padattayena vīriyameva vuttanti āha ‘‘evaṃ tippabhedaṃ vīriya’’nti.
Anuyoga is the repeated practice of energy so that concentration attains a special excellence. Thus, it is said, "energy of three kinds," meaning that energy alone is meant by the three terms.
Anuyogo (sự thực hành liên tục) là việc tăng cường tinh tấn (vīriya) để định (samādhi) đạt được phẩm chất đặc biệt. Như vậy, ý nghĩa là tinh tấn được nói đến bằng ba từ, nên* nói: “tinh tấn có ba loại như vậy.”
Yathākkamañhiha tīhi padehi upacārappanācittaparidamanavīriyāni dasseti.
Indeed, these three terms refer respectively to the energies of access concentration, absorption concentration, and mind taming.
Ở đây, ba từ này lần lượt chỉ ra các loại tinh tấn là cận định (upacāra), an chỉ định (appanā) và chế ngự tâm (cittaparidamana).
Na pamajjati etenāti appamādo, satiyā avippavāso.
Appamāda (heedfulness) is that by which one is not heedless; it is the non-separation from mindfulness.
Không xao lãng bởi điều này là appamādo (không phóng dật), tức là không tách rời chánh niệm (sati).
So pana satipaṭṭhānā cattāro khandhā eva.
This* consists of the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā) themselves.
Điều đó chính là bốn uẩn của Tứ Niệm Xứ (satipaṭṭhānā).
Sammā upāyena manasi karoti kammaṭṭhānametenāti sammāmanasikāro, so pana ñāṇameva, na ārammaṇavīthijavanapaṭipādakā, tenāha ‘‘atthato ñāṇa’’nti.
Sammāmanasikāra (right attention) is that by which one rightly attends to the meditation subject through proper means; this is wisdom itself, not attention related to the object-process or impulse-process. Therefore, it is said, "wisdom in essence."
Thực hành đề mục thiền (kammaṭṭhāna) một cách đúng đắn, bằng phương tiện thích hợp, là sammāmanasikāro (chánh tư duy), điều đó chính là tuệ (ñāṇa), chứ không phải là sự dẫn dắt đến đối tượng, lộ trình, hay tốc hành tâm. Do đó,* nói: “thực chất là tuệ.”
Pathamanasikāroti kāraṇamanasikāro.
Pathamanasikāra (initial attention) means causal attention.
Pathamanasikāro (tư duy ban đầu) là tư duy là nguyên nhân.
Tadevatthaṃ samattheti ‘‘yasmiñhī’’tiādinā.
The same meaning is established by "wherein indeed" and so on.
Điều đó làm cho ý nghĩa ấy trở nên có thẩm quyền, như đã nói “yasmiñhī” v.v.
Tattha yasmiṃ manasikāreti kammaṭṭhānamanasikaraṇūpāyabhūte ñāṇasaṅkhāte manasikāre.
There, "in which attention" means in the attention, which is wisdom, serving as the means for attending to the meditation subject.
Ở đó, yasmiṃ manasikāre (trong sự tác ý nào) là trong sự tác ý được gọi là tuệ (ñāṇa), vốn là phương tiện để tác ý đề mục thiền (kammaṭṭhāna).
‘‘Imasmiṃ ṭhāne’’ti iminā saddantarasampayogādinā viya pakaraṇavasenāpi saddo visesavisayoti dīpeti.
By "in this instance" (imasmiṃ ṭhāne), it is indicated that a word can have a specific meaning depending on the context, just as it does through association with other words.
Với “Imasmiṃ ṭhāne” (ở nơi này),* chỉ ra rằng từ ngữ có một phạm vi ý nghĩa đặc biệt (visesavisayo) tùy thuộc vào ngữ cảnh (pakaraṇavasenāpi), giống như khi nó được kết hợp với các từ khác.
Vīriyañcāti yathāvuttehi tīhi padehi vuttaṃ tippabhedaṃ vīriyañca.
And energy (vīriyañcā) refers to the threefold energy stated by the three aforementioned terms.
Vīriyañcā (và tinh tấn) là tinh tấn ba loại đã được nói đến bởi ba từ đã nêu.
Etthāti ‘‘ātappa…pe… manasikāramanvāyā’’ti imasmiṃ pāṭhe, sīlavisuddhiyā saddhiṃ catunnaṃ rūpāvacarajjhānānaṃ adhigamanapaṭipadā idha vattabbā, sā pana visuddhimagge (visuddhi. 2.401) vitthārato vuttāti āha ‘‘saṅkhepattho’’ti.
Here (ettha), in the passage "ātappa...pe...manasikāramanvāyā," the method for attaining the four rūpāvacara jhānas along with purification of conduct should be explained. But since it has been explained in detail in the Visuddhimagga, it is stated "brief meaning."
Etthā (ở đây) là trong đoạn văn “ātappa…pe… manasikāramanvāyā” này. Ở đây, con đường đạt được bốn thiền sắc giới (rūpāvacarajjhāna) cùng với sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) cần được nói đến. Tuy nhiên, điều đó đã được trình bày chi tiết trong Visuddhimagga, nên* nói “saṅkhepattho” (ý nghĩa tóm tắt).
Tathājātikanti tathāsabhāvaṃ, etena cuddasavidhehi cittaparidamanehi rūpāvacaracatutthajjhānassa paguṇatāpādanena damitataṃ dasseti.
Of such a nature (tathājātikaṃ) means of such a characteristic. By this, it shows the mind's tamed state, brought about by perfecting the fourth rūpāvacara jhāna through the fourteen kinds of mind-taming.
Tathājātikaṃ (có bản chất như vậy) có nghĩa là có bản chất như thế. Điều này chỉ ra trạng thái được chế ngự (damitataṃ) bằng cách đạt được sự thuần thục của thiền sắc giới thứ tư (rūpāvacaracatutthajjhāna) thông qua mười bốn loại chế ngự tâm (cittaparidamana).
Cetaso samādhi cetosamādhi, so pana aṭṭhaṅgasamannāgatarūpāvacaracatutthajjhānasseva samādhi.
The concentration of the mind is cetosamādhi; this refers to the concentration of the fourth rūpāvacara jhāna, endowed with eight factors, which is related to the supernormal knowledge.
Sự định tâm (samādhi) của tâm (cetaso) là cetosamādhi (tâm định). Điều đó chính là định (samādhi) của thiền sắc giới thứ tư (rūpāvacaracatutthajjhānasseva) có tám chi phần.
Yathā-saddo ‘‘yenā’’ti atthe nipātoti āha ‘‘yena samādhinā’’ti.
The word yathā is an indeclinable particle in the sense of "by which" (yena); therefore, it is said, "by which concentration."
Từ yathā là một giới từ (nipāta) có nghĩa là “yena” (bằng cái gì). Do đó,* nói: “yena samādhinā” (bằng định đó).
Vijambhanabhūtehi lokiyābhiññāsaṅkhātehi jhānānubhāvehi sampannoti jhānānubhāvasampanno.
He is endowed with the power of jhāna because he is accomplished in the manifestation of jhāna, which refers to worldly supernormal powers.
Đầy đủ các năng lực thiền định (jhānānubhāva) vốn là các thần thông thế gian (lokiyābhiññāsaṅkhātehi) có khả năng biểu hiện (vijambhanabhūtehi) được gọi là jhānānubhāvasampanno (đầy đủ thần thông thiền định).
So diṭṭhigatiko evaṃ vadatīti vattamānavacanaṃ, tathāvadanassa avicchedabhāvena sabbakālikatādassanatthanti veditabbaṃ.
It should be understood that the present tense, "such a holder of wrong view speaks thus," is used to show the uninterrupted and timeless nature of such speech.
Cần hiểu rằng* “So diṭṭhigatiko evaṃ vadatī” (người có tà kiến đó nói như vậy) sử dụng thì hiện tại (vattamānavacanaṃ) để chỉ ra rằng lời nói đó là liên tục và xảy ra trong mọi thời điểm (sabbakālikatā), không bị gián đoạn.
Aniyamite hi kālavisese vippakatakālavacananti.
For indeed, in an unspecified particular time, the present tense refers to a time that is not yet completed.
Bởi vì khi một khoảng thời gian cụ thể không được xác định, đó là lời nói về một thời gian chưa hoàn thành.
Vanati yācati puttanti vañjhā jha-paccayaṃ, na-kārassa ca niggahitaṃ katvā, vadhati puttaṃ, phalaṃ vā hanatītipi vañjhā sapaccayaghya-kārassa jha-kāraṃ, niggahitāgamañca katvā.
A woman who longs for a child, begs for a child, is called vañjhā (barren) by adding the suffix -jha and changing the 'n' to a nasal. Or, she destroys the child, or destroys the fruit, is also called vañjhā by changing the suffix '-ghya' to '-jha' and adding a nasal.
Người phụ nữ mong cầu (vanati yācati) con trai được gọi là vañjhā (vô sinh) bằng cách thêm hậu tố jha và biến âm n thành niggahita. Hoặc là, người phụ nữ giết chết (vadhati hanati) con trai hoặc trái cây được gọi là vañjhā bằng cách biến âm dhya có hậu tố thành jha và thêm niggahita.
Sā viya kassaci phalassa ajanenāti vañjho, tenāha ‘‘vañjhapasū’’tiādi.
He is vañjho (barren) like such a woman who does not produce any fruit; therefore, it is said, "vañjhapasū" and so on.
Giống như người phụ nữ đó không sinh ra bất kỳ quả nào, nên* là vañjho (vô sinh). Do đó,* nói: “vañjhapasū” (sinh sản vô ích) v.v.
Evaṃ padatthavatā iminā kīdisaṃ sāmatthiyatthaṃ dassetīti antolīnacodanaṃ pariharituṃ ‘‘etenā’’tiādimāha.
Thus, to counter the implicit question, "What kind of effective meaning does this word with its literal sense convey?", he says, "By this," and so on.
Như vậy, để xua tan sự chất vấn ẩn chứa bên trong về việc từ ngữ này biểu thị ý nghĩa năng lực nào,* đã nói ‘bằng điều này’ (tena) và v.v.
Jhānalābhissa visesena jhānadhammā āpāthamāgacchanti, tammukhena pana sesadhammāpīti imamatthaṃ sandhāya ‘‘jhānādīna’’nti vuttaṃ.
The phrase "of jhāna and so on" is stated with the intention that the jhāna factors specifically come into the range of a jhāna-attainer, and through them, the other factors also come into range.
Vì vị đắc thiền, các pháp thiền đặc biệt hiện rõ, và thông qua đó, các pháp còn lại cũng hiện rõ, theo ý nghĩa này,* đã nói ‘thiền và các pháp khác’ (jhānādīnaṃ).
Rūpādijanakabhāvanti rūpādīnaṃ janakasāmatthiyaṃ.
The generative nature of rūpa and so on refers to the capacity to generate rūpa and so on.
‘Bản chất tạo ra sắc và các pháp khác’ (rūpādijanakabhāvaṃ) là năng lực tạo ra sắc và các pháp khác.
Paṭikkhipatīti ‘‘nayime kiñci janentī’’ti paṭikkhipati.
He rejects (paṭikkhipati), meaning he denies, "These do not generate anything."
‘Bác bỏ’ (paṭikkhipati) có nghĩa là bác bỏ rằng: “Những điều này không tạo ra bất cứ thứ gì.”
Kasmāti ce?
If asked, "Why?"
Nếu hỏi tại sao?
Sati hi janakabhāve rūpādidhammānaṃ viya, sukhādidhammānaṃ viya ca paccayāyattavuttitāya uppādavantatā viññāyati, uppāde ca sati avassaṃbhāvī nirodhoti anavakāsāva niccatā siyā, tasmā taṃ paṭikkhipatīti.
Indeed, because if there is a generative state of jhāna and so forth, just like the rūpa-and-other-dhamma, and just like the sukha-and-other-dhamma, the existence of arising is known due to their occurrence being dependent on conditions. And if there is arising, then cessation is inevitably occurring. Therefore, the state of permanence would be impossible. Thus, the wrong-view holder rejects that generative state.
Nếu có bản chất tạo tác, thì sự sinh khởi được biết đến do sự tồn tại phụ thuộc vào duyên, giống như các pháp sắc và các pháp khác, và các pháp lạc và các pháp khác. Và khi có sự sinh khởi, sự diệt vong là điều tất yếu, do đó sự thường hằng sẽ không có chỗ đứng. Vì vậy,* bác bỏ điều đó.
Evamaṭṭhakathāvādaṃ dassetvā idāni kecivādaṃ dassetuṃ ‘‘keci panā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown the view of the Commentary, now in order to show the view of some, “keci panā” and so on is stated.
Sau khi trình bày quan điểm của Chú Giải, bây giờ để trình bày quan điểm của một số người,* đã nói ‘một số người thì’ (keci pana) và v.v.
Muñjatoti* muñjatiṇato.
Muñjato means from muñja grass.
‘Từ cỏ muñja’ (muñjato) là từ cây cỏ muñja.
Īsikāti kaḷīro.
Īsikā means a sprout.
‘Īsikā’ là chồi non.
Yadidaṃ attasaṅkhātaṃ dhammajātaṃ jāyatīti vuccati, taṃ sattirūpavasena pubbe vijjamānameva byattirūpavasena nikkhamati, abhibyattiṃ gacchatīti attho.
The kind of phenomenon that is called the arising of the self, that, being already existent in its potential form, manifests in its expressed form; it comes forth to manifest itself. This is the meaning.
Cái tập hợp pháp được gọi là tự ngã (atta) này, cái được gọi là ‘sinh khởi’ (jāyati), nó ‘xuất hiện’ (nikkhamati) dưới dạng biểu hiện, trong khi ‘đã tồn tại’ (vijjamānameva) trước đó dưới dạng tiềm năng. Ý nghĩa là nó đạt đến sự biểu hiện rõ ràng.
‘‘Vijjamānamevā’’ti hi etena kāraṇe phalassa atthibhāvadassanena byattirūpavasena abhibyattivādaṃ dasseti.
Indeed, by the phrase “already existent,” the teaching of manifestation is shown through illustrating the existence of the result in the cause, by way of the expressed form.
Thật vậy, bằng từ ‘đã tồn tại’ (vijjamānameva),* biểu thị thuyết biểu hiện rõ ràng bằng cách cho thấy sự tồn tại của quả trong nhân.
Sāligabbhe saṃvijjamānaṃ sālisīsaṃ viya hi sattirūpaṃ, tadabhinikkhantaṃ viya byattirūpanti.
Just as the rice ear existing in the rice husk is in potential form, so the expressed form is like that which has emerged from it.
Thật vậy, giống như bông lúa tồn tại trong vỏ lúa dưới dạng tiềm năng, và cái được biểu hiện rõ ràng là như thể nó đã thoát ra từ đó.
Kathaṃ pana sattirūpavasena vijjamānoyeva pubbe anabhibyatto byattirūpavasena abhibyattiṃ gacchatīti?
But how does that which is existent in potential form and unmanifested previously become manifested in expressed form?
Nhưng làm thế nào mà cái đã tồn tại dưới dạng tiềm năng, chưa được biểu hiện rõ ràng trước đó, lại đạt đến sự biểu hiện rõ ràng dưới dạng biểu hiện rõ ràng?
Yathā andhakārena paṭicchanno ghaṭo ālokena abhibyattiṃ gacchati, evamayampīti.
Just as a pot covered by darkness becomes manifested by light, so too is this.
Giống như một cái bình bị che khuất bởi bóng tối được ánh sáng làm cho hiện rõ, thì cái này cũng vậy.
Idamettha vicāretabbaṃ – kiṃ karonto āloko ghaṭaṃ pakāsetīti vuccati, yadi ghaṭavisayaṃ buddhiṃ karonto pakāseti, anuppannāya eva buddhiyā uppattidīpanato abhibyattivādo hāyati.
Here, this should be investigated: What does light do when it is said to illuminate a pot? If it illuminates by producing cognition regarding the pot, then the doctrine of manifestation is lost by explaining the origination of a cognition that had not yet arisen.
Điều này cần được xem xét ở đây: Ánh sáng làm gì mà được gọi là làm cho cái bình hiện rõ? Nếu ánh sáng làm cho cái bình hiện rõ bằng cách tạo ra sự nhận thức về cái bình, thì thuyết biểu hiện rõ ràng sẽ bị mất đi do sự biểu thị sự sinh khởi của một nhận thức chưa từng sinh khởi.
Atha ghaṭavisayāya buddhiyā āvaraṇabhūtaṃ andhakāraṃ vidhamanto pakāseti, evampi abhibyattivādo hāyateva.
If, however, it illuminates by dispelling the darkness that obstructs cognition regarding the pot, even then the doctrine of manifestation is lost.
Nếu ánh sáng làm cho cái bình hiện rõ bằng cách xua tan bóng tối che khuất sự nhận thức về cái bình, thì thuyết biểu hiện rõ ràng cũng bị mất đi.
Sati hi ghaṭavisayāya buddhiyā kathaṃ andhakāro tassā āvaraṇaṃ hotīti.
For, if there is cognition regarding the pot, how can darkness obstruct it?
Thật vậy, khi có sự nhận thức về cái bình, làm sao bóng tối lại có thể che khuất nó?
Yathā ca ghaṭassa abhibyatti na yujjati, evaṃ diṭṭhigatikaparikappitassa attanopi abhibyatti na yujjatiyeva.
And just as the manifestation of a pot is not logical, so too the manifestation of the self, as conceived by those with wrong views, is not logical.
Và giống như sự biểu hiện của cái bình không hợp lý, thì sự biểu hiện của tự ngã được các nhà chấp thủ tà kiến giả định cũng không hợp lý.
Tatthāpi hi yadi indriyavisayādisannipātena anuppannā eva buddhi uppannā, uppattivacaneneva abhibyattivādo hāyati abhibyattimattamatikkamma anuppannāya eva buddhiyā uppattidīpanato.
In that case, too, if cognition that had not yet arisen did arise through the conjunction of sense faculties and their objects, then by the mere statement of origination, the doctrine of manifestation is lost, as it explains the origination of a cognition that had not yet arisen, going beyond mere manifestation.
Ở đó cũng vậy, nếu một nhận thức chưa từng sinh khởi đã sinh khởi do sự kết hợp của các căn và đối tượng, thì thuyết biểu hiện rõ ràng bị mất đi chỉ bằng lời nói về sự sinh khởi, do sự biểu thị sự sinh khởi của một nhận thức chưa từng sinh khởi, vượt qua sự biểu hiện đơn thuần.
Tathā sassatavādopi teneva kāraṇena.
Similarly, the eternalist view is also lost for the same reason.
Tương tự, thuyết thường kiến cũng vậy vì cùng lý do đó.
Atha buddhippavattiyā āvaraṇabhūtassa andhakāraṭṭhāniyassa mohassa vidhamanena buddhi uppannā.
If, however, cognition arose through the dispelling of delusion (moha), which is like darkness, obstructing the arising of cognition, then it would arise.
Nếu nhận thức sinh khởi do sự xua tan si mê, cái được xem như bóng tối che khuất sự vận hành của nhận thức.
Evampi sati atthavisayāya buddhiyā kathaṃ moho tassā āvaraṇaṃ hotīti, hāyateva abhibyattivādo, kiñca bhiyyo – bhedasabbhāvatopi abhibyattivādo hāyati.
Even then, if there is cognition of the object, how can delusion obstruct it? The doctrine of manifestation is lost. What is more, the doctrine of manifestation is also lost due to the existence of distinctions.
Thì ngay cả khi có nhận thức về đối tượng, làm sao si mê lại có thể che khuất nó? Thuyết biểu hiện rõ ràng bị mất đi. Hơn nữa, thuyết biểu hiện rõ ràng cũng bị mất đi do sự tồn tại của sự khác biệt.
Na hi abhibyañjanakānaṃ candimasūriyamaṇipadīpādīnaṃ bhedena abhibyañjitabbānaṃ ghaṭādīnaṃ bhedo hoti, hoti ca visayabhedena buddhibhedo yathāvisayaṃ buddhiyā sambhavatoti bhiyyopi abhibyatti na yujjatiyeva, na cettha vijjamānatābhibyattivasena vuttikappanā yuttā vijjamānatābhibyattikiriyāsaṅkhātāya vuttiyā vuttimato ca anaññathānujānanato.
For there are no distinctions among pots and so on, which are to be manifested, due to distinctions among the manifestors such as the moon, sun, gems, and lamps. But there are distinctions in cognition due to distinctions in objects, as cognition arises according to its object. Therefore, manifestation is entirely illogical. And here, the conception of occurrence as existing in a state of manifestation is not reasonable, because the occurrence, which is called the action of existing and manifesting, and that which possesses the occurrence, are not acknowledged as different.
Thật vậy, không có sự khác biệt giữa các vật được biểu hiện như cái bình và các vật biểu hiện như mặt trăng, mặt trời, ngọc, đèn, v.v. Nhưng có sự khác biệt về nhận thức theo sự khác biệt về đối tượng, vì nhận thức có thể sinh khởi theo từng đối tượng. Do đó, sự biểu hiện rõ ràng lại càng không hợp lý. Và ở đây, sự giả định về sự vận hành theo nghĩa biểu hiện sự tồn tại cũng không hợp lý, vì sự vận hành được gọi là hành động biểu hiện sự tồn tại và cái có sự vận hành không được phép khác biệt.
Anaññāyeva hi tathā vuttisaṅkhātā kiriyā tabbantavatthuto, yathā phassādīhi phusanādibhāvo, tasmā vuttimato anaññāya eva vijjamānatābhibyattisaṅkhātāya vuttiyā parikappito kesañci abhibyattivādo na yutto evāti.
Indeed, action called occurrence is not different from the object possessing that occurrence, just as the state of contact and so on is not different from the contacts and so on. Therefore, the doctrine of manifestation conceived by some, which is an occurrence called the manifestation of existence, not different from the existent thing, is not reasonable.
Thật vậy, hành động được gọi là sự vận hành không khác với đối tượng có hành động đó, giống như sự xúc chạm và các trạng thái khác không khác với xúc. Do đó, thuyết biểu hiện rõ ràng được một số người giả định, không khác với sự vận hành được gọi là biểu hiện sự tồn tại, là hoàn toàn không hợp lý.
Ye pana ‘‘īsikaṭṭhāyī ṭhito’’ti paṭhitvā yathāvuttamatthamicchanti, te tadidaṃ kāraṇabhāvena gahetvā ‘‘te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjantī’’ti padehi atthasambandhampi karonti, na aṭṭhakathāyamiva asambandhanti dassento ‘‘yasmā cā’’tiādimāha.
But those who, having recited “īsikaṭṭhāyī ṭhito,” desire the meaning as stated, take that meaning as a cause and make a connection of meaning with the phrases “And these beings run on, wander, pass away, and reappear.” In order to show that it is not unconnected as in the Commentary, he says “yasmā cā” and so on.
Những người đọc ‘īsikaṭṭhāyī ṭhito’ và mong muốn ý nghĩa như đã nói ở trên, họ lấy điều này làm nguyên nhân và cũng thiết lập sự liên hệ ý nghĩa với các từ ‘các chúng sinh đó trôi lăn, luân hồi, diệt và tái sinh’ (te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjantīti). Để cho thấy rằng nó không phải là không liên quan như trong Chú Giải,* đã nói ‘yasmā cā’ và v.v.
Te ca sattā sandhāvantīti ettha ye idha manussabhāvena avaṭṭhitā, teyeva devabhāvādiupagamanena ito aññattha gacchantīti attho.
In the phrase “Te ca sattā sandhāvantī”, the meaning is that those beings who are established here in human existence, they themselves go elsewhere through attaining divine existence and so on, from this human realm.
Trong câu ‘các chúng sinh đó trôi lăn’ (te ca sattā sandhāvantīti), ý nghĩa là chính những chúng sinh đang ở trạng thái con người ở đây, sẽ đi đến nơi khác bằng cách tái sinh vào trạng thái chư thiên và v.v.
Aññathā katassa kammassa vināso, akatassa ca abbhāgamo āpajjeyyāti adhippāyo.
Otherwise, the destruction of karma that has been done, and the arising of karma that has not been done, would occur. This is the intention.
Nếu không, sẽ dẫn đến sự hủy diệt của nghiệp đã tạo và sự xuất hiện của nghiệp chưa tạo. Đó là ý định.
Aparāparanti aparasmā bhavā aparaṃ bhavaṃ, aparamaparaṃ vā, punappunanti attho.
Aparāparaṃ means from one existence to another existence, or again and again to various existences; the meaning is repeatedly.
‘Từ đời này sang đời khác’ (aparāparaṃ) là từ đời này sang đời khác, hoặc đời này rồi đời khác, nghĩa là lặp đi lặp lại.
‘‘Cavantī’’ti padamulliṅgetvā ‘‘evaṃ saṅkhyaṃ gacchantī’’ti atthaṃ vivarati, attano tathāgahitassa niccasabhāvattā na cutūpapattiyo.
By bypassing the word “cavanti”, he explains the meaning as “evaṃ saṅkhyaṃ gacchanti” (they attain such a state). Because of the permanent nature of the self as thus grasped, there are no passing away and reappearing (cutūpapattiyo).
Giải thích ý nghĩa của từ ‘diệt’ (cavanti) bằng cách vượt qua nó và nói ‘như vậy đạt đến sự tính toán’ (evaṃ saṅkhyaṃ gacchantīti). Ý định là do bản chất thường hằng của tự ngã được chấp thủ như vậy, không có sự diệt và tái sinh. Và do sự phổ biến khắp nơi, cũng không có sự trôi lăn và luân hồi. Nhưng do sự vận hành đặc biệt của các pháp, chúng đạt đến sự tính toán như vậy, được gọi như vậy.
Sabbabyāpitāya nāpi sandhāvanasaṃsaraṇāni, dhammānaṃyeva pana pavattivisesena evaṃ saṅkhyaṃ gacchanti evaṃ voharīyantīti adhippāyo.
And because of its all-pervasiveness, there are no running on (sandhāvana) or wandering (saṃsaraṇa) either. But through specific modes of occurrence of phenomena themselves, they attain such a state and are thus spoken of. This is the intention.
Ý nghĩa là do bản chất thường hằng của tự ngã được chấp thủ như vậy, không có sự diệt và tái sinh. Và do sự phổ biến khắp nơi, cũng không có sự trôi lăn và luân hồi. Nhưng do sự vận hành đặc biệt của các pháp, chúng đạt đến sự tính toán như vậy, được gọi như vậy.
Etena ‘‘avaṭṭhitasabhāvassa attano, dhammino ca dhammamattaṃ uppajjati ceva vinassati cā’’ti imaṃ vipariṇāmavādaṃ dasseti.
By this, he shows the doctrine of transformation, which states that only the mere phenomena arise and perish, of the self with its permanent nature, and of the possessor of phenomena.
Bằng điều này,* biểu thị thuyết biến đổi này, rằng ‘chỉ có các pháp của tự ngã có bản chất ổn định và của người có pháp, sinh khởi và hoại diệt’.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ imissaṃ sassatavādavicāraṇāyameva ‘‘evaṃgatikā’’ti padatthavibhāvane vakkhāma.
Whatever needs to be said here, we will say it in the elucidation of the meaning of the word “evaṃgatikā” in this examination of the eternalist view.
Điều cần nói ở đây, chúng ta sẽ nói trong phần giải thích ý nghĩa của từ ‘evaṃgatikā’ trong sự xem xét thuyết thường kiến này.
Idāni aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ asambandhamattaṃ dassetuṃ ‘‘aṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show merely the disconnectedness stated in the Commentary, “aṭṭhakathāyaṃ panā” and so on is stated.
Bây giờ, để cho thấy điều không liên quan được nói trong Chú Giải,* đã nói ‘trong Chú Giải thì’ (aṭṭhakathāyaṃ pana) và v.v.
Sandhāvantītiādinā vacanena attano vādaṃ bhindati vināseti sandhāvanādivacanasiddhāya aniccatāya pubbe attanā paṭiññātassa sassatavādassa viruddhabhāvatoti attho.
“He breaks his own doctrine with the expression such as ‘sandhāvantī’”, meaning, it is contrary to the eternalist view previously asserted by himself, due to the impermanence established by expressions like running on. This is the meaning.
‘Bằng lời nói như ‘trôi lăn’ và v.v.,* phá vỡ quan điểm của mình’ (sandhāvantītiādinā vacanena attano vādaṃ bhindati) có nghĩa là do sự vô thường được chứng minh bằng lời nói về sự trôi lăn và v.v., nó mâu thuẫn với thuyết thường kiến đã được chính mình thừa nhận trước đó.
‘‘Diṭṭhigatikassā’’tiādi tadatthasamatthanaṃ.
“Diṭṭhigatikassā” and so on is the corroboration of that meaning.
‘Của người chấp thủ tà kiến’ (diṭṭhigatikassā) và v.v. là sự củng cố ý nghĩa đó.
Na nibaddhanti na thiraṃ.
Na nibaddhaṃ means not permanent.
‘Không cố định’ (na nibaddhaṃ) là không vững chắc.
‘‘Sandhāvantī’’tiādivacanaṃ, sassatavādañca sandhāya ‘‘sundarampi asundarampi hotiyevā’’ti vuttaṃ. Sabbadā saranti pavattantīti sassatiyo ra-kārassa sa-kāraṃ, dvibhāvañca katvā, pathavīsinerucandimasūriyā, sassatīhi samaṃ sadisaṃ tathā, bhāvanapuṃsakavacanañcetaṃ.
Referring to the expression “sandhāvantī” and so on, and also to the eternalist view, it is said, “both good and bad exist.” Those which are always existing and proceeding are sassatiyo (eternal ones), by replacing the ‘r’ with ‘s’ and geminating it. These refer to the earth, Mount Sineru, the moon, and the sun. And sassatisamaṃ (like the eternal ones) means similar to the eternal ones, like them. And this is a neuter noun expressing the state of being.
Liên quan đến lời nói ‘trôi lăn’ và v.v., và thuyết thường kiến,* đã nói ‘có cả điều tốt và điều không tốt’ (sundarampi asundarampi hotiyevā). ‘Sassatiyo’ là luôn luôn tồn tại, vận hành, bằng cách biến âm r thành s và gấp đôi s, chỉ trái đất, núi Sineru, mặt trăng và mặt trời. ‘Sassatīhi samaṃ sadisaṃ tathā’ là giống như các vật thường hằng. Và đây là từ ngữ trung tính chỉ trạng thái.
‘‘Attā ca loko cā’’ti hi kattuadhikāro.
For indeed, “the self and the world” is the agent construction.
Thật vậy, ‘tự ngã và thế gian’ (attā ca loko cā) là chủ ngữ.
Sassatisamanti vā liṅgabyattayena kattuniddeso.
Or sassatisamaṃ is a designation of the agent with a change in gender expression.
Sassatisama là một từ chỉ định chủ ngữ thông qua sự thay đổi giống.
Sassatisamo attā ca loko ca atthi evāti attho, iti-saddo cettha padapūraṇamattaṃ.
The meaning is that there certainly exist a self and a world that are like the eternal ones. The word iti here is merely a filler.
Sassatisamo có nghĩa là tự ngã và thế giới là vĩnh cửu, chúng tồn tại. Từ iti ở đây chỉ là một từ đệm.
Eva-saddassa hi e-kāre pare iti-sadde i-kārassa va-kāramicchanti saddavidū.
Indeed, phoneticians desire the ‘i’ of the word ‘iti’ to become ‘v’ when followed by the ‘e’ of the word ‘eva’.
Các nhà ngữ pháp mong muốn chữ i trong từ iti trở thành chữ va khi có chữ e theo sau từ eva.
Sassatisamanti sassataṃ thāvaraṃ niccakālantipi attho, sassatisama-saddassa sassatapadena samānatthataṃ sandhāya ṭīkāyaṃ (dī. ni. ṭī. 1.31) vutto.
The meaning of sassatisamaṃ as "eternal, firm, and everlasting" is stated in the ṭīkā (Dī. Nī. Ṭī. 1.31), referring to the synonymity of the word sassatisama with the word sassata.
Sassatisama cũng có nghĩa là vĩnh cửu, thường hằng, trường tồn, được đề cập trong chú giải (Dī. Nī. Ṭī. 1.31) để chỉ sự đồng nghĩa của từ sassatisama với từ sassata.
Hetuṃ dassentoti yesaṃ ‘‘sassato’’ti attānañca lokañca paññapeti, tesaṃ hetuṃ dassento ayaṃ diṭṭhigatiko āhāti sambandho.
Showing the reason means that the connection is: "This holder of views speaks thus, showing the reason for those who declare the self and the world to be eternal."
Hetuṃ dassento (chỉ ra nguyên nhân) có liên hệ như sau: người có tà kiến này nói ra điều đó để chỉ ra nguyên nhân cho những ai tuyên bố tự ngã và thế giới là "vĩnh cửu".
Na hi attano diṭṭhiyā paccakkhakatamatthaṃ attanoyeva sādheti, attano pana paccakkhakatena atthena attano appaccakkhabhūtampi atthaṃ sādheti, attanā ca yathānicchitaṃ atthaṃ parepi viññāpeti, na anicchitaṃ, idaṃ pana hetudassanaṃ etesu anekesu jātisatasahassesu ekovāyaṃ me attā ca loko ca anussaraṇasambhavato.
Indeed, one does not establish for oneself alone a matter that one has directly perceived through one's own view; rather, by means of a matter directly perceived by oneself, one establishes even a matter not directly perceived by oneself. And by oneself, one makes others understand a desired matter, not an undesired one. This showing of the reason is that, in these many hundreds of thousands of existences, this self and world are eternal for me, due to the possibility of recollection.
Quả thật, người đó không chỉ chứng minh điều mình đã trực nhận bằng tà kiến của mình, mà còn dùng điều mình đã trực nhận để chứng minh cả điều mình chưa trực nhận, và người đó cũng khiến người khác hiểu được điều mình mong muốn, chứ không phải điều không mong muốn. Sự chỉ ra nguyên nhân này là: trong vô số trăm ngàn kiếp sống này, chỉ có một tự ngã và thế giới này của tôi là có thể hồi tưởng được.
Yo hi yamatthaṃ anubhavati, so eva taṃ anussarati, na añño.
For whoever experiences a certain matter, only that one recollects it, not another.
Thật vậy, người nào đã trải nghiệm điều gì thì người đó mới hồi tưởng được điều đó, chứ không phải người khác.
Na hi aññena anubhūtamatthaṃ añño anussarituṃ sakkoti yathā taṃ buddharakkhitena anubhūtaṃ dhammarakkhito.
Indeed, one cannot recollect a matter experienced by another, just as Dhammarakkhita cannot recollect what Buddharakkhita experienced.
Thật vậy, không ai có thể hồi tưởng điều người khác đã trải nghiệm, giống như Dhammarakkhita không thể hồi tưởng điều Buddharakkhita đã trải nghiệm.
Yathā cetāsu, evaṃ ito purimatarāsupi jātīsu, tasmā ‘‘sassato me attā ca loko ca, yathā ca me, evaṃ aññesampi sattānaṃ sassato attā ca loko cā’’ti sassatavasena diṭṭhigahaṇaṃ pakkhandanto diṭṭhigatiko parepi tattha patiṭṭhapeti.
Just as in these existences, so too in previous existences. Therefore, a holder of views, entering into the grasping of views by way of eternity, thinking, "My self and the world are eternal, and just as they are for me, so too are the self and the world eternal for other beings," establishes others in that view.
Giống như trong những kiếp này, cũng như trong những kiếp xa xưa hơn, do đó, người có tà kiến, khi khăng khăng nắm giữ quan điểm vĩnh cửu rằng "tự ngã và thế giới của tôi là vĩnh cửu, và giống như tôi, tự ngã và thế giới của các chúng sinh khác cũng là vĩnh cửu", sẽ khiến người khác cũng an trú vào quan điểm đó.
Pāḷiyaṃ pana ‘‘anekavihitāni adhimuttipathāni abhivadanti, so evamāhā’’ti vacanato parānugāhāpanavasena idha hetudassanaṃ adhippetanti viññāyati.
However, in the Pāḷi, it is understood that "showing the reason" here is intended to mean making others accept, according to the saying, "They declare various paths of conviction, and he says thus."
Tuy nhiên, trong Pāḷi, theo câu "họ tuyên bố nhiều con đường giải thoát khác nhau, người đó nói như vậy", thì sự chỉ ra nguyên nhân ở đây được hiểu là nhằm mục đích khiến người khác chấp nhận.
Etanti attano ca lokassa ca sassatabhāvaṃ.
This refers to the eternality of oneself and the world.
Etaṃ là sự vĩnh cửu của tự ngã và thế giới.
‘‘Na kevala’’ntiādi atthato āpannadassanaṃ.
"Not merely" etc. is a statement of what is implied by the meaning.
‘‘Na kevala’’ (không chỉ) v.v... là sự trình bày ý nghĩa được hàm chứa.
Ṭhāna-saddo kāraṇe, tañca kho idha pubbenivāsānussatiyevāti āha ‘‘ida’’ntiādi.
The word ṭhāna means cause, and here that is precisely the recollection of past lives, as stated by "this" etc.
Từ ṭhāna (nền tảng) có nghĩa là nguyên nhân, và ở đây nó chỉ là sự hồi tưởng các trú xứ quá khứ (pubbenivāsānussati). Do đó, có câu ‘‘ida’’ (này) v.v...
Kāraṇañca nāmetaṃ tividhaṃ sampāpakaṃ nibbattakaṃ ñāpakanti.
A cause is indeed threefold: that which brings about, that which produces, and that which makes known.
Nguyên nhân được gọi là có ba loại: nguyên nhân đưa đến (sampāpaka), nguyên nhân phát sinh (nibbattaka), và nguyên nhân nhận biết (ñāpaka).
Tattha ariyamaggo nibbānassa sampāpakakāraṇaṃ, bījaṃ aṅkurassa nibbattakakāraṇaṃ, paccayuppannatādayo aniccatādīnaṃ ñāpakakāraṇaṃ, idhāpi ñāpakakāraṇameva adhippetaṃ.
Among these, the Noble Path is the cause that brings about Nibbāna; a seed is the cause that produces a sprout; and dependent origination, etc., are the causes that make known impermanence, etc. Here, too, only the cause that makes known is intended.
Trong đó, con đường Thánh là nguyên nhân đưa đến Nibbāna, hạt giống là nguyên nhân phát sinh mầm, và sự tùy duyên sinh (paccayuppannatā) v.v... là nguyên nhân nhận biết sự vô thường (aniccatā) v.v... Ở đây, cũng chỉ có nguyên nhân nhận biết là được đề cập.
Ñāpako hi attho ñāpetabbatthavisayassa ñāṇassa hetubhāvato kāraṇaṃ.
For a matter that makes known is a cause by virtue of being the reason for the knowledge whose object is the matter to be known.
Thật vậy, một ý nghĩa nhận biết là nguyên nhân vì nó là điều kiện cho sự hiểu biết về đối tượng cần được nhận biết.
Tadāyattavuttitāya taṃ ñāṇaṃ tiṭṭhati etthāti ṭhānaṃ, vasati taṃ ñāṇamettha tiṭṭhatīti ‘‘vatthū’’ti ca vuccati.
That knowledge exists by depending on it, therefore it is called ṭhāna (basis); that knowledge dwells or stands in it, therefore it is also called vatthu (ground).
Sự hiểu biết đó tồn tại dựa vào điều đó, nên được gọi là ṭhānaṃ (nền tảng); sự hiểu biết đó trú ngụ và tồn tại ở đó, nên cũng được gọi là vatthu (cơ sở).
Tathā hi bhagavatā vatthu-saddena uddisitvāpi ṭhāna-saddena niddiṭṭhanti.
Thus, the Blessed One, after indicating it with the word vatthu, also explained it with the word ṭhāna.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã chỉ ra bằng từ vatthu và giải thích bằng từ ṭhāna.
32-33. Dutiyatatiyavārānaṃ paṭhamavārato viseso natthi ṭhapetvā kālabhedanti āha ‘‘upari vāradvayepi eseva nayo’’ti.
32-33. There is no difference between the second and third sections from the first section, except for the distinction in time, as stated: "The same method applies to the two upper sections as well."
32-33. Không có sự khác biệt giữa lần thứ hai và thứ ba so với lần đầu, ngoại trừ sự khác biệt về thời gian. Do đó, có câu ‘‘upari vāradvayepi eseva nayo’’ (cách thức này cũng áp dụng cho hai lần sau).
Tadetaṃ kālabhedaṃ yathāpāḷiṃ dassetuṃ ‘‘kevalañhī’’tiādi vuttaṃ.
This distinction in time is stated in "only indeed" etc. to show it according to the Pāḷi.
Để trình bày sự khác biệt về thời gian này theo Pāḷi, câu ‘‘kevalañhī’’ (chỉ là) v.v... đã được nói ra.
Itarena dutiyatatiyavārā yāva dasasaṃvaṭṭavivaṭṭakappā, yāva cattālīsasaṃvaṭṭavivaṭṭakappā ca anussaraṇavasena vuttāti adhippāyo.
The intention is that the second and third sections refer to recollection up to ten world-cycles of contraction and expansion, and up to forty world-cycles of contraction and expansion, respectively.
Ý nghĩa là các lần thứ hai và thứ ba được nói đến theo cách hồi tưởng, kéo dài đến mười kiếp hoại và kiếp thành, và đến bốn mươi kiếp hoại và kiếp thành.
Yadevaṃ kasmā sassatavādo catudhā vibhatto, nanu tidhā kālabhedamakatvā adhiccasamuppattikavādo viya duvidheneva vibhajitabbo siyāti codanaṃ sodhetuṃ ‘‘mandapañño hī’’tiādimāha.
To resolve the question, "Why is the eternalist view divided into four, when it should be divided into two, like the accidentalist view, without making a distinction in time?", he says, "For the dull-witted" etc.
Để giải đáp câu hỏi: "Tại sao thuyết thường kiến lại được phân chia thành bốn loại, mà không phải là ba loại, không phân biệt thời gian, giống như thuyết vô nhân sinh (adhiccasamuppattikavāda) chỉ được chia thành hai loại?", câu ‘‘mandapañño hī’’ (người trí tuệ yếu kém) v.v... đã được nói ra.
Mandapaññādīnaṃ tiṇṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇalābhīnaṃ vasena tidhā kālabhedaṃ katvā takkanena saha catudhā vibhattoti adhippāyo.
The intention is that it is divided into four: into three by way of the dull-witted and others, being three individuals who have attained the knowledge of recollecting past lives, and with reasoning.
Ý nghĩa là nó được phân chia thành ba loại theo ba hạng người có được tuệ hồi tưởng các trú xứ quá khứ (pubbenivāsānussatiñāṇa) là người trí tuệ yếu kém v.v..., và cùng với sự suy luận, nó được phân chia thành bốn loại.
Nanu ca anussavādivasena takkikānaṃ viya mandapaññādīnampi visesalābhīnaṃ hīnādivasena anekabhedasambhavato bahudhā bhedo siyā, atha kasmā sabbepi visesalābhino tayo eva rāsī katvā vuttāti?
But, just as for those who reason by way of hearsay, etc., there could be many divisions for those who have attained special attainments, such as the dull-witted and others, by way of inferior, mediocre, etc. Why then are all those who have attained special attainments mentioned as only three groups?
Chẳng phải sẽ có nhiều loại khác nhau theo cách thấp kém v.v... do khả năng xuất hiện nhiều loại khác nhau của những người có được sự đặc biệt như người trí tuệ yếu kém v.v..., giống như những người suy luận theo cách nghe truyền thuyết v.v... hay sao? Vậy tại sao tất cả những người có được sự đặc biệt đều được gom lại thành ba nhóm?
Ukkaṭṭhaparicchedena dassetukāmattā.
Because of the desire to show it by the highest limit.
Vì muốn trình bày theo giới hạn tối đa.
Tīsu hi rāsīsu ye hīnamajjhimapaññā, te vuttaparicchedato ūnakameva anussaranti.
For among the three groups, those who are dull-witted and mediocre in wisdom recollect only less than the stated limit.
Trong ba nhóm, những người có trí tuệ thấp kém và trung bình chỉ hồi tưởng ít hơn giới hạn đã nói.
Ye pana ukkaṭṭhapaññā, te vuttaparicchedaṃ atikkamitvā nānussarantīti tattha tattha ukkaṭṭhaparicchedena dassetukāmato anekajātisatasahassadasacattārīsasaṃvaṭṭavivaṭṭānussaraṇavasena tayo eva rāsī katvā vuttāti.
However, those with excellent wisdom do not recollect beyond the stated limit. Therefore, desiring to show in each case with the highest limit, it is said that only three groups are made, in the manner of recollecting many hundreds of thousands of births, ten aeons of contraction and expansion, and forty aeons of contraction and expansion.
Còn những người có trí tuệ xuất sắc thì không hồi tưởng vượt quá giới hạn đã nói. Do đó, vì muốn trình bày theo giới hạn tối đa ở từng trường hợp, nên chỉ có ba nhóm được nói đến theo cách hồi tưởng vô số trăm ngàn kiếp sống, mười kiếp hoại và kiếp thành, và bốn mươi kiếp hoại và kiếp thành.
Na tato uddhanti yathāvuttakālattayato, cattārīsasaṃvaṭṭavivaṭṭakappato vā uddhaṃ nānussarati, kasmā?
Not beyond that means one does not recollect beyond the three periods of time as stated, or beyond forty aeons of contraction and expansion. Why is that?
Na tato uddhaṃ (không hơn thế) có nghĩa là không hồi tưởng quá ba thời kỳ đã nói, hoặc quá bốn mươi kiếp hoại và kiếp thành. Tại sao?
Dubbalapaññattā.
Due to weak wisdom.
Vì trí tuệ yếu kém.
Tesañhi nāmarūpaparicchedavirahato dubbalā paññā hotīti aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
For it is said in the commentaries that their wisdom is weak due to the absence of discerning nāma-rūpa.
Trong các chú giải, đã nói rằng trí tuệ của họ yếu kém vì thiếu sự phân biệt danh và sắc.
34. Tappakatiyattopi kattutthoyevāti āha ‘‘takkayatī’’ti.
34. The agentive sense, being inherent to its nature, is indeed the agentive sense, thus it says “takkayatī” (he speculates).
34. Ngay cả khi đó là bản chất của sự suy luận (takka), nó vẫn là ý nghĩa chủ động. Do đó, có câu ‘‘takkayatī’’ (suy luận).
Tappakatiyattattā eva hi dutiyanayopi upapanno hoti.
Indeed, it is precisely because of its inherent nature that the second method is also established.
Thật vậy, chính vì đó là bản chất của sự suy luận mà phương pháp thứ hai cũng hợp lý.
Tattha takkayatīti ūhayati, sassatādiākārena tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe cittaṃ abhiniropayatīti attho.
There, takkayatī means he conjectures, meaning he implants his mind on that particular object in the manner of eternalism and so on.
Trong đó, takkayatī (suy luận) có nghĩa là suy nghĩ, đặt tâm vào đối tượng đó với các khía cạnh vĩnh cửu (sassata) v.v...
Takkoti ākoṭanalakkhaṇo, vinicchayalakkhaṇo vā diṭṭhiṭṭhānabhūto vitakko.
Takka is vitakka characterized by striking or by determining, which is the basis for wrong view.
Takko (sự suy luận) là sự tầm (vitakka) có đặc tính là đập vào (ākoṭana) hoặc có đặc tính là quyết định (vinicchaya), và là cơ sở của tà kiến (diṭṭhiṭṭhāna).
Tena tena pariyāyena takkanaṃ sandhāya ‘‘takketvā vitakketvā’’ti vuttaṃ vīmaṃsāya samannāgatoti atthavacanamattaṃ.
Referring to speculating in various ways, it is said “takketvā vitakketvā” (having speculated, having conjectured); vīmaṃsāya samannāgato is merely an explanatory statement of the meaning.
Câu ‘‘takketvā vitakketvā’’ (sau khi suy luận và tư duy) được nói đến để chỉ sự suy luận theo nhiều cách khác nhau. vīmaṃsāya samannāgato (kết hợp với sự khảo sát) chỉ là một lời giải thích ý nghĩa.
Nibbacanaṃ pana takkipade viya dvidhā vattabbaṃ.
However, the etymology should be stated in two ways, as in the word takkī.
Tuy nhiên, sự giải thích từ nguyên (nibbacana) cần được nói theo hai cách, giống như trong từ takki.
Vīmaṃsā nāma vicāraṇā, sā ca duvidhā paññā ceva paññāpatirūpikā ca.
Vīmaṃsā means investigation, and it is twofold: wisdom itself and the semblance of wisdom.
Vīmaṃsā (sự khảo sát) là sự xem xét, và nó có hai loại: trí tuệ (paññā) và hình thức giống trí tuệ (paññāpatirūpikā).
Idha pana paññāpatirūpikāva, sā catthato lobhasahagatacittuppādo, micchābhinivesasaṅkhāto vā ayonisomanasikāro.
Here, however, it is only the semblance of wisdom, which in essence is a mind-state accompanied by greed, or improper attention characterized by wrong adherence.
Ở đây, chỉ là hình thức giống trí tuệ, và về mặt ý nghĩa, đó là tâm sinh khởi đồng với tham (lobhasahagatacittuppādo), hoặc là sự tác ý không khéo (ayonisomanasikāro) được gọi là sự chấp thủ sai lầm (micchābhinivesa).
Pubbabhāge vā micchādassanabhūtaṃ diṭṭhivipphanditaṃ, tadetamatthattayaṃ dassetuṃ ‘‘tulanā ruccanā khamanā’’ti vuttaṃ.
Or, in the prior stage, it is the wavering of view (diṭṭhivipphandita) that constitutes wrong seeing. To show these three meanings, it is said “tulanā ruccanā khamanā” (weighing, liking, enduring).
Hoặc, ở giai đoạn đầu, đó là sự dao động của tà kiến (diṭṭhivipphanditaṃ) vốn là sự thấy sai lầm (micchādassana). Để trình bày ba ý nghĩa này, câu ‘‘tulanā ruccanā khamanā’’ (sự cân nhắc, sự ưa thích, sự chấp nhận) đã được nói ra.
‘‘Tulayitvā’’tiādīsupi yathākkamaṃ ‘‘lobhasahagatacittuppādenā’’tiādinā yojetabbaṃ.
In “tulayitvā” and so on, it should be connected in due order with “lobhasahagatacittuppādenā” and so forth.
Trong các từ ‘‘tulayitvā’’ (sau khi cân nhắc) v.v..., cũng nên kết hợp theo thứ tự với ‘‘lobhasahagatacittuppādenā’’ (bằng tâm sinh khởi đồng với tham) v.v...
Samantato, punappunaṃ vā āhananaṃ pariyāhataṃ, taṃ pana vitakkassa ārammaṇaṃ ūhanameva, bhāvanapuṃsakañcetaṃ padanti dasseti ‘‘tena tena pariyāyena takketvā’’ti iminā.
Pariyāhataṃ means striking all around or repeatedly; this, however, is merely the conjecture that is the object of vitakka. And it indicates that this word is a verbal noun (bhāvanapuṃsaka) by saying “tena tena pariyāyena takketvā” (having speculated in various ways).
Sự va chạm từ mọi phía, hoặc lặp đi lặp lại, là pariyāhataṃ (bị va chạm xung quanh). Điều đó chỉ là sự suy nghĩ, đối tượng của sự tầm. Từ này là một danh từ trung tính chỉ hành động, được trình bày bằng câu ‘‘tena tena pariyāyena takketvā’’ (sau khi suy luận theo nhiều cách khác nhau).
Pariyāyenāti ca kāraṇenāti attho.
And pariyāyenā means by reason.
Và pariyāyena có nghĩa là bằng nguyên nhân.
Vuttappakārāyāti tidhā vuttappabhedāya.
Vuttappakārāyā means of the three kinds already stated.
Vuttappakārāyā (theo cách đã nói) có nghĩa là theo ba loại đã được trình bày.
Anuvicaritanti anupavattitaṃ, vīmaṃsānugatena vā vicārena anumajjitaṃ.
Anuvicaritaṃ means repeatedly occurred, or repeatedly examined by an investigation that follows vīmaṃsā.
Anuvicaritaṃ (được xem xét kỹ lưỡng) có nghĩa là được diễn ra liên tục, hoặc được xem xét kỹ lưỡng bằng sự xem xét đi kèm với sự khảo sát.
Tadanugatadhammakiccampi hi padhānadhamme āropetvā tathā vuccati.
For even the function of the dharma that follows it is attributed to the main dharma and spoken of in that way.
Thật vậy, ngay cả chức năng của pháp đi kèm với điều đó cũng được gán cho pháp chính và được nói như vậy.
Paṭibhāti dissatīti paṭibhānaṃ, yathāsamāhitākāravisesavibhāvako diṭṭhigatasampayuttacittuppādo, tato jātanti paṭibhānaṃ, tathā paññāyanaṃ, sayaṃ attano paṭibhānaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ, tenevāha ‘‘attano paṭibhānamattasañjāta’’nti.
That which appears, that which is seen, is paṭibhānaṃ (intuition/insight); it is a mind-state associated with wrong view, which clearly manifests a specific aspect of what is well-established. From that, it is paṭibhānaṃ (intuition/insight), meaning such a manifestation. One's own paṭibhāna is sayaṃpaṭibhānaṃ (self-intuition), which is why it is said “attano paṭibhānamattasañjātaṃ” (arisen merely from one's own intuition).
Điều gì xuất hiện, điều gì được thấy, đó là paṭibhānaṃ (sự xuất hiện, sự thông suốt). Đó là tâm sinh khởi đồng với tà kiến, làm rõ các khía cạnh đặc biệt của sự định tâm như đã được thiết lập. paṭibhānaṃ là điều được sinh ra từ đó. Đó là sự nhận thức như vậy. sayaṃpaṭibhānaṃ là sự xuất hiện của chính mình. Do đó, có câu ‘‘attano paṭibhānamattasañjāta’’ (chỉ là sự xuất hiện tự sinh của chính mình).
Matta-saddena cettha visesādhigamādayo nivatteti.
Here, the word matta excludes special attainments and so on.
Từ matta ở đây loại trừ các sự thành tựu đặc biệt v.v...
Anāmaṭṭhakālavacane vattamānavaseneva atthaniddeso upapannoti āha ‘‘evaṃ vadatī’’ti.
The explanation of the meaning is appropriate precisely by way of the present tense when speaking of an unexamined time, thus it says “evaṃ vadatī” (he speaks thus).
Việc giải thích ý nghĩa bằng cách dùng thì hiện tại là hợp lý khi nói về thời gian chưa được xem xét. Do đó, có câu ‘‘evaṃ vadatī’’ (nói như vậy).
Pāḷiyaṃ ‘‘takkī hoti vīmaṃsī’’ti sāmaññaniddesena, ekasesena vā vuttaṃ takkībhedaṃ vibhajanto ‘‘tattha catubbidho’’tiādimāha.
In the Pāḷi, the division of takkī is stated by a general designation or by ekasesa as “takkī hoti vīmaṃsī” (he is a speculator, an investigator); the commentator, desiring to explain it, says “tattha catubbidho” (there are four kinds) and so on.
Trong Pāḷi, sự phân loại của takkī (người suy luận) được nói đến bằng cách chỉ định chung hoặc bằng cách hợp nhất (ekasesa) trong “takkī hoti vīmaṃsī” (người suy luận và người khảo sát). Để phân biệt sự phân loại đó, ngài nói “tattha catubbidho” (ở đây có bốn loại), v.v.
Parehi puna savanaṃ anussuti, sā yassāyaṃ anussutiko. Purimaṃ anubhūtapubbaṃ jātiṃ saratīti jātissaro. Labbhateti lābho, yaṃ kiñci attanā paṭiladdhaṃ rūpādi, sukhādi ca, na pana jhānādiviseso, tenevāha pāḷiyaṃ ‘‘so takkapariyāhataṃ vīmaṃsānuvicaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāhā’’ti.
Anussuti is hearing again from others; one who possesses this is anussutiko. One who recollects a former, previously experienced birth is jātissaro. Lābho means gain, whatever is attained by oneself, such as material things (rūpa) or pleasures (sukha), but not special attainments like jhāna. That is why in the Pāḷi it is said, “So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānuvicaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāhā” (He declares this self-intuition, which is repeatedly struck by speculation and investigated by examination).
Nghe lại từ người khác là anussuti (nghe truyền lại), người có điều đó là anussutiko (người nghe truyền lại). Nhớ lại kiếp sống đã từng trải qua trước đây là jātissaro (người nhớ lại các kiếp sống). Được thọ đắc là lābho (thành tựu), tức là bất cứ thứ gì tự mình thọ đắc như sắc (rūpa) và các thứ tương tự, lạc (sukha) và các thứ tương tự, nhưng không phải là các đặc tính của thiền định (jhāna) v.v., chính vì vậy trong Pāḷi đã nói: “Vị ấy đã nói như thế này về sự tự kiến giải của mình, được thúc đẩy bởi sự suy luận và được theo dõi bởi sự khảo sát.”
Aṭṭhakathāyampi vuttaṃ ‘‘attano paṭibhānamattasañjāta’’nti.
In the Aṭṭhakathā too, it is said, “attano paṭibhānamattasañjātaṃ” (arisen merely from one's own intuition).
Trong Chú giải cũng đã nói: “Chỉ là sự tự sinh ra của sự kiến giải của mình.”
Ācariyadhammapālattheropi vadati ‘‘matta-saddena visesādhigamādayo nivattetī’’ti (dī. ni. ṭī. 1.34) so etassāti lābhī. Suddhena purimehi asammissena, suddhaṃ vā takkanaṃ suddhatakko, so yassāyaṃ suddhatakkiko.
And Ācariya Dhammapāla Thera says, “The word matta excludes special attainments and so on.” Lābhī is one who has that. Suddhatakko is pure speculation, unmixed with former views, or pure speculation itself; one who has this is suddhatakkiko.
Trưởng lão Ācariya Dhammapāla cũng nói: “Với từ ‘matta’ (chỉ) thì loại bỏ sự chứng đắc các đặc tính v.v.” (Dī. Nī. Ṭī. 1.34). Người có điều đó là lābhī (người thành tựu). Sự suy luận thuần túy, không pha trộn với những điều trước đây, hoặc sự suy luận thuần túy là suddhatakko (suy luận thuần túy), người có điều đó là suddhatakkiko (người suy luận thuần túy).
Tena hīti uyyojanatthe nipāto, tena tathā vessantararaññova bhagavati samāneti diṭṭhiggāhaṃ uyyojeti.
Tena hi is a particle used in the sense of urging; by that, he urges the holding of the view that the Blessed One is like King Vessantara.
Tena hi là một giới từ biểu thị ý nghĩa khuyến khích, do đó, nó khuyến khích chấp thủ tà kiến bằng cách so sánh Đức Phật với vua Vessantara.
Lābhitāyāti rūpādisukhādilābhībhāvato.
Lābhitāyā means due to being a recipient of material things and pleasures.
Lābhitāya là do trạng thái của người thành tựu sắc (rūpa) và các thứ tương tự, lạc (sukha) và các thứ tương tự.
‘‘Anāgatepi evaṃ bhavissatī’’ti idaṃ lābhītakkino evampi sambhavatīti sambhavadassanavasena idhādhippetaṃ takkanaṃ sandhāya vuttaṃ.
This statement, "It will be thus in the future too," was spoken by the teacher with reference to the reasoning intended here, by way of showing the possibility that it is possible for the lābhī-takkī to be thus.
Câu “Anāgatepi evaṃ bhavissatī” (Trong tương lai cũng sẽ như vậy) này được nói để chỉ sự suy luận được mong muốn ở đây, theo cách thể hiện khả năng rằng điều này cũng có thể xảy ra đối với người lābhītakkī (người suy luận dựa trên thành tựu).
Anāgataṃsatakkaneneva hi sassataggāhī bhavati.
For it is by reasoning about the future that one becomes a holder of the eternity-view (sassataggāhī).
Chính bằng sự suy luận về phần vị lai mà người chấp thủ thường kiến (sassataggāhī) trở thành người chấp thủ thường kiến.
‘‘Atītepi evaṃ ahosī’’ti idaṃ pana anāgataṃsatakkanassa upanissayanidassanamattaṃ.
But this statement, "It was thus in the past too," is merely a demonstration of the strong supporting cause for reasoning about the future.
Còn câu “Atītepi evaṃ ahosī” (Trong quá khứ cũng đã như vậy) này chỉ là sự chỉ dẫn về nguyên nhân hỗ trợ cho sự suy luận về phần vị lai.
So hi ‘‘yathā me idāni attā sukhī hoti, evaṃ atītepīti paṭhamaṃ atītaṃsānutakkanaṃ upanissāya anāgatepi evaṃ bhavissatī’’ti takkayanto diṭṭhiṃ gaṇhāti.
For that person holding wrong view, reasoning first by relying on past speculation, "Just as my self is happy now, so it was in the past too," then thinks, "It will be thus in the future too," and thereby grasps this view.
Thật vậy, vị ấy trước hết nương vào sự suy luận về phần quá khứ rằng “Như bây giờ tự ngã của tôi được an lạc, thì trong quá khứ cũng đã như vậy”, rồi suy luận rằng “Trong tương lai cũng sẽ như vậy” và chấp thủ tà kiến.
‘‘Evaṃ sati idaṃ hotī’’ti iminā aniccesu bhāvesu añño karoti, añño paṭisaṃvedetīti doso āpajjati, tathā ca sati katassa vināso akatassa ca ajjhāgamo siyā.
By this phrase, "When this is so, that happens," a fault arises: in impermanent phenomena, one person acts, and another experiences the result; and if that were so, there would be the destruction of what was done and the arrival of what was not done.
Với câu “Evaṃ sati idaṃ hotī” (Khi có điều này thì điều này xảy ra), điều bất lợi là trong các pháp vô thường, một người làm, một người khác thọ lãnh. Và khi có điều đó, sự hủy diệt của điều đã làm và sự xuất hiện của điều chưa làm có thể xảy ra.
Niccesu pana bhāvesu añño karoti, añño paṭisaṃvedetīti doso nāpajjati.
However, in permanent phenomena, the fault that one person acts and another experiences the result does not arise.
Nhưng trong các pháp thường hằng, điều bất lợi là một người làm, một người khác thọ lãnh thì không xảy ra.
Evañca sati katassa avināso, akatassa ca anajjhāgamo siyāti takkikassa yuttigavesanākāraṃ dasseti.
And when this is so, there would be no destruction of what was done, and no arrival of what was not done; thus, the method of seeking logical justification by the reasoner is shown.
Và khi có điều đó, sự không hủy diệt của điều đã làm và sự không xuất hiện của điều chưa làm có thể xảy ra. Điều này cho thấy cách thức tìm kiếm lý lẽ của người suy luận.
Takkamattenevāti suddhatakkaneneva.
By mere reasoning means by mere pure reasoning.
Takkamattenevā có nghĩa là chỉ bằng sự suy luận thuần túy.
Matta-saddena hi āgamādīnaṃ, anussavādīnañca abhāvaṃ dasseti.
Indeed, the word mere shows the absence of tradition (āgama) and hearsay (anussava), etc.
Với từ matta, nó cho thấy sự không có của kinh điển (āgama) v.v. và sự truyền lại (anussava) v.v.
‘‘Nanu ca visesalābhinopi sassatavādino visesādhigamahetu anekesu jātisatasahassesu, dasasu saṃvaṭṭavivaṭṭesu, cattālīsāya ca saṃvaṭṭavivaṭṭesu yathānubhūtaṃ attano santānaṃ, tappaṭibaddhañca dhammajātaṃ ‘‘attā, loko’’ti ca anussaritvā tato purimatarāsupi jātīsu tathābhūtassa atthitānuvitakkanamukhena anāgatepi evaṃ bhavissatīti attano bhavissamānānutakkanaṃ, sabbesampi sattānaṃ tathābhāvānutakkanañca katvā sassatābhinivesino jātā, evañca sati sabbopi sassatavādī anussutikajātissaralābhītakkikā viya attano upaladdhavatthunimittena takkanena pavattavādattā takkīpakkheyeva tiṭṭheyya, tathā ca sati visesabhedarahitattā ekovāyaṃ sassatavādo vavatthito bhaveyya, avassañca vuttappakāraṃ takkanamicchitabbaṃ, aññathā visesalābhī sassatavādī ekaccasassatikapakkhaṃ, adhiccasamuppannikapakkhaṃ vā bhajeyyāti?
"Is it not so that even the eternalists (sassatavādino) who have attained special knowledge, due to the cause of attaining special knowledge, having recollected their own continuum as experienced in many hundreds of thousands of births, in ten world-cycles of contraction and expansion, and in forty world-cycles of contraction and expansion, and having recollected the class of phenomena connected with that as 'self' and 'world,' then by means of reasoning about the existence of such a state in even earlier births, they have become eternalists by reasoning about their own future existence and the future existence of all beings? And if this is so, then every eternalist would remain only in the category of reasoners (takkī), like those who are anussutika-jātissara-lābhī-takkikā, because their view arose from reasoning based on an object they apprehended. And if that were so, this eternity-view would be established as one, due to the absence of distinctions and differences. And such reasoning as described must necessarily be desired; otherwise, an eternalist who has attained special knowledge would fall into the category of a partial eternalist (ekaccasassatika) or an accidentalist (adhiccasamuppannika)?"
“Chẳng phải những người chấp thủ thường kiến (sassatavādī) có được những đặc tính (visesa) cũng đã phát sinh sự chấp thủ thường kiến bằng cách nhớ lại dòng chảy của tự thân và các pháp liên quan, như ‘tự ngã, thế giới’ đã được trải nghiệm qua hàng trăm ngàn kiếp, mười lần hoại kiếp và thành kiếp, và bốn mươi lần hoại kiếp và thành kiếp, do sự chứng đắc các đặc tính, rồi suy luận về sự tồn tại của chúng trong các kiếp xa xưa hơn, và suy luận về sự tồn tại của tự thân trong tương lai, và suy luận về sự tồn tại của tất cả chúng sinh trong tương lai? Và khi có điều đó, tất cả những người chấp thủ thường kiến, giống như những người suy luận dựa trên sự nghe truyền lại (anussutika), người nhớ lại các kiếp sống (jātissara) và người thành tựu (lābhī), sẽ chỉ thuộc về phe suy luận (takkī), vì họ đã đưa ra các luận thuyết dựa trên sự suy luận về đối tượng đã chứng đắc của mình. Và khi có điều đó, sự chấp thủ thường kiến này sẽ được xác định là một, do không có sự khác biệt về đặc tính. Và sự suy luận như đã nói phải được chấp nhận, nếu không, người chấp thủ thường kiến có được các đặc tính sẽ thuộc về phe chấp thủ thường kiến một phần (ekaccasassatika) hoặc phe ngẫu nhiên sinh (adhiccasamuppannika)?”
Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ.
However, this should not be understood in that way.
Nhưng điều này không nên được hiểu như vậy.
Visesalābhīnañhi khandhasantānassa dīghadīghataraṃ dīghatamakālānussaraṇaṃ sassataggāhassa asādhāraṇakāraṇaṃ.
For the recollection of the continuum of aggregates over very long, longer, and longest periods of time by those who have attained special knowledge is a unique cause for the grasping of the eternity-view.
Thật vậy, sự nhớ lại dòng chảy của các uẩn (khandha) trong một thời gian dài, dài hơn và dài nhất của những người có được các đặc tính là nguyên nhân không chung cho sự chấp thủ thường kiến.
Tathā hi ‘‘anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi.
Thus, recollection alone is shown as the primary cause, as in "I recollect my manifold past existences. By this, I know this."
Vì vậy, đã được chỉ ra rằng chính sự nhớ lại là nguyên nhân chính, như trong câu “Tôi nhớ lại nhiều loại tiền kiếp. Bằng cách này, tôi biết điều này.”
Imināmahaṃ etaṃ jānāmī’’ti anussaraṇameva padhānakāraṇabhāvena dassitaṃ.
But the reasoning that arose for that person, "By this, I know this," is not primary here, because it is secondary to recollection.
Còn sự suy luận của vị ấy, phát sinh từ “Bằng cách này, tôi biết điều này”, thì không phải là chính yếu ở đây, vì nó không chính yếu so với sự nhớ lại.
Yaṃ pana tassa ‘‘imināmahaṃ etaṃ jānāmī’’ti pavattaṃ takkanaṃ, na taṃ idha padhānaṃ anussaraṇaṃ paṭicca tassa apadhānabhāvato, padhānakāraṇena ca asādhāraṇena niddeso sāsane, lokepi ca niruḷho yathā ‘‘cakkhuviññāṇaṃ yavaṅkuro’’tiādi.
And indeed, the designation by a unique primary cause is well-established in the Dispensation and in the world, as in "eye-consciousness," "barley sprout," and so on.
Và sự chỉ định bằng nguyên nhân chính và không chung đã được thiết lập trong giáo pháp và cả trong thế gian, như “thức nhãn (cakkhuviññāṇaṃ) là mầm lúa mạch (yavaṅkuro)” v.v.
Evaṃ panāyaṃ desanā padhānakāraṇavibhāvinī, tasmā satipi anussavādivasena, takkikānaṃ hīnādivasena ca mandapaññādīnaṃ visesalābhīnaṃ bahudhā bhede aññatarabhedasaṅgahavasena bhagavatā cattāriṭṭhānāni vibhajitvā vavatthitā sassatavādānaṃ catubbidhatā.
Thus, this discourse reveals the primary cause. Therefore, even though there are many distinctions among those of dull wisdom, etc., who have attained special knowledge, by way of hearsay (anussava), etc., and by way of inferiority, etc., among reasoners (takkikā), the Buddha divided the four standpoints and established the four types of eternalists by way of encompassing one of these distinctions.
Như vậy, giáo pháp này là để làm sáng tỏ nguyên nhân chính. Do đó, mặc dù có nhiều loại khác biệt về người suy luận (takkika) theo sự nghe truyền lại (anussava) v.v., và theo sự thấp kém v.v. của những người có trí tuệ kém cỏi v.v. có được các đặc tính, Đức Phật đã phân chia bốn trường hợp và xác định bốn loại chấp thủ thường kiến theo cách bao gồm một trong các loại khác biệt.
Na hi, idha sāvasesaṃ dhammaṃ deseti dhammarājāti.
For the King of Dhamma does not teach a Dhamma with remainder here.
Vì Pháp vương không thuyết giảng Pháp còn sót lại ở đây.
Yadevaṃ anussutikādīsupi anussavādīnaṃ padhānabhāvo āpajjatīti?
"Does the primary nature of hearsay, etc., also apply to anussutikā, etc.?"
Vậy thì, ngay cả trong trường hợp của anussutika v.v., sự chính yếu của anussava v.v. cũng sẽ xảy ra sao?
Na tesaṃ aññāya sacchikiriyāya abhāvena takkapadhānattā, ‘‘padhānakāraṇena ca asādhāraṇena niddeso sāsane, lokepi ca niruḷho’’ti vuttovāyamatthoti.
No, because for them, due to the absence of a direct realization other than reasoning, reasoning is primary; and the meaning is as stated, "the designation by a unique primary cause is well-established in the Dispensation and in the world."
Không, điều đó không xảy ra, vì sự suy luận là chính yếu do sự không có của sự chứng đắc khác. Và ý nghĩa này đã được nói rằng “sự chỉ định bằng nguyên nhân chính và không chung đã được thiết lập trong giáo pháp và cả trong thế gian.”
Atha vā visesādhigamanimittarahitassa takkanassa sassataggāhe visuṃ kāraṇabhāvadassanatthaṃ visesādhigamo visuṃ sassataggāhakāraṇabhāvena vattabbo, so ca mandamajjhimatikkhapaññāvasena tividhoti tidhā vibhajitvā, sabbatakkino ca takkībhāvasāmaññato ekajjhaṃ gahetvā catudhā eva vavatthāpito sassatavādo bhagavatāti.
Or, to show that a deliberation devoid of the sign of special attainment is a distinct cause for the grasping of eternalism, special attainment should be declared as a distinct cause for the grasping of eternalism. And since that (special attainment) is of three types due to dull, medium, and sharp wisdom, having divided it into three, and having taken all deliberators together due to the commonality of being a deliberator, the eternalist view was thus established as fourfold by the Blessed One.
Hoặc là, để chỉ ra rằng sự suy luận không có dấu hiệu chứng đắc đặc biệt là một nguyên nhân riêng biệt trong sự chấp thủ thường kiến, thì sự chứng đắc đặc biệt phải được nói là một nguyên nhân riêng biệt cho sự chấp thủ thường kiến. Và điều đó có ba loại theo trí tuệ kém cỏi, trung bình và sắc bén. Như vậy, Đức Phật đã phân chia thành ba loại, và gộp tất cả những người suy luận vào một loại do sự chung tính là người suy luận, nên sự chấp thủ thường kiến được xác định là bốn loại.
35. ‘‘Aññatarenā’’ti etassa atthaṃ dassetuṃ ‘‘ekenā’’ti vuttaṃ.
To show the meaning of "by some" (aññatarenā), it is said "by one" (ekenā).
Để chỉ ý nghĩa của “Aññatarenā” (bằng một trong số đó), đã nói “ekenā” (bằng một).
Aṭṭhānapayuttassa pana vā-saddassa aniyamatthataṃ sandhāyāha ‘‘dvīhi vā tīhi vā’’ti, tena catūsu vatthūsu yathārahamekaccaṃ ekaccassa paññāpane sahakārīkāraṇanti dasseti.
Referring to the meaning of "undetermined" for the particle "or" (vā) used inappropriately, it is said "by two or by three." Thereby, it shows that some cause, as appropriate among the four bases, is a co-operative cause in the designation of some view.
Còn để chỉ sự không cố định của từ vā (hoặc) được dùng không đúng chỗ, đã nói “dvīhi vā tīhi vā” (hoặc bằng hai hoặc bằng ba), điều này cho thấy rằng trong bốn đối tượng, một số nguyên nhân là yếu tố hỗ trợ cho sự thiết lập của một số đối tượng khác một cách phù hợp.
‘‘Bahiddhā’’ti bāhyatthavācako kattuniddiṭṭho nipātoti dassetuṃ ‘‘bahī’’tiādi vuttaṃ.
To show that "bahiddhā" is a particle indicating an external meaning, with the agent specified, "bahī" and so forth are stated.
Để chỉ rằng “Bahiddhā” là một giới từ biểu thị ý nghĩa bên ngoài và được chỉ định bởi chủ ngữ, đã nói “bahī” v.v.
Etthāha – kiṃ panetāni vatthūni attano abhinivesassa hetu, udāhu paresaṃ patiṭṭhāpanassāti.
Here, it is asked: "Are these bases indeed the cause of one's own attachment, or of the establishment of others' (views)?"
Tại đây, có người hỏi: “Vậy những đối tượng này là nguyên nhân cho sự chấp thủ của chính mình, hay là cho sự thiết lập của người khác?”
Kiñcettha, yadi tāva attano abhinivesassa hetu, atha kasmā anussaraṇatakkanāniyeva gahitāni, na saññāvipallāsādayo.
And here, if they are the cause of one's own attachment, then why are only recollection and deliberation taken, and not perversions of perception and so on?
Và ở đây, nếu chúng là nguyên nhân cho sự chấp thủ của chính mình, thì tại sao chỉ có sự nhớ lại và suy luận được chấp nhận, mà không phải là sự sai lầm trong nhận thức (saññāvipallāsa) v.v.?
Tathā hi viparītasaññāayonisomanasikāraasappurisūpanissayaasaddhammassavanādīnipi diṭṭhiyā pavattanaṭṭhena diṭṭhiṭṭhānāni.
Indeed, perverted perception, inappropriate attention, association with ignoble persons, listening to false Dhamma, and so forth, are also bases for views because they lead to the arising of views.
Thật vậy, sự nhận thức sai lầm (viparītasaññā), sự tác ý không đúng đắn (ayoniso manasikāra), sự nương tựa vào người không tốt (asappurisūpanissaya), sự nghe pháp không tốt (asaddhammassavana) v.v. cũng là những căn cứ của tà kiến (diṭṭhiṭṭhāna) theo nghĩa làm phát sinh tà kiến.
Atha pana paresaṃ patiṭṭhāpanassa hetu, anussaraṇahetubhūto adhigamo viya, takkanapariyeṭṭhibhūtā yutti viya ca āgamopi vatthubhāvena vattabbo, ubhayathāpi ca yathāvuttassa avasesakāraṇassa sambhavato ‘‘natthi ito bahiddhā’’ti vacanaṃ na yujjatevāti?
But if they are the cause for the establishment of others' (views), then āgama (scriptural tradition) should also be mentioned as a basis, like the attainment that is a cause for recollection, or the reasoning that is sought through deliberation. And in either case, since the aforementioned remaining causes are possible, the statement "there is nothing external to this" is not justified?
Còn nếu chúng là nguyên nhân cho sự thiết lập của người khác, thì kinh điển (āgama) cũng phải được nói là một đối tượng, giống như sự chứng đắc là nguyên nhân của sự nhớ lại, và lý lẽ là đối tượng của sự suy luận. Và trong cả hai trường hợp, vì có thể có các nguyên nhân còn lại như đã nói, nên lời nói “không có gì bên ngoài điều này” là không hợp lý sao?
No na yujjati, kasmā?
No, it is justified. Why?
Không, điều đó không phải là không hợp lý. Tại sao?
Abhinivesapakkhe tāva ayaṃ diṭṭhigatiko asappurisūpanissayaasaddhammassavanehi ayoniso ummujjitvā vipallāsasañño rūpādidhammānaṃ khaṇe khaṇe bhijjanasabhāvassa anavabodhato dhammayuttiṃ atidhāvanto ekattanayaṃ micchā gahetvā yathāvuttānussaraṇatakkanehi khandhesu ‘‘sassato attā ca loko cā’’ti (dī. ni. 31) abhinivesaṃ upanesi, iti āsannakāraṇattā, padhānakāraṇattā ca taggahaṇeneva ca itaresampi gahitattā anussaraṇatakkanāniyeva idha gahitāni.
First, in the aspect of wrong adherence, this person holding wrong views, having reflected improperly through associating with ignoble people and listening to ignoble Dhamma, and having distorted perception, due to not understanding the nature of phenomena like rūpa breaking up moment by moment, overstepped the proper course of Dhamma. Wrongly adopting the theory of oneness, through the aforesaid recollections and speculations regarding the aggregates, he generated the wrong adherence: “The self and the world are eternal.” Thus, because of being a proximate cause, and being a principal cause, and because others are also included by the mere inclusion of speculation, only recollection and speculation are accepted here.
Trước hết, về phía chấp thủ sai lầm, người có tà kiến này, do nương tựa kẻ bất thiện và nghe pháp bất thiện, đã khởi tâm một cách phi lý, có tưởng điên đảo do tà kiến, không thấu hiểu bản chất hủy diệt từng sát-na của các pháp sắc, v.v., đã vượt qua lẽ phải của Pháp (dhammayutti), chấp thủ sai lầm quan điểm nhất nguyên, rồi với sự hồi tưởng và suy luận như đã nói, đã chấp thủ vào các uẩn rằng: "Tự ngã và thế gian là thường còn." Vì đây là nguyên nhân gần, là nguyên nhân chính, và vì các nguyên nhân khác cũng được bao hàm trong sự chấp thủ vào suy luận, nên ở đây chỉ lấy sự hồi tưởng và suy luận.
Patiṭṭhāpanapakkhe pana āgamopi yuttiyameva ṭhito visesena nirāgamānaṃ bāhirakānaṃ takkaggāhibhāvato, tasmā anussaraṇatakkanāniyeva sassataggāhassa vatthubhāvena gahitāni.
However, in the aspect of establishing (a view), the scriptural tradition (āgama) also rests upon reasoning (yutti), especially because outsiders who lack scriptural tradition are prone to grasping at speculation. Therefore, only recollection and speculation are taken by the Blessed One as the basis for the grasping of eternalism.
Tuy nhiên, về phía thiết lập (tà kiến), kinh điển (Āgama) cũng dựa trên lẽ phải (yutti), đặc biệt vì những người ngoại đạo không có kinh điển thường chấp thủ vào suy luận. Do đó, chỉ sự hồi tưởng và suy luận được xem là nền tảng cho sự chấp thủ vào thường kiến (sassataggāha).
Kiñca bhiyyo – duvidhaṃ paramatthadhammānaṃ lakkhaṇaṃ sabhāvalakkhaṇaṃ, sāmaññalakkhaṇañca.
What’s more, there are two kinds of characteristics of ultimate phenomena: intrinsic characteristics (sabhāvalakkhaṇa) and general characteristics (sāmaññalakkhaṇa).
Hơn nữa, các pháp chân đế (paramatthadhamma) có hai loại đặc tính: đặc tính riêng (sabhāvalakkhaṇa) và đặc tính chung (sāmaññalakkhaṇa).
Tattha sabhāvalakkhaṇāvabodho paccakkhañāṇaṃ, sāmaññalakkhaṇāvabodho anumānañāṇaṃ.
Among these, the comprehension of intrinsic characteristics is direct knowledge (paccakkhañāṇa), and the comprehension of general characteristics is inferential knowledge (anumānañāṇa).
Trong đó, sự thấu hiểu đặc tính riêng là trực giác (paccakkhañāṇa), sự thấu hiểu đặc tính chung là suy luận (anumānañāṇa).
Āgamo ca sutamayāya paññāya sādhanato anumānañāṇameva āvahati, sutānaṃ pana dhammānaṃ ākāraparivitakkanena nijjhānakkhantiyaṃ ṭhito cintāmayapaññaṃ nibbattetvā anukkamena bhāvanāya paccakkhañāṇaṃ adhigacchatīti evaṃ āgamopi takkanavisayaṃ nātikkamati, tasmā cesa takkaggahaṇena gahitovāti veditabbo.
The scriptural tradition (āgama), by serving as the means for wisdom born of learning (sutamayā paññā), yields only inferential knowledge. However, a person who stands firm in meditative endurance (nijjhānakkhanti) by contemplating the modes of the learned Dhamma, having generated wisdom born of reflection (cintāmayā paññā), gradually attains direct knowledge (paccakkhañāṇa) through mental development (bhāvanā). In this way, even the scriptural tradition does not go beyond the sphere of speculation (takkana); therefore, it should be understood that it is included by the term "speculation."
Và kinh điển (āgama), do chứng minh bằng tuệ văn (sutamaya paññā), chỉ dẫn đến tuệ suy luận (anumānañāṇa). Tuy nhiên, người đã nghe pháp, do suy tư về các khía cạnh của pháp, đạt được nhẫn quán sát (nijjhānakkhanti), phát sinh tuệ tư (cintāmaya paññā) rồi dần dần bằng sự tu tập mà đạt được trực giác. Như vậy, kinh điển cũng không vượt ra ngoài phạm vi của suy luận. Do đó, nên hiểu rằng kinh điển cũng được bao hàm trong sự chấp thủ vào suy luận.
So aṭṭhakathāyaṃ anussutitakkaggahaṇena vibhāvito, evaṃ anussaraṇatakkanehi asaṅgahitassa avasiṭṭhassa kāraṇassa asambhavato yuttamevidaṃ ‘‘natthi ito bahiddhā’’ti vacananti veditabbaṃ.
This scriptural tradition is explained in the Aṭṭhakathā as being included by the term "anussuti and takka" (recollection and speculation). Thus, it should be understood that this statement, “there is nothing apart from these,” is appropriate, as there is no other cause remaining that is not encompassed by recollection and speculation.
Điều này đã được giải thích trong chú giải bằng cách bao gồm trong "hồi tưởng và suy luận" (anussuti-takka-ggahaṇa). Vì không có nguyên nhân nào khác còn lại mà không được bao hàm trong sự hồi tưởng và suy luận, nên lời dạy "không có gì khác ngoài điều này" là đúng đắn.
‘‘Anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadantī’’ti (dī. ni. 1.29), ‘‘sassataṃ attānañca lokañca paññapentī’’ti (dī. ni. 1.30) ca vacanato pana patiṭṭhāpanavatthūniyeva idha desitāni taṃdesanāya eva abhinivesassāpi sijjhanato.
However, by the statements “they proclaim various forms of conviction (adhimuttipada)” and “they declare the self and the world to be eternal,” only the bases for establishing views are taught here, because even the wrong adherence (abhinivesa) itself is accomplished by such teaching.
Tuy nhiên, do những lời dạy như "họ tuyên bố nhiều loại quan điểm khác nhau" và "họ tuyên bố tự ngã và thế gian là thường còn", nên ở đây chỉ trình bày các đối tượng thiết lập (tà kiến), vì sự chấp thủ sai lầm cũng được hoàn thành thông qua việc trình bày các đối tượng đó.
Anekabhedesu hi desitesu yasmiṃ desite tadaññepi desitā siddhā honti, tameva desetīti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, when many different classifications are taught, if one is taught, it should be understood that the others are also taught as accomplished.
Vì khi nhiều loại được trình bày, nếu một loại được trình bày thì các loại khác cũng được coi là đã trình bày, nên phải hiểu là chỉ trình bày loại đó.
Abhinivesapatiṭṭhāpanesu ca abhinivese desitepi patiṭṭhāpanaṃ na sijjhati abhinivesassa patiṭṭhāpane aniyamato.
And regarding wrong adherence and establishment, even if wrong adherence is taught, establishment is not accomplished, because adherence is not fixed on establishment.
Trong chấp thủ sai lầm và thiết lập, ngay cả khi chấp thủ sai lầm được trình bày, sự thiết lập không được hoàn thành vì sự chấp thủ sai lầm không nhất thiết dẫn đến thiết lập.
Abhinivesinopi hi keci patiṭṭhāpenti, keci na patiṭṭhāpenti.
For some adherents do establish (their views), while others do not.
Thật vậy, một số người chấp thủ sai lầm cũng thiết lập (tà kiến), một số thì không.
Patiṭṭhāpane pana desite abhinivesopi sijjhati patiṭṭhāpanassa abhinivese niyamato.
But if establishment is taught, then adherence is also accomplished, because establishment is fixed on adherence.
Tuy nhiên, khi sự thiết lập được trình bày, sự chấp thủ sai lầm cũng được hoàn thành vì sự thiết lập nhất thiết dẫn đến chấp thủ sai lầm.
Yo hi yattha pare patiṭṭhāpeti, sopi tamabhinivisatīti.
For whoever establishes others in something, that person also adheres to it.
Vì người nào thiết lập người khác vào một điều gì đó, thì chính người đó cũng chấp thủ vào điều đó.
36. Tayidanti ettha ta-saddena ‘‘sassataṃ attānañca lokañca paññapentī’’ti etassa parāmasananti āha ‘‘taṃ idaṃ catubbidhampi diṭṭhigata’’nti.
In 36. Tayidaṃ (this fourfold view), the word ta refers to “they declare the self and the world to be eternal.” Thus, the Aṅguttaranikāya says, “This fourfold view.”
36. Ở đây, trong từ tayidaṃ, từ taṃ ám chỉ điều "họ tuyên bố tự ngã và thế gian là thường còn". Do đó, có lời giải thích "đây là bốn loại tà kiến".
Tatoti tasmā pakārato jānanattā.
Tato means from that, because of knowing in that manner.
Tato (do đó) có nghĩa là do biết được các phương diện đó.
Paramavajjatāya anekavihitānaṃ anatthānaṃ kāraṇabhāvato diṭṭhiyo eva ṭhānā diṭṭhiṭṭhānā. Yathāha ‘‘micchādiṭṭhiparamāhaṃ bhikkhave, vajjaṃ vadāmī’’ti tadevatthaṃ sandhāya ‘‘diṭṭhiyova diṭṭhiṭṭhānā’’ti vuttaṃ.
Because of being the cause of various misfortunes due to its extreme faultiness, wrong views themselves are the bases of wrong views (diṭṭhiṭṭhānā). As it is said, “Monks, I declare wrong view to be the supreme fault.” It is with reference to this very meaning that it is said, “Wrong views themselves are the bases of wrong views.”
Do là tội lỗi tối thượng và là nguyên nhân của nhiều điều bất lợi, nên các tà kiến tự thân là nền tảng của tà kiến (diṭṭhiṭṭhānā). Như đã nói: "Này các Tỳ-khưu, Ta nói tà kiến là tội lỗi tối thượng." Chính vì ý nghĩa đó mà nói "chính các tà kiến là nền tảng của tà kiến".
Diṭṭhīnaṃ kāraṇampi diṭṭhiṭṭhānameva diṭṭhīnaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena.
The cause of wrong views is also a basis of wrong views in the sense of being the origin for the arising of wrong views.
Nguyên nhân của các tà kiến cũng chính là nền tảng của tà kiến theo nghĩa là nơi khởi phát cho sự phát sinh của các tà kiến.
‘‘Yathāhā’’tiādi paṭisambhidāpāḷiyā (paṭi. ma. 1.124) sādhanaṃ.
“Yathāhā” and so on, is a substantiation from the Paṭisambhidāpāḷi.
"Yathāhā" (như đã nói) v.v. là lời chứng minh từ kinh Paṭisambhidā (Paṭi. Ma. 1.124).
Tattha khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ ārammaṇaṭṭhena.
There, the aggregates are also a basis of wrong views in the sense of being the object.
Trong đó, các uẩn cũng là nền tảng của tà kiến theo nghĩa là đối tượng.
Vuttañhi ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādi, (saṃ. ni. 3.81) avijjāpi upanissayādibhāvena.
Indeed, it is said, “one regards rūpa as self,” and so on. Ignorance (avijjā) is also in the sense of being a strong support and so forth.
Như đã nói: "Người ta nhận thức sắc là tự ngã" v.v. (Saṃ. Ni. 3.81). Vô minh (avijjā) cũng vậy, theo nghĩa là duyên mạnh (upanissaya) v.v.
Yathāha ‘‘assutavā bhikkhave, puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido’’tiādi (ma. ni. 1.2; paṭi. ma. 1.131) phassopi phusitvā gahaṇūpāyaṭṭhena.
As it is said, “Monks, the uninstructed ordinary person, not seeing the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones,” and so on. Contact (phassa) is also in the sense of being a means of grasping by experiencing.
Như đã nói: "Này các Tỳ-khưu, phàm phu không được nghe, không thấy các bậc Thánh, không thông hiểu Pháp của các bậc Thánh" v.v. (Ma. Ni. 1.2; Paṭi. Ma. 1.131). Xúc (phassa) cũng vậy, theo nghĩa là phương tiện để nắm giữ (tà kiến) thông qua sự tiếp xúc.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘tadapi phassapaccayā (dī. ni. 1.118) phussa phussa paṭisaṃvedentī’’ti (dī. ni. 1.144) saññāpi ākāramattaggahaṇaṭṭhena.
Thus it is said, “And that too, conditioned by contact, they experience repeatedly.” Perception (saññā) is also in the sense of merely grasping an aspect.
Như đã nói: "Điều đó cũng do duyên xúc mà tiếp xúc, tiếp xúc rồi cảm thọ" (Dī. Ni. 1.118, 1.144). Tưởng (saññā) cũng vậy, theo nghĩa là chỉ nắm giữ hình tướng.
Vuttañhetaṃ ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā’’ti (su. ni. 880; mahā. ni. 109) pathaviṃ pathavito saññatvā’’ti (ma. ni. 1.2) ca ādi.
For it is said, “Concepts (papañca-saṅkhā) have perception as their origin,” and “perceiving earth as earth,” and so on.
Điều này đã được nói: "Các vọng tưởng (papañca saṅkhā) có nguồn gốc từ tưởng" (Su. Ni. 880; Mahā. Ni. 109) và "nhận thức đất là đất" (Ma. Ni. 1.2) v.v.
Vitakkopi ākāraparivitakkanaṭṭhena.
Initial application (vitakka) is also in the sense of contemplating an aspect.
Tầm (vitakka) cũng vậy, theo nghĩa là suy tư về các khía cạnh.
Tena vuttaṃ ‘‘takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā, saccaṃ musāti dvayadhammamāhū’’ti, (su. ni. 892; mahāni. 121) ‘‘takkī hoti vīmaṃsī’’ti (dī. ni. 1.34) ca ādi.
Thus it is said, “Having conceived speculation in their views, they declare two kinds of phenomena: truth and falsehood,” and “one is a speculator, an inquirer,” and so on.
Do đó, đã nói: "Sau khi suy tư về các tà kiến, họ nói có hai loại pháp: chân thật và sai lầm" (Su. Ni. 892; Mahāni. 121) và "người đó là người suy tư, người quán sát" (Dī. Ni. 1.34) v.v.
Ayoniso manasikāropi akusalānaṃ sādhāraṇakāraṇaṭṭhena.
Improper attention (ayoniso manasikāra) is also in the sense of being a common cause for unwholesome states.
Tác ý phi lý (ayoniso manasikāra) cũng vậy, theo nghĩa là nguyên nhân chung của các bất thiện pháp.
Tenāha ‘‘tassa evaṃ ayoniso manasi karoto channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjati.
Therefore it is said, “As he attends improperly in this way, one of the six wrong views arises in him.
Do đó, đã nói: "Khi người đó tác ý phi lý như vậy, một trong sáu loại tà kiến phát sinh.
Atthi me attā’ti vā assa saccato thetato diṭṭhiuppajjatī’’tiādi (ma. ni. 1.19) pāpamittopi diṭṭhānugati āpajjanaṭṭhena.
The wrong view ‘I have a self’ arises in him truly and firmly,” and so on. Evil companionship (pāpamitta) is also in the sense of falling into the imitation of views.
Tà kiến 'tự ngã của tôi tồn tại' phát sinh một cách chân thật và kiên cố cho người đó" v.v. (Ma. Ni. 1.19). Bạn ác (pāpamitta) cũng vậy, theo nghĩa là dẫn đến sự bắt chước tà kiến.
Vuttampi ca ‘‘bāhiraṃ bhikkhave, aṅganti karitvā nāññaṃ ekaṅgampi samanupasssāmi, yaṃ evaṃ mahato anatthāya saṃvattati, yathayidaṃ bhikkhave, pāpamittatā’’tiādi (a. ni. 1.110) paratoghosopi durakkhātadhammassavanaṭṭhena.
It is also said, “Monks, I do not perceive any other single factor outside of oneself which leads to such great harm as evil companionship,” and so on. The voice of another (paratoghosa) is also in the sense of listening to ill-taught Dhamma.
Cũng đã nói: "Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một yếu tố bên ngoài nào khác mà lại dẫn đến nhiều bất lợi lớn như yếu tố bạn ác này" v.v. (A. Ni. 1.110). Lời nói từ người khác (paratoghosa) cũng vậy, theo nghĩa là nghe pháp được thuyết giảng sai lầm.
Tathā ceva vuttaṃ ‘‘dveme bhikkhave, paccayā micchādiṭṭhiyā uppādāya.
And thus it is said, “Monks, these two are the causes for the arising of wrong view.
Và cũng đã nói: "Này các Tỳ-khưu, có hai nguyên nhân cho sự phát sinh của tà kiến.
Katame dve?
Which two?
Hai nguyên nhân nào?
Parato ca ghoso, ayoniso ca manasikāro’’tiādi (a. ni. 2.126) parehi sutā, desitā vā desanā paratoghoso.
The voice of another, and improper attention,” and so on. Paratoghosa refers to a teaching heard or taught by others.
Đó là lời nói từ người khác và tác ý phi lý" v.v. (A. Ni. 2.126). Paratoghosa là lời dạy được nghe hoặc được thuyết giảng bởi người khác.
‘‘Khandhā hetū’’tiādipāḷi tadatthavibhāvinī.
The Pali text “khandhā hetū” and so on, elaborates on that meaning.
Kinh văn "khandhā hetū" (các uẩn là nguyên nhân) v.v. làm sáng tỏ ý nghĩa đó.
Tattha janakaṭṭhena hetu, upatthambhakaṭṭhena paccayo.
There, hetu is in the sense of generating, paccaya is in the sense of supporting.
Trong đó, hetu (nhân) theo nghĩa là tạo ra, paccaya (duyên) theo nghĩa là hỗ trợ.
Upādāyāti upādiyitvā, paṭiccāti attho.
Upādāyā means taking hold of, which is to say, conditioned by.
Upādāya có nghĩa là chấp thủ, tức là nương tựa vào.
‘‘Uppādāyā’’tipi pāṭho, uppajjanāyāti attho.
“Uppādāyā” is also a reading, meaning for arising.
Cũng có bản đọc là "uppādāya", có nghĩa là để phát sinh.
Samuṭṭhāti etenāti samuṭṭhānaṃ, khandhādayo eva.
That by which it arises is samuṭṭhānaṃ, which are the aggregates and so forth.
Điều mà từ đó (tà kiến) phát sinh được gọi là samuṭṭhāna (nguồn gốc), chính là các uẩn v.v.
Idha pana samuṭṭhānabhāvoyeva samuṭṭhāna-saddena vutto bhāvalopattā, bhāvappadhānattā ca.
Here, however, the very state of being an origin is expressed by the word samuṭṭhāna, due to the elision of the bhāva suffix and the prominence of the bhāva (state).
Ở đây, từ samuṭṭhāna được dùng để chỉ chính trạng thái của sự phát sinh, do sự lược bỏ từ "bhāva" và do ý nghĩa chính là trạng thái.
Ādinnā sakasantāne.
Ādinnā means taken within one's own continuum.
Ādinnā (được nắm giữ) là trong dòng tâm thức của chính mình.
Pavattitā saparasantānesu.
Pavattitā means generated in one's own and others' continua.
Pavattitā (được khởi phát) là trong dòng tâm thức của mình và của người khác.
Para-saddo abhiṇhatthoti vuttaṃ ‘‘punappuna’’nti.
The word para has the meaning of frequent, thus it is said “again and again.”
Từ para có nghĩa là thường xuyên, nên được nói là "punappunaṃ" (lặp đi lặp lại).
Pariniṭṭhāpitāti ‘‘idameva dassanaṃ saccaṃ, aññaṃ pana moghaṃ tucchaṃ musā’’ti abhinivesassa pariyosānaṃ matthakaṃ pāpitāti attho.
Pariniṭṭhāpitā means brought to completion, to the summit of wrong adherence, with the thought: “This view alone is true, all other views are void, empty, and false.”
Pariniṭṭhāpitā có nghĩa là sự chấp thủ sai lầm đã đạt đến đỉnh điểm, đến sự kết thúc, rằng "chỉ có quan điểm này là chân thật, còn những quan điểm khác là trống rỗng, vô nghĩa, sai lầm".
Ārammaṇavasenāti aṭṭhasu diṭṭhiṭṭhānesu khandhe sandhāyāha.
Ārammaṇavasena refers to the aggregates among the eight bases of wrong views.
Ārammaṇavasena (theo cách của đối tượng) là nói đến các uẩn trong tám nền tảng của tà kiến.
Pavattanavasenāti avijjāphassasaññāvitakkāyonisomanasikāre.
Pavattanavasena refers to ignorance, contact, perception, initial application, and improper attention.
Pavattanavasena (theo cách của sự khởi phát) là nói đến vô minh, xúc, tưởng, tầm và tác ý phi lý.
Āsevanavasenāti pāpamittaparatoghose.
Āsevanavasena refers to evil companionship and the voice of another.
Āsevanavasena (theo cách của sự thực hành) là nói đến bạn ác và lời nói từ người khác.
Yadipi sarūpatthavasena vevacanaṃ, saṅketatthavasena pana evaṃ vattabboti dassetuṃ ‘‘evaṃvidhaparalokā’’ti vuttaṃ.
Although it is a synonym in the sense of its intrinsic nature (sarūpattha), it is said “such other worlds” to show that it should be expressed in this way according to conventional meaning (saṅketattha).
Mặc dù về mặt tự thân, đây là từ đồng nghĩa, nhưng để chỉ ra rằng nó nên được nói như vậy theo nghĩa quy ước, nên đã nói "evaṃvidhaparalokā" (thế giới bên kia như vậy).
Yena kenaci hi visesaneneva vevacanaṃ sātthakaṃ siyā.
For a synonym would be meaningful only if it had some distinction.
Vì một từ đồng nghĩa sẽ có ý nghĩa chỉ khi có một sự khác biệt nào đó.
Paraloko ca kammavasena abhimukho sampareti gacchati pavattati etthāti abhisamparāyoti vuccati.
And the other world is called abhisamparāya because one approaches, goes to, or proceeds there in front, by means of kamma.
Và thế giới bên kia (paraloka) được gọi là abhisamparāya vì chúng sinh đi đến, hành động và tồn tại ở đó theo nghiệp.
‘‘Iti kho ānanda, kusalāni sīlāni anupubbena aggāya parentī’’tiādīsu (a. ni. 10.2) viya hi curādigaṇavasena para-saddaṃ gatiyamicchanti saddavidū, ayamettha aṭṭhakathāto aparo nayo.
Indeed, according to the Curādi group, scholars of grammar desire the word para (leading) in the sense of 'destination', as in "Thus, Ānanda, wholesome virtues gradually lead to the highest" and so on. This is another method apart from the commentary.
Thật vậy, trong các câu như: "Này Ānanda, quả thật, các giới hạnh thiện lành tuần tự dẫn đến đỉnh cao", các nhà ngữ pháp học muốn từ para (đi đến) thuộc nhóm động từ curādi mang nghĩa gati (đi đến). Đây là một phương pháp khác ngoài chú giải.
Tatthāyaṃ anuyuñjane saṅkhepakathā – yadi hi parehi kappito attā loko vā sassato siyā, tassa nibbikāratāya purimarūpāvijahanato kassaci visesādhānassa kātumasakkuṇeyyatāya ahitato nivattanatthaṃ, hite ca paṭipajjanatthaṃ upadeso eva sassatavādino nippayojano siyā, kathaṃ vā tena so upadeso pavattīyati vikārābhāvato.
Here is a brief discussion regarding inquiry: If the self or the world conceived by others were eternal, then due to its changelessness and its not abandoning its original nature, it would be impossible to bring about any special enhancement. Thus, any instruction for turning away from what is harmful and engaging in what is beneficial would be useless for the eternalist. Or how could such instruction be brought about by them, due to the absence of change?
Về sự thẩm tra, đây là lời giải thích tóm tắt: Nếu tự ngã hoặc thế giới được người khác giả định là thường còn, thì vì nó không biến đổi và không từ bỏ hình thái ban đầu, nên không thể tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào. Do đó, lời khuyên để tránh điều bất lợi và thực hành điều lợi ích sẽ vô ích đối với người chấp thủ thuyết thường còn. Hoặc làm sao người ấy có thể thực hành lời khuyên đó khi không có sự biến đổi?.
Evañca sati parikappitassa attano ajaṭākāsassa viya dānādikiriyā, hiṃsādikiriyā ca na sambhavati, tathā sukhassa, dukkhassa ca anubhavananibandho eva sassatavādino na yujjati kammabaddhābhāvato.
And in that case, actions such as giving and harm-doing would not be possible for the conjectured self, just as they are not possible for pure space. Likewise, for the eternalist, the connection of experiencing happiness and suffering would not be fitting, due to the absence of a bond of kamma.
Và khi đó, các hành động bố thí v.v. và các hành động gây hại v.v. sẽ không thể xảy ra đối với tự ngã được giả định, giống như không gian không bị rối loạn. Tương tự, sự ràng buộc của việc trải nghiệm khổ và lạc cũng không phù hợp với người chấp thủ thuyết thường còn, vì không có sự ràng buộc của nghiệp.
Jātiādīnañca asambhavato vimokkho na bhaveyya, atha pana dhammamattaṃ tassa uppajjati ceva vinassati ca, yassa vasenāyaṃ kiriyādivohāroti vadeyya, evampi purimarūpāvijahanena avaṭṭhitassa attano dhammamattanti na sakkā sambhāvetuṃ, te vā panassa dhammā avatthābhūtā, tasmā tassa uppannā aññe vā siyuṃ anaññe vā, yadi aññe, na tāhi avatthāhi tassa uppannāhipi koci viseso atthi, yāhi karoti paṭisaṃvedeti cavati uppajjati cāti icchitaṃ, evañca dhammakappanāpi niratthakā siyā, tasmā tadavattho eva yathāvuttadoso, athānaññe, uppādavināsavantīhi avatthāhi anaññassa attano tāsaṃ viya uppādavināsasabbhāvato kuto bhaveyya niccatāvakāso, tāsampi vā attano viya niccatāpavatti, tasmā bandhavimokkhānaṃ asambhavo evāti na yujjatiyeva sassatavādo, na cettha koci vādī dhammānaṃ sassatabhāve parisuddaṃ yuttiṃ vattuṃ samattho bhaveyya, yuttirahitañca vacanaṃ na paṇḍitānaṃ cittaṃ ārādheti, tenāvocumha ‘‘yāva paṇḍitā na samanuyuñjanti, tāva gacchanti, pātubhavanti cā’’ti.
And since birth and so forth are not possible, liberation would not exist. But if one were to say that only a mere phenomenon of that (self) arises and perishes, by virtue of which this discourse of action and so forth occurs—even then, it is not possible to conceive of a mere phenomenon of an unchangeable self that does not abandon its original nature. Or those phenomena of it are states; therefore, either those that arise for it are different (from the self) or not different. If they are different, then even with those states having arisen for it, there is no special quality by which it acts, experiences, passes away, and arises, as desired. In that case, even the conception of phenomena would be meaningless. Therefore, the same fault as stated earlier remains. If they are not different, then since the self, being non-different from states that have arising and perishing, would also have arising and perishing like them, where would there be room for permanence? Or alternatively, if those (states) were permanent like the self, then where would there be room for arising and perishing? Therefore, the impossibility of bondage and liberation renders the eternalist view unfitting. And here, no proponent of the view would be able to present a perfectly pure argument for the permanence of phenomena. And speech devoid of argument does not please the wise. That is why we said, "They continue and manifest as long as the wise do not inquire."
Và vì sự không thể có của sanh v.v., sự giải thoát sẽ không tồn tại. Nếu nói rằng chỉ có các pháp của tự ngã ấy sanh khởi và diệt đi, nhờ đó mà có sự phân biệt hành động v.v., thì ngay cả như vậy, cũng không thể chấp nhận rằng chỉ có các pháp của tự ngã thường còn, không từ bỏ hình thái ban đầu. Hoặc các pháp ấy của tự ngã là các trạng thái, do đó các pháp ấy có thể là khác hoặc không khác với tự ngã. Nếu là khác, thì không có sự khác biệt nào đối với tự ngã ngay cả khi các trạng thái ấy sanh khởi, nhờ đó mà tự ngã được mong muốn là hành động, cảm thọ, chết và sanh. Và như vậy, sự giả định về các pháp cũng vô nghĩa. Do đó, lỗi đã nêu vẫn còn nguyên. Nếu là không khác, thì vì tự ngã không khác với các trạng thái có sanh và diệt, nên tự ngã cũng có sanh và diệt như các trạng thái ấy, vậy thì làm sao có chỗ cho sự thường còn? Hoặc các trạng thái ấy cũng thường còn như tự ngã. Do đó, vì sự ràng buộc và giải thoát không thể tồn tại, nên thuyết thường còn hoàn toàn không phù hợp. Và ở đây, không một người chấp thủ thuyết nào có thể đưa ra một lý lẽ thanh tịnh để chứng minh sự thường còn của các pháp. Và lời nói không có lý lẽ thì không làm hài lòng những người trí tuệ. Vì vậy, chúng ta đã nói: "Chúng tồn tại, xuất hiện cho đến khi những người trí tuệ chưa thẩm tra".
Sakāraṇaṃ sagatikanti ettha saha-saddo vijjamānattho ‘‘salomako sapakkhako’’tiādīsu viya, na pana samavāyattho ca-saddena ‘‘tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānātī’’ti vuttassa diṭṭhigatassa samuccinitattā, ‘‘tañca tathāgato pajānātī’’ti iminā ca kāraṇagatīnameva pajānanabhāvena vuttattā.
In " sakāraṇaṃ sagatikaṃ" (with cause, with destination), the word saha means 'existing', as in "with hair, with wings," and so on, and not 'concomitant', because the view mentioned in "Bhikkhus, the Tathāgata understands this" is accumulated by the word ca, and because "And the Tathāgata understands that" states that only causes and destinations are known.
Trong cụm từ Sakāraṇaṃ sagatikaṃ (có nguyên nhân, có vận mệnh), từ saha (có) mang nghĩa hiện hữu, như trong các câu: "có lông, có cánh" v.v., chứ không phải nghĩa đồng thời, vì từ ca trong câu "Này các Tỳ-khưu, Như Lai biết rõ tà kiến ấy" đã bao gồm tà kiến, và vì lý do và vận mệnh được nói đến như là sự biết rõ bởi câu "Và Như Lai biết rõ điều đó".
Idaṃ vuttaṃ hoti – tayidaṃ bhikkhave, kāraṇavantaṃ gativantaṃ diṭṭhigataṃ tathāgato pajānāti, na kevalañca tadeva, atha kho tassa kāraṇagatisaṅkhātaṃ tañca sabbanti.
This is what is meant: "Bhikkhus, the Tathāgata knows this view with its cause and its destination. And not only that, but he also knows all of its causes and destinations."
Điều này có nghĩa là: Này các Tỳ-khưu, Như Lai biết rõ tà kiến có nguyên nhân và có vận mệnh ấy. Không chỉ biết rõ điều đó, mà còn biết tất cả những gì được gọi là nguyên nhân và vận mệnh của tà kiến ấy.
‘‘Tato…pe… pajānātī’’ti vuttavākyassa atthaṃ vuttanayena saṃvaṇṇeti ‘‘tato cā’’tiādinā.
He explains the meaning of the statement " Tato…pe… pajānāti" in the manner stated, with "tato ca" and so on.
Giải thích ý nghĩa của câu đã nói "tato…pe… pajānātī" theo cách đã nêu bằng cách nói "tato cā" v.v.
Sabbaññutaññāṇassevidha vibhajananti pakaraṇānurūpamatthaṃ āha ‘‘sabbaññutaññāṇañcā’’ti, tasmiṃ vā vutte tadadhiṭṭhānato āsavakkhayañāṇaṃ, tadavinābhāvato vā sabbampi dasabalādiñāṇaṃ gahitamevātipi tadeva vuttaṃ.
He states the meaning appropriate to the context as "and omniscience," indicating that omniscience is divided here. Or, when that is mentioned, the knowledge of the destruction of the asavas is included because it is based on it, or all knowledge such as the ten powers is included because it is inseparable from it; thus, the same thing is stated.
Ở đây, sự phân tích là của trí tuệ Toàn giác. Vì vậy, để phù hợp với bối cảnh, ngài nói ý nghĩa là sabbaññutaññāṇaṃ (trí tuệ Toàn giác). Hoặc khi trí tuệ Toàn giác được nói đến, thì trí tuệ diệt trừ lậu hoặc cũng được bao hàm do là nền tảng của nó, hoặc tất cả các trí tuệ như mười lực v.v. cũng được bao hàm do không thể tách rời khỏi nó. Vì vậy, chỉ nói điều đó.
Evaṃvidhanti ‘‘sīlañcā’’tiādinā evaṃvuttappakāraṃ.
Evaṃvidhaṃ means "of such a kind" as described with "sīlañca" and so on.
Evaṃvidhaṃ (loại như vậy) có nghĩa là loại đã được nói đến như vậy, bắt đầu bằng "sīlañcā" (giới hạnh và) v.v.
Pajānantopīti ettha pi-saddena, api-saddena vā ‘‘tañcā’’ti vutta ca-saddassa sambhāvanatthabhāvaṃ dasseti, tena tato diṭṭigatato uttaritaraṃ sārabhūtaṃ sīlādiguṇavisesampi tathāgato nābhinivisati, ko pana vādo vaṭṭāmiseti sambhāveti.
In " pajānantopī," the particle pi, or alternatively api, indicates the potential meaning of the ca-word in "tañcā." This suggests that the Tathāgata does not cling to even higher, more essential qualities like sīla and so on, which are superior to those views. What then of the lure of existence (vaṭṭāmisa)?
Trong pajānantopī (ngay cả khi biết rõ), từ pi hoặc api cho thấy rằng từ ca trong "tañcā" (và điều đó) mang nghĩa khả năng. Do đó, ngay cả những phẩm chất đặc biệt cao quý hơn và cốt lõi hơn như giới hạnh v.v. từ tà kiến, Như Lai cũng không chấp thủ. Vậy thì còn nói gì đến sự ham muốn của vòng luân hồi?
‘‘Aha’’nti diṭṭimānavasena parāmasanākāradassanaṃ.
" Ahaṃ" shows the manner of clinging due to view and conceit.
"Ahaṃ" (tôi) là sự thể hiện cách chấp thủ sai lầm do tà kiến và kiêu mạn.
Pajānāmīti ettha iti-saddena pakāratthena, nidassanatthena vā.
In " pajānāmī," the particle iti is used in the sense of 'manner' or 'illustration'.
Trong pajānāmī (tôi biết rõ), từ iti mang nghĩa cách thức hoặc ví dụ.
‘‘Mama’’nti taṇhāvasena parāmasanākāraṃ dasseti.
" Mama" shows the manner of clinging due to craving.
"Mama" (của tôi) thể hiện cách chấp thủ sai lầm do tham ái.
Taṇhādiṭṭhimānaparāmāsavasenāti taṇhādiṭṭhimānasaṅkhātaparāmāsavasena.
Taṇhādiṭṭhimānaparāmāsavasena means "by way of clinging consisting of craving, views, and conceit."
Taṇhādiṭṭhimānaparāmāsavasenā (do sự chấp thủ sai lầm của tham ái, tà kiến và kiêu mạn) có nghĩa là do sự chấp thủ sai lầm được gọi là tham ái, tà kiến và kiêu mạn.
Dhammasabhāvamatikkamitvā ‘‘ahaṃ mama’’nti parato abhūtato āmasanaṃ parāmāso, taṇhādayo eva.
Parāmāsa is clinging to a non-existent 'I' or 'mine' from beyond, transgressing the nature of phenomena; these are craving and so on.
Vượt qua bản chất của các pháp, sự chấp thủ sai lầm parāmāso (chấp thủ sai lầm) là sự nắm giữ "tôi" và "của tôi" từ một thực thể khác, không có thật. Đó chính là tham ái v.v.
Na hi taṃ atthi, yaṃ khandhesu ‘‘aha’’nti vā ‘‘mama’’nti vā gahetabbaṃ siyā, aparāmasato aparāmasantassa assa tathāgatassa nibbuti viditāti sambandho.
Indeed, there is nothing among the aggregates that can be grasped as "I" or "mine." The connection is that for that Tathāgata who does not cling, Nibbāna is known.
Thật vậy, không có điều gì trong các uẩn mà có thể được chấp giữ là "tôi" hoặc "của tôi". Sự liên kết là: Niết-bàn đã được biết bởi Như Lai, người không chấp thủ sai lầm.
‘‘Aparāmasato’’ti cedaṃ nibbutipavedanāya (nibbutivedanassa dī. ni. ṭī. 1.36) hetugabbhavisesanaṃ.
And this " aparāmasato" is a qualifying phrase containing a reason for the declaration of Nibbāna.
Và "Aparāmasato" (không chấp thủ sai lầm) là một tính từ chứa đựng nguyên nhân cho sự tuyên bố về Niết-bàn.
‘‘Viditā’’ti padamapekkhitvā kattari sāmivacanaṃ.
" Viditā" is a possessive case in the active sense, expecting the word 'known'.
Từ "viditā" (đã biết) được dùng ở cách chủ ngữ để chỉ chủ thể.
Aparāmasato parāmāsarahitapaṭipattihetu assa tathāgatassa kattubhūtassa nibbuti asaṅkhatadhātu viditā, adhigatāti vā attho.
Because of the practice free from clinging, Nibbāna, the unconditioned element, is known or attained by that Tathāgata, who is the agent; this is the meaning.
Do sự thực hành không chấp thủ sai lầm, Niết-bàn, yếu tố vô vi, đã được Như Lai biết rõ, hoặc đã đạt được.
‘‘Aparāmasato’’ti hedaṃ hetumhi nissakkavacanaṃ.
Indeed, " aparāmasato" is an ablative case in the sense of cause.
Và "Aparāmasato" là cách xuất xứ trong nghĩa nguyên nhân.
‘‘Aparāmāsapaccayā’’ti paccattaññeva pavedanāya kāraṇadassanaṃ.
Aparāmāsapaccayā demonstrates the cause for direct, personal realization.
"Aparāmāsapaccayā" (do không chấp thủ sai lầm) là sự trình bày nguyên nhân của sự biết rõ tự thân.
Assāti kattāraṃ vatvāpi paccattaññevāti visesadassanatthaṃ puna kattuvacananti āha ‘‘sayameva attanāyevā’’ti.
Having stated the agent with " assā," he again states the agent to show a specific characteristic, that it is 'by oneself, by one's own self'. Thus he says, " sayameva attanāyevā".
Sau khi nói về chủ thể bằng "Assā" (của Ngài), để thể hiện sự đặc biệt của việc tự thân biết rõ, lại nói về chủ thể một lần nữa, ngài nói: "sayameva attanāyevā" (chính tự Ngài, chỉ tự Ngài).
Sayaṃ, attanāti vā bhāvanapuṃsakaṃ.
Sayaṃ, attanā are in the neuter gender of the abstract noun.
Sayaṃ (tự mình) hoặc attanā (bởi chính mình) là từ trung tính chỉ trạng thái.
Nipātapadañhetaṃ.
Indeed, these are indeclinable particles.
Đây là một từ bất biến.
‘‘Aparāmasato’’ti vacanato parāmāsānameva nibbuti idha desitā, taṃdesanāya eva tadaññesampi nibbutiyā sijjhanatoti dasseti ‘‘tesaṃ parāmāsakilesāna’’nti iminā, parāmāsasaṅkhātānaṃ kilesānanti attho.
From the statement " aparāmasato," it is taught here that Nibbāna is of the clingings themselves. He shows that by the teaching of that, Nibbāna for other defilements also becomes accomplished, with " tesaṃ parāmāsakilesānaṃ." The meaning is "of the defilements, which are the clingings."
Vì lời nói "aparāmasato" (không chấp thủ sai lầm) đã chỉ ra Niết-bàn của chính các sự chấp thủ sai lầm ở đây, và vì Niết-bàn của các điều khác cũng thành tựu nhờ sự chỉ ra đó, nên ngài nói "tesaṃ parāmāsakilesānaṃ" (của những phiền não chấp thủ sai lầm ấy) để thể hiện điều đó. Có nghĩa là của những phiền não được gọi là chấp thủ sai lầm.
Apica kāmaṃ ‘‘aparāmasato’’ti vacanato parāmāsānameva nibbuti idha desitāti viññāyati, taṃdesanāya pana tadavasesānampi kilesānaṃ nibbuti desitā nāma bhavati pahānekaṭṭhatādibhāvato, tasmā tesampi nibbuti niddhāretvā dassetabbāti vuttaṃ ‘‘tesaṃ parāmāsakilesāna’’nti, taṇhādiṭṭhimānasaṅkhātānaṃ parāmāsānaṃ, tadaññesañca kilesānanti attho.
Moreover, though it is understood from the statement " aparāmasato" that Nibbāna for the clingings themselves is taught here, by that teaching, Nibbāna for the remaining defilements is also taught, due to their being one in terms of abandonment and so on. Therefore, it is said, " tesaṃ parāmāsakilesānaṃ," meaning "of the clingings, which are craving, views, and conceit, and of the other defilements," which means that their Nibbāna should also be determined and shown.
Hơn nữa, mặc dù đã hiểu rằng Niết-bàn của chính các sự chấp thủ sai lầm được chỉ ra ở đây bởi lời nói "aparāmasato", nhưng nhờ sự chỉ ra đó, Niết-bàn của các phiền não còn lại cũng được xem là đã được chỉ ra, vì chúng có cùng một cách đoạn trừ v.v. Do đó, cần phải xác định và chỉ ra Niết-bàn của chúng nữa, vì vậy đã nói "tesaṃ parāmāsakilesānaṃ" (của những phiền não chấp thủ sai lầm ấy). Có nghĩa là của các sự chấp thủ sai lầm được gọi là tham ái, tà kiến, kiêu mạn, và của các phiền não khác.
Gobalībaddanayo hesa.
Indeed, this is the analogy of the oxen and the cart.
Thật vậy, đây là phương pháp gobalībadda.
Nibbutīti ca nibbāyanabhūtā asaṅkhatadhātu, tañca bhagavā bodhimūleyeva patto, tasmā sā paccattaññeva viditāti.
"Nibbāna" (nibbutī) is the unconditioned element (asaṅkhatadhātu) which is the cessation of defilements; and the Blessed One attained it right at the foot of the Bodhi tree. Therefore, it was known by himself (paccattaññeva).
Và Nibbuti (Niết Bàn) là pháp Asaṅkhata-dhātu (vô vi giới) đã trở thành sự tịch diệt (của các phiền não). Và Đức Thế Tôn đã chứng đắc điều đó ngay dưới cội Bồ-đề, do đó, điều đó chỉ được Ngài tự mình thấu hiểu.
Yathāpaṭipannenāti yena paṭipannena.
"By one who has practiced thus" (Yathāpaṭipannenā) means by which practice.
Yathāpaṭipannenā (Với cách thực hành như thế nào) có nghĩa là với sự thực hành nào.
Tappaṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘tāsaṃyeva…pe… ādimāhā’’ti anusandhidassanaṃ.
To show that practice, the connection is shown by "of those very… and so on… he began to speak" (tāsaṃyeva…pe… ādimāhā).
Để chỉ ra sự thực hành đó, câu “tāsaṃyeva…pe… ādimāhā” (chỉ những điều đó… khởi đầu) là sự trình bày về mối liên hệ.
Kasmā pana vedanānaññeva kammaṭṭhānamācikkhatīti āha ‘‘yāsū’’tiādi, iminā desanāvilāsaṃ dasseti.
Why does he teach the meditation subject only of feelings? To this, he says "in which" (yāsū) and so on. By this, he shows the beauty of the teaching.
Tại sao Ngài lại chỉ dạy đề mục thiền quán (kammaṭṭhāna) chỉ riêng về các thọ (vedanā)? Để trả lời, Ngài nói “yāsū” (trong những điều nào) v.v., điều này cho thấy sự tinh tế trong lời dạy.
Desanāvilāsappatto hi bhagavā desanākusalo khandhāyatanādivasena anekavidhāsu catusaccadesanāsu sambhavantīsupi diṭṭhigatikā vedanāsu micchāpaṭipattiyā diṭṭhigahanaṃ pakkhandāti dassanatthaṃ tathāpakkhandanamūlabhūtā vedanāyeva pariññābhūmibhāvena uddharatīti.
Indeed, the Blessed One, having attained the beauty of teaching and being skilled in instruction, even though there are many kinds of teachings of the Four Noble Truths possible in terms of aggregates, sense bases, and so on, lifts up feelings (vedanā) themselves as the sphere of comprehension (pariññābhūmi) to show that those entrenched in views enter the thicket of wrong views through wrong practice regarding feelings, as feelings are the root cause of such entrenchment.
Thật vậy, Đức Thế Tôn, bậc đã đạt đến sự tinh tế trong lời dạy, bậc thiện xảo trong việc giảng pháp, mặc dù có nhiều loại giáo pháp về Tứ Diệu Đế có thể xảy ra theo khía cạnh của các uẩn (khandha), xứ (āyatana) v.v., nhưng để chỉ ra rằng những người có tà kiến (diṭṭhigatikā) đã rơi vào rừng rậm của tà kiến (diṭṭhigahana) do thực hành sai lầm (micchāpaṭipattiyā) đối với các thọ, Ngài chỉ nêu bật các thọ, vốn là gốc rễ của sự rơi vào đó, như là cơ sở của sự hiểu biết toàn diện (pariññābhūmi).
Idhāti imasmiṃ vāde.
"Here" (Idhā) means in this view.
Idhā (Ở đây) có nghĩa là trong học thuyết này.
Evaṃ etthātipi.
Likewise for "there" (etthātipi).
Tương tự, etthā (ở đây) cũng vậy.
Kammaṭṭhānanti catusaccakammaṭṭhānaṃ.
"Meditation subject" (Kammaṭṭhānaṃ) refers to the Four Noble Truths as a meditation subject.
Kammaṭṭhāna (đề mục thiền quán) là đề mục thiền quán về Tứ Diệu Đế.
Ettha hi vedanāgahaṇena gahitā pañcupādānakkhandhā dukkhasaccaṃ.
Here, the five aggregates of clinging (pañcupādānakkhandhā) grasped by the apprehension of feeling (vedanāgahaṇena) are the Truth of Suffering.
Thật vậy, ở đây, năm uẩn chấp thủ (pañcupādānakkhandhā) được nắm bắt qua việc nắm bắt thọ (vedanā) là Khổ đế (Dukkhasacca).
Vedanānaṃ samudayaggahaṇena gahito avijjāsamudayo samudayasaccaṃ, atthaṅgamanissaraṇapariyāyehi nirodhasaccaṃ, ‘‘yathābhūtaṃ viditvā’’ti etena maggasaccanti evaṃ cattāri saccāni veditabbāni.
The arising of ignorance (avijjāsamudayo) grasped by the apprehension of the arising of feelings is the Truth of the Origin (samudayasacca); by means of cessation and escape, it is the Truth of Cessation (nirodhasacca); and by "having known it as it truly is," it is the Truth of the Path (maggasacca). Thus, the Four Noble Truths are to be understood.
Sự tập khởi của vô minh (avijjāsamudayo) được nắm bắt qua việc nắm bắt sự tập khởi của các thọ là Tập đế (Samudayasacca); Niết Bàn là Diệt đế (Nirodhasacca) qua các phương pháp diệt trừ và thoát ly; và câu “yathābhūtaṃ viditvā” (sau khi biết đúng như thật) là Đạo đế (Maggasacca); như vậy, bốn chân lý cần phải được hiểu rõ.
‘‘Yathābhūtaṃ viditvā’’ti idaṃ vibhajjabyākaraṇatthapadanti tadatthaṃ vibhajja dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ.
"Having known it as it truly is" (yathābhūtaṃ viditvā) is a term for analytical explanation, and to explain its meaning by analysis, "therein" (tatthā) and so on are stated.
Câu “yathābhūtaṃ viditvā” (sau khi biết đúng như thật) là một từ ngữ có ý nghĩa cần được phân tích và giải thích. Để phân tích và trình bày ý nghĩa đó, câu “tatthā” (ở đó) v.v. đã được nói đến.
Visesato hi ‘‘avijjāsamudayā vedanāsamudayo’’tiādilakkhaṇānaṃ vasena samudayādīsu attho yathārahaṃ vibhajja dassetabbo.
Specifically, the meaning in the arising and so on should be explained appropriately according to characteristics such as "from the arising of ignorance comes the arising of feeling" (avijjāsamudayā vedanāsamudayo).
Thật vậy, ý nghĩa của sự tập khởi v.v. cần được phân tích và trình bày một cách thích đáng theo các đặc tính như “do vô minh tập khởi nên thọ tập khởi” (avijjāsamudayā vedanāsamudayo) v.v. một cách đặc biệt.
Avisesato pana vedanāya samudayādīni vipassanāpaññāya ārammaṇapaṭivedhavasena, maggapaññāya asammohapaṭivedhavasena jānitvā paṭivijjhitvāti attho.
Generally, however, the meaning is: having known and penetrated the arising and so on of feeling by wisdom of insight (vipassanāpaññā) in terms of penetrating the object, and by wisdom of the path (maggapaññā) in terms of penetrating without delusion.
Tuy nhiên, một cách tổng quát, ý nghĩa là sau khi biết và thấu hiểu sự tập khởi v.v. của thọ, thông qua sự thấu hiểu đối tượng bằng tuệ quán (vipassanāpaññā), và thông qua sự thấu hiểu không lầm lạc bằng đạo tuệ (maggapaññā).
Paccayasamudayaṭṭhenāti ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjatī’’ti (ma. ni. 1.404; saṃ. ni. 2.21; udā. 1) vuttalakkhaṇena avijjādīnaṃ paccayānaṃ uppādena ceva maggena asamugghāṭena ca.
"In the sense of the arising of condition" (Paccayasamudayaṭṭhenā) means through the arising of conditions such as ignorance and so on, and by their non-eradication by the path, in the characteristic stated as "when this exists, that comes to be; with the arising of this, that arises."
Paccayasamudayaṭṭhenā (Theo nghĩa tập khởi của duyên) là do sự phát sinh của các duyên như vô minh v.v. với đặc tính đã được nói đến là “Khi cái này có, cái kia có; do cái này sinh, cái kia sinh” và do không bị diệt trừ bởi đạo.
Yāva hi maggena na samugghāṭīyati, tāva paccayoti vuccati.
For as long as it is not eradicated by the path, it is called a condition.
Thật vậy, chừng nào nó chưa bị diệt trừ bởi đạo, chừng đó nó được gọi là duyên.
Nibbattilakkhaṇanti uppādalakkhaṇaṃ, jātinti attho.
"Characteristic of generation" (Nibbattilakkhaṇaṃ) is the characteristic of arising; it means birth.
Nibbattilakkhaṇa (đặc tính phát sinh) là đặc tính sinh khởi, tức là sự sinh (jāti).
Pañcannaṃ lakkhaṇānanti ettha ca catunnampi paccayānaṃ uppādalakkhaṇameva aggahetvā paccayalakkhaṇampi gahetabbaṃ samudayaṃ paṭicca tesaṃ yathārahaṃ upakārakattā.
And here, in "of the five characteristics," not only the characteristic of arising of all four conditions but also the characteristic of conditionality itself should be taken, because they contribute appropriately to those (results) dependent on the origin.
Trong câu pañcannaṃ lakkhaṇāna (năm đặc tính), không chỉ lấy đặc tính sinh khởi của bốn duyên mà còn phải lấy đặc tính duyên, vì chúng hỗ trợ lẫn nhau một cách thích đáng tùy thuộc vào sự tập khởi.
Tathā ceva saṃvaṇṇitaṃ ‘‘maggena asamugghāṭena cā’’ti.
And it has been commented accordingly as "by non-eradication by the path."
Và nó đã được giải thích như vậy: “do không bị diệt trừ bởi đạo”.
Paccayanirodhaṭṭhenāti ‘‘imasmiṃ niruddhe idaṃ niruddhaṃ hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhatī’’ti (ma. ni. 1.406; udā. 3; saṃ. ni. 2.41) vuttalakkhaṇena avijjādīnaṃ paccayānaṃ nirodhena ceva maggena samugghāṭena ca.
"In the sense of the cessation of condition" (Paccayanirodhaṭṭhenā) means through the cessation of conditions such as ignorance and so on, and by their complete eradication by the path, in the characteristic stated as "when this ceases, that ceases; with the cessation of this, that ceases."
Paccayanirodhaṭṭhenā (Theo nghĩa diệt trừ của duyên) là do sự diệt trừ của các duyên như vô minh v.v. với đặc tính đã được nói đến là “Khi cái này diệt, cái kia diệt; do cái này diệt, cái kia diệt” và do bị diệt trừ bởi đạo.
Vipariṇāmalakkhaṇanti nirodhalakkhaṇaṃ, bhaṅganti attho.
"Characteristic of transformation" (Vipariṇāmalakkhaṇaṃ) is the characteristic of cessation; it means dissolution.
Vipariṇāmalakkhaṇa (đặc tính biến đổi) là đặc tính diệt trừ, tức là sự hoại diệt (bhaṅga).
Vayanti nirodhaṃ.
"Decay" (Vayaṃ) is cessation.
Vaya (sự hoại diệt) là sự diệt trừ (nirodha).
Yanti yasmā paccayabhāvasaṅkhātahetuto.
"That" (Yaṃ) means from the cause, which is the state of conditionality.
Ya (Cái nào) có nghĩa là do nguyên nhân được gọi là trạng thái duyên.
Vedanaṃ paṭiccāti purimuppannaṃ ārammaṇādipaccayabhūtaṃ vedanaṃ labhitvā.
"Dependent on feeling" (Vedanaṃ paṭiccā) means having obtained the previously arisen feeling which is a condition such as an object.
Vedanaṃ paṭiccā (nương vào thọ) có nghĩa là đạt được thọ đã sinh trước đó, vốn là duyên như đối tượng v.v.
Sukhaṃ somanassanti sukhañceva somanassañca.
"Pleasure and joy" (Sukhaṃ somanassaṃ) means both pleasure and joy.
Sukhaṃ somanassa (lạc và hỷ) là lạc và hỷ.
Ayanti purimavedanāya yathārahaṃ pacchimuppannānaṃ sukhasomanassānaṃ paccayabhāvo.
"This" (Ayaṃ) refers to the conditionality of the subsequently arisen pleasure and joy, as appropriate to the preceding feeling.
Aya (cái này) là trạng thái duyên của lạc và hỷ sinh sau đó một cách thích đáng đối với thọ trước đó.
Assādo nāma assāditabboti katvā.
"Relishment" (Assādo) is so called because it is to be relished.
Assādo (vị ngọt) được gọi như vậy vì nó đáng được hưởng thụ.
Aparo nayo – yanti sukhaṃ, somanassañca.
Another way: "That" (yaṃ) refers to pleasure and joy.
Một cách giải thích khác: Ya (Cái nào) là lạc và hỷ.
Ayanti ca napuṃsakaliṅgena niddiṭṭhaṃ sukhasomanassameva assādapadamapekkhitvā pulliṅgena niddisīyati, imasmiṃ pana vikappe sukhasomanassānaṃ uppādoyeva tehi uppādavantehi niddiṭṭho, sattiyā, sattimato ca abhinnattā.
And the term "this" (ayaṃ), which is stated in the neuter gender, is expressed in the masculine gender, referring to the term "relishment" (assāda), which is itself pleasure and joy. In this alternative, the arising of pleasure and joy is merely indicated by that which possesses arising, because the potency and the possessor of potency are non-different.
Và từ Aya (cái này), được chỉ định ở giống trung, được chỉ định ở giống đực khi đề cập đến từ assāda (vị ngọt), vốn là chính lạc và hỷ. Tuy nhiên, trong cách giải thích này, chỉ sự phát sinh của lạc và hỷ được chỉ định bởi chính những thứ có sự phát sinh đó, vì năng lực và chủ thể của năng lực là không khác biệt.
Na hi sukhasomanassamantarena tesaṃ uppādo labbhati.
For without pleasure and joy, their arising is not obtained.
Thật vậy, không thể có sự phát sinh của những điều đó nếu không có lạc và hỷ.
Iti purimavedanaṃ paṭicca sukhasomanassuppādopi purimavedanāya assādo nāma assādīyateti katvā.
Thus, the arising of pleasure and joy dependent on a preceding feeling is also called "relishment" (assādo) of the preceding feeling, because it is relished.
Như vậy, sự phát sinh của lạc và hỷ nương vào thọ trước đó cũng được gọi là assādo (vị ngọt) của thọ trước đó vì nó được hưởng thụ.
Ayañhettha saṅkhepattho – purimamuppannaṃ vedanaṃ ārabbha somanassuppattiyaṃ yo purimavedanāya paccayabhāvasaṅkhāto assādetabbākāro, somanassassa vā uppādasaṅkhāto tadassādanākāro, ayaṃ purimavedanāya assādoti.
This is the brief meaning here: That aspect of being a condition, called "relishment," of the preceding feeling in the arising of joy, which arises dependent on a previously arisen feeling; or that aspect of relishing it, called "arising," of joy—this is the relishment of the preceding feeling.
Đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây: Khi có sự phát sinh của hỷ nương vào thọ đã sinh trước đó, cái khía cạnh đáng được hưởng thụ được gọi là trạng thái duyên của thọ trước đó, hoặc cái khía cạnh hưởng thụ đó được gọi là sự phát sinh của hỷ, đó là assāda của thọ trước đó.
Kathaṃ pana vedanaṃ ārabbha sukhaṃ uppajjati, nanu phoṭṭhabbārammaṇanti?
But how does pleasure arise dependent on feeling? Is it not dependent on tactile objects?
Nhưng làm thế nào mà lạc lại sinh ra nương vào thọ? Chẳng phải nó là đối tượng xúc sao?
Cetasikasukhasseva ārabbha pavattiyamadhippetattā nāyaṃ doso.
This is not a fault, as it is intended that only mental pleasure arises dependent on it.
Đây không phải là lỗi, vì ý nghĩa là sự phát sinh chỉ nương vào lạc tâm sở (cetasikasukha).
Ārabbha pavattiyañhi visesanameva somanassaggahaṇaṃ somanassaṃ sukhanti yathā ‘‘rukkho sīsapā’’ti aññapaccayavasena uppattiyaṃ pana kāyikasukhampi assādoyeva, yathālābhakathā vā esāti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, in the arising dependent on it, the apprehension of joy is merely a specification, like saying "the tree is a sīsapa"; as "joy is pleasure." Moreover, in the arising dependent on other conditions, even bodily pleasure is indeed relishment. Or, this statement should be understood as a statement made according to what is available.
Thật vậy, khi sự phát sinh nương vào đó, việc nắm bắt hỷ chỉ là một sự đặc trưng hóa, như “cây sāla là cây” (rukkho sīsapā), theo cách khác, khi sự phát sinh nương vào duyên khác, lạc thân (kāyikasukha) cũng là vị ngọt (assāda) mà thôi, hoặc đây là một lời nói tùy theo sự có mặt.
‘‘Yā vedanā aniccā’’tiādinā sattimatā satti nidassitā.
By "That feeling which is impermanent" (Yā vedanā aniccā) and so on, the potency is shown by that which possesses potency.
Với câu “Yā vedanā aniccā” (Thọ nào vô thường) v.v., năng lực của chủ thể năng lực đã được chỉ ra.
Tatrāyamattho – yā vedanā hutvā abhāvaṭṭhena aniccā, udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena dukkhā, jarāya, maraṇena cāti dvidhā vipariṇāmetabbaṭṭhena vipariṇāmadhammā.
Herein, the meaning is: That feeling which is impermanent (aniccā) in the sense of existing and then not existing; which is suffering (dukkhā) in the sense of being oppressed by arising and passing away; which is subject to change (vipariṇāmadhammā) in the sense of being transformable in two ways, by old age and by death.
Ý nghĩa ở đây là: Thọ nào là vô thường (aniccā) theo nghĩa không tồn tại sau khi đã có, là khổ (dukkhā) theo nghĩa bị áp bức bởi sự sinh diệt, là pháp biến hoại (vipariṇāmadhammā) theo nghĩa phải biến đổi hai cách: do già và do chết.
Tassā evaṃbhūtāya ayaṃ aniccadukkhavipariṇāmabhāvo vedanāya sabbāyapiādīnavoti.
This state of impermanence, suffering, and change of such a feeling is the drawback (ādīnava) of all feelings.
Trạng thái vô thường, khổ, biến hoại này của thọ như vậy là sự nguy hiểm (ādīnava) của tất cả các thọ.
Ādīnaṃ paramakāruññaṃ vāti pavattati etasmāti hi ādīnavo.
Indeed, from this fault, there arises the state of being most pitiable for those with faults; thus, it is a danger (ādīnava).
Thật vậy, từ “ādīnava” (nguy hiểm) có nghĩa là từ đó mà lòng từ bi tối thượng của những người cao quý phát sinh.
Apicaādīnaṃ ativiya kapaṇaṃ pavattanaṭṭhena kapaṇamanusso ādīnavo, ayampi evaṃsabhāvoti tathā vuccati.
Furthermore, because it leads to extreme wretchedness for those with faults, a wretched person is called ādīnava. This fault also has such a nature, thus it is so called.
Hơn nữa, ādīnava (người khốn khổ) là một người khốn khổ, rất đáng thương, theo nghĩa là sự tồn tại của họ rất đáng thương. Điều này cũng có tính chất như vậy, nên được gọi như vậy.
Sattimatā hi satti abhinnā tadavinābhāvato.
For indeed, the quality of a possessor of a quality is not separate from it, because it is inseparable from that.
Thật vậy, năng lực (satti) và chủ thể năng lực (sattimatā) là không khác biệt, vì không thể tách rời khỏi nhau.
Ettha ca ‘‘aniccā’’ti iminā saṅkhāradukkhatāvasena upekkhāvedanāya, sabbāsu vā vedanāsuādīnavamāha, ‘‘dukkhā’’ti iminā dukkhadukkhatāvasenadukkhavedanāya, ‘‘vipariṇāmadhammā’’ti iminā vipariṇāmadukkhatāvasena sukhavedanāya.
Here, by the word “impermanent”, the Teacher states the danger in equanimity-feeling by way of the suffering of conditioned phenomena (saṅkhāra-dukkhata), or in all feelings; by the word “painful”, in painful feeling by way of the suffering of pain (dukkha-dukkhata); by the word “subject to change”, in pleasant feeling by way of the suffering of change (vipariṇāma-dukkhata).
Ở đây, với từ “aniccā” (vô thường), Ngài nói về sự nguy hiểm trong thọ xả (upekkhāvedanā) theo nghĩa khổ hành (saṅkhāradukkhatā), hoặc trong tất cả các thọ. Với từ “dukkhā” (khổ), Ngài nói về sự nguy hiểm trong khổ thọ (dukkhavedanā) theo nghĩa khổ khổ (dukkhadukkhatā). Với từ “vipariṇāmadhammā” (pháp biến hoại), Ngài nói về sự nguy hiểm trong lạc thọ (sukhavedanā) theo nghĩa hoại khổ (vipariṇāmadukkhatā).
Avisesena vā tīṇipi padāni tissannampi vedanānaṃ vasena yojetabbāni.
Alternatively, all three terms should be applied to all three feelings without distinction.
Hoặc, ba từ này cũng có thể được kết hợp với cả ba loại thọ một cách tổng quát.
Chandarāgavinayoti chandasaṅkhātarāgavinayanaṃ vināso.
Chandarāgavinaya means the removal, the destruction, of attachment (rāga) which is called desire (chanda).
Chandarāgavinayo (sự điều phục tham ái) là sự diệt trừ (vināso) tham ái (rāga) được gọi là dục (chanda).
‘‘Atthavasā liṅgavibhattivipariṇāmo’’ti vacanato yaṃ chandarāgappahānanti yojetabbaṃ.
According to the saying “gender and case-ending change due to the meaning,” it should be construed as the abandoning of desire and attachment (chandarāgappahāna).
Theo quy tắc “sự thay đổi giống và biến cách tùy theo ý nghĩa”, nó cần được kết hợp thành “sự đoạn trừ tham ái” (chandarāgappahānaṃ).
Pariyāyavacanamevidaṃ padadvayaṃ.
These two terms are indeed synonyms.
Hai từ này chỉ là những từ đồng nghĩa.
Yathābhūtaṃ viditvāti maggassa vuttattā magganibbānavasena vā yathākkamaṃ yojanāpi vaṭṭati.
Having understood as it really is; since the path has been mentioned, applying it sequentially by way of the path and Nibbāna is also appropriate.
Với câu Yathābhūtaṃ viditvā (sau khi biết đúng như thật), vì đạo đã được nói đến, nên việc kết hợp tuần tự theo đạo và Niết Bàn cũng hợp lý.
Vedanāyāti nissakkavacanaṃ.
Vedanāya is an ablative case-ending.
Vedanāyā (khỏi thọ) là từ ở cách ly (nissakkavacana).
Nissaraṇanti nekkhammaṃ.
Nissaraṇa means renunciation (nekkhamma).
Nissaraṇa (sự thoát ly) là sự xuất ly (nekkhamma).
Yāva hi vedanāpaṭibaddhaṃ chandarāgaṃ nappajahati, tāvāyaṃ puriso vedanāya allīnoyeva hoti.
As long as one does not abandon the desire and attachment (chandarāga) bound to feeling, so long is this person stuck to feeling.
Thật vậy, chừng nào người này chưa từ bỏ tham ái gắn liền với thọ, chừng đó người này vẫn còn dính mắc vào thọ.
Yadā pana taṃ chandarāgaṃ pajahati, tadāyaṃ puriso vedanāya nissaṭo visaṃyutto hoti, tasmā chandarāgappahānaṃ vedanāya nissaraṇaṃ vuttaṃ.
But when one abandons that desire and attachment, then this person is released and disassociated from feeling; therefore, the abandoning of desire and attachment is called the escape from feeling.
Nhưng khi người này từ bỏ tham ái đó, lúc đó người này thoát ly khỏi thọ và không còn liên kết với thọ. Do đó, sự từ bỏ tham ái được gọi là sự thoát ly khỏi thọ.
Tabbacanena pana vedanāsahajātanissayārammaṇabhūtā rūpārūpadhammā gahitā eva hontītipi pañcahi upādānakkhandhehi nissaraṇavacanaṃ siddhameva.
Moreover, by that statement, material and immaterial phenomena (rūpārūpadhammā) that are conascent with, dependent on, and objects of feeling are indeed included, and thus the statement of escape from the five aggregates of clinging (pañcahi upādānakkhandhehi) is also established.
Tuy nhiên, bằng cách nói về điều đó, các pháp sắc và vô sắc đồng sinh, nương tựa và làm đối tượng của thọ cũng đã được bao hàm, nên lời nói về sự thoát ly khỏi năm uẩn chấp thủ cũng đã được thành tựu.
Vedanāsīsena hi desanā āgatā, tattha pana kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva.
For the discourse proceeds with feeling as its head, and the reason for that has already been stated below.
Thật vậy, giáo pháp đã được trình bày với thọ là tiêu đề, và lý do cho điều đó đã được nói đến ở phần trước.
Lakkhaṇahāravasenāpi ayamattho vibhāvetabbo.
This meaning should also be clarified by way of the method of characteristics.
Ý nghĩa này cũng phải được làm rõ theo phương pháp Lakkhaṇahāra.
Vuttañhi āyasmatā mahākaccānattherena –
For it has been said by the Venerable Mahākaccāna Thera:
Thật vậy, Trưởng lão Mahākaccāna đã nói:
Kāmupādānamūlakattā sesupādānānaṃ pahīne ca kāmupādāne upādānasesābhāvato ‘‘vigatachandarāgatāya anupādāno’’ti vuttaṃ, etena ‘‘anupādāvimutto’’ti etassatthaṃ saṅkhepena dasseti.
Because other clingings have their root in the clinging to sense-pleasures (kāmupādāna), and because there is no remaining clinging when the clinging to sense-pleasures is abandoned, it is said: “Without clinging, due to the disappearance of desire and attachment” (vigatachandarāgatāya anupādāno). By this, the meaning of “unclung, liberated” (anupādāvimutto) is shown concisely.
Vì các upādāna còn lại đều có gốc từ kāmupādāna, và khi kāmupādāna đã được đoạn trừ thì không còn upādāna nào khác, nên đã nói “vigatachandarāgatāya anupādāno” (không còn chấp thủ vì đã đoạn trừ dục ái). Điều này tóm tắt ý nghĩa của “anupādāvimutto” (giải thoát không chấp thủ).
Idaṃ vuttaṃ hoti – vigatachandarāgatāya anupādāno, anupādānattā ca anupādāvimuttoti.
This means: without clinging, due to the disappearance of desire and attachment, and being without clinging, one is liberated without clinging.
Điều này có nghĩa là: không còn chấp thủ vì đã đoạn trừ dục ái, và vì không chấp thủ nên giải thoát không chấp thủ.
Tamatthaṃ vitthāretuṃ, samatthetuṃ vā ‘‘yasmi’’ntiādi vuttaṃ.
In order to elaborate or confirm that meaning, “yasmiṃ” and so forth is stated.
Để giải thích hoặc xác nhận ý nghĩa đó, đã nói “yasmiṃ” (trong cái gì) và tiếp theo.
Tattha yasmiṃ upādāneti sesupādānamūlabhūte kāmupādāne.
There, yasmiṃ upādāne means in the clinging to sense-pleasures (kāmupādāna), which is the root of the other clingings.
Trong đó, yasmiṃ upādāne (trong chấp thủ nào) là kāmupādāna (dục chấp thủ), là gốc rễ của các chấp thủ còn lại.
Tassāti kāmupādānassa.
Tassā means of the clinging to sense-pleasures.
Tassā (của cái đó) là của kāmupādāna.
Anupādiyitvāti chandarāgavasena anādiyitvā, etena ‘‘anupādāvimutto’’ti padassa ya-kāralopena samāsabhāvaṃ, byāsabhāvaṃ vā dasseti.
Anupādiyitvā means not taking up by way of desire and attachment (chandarāga). By this, it shows the compound nature or the non-compound nature of the word “anupādāvimutto” through the elision of the ‘ya’ syllable.
Anupādiyitvā (không chấp thủ) là không nắm giữ theo cách của dục ái và tham ái. Điều này cho thấy từ “anupādāvimutto” có thể là một hợp từ (samāsa) với sự lược bỏ âm “ya”, hoặc là một cụm từ (byāsa).
37. ‘‘Ime kho’’tiādi yathāpuṭṭhassa dhammassa vissajjitabhāvena nigamanavacanaṃ, ‘‘pajānātī’’ti vuttapajānanameva ca ima-saddena niddiṭṭhanti dassetuṃ ‘‘ye te’’tiādimāha.
37. “Ime kho” and so forth is a concluding statement, showing that the dhamma that was inquired about has been answered. To show that the understanding mentioned by “pajānāti” (understands) is indicated by the word “ima”, the phrase “ye te” and so forth is stated.
37. “Ime kho” (những điều này thật vậy) và tiếp theo là lời kết luận rằng pháp được hỏi đã được giải đáp. Để chỉ ra rằng chính sự nhận biết được nói đến bằng từ “pajānāti” (nhận biết) được chỉ định bằng từ “ima” (này), nên đã nói “ye te” (những điều đó) và tiếp theo.
Ye te sabbaññutaññāṇadhamme…pe… apucchiṃ, yehi sabbaññutaññāṇadhammehi…pe… vadeyyuṃ, tañca…pe… pajānātīti evaṃ niddiṭṭhā ime sabbaññutaññāṇadhammā gambhīrā…pe… paṇḍitavedanīyā cāti veditabbāti yojanā.
The construction is: “Those omniscient knowledge-dhammas which… I inquired about, those omniscient knowledge-dhammas by which… one might praise, and that… understands”—these omniscient knowledge-dhammas thus indicated are to be understood as profound… and knowable by the wise.”
Cách liên kết là: “Những pháp toàn tri (sabbaññutaññāṇa) đó…pe… mà tôi đã hỏi, những pháp toàn tri đó…pe… mà họ có thể nói, và điều đó…pe… được nhận biết, những pháp toàn tri này sâu xa…pe… và chỉ những bậc hiền trí mới cảm nhận được.”
‘‘Eva’’ntiādi piṇḍatthadassanaṃ.
“Evaṃ” and so forth is the showing of the summarized meaning.
“Evaṃ” (như vậy) và tiếp theo là phần trình bày ý nghĩa tổng quát.
Tattha kiñcāpi ‘‘anupādāvimutto bhikkhave, tathāgato’’ti iminā aggamaggaphaluppattiṃ dasseti, ‘‘vedanānaṃ, samudayañcā’’tiādinā ca catusaccakammaṭṭhānaṃ.
Although “Bhikkhus, the Tathāgata is liberated without clinging” (anupādāvimutto bhikkhave, tathāgato) shows the arising of the supreme path and fruit, and “the origin of feelings” (vedanānaṃ, samudayañcā) and so forth shows the four noble truths as meditation subject.
Trong đó, mặc dù “Này các Tỳ-kheo, Như Lai đã giải thoát không chấp thủ” cho thấy sự thành tựu của quả vị đạo tối thượng, và “sự tập khởi của các cảm thọ” và tiếp theo cho thấy thiền quán Tứ Diệu Đế.
Tathāpi yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā imaṃ diṭṭhigataṃ sakāraṇaṃ sagatikaṃ pabhedato vibhajituṃ samattho hoti, tassā padaṭṭhānena ceva saddhiṃ pubbabhāgapaṭipadāya uppattibhūmiyā ca tadeva pākaṭataraṃ kattukāmo dhammarājā evaṃ dassetīti vuttaṃ ‘‘tadeva niyyātita’’nti, nigamitaṃ niṭṭhāpitanti attho.
Nevertheless, the King of Dhamma, wishing to make that very Dhamma-element (dhammadhātu) clearer, through the thorough penetration of which he is able to analyze this view (diṭṭhigata) with its causes and destinations, and its distinctions—along with its proximate cause (padaṭṭhāna) and the preliminary practice (pubbabhāgapaṭipadā) and the ground of its arising (uppattibhūmiya)—thus shows it. Therefore, it is said, “that very thing is concluded” (tadeva niyyātitaṃ), meaning it is brought to an end, finished.
Tuy nhiên, Đức Pháp Vương (Dhammarājā), vì đã thấu hiểu sâu sắc pháp giới (dhammadhātu) mà nhờ đó Ngài có khả năng phân tích tà kiến này một cách chi tiết, với nguyên nhân và cảnh giới của nó, muốn làm cho điều đó trở nên rõ ràng hơn cùng với nhân cận (padaṭṭhāna) và con đường tiền phần (pubbabhāgapaṭipadā) của sự phát sinh, nên đã nói “tadeva niyyātitaṃ” (chỉ điều đó được kết luận), có nghĩa là đã kết thúc, đã hoàn thành.
Antarāti pucchitavissajjitadhammadassanavacanānamantarā diṭṭhiyo vibhattā tassa pajānanākāradassanavasenāti attho.
Antarā means that the views were distinguished in between the statements showing the inquired and answered dhammas, by way of showing the mode of his understanding.
Antarā (ở giữa) có nghĩa là, ở giữa những lời trình bày về các pháp đã được hỏi và giải đáp, các tà kiến đã được phân tích theo cách trình bày sự nhận biết của Ngài.
38. ‘‘Ekaccasassatikā’’ti taddhitapadaṃ samāsapadena vibhāvetuṃ ‘‘ekaccasassatavādā’’ti vuttaṃ.
38. To clarify the taddhita term “ekaccasassatikā” with a compound term, “ekaccasassatavādā” is used.
Để giải thích từ taddhita (dẫn xuất) “ekaccasassatikā” bằng một từ samāsa (hợp từ), đã nói “ekaccasassatavādā”.
Sattesu, saṅkhāresu ca ekaccaṃ sassatametassāti ekaccasassato, vādo, so etesanti ekaccasassatikā taddhitavasena, samāsavasena pana ekaccasassato vādo etesanti ekaccasassatavādā.
“For this one, some are eternal among beings (sattu) and conditioned phenomena (saṅkhāresu),” thus ekaccasassato (partially eternal). The view (vāda) belongs to these, thus ekaccasassatikā by way of taddhita; by way of compound, the partially eternal view (ekaccasassato vādo) belongs to these, thus ekaccasassatavādā.
Trong các chúng sinh và các pháp hữu vi (saṅkhāra), có một phần là thường hằng (sassata), nên gọi là ekaccasassato (thường hằng một phần). Quan điểm (vāda) ấy là của những người này, nên theo cách taddhita gọi là ekaccasassatikā. Còn theo cách samāsa, quan điểm về sự thường hằng một phần là của những người này, nên gọi là ekaccasassatavādā.
Esa nayo ekaccaasassatikapadepi.
This same method applies to the term ekaccaasassatika (partially non-eternal).
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho từ ekaccaasassatika (vô thường một phần).
Nanu ca ‘‘ekaccasassatikā’’ti vutte tadaññesaṃ ekaccaasassatikabhāvasanniṭṭhānaṃ siddhamevāti?
Now, when “ekaccasassatikā” is stated, is the determination that others are partially non-eternal not already established?
Há chẳng phải khi nói “ekaccasassatikā” thì sự xác định về tính ekaccaasassatika của những điều khác đã được thiết lập rồi sao?
Saccaṃ atthato, saddato pana asiddhameva tasmā saddato pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ tathā vuttaṃ.
True in meaning, but not established in terms of sound. Therefore, to make it clearer in terms of sound, it is stated thus.
Đúng vậy, về mặt ý nghĩa thì đã được thiết lập, nhưng về mặt từ ngữ thì chưa. Do đó, để làm cho điều đó rõ ràng hơn về mặt từ ngữ, đã nói như vậy.
Na hi idha sāvasesaṃ katvā dhammaṃ deseti dhammassāmī.
For here, the Lord of Dhamma does not teach the Dhamma leaving anything unsaid.
Vì ở đây, Đức Pháp Chủ (Dhammassāmī) không giảng pháp một cách còn sót lại.
‘‘Issaro nicco, aññe sattā aniccā’’ti evaṃpavattavādā sattekaccasassatikā seyyathāpi issaravādā.
The views that proceed thus: “Isvara is permanent, other beings are impermanent,” are sattekaccasassatikā (partially eternal regarding beings), just like the Isvara-vādins.
Những quan điểm như “Thượng đế là thường hằng, các chúng sinh khác là vô thường” được gọi là sattekaccasassatikā (thường hằng một phần về chúng sinh), ví dụ như quan điểm của những người thờ Thượng đế.
Tathā ‘‘nicco brahmā, aññe aniccā’’ti evaṃpavattavādāpi.
Similarly, the views that proceed thus: “Brahmā is permanent, others are impermanent,” are also of this kind.
Tương tự, những quan điểm như “Brahmā là thường hằng, những vị khác là vô thường” cũng vậy.
‘‘Paramāṇavo niccā, dviaṇukādayo aniccā’’ti (visisikadassane sattamaparicchede paṭhamakaṇḍe passitabbaṃ) evaṃpavattavādā saṅkhārekaccasassatikā seyyathāpi kāṇādā.
The views that proceed thus: “Paramāṇu (atoms) are permanent, dviaṇuka (diatomic molecules) and so forth are impermanent,” are saṅkhārekaccasassatikā (partially eternal regarding conditioned phenomena), just like the Kāṇādas.
Những quan điểm như “Các nguyên tử (paramāṇu) là thường hằng, các nhị nguyên tử (dviaṇuka) và các pháp khác là vô thường” được gọi là saṅkhārekaccasassatikā (thường hằng một phần về các pháp hữu vi), ví dụ như quan điểm của những người theo Kāṇāda.
Tathā ‘‘cakkhādayo aniccā, viññāṇaṃ nicca’’nti (nyāyadassane, visesikadassane ca passitabbaṃ) evaṃpavattavādāpi.
Similarly, the views that proceed thus: “The eye and so forth are impermanent, consciousness is permanent,” are also of this kind.
Tương tự, những quan điểm như “Mắt và các căn khác là vô thường, thức là thường hằng” cũng vậy.
Idhāti ‘‘ekaccasassatikā’’ti imasmiṃ pade, imissā vā desanāya.
Idha means in this term “ekaccasassatikā,” or in this discourse.
Idha (ở đây) là trong từ “ekaccasassatikā” hoặc trong bài giảng này.
Gahitāti vuttā, desitabbabhāvena vā desanāñāṇena samādinnā tathā ceva desitattā.
Gahitā means taught, or taken up by the knowledge of discourse as something to be taught, and thus taught.
Gahitā (được nắm giữ) có nghĩa là được nói đến, hoặc được tiếp nhận bằng trí tuệ giảng dạy như một điều cần được giảng dạy, và cũng đã được giảng dạy như vậy.
Tathā hi idha purimakā tayo vādā sattavasena, catuttho saṅkhāravasena desito.
Indeed, here, the first three views are taught by way of beings, and the fourth by way of conditioned phenomena.
Thật vậy, ở đây, ba quan điểm đầu tiên được giảng theo khía cạnh chúng sinh, còn quan điểm thứ tư được giảng theo khía cạnh các pháp hữu vi.
‘‘Saṅkhārekaccasassatikā’’ti idaṃ pana tehi sassatabhāvena gayhamānānaṃ dhammānaṃ yāthāvasabhāvadassanavasena vuttaṃ, na pana ekaccasassatikamatadassanavasena.
However, this phrase “saṅkhārekaccasassatikā” is stated to show the true nature of the phenomena that are grasped by them as eternal, not to show a partial eternalist view.
Tuy nhiên, “saṅkhārekaccasassatikā” được nói ra để chỉ ra bản chất thực sự của các pháp được những người đó chấp giữ là thường hằng, chứ không phải để trình bày quan điểm về sự thường hằng một phần.
Tassa hi sassatābhimataṃ asaṅkhatamevāti laddhi.
For their belief (laddhi) is that what is considered eternal is only the unconditioned (asaṅkhata).
Vì quan điểm của người đó là chỉ có cái vô vi (asaṅkhata) mới là thường hằng.
Tenevāha pāḷiyaṃ ‘‘cittanti vā…pe… ṭhassatī’’ti.
Therefore, the Pāli itself states: “Or consciousness… will remain.”
Chính vì thế mà trong Kinh (Pāḷi) đã nói “tâm hay…pe… sẽ tồn tại.”
Na hi yassa sabhāvassa paccayehi abhisaṅkhatabhāvaṃ paṭijānāti, tasseva niccadhuvādibhāvo anummattakena sakkā paṭijānituṃ, etena ca ‘‘uppādavayadhuvatāyuttā sabhāvā siyā niccā, siyā aniccā, siyā na vattabbā’’tiādinā (dī. ni. ṭī. 1.38) pavattasattabhaṅgavādassa ayuttatā vibhāvitā hoti.
For a sane person cannot declare the eternal and everlasting nature of a phenomenon whose conditioned nature by causes one does not admit. By this, the unsuitability of the “seven-fold bhangavāda” (sattabhaṅgavāda) that proceeds with “phenomena associated with arising, passing away, and duration might be permanent, might be impermanent, might be unstatable” and so forth, is clarified.
Thật vậy, một người không điên không thể chấp nhận tính thường hằng, bất biến của một bản chất mà người đó thừa nhận là được tạo tác bởi các duyên. Điều này cũng làm rõ sự không hợp lý của quan điểm bảy loại (sattabhaṅgavāda) phát sinh từ “các bản chất có sự sinh, diệt, và tồn tại có thể là thường hằng, có thể là vô thường, có thể là không thể nói được” (Dī. Nī. Ṭī. 1.38).
Tatrāyaṃ ayuttatāvibhāvanā – yadi hi ‘‘yena sabhāvena yo dhammo atthīti vuccati, teneva sabhāvena so dhammo natthī’’ti vucceyya, siyā anekantavādo.
Herein, this is the demonstration of inappropriateness: If a phenomenon is said to exist by a certain nature, and then by that very nature it is said not to exist, then there would be the view of indecisiveness (anekantavāda).
Trong đó, sự làm rõ tính không hợp lý này là: nếu nói rằng “một pháp nào đó được nói là tồn tại theo bản chất nào, thì chính theo bản chất đó mà pháp đó không tồn tại”, thì đó có thể là một quan điểm bất định (anekantavāda).
Atha aññena, na siyā anekantavādo.
But if it is by another (nature), then there would be no view of indecisiveness.
Nếu là theo cách khác, thì không phải là quan điểm bất định.
Na cettha desantarādisambandhabhāvo yutto vattuṃ tassa sabbalokasiddhattā, vivādābhāvato ca.
And here, it is not appropriate to speak of a connection to another region and so on, because it is established throughout the world and there is no dispute.
Ở đây, không hợp lý khi nói về mối liên hệ với các phương hướng khác, vì điều đó đã được toàn thế gian chấp nhận và không có tranh cãi.
Ye pana vadanti ‘‘yathā suvaṇṇaghaṭena makuṭe kate ghaṭabhāvo nassati, makuṭabhāvo uppajjati, suvaṇṇabhāvo tiṭṭhatiyeva, evaṃ sabbasabhāvānaṃ koci dhammo nassati, koci dhammo uppajjati, sabhāvo eva tiṭṭhatī’’ti.
As for those who say: "Just as when a golden pot is made into a diadem, the state of being a pot ceases, the state of being a diadem arises, and the state of being gold remains; so too, among all natures, some phenomenon ceases, some phenomenon arises, and the nature itself remains"—
Những ai nói rằng “cũng như khi một cái vương miện được làm từ một cái bình vàng, thì tính chất bình biến mất, tính chất vương miện xuất hiện, còn tính chất vàng thì vẫn còn nguyên; tương tự, trong tất cả các bản chất, một số pháp biến mất, một số pháp xuất hiện, còn bản chất thì vẫn còn nguyên,”
Te vattabbā ‘‘kiṃ taṃ suvaṇṇaṃ, yaṃ ghaṭe, makuṭe ca avaṭṭhitaṃ, yadi rūpādi, so saddo viya anicco.
they should be asked: "What is that gold which remains in the pot and the diadem? If it is rūpa and so on, it is impermanent like sound.
Những người ấy nên được hỏi: “Vàng đó là gì, cái tồn tại trong bình và vương miện? Nếu là sắc (rūpa) và các yếu tố khác, thì nó là vô thường như âm thanh.
Atha rūpādisamūho sammutimattaṃ, na tassa atthitā vā natthitā vā niccatā vā labbhatī’’ti, tasmā anekantavādo na siyā.
But if the aggregate of rūpa and so on is merely a convention, then its existence or non-existence or permanence is not obtained." Therefore, the view of indecisiveness would not hold.
Nếu tập hợp của sắc và các yếu tố khác chỉ là một khái niệm quy ước (sammuti), thì không thể có sự tồn tại, không tồn tại, hay thường hằng của nó.” Do đó, không thể có quan điểm bất định.
Dhammānañca dhammino aññathānaññathā ca pavattiyaṃ doso vuttoyeva sassatavādavicāraṇāyaṃ.
The fault regarding the occurrence of phenomena and their substrata in different ways and in not different ways has already been stated in the examination of the eternalist view (sassatavāda).
Lỗi về sự biến đổi của các pháp và chủ thể của pháp theo cách khác hoặc không khác đã được nói đến trong phần khảo sát về Thường kiến (sassatavāda).
Tasmā so tattha vuttanayena veditabbo.
Therefore, that (fault) should be understood in the manner explained there.
Do đó, điều đó cần được hiểu theo cách đã nói ở đó.
Apica na niccāniccanavattabbarūpo attā, loko ca paramatthato vijjamānatāparijānanato yathā niccādīnaṃ aññataraṃ rūpaṃ, yathā vā dīpādayo.
Moreover, the self (atta) and the world (loka) are not of the nature that can be called permanent or impermanent or neither permanent nor impermanent, because their existence in the ultimate sense is acknowledged (by the eternalists) as being one of the natures such as permanence, or like lamps and so on.
Hơn nữa, tự ngã (attā) và thế gian (loka) không có bản chất thường hằng, vô thường, hay không thể nói được theo nghĩa tối hậu, như một trong các loại thường hằng, v.v., hoặc như ngọn đèn và các vật khác.
Na hi rūpādīnaṃ udayabbayasabhāvānaṃ niccāniccanavattabbasabhāvatā sakkā viññātuṃ, jīvassa ca niccādīsu aññataraṃ rūpaṃ siyāti, evaṃ sattabhaṅgo viya sesabhaṅgānampi asambhavoyevāti sattabhaṅgavādassa ayuttatā veditabbā (dī. ni. ṭī. 1.38).
For it is impossible to understand the nature of rūpa and so on, which have the characteristic of arising and passing away, as being permanent or impermanent or neither permanent nor impermanent, or for life (jīva) to be one of the natures such as permanence. Thus, just as the destruction of a living being (sattabhaṅga) is impossible, so too are the other destructions impossible. Therefore, the inappropriateness of the view of the destruction of a living being should be understood.
Thật vậy, không thể nhận biết bản chất thường hằng, vô thường, hay không thể nói được của các pháp có tính chất sinh diệt như sắc, v.v., và cũng không thể có một bản chất nào đó trong các loại thường hằng, v.v., đối với sinh mạng (jīva). Do đó, cũng như sự bất hợp lý của quan điểm bảy loại (sattabhaṅga), sự không thể có của các loại khác cũng vậy. Vì vậy, sự bất hợp lý của quan điểm bảy loại cần được hiểu rõ (Dī. Nī. Ṭī. 1.38).
Nanu ca ‘‘ekacce dhammā sassatā, ekacce asassatā’’ti etasmiṃ vāde cakkhādīnaṃ asassatabhāvasanniṭṭhānaṃ yathāsabhāvāvabodho eva, atha evaṃvādīnaṃ kathaṃ micchādassanaṃ siyāti, ko vā evamāha ‘‘cakkhādīnaṃ asassatabhāvasanniṭṭhānaṃ micchādassana’’nti?
"Is it not true that in the view, 'Some phenomena are permanent, some are impermanent,' the determination of the impermanent nature of the eye and so on is simply an understanding of their true nature? If so, how can the perception of those holding such a view be wrong, or who would say that the determination of the impermanent nature of the eye and so on is a wrong perception?"
Chẳng phải là, trong quan điểm ‘một số pháp là thường còn, một số pháp là vô thường’ này, sự quyết định về tính vô thường của mắt và các căn khác chỉ là sự thấu hiểu đúng bản chất sao? Vậy thì, đối với những người có quan điểm như vậy, làm sao có thể là tà kiến được? Hoặc ai nói rằng ‘sự quyết định về tính vô thường của mắt và các căn khác là tà kiến’?
Asassatesuyeva pana kesañci dhammānaṃ sassatabhāvasanniṭṭhānaṃ idha micchādassananti gahetabbaṃ, tena pana ekavāde pavattamānena cakkhādīnaṃ asassatabhāvāvabodho vidūsito saṃsaṭṭhabhāvato visasaṃsaṭṭho viya sappipiṇḍo, tato ca tassa sakiccakaraṇāsamatthatāya sammādassanapakkhe ṭhapetabbataṃ nārahatīti.
However, the determination of the permanent nature of certain phenomena that are in fact impermanent is to be understood as a wrong perception here. And by that view, which occurs as a single view, the understanding of the impermanent nature of the eye and so on is corrupted due to its mixed nature, like a lump of ghee mixed with poison. For that reason, being incapable of performing its proper function, it does not deserve to be placed in the category of right perception.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng, trong các pháp vô thường, sự quyết định về tính thường còn của một số pháp ở đây là tà kiến. Và bởi vì quan điểm đó tồn tại trong một chủ thuyết, sự thấu hiểu về tính vô thường của mắt và các căn khác đã bị làm ô uế, giống như một cục bơ bị trộn lẫn với thuốc độc, do sự pha trộn đó mà nó không thể thực hiện chức năng của mình, nên không xứng đáng được xếp vào hàng chánh kiến.
Asassatabhāvena nicchitāpi vā cakkhuādayo samāropitajīvasabhāvā eva diṭṭhigatikehi gayhantīti tadavabodhassa micchādassanabhāvo na sakkā nivāretuṃ.
Alternatively, even if the eye and so on are determined to be impermanent, they are still taken by those holding wrong views to have the nature of a soul (jīva) superimposed upon them, so the nature of that understanding as a wrong perception cannot be denied.
Hoặc giả, mặc dù mắt và các căn khác đã được quyết định là vô thường, nhưng những người theo tà kiến vẫn chấp thủ chúng như là bản chất của một sinh linh được gán ghép, nên không thể ngăn cản việc coi sự thấu hiểu đó là tà kiến.
Tenevāha pāḷiyaṃ ‘‘cakkhuṃ itipi…pe… kāyo itipi ayaṃ attā’’tiādi.
That is why it is stated in the Pāli: "The eye is this self... and so on... the body is this self."
Chính vì thế, trong Pāḷi có nói rằng: “Mắt là ta… (v.v.)… thân là ta” và tương tự.
Evañca katvā asaṅkhatāya, saṅkhatāya ca dhātuyā vasena yathākkamaṃ ‘‘ekacce dhammā sassatā, ekacce asassatā’’ti evaṃpavatto vibhajjavādopi ekaccasassatavādoyeva bhaveyyāti evampakārā codanā anavakāsā hoti aviparītadhammasabhāvapaṭipattibhāvato.
And having done so, the analytical view (vibhajjavāda), which asserts "Some phenomena are permanent and some are impermanent" based respectively on the unconditioned (asaṅkhata) and conditioned (saṅkhata) elements, would also be a partial eternalist view (ekaccasassatavāda). Such an objection is baseless, because it is a practice in accordance with the unperverted nature of phenomena.
Và khi đã làm như vậy, thì lời chất vấn rằng thuyết phân tích (vibhajjavāda) được phát khởi theo thứ tự về giới vô vi và giới hữu vi, tức là “một số pháp là thường còn, một số pháp là vô thường”, cũng sẽ trở thành một thuyết chấp thường một phần (ekaccasassatavāda) là không có cơ sở, vì đó là sự thực hành đúng đắn về bản chất các pháp không sai lệch.
Aviparītadhammasabhāvapaṭipattiyeva hesa vuttanayena asaṃsaṭṭhattā, anāropitajīvasabhāvattā ca.
For this very practice is in accordance with the unperverted nature of phenomena, in the manner stated, being unmixed and not having the nature of a superimposed soul.
Vì đây chính là sự thực hành đúng đắn về bản chất các pháp không sai lệch, như đã nói, do không bị pha trộn và không gán ghép bản chất sinh linh.
Etthāha – purimasmimpisassatavāde asassatānaṃ dhammānaṃ ‘‘sassatā’’ti gahaṇaṃ visesato micchādassanaṃ bhavati.
Here it is said: "Even in the former eternalist view, the taking of impermanent phenomena as 'permanent' is especially a wrong perception.
Ở đây có người nói: Trong thuyết chấp thường trước đây, việc chấp thủ các pháp vô thường là ‘thường còn’ đặc biệt là tà kiến.
Sassatānaṃ pana ‘‘sassatā’’ti gāho na micchādassanaṃ yathāsabhāvaggāhabhāvato.
But the taking of permanent phenomena as 'permanent' is not a wrong perception, because it is taking them according to their true nature.
Nhưng việc chấp thủ các pháp thường còn là ‘thường còn’ thì không phải là tà kiến, vì đó là sự chấp thủ đúng bản chất.
Evañca sati imassa vādassa vādantaratā na vattabbā, idha viya purimepi ekaccesveva dhammesu sassataggāhasambhavatoti, vattabbāyeva asassatesveva ‘‘kecideva dhammā sassatā, keci asassatā’’ti parikappanāvasena gahetabbadhammesu vibhāgappavattiyā imassa vādassa dassitattā.
And if this is the case, it should not be said that this view is a different view (from the previous one), because the taking of some phenomena as permanent is possible in the former (eternalism) just as it is here." It must be said (that it is a different view) because this view is shown to occur as a distinction among phenomena to be taken, in the sense of conceiving that "some phenomena are permanent and some are impermanent" only among the impermanent ones.
Nếu vậy thì không thể nói rằng quan điểm này là một quan điểm khác, vì việc chấp thủ tính thường còn ở một số pháp cũng có thể xảy ra trong quan điểm trước đây như ở đây. Tuy nhiên, vẫn phải nói là khác, vì quan điểm này được trình bày bằng cách phân chia các pháp cần được chấp thủ theo sự suy đoán rằng ‘một số pháp là thường còn, một số pháp là vô thường’ ngay trong các pháp vô thường.
Nanu ca ekadesassa samudāyantogadhattā ayaṃ sappadesasassataggāho purimasmiṃ nippadesasassataggāhe samodhānaṃ gaccheyyātī?
"But surely, since a part is included within the whole, this partial clinging to permanence (sappadesasassataggāha) would merge into the former comprehensive clinging to permanence (nippadesasassataggāha)?"
Chẳng phải là, vì một phần nằm trong toàn thể, nên sự chấp thủ tính thường còn có phần này sẽ hội nhập vào sự chấp thủ tính thường còn không phần trước đây sao?
Tathāpi na sakkā vattuṃ vādī tabbisayavisesavasena vādadvayassa pavattattā.
Even so, it cannot be said, because the two views arise according to the specific subject matter of the proponents.
Dù vậy cũng không thể nói như thế, vì hai quan điểm này được phát khởi dựa trên sự khác biệt về đối tượng của người chấp thủ.
Aññe eva hi diṭṭhigatikā ‘‘sabbe dhammā sassatā’’ti abhiniviṭṭhā, aññe ‘‘ekacceva sassatā, ekacce asassatā’’ti.
Indeed, some wrong-view holders are obsessed with "all phenomena are permanent," while others with "some are permanent, some are impermanent."
Quả thật, những người theo tà kiến khác thì chấp thủ rằng ‘tất cả các pháp đều thường còn’, còn những người khác thì chấp thủ rằng ‘chỉ một số là thường còn, một số là vô thường’.
Saṅkhārānaṃ anavasesapariyādānaṃ, ekadesapariggaho ca vādadvayassa paribyattoyeva.
The complete enumeration of all conditioned things and the selection of a part are indeed distinct for the two views.
Sự bao gồm tất cả các hành (saṅkhāra) và sự bao gồm một phần là rõ ràng khác biệt giữa hai quan điểm.
Kiñca bhiyyo – anekavidhasamussaye, ekavidhasamussaye ca khandhapabandhena abhinivesabhāvato tathā na sakkā vattuṃ.
Furthermore, because of the clinging to aggregates in various kinds of composite formations and in single kinds of composite formations, it cannot be said in that way.
Hơn nữa, không thể nói như vậy, vì sự chấp thủ tồn tại theo dòng tương tục của các uẩn (khandha) trong cả tập hợp đa dạng và tập hợp đơn nhất.
Catubbidhopi hi sassatavādī jātivisesavasena nānāvidharūpakāyasannissaye eva arūpadhammapuñje sassatābhinivesī jāto abhiññāṇena, anussavādīhi ca rūpakāyabhedagahaṇato.
For all four types of eternalists, by virtue of specific birth, are obsessed with permanence only in the aggregate of immaterial phenomena, relying on various kinds of physical bodies, due to their apprehension of the destruction of the physical body through supernormal knowledge (abhiññāṇa) and traditional belief (anussavāda).
Quả thật, tất cả bốn loại chấp thường đều phát sinh sự chấp thủ tính thường còn trong tập hợp các pháp vô sắc, vốn chỉ nương tựa vào các loại thân sắc đa dạng tùy theo chủng loại, do sự nhận thức về sự phân biệt thân sắc bằng thắng trí và bằng các lời truyền tụng.
Tathā ca vuttaṃ ‘‘tato cuto amutra udapādi’’nti, (dī. ni. 1.244; ma. ni. 1.148; pārā. 12) ‘‘cavanti upapajjantī’’ti (dī. ni. 1.255; ma. ni. 1.148; pārā. 12) ca ādi.
Thus it is said, "Having passed away from there, he reappeared there" and "they pass away and reappear."
Như vậy, đã nói rằng “Từ đó chết, tái sinh ở chỗ kia”, và “chết rồi tái sinh”.
Visesalābhī pana ekaccasassatiko anupadhāritabhedasamussaye dhammapabandhe sassatākāragahaṇena abhinivesaṃ janesi ekabhavapariyāpannakhandhasantānavisayattā tadabhinivesassa.
However, the partial eternalist (ekaccasassatika) who has attained special knowledge generates obsession by apprehending a permanent aspect in the continuum of phenomena, which is a composite whose distinctions have not been ascertained, because that obsession pertains to the continuum of aggregates included within a single existence.
Còn người chấp thường một phần, đạt được sự đặc biệt, thì phát sinh sự chấp thủ dưới dạng thường còn trong dòng tương tục các pháp trong tập hợp không được phân biệt kỹ càng, vì sự chấp thủ đó có đối tượng là dòng tương tục các uẩn nằm trong một đời sống.
Tathā hi tīsupi vādesu ‘‘taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussaratī’’ti ettakameva vuttaṃ.
Thus, in all three views, it is said only: "He recollects that past existence, but does not recollect beyond that."
Quả thật, trong cả ba quan điểm, chỉ nói rằng “nhớ lại đời sống quá khứ đó, nhưng không nhớ xa hơn nữa”.
Takkīnaṃ pana ubhinnampi sassatekaccasassatavādīnaṃ sassatābhinivesaviseso rūpārūpadhammavisayatāya supākaṭoyevāti.
But for both kinds of eternalists and partial eternalists, who are given to speculation, the specific obsession with permanence is very evident due to its object being both material and immaterial phenomena.
Còn đối với những người suy luận (takkī) theo cả hai quan điểm chấp thường và chấp thường một phần, sự khác biệt trong sự chấp thủ tính thường còn của họ là rất rõ ràng, vì nó liên quan đến các pháp sắc và vô sắc.
39. Saṃvaṭṭaṭṭhāyīvivaṭṭavivaṭṭaṭṭhāyīsaṅkhātānaṃ tiṇṇampi asaṅkhyeyyakappānamatikkamena puna saṃvaṭṭanato, addhā-saddassa ca kālapariyāyattā evaṃ vuttanti āha ‘‘dīghassā’’tiādi.
"Dīghassā" and so on, it is said thus, because after the passing of the three incalculable aeons, namely the aeon of dissolution (saṃvaṭṭaṭṭhāyī), the aeon of evolution (vivaṭṭa), and the aeon of evolution's maintenance (vivaṭṭaṭṭhāyī), (the world) again dissolves, and the word "addhā" signifies time.
39. Để chỉ ra rằng điều này được nói là do sự tái hoại sau khi trải qua ba A-tăng-kỳ-kiếp được gọi là kiếp hoại (saṃvaṭṭaṭṭhāyī), kiếp không hoại (vivaṭṭa), và kiếp không hoại mà tồn tại (vivaṭṭaṭṭhāyī), và do từ addhā là một từ đồng nghĩa với kāla (thời gian), nên đã nói “dài lâu” và tương tự.
Atikkamma ayanaṃ pavattanaṃ accayo. Anekatthattā dhātūnaṃ, upasaggavasena ca atthavisesavācakattā saṃ-saddena yutto vaṭṭa-saddo vināsavācīti vuttaṃ ‘‘vinassatī’’ti, vatu-saddo vā gatiyameva.
"Accayo" means passing over or moving beyond. Since verbs have many meanings, and prefixes convey specific meanings, the word "vaṭṭa" combined with the prefix "saṃ-" denotes destruction, as stated by "vinassatī" (is destroyed), or the verb "vatu" itself means motion.
Accaya là sự vượt qua, sự vận hành. Do các gốc từ có nhiều nghĩa, và do tiền tố saṃ- khi kết hợp với từ vaṭṭa có thể biểu thị nghĩa đặc biệt, nên từ vaṭṭa ở đây được nói là có nghĩa là sự hủy diệt ( “vinassatī”), hoặc gốc từ vatu chỉ có nghĩa là sự đi.
Saṅkhayatthajotakena pana saṃ-saddena yuttattā tadatthasambandhanena vināsattho labbhatīti dasseti ‘‘vinassatī’’ti iminā.
However, it is shown that the meaning of destruction is obtained through its connection to that meaning, because it is combined with the prefix "saṃ-" which indicates the meaning of ceasing, by "vinassatī" (is destroyed).
Nhưng để chỉ ra rằng nghĩa hủy diệt được hiểu qua sự liên kết với nghĩa đó do từ saṃ- biểu thị nghĩa tiêu diệt, nên đã nói “vinassatī” (bị hủy diệt) bằng từ này.
Saṅkhayavasena vattatīti hi saddato attho, ta-kārassa cettha ṭa-kārādeso.
For the meaning from the word (itself) is "it proceeds by way of ceasing," and here the letter "ta" is substituted by "ṭa."
Thật vậy, theo từ ngữ thì nghĩa là vận hành theo sự tiêu diệt, và ở đây chữ ta được thay thế bằng chữ ṭa.
Vipattikaramahāmeghasamuppattitto hi paṭṭhāya yāva aṇusahagatopi saṅkhāro na hoti, tāva loko saṃvaṭṭatīti vuccati.
Indeed, from the arising of the great cloud causing destruction, until not even an atom-sized conditioned thing remains, the world is said to be dissolving.
Thật vậy, từ khi đám mây lớn gây ra sự hủy diệt xuất hiện cho đến khi không còn một hành (saṅkhāra) nào dù nhỏ nhất, thế giới được gọi là đang hoại diệt (saṃvaṭṭati).
Pāḷiyaṃ lokoti pathavīādibhājanaloko adhippeto tadavasesassa bāhullato, tadeva sandhāya ‘‘yebhuyyenā’’ti vuttanti dasseti ‘‘ye’’tiādinā.
In the Pāli, the word "loka" (world) refers to the world of receptacles like earth and so on, because the remainder (of living beings and conditioned things) is abundant. And it is shown that "yebhuyyena" (for the most part) is stated with reference to that, by "ye" and so on.
Trong Pāḷi, từ “loka” (thế giới) được hiểu là thế giới vật chất như đất (bhājanaloka), vì phần còn lại (thế giới chúng sinh và thế giới hành) là phần lớn, và để chỉ điều đó nên đã nói “yebhuyyenā” (phần lớn) bằng “ye” và tương tự.
Uparibrahmalokesūti ābhassarabhūmito uparibhūmīsu.
"Uparibrahmalokesu" (in the upper Brahma worlds) means in the realms above the Ābhassarā realm.
“Uparibrahmalokesu” (ở các cõi Phạm thiên phía trên) là ở các cõi phía trên cõi Ābhassara.
Agginā kappavuṭṭhānañhi idhādhippetaṃ, tenevāha pāḷiyaṃ ‘‘ābhassarasaṃvattanikā hontī’’ti.
For the destruction of the kappa (world-cycle) by fire is intended here, that is why it is said in the Pāli, "they become of the nature of the Ābhassarā world-dissolution."
Thật vậy, sự hủy diệt kiếp bằng lửa được đề cập ở đây, chính vì thế trong Pāḷi có nói “chúng trở thành những chúng sinh tái sinh ở cõi Ābhassara”.
Kasmā tadeva vuttanti ce?
If it is asked, "Why is only that mentioned?"
Nếu hỏi tại sao chỉ nói điều đó?
Tasseva bahulaṃ pavattanato.
It is because that very* occurs most frequently.
Vì điều đó xảy ra phổ biến nhất.
Ayañhi vāraniyamo –
This is indeed the rule of turns:
Đây là quy luật về các lần hủy diệt:
Āruppesu vāti ettha vikappanatthena vā-saddena saṃvaṭṭamānalokadhātūhi aññalokadhātūsu vāti vikappeti.
Here, in “or in the Formless Realms” (āruppesu vā), by the word vā used in the sense of option, it suggests a choice of other world-systems besides the contracting world-systems.
Ở đây, trong “hoặc ở các cõi vô sắc (āruppesu vā)”, từ vā với nghĩa lựa chọn, chỉ ra sự lựa chọn giữa các thế giới khác ngoài các thế giới đang hoại diệt.
Na hi sabbe apāyasattā tadā rūpārūpabhavesu uppajjantīti sakkā viññātuṃ apāyesu dīghatarāyukānaṃ manussalokūpapattiyā asambhavato, manussalokūpapattiñca vinā tadā tesaṃ tatrūpapattiyā anupapattito.
For it is not possible to know that all beings of the woeful planes are reborn in the Form or Formless realms at that time, because rebirth in the human realm is impossible for those with extremely long life-spans in the woeful planes, and without rebirth in the human realm, their rebirth there at that time is impossible.
Thật vậy, không thể hiểu rằng tất cả chúng sinh ở các cõi khổ (apāya) đều tái sinh vào các cõi sắc giới (rūpabhava) và vô sắc giới (arūpabhava) vào lúc đó, vì những chúng sinh có tuổi thọ rất dài ở các cõi khổ không thể tái sinh vào cõi người, và nếu không tái sinh vào cõi người thì họ không thể tái sinh vào các cõi đó vào lúc đó.
Niyatamicchādiṭṭhikopi hi saṃvaṭṭhamāne kappe nirayato na muccati, piṭṭhicakkavāḷeyeva nibbattatīti aṭṭhakathāsu (a. ni. aṭṭha. 1.311) vuttaṃ.
Indeed, it is stated in the commentaries that even one with fixed wrong views is not freed from hell when a kappa is contracting, but is reborn only in another Cakkavāḷa.
Ngay cả những người theo tà kiến cố định (niyatamicchādiṭṭhika) cũng không thoát khỏi địa ngục khi kiếp đang hoại diệt, mà chỉ tái sinh ở các thế giới vòng ngoài (piṭṭhicakkavāḷa), như đã nói trong Aṭṭhakathā.
Satipi sabbasattānaṃ puññāpuññābhisaṅkhāramanasā nibbattabhāve bāhirapaccayehi vinā manasāva nibbattattā rūpāvacarasattā eva ‘‘manomayā’’ti vuccanti, na pana bāhirapaccayapaṭiyattā tadaññeti dassetuṃ ‘‘manena nibbattattā manomayā’’ti āha.
Even though all beings are created by volitional formations of wholesome and unwholesome deeds and mind, only Rūpāvacara beings are called “mind-made” (manomayā) because they are created by mind alone without external factors, not other beings, to show that they are not dependent on external factors. Therefore, it is said, “mind-made, created by mind.”
Mặc dù tất cả chúng sinh đều được tạo ra bởi tâm ý của các hành thiện và bất thiện, nhưng để chỉ ra rằng chỉ có chúng sinh ở sắc giới (rūpāvacara) mới được gọi là “do ý tạo (manomaya)” vì chúng được tạo ra chỉ bằng ý mà không cần các yếu tố bên ngoài, chứ không phải các chúng sinh khác vì chúng phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài, nên đã nói “do ý tạo nên là manomaya”.
Yadevaṃ kāmāvacarasattānampi opapātikānaṃ manomayabhāvo āpajjatīti?
If so, does this apply to the spontaneously arisen Kāmāvacara beings as well?
Nếu vậy, thì các chúng sinh hóa sinh (opapātika) ở dục giới (kāmāvacara) cũng sẽ là do ý tạo sao?
Nāpajjati, adhicittabhūtena atisayamanasā nibbattasattesuyeva manomayavohāratoti dassentena jhāna-saddena visesetvā ‘‘jhānamanenā’’ti vuttaṃ.
No, it does not. To show that the term “mind-made” applies only to beings created by the extraordinary mind, which is a state of higher consciousness, the word “jhāna” is used to specify, “by the jhāna-mind.”
Không phải vậy, vì danh từ “manomaya” chỉ được dùng cho những chúng sinh được tạo ra bởi tâm ý thiền định siêu việt (adhicittabhūtena atisayamanasā), để chỉ điều đó nên đã nói “bằng ý thiền định (jhānamanena)” bằng cách đặc biệt hóa bằng từ jhāna.
Evampi arūpāvacarasattānaṃ manomayabhāvo āpajjatīti?
Even so, does this apply to the Arūpāvacara beings?
Nếu vậy, thì các chúng sinh ở vô sắc giới (arūpāvacara) cũng sẽ là do ý tạo sao?
Na tattha bāhirapaccayehi nibbattetabbatāsaṅkāya abhāvena manasā eva nibbattāti avadhāraṇāsambhavato.
No, because in their case, there is no doubt about being created by external factors, so it is impossible to assert that they are created by mind alone.
Ở đó, vì không có sự nghi ngờ về việc các yếu tố bên ngoài có thể tạo ra chúng, nên không thể khẳng định rằng chúng được tạo ra chỉ bằng tâm.
Niruḷhovāyaṃ loke manomayavohāro rūpāvacarasattesu.
This term “mind-made” is firmly established in the world in reference to Rūpāvacara beings.
Trong thế gian, danh xưng “ý sanh” (manomaya) này chỉ được dùng phổ biến cho các chúng sanh cõi Sắc giới (rūpāvacara).
Tathā hi annamayo pānamayo manomayo ānandamayo viññāṇamayoti pañcadhā attānaṃ vedavādino parikappenti.
Thus, the Vedic adherents conceive of the self in five ways: food-made, drink-made, mind-made, bliss-made, and consciousness-made.
Thật vậy, các luận sư Veda đã quan niệm về tự ngã (attā) theo năm cách: do thức ăn tạo thành (annamaya), do đồ uống tạo thành (pānamaya), do ý tạo thành (manomaya), do hoan hỷ tạo thành (ānandamaya), và do thức tạo thành (viññāṇamaya).
Ucchedavādepi vakkhati ‘‘dibbo rūpī manomayo’’ti, (dī. ni. 1.87) te pana jhānānubhāvato pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarāti āha ‘‘pīti tesa’’ntiādi, tesaṃ attanova pabhā atthīti attho.
In the doctrine of annihilation (Ucchedavāda) it will also be said, “divine, having form, mind-made,” and so on. But regarding those beings, due to the power of jhāna, they feed on joy, are self-luminous, and travel in the sky, so it says, “joy for them,” etc., meaning they have their own light.
Trong thuyết đoạn diệt (ucchedavāda) cũng sẽ nói rằng “thần thánh, có sắc, do ý tạo thành” (dibbo rūpī manomayo). Nhưng những chúng sanh đó, nhờ năng lực thiền định, lấy hỷ làm thức ăn, tự thân phát sáng, và đi lại trên không trung, nên đã nói “hỷ là thức ăn của chúng” v.v. Điều đó có nghĩa là: tự thân chúng có ánh sáng.
Sobhanā vā ṭhāyī sabhā etesanti subhaṭṭhāyinotipi yujjati.
Or, it is also appropriate as subhaṭṭhāyino (remaining in pleasant states) meaning “these* have beautiful, lasting states.”
Hoặc cũng hợp lý khi nói subhaṭṭhāyino (thường trú trong sự tốt đẹp) vì chúng có sự tốt đẹp và thường trú.
Ukkaṃsenāti ābhassare sandhāya vuttaṃ.
“Exceptionally” (ukkaṃsena) is said in reference to the Ābhassara Brahmas.
Ukkaṃsenā (một cách xuất sắc) được nói đến để chỉ cõi Ābhassara.
Parittābhāppamāṇābhā pana dve, cattāro ca kappe tiṭṭhanti.
However, the Parittābhā and Appamāṇābhā realms last for two and four kappas, respectively.
Tuy nhiên, các cõi Parittābha và Appamāṇābha thì tồn tại hai và bốn kiếp.
Aṭṭha kappeti catunnamasaṅkhyeyyakappānaṃ samudāyabhūte aṭṭha mahākappe.
“For eight kappas” refers to the eight great kappas, which are the aggregate of four asaṅkhyeyya-kappas.
Aṭṭha kappe (tám kiếp) là tám đại kiếp hợp thành bốn a-tăng-kỳ kiếp.
40. Vināsavācīyeva vaṭṭa-saddo paṭisedhajotakena upasaggena yuttattā saṇṭhāhanatthañāpakoti āha ‘‘saṇṭhātī’’ti, anekatthattā vā dhātūnaṃ nibbattati, vaḍḍhatīti vā attho.
The word vaṭṭa, being associated with the prefix (vi-) which indicates negation, denotes destruction. However, being associated with the prefix (saṃ-) which indicates establishment, it implies a meaning of establishment. Thus, it says “becomes established” (saṇṭhātī). Or, due to the verbs having multiple meanings, it means ‘arises’ or ‘grows’.
40. Từ vaṭṭa chỉ sự hoại diệt, khi kết hợp với tiền tố phủ định (vi) thì biểu thị sự thiết lập, nên đã nói “saṇṭhātī” (được thiết lập). Hoặc do các căn có nhiều nghĩa, nên có nghĩa là “phát sinh”, hoặc “tăng trưởng”.
Sampattimahāmeghasamuppattito hi paṭṭhāya pathavīsandhārakudakataṃsandhārakavāyuādīnaṃ samuppattivasena yāva candimasūriyānaṃ pātubhāvo, tāva loko vivaṭṭatīti vuccati.
Indeed, from the arising of the mighty rain clouds that initiate the destruction, up to the appearance of the sun and moon, the world is said to evolve (vivaṭṭati) in the sense of the arising of earth-supporting water, water-supporting wind, and so on.
Thật vậy, từ khi đám mây lớn (tạo kiếp) xuất hiện, cho đến sự xuất hiện của mặt trăng và mặt trời, thông qua sự phát sinh của đất, nước, gió, v.v., thế gian được gọi là vivaṭṭati (được thiết lập).
Pakatiyāti sabhāvena, tassa ‘‘suñña’’nti iminā sambandho.
“Naturally” (pakatiyā) means by its inherent nature, and it is to be connected with “empty.”
Pakatiyā (về bản chất) có liên hệ với từ “suñña” (trống rỗng).
Tathāsuññatāya kāraṇamāha ‘‘nibbattasattānaṃ natthitāyā’’ti.
Thus, the reason for its emptiness is stated as “due to the non-existence of beings to be reborn”.
Cũng vậy, lý do của sự trống rỗng đó được nói là “vì không có chúng sanh được tái sanh”.
Purimataraṃ aññesaṃ sattānamanuppannattāti bhāvo, tena yathā ekaccāni vimānāni tattha nibbattasattānaṃ chaḍḍitattā suññāni, na evamidanti dasseti.
The meaning is that no other beings had arisen earlier. This shows that it is not like some celestial mansions that are empty because the beings who were reborn there have departed.
Ý nghĩa là: các chúng sanh khác chưa từng tái sanh trước đó. Do đó, điều này cho thấy rằng: không phải như một số cung điện trống rỗng vì các chúng sanh tái sanh ở đó đã rời bỏ, mà đây thì không như vậy.
Aparo nayo – sakakammassa paṭhamaṃ karaṇaṃ pakati, tāya nibbattasattānanti sambandho, tena yathā etassa attano kammabalena paṭhamaṃ nibbatti, na evaṃ aññesaṃ tassa purimataraṃ, samānakāle vā nibbatti atthi, tathā nibbattasattānaṃ natthitāya suññamidanti dasseti.
Another method: the initial performance of one’s own kamma is pakati (nature or origin). The connection is “of the beings arisen through that (pakati).” This shows that just as that being first arose through the power of its own kamma, so too there was no earlier or simultaneous arising for other beings. Thus, it shows that this* is empty due to the non-existence of* reborn beings.
Một cách giải thích khác: việc tạo tác nghiệp của chính mình lần đầu tiên là pakati (bản chất), và điều này liên hệ đến “các chúng sanh được tái sanh” (nibbattasattānaṃ). Do đó, điều này cho thấy rằng: cũng như sự tái sanh đầu tiên của chúng sanh này là do năng lực nghiệp của chính nó, thì các chúng sanh khác không có sự tái sanh sớm hơn hoặc đồng thời với nó. Vì không có các chúng sanh được tái sanh như vậy, nên nơi này trống rỗng.
Brahmapārisajjabrahmapurohitamahābrahmāno idha brahmakāyikā, tesaṃ nivāsatāya bhūmipi ‘‘brahmakāyikā’’ti vuttā, brahmakāyikabhūmīti pana pāṭhebrahmakāyikānaṃ sambandhinī bhūmīti attho.
The Brahmapārisajjā, Brahmapurohitā, and Mahābrahmā here are Brahmakāyikā. The realm is also called “Brahmakāyikā” because it is their dwelling place. If the reading is Brahmakāyikabhūmī, it means the realm belonging to the Brahmakāyikā.
Các Phạm thiên Phạm phụng sự (Brahmapārisajja), Phạm thiên Phạm cố vấn (Brahmapurohita) và Đại Phạm thiên (Mahābrahmā) ở đây được gọi là Brahmakāyikā (thuộc thân Phạm thiên). Cõi đất là nơi cư ngụ của họ cũng được gọi là “Brahmakāyikā”. Tuy nhiên, trong bản văn Brahmakāyikabhūmī, nghĩa là cõi đất có liên hệ với các Phạm thiên thuộc thân Phạm thiên.
Kattā sayaṃ kārako.
Kattā is one who acts by oneself.
Kattā là người tự mình làm.
Kāretā paresaṃ āṇāpako.
Kāretā is one who commands others.
Kāretā là người ra lệnh cho người khác.
Visuddhimagge pubbenivāsañāṇakathāyaṃ (visuddhi. 2.408) vuttanayena, etena nibbattakkamaṃ kammapaccayautusamuṭṭhānabhāve ca kāraṇaṃ dasseti.
As stated in the Visuddhimagga in the section on the knowledge of past lives, this explains the sequence of arising and the causes for phenomena being kamma-conditioned and temperature-originated.
Theo cách đã nói trong phần về Túc mạng trí (pubbenivāsañāṇa) trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga). Điều này cho thấy trình tự tái sanh và lý do của trạng thái do nghiệp duyên và do thời tiết sinh ra.
Kammaṃ upanissayabhāvena paccayo etissāti kammapaccayā. Atha vā tattha nibbattasattānaṃ vipaccanakakammassa sahakārīkārakabhāvato kammassa paccayāti kammapaccayā. Utu samuṭṭhānametissāti utusamuṭṭhānā. ‘‘Kammapaccayautusamuṭṭhānā’’tipi samāsavasena pāṭho kammasahāyo paccayo, vuttanayena vā kammassa sahāyabhūto paccayoti kammapaccayo, so eva utu tathā, sova samuṭṭhānametissāti kammapaccayautusamuānā.
That kamma is a condition for it in the sense of a decisive support (upanissaya) is kamma-conditioned (kammapaccayā). Alternatively, due to the action of kamma as an assisting cause for the ripening of beings reborn there, it is kammapaccayā, meaning ‘the condition of kamma’. That climate is its origin is utusamuṭṭhānā (climate-originated). The reading “kammapaccayautusamuṭṭhānā” is also in the form of a compound, meaning ‘kamma-assisted condition’. Or, as explained, ‘the condition that is kamma's assistant’ is kammapaccayo. So too, that itself is climate, and that itself is its origin, therefore kammapaccayautusamuṭṭhānā.
Nghiệp là duyên cho nó theo cách duyên y chỉ (upanissaya), nên gọi là kammapaccayā. Hoặc, vì nghiệp có khả năng hợp tác tạo ra quả cho các chúng sanh tái sanh ở đó, nên là duyên của nghiệp, gọi là kammapaccayā. Thời tiết là nguyên nhân phát sinh của nó, nên là utusamuṭṭhānā. Cũng có bản văn “Kammapaccayautusamuṭṭhānā” theo cách hợp từ: nghiệp là duyên hỗ trợ, hoặc theo cách đã nói, nghiệp là duyên hỗ trợ, nên là kammapaccayo. Chính thời tiết đó cũng vậy, chính nó là nguyên nhân phát sinh của nó, nên là kammapaccayautusamuṭṭhānā.
Ratanabhūmī ti ukkaṃsagatapuññakammānubhāvato ratanabhūtā bhūmi, na kevalaṃ bhūmiyeva, atha kho tapparivārāpīti āha ‘‘pakatī’’tiādi.
Ratanabhūmī means a realm that has become like a jewel due to the power of exceptionally meritorious kamma. It is not just the ground itself, but also its surroundings. Thus, it says “naturally” (pakatī), etc.
Ratanabhūmī (cõi đất quý báu) là cõi đất trở thành quý báu do năng lực của thiện nghiệp siêu việt. Không chỉ riêng cõi đất, mà cả những thứ xung quanh nó cũng vậy, nên đã nói “pakatī” v.v.
Pakatinibbattaṭṭhāneti purimakappesu purimakānaṃ nibbattaṭṭhāne.
“In the naturally arisen realm” means in the realm where earlier beings arose in previous kappas.
Pakatinibbattaṭṭhāne (nơi tái sanh tự nhiên) là nơi tái sanh của những chúng sanh trước trong các kiếp trước.
Etthāti ‘‘brahmavimāna’’nti vuttāya brahmakāyikabhūmiyā.
“Here” refers to the Brahmakāyika realm, which is called “Brahma-mansion.”
Etthā (ở đây) là cõi Phạm thiên thân Phạm thiên được gọi là “Phạm cung” (brahmavimāna).
Sāmaññavisesavasena cetaṃ ādhāradvayaṃ.
These two locations are distinguished by general and specific aspects.
Hai nơi nương tựa này là theo nghĩa chung và riêng.
Kathaṃ paṇītāya dutiyajjhānabhūmiyā ṭhitānaṃ hīnāya paṭhamajjhānabhūmiyā upapatti hotīti āha ‘‘atha sattāna’’ntiādi, nikantivasena paṭhamajjhānaṃ bhāvetvāti vuttaṃ hoti, pakatiyā sabhāvena nikanti taṇhā uppajjatīti sambandho.
How can beings who have attained the refined second jhāna realm be reborn in the inferior first jhāna realm? It is stated, “Then for beings,” etc., implying that they cultivate the first jhāna out of attachment. The connection is that attachment, craving, arises naturally by itself.
Làm thế nào mà những chúng sanh đang ở cõi thiền thứ hai cao quý lại có thể tái sanh vào cõi thiền thứ nhất thấp kém? Về điều này, đã nói “atha sattāna” v.v., có nghĩa là: do sự khao khát, họ đã tu tập thiền thứ nhất. Điều này liên hệ đến việc tham ái (nikanti taṇhā) phát sinh một cách tự nhiên.
Vasitaṭṭhāneti vutthapubbaṭṭhāne.
“In the dwelt-in place” means in the place where one has dwelt before.
Vasitaṭṭhāne (nơi đã từng ở) là nơi đã sống trước đây.
Tato otarantīti upapattivasena dutiyajjhānabhūmito paṭhamajjhānabhūmiṃ apasakkanti, gacchantīti attho.
“They descend from there” means they move from the second jhāna realm to the first jhāna realm in terms of rebirth, i.e., they go.
Tato otarantī (từ đó đi xuống) có nghĩa là: theo cách tái sanh, họ rời bỏ cõi thiền thứ hai và đi đến cõi thiền thứ nhất.
Appāyuketi yaṃ uḷārapuññakammaṃ kataṃ, tassa upajjanārahavipākapabandhato appaparimāṇāyuke.
“Short-lived” means having a limited lifespan due to the sequence of kamma-results worthy of producing that magnificent meritorious kamma.
Appāyuke (tuổi thọ ngắn) là do sự liên tục của quả nghiệp xứng đáng phát sinh từ thiện nghiệp cao quý đã tạo tác, nên tuổi thọ có giới hạn ngắn.
Tassa devalokassāti tasmiṃ devaloke, nissayavasena vā sambandhaniddeso.
“Of that deva-world” means in that deva-world, or it is an indication of connection based on support.
Tassa devalokassā (của cõi trời đó) có nghĩa là “trong cõi trời đó”, hoặc là sự chỉ định liên hệ theo cách nương tựa.
Āyuppamāṇenevāti paramāyuppamāṇeneva.
“Only by the life-span” means only by the maximum life-span.
Āyuppamāṇenevā (chỉ với tuổi thọ tối đa) có nghĩa là chỉ với tuổi thọ tối đa.
Parittanti appakaṃ.
“Limited” means small.
Paritta (ít) là nhỏ.
Antarāva cavantīti rājakoṭṭhāgāre pakkhittataṇḍulanāḷi viya puññakkhayā hutvā sakakammappamāṇena tassa devalokassa paramāyuantarā eva cavanti.
“They pass away in the interim” means they pass away within the maximum life-span of that deva-world according to the measure of their own kamma, like a measure of rice placed in a royal storehouse, when their merit is exhausted.
Antarāva cavantī (chết giữa chừng) có nghĩa là: giống như một đấu gạo được đổ vào kho của vua, do phước nghiệp đã cạn, họ chết giữa chừng tuổi thọ tối đa của cõi trời đó, tùy theo mức độ nghiệp của chính mình.
Kiṃ panetaṃ paramāyu nāma, kathaṃ vā taṃ paricchinnappamāṇanti?
What is this maximum life-span, and how is its measure determined?
Vậy tuổi thọ tối đa (paramāyu) là gì? Và làm thế nào mà nó có giới hạn được xác định?
Vuccate – yo tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tasmiṃ tasmiṃ bhavavisese vipākappabandhassa ṭhitikālaniyamo purimasiddhabhavapatthanūpanissayavasena sarīrāvayavavaṇṇasaṇṭhānappamāṇādivisesā viya taṃtaṃgatinikāyādīsu yebhuyyena niyataparicchedo hoti, gabbhaseyyakakāmāvacaradevarūpāvacarasattānaṃ sukkasoṇitādiutubhojanādiutuādipaccayuppannapaccayūpatthambhito ca, so āyuhetukattā kāraṇūpacārena āyu, ukkaṃsaparicchedavasena paramāyūti ca vuccati.
It is said that for those various beings in their respective specific existences, the fixed duration of the continuum of results, which is for the most part a determined limit in those various destinies, realms, and so forth—like the specific features of bodily parts, complexion, shape, and size, etc., by way of the proximate condition of the aspiration for a previously accomplished existence—and which is supported by conditions such as semen and blood, seasonal changes, food, etc., and by conditions arising from such seasonal changes, etc., for beings born in the womb, kāmaloka devas, and rūpāvacara beings; that life, because it is the cause of life, is called āyu by way of attributing the cause, and by way of its highest determination, it is called paramāyu (supreme life).
Được nói rằng: tuổi thọ là sự quy định thời gian tồn tại của chuỗi quả nghiệp của từng chúng sanh trong từng loại hữu (bhava) cụ thể. Giống như sự khác biệt về màu sắc, hình dáng, kích thước, v.v., của các bộ phận cơ thể được quy định phần lớn trong từng cõi, từng nhóm chúng sanh, tùy theo sự ước nguyện về hữu đã thành tựu trước đó. Đối với chúng sanh ở cõi Dục giới tái sanh trong bào thai (gabbhaseyyaka), chư thiên cõi Dục giới (kāmāvacara), và chúng sanh cõi Sắc giới (rūpāvacara), tuổi thọ được hỗ trợ bởi các duyên phát sinh từ tinh cha huyết mẹ, thời tiết, thức ăn, v.v. Tuổi thọ đó, vì là nguyên nhân, nên được gọi là tuổi thọ (āyu) theo cách ẩn dụ nguyên nhân (kāraṇūpacāra), và được gọi là tuổi thọ tối đa (paramāyu) theo cách xác định giới hạn tối đa.
Yathāsakaṃ khaṇamattāvaṭṭhāyīnampi hi attanā sahajātānaṃ rūpārūpadhammānaṃ ṭhapanākāravuttitāya pavattakāni rūpārūpajīvitindriyāni na kevalaṃ nesaṃ khaṇaṭṭhitiyā eva kāraṇabhāvena anupālakāni, atha kho yāva bhaṅgupacchedā* anupabandhassa avicchedahetubhāvenāpi.
For even though they last but a moment, the rūpa- and arūpa-jīvitindriyas (life faculties of material and immaterial phenomena) that sustain the rūpa and arūpa phenomena co-arisen with oneself, are not merely the cause of their momentary existence, but also the reason for the unbroken continuity of the stream of existence until its dissolution.
Thật vậy, các sinh mạng (jīvitindriya) thuộc sắc và phi sắc, vốn đồng sanh với chính mình, dù chỉ tồn tại trong khoảnh khắc, nhưng chúng không chỉ là nguyên nhân duy trì sự tồn tại trong khoảnh khắc của các pháp sắc và phi sắc đó, mà còn là nguyên nhân duy trì sự liên tục không gián đoạn của chúng cho đến khi hoại diệt.
Tasmā cesa āyuhetukoyeva, taṃ pana devānaṃ, nerayikānañca yebhuyyena niyataparicchedaṃ, uttarakurukānaṃ pana ekantaniyataparicchedameva.
Therefore, this life is only a causal one. And that life, for devas and beings in hell, for the most part, has a fixed limit; but for the Uttarakurus, it is an absolutely fixed limit.
Do đó, tuổi thọ này chỉ là nguyên nhân. Tuổi thọ đó, đối với chư thiên và chúng sanh địa ngục, phần lớn là có giới hạn cố định; nhưng đối với chúng sanh ở Uttarakuru thì hoàn toàn có giới hạn cố định.
Avasiṭṭhamanussapetatiracchānagatānaṃ pana ciraṭṭhitisaṃvattanikakammabahule kāle taṃkammasahitasantānajanitasukkasoṇitapaccayānaṃ, tammūlakānañca candimasūriyasamavisamaparivattanādijanitautuāhārādisamavisamapaccayānaṃ vasena cirācirakālatāya aniyataparicchedaṃ, tassa ca yathā purimasiddhabhavapatthanāvasena taṃtaṃgatinikāyādīsu vaṇṇasaṇṭhānādivisesaniyamo siddho, dassanānussavādīhi tathāyeva ādito gahaṇasiddhiyā, evaṃ tāsu tāsu upapattīsu nibbattasattānaṃ yebhuyyena samappamāṇaṃ ṭhitikālaṃ dassanānussavehi labhitvā taṃ paramataṃ ajjhosāya pavattitabhavapatthanāvasena ādito paricchedaniyamo veditabbo.
For the remaining humans, petas, and animals, the unfixed limit of life, being long or short, is by way of the conditions of sperm and blood, generated in a continuum accompanied by karma that leads to long duration in a time with abundant such karma, and by way of favorable or unfavorable conditions of season and food, etc., which are rooted in such karma and produced by the regular or irregular movements of the moon and sun, etc. And just as the fixed specific features of complexion, shape, etc., in those various destinies and realms are established by way of the aspiration for a previously accomplished existence, and by observation and tradition from the beginning, so too should the determined limit of life from the beginning be understood by realizing the generally equal duration of existence for beings reborn in those various states of existence through observation and tradition, and then assenting to that supreme state by way of the aspiration for existence.
Tuy nhiên, đối với con người, ngạ quỷ và súc sanh còn lại, tuổi thọ là không cố định, có khi dài có khi ngắn, tùy thuộc vào các duyên như tinh cha huyết mẹ phát sinh từ dòng nghiệp thiện có khả năng duy trì sự sống lâu dài, và các duyên thời tiết, thức ăn, v.v., phát sinh từ sự biến đổi không đều của mặt trăng và mặt trời, vốn có gốc từ nghiệp đó. Và cũng như sự quy định đặc biệt về màu sắc, hình dáng, v.v., trong từng cõi, từng nhóm chúng sanh đã được thành tựu tùy theo sự ước nguyện về hữu đã thành tựu trước đó, và cũng như sự thành tựu của việc nắm bắt từ ban đầu thông qua việc nhìn thấy và nghe nói, thì cũng vậy, sự quy định giới hạn từ ban đầu về thời gian tồn tại của các chúng sanh tái sanh trong từng loại hữu đó, với tuổi thọ phần lớn tương đương, cần được hiểu là đã đạt được thông qua việc nhìn thấy và nghe nói, và đã chấp nhận điều đó như là tối thượng, tùy theo sự ước nguyện về hữu đã phát sinh.
Yasmā pana kammaṃ tāsu tāsu upapattīsu yathā taṃtaṃupapattinissitavaṇṇādinibbattane samatthaṃ, evaṃ niyatāyuparicchedāsu upapattīsu paricchedātikkamena vipākanibbattane samatthaṃ na hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘āyuppamāṇeneva cavantī’’ti.
However, since karma, just as it is capable of generating complexion, etc., inherent in a particular rebirth, is not capable of generating results that exceed the determined life limit in existences with fixed life limits, it is said, “they pass away only by the measure of their life.”
Hơn nữa, vì nghiệp có khả năng tạo ra các hình sắc, hình tướng, v.v. nương vào các tái sinh đó trong các đời tái sinh khác nhau, nhưng lại không có khả năng tạo ra quả báo vượt quá giới hạn tuổi thọ trong các đời tái sinh có tuổi thọ cố định, do đó đã được nói rằng: “chỉ chuyển đi theo tuổi thọ”.
Yasmā pana upatthambhakapaccayasahāyehi anupālakapaccayehi upādinnakakkhandhānaṃ pavattetabbākāro atthato paramāyukassa hoti yathāvuttaparicchedānatikkamanato, tasmā satipi kammāvasese ṭhānaṃ na sambhavati, tena vuttaṃ ‘‘attano puññabalena ṭhātuṃ na sakkontī’’ti.
However, since the manner in which the grasped aggregates are maintained by supporting and sustaining conditions is, in essence, for one with supreme life, without exceeding the aforementioned limit, even if there is residual karma, continuation is not possible. Therefore, it is said, “they cannot remain by the power of their merit.”
Hơn nữa, vì cách thức các uẩn do chấp thủ được duy trì bởi các yếu tố hỗ trợ và các yếu tố bảo hộ, về mặt ý nghĩa, là của người có tuổi thọ tối đa, không vượt quá giới hạn đã nói, do đó, dù còn nghiệp dư, việc duy trì sự sống là không thể. Vì vậy, đã được nói rằng: “không thể duy trì sự sống bằng sức mạnh công đức của chính mình”.
‘‘Āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā’’ti vacanato panettha kāmāvacaradevānaṃ viya brahmakāyikānampi yebhuyyeneva niyatāyuparicchedabhāvo veditabbo.
And here, by the statement, “‘passing away from the Ābhassara realm due to the exhaustion of life or the exhaustion of merit,”’ it should be understood that Brahmā deities also, like kāmaloka devas, for the most part have a fixed life span.
Ở đây, từ câu ‘‘Āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā’’ (chuyển đi từ cõi Ābhassara do hết tuổi thọ hoặc hết công đức), cần hiểu rằng, giống như chư thiên cõi Dục giới, chư thiên cõi Phạm thiên cũng phần lớn có tuổi thọ cố định.
Tathā hi devalokato devaputtā āyukkhayena puññakkhayena āhārakkhayena kopenāti catūhi kāraṇehi cavantīti aṭṭhakathāsu (dha. pa. aṭṭha. 1.appamādavagge) vuttaṃ.
Indeed, it is stated in the commentaries that devaputtas pass away from the deva world due to four causes: exhaustion of life, exhaustion of merit, exhaustion of food, or anger.
Quả thật, trong các bộ Aṭṭhakathā có nói rằng chư thiên từ cõi trời chuyển đi do bốn nguyên nhân: hết tuổi thọ, hết công đức, hết thức ăn, và do sân hận.
Kappaṃ vā upaḍḍhakappaṃ vāti ettha asaṅkhyeyyakappo adhippeto, so ca tathārūpo kāloyeva, vā-saddo pana kappassa tatiyabhāgaṃ vā tato ūnamadhikaṃ vāti vikappanattho.
Here, in ‘‘a kappa or half a kappa,’ an asaṅkhyeyyakappa is intended, and that is just such a period of time. The word vā (or), however, indicates a third part of a kappa, or less or more than that, as a variation.
Ở đây, cụm từ kappaṃ vā upaḍḍhakappaṃ vā (một kiếp hoặc nửa kiếp) ám chỉ một asaṅkhyeyyakappa (vô số kiếp), và đó là một khoảng thời gian như vậy. Từ vā có nghĩa là một phần ba kiếp, hoặc ít hơn hay nhiều hơn thế.
41. Anabhiratīti ekakavihārena anabhiramaṇasaṅkhātā aññehi samāgamicchāyeva.
41. Anabhiratī is simply the desire for companionship with others, which is termed 'not delighting in' being alone.
41. Anabhiratī (không hoan hỷ) là sự mong muốn kết giao với người khác, tức là không hoan hỷ khi sống một mình.
Tattha ‘‘ekakassa dīgharattaṃ nivasitattā’’ti pāḷiyaṃ vacanatoti vuttaṃ ‘‘aparassāpī’’tiādi.
Here, it is stated ‘‘aparassāpī’’ (for another also) etc., because of the statement in the Pali, "Having lived alone for a long time".
Ở đây, từ câu trong Pāḷi ‘‘ekakassa dīgharattaṃ nivasitattā’’ (vì đã sống một mình trong một thời gian dài), nên đã nói ‘‘aparassāpī’’ (của người khác cũng vậy) và tiếp theo.
Evamanvayamatthaṃ dassetvā nanu ukkaṇṭhitāpi siyāti codanāsodhanavasena byatirekaṃ dasseti ‘‘yā panā’’tiādinā.
Thus, after showing the direct meaning, he demonstrates the opposite by ‘‘yā panā’’ (but that which) etc., as a refutation to the objection, "Surely there might also be discontent?"
Sau khi trình bày ý nghĩa phù hợp như vậy, để làm rõ câu hỏi "chẳng phải cũng có thể là sự chán nản sao?", tác giả trình bày sự khác biệt bằng cách nói ‘‘yā panā’’ và tiếp theo.
Piyavatthuvirahena, piyavatthualābhena vā cittavigghāto ukkaṇṭhitā, sā panatthato domanassacittuppādova, tenāha ‘‘paṭighasampayuttā’’ti.
Mental distress due to the absence of a beloved object or the failure to obtain a beloved object is ukkaṇṭhitā (discontent); in essence, this is a mind-state associated with displeasure, hence it is said ‘‘paṭighasampayuttā’’ (accompanied by aversion).
Sự xáo trộn tâm trí do thiếu vắng đối tượng yêu thích, hoặc do không đạt được đối tượng yêu thích, được gọi là ukkaṇṭhitā (chán nản). Về mặt bản chất, đó là sự khởi lên của tâm ưu phiền (domanassa). Do đó, tác giả nói ‘‘paṭighasampayuttā’’ (kết hợp với sự sân hận).
Sā brahmaloke natthi jhānānubhāvapahīnattā.
Sā brahmaloke natthi (that does not exist in the Brahmā world) because it has been abandoned by the power of jhāna.
Sā brahmaloke natthi (Điều đó không có ở cõi Phạm thiên) vì đã được đoạn trừ bởi năng lực thiền định.
Taṇhādiṭṭhisaṅkhātā cittassa purimāvatthāya ubbijjanā phandanā eva idha paritassanā. Sā hi dīgharattaṃ jhānaratiyā ṭhitassa yathāvuttānabhiratinimittaṃ uppannā ‘‘ahaṃ mama’’nti gahaṇassa ca kāraṇabhūtā.
The agitation and trembling of the mind, consisting of craving and wrong view, is here called paritassanā (anxiety). This, arising due to the aforementioned lack of delight in one who has long dwelled in jhāna-rapture, is also a cause for the grasping of "I" and "mine".
Sự xao động, run rẩy của tâm trí do tham ái (taṇhā) và tà kiến (diṭṭhi) được gọi là paritassanā (sự sợ hãi, lo lắng) ở đây. Điều này phát sinh do nguyên nhân không hoan hỷ đã nói ở trên đối với người đã an trú trong niềm vui thiền định trong một thời gian dài, và cũng là nguyên nhân của sự chấp thủ "ta và của ta".
Tena vakkhati ‘‘taṇhātassa nāpi diṭṭhitassanāpi vaṭṭatī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.41) nanu vuttaṃ atthuddhāre imaṃyeva pāḷiṃ nīharitvā ‘‘aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti ayaṃ taṇhātassanā nāmā’’ti?
Therefore, it will be said, "Neither the trembling of craving nor the trembling of wrong view arises." Was it not said in the explanation of meaning, extracting this very Pali, "'Alas, may other beings also come to this state!' This is called the trembling of craving"?
Vì vậy, tác giả sẽ nói ‘‘taṇhātassa nāpi diṭṭhitassanāpi vaṭṭatī’’ (cả sự sợ hãi do tham ái và sự sợ hãi do tà kiến đều không tồn tại). Chẳng phải trong phần giải thích ý nghĩa đã trích dẫn chính câu Pāḷi này và nói rằng ‘‘aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti ayaṃ taṇhātassanā nāmā’’ (Ôi, mong sao các chúng sinh khác cũng đến được trạng thái này, đó là sự sợ hãi do tham ái) sao?
Saccaṃ, taṃ pana diṭṭhitassanāya visuṃ udāharaṇaṃ dassentena taṇhātassanameva tato niddhāretvā vuttaṃ, na pana ettha diṭṭhitassanāya alabbhamānattāti na doso.
It is true that, but that was said by isolating the trembling of craving from it to give a separate example for the trembling of wrong view, not that the trembling of wrong view is unobtainable here. So there is no fault.
Đúng vậy, nhưng điều đó được nói ra để trình bày một ví dụ riêng biệt về sự sợ hãi do tham ái khác với sự sợ hãi do tà kiến, không phải là sự sợ hãi do tà kiến không thể đạt được ở đây, nên không có lỗi.
Idāni samānasaddavacanīyānaṃ atthānamuddharaṇaṃ katvā idhādhippetaṃ vibhāvetuṃ ‘‘sā panesā’’tiādimāha.
Now, having extracted the meanings of terms expressed by similar words, he says ‘‘sā panesā’’ (but this) etc., to clarify what is intended here.
Bây giờ, sau khi trích dẫn các ý nghĩa của các từ đồng nghĩa, tác giả nói ‘‘sā panesā’’ và tiếp theo để làm rõ ý nghĩa được ám chỉ ở đây.
Paṭighasaṅkhāto cittutrāso eva tāsatassanā. Evamaññatthāpi yathārahaṃ.
The mental terror, which is aversion, is tāsatassanā (trembling of fear). Thus, elsewhere too, as appropriate.
Sự hoảng sợ của tâm trí do sân hận được gọi là tāsatassanā (sự sợ hãi do kinh hoàng). Tương tự, ở những nơi khác cũng vậy, tùy theo trường hợp.
‘‘Jātiṃ paṭiccā’’tiādi vibhaṅgapāḷi, (vibha. 921) tatrāyamatthakathā – jātiṃ paṭicca bhayanti jātipaccayā uppannabhayaṃ.
‘‘Jātiṃ paṭiccā’’ (dependent on birth) and so forth is a Vibhanga passage; the commentary thereon is this: jātiṃ paṭicca bhayaṃ (fear dependent on birth) means fear arising due to birth.
‘‘Jātiṃ paṭiccā’’ và tiếp theo là câu Pāḷi trong Vibhaṅga. Trong đó, phần chú giải là: jātiṃ paṭicca bhaya (sự sợ hãi nương vào sự sinh) là sự sợ hãi phát sinh do nhân duyên là sự sinh.
Bhayānakanti ākāraniddeso.
Bhayānakaṃ (frightening) is a description of its appearance.
Bhayānaka (đáng sợ) là sự chỉ định về trạng thái.
Chambhitattanti bhayavasena gattakampo, visesato hadayamaṃsacalanaṃ.
Chambhitattaṃ (terror) is trembling of the limbs due to fear, specifically the agitation of the heart muscle.
Chambhitatta (sự run rẩy) là sự run rẩy của thân thể do sợ hãi, đặc biệt là sự rung động của cơ tim.
Lomahaṃsoti lomānaṃ haṃsanaṃ, bhittiyaṃ nāgadantānamiva uddhaggabhāvo, iminā padadvayena kiccato bhayaṃ dassetvā puna cetaso utrāsoti sabhāvato dassitanti.
Lomahaṃso (goosebumps) is the bristling of the hairs, their standing on end like elephant tusks in a wall. By these two words, fear is shown through its action, and then again cetaso utrāso (mental terror) is shown by its nature.
Lomahaṃso (dựng tóc gáy) là sự dựng đứng của lông, giống như ngà voi trên tường. Bằng hai từ này, sự sợ hãi được trình bày về mặt chức năng, và sau đó, cetaso utrāso (sự hoảng sợ của tâm) được trình bày về mặt bản chất.
Ṭīkāyaṃ pana ‘‘bhayānakanti bheravārammaṇanimittaṃ balavabhayaṃ, tena sarīrassa thaddhabhāvo chambhitatta’’nti (dī. ni. ṭī. 1.41) vuttaṃ, aneneva bhayanti ettha khuddakabhayaṃ dassitaṃ, iti ettha payoge ayaṃ tassanāti evaṃ sabbattha attho.
In the ṭīkā, however, it is said, "Bhayānaka means strong fear due to a dreadful object, and chambhitatta is the stiffening of the body due to that." By this, it is shown that bhaya here means minor fear. In this usage of iti, the meaning is "this is tassanā" in all cases.
Trong Ṭīkā (phụ chú giải) thì nói: ‘‘bhayānakanti bheravārammaṇanimittaṃ balavabhayaṃ, tena sarīrassa thaddhabhāvo chambhitatta’’ (Bhayānaka là sự sợ hãi mạnh mẽ do đối tượng đáng sợ làm nhân, do đó sự cứng đờ của thân thể là chambhitatta). Bằng cách này, bhaya ở đây chỉ sự sợ hãi nhỏ. iti (như vậy) trong cách dùng này, ayaṃ (đây) là tassanā, ý nghĩa này áp dụng cho tất cả các trường hợp.
Paritassitavipphanditamevāti ettha ‘‘diṭṭhisaṅkhātena ceva taṇhāsaṅkhātena ca paritassitena vipphanditameva calitameva kampitamevā’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.105-117) aṭṭhakathāyamatthaṃ vakkhati.
Here, regarding paritassitavipphanditamevā (just the agitation of anxiety), the commentary will state the meaning as "just agitation, just trembling, just shaking, by the anxiety that is both craving and wrong view."
Trong Paritassitavipphanditamevā, chú giải sẽ nói ý nghĩa là ‘‘diṭṭhisaṅkhātena ceva taṇhāsaṅkhātena ca paritassitena vipphanditameva calitameva kampitamevā’’ (sự xao động, sự rung chuyển, sự run rẩy do sự sợ hãi kết hợp với tà kiến và tham ái).
Tena viññāyati labbhamānampi taṇhātassanamantarena diṭṭhitassanāyeva nihaṭāti.
From this, it is understood that even if the trembling of craving is obtainable, it is only the trembling of wrong view that is extracted.
Do đó, có thể hiểu rằng, dù có thể đạt được sự sợ hãi do tham ái, nhưng chỉ sự sợ hãi do tà kiến mới được loại bỏ.
‘‘Tepī’’tiādi sīhopamasuttantapāḷi (a. ni. 4.33) tattha tepīti dīghāyukā devāpi.
‘‘Tepī’’ (even they) etc. is a passage from the Sīhopama Sutta; there, tepī means even the devas with long life.
‘‘Tepī’’ và tiếp theo là câu Pāḷi trong Sīhopamasuttanta. Trong đó, tepī (họ cũng) là chư thiên có tuổi thọ dài.
Bhayanti bhaṅgānupassanāpariciṇṇante sabbasaṅkhārato bhāyanavasena uppannaṃ bhayañāṇaṃ.
Bhayaṃ (fear) is the knowledge of fear that arises at the culmination of frequently contemplating dissolution, by way of fearing all conditioned phenomena.
Bhaya (sợ hãi) là trí tuệ về sự sợ hãi phát sinh do sự sợ hãi tất cả các pháp hữu vi khi quán chiếu sự hoại diệt.
Saṃveganti sahottappañāṇaṃ, ottappameva vā.
Saṃvegaṃ (sense of urgency) is knowledge accompanied by moral dread, or just moral dread itself.
Saṃvega (sự xúc động) là trí tuệ đi kèm với sự hổ thẹn, hoặc chính là sự hổ thẹn.
Santāsanti ādīnavanibbidānupassanāhi saṅkhārehi santāsanañāṇaṃ.
Santāsaṃ (dread) is the knowledge of dreading conditioned phenomena through contemplation of danger and disgust.
Santāsa (sự kinh hoàng) là trí tuệ về sự kinh hoàng đối với các pháp hữu vi thông qua sự quán chiếu về sự nguy hiểm và sự nhàm chán.
Upapattivasenāti paṭisandhivaseneva.
Upapattivasenā (by way of rebirth) means simply by way of re-linking (paṭisandhi).
Upapattivasenā (theo cách tái sinh) là chỉ theo cách thức tái tục.
Sahabyatanti sahāyabhāvamiccheva saddato attho sahabya-saddassa sahāyatthe pavattanato.
Sahabyatā means the state of companionship, by its etymological sense, because the word sahabya functions in the meaning of companion.
Sahabyata (sự đồng hành) về mặt từ ngữ, có nghĩa là mong muốn có bạn bè, vì từ sahabya được dùng với nghĩa là bạn bè.
So hi saha byāyati pavattati, dosaṃ vā paṭicchādetīti sahabyoti vuccati, tassa bhāvo sahabyatā. Sahāyabhāvo pana sahabhāvoyeva nāmāti adhippāyato atthaṃ dassetuṃ ‘‘sahabhāva’’nti vuttaṃ.
For he associates together or conceals a fault, therefore he is called sahabya, and his state is sahabyatā. The state of companionship, however, is simply sahabhāva (co-existence), and to show this meaning, it is said " sahabhāva" according to this intention.
Vị ấy được gọi là sahabyo (người đồng hành) vì vị ấy cùng tồn tại hoặc che giấu lỗi lầm. Trạng thái của vị ấy là sahabyatā (sự đồng hành). Để trình bày ý nghĩa theo ý định rằng sự đồng hành chính là sự cùng tồn tại, tác giả đã nói ‘‘sahabhāva’’ (sự cùng tồn tại).
Sasādhanasamavāyattho vā saha-saddo adhikiccapade adhisaddo viya, tasmā saha ekato vattamānassa bhāvo sahabyaṃ yathā ‘‘dāsabya’’nti tadeva sahabyatā, sakatthavuttivasena imamevatthaṃ sandhāyāha ‘‘sahabhāva’’nti.
Alternatively, the word saha means co-existence with means, like the prefix adhi in the word adhikiccapada. Therefore, the state of one who exists together is sahabya, as in "dāsabya". That very sahabya becomes sahabyatā by the power of the suffix ‘tā’ in its own meaning. Having this very meaning in mind, it is said " sahabhāva."
Hoặc từ saha có ý nghĩa là sự cùng tồn tại với phương tiện, giống như từ adhi trong từ adhikiccapada. Do đó, trạng thái của sự cùng tồn tại là sahabyaṃ, như trong ‘‘dāsabyaṃ’’ (sự nô lệ). Chính điều đó là sahabyatā. Với ý nghĩa tự thân, tác giả nói ‘‘sahabhāva’’ (sự cùng tồn tại) để ám chỉ ý nghĩa này.
Apica saha vāti pavattatīti sahavo, tassa bhāvo sahabyaṃ yathā ‘‘vīrassa bhāvo vīriya’’nti, tadeva sahabyatāti evaṃ vimānaṭṭhakathāyaṃ (vi. va. aṭṭha. 172) vuttaṃ, tasmā tadatthaṃ dassetuṃ evaṃ vuttantipi daṭṭhabbaṃ.
Furthermore, one who is together (saha) becomes (vāti) is sahava; his state is sahabya, just as the state of a hero (vīra) is heroism (vīriya). That very state is sahabyatā. This is stated in the Vimānavatthuṭṭhakathā, so it should be understood that it was said to explain that meaning.
Hơn nữa, vị ấy cùng tồn tại, do đó là sahavo (người cùng tồn tại). Trạng thái của vị ấy là sahabyaṃ, như trong ‘‘vīrassa bhāvo vīriya’’ (trạng thái của người anh hùng là sự dũng cảm). Chính điều đó là sahabyatā. Điều này được nói trong Vimāna Aṭṭhakathā. Do đó, cần hiểu rằng điều này được nói ra để trình bày ý nghĩa đó.
42. Ime satte abhibhavitvāti seso.
The rest is, ‘having overwhelmed these beings’.
42. “Áp đảo các chúng sinh này” là phần còn lại của câu.
Abhibhavanā cettha pāpasabhāvena jeṭṭhabhāvena ‘‘te satte abhibhavitvā ṭhito’’ti attano maññanāyevāti vuttaṃ ‘‘jeṭṭhakohamasmī’’ti.
Here, the overwhelming is through a wicked nature, a foremost nature, and is merely one's own perception of being "abiding having overwhelmed these beings," thus it is said " I am the greatest."
Ở đây, sự áp đảo là sự tự cho mình là “ta là người lớn nhất” bằng cách áp đảo các chúng sinh đó với tính chất xấu xa và vị thế cao hơn. Do đó, đã nói ‘‘jeṭṭhakohamasmī’’ (ta là người lớn nhất).
Aññadatthūti dassane antarāyābhāvavacanena, dasoti ettha dassaneyyavisesapariggahābhāvena ca anāvaraṇadassāvitaṃ paṭijānātīti āha ‘‘sabbaṃ passāmīti attho’’ti.
Through the statement that there is no obstruction to seeing, and by the absence of grasping any specific visual object in " aññadatthū, he acknowledges unobstructed vision. Therefore, it is said, " meaning, I see everything."
Aññadatthū (không có gì khác) bằng cách nói không có chướng ngại trong việc thấy, và daso (người thấy) ở đây, bằng cách không nắm giữ sự đặc biệt của những gì có thể thấy, vị ấy tuyên bố sự thấy không bị che khuất. Do đó, tác giả nói ‘‘sabbaṃ passāmīti attho’’ (ý nghĩa là ta thấy mọi thứ).
Dassaneyyavisesassa hi padesabhūtassa aggahaṇe sati gahetabbassa nippadesatā viññāyati yathā ‘‘dikkhito na dadātī’’ti, deyyadhammavisesassa cettha padesabhūtassa aggahaṇato pabbajito sabbampi na dadātīti gahetabbassa deyyadhammassa nippadesatā viññāyati.
Indeed, when a specific part of a visible object is not grasped, the undifferentiated nature of what is to be grasped is understood, as in "one who has undertaken a vow (dikkhito) does not give." Here, due to the non-grasping of a specific part of a donation, it is understood that an ascetic gives nothing at all, indicating the undifferentiated nature of what is to be given.
Thật vậy, khi không nắm giữ một phần đặc biệt của những gì có thể thấy, thì sự không có phần của những gì cần nắm giữ được hiểu, giống như trong câu ‘‘dikkhito na dadātī’’ (người đã thọ giới không cho). Ở đây, do không nắm giữ một phần đặc biệt của vật cúng dường, nên được hiểu rằng người xuất gia không cho bất cứ thứ gì, tức là sự không có phần của vật cúng dường cần cho.
Evamīdisesu.
And so in similar cases.
Tương tự trong những trường hợp như vậy.
Vase vattemīti vasavattī. Ahaṃ-saddayogato hi sabbattha amhayogena vacanattho.
I cause to operate under control, hence " vasavattī". Due to the usage of the word ‘I’ (ahaṃ), the meaning of the word everywhere should be understood with ‘we’ (amha).
Ta điều khiển theo ý muốn, do đó là vasavattī (người điều khiển theo ý muốn). Vì từ "Ahaṃ" (ta) được dùng, nên ý nghĩa của từ được hiểu là sự kết hợp với "Amha" (của ta) ở mọi nơi.
Sattabhājanabhūtassa lokassa nimmātā cāti sambandho.
And the creator of the world, which serves as a receptacle for beings—this is the connection.
Và là đấng tạo hóa của thế giới, nơi chứa đựng các chúng sinh. Đó là mối liên hệ.
‘‘Pathavī’’tiādi cettha bhājanalokavasena adhippāyakathanaṃ.
Here, " pathavī" and so forth are stated as an expression of intent based on the receptacle-world.
Ở đây, cụm từ “Pathavī” (đất) v.v... là lời giải thích ý nghĩa theo nghĩa thế giới vật chất (bhājanaloka).
Sajitāti racitā, vibhajitā vā, tenāha ‘‘tvaṃ khattiyo nāmā’’tiādi.
Sajitā means created or differentiated. Therefore, it is said, " You are a khattiya," and so forth.
Sajitā (đã được tạo ra) có nghĩa là đã được sắp đặt, hoặc đã được phân chia, do đó mới nói “ngươi là Sát-đế-lợi” v.v...
Ciṇṇavasitāyāti samāciṇṇapañcavidhavasibhāvato.
Ciṇṇavasitāyā means due to having thoroughly practised the fivefold mastery (vasibhāva).
Ciṇṇavasitāyā (do đã thành thục) có nghĩa là do đã thực hành thành thục năm loại thần thông (vasī).
Tatthāti bhūtabhabyesu.
Tatthā means among past and future beings.
Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong những chúng sanh đã qua và sẽ đến.
Antovatthimhīti antogabbhāsaye.
Antovatthimhi means within the embryo, in the womb.
Antovatthimhī (trong tử cung) có nghĩa là trong buồng trứng bên trong.
Paṭhamacittakkhaṇeti paṭisandhicittakkhaṇe.
Paṭhamacittakkhaṇe means at the first mind-moment of re-linking (paṭisandhi).
Paṭhamacittakkhaṇe (vào sát-na tâm đầu tiên) có nghĩa là vào sát-na tâm tái tục (paṭisandhi-citta).
Dutiyatoti paṭhamabhavaṅgacittakkhaṇato.
Dutiyato means from the first bhavaṅga mind-moment.
Dutiyato (từ thứ hai) có nghĩa là từ sát-na tâm Bhavanga đầu tiên.
Paṭhamairiyāpatheti yena paṭisandhiṃ gaṇhāti, tasmiṃ iriyāpathe.
Paṭhamiriyāpathe means in that posture in which one takes re-linking.
Paṭhamairiyāpathe (trong oai nghi đầu tiên) có nghĩa là trong oai nghi mà nhờ đó vị ấy tái tục.
Iti atītavasena, bhūta-saddassa vattamānavasena ca bhabya-saddassa attho dassito.
Thus, the meaning of the word bhūta is shown as past, and the meaning of the word bhabya is shown as present.
Như vậy, ý nghĩa của từ "bhūta" (đã qua) được giải thích theo thì quá khứ, và từ "bhabya" (sẽ đến) theo thì hiện tại.
Ṭīkāyaṃ (dī. ni. ṭī. 1.42) pana bhabya-saddattho anāgatavasenāpi vutto.
However, in the Commentary (ṭīkāyaṃ), the meaning of the word bhabya is also given as future.
Tuy nhiên, trong Ṭīkā (Dī. Ni. Ṭī. 1.42), ý nghĩa của từ "bhabya" cũng được nói theo thì vị lai.
Ahesunti hi bhūtā.
For those that were, are bhūtā.
Quả thật, những gì đã xảy ra là "bhūtā".
Bhavanti, bhavissanti cāti bhabyā tabbānīyā viya ṇyapaccayassa kattaripi pavattanato.
Those who exist and will exist are bhabya, similar to those that should be done (tabbāniyā), since the suffix ṇya also functions in the active sense.
Những gì đang xảy ra và sẽ xảy ra là "bhabyā", vì tiếp vĩ ngữ "ṇya" cũng được dùng trong nghĩa chủ động, giống như "tabba" và "anīya".
‘‘Issaro kattā nimmātā’’ti vatvāpi puna ‘‘mayā ime sattā nimmitā’’ti vacanaṃ kimatthiyanti āha ‘‘idāni kāraṇavasenā’’tiādi* kāraṇavasena sādhetukāmatāya paṭiññākaraṇatthanti vuttaṃ hoti.
To the question, "What is the purpose of saying 'the Lord is the creator and maker,' and then again 'these beings were created by me'?", it is said, " idāni kāraṇavasenā" (now by way of cause) and so forth. This means that he makes the assertion with the desire to establish it by way of cause.
Tại sao sau khi nói ‘‘Issaro kattā nimmātā’’ (Đấng Tối cao là người tạo tác, người sáng tạo) lại nói tiếp ‘‘mayā ime sattā nimmitā’’ (những chúng sanh này do ta tạo ra)? Để trả lời câu hỏi này, vị Luận sư nói ‘‘idāni kāraṇavasenā’’tiādi*, nghĩa là muốn nói rằng đó là để tuyên bố ý muốn chứng minh dựa trên nguyên nhân.
Nanu cesa brahmā anavaṭṭhitadassanattā puthujjanassa purimatarajātiparicitampi kammassakatāñāṇaṃ vissajjetvā vikubbaniddhivasena cittuppādamattapaṭibaddhena sattanimmānena vipallaṭṭho ‘‘mayā ime sattā nimmitā’’tiādinā issarakuttadassanaṃ pakkhandamāno abhinivisanavasena patiṭṭhito, na pana patiṭṭhāpanavasena.
Was not this Brahmā, due to unstable vision, abandoning even the knowledge of kamma as one's own (kammassakatāñāṇa), which is familiar from previous births for an ordinary person, and perverted by the creation of beings through mere arising of thought by means of magical transformation (vikubbaniddhi), established in the view of Brahma as creator (issarakuttadassana) by approaching it with clinging (abhinivesa), and not by establishing others?
Há vị Phạm Thiên này không phải là một phàm nhân với cái thấy không ổn định, đã từ bỏ trí tuệ về nghiệp sở hữu (kammassakatāñāṇa) mà mình đã quen thuộc trong những kiếp trước, và bị lầm lạc bởi sự tạo tác chúng sanh chỉ dựa trên ý niệm phát khởi (cittuppādamatta), do năng lực của thần thông biến hóa (vikubbaniddhī), rồi chấp thủ vào cái thấy về quyền năng của Đấng Tối cao (issarakuttadassana) qua câu ‘‘những chúng sanh này do ta tạo ra’’ v.v..., nhưng không phải do sự thiết lập của người khác?
Atha kasmā kāraṇavasena sādhetukāmo paṭiññaṃ karotīti vuttanti?
Why then is it said that he makes the assertion with the desire to establish it by way of cause?
Vậy tại sao lại nói rằng vị ấy tuyên bố ý muốn chứng minh dựa trên nguyên nhân?
Na cevaṃ daṭṭhabbaṃ.
It should not be understood thus.
Không nên hiểu như vậy.
Tesampi hi ‘‘evaṃ hotī’’tiādinā pacchā uppajjantānampi tathāabhinivesassa vakkhamānattā paresaṃ patiṭṭhāpanakkameneva tassa so abhiniveso jāto, na tu abhinivisanamattena, tasmā evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
For it will be stated later that even for those who arise afterwards, there is a similar clinging (abhinivesa), so his clinging arose in the same way as the method of establishing others, and not merely by clinging itself. Therefore, it should be understood that it was said thus.
Vì sẽ được nói rằng ngay cả những vị Phạm Thiên phát sanh sau này cũng có sự chấp thủ tương tự như vậy, cho nên sự chấp thủ của vị ấy đã phát sanh theo cách thiết lập của người khác, chứ không phải chỉ do ý niệm chấp thủ đơn thuần. Do đó, nên hiểu rằng đã nói như vậy.
Tenevāha ‘‘taṃ kissa hetū’’tiādi.
That is why it is said, "What is the reason for that?" and so forth.
Chính vì thế mà kinh nói ‘‘taṃ kissa hetū’’ (do nguyên nhân gì) v.v...
Pāḷiyaṃ manaso paṇidhīti manaso patthanā, tathā cittuppattimattamevāti vuttaṃ hoti.
In the Pali, manaso paṇidhī means a mental aspiration, thus it is said that it is merely the arising of thought.
Trong Pāḷi, manaso paṇidhī (sự ước nguyện của tâm) có nghĩa là sự mong muốn của tâm, tức là chỉ sự phát khởi của tâm mà thôi.
Itthabhāvanti idappakārabhāvaṃ.
Itthabhāva means such a state.
Itthabhāvaṃ (trạng thái như vậy) có nghĩa là trạng thái có loại này.
Yasmā pana so pakāro brahmattabhāvoyevidhādhippeto, tasmā ‘‘brahmabhāva’’nti vuttaṃ.
However, since that particular state is intended here as the state of Brahmā, it is said " brahmabhāva."
Tuy nhiên, vì loại trạng thái đó ở đây được hiểu là trạng thái Phạm Thiên (brahmattabhāva), nên mới nói ‘‘brahmabhāva’’ (trạng thái Phạm Thiên).
Ayaṃ pakāro itthaṃ, tassa bhāvo itthattanti hi nibbacanaṃ.
This state is " itthaṃ", and its nature is " itthattaṃ"; such is the derivation.
Quả thật, loại này là itthaṃ (như vậy), trạng thái của nó là itthattaṃ (trạng thái như vậy) – đây là cách giải thích từ nguyên.
Kevalanti kammassakatāñāṇena asammissaṃ suddhaṃ.
Kevala means pure, unmixed with the knowledge of kamma as one's own.
Kevalaṃ (hoàn toàn) có nghĩa là thuần túy, không pha trộn với trí tuệ về nghiệp sở hữu (kammassakatāñāṇa).
Maññanāmattenevāti diṭṭhimaññanāmatteneva, na adhimānavasena.
Maññanāmattenevā means merely by the perception of wrong view, not by conceit.
Maññanāmattenevā (chỉ bằng sự tưởng tượng) có nghĩa là chỉ bằng sự tưởng tượng sai lầm (diṭṭhimaññanā), chứ không phải do sự tự cao (adhimāna).
Vaṅkachiddena vaṅkaāṇī viya onamitvā vaṅkaladdhikena vaṅkaladdhikā onamitvā tasseva brahmuno pādamūlaṃ gacchanti, taṃpakkhakā bhavantīti attho.
Just as a crooked peg, bent through a crooked hole, goes down, so do those with crooked views, having bent down, approach the feet of that very Brahmā, meaning they become of his party.
Vaṅkachiddena vaṅkaāṇī viya onamitvā (giống như cái đinh cong uốn cong qua lỗ cong), những người có tà kiến cong vẹo (vaṅkaladdhika) cúi mình xuống, tasseva (chính vị Phạm Thiên đó) pādamūlaṃ gacchanti (đi đến chân), nghĩa là họ trở thành phe phái của vị ấy.
Nanu ca devānaṃ upapattisamanantaraṃ ‘‘imāya nāma gatiyā cavitvā iminā nāma kammunā idhūpapannā’’ti paccavekkhaṇā hoti, atha kasmā tesaṃ evaṃ maññanā siyāti?
Do not the devas, immediately upon rebirth, reflect, "Having departed from such and such a destiny, I have been reborn here by such and such kamma?" Why then should such a notion arise in them?
Há chư Thiên sau khi tái sanh không có sự quán xét rằng ‘‘từ cõi nào mà ta đã chết, do nghiệp nào mà ta đã tái sanh ở đây’’ hay sao? Vậy tại sao họ lại có sự tưởng tượng như vậy?
Purimajātīsu kammassakatāñāṇe sammadeva niviṭṭhajjhāsayānameva tathāpaccavekkhaṇāya pavattito.
This happens for those whose disposition was firmly established in the knowledge of kamma as one's own in previous births.
Sự quán xét như vậy chỉ xảy ra đối với những vị có ý chí đã hoàn toàn an trú trong trí tuệ về nghiệp sở hữu (kammassakatāñāṇa) trong những kiếp trước.
Tādisānameva hi tathāpaccavekkhaṇā sambhavati, sā ca kho yebhuyyavasena, ime pana purimāsupi jātīsu issarakuttadiṭṭhivasena nibaddhābhinivesā evameva maññamānā ahesunti.
Indeed, such recollection occurs predominantly in those of that kind. However, these Brahmas, being accustomed to the view of an external creator god in previous births, thus believed in that manner.
Quả thật, sự quán xét như vậy chỉ có thể xảy ra đối với những vị như thế, và điều đó chủ yếu là như vậy. Còn những vị này, ngay cả trong những kiếp trước, họ đã có sự chấp thủ vững chắc vào tà kiến về quyền năng của Đấng Tối cao (issarakuttadiṭṭhi) và đã tưởng tượng như vậy.
Tathā hi pāḷiyaṃ vuttaṃ ‘‘iminā maya’’ntiādi.
Thus, it is said in the Pali, "By this, we..." and so forth.
Thật vậy, trong Pāḷi đã nói ‘‘iminā maya’’ (do chúng ta) v.v...
44. Kiṃ panetaṃ kāraṇanti anuyogenāha ‘‘so tato’’tiādi, tena ‘‘itthattaṃ āgacchatī’’ti vuttaṃ idhāgamanameva kāraṇanti dasseti.
To the question, "What is that cause?", he replies with " so tato" and so forth. This shows that his coming here, which is referred to as "coming to such a state," is the cause.
44. Để hỏi ‘‘Nguyên nhân đó là gì?’’, vị Luận sư nói ‘‘so tato’’tiādi (vị ấy từ đó v.v...), qua đó chỉ ra rằng ‘‘itthattaṃ āgacchatī’’ (đến trạng thái như vậy) có nghĩa là sự đến đây chính là nguyên nhân.
Idheva āgacchatīti imasmiṃ manussaloke eva paṭisandhivasena āgacchati.
Idheva āgacchatī means he comes to this human world by way of re-linking.
Idheva āgacchatī (đến ngay tại đây) có nghĩa là tái sanh ngay tại thế giới loài người này.
Etanti ‘‘ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave, vijjatī’’ti vacanaṃ.
Eta refers to the statement, "Monks, there is this possibility (ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave, vijjatī)."
Etaṃ (điều này) là câu nói ‘‘này các Tỳ-khưu, có một chỗ như vậy.’’
Pāḷiyaṃ yaṃ aññataro sattoti ettha yanti nipātamattaṃ, kāraṇatthe vā esa nipāto, hetumhi vā paccattaniddeso, yena ṭhānenāti attho, kiriyāparāmasanaṃ vā etaṃ.
In the Pali, in the phrase yaṃ aññataro satto, yaṃ is merely a particle, or it is a particle in the sense of cause, or it is a nominative case indicating a reason, meaning "by which cause." Or it is a reference to an action.
Trong Pāḷi, ở chỗ yaṃ aññataro satto (một chúng sanh nào đó), từ yaṃ chỉ là một giới từ (nipāta), hoặc giới từ này có nghĩa là nguyên nhân (kāraṇa), hoặc là chỉ định chủ cách trong nghĩa nguyên nhân, nghĩa là ‘‘do nguyên nhân nào’’, hoặc đây là sự tham chiếu hành động.
‘‘Itthattaṃ āgacchatī’’ti ettha yadetaṃ itthattassa āgamanasaṅkhātaṃ ṭhānaṃ, tadetaṃ vijjatīti attho.
In "itthattaṃ āgacchatī," the meaning is: this state, which is called the coming to such a state, exists.
Ở chỗ ‘‘Itthattaṃ āgacchatī’’, ý nghĩa là ‘‘cái chỗ gọi là sự đến của trạng thái như vậy, cái đó có tồn tại.’’
Esa na so pabbajati, cetosamādhiṃ phusati, pubbenivāsaṃ anussatīti etesupi padesu.
This is also the case in these phrases: "He does not go forth, does not touch mental concentration, does not recollect past existences."
Cũng vậy, ở những đoạn như pabbajati, cetosamādhiṃ phusati, pubbenivāsaṃ anussatī (xuất gia, đạt đến định tâm, nhớ lại các đời sống trước).
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave, vijjati, yaṃ aññataro satto’’ti hi imāni padāni ‘‘pabbajatī’’tiādīhipi padehi paccekaṃ yojetabbāni.
Indeed, bhikkhus, this circumstance exists, that a certain being” — these words should be connected individually with words such as “goes forth (into homelessness)” and so on.
Quả thật, những từ ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave, vijjati, yaṃ aññataro satto’’ phải được liên kết riêng lẻ với các từ ‘‘pabbajatī’’ v.v...
Na gacchatīti agāraṃ, gehaṃ, agārassa hitaṃ āgāriyaṃ, kasigorakkhādikammaṃ, tamettha natthīti anāgāriyaṃ, pabbajjā, tenāha ‘‘agārasmā’’tiādi.
Agāraṃ (home) means that which one does not go to (i.e., a house); āgāriyaṃ (household life) means what is beneficial for a house, such as farming and cattle-rearing; and because these are not present in this (homeless life), it is anāgāriyaṃ, which means going forth (into homelessness). Therefore, it says “from home” (agārasmā) and so on.
Không đi (na gacchati) là agāraṃ (gia đình), tức là nhà cửa; lợi ích của gia đình là āgāriyaṃ (việc gia đình), tức là các công việc như cày cấy, chăn nuôi v.v...; ở đây không có điều đó nên gọi là anāgāriyaṃ (không gia đình), tức là sự xuất gia; do đó mới nói ‘‘agārasmā’’ (từ gia đình) v.v...
Pa-saddena visiṭṭho vaja-saddo upasaṅkamaneti vuttaṃ ‘‘upagacchatī’’ti.
It is stated that the root vaja (to go), when intensified by the prefix pa (forth), means to approach, as in “upagacchati” (approaches).
Từ vaja được làm nổi bật bởi tiền tố pa có nghĩa là đến gần, nên mới nói ‘‘upagacchatī’’ (đến gần).
Paranti pacchā, atisayaṃ vā, aññaṃ pubbenivāsantipi attho.
Paraṃ means afterwards, or exceedingly, or it can mean another former dwelling place.
Paraṃ (khác) có nghĩa là sau đó, hoặc là vượt trội, hoặc là một kiếp sống trước khác.
‘‘Na saratī’’ti vutteyeva ayamattho āpajjatīti dasseti ‘‘saritu’’ntiādinā.
It shows that this meaning arises simply by saying “does not remember” (na saratīti), with words like “to remember” (sarituṃ).
Vị Luận sư chỉ ra rằng ý nghĩa này đã được bao hàm khi nói ‘‘na saratī’’ (không nhớ), qua câu ‘‘saritu’’ntiādinā (để nhớ v.v...).
Apassantoti pubbenivāsānussatiñāṇena apassanahetu, passituṃ asakkonto hutvātipi vaṭṭati.
Apassanto (not seeing) means due to not seeing with the knowledge of recollecting past lives; it is also acceptable to take it as "being unable to see."
Apassanto (không thấy) là do không thấy bằng trí tuệ nhớ lại các đời sống trước (pubbenivāsānussatiñāṇa); cũng có thể hiểu là ‘‘không thể thấy được’’.
Māna-saddo viya hi anta-saddo idha sāmatthiyattho.
Indeed, like the word māna, the suffix anta here means ability.
Thật vậy, tiếp vĩ ngữ "anta" ở đây có nghĩa là khả năng, giống như từ "māna".
Sadābhāvatoti sabbadā vijjamānattā.
Sadābhāvato (due to being always present) means due to existing at all times.
Sadābhāvato (do luôn tồn tại) có nghĩa là do luôn hiện hữu.
Jarāvasenāpīti ettha pi-saddena maraṇavasenāpīti sampiṇḍeti.
In jarāvasenāpi (also by way of old age), the word pi includes "also by way of death."
Ở chỗ Jarāvasenāpī (ngay cả do sự già), từ pi (cũng) bao hàm ý nghĩa ‘‘ngay cả do sự chết’’.
45. Khiḍḍāpadosinoti kattuvasena padasiddhi, khiḍḍāpadosikāti pana sakatthavuttivasena, saddamanapekkhitvā pana atthameva dassetuṃ ‘‘khiḍḍāyā’’tiādi vuttaṃ.
45. How is the word khiḍḍāpadosino (those who are spoiled by play) formed? Khiḍḍāpadosikā, however, is formed according to its own meaning. But in order to show only the meaning, disregarding the word formation, “khiḍḍāyā” and so on are said.
45. Khiḍḍāpadosino (những vị bị hoại bởi trò chơi) là cách thành lập từ theo nghĩa chủ động; còn khiḍḍāpadosikā là theo nghĩa sở hữu; tuy nhiên, để chỉ rõ ý nghĩa mà không cần quan tâm đến ngữ pháp, đã nói ‘‘khiḍḍāyā’’tiādi (do trò chơi v.v...).
‘‘Khiḍḍāpadosakā’’ti vā vattabbe i-kārāgamavasena evaṃ vuttaṃ.
Or it is said thus, khiḍḍāpadosikā, by the insertion of the vowel ‘i’, where it should have been khiḍḍāpadosakā.
Hoặc đáng lẽ phải nói ‘‘Khiḍḍāpadosakā’’, nhưng đã nói như vậy do thêm nguyên âm -i-.
Padussanaṃ vā padoso, khiḍḍāya padoso khiḍḍāpadoso, so etesanti khiḍḍāpadosikā.
Padoso (corruption) is also corruption; khiḍḍāpadoso is corruption by play; those who have this are khiḍḍāpadosikā.
Hoặc sự hoại là padoso; sự hoại do trò chơi là khiḍḍāpadoso; những vị có sự hoại đó là khiḍḍāpadosikā.
‘‘Padūsikātipi pāḷiṃ likhantī’’ti aññanikāyikānaṃ pamādalekhataṃ dasseti.
The statement ‘‘Padūsikātipi pāḷiṃ likhantī’’ (They also write the Pāḷi as padūsikā) shows the careless writing of other Nikāyas (sects).
Câu ‘‘Padūsikātipi pāḷiṃ likhantī’’ (họ cũng viết Pāḷi là Padūsikā) chỉ ra lỗi viết sai do bất cẩn của những tông phái khác (ngoài Mahāvihāra).
Mahāvihāravāsīnikāyikānañhi vācanāmaggavasena ayaṃ saṃvaṇṇanā pavattā.
For this commentary has arisen according to the oral tradition of the Mahāvihāra sect.
Thật vậy, lời giải thích này được thực hiện theo truyền thống khẩu truyền của các vị sống ở Mahāvihāra.
Apica tena potthakāruḷhakāle pamādalekhaṃ dasseti.
Furthermore, it points out a careless transcription during the time it was committed to books.
Hơn nữa, nó chỉ ra lỗi viết sai trong thời điểm bản văn được ghi chép.
Tampi hi padatthasodhanāya aṭṭhakathāya sodhitaniyāmeneva gahetabbaṃ, tenāha ‘‘sā aṭṭhakathāyaṃ natthī’’ti.
That too should be understood in the manner rectified by the Aṭṭhakathā for the purification of the word meaning. Hence, it says ‘‘sā aṭṭhakathāyaṃ natthī’’ (that is not in the Aṭṭhakathā).
Điều đó cũng phải được hiểu theo quy tắc đã được chỉnh sửa trong Chú giải (Aṭṭhakathā) để làm rõ ý nghĩa của từ, do đó mới nói ‘‘sā aṭṭhakathāyaṃ natthī’’ (điều đó không có trong Chú giải).
Velaṃ atikkantaṃ ativelaṃ, taṃ.
Ativelaṃ means exceeding the time (vela), that (ativelaṃ).
Vượt quá thời gian là ativelaṃ (quá thời gian).
Bhāvanapuṃsakañcetaṃ, tenāha ‘‘aticira’’nti, āhārūpabhogakālaṃ atikkamitvāti vuttaṃ hoti.
And this is a neuter noun expressing an abstract quality. Therefore, it says ‘‘aticira’’ (for a long time), meaning that the time for consuming food has been exceeded.
Đây là một danh từ trung tính chỉ trạng thái (bhāvanapuṃsaka), do đó mới nói ‘‘aticira’’ (quá lâu), nghĩa là vượt quá thời gian thọ dụng thức ăn.
Ratidhamma-saddo hassakhiḍḍā-saddehi paccekaṃ yojetabbo ‘‘hassakhiḍḍāsu ratidhammo ramaṇasabhāvo’’ti.
The word ratidhamma (delightful nature) should be connected individually with the words hassa (laughter) and khiḍḍā (play), as in “hassakhiḍḍāsu ratidhammo ramaṇasabhāvo” (a nature that delights in laughter and play).
Từ Ratidhamma phải được ghép riêng với các từ hassa và khiḍḍā để có nghĩa là “bản chất hoan lạc, vui thích trong sự cười đùa và trò chơi.”
Hasanaṃ hasso, keḷihasso.
Laughing is hasso, playful laughter.
Hasso là sự cười, sự vui đùa của chư thiên có trò chơi, sự vui đùa.
Kheḍanaṃ kīḷanaṃ khiḍḍā, kāyikavācasikakīḷā.
Playing, frolicking, is khiḍḍā, bodily and verbal play.
Khiḍḍā là sự chơi đùa, sự vui chơi; đó là trò chơi thân thể và lời nói.
Anuyogavasena taṃsamāpannāti dassento āha ‘‘hassaratidhammañcevā’’tiādi.
Showing that they are endowed with that by way of application, it says ‘‘hassaratidhammañcevā’’ and so on.
Để chỉ rằng họ đạt được điều đó do thường xuyên thực hành, nên đã nói “hassaratidhammañcevā” (và bản chất hoan lạc trong sự cười đùa) v.v.
Kīḷā yesaṃ te keḷino, tesaṃ hasso tathā.
Those who have play are keḷino, their laughter is likewise.
Những ai có trò chơi thì được gọi là keḷino (người chơi), sự cười của họ cũng vậy.
Kīḷāhassapayogena uppajjanakasukhañcettha keḷihassasukhaṃ. Tadavasiṭṭhakīḷāpayogena uppajjanakaṃ kāyikavācasikakīḷāsukhaṃ.
And the happiness arising from the practice of playful laughter here is keḷihassasukhaṃ. The happiness arising from the practice of the remaining forms of play is kāyikavācasikakīḷāsukhaṃ.
Ở đây, keḷihassasukhaṃ (hạnh phúc của sự cười đùa) là niềm vui phát sinh do việc thực hành trò chơi và sự cười đùa. Kāyikavācasikakīḷāsukhaṃ (hạnh phúc của trò chơi thân thể và lời nói) là niềm vui phát sinh do việc thực hành các trò chơi còn lại.
‘‘Te kirā’’tiādi vitthāradassanaṃ.
‘‘Te kirā’’ (Indeed, they) and so on is an exposition of detail.
“Te kirā” (họ được nghe là) v.v. là sự trình bày chi tiết.
Kira-saddo hettha vitthārajotakoyeva, na tu anussavanāruciyādijotako tathāyeva pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāsu ca vuttattā.
Here the word kira only indicates expansion, and not hearsay or disinclination, because it is stated in the Pāḷi and in the Aṭṭhakathās in that very way.
Ở đây, từ kira chỉ đơn thuần là biểu thị sự chi tiết, chứ không phải biểu thị sự nghe truyền lại hay sự không thích thú, vì điều này đã được nói trong Pāḷi và trong các bản Chú giải.
Sirivibhavenāti sarīrasobhaggādisiriyā, parivārādisampattiyā ca.
Sirivibhavenā means by the splendor of bodily beauty and so on, and by the prosperity of retinues and so on.
Sirivibhavenā (bằng sự huy hoàng của vẻ đẹp) là bằng sự huy hoàng của vẻ đẹp thân thể v.v. và bằng sự đầy đủ của tùy tùng v.v.
Nakkhattanti chaṇaṃ.
Nakkhattaṃ means a festival.
Nakkhattaṃ (lễ hội) là một lễ hội.
Yebhuyyena hi nakkhattayogena katattā tathāyogo vā hotu, mā vā, nakkhattamicceva vuccati.
Indeed, mostly because it is performed in conjunction with a constellation, whether it is or is not thus conjoined, it is called a nakkhatta.
Thật vậy, vì phần lớn được thực hiện vào dịp sao chiếu mệnh, nên dù có hay không có sự kết hợp với sao chiếu mệnh, nó vẫn được gọi là lễ hội sao chiếu mệnh.
Āhāranti ettha ko devānamāhāro, kā ca tesamāhāravelāti?
Āhāraṃ (food) — what is the food of the devas, and what is their mealtime?
Trong từ āhāraṃ (vật thực) này, vật thực của chư thiên là gì, và thời gian ăn của họ là khi nào?
Sabbesampi kāmāvacaradevānaṃ sudhāhāro.
The food for all kāma-realm devas is sudhā food.
Tất cả chư thiên Dục giới đều có vật thực là sudhā (cam lồ).
Dvādasapāpadhammavigghātena hi sukhassa dhāraṇato devānaṃ bhojanaṃ ‘‘sudhā’’ti vuccati.
Indeed, because it sustains happiness by overcoming the twelve evil dhammas, the food of the devas is called ‘‘sudhā’’ (nectar).
Thật vậy, vật thực của chư thiên được gọi là sudhā vì nó duy trì hạnh phúc bằng cách loại bỏ mười hai pháp bất thiện.
Sā pana setā saṅkhūpamā atulyadassanā suci sugandhā piyarūpā.
And that sudhā is white, conch-like, of incomparable appearance, pure, fragrant, and pleasing in form.
Sudhā đó trắng như vỏ ốc, có vẻ đẹp vô song, trong sạch, thơm ngát và đáng yêu.
Yaṃ sandhāya sudhābhojanajātake vuttaṃ –
Referring to this, it is said in the Sudhābhojana Jātaka:
Liên quan đến điều đó, trong Sudhābhojanajātaka đã nói:
‘‘Nirantaraṃ khādantāpi pivantāpī’’ti idaṃ parikappanāvasena vuttaṃ, na pana evaṃ niyamavasena tathā khādanapivanānamaniyamabhāvato.
‘‘Nirantaraṃ khādantāpi pivantāpī’’ (Even eating and drinking continuously) — this is stated by way of assumption, and not as a fixed rule, because there is no fixed rule for such eating and drinking.
“Nirantaraṃ khādantāpi pivantāpī” (dù ăn uống không ngừng) câu này được nói theo cách giả định, chứ không phải là quy tắc cố định như vậy, vì việc ăn uống không có quy tắc cố định.
Kammajatejassa balavabhāvo uḷārapuññanibbattattā, uḷāragarusiniddhasudhāhārajīraṇato ca.
The strength of the tejasa (fire element) born of kamma is due to being produced by great merit, and also due to the digestion of excellent, heavy, and subtle sudhā food.
Kammajatejassa balavabhāvo (sức mạnh của năng lượng do nghiệp sinh) là do được tạo ra bởi phước báu lớn, và do tiêu hóa vật thực sudhā nặng, mịn, vi tế.
Karajakāyassa mandabhāvo pana sukhumālabhāvato.
The weakness of the karaja body, however, is due to its delicate nature.
Karajakāyassa mandabhāvo (sự yếu ớt của thân thể do tinh cha huyết mẹ) là do sự vi tế của nó.
Teneva hi bhagavā indasālaguhāyaṃ pakatipathaviyaṃ patiātuṃ asakkontaṃ sakkaṃ devarājānaṃ ‘‘oḷārikaṃ kāyaṃ adhiṭṭhehī’’ti avoca.
For this reason, the Blessed One said to Sakka, the king of devas, who was unable to stand on the ordinary ground in the Indasāla cave, ‘‘Assume a gross body!’’.
Chính vì thế, Đức Phật đã bảo Sakka, vua chư thiên, người không thể đứng vững trên mặt đất tự nhiên trong hang Indasāla: “Hãy tạo ra một thân thể thô kệch hơn.”
Manussānaṃ pana kammajatejassa mandabhāvo, karajakāyassa balavabhāvo ca vuttaviparītena veditabbo.
However, the weakness of the kamma-born tejasa and the strength of the karaja body in humans should be understood in the opposite way.
Đối với loài người, kammajateja (năng lượng do nghiệp sinh) yếu ớt, và karajakāya (thân thể do tinh cha huyết mẹ) mạnh mẽ, nên phải hiểu theo nghĩa ngược lại với những gì đã nói.
Karajakāyoti ettha ko vuccati sarīraṃ, tattha pavatto.
In Karajakāyo (karaja body), ko refers to the body, that which arises there.
Trong từ karajakāyo (thân thể do tinh cha huyết mẹ) này, ko (kā) được gọi là thân thể, và điều đó phát sinh trong thân thể.
Rajo karajo, kiṃ taṃ?
Rajo is karajo (dust-born), what is that?
Rajo (bụi) là karajo (do kā sinh ra). Đó là gì?
Sukkasoṇitaṃ.
It is semen and blood.
Đó là tinh cha huyết mẹ.
Tañhi ‘‘rāgo rajo na ca pana reṇu vuccatī’’ti (mahāni. 209; cūḷani. 74) evaṃ vuttarāgarajaphalattā sarīravācakena ka-saddena visesetvā kāraṇavohārena ‘‘karajo’’ti vuccati.
That (semen and blood) is called ‘‘rajo’’ (dust/passion) in the sense of ‘‘rāgo rajo na ca pana reṇu vuccatī’’ (passion is dust, but it is not called fine dust); thus, being the result of the dust of passion as stated, it is distinguished by the word ka, which refers to the body, and is called karajo by the figure of speech of cause and effect.
Thật vậy, nó được gọi là karajo bằng cách đặc biệt hóa bằng từ ka (kā), chỉ thân thể, do nó là kết quả của rāgaraja (bụi tham ái) đã nói như vậy: “rāgo rajo (tham ái là bụi), nhưng không được gọi là reṇu (hạt bụi),” và bằng cách gọi tên nguyên nhân cho kết quả.
Tena sukkasoṇitasaṅkhātena karajena sambhūto kāyo karajakāyoti ācariyā.
Therefore, the body born of karaja, which is semen and blood, is the karaja body, say the teachers.
Do đó, các vị thầy nói rằng thân thể sinh ra từ karaja (tinh cha huyết mẹ) được gọi là karajakāya (thân thể do tinh cha huyết mẹ), tức là tinh cha huyết mẹ.
Tathā hi kāyo mātāpettikasambhavoti vutto.
Thus, the body is said to be born of mother and father.
Thật vậy, thân thể được nói là do cha mẹ sinh ra.
Mahāassapūrasuttantaṭīkāyaṃ pana ‘‘karīyati gabbhāsaye khipīyatīti karo, sambhavo, karato jātoti karajo, mātāpettikasambhavoti attho.
In the Mahāassapūrasuttantaṭīkā, however, it is said: ‘‘Kariya-ti khipīyati in the womb, therefore it is karo (maker), birth (sambhava); born from karo is karajo, meaning born from mother and father.
Tuy nhiên, trong Mahāassapūrasuttantaṭīkā đã nói: “Karo là sự sinh ra, tức là tinh cha, được đặt vào tử cung. Karajo là do karo sinh ra, nghĩa là do cha mẹ sinh ra.
Mātuādīnaṃ saṇṭhāpanavasena karato hatthato jātoti karajoti apare.
Others say karajo means born from the hand (karato hatthato) by way of establishing mothers and so on.
Một số người khác nói rằng karajo là do bàn tay của mẹ v.v. tạo ra, theo cách thiết lập.
Ubhayathāpi karajakāyanti catusantatirūpamāhā’’ti vuttaṃ.
In either case, karajakāya refers to the four-stream rūpa (material form).”
Trong cả hai trường hợp, karajakāya được nói là catussantatirūpa (sắc tứ đại liên tục).”
Karoti putte nibbattetīti karo, sukkasoṇitaṃ, tena jāto karajotipi vadanti.
Some also say karo (maker) means that which makes or produces children, referring to semen and blood; born from that is karajo.
Họ cũng nói rằng karo là tinh cha huyết mẹ, vì nó tạo ra con cái. Karajo là do đó mà sinh ra.
Tathā asambhūtopi ca devādīnaṃ kāyo tabbohārena ‘‘karajakāyo’’ti vuccati yathā ‘‘pūtikāyo, jarasiṅgālo’’ti.
Similarly, even the body of devas and so on, though not born of karaja, is called ‘‘karajakāyo’’ by that same appellation, just as one says ‘‘pūtikāyo, jarasiṅgālo’’ (a decaying body, an old jackal).
Cũng vậy, thân thể của chư thiên v.v., dù không phải do tinh cha huyết mẹ sinh ra, cũng được gọi là karajakāyo (thân thể do tinh cha huyết mẹ) theo cách gọi đó, giống như “thân thể thối rữa, lão hồ ly.”
Tesanti manussānaṃ.
Tesaṃ (of them) means of humans.
Tesaṃ (của họ) là của loài người.
Acchayāgu nāma pasannā akasaṭā yāgu.
Acchayāgu is clear, ungritty rice gruel.
Acchayāgu là cháo trong, không có cặn.
Vatthunti karajakāyaṃ.
Vatthuṃ (basis) refers to the karaja body.
Vatthuṃ (cơ sở) là karajakāya (thân thể do tinh cha huyết mẹ).
Ekaṃ āhāravelanti ekadivasamattaṃ, kesañci matena pana sattāhaṃ.
Ekaṃ āhāravelaṃ (one mealtime) means for one day only; according to the view of some, however, it is for seven days.
Ekaṃ āhāravelaṃ (một bữa ăn) là chỉ một ngày, nhưng theo quan điểm của một số người, là bảy ngày.
Evaṃ anvayato byatirekato ca dassetvā upamāvasenapi tamāvikaronto ‘‘yathā nāmā’’tiādimāha.
Having thus shown by both direct and inverse methods, and desiring to clarify it by means of simile, he says, "Just as..."
Sau khi trình bày như vậy theo cả hai cách thuận và nghịch, và để làm rõ điều đó bằng cách ví von, Ngài đã nói “yathā nāmā” (giống như) v.v.
Tattapāsāṇeti accuṇhapāsāṇe.
"Tattapāsāṇe" means in a very hot stone.
Tattapāsāṇe (trên tảng đá nóng) là trên tảng đá rất nóng.
Rattasetapadumato avasiṭṭhaṃ uppalaṃ.
Whatever remains apart from red and white lotuses is an uppala.
Uppalaṃ là hoa sen xanh còn lại sau hoa sen đỏ và trắng.
Akathāyanti mahāaṭṭhakathāyaṃ.
"Akathāya" means in the Great Commentary.
Aṭṭhakathāyaṃ (trong bản Chú giải) là trong Mahāaṭṭhakathā.
Avisesenāti ‘‘devāna’’nti avisesena, devānaṃ kammajatejo balavā hoti, karajaṃ mandanti vā kammajatejakarajakāyānaṃ balavamandatāsaṅkhāta kāraṇasāmaññena.
"Avisesenā" means without distinction as "of devas", or by the general reason called the strength and weakness of kāyas born of kamma-energy (kammajateja) and physical nutriment (karaja), that the kamma-energy of devas is strong and their physical nutriment is weak.
Avisesenā (một cách không phân biệt) là không phân biệt “của chư thiên”, hoặc là kammajateja (năng lượng do nghiệp sinh) của chư thiên là mạnh mẽ, còn karaja (thân thể do tinh cha huyết mẹ) là yếu ớt, tức là bằng cách chung chung về nguyên nhân được gọi là sự mạnh yếu của kammajateja và karajakāya.
Tadetañhi kāraṇaṃ sabbesampi devānaṃ samānameva, tasmā sabbepi devā gahetabbāti vuttaṃ hoti.
Indeed, this very reason is common to all devas; therefore, it means that all devas should be included.
Thật vậy, nguyên nhân này là chung cho tất cả chư thiên, do đó có nghĩa là tất cả chư thiên đều phải được bao gồm.
Kabaḷīkārabhūtaṃ sudhāhāraṃ upanissāya jīvantīti kabaḷīkārāhārūpajīvino.
They live by relying on food of divine nectar, which is in the nature of an edible portion, thus they are kabaḷīkārāhārūpajīvino.
Kabaḷīkārāhārūpajīvino (những chúng sinh sống nhờ vật thực ăn từng miếng) là những chúng sinh sống nhờ vật thực sudhā có bản chất là kabaḷīkāra (ăn từng miếng).
Kecīti abhayagirivāsino.
"Kecī" means the Abhayagiri-dwellers.
Kecī (một số người) là những người sống ở Abhayagiri.
‘‘Khiḍḍāpadussanamatteneva hete khiḍḍāpadosikāti vuttā’’ti ayaṃ pāṭho ‘‘teyeva cavantīti veditabbā’’ti etassānantare paṭhitabbo tadanusandhikattā.
This passage, "Khiḍḍāpadussanamatteneva hete khiḍḍāpadosikāti vuttā" (Indeed, these are called 'corrupted by play' merely by the corruption of play), should be recited immediately after "teyeva cavantīti veditabbā" (it should be understood that only they pass away), because it is connected with it.
Câu “Khiḍḍāpadussanamatteneva hete khiḍḍāpadosikāti vuttā” (Chính vì sự hư hỏng của trò chơi mà họ được gọi là khiḍḍāpadosikā) này nên được đặt sau câu “teyeva cavantīti veditabbā” (chính họ sẽ chết), vì nó có mối liên hệ với câu đó.
Ayañhetthānusandhi – yadi sabbepi evaṃ karontā kāmāvacaradevā caveyyuṃ, atha kasmā ‘‘khiḍḍāpadosikā’’ti nāmavisesena bhagavatā vuttāti?
The connection here is this: "If all kāmāvacara devas, acting in this way, were to pass away, then why did the Blessed One refer to them by the special name 'khiḍḍāpadosikā'?"
Mối liên hệ ở đây là: Nếu tất cả chư thiên Dục giới làm như vậy đều chết, thì tại sao Đức Phật lại gọi họ bằng một tên đặc biệt là “khiḍḍāpadosikā” (những người hư hỏng vì trò chơi)?
Vicāraṇāya evamāhāti, etena imamatthaṃ dasseti ‘‘sabbepi devā evaṃ cavantāpi khiḍḍāya padussanasabhāvamattaṃ pati nāmavisesena tathā vuttā’’ti.
He says this by way of investigation, and thereby shows this meaning: "Even though all devas pass away in this manner, they are referred to by that special name based solely on their nature of being corrupted by play."
Ngài nói điều này để xem xét, và qua đó chỉ ra ý nghĩa này: “Tất cả chư thiên, dù chết như vậy, cũng được gọi như vậy bằng một tên đặc biệt chỉ vì bản chất hư hỏng của trò chơi.”
Yadeke vadeyyuṃ ‘‘kecivādapatiṭṭhāpakoyaṃ pāṭho’’ti, tadayuttameva iti-saddantarikattā, ante ca tassa avijjamānattā.
If some would say, "This passage establishes a certain view," that is not correct, because it is separated by the word 'iti', and 'iti' is not present at the end of it.
Nếu một số người nói rằng “đây là một đoạn văn thiết lập quan điểm của một số người (kecivāda),” thì điều đó không đúng, vì có từ iti xen vào và không có từ đó ở cuối.
Atthikehi pana tassa kecivādasamavarodhanaṃ ante itisaddo yojetabboti.
However, those who wish to include it as a certain view should append the word 'iti' at the end of that passage.
Tuy nhiên, những ai muốn bao gồm nó trong quan điểm của một số người thì nên thêm từ iti vào cuối.
47-48. Manopadosinoti kattuvasena padasiddhi, manopadosikāti ca sakatthavuttivasena, atthamattaṃ pana dassetuṃ ‘‘manenā’’tiādi vuttaṃ.
In "Manopadosino", the formation of the word should be understood by agency, and "manopadosikā" by virtue of its own meaning, but to show merely the meaning, the phrase beginning with "manenā" is stated.
47-48. Về Manopadosino, sự hình thành từ được biết đến theo nghĩa kattu (chủ ngữ), và manopadosikā theo nghĩa sakattha (nghĩa riêng), nhưng để chỉ rõ ý nghĩa, đã nói “manenā” (bằng tâm) v.v.
‘‘Manopadosakā’’ti vā vattabbe i-kārāgamavasena evaṃ vuttaṃ.
Or, it is said in this way by the insertion of the vowel 'i', when it should have been said "Manopadosakā".
Hoặc, đáng lẽ phải nói “manopadosakā”, nhưng đã nói như vậy bằng cách thêm âm i.
Manenāti issāpakatattā paduṭṭhena manasā.
"Manenā" means with a mind corrupted by envy.
Manenā (bằng tâm) là bằng tâm bị ô nhiễm do sự đố kỵ.
Aparo nayo – usūyanavasena manasā padoso manopadoso, vināsabhūto so etesamatthīti manopadosikāti.
Another method: corruption by mind through envy is manopadoso; because this destruction exists for them, they are manopadosikā.
Một cách giải thích khác là: sự ô nhiễm bằng tâm do sự đố kỵ là manopadoso (sự ô nhiễm tâm), và những ai có sự ô nhiễm đó, vốn là sự hủy hoại, thì được gọi là manopadosikā (những người ô nhiễm tâm).
‘‘Te aññamaññamhi paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā te devā tamhā kāyā cavantī’’ti vacanato ‘‘ete cātumahārājikā’’ti āha.
Due to the Pali passage, "Those devas, whose minds are corrupted towards each other, whose bodies are weary, whose minds are weary, pass away from that existence," he says, "These are the devas of the Cātumahārājika realm."
Vì có lời dạy rằng: ‘Các vị trời ấy, với tâm ý thù địch lẫn nhau, thân thể mệt mỏi, tâm trí mệt mỏi, các vị trời ấy rơi rụng khỏi thân ấy,’ nên nói rằng ‘đây là các vị trời Cātumahārājika’.
Manena padussanamatteneva hete manopadosikāti vuttā.
Indeed, these are called 'manopadosikā' merely by the corruption of mind.
Chỉ do sự ô nhiễm trong tâm, các vị này được gọi là Manopadosika.
‘‘Tesu kirā’’tiādi vitthāro.
The detailed explanation is "Tesu kirā" and so on.
“Tesu kirā” v.v... là phần giải thích chi tiết.
Rathena vīthiṃ paṭipajjatīti upalakkhaṇamattaṃ aññehi aññatthāpi paṭipajjanasambhavato.
"Rathena vīthiṃ paṭipajjatī" is merely an indication, as it is possible to travel to other places by other means.
“Đi trên đường bằng xe” chỉ là một ví dụ, vì có thể đi bằng các phương tiện khác ở những nơi khác.
Etanti attano sampattiṃ.
"Etaṃ" means one's own prosperity.
“Etaṃ” (điều này) là sự thành tựu của chính mình.
Uddhumāto viyāti pītiyā karaṇabhūtāya unnato viya.
"Uddhumāto viyā" means as if swollen with rapture, which is the cause of it.
“Như bị sưng phồng” nghĩa là như được nâng lên bởi sự hân hoan (pīti) làm nguyên nhân.
Bhijjamāno viyāti tāya bhijjanto viya, pītiyā vā kattubhūtāya bhañjito viya.
"Bhijjamāno viyā" means as if shattered by it, or as if broken by rapture acting as the agent.
“Như bị tan vỡ” nghĩa là như bị tan vỡ bởi sự hân hoan ấy, hoặc như bị phá hủy bởi sự hân hoan làm chủ thể.
Kuddhā nāma suvijānanā honti, tasmā kuddhabhāvamassa ñatvāti attho.
Angry persons are easily known, hence the meaning is "having known his state of anger."
“Những người tức giận thì dễ nhận biết,” do đó, ý nghĩa là “biết được trạng thái tức giận của người ấy.”
Akuddho rakkhatīti kuddhassa so kodho itarasmiṃ akujjhante anupādāno ceva ekavāramattaṃ uppattiyā anāsevano ca hutvā cāvetuṃ na sakkoti, udakantaṃ patvā aggi viya nibbāyati, tasmā akuddho itaraṃ cavanato rakkhati.
"Akuddho rakkhatī" means that the anger of an angry person, when the other does not get angry, becomes without fuel and without repeated practice, having arisen only once, it cannot cause him to pass away; like fire reaching water, it extinguishes. Therefore, the one who is not angry protects the other from passing away.
“Người không giận giữ bảo vệ” nghĩa là cơn giận của người tức giận, khi người kia không tức giận, không thể khiến người ấy rơi rụng, vì nó không có đối tượng để bám víu và không được lặp đi lặp lại chỉ sau một lần phát sinh. Giống như lửa tắt khi đến gần nước, cơn giận ấy sẽ tắt. Do đó, người không giận giữ bảo vệ người kia khỏi sự rơi rụng.
Ubhosu pana kuddhesu bhiyyo bhiyyo aññamaññamhi parivaḍḍhanavasena tikhiṇasamudācāro nissayadahanaraso kodho uppajjamāno hadayavatthuṃ nidahanto accantasukhumālakarajakāyaṃ vināseti, tato sakalopi attabhāvo antaradhāyati, tamatthaṃ dassetumāha ‘‘ubhosu panā’’tiādi.
However, when both are angry, anger that is exceedingly sharp in its course and has the function of burning its support, arising by increasing more and more towards each other, burns the heart-base completely and destroys the extremely delicate kāya born of physical nutriment; then the entire existence disappears. To show this meaning, he says, "ubhosu panā" and so on.
Tuy nhiên, khi cả hai đều tức giận, cơn giận trở nên gay gắt và có khả năng đốt cháy chỗ nương tựa, phát sinh do sự gia tăng lẫn nhau, sẽ đốt cháy vật thể trái tim (hadayavatthu) và phá hủy thân thể vi tế (karajakāya), sau đó toàn bộ sự tồn tại sẽ biến mất. Để chỉ rõ điều đó, kinh nói “ubhosu panā” v.v...
Tathā cāha pāḷiyaṃ ‘‘te aññamaññamhi paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā te devā tamhā kāyā cavantī’’ti.
Thus it is said in the Pali: "Those devas, whose minds are corrupted towards each other, whose bodies are weary, whose minds are weary, pass away from that existence."
Như vậy, trong kinh Pāḷi có nói: “Các vị trời ấy, với tâm ý thù địch lẫn nhau, thân thể mệt mỏi, tâm trí mệt mỏi, các vị trời ấy rơi rụng khỏi thân ấy.”
Ekassa kodho itarassa paccayo hoti, tassapi kodho itarassa paccayo hotīti ettha kodhassa bhiyyo bhiyyo parivaḍḍhanāya eva paccayabhāvo veditabbo, na cavanāya nissayadahanarasena attanoyeva kodhena hadayavatthuṃ nidahantena accantasukhumālassa karajakāyassa cavanato.
In "Ekassa kodho itarassa paccayo hoti, tassapi kodho itarassa paccayo hotī", the causal relation should be understood only for the increasing intensification of anger, not for passing away, which is caused by one's own anger burning the heart-base with the function of burning its support, due to the passing away of the extremely delicate kāya born of physical nutriment.
Ở đây, câu “cơn giận của người này là duyên cho người kia, và cơn giận của người kia cũng là duyên cho người này” cần được hiểu là duyên cho sự gia tăng cơn giận, chứ không phải duyên cho sự rơi rụng. Bởi vì sự rơi rụng của thân thể vi tế là do chính cơn giận, với khả năng đốt cháy chỗ nương tựa, đốt cháy vật thể trái tim.
Kandantānaṃyeva orodhānanti anādaratthe sāmivacanaṃ.
"Kandantānaṃyeva orodhānaṃ" is the genitive case in the sense of disrespect.
“Của những người đang khóc, của những người thân thuộc” là cách dùng sở thuộc cách để chỉ sự không quan tâm.
Ayamettha dhammatāti ayaṃ tesaṃ karajakāyamandatāya, tathāuppajjanakassa ca kodhassa balavatāya ṭhānaso cavanabhāvo etesu devesu rūpārūpadhammānaṃ dhammaniyāmo sabhāvoti attho.
"Ayamettha dhammatā" means that this passing away instantly in these devas, due to the weakness of their kāya born of physical nutriment and the intensity of the anger that arises in that way, is the fixed nature, the inherent characteristic, of rūpa and arūpa phenomena for them.
“Đây là bản chất tự nhiên ở đây” có nghĩa là do thân thể vi tế của họ yếu ớt và do cơn giận phát sinh mạnh mẽ như vậy, sự rơi rụng ngay lập tức là một quy luật tự nhiên của các pháp sắc và vô sắc ở các vị trời này.
49-52. Cakkhādīnaṃ bhedaṃ passatīti virodhipaccayasannipāte vikārāpattidassanato, ante ca adassanūpagamanato vināsaṃ passati oḷārikattā rūpadhammabhedassa.
"Cakkhādīnaṃ bhedaṃ passatī" means one sees the disintegration (bheda) of eye, etc., because their alteration is seen when opposing conditions gather, and finally they cease to be seen, due to the grossness of the disintegration of rūpa phenomena.
49-52. “Thấy sự tan rã của mắt v.v...” là thấy sự biến đổi khi các duyên đối nghịch hội tụ, và cuối cùng là sự biến mất, tức là thấy sự hủy diệt do tính thô phù của sự tan rã của các pháp sắc.
Paccayaṃ datvāti anantarapaccayādivasena paccayasattiṃ datvā, paccayo hutvāti vuttaṃ hoti, tasmā na passatīti sambandho, balavatarampi samānaṃ iminā kāraṇena na passatīti adhippāyo.
"Paccayaṃ datvā" means having given the condition-power by way of anantara-paccaya (contiguity condition) and so on, it means having become a condition; therefore, the connection is "he does not see." The intention is that even though it is very powerful, for this reason, he does not see it.
“Sau khi ban duyên” nghĩa là sau khi ban khả năng duyên theo cách duyên liền kề (anantarapaccaya) v.v..., tức là đã trở thành duyên. Do đó, liên kết là “không thấy,” ý nghĩa là dù mạnh mẽ hơn, nhưng vì lý do này mà không thấy.
Balavataranti ca cittassa lahutarabhedaṃ sandhāya vuttaṃ.
And "balavataraṃ" is stated with reference to the very swift disintegration of consciousness.
“Mạnh mẽ hơn” được nói đến để chỉ sự tan rã nhanh chóng hơn của tâm.
Tathā hi ekasmiṃ rūpe dharanteyeva soḷasa cittāni bhijjanti.
Indeed, while one rūpa endures, sixteen consciousnesses disintegrate.
Thật vậy, trong khi một sắc pháp còn tồn tại, mười sáu tâm đã tan rã.
Cittassa bhedaṃ na passatīti ettha khaṇe khaṇe bhijjantampi cittaṃ parassa anantarapaccayabhāveneva bhijjati, tasmā purimacittassa abhāvaṃ paṭicchādetvā viya pacchimacittassa uppattito bhāvapakkho balavataro pākaṭova hoti, na abhāvapakkhoti idaṃ kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘cittaṃ panā’’tiādi vuttanti daṭṭhabbaṃ.
In "Cittassa bhedaṃ na passatī", even though consciousness disintegrates moment by moment, it disintegrates only as the immediately preceding condition for the next. Therefore, due to the arising of the subsequent consciousness, as if concealing the non-existence of the preceding consciousness, the aspect of existence becomes more prominent, and the aspect of non-existence is not prominent. It should be understood that "cittaṃ panā" and so on is stated to show this reason.
Trong câu “không thấy sự tan rã của tâm,” cần hiểu rằng tâm, dù tan rã từng khoảnh khắc, vẫn tan rã chỉ do là duyên liền kề cho tâm kế tiếp. Do đó, sự phát sinh của tâm kế tiếp dường như che giấu sự không tồn tại của tâm trước, khiến cho khía cạnh tồn tại trở nên rõ ràng và mạnh mẽ hơn, chứ không phải khía cạnh không tồn tại. Để chỉ rõ lý do này, đã nói “cittaṃ panā” v.v...
Ayañcattho alābhacakkanidassanena dīpetabbo.
And this meaning should be illustrated by the example of the firebrand circle.
Ý nghĩa này cũng cần được làm rõ bằng ví dụ về bánh xe lửa (alātacakka).
Yasmā pana takkīvādī nānattanayassa duravadhānatāya, ekattanayassa ca micchāgahitattā ‘‘yadevidaṃ viññāṇaṃ sabbadāpi evarūpena pavattati, ayaṃ me attā nicco’’tiādinā abhinivesaṃ janesi, tasmā tamatthaṃ ‘‘so taṃ apassanto’’tiādinā saha upamāya vibhāveti.
Because the debater, due to his inability to grasp the method of diversity and his erroneous adherence to the method of unity, generated the clinging, "This very consciousness always continues in this form; this is my permanent self," and so on, therefore, to elaborate on that meaning, he elucidates it with the simile, beginning with "so taṃ apassanto" (he not seeing that).
Vì vị luận sư (takkīvādī) này, do khó nắm bắt phương pháp đa dạng và do hiểu sai phương pháp nhất thể, đã tạo ra sự chấp thủ (abhinivesa) với ý niệm “thức này luôn vận hành như vậy, tự ngã của ta là thường hằng” v.v..., nên để làm rõ ý nghĩa đó, kinh giải thích bằng ví dụ cùng với câu “so taṃ apassanto” v.v...
53. Antānantasahacarito vādo antānanto yathā ‘‘kuntā pacarantī’’ti, antānantasannissayo vā yathā ‘‘mañcā ukkuṭṭhiṃ karontī’’ti, so etesanti antānantikāti atthaṃ dassetuṃ ‘‘antānantavādā’’ti vuttaṃ.
A view associated with the finite and infinite is antānanto, as in "lances move about" (kuntā pacaranti), or a view having the finite and infinite as its basis, as in "couches roar" (mañcā ukkuṭṭhiṃ karontī). To show the meaning that this exists for them, it is said "antānantavādā".
53. Thuyết đồng hành với hữu biên và vô biên được gọi là hữu biên và vô biên, như trong câu “những ngọn giáo di chuyển.” Hoặc thuyết nương tựa vào hữu biên và vô biên, như trong câu “những chiếc giường kêu la.” Để chỉ rõ ý nghĩa rằng “những điều này thuộc về họ,” nên nói “antānantavādā” (những người theo thuyết hữu biên và vô biên).
Vuttanayena antānantasahacarito, tannissayo vā, antānantesu vā pavatto vādo etesanti antānantavādā. Idāni ‘‘antavā ayaṃ loko’’tiādinā vakkhamānapāṭhānurūpaṃ atthaṃ vibhajanto ‘‘antaṃ vā’’tiādimāha.
For these ascetics and brahmins, there is a view that is associated with the finite and infinite, or is dependent on them, or has arisen in relation to the finite and infinite, in the manner stated. Now, wishing to differentiate the meaning in accordance with the passage to be stated, "This world is finite," and so on, he says the phrase beginning with "antaṃ vā".
Theo cách đã nói, thuyết đồng hành với hữu biên và vô biên, hoặc nương tựa vào hữu biên và vô biên, hoặc thuyết vận hành trong hữu biên và vô biên, thì những người này là antānantavādā. Bây giờ, để phân tích ý nghĩa phù hợp với đoạn văn sẽ được nói đến như “thế giới này là hữu biên” v.v..., kinh nói “antaṃ vā” v.v...
Amati gacchati bhāvo osānametthāti hi anto, mariyādā, tappaṭisedhanena ananto. Anto ca ananto ca antānanto ca nevantanānanto ca antānanto tveva vutto sāmaññaniddesena, ekasesenavā ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’ntiādīsu (ma. ni. 3.126; saṃ. ni. 2.1; udā. 1) viya.
That which reaches an end or limit, where being reaches its conclusion, is indeed the anto (end or limit); a boundary. By its negation, it is ananto (infinite). Anto and ananto, antānanto, and neither finite nor infinite, are simply referred to as antānanto by a general designation, or by way of ekasesa, as in "nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ" (the six sense bases are conditioned by nāma-rūpa) and so on.
Thật vậy, nơi mà sự tồn tại đi đến tận cùng, đó là anto (hữu biên), tức là giới hạn; bằng cách phủ định điều đó, là ananto (vô biên). Hữu biên (anto) và vô biên (ananto), hữu biên và vô biên (antānanto), và không hữu biên cũng không vô biên (nevantanānanto) đều được gọi là antānanto theo cách chỉ định chung, hoặc theo cách rút gọn (ekasesa) như trong “nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ” v.v...
Catutthapadañhettha tatiyapadena samānatthanti antānantapadeneva yathāvuttanayadvayena catudhā attho viññāyati.
Here, the fourth term is synonymous with the third term, meaning that the sense of "finite-infinite" (antānanta) is understood in four ways by the two methods already explained.
Ở đây, từ thứ tư có cùng ý nghĩa với từ thứ ba, do đó, chỉ với từ antānanta, ý nghĩa được hiểu theo bốn cách bằng hai phương pháp đã nói.
Kassa panāyaṃ antānantoti?
But to whom does this 'finite-infinite' belong?
Vậy, hữu biên và vô biên này là của ai?
Lokīyati saṃsāranissaraṇatthikehi diṭṭhigatikehi avapassīyati, lokiyanti vā ettha tehi puññāpuññāni, tabbipāko cāti ‘‘loko’’ti saṅkhyaṃ gatassa attano.
It is seen by those holding wrong views who seek liberation from saṃsāra, or alternatively, for the 'self' (attā) that has come to be designated as 'world' (loka) because these individuals see wholesome and unwholesome deeds and their results therein.
Nó được những người theo tà kiến (diṭṭhigatika) mong cầu thoát khỏi luân hồi (saṃsāra) nhìn nhận như là thế giới (loka), hoặc họ nhìn nhận những việc thiện và bất thiện, cùng với quả báo của chúng, trong tự ngã (attā) của mình, được gọi là “loka.”
Tenāha pāḷiyaṃ ‘‘antānantaṃ lokassa paññapentī’’ti.
Therefore, it is said in the Pāḷi: “declaring the world to be finite-infinite.”
Do đó, trong kinh Pāḷi có nói: “Họ tuyên bố thế giới là hữu biên và vô biên.”
Ko paneso attāti?
Who, then, is this 'self'?
Vậy, tự ngã này là gì?
Jhānavisayabhūtaṃ kasiṇanimittaṃ.
It is the kasiṇa-nimitta which is the object of jhāna.
Đó là kasiṇa-nimitta (tướng biến xứ) là đối tượng của thiền định.
Ayañhi diṭṭhigatiko paṭibhāganimittaṃ cakkavāḷapariyantaṃ, apariyantaṃ vā vaḍḍhanavasena, tadanussavādivasena ca tattha lokasaññī viharati, tathā ca aṭṭhakathāyaṃ vakkhati ‘‘taṃ ‘loko’ti gahetvā’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.54-60) keci pana vadanti ‘‘jhānaṃ, taṃsampayuttadhammā ca idha attā, lokoti ca gahitā’’ti, taṃ aṭṭhakathāya na sameti.
For this person of wrong views dwells perceiving the paṭibhāga-nimitta as 'the world,' either as having the boundary of the Cakkavāḷa or as infinite, by way of expansion, or by way of hearsay and so on. And thus, in the commentary, it will be stated, “taking that as 'the world.'” However, some say that jhāna and its associated phenomena are here the 'self' and are taken as 'the world,' but this does not accord with the commentary.
Vị luận sư theo tà kiến này sống với nhận thức về thế giới trong tướng đối ứng (paṭibhāganimitta), hoặc là hữu biên đến tận cùng vũ trụ (cakkavāḷapariyantaṃ), hoặc là vô biên theo cách phát triển, hoặc theo cách nghe truyền lại v.v... Như vậy, trong Chú giải sẽ nói: “lấy đó làm ‘thế giới’ ” (dī. ni. aṭṭha. 1.54-60). Một số người nói rằng: “Thiền định và các pháp tương ưng với nó ở đây là tự ngã, và cũng được xem là thế giới,” nhưng điều đó không phù hợp với Chú giải.
Etthāha – yuttaṃ tāva purimānaṃ tiṇṇampi vādīnaṃ antānantikattaṃ antañca anantañca antānantañca ārabbha pavattavādattā, pacchimassa pana takkikassa tadubhayapaṭisedhanavasena pavattavādattā kathaṃ antānantikattanti?
Here it is asked: It is certainly fitting for the first three proponents of views to be called 'finite-infinitists' because their views arose concerning the finite, the infinite, and the finite-infinite respectively. But how is it fitting for the last logician (takkika) to be called a 'finite-infinitist,' given that his view arose by negating both of these?
Ở đây, có người hỏi: Ba luận sư đầu tiên theo thuyết hữu biên và vô biên là hợp lý, vì họ dựa vào hữu biên, vô biên, và hữu biên-vô biên mà đưa ra luận thuyết. Nhưng đối với luận sư thứ tư, người đưa ra luận thuyết bằng cách phủ định cả hai điều đó, thì làm sao có thể nói là theo thuyết hữu biên và vô biên?
Tadubhayapaṭisedhanavasena pavattavādattā eva.
It is precisely because his view arose by negating both of these.
Chính vì luận thuyết của vị ấy được đưa ra bằng cách phủ định cả hai điều đó.
Antānantapaṭisedhanavādopi hi so antānantavisayoyeva tamārabbha pavattattā.
For that view which negates the finite-infinite also has the finite-infinite as its subject, as it arose concerning it.
Thuyết phủ định hữu biên và vô biên ấy cũng là một đối tượng của hữu biên và vô biên, vì nó được đưa ra dựa trên điều đó.
Etadatthameva hi sandhāya aṭṭhakathāyaṃ ‘‘antaṃ vā antantaṃ vā antānantaṃ vā nevantānānantaṃ vā ārabbha pavattavādā’’ti vuttaṃ.
It is for this very reason that the commentary states: “views that arose concerning the finite, or the infinite, or the finite-infinite, or neither finite nor infinite.”
Chính vì ý nghĩa này mà trong Chú giải có nói: “Luận thuyết được đưa ra dựa trên hữu biên, hoặc vô biên, hoặc hữu biên và vô biên, hoặc không hữu biên cũng không vô biên.”
Atha vā yathā tatiyavāde desapabhedavasena ekasseva lokassa antavatā, anantavatā ca sambhavati, evamettha takkīvādepi kālapabhedavasena ekasseva tadubhayasambhavato aññamaññapaṭisedhena tadubhayaññeva vuccati, dvinnampi ca paṭisedhānaṃ pariyudāsatā.
Alternatively, just as in the third view, a single world can be both finite and infinite depending on spatial distinctions, so too in this logician's view, a single* can be both of these depending on temporal distinctions; and by mutual negation, both* are spoken of, and both negations are by exclusion (pariyudāsa).
Hoặc, giống như trong luận thuyết thứ ba, sự hữu biên và vô biên của cùng một thế giới có thể xảy ra do sự khác biệt về không gian, thì ở đây, trong luận thuyết của vị luận sư, cũng do sự khác biệt về thời gian, cả hai điều đó của cùng một thế giới đều có thể xảy ra, và cả hai sự phủ định đều là phủ định loại trừ (pariyudāsa).
Kathaṃ?
How?
Làm thế nào?
Antavantapaṭisedhena hi anantavā vuccati, anantavantapaṭisedhena ca antavā.
By negating the finite, the infinite is meant; and by negating the infinite, the finite is meant.
Bởi vì, bằng cách phủ định hữu biên, nó được gọi là vô biên; và bằng cách phủ định vô biên, nó được gọi là hữu biên.
Dvipaṭisedho hi pakatiyatthañāpako.
For a double negation indicates the natural meaning.
Thật vậy, sự phủ định kép chỉ ra ý nghĩa tự nhiên.
Iti paṭisedhanavasena antānantasaṅkhātassa ubhayassa vuttattā yuttoyeva tabbisayassa pacchimassāpi antānantikabhāvoti.
Thus, since both, namely the finite and infinite, are stated by way of negation, it is indeed appropriate that the last view, whose subject is these, is also considered finite-infinite.
Như vậy, do cả hai điều được gọi là hữu biên và vô biên được nói đến theo cách phủ định, nên trạng thái hữu biên-vô biên là hoàn toàn phù hợp với luận thuyết cuối cùng có đối tượng là hai điều đó.
Yadevaṃ so antānantikavādabhāvato tatiyavādasamavarodheyeva siyāti?
If that is so, then, being a finite-infinite view, it would be subsumed under the third view, would it not?
Nếu vậy, vì nó là luận thuyết hữu biên-vô biên, lẽ nào nó lại chỉ được bao gồm trong luận thuyết thứ ba?
Na, kālapabhedassa adhippetattā.
No, because temporal distinction is intended.
Không, vì sự khác biệt về thời gian được đề cập.
Desapabhedavasena hi antānantiko tatiyavādī viya pacchimopi takkiko kālapabhedavasena antānantiko hoti.
For just as the third proponent of views is a finite-infinitist by way of spatial distinction, so too is the last logician a finite-infinitist by way of temporal distinction.
Thật vậy, giống như người theo luận thuyết thứ ba là hữu biên-vô biên theo cách phân biệt về không gian, thì nhà luận lý cuối cùng này cũng là hữu biên-vô biên theo cách phân biệt về thời gian.
Yasmā ayaṃ lokasaññito attā ananto kadā ci sakkhidiṭṭhoti adhigatavisesehi mahesīhi anusuyyati, tasmā nevantavā.
Because this 'self' (attā), termed 'world,' is heard from great sages, who have attained special knowledge, to be seen directly by them as infinite at times, therefore it is not finite.
Vì linh hồn được gọi là thế giới này, đôi khi được các bậc Đại hiền giả đã đạt được sự thù thắng lắng nghe là vô biên, nên nó không phải là hữu biên.
Yasmā panāyaṃ antavā kadāci, sakkhidiṭṭhoti tehiyeva anusuyyati, tasmā nānantavāti.
But because this 'self' is heard from those very same* to be seen directly by them as finite at times, therefore it is not infinite.
Nhưng vì linh hồn này, đôi khi được chính các bậc ấy lắng nghe là hữu biên, nên nó không phải là vô biên.
Ayaṃ takkiko avaḍḍhitabhāvapubbakattā paṭibhāganimittānaṃ vaḍḍhitabhāvassa ubhayathā labbhamānassa parikappitassa attano appaccakkhakāritāya anussavādimatte ṭhatvā vaḍḍhitakālavasena ‘‘nevantavā’’ti paṭikkhipati, avaḍḍhitakālavasena pana ‘‘nānantavā’’ti, na pana antatānantatānaṃ accantamabhāvena yathā taṃ ‘‘nevasaññānāsaññā’’ti.
This logician, due to the prior state of the paṭibhāga-nimitta not being expanded, and due to his inability to directly perceive the expanded state, which is obtainable in both ways, remains with mere hearsay and so on, and thus rejects it as "not finite" by way of the expanded time, and as "not infinite" by way of the unexpanded time, but not by absolute non-existence of finiteness and infiniteness, as in "neither perception nor non-perception."
Nhà luận lý này, do trước đó trạng thái không tăng trưởng của các tướng đối phần, và do không trực tiếp chứng kiến trạng thái tăng trưởng của chúng, vốn được nhận biết theo cả hai cách và được giả định là tự ngã, nên chỉ dựa vào sự nghe biết, phủ định rằng “nó không phải hữu biên” theo thời gian tăng trưởng, và “nó không phải vô biên” theo thời gian không tăng trưởng, chứ không phải phủ định sự hữu biên và vô biên một cách tuyệt đối, giống như “phi tưởng phi phi tưởng”.
Yathā cānussutikatakkino, evaṃ jātissaratakkiādīnampi vasena yathāsambhavaṃ yojetabbaṃ.
And just as with the logician who relies on hearsay, so too should it be applied as appropriate to the logicians who recall past lives and so on.
Giống như trường hợp của các nhà luận lý theo truyền thuyết, thì cũng phải áp dụng tương tự cho các nhà luận lý nhớ lại các kiếp sống trước, v.v., tùy theo khả năng.
Keci pana yadi panāyaṃ attā antavā, evaṃ sati dūradese upapajjanānussaraṇādikiccanibbatti na siyā.
Some, however, explain the arising of the fourth view by reasoning thus: “If this self were finite, then the accomplishment of tasks such as reappearing in distant places and recalling them would not be possible.
Một số người khác lại mô tả sự phát sinh của luận thuyết thứ tư theo cách suy luận như sau: Nếu tự ngã này là hữu biên, thì khi đó, các hoạt động như nhớ lại sự tái sinh ở những nơi xa xôi sẽ không thể xảy ra.
Atha anantavā, evañca idha ṭhitasseva devalokanirayādīsu sukhadukkhānubhavanaṃ siyā.
And if it were infinite, then one standing here would experience pleasure and pain in the deva worlds and hells, and so on.
Nếu nó là vô biên, thì khi đó, việc trải nghiệm khổ lạc ở các cõi trời, địa ngục, v.v., sẽ xảy ra ngay cả khi người đó vẫn ở đây.
Sace pana antavā ceva anantavā ca, evampi tadubhayadosasamāyogo siyā.
And if it were both finite and infinite, then the faults of both would be combined.
Nếu nó vừa hữu biên vừa vô biên, thì khi đó, sự kết hợp của cả hai lỗi lầm đó sẽ xảy ra.
Tasmā ‘‘antavā, anantavā’’ti ca abyākaraṇīyo attāti evaṃ takkanavasena catutthavādappavattiṃ vaṇṇenti.
Therefore, the self should not be declared as 'finite' or 'infinite',” thus describing the arising of the fourth view through such reasoning.
Vì vậy, tự ngã không nên được tuyên bố là “hữu biên” hay “vô biên”.
Yadi panesa vuttanayena antānantiko bhaveyya, atha kasmā ‘‘ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu ‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’ti, tesaṃ musā’’tiādinā (dī. ni. 1.57) tassa purimavādattayapaṭikkhepo vuttoti?
If this* were a 'finite-infinitist' in the manner described, then why is the rejection of the first three views attributed to him, stating: “Those ascetics and brahmins who said: ‘This world is finite and circumscribed,’ their statement is false,” and so on?
Nếu người này là hữu biên-vô biên theo cách đã nói, vậy tại sao lại nói rằng “những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói rằng ‘Thế giới này là hữu biên, có giới hạn’, lời nói của họ là sai” và các lời phủ định ba luận thuyết trước đó được nói đến?
Purimavādattayassa tena yathādhippetappakāravilakkhaṇabhāvato.
Because the first three views were distinct from the mode intended by him.
Vì ba luận thuyết trước đó có đặc tính khác với điều được luận thuyết đó mong muốn.
Teneva hi kāraṇena tathā paṭikkhepo vutto, na pana tassa antānantikattābhāvena, na ca pariyantarahitadiṭṭhivācāhi paṭikkhepena, avassañcetaṃ evameva ñātabbaṃ.
It is for that very reason that such a rejection was stated, not due to his non-finite-infinitist nature, nor by a rejection based on views and expressions without limit; and this must necessarily be understood precisely in this way.
Vì lý do đó mà sự phủ định đã được nói như vậy, chứ không phải vì nó không phải là hữu biên-vô biên, cũng không phải bằng cách phủ định bằng những lời nói có quan điểm không có giới hạn, và điều này nhất định phải được hiểu như vậy.
Aññathā hesa amarāvikkhepapakkhaññeva bhajeyya catutthavādo.
Otherwise, this fourth view would simply fall into the category of 'eel-wrigglers' (amarāvikkhepavāda).
Nếu không, luận thuyết thứ tư này sẽ chỉ thuộc về phe Amarāvikkhepa.
Na hi antatāanantatātadubhayavinimutto attano pakāro atthi, takkīvādī ca yuttimaggakoyeva.
For there is no type of self that is free from finiteness, infiniteness, and both; and the logician's view is indeed one that follows the path of reason.
Thật vậy, không có loại tự ngã nào thoát ly khỏi hữu biên, vô biên và cả hai điều đó, và người theo luận lý chỉ là người theo con đường hợp lý.
Kālabhedavasena ca ekasmimpi loke tadubhayaṃ no na yujjatīti.
And it is not impossible for both of these (finiteness and infiniteness) to apply to a single world by way of temporal distinction.
Và cả hai điều đó (hữu biên và vô biên) không phải là không phù hợp trong một thế giới theo cách phân biệt thời gian.
Bhavatu tāva pacchimavādīdvayassa antānantikabhāvo yutto antānantānaṃ vasena ubhayavisayattā tesaṃ vādassa.
Let the finite-infinitist nature of the two later proponents be fitting, for their views have both the finite and infinite as their subject.
Hãy để trạng thái hữu biên-vô biên của hai luận thuyết cuối cùng là phù hợp, vì luận thuyết của họ có đối tượng là cả hai theo cách hữu biên và vô biên.
Kathaṃ pana purimavādīdvayassa paccekaṃ antānantikabhāvo yutto siyā ekekavisayattā tesaṃ vādassāti?
But how can the finite-infinitist nature of the two earlier proponents be fitting individually, given that their views each have only one subject?
Nhưng tại sao trạng thái hữu biên-vô biên lại phù hợp với từng luận thuyết trong hai luận thuyết đầu tiên, khi luận thuyết của họ chỉ có một đối tượng?
Vuccate – samudāye pavattamāna-saddassa avayavepi upacāravuttito.
It is said: due to the metaphorical application of a term that applies to a whole, to its parts.
Được nói rằng – do từ ngữ được sử dụng theo nghĩa ẩn dụ đối với từng bộ phận, trong khi nó được sử dụng cho toàn bộ.
Samuditesu hi antānantavādīsu pavattamāno antānanti ka-saddo tattha niruḷhatāya tadavayavesupi paccekaṃ antānantikavādīsu pavattati yathā ‘‘arūpajjhānesu paccekaṃ aṭṭhavimokkhapariyāyo’’, yathā ca ‘‘loke sattāsayo’’ti.
For the term 'finite-infinitist,' which applies to the combined finite-infinitist proponents, is, due to common usage in that context, applied to their individual parts, the finite-infinitist proponents, just as the phrase “eight vimokkha-pariyāyas for each of the formless jhānas,” or just as “sentient beings in the world.”
Thật vậy, từ ngữ antānantika, vốn được sử dụng cho những người theo luận thuyết hữu biên-vô biên hợp lại, được sử dụng cho từng người theo luận thuyết hữu biên-vô biên riêng lẻ do tính chất đã được thiết lập ở đó, giống như “tám giải thoát được nói đến riêng lẻ trong các thiền vô sắc”, và giống như “sở y của chúng sinh trong thế giới”.
Atha vā abhinivesato purimakāle pavattavitakkavasena ayaṃ tattha vohāro kato.
Alternatively, this usage in that context was made based on the thoughts that arose during the earlier period of firm conviction.
Hoặc là, cách dùng từ này được tạo ra ở đó theo cách suy nghĩ đã phát sinh trong thời gian trước do sự chấp trước.
Tesañhi diṭṭhigatikānaṃ tathārūpacetosamādhisamadhigamato pubbakāle ‘‘antavā nu kho ayaṃ loko, udāhu anantavā’’ti ubhayākārāvalambino vitakkassa vasena niruḷho antānantikabhāvo pacchā visesalābhena tesu antānantavādesu ekasseva vādassa saṅgahe uppannepi purimasiddharuḷhiyā vohārīyati yathā ‘‘sabbe sattā maraṇadhammā’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.133) arahati sattapariyāyo, yathā ca bhavantaragatepi maṇḍūkādivohāroti.
For those adherents of wrong views, even after attaining such concentration of mind, the finite-infinitist nature, having become established by way of thoughts that embraced both possibilities in an earlier period—“Is this world finite, or is it infinite?”—is subsequently used in common parlance, by way of established conventional usage, even when, with the attainment of specific distinction, only one of the finite-infinite views is adopted, just as in phrases like “all beings are subject to death,” or just as the term 'frog' is used even for those who have passed into another existence.
Thật vậy, trạng thái antānantika đã được thiết lập theo cách suy nghĩ phụ thuộc vào cả hai khía cạnh “Thế giới này là hữu biên hay vô biên?” trong thời gian trước khi những người theo quan điểm đó đạt được sự định tâm như vậy, và ngay cả khi sau đó chỉ một trong các luận thuyết hữu biên và vô biên được chấp nhận do đạt được sự thù thắng, nó vẫn được sử dụng theo cách đã được thiết lập trước đó, giống như trong các câu “tất cả chúng sinh đều có bản chất phải chết”, v.v., từ ngữ “chúng sinh” là phù hợp, và giống như cách dùng từ ếch, v.v., ngay cả khi đã chuyển sang kiếp khác.
54-60. Paṭibhāganimittavaḍḍhanāya heṭṭhā, upari, tiriyañca cakkavāḷapariyantagatāgatavasena antānantabhāvoti dassetuṃ ‘‘paṭibhāganimitta’’ntiādi vuttaṃ.
54-60. The phrase “paṭibhāga-nimitta” and so on is stated to show that the finite-infinite nature arises due to the expansion of the paṭibhāga-nimitta, extending downwards, upwards, and horizontally, by way of reaching and not reaching the boundary of the Cakkavāḷa.
54-60. Để chỉ ra rằng trạng thái hữu biên và vô biên là do sự đến và đi đến tận cùng của các cõi luân hồi, theo chiều dưới, trên và ngang, do sự tăng trưởng của tướng đối phần, nên đã nói “tướng đối phần”, v.v..
Nti paṭibhāganimittaṃ.
The word 'nti' means the paṭibhāga-nimitta.
Nti là tướng đối phần.
Uddhamadho avaḍḍhetvā tiriyaṃ vaḍḍhetvāti etthāpi ‘‘cakkavāḷapariyantaṃ katvā’’ti adhikāravasena yojetabbaṃ.
In the phrase “without expanding upwards or downwards, but expanding horizontally,” the phrase “making the boundary of the Cakkavāḷa” should also be understood as implied by the context.
Ở đây, trong câu “không tăng trưởng theo chiều trên và dưới mà tăng trưởng theo chiều ngang”, cũng phải hiểu theo nghĩa “làm cho đến tận cùng của các cõi luân hồi”.
Vuttanayenāti ‘‘takkayatīti takkī’’tiādinā (dī. ni. aṭṭha. 1.34) saddato, ‘‘catubbidho takkī’’tiādinā (dī. ni. aṭṭha. 1.34) atthato ca sassatavāde vuttanayena.
By “the method described” means the method described in the eternalist view (sassatavāda) both linguistically, as in “takkī is one who speculates,” and semantically, as in “the logician (takkī) is of four types.”
Theo cách đã nói là theo cách đã nói trong luận thuyết thường kiến, cả về mặt từ ngữ “người suy luận là nhà luận lý”, v.v., và về mặt ý nghĩa “nhà luận lý có bốn loại”, v.v..
Diṭṭhapubbānusārenāti dassanabhūtena viññāṇena upaladdhapubbassa antavantādino anussaraṇena, evañca katvā anussutitakkīsuddhatakkīnampi idha saṅgaho siddho hoti.
Following what was seen before means by recollecting what was previously apprehended by consciousness, which is seeing, such as having an end, etc. And having done this, the inclusion of anussuti-takkī and suddha-takkī is also established here.
Theo những gì đã thấy trước là do nhớ lại những gì đã được nhận thức trước đó bằng thức giác, chẳng hạn như hữu biên, và do đó, sự bao gồm các nhà luận lý theo truyền thuyết và các nhà luận lý thuần túy cũng được thiết lập ở đây.
Atha vā diṭṭhaggahaṇeneva ‘‘naccagītavāditavisūkadassanā’’tiādīsu (dī. ni. 1.10, 194) viya sutādīnampi gahitabhāvo veditabbo.
Or, by merely taking the word 'seeing' (diṭṭha), it should be understood that hearing and so forth are also included, as in phrases like "seeing dancing, singing, music, and shows."
Hoặc là, phải hiểu rằng chỉ bằng cách nắm giữ cái thấy, thì những điều đã nghe, v.v., cũng được nắm giữ, giống như trong các câu “thấy các trò ca múa nhạc kịch”, v.v..
‘‘Antavā’’tiādinā icchitassa attano sabbadābhāvaparāmasanavaseneva imesaṃ vādānaṃ pavattanato sassatadiṭṭhisaṅgaho daṭṭhabbo.
By the phrase "having an end" and so forth, since these views arise primarily from reflecting on the self as always existing, they should be understood as included in the sassata-diṭṭhi (eternalism).
Phải thấy rằng sự bao gồm quan điểm thường kiến là do sự phát sinh của các luận thuyết này chỉ theo cách xem xét sự tồn tại vĩnh viễn của tự ngã mong muốn bằng “hữu biên”, v.v..
Tathā hi vakkhati ‘‘satteva ucchedadiṭṭhiyo, sesā sassatadiṭṭhiyo’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.97, 98).
For it will be said: "There are only seven uccheda-diṭṭhis (annihilationist views); the rest are sassata-diṭṭhis (eternalist views)."
Thật vậy, sẽ nói rằng “chỉ có bảy quan điểm đoạn kiến, còn lại là thường kiến”.
61. Na maratīti ‘‘evamevā’’ti sanniṭṭhānābhāvena na upacchijjati, anekantikāyeva hotīti vuttaṃ hoti.
61. Does not die means that it is not cut off due to the absence of a conclusive determination like "it is just so"; it is said to be simply indeterminate.
61. Na marati có nghĩa là không bị cắt đứt do không có sự kết luận “chỉ như vậy”, mà chỉ là không nhất định.
Pariyantarahitāti osānavigatā, aniṭṭhaṅgatāti attho.
Without limit means free from conclusion, meaning not having come to an end.
Pariyantarahitā có nghĩa là không có giới hạn, không có kết thúc.
Vividhoti ‘‘evampi me no’’tiādinā nānappakāro.
Various means of many kinds, as in "it is not so for me either."
Vividho có nghĩa là đa dạng, “đối với tôi cũng không như vậy”, v.v..
Khepoti sakavādena paravādānaṃ khipanaṃ.
Confusion (khepa) means the rejection of others' views by one's own view.
Khepo là sự bác bỏ các luận thuyết khác bằng luận thuyết của mình.
Ko paneso amarāvikkhepoti?
What, then, is this amarāvikkhepa?
Vậy Amarāvikkhepa này là gì?
Tathāpavatto diṭṭhippadhāno tādisāya vācāya samuṭṭhāpako cittuppādoyeva.
It is precisely the thought-moment (cittuppāda) that, being thus arisen and dominated by wrong view, gives rise to such speech.
Chính là tâm sở phát sinh lời nói như vậy, với quan điểm là chủ yếu, đã diễn ra như thế.
Amarāya diṭṭhiyā, vācāya ca vikkhipanti, vividhamapanentīti vā amarāvikkhepino, teyeva ‘‘amarāvikkhepikā’’tipi yujjati.
Or, those who confuse and variously reject (apanenti) with an indeterminate (amarā) view and speech are called amarāvikkhepino; they are also appropriately called "amarāvikkhepikā."
Hoặc là, những người bác bỏ, loại bỏ một cách đa dạng bằng quan điểm và lời nói không có giới hạn, được gọi là amarāvikkhepino, và chính họ cũng được gọi là amarāvikkhepikā.
‘‘Macchajāti’’ cceva avatvā ‘‘ekā’’ti vadanto macchajātiviseso esoti dasseti.
By saying "one" without merely saying "fish species," it shows that this is a specific type of fish species.
Việc nói ekā mà không nói macchajāti chỉ ra rằng đây là một loại cá đặc biệt.
Ito cito ca sandhāvati ekasmiṃ sabhāve anavaṭṭhānato.
It runs here and there because it does not remain fixed in one state.
Chạy từ đây đến đó là do không ổn định trong một bản chất.
Yathā gāhaṃ na upagacchati, tathā sandhāvanato, etena amarāya vikkhepo tathā, so viyāti amarāvikkhepoti atthamāha ‘‘sā ummujjananimujjanādivasenā’’tiādinā vikkhepapadatthena upamitattā.
Just as it does not come to a grasp (gāhaṃ na upagacchati) due to running about, by this, the confusion of the amarā (fish) is such, and it is like that fish, hence it is called amarāvikkhepa; this meaning is stated by the word 'confusion' (vikkhepa) being compared, as in "that (fish) by way of surfacing and diving," and so forth.
Do chạy như vậy mà không bị bắt giữ, điều này nói lên ý nghĩa rằng sự bác bỏ của Amarā là như vậy, giống như vậy, nên được gọi là amarāvikkhepo, vì nó được so sánh với ý nghĩa của từ vikkhepa qua cách nói “do sự nổi lên và lặn xuống”, v.v..
Ayameva hi attho ācariyasāriputtattherenāpi sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 1.tatiyasaṅgītikathāvaṇṇanā) vutto.
Indeed, this very meaning was also stated by the Elder Ācariya Sāriputta in the Sāratthadīpanī.
Thật vậy, ý nghĩa này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta Ācariya nói đến trong Sāratthadīpanī.
Amarā viya vikkhepo amarāvikkhepoti keci.
Some say that confusion (vikkhepa) like the amarā (fish) is amarāvikkhepa.
Một số người nói rằng sự bác bỏ giống như Amarā là Amarāvikkhepa.
Atha vā amarā viya vikkhipantīti amarāvikkhepino, teyeva amarāvikkhepikā.
Or, those who confuse (vikkhipanti) like the amarā (fish) are amarāvikkhepino; they are also called amarāvikkhepikā.
Hoặc là, những người bác bỏ giống như Amarā được gọi là amarāvikkhepino, và chính họ cũng được gọi là amarāvikkhepikā.
62. Vikkhepavādino uttarimanussadhamme, abyākatadhamme ca (akusaladhammepi dī. ni. ṭī. 1.62) sabhāvabhedavasena paṭivijjhituṃ ñāṇaṃ natthīti kusalākusalapadānaṃ kusalākusalakammapathavaseneva attho vutto.
62. Because the vikkhepavādins (sceptics) lack the knowledge to penetrate the supra-human states (uttarimanussadhamma) and indeterminate states (abyākatadhamma) (and also unwholesome states), according to the distinction of their nature, the meaning of the terms 'wholesome' (kusala) and 'unwholesome' (akusala) is stated solely in terms of wholesome and unwholesome courses of action (kammpatha).
62. Đối với người chủ trương phân tán (Vikkhepavādī), không có tuệ giác để thấu hiểu các pháp siêu nhân (uttarimanussadhamma) và các pháp vô ký (abyākatadhamma) theo sự khác biệt về bản chất. Vì vậy, ý nghĩa của các từ thiện (kusala) và bất thiện (akusala) chỉ được nói đến theo phương diện các nghiệp đạo thiện và bất thiện.
Vighāto vihesā kāyikadukkhaṃ ‘‘vippaṭisāruppattiyā’’ti domanassassa hetubhāvena vacanato, tenāha ‘‘dukkhaṃ bhaveyyā’’ti.
Affliction (vighāta) is harm, physical suffering, because it is spoken of as the cause of mental distress (domanassa) by "the arising of remorse" (vippaṭisāruppattiyā); therefore, it is said, "there would be suffering."
Vighāta (sự làm hại) là sự quấy nhiễu, là khổ đau thân thể; vì được nói là nguyên nhân của sự ưu phiền (domanassa) do sự phát sinh của sự hối hận (vippaṭisāruppatti), nên mới nói là “sẽ có khổ đau”.
Musāvādeti nimitte bhummavacanaṃ, nissakkatthe vā.
In false speech (musāvāde) is the locative case indicating a sign, or in the sense of separation.
Từ musāvāda (nói dối) là cách dùng ngữ pháp chỉ nơi chốn (bhummavacana) cho một dấu hiệu, hoặc theo nghĩa của giới từ “từ” (nissakka).
Musāvādahetu, musāvādato vā ottappena ceva hiriyā cāti attho.
The meaning is: due to false speech, or from false speech, by fear of wrongdoing (ottappa) and by shame (hiri).
Ý nghĩa là do nguyên nhân nói dối, hoặc từ sự nói dối, do sự hổ thẹn (ottappa) và sự ghê tởm (hiri).
Kīdisaṃ amarāvikkhepamāpajjatīti āha ‘‘apariyantavikkhepa’’nti, tena amarāsadisavikkhepasaṅkhātaṃ dutiyanayaṃ nivatteti.
To the question of what kind of amarāvikkhepa one falls into, it is said, "unlimited confusion" (apariyantavikkhepaṃ), which refutes the second method, which is described as confusion similar to the amarā fish.
Khi được hỏi loại phân tán không xác định (amarāvikkhepa) nào được đạt đến, thì nói “sự phân tán vô biên” (apariyantavikkhepa). Điều đó bác bỏ phương pháp thứ hai, tức là sự phân tán giống như cá amarā.
Yathāvutte hi nayadvaye paṭhamanayavasenāyamattho dassito, dutiyanayavasena pana amarāsadisavikkhepaṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ kusalanti puṭṭho’’tiādivacanaṃ vakkhati.
Indeed, in the two methods mentioned, this meaning is shown according to the first method; but to show confusion similar to the amarā fish according to the second method, the statement "when asked 'is this wholesome?'" and so forth will be made.
Trong hai phương pháp đã nêu trên, ý nghĩa này được trình bày theo phương pháp thứ nhất; còn theo phương pháp thứ hai, để trình bày sự phân tán giống như cá amarā, sẽ nói lời “khi được hỏi đây là thiện” v.v.
‘‘Evantipi me no’’ti yaṃ tayā puṭṭhaṃ, taṃ evantipi me laddhi no hotīti attho.
"It is not so for me either" means that what you asked, that view is not so for me either.
“Đối với tôi, điều đó cũng không phải vậy” (evantipi me no) có nghĩa là: điều mà bạn đã hỏi, đối với tôi, tín điều đó cũng không phải là như vậy.
Evaṃ sabbattha yathārahaṃ.
Thus, everywhere, as appropriate.
Cứ như vậy, ở mọi nơi, tùy theo sự thích hợp.
Aniyamitavikkhepoti sassatādīsu ekasmimpi pakāre aṭṭhatvā vikkhepakaraṇaṃ, paravādinā yasmiṃ kismiñci pakāre pucchite tassa paṭikkhepavikkhepoti vuttaṃ hoti.
Unfixed confusion (aniyamitavikkhepa) means causing confusion without being established in any one way, such as eternalism; it means that when questioned by an opponent about any particular way, one rejects that view with confusion.
Sự phân tán không xác định (aniyamitavikkhepa) là sự phân tán mà không đứng vững ở bất kỳ một phương cách nào trong các quan điểm thường hằng (sassata) v.v., có nghĩa là khi bị đối phương hỏi về bất kỳ phương cách nào, thì đó là sự phân tán từ chối phương cách đó.
Atha vā apariyantavikkhepadassanaṃyeva aṭṭhakathāyaṃ kataṃ ‘‘evantipi me noti aniyamitavikkhepo’’tiādinā, ‘‘idaṃ kusalanti vā akusalanti vā puṭṭho’’tiādinā ca.
Or, the demonstration of unlimited confusion itself is made in the commentary by "it is not so for me either, thus unfixed confusion" and so forth, and by "when asked 'is this wholesome or unwholesome?'" and so forth.
Hoặc, sự trình bày về sự phân tán vô biên (apariyantavikkhepa) đã được thực hiện trong Chú Giải bằng cách nói “đối với tôi, điều đó cũng không phải vậy, đó là sự phân tán không xác định” v.v., và bằng cách nói “khi được hỏi đây là thiện hay bất thiện” v.v.
‘‘Evantipi me no’’tiādinā hi aniyametvā, niyametvā ca sassatekaccasassatucchedatakkīvādānaṃ paṭisedhanena taṃ taṃ vādaṃ paṭikkhipateva apariyantavikkhepavādattā.
Indeed, by rejecting the views of eternalists, partial eternalists, annihilationists, and sophists, both by not determining and by determining with "it is not so for me either" and so forth, one rejects those respective views because of being a proponent of unlimited confusion.
Thật vậy, bằng cách nói “đối với tôi, điều đó cũng không phải vậy” v.v., và bằng cách từ chối các quan điểm thường hằng (sassata), bán thường hằng (ekaccasassata), đoạn diệt (uccheda) và suy luận (takki) một cách không xác định và xác định, thì do là người chủ trương phân tán vô biên, người đó bác bỏ các quan điểm đó.
‘‘Amarāvikkhepino’’ti dassetvā attanā pana anavaṭṭhitavādattā na kismiñci pakkhe avatiṭṭhatīti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘sayaṃ pana idaṃ…pe… na byākarotī’’ti āha.
Having shown them to be "amarāvikkhepino," to demonstrate the meaning that one does not stand on any side due to one's own unfixed views, it is said, "but one does not declare this... etc."
Sau khi trình bày “những người phân tán như cá amarā”, để trình bày ý nghĩa rằng do quan điểm của mình không kiên định, người đó không đứng vững ở bất kỳ phe nào, nên nói “tự mình thì điều này…v.v… không tuyên bố”.
Idāni kusalādīnaṃ abyākaraṇena tadeva anavaṭṭhānaṃ vibhāveti ‘‘idaṃ kusalanti puṭṭho’’tiādinā.
Now, by not declaring kusalā (wholesome actions) and so on, he clarifies that very instability with "When asked, 'Is this wholesome?'" and so forth.
Bây giờ, bằng cách không tuyên bố về thiện (kusala) v.v., điều không kiên định đó được giải thích rõ bằng cách nói “khi được hỏi đây là thiện” v.v.
Tenevāha ‘‘ekasmimpi pakkhe na tiṭṭhatī’’ti.
Therefore, he says, "He does not stand in any one position."
Chính vì vậy, mới nói “không đứng vững ở bất kỳ phe nào”.
Kiṃ no noti te laddhīti neva na hotīti tava laddhi hoti kinti attho.
"Is 'It is not not' your view?" means, "Is it your view that it is not not?"
“Có phải tín điều của bạn là không phải không?” (Kiṃ no noti te laddhī) có nghĩa là: có phải tín điều của bạn là không phải không?
No notipi me noti neva na hotītipi me laddhi no hoti.
"Neither is 'It is not not' my view" means, "It is not my view that it is not not."
“Đối với tôi, điều không phải không cũng không phải vậy” (No notipi me no) có nghĩa là: đối với tôi, tín điều không phải không cũng không phải vậy.
63. Attano paṇḍitabhāvavisayānaññeva rāgādīnaṃ vasena yojanaṃ kātuṃ ‘‘ajānantopī’’tiādimāha.
63. He says "even though he does not know" and so on, in order to make a connection regarding rāga and so on, which are solely within the domain of one's own wisdom.
63. Để thực hiện sự liên kết theo các dục vọng (rāga) v.v., vốn là đối tượng của trạng thái trí tuệ của mình, nên nói “dù không biết” v.v.
Sahasāti anupadhāretvā vegena.
Sahasā means without due consideration, with haste.
Sahasā (vội vàng) là nhanh chóng mà không suy xét.
‘‘Bhadramukhāti paṇḍitānaṃ samudāciṇṇamālapanaṃ, sundaramukhāti attho.
"Bhadramukhā" is a customary address for the wise, meaning "O good-faced one."
“Bhadramukhā” (thưa các vị mặt tốt) là cách xưng hô thông thường của những người trí tuệ, có nghĩa là “những người có khuôn mặt đẹp”.
Tatthāti tasmiṃ byākaraṇe, nimitte cetaṃ bhummaṃ.
"Tatthā" refers to that declaration; this is the locative case indicating cause.
Tatthā (ở đó) là trong lời tuyên bố đó, đây là cách dùng ngữ pháp chỉ nơi chốn (bhūmavacana) cho một dấu hiệu.
Chandarāgapadānaṃ samānatthabhāvepi vikappanajotakena vā-saddena yogyattā gobalībaddādinayena bhinnatthatāva yuttāti āha ‘‘chando dubbalarāgo, rāgo balavarāgo’’ti.
Even though the terms chanda and rāga have the same meaning, due to the suitability of the particle vā which indicates distinction, it is appropriate that they have different meanings, like in the case of "cows and oxen," and so he says, "Chanda is weak desire, rāga is strong desire."
Mặc dù các từ chanda (ý muốn) và rāga (tham ái) có cùng ý nghĩa, nhưng do sự phù hợp với từ vā (hoặc) biểu thị sự lựa chọn, nên sự khác biệt về ý nghĩa theo cách dùng từ như gobalībaddā (bò và trâu) là hợp lý, vì vậy nói “chanda là tham ái yếu, rāga là tham ái mạnh”.
Dosapaṭighesupi eseva nayo.
The same method applies to dosa and paṭigha.
Đối với dosapaṭigha (sân hận và ác ý) cũng theo phương pháp tương tự.
Ettakampi nāmāti ettha api-saddo sampiṇḍane vattati, nāma-saddo garahāyaṃ.
In "ettakampi nāmā," the word api is used for inclusion, and nāma for censure.
Ở đây, từ api trong ettakampi nāmā (thậm chí chừng này) có nghĩa là sự tổng hợp, và từ nāma có nghĩa là sự khiển trách.
Na kevalaṃ ito uttaritarameva, atha kho ettakampi na jānāmi nāma, pageva taduttarijānaneti attho.
It means, "Not only do I not know what is superior to this, but I do not even know this much, let alone knowing what is superior to it."
Không chỉ là điều cao hơn thế này, mà tôi còn không biết chừng này, nói gì đến việc biết điều cao hơn nữa.
Parehi katasakkārasamānavisayānaṃ pana rāgādīnaṃ vasena ayaṃ yojanā – kusalākusalaṃ yathābhūtaṃ apajānantopi yesamahaṃ samavāyena kusalameva ‘‘kusala’’nti, akusalameva ‘‘akusala’’nti ca byākareyyaṃ, tesu tathā byākaraṇahetu ‘‘aho vata re paṇḍito’’ti sakkārasammānaṃ karontesu mama chando vā rāgo vā assāti.
However, this application is made in terms of rāga and so on, which are the objects of honor and respect shown by others: "Even though I do not know wholesome and unwholesome as they truly are, if I were to declare to those with whom I associate that only the wholesome is 'wholesome' and only the unwholesome is 'unwholesome,' and if they were to honor and respect me, saying, 'Oh, what a wise person this is!' then I would have chanda or rāga."
Tuy nhiên, sự liên kết này theo các dục vọng (rāga) v.v., vốn là đối tượng của sự tôn kính và trọng vọng do người khác thực hiện, là như sau: Dù tôi không biết thiện (kusala) và bất thiện (akusala) như bản chất thật của chúng, nhưng nếu tôi tuyên bố thiện là thiện, bất thiện là bất thiện một cách phù hợp với những người mà tôi tuyên bố như vậy, thì khi họ tôn kính và trọng vọng tôi mà nói “Ôi, thật là một người trí tuệ!”, thì đối với tôi, có thể có ý muốn (chanda) hoặc tham ái (rāga) đối với điều đó.
Dosapaṭighesupi vuttavipariyāyena yojetabbaṃ.
In the case of dosa and paṭigha, it should be applied in the opposite way to what has been said.
Đối với dosapaṭigha (sân hận và ác ý) cũng phải liên kết theo cách ngược lại với điều đã nói.
‘‘Taṃ mamassa upādānaṃ, so mamassa vighāto’’ti idaṃ abhidhammanayena (dha. sa. 1219 ādayo) yathālābhavacanaṃ yathāsambhavaṃ yojetabbanti āha ‘‘chandarāgadvaya’’ntiādi.
The statement "That would be my upādāna, that would be my vexation" is a conventional expression according to Abhidhamma, and it should be applied as appropriate, so he says, "the pair of chanda-rāga" and so on.
Lời “Điều đó sẽ là sự chấp thủ (upādāna) của tôi, điều đó sẽ là sự làm hại (vighāta) của tôi” này, theo phương pháp Abhidhamma, là một cách diễn đạt tùy theo sự có được, phải được liên kết tùy theo khả năng, vì vậy nói “cặp chandarāga” v.v.
Taṇhādiṭṭhiyo eva hi ‘‘upādāna’’nti abhidhamme vuttā (dha. sa. 1219 ādayo) idāni suttantanayena avisesayojanaṃ dasseti ‘‘ubhayampi vā’’tiādinā.
Indeed, in the Abhidhamma, taṇhā and diṭṭhi are referred to as upādāna; now, he shows the undifferentiated application according to the Suttanta method with "or both."
Thật vậy, trong Abhidhamma, chính tham ái (taṇhā) và tà kiến (diṭṭhi) được gọi là “chấp thủ” (upādāna). Bây giờ, theo phương pháp kinh điển, sự liên kết không phân biệt được trình bày bằng cách nói “cả hai cũng vậy” v.v.
Suttante hi dosopi ‘‘upādāna’’nti vutto ‘‘kodhupādānavinibandhā vighātaṃ āpajjantī’’tiādīsu (dī. ni. ṭī. 1.63) ‘‘ubhayampī’’ti ca atthato vuttaṃ, na saddato catunnampi saddānamatthadvayavācakattā.
In the Suttanta, dosa is also called upādāna in passages like "beings afflicted by the fetters of the upādāna of anger fall into vexation" and so on. And "both" is stated in meaning, not in word, because all four terms (chanda, rāga, dosa, paṭigha) denote two meanings.
Thật vậy, trong kinh điển, sân hận (dosa) cũng được gọi là “chấp thủ” (upādāna) trong các đoạn như “những người bị trói buộc bởi sự chấp thủ sân hận sẽ rơi vào sự làm hại” v.v. Và “cả hai cũng vậy” được nói theo nghĩa, chứ không phải theo từ, vì cả bốn từ đều biểu thị hai ý nghĩa.
Daḷhaggahaṇanti amuñcanaggahaṇaṃ.
Daḷhaggahaṇa means unyielding grasping.
Daḷhaggahaṇa (sự nắm giữ chắc chắn) là sự nắm giữ không buông bỏ.
Paṭighopi hi ārammaṇaṃ na muñcati upanāhādivasena pavattanato, lobhasseva upādānabhāvena pākaṭattā dosassāpi upādānabhāvaṃ dassetuṃ idaṃ vuttaṃ.
Aversion (paṭigha) also does not release its object, as it occurs in the manner of forming grudges and so forth. This is stated to show that aversion (dosa) is also a form of clinging, since clinging as an aspect of greed (lobha) is already evident.
Thật vậy, sự ác ý (paṭigha) cũng không buông bỏ đối tượng vì nó hoạt động theo cách nuôi dưỡng thù hận v.v. Điều này được nói ra để trình bày rằng sân hận (dosa) cũng là sự chấp thủ (upādāna), vì sự chấp thủ của tham lam (lobha) là điều hiển nhiên.
Vihananaṃ vihiṃsanaṃ vibādhanaṃ.
Vihananaṃ (destroying) is harming, oppressing.
Vihananaṃ (sự làm hại) là sự gây tổn thương, sự quấy phá.
Rāgopi hi pariḷāhavasena sāraddhavuttitāya nissayaṃ vihanati.
Indeed, lust (rāga) also torments its support through its agitated state, which is characterized by intense burning.
Thật vậy, tham ái (rāga) cũng làm hại chủ thể (nissaya) do tính chất bồn chồn của nó theo cách thiêu đốt.
‘‘Rāgo hī’’tiādinā rāgadosānaṃ upādānabhāve visesadassanamukhena tadatthasamatthanaṃ.
By saying “Rāgo hi” and so forth, the meaning of lust and aversion as clinging is established by showing a distinction in their nature as clinging.
Bằng cách nói “Thật vậy, tham ái” v.v., là sự củng cố ý nghĩa đó thông qua việc trình bày sự khác biệt trong trạng thái chấp thủ của tham ái (rāga) và sân hận (dosa).
Vināsetukāmatāya ārammaṇaṃ gaṇhātīti sambandho.
The connection is that one grasps the object with the desire to destroy it.
Sự liên kết là: nó nắm giữ đối tượng với ý muốn hủy diệt.
Itīti tasmā gahaṇavihananato.
Iti (thus) refers to the grasping and tormenting.
Iti (vì vậy) là vì sự nắm giữ và sự làm hại đó.
64. Paḍati sabhāvadhamme jānāti, yathāsabhāvaṃ vā gacchatīti paṇḍā, sā yesaṃ te paṇḍitāti atthaṃ dasseti ‘‘paṇḍiccenā’’tiādinā.
64. The meaning is shown by “paṇḍiccenā” and so forth: that which understands natural phenomena, or proceeds according to its nature, is paṇḍā (wisdom), and those who possess it are paṇḍita (wise).
Paṇḍā là biết các pháp bản chất, hoặc đi theo bản chất thật, vì vậy những người có paṇḍā được gọi là paṇḍita. Ý nghĩa này được trình bày bằng cách nói “bằng trí tuệ” (paṇḍiccenā) v.v.
Paṇḍitassa bhāvo paṇḍiccaṃ, paññā.
The state of a paṇḍita is paṇḍiccaṃ, which means wisdom (paññā).
Trạng thái của người trí tuệ là paṇḍiccaṃ, tức là tuệ giác (paññā).
Yena hi dhammena pavattinimittabhūtena yutto ‘‘paṇḍito’’ti vuccati, soyeva dhammo paṇḍiccaṃ. Tena sutacintāmayapaññā vuttā tāsameva visayabhāvato.
Indeed, the quality (dhamma) by which a person endowed with the cause for occurrence is called a “paṇḍita” is itself paṇḍiccaṃ. By this, the wisdom born of learning and contemplation is meant, as those are its sphere.
Thật vậy, pháp mà người ta được gọi là “paṇḍita” (người trí tuệ) khi được kết hợp với nó như một dấu hiệu của sự tồn tại, chính pháp đó là paṇḍiccaṃ. Bằng cách đó, tuệ giác phát sinh từ sự nghe (sutamayā-paññā) và tuệ giác phát sinh từ sự suy tư (cintāmayā-paññā) được nói đến, vì chúng là đối tượng của chính những tuệ giác đó.
Samāpattilābhino hi bhāvanāmayapaññā.
For those who attain jhāna, there is wisdom born of meditation.
Thật vậy, tuệ giác của người đạt được các thành tựu (samāpatti) là tuệ giác phát sinh từ sự tu tập (bhāvanāmayā-paññā).
‘‘Nipuṇā’’ti iminā pana kammanibbattaṃ paṭisandhipaññāsaṅkhātaṃ sābhāvikañāṇaṃ vuttanti āha ‘‘saṇhasukhumabuddhino’’ti.
However, by ‘‘nipuṇā’’ (subtle), the natural knowledge, which is the rebirth-linking wisdom produced by kamma, is meant. Thus, he says ‘‘saṇhasukhumabuddhino’’ (having subtle and delicate intellect).
Tuy nhiên, bằng từ “nipuṇā” (tinh tế), trí tuệ bẩm sinh được nói đến, tức là tuệ giác tái sinh (paṭisandhi-paññā) do nghiệp tạo ra, vì vậy nói “những người có trí tuệ tinh tế và vi tế”.
Atthantaranti atthanānattaṃ, atthameva vā.
Atthantaraṃ means diversity of meaning, or simply the meaning itself.
Atthantaraṃ (ý nghĩa khác) là sự đa dạng về ý nghĩa, hoặc chỉ là ý nghĩa.
‘‘Viññātaparappavādā’’ti etena kata-saddassa kiriyāsāmaññavācakattā ‘‘katavijjo’’tiādīsu viya kata-saddo ñāṇānuyuttataṃ vadatīti dasseti.
By ‘‘viññātaparappavādā’’ (those who understand the doctrines of others), it is shown that the word kata, being a general verb, indicates expertise in knowledge, as in ‘‘katavijjo’’ (one who has mastered knowledge) and so forth.
Bằng từ “viññātaparappavādā” (đã biết các quan điểm của người khác), điều này cho thấy rằng từ kata (đã làm), do có nghĩa là chung cho hành động, nên trong các trường hợp như “katavijjo” (người đã thành thạo tri thức) v.v., từ kata biểu thị sự gắn bó với tri thức.
‘‘Katavādaparicayā’’ti etena pana ‘‘katasippo’’tiādīsu viya samudāciṇṇavādataṃ.
By ‘‘katavādaparicayā’’ (those familiar with doctrines), it is shown that it signifies familiarity with doctrines, as in ‘‘katasippo’’ (one who has mastered a craft) and so forth.
Tuy nhiên, bằng từ “katavādaparicayā” (đã quen thuộc với các quan điểm), điều này cho thấy sự quen thuộc với các quan điểm, giống như trong các trường hợp như “katasippo” (người đã thành thạo nghề) v.v.
Ubhinnamantarā pana samuccayadvayena sāmaññaniddesaṃ, ekasesaṃ vāti daṭṭhabbaṃ.
However, between these two, either a general designation through two conjunctions, or an ellipsis, should be understood.
Tuy nhiên, giữa hai điều này, phải hiểu là một sự chỉ định chung bằng hai sự tổng hợp, hoặc một sự đồng nhất hóa.
Vālavedhīnaṃ rūpaṃ sabhāvo viya rūpametesanti vālavedhirūpāti āha ‘‘vālavedhidhanuggahasadisā’’ti.
Like the nature of hair-splitters, such is their nature, thus they are vālavedhirūpā (like hair-splitters). This is said by ‘‘vālavedhidhanuggahasadisā’’ (like archers who split hairs).
Nói “vālavedhidhanuggahasadisā” (giống như những cung thủ bắn xuyên qua sợi lông) có nghĩa là: hình dạng của họ giống như bản chất của những người bắn xuyên qua sợi lông, tức là họ có bản chất giống như những người bắn xuyên qua sợi lông.
Satadhā bhinnassa vālaggassa aṃsukoṭivedhakadhanuggahasadisāti attho.
The meaning is: they are like archers who can penetrate the tip of a hair split a hundred times.
Ý nghĩa là giống như những cung thủ có thể bắn xuyên qua đầu mút của một sợi lông đã được chia thành trăm phần.
Tādisoyeva hi ‘‘vālavedhī’’ti adhippeto.
Indeed, such a person is intended by the term ‘‘vālavedhī’’.
Thật vậy, “vālavedhī” (người bắn xuyên qua sợi lông) được hiểu là người như vậy.
Maññe-saddo upamājotakoti vuttaṃ ‘‘bhindantā viyā’’ti.
The word maññe (I think) indicates a simile, as stated by ‘‘bhindantā viyā’’ (as if splitting).
Từ maññe (tôi nghĩ) được nói là để biểu thị sự so sánh, như trong “như thể đang xuyên thủng”.
Paññāgatenāti paññāpabhedena, paññāya eva vā.
Paññāgatena (by wisdom) means by a distinction of wisdom, or simply by wisdom.
Paññāgatenā (bằng trí tuệ) có nghĩa là bằng sự phân loại của trí tuệ, hoặc chỉ bằng trí tuệ.
Samanuyuñjanā laddhiyā pucchā.
Samanuyuñjanā is inquiry into the doctrine.
Samanuyuñjanā là sự hỏi về tín điều.
Samanugāhanā taṃkāraṇassāti dasseti ‘‘kiṃ kusala’’ntiādinā.
Samanugāhanā is a thorough examination of its cause, as shown by ‘‘kiṃ kusalaṃ’’ (what is wholesome) and so forth.
Samanugāhanā là sự tìm hiểu nguyên nhân của điều đó, được trình bày bằng cách nói “điều gì là thiện” v.v.
Samanubhāsanāpi ovādavasena samanuyuñjanāyevāti āha ‘‘samanuyuñjeyyu’’nti.
Samanubhāsanā (discussion) is also a form of samanuyuñjanā (inquiry) in the manner of giving advice. Thus, he says ‘‘samanuyuñjeyyu’’ (should inquire).
Khuyên bảo cũng chính là tra vấn theo cách giáo huấn, nên có lời rằng: “nên tra vấn”.
‘‘Na sampāyeyya’’nti ettha da-kārassa ya-kārādesataṃ, eyya-saddassa ca sāmatthiyatthataṃ dassetuṃ ‘‘na sampādeyya’’ntiādi vuttaṃ.
In ‘‘Na sampāyeyya’’ (would not accomplish), in order to show the substitution of 'ya' for 'da' and the meaning of 'possibility' for the word 'eyya', it is said ‘‘na sampādeyya’’ (would not lead to) and so forth.
Ở đây, để chỉ ra sự thay thế chữ 'da' bằng chữ 'ya' và ý nghĩa khả năng của từ 'eyya' trong cụm từ “na sampāyeyya”, đã nói “na sampādeyya” v.v.
65-66. Mandā atikkhā paññā yassāti mandapañño, tenāha ‘‘apaññassevetaṃ nāma’’nti.
65-66. Mandapañño is one whose wisdom (paññā) is dull (mandā) and not keen (atikkhā). Therefore, it is said, "This name (mandapañña) truly belongs to one without wisdom."
65-66. Người có trí tuệ chậm chạp, không sắc bén, nên gọi là mandapañño (kẻ kém trí tuệ), vì vậy đã nói “đó là tên của người không có trí tuệ”.
‘‘Mohamūho’’ti vattabbe ha-kāralopena ‘‘momūho’’ti vuttaṃ, tañca atisayatthadīpakaṃ pariyāyadvayassa atirekatthabhāvatoti yathā ‘‘padaṭṭhāna’’nti vuttaṃ ‘‘atisammūḷho’’ti.
Where it should have been ‘‘mohamūho’’ (utterly deluded), it is stated as ‘‘momūho’’ (utterly deluded) by the elision of the letter 'h'. This intensifies the meaning, as the two terms convey an excessive sense. Thus, it is said ‘‘atisammūḷho’’ (greatly deluded) as a "footing" (padaṭṭhāna).
Đáng lẽ phải nói mohamūho nhưng đã nói momūho với sự lược bỏ chữ 'ha', và điều đó biểu thị ý nghĩa cực độ, vì hai từ đồng nghĩa này mang ý nghĩa vượt trội, như đã nói padaṭṭhāna là atisammūḷho (quá ngu si).
Siddhe hi sati punārambho niyamāya vā hoti, atthantaraviññāpanāya vā.
Indeed, when a meaning is already established, a re-initiation is either for emphasis (niyama) or for clarifying a different meaning.
Khi một điều đã được xác lập, thì việc lặp lại có thể là để khẳng định hoặc để truyền đạt một ý nghĩa khác.
Yathā pubbe kammunā āgato, tathā idhāpīti tathāgato, satto.
As he came through kamma in the past, so too here; thus, tathāgato refers to a being.
Như đã đến từ nghiệp trong quá khứ, thì nay cũng vậy, nên gọi là Tathāgata (Như Lai), chúng sinh.
Ettha ca kāmaṃ purimānampi tiṇṇaṃ kusalādidhammasabhāvānavabodhato attheva mandabhāvo, tesaṃ pana attano kusalādidhammānavabodhassa avabodhanato viseso atthīti.
Here, although there is indeed dullness (mandabhāva) even for the first three due to their inability to comprehend the true nature of wholesome and other states, there is a distinction in that they comprehend their own lack of comprehension regarding wholesome and other states.
Ở đây, dù ba loại người trước cũng có sự kém cỏi vì không thấu hiểu bản chất của các pháp thiện, v.v., nhưng họ có một điểm đặc biệt là nhận thức được sự không thấu hiểu của chính mình về các pháp thiện, v.v.
Pacchimoyeva tadabhāvato mandamomūhabhāvena vutto.
Only the last one is described as dull and utterly deluded (mandamomūhabhāvena) due to the absence of such comprehension.
Chỉ có người cuối cùng mới được gọi là kém cỏi và ngu si vì không có sự nhận thức đó.
Nanu ca pacchimassāpi attano dhammānavabodhassa avabodho atthiyeva ‘‘atthi paro loko’ti iti ce me assa, ‘atthi paro loko’ti iti te naṃ byākareyyaṃ, evantipi me no’’tiādivacanatoti?
But does not the last one also comprehend his own lack of comprehension of the Dhamma? For example, in the statement, ‘‘If I were to think, 'There is a next world,' then I would declare to you, 'There is a next world.' But I do not even think so.’’
Há chẳng phải người cuối cùng cũng có sự nhận thức về sự không thấu hiểu các pháp của chính mình sao, như trong các lời nói: “Nếu ta nghĩ rằng có thế giới bên kia, thì ta sẽ giải thích cho ngươi rằng có thế giới bên kia. Nhưng ta không nghĩ như vậy”?
Kiñcāpi atthi, na pana tassa purimānaṃ viya apariññātadhammabyākaraṇanimittamusāvādādibhāyanajigucchanākāro atthi, atha kho mahāmūḷhoyevāti tathāvesa vutto.
Although there is indeed such (comprehension), he does not have the attitude of fearing and loathing falsehoods stemming from declaring an uncomprehended Dhamma, as the former ones did. Instead, he is profoundly deluded. Therefore, he is described in that way.
Dù có, nhưng người ấy không có thái độ sợ hãi hay ghê tởm sự nói dối, v.v., do việc giải thích những điều chưa được thấu hiểu như ba loại người trước, mà chỉ là một kẻ cực kỳ ngu si, nên đã được nói như vậy.
Atha vā ‘‘evantipi me no’’tiādinā pucchāya vikkhepakaraṇatthaṃ ‘‘atthi paro loko’’ti iti ce maṃ pucchasīti pucchāṭhapanameva tena dassīyati, na attano dhammānavabodhāvabodhoti ayameva visesena ‘‘mando momūho’’ti vutto.
Alternatively, by the statement ‘‘I do not even think so’’ and so forth, he merely sets aside the question, intending to deflect the inquiry. He does not demonstrate comprehension of his own lack of understanding of the Dhamma. It is for this precise reason that he is specifically called ‘‘mando momūho’’ (dull and utterly deluded).
Hoặc, qua lời nói “ta không nghĩ như vậy” v.v., người ấy chỉ bày tỏ việc gác lại câu hỏi nhằm mục đích làm cho câu hỏi bị phân tán, chứ không phải là sự nhận thức về sự không thấu hiểu các pháp của chính mình; vì vậy, người này đặc biệt được gọi là “kẻ kém trí tuệ và ngu si tột độ”.
Teneva hi tathāvādīnaṃ sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ ārabbha ‘‘ayañca imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho’’ti (dī. ni. 1.181) vuttaṃ.
It is for this very reason that concerning Sañjaya Belaṭṭhaputta, a proponent of such views, it was said, ‘‘This one, among these recluses and brahmins, is the most foolish, the most deluded of all’’ (Dīgha Nikāya 1.181).
Chính vì thế, khi đề cập đến Sañcaya Belaṭṭhaputta, một người theo quan điểm như vậy, đã nói: “Trong số các Sa-môn và Bà-la-môn này, người này là kẻ ngu dốt nhất, ngu si tột độ nhất” (Dī. Ni. 1.181).
Tattha ‘‘atthi paro loko’’ti sassatadassanavasena, sammādiṭṭhivasena vā pucchā.
In that context, the question ‘‘atthi paro loko’’ (Is there a next world?) is either in the sense of the eternalist view (sassatadassana) or the right view (sammādiṭṭhi).
Ở đó, câu hỏi “có thế giới bên kia không” là theo quan điểm thường kiến (sassatadassana) hoặc theo chánh kiến (sammādiṭṭhi).
Yadi hi diṭṭhigatiko sassatadassanavasena puccheyya, yadi ca sammādiṭṭhiko sammādassanavasenāti dvidhāpi attho vaṭṭati.
If a person with a wrong view were to ask in the sense of eternalism, or if a person with right view were to ask in the sense of right view, both interpretations are applicable.
Nếu người theo tà kiến hỏi theo quan điểm thường kiến, và nếu người theo chánh kiến hỏi theo quan điểm chánh kiến, thì cả hai ý nghĩa đều hợp lý.
‘‘Natthi paro loko’’ti natthikadassanavasena, sammādiṭṭhivasena vā, ‘‘atthi ca natthi ca paro loko’’ti ucchedadassanavasena, sammādiṭṭhivasena vā, ‘‘nevatthi na natthi paro loko’’ti vuttapakārattayapaṭikkhepe sati pakārantarassa asambhavato atthitānatthitāhi na vattabbākāro paro lokoti vikkhepaññeva purakkhārena, sammādiṭṭhivasena vā pucchā.
‘‘Natthi paro loko’’ (There is no next world) is a question either in the sense of the annihilationist view (natthikadassana) or the right view. ‘‘Atthi ca natthi ca paro loko’’ (There is and there is not a next world) is a question either in the sense of the nihilist view (ucchedadassana) or the right view. ‘‘Nevatthi na natthi paro loko’’ (There neither is nor is not a next world) is a question based purely on equivocation, given the impossibility of another type when the three aforementioned types are rejected, or it is a question in the sense of the right view, indicating that the next world is not expressible as existing or non-existing.
“Không có thế giới bên kia” là câu hỏi theo quan điểm đoạn kiến (natthikadassana) hoặc theo chánh kiến; “có và không có thế giới bên kia” là câu hỏi theo quan điểm đoạn kiến hoặc theo chánh kiến; “không phải có cũng không phải không có thế giới bên kia” là câu hỏi ưu tiên việc làm phân tán, vì khi ba loại đã nói trên bị bác bỏ thì không thể có loại khác, hoặc là câu hỏi theo chánh kiến.
Sesacatukkattayepi vuttanayānusārena attho veditabbo.
The meaning for the remaining three sets of four should be understood according to the method explained.
Trong ba nhóm bốn loại còn lại, ý nghĩa cũng nên được hiểu theo cách đã nói.
Puññasaṅkhārattiko viya hi kāyasaṅkhārattikena purimacatukkasaṅgahito eva attho sesacatukkattayena sattaparāmāsapuññādisaphalatācodanānayena (attaparāmāsapuññādiphalatācodanānayena dī. ni. ṭī. 1.65, 66) saṅgahito.
Indeed, just as the triad of merit-formations (puññasaṅkhāra) is included in the first tetrad by the triad of bodily formations (kāyasaṅkhāra), so too is the meaning of the first tetrad included in the remaining three sets of four by the method of inquiring into the fruitfulness of meritorious deeds and other results related to speculation about the self.
Thật vậy, ý nghĩa được bao gồm trong bốn loại đầu tiên, giống như ba nhóm hành phúc, được bao gồm trong ba nhóm hành thân, được tổng hợp theo cách thức chỉ ra kết quả của các hành phúc, v.v., do sự chấp thủ vào chúng sinh (attaparāmāsa), bởi ba nhóm bốn loại còn lại (attaparāmāsapuññādiphalatācodanānayena Dī. Ni. Ṭī. 1.65, 66).
Ettha hi tatiyacatukkena puññādikammasaphalatāya, sesacatukkattayena ca sattaparāmāsatāya codanānayo vuttoti daṭṭhabbaṃ.
Here, it should be understood that the method of inquiry is described by the third tetrad for the fruitfulness of meritorious and other kammas, and by the remaining three sets of four for the speculation about the self.
Ở đây, phải hiểu rằng nhóm bốn loại thứ ba đã nói về cách thức chỉ ra kết quả của các hành phúc, v.v., và ba nhóm bốn loại còn lại đã nói về cách thức chỉ ra sự chấp thủ vào chúng sinh.
Amarāvikkhepiko pana sassatādīnaṃ attano aruccanatāya sabbattha ‘‘evantipi me no’’tiādinā vikkhepaññeva karoti.
The Amarāvikkhepika (eel-wriggler), however, in all cases, merely equivocates with ‘‘evantipi me no’’ (I do not even think so) and so forth, due to his own disapproval of eternalism and other views.
Tuy nhiên, người theo thuyết hoài nghi bất định (amarāvikkhepiko) thì ở mọi nơi chỉ làm cho vấn đề bị phân tán bằng cách nói “ta không nghĩ như vậy” v.v., vì người ấy không ưa thích các quan điểm thường kiến, v.v.
Tattha ‘‘evantipi me no’’tiādi tattha tattha pucchitākārapaṭisedhanavasena vikkhepākāradassanaṃ.
There, ‘‘evantipi me no’’ and so forth, is a demonstration of the equivocal manner, by way of rejecting the form of question asked in each instance.
Ở đó, lời nói “ta không nghĩ như vậy” v.v., là sự biểu thị thái độ phân tán bằng cách bác bỏ hình thức câu hỏi đã được hỏi ở từng nơi.
Kasmā pana vikkhepavādino paṭikkhepova sabbattha vutto.
Why, then, is only rejection stated everywhere for the equivocationist?
Tại sao chỉ có sự bác bỏ được nói đến ở mọi nơi đối với những người theo thuyết phân tán?
Nanu vikkhepapakkhassa ‘‘evameva’’nti anujānanampi vikkhepapakkhe avaṭṭhānato yuttarūpaṃ siyāti?
Surely, allowing ‘‘evameva’’ (it is indeed so) would also be appropriate for the equivocationist, as it would still constitute an equivocal position?
Há chẳng phải việc chấp nhận “chính là như vậy” cũng là điều hợp lý đối với phe phân tán, vì nó cũng nằm trong phe phân tán sao?
Na, tatthāpi tassa sammūḷhattā, paṭikkhepavaseneva ca vikkhepavādassa pavattanato.
No, because he is deluded even in that, and because equivocation proceeds only by way of rejection.
Không, vì ngay cả trong trường hợp đó, người ấy cũng ngu si, và vì thuyết phân tán chỉ hoạt động theo cách bác bỏ.
Tathā hi sañcayo belaṭṭhaputto raññā ajātasattunā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho paralokatthitādīnaṃ paṭisedhanamukheneva vikkhepaṃ byākāsi.
Thus, when King Ajātasattu questioned Sañjaya Belaṭṭhaputta about the immediately visible fruits of recluseship, he equivocated by rejecting the existence of a next world and other similar matters.
Thật vậy, Sañcaya Belaṭṭhaputta, khi được vua Ajātasattu hỏi về quả vị Sa-môn có thể thấy được ngay trong hiện tại, đã giải thích sự phân tán chỉ bằng cách bác bỏ sự tồn tại của thế giới bên kia, v.v.
Etthāha – nanu cāyaṃ sabbopi amarāvikkhepiko kusalādayo dhamme, paralokatthitādīni ca yathābhūtaṃ anavabujjhamāno tattha tattha pañhaṃ puṭṭho pucchāya vikkhepanamattaṃ āpajjati, atha tassa kathaṃ diṭṭhigatikabhāvo siyā.
Here, it is asked: Is it not true that this entire Amarāvikkhepika (eel-wriggler), not comprehending wholesome and other states, nor the existence of a next world and so forth, as they really are, merely equivocates when questioned on various issues? How, then, can he be considered a person with a wrong view?
Ở đây, có người hỏi: “Há chẳng phải tất cả những người theo thuyết hoài nghi bất định này, vì không thấu hiểu đúng đắn các pháp thiện, v.v., và sự tồn tại của thế giới bên kia, v.v., nên khi được hỏi về các vấn đề đó, họ chỉ làm cho câu hỏi bị phân tán sao? Vậy thì làm sao họ có thể là người theo tà kiến được?
Na hi avattukāmassa viya pucchitatthamajānantassa vikkhepakaraṇamattena diṭṭhigatikatā yuttāti?
Is it not appropriate to call someone a holder of wrong views merely because they evade answering a question, like one who does not wish to speak or one who does not know the meaning of what was asked, and thereby merely causes distraction?
Vì không hợp lý khi nói rằng người không muốn nói hay người không biết ý nghĩa của câu hỏi lại là người theo tà kiến chỉ vì làm cho câu hỏi bị phân tán.”
Vuccate – na heva kho pucchāya vikkhepakaraṇamattena tassa diṭṭhigatikatā, atha kho micchābhinivesavasena.
It is said: His being a holder of wrong views is certainly not merely due to his evading the question, but rather due to his wrong adherence.
Xin được giải thích: Người ấy không phải là người theo tà kiến chỉ vì làm cho câu hỏi bị phân tán, mà là vì sự chấp thủ sai lầm.
Sassatābhinivesavasena hi micchābhiniviṭṭhoyeva puggalo mandabuddhitāya kusalādidhamme, paralokatthitādīni ca yāthāvato appaṭibujjhamāno attanā aviññātassa atthassa paraṃ viññāpetumasakkuṇeyyatāya musāvādabhayena ca vikkhepamāpajjatīti.
Indeed, a person who is wrongly adherent due to adherence to eternalism, being dull-witted and not truly understanding wholesome dharmas and so forth, nor the existence of a future world and so forth, is unable to make others understand that which he himself does not know, and out of fear of false speech, he takes refuge in evasion.
Thật vậy, một người đã chấp thủ sai lầm theo quan điểm thường kiến, vì trí tuệ kém cỏi, không thấu hiểu đúng đắn các pháp thiện, v.v., và sự tồn tại của thế giới bên kia, v.v., nên vì không thể làm cho người khác hiểu được điều mình chưa biết, và vì sợ nói dối, nên đã làm cho vấn đề bị phân tán.
Tathā hi vakkhati ‘‘yāsaṃ satteva ucchedadiṭṭhiyo, sesā sassatadiṭṭhiyo’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.97, 98) atha vā puññapāpānaṃ, tabbipākānañca anavabodhena, asaddahanena ca tabbisayāya pucchāya vikkhepakaraṇameva sundaranti khantiṃ ruciṃ uppādetvā abhinivisantassa uppannā visuṃyevesā ekā diṭṭhi sattabhaṅgadiṭṭhi viyāti daṭṭhabbaṃ.
Thus, it will be said: "Among these, there are only seven annihilationist views; the rest are eternalist views." Or, due to not understanding or believing in merit and demerit, and their results, one who generates acceptance and desire, adhering to the idea that merely evading questions on those matters is good, develops this one view, distinct, like the view of the destruction of beings; so it should be understood.
Thật vậy, sẽ nói rằng: “Trong số đó, có bảy loại đoạn kiến, còn lại là thường kiến” (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.97, 98). Hoặc, phải hiểu rằng đó là một tà kiến riêng biệt phát sinh ở người đã tạo ra sự kiên nhẫn và ưa thích, chấp thủ rằng việc làm cho câu hỏi bị phân tán là điều tốt đẹp, do không thấu hiểu và không tin vào các hành thiện và bất thiện, cùng với quả báo của chúng, giống như tà kiến về sự hủy diệt của chúng sinh.
Tathā ca vuttaṃ ‘‘pariyantarahitā diṭṭhigatikassa diṭṭhi ceva vācā’’ cāti (dī. ni. aṭṭha. 1.61).
And so it was said: "For the holder of wrong views, his view and speech are without limit."
Và cũng đã nói: “Tà kiến và lời nói của người theo tà kiến là vô biên” (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.61).
Yaṃ panetaṃ vuttaṃ ‘‘imepi cattāro pubbe pavattadhammānusāreneva diṭṭhiyā gahitattā pubbantakappikesu paviṭṭhā’’ti, tadetassa amarāvikkhepavādassa sassatadiṭṭhisaṅgahavaseneva vuttaṃ.
As for what was said, "These four, too, are included among the Pubbantakappikas because their views are based on the doctrines that prevailed in the past," that was said with reference to the inclusion of this Amarāvikkhepa view under sassatadiṭṭhi.
Còn điều đã nói: “Bốn loại người này cũng thuộc về những người theo thuyết chấp thủ quá khứ, vì họ đã chấp thủ tà kiến theo các pháp đã diễn ra trong quá khứ”, điều này đã được nói để bao gồm thuyết hoài nghi bất định này vào thường kiến.
Kathaṃ panassa sassatadiṭṭhisaṅgahoti?
How, then, is it included under sassatadiṭṭhi?
Vậy thì làm sao thuyết này lại được bao gồm trong thường kiến?
Ucchedavasena anabhinivesanato.
Because there is no adherence to annihilationism.
Là do không chấp thủ theo quan điểm đoạn kiến.
Natthi hi koci dhammānaṃ yathābhūtavedī vivādabahulattā lokassa.
For there is no one who truly understands the dhammas, due to the world being full of disputes.
Vì không có ai trong thế gian thấu hiểu đúng đắn các pháp, do thế gian đầy rẫy tranh cãi.
‘‘Evameva’’nti pana saddantarena dhammanijjhānanā anādikālikā loke, tasmā sassatalesassa ettha labbhanato sassatadiṭṭhiyā etassa saṅgaho daṭṭhabbo.
But the contemplation of dhammas with another word, "It is thus," has been in the world beginninglessly; therefore, it should be understood that this view is included under sassatadiṭṭhi because a trace of eternalism is found here.
Tuy nhiên, sự quán chiếu các pháp bằng lời nói “chính là như vậy” đã tồn tại trong thế gian từ vô thủy; vì vậy, do có thể tìm thấy dấu vết của thường kiến ở đây, nên phải hiểu rằng thuyết này được bao gồm trong thường kiến.
68-73. Asaññasattāti ettha etaṃ asaññāvacananti attho.
68-73. In Asaññasattā, the meaning is that this is a discourse about non-perception.
68-73. Trong Asaññasattā, etaṃ có nghĩa là cõi vô tưởng.
Desanāsīsanti desanāya jeṭṭhakaṃ padhānabhāvena gahitattā, tena saññaṃ dhuraṃ katvā bhagavatā ayaṃ desanā katā, na pana tattha aññesaṃ arūpadhammānampi atthitāyāti dasseti, tenevāha ‘‘acittuppādā’’tiādi.
Desanāsīsa (the chief of the discourse) means that perception is taken as primary, as the main point, and thus this discourse was given by the Blessed One, not because other immaterial phenomena also exist there. Therefore, it is said, "acittuppādā" (without the arising of consciousness) and so forth.
Desanāsīsaṃ nghĩa là phần chính của bài thuyết pháp, được xem là chủ yếu. Điều này cho thấy rằng Đức Thế Tôn đã thuyết bài pháp này lấy tưởng làm trọng tâm, chứ không phải vì có các pháp vô sắc khác ở đó. Vì vậy, Ngài đã nói ‘‘acittuppādā’’tiādi.
Bhagavā hi yathā lokuttaradhammaṃ desento samādhiṃ, paññaṃ vā dhuraṃ katvā deseti, evaṃ lokiyadhammaṃ desento cittaṃ, saññaṃ vā.
For just as the Blessed One, when teaching supramundane dhamma, teaches by making concentration or wisdom primary, so too when teaching mundane dhamma, he teaches by making consciousness or perception primary.
Thật vậy, Đức Thế Tôn khi thuyết pháp về các pháp siêu thế thì lấy định hoặc tuệ làm trọng tâm, còn khi thuyết pháp về các pháp thế gian thì lấy tâm hoặc tưởng làm trọng tâm.
Tattha ‘‘yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti (dha. sa. 277), pañcaṅgiko sammāsamādhi (dī. ni. 3.355) pañcañāṇiko sammāsamādhi, (dī. ni. 3.355; vibha. 804) paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontī’’ti, tathā ‘‘yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti, (dha. sa. 1) kiṃ citto tvaṃ bhikkhu (pārā. 146, 180) manopubbaṅgamā dhammā, (dha. pa. 1; netti. 90; peṭako. 83, 84) santi bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino, (dī. ni. 3.332, 341, 357; a. ni. 7.44; a. ni. 9.24; cūḷani. 83) nevasaññānāsaññāyatana’’nti (dī. ni. 3.358) ca evamādīni suttāni etassatthassa sādhakāni. Titthaṃ vuccati micchāladdhi tattheva bāhullena paribbhamanato taranti bālā etthāti katvā, tadeva anappakānamanatthānaṃ titthiyānañca sañjātidesaṭṭhena, nivāsaṭṭhena vā āyatananti titthāyatanaṃ, tasmiṃ, aññatitthiyasamayeti attho.
In this regard, suttas such as "at what time he cultivates supramundane jhāna," "the five-factored right concentration," "the five-knowledge right concentration," "having seen with wisdom, his defilements are eradicated"; and similarly, "at what time wholesome kāmaloka consciousness arises," "what kind of mind do you have, bhikkhu?", "mind precedes all phenomena," "monks, there are beings with diverse bodies and diverse perceptions," and "the sphere of neither perception nor non-perception," all these suttas attest to this meaning. Tittha (ford, sect) is called a wrong doctrine because fools traverse (or wander widely) there; it is a titthāyatana (sectarian resort) because it is a place where many disadvantages and sectarians arise, or because it is their dwelling place. The meaning is 'in the system of other sectarians'.
Trong đó, các kinh như ‘‘vào thời điểm nào thiền siêu thế được tu tập, chánh định có năm chi, chánh định có năm tuệ, và khi thấy bằng tuệ thì các lậu hoặc của vị ấy được diệt tận’’, và ‘‘vào thời điểm nào tâm thiện dục giới sinh khởi, này Tỳ-khưu, tâm của ông là gì, các pháp đi trước do ý, này các Tỳ-khưu, có những chúng sinh có thân khác nhau, có tưởng khác nhau, cõi phi tưởng phi phi tưởng xứ’’, v.v., là bằng chứng cho ý nghĩa này. Titthaṃ được gọi là tà kiến, vì những kẻ ngu si thường xuyên quanh quẩn trong đó và vượt qua nó. Chính nơi đó là titthāyatanaṃ (nơi trú ngụ của tà kiến), vì nó là nơi phát sinh của vô số điều bất lợi và là nơi trú ngụ của những người theo tà kiến. Nghĩa là, đó là thời của các ngoại đạo.
Titthiyā hi upapattivisese vimuttisaññino, saññāvirāgāvirāgesu ādīnavānisaṃsadassāvino ca hutvā asaññasamāpattiṃ nibbattetvā akkhaṇabhūmiyaṃ upapajjanti, na sāsanikā, tena vuttaṃ ‘‘ekacco titthāyatane pabbajitvā’’ti.
Indeed, sectarians, believing in liberation in specific rebirths, and having seen the danger and benefit in the fading away and non-fading away of perception, generate the attainment of non-perception and are reborn in a non-opportune realm (asaññasatta-bhūmi). They are not disciples of the Sāsana. Therefore, it is said, "one having gone forth in a sectarian resort."
Thật vậy, những người ngoại đạo, sau khi nhận thức sự giải thoát trong các loại tái sinh đặc biệt, và thấy được sự nguy hiểm và lợi ích trong việc ly tham và không ly tham đối với tưởng, đã thành tựu Vô Tưởng Định và tái sinh vào cõi vô tưởng, chứ không phải là những người thuộc giáo pháp. Vì vậy, đã nói ‘‘ekacco titthāyatane pabbajitvā’’ti (một số người đã xuất gia theo ngoại đạo).
Vāyokasiṇe parikammaṃ katvāti catutthe bhūtakasiṇe paṭhamādīni tīṇi jhānāni nibbattetvā tatiyajjhāne ciṇṇavasī hutvā tato vuṭṭhāya catutthajjhānādhigamāya parikammaṃ katvā, tenevāha ‘‘catutthajjhānaṃ nibbattetvā’’ti.
Having performed preliminary work on the air kasiṇa: Having generated the first three jhānas on the fourth elemental kasiṇa, and having become proficient in the third jhāna, he then rises from it and performs preliminary work for the attainment of the fourth jhāna. Therefore, it is said, "having generated the fourth jhāna."
Vāyokasiṇe parikammaṃ katvā (sau khi thực hiện công tác chuẩn bị trên biến xứ gió) nghĩa là sau khi thành tựu ba thiền đầu tiên trong bốn biến xứ vật chất, đã thuần thục trong thiền thứ ba, rồi xuất khỏi thiền đó và thực hiện công tác chuẩn bị để đạt đến thiền thứ tư. Vì vậy, đã nói ‘‘catutthajjhānaṃ nibbattetvā’’ti (sau khi thành tựu thiền thứ tư).
Kasmā panettha vāyokasiṇeyeva parikammaṃ vuttanti?
Why is preparatory work mentioned only for the air kasiṇa here?
Tại sao ở đây chỉ nói về công tác chuẩn bị trên biến xứ gió?
Vuccate – yatheva hi rūpapaṭibhāgabhūtesu kasiṇavisesesu rūpavibhāvanena rūpavirāgabhāvanāsaṅkhāto arūpasamāpattiviseso sacchikarīyati, evaṃ aparibyattaviggahatāya arūpapaṭibhāgabhūte kasiṇavisese arūpavibhāvanena arūpavirāgabhāvanāsaṅkhāto rūpasamāpattiviseso adhigamīyati, tasmā ettha ‘‘saññā rogo saññā gaṇḍo’’tiādinā, (ma. ni. 3.24) ‘‘dhi cittaṃ, dhibbate taṃ citta’’ntiādinā (dī. ni. ṭī. 1.68-73) ca nayena arūpapavattiyā ādīnavadassanena, tadabhāve ca santapaṇītabhāvasanniṭṭhānena rūpasamāpattiyā abhisaṅkharaṇaṃ, rūpavirāgabhāvanā pana saddhiṃ upacārena arūpasamāpattiyo visesena paṭhamāruppajjhānaṃ.
It is said: Just as a specific arupa-samāpatti (immaterial attainment), which is the cultivation of dispassion for rūpa (materiality) by manifesting rūpa in specific kasiṇas that are the counterpart of rūpa, is realized; so too, a specific rupa-samāpatti (material attainment), which is the cultivation of dispassion for arupa (immateriality) by manifesting arupa in a specific kasiṇa, the counterpart of arupa, due to its indistinct nature, is attained. Therefore, here, by seeing the danger in the arising of arupa through phrases like "perception is a disease, perception is a tumor," and "fie on the mind, fie on that mind," and by establishing peace and sublimity in its absence, the rupa-samāpatti is created. The cultivation of dispassion for rūpa, however, along with access concentration, consists of the arupa-samāpattis, specifically the first arupa jhāna.
Xin thưa: Cũng như trong các biến xứ tương tự sắc, sự tu tập ly tham sắc, tức là sự thành tựu các loại vô sắc định đặc biệt, được chứng đắc bằng cách làm rõ sắc; tương tự như vậy, trong biến xứ tương tự vô sắc mà thân thể không rõ ràng, sự tu tập ly tham vô sắc, tức là sự thành tựu các loại sắc định đặc biệt, được chứng đắc bằng cách làm rõ vô sắc. Do đó, ở đây, sự chuẩn bị cho sắc định được thực hiện bằng cách thấy sự nguy hiểm của sự vận hành vô sắc, như trong ‘‘tưởng là bệnh, tưởng là ung nhọt’’, và ‘‘tâm đáng ghê tởm, tâm đó đáng ghê tởm’’, và bằng cách xác định trạng thái an tịnh và vi diệu khi không có vô sắc. Tuy nhiên, sự tu tập ly tham sắc cùng với cận định là các vô sắc định, đặc biệt là thiền vô sắc đầu tiên.
Yadi evaṃ ‘‘paricchinnākāsakasiṇepī’’ti vattabbaṃ.
If so, it should also be said, "in the limited space kasiṇa."
Nếu vậy, phải nói ‘‘ngay cả trong biến xứ không gian hữu hạn’’.
Tassāpi hi arūpapaṭibhāgatā labbhatīti?
For its counterpart quality to arupa is also found, is it not?
Vì nó cũng có thể là tương tự vô sắc, phải không?
Vattabbamevetaṃ kesañci, avacanaṃ pana pubbācariyehi aggahitabhāvena.
This should indeed be stated by some, but it is not stated by the ancient teachers because they did not accept it.
Điều này cũng phải được nói theo quan điểm của một số người, nhưng không được nói đến vì các bậc thầy tiền bối không chấp nhận.
Yathā hi rūpavirāgabhāvanā virajjanīyadhammabhāvamatte parinibbindā (virajjanīyadhamma bhāvamattena parinipphannā dī. ni. ṭī. 1.6-73) virajjanīyadhammapaṭibhāgabhūte ca visayavisese pātubhavati, evaṃ arūpavirāgabhāvanāpīti vuccamāne na koci virodho.
For just as the cultivation of dispassion for rūpa, by being completely disenchanted with the mere nature of that which should be dispassioned, manifests in a specific object that is the counterpart of that which should be dispassioned, so too, there is no contradiction in saying that the cultivation of dispassion for arupa also occurs in the same way.
Thật vậy, nếu nói rằng sự tu tập ly tham sắc sinh khởi trong trạng thái chán ghét chỉ vì nó là pháp đáng ly tham, và trong đối tượng đặc biệt tương tự pháp đáng ly tham, thì không có gì mâu thuẫn.
Titthiyeheva pana tassā samāpattiyā paṭipajjitabbatāya, tesañca visayapadesanimittasseva tassa jhānassa paṭipattito taṃ kāraṇaṃ passantehi pubbācariyehi catuttheyeva bhūtakasiṇe arūpavirāgabhāvanāparikammaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
However, since that attainment is to be practiced by the sectarians themselves, and since their practice of that jhāna is based only on the sign of the sphere of their object, the ancient teachers, seeing that reason, stated that the preparatory work for the cultivation of dispassion for arupa is to be done on the fourth elemental kasiṇa alone.
Tuy nhiên, vì định đó phải được thực hành bởi các ngoại đạo, và vì họ thực hành thiền đó chỉ với dấu hiệu của đối tượng và nơi chốn, nên các bậc thầy tiền bối đã nói về công tác chuẩn bị tu tập ly tham vô sắc chỉ trong biến xứ vật chất thứ tư, vì họ thấy được nguyên nhân đó.
Kiñca bhiyyo – vaṇṇakasiṇesu viya purimabhūtakasiṇattayepi vaṇṇapaṭicchāyāva paṇṇattiārammaṇaṃ jhānassa lokavohārānurodheneva pavattito, evañca katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.96) pathavīkasiṇassa ādāsacandamaṇḍalūpamāvacanañca samatthitaṃ hoti.
Furthermore, just as in the color kasiṇas, in the first three elemental kasiṇas too, the mere reflection of the color is the conceptual object of jhāna, as it occurs in accordance with worldly convention. And by doing so, the statement in the Visuddhimagga that the earth kasiṇa is comparable to a mirror or the moon's disk is also supported.
Hơn nữa, cũng như trong các biến xứ màu sắc, trong ba biến xứ vật chất đầu tiên, bóng của màu sắc là đối tượng của thiền theo cách nói thông thường của thế gian. Và khi làm như vậy, lời nói trong Visuddhimagga về ví dụ biến xứ đất như gương và mặt trăng cũng được chứng minh là đúng.
Catutthe pana bhūtakasiṇe bhūtapaṭicchāyā eva jhānassa gocarabhāvaṃ gacchatīti tasseva arūpapaṭibhāgatā yuttā, tasmā vāyokasiṇeyeva parikammaṃ vuttanti veditabbaṃ.
In the fourth elemental kasiṇa, however, the mere reflection of the element becomes the object of jhāna; therefore, its resemblance to the formless is appropriate. Hence, it should be understood that the preliminary work (parikamma) is mentioned only for the air kasiṇa.
Nhưng trong biến xứ vật chất thứ tư, chỉ có bóng của vật chất trở thành đối tượng của thiền, nên chỉ có nó là tương tự vô sắc là hợp lý. Do đó, cần biết rằng công tác chuẩn bị chỉ được nói đến trong biến xứ gió.
Kathaṃ passatīti āha ‘‘citte satī’’tiādi.
How does he see? He says, "when the mind is present," and so on.
Làm thế nào để thấy? Ngài nói ‘‘citte satī’’tiādi (khi tâm có).
Santoti nibbuto, diṭṭhadhammanibbānametanti vuttaṃ hoti.
Santo means extinguished, meaning it is the nibbāna experienced in this very life.
Santo nghĩa là đã tịch diệt, tức là Niết-bàn hiện tại.
Kālaṃ katvāti maraṇaṃ katvā, yo vā manussaloke jīvanakālo upatthambhakapaccayehi karīyati, taṃ karitvātipi attho.
Kālaṃ katvā means having died, or it means having lived out the span of life in the human world, supported by conditions.
Kālaṃ katvā nghĩa là đã chết, hoặc đã sống hết thời gian sống trong cõi người với các yếu tố hỗ trợ.
Asaññasattesu nibbattatīti asaññasattasaṅkhāte sattanikāye rūpapaṭisandhivaseneva upapajjati, aññesu vā cakkavāḷesu tassā bhūmiyā atthitāya anekavidhabhāvaṃ sandhāya puthuvacananiddesotipi daṭṭhabbaṃ.
Asaññasattesu nibbattatī means he is reborn in the realm of non-percipient beings, specifically through a rebirth-linking consciousness of form. Or, it should be understood that the plural designation is used with reference to the manifold existence of that realm in other world-systems.
Asaññasattesu nibbattatī nghĩa là tái sinh vào chúng sinh được gọi là vô tưởng, chỉ bằng cách tái tục bằng sắc. Hoặc cần hiểu rằng đây là cách nói số nhiều để chỉ sự đa dạng, vì cõi đó tồn tại trong các vũ trụ khác.
Idhevāti pañcavokārabhaveyeva.
Idhevā means only in the five-constituent existence.
Idhevāti (chỉ ở đây) nghĩa là chỉ trong cõi ngũ uẩn.
Tatthāti asaññībhave.
Tatthā means in the non-percipient existence.
Tatthāti (ở đó) nghĩa là trong cõi vô tưởng.
Yadi rūpakkhandhamattameva asaññībhave pātubhavati, kathaṃ arūpasannissayena vinā tattha rūpaṃ pavattati, nanu siyā arūpasannissitāyeva rūpakkhandhassa uppatti idheva pañcavokārabhave tathā uppattiyā adassanatoti?
If only the form aggregate appears in the non-percipient existence, how can form exist there without the support of the formless? Would it not be that the arising of the form aggregate should be dependent on the formless, since such an arising is not observed here in the five-constituent existence?
Nếu chỉ có sắc uẩn sinh khởi trong cõi vô tưởng, thì làm thế nào sắc có thể tồn tại ở đó mà không nương tựa vào vô sắc? Sắc uẩn chẳng phải chỉ sinh khởi khi nương tựa vào vô sắc sao, vì sự sinh khởi như vậy không được thấy ở cõi ngũ uẩn này?
Nāyamanuyogo aññatthāpi appaviṭṭho, kathaṃ pana rūpasannissayena vinā arūpadhātuyā arūpaṃ pavattatīti.
This inquiry is not absent elsewhere either. But how does the formless (arūpa) exist in the formless realm (arūpadhātu) without dependence on form (rūpa)?
Sự chất vấn này cũng không phải là không áp dụng ở nơi khác. Vậy làm thế nào mà vô sắc trong cõi vô sắc giới lại tồn tại mà không nương tựa vào sắc?
Idampi hi tena samānajātiyameva.
Indeed, this too is of the same kind as that.
Điều này cũng cùng loại với điều đó.
Idheva adassanato, kathañca kabaḷīkārāhārena vinā rūpadhātuyā rūpaṃ pavattatīti.
Because it is not seen here (in the arūpa realm). And how does form (rūpa) exist in the form realm (rūpadhātu) without physical nutriment (kabaḷīkārāhāra)?
Vì không thấy ở đây. Và làm thế nào mà sắc trong cõi sắc giới lại tồn tại mà không có thức ăn vật chất?
Idampi ca taṃsabhāvameva, kiṃ kāraṇā?
And this too is of the same nature. What is the reason?
Điều này cũng có bản chất tương tự. Tại sao?
Idha adassanatoyeva.
Because it is not seen here.
Chỉ vì không thấy ở đây.
Iti aññatthāpi tathā pavattidassanato, kimetena aññanidassanena idheva anuyogena.
Thus, since such existence is not seen elsewhere, what is the purpose of this other illustration for this very inquiry?
Vì vậy, khi sự tồn tại như vậy không được thấy ở nơi khác, thì việc chất vấn ở đây bằng ví dụ khác có ích gì?
Apica yathā yassa cittasantānassa nibbattikāraṇaṃ rūpe avigatataṇhaṃ, tassa saha rūpena sambhavato rūpaṃ nissāya pavatti rūpasāpekkhatāya kāraṇassa.
Furthermore, just as for a mental continuum (cittasantāna) whose generative cause is craving (taṇhā) not dispassionate towards form (rūpa), its existence is with form, depending on form, due to the cause's attachment to form.
Hơn nữa, giống như nguyên nhân tạo ra dòng tâm thức của người chưa đoạn trừ tham ái đối với sắc, do sự xuất hiện đồng thời với sắc, nên sự vận hành nương vào sắc là nguyên nhân do sự phụ thuộc vào sắc.
Yassa pana nibbattikāraṇaṃ rūpe vigatataṇhaṃ, tassa vinā rūpena pavatti rūpanirapekkhatāya kāraṇassa, evaṃ yassa rūpappabandhassa nibbattikāraṇaṃ arūpe vigatataṇhaṃ, tassa vinā arūpena pavatti arūpanirapekkhatāya kāraṇassa, evaṃ bhāvanābalābhāvato pañcavokārabhave rūpārūpasambhavo viya, bhāvanābalena catuvokārabhave arūpasseva sambhavo viya ca.
But for one whose generative cause is craving dispassionate towards form, its existence is without form, due to the cause's non-attachment to form. Similarly, for a continuum of form (rūpappabandha) whose generative cause is craving dispassionate towards the formless (arūpa), its existence is without the formless, due to the cause's non-attachment to the formless. Thus, just as the arising of form and formless in the five-constituent existence (pañcavokārabhava) is due to the absence of the power of development, so too is the arising of only the formless in the four-constituent existence (catuvokārabhava) due to the power of development.
Đối với người đã đoạn tận ái đối với sắc, sự tồn tại của người ấy không có sắc là do nhân không phụ thuộc vào sắc; cũng vậy, đối với dòng sắc pháp nào mà nhân sinh khởi là sự đoạn tận ái đối với vô sắc, sự tồn tại của dòng sắc pháp ấy không có vô sắc là do nhân không phụ thuộc vào vô sắc. Tương tự như do không có năng lực của sự tu tập mà sắc và vô sắc cùng sinh khởi trong cõi năm uẩn, và do có năng lực của sự tu tập mà chỉ có vô sắc sinh khởi trong cõi bốn uẩn.
Asaññībhavepi bhāvanābalena rūpasseva sambhavo daṭṭhabboti.
And in the non-percipient realm (asaññībhava), the arising of only form should be understood as due to the power of development.
Cũng vậy, trong cõi vô tưởng, cần hiểu rằng do năng lực của sự tu tập mà chỉ có sắc sinh khởi.
Kathaṃ pana tattha kevalo rūpappabandho paccuppannapaccayarahito cirakālaṃ pavattatīti paccetabbaṃ, kittakaṃ vā kālaṃ pavattatīti codanaṃ manasi katvā ‘‘yathā nāmā’’tiādimāha.
Considering the question, "How can a mere continuum of form, devoid of present conditions, exist for a long time there (in the non-percipient realm), and for how long does it exist?" the teacher says, "Just as..." and so on.
Tuy nhiên, làm thế nào để tin rằng ở cõi ấy, chỉ có dòng sắc pháp, không có duyên hiện tại, lại có thể tồn tại trong một thời gian dài như vậy, và tồn tại trong bao lâu? Với câu hỏi này trong tâm, ngài đã nói “Ví như” v.v.
Tena na kevalaṃ idha ceva aññattha ca vutto āgamoyeva etadatthañāpane, atha kho ayaṃ panettha yuttīti dasseti.
By this, he shows that not only the scriptural tradition mentioned here and elsewhere serves to explain this meaning, but also that this is the logical reason (yutti) for it.
Qua đó, ngài chỉ ra rằng không chỉ có Thánh điển được trích dẫn ở đây và ở nơi khác để làm rõ ý nghĩa này, mà còn có lý lẽ hợp lý ở đây.
Jiyāvegukkhittoti dhanujiyāya vegena khipito.
"Jiyāvegukkhitto" means thrown by the force of a bowstring.
Được phóng đi bởi lực của dây cung có nghĩa là được bắn đi bởi tốc độ của dây cung.
Jhānavego nāma jhānānubhāvo phaladāne samatthatā.
"Jhānavego" refers to the power of jhāna, its ability to yield results.
Lực của thiền là năng lực của thiền, là khả năng cho quả.
Tattakameva kālanti ukkaṃsato pañca mahākappasatāni.
"Tattakameva kālaṃ" means for that same duration, which is, at most, five hundred great eons.
Trong khoảng thời gian ấy là tối đa năm trăm đại kiếp.
Tiṭṭhantīti yathānibbattairiyāpathameva cittakammarūpakasadisā hutvā tiṭṭhanti.
"Tiṭṭhanti" means they remain in the posture in which they were born, like images made by mind-karma.
Tồn tại có nghĩa là chúng tồn tại giống như những hình nhân được tạo tác bởi tâm, trong chính tư thế mà chúng được sinh ra.
Jhānavegeti asaññasamāpattiparikkhitte catutthajjhānakammavege, pañcamajjhānakammavege vā.
"Jhānavege" means by the force of the fourth jhāna karma, or the fifth jhāna karma, encompassed by the attainment of non-perception (asaññasamāpatti).
Trong lực của thiền là trong lực của nghiệp thiền thứ tư, hoặc lực của nghiệp thiền thứ năm, được bao bọc bởi Vô Tưởng Định.
Antaradhāyatīti paccayanirodhena nirujjhati na pavattati.
"Antaradhāyatī" means it ceases due to the cessation of conditions; it does not continue.
Biến mất có nghĩa là diệt đi do duyên diệt, không tiếp tục tồn tại.
Idhāti kāmāvacarabhaveti attho aññattha tesamanuppattito.
"Idhā" means in the sense-sphere realm (kāmāvacarabhava), because they do not arise elsewhere.
Ở đây có nghĩa là trong cõi Dục giới, vì chúng không sinh khởi ở nơi nào khác.
Paṭisandhisaññāti paṭisandhicittuppādoyeva saññāsīsena vutto.
"Paṭisandhisaññā" means the arising of the rebirth-consciousness (paṭisandhicittuppāda) itself, spoken of with "perception" (saññā) as the head-term.
Tưởng tái sanh là sự sinh khởi của tâm tái sanh được nói đến dưới danh nghĩa của tưởng.
Kathaṃ pana anekakappasatamatikkamena ciraniruddhato viññāṇato idha viññāṇamuppajjati.
But how does consciousness (viññāṇa) arise here from a consciousness that has ceased for a long time, having passed many hundreds of eons?
Nhưng làm thế nào mà ở đây, một thức có thể sinh khởi từ một thức đã diệt từ lâu, trải qua hàng trăm kiếp?
Na hi niruddhe cakkhupasāde cakkhuviññāṇamuppajjamānaṃ diṭṭhanti?
Indeed, it is not seen that eye-consciousness arises when the eye-faculty has ceased, is it?
Chẳng phải người ta chưa từng thấy nhãn thức sinh khởi khi nhãn căn đã diệt sao?
Nayidamekantato daṭṭhabbaṃ.
This should not be understood as absolute.
Điều này không nên được xem là tuyệt đối.
Niruddhampi hi cittaṃ samānajātikassa antarā anuppajjanato samanantarapaccayamattaṃ hotiyeva, na bījaṃ.
For even a ceased consciousness, because it does not arise in between a consciousness of the same kind, is merely a samanantara-paccaya (immediately preceding condition), not a seed.
Bởi vì tâm dù đã diệt, nhưng do không có tâm đồng loại nào sinh khởi xen vào giữa, nên nó vẫn chỉ là một samanantarapaccayamattaṃ (vô gián duyên), chứ không phải là hạt giống.
Bījaṃ pana kammameva, tasmā kammato bījabhūtato ārammaṇādīhi paccayehi asaññībhavato cutānaṃ kāmadhātuyā upapattiviññāṇaṃ hotiyeva, tenāha ‘‘idha paṭisandhisaññā uppajjatī’’ti.
The seed, however, is karma itself. Therefore, from karma, which is the seed, the rebirth-consciousness of those who have passed away from the non-percipient realm (asaññībhava) arises in the sense-sphere realm (kāmadhātu) through conditions such as the object (ārammaṇa). That is why it is said, "Here, rebirth-perception arises."
Hạt giống chính là nghiệp. Do đó, từ nghiệp là hạt giống, cùng với các duyên như đối tượng v.v., thức tái sanh của những chúng sinh đã mệnh chung từ cõi vô tưởng vẫn sinh khởi trong cõi Dục. Vì thế, ngài nói “ở đây, tưởng tái sanh sinh khởi”.
Ettha ca yathā nāma utuniyāmena pupphaggahaṇe niyatakālānaṃ rukkhānaṃ vidāraṇasaṅkhāte vekhe dinne vekhabalena aniyamatā hoti pupphaggahaṇassa, evameva pañcavokārabhave avippayogena vattamānesu rūpārūpadhammesu rūpārūpavirāgabhāvanāsaṅkhāte vekhe dinne tassa samāpattivekhabalassa anurūpato arūpabhave, asaññabhave ca yathākkamaṃ rūparahitā, arūparahitā ca khandhānaṃ pavatti hotīti veditabbaṃ.
Here, it should be understood that just as, by the regularity of seasons, when a breaking (vekha), i.e., splitting, is applied to trees that have a fixed time for flowering, the power of that breaking causes irregularity in flowering; similarly, in the five-constituent existence (pañcavokārabhava), when form and formless phenomena exist inseparably, if a breaking, i.e., the development of dispassion towards form and formless, is applied, then, in accordance with the power of that attainment-breaking, the existence of constituents (khandhas) without form in the formless realm (arūpabhava) and without the formless in the non-percipient realm (asaññabhava) occurs respectively.
Và ở đây, cần hiểu rằng: ví như đối với những cây có thời gian ra hoa cố định theo quy luật thời tiết, khi người ta tác động một lực gọi là "vekha" (sự phá vỡ), thì việc ra hoa trở nên không cố định do sức mạnh của lực "vekha" ấy; cũng vậy, trong cõi năm uẩn, nơi các pháp sắc và vô sắc tồn tại không tách rời, khi người ta tác động một lực "vekha" gọi là sự tu tập ly tham đối với sắc và vô sắc, thì tùy theo sức mạnh của lực "vekha" của định ấy, sự tồn tại của các uẩn không có sắc trong cõi vô sắc và không có vô sắc trong cõi vô tưởng sẽ diễn ra theo thứ tự tương ứng.
Kasmā panettha puna saññuppādā ca pana ‘‘te devā tamhā kāyā cavantī’’ti saññuppādo tesaṃ cavanassa kāraṇabhāvena vutto, ‘‘saññuppādā’’ti vacanaṃ vā kimatthadassananti codanāya ‘‘yasmā panā’’tiādimāha.
To the question, "Why is the arising of perception again mentioned here as the cause of their passing away, 'those deities pass away from that body,' or what meaning does the phrase 'saññuppādā' convey?" the teacher says, "Yasmā panā..." and so on.
Tại sao ở đây, sự sinh khởi của tưởng lại được nói là nguyên nhân cho sự mệnh chung của các vị trời ấy, như trong câu “và do tưởng sinh khởi trở lại, các vị trời ấy mệnh chung từ thân đó”? Hoặc, câu “do tưởng sinh khởi” nhằm mục đích gì? Trước câu hỏi này, ngài đã nói “Bởi vì” v.v.
Idha paṭisandhisaññuppādena tesaṃ cavanassa paññāyanato ñāpakahetubhāvena vutto, ‘‘saññuppādā’’ti vacanaṃ vā tesaṃ cavanassa paññāyanabhāvadassananti adhippāyo.
The intention is that here, the arising of rebirth-perception is mentioned as a revealing cause (ñāpakahetu) because their passing away is understood from it, or the phrase "saññuppādā" shows the fact of their passing away being understood.
Ý định là: sự mệnh chung của họ được nhận biết qua sự sinh khởi của tưởng tái sanh ở đây, nên nó được nói là một nguyên nhân chỉ báo; hoặc, câu “do tưởng sinh khởi” là để chỉ ra sự kiện rằng sự mệnh chung của họ được nhận biết.
‘‘Saññuppādā’’ti hi etassa saññuppādena hetubhūtena cavanti, saññuppādā vā uppādasaññā te devāti sambandho.
Indeed, the connection is that they pass away due to the arising of perception, which is the cause of "Saññuppādā"; or alternatively, "Saññuppādā" means those devas have the perception of arising.
Đối với câu “do tưởng sinh khởi”, có thể liên kết như sau: họ mệnh chung do tưởng sinh khởi, là nguyên nhân; hoặc, các vị trời ấy là những người có tưởng sinh khởi.
Santabhāvāyāti nibbānāya.
Santabhāvāya means for Nibbāna.
Để đạt đến trạng thái an tịnh có nghĩa là để đạt đến Niết-bàn.
Nanu cettha jātisatasahassadasasaṃvaṭṭādīnamatthake, tadabbhantare vā pavattāya asaññūpapattiyā vasena lābhīadhiccasamuppannikavādopi lābhīsassatavādo viya anekabhedo sambhavatīti?
But here, is it not possible for the view of one who has attained accidental origination (lābhīadhiccasamuppannikavāda) to have many varieties, like the view of one who has attained eternalism (lābhīsassatavāda), due to the occurrence of non-percipient existence (asaññūpapatti) at the end of ten thousand myriads of aeons (saṃvaṭṭa) or within them?
Chẳng phải ở đây, adhiccasamuppannikavāda (thuyết vô nhân sanh) của người đắc chứng, dựa trên sự tái sanh vào cõi vô tưởng diễn ra vào cuối hoặc trong khoảng thời gian của mười vạn kiếp hoại v.v., cũng có thể có nhiều loại giống như sassatavāda (thường kiến luận) của người đắc chứng sao?
Saccameva, anantarattā pana āsannāya asaññūpapattiyā vasena lābhīadhiccasamuppannikavādo nayadassanavasena ekova dassitoti daṭṭhabbaṃ.
It is indeed true, but it should be understood that the view of one who has attained accidental origination is shown as only one, in terms of presenting a method, due to the immediacy of the proximate non-percipient existence.
Đúng vậy, nhưng cần hiểu rằng, do sự gần gũi của sự tái sanh vào cõi vô tưởng không cách biệt, nên adhiccasamuppannikavāda của người đắc chứng chỉ được trình bày một loại để minh họa phương pháp.
Atha vā sassatadiṭṭhisaṅgahato adhiccasamuppannikavādassa sassatavāde āgato sabbopi desanānayo yathāsambhavaṃ adhiccasamuppannikavādepi gahetabboti imassa visesassa dassanatthaṃ bhagavatā lābhīadhiccasamuppannikavādo avibhajitvā dassito, avassañcassa sassatadiṭṭhisaṅgaho icchitabbo saṃkilesapakkhe sattānamajjhāsayassa sassatucchedavaseneva duvidhattā, tesu ca ucchedappasaṅgābhāvato.
Or alternatively, to show this distinction, the Blessed One presented the view of one who has attained accidental origination without dividing it, so that all the methods of teaching found in eternalism, which is included in the eternalist view, may be applied to the view of one who has attained accidental origination as far as possible. And its inclusion in the eternalist view is necessarily desired because, in the defilement aspect, the inclinations of beings are of two kinds, namely, eternalism and annihilationism, and among these, there is no possibility of annihilationism.
Hoặc là, vì adhiccasamuppannikavāda được bao gồm trong thường kiến, nên mọi phương pháp thuyết giảng có trong thường kiến luận cũng cần được áp dụng cho adhiccasamuppannikavāda tùy theo trường hợp. Để chỉ ra điểm đặc biệt này, Đức Thế Tôn đã trình bày adhiccasamuppannikavāda của người đắc chứng mà không phân chia. Và việc nó được bao gồm trong thường kiến là điều chắc chắn phải chấp nhận, vì trong phe phiền não, khuynh hướng của chúng sinh chỉ có hai loại là thường kiến và đoạn kiến, và trong trường hợp này không có khả năng là đoạn kiến.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ āsaya-saddassa atthuddhāravasena vuttaṃ ‘‘sassatucchedadiṭṭhi cā’’ti, tathā ca vakkhati ‘‘yāsaṃ satteva ucchedadiṭṭhiyo, sesā sassatadiṭṭhiyo’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.97, 98).
Indeed, thus, in the commentary, regarding the elucidation of the meaning of the word 'āsaya', it is stated, "eternalism and annihilationism," and thus it will be said, "Among these, seven are annihilationist views, and the rest are eternalist views."
Thật vậy, trong Chú giải, khi giải thích ý nghĩa của từ “khuynh hướng”, có nói rằng “cả thường kiến và đoạn kiến”, và cũng sẽ nói rằng “trong số đó, có bảy là đoạn kiến, còn lại là thường kiến”.
Nanu ca adhiccasamuppannikavādassa sassatadiṭṭhisaṅgaho na yutto ‘‘ahañhi pubbe nāhosi’’ntiādivasena pavattanato apubbasattapātubhāvagāhakattā.
Now, is it not inappropriate to include the view of the Adhiccasamuppannikas in eternalism (sassatadiṭṭhi), since it asserts "I did not exist before" and holds the emergence of beings that did not exist previously?
Chẳng phải việc bao gồm adhiccasamuppannikavāda trong thường kiến là không hợp lý sao? Vì nó diễn ra theo cách “trước đây ta chưa từng có”, và chấp nhận sự xuất hiện của một chúng sinh chưa từng có trước đó.
Sassatadiṭṭhi pana attano, lokassa ca sadābhāvagāhinī ‘‘atthitveva sassatisama’’nti pavattanatoti?
But eternalism (sassatadiṭṭhi) asserts the perpetual existence of oneself and the world, stating, "It will certainly be eternal, just so."
Trong khi đó, thường kiến lại chủ trương sự tồn tại vĩnh viễn của tự ngã và thế giới, diễn ra theo cách “thực sự có, thường hằng”.
No na yutto anāgatakoṭiadassanena sassataggāhasamavarodhattā.
No, it is not inappropriate; rather, it is appropriate, because by not seeing the future extremity, it thoroughly enters into the view of eternalism.
Không, không phải là không hợp lý, vì nó cũng rơi vào việc chấp thủ sự thường hằng do không thấy được điểm cuối trong tương lai.
Yadipi hi ayaṃ vādo ‘‘somhi etarahi ahutvā santatāya pariṇato’’ti (dī. ni. 1.68) attano, lokassa ca atītakoṭiparāmasanavasena pavatto, tathāpi vattamānakālato paṭṭhāya na tesaṃ katthaci anāgate pariyantaṃ passati, visesena ca paccuppannānāgatakālesu apariyantadassanapabhāvito sassatavādo, yathāha ‘‘sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti (dī. ni. 1.31 atthato samānaṃ) yadevaṃ siyā imassa ca vādassa, sassatavādādīnañca pubbantakappikesu saṅgaho na yuttoyeva anāgatakālaparāmasanavasena pavattattāti?
Even though this view asserts, "I, having not existed before, am now developed into existence," and thus contemplates the past extremity of oneself and the world, it does not perceive an end for them in the future from the present time onward. Moreover, the doctrine of eternalism (sassatavādo) is influenced by the non-perception of an end in the present and future times, as it is said, "It will remain eternal, just so." If this were the case, would it not be inappropriate to include this view and the eternalist views (sassatavādādīnañca) among the Pubbantakappikas, as they proceed by contemplating the future time?
Mặc dù học thuyết này diễn ra theo cách xem xét quá khứ của tự ngã và thế giới, như “ta, trước đây chưa từng có, nay đã thành hiện hữu”, nhưng từ thời điểm hiện tại trở đi, họ không thấy được bất kỳ giới hạn nào trong tương lai. Đặc biệt, thường kiến luận được hình thành từ việc không thấy giới hạn trong hiện tại và tương lai, như có câu “sẽ tồn tại như vậy, thường hằng”. Nếu vậy, việc bao gồm học thuyết này và các thường kiến luận khác vào nhóm các học thuyết suy xét về quá khứ (pubbantakappika) là không hợp lý, vì chúng diễn ra theo cách xem xét về tương lai?
Yutto eva samudāgamassa atītakoṭṭhāsikattā.
It is appropriate, indeed, because the origin (samudāgama) belongs to the past aspect.
Vẫn hợp lý, vì sự khởi nguồn của chúng thuộc về phần quá khứ.
Tathā hi nesaṃ samudāgamo atītaṃsapubbenivāsañāṇehi, tappatirūpakānussavādipabhāvitehi ca takkanehi saṅgahitoti, tathā ceva saṃvaṇṇitaṃ.
Indeed, their origin is reckoned through the past aspect of knowledge of previous existences, and through inferences influenced by similar traditional accounts and so forth; and it is explained thus.
Thật vậy, sự khởi nguồn của chúng được bao gồm trong các tri kiến về tiền kiếp thuộc phần quá khứ, và trong các suy luận được hình thành từ những điều nghe lại tương tự như vậy, và đã được giải thích như thế.
Atha vā sabbattha appaṭihatañāṇacārena dhammassāminā niravasesato agatiṃ, gatiñca yathābhūtaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā paveditā etā diṭṭhiyo, tasmā yāvatikā diṭṭhiyo bhagavatā desitā, yathā ca desitā, tāvatikā tathā ceva sanniṭṭhānato sampaṭicchitabbā, na cettha yuttivicāraṇā kātabbā buddhavisayattā.
Or alternatively, these views were revealed by the Lord of Dhamma, who, with unobstructed knowledge traversing all things, directly realized both the wrong paths and the right paths as they truly are, completely and without remainder. Therefore, as many views as the Blessed One taught, and in the manner that they were taught, so many views should be accepted with certainty, and no logical investigation should be undertaken here, because it is the domain of the Buddhas.
Hoặc là, những tà kiến này đã được Đức Thế Tôn, Đấng Pháp Vương, với trí tuệ không bị ngăn ngại trong mọi lĩnh vực, sau khi tự mình thấu triệt và chứng ngộ một cách trọn vẹn và đúng như thật về nơi không đến và nơi đến, mà tuyên thuyết. Do đó, bao nhiêu tà kiến đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng, và thuyết giảng như thế nào, thì bấy nhiêu tà kiến ấy cần được chấp nhận đúng như vậy theo sự xác quyết đó, không nên suy xét lý lẽ ở đây, vì đó là lĩnh vực của chư Phật.
Acinteyyo hi buddhānaṃ buddhavisayo, tathā ca vakkhati ‘‘tattha na ekantena kāraṇaṃ pariyesitabba’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.78-82).
Indeed, the domain of the Buddhas is inconceivable for the Buddhas, and thus it will be said, "There, one should not seek a reason absolutely."
Thật vậy, cảnh giới của chư Phật là không thể nghĩ bàn. Và như vậy sẽ được nói (trong chú giải): “Ở đó, không nên tuyệt đối tìm kiếm lý do.”
75. Āghātanā uddhanti uddhamāghātanaṃ, maraṇato uddhaṃ pavatto attāti attho.
Above the destruction (āghātanā) means uddhamāghātanaṃ, which signifies the self existing above death.
75. Uddhamāghātanaṃ là trên sự chết chóc, nghĩa là tự ngã tồn tại sau khi chết. (Từ này được hình thành bởi) āghātanā (sự chết) + uddhaṃ (trên).
‘‘Uddhamāghātana’’nti pavatto vādo uddhamāghātano sahacaraṇavasena, taddhitavasena ca, antalopaniddeso vā esa.
The view that asserts "uddhamāghātanaṃ" is called uddhamāghātano by way of co-occurrence and by way of the taddhita suffix, or it is an indication with the elision of the intermediate word.
Thuyết cho rằng “tự ngã tồn tại sau khi chết” là uddhamāghātano do sự đồng hành (của từ vāda) hoặc do taddhita (hậu tố phái sinh), hoặc đây là một cách diễn đạt rút gọn (antalopaniddeso).
So etesanti uddhamāghātanikā. Evaṃ saddato nipphannaṃ atthato eva dassetuṃ ‘‘uddhamāghātanā attānaṃ vadantī’’ti vuttaṃ, āghātanā uddhaṃ uparibhūtaṃ attabhāvanti attho.
Those who hold this view are uddhamāghātanikā. To show the meaning derived from the word in this way, it is said "uddhamāghātanā attānaṃ vadanti", meaning that the self exists above and beyond the destruction.
Những người này có thuyết đó nên được gọi là uddhamāghātanikā. Để giải thích ý nghĩa phát sinh từ từ này, (chú giải) nói “họ nói tự ngã tồn tại sau khi chết”, nghĩa là một sự hiện hữu ở trên, vượt lên trên sự chết chóc.
Te hi diṭṭhigatikā ‘‘uddhaṃ maraṇato attā nibbikāro’’ti vadanti.
Indeed, those holding this view say, "After death, the self is immutable."
Những người theo tà kiến này nói rằng “sau khi chết, tự ngã là bất biến”.
‘‘So etesa’’ntiādinā assatthiyatthaṃ dasseti yathā ‘‘buddhamassa atthīti buddho’’ti.
By "so etesaṃ" and so forth, it indicates the meaning of the possession suffix (assatthiyatthaṃ), as in "one who has wisdom (buddhaṃ) is a Buddha."
Với “so etesaṃ” (thuyết đó thuộc về những người này), v.v., (chú giải) giải thích ý nghĩa của taddhita assatthi, giống như “buddhamassa atthīti buddho” (người có trí tuệ giác ngộ là Phật).
Ayaṃ aṭṭhakathāto aparo nayo – saññīti pavatto vādo saññī sahacaraṇādinayena, saññī vādo etesanti saññīvādā samāsavasena.
This is another method from the commentary: the view that asserts "conscious" (saññī) is saññī by way of co-occurrence and so forth, or those for whom the saññī view exists are saññīvādā by way of compound.
Đây là một phương pháp khác ngoài chú giải: thuyết cho rằng “có tưởng” là saññī theo cách đồng hành, v.v., hoặc thuyết “có tưởng” thuộc về những người này nên được gọi là saññīvādā theo cách hợp từ.
Saññīvādo eva vādo etesanti hi attho.
Indeed, the meaning is that for these, the view is precisely the saññī view.
Thật vậy, ý nghĩa là thuyết của những người này chính là thuyết “có tưởng”.
76-77. Rūpī attāti ettha kasiṇarūpaṃ ‘‘attā’’ti kasmā vuttaṃ, nanu rūpavinimuttena attanā bhavitabbaṃ ‘‘rūpamassa atthī’’ti vutte saññāya viya rūpassāpi attaniyattā.
Conscious (Rūpī) self (attā): here, why is the kasiṇa form said to be the "self"? Should not the self be free from form, just as when it is said "saññī attā" (conscious self), it does not mean that perception itself is the self, but rather that the self possesses perception? Similarly, if it is said that the self possesses form, then form also belongs to the self.
76-77. Trong Rūpī attā (tự ngã có sắc), tại sao kasiṇa-rūpa (sắc đối tượng thiền định) lại được gọi là “tự ngã”? Chẳng phải tự ngã phải là cái thoát khỏi sắc sao? Khi nói “rūpamassa atthī” (người có sắc), thì sắc cũng thuộc về tự ngã như tưởng vậy.
Na hi ‘‘saññī attā’’ti ettha saññā eva attā, atha kho ‘‘saññā assa atthī’’ti atthena attaniyāva, tathā ca vuttaṃ ‘‘tattha pavattasaññañcassa ‘saññā’ti gahetvā’’ti?
Indeed, it is not that "perception itself is the self" when it is said "conscious self", but rather "the self possesses perception" by way of meaning; and thus it is stated, "taking the perception that occurs therein as 'perception' belonging to it"?
Thật vậy, trong “saññī attā” (tự ngã có tưởng), tưởng không phải là tự ngã, mà là thuộc về tự ngã theo nghĩa “có tưởng”. Và như vậy, (chú giải) đã nói “ở đó, lấy tưởng đang hiện hữu của người đó là ‘tưởng’”.
Na kho panetamevaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘rūpamassa atthīti rūpī’’ti, atha kho ‘‘ruppanasīlo rūpī’’ti.
However, it should not be understood thus: "one who has form is rūpī." Rather, it is "ruppanasīlo rūpī" (form is that which is subject to alteration).
Nhưng điều này không nên được hiểu là “rūpamassa atthīti rūpī” (người có sắc là có sắc), mà là “ruppanasīlo rūpī” (người có bản chất biến hoại là có sắc).
Ruppanañcettha rūpasarikkhatāya kasiṇarūpassa vaḍḍhitāvaḍḍhitakālavasena visesāpatti.
Here, alteration (ruppanaṃ) is the condition of being subject to change in the kasiṇa form, by way of increase and decrease, due to its similarity to ultimate form.
Ở đây, sự biến hoại (ruppana) là sự thay đổi đặc biệt của kasiṇa-rūpa theo thời gian tăng trưởng và suy giảm, do bản chất tương tự với sắc.
Sā hi ‘‘natthī’’ti na sakkā vattuṃ parittavipulatādivisesasabbhāvato.
Indeed, it cannot be said that such specific alteration does not exist, because there is the existence of specific differences such as being small or expansive.
Thật vậy, không thể nói là “không có” (sự thay đổi đó), vì có sự khác biệt về nhỏ hẹp hay rộng lớn, v.v.
Yadevaṃ siyā ‘‘ruppanasīlo rūpī’’ti, atha imassa vādassa sassatadiṭṭhisaṅgaho na yujjati ruppanasīlassa bhedasabbhāvatoti?
If this were so, that "one who is subject to alteration is rūpī," then the inclusion of this view in eternalism would not be appropriate, because that which is subject to alteration possesses breaking up?
Nếu là “người có bản chất biến hoại là có sắc”, thì tại sao thuyết này lại không phù hợp với tà kiến thường còn, vì cái có bản chất biến hoại thì có sự phân hủy?
Yujjateva kāyabhedato uddhaṃ parikappitassa attano nibbikāratāya tena adhippetattā.
It is indeed appropriate, because the adherent of this view intends that the self, conceived as existing beyond the breaking up of the body, is immutable.
Nó vẫn phù hợp, vì tự ngã được giả định là bất biến sau khi thân hoại, đó là ý định của người đó.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘arogo paraṃ maraṇā’’ti.
Thus, it is stated, "healthy beyond death."
Thật vậy, như đã nói “vô bệnh sau khi chết”.
Atha vā ‘‘rūpamassa atthīti rūpī’’ti vuttepi na koci doso kappanāsiddhena bhedena abhedassāpi niddesadassanato yathā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti.
Alternatively, even if it is said, "one who has form is rūpī," there is no fault, because we see the designation of non-difference through difference established by conception, as in "the body of a stone statue."
Hoặc, ngay cả khi nói “rūpamassa atthīti rūpī” (người có sắc là có sắc), cũng không có lỗi gì, vì chúng ta thấy có sự chỉ định sự bất phân hủy bằng sự phân hủy được thiết lập qua giả định, giống như “thân của người con của tảng đá”.
Apica avayavavasena avayavino tathāniddesanidassanato yathā ‘‘kāye kāyānupassī’’ti (saṃ. ni. 5.390), ruppanaṃ vā rūpaṃ, rūpasabhāvo, tadassa atthīti rūpī, attā ‘‘rūpino dhammā’’tiādīsu (dha. sa. 11.dukamātikā) viya, evañca katvā attano rūpasabhāvattā ‘‘rūpī attā’’ti vacanaṃ ñāyāgatamevāti vuttaṃ ‘‘kasiṇarūpaṃ attā’’ti.
Furthermore, we see the designation of the whole by a part in that way, as in "contemplating the body in the body"; or, alteration (ruppanaṃ) is form, it is the nature of form, and that which possesses it is rūpī (having form), as in "the self and corporeal phenomena" and so forth. And thus, stating "rūpī attā" (a self with form) as the self having the nature of form is indeed in accordance with reason, as it is said, "the kasiṇa-form is the self."
Hơn nữa, vì có sự chỉ định như vậy của cái có bộ phận theo cách của bộ phận, giống như “quán thân trên thân” (kāye kāyānupassī); hoặc sự biến hoại là sắc, bản chất của sắc, và cái đó có nó nên là rūpī (có sắc), tự ngã giống như trong “rūpino dhammā” (các pháp có sắc), v.v. Và khi làm như vậy, vì tự ngã có bản chất của sắc, nên lời nói “tự ngã có sắc” là hợp lý, đó là lý do tại sao nói “kasiṇa-rūpa là tự ngã”.
‘‘Gahetvā’’ti etena cetassa sambandho.
The connection of this word is with "gahetvā".
Với “gahetvā” (lấy), từ này có liên quan đến điều đó.
Tatthāti kasiṇarūpe.
"Tatthā" means in the kasiṇa-form.
Tattha (ở đó) là kasiṇa-rūpa.
Assāti parikappitassa attano, ājīvakādayo takkamattena paññapenti viyāti attho.
"Assā" refers to the conceived self, meaning that the Ājīvakas and others conceptualize it merely by conjecture.
Assā (của người đó) là của tự ngã được giả định, nghĩa là những người Ājīvaka, v.v., chỉ khái niệm hóa bằng suy đoán.
Ājīvakā hi takkikāyeva, na lābhino.
Indeed, the Ājīvakas are merely conjecturers, not those who have attained.
Thật vậy, những người Ājīvaka chỉ là những người suy đoán, không phải là những người đạt được (thành tựu).
Niyatavāditāya hi kammaphalapaṭikkhepato natthi tesaṃ jhānasamāpattilābho.
Indeed, because of their determinist view and their rejection of the results of karma, they do not attain jhāna and samāpatti.
Vì họ là những người theo thuyết định mệnh, họ bác bỏ quả của nghiệp, nên họ không đạt được các thiền định (jhāna-samāpatti).
Tathā hikaṇhābhijātiādīsu kāḷakādirūpaṃ ‘‘attā’’ti ekacce ājīvakā paṭijānanti.
Thus, in passages like "kaṇhābhijāti," some Ājīvakas acknowledge that form such as blackness is the self.
Thật vậy, trong các (kinh) như kaṇhābhijāti (sự sinh ra đen tối), v.v., một số người Ājīvaka tuyên bố rằng sắc như màu đen, v.v., là “tự ngã”.
Purimanayena cettha lābhīnaṃ dasseti, pacchimanayena pana takkikaṃ.
Here, by the former method, it shows the doctrine of those who have attained; but by the latter method, it shows the doctrine of the conjecturers.
Ở đây, theo phương pháp trước, (chú giải) chỉ ra những người đạt được; còn theo phương pháp sau, (chú giải) chỉ ra những người suy đoán.
Evamīdisesu.
And so forth in similar cases.
Và tương tự trong những trường hợp như vậy.
Roga-saddo bhaṅgapariyāyo bhaṅgassāpi rujjanabhāvato, evañca katvā aroga-saddassa niccapariyāyatā upapannā hoti, tenāha ‘‘nicco’’ti.
The word "roga" is a synonym for breaking up (bhaṅga), because breaking up also has the nature of affliction, and thus the word "aroga" (healthy) is appropriately a synonym for permanence (nicca), therefore it says "permanent."
Từ roga (bệnh) là một từ đồng nghĩa với sự hoại diệt (bhaṅga), vì sự hoại diệt cũng có bản chất đau đớn. Và khi làm như vậy, từ aroga (không bệnh) trở thành từ đồng nghĩa với sự thường còn (nicca), nên (chú giải) nói “thường còn”.
Roga-saddo vā byādhipariyāyo.
Or the word "roga" is a synonym for sickness.
Hoặc từ roga là một từ đồng nghĩa với bệnh tật.
Arogoti pana rogarahitatāsīsena nibbikāratāya niccataṃ diṭṭhigatiko paṭijānātīti dassetuṃ ‘‘nicco’’ti vuttaṃ.
However, "arogo" (healthy) is stated to show that the view-holder acknowledges permanence (niccataṃ) due to immutability, taking the absence of disease as its core meaning.
Nhưng để chỉ ra rằng người theo tà kiến tuyên bố sự thường còn (niccataṃ) bằng cách không có sự biến đổi (nibbikāratāya) thông qua việc không có bệnh (rogarahitatāsīsena) với từ arogo (không bệnh), (chú giải) đã nói “thường còn”.
Kasiṇugghāṭimākāsapaṭhamāruppaviññāṇanatthibhāvākiñcaññāyatanāni yathārahamarūpasamāpattinimittaṃ nāma.
The kasina-removal-space (kasiṇugghāṭimākāsa), the first immaterial consciousness (paṭhamāruppaviññāṇa), the non-existence (natthibhāva), and the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana) are, respectively, the objects of the immaterial attainments.
Các (cảnh giới) như không gian loại bỏ kasiṇa, thức của cõi vô sắc đầu tiên, không có gì, và phi tưởng phi phi tưởng xứ là các đối tượng của các thiền định vô sắc tương ứng.
Nimbapaṇṇe tapparimāṇo tittakaraso viya sarīrapparimāṇo arūpī attā sarīre tiṭṭhatīti takkamatteneva nigaṇṭhā ‘‘arūpī attā saññī’’ti paññapentīti āha ‘‘nigaṇṭhādayo viyā’’ti.
The Nigaṇṭhas, merely by conjecture, assert that the immaterial self is conscious, staying in the body of the same size as the body, just as a bitter taste of the same size as a neem leaf remains in the neem leaf; therefore, it is said, "like the Nigaṇṭhas and others."
Giống như vị đắng có cùng kích thước với lá neem tồn tại trong lá neem, những người Ni-kiền-tử (Nigaṇṭha) chỉ bằng suy đoán đã khái niệm hóa rằng tự ngã vô sắc có cùng kích thước với thân tồn tại trong thân là “tự ngã có tưởng”, nên (chú giải) nói “giống như những người Ni-kiền-tử, v.v.”.
Tatiyā panāti ‘‘rūpī ca arūpī ca attā’’ti laddhi.
The third* is the doctrine: 'The self is both material and immaterial'.
Tatiyā panā (Thứ ba nữa) là thuyết “tự ngã có sắc và vô sắc”.
Missakagāhavasenāti rūpārūpasamāpattīnaṃ yathāvuttāni nimittāni ekajjhaṃ katvā ekova ‘‘attā’’ti, tattha pavattasaññañcassa ‘‘saññā’’ti gahaṇavasena.
By way of combined apprehension means by taking the previously mentioned meditation objects of the rūpa and arūpa attainments together as one 'self', and by taking the perception that arises there as 'perception' of that*.
Missakagāhavasenā (bằng cách chấp nhận sự hỗn hợp) là bằng cách gộp các đối tượng của các thiền định sắc và vô sắc đã nói ở trên thành một “tự ngã”, và bằng cách chấp nhận tưởng đang hiện hữu của người đó là “tưởng”.
Ayañhi diṭṭhigatiko rūpārūpasamāpattilābhī tāsaṃ nimittaṃ rūpabhāvena, arūpabhāvena ca ‘‘attā’’ti gahetvā ‘‘rūpī ca arūpī cā’’ti abhinivesaṃ janesi athetavādino viya, takkamatteneva vā rūpārūpadhammānaṃ missakagahaṇavasena ‘‘rūpī ca arūpī ca attā’’ti abhinivissa aṭṭhāsi.
This person holding wrong views, having attained the rūpa and arūpa attainments, takes their meditation objects, in their material and immaterial aspects, as 'self', and thus develops the conviction 'It is both material and immaterial', like one who holds the view of permanence; or else, by merely theorizing, and by way of combined apprehension of material and immaterial phenomena, he remained convinced that 'The self is both material and immaterial'.
Người theo tà kiến này, người đã đạt được các thiền định sắc và vô sắc, đã chấp nhận các đối tượng của chúng là “tự ngã” theo bản chất sắc và bản chất vô sắc, và đã tạo ra sự cố chấp rằng “có sắc và vô sắc”, giống như những người theo thuyết Ahetavādī; hoặc, chỉ bằng suy đoán, đã cố chấp rằng “tự ngã có sắc và vô sắc” bằng cách chấp nhận sự hỗn hợp của các pháp sắc và vô sắc.
Catutthāti ‘‘neva arūpī ca nārūpī ca attā’’ti laddhi.
The fourth* is the doctrine: 'The self is neither material nor immaterial'.
Catutthā (Thứ tư) là thuyết “tự ngã không sắc cũng không vô sắc”.
Takkagāhenevāti saṅkhārasesasukhumabhāvappattadhammā viya accantasukhumabhāvappattiyā sakiccasādhanāsamatthatāya khambhakucchi* hatthapādādisaṅghāto viya neva rūpī, rūpasabhāvānativattanato na ca arūpīti evaṃ pavattatakkagāheneva.
By merely theorizing means by merely holding this theory that arose,*: "Just as phenomena that have reached an exceedingly subtle state, like the aggregates of the back, belly, hands, and feet, are incapable of accomplishing their own function due to their extremely subtle state, so too is it neither material because it does not transcend the nature of matter, nor is it immaterial."
Takkagāhenevā (chỉ bằng cách chấp nhận suy đoán) là chỉ bằng cách chấp nhận suy đoán đang hiện hữu rằng nó không có sắc, giống như các pháp đã đạt đến trạng thái vi tế còn sót lại của các hành, không có khả năng thực hiện chức năng của riêng nó do đạt đến trạng thái cực kỳ vi tế, và không vô sắc do không vượt qua bản chất của sắc, giống như sự kết hợp của lưng, bụng, tay, chân, v.v.
Ayaṃ aṭṭhakathāmuttako nayo – nevarūpī nārūpīti ettha hi antānantikacatutthavāde viya aññamaññapaṭikkhepavasena attho veditabbo.
This is a method not found in the Commentaries: here, in 'neither material nor immaterial', the meaning should be understood as a mutual rejection, similar to the fourth assertion of the 'Finite and Infinite' view.
Đây là một phương pháp không có trong chú giải: trong nevarūpī nārūpī (không sắc cũng không vô sắc), ý nghĩa nên được hiểu bằng cách phủ định lẫn nhau, giống như trong thuyết thứ tư của Antānantika.
Satipi ca tatiyavādena imassa samānatthabhāve tattha desakālabhedavasena viya idha kālavatthubhedavasena tatiyacatutthavādānaṃ viseso daṭṭhabbo.
Even though this view is similar in meaning to the third view, a distinction between the third and fourth views should be seen here in terms of difference in time and object, just as there is a difference in place and time there.
Mặc dù thuyết này có cùng ý nghĩa với thuyết thứ ba, nhưng sự khác biệt giữa thuyết thứ ba và thứ tư nên được xem xét theo sự khác biệt về thời gian và đối tượng ở đây, giống như sự khác biệt về nơi chốn và thời gian ở đó.
Kālabhedavasena hi idha tatiyavādassa pavatti rūpārūpanimittānaṃ sahaanupaṭṭhānato.
For here, the arising of the third view is due to the non-simultaneous appearance of material and immaterial meditation objects.
Thật vậy, sự phát sinh của thuyết thứ ba ở đây là do sự không hiện hữu đồng thời của các đối tượng sắc và vô sắc theo sự khác biệt về thời gian.
Catutthavādassa pana vatthubhedavasena pavatti rūpārūpadhammasamūhabhāvatoti.
The arising of the fourth view, however, is due to the nature of the aggregate of material and immaterial phenomena.
Còn sự phát sinh của thuyết thứ tư là do bản chất của tập hợp các pháp sắc và vô sắc theo sự khác biệt về đối tượng.
Dutiyacatukkaṃ antānantikavāde vuttanayena veditabbaṃ sabbathā saddatthato samānatthattā.
The second tetrad should be understood in the manner stated in the 'Finite and Infinite' views, as they are entirely identical in literal meaning.
Bộ bốn thứ hai (thuyết thứ hai và thứ tư) nên được hiểu theo cách đã nói trong thuyết Antānantika, vì chúng có cùng ý nghĩa theo nghĩa của từ ngữ trong mọi khía cạnh.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, tampi ‘‘amati gacchati bhāvo osānametthā’’tiādinā amhehi vuttameva, kevalaṃ pana tattha pubbantakappanāvasena pavatto, idha aparantakappanāvasenāti ayaṃ viseso pākaṭoyeva.
Whatever needs to be said here has already been said by us with 'being reaches an end' and so on; the only clear difference is that the former arose from speculation about the past, while the latter arose from speculation about the future.
Những gì cần nói ở đây, chúng tôi cũng đã nói rồi qua câu “amati gacchati bhāvo osānametthā” và những câu tương tự. Tuy nhiên, chỉ có điều là ở đó (trong luận thuyết về hữu hạn và vô hạn) nó được trình bày theo cách suy luận về quá khứ, còn ở đây nó được trình bày theo cách suy luận về tương lai, sự khác biệt này là rõ ràng.
Kāmañca nānattasaññī attāti ayampi vādo samāpannakavasena labbhati.
And indeed, this view, 'the self is of diverse perception', is also taken in the context of one who has attained jhānas.
Thật vậy, luận thuyết “tự ngã có nhiều tưởng” này cũng được chấp nhận theo cách của người nhập định.
Aṭṭhasamāpattilābhino diṭṭhigatikassa vasena saññābhedasambhavato.
This is because a person with wrong views who has attained the eight attainments can have different perceptions.
Bởi vì có thể có sự khác biệt về tưởng đối với người có tà kiến đã đạt được tám bậc thiền định.
Tathāpi samāpattiyaṃ ekarūpeneva saññāya upaṭṭhānato lābhīvasena ekattasaññitā sātisayaṃ yuttāti āha ‘‘samāpannakavasena ekattasaññī’’ti.
Even so, because perception appears in the attainment in a singular form, it is exceedingly appropriate to speak of 'unity of perception' in terms of an attainer. Therefore, it is said: 'of unitary perception by way of one who has attained'.
Mặc dù vậy, vì tưởng xuất hiện trong thiền định chỉ theo một hình thái duy nhất, nên việc cho rằng người đạt được thiền định có “tưởng nhất nguyên” là hợp lý hơn cả. Vì vậy, vị Luận sư đã nói: “theo cách của người nhập định, có tưởng nhất nguyên”.
Ekasamāpattilābhino eva vā vasena attho veditabbo.
Alternatively, the meaning should be understood in terms of one who has attained a single attainment.
Hoặc ý nghĩa nên được hiểu theo cách của người chỉ đạt được một bậc thiền định.
Satipi ca samāpattibhedato saññābhedasambhave bahiddhā puthuttārammaṇeyeva saññānānattassa oḷārikassa sambhavato takkīvaseneva nānattasaññitaṃ dassetuṃ ‘‘asamāpannakavasena nānattasaññī’’ti vuttaṃ.
Although different perceptions can arise due to different attainments, in order to show that 'diverse perception' arises only by way of theorizing, due to the gross nature of diverse perception arising only in external, multiple objects, it is said: 'of diverse perception by way of one who has not attained'.
Và mặc dù có thể có sự khác biệt về tưởng do sự khác biệt của các bậc thiền định, nhưng vì sự đa dạng thô thiển của tưởng chỉ xảy ra với các đối tượng bên ngoài, nên để chỉ ra “tưởng đa dạng” theo cách của người suy luận, đã nói “theo cách của người chưa nhập định, có tưởng đa dạng”.
Parittakasiṇavasenāti avaḍḍhitattā appakakasiṇavasena, kasiṇaggahaṇañcettha saññāya visayadassanaṃ.
By way of a limited kasiṇa means by way of a small kasiṇa, due to its non-expansion, and the mention of kasiṇa here indicates the object of perception.
“Theo cách kasiṇa nhỏ” có nghĩa là theo cách kasiṇa chưa được phát triển, tức là kasiṇa nhỏ. Và ở đây, việc nắm giữ kasiṇa là để chỉ đối tượng của tưởng.
Visayavasena hi saññāya parittatā, iminā ca satipi saññāvinimuttadhamme ‘‘saññāyeva attā’’ti vadatīti dasseti.
For the perception is limited by its object, and by this, it is shown that even when there are phenomena independent of perception, one asserts that 'perception itself is the self'.
Thật vậy, sự nhỏ bé của tưởng là do đối tượng. Và điều này cho thấy rằng, mặc dù có những pháp không phải là tưởng, nhưng người ta vẫn nói “chính tưởng là tự ngã”.
Esa nayo vipulakasiṇavasenāti etthāpi.
This method applies also in 'by way of an extensive kasiṇa'.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho “theo cách kasiṇa rộng lớn”.
Evañca katvā antānantikavāde ceva idha ca antānantacatukke paṭhamadutiyavādesu saddatthamattato samānesupi sabhāvato tehi dvīhi vādehi imesaṃ dvinnaṃ vādānaṃ viseso siddho hoti, aññathā vuttappakāresu vādesu satipi pubbantāparantakappanabhedamattena kehici visese kehici avisesoyeva siyāti.
Thus, even though the first and second views of the 'Finite and Infinite' tetrad in the 'Finite and Infinite' views and here are the same in terms of their literal meaning, their distinction from those two views is established by their inherent nature, otherwise, with the views described, there might be a difference in some by only the distinction of speculation about the past and future, and no difference in others.
Và như vậy, mặc dù trong luận thuyết về hữu hạn và vô hạn, cũng như trong bốn loại hữu hạn và vô hạn ở đây, hai luận thuyết đầu tiên có cùng ý nghĩa về mặt từ ngữ, nhưng về bản chất, sự khác biệt giữa hai luận thuyết này và hai luận thuyết kia đã được chứng minh. Nếu không, trong các luận thuyết đã nêu, có thể có một số khác biệt và một số không khác biệt chỉ do sự phân biệt giữa suy luận về quá khứ và suy luận về tương lai.
Dibbacakkhuparibhaṇḍattā yathākammūpagañāṇassa dibbacakkhupabhāvajanitena yathākammūpagañāṇena dissamānāpi sattānaṃ sukhādisamaṅgitā dibbacakkhunāva diṭṭhā nāmāti āha ‘‘dibbena cakkhunā’’tiādi.
Because the knowledge of 'where one will go according to one's actions' is accompanied by the divine eye, the state of beings being endowed with happiness, etc., even though seen by the knowledge of 'where one will go according to one's actions' produced by the power of the divine eye, is called 'seen by the divine eye itself'. Therefore, it is said: 'by the divine eye' and so on.
Vì tuệ biết nghiệp quả là thuộc về thiên nhãn thông, nên dù sự đầy đủ về hạnh phúc, v.v., của chúng sinh được thấy bằng tuệ biết nghiệp quả do năng lực của thiên nhãn thông tạo ra, nó vẫn được gọi là đã được thấy bằng thiên nhãn thông. Vì vậy, Luận sư nói “bằng thiên nhãn thông”, v.v.
Catukkanayaṃ, pañcakanayañca sandhāya tikacatukkajjhānabhūmiya’’nti vuttaṃ.
'In the states of the triple and quadruple jhāna' is said with reference to the method of four and the method of five.
“Trong cõi thiền tam thiền và tứ thiền” được nói đến để chỉ cách tứ thiền và cách ngũ thiền.
Diṭṭhigatikavisayāsu hi pañcavokārajhānabhūmīsu vehapphalabhūmiṃ ṭhapetvā avasesā yathārahaṃ catukkanaye tikajjhānassa, pañcakanaye ca catukkajjhānassa vipākaṭṭhānattā tikacatukkajjhānabhūmiyo nāma.
For in the five-fold jhāna realms, which are the domain of those holding wrong views, excluding the Vehapphala realm, the remaining realms are called 'triple and quadruple jhāna states' because they are the result-states of the triple jhāna in the fourfold method and the quadruple jhāna in the five-fold method, as appropriate.
Thật vậy, trong năm cõi thiền sắc giới là đối tượng của những người có tà kiến, trừ cõi Vô tưởng thiên (Vehapphala-bhūmi), các cõi còn lại, tùy theo cách tứ thiền, là nơi quả báo của tam thiền, và tùy theo cách ngũ thiền, là nơi quả báo của tứ thiền, nên được gọi là cõi thiền tam thiền và tứ thiền.
Suddhāvāsā pana tesamavisayā.
The Suddhāvāsa realms, however, are not their domain.
Tuy nhiên, các cõi Tịnh cư thiên (Suddhāvāsā) không phải là đối tượng của họ.
Nibbattamānanti uppajjamānaṃ.
'Arising' means being born.
“Nibbattamānaṃ” có nghĩa là đang sinh khởi.
Nanu ca ‘‘ekantasukhī attā’’tiādinā pavattavādānaṃ aparantadiṭṭhibhāvato ‘‘nibbattamānaṃ disvā’’ti paccuppannavacanaṃ anupapannameva siyā.
"But surely, since the views beginning with 'the self is entirely happy' are views about the future, the present tense phrase 'seeing it arise' would be inappropriate.
Chẳng phải nếu các luận thuyết như “tự ngã hoàn toàn hạnh phúc” được trình bày theo quan điểm về tương lai, thì việc dùng từ hiện tại “thấy đang sinh khởi” sẽ không hợp lý sao?
Anāgatavisayā hi ete vādāti?
For these views relate to the future, do they not?"
Vì những luận thuyết này là về tương lai, phải không?
Upapannameva anāgatassa ekantasukhībhāvādikassa pakappanāya paccuppannanibbattidassanena adhippetattā.
It is indeed appropriate, for the intention is to show the present arising of the future state of being entirely happy, and so on, through speculation.
Điều đó hoàn toàn hợp lý, vì ý định là chỉ ra sự sinh khởi hiện tại để suy luận về trạng thái hoàn toàn hạnh phúc, v.v., của tự ngã trong tương lai.
Tenevāha ‘‘nibbattamānaṃ disvā ‘ekantasukhī’ti gaṇhātī’’ti.
That is why it is said: "Seeing it arise, one apprehends it as 'entirely happy'."
Chính vì vậy, Luận sư nói: “Thấy đang sinh khởi, người ta nắm giữ ‘hoàn toàn hạnh phúc’.”
Ettha ca tassaṃ tassaṃ bhūmiyaṃ bāhullena sukhādisahitadhammappavattidassanaṃ paṭicca tesaṃ ‘‘ekantasukhī’’tiādigahaṇato tadanurūpāyeva bhūmi vuttāti daṭṭhabbaṃ.
And here, it should be understood that the respective realm is mentioned because those* beginning with 'entirely happy' are apprehended by observing the frequent occurrence of phenomena associated with happiness, etc., in that particular realm.
Ở đây, cần hiểu rằng cõi tương ứng được nói đến là do việc thấy sự xuất hiện chủ yếu của các pháp kèm theo hạnh phúc, v.v., trong từng cõi, và do đó, việc nắm giữ các quan điểm như “hoàn toàn hạnh phúc” của họ.
Saddantarābhisambandhavasena viya hi atthapakaraṇādivasenapi atthaviseso labbhati.
For a special meaning is obtained not only by association with other words, but also by association with the meaning and context, and so on.
Thật vậy, ý nghĩa đặc biệt được chấp nhận không chỉ theo cách liên kết giữa các từ mà còn theo cách của ý nghĩa, ngữ cảnh, v.v.
‘‘Ekantasukhī’’tiādīsu ca ekantabhāvo bahulaṃ pavattimattaṃ pati payutto.
And in expressions like 'entirely happy', the 'entirely' aspect is mostly applied to mere occurrence.
Và trong các trường hợp như “hoàn toàn hạnh phúc”, trạng thái “hoàn toàn” được dùng để chỉ sự xuất hiện thường xuyên.
Tathāpavattimattadassanena tesaṃ evaṃ gahaṇato.
Because they apprehend thus by merely seeing such occurrences.
Bởi vì họ nắm giữ như vậy do thấy sự xuất hiện thường xuyên.
Atha vā hatthidassakaandhā viya diṭṭhigatikā yaṃ yadeva passanti, taṃ tadeva abhinivissa voharanti.
Alternatively, like the blind men who saw an elephant, those holding wrong views assert and cling to whatever they perceive.
Hoặc, những người có tà kiến giống như những người mù sờ voi, họ bám chặt vào bất cứ điều gì họ thấy và nói về điều đó.
Vuttañhetaṃ bhagavatā udāne ‘‘aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā acakkhukā’’tiādi, (udā. 55) tasmā alamettha yuttimagganāti.
For this was said by the Blessed One in the Udāna: "Monks, these other sect ascetics are blind, eyeless" and so on. Therefore, there is no need to seek logical consistency here.
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói trong Udāna: “Này các tỳ khưu, các du sĩ ngoại đạo là những người mù, không có mắt”, v.v. Do đó, không cần phải tìm kiếm sự hợp lý ở đây.
‘‘Dibbena cakkhunā disvā’’ti vuttamatthaṃ samatthetuṃ ‘‘visesato hī’’tiādi vuttaṃ.
To corroborate the meaning expressed by "seeing with the divine eye," it is stated: "For especially" and so on.
Để xác nhận ý nghĩa đã nói “thấy bằng thiên nhãn thông”, Luận sư đã nói “đặc biệt là”, v.v.
78-83. Atha na koci viseso atthīti codanaṃ sodheti ‘‘kevalañhī’’tiādinā.
78-83. Then, to clarify the objection that there is no distinction, he purifies it with "For merely" and so on.
78-83. Sau đó, Luận sư giải quyết câu hỏi “không có gì khác biệt” bằng cách nói “chỉ có”, v.v.
‘‘Asaññī’’ti ca ‘‘nevasaññīnāsaññī’’ti ca gaṇhantānaṃ tā diṭṭhiyoti sambandho.
The connection is: "Those views belong to those who apprehend 'non-percipient' and 'neither percipient nor non-percipient'."
Và mối liên hệ là những tà kiến đó thuộc về những người nắm giữ quan điểm “vô tưởng” và “phi tưởng phi phi tưởng”.
Kāraṇanti visesakāraṇaṃ, diṭṭhisamudāgamakāraṇaṃ vā.
'Reason' means a distinguishing reason, or a reason for the emergence of the view.
“Kāraṇaṃ” có nghĩa là nguyên nhân đặc biệt, hoặc nguyên nhân phát sinh tà kiến.
Satipi kiñci kāraṇapariyesanasambhave diṭṭhigatikavādānaṃ anādariyabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘na ekantena kāraṇaṃ pariyesitabba’’nti vuttaṃ.
Even though it is possible to seek some reason, "one should not seek a reason absolutely" is said to show the unimportance of the views of those holding wrong views.
Mặc dù có khả năng tìm kiếm một số nguyên nhân, nhưng để chỉ ra sự không đáng quan tâm của các luận thuyết tà kiến, Luận sư đã nói “không nhất thiết phải tìm kiếm nguyên nhân”.
Kasmāti āha ‘‘diṭṭhigatikassā’’tiādi, etena pariyesanakkhamābhāvatoti apariyesitabbakāraṇaṃ dasseti.
Why? He says: "For one holding wrong views" and so on, thereby indicating the reason why it should not be sought, namely, its unsuitability for investigation.
Tại sao? Luận sư nói “đối với người có tà kiến”, v.v. Điều này chỉ ra rằng nguyên nhân không cần tìm kiếm là do sự không thích hợp để tìm kiếm.
Idaṃ vuttaṃ hoti – asaññīvāde asaññībhave nibbattasattavasena pavatto paṭhamavādo, ‘‘saññaṃ attato samanupassatī’’ti ettha vuttanayena saññaṃyeva ‘‘attā’’ti gahetvā tassa kiñcanabhāvena ṭhitāya aññāya saññāya abhāvato ‘‘asaññī’’ti pavatto dutiyavādo, tathā saññāya saha rūpadhamme, sabbe eva vā rūpārūpadhamme ‘‘attā’’ti gahetvā pavatto tatiyavādo, takkagāhavaseneva catutthavādo pavatto.
This is what is meant: the first view in the non-percipient doctrine (asaññīvāda) arose based on beings reborn in the non-percipient existence (asaññībhava); the second view arose as "non-percipient" due to the absence of any other perception existing as a trifle, having taken perception itself as "self" in the manner stated in "perceives perception as self"; similarly, the third view arose by taking form-elements together with perception, or all form and non-form elements, as "self"; and the fourth view arose purely through speculative grasping.
Ý nghĩa được nói đến là: trong luận thuyết vô tưởng, luận thuyết đầu tiên xuất hiện theo cách của chúng sinh tái sinh trong cõi vô tưởng; luận thuyết thứ hai xuất hiện với quan điểm “vô tưởng” do nắm giữ chính tưởng là tự ngã theo cách đã nói ở đây “thấy tưởng là tự ngã”, và do không có tưởng nào khác tồn tại ở mức độ nhỏ nhất của nó; luận thuyết thứ ba xuất hiện do nắm giữ các pháp sắc cùng với tưởng, hoặc tất cả các pháp sắc và vô sắc là tự ngã; luận thuyết thứ tư xuất hiện chỉ theo cách suy luận.
Dutiyacatukkepi kasiṇarūpassa asañjānanasabhāvatāya asaññīti katvā antānantikavāde vuttanayena cattāro vikappā pavattā.
In the second tetrad too, four variations arose in the manner stated in the finite-infinite doctrine (antānantikavāda), by considering the kasiṇa-form as non-percipient due to its nature of not perceiving.
Trong tứ thiền thứ hai cũng vậy, bốn biến thể đã xuất hiện theo cách đã nói trong luận thuyết hữu hạn và vô hạn, do kasiṇa-rūpa có bản chất không nhận thức.
Nevasaññīnāsaññīvāde pana nevasaññīnāsaññībhave nibbattasattasseva cutipaṭisandhīsu, sabbattha vā paṭusaññākiccaṃ kātuṃ asamatthāya sukhumāya saññāya atthibhāvapaṭijānanavasena paṭhamavādo, asaññīvāde vuttanayena sukhumāya saññāya vasena, sañjānanasabhāvatāpaṭijānanavasena ca dutiyavādādayo pavattāti.
However, in the neither-percipient-nor-non-percipient doctrine (nevasaññīnāsaññīvāda), the first view arose by acknowledging the existence of a subtle perception incapable of performing the function of clear perception in the death and rebirth of a being reborn in the neither-percipient-nor-non-percipient existence, or in all objects; and the second view and so on arose in the manner stated in the non-percipient doctrine, based on subtle perception and by acknowledging the nature of perceiving.
Tuy nhiên, trong luận thuyết phi tưởng phi phi tưởng, luận thuyết đầu tiên xuất hiện do chấp nhận sự tồn tại của một tưởng vi tế không đủ khả năng thực hiện chức năng nhận thức rõ ràng trong các lần chết và tái sinh của chúng sinh tái sinh trong cõi phi tưởng phi phi tưởng, hoặc trong tất cả các đối tượng; luận thuyết thứ hai, v.v., xuất hiện theo cách đã nói trong luận thuyết vô tưởng, theo cách của tưởng vi tế, và theo cách chấp nhận bản chất nhận thức.
Evaṃ kenaci pakārena satipi kāraṇapariyesanasambhave diṭṭhigatikavādānaṃ pariyesanakkhamābhāvato ādaraṃ katvā mahussāhena tesaṃ kāraṇaṃ na pariyesitabbanti.
Thus, even if there is a possibility of seeking reasons in some way, one should not make an effort with great zeal to seek the reasons for these doctrinal views (diṭṭhigatikavāda) because they are not worthy of investigation.
Như vậy, mặc dù có khả năng tìm kiếm nguyên nhân theo một cách nào đó, nhưng do các luận thuyết tà kiến không thích hợp để tìm kiếm, nên không nên tìm kiếm nguyên nhân của chúng với sự quan tâm và nỗ lực lớn.
Etesaṃ pana saññīasaññīnevasaññīnāsaññīvādānaṃ sassatadiṭṭhisaṅgaho ‘‘arogo paraṃ maraṇā’’ti vacanato pākaṭoyeva.
However, the inclusion of these percipient, non-percipient, and neither-percipient-nor-non-percipient doctrines in the eternalist view is evident from the statement "healthy after death."
Và việc các luận thuyết tưởng hữu, vô tưởng, phi tưởng phi phi tưởng này được gom vào tà kiến thường hằng là rõ ràng theo nguyên tắc “không bệnh sau khi chết”.
84. Avijjamānassa vināsāsambhavato atthibhāvahetuko ucchedoti dassetuṃ vijjamānavācakena santa-saddena ‘‘sato’’ti pāḷiyaṃ vuttanti āha ‘‘vijjamānassā’’ti.
84. To show that annihilation (uccheda) has existence as its cause, since the destruction of what does not exist is impossible, the Pali word "sato" was used, meaning "existing," and so he says "vijjamānassa" (of what exists).
Để chỉ ra rằng sự đoạn diệt có nguyên nhân là sự tồn tại, vì không thể có sự hủy diệt của cái không tồn tại, Luận sư nói rằng từ “sato” trong kinh Pali được dùng với từ “santa” (tồn tại) để chỉ “cái đang tồn tại”.
Vijjamānatāpayutto cesa diṭṭhigatikavādavisayo sattoyeva idha adhippetoti dassanatthaṃ pāḷiyaṃ ‘‘sattassā’’ti vuttaṃ, tena imamatthaṃ dasseti – yathā hetuphalabhāvena pavattamānānaṃ sabhāvadhammānaṃ satipi ekasantānapariyāpannānaṃ bhinnasantatipatitehi visese hetuphalabhūtānaṃ paramatthato bhinnasabhāvattā bhinnasantānapatitānaṃ viya accantaṃ bhedasanniṭṭhānena nānattanayassa micchāgahaṇaṃ ucchedābhinivesassa kāraṇaṃ, evaṃ hetuphalabhūtānaṃ vijjamānepi sabhāvabhede ekasantatipariyāpannatāya ekattanayena accantamabhedagahaṇampi kāraṇamevāti.
And to show that here, the "being" (satta) related to the doctrinal view (diṭṭhigatikavāda), which is connected with the state of existing, is what is intended, the Pali word "sattassa" (of a being) was used. By this, it shows this meaning: just as the wrong grasping of the 'manyness' method, by absolutely concluding a distinction between real phenomena (sabhāvadhammā) that arise as cause and effect and belong to one continuum, as if they were distinct phenomena belonging to different continua due to their intrinsically distinct nature as cause and effect, is a cause for the inclination towards annihilationism; so too, the absolute grasping of non-distinction in the 'oneness' method, due to belonging to one continuum, even when there is a real distinction between phenomena that are cause and effect, is also a cause.
Và để chỉ ra rằng đối tượng của luận thuyết tà kiến này, gắn liền với sự tồn tại hiện hữu, chỉ là chúng sinh được hiểu ở đây, trong kinh điển đã nói “sattassa” (của chúng sinh). Bởi từ đó, nó chỉ ra ý nghĩa này – rằng, giống như đối với các pháp tự tính tối hậu đang vận hành theo cách nhân quả, mặc dù có sự khác biệt so với các pháp tối hậu thuộc về dòng tương tục khác, nhưng vì chúng có tự tính khác biệt về mặt tối hậu và thuộc về các dòng tương tục khác nhau, nên việc chấp thủ sai lầm về sự đa dạng bằng cách quyết định sự khác biệt tuyệt đối là nguyên nhân của sự chấp thủ đoạn kiến; tương tự như vậy, mặc dù có sự khác biệt về tự tính đối với các pháp nhân quả đang tồn tại, nhưng việc chấp thủ sự không khác biệt tuyệt đối bằng cách là một thể thống nhất trong một dòng tương tục cũng là nguyên nhân.
Santānavasena hi pavattamānesu khandhesu ghanavinibbhogābhāvena tesaṃ idha sattagāho, sattassa ca atthibhāvagāhahetuko ucchedavādo, anupubbanirodhavasena pana nirantaravināso idha ‘‘ucchedo’’ti adhippeto yāvāyaṃ attā ucchijjamāno bhavati, tāvāyaṃ vijjatiyevāti gahaṇatoti āha ‘‘upaccheda’’nti.
Indeed, the grasping of a "being" in these aggregates (khandha) that arise in a continuum, due to the absence of a solid, distinct separation, and the annihilationist view, which has the grasping of the being's existence as its cause, are both present. However, continuous destruction through successive cessation is intended here as "annihilation" (uccheda), because it is grasped that this self exists as long as it is being annihilated. Therefore, he says "upaccheda" (destruction).
Thật vậy, đối với các uẩn đang vận hành theo dòng tương tục, do không có sự phân chia rõ ràng, nên ở đây chúng được chấp là chúng sinh; và thuyết đoạn kiến là do chấp thủ sự tồn tại của chúng sinh. Còn sự hủy diệt liên tục theo cách diệt dần từng bước ở đây được hiểu là “uccheda” (đoạn diệt), tức là sự chấp thủ rằng chừng nào tự ngã này còn bị đoạn diệt, chừng đó nó vẫn còn tồn tại.
U-saddo hi upa-saddapariyāyo, so ca upasaṅkamanattho, upasaṅkamanañcettha anupubbamuppajjitvā aparāparaṃ nirodhavasena nirantaratā.
Indeed, the word "u" is a synonym for the word "upa," and it means "approaching." Here, "approaching" means continuous existence by arising successively and ceasing repeatedly.
Thật vậy, âm U là từ đồng nghĩa với âm upa, và nó có nghĩa là tiến gần đến. Sự tiến gần đến ở đây là sự liên tục theo cách sinh khởi dần dần rồi diệt đi liên tiếp.
Apica punānuppajjamānavasena nirudayavināsoyeva ucchedo nāma yathāvuttanayena gahaṇatoti āha ‘‘upaccheda’’nti.
Moreover, uccheda (annihilation) is indeed the cessation and destruction in the sense of not arising again, as it is understood in the manner stated. Therefore, it is said, " upaccheda."
Hơn nữa, sự hủy diệt không tái sinh, tức là sự không sinh khởi trở lại, được gọi là uccheda (đoạn diệt) theo cách chấp thủ như đã nói. Bởi vậy, đã nói “upaccheda”.
U-saddo, hi upa-saddo ca ettha uparibhāgattho.
Indeed, the word "u" and the word "upa" here mean "upper part."
Thật vậy, âm U và âm upa ở đây có nghĩa là phần trên.
Niruddhato parabhāgo ca idha uparibhāgoti vuccati.
And the part after cessation is here called the "upper part."
Phần sau của cái đã diệt ở đây được gọi là phần trên.
Nirantaravasena, nirudayavasena vā visesena nāso vināso, so pana maṃsacakkhupaññācakkhūnaṃ dassanapathātikkamanato adassanamevāti āha ‘‘adassana’’nti.
Vināsa (destruction) is special destruction by way of continuity or by way of non-arising. And that destruction is merely non-seeing, as it transcends the range of sight of both the physical eye and the eye of wisdom. Therefore, it is said, " adassana" (non-seeing).
Sự hủy diệt đặc biệt theo cách liên tục hoặc theo cách không tái sinh là vināsa (sự diệt vong), và sự diệt vong đó là sự không thấy được do vượt khỏi tầm nhìn của nhục nhãn và tuệ nhãn. Bởi vậy, đã nói “adassana” (sự không thấy).
Adassane hi nāsa-saddo loke niruḷho ‘‘dve cāpare vaṇṇavikāranāsā’’tiādīsu (kāsikā 6-3-109 suttaṃ passitabbaṃ) viya.
Indeed, the word nāsa (destruction) is well-established in the world in the sense of non-seeing, as in phrases like "and two other destructions of altered forms" (see Kāśikā, Sūtra 6-3-109).
Thật vậy, từ nāsa (diệt) trong thế gian thường được hiểu là sự không thấy, như trong các đoạn như “dve cāpare vaṇṇavikāranāsā” (và hai sự biến đổi, sự hủy diệt của sắc).
Bhāvavigamanti sabhāvāpagamaṃ.
Bhāvavigama (disappearance of existence) means the departure from one's own nature.
Bhāvavigama (sự biến mất của trạng thái) là sự biến mất của tự tính.
Yathādhammaṃ bhavanaṃ bhāvoti hi atthena idha bhāva-saddo sabhāvavācako.
Indeed, the word bhāva (existence) here refers to one's own nature, in the sense of becoming in accordance with the Dhamma.
Thật vậy, từ bhāva (trạng thái) ở đây có nghĩa là tự tính, theo nghĩa là sự tồn tại phù hợp với pháp.
Yo pana nirantaraṃ nirudayavināsavasena ucchijjati, so attano sabhāvena ṭhātumasakkuṇeyyatāya ‘‘bhāvāpagamo’’ti vuccati.
That which is annihilated continuously by way of cessation and destruction is said to be "departure from existence" because it cannot remain in its own nature.
Còn cái gì liên tục bị đoạn diệt theo cách hủy diệt không tái sinh, thì được gọi là “bhāvāpagamo” (sự biến mất của trạng thái) do không thể tồn tại với tự tính của nó.
‘‘Tatthā’’tiādinā ucchedavādassa yathāpāṭhaṃ samudāgamaṃ nidassanamattena dasseti, tena vakkhati ‘‘tathā ca aññathā ca vikappetvāvā’’ti.
By " Tatthā" (therein) and so on, it demonstrates the origin of the annihilationist view merely as an example according to the text. Thus, it will be said, "having speculated in this way and in another way."
Bằng cách nói “tatthā” (ở đó) v.v., nó chỉ ra sự khởi phát của thuyết đoạn kiến theo đúng văn bản như một ví dụ. Bởi vậy, nó sẽ nói “tathā ca aññathā ca vikappetvāvā” (sau khi suy đoán theo cách này và cách khác).
Tatthāti ‘‘sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapentī’’ti vacane.
Tatthā (therein) refers to the statement: "proclaiming the cutting off, destruction, and annihilation of an existing being."
Tatthā (ở đó) là trong câu “sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapentī” (những người tuyên bố sự đoạn diệt, sự hủy diệt, sự biến mất của chúng sinh đang tồn tại).
Lābhīti dibbacakkhuñāṇalābhī.
Lābhī (one who has attained) means one who has attained divine eye knowledge.
Lābhī (người đạt được) là người đạt được thiên nhãn trí.
Tadavasesalābhī ceva sabbaso alābhī ca idha aparantakappikaṭṭhāne ‘‘alābhī’’ tveva vuccati.
One who has attained other remaining attainments, and one who has attained nothing at all, are both referred to here as " alābhī" (one who has not attained) in the context of speculation about the future.
Những người đạt được các phần còn lại của điều đó và những người hoàn toàn không đạt được ở đây được gọi là “alābhī” (người không đạt được) trong trường hợp của các nhà luận thuyết về tương lai.
Cutinti sekkhaputhujjanānampi cutimeva.
Cuti (decease) refers to the decease even of trainees and ordinary people.
Cuti (sự chết) là sự chết của cả những bậc Hữu học và phàm phu.
Esa nayo cutimattamevāti etthāpi.
This method applies also to "merely decease."
Nguyên tắc này cũng tương tự trong trường hợp cutimattamevā (chỉ là sự chết mà thôi).
Upapattiṃ apassantoti daṭṭhuṃ samatthepi sati anolokanavasena apassanto.
Upapattiṃ apassanto (not seeing rebirth) means not seeing, by way of not looking, even when capable of seeing.
Upapattiṃ apassanto (không thấy sự tái sinh) là không thấy, mặc dù có khả năng thấy, do không nhìn đến.
Na upapātanti pubbayogābhāvena, parikammākaraṇena vā upapattiṃ daṭṭhuṃ na sakkoti, evañca katvā nayadvaye viseso pākaṭo hoti.
Na upapāta (no rebirth) means one cannot see rebirth due to lack of prior practice or due to not having performed preparatory work. And thus, the distinction between the two methods becomes clear.
Na upapātaṃ (không có sự tái sinh) là không thể thấy sự tái sinh do không có sự chuẩn bị trước hoặc do không thực hành. Và như vậy, sự khác biệt giữa hai phương pháp trở nên rõ ràng.
Ko paralokaṃ jānāti, na jānātiyevāti natthikavādavasena ucchedaṃ gaṇhātīti saha pāṭhasesena sambandho, natthikavādavasena mahāmūḷhabhāveneva ‘‘ito añño paraloko atthī’’ti anavabodhanato imaṃ diṭṭhiṃ gaṇhātīti adhippāyo.
"Who knows the other world? No one knows it at all." This is connected with the remaining text, meaning that one adopts this view out of a nihilistic view, due to great delusion, not understanding that "there is another world beyond this."
Ai biết thế giới bên kia? Không ai biết cả. Ý nghĩa là: người đó chấp thủ đoạn kiến theo thuyết hư vô, tức là do sự si mê lớn lao mà không hiểu rằng “có một thế giới khác ngoài thế giới này”. Điều này liên quan đến phần còn lại của văn bản.
‘‘Ettakoyeva visayo, yvāyaṃ indriyagocaro’’ti attano dhītuyā hatthaggaṇhanakarājā viya kāmasukhābhirattatāyapi gaṇhātīti āha ‘‘kāmasukhagiddhatāya vā’’ti.
"This much is the realm, which is the range of the senses." It is also adopted due to excessive attachment to sensual pleasures, like a king holding his daughter's hand. Therefore, it is said, " kāmasukhagiddhatāya vā" (or due to greed for sensual pleasures).
Và cũng do sự tham đắm vào lạc thú dục vọng, giống như vị vua nắm tay con gái mình mà nói “Phạm vi của ta chỉ đến đây, là những gì giác quan có thể nhận biết”, nên đã nói “kāmasukhagiddhatāya vā” (hoặc do tham đắm lạc thú dục vọng).
Vaṇṭato patitapaṇṇānaṃ vaṇṭena apaṭisandhikabhāvaṃ sandhāya ‘‘na puna viruhantī’’ti vuttaṃ.
The phrase " na puna viruhantī" (do not grow again) is stated with reference to the non-reconnection of fallen leaves with their stalk.
“Na puna viruhantī” (không mọc lại nữa) được nói đến để ám chỉ trạng thái không tái sinh của những chiếc lá rụng từ cuống.
Evameva sattāti yathā paṇḍupalāso bandhanā pavutto puna na paṭisandhīyati, evameva sabbepi sattā appaṭisandhikā maraṇapariyosānā aponobbhavikā appaṭisandhikamaraṇameva nigacchantīti attho.
Evameva sattā (just so are beings): Just as a withered leaf, having fallen from its stalk, does not re-attach, so too all beings, being without rebirth, have death as their end, are without future existence, and merely reach a death without rebirth. This is the meaning.
Evameva sattā (cũng vậy, chúng sinh) có nghĩa là: giống như một chiếc lá vàng đã lìa cành không thể mọc lại, tất cả chúng sinh cũng vậy, không có sự tái sinh, kết thúc bằng cái chết, không có sự tái sinh tiếp theo, chỉ đi đến cái chết không tái sinh.
Udakapubbuḷakūpamā hi sattā puna anuppajjamānatoti tassa laddhi.
Indeed, his doctrine is that beings are like water bubbles, not arising again.
Thật vậy, quan điểm của người đó là chúng sinh giống như bọt nước, không tái sinh nữa.
Tathāti ‘‘lābhī anussaranto’’tiādinā* nidassanavasena vuttappakārena.
Tathā (in that way) means in the manner stated by way of example, beginning with "the one who has attained, recollecting."
Tathā (như vậy) là theo cách đã nói bằng ví dụ trong “lābhī anussaranto” (người đạt được nhớ lại) v.v.
Aññathāti takkanassa anekappakārasambhavato tato aññenapi pakārena.
Aññathā (in another way) means in another manner, since speculation can occur in many ways.
Aññathā (cách khác) là theo một cách khác, vì sự suy đoán có thể xảy ra theo nhiều cách.
Lābhinopi cutito uddhaṃ upapātassa adassanamattaṃ pati takkaneneva imā diṭṭhiyo uppajjantīti vuttaṃ ‘‘vikappetvāvā’’ti.
It is said, " vikappetvāvā" (having speculated), because these views arise merely from speculation regarding the non-seeing of rebirth beyond decease, even for one who has attained.
“Vikappetvāvā” (sau khi suy đoán) đã được nói để chỉ ra rằng những tà kiến này nảy sinh chỉ từ sự suy đoán về việc không thấy sự tái sinh sau khi chết, ngay cả đối với người đạt được.
Tathā ca vikappetvāva uppannā aññathā ca vikappetvāva uppannāti hi sambandho.
Thus, the connection is: "they arose having speculated in that way, and they arose having speculated in another way."
Thật vậy, mối liên hệ là: chúng sinh sinh khởi sau khi suy đoán như vậy, và chúng sinh sinh khởi sau khi suy đoán theo cách khác.
Tattha ‘‘dve janā’’tiādinā ucchedaggāhakappabhedadassanena imamatthaṃ dasseti.
Therein, by "dve janā" (two persons) and so on, this meaning is shown by demonstrating the distinctions among those who adopt the annihilationist view.
Ở đó, bằng cách chỉ ra các loại người chấp thủ đoạn kiến qua “dve janā” (hai người) v.v., nó trình bày ý nghĩa này.
Yathā amarāvikkhepikavādā ekantaalābhīvaseneva desitā, yathā ca uddhamāghātanikasaññīvāde catutthacatukke saññīvādā ekantalābhīvaseneva desitā, nayime.
Just as the Amarāvikkhepika views were taught solely by way of those who had absolutely no attainment, and just as the Saññīvādā views in the fourth tetrad of the Uddhamāghātanikasaññīvāda were taught solely by way of those who had absolute attainment, these are not like that.
Giống như các thuyết Amarāvikkhepika (dao động không xác định) chỉ được thuyết giảng theo cách của những người hoàn toàn không đạt được, và giống như các thuyết Saññī (có tri giác) trong nhóm thứ tư của thuyết Uddhamāghātanika (chủ trương hủy diệt sau khi chết) chỉ được thuyết giảng theo cách của những người hoàn toàn đạt được, thì những thuyết này không phải vậy.
Ime pana sassatekaccasassatavādādayo viya lābhīalābhīvaseneva desitāti.
These views, such as Sassata and Ekaccasassata views, were taught by way of both those who had attainment and those who had no attainment.
Mà những thuyết này, giống như các thuyết Sassata (thường kiến) và Ekaccasassata (một phần thường kiến) v.v., chỉ được thuyết giảng theo cách của cả người đạt được và người không đạt được.
Yadevaṃ kasmā sassatavādādīsu viya lābhīvasena, takkīvasena ca paccekaṃ desanamakatvā sassatavādādidesanāhi aññathā idha desanā katāti?
If that is so, why is it that, unlike in the eternalist views (sassatavāda) and others, the teaching here was not given separately according to those who gain attainments (lābhī) and those who reason (takkī), but differently from the teachings of eternalist views and others?
Nếu đã như vậy, tại sao ở đây, không thuyết giảng riêng rẽ theo cách của người đạt được và theo cách của người suy đoán như trong các thuyết Sassata v.v., mà thuyết giảng theo cách khác so với các thuyết Sassata v.v.?
Vuccate – desanāvilāsappattito.
It is said: due to the attainment of the splendor of the teaching.
Được nói là – do đạt được sự tinh tế trong thuyết giảng.
Desanāvilāsappattā hi buddhā bhagavanto, te veneyyajjhāsayānurūpaṃ vividhenākārena dhammaṃ desenti, na aññathā.
For the Buddhas, the Blessed Ones, who have attained the splendor of teaching, teach the Dhamma in various ways, in accordance with the disposition of those to be trained, and not otherwise.
Thật vậy, các Đức Phật Thế Tôn đã đạt được sự tinh tế trong thuyết giảng, các Ngài thuyết giảng Pháp theo nhiều cách khác nhau phù hợp với ý nguyện của những người có thể được giáo hóa, chứ không theo cách khác.
Yadi hi idhāpi ca tathādesanāya nibandhanabhūto veneyyajjhāsayo bhaveyya, tathārūpameva bhagavā vadeyya, kathaṃ?
If indeed there were here also a disposition of those to be trained that necessitated such a teaching, the Blessed One would have spoken of it in that very manner. How?
Thật vậy, nếu ở đây cũng có ý nguyện của người có thể được giáo hóa làm cơ sở cho sự thuyết giảng như vậy, thì Đức Thế Tôn sẽ thuyết giảng theo cách đó. Như thế nào?
‘‘Idha bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya…pe… yathā samāhite citte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti, so dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena arahato cuticittaṃ passati, puthūnaṃ vā parasattānaṃ, na heva kho taduddhaṃ upapattiṃ.
“Here, bhikkhus, some recluse or brahmin, having pursued ardent practice... (etc.)... directs his mind to the knowledge of the passing away and reappearing of beings when his mind is concentrated. He, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, sees the passing away thought of an Arahant, or of other common beings, but does not truly see the reappearing beyond that.
“Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số sa-môn hoặc Bà-la-môn, sau khi tinh tấn… (v.v.)… hướng tâm đến trí tuệ về sự chết và tái sinh của chúng sinh khi tâm đã định tĩnh. Vị ấy dùng thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, thấy tâm chết của một vị A-la-hán, hoặc của nhiều chúng sinh khác, nhưng không thấy sự tái sinh sau đó.
So evamāha ‘yato kho bho ayaṃ attā rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo kāyassa bhado ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’tiādinā’’ visesalābhino, takkino ca visuṃ katvā.
So he says, ‘Friends, since this self, which is material, made of the four great elements, born of mother and father, breaks up and perishes with the breaking of the body, it does not exist after death,’ and so forth,” distinguishing between those who gain special attainments and those who merely reason.
Vị ấy nói như vầy: ‘Thưa quý vị, vì tự ngã này có sắc, do bốn đại hợp thành, do cha mẹ sinh ra, khi thân hoại diệt thì bị đoạn diệt, bị hủy hoại, không còn tồn tại sau khi chết’ v.v., phân biệt rõ ràng giữa người đạt được đặc biệt và người suy đoán.
Yasmā pana tathādesanāya nibandhanabhūto veneyyajjhāsayo na idha bhavati, tasmā desanāvilāsena veneyyajjhāsayānurūpaṃ sassatavādādidesanāhi aññathāyevāyaṃ desanā katāti daṭṭhabbaṃ.
But since such a disposition of those to be trained, which would necessitate such a teaching, is not present here, it should be understood that this teaching, by the splendor of the teaching and in accordance with the disposition of those to be trained, is given differently from the teachings of eternalist views and so forth.
Nhưng vì ở đây không có ý nguyện của người có thể được giáo hóa làm cơ sở cho sự thuyết giảng như vậy, nên cần phải hiểu rằng sự thuyết giảng này đã được thực hiện theo một cách khác so với các thuyết Sassata v.v., phù hợp với ý nguyện của người có thể được giáo hóa, bằng sự tinh tế trong thuyết giảng.
Atha vā sassatekaccasassatavādādīsu viya na idha takkīvādato visesalābhīvādo bhinnākāro, atha kho samānappakāratāya samānākāroyevāti imassa visesassa pakāsanatthaṃ ayamucchedavādo bhagavatā purimavādehi visiṭṭhākārabhāvena desito.
Alternatively, unlike in the eternalist and partial-eternalist views, etc., here the view of those who gain special attainments (visesalābhī-vāda) is not of a different nature from the view of those who reason (takkī-vāda); rather, due to their similar nature, they are of the same kind. To manifest this distinction, the Blessed One taught this annihilationist view as having a superior aspect compared to the former views.
Hoặc là, để làm rõ sự khác biệt này – rằng ở đây, trong thuyết đoạn kiến, quan điểm của người đạt được đặc biệt không khác biệt so với quan điểm của người suy đoán như trong các thuyết Sassata và Ekaccasassata v.v., mà thực ra là giống nhau do cùng một loại – Đức Thế Tôn đã thuyết giảng thuyết đoạn kiến này theo một cách thức đặc biệt hơn so với các thuyết trước.
Sambhavati hi idha takkinopi anussavādivasena adhigamavato viya abhiniveso.
For here, even one who merely reasons can have an adherence (abhinivesa) just like one who attains realization through tradition and so forth.
Thật vậy, trong tà kiến đoạn diệt này, sự chấp trước của người tư biện cũng có thể giống như sự chấp trước của người đã chứng đắc do nghe truyền lại, v.v..
Apica na imā diṭṭhiyo bhagavatā anāgate evaṃbhāvīvasena desitā, nāpi evamete bhaveyyunti parikappanāvasena, atha kho yathā yathā diṭṭhigatikehi ‘‘idameva saccaṃ, moghamañña’’nti (ma. ni. 2.187, 203, 427; 3.27, 28; udā. 55) maññitā, tathā tathāyeva ime diṭṭhigatā yathābhuccaṃ sabbaññutaññāṇena paricchinditvā pakāsitā, yehi gambhīrādippakārā aputhujjanagocarā buddhadhammā pakāsanti, yesañca parikittanena tathāgatā sammadeva thomitā honti.
Furthermore, these views were not taught by the Blessed One as merely probable in the future, nor as hypothetical conjectures about what might be. Rather, just as those holding wrong views imagined, "This alone is true, other views are empty" (MN 2.187, 203, 427; 3.27, 28; Ud. 55), so too were these wrong views fully discerned and revealed by the Buddha with omniscient knowledge, by which profound and other kinds of Buddha-Dhamma, inaccessible to ordinary people, are proclaimed, and by whose exposition the Tathāgatas are perfectly praised.
Hơn nữa, những tà kiến này không phải do Đức Thế Tôn thuyết giảng theo cách sẽ xảy ra trong tương lai như vậy, cũng không phải theo cách suy đoán rằng những người này sẽ có những tà kiến như vậy. Mà đúng hơn, những tà kiến này đã được Đức Thế Tôn công bố sau khi đã xác định một cách chân thực bằng Tuệ Toàn Tri (Sabbaññutaññāṇa), đúng như cách mà những người có tà kiến đã nghĩ: "Chỉ điều này là sự thật, những điều khác là hư vọng", để làm sáng tỏ những Pháp của Đức Phật thâm sâu và không phải là đối tượng của phàm phu, và nhờ việc tuyên bố những tà kiến này mà các Như Lai đã được tán dương một cách đúng đắn.
88-92. Ākāsānañcāyatana-saddo idha bhaveyevāti āha ‘‘ākāsānañcāyatanabhava’’nti.
88-92. The word Ākāsānañcāyatana here refers to existence, so it means ‘‘ākāsānañcāyatanabhava’’ (the existence of the sphere of infinite space).
88-92. Từ Ākāsānañcāyatana ở đây chỉ cõi tồn tại, nên nói ‘‘ākāsānañcāyatanabhava’’ (cõi Không Vô Biên Xứ).
Etthāha – yuttaṃ tāva purimesu tīsu vādesu ‘‘kāyassa bhedā’’ti vattuṃ pañcavokārabhavapariyāpannaṃ attabhāvamārabbha pavattattā tesaṃ vādānaṃ, catuvokārabhavapariyāpannaṃ pana attabhāvaṃ nissāya pavattesu catutthādīsu catūsu vādesu kasmā ‘‘kāyassa bhedā’’ti vuttaṃ.
Here, a questioner asks: It is appropriate to say ‘‘breaking of the body’’ in the first three views, as those views pertain to a self included in the five-constituent existence (pañcavokārabha-va). But in the fourth and subsequent four views, which pertain to a self based on the four-constituent existence (catuvokārabhava), why is it said ‘‘breaking of the body’’?
Ở đây có người hỏi: Trong ba học thuyết đầu tiên, việc nói ‘‘kāyassa bhedā’’ (thân hoại) là hợp lý, vì các học thuyết đó liên quan đến sự tồn tại trong năm uẩn. Nhưng tại sao trong bốn học thuyết từ thứ tư trở đi, liên quan đến sự tồn tại trong bốn uẩn, lại nói ‘‘kāyassa bhedā’’?
Na hi arūpīnaṃ kāyo vijjati.
For immaterial beings (arūpī) do not possess a body.
Vì những chúng sinh vô sắc không có thân.
Yo bhedoti vucceyyāti?
What breaking could be spoken of?
Thứ gì được gọi là hoại diệt?
Saccametaṃ, rūpattabhāve pana pavattavohāreneva diṭṭhigatiko arūpattabhāvepi kāyavohāraṃ āropetvā evamāha.
This is true. However, the one holding wrong views applies the term ‘body’, which is used in reference to a material self, also to an immaterial self, and thus says so.
Điều này là đúng, nhưng người có tà kiến đã áp dụng cách gọi thân (kāya) cho sự tồn tại vô sắc, dựa trên cách gọi thân được sử dụng cho sự tồn tại hữu sắc, và đã nói như vậy.
Lokasmiñhi dissati aññatthabhūtopi vohāro tadaññatthasamāropito yathā taṃ ‘‘sasavisāṇaṃ, khaṃ puppha’’nti.
For in the world, a term that refers to one thing is also seen to be applied to another, such as ‘‘hare’s horn, sky-flower’’.
Trong thế gian, chúng ta thấy một cách gọi được áp dụng cho một thứ không phải là nó, ví dụ như ‘‘sừng thỏ, hoa trên trời’’.
Yathā ca diṭṭhigatikā diṭṭhiyo paññapenti, tathāyeva bhagavāpi desetīti.
And just as those holding wrong views delineate their views, so too does the Blessed One teach them.
Và Đức Thế Tôn cũng thuyết giảng các tà kiến đúng như cách mà những người có tà kiến đã tuyên bố.
Apica nāmakāyabhāvato phassādidhammasamūhabhūte arūpattabhāve kāyaniddeso daṭṭhabbo.
Furthermore, the designation of ‘body’ in the immaterial self, which consists of groups of phenomena like contact (phassa) and so forth, should be understood as referring to the aggregate of mind (nāmakāya).
Hơn nữa, sự chỉ định thân (kāya) trong sự tồn tại vô sắc, là tập hợp các pháp như xúc, v.v., nên được hiểu là do bản chất của danh thân (nāmakāya).
Samūhaṭṭhenapi hi ‘‘kāyo’’ti vuccati ‘‘hatthikāyo assakāyo’’tiādīsu viya.
For the word kāyo is also used in the sense of a collection, as in ‘‘a collection of elephants (hatthikāyo), a collection of horses (assakāyo),’’ and so forth.
Từ ‘‘kāyo’’ cũng được dùng theo nghĩa tập hợp, như trong ‘‘hatthikāyo assakāyo’’ (tập hợp voi, tập hợp ngựa), v.v..
Ettha ca kāmāvacaradevattabhāvādiniravasesavibhavapatiṭṭhāpakānaṃ dutiyādivādānaṃ aparantakappikabhāvo yutto hotu anāgataddhavisayattā tesaṃ vādānaṃ, kathaṃ pana diṭṭhigatikassa paccakkhabhūtamanussattabhāvāpagamapatiṭṭhāpakassa paṭhamavādassa aparantakappikabhāvo yujjeyya paccuppannaddhavisayattā tassa vādassa.
Here, it is reasonable that the second and subsequent views, which postulate the complete cessation of existences such as the divine existence in the sense-sphere, are considered to be views about the future (aparantakappika), because those views concern the future duration of existence. But how can the first view, which postulates the passing away of the directly perceived human existence, be considered a view about the future, given that it concerns the present duration of existence?
Trong trường hợp này, việc các học thuyết thứ hai, v.v., thiết lập sự hủy diệt hoàn toàn của sự tồn tại của chư thiên dục giới, v.v., là hợp lý vì các học thuyết đó liên quan đến thời gian vị lai. Nhưng làm sao học thuyết đầu tiên, thiết lập sự chấm dứt của sự tồn tại con người hiện tại, lại có thể là một học thuyết liên quan đến vị lai, vì học thuyết đó liên quan đến thời gian hiện tại?
Dutiyavādādīnañhi purimapurimavādasaṅgahitasseva attano anāgate taduttaribhavūpapannassa samucchedabodhanato yujjati aparantakappikatā, tathā ceva vuttaṃ ‘‘no ca kho bho ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hotī’’tiādi (dī. ni. 1.85) yaṃ pana tattha vuttaṃ ‘‘atthi kho bho añño attā’’ti, (dī. ni. 1.87) taṃ manussattabhāvādiheṭṭhimattabhāvavisesāpekkhāya vuttaṃ, na sabbathā aññabhāvato.
Indeed, for the second view and so forth, because there is the understanding of the complete annihilation of the self that arises in a higher existence in the future, which is already included in the preceding views, the view of an aparantakappika is appropriate. And similarly, it is said, "Indeed, O sirs, this self is not utterly annihilated by this much," and so on. But that which is said there, "Indeed, O sirs, there is another self," that is said with reference to a distinction of a lower self-existence such as human existence, and not because of being entirely different.
Đối với các học thuyết thứ hai, v.v., việc chúng liên quan đến vị lai là hợp lý vì chúng tuyên bố sự hủy diệt của chính sự tồn tại đã được bao gồm trong các học thuyết trước đó, và sự tồn tại đó sẽ phát sinh trong các kiếp sống cao hơn trong tương lai. Và cũng đã được nói như vậy: ‘‘Này các bạn, tự ngã này không bị hủy diệt hoàn toàn chỉ bằng cách này’’ v.v.. Điều được nói ở đó là ‘‘Này các bạn, có một tự ngã khác’’ là được nói với ý nghĩa đặc biệt của các tự ngã thấp hơn như sự tồn tại của con người, chứ không phải là một sự khác biệt hoàn toàn.
Paṭhamavādassa pana anāgate taduttaribhavūpapannassa attano samucchedabodhanābhāvato, ‘‘atthi kho bho añño attā’’ti ettha aññabhāvena aggahaṇato ca na yujjateva aparantakappikatāti?
But for the first view, because there is no understanding of the complete annihilation of one's self that arises in a higher existence in the future, and because it is not grasped as 'another' in "Indeed, O sirs, there is another self," is it not the case that the view of an aparantakappika is simply not appropriate?
Nhưng đối với học thuyết đầu tiên, vì không có sự tuyên bố về sự hủy diệt của chính sự tồn tại sẽ phát sinh trong các kiếp sống cao hơn trong tương lai, và vì không có sự chấp nhận về sự khác biệt trong câu ‘‘Này các bạn, có một tự ngã khác’’, nên việc nó liên quan đến vị lai là không hợp lý sao?
No na yujjati idhalokapariyāpannattepi paṭhamavādavisayassa anāgatakālikasseva tena adhippetattā.
No, it is not inappropriate; for although the object of the first view is included in this present world, it is still the future time that is intended by it.
Không, không phải là không hợp lý. Mặc dù đối tượng của học thuyết đầu tiên nằm trong thế giới này, nhưng người đó muốn nói đến những gì thuộc về tương lai.
Paṭhamavādināpi hi idhalokapariyāpannassa attano paraṃ maraṇā ucchedo anāgatakālavaseneva adhippeto, tasmā cassa aparantakappikatāya na koci virodhoti.
For by the proponent of the first view, the annihilation of one's self included in this present world after death is intended only with reference to future time. Therefore, there is no contradiction in his being an aparantakappika.
Vì người theo học thuyết đầu tiên cũng muốn nói đến sự hủy diệt của tự ngã thuộc thế giới này sau khi chết, theo cách của thời gian vị lai. Do đó, không có sự mâu thuẫn nào trong việc nó liên quan đến vị lai.
93. Ñāṇena daṭṭhabboti diṭṭho, diṭṭho ca so sabhāvaṭṭhena dhammo cāti diṭṭhadhammo, dassanabhūtena ñāṇena upaladdhasabhāvoti attho.
That which is to be seen by knowledge is diṭṭha (seen); and that which is seen and is a phenomenon (dhamma) by its nature is diṭṭhadhamma. The meaning is: a nature realized by the knowledge that sees.
93. Được thấy bằng tuệ là diṭṭho (đã thấy), và cái đã thấy đó là pháp theo nghĩa bản chất nên là diṭṭhadhammo (pháp đã thấy), có nghĩa là bản chất đã được nhận biết bằng tuệ là sự thấy.
So pana akkhānamindriyānaṃ abhimukhībhūto visayoyevāti vuttaṃ ‘‘paccakkhadhammo vuccatī’’ti.
But that diṭṭhadhamma is the very object that has appeared before the eyes (indriyas), therefore it is said: "It is called paccakkhadhamma (directly perceived phenomenon)."
Và điều đó là đối tượng trực tiếp của các căn, nên được gọi là ‘‘paccakkhadhammo vuccatī’’ (pháp hiện tiền).
Tattha yo anindriyavisayo, sopi supākaṭabhāvena indriyavisayo viya hotīti katvā tathā vuttanti daṭṭhabbaṃ, tenevāha ‘‘tattha tattha paṭiladdhattabhāvassetaṃ adhivacana’’nti, tasmiṃ tasmiṃ bhave yathākammaṃ paṭilabhitabbattabhāvassa vācakaṃ padaṃ, nāmanti vā attho.
It should be understood that in this context, even an object not perceived by the senses (anindriyavisaya) is spoken of as such because, due to its extreme clarity, it is like an object perceived by the senses. For this very reason, it is said: "This is a designation for the state of having been obtained here and there." The word refers to the state of being obtained in various existences according to one's kamma, or it means 'name'.
Ở đó, đối tượng không phải của các căn cũng trở nên rõ ràng như đối tượng của các căn, nên được nói như vậy. Do đó, đã nói ‘‘tattha tattha paṭiladdhattabhāvassetaṃ adhivacana’’ (đó là từ đồng nghĩa với sự tồn tại được đạt đến ở từng nơi), có nghĩa là một từ chỉ sự tồn tại được đạt đến tùy theo nghiệp ở từng cõi, hoặc là một tên gọi.
Nibbānañcettha dukkhavūpasamanameva, na aggaphalaṃ, na ca asaṅkhatadhātu tesamavisayattāti āha ‘‘dukkhavūpasamana’’nti.
And Nibbāna here means only the cessation of suffering, not the supreme fruit (arahatta-phala) nor the unconditioned element (asaṅkhata-dhātu), because these are not within their scope. Therefore, it is said: "cessation of suffering."
Và Nibbāna ở đây chỉ là sự chấm dứt khổ đau, không phải là quả tối thượng, cũng không phải là vô vi giới, vì chúng không phải là đối tượng của những người này. Do đó, đã nói ‘‘dukkhavūpasamana’’ (sự chấm dứt khổ đau).
Diṭṭhadhammanibbāne pavatto vādo etesanti diṭṭhadhammanibbānavādātipi yujjati.
It is also appropriate to say diṭṭhadhammanibbānavādā (views of Nibbāna in this very life) because these views relate to Nibbāna in this very life for them.
Học thuyết phát sinh trong Diṭṭhadhammanibbāna (Niết Bàn hiện tại) là diṭṭhadhammanibbānavādā (những người theo học thuyết Niết Bàn hiện tại) cũng là hợp lý.
94. Kāmanīyattā kāmā ca te anekāvayavānaṃ samūhabhāvato sattānañca bandhanato guṇā cāti kāmaguṇāti atthaṃ sandhāyāha ‘‘manāpiyarūpādīhī’’tiādi.
Because they are desirable (kāmanīyatā), they are sense-pleasures (kāmā); and because they are collections of many constituents and are bonds for beings, they are qualities (guṇā). Bearing this meaning in mind, it is said: "by agreeable forms, etc."
94. Do các dục là đáng mong muốn, và do chúng là tập hợp của nhiều bộ phận, và do chúng trói buộc các chúng sinh, nên chúng là các kāmaguṇa (đối tượng dục lạc) – với ý nghĩa này,* đã nói “manāpiyarūpādīhi” (bắt đầu từ sắc khả ái), v.v.
Yāva phoṭṭhabbārammaṇañcettha ādi-saddena saṅgaṇhāti.
And the word "etc." here includes tangible objects (phoṭṭhabbārammaṇa) as well.
Ở đây, từ ādi (v.v.) bao gồm cả xúc trần (phoṭṭhabbārammaṇa).
Suṭṭhu appitoti sammā ṭhapito.
"Suṭṭhu appito" means well-placed.
Suṭṭhu appito (được đặt để tốt đẹp) có nghĩa là sammā ṭhapito (được đặt để đúng đắn).
Ṭhapanā cettha allīyanāti āha ‘‘allīno’’ti.
And here, 'placing' means 'clinging', so it is said: "clung to."
Ở đây, ṭhapanā (sự đặt để) là allīyanā (sự bám víu), do đó* nói “allīno” (bám víu).
Parito tattha tattha kāmaguṇesu yathāsakaṃ indriyāni cāreti gocaraṃ gaṇhāpetīti atthaṃ dassetuṃ ‘‘tesū’’tiādi vuttaṃ, tenāha ‘‘ito cito ca upanetī’’ti.
To show the meaning that one makes the senses move and grasp their objects here and there in sense-pleasures (kāmaguṇa), it is said: "in them," etc. Therefore, it is said: "brings them here and there."
Để chỉ rõ ý nghĩa rằng “ở đó, trong các đối tượng dục lạc khác nhau, các căn tự mình hoạt động, khiến chúng nắm bắt đối tượng”,* đã nói “tesu” (trong các đối tượng đó), v.v. Do đó,* nói “ito cito ca upanetī” (dẫn dắt từ đây đến đó).
Pari-saddavisiṭṭho vā idha cara-saddo kīḷāyanti vuttaṃ ‘‘palaḷatī’’tiādi*.
Alternatively, the word cara here, distinguished by the prefix pari, means 'to sport' (kīḷāyati), so it is said: "palaḷati" (plays), etc.
Hoặc ở đây, từ cara (đi lại) với tiền tố pari (xung quanh) mang nghĩa vui đùa, do đó* nói “palaḷatī” (vui đùa), v.v.*.
Palaḷatīti hi pakārena laḷati, vilāsaṃ karotīti attho.
For "palaḷati" means to sport in a special way, to perform a graceful act.
Thật vậy, palaḷatī có nghĩa là vui đùa một cách đặc biệt, tức là thể hiện sự duyên dáng.
‘‘Ettha cā’’tiādinā uttamakāmaguṇikānameva diṭṭhadhammanibbānaṃ paññapentīti dasseti.
By "ettha cā" (and here), etc., it is shown that they proclaim Nibbāna in this very life only for those who indulge in the highest sense-pleasures.
Với “ettha cā” (và ở đây), v.v.,* chỉ ra rằng các người theo quan điểm này (diṭṭhigatikā) chỉ tuyên bố Niết Bàn hiện tại (diṭṭhadhammanibbāna) cho những ai có các dục lạc tối thượng.
Mandhātumahārājavasavattīdevarājakāmaguṇā hi uttamatāya nidassitā, kasmāti āha ‘‘evarūpe’’tiādi.
The sense-pleasures of King Mandhātu, Vāsavattī, and the deva kings are indeed cited as examples of the highest. Why? It is said: "of such kind," etc.
Thật vậy, các dục lạc của Đại vương Mandhātu và Thiên vương Vasavattī được nêu gương như là tối thượng. Tại sao lại như vậy?* nói “evarūpe” (như vậy), v.v.
95. Aññathābhāvāti kāraṇe nissakkavacanaṃ.
"Aññathābhāvā" (because of the change) is a word in the ablative case denoting cause.
95. Aññathābhāvā (do sự khác biệt) là từ ở cách xuất xứ, mang nghĩa nguyên nhân.
Vuttanayenāti suttapadesu desitanayena, etena sokādīnamuppajjanākāraṃ dasseti.
"Vuttanayenā" (in the manner stated) means in the manner taught in the suttas. By this, the way in which sorrow, etc., arise is shown.
Vuttanayenā (theo cách đã nói) có nghĩa là theo cách đã được giảng trong các đoạn kinh. Điều này chỉ ra cách thức sầu khổ, v.v., phát sinh.
Ñātibhogarogasīladiṭṭhibyasanehi phuṭṭhassa cetaso abbhantaraṃ nijjhāyanaṃ socanaṃ antonijjhāyanaṃ, tadeva lakkhaṇametassāti antonijjhāyanalakkhaṇo. Tasmiṃ soke samuṭṭhānahetubhūte nissitaṃ tannissitaṃ. Bhusaṃ vilapanaṃ lālappanaṃ, tannissitameva lālappanaṃ, tadeva lakkhaṇamassāti tannissitalālappanalakkhaṇo. Pasādasaṅkhāte kāye nissitassa dukkhasahagatakāyaviññāṇassa paṭipīḷanaṃ kāyapaṭipīḷanaṃ, sasambhārakathanaṃ vā etaṃ yathā ‘‘dhanunā vijjhatī’’ti tadupanissayassa vā aniṭṭharūpassa pacchā pavattanato ‘‘rūpakāyassa paṭipīḷana’’ntipi vaṭṭati.
"Antonijjhāyanaṃ" is the inward burning, the lamentation of the mind afflicted by the misfortunes of relatives, possessions, illness, morality, or views. That itself is its characteristic, hence "antonijjhāyanalakkhaṇo." "Tannissitaṃ" means dependent on that sorrow which is the cause of its arising. "Lālappanaṃ" is intense lamenting. "Tannissitalālappanalakkhaṇo" means lamenting dependent on that (sorrow), and that itself is its characteristic. "Kāyapaṭipīḷanaṃ" is the affliction of the body-consciousness accompanied by pain, which is dependent on the body, which is called 'material form' (pasāda). Alternatively, this is a statement including all constituent parts, just as "he shoots with a bow." Or, because it occurs subsequent to an undesirable phenomenon, which is its supporting condition, it can also mean "affliction of the physical body."
Sự thiêu đốt, sự sầu muộn bên trong tâm của người bị chạm đến bởi các tai họa như thân bằng quyến thuộc, tài sản, bệnh tật, giới hạnh, tà kiến, là antonijjhāyanaṃ (sự thiêu đốt bên trong); chính nó là đặc tính của sầu khổ, nên* được gọi là antonijjhāyanalakkhaṇo (có đặc tính là sự thiêu đốt bên trong). Tannissitaṃ (nương tựa vào đó) có nghĩa là nương tựa vào sầu khổ đó, vốn là nguyên nhân phát sinh. Lālappanaṃ (than khóc) là sự than khóc dữ dội; lālappanaṃ nương tựa vào sầu khổ đó, chính nó là đặc tính của sự than khóc, nên* được gọi là tannissitalālappanalakkhaṇo (có đặc tính là sự than khóc nương tựa vào đó). Kāyapaṭipīḷanaṃ (sự hành hạ thân thể) là sự bức bách của thân thức (kāyaviññāṇa) đồng hành với khổ thọ, nương tựa vào thân tịnh sắc (pasādasaṅkhāte kāye). Hoặc đây là cách nói có kèm theo các yếu tố cấu thành, như “dhanunā vijjhatī” (bắn bằng cung). Hoặc cũng có thể nói “rūpakāyassa paṭipīḷanaṃ” (sự hành hạ sắc thân) do sự phát sinh sau đó của sắc pháp không đáng mong muốn, vốn là căn cứ hỗ trợ của thân thức.
Paṭighasampayuttassa manaso vihesanaṃ manovighātaṃ. Tadeva lakkhaṇamassāti sabbattha yojetabbaṃ.
"Manovighātaṃ" is the vexation of the mind associated with aversion (paṭigha). The same applies everywhere: "that itself is its characteristic."
Manovighātaṃ (sự phiền não tâm ý) là sự bức hại của tâm tương ưng với sân hận. Điều này cần được áp dụng cho tất cả* ở mọi nơi.
Ñātibyasanādinā phuṭṭhassa paridevanāyapi asakkuṇantassa antogatasokasamuṭṭhito bhuso āyāso upāyāso. So pana cetaso appasannākāro evāti āha ‘‘visādalakkhaṇo’’ti.
"Upāyāso" is intense distress arising from internal sorrow in one who, though afflicted by the misfortune of relatives, etc., is unable even to lament. That (upāyāsa) is simply the unpleased state of mind, so it is said: "visādalakkhaṇo" (characterized by dejection).
Upāyāso (sự tuyệt vọng) là sự đau khổ dữ dội phát sinh từ sầu khổ bên trong của người không thể than khóc dù bị chạm đến bởi tai họa thân bằng quyến thuộc, v.v. Nhưng nó chính là trạng thái không thanh tịnh của tâm, do đó* nói “visādalakkhaṇo” (có đặc tính là sự không thanh tịnh).
Sādanaṃ pasādanaṃ sādo, pasannatā.
Sādana is delight, pleasure, serenity.
Sādanaṃ (sự làm cho vui vẻ), pasādanaṃ (sự làm cho thanh tịnh) là sādo (sự thanh tịnh), tức là pasannatā (trạng thái thanh tịnh).
Anupasaggopi hi saddo saupasaggo viya yathāvuttassa atthassa bodhako yathā ‘‘gotrabhū’’ti.
Even a word without a prefix (anupasagga) can signify the meaning stated, like a word with a prefix (saupasagga), as in "gotrabhū."
Thật vậy, một từ không có tiền tố cũng có thể chỉ ý nghĩa đã nói, như một từ có tiền tố, ví dụ như “gotrabhū” (chuyển tộc).
Evaṃ sabbattha.
And so it is everywhere.
Cũng vậy ở mọi nơi.
Tato vigamanaṃ visādo, appasannabhāvo.
"Visādo" is departing from that (serenity), i.e., displeasure.
Visādo (sự không thanh tịnh) là sự rời bỏ khỏi đó (sự thanh tịnh), tức là trạng thái không thanh tịnh.
96. Vitakkanaṃ vitakkitaṃ, taṃ panatthato vitakkova, tathā vicāritanti etthāpi, tena vuttaṃ ‘‘abhiniropanavasena pavatto vitakko’’tiādi.
"Vitakkitaṃ" means thinking (vitakkanaṃ); but in essence, it is vitakka (initial application). The same applies to "vicāritaṃ." Therefore, it is said: "vitakka, which occurs by way of directing the mind," etc.
96. Vitakkanaṃ (sự suy nghĩ) là vitakkitaṃ (sự suy nghĩ), nhưng về ý nghĩa thì nó chính là vitakka (tầm). Cũng vậy đối với vicāritaṃ (tứ), do đó* nói “abhiniropanavasena pavatto vitakko” (tầm phát sinh theo cách đặt để), v.v.
Etenāti vitakkavicāre parāmasitvā karaṇaniddeso, hetuniddeso vā.
"Etena" (by this) is an instrumental designation, or a causal designation, referring to vitakka and vicāra.
Etena (bằng điều này) là sự chỉ định công cụ, hoặc sự chỉ định nguyên nhân, bằng cách xem xét tầm và tứ.
Tenetamatthaṃ dīpeti ‘‘khobhakarasabhāvattā vitakkavicārānaṃ taṃsahitampi jhānaṃ tehi sauppīḷanaṃ viya hotī’’ti, tenāha ‘‘sakaṇṭakaṃ* viya khāyatī’’ti.
By this, it illuminates the meaning: "Because vitakka and vicāra have a disturbing nature, even jhāna accompanied by them is, as it were, oppressed by them." Therefore, it is said: "It feels like something with thorns."
Bằng cách đó,* chỉ ra ý nghĩa này: “Do tầm và tứ có bản chất gây xáo động, nên thiền (jhāna) có kèm theo chúng cũng giống như bị chúng bức bách.” Do đó,* nói “sakaṇṭakaṃ* viya khāyatī” (giống như có gai nhọn).
Oḷārikabhāvo hi vitakkavicārasaṅkhātena kaṇṭakena saha pavattakathā.
Grossness (oḷārikabhāvo) is indeed the state of being accompanied by the thorns of vitakka and vicāra.
Thật vậy, trạng thái thô thiển là lời nói về sự hiện diện của gai nhọn, tức là tầm và tứ.
Kaṇṭakasahitabhāvo ca sauppīḷanatā eva, loke hi sakaṇṭakaṃ pharusakaṃ oḷārikanti vadanti.
And the state of being accompanied by thorns is indeed oppression; for in the world, they call a thorny, harsh thing "gross."
Và trạng thái có gai nhọn chính là sự bức bách. Trong thế gian, người ta nói rằng một vật có gai nhọn, thô ráp là thô thiển.
97. Pītigataṃ pītiyeva ‘‘diṭṭhigata’’ntiādīsu (dha. sa. 381; mahāni. 12) viya gata-saddassa tabbhāvavuttito.
"Pītigataṃ" is simply joy (pīti), as in "diṭṭhigata" (view), etc., because the word 'gata' refers to that state.
97. Pītigataṃ (trạng thái hỷ) là pīti (hỷ) mà thôi, như trong “diṭṭhigata” (tà kiến), v.v., từ gata (trạng thái) được dùng để chỉ bản chất của nó.
Ayañhi saṃvaṇṇakānaṃ pakati, yadidaṃ anatthakapadaṃ, tulyādhikaraṇapadañca ṭhapetvā atthavaṇṇanā.
This is indeed the nature of exegetes: to explain the meaning by omitting words that are redundant or in apposition.
Đây là bản chất của các nhà luận giải, đó là giải thích ý nghĩa bằng cách bỏ qua các từ không có nghĩa hoặc các từ đồng vị.
Tathā hi tattha tattha dissati.
Thus, it is seen in various places.
Thật vậy, điều này được thấy ở nhiều nơi.
‘‘Yopanāti yo yādiso, (pārā. 45) nibbānadhātūti nibbāyanamatta’’nti ca ādi.
For example, "yo panāti means 'whatever kind of'" and "nibbānadhātu means merely 'extinction'," etc.
“Yopanāti yo yādiso” (người nào, người như thế nào) và “nibbānadhātūti nibbāyanamattaṃ” (Niết Bàn giới là sự tịch diệt mà thôi), v.v. là những ví dụ.
Yāya nimittabhūtāya ubbilāvanapītiyā uppannāya cittaṃ ubbilāvitaṃ nāma, sāyeva ubbilāvitattaṃ bhāvavācakassa nimitte pavattanato.
When that effervescent joy (ubbilāvanapīti), which is a cause or sign, arises, the mind is called ubbilāvita (effervescent); and that itself is ubbilāvitattaṃ because the suffix denoting state refers to a sign.
Khi hỷ phấn khởi (ubbilāvanapīti) phát sinh, tâm được gọi là ubbilāvitaṃ (phấn khởi); chính nó là ubbilāvitattaṃ (trạng thái phấn khởi), vì từ chỉ trạng thái (bhāvavācaka) được dùng để chỉ nguyên nhân.
Iti pītiyā uppannāya eva cittassa ubbilāvanato tassa ubbilāvitabhāvo pītiyā kato nāmāti āha ‘‘ubbilabhāvakaraṇa’’nti.
Thus, because the mind becomes effervescent only when joy arises, the effervescent state of that (mind) is, as it were, caused by joy. Therefore, it is said: "the causing of the effervescent state."
Vì tâm chỉ phấn khởi khi hỷ phát sinh, nên trạng thái phấn khởi của tâm được gọi là do hỷ tạo ra. Do đó* nói “ubbilabhāvakaraṇa” (sự tạo ra trạng thái phấn khởi).
98. Ābhujanaṃ manasikaraṇaṃ ābhogo. Sammā anukkamena, punappunaṃ vā ārammaṇassa āhāro samannāhāro. Ayaṃ pana ṭīkāyaṃ (dī. ni. ṭī. 1.98) vuttanayo – cittassa ābhuggabhāvo ārammaṇe abhinatabhāvo ābhogo. Sukhena hi cittaṃ ārammaṇe abhinataṃ hoti, na dukkhena viya apanataṃ, nāpi adukkhamasukhena viya anabhinataṃ, anapanatañcāti.
98. Directing the mind is ābhoga. Taking in the object in a proper sequence, or repeatedly, is samannāhāra. This is the explanation given in the Ṭīkā: The mind's state of applying itself, its state of inclining towards the object, is ābhoga. For the mind is easily inclined towards an object, it is not turned away from it by suffering, nor is it uninclined or unturned away by indifference, neither pleasant nor unpleasant.
98. Ābhujanaṃ (sự chú tâm) là manasikaraṇaṃ (sự tác ý), tức là ābhogo (sự tác ý). Sammā (đúng đắn), anukkamena (theo thứ tự), hoặc punappunaṃ (lặp đi lặp lại) là āhāro (sự nắm giữ) đối tượng, tức là samannāhāro (sự nắm giữ đối tượng một cách đúng đắn). Tuy nhiên, đây là cách giải thích được nói trong ṭīkā (chú giải phụ) (Dī. Nī. Ṭī. 1.98): Trạng thái chú tâm của tâm, trạng thái hướng về đối tượng, là ābhogo. Thật vậy, tâm hướng về đối tượng một cách dễ chịu, không như bị đẩy lùi bởi khổ, cũng không như không hướng về hay không bị đẩy lùi bởi không khổ không lạc.
Ettha ca ‘‘manuññabhojanādīsu khuppipāsādiabhibhūtassa viya kāmehi viveciyamānassa upādārammaṇapatthanāvisesato abhivaḍḍhati, manuññabhojanaṃ bhuttāvino viya pana uḷārakāmarasassa yāvadatthaṃ nicitassa sahitassa bhuttakāmatāya kāmesu pātabyatā na hoti, visayānabhigiddhanato visayehi dummociyehi jalūkā viya sayameva muccatī’’ti ca ayoniso ummujjitvā kāmaguṇasantappitatāya saṃsāradukkhavūpasamaṃ byākāsi paṭhamavādī.
And here, the first disputant declared the cessation of suffering in saṃsāra due to satisfaction in sensual pleasures, saying, "Just as for one afflicted by hunger and thirst regarding desirable foods, the craving for the sensual object increases when separated from sensual pleasures, but for one who has eaten desirable food, one who has accumulated and acquired abundant sensual pleasure to one's heart's content, there is no desire for further consumption in sensual pleasures; due to not being greedy for objects, one is freed from difficult-to-release objects, like a leech."
Và ở đây, người theo quan điểm thứ nhất đã tuyên bố sự chấm dứt khổ luân hồi bằng sự thỏa mãn các dục lạc, sau khi đã suy nghĩ một cách phi lý rằng: “Như người bị đói khát, v.v., bức bách trong các món ăn ngon, v.v., sự khao khát đối tượng chấp thủ tăng trưởng đặc biệt khi bị tách rời khỏi các dục. Nhưng như người đã ăn món ăn ngon, không có sự khao khát dục lạc để tiêu thụ các dục, vì đã tích lũy và thỏa mãn đầy đủ các vị dục lạc thù thắng. Do không tham đắm các đối tượng, người đó tự giải thoát khỏi các đối tượng khó thoát như đỉa.”
Kāmādīnaṃ ādīnavadassitāya, paṭhamādijhānasukhassa santabhāvadassitāya ca paṭhamādijhānasukhatittiyā saṃsāradukkhupacchedaṃ byākaṃsu dutiyādivādino.
The second and subsequent disputants, by demonstrating the danger in sensual pleasures and so forth, and by demonstrating the peacefulness of the happiness of the first and subsequent jhānas, declared the cutting off of suffering in saṃsāra through satisfaction in the happiness of the first and subsequent jhānas.
Những người theo quan điểm thứ hai, v.v., đã tuyên bố sự chấm dứt khổ luân hồi bằng sự thỏa mãn lạc thiền thứ nhất, v.v., do đã thấy sự nguy hiểm của các dục, v.v., và thấy sự an tịnh của lạc thiền thứ nhất, v.v.
Idhāpi ucchedavādeva vuttappakāro vicāro yathāsambhavaṃ ānetvā vattabbo.
Here too, the discussion of the type mentioned in the annihilation view should be brought in and stated as appropriate.
Ở đây cũng vậy, sự xem xét đã nói trong thuyết đoạn diệt (ucchedavāda) nên được đưa ra và trình bày tùy theo khả năng.
Ayaṃ panettha viseso – ekasmimpi attabhāve pañca vādā labbhanti.
Herein, this is the distinction: five views are found even within one existence.
Đây là điểm đặc biệt ở đây: có năm quan điểm được tìm thấy trong một đời sống.
Paṭhamavāde yadi kāmaguṇasamappito attā, evaṃ so diṭṭhadhammanibbānappatto.
In the first view, if the self is absorbed in sensual pleasures, then that self has attained Nibbāna in this very life.
Trong quan điểm thứ nhất, nếu tự ngã được thỏa mãn với các dục lạc, thì tự ngã đó đạt đến Niết Bàn hiện tại.
Dutiyādivādesu yadi paṭhamavādasaṅgahito soyeva attā paṭhamajjhānādisamaṅgī, evaṃ sati diṭṭhadhammanibbānappattoti.
In the second and subsequent views, if that very self, encompassed by the first view, is endowed with the first jhāna and so forth, then it has attained Nibbāna in this very life.
Trong các quan điểm thứ hai, v.v., nếu chính tự ngã đó, được bao gồm trong quan điểm thứ nhất, có đầy đủ thiền thứ nhất, v.v., thì khi đó tự ngã đó đạt đến Niết Bàn hiện tại.
Teneva hi ucchedavāde viya idha pāḷiyaṃ ‘‘añño attā’’ti aññaggahaṇaṃ na kataṃ.
That is why, unlike in the annihilation view, the word "another self" (añño attā) is not used in the Pāḷi here.
Chính vì lý do đó, trong kinh điển ở đây, không có sự nắm bắt “tự ngã khác” (añño attā) như trong thuyết đoạn diệt.
Kathaṃ pana accantanibbānapaññāpakassa attano diṭṭhadhammanibbānavādassa sassatadiṭṭhiyā saṅgaho, na ucchedadiṭṭhiyāti?
But how is it that the view of Nibbāna in this very life, which postulates an absolute Nibbāna for the self, is included in the eternalist view and not in the annihilationist view?
Nhưng làm thế nào mà quan điểm Niết Bàn hiện tại của tự ngã, vốn tuyên bố Niết Bàn tuyệt đối, lại được bao gồm trong tà kiến thường còn (sassatadiṭṭhi), chứ không phải tà kiến đoạn diệt (ucchedadiṭṭhi)?
Taṃtaṃsukhavisesasamaṅgitāpaṭiladdhena bandhavimokkhena suddhassa attano sakarūpeneva avaṭṭhānadīpanato.
Because it demonstrates the pure self remaining in its own form, having attained release from the bonds of kamma through being endowed with specific kinds of happiness.
Do sự chỉ rõ rằng tự ngã thanh tịnh, đã đạt được sự giải thoát khỏi trói buộc nghiệp bằng cách đạt được các loại lạc đặc biệt khác nhau, vẫn tồn tại với hình dạng riêng của nó.
Tesañhi tathāpaṭiladdhena kammabandhavimokkhena suddho hutvā diṭṭhadhammanibbānappatto attā sakarūpeneva avaṭṭhāsīti laddhi.
For their doctrine is that the self, having become pure through the release from the bonds of kamma thus attained, and having reached Nibbāna in this very life, remains in its own form.
Thật vậy, quan điểm của họ là: tự ngã, sau khi trở nên thanh tịnh nhờ sự giải thoát khỏi trói buộc nghiệp đã đạt được như vậy, và đã đạt đến Niết Bàn hiện tại, vẫn tồn tại với hình dạng riêng của nó.
Tathā hi pāḷiyaṃ ‘‘ettāvatā kho bho ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’’ti sassatabhāvañāpakacchāyāya eva tesaṃ vādadassanaṃ katanti.
Thus, it is said in the Pāḷi, "To this extent, venerable sirs, this self has attained the supreme Nibbāna in this very life," showing their view solely through the shadow indicative of eternality.
Thật vậy, trong kinh điển,* đã trình bày quan điểm của họ với bóng dáng chỉ rõ tính thường còn, khi nói: “Này các bạn, đến mức này, tự ngã này đã đạt đến Niết Bàn hiện tại tối thượng.”
‘‘Ettāvatā’’tiādinā pāḷiyatthasampiṇḍanaṃ.
"To this extent" and so forth, summarize the meaning of the Pāḷi.
Với “Ettāvatā” (đến mức này), v.v.,* tóm tắt ý nghĩa của kinh điển.
Tattha yāsanti yathāvuttānaṃ diṭṭhīnaṃ aniyamaniddesavacanaṃ.
Therein, yāsaṃ is an unspecific term for the views described.
Trong đó, từ yāsaṃ là lời chỉ định không xác định của các tà kiến đã được nói đến.
Tassa imā dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo kathitāti niyamanaṃ, niyatānapekkhavacanaṃ vā etaṃ ‘‘yaṃ sandhāya vutta’’nti āgataṭṭhāne viya.
The statement "These sixty-two views have been expounded for it" is a specification, or it is a term that does not expect specification, as in the passage "regarding which it was said."
"Đây là sáu mươi hai tà kiến đã được nói đến" là sự xác định của nó, hoặc đây là lời không cần sự xác định như trong trường hợp "được nói đến dựa vào điều gì".
Sesāti pañcapaññāsa diṭṭhiyo.
The remaining are the fifty-five views.
Còn lại là năm mươi lăm tà kiến.
Tāsu antānantikavādādīnaṃ sassatadiṭṭhisaṅgahabhāvo tattha tattha pakāsitoyeva.
Among these, the inclusion of the views concerning finite and infinite, and so forth, in the eternalist view, has been explained in various places.
Trong số đó, việc các thuyết như Antānantikavāda (thuyết về hữu hạn và vô hạn) được bao gồm trong Sassatadiṭṭhi (thuyết thường kiến) đã được giải thích ở từng nơi.
Kiṃ panettha kāraṇaṃ, pubbantāparantā eva diṭṭhābhinivesassa visayabhāvena dassitā, na pana tadubhayamekajjhanti?
What is the reason here that only the past and future ends have been shown as the domain of extreme attachment to views, and not both together?
Vậy nguyên nhân ở đây là gì, mà chỉ có Pubbantā (quá khứ) và Aparantā (vị lai) được trình bày như đối tượng của sự chấp thủ tà kiến, chứ không phải cả hai cùng một lúc?
Asambhavo evettha kāraṇaṃ.
Impossibility is the reason here.
Sự không thể xảy ra chính là nguyên nhân ở đây.
Na hi pubbantāparantesu viya tadubhayavinimutte majjhante diṭṭhikappanā sambhavati tadubhayantaramattena ittarakālattā.
For the formation of a view is not possible in the middle, which is free from both extremes, unlike in the past and future ends, because it is an interim period.
Thật vậy, không thể có sự hình thành tà kiến ở giữa (majjhanta) mà không liên quan đến cả hai (quá khứ và vị lai) như trong Pubbantā và Aparantā, vì thời gian ở giữa chỉ là một khoảng thời gian ngắn.
Atha pana paccuppannattabhāvo tadubhayavemajjhaṃ, evaṃ sati diṭṭhikappanākkhamo tassa ubhayasabhāvo pubbantāparantesuyeva antogadhoti kathaṃ tadubhayamekajjhaṃ adassitaṃ siyā.
However, if the present existence is the middle of both, and if this is so, then how could both not be shown together, when its dual nature, capable of forming views, is already included within the past and future ends?
Nếu trạng thái hiện tại là phần giữa của cả hai, thì khi đó, bản chất kép của nó, thích hợp cho sự hình thành tà kiến, đã được bao gồm trong chính Pubbantā và Aparantā rồi, vậy làm sao mà cả hai lại không được trình bày cùng một lúc?
Atha vā pubbantāparantavantatāya ‘‘pubbantāparanto’’ti majjhanto vuccati, sopi ‘‘pubbantakappikā ca aparantakappikā ca pubbantāparantakappikā cā’’ti upari vadantena bhagavatā pubbantāparantehi visuṃ katvā vuttoyevāti daṭṭhabbo.
Alternatively, the middle end is called "past-future end" due to its relation to the past and future ends. It should be understood that the Bhagavā Himself, in saying above, "some are past-speculators, some are future-speculators, and some are past-future-speculators," explicitly mentioned it separately from the past and future ends.
Hoặc, phần giữa (majjhanta) được gọi là "Pubbantāparanta" (quá khứ và vị lai) vì nó có liên quan đến quá khứ và vị lai, và phần đó cũng được Đức Phật nói đến một cách riêng biệt so với Pubbantā và Aparantā khi Ngài nói ở trên: "những người chấp thủ quá khứ, những người chấp thủ vị lai, và những người chấp thủ cả quá khứ và vị lai".
Aṭṭhakathāyampi ‘‘sabbepi te pubbantāparantakappike’’ti etena sāmaññaniddesena, ekasesena vā saṅgahitoti veditabbaṃ.
It should also be understood that in the Aṭṭhakathā, it is included by the general designation "all of them are past-future-speculators," or by ekasesa (reduction to one form).
Trong Chú giải (Aṭṭhakathā) cũng nên hiểu rằng nó được bao gồm bởi sự chỉ định chung này: "Tất cả những người đó đều là những người chấp thủ quá khứ và vị lai", hoặc bằng cách rút gọn (ekasesa).
Aññathā hi saṅkaḍḍhitvā vuttavacanassa niravasesasaṅkaḍḍhanābhāvato anatthakatā āpajjeyyāti.
Otherwise, the statement, having been condensed, would become meaningless due to the lack of complete condensation.
Nếu không, lời nói đã được rút gọn sẽ trở nên vô nghĩa vì không có sự rút gọn hoàn toàn.
Ke pana te pubbantāparantakappikāti?
Who then are these past-future-speculators?
Vậy những người chấp thủ quá khứ và vị lai đó là ai?
Ye antānantikā hutvā diṭṭhadhammanibbānavādāti evamādinā ubhayasambandhābhinivesino veditabbā.
They should be understood as those who, being finite/infinite speculators and Nibbāna-in-this-life speculators, are attached to both connections as mentioned.
Nên hiểu rằng đó là những người chấp thủ cả hai mối liên hệ, như những người theo thuyết hữu hạn và vô hạn, và những người theo thuyết Nibbāna ngay trong hiện tại.
Ettha ca ‘‘sabbe te imeheva dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā’’ti vacanato, pubbantakappikādittayavinimuttassa ca kassaci diṭṭhigatikassa abhāvato yāni tāni sāmaññaphalādisuttantaresu vuttappakārāni akiriyāhetukanatthikavādādīni, yāni ca issarapakatipajāpatipurisakālasabhāvaniyatiyadicchāvādādippabhedāni diṭṭhigatāni (visuddhi. 1.160-162; vibha. anuṭī. 2.194-195 vākyakhandhesu passitabbaṃ) bahiddhāpi dissamānāni, tesaṃ ettheva saṅgahato antogadhatā veditabbā.
And here, according to the statement, "All those ascetics and brahmins profess their views based on these sixty-two points, or one of them; there is nothing outside of these," and due to the absence of any sectarian with a view distinct from these three categories (past-speculators, future-speculators, and past-future-speculators), it should be understood that those views mentioned in other suttas, such as the Sāmaññaphala Sutta, like the non-action view (akiriyavāda), no-cause view (ahetukavāda), nihilist view (natthikavāda), and those diverse views like the creator god view (issaravāda), nature view (pakativāda), Prajāpati view, human-time-nature-destiny-chance views, which are found externally, are included right here.
Ở đây, cần phải hiểu rằng các tà kiến được nói đến trong các kinh Sāmaññaphala và các kinh khác, như các thuyết vô hành, vô nhân, hư vô luận, v.v., cũng như các loại tà kiến khác được thấy bên ngoài, như thuyết Īssara (Thượng đế), Pakati (bản chất), Pajāpati (Đại Phạm Thiên), Purisa (ngã), Kāla (thời gian), Sabhāva (tự tính), Niyati (định mệnh), Yadicchā (ngẫu nhiên), v.v., đều được bao gồm trong sáu mươi hai tà kiến này, bởi vì có câu "tất cả những người đó đều nói theo sáu mươi hai điều này, hoặc một trong số đó, không có điều nào nằm ngoài những điều này", và không có người chấp thủ tà kiến nào nằm ngoài ba loại Pubbantakappika (chấp thủ quá khứ) v.v.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
Akiriyavādo tāva ‘‘vañjho kūṭaṭṭho’’tiādinā kiriyābhāvadīpanato sassatavāde antogadho, tathā ‘‘sattime kāyā’’tiādi (dī. ni. 1.174) nayappavatto pakudhavādo, ‘‘natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’tiādi (dī. ni. 1.168) nayappavatto ahetukavādo ca adhiccasamuppannavāde.
The doctrine of non-action (Akiriyavāda), starting with "barren, steadfast" and so forth, is included in the Eternalist view due to its exposition of the absence of action. Similarly, Pakudha's doctrine, proceeding with the method of "these seven bodies" and so forth, and the doctrine of non-causality (Ahetukavāda), proceeding with the method of "there is no cause, no condition for the defilement of beings" and so forth, are included in the doctrine of fortuitous origination (Adhiccasamuppannavāda).
Thuyết vô hành (Akiriyavāda) được bao gồm trong thường kiến (sassatavāda) vì nó trình bày sự không có hành động, bắt đầu bằng "vô sinh, bất biến", v.v. Tương tự, thuyết Pakudha (Pakudhavāda) được trình bày theo cách "có bảy thân này", v.v., và thuyết vô nhân (ahetukavāda) được trình bày theo cách "không có nhân, không có duyên cho sự nhiễm ô của chúng sinh", v.v., đều được bao gồm trong thuyết ngẫu nhiên (adhiccasamuppannavāda).
‘‘Natthi paro loko’’tiādi (dī. ni. 1.171) nayappavatto natthikavādo ucchedavāde.
The nihilist doctrine (Natthikavāda), proceeding with the method of "there is no other world" and so forth, is included in the annihilationist doctrine (Ucchedavāda).
Thuyết hư vô luận (natthikavāda) được trình bày theo cách "không có thế giới bên kia", v.v., được bao gồm trong đoạn kiến (ucchedavāda).
Tathā hi tattha ‘‘kāyassa bhedā ucchijjatī’’tiādi (dī. ni. 1.85) vuttaṃ.
For indeed, it is stated there, "upon the breaking up of the body, it is annihilated," and so forth.
Thật vậy, ở đó đã nói: "Khi thân hoại diệt, nó bị đoạn diệt", v.v.
Paṭhamena ādi-saddena nigaṇṭhavādādayo saṅgahitā.
By the first word ādi (etc.), the doctrines of the Nigaṇṭhas and so forth are included.
Với từ ādi (v.v.) đầu tiên, các thuyết Nigaṇṭha (Ni-kiền) v.v. được bao gồm.
Yadipi pāḷiyaṃ (dī. ni. 1.177) nāṭaputtavādabhāvena cātuyāmasaṃvaro āgato, tathāpi sattavatātikkamena vikkhepavāditāya nāṭaputtavādopi sañcayavādo viya amarāvikkhepavādesu antogadho.
Although in the Pali text, the fourfold restraint (Cātuyāmasaṃvara) is presented as the doctrine of Nāṭaputta, Nāṭaputta's doctrine is also included among the doctrines of the eel-wrigglers (Amarāvikkhepavāda), like Sañcaya's doctrine, due to its being a scattered-minded doctrine through transgressing the seven observances.
Mặc dù trong kinh Pāḷi, sự kiềm chế tứ phân (cātuyāmasaṃvara) được đề cập như là thuyết của Nāṭaputta (Nigantha Nāṭaputta), nhưng vì sự vượt quá bảy giới luật và bản chất của thuyết phân vân (vikkhepavāda), thuyết Nāṭaputta cũng được bao gồm trong các thuyết phân vân bất định (amarāvikkhepavāda) như thuyết Sañcaya.
‘‘Taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti (dī. ni. 1.377; ma. ni. 2.122; saṃ. ni. 2.35) evaṃpakārā vādā pana ‘‘rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’’tiādivādesu saṅgahaṃ gacchanti.
However, views such as "the soul is the body, the soul is one thing, the body is another" are included in views such as "the self is embodied, free from illness after death," and so forth.
Các thuyết như "đó là linh hồn, đó là thân thể; linh hồn khác, thân thể khác" được bao gồm trong các thuyết như "linh hồn có sắc tướng, không bệnh tật sau khi chết".
‘‘Hoti tathāgato paraṃ maraṇā, atthi sattā opapātikā’’ti evaṃpakārā sassatavāde.
Views such as "the Tathāgata exists after death, there are spontaneously born beings" are included in the Eternalist view.
Các thuyết như "Như Lai tồn tại sau khi chết, có chúng sinh hóa sinh" được bao gồm trong thường kiến.
‘‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, natthi sattā opapātikā’’ti evaṃpakārā ucchedavāde.
Views such as "the Tathāgata does not exist after death, there are no spontaneously born beings" are included in the Annihilationist view.
Các thuyết như "Như Lai không tồn tại sau khi chết, không có chúng sinh hóa sinh" được bao gồm trong đoạn kiến.
‘‘Hoti ca na hoti ca tathāgato paraṃ maraṇā, atthi ca natthi ca sattā opapātikā’’ti evaṃpakārā ekaccasassatavāde.
Views such as "the Tathāgata both exists and does not exist after death, spontaneously born beings both exist and do not exist" are included in the Partial Eternalist view.
Các thuyết như "Như Lai tồn tại và không tồn tại sau khi chết, có và không có chúng sinh hóa sinh" được bao gồm trong thuyết một phần thường kiến.
‘‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, nevatthi na natthi sattā opapātikā’’ti evaṃpakārā amarāvikkhepavāde.
Views such as "the Tathāgata neither exists nor does not exist after death, spontaneously born beings neither exist nor do not exist" are included in the Eel-Wriggler view.
Các thuyết như "Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết, không có cũng không không có chúng sinh hóa sinh" được bao gồm trong thuyết phân vân bất định.
Issarapakatipajāpatipurisakālavādā ekaccasassatavāde.
The doctrines of Isvara, Pakati, Prajapati, Purisa, and Kāla are included in the Partial Eternalist view.
Các thuyết về Īssara (Thượng đế), Pakati (bản chất), Pajāpati (Đại Phạm Thiên), Purisa (ngã), Kāla (thời gian) được bao gồm trong thuyết một phần thường kiến.
Kaṇādavādo, sabhāvaniyatiyadicchāvādā ca adhiccasamuppannavāde saṅgahaṃ gacchanti.
Kaṇāda's doctrine, and the doctrines of natural essence, destiny, and chance, are included in the doctrine of fortuitous origination (Adhiccasamuppannavāda).
Thuyết Kaṇāda, và các thuyết về Sabhāva (tự tính), Niyati (định mệnh), Yadicchā (ngẫu nhiên) được bao gồm trong thuyết ngẫu nhiên.
Iminā nayena suttantaresu, bahiddhā ca aññatitthiyasamaye dissamānānaṃ diṭṭhigatānaṃ imāsuyeva dvāsaṭṭhiyā diṭṭhīsu antogadhatā veditabbā.
In this way, the inclusion of the views found in other Suttas and among other religious groups outside the Dispensation within these sixty-two views should be understood.
Theo cách này, cần phải hiểu rằng các tà kiến được thấy trong các kinh khác và trong các giáo phái khác bên ngoài đều được bao gồm trong chính sáu mươi hai tà kiến này.
Te pana tattha tatthāgatanayena vuccamānā ganthavitthārakarā, atitthe ca pakkhandanamiva hotīti na vitthārayimha.
However, explaining them in detail in the manner they appear there would lead to an expansion of the text and would be like venturing into an improper place, so we have not elaborated.
Nhưng nếu chúng tôi trình bày chi tiết những điều đó theo cách được đề cập ở từng nơi, thì sẽ làm cho văn bản trở nên dài dòng và giống như việc đi vào một bến đò không phù hợp, nên chúng tôi không giải thích chi tiết.
Idha pāḷiyaṃ atthavicāraṇāya aṭṭhakathāyaṃ anuttānatthapakāsanameva hi amhākaṃ bhāroti.
For here, in the Pali text, our responsibility in the commentary is indeed the clarification of meanings that are not obvious through examination of the meaning.
Vì ở đây, trong việc phân tích ý nghĩa của kinh Pāḷi, trách nhiệm của chúng tôi là chỉ làm sáng tỏ những ý nghĩa chưa rõ ràng trong Chú giải.
‘‘Evamayaṃ yathānusandhivasena desanā āgatā’’ti vacanappasaṅgena suttassānusandhayo vibhajituṃ ‘‘tayo hī’’tiādimāha.
To delineate the contexts (anusandhi) of the Sutta, in connection with the statement, "Thus this teaching has come down according to its context (yathānusandhivasena)," the Venerable One states, "for there are three" and so forth.
Nhân lời nói "Như vậy, bài giảng này đã được trình bày theo sự liên kết", để phân loại các sự liên kết của kinh, Ngài nói "Thật vậy, có ba" v.v.
Atthantaranisedhanatthañhi visesaniddhāraṇaṃ.
Indeed, specifying a distinction is for the purpose of precluding other meanings.
Sự xác định đặc biệt là để phủ nhận một ý nghĩa khác.
Tattha anusandhanaṃ anusandhi, sambandhamattaṃ, yaṃ desanāya kāraṇaṭṭhena ‘‘samuṭṭhāna’’ntipi vuccati.
There, anusandhi means connection, a mere connection, which is also called "origin" (samuṭṭhāna) in the sense of a cause for the teaching.
Trong đó, sự liên kết là anusandhi, chỉ là mối quan hệ, điều mà theo nghĩa nguyên nhân của bài giảng, cũng được gọi là "nguồn gốc" (samuṭṭhāna).
Pucchādayo hi desanāya bāhirakāraṇaṃ tadanurūpena desanāpavattanato.
Indeed, questions and so forth are external causes for the teaching, as the teaching proceeds in accordance with them.
Các câu hỏi và những điều tương tự là nguyên nhân bên ngoài của bài thuyết pháp, vì bài thuyết pháp được tiến hành phù hợp với chúng.
Taṃsambandhopi tannissitattā kāraṇameva.
Its connection, too, is a cause, being dependent on it.
Sự liên kết đó cũng là một nguyên nhân vì nó phụ thuộc vào điều đó.
Abbhantarakāraṇaṃ pana mahākaruṇādesanāñāṇādayo.
The internal causes, however, are great compassion, knowledge of teaching, and so forth.
Tuy nhiên, các nguyên nhân bên trong là đại bi, trí tuệ thuyết pháp, v.v.
Ayamattho upari āvi bhavissati.
This meaning will become clear later.
Ý nghĩa này sẽ được làm rõ ở phần sau.
Pucchāya kato anusandhi pucchānusandhi, pucchaṃ anusandhiṃ katvā desitattā suttassa sambandho pucchāya kato nāma hoti.
A connection made by a question is pucchānusandhi (question-context); a Sutta's connection is said to be made by a question because it is taught by making the question the context.
Sự liên kết được tạo ra bởi câu hỏi là pucchānusandhi (liên kết câu hỏi); vì bài kinh được thuyết giảng bằng cách tạo ra một sự liên kết với câu hỏi, nên sự liên kết của bài kinh được gọi là được tạo ra bởi câu hỏi.
Pucchāsaṅkhāto anusandhi pucchānusandhītipi yujjati.
Pucchānusandhi (question-context) as "the context which is called a question" is also appropriate.
Sự liên kết được gọi là câu hỏi cũng phù hợp với pucchānusandhi.
Pucchānissitena hi anusandhinā tannissayabhūtā pucchāpi gahitāti.
For by a context dependent on a question, the question which is its basis is also included.
Thật vậy, với sự liên kết dựa trên câu hỏi, câu hỏi là nền tảng của nó cũng được bao gồm.
Atha vā anusandhahatīti anusandhi, pucchāsaṅkhāto anusandhi etassāti pucchānusandhi, taṃtaṃsuttapadeso.
Alternatively, it connects, therefore it is anusandhi (connection). That which has a connection called a question is pucchānusandhi (question-context) – referring to that particular Sutta passage.
Hoặc, điều gì liên kết thì gọi là anusandhi; cái mà có sự liên kết được gọi là câu hỏi thì gọi là pucchānusandhi, đó là đoạn kinh tương ứng.
Pucchāya vā anusandhīyatīti pucchānusandhi, pucchaṃ vacanasambandhaṃ katvā desito taṃsamuṭṭhāniko taṃtaṃsuttapadesova.
Or, it is connected by a question, therefore it is pucchānusandhi (question-context) – meaning that particular Sutta passage which is taught by making the question the verbal connection and is its origin.
Hoặc, điều gì được liên kết bởi câu hỏi thì gọi là pucchānusandhi, đó chính là đoạn kinh tương ứng được thuyết giảng bằng cách tạo ra sự liên kết lời nói với câu hỏi.
Ajjhāsayānusandhimhipi eseva nayo.
The same method applies to ajjhāsayānusandhi (inclination-context).
Đối với ajjhāsayānusandhi (liên kết ý định) cũng vậy.
Anusandhīyatīti anusandhi, yo yo anusandhi, anusandhino anurūpaṃ vā yathānusandhi.
It is connected, therefore it is anusandhi. Whatever the anusandhi, or yathānusandhi (according to context) means in accordance with the anusandhi.
Điều gì được liên kết thì gọi là anusandhi; sự liên kết nào, hoặc điều gì phù hợp với sự liên kết thì gọi là yathānusandhi.
Pucchāya, ajjhāsayena ca ananusandhiko ādimhi desitadhammassa anurūpadhammavasena vā tappaṭipakkhadhammavasena vā pavatto uparisuttapadeso.
The Sutta passage that arises later, without connection by a question or by inclination, but in accordance with a suitable Dhamma or in opposition to a Dhamma taught at the beginning.
Đoạn kinh ở phần trên, được thuyết giảng ban đầu không có sự liên kết với câu hỏi hay ý định, hoặc được trình bày theo pháp tương ứng với pháp đã thuyết giảng, hoặc theo pháp đối nghịch với pháp đó.
Tathā hi so ‘‘yena pana dhammena…pe… kakacūpamā āgatā’’tiādinā (dī. ni. aṭṭha. 1.100-104) aṭṭhakathāyaṃ vutto, yathāpāḷimayaṃ vibhāgoti dasseti ‘‘tatthā’’tiādinā.
Indeed, it is mentioned in the commentary (aṭṭhakathā) beginning with "By whatever Dhamma... (pe)... the simile of the saw has come," and so forth, that "there" and so forth shows how the division is in accordance with the Pali text.
Thật vậy, điều đó được nói trong Chú giải bằng câu “yena pana dhammena…pe… kakacūpamā āgatā” (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.100-104), và để chỉ ra rằng sự phân chia theo Pāḷi thì nói bằng câu “tatthā” (ở đó) v.v.
Tattha ‘‘evaṃ vutte nando gopālako bhagavantaṃ etadavocā’’ti paṭhanti, taṃ na sundaraṃ sutte tathā abhāvato.
There, some recite, "When this was said, Nanda the cowherd said to the Blessed One," but that is not good, because it is not so in the Sutta.
Ở đó, họ đọc là “evaṃ vutte nando gopālako bhagavantaṃ etadavocā” (Khi được nói như vậy, người chăn bò Nanda đã nói với Đức Thế Tôn như thế này), nhưng điều đó không tốt vì không có trong kinh.
‘‘Evaṃ vutte nandagopālakasutte bhagavantaṃ etadavocā’’ti pana paṭhitabbaṃ tasmiṃ sutte ‘‘aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavocā’’ti atthassa upapattito.
Rather, it should be recited as, "When this was said in the Nandagopālaka Sutta, he said to the Blessed One," because in that Sutta, the meaning "a certain bhikkhu said to the Blessed One" is fitting.
Tuy nhiên, nên đọc là “evaṃ vutte nandagopālakasutte bhagavantaṃ etadavocā” (Khi được nói như vậy, trong kinh Nandagopālaka, Đức Thế Tôn đã nói như thế này), vì trong kinh đó có ý nghĩa là “một vị tỳ khưu nào đó đã nói với Đức Thế Tôn như thế này”.
Idañhi saṃyuttāgamavare saḷāyatanavagge saṅgītasuttaṃ.
Indeed, this Sutta is the Saṅgīta Sutta in the Saḷāyatana Vagga of the excellent Saṃyutta Nikāya.
Thật vậy, đây là kinh Saṅgīta trong Saḷāyatanavagga của Saṃyuttāgama.
Gaṅgāya vuyhamānaṃ dārukkhandhaṃ upamaṃ katvā saddhāpabbajite kulaputte desite nando gopālako ‘‘ahamimaṃ paṭipattiṃ pūressāmī’’ti bhagavato santike pabbajjaṃ, upasampadañca gahetvā tathāpaṭipajjamāno nacirasseva arahattaṃ patto.
When a Dhamma talk was given to young men who had gone forth through faith, using the simile of a log floating in the Ganges, Nanda the cowherd said, "I will fulfill this practice," and having taken ordination and higher ordination from the Blessed One, and practicing accordingly, he quickly attained arahantship.
Khi Đức Thế Tôn thuyết giảng về những người con trai gia đình xuất gia vì đức tin, dùng ví dụ một khúc gỗ trôi trên sông Gaṅgā, người chăn bò Nanda đã nói: “Con sẽ hoàn thành thực hành này”, rồi xuất gia và thọ giới Tỳ khưu từ Đức Thế Tôn, và khi thực hành như vậy, không lâu sau đã đạt được Arahant.
Tasmā ‘‘nandagopālakasutta’’nti paññāyittha.
Therefore, it became known as the "Nandagopālaka Sutta."
Vì vậy, kinh đó được biết đến là “kinh Nandagopālaka”.
‘‘Kiṃ nu kho bhante’’tiādīni pana aññataroyeva bhikkhu avoca.
But the words "What now, Venerable Sir?" and so forth were spoken by another bhikkhu.
Tuy nhiên, những câu như “Kiṃ nu kho bhante” (Bạch Thế Tôn, điều gì vậy?) v.v. là do một vị tỳ khưu khác nói.
Vuttañhi tattha ‘‘evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ‘kiṃ nu kho bhante, orimaṃ tīra’ntiādi’’.
For it is said there: "When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One, 'What now, Venerable Sir, is this near shore?'" and so forth.
Thật vậy, ở đó có nói: “Khi được nói như vậy, một vị tỳ khưu nào đó đã nói với Đức Thế Tôn: ‘Bạch Thế Tôn, điều gì là bờ bên này?’ v.v.”.
Tatrāyamattho – evaṃ vutteti ‘‘sace kho bhikkhave, dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchatī’’tiādinā gaṅgāya vuyhamānaṃ dārukkhandhaṃ upamaṃ katvā saddhāpabbajite kulaputte desite.
Herein, this is the meaning: "When this was said" means when the discourse was given to young men who had gone forth through faith, using the simile of a log floating in the Ganges, beginning with "If, bhikkhus, the log does not reach this near shore," and so forth.
Ý nghĩa ở đây là: evaṃ vutte (khi được nói như vậy), tức là khi Đức Thế Tôn thuyết giảng về những người con trai gia đình xuất gia vì đức tin, dùng ví dụ một khúc gỗ trôi trên sông Gaṅgā, bắt đầu bằng câu “Này các tỳ khưu, nếu khúc gỗ đó không đi đến bờ bên này” v.v.
Bhagavantaṃ etadavocāti anusandhikusalatāya ‘‘kiṃ nu kho bhante’’tiādivacanamavoca.
"Said to the Blessed One" means he spoke the words "What now, Venerable Sir?" and so forth, due to his skill in context (anusandhi).
Bhagavantaṃ etadavocā (đã nói với Đức Thế Tôn như thế này), tức là đã nói những lời bắt đầu bằng “Kiṃ nu kho bhante” (Bạch Thế Tôn, điều gì vậy?) nhờ sự khéo léo trong việc liên kết.
Tathāgato hi ‘‘imissaṃ parisati nisinno anusandhi kusalo atthi, so maṃ pañhaṃ pucchissatī’’ti ettakeneva desanaṃ niṭṭhāpesi.
For the Tathāgata ended the discourse just with this thought: "In this assembly, there is one skilled in context (anusandhi) who will ask me a question."
Thật vậy, Đức Như Lai đã kết thúc bài thuyết pháp chỉ với chừng đó, nghĩ rằng: “Trong hội chúng này, có một người khéo léo trong việc liên kết, người đó sẽ hỏi Ta một câu hỏi”.
Orimaṃ tīranti orimabhūtaṃ tīraṃ.
"The near shore" means the shore that is on this side.
Orimaṃ tīraṃ (bờ bên này) là bờ ở phía này.
Tathā pārimaṃ tīranti.
Similarly, "the far shore".
Cũng vậy, pārimaṃ tīraṃ (bờ bên kia).
Majjhe saṃsīdoti vemajjhe saṃsīdanaṃ nimmujjanaṃ.
"Sinking in the middle" means sinking, submerging in the very middle.
Majjhe saṃsīdo (chìm giữa dòng) là sự chìm xuống, lặn xuống ở giữa.
Thale ussādoti jalamajjhe uṭṭhite thalasmiṃ ussārito āruḷho.
"Stranded on a sandbank" means being pushed up, mounted on a sandbank that has risen in the middle of the water.
Thale ussādo (mắc cạn trên cồn) là bị mắc kẹt, bị đẩy lên trên một cồn đất nổi lên giữa dòng nước.
Manussaggāhoti manussānaṃ sambandhībhūtānaṃ, manussehi vā gahaṇaṃ.
"Seized by humans" means being taken by humans who are relatives, or being taken by humans.
Manussaggāho (bị người bắt) là sự bắt giữ bởi con người, hoặc sự bắt giữ của những người có liên quan đến con người.
Tathā amanussaggāhoti āvaṭṭaggāhoti udakāvaṭṭena gahaṇaṃ.
Similarly, "seized by non-humans" means "seized by a whirlpool" means being taken by a whirlpool of water.
Cũng vậy, amanussaggāho (bị phi nhân bắt) và āvaṭṭaggāho (bị xoáy nước cuốn) là bị xoáy nước cuốn đi.
Antopūtīti vakkahadayādīsu apūtikassāpi guṇānaṃ pūtibhāvena abbhantaraṃpūtīti.
"Rotten inside" means rotten inside due to the corruption of qualities such as morality, even if the internal organs like the kidneys and heart are not rotten.
Antopūtī (thối rữa bên trong) là sự thối rữa bên trong, ngay cả khi thận, tim, v.v. không thối rữa, nhưng do các phẩm chất bị thối rữa.
‘‘Atha kho aññatarassa bhikkhuno’’tiādi majjhimāgamavare uparipaṇṇāsake mahāpuṇṇamasuttaṃ (ma. ni. 3.88-90) tatrāyamattho – iti kirāti ettha kira-saddo aruciyaṃ, tena bhagavato yathādesitāya attasuññatāya attano aruciyabhāvaṃ dīpeti.
The Sutta beginning "Then a certain bhikkhu" is the Mahāpuṇṇama Sutta in the upper fifty Suttas of the excellent Majjhima Nikāya. Herein, this is the meaning: In "iti kira," the word kira signifies dislike, thereby indicating his own dislike of the selflessness (attasuññatā) taught by the Blessed One.
Kinh “Atha kho aññatarassa bhikkhuno” (Rồi một vị tỳ khưu nào đó) v.v. là Mahāpuṇṇamasuttaṃ (Đại Kinh Trăng Rằm) trong phần Uparipaṇṇāsaka của Majjhimāgama; ở đó, ý nghĩa là: trong câu iti kirā (như vậy thật vậy), từ kira chỉ sự không hài lòng, qua đó thể hiện sự không hài lòng của vị ấy đối với giáo lý vô ngã được Đức Thế Tôn thuyết giảng.
Bhoti dhammālapanaṃ, ambho sabhāvadhammāti attho.
Bho is an address to the Dhamma; the meaning is "O natural Dhammas."
Bho là một lời gọi pháp, có nghĩa là “Ôi, các pháp tự tánh”.
Yadi rūpaṃ anattā…pe… viññāṇaṃ anattā.
If form were not-self... (pe)... consciousness were not-self.
Nếu sắc là vô ngã…pe… thức là vô ngã.
Evaṃ satīti sapāṭhasesayojanā.
“Evaṃ sati” (thus being) is an explanation with the remaining text.
Nếu vậy, thì đây là sự giải thích còn lại của Pāḷi.
Anattakatānīti attanā na katāni, anattabhūtehi vā khandhehi katāni.
Anattakatāni means not made by a self, or made by the khandhas that are not self.
Anattakatānī (không do ngã tạo ra) có nghĩa là không do tự ngã tạo ra, hoặc do các uẩn vô ngã tạo ra.
Kamattānaṃ phusissantīti kīdisamattabhāvaṃ phusissanti.
Kamattānaṃ phusissantī means what kind of self-existence will they touch?
Kamattānaṃ phusissantī (chạm đến ngã nào) có nghĩa là chạm đến loại ngã nào.
Asati attani khandhānañca khaṇikattā tāni kammāni kaṃ nāma attānaṃ attano phalena phusissanti, ko kammaphalaṃ paṭisaṃvedissatīti vuttaṃ hoti.
The meaning is: when there is no self, and the aggregates are momentary, what self will those actions touch with their results, and who will experience the result of kamma?
Điều muốn nói là: khi không có ngã và các uẩn là vô thường (sát na), thì những nghiệp đó sẽ chạm đến ngã nào với quả của chính nó? Ai sẽ cảm nhận quả nghiệp?
Tassa bhikkhuno cetoparivitakkaṃ attano cetasā ceto – pariyañāṇasampayuttena sabbaññutaññāṇasampayuttena vā aññāya jānitvāti sambandho.
The connection is: having understood the thought of that bhikkhu with his own mind, endowed with the knowledge of penetration of others' minds (cetopariyañāṇa), or endowed with the knowledge of omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Sự liên kết là: Đức Thế Tôn đã biết được ý nghĩ trong tâm của vị tỳ khưu đó bằng tâm của chính Ngài, với trí tuệ biết tâm người khác (cetopariyañāṇa), hoặc với trí tuệ Toàn Giác (sabbaññutaññāṇa).
Avidvāti sutādivirahena ariyadhammassa akovidatāya apaṇḍito.
Avidvā means foolish, due to not being skilled in the Ariyan Dhamma, being devoid of learning and so on.
Avidvā (người không biết) là người không có trí tuệ, do không thông thạo các Thánh Pháp vì thiếu sự học hỏi, v.v.
Vidvāti hi paṇḍitādhivacanaṃ vidati jānātīti katvā.
Indeed, vidvā is a designation for the wise, because one knows, one understands.
Thật vậy, vidvā (người biết) là từ đồng nghĩa với người trí tuệ, vì người đó biết, hiểu.
Avijjāgatoti avijjāya upagato, ariyadhamme avinītatāya appahīnāvijjoti attho.
Avijjāgato means gone to avijjā, the meaning is one whose avijjā is not abandoned due to not being disciplined in the Ariyan Dhamma.
Avijjāgato (chìm đắm trong vô minh) có nghĩa là bị vô minh bao phủ, tức là vô minh chưa được đoạn trừ do chưa được rèn luyện trong Thánh Pháp.
Taṇhādhipateyyena cetasāti ‘‘yadi ahaṃ nāma koci natthi, evaṃ sati mayā katassa kammassa phalaṃ ko paṭisaṃvedeti, sati pana tasmiṃ siyā kammaphalūpabhogo’’ti taṇhādhipatito āgatena attavādupādānasahagatena cetasā.
Taṇhādhipateyyena cetasā means with a mind dominated by craving and accompanied by the clinging to the doctrine of self, thinking: "If there is no 'I,' then who will experience the result of the kamma done by me? But if there is such a self, then there would be the experience of kamma's result."
Taṇhādhipateyyena cetasā (với tâm bị ái chi phối) là với tâm bị ái chi phối, đi kèm với tà kiến về ngã (attavādupādāna), suy nghĩ: “Nếu không có cái gọi là ‘tôi’, thì ai sẽ cảm nhận quả của nghiệp do tôi tạo ra? Nếu có ‘tôi’ thì mới có sự hưởng thụ quả nghiệp”.
Atidhāvitabbanti atikkamitvā dhāvitabbaṃ.
Atidhāvitabbaṃ means to be overstepped or surpassed.
Atidhāvitabbaṃ (cần phải vượt qua) là cần phải vượt qua.
Idaṃ vuttaṃ hoti – khaṇikattepi saṅkhārānaṃ yasmiṃ santāne kammaṃ kataṃ, tattheva phalūpapattito dhammapuñjamattasseva siddhe kammaphalasambandhe ekattanayaṃ micchā gahetvā ekena kārakavedakabhūtena bhavitabbaṃ, aññathā kammakammaphalānamasambandho siyāti attattaniyasuññatāpakāsanaṃ satthusāsanaṃ atikkamitabbaṃ maññeyyāti.
This means that even though formations are momentary, since the result arises in the very same continuum where the kamma was performed, and the connection of kamma and its result is established for the mere collection of phenomena (dhammapuñja), one might wrongly take the notion of oneness and think that there must be a doer and an experiencer, otherwise there would be no connection between kamma and its result. Thus, one might consider the Teacher's teaching, which proclaims the emptiness of self and what belongs to self, as something to be overstepped.
Điều muốn nói là: Ngay cả khi các pháp hữu vi là vô thường (sát na), nhưng vì quả nghiệp phát sinh trong cùng một dòng tương tục nơi nghiệp đã được tạo ra, nên khi sự liên kết giữa nghiệp và quả nghiệp đã được xác lập chỉ là một khối pháp, thì người đó có thể nghĩ rằng mình phải vượt qua giáo lý của Đức Đạo Sư về sự trống rỗng của ngã và những gì thuộc về ngã, bằng cách chấp nhận sai lầm về sự đồng nhất, rằng phải có một người hành động và người cảm nhận, nếu không thì nghiệp và quả nghiệp sẽ không có liên kết.
Idāni anatidhāvitabbataṃ vibhāvetuṃ ‘‘taṃ kiṃ maññathā’’tiādimāha.
Now, in order to elaborate on the impossibility of overstepping, the Buddha says, ‘‘Taṃ kiṃ maññathā’’ and so on.
Bây giờ, để làm rõ sự không cần phải vượt qua, Đức Thế Tôn đã nói “taṃ kiṃ maññathā” (Các ngươi nghĩ sao về điều đó?) v.v.
Upari desanāti desanāsamuṭṭhānadhammadīpikāya heṭṭhimadesanāya upari pavattitā desanā.
Upari desanā means the discourse that follows the previous discourse, which illuminates the dharma arising from the discourse.
Upari desanā (bài thuyết pháp ở trên) là bài thuyết pháp được trình bày ở trên bài thuyết pháp phía dưới, vốn làm sáng tỏ các pháp khởi sinh từ bài thuyết pháp.
Desanāsamuṭṭhānadhammassa anurūpapaṭipakkhadhammappakāsanavasena duvidhesu yathānusandhīsu anurūpadhammappakāsanavasena yathānusandhidassanametaṃ ‘‘upari cha abhiññā āgatā’’ti.
This is a demonstration of the sequential connection ( yathānusandhidassana) in two ways, by revealing the appropriate opposing dhammas and by revealing the appropriate dhammas within the context of the dharma that gives rise to the discourse, as in the statement ‘‘upari cha abhiññā āgatā’’ (six supernormal knowledges appeared above).
Việc trình bày yathānusandhi này, “upari cha abhiññā āgatā” (ở trên có sáu thắng trí), là việc trình bày pháp tương ứng trong hai loại yathānusandhi, theo cách làm sáng tỏ pháp tương ứng và pháp đối nghịch với pháp khởi sinh từ bài thuyết pháp.
Tadavasesaṃ pana sabbampi paṭipakkhadhammappakāsanavasena.
All the rest, however, is presented by way of revealing opposing dhammas.
Tuy nhiên, tất cả những gì còn lại là sự trình bày pháp đối nghịch.
Majjhimāgamavare mūlapaṇṇāsakeyeva cetāni suttāni.
And these suttas are indeed in the Mūlapaṇṇāsaka of the excellent Majjhima Nikāya.
Những kinh này đều nằm trong Mūlapaṇṇāsaka của Majjhimāgama.
Kilesenāti ‘‘lobho cittassa upakkileso’’tiādinā kilesavasena.
Kilesena (by defilement) is explained by way of defilement, as in "greed is a mental defilement" and so on.
Kilesenā (bởi phiền não) là theo cách của phiền não, như “tham là ô nhiễm của tâm” v.v.
Bhaṇḍanenāti vivādena.
Bhaṇḍanena means by quarrel or dispute.
Bhaṇḍanenā (bởi tranh cãi) là bởi sự tranh cãi.
Akkhantiyāti kopena.
Akkhantiyā means by anger.
Akkhantiyā (bởi sự không nhẫn nại) là bởi sự tức giận.
Kakacūpamāti kharapantiupamā.
Kakacūpamā means like a saw with sharp teeth.
Kakacūpamā (ví dụ cái cưa) là ví dụ về cái cưa có răng sắc bén.
Imasmimpīti pi-saddo apekkhāyaṃ ‘‘ayampi pārājiko’’tiādīsu (vi. 1.72-73, 167, 171, 195, 197) viya, sampiṇḍane vā, tena yathā vatthasuttādīsu paṭipakkhadhammappakāsanavasena yathānusandhi, evaṃ imasmimpi brahmajāleti apekkhanaṃ, sampiṇḍanaṃ vā karoti.
In Imasmimpi, the particle pi indicates expectation, as in "this too is a pārājika" and so on, or it signifies aggregation. Therefore, just as in the Vatta Sutta and others, the sequential connection is shown by way of revealing opposing dhammas, similarly, here in the Brahmajäla Sutta, it implies or aggregates the same.
Imasmimpī (trong điều này) nghĩa là, từ pi (cũng) được dùng để chỉ sự liên hệ, như trong các trường hợp "người này cũng phạm tội Pārājika" v.v., hoặc để tóm tắt. Do đó, giống như trong các bài kinh Vatthasutta v.v., tùy theo mạch văn, việc hiển lộ các pháp đối lập được thực hiện, thì ở đây, trong kinh Phạm Võng (Brahmajāla) này, từ đó cũng được dùng để chỉ sự liên hệ hoặc để tóm tắt.
Tathā hi niccasārādipaññāpakānaṃ diṭṭhigatānaṃ vasena uṭṭhitāyaṃ desanā niccasārādisuññatāpakāsanena niṭṭhāpitāti.
Indeed, the teaching, which arose due to views proclaiming permanence and self, is concluded by proclaiming the emptiness of permanence and self.
Thật vậy, bài kinh này đã được khởi lên do các tà kiến tuyên bố về thường còn, bản chất vĩnh cửu v.v., và được kết thúc bằng cách tuyên bố về sự trống rỗng của thường còn, bản chất vĩnh cửu v.v.
‘‘Tenā’’tiādinā yathāvuttasaṃvaṇṇanāya guṇaṃ dasseti.
With ‘‘Tenā’’ and so on, the quality of the aforementioned commentary is shown.
Với cụm từ ‘‘Tenā’’ v.v., Đức Phật chỉ ra phẩm chất của lời giải thích vừa được nói.
105-117. Mariyādavibhāgadassanatthanti diṭṭhigatikānaṃ taṇhādiṭṭhiparāmāsassa tathāgatānaṃ jānanapassanena, sassatādimicchādassanassa ca sammādassanena saṅkarābhāva-vibhāgappakāsanatthaṃ.
105-117. Mariyādavibhāgadassanatthaṃ means for the purpose of clarifying the distinction, to show that there is no confusion between the clinging to craving and views of those with wrong views and the knowing and seeing of the Tathāgatas, and between their wrong views of permanence, etc., and the right seeing of the Tathāgatas.
105-117. Mariyādavibhāgadassanattha (để chỉ sự phân biệt giới hạn) là để làm sáng tỏ sự phân biệt về việc không có sự pha trộn giữa chấp thủ tham ái và tà kiến của những người theo tà kiến với sự biết và thấy đúng như thật của các bậc Như Lai, và giữa tà kiến về thường còn v.v. với chánh kiến.
Taṇhādiṭṭhiparāmāsoyeva tesaṃ, na tu tathāgatānamiva yathābhūtaṃ jānanapassanaṃ.
For them, it is only a clinging to craving and views; it is not a knowing and seeing as things truly are, as it is for the Tathāgatas.
Chỉ có sự chấp thủ tham ái và tà kiến là của họ, chứ không phải sự biết và thấy đúng như thật như của các bậc Như Lai.
Taṇhādiṭṭhivipphandanamevetaṃ micchādassanavedayitaṃ, na tu sotāpannassa sammādassanavedayitamiva niccalanti ca hi imāya desanāya mariyādavibhāgaṃ dasseti.
This experience of wrong view is merely a trembling of craving and views; it is not unshakable like the experience of right view of a stream-enterer. And with this discourse, he shows the distinction.
Sự dao động do tham ái và tà kiến này chính là kinh nghiệm về tà kiến, chứ không phải là sự bất động như kinh nghiệm về chánh kiến của một bậc Nhập Lưu (Sotāpanna). Do đó, bài kinh này chỉ ra sự phân biệt giới hạn này.
Tena vakkhati ‘‘yena diṭṭhiassādena…pe… taṃ vedayita’’nti, ‘‘diṭṭhisaṅkhātena ceva…pe… dassetī’’ti ca.
Therefore, he will say, "by the delight of view... that feeling," and "by what is called view... it shows."
Vì vậy, Đức Phật sẽ nói: "cái cảm thọ ấy là do sự vị ngọt của tà kiến... v.v." và "chỉ bằng cái gọi là tà kiến... v.v. chỉ ra."
‘‘Tadapī’’ti vuttattā yena somanassajātā paññapentīti attho labbhatīti dassetuṃ ‘‘yenā’’tiādi vuttaṃ.
Since it is stated "Tadapīti," the statement ‘‘yenā’’ and so on is made to show that the meaning "by which, being joyful, they declare" is obtained.
Để chỉ ra rằng ý nghĩa là "những người có tà kiến tuyên bố với sự hoan hỷ như thế nào," vì đã nói "Tadapī" (cái đó cũng), nên cụm từ ‘‘yenā’’ v.v. đã được nói.
Sāmatthiyato hi avagatatthassevettha ta-saddena parāmasanaṃ.
Indeed, the reference by the word "ta-" here is to that meaning which is understood by its potency.
Thật vậy, ở đây, từ "ta" (đó) chỉ đề cập đến điều đã được hiểu rõ nhờ năng lực của ngữ cảnh.
Diṭṭhiassādenāti diṭṭhiyā paccayabhūtena assādena.
Diṭṭhiassādenā means by the enjoyment that is a condition for the view.
Diṭṭhiassādenā (do sự vị ngọt của tà kiến) nghĩa là do sự vị ngọt là nhân duyên của tà kiến.
‘‘Diṭṭhisukhenā’’tiādi tasseva vevacanaṃ.
‘‘Diṭṭhisukhenā’’ and so on are synonyms for the same.
‘‘Diṭṭhisukhenā’’ (do sự an lạc của tà kiến) v.v. là từ đồng nghĩa của nó.
Ajānantānaṃ apassantānaṃ tesaṃ bhavantānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ tadapi vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ vedayitanti sambandho.
The connection is that the feeling of those recluses and brahmins, who are ignorant and do not see, is a feeling that has gone to craving.
Ý nghĩa liên kết là: đối với những sa-môn và bà-la-môn đang tồn tại, những người không biết, không thấy, cái cảm thọ ấy cũng là cảm thọ của những người bị tham ái chi phối.
‘‘Yathābhūtadhammānaṃ sabhāva’’nti ca avisesena vuttaṃ.
‘‘Yathābhūtadhammānaṃ sabhāva’’ is stated in a general sense.
Cụm từ ‘‘Yathābhūtadhammānaṃ sabhāva’’ (bản chất của các pháp đúng như thật) được nói một cách không phân biệt.
Na hi saṅkhatadhammasabhāvaṃ ajānanamattena micchā abhinivisanti.
For they do not wrongly adhere merely by not knowing the nature of conditioned phenomena.
Thật vậy, họ không chấp thủ sai lầm chỉ vì không biết bản chất của các pháp hữu vi.
Sāmaññajotanā ca visese avatiṭṭhati.
And a general clarification stands firm in the specific.
Và sự làm sáng tỏ chung (sāmaññajotanā) lại nằm ở sự đặc biệt (visesa).
Tasmāyamettha visesayojanā kātabbā – ‘‘sassato attā ca loko cā’’ti idaṃ diṭṭhiṭṭhānaṃ evaṃgahitaṃ evaṃparāmaṭṭhaṃ evaṃgatikaṃ hoti evaṃabhisamparāyanti yathābhūtamajānantānaṃ apassantānaṃ atha vā yasmiṃ vedayite avītataṇhatāya evaṃdiṭṭhigataṃ upādīyati, taṃ vedayitaṃ samudayaatthaṅgamādito yathābhūtamajānantānaṃ apassantānanti.
Therefore, a specific explanation should be made here: "The self and the world are eternal"—this basis of view is taken in such a way, clung to in such a way, leads to such a state, and such is its future existence; thus, it is for those who do not truly know or see, or alternatively, the feeling in which, due to non-abandoned craving, such a view is adhered to, that feeling is for those who do not truly know or see the arising, ceasing, and so on.
Do đó, ở đây cần phải có một sự giải thích đặc biệt như sau: "Tự ngã và thế gian là thường còn" – chỗ đứng của tà kiến này, được chấp thủ như thế này, được bám víu như thế này, có đường đi như thế này, có tương lai như thế này, là của những người không biết, không thấy đúng như thật; hoặc, cái cảm thọ mà trong đó tà kiến như thế này được chấp thủ do chưa thoát khỏi tham ái, cái cảm thọ ấy là của những người không biết, không thấy đúng như thật về sự sinh khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự giải thoát v.v.
Evaṃ visesayojanāya hi yathā anāvaraṇañāṇasamantacakkhūhi tathāgatānaṃ yathābhūtamettha jānanaṃ, passanañca hoti, na evaṃ diṭṭhigatikānaṃ, atha kho tesaṃ taṇhādiṭṭhiparāmāsoyevāti imamatthaṃ imāya desanāya dassetīti pākaṭaṃ hoti.
For by such a specific explanation, it becomes clear that just as for the Tathāgatas there is knowing and seeing of things as they truly are with their unobstructed knowledge and all-seeing eye, it is not so for those with wrong views, but rather for them, it is merely a clinging to craving and views, and this meaning is shown by this discourse.
Thật vậy, với sự giải thích đặc biệt như vậy, điều này trở nên rõ ràng: giống như các bậc Như Lai có sự biết và thấy đúng như thật ở đây bằng Vô Chướng Ngại Trí (anāvaraṇañāṇa) và Toàn Tri Nhãn (samantacakkhu), thì những người có tà kiến không có sự biết và thấy như vậy, mà chỉ có sự chấp thủ tham ái và tà kiến mà thôi. Bài kinh này chỉ ra ý nghĩa đó.
Evampi cāyaṃ desanā mariyādavibhāgadassanatthaṃ jātā.
Thus, this discourse serves to show the distinction.
Và như vậy, bài kinh này đã trở thành một bài kinh để chỉ ra sự phân biệt giới hạn.
Vedayitanti ‘‘sassato attā ca loko cā’’ti (dī. ni. 1.31) diṭṭhipaññāpanavasena pavattaṃ diṭṭhissādasukhapariyāyena vuttaṃ, tadapi anubhavanaṃ.
Vedayitaṃ refers to the experience stated as delight and pleasure in views, which arises from proclaiming the view that "the self and the world are eternal"; that too is an experience.
Vedayita (cảm thọ) được nói theo cách của sự vị ngọt và an lạc của tà kiến, phát sinh từ việc tuyên bố tà kiến "tự ngã và thế gian là thường còn", và đó cũng là sự kinh nghiệm.
Taṇhāgatānanti taṇhāya upagatānaṃ, pavattānaṃ vā tadeva vuttinayena vivarati ‘‘kevalaṃ…pe… vedayita’’nti.
Taṇhāgatānaṃ means those who have gone to craving or who have arisen from craving. He elaborates on this very word (taṇhāgata) with the mode of expression, ‘‘kevalaṃ…pe… vedayita’’ (merely… feeling).
Taṇhāgatāna (của những người bị tham ái chi phối) nghĩa là của những người đã bị tham ái chi phối, hoặc của những người đã phát sinh tham ái. Đức Phật làm rõ điều đó theo cách diễn đạt: ‘‘kevalaṃ…pe… vedayita’’ (chỉ là... v.v. cảm thọ).
Tañca kho panetanti ca yathāvuttaṃ vedayitameva paccāmasati, tenetaṃ dīpeti – ‘‘tadapi vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ vedayitamevā’’ti vacchinditvā ‘‘tadapi vedayitaṃ paritassitavipphanditamevā’’ti puna sambandho kātabboti.
Tañca kho panetaṃ refers back to the very feeling mentioned, and thereby clarifies: "That feeling too is merely the feeling of those gone to craving." Then, having paused, the connection is to be made again: "That feeling too is merely trembling and agitation."
Và cụm từ Tañca kho paneta (và cái đó cũng) đề cập lại chính cái cảm thọ vừa được nói. Do đó, nó làm sáng tỏ ý nghĩa này: sau khi ngắt câu "cái cảm thọ ấy cũng chỉ là cảm thọ của những người bị tham ái chi phối", thì lại phải liên kết lại rằng "cái cảm thọ ấy cũng chỉ là sự run rẩy và dao động."
Tadapi tāva na sampāpuṇātīti heṭṭhimaparicchedena mariyādavibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘na sotāpannassa dassanamiva niccala’’nti vuttaṃ.
To show the distinction by the preceding limitation that "that much does not even reach," it is stated, ‘‘na sotāpannassa dassanamiva niccala’’ (it is not unshakable like the vision of a stream-enterer).
Để chỉ ra sự phân biệt giới hạn bằng cách phân chia ở phía dưới rằng "cái đó cũng không đạt được", nên đã nói ‘‘na sotāpannassa dassanamiva niccala’’ (không bất động như sự thấy của bậc Nhập Lưu).
Dassananti ca sammādassanasukhaṃ, maggaphalasukhanti vuttaṃ hoti.
And dassana means the pleasure of right vision, the pleasure of the path and its fruit.
Và Dassana (sự thấy) nghĩa là sự an lạc của chánh kiến, tức là sự an lạc của Đạo và Quả.
Kuto cāyamattho labbhatīti eva-saddasāmatthiyato.
And from where is this meaning obtained? From the power of the particle "eva."
Ý nghĩa này được hiểu từ đâu? Từ năng lực của từ "eva" (chỉ).
‘‘Paritassitavipphanditamevā’’ti hi vuttena maggaphalasukhaṃ viya avipphanditaṃ hutvā ekarūpe avatiṭṭhati, atha kho taṃ vaṭṭāmisabhūtaṃ diṭṭhitaṇhāsallānuviddhatāya sauppīḷattā vipphanditamevāti attho āpanno hoti, tenevāha ‘‘paritassitenā’’tiādi.
For by stating "it is merely trembling and agitation," it implies that it does not remain in a single form, unshaken like the pleasure of the path and its fruit, but rather that pleasure in views, being an enticement of existence and pierced by the dart of views and craving, is agitated due to its oppression. Therefore, he says, ‘‘paritassitenā’’ and so on.
Thật vậy, khi nói "chỉ là sự run rẩy và dao động", ý nghĩa đã được hiểu là: nó không bất động và tồn tại trong một trạng thái duy nhất như sự an lạc của Đạo và Quả, mà cái đó, vốn là mồi nhử của vòng luân hồi, do bị đâm bởi mũi tên tà kiến và tham ái, nên chỉ là sự dao động. Vì thế, Đức Phật đã nói ‘‘paritassitenā’’ v.v.
Ayamettha aṭṭhakathāmuttako sasambandhanayo.
This is the method of connection, independent of the Aṭṭhakathā, in this context.
Đây là cách liên kết không có trong Chú Giải (Aṭṭhakathā) ở đây.
Evaṃ visesakāraṇato dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni vibhajitvā idāni avisesakāraṇato tāni dassetuṃ ‘‘tatra bhikkhave’’tiādikā desanā āraddhā.
Having divided the sixty-two wrong views by specific causes, now, to show them by non-specific causes, the discourse beginning with " There, bhikkhus" was initiated.
Sau khi phân chia sáu mươi hai tà kiến theo nguyên nhân đặc biệt như vậy, bây giờ để chỉ ra chúng theo nguyên nhân không đặc biệt, bài kinh ‘‘tatra bhikkhave’’ (ở đây, này các Tỳ-khưu) v.v. đã được bắt đầu.
Sabbesañhi diṭṭhigatānaṃ vedanā, avijjā, taṇhā ca avisiṭṭhakāraṇaṃ.
Indeed, feeling (vedanā), ignorance (avijjā), and craving (taṇhā) are non-specific causes for all wrong views.
Thật vậy, đối với tất cả các tà kiến, cảm thọ, vô minh và tham ái là nguyên nhân không đặc biệt.
Tattha tadapīti ‘‘sassataṃ attānañca lokañca paññapentī’’ti ettha yadetaṃ ‘‘sassato attā ca loko cā’’ti paññāpanahetubhūtaṃ sukhādibhedaṃ tividhampi vedayitaṃ, tadapi yathākkamaṃ dukkhasallāniccato, avisesena samudayatthaṅgamassādādīnavanissaraṇato vā yathābhūtamajānantānaṃ apassantānaṃ hoti, tato eva ca sukhādipatthanāsambhavato, taṇhāya ca upagatattā taṇhāgatānaṃ taṇhāparitassitena diṭṭhivipphanditameva diṭṭhicalanameva.
In this regard, " that also" refers to that three-fold experience (vedayita), which is of the nature of happiness, etc., being the cause for cognizing (paññāpanahetubhūtaṃ) "eternality of self and world" as stated in "they cognize the self and world as eternal." That experience (vedayita) too, for those who do not know or see things as they really are, in due course, due to its nature as the dart of suffering (dukkhasallā) and impermanence (anicca), or universally, due to its origination, cessation, gratification, danger, and escape (samudaya-atthaṅgama-assāda-ādīnava-nissaraṇa), occurs. And it is precisely because of this that the desire for happiness, etc., arises, and being overcome by craving, it is merely the wavering of views, merely the agitation of views, for those who are driven by craving and agitated by it.
Ở đó, tadapī (cái đó cũng) nghĩa là, trong câu "họ tuyên bố tự ngã và thế gian là thường còn", cái cảm thọ ba loại, có sự phân biệt về an lạc v.v., là nguyên nhân của sự tuyên bố "tự ngã và thế gian là thường còn", cái cảm thọ ấy cũng là của những người không biết, không thấy đúng như thật theo thứ tự về khổ đau, mũi tên vô thường, hoặc không phân biệt về sự sinh khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự giải thoát. Và chính vì thế, do sự mong cầu an lạc v.v. có thể xảy ra, và do bị tham ái chi phối, nên đối với những người bị tham ái chi phối, đó chỉ là sự run rẩy của tham ái, chỉ là sự dao động của tà kiến.
‘‘Asati attani ko vedanaṃ anubhavatī’’ti kāyavacīdvāresu diṭṭhiyā copanappattimattameva, na pana diṭṭhiyā paññapetabbo koci dhammo sassato atthīti adhippāyoti.
The intention is that it is merely the reaching of a state of agitation of views through the doors of body and speech, as in the question, "If there is no self, who experiences feeling?", but there is no eternal phenomenon (dhamma) that can be cognized (paññāpetabba) by views as self or world.
Ý nghĩa là: khi không có tự ngã, ai là người kinh nghiệm cảm thọ? Đó chỉ là sự đạt đến sự khởi lên của tà kiến ở hai cửa thân và khẩu, chứ không có bất kỳ pháp thường còn nào có thể được tuyên bố bởi tà kiến.
Ekaccasassatādīsupi esa nayo.
The same method applies to the partial-eternalists and so forth.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các tà kiến về một phần thường còn v.v.
118. Paramparapaccayadassanatthanti yaṃ diṭṭhiyā mūlakāraṇaṃ, tassāpi kāraṇaṃ, puna tassapi kāraṇanti evaṃ paccayaparamparadassanatthaṃ.
" For showing the sequence of conditions" means for showing the root cause of views, the cause of that cause, and again the cause of that (latter cause), thus showing the sequence of conditions.
118. Paramparapaccayadassanattha (để chỉ ra sự kế thừa của nhân duyên) là để chỉ ra sự kế thừa của nhân duyên như thế này: cái gì là nguyên nhân gốc của tà kiến, thì cái đó cũng có nguyên nhân, và nguyên nhân đó lại có nguyên nhân.
Yena hi taṇhāparitassitena etāni diṭṭhigatāni pavattanti, tassa vedayitaṃ paccayo, vedayitassāpi phasso paccayoti evaṃ paccayaparamparavibhāvinī ayaṃ desanā.
Indeed, for that craving and agitation by which these wrong views (diṭṭhigatāni) arise, experience (vedayita) is the condition; and for experience, contact (phassa) is the condition. Thus, this discourse reveals the sequence of conditions.
Thật vậy, bài kinh này làm sáng tỏ sự kế thừa của nhân duyên như thế này: cái cảm thọ là nhân duyên cho sự run rẩy của tham ái mà do đó các tà kiến này phát sinh, và xúc (phassa) là nhân duyên cho cảm thọ.
Kimatthiyaṃ pana paccayaparamparadassananti ce?
But if one asks, "What is the purpose of showing the sequence of conditions?"
Nhưng việc chỉ ra sự kế thừa của nhân duyên này nhằm mục đích gì?
Atthantaraviññāpanatthaṃ.
It is for the purpose of making known a different meaning.
Nhằm mục đích làm cho hiểu rõ một ý nghĩa khác.
Tena hi yathā diṭṭhisaṅkhāto paññāpanadhammo, tappaccayadhammā ca yathāsakaṃ paccayavaseneva uppajjanti, na paccayehi vinā, evaṃ paññapetabbadhammāpi rūpavedanādayo, na ettha koci sassato attā vā loko vāti evamatthantaraṃ viññāpitaṃ hoti.
By this, just as phenomena to be designated (paññāpana-dhamma) such as views (diṭṭhi), and phenomena that are conditions for them (tappaccaya-dhammā), arise each according to their respective conditions and not without conditions, so too, phenomena to be designated (paññāpetabba-dhammā) such as form (rūpa) and feeling (vedanā), etc., do not arise without conditions. Thus, a different meaning is made known here: that there is no eternal self or world.
Thật vậy, với điều đó, ý nghĩa khác đã được làm cho hiểu rõ là: giống như pháp tuyên bố, tức là tà kiến, và các pháp nhân duyên của nó, phát sinh theo cách nhân duyên riêng của chúng, chứ không phải không có nhân duyên, thì các pháp có thể được tuyên bố, tức là sắc, thọ v.v., cũng không có tự ngã hay thế gian thường còn nào ở đây.
Taṇhādiṭṭhipariphanditaṃ tadapi vedayitaṃ diṭṭhikāraṇabhūtāya taṇhāya paccayabhūtaṃ phassapaccayā hotīti attho.
And that feeling, agitated by craving and views, being the condition for craving, which is the cause of views, arises conditioned by contact (phassapaccayā). This is the meaning to be understood.
Cái cảm thọ ấy, bị dao động bởi tham ái và tà kiến, là nhân duyên cho tham ái là nguyên nhân của tà kiến, và nó phát sinh do duyên xúc. Đó là ý nghĩa.
131. Tassa paccayassāti tassa phassasaṅkhātassa paccayassa.
" Of that condition" means of that condition called contact (phassa).
Tassa paccayassā (của nhân duyên đó) nghĩa là của nhân duyên được gọi là xúc.
Diṭṭhivedayite diṭṭhiyā paccayabhūte vedayite, phassapadhānehi attano paccayehi nipphādetabbe.
" In the feeling of views" (diṭṭhivedayite) means in the feeling that is a condition for views, which is to be brought about by its own conditions that are predominantly contact.
Diṭṭhivedayite (trong cảm thọ là nhân duyên của tà kiến) nghĩa là trong cảm thọ là nhân duyên của tà kiến, cần được tạo ra bởi các nhân duyên của chính nó, với xúc là chính yếu.
Sādhetabbe cetaṃ bhummaṃ.
And this is the locative case for what is to be accomplished.
Và từ này là ở cách sở thuộc (bhumma) để chỉ sự cần phải được tạo ra.
Balavabhāvadassanatthanti balavakāraṇabhāvadassanatthaṃ.
" For showing its strong nature" means for showing its nature as a strong cause.
Balavabhāvadassanattha (để chỉ ra trạng thái của nguyên nhân mạnh mẽ) nghĩa là để chỉ ra trạng thái của nguyên nhân mạnh mẽ.
Tathā hi vināpi cakkhādivatthūhi, sampayuttadhammehi ca kehici vedanā uppajjati, na pana kadācipi phassena vinā, tasmā phasso vedanāya balavakāraṇaṃ.
Indeed, feeling can arise even without the eye and other bases (vatthū), and without certain associated phenomena (sampayutta-dhammā), but never without contact (phassa). Therefore, contact is a strong cause for feeling.
Thật vậy, cảm thọ (vedanā) có thể sinh khởi mà không cần các đối tượng như mắt, v.v., và cũng không cần một số pháp đồng sinh (sampayutta-dhamma) nào đó; nhưng không bao giờ cảm thọ sinh khởi mà không có xúc (phassa). Do đó, xúc là nguyên nhân mạnh mẽ của cảm thọ.
Na kevalaṃ vedanāya eva, atha kho sesasampayuttadhammānampi.
Not only for feeling, but also for other associated phenomena.
Không chỉ riêng đối với cảm thọ, mà còn đối với các pháp đồng sinh (sampayutta-dhamma) còn lại nữa.
Sannihitopi hi visayo sace cittuppādo phusanākāravirahito hoti, na tassa ārammaṇapaccayo bhavatīti phasso sabbesampi sampayuttadhammānaṃ visesapaccayo.
For if a present object, if the thought-arising (cittuppāda) is devoid of the aspect of contact, then it does not become a condition for that object. Thus, contact is a special condition for all associated phenomena.
Thật vậy, nếu đối tượng (visaya) đã hiện diện nhưng tâm sinh (cittuppāda) lại không có trạng thái tiếp xúc, thì đối tượng đó không thể là duyên cảnh (ārammaṇa-paccaya) cho tâm sinh ấy. Vì vậy, xúc là một duyên đặc biệt cho tất cả các pháp đồng sinh.
Tathā hi bhagavatā dhammasaṅgaṇīpakaraṇe cittuppādaṃ vibhajantena ‘‘phasso hotī’’ti phassasseva paṭhamamuddharaṇaṃ kataṃ, vedanāya pana sātisayamadhiṭṭhānapaccayo eva.
Indeed, in the Dhammasaṅgaṇī treatise, when the Buddha was analyzing thought-arising, he first mentioned "contact arises" (phasso hoti), making contact primary. However, for feeling, it is indeed an especially predominant condition.
Thật vậy, khi phân tích tâm sinh trong Dhammasaṅgaṇīpakaraṇa, Đức Thế Tôn đã nêu lên “xúc sinh khởi” (phasso hoti) như điều đầu tiên, còn đối với cảm thọ thì xúc là duyên nương tựa (adhiṭṭhāna-paccaya) đặc biệt hơn.
‘‘Paṭisaṃvedissantī’’ti vuttattā ‘‘tadapī’’ti etthādhikāroti āha ‘‘taṃ vedayita’’nti.
Since it is said "they experience" (paṭisaṃvedissanti), the word "that also" (tadapi) has its scope here. Thus, he says, " that feeling."
Vì đã nói “paṭisaṃvedissanti” (sẽ cảm nhận), nên từ “tadapī” (điều đó cũng vậy) có liên quan đến đây, do đó, ngài nói “taṃ vedayitaṃ” (cảm thọ đó).
Gamyamānatthassa vā-saddassa payogaṃ pati kāmacārattā, lopattā, sesattāpi ca esa na payutto.
Alternatively, because of the freedom to use or omit a word whose meaning is understood, and due to elision and remaining parts, this (word) is not used.
Hoặc vì có thể tùy ý sử dụng từ “vā” (hoặc) đối với ý nghĩa đã được hiểu, hoặc vì bị lược bỏ, hoặc vì còn lại, nên từ đó không được dùng.
Evamīdisesu.
This is also the case in similar instances.
Tương tự như vậy trong những trường hợp như thế này.
Hoti cettha –
And here it is said:
Ở đây có câu:
144. Kiñcāpi imasmiṃ ṭhāne pāḷiyaṃ vedayitamanāgataṃ, heṭṭhā pana tīsupi vāresu adhikatattā, upari ca ‘‘phussa phussa paṭisaṃvedentī’’ti vakkhamānattā vedayitamevettha padhānanti āha ‘‘sabbadiṭṭhivedayitāni sampiṇḍetī’’ti.
Although feeling is not explicitly mentioned in the Pali text at this point, since it was emphasized in all three previous instances, and because it will be stated later as "experiencing again and again through contact" (phussa phussa paṭisaṃvedentī), feeling is primary here. Therefore, he says, " he sums up all feelings associated with views."
144. Mặc dù trong đoạn này, cảm thọ (vedayita) không phải là vị lai trong Pāḷi, nhưng vì nó đã được đề cập nhiều lần trong ba phần dưới, và sẽ được nói đến ở trên là “phussa phussa paṭisaṃvedentī” (tiếp xúc rồi tiếp xúc mà cảm nhận), nên cảm thọ là chính yếu ở đây. Do đó, ngài nói “sampiṇḍeti sabbadiṭṭhivedayitāni” (tổng hợp tất cả các cảm thọ của tà kiến).
‘‘Yepi te’’ti tattha tattha āgatassa ca pi-saddassa atthaṃ sandhāya ‘‘sampiṇḍetī’’ti vuttaṃ.
" He sums up" is said with reference to the meaning of the word pi (also) occurring here and there in "those who."
Từ “sampiṇḍeti” được nói đến nhằm ám chỉ ý nghĩa của từ “pi” (cũng) xuất hiện ở nhiều nơi trong câu “Yepi te” (những ai đó cũng vậy).
Ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā…pe… sabbepi te chahi phassāyatanehi phussa phussa paṭisaṃvedentīti hi vedayitakiriyāvasena taṃtaṃdiṭṭhigatikānaṃ sampiṇḍitattā vedayitasampiṇḍanameva jātaṃ.
For it is said, "Whatever recluses and brahmins are eternalists… all of them experience again and again by contacting the six sense-bases (phassāyatana)." Thus, by the action of experiencing, the individuals holding those various views are summed up, which results in the summation of feelings.
Thật vậy, những Sa-môn, Bà-la-môn nào là thường kiến (sassatavādā)… v.v… tất cả những vị ấy đều tiếp xúc rồi tiếp xúc mà cảm nhận bằng sáu xứ xúc (phassāyatana). Do đó, do sự tổng hợp của những người theo các tà kiến khác nhau thông qua hành động cảm nhận, nên đã trở thành sự tổng hợp của cảm thọ.
Sabbampi hi vākyaṃ kiriyāpadhānanti.
Indeed, every sentence is predicated on a verb (kiriyāpadhāna).
Thật vậy, tất cả câu đều lấy động từ làm chính.
Upari phasse pakkhipanatthāyāti ‘‘chahi phassāyatanehī’’ti vutte upari phasse pakkhipanatthaṃ, pakkhipanañcettha vedayitassa phassapaccayatādassanameva.
" For inserting contact above" means for inserting contact above when "through the six sense-bases" is stated. And here, "inserting" (pakkhipana) refers to showing that feeling has contact as its condition.
Upari phasse pakkhipanatthāyā (Để đặt xúc vào phần trên) có nghĩa là “để đặt xúc vào phần trên” khi nói “chahi phassāyatanehi” (bằng sáu xứ xúc). Và việc đặt vào đây chính là để chỉ ra cảm thọ có duyên là xúc.
‘‘Chahi phassāyatanehi phussa phussa paṭisaṃvedentī’’ti iminā hi chahi ajjhattikāyatanehi chaḷārammaṇapaṭisaṃvedanaṃ ekantato chaphassahetukamevāti dassitaṃ hoti, tena vuttaṃ ‘‘sabbe te’’tiādi.
Indeed, by "experiencing again and again by contacting the six sense-bases," it is shown that the experiencing of the six objects through the six internal sense-bases is absolutely caused by the six contacts. Therefore, it is stated, " all of them," etc.
Thật vậy, với câu “chahi phassāyatanehi phussa phussa paṭisaṃvedentī” (tiếp xúc rồi tiếp xúc mà cảm nhận bằng sáu xứ xúc), đã chỉ ra rằng sự cảm nhận sáu đối tượng bằng sáu nội xứ (ajjhattikāyatana) chắc chắn là do sáu xúc làm nhân. Do đó, đã nói “sabbe te” (tất cả những ai đó) v.v.
Kambojoti evaṃnāmakaṃ raṭṭhaṃ.
" Kamboja" is a country of that name.
Kambojo là một quốc gia có tên như vậy.
Tathā dakkhiṇāpatho. ‘‘Sañjātiṭṭhāne’’ti iminā sañjāyanti etthāti adhikaraṇattho sañjāti-saddoti dasseti.
Similarly, " Dakkhiṇāpatha" (Southern Region). By " in the place of origin" (sañjātiṭṭhāne), it shows that the word sañjāti has the meaning of an locative sense, as in "they originate here."
Tương tự, dakkhiṇāpatho (miền Nam). Với từ “Sañjātiṭṭhāne”, ngài chỉ ra rằng từ sañjāti có nghĩa là “nơi sinh ra”, tức là nơi mà chúng sinh sinh khởi.
Evaṃ samosaraṇa-saddo.
The word samosaraṇa (confluence) is understood in the same way.
Tương tự với từ samosaraṇa (nơi hội tụ).
Āyatana-saddopi tadubhayatthe.
The word āyatana also has both meanings (origin and confluence).
Từ āyatana cũng có cả hai nghĩa đó.
Āyataneti samosaraṇabhūte catumahāpathe.
" In the āyatana" means at the great crossroads, which is a place of confluence.
Āyatane (nơi xứ) có nghĩa là “nơi hội tụ” trên con đường lớn bốn ngả.
Nanti mahānigrodharukkhaṃ.
" Its" (naṃ) refers to the great banyan tree.
Na có nghĩa là “cây đa lớn”.
Idañhi aṅguttarāgame pañcanipāte saddhānisaṃsasuttapadaṃ.
This passage is found in the Saddhānisaṃsa Sutta of the Fifth Nipāta of the Aṅguttara Nikāya.
Thật vậy, đây là một đoạn kinh trong Tín Thí Duyên Khởi (Saddhānisaṃsa-sutta) thuộc Tạng Tăng Chi, phẩm Năm Pháp.
Tattha ca seyyathāpi bhikkhave subhūmiyaṃ catumahāpathe mahānigrodho samantā pakkhīnaṃ paṭisaraṇaṃ hotī’’ti (a. ni. 5.38) tanniddeso vutto.
There, its explanation is given: "Just as, bhikkhus, a great banyan tree at a crossroads on good ground is a refuge for birds from all directions."
Trong đó, có lời giải thích: “Này các Tỳ-kheo, ví như tại một ngã tư đường trên một vùng đất tốt, có một cây đa lớn là nơi nương tựa cho các loài chim từ mọi phía” (A.N. 5.38).
Sati satiāyataneti satisaṅkhāte kāraṇe vijjamāne, tatra tatreva sakkhitabbataṃ pāpuṇātīti attho.
" When there is mindfulness (sati), there is an āyatana" means when mindfulness, which is a cause, is present, it reaches the state of being verifiable only in those specific instances (of iddhi, etc.).
Sati satiāyatane có nghĩa là “khi có nguyên nhân gọi là niệm (sati), thì đạt đến khả năng chứng ngộ ở mỗi nơi đó”.
Āyatanti ettha phalāni tadāyattavuttitāya pavattanti, āyabhūtaṃ vā attano phalaṃ tanoti pavattetīti āyatanaṃ, kāraṇaṃ.
Results (phalāni) arise here, being dependent on that (āyatana) for their occurrence; or it is that which brings forth its own fruit, which is its income (āya), so it is āyatana, a cause.
Āyatana là “nguyên nhân” vì các kết quả sinh khởi ở đó do sự phụ thuộc vào nó, hoặc vì nó sinh ra kết quả của chính mình như là sự thu nhập.
Sammantīti upasammanti assāsaṃ janenti.
" They settle down" (sammanti) means they become calm, they generate ease.
Sammantī có nghĩa là “trở nên an tịnh”, “sinh ra sự an ủi”.
Āyatana-saddo aññesu viya na ettha atthantarāvabodhakoti āha ‘‘paṇṇattimatte’’ti, tathā tathā paññattimatteti attho.
The word āyatana here does not signify a different meaning as in other contexts. Thus, it says, " merely a designation," meaning merely a designation in such and such a way.
Từ āyatana ở đây không chỉ một ý nghĩa khác như trong các trường hợp khác, nên ngài nói “paṇṇattimatte” (chỉ là sự chế định), có nghĩa là “chỉ là sự chế định như vậy”.
Rukkhagacchasamūhe paṇṇattimatte hi araññavohāro, araññameva ca araññāyatananti.
Indeed, the term "forest" (araññavohāra) is merely a designation for a collection of trees and bushes, and the forest itself is an "araññāyatana" (forest-base).
Thật vậy, từ “arañña” (rừng) được dùng để chỉ một nhóm cây cối và bụi rậm chỉ là sự chế định; và chính rừng là araññāyatana (xứ rừng).
Atthattayepīti ettha pi-saddena ākaranivāsādhiṭṭhānatthe sampiṇḍeti.
In " in the three meanings also" (atthattayepīti ettha), the particle pi encompasses the meanings of source, dwelling, and foundation.
Trong atthattayepī (trong ba ý nghĩa này), từ pi (cũng) tổng hợp các ý nghĩa “nguồn”, “nơi cư trú” và “nơi nương tựa”.
‘‘Hiraññāyatanaṃ suvaṇṇāyatana’’ntiādīsu hi ākare, ‘‘issarāyatanaṃ vāsudevāyatana’’ntiādīsu nivāse, ‘‘kammāyatanaṃ sippāyatana’’ntiādīsu adhiṭṭhāne pavattati, nissayeti attho.
Indeed, it is used in the sense of source (ākara) in "hiraññāyatanaṃ, suvaṇṇāyatanaṃ" (mine of silver, mine of gold), etc.; in the sense of dwelling (nivāsa) in "issarāyatanaṃ, vāsudevāyatanaṃ" (dwelling of Isvara, dwelling of Vasudeva), etc.; and in the sense of foundation (adhiṭṭhāna) or support (nissaya) in "kammāyatanaṃ, sippāyatanaṃ" (foundation of work, foundation of craft), etc. This is the meaning to be understood.
Thật vậy, nó được dùng trong nghĩa “nguồn” trong các câu như “hiraññāyatanaṃ suvaṇṇāyatanaṃ” (nguồn bạc, nguồn vàng), v.v.; trong nghĩa “nơi cư trú” trong các câu như “issarāyatanaṃ vāsudevāyatanaṃ” (nơi cư trú của thần Isvara, nơi cư trú của thần Vasudeva), v.v.; và trong nghĩa “nơi nương tựa” trong các câu như “kammāyatanaṃ sippāyatanaṃ” (nơi nương tựa của nghiệp, nơi nương tựa của nghề nghiệp), v.v. Nghĩa là “nơi nương tựa”.
Āyatanti ettha ākaronti, nivasanti, adhiṭṭhahantīti yathākkamaṃ vacanattho.
The meaning of the word āyatana is, in due order: here (dharmas) come, dwell, and establish themselves.
Ở đây, ý nghĩa của từ āyatana theo thứ tự là: “chúng tập hợp ở đó”, “chúng cư trú ở đó”, “chúng nương tựa ở đó”.
Cakkhādīsu ca phassādayo ākiṇṇā, tāni ca nesaṃ vāso, adhiṭṭhānañca nissayapaccayabhāvato.
Furthermore, in the eye-sense and so on, contact and other phenomena pervade, and those (eye-sense and so on) are their abode and foundation, due to being the nissaya-condition.
Trong các xứ như mắt (cakkhu), v.v., xúc (phassa), v.v., được chứa đựng, và những xứ đó là nơi cư trú của chúng, cũng như là nơi nương tựa của chúng do là duyên nương tựa.
Tasmā tadetampi atthattayamidha yujjatiyeva.
Therefore, this collection of three meanings is indeed appropriate here.
Do đó, ba ý nghĩa này cũng phù hợp ở đây.
Kathaṃ yujjatīti āha ‘‘cakkhādīsu hī’’tiādi.
Asking "How is it appropriate?" the text states "for in the eye-sense," etc.
Làm sao để phù hợp? Ngài nói “cakkhādīsu hī” (thật vậy, trong các xứ như mắt), v.v.
Phasso vedanā saññā cetanā cittanti ime phassapañcamakā dhammā upalakkhaṇavasena vuttā aññesampi taṃsampayuttadhammānaṃ āyatanabhāvato, padhānavasena vā.
These phenomena—contact, feeling, perception, volition, and consciousness—are mentioned by way of indication as being the five with contact as the fifth (phassapañcamakā), because they are the āyatana for other conjoined phenomena, or by way of predominance.
Các pháp này là xúc, cảm thọ (vedanā), tưởng (saññā), tư (cetanā), và tâm (citta) – năm pháp có xúc đứng đầu – được nói đến theo cách biểu thị, vì chúng là xứ của các pháp đồng sinh khác, hoặc theo cách chính yếu.
Tathā hi cittuppādaṃ vibhajantena bhagavatā teyeva ‘‘phasso hoti, vedanā, saññā, cetanā, cittaṃ hotī’’ti paṭhamaṃ vibhattā.
Indeed, when the Blessed One analyzed the arising of consciousness (cittuppāda), these very phenomena were first analyzed as: "there is contact, feeling, perception, volition, and consciousness."
Thật vậy, khi phân tích tâm sinh, Đức Thế Tôn đã phân tích năm pháp đó trước tiên: “xúc sinh khởi, cảm thọ, tưởng, tư, tâm sinh khởi”.
Sañjāyanti tannissayārammaṇabhāvena tattheva uppattito.
They arise (sañjāyanti) because they originate right there, by being the basis and object (nissayārammaṇa) of that (consciousness).
Sañjāya (chúng sinh khởi) có nghĩa là chúng sinh khởi ở đó với tư cách là nơi nương tựa và đối tượng của chúng.
Samosaranti tattha tattha vatthudvārārammaṇabhāvena samosaraṇato.
They meet (samosaranti) by coming together there through their respective bases, doors, and objects.
Samosara (chúng hội tụ) có nghĩa là chúng hội tụ ở đó với tư cách là nền tảng, cửa và đối tượng.
Tāni ca nesaṃ kāraṇaṃ tesamabhāve abhāvato.
And these (bases) are the cause for them (contact etc.), because in the absence of the former, the latter do not exist.
Và những xứ đó là nguyên nhân của chúng, vì nếu không có chúng thì chúng cũng không có.
Ayaṃ pana yathāvutto sañjātidesādiattho ruḷhivaseneva tattha tattha niruḷhatāya eva pavattattāti ācariyaānandattherena vuttaṃ.
However, this meaning of sañjāti, desa, etc., as stated, prevails only by way of conventional usage (ruḷhi), as it is established in those respective contexts, as stated by Elder Ānanda Thera.
Tuy nhiên, ý nghĩa “nơi sinh khởi”, v.v., như đã nói, chỉ được dùng theo nghĩa thông thường (ruḷhi), vì nó đã được hiểu rõ ở nhiều nơi. Điều này đã được Trưởng lão Ānanda nói đến.
Ayaṃ pana padatthavivaraṇamukhena pavatto attho – āyatanato, āyānaṃ tananato, āyatassa ca nayanato āyatanaṃ. Cakkhādīsu hi taṃtaṃdvārārammaṇā cittacetasikā dhammā sena sena anubhavanādikiccena āyatanti uṭṭhahanti ghaṭenti vāyamanti, āyabhūte ca dhamme etāni tanonti vitthārenti, āyatañca saṃsāradukkhaṃ nayanti pavattentīti.
This, however, is the meaning that proceeds by way of explaining the word-meaning: Āyatana is so called because (mental and consciousness phenomena) exert themselves here, because they spread out the phenomena that are their results, and because they lead to and perpetuate long-suffering in saṃsāra. For, in the eye-sense and so on, mental and consciousness phenomena that have their respective doors and objects, exert themselves, strive, or exert effort through their respective functions of experiencing and so forth. And these (eye-sense and so on) extend and expand the phenomena that are their results (āya), and they lead to and perpetuate the long-suffering of saṃsāra.
Tuy nhiên, ý nghĩa này, được trình bày thông qua việc giải thích từng từ, là: āyatana (xứ) vì nó là nơi nỗ lực (āyatanato), vì nó mở rộng các pháp gọi là thu nhập (āyānaṃ tananato), và vì nó dẫn dắt khổ đau luân hồi (āyatassa ca nayanato). Thật vậy, trong các xứ như mắt, v.v., các pháp tâm và tâm sở, có cửa và đối tượng tương ứng, nỗ lực (āyatanti), phấn đấu (uṭṭhahanti), cố gắng (ghaṭenti), và tinh tấn (vāyamanti) bằng các chức năng như kinh nghiệm của riêng chúng; và những xứ này mở rộng các pháp là thu nhập; và chúng dẫn dắt (nayanti) và duy trì (pavattenti) khổ đau luân hồi kéo dài (āyataṃ saṃsāradukkhaṃ).
Iti iminā nayenāti ettha ādiatthena iti saddena ‘‘sotaṃ paṭiccā’’tiādipāḷiṃ saṅgaṇhāti.
Here, in "in this way," the word "iti" (thus), by its initial meaning, includes the Pali text "dependent on the ear," etc.
Trong câu “Iti iminā nayenā” (Theo cách này), từ iti (như vậy) với ý nghĩa “vân vân” bao gồm đoạn Pāḷi “sotaṃ paṭiccā” (nương vào tai), v.v.
Tattha tiṇṇanti cakkhupasādarūpārammaṇacakkhuviññāṇādīnaṃ tiṇṇaṃ visayindriyaviññāṇānaṃ.
Here, "of the three" refers to the three senses, objects, and consciousnesses, such as eye-sensitivity, visual object, and eye-consciousness.
Trong đó, tiṇṇa (của ba) có nghĩa là “của ba” đối tượng, căn và thức, như nhãn căn (cakkhu-pasāda), cảnh sắc (rūpārammaṇa), và nhãn thức (cakkhu-viññāṇa), v.v.
Tesaṃ samāgamanabhāvena gahetabbato ‘‘phasso saṅgatī’’ti vutto.
Because they are to be understood by way of their meeting together, "contact is meeting" is stated.
Vì chúng được hiểu là sự hội tụ của ba yếu tố đó, nên “phasso saṅgatī” (xúc là sự hội tụ) được nói đến.
Tathā hi so ‘‘sannipātapaccupaṭṭhāno’’ti vuccati.
Indeed, it is called "characterized by confluence."
Thật vậy, xúc được gọi là “sannipāta-paccupaṭṭhāno” (sự hiện hữu của sự hội tụ).
Iminā nayena āropetvāti sambandho.
The connection is: "having thus applied it in this way."
Mối liên hệ là “đã áp dụng theo cách này”.
Tena imamatthaṃ dasseti – yathā ‘‘cakkhuṃpaṭicca…pe… phasso’’ti (ma. ni. 1.204; 3.421, 425, 426; saṃ. ni. 2.43, 45; 2.4.61; kathā. 465) etasmiṃ sutte vijjamānesupi saññādīsu sampayuttadhammesu vedanāya padhānakāraṇabhāvadassanatthaṃ phassasīsena desanā katā, evamidhāpi ‘‘phassapaccayā vedanā’’tiādinā phassaṃ ādiṃ katvā aparantapaṭisandhānena paccayaparamparaṃ dassetuṃ ‘‘chahi phassāyatanehī’’ti ca ‘‘phussa phussā’’ti ca phassasīsena desanā katāti.
Through this, it illustrates this meaning: just as in the discourse "Dependent on the eye...pe...contact," even though conjoined phenomena like perception exist, the teaching was given with contact as the lead, in order to show the predominant causal role of feeling; similarly here, in the Brahmajāla Sutta, in order to show the sequence of conditions by linking causes and effects, starting with contact, as in "feeling is conditioned by contact," the teaching was given with contact as the lead, stating "by the six contact bases" and "by repeatedly contacting."
Với điều đó, vị ấy chỉ ra ý nghĩa này – như trong kinh ‘‘Cakkhuṃ paṭicca…pe… phasso’’ này, dù có các pháp tương ưng như saññā (tưởng) v.v., nhưng để chỉ ra rằng vedanā (thọ) là nguyên nhân chính, bài giảng đã được thực hiện với phassa (xúc) là đầu mối. Cũng vậy, ở đây, để chỉ ra chuỗi duyên với phassa là khởi điểm, như ‘‘phassapaccayā vedanā’’ (thọ do duyên xúc), và để nối kết từ đầu đến cuối, bài giảng đã được thực hiện với phassa là đầu mối, bằng cách nói ‘‘chahi phassāyatanehi’’ (do sáu xứ xúc) và ‘‘phussa phussā’’ (chạm chạm).
Phassāyatanādīnīti ādi-saddena ‘‘phussa phussā’’ti vacanaṃ saṅgaṇhāti.
In "contact bases and so on," the word "and so on" includes the phrase "by repeatedly contacting."
Trong phassāyatanādīni (các xứ xúc v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm câu ‘‘phussa phussā’’ (chạm chạm).
‘‘Kiñcāpī’’tiādinā saddamattato codanālesaṃ dassetvā ‘‘tathāpī’’tiādinā atthato taṃ pariharati.
Having shown a trace of objection from the mere word by "although," etc., it resolves it factually by "nevertheless," etc.
Bằng cách chỉ ra một chút nghi vấn về mặt từ ngữ qua ‘‘Kiñcāpī’’ (mặc dù) v.v., rồi sau đó giải thích điều đó về mặt ý nghĩa qua ‘‘tathāpī’’ (tuy nhiên) v.v.
Na āyatanāni phusanti rūpānamanārammaṇabhāvato.
The bases do not make contact, because rūpas (material phenomena) are not objects of consciousness.
Các xứ (āyatana) không chạm xúc, vì các sắc (rūpa) không phải là đối tượng.
Phasso arūpadhammo visamāno ekadesena ārammaṇaṃ analliyamānopi phusanākārena pavatto phusanto viya hotīti āha ‘‘phassova taṃ taṃ ārammaṇaṃ phusatī’’ti.
Though phassa is an immaterial phenomenon, not manifest, and not clinging to the object in any single part, it functions as if making contact, being present in the mode of touching, thus it is said "contact itself touches that particular object."
Phassa (xúc) là một pháp vô sắc (arūpadhamma), dù không đồng nhất và không bám víu vào đối tượng một cách toàn bộ, nhưng nó vận hành theo cách chạm xúc, nên giống như đang chạm xúc, vì vậy vị ấy nói ‘‘phassova taṃ taṃ ārammaṇaṃ phusatī’’ (chính xúc chạm vào đối tượng đó).
Teneva so ‘‘phusanalakkhaṇo, saṅghaṭṭanaraso’’ti ca vuccati.
For this very reason, it is said to have "the characteristic of touching" and "the function of impacting."
Chính vì thế, nó được gọi là ‘‘có đặc tính chạm xúc, có vị va chạm’’.
‘‘Chahi phassāyatanehi phussa phussā’’ti aphusanakiccānipi nissitavohārena phusanakiccāni katvā dassanameva phasse upanikkhipanaṃ nāma yathā ‘‘mañcā ghosantī’’ti.
By the phrases "by the six contact bases" and "by repeatedly contacting," the very act of showing (the bases) as performing the function of touching, by way of a metaphorical expression reliant on them, even though they do not perform the function of touching, is called the assigning of the function to contact, just as in "the couches roar."
Việc nói ‘‘chahi phassāyatanehi phussa phussā’’ (do sáu xứ xúc, chạm chạm) là việc gán hành động chạm xúc cho các xứ, mặc dù chúng không thực hiện hành động chạm xúc, thông qua cách nói dựa vào (nissitavohāra), giống như ‘‘những cái giường đang kêu’’ (mañcā ghosantīti).
Upanikkhipitvāti hi phusanakiccāropanavasena phassasmiṃ pavesetvāti attho.
Indeed, "having assigned" means having introduced into contact by way of attributing to it the function of touching.
Thật vậy, upanikkhipitvā (đã gán vào) có nghĩa là đã đưa vào xúc (phassa) theo cách gán hành động chạm xúc.
Phassagatikāni katvā phassupacāraṃ āropetvāti vuttaṃ hoti.
It means having made them dependent on contact and having ascribed the figure of speech of contact to them.
Tức là, đã làm cho chúng có tính chất của xúc và gán phép ẩn dụ của xúc vào chúng.
Upacāro nāma vohāramattaṃ, na tena atthasiddhi ataṃsabhāvato.
A figure of speech (upacāra) is merely a conventional expression; a genuine meaning is not established by it, because it does not possess that intrinsic nature.
Phép ẩn dụ (upacāra) chỉ là cách gọi thông thường, không phải là sự thành tựu của ý nghĩa thực sự, vì nó không phải là bản chất tự thân.
Atthasijjhanako pana taṃsabhāvoyeva attho gahetabboti dassetuṃ ‘‘tasmā’’tiādimāha.
To show that the genuine meaning, which is the intrinsic nature itself, should be taken, the text states "therefore," etc.
Để chỉ ra rằng ý nghĩa cần được hiểu là bản chất tự thân, có khả năng thành tựu ý nghĩa, vị ấy nói ‘‘tasmā’’ (do đó) v.v.
Yathāhu –
As it is said:
Như các vị đã nói:
Aṭṭhasatapariyāye vuttanayena aṭṭhasatappabhedā.
It is of 108 kinds according to the method stated in the discourse on the 108 modes.
Như đã nói trong phương pháp 108 loại, chúng có 108 phân loại.
Mahāvihāravāsino cettha yathā viññāṇaṃ nāmarūpaṃ saḷāyatanaṃ, evaṃ phassaṃ, vedanañca paccayapaccayuppannampi sasantatipariyāpannaṃ dīpento vipākameva icchanti, aññe pana yathā tathā vā paccayabhāvo sati na sakkā vajjetunti sabbameva icchanti.
The residents of the Mahāvihāra, in this context, desire only vipāka (resultant karma), indicating that contact and feeling, even when they are conditions and conditioned phenomena, are included in one's own continuity, just as consciousness, mentality-materiality (nāmarūpa), and the six sense bases are. Others, however, desire all of it, holding that if there is a causal relationship, it cannot be rejected in any way.
Ở đây, các vị trú tại Mahāvihāra mong muốn rằng, cũng như viññāṇa (thức), nāmarūpa (danh sắc), saḷāyatana (sáu xứ), thì phassa (xúc) và vedanā (thọ), dù là duyên và pháp do duyên sinh, nhưng thuộc về dòng tương tục của chính nó, chỉ là vipāka (quả dị thục). Còn những vị khác thì mong muốn tất cả, vì nếu có trạng thái duyên thì không thể loại bỏ được.
Sāti yathāvuttappabhedā vedanā.
"That" refers to the feeling of various kinds as described.
Sā (nó) là vedanā (thọ) đã được phân loại như trên.
Rūpataṇhādibhedāyāti ‘‘seṭṭhiputto brāhmaṇaputto’’ti pitunāmavasena viya ārammaṇanāmavasena vuttāya rūpataṇhā yāva dhammataṇhāti saṅkhepato chabbidhāya.
"Of the kind beginning with craving for forms" refers to the six kinds in brief, from craving for forms up to craving for phenomena, stated by way of the names of their objects, just as "the son of the merchant, the son of the brahmin" is stated by way of the father's name.
Rūpataṇhādibhedāyā (do sự phân loại của ái sắc v.v.) là sáu loại ái một cách tóm tắt, từ ái sắc (rūpataṇhā) cho đến ái pháp (dhammataṇhā), được nói theo tên của đối tượng, giống như cách gọi ‘‘con trai của trưởng giả, con trai của Bà-la-môn’’ theo tên của cha.
Vitthārato pana –
However, in detail:
Tuy nhiên, về mặt chi tiết –
Evaṃ vuttaaṭṭhasatappabhedāya.
It is of 108 kinds as thus stated.
Như vậy, có 108 loại đã được nói đến.
Upanissayakoṭiyāti upanissayasīsena.
"By way of upanissaya" means by way of upanissaya (decisive support) as the head.
Upanissayakoṭiyā (theo khía cạnh upanissaya) là theo phương diện upanissaya.
Kasmā panettha upanissayapaccayova uddhaṭo, nanu sukhā vedanā, adukkhamasukhā ca taṇhāya ārammaṇamattaārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayapakatūpanissayavasena catudhā paccayo, dukkhā ca ārammaṇamattapakatūpanissayavasena dvidhāti?
Why is only the upanissaya condition mentioned here? Is it not the case that pleasant feeling and neither-painful-nor-pleasant feeling are conditions for craving in four ways: as mere object, object-predominance, object-decisive support, and natural decisive support? And painful feeling is a condition in two ways: as mere object and natural decisive support?
Vì sao ở đây chỉ đề cập đến duyên upanissaya (y cứ mạnh), mà không phải thọ lạc (sukhā vedanā) và thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhā vedanā) là bốn loại duyên cho ái (taṇhā) theo cách ārammaṇamatta (chỉ là đối tượng), ārammaṇādhipati (đối tượng tối thắng), ārammaṇūpanissaya (y cứ đối tượng), pakatūpanissaya (y cứ tự nhiên), và thọ khổ (dukkhā vedanā) là hai loại duyên theo cách ārammaṇamatta và pakatūpanissaya?
Saccametaṃ, upanissaye eva pana taṃ sabbampi antogadhanti evamuddhaṭo.
This is true, but since all of that is included in upanissaya itself, it is extracted thus.
Điều đó là đúng, nhưng tất cả những điều đó đều nằm trong upanissaya, nên nó được đề cập như vậy.
Yuttaṃ tāva ārammaṇūpanissayassa upanissayasāmaññato upanissaye antogadhatā, kathaṃ pana ārammaṇamattaārammaṇādhipatīnaṃ tattha antogadhabhāvo siyāti?
It is indeed appropriate that object-decisive support is included in upanissaya because of its commonality with upanissaya; but how can mere object and object-predominance be included there?
Việc ārammaṇūpanissaya nằm trong upanissaya là hợp lý vì tính chất chung của upanissaya. Nhưng làm thế nào mà ārammaṇamatta và ārammaṇādhipati lại nằm trong đó?
Tesampi ārammaṇasāmaññato ārammaṇūpanissayena saṅgahitattā ārammaṇūpanissayavasamodhānabhūteva upanissaye eva antogadhatā hoti.
They too are included in upanissaya through object-decisive support, due to their commonality as objects, and thus are subsumed under upanissaya by way of object-decisive support.
Vì chúng cũng được bao gồm bởi ārammaṇūpanissaya do tính chất chung của đối tượng (ārammaṇa), nên chúng nằm trong upanissaya, cái mà là nền tảng của sự bao hàm bởi ārammaṇūpanissaya.
Etadatthameva hi sandhāya ‘‘upanissayenā’’ti avatvā ‘‘upanissayakoṭiyā’’ti vuttaṃ.
It is for this very reason that the text says "by way of upanissaya" instead of just "by upanissaya."
Chính vì ý nghĩa này mà không nói ‘‘upanissayena’’ (bằng upanissaya) mà nói ‘‘upanissayakoṭiyā’’ (theo khía cạnh upanissaya).
Siddhe hi satyārambho niyamāya vā hoti atthantaraviññāpanāya vāti.
For an undertaking, when success is present, is either for the sake of certainty or for the communication of a different meaning.
Khi một điều đã được thiết lập, thì sự khởi đầu (của một lời nói) hoặc là để xác định, hoặc là để thông báo một ý nghĩa khác.
Evamīdisesu.
And similarly in such cases.
Cũng vậy trong những trường hợp như thế này.
Catubbidhassāti kāmupādānaṃ yāva attavādupādānanti catubbidhassa.
"Of the four kinds" refers to the four kinds from clinging to sense desires (kāmupādānaṃ) up to clinging to the doctrine of self (attavādupādānaṃ).
Catubbidhassā (của bốn loại) là của bốn loại, từ kāmupādāna (chấp thủ dục) cho đến attavādupādāna (chấp thủ ngã kiến).
Nanu ca taṇhāva kāmupādānaṃ, kathaṃ sāyeva tassa paccayo siyāti?
But is not craving itself clinging to sense desires? How can that very craving be its condition?
Há chẳng phải taṇhā (ái) chính là kāmupādāna (chấp thủ dục) sao? Làm sao chính nó lại là duyên cho nó được?
Saccaṃ, purimataṇhāya pana upanissayapaccayena pacchimataṇhāya daḷhabhāvato purimāyeva taṇhā pacchimāya paccayo bhavati.
That is true. However, because an earlier craving, through the condition of decisive support, strengthens a later craving, that earlier craving becomes a condition for the later one.
Đúng vậy, nhưng do ái trước (purimataṇhā) là duyên upanissaya cho ái sau (pacchimataṇhā) trở nên mạnh mẽ, nên chính ái trước trở thành duyên cho ái sau.
Taṇhādaḷhattameva hi ‘‘kāmupādānaṃ upāyāso upakaṭṭhā’’tiādīsu viya upa-saddassa daḷhatthe pavattanato.
Indeed, the very strength of craving is meant by "clinging to sense desires," just as in "distress (upāyāsa), proximity (upakaṭṭha)" etc., where the prefix upa- conveys the sense of strength.
Thật vậy, sự mạnh mẽ của ái được gọi là kāmupādāna, vì tiền tố upa trong các từ như ‘‘upāyāso’’ (sầu muộn), ‘‘upakaṭṭhā’’ (sự gần gũi) v.v., mang ý nghĩa mạnh mẽ.
Apica dubbalā taṇhā taṇhāyeva, balavatī taṇhā kāmupādānaṃ.
Furthermore, weak craving is just craving, but strong craving is clinging to sense desires.
Hơn nữa, ái yếu là ái, ái mạnh là chấp thủ dục (kāmupādāna).
Atha vā apattavisayapatthanā taṇhā tamasi corānaṃ hatthapasāraṇaṃ viya, sampattavisayaggahaṇaṃ kāmupādānaṃ corānaṃ hatthagatabhaṇḍaggahaṇaṃ viya.
Alternatively, craving (taṇhā) is the yearning for an object not yet attained, like a thief stretching out his hand in the darkness. Clinging to sense desires (kāmupādāna) is the grasping of an object already attained, like a thief taking hold of goods that have fallen into his hand.
Hoặc, ái là sự khao khát đối tượng chưa đạt được, giống như việc kẻ trộm vươn tay trong bóng tối; chấp thủ dục là sự nắm giữ đối tượng đã đạt được, giống như việc kẻ trộm nắm giữ tài sản đã ở trong tay.
Appicchatāpaṭipakkhā taṇhā.
Craving (taṇhā) is the opposite of little-wishing.
Ái là đối nghịch với thiểu dục (appicchatā).
Santuṭṭhitāpaṭipakkhaṃ kāmupādānaṃ.
Clinging to sense desires (kāmupādāna) is the opposite of contentment.
Chấp thủ dục là đối nghịch với sự tri túc (santuṭṭhitā).
Pariyesanadukkhamūlaṃ taṇhā, ārakkhadukkhamūlaṃ kāmupādānaṃ.
Craving (taṇhā) has its root in the suffering of searching; clinging to sense desires (kāmupādāna) has its root in the suffering of guarding what has been acquired.
Ái là cội rễ của khổ tìm cầu (pariyesanadukkha), chấp thủ dục là cội rễ của khổ bảo vệ (ārakkhadukkha).
Ayampi tesaṃ viseso kecivādavasena ācariyadhammapālattherena (dī. ni. ṭī. 1.144) dassito purimanayasseva visuddhimagge (visuddhi. 1.144) sakavādabhāvena vuttattā.
This distinction between them was also shown by the elder Acariya Dhammapāla according to the view of some, since the same method was stated in the Visuddhimagga as his own view.
Sự khác biệt này của chúng cũng đã được Đại Trưởng lão Dhammapāla (Dhammapālatthera) chỉ ra theo một số quan điểm, vì cách giải thích trước đó đã được nói đến trong Visuddhimagga như là quan điểm của chính ngài.
Asahajātassa upādānassa upanissayakoṭiyā, sahajātassa pana sahajātakoṭiyāti yathālābhamattho gahetabbo.
In the case of upādāna that is not co-arisen (asahajāta), it should be understood as a proximate condition (upanissaya-koṭiyā); but in the case of upādāna that is co-arisen (sahajāta), it should be understood as a co-arisen condition (sahajāta-koṭiyā), as appropriate.
Ý nghĩa cần được hiểu tùy theo sự phù hợp: đối với upādāna (chấp thủ) không đồng sinh (asahajāta), ái là duyên theo khía cạnh upanissaya (y cứ mạnh); còn đối với upādāna đồng sinh (sahajāta), ái là duyên theo khía cạnh sahajāta (đồng sinh).
Tattha asahajātā anantaraniruddhā anantarasamanantaraanantarūpanissayanatthivigatāsevanapaccayehi chadhā paccayo.
Among these, non-co-arisen (asahajātā) craving, which has ceased immediately, is a condition in six ways: by way of contiguity (anantara), by way of contiguity of contiguity (samanantara), by way of proximate condition (anantarūpanissaya), by way of absence (natthi), by way of disappearance (vigata), and by way of repetition (āsevana).
Trong đó, ái không đồng sinh, đã diệt ngay sau đó, là duyên theo sáu cách: anantara (vô gián), samanantara (đẳng vô gián), anantarūpanissaya (y cứ vô gián), natthi (không có), vigata (đã diệt), āsevana (tập quán).
Ārammaṇabhūtā pana ārammaṇamattaārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayehi tidhā, taṃ sabbampi vuttanayena upanissayeneva saṅgahetvā ‘‘upanissayakoṭiyā’’ti vuttaṃ.
Craving that has become an object (ārammaṇabhūtā), however, is a condition in three ways: merely as object (ārammaṇamatta), as dominant object (ārammaṇādhipati), and as proximate object (ārammaṇūpanissaya); all of this is subsumed under proximate condition (upanissaya) according to the stated method, and thus it is said "by way of proximate condition (upanissaya-koṭiyā)".
Còn ái là đối tượng (ārammaṇa) thì là duyên theo ba cách: ārammaṇamatta (chỉ là đối tượng), ārammaṇādhipati (đối tượng tối thắng), ārammaṇūpanissaya (y cứ đối tượng). Tất cả những điều đó đều được bao gồm bởi upanissaya theo cách đã nói, nên được gọi là ‘‘upanissayakoṭiyā’’ (theo khía cạnh upanissaya).
Yasmā ca taṇhāya rūpādīni assādetvā kāmesu pātabyataṃ āpajjati, tasmā taṇhā kāmupādānassa upanissayakoṭiyā paccayo.
And since one experiences the delight of material forms and so on through craving and becomes prone to sensual pleasures (kāma), therefore craving is a condition for clinging to sensual desires (kāmupādāna) by way of proximate condition (upanissaya-koṭiyā).
Và vì do ái mà người ta thưởng thức các sắc v.v., và rơi vào trạng thái hưởng thụ các dục, nên ái là duyên theo khía cạnh upanissaya của chấp thủ dục (kāmupādāna).
Tathā rūpādibhede sammūḷho ‘‘natthi dinna’’ntiādinā (dī. ni. 1.171; ma. ni. 1.445; 2.94-95, 225; 3.91, 116, 136; saṃ. ni. 3.210; a. ni. 10.176, 217; dha. sa. 1221; vibha. 907, 925, 971) micchādassanaṃ, saṃsārato muccitukāmo asuddhimagge suddhimaggaparāmasanaṃ, khandhesu attattaniyagāhabhūtaṃ sakkāyadassanañca gaṇhāti.
Similarly, one who is deluded about the distinctions of material forms and so on embraces wrong views (micchādassana) such as "there is no result of giving", etc.; one who desires to be liberated from saṃsāra grasps at a path to purity that is not a path to purity (asuddhimagge suddhimaggaparāmasana); and one grasps at identity view (sakkāyadassana), which is the notion of 'self' and 'what belongs to self' in relation to the aggregates.
Cũng vậy, một người mê muội trong sự phân loại các sắc v.v., chấp thủ tà kiến (micchādassana) như ‘‘không có sự bố thí’’ v.v., một người muốn thoát khỏi luân hồi thì chấp thủ sự chấp chặt vào con đường thanh tịnh (suddhimaggaparāmasana) trên con đường không thanh tịnh (asuddhimagga), và chấp thủ tà kiến thân kiến (sakkāyadassana) là sự chấp thủ ngã và sở hữu ngã trong các uẩn.
Tasmā itaresampi tiṇṇaṃ taṇhā upanissayakoṭiyā paccayoti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that craving is also a condition for the other three types of clinging (upādāna) by way of proximate condition (upanissaya-koṭiyā).
Vì vậy, cần phải hiểu rằng ái cũng là duyên theo khía cạnh upanissaya cho ba loại chấp thủ còn lại.
Sahajātā pana sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatahetuvasena sattadhā sahajātānaṃ paccayo.
Co-arisen (sahajātā) craving, however, is a condition for co-arisen clinging (upādāna) in seven ways: by way of co-arising (sahajāta), mutuality (aññamañña), support (nissaya), association (sampayutta), presence (atthi), non-disappearance (avigata), and by way of root (hetu).
Còn ái đồng sinh (sahajāta) là duyên theo bảy cách cho các pháp đồng sinh: sahajāta (đồng sinh), aññamañña (tương hỗ), nissaya (y chỉ), sampayutta (tương ưng), atthi (hiện hữu), avigata (bất ly), hetu (nhân).
Tampi sabbaṃ sahajātapaccayeneva saṅgahetvā ‘‘sahajātakoṭiyā’’ti vuttaṃ.
And all of that is subsumed under co-arisen condition (sahajāta-paccaya), and thus it is said "by way of co-arisen condition (sahajāta-koṭiyā)".
Tất cả những điều đó đều được bao gồm bởi duyên đồng sinh (sahajātapaccaya), nên được gọi là ‘‘sahajātakoṭiyā’’ (theo khía cạnh đồng sinh).
Bhavassāti kammabhavassa ceva upapattibhavassa ca.
"For becoming" (bhavassa) refers to both volitional becoming (kammabhava) and rebirth becoming (upapattibhava).
Bhavassa (Hữu) nghĩa là nghiệp hữu (kammabhava) và tái sanh hữu (upapattibhava).
Tattha cetanādisaṅkhātaṃ sabbaṃ bhavagāmikammaṃ kammabhavo.
Among these, all action leading to becoming, designated as volition (cetanā) and so on, is volitional becoming (kammabhava).
Trong đó, tất cả nghiệp dẫn đến sự hiện hữu, được gọi là tác ý (cetanā) và các pháp tương tự, chính là nghiệp hữu (kammabhava).
Kāmabhavādinavavidho upapattibhavo.
The nine types of becoming, such as sense-sphere becoming (kāmabhava) and so on, are rebirth becoming (upapattibhava).
Tái sanh hữu (upapattibhava) có chín loại, bắt đầu từ dục giới hữu (kāmabhava).
Tesu upapattibhavassa catubbidhampi upādānaṃ upapattibhavahetubhūtassa kammabhavassa kāraṇabhāvato, tassa ca sahāyabhāvūpagamanato pakatūpanissayavasena paccayo.
Among these, all four types of clinging (upādāna) are conditions for rebirth becoming (upapattibhava) and for volitional becoming (kammabhava), which is the cause of rebirth becoming, by way of natural proximate condition (pakatūpanissaya), because they are causal factors and become associates of it.
Trong hai loại hữu này, bốn loại chấp thủ (upādāna) là duyên theo cách y chỉ tự nhiên (pakatūpanissaya) cho tái sanh hữu (upapattibhava), vì chúng là nguyên nhân của nghiệp hữu (kammabhava) vốn là nguyên nhân của tái sanh hữu, và vì chúng trở thành bạn đồng hành của nghiệp hữu.
Kammārammaṇakaraṇakāle pana kammasahajātamupādānaṃ upapattibhavassa ārammaṇavasena paccayo.
However, at the time of making kamma an object, clinging (upādāna), which is co-arisen with kamma, is a condition for rebirth becoming (upapattibhava) by way of object (ārammaṇa).
Tuy nhiên, vào thời điểm thực hiện nghiệp cảnh (kammārammaṇa), chấp thủ đồng sanh với nghiệp là duyên theo cách cảnh duyên (ārammaṇa) cho tái sanh hữu.
Kammabhavassa pana sahajātassa sahajātamupādānaṃ sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatavasena ceva hetumaggavasena ca anekadhā paccayo.
But for co-arisen volitional becoming (kammabhava), co-arisen clinging (upādāna) is a condition in many ways: by way of co-arising, mutuality, support, association, presence, non-disappearance, and by way of root and path.
Còn chấp thủ đồng sanh với nghiệp hữu đồng sanh thì là duyên theo nhiều cách khác nhau, bao gồm đồng sanh (sahajāta), hỗ tương (aññamañña), y chỉ (nissaya), tương ưng (sampayutta), hiện hữu (atthi) và bất ly (avigata), cũng như theo cách nhân (hetu) và đạo (magga).
Asahajātassa pana anantarassa asahajātamupādānaṃ anantarasamanantaraanantarūpanissayanatthivigatāsevanavasena, itarassa ca nānantarassa pakatūpanissayavasena, sammasanādikālesu ārammaṇādivasena ca paccayo.
However, for non-co-arisen (asahajāta) volitional becoming that is immediate, non-co-arisen clinging is a condition by way of contiguity, contiguity of contiguity, proximate condition, absence, disappearance, and repetition; and for the other non-immediate (nānantara) becoming, by way of natural proximate condition, and at times of discerning (sammasana) and so on, by way of object and so on, it is a condition.
Còn đối với nghiệp hữu không đồng sanh, chấp thủ không đồng sanh là duyên theo cách vô gián (anantara), đẳng vô gián (samanantara), vô gián y chỉ (anantarūpanissaya), vô hữu (natthi), bất ly (avigata), và hành vi (āsevana); còn đối với tái sanh hữu không vô gián, chấp thủ là duyên theo cách y chỉ tự nhiên (pakatūpanissaya); và trong các thời điểm quán sát (sammasana) v.v., là duyên theo cách cảnh (ārammaṇa) v.v.
Tattha anantarādike upanissayapaccaye, sahajātādike ca sahajātapaccaye pakkhipitvā tathāti vuttaṃ, rūpūpahārattho vā hesa anukaḍḍhanattho vā.
In this regard, by including immediate (anantara) and other conditions under proximate condition (upanissaya-paccaya), and co-arisen (sahajāta) and other conditions under co-arisen condition (sahajāta-paccaya), it is stated as "similarly" (tathāti), or this is an explanation of the nature of the phenomenon, or an explanation by way of reiteration.
Trong đó, các duyên vô gián (anantara) v.v. được bao gồm trong duyên y chỉ (upanissaya), và các duyên đồng sanh (sahajāta) v.v. được bao gồm trong duyên đồng sanh, nên đã nói là “tathā” (như vậy), hoặc đây là ý nghĩa của sự cúng dường sắc (rūpūpahāra) hoặc ý nghĩa của sự kéo dài (anukaḍḍhana).
Tena hi upanissayakoṭiyā ceva sahajātakoṭiyā cāti atthaṃ dasseti.
By that, it shows the meaning that it is a condition by way of proximate condition (upanissaya-koṭiyā) and by way of co-arisen condition (sahajāta-koṭiyā).
Do đó, nó chỉ ra ý nghĩa rằng chấp thủ là duyên theo khía cạnh y chỉ (upanissaya) và khía cạnh đồng sanh (sahajāta).
Bhavo jātiyāti ettha bhavoti kammabhavo adhippeto.
Here, in "becoming (bhavo) for birth (jātiyā)", "becoming" (bhavo) is intended to mean volitional becoming (kammabhava).
Trong câu “Hữu là duyên cho sanh” (Bhavo jātiyā), “Hữu” (bhavo) ở đây được hiểu là nghiệp hữu (kammabhava).
So hi jātiyā paccayo, na upapattibhavo.
For volitional becoming is a condition for birth, not rebirth becoming.
Chính nghiệp hữu là duyên cho sanh, chứ không phải tái sanh hữu.
Jātiyeva hi upapattibhavoti, sā ca paṭhamābhinibbattakhandhā.
Indeed, birth itself is rebirth becoming, and that is the aggregates that first arise.
Sanh (jāti) chính là tái sanh hữu, và đó là năm uẩn xuất hiện lần đầu tiên.
Tena vuttaṃ ‘‘jātīti panettha savikārā pañcakkhandhā daṭṭhabbā’’ti, tenāyaṃ codanā nivattitā ‘‘nanu jātipi bhavoyeva, kathaṃ so jātiyā paccayo’’ti, kathaṃ panetaṃ jānitabbaṃ ‘‘kammabhavo jātiyā paccayo’’ti ce?
Therefore, it is said: "Here, by 'birth' (jāti) should be understood the five aggregates with modifications." By this, the objection "Is not birth also becoming? How, then, is it a condition for birth?" is refuted. If it is asked, "How is it to be known that volitional becoming is a condition for birth?"
Do đó, đã nói: “Sanh ở đây nên được hiểu là năm uẩn có biến đổi”, và điều này đã bác bỏ câu hỏi: “Sanh cũng là hữu, vậy làm sao nó có thể là duyên cho sanh?” Nếu hỏi: “Làm sao có thể biết rằng nghiệp hữu là duyên cho sanh?”,
Bāhirapaccayasamattepi kammavaseneva hīnapaṇītādivisesadassanato.
It is known by observing the distinctions of low, refined, and so on, which are due to kamma, even when external conditions are equal.
Thì đó là vì ngay cả khi các duyên bên ngoài là như nhau, chúng ta vẫn thấy sự khác biệt về thấp kém hay cao thượng do nghiệp.
Yathāha bhagavā ‘‘kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ hīnapaṇītatāyā’’ti (ma. ni. 3.289) savikārāti nibbattivikārena savikārā, na aññehi, te ca atthato upapattibhavoyeva, so eva ca tassa kāraṇaṃ bhavitumayutto taṇhāya kāmupādānassa paccayabhāve viya purimapacchimādivisesānamasambhavato, tasmā kammabhavoyeva upapattibhavasaṅkhātāya jātiyā kammapaccayena ceva pakatūpanissayapaccayena ca paccayoti atthaṃ dassetuṃ ‘‘kammapaccayaṃ upanissayeneva saṅgahetvā upanissayakoṭiyā paccayo’’ti vuttaṃ.
As the Blessed One said: "Kamma divides beings, that is to say, into low and refined." "With modifications" (savikārā) means with the modification of production (nibbattivikāra), not with other modifications; and these are, in essence, rebirth becoming (upapattibhava) itself, and that cannot properly be the cause of itself, just as in the case of craving being a condition for clinging to sensual desires, where distinctions of prior and subsequent are not possible. Therefore, to show the meaning that volitional becoming alone is a condition for birth, which is reckoned as rebirth becoming, by way of kamma condition and natural proximate condition, it is stated: "By subsuming kamma condition under proximate condition, it is a condition by way of proximate condition (upanissaya-koṭiyā)."
Như Đức Thế Tôn đã dạy: “Nghiệp phân chia chúng sanh, tức là sự thấp kém và cao thượng” (Tăng Chi Bộ Kinh 3.289). “Có biến đổi” (savikārā) nghĩa là có biến đổi do sự xuất hiện, chứ không phải do các nguyên nhân khác; và chúng thực chất chính là tái sanh hữu. Tái sanh hữu không thích hợp để trở thành nguyên nhân của chính nó, giống như sự không thể có sự khác biệt về trước và sau trong duyên của tham ái đối với chấp thủ dục. Do đó, để chỉ ra ý nghĩa rằng chỉ có nghiệp hữu là duyên theo nghiệp duyên và y chỉ tự nhiên duyên cho sanh, tức là tái sanh hữu, đã nói: “Bao gồm nghiệp duyên chỉ bằng y chỉ duyên, nghiệp hữu là duyên theo khía cạnh y chỉ.”
Yasmā pana jātiyā sati jarāmaraṇaṃ, jarāmaraṇādinā phuṭṭhassa ca bālassa sokādayo sambhavanti, nāsati, tasmā jātijarāmaraṇādīnaṃ upanissayavasena paccayoti āha ‘‘jāti…pe… paccayo’’ti vitthārato atthavinicchayassa akatattā, sahajātūpanissayasīseneva paccayavicāraṇāya ca, dassitattā, aṅgādividhānassa ca anāmaṭṭhattā ‘‘ayamettha saṅkhepo’’tiādi vuttaṃ.
However, since old age and death arise when there is birth, and sorrow and so on arise for the ignorant person afflicted by old age and death, but not in their absence, it is said "birth... and so on... is a condition" because birth is a condition for old age, death, and so on, by way of proximate condition (upanissaya). And because the analysis of the meaning has not been made in detail, and the investigation of conditions has been shown only by way of co-arisen and proximate conditions, and the arrangement of constituent factors (aṅga) has not been touched upon, it is stated "This is the summary here" and so on.
Vì có sanh thì có già chết, và người ngu bị già chết v.v. chạm đến thì có sầu khổ v.v. xuất hiện, còn không có sanh thì không có, do đó, sanh là duyên theo cách y chỉ cho già chết v.v. nên đã nói: “sanh… v.v… là duyên”. Câu “Đây là tóm tắt về điều này” v.v. được nói vì sự phân tích ý nghĩa chưa được thực hiện chi tiết, và sự xem xét duyên chỉ được trình bày dưới tiêu đề đồng sanh y chỉ (sahajātūpanissaya), và sự sắp xếp các chi phần v.v. chưa được đề cập.
Mahāvisayattā paṭiccasamuppādavicāraṇāya niravasesā ayaṃ kuto laddhabbāti codanamapaneti ‘‘vitthārato’’tiādinā.
The Teacher removes the objection "Since the investigation of dependent origination (Paṭiccasamuppāda) is extensive, how can this complete account be obtained?" with "in detail" and so on.
Vì sự quán xét duyên khởi (paṭiccasamuppāda) có phạm vi rộng lớn, nên câu hỏi “Sự quán xét duyên khởi đầy đủ này có thể tìm thấy ở đâu?” được giải đáp bằng cách nói “vitthārato” (chi tiết) v.v.
‘‘Idha panassā’’tiādinā pāḷiyampi paṭiccasamuppādakathā ekadeseneva kathitāti dasseti.
Through "Here, however, it..." (idha panassā) and so on, it is shown that the discourse on dependent origination is stated only partially in the Pāli text as well.
Bằng cách nói “Idha panassā” (ở đây, về điều đó) v.v., nó chỉ ra rằng ngay cả trong kinh điển (pāḷi), câu chuyện về duyên khởi cũng chỉ được kể một phần.
Tattha idhāti imasmiṃ brahmajāle.
Here, "here" (idha) means in this Brahmajāla Sutta.
Trong đó, “Idha” (ở đây) là trong kinh Phạm Võng (Brahmajāla Sutta) này.
Assāti paṭiccasamuppādassa.
"Its" (assā) refers to dependent origination (Paṭiccasamuppāda).
“Assā” (về điều đó) là về duyên khởi (paṭiccasamuppāda).
Payojanamattamevāti diṭṭhiyā kāraṇabhūtavedanāvasena ekadesamattaṃ payojanameva.
"Merely its purpose" (payojanamattamevā) refers only to a partial purpose, specifically the feeling (vedanā) which is the cause of views (diṭṭhi).
“Payojanamattamevā” (chỉ là mục đích) nghĩa là chỉ là một phần mục đích, theo cách cảm thọ (vedanā) là nguyên nhân của tà kiến (diṭṭhi).
‘‘Mattamevā’’ti hi avadhāraṇatthe pariyāyavacanaṃ ‘‘appaṃ vassasataṃ āyu, idānetarahi vijjatī’’tiādīsu viya aññamaññatthāvabodhanavasena sapayojanattā, matta-saddo vā pamāṇe, payojanasaṅkhātaṃ pamāṇameva, na taduttarīti attho.
For "merely" (mattameva) is a synonym for emphasis (avadhāraṇattha), just as in phrases like "life is now less than a hundred years," etc., where it serves a purpose by making the meaning mutually clear; or else, the word matta means 'measure', implying that it is merely the measure that is called purpose, and nothing beyond it.
Thật vậy, “mattamevā” là một từ đồng nghĩa với ý nghĩa xác định, giống như trong các câu “tuổi thọ chỉ trăm năm, hiện nay đang tồn tại” v.v., vì nó có mục đích là làm cho ý nghĩa của nhau được hiểu rõ; hoặc từ “matta” có nghĩa là số lượng, tức là chỉ có số lượng được gọi là mục đích, không hơn thế.
‘‘Matta-saddo avadhāraṇe eva-saddo sanniṭṭhāne’’tipi vadanti.
Some also say that "matta" implies emphasis (avadhāraṇa), and "eva" implies ascertainment (sanniṭṭhāna).
Một số người cũng nói rằng: “Từ ‘matta’ có nghĩa là xác định, và từ ‘eva’ có nghĩa là kết luận.”
Evaṃ sabbattha.
Thus, it is everywhere.
Tương tự ở mọi nơi.
Hoti cettha –
And it is said here:
Và ở đây có:
Ekadesenevidha pāḷiyaṃ kathitattā paṭiccasamuppādassa tathā kathane saddhiṃ udāharaṇena kāraṇaṃ dassento ‘‘bhagavā hī’’tiādimāha.
Because dependent origination is taught partially in the Pāli text here, the commentator, wishing to show the reason for such a partial teaching along with an illustration, says "For the Blessed One" and so on.
Vì duyên khởi được kể một phần trong kinh điển ở đây, nên để chỉ ra lý do của việc kể như vậy bằng ví dụ, Ngài đã nói “Bhagavā hī” (Thật vậy, Đức Thế Tôn) v.v.
Tena imamadhippāyaṃ dasseti ‘‘vaṭṭakathaṃ kathento bhagavā avijjā-taṇhā-diṭṭhīnamaññatarasīsena kathesi, tesu idha diṭṭhisīseneva kathento vedanāya diṭṭhiyā balavakāraṇattā vedanāmūlakaṃ ekadesameva paṭiccasamuppādaṃ kathesī’’ti.
By that, he shows this intention: "The Blessed One, when teaching about the cycle of existence (vaṭṭakathā), taught it by taking one of ignorance (avijjā), craving (taṇhā), or views (diṭṭhi) as the leading factor. Among these, here, when teaching by taking views as the leading factor, due to feeling (vedanā) being the strong cause for views, the Blessed One taught only a part of dependent origination, that which has feeling as its root."
Với điều này, Ngài chỉ ra ý nghĩa rằng: “Khi Đức Thế Tôn thuyết về vòng luân hồi (vaṭṭakatha), Ngài đã thuyết bằng cách lấy một trong các chi phần vô minh (avijjā), tham ái (taṇhā), và tà kiến (diṭṭhi) làm khởi điểm. Ở đây, khi thuyết bằng cách lấy tà kiến làm khởi điểm, vì cảm thọ (vedanā) là nguyên nhân mạnh mẽ của tà kiến, Ngài đã thuyết một phần duyên khởi có gốc từ cảm thọ.”
Etāni ca suttāni aṅguttaranikāye dasanipāte (a. ni. 10.61 vākyakhandhe) tattha purimakoṭi na paññāyatīti asukassa nāma sammāsambuddhassa, cakkavattino vā kāle avijjā uppannā, na tato pubbeti evaṃ avijjāya purimo ādimariyādo appaṭihatassa mama sabbaññutaññāṇassāpi na paññāyati tatā mariyādassa avijjamānattāti attho.
These suttas are found in the Aṅguttara Nikāya, Dasa Nipāta. There, the meaning of "the prior end is not discerned" is that ignorance (avijjā) arose in the time of a certain Sammāsambuddha or a Cakkavatti, but not before that. Thus, the prior, initial boundary of ignorance is not discerned even by my Omniscience, which is unobstructed, because such a boundary does not exist.
Những bài kinh này được nói trong Tăng Chi Bộ Kinh, Phẩm Mười (Aṅguttaranikāya, Dasanipāta). Trong đó, “Không thể biết được điểm khởi đầu” (purimakoṭi na paññāyati) có nghĩa là vô minh không xuất hiện vào thời của một vị Chánh Đẳng Giác hay một vị Chuyển Luân Vương nào đó, và không xuất hiện trước đó. Ý nghĩa là ngay cả đối với trí tuệ toàn tri (sabbaññutañāṇa) không bị chướng ngại của ta, điểm khởi đầu của vô minh cũng không thể biết được vì không có giới hạn như vậy.
Evañcetanti iminā mariyādābhāvena ayaṃ avijjā kāmaṃ vuccati.
"If it is so" means that this ignorance is indeed spoken of as being without such a boundary.
“Evañcetaṃ” (Nếu vậy) nghĩa là vô minh này được nói là không có giới hạn.
Atha ca panāti evaṃ kālaniyamena mariyādābhāvena vuccamānāpi.
"But then" means that even though it is spoken of as being without a boundary according to a fixed time.
“Atha ca panā” (Tuy nhiên) nghĩa là ngay cả khi được nói là không có giới hạn theo quy định về thời gian như vậy.
Idappaccayāti imasmā pañcanīvaraṇasaṅkhātapaccayā avijjā sambhavatīti evaṃ dhammaniyāmena avijjāya koṭi paññāyatīti attho.
"Dependent on this" means that the beginning of ignorance is discerned by this law of causality, as in "ignorance arises from this cause, which is the five hindrances."
“Idappaccayā” (do duyên này) có nghĩa là vô minh xuất hiện do duyên này, tức là năm triền cái. Như vậy, điểm khởi đầu của vô minh “được biết” (paññāyati) theo quy luật pháp (dhammaniyāma).
‘‘Ko cāhāro avijjāya, ‘pañca nīvaraṇā’ tissa vacanīya’’nti (a. ni. 10.61) hi tattheva vuttaṃ, ṭīkāyaṃ pana ‘‘āsavapaccayā’’ti (dī. ni. ṭī. 1.144) āha, taṃ udāharaṇasuttena na sameti.
Indeed, it is stated there, "What is the nutriment for ignorance? It should be said: the five hindrances." However, the ṭīkā states "dependent on the āsavas," which does not align with the illustrative sutta.
Thật vậy, chính ở đó đã nói: “Đâu là thức ăn cho vô minh? Năm triền cái nên được nói là thức ăn cho vô minh.” Tuy nhiên, trong Chú Giải (ṭīkā) lại nói: “do duyên lậu hoặc” (āsavapaccayā), điều này không phù hợp với bài kinh ví dụ.
Ayaṃ paccayo idappaccayo ma-kārassa da-kārādesavasena.
This cause is idappaccayā due to the substitution of 'da' for 'ma'.
Duyên này là “idappaccayo” do sự thay thế âm ‘m’ bằng âm ‘d’.
Saddavidū pana ‘‘īdisassa payogassa dissanato ida-saddoyeva pakatī’’ti vadanti, ayuttamevetaṃ vaṇṇavikārādivasena nānāpayogassa dissamānattā.
However, grammarians say that "from the appearance of such usage, the word 'ida' itself is the root form." This is inappropriate, as various usages are seen due to phonetic changes and so on.
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp (saddavidū) nói rằng: “Từ ‘ida’ là gốc vì sự sử dụng như vậy được thấy.” Điều này không hợp lý vì nhiều cách sử dụng khác nhau được thấy do sự biến đổi âm v.v.
Yathā hi vaṇṇavikārena ‘‘amū’’ti vuttepi ‘‘asū’’ti dissati, ‘‘imesū’’ti vuttepi ‘‘esū’’ti, evamidhāpi vaṇṇavikāro ca vākye viya samāsepi labbhateva yathā ‘‘jānipati tudampatī’’ti.
Just as when "amū" is said, "asū" is seen due to phonetic change, and when "imesū" is said, "esū" is seen, so too here, phonetic change is obtainable in compounds as well as in sentences, as in "jānipati tudampatī."
Thật vậy, giống như khi nói “amū” (những cái kia), người ta cũng thấy “asū” (cái kia); khi nói “imesū” (trong những cái này), người ta cũng thấy “esū” (trong cái này); tương tự ở đây, sự biến đổi âm cũng có thể xảy ra trong một hợp chất (samāsa) giống như trong một câu, ví dụ như “jānipati tudampatī” (vợ chồng).
Kimettha vattabbaṃ, pabhinnapaṭisambhidena āyasmatā mahākaccāyanattherena vuttameva pamāṇanti daṭṭhabbaṃ.
What needs to be said here is that what was stated by the Venerable Mahākaccāyana Thera, who possessed analytical knowledge (paṭisambhidā), should be regarded as authoritative.
Có gì phải nói ở đây? Chỉ lời dạy của Trưởng lão Mahākaccāyana, người có phân tích vô ngại giải (paṭisambhidā) là chuẩn mực.
Bhavataṇhāyāti bhavasaññojanabhūtāya taṇhāya.
"For craving for existence" means for craving that has become a fetter of existence.
Bhavataṇhāya (Ái hữu) nghĩa là tham ái vốn là hữu kiết sử (bhavasaññojana).
Idappaccayāti imasmā avijjāpaccayā.
"Dependent on this" means dependent on this cause of ignorance.
Idappaccayā (do duyên này) nghĩa là do duyên vô minh (avijjā).
‘‘Ko cāhāro bhavataṇhāya, ‘avijjā’ tissa vacanīya’’nti hi vuttaṃ.
Indeed, it is stated: "What is the nutriment for craving for existence? It should be said: ignorance."
Thật vậy, đã nói: “Đâu là thức ăn cho ái hữu? Vô minh nên được nói là thức ăn cho ái hữu.”
Bhavadiṭṭhiyāti sassatadiṭṭhiyā. Idappaccayāti idha pana vedanāpaccayātveva attho.
"For view of existence" means for the eternalist view (sassatadiṭṭhi). "Dependent on this" here, however, means dependent on feeling (vedanā).
Bhavadiṭṭhiyā (tà kiến về hữu) nghĩa là thường kiến (sassatadiṭṭhi). Tuy nhiên, Idappaccayā (do duyên này) ở đây có nghĩa là do duyên cảm thọ (vedanā).
Nanu diṭṭhiyo eva kathetabbā, kimatthiyaṃ pana paṭiccasamuppādakathananti anuyogenāha ‘‘tenā’’tiādi.
Answering the objection, "Surely, only views should be explained; what is the purpose of explaining dependent origination?", he says, "Therefore," and so on.
Để trả lời câu hỏi: “Chẳng phải chỉ nên thuyết về các tà kiến sao? Việc thuyết về duyên khởi có lợi ích gì?”, Ngài đã nói “Tenā” (do đó) v.v.
Idaṃ vuttaṃ hoti – anulomena paṭiccasamuppādakathā nāma vaṭṭakathā, taṃ kathaneneva bhagavā ete diṭṭhigatikā yāvidaṃ micchādassanaṃ na paṭinissajjanti, tāva iminā paccayaparamparena vaṭṭeyeva nimujjantīti dassesīti.
This means: The discourse on dependent origination in direct order is a discourse on the round of existence (vaṭṭakathā). By discoursing on it, the Blessed One showed that as long as these adherents of views do not abandon this wrong view, they will continue to sink into the round of existence through this succession of causes.
Điều này có nghĩa là: thuyết về Duyên Khởi theo chiều thuận chính là thuyết về luân hồi. Bằng cách thuyết giảng điều đó, Đức Thế Tôn đã chỉ ra rằng, chừng nào những người có tà kiến này chưa từ bỏ tà kiến ấy, chừng đó họ vẫn còn chìm đắm trong luân hồi bởi chuỗi duyên này.
Ito bhavādito.
"From this" means from existence and so on.
Từ đây là từ cõi hữu này trở đi.
Ettha bhavādīsu.
"Here" means among existence and so on.
Ở đây là trong các cõi hữu (bhava) v.v.
Esa nayo sesapadadvayepi.
This method applies to the remaining two pairs of words as well.
Cách này cũng áp dụng cho hai từ còn lại.
Iminā apariyantaṃ aparāparuppattiṃ dasseti.
By this, he shows the endless, continuous arising of existences.
Bằng cách này, nó cho thấy sự tái sinh liên tục không giới hạn.
Vipannaṭṭhāti vividhena nāsitā.
"Are ruined" means utterly destroyed in various ways.
Vipannaṭṭhā có nghĩa là bị hủy hoại theo nhiều cách khác nhau.
145. Diṭṭhigatikādhiṭṭhānanti diṭṭhigatikānaṃ micchāgāhadassanavasena adhiṭṭhānabhūtaṃ, diṭṭhigatikavasena puggalādhiṭṭhānanti vuttaṃ hoti.
145. "Foundation of those holding views" means that which serves as the basis by showing the wrong grasp of those holding views; it is said to be a foundation based on persons, according to those holding views.
Diṭṭhigatikādhiṭṭhāna (nền tảng của những người có tà kiến) có nghĩa là nền tảng của những người có tà kiến theo quan điểm sai lầm, hay nói cách khác là nền tảng của cá nhân theo tà kiến.
Puggalādhiṭṭhānadhammadesanā hesā.
For this is a teaching based on persons.
Thật vậy, đây là pháp thoại dựa trên cá nhân (puggalādhiṭṭhāna).
Yuttayogabhikkhuadhiṭṭhānanti yuttayogānaṃ bhikkhūnamadhiṭṭhānabhūtaṃ, bhikkhuvasena puggalādhiṭṭhānanti vuttaṃ hoti.
"Foundation of bhikkhus engaged in practice" means that which serves as the basis for bhikkhus engaged in practice; it is said to be a foundation based on persons, according to bhikkhus.
Yuttayogabhikkhuadhiṭṭhāna (nền tảng của các tỳ khưu tinh tấn) có nghĩa là nền tảng cho các tỳ khưu tinh tấn (yuttayoga), tức là nói đến sự dựa trên cá nhân (puggalādhiṭṭhāna) theo nghĩa của tỳ khưu.
Vivaṭṭanti vaṭṭato vigataṃ.
"Cessation of the round" means freed from the round of existence.
Vivaṭṭa (thoát khỏi vòng luân hồi) có nghĩa là thoát khỏi vòng luân hồi (vaṭṭa).
‘‘Yehī’’tiādinā diṭṭhigatikānaṃ micchādassanassa kāraṇabhūtāya vedanāya paccayabhūtaṃ heṭṭhā vuttameva phassāyatanamidha gahitaṃ desanākusalena bhagavatāti dasseti.
By "by which," and so on, it is shown that the Blessed One, skilled in teaching, here took the sense-bases (phassāyatana) mentioned below, which are the condition for feeling (vedanā), which in turn is the cause of the wrong view of those holding views.
Với câu ‘‘Yehī’’ (bởi những gì) v.v., Đức Thế Tôn, bậc thiện xảo trong thuyết pháp, đã đề cập đến xứ xúc (phassāyatana) đã nói ở trên, vốn là nhân duyên cho thọ (vedanā), và thọ là nguyên nhân của tà kiến (micchādassana) của những người có chấp kiến (diṭṭhigatika).
Vedanākammaṭṭhāneti ‘‘vedanānaṃ samudaya’’ntiādikaṃ imaṃ pāḷiṃ sandhāya vuttaṃ.
"In the meditation subject of feeling" is stated with reference to this Pāḷi passage, "the origin of feelings," and so on.
Vedanākammaṭṭhāne (trong đề mục thiền quán về thọ) được nói đến khi đề cập đến đoạn kinh Pali này: ‘‘vedanānaṃ samudaya’’ (sự tập khởi của các thọ) v.v.
Kiñcimattameva visesoti āha ‘‘yathā panā’’tiādi.
He says, "There is only a slight difference," and so on.
Chỉ có một chút khác biệt, nên nói ‘‘yathā panā’’ (nhưng như thế nào) v.v.
Nti ‘‘phassasamudayā, phassanirodhā’’ti vuttaṃ kāraṇaṃ.
This refers to the cause stated as "from the origin of contact, from the cessation of contact."
Điều đã nói là ‘‘phassasamudayā, phassanirodhā’’ (do sự tập khởi của xúc, do sự diệt của xúc) là nguyên nhân.
‘‘Āhārasamudayā’’tiādīsu kabaḷīkāro āhāro veditabbo.
In "from the origin of nutriment," and so on, 'nutriment' should be understood as edible food.
Trong các câu ‘‘Āhārasamudayā’’ (do sự tập khởi của thực phẩm) v.v., cần hiểu là thực phẩm vật chất (kabaḷīkāra āhāra).
So hi ‘‘kabaḷīkāro āhāro imassa kāyassa āhārapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 429) paṭṭhāne vacanato kammasamuṭṭhānānampi cakkhādīnaṃ upatthambhakapaccayo hotiyeva.
For it is indeed a supporting condition even for the eye and other faculties that arise from kamma, as stated in the Paṭṭhāna: "Edible food is a condition for this body by way of the nutriment condition."
Thực phẩm này, theo lời dạy trong Paṭṭhāna (Tương Quan Duyên Hệ): ‘‘kabaḷīkāro āhāro imassa kāyassa āhārapaccayena paccayo’’ (thực phẩm vật chất là duyên trợ giúp cho thân này bằng duyên thực phẩm), chắc chắn là duyên hỗ trợ cho mắt và các căn khác, vốn do nghiệp sinh.
‘‘Nāmarūpasamudayā’’tiādīsu vedanādikkhandhattayameva nāmaṃ.
In "from the origin of name-and-form," and so on, name (nāma) is just the three aggregates of feeling and so on.
Trong các câu ‘‘Nāmarūpasamudayā’’ (do sự tập khởi của danh sắc) v.v., danh (nāma) chính là ba uẩn: thọ (vedanā) v.v.
Nanu ca ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti vacanato sabbesu chasu phassāyatanesu ‘‘nāmarūpasamudayā nāmarūpanirodhā’’ icceva vattabbaṃ, atha kasmā cakkhāyatanādīsu ‘‘āhārasamudayā āhāranirodhā’’ti vuttanti?
"Should it not be said, 'Nāma-rūpa is the condition for the six sense bases,' and thus, regarding all six sense bases, 'From the arising of nāma-rūpa, there is the cessation of nāma-rūpa'? Why then, in the case of the eye-base and so on, is it said, 'From the arising of nutriment, there is the cessation of nutriment'?"
Không phải là theo lời dạy ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’ (do danh sắc làm duyên mà có sáu xứ), thì trong tất cả sáu xứ xúc (phassāyatana), cần phải nói ‘‘nāmarūpasamudayā nāmarūpanirodhā’’ (do sự tập khởi của danh sắc, do sự diệt của danh sắc) sao? Vậy tại sao trong xứ mắt v.v. lại nói ‘‘āhārasamudayā āhāranirodhā’’ (do sự tập khởi của thực phẩm, do sự diệt của thực phẩm)?
Saccametaṃ avisesena, idha pana evampi cakkhādīsu sambhavatīti visesato dassetuṃ tathā vuttanti daṭṭhabbaṃ.
That statement is indeed true in a general sense. However, here it should be understood that it was said in that manner to specifically show that this is also possible in the case of the eye and so on.
Điều đó đúng một cách tổng quát, nhưng ở đây, cần hiểu rằng điều đó được nói như vậy để đặc biệt chỉ ra rằng nó cũng có thể xảy ra trong mắt và các căn khác.
Uttaritarajānaneneva diṭṭhigatassa jānanampi siddhanti katvā pāḷiyamanāgatepi ‘‘diṭṭhiñca jānātī’’ti vuttaṃ.
It is said that by knowing the higher, the knowing of wrong view (diṭṭhigata) is also accomplished, therefore, even if not stated in the Pāḷi, the commentary says, "and he knows the view."
Bằng cách hiểu rằng sự hiểu biết về các chấp kiến (diṭṭhigata) cũng được thành tựu thông qua sự hiểu biết sâu sắc hơn, nên dù không có trong kinh Pali, đã nói ‘‘diṭṭhiñca jānātī’’ (và biết các chấp kiến).
Sīlasamādhipaññāyo lokiyalokuttaramissakā, vimutti pana ida heṭṭhimā phalasamāpattiyo ‘‘yāva arahattā’’ti aggaphalassa visuṃ vacanato.
Morality, concentration, and wisdom (sīla, samādhi, paññā) are a mixture of mundane and supramundane. Liberation (vimutti) here refers to the lower fruit attainments, "up to arahatta," because the supreme fruit is mentioned separately.
Sīlasamādhipaññā (giới, định, tuệ) là sự pha trộn giữa thế gian và xuất thế gian, nhưng vimutti (giải thoát) ở đây là các quả định thấp hơn, bởi vì ‘‘yāva arahattā’’ (cho đến A-la-hán quả) được nói riêng cho quả tối thượng.
Paccakkhānumānena cettha pajānanā, tenevāha ‘‘bahussuto ganthadharo bhikkhu jānātī’’tiādi, yathālābhaṃ vā yojetabbaṃ.
Here, knowing is by direct perception and inference. Therefore, it is said, "The learned monk who retains the texts knows," and so on, or it should be applied as appropriate.
Ở đây, sự hiểu biết là thông qua trực tiếp và suy luận, do đó nói ‘‘bahussuto ganthadharo bhikkhu jānātī’’ (tỳ khưu đa văn, thông thuộc kinh điển, biết) v.v., hoặc cần được kết hợp tùy theo sự hiểu biết.
Desanā panāti ettha pana-saddo aruciyattho, tenimaṃ dīpeti – yadipi anāgāmiādayo yathābhūtaṃ pajānanti, tathāpi arahato ukkaṃsagativijānanavasena desanā arahattanikūṭena niṭṭhāpitāti.
In "Desanā panā" (The teaching, however), the word pana (however) implies dissatisfaction. By this, it clarifies that even if non-returners and others know things as they truly are, the teaching is concluded with arahatta as its pinnacle, in terms of the supreme state of knowing of an Arahant.
Trong câu Desanā panā (nhưng bài thuyết pháp), từ pana (nhưng) có nghĩa là không hài lòng, do đó nó chỉ ra điều này – mặc dù các bậc Bất Lai (Anāgāmī) v.v. hiểu biết đúng như thật, nhưng bài thuyết pháp được kết thúc bằng đỉnh A-la-hán quả (arahattanikūṭa) theo cách hiểu biết về sự siêu việt của bậc A-la-hán.
Suvaṇṇageho viya ratanamayakaṇṇikāya desanā arahattakaṇṇikāya niṭṭhāpitāti attho.
The meaning is that the teaching is concluded with arahatta as its pinnacle, just as a golden house is crowned with a jeweled pinnacle.
Có nghĩa là, bài thuyết pháp được kết thúc bằng đỉnh A-la-hán quả, giống như một ngôi nhà vàng được kết thúc bằng một đỉnh tháp bằng ngọc.
Ettha ca ‘‘yato kho…pe… pajānātī’’ti etena dhammassa niyyānikabhāvena saddhiṃ saṅghassa suppaṭipattiṃ dasseti, teneva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ko evaṃ jānātīti?
And here, by "when one… knows," it shows the Sangha's good practice together with the Dhamma's liberating nature. Therefore, in the commentary, the community of monks is fully presented by saying, "Who knows thus? The one whose defilements are destroyed knows, even the one who has entered into vipassanā knows."
Ở đây, với câu ‘‘yato kho…pe… pajānātī’’ (khi nào… v.v… biết), nó chỉ ra sự thực hành đúng đắn của Tăng đoàn cùng với tính chất đưa đến giải thoát của Pháp, do đó trong Chú Giải nói: ‘‘Ai biết điều này?’’
Khīṇāsavo jānāti, yāva āraddhavipassako jānātī’’ti paripuṇṇaṃ katvā bhikkhusaṅgho dassito, tena yadetaṃ heṭṭhā vuttaṃ ‘‘bhikkhusaṅghavasenāpi dīpetu’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.8), taṃ yathārutavaseneva dīpitaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
Thus, what was said below, "to explain by way of the community of monks" (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.8), should be understood as explained according to the literal meaning.
‘‘Bậc lậu tận (khīṇāsava) biết, cho đến bậc đang thực hành thiền quán (vipassaka) cũng biết’’, Tăng đoàn được chỉ ra một cách đầy đủ, do đó, điều đã nói ở dưới ‘‘bhikkhusaṅghavasenāpi dīpetu’’ (cũng để chỉ ra theo nghĩa của Tăng đoàn) cần được hiểu là đã được chỉ ra theo nghĩa đen.
146. ‘‘Desanājālavimutto diṭṭigatiko nāma natthī’’ti dassanaṃ desanāya kevalaparipuṇṇataṃ ñāpetunti veditabbaṃ.
146. The statement "There is no one with wrong view (diṭṭhigatika) who is outside the net of the teaching" should be understood as making known the complete perfection of the teaching.
146. ‘‘Desanājālavimutto diṭṭhigatiko nāma natthī’’ (không có ai có chấp kiến thoát khỏi lưới pháp) cần được hiểu là để chỉ ra sự hoàn toàn viên mãn của bài thuyết pháp.
Anto jālassāti antojālaṃ, dabbapavesanavasena antojāle akatāpi tannissitavādappavesanavasena katāti antojālīkatā, anto jālassa tiṭṭhantīti vā antojālā, dabbavasena anantojālāpi tannissitavādavasena antojālā katāti antojālīkatā. Abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikāravācakato īpaccayo, antasarassa vā īkārādesoti saddavidū yathā ‘‘dhavalīkāro, kabaḷīkāro’’ti (saṃ. ni. 1.181), imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘imassā’’tiādi vuttaṃ.
"Antojālaṃ" means "within the net." Even if not caught within the net in terms of physical entry, they are considered "antojālīkatā" (made to be within the net) by the entry of their doctrines dependent on it. Alternatively, they "stand within the net," hence "antojālā." Even if not physically within the net, they are "antojālīkatā" by the entry of their doctrines dependent on it. The suffix "ī" in "antojālīkatā" is used in the sense of "abhūtatabbhāva" (being in a state that was not before), indicating transformation, or according to grammarians, it is a substitution of "ī" for the final "a" sound, as in "dhavalīkāro, kabaḷīkāro." To show this meaning, "imassā" and so on were stated.
Bên trong lưới là antojālaṃ (bên trong lưới); mặc dù không được đưa vào lưới theo nghĩa là vật chất, nhưng theo nghĩa là đưa vào các quan điểm dựa trên đó, nên là antojālīkatā (đã bị đưa vào lưới); hoặc đứng bên trong lưới là antojālā (bên trong lưới); mặc dù không ở bên trong lưới theo nghĩa vật chất, nhưng theo nghĩa là các quan điểm dựa trên đó đã được đưa vào bên trong lưới, nên là antojālīkatā. Hậu tố īpaccaya (ī) được dùng trong ngữ pháp karāsabhūyoga để chỉ sự biến đổi trong nghĩa không có thực (abhūtatabbhāve), hoặc theo các nhà ngữ pháp, đó là sự thay thế nguyên âm cuối bằng īkāra, để chỉ ra ý nghĩa này, đã nói ‘‘imassā’’ (của điều này) v.v.
Nissitā avasitāva hutvā ummujjamānā ummujjantīti attho.
The meaning is that having sunk and become immersed, they emerge when they emerge.
Ý nghĩa là: khi nổi lên, chúng nổi lên sau khi đã chìm xuống, đã bị nhấn chìm.
Māna-saddo cettha bhāvenabhāvalakkhaṇattho appahīnena ummujjanabhāvena puna ummujjanabhāvassa lakkhitattā, tathā ‘‘osīdantā’’tiādīsupi anta-saddo.
And here, the word māna signifies a characteristic of one state through another, because the state of re-emerging is characterized by the unabandoned state of emerging; similarly, in "osīdantā" and so forth, the word anta is used in the same way.
Từ Māna ở đây có nghĩa là chỉ trạng thái bằng trạng thái, bởi vì trạng thái nổi lên một lần nữa được chỉ ra bởi trạng thái nổi lên chưa được đoạn trừ; tương tự, từ anta cũng vậy trong ‘‘osīdantā’’ (đang chìm xuống) v.v.
Ummujjaneneva avuttassāpi nimujjanassa gahaṇanti dasseti ‘‘osīdantā’’tiādinā.
That even the unstated sinking is understood through the act of emerging is shown by "osīdantā" and so forth.
Với câu ‘‘osīdantā’’ (đang chìm xuống) v.v., chỉ ra rằng sự chìm xuống, mặc dù không được nói rõ, cũng được bao hàm bởi sự nổi lên.
Tattha apāyūpapattivasena adho osīdanaṃ, sampattibhavavasena uddhamuggamanaṃ.
Therein, sinking downwards means being reborn in the woeful states, and rising upwards means rebirth in states of prosperity.
Ở đó, sự chìm xuống dưới (adho osīdanaṃ) là theo nghĩa tái sinh vào các cõi khổ (apāya), sự nổi lên trên (uddhamuggamanaṃ) là theo nghĩa tái sinh vào các cõi an lạc (sampattibhava).
Tathā parittabhūmimahaggatabhūmivasena, diṭṭhiyā olīnatātidhāvanavasena, pubbantānudiṭṭhiaparantānudiṭṭhivasena ca yathākkamaṃ yojetabbaṃ.
Similarly, it should be applied in sequence to the realm of sense-desire and the exalted realms, to being constrained by wrong views and being overly eager, and to the views concerning the past and the views concerning the future.
Tương tự, cần được kết hợp theo thứ tự với các cõi dục giới (parittabhūmi) và cõi sắc giới/vô sắc giới (mahaggatabhūmi), theo sự bám víu (olīnatā) và sự vượt quá (atidhāvana) của chấp kiến (diṭṭhi), và theo các chấp kiến về quá khứ (pubbantānudiṭṭhi) và chấp kiến về vị lai (aparantānudiṭṭhi).
Pariyāpannāti antogadhā.
Pariyāpannā means included within.
Pariyāpannā (bị bao gồm) có nghĩa là bị bao hàm bên trong.
Tabbhāvo ca tadābaddhenāti vuttaṃ ‘‘etena ābaddhā’’ti.
And that state (of being included) is because of being bound to it, as stated by "etena ābaddhā" (bound by this).
Và trạng thái đó là do bị ràng buộc bởi điều đó, nên nói ‘‘etena ābaddhā’’ (bị ràng buộc bởi điều này).
‘‘Na hetthā’’tiādinā yathāvuttapāḷiyā āpannatthaṃ dasseti.
By "na hetthā" and so forth, he shows the meaning of what is implied in the aforementioned Pali passage.
Với câu ‘‘Na hetthā’’ (không ở đây) v.v., chỉ ra ý nghĩa của việc bao hàm trong kinh Pali đã nói.
Idāni upamāsaṃsandanamāha ‘‘kevaṭṭo viyā’’tiādinā.
Now, he presents the simile, beginning with "kevaṭṭo viyā".
Bây giờ, nói về sự so sánh ví dụ với câu ‘‘kevaṭṭo viyā’’ (như người đánh cá) v.v.
Ke udake vaṭṭati paricaratīti kevaṭṭo, macchabandho.
Kevaṭṭa is one who "vaṭṭati (moves about, wanders)" in "ke (water)"; a fisherman.
Người nào hoạt động (vaṭṭati paricarati) trong nước (ke udake) thì là kevaṭṭo (người đánh cá), tức là người bắt cá.
Kāmaṃ kevaṭṭantevāsīpi pāḷiyaṃ vutto, so pana tadanugatikovāti tathā vuttaṃ.
Although a fisherman's apprentice is also mentioned in the Pali, it is said in that way because he is merely a follower of the fisherman.
Mặc dù người học việc của người đánh cá (kevaṭṭantevāsī) cũng được nói đến trong kinh Pali, nhưng điều đó được nói như vậy vì anh ta là người theo sau.
Dasasahassilokadhātūti jātikkhettaṃ sandhāyāha tattheva paṭivedhasambhavato, aññesañca taggahaṇeneva gahitattā.
The ten-thousand world-system is stated with reference to the birth-sphere (jātikkhetta), because the penetration (of the Dhamma) occurs only there, and because other (spheres) are included by the comprehension of this one.
Dasasahassilokadhātu (mười ngàn thế giới) được nói đến khi đề cập đến khu vực sinh (jātikkhetta), vì sự thâm nhập (paṭivedha) chỉ có thể xảy ra ở đó, và những khu vực khác cũng được bao gồm khi đề cập đến khu vực này.
Aññatthāpi hi diṭṭhigatikā ettha pariyāpannā antojālīkatāva.
Indeed, even elsewhere, those holding wrong views who are included herein are as if caught in a net.
Ở những nơi khác, những người có chấp kiến cũng bị bao gồm, bị mắc kẹt trong lưới này.
Oḷārikāti pākaṭabhāvena thūlā.
Oḷārikā means gross due to their obviousness.
Oḷārikā (thô thiển) có nghĩa là thô thiển do sự rõ ràng.
Tassāti parittodakassa.
Tassā means of that small amount of water.
Tassā (của nước đó) có nghĩa là của lượng nước nhỏ.
147. ‘‘Sabbadiṭṭhīnaṃ saṅgahitattā’’ti etena vādasaṅgahaṇena puggalasaṅgahoti dasseti.
147. By "sabbadiṭṭhīnaṃ saṅgahitattā" (because all views are encompassed), it is shown that the encompassing of views is the encompassing of persons.
147. Với câu ‘‘Sabbadiṭṭhīnaṃ saṅgahitattā’’ (do tất cả các chấp kiến đã được bao gồm), chỉ ra rằng sự bao gồm các quan điểm cũng là sự bao gồm các cá nhân.
Attano…pe… dassentoti desanākusalatāya yathāvuttesu diṭṭhigatikānaṃ ummujjananimujjanaṭṭhānabhūtesu katthacipi bhavādīsu attano anavarodhabhāvaṃ dassento.
Attano…pe… dassento means showing his own unentangled state in any of the existences and so forth, which are the places of emerging and sinking for those holding wrong views, as described, due to his skill in teaching.
Attano…pe… dassento (chỉ ra sự… của chính mình) có nghĩa là chỉ ra rằng Đức Thế Tôn không bị ràng buộc bởi bất kỳ cõi hữu nào trong các cõi hữu đã nói, nơi mà những người có chấp kiến nổi lên và chìm xuống, do sự thiện xảo trong thuyết pháp của Ngài.
Nayantīti satte icchitaṭṭhānamāvahanti, taṃ pana tathāākaḍḍhanavasenāti āha ‘‘gīvāyā’’tiādi.
Nayantī means they lead beings to their desired destination. And that leading is by way of drawing, as said in "gīvāyā" and so forth.
Nayantī (dẫn dắt) có nghĩa là dẫn dắt chúng sinh đến nơi mong muốn, và điều đó là do sự kéo lôi như vậy, nên nói ‘‘gīvāyā’’ (ở cổ) v.v.
‘‘Nettisadisatāyā’’ti iminā sadisavohāraṃ, upamātaddhitaṃ vā dasseti.
By "nettisadisatāyā" (due to being like a rein), it shows either the simile (sadisavohāra) or the suffix of comparison (upamātaddhita).
Với câu ‘‘Nettisadisatāyā’’ (do sự giống với dây xỏ mũi), chỉ ra sự so sánh, hoặc là một từ phái sinh so sánh.
‘‘Sā hī’’tiādi sadisatāvibhāvanā.
"Sā hī" and so forth is an explanation of the similarity.
‘‘Sā hī’’ (nó thật vậy) v.v. là sự giải thích về sự giống nhau.
Gīvāyāti ettha mahājanānanti sambandhīniddeso netīti etthāpi kammabhāvena sambajjhitabbo nī-saddassa dvikammikattā, ākhyātapayoge ca bahulaṃ sāmivacanassa kattukammatthajotakattā.
In Gīvāyā, the indication of relationship refers to "of the multitude of people"; and in netī, it must be connected as the object, because the root nī (to lead) takes two objects, and in the usage of finite verbs, the genitive case often indicates the agent or the object.
Trong từ Gīvāyā (ở cổ), sự chỉ định mối quan hệ là ‘‘của đại chúng’’ (mahājanānaṃ); trong từ netī (dẫn dắt) cũng vậy, cần được kết nối với nghĩa là đối tượng (kamma), vì động từ nī có hai đối tượng, và trong việc sử dụng động từ, từ sở hữu cách thường chỉ ra nghĩa chủ ngữ và đối tượng.
Assāti anena bhagavatā, sā bhavanetti ucchinnāti sambandho.
Assā means "by this Blessed One," and the connection is that "that rein of existence has been cut off."
Assā—có nghĩa là: bởi Đức Thế Tôn này, sợi dây dẫn đến các cõi hữu (bhavanetti) ấy đã bị cắt đứt. Đó là sự liên kết.
Puna appaṭisandhikabhāvāti sāmatthiyatthamāha.
Puna appaṭisandhikabhāvā is stated to indicate the inherent power or capability.
Puna appaṭisandhikabhāvā (không còn tái sanh nữa) được nói để chỉ ý nghĩa về năng lực.
Jīvitapariyādāne vutteyeva hi puna appaṭisandhikabhāvo vutto nāma tasseva adassanassa padhānakāraṇattā.
Indeed, once the cessation of life is stated, the state of no re-linking (puna appaṭisandhikabhāvo) is already stated, as it is the primary cause for not seeing it (the Tathāgata).
Quả thật, khi sự chấm dứt sinh mạng đã được nói đến, thì trạng thái không còn tái sanh nữa cũng đã được nói đến, vì đó là nguyên nhân chính của sự không còn được nhìn thấy.
‘‘Na dakkhantī’’ti ettha anāgatavacanavasena padasiddhi ‘‘yatra hi nāma sāvako evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissatī’’tiādīsu (pārā. 228; saṃ. ni. 2.202) viyāti dasseti ‘‘na dakkhissantī’’ti iminā.
In "na dakkhantī", the formation of the word in the future tense is similar to what is seen in passages like "yatra hi nāma sāvako evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissatī" and so forth, as shown by "na dakkhissantī".
Trong câu “Na dakkhantī” (sẽ không thấy), sự hình thành từ ngữ theo thì tương lai được chỉ ra bởi “Na dakkhissantī” (sẽ không thấy), giống như trong các câu “yatra hi nāma sāvako evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissatī” (này các Tỳ-khưu, một đệ tử như thế sẽ biết, hoặc sẽ thấy, hoặc sẽ chứng nghiệm một điều như vậy), v.v.
Kiṃ vuttaṃ hotīti āha ‘‘apaṇṇattikabhāvaṃ gamissantī’’ti.
What is meant? He says: "apaṇṇattikabhāvaṃ gamissantī" (they will go to the state of not being designated).
Điều gì đã được nói đến? Vị ấy nói: “apaṇṇattikabhāvaṃ gamissantī” (sẽ đi đến trạng thái không còn được thiết lập).
Apaṇṇattikabhāvanti ca dharamānakapaṇṇattiyā eva apaṇṇattikabhāvaṃ, atītapaṇṇattiyā pana tathāgatapaṇṇatti yāva sāsanantaradhānā, tato uddhampi aññabuddhuppādesu pavattati eva yathā adhunā vipassiādīnaṃ.
Apaṇṇattikabhāvaṃ refers to the state of not being designated only for existing designations; however, regarding past designations, the designation of the Tathāgata continues until the disappearance of the Dispensation, and even beyond that, in the arising of other Buddhas, just as it does now for Vipassī and others.
Và apaṇṇattikabhāvaṃ (trạng thái không còn được thiết lập) chỉ là sự không còn được thiết lập của sự thiết lập hiện hữu (dharamānakapaṇṇatti). Còn đối với sự thiết lập trong quá khứ, sự thiết lập của Như Lai (tathāgatapaṇṇatti) vẫn tiếp tục tồn tại cho đến khi giáo pháp biến mất, và ngay cả sau đó, trong sự xuất hiện của các Đức Phật khác, giống như hiện nay đối với Đức Phật Vipassī và các vị khác.
Tathā hi vakkhati ‘‘vohāramattameva bhavissatī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.147) paññāya cettha paṇṇādesoti neruttikā.
Thus it will be stated: "It will be merely a term of conventional expression." And here, etymologists say that paṇṇādeso (explanation) is for paññā (wisdom).
Quả thật, vị ấy sẽ nói: “sẽ chỉ là một sự quy ước (vohāra) mà thôi” (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.147). Các nhà ngữ pháp học nói rằng ở đây, paṇṇādesa là sự thay thế của paññā.
Kāyoti attabhāvo, yo rūpārūpadhammasamūho.
Kāya means the self, which is the aggregate of material and immaterial phenomena.
Kāyo (thân) là tự ngã, là tập hợp các pháp sắc và vô sắc.
Evañhissa ambarukkhasadisatā, tadavayavānañca rūpakkhandhacakkhāyatanacakkhudhātādīnaṃ ambapakkasadisatā yujjati.
Thus, its similarity to a mango tree, and the similarity of its parts—the rūpakkhandha, the eye-sense-base (cakkhāyatana), the eye-element (cakkhudhātu), and so forth—to ripe mangoes, is appropriate.
Như vậy, sự giống cây xoài của nó, và sự giống quả xoài của các thành phần của nó như sắc uẩn (rūpakkhandha), nhãn xứ (cakkhāyatana), nhãn giới (cakkhudhātu), v.v., là hợp lý.
Tanti kāyaṃ.
Taṃ means the body (kāya).
Taṃ (nó) là thân.
Pañcapakkadvādasapakkaaṭṭhārasapakkaparimāṇāti pañcapakkaparimāṇā ekā, dvādasapakkaparimāṇā ekā, aṭṭhārasapakkaparimāṇā ekāti tividhā pakkambaphalapiṇḍī viya.
Pañcapakkadvādasapakkaaṭṭhārasapakkaparimāṇā means one bunch of ripe mangoes of five ripe fruits, one of twelve ripe fruits, and one of eighteen ripe fruits, like three kinds of fruit clusters.
Pañcapakkadvādasapakkaaṭṭhārasapakkaparimāṇā (có kích thước năm quả, mười hai quả, mười tám quả)—có nghĩa là một chùm có kích thước năm quả, một chùm có kích thước mười hai quả, một chùm có kích thước mười tám quả, giống như một chùm quả xoài chín có ba loại.
Piṇḍo etassāti piṇḍī, thavako.
Piṇḍī means a cluster, a bunch, because it has a cluster.
Piṇḍī (chùm) là thứ có một khối, một cụm.
Tadanvayānīti vaṇṭānugatāni, tenāha ‘‘taṃyeva vaṇṭaṃ anugatānī’’ti.
Tadanvayānī means following the stalk; therefore, it says, "taṃyeva vaṇṭaṃ anugatānī" (following that very stalk).
Tadanvayānī (theo sau nó) là theo cuống, vì vậy vị ấy nói “taṃyeva vaṇṭaṃ anugatānī” (theo chính cái cuống ấy).
Dhammapariyāyeti dhammadesanāsaṅkhātāya pāḷiyā.
Dhammapariyāye means in the Pali discourse, which is called a teaching of the Dhamma.
Dhammapariyāye (trong Pháp môn) là trong Pāḷi, tức là bài giảng Pháp.
Idhatthoti diṭṭhadhammahitaṃ.
Idhattho means benefit in this visible existence.
Idhattho (lợi ích hiện tại) là lợi ích trong đời này.
Paratthoti samparāyahitaṃ, tadubhayattho vā.
Parattho means benefit in the next world, or both benefits.
Parattho (lợi ích đời sau) là lợi ích trong đời sau, hoặc là lợi ích của cả hai.
Bhāsitatthopi yujjati ‘‘dhammajāla’’nti ettha tantidhammassa gahitattā.
The meaning of "bhāsitatta" (what has been spoken) is also appropriate, because in "dhammajāla" (net of Dhamma), the canonical Dhamma is taken.
Ý nghĩa của lời thuyết giảng cũng hợp lý vì trong “dhammajālaṃ” (mạng lưới giáo pháp), giáo pháp của bộ kinh (tantidhamma) đã được bao gồm.
Ihāti idha sāsane.
Ihāti means in this Dispensation.
Ihāti (ở đây) là trong giáo pháp này.
Nanti nipātamattaṃ ‘‘na naṃ suto samaṇo gotamo’’tiādīsu viya.
Naṃ is merely a particle, as in "na naṃ suto samaṇo gotamo" (The recluse Gotama is not heard) and so forth.
Naṃ là một giới từ đơn thuần, giống như trong “Na naṃ suto samaṇo gotamo” (Sa-môn Gotama không được nghe nói đến), v.v.
Nti dhammāti pāḷidhammā.
Dhammā refers to the Pali teachings.
Dhammā (các pháp) là các pháp trong Pāḷi.
Sabbena sabbaṃ saṅgaṇhanato atthasaṅkhātaṃ jālametthāti atthajālaṃ. Tathā dhammajālaṃ brahmajālaṃ diṭṭhijālanti etthāpi.
Atthajālaṃ means "net of meaning" because it thoroughly encompasses everything. Similarly in dhammajālaṃ, brahmajālaṃ, diṭṭhijālaṃ.
Atthajālaṃ (mạng lưới ý nghĩa) là một mạng lưới gồm các ý nghĩa, vì nó bao gồm tất cả mọi thứ. Tương tự trong Dhammajālaṃ (mạng lưới giáo pháp), Brahmajālaṃ (mạng lưới tối thượng) và Diṭṭhijālaṃ (mạng lưới quan điểm).
Saṅgāmaṃ vijināti etenāti saṅgāmavijayo, saṅgāmo cettha pañcahi mārehi samāgamanaṃ abhiyujjhananti āha ‘‘devaputtamārampī’’tiādi.
Saṅgāmavijayo means "victor in battle" because he conquers battles with it. Here, battle means encountering and fighting with the five Māras, as it says "devaputtamārampī" and so forth.
Saṅgāmavijayo (chiến thắng trong trận chiến) là chiến thắng trận chiến bằng cách này. Trận chiến ở đây là sự đối đầu và chiến đấu với năm loại ma chướng (Māra), vì vậy vị ấy nói “devaputtamārampi” (ngay cả Ma vương con trời), v.v.
Atthasampattiyā hi atthajālaṃ. Byañjanasampattiyā, sīlādianavajjadhammaniddesato ca dhammajālaṃ. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūtānaṃ maggaphalanibbānānaṃ vibhattattā brahmajālaṃ. Diṭṭivivecanamukhena suññatāpakāsanena sammādiṭṭhiyā vibhattattā diṭṭhijālaṃ. Titthiyavādanimmaddanupāyattā anuttaro saṅgāmavijayoti evampettha atthayojanā veditabbā.
Indeed, atthajālaṃ (net of meaning) is due to its richness in meaning. Dhammajālaṃ (net of Dhamma) is due to its richness in expression and its exposition of blameless qualities like morality. Brahmajālaṃ (supreme net) is due to its exposition of the paths, fruits, and Nibbāna, which are supreme. Diṭṭhijālaṃ (net of views) is due to its exposition of right view through clarifying wrong views and proclaiming emptiness. Anuttaro saṅgāmavijayo (unexcelled conqueror in battle) is due to its being a means to suppress the doctrines of the sectarians. Thus, the application of meaning here should be understood.
Thật vậy, Atthajālaṃ (mạng lưới ý nghĩa) là do sự viên mãn về ý nghĩa. Dhammajālaṃ (mạng lưới giáo pháp) là do sự viên mãn về văn tự và sự chỉ rõ các pháp vô tội như giới (sīla), v.v. Brahmajālaṃ (mạng lưới tối thượng) là do sự phân tích về các đạo, quả và Niết Bàn, những thứ trở thành tối thượng (brahmabhūta) theo nghĩa cao quý nhất. Diṭṭhijālaṃ (mạng lưới quan điểm) là do sự phân tích về chánh kiến thông qua việc làm sáng tỏ tánh không (suññatā). Anuttaro saṅgāmavijayo (chiến thắng trận chiến vô thượng) là do nó là phương tiện để tiêu diệt các quan điểm của các ngoại đạo. Sự giải thích ý nghĩa ở đây phải được hiểu như vậy.
Nidānāvasānatoti ‘‘atha bhagavā anuppatto’’ti vacanasaṅkhātanidānapariyosānato.
Nidānāvasānato means from the conclusion of the introduction, which consists of the statement "atha bhagavā anuppatto" (then the Blessed One arrived).
Nidānāvasānato (từ phần kết của lời dẫn nhập) là từ phần kết của lời dẫn nhập được nói đến trong câu “atha bhagavā anuppatto” (sau đó Đức Thế Tôn đã đến).
Mariyādāvadhivacanañhetaṃ.
For this is a word indicating the limit or boundary.
Đây là một từ chỉ giới hạn.
Apica nidānāvasānatoti nidānapariyosāne vuttattā nidānāvasānabhūtato ‘‘mamaṃ vā bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyu’’ntiādi (dī. ni. 1.5, 6) vacanato.
Furthermore, the term nidānāvasānato (at the end of the introduction) refers to the end of the introduction, as it was stated at the conclusion of the nidāna, being the end of the introduction, from the saying 'Monks, others might speak ill of me,' and so on.
Hoặc nidānāvasānato (từ phần kết của lời dẫn nhập) là do nó được nói ở phần cuối của lời dẫn nhập, tức là từ phần cuối của lời dẫn nhập, như trong câu “mamaṃ vā bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyu” (này các Tỳ-khưu, nếu người khác nói xấu ta), v.v.
Ābhividhiavadhivacanañhetaṃ.
Indeed, this word is a term indicating the boundary of inclusion.
Đây là một từ chỉ giới hạn bao trùm (ābhividhiavadhivacana).
Idañca ‘‘avocā’’ti kiriyāsambandhanena vuttaṃ.
This word is also stated in connection with the verb 'avocā' (he said).
Và điều này được nói đến trong mối liên hệ với động từ “avocā” (đã nói).
‘‘Nidānena ādikalyāṇa’’nti vacanato pana nidānampi nigamanaṃ viya suttapariyāpannameva.
However, by the saying, 'The introduction is excellent in the beginning,' the introduction is also included in the Sutta, just like the conclusion.
Tuy nhiên, theo câu “nidānena ādikalyāṇa” (tốt đẹp ở phần đầu bởi lời dẫn nhập), lời dẫn nhập cũng là một phần của kinh, giống như phần kết luận.
Alabbha…pe… gambhīranti sabbaññutaññāṇassa visesanaṃ.
Unobtainable... profound—these are epithets of the Omniscient Knowledge.
Alabbha…pe… gambhīranti (không thể đạt được… v.v… sâu xa) là tính từ bổ nghĩa cho trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa).
Ayaṃ pana aṭṭhakathāto aparo nayo – attamanāti samattamanā, imāya desanāya paripuṇṇamanasaṅkappāti attho.
This is another method from the Aṭṭhakathā: attamanā means with a complete mind, meaning they had a fully accomplished mental resolve through this discourse.
Tuy nhiên, đây là một cách giải thích khác từ chú giải: attamanā (hài lòng) có nghĩa là tâm được viên mãn, tức là ý định của tâm được hoàn thành bởi bài giảng này.
Desanāvilāso desanāya vijambhanaṃ, tañca desanākiccanipphādakaṃ sabbaññutaññāṇameva.
Desanāvilāso is the expansion of the discourse, and that is the Omniscient Knowledge itself, which accomplishes the task of discourse.
Desanāvilāso (sự phô diễn bài giảng) là sự phát triển của bài giảng, và đó chính là trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa) làm cho công việc giảng dạy được hoàn thành.
Karavīkassa rutamiva mañjumadhurassaro yassāti karavīkarutamañjū, tena.
By one whose voice is as sweet and melodious as the call of a karavīka bird, thus karavīkarutamañjū.
Karavīkarutamañjū (tiếng hót chim karavīka du dương) là người có giọng nói du dương, ngọt ngào như tiếng hót của chim karavīka. Bởi giọng nói ấy.
Amatābhisekasadisenāti kāyacittadarathavūpasamakaṃ sabbasambhārābhisaṅkhataṃ udakaṃ dīghāyukatāsaṃvattanato amataṃ nāma.
Amatābhisekasadisena means water, which all ingredients constitute, that calms bodily and mental distress and leads to long life, is called amata (nectar).
Amatābhisekasadisenā (giống như sự xức dầu bất tử) là nước được chuẩn bị với tất cả các thành phần để làm dịu sự đau khổ của thân và tâm, được gọi là amataṃ (bất tử) vì nó mang lại tuổi thọ.
Tenābhisekasadisena.
Like an anointing with that.
Giống như sự xức dầu bằng nước bất tử ấy.
Brahmuno saro viya aṭṭhaṅgasamannāgato saro yassāti brahmassaro, tena.
By one whose voice is endowed with eight qualities, like the voice of Brahmā, thus brahmassaro.
Brahmassaro (giọng Phạm thiên) là người có giọng nói đầy đủ tám yếu tố (aṭṭhaṅgasamannāgato) như giọng của Phạm thiên. Bởi giọng nói ấy.
Abhinandatīti taṇhāyati, tenāha ‘‘taṇhāyampi āgato’’ti.
Abhinandati means craves, therefore he said, "taṇhāyampi āgato" (it is also used in the sense of craving).
Abhinandatī (hoan hỷ) có nghĩa là tham ái, vì vậy vị ấy nói “taṇhāyampi āgato” (cũng được dùng trong ý nghĩa tham ái).
Anekatthattā dhātūnaṃ abhinandantīti upagacchanti sevantīti atthoti āha ‘‘upagamanepī’’ti.
Since verbs have many meanings, the meaning of abhinandanti is to approach or to serve, therefore he said, "upagamanepī" (also in the sense of approaching).
Do các gốc từ có nhiều nghĩa, abhinandantī (hoan hỷ) có nghĩa là đến gần, phụng sự, vì vậy vị ấy nói “upagamanepī” (cũng trong ý nghĩa đến gần).
Imamevatthaṃ gāthābandhavasena dassetuṃ ‘‘subhāsita’’ntiādimāha.
To illustrate this very meaning in a poetic form, he began with "subhāsitaṃ" and so on.
Để chỉ ra ý nghĩa này bằng cách sắp xếp thành kệ, vị ấy nói “subhāsita” (lời nói tốt đẹp), v.v.
Tattha saddato subhāsitaṃ, atthato sulapitaṃ. Sīlappakāsanena vā subhāsitaṃ, suññatāpakāsanena sulapitaṃ. Diṭṭhivibhajanena vā subhāsitaṃ, tannibbedhakasabbaññutaññāṇavibhajanena sulapitaṃ. Evaṃ avaṇṇavaṇṇanisedhanādīhipi idha dassitappakārehi yojetabbaṃ.
Here, subhāsitaṃ (well-spoken) refers to sound, and sulapitaṃ (well-uttered) to meaning. Or, subhāsitaṃ by revealing sīla, sulapitaṃ by revealing suññatā. Or, subhāsitaṃ by analyzing views, sulapitaṃ by analyzing the Omniscient Knowledge that penetrates those views. In this way, it should be connected with the modes shown here, even by the prohibition of dispraise and praise, and so on.
Trong đó, về mặt âm thanh là subhāsitaṃ (lời nói hay), về mặt ý nghĩa là sulapitaṃ (lời nói tốt đẹp). Hoặc là lời nói hay do sự trình bày về giới, lời nói tốt đẹp do sự trình bày về tánh không (suññatā). Hoặc là lời nói hay do sự phân tích các chấp kiến, lời nói tốt đẹp do sự phân tích trí tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇa) đoạn trừ các chấp kiến đó. Tương tự, cần được kết hợp với các cách trình bày đã được chỉ ra ở đây, như sự bác bỏ lời chê bai và lời khen ngợi v.v.
Tādinoti iṭṭhāniṭṭhesu samapekkhanādīhi pañcahi kāraṇehi tādibhūtassa.
Tādino means of one who has become Tādi through five causes, such as equanimity towards desirable and undesirable things.
Tādino (của bậc như vậy) có nghĩa là của Đức Phật, bậc đã trở thành như vậy (tādi) do năm nguyên nhân, như sự quán sát bình đẳng đối với những điều đáng mong muốn và không đáng mong muốn.
Imassa padassa vitthāro ‘‘iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, vantāvīti tādī’’tiādinā (mahāni. 38) mahāniddese vutto, so upari aṭṭhakathāyampi āvibhavissati.
The detailed explanation of this word is given in the Mahāniddesa starting with 'Tādī in desirable and undesirable things, Tādī in abandoning, Tādī in vomiting forth,' and so on, and it will also appear in the Aṭṭhakathā above.
Sự giải thích từ này, tức là tādī, đã được trình bày trong Mahāniddesa với các câu như ‘‘iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, vantāvīti tādī’’ và sẽ được làm rõ hơn trong phần chú giải ở trên.
Kiñcāpi ‘‘katamañca taṃ bhikkhave’’tiādinā (dī. ni. 1.7) tattha tattha pavattāya kathetukamyatāpucchāya vissajjanavasena vuttattā idaṃ suttaṃ veyyākaraṇaṃ nāma bhavati.
Although this Sutta is a Veyyākaraṇa (exposition) because it is stated in response to an inquisitive question occurring here and there, such as 'And what is that, monks?,'
Mặc dù kinh này được gọi là veyyākaraṇa (kinh giải thích) vì nó được thuyết giảng bằng cách trả lời các câu hỏi phát sinh ở nhiều nơi, bắt đầu bằng ‘‘Này các tỳ khưu, đó là gì?’’
Byākaraṇameva hi veyyākaraṇaṃ, tathāpi pucchāvissajjanāvasena pavattaṃ suttaṃ sagāthakaṃ ce, geyyaṃ nāma bhavati.
for Veyyākaraṇa is indeed Byākaraṇa (explanation); nevertheless, if a Sutta that arises through question and answer contains verses, it is called a Geyya (chant).
Veyyākaraṇa chính là byākaraṇa (giải thích). Tuy nhiên, nếu một kinh được thuyết giảng dưới hình thức hỏi đáp và có kệ ngôn, thì được gọi là geyya (tụng kệ).
Niggāthakaṃ, ce aṅgantaraheturahitañca, veyyākaraṇaṃ nāma.
If it is without verses and devoid of reasons for other categories, it is called a Veyyākaraṇa.
Nếu không có kệ ngôn và không có nguyên nhân cho bất kỳ yếu tố nào khác, thì được gọi là veyyākaraṇa.
Iti pucchāvissajjanāvasena pavattassāpi geyyasādhāraṇato, aṅgantaraheturahitassa ca niggāthakabhāvasseva anaññasādhāraṇato pucchāvissajjanabhāvamanapekkhitvā niggāthakabhāvameva veyyākaraṇahetutāya dassento ‘‘niggāthakattā hi idaṃ veyyākaraṇa’’nti āha.
Thus, not considering the nature of arising from question and answer—because it is common to Geyya—but considering only the nature of being without verses as unique and the reason for being a Veyyākaraṇa, he said, "Indeed, this is a Veyyākaraṇa because it is without verses."
Vì vậy, dù được thuyết giảng dưới hình thức hỏi đáp, nó vẫn có thể thuộc geyya. Nhưng việc không có kệ ngôn và không có nguyên nhân cho bất kỳ yếu tố nào khác là đặc điểm riêng biệt (của veyyākaraṇa). Do đó, không xét đến yếu tố hỏi đáp, chỉ nêu rõ yếu tố không có kệ ngôn là nguyên nhân của veyyākaraṇa, nên luận sư đã nói ‘‘Vì không có kệ ngôn, nên kinh này là veyyākaraṇa’’.
Kasmāti codanaṃ sodheti ‘‘bhaññamāneti hi vutta’’nti iminā.
He clarifies the question 'Why?' with the phrase "bhaññamāneti hi vutta" (for it is stated 'while being spoken').
Để giải đáp câu hỏi ‘‘Tại sao?’’, luận sư đã làm rõ bằng câu ‘‘Vì đã nói ‘khi được thuyết giảng’ ’’.
Ubhayasambandhapadañhetaṃ heṭṭhā, upari ca sambajjhanato.
This is a word connected to both sides, as it relates to both what precedes and what follows.
Vì từ này có liên hệ với cả phần dưới và phần trên, nên nó là một từ liên kết hai chiều.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhaññamāne’’ti vattamānakālavasena vuttattā na kevalaṃ suttapariyosāneyeva, atha kho dvāsaṭṭhiyā ṭhānesu akampitthāti veditabbāti.
This is what is meant: since 'bhaññamāne' is stated in the present tense, it should be understood that the earth quaked not merely at the end of the Sutta, but rather at 62 places.
Điều này có nghĩa là: Vì từ ‘‘bhaññamāne’’ (khi được thuyết giảng) được nói theo thì hiện tại, nên không phải chỉ vào cuối kinh, mà phải hiểu rằng đất đã rung chuyển ở sáu mươi hai chỗ.
Yadevaṃ sakalepi imasmiṃ sutte bhaññamāne akampitthāti atthoyeva sambhavati, na pana tassa tassa diṭṭhigatassa pariyosāne pariyosāneti atthoti?
Is it not that the meaning can only be that the earth quaked while this entire Sutta was being spoken, and not at the conclusion of each particular view?
Nếu vậy, chỉ có nghĩa là toàn bộ kinh này khi được thuyết giảng, đất đã rung chuyển, chứ không phải là đất rung chuyển hết lần này đến lần khác vào cuối mỗi tà kiến, phải không?
Nāyamanuyogo katthacipi na pavisati sambhavamatteneva anuyuñjanato, ayaṃ pana attho na sambhavamatteneva vutto, atha kho desanākāle kampanākāreneva ācariyaparamparābhatena.
This objection does not apply anywhere, as it questions based solely on possibility; however, this meaning is not stated merely based on possibility, but rather by the manner of the quaking at the time of the discourse, transmitted through the lineage of teachers.
Câu hỏi này không thể áp dụng ở bất cứ đâu, vì nó chỉ dựa trên khả năng xảy ra. Tuy nhiên, nghĩa này không chỉ được nói dựa trên khả năng xảy ra, mà còn dựa trên cách đất rung chuyển vào thời điểm thuyết giảng, được truyền lại qua truyền thống của các bậc thầy.
Teneva hi ākārenāyamattho saṅgītimāruḷho, tathāruḷhanayeneva ca saṅgahakārena vuttoti niṭṭhamettha gantabbaṃ, itarathā atakkāvacarassa imassatthassa takkapariyāhatakathanaṃ anupapannaṃ siyāti.
Indeed, it is in that manner that this meaning ascended into the Saṅgīti, and it should be concluded here that it was stated by the compilers in the same manner it was received; otherwise, explaining this meaning, which is beyond reasoning, by speculation would be inappropriate.
Chính theo cách đó, nghĩa này đã được đưa vào kết tập, và cũng theo cách đó, nó đã được các vị kết tập kinh điển thuyết giảng. Do đó, cần phải kết luận ở đây, nếu không thì việc giải thích một nghĩa không thể suy luận bằng lý trí sẽ trở nên không hợp lý.
Evamīdisesu.
And similarly in such cases.
Tương tự như vậy ở những trường hợp như thế này.
‘‘Dhātukkhobhenā’’tiādīsu attho mahāparinibbānasuttavaṇṇanāya (dī. ni. aṭṭha. 2.171) gahetabbo.
The meaning in phrases like "dhātukkhobhena" (due to the disturbance of elements) should be taken from the Mahāparinibbāna Sutta commentary.
Ý nghĩa của ‘‘Dhātukkhobhenā’’ và các từ tương tự cần được hiểu theo chú giải Mahāparinibbānasutta.
Vuttacaturaṅgasamannāgatavīriyānubhāvenāti yathārahamattho veditabbo.
The meaning should be understood as appropriate, with the power of the effort endowed with the four stated factors.
Ý nghĩa cần được hiểu một cách thích hợp là do uy lực của sự tinh tấn đầy đủ bốn yếu tố đã được nói đến.
Acchariyavegābhihatāti vimhayāvahakiriyānubhāvaghaṭṭitā.
Acchariyavegābhihatā means: struck by the efficacy of an astonishing action.
Acchariyavegābhihatā có nghĩa là bị lay động bởi uy lực của những hành động kỳ diệu.
Paṃsukūladhovane bhagavato puññatejenāti vadanti.
They say this was due to the power of the Blessed One's merit when washing the rag-robe.
Các vị thầy nói rằng việc giặt y phấn tảo là do phước đức của Đức Phật.
Paṃsukūlaggahaṇe yathā acchariyavegābhihatāti yuttaṃ viya dissati, taṃ pana kadāci pavattattā ‘‘akālakampanenā’’ti vuttaṃ.
That it was "akālakampanena" (an untimely trembling) is stated because that earth tremor occurred only on one occasion, though it seems appropriate, as in the taking of the rag-robe, for it to have been struck by an astonishing force.
Việc trái đất rung chuyển do uy lực kỳ diệu trong khi nhận y phấn tảo có vẻ hợp lý, nhưng vì điều đó đôi khi xảy ra, nên được gọi là ‘‘akālakampanena’’ (rung chuyển không đúng lúc).
Vessantarajātake (jā. 2.22.1655) pana pāramīpūraṇapuññatejena anekakkhattuṃ kampitattā akālakampanaṃ nāma bhavati.
However, in the Vessantara Jātaka, it is called an untimely trembling because it trembled many times due to the power of merit from the fulfillment of perfections.
Tuy nhiên, trong Vessantarajātaka, do uy lực phước đức của việc viên mãn các pāramī, đất đã rung chuyển nhiều lần, nên được gọi là sự rung chuyển không đúng lúc.
Sakkhinidassane kathetabbassa atthassānurūpato sakkhi viya bhavatīti vuttaṃ ‘‘sakkhibhāvenā’’ti yathā taṃ māravijayakāle (jā. aṭṭha. 1.avidūrenidānakathā).
It is stated "sakkhibhāvena" (as a witness) because it became like a witness, in accordance with the meaning to be told in showing a witness, as was the case at the time of the defeat of Māra.
‘‘Sakkhibhāvena’’ (Với tư cách là nhân chứng) được nói có nghĩa là như một nhân chứng, phù hợp với ý nghĩa cần được trình bày trong việc đưa ra bằng chứng, như trong trường hợp chiến thắng Māra.
Sādhukāradānenāti pakaraṇānurūpavasena vuttaṃ yathā taṃ dhammacakkappavattanasaṅgītikālādīsu (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13; paṭi. ma. 3.301).
The phrase "sādhukāradānena" (by the giving of applause) is stated in a way that is appropriate to the context, as in the times of the chanting of the Dhammacakkappavattana Sutta and so forth.
Sādhukāradānena (Bằng cách tán thán) được nói phù hợp với ngữ cảnh, như vào thời điểm kết tập kinh Chuyển Pháp Luân, v.v.
Tattha samuṭṭhānaṃ nāma desanānidānaṃ, taṃ sādhāraṇamasādhāraṇanti duvidhaṃ, tathā sādhāraṇampi ajjhattikabāhirato.
Therein, samuṭṭhāna (cause) is the origin of the teaching; it is twofold: common and uncommon. Likewise, the common is twofold: internal and external.
Trong đó, khởi nguyên (samuṭṭhāna) là nguyên nhân của bài thuyết pháp. Nó có hai loại: chung (sādhāraṇa) và riêng (asādhāraṇa); và loại chung cũng có hai loại: nội tại (ajjhattika) và ngoại tại (bāhira).
Tattha sādhāraṇaṃ ajjhattikasamuṭṭhānaṃ nāma bhagavato mahākaruṇā.
Among these, the common internal cause is the Blessed One's great compassion.
Trong đó, khởi nguyên nội tại chung là lòng đại bi (mahākaruṇā) của Đức Thế Tôn.
Tāya hi samussāhitassa lokanāthassa veneyyānaṃ dhammadesanāya cittaṃ udapādi, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sattesu kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesī’’tiādi.
Indeed, being urged by that, a thought arose in the Lord of the world to teach Dhamma to those capable of being trained, referring to which it is said, "Out of compassion for beings, he surveyed the world with his Buddha-eye," and so forth.
Thật vậy, do lòng đại bi thúc đẩy, tâm của Đức Thế Tôn, bậc hộ trì thế gian, đã khởi lên ý muốn thuyết Pháp cho các chúng sinh có thể giáo hóa. Liên quan đến điều đó, có nói: “Vì lòng từ bi đối với chúng sinh, Ngài đã quán sát thế gian bằng Phật nhãn,” v.v.
Ettha ca tividhāvatthāyapi mahākaruṇāya saṅgaho daṭṭhabbo yāvadeva saddhammadesanāhatthadānehi saṃsāramahoghato sattasantāraṇatthaṃ taduppattito.
Here, the great compassion in all three states should be understood as encompassed, from its arising for the sake of saving beings from the great flood of saṃsāra by offering the hand of the teaching of the True Dhamma.
Ở đây, cần hiểu rằng lòng đại bi được bao gồm trong cả ba giai đoạn, từ khi nó khởi sinh để cứu độ chúng sinh khỏi dòng lũ luân hồi (saṃsāra mahogha) bằng cách ban tặng Pháp bảo.
Yathā ca mahākaruṇā, evaṃ sabbaññutaññāṇadasabalañāṇādayopi desanāya sādhāraṇamajjhattikasamuṭṭhānaṃ nāma.
Just as great compassion, so too omniscience, the knowledge of the ten powers, and so forth, are called the common internal cause of the teaching.
Cũng như lòng đại bi, trí tuệ Toàn Giác (sabbaññutaññāṇa), trí tuệ mười lực (dasabalañāṇa), v.v., cũng là khởi nguyên nội tại chung của bài thuyết pháp.
Sabbañhi ñeyyadhammaṃ tesaṃ desetabbākāraṃ, sattānaṃ āsayānusayādikañca yāthāvato jānanto bhagavā ṭhānāṭṭhānādīsu kosallena veneyyajjhāsayānurūpaṃ vicitranayadesanaṃ pavattesi.
For the Blessed One, knowing all knowable phenomena, the manner in which they should be taught, and the dispositions and latent tendencies of beings as they truly are, skillfully delivered varied teachings suitable to the inclinations of those capable of being trained, with expertise in what is appropriate and inappropriate.
Thật vậy, Đức Thế Tôn, vì thấu hiểu tất cả các pháp cần được biết, cách thức thuyết giảng chúng, và các khuynh hướng, tiềm ẩn (āsayānusaya) của chúng sinh một cách đúng đắn, đã thuyết giảng những bài pháp với nhiều phương pháp đa dạng, phù hợp với khuynh hướng của những người có thể giáo hóa, bằng sự khéo léo trong các trường hợp đúng và không đúng (ṭhānāṭṭhānādi).
Bāhiraṃ pana sādhāraṇasamuṭṭhānaṃ dasasahassimahābrahmaparivārassa sahampatibrahmuno ajjhesanaṃ.
The common external cause, however, is the entreaty of Brahmā Sahampati, accompanied by ten thousand great Brahmās.
Còn khởi nguyên ngoại tại chung là lời thỉnh cầu của Phạm thiên Sahampati, được vây quanh bởi mười nghìn vị Phạm thiên vĩ đại.
Tadajjhesanañhi pati dhammagambhīratāpaccavekkhaṇājanitaṃ appossukkataṃ paṭippassambhetvā dhammassāmī dhammadesanāya ussāhajāto ahosi.
Indeed, by that entreaty, the Lord of Dhamma ceased his reluctance, which had arisen from his contemplation of the profundity of the Dhamma, and became zealous in teaching the Dhamma.
Thật vậy, do lời thỉnh cầu đó, Đức Pháp Chủ đã dẹp bỏ sự thờ ơ phát sinh từ việc quán xét sự sâu xa của Pháp, và trở nên hăng hái thuyết Pháp.
Asādhāraṇampi ajjhattikabāhirato duvidhameva.
The uncommon is also twofold: internal and external.
Khởi nguyên riêng (asādhāraṇa) cũng có hai loại: nội tại và ngoại tại.
Tattha ajjhattikaṃ yāya mahākaruṇāya, yena ca desanāñāṇena idaṃ suttaṃ pavattitaṃ, tadubhayameva.
Therein, the internal is precisely that great compassion and that knowledge of the teaching by which this Sutta was brought forth.
Trong đó, khởi nguyên nội tại là chính lòng đại bi và trí tuệ thuyết pháp mà nhờ đó bài kinh này đã được thuyết giảng.
Sāmaññāvatthāya hi sādhāraṇampi samānaṃ mahākaruṇādivisesāvatthāya asādhāraṇaṃ bhavati, bāhiraṃ pana asādhāraṇasamuṭṭhānaṃ vaṇṇāvaṇṇabhaṇananti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For, though common in its general state, great compassion and so forth become uncommon in their specific states; the external uncommon cause, however, is stated in the commentary as the praise and dispraise of Brahmā-Datta and Suppiya.
Thật vậy, lòng đại bi, v.v., tuy là chung trong trạng thái thông thường, nhưng trong trạng thái đặc biệt của lòng đại bi, v.v., nó trở thành riêng. Còn khởi nguyên ngoại tại riêng, trong chú giải, được nói là sự tán thán và chỉ trích.
Apica nindāpasaṃsāsu sattānaṃ veneyyāghātānandādibhāvamanāpatti.
Moreover, for beings not to develop aversion or delight in dispraise and praise.
Hơn nữa, việc chúng sinh không bị sân hận, không vui, v.v., trong những lời chỉ trích và tán thán.
Tattha ca anādīnavadassanaṃ bāhiramasādhāraṇasamuṭṭhānameva, tathā nindāpasaṃsāsu paṭipajjanakkamassa, pasaṃsāvisayassa ca khuddakādivasena anekavidhassa sīlassa, sabbaññutaññāṇassa ca sassatādidiṭṭhiṭṭhāne, taduttari ca appaṭihatacāratāya, tathāgatassa ca katthacipi bhavādīsu apariyāpannatāya sattānamanavabodhopi bāhiramasādhāraṇasamuṭṭhānaṃ.
And there, the perception of faultlessness is indeed an external uncommon cause, as is the lack of comprehension by beings of the method of practice regarding dispraise and praise, of the various kinds of sīla (moral conduct), such as minor moral conduct, which are objects of praise, of omniscience, of the unhindered movement in the sphere of eternalistic views and beyond, and of the Tathāgata's non-inclusion in any existence, and so forth.
Và trong đó, việc không thấy lỗi lầm là khởi nguyên ngoại tại riêng. Tương tự, việc chúng sinh không thấu hiểu cách hành xử trong chỉ trích và tán thán, sự đa dạng của giới (sīla) theo các loại nhỏ, v.v., đối tượng của tán thán, trí tuệ Toàn Giác (sabbaññutaññāṇa) trong các quan điểm thường kiến, v.v., và hơn thế nữa, sự không bị cản trở trong hành động, và việc Như Lai không bị bao hàm trong bất kỳ sự tồn tại nào, v.v., cũng là khởi nguyên ngoại tại riêng.
Payojanampi sādhāraṇāsādhāraṇato duvidhaṃ.
Purpose is also twofold: common and uncommon.
Mục đích (payojana) cũng có hai loại: chung và riêng.
Tattha sādhāraṇaṃ anupādāparinibbānaṃ vimuttirasattā sabbāyapi bhagavato desanāya, tenevāha ‘‘etadatthā kathā, etadatthā mantanā’’tiādi (pari. 366) asādhāraṇaṃ pana bāhirasamuṭṭhānato vipariyāyena veditabbaṃ.
Therein, the common purpose is final Nibbāna without clinging, due to the essence of liberation, for all of the Blessed One's teachings; for that very reason, it is said, "Such is the discourse, such is the counsel," and so forth. The uncommon, however, should be understood in inverse relation to the external cause.
Trong đó, Niết Bàn không chấp thủ (anupādāparinibbāna) là mục đích chung của tất cả các bài thuyết pháp của Đức Thế Tôn, vì đó là vị giải thoát (vimuttirasa). Chính vì thế, Ngài đã nói: “Bài nói chuyện này vì mục đích đó, sự bàn bạc này vì mục đích đó,” v.v. (pari. 366). Còn mục đích riêng phải được hiểu ngược lại với khởi nguyên ngoại tại.
Nindāpasaṃsāsu hi sattānanveneyyāghātānandādibhāvappattiādikaṃ imissā desanāya phalabhūtaṃ kāraṇabhāvena imaṃ desanaṃ payojeti.
For, the attainment by beings of aversion and delight, and so forth, in dispraise and praise, which is the result of this teaching, serves as the cause for this teaching.
Thật vậy, việc chúng sinh đạt được trạng thái không sân hận, không vui, v.v., trong những lời chỉ trích và tán thán, là kết quả của bài thuyết pháp này, và do đó, nó thúc đẩy bài thuyết pháp này như một nguyên nhân.
Phalañhi taduppādakasattiyā kāraṇaṃ payojeti nāma phale satiyeva tāya sattiyā kāraṇabhāvappattito.
Indeed, the result serves as a cause for the power that produces it, for it is only when the result exists that the power attains the state of a cause.
Thật vậy, kết quả thúc đẩy nguyên nhân bởi năng lực tạo ra kết quả đó, vì nguyên nhân chỉ có thể là nguyên nhân khi có kết quả.
Atha vā yathāvuttaṃ phalaṃ imāya desanāya bhagavantaṃ payojetīti ācariyasāriputtattherena vuttaṃ.
Alternatively, the result as stated leads the Blessed One to this teaching, as stated by Acariya Sāriputta Thera.
Hoặc, như đã nói, kết quả thúc đẩy Đức Thế Tôn trong bài thuyết pháp này – điều này được Trưởng lão Sāriputta nói.
Yañhi desanāya sādhetabbaṃ phalaṃ, taṃ ākaṅkhitabbattā desanāya desakaṃ payojeti nāma.
For the result to be achieved by the teaching is said to lead the teacher to the teaching, because it is desired.
Thật vậy, kết quả cần đạt được của bài thuyết pháp, vì được mong muốn, nên thúc đẩy người thuyết pháp.
Apica kuhanalapanādinānāvidhamicchājīvaviddhaṃsanaṃ, dvāsaṭṭhidiṭṭhijālaviniveṭhanaṃ, diṭṭhisīsena paccayākāravibhāvanaṃ, chaphassāyatanavasena catusaccakammaṭṭhānaniddeso, sabbadiṭṭhigatānaṃ anavasesapariyādānaṃ, attano anupādāparinibbānadīpanañca payojanameva.
Moreover, the destruction of various wrong livelihoods such as deception and flattery, the disentanglement from the net of sixty-two views, the clarification of the aspect of conditionality through the head of views, the exposition of the four noble truths as meditation objects by way of the six sense-bases, the complete elimination of all wrong views, and the demonstration of one's own final Nibbāna without clinging, are all purposes.
Hơn nữa, việc tiêu diệt các loại tà mạng khác nhau như lừa dối (kuhanā), khoe khoang (lapanā), v.v.; việc tháo gỡ mạng lưới 62 tà kiến; việc làm sáng tỏ các yếu tố duyên khởi (paccayākāra) thông qua các tà kiến; việc trình bày đề mục thiền định Tứ Diệu Đế (catusaccakammaṭṭhāna) theo sáu xứ xúc (chaphassāyatana); việc loại bỏ hoàn toàn tất cả các tà kiến; và việc chỉ rõ Niết Bàn không chấp thủ của chính mình cũng là mục đích.
‘‘Gambhīrā’’tiādivacanehi dassitaṃ gambhīradhammavibhāvanaṃ, alabbhaneyyapatiṭṭhatā, kappānamasaṅkhyeyyenāpi dullabhapātubhāvatā, sukhumenapi ñāṇena paccakkhato paṭivijjhitumasakkuṇeyyatā, dhammanvayasaṅkhātena anumānañāṇenāpi duradhigamanīyatā, passaddhasabbadarathatā, santadhammavibhāvanaṃ, sobhanapariyosānatā, atittikarabhāvo, padhānabhāvappatti, yathābhūtañāṇagocaratā, sukhumasabhāvatā, mahāpaññāvibhāvanā ca.
By the statements such as "deep," there is shown the profound exposition of Dhamma, an ungraspable foundation, the rare arising even over countless aeons, the inability to penetrate directly even with subtle knowledge, the difficulty of attainment even by inferential knowledge called the sequence of Dhamma, the calming of all afflictions, the exposition of the tranquil Dhamma, a beautiful conclusion, the state of dissatisfaction, the attainment of pre-eminence, the sphere of knowledge of things as they truly are, a subtle nature, and the exposition of great wisdom.
Thông qua các lời dạy như “sâu xa” (gambhīrā), v.v., đã chỉ ra sự làm sáng tỏ Pháp sâu xa; sự không thể đạt được một chỗ đứng vững chắc; sự hiếm có của sự xuất hiện ngay cả sau vô số kiếp; sự không thể thấu hiểu trực tiếp ngay cả bằng trí tuệ vi tế; sự khó khăn để đạt được ngay cả bằng trí tuệ suy luận được gọi là sự tương hợp của Pháp; sự lắng dịu mọi phiền não; sự làm sáng tỏ Pháp an tịnh; sự kết thúc tốt đẹp; sự không thỏa mãn; sự đạt được trạng thái chủ yếu; đối tượng của trí tuệ như thật; bản chất vi tế; và sự làm sáng tỏ đại trí tuệ.
Diṭṭhidīpakapadehi dassitā samāsato sassataucchedadiṭṭhiyo līnatātidhāvanavibhāvanaṃ, ubhayavinibandhaniddeso, micchābhinivesakittanaṃ, kummaggapaṭipattippakāsanaṃ, vipariyesaggāhañāpanaṃ, parāmāsapariggaho, pubbantāparantānudiṭṭhipatiṭṭhāpanā, bhavavibhavadiṭṭhivibhāgā, taṇhāvijjāpavatti, antavānantavādiṭṭhiniddeso, antadvayāvatāraṇaṃ, āsavoghayogakilesaganthasaṃyojanupādānavisesavibhajanañca –
By the terms that clarify views, there is shown, in brief, the exposition of eternalist and annihilationist views, which are tendencies of clinging and rushing forth; the designation of entanglement in both; the declaration of wrong resolve; the proclamation of adherence to the wrong path; the indication of distorted grasping; the embracing of dogmatic clinging; the establishment of views concerning the past and the future; the divisions of existence-views and non-existence-views; the arising of craving and ignorance; the designation of views about finitude and infinity; the avoidance of the two extremes; and the distinctions of āsavas, oghas, yogas, kilesas, ganthas, saṃyojanas, and upādānas.
Thông qua các từ ngữ làm sáng tỏ tà kiến, đã chỉ ra tóm tắt các tà kiến thường kiến và đoạn kiến; sự làm sáng tỏ sự bám chấp và sự vượt quá giới hạn; sự trình bày sự ràng buộc kép; sự đề cập đến sự chấp thủ sai lầm; sự làm rõ con đường sai lầm; sự làm cho nhận biết sự chấp thủ sai lầm; sự nắm giữ bằng sự chấp thủ; sự thiết lập các tà kiến về quá khứ và tương lai; sự phân biệt các tà kiến về hữu và vô hữu; sự vận hành của tham ái và vô minh; sự trình bày các tà kiến về hữu hạn và vô hạn; sự loại bỏ hai cực đoan; và sự phân biệt các loại đặc biệt của lậu hoặc (āsava), bộc lưu (ogha), kiết sử (yoga), phiền não (kilesa), kiết phược (gantha), tùy miên (saṃyojana), và thủ (upādāna).
Tattha samudayena assādo, dukkhena ādīnavo, magganirodhehi nissaraṇanti evaṃ catusaccavasena, yāni pāḷiyaṃ sarūpeneva āgatāni assādādīnavanissaraṇāni, tesañca vasena idha assādādayo veditabbā.
Therein, gratification is shown by origin, danger by suffering, and escape by the path and cessation. Thus, in terms of the Four Noble Truths, the gratification, danger, and escape which appear in their own form in the Pāḷi, and by way of these, the gratification and so forth here should be understood.
Trong đó, bởi Tập đế là vị ngọt, bởi Khổ đế là sự nguy hại, bởi Đạo đế và Diệt đế là sự thoát ly. Như vậy, theo bốn chân đế, và cũng theo vị ngọt, sự nguy hại, sự thoát ly đã được đề cập trong bản kinh Pāli bằng chính bản chất của chúng, vị ngọt v.v... ở đây cần được hiểu theo cách đó.
Veneyyānaṃ tādibhāvāpattiādi phalaṃ. Yañhi desanāya sādhetabbaṃ heṭṭhā vuttaṃ payojanaṃ.
The fruit (phala) is the attainment of such a state by those who are to be disciplined, and so on. Indeed, the purpose mentioned below, which is to be accomplished by the teaching, is itself the fruit.
Sự đạt đến trạng thái như như v.v... của chúng sanh cần được giáo hóa là quả. Đó chính là mục đích cần được thành tựu bởi lời dạy đã được nói đến ở trên.
Tadeva phalanti vuttovāyamattho.
This meaning is stated.
Chính điều đó được gọi là quả.
Tadatthañhi idaṃ suttaṃ bhagavatā desitaṃ.
For that purpose, this Sutta was taught by the Blessed One.
Vì mục đích đó, bài kinh này đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng.
Āghātādīnamakaraṇīyatā, āghātādiphalassa ca anaññasantānabhāvitā nindāpasaṃsāsu yathāsabhāvaṃ paṭijānananibbeṭhanānīti evaṃ taṃtaṃpayojanādhigamahetu upāyo. Āghātādīnaṃ karaṇapaṭisedhanādiapadesena atthakāmehi tato cittaṃ sādhukaṃ rakkhitabbanti ayaṃ āṇārahassa dhammarājassa āṇattīti.
The means (upāya) is the reason for attaining those respective purposes, such as the undesirability of anger and so on, the fact that the fruit of anger and so on does not occur in another's continuum, and the acknowledgement and resolution of praise and blame according to their true nature. The command (āṇatti) of the Dhamma-king, who is worthy of command, is that those who desire their own welfare should carefully guard their minds from anger and so on, by means of prohibiting their occurrence and so on.
Sự không nên làm của sân hận v.v..., và quả của sân hận v.v... không phải là điều được phát sinh trong tâm của người khác, sự thừa nhận và giải thích đúng như bản chất trong lời chê bai và khen ngợi, như vậy, nhân để đạt được các mục đích đó là phương tiện. Bởi sự chỉ dẫn về việc ngăn cấm làm các điều sân hận v.v..., những người mong cầu lợi ích nên bảo vệ tâm mình khỏi những điều đó một cách cẩn thận, đây là mệnh lệnh của Pháp Vương, bậc xứng đáng ra lệnh.
Ayaṃ assādādīnavanissaraṇaphalūpāyāṇattivasena chabbidhadhammasandassanalakkhaṇo desanāhāro nāma.
This is called the "Teaching Mode (desanāhāra)," characterized by the exposition of six kinds of Dhamma: gratification, danger, escape, fruit, means, and command.
Đây được gọi là desanāhāra (phương pháp thuyết giảng), có đặc tính trình bày sáu loại pháp theo vị ngọt, sự nguy hại, sự thoát ly, quả, phương tiện, và mệnh lệnh.
Vuttañca –
And it is said:
Và đã được nói rằng –
Kappanābhāvepi vohāravasena, anuvādavasena ca ‘‘mama’’nti vuttaṃ.
Even in the absence of conceptualization, "mine" is stated by way of conventional usage and by way of self-reference.
Mặc dù không có sự tưởng tượng, từ ‘‘của ta’’ được nói theo cách dùng thông thường và theo cách tự xưng.
Niyamābhāvato vikappanatthaṃ vāggahaṇaṃ.
The word "vā" (or) is for the purpose of विकल्प (vikappa - alternative/option), due to the absence of fixed rules.
Vì không có sự xác định, từ ‘‘hoặc’’ được dùng để chỉ sự lựa chọn.
Taṃguṇasamaṅgitāya, abhimukhīkaraṇāya ca ‘‘bhikkhave’’ti āmantanaṃ.
The address "bhikkhave" (monks) is for being endowed with those qualities and for bringing them face to face.
Vì sự đầy đủ các đức tính ấy và để hướng sự chú ý, nên có lời gọi ‘‘này các Tỳ-khưu’’.
Aññabhāvato, paṭiviruddhabhāvato ca ‘‘pare’’ti vuttaṃ, vaṇṇapaṭipakkhato, avaṇṇanīyato ca ‘‘avaṇṇa’’nti, byattivasena, vitthāravasena ca ‘‘bhāseyyu’’nti, dhāraṇasabhāvato, adhammapaṭipakkhato ca ‘‘dhammassā’’ti, diṭṭhisīlehi saṃhatabhāvato, kilesānaṃ saṅghātakaraṇato ca ‘‘saṅghassā’’ti, vuttapaṭiniddesato, vacanupanyāsato ca ‘‘tatrā’’ti, sammukhībhāvato, puthubhāvato ca ‘‘tumhehī’’ti, cittassa hananato, ārammaṇābhighātato ca ‘‘āghāto’’ti, ārammaṇe saṅkocavuttiyā anabhimukhatāya, atuṭṭhākāratāya ca ‘‘appaccayo’’ti, ārammaṇacintanato, nissayato ca ‘‘cetaso’’ti, atthassa asādhanato, anu anu anatthasādhanato ca ‘‘anabhiraddhī’’ti, kāraṇānarahattā, satthusāsane
Because of being different and being opposed, it is said "others" (pare). Because of being the opposite of praise and being dispraiseworthy, it is said "disparagement" (avaṇṇa). Because of being clear and being extensive, it is said "they might speak" (bhāseyyuṃ). Because of its nature to uphold and being the opposite of unrighteousness, it is said "of the Dhamma" (dhammassa). Because of being united by views and morality, and causing the destruction of defilements, it is said "of the Saṅgha" (saṅghassa). Because of referring back to what was said and presenting the statement, it is said "therein" (tatrā). Because of being present and being numerous, it is said "by you" (tumhehi). Because of harming the mind and striking the object, it is said "ill will" (āghāto). Because of the mind's constricted activity towards the object, its lack of directness, and its discontented state, it is said "discontent" (appaccayo). Because of thinking about the object and being the support, it is said "of the mind" (cetaso). Because of not accomplishing what is beneficial, and repeatedly accomplishing what is unbeneficial, it is said "displeasure" (anabhiraddhī). Because it is inappropriate to do so, and in the Teacher's Dispensation,
Vì là người khác và là đối nghịch, nên được nói là ‘‘người khác’’; vì đối nghịch với sự tán dương và không đáng tán dương, nên được nói là ‘‘chê bai’’; vì sự rõ ràng và sự chi tiết, nên được nói là ‘‘họ có thể nói’’; vì bản chất duy trì và đối nghịch với phi pháp, nên được nói là ‘‘của Pháp’’; vì được kết hợp bởi tà kiến và giới cấm, và vì tiêu diệt các phiền não, nên được nói là ‘‘của Tăng’’; vì sự chỉ lại điều đã nói và sự trình bày lời nói, nên được nói là ‘‘trong trường hợp đó’’; vì sự đối diện và sự đông đảo, nên được nói là ‘‘các con’’; vì sự hủy hoại tâm và sự va chạm với đối tượng, nên được nói là ‘‘sân hận’’; vì sự co rút đối với đối tượng, sự không hướng đến, và trạng thái không hài lòng, nên được nói là ‘‘bất mãn’’; vì sự suy tư về đối tượng và là nơi nương tựa, nên được nói là ‘‘của tâm’’; vì không thành tựu lợi ích và liên tục thành tựu điều bất lợi, nên được nói là ‘‘không hoan hỷ’’; vì không phải là lý do thích hợp và vì những người an trú trong giáo pháp của Bậc Đạo Sư
Mamanti sāminiddiṭṭhaṃ sabbanāmapadaṃ.
The pronoun "mamaṃ" (my) indicates possession.
Từ ‘‘của ta’’ là một đại danh từ chỉ sở hữu cách.
Vāti vikappananiddiṭṭhaṃ nipātapadaṃ.
The particle "vā" indicates an alternative.
Từ ‘‘hoặc’’ là một tiểu từ chỉ sự lựa chọn.
Bhikkhaveti ālapananiddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ.
The noun "bhikkhave" indicates address.
Từ ‘‘này các Tỳ-khưu’’ là một danh từ chỉ sự kêu gọi.
Pareti kattuniddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ.
The noun "pare" indicates the agent.
Từ ‘‘người khác’’ là một danh từ chỉ chủ cách.
Avaṇṇanti kammaniddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ.
The noun "avaṇṇaṃ" indicates the object.
Từ ‘‘chê bai’’ là một danh từ chỉ đối cách.
Bhāseyyunti kiriyāniddiṭṭhaṃ ākhyātapadaṃ.
The verb "bhāseyyuṃ" indicates action.
Từ ‘‘họ có thể nói’’ là một động từ chỉ hành động.
Dhammassa, saṅghassāti ca sāminiddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ.
The nouns "dhammassa" (of the Dhamma) and "saṅghassa" (of the Saṅgha) indicate possession.
Các từ ‘‘của Pháp’’, và ‘‘của Tăng’’ là các danh từ chỉ sở hữu cách.
Tatrāti ādhāraniddiṭṭhaṃ sabbanāmapadaṃ.
The pronoun "tatrā" (therein) indicates location.
"Tatra" là một đại danh từ chỉ định trạng thái sở y.
Tumhehīti kattuniddiṭṭhaṃ sabbanāmapadaṃ.
The pronoun "tumhehi" (by you) indicates the agent.
"Tumhehi" là một đại danh từ chỉ định chủ cách.
Na-iti paṭisedhaniddiṭṭhaṃ nipātapadaṃ.
The particle "na" indicates negation.
Từ "Na" là một giới từ chỉ định sự phủ định.
Āghāto, appaccayo, anabhiraddhīti ca kammaniddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ.
The nouns "āghāto" (ill will), "appaccayo" (discontent), and "anabhiraddhī" (displeasure) indicate the object.
"Āghāto", "appaccayo", và "anabhiraddhī" là các danh từ chỉ định đối cách.
Cetasoti sāminiddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ.
The noun "cetaso" (of the mind) indicates possession.
"Cetasoti" là một danh từ chỉ định sở hữu cách.
Karaṇīyāti kiriyāniddiṭṭhaṃ nāmapadanti.
The noun "karaṇīyā" (should be done) indicates action.
"Karaṇīyā" là một danh từ chỉ định hành động.
Evaṃ tassa tassa padassa visesatānidassanena, byañjanaso ca vicayanaṃ padavicayo. Ativitthārabhayena pana sakkāyeva aṭṭhakathaṃ, tassā ca līnatthavibhāvanaṃ anugantvā ayamattho viññunā vibhāvetunti na vitthārayimha.
Thus, the analysis of each word by demonstrating its specific characteristic, and also by its grammatical form (byañjanaso), is word analysis (padavicayo). However, due to the fear of excessive elaboration, we have not expounded upon it, as this meaning can be understood by the wise by following the Aṭṭhakathā and its explanation of hidden meanings.
Như vậy, việc phân tích từng từ theo cách chỉ ra đặc tính riêng biệt của chúng, và theo ngữ pháp, được gọi là Padavicayo (Phân tích từ ngữ). Tuy nhiên, vì sợ quá dài, chúng tôi không giải thích chi tiết, bởi vì người trí có thể tự mình hiểu được ý nghĩa này bằng cách tham khảo các bộ Chú Giải (Aṭṭhakathā) và các bộ Phụ Chú (Līnatthavibhāvana) của chúng.
‘‘Mamaṃ vā bhikkhave pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ…pe… na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā’’ti imāya paṭhamadesanāya ‘‘mamaṃ vā…pe… tumhaṃyevassa tena antarāyo’’ti ayaṃ dutiyadesanā saṃsandati.
The first teaching, "Mamaṃ vā bhikkhave pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ…pe… na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā" (Monks, if others should speak disparagingly of me…pe… no displeasure of mind should be entertained), corresponds to the second teaching, "Mamaṃ vā…pe… tumhaṃyevassa tena antarāyo" (If others should speak disparagingly of me…pe… that would be an obstacle for you yourselves).
Lời dạy thứ nhất: "Này các Tỳ-khưu, nếu người khác phỉ báng Ta… (v.v.)… không nên có sự bất mãn trong tâm," tương ứng với lời dạy thứ hai: "Này các Tỳ-khưu, nếu người khác phỉ báng Ta… (v.v.)… chính điều đó sẽ gây nguy hại cho các ông."
Paṭhamāya manopadosaṃ nivāretvā dutiyāya tatthādīnavassa dassitattā.
Because the first teaching restrains mental defilement, and the second teaching shows the danger therein.
Vì lời dạy thứ nhất ngăn chặn sự ô nhiễm của tâm, và lời dạy thứ hai chỉ ra sự nguy hại của nó.
Tathā imāya dutiyadesanāya ‘‘mamaṃ vā…pe… api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyāthā’’ti ayaṃ tatiyadesanā saṃsandati.
Similarly, this second teaching, "Mamaṃ vā…pe… tumhaṃyevassa tena antarāyo," corresponds to the third teaching, "Mamaṃ vā…pe… api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyāthā" (Monks, if others should speak disparagingly of me…pe… would you then understand the well-spoken or ill-spoken words of others?).
Tương tự, lời dạy thứ hai này: "Này các Tỳ-khưu, nếu người khác phỉ báng Ta… (v.v.)… chính điều đó sẽ gây nguy hại cho các ông," tương ứng với lời dạy thứ ba: "Này các Tỳ-khưu, nếu các ông tức giận hay bất mãn trong trường hợp đó, liệu các ông có thể phân biệt được lời nói hay và lời nói dở của người khác không?"
Dutiyāya tatthādīnavaṃ dassetvā tatiyāya vacanatthasallakkhaṇamattepi asamatthabhāvassa dassitattā.
Because the second teaching showed the danger therein, and the third teaching showed the inability even to discern the meaning of words.
Vì lời dạy thứ hai chỉ ra sự nguy hại của điều đó, và lời dạy thứ ba chỉ ra sự bất lực ngay cả trong việc nhận biết ý nghĩa của lời nói.
Tathā imāya tatiyadesanāya ‘‘mamaṃ vā…pe… na ca panetaṃ amhesu saṃvijjatī’’ti ayaṃ catutthadesanā saṃsandati.
Similarly, this third teaching, "Mamaṃ vā…pe… api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyāthā," corresponds to the fourth teaching, "Mamaṃ vā…pe… na ca panetaṃ amhesu saṃvijjatī" (Monks, if others should speak disparagingly of me…pe… and indeed, this is not found among us).
Tương tự, lời dạy thứ ba này: "Này các Tỳ-khưu, nếu các ông tức giận hay bất mãn trong trường hợp đó, liệu các ông có thể phân biệt được lời nói hay và lời nói dở của người khác không?" tương ứng với lời dạy thứ tư: "Này các Tỳ-khưu, nếu người khác phỉ báng Ta… (v.v.)… và điều đó không tồn tại trong chúng ta."
Tatiyāya manopadosaṃ sabbathā nivāretvā catutthāya avaṇṇaṭṭhāne paṭipajjitabbākārassa dassitattāti iminā nayena pubbena aparaṃ saṃsanditvā vicayanaṃ pubbāparavicayo. Assādavicayādayo vuttanayāva.
Because the third teaching completely restrains mental defilement, and the fourth teaching shows the proper conduct in a situation of disparagement. In this way, the analysis of connecting a later statement with an earlier one is analysis of preceding and succeeding (pubbāparavicayo). The analyses of gratification (assādavicaya) and so on are as explained.
Vì lời dạy thứ ba đã hoàn toàn ngăn chặn sự ô nhiễm của tâm, và lời dạy thứ tư chỉ ra cách hành xử trong trường hợp bị phỉ báng. Theo cách này, việc phân tích sự tương ứng giữa các lời dạy trước và sau được gọi là Pubbāparavicayo (Phân tích trước sau). Các phương pháp như Assādavicaya (Phân tích sự thỏa mãn) v.v. cũng tương tự như đã nói.
Tesaṃ lakkhaṇasandassanamattameva hettha viseso.
The only distinction here is the mere demonstration of their characteristics.
Điểm đặc biệt ở đây chỉ là sự chỉ ra đặc tính của chúng.
‘‘Api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyāthā’’ti imāya pucchāya ‘‘no hetaṃ bhante’’ti ayaṃ vissajjanā sameti.
The answer "No hetaṃ bhante" (No, venerable sir) corresponds to the question "Api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyāthā" (Would you then understand the well-spoken or ill-spoken words of others?).
Câu hỏi "Liệu các ông có thể phân biệt được lời nói hay và lời nói dở của người khác không?" phù hợp với câu trả lời "Không phải vậy, bạch Thế Tôn."
Kupito hi neva buddhapaccekabuddhaariyasāvakānaṃ na mātāpitūnaṃ na paccatthikānaṃ subhāsitadubbhāsitassa atthaṃ ājānāti.
Indeed, an angry person does not understand the meaning of well-spoken or ill-spoken words of Buddhas, Paccekabuddhas, noble disciples, or of parents, or of enemies.
Quả thật, một người tức giận không thể hiểu được ý nghĩa của lời nói hay hay dở của các vị Phật, Độc Giác Phật, Thánh Đệ Tử, cũng như của cha mẹ hay kẻ thù.
‘‘Katamañca taṃ bhikkhave, appamattakaṃ…pe… tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyyā’’ti imāya pucchāya ‘‘pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato’’tiādikā ayaṃ vissajjanā sameti.
This answer, beginning with “‘Having abandoned the destruction of life, one abstains from the destruction of life’,” corresponds to the question, “‘What, bhikkhus, is that trifling…pe… that one would speak, speaking in praise of the Tathāgata?’”
Câu hỏi "Này các Tỳ-khưu, điều gì là nhỏ nhặt… (v.v.)… khi nói lời tán thán Như Lai?" phù hợp với câu trả lời "Từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh," v.v.
Bhagavā hi anuttarena pāṇātipātaviramaṇādiguṇena samannāgato, tañca kho samādhiṃ, paññañca upanidhāya appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattakaṃ.
Indeed, the Blessed One is endowed with the unsurpassed quality of abstaining from the destruction of life and other such virtues; and that virtue, when supported by concentration and wisdom, is merely a small, inferior, and trifling morality.
Quả thật, Thế Tôn được trang bị những phẩm chất vô thượng như tránh xa sát sinh, v.v., nhưng những phẩm chất đó, khi so với định và tuệ, chỉ là nhỏ nhặt, tầm thường, chỉ là giới hạnh.
‘‘Katame ca te bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā’’tiādikāya pucchāya ‘‘santi bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā’’tiādikā vissajjanā sameti.
The answer, beginning with “‘There are, bhikkhus, some recluses and brahmins who are eternalists regarding the past’,” corresponds to the question, “‘What, bhikkhus, are those profound, hard-to-see dhammas?’”
Câu hỏi "Này các Tỳ-khưu, những pháp nào thâm sâu, khó thấy," v.v., phù hợp với câu trả lời "Này các Tỳ-khưu, có một số Sa-môn, Bà-la-môn là những người chấp thủ quá khứ," v.v.
Sabbaññutaññāṇaguṇā hi aññatra tathāgatā aññesaṃ ñāṇena alabbhaneyyapatiṭṭhattā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyāti iminā nayena vissajjanāya pucchānurūpatāvicayanameva idha saṅgahagāthāya abhāvato anugītivicayoti.
Indeed, the qualities of omniscience, being unattainable by the knowledge of others apart from the Tathāgata, are profound, hard to see, hard to comprehend, peaceful, sublime, beyond the scope of reasoning, subtle, and to be known only by the wise. In this manner, the analysis of the answer's suitability to the question is called Anugītivicaya, due to the absence of a summary verse here.
Quả thật, những phẩm chất của Trí Toàn Tri là thâm sâu, khó thấy, khó thấu hiểu, tịch tịnh, vi diệu, vượt ngoài suy luận, tinh tế, chỉ những người trí mới có thể cảm nhận được, vì chúng không thể đạt được bằng trí tuệ của bất kỳ ai khác ngoài Như Lai. Theo cách này, việc phân tích sự phù hợp của câu trả lời với câu hỏi, do không có bài kệ tóm tắt ở đây, được gọi là Anugītivicayo (Phân tích sự hòa hợp).
Ayaṃ padapañhādiekādasadhammavicayanalakkhaṇo vicayahāro nāma.
This Vicayahāra is characterized by the analysis of eleven dhammas, such as word-problems.
Đây là Vicayahāro (Phương pháp phân tích) có đặc tính phân tích mười một pháp như Padapañhā (Phân tích từ ngữ và câu hỏi), v.v.
Vuttañca ‘‘yaṃ pucchitañca vissajjitañcā’’tiādi (netti. 4.2).
And it has been said: “What is asked and answered,” and so on.
Và đã được nói: "Điều gì đã được hỏi và được trả lời," v.v.
Sabbena sabbaṃ āghātādīnamakaraṇaṃ tādibhāvāya saṃvattatīti yujjati iṭṭhāniṭṭhesu samappavattisabbhāvato.
In every way, the non-doing of hatred, etc., leads to the state of being steadfast (tādibhāva); this is appropriate because of the nature of being equally disposed towards desirable and undesirable things.
Việc hoàn toàn không gây ra sự oán hận, v.v., đưa đến trạng thái Tādī (bất động), điều này là hợp lý vì có sự bình đẳng trong các đối tượng khả ái và bất khả ái.
Yasmiṃ santāne āghātādayo uppannā, tannimittakā antarāyā tasseva sampattivibandhāya saṃvattantīti yujjati kammānaṃ santānantaresu asaṅkamanato.
Hindrances arising from hatred, etc., that have arisen in one's own continuum, conduce to the obstruction of one's own achievements; this is appropriate because kamma does not transfer between continua.
Những chướng ngại phát sinh do oán hận, v.v., trong một dòng tâm thức nào đó, sẽ dẫn đến sự cản trở thành tựu của chính dòng tâm thức đó, điều này là hợp lý vì nghiệp không chuyển sang các dòng tâm thức khác.
Cittamabhibhavitvā uppannā āghātādayo subhāsitadubbhāsitasallakkhaṇepi asamatthatāya saṃvattantīti yujjati kodhalobhānaṃ andhatamasabhāvato.
Hatred, etc., having arisen and overcome the mind, lead to an inability even to discern well-spoken from ill-spoken words; this is appropriate because anger and greed are by nature profound darkness.
Sự oán hận, v.v., phát sinh khi tâm bị lấn át, dẫn đến sự bất lực ngay cả trong việc phân biệt lời nói hay hay dở, điều này là hợp lý vì sân hận và tham ái có bản chất là bóng tối vô minh.
Pāṇātipātādidussīlyato veramaṇī sabbasattānaṃ pāmojjapāsaṃsāya saṃvattatīti yujjati sīlasampattiyā mahato kittisaddassa abbhuggatattā.
Abstinence from misconduct such as taking life leads to the joy and commendation of all beings; this is appropriate because of the great renown that arises from the accomplishment of sīla.
Việc tránh xa ác hạnh như sát sinh, v.v., dẫn đến sự hoan hỷ và tán thán của tất cả chúng sinh, điều này là hợp lý vì sự thành tựu giới hạnh làm phát sinh tiếng tăm lớn lao.
Gambhīratādivisesayuttena guṇena tathāgatassa vaṇṇanā ekadesabhūtāpi sakalasabbaññuguṇaggahaṇāya saṃvattatīti yujjati anaññasādhāraṇattā.
Even a partial description of the Tathāgata through virtues endowed with profundity and other distinctions, leads to the comprehension of all the qualities of omniscience; this is appropriate because of their uncommon nature.
Sự tán thán Như Lai bằng những phẩm chất đặc biệt như thâm sâu, v.v., dù chỉ là một phần, cũng dẫn đến việc nắm bắt toàn bộ phẩm chất toàn tri, điều này là hợp lý vì những phẩm chất đó là độc nhất vô nhị.
Tajjāayonisomanasikāraparikkhatāni adhigamatakkanāni sassatavādādiabhinivesāya saṃvattantīti yujjati kappanajālassa asamugghāṭitattā.
Erroneous reasonings and speculations, surrounded by inappropriate attention arising from them, lead to adherence to eternalism, etc.; this is appropriate because the net of conceptual fabrications has not been uprooted.
Những suy luận về sự chứng đắc, được bao quanh bởi sự tác ý không như lý, dẫn đến sự chấp thủ vào các thuyết thường kiến, v.v., điều này là hợp lý vì lưới chấp thủ vẫn chưa được nhổ tận gốc.
Vedanādīnaṃ anavabodhena vedanāpaccayā taṇhā vaḍḍhatīti yujjati assādānupassanāsabbhāvato, sati ca vedayitabhāve (vedayitarāge (dī. ni. ṭī. 1.149) tattha attattaniyagāho, sassatādigāho ca viparipphandatīti yujjati kāraṇassa sannihitattā.
Due to not comprehending feelings, craving grows dependent on feelings; this is appropriate because of the repeated contemplation of gratification, and because when there is the state of feeling, there arises attachment to self and what belongs to self, and the clinging to eternalism, etc., wavers accordingly, this is appropriate because the cause is present.
Do không thấu hiểu các cảm thọ, v.v., tham ái phát sinh do duyên cảm thọ tăng trưởng, điều này là hợp lý vì có sự quán chiếu về sự thỏa mãn; và khi có trạng thái cảm thọ, sự chấp thủ về ngã và sở hữu của ngã, cùng với sự chấp thủ thường kiến, v.v., sẽ dao động trong đó, điều này là hợp lý vì nguyên nhân đã hiện hữu.
Taṇhāpaccayā hi upādānaṃ sambhavati.
Indeed, clinging arises dependent on craving.
Quả thật, do duyên tham ái mà thủ (upādāna) phát sinh.
Sassatādivāde paññapentānaṃ, tadanucchavikañca vedanaṃ vedayantānaṃ phasso hetūti yujjati visayindriyaviññāṇasaṅgatiyā vinā tadabhāvato.
For those who proclaim eternalism, etc., and experience feelings corresponding to them, contact is the cause; this is appropriate because without the conjunction of sense-objects, sense-faculties, and consciousness, contact does not exist.
Xúc là nguyên nhân cho những người tuyên bố các thuyết thường kiến, v.v., và những người cảm nhận cảm thọ tương ứng với chúng, điều này là hợp lý vì không có xúc nếu không có sự kết hợp của đối tượng, căn và thức.
Chaphassāyatananimittaṃ vaṭṭassa anupacchedoti yujjati tattha avijjātaṇhānaṃ appahīnattā.
The six sense-bases for contact are the cause of the non-interruption of the cycle (of existence); this is appropriate because ignorance and craving are not abandoned in it.
Sáu xứ xúc là nguyên nhân của sự luân hồi không gián đoạn, điều này là hợp lý vì vô minh và tham ái chưa được đoạn trừ ở đó.
Channaṃ phassāyatanānaṃ samudayatthaṅgamādipajānanā sabbadiṭṭhigatikasaññaṃ aticca tiṭṭhatīti yujjati catusaccapaṭivedhabhāvato.
The discerning of the origin, cessation, etc., of the six sense-bases for contact, transcends all views; this is appropriate because of the penetration of the Four Noble Truths.
Việc thấu hiểu sự sinh diệt, v.v., của sáu xứ xúc vượt lên mọi chấp thủ của các tà kiến, điều này là hợp lý vì có sự giác ngộ Tứ Diệu Đế.
Imāhiyeva dvāsaṭṭhiyā sabbadiṭṭhigatānaṃ antojālīkatabhāvoti yujjati akiriyavādādīnaṃ, issaravādādīnañca tadantogadhattā, tathā ceva heṭṭhā saṃvaṇṇitaṃ.
Through these sixty-two views alone, all views are caught in the net; this is appropriate because doctrines like inactionism (akiriyavāda) and theism (issaravāda) are included within them, and it has been explained below in that very way.
Chính bởi sáu mươi hai tà kiến này mà tất cả các tà kiến khác đều bị bao hàm trong lưới giáo pháp, điều này là hợp lý vì các thuyết vô hành (akiriyavāda), v.v., và các thuyết về đấng tạo hóa (issaravāda), v.v., đều nằm trong đó, và điều này cũng đã được giải thích ở phần dưới.
Ucchinnabhavanettiko tathāgatassa kāyoti yujjati bhagavato abhinīhārasampattiyā catūsu satipaṭṭhānesu ṭhatvā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ yathābhūtaṃ bhāvitattā.
The Tathāgata's body has cut off the leading string to existence (bhavanetti); this is appropriate because the Blessed One, having attained the perfection of resolution, stood in the four foundations of mindfulness and truly developed the seven factors of awakening.
Thân của Như Lai đã đoạn trừ sợi dây tái sinh, điều này là hợp lý vì Thế Tôn, nhờ sự thành tựu lời nguyện cao cả, đã an trú trong Tứ Niệm Xứ và tu tập Bảy Giác Chi một cách như thật.
Kāyassa bhedā parinibbutaṃ na dakkhantīti yujjati anupādisesanibbānappattiyaṃ rūpādīsu kassacipi anavasesatoti iminā nayena atthato ca sutte byañjanatthānaṃ yuttitāvibhāvanalakkhaṇo yuttihāro nāma yathāha ‘‘sabbesaṃ hārānaṃ, yā bhūmī’’tiādi (netti. 4.3).
After the breaking up of the body, they will not see the Perfectly Enlightened One; this is appropriate because nothing remains of form, etc., when there is the attainment of Nibbāna without remainder (anupādisesa-nibbāna). This, by this method, reveals the appropriateness of the meanings of the words in the Sutta, and is called the Reasoning Method (Yutti Hāra), as it says: "Of all methods, that which is the basis..."
“Sau khi thân hoại, chư thiên và loài người sẽ không thấy đấng đã nhập Niết-bàn” – điều này là hợp lý, bởi vì khi đạt đến Niết-bàn vô dư y, không còn bất kỳ sắc pháp hay các pháp khác nào còn sót lại. Theo cách này, Yuttihāra (Phương tiện hợp lý) được đặc trưng bởi việc làm rõ sự hợp lý của ý nghĩa và các nghĩa biểu đạt trong kinh điển, như đã nói: “Nền tảng của tất cả các phương tiện…” (Netti. 4.3).
Vaṇṇārahāvaṇṇadubbaṇṇatānādeyyavacanatādi vipattīnaṃ padaṭṭhānaṃ.
Censuring those worthy of praise, praising improperly, and having unreliable speech, etc., are the proximate causes of misfortunes.
Sự phỉ báng người đáng được khen ngợi, sự khen ngợi không đúng, lời nói không đáng tin cậy, v.v., là căn bản của các sự suy đồi.
Vaṇṇārahavaṇṇasubbaṇṇatāsaddheyyavacanatādi sampattīnaṃ padaṭṭhānaṃ.
Praising those worthy of praise, praising properly, and having trustworthy speech, etc., are the proximate causes of accomplishments.
Sự khen ngợi người đáng được khen ngợi, sự khen ngợi đúng đắn, lời nói đáng tin cậy, v.v., là căn bản của các sự thành tựu.
Tathā āghātādayo nirayādidukkhassa padaṭṭhānaṃ.
Similarly, hatred, etc., are the proximate causes of suffering in the hells, etc.
Tương tự, sự thù hận (āghāta) và các phiền não khác là căn bản của khổ đau địa ngục và các cảnh khổ khác.
Āghātādīnamakaraṇaṃ saggasampattiyādisabbasampattīnaṃ padaṭṭhānaṃ.
The non-doing of hatred, etc., is the proximate cause of all attainments such as heavenly bliss, etc.
Không thực hiện sự thù hận và các phiền não khác là căn bản của sự thành tựu cõi trời và tất cả các thành tựu khác.
Pāṇātipātādipaṭivirati ariyassa sīlakkhandhassa padaṭṭhānaṃ, ariyo sīlakkhandho ariyassa samādhikkhandhassa padaṭṭhānaṃ.
Abstinence from taking life, etc., is the proximate cause of the Noble Aggregate of Morality (ariya sīlakkhandha); the Noble Aggregate of Morality is the proximate cause of the Noble Aggregate of Concentration (ariya samādhikkhandha).
Sự từ bỏ sát sinh và các ác nghiệp khác là căn bản của giới uẩn cao quý; giới uẩn cao quý là căn bản của định uẩn cao quý.
Ariyo samādhikkhandho ariyassa paññākkhandhassa padaṭṭhānaṃ.
The Noble Aggregate of Concentration is the proximate cause of the Noble Aggregate of Wisdom (ariya paññākkhandha).
Định uẩn cao quý là căn bản của tuệ uẩn cao quý.
Gambhīratādivisesayuttaṃ bhagavato paṭivedhappakārañāṇaṃ desanāñāṇassa padaṭṭhānaṃ.
The Blessed One's knowledge of the modes of penetration, endowed with profundity and other distinctions, is the proximate cause of the knowledge of teaching.
Trí tuệ thâm sâu của Đức Thế Tôn, có đặc tính thâm sâu và các đặc tính khác, là căn bản của trí tuệ thuyết pháp.
Desanāñāṇaṃ veneyyānaṃ sakalavaṭṭadukkhanissaraṇassa padaṭṭhānaṃ.
The knowledge of teaching is the proximate cause of the release of those to be trained from all the suffering of saṃsāra.
Trí tuệ thuyết pháp là căn bản cho sự giải thoát khỏi mọi khổ đau luân hồi của những người có khả năng được giáo hóa.
Sabbāyapi diṭṭhiyā diṭṭhupādānabhāvato sā yathārahaṃ navavidhassapi bhavassa padaṭṭhānaṃ.
Since all sixty-two views are objects of the clinging to views, that view, in its own way, is the proximate cause of all nine kinds of existence.
Vì tất cả các tà kiến đều là chấp thủ tà kiến, nên chúng là căn bản của chín loại hữu một cách phù hợp.
Bhavo jātiyā.
Existence is the proximate cause of birth.
Hữu là căn bản của sinh.
Jāti jarāmaraṇassa, sokādīnañca padaṭṭhānaṃ.
Birth is the proximate cause of old age and death, and of sorrow, etc.
Sinh là căn bản của già, chết và sầu khổ, v.v.
Vedanānaṃ yathābhūtaṃ samudayatthaṅgamādipaṭivedhanā catunnaṃ ariyasaccānaṃ anubodhapaṭivedho hoti.
The true penetration of the origin, cessation, etc., of feelings is the full comprehension and penetration of the Four Noble Truths.
Sự thấu hiểu đúng đắn về sự sinh khởi và hoại diệt của các thọ là sự thấu hiểu và chứng ngộ Tứ Diệu Đế.
Tattha anubodho paṭivedhassa padaṭṭhānaṃ.
Among them, comprehension is the proximate cause of penetration.
Trong đó, sự thấu hiểu là căn bản của sự chứng ngộ.
Paṭivedho catubbidhassa sāmaññaphalassa padaṭṭhānaṃ.
Penetration is the proximate cause of the four kinds of fruits of recluseship.
Sự chứng ngộ là căn bản của bốn loại quả Sa-môn.
‘‘Ajānataṃ apassata’’nti avijjāgahaṇaṃ.
The phrase "not knowing, not seeing" refers to the grasping of ignorance.
“Không biết, không thấy” là sự chấp thủ vô minh.
Tattha avijjā saṅkhārānaṃ padaṭṭhānaṃ, saṅkhārā viññāṇassa.
Among them, ignorance is the proximate cause of formations, and formations of consciousness.
Trong đó, vô minh là căn bản của các hành, các hành là căn bản của thức.
Yāva vedanā taṇhāya padaṭṭhānanti netvā tesaṃ ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’tiādinā pāḷiyamāgatanayena sambajjhitabbaṃ.
It should be connected in the way stated in the Pāli, "craving dependent on feelings," by extending it up to the point where feeling is the proximate cause of craving.
Cho đến khi thọ là căn bản của ái, cần phải liên kết theo cách đã được nêu trong Pāḷi, chẳng hạn như “do duyên thọ mà có ái”.
‘‘Taṇhāgatānaṃ paritassitavipphandita’’nti ettha taṇhā upādānassa padaṭṭhānaṃ.
In the phrase "the agitated trembling of those imbued with craving," craving is the proximate cause of clinging.
Trong câu “những người bị ái chi phối thì lo lắng, vùng vẫy”, ái là căn bản của chấp thủ.
‘‘Tadapi phassapaccayā’’ti ettha sassatādipaññāpanaṃ paresaṃ micchābhinivesassa padaṭṭhānaṃ.
In the phrase "that too is dependent on contact," the proclamation of eternalism, etc., is the proximate cause of the wrong adherence of others.
Trong câu “điều đó cũng do duyên xúc”, sự tuyên bố về thường kiến, v.v., là căn bản của tà kiến của người khác.
Micchābhiniveso saddhammassavanasappurisūpanissayayonisomanasikāradhammānudhammapaṭipattīhi vimukhatāya asaddhammassavanādīnañca padaṭṭhānaṃ.
Wrong adherence is the proximate cause of not listening to the True Dhamma, etc., due to turning away from listening to the True Dhamma, associating with noble persons, appropriate attention, and practicing in accordance with the Dhamma.
Tà kiến là căn bản của việc không lắng nghe Chánh pháp, v.v., do quay lưng lại với việc lắng nghe Chánh pháp, nương tựa thiện tri thức, tác ý như lý, và thực hành Pháp và tùy Pháp.
‘‘Aññatra phassā’’tiādīsu phasso vedanāya padaṭṭhānaṃ.
In phrases like "apart from contact," contact is the proximate cause of feeling.
Trong các câu “ngoài xúc”, v.v., xúc là căn bản của thọ.
Cha phassāyatanāni phassassa, sakalassa ca vaṭṭadukkhassa padaṭṭhānaṃ.
The six sense-bases for contact are the proximate causes of contact and of all the suffering of the cycle of existence.
Sáu xứ xúc là căn bản của xúc và của tất cả khổ đau luân hồi.
Channaṃ phassāyatanānaṃ yathābhūtaṃ samudayādipajānanaṃ nibbidāya padaṭṭhānaṃ, nibbidā virāgassātiādinā yāva anupādāparinibbānaṃ netabbaṃ.
The true discernment of the origin, etc., of the six sense-bases for contact is the proximate cause of disenchantment (nibbidā); disenchantment is the proximate cause of dispassion (virāga), and so on, it should be extended up to Nibbāna without clinging.
Sự hiểu biết đúng đắn về sự sinh khởi, v.v., của sáu xứ xúc là căn bản của sự nhàm chán (nibbidā); sự nhàm chán là căn bản của sự ly tham (virāga), v.v., cho đến Niết-bàn vô chấp thủ.
Bhagavato bhavanettisamucchedo sabbaññutāya padaṭṭhānaṃ, tathā anupādāparinibbānassa cāti.
The complete cutting off of the leading string to existence by the Blessed One is the proximate cause of omniscience, and also of Nibbāna without clinging.
Sự đoạn trừ hoàn toàn sợi dây hữu của Đức Thế Tôn là căn bản của Nhất thiết trí, và cũng là căn bản của Niết-bàn vô chấp thủ.
Ayaṃ sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānadhammā, tesañca padaṭṭhānadhammāti yathāsambhavaṃ padaṭṭhānadhammaniddhāraṇalakkhaṇo padaṭṭhānahāro nāma.
This, as far as applicable, is the Foundation Method (Padaṭṭhāna Hāra), characterized by the determination of proximate causes of phenomena found in the Sutta, and the proximate causes of those proximate causes.
Đây là Padaṭṭhānahāra (Phương tiện căn bản), được đặc trưng bởi việc xác định các pháp căn bản của các pháp được nêu trong kinh điển, và các pháp căn bản của chúng theo từng trường hợp.
Vuttañhi ‘‘dhammaṃ deseti jino, tassa ca dhammassa yaṃ padaṭṭhāna’’ntiādi (netti. 4.4).
Indeed, it is said: "The Victor teaches the Dhamma, and that which is the proximate cause of that Dhamma," etc.
Quả thật đã nói: “Đức Chánh Đẳng Giác thuyết pháp, và căn bản của pháp đó là gì,” v.v. (Netti. 4.4).
Āghātādiggahaṇena kodhūpanāhamakkhapalāsaissāmacchariyasārambhaparavambhanādīnaṃ saṅgaho paṭighacittuppādapariyāpannatāya ekalakkhaṇattā.
By the inclusion of hatred, etc., anger, resentment, ingratitude, envy, jealousy, stinginess, rivalry, belittling others, etc., are included, because they share the single characteristic of being subsumed under mind-states rooted in aversion (paṭighacittuppāda).
Do việc chấp thủ sự thù hận (āghāta), v.v., mà sự phẫn nộ, oán hận, che giấu lỗi lầm, ganh tỵ, keo kiệt, tranh chấp, khinh miệt người khác, v.v., được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là thuộc về tâm sân.
Ānandādiggahaṇena abhijjhāvisamalobhamānātimānamadappamādānaṃ saṅgaho lobhacittuppādapariyāpannatāya ekalakkhaṇattā.
By the inclusion of joy, etc., covetousness (abhijjhā), unrighteous greed (visamalobha), conceit (māna), arrogance (atimāna), intoxication (mada), heedlessness (pamāda), etc., are included, because they share the single characteristic of being subsumed under mind-states rooted in greed (lobhacittuppāda).
Do việc chấp thủ sự hoan hỷ (ānanda), v.v., mà sự tham lam, bất thiện tham, kiêu mạn, quá kiêu mạn, say đắm, phóng dật, v.v., được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là thuộc về tâm tham.
Tathā āghātaggahaṇena avasiṭṭhaganthanīvaraṇānaṃ saṅgaho kāyaganthanīvaraṇalakkhaṇena ekalakkhaṇattā.
Similarly, by the inclusion of hatred, the remaining fetters (gantha) and hindrances (nīvaraṇa) are included, because they share the single characteristic of being mental fetters.
Tương tự, do việc chấp thủ sự thù hận (āghāta), mà các kiết sử và triền cái còn lại được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là kiết sử thân và triền cái.
Ānandaggahaṇena phassādīnaṃ saṅgaho saṅkhārakkhandhalakkhaṇena ekalakkhaṇattā.
By the inclusion of joy, contact, etc., are included, because they share the single characteristic of being formations (saṅkhārakkhandha).
Do việc chấp thủ sự hoan hỷ (ānanda), mà xúc, v.v., được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là hành uẩn.
Sīlaggahaṇena adhicittādhipaññāsikkhānaṃ saṅgaho sikkhālakkhaṇena ekalakkhaṇattā.
By the inclusion of morality, the trainings of higher mind (adhicitta) and higher wisdom (adhipaññā) are included, because they share the single characteristic of training.
Do việc chấp thủ giới (sīla), mà các học pháp về tăng thượng tâm và tăng thượng tuệ được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là học pháp.
Diṭṭhiggahaṇena avasiṭṭhaupādānānaṃ saṅgaho upādānalakkhaṇena ekalakkhaṇattā.
By the inclusion of views, the remaining kinds of clinging (upādāna) are included, because they share the single characteristic of clinging.
Do việc chấp thủ tà kiến (diṭṭhi), mà các chấp thủ còn lại được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là chấp thủ.
‘‘Vedanāna’’nti ettha vedanāggahaṇena avasiṭṭhaupādānakkhandhānaṃ saṅgaho upādānakkhandhalakkhaṇena ekalakkhaṇattā.
In the phrase "of feelings," by the inclusion of feeling, the remaining aggregates of clinging are included, because they share the single characteristic of an aggregate of clinging.
Trong câu “các thọ”, do việc chấp thủ thọ, mà các uẩn chấp thủ còn lại được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là uẩn chấp thủ.
Tathā dhammāyatanadhammadhātupariyāpannavedanāggahaṇena sammasanupagānaṃ sabbesampi āyatanānaṃ, dhātūnañca saṅgaho āyatanalakkhaṇena, dhātulakkhaṇena ca ekalakkhaṇattā.
Likewise, by grasping feeling (vedanā) which is comprised within the mind-base (dhammāyatana) and mind-element (dhammadhātu), all the sense-bases (āyatanas) and elements (dhātus) that are subject to discernment are encompassed, because they share the same characteristic as āyatana and dhātu.
Tương tự, do việc chấp thủ thọ thuộc về pháp xứ và pháp giới, mà tất cả các xứ và giới có thể quán sát được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là xứ và giới.
‘‘Ajānataṃ apassata’’nti ettha avijjāggahaṇena hetuāsavoghayoganīvaraṇādīnaṃ saṅgaho hetādilakkhaṇena ekalakkhaṇattā, tathā ‘‘taṇhāgatānaṃ paritassitavipphandita’’nti ettha taṇhāggahaṇenapi.
In ‘‘For those who do not know, do not see,’’ by grasping ignorance (avijjā), causes, cankers, floods, yokes, hindrances, and so on are encompassed, due to having the same characteristic as cause, and so on. Likewise, in ‘‘of those gripped by craving, trembling and agitated,’’ by grasping craving (taṇhā) also, causes, cankers, floods, yokes, hindrances, and so on are encompassed, due to having the same characteristic as cause, and so on.
Trong câu “không biết, không thấy”, do việc chấp thủ vô minh, mà các nhân, lậu hoặc, ách, kiết sử, triền cái, v.v., được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là nhân, v.v.; tương tự, trong câu “những người bị ái chi phối thì lo lắng, vùng vẫy”, cũng do việc chấp thủ ái.
‘‘Tadapi phassapaccayā’’ti ettha phassaggahaṇena saññāsaṅkhāraviññāṇānaṃ saṅgaho vipallāsahetubhāvena, khandhalakkhaṇena ca ekalakkhaṇattā.
In ‘‘That too is conditioned by contact (phassa),’’ by grasping contact (phassa), perception (saññā), mental formations (saṅkhārā), and consciousness (viññāṇa) are encompassed, due to being causes of perversion and due to having the same characteristic as aggregates (khandhas).
Trong câu “điều đó cũng do duyên xúc”, do việc chấp thủ xúc, mà tưởng, hành và thức được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là nguyên nhân của sự điên đảo và là uẩn.
Chaphassāyatanaggahaṇena avasiṭṭhakhandhāyatanadhātindriyādīnaṃ saṅgaho phassuppattinimittatāya, sammasanīyabhāvena ca ekalakkhaṇattā.
By grasping the six sense-bases of contact (chaphassāyatana), the remaining aggregates (khandhas), sense-bases (āyatanas), elements (dhātus), faculties (indriyas), and so on are encompassed, due to being the condition for the arising of contact and due to being subjects of discernment, thus having a single characteristic.
Do việc chấp thủ sáu xứ xúc, mà các uẩn, xứ, giới, căn, v.v., còn lại được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là nguyên nhân phát sinh xúc và là đối tượng quán sát.
Bhavanettiggahaṇena avijjādīnaṃ saṃkilesadhammānaṃ saṅgaho vaṭṭahetubhāvena ekalakkhaṇattāti.
By grasping the thread of existence (bhavanetti), ignorance (avijjā) and other defiling qualities (saṃkilesadhammas) are encompassed, due to being causes of the round of existence (vaṭṭa) and having a single characteristic.
Do việc chấp thủ sợi dây hữu, mà vô minh và các pháp ô nhiễm khác được bao gồm, vì chúng có cùng một đặc tính là nguyên nhân của luân hồi.
Ayaṃ sutte anāgatepi dhamme ekalakkhaṇatādinā āgate viya niddhāraṇalakkhaṇo lakkhaṇahāro nāma.
This, in the Sutta, is called the Characteristic Method (Lakkhaṇahāra), which has the characteristic of defining even those phenomena not explicitly mentioned as if they were mentioned, by means of a single characteristic and so on.
Đây là Lakkhaṇahāra (Phương tiện đặc tính), được đặc trưng bởi việc xác định các pháp không được nêu trong kinh điển như thể chúng được nêu ra, do có cùng một đặc tính, v.v.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘vuttamhi ekadhamme, ye dhammā ekalakkhaṇā’’tiādi (netti. 4.5).
Thus it has been said: ‘‘When one phenomenon is stated, those phenomena which share a single characteristic,’’ and so on.
Quả thật đã nói: “Khi một pháp được nói đến, những pháp nào có cùng một đặc tính…” (Netti. 4.5).
Pubbāparānusandhi pana padasandhipadatthaniddesanikkhepasuttadesanāsandhivasena chabbidhā.
However, the contextual connection (pubbāparānusandhi) is sixfold, in terms of word connection (padasandhi), meaning connection (padatthasandhi), exposition connection (niddesasandhi), statement connection (nikkhepasandhi), Sutta connection (suttasandhi), and discourse connection (desanāsandhi).
Còn Pubbāparānusandhi (Sự liên kết trước sau) có sáu loại: liên kết từ, liên kết ý nghĩa từ, liên kết giải thích, liên kết tóm tắt, liên kết kinh, và liên kết thuyết pháp.
Tattha ‘‘mama’’nti etassa ‘‘avaṇṇa’’nti iminā sambandhotiādinā padassa padantarena sambandho padasandhi. ‘‘Mama’’nti vuttassa bhagavato ‘‘avaṇṇa’’nti vuttena parehi upavaditena aguṇenasambandhotiādinā padatthassa padatthantarena sambandho padatthasandhi. ‘‘Mamaṃ vā bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyu’’ntiādidesanā suppiyena paribbājakena vuttaavaṇṇānusandhivasena pavattā.
Among these, the connection of a word with another word, as in ‘‘‘Mamaṃ’ is connected with ‘avaṇṇaṃ’,’’ is word connection (padasandhi). The connection of the meaning of a word with the meaning of another word, as in ‘‘The meaning of ‘Mamaṃ’ refers to the Blessed One, and is connected with ‘avaṇṇaṃ’ spoken by others as blame for a fault,’’ is meaning connection (padatthasandhi). The discourse ‘‘Bhikkhus, if others speak dispraise of me…’’ arose in connection with the dispraise spoken by the wanderer Suppiya.
Trong đó, sự liên kết của một từ với một từ khác, chẳng hạn như sự liên kết của từ ‘mamaṃ’ này với từ ‘avaṇṇaṃ’ này, là padasandhi. Sự liên kết ý nghĩa của một từ với ý nghĩa của một từ khác, chẳng hạn như sự liên kết của ý nghĩa được nói là ‘mamaṃ’, tức là của Đức Thế Tôn, với điều không tốt đẹp được người khác khiển trách, được nói là ‘avaṇṇaṃ’, là padatthasandhi. Bài thuyết giảng bắt đầu bằng “Này các Tỳ khưu, nếu người khác nói lời không tán thán về ta” đã được khởi phát do sự liên kết với lời không tán thán được du sĩ Suppiya nói ra.
‘‘Mamaṃ vā bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyu’’ntiādidesanā brahmadattena māṇavena vuttavaṇṇānusandhivasena pavattā.
The discourse ‘‘Bhikkhus, if others speak praise of me…’’ arose in connection with the praise spoken by the young man Brahmadatta.
Bài thuyết giảng bắt đầu bằng “Này các Tỳ khưu, nếu người khác nói lời tán thán về ta” đã được khởi phát do sự liên kết với lời tán thán được thanh niên Brahmadatta nói ra.
‘‘Atthi bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā’’tiādidesanā bhikkhūhi vuttavaṇṇānusandhivasena pavattāti evaṃ nānānusandhikassa suttassa taṃtadanusandhīhi, ekānusandhikassa ca pubbāparabhāgehi sambandho niddesasandhi. Nikkhepasandhi pana catubbidhasuttanikkhepavasena.
The discourse ‘‘Bhikkhus, there are other phenomena, profound, difficult to see, difficult to comprehend…’’ arose in connection with the praise spoken by the bhikkhus. Thus, the connection of a Sutta with various contexts (nānānusandhika) to its respective contexts, and the connection of a Sutta with a single context (ekānusandhika) to its preceding and succeeding parts, is exposition connection (niddesasandhi). Statement connection (nikkhepasandhi) is by way of the four kinds of Sutta statements.
Bài thuyết giảng bắt đầu bằng “Này các Tỳ khưu, có những pháp khác sâu kín, khó thấy, khó chứng ngộ” đã được khởi phát do sự liên kết với lời tán thán được các Tỳ khưu nói ra. Như vậy, sự liên kết của một bài kinh có nhiều mối liên kết khác nhau với các mối liên kết tương ứng, và sự liên kết của một bài kinh có một mối liên kết duy nhất với các phần trước và sau được gọi là niddesasandhi. Còn Nikkhepasandhi thì dựa vào bốn loại trình bày kinh.
Suttasandhi ca tividhasuttānusandhivasena aṭṭhakathāyaṃ eva vicāritā, amhehi ca pubbe saṃvaṇṇitā.
And Sutta connection (suttasandhi) has been discussed in the Aṭṭhakathā by way of the three kinds of Sutta contexts, and we have already explained it earlier.
Và Suttasandhi đã được xem xét trong Chú giải dựa trên ba loại liên kết kinh, và cũng đã được chúng tôi giải thích trước đây.
Ekissā desanāya desanāntarehi saddhiṃ saṃsandanaṃ desanāsandhi, sā panevaṃ veditabbā – ‘‘mamaṃ vā bhikkhave…pe… na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā’’ti ayaṃ desanā ‘‘ubhatodaṇḍakena cepi bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrapi yo mano padūseñña, na me so tena sāsanakaro’’ti (ma. ni. 1.232) imāya desanāya saddhiṃ saṃsandati.
The comparison of one discourse with other discourses is discourse connection (desanāsandhi), and it should be understood thus: The discourse ‘‘Bhikkhus, if others speak dispraise of me… one should not foster an unwelcome thought’’ corresponds with the discourse ‘‘Bhikkhus, even if robbers and cut-throats were to carve you limb from limb with a two-handled saw, if anyone were to defile his mind, he would not be a doer of my teaching.’’
Sự đối chiếu một bài thuyết giảng với các bài thuyết giảng khác là desanāsandhi, và nó nên được hiểu như sau – bài thuyết giảng này “Này các Tỳ khưu… cho đến… không nên có sự bất mãn trong tâm” đối chiếu với bài thuyết giảng này “Này các Tỳ khưu, cho dù bọn cướp, những kẻ hung ác, có dùng cưa hai lưỡi mà cưa từng chi phần, người nào để tâm sân hận khởi lên nơi đó, người ấy không phải là người thực hành giáo pháp của ta”.
‘‘Tumhaṃyevassa tena anantarāyo’’ti ayaṃ ‘‘kammassakā māṇava sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammapaṭisaraṇā kammaṃ satte vibhajati, yadidaṃ hīnapaṇītatāyā’’ti (ma. ni. 3.289-297) imāya, ‘‘api nu tumhe…pe… ājāneyyāthā’’ti ayaṃ –
The discourse ‘‘It will be no obstacle for you’’ corresponds with ‘‘Young man, beings are owners of their kamma, heirs of their kamma, born of their kamma, related by their kamma, supported by their kamma. Kamma divides beings, that is, into inferiority and superiority.’’ The discourse ‘‘Would you be able… to understand?’’ corresponds with—
Câu này “chính các ông sẽ gặp trở ngại vì điều đó” đối chiếu với câu này “Này thanh niên, chúng sanh là chủ nhân của nghiệp, là thừa tự của nghiệp, có nghiệp là thai tạng, có nghiệp là quyến thuộc, có nghiệp là điểm tựa. Nghiệp phân chia chúng sanh, nghĩa là làm cho họ trở nên hèn hạ hay cao thượng”, và câu này “Các ông có thể… cho đến… biết được chăng” đối chiếu với –
Tathā ‘‘santi bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā’’tiādidesanā ‘‘santi bhikkhave …pe… abhivadanti saññī attā hoti arogo paraṃ maraṇā.
Likewise, the teaching beginning with “‘There are, bhikkhus, some recluses and brahmins who are future-eternalists’,” corresponds to the teaching beginning with “‘There are, bhikkhus…pe… some declare: ‘The self is percipient and healthy after death.’ Others declare: ‘The self is non-percipient, or both percipient and non-percipient, or neither percipient nor non-percipient, and healthy after death.’ Others declare the cutting off, destruction, and annihilation of an existing being, or some declare Nibbāna in this very life.” The teaching beginning with “‘the origin of feelings…pe… the Tathāgata’,” corresponds to the teaching beginning with “‘This is conditioned and coarse, but there is a cessation of formations, there is that’; having known this, the Tathāgata, seeing the escape from it, has transcended it.”
Tương tự, bài thuyết giảng bắt đầu bằng “Này các Tỳ khưu, có một số Sa-môn, Bà-la-môn là những người có quan niệm về tương lai” đối chiếu với bài thuyết giảng bắt đầu bằng “Này các Tỳ khưu… cho đến… tuyên bố rằng: ‘Sau khi chết, tự ngã có tưởng, không bệnh hoạn’.
Ittheke abhivadanti asaññī, saññī ca asaññī ca, nevasaññī ca nāsaññī ca attā hoti arogo paraṃ maraṇā.
This statement, “‘That too is…pe… merely their wavering’,” corresponds to the teaching, “‘This is not a situation where, apart from faith, apart from inclination, apart from tradition, apart from reasoned speculation, apart from the acceptance of a view, personal knowledge will be pure and cleansed.’”
Một số khác tuyên bố rằng: ‘Sau khi chết, tự ngã không có tưởng, vừa có tưởng vừa không có tưởng, không phải có tưởng cũng không phải không có tưởng, không bệnh hoạn’.
Ittheke abhivadanti sato vā pana sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti, diṭṭhadhammanibbānaṃ vā paneke abhivadantī’’ntiādidesanāya (ma. ni. 3.21), ‘‘vedanānaṃ samudayañca…pe… tathāgato’’tiādidesanā ‘‘tadidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho, atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto’’tiādidesanāya (ma. ni. 3.29), ‘‘tadapi tesaṃ…pe… vipphanditamevā’’ti ayaṃ ‘‘idaṃ tesaṃ vata aññatreva saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā paccattaṃyeva ñāṇaṃ bhavissati parisuddhaṃ pariyodāta’nti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Thus some declare, or else they declare the cutting off, destruction, disappearance of an existing being, or again, some declare Nibbāna in this very life" by such a teaching; and the teaching beginning "the origin of feelings... the Tathāgata," and the teaching beginning "This conditioned is gross; there is, however, the cessation of formations; knowing this, the Tathāgata, the seer of liberation from that, has transcended attachment to that" (ma. ni. 3.29), and the teaching "that too of theirs... merely a struggle" — this is not a situation where "this knowledge of theirs will be pure and cleansed, individually, apart from faith, apart from inclination, apart from tradition, apart from reasoning by aspects, apart from the patient endurance of views."
Một số khác lại chủ trương sự đoạn diệt, sự hủy hoại, sự không tồn tại của một chúng sanh hiện hữu, hoặc một số khác tuyên bố về niết-bàn hiện tại”, bài thuyết giảng bắt đầu bằng “sự sanh khởi của các cảm thọ… cho đến… Như Lai” đối chiếu với bài thuyết giảng “Pháp hữu vi này là thô thiển, nhưng có sự diệt của các hành, biết rằng ‘có’, Như Lai, người thấy được sự giải thoát khỏi nó, đã vượt qua nó”, và câu này “Điều đó của họ… cho đến… chỉ là sự dao động” đối chiếu với câu “Không thể có trường hợp rằng trí tuệ của họ sẽ trở nên thanh tịnh, trong sáng một cách cá nhân, ngoài tín, ngoài sở thích, ngoài truyền thống, ngoài sự suy xét theo lý lẽ, ngoài sự chấp nhận kiến giải.
Paccattaṃ kho pana bhikkhave, ñāṇe asati parisuddhe pariyodāte yadapi te bhonto samaṇabrāhmaṇā tattha ñāṇabhāvamattameva pariyodāpenti, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ upādānamakkhāyatī’’tiādidesanāya (saṃ. ni. 2.43), ‘‘tadapi phassapaccayā’’ti ayaṃ ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādāna’’nti (saṃ. ni. 2.45), ‘‘chandamūlakā ime āvuso dhammā manasikārasamuṭṭhānā phassasamodhānā vedanāsamosaraṇā’’ti (pariyesitabbaṃ) ca ādidesanāya, ‘‘yato kho bhikkhave, bhikkhu channaṃ phassāyatanāna’’ntiādidesanā ‘‘yato kho bhikkhave, bhikkhu neva vedanaṃ attato samanupassati, na saññaṃ, na saṅkhāre, na viññāṇaṃ attato samanupassati, so evaṃ asamanupassanto na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyatī’’tiādidesanāya, ‘‘sabbete imeheva dvāsaṭṭhiyā vatthūhi antojālīkatā’’tiādidesanā ‘‘ye hi keci bhikkhave…pe… abhivadanti, sabbete imāneva pañca kāyāni abhivadanti etesaṃ vā aññatara’’ntiādidesanāya (ma. ni. 3.26), ‘‘kāyassa bhedā…pe… devamanussā’’ti ayaṃ –
Similarly, the discourse beginning with "Bhikkhus, there are some recluses and brahmins who are aparantakappikā..." and the discourse beginning with "Bhikkhus, there are... some proclaim that the self is conscious, healthy after death; some proclaim that the self is unconscious... conscious and unconscious... neither conscious nor unconscious, healthy after death; or some proclaim the annihilation, destruction, and non-existence of an existent being; or some proclaim Nibbāna in this very life" — these discourses, together with the discourse beginning with "Bhikkhus, when there is no pure, perfectly clear knowledge personally, even if those venerable recluses and brahmins completely purify merely the state of knowledge there, that too is declared to be clinging for those venerable recluses and brahmins," and the discourse "That too is dependent on contact," which states, "Dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises; the coming together of the three is contact; with contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging," and the discourse "Friends, these phenomena are rooted in desire, arise from attention, are gathered by contact, and converge in feeling," and the discourse beginning with "Bhikkhus, when a bhikkhu (monk) with regard to the six sense bases of contact..." and the discourse "Bhikkhus, when a bhikkhu does not regard feeling as self, nor perception, nor mental formations, nor consciousness as self, then not regarding thus, he does not cling to anything in the world; not clinging, he is not agitated; not agitated, he personally attains parinibbāna," and the discourse beginning with "All these are entangled in these sixty-two views," and the discourse "Whatever recluses and brahmins... proclaim, all of them proclaim these five aggregates or one of them," and the discourse "With the breaking up of the body... devas and humans" –
Này các Tỳ-khưu, khi không có trí tuệ hoàn toàn thanh tịnh và trong sáng nơi tự thân, thì dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn đáng kính ấy chỉ làm cho bản chất trí tuệ ở đó trở nên trong sáng, điều đó cũng được xem là sự chấp thủ của các Sa-môn, Bà-la-môn đáng kính ấy” và các bài thuyết pháp tương tự như vậy, (trong đó có bài) “Điều đó cũng do duyên xúc chạm (phassa)” – đây là bài thuyết pháp: “Này các Tỳ-khưu, do duyên mắt và các sắc trần mà nhãn thức khởi lên; sự hội tụ của ba điều này là xúc chạm (phassa); do duyên xúc chạm mà cảm thọ (vedanā) khởi lên; do duyên cảm thọ mà ái (taṇhā) khởi lên; do duyên ái mà chấp thủ (upādāna) khởi lên” và “Này chư hiền, các pháp này có gốc rễ là dục, có sự khởi lên từ tác ý, có sự hội tụ là xúc chạm, có sự quy tụ là cảm thọ” và các bài thuyết pháp tương tự như vậy, (trong đó có bài) “Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu đối với sáu xứ xúc chạm…” và bài thuyết pháp tương tự như vậy, (trong đó có bài) “Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu không quán sát cảm thọ là tự ngã, không quán sát tưởng (saññā) là tự ngã, không quán sát các hành (saṅkhāra) là tự ngã, không quán sát thức (viññāṇa) là tự ngã, thì khi quán sát như vậy, vị ấy không chấp thủ bất cứ điều gì trong thế gian; không chấp thủ thì không sợ hãi; không sợ hãi thì tự thân chứng Niết-bàn” và các bài thuyết pháp tương tự như vậy, (trong đó có bài) “Tất cả các vị ấy đều bị mắc kẹt trong sáu mươi hai tà kiến này” và bài thuyết pháp tương tự như vậy, (trong đó có bài) “Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai…pē… tuyên bố, tất cả các vị ấy đều tuyên bố năm uẩn này hoặc một trong số đó” và bài thuyết pháp tương tự như vậy, (trong đó có bài) “Do sự tan rã của thân…pē… chư Thiên và loài người” – điều này –
Āghātādīnamakaraṇīyatāvacanena khantisoraccānuṭṭhānaṃ.
By the statement that hatred and so on should not be done, the practice of patience (khanti) and gentleness (soracca) is included.
Bằng lời dạy về sự không nên làm các điều như sân hận, là sự thực hành nhẫn nhục và hiền hòa.
Tattha khantiyā saddhāpaññāparāpakāradukkhasahagatānaṃ saṅgaho, tathā soraccena sīlassa.
Among these, patience includes faith (saddhā), wisdom (paññā), and the endurance of suffering caused by others' harm; similarly, gentleness includes sīla.
Trong đó, nhẫn nhục bao gồm tín (saddhā) và tuệ (paññā), cùng với sự chịu đựng khổ đau do sự xúc phạm của người khác; tương tự, hiền hòa bao gồm giới (sīla).
Saddhādiggahaṇena ca saddhindriyādisakalabodhipakkhiyadhammā āvattanti.
By the inclusion of faith and so on, all factors of awakening (bodhipakkhiyadhammā) such as the faculty of faith (saddhindriya) recur.
Và bằng cách nắm giữ tín v.v., tất cả các pháp trợ đạo (bodhipakkhiyadhammā), như tín căn (saddhindriya), đều được bao hàm.
Sīlaggahaṇena avippaṭisārādayo sabbepi sīlānisaṃsadhammā āvattanti.
By the inclusion of sīla, all benefits of sīla, such as freedom from remorse (avippaṭisāra), recur.
Bằng cách nắm giữ giới, tất cả các pháp lợi ích của giới (sīlānisaṃsadhammā), như sự không hối hận (avippaṭisāra), đều được bao hàm.
Pāṇātipātādīhi paṭivirativacanena appamādavihāro, tena sakalaṃ sāsanabrahmacariyaṃ āvattati.
By the statement of abstention from killing and so on, living with heedfulness (appamāda-vihāra) is meant, and through that, the entire holy life (sāsana-brahmacariya) recurs.
Bằng lời dạy về sự từ bỏ các điều như sát sinh, là sự an trú trong không phóng dật (appamādavihāra); nhờ đó, toàn bộ phạm hạnh (brahmacariya) của giáo pháp được bao hàm.
Gambhīratādivisesayuttadhammaggahaṇena mahābodhipakittanaṃ.
By the inclusion of phenomena endowed with distinctions such as profundity, the great awakening (mahābodhi) is proclaimed.
Bằng cách nắm giữ các pháp có đặc tính sâu xa v.v., là sự tuyên dương Đại giác ngộ (mahābodhi).
Anāvaraṇañāṇapadaṭṭhānañhi āsavakkhayañāṇaṃ, āsavakkhayañāṇapadaṭṭhānañca anāvaraṇañāṇaṃ mahābodhīti vuccati, tena dasabalādayo sabbe buddhaguṇā āvattanti.
For the knowledge of the destruction of the asavas (āsavakkhaya-ñāṇa) has the knowledge of unobstructedness (anāvaraṇa-ñāṇa) as its proximate cause, and the knowledge of unobstructedness, which has the knowledge of the destruction of the asavas as its proximate cause, is called the great awakening; through this, all the Buddha's qualities, such as the ten powers (dasabala), recur.
Thật vậy, trí tuệ diệt trừ lậu hoặc (āsavakkhayañāṇa) là căn bản của trí tuệ không chướng ngại (anāvaraṇañāṇa); và trí tuệ không chướng ngại là căn bản của trí tuệ diệt trừ lậu hoặc được gọi là Đại giác ngộ (mahābodhi); nhờ đó, tất cả các đức Phật, như mười lực (dasabala), đều được bao hàm.
Sassatādidiṭṭhiggahaṇena taṇhāvijjānaṃ saṅgaho, tāhi anamataggaṃ saṃsāravaṭṭaṃ āvattati.
By the inclusion of eternalist views (sassatādi-diṭṭhi) and so on, craving (taṇhā) and ignorance (avijjā) are included; through these, the beginningless cycle of existence (saṃsāra-vaṭṭa) recurs.
Bằng cách nắm giữ các tà kiến như thường kiến (sassatadiṭṭhi), là sự bao gồm ái (taṇhā) và vô minh (avijjā); nhờ đó, vòng luân hồi (saṃsāravaṭṭa) vô thủy (anamatagga) được bao hàm.
Vedanānaṃ yathābhūtaṃ samudayādipaṭivedhanena bhagavato pariññāttayavisuddhi, tāya paññāpāramimukhena sabbāpi pāramiyo āvattanti.
By truly penetrating the origin and so on of feelings, the purity of the three kinds of full understanding (pariññāttaya-visuddhi) of the Blessed One is shown; through this, all the perfections (pāramiyo), with the perfection of wisdom (paññā-pāramī) as their leader, recur.
Bằng sự thấu hiểu đúng như thật về sự sinh khởi v.v. của các cảm thọ, là sự thanh tịnh của ba loại liễu tri (pariññāttaya) của Đức Thế Tôn; nhờ đó, tất cả các Ba-la-mật (pāramiyo) đều được bao hàm thông qua Ba-la-mật về trí tuệ (paññāpāramī).
‘‘Ajānataṃ apassata’’nti ettha avijjāggahaṇena ayonisomanasikārapariggaho, tena ca nava ayonisomanasikāramūlakā dhammā āvattanti.
In "not knowing, not seeing," by the inclusion of ignorance (avijjā), unwise attention (ayoniso manasikāra) is encompassed; through this, the nine phenomena rooted in unwise attention recur.
Trong câu “không biết, không thấy”, bằng cách nắm giữ vô minh (avijjā), là sự bao gồm tác ý không như lý (ayoniso manasikāra); và nhờ đó, chín pháp có gốc rễ từ tác ý không như lý được bao hàm.
‘‘Taṇhāgatānaṃ paritassitavipphandita’’nti ettha taṇhāggahaṇena nava taṇhāmūlakā dhammā āvattanti.
In "agitated and wavering, overcome by craving," by the inclusion of craving (taṇhā), the nine phenomena rooted in craving recur.
Trong câu “những người bị ái chi phối, run rẩy và quằn quại”, bằng cách nắm giữ ái, chín pháp có gốc rễ từ ái được bao hàm.
‘‘Tadapi phassapaccayā’’tiādi sassatādipaññāpanassa paccayādhīnavuttidassanaṃ, tena aniccatādilakkhaṇattayaṃ āvattati.
The statement "That too is dependent on contact" and so on demonstrates the conditioned nature of the proclamation of eternalism and so on; through this, the three characteristics (lakkhaṇa-ttaya) of impermanence (aniccatā) and so on recur.
Câu “điều đó cũng do duyên xúc chạm” v.v. là sự chỉ ra rằng sự thiết lập các điều như thường kiến là tùy thuộc vào duyên; nhờ đó, ba đặc tính như vô thường (aniccatā) được bao hàm.
Channaṃ phassāyatanānaṃ yathābhūtaṃ pajānanena vimuttisampadāniddeso, tena sattapi visuddhiyo āvattanti.
By truly understanding the six sense bases of contact, the attainment of liberation (vimutti-sampadā) is indicated; through this, all seven purifications (visuddhiyo) recur.
Bằng sự hiểu biết đúng như thật về sáu xứ xúc chạm (phassāyatana), là sự chỉ rõ sự thành tựu giải thoát (vimuttisampadā); nhờ đó, cả bảy sự thanh tịnh (visuddhiyo) đều được bao hàm.
‘‘Ucchinnabhavanettiko tathāgatassa kāyo’’ti taṇhāpahānaṃ vuttaṃ, tena bhagavato sakalasaṃkilesappahānaṃ āvattatīti ayaṃ desanāya gahitadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammavasena āvattanalakkhaṇo āvattahāro nāma.
By "the Tathāgata's body has its craving for existence cut off," the abandonment of craving (taṇhā-pahāna) is stated; through this, the Blessed One's complete abandonment of all defilements (saṃkilesa) recurs. This is called the Recurrence Method (Āvattahāra), characterized by the recurrence of phenomena taken in the discourse, by way of similar and dissimilar phenomena.
“Thân của Như Lai đã đoạn trừ dòng chảy của hữu” là lời nói về sự đoạn trừ ái; nhờ đó, sự đoạn trừ tất cả các phiền não (saṃkilesa) của Đức Thế Tôn được bao hàm. Đây là Hoàn Chuyển Hài (Āvattahāra), có đặc điểm là sự bao hàm các pháp đã được nắm giữ trong bài thuyết pháp theo khía cạnh các pháp tương đồng và không tương đồng.
Yathāha ‘‘ekamhi padaṭṭhāne, pariyesati sesakaṃ padaṭṭhāna’’ntiādi (netti. 4.7).
As it is said: ‘‘One seeks the remaining basis in one basis’’ and so on.
Như đã nói: “Trong một căn bản, tìm kiếm các căn bản còn lại” v.v.
Āghātānandādayo akusalā dhammā, tesaṃ ayonisomanasikārādi padaṭṭhānaṃ.
Unwholesome states such as hatred and delight have unwise attention (ayoniso manasikāra) as their basis.
Các pháp bất thiện (akusalā dhammā) như sân hận (āghāta) và hoan hỷ (ānanda); căn bản của chúng là tác ý không như lý (ayonisomanasikāra) v.v.
Yehi pana dhammehi āghātānandādīnaṃ akaraṇaṃ appavatti, te abyāpādādayo kusalā dhammā, tesaṃ yonisomanasikārādi padaṭṭhānaṃ.
However, the wholesome states such as non-ill-will, by which the non-occurrence and non-arising of hatred and delight come about, have wise attention (yoniso manasikāra) as their basis.
Tuy nhiên, các pháp thiện (kusalā dhammā) như không sân hận (abyāpāda) v.v. là những pháp mà nhờ chúng, sự sân hận và hoan hỷ v.v. không xảy ra, không khởi lên; căn bản của chúng là tác ý như lý (yonisomanasikāra) v.v.
Tesu āghātādayokāmāvacarāva, abyāpādādayo catubhūmakā, tathā pāṇātipātādīhi paṭivirati kusalā vā abyākatā vā, tassā hirottappādayo dhammā padaṭṭhānaṃ.
Among these, hatred and so on are only of the sensuous realm (kāmāvacara), while non-ill-will and so on are of the four planes. Similarly, abstinence from the destruction of life and so on, whether wholesome or indeterminate (abyākata), has states such as conscientiousness (hiri) and moral dread (ottappa) as its basis.
Trong số đó, các điều như sân hận chỉ thuộc về cõi dục (kāmāvacarā); các điều như không sân hận thuộc về bốn cõi (catubhūmakā); tương tự, sự từ bỏ các điều như sát sinh có thể là thiện hoặc vô ký (abyākatā); căn bản của điều đó là các pháp như hổ thẹn (hirī) và ghê sợ (ottappa).
Tattha kusalā siyā kāmāvacarā, siyā lokuttarā.
Among these, wholesome states may be of the sensuous realm or supramundane.
Trong đó, các pháp thiện có thể thuộc cõi dục, có thể là siêu thế (lokuttarā).
Abyākatā lokuttarāva.
Indeterminate states are only supramundane.
Các pháp vô ký chỉ là siêu thế.
‘‘Atthi bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā’’ti vuttadhammā siyā kusalā, siyā abyākatā.
The states described as ‘‘There are, bhikkhus, other profound states’’ may be wholesome or indeterminate.
Các pháp được nói là “Này các Tỳ-khưu, có những pháp khác sâu xa” có thể là thiện, có thể là vô ký.
Tattha kusalānaṃ vuṭṭhānagāminivipassanā padaṭṭhānaṃ.
Among these, for wholesome states, insight leading to emergence (vuṭṭhānagāminī vipassanā) is the basis.
Trong đó, căn bản của các pháp thiện là tuệ quán dẫn đến xuất ly (vuṭṭhānagāminivipassanā).
Abyākatānaṃ maggadhammā, vipassanā, āvajjanā vā padaṭṭhānaṃ.
For indeterminate states, the path factors, insight, or advertence (āvajjanā) is the basis.
Căn bản của các pháp vô ký là các pháp đạo (maggadhammā), tuệ quán (vipassanā) hoặc sự chú ý (āvajjanā).
Tesu kusalā lokuttarāva, abyākatā siyā kāmāvacarā, siyā lokuttarā, sabbāpi diṭṭhiyo akusalāva kāmāvacarāva, tāsaṃ avisesena micchābhinivese ayonisomanasikāro padaṭṭhānaṃ.
Among these, wholesome states are solely supramundane (lokuttara). Undetermined states may be associated with the sense-sphere (kāmāvacara) or may be supramundane. All wrong views (diṭṭhi) are unwholesome (akusala) and solely associated with the sense-sphere. The proximate cause (padaṭṭhāna) for these, generally speaking, is unwise attention (ayoniso manasikāra) in wrong inclination (micchābhinivesa).
Trong số đó, các pháp thiện chỉ là siêu thế; các pháp vô ký có thể thuộc cõi dục, có thể là siêu thế; tất cả các tà kiến (diṭṭhiyo) chỉ là bất thiện và chỉ thuộc cõi dục; căn bản của chúng, nói chung, là tác ý không như lý trong sự chấp thủ sai lầm.
Visesato pana santatighanavinibbhogābhāvato ekattanayassa micchāgāho atītajātianussaraṇatakkasahito sassatadiṭṭhiyā padaṭṭhānaṃ.
Specifically, however, the wrong grasp of the oneness concept, due to the absence of separate analysis of the continuity of solid aggregates, accompanied by reflection based on remembering past existences, is the proximate cause for eternalism (sassatadiṭṭhi).
Tuy nhiên, nói riêng, do không có sự phân biệt rõ ràng về sự liên tục và sự kết hợp, sự chấp thủ sai lầm về bản chất đồng nhất, cùng với sự hồi tưởng và suy luận về các kiếp quá khứ, là căn bản của thường kiến (sassatadiṭṭhi).
Hetuphalabhāvena sambandhabhāvassa aggahaṇato nānattanayassa micchāgāho tajjāsamannāhārasahito ucchedadiṭṭhiyā padaṭṭhānaṃ.
The wrong grasp of the separateness concept, accompanied by that appropriate mental application, due to not apprehending the state of connection in terms of cause and effect, is the proximate cause for annihilationism (ucchedadiṭṭhi).
Do không nắm bắt được mối quan hệ nhân quả, sự chấp thủ sai lầm về bản chất dị biệt, cùng với sự tác ý phù hợp với tà kiến đó, là căn bản của đoạn kiến (ucchedadiṭṭhi).
Evaṃ sesadiṭṭhīnampi yathāsambhavaṃ vattabbaṃ.
Similarly, the other wrong views should be stated as appropriate.
Cũng vậy, đối với các tà kiến còn lại, cần phải nói tùy theo trường hợp.
‘‘Vedanāna’’nti ettha vedanā siyā kusalā, siyā akusalā, siyā abyākatā, siyā kāmāvacarā, siyā rūpāvacarā, siyā arūpāvacarā, tāsaṃ phasso padaṭṭhānaṃ.
Here, concerning "feelings" (vedanā), feelings may be wholesome (kusala), unwholesome (akusala), or undetermined (abyākata); they may be associated with the sense-sphere (kāmāvacara), fine-material sphere (rūpāvacara), or immaterial sphere (arūpāvacara). Contact (phassa) is their proximate cause.
Trong câu “các cảm thọ” (vedanānaṃ), cảm thọ có thể là thiện, có thể là bất thiện, có thể là vô ký, có thể thuộc cõi dục, có thể thuộc cõi sắc, có thể thuộc cõi vô sắc; căn bản của chúng là xúc chạm (phassa).
Vedanānaṃ yathābhūtaṃ vedanānaṃ samudayādipaṭivedhanaṃ maggañāṇaṃ, anupādāvimutti ca phalañāṇaṃ, tesaṃ ‘‘aññeva dhammā gambhīrā’’ti ettha vuttanayena dhammādivibhāgo netabbo.
The discerning of the origin and so forth of feelings as they truly are, is the Path knowledge (maggañāṇa); and freedom without clinging (anupādāvimutti) is the Fruition knowledge (phalañāṇa). The classification of these as dhamma and so forth should be understood according to the method stated in "There are, bhikkhus, other profound dhammas."
Trí tuệ đạo (maggañāṇa) là sự thấu hiểu đúng như thật về sự sinh khởi v.v. của các cảm thọ, và giải thoát không chấp thủ (anupādāvimutti) là trí tuệ quả (phalañāṇa); đối với chúng, sự phân loại các pháp v.v. cần được dẫn dắt theo cách đã nói trong câu “những pháp khác sâu xa”.
‘‘Ajānataṃ apassata’’ntiādīsu avijjātaṇhā akusalā kāmāvacarā, tāsu avijjāya āsavā, ayonisomanasikāro eva vā padaṭṭhānaṃ.
In "not knowing, not seeing" and so forth, ignorance (avijjā) and craving (taṇhā) are unwholesome and associated with the sense-sphere. Among these, the proximate cause for ignorance is the cankers (āsava), or simply unwise attention (ayoniso manasikāra).
Trong các câu “không biết, không thấy” v.v., vô minh (avijjā) và ái (taṇhā) là bất thiện và thuộc cõi dục; trong số đó, các lậu hoặc (āsava) là căn bản của vô minh, hoặc chỉ tác ý không như lý là căn bản.
Taṇhāya saṃyojaniyesu dhammesu assādadassanaṃ padaṭṭhānaṃ.
The proximate cause for craving is seeing gratification in things associated with fetters (saṃyojaniya).
Sự nhìn thấy niềm vui trong các pháp trói buộc (saṃyojanīya) là căn bản của ái.
‘‘Tadapi phassapaccayā’’ti ettha phassassa vedanāya viya dhammādivibhāgo veditabbo.
Here, concerning "that too is contact-conditioned" (tadapi phassapaccayā), the classification of contact as dhamma and so forth should be understood just like that of feeling.
Trong câu “điều đó cũng do duyên xúc chạm”, sự phân loại các pháp v.v. của xúc chạm cần được hiểu như của cảm thọ.
Iminā nayena phassāyatanādīnampi yathārahaṃ dhammādivibhāgo netabboti ayaṃ saṃkilesadhamme, vodānadhamme ca sādhāraṇāsādhāraṇato, padaṭṭhānato, bhūmito ca vibhajanalakkhaṇo vibhattihāro nāma.
In this way, the classification of the bases of contact (phassāyatana) and so forth as dhamma and so forth should be explained accordingly. This method, characterized by classification due to common and uncommon aspects, proximate cause, and planes, regarding defiling states (saṃkilesadhamma) and purifying states (vodānadhamma), is called the Classification Method (Vibhatti-hāra).
Theo cách này, sự phân loại các pháp v.v. của các xứ xúc chạm (phassāyatana) và các điều tương tự cũng cần được dẫn dắt một cách thích hợp. Đây là Phân Biệt Hài (Vibhattihāra), có đặc điểm là phân loại các pháp phiền não (saṃkilesadhamma) và các pháp thanh tịnh (vodānadhamma) theo khía cạnh chung và không chung, theo căn bản (padaṭṭhāna) và theo cõi (bhūmi).
Yathāha ‘‘dhammañca padaṭṭhānaṃ, bhūmiñca vibhajjate ayaṃ hāro’’tiādi (netti. 4.8).
As it is said: "This method classifies the dhamma, the proximate cause, and the plane" and so forth.
Như đã nói: “Hài này phân loại pháp, căn bản và cõi” v.v.
Āghātādīnamakaraṇaṃ khantisoraccāni anubrūhetvā paṭisaṅkhānabhāvanābalasiddhiyā ubhayahitapaṭipattimāvahati.
Not acting on ill-will (āghāta) and so forth, by cultivating patience (khanti) and gentleness (soracca), brings about practice beneficial to both oneself and others, through the attainment of the strength of contemplative development (paṭisaṅkhā-bhāvanā).
Không làm các điều như sân hận (āghāta) và phát triển nhẫn nhục (khanti) và ôn hòa (soracca), do thành tựu sức mạnh của thiền quán (paṭisaṅkhāna-bhāvanā), dẫn đến sự thực hành lợi ích cho cả hai.
Āghātādayo pana pavattiyamānā dubbaṇṇataṃ, dukkhaseyyaṃ, bhogahāniṃ, akittiṃ, parehi durupasaṅkamanatañca nipphādentā nirayādīsu mahādukkhamāvahanti.
However, when ill-will and so forth arise, they produce ugliness, uncomfortable sleep, loss of wealth, disrepute, and difficulty for others to approach, thus leading to great suffering in hell and other lower realms.
Tuy nhiên, khi sân hận (āghāta) và các điều tương tự phát sinh, chúng tạo ra sự xấu xí, giấc ngủ khổ sở, tổn thất tài sản, mất danh tiếng và khó khăn trong việc tiếp cận người khác, dẫn đến đại khổ trong các cõi địa ngục (niraya) và các cõi khác.
Pāṇātipātādipaṭivirati avippaṭisārādikalyāṇaṃ paramparamāvahati.
Abstention from killing (pāṇātipāta) and so forth sequentially brings forth well-being such as freedom from remorse (avippaṭisāra).
Sự kiêng cữ sát sinh (pāṇātipāta) và các điều tương tự dẫn đến sự an lạc (avippaṭisāra) và các điều thiện lành khác nối tiếp nhau.
Pāṇātipātādi pana vippaṭisārādiakalyāṇaṃ paramparamāvahati.
Conversely, killing and so forth sequentially bring forth ill-being such as remorse.
Tuy nhiên, sát sinh (pāṇātipāta) và các điều tương tự lại dẫn đến sự hối hận (vippaṭisāra) và các điều bất thiện khác nối tiếp nhau.
Gambhīratādivisesayuttaṃ ñāṇaṃ veneyyānaṃ yathārahaṃ vijjābhiññādiguṇavisesamāvahati sabbaññeyyassa yathāsabhāvāvabodhato.
Knowledge (ñāṇa) endowed with the distinction of profundity and so forth brings about the distinction of virtues such as true knowledge (vijjā) and supernormal powers (abhiññā) for those capable of being trained, as it truly understands all cognizable objects.
Trí tuệ được trang bị các đặc tính như thâm sâu (gambhīratā) dẫn đến các phẩm chất đặc biệt như minh (vijjā) và thắng trí (abhiññā) cho những người có thể được giáo hóa, tùy theo mức độ xứng đáng của họ, do sự thấu hiểu bản chất thực sự của tất cả những gì có thể biết.
Tathā gambhīratādivisesarahitaṃ pana ñāṇaṃ ñeyyesu sādhāraṇabhāvato yathāvuttaguṇavisesaṃ nāvahati.
However, knowledge that lacks the distinction of profundity and so forth does not bring about the aforementioned distinction of virtues, due to its commonality among cognizable objects.
Tuy nhiên, trí tuệ không có các đặc tính như thâm sâu thì không dẫn đến các phẩm chất đặc biệt đã nói ở trên, vì nó có tính phổ biến đối với các đối tượng cần biết.
Sabbāpi cetā diṭṭhiyo yathārahaṃ sassatucchedabhāvato antadvayabhūtā sakkāyatīraṃ nātivattanti aniyyānikasabhāvattā.
All these wrong views (diṭṭhiyo), being extreme views (antadvaya) as eternalism (sassata) and annihilationism (uccheda) respectively, do not transcend the shore of personality belief (sakkāya), due to their non-emancipatory nature.
Tất cả những tà kiến này, tùy theo mức độ, là thường kiến (sassata) và đoạn kiến (uccheda), là hai cực đoan, không vượt qua được bờ hữu thân (sakkāya), vì bản chất chúng không dẫn đến sự giải thoát.
Sammādiṭṭhi pana saparikkhārā majjhimapaṭipadābhūtā sakkāyatīramatikkamma pāraṃ gacchati niyyānikasabhāvattā.
Right View (sammādiṭṭhi), however, with its requisites and being the Middle Path (majjhimapaṭipadā), transcends the shore of personality belief and reaches the other shore, due to its emancipatory nature.
Tuy nhiên, Chánh kiến (sammādiṭṭhi) cùng với các yếu tố hỗ trợ, là Trung đạo (majjhimā paṭipadā), vượt qua bờ hữu thân (sakkāya) và đi đến bờ bên kia (pāra), vì bản chất nó dẫn đến sự giải thoát.
Vedanānaṃ yathābhūtaṃ samudayādipaṭivedhanā anupādāvimuttimāvahati maggabhāvato.
The true penetration of the origin and so forth of feelings leads to freedom without clinging, due to its nature as the Path.
Sự thấu hiểu đúng như thật về sự sinh khởi (samudaya) và các khía cạnh khác của các cảm thọ (vedanā) dẫn đến sự giải thoát không chấp thủ (anupādāvimutti), vì đó là con đường (magga).
Vedanānaṃ yathābhūtaṃ samudayādiasampaṭivedho saṃsāracārakāvarodhamāvahati saṅkhārānaṃ paccayabhāvato.
The lack of true penetration of the origin and so forth of feelings leads to imprisonment in the cycle of existence (saṃsāracāraka), due to its nature as a condition for formations (saṅkhāra).
Sự không thấu hiểu đúng như thật về sự sinh khởi (samudaya) và các khía cạnh khác của các cảm thọ (vedanā) dẫn đến sự giam hãm trong vòng luân hồi (saṃsāra), vì đó là duyên cho các hành (saṅkhāra).
Vedayitasabhāvapaṭicchādako sammoho tadabhinandanamāvahati, yathābhūtāvabodho pana tattha nibbedhaṃ, virāgañca āvahati.
Confusion (sammoha) that conceals the nature of feeling leads to delight in it; but the understanding of reality as it truly is leads to disillusionment and dispassion (virāga) concerning it.
Sự si mê (sammoha) che lấp bản chất của những gì được cảm nhận dẫn đến sự hoan hỷ trong đó; tuy nhiên, sự thấu hiểu đúng như thật dẫn đến sự nhàm chán (nibbedha) và ly tham (virāga) đối với chúng.
Micchābhinivese ayonisomanasikārasahitā taṇhā anekavihitaṃ diṭṭhijālaṃ pasāreti.
Craving (taṇhā), accompanied by unwise attention in wrong inclination, spreads a diverse net of wrong views.
Tham ái (taṇhā) cùng với sự tác ý không khéo (ayoniso manasikāra) trong những chấp trước sai lầm (micchābhinivesa) giăng ra vô số lưới tà kiến (diṭṭhijāla).
Yathāvuttataṇhāsamucchedo paṭhamamaggo taṃ diṭṭhijālaṃ saṅkoceti.
The eradication of said craving by the first Path (paṭhamamagga) contracts that net of wrong views.
Sự đoạn diệt tham ái đã nói ở trên là Sơ đạo (paṭhamamagga), nó thu lại lưới tà kiến đó.
Sassatavādādipaññāpanassa phasso paccayo asati phasse tadabhāvato.
Contact is the condition for the promulgation of eternalism and so forth; for in the absence of contact, they do not exist.
Xúc (phassa) là duyên cho sự thiết lập thường kiến (sassatavāda) và các điều tương tự, vì nếu không có xúc thì chúng không tồn tại.
Diṭṭhibandhanabaddhānaṃ phassāyatanādīnamanirodhanena phassādianirodho saṃsāradukkhassa anivattiyeva yāthāvato phassāyatanādipariññā sabbadiṭṭhidassanāni ativattati, tesaṃ pana tathā apariññā diṭṭhidassanaṃ nātivattati.
The non-cessation of contact and so forth, due to the non-cessation of the bases of contact and so forth bound by the fetter of views, is indeed the non-cessation of the suffering of Saṃsāra. The full comprehension of contact and the bases of contact and so forth truly transcends all views and speculations; however, the lack of such full comprehension does not transcend views and speculations.
Sự không đoạn diệt các xứ xúc (phassāyatana) và các điều tương tự, vốn bị ràng buộc bởi xiềng xích tà kiến (diṭṭhibandhana), chính là sự không chấm dứt khổ đau luân hồi. Sự liễu tri đúng như thật về các xứ xúc (phassāyatana) và các điều tương tự vượt qua tất cả các tà kiến; tuy nhiên, sự không liễu tri chúng như vậy thì không vượt qua tà kiến.
Bhavanettisamucchedo āyatiṃ attabhāvassa anibbattiyā saṃvattati, asamucchinnāya bhavanettiyā anāgate bhavappabandho parivattatiyevāti ayaṃ sutte niddiṭṭhānaṃ dhammānaṃ paṭipakkhato parivattanalakkhaṇo parivattanahāro nāma.
The eradication of the craving for existence (bhavanetti) contributes to the non-arising of future existence (attabhāva); whereas, if the craving for existence is not eradicated, the continuity of existence in the future will continue to revolve. This, characterized by the reversal of phenomena indicated in the Sutta, is called the Reversal Method (Parivattana-hāra).
Sự đoạn diệt sợi dây sinh hữu (bhavanetti) dẫn đến sự không tái sinh trong tương lai; nếu sợi dây sinh hữu không bị đoạn diệt, dòng chảy của sinh hữu (bhavappabandha) sẽ tiếp tục luân chuyển trong tương lai. Đây là phương pháp chuyển hóa (parivattanahāra), có đặc tính là sự chuyển hóa từ các pháp được chỉ định trong kinh theo chiều ngược lại.
Kimāha ‘‘kusalākusale dhamme, niddiṭṭhe bhāvite pahīne cā’’tiādi.
What is said is: "Wholesome and unwholesome states, indicated, cultivated, and abandoned," and so forth.
Điều gì được nói là: "Các pháp thiện và bất thiện, được chỉ định, được tu tập, được đoạn trừ, v.v."?
‘‘Mamaṃ mama me’’ti pariyāyavacanaṃ.
"Mine, mine, to me" are synonyms.
"Của tôi, của tôi, cho tôi" là những từ đồng nghĩa.
‘Vā yadi cā’’ti pariyāyavacanaṃ.
"Or, if it be" are synonyms.
"Hoặc, nếu, và" là những từ đồng nghĩa.
‘‘Bhikkhave samaṇā tapassino’’ti pariyāyavacanaṃ.
"Bhikkhus, recluses, ascetics" are synonyms.
"Này các Tỳ-kheo, các Sa-môn, các tu sĩ khổ hạnh" là những từ đồng nghĩa.
‘‘Pare aññe paṭiviruddhā’’ti…pe… naṃ.
"Others, different, opposing ones" and so forth... are synonyms.
"Người khác, kẻ khác, đối nghịch" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Avaṇṇaṃ akittiṃ ninda’’nti…pe… naṃ.
"Disparagement, ill-fame, censure" and so forth... are synonyms.
"Sự chê bai, sự mất danh tiếng, sự chỉ trích" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Bhāseyyuṃ bhaṇeyyuṃ katheyyu’’nti…pe… naṃ.
"They might speak, they might say, they might tell" and so forth... are synonyms.
"Nói, tuyên bố, thuật lại" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Dhammassa vinayassa satthusāsanassā’’ti…pe… naṃ.
"Of the Dhamma, of the Vinaya, of the Teacher's Dispensation" and so forth... are synonyms.
"Của Pháp, của Luật, của giáo huấn của Bậc Đạo Sư" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Saṅghassa samūhassa gaṇassā’’ti…pe… naṃ.
"Of the Saṅgha, of the assembly, of the multitude" and so forth... are synonyms.
"Của Tăng đoàn, của tập hợp, của nhóm" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Tatra tattha tesū’’ti…pe… naṃ.
"There, there, among those" and so forth... are synonyms.
"Ở đó, ở đó, trong những điều đó" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Tumhehi vo bhavantehī’’ti…pe… naṃ.
"By you, by you, by venerable sirs" and so forth... are synonyms.
"Bởi các vị, của các vị, bởi các bậc tôn kính" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Āghāto doso byāpādo’’ti…pe… naṃ ‘‘appaccayo domanassaṃ cetasikadukkha’’nti…pe… naṃ.
"Ill-will, anger, malevolence" and so forth... are synonyms; "displeasure, dejection, mental suffering" and so forth... are synonyms.
"Sân hận (āghāta), ác ý (dosa), sự hại người (byāpāda)" ...v.v... là những từ đồng nghĩa. "Sự bất mãn (appaccaya), sự ưu phiền (domanassa), sự khổ tâm (cetasikadukkha)" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Cetaso cittassa manaso’’ti…pe… naṃ.
"Of the mind, of the consciousness, of the thought" and so forth... are synonyms.
"Của tâm (cetaso), của ý (cittassa), của ý căn (manaso)" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Anabhiraddhi byāpatti manopadoso’’ti…pe… naṃ.
"Discontent, transgression, mental corruption" and so forth... are synonyms.
"Sự không hài lòng (anabhiraddhi), sự vi phạm (byāpatti), sự ô nhiễm tâm (manopadosa)" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Na no a mā’’ti…pe… naṃ.
"Not, no, no, not" and so forth... are synonyms.
"Không, chúng ta không, đừng" ...v.v... là những từ đồng nghĩa.
‘‘Karaṇīyā uppādetabbā pavattetabbā’’ti pariyāyavacanaṃ.
"To be done, to be produced, to be brought about" are synonyms.
"Nên làm, nên tạo ra, nên phát sinh" là những từ đồng nghĩa.
Iminā nayena sabbapadesu vevacanaṃ vattabbanti ayaṃ tassa tassa atthassa taṃtaṃpariyāyasaddayojanālakkhaṇo vevacanahāro nāma.
In this manner, synonyms should be stated for all terms. This method, characterized by connecting different synonymous words to their respective meanings, is called the Synonym Method (Vevacana-hāra).
Theo cách này, các từ đồng nghĩa được áp dụng cho tất cả các từ. Đây là phương pháp đồng nghĩa (vevacanahāra), có đặc tính là sự ghép nối các từ đồng nghĩa khác nhau cho từng ý nghĩa. Điều đó được nói là: "Đức Thế Tôn đã dạy một pháp với nhiều cách gọi khác nhau," v.v.
Vuttañhetaṃ ‘‘vevacanāni bahūni tu, sutte vuttāni ekadhammassā’’tiādi (netti. 4.10).
It has been said: "Indeed, many synonyms are stated in the Sutta for a single dhamma," and so forth.
"Nhiều từ đồng nghĩa, tuy nhiên, được nói trong kinh cho một pháp," v.v.
Āghāto vatthuvasena dasavidhena, ekūnavīsatividhena vā paññatto.
Ill-will (āghāta) is designated in ten ways based on its objects, or in nineteen ways.
Sân hận (āghāta) được khái niệm hóa theo mười cách dựa trên đối tượng, hoặc mười chín cách.
Apaccayo upavicāravasena chadhā paññatto.
Displeasure (apaccaya) is designated in six ways based on proximate observation (upavicāra).
Sự bất mãn (appaccaya) được khái niệm hóa theo sáu cách dựa trên sự gần kề.
Ānando pītiādivasena vevacanena navadhā paññatto.
Joy (ānanda) is designated in nine ways by synonyms based on rapture (pīti) and so forth.
Niềm vui (ānanda) được khái niệm hóa theo chín cách bằng các từ đồng nghĩa dựa trên hỷ (pīti) và các điều tương tự.
Pīti sāmaññato pana khuddikādivasena pañcadhā paññatto.
Rapture (pīti), however, is generally designated in five ways based on minor rapture (khuddikā) and so forth.
Tuy nhiên, hỷ (pīti) nói chung được khái niệm hóa theo năm cách dựa trên hỷ nhỏ (khuddikā) và các điều tương tự.
Somanassaṃ upavicāravasena chadhā, sīlaṃ vārittacārittādivasena anekadhā, gambhīratādivisesayuttaṃ ñāṇaṃ cittuppādavasena catudhā, dvādasadhā vā, visayabhedato anekadhā ca, diṭṭhisassatādivasena dvāsaṭṭhiyā bhedehi, tadantogadhavibhāgena anekadhā ca, vedanā chadhā, aṭṭhasatadhā, anekadhā ca, tassā samudayo pañcadhā, tathā atthaṅgamopi, assādo duvidhena, ādīnavo tividhena, nissaraṇaṃ ekadhā, catudhā ca, anupādāvimutti duvidhena, ‘‘ajānataṃ apassata’’nti vuttā avijjā visayabhedena catudhā, aṭṭhadhā ca, ‘‘taṇhāgatāna’’ntiādinā vuttā taṇhā chadhā, aṭṭhasatadhā, anekadhā ca, phasso nissayavasena chadhā, upādānaṃ catudhā, bhavo dvidhā, anekadhā ca, jāti vevacanavasena chadhā, tathā jarā sattadhā, maraṇaṃ aṭṭhadhā, navadhā ca, soko pañcadhā, paridevo chadhā, dukkhaṃ catudhā, tathā domanassaṃ, upāyāso catudhā paññattoti ayaṃ pabhedapaññatti, samūhapaññatti ca.
Joy (somanassa) is designated in six ways, by way of close consideration; morality (sīla) in many ways, by way of morality of abstinence and morality of conduct; knowledge (ñāṇa), endowed with distinctions like profundity, is designated in four ways, or in twelve ways, by way of thought-arising, and in many ways due to differences in objects; wrong view (diṭṭhi) is designated in sixty-two ways, by way of eternalism and so forth, and in many ways by its inclusion in those divisions; feeling (vedanā) in six ways, in one hundred and eight ways, and in many ways; the origin of that (feeling) in five ways, and likewise its cessation; enjoyment (assāda) in two ways; danger (ādīnava) in three ways; escape (nissaraṇa) in one way, and in four ways; release without clinging (anupādāvimutti) in two ways; ignorance (avijjā), mentioned as "not knowing, not seeing," in four ways and in eight ways by way of difference in objects; craving (taṇhā), mentioned as "those with craving" and so forth, in six ways, in one hundred and eight ways, and in many ways; contact (phassa) in six ways by way of basis; clinging (upādāna) in four ways; existence (bhava) in two ways, and in many ways; birth (jāti) in six ways by way of synonyms; likewise old age (jarā) in seven ways; death (maraṇa) in eight ways and in nine ways; sorrow (soka) in five ways; lamentation (parideva) in six ways; suffering (dukkha) in four ways; likewise displeasure (domanassa); and despair (upāyāsa) is designated in four ways. This is the designation by subdivision (pabhedapaññatti) and designation by collection (samūhapaññatti).
Sự hoan hỷ (somanassa) được khái niệm hóa theo sáu cách dựa trên sự gần kề; giới (sīla) được khái niệm hóa theo nhiều cách dựa trên giới phòng hộ (vāritta) và giới hành trì (cāritta) và các điều tương tự; trí tuệ được trang bị các đặc tính như thâm sâu (gambhīratā) được khái niệm hóa theo bốn cách hoặc mười hai cách dựa trên sự phát sinh tâm, và theo nhiều cách dựa trên sự khác biệt của đối tượng; tà kiến (diṭṭhi) được khái niệm hóa theo sáu mươi hai cách dựa trên sự phân loại thường kiến (sassata) và các điều tương tự, và theo nhiều cách dựa trên sự phân tích chi tiết trong đó; cảm thọ (vedanā) được khái niệm hóa theo sáu cách, một trăm lẻ tám cách, và nhiều cách; sự sinh khởi của nó được khái niệm hóa theo năm cách, và sự diệt trừ của nó cũng vậy; sự vị ngọt (assāda) được khái niệm hóa theo hai cách; sự nguy hiểm (ādīnava) theo ba cách; sự xuất ly (nissaraṇa) theo một cách và bốn cách; sự giải thoát không chấp thủ (anupādāvimutti) theo hai cách; vô minh (avijjā) được nói là "không biết, không thấy" được khái niệm hóa theo bốn cách và tám cách dựa trên sự khác biệt của đối tượng; tham ái (taṇhā) được nói là "những người bị tham ái chi phối" và các điều tương tự được khái niệm hóa theo sáu cách, một trăm lẻ tám cách, và nhiều cách; xúc (phassa) được khái niệm hóa theo sáu cách dựa trên sự nương tựa; chấp thủ (upādāna) theo bốn cách; hữu (bhava) theo hai cách và nhiều cách; sinh (jāti) được khái niệm hóa theo sáu cách dựa trên từ đồng nghĩa; lão (jarā) cũng vậy, theo bảy cách; tử (maraṇa) theo tám cách và chín cách; sầu (soka) theo năm cách; bi ai (parideva) theo sáu cách; khổ (dukkha) theo bốn cách, và ưu phiền (domanassa) cũng vậy; sự tuyệt vọng (upāyāsa) được khái niệm hóa theo bốn cách. Đây là khái niệm về sự phân loại và khái niệm về sự tập hợp.
‘‘Samudayo hotī’’ti pabhavapaññatti, ‘‘yathābhūtaṃ pajānātī’’ti dukkhassa pariññāpaññatti, samudayassa pahānapaññatti, nirodhassa sacchikiriyāpaññatti, maggassa bhāvanāpaññatti.
“There is arising”—this is the designation of origin (pabhavapaññatti). “Knows as it really is”—this is the designation of full understanding of suffering (dukkha), the designation of abandonment of its origin, the designation of realization of cessation, and the designation of development of the path.
"Sự sinh khởi (samudaya) xảy ra" là khái niệm về sự phát sinh; "biết đúng như thật" là khái niệm về sự liễu tri khổ (dukkha), khái niệm về sự đoạn trừ tập (samudaya), khái niệm về sự chứng ngộ diệt (nirodha), khái niệm về sự tu tập đạo (magga).
‘‘Antojālīkatā’’tiādisabbadiṭṭhīnaṃ saṅgahapaññatti.
“Entangled within a net” and so forth—this is the designation of inclusion (saṅgahapaññatti) of all wrong views.
"Bị giăng lưới bên trong" và các điều tương tự là khái niệm về sự bao gồm tất cả các tà kiến.
‘‘Ucchinnabhavanettiko’’tiādi duvidhena parinibbānapaññattīti evaṃ āghātādīnaṃ pabhavapaññattipariññāpaññattiādivasena.
“One whose craving for existence is cut off” and so forth—this is the designation of parinibbāna in two ways. Thus, by way of designation of origin, designation of full understanding, and so forth, for malice (āghāta) and so forth.
"Người đã đoạn diệt sợi dây sinh hữu" và các điều tương tự là khái niệm về sự Niết Bàn theo hai cách. Như vậy, theo các khái niệm về sự phát sinh, khái niệm về sự liễu tri, v.v., của sân hận (āghāta) và các điều tương tự.
Tathā ‘‘āghāto’’ti byāpādassa vevacanapaññatti.
Likewise, “malice” (āghāta) is the designation by synonym for ill-will (byāpāda).
Tương tự, "sân hận (āghāta)" là khái niệm đồng nghĩa của ác ý (byāpāda).
‘‘Appaccayo’’ti domanassassavevacanapaññattītiādivasena ca paññattibhedo vibhajjitabboti ayaṃ ekekassa dhammassa anekāhi paññattīhi paññapetabbākāravibhāvanalakkhaṇo paññattihāro nāma, tena vuttaṃ ‘‘ekaṃ bhagavā dhammaṃ, paṇṇattīhi vividhāhi desetī’’tiādi (netti. 4.11).
“Displeasure” (appaccaya) is the designation by synonym for mental pain (domanassa), and so forth. Thus, the distinction of designations should be explained by these ways. This is called the Designation Method (Paññattihāra), characterized by the elucidation of how each phenomenon is designated by various designations, as it is said: “The Blessed One teaches one Dhamma by diverse designations” and so forth.
"Sự bất mãn (appaccaya)" là khái niệm đồng nghĩa của ưu phiền (domanassa), v.v. Như vậy, sự phân loại khái niệm nên được phân tích. Đây là phương pháp khái niệm (paññattihāra), có đặc tính là sự trình bày cách thức mà từng pháp được khái niệm hóa bằng nhiều khái niệm. Do đó, đã nói rằng: "Đức Thế Tôn đã thuyết giảng một pháp bằng nhiều khái niệm khác nhau," v.v.
Āghātaggahaṇena saṅkhārakkhandhasaṅgaho, tathā anabhiraddhiggahaṇena.
By the taking of malice (āghāta) is the inclusion of the aggregate of formations (saṅkhārakkhandha). Likewise, by the taking of displeasure (anabhiraddhi).
Việc nắm giữ sân hận (āghāta) bao gồm uẩn hành (saṅkhārakkhandha); tương tự, việc nắm giữ sự bất mãn (anabhiraddhi) cũng vậy.
Appaccayaggahaṇena vedanākkhandhasaṅgahoti idaṃ khandhamukhena otaraṇaṃ. Tathā āghātādiggahaṇena dhammāyatanaṃ, dhammadhātu, dukkhasaccaṃ, samudayasaccaṃ vā gahitanti idaṃ āyatanamukhena, dhātumukhena, saccamukhena ca otaraṇaṃ.
By the taking of aversion (appaccaya) is the inclusion of the aggregate of feeling (vedanākkhandha). This is entry by way of the aggregates (khandhamukhena otaraṇa). Likewise, by the taking of malice and so forth, the Dhamma-base (dhammāyatana), the Dhamma-element (dhammadhātu), the Noble Truth of Suffering (dukkhasacca), or the Noble Truth of Origin (samudayasacca) is taken. This is entry by way of the bases (āyatanamukhena), by way of the elements (dhātumukhena), and by way of the truths (saccamukhena).
Việc nắm giữ sự bất mãn (appaccaya) bao gồm uẩn thọ (vedanākkhandha). Đây là sự thâm nhập qua khía cạnh uẩn (khandhamukhena otaraṇaṃ). Tương tự, việc nắm giữ sân hận (āghāta) và các điều tương tự bao gồm pháp xứ (dhammāyatana), pháp giới (dhammadhātu), khổ đế (dukkhasacca) hoặc tập đế (samudayasacca). Đây là sự thâm nhập qua khía cạnh xứ (āyatanamukhena), qua khía cạnh giới (dhātumukhena) và qua khía cạnh đế (saccamukhena).
Tathā āghātādīnaṃ sahajātā avijjā hetusahajātaaññamaññanissasampayuttaatthiavigatapaccayehi paccayo, asahajātā pana anantaraniruddhā anantarasamanantaraanantarūpanissayanatthivigatāsevanapaccayehi paccayo.
Likewise, ignorance (avijjā) that arises together with malice and so forth is a condition by way of root (hetu), conascence (sahajāta), mutuality (aññamañña), support (nissaya), association (sampayutta), presence (atthi), and non-disappearance (avigata) conditions. However, ignorance that does not arise together and has ceased immediately after is a condition by way of contiguity (anantara), immediate contiguity (samanantara), proximate support (anantarūpanissaya), absence (natthi), disappearance (vigata), and repetition (āsevana) conditions.
Tương tự, vô minh đồng sanh với sân hận v.v... là duyên qua các duyên nhân, đồng sanh, tương hỗ, y chỉ, tương ưng, hiện hữu, bất ly. Còn vô minh không đồng sanh, đã diệt ngay trước đó, là duyên qua các duyên vô gián, đẳng vô gián, vô gián y chỉ, vô hữu, ly, thường cận.
Ananantarā pana upanissayavaseneva paccayo.
But non-immediate (non-contiguous) ignorance is a condition only by way of decisive support (upanissaya).
Còn vô minh không phải vô gián thì chỉ là duyên theo cách thức của duyên y chỉ.
Taṇhāupādānādi phassādīnampi tesaṃ sahajātānaṃ, asahajātānañca yathārahaṃ paccayabhāvo vattabbo.
The conditioning of craving (taṇhā), clinging (upādāna), and so forth, towards contact (phassa) and so forth, both conascent and non-conascent, should be stated as appropriate.
Cần phải nói rằng ái, thủ v.v... cũng là duyên một cách tương ứng cho các pháp đồng sanh và không đồng sanh với chúng, như xúc v.v...
Koci panettha adhipativasena, koci kammavasena, koci āhāravasena, koci indriyavasena, koci jhānavasena koci maggavasenāpi paccayoti ayampi viseso veditabboti idaṃ paṭiccasamuppādamukhena otaraṇaṃ. Imināva nayena ānandādīnampi khandhādimukhena otaraṇaṃ vibhāvetabbaṃ.
Here, some are conditions by way of dominance (adhipati), some by way of kamma, some by way of nutriment (āhāra), some by way of faculty (indriya), some by way of jhāna, and some also by way of path (magga). This distinction should also be understood. This is entry by way of dependent co-arising (paṭiccasamuppādamukhena otaraṇa). By this same method, the entry of delight (ānanda) and so forth, by way of the aggregates and so forth, should be elucidated.
Cần phải biết thêm sự khác biệt này: trong số đó, có pháp là duyên theo cách thức của duyên trưởng, có pháp theo cách thức của duyên nghiệp, có pháp theo cách thức của duyên vật thực, có pháp theo cách thức của duyên quyền, có pháp theo cách thức của duyên thiền, và có pháp theo cách thức của duyên đạo. Đây là sự thâm nhập theo phương pháp Duyên khởi. Theo phương pháp này, cũng cần phải làm rõ sự thâm nhập của hỷ v.v... theo phương pháp uẩn v.v...
Tathā sīlaṃ pāṇātipātādīhi viraticetanā, abyāpādādicetasikadhammā ca, pāṇātipātādayo cetanāva, tesaṃ, tadupakārakadhammānañca lajjādayādīnaṃ saṅkhārakkhandhadhammāyatanādīsu saṅgahato purimanayeneva khandhādimukhena otaraṇaṃ vibhāvetabbaṃ.
Likewise, morality (sīla) is the volition of abstaining from killing living beings and so forth, and the mental factors such as non-ill-will. The killing of living beings and so forth is volition itself. Since these, and their supportive phenomena such as modesty (lajjā) and moral dread (ottappa), are included in the aggregate of formations, the Dhamma-base, and so forth, the entry by way of the aggregates and so forth should be elucidated in the same manner as before.
Cũng vậy, sīla (giới) là ý muốn từ bỏ sát sinh và các hành vi tương tự, cũng như các pháp tâm sở như không sân hận, v.v. Các hành vi như sát sinh, v.v. chính là ý muốn. Việc bao gồm các pháp này và các pháp hỗ trợ chúng như sự hổ thẹn, sự ghê sợ tội lỗi, v.v. trong các uẩn như saṅkhārakkhandha, các xứ như dhammāyatana, v.v. cần được làm rõ thông qua các uẩn, v.v. theo phương pháp đã nói trước đây.
Esa nayo ñāṇadiṭṭhivedanāavijjātaṇhādiggahaṇesupi.
This method also applies to the taking of knowledge, wrong view, feeling, ignorance, craving, and so forth.
Phương pháp này cũng áp dụng cho sự nắm bắt ñāṇa (trí tuệ), diṭṭhi (kiến), vedanā (thọ), avijjā (vô minh), taṇhā (ái), v.v.
Nissaraṇānupādāvimuttiggahaṇesu pana asaṅkhatadhātuvasenapi dhātumukhena otaraṇaṃ vibhāvetabbaṃ, tathā ‘‘vedanānaṃ…pe… anupādāvimutto’’ti etena bhagavato sīlādayo pañcadhammakkhandhā, satipaṭṭhānādayo ca bodhipakkhiyadhammā pakāsitā hontīti taṃmukhenapi otaraṇaṃ veditabbaṃ.
However, in the taking of escape (nissaraṇa) and release without clinging (anupādāvimutti), entry by way of the element should also be elucidated by way of the unconditioned element (asaṅkhatadhātu). Likewise, by "of feelings… (pa)… release without clinging," the five aggregates of Dhamma of the Blessed One, such as morality, and the factors conducive to awakening (bodhipakkhiyadhammā), such as the foundations of mindfulness, are expounded. Therefore, entry by way of these should also be understood.
Hơn nữa, trong việc nắm giữ sự thoát ly và giải thoát không chấp thủ (Nissaraṇa, Anupādāvimutti), sự thâm nhập cần được giải thích cũng bằng phương cách của vô vi giới (asaṅkhata-dhātu), thông qua yếu tố (dhātu). Tương tự như vậy, bằng câu "cảm thọ... cho đến... giải thoát không chấp thủ", năm uẩn pháp (dhamma-khandha) như giới (sīla) của Đức Thế Tôn, và các pháp hỗ trợ giác ngộ (bodhipakkhiyadhammā) như Tứ niệm xứ (satipaṭṭhāna) được công bố. Do đó, sự thâm nhập cũng cần được hiểu thông qua phương cách đó.
‘‘Tadapi phassapaccayā’’ti sassatādipaññāpanassa paccayādhīnavuttitādīpanena aniccatāmukhena otaraṇaṃ, tathā evaṃdhammatāya paṭiccasamuppādamukhena otaraṇaṃ. Aniccassa dukkhānattabhāvato appaṇihitamukhena, suññatāmukhena otaraṇaṃ. Sesapadesupi eseva nayo.
“That too is conditioned by contact”—this is entry by way of impermanence (aniccatāmukhena) by indicating the conditioned nature of the designations of eternalism and so forth. Likewise, by its nature as such, entry by way of dependent co-arising (paṭiccasamuppādamukhena otaraṇa). Since impermanence is suffering and non-self, it is entry by way of the undirected (appaṇihitamukhena) and by way of emptiness (suññatāmukhena). The same method applies to the remaining passages.
Bằng câu "điều đó cũng do duyên xúc" (tadapi phassapaccayā), sự thâm nhập được hiểu thông qua phương cách vô thường (aniccatā), bằng cách chỉ ra tính chất tùy thuộc vào duyên của sự thiết lập các quan điểm thường kiến (sassatā) v.v. Tương tự như vậy, do tính chất như vậy, là sự thâm nhập thông qua phương cách duyên khởi (paṭiccasamuppāda). Do tính chất khổ (dukkha) và vô ngã (anatta) của vô thường, là sự thâm nhập thông qua phương cách vô nguyện (appaṇihita), thông qua phương cách không (suññatā). Trong các phần còn lại cũng theo cách này.
Ayaṃ paṭiccasamuppādādimukhehi suttatthassa otaraṇalakkhaṇo otaraṇahāro nāma.
This is called the Entry Method (Otaraṇahāra), characterized by the entry of the meaning of the Sutta by way of dependent co-arising and so forth.
Đây là cách thâm nhập (otaraṇahāra), có đặc tính là sự thâm nhập ý nghĩa của kinh điển thông qua các phương cách duyên khởi (paṭiccasamuppāda) v.v.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘yo ca paṭiccuppādo, indriyakhandhā ca dhātuāyatanā’’tiādi (netti. 4.12).
As it is said, "And what is dependent co-arising, and the faculties and aggregates, and elements and bases," and so forth.
Như đã nói: "Duyên khởi (paṭiccuppāda), các căn (indriya), các uẩn (khandha), các giới (dhātu) và các xứ (āyatana)" v.v. (Netti. 4.12).
‘‘Mamaṃ vā bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyu’’nti ārambho.
“Monks, if others should speak dispraise of me”—this is the beginning (ārambha).
"Này các Tỳ-khưu, nếu người khác phỉ báng Ta" là sự khởi đầu.
‘‘Dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyu’’nti padasuddhi, no ārambhasuddhi.
“Or speak dispraise of the Dhamma, or speak dispraise of the Sangha”—this is word purification (padasuddhi), not beginning purification (ārambhasuddhi).
"Hoặc phỉ báng Pháp, hoặc phỉ báng Tăng" là sự thanh lọc từ ngữ, không phải sự thanh lọc khởi đầu.
‘‘Tatra tumhehi na āghāto, na appaccayo, na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā’’ti padasuddhi ceva ārambhasuddhi ca.
“In that case, you should not give rise to malice, aversion, or displeasure of mind”—this is both word purification and beginning purification.
"Trong trường hợp đó, các con không nên có sự giận dữ, không có sự bất mãn, không có sự bất lạc trong tâm" là sự thanh lọc từ ngữ và cả sự thanh lọc khởi đầu.
Dutiyanayādīsupi eseva nayo, tathā ‘‘appamattakaṃ kho paneta’’ntiādi ārambho.
The same method applies to the second method and so forth. Likewise, “This is but a small matter”—this is the beginning.
Trong các phương pháp thứ hai v.v. cũng theo cách này. Tương tự, "Điều này thật là nhỏ nhặt" v.v. là sự khởi đầu.
‘‘Katama’’ntiādi pucchā.
“What is it?” and so forth—this is the question (pucchā).
"Cái gì?" v.v. là câu hỏi.
‘‘Pāṇātipātaṃ pahāyā’’tiādi padasuddhi, no ārambhasuddhi.
“Having abandoned the killing of living beings” and so forth—this is word purification, not beginning purification.
"Từ bỏ sát sinh" v.v. là sự thanh lọc từ ngữ, không phải sự thanh lọc khởi đầu.
No ca pucchāsuddhi.
And not question purification.
Cũng không phải sự thanh lọc câu hỏi.
‘‘Idaṃ kho’’tiādi pucchāsuddhi ceva padasuddhi ca, ārambhasuddhi.
“This, indeed,” and so forth—this is both question purification and word purification, and beginning purification.
"Điều này" v.v. là sự thanh lọc câu hỏi, sự thanh lọc từ ngữ và sự thanh lọc khởi đầu.
Tathā ‘‘atthi bhikkhave’’tiādi ārambho.
Likewise, “There are, monks,” and so forth—this is the beginning.
Tương tự, "Này các Tỳ-khưu, có" v.v. là sự khởi đầu.
‘‘Katame ca te’’tiādi pucchā.
“And which are they?” and so forth—this is the question.
"Những điều đó là gì?" v.v. là câu hỏi.
‘‘Santi bhikkhave’’tiādi ārambho.
“There are, monks,” and so forth—this is the beginning.
"Này các Tỳ-khưu, có" v.v. là sự khởi đầu.
‘‘Kimāgammā’’tiādi ārambhapucchā.
“Based on what?” and so forth—this is a beginning-question (ārambhapucchā).
"Dựa vào đâu?" v.v. là câu hỏi khởi đầu.
‘‘Yathā samāhite’’tiādi padasuddhi, no ārambhasuddhi, no ca pucchāsuddhi.
“As for one who is concentrated,” and so forth—this is word purification, not beginning purification, and not question purification.
"Như trong thiền định" v.v. là sự thanh lọc từ ngữ, không phải sự thanh lọc khởi đầu, cũng không phải sự thanh lọc câu hỏi.
‘‘Ime kho’’tiādi padasuddhi ceva pucchāsuddhi ca ārambhasuddhi ca.
“These, indeed,” and so forth—this is both word purification, question purification, and beginning purification.
"Những điều này" v.v. là sự thanh lọc từ ngữ, sự thanh lọc câu hỏi và sự thanh lọc khởi đầu.
Iminā nayena sabbattha ārambhādayo veditabbā.
By this method, the beginnings and so forth should be understood everywhere.
Theo cách này, sự khởi đầu v.v. cần được hiểu ở khắp mọi nơi.
Ayaṃ padārambhānaṃ sodhitāsodhitabhāvavicāraṇalakkhaṇo sodhanahāro nāma, vuttampi ca ‘‘vissajjitamhi pañhe, gāthāyaṃ pucchitāyamārabbhā’’tiādi (netti. 4.13).
This is called the Purification Method (Sodhanahāra), characterized by the investigation of the purified or unpurified state of word-beginnings, and it is said: “When the problem is answered, if a verse is asked to begin,” and so forth.
Đây là cách thanh lọc (sodhanahāra), có đặc tính là sự xem xét trạng thái thanh lọc và không thanh lọc của các khởi đầu từ ngữ. Và cũng đã nói: "Trong vấn đề đã được giải đáp, trong bài kệ đã được hỏi, khi bắt đầu" v.v. (Netti. 4.13).
‘‘Avaṇṇa’’nti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ.
“Dispraise” (avaṇṇa)—this is a general determination (sāmaññato adhiṭṭhāna).
"Sự phỉ báng" (avaṇṇa) là sự thiết lập một cách tổng quát.
Tamavikappetvā visesavacanaṃ ‘‘mamaṃ vā’’ti.
“Of me”—this is a specific statement without distinguishing it (from the general).
Lời nói đặc biệt "Ta" (mamaṃ vā), không phân biệt điều đó.
Dhammassa vā saṅghassa vāti pakkhepi esa nayo.
The same method applies to the case of “of the Dhamma or of the Sangha.”
Trong trường hợp "Pháp hoặc Tăng" cũng theo cách này.
Tathā ‘‘sīla’’nti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ.
Likewise, “morality” (sīla)—this is a general determination.
Tương tự, "giới" (sīla) là sự thiết lập một cách tổng quát.
Tamavikappetvā visesavacanaṃ ‘‘pāṇātipātā paṭivirato’’tiādi.
“Abstaining from the killing of living beings” and so forth—this is a specific statement without distinguishing it.
Lời nói đặc biệt "từ bỏ sát sinh" v.v., không phân biệt điều đó.
‘‘Aññeva dhammā’’tiādi sāmaññato adhiṭṭhānaṃ, tamavikappetvā visesavacanaṃ ‘‘tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānātī’’tiādi, tathā ‘‘pubbantakappikā’’tiādi sāmaññato adhiṭṭhānaṃ.
“Other phenomena” and so forth—this is a general determination; “this, monks, the Tathāgata knows” and so forth—this is a specific statement without distinguishing it. Likewise, “eternalists concerning the past” and so forth—this is a general determination.
"Các pháp khác" v.v. là sự thiết lập một cách tổng quát, lời nói đặc biệt "Này các Tỳ-khưu, Như Lai biết điều đó" v.v., không phân biệt điều đó. Tương tự, "những người chấp thủ quá khứ" v.v. là sự thiết lập một cách tổng quát.
Tamavikappetvā visesavacanaṃ ‘‘sassatavādā’’tiādi.
“Eternalists” and so forth—this is a specific statement without distinguishing it.
Lời nói đặc biệt "những người thường kiến" v.v., không phân biệt điều đó.
Iminā nayena sabbattha yathādesitameva sāmaññavisesā niddhāretabbā.
In this manner, the general and specific characteristics should be ascertained everywhere, just as they have been taught.
Theo cách này, ở khắp mọi nơi, các đặc tính chung và riêng cần được xác định như đã được chỉ ra.
Ayaṃ suttāgatānaṃ dhammānaṃ avikappanāvasena yathādesitameva sāmaññavisesaniddhāraṇalakkhaṇo adhiṭṭhānahāro nāma, yathāha ‘‘ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā’’tiādi (netti. 4.14).
This is the Adhiṭṭhānahāra, characterized by ascertaining the general and specific characteristics of the states found in the suttas, just as they have been taught, without conceptual proliferation. As it is said: ‘‘States that are of one nature, and those that are taught to be of various natures’’ and so on.
Đây là cách thiết lập (adhiṭṭhānahāra), có đặc tính là sự xác định các đặc tính chung và riêng của các pháp có trong kinh điển như đã được chỉ ra, không phân biệt. Như đã nói: "Các pháp đồng nhất, và những điều đã được chỉ ra là khác biệt" v.v. (Netti. 4.14).
Āghātādīnaṃ ‘‘anatthaṃ me acarī’’tiādīni (dha. sa. 1237; vibha. 909) ekūnavīsati āghātavatthūni hetu.
The nineteen bases of hatred, such as ‘‘He has acted to my detriment,’’ are the cause of hatred and so on.
Đối với sự giận dữ (āghāta) v.v., mười chín căn bản của sự giận dữ như "người đó đã làm điều bất lợi cho ta" v.v. là nguyên nhân.
Ānandādīnaṃ ārammaṇābhisineho hetu.
Attachment to the object is the cause of delight and so on.
Đối với sự hoan hỷ (ānanda) v.v., sự dính mắc vào đối tượng là nguyên nhân.
Sīlassa hiriottappaṃ, appicchatādayo ca hetu.
Conscientiousness (hiri), moral dread (ottappa), and fewness of wishes (appicchatā) and so on are the cause of morality (sīla).
Đối với giới (sīla), sự hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi (hiriottappa), và sự thiểu dục (appicchatā) v.v. là nguyên nhân.
‘‘Gambhīrā’’tiādinā vuttadhammassa sabbāpi pāramiyo hetu.
All the Pāramīs are the cause of the states described as ‘‘profound’’ and so on.
Đối với pháp đã được nói đến bằng "sâu xa" (gambhīra) v.v., tất cả các Ba-la-mật (pāramī) đều là nguyên nhân.
Visesena paññāpāramī.
Specifically, the Perfection of Wisdom (Paññāpāramī).
Đặc biệt là Ba-la-mật Trí tuệ (paññāpāramī).
Diṭṭhīnaṃ asappurisūpanissayo, asaddhammassavanaṃ micchābhinivesena ayonisomanasikāro ca avisesena hetu.
The association with ignoble persons (asappurisūpanissaya), listening to ignoble teachings (asaddhammassavana), and unwise attention (ayoniso manasikāra) due to wrong inclination (micchābhinivesa) are the general causes of wrong views (diṭṭhi).
Đối với các tà kiến (diṭṭhi), sự thân cận người ác (asappurisūpanissaya), sự nghe tà pháp (asaddhammassavana), và sự tác ý không đúng đắn (ayonisomanasikāra) do chấp thủ sai lầm là nguyên nhân một cách tổng quát.
Visesena pana sassatavādādīnaṃ atītajātianussaraṇādi hetu.
Specifically, recollection of past births and so on is the cause of eternalism (sassatavāda) and so on.
Tuy nhiên, đặc biệt đối với các quan điểm thường kiến (sassatavāda) v.v., sự hồi tưởng các kiếp quá khứ v.v. là nguyên nhân.
Vedanānaṃ avijjā, taṇhā, kammādiphasso ca hetu.
Ignorance (avijjā), craving (taṇhā), kamma, and contact (phassa) and so on are the cause of feelings (vedanā).
Đối với các cảm thọ (vedanā), vô minh (avijjā), ái (taṇhā), và xúc (phassa) do nghiệp v.v. là nguyên nhân.
Anupādāvimuttiyā ariyamaggo hetu.
The Noble Path (ariyamagga) is the cause of unattached liberation (anupādāvimutti).
Đối với giải thoát không chấp thủ (anupādāvimutti), Thánh đạo (ariyamagga) là nguyên nhân.
Aññāṇassa ayonisomanasikāro hetu.
Unwise attention (ayoniso manasikāra) is the cause of ignorance (aññāṇa).
Đối với sự vô tri (aññāṇa), sự tác ý không đúng đắn (ayonisomanasikāra) là nguyên nhân.
Taṇhāya saṃyojaniyesu assādānupassanā hetu.
Contemplation of gratification (assādānupassanā) in the fetters (saṃyojanīyesu) is the cause of craving (taṇhā).
Đối với ái (taṇhā), sự quán sát vị ngọt (assādānupassanā) trong các pháp trói buộc (saṃyojaniya) là nguyên nhân.
Phassassa saḷāyatanāni hetu.
The six sense bases (saḷāyatanāni) are the cause of contact (phassa).
Đối với xúc (phassa), sáu xứ (saḷāyatana) là nguyên nhân.
Saḷāyatanassa nāmarūpaṃ hetu.
Mentality-materiality (nāmarūpa) is the cause of the six sense bases.
Đối với sáu xứ (saḷāyatana), danh sắc (nāmarūpa) là nguyên nhân.
Bhavanettisamucchedassa visuddhibhāvanā hetūti ayaṃ parikkhārasaṅkhāte hetupaccaye niddhāretvā saṃvaṇṇanālakkhaṇo parikkhārahāro nāma, tena vuttaṃ ‘‘ye dhammā yaṃ dhammaṃ, janayantippaccayā paramparato’’tiādi.
The development of purity (visuddhibhāvanā) is the cause of the cutting off of the leading thread to existence (bhavanettisamuccheda). This is the Parikkhārahāra, characterized by explaining by ascertaining the causal conditions (hetupaccaya) called requisites (parikkhāra). Thus it is said: ‘‘Those states that produce this state, by means of condition, in succession’’ and so on.
Đối với sự đoạn diệt sợi dây tái sinh (bhavanettisamuccheda), sự tu tập thanh tịnh (visuddhibhāvanā) là nguyên nhân. Đây là cách hỗ trợ (parikkhārahāra), có đặc tính là sự giải thích sau khi đã xác định các yếu tố nguyên nhân (hetupaccaya) được gọi là các vật dụng hỗ trợ (parikkhāra). Vì vậy, đã nói: "Những pháp nào sinh ra pháp nào, duyên theo thứ lớp" v.v.
Āghātādīnamakaraṇīyatāvacanena khantisampadā dassitā hoti.
By stating that hatred and so on should not be done, the perfection of patience (khantisampadā) is shown.
Bằng lời nói về sự không nên làm các điều giận dữ v.v., sự viên mãn của nhẫn nhục (khantisampadā) được chỉ ra.
‘‘Appamattakaṃ kho paneta’’ntiādinā soraccasampadā.
By ‘‘This is indeed a small matter’’ and so on, the perfection of meekness (soraccasampadā) is shown.
Bằng "Điều này thật là nhỏ nhặt" v.v., sự viên mãn của sự khiêm tốn (soraccasampadā) được chỉ ra.
‘‘Atthi bhikkhave’’tiādinā ñāṇasampadā.
By ‘‘There are, bhikkhus’’ and so on, the perfection of knowledge (ñāṇasampadā) is shown.
Bằng "Này các Tỳ-khưu, có" v.v., sự viên mãn của trí tuệ (ñāṇasampadā) được chỉ ra.
‘‘Aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā’’ti, ‘‘vedanānaṃ…pe… yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto’’ti ca etehi samādhisampadāya saddhiṃ vijjāvimuttivasībhāvasampadā dassitā.
By ‘‘For one who does not grasp, Nibbāna is known by oneself’’ and ‘‘having known feelings... having truly known... liberated without clinging,’’ the perfection of mastery over knowledge and liberation (vijjāvimuttivasībhāvasampadā) is shown together with the perfection of concentration (samādhisampadā).
Bằng "Người đó tự mình biết được sự tịch tịnh mà không bị chấp thủ" và "biết rõ các cảm thọ... cho đến... giải thoát không chấp thủ như chân thật", sự viên mãn của sự làm chủ trí tuệ và giải thoát (vijjāvimuttivasībhāvasampadā) cùng với sự viên mãn của định (samādhisampadā) được chỉ ra.
Tattha khantisampadā paṭisaṅkhānabalasiddhito soraccasampadāya padaṭṭhānaṃ, soraccasampadā pana atthato sīlameva, sīlaṃ samādhisampadāya padaṭṭhānaṃ.
Among these, the perfection of patience, due to the accomplishment of the strength of reflection (paṭisaṅkhānabala), is the basis for the perfection of meekness; the perfection of meekness, in essence, is morality itself; morality is the basis for the perfection of concentration.
Trong đó, sự viên mãn của nhẫn nhục là nền tảng (padaṭṭhāna) cho sự viên mãn của sự khiêm tốn, do được thành tựu bởi sức mạnh của sự quán xét (paṭisaṅkhānabala). Còn sự viên mãn của sự khiêm tốn, về bản chất, chính là giới (sīla). Giới là nền tảng cho sự viên mãn của định.
Samādhi ñāṇasampadāya padaṭṭhānanti ayaṃ padaṭṭhānasamāropanā.
Concentration is the basis for the perfection of knowledge. This is the Padaṭṭhānasamāropanā (Imputation of Bases).
Định là nền tảng cho sự viên mãn của trí tuệ. Đây là sự quy nạp theo nền tảng (padaṭṭhānasamāropanā).
Āghātādīnamakaraṇavacanena taṇhāvijjāsaṅkoco dassito.
By the statement regarding not committing acts such as ill-will, the contraction of craving and ignorance is shown.
Qua lời dạy về việc không thực hiện các ác ý (āghāta) v.v., sự co rút của tham ái (taṇhā) và vô minh (avijjā) được chỉ ra.
Sati hi attattaniyavatthūsu sinehe, sammohe ca ‘‘anatthaṃ me acarī’’tiādinā āghāto jāyati, nāsati.
For indeed, when there is affection and delusion regarding things pertaining to self and what belongs to self, ill-will arises with thoughts like "He acted to my detriment," and so on; it does not arise when these are absent.
Thật vậy, khi có sự luyến ái và si mê đối với các đối tượng thuộc về tự ngã và sở hữu của tự ngã, ác ý sẽ phát sinh với ý nghĩ: “Người ấy đã làm điều bất lợi cho ta,” v.v., chứ không phải khi không có.
Tathā ‘‘pāṇātipātā paṭivirato’’tiādivacanehi ‘‘paccattaññeva nibbuti viditā, anupādāvimutto, channaṃ phassāyatanānaṃ…pe… yathābhūtaṃ pajānātī’’tiādivacanehi ca taṇhāvijjānaṃ accantappahānaṃ dassitaṃ hoti.
Similarly, by statements such as ‘‘abstaining from the destruction of life’’ and so on, and by statements such as ‘‘Nibbāna is known individually, liberated without clinging, perceiving the six sense bases as they truly are,’’ and so on, the complete abandonment of craving and ignorance is shown.
Cũng vậy, qua các lời dạy như “người tránh xa sát sinh” v.v., và các lời dạy như “sự an tịnh được biết rõ ràng cho chính mình, được giải thoát không chấp thủ, sáu xứ xúc… v.v… nhận biết như thật,” sự đoạn trừ hoàn toàn tham ái và vô minh được chỉ ra.
Tāsaṃ pana pubbantakappikādipadehi, ‘‘ajānataṃ apassata’’ntiādipadehi ca sarūpatopi dassitānaṃ taṇhāvijjānaṃ rūpadhammā, arūpadhammā ca adhiṭṭhānaṃ.
The material and immaterial phenomena are the basis for these craving and ignorance, which are also shown in their nature by terms such as 'those who speculate about the past' and 'those who do not know, do not see' and so on.
Tuy nhiên, đối với tham ái và vô minh, những thứ được chỉ ra qua các từ như “người chấp thủ quá khứ” v.v., và các từ như “không biết, không thấy” v.v., các pháp sắc và pháp vô sắc là nền tảng.
Yathākkamaṃ samatho ca vipassanā ca paṭipakkho, tesaṃ pana cetovimutti, paññāvimutti ca phalaṃ.
Samatha and vipassanā are, in order, the antidotes, and their fruits are cetovimutti and paññāvimutti.
Samatha và vipassanā lần lượt là đối trị, và quả của chúng là giải thoát tâm (cetovimutti) và giải thoát tuệ (paññāvimutti).
Tattha taṇhā samudayasaccaṃ, taṇhāvijjā vā, tadadhiṭṭhānabhūtā rūpārūpadhammā dukkhasaccaṃ, tesamappavatti nirodhasaccaṃ, nirodhapajānanā samathavipassanā maggasaccanti evaṃ, catusaccayojanā veditabbā.
Among these, craving is the origin of suffering (samudayasacca), or craving and ignorance; the material and immaterial phenomena that are their basis are the suffering (dukkhasacca); their non-occurrence is the cessation of suffering (nirodhasacca); and samatha and vipassanā, which lead to the knowledge of cessation, are the path (maggasacca). Thus, the application of the Four Noble Truths should be understood.
Trong đó, tham ái là Tập đế (samudayasacca), hoặc tham ái và vô minh là Tập đế; các pháp sắc và vô sắc là nền tảng của chúng là Khổ đế (dukkhasacca); sự không phát sinh của chúng là Diệt đế (nirodhasacca); và samatha-vipassanā nhận biết sự diệt là Đạo đế (maggasacca). Như vậy, cần phải biết sự liên kết Tứ Thánh đế.
Taṇhāggahaṇena cettha māyāsāṭheyyamānātimānamadapamādapāpicchatāpāpamittatāahirikānottappādivasena sabbopi akusalapakkho netabbo.
Here, by the term 'craving', the entire unwholesome side, such as māyā, sāṭheyya, māna, atimāna, mada, pamāda, pāpicchatā, pāpamittatā, ahirika, anottappa, and so on, should be included.
Ở đây, bằng cách nắm giữ tham ái, toàn bộ phe bất thiện cần được dẫn dắt theo các phương diện như ảo tưởng (māyā), xảo trá (sāṭheyya), kiêu mạn (māna), quá kiêu mạn (atimāna), say đắm (mada), phóng dật (pamāda), tham lam (pāpicchatā), bạn xấu (pāpamittatā), không hổ thẹn (ahirika), không ghê sợ tội lỗi (anottappa) v.v.
Tathā avijjāggahaṇenapi viparītamanasikārakodhupanāhamakkhapaḷāsaissāmacchariyasārambha dovacassatā bhavadiṭṭhivibhavadiṭṭhādivasena.
Likewise, by the term 'ignorance', the entire unwholesome side, such as viparītamanasikāra, kodha, upanāha, makkha, paḷāsa, issā, macchariya, sārambha, dovacassatā, bhavadiṭṭhi, vibhavadiṭṭhi, and so on, should be included.
Cũng vậy, bằng cách nắm giữ vô minh, toàn bộ phe bất thiện cần được dẫn dắt theo các phương diện như tác ý sai lầm (viparītamanasikāra), sân hận (kodha), oán hận (upanāha), khinh thường (makkha), lấn lướt (paḷāsa), ganh tị (issā), xan sẻn (macchariya), tranh cãi (sārambha), khó dạy (dovacassatā), chấp thường kiến (bhavadiṭṭhi), chấp đoạn kiến (vibhavadiṭṭhi) v.v.
Vuttavipariyāyena pana amāyāasāṭheyyādivasena, aviparītamanasikārādivasena ca sabbopi kusalapakkho netabbo.
Conversely, by the opposite of what has been stated, such as amāyā, asāṭheyya, and so on, and aviparītamanasikāra, and so on, the entire wholesome side should be included.
Ngược lại, toàn bộ phe thiện cần được dẫn dắt theo các phương diện như không ảo tưởng (amāyā), không xảo trá (asāṭheyya) v.v., và tác ý đúng đắn (aviparītamanasikāra) v.v.
Tathā samathapakkhiyānaṃ saddhindriyādīnaṃ, vipassanāpakkhiyānañca aniccasaññādīnaṃ vasenāti ayaṃ taṇhāvijjāhi saṃkilesapakkhaṃ suttatthaṃ samathavipassanāhi ca vodānapakkhaṃ catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇassa nandiyāvaṭṭanayassa bhūmi. Vuttañhi ‘‘taṇhañca avijjampi ca, samathena vipassanāya yo netī’’tiādi.
Similarly, by means of the factors related to samatha, such as the faculty of faith (saddhindriya) and so on, and those related to vipassanā, such as the perception of impermanence (aniccasaññā) and so on—this is the basis of the Nandiyāvaṭṭa Naya, which has the characteristic of leading the meaning of the Sutta, which is the defiled side through craving and ignorance, and the purified side through samatha and vipassanā, by way of the application of the Four Noble Truths. For it is said, ‘‘He who leads craving and ignorance by samatha and vipassanā,’’ and so on.
Cũng vậy, theo các phương diện như tín căn (saddhindriya) v.v. thuộc phe samatha, và vô thường tưởng (aniccasaññā) v.v. thuộc phe vipassanā. Đây là nền tảng của phương pháp Nandiyāvaṭṭa (nandiyāvaṭṭanayassa bhūmi), có đặc điểm là dẫn dắt ý nghĩa của kinh điển, phần ô nhiễm bởi tham ái và vô minh, và phần thanh tịnh bởi samatha và vipassanā, thông qua sự liên kết Tứ Thánh đế. Như đã nói: “Ai dẫn dắt bất thiện từ căn nguyên, và thiện từ căn nguyên thiện,” v.v.
Āghātādīnamakaraṇavacanena adosasiddhi, tathā pāṇātipātapharusavācāhi paṭivirativacanenāpi.
By the statement regarding not committing acts such as ill-will, non-aversion (adosa) is accomplished; similarly, by the statement regarding abstaining from killing and harsh speech.
Qua lời dạy về việc không thực hiện các ác ý (āghāta) v.v., sự thành tựu của không sân (adosa) được thiết lập. Cũng vậy, qua lời dạy về việc tránh xa sát sinh và lời nói thô ác.
Ānandādīnamakaraṇavacanena pana alobhasiddhi, tathā abrahmacariyato paṭivirativacanenāpi.
However, by the statement regarding not committing acts such as delight, non-greed (alobha) is accomplished; similarly, by the statement regarding abstaining from unchastity.
Tuy nhiên, qua lời dạy về việc không thực hiện sự hoan hỷ (ānanda) v.v., sự thành tựu của không tham (alobha) được thiết lập. Cũng vậy, qua lời dạy về việc tránh xa phi phạm hạnh.
Adinnādānādīhi pana paṭivirativacanena tadubhayasiddhi.
By the statement regarding abstaining from taking what is not given, and so on, the accomplishment of both (non-aversion and non-greed) is attained.
Còn qua lời dạy về việc tránh xa trộm cắp v.v., sự thành tựu của cả hai (không sân và không tham) được thiết lập.
‘‘Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānātī’’tiādinā amohasiddhi.
By ‘‘This, bhikkhus, the Tathāgata knows,’’ and so on, non-delusion (amoha) is accomplished.
Qua lời dạy như “Này các tỳ-khưu, Như Lai biết điều này” v.v., sự thành tựu của không si (amoha) được thiết lập.
Iti tīhi akusalamūlehi gahitehi tappaṭipakkhato āghātādīnamakaraṇavacanena ca tīṇi kusalamūlāni siddhāniyeva honti.
Thus, when the three unwholesome roots are taken, the three wholesome roots are indeed accomplished by their opposition and by the statement regarding not committing acts such as ill-will.
Như vậy, khi ba căn bất thiện được nắm giữ, ba căn thiện được thành tựu một cách tự nhiên từ sự đối lập với chúng, qua lời dạy về việc không thực hiện các ác ý v.v.
Tattha tīhi akusalamūlehi tividhaduccaritasaṃkilesamalavisamākusalasaññāvitakkapañcādivasena sabbopi akusalapakkho vitthāretabbo.
There, by the three unwholesome roots, the entire unwholesome side should be elaborated by means of the three kinds of misconduct, defilements, impurities, unwholesome states, perceptions, thoughts, and proliferations (papañca), and so on.
Trong đó, toàn bộ phe bất thiện cần được mở rộng từ ba căn bất thiện theo các phương diện như ba loại ác hạnh, ba loại phiền não cấu uế, ba loại bất thiện không cân bằng, ba loại tưởng, ba loại tầm, và ba loại hý luận v.v.
Tathā tīhi kusalamūlehi tividhasucaritavodānasamakusalasaññāvitakkapaññāsaddhammasamādhi- vimokkhamukhavimokkhādivasena sabbopi kusalapakkho vibhāvetabbo.
Similarly, by the three wholesome roots, the entire wholesome side should be clearly shown by means of the three kinds of good conduct, purifications (vodāna), wholesome states, perceptions, thoughts, wisdom, good qualities (saddhamma), concentration (samādhi), doors to liberation (vimokkhamukha), and liberations (vimokkha), and so on.
Cũng vậy, toàn bộ phe thiện cần được phát triển từ ba căn thiện theo các phương diện như ba loại thiện hạnh, ba loại thanh tịnh, ba loại thiện cân bằng, ba loại thiện tưởng, ba loại thiện tầm, ba loại tuệ, ba loại diệu pháp, ba loại định, ba loại giải thoát môn, và ba loại giải thoát v.v.
Āghātānandādīnamakaraṇa-vacanena satisiddhi.
The accomplishment of mindfulness is through the teaching of not performing animosity (āghāta) and delight (ānanda), and so on.
Qua lời dạy về việc không thực hiện các ác ý (āghāta) và hoan hỷ (ānanda) v.v., sự thành tựu của niệm (sati) được thiết lập.
Micchājīvāpaṭivirativacanena vīriyasiddhi.
The accomplishment of effort is through the teaching of abstaining from wrong livelihood.
Qua lời dạy về việc tránh xa tà mạng (micchājīva), sự thành tựu của tinh tấn (vīriya) được thiết lập.
Vīriyena hi kāmabyāpādavihiṃsāvitakke vinodeti, vīriyasādhanañca ājīvapārisuddhisīlanti.
Indeed, with effort, one removes thoughts of sensuality, ill-will, and harm; and purity of livelihood is a means for effort.
Thật vậy, nhờ tinh tấn, người ấy loại bỏ các tầm dục (kāmavitakka), tầm sân (byāpādavitakka), và tầm hại (vihiṃsāvitakka); và giới thanh tịnh về sinh kế là phương tiện để đạt được tinh tấn.
Pāṇātipātādīhi paṭivirativacanena satisiddhi.
The accomplishment of mindfulness is through the teaching of abstaining from killing living beings, and so on.
Qua lời dạy về việc tránh xa sát sinh v.v., sự thành tựu của niệm được thiết lập.
Satiyā hi sāvajjānavajjo diṭṭho hoti.
Indeed, with mindfulness, one sees what is blameworthy and what is blameless.
Thật vậy, nhờ niệm, điều có tội và không có tội được thấy rõ.
Tattha ca ādīnavānisaṃse sallakkhetvā sāvajjaṃ pahāya anavajjaṃ samādāya vattati.
Therein, having reflected on the danger and benefit, one abandons the blameworthy and undertakes the blameless.
Và ở đó, sau khi nhận biết những hiểm nguy và lợi ích, người ấy từ bỏ điều có tội và thực hành điều không có tội.
Tathā hi sā ‘‘niyyātanapaccupaṭṭhānā’’ti vuccati.
Thus, it is said to be "having the characteristic of leading out".
Thật vậy, niệm được gọi là “sự hiện hữu của sự dẫn dắt (niyyātanapaccupaṭṭhānā)”.
‘‘Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānātī’’tiādinā samādhipaññāsiddhi.
The accomplishment of concentration and wisdom is through phrases like, "This, bhikkhus, the Tathāgata knows."
Qua lời dạy như “Này các tỳ-khưu, Như Lai biết điều này” v.v., sự thành tựu của định (samādhi) và tuệ (paññā) được thiết lập.
Paññavā hi yathābhūtāvabodho samāhito ca yathābhūtaṃ pajānātīti.
For a wise person has direct knowledge of reality, and one who is concentrated knows reality.
Thật vậy, người có tuệ là người thấu hiểu như thật, và người có định thì nhận biết như thật.
Tathā ‘‘nicco dhuvo’’tiādinā anicce ‘‘nicca’’nti vipallāso, ‘‘arogo paraṃ maraṇā, ekantasukhī attā, diṭṭhadhammanibbānappatto’’ti ca evamādīhi asukhe ‘‘sukha’’nti vipallāso.
Similarly, by phrases such as “eternal, permanent,” the perversion of “eternal” in what is impermanent; and by phrases such as “without illness after death, an entirely happy self, attained to Nibbāna in this very life,” the perversion of “happiness” in what is suffering.
Cũng vậy, qua các từ như “thường hằng, bền vững” v.v., sự điên đảo “thường” đối với vô thường; qua các từ như “không bệnh sau khi chết, tự ngã hoàn toàn hạnh phúc, đạt được Niết-bàn trong hiện tại” v.v., sự điên đảo “lạc” đối với khổ.
‘‘Pañcahi kāmaguṇehi samappito’’tiādinā asubhe ‘‘subha’’nti vipallāso.
By phrases such as “endowed with the five strands of sensual pleasure,” the perversion of “beautiful” in what is unattractive.
Qua các từ như “được ban tặng năm dục lạc” v.v., sự điên đảo “tịnh” đối với bất tịnh.
Sabbeheva diṭṭhippakāsanapadehi anattani ‘‘attā’’ti vipallāsoti evamettha cattāro vipallāsā siddhā honti, tesaṃ paṭipakkhato cattāri satipaṭṭhānāni siddhāneva.
By all the phrases demonstrating wrong views, the perversion of “self” in what is non-self. Thus, here, the four perversions are established, and by their opposition, the four Foundations of Mindfulness are also established.
Qua tất cả các từ biểu thị tà kiến, sự điên đảo “ngã” đối với vô ngã. Như vậy, ở đây bốn sự điên đảo được thiết lập, và bốn Niệm xứ (satipaṭṭhāna) được thiết lập một cách tự nhiên từ sự đối lập với chúng.
Tattha catūhi yathāvuttehi indriyehi cattāro puggalā niddisitabbā.
In this regard, four types of individuals are to be indicated by the four faculties mentioned above.
Trong đó, bốn hạng người cần được chỉ định bởi bốn căn đã nói trên.
Kathaṃ duvidho hi taṇhācarito mudindriyo tikkhindriyoti, tathā diṭṭhicaritopi.
How so? An individual with a craving disposition is twofold: with dull faculties or with keen faculties. Similarly, an individual with a view disposition is also twofold.
Thế nào? Người có căn tánh tham ái có hai loại: căn tánh yếu và căn tánh mạnh. Tương tự, người có căn tánh tà kiến cũng vậy.
Tesu paṭhamo asubhe ‘‘subha’’nti vipallatthadiṭṭhiko satibalena yathābhūtaṃ kāyasabhāvaṃ sallakkhetvā sammattaniyāmaṃ okkamati.
Among these, the first, having the perverted view of "beautiful" in what is unattractive, enters the path of rightness by reflecting on the true nature of the body with the strength of mindfulness.
Trong số đó, người đầu tiên, với tà kiến điên đảo “tịnh” đối với bất tịnh, nhờ sức mạnh của niệm, nhận biết bản chất của thân như thật và bước vào sự ổn định của chánh kiến.
Dutiyo asukhe ‘‘sukha’’nti vipallatthadiṭṭhiko ‘‘uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.26; a. ni. 4.14; 6.58) vuttena vīriyasaṃvarasaṅkhātena vīriyabalena taṃ vipallāsaṃ vidhamati.
The second, having the perverted view of "happiness" in what is suffering, dispels that perversion with the strength of effort, referred to as the restraint of effort, as stated in "does not tolerate arisen sensual thoughts," and so on.
Người thứ hai, với tà kiến điên đảo “lạc” đối với khổ, nhờ sức mạnh của tinh tấn, tức là sự phòng hộ tinh tấn như đã nói trong “không chấp nhận tầm dục đã phát sinh” v.v., người ấy loại bỏ sự điên đảo đó.
Tatiyo anicce ‘‘nicca’’nti vipallatthadiṭṭhiko samādhibalena samāhitabhāvato saṅkhārānaṃ khaṇikabhāvaṃ yathābhūtaṃ paṭivijjhati.
The third, having the perverted view of "eternal" in what is impermanent, thoroughly penetrates the momentary nature of conditioned phenomena as it truly is, by the strength of concentration, due to being well-concentrated.
Người thứ ba, với tà kiến điên đảo “thường” đối với vô thường, nhờ sức mạnh của định, do trạng thái định tĩnh, người ấy thấu hiểu bản chất sát na của các hành (saṅkhāra) như thật.
Catuttho santatisamūhakiccārammaṇaghanavicittattā phassādidhammapuñjamatte anattani ‘‘attā’’ti vipallatthadiṭṭhiko catukoṭikasuññatāmanasikārena taṃ micchābhinivesaṃ viddhaṃseti.
The fourth, having the perverted view of "self" in what is non-self—which is merely a collection of phenomena like contact, intricate due to the compactness of continuity, conglomeration, and functional object—destroys that wrong apprehension through four-fold emptiness contemplation.
Người thứ tư, với tà kiến sai lầm cho rằng "có tự ngã" trong các tập hợp pháp như xúc (phassa) và các pháp khác, vốn là vô ngã, do sự phức tạp của chúng như dòng chảy liên tục, tập hợp, chức năng và đối tượng dày đặc, sẽ tiêu diệt sự chấp thủ sai lầm đó bằng sự tác ý Tứ Không (catukoṭikasuññatāmanasikāra).
Catūhi cettha vipallāsehi caturāsavoghayogaganthaagatitaṇhuppādupādānasattaviññāṇaṭṭhitiapariññādivasena sabbopi akusalapakkho netabbo.
And here, through the four perversions, the entire unwholesome aspect is to be understood in terms of the four taints, floods, bonds, fetters, wrong paths, arising of craving, clinging, the seven stations of consciousness, non-full-understanding, and so on.
Và ở đây, tất cả phe bất thiện cần được dẫn dắt theo cách chưa thấu hiểu các vipallāsa (tà kiến sai lầm) bốn loại, các lậu hoặc (āsava) bốn loại, các ách (ogha) bốn loại, các kiết sử (yoga) bốn loại, các trói buộc (gantha) bốn loại, các bất thiện lộ (agati) bốn loại, sự khởi sinh của tham ái (taṇhuppāda) bốn loại, các thủ (upādāna) bốn loại, và bảy trú xứ của thức (sattaviññāṇaṭṭhiti).
Tathā catūhi satipaṭṭhānehi catubbidhajhānavihārādhiṭṭhānasukhabhāgiyadhammaappamaññāsammappadhānaiddhipādādivasena sabbopi vodānapakkho netabbo.
Similarly, through the four Foundations of Mindfulness, the entire purification aspect is to be understood in terms of the four kinds of meditative abidings, the four kinds of foundations, the four kinds of factors leading to happiness, the four immeasurables, the four right efforts, the four bases of psychic power, and so on.
Tương tự, tất cả phe thanh tịnh cần được dẫn dắt theo cách của Tứ Niệm Xứ (catu satipaṭṭhāna), bốn loại trú thiền (jhānavihāra), bốn loại thắng giải (adhiṭṭhāna), bốn loại pháp thuộc về hạnh phúc (sukhabhāgiyadhamma), bốn loại vô lượng tâm (appamaññā), bốn loại Chánh Cần (sammappadhāna), bốn loại thần túc (iddhipāda), v.v.
Idaṃ pana suttaṃ soḷasavidhe sāsanapaṭṭhāne saṃkilesavāsanāsekkhabhāgiyaṃ taṇhādiṭṭhādisaṃkilesānaṃ sīlādipuññakiriyassa, asekkhasīlādikkhandhassa ca vibhattattā, saṃkilesavāsanānibbedhāsekkhabhāgiyameva vā yathāvuttatthānaṃ sekkhasīlakkhandhādikassa ca vibhattattā.
Moreover, this Sutta, among the sixteen classifications of the teaching (sāsanapaṭṭhāna), pertains to defilement-aspect, latent-tendency-aspect, and training-aspect, because it delineates defilements such as craving and wrong views, meritorious actions such as virtue, and the factors of virtue for those beyond training; or, it pertains to defilement-aspect, latent-tendency-aspect, cessation-aspect, and beyond-training-aspect, because it delineates the meanings as stated, and the factors of virtue for those in training, and so on.
Kinh này thuộc về Sāsanapaṭṭhāna (Nền tảng Giáo pháp) mười sáu loại, là phần thuộc về phiền não (saṃkilesabhāgiya), phần thuộc về tập khí (vāsanābhāgiya), và phần thuộc về bậc hữu học (sekkhabhāgiya), hoặc phần thuộc về phiền não, phần thuộc về tập khí, phần thuộc về sự thấu triệt (nibbedhabhāgiya), và phần thuộc về bậc vô học (asekkhabhāgiya), vì nó đã phân tích các phiền não như tham ái và tà kiến, các hành động thiện như giới, và các uẩn như giới của bậc vô học.
Aṭṭhavīsatividhe pana sāsanapaṭṭhāne lokiyalokuttaraṃ sattadhammādhiṭṭhānaṃ ñāṇañeyyaṃ dassanabhāvanaṃ sakavacanaparavacanaṃ vissajjanīyāvissajjanīyaṃ kammavipākaṃ kusalākusalaṃ anuññātapaṭikkhittaṃ bhavo ca lokiyalokuttarādīnamatthānaṃ idha vibhattattāti.
However, among the twenty-eight classifications of the teaching, this Sutta is worldly and supra-mundane, based on self and Dhamma, gnosis and the knowable, vision and development, one's own speech and others' speech, answerable and unanswerable, karma and its results, wholesome and unwholesome, permitted and prohibited, and existence, because the meanings of worldly and supra-mundane, and so on, are delineated here.
Trong Sāsanapaṭṭhāna hai mươi tám loại, kinh này là thế gian và siêu thế, là nền tảng của chúng sinh và các pháp, là tri kiến và sở tri, là thấy và tu, là lời nói của mình và lời nói của người khác, là đáng trả lời và không đáng trả lời, là nghiệp và quả của nghiệp, là thiện và bất thiện, là được cho phép và bị cấm đoán, và là hữu, vì nó đã phân tích các ý nghĩa như thế gian và siêu thế ở đây.
Ayaṃ sāsanapaṭṭhānayojanā.
This is the application of the classification of the teaching.
Đây là sự liên kết Sāsanapaṭṭhāna.