Idāni ‘‘paṭhamamahāsaṅgītikāle’’ti vacanappasaṅgena taṃ paṭhamamahāsaṅgītiṃ dassento, yassaṃ vā paṭhamamahāsaṅgītiyaṃ nikkhittānukkamena saṃvaṇṇanaṃ kattukāmattā taṃ vibhāvento tassā tantiyā āruḷhāyapi idha vacane kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘paṭhamamahāsaṅgīti nāma cesā’’tiādimāha.
Now, on the occasion of the phrase ‘‘during the time of the First Great Council’’, displaying that First Great Council, or rather, because there is a desire to provide a commentary in the order of its arrangement in that First Great Council, thereby explaining it, and to show the reason for mentioning it here, even though it is already included in the Canon, the text states: ‘‘Now this is called the First Great Council (Paṭhamamahāsaṅgīti)’’ and so on.
Hiện tại, do sự liên quan đến lời nói “trong thời kỳ Đại Kết tập lần thứ nhất”, để trình bày về Đại Kết tập lần thứ nhất đó, hoặc vì muốn thực hiện sự chú giải theo thứ tự đã được sắp đặt trong Đại Kết tập lần thứ nhất đó, để làm rõ điều đó và để chỉ ra lý do của việc đề cập đến bản Pāḷi đó ở đây dù nó đã được đưa vào,* đã nói câu mở đầu: “Đại Kết tập lần thứ nhất này là”.
Ettha hi kiñcāpi…pe… māruḷhāti etena nanu sā saṅgītikkhandhake tantimāruḷhā, kasmā idha puna vuttā, yadi ca vuttā assa niratthakatā, ganthagarutā ca siyāti codanālesaṃ dasseti.
Here, the phrase ‘‘kiñcāpi…pe… māruḷhā’’ indicates a subtle query: ‘‘Was it not included in the Canon, in the Saṅgīti Khandhaka? Why then is it mentioned again here? If it were mentioned, it would be meaningless and make the text cumbersome.’’
Ở đây, với câu kiñcāpi…pe… māruḷhā (dù cho...v.v... không được đưa vào),* trình bày một chút về sự nghi vấn rằng: "Đại Kết tập đó chẳng phải đã được đưa vào bản Pāḷi trong Tạng Kết tập (Saṅgītikkhandhaka) rồi sao? Tại sao ở đây lại được nói đến một lần nữa? Nếu đã được nói đến, thì việc đó sẽ trở nên vô ích và làm cho kinh điển trở nên nặng nề."
‘‘Nidāna…pe… veditabbā’’ti pana etena nidānakosallatthabhāvato yathāvuttadosatā na siyāti visesakāraṇadassanena pariharati.
The phrase ‘‘nidāna…pe… veditabbā’’, however, counters this by showing a specific reason, that is, for the purpose of skill in the narrative, thus avoiding the aforementioned faults.
Tuy nhiên, với câu nidāna…pe… veditabbā (phần dẫn nhập...v.v... cần phải biết),* bác bỏ điều đó bằng cách chỉ ra lý do đặc biệt rằng không có lỗi như đã nói (vô ích và nặng nề) vì mục đích là sự khéo léo trong phần dẫn nhập.
‘‘Paṭhamamahāsaṅgīti nāma cesā’’ti ettha ca-saddo īdisesu ṭhānesu vattabbasampiṇḍanattho.
In ‘‘Paṭhamamahāsaṅgīti nāma cesā’’, the particle ‘‘ca’’ in such places has the meaning of summarizing what is to be stated.
Trong câu “Đại Kết tập lần thứ nhất này là”, từ ca có nghĩa là tổng hợp những điều cần nói trong những trường hợp như vậy.
Tena hi paṭhamamahāsaṅgītikāle vuttaṃ nidānañca ādi, esā ca paṭhamamahāsaṅgīti nāma evaṃ veditabbāti imamatthaṃ sampiṇḍeti.
By it, the meaning is summarized: the narrative spoken during the time of the First Great Council is indeed the beginning, and this First Great Council is to be understood in this way.
Thật vậy, với từ đó,* tổng hợp ý nghĩa này: "Phần dẫn nhập được nói trong thời kỳ Đại Kết tập lần thứ nhất là phần mở đầu, và Đại Kết tập lần thứ nhất này cần phải được biết như vậy."
Upaññāsattho vā ca-saddo, upaññāsoti ca vākyārambho vuccati.
Alternatively, the particle ‘‘ca’’ has the meaning of an introduction, and ‘‘introduction’’ is what is called the beginning of a sentence.
Hoặc từ ca có nghĩa là sự khởi đầu của câu nói, và sự khởi đầu của câu nói được gọi là upaññāsa (khởi đầu, dẫn nhập).
Esā hi ganthakārānaṃ pakati, yadidaṃ kiñci vatvā puna aparaṃ vattumārabhantānaṃ ca-saddapayogo.
Indeed, it is the nature of authors to use the particle ‘‘ca’’ when they have said something and are about to say something else.
Đây là thói quen của các tác giả khi sử dụng từ ca khi họ đã nói điều gì đó và bắt đầu nói một điều khác.
Yaṃ pana vajirabuddhittherena vuttaṃ ‘‘ettha ca-saddo atirekattho, tena aññāpi atthīti dīpetī’’ti (vajira ṭī. bāhiranidānakathāvaṇṇanā), tadayuttameva.
But what was stated by the Elder Vajirabuddhi, that ‘‘here the particle ca is superfluous, and thereby it indicates that there are others (councils)’’ is certainly incorrect.
Tuy nhiên, điều Đại Trưởng Lão Vajirabuddhi đã nói: “Ở đây, từ ca có nghĩa là dư thừa, và nó chỉ ra rằng cũng có những Đại Kết tập khác” là không hợp lý.
Na hettha ca-saddena tadattho viññāyati.
For that meaning is not understood by the particle ‘‘ca’’ here.
Thật vậy, ý nghĩa đó không được hiểu bởi từ ca ở đây.
Yadi cettha tadatthadassanatthameva ca-kāro adhippeto siyā, evaṃ sati so na kattabboyeva paṭhamasaddeneva aññāsaṃ dutiyādisaṅgītīnampi atthibhāvassa dassitattā.
If indeed the particle ‘‘ca’’ were intended here precisely to show that meaning, then it should not have been used at all, since the existence of other councils, the second and so on, is already indicated by the word ‘‘paṭhama’’ (first) itself.
Nếu từ ca ở đây được dùng để chỉ ra ý nghĩa đó, thì nó không cần thiết phải được sử dụng, vì từ paṭhama (thứ nhất) đã chỉ ra sự tồn tại của các Đại Kết tập thứ hai và các Đại Kết tập khác.
Dutiyādimupādāya hi paṭhamasaddapayogo dīghādimupādāya rassādisaddapayogo viya.
For the use of the word ‘‘paṭhama’’ presupposes the second and so on, just as the use of words like ‘‘rassa’’ (short) presupposes ‘‘dīgha’’ (long) and so on.
Việc sử dụng từ paṭhama (thứ nhất) khi có các từ dutiya (thứ hai) v.v... cũng giống như việc sử dụng các từ rassa (ngắn) v.v... khi có các từ dīgha (dài) v.v...
Yathāpaccayaṃ tattha tattha desitattā, paññattattā ca vippakiṇṇānaṃ dhammavinayānaṃ saṅgahetvā gāyanaṃ kathanaṃ saṅgīti, etena taṃ taṃ sikkhāpadānaṃ, taṃtaṃsuttānañca ādipariyosānesu, antarantarā ca sambandhavasena ṭhapitaṃ saṅgītikārakavacanaṃ saṅgahitaṃ hoti.
Saṅgīti is the chanting and recounting of the Dhamma and Vinaya, which were dispersed, having been taught and laid down here and there according to circumstances, gathered together; by this, the words spoken by the council convokers, which are placed in connection with individual training rules and individual suttas at their beginnings and ends, and also in between, are included.
Việc tập hợp và đọc tụng (gāyanaṃ kathanaṃ) Pháp và Luật đã được giảng dạy và chế định rải rác ở từng nơi tùy theo duyên (yathāpaccayaṃ) được gọi là saṅgīti (kết tập). Với điều này, những lời nói của các vị kết tập đã được đặt ở đầu, cuối và giữa các giới điều (sikkhāpada) và các bài kinh (sutta) tương ứng theo mối liên hệ đều được bao gồm.
Mahāvisayattā, pūjitattā ca mahatī saṅgīti mahāsaṅgīti, paṭhamā mahāsaṅgīti paṭhamamahāsaṅgīti.
Due to its vast scope and its venerated nature, a great council is a mahāsaṅgīti; the first great council is the Paṭhamamahāsaṅgīti.
Vì có phạm vi rộng lớn và được tôn kính, nên Đại Kết tập (mahatī saṅgīti) được gọi là mahāsaṅgīti. Đại Kết tập đầu tiên được gọi là paṭhamamahāsaṅgīti.
Kiñcāpī ti anuggahattho, tena pāḷiyampi sā saṅgītimāruḷhāvāti anuggahaṃ karoti, evampi tatthāruḷhamattena idha sotūnaṃ nidānakosallaṃ na hotīti pana-saddena aruciyatthaṃ dasseti.
The word ‘‘kiñcāpi’’ has the meaning of support; by it, it supports the idea that the council was already included in the Pāli Canon itself. However, with the word ‘‘pana’’, it indicates the displeasing notion that merely being included there does not lead to skill in the narrative for the listeners here.
Từ kiñcāpi (dù cho) có nghĩa là sự ủng hộ. Với từ đó, nó ủng hộ rằng Đại Kết tập đó đã được đưa vào bản Pāḷi. Dù vậy, với việc chỉ được đưa vào đó, sự khéo léo trong phần dẫn nhập của những người nghe ở đây sẽ không có, nên từ pana (nhưng) chỉ ra ý nghĩa không hài lòng.
Nidadāti desanaṃ desakālādivasena aviditaṃ viditaṃ katvā nidassetīti nidānaṃ, tasmiṃ kosallaṃ, tadatthāyāti attho.
Nidāna (narrative, introduction) means that which makes known what was previously unknown, by indicating the teaching according to the place and time, and so on; kosallaṃ (skill) in that, meaning, for that purpose (i.e., for skill in the narrative).
Điều gì làm cho lời giáo huấn (desanā) chưa được biết đến trở nên được biết đến bằng cách trình bày rõ ràng theo thời gian, địa điểm giảng dạy, v.v., điều đó được gọi là nidāna (phần dẫn nhập). Kosallaṃ (sự khéo léo) trong điều đó, có nghĩa là vì mục đích đó.
Idāni taṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘dhammacakkapavattanañhī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to explain that narrative in detail, the phrase ‘‘dhammacakkapavattanañhi’’ and so on was stated.
Hiện tại, để trình bày điều đó một cách chi tiết, câu dhammacakkapavattanañhī (Thật vậy, sự chuyển Pháp luân) v.v. đã được nói.
Tattha sattānaṃ dassanānuttariyasaraṇādipaṭilābhahetubhūtāsu vijjamānāsupi aññāsu bhagavato kiriyāsu ‘‘buddho bodheyya’’nti (bu. vaṃ. aṭṭha. abbhantaranidāna 1; cariyā. aṭṭha. pakiṇṇakakathā; udāna aṭṭha. 18) paṭiññāya anulomanato vineyyānaṃ maggaphaluppattihetubhūtā kiriyāva nippariyāyena buddhakiccaṃ nāmāti taṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘dhammacakkappavattanañhi…pe… vinayanā’’ti vuttaṃ.
Here, among the other activities of the Blessed One, even though they were causes for beings to attain the unsurpassed refuge of seeing and so on, only the action that was the cause for the arising of paths and fruits for those to be disciplined, in accordance with the declaration ‘‘a Buddha awakens (others)’’, is truly called the Buddha’s work (buddhakiccaṃ); to show this in its true form, the phrase ‘‘dhammacakkappavattanañhi…pe… vinayanā’’ was stated.
Trong câu nói đó, mặc dù có những hành động khác của Đức Thế Tôn là nguyên nhân cho sự đạt được nơi chúng sinh những điều như nơi nương tựa tối thượng của cái thấy (dassanānuttariya-saraṇa), v.v., nhưng theo lời tuyên bố “Phật sẽ giác ngộ” và phù hợp với điều đó, chỉ có hành động là nguyên nhân cho sự phát sinh Đạo và Quả nơi những người đáng được giáo hóa mới thực sự là Phật sự (buddhakicca). Vì vậy, để trình bày bản chất của Phật sự đó, câu dhammacakkappavattanañhi…pe… vinayanā (Thật vậy, sự chuyển Pháp luân...v.v... sự giáo hóa) đã được nói.
Dhammacakkappavattanato pana pubbabhāge bhagavatā bhāsitaṃ suṇantānampi vāsanābhāgiyameva jātaṃ, na sekkhabhāgiyaṃ, na nibbedhabhāgiyaṃ tapussabhallikānaṃ saraṇadānaṃ viya.
Moreover, what was taught by the Blessed One before the turning of the Wheel of Dhamma (Dhammacakkappavattana) resulted merely in a share of wholesome tendencies (vāsanābhāgiya), not a share of training (sekkhabhāgiya) or a share of penetration (nibbedhabhāgiya), like the giving of refuge to Tapussa and Bhallika.
Tuy nhiên, những người nghe lời Đức Thế Tôn giảng trước khi chuyển Pháp luân chỉ đạt được phần thuộc về tập khí (vāsanābhāgiya), chứ không phải phần thuộc về bậc hữu học (sekkhabhāgiya) hay phần thuộc về sự thấu triệt (nibbedhabhāgiya), giống như việc ban Tam quy cho Tapussa và Bhallika.
Esā hi dhammatā, tasmā tameva mariyādabhāvena vuttanti veditabbaṃ.
Indeed, this is the nature of the Dhamma; therefore, it should be understood that only that was mentioned as a boundary.
Thật vậy, đây là Pháp tính (dhammatā). Do đó, cần phải hiểu rằng chỉ có điều đó mới được nói đến như một giới hạn.
Saddhindriyādi dhammoyeva pavattanaṭṭhena cakkanti dhammacakkaṃ. Atha vā cakkanti āṇā, dhammato anapetattā dhammañca taṃ cakkañcāti dhammacakkaṃ. Dhammena ñāyena cakkantipi dhammacakkaṃ. Vuttañhi paṭisambhidāyaṃ –
The Dhammacakka (Wheel of Dhamma) is the Dhamma itself, such as the faculty of faith (saddhindriya) and so on, which is called a ‘‘wheel’’ due to its nature of causing to roll or operate. Alternatively, cakka means authority (āṇā); since it is not separate from Dhamma, it is both Dhamma and authority, hence Dhammacakka. Or, that which operates by Dhamma, by justice (ñāya), is also Dhammacakka. For it is said in the Paṭisambhidāmagga:
Pháp (dhamma) như tín căn (saddhindriya) v.v. chính là cái bánh xe (cakka) theo nghĩa là nó làm cho Pháp vận hành, nên gọi là dhammacakka (Pháp luân). Hoặc, cakka có nghĩa là quyền năng (āṇā), và vì nó không tách rời khỏi Pháp, nên nó là Pháp và cũng là quyền năng, gọi là dhammacakka. Nó cũng là dhammacakka vì nó vận hành một cách hợp lý (dhammena ñāyena). Thật vậy, trong Paṭisambhidā*:
Tassa pavattanaṃ tathā.
Its rolling is such.
Sự vận hành của điều đó cũng vậy.
Pavattananti ca pavattayamānaṃ, pavattitanti paccuppannātītavasena dvidhā attho.
And the meaning of Pavattana (rolling) is twofold, in terms of present and past: ‘‘being rolled’’ and ‘‘having been rolled.’’
Và pavattana (sự vận hành) có hai nghĩa: đang vận hành (pavattayamānaṃ) và đã vận hành (pavattitaṃ), theo nghĩa hiện tại và quá khứ.
Yaṃ sandhāya aṭṭhakathāsu vuttaṃ ‘‘dhammacakkapavattanasuttantaṃ desento dhammacakkaṃ pavatteti nāma, aññāsikoṇḍaññattherassa maggaphalādhigatato paṭṭhāya pavattitaṃ nāmā’’ti (saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.1081-1088; paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.40).
With reference to this, it is stated in the commentaries: ‘‘The Blessed One, teaching the Dhammacakkapavattana Sutta, is said to roll the Wheel of Dhamma, and from the attainment of paths and fruits by the Elder Aññāsi Koṇḍañña onwards, it is said to have been rolled.’’
Liên quan đến điều này, trong các bản chú giải đã nói: “Khi Đức Phật thuyết giảng Kinh Chuyển Pháp luân, Ngài được gọi là đang chuyển Pháp luân; từ khi Trưởng lão Aññāsikoṇḍañña đạt được Đạo và Quả trở đi, Pháp luân được gọi là đã được chuyển.”
Idha pana paccuppannavaseneva attho yutto.
Here, however, the meaning is properly understood in terms of the present state.
Tuy nhiên, ở đây, ý nghĩa theo thì hiện tại là hợp lý.
Yāvāti paricchedatthe nipāto, subhaddassa nāma paribbājakassa vinayanaṃ antoparicchedaṃ katvāti abhividhivasena attho veditabbo.
Yāvā is an indeclinable particle signifying limitation; the meaning should be understood as extending up to, having made the taming of the wanderer named Subhadda the internal boundary.
Yāva là một từ bất biến (nipāta) mang nghĩa giới hạn. Cần hiểu ý nghĩa theo cách bao gồm (abhividhivasa) là "đã thực hiện sự giáo hóa của du sĩ tên Subhadda như một giới hạn cuối cùng".
Tañhi bhagavā parinibbānamañce nipannoyeva vinesīti.
For the Blessed One tamed him while lying on his deathbed of Parinibbāna.
Thật vậy, Đức Thế Tôn đã giáo hóa vị ấy ngay khi đang nằm trên giường Niết Bàn.
Kataṃ pariniṭṭhāpitaṃ buddhakiccaṃ yenāti tathā, tasmiṃ.
‘‘By whom the work of a Buddha has been done, brought to completion’’; thus, in him.
Kataṃ pariniṭṭhāpitaṃ buddhakiccaṃ yena (Phật sự đã được hoàn thành bởi Ngài), nghĩa là đã hoàn thành Phật sự, trong điều đó.
Katabuddhakicce bhagavati lokanāthe parinibbuteti sambandho, etena buddhakattabbassa kiccassa kassacipi asesitabhāvaṃ dīpeti.
The connection is: ‘‘When the Blessed One, the protector of the world, whose buddhakicca had been accomplished, attained Parinibbāna,’’ thereby indicating that none of the duties to be performed by a Buddha were left undone.
Mối liên hệ là: "Khi Đức Thế Tôn, bậc lãnh đạo thế gian, đã hoàn thành Phật sự và nhập Niết Bàn." Điều này chỉ ra rằng không có bất kỳ Phật sự nào cần phải làm mà chưa được hoàn thành.
Tatoyeva hi bhagavā parinibbutoti.
For it was precisely because of that that the Blessed One attained Parinibbāna.
Thật vậy, chính vì lý do đó mà Đức Thế Tôn đã nhập Niết Bàn.
Nanu ca sāvakehi vinītāpi vineyyā bhagavatāyeva vinītā nāma.
But surely, those who were disciplined by disciples are also considered to have been disciplined by the Blessed One.
Chẳng phải những người đáng được giáo hóa đã được các đệ tử giáo hóa cũng được gọi là đã được Đức Thế Tôn giáo hóa sao?
Tathā hi sāvakabhāsitaṃ suttaṃ ‘‘buddhabhāsita’’nti vuccati.
Thus, a sutta taught by a disciple is called ‘‘Buddha-bhāsita’’ (spoken by the Buddha).
Thật vậy, một bài kinh do đệ tử giảng cũng được gọi là “do Đức Phật giảng”.
Sāvakavineyyā ca na tāva vinītā, tasmā ‘‘katabuddhakicce’’ti na vattabbanti?
And those to be disciplined by disciples have not yet been disciplined; therefore, it should not be said, ‘‘katabuddhakicce’’ (whose buddhakicca has been accomplished). Is this not so?
Và những người đáng được đệ tử giáo hóa vẫn chưa được giáo hóa, vậy nên không nên nói “đã hoàn thành Phật sự” sao?
Nāyaṃ doso tesaṃ vinayanupāyassa sāvakesu ṭhapitattā.
This is not a fault, because the means of disciplining them had been placed in the hands of the disciples.
Đây không phải là lỗi, vì phương pháp giáo hóa những người ấy đã được Đức Phật đặt vào các đệ tử.
Tenevāha –
Therefore, he said:
Chính vì vậy mà* đã nói:
‘‘Kusinārāya’’ntiādinā bhagavato parinibbutadesakālavisesavacanaṃ ‘‘aparinibbuto bhagavā’’ti gāhassa micchābhāvadassanatthaṃ, loke jātasaṃvaddhādibhāvadassanatthañca.
The phrase ‘‘in Kusinārā’’ and so on, which specifies the place and time of the Blessed One’s Parinibbāna, is for the purpose of showing that the notion ‘‘the Blessed One has not attained Parinibbāna’’ is false, and also for showing that he was born and grew up in the world.
Lời nói về địa điểm và thời gian đặc biệt Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn, như Kusinārāya (tại Kusinārā) v.v., là để chỉ ra rằng quan niệm “Đức Thế Tôn chưa nhập Niết Bàn” là sai lầm, và để chỉ ra rằng Ngài đã sinh ra và trưởng thành trên thế gian.
Tathā hi manussabhāvassa supākaṭakaraṇatthaṃ mahābodhisattā carimabhave dārapariggahādīnipi karontīti.
Thus, to make human existence very evident, the Great Bodhisattas perform acts such as taking wives in their last existence.
Thật vậy, để làm rõ bản chất con người, các vị Đại Bồ Tát trong kiếp cuối cùng cũng thực hiện những việc như kết hôn v.v.
Kusinārāyanti evaṃ nāmake nagare.
Kusinārāyaṃ means in the city bearing that name.
Kusinārāya (tại Kusinārā) có nghĩa là tại thành phố tên như vậy.
Tañhi nagaraṃ kusahatthaṃ purisaṃ dassanaṭṭhāne māpitattā ‘‘kusināra’’nti vuccati, samīpatthe cetaṃ bhummaṃ.
For that city is called ‘‘Kusinārā’’ because it was built at the place where a man with a kuśa grass staff was seen, and this locative case is in the sense of proximity.
Thật vậy, thành phố đó được gọi là Kusinārā vì nó được xây dựng tại nơi một người đàn ông cầm cỏ kusa (kusahatthaṃ purisaṃ) được nhìn thấy. Và từ này (Kusinārāya) là thuộc cách (bhummaṃ) mang nghĩa gần (samīpatthe).
Upavattane mallānaṃ sālavaneti tassa nagarassa upavattanabhūte mallarājūnaṃ sālavane.
Upavattane mallānaṃ sālavane means in the sāla grove of the Malla kings, which was in the Upavattana area of that city.
Upavattane mallānaṃ sālavane (trong khu rừng sāḷa của các vị Mallā tại Upavattana) có nghĩa là trong khu rừng sāḷa của các vị vua Mallā, nằm ở khu vực Upavattana của thành phố đó.
Tañhi sālavanaṃ nagaraṃ pavisitukāmā uyyānato upacca vattanti gacchanti etenāti upavattanaṃ. Yathā hi anurādhapurassa dakkhiṇapacchimadisāyaṃ thūpārāmo, evaṃ taṃ uyyānaṃ kusinārāya dakkhiṇapacchimadisāyaṃ hoti.
That Sāla-grove is called upavattana because those wishing to enter the city approach (or turn from) it from the park. Just as the Thūpārāma is in the southwest direction of Anurādhapura, so too is that park in the southwest direction of Kusinārā.
Thật vậy, khu rừng sāla đó được gọi là upavattana (gần kề) vì những người muốn vào thành phố thường đi ngang qua nó từ khu vườn. Giống như Thūpārāma ở hướng tây nam của Anurādhapura, khu vườn sāla đó nằm ở hướng tây nam của Kusinārā.
Yathā ca thūpārāmato dakkhiṇadvārena nagaraṃ pavisanamaggo pācīnamukho gantvā uttarena nivattati, evaṃ uyyānato sālapanti pācīnamukhā gantvā uttarena nivattā, tasmā taṃ ‘‘upavattana’’nti vuccati.
And just as the path to enter the city from the Thūpārāma through its southern gate goes eastward and then turns northward, so too from the park, the row of sāla trees goes eastward and then turns northward. Therefore, that* is called "upavattana."
Và giống như con đường vào thành phố từ cổng phía nam của Thūpārāma đi về phía đông rồi quay về phía bắc, thì hàng cây sāla từ khu vườn cũng đi về phía đông rồi quay về phía bắc; do đó, nó được gọi là “upavattana”.
Apare pana ‘‘taṃ sālavanamupagantvā mittasuhajje apaloketvā nivattanato upavattananti pākaṭaṃ jātaṃ kirā’’ti vadanti.
Others say, however, that it became known as "upavattana" because after going to that Sāla-grove, one would take leave of friends and relatives and turn back.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng: “Nó được gọi là upavattana vì người ta đến khu rừng sāla đó, chào hỏi bạn bè thân thiết rồi quay về.”
Yamakasālānamantareti yamakasālānaṃ vemajjhe.
Between the twin Sāla trees means in the middle of the twin sāla trees.
Giữa hai cây sāla đôi: là ở giữa hai cây sāla đôi.
Tattha kira bhagavato paññattassa parinibbānamañcassa sīsabhāge ekā sālapanti hoti, pādabhāge ekā.
There, it is said, one row of sāla trees was at the head-side of the couch arranged for the Blessed One's final Nibbāna, and another at the foot-side.
Tại đó, có một hàng cây sāla ở phía đầu giường Niết-bàn đã được Đức Phật sắp đặt, và một hàng ở phía chân giường.
Tatrāpi eko taruṇasālo sīsabhāgassa āsanno hoti, eko pādabhāgassa.
And among these, one young sāla tree was near the head-side, and one near the foot-side.
Trong số đó, một cây sāla non ở gần phía đầu giường, và một cây ở phía chân giường.
Tasmā ‘‘yamakasālānamantare’’ti vuttaṃ.
Thus, it is said, "between the twin sāla trees."
Do đó, mới nói “giữa hai cây sāla đôi.”
Apica ‘‘yamakasālā nāma mūlakkhandhaviṭapapattehi aññamaññaṃ saṃsibbetvā ṭhitasālā’’tipi mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Moreover, it is also stated in the Mahāaṭṭhakathā that "twin sāla trees are those that stand intertwined with each other by their roots, trunks, branches, and leaves."
Hơn nữa, trong Đại Chú Giải (Mahāaṭṭhakathā) cũng nói rằng: “Sāla đôi là những cây sāla dính liền với nhau bằng rễ, thân, cành và lá.”
Mā iti cando vuccati tassa gatiyā divasassa minitabbato, tadā sabbakalāpāripūriyā puṇṇo eva māti puṇṇamā. Saddavidū pana ‘‘mo sivo candimā cevā’’ti vuttaṃ sakkatabhāsānayaṃ gahetvā okārantampi candimavācaka ma-saddamicchanti.
The moon is called mā because its movement is used to measure the days; at that time (of the full moon), it is entirely full of all sixteen phases, hence it māti (shines forth as full), thus puṇṇamā (full moon). Philologists, however, taking the Sanskrit linguistic convention which states "mo sivo candimā cevā" (the moon is mo or siva), desire the word ma ending in o (i.e., mo) as a term for the moon.
Mā được gọi là mặt trăng vì sự chuyển động của nó được đo lường theo ngày, và khi đó, nó tròn đầy với tất cả các phần hoàn chỉnh nên được gọi là puṇṇamā (trăng tròn). Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học, dựa vào ngữ pháp tiếng Phạn nói rằng “mo sivo candimā cevā” (mā là Śiva, là mặt trăng), muốn từ ma-sadda, kết thúc bằng âm o, cũng có nghĩa là mặt trăng.
Visākhāya yutto puṇṇamā yatthāti visākhāpuṇṇamo, soyeva divaso tathā, tasmiṃ.
A full moon that is conjoined with the Visākhā constellation is Visākhāpuṇṇamo, that very day, on that day.
Ngày mà trăng tròn kết hợp với sao Visākhā được gọi là visākhāpuṇṇamo (ngày trăng tròn Visākhā); đó chính là ngày đó, vào ngày đó.
Paccūsati timiraṃ vināsetīti paccūso, pati-pubbo usa-saddo rujāyanti hi neruttikā, soyeva samayoti rattiyā pacchimayāmapariyāpanno kālaviseso vuccati, tasmiṃ.
Paccūsa is that which dispels darkness, hence it is called paccūso. Grammarians say that the root usa, preceded by pati, means "to be painful." That very time is called paccūso, referring to a specific period of time falling within the last watch of the night, i.e., in it.
Paccūso (rạng đông) là thời điểm xua tan bóng tối. Các nhà ngữ pháp học nói rằng từ usa-sadda đi trước pati-saddo có nghĩa là đau đớn; đó chính là thời điểm đặc biệt thuộc về canh cuối của đêm, vào thời điểm đó.
Visākhāpuṇṇamadivase īdise rattiyā pacchimasamayeti vuttaṃ hoti.
It means that on the day of the Visākhā full moon, at such an early hour of the last watch of the night.
Điều này có nghĩa là vào ngày trăng tròn Visākhā, vào thời điểm cuối đêm như vậy.
Upādīyate kammakilesehīti upādi, vipākakkhandhā, kaṭattā ca rūpaṃ.
That which is clung to by kamma and defilements is upādi, meaning the resultant aggregates and kamma-born matter.
Những gì được nghiệp và phiền não chấp thủ được gọi là upādi, đó là các uẩn quả dị thục và sắc do nghiệp tạo ra.
So pana upādi kilesābhisaṅkhāramāranimmathane anossaṭṭho, idha khandhamaccumāranimmathane ossaṭṭhona sesito, tasmā natthi etissā upādisaṅkhāto seso, upādissa vā sesoti katvā ‘‘anupādisesā’’ti vuccati.
This upādi was not relinquished by the Blessed One in the overcoming of the Māra of defilements and the Māra of formations; but here, in the overcoming of the Māra of aggregates and the Māra of death, it was relinquished and not left remaining. Therefore, since there is no remainder called upādi, or no remainder of upādi, it is called anupādisesā.
Tuy nhiên, upādi đó không được buông bỏ trong việc tiêu diệt Ma vương phiền não và hành, nhưng ở đây, nó đã được buông bỏ và không còn sót lại trong việc tiêu diệt Ma vương uẩn và tử. Do đó, không còn sót lại upādi nào, hoặc không còn sót lại của upādi, nên được gọi là anupādisesā (không còn dư sót của upādi).
Nibbānadhātūti cettha nibbutimattaṃ adhippetaṃ, nibbānañca taṃ sabhāvadhāraṇato dhātu cāti katvā.
Here, by nibbānadhātu, is meant Nibbāna itself, as it is Nibbāna and also a dhātu (element) because it bears its own nature.
Trong cụm từ Nibbānadhātu (Niết-bàn giới) này, chỉ có sự tịch tịnh được đề cập đến, và nó được gọi như vậy vì Niết-bàn là một yếu tố (dhātu) do tính chất tự thân của nó.
Nibbutiyā hi kāraṇapariyāyena asaṅkhatadhātu tathā vuccati.
Indeed, the unconditioned element (asaṅkhatadhātu) is referred to as such by way of the cause (of Nibbāna).
Thật vậy, Vô vi giới (asaṅkhatadhātu) được gọi như vậy theo nghĩa nguyên nhân của sự tịch tịnh.
Itthambhūtalakkhaṇe cāyaṃ karaṇaniddeso.
And this nominative (or instrumental) expression is in the sense of a characteristic showing a state.
Và đây là cách diễn đạt bằng cách sử dụng công cụ (karaṇa) trong ý nghĩa của đặc điểm (lakkhaṇa) của sự hiện hữu đó.
Anupādisesatāsaṅkhātaṃ imaṃ pakāraṃ bhūtassa pattassa parinibbutassa bhagavato lakkhaṇe nibbānadhātusaṅkhāte atthe tatiyāti vuttaṃ hoti.
It is stated that the instrumental case (tatiyā) denotes the Nibbāna-element as a characteristic of the Blessed One who has attained this state, this condition called anupādisesatā, having realized it and passed into final Nibbāna.
Điều này có nghĩa là ngôi thứ ba được dùng trong ý nghĩa Niết-bàn giới, là đặc điểm của Đức Phật đã đạt được và nhập Niết-bàn, với đặc điểm không còn dư sót upādi.
Nanu ca ‘‘anupādisesāyā’’ti nibbānadhātuyāva visesanaṃ hoti, na parinibbutassa bhagavato, atha kasmā taṃ bhagavā pattoti vuttoti?
But surely "anupādisesāya" is an attribute of the Nibbāna-element itself, not of the Blessed One who has attained final Nibbāna; so why is it said that the Blessed One attained it?
Nhưng chẳng phải “anupādisesāya” chỉ là tính ngữ của Niết-bàn giới, chứ không phải của Đức Phật đã nhập Niết-bàn sao? Vậy tại sao lại nói rằng Đức Phật đã đạt được điều đó?
Nibbānadhātuyā sahacaraṇato.
Because of its association with the Nibbāna-element.
Vì Ngài đồng hành với Niết-bàn giới.
Taṃsahacaraṇena hi bhagavāpi anupādisesabhāvaṃ pattoti vuccati.
Indeed, through its association, the Blessed One is also said to have attained the state of anupādisesa.
Thật vậy, do đồng hành với Niết-bàn giới, Đức Phật cũng được nói là đã đạt được trạng thái không còn dư sót upādi.
Atha vā anupādisesabhāvasaṅkhātaṃ imaṃ pakāraṃ pattāya nibbānadhātuyā lakkhaṇe sañjānanakiriyāya tatiyātipi vattuṃ yujjati.
Alternatively, it is also fitting to say that the instrumental case (tatiyā) indicates the act of knowing as a characteristic of the Nibbāna-element that has attained this state called anupādisesabhāva.
Hoặc cũng có thể nói rằng ngôi thứ ba được dùng trong hành động nhận biết, là đặc điểm của Niết-bàn giới đã đạt được trạng thái không còn dư sót upādi.
Anupādisesāya nibbānadhātuyāti ca anupādisesanibbānadhātu hutvāti attho.
And anupādisesāya nibbānadhātuyā means having become the Nibbāna-element without any remnant of aggregates subject to clinging.
Và anupādisesāya nibbānadhātuyā có nghĩa là đã trở thành Niết-bàn giới không còn dư sót upādi.
‘‘Ūnapañcabandhanena pattenā’’ti (pārā. 612).
"With the bowl having five inferior bonds" (Pārā. 612).
“Với bát có năm dây buộc bị thiếu” (Pārā. 612).
Ettha hi ūnapañcabandhanapatto hutvāti atthaṃ vadanti.
Here, they interpret the meaning as "having become the bowl with five inferior bonds."
Ở đây, các vị thầy giải thích rằng có nghĩa là “đã trở thành bát có năm dây buộc bị thiếu.”
Apica nibbānadhātuyā anupādisesāya anupādisesā hutvā bhūtāyātipi yujjati.
Moreover, it is also fitting as "having become anupādisesa due to the anupādisesa Nibbāna-element which has come into being."
Hơn nữa, cũng hợp lý khi nói “anupādisesāya anupādisesā hutvā bhūtāya nibbānadhātuyā” (đã trở thành Niết-bàn giới không còn dư sót upādi).
Vuttañhi udānaṭṭhakathāya nandasuttavaṇṇanāyaṃ ‘‘upaḍḍhullikhitehi kesehīti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ vippakatullikhitehi kesehi upalakkhitāti attho’’ti (udā. aṭṭha. 22) esanayo īdisesu.
For it is said in the Udāna Commentary, in the explanation of the Nanda Sutta, "The instrumental expression 'upaḍḍhullikhitehi kesehi' (with hair half-shorn) is in the sense of a characteristic showing a state; the meaning is 'characterized by hair shorn imperfectly'" (Udā. Aṭṭha. 22). This is the method in such cases.
Thật vậy, trong Udāna-aṭṭhakathā, trong phần giải thích về kinh Nanda, có nói: “‘Upaḍḍhullikhitehi kesehi’ là cách dùng công cụ trong ý nghĩa của đặc điểm hiện hữu, có nghĩa là ‘được đánh dấu bằng những sợi tóc chưa được chải xong’.” Phương pháp này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Dhātubhājanadivaseti jeṭṭhamāsassa sukkapakkhapañcamīdivasaṃ sandhāya vuttaṃ, tañca na ‘‘sannipatitāna’’nti etassa visesanaṃ, ‘‘ussāhaṃ janesī’’ti etassa pana visesanaṃ ‘‘dhātubhājanadivase bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesī’’ti ussāhajananassa kālavasena bhinnādhikaraṇavisesanabhāvato.
Dhātubhājanadivase is stated with reference to the fifth day of the bright fortnight of the month of Jeṭṭha. And this is not an attribute of "sannipatitānaṃ" (of those assembled), but an attribute of "ussāhaṃ janesī" (aroused enthusiasm), meaning "he aroused enthusiasm among the bhikkhus on the day of the distribution of the relics" (dhātubhājanadivase bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesī), because the attribute of arousing enthusiasm is distinct in time.
Cụm từ Dhātubhājanadivase (vào ngày phân chia xá-lợi) được nói đến để chỉ ngày mùng năm của nửa tháng sáng trong tháng Jeṭṭha (tháng Sáu). Và nó không phải là tính ngữ của “sannipatitānaṃ” (của những người đã tụ họp), mà là tính ngữ của “ussāhaṃ janesī” (đã tạo ra sự nhiệt tình), vì tính ngữ của sự tạo ra nhiệt tình được phân biệt theo thời gian.
Dhātubhājanadivasato hi purimataradivasesupi bhikkhū sannipatitāti.
For the bhikkhus had assembled on earlier days than the day of the distribution of the relics.
Thật vậy, các tỳ-khưu đã tụ họp vào những ngày trước ngày phân chia xá-lợi.
Atha vā ‘‘sannipatitāna’’nti idaṃ kāyasāmaggivasena sannipatanameva sandhāya vuttaṃ, na samāgamanamattena.
Or alternatively, sannipatitānaṃ here is said with reference to the assembling in the sense of physical unity, not merely gathering.
Hoặc, cụm từ “sannipatitānaṃ” này được nói đến để chỉ sự tụ họp theo nghĩa đoàn kết về thân, chứ không phải chỉ đơn thuần là sự đến với nhau.
Tasmā ‘‘dhātubhājanadivase’’ti idaṃ ‘‘sannipatitāna’’nti etassa visesanaṃ sambhavati, idañca bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesīti ettha ‘‘bhikkhūna’’nti etenapi sambajjhanīyaṃ.
Therefore, dhātubhājanadivase can be an attribute of "sannipatitānaṃ," and this (dhātubhājanadivase) should also be connected with bhikkhūnaṃ in bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesī.
Do đó, cụm từ “dhātubhājanadivase” có thể là tính ngữ của “sannipatitānaṃ”, và cụm từ này cũng có thể liên kết với “bhikkhūnaṃ” (cho các tỳ-khưu) trong câu “bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesī” (đã tạo ra sự nhiệt tình cho các tỳ-khưu).
Saṅghassa thero saṅghatthero. So pana saṅgho kiṃ parimāṇoti āha ‘‘sattannaṃ bhikkhusatasahassāna’’nti.
The elder of the Saṅgha is the Saṅghatthera. What was the measure of that Saṅgha? He states, "of seven hundred thousand bhikkhus."
Trưởng lão của Tăng đoàn là saṅghatthero (Tăng Trưởng lão). Tăng đoàn đó có số lượng bao nhiêu? Ngài nói: “sattannaṃ bhikkhusatasahassānaṃ” (của bảy trăm ngàn tỳ-khưu).
Saṅghasaddena hi aviññāyamānassa parimāṇassa viññāpanatthamevetaṃ puna vuttaṃ.
Indeed, this is stated again solely to make known the measure of the Saṅgha, which would not be understood by the word "Saṅgha" alone.
Thật vậy, điều này được nói lại để làm rõ số lượng không được biết rõ bằng từ saṅgha.
Saddavidū pana vadanti –
Grammarians, however, say—
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học nói rằng –
Tasmā nāmamattabhūtassa saṅghattherassa visesanatthamevetaṃ puna vuttanti, niccasāpekkhatāya ca edisesu samāso yathā ‘‘devadattassa garukula’’nti.
Therefore, this is stated again solely to define the Saṅghatthera, who is merely a name. And in such cases, a compound is formed due to constant expectation, like "Devadatta's teacher's family (gurukula)."
Do đó, điều này được nói lại chỉ để làm rõ Tăng Trưởng lão, người chỉ là một danh từ. Và trong những trường hợp như vậy, hợp từ luôn có sự phụ thuộc, giống như “devadattassa garukulaṃ” (gia đình của thầy Devadatta).
Niccasāpekkhatā cettha saṅghasaddassa bhikkhusatasahassasaddaṃ sāpekkhattepi aññapadantarābhāvena vākye viya apekkhitabbatthassa gamakattā.
And here, this constant expectation exists because, even though the word "Saṅgha" does not expect the word "bhikkhusatasahassa," the meaning to be expected is conveyed as in a sentence due to the absence of any other intervening word.
Ở đây, sự phụ thuộc vĩnh viễn là do mặc dù từ saṅgha phụ thuộc vào từ bhikkhusatasahassa, nhưng vì không có từ nào khác xen vào, nó làm cho ý nghĩa được mong đợi trở nên rõ ràng như trong một câu.
‘‘Sattannaṃ bhikkhusatasahassāna’’nti hi etassa saṅghasadde avayavībhāvena sambandho, tassāpi sāmibhāvena therasaddeti.
For sattannaṃ bhikkhusatasahassānaṃ is connected to the word "Saṅgha" in the sense of a constituent part, and that (Saṅgha) is connected to the word "thera" in the sense of possession.
Thật vậy, “sattannaṃ bhikkhusatasahassānaṃ” có mối liên hệ với từ saṅgha theo nghĩa là một phần của tổng thể, và từ saṅgha đó có mối liên hệ với từ thera theo nghĩa là chủ sở hữu.
‘‘Sattannaṃ bhikkhusatasahassāna’’nti ca gaṇapāmokkhabhikkhūyeva sandhāya vuttaṃ.
And sattannaṃ bhikkhusatasahassānaṃ is stated with reference to the leading bhikkhus of the assembly.
Và “sattannaṃ bhikkhusatasahassānaṃ” được nói đến chỉ để chỉ các tỳ-khưu lãnh đạo của đoàn thể.
Tadā hi sannipatitā bhikkhū ettakāti gaṇanapathamatikkantā.
For at that time, the bhikkhus who had assembled were countless.
Vào thời điểm đó, số lượng tỳ-khưu tụ họp đã vượt quá khả năng đếm.
Tathā hi veḷuvagāme vedanāvikkhambhanato paṭṭhāya ‘‘nacireneva bhagavā parinibbāyissatī’’ti sutvā tato tato āgatesu bhikkhūsu ekabhikkhupi pakkanto nāma natthi.
Indeed, from the time of the alleviation of the illness at Veḷuvagāma, hearing that "the Blessed One will attain final Nibbāna soon," not a single bhikkhu among those who had come from various places had departed.
Thật vậy, từ khi Đức Phật loại bỏ bệnh tật ở làng Veḷuva, sau khi nghe nói rằng “Đức Thế Tôn sẽ nhập Niết-bàn không lâu nữa,” không một tỳ-khưu nào trong số những người đến từ khắp nơi đã rời đi.
Yathāhu –
As they said:
Như đã nói:
Āyasmā mahākassapo anussaranto maññamāno cintayanto hutvā ussāhaṃ janesi, anussaranto maññamāno cintayanto āyasmā mahākassapo ussāhaṃ janesīti vā sambandho.
Venerable Mahākassapa, recalling, considering, and reflecting, aroused enthusiasm. Or, the connection is: Venerable Mahākassapa, recalling, considering, and reflecting, aroused enthusiasm.
Tôn giả Mahākassapa đã tạo ra sự nhiệt tình bằng cách nhớ lại, suy nghĩ và quán chiếu, hoặc có thể hiểu là Tôn giả Mahākassapa đã nhớ lại, suy nghĩ và quán chiếu rồi tạo ra sự nhiệt tình.
Mahantehi sīlakkhandhādīhi samannāgatattā mahanto kassapoti mahākassapo. Apica ‘‘mahākassapo’’ti uruvelakassapo nadīkassapo gayākassapo kumārakassapoti ime khuddānukhuddake there upādāya vuccati.
He is Mahākassapa because he is great, being endowed with great aggregates of morality (sīlakkhandha) and so forth. Moreover, Mahākassapa is said with reference to those lesser elders such as Uruvelakassapa, Nadīkassapa, Gayākassapa, and Kumārakassapa.
Ngài là Mahākassapa vì Ngài vĩ đại do được trang bị các uẩn giới đức (sīlakkhandha) vĩ đại. Hơn nữa, “Mahākassapa” được nói đến để chỉ các vị trưởng lão nhỏ hơn như Uruvelakassapa, Nadīkassapa, Gayākassapa và Kumārakassapa.
Kasmā panāyasmā mahākassapo ussāhaṃ janesīti anuyoge sati taṃ kāraṇaṃ vibhāvento āha ‘‘sattāhaparinibbute’’tiādi.
When it was questioned, "Why did Venerable Mahākassapa generate such effort?" explaining that reason, he said, "Seven days after the Parinibbāna," and so forth.
Khi có câu hỏi: ‘‘Tại sao Trưởng lão Mahākassapa lại phát khởi nỗ lực đó?’’, để giải thích nguyên nhân ấy, (văn bản) nói: ‘‘Sau bảy ngày nhập diệt’’ v.v.
Satta ahāni samāhaṭāni sattāhaṃ. Sattāhaṃ parinibbutassa assāti tathā yathā ‘‘acirapakkanto, māsajāto’’ti, antatthaaññapadasamāsoyaṃ, tasmiṃ.
Seven days, when collected, is sattāhaṃ. "Seven days after the Parinibbāna" (sattāhaṃ parinibbutassa assa) is like "one who has recently departed" (acirapakkanto) or "one born a month ago" (māsajāto); this is an antattha-aññapada-samāsa. Therein (tasmiṃ),
Bảy ngày được tập hợp lại là sattāhaṃ (bảy ngày). Cụm từ này có nghĩa là ‘‘sau khi Đức Thế Tôn nhập diệt được bảy ngày’’, giống như các ví dụ ‘‘acirapakkanto’’ (vừa mới đi), ‘‘māsajāto’’ (được một tháng). Đây là một loại hợp từ antattha-aññapada-samāsa (hợp từ bahubbīhi mà một phần của hợp từ là thuộc tính của một danh từ khác), trong đó.
Bhagavato parinibbānadivasato paṭṭhāya sattāhe vītivatteti vuttaṃ hoti, etassa ‘‘vuttavacana’’nti padena sambandho, tathā ‘‘subhaddena vuḍḍhapabbajitenā’’ti etassapi.
it is meant that seven days had passed since the day of the Blessed One’s Parinibbāna. This is connected with the word "said speech" (vuttavacanaṃ). Similarly, "by Subhadda, the elder renunciate" (subhaddena vuḍḍhapabbajitena) is also connected with it.
Có nghĩa là bảy ngày đã trôi qua kể từ ngày Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn. Cụm từ này liên hệ với từ ‘‘vuttavacanaṃ’’ (lời đã nói), và cũng vậy đối với cụm từ ‘‘subhaddena vuḍḍhapabbajitenā’’ (do Subhadda, vị xuất gia lớn tuổi).
Tattha subhaddoti tassa nāmamattaṃ, vuḍḍhakāle pana pabbajitattā ‘‘vuḍḍhapabbajitenā’’ti vuttaṃ, etena subhaddaparibbājakādīhi taṃ visesaṃ karoti.
Therein, Subhadda is merely his name; but because he was ordained in old age, he is referred to as "the elder renunciate" (vuḍḍhapabbajitena). By this, he is distinguished from other wanderers named Subhadda.
Trong đó, Subhadda chỉ là tên của ông ta. Ông ta được gọi là ‘‘vuḍḍhapabbajita’’ (vị xuất gia lớn tuổi) vì ông ta đã xuất gia khi đã lớn tuổi. Điều này phân biệt ông ta với các du sĩ Subhadda khác.
‘‘Alaṃ āvuso’’tiādinā tena vuttavacanaṃ nidasseti.
The phrase " Enough, friend" (alaṃ āvuso) and so forth, indicates the speech uttered by him.
Và với câu ‘‘Đủ rồi, này chư hiền giả’’ v.v., (văn bản) trích dẫn lời ông ta đã nói.
So hi sattāhaparinibbute bhagavati āyasmatā mahākassapattherena saddhiṃ pāvāya kusināraṃ addhānamaggapaṭipannesu pañcamattesu bhikkhusatesu avītarāge bhikkhū antarāmagge diṭṭhaājīvakassa santikā bhagavato parinibbānaṃ sutvā pattacīvarāni chaḍḍetvā bāhā paggayhaṃ nānappakāraṃ paridevante disvā evamāha.
For when the Blessed One had attained Parinibbāna seven days prior, and five hundred bhikkhus, not yet free from defilements, were traveling from Pāvā to Kusinārā along the highway with Venerable Mahākassapa Thera, Subhadda saw these bhikkhus casting off their bowls and robes, raising their arms, and lamenting in various ways after hearing about the Blessed One’s Parinibbāna from an Ājīvaka ascetic whom they met along the way. Seeing this, he said thus:
Thật vậy, bảy ngày sau khi Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn, khi năm trăm Tỳ-kheo chưa ly tham đang trên đường từ Pāvā đến Kusinārā cùng với Trưởng lão Mahākassapa, họ nghe tin Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn từ một du sĩ Ājīvaka giữa đường. Khi thấy các Tỳ-kheo ấy vứt bỏ y bát, giơ tay lên và than khóc đủ mọi cách, ông ta đã nói như vậy.
Kasmā pana so evamāhāti?
"Why did he say this?"
Tại sao ông ta lại nói như vậy?
Bhagavati āghātena.
Due to resentment towards the Blessed One.
Vì ông ta có ác ý với Đức Thế Tôn.
Ayaṃ kireso khandhake āgate ātumāvatthusmiṃ (mahāva. 303) nahāpitapubbako vuḍḍhapabbajito bhagavati kusinārato nikkhamitvā aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi saddhiṃ ātumaṃ gacchante ‘‘bhagavā āgacchatī’’ti sutvā ‘‘āgatakāleyāgudānaṃ karissāmī’’ti sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhite dve putte etadavoca ‘‘bhagavā kira tātā ātumaṃ āgacchati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi, gacchatha tumhe tātā, khurabhaṇḍaṃ ādāya nāḷiyā vā pasibbakena vā anugharakaṃ āhiṇḍatha, loṇampi telampi taṇḍulampi khādanīyampi saṃharatha, bhagavato āgatassa yāgudānaṃ karissāmī’’ti.
It is said that this elder renunciate, formerly a barber, who appeared in the Khandhaka in the story of Ātumā, when the Blessed One was traveling from Kusinārā to Ātumā with thirteen hundred bhikkhus (half a thousand plus 1200 bhikkhus), heard "the Blessed One is coming" and told his two sons, who were living as sāmaṇeras: "My dear sons, the Blessed One is coming to Ātumā with a great Sangha of thirteen hundred bhikkhus. Go, my dear sons, take shaving implements, and go from house to house with an oil flask or a bag, collect salt, oil, rice, and eatables. I will offer rice gruel to the Blessed One when he arrives."
Vị xuất gia lớn tuổi này, từng là thợ cắt tóc, được đề cập trong câu chuyện về Ātumā trong Khandhaka, khi Đức Thế Tôn rời Kusinārā và đi đến Ātumā với một ngàn hai trăm năm mươi vị Tỳ-kheo. Khi nghe nói ‘‘Đức Thế Tôn đang đến’’, ông ta đã nói với hai người con đang ở địa vị sāmaṇera (Sa-di) rằng: ‘‘Này các con, ta sẽ cúng dường cháo khi Đức Thế Tôn đến’’. Ông ta nói: ‘‘Này các con, Đức Thế Tôn cùng với Đại Tăng gồm một ngàn hai trăm năm mươi vị Tỳ-kheo sẽ đến Ātumā. Này các con, hãy đi, mang theo đồ cắt tóc, và đi từng nhà với một cái ống hoặc một cái túi để thu thập muối, dầu, gạo, và đồ ăn vặt. Ta sẽ cúng dường cháo cho Đức Thế Tôn khi Ngài đến’’.
Te tathā akaṃsu.
They did so.
Họ đã làm như vậy.
Atha bhagavati ātumaṃ āgantvā bhusāgārakaṃ paviṭṭhe subhaddo sāyanhasamayaṃ gāmadvāraṃ gantvā manusse āmantetvā ‘‘hatthakammamattaṃ me dethā’’ti hatthakammaṃ yācitvā ‘‘kiṃ bhante karomā’’ti vutte ‘‘idañcidañca gaṇhathā’’ti sabbūpakaraṇāni gāhāpetvā vihāre uddhanāni kāretvā ekaṃ kāḷakaṃ kāsāvaṃ nivāsetvā tādisameva pārupitvā ‘‘idaṃ karotha, idaṃ karothā’’ti sabbarattiṃ vicārento satasahassaṃ vissajjetvā bhojjayāguñca madhugoḷakañca paṭiyādāpesi.
Then, when the Blessed One arrived in Ātumā and entered the straw hut, Subhadda went to the village gate in the evening and called the people, asking, "Please give me some help with manual labor." When they asked, "What shall we do, venerable sir?" he had them take various provisions, saying, "Take this and this." He then had ovens built in the vihāra, put on one dark brown robe, covered himself with another similar one, and while going about all night saying, "Do this, do that," he spent one hundred thousand (coins) and prepared both a nutritious rice gruel and honey balls.
Sau đó, khi Đức Thế Tôn đến Ātumā và vào một ngôi nhà tranh, Subhadda vào buổi chiều đi đến cổng làng, gọi mọi người và xin họ giúp đỡ bằng cách nói: ‘‘Xin hãy giúp tôi một tay’’. Khi được hỏi: ‘‘Thưa Ngài, chúng tôi phải làm gì?’’, ông ta nói: ‘‘Hãy lấy cái này và cái kia’’, rồi sai họ lấy tất cả dụng cụ, xây lò trong tu viện, mặc một chiếc y màu đen, khoác thêm một chiếc y tương tự, và nói: ‘‘Hãy làm cái này, hãy làm cái kia’’. Ông ta đã thức suốt đêm, chi tiêu một trăm ngàn đồng, và chuẩn bị cháo ăn và bánh mật ong.
Bhojjayāgu nāma bhuñjitvā pātabbayāgu, tattha sappimadhuphāṇitamacchamaṃsapupphaphalarasādi yaṃ kiñci khādanīyaṃ nāma atthi, taṃ sabbaṃ pavisati.
Bhojjayāgu is a gruel to be drunk after eating. Into it go butter, honey, molasses, fish, meat, flower juices, fruit juices, and whatever eatables there are; all of them are included.
Cháo ăn (Bhojjayāgu) là loại cháo được uống sau khi ăn. Trong đó, tất cả các loại đồ ăn vặt như bơ lỏng, mật ong, đường, cá, thịt, nước hoa quả, nước trái cây đều được cho vào.
Kīḷitukāmānaṃ sīsamakkhanayoggā hoti sugandhagandhā.
It has a fragrant scent, suitable for anointing the heads of those who wish to play.
Nó thích hợp để thoa lên đầu cho những người muốn vui chơi và có mùi hương thơm ngát.
Atha bhagavā kālasseva sarīrapaṭijagganaṃ katvā bhikkhusaṅghaparivuto piṇḍāya carituṃ ātumābhimukho pāyāsi.
Then, having attended to his bodily needs early, the Blessed One, surrounded by the assembly of bhikkhus, set out towards Ātumā for alms.
Sau đó, Đức Thế Tôn dậy sớm, tự mình chăm sóc thân thể, rồi cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo, Ngài đi khất thực hướng về Ātumā.
Atha tassa ārocesuṃ ‘‘bhagavā piṇḍāya gāmaṃ pavisati, tayā kassa yāgu paṭiyāditā’’ti.
Then they informed Subhadda, "The Blessed One is entering the village for alms. For whom have you prepared the gruel?"
Bấy giờ, người ta báo cho ông ta biết: ‘‘Đức Thế Tôn đang vào làng để khất thực. Ngài đã chuẩn bị cháo cho ai?’’
So yathānivatthapāruteheva tehi kāḷakakāsāvehi ekena hatthena dabbiñca kaṭacchuñca gahetvā brahmā viya dakkhiṇaṃ jāṇumaṇḍalaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhapetvā vanditvā ‘‘paṭiggaṇhātu me bhante bhagavā yāgu’’nti āha.
So, with the same dark brown robes he was wearing and wrapped in, he took a ladle and a spoon with one hand, knelt on his right knee like Brahmā, bowed, and said, "May the Blessed One, venerable sir, accept my gruel."
Với chiếc y đen đang mặc và khoác, ông ta cầm một cái muỗng và một cái vá bằng một tay, quỳ gối phải xuống đất như Phạm Thiên, đảnh lễ và nói: ‘‘Bạch Đức Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn thọ nhận cháo của con’’.
Tato ‘‘jānantāpi tathāgatā pucchantī’’ti khandhake (mahāva. 304) āgatanayena bhagavā pucchitvā ca sutvā ca taṃ vuḍḍhapabbajitaṃ vigarahitvā tasmiṃ vatthusmiṃ akappiyasamādānasikkhāpadaṃ, khurabhaṇḍapariharaṇasikkhāpadañcāti dve sikkhāpadāni paññapetvā ‘‘anekakappakoṭiyo bhikkhave bhojanaṃ pariyesanteheva vītināmitā, idaṃ pana tumhākaṃ akappiyaṃ, adhammena uppannaṃ bhojanaṃ imaṃ paribhuñjitvā anekāni attabhāvasahassāni apāyesveva nibbattissanti, apetha mā gaṇhathā’’ti vatvā bhikkhācārābhimukho agamāsi, ekabhikkhunāpi na kiñci gahitaṃ.
Then, according to the manner described in the Khandhaka where "Tathāgatas question even though they know," the Blessed One, having questioned and heard, rebuked that elder renunciate. On account of that incident, he laid down two training rules: the rule concerning the acceptance of improper things and the rule concerning the possession of shaving implements. He said, "Bhikkhus, you have passed countless eons seeking food. This food (from Subhadda) is improper for you; it is food acquired by unrighteous means. If you consume this food, you will be reborn in realms of woe for thousands of existences. Go away, do not accept it!" Having said this, he proceeded towards alms round, and not a single bhikkhu took anything.
Khi đó, Đức Thế Tôn, theo cách được kể trong Khandhaka rằng ‘‘chư Như Lai dù biết vẫn hỏi’’, sau khi hỏi và nghe, đã quở trách vị xuất gia lớn tuổi ấy. Trong câu chuyện đó, Ngài đã chế định hai giới luật: giới luật về việc thọ nhận những thứ không thích hợp và giới luật về việc cất giữ đồ cắt tóc. Ngài nói: ‘‘Này chư Tỳ-kheo, các ông đã trải qua vô số kiếp chỉ để tìm kiếm thức ăn. Thức ăn này không thích hợp cho các ông, là thức ăn kiếm được phi pháp. Nếu thọ dụng thức ăn này, các ông sẽ tái sinh vào các cõi khổ trong vô số ngàn đời. Hãy tránh xa, đừng thọ nhận!’’ Nói xong, Ngài tiếp tục đi khất thực. Không một Tỳ-kheo nào thọ nhận bất cứ thứ gì.
Subhaddo anattamano hutvā ‘‘ayaṃ sabbaṃ jānāmī’’ti āhiṇḍati, sace na gahetukāmo pesetvā ārocetabbaṃ assa, pakkāhāro nāma sabbaciraṃ tiṭṭhanto sattāhamattaṃ tiṭṭheyya, idañca mama yāvajīvaṃ pariyattaṃ assa, sabbaṃ tena nāsitaṃ, ahitakāmo ayaṃ mayha’’nti bhagavati āghātaṃ bandhitvā dasabale dharamāne kiñci vattuṃ nāsakkhi.
Subhadda became displeased, thinking, "This Blessed One goes around proclaiming, 'I know everything!' If he didn't want to accept it, he should have sent a message. Cooked food, even at its longest, lasts for seven days. This (offering) would have been sufficient for me for my entire life. He ruined everything! This one wishes me ill." Having thus harbored resentment towards the Blessed One, he could not say anything while the Ten-Powered One was still alive.
Subhadda không vui, nghĩ: ‘‘Vị này đi khắp nơi nói rằng ‘ta biết tất cả’. Nếu không muốn thọ nhận, đáng lẽ phải sai người báo trước. Thức ăn đã nấu chín, dù có để lâu nhất cũng chỉ được bảy ngày. Và số tiền này đủ cho ta sống cả đời. Tất cả đã bị Ngài hủy hoại. Vị này muốn hại ta’’. Ông ta ôm ác ý với Đức Thế Tôn, nhưng khi Đức Thập Lực còn tại thế, ông ta không thể nói được lời nào.
Evaṃ kirassa ahosi ‘‘ayaṃ uccā kulā pabbajito mahāpuriso, sace kiñci dharantassa vakkhāmi, mamaṃyeva santajjessatī’’ti.
Indeed, he thought, "This great man, having renounced from a high family, if I were to say anything while he is alive, he would rebuke me."
Thật vậy, ông ta đã nghĩ: ‘‘Vị này là một bậc Đại nhân xuất gia từ dòng dõi cao quý. Nếu ta nói điều gì khi Ngài còn tại thế, Ngài sẽ đe dọa ta’’. (Suy nghĩ ấy đã đến với ông ta).
Svāyaṃ ajja mahākassapattherena saddhiṃ gacchanto ‘‘parinibbuto bhagavā’’ti sutvā laddhassāso viya haṭṭhatuṭṭho evamāha.
So, this Subhadda, traveling with Venerable Mahākassapa Thera today, heard, "The Blessed One has attained Parinibbāna," and, as if relieved, became overjoyed and said this.
Hôm nay, khi đang đi cùng Trưởng lão Mahākassapa, Subhadda nghe tin ‘‘Đức Thế Tôn đã nhập Niết Bàn’’, ông ta vui mừng khôn xiết như trút được gánh nặng, và nói như vậy.
Thero pana taṃ sutvā hadaye pahāraṃ viya, matthake patitasukkhāsaniṃ viya (sukkhāsani viya dī. ni. aṭṭha. 3.232) maññi, dhammasaṃvego cassa uppajji ‘‘sattāhamattaparinibbuto bhagavā, ajjāpissa suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ dharatiyeva, dukkhena bhagavatā ārādhitasāsane nāma evaṃ lahuṃ mahantaṃ pāpaṃ kasaṭaṃ kaṇṭako uppanno, alaṃ kho panesa pāpo vaḍḍhamāno aññepi evarūpe sahāye labhitvā sāsanaṃ osakkāpetu’’nti.
The Thera, having heard this, felt as if struck in the heart, or as if a dry thunderbolt had fallen on his head. A sense of urgency for the Dhamma (dhammasaṃvega) arose in him: "The Blessed One attained Parinibbāna only seven days ago, and even today, his golden-colored body still remains. In this Dispensation, established by the Blessed One with great difficulty, such a great evil, a defilement, a thorn has arisen so quickly! Indeed, this wicked one, if he grows, will gather similar companions and cause the Dispensation to decline."
Trưởng lão Mahākassapa nghe vậy, cảm thấy như bị đánh vào tim, như bị sét đánh vào đỉnh đầu, và cảm giác xúc động Pháp (dhammasaṃvega) khởi lên trong Ngài: ‘‘Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn mới bảy ngày, mà thân kim sắc của Ngài vẫn còn đó. Trong Giáo Pháp mà Đức Thế Tôn đã thành tựu một cách khó khăn, một sự xấu xa, một gai nhọn, một điều ác lớn đã xuất hiện nhanh chóng như vậy. Nếu kẻ ác này tiếp tục phát triển, nó có thể tìm thêm những kẻ đồng lõa tương tự và làm suy yếu Giáo Pháp’’. (Cảm giác xúc động Pháp đã khởi lên trong Ngài).
Tato thero cintesi ‘‘sace kho panāhaṃ imaṃ mahallakaṃ idheva pilotikaṃ nivāsetvā chārikāya okirāpetvā nīharāpessāmi, manussā ‘samaṇassa gotamassa sarīre dharamāneyeva sāvakā vivadantī’ti amhākaṃ dosaṃ dassessanti, adhivāsemi tāva.
Then the Thera thought, "If I were to expel this old man right here, having him wear a tattered cloth and covered with ashes, people would point out our fault, saying, 'While the ascetic Gotama's body is still present, his disciples are already disputing!' I will bear with it for now.
Khi đó, Trưởng lão suy nghĩ: ‘‘Nếu ta bây giờ bắt lão già này mặc đồ rách, rắc tro lên người và đuổi đi ngay tại đây, mọi người sẽ chỉ trích chúng ta rằng: ‘Các đệ tử của Sa-môn Gotama đã tranh cãi ngay khi thân Ngài còn tại thế’. Vậy thì ta hãy tạm thời nhẫn nhịn đã.
Bhagavatā hi desitadhammo asaṅgahitapuppharāsisadiso, tattha yathā vātena pahaṭapupphāni yato vā tato vā gacchanti, evameva evarūpānaṃ vasena gacchante gacchante kāle vinaye ekaṃ dve sikkhāpadāni nassissanti, sutte eko dve pañhāvārā nassissanti, abhidhamme ekaṃ dve bhūmantarāni nassissanti, evaṃ anukkamena mūle naṭṭhe pisācasadisā bhavissāma, tasmā dhammavinayasaṅgahaṃ karissāmi, evaṃ sati daḷhasuttena saṅgahitapupphāni viya ayaṃ dhammavinayo niccalo bhavissati.
For the Dhamma taught by the Blessed One is like a heap of unstrung flowers. Just as flowers struck by the wind scatter hither and thither, so too, due to such individuals, as time passes, one or two training rules in the Vinaya will be lost, one or two question-sections in the Suttas will be lost, and one or two chapters in the Abhidhamma will be lost. Thus, gradually, when the root is destroyed, we will become like ogres. Therefore, I will undertake the compilation of the Dhamma and Vinaya. If this is done, this Dhamma and Vinaya will become unshakable, like flowers strung with a strong thread."
Thật vậy, Pháp mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng giống như một đống hoa chưa được kết thành chuỗi. Giống như những bông hoa bị gió thổi bay tứ tán, theo thời gian trôi qua, do những kẻ như vậy, một hoặc hai giới luật trong Tạng Luật sẽ biến mất, một hoặc hai câu hỏi trong Tạng Kinh sẽ biến mất, một hoặc hai tầng đất trong Tạng Vi Diệu Pháp sẽ biến mất. Cứ thế, khi gốc rễ bị hủy hoại, chúng ta sẽ trở thành giống như quỷ dữ. Vì vậy, ta sẽ kết tập Pháp và Luật. Khi đó, Pháp và Luật này sẽ vững chắc như những bông hoa được kết thành chuỗi bằng sợi chỉ bền chắc’’. (Ngài đã suy nghĩ như vậy).
Etadatthañhi bhagavā mayhaṃ tīṇi gāvutāni paccuggamanaṃ akāsi, tīhi ovādehi (saṃ. ni. 2.149, 150, 151) upasampadaṃ akāsi, kāyato cīvaraparivattanaṃ akāsi, ākāse pāṇiṃ cāletvā candopamapaṭipadaṃ kathento maññeva sakkhiṃ katvā kathesi, tikkhattuṃ sakalasāsanaratanaṃ paṭicchāpesi, mādise bhikkhumhi tiṭṭhamāne ayaṃ pāpo sāsane vaḍḍhiṃ mā alattha, yāva adhammo na dippati, dhammo na paṭibāhiyyati, avinayo na dippati, vinayo na paṭibāhiyyati, adhammavādino na balavanto honti, dhammavādino na dubbalā honti, avinayavādino na balavanto honti, vinayavādino na dubbalā honti, tāva dhammañca vinayañca saṅgāyissāmi, tato bhikkhū attano attano pahonakaṃ gahetvā kappiyākappiye kathessanti, athāyaṃ pāpo sayameva niggahaṃ pāpuṇissati, puna sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkhissati, sāsanaṃ iddhañceva phīttañca bhavissatī’’ti cintetvā so ‘‘evaṃ nāma mayhaṃ cittaṃ uppanna’’nti kassacipi anārocetvā bhikkhusaṅghaṃ samassāsetvā atha pacchā dhātubhājanadivase dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesi.
“For this purpose, indeed, the Blessed One came forward three gavutas to meet me; He granted me ordination with three admonitions; He exchanged robes with me from His own body; waving His hand in the air, He taught the practice like the moon, making me Himself a witness; three times He entrusted the entire jewel of the Sāsana to me. While a bhikkhu like me exists, may this evil one not prosper in the Sāsana. As long as un-Dhamma does not shine, Dhamma is not obstructed; un-Vinaya does not shine, Vinaya is not obstructed; those who speak un-Dhamma are not strong, those who speak Dhamma are not weak; those who speak un-Vinaya are not strong, those who speak Vinaya are not weak—until then I shall recite the Dhamma and Vinaya in council. Then the bhikkhus, taking what is appropriate for each, will teach what is allowable and unallowable. Thus, this evil one will be suppressed by himself, and will not be able to raise his head again. The Sāsana will be prosperous and flourishing.” Thinking thus, he, without revealing to anyone that “such a thought has arisen in me,” comforted the Saṅgha of bhikkhus. Then, later, on the day of the distribution of the relics, he roused the bhikkhus to undertake the recitation of the Dhamma and Vinaya.
Chính vì mục đích ấy, Thế Tôn đã đi ba do tuần để đón ta, đã truyền giới Tỳ-kheo cho ta bằng ba lời giáo huấn, đã đổi y với ta, đã giơ tay trên không và nói về con đường tu tập như mặt trăng, lấy chính ta làm nhân chứng, và đã ba lần trao toàn bộ kho báu Giáo Pháp cho ta. Trong khi một Tỳ-kheo như ta còn tại thế, kẻ ác này không được phép phát triển trong Giáo Pháp. Chừng nào phi Pháp chưa thịnh hành, Pháp chưa bị ngăn trở; chừng nào phi Luật chưa thịnh hành, Luật chưa bị ngăn trở; chừng nào những người chủ trương phi Pháp chưa mạnh, những người chủ trương Pháp chưa yếu; chừng nào những người chủ trương phi Luật chưa mạnh, những người chủ trương Luật chưa yếu, chừng đó ta sẽ kết tập Pháp và Luật. Sau đó, các Tỳ-kheo sẽ tự mình nắm giữ những gì có thể và giảng dạy về điều nên làm và không nên làm. Rồi kẻ ác này sẽ tự mình bị chế ngự, không thể ngóc đầu lên được nữa, và Giáo Pháp sẽ thịnh vượng và phát triển.” Suy nghĩ như vậy, ngài không nói với bất kỳ ai rằng “tâm ta đã khởi lên ý nghĩ này”, mà an ủi Tăng đoàn Tỳ-kheo. Sau đó, vào ngày phân chia xá-lợi, ngài đã khơi dậy sự nhiệt tình của các Tỳ-kheo để kết tập Pháp và Luật.
Tena vuttaṃ ‘‘āyasmā mahākassapo sattāhaparinibbute…pe… dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesī’’ti.
Therefore, it is said, “The venerable Mahākassapa, seven days after the Parinibbāna… roused the bhikkhus to undertake the recitation of the Dhamma and Vinaya.”
Do đó đã nói: “Tôn giả Mahākassapa, bảy ngày sau khi Thế Tôn nhập Niết-bàn… (văn tắt) … đã khơi dậy sự nhiệt tình của các Tỳ-kheo để kết tập Pháp và Luật.”
Tattha alanti paṭikkhepavacanaṃ, na yuttanti attho.
Therein, alaṃ is a word of prohibition, meaning “it is not proper.”
Trong đó, alaṃ là từ chối, có nghĩa là “không phù hợp”.
Āvusoti paridevante bhikkhū ālapati.
Āvuso addresses the bhikkhus who are lamenting.
Āvuso là lời gọi các Tỳ-kheo đang than khóc.
Mā socitthāti citte uppannabalavasokena mā sokamakattha.
Mā socitthā means “Do not grieve with the strong sorrow that has arisen in your minds.”
Mā socitthā có nghĩa là “chớ sầu muộn” vì nỗi buồn sâu sắc khởi lên trong tâm.
Mā paridevitthāti vācāya mā vilāpamakattha.
Mā paridevitthā means “Do not wail with words.”
Mā paridevitthā có nghĩa là “chớ than vãn” bằng lời nói.
‘‘Paridevanaṃ vilāpo’’ti hi vuttaṃ.
For it is said, “Lamentation is wailing.”
Vì đã nói: “Paridevanaṃ là than vãn.”
Asocanādīnaṃ kāraṇamāha ‘‘sumuttā’’tiādinā.
The reason for not grieving and so on is stated with ‘‘sumuttā’’ and so forth.
Ngài nói về nguyên nhân của việc không sầu muộn, v.v., bằng câu “sumuttā” (đã được giải thoát hoàn toàn) và tiếp theo.
Tena mahāsamaṇenāti nissakke karaṇavacanaṃ, smāvacanassa vā nābyappadeso.
Tena mahāsamaṇena is the instrumental case expressing separation, or it is a substitute for the genitive case.
Trong cụm từ tena mahāsamaṇena, từ này là một cách dùng của cách công cụ (karaṇavacana) trong ý nghĩa của cách ly (nissakka), hoặc là sự biểu thị của cách công cụ như cách sở hữu.
‘‘Upaddutā’’ti pade pana kattari tatiyāvasena sambandho.
In the word ‘‘upaddutā’’, however, the connection is made through the instrumental case in the sense of the agent.
Tuy nhiên, trong từ upaddutā, mối liên hệ là theo cách công cụ của chủ ngữ.
Ubhayāpekkhañhetaṃ padaṃ.
This word implies both.
Từ này liên quan đến cả hai.
Upaddutā ca homāti taṃkālāpekkhavattamānavacanaṃ, ‘‘tadā’’ti seso.
Upaddutā ca homā is a present tense word referring to that time, and “then” is implied.
Cụm từ upaddutā ca homā là một từ ở thì hiện tại liên quan đến thời điểm đó, có nghĩa là “lúc đó” là phần còn lại.
Atītatthe vā vattamānavacanaṃ, ahumhāti attho.
Or it is a present tense word in the past sense, meaning “we were.”
Hoặc là một từ ở thì hiện tại dùng cho quá khứ, có nghĩa là “chúng ta đã từng”.
Anussaranto dhammasaṃvegavaseneva, na pana kodhādivasena.
Anussaranto means remembering due to Dhamma-saṃvega (sense of urgency regarding the Dhamma), not out of anger or other defilements.
Anussaranto (nhớ lại) là do sự xúc động Pháp (dhammasaṃvega), chứ không phải do sân hận, v.v.
Dhammasabhāvacintāvasena hi pavattaṃ sahottappañāṇaṃ dhammasaṃvego.
For Dhamma-saṃvega is knowledge accompanied by moral dread (ottappa), which arises from contemplating the nature of the Dhamma.
Vì trí tuệ có sự hổ thẹn (ottappa) khởi lên do suy tư về bản chất của Pháp được gọi là sự xúc động Pháp.
Vuttañhetaṃ –
It is said:
Điều này đã được nói:
Aññaṃ ussāhajananakāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘īdisassā’’tiādi vuttaṃ.
To show another cause for rousing enthusiasm, ‘‘īdisassā’’ and so on is stated.
Để chỉ ra một nguyên nhân khác khơi dậy sự nhiệt tình, câu “īdisassā” và tiếp theo đã được nói.
Tattha īdisassa ca saṅghasannipātassāti sattasatasahassagaṇapāmokkhattherappamukhagaṇanapathātikkantasaṅghasannipātaṃ sandhāya vadati.
Therein, ‘‘īdisassa ca saṅghasannipātassā’’ refers to an assembly of the Saṅgha exceeding calculation, headed by seven hundred thousand leading Elder bhikkhus.
Trong đó, īdisassa ca saṅghasannipātassā (và của hội chúng Tăng-già như vậy) đề cập đến hội chúng Tăng-già vượt quá số lượng, đứng đầu là các Trưởng lão đứng đầu bảy trăm ngàn vị.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjatī’’tiādināpi aññaṃ kāraṇaṃ dasseti.
With ‘‘ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjatī’’ and so on, another reason is shown.
Bằng câu “ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjatī” và tiếp theo, ngài cũng chỉ ra một nguyên nhân khác.
Tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, hetu.
That in which the result stands, being dependent on it, is ṭhānaṃ, the cause.
Ṭhānaṃ (căn cứ) là nguyên nhân, vì kết quả tồn tại ở đó do sự phụ thuộc vào nó.
Khoti avadhāraṇe.
Kho is for emphasis.
Kho là để nhấn mạnh.
Panāti vacanālaṅkāre, etaṃ ṭhānaṃ vijjateva, no na vijjatīti attho.
Panā is an embellishment of speech; this cause certainly exists, it does not not exist—that is the meaning.
Panā là để làm đẹp lời nói, có nghĩa là “căn cứ này chắc chắn tồn tại, không phải là không tồn tại”.
Kiṃ pana tanti āha ‘‘yaṃ pāpabhikkhū’’tiādi.
What is it then? He says, ‘‘yaṃ pāpabhikkhū’’ and so on.
“Vậy nó là gì?” – Ngài nói: “yaṃ pāpabhikkhū” (những Tỳ-kheo xấu ác) và tiếp theo.
Yanti nipātamattaṃ, kāraṇaniddeso vā, yena ṭhānena antaradhāpeyyuṃ, tadetaṃ ṭhānaṃ vijjatiyevāti.
Yaṃ is merely a particle, or it is an indication of the cause: that by which evil bhikkhus might cause it to disappear, that cause certainly exists.
Yaṃ chỉ là một giới từ, hoặc là sự chỉ định nguyên nhân, có nghĩa là “căn cứ mà do đó họ có thể biến mất, căn cứ đó chắc chắn tồn tại”.
Pāpena lāmakena icchāvacarena samannāgatā bhikkhū pāpabhikkhū.
Bhikkhus endowed with evil and wicked desires are pāpabhikkhū.
Các Tỳ-kheo có những ham muốn xấu xa, thấp kém được gọi là pāpabhikkhū (Tỳ-kheo xấu ác).
Atīto satthā ettha, etassāti vā atītasatthukaṃ yathā ‘‘bahukattuko’’ti.
The Teacher has passed away here, or He has passed away from this Sāsana, thus atītasatthukaṃ, just as in “bahukattuko”.
Atītasatthukaṃ (không có Bậc Đạo Sư) là “Bậc Đạo Sư đã đi qua ở đây, hoặc của điều này”, giống như “bahukattuko” (có nhiều tác giả).
Padhānaṃ vacanaṃ pāvacanaṃ.
The supreme teaching is pāvacanaṃ.
Pāvacanaṃ là lời nói chính yếu.
Pā-saddo cettha nipāto ‘‘pā eva vutyassā’’tiādīsu viya.
The word pā here is a particle, as in phrases like “pā eva vutyassā”.
Từ pā ở đây là một giới từ, giống như trong “pā eva vutyassā” và các ví dụ khác.
Upasaggapadaṃ vā etaṃ, dīghaṃ katvā pana tathā vuttaṃ yathā ‘‘pāvadatī’’tipi vadanti.
Or this is a prefix, but it is said with a long vowel, just as some say “pāvadati”.
Hoặc đây là một tiền tố, nhưng được nói với nguyên âm dài như cách họ nói “pāvadatī” (nói rõ).
Pakkhanti alajjipakkhaṃ.
Pakkhaṃ means the faction of the shameless.
Pakkhaṃ là phe không biết hổ thẹn.
‘‘Yāva cā’’tiādinā saṅgītiyā sāsanaciraṭṭhitikabhāve kāraṇaṃ, sādhakañca dasseti.
With ‘‘yāva cā’’ and so on, the cause and corroborating factor for the long-lasting nature of the Sāsana through the Saṅgīti is shown.
Bằng câu “yāva cā” và tiếp theo, ngài chỉ ra nguyên nhân và bằng chứng cho sự trường tồn của Giáo Pháp thông qua sự kết tập.
‘‘Tasmā’’ti hi padamajjhāharitvā ‘‘saṅgāyeyya’’nti padena sambandhanīyaṃ.
For the word “therefore” (tasmā) should be inserted and connected with the word “should recite in council” (saṅgāyeyya).
Thật vậy, phải thêm từ “tasmā” (do đó) và liên kết với từ “saṅgāyeyyaṃ” (ta sẽ kết tập).
Tattha yāva ca dhammavinayo tiṭṭhatīti yattakaṃ kālaṃ dhammo ca vinayo ca lajjipuggalesu tiṭṭhati.
Therein, ‘‘yāva ca dhammavinayo tiṭṭhatī’’ means “for as long as the Dhamma and Vinaya remain among conscientious individuals.”
Trong đó, yāva ca dhammavinayo tiṭṭhatī (chừng nào Pháp và Luật còn tồn tại) có nghĩa là “chừng nào Pháp và Luật còn tồn tại trong những người biết hổ thẹn”.
Parinibbānamañcake nipannena bhagavatā mahāparinibbānasutte (dī. ni. 2.216) vuttaṃ sandhāya ‘‘vuttañheta’’ntiādimāha.
Referring to what was said by the Blessed One lying on His Parinibbāna couch in the Mahāparinibbāna Sutta, he says ‘‘vuttañheta’’ and so on.
Ngài nói “vuttañheta” (điều này đã được nói) và tiếp theo, đề cập đến điều Thế Tôn đã nói trong kinh Đại Bát Niết-bàn (Mahāparinibbānasutta) khi nằm trên giường Niết-bàn.
Hi-saddo āgamavasena daḷhijotako.
The particle hi indicates firmness in accordance with tradition.
Từ hi là để nhấn mạnh sự chắc chắn theo truyền thống.
Desito paññattoti dhammopi desito ceva paññatto ca.
Desito paññatto means that the Dhamma is both taught and laid down.
Desito paññatto (được thuyết giảng và được chế định) – Pháp cũng được thuyết giảng và được chế định.
Suttābhidhammasaṅgahitassa hi dhammassa atisajjanaṃ pabodhanaṃ desanā, tasseva pakārato ñāpanaṃ vineyyasantāne ṭhapanaṃ paññāpanaṃ.
For the teaching (desanā) of the Dhamma, which is comprised of the Sutta and Abhidhamma, is the explanation and awakening; and the laying down (paññāpana) of that same Dhamma is the detailed instruction and establishment in the minds of those to be trained.
Thật vậy, việc trình bày và làm sáng tỏ Pháp được bao gồm trong các bài kinh (sutta) và A-tì-đàm (Abhidhamma) là sự thuyết giảng (desanā), còn việc làm cho Pháp được biết đến một cách rõ ràng và thiết lập nó trong dòng tâm thức của những người có thể được giáo hóa là sự chế định (paññāpana).
Vinayopi desito ceva paññatto ca.
The Vinaya is also both taught and laid down.
Luật (Vinaya) cũng được thuyết giảng và được chế định.
Vinayatantisaṅgahitassa hi atthassa atisajjanaṃ pabodhanaṃ desanā, tasseva pakārato ñāpanaṃ asaṅkarato ṭhapanaṃ paññāpanaṃ, tasmā kammadvayampi kiriyādvayena sambajjhanaṃ yujjatīti veditabbaṃ.
For the teaching (desanā) of the meaning contained in the Vinaya texts is the explanation and awakening; and the laying down (paññāpana) of that same meaning is the detailed instruction and establishment without confusion; therefore, it should be understood that both actions are appropriately connected with both operations.
Thật vậy, việc trình bày và làm sáng tỏ ý nghĩa được bao gồm trong các kinh điển Luật là sự thuyết giảng (desanā), còn việc làm cho ý nghĩa đó được biết đến một cách rõ ràng và thiết lập nó một cách không lẫn lộn là sự chế định (paññāpana). Do đó, cần phải biết rằng cả hai hành động này đều phù hợp để liên kết với hai hành động kia.
Soti so dhammo ca vinayo ca.
So means “that Dhamma and Vinaya.”
So (Đó) là Pháp và Luật đó.
Mamaccayenāti mama accayakāle.
Mamaccayenā means “at the time of my passing away.”
Mamaccayenā (sau khi ta qua đời) có nghĩa là “vào thời điểm ta qua đời”.
‘‘Bhummatthe karaṇaniddeso’’ti hi akkharacintakā vadanti.
For grammarians say, “It is an instrumental case indicating the locative sense.”
Thật vậy, các nhà ngữ pháp học nói rằng “đó là cách công cụ trong ý nghĩa của cách định vị”.
Hetvatthe vā karaṇavacanaṃ, mama accayahetu tumhākaṃ satthā nāma bhavissatīti attho.
Or it is an instrumental case in the sense of cause, meaning “due to my passing away, there will be a Teacher for you.”
Hoặc cách công cụ ở đây có nghĩa là nguyên nhân, có nghĩa là “do ta qua đời, Pháp sẽ là Đạo Sư của các con”.
Vuttañhi mahāparinibbānasuttavaṇṇanāyaṃ ‘‘mayi parinibbute tumhākaṃ satthukiccaṃ sādhessatī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 2.216).
For it is said in the commentary to the Mahāparinibbāna Sutta: “When I have attained Parinibbāna, it will fulfill the role of Teacher for you.”
Thật vậy, trong phần chú giải kinh Đại Bát Niết-bàn đã nói: “Khi ta nhập Niết-bàn, Pháp sẽ hoàn thành vai trò Đạo Sư cho các con.”
Lakkhaṇavacanañhettha hetvatthasādhakaṃ yathā ‘‘nette ujuṃ gate satī’’ti (a. ni. 4.70; netti. 10.90, 93).
Here, the word indicating the characteristic (lakkhaṇa) establishes the sense of cause, just as in “when the leader bull goes straight.”
Ở đây, từ chỉ đặc điểm này có chức năng làm rõ nguyên nhân, giống như trong “nette ujuṃ gate satī” (khi con bò đầu đàn đi thẳng).
Idaṃ vuttaṃ hoti – mayā vo ṭhiteneva ‘‘idaṃ lahukaṃ, idaṃ garukaṃ, idaṃ satekicchaṃ, idaṃ atekicchaṃ, idaṃ lokavajjaṃ, idaṃ paṇṇattivajjaṃ, ayaṃ āpatti puggalassa santike vuṭṭhāti, ayaṃ gaṇassa, ayaṃ saṅghassa santike vuṭṭhātī’’ti sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ avītikkamanīyatāvasena otiṇṇavatthusmiṃ sakhandhakaparivāro ubhatovibhaṅgo mahāvinayo nāma desito, taṃ sakalampi vinayapiṭakaṃ mayi parinibbute tumhākaṃ satthukiccaṃ sādhessati ‘‘idaṃ vo kattabbaṃ, idaṃ vo na kattabba’’nti kattabbākattabbassa vibhāgena anusāsanato.
This is what is meant: while I was still living, I taught you the great Vinaya, which is the two Vibhaṅgas (bhikkhu and bhikkhunī) with their Khandhakas and Parivāra, in which the seven classes of offenses are not to be transgressed, explaining whether “this is light, this is heavy, this is curable, this is incurable, this is worldly blame, this is blame by prescription, this offense is absolved in the presence of an individual, this in the presence of a group, this in the presence of the Saṅgha.” That entire Vinaya Piṭaka, when I have attained Parinibbāna, will fulfill the role of Teacher for you, by instructing you through the distinction of what is to be done and what is not to be done, saying, “This is what you should do, this is what you should not do.”
Điều này có nghĩa là: Khi ta còn tại thế, ta đã thuyết giảng cho các con một Đại Luật (Mahāvinaya) bao gồm cả hai phần Phân tích (Ubhatovibhaṅga) với các chương (khandhaka) và phần phụ lục (parivāra), trong đó bảy nhóm giới (āpattikkhandha) không được vi phạm, như: “điều này là nhẹ, điều này là nặng, điều này có thể chữa được, điều này không thể chữa được, điều này bị thế gian chỉ trích, điều này bị giới luật chỉ trích, lỗi này được giải quyết trước một cá nhân, lỗi này trước một nhóm, lỗi này trước Tăng-già”. Toàn bộ Tạng Luật (Vinayapiṭaka) đó, sau khi ta nhập Niết-bàn, sẽ hoàn thành vai trò Đạo Sư cho các con bằng cách hướng dẫn về điều nên làm và không nên làm thông qua việc phân chia rõ ràng.
Ṭhiteneva ca mayā ‘‘ime cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti tena tena vineyyānaṃ ajjhāsayānurūpena pakārena ime sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme vibhajitvā vibhajitvā suttantapiṭakaṃ desitaṃ, taṃ sakalampi suttantapiṭakaṃ mayi parinibbute tumhākaṃ satthukiccaṃ sādhessati taṃtaṃcariyānurūpaṃ sammāpaṭipattiyā anusāsanato, ṭhiteneva ca mayā ‘‘ime pañcakkhandhā (dī. ni. aṭṭha. 2.216), dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, cattāri saccāni, bāvīsatindriyāni, nava hetū, cattāro āhārā, satta phassā, satta vedanā, satta saññā, satta cetanā, satta cittāni.
And while I was still living, I taught the Suttanta-Piṭaka by dividing these thirty-seven factors of enlightenment—"These are the four foundations of mindfulness, the four right efforts, the four bases of spiritual power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path"—in ways suitable to the dispositions of those to be trained. That entire Suttanta-Piṭaka, after my Parinibbāna, will fulfill the function of a teacher for you by instructing you in the right practice according to your respective temperaments. And while I was still living, I taught the Abhidhamma-Piṭaka by dividing these Dhammas: "These are the five aggregates, the twelve sense-bases, the eighteen elements, the four Noble Truths, the twenty-two faculties, the nine causes, the four nutriments, the seven contacts, the seven feelings, the seven perceptions, the seven volitions, the seven consciousnesses.
Và khi Ta còn tại thế, Ta đã thuyết Suttanta Piṭaka bằng cách phân chia ba mươi bảy pháp giác ngộ (bodhipakkhiyadhammā) này theo cách phù hợp với khuynh hướng của những người cần được giáo hóa, như là: “bốn Tứ Niệm Xứ (cattāro satipaṭṭhānā), bốn Tứ Chánh Cần (cattāro sammappadhānā), bốn Tứ Như Ý Túc (cattāro iddhipādā), năm Căn (pañcindriyāni), năm Lực (pañca balāni), bảy Chi Giác Ngộ (satta bojjhaṅgā), Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo)”. Toàn bộ Suttanta Piṭaka đó, sau khi Ta nhập Niết Bàn, sẽ làm tròn vai trò là Bậc Đạo Sư của các con bằng cách hướng dẫn các con thực hành chánh đạo phù hợp với từng hạnh nghiệp của mỗi người. Và khi Ta còn tại thế, Ta đã thuyết Abhidhamma Piṭaka bằng cách phân chia các pháp này như là: “năm Uẩn (pañcakkhandhā), mười hai Xứ (dvādasāyatanāni), mười tám Giới (aṭṭhārasa dhātuyo), bốn Chân Lý (cattāri saccāni), hai mươi hai Căn (bāvīsatindriyāni), chín Nhân (nava hetū), bốn Vật Thực (cattāro āhārā), bảy Xúc (satta phassā), bảy Thọ (satta vedanā), bảy Tưởng (satta saññā), bảy Tư (satta cetanā), bảy Tâm (satta cittāni).
Tatrāpi ettakā dhammā kāmāvacarā, ettakā rūpāvacarā, ettakā arūpāvacarā, ettakā pariyāpannā, ettakā apariyāpannā, ettakā lokiyā, ettakā lokuttarā’’ti ime dhamme vibhajitvā vibhajitvā abhidhammapiṭakaṃ desitaṃ, taṃ sakalampi abhidhammapiṭakaṃ mayi parinibbute tumhākaṃ satthukiccaṃ sādhessati khandhādivibhāgena ñāyamānaṃ catusaccasambodhāvahattā.
Among these, so many Dhammas belong to the kāma realm, so many to the rūpa realm, so many to the arūpa realm; so many are bound to saṃsāra, so many are not bound to saṃsāra; so many are mundane, so many are supramundane." That entire Abhidhamma-Piṭaka, after my Parinibbāna, will fulfill the function of a teacher for you, because it leads to the complete awakening to the Four Noble Truths through the classification of aggregates and so forth.
Trong đó, có bao nhiêu pháp thuộc cõi Dục (kāmāvacarā), bao nhiêu pháp thuộc cõi Sắc (rūpāvacarā), bao nhiêu pháp thuộc cõi Vô Sắc (arūpāvacarā), bao nhiêu pháp bị bao hàm (pariyāpannā), bao nhiêu pháp không bị bao hàm (apariyāpannā), bao nhiêu pháp thế gian (lokiyā), bao nhiêu pháp siêu thế (lokuttarā)”. Toàn bộ Abhidhamma Piṭaka đó, sau khi Ta nhập Niết Bàn, sẽ làm tròn vai trò là Bậc Đạo Sư của các con, vì khi được hiểu rõ qua sự phân tích các uẩn (khandhā) v.v., nó sẽ dẫn đến sự giác ngộ Tứ Diệu Đế.
Iti sabbampetaṃ abhisambodhito yāva parinibbānā pañcacattālīsa vassāni bhāsitaṃ lapitaṃ ‘‘tīṇi piṭakāni, pañca nikāyā, navaṅgāni, caturāsīti dhammakkhandhasahassānī’’ti evaṃ mahappabhedaṃ hoti.
Thus, all this, spoken and declared by me for forty-five years from my full enlightenment until my Parinibbāna, consists of "three Piṭakas, five Nikāyas, nine divisions (aṅgas), and eighty-four thousand Dhamma-khandhas" (collections of Dhamma), and is of such great diversity.
Như vậy, tất cả những gì Ta đã thuyết giảng và nói ra trong suốt bốn mươi lăm năm, từ khi Ta giác ngộ cho đến khi Ta nhập Niết Bàn, trở thành một sự phân loại rộng lớn như “Ba Tạng (tīṇi piṭakāni), năm Bộ Kinh (pañca nikāyā), chín Phần Giáo Pháp (navaṅgāni), tám mươi bốn ngàn Pháp Uẩn (caturāsīti dhammakkhandhasahassānī)”.
Imāni caturāsīti dhammakkhandhasahassāni tiṭṭhanti, ahaṃ ekova parinibbāyissāmi, ahañca panidāni ekova ovadāmi anusāsāmi, mayi parinibbute imāni caturāsīti buddhasahassāni tumhe ovadissanti anusāsissanti ovādānusāsanakiccassa nipphādanatoti.
These eighty-four thousand Dhamma-khandhas will remain, but I alone will pass into Parinibbāna. And now, I alone admonish and instruct you. After my Parinibbāna, these eighty-four thousand Buddhas will admonish and instruct you, because they will accomplish the task of admonition and instruction.
Tám mươi bốn ngàn Pháp Uẩn này sẽ tồn tại, còn Ta sẽ nhập Niết Bàn một mình. Hiện tại, Ta chỉ một mình khuyên bảo và giáo huấn các con. Khi Ta nhập Niết Bàn, tám mươi bốn ngàn vị Phật này sẽ khuyên bảo và giáo huấn các con, vì chúng sẽ hoàn thành nhiệm vụ khuyên bảo và giáo huấn.
Idāni sammāsambuddhena attano kataṃ anuggahavisesaṃ samanussaritvā cintanākārampi dassento ‘‘yañcāhaṃ bhagavatā’’tiādimāha.
Now, recalling the special favour shown to him by the Perfectly Self-Enlightened One, and intending to show the manner of his reflection, he uttered the words "Yañcāhaṃ Bhagavatā" (By the Blessed One, I who...).
Bây giờ, để chỉ ra cách suy nghĩ của Đức Chánh Đẳng Giác khi hồi tưởng về sự ưu ái đặc biệt mà Ngài đã ban cho, Ngài đã nói những lời bắt đầu bằng “Yañcāhaṃ bhagavatā” (Điều mà Đức Thế Tôn đã).
Tattha ‘‘yañcāha’’nti etassa ‘‘anuggahito, pasaṃsito’’ti etehi sambandho.
Here, "yañcāhaṃ" (I who...) is connected with "anuggahito" (favored) and "pasaṃsito" (praised).
Trong đó, cụm từ “yañcāhaṃ” (điều mà Ta) có liên hệ với “anuggahito” (được ưu ái) và “pasaṃsito” (được khen ngợi).
Yanti yasmā, kiriyāparāmasanaṃ vā etaṃ, tena ‘‘anuggahito, pasaṃsito’’ti ettha anuggahaṇaṃ, pasaṃsanañca parāmasati.
"Yaṃ" (which) means "because" (yasmā), or it refers to an action, by which it refers to the act of favoring and praising in "favored and praised."
Yaṃ (điều mà) là do, hoặc nó là một từ để chỉ hành động, do đó nó chỉ sự ưu ái và sự khen ngợi trong “anuggahito” và “pasaṃsito”.
‘‘Dhāressasī’’tiādikaṃ pana vacanaṃ bhagavā aññatarasmiṃ rukkhamūle mahākassapattherena paññattasaṅghāṭiyaṃ nisinno taṃ saṅghāṭiṃ padumapupphavaṇṇena pāṇinā antantena parāmasanto āha.
The Blessed One spoke the words beginning with "Dhāressasi" while seated on the Sanghaṭī spread by Mahākassapa Thera under a certain tree, gently touching that Sanghaṭī with his hand, which was the color of a lotus flower.
Tuy nhiên, Đức Thế Tôn đã nói những lời như “Dhāressasī” (con sẽ mặc) v.v., khi Ngài đang ngồi trên tấm y saṅghāṭi được Đại Trưởng Lão Mahākassapa trải ra dưới gốc cây nào đó, và Ngài chạm nhẹ vào tấm y đó bằng bàn tay có màu sắc như hoa sen.
Vuttañhetaṃ kassapasaṃyutte (saṃ. ni. 2.154) mahākassapatthereneva ānandattheraṃ āmantetvā kathentena –
This was said by Mahākassapa Thera himself, addressing Venerable Ānanda Thera in the Kassapa Saṃyutta:
Điều này đã được chính Đại Trưởng Lão Mahākassapa kể lại khi Ngài nói chuyện với Trưởng Lão Ānanda trong Kassapasaṃyutta:
‘‘Atha kho āvuso bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami, atha khvāhaṃ āvuso paṭapilotikānaṃ saṅghāṭiṃ catugguṇaṃ paññapetvā bhagavantaṃ etadavocaṃ ‘idha bhante bhagavā nisīdatu, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti.
"Then, friend, the Blessed One stepped off the path and approached a certain tree root. Then, friend, I spread out my rag-robe fourfold and said to the Blessed One, 'May the Blessed One sit here, for my long-term welfare and happiness.'
“Này hiền giả, sau đó Đức Thế Tôn rời khỏi con đường và đi đến một gốc cây nào đó. Này hiền giả, tôi trải tấm y saṅghāṭi bằng vải vụn của tôi ra làm bốn lớp và nói với Đức Thế Tôn: ‘Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy ngồi đây, điều này sẽ mang lại lợi ích và hạnh phúc cho con trong một thời gian dài.’
Nisīdi kho āvuso bhagavā paññatte āsane, nisajja kho maṃ āvuso bhagavā etadavoca ‘mudukā kho tyāyaṃ kassapa paṭapilotikānaṃ saṅghāṭī’ti.
The Blessed One, friend, sat down on the prepared seat. Having sat down, friend, the Blessed One said to me, 'Kassapa, this rag-robe of yours is soft.'
Này hiền giả, Đức Thế Tôn đã ngồi xuống chỗ ngồi được trải ra. Này hiền giả, sau khi ngồi xuống, Đức Thế Tôn nói với tôi: ‘Này Kassapa, tấm y saṅghāṭi bằng vải vụn của con thật mềm mại.’
Paṭiggaṇhātu me bhante bhagavā paṭapilotikānaṃ saṅghāṭiṃ anukampaṃ upādāyāti.
'May the Blessed One accept this rag-robe of mine, out of compassion for me,' I said.
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy nhận tấm y saṅghāṭi bằng vải vụn của con vì lòng từ bi đối với con.
Dhāressasi pana me tvaṃ kassapa sāṇāni paṃsukūlāni nibbasanānīti.
'But Kassapa, will you wear my rough, rag-robes?'
Này Kassapa, con có thể mặc những tấm y paṃsukūla bằng vải sāṇa của Ta không?
Dhāressāmahaṃ bhante bhagavato sāṇāni paṃsukūlāni nibbasanānīti.
'I will wear the Blessed One's rough, rag-robes, venerable sir,' I said.
Bạch Thế Tôn, con sẽ mặc những tấm y paṃsukūla bằng vải sāṇa của Thế Tôn.
So khvāhaṃ āvuso paṭapilotikānaṃ saṅghāṭiṃ bhagavato pādāsiṃ, ahaṃ pana bhagavato sāṇāni paṃsukūlāni nibbasanāni paṭipajji’’nti (saṃ. ni. 2.154).
So, friend, I gave my rag-robe to the Blessed One, and I took up the Blessed One's rough, rag-robes."
Này hiền giả, tôi đã dâng tấm y saṅghāṭi bằng vải vụn của mình cho Đức Thế Tôn, còn tôi thì mặc những tấm y paṃsukūla bằng vải sāṇa của Đức Thế Tôn.”
Tattha mudukā kho tyāyanti mudukā kho te ayaṃ.
Here, "mudukā kho tyāyaṃ" is to be parsed as "mudukā kho te ayaṃ."
Trong đó, mudukā kho tyāyaṃ có nghĩa là mudukā kho te ayaṃ (tấm y này của con thật mềm mại).
Kasmā pana bhagavā evamāhāti?
But why did the Blessed One speak thus?
Tại sao Đức Thế Tôn lại nói như vậy?
Therena saha cīvaraṃ parivattetukāmatāya.
Because he wished to exchange robes with the Thera.
Vì Ngài muốn đổi y với Trưởng lão.
Kasmā parivattetukāmo jātoti?
Why did he wish to exchange?
Tại sao Ngài lại muốn đổi y?
Theraṃ attano ṭhāne ṭhapetukāmatāya.
Because he wished to place the Thera in his own position.
Vì Ngài muốn đặt Trưởng lão vào vị trí của mình.
Kiṃ sāriputtamoggallānā natthīti?
Are Sāriputta and Moggallāna not present?
Có phải Sāriputta và Moggallāna không có mặt không?
Atthi, evaṃ panassa ahosi ‘‘ime na ciraṃ ṭhassanti, ‘kassapo pana vīsavassasatāyuko, so mayi parinibbute sattapaṇṇiguhāyaṃ vasitvā dhammavinayasaṅgahaṃ katvā mama sāsanaṃ pañcavassasahassaparimāṇakālaṃ pavattanakaṃ karissatī’’ti attano naṃ ṭhāne ṭhapesi, evaṃ bhikkhū kassapassa sussusitabbaṃ maññissantī’’ti tasmā evamāha.
Yes, they are. But it occurred to him thus: "These will not remain for long. Kassapa, however, has a lifespan of one hundred and twenty years. After my Parinibbāna, he will dwell in the Sattapaṇṇi Cave, compile the Dhamma and Vinaya, and make my Teaching endure for a period of five thousand years." Thus, he placed him in his own position, thinking, "In this way, the bhikkhus will think it proper to listen to Kassapa." Therefore, he spoke thus.
Có mặt, nhưng Ngài đã nghĩ rằng: “Những vị này sẽ không tồn tại lâu. Còn Kassapa sống thọ một trăm hai mươi năm, sau khi Ta nhập Niết Bàn, ông ấy sẽ ở trong hang Sattapaṇṇi, kết tập Pháp và Luật, và làm cho giáo pháp của Ta tồn tại trong năm ngàn năm.” Do đó, Ngài đã đặt ông ấy vào vị trí của mình, để các tỳ khưu sẽ nghĩ rằng họ nên vâng lời Kassapa. Vì vậy, Ngài đã nói như vậy.
Thero pana yasmā cīvarassa vā pattassa vā vaṇṇe kathite ‘‘imaṃ tumhe gaṇhathā’’ti vacanaṃ cārittameva, tasmā ‘‘paṭiggaṇhātu me bhante bhagavā’’ti āha.
But since it is customary, when the excellence of a robe or an alms-bowl is spoken of, to say, "You should accept this," the Thera said, "May the Blessed One accept mine, venerable sir."
Tuy nhiên, vì việc khen ngợi y hay bát là một phong tục để nói “hãy nhận lấy cái này”, nên Trưởng lão đã nói: “Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn hãy nhận lấy của con.”
Dhāressasi pana me tvaṃ kassapāti kassapa tvaṃ imāni paribhogajiṇṇāni paṃsukūlāni pārupituṃ sakkhissasīti vadati.
"Dhāressasi pana me tvaṃ Kassapa" means, "Kassapa, will you be able to wear these worn-out rag-robes of mine?"
Này Kassapa, con có thể mặc không có nghĩa là: Này Kassapa, con có thể mặc những tấm y paṃsukūla cũ nát này không?
Tañca kho na kāyabalaṃ sandhāya, paṭipattipūraṇaṃ pana sandhāya evamāha.
And he did not say this with reference to physical strength, but with reference to the fulfillment of practice.
Lời này không phải nói về sức mạnh thể chất, mà là về việc hoàn thành các hạnh đầu đà (paṭipatti).
Ayañhettha adhippāyo – ahaṃ imaṃ cīvaraṃ puṇṇaṃ nāma dāsiṃ pārupitvā āmakasusāne chaḍḍitaṃ susānaṃ pavisitvā tumbamattehi pāṇakehi samparikiṇṇaṃ te pāṇake vidhunitvā mahāariyavaṃse ṭhatvā aggahesiṃ, tassa me imaṃ cīvaraṃ gahitadivase dasasahassacakkavāḷe mahāpathavī mahāviravaṃ viravamānā kampittha, ākāsaṃ taṭataṭāyi, cakkavāḷe devatā sādhukāraṃ adaṃsu, imaṃ cīvaraṃ gaṇhantena bhikkhunā jātipaṃsukūlikena jātiāraññikena jātiekāsanikena jātisapadānacārikena bhavituṃ vaṭṭati, tvaṃ imassa cīvarassa anucchavikaṃ kātuṃ sakkhissasīti.
This is the underlying meaning here: "I, having worn a dress given by a female slave named Puṇṇā, entered a cemetery where bodies were thrown, and found this robe surrounded by maggots as large as tumbas. I shook off those maggots, stood firm in the lineage of the Noble Ones, and accepted it. On the day I accepted this robe, the great earth in ten thousand world-systems trembled with a mighty roar, the sky cracked, and the devas in the world-systems applauded. A bhikkhu who accepts this robe must be one who is naturally a wearer of rag-robes, a dweller in the wilderness, one who eats at a single sitting, and one who goes for alms in unbroken succession. Will you be able to live up to this robe?"
Ý nghĩa ở đây là: “Ta đã nhận tấm y này, tấm y mà một người nữ tỳ tên Puṇṇā đã mặc và vứt bỏ ở nghĩa địa hoang dã. Ta đã vào nghĩa địa đó, rũ bỏ những con côn trùng nhỏ như hạt đậu đang bu bám khắp tấm y, rồi đứng vững trong dòng dõi Thánh giả (ariyavaṃsa) và nhận lấy nó. Vào ngày Ta nhận tấm y này, đại địa trong mười ngàn thế giới đã rung chuyển với tiếng gầm vang, bầu trời nứt toác, và các vị chư thiên trong các thế giới đã hoan hô. Một tỳ khưu nhận tấm y này phải là một vị tỳ khưu luôn giữ hạnh paṃsukūlika (mặc y phấn tảo), hạnh āraññika (ở rừng), hạnh ekāsanika (ăn một bữa), hạnh sapadānacārika (khất thực tuần tự). Con có thể làm cho tấm y này xứng đáng không?”
Theropi attanā pañcannaṃ hatthīnaṃ balaṃ dhāreti, so taṃ atakkayitvā ‘‘ahametaṃ paṭipattiṃ pūressāmī’’ti ussāhena sugatacīvarassa anucchavikaṃ kātukāmo ‘‘dhāressāmahaṃ bhante’’ti āha.
The Thera, who himself possessed the strength of five elephants, without considering that, desiring to live up to the robe of the Fortunate One with the resolve, "I will fulfill this practice," said, "I will wear them, venerable sir."
Trưởng lão cũng có sức mạnh của năm con voi, nhưng không nghĩ đến điều đó, với sự nhiệt huyết muốn hoàn thành hạnh đầu đà đó và làm cho tấm y của Đức Thiện Thệ (Sugata) xứng đáng, Ngài đã nói: “Bạch Thế Tôn, con sẽ mặc.”
Paṭipajjinti paṭipannosiṃ.
"Paṭipajjiṃ" means, "I accepted."
Paṭipajji có nghĩa là đã thực hành.
Evaṃ pana cīvaraparivattanaṃ katvā therena pārupitacīvaraṃ bhagavā pārupi, satthu cīvaraṃ thero.
Having thus exchanged robes, the Blessed One wore the robe that had been worn by the Thera, and the Thera wore the robe of the Teacher.
Sau khi đổi y như vậy, Đức Thế Tôn đã mặc tấm y mà Trưởng lão đã mặc, và Trưởng lão đã mặc tấm y của Bậc Đạo Sư.
Tasmiṃ samaye mahāpathavī udakapariyantaṃ katvā unnadantī kampittha.
At that time, the great earth, extending to the ocean's edge, trembled, roaring mightily.
Vào thời điểm đó, đại địa, với ranh giới là đại dương, đã rung chuyển và gầm lên.
Sāṇāni paṃsukūlānīti matakaḷevaraṃ pariveṭhetvā chaḍḍitāni tumbamatte kimī papphoṭetvā gahitāni sāṇavākamayāni paṃsukūlacīvarāni.
Sāṇavāka paṃsukūla-robes refers to rags-robes made of hemp fiber, which were wrapped around dead bodies, then discarded, and later picked up after shaking off the worms of the measure of a tumba.
Sāṇāni paṃsukūlāni (y phục vải gai từ đống rác) nghĩa là những y phấn tảo (paṃsukūlacīvara) làm từ sợi gai, được nhặt sau khi rũ bỏ những con sâu có kích thước bằng một tumba, đã bị vứt bỏ sau khi quấn quanh xác chết.
Nibbasanānīti niṭṭhitavasanakiccāni, paribhogajiṇṇānīti attho.
Nibbasanāni means those whose wearing function is completed; the meaning is "worn out through use."
Nibbasanānī nghĩa là những y phục đã hoàn tất việc mặc, tức là đã cũ nát do sử dụng.
Ettha ca kiñcāpi ekameva taṃ cīvaraṃ, anekāvayavattā pana bahuvacanaṃ katanti majjhimagaṇṭhipade vuttaṃ.
In this context, it is said in the Majjhimagaṇṭhipada that although that robe is indeed just one, the plural is used because it has many parts.
Trong đoạn này, dù y phục đó chỉ là một tấm, nhưng vì có nhiều bộ phận nên đã dùng số nhiều; điều này được nói trong Majjhimagaṇṭhipada.
Cīvare sādhāraṇaparibhogenāti ettha attanā sādhāraṇaparibhogenāti atthassa viññāyamānattā, viññāyamānatthassa ca saddassa payoge kāmācārattā ‘‘attanā’’ti na vuttaṃ.
In "cīvare sādhāraṇaparibhogena," since the meaning "by common use with oneself" is understood, and the use of a word whose meaning is understood is optional, "attanā" (by oneself) was not stated.
Trong câu “cīvare sādhāraṇaparibhogena” (với sự sử dụng chung y phục), vì nghĩa “với sự sử dụng chung của chính mình” đã được hiểu rõ, và việc sử dụng từ ngữ có nghĩa đã rõ ràng là tùy ý, nên từ “attanā” (của chính mình) đã không được nói đến.
‘‘Dhāressasi pana me tvaṃ kassapa sāṇāni paṃsukūlānī’’ti (saṃ. ni. 2.154) hi vuttattā ‘‘attanāva sādhāraṇaparibhogenā’’ti viññāyati, nāññena.
Indeed, since it is stated, "Kassapa, will you wear sāṇavāka paṃsukūla-robes for me?" it is understood to be "by common use with oneself (attanāva)" and not with another.
Thật vậy, vì đã nói “Này Kassapa, ông sẽ mặc những y phấn tảo làm bằng vải gai của ta” nên được hiểu là “với sự sử dụng chung của chính mình”, chứ không phải của người khác.
Na hi kevalaṃ saddatoyeva sabbattha atthanicchayo, atthapakaraṇādināpi yebhuyyena atthassa niyamitattā.
For, the ascertainment of meaning is not everywhere solely from the word; in most cases, the meaning is determined by context and subject matter.
Vì không phải lúc nào ý nghĩa cũng được xác định chỉ bởi từ ngữ, mà phần lớn ý nghĩa được quy định bởi ngữ cảnh và các yếu tố khác.
Ācariyadhammapālattherena panettha evaṃ vuttaṃ ‘‘cīvare sādhāraṇaparibhogenāti ettha ‘attanā samasamaṭṭhapanenā’ti idha vuttaṃ attanā – saddamānetvā ‘cīvare attanā sādhāraṇaparibhogenā’ti yojetabbaṃ.
Regarding this, Venerable Ācariya Dhammapāla said thus: "In 'cīvare sādhāraṇaparibhogena,' the word 'attanā,' which is stated here in 'attanā samasamaṭṭhapanena' (by establishing equality with oneself), should be brought in and construed as 'cīvare attanā sādhāraṇaparibhogena' (by common use of the robe with oneself)."
Ở đây, Trưởng lão Ācariya Dhammapāla đã nói như sau: “Trong câu ‘cīvare sādhāraṇaparibhogena’ (với sự sử dụng chung y phục), cần phải thêm từ ‘attanā’ (của chính mình) đã được nói đến ở đây trong ‘attanā samasamaṭṭhapanena’ (với việc đặt ngang bằng chính mình) để ghép thành ‘cīvare attanā sādhāraṇaparibhogena’ (với sự sử dụng chung y phục của chính mình).”
Tattha yāvadeti yāvadeva, yattakaṃ kālaṃ ākaṅkhāmi, tattakaṃ kālaṃ viharāmīti attho.
There, yāvade means "yāvadeva" (as long as); the meaning is "as long as I wish, for that long I remain."
Trong đó, yāvade có nghĩa là yāvadeva (bất cứ khi nào), tức là “ta trú trong bao lâu ta muốn”.
Tatoyeva hi majjhimagaṇṭhipade, cūḷagaṇṭhipade ca ‘‘yāvadeti yāvadevāti vuttaṃ hotī’’ti likhitaṃ.
For this very reason, it is written in the Majjhimagaṇṭhipada and Cūḷagaṇṭhipada: "It is said 'yāvade' means 'yāvadeva'."
Chính vì vậy, trong Majjhimagaṇṭhipada và Cūḷagaṇṭhipada cũng đã viết: “yāvade có nghĩa là yāvadeva.”
Saṃyuttaṭṭhakathāyampi ‘‘yāvade ākaṅkhāmīti yāvadeva icchāmī’’ti (saṃ. ni. aṭṭha. 1.2.152) attho vutto.
In the Saṃyuttaṭṭhakathā too, the meaning "yāvade ākaṅkhāmi" is given as "yāvadeva icchāmi" (as long as I wish).
Trong Saṃyuttaṭṭhakathā cũng đã nói: “yāvade ākaṅkhāmi có nghĩa là yāvadeva icchāmi (bất cứ khi nào ta muốn).”
Tathā hi tattha līnatthapakāsaniyaṃ ācariyadhammapālattherena ‘‘yāvadevāti iminā samānatthaṃ ‘yāvade’ti idaṃ pada’’nti vuttaṃ.
Thus, in the Līnatthapakāsinī there, Ācariya Dhammapāla Thera said: "This word 'yāvade' has the same meaning as 'yāvadeva'."
Thật vậy, trong Līnatthapakāsanī ở đó, Trưởng lão Ācariya Dhammapāla đã nói: “từ ‘yāvade’ này có cùng ý nghĩa với ‘yāvadeva’.”
Potthakesu pana katthaci ‘‘yāvadevā’’ti ayameva pāṭho dissati.
However, in some manuscripts, this reading "yāvadevā" itself is found.
Tuy nhiên, trong một số bản kinh, chỉ thấy đọc là “yāvadevā” này.
Api ca yāvadeti yattakaṃ samāpattivihāraṃ viharituṃ ākaṅkhāmi, tattakaṃ samāpattivihāraṃ viharāmīti samāpattiṭṭhāne, yattakaṃ abhiññāvohāraṃ voharituṃ ākaṅkhāmi, tattakaṃ abhiññāvohāraṃ voharāmīti abhiññāṭhāne ca saha pāṭhasesena attho veditabbo.
Furthermore, the meaning of yāvade should be understood with the remaining text: in the context of attainments, "as long as I wish to remain in a particular attainment-abode, for that long I remain in that attainment-abode"; and in the context of higher knowledges, "as long as I wish to perform a particular higher knowledge-activity, for that long I perform that higher knowledge-activity."
Hơn nữa, yāvade cần được hiểu cùng với phần còn lại của câu, ở chỗ thiền định (samāpattiṭṭhāna) là “ta trú trong bao lâu thiền định mà ta muốn trú”, và ở chỗ thắng trí (abhiññāṭṭhāna) là “ta thực hành bao nhiêu thắng trí mà ta muốn thực hành”.
Ācariyadhammapālattherenāpi tadevatthaṃ yathālābhanayena dassetuṃ ‘‘yattake samāpattivihāre, abhiññāvohāre vā ākaṅkhanto vihārāmi ceva voharāmi ca, tathā kassapopīti attho’’ti vuttaṃ.
And Ācariya Dhammapāla Thera also said, to show the same meaning in an appropriate way: "The meaning is: 'As many attainment-abodes or higher knowledge-activities as I wish to remain in and perform, so too does Kassapa.'"
Trưởng lão Ācariya Dhammapāla cũng đã nói cùng ý nghĩa đó theo cách tùy nghi: “ý nghĩa là: ta trú và thực hành bao nhiêu thiền định và thắng trí mà ta muốn, và Kassapa cũng vậy.”
Apare pana ‘‘yāvadeti ‘yaṃ paṭhamajjhānaṃ ākaṅkhāmi, taṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja vihārāmī’tiādinā samāpattiṭṭhāne, iddhividhābhiññāṭhāne ca ajjhāharitassa ta-saddassa kammavasena ‘yaṃ dibbasotaṃ ākaṅkhāmi, tena dibbasotena sadde suṇāmī’tiādinā sesābhiññāṭhāne karaṇavasena yojanā vattabbā’’ti vadanti.
Others, however, say: "In the context of attainments, 'yāvade' should be connected in the accusative case by supplying the word 'taṃ' (that), as in 'I wish for whichever first jhāna, I attain and remain in that first jhāna'; and in the context of the higher knowledge of psychic powers, 'I wish for whichever divine ear, with that divine ear I hear sounds'; and in the context of the remaining higher knowledges, it should be connected in the instrumental case."
Những vị khác lại nói: “Đối với ‘yāvade’, cần phải nói là ghép từ ‘ta’ (cái đó) được thêm vào, theo cách đối cách (kammavasena) ở chỗ thiền định (samāpattiṭṭhāna) như ‘ta chứng và trú Thiền thứ nhất mà ta muốn’, và ở chỗ thần thông (iddhividhābhiññāṭṭhāna), và theo cách công cụ (karaṇavasena) ở những chỗ thắng trí còn lại như ‘ta nghe âm thanh bằng thiên nhĩ mà ta muốn’.”
Vivicceva kāmehīti ettha eva-saddo niyamattho, ubhayattha yojetabbo.
In vivicceva kāmehi, the word eva has a definitive meaning and should be connected in both instances.
Trong câu vivicceva kāmehi này, từ eva có nghĩa là xác định, cần được ghép vào cả hai vế.
Yamettha vattabbaṃ, tadupari āvi bhavissati.
What needs to be said here will become clear later.
Những gì cần nói ở đây sẽ được trình bày ở phần sau.
Navānupubbavihārachaḷabhiññāppabhedeti ettha navānupubbavihārā nāma anupaṭipāṭiyā samāpajjitabbattā evaṃsaññitā nirodhasamāpattiyā saha aṭṭha samāpattiyo.
In navānupubbavihārachaḷabhiññāpabhede, the nine successive abodes (navānupubbavihārā) are the eight attainments (samāpattiyo) together with the attainment of cessation (nirodhasamāpatti), so called because they are to be attained in a progressive order.
Trong navānupubbavihārachaḷabhiññāppabhede (trong các loại chín tầng thiền và sáu thắng trí), chín tầng thiền (navānupubbavihārā) là tám thiền định cùng với diệt tận định (nirodhasamāpatti), được gọi như vậy vì chúng được chứng đắc theo thứ tự.
Chaḷabhiññā nāma āsavakkhayañāṇena saha pañcābhiññāyo.
The six higher knowledges (chaḷabhiññā) are the five higher knowledges (pañcābhiññā) together with the knowledge of the destruction of the influxes (āsavakkhayañāṇa).
Sáu thắng trí (chaḷabhiññā) là năm thắng trí cùng với lậu tận trí (āsavakkhayañāṇa).
Katthaci potthake cettha ādisaddo dissati.
In some manuscripts, the word "ādi" (etc.) is found here.
Trong một số bản kinh, từ “v.v.” (ādi) được thấy ở đây.
So anadhippeto yathāvuttāya pāḷiyā gahetabbassa atthassa anavasesattā.
This is not intended, as the meaning to be taken from the aforementioned Pāli is complete.
Từ đó không được mong muốn vì không còn ý nghĩa nào khác cần được nắm bắt từ Pāḷi đã nói.
Manussesu, manussānaṃ vā uttaribhūtānaṃ, uttarīnaṃ vā manussānaṃ jhāyīnañceva ariyānañca dhammoti uttarimanussadhammo, manussadhammā vā uttarīti uttarimanussadhammo. Dasa kusalakammapathā cettha vinā bhāvanāmanasikārena pakatiyāva manussehi nibbattetabbato, manussattabhāvāvahanato ca manussadhammo nāma, tato uttari pana jhānādi uttarimanussadhammoti veditabbo.
The higher human quality (uttarimanussadhammo) is a Dhamma that is superior among humans, or superior to humans, or for humans who are meditators and noble ones. Or, it is a Dhamma that is superior to human dhammas. Here, the ten wholesome courses of action (kusalakammapatha) are called human dhamma (manussadhammo) because they are to be performed by humans naturally, without cultivation or mental application, and because they lead to the state of being human; whereas the jhānas and so forth are to be understood as higher human qualities.
Uttarimanussadhamma (pháp siêu nhân) là pháp của những người cao thượng hơn hoặc pháp của những người cao thượng trong số loài người, tức là pháp của những người tu thiền và những bậc Thánh; hoặc uttarimanussadhamma là pháp cao thượng hơn các pháp của loài người. Ở đây, mười thiện nghiệp đạo (dasa kusalakammapathā) được gọi là manussadhamma (pháp của loài người) vì chúng được loài người thực hiện một cách tự nhiên mà không cần tu tập hay tác ý, và vì chúng dẫn đến trạng thái làm người; còn các pháp cao thượng hơn như thiền định v.v. cần được hiểu là uttarimanussadhamma.
Samasamaṭṭhapanenāti ‘‘ahaṃ yattakaṃ kālaṃ, yattake vā samāpattivihāre, yattakā abhiññāyo ca vaḷañjemi, tathā kassapopī’’ti evaṃ samasamaṃ katvā ṭhapanena.
Samasamaṭṭhapanena means "by establishing equally," thus: "As long as I practice, or in as many attainment-abodes or higher knowledges as I engage, so too does Kassapa."
Samasamaṭṭhapanena (với việc đặt ngang bằng) nghĩa là đặt ngang bằng như thế này: “Ta thực hành thiền định trong bao lâu, hoặc bao nhiêu thiền định, và bao nhiêu thắng trí, thì Kassapa cũng vậy.”
Anekaṭṭhānesu ṭhapanaṃ, kassacipi uttarimanussadhammassa asesabhāvena ekantasamaṭṭhapanaṃ vā sandhāya ‘‘samasamaṭṭhapanenā’’ti vuttaṃ, idañca navānupubbavihārachaḷabhiññābhāvasāmaññena pasaṃsāmattanti daṭṭhabbaṃ.
The phrase "samasamaṭṭhapanena" is used with reference to establishing equality in many places, or to establishing absolute equality in every aspect of a higher human quality, and this should be understood as mere praise due to the commonality of possessing the nine successive abodes and six higher knowledges.
Từ “samasamaṭṭhapanena” được nói đến để chỉ việc đặt ngang bằng ở nhiều chỗ, hoặc việc đặt ngang bằng hoàn toàn một cách tuyệt đối bất kỳ pháp siêu nhân nào; và điều này cần được xem là chỉ là lời tán thán dựa trên sự tương đồng về chín tầng thiền và sáu thắng trí.
Na hi āyasmā mahākassapo bhagavā viya devasikaṃ catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhyā samāpattiyo samāpajjati, yamakapāṭihāriyādivasena ca abhiññāyo vaḷañjetīti.
For, Venerable Mahākassapa did not attain samāpattis numbering twenty-four hundred thousand million daily, nor did he perform higher knowledges in the manner of the Twin Miracle (yamakapāṭihāriya), etc., like the Blessed One.
Vì Tôn giả Mahākassapa không chứng đắc hai mươi bốn vạn ức thiền định mỗi ngày như Đức Thế Tôn, cũng không thực hành các thắng trí như thần thông kép (yamakapāṭihāriya) v.v.
Ettha ca uttarimanussadhamme attanā samasamaṭṭhapanenā’’ti idaṃ nidassanamattanti veditabbaṃ.
And here, "by establishing himself as equal in higher human qualities" should be understood as merely an example.
Và ở đây, câu “uttarimanussadhamme attanā samasamaṭṭhapanena” (với việc đặt ngang bằng chính mình trong các pháp siêu nhân) cần được hiểu chỉ là một ví dụ.
Tathā hi –
Thus—
Thật vậy –
‘‘Atha kho bhagavā ākāse pāṇiṃ cālesi seyyathāpi bhikkhave, ayaṃ ākāse pāṇi na sajjati na gayhati na bajjhati, evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno kulāni upasaṅkamato kulesu cittaṃ na sajjati na gayhati na bajjhati ‘labhantu lābhakāmā, puññakāmā karontu puññānī’ti.
“Then, Venerable Bhikkhus, the Blessed One waved His hand in the air. Just as, bhikkhus, this hand does not cling, is not grasped, is not bound in the air, even so, bhikkhus, for any bhikkhu who approaches families, his mind does not cling, is not grasped, is not bound in families, thinking: ‘May those who desire gains obtain gains, may those who desire merit perform meritorious deeds!’
“Này các Tỳ-kheo, rồi Đức Thế Tôn vẫy tay trong hư không. Này các Tỳ-kheo, ví như bàn tay này trong hư không không dính, không bám, không bị cột chặt, cũng vậy, này các Tỳ-kheo, tâm của bất cứ Tỳ-kheo nào khi đến gần các gia đình, tâm ấy không dính, không bám, không bị cột chặt vào các gia đình, (Tỳ-kheo ấy nghĩ): ‘Mong những ai muốn lợi lộc sẽ nhận được lợi lộc; mong những ai muốn công đức sẽ tạo tác công đức’.
Yathā sakena lābhena attamano hoti sumano, evaṃ paresaṃ lābhena attamano hoti sumano.
Just as one is delighted and cheerful with one’s own gains, so too is one delighted and cheerful with the gains of others.
Như người ấy hoan hỷ, vui vẻ với lợi lộc của mình, cũng vậy, người ấy hoan hỷ, vui vẻ với lợi lộc của người khác.
Evarūpo kho bhikkhave bhikkhu arahati kulāni upasaṅkamituṃ.
A bhikkhu of such a nature, bhikkhus, is worthy to approach families.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo như vậy xứng đáng đến gần các gia đình.
Kassapassa bhikkhave kulāni upasaṅkamato kulesu cittaṃ na sajjati na gayhati na bajjhati ‘labhantu lābhakāmā, puññakāmā karontu puññānī’ti.
For Kassapa, bhikkhus, when he approaches families, his mind does not cling, is not grasped, is not bound in families, thinking: ‘May those who desire gains obtain gains, may those who desire merit perform meritorious deeds!’
Này các Tỳ-kheo, khi Kassapa đến gần các gia đình, tâm của Kassapa không dính, không bám, không bị cột chặt vào các gia đình, (Kassapa nghĩ): ‘Mong những ai muốn lợi lộc sẽ nhận được lợi lộc; mong những ai muốn công đức sẽ tạo tác công đức’.
Yathā sakena lābhena attamano hoti sumano, evaṃ paresaṃ lābhena attamano hoti sumano’’ti (saṃ. ni. 2.146).
Just as he is delighted and cheerful with his own gains, so too is he delighted and cheerful with the gains of others.”
Như người ấy hoan hỷ, vui vẻ với lợi lộc của mình, cũng vậy, người ấy hoan hỷ, vui vẻ với lợi lộc của người khác.”
Tattha ākāse pāṇiṃ cālesīti nīle gaganantare yamakavijjukaṃ sañcālayamāno viya heṭṭhābhāge, uparibhāge, ubhato ca passesu pāṇiṃ sañcālesi, idañca pana tepiṭake buddhavacane asambhinnapadaṃ nāma.
In this passage, ākāse pāṇiṃ cālesī means that He moved His hand in the lower part, in the upper part, and on both sides, as if moving a pair of lightning flashes in the dark blue sky. This term is considered a distinct expression in the Tipiṭaka Buddha's teachings.
Trong đó, ākāse pāṇiṃ cālesī (vẫy tay trong hư không) nghĩa là Ngài đã vẫy tay ở phần dưới, phần trên và hai bên, như thể đang vẫy một cặp tia chớp trong không gian xanh thẳm; và từ này là một từ không bị pha tạp trong giáo pháp của Đức Phật gồm ba tạng kinh điển.
Attamanoti sakamano, na domanassena pacchinditvā gahitamano.
Attamano means having a mind of one's own, not a mind seized by unhappiness or resentment.
Attamano (tự tâm) nghĩa là tâm của chính mình, không phải là tâm bị chiếm đoạt bởi sự bất mãn.
Sumanoti tuṭṭhamano, idāni yo hīnādhimuttiko micchāpaṭipanno evaṃ vadeyya ‘‘sammāsambuddho ‘alaggacittatāya ākāse cālitapāṇūpamā kulāni upasaṅkamathā’ti vadanto aṭṭhāne ṭhapeti, asayhabhāraṃ āropeti, yaṃ na sakkā kātuṃ, taṃ kārehī’’ti, tassa vādapathaṃ pacchinditvā ‘‘sakkā ca kho evaṃ kātuṃ, atthi evarūpo bhikkhū’’ti āyasmantaṃ mahākassapattherameva sakkhiṃ katvā dassento ‘‘kassapassa bhikkhave’’tiādimāha.
Sumano means having a delighted mind. Now, if someone with low aspirations, practicing wrongly, were to say: “The Perfectly Enlightened One, by saying ‘approach families with a non-clinging mind, like a hand moved in the air,’ places one in an improper position, imposes an unbearable burden, and commands what cannot be done,” then, in order to refute this argument, and to show that “indeed, it can be done, and such a bhikkhu exists,” the Blessed One spoke with the venerable Mahākassapa Thera as a witness, saying “Kassapa, bhikkhus…” and so on.
Sumano (tâm hoan hỷ) nghĩa là tâm vui vẻ. Bây giờ, nếu có người có khuynh hướng thấp kém, thực hành sai lầm mà nói rằng: “Đức Chánh Đẳng Giác khi nói ‘Các con hãy đến gần các gia đình với tâm không dính mắc, ví như bàn tay vẫy trong hư không’ là đặt vào chỗ không thích hợp, là đặt gánh nặng không thể chịu đựng được, là bắt làm điều không thể làm được,” để bác bỏ luận điểm của người đó, và để chỉ ra rằng “Thật vậy, có thể làm được điều đó, có Tỳ-kheo như vậy,” Ngài đã lấy Tôn giả Mahākassapa làm nhân chứng và nói “Kassapassa bhikkhave” (Này các Tỳ-kheo, Kassapa) và tiếp theo.
‘‘Candūpamā bhikkhave kulāni upasaṅkamatha apakasseva kāyaṃ, apakassa cittaṃ niccanavakā kulesu appagabbhā.
“Bhikkhus, approach families like the moon, withdrawing the body, withdrawing the mind, always fresh in families, not forward.
“Này các Tỳ-kheo, các con hãy đến gần các gia đình như mặt trăng, hãy rút lui thân, rút lui tâm, luôn luôn mới mẻ, không kiêu căng trong các gia đình.
Seyyathāpi bhikkhave puriso jarudapānaṃ vā olokeyya pabbatavisamaṃ vā nadīviduggaṃ vā apakasseva kāyaṃ, apakassa cittaṃ, evameva kho bhikkhave candūpamā kulāni upasaṅkamatha apakasseva kāyaṃ, apakassa cittaṃ niccanavakā kulesu appagabbhā.
Just as, bhikkhus, a man might look into an old well, or a dangerous mountain precipice, or an impassable river, withdrawing his body, withdrawing his mind, even so, bhikkhus, approach families like the moon, withdrawing the body, withdrawing the mind, always fresh in families, not forward.
Này các Tỳ-kheo, ví như một người nhìn một cái giếng cũ, một con đường núi hiểm trở, hay một con sông khó vượt, người ấy phải rút lui thân, rút lui tâm; cũng vậy, này các Tỳ-kheo, các con hãy đến gần các gia đình như mặt trăng, hãy rút lui thân, rút lui tâm, luôn luôn mới mẻ, không kiêu căng trong các gia đình.
Kassapo bhikkhave candūpamo kulāni upasaṅkamati apakasseva kāyaṃ, apakassa cittaṃ niccanavako kulesu appagabbho’’ti (saṃ. ni. 2.146).
Kassapa, bhikkhus, approaches families like the moon, withdrawing his body, withdrawing his mind, always fresh in families, not forward.”
Này các Tỳ-kheo, Kassapa đến gần các gia đình như mặt trăng, rút lui thân, rút lui tâm, luôn luôn mới mẻ, không kiêu căng trong các gia đình.”
Tattha candūpamāti candasadisā hutvā.
In this passage, candūpamā means being like the moon.
Trong đó, candūpamā (như mặt trăng) nghĩa là giống như mặt trăng.
Kiṃ parimaṇḍalatāya sadisāti?
Is it similar in roundness?
Có phải giống nhau về hình tròn không?
No, apica kho yathā cando gaganatalaṃ pakkhandamāno na kenaci saddhiṃ santhavaṃ vā sinehaṃ vā ālayaṃ vā nikantiṃ vā patthanaṃ vā pariyuṭṭhānaṃ vā karoti, na ca na hoti mahājanassa piyo manāpo, tumhepi evaṃ kenaci saddhiṃ santhavādīnaṃ akaraṇena bahujanassa piyā manāpā candūpamā hutvā khattiyakulādīni cattāri kulāni upasaṅkamathāti attho.
No, but just as the moon, when ascending into the sky, does not form any acquaintance, affection, attachment, longing, desire, or obsession with anyone, yet is loved and cherished by the masses, so too, you, bhikkhus, by not forming any acquaintance, etc., with anyone, should be loved and cherished by many people, being like the moon, and approach the four types of families, such as royal families.
Không, mà là, ví như mặt trăng khi đi vào bầu trời không tạo ra sự thân mật, tình cảm, sự dính mắc, sự yêu thích, sự khao khát, hay sự xâm chiếm với bất cứ ai, nhưng nó vẫn được mọi người yêu mến và hài lòng; cũng vậy, các con hãy trở thành những người được nhiều người yêu mến và hài lòng như mặt trăng, bằng cách không tạo ra sự thân mật, v.v. với bất cứ ai, và hãy đến gần bốn loại gia đình như gia đình Sát-đế-lợi, v.v.
Apica yathā cando andhakāraṃ vidhamati, ālokaṃ pharati, evaṃ kilesandhakāravidhamanena, ñāṇālokapharaṇena ca candūpamā hutvāti evamādīhipi nayehi attho daṭṭhabbo.
Furthermore, just as the moon dispels darkness and spreads light, so too, the meaning should be understood in ways such as being like the moon by dispelling the darkness of defilements and spreading the light of wisdom.
Hơn nữa, ví như mặt trăng xua tan bóng tối và lan tỏa ánh sáng, cũng vậy, nghĩa phải được hiểu theo các cách như: trở thành như mặt trăng bằng cách xua tan bóng tối của phiền não và lan tỏa ánh sáng của trí tuệ.
Apakasseva kāyaṃ, apakassa cittanti teneva santhavādīnamakaraṇena kāyañca cittañca apakassitvā, akaḍḍhitvā apanetvāti attho.
Apakasseva kāyaṃ, apakassa cittaṃ means withdrawing the body and mind, separating them, putting them aside, by that very non-formation of acquaintance, etc.
Apakasseva kāyaṃ, apakassa cittaṃ (hãy rút lui thân, rút lui tâm) nghĩa là bằng cách không tạo ra sự thân mật, v.v. đó, hãy rút lui, kéo ra, và loại bỏ thân và tâm.
Niccanavakāti niccaṃ navikāva, āgantukasadisā eva hutvāti attho.
Niccanavakā means always new, always like a newcomer.
Niccanavakā (luôn luôn mới mẻ) nghĩa là luôn luôn mới, giống như một người khách lạ.
Āgantuko hi paṭipāṭiyā sampattagehaṃ pavisitvā sace naṃ gharasāmikā disvā ‘‘amhākaṃ puttabhātaropi vippavāsagatā evaṃ vicariṃsū’’ti anukampamānā nisīdāpetvā bhojenti, bhuttamattoyeva ‘‘tumhākaṃ bhājanaṃ gaṇhathā’’ti uṭṭhāya pakkamati, na tehi saddhiṃ santhavaṃ vā karoti, kiccakaraṇīyāni vā saṃvidahati, evaṃ tumhepi paṭipāṭiyā sampattagharaṃ pavisitvā yaṃ iriyāpathesu pasannā manussā denti, taṃ gahetvā pacchinnasanthavā tesaṃ kiccakaraṇīye abyāvaṭā hutvā nikkhamathāti dīpeti.
Indeed, a newcomer, having entered a house in due order, if the householders, seeing him, take pity, thinking, “Our sons and brothers also wandered about in this way when away from home,” and make him sit and feed him, as soon as he has eaten, he says, “Take your dishes,” and gets up and departs. He does not form any acquaintance with them, nor does he arrange any tasks to be done. Similarly, it means that you, too, having entered a house in due order, should take whatever food the people, pleased with your deportment, offer, and then, having cut off acquaintance and not being involved in their affairs, you should depart.
Thật vậy, một người khách lạ khi đi vào một ngôi nhà mà mình đến theo thứ tự, nếu chủ nhà thấy anh ta và thương xót nghĩ rằng “Con trai và anh em của chúng ta cũng đã đi xa và lang thang như vậy,” rồi mời anh ta ngồi và cho ăn, thì ngay sau khi ăn xong, anh ta đứng dậy và rời đi, nói “Hãy lấy bát đĩa của các ông đi,” anh ta không tạo ra sự thân mật với họ, cũng không sắp xếp bất kỳ công việc nào; cũng vậy, điều này cho thấy rằng các con cũng vậy, khi đi vào một ngôi nhà mà mình đến theo thứ tự, hãy nhận những gì mọi người cúng dường với sự hoan hỷ trong các oai nghi, rồi hãy rời đi với sự đoạn tuyệt thân mật và không bận tâm đến công việc của họ.
Appagabbhāti na pagabbhā, aṭṭhaṭṭhānena kāyapāgabbhiyena, catuṭṭhānena vacīpāgabbhiyena, anekaṭṭhānena manopāgabbhiyena ca virahitā kulāni upasaṅkamathāti attho.
Appagabbhā means not bold, free from boldness of body in eight ways, boldness of speech in four ways, and boldness of mind in many ways, should approach families.
Appagabbhā (không kiêu căng) nghĩa là không kiêu căng, hãy đến gần các gia đình mà không có sự kiêu căng của thân ở tám phương diện, sự kiêu căng của lời nói ở bốn phương diện, và sự kiêu căng của tâm ở nhiều phương diện.
Jarudapānanti jiṇṇakūpaṃ.
Jarudapānaṃ means an old well.
Jarudapānaṃ (giếng cũ) nghĩa là một cái giếng đã cũ.
Pabbatavisamanti pabbate visamaṃ papātaṭṭhānaṃ.
Pabbatavisamaṃ means an uneven, precipitous place on a mountain.
Pabbatavisamaṃ (đường núi hiểm trở) nghĩa là một nơi dốc không bằng phẳng trên núi.
Nadīvidugganti nadiyā viduggaṃ chinnataṭaṭṭhānaṃ.
Nadīviduggaṃ means a dangerous, broken bank of a river.
Nadīviduggaṃ (con sông khó vượt) nghĩa là một nơi bờ sông bị sạt lở.
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – jarudapānādayo viya hi cattāri kulāni, olokanapuriso viya bhikkhu, yathā pana anapakaṭṭhakāyacitto tāni olokento puriso tattha patati, evaṃ arakkhitehi kāyādīhi kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu bajjhati, tato nānappakāraṃ sīlapādabhañjanādikaṃ anatthaṃ pāpuṇāti.
Evameva kho here, this is the comparison of the analogy: the four types of families are like the old wells and so on, and the bhikkhu is like the person looking. If a person looks into them without withdrawing his body and mind, he falls into them. Similarly, a bhikkhu who approaches families with an unguarded body and so on becomes bound in families, and thereby incurs various misfortunes such as the breaking of his sīla-feet.
Evameva kho (cũng vậy) ở đây, sự so sánh ví dụ này là: bốn loại gia đình giống như giếng cũ, v.v., và Tỳ-kheo giống như người đàn ông nhìn vào. Ví như một người đàn ông nhìn vào những nơi đó mà không rút lui thân và tâm sẽ rơi vào đó, cũng vậy, một Tỳ-kheo đến gần các gia đình mà không bảo vệ thân, v.v. sẽ bị dính mắc vào các gia đình, từ đó sẽ gặp phải nhiều loại tai họa như làm gãy các chân của giới.
Yathā pana apakaṭṭhakāyacitto puriso tattha na patati, evaṃ rakkhiteneva kāyena, rakkhitāya vācāya, rakkhitehi cittehi, sūpaṭṭhitāya satiyā apakaṭṭhakāyacitto hutvā kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu na bajjhati, athassa sīlasaddhāsamādhipaññāsaṅkhātāni pādahatthakucchisīsāni na bhañjanti, rāgakaṇṭakādayo na vijjhanti, sukhito yenakāmaṃ agatapubbaṃ nibbānadisaṃ gacchati, evarūpo ayaṃ mahākassapoti hīnādhimuttikassa micchāpaṭipannassa vādapathapacchindanatthaṃ mahākassapattheraṃ eva sakkhiṃ katvā dassento ‘‘kassapo bhikkhave’’tiādimāhāti.
But just as a person who looks there with a withdrawn body and mind does not fall, so too, a bhikkhu who approaches families with a guarded body, guarded speech, guarded mind, and well-established mindfulness, having a withdrawn body and mind, does not become bound in families. Then his virtues, faith, concentration, and wisdom, which are like his feet, hands, belly, and head, do not break. Thorns of lust and so on do not pierce him. Happy, he goes wherever he wishes, to the unvisited direction of Nibbāna. This Mahākassapa is such a one. In order to refute the argument of one with low aspirations and wrong practice, the Blessed One spoke with the venerable Mahākassapa Thera as a witness, saying “Kassapa, bhikkhus…” and so on.
Ví như một người đàn ông rút lui thân và tâm sẽ không rơi vào đó, cũng vậy, một Tỳ-kheo đến gần các gia đình với thân được bảo vệ, lời nói được bảo vệ, tâm được bảo vệ, và chánh niệm được thiết lập tốt, với thân và tâm được rút lui, sẽ không bị dính mắc vào các gia đình, và rồi các chân, tay, bụng, đầu của Tỳ-kheo ấy, tức là giới, tín, định, tuệ, sẽ không bị gãy, các gai nhọn của tham ái, v.v. sẽ không đâm thủng, Tỳ-kheo ấy sẽ hạnh phúc và đi đến phương hướng Niết-bàn mà trước đây chưa từng đến theo ý muốn. Để bác bỏ luận điểm của người có khuynh hướng thấp kém và thực hành sai lầm rằng Mahākassapa là người như vậy, Đức Thế Tôn đã lấy Tôn giả Mahākassapa làm nhân chứng và nói “Kassapo bhikkhave” (Này các Tỳ-kheo, Kassapa) và tiếp theo.
Evampettha atthamicchantialaggacittatāsaṅkhātāya candopamapaṭipadāya karaṇabhūtāya pasaṃsito, tassaṃ vā ādhārabhūtāya maññeva sakkhiṃ katvā pasaṃsitoti, evaṃ sati ceva-saddo, ca-saddo ca na payujjitabbo dvinnaṃ padānaṃ tulyādhikaraṇattā, ayameva attho pāṭho ca yuttataro viya dissati parinibbānasuttavaṇṇanāyaṃ ‘‘ākāse pāṇiṃ cāletvā candūpamaṃ paṭipadaṃ kathento maṃ kāyasakkhiṃ katvā kathesī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 2.232) vuttattāti.
In this passage, the teachers wish the meaning to be understood thus: he was praised by the moon-like practice, which is the cause, being of a non-clinging mind; or, by making me (Kassapa) himself a witness in that moon-like practice, which is the basis, he was praised. If this meaning is intended, then neither the word ‘ceva’ nor the word ‘ca’ should be used, because the two terms (alaggacittatā and candopamapaṭipadāya) are in apposition. This meaning and this reading without ‘ceva’ and ‘ca’ appear to be more appropriate, as it is stated in the commentary on the Parinibbāna Sutta: “Preaching the moon-like practice, while waving his hand in the air, he preached, taking me himself as a bodily witness.”
Ở đây, các vị thầy còn muốn nghĩa như sau: Ngài được tán thán bởi hạnh đầu đà như mặt trăng, tức là tâm không bám víu, là nguyên nhân (karaṇa), hoặc Ngài được tán thán khi lấy chính tôi làm nhân chứng cho hạnh đầu đà đó. Nếu muốn nghĩa như vậy, thì từ “ceva” và từ “ca” không nên dùng, vì hai từ này có cùng ngữ cảnh. Nghĩa và văn bản này có vẻ phù hợp hơn, vì trong chú giải kinh Parinibbāna có nói: “Dù Ngài thuyết về hạnh đầu đà như mặt trăng bằng cách vẫy tay trên không, Ngài vẫn lấy chính tôi làm nhân chứng để thuyết.”
Tassa kimaññaṃ āṇaṇyaṃ bhavissati, aññatra dhammavinayasaṅgāyanāti adhippāyo.
What other freedom from debt will there be for him, apart from the Sangayana of the Dhamma and Vinaya? This is the intention.
Đối với Ngài, còn món nợ nào khác nữa đâu, ngoài việc kết tập Pháp và Luật? Đó là ý nghĩa.
Tattha tassāti yaṃ-saddassa kāraṇanidassane ‘‘tasmā’’ti ajjhāharitvā tassa meti attho, kiriyāparāmasane pana tassa anuggahaṇassa, pasaṃsanassa cāti.
In that statement, tassā (for him/his), by supplying ‘tasmā’ (therefore) as indicating a cause, means ‘for me’ (tassa me); but in referring to an action, it means ‘of that favor and of that praise’.
Trong đó, đối với từ tassa (của Ngài), khi chỉ nguyên nhân, phải thêm vào “tasmā” (do đó), nghĩa là “của tôi”. Còn khi đề cập đến hành động, thì là “của việc ủng hộ Ngài, và của việc tán thán Ngài”.
Potthakesupi katthaci ‘‘tassa me’’ti pāṭho dissati, evaṃ sati kiriyāparāmasane ‘‘tassā’’ti aparaṃ padamajjhāharitabbaṃ.
In some manuscripts, the reading ‘tassa me’ is also seen; if so, in referring to an action, another word ‘tassā’ should be supplied.
Trong một số sách, cũng thấy có đoạn “tassa me”. Nếu như vậy, khi đề cập đến hành động, phải thêm một từ khác là “tassā”.
Natthi iṇaṃ yassāti aṇaṇo, tassa bhāvo āṇaṇyaṃ. Dhammavinayasaṅgāyanaṃ ṭhapetvā aññaṃ kiṃ nāma tassa iṇavirahitattaṃ bhavissati, na bhavissati evāti attho.
He who has no debt is anaṇo (debtless); his state is āṇaṇyaṃ (freedom from debt). What else will be his state of freedom from debt apart from the Sangayana of the Dhamma-Vinaya? There will be none at all; this is the meaning.
Người không có nợ là aṇaṇa, trạng thái đó là āṇaṇyaṃ. Nghĩa là, ngoài việc kết tập Pháp và Luật, còn điều gì khác có thể khiến Ngài không mắc nợ? Chắc chắn là không có gì khác.
‘‘Nanu maṃ bhagavā’’tiādinā vuttamevatthaṃ upamāvasena vibhāveti.
He elaborates on the meaning already stated with “Did not the Blessed One…” etc., by way of analogy.
Ngài giải thích ý nghĩa đã được nói bằng câu “ Nanu maṃ Bhagavā” (Há Đức Thế Tôn đã không...) và các câu tiếp theo, bằng cách dùng ví dụ.
Sakakavacaissariyānuppadānenāti ettha kavaco nāma uracchado, yena uro chādīyate, tassa ca cīvaranidassanena gahaṇaṃ, issariyassa pana abhiññāsamāpattinidassanenāti daṭṭhabbaṃ.
In sakakavacaissariyānuppadānenāti (by granting his own armor and sovereignty), kavaca means a breastplate, with which the chest is covered; and its acquisition is to be understood by the illustration of a robe, while sovereignty is to be understood by the illustration of abhiññā and samāpatti.
Trong cụm từ sakakavacaissariyānuppadānenā, kavaca là áo giáp che ngực. Ở đây, việc che ngực được hiểu là chỉ y phục, còn quyền uy được hiểu là chỉ các thắng trí và thiền định.
Kulavaṃsappatiṭṭhāpakanti kulavaṃsassa kulapaveṇiyā patiṭṭhāpakaṃ.
Kulavaṃsappatiṭṭhāpakaṃ means one who establishes the royal lineage, the family succession.
Kulavaṃsappatiṭṭhāpakaṃ là người thiết lập dòng dõi gia tộc, tức là người thiết lập truyền thống gia đình.
‘‘Me’’ti padassa niccasāpekkhattā saddhammavaṃsappatiṭṭhāpakoti samāso.
Because the word “me” (my) is always expectant (sāpekkhā), the compound is saddhammavaṃsappatiṭṭhāpako (establisher of my Saddhamma lineage).
Vì từ “ me” luôn có tính chất phụ thuộc, nên có cụm từ ghép là saddhammavaṃsappatiṭṭhāpako (người thiết lập dòng dõi Chánh Pháp).
Idaṃ vuttaṃ hoti – sattusaṅghanimmaddanena attano kulavaṃsappatiṭṭhāpanatthaṃ sakakavacaissariyānuppadānena kulavaṃsappatiṭṭhāpakaṃ puttaṃ rājā viya bhagavāpi maṃ dīghadassī ‘‘saddhammavaṃsappatiṭṭhāpako me ayaṃ bhavissatī’’ti mantvā sāsanapaccatthikagaṇanimmaddanena saddhammavaṃsappatiṭṭhāpanatthaṃ cīvaradānasamasamaṭṭhapanasaṅkhātena iminā asādhāraṇānuggahena anuggahesi nanu, imāya ca uḷārāya pasaṃsāya pasaṃsi nanūti.
This is what is meant: just as a king, for the establishment of his own royal lineage by crushing the multitude of enemies, gives his own armor and grants sovereignty to his son, who is the establisher of the royal lineage, so too the Blessed One, being far-sighted, thinking, “This Kassapa will be the establisher of my Saddhamma lineage,” favored me with this extraordinary favor, which consists of giving a robe and placing me on equal footing with himself, for the establishment of the Saddhamma lineage by crushing the multitude of adversaries of the Sasana, did he not? And did he not praise me with this exalted praise?
Điều này có nghĩa là: Cũng như một vị vua, để thiết lập dòng dõi gia tộc của mình bằng cách tiêu diệt quân địch, đã ban tặng áo giáp và quyền uy cho con trai mình – người sẽ thiết lập dòng dõi gia tộc; Đức Thế Tôn, với tầm nhìn xa, cũng nghĩ rằng: “Vị này sẽ là người thiết lập dòng dõi Chánh Pháp của Ta,” và vì vậy, để thiết lập dòng dõi Chánh Pháp bằng cách tiêu diệt những kẻ đối nghịch với Giáo Pháp, Ngài đã ban cho tôi sự ưu ái phi thường này, tức là ban y phục và cho tôi ngang hàng với chính Ngài. Há Ngài đã không ủng hộ tôi bằng sự ưu ái phi thường này sao? Há Ngài đã không tán thán tôi bằng lời tán thán cao quý này sao?
Iti cintayantoti ettha itisaddena ‘‘antaradhāpeyyuṃ, saṅgāyeyyaṃ, kimaññaṃ āṇaṇyaṃ bhavissatī’’ti vacanapubbaṅgamaṃ, ‘‘ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjatī’’tiādi vākyattayaṃ nidasseti.
In iti cintayanto (thinking thus), the word iti refers to the phrases "they might conceal it," "I should recite it," and "what other freedom from debt will there be," as well as the three sentences beginning with "this is indeed a possible situation."
Trong cụm từ iti cintayanto (khi suy nghĩ như vậy), từ iti chỉ ba câu nói trước đó: “họ sẽ làm cho biến mất, tôi sẽ kết tập, còn món nợ nào khác nữa đâu?” hoặc “Thật vậy, điều này có thể xảy ra,” v.v.
Idāni yathāvuttamatthaṃ saṅgītikkhandhakapāḷiyā sādhento āha ‘‘yathāhā’’tiādi.
Now, in validating the aforementioned meaning with the Sangītikkhandhaka Pāli, he says “yathāhā” (as it was said) and so on.
Bây giờ, để chứng minh ý nghĩa đã nói bằng Kinh văn về Phẩm Kết Tập (Saṅgītikkhandhaka), Ngài nói: “yathāhā” (như đã nói) và các câu tiếp theo.
Tattha yathāhāti kiṃ āha, mayā vuttassa atthassa sādhakaṃ kiṃ āhāti vuttaṃ hoti.
In that phrase, “yathāhā” means: what was said? It means: what was said that validates the meaning I have stated?
Trong đó, yathāhā (như đã nói) có nghĩa là: Ngài đã nói gì? Ngài đã nói điều gì để chứng minh ý nghĩa mà tôi đã nói?
Yathā vā yena pakārena mayā vuttaṃ, tathā tena pakārena pāḷiyampi āhāti attho.
Or, it means: just as it was stated by me, so too was it stated in the Pāli.
Hoặc, có nghĩa là: Theo cách mà tôi đã nói, thì cũng theo cách đó, trong Kinh văn cũng đã nói.
Yathā vā yaṃ vacanaṃ pāḷiyaṃ āha, tathā tena vacanena mayā vuttavacanaṃ saṃsandati ceva sameti ca yathā taṃ gaṅgodakena yamunodakantipi vattabbo pāḷiyā sādhanatthaṃ udāharitabhāvassa paccakkhato viññāyamānattā, viññāyamānatthassa ca saddassa payoge kāmācārattā.
Or, just as the word in the Pāli was said, so too does the word I stated correspond and agree with that word, just as the Yamuna water mingles with the Ganga water. It should also be said that it was cited for the purpose of validating it with the Pāli, because its being cited is directly understood, and because the usage of a word whose meaning is understood is optional.
Hoặc, lời nói nào được nói trong Kinh văn, thì lời nói của tôi cũng tương ứng và phù hợp với lời nói đó, giống như nước sông Hằng hòa với nước sông Yamunā. Điều này cũng nên được nói, vì việc trích dẫn để chứng minh bằng Kinh văn đã được hiểu rõ ràng, và việc sử dụng từ ngữ có ý nghĩa đã được hiểu là tùy ý.
Adhippāyavibhāvanatthā hi atthayojanā.
For the analysis of meaning is for the purpose of clarifying the intention.
Thật vậy, việc giải thích ý nghĩa là để làm rõ chủ ý.
Yathā vā yena pakārena dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesi, tathā tena pakārena pāḷiyampi āhāti attho.
Or, it means: just as he aroused zeal in the bhikkhus for the Sangayana of the Dhamma-Vinaya, so too was it said in the Pāli.
Hoặc, có nghĩa là: Theo cách mà Ngài đã khơi dậy sự nhiệt tâm của các Tỳ-kheo để kết tập Pháp và Luật, thì cũng theo cách đó, trong Kinh văn cũng đã nói.
Evamīdisesu.
And so on in similar instances.
Trong những trường hợp như vậy, cũng nên hiểu như vậy.
Ekamidāhanti ettha idanti nipātamattaṃ.
In ekamidāhaṃ, idaṃ is merely a particle.
Trong cụm từ Ekamidāhaṃ, idaṃ chỉ là một tiểu từ.
Ekaṃ samayanti ca bhummatthe upayogavacanaṃ, ekasmiṃ samayeti attho.
And ekaṃ samayaṃ is a locative usage (upayogavacanaṃ), meaning "at one time."
Và ekaṃ samayaṃ là một từ ngữ được dùng ở vị trí sở thuộc, có nghĩa là “vào một thời điểm”.
Pāvāyāti pāvānagarato, tattha piṇḍāya caritvā ‘‘kusināraṃ gamissāmī’’ti addhānamaggappaṭipannoti vuttaṃ hoti.
Pāvāyā means from the city of Pāvā, having collected alms there, he declared, “I will go to Kusinārā,” thus it is stated as addhānamaggappaṭipanno (having set out on a long journey).
Pāvāyā có nghĩa là “từ thành Pāvā”. Sau khi khất thực ở đó, Ngài nói: “Tôi sẽ đến Kusināra,” và như vậy, Ngài đã addhānamaggappaṭipanno (bắt đầu một cuộc hành trình dài).
Addhānamaggoti ca dīghamaggo vuccati, dīghapariyāyo hettha addhānasaddo.
Addhānamagga is called a long road; here, the word ‘addhāna’ means ‘long’.
Addhānamagga được gọi là con đường dài, và từ addhāna ở đây là một từ đồng nghĩa với dīgha (dài).
Mahatāti guṇamahattenapi saṅkhyāmahattenapi mahatā.
Mahatā (by a great number) refers to greatness in terms of quality and greatness in terms of quantity.
Mahatā có nghĩa là vĩ đại về phẩm chất và vĩ đại về số lượng.
‘‘Pañcamattehī’’tiādinā saṅkhyāmahattaṃ dasseti, mattasaddo ca pamāṇavacano ‘‘bhojane mattaññutā’’tiādīsu (a. ni. 3.16) viya.
The phrase “Pañcamattehi” (about five hundred) and so on indicates greatness in number, and the word ‘matta’ means ‘measure’, as in “bhojane mattaññutā” (moderation in food) and so on.
Ngài chỉ ra sự vĩ đại về số lượng bằng câu “ Pañcamattehī” và các câu tiếp theo. Từ matta có nghĩa là “đo lường” hoặc “giới hạn”, giống như trong “bhojane mattaññutā” (biết đủ trong thức ăn) và các câu tương tự.
‘‘Dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ ussāhaṃ janesī’’ti etassatthassa sādhanatthaṃ āhatā ‘‘atha kho’’tiādikā pāḷi yathāvuttamatthaṃ na sādheti.
The Pāli passage “atha kho” (then indeed) and so on, which was cited to prove the meaning that "he aroused zeal for the Sangayana of the Dhamma-Vinaya," does not prove the aforementioned meaning.
Kinh văn bắt đầu bằng “atha kho” và các câu tiếp theo, được trích dẫn để chứng minh ý nghĩa “Ngài đã khơi dậy sự nhiệt tâm để kết tập Pháp và Luật,” nhưng nó không chứng minh được ý nghĩa đã nói.
Na hettha ussāhajananappakāro āgatoti codanaṃ pariharitumāha ‘‘sabbaṃ subhaddakaṇḍaṃ vitthārato veditabba’’nti.
To dismiss the objection that the method of arousing zeal is not mentioned here, it is stated: “The entire Subhadda-kaṇḍa should be understood in detail.”
Để bác bỏ sự chất vấn rằng “trong đoạn này không có cách thức khơi dậy sự nhiệt tâm,” Ngài nói: “sabbaṃ subhaddakaṇḍaṃ vitthārato veditabbaṃ” (toàn bộ phẩm Subhadda phải được hiểu chi tiết).
Evampesā codanā tadavatthāyevāti vuttaṃ ‘‘tato paraṃ āhā’’tiādi.
Even so, that objection remains in the same state, thus it is stated “tato paraṃ āhā” (then he said further) and so on.
Dù vậy, sự chất vấn đó vẫn còn nguyên. Vì vậy, Ngài nói: “tato paraṃ āhā” (sau đó Ngài nói) và các câu tiếp theo.
Apica yathāvuttatthasādhikā pāḷi mahatarāti ganthagarutāpariharaṇatthaṃ majjhe peyyālamukhena ādiantameva pāḷiṃ dassento ‘‘sabbaṃ subhaddakaṇḍaṃ vitthārato veditabba’’nti āha.
Moreover, since the Pāli passage that proves the aforementioned meaning is very extensive, in order to avoid the burden of writing, he states “The entire Subhadda-kaṇḍa should be understood in detail,” showing only the beginning and end of the Pāli passage through the method of peyyāla (abbreviation).
Hơn nữa, vì kinh văn chứng minh ý nghĩa đã nói rất dài, để tránh làm cho tác phẩm trở nên nặng nề, Ngài chỉ trình bày phần đầu và cuối của kinh văn bằng cách dùng “peyyāla” (viết tắt ở giữa), và nói: “sabbaṃ subhaddakaṇḍaṃ vitthārato veditabbaṃ” (toàn bộ phẩm Subhadda phải được hiểu chi tiết).
Tena hi ‘‘atha khvāhaṃ āvuso maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdī’’ti (cūḷava. 437) vuttapāḷito paṭṭhāya ‘‘yaṃ na icchissāma, na taṃ karissāmā’’ti (cūḷava. 437) vuttapāḷipariyosānaṃ subhaddakaṇḍaṃ dasseti.
Thus, he points out the Subhadda-kaṇḍa, which begins with the Pāli passage “Then, friends, I turned aside from the road and sat down at the foot of a certain tree,” and ends with the Pāli passage “What we do not desire, that we will not do.”
Như vậy, từ đoạn kinh văn “atha khvāhaṃ āvuso maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdī” (Này chư Hiền, sau đó tôi rời khỏi con đường và ngồi dưới gốc cây nào đó) cho đến cuối đoạn kinh văn “yaṃ na icchissāma, na taṃ karissāmā” (điều chúng ta không muốn, chúng ta sẽ không làm), đó là phẩm Subhadda.
‘‘Tato para’’ntiādinā pana tadavasesaṃ ‘‘handa mayaṃ āvuso’’tiādikaṃ ussāhajananappakāradassanapāḷiṃ.
However, with “tato paraṃ” (further from that) and so on, he indicates the remaining part, the Pāli passage that shows the way of arousing zeal, beginning with “Come, friends, let us recite the Dhamma and Vinaya…”
Còn với câu “Tato paraṃ” (sau đó) và các câu tiếp theo, Ngài chỉ ra phần còn lại của kinh văn, bắt đầu bằng “handa mayaṃ āvuso” (Này chư Hiền, chúng ta hãy...) là phần trình bày cách thức khơi dậy sự nhiệt tâm.
Tasmā tato paraṃ āhāti ettha subhaddakaṇḍato paraṃ ussāhajananappakāradassanavacanamāhāti attho veditabbo.
Therefore, in tato paraṃ āhā, the meaning to be understood is that he said the words showing the way of arousing zeal after the Subhadda-kaṇḍa.
Vì vậy, trong câu tato paraṃ āhā (sau đó Ngài nói), phải hiểu rằng đó là lời nói chỉ ra cách thức khơi dậy sự nhiệt tâm, sau phẩm Subhadda.
Mahāgaṇṭhipadepi hi soyevattho vutto.
Indeed, in the Mahāgaṇṭhipada too, the same meaning is stated.
Thật vậy, trong Mahāgaṇṭhipada cũng đã nói cùng một ý nghĩa.
Ācariyasāriputtattherenāpi (sārattha. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) tatheva adhippeto.
It was also thus intended by Acariya Sāriputta Thera.
Đại Trưởng lão Sāriputta cũng có ý định tương tự.
Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘tato paranti tato bhikkhūnaṃ ussāhajananato parato’’ti (dī. ni. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttaṃ, tadetaṃ vicāretabbaṃ heṭṭhā ussāhajananappakārassa pāḷiyaṃ avuttattā.
However, Acariya Dhammapāla Thera stated, “tato paraṃ means after arousing zeal in the bhikkhus.” This interpretation should be examined, as the manner of arousing zeal is not stated in the Pāli earlier.
Tuy nhiên, Trưởng lão Dhammapāla đã nói: “tato paraṃ có nghĩa là sau khi khơi dậy sự nhiệt tâm của các Tỳ-kheo.” Điều này cần được xem xét, vì cách thức khơi dậy sự nhiệt tâm không được nói trong kinh văn ở phần dưới.
Ayameva hi ussāhajananappakāro yadidaṃ ‘‘handa mayaṃ āvuso dhammañca vinayañca saṅgāyeyyāma, pure adhammo dippatī’’tiādi.
Indeed, this very manner of arousing zeal is what is stated: “Come, friends, let us recite the Dhamma and the Vinaya, before unrighteousness shines forth…”
Thật vậy, cách thức khơi dậy sự nhiệt tâm chính là câu “Này chư Hiền, chúng ta hãy kết tập Pháp và Luật, trước khi phi pháp lan tràn” và các câu tiếp theo.
Yadi pana subhaddakaṇḍameva ussāhajananahetubhūtassa subhaddena vuttavacanassa pakāsanattā ussāhajanananti vadeyya, natthevettha vicāretabbatāti.
If, however, one were to say that the Subhadda-kaṇḍa itself is the arousing of zeal because it reveals the words spoken by Subhadda, which were the cause of arousing zeal, then there would be no need for examination here.
Nếu có người nói rằng phẩm Subhadda chính là sự khơi dậy nhiệt tâm, vì nó làm sáng tỏ lời nói của Subhadda, vốn là nguyên nhân của sự khơi dậy nhiệt tâm, thì trong trường hợp đó, không có gì cần phải xem xét ở đây.
Pure adhammo dippatīti ettha adhammo nāma dasakusalakammapathapaṭipakkhabhūto adhammo.
In pure adhammo dippatī, adhammo (unrighteousness) refers to the ten unwholesome courses of action, which are the antithesis of the ten wholesome courses of action.
Trong câu pure adhammo dippatī (trước khi phi pháp lan tràn), adhammo (phi pháp) là phi pháp đối nghịch với mười con đường thiện nghiệp.
Dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ ussāhajananappasaṅgattā vā tadasaṅgāyanahetuko dosagaṇopi sambhavati, ‘‘adhammavādino balavanto honti, dhammavādino dubbalā hontī’’ti vuttattā sīlavipattiādihetuko pāpicchatādidosagaṇo adhammotipi vadanti.
Or, due to the context of arousing zeal for the Sangayana of the Dhamma-Vinaya, a host of faults resulting from not undertaking the Sangayana is also possible. Some say that adhammo refers to a host of faults such as evil desires, which are caused by moral corruption and so on, as it is stated, “Those who speak unrighteousness become powerful, and those who speak righteousness become weak.”
Hoặc, vì liên quan đến việc khơi dậy sự nhiệt tâm để kết tập Pháp và Luật, có thể có một tập hợp các lỗi lầm do không kết tập Pháp và Luật. Các vị thầy cũng nói rằng tập hợp các lỗi lầm như tà kiến, v.v., do sự suy đồi về giới luật, được gọi là phi pháp, vì có nói: “Những người nói phi pháp trở nên mạnh mẽ, những người nói Pháp trở nên yếu kém.”
Pure dippatīti api nāma dippati.
Pure dippati means "it might shine."
Pure dippatī (có thể sẽ rực rỡ) nghĩa là có lẽ sẽ rực rỡ.
Saṃsayatthe hi pure-saddo.
Indeed, the word pure is used in the sense of doubt.
Quả thật, từ ‘pure’ được dùng với ý nghĩa nghi ngờ.
Atha vā yāva adhammo dhammaṃ paṭibāhituṃ samattho hoti, tato puretaramevāti attho.
Alternatively, it means "even earlier than the time when unrighteousness is able to suppress the Dhamma."
Hoặc giả, ý nghĩa là: chừng nào phi pháp còn có thể ngăn cản chánh pháp, thì ngay cả trước thời điểm đó.
Āsanne hi anadhippete ayaṃ pure-saddo.
This word pure is used for something undesirable in the near future.
Quả thật, từ ‘pure’ này không được dùng cho cái gần gũi mà không được mong muốn.
Dippatīti dippissati, pure-saddayogena hi anāgatatthe ayaṃ vattamānapayogo yathā ‘‘purā vassati devo’’ti.
Dippati means "it will shine," for when conjoined with the word pure, this present tense form signifies the future, as in "the sky will rain before long."
Dippatī (rực rỡ) nghĩa là sẽ rực rỡ. Quả thật, do sự kết hợp với từ ‘pure’, cách dùng thì hiện tại này mang ý nghĩa tương lai, như trong câu “purā vassati devo” (trời sẽ mưa trước khi).
Tathā hi vuttaṃ –
Thus it is said:
Quả thật, đã được nói như sau:
Keci panettha evaṃ vaṇṇayanti – pureti pacchā anāgate, yathā addhānaṃ gacchantassa gantabbamaggo ‘‘pure’’ti vuccati, tathā idhāpi maggagamananayena anāgatakālo ‘‘pure’’ti vuccatīti.
Some here explain thus: Pure means "in the future, later," just as the road to be traveled by one journeying is called "pure" (ahead), so too here the future time is called "pure" by way of traveling a path.
Một số người ở đây giải thích như sau: pure (trước) là trong tương lai sau này, giống như con đường phải đi của người lữ hành được gọi là “pure”, ở đây thời gian tương lai cũng được gọi là “pure” theo cách ẩn dụ về việc đi đường.
Evaṃ sati taṃkālāpekkhāya cettha vattamānapayogo sambhavati.
If it is so, then the use of the present tense here is possible with reference to that time.
Nếu vậy, cách dùng thì hiện tại ở đây có thể xảy ra khi xét đến thời điểm đó.
Dhammo paṭibāhiyyatīti etthāpi pure-saddena yojetvā vuttanayena attho veditabbo, tathā dhammopi adhammaviparītavasena, ito parampi eseva nayo.
In the Dhamma is suppressed, the meaning should be understood in the way stated, connecting it with the word pure, and similarly, Dhamma is understood as the opposite of unrighteousness; hereafter, the same method applies.
Đối với câu dhammo paṭibāhiyyatī (chánh pháp bị ngăn cản), ý nghĩa cũng phải được hiểu theo cách đã nói bằng cách kết hợp với từ ‘pure’, và chánh pháp (dhamma) cũng tương tự, theo cách đối nghịch với phi pháp (adhamma); từ đây trở đi cũng theo nguyên tắc này.
Avinayoti pahānavinayasaṃvaravinayānaṃ paṭipakkhabhūto avinayo.
Avinaya is the Avinaya that is opposed to the Vinaya of abandonment and the Vinaya of restraint.
Avinayo (phi luật) là phi luật, đối nghịch với luật đoạn trừ (pahānavinaya) và luật phòng hộ (saṃvaravinaya).
Vinayavādino dubbalā hontīti evaṃ iti-saddena pāṭho, so ‘‘tato paraṃ āhā’’ti ettha āha-saddena sambajjhitabbo.
The Vinaya-advocates will become weak is a reading with the word iti, and it should be connected with the word āha in "thereafter, he said."
Vinayavādino dubbalā hontī (những người ủng hộ luật sẽ yếu kém) là một câu được đọc với từ ‘iti’ như vậy, nó phải được kết nối với từ ‘āha’ trong “tato paraṃ āhā” (sau đó đã nói).
Tena hīti uyyojanatthe nipāto.
Tena hi is a particle in the sense of urging.
Tena hī (vậy thì) là một giới từ mang ý nghĩa thúc giục.
Uccinane uyyojentā hi mahākassapattheraṃ evamāhaṃsu ‘‘bhikkhū uccinatū’’ti, saṅgītiyā anurūpe bhikkhū uccinitvā upadhāretvā gaṇhātūti attho.
Indeed, those urging in the selection said to the Elder Mahākassapa thus, "May you select bhikkhus." The meaning is: "May you select, consider, and take bhikkhus suitable for the Saṅgīti."
Quả thật, khi thúc giục việc tuyển chọn, họ đã nói với Trưởng lão Mahākassapa như thế này: “ Bhikkhū uccinatū” (hãy tuyển chọn các tỳ-khưu), nghĩa là hãy tuyển chọn, xem xét và thâu nhận các tỳ-khưu phù hợp cho kỳ kết tập.
‘‘Sakala…pe… pariggahesī’’ti etena sukkhavipassakakhīṇāsavapariyantānaṃ yathāvuttapuggalānaṃ satipi āgamādhigamasambhave saha paṭisambhidāhi pana tevijjādiguṇayuttānaṃ āgamādhigamasampattiyā ukkaṃsagatattā saṅgītiyā bahūpakārataṃ dasseti.
By "all... and took possession" it is shown that although the aforementioned individuals, up to the sukkhavipassaka arahants, might possess āgama (learning) and adhigama (attainment), the āgama- and adhigama-accomplishments of those endowed with qualities such as the three vijjās (knowledges) together with the paṭisambhidās (analytic knowledges) were preeminent, making them greatly beneficial to the Saṅgīti.
Với câu “Sakala…pe… pariggahesī” (đã thâu nhận toàn bộ…), điều này cho thấy sự hữu ích lớn lao của kỳ kết tập, mặc dù những cá nhân đã được nói đến, từ phàm phu cho đến các A-la-hán tuệ quán khô (sukkhavipassaka khīṇāsava), đều có thể đạt được sự học hỏi và chứng đắc, nhưng sự thành tựu về sự học hỏi và chứng đắc của những vị có các đức tính như tam minh (tevijjā) cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā) đã đạt đến mức tối thượng.
Sakalaṃ suttageyyādikaṃ navaṅgaṃ ettha, etassāti vā sakalanavaṅgaṃ, satthu bhagavato sāsanaṃ satthusāsanaṃ sāsīyati etenāti katvā, tadeva satthusāsananti sakalanavaṅgasatthusāsanaṃ. Nava vā suttageyyādīni aṅgāni ettha, etassāti vā navaṅgaṃ, tameva satthusāsanaṃ, tañca sakalameva, na ekadesanti tathā.
The entire ninefold dispensation of the Teacher is that which has all nine divisions, such as Sutta and Geyya; or it is for this (dispensation). The Teacher's dispensation is called Satthusāsana because it teaches through this (Dhamma). That same Suttasāsana, complete and not partial, is therefore sakalanavaṅgasatthusāsana (the entire ninefold dispensation of the Teacher).
Toàn bộ chín chi phần như Sutta, Geyya, v.v., đều có trong đó, hoặc của nó, nên gọi là sakalanavaṅgaṃ (toàn bộ chín chi phần); giáo pháp của Đức Thế Tôn, bậc Đạo Sư, được gọi là satthusāsanaṃ (giáo pháp của Đạo Sư) vì nó được giáo huấn bởi Ngài; chính giáo pháp của Đạo Sư đó là sakalanavaṅgasatthusāsanaṃ (toàn bộ giáo pháp chín chi phần của Đạo Sư). Hoặc chín chi phần như Sutta, Geyya, v.v., có trong đó, hoặc của nó, nên gọi là navaṅgaṃ (chín chi phần); chính giáo pháp của Đạo Sư đó, và nó là toàn bộ, không phải một phần, nên mới nói như vậy.
Atthakāmena pariyāpuṇitabbā sikkhitabbā, diṭṭhadhammikādipurisatthaṃ vā nipphādetuṃ pariyattā samatthāti pariyatti, tīṇi piṭakāni, sakalanavaṅgasatthusāsanasaṅkhātā pariyatti, taṃ dhārentīti tathā, tādiseti attho.
Pariyatti refers to that which should be mastered and learned by one who desires benefit, or that which is sufficient and capable of bringing about worldly and other benefits. It comprises the three Piṭakas. Those who uphold this Pariyatti, known as the entire ninefold dispensation of the Teacher, are thus called, meaning they are such.
Những gì cần được học hỏi, cần được thực hành bởi người mong cầu lợi ích, hoặc những gì đủ khả năng để thành tựu các lợi ích cho đời hiện tại, v.v., được gọi là pariyatti (giáo pháp học); ba tạng kinh điển (tipiṭaka), tức là giáo pháp học được gọi là toàn bộ giáo pháp chín chi phần của Đạo Sư; những ai nắm giữ giáo pháp đó được gọi như vậy, tức là những người như thế.
Puthujjana…pe… sukkhavipassakakhīṇāsavabhikkhūti ettha –
In ordinary people... until sukkhavipassaka arahant bhikkhus –
Trong câu Puthujjana…pe… sukkhavipassakakhīṇāsavabhikkhū (phàm phu… các tỳ-khưu A-la-hán tuệ quán khô),
Tipiṭakasabbapariyattippabhedadhareti ettha tiṇṇaṃ piṭakānaṃ samāhāro tipiṭakaṃ, taṃsaṅkhātaṃ navaṅgādivasena anekabhedabhinnaṃ sabbaṃ pariyattippabhedaṃ dhārentīti tathā, tādise.
In Tipiṭakasabbapariyattippabhedadhare (holders of all distinctions of the Pariyatti of the Tipiṭaka), the collection of the three Piṭakas is the Tipiṭaka. Those who hold all the distinctions of the Pariyatti, which are manifold, divided into many kinds by way of the ninefold divisions and so on, and which are reckoned as the Tipiṭaka, are thus called; such ones.
Trong câu Tipiṭakasabbapariyattippabhedadhare (những vị nắm giữ toàn bộ các loại giáo pháp học thuộc Tam Tạng), tipiṭakaṃ (Tam Tạng) là tập hợp của ba tạng; những ai nắm giữ toàn bộ các loại giáo pháp học (pariyattippabheda) đã được phân chia thành nhiều loại khác nhau theo chín chi phần (navaṅga), v.v., được gọi là như vậy, tức là những vị như thế.
Anu anu taṃ samaṅginaṃ bhāveti vaḍḍhetīti anubhāvo, soyeva ānubhāvo, pabhāvo, mahanto ānubhāvo yesaṃ te mahānubhāvā. ‘‘Etadaggaṃ bhikkhave’’ti bhagavatā vuttavacanamupādāya pavattattā ‘‘etadagga’’nti padaṃ anukaraṇajanāmaṃ nāma yathā ‘‘yevāpanaka’’nti, tabbasena vuttaṭṭhānantaramidha etadaggaṃ, tamāropiteti attho.
Anubhāvo is that which repeatedly develops and increases the one endowed with it. That same anubhāvo, through the lengthening of the initial vowel, becomes ānubhāvo (power, might, influence). Those who have great ānubhāvo are mahānubhāvā. The phrase etadaggaṃ here refers to a title conferred based on the Buddha's statement "This is the foremost, bhikkhus," just as "yevāpanaka" is a conventional designation; it means "raised to that position."
Sự phát triển và tăng trưởng của một người có năng lực được gọi là anubhāva (uy lực), chính nó là ānubhāva (uy lực), sự ảnh hưởng, uy lực lớn; những ai có uy lực lớn được gọi là mahānubhāvā (những vị có uy lực lớn). Từ “etadaggaṃ” (tối thượng) là một danh từ mô phỏng, được hình thành dựa trên lời nói của Đức Thế Tôn “Etadaggaṃ bhikkhave” (này các tỳ-khưu, đây là tối thượng), giống như “yevāpanakaṃ” (chỉ là một cái gì đó); ở đây, sau khi nói về vị trí đó, ý nghĩa là đã được đặt vào vị trí etadaggaṃ.
Etadaggaṃ eso bhikkhu aggoti vā āropitepi vaṭṭati.
It is also acceptable to interpret it as "This bhikkhu is foremost," as in etadaggaṃ eso bhikkhu aggo.
Cũng có thể hiểu là “tỳ-khưu này là tối thượng” hoặc “đã được đặt vào vị trí tối thượng”.
Tadanāropitāpi avasesaguṇasampannattā uccinitā tattha santīti dassetuṃ ‘‘yebhuyyenā’’ti vuttaṃ.
The word yebhuyyena (mostly) is stated to show that those not so designated but still endowed with other excellent qualities were also selected and present there.
Từ “yebhuyyenā” (phần lớn) được nói để chỉ ra rằng những vị chưa được đặt vào vị trí đó nhưng vẫn có mặt ở đó, vì họ được tuyển chọn do sở hữu các đức tính khác.
Tisso vijjā tevijjā, tā ādi yesaṃ chaḷabhiññādīnanti tevijjādayo, te bhedā anekappakārā yesanti tevijjādibhedā. Atha vā tisso vijjā assa khīṇāsavassāti tevijjo, so ādi yesaṃ chaḷabhiññādīnanti tevijjādayo, teyeva bhedā yesanti tevijjādibhedā. Tevijjachaḷabhiññādivasena anekabhedabhinne khīṇāsavabhikkhūyevāti vuttaṃ hoti.
The three knowledges are tevijjā. Tevijjādayo (starting with the three knowledges) refers to those whose six abhiññās (higher knowledges) and others have the three vijjās as their beginning, or who possess various types of these knowledges. Alternatively, tevijjo refers to an arahant who possesses the three vijjās. Tevijjādayo refers to those whose six abhiññās and others have such an arahant as their beginning. And tevijjādibhedā refers to those whose types are these very knowledges. It is stated that there are arahant bhikkhus with many distinctions, such as those with the three vijjās and the six abhiññās.
Ba minh (vijjā) là tevijjā (tam minh); những gì có ba minh làm khởi đầu, như lục thông (chaḷabhiññā), v.v., là tevijjādayo (những vị có tam minh, v.v.); những gì có nhiều loại khác nhau như vậy là tevijjādibhedā (những vị có nhiều loại tam minh, v.v.). Hoặc giả, A-la-hán này có ba minh nên được gọi là tevijjo (vị có tam minh); những gì có vị có tam minh đó làm khởi đầu, như lục thông, v.v., là tevijjādayo; chính những loại đó là tevijjādibhedā. Điều này có nghĩa là chỉ có các tỳ-khưu A-la-hán được phân chia thành nhiều loại khác nhau theo tam minh, lục thông, v.v.
Ye sandhāya vuttanti ye bhikkhū sandhāya idaṃ ‘‘atha kho’’tiādivacanaṃ saṅgītikkhandhake vuttaṃ.
Ye sandhāya vuttaṃ means "referring to which bhikkhus" this passage beginning "Now then" was spoken in the Saṅgītikakkhandhaka.
Ye sandhāya vuttaṃ (những ai được đề cập đến) là những tỳ-khưu mà lời nói “atha kho” (sau đó) và những lời tương tự đã được nói trong phần kết tập.
Iminā kiñcāpi pāḷiyaṃ avisesatova vuttaṃ, tathāpi visesena yathāvuttakhīṇāsavabhikkhūyeva sandhāya vuttanti pāḷiyā saṃsandanaṃ karoti.
By this, although it is stated generally in the Pāḷi, it correlates with the Pāḷi by indicating that it was specifically said with reference to the aforementioned arahant bhikkhus.
Với điều này, mặc dù trong kinh điển đã nói một cách tổng quát, nhưng nó vẫn kết nối với kinh điển bằng cách nói rằng chỉ những tỳ-khưu A-la-hán đã được nói đến mới được đề cập một cách đặc biệt.
Nanu ca sakalanavaṅgasatthusāsanapariyattidharā khīṇāsavā anekasatā, anekasahassā ca, kasmā thero ekenūnamakāsīti codanaṃ uddharitvā visesakāraṇadassanena taṃ pariharituṃ ‘‘kissa panā’’tiādi vuttaṃ.
To raise the question, "Are there not many hundreds, many thousands of arahants who uphold the entire ninefold dispensation of the Teacher? Why did the Elder make it one less?" and to answer it by showing a specific reason, the phrase "Kissa panā..." and so on was stated.
Để giải quyết câu hỏi “Không phải các A-la-hán nắm giữ toàn bộ giáo pháp học chín chi phần của Đạo Sư có hàng trăm, hàng ngàn vị sao? Tại sao Trưởng lão lại chọn thiếu một vị?”, và để bác bỏ nó bằng cách chỉ ra lý do đặc biệt, câu “kissa panā” (tại sao lại…) và những lời tương tự đã được nói.
Tattha kissāti kasmā.
There, kissa means "why."
Trong đó, kissā (của cái gì) nghĩa là tại sao.
Pakkhantarajotako pana-saddo.
The word pana indicates an alternative point of view.
Từ pana (nhưng) chỉ ra một khía cạnh khác.
Okāsakaraṇatthanti okāsakaraṇanimittaṃ okāsakaraṇahetu.
Okāsakaraṇatthaṃ means "for the purpose of creating an opportunity," or "as a reason for creating an opportunity."
Okāsakaraṇatthaṃ (vì mục đích tạo cơ hội) nghĩa là vì lý do tạo cơ hội, vì nguyên nhân tạo cơ hội.
Attha-saddo hi ‘‘chaṇatthañca nagarato nikkhamitvā missakapabbataṃ abhiruhatū’’tiādīsu viya kāraṇavacano, ‘‘kissa hetū’’tiādīsu (ma. ni. 1.238) viya ca hetvatthe paccattavacanaṃ.
Indeed, the word attha functions as an expression of reason, as in "Having left the city for the festival, let them climb Missaka Mountain," and so on, and as a nominative case in the sense of cause, as in "What is the cause?" and so on.
Quả thật, từ attha (mục đích) mang ý nghĩa nguyên nhân, như trong “chaṇatthañca nagarato nikkhamitvā missakapabbataṃ abhiruhatū” (hãy rời thành phố và leo lên núi Missaka vì lễ hội), và nó là một danh từ chỉ nguyên nhân trong “kissa hetū” (vì lý do gì) và những câu tương tự.
Tathā hi vaṇṇayanti ‘‘chaṇatthanti chaṇanimittaṃ chaṇahetūti attho’’ti.
Thus, they explain: "Chaṇatthaṃ means 'for the sake of the festival,' 'due to the festival'; this is the meaning."
Quả thật, họ giải thích như sau: “chaṇatthaṃ (vì lễ hội) nghĩa là vì mục đích lễ hội, vì nguyên nhân lễ hội.”
Evañca sati pucchāsabhāgatāvissajjanāya hoti, esa nayo īdisesu.
And if so, there is a similarity between the question and the answer; this method applies in such cases.
Nếu vậy, đó là sự tương ứng giữa câu hỏi và câu trả lời; nguyên tắc này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Kasmā panassa okāsamakāsīti āha ‘‘tenā’’tiādi.
He states "tena hi..." and so on, as to why he granted him the opportunity.
Tại sao Ngài lại tạo cơ hội cho vị ấy? Câu trả lời là “tenā” (do đó) và những lời tương tự.
Hi-saddo kāraṇatthe.
The word hi is in the sense of cause.
Từ hi (quả thật) mang ý nghĩa nguyên nhân.
‘‘So hāyasmā’’tiādinā ‘‘sahāpi vināpi na sakkā’’ti vuttavacane paccekaṃ kāraṇaṃ dasseti.
By "that Venerable one..." and so on, he shows the individual reason in the statement "It is not possible either with or without (him)."
Với câu “So hāyasmā” (vị tôn giả đó) và những lời tương tự, nó chỉ ra từng lý do riêng biệt cho lời nói “sahāpi vināpi na sakkā” (không thể có cả hai hoặc không có cả hai).
Keci pana ‘‘tamatthaṃ vivaratī’’ti vadanti, tadayuttaṃ ‘‘tasmā’’ti kāraṇavacanadassanato.
Some, however, say, "It clarifies that meaning," but that is not correct, because the word expressing the reason, tasmā (therefore), is seen.
Tuy nhiên, một số người nói rằng “nó giải thích ý nghĩa đó”, điều đó không đúng vì có sự xuất hiện của từ chỉ nguyên nhân “tasmā” (do đó).
‘‘Tasmā’’tiādinā hi kāraṇadassanaṭṭhāne kāraṇajotakoyeva hi-saddo.
Indeed, in the place where the reason is shown by "tasmā" and so on, the word hi merely indicates the reason.
Quả thật, trong trường hợp chỉ ra nguyên nhân bằng “tasmā” và những lời tương tự, từ “hi” chỉ là một từ chỉ nguyên nhân.
Saññāṇamattajotakā sākhābhaṅgopamā hi nipātāti, evamīdisesu.
Indeed, particles are merely indicators of meaning, like broken branches; this is the case in such instances.
Quả thật, các giới từ chỉ là những từ chỉ sự nhận biết, giống như cành cây bị bẻ gãy; nguyên tắc này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Sikkhatīti sekkho, sikkhanaṃ vā sikkhā, sāyeva tassa sīlanti sekkho. So hi apariyositasikkhattā, tadadhimuttattā ca ekantena sikkhanasīlo, na asekkho viya pariniṭṭhitasikkho tattha paṭippassaddhussāho, nāpi vissaṭṭhasikkho pacurajano viya tattha anadhimutto, kitavasena viya ca taddhitavasenidha tappakatiyattho gayhati yathā ‘‘kāruṇiko’’ti.
One who trains is a sekkha. Or, the training is sikkhā, and that very sikkhā is his habit, so he is a sekkha. For he, due to his training not being completed and his devotion to it, is entirely disposed to training. He is not one whose training is perfected, like an asekkha, with zeal therein subsided; nor is he unattached to it, like the common folk who have abandoned training. Here, the meaning of 'nature' is taken by means of the taddhita suffix, as in "kāruṇiko" (compassionate), similar to how it is taken by means of a kṛt suffix.
Vì tu học nên gọi là sekkho (Bậc Hữu Học); hoặc sự tu học là sikkhā, chính sự tu học đó là giới hạnh của người ấy, nên gọi là sekkho. Vị ấy chưa hoàn tất sự tu học, và tâm luôn hướng về sự tu học, nên chắc chắn là người có giới hạnh tu học; không như bậc Vô Học (Asekkha) đã hoàn tất sự tu học nên không còn tinh tấn trong đó; cũng không như người thường đã từ bỏ sự tu học, không hướng tâm vào đó. Ở đây, ý nghĩa bản chất của từ được hiểu theo cách dùng của danh từ phái sinh (taddhita) như cách dùng của động từ phái sinh (kita), ví dụ như trong từ “kāruṇiko” (người có lòng bi mẫn).
Atha vā ariyāya jātiyā tīsupi sikkhāsu jāto, tattha vā bhavoti sekkho. Apica ikkhati etāyāti ikkhā, maggaphalasammādiṭṭhi, saha ikkhāyāti sekkho. Uparimaggattayakiccassa apariyositattā saha karaṇīyenāti sakaraṇīyo.
Or else, born of the noble birth in all three trainings, or existing therein, he is a sekkha. Moreover, by this he sees, therefore it is ikkhā — (namely) right view associated with the path and fruition. One who is with ikkhā is a sekkha. Due to the task of the three higher paths not yet being completed, he is sakaraṇīyo (one with a task to do), meaning he has a task to accomplish.
Hoặc, do sinh ra trong dòng dõi Thánh (ariya jātiyā) và trong ba sự tu học (tīsupi sikkhāsu), hoặc có mặt trong đó nên gọi là sekkho. Hơn nữa, nhờ điều này mà quán sát, nên gọi là ikkhā, tức là Chánh kiến của Đạo và Quả (maggaphalasammādiṭṭhi); cùng với sự quán sát (ikkhā) nên gọi là sekkho. Vì công việc của ba Đạo trên chưa hoàn tất, nên cùng với việc cần làm, gọi là sakaraṇīyo (người còn việc phải làm).
Assāti anena, ‘‘appaccakkhaṃ nāmā’’ti etena sambandho.
The word assā is connected with the phrase "appaccakkhaṃ nāma" (there is nothing unheard of).
Từ assā (đối với vị ấy) này có liên hệ với cụm từ “không có điều gì gọi là chưa trực tiếp nhận thấy” (appaccakkhaṃ nāmā’ti etena).
Assāti vā ‘‘natthī’’ti ettha kiriyāpaṭiggahakavacanaṃ.
Or else, assā is a verb-receiving word here in "natthī" (there is not).
Hoặc, từ assā này là từ chỉ sự tiếp nhận hành động trong câu “không có” (natthī’ti ettha).
Paguṇappavattibhāvato appaccakkhaṃ nāma natthi.
Due to the state of well-practiced continuity, there is nothing called appaccakkhaṃ (unperceived) for him.
Do sự thành thạo và vận hành trôi chảy, không có điều gì gọi là appaccakkhaṃ (không trực tiếp nhận thấy).
Vinayaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘asammukhā paṭiggahitaṃ nāma natthī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttaṃ, taṃ’’ dve sahassāni bhikkhuto’’ti vuttampi bhagavato santike paṭiggahitameva nāmāti katvā vuttaṃ.
However, in the Vinaya Commentary, it is said, "There is nothing received not in the presence of the Buddha." This was said on the basis that even what was spoken by disciples and said to have been received by "two thousand from bhikkhus" was indeed received in the presence of the Blessed One.
Tuy nhiên, trong Chú giải Luật tạng có nói: “Không có điều gì gọi là được nhận lãnh mà không đối diện” (asammukhā paṭiggahitaṃ nāma natthī’ti), điều đó được nói với ý rằng ngay cả khi được nói là “hai ngàn từ các Tỳ-khưu”, thì đó vẫn là điều được nhận lãnh từ Đức Thế Tôn.
Tathā hi sāvakabhāsitampi suttaṃ ‘‘buddhabhāsita’’nti vuccatīti.
Thus, even a Sutta spoken by a disciple is called a "Buddha-spoken Sutta."
Cũng vậy, một bài kinh do các đệ tử nói cũng được gọi là “do Đức Phật nói”.
‘‘Yathāhā’’tiādinā āyasmatā ānandena vuttagāthameva sādhakabhāvena dasseti.
By the phrase "yathāhā" (as he said), etc., he shows the verse spoken by Venerable Ānanda as evidence.
Với cụm từ “yathāhā” (như đã nói), Chú giải chỉ ra rằng đây chính là bài kệ do Tôn giả Ānanda nói làm bằng chứng.
Ayañhi gāthā gopakamoggallānena nāma brāhmaṇena ‘‘buddhasāsane tvaṃ bahussutoti pākaṭo, kittakā dhammā te satthārā bhāsitā, tayā ca dhāritā’’ti pucchitena tassa paṭivacanaṃ dentena āyasmatā ānandeneva gopakamoggallānasutte, attano guṇadassanavasena vā theragāthāyampi bhāsitā.
This verse was spoken by Venerable Ānanda himself in the Gopakamoggallāna Sutta, when he was asked by a brahmin named Gopaka-Moggallāna, "You are well-known as one of great learning in the Buddha's dispensation. How many Dhamma-sections were taught by the Teacher and memorized by you?" It was also spoken in the Theragāthā, with the intention of revealing his own virtues.
Bài kệ này do Tôn giả Ānanda nói trong kinh Gopakamoggallāna, khi được một Bà-la-môn tên Gopakamoggallāna hỏi: “Ngài nổi tiếng là người đa văn trong giáo pháp của Đức Phật. Có bao nhiêu pháp được Đức Đạo Sư của Ngài thuyết giảng và được Ngài ghi nhớ?”; hoặc Tôn giả cũng đã nói bài kệ này trong Trưởng Lão Kệ (Theragāthā) để trình bày phẩm hạnh của mình.
Tatthāyaṃ saṅkhepattho – buddhato satthu santikā dvāsīti dhammakkhandha sahassāni ahaṃ gaṇhiṃ adhigaṇhiṃ, dve dhammakkhandha sahassāni bhikkhuto dhammasenāpatiādīnaṃ bhikkhūnaṃ santikā gaṇhiṃ.
The concise meaning in that context is this: "From the Buddha," from the Teacher, "eighty-two thousand Dhamma-sections I received." "Two thousand Dhamma-sections I received from bhikkhus" such as the Chief of Dhamma, Venerable Sāriputta, and other bhikkhus.
Ý nghĩa tóm tắt của bài kệ này là: “Tôi đã thọ nhận tám mươi hai ngàn pháp uẩn (dhammakkhandha) từ Đức Đạo Sư Phật (buddhato), và tôi đã thọ nhận hai ngàn pháp uẩn từ các Tỳ-khưu như Tôn giả Pháp Tướng Quân (Dhammasenāpati) và các Tỳ-khưu khác.
Ye dhammā me jivhāgge, hadaye vā pavattino paguṇā vācuggatā, te dhammā tadubhayaṃ sampiṇḍetvā caturāsī ti dhammakkhandhasahassānīti.
"Those Dhamma-sections that are on my tongue-tip or in my heart, that are well-versed and committed to memory, those Dhamma-sections, when both are combined, are eighty-four thousand Dhamma-sections."
Những pháp ấy, tức là những pháp mà tôi đã thông thạo, đã thuộc lòng, đã nằm trên đầu lưỡi và trong tim tôi, tổng cộng cả hai (tức là từ Đức Phật và từ các Tỳ-khưu) là tám mươi bốn ngàn pháp uẩn.”
Keci pana ‘‘yemeti ettha ‘ye ime’ti padacchedaṃ katvā ye ime dhammā buddhassa, bhikkhūnañca pavattino pavattitā, tesu dhammesu buddhato dvāsīti sahassāni ahaṃ gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto gaṇhiṃ, evaṃ caturāsīti dhammakkhandhasahassānī’’ti sambandhaṃ vadanti, ayañca sambandho ‘‘ettakāyeva dhammakkhandhā’’ti sanniṭṭhānassa aviññāyamānattā kecivādo nāma kato.
Some, however, divide the word "yemeti" into "ye ime" (these which) and say: "These Dhamma-sections, which were brought into being by the Buddha and the bhikkhus (or by the Buddha and by bhikkhus), among those Dhamma-sections, I received eighty-two thousand from the Buddha, and two thousand from bhikkhus. Thus there are eighty-four thousand Dhamma-sections." This interpretation is called "keci-vāda" (the view of some) because the conclusion "there are only this many Dhamma-sections" is not understood.
Một số người lại phân tích từ “yeme” thành “ye ime” và nói rằng: “Trong số những pháp này, những pháp nào do Đức Phật và các Tỳ-khưu đã thuyết giảng, thì tôi đã thọ nhận tám mươi hai ngàn pháp từ Đức Phật, và hai ngàn pháp từ các Tỳ-khưu. Như vậy là tám mươi bốn ngàn pháp uẩn.” Tuy nhiên, cách liên kết này được gọi là một quan điểm của một số người (kecivādo) vì không thể xác định được rằng “chỉ có bấy nhiêu pháp uẩn mà thôi”.
‘‘Sahāpi na sakkā’’ti vattabbahetuto ‘‘vināpi na sakkā’’ti vattabbahetuyeva balavataro saṅgītiyā bahukārattā.
The reason for saying "it cannot be done even with" (sahāpi na sakkā) is less potent than the reason for saying "it cannot be done without" (vināpi na sakkā), due to the great benefit of the Saṅgīti (Council).
So với lý do “không thể thiếu” (sahāpi na sakkā), thì lý do “không thể không có” (vināpi na sakkā) mạnh mẽ hơn, vì nó có công lớn đối với Đại Hội Kết Tập.
Tasmā tattha codanaṃ dassetvā pariharituṃ ‘‘yadi eva’’ntiādi vuttaṃ.
Therefore, to present an objection there and to refute it, "yadi evaṃ" (if so), etc., was stated.
Vì vậy, để trình bày và giải thích sự chất vấn ở đó, cụm từ “yadi eva” (nếu vậy) v.v. đã được nói đến.
Tattha yadi evanti evaṃ vinā yadi na sakkā, tathā satīti attho.
In that context, "yadi evaṃ" means "if it cannot be done without," thus, "if that is the case."
Trong đó, yadi eva có nghĩa là “nếu không có như vậy thì không thể được, nếu điều đó xảy ra thì”.
Sekkhopi samānoti sekkhapuggalo samānopi.
"Sekkhopi samāno" means "even though he is a sekkha (a learner)."
Sekkhopi samāno có nghĩa là “ngay cả khi là một bậc Hữu Học”.
Māna-saddo hettha lakkhaṇe.
The word māna here denotes a characteristic.
Từ māna ở đây mang ý nghĩa là đặc điểm, dấu hiệu.
Bahukārattāti bahūpakārattā.
"Bahukārattā" means "due to being of great help."
Bahukārattā có nghĩa là “do có nhiều lợi ích”.
Upakāravacano hi kāra-saddo ‘‘appakampi kataṃ kāraṃ, puññaṃ hoti mahapphala’’ntiādīsu viya.
For the word kāra means "help," as in "even a small deed done, a meritorious act, becomes greatly fruitful," etc.
Thật vậy, từ kāra có nghĩa là “lợi ích”, như trong các câu: “Ngay cả một việc thiện nhỏ cũng mang lại quả lớn” (appakampi kataṃ kāraṃ, puññaṃ hoti mahapphala) v.v.
Assāti bhaveyya.
"Assā" means "it would be."
Assā có nghĩa là “có thể xảy ra”.
Atha-saddo pucchāyaṃ.
The word "atha" is used in questioning.
Từ atha dùng để hỏi.
Pañhe ‘‘atha tvaṃ kena vaṇṇenā’’ti hi payogamudāharanti.
For instance, in a question, they cite the usage "Atha tvaṃ kena vaṇṇenā" (Then by what means...?).
Trong câu hỏi, người ta thường dùng ví dụ: “Vậy ngươi có màu sắc gì?” (atha tvaṃ kena vaṇṇenā’ti).
‘‘Evaṃ sante’’ti pana attho vattabbo.
But the meaning "if that is the case" should be stated.
Tuy nhiên, ý nghĩa cần được giải thích là “nếu vậy”.
Parūpavādavivajjanatoti yathāvuttakāraṇaṃ ajānantānaṃ paresaṃ āropitaupavādato vivajjitukāmattā.
"Parūpavādavivajjanato" means "due to wishing to avoid the blame cast by others who do not understand the aforementioned reason."
Parūpavādavivajjanato có nghĩa là “vì muốn tránh sự chỉ trích của người khác, những người không biết lý do đã nói”.
Taṃ vivarati ‘‘thero hī’’tiādinā.
He explains that with "thero hī" (for the Elder), etc.
Điều đó được giải thích bằng cụm từ “thero hi” (Thật vậy, Trưởng lão) v.v.
Ativiya vissatthoti atirekaṃ vissāsiko.
"Ativiya vissattho" means "exceedingly intimate."
Ativiya vissattho có nghĩa là “rất thân thiết”.
Kena viññāyatīti āha ‘‘tathā hī’’tiādi.
He asks, "By what is it known?" and says "tathā hī" (for thus), etc.
Để biết điều đó được hiểu bằng cách nào, Chú giải nói: “tathā hi” (Thật vậy) v.v.
Daḷhīkaraṇaṃ vā etaṃ vacanaṃ.
Or this statement is for emphasis.
Hoặc câu nói này là để củng cố.
‘‘Vuttañhi, tathā hi iccete daḷhīkaraṇatthe’’ti hi vadanti saddavidū.
Indeed, language experts say, "Vuttañhi, tathā hi iccete daḷhīkaraṇatthe" (It is said that vuttañhi and tathā hi are for emphasizing).
Thật vậy, các nhà ngữ pháp học nói: “Vuttañhi, tathā hi iccete daḷhīkaraṇatthe” (Thật vậy, các từ ‘tathā hi’ này có ý nghĩa củng cố).
Nanti ānandattheraṃ.
"Naṃ" refers to Venerable Ānanda.
Naṃ là Tôn giả Ānanda.
‘‘Ovadatī’’ti iminā sambandho.
It is connected with the verb "ovadatī" (admonishes).
Có liên hệ với từ “ovadatī” (khuyên bảo).
Ānandattherassa yebhuyyena navakāya parisāya vibbhamane mahākassapatthero ‘‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’’ti (saṃ. ni. 2.154) āha.
When Venerable Ānanda's mostly new disciples went astray, Venerable Mahākassapa said, "This young man does not know his measure."
Khi chúng Tỳ-khưu trẻ của Tôn giả Ānanda phần lớn bị thoái hóa, Trưởng lão Mahākassapa đã nói: “Đứa trẻ này không biết chừng mực của mình” (na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī).
Tathā hi parinibbute bhagavati mahākassapatthero bhagavato parinibbāne sannipatitassa bhikkhusaṅghassa majjhe nisīditvā dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ pañcasate bhikkhū uccinitvā ‘‘rājagahe āvuso vassaṃ vasantā dhammavinayaṃ saṅgāyissāma, tumhe pure vassūpanāyikāya attano attano palibodhaṃ pacchinditvā rājagahe sannipatathā’’ti vatvā attanā rājagahaṃ gato.
Indeed, when the Blessed One had attained Parinibbāna, Venerable Mahākassapa sat in the midst of the Saṅgha of bhikkhus who had gathered at the Blessed One's Parinibbāna, selected five hundred bhikkhus for the Dhamma and Vinaya Council, and said, "Friends, let us recite the Dhamma and Vinaya while residing in Rājagaha. You should cut off your individual impediments before the rains retreat and gather in Rājagaha." Having said this, he himself went to Rājagaha.
Thật vậy, khi Đức Thế Tôn nhập Niết-bàn, Trưởng lão Mahākassapa đã ngồi giữa Tăng đoàn Tỳ-khưu tập trung tại Kusinārā sau khi Đức Thế Tôn nhập Niết-bàn, và chọn năm trăm Tỳ-khưu để kết tập Pháp và Luật. Ngài nói: “Này các Hiền giả, chúng ta sẽ an cư mùa mưa tại Rājagaha và kết tập Pháp và Luật. Các vị hãy đoạn trừ mọi chướng ngại của mình trước mùa an cư và tập trung tại Rājagaha.” Sau đó, chính Ngài đã đi đến Rājagaha.
Ānandattheropi bhagavato pattacīvaramādāya mahājanaṃ saññāpento sāvatthiṃ gantvā tato nikkhamma rājagahaṃ gacchanto dakkhiṇāgirismiṃ cārikaṃ cari.
Venerable Ānanda also took the Blessed One's bowl and robes, informed the great multitude, went to Sāvatthī, and from there departed for Rājagaha, journeying in Dakkhiṇāgiri.
Tôn giả Ānanda cũng mang y bát của Đức Thế Tôn, đi đến Sāvatthī để thông báo cho đại chúng. Từ đó, Ngài rời đi và trên đường đến Rājagaha, Ngài đã du hành ở Dakkhiṇāgiri.
Tasmiṃ samaye ānandattherassa tiṃsamattā saddhivihārikā yebhuyyena kumārakā ekavassikaduvassikabhikkhū ceva anupasampannā ca vibbhamiṃsu.
At that time, about thirty of Venerable Ānanda's fellow disciples, mostly young bhikkhus of one or two years' standing, and unordained novices, went astray.
Vào thời điểm đó, khoảng ba mươi đệ tử của Tôn giả Ānanda, phần lớn là các Tỳ-khưu trẻ mới một hoặc hai hạ, và cả các Sa-di, đã thoái hóa (hoàn tục).
Kasmā panete pabbajitā, kasmā ca vibbhamiṃsūti?
But why did they go forth, and why did they go astray?
Tại sao những người này xuất gia, và tại sao họ lại thoái hóa?
Tesaṃ kira mātāpitaro cintesuṃ ‘‘ānandatthero satthuvissāsiko aṭṭha vare yācitvā upaṭṭhahati, icchiticchitaṭṭhānaṃ satthāraṃ gahetvā gantuṃ sakkoti, amhākaṃ dārake etassa santike pabbajeyyāma, evaṃ so satthāraṃ gahetvā āgamissati, tasmiṃ āgate mayaṃ mahāsakkāraṃ kātuṃ labhissāmā’’ti.
Their parents, it is said, thought, "Venerable Ānanda is intimate with the Teacher; he requested eight boons and attends to the Buddha. He is able to take the Teacher to any place he wishes. Let us ordain our children under him. In this way, he will bring the Teacher, and when the Teacher arrives, we will be able to perform great offerings."
Cha mẹ của họ đã nghĩ rằng: “Tôn giả Ānanda rất thân thiết với Đức Đạo Sư, đã thỉnh cầu tám điều ước và phụng sự Ngài. Ngài có thể đưa Đức Đạo Sư đến bất cứ nơi nào Ngài muốn. Chúng ta hãy cho con cái của mình xuất gia với Ngài. Như vậy, Ngài sẽ đưa Đức Đạo Sư đến đây, và khi Ngài đến, chúng ta sẽ có thể cúng dường trọng thể.”
Iminā tāva kāraṇena nesaṃ ñātakā te pabbājesuṃ, satthari pana parinibbute tesaṃ sā patthanā upacchinnā, atha ne ekadivaseneva uppabbājesuṃ.
For this reason, their relatives first had them ordained. However, when the Teacher attained Parinibbāna, their aspiration was cut off. Then, they had them disrobed all at once on the same day.
Vì lý do này, thân quyến của họ đã cho họ xuất gia. Tuy nhiên, khi Đức Đạo Sư nhập Niết-bàn, ước nguyện của họ đã bị cắt đứt, và thế là họ đã hoàn tục chỉ trong một ngày.
Atha ānandattheraṃ dakkhiṇāgirismiṃ cārikaṃ caritvā rājagahamāgataṃ disvā mahākassapatthero evamāhāti.
Then, Venerable Mahākassapa, seeing Venerable Ānanda returning to Rājagaha after journeying in Dakkhiṇāgiri, spoke thus.
Sau đó, khi Tôn giả Ānanda đã du hành ở Dakkhiṇāgiri và trở về Rājagaha, Trưởng lão Mahākassapa đã nói như vậy.
Vuttañhetaṃ kassapasaṃyutte –
This was said in the Kassapa Saṃyutta:
Điều này đã được nói trong Tương Ưng Kassapa:
Api me bhante kassapa sirasmiṃ palitāni jātāni, atha ca pana mayaṃ ajjāpi āyasmato mahākassapassa kumārakavādā na muccāmāti.
"My venerable Kassapa, grey hairs have appeared on my head. Yet, even today, we are not free from Venerable Mahākassapa's address as 'young man'."
“Này Đại đức Kassapa, tóc bạc đã mọc trên đầu con rồi, nhưng cho đến nay chúng con vẫn chưa thoát khỏi lời gọi ‘đứa trẻ’ của Đại đức Mahākassapa.”
Tathā hi pana tvaṃ āvuso ānanda imehi navehi bhikkhūhi indriyesu aguttadvārehi bhojane amattaññūhi jāgariyaṃ ananuyuttehi saddhiṃ cārikaṃ carasi, sassaghātaṃ maññe carasi, kulūpaghātaṃ maññe carasi, olujjati kho te āvuso ānanda parisā, palujjanti kho te āvuso navappāyā, na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’’ti (saṃ. ni. 2.154).
Indeed, friend Ānanda, you wander with these new bhikkhus whose sense-doors are unguarded, who are immoderate in eating, and who are not devoted to wakefulness. You wander, I think, bringing destruction to the crops; you wander, I think, bringing ruin to families. Indeed, friend Ānanda, your assembly is in disarray; indeed, friend Ānanda, your novices, who are mostly new monks (one-year, two-year, young monks and sāmaṇeras), are falling apart. ‘This youngster does not know moderation!’ Thus did he speak, admonishing the elder Ānanda.”
Quả thật, này hiền giả Ānanda, ông du hành cùng với những tỳ-khưu mới này, những người chưa hộ trì các căn, chưa biết tiết độ trong ăn uống, chưa chuyên cần tỉnh thức. Tôi nghĩ ông đang hủy hoại mùa màng, tôi nghĩ ông đang hủy hoại các gia đình. Này hiền giả Ānanda, hội chúng của ông đang tan rã, những người mới của ông đang tan rã. Chàng trai này không biết giới hạn của mình!”
Tattha sassaghātaṃ maññe carasīti sassaṃ ghātento viya āhiṇḍasi.
Therein, sassaghātaṃ maññe carasi means, "You wander as if destroying crops."
Trong đó, sassaghātaṃ maññe carasi có nghĩa là “Ông du hành như thể đang hủy hoại mùa màng.”
Kulūpaghātaṃ maññe carasīti kulāni upaghātento viya āhiṇḍasi.
Kulūpaghātaṃ maññe carasi means, "You wander as if destroying families."
Kulūpaghātaṃ maññe carasi có nghĩa là “Ông du hành như thể đang hủy hoại các gia đình.”
Olujjatīti palujjati bhijjati.
Olujjati means "falls apart, breaks up."
Olujjati nghĩa là tan rã, vỡ nát.
Palujjanti kho te āvuso navappāyāti āvuso ānanda ete tuyhaṃ pāyena yebhuyyena navakā ekavassikaduvassikadaharā ceva sāmaṇerā ca palujjanti.
Palujjanti kho te āvuso navappāyā means, "Friend Ānanda, those, your mostly new, one-year, two-year, young bhikkhus and sāmaṇeras, are falling apart."
Palujjanti kho te āvuso navappāyā nghĩa là “Này hiền giả Ānanda, những tỳ-khưu mới, những người trẻ chỉ một hoặc hai hạ, và những Sa-di của ông đang tan rã.”
Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsīti ayaṃ kumārako attano pamāṇaṃ na vata jānātīti theraṃ tajjento āha.
Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī means, "This youngster does not know his own measure, indeed!"—thus did he speak, admonishing the elder.
Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī là lời nói để quở trách vị Trưởng lão rằng: “Chàng trai này thật sự không biết giới hạn của mình.”
Kumārakavādā na muccāmāti kumārakavādato na muccāma.
Kumārakavādā na muccāmā means, "We do not escape the designation of 'youngster'."
Kumārakavādā na muccāmā nghĩa là “Chúng ta không thoát khỏi lời gọi là ‘chàng trai’.”
Tathā hi pana tvanti idamassa evaṃ vattabbatāya kāraṇadassanatthaṃ vuttaṃ.
Tathā hi pana tvaṃ—this was stated to show the reason for this statement.
Tathā hi pana tvaṃ là lời được nói để chỉ ra lý do tại sao Ānanda lại bị nói như vậy.
Ayañhettha adhippāyo – yasmā tvaṃ imehi navehi indriyasaṃvaravirahitehi bhojane amattaññūhi saddhiṃ vicarasi, tasmā kumārakehi saddhiṃ vicaranto ‘‘kumārako’’ti vattabbataṃ arahasīti.
The intention here is: Since you wander with these new bhikkhus who are devoid of sense-restraint and immoderate in eating, you are worthy of being called a "youngster" for wandering with youngsters.
Ý nghĩa ở đây là: “Vì ông du hành cùng với những người mới này, những người thiếu sự phòng hộ các căn và không biết tiết độ trong ăn uống, nên khi du hành cùng những người trẻ, ông xứng đáng bị gọi là ‘chàng trai’.”
Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsīti ettha vā-saddo padapūraṇe.
In Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī, the word vā is for filling out the sentence.
Trong câu Na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī, từ vā là một từ đệm.
Vā-saddo hi upamānasamuccayasaṃsayavissaggavikappapadapūraṇādīsu bahūsu atthesu dissati.
Indeed, the word vā is seen in many meanings, such as comparison, aggregation, doubt, rejection, alternative, and sentence-filling.
Từ vā xuất hiện trong nhiều ý nghĩa như so sánh, tập hợp, nghi ngờ, từ bỏ, lựa chọn, từ đệm, v.v.
Tathā hesa ‘‘paṇḍito vāpi tena so’’tiādīsu (dha. pa. 63) upamāne dissati, sadisabhāveti attho.
Thus, in phrases like “paṇḍito vāpi tena so” it is seen in the sense of comparison, meaning "similar to."
Ví dụ, nó xuất hiện trong ý nghĩa so sánh như trong câu “paṇḍito vāpi tena so” (Dhp. 63), nghĩa là “Người ấy cũng như một bậc hiền trí.”
‘‘Taṃ vāpi dhīrā muni vedayantī’’tiādīsu (su. ni. 213) samuccaye.
In phrases like “Taṃ vāpi dhīrā muni vedayantī” it is in the sense of aggregation.
Trong ý nghĩa tập hợp như trong câu “Taṃ vāpi dhīrā muni vedayantī” (Sn. 213).
‘‘Ke vā ime kassa vā’’tiādīsu (pārā. 296) saṃsaye.
In phrases like “Ke vā ime kassa vā” it is in the sense of doubt.
Trong ý nghĩa nghi ngờ như trong câu “Ke vā ime kassa vā” (Pārā. 296).
‘‘Ayaṃ vā imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho’’tiādīsu (dī. ni. 181) vavassagge.
In phrases like “Ayaṃ vā imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho” it is in the sense of rejection.
Trong ý nghĩa từ bỏ như trong câu “Ayaṃ vā imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho” (Dī. Ni. 181).
‘‘Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā’’tiādīsupi (ma. ni. 1.170; saṃ. ni. 2.13) vikappe.
In phrases like “Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā” it is also in the sense of alternative.
Trong ý nghĩa lựa chọn như trong câu “Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā” (M.N. 1.170; S.N. 2.13).
‘‘Na vāhaṃ paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojana’’ntiādīsu padapūraṇe.
In phrases like “Na vāhaṃ paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ” it is in the sense of sentence-filling.
Trong ý nghĩa từ đệm như trong câu “Na vāhaṃ paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ”.
Idhāpi padapūraṇe daṭṭhabbo.
Here too, it should be understood as sentence-filling.
Ở đây cũng nên hiểu là từ đệm.
Teneva ca ācariyadhammapālattherena vā-saddassa atthuddhāraṃ karontena vuttaṃ ‘‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’’tiādīsu padapūraṇe’’ti.
For this very reason, the Elder Ācariya Dhammapāla, when explaining the meaning of the word vā, said, “in ‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’ and similar phrases, it is for sentence-filling.”
Chính vì thế mà Trưởng lão Acariya Dhammapāla, khi giải thích ý nghĩa của từ vā, đã nói rằng “trong các câu như ‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’ thì vā là từ đệm.”
Saṃyuttaṭṭhakathāyampi idameva vuttaṃ ‘‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsīti ayaṃ kumārako attano pamāṇaṃ na vata jānāsīti theraṃ tajjento āhā’’ti (saṃ. ni. aṭṭha. 2.154).
The Saṃyuttaṭṭhakathā also states the same: “In ‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsīti,’ he spoke, admonishing the elder, ‘This youngster, indeed, does not know his own measure!’”
Trong Saṃyutta-aṭṭhakathā cũng nói điều tương tự: “na vāyaṃ kumārako mattamaññāsīti ayaṃ kumārako attano pamāṇaṃ na vata jānāsīti theraṃ tajjento āhā” (S.N. Aṭṭha. 2.154).
Etthāpi ‘‘vatā’’ti vacanasiliṭṭhatāya vuttaṃ.
Here too, the word “vata” is stated for smooth articulation.
Ở đây, từ “vatā” được nói để làm cho lời nói trôi chảy.
‘‘Na vāya’’nti etassa vā ‘‘na ve aya’’nti padacchedaṃ katvā ve-saddassatthaṃ dassentena ‘‘vatā’’ti vuttaṃ.
Or, for the word ‘‘Na vāyaṃ’’, by parsing it as ‘‘na ve ayaṃ’’ and explaining the meaning of the word ve, ‘‘vata’’ was said.
Hoặc, khi phân tách từ ‘‘Na vāya’’ thành ‘‘na ve aya’’ và giải thích ý nghĩa của từ ve, thì đã nói là “vatā”.
Tathā hi ve-saddassa ekaṃsatthabhāve tadeva pāḷiṃ payogaṃ katvā udāharanti neruttikā.
Indeed, etymologists, for the definitive meaning of the word ve, exemplify it by using the same Pali phrase.
Quả thật, các nhà ngữ pháp học thường dùng chính đoạn Pāli đó làm ví dụ để chỉ ra ý nghĩa tuyệt đối của từ ve.
Vajirabuddhitthero pana evaṃ vadati ‘‘na vāyanti ettha ca vāti vibhāsā, aññāsipi na aññāsipī’’ti, (vajira. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) taṃ tassa matimattaṃ saṃyuttaṭṭhakathāya tathā avuttattā.
However, Elder Vajirabuddhi says thus: ‘‘na vāyaṃ’’ and here ‘‘vā’’ means vibhāsā, “he knows and he does not know.” That is merely his opinion, as it is not stated so in the Saṃyuttaṭṭhakathā.
Tuy nhiên, Trưởng lão Vajirabuddhi nói rằng: ‘‘na vāya’’ ở đây, vā là một sự lựa chọn (vibhāsā), nghĩa là “biết cũng có, không biết cũng có” (Vajira. Ṭī. Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā). Đó chỉ là quan điểm của ngài, vì Saṃyutta-aṭṭhakathā không nói như vậy.
Idamekaṃ parūpavādasambhavakāraṇaṃ ‘‘tattha kecī’’tiādinā sambajjhitabbaṃ.
This is one reason for the possibility of another's censure, which should be connected with phrases like "tattha keci."
Đây là một trong những lý do có thể gây ra sự chỉ trích từ người khác, cần được liên kết với “tattha kecī” và các đoạn tương tự.
Yaṃ vuccati, taṃ gahetabbaṃ.
What is said should be accepted.
Điều gì được nói thì nên chấp nhận.
Tatthāti tasmiṃ vissatthādibhāve sati.
Tatthā means when there is that state of familiarity and so on.
Tattha nghĩa là “khi có sự thân mật, v.v. đó.”
Ativissatthasakyakulappasutatathāgatabhātubhāvatoti vuttaṃ hoti.
It means that it is because of his state of being exceedingly familiar, born in the Sakya clan, and being the Buddha's brother.
Nghĩa là “do sự quá thân mật, do là người thuộc dòng tộc Sakya, và do là em trai của Đức Như Lai.”
Bhāvenabhāvalakkhaṇe hi katthaci hetvattho sampajjati.
Indeed, in some cases, the locative of state (bhāvenabhāvalakkhaṇa) takes on the meaning of a cause.
Quả thật, trong một số trường hợp, trạng thái của một hành động (bhāvenabhāvalakkhaṇa) có thể mang ý nghĩa nguyên nhân.
Tathā hi ācariyadhammapālattherena nettiṭṭhakathāyaṃ ‘‘gunnañce taramānāna’’nti gāthāvaṇṇanāyaṃ vuttaṃ –
Thus, Elder Ācariya Dhammapāla, in the Nettiṭṭhakathā, in the commentary on the verse “gunnañce taramānānaṃ,” stated:—
Chính vì thế mà Trưởng lão Acariya Dhammapāla, trong Nettiṭṭhakathā, khi giải thích kệ ngôn “gunnañce taramānāna” đã nói:
Udānaṭṭhakathāyampi ‘‘iti imasmiṃ sati idaṃ hotī’’ti suttapadavaṇṇanāyaṃ ‘‘hetuatthatā bhummavacanassa kāraṇassa bhāvena tadavinābhāvī phalassa bhāvo lakkhīyatīti veditabbā’’ti (udā. aṭṭha. 1.1).
Also in the Udānaṭṭhakathā, in the commentary on the phrase “iti imasmiṃ sati idaṃ hotī” in the Sutta, it is stated: “It should be understood that the causal meaning of the locative case (bhummavacana) indicates the existence of an effect which is inseparable from the existence of the cause.”
Trong Udāna-aṭṭhakathā cũng nói trong phần giải thích từ suttapada “iti imasmiṃ sati idaṃ hotī” rằng: “cần phải hiểu rằng ý nghĩa nguyên nhân của cách nói vị trí (bhummavacana) là sự hiện hữu của kết quả không thể tách rời khỏi nguyên nhân, được biểu thị bằng sự hiện hữu của nguyên nhân” (Udā. Aṭṭha. 1.1).
Tatthāti vā nimittabhūte vissatthādimhīti attho, tasmiṃ uccinanetipi vadanti.
Tatthā also means in that sign, in that familiarity and so on, or they also say in that selecting.
Hoặc Tattha có nghĩa là “trong sự thân mật, v.v. được xem là dấu hiệu”, một số người cũng nói là “trong sự lựa chọn đó.”
Chandāgamanaṃ viyāti ettha chandā āgamanaṃ viyāti padacchedo.
In Chandāgamanaṃ viyā, the parsing of words is chandā āgamanaṃ viyāti.
Trong câu Chandāgamanaṃ viyā, cách phân tách từ là chandā āgamanaṃ viyā.
Chandāti ca hetumhi nissakkavacanaṃ, chandena āgamanaṃ pavattanaṃ viyāti attho, chandena akattabbakaraṇamivāti vuttaṃ hoti, chandaṃ vā āgacchati sampayogavasenāti chandāgamanaṃ, tathā pavatto apāyagamanīyo akusalacittuppādo.
Chandā is a word in the ablative case signifying a cause, meaning "as if acting by desire" or "as if doing what should not be done out of desire." Or, chandāgamanaṃ is coming by way of connection, referring to unwholesome mind-states leading to unfortunate destinies that arise in that manner.
Chandā là một từ ở cách ly cách (nissakkavacana) mang ý nghĩa nguyên nhân, nghĩa là “như sự phát sinh do dục vọng.” Ý muốn nói là “như việc làm những điều không nên làm do dục vọng.” Hoặc chandāgamanaṃ là “dục vọng đến” theo cách kết hợp, đó là tâm khởi ác bất thiện dẫn đến khổ cảnh.
Atha vā ananurūpaṃ gamanaṃ agamanaṃ.
Alternatively, improper conduct is non-conduct.
Hoặc, sự đi không phù hợp là không đi.
Chandena agamanaṃ chandāgamanaṃ, chandena sinehena ananurūpaṃ gamanaṃ pavattanaṃ viya akattabbakaraṇaṃ viyāti vuttaṃ hoti.
Chandāgamanaṃ is improper conduct out of desire, meaning "as if doing what should not be done out of affection, improper conduct as it were."
Sự không đi do dục vọng là chandāgamanaṃ, ý muốn nói là “như việc làm những điều không nên làm, như sự phát sinh không phù hợp do dục vọng, do tình cảm.”
Asekkhabhūtā paṭisambhidā, taṃpattāti tathā, asekkhā ca te paṭisambhidāppattā cāti vā tathā, tādise.
Asekkhā paṭisambhidā (non-training analytical knowledge); thus, those who have attained it are called that; or, they are asekkhā and also paṭisambhidāppattā; they are such.
Paṭisambhidā là vô học (asekkhabhūtā), những người đạt được điều đó là như vậy, hoặc họ là vô học và cũng đạt được Paṭisambhidā, những người như vậy.
Sekkhapaṭisambhidāppattanti etthāpi esa nayo.
The same method applies to Sekkhapaṭisambhidāppatta.
Trong Sekkhapaṭisambhidāppatta cũng theo cách tương tự.
Parivajjentoti hetvatthe antasaddo, parivajjanahetūti attho.
In Parivajjento, the suffix anta is in the causal sense, meaning "as a reason for avoiding."
Parivajjento: từ antā mang ý nghĩa nguyên nhân, nghĩa là “do muốn tránh.”
Anumatiyāti anuññāya, yācanāyāti vuttaṃ hoti.
Anumatiyā means "by permission," or "by request."
Anumatiyā nghĩa là “do sự cho phép, do sự thỉnh cầu.”
‘‘Kiñcāpi sekkho’’ti idaṃ asekkhānaṃyeva uccinitattā vuttaṃ, na sekkhānaṃ agatigamanasambhavena.
The statement " Even if he is a Sekkha" was made because only Arahants were chosen, not because Sekkhas could possibly go astray.
Lời "Dù là bậc Hữu học" (Kiñcāpi sekkho) này được nói vì chỉ chọn những bậc Vô học (Asekkhā), không phải vì các bậc Hữu học (Sekkhā) có khả năng đi vào con đường sai trái (agatigamana).
Paṭhamamaggeneva hi cattāri agatigamanāni pahīyanti, tasmā kiñcāpi sekkho, tathāpi thero āyasmantaṃ ānandaṃ uccinatūti sambandho.
For the four wrong courses (agati) are abandoned by the first path alone. Therefore, the connection is, "Even if he is a Sekkha, let the Elder choose the Venerable Ānanda."
Vì bốn con đường sai trái (agatigamana) được đoạn trừ chỉ với Sơ đạo (Paṭhamamagga), do đó, dù là bậc Hữu học, nhưng Trưởng lão (Thera) hãy chọn Tôn giả Ānanda – đây là sự liên kết (sambandha).
Na pana kiñcāpi sekkho, tathāpi abhabbo agatiṃ gantunti.
It is not, however, "Even if he is a Sekkha, he is incapable of going astray."
Không phải là: dù là bậc Hữu học, nhưng không thể đi vào con đường sai trái.
‘‘Abhabbo’’tiādinā pana dhammasaṅgītiyā tassa arahabhāvaṃ dassento vijjamānaguṇe katheti, tena saṅgītiyā dhammavinayavinicchaye sampatte chandādivasena aññathā akathetvā yathābhūtameva kathessatīti dasseti.
By beginning with " Incapable," while presenting his arahatship during the Dhamma Saṅgīti, it speaks of his existing qualities, thereby indicating that when the resolution of Dhamma and Vinaya in the Saṅgīti is reached, he will speak only what is true, without speaking otherwise due to bias or other factors.
Tuy nhiên, với lời "không thể" (abhabbo) v.v..., khi trình bày về trạng thái A-la-hán của vị ấy trong lúc kết tập Pháp (Dhammasaṅgīti), lời ấy nói về những phẩm chất hiện có, và điều đó cho thấy rằng khi việc quyết định Pháp và Luật (dhammavinayavinicchaye) đến trong cuộc kết tập, vị ấy sẽ không nói khác đi do thiên vị (chanda) v.v..., mà sẽ nói đúng như thật.
Na gantabbā, ananurūpā vā gatīti agati, taṃ.
It is not to be gone to, or it is an inappropriate course, therefore it is " agati"—that (wrong course).
Không nên đi, hoặc là con đường không phù hợp, đó là agati (con đường sai trái), điều đó.
Pariyattoti adhigato uggahito.
" Pariyatto" means attained, learned.
Pariyatto (đã hoàn thành) là đã đạt được, đã học được.
Evaṃ saṅgāyakavicinanappakāraṃ dassetvā aññampi saṅgāyanatthaṃ desavicinanādippakāraṃ dassento ‘‘atha kho’’tiādimāha.
Having thus shown the manner of selection by the compilers, to show other methods of compilation, such as the selection of a place, it begins with " Atha kho" (Then indeed).
Sau khi trình bày phương pháp chọn lựa các vị kết tập như vậy, để trình bày các phương pháp chọn lựa địa điểm v.v... khác cho việc kết tập, Ngài nói lời "Rồi thì" (Atha kho) v.v...
Tattha etadahosīti etaṃ parivitakkanaṃ ahosi.
Here, " etadahosī" means this reflection occurred.
Trong đó, etadahosī (điều này đã xảy ra) là suy nghĩ này đã xảy ra.
Nu-saddena hi parivitakkanaṃ dasseti.
The particle "nu" indicates reflection.
Vì âm "nu" (chữ nghi vấn) trình bày sự suy tư.
Rājagahanti ‘‘rājagahasāmantaṃ gahetvā vutta’’nti gaṇṭhipadesu vadanti.
" Rājagahaṃ" is said in the gaṇṭhipadas to refer to "taking into account the vicinity of Rājagaha."
Các vị trong Gaṇṭhipada nói rằng Rājagaha (Thành Vương Xá) được nói bằng cách lấy vùng lân cận của Rājagaha.
Gāvo caranti etthāti gocaro, gunnaṃ caraṇaṭṭhānaṃ, so viyāti gocaro, bhikkhūnaṃ caraṇaṭṭhānaṃ, mahanto so assa, etthāti vā mahāgocaraṃ. Aṭṭhārasannaṃ mahāvihārānampi atthitāya pahūtasenāsanaṃ.
A place where cows graze is called " gocara" (pasture); the grazing ground for cattle. Like that (pasture), it is " gocara" for bhikkhus, the area where they wander for alms. Or, because it would be a large one, and there are eighteen great monasteries, it is " mahāgocaraṃ" and " pahūtasenāsanaṃ" (with many dwellings).
Nơi bò ăn cỏ là gocara (đồng cỏ), nơi bò đi lại. Giống như vậy, gocara (đồng cỏ) là nơi các tỳ-khưu đi khất thực. Nơi ấy có thể rộng lớn, hoặc mahāgocaraṃ (đồng cỏ lớn) là nơi có nhiều đồng cỏ. Vì có mười tám đại tinh xá, nên pahūtasenāsanaṃ (nhiều chỗ ở).
Kadā panāyaṃ katāti āha ‘‘ayaṃ panā’’tiādi.
When was this done? He states, starting with " ayaṃ pana" (but this).
Khi nào việc này được thực hiện? Ngài nói: "Việc này" (ayaṃ panā) v.v...
Evaṃ katabhāvo ca imāya gaṇanāya viññāyatīti dasseti ‘‘bhagavā hī’’tiādinā.
And that it was done in this manner is understood by this calculation, as shown by beginning with " bhagavā hi" (for the Blessed One).
Và điều này cho thấy rằng việc đã làm như vậy được hiểu qua sự tính toán này, với lời "Đức Thế Tôn" (Bhagavā hi) v.v...
Athāti anantaratthe nipāto, parinibbānantaramevāti attho.
" Atha" is a particle in the sense of immediate succession; the meaning is "immediately after the Parinibbāna."
Athā là một từ chỉ trạng thái không gián đoạn, nghĩa là ngay sau khi nhập Niết-bàn.
Sattāhanti hi parinibbānadivasampi saṅgaṇhitvā vuttaṃ.
" Sattāhaṃ" (seven days) is said including the day of the Parinibbāna.
Lời Sattāhaṃ (bảy ngày) được nói bao gồm cả ngày nhập Niết-bàn.
Assāti bhagavato, ‘‘sarīra’’nti iminā sambandho.
" Assā" (of him) refers to the Blessed One; it is connected with "sarīra" (body).
Assā là của Đức Thế Tôn, có liên hệ với từ "thân" (sarīraṃ).
Saṃvegavatthuṃ kittetvā kittetvā aniccatāpaṭisaññuttāni gītāni gāyitvā pūjāvasena kīḷanato sundaraṃ kīḷanadivasā sādhukīḷanadivasā nāma, saparahitasādhanaṭṭhena vā sādhūti vuttānaṃ sappurisānaṃ saṃvegavatthuṃ kittetvā kittetvā kīḷanadivasātipi yujjati.
The days of delightful celebration, by extolling again and again the cause for spiritual urgency (saṃvega), chanting songs connected with impermanence, and celebrating by way of veneration, are called " sādhukīḷanadivasā". Alternatively, it is appropriate to say they are the days when good people, called "sādhu" because they accomplish their own and others' welfare, celebrate by extolling again and again the cause for spiritual urgency.
Những ngày vui chơi tốt đẹp (sādhukīḷanadivasā nāma) là những ngày vui chơi tốt đẹp do đã ca ngợi hết lần này đến lần khác những điều gây xúc động (saṃvegavatthuṃ), và đã hát những bài ca liên quan đến vô thường (aniccatāpaṭisaññuttāni gītāni), và đã vui chơi dưới hình thức cúng dường. Hoặc cũng hợp lý khi nói đó là những ngày mà các bậc thiện trí (sappurisa) – những người được gọi là "tốt đẹp" (sādhu) vì đã hoàn thành lợi ích cho mình và người khác – đã ca ngợi hết lần này đến lần khác những điều gây xúc động và vui chơi.
Imasmiñca purimasattāhe ekadeseneva sādhukīḷanamakaṃsu.
And during this preceding week, they celebrated delightedly only partially.
Trong bảy ngày đầu này, họ chỉ vui chơi một phần.
Visesato pana dhātupūjādivasesuyeva.
But especially on the days of relic worship and so on.
Tuy nhiên, đặc biệt là trong những ngày cúng dường xá-lợi (dhātupūjādivasesu) mà thôi.
Tathā hi vuttaṃ mahāparinibbānasuttaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.235) –
As it is stated in the Mahāparinibbānasutta-aṭṭhakathā:
Như đã nói trong Mahāparinibbānasuttaṭṭhakathā (Dī. Ni. Aṭṭha. 2.235) –
Sattipañjaraṃ katvāti sattikhaggādihatthehi purisehi mallarājūnaṃ bhagavato dhātuārakkhakaraṇaṃ upalakkhaṇavasenāha.
" Sattipañjaraṃ katvā" (having made a spear-cage) metaphorically refers to the Mallā kings guarding the Blessed One's relics with men holding spears, swords, and so on.
Sattipañjaraṃ katvā (tạo thành hàng rào giáo mác) được nói theo nghĩa biểu tượng, chỉ việc các vua Malla cho người cầm giáo, kiếm v.v... bảo vệ xá-lợi của Đức Thế Tôn.
Sattihatthā purisā hi sattiyo yathā ‘‘kuntā pacarantī’’ti, tāhi samantato rakkhāpanavasena pañjarapaṭibhāgattā sattipañjaraṃ.
Indeed, men with spears are like spears, as in "the lances wander"; by having them guard all around, it becomes like a cage, hence "sattipañjaraṃ."
Thật vậy, những người cầm giáo mác được gọi là satti (giáo mác), như trong câu "kuntā pacaranti" (các giáo mác đang đi lại). Vì họ bảo vệ từ mọi phía bằng giáo mác, giống như một cái lồng, nên được gọi là sattipañjaraṃ.
Sandhāgāraṃ nāma rājūnaṃ ekā mahāsālā.
" Sandhāgāraṃ" is a great hall for kings.
Sandhāgāraṃ (tòa nhà hội họp) là một đại sảnh lớn của các vị vua.
Uyyogakālādīsu hi rājāno tattha ṭhatvā ‘‘ettakā purato gacchantu, ettakā pacchato, ettakā ubhohi passehi, ettakā hatthīsu abhiruhantu, ettakā assesu, ettakā rathesū’’ti evaṃ sandhiṃ karonti mariyādaṃ bandhanti, tasmā taṃ ṭhānaṃ ‘‘sandhāgāra’’nti vuccati.
For during times of war and so on, kings would stand there and arrange (sandhiṃ karonti) and establish boundaries (mariyādaṃ bandhanti), saying, "So many should go in front, so many behind, so many on both sides, so many should mount elephants, so many horses, so many chariots." Therefore, that place is called " sandhāgāraṃ."
Thật vậy, vào những lúc xuất quân v.v..., các vị vua tập trung ở đó và nói: "Bấy nhiêu người hãy đi trước, bấy nhiêu người hãy đi sau, bấy nhiêu người hãy đi hai bên, bấy nhiêu người hãy cưỡi voi, bấy nhiêu người hãy cưỡi ngựa, bấy nhiêu người hãy cưỡi xe" – như vậy, họ thiết lập sự hòa hợp, đặt ra giới hạn. Do đó, nơi đó được gọi là "sandhāgāra".
Apica uyyogaṭṭhānato āgantvāpi yāva gehesu allagomayaparibhaṇḍādīni karonti, tāva dve tīṇi divasāni rājāno tattha santhambhanti vissamanti parissayaṃ vinodentītipi sandhāgāraṃ, rājūnaṃ vā saha atthānusāsanaṃ agārantipi sandhāgāraṃ ha-kārassa dha-kāraṃ, anusarāgamañca katvā, yasmā vā rājāno tattha sannipatitvā ‘‘imasmiṃ kāle kasituṃ vaṭṭati, imasmiṃ kāle vapitu’’nti evamādinā nayena gharāvāsakiccāni sammantayanti, tasmā chinnavicchinnaṃ gharāvāsaṃ tattha sandhārentītipi sandhāgāraṃ. Visākhapuṇṇamito paṭṭhāya yāva visākhamāsassa amāvāsī, tāva soḷasa divasā sīhaḷavohāravasena gahitattā, jeṭṭhamūlamāsassa sukkapakkhe ca pañca divasāti āha ‘‘iti ekavīsati divasā gatā’’ti.
Alternatively, even after returning from the battlefield, while they are still performing tasks like applying wet cow dung and other adornments in their homes, kings would rest (santhambhanti), relax (vissamanti), and dispel fatigue (parissayaṃ vinodenti) there for two or three days. Thus it is also " sandhāgāraṃ." Or, it is " sandhāgāraṃ" because it is a hall (agāraṃ) for kings to give counsel on welfare (attha-anusāsanaṃ) together (saha), by changing 'ha' to 'dha' and adding 'anusara' (nasalization). Or, because kings gather there and consult on household matters, saying, "It is fitting to plough at this time, fitting to sow at this time," and so on, they thus bind (sandhārenti) their broken and separated household life there. Hence, it is also " sandhāgāraṃ." From the full moon day of Visākha until the new moon day of Visākha, there are sixteen days according to Sinhala usage, and five days in the bright half of Jeṭṭhamūla. Thus, it is said, " Thus, twenty-one days passed."
Hơn nữa, một cách khác, tôi sẽ nói. Sau khi trở về từ chiến trường, các vị vua nghỉ ngơi ở đó hai hoặc ba ngày cho đến khi họ thực hiện các công việc như trát phân bò tươi v.v... ở nhà, để giải tỏa mệt mỏi. Vì vậy, nơi đó cũng được gọi là sandhāgāra. Hoặc sandhāgāra cũng là ngôi nhà nơi các vị vua cùng nhau đưa ra lời khuyên về lợi ích, bằng cách thay đổi âm "ha" thành "dha" và thêm "anusāra". Hoặc vì các vị vua tập trung ở đó và bàn bạc các công việc gia đình, như "nên cày vào lúc này, nên gieo vào lúc này" v.v..., do đó, họ duy trì (sandhārenti) cuộc sống gia đình bị gián đoạn ở đó. Vì vậy, nơi đó cũng được gọi là sandhāgāra. Từ ngày trăng tròn tháng Visākha cho đến ngày không trăng của tháng Visākha là mười sáu ngày theo cách gọi của người Tích Lan, và năm ngày trong nửa sáng của tháng Jeṭṭhamūla. Do đó, Ngài nói: "Như vậy, hai mươi mốt ngày đã trôi qua."
Tattha carimadivaseyeva dhātuyo bhājayiṃsu, tasmiṃyeva ca divase ayaṃ kammavācā katā.
On the very last day among those, they distributed the relics, and on that same day, this kamma-vācā was performed.
Trong số đó, xá-lợi được chia vào ngày cuối cùng, và nghi thức tuyên bố này cũng được thực hiện vào chính ngày đó.
Tena vuttaṃ ‘‘jeṭṭhamūlasukkapakkhapañcamiya’’ntiādi.
Therefore, it is stated, " on the fifth day of the bright half of Jeṭṭhamūla," and so on.
Do đó, đã nói: "vào ngày thứ năm của nửa sáng tháng Jeṭṭhamūla" v.v...
Tattha jeṭṭhanakkhattaṃ vā mūlanakkhattaṃ vā tassa māsassa puṇṇamiyaṃ candena yuttaṃ, tasmā so māso ‘‘jeṭṭhamūlamāso’’ti vuccati.
There, the Jeṭṭha constellation or the Mūla constellation aligns with the moon on the full moon day of that month; therefore, that month is called " Jeṭṭhamūlamāsa."
Trong đó, chòm sao Jeṭṭha hoặc chòm sao Mūla trùng với mặt trăng vào ngày trăng tròn của tháng đó, do đó tháng đó được gọi là "tháng Jeṭṭhamūla".
Anācāranti heṭṭhā vuttaṃ anācāraṃ.
" Anācāra" means the improper conduct mentioned earlier.
Anācāraṃ (hành vi không đúng) là hành vi không đúng đã được nói ở trên.
Yadi evaṃ kasmā vinayaṭṭhakathāyaṃ, (pārā. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) maṅgalasuttaṭṭhakathāyañca (khu. pā. aṭṭha. maṅgalasuttavaṇṇanā) ‘‘sattasu sādhukīḷanadivasesu, sattasu ca dhātupūjādivasesu vītivattesū’’ti vuttanti?
If it is so, why is it said in the Vinayaṭṭhakathā and the Maṅgalasuttaṭṭhakathā, "When seven days of good celebration and seven days of relic worship had passed?"
Nếu vậy, tại sao trong Vinaya-aṭṭhakathā và Maṅgala-sutta-aṭṭhakathā lại nói rằng: ‘Sau khi bảy ngày vui mừng (sādhukīḷana) và bảy ngày cúng dường xá lợi (dhātupūjā) đã trôi qua’?
Sattasu dhātupūjādivasesu gahitesu tadavinābhāvato majjhe citakāya jhāyanasattāhampi gahitamevāti katvā visuṃ na vuttaṃ viya dissati.
When the seven days of relic worship are taken, because they are inseparable, the week of burning on the pyre in the middle is also considered taken. For this reason, it seems it was not mentioned separately.
Khi đã tính bảy ngày cúng dường xá lợi, thì do sự không tách rời khỏi đó, bảy ngày hỏa táng trên giàn thiêu ở giữa cũng được tính vào, nên dường như không được nói riêng biệt.
Yadi evaṃ kasmā ‘‘aḍḍhamāso atikkanto, diyaḍḍhamāso seso’’ti ca vuttanti?
If it is so, why is it also said, "Half a month has passed, one and a half months remain?"
Nếu vậy, tại sao lại nói: ‘Nửa tháng đã trôi qua, một tháng rưỡi còn lại’?
Nāyaṃ doso.
This is no fault.
Đây không phải là lỗi.
Appakañhi ūnamadhikaṃ vā gaṇanūpagaṃ na hoti, tasmā appakena adhikopi samudāyo anadhiko viya hotīti katvā aḍḍhamāsato adhikepi pañcadivase ‘‘aḍḍhamāso atikkanto’’ti vuttaṃ dvāsītikhandhakavattānaṃ katthaci ‘‘asīti khandhakavattānī’’ti vacanaṃ viya, tathā appakena ūnopi samudāyo anūno viya hotīti katvā diyaḍḍhamāsato ūnepi pañcadivase ‘‘diyaḍḍhamāso seso’’ti vuttaṃ satipaṭṭhānavibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ (vibha. 356) chamāsato ūnepi aḍḍhamāse ‘‘chamāsaṃ sajjhāyo kātabbo’’ti vacanaṃ viya, aññathā aṭṭhakathānaṃ aññamaññavirodho siyā.
A small deficiency or excess does not count in calculation; therefore, even a collection that is slightly more becomes as if not more, and so it is said, "Half a month has passed," even though five days more than half a month had passed, just as in some commentaries on the eighty-two Khandhakavattas, it is said, "eighty Khandhakavattas." Similarly, even a collection that is slightly less becomes as if not less, and so it is said, "One and a half months remain," even though five days less than one and a half months remained, just as in the Satipaṭṭhānavibhaṅgaṭṭhakathā it is said, "Recitation should be done for six months," even when half a month less than six months remained. Otherwise, there would be a contradiction among the Aṭṭhakathās.
Vì một số lượng nhỏ thiếu hoặc thừa không được tính, do đó, một tổng thể dù có thừa một chút cũng được xem như không thừa, nên dù có năm ngày hơn nửa tháng, vẫn nói là ‘nửa tháng đã trôi qua’, giống như việc đôi khi nói ‘tám mươi khandhaka-vatta’ thay vì ‘tám mươi hai khandhaka-vatta’; và tương tự, một tổng thể dù có thiếu một chút cũng được xem như không thiếu, nên dù có năm ngày ít hơn một tháng rưỡi, vẫn nói là ‘một tháng rưỡi còn lại’, giống như việc trong Satipaṭṭhāna-vibhaṅga-aṭṭhakathā nói ‘phải tụng đọc sáu tháng’ dù chỉ thiếu nửa tháng so với sáu tháng. Nếu không, các bản Chú giải sẽ mâu thuẫn lẫn nhau.
Apica dīghabhāṇakānaṃ matena tiṇṇaṃ sattāhānaṃ vasena ‘‘ekavīsati divasā gatā’’ti idha vuttaṃ.
Furthermore, according to the opinion of the Dīghabhāṇakas, it is said here that "twenty-one days have passed," referring to the three weeks.
Hơn nữa, theo quan điểm của các vị Dīghabhāṇaka, ở đây nói ‘hai mươi mốt ngày đã trôi qua’ theo cách tính ba tuần.
Vinayasuttanipātakhuddakapāṭhaṭṭhakathāsu pana khuddakabhāṇakānaṃ matena ekameva jhāyanadivasaṃ katvā tadavasesānaṃ dvinnaṃ sattāhānaṃ vasena ‘‘aḍḍhamāso atikkanto, diyaḍḍhamāso seso’’ti ca vuttaṃ.
In the Vinaya, Suttanipāta, and Khuddakapāṭha commentaries, however, according to the opinion of the Khuddakabhāṇakas, only one day of burning was considered, and it was said, "Half a month has passed, one and a half months remain," referring to the remaining two weeks.
Tuy nhiên, trong các bản Chú giải của Vinaya, Suttanipāta và Khuddakapāṭha, theo quan điểm của các vị Khuddakabhāṇaka, chỉ tính một ngày hỏa táng, và dựa trên hai tuần còn lại, nói ‘nửa tháng đã trôi qua, một tháng rưỡi còn lại’.
Paṭhamabuddhavacanādīsu viya taṃ taṃ bhāṇakānaṃ matena aṭṭhakathāsupi vacanabhedo hotīti gahetabbaṃ.
It should be understood that just as in the Buddha's first discourses and so on, there are differences in wording in the commentaries according to the views of various reciters (bhāṇakas).
Cần hiểu rằng, giống như trong các lời dạy đầu tiên của Đức Phật, trong các bản Chú giải cũng có sự khác biệt về cách diễn đạt tùy theo quan điểm của từng nhóm tụng đọc (bhāṇaka).
Evampettha vadanti – parinibbānadivasato paṭṭhāya ādimhi cattāro sādhukīḷanadivasāyeva, tato paraṃ tayo sādhukīḷanadivasā ceva citakajhāyanadivasā ca, tato paraṃ eko citakajhāyanadivasoyeva, tato paraṃ tayo citakajhāyanadivasā ceva dhātupūjādivasā ca, tato paraṃ cattāro dhātupūjādivasāyeva, iti taṃ taṃ kiccānurūpagaṇanavasena tīṇi sattāhāni paripūrenti, agahitaggahaṇena pana aḍḍhamāsova hoti.
Thus, in this regard, they say: "From the day of the Parinibbāna, at the beginning, there were only four days of good celebration; thereafter, three days of good celebration and days of pyre burning; thereafter, only one day of pyre burning; thereafter, three days of pyre burning and days of relic worship; thereafter, only four days of relic worship." Thus, the three weeks are completed according to the count corresponding to each activity, but by taking what was not yet taken, it becomes only half a month.
Các vị ấy nói như sau: Bắt đầu từ ngày Đức Phật nhập Niết bàn, ban đầu là bốn ngày vui mừng (sādhukīḷana), sau đó là ba ngày vui mừng và hỏa táng trên giàn thiêu, sau đó là một ngày chỉ hỏa táng trên giàn thiêu, sau đó là ba ngày hỏa táng trên giàn thiêu và cúng dường xá lợi, sau đó là bốn ngày chỉ cúng dường xá lợi. Như vậy, ba tuần được hoàn thành theo cách tính phù hợp với từng hoạt động, nhưng nếu tính theo cách gộp các ngày chưa được tính thì chỉ là nửa tháng.
‘‘Ekavīsati divasā gatā’’ti idha vuttavacanañca taṃ taṃ kiccānurūpagaṇaneneva.
And the statement "twenty-one days have passed" mentioned here is also by counting according to each activity.
Và lời nói ‘hai mươi mốt ngày đã trôi qua’ ở đây cũng là theo cách tính phù hợp với từng hoạt động.
Evañhi catūsupi aṭṭhakathāsu vuttavacanaṃ sametīti vicāretvā gahetabbaṃ.
Thus, it should be considered and understood that the statements made in all four Aṭṭhakathās align.
Như vậy, cần xem xét và chấp nhận rằng lời nói trong cả bốn bản Chú giải đều nhất quán.
Vajirabuddhittherena pana vuttaṃ ‘‘aḍḍhamāso atikkantoti ettha eko divaso naṭṭho, so pāṭipadadivaso, kolāhaladivaso nāma so, tasmā idha na gahito’’ti, (vajira. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) taṃ na sundaraṃ parinibbānasuttantapāḷiyaṃ (dī. ni. 2.227) pāṭipadadivasatoyeva paṭṭhāya sattāhassa vuttattā, aṭṭhakathāyañca parinibbānadivasena saddhiṃ tiṇṇaṃ sattāhānaṃ gaṇitattā.
However, Vajirabuddhitthera stated, "In the phrase 'half a month has passed,' one day is lost; that is the new moon day (pāṭipadadivasa), which is called the day of commotion, therefore it is not included here." This is not proper, because in the Parinibbānasuttanta Pāli a week is mentioned starting from the new moon day itself, and in the Aṭṭhakathā, three weeks are counted together with the day of Parinibbāna.
Tuy nhiên, Trưởng lão Vajirabuddhi nói rằng: “Ở đây, một ngày đã mất trong ‘nửa tháng đã trôi qua’, đó là ngày mùng một, ngày đó gọi là ngày ồn ào (kolāhala), do đó không được tính ở đây.” Lời nói đó không hay, vì trong Parinibbāna-suttanta-pāḷi đã nói về một tuần bắt đầu từ ngày mùng một, và trong Chú giải cũng đã tính ba tuần cùng với ngày Đức Phật nhập Niết bàn.
Tathā hi parinibbānadivasena saddhiṃ tiṇṇaṃ sattāhānaṃ gaṇaneneva jeṭṭhamūlasukkapakkhapañcamī ekavīsatimo divaso hoti.
Thus, by counting three weeks together with the day of Parinibbāna, the fifth day of the waxing moon of Jeṭṭhamūla becomes the twenty-first day.
Thật vậy, chỉ khi tính ba tuần cùng với ngày Đức Phật nhập Niết bàn thì ngày mùng năm của nửa tháng sáng (sukkapakkha) tháng Jeṭṭhamūla mới là ngày thứ hai mươi mốt.
Aññepi mahātherāti anuruddhattherādayo.
"Other great elders" refers to Anuruddhatthera and others.
Các vị Trưởng lão khác là các vị như Trưởng lão Anuruddha.
Sokasallasamappitanti sokasaṅkhātena sallena anupaviṭṭhaṃ paṭividdhaṃ.
"Afflicted with the dart of sorrow" means pierced or penetrated by the dart called sorrow.
Bị mũi tên sầu muộn đâm xuyên có nghĩa là bị mũi tên mang tên sầu muộn đâm xuyên, thâm nhập.
Asamucchinnaavijjātaṇhānusayattā avijjātaṇhābhisaṅkhātena kammunā bhavayonigatiṭṭhitisattāvāsesu khandhapañcakasaṅkhātaṃ attabhāvaṃ janeti abhinibbattetīti jano. Kilese janeti, ajani, janissatīti vā jano, mahanto jano tathā, taṃ.
Because the latent tendencies of ignorance and craving are not uprooted, by kamma conditioned by ignorance and craving, it generates or brings into being an existence, namely the five aggregates, in various states of being, wombs, destinies, and abodes of sentient beings; hence it is called jana. Or, because it generates, generated, or will generate defilements, it is called jana. A great multitude is such; that great multitude.
Do chưa đoạn trừ vô minh và ái dục tiềm ẩn (avijjātaṇhānusaya), nghiệp được tạo ra bởi vô minh và ái dục tạo ra thân thể gồm năm uẩn (khandhapañcaka) trong các cõi, chủng loại, cảnh giới, trạng thái và nơi ở của chúng sinh, nên gọi là jano (chúng sinh). Hoặc jano là kẻ tạo ra, đã tạo ra, sẽ tạo ra các phiền não; đó là đại chúng sinh, đó là kẻ ấy.
Āgatāgatanti āgatamāgataṃ yathā ‘‘ekeko’’ti.
"Āgatāgataṃ" is like "ekeko," meaning "each one that comes."
Ágatāgataṃ (đã đến đã đến) giống như ‘ekeko’ (từng người một).
Ettha siyā – ‘‘thero attano pañcasatāya parisāya parivutto rājagahaṃ gato, aññepi mahātherā attano attano parivāre gahetvā sokasallasamappitaṃ mahājanaṃ assāsetukāmā taṃ taṃ disaṃ pakkantā’’ti idha vuttavacanaṃ samantapāsādikāya ‘‘mahākassapatthero ‘rājagahaṃ āvuso gacchāmā’ti upaḍḍhaṃ bhikkhusaṅghaṃ gahetvā ekaṃ maggaṃ gato, anuruddhattheropi upaḍḍhaṃ gahetvā ekaṃ maggaṃ gato’’ti (pārā. aṭṭha. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttavacanañca aññamaññaṃ viruddhaṃ hoti.
Here, someone might raise a question: "The elder, surrounded by his retinue of five hundred, went to Rājagaha. And other great elders, taking their respective retinues, departed in various directions, desiring to comfort the great populace afflicted with the dart of sorrow." The statement made here and the statement in the Samantapāsādikā, "Mahākassapatthera said, 'Friends, let us go to Rājagaha,' and taking half the Saṅgha, went one way; Anuruddhatthera also, taking half, went another way," are contradictory.
Ở đây có thể có câu hỏi: Lời nói ở đây, rằng “Trưởng lão được năm trăm vị Tỳ khưu tùy tùng đi đến Rājagaha, và các vị Trưởng lão khác, mỗi vị dẫn theo đoàn tùy tùng của mình, đi đến các phương hướng khác nhau để an ủi đại chúng đang bị mũi tên sầu muộn đâm xuyên,” mâu thuẫn với lời nói trong Samantapāsādikā rằng “Trưởng lão Mahākassapa, nói ‘Thưa các đạo hữu, chúng ta hãy đi đến Rājagaha,’ đã dẫn nửa số Tỳ khưu Tăng đi một đường, và Trưởng lão Anuruddha cũng dẫn nửa số Tỳ khưu đi một đường.”
Idha hi mahākassapattherādayo attano attano parivārabhikkhūhiyeva saddhiṃ taṃ taṃ disaṃ gatāti attho āpajjati, tattha pana mahākassapattheraanuruddhattherāyeva paccekamupaḍḍhasaṅghena saddhiṃ ekekaṃ maggaṃ gatāti?
For here it implies that Mahākassapatthera and others went in their respective directions only with their own retinues of bhikkhus, but there it states that Mahākassapatthera and Anuruddhatthera each went one way with half the Saṅgha.
Ở đây, ý nghĩa là các vị Trưởng lão Mahākassapa và các vị khác đã đi đến các phương hướng khác nhau cùng với các Tỳ khưu tùy tùng của riêng mình, nhưng ở đó (trong Samantapāsādikā) thì chỉ có Trưởng lão Mahākassapa và Trưởng lão Anuruddha mỗi vị đi một đường cùng với nửa số Tăng chúng?
Vuccate – tadubhayampi hi vacanaṃ na virujjhati atthato saṃsandanattā.
It is said: Both statements do not contradict each other, for they are consistent in meaning.
Nó được nói rằng: Cả hai lời nói đó đều không mâu thuẫn, vì chúng hòa hợp về ý nghĩa.
Idha hi niravasesena therānaṃ paccekagamanavacanameva tattha nayavasena dasseti, idha attano attano parisāya gamanavacanañca tattha upaḍḍhasaṅghena saddhiṃ gamanavacanena.
For here, the statement of the elders' individual departure is shown there according to context, and the statement here about their departure with their respective retinues is shown there by the statement about their departure with half the Saṅgha.
Ở đây, lời nói về việc các Trưởng lão đi riêng lẻ một cách không sót một ai được thể hiện ở đó (trong Samantapāsādikā) theo cách gián tiếp, và lời nói về việc mỗi vị đi cùng với đoàn tùy tùng của mình ở đây được thể hiện ở đó bằng lời nói về việc đi cùng với nửa số Tăng chúng.
Upaḍḍhasaṅghoti hi sakasakaparisābhūto bhikkhugaṇo gayhati upaḍḍhasaddassa asamepi bhāge pavattattā.
For "half the Saṅgha" refers to the group of bhikkhus forming their respective retinues, because the word "half" is used even for unequal parts.
Vì upaḍḍhasaṅgha (nửa Tăng chúng) được hiểu là nhóm Tỳ khưu thuộc về đoàn tùy tùng của mỗi vị, do từ upaḍḍha có thể được dùng cho phần không đồng đều.
Yadi hi sannipatite saṅghe upaḍḍhasaṅghena saddhinti atthaṃ gaṇheyya, tadā saṅghassa gaṇanapathamatītattā na yujjateva, yadi ca saṅgāyanatthaṃ uccinitānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ majjhe upaḍḍhasaṅghena saddhinti atthaṃ gaṇheyya, evampi tesaṃ gaṇapāmokkhānaṃyeva uccinitattā na yujjateva.
For if one were to take the meaning that it was with half the Saṅgha that had assembled, then it would not be proper because the Saṅgha would exceed the number to be counted. And if one were to take the meaning that it was with half the Saṅgha among the five hundred bhikkhus chosen for the Saṅgāyana, even then it would not be proper because only the leading monks of the groups were chosen.
Nếu hiểu rằng ‘cùng với nửa Tăng chúng’ có nghĩa là cùng với nửa số Tăng chúng đã tập hợp, thì điều đó không hợp lý, vì số lượng Tăng chúng đã vượt quá khả năng đếm; và nếu hiểu rằng ‘cùng với nửa Tăng chúng’ có nghĩa là trong số năm trăm Tỳ khưu được chọn để kết tập, thì điều đó cũng không hợp lý, vì chỉ có các vị trưởng nhóm (gaṇapāmokkha) mới được chọn.
Paccekagaṇino hete.
For these were individual group leaders.
Vì những vị này là những người có nhóm riêng.
Vuttañhi ‘‘sattasatasahassāni, tesu pāmokkhabhikkhavo’’ti, iti atthato saṃsandanattā tadetaṃ ubhayampi vacanaṃ aññamaññaṃ na virujjhatīti.
For it is said, "Seven hundred thousand, among whom were leading bhikkhus." Thus, because the meanings are consistent, these two statements do not contradict each other.
Thật vậy, đã nói rằng “bảy trăm ngàn vị, trong đó có các Tỳ khưu trưởng nhóm (pāmokkha).” Do đó, vì ý nghĩa hòa hợp, cả hai lời nói này đều không mâu thuẫn với nhau.
Taṃtaṃbhāṇakānaṃ matenevaṃ vuttantipi vadanti.
Some also say that this was stated according to the views of the respective bhāṇakas.
Cũng có người nói rằng điều này được nói theo quan điểm của từng nhóm tụng đọc (bhāṇaka).
‘‘Aparinibbutassa bhagavato’’tiādinā yojetabbaṃ.
It should be connected with "of the Bhagavā who had not yet attained Parinibbāna" and so on.
Cần phải kết nối với ‘khi Đức Thế Tôn chưa nhập Niết bàn’, v.v.
Pattacīvaramādāyāti ettha catumahārājadattiyaselamayapattaṃ, sugatacīvarañca gaṇhitvāti attho.
The meaning of " Pattacīvaramādāya" here is "having taken the stone bowl of sapphire, donated by the Four Great Kings, and the robes of the Sugata (Buddha)."
Ý nghĩa của từ Pattacīvaramādāyā ở đây là: lấy bình bát bằng đá quý màu đen do bốn vị Đại Thiên Vương cúng dường và y của Đức Sugata (Đức Phật).
Soyeva hi patto bhagavatā sadā paribhutto.
Indeed, that very bowl was always used by the Bhagavā.
Quả thật, chỉ bình bát đó đã được Đức Thế Tôn thọ dụng luôn luôn.
Vuttañhi samacittapaṭipadāsuttaṭṭhakathāyaṃ ‘‘vassaṃvutthānusārena atirekavīsativassakālepi tasseva paribhuttabhāvaṃ dīpetukāmena pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā sunivatthanivāsano sugatacīvaraṃ pārupitvā selamayapattamādāya bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena nagaraṃ pavisitvā piṇḍāya caranto’’ti (a. ni. aṭṭha. 2.37) gandhamālādayo nesaṃ hattheti gandhamālādihatthā.
For it is said in the Samacittapaṭipadāsuttaṭṭhakathā: "Desiring to reveal that it was the same bowl used for more than twenty years, in accordance with his having emerged from the rains retreat, having cared for his body in the early morning, wearing his lower robe properly, donning the Sugata's robes, taking the stone bowl of sapphire, surrounded by the assembly of bhikkhus, he entered the city through the southern gate and went for alms." The phrase " gandhamālādihatthā" means that "perfumes and garlands, and so on, were in their hands."
Trong Chú giải kinh Samacittapaṭipadā đã nói: “Với mong muốn chỉ ra rằng bình bát đó đã được thọ dụng ngay cả trong thời gian hơn hai mươi năm sau khi an cư kiết hạ, Đức Thế Tôn đã sớm vệ sinh thân thể, mặc y nội chỉnh tề, khoác y Sugata, cầm bình bát bằng đá, cùng với Tăng đoàn tỳ khưu đi vào thành qua cổng phía nam để khất thực.” (a. ni. aṭṭha. 2.37) Gandhamālādihatthā có nghĩa là hương hoa và các thứ khác trong tay của họ.
Tatrāti tissaṃ sāvatthiyaṃ.
" Tatrā" means "in that Sāvatthī."
Tatrā có nghĩa là tại thành Sāvatthī đó.
Sudanti nipātamattaṃ.
" Sudaṃ" is merely a particle.
Sudaṃ chỉ là một tiểu từ.
Aniccatādipaṭisaṃyuttāyāti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277) aniccasabhāvapaṭisaññuttāya.
" Aniccatādipaṭisaṃyuttāyā" means "connected with the nature of impermanence," as in "All formations are impermanent," and so on.
Aniccatādipaṭisaṃyuttāyā có nghĩa là liên quan đến bản chất vô thường, như trong câu “Tất cả các hành là vô thường” (dha. pa. 277).
Dhammena yuttā, dhammassa vā patirūpāti dhammī, tādisāya.
" Dhammī" means "rightly associated with Dhamma," or "appropriate to Dhamma"; thus, "of such a nature."
Dhammī có nghĩa là hợp với Pháp, hoặc phù hợp với Pháp; là một người có bản chất như vậy.
Saññāpetvāti suṭṭhu jānāpetvā, samassāsetvāti vuttaṃ hoti.
" Saññāpetvā" means "having made well-known" or "having consoled," it is said.
Saññāpetvā có nghĩa là làm cho hiểu rõ, tức là an ủi.
Vasitagandhakuṭinti niccasāpekkhattā samāso.
" Vasitagandhakuṭiṃ" is a compound due to constant association.
Vasitagandhakuṭiṃ là một hợp từ do sự quan tâm thường xuyên.
Paribhogacetiyabhāvato ‘‘gandhakuṭiṃ vanditvā’’ti vuttaṃ.
Because it was a shrine used by him, it is said " gandhakuṭiṃ vanditvā" (having venerated the Perfumed Chamber).
Vì là một bảo tháp được sử dụng, nên mới nói “gandhakuṭiṃ vanditvā”.
‘‘Vanditvā’’ti ca ‘‘vivaritvā’’ti ettha pubbakālakiriyā.
And "vanditvā" is an anterior action verb to "vivaritvā" (having opened).
Và “vanditvā” là một động từ tiền hành trong “vivaritvā” ở đây.
Tathā hi ācariyasāriputtattherena vuttaṃ ‘‘gandhakuṭiyā dvāraṃ vivaritvāti paribhogacetiyabhāvato gandhakuṭiṃ vanditvā gandhakuṭiyā dvāraṃ vivarīti veditabba’’nti (sārattha. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā) milātā mālā, sāyeva kacavaraṃ, milātaṃ vā mālāsaṅkhātaṃ kacavaraṃ tathā.
Thus, it was said by Acariya Sāriputta Thera: "It should be understood that, due to its being a shrine used by the Buddha, one venerated the Perfumed Chamber and then opened the door of the Perfumed Chamber." The faded garlands are themselves refuse, or faded garlands as refuse, in the same way.
Thật vậy, Trưởng lão Sāriputta đã nói: “Nên hiểu rằng ‘mở cửa Hương thất’ có nghĩa là lễ bái Hương thất vì đó là một bảo tháp được sử dụng, rồi mở cửa Hương thất.” (sārattha. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā) Mālā bị héo, đó chính là rác; hoặc rác rưởi là những bông hoa bị héo, cũng vậy.
Atiharitvāti paṭhamaṃ ṭhapitaṭṭhānamabhimukhaṃ haritvā.
" Atiharitvā" means "having carried it forth towards the place where it was originally kept."
Atiharitvā có nghĩa là mang đến chỗ đã đặt ban đầu.
Yathāṭhāne ṭhapetvāti paṭhamaṃ ṭhapitaṭṭhānaṃ anatikkamitvā yathāṭhitaṭṭhāneyeva ṭhapetvā.
" Yathāṭhāne ṭhapetvā" means "having placed it in its proper place," without transgressing the original location.
Yathāṭhāne ṭhapetvā có nghĩa là đặt trở lại đúng chỗ như đã đặt ban đầu, không vượt quá chỗ đó.
Bhagavato ṭhitakāle karaṇīyaṃ vattaṃ sabbamakāsīti senāsane kattabbavattaṃ sandhāya vuttaṃ.
" Bhagavato ṭhitakāle karaṇīyaṃ vattaṃ sabbamakāsī" (He performed all the duties to be performed at the time when the Bhagavā stood) refers to the duties to be performed in the monastery.
Bhagavato ṭhitakāle karaṇīyaṃ vattaṃ sabbamakāsī được nói đến để chỉ những việc bổn phận phải làm trong tu viện.
Kurumāno cāti taṃ sabbaṃ vattaṃ karonto ca.
" Kurumāno cā" means "and while performing all those duties."
Kurumāno cā có nghĩa là trong khi làm tất cả những bổn phận đó.
Lakkhaṇe hi ayaṃ māna-saddo.
Indeed, this word māna is in the sense of 'condition' or 'manner.'
Thật vậy, từ māna này chỉ dấu hiệu.
Nhānakoṭṭhakassa sammajjanañca tasmiṃ udakassa upaṭṭhāpanañca, tāni ādīni yesaṃ dhammadesanāovādādīnanti tathā, tesaṃ kālesūti attho.
Sweeping the bathing chamber and providing water therein, these are the primary (duties) of which Dhamma discourses, advice, etc., are the others; this is the meaning of "at those times."
Việc quét dọn phòng tắm và việc chuẩn bị nước trong đó, đó là những việc đầu tiên, như thuyết Pháp và lời khuyên, v.v., ý nghĩa là vào những thời điểm đó.
Sīhassa migarājassa seyyā sīhaseyyā, taddhitavasena, sadisavohārena vā bhagavato seyyāpi ‘‘sīhaseyyā’’ti vuccati.
The lying posture of a lion, the king of beasts, is the " sīhaseyyā" (lion's posture). By way of taddhita derivation, or by way of similar designation, the Bhagavā's lying posture is also called "sīhaseyyā."
Sự nằm của vua chúa loài thú, sư tử, được gọi là sīhaseyyā (tư thế sư tử nằm), theo nghĩa taddhita, hoặc theo cách gọi tương tự, sự nằm của Đức Thế Tôn cũng được gọi là “sīhaseyyā”.
Tejussadairiyāpathattā uttamaseyyā vā, yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno’’ti, (dī. ni. 2.198) taṃ.
Or it is the supreme posture, due to being an impressive posture, concerning which it is said, "Then the Bhagavā lay down on his right side in the lion's posture, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending." This is that.
Hoặc đó là tư thế nằm tối thượng do có oai lực và tư thế oai vệ, như đã nói: “Rồi Đức Thế Tôn nằm nghiêng về bên phải, theo tư thế sư tử nằm, đặt chân này lên chân kia, tỉnh giác và chánh niệm.” (dī. ni. 2.198) Đó là điều đó.
Kappanakālo karaṇakālo nanūti yojetabbaṃ.
It should be connected as "Is it not the time of arranging, the time of doing?"
Nên hiểu rằng thời gian sắp đặt là thời gian thực hiện.
‘‘Yathā ta’’ntiādinā yathāvuttamatthaṃ upamāya āvi karoti.
By " Yathā taṃ" and so on, the meaning stated above is revealed by way of simile.
Với “Yathā taṃ” và các từ tiếp theo, ý nghĩa đã nói được làm rõ bằng ví dụ.
Tattha yathā aññopi bhagavato…pe… patiṭṭhitapemo ceva akhīṇāsavo ca anekesu…pe… upakārasañjanitacittamaddavo ca akāsi, evaṃ āyasmāpi ānando bhagavato guṇa…pe… maddavo ca hutvā akāsīti yojanā.
Here, the explanation is: just as other persons also, being established in love and having a mind softened by many acts of kindness, and being taint-free, did so, so too did the venerable Ānanda, being established in love and having a mind softened by many acts of kindness towards the Bhagavā's qualities and so on, and being taint-free.
Ở đây, nên hiểu rằng: “Cũng như các vị khác, những người có tình yêu vững chắc và không còn lậu hoặc do biết được hương vị bất tử của các phẩm hạnh của Đức Thế Tôn, và có tâm mềm mại do được sự giúp đỡ trong nhiều trăm ngàn kiếp, đã làm như vậy, thì Tôn giả Ānanda cũng vậy, đã làm như vậy, trở thành người có tâm mềm mại do các phẩm hạnh của Đức Thế Tôn và sự giúp đỡ.”
Nti nipātamattaṃ.
"Nti" is merely a particle.
Từ nti chỉ là một tiểu từ.
Apica etena tathākaraṇahetuṃ dasseti, yathā aññepi yathāvuttasabhāvā akaṃsu, tathā āyasmāpi ānando bhagavato…pe… patiṭṭhitapemattā ceva akhīṇāsavattā ca anekesu…pe… upakārasañjanitacittamaddavattā cāti hetuatthassa labbhamānattā.
Moreover, by this, he shows the reason for acting in that manner, namely, that just as others of such a nature as described did so, so too did the venerable Ānanda, because of his established love for the Bhagavā, and because of his being taint-free, and because of his mind being softened by many acts of kindness; thus, the meaning of "reason" is obtained.
Hơn nữa, bằng cách này, ngài chỉ ra nguyên nhân của việc làm như vậy, vì những người khác có bản chất như đã nói đã làm như vậy, và Tôn giả Ānanda cũng vậy, do có tình yêu vững chắc đối với Đức Thế Tôn và không còn lậu hoặc, và có tâm mềm mại do được sự giúp đỡ trong nhiều trăm ngàn kiếp, nên ý nghĩa của nguyên nhân được hiểu.
Hetugabbhāni hi etāni padāni tadatthasseva tathākaraṇahetubhāvato.
Indeed, these words are pregnant with reasons, as they are the very reasons for that action.
Thật vậy, những từ này là những từ chứa đựng nguyên nhân, vì ý nghĩa của chúng chính là nguyên nhân của việc làm như vậy.
Dhanapāladamana (cūḷava. 342), suvaṇṇakakkaṭa (jā. 1.5.94), cūḷahaṃsa (jā. 1.15.133) -mahāhaṃsajātakādīhi (jā. 2.21.89) cettha vibhāvetabbo.
This should be elaborated with the Dhanapāladamana, Suvaṇṇakakkaṭa, Cūḷahaṃsa, and Mahāhaṃsa Jātakas, and so on.
Nên làm rõ điều này bằng các câu chuyện Jātaka như Dhanapāladamana, Suvaṇṇakakkaṭa, Cūḷahaṃsa và Mahāhaṃsa Jātaka.
Guṇānaṃ gaṇo, soyeva amatanipphādakarasasadisatāya amataraso. Taṃ jānanapakatitāyāti patiṭṭhitapade hetu.
A group of qualities; that alone is the amataraso (nectar-flavor) due to being similar to a juice that produces nectar. "Due to the nature of knowing that" is the reason in the word "patiṭṭhita".
Tập hợp các phẩm hạnh, đó chính là amataraso (hương vị bất tử) do nó giống như hương vị tạo ra sự bất tử. Đó là nguyên nhân trong từ patiṭṭhita (vững chắc) do bản chất của sự hiểu biết đó.
Upakāra…pe… maddavoti upakārapubbabhāvena sammājanitacittamuduko.
" Upakāra...pe...maddavo" means "one whose mind is well-softened, preceded by acts of kindness."
Upakāra…pe… maddavo có nghĩa là tâm mềm mại được tạo ra một cách đúng đắn do sự giúp đỡ trước đó.
Evampi so iminā kāraṇena adhivāsesīti dassento ‘‘tamena’’ntiādimāha.
Showing that he endured for this reason even in this way, he said " Tamenaṃ" and so on.
Ngài nói “tamenaṃ” và các từ tiếp theo để chỉ rằng Tôn giả Ānanda đã chấp nhận điều đó vì lý do này.
Tattha tamenanti taṃ āyasmantaṃ ānandaṃ.
Here, " tamenaṃ" means "that Venerable Ānanda."
Ở đây, tamenaṃ có nghĩa là Tôn giả Ānanda đó.
Eta-saddo hi padālaṅkāramattaṃ.
Indeed, the word eta is merely for rhetorical embellishment of the word.
Thật vậy, từ eta chỉ là để trang sức cho từ.
Ayañhi saddapakati, yadidaṃ dvīsu sabbanāmesu pubbapadasseva atthapadatā.
This is indeed the nature of grammar, that in two pronouns, only the first word has substantive meaning.
Đây là bản chất của từ, đó là trong hai đại danh từ, chỉ từ đầu tiên mới có ý nghĩa.
Saṃvejesīti ‘‘nanu bhagavatā paṭikacceva akkhātaṃ ‘sabbeheva piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo’tiādinā (dī. ni. 2.183; saṃ. ni. 5.379; a. ni. 10.48) saṃvegaṃ janesī’’ti (dī. ni. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ, evaṃ sati ‘‘bhante…pe… assāsessathāti paṭhamaṃ vatvā’’ti saha pāṭhasesena yojanā assa.
" Saṃvejesī" means, as said by Acariya Dhammapāla Thera: "Did not the Bhagavā declare beforehand, 'Separation and dissociation from all that is dear and agreeable' and so on, thereby generating a sense of urgency?" In that case, the construction is "having first said, 'Venerable Sir...pe... you will console me'" along with the remainder of the passage.
Saṃvejesī có nghĩa là “Đức Thế Tôn đã không nói trước rằng ‘sự chia lìa, sự xa cách là điều không thể tránh khỏi đối với tất cả những gì thân yêu và dễ chịu’ (dī. ni. 2.183; saṃ. ni. 5.379; a. ni. 10.48), và đã tạo ra sự xúc động.” (dī. ni. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) Lời này được nói bởi Trưởng lão Dhammapāla, và nếu vậy, thì nên kết hợp với phần còn lại của câu: “Thưa Tôn giả…pe… sẽ an ủi” được nói trước.
Yathārutato pana ādyatthena iti-saddena ‘‘evamādinā saṃvejesī’’ti yojanāpi yujjateva.
According to the literal meaning, a construction with the word iti in the sense of "and so on," as in "Thus, by such means he aroused a sense of urgency," is also fitting.
Tuy nhiên, theo nghĩa đen, cũng có thể kết hợp với từ iti theo nghĩa ādi (và các từ tương tự) thành “đã xúc động bằng cách này và các cách khác”.
Yena kenaci hi vacanena saṃvegaṃ janesi, taṃ sabbampi saṃvejanassa karaṇaṃ sambhavatīti.
For, by whatever words he generated a sense of urgency, all of that can be a means of generating urgency.
Bởi vì bất kỳ lời nói nào tạo ra sự xúc động, tất cả đều có thể là nguyên nhân của sự xúc động.
Santhambhitvāti paridevanādivirahena attānaṃ paṭibandhetvā patiṭṭhāpetvā.
" Santhambhitvā" means "having restrained himself by refraining from lamentation and so on, and having established himself."
Santhambhitvā có nghĩa là tự kiềm chế và giữ vững bản thân bằng cách không than khóc, v.v.
Ussannadhātukanti upacitapittasemhādidosaṃ.
" Ussannadhātukaṃ" means "having an excess of bile, phlegm, and other humors (dosas)."
Ussannadhātukaṃ có nghĩa là có nhiều khuyết điểm như mật và đàm tích tụ.
Pittasemhavātavasena hi tisso dhātuyo idha bhesajjakaraṇayogyatāya adhippetā, yā ‘‘dosā, malā’’ti ca loke vuccanti, pathavī āpo tejo vāyo ākāsoti ca bhedena paccekaṃ pañcavidhā.
Indeed, in this context, the three humors—bile, phlegm, and wind—are intended for their suitability in medicinal treatment, which are also called "dosas" and "malas" in the world, and are each fivefold in division as earth, water, fire, wind, and space.
Ở đây, ba yếu tố (dhātu) là mật, đàm và phong được hiểu là phù hợp để làm thuốc, và chúng được gọi là “dosā, malā” (khiếm khuyết, chất thải) trong thế gian, và mỗi loại được chia thành năm loại: đất, nước, lửa, gió, và không gian.
Vuttañhi –
And it is said:
Thật vậy, đã nói:
Samassāsetunti santappetuṃ.
" Samassāsetuṃ" means "to satisfy well."
Samassāsetuṃ có nghĩa là làm cho hài lòng, an ủi.
Devatāya saṃvejitadivasato, jetavanavihāraṃ paviṭṭhadivasato vā dutiyadivase. Viriccati etenāti virecanaṃ, osadhaparibhāvitaṃ khīrameva virecanaṃ tathā.
" Dutiyadivase" means "on the second day" from the day the deity inspired a sense of urgency, or from the day he entered the Jetavana monastery. " Virecanaṃ" means "that by which one is purged," and the milk permeated with medicine is such a purgative.
Dutiyadivase (vào ngày thứ hai) là từ ngày vị thiên nhân gây xúc động, hoặc từ ngày Đức Phật vào tinh xá Jetavana. Virecanaṃ (thuốc xổ) là thứ mà qua đó các chất được tống ra, tức là sữa đã được chế biến bằng thuốc, đó chính là thuốc xổ.
Yaṃ sandhāyāti yaṃ bhesajjapānaṃ sandhāya.
" Yaṃ sandhāyā" means "referring to which medicine-drinking."
Yaṃ sandhāya có nghĩa là liên quan đến việc uống thuốc đó.
Aṅgapaccaṅgena sobhatīti subho, manuno apaccaṃ mānavo, na-kārassa pana ṇa-kāre kate māṇavo.
" Subho" is he who shines with (his) major and minor limbs. " Mānavo" is the offspring of Manu; when the na-sound becomes a ṇa-sound, it is māṇavo.
Subho (đẹp đẽ) là người được trang điểm bằng các bộ phận cơ thể. Māṇavo (thanh niên) là con cháu của Manu; sau khi chữ na được đổi thành ṇa, nó trở thành māṇavo.
Manūti hi paṭhamakappikakāle manussānaṃ mātāpituṭṭhāne ṭhito puriso, yo sāsane ‘‘mahāsammatarājā’’ti vutto.
Indeed, " Manū" refers to the man who stood in the place of father and mother for humans in the primordial age, who is called "Mahāsammatarājā" in the Dispensation.
Manū là người đàn ông sống ở vị trí cha mẹ của loài người vào thời kỳ đầu tiên của kiếp trái đất, người được gọi là “Mahāsammatarājā” (Đại Chúng Tuyển Vương) trong giáo pháp.
So hi sakalalokassa hitaṃ manabhi jānātīti manūti vuccati.
Indeed, he is called manu because he knows (manati) what is beneficial (hitaṃ) for all the world.
Ông được gọi là Manu vì ông biết lợi ích của tất cả chúng sinh.
Evampettha vadanti ‘‘dantaja na-kārasahito mānavasaddo sabbasattasādhāraṇavacano, muddhaja ṇa-kārasahito pana māṇavasaddo kucchitamūḷhāpaccavacano’’ti.
Here, they say this: "The word māṇava with a dental na refers generally to all beings, but the word māṇava with a cerebral ṇa refers to a despicable or foolish offspring."
Ở đây, họ nói rằng: “Từ mānava với chữ na răng là từ chung cho tất cả chúng sinh, còn từ māṇava với chữ ṇa ngạc là từ chỉ con cháu ngu dốt đáng khinh.”
Cūḷakammavibhaṅgasuttaṭṭhakathāyampi (ma. ni. aṭṭha. 4.289) hi muddhaja ṇa-kārasahitasseva māṇavasaddassa attho vaṇṇito.
Indeed, in the Cūḷakammavibhaṅgasuttaṭṭhakathā, the meaning of the word māṇava with a cerebral ṇa is also explained.
Thật vậy, trong Chú giải kinh Cūḷakammavibhaṅga (ma. ni. aṭṭha. 4.289), ý nghĩa của từ māṇava với chữ ṇa ngạc cũng đã được giải thích.
Taṭṭīkāyampi ‘‘yaṃ apaccaṃ kucchitaṃ mūḷhaṃ vā, tattha loke māṇavavohāro, yebhuyyena ca sattā daharakāle mūḷhadhātukā hontīti tassevattho pakāsito’’ti vadanti ācariyā.
The teachers say: “In that Tīkā too, it is stated that ‘offspring’, ‘contemptible’, or ‘deluded’ are the meanings of the word māṇava in the world, and most beings are of a deluded nature in their youth; therefore, the meaning of 'deluded' for that very term is elucidated.”
Các vị đạo sư cũng nói trong Taṭṭīkā rằng: “Cái gì là apacca (con cháu), kucchita (đáng chê trách) hoặc mūḷha (ngu si), thì trong đời này có cách gọi là māṇava (thanh niên). Và hầu hết chúng sinh khi còn nhỏ đều có bản chất ngu si. Ý nghĩa đó đã được làm rõ.”
Aññattha ca vīsativassabbhantaro yuvā māṇavo, idha pana tabbohārena mahallakopi.
Elsewhere, a youth under twenty years is called a māṇava, but here, by that designation, even an old person (is called a māṇava).
Ở nơi khác, một thanh niên dưới hai mươi tuổi được gọi là māṇava, nhưng ở đây, theo cách gọi đó, ngay cả người lớn tuổi cũng được gọi là māṇava.
Vuttañhi cūḷakammavibhaṅgasuttavaṇṇanāyaṃ ‘‘māṇavoti pana taṃ taruṇakāle vohariṃsu, so mahallakakālepi teneva vohārena voharīyatī’’ti, (ma. ni. aṭṭha. 4.289) subhanāmakena laddhamāṇavavohārenāti attho.
For it is said in the commentary to the Cūḷakammavibhaṅgasutta: “They called him māṇava in his youth, and he is called by that same designation even when he is old.” The meaning is: by the designation māṇava attained by Subha by name.
Quả thật, trong chú giải Cūḷakammavibhaṅgasutta có nói: “Vị ấy được gọi là māṇava khi còn trẻ, và ngay cả khi đã lớn tuổi, vị ấy vẫn được gọi bằng cách gọi đó,” (Ma. Ni. Aṭṭha. 4.289) có nghĩa là được gọi là māṇava với tên Subha.
So pana ‘‘satthā parinibbuto, ānandatthero kirassa pattacīvaramādāya āgato, mahājano taṃ dassanāya upasaṅkamatī’’ti sutvā ‘‘vihāraṃ kho pana gantvā mahājanamajjhe na sakkā sukhena paṭisanthāraṃ vā kātuṃ, dhammakathaṃ vā sotuṃ, gehamāgataṃyeva naṃ disvā sukhena paṭisanthāraṃ karissāmi, ekā ca me kaṅkhā atthi, tampi naṃ pucchissāmī’’ti cintetvā ekaṃ māṇavakaṃ pesesi, taṃ sandhāyāha ‘‘pahitaṃ māṇavaka’’nti khuddake cettha kapaccayo.
Upon hearing, “The Teacher has attained final Nibbāna; Venerable Ānanda has, it is said, arrived with his bowl and robe, and a great multitude is approaching to see him,” that māṇava thought: “Having gone to the monastery, it will not be possible to exchange greetings comfortably or to listen to a Dhamma talk in the midst of the great multitude. Having seen him after he has arrived at my home, I will comfortably exchange greetings. And I have one doubt; I will ask him that too.” Having thought this, he sent a young man (māṇavaka). Referring to him, it is said, “a messenger, a māṇavaka.” Here, the suffix ka denotes smallness.
Vị ấy, sau khi nghe rằng “Đức Bổn Sư đã nhập Niết Bàn, Tôn giả Ānanda đã mang y bát của Ngài đến, đại chúng đang đến để chiêm ngưỡng vị ấy,” đã suy nghĩ: “Nếu đến tịnh xá, giữa đại chúng sẽ không thể dễ dàng nói chuyện hay nghe pháp. Ta sẽ gặp vị ấy khi vị ấy về nhà và sẽ dễ dàng nói chuyện. Ta cũng có một điều nghi ngờ, ta sẽ hỏi vị ấy điều đó.” Sau khi suy nghĩ như vậy, vị ấy đã sai một māṇavaka đi, và ý muốn nói đến điều đó nên đã nói “pahitaṃ māṇavaka” (thanh niên được phái đi), ở đây tiếp vĩ ngữ -ka mang ý nghĩa nhỏ bé.
Etadavocāti etaṃ ‘‘akālo’’tiādikaṃ vacanaṃ ānandatthero avoca.
“Etadavocā”: Venerable Ānanda spoke this statement beginning with “It is not the time.”
Etadavocā (đã nói điều này): Tôn giả Ānanda đã nói lời “akālo” (không phải lúc) v.v...
Akāloti ajja gantuṃ ayuttakālo.
“Akālo”: It is an unsuitable time to go today.
Akālo (không phải lúc): Hôm nay không phải là lúc thích hợp để đi.
Kasmāti ce ‘‘atthi me’’tiādimāha.
If it is asked, "Why?" he says the statement beginning with “atthi me” (I have).
Nếu hỏi “Tại sao vậy?”, thì Ngài nói “atthi me” (tôi có) v.v...
Bhesajjamattāti appakaṃ bhesajjaṃ.
“Bhesajjamattā”: a small amount of medicine.
Bhesajjamattā (một ít thuốc): Một ít thuốc.
Appattho hettha mattāsaddo ‘‘mattā sukhapariccāgā’’tiādīsu (dha. pa. 290) viya.
Here, the word mattā has the meaning of 'a small amount,' as in “mattā sukhapariccāgā” (a small measure of relinquishing happiness) and so on.
Ở đây, từ mattā mang ý nghĩa ít ỏi, như trong các đoạn “mattā sukhapariccāgā” (sự từ bỏ hạnh phúc ở mức độ vừa phải) v.v...
Pītāti pivitā.
“Pītā”: drunk.
Pītā (đã uống): Đã uống.
Svepīti ettha ‘‘api-saddo apekkho mantā nuññāyā’’ti (vajira. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vajirabuddhittherena vuttaṃ.
In “svepī”, the Vajirabuddhi Thera said that the “api” word here means 'expecting' (hope) for a partial allowance.
Về svepī (ngay cả ngày mai), Tôn giả Vajirabuddhi đã nói rằng “từ api ở đây mang ý nghĩa chờ đợi sự cho phép một chút.”
Ayaṃ pana tassādhippāyo – ‘‘appeva nāmā’’ti saṃsayamatte vutte anuññātabhāvo na siddho, tasmā taṃ sādhanatthaṃ ‘‘apī’’ti vuttaṃ, tena imamatthaṃ dīpeti ‘‘appeva nāma sve mayaṃ upasaṅkameyyāma, upasaṅkamituṃ paṭibalā samānā upasaṅkamissāma cā’’ti.
His intention, however, is this: if only "appeva nāmā" (perhaps) were said, the state of being allowed is not established. Therefore, to establish that, "apī" (also) is said. By that, it clarifies this meaning: "Perhaps we might approach tomorrow; being able to approach, we shall indeed approach."
Tuy nhiên, ý của Ngài là: khi chỉ nói về sự nghi ngờ “appeva nāmā” (có lẽ), thì trạng thái được cho phép không được xác định. Vì vậy, để chứng minh điều đó, từ “api” đã được nói ra. Do đó, nó làm sáng tỏ ý nghĩa này: “Có lẽ ngày mai chúng ta sẽ đến. Nếu chúng ta có khả năng đến, chúng ta sẽ đến.”
Dutiyadivaseti khīravirecanapītadivasato dutiyadivase.
“Dutiyadivase”: On the second day from the day of drinking the purgative milk.
Dutiyadivase (vào ngày thứ hai): Vào ngày thứ hai kể từ ngày uống thuốc xổ sữa.
Cetakattherenāti cetiyaraṭṭhe jātattā cetakoti evaṃ laddhanāmena therena.
“Cetakattherenā”: By the elder named Cetaka, who received this name because he was born in the Cetiya country.
Cetakattherenā (bởi Tôn giả Cetaka): Bởi Tôn giả được biết đến với tên Cetaka vì được sinh ra ở xứ Cetiya.
Pacchāsamaṇenāti pacchānugatena samaṇena.
“Pacchāsamaṇenā”: By the monk who followed behind.
Pacchāsamaṇenā (bởi vị Sa-môn đi sau): Bởi vị Sa-môn đi theo sau.
Sahatthe cetaṃ karaṇavacanaṃ.
And this is an instrumental case in the sense of 'with'.
Và điều này là cách nói về công việc tự tay làm.
Subhena māṇavena puṭṭhoti ‘‘yesu dhammesu bhavaṃ gotamo imaṃ lokaṃ patiṭṭhapesi, te tassa accayena naṭṭhā nu kho, dharanti nu kho, sace dharanti, bhavaṃ (natthi dī. ni. aṭṭha. 1.448) ānando jānissati, handa naṃ pucchāmī’’ti evaṃ cintetvā ‘‘yesaṃ so bhavaṃ gotamo dhammānaṃ vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi, katamesānaṃ kho bho ānanda dhammānaṃ so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosī’’tiādinā (dī. ni. 1.448) puṭṭho, athassa thero tīṇi piṭakāni sīlakkhandhādīhi tīhi khandhehi saṅgahetvā dassento ‘‘tiṇṇaṃ kho māṇava khandhānaṃ so bhagavā vaṇṇavādī’’tiādinā (dī. ni. 1.449) idha sīlakkhandhavagge dasamaṃ suttamabhāsi, taṃ sandhāyāha ‘‘imasmiṃ…pe… mabhāsī’’ti.
“Subhena māṇavena puṭṭho”: questioned by Subha the young man thus: “Have the Dhamma teachings in which Venerable Gotama established this world perished after his demise, or do they still endure? If they endure, Venerable Ānanda will know. Come, I will ask him.” Having thought thus, he questioned (him) with statements such as: “Of which teachings, Venerable Ānanda, was Venerable Gotama a praiser, and in which teachings did he admonish, instruct, and establish this generation? Of which teachings, sir Ānanda, was Venerable Gotama a praiser?” Thereupon, the elder, desiring to explain the three Piṭakas by summarizing them into the three sections of Sīlakkhandha and so on, delivered the tenth discourse in the Sīlakkhandha Vagga, saying: “O young man, the Blessed One was a praiser of the three sections…” Referring to that, it is said, “imasmiṃ…pe… mabhāsī” (delivered this…pe… discourse).
Subhena māṇavena puṭṭho (được thanh niên Subha hỏi): Bị hỏi như vầy: “Những pháp nào mà Tôn giả Gotama đã thiết lập ở thế gian này, những pháp ấy đã bị hủy diệt sau khi Ngài qua đời hay vẫn còn tồn tại? Nếu chúng còn tồn tại, Tôn giả Ānanda chắc chắn sẽ biết. Nào, tôi sẽ hỏi Ngài.” Sau khi suy nghĩ như vậy, và bị hỏi bằng những lời như: “Bạch Tôn giả Ānanda, Tôn giả Gotama đã tán thán những pháp nào, và Ngài đã khiến chúng sinh này an lập, trú ngụ, thiết lập trong những pháp nào? Bạch Tôn giả Ānanda, Tôn giả Gotama đã tán thán những pháp nào?” (Dī. Ni. 1.448), thì Tôn giả Ānanda, khi muốn trình bày ba Tạng Kinh được thâu tóm trong ba uẩn là Giới uẩn v.v..., đã thuyết bài kinh thứ mười trong phẩm Giới uẩn ở đây, với những lời như: “Này thanh niên, Thế Tôn đã tán thán ba uẩn,” (Dī. Ni. 1.449). Ý muốn nói đến điều đó nên đã nói “imasmiṃ…pe… mabhāsī” (đã thuyết trong… v.v...)
Rājagahaṃ parivāretvāti bahinagare ṭhitabhāvena vuttaṃ.
“Rājagahaṃ parivāretvā”: this statement is made with reference to being situated outside the city.
Rājagahaṃ parivāretvā (bao quanh Rājagaha): Được nói với ý nghĩa là ở bên ngoài thành phố.
Chaḍḍitapatitauklāpāti chaḍḍitā ca patitā ca uklāpā ca.
“Chaḍḍitapatitauklāpā”: discarded, fallen, and scattered.
Chaḍḍitapatitauklāpā (rác rưởi bị vứt bỏ và rơi vãi): Bị vứt bỏ, bị rơi vãi và là rác rưởi.
Idaṃ vuttaṃ hoti – bhagavato parinibbānaṭṭhānaṃ gacchantehi bhikkhūhi chaḍḍitā vissaṭṭhā, tatoyeva ca upacikādīhi khāditattā ito cito ca patitā, sammajjanābhāvena ākiṇṇakacavarattā uklāpā cāti.
This is said: the bhikkhus who went to the place of the Blessed One's Parinibbāna discarded and abandoned (items); from that very act, due to being eaten by termites and so on, they fell scattered here and there; and due to the absence of sweeping, they were filled with scattered refuse. This is the meaning.
Ý muốn nói điều này: Các Tỳ-khưu trên đường đến nơi Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn đã vứt bỏ y vật; và từ đó, do bị kiến v.v... ăn, chúng rơi vãi khắp nơi; và do không được quét dọn, chúng trở thành rác rưởi chất đống.
Tadevatthaṃ ‘‘bhagavato hī’’tiādinā vibhāveti.
That very meaning is elucidated by “bhagavato hī” and so on.
Ngài làm sáng tỏ ý nghĩa đó bằng cách nói “bhagavato hī” (quả thật của Đức Thế Tôn) v.v...
Avakuthi pūtibhāvamagamāsīti uklāpo tha-kārassa la-kāraṃ katvā, ujjhiṭṭho vā kalāposamūhoti uklāpo, vaṇṇasaṅgamanavasenevaṃ vuttaṃ yathā ‘‘upakleso, sneho’’ – iccādi, tena yuttāti tathā.
“Uklāpo” means having reached a state of decay and putrefaction, making la out of tha. Or “uklāpo” is a mass of discarded refuse. It is thus said due to the mere confluence of sounds, just as “upakleso, sneho” and so on. Therefore, it is fit to be called thus.
Avakuthi pūtibhāvamagamāsīti uklāpo (trở nên thối rữa, hư hỏng, nên gọi là uklāpo), bằng cách đổi chữ tha thành la, hoặc uklāpo (rác rưởi) là đống rác bị vứt bỏ. Điều này được nói theo cách kết hợp các âm tiết, giống như “upakleso, sneho” (phiền não, ái dục) v.v... Do đó, nó phù hợp với ý nghĩa đó.
Paricchedavasena veṇīyanti dissantīti pariveṇā.
They appear as if divided into sections, therefore “pariveṇā.”
Chúng được nhìn thấy như những con đường riêng biệt, nên được gọi là pariveṇā (những con đường riêng).
Kurumānāti kattukāmā.
“Kurumānā”: desiring to do.
Kurumānā (đang làm): Muốn làm.
Senāsanavattānaṃ paññattattā, senāsanakkhandhake ca senāsanapaṭibaddhānaṃ bahūnampi vacanānaṃ vuttattā senāsanapaṭisaṅkharaṇampi tassa pūjāyeva nāmāti āha ‘‘bhagavato vacanapūjanattha’’nti.
Since the duties concerning dwellings were laid down, and many statements related to dwellings were also made in the chapter on dwellings, repairing dwellings is also a form of veneration for the Blessed One's words. Thus, it is said, “bhagavato vacanapūjanattha” (for the purpose of venerating the words of the Blessed One).
Vì các bổn phận về chỗ ở đã được quy định, và trong Senāsanakkhandhaka (phẩm về chỗ ở) cũng đã nói nhiều lời liên quan đến chỗ ở, nên việc sửa chữa chỗ ở cũng là một cách cúng dường Đức Thế Tôn. Do đó, Ngài nói “bhagavato vacanapūjanattha” (để cúng dường lời dạy của Đức Thế Tôn).
Paṭhamaṃ māsanti vassānassa paṭhamaṃ māsaṃ.
“Paṭhamaṃ māsaṃ”: the first month of the Rains-retreat.
Paṭhamaṃ māsaṃ (tháng đầu tiên): Tháng đầu tiên của mùa an cư kiết hạ.
Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ.
And this is a case of the accusative for continuous duration.
Và đây là cách dùng từ trong trường hợp liên hệ tuyệt đối.
‘‘Titthiyavādaparimocanatthañcā’’ti vuttamatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘titthiyā hī’’tiādi vuttaṃ.
The statement “titthiyavādaparimocanatthañcā” (and for the purpose of being freed from the views of other ascetics) is made to clarify the stated meaning of “titthiyā hī” (for the other ascetics, indeed) and so on.
Để làm rõ ý nghĩa đã nói là “Titthiyavādaparimocanatthañcā” (và để giải thoát khỏi các luận thuyết của ngoại đạo), Ngài đã nói “titthiyā hī” (quả thật các ngoại đạo) v.v...
Yanti katikavattakaraṇaṃ.
“Yaṃ”: the making of a resolution.
Yaṃ (điều gì): Việc lập giao ước.
Edisesu hi ṭhānesu yaṃ-saddo taṃ-saddānapekkho teneva atthassa paripuṇṇattā.
For in such places, the word yaṃ does not expect the word taṃ because the meaning is complete by itself.
Quả thật, ở những nơi như vậy, từ yaṃ không cần từ taṃ, vì ý nghĩa đã đầy đủ với chính nó.
Yaṃ vā katikavattaṃ sandhāya ‘‘atha kho’’tiādi vuttaṃ, tadeva mayāpi vuttanti attho.
Or, the meaning is that the resolution to which “ atha kho” (then indeed) and so on refers, that very same resolution was stated by me as well.
Hoặc, ý nghĩa là: điều gì đã được nói trong “atha kho” (rồi thì) v.v... liên quan đến giao ước, thì tôi cũng đã nói điều đó.
Esa nayo īdisesu bhagavatā…pe… vaṇṇitanti senāsanavattaṃ paññapentena senāsanakkhandhake (cūḷava. 308) ca senāsanapaṭibaddhavacanaṃ kathentena vaṇṇitaṃ.
This method applies to similar passages where “bhagavatā…pe… vaṇṇita” means praised by the Blessed One when laying down the rules for dwellings and speaking words related to dwellings in the chapter on dwellings.
Đây là cách nói trong những trường hợp như vậy: bhagavatā…pe… vaṇṇita (được Đức Thế Tôn… v.v… tán thán), tức là được Đức Thế Tôn tán thán khi Ngài quy định các bổn phận về chỗ ở và thuyết giảng những lời liên quan đến chỗ ở trong Senāsanakkhandhaka (Cūḷava. 308).
Saṅgāyissāmāti ettha iti-saddassa ‘‘vuttaṃ ahosī’’ti ca ubhayattha sambandho, ekassa vā iti-saddassa lopo.
In “saṅgāyissāmā”, the word iti connects to both “vuttaṃ ahosī” (it was said) or there is an elision of one iti word.
Trong Saṅgāyissāmā (chúng ta sẽ kết tập), từ iti có liên hệ với cả “vuttaṃ ahosī” (đã được nói), hoặc một từ iti đã bị lược bỏ.
Dutiyadivaseti evaṃ cintitadivasato dutiyadivase, so ca kho vassūpanāyikadivasato dutiyadivasova.
“Dutiyadivase”: on the second day from the day of such deliberation, and that day was indeed the second day from the day of the Rains-retreat entry.
Dutiyadivase (vào ngày thứ hai): Vào ngày thứ hai kể từ ngày đã suy nghĩ như vậy, và đó chính là ngày thứ hai kể từ ngày an cư kiết hạ.
Therā hi āsaḷhipuṇṇamito pāṭipadadivaseyeva sannipatitvā vassamupagantvā evaṃ cintesunti.
For the elders, led by Venerable Mahākassapa, assembled on the day of the full moon of Āsaḷha and the day of the first lunar quarter, entered the Rains-retreat, and deliberated thus. This should be understood.
Quả thật, các Trưởng lão đã tập hợp vào ngày đầu tiên sau ngày trăng tròn Āsaḷhi và đã an cư kiết hạ, rồi suy nghĩ như vậy.
Rājadvāreti rājagehadvāre.
“Rājadvāre”: at the gate of the king's palace.
Rājadvāre (tại cổng hoàng cung): Tại cổng nhà vua.
Hatthakammanti hatthakiriyaṃ, hatthakammassa karaṇanti vuttaṃ hoti.
“Hatthakammaṃ”: an act done by hand. It means doing handiwork.
Hatthakammaṃ (công việc thủ công): Việc làm bằng tay, có nghĩa là việc thực hiện công việc thủ công.
Paṭivedesunti jānāpesuṃ.
“Paṭivedesuṃ”: they informed.
Paṭivedesuṃ (họ đã thông báo): Họ đã cho biết.
Visaṭṭhāti nirāsaṅkacittā.
“Visaṭṭhā”: with fearless minds.
Visaṭṭhā (thoải mái): Với tâm không còn nghi ngại.
Āṇāyeva appaṭihatavuttiyā pavattanaṭṭhena cakkanti āṇācakkaṃ. Tathā dhammoyeva cakkanti dhammacakkaṃ, taṃ panidha desanāñāṇapaṭivedhañāṇavasena duvidhampi yujjati tadubhayeneva saṅgītiyā pavattanato.
Authority itself is a wheel because it functions without obstruction, hence “āṇācakkaṃ” (wheel of authority). Likewise, the Dhamma itself is a wheel, hence “dhammacakkaṃ” (wheel of Dhamma); here, it is appropriate in two ways, as the wisdom of teaching (desanāñāṇa) and the wisdom of penetration (paṭivedhañāṇa), because the Saṅgīti (rehearsal) proceeded by both of these.
Āṇā (quyền lực) được gọi là cakka (bánh xe) vì nó vận hành mà không bị cản trở. Tương tự, Dhamma (Pháp) cũng là cakka (bánh xe), và ở đây cả hai loại Dhamma-cakka (Bánh xe Pháp) đều phù hợp, đó là desanāñāṇa (trí tuệ thuyết pháp) và paṭivedhañāṇa (trí tuệ thấu triệt), vì sự kết tập được tiến hành bởi cả hai loại trí tuệ đó.
‘‘Dhammacakkanti cetaṃ desanāñāṇassāpi nāmaṃ, paṭivedhañāṇassāpī’’ti (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.78) hi aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
For it is said in the commentaries: “This 'Dhammacakka' is a name for both the knowledge of teaching and the knowledge of penetration.”
Quả thật, trong các aṭṭhakathā đã nói rằng: “‘Dhammacakka’ là tên của cả desanāñāṇa (tuệ thuyết pháp) lẫn paṭivedhañāṇa (tuệ thâm nhập).”
Sannisajjaṭṭhānanti sannipatitvā nisīdanaṭṭhānaṃ.
Sannisajjaṭṭhānaṃ means a place for gathering and sitting.
Sannisajjaṭṭhāna có nghĩa là nơi tụ họp và an tọa.
Satta paṇṇāni yassāti sattapaṇṇī, yo ‘‘chattapaṇṇo, visamacchado’’ tipi vuccati, tassa jātaguhadvāreti attho.
Sattapaṇṇī means that which has seven leaves, which is also called "chattapaṇṇa" (umbrella-leaved) or "visamacchada" (uneven-leaved); it means near the entrance of the cave where it grows.
Cây có bảy lá được gọi là sattapaṇṇī, còn được gọi là “chattapaṇṇa” (lá như lọng), “visamacchada” (lá không đều), có nghĩa là ở cửa hang nơi cây đó mọc.
Vissakammunāti sakkassa devānamindassa kammākammavidhāyakaṃ devaputtaṃ sandhāyāha.
Vissakammunā refers to the deva-son who arranges the minor and major works of Sakka, the king of devas.
Vissakammunā ở đây là nói đến vị thiên tử Vissakamma, người sắp đặt các công việc lớn nhỏ của Sakka, vua của các chư thiên.
Suvibhattabhittithambhasopānanti ettha suvibhattapadassa dvandato pubbe suyyamānattā sabbehi dvandapadehi sambandho, tathā ‘‘nānāvidha…pe… vicitta’’ntiādīsupi.
In suvibhattabhittithambhasopānaṃ, because the word suvibhatta (well-divided) is placed before the dvanda (compound), it is connected with all the dvanda terms, and similarly in phrases like "nānāvidha…pe… vicitta".
Trong cụm từ Suvibhattabhittithambhasopāna, từ “suvibhatta” được đặt trước các từ ghép dvanda, nên nó liên quan đến tất cả các từ ghép dvanda; tương tự như trong “nānāvidha…pe… vicitta” và các cụm từ khác.
Rājabhavanavibhūtinti rājabhavanasampattiṃ, rājabhavanasobhaṃ vā.
Rājabhavanavibhūtiṃ means the splendor of a royal palace, or the beauty of a royal palace.
Rājabhavanavibhūti có nghĩa là sự thịnh vượng của cung điện vua, hoặc sự lộng lẫy của cung điện vua.
Avahasantamivāti avahāsaṃ kurumānaṃ viya.
Avahasantamivā means as if mocking.
Avahasantamivā có nghĩa là như thể đang nhạo báng.
Siriyāti sobhāsaṅkhātāya lakkhiyā.
Siriyā means with the glory called beauty.
Siriyā có nghĩa là vẻ đẹp được gọi là lakkhi.
Niketanamivāti vasanaṭṭhānamiva, ‘‘jalantamivā’’tipi pāṭho.
Niketanamivā means like a dwelling place; "jalantamivā" is also a reading.
Niketanamivā có nghĩa là như một nơi cư ngụ. Cũng có bản đọc là “jalantamivā” (như thể đang cháy sáng).
Ekasmiṃyeva pānīyatitthe nipatantā pakkhino viya sabbesampi janānaṃ cakkhūni maṇḍapeyeva nipatantīti vuttaṃ ‘‘ekanipāta…pe… vihaṅgāna’’nti.
It is said that the eyes of all people fall upon the pavilion, like birds falling upon a single watering place, as in "ekanipāta…pe… vihaṅgānaṃ".
Tất cả mắt của mọi người đều đổ dồn vào ngôi điện, như những con chim cùng đậu xuống một bến nước, điều này được nói trong “ekanipāta…pe… vihaṅgāna”.
Nayanavihaṅgānanti nayanasaṅkhātavihaṅgānaṃ.
Nayanavihaṅgāna means the birds that are called eyes.
Nayanavihaṅgāna có nghĩa là những con chim được gọi là mắt.
Lokarāmaṇeyyakamiva sampiṇḍitanti yadi loke vijjamānaṃ rāmaṇeyyakaṃ sabbameva ānetvā ekattha sampiṇḍitaṃ siyā, taṃ viyāti vuttaṃ hoti, yaṃ yaṃ vā loke ramitumarahati, taṃ sabbaṃ sampiṇḍitamivātipi attho.
Lokarāmaṇeyyakamiva sampiṇḍita means that if all the delightful things existing in the world were gathered and collected in one place, it would be like that. Or, it means that whatever in the world is fit to be enjoyed, all of it is as if collected.
Lokarāmaṇeyyakamiva sampiṇḍita có nghĩa là, nếu tất cả những gì đẹp đẽ trên thế gian được tập hợp lại một chỗ, thì nó sẽ giống như vậy; hoặc cũng có nghĩa là tất cả những gì đáng để vui thích trên thế gian đều được tập hợp lại.
Daṭṭhabbasāramaṇḍanti pheggurahitaṃ sāraṃ viya, kasaṭavinimuttaṃ pasannaṃ viya ca daṭṭhumaraharūpesu sārabhūtaṃ, pasannabhūtañca.
Daṭṭhabbasāramaṇḍa means that which is essential and clear among the forms worthy of being seen, like the essence free from chaff, and like clarified butter free from impurities.
Daṭṭhabbasāramaṇḍa có nghĩa là những gì tinh túy, trong sáng trong số những gì đáng được nhìn thấy, như là tinh túy không có vỏ trấu, và như là sự trong sáng không có cặn bã.
Apica daṭṭhabbo dassanīyo sārabhūto visiṭṭhataro maṇḍo maṇḍanaṃ alaṅkāro etassāti daṭṭhabbasāramaṇḍo, taṃ.
Furthermore, daṭṭhabbasāramaṇḍa means that which has a visible, essential, and excellent ornament or adornment; it is that.
Hơn nữa, daṭṭhabbasāramaṇḍa có nghĩa là vật trang trí (maṇḍa) đáng được nhìn thấy, tinh túy và đặc biệt, được trang trí bằng nó.
Maṇḍaṃ sūriyarasmiṃ pāti nivāreti, sabbesaṃ vā janānaṃ maṇḍaṃ pasannaṃ pāti rakkhati, maṇḍanamalaṅkāraṃ vā pāti pivati alaṅkarituṃ yuttabhāvenāti maṇḍapo, taṃ.
Maṇḍapa means that which wards off the sun's rays, or protects the clarity of all people, or drinks in adornment as it is fit to be adorned; it is that pavilion.
Maṇḍapo có nghĩa là nó che chắn (pāti) ánh nắng mặt trời (maṇḍa), hoặc nó bảo vệ (rakkhati) sự trong sáng (maṇḍa) của tất cả mọi người, hoặc nó uống (pivati) sự trang hoàng (maṇḍana) bằng cách làm cho nó phù hợp để trang trí.
Kusumadāmāni ca tāni olambakāni ceti kusumadāmolambakāni. Visesanassa cettha paranipāto yathā ‘‘agyāhito’’ti.
Flower garlands and these hanging ornaments are kusumadāmolambakāni. Here, the adjective is placed after the noun, like in "agyāhito".
Những vòng hoa và những vật treo là kusumadāmolambakāni. Ở đây, từ đặc tính được đặt sau, như trong “agyāhito”.
Vividhāniyeva kusumadāmolambakāni tathā, tāni viniggalantaṃ visesena vamentaṃ nikkhāmentamiva cāru sobhanaṃ vitānaṃ etthāti tathā.
There are various flower garlands and hanging ornaments, and in this pavilion, there is a charming and beautiful canopy, as if specially emitting and exuding them.
Tương tự, có những vòng hoa và vật treo đa dạng, và có một mái che (vitāna) đẹp đẽ như thể đang đặc biệt phun ra (vamanta) hay tỏa ra (nikkhāmanta) những thứ đó.
Kuṭṭena gahito samaṃ katoti kuṭṭimo, koṭṭimo vā, tādisoyeva maṇīti maṇikoṭṭimo, nānāratanehi vicitto maṇikoṭṭimo, tassa talaṃ tathā.
Kuṭṭimo or koṭṭimo means made even by being struck with a hammer. A gem of that very nature is a maṇikoṭṭimo. A maṇikoṭṭimo adorned with various jewels; its surface is like that.
Được làm bằng cách đục đẽo (kuṭṭa) và làm phẳng (sama), nên gọi là kuṭṭimo hoặc koṭṭimo. Viên ngọc như vậy được gọi là maṇikoṭṭimo, một viên ngọc được khảm nhiều loại đá quý, và bề mặt của nó cũng vậy.
Atha vā maṇiyo koṭṭetvā katatalattā maṇikoṭṭena nipphattanti maṇikoṭṭimaṃ, tameva talaṃ, nānāratanavicittaṃ maṇikoṭṭimatalaṃ tathā.
Alternatively, maṇikoṭṭimaṃ means a surface made by cutting gems, or completed with a slab of gems. That very surface, a maṇikoṭṭimatalaṃ adorned with various jewels, is like that.
Hoặc, vì bề mặt được làm bằng cách đục đẽo các viên ngọc, nên được gọi là maṇikoṭṭimaṃ, và chính bề mặt đó, một bề mặt maṇikoṭṭima được khảm nhiều loại đá quý, cũng vậy.
Tamiva ca nānāpupphūpahāravicittaṃ supariniṭṭhitabhūmikammanti sambandho.
And it is connected to a ground work that is well-finished and adorned with various flower offerings, just like that.
Và nó (maṇḍapa) được trang trí bằng nhiều loại hoa cúng dường, và có một nền đất được hoàn thiện tốt, có sự liên kết như vậy.
Pupphapūjā pupphūpahāro. Ettha hi nānāratanavicittaggahaṇaṃ nānāpupphūpahāravicittatāyanidassanaṃ, maṇikoṭṭimatalaggahaṇaṃ supariniṭṭhitabhūmikammatāyāti daṭṭhabbaṃ.
Flower worship is pupphūpahāro. Here, the mention of "adorned with various jewels" is an indication of "adorned with various flower offerings," and the mention of "a surface of cut gems" is an indication of "well-finished ground work."
Lễ cúng dường hoa là pupphūpahāro. Ở đây, việc đề cập đến các loại đá quý đa dạng là để chỉ ra sự đa dạng của các loại hoa cúng dường, và việc đề cập đến bề mặt maṇikoṭṭima là để chỉ ra sự hoàn thiện của công việc nền đất.
Nanti maṇḍapaṃ.
Na refers to the pavilion.
Nó (nanti) là ngôi điện (maṇḍapa).
Brahmavimānasadisanti bhāvanapuṃsakaṃ, yathā brahmavimānaṃ sobhati, tathā alaṅkaritvāti attho.
Brahmavimānasadisa is a neuter noun expressing a state, meaning adorned in such a way that it shines like a Brahma's palace.
Brahmavimānasadisa là một danh từ trung tính chỉ trạng thái (bhāvanapuṃsakaṃ), có nghĩa là được trang trí lộng lẫy như cung điện của Phạm thiên.
Visesena mānetabbanti vimānaṃ. Saddavidū pana ‘‘vihe ākāse māyanti gacchanti devā yenāti vimāna’’nti vadanti.
Vimāna means that which is specially honored. Grammarians, however, say that vimāna means "that by which devas go in the sky."
Vimāna là nơi được tôn kính đặc biệt. Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học nói rằng: “ Vimāna là nơi mà các vị thần bay (māyanti) trên không (vihe ākāse).”
Visesena vā sucaritakammunā mīyati nimmīyatīti vimānaṃ, vīti vā sakuṇo vuccati, taṃ saṇṭhānena mīyati nimmīyatīti vimānantiādināpi vattabbo.
Alternatively, vimāna means that which is specially created by good conduct, or vī refers to a bird, and vimāna means that which is created in the shape of a bird, and so on.
Hoặc, vimāna là nơi được tạo ra (mīyati nimmīyati) đặc biệt (visesena) bằng nghiệp thiện (sucaritakammunā); hoặc, “vī” được dùng để chỉ chim (sakuṇo), và vimāna là nơi được tạo ra (mīyati nimmīyati) theo hình dạng của nó (taṃ saṇṭhānena), v.v.
Vimānaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘ekayojanadviyojanādibhāvena pamāṇavisesayuttatāya, sobhātisayayogena ca visesato mānanīyatāya vimāna’’nti (vi. va. aṭṭha. ganthārambhakathā) vuttaṃ.
In the Vimānaṭṭhakathā, however, it is stated that vimāna means "that which is specially honored due to its specific measurements, such as one or two yojanas, and due to its excessive splendor."
Tuy nhiên, trong Vimānaṭṭhakathā, đã nói rằng: “ Vimāna là nơi được tôn kính đặc biệt (visesato mānanīyatāya) vì có kích thước đặc biệt (pamāṇavisesayuttatāya) như một yojana, hai yojana, v.v., và vì có vẻ đẹp siêu việt (sobhātisayayogena).”
Natthi agghametesanti anagghāni, aparimāṇagghāni agghitumasakkuṇeyyānīti vuttaṃ hoti.
Anagghāni means that for which there is no price, meaning their value is immeasurable and cannot be estimated.
Không có giá trị cho những thứ này nên chúng là anagghāni (vô giá), có nghĩa là chúng có giá trị vô hạn và không thể định giá được.
Patirūpaṃ, paccekaṃ vā attharitabbānīti paccattharaṇāni, tesaṃ satāni tathā.
Paccattharaṇāni means coverings that are suitable or to be spread individually; hundreds of them are like that.
Những tấm trải (paccattharaṇāni) là những thứ thích hợp để trải, hoặc được trải riêng lẻ, và hàng trăm tấm như vậy.
Uttarābhimukhanti uttaradisābhimukhaṃ.
Uttarābhimukha means facing the northern direction.
Uttarābhimukha có nghĩa là hướng về phía bắc.
Dhammopi satthāyeva satthukiccanipphādanatoti vuttaṃ ‘‘buddhassa bhagavato āsanārahaṃ dhammāsanaṃ paññapetvā’’ti.
It is said that the Dhamma itself is the Teacher because it accomplishes the work of the Teacher, as in "having prepared a Dhamma-seat worthy of the Buddha, the Blessed One."
Pháp (Dhamma) cũng chính là Bậc Đạo Sư (Satthā) vì nó hoàn thành công việc của Bậc Đạo Sư, điều này được nói trong “buddhassa bhagavato āsanārahaṃ dhammāsanaṃ paññapetvā” (sau khi sắp đặt một pháp tòa xứng đáng cho Đức Phật Thế Tôn).
Yathāha ‘‘yo kho…pe… mamaccayena satthā’’tiādi, (dī. ni. 2.216) tathāgatappaveditadhammadesakassa vā satthukiccāvahattā tathārūpe āsane nisīditumarahatīti dassetumpi evaṃ vuttaṃ.
As it is said, "Indeed, whoever... after my passing, is the Teacher," and so on. It is also said this way to show that one who teaches the Dhamma proclaimed by the Tathāgata is worthy of sitting on such a seat, as they carry out the Teacher's work.
Như đã nói: “Này các tỳ-khưu… sau khi Ta diệt độ, Pháp sẽ là Bậc Đạo Sư của các con,” v.v. Hoặc, điều này cũng được nói để chỉ ra rằng vị thuyết Pháp đã được Đức Như Lai tuyên bố là xứng đáng để ngồi trên một chỗ ngồi như vậy vì Ngài thực hiện công việc của Bậc Đạo Sư.
Āsanārahanti nisīdanārahaṃ.
Āsanāraha means worthy of sitting.
Āsanāraha có nghĩa là xứng đáng để ngồi.
Dhammāsananti dhammadesakāsanaṃ, dhammaṃ vā kathetuṃ yuttāsanaṃ.
Dhammāsana means the seat of the Dhamma-teacher, or a seat suitable for expounding the Dhamma.
Dhammāsana có nghĩa là chỗ ngồi của vị thuyết Pháp, hoặc chỗ ngồi thích hợp để thuyết Pháp.
Dantakhacitanti dantehi khacitaṃ, hatthidantehi katanti vuttaṃ hoti.
Dantakhacita means inlaid with tusks, meaning made of elephant tusks.
Dantakhacita có nghĩa là được khảm bằng ngà, tức là được làm bằng ngà voi.
‘‘Danto nāma hatthidanto vuccatī’’ti hi vuttaṃ.
Indeed, it is said that "a tusk is called an elephant's tusk."
Quả thật, đã nói rằng: “Danta được gọi là ngà voi.”
Etthāti etasmiṃ dhammāsane.
Ettha means on this Dhamma-seat.
Etthā có nghĩa là trên pháp tòa này.
Mama kiccanti mama kammaṃ, mayā vā karaṇīyaṃ.
Mama kicca means my work, or what is to be done by me.
Mama kicca có nghĩa là công việc của ta, hoặc việc ta phải làm.
Idāni āyasmato ānandassa asekkhabhūmisamāpajjanaṃ dassento ‘‘tasmiñca panā’’tiādimāha.
Now, showing Venerable Ānanda's attainment of the Asekha stage, it begins with "tasmiñca panā" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra sự thành tựu Asekkhabhūmi của Tôn giả Ānanda, văn bản nói “tasmiñca panā” v.v.
Tattha tasmiñca pana divasaeti tathā raññā ārocāpitadivase, sāvaṇamāsassa kāḷapakkhacatutthadivaseti vuttaṃ hoti.
There, tasmiñca pana divase means on the day when the king was informed in that manner, which is said to be the fourth day of the dark fortnight of the month of Sāvaṇa.
Trong đó, tasmiñca pana divase có nghĩa là vào ngày mà vua đã thông báo như vậy, tức là vào ngày thứ tư của tuần lễ trăng khuyết (kāḷapakkhacatutthadivase) của tháng Sāvaṇa.
Anatthajananato visasaṅkāsatāya kileso visaṃ, tassa khīṇāsavabhāvato aññathābhāvasaṅkhātā satti gandho. Tathā hi so bhagavato parinibbānādīsu vilāpādimakāsi.
Defilement is poison because it causes harm and is to be suspected as poison. Its power, which is called the state of becoming otherwise from the state of an Arahant whose asavas are destroyed, is gandha. Indeed, he made lamentations and so on at the Blessed One's Parinibbāna.
Kilesa (phiền não) là visaṃ (chất độc) vì nó gây ra sự bất lợi và giống như chất độc. Gandho (mùi) là năng lực được gọi là sự khác biệt (aññathābhāvasaṅkhātā) của Ānanda so với trạng thái của một vị khīṇāsava (vị đã đoạn tận các lậu hoặc). Quả thật, Tôn giả đã than khóc và đau buồn khi Đức Thế Tôn nhập Niết Bàn.
Apica visajananakapupphādigandhapaṭibhāgatāya nānāvidhadukkhahetukiriyājananako kilesova ‘‘visagandho’’ti vuccati.
Moreover, defilement itself is called “visagandha” because it causes actions that are the cause of various kinds of suffering in saṃsāra, resembling the scent of poisonous flowers and so on.
Hơn nữa, kilesa (phiền não) được gọi là “visagandho” (mùi độc) vì nó giống như mùi của các loại hoa gây độc, v.v., và nó gây ra các hành động dẫn đến nhiều loại khổ đau.
Tathā hi so ‘‘visaṃ haratīti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā’’tiādinā (mahāni. 3) vuttoti.
Indeed, that defilement is said in the commentaries as: “It carries poison, thus it is visattikā; its root is poison, thus it is visattikā; its fruit is poison, thus it is visattikā; its consumption is poison, thus it is visattikā,” and so on.
Quả thật, nó đã được nói trong (Mahāni. 3) rằng: “Vì nó mang (harati) chất độc (visaṃ), nên nó là visattikā (sự bám víu độc hại); vì nó có gốc độc (visamūlā), nên nó là visattikā; vì nó có quả độc (visaphalā), nên nó là visattikā; vì nó có sự hưởng thụ độc hại (visaparibhogā), nên nó là visattikā,” v.v.
Apica visagandhonāma virūpo maṃsādigandho, taṃsadisatāya pana kileso.
Furthermore, visagandha means the foul smell of flesh and so on; defilement is likened to it.
Hơn nữa, visagandho có nghĩa là mùi thịt, v.v., bị hỏng, nhưng kilesa (phiền não) được gọi như vậy vì nó tương tự.
‘‘Vissasaddo hi virūpe’’ti (dha. sa. ṭī. 624) abhidhammaṭīkāyaṃvuttaṃ.
For the word vissa means 'foul' or 'deformed', as stated in the Abhidhammaṭīkā.
Quả thật, trong Abhidhammaṭīkā đã nói rằng: “Từ ‘vissa’ có nghĩa là bị hỏng.”
Addhāti ekaṃsato.
Addhā means certainly.
Addhā có nghĩa là chắc chắn.
Saṃveganti dhammasaṃvegaṃ.
Saṃvega means spiritual urgency (dhammasaṃvega).
Saṃvega có nghĩa là dhammasaṃvega (sự xúc động tâm linh).
‘‘Ohitabhārāna’’nti hi yebhuyyena, padhānena ca vuttaṃ.
For, “those who have laid down their burdens” is stated mostly and principally.
Thật vậy, cụm từ “ohitabhārānaṃ” (những người đã đặt gánh nặng xuống) được nói chủ yếu và chính yếu.
Edisesu pana ṭhānesu tadaññesampi dhammasaṃvegoyeva adhippeto.
However, in such instances, spiritual urgency is intended for others as well.
Tuy nhiên, trong những trường hợp như vậy, dhammasaṃvega của những người khác cũng được ngụ ý.
Tathā hi ‘‘saṃvego nāma sahottappaṃ ñāṇaṃ, so tassā bhagavato dassane uppajjī’’ti (vi. va. aṭṭha. 838) rajjumālāvimānavaṇṇanāyaṃvuttaṃ, sā ca tadā aviññātasāsanā anāgataphalāti.
Thus, it is stated in the Rajjumālāvimāṇavaṇṇanā: “Saṃvega means knowledge accompanied by moral dread (ottappa), and that saṃvega arose in her upon seeing the Blessed One,” and she was then one who had not understood the teaching and had not yet attained the fruits.
Quả thật, trong Rajjumālāvimāṇavaṇṇanā đã nói rằng: “Saṃvega là trí tuệ đi kèm với sự hổ thẹn (sahottappaṃ ñāṇaṃ), và sự xúc động đó đã khởi lên trong Rajjumālā khi nhìn thấy Đức Thế Tôn.” Và Rajjumālā lúc đó là một người chưa biết giáo pháp (aviññātasāsanā) và chưa đạt được quả vị (anāgataphalā).
Itarathā hi cittutrāsavasena dosoyeva saṃvegoti āpajjati, evañca sati so tassa asekkhabhūmisamāpajjanassa ekaṃsakāraṇaṃ na siyā.
Otherwise, it would imply that saṃvega is merely aversion (dosa) arising from mental agitation, and if that were the case, it would not be a certain cause for his attainment of the Asekkhabhūmi.
Nếu không, thì saṃvega sẽ trở thành doso (sân hận) do sự hoảng sợ của tâm, và trong trường hợp đó, nó sẽ không phải là nguyên nhân chắc chắn cho sự thành tựu Asekkhabhūmi của Tôn giả.
Evamabhūto ca so idha na vattabboyevāti alamatipapañcena.
And such a saṃvega should not be spoken of here, so enough with excessive elaboration.
Và một saṃvega như vậy không nên được nói ở đây. Thế là đủ cho sự giải thích quá mức.
Tenāti tasmā sve saṅghasannipātassa vattamānattā, sekkhasakaraṇīyattā vā.
"Tenā" means therefore, because the Sangha assembly is taking place tomorrow, or because it is a duty for a sekkha (learner).
Tenā (Do đó) là: vì ngày mai sẽ có cuộc họp Tăng-già, hoặc vì đó là việc cần làm của bậc Hữu học (sekkhā).
Te na yuttanti tava na yuttaṃ, tayā vā sannipātaṃ gantuṃ na patirūpaṃ.
"Te na yuttaṃ" means it is not fitting for you; or it is not proper for you to go to the assembly.
Te na yuttaṃ (Điều đó không thích hợp) là: điều đó không thích hợp với ngươi, hoặc ngươi không nên đến cuộc họp.
Metanti mama etaṃ gamanaṃ.
"Metaṃ" means this going is for me.
Metaṃ (Điều này) là: việc đi này của ta.
Yvāhanti yo ahaṃ, yanti vā kiriyāparāmasanaṃ, tena ‘‘gaccheyya’’nti ettha gamanakiriyaṃ parāmasati, kiriyāparāmasanassa ca yaṃ taṃ-saddassa ayaṃ pakati, yadidaṃ napuṃsakaliṅgena, ekavacanena ca yogyatā tathāyeva tattha tattha dassanato.
"Yvāhaṃ" means "who I am," or "yaṃ" is a reference to a verb. With "yaṃ," it refers to the act of going in "gaccheyya" (should go). And this is the nature of the words "yaṃ" and "taṃ" when referring to a verb: they are seen to be in the neuter gender and singular number in various places.
Yvāhaṃ (Người mà ta) là: người mà ta. Hoặc yaṃ là sự chỉ định hành động. Với từ đó, nó chỉ định hành động đi trong câu "gaccheyya" (nên đi). Và đối với sự chỉ định hành động, bản chất của từ yaṃ taṃ là sự phù hợp với giống trung tính và số ít, như được thấy ở khắp mọi nơi.
Kiriyāya hi sabhāvato napuṃsakattamekattañca icchanti saddavidū.
Indeed, grammarians desire the neuter gender and singular number for verbs by nature.
Quả thật, các nhà ngữ pháp học mong muốn hành động tự nhiên là giống trung tính và số ít.
Āvajjesīti upanāmesi.
"Āvajjesī" means he directed his mind towards.
Āvajjesī (Suy tư) là: đã hướng tâm đến.
Muttāti muccitā.
"Muttā" means they are freed.
Muttā (Đã giải thoát) là: đã được giải thoát.
Appattañcāti agatañca, bimbohane na tāva ṭhapitanti vuttaṃ hoti.
"Appattañcā" means not yet arrived; it means it has not yet been placed on the pillow.
Appattañcā (Và chưa đạt được) là: và chưa đến. Điều đó có nghĩa là chưa được đặt vào cái gối.
Etasmiṃ antareti etthantare, iminā padadvayena dassitakālānaṃ vemajjhakkhaṇe, tathādassitakāladvayassa vā vivareti vuttaṃ hoti.
"Etasmiṃ antare" means at this juncture, or in the interval between these two indicated times, it is said that it opens up the two indicated times.
Etasmiṃ antare (Trong khoảng thời gian đó) là: trong khoảng thời gian này. Với hai từ này, có nghĩa là trong khoảnh khắc ở giữa các thời điểm được chỉ ra, hoặc trong khoảng cách giữa hai thời điểm được chỉ ra.
Hi vuttaṃ.
It is said.
đã được nói.
Anupādāyāti taṇhādiṭṭhivasena kañci dhammaṃ aggahetvā, yehi vā kilesehi muccati, tesaṃ lesamattampi aggahetvā.
"Anupādāyā" means without grasping any phenomenon through craving and wrong views, or without grasping even a trace of the defilements from which one is freed.
Anupādāyā (Không chấp thủ) là: không chấp thủ bất kỳ pháp nào theo cách của tham ái và tà kiến, hoặc không chấp thủ dù chỉ một chút những phiền não mà mình đã thoát ly.
Āsavehīti bhavato ā bhavaggaṃ, dhammato ca ā gotrabhuṃ savanato pavattanato āsavasaññitehi kilesehi.
"Āsavehī" means from the defilements known as āsavas, which extend from existence (bhava) up to the highest plane of existence (bhavagga), and from phenomena (dhamma) up to the gotrabhu, due to their flowing and continuing nature.
Āsavehī (Khỏi các lậu hoặc) là: khỏi các phiền não được gọi là āsava, vì chúng chảy tràn (savanato) và phát sinh (pavattanato) từ các cõi (bhava) cho đến cõi Hữu đảnh (Bhavagga), và từ các pháp (dhamma) cho đến Gotrabhū.
Upalakkhaṇavacanamattañcetaṃ.
And this is merely a figurative expression.
Và đây chỉ là một từ biểu thị.
Tadekaṭṭhatāya hi sabbehipi kilesehi sabbehipi pāpadhammehi cittaṃ vimuccatiyeva.
For indeed, due to their being one in essence with these āsavas, the mind is truly freed from all defilements and all unwholesome states.
Thật vậy, do sự đồng nhất với chúng, tâm được giải thoát khỏi tất cả các phiền não và tất cả các pháp bất thiện.
Cittaṃ vimuccīti cittaṃ arahattamaggakkhaṇe āsavehi vimuccamānaṃ hutvā arahattaphalakkhaṇe vimucci.
"Cittaṃ vimuccī" means the mind, being in the process of liberation from the āsavas at the moment of the Arahantship Path, became liberated at the moment of the Arahantship Fruition.
Cittaṃ vimuccī (Tâm đã giải thoát) là: tâm, đang được giải thoát khỏi các āsava vào khoảnh khắc Đạo A-la-hán, đã hoàn toàn giải thoát vào khoảnh khắc Quả A-la-hán.
Tadatthaṃ vivarati ‘‘ayañhī’’tiādinā.
The meaning of this is elucidated by "ayañhi" and so on.
Để giải thích ý nghĩa đó, câu ‘‘ayañhī’’ (Thật vậy, đây) và phần tiếp theo đã được nói.
Caṅkamenāti caṅkamanakiriyāya.
"Caṅkamenā" means by the act of walking meditation.
Caṅkamenā (Bằng cách đi kinh hành) là: bằng hành động đi kinh hành.
Visesanti attanā laddhamaggaphalato visesamaggaphalaṃ.
"Visessanti" means a superior path and fruition, compared to the path and fruition he had attained.
Visesaṃ (Sự thù thắng) là: Đạo quả thù thắng hơn Đạo quả mà mình đã đạt được.
Vivaṭṭūpanissayabhūtaṃ kataṃ upacitaṃ puññaṃ yenāti katapuñño, arahattādhigamāya katādhikāroti attho.
He who has performed and accumulated merit that is a strong condition for release from saṃsāra is called "katapuñño"; the meaning is that he has created a basis for the attainment of Arahantship.
Người đã tích lũy công đức, làm cho nó trở thành nền tảng mạnh mẽ cho sự thoát ly khỏi vòng luân hồi, được gọi là katapuñño (người đã làm phước); có nghĩa là người đã tạo điều kiện thuận lợi để đạt được A-la-hán quả.
Padhānamanuyuñjāti vīriyamanuyuñjāhi, arahattasamāpattiyā anuyogaṃ karohīti vuttaṃ hoti.
"Padhānamanuyuñjā" means practice effort, or it is said, apply yourself to the attainment of Arahantship.
Padhānamanuyuñjā (Hãy tinh tấn) là: hãy tinh tấn, có nghĩa là hãy thực hành sự tinh cần để đạt đến A-la-hán quả.
Hohisīti bhavissasi.
"Hohisī" means you will be.
Hohisī (Ngươi sẽ là) là: ngươi sẽ là.
Kathādosoti kathāya doso vitathabhāvo.
"Kathādoso" means a defect in the discourse, a state of being erroneous.
Kathādoso (Lỗi của lời nói) là: lỗi của lời nói, sự sai lệch.
Accāraddhanti ativiya āraddhaṃ.
"Accāraddhaṃ" means exceedingly strenuous.
Accāraddhaṃ (Quá tinh tấn) là: đã tinh tấn quá mức.
Uddhaccāyāti uddhatabhāvāya.
"Uddhaccāyā" means for the sake of agitation.
Uddhaccāyā (Dẫn đến phóng dật) là: dẫn đến trạng thái phóng dật.
Handāti vossaggavacanaṃ.
"Handā" is an expression of permission or giving up.
Handā (Thôi được) là: một từ biểu thị sự từ bỏ.
Tena hi adhunāyeva yojemi, na panāhaṃ papañcaṃ karomīti vossaggaṃ karoti.
Thereby, he grants permission, saying, "I will apply myself now; I will not make it lengthy."
Với từ đó, ông từ bỏ, nói rằng: "Bây giờ ta sẽ điều chỉnh nó, ta sẽ không làm phức tạp thêm."
Vīriyasamataṃ yojemīti caṅkamanavīriyassa adhimattattā tassa hāpanavasena samādhinā samatāpādanena vīriyassa samataṃ samabhāvaṃ yojemi, vīriyena vā samathasaṅkhātaṃ samādhiṃ yojemītipi attho.
"Vīriyasamataṃ yojemī" means, due to the excessive walking effort, by reducing it and bringing it to equality with concentration, I shall apply equality of effort; or it also means, I shall apply concentration, which is called tranquillity, with effort.
Vīriyasamataṃ yojemī (Ta sẽ điều hòa tinh tấn) là: do sự tinh tấn đi kinh hành quá mức, ta sẽ điều hòa tinh tấn bằng cách giảm bớt nó và làm cho nó cân bằng với định (samādhi), hoặc ý nghĩa là ta sẽ kết hợp định, tức là samatha, với tinh tấn. Cả hai cách đọc đều được thấy.
Dvidhāpi hi pāṭho dissati.
Indeed, both readings are found.
Thật vậy, cả hai cách đọc đều được thấy.
Vissamissāmīti assasissāmi.
"Vissamissāmī" means I will rest.
Vissamissāmī (Ta sẽ nghỉ ngơi) là: ta sẽ hít thở (nghỉ ngơi).
Idāni tassa visesato pasaṃsanārahabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘tenā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show that he is especially worthy of praise, "tenā" and so on is said.
Bây giờ, để chỉ ra rằng ông xứng đáng được khen ngợi một cách đặc biệt, câu ‘‘tenā’’ (Do đó) và phần tiếp theo đã được nói.
Tenāti catuiriyāpathavirahitatākāraṇena.
"Tenā" means by the reason of being devoid of the four postures.
Tenā (Do đó) là: do nguyên nhân không còn bốn oai nghi.
‘‘Anipanno’’tiādīni paccuppannavacanāneva.
"Anipanno" and so on are present tense verbs.
Các từ ‘‘Anipanno’’ (Không nằm) và các từ tiếp theo đều là thì hiện tại.
Parinibbutopi so ākāseyeva parinibbāyi.
Even though he had attained parinibbāna, he attained parinibbāna in the sky.
Mặc dù đã nhập Niết-bàn, ông vẫn nhập Niết-bàn giữa hư không.
Tasmā therassa kilesaparinibbānaṃ, khandhaparinibbānañca visesena pasaṃsārahaṃ acchariyabbhutamevāti.
Therefore, the Thera’s parinibbāna from defilements and parinibbāna of the aggregates are truly worthy of special praise, being wonderful and amazing.
Do đó, sự nhập Niết-bàn của các phiền não và sự nhập Niết-bàn của các uẩn của Trưởng lão là một điều kỳ diệu và phi thường, xứng đáng được khen ngợi đặc biệt.
Dutiyadivaseti therena arahattapattadivasato dutiyadivase.
"Dutiyadivase" means on the second day from the day the Thera attained Arahantship.
Dutiyadivase (Vào ngày thứ hai) là: vào ngày thứ hai kể từ ngày Trưởng lão đạt được A-la-hán quả.
Pañcamiyanti tithīpekkhāya vuttaṃ, ‘‘dutiyadivase’’ti iminā tulyādhikaraṇaṃ.
"Pañcamiyaṃ" is said with reference to the lunar date, and it is in apposition with "dutiyadivase."
Pañcamiyaṃ (Vào ngày thứ năm) được nói liên quan đến ngày (tithi), đồng vị cách với "dutiyadivase" (vào ngày thứ hai).
Bhinnaliṅgampi hi tulyatthapadaṃ dissati yathā ‘‘guṇo pamāṇaṃ, vīsati cittāni’’ iccādi.
Indeed, a word with a different gender but the same meaning is seen, for example, "guṇo pamāṇaṃ, vīsati cittāni" and so on.
Thật vậy, ngay cả những từ có giống khác nhau nhưng cùng nghĩa cũng được thấy, như "guṇo pamāṇaṃ, vīsati cittāni" (đức hạnh là thước đo, hai mươi tâm) v.v.
Kāḷapakkhassāti sāvaṇamāsakāḷapakkhassa.
"Kāḷapakkhassā" means of the dark half of the month of Sāvaṇa.
Kāḷapakkhassā (Của nửa tháng tối) là: của nửa tháng tối của tháng Sāvaṇa.
Paṭhamañhi māsaṃ khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇamakaṃsu, paṭhamamāsabhāvo ca majjhimappadesavohārena.
For a whole month, they repaired broken and decayed parts, and the first month refers to the usage in the Middle Country.
Thật vậy, họ đã sửa chữa những phần bị hư hỏng và đổ nát trong tháng đầu tiên, và việc đó là tháng đầu tiên theo cách nói thông thường của vùng Trung Ấn.
Tattha hi purimapuṇṇamito yāva aparā puṇṇamī, tāva eko māsoti voharanti.
There, they refer to the period from one full moon to the next as one month.
Ở đó, họ gọi một tháng là từ một ngày trăng tròn đến ngày trăng tròn tiếp theo.
Tato tīṇi divasāni rājā maṇḍapamakāsi, tato dutiyadivase thero arahattaṃ sacchākāsi, tatiyadivase pana sannipatitvā therā saṅgītimakaṃsu, tasmā āsaḷhimāsakāḷapakkhapāṭipadato yāva sāvaṇamāsakāḷapakkhapañcamī, tāva pañcadivasādhiko ekamāso hoti.
After that, the king built the pavilion for three days, and then on the second day, the Elder realized Arahantship. On the third day, the Elders convened and held the Saṅgīti. Therefore, from the first day of the dark half of the month of Āsaḷhī until the fifth day of the dark half of the month of Sāvaṇa, there is one month and five days.
Sau đó, nhà vua đã dựng một hội trường trong ba ngày, rồi vào ngày thứ hai sau đó, Trưởng lão đã chứng đắc A-la-hán quả. Đến ngày thứ ba, các Trưởng lão đã nhóm họp và kết tập Kinh điển. Do đó, từ ngày mùng một của nửa tháng tối tháng Āsaḷha cho đến ngày mùng năm của nửa tháng tối tháng Sāvaṇa là một tháng cộng thêm năm ngày.
Samānoti uppajjamāno.
"Samāno" means arising.
Samāno (Đang phát sinh) là: đang phát sinh.
Haṭṭhatuṭṭhacittoti ativiya somanassacitto, pāmojjena vā haṭṭhacitto pītiyā tuṭṭhacitto.
"Haṭṭhatuṭṭhacitto" means exceedingly joyful in mind, or delighted in mind by joy, satisfied in mind by rapture.
Haṭṭhatuṭṭhacitto (Tâm hoan hỷ và mãn nguyện) là: tâm vô cùng hoan hỷ, hoặc tâm hoan hỷ với niềm vui, tâm mãn nguyện với sự hỷ lạc.
Ekaṃsanti ekasmiṃ aṃse, vāmaṃseti attho.
"Ekaṃsaṃ" means on one shoulder, meaning the left shoulder.
Ekaṃsaṃ (Một bên vai) là: ở một bên vai, có nghĩa là vai trái.
Tathā hi vaṅgīsasuttavaṇṇanāyaṃ vuttaṃ –
Thus, it is said in the commentary to the Vaṅgīsa Sutta:
Thật vậy, trong Vangīsa-sutta-vaṇṇanā (Giải thích Kinh Vangīsa) đã nói:
Bandha…pe… viyāti vaṇṭato pavuttasuparipakkatālaphalamiva.
"Bandha...pe... viyā" means like a perfectly ripe palm fruit that has detached from its stalk.
Bandha…pe… viyā (Như trái cây) là: như quả thốt nốt chín hoàn toàn đã lìa cành.
Paṇḍu…pe… viyāti sitapītapabhāyuttapaṇḍuromajakambale ṭhapito jātimā maṇi viya, jātivacanena cettha kuttimaṃ nivatteti.
"Paṇḍu...pe... viyā" means like a genuine jewel placed on a white, yellow-hued, pale-reddish kambala blanket, and here the word "jāti" (genuine) excludes artificial ones.
Paṇḍu…pe… viyā (Như viên ngọc quý) là: như viên ngọc quý tự nhiên được đặt trên tấm chăn len màu vàng nhạt có màu trắng vàng rực rỡ. Ở đây, từ "tự nhiên" loại bỏ ý nghĩa là ngọc nhân tạo.
Samuggatapuṇṇacando viyāti juṇhapakkhapannarasuposathe samuggato soḷasakalāparipuṇṇo cando viya.
"Samuggatapuṇṇacando viyā" means like the full moon, perfect with sixteen digits, that has risen on the full moon Uposatha day of the bright half of the month.
Samuggatapuṇṇacando viyā (Như trăng rằm tròn đầy) là: như mặt trăng tròn đầy mười sáu phần đã mọc lên vào ngày Uposatha rằm tháng sáng.
Bālā…pe… viyāti taruṇasūriyapabhāsamphassena phullitasuvaṇṇavaṇṇaparāgagabbhaṃ satapattapaddhaṃ viya.
"Bālā...pe... viyā" means like a lotus flower with a golden pollen-filled center, blooming from the touch of the young sun's rays.
Bālā…pe… viyā (Như hoa sen) là: như hoa sen nở rộ với nhụy hoa màu vàng rực rỡ do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời non trẻ.
‘‘Piñjarasaddo hi hemavaṇṇapariyāyo’’ti (sārattha. ṭī. 1.22) sāratthadīpaniyaṃ vutto.
"The word 'piñjara' is a synonym for 'hemavaṇṇa' (golden color)," it is stated in the Sāratthadīpanī.
Trong Sāratthadīpanī, đã nói rằng: “Từ ‘piñjara’ là một từ đồng nghĩa với ‘hemavaṇṇa’ (màu vàng).”
Pariyodātenāti pabhassarena.
"Pariyodātenā" means radiant.
Pariyodātenā (Trong sạch) là: rực rỡ.
Sappabhenāti vaṇṇappabhāya, sīlappabhāya ca samannāgatena.
"Sappabhenā" means endowed with the radiance of complexion and the radiance of sīla.
Sappabhenā (Với ánh sáng) là: được trang bị ánh sáng của sắc và ánh sáng của giới.
Sassirikenāti sarīrasobhaggādisaṅkhātāya siriyā ativiya sirimatā.
"Sassirikenā" means exceedingly glorious with the glory pertaining to bodily beauty and so forth.
Sassirikenā (Với vẻ rực rỡ) là: vô cùng rực rỡ với vẻ đẹp thân thể v.v.
Mukhavarenāti yathāvuttasobhāsamalaṅkatattā uttamamukhena.
"Mukhavarenā" means with an excellent mouth, because it is adorned with the beauty just described.
Mukhavarenā (Với khuôn mặt tuyệt vời) là: với khuôn mặt tối thượng, vì được tô điểm bằng vẻ đẹp đã nói trên.
Kāmaṃ ‘‘ahamasmi arahattaṃ patto’’ti nārocesi, tathārūpāya pana uttamalīḷāya gamanato passantā sabbepi tamatthaṃ jānanti, tasmā ārocento viya hotīti āha ‘‘attano arahattappattiṃ ārocayamāno viya agamāsī’’ti.
Although he did not announce, "I have attained Arahantship," all who saw him understood the matter from his walking with such supreme grace. Therefore, it was as if he was announcing it, so it is said: "He walked as if announcing his attainment of Arahantship."
Mặc dù ông không tuyên bố: “Ta đã đạt được A-la-hán quả,” nhưng vì ông đi với phong thái cao quý như vậy, tất cả những người nhìn thấy đều hiểu được ý nghĩa đó. Do đó, ông nói như thể đang tuyên bố: ‘‘attano arahattappattiṃ ārocayamāno viya agamāsī’’ (Ông đi như thể đang tuyên bố sự chứng đắc A-la-hán quả của mình).
Kimatthaṃ panāyaṃ evamārocayamāno viya agamāsīti?
But why did he walk as if announcing it?
Tại sao ông lại đi như thể đang tuyên bố điều đó?
Vuccate – so hi ‘‘attupanāyikaṃ akatvā aññabyākaraṇaṃ bhagavatā saṃvaṇṇita’’nti manasi karitvā ‘‘sekkhatāya dhammavinayasaṅgītiyā gahetumayuttampi bahussutattā gaṇhissāmā’’ti nisinnānaṃ therānaṃ arahattappattivijānanena somanassuppādanatthaṃ, ‘‘appamatto hohī’’ti bhagavatā dinnaovādassa ca saphalatādīpanatthaṃ evamārocayamāno viya agamāsīti.
It is said: The Elder, bearing in mind that the Buddha praised the declaration of another's attainment rather than one's own, and desiring to gladden the Elders who were seated, thinking, "Though it is not proper for a sekkha to undertake the recitation of Dhamma and Vinaya, we shall undertake it due to our vast learning," by letting them know of his attainment of Arahantship, and also to demonstrate the fruitfulness of the advice given by the Buddha, "Be diligent," thus he walked as if announcing it.
Được nói rằng: Ông đã nghĩ rằng "Đức Thế Tôn đã tán thán việc tuyên bố A-la-hán quả của người khác mà không phải của chính mình," và để làm cho các Trưởng lão đang ngồi đó (những người nghĩ rằng "Mặc dù không thích hợp cho một bậc Hữu học tham gia kết tập Pháp và Luật, nhưng chúng ta sẽ tham gia vì sự uyên bác của mình") hoan hỷ khi biết về sự chứng đắc A-la-hán quả của mình, và để chỉ ra sự thành công của lời khuyên "Hãy tinh tấn" mà Đức Thế Tôn đã ban, ông đã đi như thể đang tuyên bố điều đó.
Āyasmato mahākassapassa etadahosi samasamaṭṭhapanādinā yathāvuttakāraṇena satthukappattā.
"To Venerable Mahākassapa, this thought occurred" because of his status akin to that of the Teacher, due to the aforementioned reasons such as being established as an equal.
Āyasmato Mahākassapassa etadahosi (Trưởng lão Mahākassapa đã nghĩ điều này) là: vì ông đã đạt đến vị trí của một bậc Thầy (satthukappa) do các nguyên nhân đã nói trên, như sự sắp đặt bình đẳng v.v.
Dhareyyāti vijjamāno bhaveyya.
"Dhareyyā" means should exist.
Dhareyyā (Nên tồn tại) là: nên tồn tại.
‘‘Sobhati vata te āvuso ānanda arahattasamadhigamatā’’tiādinā sādhukāramadāsi.
gave applause, saying, “It is indeed fitting, friend Ānanda, that you have attained arahantship,” and so on.
Với lời nói “Này hiền giả Ānanda, quả thật sự chứng đắc A-la-hán của hiền giả thật huy hoàng thay!”, ngài đã tán thán.
Ayamidha dīghabhāṇakānaṃ vādo.
This is the view of the Dīghabhāṇakas here.
Đây là lời thuyết giảng của các Dīghabhāṇaka (những vị trì tụng Trường Bộ) ở đây.
Khuddakabhāṇakesu ca suttanipātakhuddakapāṭhabhāṇakānaṃ vādotipi yujjati tadaṭṭhakathāsupi tathā vuttattā.
And it is also fitting to say it is the view of the Suttanipāta and Khuddakapāṭha reciters among the Khuddakabhāṇakas, because it is stated similarly in their commentaries.
Và trong số các Khuddakabhāṇaka (những vị trì tụng Tiểu Bộ), đây cũng là lời thuyết giảng của những vị trì tụng Suttanipāta và Khuddakapāṭha, điều này cũng hợp lý vì trong các bản Chú giải của chúng cũng đã được nói như vậy.
Majjhimaṃ nikāyaṃ bhaṇanti sīlenāti majjhimabhāṇakā, tappaguṇā ācariyā.
Those who recite the Majjhima Nikāya out of practice are called Majjhimabhāṇakas, meaning teachers skilled in it.
Những vị trì tụng Trung Bộ (Majjhimabhāṇakā) là những vị đạo sư có phẩm hạnh trì tụng Trung Bộ Nikāya theo thói quen.
Yathāvuḍḍhanti vuḍḍhapaṭipāṭiṃ, tadanatikkamitvā vā.
Yathāvuḍḍhaṃ means according to seniority, or without transgressing it.
Theo thứ tự tuổi tác có nghĩa là theo thứ tự tuổi tác của các vị trưởng lão, hoặc không vượt quá thứ tự đó.
Tatthāti tasmiṃ bhikkhusaṅghe.
Tatthāti means in that monastic community.
Trong đó có nghĩa là trong Tăng đoàn đó.
Ānandassa etamāsananti sambandho.
The connection is: “This is Ānanda’s seat.”
Đây là chỗ ngồi của Tôn giả Ānanda, đó là sự liên kết.
Tasmiṃ samayeti tasmiṃ evaṃkathanasamaye.
Tasmiṃ samayeti means at that time of speaking thus.
Vào thời điểm đó có nghĩa là vào thời điểm nói như vậy.
Thero cintesi ‘‘kuhiṃ gato’’ti pucchantānaṃ attānaṃ dassente ativiya pākaṭabhāvena bhavissamānattā, ayampi majjhimabhāṇakesveva ekaccānaṃ vādo, tasmā itipi eke vadantīti sambandho.
The elder thought, "Since he would become very evident by showing himself to those who asked 'Where has he gone?', this is also the view of some among the Majjhimabhāṇakas, therefore, the connection is 'some say this as well'."
Vị Trưởng lão đã suy nghĩ rằng: “Vì sẽ trở nên quá rõ ràng khi tự mình xuất hiện trước những người hỏi ‘Ngài đã đi đâu?’, nên đây cũng là lời thuyết giảng của một số Majjhimabhāṇaka.” Vì vậy, có sự liên kết rằng “một số vị nói như vậy”.
Ākāsena āgantvā attano āsaneyeva attānaṃ dassesītipi tesameva ekacce vadanti.
Some of them also say that he came through the air and revealed himself right at his own seat.
Một số vị khác trong số họ cũng nói rằng ngài đã đến bằng đường không và tự mình hiện ra ngay trên chỗ ngồi của mình.
Pulliṅgavisaye hi ‘‘eke’’ti vutte sabbattha ‘‘ekacce’’ti attho veditabbo.
Indeed, in the masculine gender, when "eke" is used, it should be understood as "some" everywhere.
Thật vậy, khi từ “eke” được dùng trong trường hợp giống đực, ở mọi nơi đều phải hiểu là “một số”.
Tīsupi cettha vādesu tesaṃ tesaṃ bhāṇakānaṃ tena tenākārena āgatamattaṃ ṭhapetvā visuṃ visuṃ vacane aññaṃ visesakāraṇaṃ natthi.
In all three of these views, apart from merely stating how each of those reciters arrived, there is no other specific reason for their individual statements.
Trong cả ba lời thuyết giảng này, ngoài việc chỉ nói về cách đến của các vị trì tụng đó theo cách đó, không có lý do đặc biệt nào khác cho mỗi lời nói riêng biệt.
Sattamāsaṃ katāya hi dhammavinayasaṅgītiyā kadāci pakatiyāva, kadāci pathaviyaṃ nimujjitvā, kadāci ākāsena āgatattā taṃ tadāgamanamupādāya tathā tathā vadanti.
Indeed, because the Dhamma and Vinaya recitations took seven months, sometimes he came naturally, sometimes by sinking into the earth, and sometimes through the air, and they speak of it in various ways based on his arrival at those times.
Thật vậy, vì Đại Kết tập Pháp và Luật đã được thực hiện trong bảy tháng, đôi khi các vị nói như vậy dựa trên sự đến theo cách tự nhiên, đôi khi là lặn xuống đất, và đôi khi là đến bằng đường không.
Apica saṅgītiyā ādidivaseyeva paṭhamaṃ pakatiyā āgantvā tato paraṃ ākāsamabbhuggantvā parisaṃ pattakāle tato otaritvā bhikkhupantiṃ apīḷento pathaviyaṃ nimujjitvā āsane attānaṃ dassesītipi vadanti.
Moreover, some say that on the first day of the council, he first came naturally, then rose into the air, and when he reached the assembly, he descended from there and, without disturbing the row of bhikkhus, sank into the earth and revealed himself at his seat.
Hơn nữa, một số vị còn nói rằng vào ngày đầu tiên của Đại Kết tập, ngài đã đến một cách tự nhiên trước, sau đó bay lên không trung, và khi đến hội chúng, ngài đã lặn xuống đất và hiện ra trên chỗ ngồi của mình mà không làm phiền hàng Tỳ-kheo.
Yathā vā tathā vā āgacchatu, āgamanākāramattaṃ na pamāṇaṃ, āgantvā gatakāle āyasmato mahākassapassa sādhukāradānameva pamāṇaṃ satthārā dātabbasādhukāradāneneva arahattappattiyā aññesampi ñāpitattā, bhagavati dharamāne paṭiggahetabbāya ca pasaṃsāya therassa paṭiggahitattā.
However he arrived, the manner of arrival is not the criterion; the applause given by Venerable Mahākassapa at the time of his arrival is the criterion, because the attainment of arahantship was made known to others by the applause that the Teacher would bestow, and because the Elder accepted the praise while the Blessed One was still alive.
Dù ngài đến bằng cách nào đi nữa, cách đến không phải là tiêu chuẩn; việc Tôn giả Mahākassapa tán thán khi ngài đến và đã ngồi xuống mới là tiêu chuẩn, vì sự chứng đắc A-la-hán của ngài đã được Đức Phật xác nhận bằng lời tán thán, và vì vị Trưởng lão đã nhận được lời khen ngợi đáng được nhận khi Đức Thế Tôn còn tại thế.
Tasmā tamatthaṃ dassento ‘‘yathā vā’’tiādimāha.
Therefore, intending to show that meaning, he says ‘‘yathā vā’’ and so on.
Vì vậy, để chỉ rõ ý nghĩa đó, ngài đã nói “yathā vā” (hoặc như thế này) và tiếp theo.
Sabbatthāpīti sabbesupi tīsu vādesu.
Sabbatthāpīti means in all three views.
Trong tất cả các trường hợp có nghĩa là trong cả ba lời thuyết giảng.
Bhikkhū āmantesīti bhikkhū ālapīti ayamettha attho, aññatra pana ñāpanepi dissati yathā ‘‘āmantayāmi vo bhikkhave, (dī. ni. 2.218) paṭivedayāmi vo bhikkhave’’ti (a. ni. 7.72) pakkosanepi dissati yathā ‘‘ehi tvaṃ bhikkhu mama vacanena sāriputtaṃ āmantehī’’ti (a. ni. 9.11) ālapanepi dissati yathā ‘‘tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi ‘bhikkhavo’ti’’ (saṃ. ni. 1.249), idhāpi ālapaneti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttaṃ.
Bhikkhū āmantesīti: Here, the meaning is that he addressed the bhikkhus. Elsewhere, it also appears in the sense of informing, as in "I exhort you, bhikkhus" (Dī. Ni. 2.218), "I declare to you, bhikkhus" (A. Ni. 7.72). It also appears in the sense of summoning, as in "Come, bhikkhu, summon Sāriputta with my words" (A. Ni. 9.11). It also appears in the sense of addressing, as in "There, indeed, the Blessed One addressed the bhikkhus, saying 'Bhikkhus!'" (Saṃ. Ni. 1.249). Here too, in the Sāratthadīpanī (Sārattha. Ṭī. 1. Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā), it is stated that it is in the sense of addressing.
Bhikkhū āmantesī (Ngài đã gọi các Tỳ-kheo): Ở đây, ý nghĩa là ngài đã gọi các Tỳ-kheo. Tuy nhiên, ở những chỗ khác, nó cũng được thấy với ý nghĩa thông báo, như “Này các Tỳ-kheo, Ta thông báo cho các con, Ta tuyên bố cho các con” (Dī. Ni. 2.218); nó cũng được thấy với ý nghĩa triệu tập, như “Này Tỳ-kheo, hãy đến và gọi Sāriputta theo lời Ta” (A. Ni. 9.11); nó cũng được thấy với ý nghĩa chào hỏi, như “Ở đó, Đức Thế Tôn đã gọi các Tỳ-kheo, ‘Này các Tỳ-kheo’” (Saṃ. Ni. 1.249). Ở đây cũng vậy, trong Sāratthadīpanī đã nói rằng đó là ý nghĩa chào hỏi.
Ālapanamattassa pana abhāvato ‘‘kiṃ paṭhamaṃ saṅgāyāmā’’tiādinā vuttena viññāpiyamānatthantarena ca sahacaraṇato ñāpaneva vaṭṭati, tasmā āmantesīti paṭivedesi viññāpesīti attho vattabbo.
However, since there is not merely an act of addressing, but also an accompanying meaning to be conveyed, as expressed by "What should we recite first?", etc., the sense of informing is appropriate. Therefore, for āmantesī, the meaning should be stated as "he informed, he made known."
Tuy nhiên, vì không chỉ là việc gọi đơn thuần, và vì nó đi kèm với một ý nghĩa khác được thông báo qua câu nói “Chúng ta nên kết tập Pháp hay Luật trước?”, nên chỉ có ý nghĩa thông báo là phù hợp. Do đó, phải nói rằng āmantesī có nghĩa là đã thông báo, đã tuyên bố.
‘‘Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi ‘bhikkhavo’ti, ‘bhaddante’ti te bhikkhū bhagavato paccassosu’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.249) hi ālapanamattameva dissati, na viññāpiyamānatthantaraṃ, taṃ pana ‘‘bhūtapubbaṃ bhikkhave’’tiādinā (saṃ. ni. 1.249) paccekameva āraddhaṃ.
For in phrases like "There, indeed, the Blessed One addressed the bhikkhus, saying 'Bhikkhus!' 'Venerable Sir,' those bhikkhus responded to the Blessed One" (Saṃ. Ni. 1.249), only the mere addressing is apparent, not any other meaning to be conveyed, which is, however, separately commenced with "Formerly, bhikkhus," and so on (Saṃ. Ni. 1.249).
Thật vậy, trong các đoạn như “Ở đó, Đức Thế Tôn đã gọi các Tỳ-kheo, ‘Này các Tỳ-kheo.’ Các Tỳ-kheo đó đã vâng lời Đức Thế Tôn, ‘Bạch Thế Tôn’”, chỉ thấy ý nghĩa gọi đơn thuần, không có ý nghĩa khác được thông báo, mà ý nghĩa đó được bắt đầu riêng biệt bằng câu “Này các Tỳ-kheo, thuở xưa…”
Tasmā tādisesveva ālapane vaṭṭatīti no takko.
Therefore, our contention is that it is appropriate for mere addressing only in such cases.
Vì vậy, lập luận của chúng tôi là trong những trường hợp như vậy, nó chỉ có ý nghĩa chào hỏi.
Saddavidū pana vadanti ‘‘āmantayitvā devindo, vissakammaṃ mahiddhika’ntiādīsu (cariyā. 107) viya mantasaddo guttabhāsane.
However, grammarians say that the word ‘manta’ (in āmanta) is used for secret speech, as in “having secretly consulted, the king of devas, Vissakamma of great psychic power,” and so on.
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học nói rằng từ “manta” trong các câu như “Sau khi hội ý với Vissakamma có đại thần lực, chúa tể chư thiên…” (Cariyā. 107) có nghĩa là nói chuyện bí mật.
Tasmā ‘āmantesī’ti etassa sammantayīti attho’’ti.
Therefore, they say that the meaning of "āmantesī" is "he consulted."
Vì vậy, ý nghĩa của “āmantesī” là “đã hội ý”.
‘‘Āvuso’’tiādi āmantanākāradīpanaṃ.
‘‘Āvuso’’tiādi (‘‘Friend’’, etc.) indicates the manner of addressing.
“Āvuso” và các từ tương tự cho thấy cách gọi.
Dhammaṃ vā vinayaṃ vāti ettha vā-saddo vikappane, tena ‘‘kimekaṃ tesu paṭhamaṃ saṅgāyāmā’’ti dasseti.
In dhammaṃ vā vinayaṃ vā, the word vā signifies an option, thereby indicating "which one of these should we recite first?"
Trong Dhammaṃ vā Vinayaṃ vā, từ vā có nghĩa là lựa chọn, điều này cho thấy “Chúng ta nên kết tập điều gì trong số đó trước?”
Kasmā āyūti āha ‘‘vinaye ṭhite’’tiādi.
As to why he said "life" (āyu), it is stated as "vinaye ṭhite" and so on.
Tại sao lại là tuổi thọ? Ngài nói “Vinaye ṭhite” (khi Luật còn tồn tại) và tiếp theo.
‘‘Yasmā, tasmā’’ti ca ajjhāharitvā yojetabbaṃ.
"Yasmā (because), tasmā (therefore)" should be supplied and combined (with the preceding phrase).
Phải thêm vào “yasmā” (vì) và “tasmā” (cho nên) để kết hợp.
Tasmāti tāya āyusarikkhatāya.
Tasmāti means on account of that lifespan-like quality.
Tasmā (do đó) là do sự tương đồng về tuổi thọ đó.
Dhuranti jeṭṭhakaṃ.
Dhuraṃ means the chief, the foremost.
Dhuraṃ (gánh nặng) là vị trưởng lão.
No nappahotīti pahotiyeva.
No nappahotīti means he is indeed able.
No nappahotī có nghĩa là hoàn toàn có thể.
Dvipaṭisedho hi saha atisayena pakatyatthadīpako.
For a double negative emphasizes the affirmative meaning exceedingly.
Thật vậy, hai lần phủ định cùng với sự nhấn mạnh cho thấy ý nghĩa ban đầu một cách mạnh mẽ.
Etadagganti eso aggo.
Etadaggaṃ means this is the foremost.
Etadaggaṃ (điều này là tối thượng) có nghĩa là đây là điều tối thượng.
Liṅgavipallāsena hi ayaṃ niddeso.
For this designation is given by a reversal of gender.
Thật vậy, đây là một cách diễn đạt đảo ngược giống.
Yadidanti ca yo ayaṃ, yadidaṃ khandhapañcakanti vā yojetabbaṃ.
And yadidaṃ should be understood as "whoever this is," or "whatever this is, the five aggregates."
Yadidaṃ (điều này) có thể được kết hợp là “vị này” hoặc “điều này là năm uẩn”.
Evañhi sati ‘‘etadagga’’nti yathārutaliṅgameva.
In this way, "etadaggaṃ" itself retains its original gender.
Khi đó, “etadaggaṃ” sẽ giữ nguyên giống như đã nói.
‘‘Yadida’’nti padassa ca ayaṃ sabhāvo, yā tassa tassa atthassa vattabbassa liṅgānurūpena ‘‘yo aya’’nti vā ‘‘yā aya’’nti vā ‘‘yaṃ ida’’nti vā yojetabbatā tathāyevassa tattha tattha dassitattā.
And this is the nature of the word "yadidaṃ": that it should be combined as "yo ayaṃ" (he who), "yā ayaṃ" (she who), or "yaṃ idaṃ" (that which), according to the gender of the meaning to be expressed, and it is demonstrated as such in various places.
Và đây là bản chất của từ “yadidaṃ”, rằng nó phải được kết hợp là “yo ayaṃ” (vị nào), “yā ayaṃ” (vị nào) hoặc “yaṃ idaṃ” (điều nào) tùy theo giống của ý nghĩa cần được diễn đạt, và điều đó đã được chỉ ra ở khắp mọi nơi.
Bhikkhūnaṃ vinayadharānanti niddhāraṇachaṭṭhīniddeso.
Bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ is a locative case of specification.
Bhikkhūnaṃ Vinayadharānaṃ (trong số các Tỳ-kheo trì Luật) là một cách diễn đạt với giới từ sở hữu (chaṭṭhī) chỉ sự phân biệt.
Attanāva attānaṃ sammannīti sayameva attānaṃ sammataṃ akāsi.
Attanāva attānaṃ sammannīti means he himself appointed himself.
Attanāva attānaṃ sammannī (tự mình đã tự mình chấp thuận) có nghĩa là tự mình đã tự chấp thuận.
‘‘Attanā’’ti hi idaṃ tatiyāvisesanaṃ bhavati, tañca parehi sammannanaṃ nivatteti, ‘‘attanā’’ti vā ayaṃ vibhatyantapatirūpako abyayasaddo.
For this word "attanā" (by self) is an adverbial modifier in the third case, and it negates appointment by others. Or, "attanā" is an indeclinable word similar to one ending in a case ending.
Thật vậy, từ “attanā” này là một trạng từ ở thể công cụ (tatiyā), và nó bác bỏ sự chấp thuận của người khác, hoặc từ “attanā” này là một từ bất biến (abyayasaddo) có hình thức giống như một từ có tận cùng là vibhatti.
Keci pana ‘‘liṅgatthe tatiyā abhihitakattubhāvato’’ti vadanti.
However, some say, "the third case is in the sense of 'linga' (gender/substance) due to the expressed agent."
Tuy nhiên, một số người nói rằng “tatiyā là ở ý nghĩa giống vì nó là chủ ngữ được diễn đạt”.
Tadayuttameva ‘‘thero’’ti kattuno vijjamānattā.
That is indeed inappropriate, because the agent "thero" (the Elder) is present.
Điều đó không đúng vì chủ ngữ “thero” (vị Trưởng lão) đã tồn tại.
Vissajjanatthāya attanāva attānaṃ sammannīti yojetabbaṃ.
It should be construed as: "He himself appointed himself for the purpose of answering."
Phải kết hợp là “để giải thích, tự mình đã tự mình chấp thuận”.
Pucchadhātussa dvikammikattā ‘‘upāliṃ vinaya’’nti kammadvayaṃ vuttaṃ.
Since the root "pucch" (to ask) takes two objects, both "Upāliṃ" (Upāli) and "vinayaṃ" (the Vinaya) are mentioned as objects.
Vì động từ “puccha” (hỏi) có hai tân ngữ, nên hai tân ngữ “Upāliṃ Vinayaṃ” (Upāli về Luật) đã được nói đến.
Bījaniṃ gahetvāti ettha bījanīgahaṇaṃ dhammakathikānaṃ dhammatāti veditabbaṃ.
Bījaniṃ gahetvā: Here, the act of taking a fan should be understood as a custom of Dhamma preachers.
Trong Bījaniṃ gahetvā (cầm quạt), việc cầm quạt được hiểu là một thông lệ của các Dhamma-kathika (người thuyết Pháp).
Tāya hi dhammakathikānaṃ parisāya hatthakukkuccamukhavikārādi paṭicchādīyati.
For with it, the hand movements, facial contortions, and other fidgets of the Dhamma preachers in the assembly are concealed.
Thật vậy, nhờ đó mà các cử chỉ tay vụng về và các biểu cảm khuôn mặt của các Dhamma-kathika trong hội chúng được che giấu.
Bhagavā ca dhammakathikānaṃ dhammatādassanatthameva vicitrabījaniṃ gaṇhāti.
And the Blessed One takes a decorated fan solely to demonstrate this custom of Dhamma preachers.
Và Đức Thế Tôn cầm chiếc quạt trang trí chỉ để cho thấy đó là thông lệ của các Dhamma-kathika.
Aññathā hi sabbassapi lokassa alaṅkārabhūtaṃ paramukkaṃsagatasikkhāsaṃyamānaṃ buddhānaṃ mukhacandamaṇḍalaṃ paṭicchādetabbaṃ na siyā.
Otherwise, the moon-like face of the Buddhas, who are an adornment for all the world and have attained the highest perfection in training and self-restraint, would not need to be concealed.
Nếu không, mặt trăng như khuôn mặt của chư Phật, những bậc đã đạt đến sự tinh tấn và tự chế tối thượng, là vật trang sức của toàn thế gian, sẽ không cần phải che giấu.
‘‘Paṭhamaṃ āvuso upāli pārājikaṃ kattha paññatta’’nti kasmā vuttaṃ, nanu tassa saṅgītiyā purimakāle paṭhamabhāvo na yuttoti?
Why was it said, “Friend Upāli, where was the first Pārājika rule laid down?” Is it not unsuitable that it should be the first before the council?
Tại sao lại nói “Này hiền giả Upāli, giới Pārājika đầu tiên được chế định ở đâu?” Phải chăng việc nó là giới đầu tiên trước thời điểm Kết tập là không hợp lý?
No na yutto bhagavatā paññattānukkamena, pātimokkhuddesānukkamena ca paṭhamabhāvassa siddhattā.
No, it is not unsuitable. It is indeed suitable, because its primary nature is established both by the order of promulgation by the Blessed One and by the order of recitation in the Pātimokkha.
Không, không phải là không hợp lý, vì tính chất đầu tiên của nó đã được xác lập theo thứ tự chế định của Đức Thế Tôn và theo thứ tự tụng đọc Pātimokkha.
Yebhuyyena hi tīṇi piṭakāni bhagavato dharamānakāle ṭhitānukkameneva saṅgītāni, visesato vinayābhidhammapiṭakānīti daṭṭhabbaṃ.
Indeed, it should be understood that generally the three Piṭakas were recited in the order in which they stood during the lifetime of the Blessed One, especially the Vinaya Piṭaka and the Abhidhamma Piṭaka.
Thật vậy, ba Tipiṭaka phần lớn đã được kết tập theo thứ tự mà chúng đã tồn tại vào thời Đức Thế Tôn còn tại thế, đặc biệt là Vinaya Piṭaka và Abhidhamma Piṭaka.
Kismiṃ vatthusminti, methunadhammeti ca nimittatthe bhummavacanaṃ.
Kismiṃ vatthusmiṃ and methunadhamme are both locative case words indicating the occasion.
Kismiṃ vatthusmiṃ (trong trường hợp nào) và methunadhamme (trong hành vi tà dâm) là các từ ở thể vị trí (bhummavacana) chỉ nguyên nhân.
‘‘Kattha paññatta’’ntiādinā dassitena saha tadavasiṭṭhampi saṅgahetvā dassetuṃ ‘‘vatthumpi pucchī’’tiādi vuttaṃ.
The phrase "vatthumpi pucchī" (also asked about the case) and so on, was stated to include and indicate the remaining matters in addition to what was shown by "kattha paññattaṃ" (where was it laid down) and so on.
Để bao gồm và chỉ ra phần còn lại cùng với điều đã được chỉ ra bằng “Kattha paññatta” (được chế định ở đâu) và các từ tương tự, đã nói “vatthumpi pucchī” (cũng đã hỏi về trường hợp) và tiếp theo.
Saṅgītikārakavacanasammissaṃ vā nu kho, suddhaṃ vā buddhavacananti āsaṅkāpariharaṇatthaṃ, yathāsaṅgītasseva pamāṇabhāvaṃ dassanatthañca pucchaṃ samuddharitvā vissajjento ‘‘kiṃ panetthā’’tiādimāha.
In order to remove the doubt as to whether the Buddha's word is mixed with the words of those who recited the Saṅgīti, or if it is purely the Buddha's word, and to show that only what was recited at the Saṅgīti is authoritative, he raises a question and answers it, saying, “What then (is) in this?” and so on.
Để loại bỏ nghi ngờ rằng liệu lời của Đức Phật có lẫn lộn với lời của các vị kết tập hay chỉ là lời Phật thuần túy, và để chỉ ra rằng chỉ những gì được kết tập mới là tiêu chuẩn, Ngài đã nêu câu hỏi và trả lời bằng cách bắt đầu với “Kiṃ panetthā”.
Ettha paṭhamapārājiketi etissaṃ tathāsaṅgītāya paṭhamapārājikapāḷiyaṃ.
Here, ‘in the first pārājika’ refers to the Pāli of the first pārājika as recited at the Saṅgīti.
Ở đây, paṭhamapārājike (Pārājika thứ nhất) là trong bản Pāli của Pārājika thứ nhất đã được kiết tập như vậy.
Tenevāha ‘‘na hi tathāgatā ekabyañjanampi niratthakaṃ vadantī’’ti.
It is for this reason that it is stated: “Indeed, the Tathāgatas do not utter even a single syllable without purpose.”
Chính vì vậy mà (Vị Luận sư) nói rằng: ‘Như Lai không nói một từ vô nghĩa nào’.
Apanetabbanti atirekabhāvena niratthakatāya, vitathabhāvena vā ayuttatāya chaḍḍetabbavacanaṃ.
‘To be removed’ refers to a statement that should be discarded due to its superfluity and lack of meaning, or due to its falsehood and inappropriateness.
Apanetabba (nên loại bỏ) là lời nên loại bỏ vì dư thừa, vô nghĩa, hoặc không phù hợp vì sai lầm.
Pakkhipitabbanti asampuṇṇatāya upanetabbavacanaṃ.
‘To be inserted’ refers to a statement that should be added due to its incompleteness.
Pakkhipitabba (nên thêm vào) là lời nên thêm vào vì không đầy đủ.
Kasmāti āha ‘‘na hī’’tiādi.
As to why, it is said: “Indeed, no,” and so on.
Vì sao? (Vị Luận sư) nói “na hi” (không phải) v.v.
Sāvakānaṃ pana devatānaṃ vā bhāsiteti bhagavato pucchāthomanādivasena bhāsitaṃ sandhāyāha.
“But regarding what was spoken by the disciples or devas,” this is said with reference to what was spoken by the Venerable One by way of questioning, praising, and so forth.
Nhưng “sāvakānaṃ pana devatānaṃ vā bhāsite” (trong lời nói của các đệ tử hoặc chư thiên) là nói đến lời được các đệ tử và chư thiên nói nhân dịp hỏi, tán thán Đức Phật v.v.
Sabbatthāpīti bhagavato sāvakānaṃ devatānañca bhāsitepi.
‘Everywhere’ means even in what was spoken by the Blessed One, the disciples, and the devas.
Sabbatthāpi (ở khắp mọi nơi) là ngay cả trong lời nói của Đức Phật, của các đệ tử và của chư thiên.
Taṃ pana pakkhipanaṃ sambandhavacanamattasseva, na sabhāvāyuttiyā atthassāti dasseti ‘‘kiṃ pana ta’’ntiādinā sambandhavacanamattanti pubbāparasambandhavacanameva.
But that insertion pertains only to the connecting phrase, not to the meaning of the actual truth, as shown by “what is that?” and so on, “merely a connecting phrase” means merely a phrase connecting the earlier and later parts.
Nhưng việc thêm vào đó chỉ là thêm vào lời liên kết, không phải thêm vào nghĩa không hợp lý về bản chất, điều này được chỉ ra bằng “kiṃ pana taṃ” (nhưng điều đó là gì) v.v. “Sambandhavacanamattaṃ” (chỉ là lời liên kết) là chỉ là lời liên kết trước sau.
Idaṃ paṭhamapārājikanti vavatthapetvā ṭhapesuṃ imināva vācanāmaggena uggahaṇadhāraṇādikiccanipphādanatthaṃ, tadatthameva ca gaṇasajjhāyamakaṃsu ‘‘tena…pe… viharatī’’ti.
Having specified “this is the first pārājika,” they “established it” to facilitate learning, memorizing, and other such tasks through this very method of recitation; and for that very purpose, they “made a communal recitation: ‘Therefore…and so on…he dwells’.”
Sau khi phân định “idaṃ paṭhamapārājikaṃ” (đây là Pārājika thứ nhất), các vị Trưởng lão đã “ṭhapesuṃ” (đặt ra) để hoàn thành các việc như học thuộc, ghi nhớ v.v. bằng con đường tụng đọc này, và vì mục đích đó, các vị đã “gaṇasajjhāyamakaṃsu” (tập thể tụng đọc) “tena…pe… viharatī” (do đó…v.v… trú ngụ).
Sajjhāyārambhakāleyeva pathavī akampitthāti vadanti, tadidaṃ pana pathavīkampanaṃ therānaṃ dhammasajjhāyānubhāvenāti ñāpetuṃ ‘‘sādhukāraṃ dadamānā viyā’’ti vuttaṃ.
It is said that the earth trembled at the very beginning of the communal recitation, but to make it known that this trembling of the earth was due to the power of the elder monks' recitation of the Dhamma, it is stated: “as if giving their applause.”
Các vị nói rằng trái đất rung chuyển ngay khi bắt đầu tụng đọc. Để cho biết rằng sự rung chuyển của trái đất này là do năng lực tụng đọc Pháp của các vị Trưởng lão, nên đã nói “sādhukāraṃ dadamānā viyā” (như thể đang tán thán).
Udakapariyantanti pathavīsandhārakaudakapariyantaṃ.
‘To the edge of the water’ means to the edge of the water that supports the earth.
Udakapariyantaṃ (đến tận cùng nước) là đến tận cùng lớp nước nâng đỡ trái đất.
Tasmiñhi caliteyeva sāpi calati, etena ca padesapathavīkampanaṃ nivatteti.
For when that moves, the earth itself moves; and by this, it negates the notion of a localized earth tremor.
Khi lớp nước đó rung chuyển, thì trái đất cũng rung chuyển. Điều này loại bỏ sự rung chuyển cục bộ của trái đất.
Evaṃ aṭṭhakkharasahassaparimāṇo pāṭho vuccati.
Thus, it refers to a text comprising eight thousand syllables.
Như vậy, một đoạn văn có tám ngàn chữ được gọi là Bhāṇavāra.
Bhaṇitabbo vāro yassāti hi bhāṇavāro, ekena sajjhāyanamaggena kathetabbavāroti attho.
For a bhāṇavāra is that whose turn it is to be recited, meaning it is the portion to be spoken in one session of communal chanting.
Bhāṇavāra (tụng đọc) là phần nên được tụng đọc, nghĩa là phần nên được trình bày bằng một phương pháp tụng đọc.
Khandhakanti mahāvaggacūḷavaggaṃ.
Khandhaka refers to the Mahāvagga and Cūḷavagga.
Khandhaka (phẩm) là Mahāvagga và Cūḷavagga.
Khandhānaṃ samūhato, pakāsanato vā khandhakoti hi vuccati, khandhāti cettha pabbajjūpasampadādivinayakammasaṅkhātā, cārittavārittasikkhāpadasaṅkhātā ca paññattiyo adhippetā.
Indeed, it is called Khandhaka either from the collection of sections (khandhas) or from the proclamation of sections. Here, khandhas refer to the ordinances, namely, the Vinaya actions such as ordination and full admission, and the training rules related to conduct and abstention.
Thật vậy, nó được gọi là Khandhaka vì là tập hợp của các Khandha, hoặc vì sự trình bày của chúng. Ở đây, Khandha được hiểu là các giới luật đã được chế định như xuất gia, thọ giới v.v. và các điều học về giới cấm và giới hành.
Pabbajjādīni hi bhagavatā paññattattā paññattiyoti vuccanti.
Indeed, renunciations and so forth are called ordinances because they were laid down by the Blessed One.
Thật vậy, việc xuất gia v.v. được Đức Phật chế định nên được gọi là các giới luật.
Paññattiyañca khandhasaddo dissati ‘‘dārukkhandho, (a. ni. 6.41) aggikkhandho (a. ni. 7.72), udakakkhandho’’tiādīsu (a. ni. 5.45; 6.37) viya.
And the word khandha is seen in connection with ordinances, as in “wood-pile, fire-pile, water-pile,” and so forth.
Và từ “khandha” cũng được thấy trong các giới luật, như “dārukkhandho” (đống củi), “aggikkhandho” (đống lửa), “udakakkhandho” (đống nước) v.v.
Apica bhāgarāsaṭṭhatāpi yujjatiyeva tāsaṃ paññattīnaṃ bhāgato, rāsito ca vibhattattā, taṃ pana vinayapiṭakaṃ bhāṇakehi rakkhitaṃ gopitaṃ saṅgahāruḷhanayeneva cirakālaṃ anassamānaṃ hutvā patiṭṭhahissatīti āyasmantaṃ upālittheraṃ paṭicchāpesuṃ ‘‘āvuso imaṃ tuyhaṃ nissitake vācehī’’ti.
Moreover, the sense of being a part or a heap is also appropriate, as those ordinances are divided into parts and collected into heaps. Furthermore, those who recited the Vinaya Piṭaka guarded and protected it in the manner of being included in the Saṅgīti, so that it would not be lost for a long time but would remain established. With this in mind, they entrusted the Venerable Upāli Thera, saying, “Friend, teach this to your dependents.”
Hơn nữa, ý nghĩa của phần và khối cũng phù hợp, vì các giới luật đó được chia thành các phần và các khối. Các vị Trưởng lão đã giao phó tạng Luật đó cho Tôn giả Upāli, nói rằng: “Này hiền giả, hãy dạy dỗ những người nương tựa vào hiền giả về tạng này”, để tạng Luật đó được bảo vệ, giữ gìn và tồn tại lâu dài mà không bị mất đi theo cách đã được kiết tập.
Saṅghaṃ ñāpesīti ettha heṭṭhā vuttanayena attho veditabbo.
“He informed the Saṅgha”: Here, the meaning should be understood in the manner stated previously.
Saṅghaṃ ñāpesī (thông báo cho Tăng đoàn): Ở đây, ý nghĩa nên được hiểu theo cách đã nói ở trên.
Kataraṃ āvuso piṭakanti vinayāvasesesu dvīsu piṭakesu kataraṃ piṭakaṃ.
“Which Piṭaka, friends?” refers to which Piṭaka among the two remaining Piṭakas after the Vinaya.
Kataraṃ āvuso piṭakaṃ (Này hiền giả, tạng nào?) là tạng nào trong hai tạng còn lại ngoài tạng Luật.
Vinayābhidhammānampi khuddakasaṅgītipariyāpannattā tamantarena vuttaṃ ‘‘suttantapiṭake catasso saṅgītiyo’’ti.
Because the Vinaya and Abhidhamma are also included in the minor Saṅgīti, it is stated, apart from them, “there are four Saṅgītis in the Suttanta Piṭaka.”
Vì Luật tạng và Abhidhamma tạng cũng thuộc vào các cuộc kiết tập nhỏ, nên đã nói “suttantapiṭake catasso saṅgītiyo” (trong Tạng Kinh có bốn cuộc kiết tập), không bao gồm chúng.
Saṅgītiyoti ca saṅgāyanakāle dīghādivasena visuṃ visuṃ niyametvā saṅgayhamānattā nikāyāva vuccanti.
And ‘Saṅgītis’ are indeed called Nikāyas because they were grouped and recited distinctly, as in Dīgha and so on, at the time of the Saṅgāyana.
Và saṅgītiyo (các cuộc kiết tập) được gọi là các Nikāya, vì chúng được kiết tập bằng cách quy định riêng biệt theo Dīgha v.v. vào thời điểm kiết tập.
Tenāha ‘‘dīghasaṅgīti’’ntiādi.
Therefore, it is said, “Dīgha Saṅgīti,” and so on.
Vì vậy, ngài nói “dīghasaṅgīti” (cuộc kiết tập Dīgha) v.v.
Suttāneva sampiṇḍetvā vaggakaraṇavasena tayo vaggā, nāññānīti dassetuṃ ‘‘catuttiṃsa suttāni tayo vaggā’’ti vuttaṃ.
To show that only suttas, when compiled, form three sections, and no others, it is stated: “thirty-four suttas, three sections.”
Để chỉ ra rằng chỉ có ba vagga (phẩm) bằng cách tập hợp các suttā (kinh) thành các vagga, chứ không phải các vagga khác, nên đã nói “catuttiṃsa suttāni tayo vaggā” (ba mươi bốn kinh là ba phẩm).
Tasmā catuttisaṃ suttāni tayo vaggā honti, suttāni vā catuttiṃsa, tesaṃ vaggakaraṇavasena tayo vaggā, tesu tīsu vaggesūti yojetabbaṃ.
Therefore, thirty-four suttas constitute three sections, or there are thirty-four suttas, and they form three sections by way of grouping, and among those three sections, this should be construed.
Do đó, ba mươi bốn kinh là ba phẩm, hoặc ba mươi bốn kinh được tập hợp thành ba phẩm, và trong ba phẩm đó, nên được kết nối như vậy.
‘‘Brahmajālasuttaṃ nāma atthi, taṃ paṭhamaṃ saṅgāyāmā’’ti vutte kasmāti codanāsambhavato ‘‘tividhasīlālaṅkata’’ntiādimāha.
When it was said, “There is a sutta called Brahmajāla Sutta; let us recite it first,” because the question “Why?” could arise, it is stated, “adorned with the three kinds of morality,” and so on.
Khi được hỏi: “Có một kinh tên là Brahmajālasutta, chúng ta hãy kiết tập kinh đó trước”, thì vì có thể có câu hỏi “Vì sao?”, nên đã nói “tividhasīlālaṅkata” (được trang hoàng bằng ba loại giới) v.v.
Hetugabbhāni hi etāni.
For these are pregnant with reasons.
Thật vậy, những điều này là những điều chứa đựng nguyên nhân.
Cūḷamajjhimamahāsīlavasena tividhassāpi sīlassa pakāsanattā tena alaṅkataṃ vibhūsitaṃ tathā nānāvidhe micchājīvabhūte kuhanalapanādayo viddhaṃsetīti nānāvidhamicchājīvakuhanalapanādividdhaṃsanaṃ. Tattha kuhanāti kuhāyanā, paccayapaṭisevanasāmantajappanairiyāpathasannissitasaṅkhātena tividhena vatthunā vimhāpanāti attho.
Since it reveals the three kinds of morality—namely, the minor, middle, and major moralities—it is “adorned with (that) threefold morality.” Likewise, since it destroys various kinds of wrong livelihood, such as deceit and flattery, it is “the destroyer of various kinds of wrong livelihood, deceit, flattery, and so forth.” Here, kuhanā means deception, that is, deceiving oneself through three kinds of bases: misrepresenting one’s acceptance of requisites, indirect hinting for requisites, and adopting specific postures.
Vì ba loại giới, tức là Cūḷasīla, Majjhimasīla và Mahāsīla, đều được trình bày, nên nó được trang hoàng, tô điểm bằng giới đó; và nó tiêu diệt các loại tà mạng như kuhanā (lừa dối), lapanā (nịnh hót) v.v. Do đó, nó là nānāvidhamicchājīvakuhanalapanādividdhaṃsanaṃ (sự tiêu diệt các loại tà mạng, lừa dối, nịnh hót v.v.). Ở đó, kuhanā (lừa dối) là sự lừa dối, tức là làm cho người khác ngạc nhiên bằng ba loại vật chất: việc thực hành các vật dụng, việc nói chuyện quanh co gần các vật dụng, và việc dựa vào các oai nghi.
Lapanāti vihāraṃ āgate manusse disvā ‘‘kimatthāya bhonto āgatā, kiṃ bhikkhū nimantetuṃ.
Lapanā means seeing people who have come to the monastery and saying, “Why have you come, good sirs? To invite the bhikkhus? If so, go ahead; I will take the bhikkhus and come later,” and so forth.
Lapanā (nịnh hót) là khi thấy những người đến tu viện, nói: “Này các vị, các vị đến vì mục đích gì? Có phải để thỉnh chư Tỳ-khưu không? Nếu vậy, các vị hãy đi trước, tôi sẽ dẫn chư Tỳ-khưu đến sau” v.v.
Yadi evaṃ gacchatha, ahaṃ pacchato bhikkhū gahetvā āgacchāmī’’ti evamādinā bhāsanā.
This is called speaking.
Từ “v.v.” bao gồm việc cúng dường hoa v.v. và việc bói toán v.v.
Ādisaddena pupphadānādayo, nemittikatādayo ca saṅgaṇhāti.
The term ‘etc.’ includes offerings of flowers, fortune-telling, and so on.
Hơn nữa, ở đây, từ “micchājīva” (tà mạng) bao gồm các loại tà mạng còn lại ngoài kuhanā và lapanā.
Apicettha micchājīvasaddena kuhanalapanāhi sesaṃ anesanaṃ gaṇhāti.
Moreover, here, the word micchājīva (wrong livelihood) encompasses the remaining unrighteous ways of seeking (anesanā) apart from deception (kuhanā) and flattery (lapanā).
Và từ “v.v.” nên được hiểu là bao gồm các loại ác giới còn lại như tham lam v.v.
Ādisaddena pana tadavasesaṃ mahicchatādikaṃ dussilyanti daṭṭhabbaṃ.
By the term ‘etc.’, the remaining unwholesome conduct, such as excessive desire, should be understood.
Sáu mươi hai tà kiến là jālaṃ (lưới) vì chúng giống như lưới do tính chất quấn quanh, và sự tháo gỡ lưới đó là không bị quấn quanh.
Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo eva paliveṭhanaṭṭhena jālasarikkhatāya jālaṃ, tassa viniveṭhanaṃ apaliveṭhakaraṇaṃ tathā.
The sixty-two wrong views, being like a net in the sense of entwining, are called jāla (net); their untangling is the act of undoing the entanglement, and so on.
Sáu mươi hai tà kiến là jālaṃ (lưới) vì chúng giống như lưới do tính chất quấn quanh, và sự tháo gỡ lưới đó là không bị quấn quanh.
Antarā ca bhante rājagahaṃ antarā ca nāḷandanti ettha antarāsaddo vivare ‘‘apicāyaṃ bhikkhave tapodādvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchatī’’tiādīsu (pārā. 231) viya.
In “Between Rājagaha and Nāḷandā, venerable sir,” the word antarā means “in between,” as in “Furthermore, O bhikkhus, this hot spring comes from between two great hells,” and so on.
Trong “antarā ca bhante rājagahaṃ antarā ca nāḷandaṃ” (giữa Rājagaha và Nāḷandā, bạch Thế Tôn), từ “antarā” có nghĩa là khoảng trống, như trong “apicāyaṃ bhikkhave tapodādvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchatī” (Này các Tỳ-khưu, con sông Tapodā này chảy ra từ khoảng giữa hai đại địa ngục) v.v.
Tasmā rājagahassa ca nāḷandassa ca vivareti attho daṭṭhabbo.
Therefore, the meaning should be understood as “in the space between Rājagaha and Nāḷandā.”
Do đó, ý nghĩa nên được hiểu là khoảng trống giữa Rājagaha và Nāḷandā.
Antarāsaddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ.
However, the accusative case (upayogavacanaṃ) is used because it is appropriate with the word antarā.
Và việc sử dụng cách nói đối cách là do sự phù hợp với từ “antarā”.
Īdisesu ṭhānesu akkharacintakā ‘‘antarā gāmañca nadiñca yātī’’ti evaṃ ekameva antarāsaddaṃ payujjanti, so dutiyapadenapi yojetabbo hoti.
In such places, grammarians use only one word antarā, as in “He goes between the village and the river,” and that word must be construed with the second word as well.
Ở những nơi như vậy, các nhà ngữ pháp chỉ dùng một từ “antarā”, như “antarā gāmañca nadiñca yātī” (đi giữa làng và sông), và từ đó phải được kết nối với từ thứ hai.
Ayojiyamāne hi upayogavacanaṃ na pāpuṇāti sāmivacanassa pasaṅge antarāsaddayogena upayogavacanassa icchitattā.
Indeed, if it is not conjoined, the accusative case does not arise. Why? Because, even when the genitive case is applicable, the accusative case is intended due to its association with the word antarā.
Quả thật, nếu không được kết nối, từ ở thể đối cách (upayogavacanaṃ) sẽ không được sử dụng, vì từ ở thể đối cách được mong muốn khi kết hợp với từ 'antara' trong trường hợp của từ ở thể sở hữu cách (sāmivacanaṃ).
Tattha rañño kīḷanatthaṃ paṭibhānacittavicitraagāramakaṃsu, taṃ ‘‘rājāgāraka’’nti vuccati, tasmiṃ.
There, for the king's amusement, they built a mansion adorned with charming and varied paintings. That is called "Rājāgāraka" (King's Mansion); in that (mansion).
Ở đó, vì mục đích giải trí của nhà vua, họ đã xây một ngôi nhà được trang trí bằng những bức tranh đẹp đẽ. Ngôi nhà đó được gọi là “Rājāgāraka” (cung điện của nhà vua), tại đó.
Ambalaṭṭhikāti rañño uyyānaṃ.
Ambalaṭṭhikā is the king's pleasure park.
Ambalaṭṭhikā là vườn của nhà vua.
Tassa kira dvārasamīpe taruṇo ambarukkho atthi, taṃ ‘‘ambalaṭṭhikā’’ti vadanti, tassa samīpe pavattattā uyyānampi ‘‘ambalaṭṭhikā’’ tveva saṅkhyaṃ gataṃ yathā ‘‘varuṇanagara’’nti, tasmā ambalaṭṭhikāyaṃ nāma uyyāne rājāgāraketi attho.
It is said that there is a young mango tree near its gate; that (tree) they call "ambalaṭṭhikā." Due to its occurrence near that (tree), the pleasure park also acquired the designation "ambalaṭṭhikā," just like "Varuṇanagara." Therefore, the meaning is: in the pleasure park called Ambalaṭṭhikā, in the King's Mansion.
Người ta nói rằng gần cổng khu vườn đó có một cây xoài non, họ gọi đó là “ambalaṭṭhikā”. Vì khu vườn nằm gần đó, nên nó cũng được gọi là “Ambalaṭṭhikā”, giống như “Varuṇanagara”. Do đó, ý nghĩa là tại cung điện của nhà vua trong khu vườn tên Ambalaṭṭhikā.
Aviññāyamānassa hi viññāpanatthaṃ etaṃ ādhāradvayaṃ vuttaṃ rājāgārametassāti vā rājāgārakaṃ, uyyānaṃ, rājāgāravati ambalaṭṭhikāyaṃ nāma uyyāneti attho.
Indeed, these two locatives (Ambalaṭṭhikāyaṃ, Rājāgārake) are stated to make known that which is unknown. Alternatively, "It has a king's mansion"; hence, Rājāgāraka (King's Mansion) is the park. The meaning is: in the park called Ambalaṭṭhikā, which has a king's mansion.
Hai từ chỉ vị trí này đã được nói ra để làm rõ ý nghĩa của một điều chưa được biết đến, hoặc là cung điện của nhà vua là của khu vườn này, hoặc là Rājāgāraka là khu vườn, có nghĩa là cung điện của nhà vua nằm trong khu vườn tên Ambalaṭṭhikā.
Bhinnaliṅgampi hi visesanapadamatthī’’ti keci vadanti, evaṃ sati rājāgāraṃ ādhāro na siyā.
Some say that a qualifying word can also have a different gender. If that is the case, the King's Mansion would not be the location.
Một số người nói rằng có cả các từ bổ nghĩa có giới tính khác nhau; nếu vậy, Rājāgāraṃ sẽ không phải là nơi nương tựa.
‘‘Rājāgāraketi evaṃnāmake uyyāne abhiramanārahaṃ kira rājāgārampi.
"Rājāgārake" refers to a king's mansion that is indeed worthy of delight in such a named park.
“Rājāgārake” là cung điện của nhà vua, không thích hợp để vui chơi trong một khu vườn có tên như vậy.
Tattha, yassa vasenetaṃ evaṃ nāmaṃ labhatī’’ti (vajira. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vajirabuddhitthero.
There, Vajirabuddhitthera states, "It (the park) obtains such a name by means of which (the mansion)."
Về điều đó, Trưởng lão Vajirabuddhi nói: “Nhờ vào điều đó mà khu vườn này có tên như vậy.”
Evaṃ sati ‘‘ambalaṭṭhikāya’’nti āsannataruṇambarukkhena visesetvā ‘‘rājāgārake’’ti uyyānameva nāmavasena vuttanti attho āpajjati, tathā ca vuttadosova siyā.
If that is the case, the meaning becomes that by "Ambalaṭṭhikāyaṃ" it is specified by the nearby young mango tree, and by "Rājāgārake" the park itself is referred to by name. And thus, the same fault would arise as stated.
Nếu vậy, ý nghĩa sẽ là khu vườn được đặc tả bằng cây xoài non gần đó là “Ambalaṭṭhikāyaṃ”, và chính khu vườn đó được gọi theo tên là “Rājāgārake”, và như vậy thì lỗi đã nói vẫn sẽ xảy ra.
Suppiyañca paribbājakanti suppiyaṃ nāma sañcayassa antevāsiṃ channaparibbājakañca.
"Suppiyañca paribbājakaṃ" refers to Suppiya, a disciple of Sañcaya, and also Channa the ascetic.
Suppiyañca paribbājakaṃ (và du sĩ Suppiya) có nghĩa là Suppiya, đệ tử của Sañcaya, và du sĩ Channa.
Brahmadattañca māṇavanti ettha taruṇo ‘‘māṇavo’’ti vutto ‘‘ambaṭṭho māṇavo, aṅgako māṇavo’’tiādīsu (dī. ni. 1.259, 211) viya, tasmā brahmadattaṃ nāma taruṇapurisañca ārabbhāti attho.
In "Brahmadattañca māṇavaṃ," a young man is called "māṇava," as in "Ambaṭṭha the māṇava, Aṅgaka the māṇava," and so on. Therefore, the meaning is: concerning the young man named Brahmadatta.
Trong Brahmadattañca māṇavaṃ (và thanh niên Brahmadatta), “māṇavo” (thanh niên) được dùng để chỉ một người trẻ tuổi, như trong “Ambaṭṭho māṇavo, Aṅgako māṇavo” v.v. Do đó, ý nghĩa là liên quan đến một người trẻ tuổi tên Brahmadatta.
Vaṇṇāvaṇṇeti pasaṃsāya ceva garahāya ca.
"Vaṇṇāvaṇṇe" means both praise and blame.
Vaṇṇāvaṇṇe có nghĩa là cả khen ngợi và chỉ trích.
Atha vā guṇo vaṇṇo, aguṇo avaṇṇo, tesaṃ bhāsanaṃ uttarapadalopena tathā vuttaṃ yathā ‘‘rūpabhavo rūpa’’nti.
Alternatively, virtue is praise (vaṇṇa), and non-virtue is blame (avaṇṇa). Speaking of these is expressed that way by the elision of the latter part of the compound, just as "form existence is form."
Hoặc, phẩm chất là vaṇṇa (sắc), không phẩm chất là avaṇṇa (vô sắc); việc nói về chúng được diễn đạt như vậy bằng cách bỏ hậu tố, giống như “rūpabhavo rūpaṃ” (sự tồn tại của sắc là sắc).
‘‘Tato para’’ntiādimhi ayaṃ vacanakkamo – sāmaññaphalaṃ panāvuso ānanda kattha bhāsitanti?
In "Tato para" (Thereafter), etc., this is the sequence of words: "Reverend Ānanda, where was the Samaññaphala Sutta taught?"
Trong đoạn “ Tato paraṃ” v.v., trình tự câu là như sau: “Này Hiền giả Ānanda, Saamaññaphala Sutta đã được thuyết ở đâu?”
Rājagahe bhante jīvakambavaneti.
"In Rājagaha, Venerable Sir, in Jīvaka's Mango Grove."
“Bạch Thế Tôn, ở Rājagaha, tại khu vườn xoài của Jīvaka.”
Kena saddhinti?
"With whom?"
“Với ai?”
Ajātasattunā vedehiputtena saddhinti.
"With Ajātasattu, son of Queen Videhī."
“Với Ajātasattu, con trai của Vedehī.”
Atha kho āyasmā mahākassapo āyasmantaṃ ānandaṃ sāmaññaphalassa nidānampi pucchi, puggalampi pucchīti.
Then, the Venerable Mahākassapa asked the Venerable Ānanda about both the occasion and the individual (involved in) the Sāmaññaphala.
Sau đó, Trưởng lão Mahākassapa đã hỏi Trưởng lão Ānanda cả về nguyên nhân và người liên quan đến Saamaññaphala Sutta.
Ettha hi ‘‘kaṃ ārabbhā’’ti avatvā ‘‘kena saddhi’’nti vattabbaṃ.
Here, instead of saying "Concerning whom?", it should be said "With whom?".
Ở đây, thay vì nói “liên quan đến ai?”, nên nói “với ai?”.
Kasmāti ce?
Why?
Tại sao?
Na bhagavatā eva etaṃ suttaṃ bhāsitaṃ, raññāpi ‘‘yathā nu kho imāni puthusippāyatanānī’’tiādinā (dī. ni. 1.163) kiñci kiñci vuttamatthi, tasmā evameva vattabbanti.
Because this Sutta was not taught by the Blessed One alone, but the king also said something here and there, beginning with "Just as these various crafts." Therefore, it should be said in this way.
Vì Đức Phật không phải là người duy nhất đã thuyết bài kinh này; nhà vua cũng đã nói một vài điều như “yathā nu kho imāni puthusippāyatanāni” v.v. Do đó, phải nói như vậy.
Imināva nayena sabbattha ‘‘kaṃ ārabbhā’’ti vā ‘‘kena saddhi’’nti vā yathārahaṃ vatvā saṅgītimakāsīti daṭṭhabbaṃ.
In the same manner, it should be understood that the Council was held by appropriately stating "Concerning whom?" or "With whom?" everywhere.
Theo cách này, cần hiểu rằng ở mọi nơi, sau khi nói “liên quan đến ai?” hoặc “với ai?” một cách thích hợp, thì đã tụng tập (saṅgīti) như vậy.
Tantinti suttavaggasamudāyavasena vavatthitaṃ pāḷiṃ.
"Tanti" refers to the Pāḷi text established as a collection of Sutta sections.
Tanti (văn bản) là kinh điển được sắp xếp theo tập hợp các chương và bài kinh.
Evañca katvā ‘‘tivaggasaṅgahaṃ catuttiṃsasuttapaṭimaṇḍita’’nti vacanaṃ upapannaṃ hoti.
And having done so, the statement "comprising three sections and adorned with thirty-four Suttas" becomes appropriate.
Và khi làm như vậy, câu nói “tivaggasaṅgahaṃ catuttiṃsasuttapaṭimaṇḍitaṃ” (được tập hợp thành ba phẩm, được trang hoàng bằng ba mươi bốn bài kinh) trở nên hợp lý.
Pariharathāti uggahaṇavācanādivasena dhāretha.
"Pariharathā" means "bear in mind" through learning, reciting, and so on.
Pariharathā (hãy giữ gìn) có nghĩa là hãy ghi nhớ bằng cách học thuộc lòng, đọc tụng, v.v.
Tato anantaraṃ saṅgāyitvāti sambandho.
The connection is: "After chanting immediately after that."
Sự liên kết là “sau đó đã tụng tập”.
Cūḷaniddesamahāniddesavasena duvidhopi niddeso. Jātakādike khuddakanikāyapariyāpanne, yebhuyyena ca dhammaniddesabhūte tādise abhidhammapiṭakeva saṅgaṇhituṃ yuttaṃ, na pana dīghanikāyādippakāre suttantapiṭake, nāpi paññattiniddesabhūte vinayapiṭaketi dīghabhāṇakā jātakādīnaṃ abhidhammapiṭake saṅgahaṃ vadanti.
The Niddesa is twofold: Cūḷaniddesa and Mahāniddesa. The Dīghabhāṇakas say that Jātakas and other texts included in the Khuddakanikāya, which mostly describe dhammas, are suitable for inclusion in the Abhidhamma Piṭaka, but not in the Suttanta Piṭaka, which is of the nature of the Dīghanikāya and so on, nor in the Vinaya Piṭaka, which describes regulations.
Niddesa có hai loại: Cūḷaniddesa và Mahāniddesa. Dīghabhāṇaka (những người tụng đọc Trường Bộ Kinh) nói rằng Jātaka và các bộ phận khác thuộc Khuddakanikāya, chủ yếu là các bài thuyết pháp (dhammaniddesa), nên được bao gồm trong Abhidhammapiṭaka, chứ không phải trong Suttantapiṭaka như Dīghanikāya, hoặc trong Vinayapiṭaka, là nơi thuyết về các quy định (paññattiniddesa).
Cariyāpiṭakabuddhavaṃsānañcettha aggahaṇaṃ jātakagatikattā, nettipeṭakopadesādīnañca niddesapaṭisambhidāmaggagatikattā.
The non-inclusion of Cariyāpiṭaka and Buddhavaṃsa here is because they are of the nature of Jātakas, and the non-inclusion of Nettippakaraṇa, Peṭakopadesa, etc., is because they are of the nature of Niddesa-Paṭisambhidāmagga.
Việc Cariyāpiṭaka và Buddhavaṃsa không được bao gồm ở đây là do chúng thuộc thể loại Jātaka, còn Netti, Peṭakopadesa v.v. là do chúng thuộc thể loại Niddesa và Paṭisambhidāmagga.
Majjhimabhāṇakā pana aṭṭhuppattivasena desitānaṃ jātakādīnaṃ yathānulomadesanābhāvato tādise suttantapiṭake saṅgaho yutto, na pana sabhāvadhammaniddesabhūte yathādhammasāsane abhidhammapiṭake, nāpi paññattiniddesabhūte yathāparādhasāsane vinayapiṭaketi jātakādīnaṃ suttantapiṭakapariyāpannataṃ vadanti.
The Majjhimabhāṇakas, however, say that the Jātakas and other texts taught with reference to their occasions, due to their nature of gradual teaching, are suitable for inclusion in the Suttanta Piṭaka, but not in the Abhidhamma Piṭaka, which describes ultimate dhammas as a teaching according to dhamma, nor in the Vinaya Piṭaka, which describes regulations for offenses as a teaching according to offenses. Therefore, they say that Jātakas and other texts are included in the Suttanta Piṭaka.
Tuy nhiên, Majjhimabhāṇaka (những người tụng đọc Trung Bộ Kinh) nói rằng Jātaka và các bộ phận khác, được thuyết theo sự phát sinh của sự việc, nên được bao gồm trong Suttantapiṭaka, chứ không phải trong Abhidhammapiṭaka, nơi thuyết về các pháp tự tánh (sabhāvadhammaniddesa) theo giáo lý (yathādhammasāsana), cũng không phải trong Vinayapiṭaka, nơi thuyết về các quy định (paññattiniddesabhūte) theo lỗi phạm (yathāparādhasāsana). Do đó, họ nói rằng Jātaka và các bộ phận khác thuộc Suttantapiṭaka.
Yuttamettha vicāretvā gahetabbaṃ.
What is appropriate here should be taken after due consideration.
Ở đây, điều hợp lý cần được xem xét và chấp nhận.
Evaṃ nimittapayojanakāladesakārakakaraṇappakārehi paṭhamaṃ saṅgītiṃ dassetvā idāni tattha vavatthāpitesu dhammavinayesu nānappakārakosallatthaṃ ekavidhādibhedaṃ dassetuṃ ‘‘evameta’’ntiādimāha.
Having thus shown the First Council with its cause, purpose, time, place, agents, and manner, it now introduces "Evameta" (Thus this), etc., to show the classification into one-fold, etc., for proficiency in the Dhamma and Vinaya established therein.
Sau khi trình bày cuộc kết tập đầu tiên theo các loại nguyên nhân, mục đích, thời gian, địa điểm, người thực hiện và phương cách, bây giờ để chỉ ra sự tinh thông đa dạng trong Pháp và Luật đã được thiết lập ở đó, Ngài nói “ Evametaṃ” v.v. để trình bày sự phân biệt từ một loại trở đi.
Tattha ‘‘eva’’nti iminā etasaddena parāmasitabbaṃ yathāvuttasaṅgītippakāraṃ nidasseti.
Therein, with this word "evaṃ," it indicates the aforementioned type of Council that is to be referred to by the word etaṃ.
Ở đó, từ “ evaṃ” (như vậy) này, Ngài chỉ ra loại kết tập đã được nói đến, được tham chiếu bởi từ “etaṃ”.
‘‘Yañhī’’tiādi vitthāro.
"Yañhī" etc. is an elaboration.
“ Yañhī” v.v. là phần giải thích chi tiết.
Anuttaraṃ sammāsambodhinti anāvaraṇañāṇapadaṭṭhānaṃ maggañāṇaṃ, maggañāṇapadaṭṭhānañca anāvaraṇañāṇaṃ.
"Anuttaraṃ sammāsambodhiṃ" refers to the path-knowledge that is the proximate cause of omniscient knowledge, and omniscient knowledge that is the proximate cause of path-knowledge.
Anuttaraṃ sammāsambodhi (Vô thượng Chánh Đẳng Giác) là đạo tuệ làm nền tảng cho vô ngại trí, và vô ngại trí làm nền tảng cho đạo tuệ.
Etthantareti abhisambujjhanassa, parinibbāyanassa ca vivare.
"Etthantare" means in the interval between the attainment of full enlightenment and the attainment of complete Nibbāna.
Etthantare (trong khoảng thời gian này) là khoảng giữa sự giác ngộ và sự nhập Niết bàn.
Tadetaṃ pañcacattālīsa vassānīti kālavasena niyameti.
This is defined by time as "forty-five years."
Điều đó được quy định về mặt thời gian là bốn mươi lăm năm.
Paccavekkhantena vāti udānādivasena pavattadhammaṃ sandhāyāha.
"Paccavekkhantena vā" (or by contemplating) refers to the Dhamma that arose, for example, through exclamations.
Paccavekkhantena vā (hoặc bằng cách quán xét) được nói đến liên quan đến pháp đã được thuyết ra theo Udāna v.v.
Yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, sabbaṃ tanti sambandho.
The connection is that all the words spoken.
Tất cả những lời đã nói đều có liên quan.
Kiṃ panetanti āha ‘‘vimuttirasamevā’’ti, na tadaññarasanti vuttaṃ hoti.
What is this? He says, "vimuttirasamevā" (the flavor of liberation alone). It means that it is not any other flavor.
Điều đó là gì? Ngài nói “vimuttirasamevā” (chỉ có vị giải thoát), có nghĩa là không có vị nào khác.
Vimuccitthāti vimutti, rasitabbaṃ assādetabbanti rasaṃ, vimuttisaṅkhātaṃ rasametassāti vimuttirasaṃ, arahattaphalassādanti attho.
"Vimutti" is that by which one is liberated, or was liberated; "rasaṃ" is that which should be tasted and savored; "vimuttirasaṃ" is that which has the flavor called liberation, meaning the taste of the fruit of Arahantship.
Vimutti (giải thoát) là đã được giải thoát; rasaṃ (vị) là điều cần được nếm, cần được thưởng thức; vimuttirasaṃ (vị giải thoát) là vị được gọi là giải thoát; ý nghĩa là sự thưởng thức quả A-la-hán.
Ayaṃ ācariyasāriputtattherassa mati (sārattha. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā).
This is the opinion of Ācariya Sāriputtatthera.
Đây là quan điểm của Trưởng lão Ācariyasāriputta.
Ācariyadhammapālatthero pana taṃ kecivādaṃ katvā imamatthamāha ‘‘vimuccati vimuccitthāti vimutti, yathārahaṃ maggo phalañca.
However, Ācariya Dhammapālatthera made that a "some say" view and stated this meaning: "Vimutti" is that by which one is liberated or was liberated, appropriately meaning the path and the fruit.
Tuy nhiên, Trưởng lão Ācariyadhammapāla đã coi đó là một quan điểm của một số người và nói ý nghĩa này: “ Vimutti (giải thoát) là được giải thoát, đã được giải thoát, tức là con đường và quả vị một cách thích đáng.
Rasanti guṇo, sampattikiccaṃ vā, vuttanayena samāso.
"Rasa" is a quality or the function of accomplishment. The compound is formed in the manner stated.
Rasa (vị) là phẩm chất, hoặc chức năng thành tựu; hợp chất được tạo thành theo cách đã nói.
Vimuttānisaṃsaṃ, vimuttisampattikaṃ vā maggaphalanipphādanato, vimuttikiccaṃ vā kilesānamaccantavimuttisampādanatoti attho’’ti (dī. ni. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā).
Meaning, it has the benefit of liberation or the accomplishment of liberation because it produces the path and fruit, or it has the function of liberation because it accomplishes the ultimate liberation from defilements.
Ý nghĩa là có lợi ích của giải thoát, hoặc có sự thành tựu của giải thoát, vì nó tạo ra con đường và quả vị, hoặc có chức năng giải thoát vì nó đạt được sự giải thoát tuyệt đối khỏi các phiền não.”
Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘attharasassādīsu attharaso nāma cattāri sāmaññaphalāni, dhammaraso nāma cattāro maggā, vimuttiraso nāma amatanibbāna’’nti (a. ni. aṭṭha. 1.1.335) vuttaṃ.
In the Aṅguttara Commentary, it is said regarding the flavors of meaning, etc.: "The flavor of meaning (attharasa) is the four fruits of reclusehood; the flavor of Dhamma (dhammarasa) is the four paths; and the flavor of liberation (vimuttirasa) is Nibbāna, the deathless."
Tuy nhiên, trong Aṅguttaraṭṭhakathā, đã nói rằng “trong các vị như vị ý nghĩa (attharasa), vị ý nghĩa là bốn quả Sa-môn, vị Pháp (dhammarasa) là bốn đạo, và vị giải thoát (vimuttirasa) là Niết bàn bất tử.”
Kiñcāpi avisesena sabbampi buddhavacanaṃ kilesavinayanena vinayo, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne apāyapatanādito dhāraṇena dhammo ca hoti, tathāpi idhādhippeteyeva dhammavinaye vatticchāvasena sarūpato niddhāretuṃ ‘‘tattha vinayapiṭaka’’ntiādimāha.
Although all of the Buddha's words are Vinaya by subduing defilements, and also Dhamma by protecting those who practice as instructed from falling into states of woe, etc., nevertheless, for the purpose of clarifying the nature of the Dhamma and Vinaya intended here, in accordance with the desire to explain them, he said, "Among these, the Vinaya Piṭaka," and so on.
Mặc dù tất cả lời Phật dạy, một cách tổng quát, đều là Vinaya vì nó chế ngự các phiền não, và là Dhamma vì nó bảo vệ những ai thực hành theo lời giáo huấn khỏi rơi vào các khổ cảnh, v.v.; tuy nhiên, ở đây, để xác định rõ bản chất của Dhamma-Vinaya được đề cập, Ngài đã nói: "Ở đây, Tạng Luật (Vinayapiṭaka)", v.v.
Avasesaṃ buddhavacanaṃ dhammo khandhādivasena sabhāvadhammadesanābāhullato.
The remaining Buddha's words are Dhamma due to the abundance of teachings on ultimate realities (sabhāva dhamma) in terms of aggregates (khandha), etc.
Lời Phật dạy còn lại là Dhamma vì sự phổ biến của các bài thuyết pháp về các pháp chân đế (sabhāvadhammadesanā) theo các uẩn (khandhā), v.v.
Atha vā yadipi vinayo ca dhammoyeva pariyattiyādibhāvato, tathāpi vinayasaddasannidhāne bhinnādhikaraṇabhāvena payutto dhammasaddo vinayatanti viparītaṃ tantimeva dīpeti yathā ‘‘puññañāṇasambhārā, gobalībadda’’nti.
Alternatively, even if the Vinaya is also Dhamma by way of being pariyatti, etc., still, the word Dhamma, when used in conjunction with the word Vinaya in an appositional sense, indicates only that which is opposite to the Vinaya tradition, i.e., the Sutta and Abhidhamma traditions, just as in "merit and wisdom accumulations," or "young bull and ox."
Hoặc, mặc dù Vinaya cũng là Dhamma do bản chất là pariyatti, v.v., nhưng từ Dhamma được sử dụng bên cạnh từ Vinaya với tư cách là một đối tượng khác (bhinnādhikaraṇa) chỉ ra một tạng khác với tạng Vinaya, giống như trong các ví dụ "phước đức và trí tuệ (puññañāṇasambhārā)" hay "bò con và bò đực (gobalībadda)".
Payogavasena taṃ dassentena ‘‘tenevāhā’’tiādi vuttaṃ.
The commentator, showing that in terms of usage, "Therefore he said," and so on, stated it thus.
Để chỉ ra điều đó theo cách sử dụng, đã nói: " Do đó, Ngài đã nói", v.v.
Yena vinaya…pe… dhammo, teneva tesaṃ tathābhāvaṃ saṅgītikkhandhake (cūḷava. 347) āhāti attho.
The meaning is that for whatever reason the Vinaya... and the Dhamma (are what they are), for that very reason the Bhagavā declared their nature to be thus in the Saṅgītikkhandhaka.
Ý nghĩa là: Vì Vinaya...v.v... là Dhamma, nên Ngài đã nói về bản chất đó của chúng trong Saṅgītikkhandhaka.
‘‘Anekajātisaṃsāra’’nti ayaṃ gāthā bhagavatā attano sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānaṃ arahattappattiṃ paccavekkhantena ekūnavīsatimassa paccavekkhaṇañāṇassa anantaraṃ bhāsitā, tasmā ‘‘paṭhamabuddhavacana’’nti vuttā.
The verse "Anekajātisaṃsāraṃ" was spoken by the Blessed One after reflecting on his attainment of Arahantship, which is the basis for omniscience (sabbaññutañāṇa), immediately following his nineteenth knowledge of retrospection (paccavekkhaṇañāṇa). Therefore, it is referred to as "the first utterance of the Buddha."
Bài kệ "Anekajātisaṃsāraṃ" này được Đức Thế Tôn thuyết ra sau tri kiến quán xét thứ mười chín, khi Ngài quán xét sự chứng đắc A-la-hán, nền tảng của Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇa) của chính mình. Vì vậy, nó được gọi là " lời Phật dạy đầu tiên".
Idaṃ kira sabbabuddhehi avijahitaṃ udānaṃ.
This udāna, it is said, was not abandoned by any of the Buddhas.
Lời kệ hoan hỷ (udāna) này được cho là không bị bỏ qua bởi tất cả các vị Phật.
Ayamassa saṅkhepattho – ahaṃ imassa attabhāvasaṅkhātassa gehassa kārakaṃ taṇhāvaḍḍhakiṃ gavesanto yena ñāṇena taṃ daṭṭhuṃ sakkā, tassa bodhiñāṇassatthāya dīpaṅkarapādamūle katābhinīhāro ettakaṃ kālaṃ anekajātisaṃsāraṃ anekajātisatasahassasaṅkhyaṃ saṃsāravaṭṭaṃ anibbisaṃ anibbisanto taṃ ñāṇaṃ avindanto alabhantoyeva sandhāvissaṃ saṃsariṃ.
Its brief meaning is this: "I, searching for the builder, craving, of this house of existence, have wandered through many rounds of rebirth (anekajātisaṃsāraṃ) for such a long time, for countless hundreds of thousands of births, having made a resolute aspiration at the feet of Dīpaṅkara Buddha for the sake of that Bodhi-knowledge with which it is possible to see it, and not having attained that knowledge, I wandered in saṃsāra."
Đây là ý nghĩa tóm tắt của nó: Tôi, tìm kiếm người thợ mộc là ái dục, kẻ tạo ra ngôi nhà này, tức là thân thể, đã thực hiện lời nguyện dưới chân Đức Phật Dīpaṅkara vì sự chứng đắc Bồ-đề-tuệ (bodhiñāṇa) mà nhờ đó có thể nhìn thấy ái dục. Trong suốt nhiều kiếp luân hồi (anekajātisaṃsāraṃ), tức là hàng trăm ngàn kiếp luân hồi, tôi đã lang thang (sandhāvissaṃ) trong vòng luân hồi mà không đạt được (anibbisaṃ) trí tuệ đó.
Yasmā jarābyādhimaraṇamissatāya jāti nāmesā punappunaṃ upagantuṃ dukkhā, na ca sā tasmiṃ adiṭṭhe nivattati, tasmā taṃ gavesanto sandhāvissanti attho.
The meaning is that "because this birth is suffering (dukkhā) to experience again and again (punappunaṃ) due to being mixed with old age, sickness, and death, and that suffering does not cease until the builder is seen, therefore, searching for it, I have wandered on."
Vì sự tái sinh (jāti) này, do có lẫn lộn với già, bệnh, chết, là khổ đau (dukkhā) khi lặp đi lặp lại (punappunaṃ), và sự tái sinh đó không chấm dứt nếu ái dục chưa được thấy, nên ý nghĩa là tôi đã lang thang tìm kiếm ái dục đó.
Idāni bho attabhāvasaṅkhātassa gehassa kāraka taṇhāvaḍḍhaki tvaṃ mayā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhantena diṭṭho asi.
"Now, oh builder, craving, of the house of existence, you have been seen by me through penetrating omniscience.
Này, người thợ mộc ái dục, kẻ tạo ra ngôi nhà thân thể này, ngươi đã bị ta nhìn thấy khi ta chứng đạt Tuệ Toàn Tri.
Puna imaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ mama gehaṃ na kāhasi na karissasi.
You shall not build this house of existence again for me.
Ngươi sẽ không tạo ra ngôi nhà thân thể này cho ta một lần nữa.
Tava sabbā avasesakilesa phāsukā mayā bhaggā bhañjitā.
All your rafters (phāsukā), the remaining defilements, have been broken by me.
Tất cả các xà ngang là những phiền não còn lại của ngươi đã bị ta phá vỡ.
Imassa tayā katassa attabhāvasaṅkhātassa gehassa kūṭaṃ avijjāsaṅkhātaṃ kaṇṇikamaṇḍalaṃ visaṅkhataṃ viddhaṃsitaṃ.
The peak (kūṭaṃ) of this house of existence built by you, which is the ignorance-wheel, has been dismantled.
Đỉnh nóc (kūṭa) của ngôi nhà thân thể này do ngươi tạo ra, tức là vòng tròn đỉnh mái (kaṇṇikamaṇḍala) được gọi là vô minh (avijjā), đã bị phá hủy (visaṅkhataṃ).
Idāni mama cittaṃ visaṅkhāraṃ nibbānaṃ ārammaṇakaraṇavasena gataṃ anupaviṭṭhaṃ.
Now my mind has reached (gataṃ) the unconditioned (visaṅkhāraṃ) Nibbāna, by making it its object.
Bây giờ, tâm (citta) của ta đã đạt đến (gataṃ) Niết Bàn (nibbāna), tức là vô hành (visaṅkhāraṃ), bằng cách lấy Niết Bàn làm đối tượng.
Ahañca taṇhānaṃ khaya saṅkhātaṃ arahattamaggaṃ, arahattaphalaṃ vā ajjhagā adhigato pattosmīti.
And I have attained (ajjhagā) the Ariyan Path of Arahantship, or the Fruition of Arahantship, which is called the cessation of cravings (taṇhānaṃ khaya)."
Và ta đã chứng đạt (ajjhagā) Đạo A-la-hán (arahattamagga) hoặc Quả A-la-hán (arahattaphala), tức là sự diệt tận của các ái dục (taṇhānaṃ khaya).
Gaṇṭhipadesu pana visaṅkhāragataṃ cittameva taṇhānaṃ khayasaṅkhātaṃ arahattamaggaṃ, arahattaphalaṃ vā ajjhagā adhigatanti attho vutto.
However, in the Gaṇṭhipadesu, the meaning stated is that "the mind itself, having reached the unconditioned Nibbāna by making it its object, has attained the Path of Arahantship or the Fruition of Arahantship, which is called the cessation of cravings."
Tuy nhiên, trong các chú giải khó (Gaṇṭhipadesu), ý nghĩa được nói là chính tâm đã đạt đến Niết Bàn vô hành (visaṅkhāragataṃ cittameva) đã chứng đạt Đạo A-la-hán hoặc Quả A-la-hán, tức là sự diệt tận của các ái dục (taṇhānaṃ khaya).
‘‘Sandhāvissa’’nti ettha ca ‘‘gāthāyamatītatthe imissa’’nti neruttikā.
Here, regarding "sandhāvissaṃ," the grammarians (neruttikā) say, "In this verse, 'issaṃ' refers to the past tense."
Ở đây, về từ "sandhāvissaṃ", các nhà ngữ pháp học nói rằng "issaṃ" trong bài kệ này là ở thì quá khứ.
‘‘Taṃkālavacanicchāyamatītepi bhavissantī’’ti keci.
Some say, "When there is a desire to speak of that time, the future tense can also be used for the past."
Một số người thì nói rằng khi muốn diễn tả thời gian đó, "bhavissanti" cũng có thể ở thì quá khứ.
Punappunanti abhiṇhatthe nipāto.
Punappunaṃ is a particle in the sense of repetition (abhiṇha).
"Punappunaṃ" là một từ bất biến (nipāta) có nghĩa là liên tục.
Pātabbā rakkhitabbāti phāsu pa-kārassa pha-kāraṃ katvā, phusitabbāti vā phāsu, sāyeva phāsukā.
Phāsu is that which should be protected, by changing 'pa' to 'pha', or it is phāsu because it should be touched. That very same is phāsukā.
"Phāsu" là thứ cần được bảo vệ (pātabbā rakkhitabbā), sau khi biến âm 'pa' thành 'pha', hoặc là thứ cần được chạm vào (phusitabbā), chính nó là phāsukā.
Ajjhagāti ca ‘‘ajjataniyamāttamiṃ vā aṃ vā’’ti vadanti.
Regarding ajjhagā, they say, "In the aorist, it is either 'iṃ' or 'aṃ'."
Về "ajjhagā", họ nói rằng đó là "iṃ" hoặc "aṃ" trong thì hiện tại (ajjataniya).
Yadi pana cittameva kattā, tadā parokkhāyeva.
But if the mind itself is the agent, then it would be in the perfect tense.
Tuy nhiên, nếu tâm là chủ ngữ, thì đó là thì quá khứ xa (parokkhā) mà thôi.
Antojappanavasena kira bhagavā ‘‘anekajātisaṃsāra’’nti gāthādvayamāha, tasmā esā manasā pavattitadhammānamādi.
The Blessed One, it is said, uttered the two verses, "Anekajātisaṃsāraṃ," and so on, by silently contemplating within himself; therefore, this is the beginning of the dhammas that arise mentally.
Đức Thế Tôn đã nói hai bài kệ "Anekajātisaṃsāraṃ" này theo cách tự nhủ trong tâm, do đó, đây là khởi đầu của các pháp được phát khởi bằng ý.
‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā’’ti ayaṃ pana vācāya pavattitadhammānanti vadanti.
They say that the verse, "Yadā have pātubhavanti dhammā," on the other hand, is the beginning of the dhammas uttered verbally.
Tuy nhiên, họ nói rằng bài kệ "Yadā have pātubhavanti dhammā" này là khởi đầu của các pháp được phát khởi bằng lời nói.
Kecīti khandhakabhāṇakā.
Keci (some) refers to the Khandhakabhāṇakā.
Một số người (Kecī) là những người thuộc bộ Khaggaka.
Paṭhamaṃ vutto pana dhammapadabhāṇakānaṃ vādo.
The previously mentioned view, however, is that of the Dhammapadabhāṇakā.
Tuy nhiên, quan điểm được nói trước đó là của những người thuộc bộ Dhammapada.
Yadā…pe… dhammāti ettha nidassanattho, ādyattho ca iti-saddo luttaniddiṭṭho.
Here in Yadā…pe… dhammā, the particle 'iti' signifying illustration and the beginning is indicated by elision.
Ở đây, trong "Yadā...pe... dhammā", từ "iti" bị lược bỏ (luttaniddiṭṭho) có ý nghĩa là ví dụ (nidassanattho) và ý nghĩa là khởi đầu (ādyattho).
Nidassanena hi mariyādavacanena vinā padatthavipallāsakārināva attho paripuṇṇo na hoti.
Indeed, without the illustrative or limiting particle, the meaning is not complete when it leads to a perversion of the word's sense.
Thật vậy, nếu không có từ ví dụ (mariyādavacana), ý nghĩa sẽ không hoàn chỉnh do sự sai lệch của nghĩa từ.
Tattha ādyatthameva iti-saddaṃ gahetvā iti-saddo ādiattho, ‘‘tena ātāpino…pe… sahetudhamma’ntiādigāthāttayaṃ saṅgaṇhātī’’ti (sārattha. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) ācariyasāriputtattherena vuttaṃ.
Taking 'iti' in this context as having the sense of a beginning, the Elder Ācariya Sāriputta stated that the word 'iti' signifies a beginning, and by it, the three verses beginning with 'tena ātāpino...pe... sahetudhamma' are included.
Ở đó, Đức Trưởng lão Sāriputta Thera, vị thầy lỗi lạc, đã nói rằng: "Lấy từ 'iti' chỉ có nghĩa khởi đầu, từ 'iti' có nghĩa khởi đầu, và do đó nó bao gồm ba bài kệ bắt đầu bằng 'tena ātāpino...pe... sahetudhamma'".
Khandhaketi mahāvagge.
Khandhake refers to the Mahāvagga.
Trong Khandhaka là trong Mahāvagga.
Udānagāthanti jātiyā ekavacanaṃ, tatthāpi vā paṭhamagāthameva gahetvā vuttanti veditabbaṃ.
It should be understood that udānagātha is singular in gender (jātiyā ekavacanaṃ), and even there, it refers to the first verse by taking it as representative.
Cần hiểu rằng từ " Udānagātha" là số ít theo giống, hoặc nó được nói bằng cách chỉ lấy bài kệ đầu tiên.
Ettha ca khandhakabhāṇakā evaṃ vadanti ‘‘dhammapadabhāṇakānaṃ gāthā manasāva desitattā tadā mahato janassa upakārāya nāhosi, amhākaṃ pana gāthā vacībhedaṃ katvā desitattā tadā suṇantānaṃ devabrahmānaṃ upakārāya ahosi, tasmā idameva paṭhamabuddhavacana’’nti.
Here, the Khandhakabhāṇakā say thus: "The verse of the Dhammapadabhāṇakā, having been taught mentally, was not beneficial to many people at that time. Our verse, however, having been taught verbally, was beneficial to the devas and Brahmās who listened at that time. Therefore, this (Yadā have pātubhavanti dhammā) is indeed the first utterance of the Buddha."
Ở đây, những người thuộc bộ Khandhaka nói như sau: "Bài kệ của những người thuộc bộ Dhammapada, vì chỉ được thuyết bằng ý, nên không mang lại lợi ích lớn cho chúng sinh vào thời điểm đó. Còn bài kệ của chúng tôi, vì được thuyết ra bằng lời nói, nên đã mang lại lợi ích cho chư thiên và Phạm thiên lắng nghe vào thời điểm đó. Do đó, đây chính là lời Phật dạy đầu tiên."
Dhammapadabhāṇakā pana ‘‘desanāya janassa upakārānupakārabhāvo paṭhamabhāve lakkhaṇaṃ na hoti, bhagavatā manasā paṭhamaṃ desitattā idameva paṭhamabuddhavacana’’nti vadanti.
The Dhammapadabhāṇakā, however, say, "The benefit or non-benefit of the teaching to people is not a characteristic of its being the first. Since it was taught first mentally by the Blessed One, this (Anekajātisaṃsāraṃ) is indeed the first utterance of the Buddha."
Tuy nhiên, những người thuộc bộ Dhammapada nói rằng: "Việc thuyết pháp có lợi ích hay không có lợi ích cho chúng sinh không phải là tiêu chí cho việc là lời dạy đầu tiên. Vì Đức Thế Tôn đã thuyết bài kệ này bằng ý trước tiên, nên đây chính là lời Phật dạy đầu tiên."
Tasmā ubhayampi ubhayathā yujjatīti veditabbaṃ.
Therefore, it should be understood that both views are valid in their respective ways.
Vì vậy, cần hiểu rằng cả hai quan điểm đều hợp lý theo cách riêng của chúng.
Nanu ca yadi ‘‘anekajātisaṃsāra’’nti gāthā manasāva desitā, atha kasmā dhammapadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘anekajātisaṃsāra’nti imaṃ dhammadesanaṃ satthā bodhirukkhamūle nisinno udānavasena udānetvā aparabhāge ānandattherena puṭṭho kathesī’’ti (dha. pa. aṭṭha. 2.152 udānavatthu) vuttanti?
But if the verse "Anekajātisaṃsāraṃ" was taught only mentally, why then is it stated in the Dhammapadaṭṭhakathā that "the Teacher, seated at the foot of the Bodhi tree, uttered this teaching (dhammadesanā) of 'Anekajātisaṃsāraṃ' as an udāna, and later, being questioned by Elder Ānanda, he expounded it?"
Chẳng phải nếu bài kệ "Anekajātisaṃsāraṃ" chỉ được thuyết bằng ý, thì tại sao trong Dhammapadaṭṭhakathā lại nói: "Đức Đạo Sư, ngồi dưới cội Bồ-đề, đã thuyết bài pháp này 'Anekajātisaṃsāraṃ' như một lời hoan hỷ (udāna) và sau đó, khi được Trưởng lão Ānanda hỏi, Ngài đã giảng giải"?
Atthavasena tathāyeva gahetabbattā.
Because it should be understood in that way according to the meaning.
Vì nó phải được hiểu theo ý nghĩa.
Tatthāpi hi manasā udānetvāti atthoyeva gahetabbo.
Even there, the meaning "having uttered mentally" should be taken.
Ngay cả ở đó, cũng phải hiểu ý nghĩa là đã thốt lên lời hoan hỷ trong tâm.
Desanā viya hi udānampi manasā udānaṃ, vacasā udānanti dvidhā viññāyati.
Indeed, like a teaching, an udāna is also understood as twofold: an udāna by mind (manasā udāna) and an udāna by speech (vacasā udāna).
Thật vậy, lời hoan hỷ (udāna), giống như bài thuyết pháp (desanā), được biết đến theo hai cách: lời hoan hỷ trong tâm (manasā udāna) và lời hoan hỷ bằng lời nói (vacasā udāna).
Yadi cāyaṃ vacasā udānaṃ siyā, udānapāḷiyamāruḷhā bhaveyya, tasmā udānapāḷiyamanāruḷhabhāvoyeva vacasā anudānetvā manasā udānabhāve kāraṇanti daṭṭhabbaṃ.
If this udāna were by speech, it would have been included in the Udāna Pāli. Therefore, its not being included in the Udāna Pāli should be seen as the reason for its being an udāna by mind, not by speech.
Và nếu lời hoan hỷ này là bằng lời nói, thì nó đã được đưa vào Udānapāḷi. Do đó, việc nó không được đưa vào Udānapāḷi chính là lý do nó được thốt lên bằng ý chứ không phải bằng lời nói.
‘‘Pāṭipadadivase’’ti idaṃ ‘‘sabbaññubhāvappattassā’’ti etena na sambajjhitabbaṃ, ‘‘paccavekkhantassa uppannā’’ti etena pana sambajjhitabbaṃ.
"Pāṭipadadivase" should not be connected with "sabbaññubhāvappattassa," but it should be connected with "paccavekkhantassa uppannā."
Từ " Pāṭipadadivase" này không nên liên kết với "sabbaññubhāvappattassā" mà nên liên kết với "paccavekkhantassa uppannā".
Visākhapuṇṇamāyameva hi bhagavā paccūsasamaye sabbaññutaṃ patto.
Indeed, the Blessed One attained omniscience in the early morning of the Vesākha full moon day.
Thật vậy, Đức Thế Tôn đã chứng đạt Tuệ Toàn Tri vào rạng đông của ngày trăng tròn Vesākha.
Lokiyasamaye pana evampi sambajjhanaṃ bhavati, tathāpi nesa sāsanasamayoti na gahetabbaṃ.
In worldly convention, such a connection (of the term "pāṭipadadivase") can occur, but it should not be taken as a convention of the Dispensation.
Tuy nhiên, theo thời gian thế tục, sự liên kết như vậy cũng có thể xảy ra, nhưng không nên chấp nhận đó là thời gian của Giáo Pháp.
Somanassameva somanassamayaṃ yathā ‘‘dānamayaṃ, sīlamaya’’nti, (dī. ni. 3.305; itivu. 60; netti. 34) taṃsampayuttañāṇenāti attho.
Somanassa itself is somanassamayaṃ, just as in "dānamayaṃ, sīlamayaṃ," meaning by the knowledge associated with it.
Niềm hoan hỷ (somanassa) chính là somanassamayaṃ, giống như "dānamayaṃ, sīlamayaṃ", v.v., có nghĩa là bằng trí tuệ tương ưng với niềm hoan hỷ đó.
Somanassena vā sahajātādisattiyā pakataṃ, tādisena ñāṇenātipi vaṭṭati.
Or it is also acceptable to say "made by joy" with the power of conascence and so on, meaning by such knowledge.
Hoặc cũng có thể hiểu là được tạo ra bởi niềm hoan hỷ với năng lực đồng sinh, v.v., tức là bằng trí tuệ như vậy.
Handāti codanatthe nipāto.
Handā is an indeclinable particle meaning urging or exhorting.
" Handā" là một từ bất biến (nipāta) có nghĩa là thúc giục.
Iṅgha sampādethāti hi codeti.
Indeed, it exhorts, "Come now, accomplish!"
Thật vậy, nó thúc giục: "Hãy hoàn thành (sampādetha)".
Āmantayāmīti paṭivedayāmi, bodhemīti attho.
Āmantayāmi means "I inform," "I make known."
" Āmantayāmī" có nghĩa là tôi thông báo, tôi cho biết.
Voti pana ‘‘āmantayāmī’’ti etassa kammapadaṃ.
The word "Vo" (you) is the object of the verb "I address" (āmantayāmīti).
Hơn nữa, từ Vo là túc từ của động từ "āmantayāmi" (ta mời gọi).
‘‘Āmantanatthe dutiyāyeva, na catutthī’’ti hi vatvā tamevudāharanti akkharacintakā.
For indeed, having said, "In the sense of addressing, only the accusative case (dutiyā) is used, not the dative (catutthī)," grammarians (akkharacintakā) cite that very example.
Bởi vì các nhà ngữ pháp đã nói rằng: “Trong ý nghĩa mời gọi, chỉ có cách hai (accusative), không có cách bốn (dative)”, và họ dùng chính từ đó làm ví dụ.
Vayadhammāti aniccalakkhaṇamukhena saṅkhārānaṃ dukkhānattalakkhaṇampi vibhāveti ‘‘yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
By " Vayadhammā" (subject to dissolution), it reveals the characteristics of suffering (dukkha) and non-self (anattā) of the conditioned phenomena (saṅkhārā) through the characteristic of impermanence (aniccalakkhaṇa), as it is said, "What is impermanent is suffering.
Từ Vayadhammā (có bản chất hoại diệt) thể hiện đặc tính Dukkha (khổ) và Anattā (vô ngã) của các saṅkhāra (hành) thông qua đặc tính Anicca (vô thường), theo lời dạy: “Cái gì vô thường, cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā’’ti (saṃ. ni. 2.15, 45, 76, 77; 2.3.1, 4; paṭi. ma. 2.10) vacanato.
What is suffering is non-self" (Saṃ. Ni. 2.15, 45, 76, 77; 2.3.1, 4; Paṭi. Ma. 2.10).
Cái gì khổ, cái đó là vô ngã” (Saṃ. Ni. 2.15, 45, 76, 77; 2.3.1, 4; Paṭi. Ma. 2.10).
Lakkhaṇattayavibhāvananayeneva ca tadārammaṇaṃ vipassanaṃ dassento sabbatitthiyānaṃ avisayabhūtaṃ buddhāveṇikaṃ catusaccakammaṭṭhānādhiṭṭhānaṃ aviparītaṃ nibbānagāminipaṭipadaṃ pakāsetīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by this method of explaining the three characteristics, he reveals the practice (paṭipadā) leading to Nibbāna, which is untainted, based on the four Noble Truths (catusaccakammaṭṭhānādhiṭṭhāna), unique to the Buddhas, and beyond the reach of all other teachers, while demonstrating vipassanā meditation focused on those characteristics.
Và cần phải hiểu rằng, bằng cách thể hiện Tam tướng (Tilakkhaṇa), Ngài đã chỉ ra vipassanā (tuệ quán) lấy Tam tướng làm đối tượng, đồng thời tuyên bố con đường không sai lệch dẫn đến Nibbāna (Niết-bàn), dựa trên Tứ Thánh Đế (Catusacca) — một điều độc đáo của chư Phật, nằm ngoài tầm hiểu biết của tất cả các ngoại đạo.
Idāni tattha sammāpaṭipattiyaṃ niyojeti ‘‘appamādena sampādethā’’ti, tāya catusaccakammaṭṭhānādhiṭṭhānāya aviparītanibbānagāminipaṭipadāya appamādena sampādethāti attho.
Now, he enjoins diligent practice (sammāpaṭipatti) there with the words, " Appamādena sampādetha" (Strive with diligence), meaning: "Accomplish that untainted practice leading to Nibbāna, which is based on the four Noble Truths, with diligence."
Bây giờ, Ngài khuyến khích thực hành chánh hạnh bằng câu: “Hãy hoàn thành với sự không phóng dật (appamādena sampādetha)”, nghĩa là hãy hoàn thành con đường không sai lệch dẫn đến Nibbāna, dựa trên Tứ Thánh Đế, với sự không phóng dật.
Apica ‘‘vayadhammā saṅkhārā’’ti etena saṅkhepena saṃvejetvā ‘‘appamādena sampādethā’’ti saṅkhepeneva niravasesaṃ sammāpaṭipattiṃ dasseti.
Furthermore, by " Vayadhammā saṅkhārā" (Conditioned phenomena are subject to dissolution), he briefly arouses a sense of urgency, and by " Appamādena sampādetha" (Strive with diligence), he concisely teaches the entire perfect practice.
Hơn nữa, bằng câu “Vayadhammā saṅkhārā” (Các hành có bản chất hoại diệt), Ngài đã tóm tắt sự giác ngộ, và bằng câu “Appamādena sampādetha” (Hãy hoàn thành với sự không phóng dật), Ngài đã tóm tắt toàn bộ chánh hạnh một cách không sót.
Appamādapadañhi sikkhattayasaṅgahitaṃ kevalaparipuṇṇaṃ sāsanaṃ pariyādiyitvā tiṭṭhati, sikkhattayasaṅgahitāya kevalaparipuṇṇāya sāsanasaṅkhātāya sammāpaṭipattiyā appamādena sampādethāti attho.
For the term appamāda (diligence) encompasses the complete teachings, comprising the three trainings (sikkhāttaya), meaning: "Accomplish the entire perfect practice, which constitutes the teachings comprising the three trainings, with diligence."
Quả thật, từ Appamāda (không phóng dật) bao hàm toàn bộ giáo pháp hoàn hảo, trọn vẹn, được thâu tóm trong ba học (Sikkhattaya). Nghĩa là, hãy hoàn thành chánh hạnh, tức là giáo pháp hoàn hảo, trọn vẹn, được thâu tóm trong ba học, với sự không phóng dật.
Ubhinnamantareti dvinnaṃ vacanānamantarāḷe vemajjhe.
"Ubhinnamantare" means in the middle, between the two statements.
Ubhinnamantare (giữa hai) có nghĩa là ở giữa hai lời nói.
Ettha hi kālavatā kālopi nidassito tadavinābhāvittāti veditabbo.
Here, even time itself (kāla) is indicated along with that which possesses time (kālavatā), as they are inseparable.
Ở đây, cần phải hiểu rằng thời gian (kāla) cũng được chỉ ra cùng với đối tượng có thời gian (kālavatā), vì chúng không thể tách rời.
Suttantapiṭakanti ettha suttameva suttantaṃ yathā ‘‘kammantaṃ, vananta’’nti.
In Suttantapiṭaka, the sutta itself is suttanta, just as with "kammanta, vananta."
Trong cụm từ Suttantapiṭakaṃ, Suttanta chỉ là Sutta (Kinh), giống như “Kammantaṃ” (nghiệp sự), “Vanantaṃ” (rừng).
Saṅgītañca asaṅgītañcāti sabbasarūpamāha.
"Saṅgītañca asaṅgītañca" (both rehearsed and unrehearsed) refers to the entire nature.
Cụm từ Saṅgītañca asaṅgītañcā (đã kết tập và chưa kết tập) nói đến toàn bộ hình thái.
‘‘Asaṅgītanti ca saṅgītikkhandhakakathāvatthuppakaraṇādi.
"Asaṅgīta" (unrehearsed) refers to the Saṅgītikakkhandhaka, Kathāvatthu-pakaraṇa, and so on.
Và Asaṅgītaṃ (chưa kết tập) là những gì như Saṅgītikkhandhaka, Kathāvatthu, v.v.
Keci pana ‘subhasuttaṃ (dī. ni. 1.444) paṭhamasaṅgītiyamasaṅgīta’nti vadanti, taṃ na yujjati.
However, some say that the Subhasutta (Dī. Ni. 1.444) was not rehearsed at the First Saṅgīti, but that is not fitting.
Tuy nhiên, một số người nói rằng ‘kinh Subha (Dī. Ni. 1.444) không được kết tập trong kỳ kết tập thứ nhất’, điều đó không hợp lý.
Paṭhamasaṅgītito puretarameva hi āyasmatā ānandattherena jetavane viharantena subhassa māṇavassa bhāsita’’nti (dī. ni. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ.
For it was spoken by the Venerable Ānanda Thera to the youth Subha while residing in Jetavana even before the First Saṅgīti," as stated by Ācariya Dhammapāla Thera (Dī. Ni. ṭī. Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā).
Bởi vì, kinh đó đã được Tôn giả Ānanda thuyết giảng cho thanh niên Subha khi Ngài đang trú tại Jetavana, ngay trước kỳ kết tập thứ nhất,” như Tôn giả Ācariya Dhammapāla đã nói (Dī. Ni. Ṭī. Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā).
Subhasuttaṃ pana ‘‘evaṃ me suttaṃ ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme aciraparinibbute bhagavatī’’tiādinā (dī. ni. 1.444) āgataṃ.
However, the Subhasutta begins with "Thus have I heard. At one time the Venerable Ānanda was dwelling at Sāvatthī, in Jetavana, in Anāthapiṇḍika's Park, not long after the Blessed One's parinibbāna" (Dī. Ni. 1.444).
Kinh Subha được trình bày với câu mở đầu: “Như vầy tôi nghe: Một thời, Tôn giả Ānanda trú tại Sāvatthī, trong khu vườn của Anāthapiṇḍika, tại Jetavana, không lâu sau khi Đức Thế Tôn nhập diệt” (Dī. Ni. 1.444).
Tattha ‘‘evaṃ me suta’’ntiādivacanaṃ paṭhamasaṅgītiyaṃ āyasmatā ānandatthereneva vattuṃ yuttarūpaṃ na hoti.
In that context, the words "Thus have I heard" and so on, are not fitting for the Venerable Ānanda Thera to have spoken during the First Saṅgīti.
Trong đó, lời mở đầu “Như vầy tôi nghe” không phù hợp để Tôn giả Ānanda tự mình nói trong kỳ kết tập thứ nhất.
Na hi ānandatthero sayameva subhasuttaṃ desetvā ‘‘evaṃ me suta’’ntiādīni vadati.
For the Venerable Ānanda Thera would not have himself taught the Subhasutta and then said "Thus have I heard" and so on.
Tôn giả Ānanda không thể tự mình thuyết kinh Subha rồi nói “Như vầy tôi nghe” và những câu tương tự.
Evaṃ pana vattabbaṃ siyā ‘‘ekamidāhaṃ bhante samayaṃ sāvatthiyaṃ viharāmi jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme’’tiādi.
Rather, it should have been said, "At one time, Venerable Sir, I was dwelling at Sāvatthī, in Jetavana, in Anāthapiṇḍika's Park," and so on.
Thay vào đó, Ngài nên nói: “Bạch Thế Tôn, một thời con trú tại Sāvatthī, trong khu vườn của Anāthapiṇḍika, tại Jetavana,” v.v.
Tasmā dutiyatatiyasaṅgītikārakehi ‘‘evaṃ me suta’’ntiādinā subhasuttaṃ saṅgītimāropitaṃ viya dissati.
Therefore, it seems as if the compilers of the Second and Third Saṅgītis introduced the Subhasutta with "Thus have I heard" and so on.
Do đó, dường như kinh Subha đã được các vị kết tập lần thứ hai và thứ ba đưa vào kết tập với lời mở đầu “Như vầy tôi nghe”.
Athā cariyadhammapālattherassa evamadhippāyo siyā ‘‘ānandatthereneva vuttampi subhasuttaṃ paṭhamasaṅgītimāropetvā tantiṃ ṭhapetukāmehi mahākassapattherādīhi aññesu suttesu āgatanayeneva ‘evaṃ me suta’ntiādinā tanti ṭhapitā’’ti.
Or perhaps the intention of Ācariya Dhammapāla Thera was this: "Even though the Subhasutta was spoken by Venerable Ānanda Thera himself, the Elder Mahākassapa and others, who wished to include it in the canon (tanti) by rehearsing it at the First Saṅgīti, recorded it with 'Thus have I heard' and so on, following the same method as in other suttas."
Hoặc có thể ý của Tôn giả Ācariya Dhammapāla là: “Mặc dù kinh Subha được Tôn giả Ānanda thuyết giảng, nhưng các vị trưởng lão như Mahākassapa, v.v., muốn đưa nó vào kinh điển trong kỳ kết tập thứ nhất, đã đặt lời mở đầu ‘Như vầy tôi nghe’ theo cách đã được sử dụng trong các kinh khác.”
Evaṃ sati yujjeyya.
If this is the case, it would be fitting.
Nếu vậy, điều đó sẽ hợp lý.
Atha vā āyasmā ānando subhasuttaṃ sayaṃ desentopi sāmaññaphalādīsu bhagavatā desitanayeneva desesīti bhagavato sammukhā laddhanaye ṭhatvā desitattā bhagavatā desitaṃ dhammaṃ attani adahanto ‘‘evaṃ me suta’’ntiādimāhāti evamadhippāyepi sati yujjateva.
Or, even if Venerable Ānanda himself taught the Subhasutta, he taught it in the same manner as the Blessed One taught in the Sāmaññaphala and other suttas; hence, because it was taught based on the method received directly from the Blessed One, and not attributing the Dhamma taught by the Blessed One to himself, he said "Thus have I heard" and so on. Even with this intention, it remains fitting.
Hoặc giả, Tôn giả Ānanda, mặc dù tự mình thuyết kinh Subha, nhưng đã thuyết theo cách Đức Thế Tôn đã thuyết trong kinh Sāmaññaphala, v.v., nên Ngài đã nói “Như vầy tôi nghe” và những câu tương tự, coi đó là Pháp đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng, vì Ngài đã thuyết dựa trên những gì đã học được trực tiếp từ Đức Thế Tôn. Nếu có ý nghĩa như vậy, điều đó cũng hợp lý.
‘‘Anusaṅgītañcā’’tipi pāṭho.
There is also the reading "Anusaṅgītañcā."
Cũng có bản đọc là “Anusaṅgītañcā”.
Dutiyatatiyasaṅgītīsu puna saṅgītañcāti atthavasena ninnānākaraṇameva.
This means that "rehearsed again in the Second and Third Saṅgītis" is simply a way of distinguishing it based on meaning, without any special difference.
Việc kết tập lại trong các kỳ kết tập thứ hai và thứ ba, xét về ý nghĩa, không có gì khác biệt.
Samodhānetvā vinayapiṭakaṃ nāma veditabbaṃ, sutta…pe… abhidhammapiṭakaṃ nāma veditabbanti yojanā.
The arrangement (yojanā) is that, having combined them, the Vinaya Piṭaka should be known, the Sutta... and the Abhidhamma Piṭaka should be known.
Cần phải hiểu rằng Vinayapiṭaka (Luật tạng) là sự tổng hợp, Suttapiṭaka (Kinh tạng) là… v.v… Abhidhammapiṭaka (Vi Diệu Pháp tạng) là sự tổng hợp. Đó là cách kết nối các từ.
Bhikkhubhikkhunīpātimokkhavasena ubhayāni pātimokkhāni. Bhikkhubhikkhunīvibhaṅgavasena dve vibhaṅgā. Mahāvaggacūḷavaggesu āgatā dvāvīsati khandhakā. Paccekaṃ soḷasahi vārehi upalakkhitattā soḷasa parivārāti vuttaṃ.
There are two Pātimokkhas according to the Bhikkhu-Pātimokkha and Bhikkhunī-Pātimokkha. There are two Vibhaṅgas according to the Bhikkhu-Vibhaṅga and Bhikkhunī-Vibhaṅga. There are twenty-two Khandhakas that appear in the Mahāvagga and Cūḷavagga. It is said there are sixteen Parivāras because they are characterized by sixteen sections (vāra) each.
Được gọi là Ubhayāni Pātimokkhāni (hai bộ Pātimokkha) theo Pātimokkha của Tỳ-kheo và Pātimokkha của Tỳ-kheo-ni. Dve Vibhaṅgā (hai bộ Vibhaṅga) theo Vibhaṅga của Tỳ-kheo và Vibhaṅga của Tỳ-kheo-ni. Dvāvīsati Khandhakā (hai mươi hai Khandhaka) là những gì được trình bày trong Mahāvagga và Cūḷavagga. Được gọi là Soḷasa Parivārā (mười sáu Parivāra) vì mỗi phần được đánh dấu bằng mười sáu vāra.
Parivārapāḷiyañhi mahāvibhaṅge soḷasa vārā, bhikkhunīvibhaṅge soḷasa vārā cāti bāttiṃsa vārā āgatā.
Indeed, in the Parivāra Pāḷi, sixteen sections appear in the Mahāvibhaṅga and sixteen sections in the Bhikkhunīvibhaṅga, making a total of thirty-two sections.
Trong bản Pāḷi của Parivāra, có mười sáu vāra trong Mahāvibhaṅga và mười sáu vāra trong Bhikkhunīvibhaṅga, tổng cộng là ba mươi hai vāra.
Potthakesu pana katthaci ‘‘parivārā’’ti ettakameva dissati, bahūsu pana potthakesu vinayaṭṭhakathāyaṃ, abhidhammaṭṭhakathāyañca ‘‘soḷasa parivārā’’ti evameva dissamānattā ayampi pāṭho na sakkā paṭibāhitunti tassevattho vutto.
However, in some manuscripts, only "Parivārā" is seen to this extent, but since "soḷasa parivārā" (sixteen Parivāras) is seen in many manuscripts, both in the Vinayaṭṭhakathā and Abhidhammaṭṭhakathā, this reading cannot be rejected; therefore, its meaning is given.
Tuy nhiên, ở một số bản kinh, chỉ thấy “Parivārā” như vậy, nhưng vì ở nhiều bản kinh, trong Vinayaṭṭhakathā và Abhidhammaṭṭhakathā, đều thấy “Soḷasa Parivārā” như vậy, nên bản đọc này không thể bị bác bỏ, và ý nghĩa của nó đã được giải thích.
‘‘Itī’’ti yathāvuttaṃ buddhavacanaṃ nidassetvā ‘‘ida’’nti taṃ parāmasati.
The word "Iti" (thus) presents the Buddha's words as quoted, and "ida" (this) refers back to those words.
Từ “Iti” (như vậy) chỉ ra lời Phật đã nói, và từ “Idaṃ” (điều này) ám chỉ lời đó.
Iti-saddo vā idamatthe, idanti vacanasiliṭṭhatāmattaṃ, iti idanti vā pariyāyadvayaṃ idamattheyeva vattati ‘‘idānetarahi vijjatī’’tiādīsu viya.
Or, the word "iti" is in the sense of "this" (idaṃ), and "ida" is merely for verbal smoothness, or the dual expression "iti idaṃ" operates in the sense of "this" (idaṃ), as in expressions like "idānetarahi vijjatī" (it exists now).
Hoặc từ Iti có nghĩa là “điều này”, và Idaṃ chỉ là một cách diễn đạt mượt mà; hoặc cả hai từ Iti Idaṃ đều có nghĩa là “điều này”, giống như trong các trường hợp “Idānetarahi vijjatī” (hiện nay đang tồn tại), v.v.
Esa nayo īdisesu.
This method applies to similar cases.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Brahmajālādīni catuttiṃsa suttāni saṅgayhanti ettha, etena vā, tesaṃ vā saṅgaho gaṇanā etassāti brahmajālādicatuttiṃsasuttasaṅgaho. Evamitaresupi.
Here, thirty-four suttas, such as the Brahmajjāla Sutta, are included; or, by this (Dīgha Nikāya), or, the collection (saṅgaha) or enumeration (gaṇanā) of these (thirty-four suttas) belongs to this (Dīgha Nikāya) – therefore, it is called Brahmajālādicatuttiṃsasuttasaṅgaha (the collection of thirty-four suttas beginning with the Brahmajjāla Sutta). Similarly for the others.
Ở đây, ba mươi bốn kinh như Brahmajāla, v.v., được thâu tóm; hoặc bằng điều này; hoặc sự thâu tóm, sự đếm của chúng là của điều này, nên gọi là Brahmajālādicatuttiṃsasuttasaṅgaho (sự thâu tóm ba mươi bốn kinh bắt đầu bằng Brahmajāla). Tương tự cho các trường hợp khác.
Heṭṭhā vuttesu dīghabhāṇakamajjhimabhāṇakānaṃ vādesu majjhimabhāṇakānaññeva vādassa yuttatarattā khuddakapāṭhādayopi suttantapiṭakeyeva saṅgahetvā dassento ‘‘khuddaka…pe… suttantapiṭakaṃ nāmā’’ti āha.
Since the view of the Majjhimabhāṇakas is more appropriate among the views of the Dīghabhāṇakas and Majjhimabhāṇakas mentioned below, the commentator, wanting to show that the Khuddakapāṭha and so on are also included in the Suttanta Piṭaka, says "Khuddaka…pe… suttantapiṭakaṃ nāmā."
Vì trong các quan điểm của các vị Dīghabhāṇaka (người tụng Dīgha Nikāya) và Majjhimabhāṇaka (người tụng Majjhima Nikāya) đã nói ở dưới, quan điểm của các vị Majjhimabhāṇaka hợp lý hơn, nên để thâu tóm cả Khuddakapāṭha, v.v., vào Suttantapiṭaka, Ngài đã nói “Khuddaka…pe… Suttantapiṭakaṃ nāmā” (gọi là Khuddaka… v.v… Suttantapiṭaka).
Tattha ‘‘suṇātha bhāvitattānaṃ, gāthā atthūpanāyikāti (theragā. nidānagāthā) vuttattā ‘‘theragāthā therīgāthā’’ti ca pāṭho yutto.
In this context, because it is stated, "Listen, you who have developed yourselves, to the verses that bring benefit" (Theragāthā, Nidānagāthā), the reading "Theragāthā Therīgāthā" is also appropriate.
Trong đó, vì có câu “Suṇātha bhāvitattānaṃ, gāthā atthūpanāyikā” (Theragā. Nidānagāthā), nên bản đọc “Theragāthā Therīgāthā” cũng hợp lý.
Evaṃ sarūpato piṭakattayaṃ niyametvā idāni nibbacanaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus defined the three Piṭakas in their essential nature, the expression "Tatthā" and so on is now stated to present their etymology.
Sau khi đã xác định ba tạng theo hình thái như vậy, bây giờ để giải thích ý nghĩa của từ, Ngài đã nói “Tatthā” và những câu tiếp theo.
Tatthāti tesu tibbidhesu piṭakesu.
"Tatthā" means among those three kinds of Piṭakas.
Tatthā (trong đó) có nghĩa là trong ba tạng đó.
Vividhavisesanayattāti vividhanayattā, visesanayattā ca.
"Vividhavisesanayattā" means having various methods (vividhanayattā) and having special methods (visesanayattā).
Vividhavisesanayattā (do có nhiều phương pháp đặc biệt) có nghĩa là do có nhiều phương pháp khác nhau và do có phương pháp đặc biệt.
Vinayanatoti vinayanabhāvato, bhāvappadhānaniddesoyaṃ, bhāvalopo vā, itarathā dabbameva padhānaṃ siyā, tathā ca sati vinayanatāguṇasamaṅginā vinayadabbeneva hetubhūtena vinayoti akkhāto, na pana vinayanatāguṇenāti anadhippetatthappasaṅgo bhaveyya.
"Vinayanato" means by virtue of disciplining (vinayanabhāvato). This is an explanation where the sense of state (bhāva) is predominant, or there is an elision of the bhāva (state) word. Otherwise, the substance (dabba) itself would be predominant. In that case, the term Vinaya would be explained as due to the substance of Vinaya, which is endowed with the quality of disciplining (vinayanatāguṇa) and acts as a cause, and not due to the quality of disciplining itself. This would lead to an unintended meaning.
Vinayanato (do sự điều phục) là một cách trình bày nhấn mạnh trạng thái, hoặc là sự lược bỏ trạng thái. Nếu không, vật chất sẽ là chính yếu, và khi đó, Vinaya sẽ được gọi như vậy do vật chất Vinaya, là nguyên nhân, có phẩm chất điều phục, chứ không phải do phẩm chất điều phục. Như vậy, sẽ có nguy cơ dẫn đến ý nghĩa không mong muốn.
Ayaṃ nayo edisesu.
This method applies to such cases.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Vinīyate vā vinayanaṃ, tatoti attho.
Or, that which disciplines (vinīyate) is vinayanaṃ (disciplining); the meaning is "from that."
Hoặc Vinayanaṃ (sự điều phục) là điều được điều phục, và tato có nghĩa là do đó.
Ayaṃ vinayoti atthapaññattibhūto saññīsaṅkhāto ayaṃ tanti vinayo.
"Ayaṃ Vinayo" (this Vinaya) refers to this canon (tanti), which is known as a concept of signification (saññīsaṅkhāta) based on meaning (atthapaññatti).
Ayaṃ Vinayo (Vinaya này) là Vinaya trong bản kinh này, được gọi là Saññī (người nhận biết), là một khái niệm về ý nghĩa.
Vinayoti akkhātoti saddapaññattibhūto saññāsaṅkhāto vinayo nāmāti kathito.
"Vinayoti akkhāto" (it is called Vinaya) means it is spoken of as Vinaya, a concept of appellation (saññāsaṅkhāta) based on sound (saddapaññatti).
Vinayoti akkhāto (được gọi là Vinaya) có nghĩa là được gọi là Vinaya, một khái niệm về tên gọi, là một khái niệm về âm thanh.
Atthapaññattiyā hi nāmapaññattivibhāvanaṃ nibbacananti.
Indeed, the explanation of the concept of appellation (nāmapaññatti) through the concept of meaning (atthapaññatti) is etymology (nibbacana).
Quả thật, việc giải thích khái niệm về tên gọi bằng khái niệm về ý nghĩa được gọi là Nibbacana (giải thích từ nguyên).
Idāni imissā gāthāya atthaṃ vibhāvento āha ‘‘vividhā hī’’tiādi.
Now, elaborating on the meaning of this verse, he says "Vividhā hī" and so on.
Bây giờ, để giải thích ý nghĩa của câu kệ này, Ngài nói “Vividhā hī” và những câu tiếp theo.
‘‘Vividhā ettha nayā, tasmā vividhanayattā vinayoti akkhāto’’tiādinā yojetabbaṃ.
It should be connected with "Here there are various methods; therefore, it is called Vinaya due to having various methods," and so on.
Cần phải kết nối với câu ‘Đây có nhiều phương pháp, do có nhiều phương pháp nên được gọi là Vinaya’ và các câu tương tự.
Vividhattaṃ sarūpato dasseti ‘‘pañcavidhā’’tiādinā, tathā visesattampi ‘‘daḷhīkammā’’tiādinā.
Its varied nature is shown formally by "of five kinds," and so on; likewise, its distinct nature by "of strengthening," and so on.
Giải thích sự đa dạng về bản chất bằng cách nói ‘có năm loại’ và tương tự, cũng như sự đặc biệt bằng cách nói ‘kiên cố hóa’ và tương tự.
Lokavajjesu sikkhāpadesu daḷhīkammapayojanā, paṇṇattivajjesu sithilakaraṇapayojanā. Saññamavelaṃ abhibhavitvā pavatto ācāro ajjhācāro, vītikkamo, kāye, vācāya ca pavatto so, tassa nisedhanaṃ tathā, tena tathānisedhanameva pariyāyena kāyavācāvinayanaṃ nāmāti dasseti.
In the training rules that are blameworthy by the world, the purpose is strengthening; in the training rules that are blameworthy by designation, the purpose is loosening. The conduct that occurs by overcoming the boundary of restraint is ajjhācāra (misconduct), a transgression; it occurs in body and speech. The suppression of that misconduct, in that manner, means that such suppression, by way of a substitute meaning, is the taming of body and speech. This is what it demonstrates.
Trong các giới luật thuộc lỗi thế gian (lokavajja), mục đích là kiên cố hóa; trong các giới luật thuộc lỗi chế định (paṇṇattivajja), mục đích là làm cho lỏng lẻo. Hạnh vi phạm xảy ra khi vượt qua giới hạn của sự chế ngự được gọi là ajjhācāra (sự vi phạm); đó là sự vi phạm xảy ra ở thân và khẩu. Sự ngăn cấm điều đó cũng vậy. Giải thích rằng chính sự ngăn cấm như thế, theo một cách gián tiếp, được gọi là sự chế ngự thân và khẩu.
‘‘Tasmā’’ti vatvā tassānekadhā parāmasanamāha ‘‘vividhanayattā’’tiādi.
Having said " Therefore," it states the multi-faceted reference to it with "due to having various methods," and so on.
Sau khi nói ‘Do đó’, giải thích sự liên hệ đa dạng của nó bằng cách nói ‘do có nhiều phương pháp’ và tương tự.
Yathāvuttā ca gāthā īdisassa nibbacanassa pakāsanatthaṃ vuttāti dassetuṃ ‘‘tenā’’tiādi vuttaṃ.
And to show that the aforementioned verse was uttered for the purpose of clarifying such an etymology, " Therefore," and so on, was stated.
Để chỉ ra rằng bài kệ đã nói được trình bày để làm sáng tỏ lời giải thích như vậy, câu ‘Do đó’ và tương tự đã được nói.
Tenāti vividhanayattādihetunā karaṇabhūtenāti vadanti.
" Therefore" (tena) means due to the cause, which is "having various methods," and so on – so they say.
Các vị thầy nói rằng ‘Do đó’ có nghĩa là do nguyên nhân có nhiều phương pháp và tương tự, làm căn cứ.
Apica ‘‘vividhā hī’’tiādivākyassa yathāvuttassa guṇaṃ dassento ‘‘tenā’’tiādimāhātipi sambandhaṃ vadanti.
Furthermore, showing the quality of the aforementioned statement "Indeed, there are various," and so on, they say that this connection, starting with " Therefore," was stated.
Hoặc, các vị thầy nói rằng mối liên hệ cũng là: để chỉ ra phẩm chất của câu ‘Thật vậy, có nhiều loại’ đã nói, câu ‘Do đó’ và tương tự đã được nói.
Evaṃ sati tenāti vividhanayattādinā hetubhūtenāti attho.
If this is the case, then the meaning of " Therefore" (tena) is "due to the cause, such as having various methods," and so on.
Nếu vậy, ý nghĩa của từ ‘Do đó’ là do nguyên nhân có nhiều phương pháp và tương tự.
Atha vā yathāvuttavacanameva sandhāya porāṇehi ayaṃ gāthā vuttāti saṃsandetuṃ ‘‘tenā’’tiādi vuttantipi vadanti, dutiyanaye viya ‘‘tenā’’ti padassa attho.
Or else, they say that " Therefore," and so on, was stated to connect that the ancients uttered this verse solely by referring to the aforementioned statement; the meaning of the word "tena" is as in the second interpretation.
Hoặc, các vị thầy nói rằng câu ‘Do đó’ và tương tự đã được nói để đối chiếu rằng bài kệ này đã được các vị cổ đức nói chỉ dựa vào lời đã nói, và ý nghĩa của từ ‘Do đó’ giống như trong cách thứ hai.
Etanti gāthāvacanaṃ.
" This" (etaṃ) refers to the verse statement.
Điều này (etaṃ) là lời của bài kệ.
Etassāti vinayasaddassa, ‘‘vacanatthā’’ti padena sambandho.
" Of this" (etassā) refers to the word Vinaya, and it is connected with the word "meaning of the word."
Của lời này (etassā) là của từ Vinaya, được kết nối với từ ‘ý nghĩa của lời’.
‘‘Vacanassa attho’’ti hi sambandhe vuttepi tassa vacanasāmaññato visesaṃ dassetuṃ ‘‘etassā’’ti puna vuttaṃ.
Even though the connection is stated as "the meaning of the word," " of this" is repeated to show the distinction from the general meaning of "word."
Mặc dù đã nói mối liên hệ là ‘ý nghĩa của lời nói’, nhưng để chỉ ra sự đặc biệt của nó so với ý nghĩa chung của lời nói, ‘của lời này’ lại được nói thêm.
Neruttikā pana samāsataddhitesu siddhesu sāmaññattā, nāmasaddattā ca edisesu saddantarena visesitabhāvaṃ icchanti.
However, grammarians, when compounds and derivatives are established, desire that such words be distinguished by another word due to their generality and being nouns.
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học mong muốn rằng trong các từ ghép (samāsa) và từ phái sinh (taddhita) đã hoàn thành, do tính chung chung và do là danh từ, nên chúng phải được xác định rõ ràng hơn bằng một từ khác trong những trường hợp như vậy.
‘‘Atthāna’’nti padaṃ ‘‘sūcanato…pe… suttāṇā’’ti padehi yathārahaṃ kammasambandhavasena yojetabbaṃ.
The word " of meanings" (atthānaṃ) should be connected with the words "due to indicating... and so on... protections" (sūcanato...pe... suttāṇā) according to suitability, in the sense of the object relation.
Từ ‘các lợi ích’ cần được kết nối với các từ ‘do sự chỉ ra… cho đến… sự bảo vệ’ theo mối quan hệ đối cách (karma) phù hợp.
Tamatthaṃ vivarati ‘‘tañhī’’tiādinā.
It clarifies that meaning with " Indeed, that" (tañhi), and so on.
Giải thích ý nghĩa đó bằng cách nói ‘Thật vậy’ và tương tự.
Attatthaparatthādibhede attheti yo taṃ suttaṃ sajjhāyati, suṇāti, vāceti, cinteti, deseti ca, suttena saṅgahito sīlādiattho tassapi hoti, tena parassa sādhetabbato parassapīti tadubhayaṃ taṃ suttaṃ sūceti dīpeti, tathā diṭṭhadhammikasamparāyikatthe lokiyalokuttaratthe cāti evamādibhede atthe ādi-saddena saṅgaṇhāti.
Regarding the meaning, such as the division into one's own welfare and others' welfare, that is, whoever recites, listens to, teaches, contemplates, or expounds that Sutta, the meaning of morality (sīla), and so on, encompassed by the Sutta, is also for that person. Because it must be accomplished for others by that person, it is also for others; thus, the Sutta indicates and illuminates both of these—one's own welfare and others' welfare. Likewise, it also indicates the welfare in this present life and the welfare in the next life, the mundane and supramundane welfare; in this way, it encompasses meanings of such distinctions with the word " and so on" (ādi).
Các lợi ích thuộc loại lợi ích cho tự thân và lợi ích cho tha nhân, v.v. (attatthaparatthādibhede atthe): Người nào tụng đọc, lắng nghe, giảng dạy, suy tư, và thuyết pháp về kinh đó, thì lợi ích về giới và các điều khác được bao gồm trong kinh đó cũng là của người đó; và do lợi ích đó cần được thực hiện cho người khác, nên nó cũng là của người khác. Như vậy, kinh đó chỉ ra và làm sáng tỏ cả hai điều đó (lợi ích cho tự thân và lợi ích cho tha nhân). Tương tự, nó cũng bao gồm các lợi ích thuộc loại lợi ích hiện tại và lợi ích tương lai, lợi ích thế gian và lợi ích xuất thế gian, v.v., bằng từ ‘v.v.’ (ādi).
Atthasaddo cāyaṃ hitapariyāyo, na bhāsitatthavacano.
And this word attha is a synonym for benefit (hita), not a term for the meaning of what is spoken.
Và từ attha này có nghĩa là lợi ích (hita), không phải là ý nghĩa của lời đã nói.
Yadi siyā, suttaṃ attanopi bhāsitatthaṃ sūceti, parassapīti ayamanadhippetattho vutto siyā.
If it were, then it would mean that the Sutta indicates the spoken meaning for oneself and also for others, which would be an unintended meaning.
Nếu vậy, thì đã nói một ý nghĩa không mong muốn rằng kinh chỉ ra ý nghĩa của lời đã nói cho tự thân và cho người khác.
Suttena hi yo attho pakāsito, so tasseva pakāsakassa suttassa hoti, tasmā na tena parattho sūcito, tena sūcetabbassa paratthassa nivattetabbassa abhāvā attatthaggahaṇañca na kattabbaṃ.
Indeed, the meaning revealed by a Sutta belongs to that Sutta, its revealer. Therefore, the welfare of others is not indicated by it. Due to the absence of the welfare of others to be indicated and suppressed by it, the inclusion of one's own welfare should also not be made.
Thật vậy, ý nghĩa được kinh làm sáng tỏ là của chính kinh đó, kinh là người làm sáng tỏ. Do đó, kinh không chỉ ra lợi ích cho người khác, vì không có lợi ích cho người khác cần được chỉ ra và cần được loại bỏ. Và không nên nắm bắt ý nghĩa tự thân (attattha).
Attatthaparatthavinimuttassa bhāsitatthassa abhāvā ādiggahaṇañca na kattabbaṃ, tasmā yathāvuttassa hitapariyāyassa atthassa sutte asambhavato suttādhārassa puggalassa vasena attatthaparatthā vuttā.
And due to the absence of a spoken meaning that is devoid of one's own welfare and others' welfare, the inclusion of "and so on" should also not be made. Therefore, since the aforementioned meaning, which is a synonym for benefit, is not possible in the Sutta, one's own welfare and others' welfare are stated based on the person who holds the Sutta.
Vì không có ý nghĩa của lời đã nói thoát ly khỏi lợi ích cho tự thân và lợi ích cho tha nhân, nên cũng không nên nắm bắt từ ‘v.v.’. Do đó, vì lợi ích (hita) đã nói không thể có trong kinh, nên lợi ích cho tự thân và lợi ích cho tha nhân được nói theo người nương tựa vào kinh.
Atha vā suttaṃ anapekkhitvā ye attatthādayo atthappabhedā ‘‘na ha’ññadattha’tthi pasaṃsalābhā’’ti etassa padassa niddese (mahāni. 63) vuttā ‘‘attattho, parattho, ubhayattho, diṭṭhadhammiko attho, samparāyiko attho, uttāno attho, gambhīro attho, gūḷho attho, paṭicchanno attho, neyyo attho, nīto attho, anavajjo attho, nikkileso attho, vodāno attho, paramattho’’ti, (mahāni. 63) te atthappabhede sūcetīti attho gahetabbo.
Alternatively, disregarding the Sutta, the classifications of meaning such as one's own welfare (attattha), and so on, mentioned in the explanation of the phrase "there is no praise or gain other than for benefit" (na ha’ññadattha’tthi pasaṃsalābhā) as "one's own welfare (attattho), others' welfare (parattho), both welfares (ubhayattho), welfare in this present life (diṭṭhadhammiko attho), welfare in the next life (samparāyiko attho), manifest meaning (uttāno attho), profound meaning (gambhīro attho), hidden meaning (gūḷho attho), concealed meaning (paṭicchanno attho), inferable meaning (neyyo attho), directly stated meaning (nīto attho), blameless meaning (anavajjo attho), undefiled meaning (nikkileso attho), purified meaning (vodāno attho), ultimate meaning (paramattho)"—these classifications of meaning are to be understood as what the Sutta indicates.
Hoặc, không xét đến kinh, các loại lợi ích như lợi ích cho tự thân, v.v., đã được nói trong phần giải thích từ ‘chẳng có lợi ích nào khác ngoài lợi ích ca ngợi và lợi lộc’ là: lợi ích cho tự thân (attattha), lợi ích cho tha nhân (parattha), lợi ích cho cả hai (ubhayattha), lợi ích hiện tại (diṭṭhadhammiko attho), lợi ích tương lai (samparāyiko attho), ý nghĩa rõ ràng (uttāno attho), ý nghĩa sâu xa (gambhīro attho), ý nghĩa ẩn kín (gūḷho attho), ý nghĩa che giấu (paṭicchanno attho), ý nghĩa cần được suy luận (neyyo attho), ý nghĩa trực tiếp (nīto attho), lợi ích không lỗi lầm (anavajjo attho), lợi ích không phiền não (nikkileso attho), lợi ích thanh tịnh (vodāno attho), lợi ích tối thượng (paramattho) – thì ý nghĩa cần được hiểu là kinh chỉ ra các loại lợi ích đó.
Kiñcāpi hi suttanirapekkhaṃ attatthādayo vuttā suttatthabhāvena aniddiṭṭhattā, tesu pana ekopi atthappabhedo suttena dīpetabbataṃ nātivattatīti.
Although these classifications such as one's own welfare, and so on, are stated independently of the Sutta, as they are not specifically identified as Sutta meanings, not a single one of these classifications of meaning falls outside the scope of what the Sutta can elucidate.
Mặc dù các lợi ích cho tự thân, v.v., được nói mà không phụ thuộc vào kinh, vì chúng không được chỉ định là ý nghĩa của kinh, nhưng không một loại lợi ích nào trong số đó vượt ra ngoài sự cần được kinh làm sáng tỏ.
Imasmiñca atthavikappe atthasaddo bhāsitatthapariyāyopi hoti.
And in this interpretation of meaning, the word attha can also be a synonym for the meaning of what is spoken.
Và trong cách giải thích ý nghĩa này, từ attha cũng có thể là từ đồng nghĩa với ý nghĩa của lời đã nói.
Ettha hi purimakā pañca atthappabhedā hitapariyāyā, tato pare cha bhāsitatthappabhedā, pacchimakā cattāro ubhayasabhāvā.
Here, the former five classifications of meaning are synonyms for benefit (hita), the next six are classifications of spoken meaning, and the last four possess both natures.
Ở đây, năm loại ý nghĩa đầu tiên là đồng nghĩa với lợi ích (hita), sáu loại tiếp theo là các loại ý nghĩa của lời đã nói, và bốn loại cuối cùng có cả hai bản chất.
Tattha suviññeyyatāya vibhāvena anagādhabhāvo uttāno. Duradhigamatāya vibhāvena agādhabhāvo gambhīro. Avivaṭo gūḷho. Mūludakādayo viya paṃsunā akkharasannivesādinā tirohito paṭicchanno. Niddhāretvā ñāpetabbo neyyo. Yathārutavasena veditabbo nīto.
Among these, manifest (uttāno) means not profound, due to its clarity and ease of understanding. Profound (gambhīro) means difficult to comprehend, due to the difficulty of penetrating its meaning. Hidden (gūḷho) means undisclosed. Concealed (paṭicchanno) means hidden by factors like the arrangement of letters, similar to roots or water hidden by dust. Inferable (neyyo) means to be known by deduction. Directly stated (nīto) means to be understood according to the literal expression.
Trong số đó, sự không sâu thẳm do dễ hiểu được gọi là rõ ràng (uttāno). Sự sâu thẳm do khó hiểu được gọi là sâu xa (gambhīro). Sự không hiển lộ được gọi là ẩn kín (gūḷho). Sự bị che giấu bởi bụi bặm, sự sắp xếp chữ cái, v.v., giống như rễ cây, nước, v.v., bị che giấu bởi đất, được gọi là che giấu (paṭicchanno). Sự cần được xác định và làm cho hiểu được gọi là cần được suy luận (neyyo). Sự cần được hiểu theo nghĩa đen được gọi là trực tiếp (nīto).
Anavajjanikkilesavodānā pariyāyavasena vuttā, kusalavipākakiriyādhammavasena vā yathākkamaṃ yojetabbā.
Blameless, undefiled, and purified are stated synonymously, or they should be connected in sequence according to wholesome, resultant, and functional dhammas respectively.
Các từ không lỗi lầm (anavajja), không phiền não (nikkilesa), thanh tịnh (vodāna) được nói theo nghĩa gián tiếp, hoặc cần được kết nối theo thứ tự với các pháp thiện, quả dị thục và hành vi.
Paramattho nibbānaṃ, dhammānaṃ aviparītasabhāvo eva vā.
Ultimate meaning (paramattho) is Nibbāna, or simply the unperverted nature of phenomena.
Lợi ích tối thượng (paramattha) là Nibbāna, hoặc chính bản chất không sai lệch của các pháp.
Atha vā ‘‘attanā ca appiccho hotī’’ti attatthaṃ, ‘‘appicchakathañca paresaṃ kattā hotī’’ti paratthaṃ sūceti.
Alternatively, "one is content with little oneself" (attanā ca appiccho hoti) indicates one's own welfare (attatthaṃ), and "one is a speaker of contentment for others" (appicchakathañca paresaṃ kattā hoti) indicates others' welfare (paratthaṃ).
Hoặc, kinh chỉ ra lợi ích cho tự thân (attattha) rằng ‘tự mình ít dục’, và chỉ ra lợi ích cho tha nhân (parattha) rằng ‘làm cho người khác nói về sự ít dục’.
Evaṃ ‘‘attanā ca pāṇātipātā paṭivirato hoti, parañca pāṇātipātā veramaṇiyā samādapetī’’tiādisuttāni (a. ni. 4.99, 265) yojetabbāni.
Similarly, Suttas such as "one abstains from the destruction of life oneself, and one establishes others in abstention from the destruction of life" (attanā ca pāṇātipātā paṭivirato hoti, parañca pāṇātipātā veramaṇiyā samādapetī) and so on, should be interpreted.
Tương tự, các kinh như ‘tự mình từ bỏ sát sinh, và khuyến khích người khác từ bỏ sát sinh’ cần được kết nối.
Apare pana ‘‘yathāsabhāvaṃ bhāsitaṃ attatthaṃ, pūraṇakassapādīnamaññatitthiyānaṃ samayabhūtaṃ paratthaṃ sūceti, suttena vā saṅgahitaṃ attatthaṃ, suttānulomabhūtaṃ paratthaṃ, suttantanayabhūtaṃ vā attatthaṃ, vinayābhidhammanayabhūtaṃ paratthaṃ sūcetī’’tipi vadanti.
However, others say that "what is spoken according to its true nature indicates one's own meaning (attatthaṃ), and what is the doctrine of other teachers like Pūraṇakassapa and others indicates others' meaning (paratthaṃ); or what is included in the Sutta indicates one's own meaning (attatthaṃ), and what is in conformity with the Sutta indicates others' meaning (paratthaṃ); or what is in the way of the Suttantas indicates one's own meaning (attatthaṃ), and what is in the way of the Vinaya and Abhidhamma indicates others' meaning (paratthaṃ)."
Tuy nhiên, những vị khác nói rằng kinh chỉ ra lợi ích cho tự thân là lời đã nói theo bản chất, và lợi ích cho tha nhân là giáo lý của các ngoại đạo như Pūraṇa Kassapa, v.v. Hoặc, lợi ích cho tự thân là điều được bao gồm trong kinh, và lợi ích cho tha nhân là điều phù hợp với kinh. Hoặc, lợi ích cho tự thân là phương pháp của kinh tạng, và lợi ích cho tha nhân là phương pháp của Vinaya và Abhidhamma.
Vinayābhidhammehi ca visesetvā suttasaddassa attho vattabbo, tasmā veneyyajjhāsayavasappavattāya desanāya sātisayaṃ attahitaparahitādīni pakāsitāni honti tappadhānabhāvato, na pana āṇādhammasabhāva-vasappavattāyāti idameva ‘‘atthānaṃ sūcanato sutta’’nti vuttaṃ.
Since the meaning of the word Sutta must be explained by distinguishing it from the Vinaya and Abhidhamma, therefore, in the teaching that arises according to the inclinations of the trainees (veneyyā), one's own welfare, others' welfare, and so on, are revealed with extraordinary emphasis, because the Suttanta teaching is primarily concerned with these, not with a teaching that arises due to the nature of injunctions (āṇādhamma) or ultimate realities. This is why it is said, "Sutta, because it reveals meanings" (atthānaṃ sūcanato sutta).
Và ý nghĩa của từ sutta cần được nói để phân biệt với Vinaya và Abhidhamma. Do đó, các lợi ích cho tự thân và lợi ích cho tha nhân, v.v., được làm sáng tỏ một cách đặc biệt bởi giáo lý của kinh tạng, vốn phát sinh theo ý hướng của những người cần được giáo hóa, vì nó lấy đó làm chính yếu, chứ không phải bởi giáo lý phát sinh theo bản chất của pháp luật (āṇādhamma). Chính điều này được nói là ‘kinh do chỉ ra các lợi ích’.
Sūca-saddassa cettha rasso.
Here, the word sūca has a short vowel.
Ở đây, từ sūca có nguyên âm ngắn.
‘‘Evañca katvā ‘ettakaṃ tassa bhagavato suttāgataṃ suttapariyāpanna’nti (pāci. 655, 1242) ca sakavāde pañca suttasatānī’ti (aṭṭhasā. nidānakathā, kathā. aṭṭha. nidānakathā) ca evamādīsu suttasaddo upacaritoti gahetabbo’’ti (sārattha. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) ācariyasāriputtattherena vuttaṃ.
"And having done so, in such instances as 'so much of that Blessed One's teachings is included in the Sutta, comprised in the Sutta' and 'five hundred Suttas in one's own tradition,' and so on, the word Sutta should be understood as being used metaphorically," so Acatariyasāriputta Thera said.
Trưởng lão Acariya Sāriputta đã nói rằng ‘Và khi đã làm như vậy, từ sutta trong các trường hợp như ‘chừng đó là điều thuộc kinh, điều được bao gồm trong kinh của Đức Thế Tôn đó’ và ‘năm trăm kinh trong giáo lý của mình’ được hiểu là ẩn dụ’.
Aññe pana yathāvuttasadiseneva nibbacanena suttasaddassa vinayābhidhammānampi vācakattaṃ vadanti.
Others, however, say that the word Sutta also denotes the Vinaya and Abhidhamma, with an explanation similar to the one mentioned.
Tuy nhiên, những vị khác nói rằng từ sutta cũng là từ chỉ Vinaya và Abhidhamma với lời giải thích tương tự như đã nói.
Sutte ca āṇādhammasabhāvo veneyyajjhāsayamanuvattati, na vinayābhidhammesu viya veneyyajjhāsayo āṇādhammasabhāve, tasmā veneyyānaṃ ekantahitapaṭilābhasaṃvattanikā suttantadesanāti āha ‘‘suvuttā cettha atthā’’tiādi.
And in the Sutta, the nature of injunctions (āṇādhamma) and ultimate realities (dhammasabhāva) follows the inclinations of the trainees (veneyyajjhāsaya), unlike in the Vinaya and Abhidhamma where the inclinations of the trainees follow the nature of injunctions and ultimate realities. Therefore, the Suttanta teaching is conducive to the definitive attainment of welfare for the trainees. This is why it states, " Herein the meanings are well-spoken," and so on.
Và trong kinh, bản chất của pháp luật (āṇādhamma) phù hợp với ý hướng của những người cần được giáo hóa, không giống như trong Vinaya và Abhidhamma, nơi ý hướng của những người cần được giáo hóa phù hợp với bản chất của pháp luật. Do đó, giáo lý của kinh tạng mang lại lợi ích tuyệt đối cho những người cần được giáo hóa. Vì vậy, đã nói ‘Ở đây, các lợi ích đã được nói một cách tốt đẹp’ và tương tự.
‘‘Ekantahitapaṭilābhasaṃvattanikā suttantadesanā’’ti idampi veneyyānaṃ hitasampādane suttantadesanāya tapparabhāvameva sandhāya vuttaṃ.
‘‘The discourse of the Suttanta brings about the attainment of unmixed benefit’’ – this too was said with reference to the Suttanta discourse's sole supremacy in bringing about the benefit of those to be disciplined.
“Bài thuyết giảng Suttanta là phương tiện dẫn đến sự thành tựu lợi ích tuyệt đối” – lời này cũng được nói đến để chỉ sự ưu việt của bài thuyết giảng Suttanta trong việc thành tựu lợi ích cho những người có thể được giáo hóa.
Tapparabhāvo ca veneyyajjhāsayānulomato daṭṭhabbo.
And sole supremacy should be understood from conformity with the dispositions of those to be disciplined.
Và sự ưu việt ấy cần phải được thấy theo sự phù hợp với xu hướng của những người có thể được giáo hóa.
Tenevāha ‘‘veneyyajjhāsayānulomena vuttattā’’ti.
That is why it says, ‘‘because it is spoken in conformity with the dispositions of those to be disciplined’’.
Do đó,* đã nói: “Vì được thuyết giảng phù hợp với xu hướng của những người có thể được giáo hóa”.
Etena ca hetunā nanu vinayābhidhammāpi suvuttā, atha kasmā idameva evaṃ vuttanti anuyogaṃ pariharati.
With this reason, the objection “Are not the Vinaya and Abhidhamma also well-expounded? Why is it said this way only for this*?” is avoided.
Với lý do này,* đã bác bỏ câu hỏi: “Há giới luật và vi diệu pháp cũng được thuyết giảng tốt đẹp sao? Vậy tại sao chỉ có điều này được nói như vậy?”
Anupubbasikkhādivasena kālantarena atthābhinipphattiṃ dassetuṃ ‘‘sassamiva phala’’nti vuttaṃ.
To show the attainment of the meaning over time through gradual training, etc., it is said: ‘‘like fruit from a crop’’.
Để chỉ sự thành tựu của ý nghĩa theo thời gian, nhờ sự tu tập tuần tự,* đã nói: “như hoa trái của mùa màng”.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā sassaṃ nāma vapanaropanādikkhaṇeyeva phalaṃ na pasavati, anupubbajagganādivasena kālantareneva pasavati, tathā idampi savanadhāraṇādikkhaṇeyeva atthe na pasavati, anupubbasikkhādivasena kālantareneva pasavatīti.
This is said: Just as a crop does not produce fruit at the very moment of sowing and planting, etc., but produces it only after a period of time through gradual care, etc., so too this (Suttanta) does not produce meaning at the very moment of hearing and memorizing, etc., but produces it only after a period of time through gradual training, etc.
Điều này có nghĩa là: Cũng như mùa màng không cho trái ngay lúc gieo hạt hay trồng trọt, mà chỉ cho trái sau một thời gian nhờ sự chăm sóc tuần tự, thì điều này (Suttanta) cũng vậy, không cho ý nghĩa ngay lúc nghe hay ghi nhớ, mà chỉ cho ý nghĩa sau một thời gian nhờ sự tu tập tuần tự.
Pasavatīti ca phalati, abhinipphādetīti attho.
And produces means bears fruit, brings about.
Và “pasavati” có nghĩa là kết trái, làm cho thành tựu.
Abhinipphādanameva hi phalanaṃ.
For bringing about is indeed bearing fruit.
Thật vậy, làm cho thành tựu chính là kết trái.
Upāyasamaṅgīnaññeva atthābhinipphattiṃ dassento ‘‘dhenu viya khīra’’nti āha.
Showing the attainment of meaning only for those endowed with means, it says: ‘‘like milk from a cow’’.
Để chỉ sự thành tựu của ý nghĩa chỉ dành cho những người có phương tiện đầy đủ,* đã nói: “như sữa từ bò cái”.
Ayamettha adhippāyo – yathā dhenu nāma kāle jātavacchā thanaṃ gahetvā duhataṃ upāyavantānameva khīraṃ paggharāpeti, na akāle ajātavacchā.
This is the meaning here: Just as a cow, in due season, with a calf born, allows milk to flow only for those who take the udder and milk it skillfully, and not out of season, without a calf having been born.
Ý nghĩa ở đây là: Cũng như bò cái, khi đến lúc, chỉ cho sữa chảy ra cho những người vắt sữa có phương tiện, sau khi đã có bê con và nắm lấy vú, chứ không phải khi chưa đến lúc hoặc chưa có bê con.
Kālepi vā visāṇādikaṃ gahetvā duhataṃ anupāyavantānaṃ, tathā idampi nissaraṇādinā savanadhāraṇādīni kurutaṃ upāyavantānameva sīlādiatthe paggharāpeti, na alagaddūpamāya savanadhāraṇādīni kurutaṃ anupāyavantānanti.
Or, even if it is in due season, it does not allow milk to flow for those who milk it unskillfully by taking hold of its horn, etc.; similarly, this (Suttanta) too allows the meanings of sīla, etc., to flow only for those who, with a desire for liberation, etc., engage in listening, memorizing, etc., skillfully, and not for those who, like the snake-catcher's example, engage in listening, memorizing, etc., unskillfully.
Hoặc khi đến lúc mà người vắt sữa không có phương tiện, nắm lấy sừng hay vật khác để vắt sữa thì sữa cũng không chảy ra. Tương tự như vậy,* này cũng chỉ làm cho các ý nghĩa về Giới v.v… chảy ra cho những người có phương tiện, những người thực hành việc nghe và ghi nhớ v.v… với mong muốn giải thoát v.v…, chứ không phải cho những người không có phương tiện, những người thực hành việc nghe và ghi nhớ v.v… như ví dụ về con rắn độc.
Yadipi ‘‘sūdatī’’ti etassa gharati siñcatīti attho, tathāpi sakammikadhātuttā paggharāpetīti kāritavasena attho vutto yathā ‘‘taratī’’ti etassa nipātetīti attho’’ti.
Although ‘‘sūdati’’ means to flow, to pour, nevertheless, because it is an active verb, the meaning is stated in the causative sense as ‘‘paggharāpeti’’ (causes to flow), just as the meaning of ‘‘tarati’’ is to make fall.
Mặc dù “sūdatī” có nghĩa là chảy ra, đổ ra, nhưng vì là động từ có đối tượng, nên ý nghĩa được nói theo thể sai khiến là “paggharāpeti” (làm cho chảy ra), giống như “taratī” có nghĩa là “nipātetī” (làm cho rơi xuống).
‘‘Suttāṇā’’ti etassa atthamāha ‘‘suṭṭhu ca ne tāyatī’’ti.
He states the meaning of ‘‘suttāṇā’’ as ‘‘suṭṭhu ca ne tāyatī’’.
* giải thích ý nghĩa của “suttāṇā” là: “nó bảo vệ họ rất tốt”.
Neti atthe.
Ne means the meanings.
“Ne” (họ) là chỉ các ý nghĩa.
Suttasabhāganti suttasadisaṃ.
Suttasabhāgaṃ means similar to a sutta.
“Suttasabhāgaṃ” có nghĩa là tương tự như sợi chỉ.
Tabbhāvaṃ dasseti ‘‘yathā hī’’tiādinā.
It shows that nature with ‘‘yathā hi’’, etc.
* chỉ ra sự tương tự đó bằng cách nói: “yathā hi” (cũng như).
Tacchakānaṃ suttanti vaḍḍhakīnaṃ kāḷasuttaṃ.
Tacchakānaṃ suttaṃ means the black measuring line of carpenters.
“Tacchakānaṃ suttaṃ” là sợi chỉ đen của thợ mộc.
Pamāṇaṃ hoti tadanusārena tacchanato.
It serves as a measure because cutting is done according to it.
Nó là “pamāṇaṃ” (thước đo) vì việc đẽo gọt được thực hiện theo đó.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā kāḷasuttaṃ pasāretvā saññāṇe kate gahetabbaṃ, vissajjetabbañca paññāyati, tasmā taṃ tacchakānaṃ pamāṇaṃ hoti, evaṃ vivādesu uppannesu sutte ānītamatte ‘‘idaṃ gahetabbaṃ, idaṃ vissajjetabba’’nti pākaṭattā vivādo vūpasammati, tasmā etaṃ viññūnaṃ pamāṇanti.
This is said: Just as when a black measuring line is stretched and a mark is made, what should be taken and what should be rejected becomes clear, and therefore it is a measure for carpenters; similarly, when disputes arise, as soon as the Sutta is brought forth, it becomes clear ‘‘this should be taken, this should be rejected’’, and thus the dispute ceases; therefore, this is a measure for the wise.
Điều này có nghĩa là: Cũng như khi sợi chỉ đen được căng ra và đánh dấu, thì biết được cái gì cần lấy và cái gì cần bỏ, do đó nó là thước đo cho thợ mộc; tương tự như vậy, khi có tranh cãi, chỉ cần mang Sutta ra, thì việc “cái này cần lấy, cái này cần bỏ” trở nên rõ ràng, do đó tranh cãi được giải quyết, vì vậy đây là thước đo cho những người có trí tuệ.
Idāni aññathāpi suttasabhāgataṃ vibhāvento ‘‘yathā cā’’tiādimāha.
Now, further illustrating the similarity to a sutta in another way, it says ‘‘yathā cā’’, etc.
Bây giờ, để phân biệt sự tương tự của Sutta theo một cách khác,* nói: “yathā cā” (và cũng như) v.v…
Suttenāti pupphāvutena yena kenaci thirasuttena.
Suttena means with a string for flowers, with any firm string.
“Suttena” (bằng sợi chỉ) là bằng bất kỳ sợi chỉ bền chắc nào dùng để xâu hoa.
Saṅgahitānīti suṭṭhu, samaṃ vā gahitāni, āvutānīti attho.
Saṅgahitāni means well-gathered, or evenly gathered, threaded, is the meaning.
“Saṅgahitāni” có nghĩa là được xâu lại rất tốt, hoặc được xâu đều đặn, được kết nối.
Na vikiriyantīti ito cito ca vippakiṇṇābhāvamāha, na viddhaṃsīyantīti chejjabhejjābhāvaṃ.
Na vikiriyanti refers to not being scattered here and there; na viddhaṃsīyanti refers to not being broken or fragmented.
“Na vikiriyanti” (không bị phân tán) nói lên việc không bị rải rác đây đó; “na viddhaṃsīyanti” (không bị hủy hoại) nói lên việc không bị cắt đứt hay phá vỡ.
Ayametthādhippāyo – yathā thirasuttena saṅgahitāni pupphāni vātena na vikiriyanti na viddhaṃsīyanti, evaṃ suttena saṅgahitā atthā micchāvādena na vikiriyanti na viddhaṃsīyantīti.
The meaning here is this: Just as flowers gathered with a firm string are not scattered by the wind nor destroyed, so too the meanings gathered by the Sutta are not scattered nor destroyed by false doctrines.
Ý nghĩa ở đây là: Cũng như những bông hoa được xâu bằng sợi chỉ bền chắc không bị gió làm phân tán hay hủy hoại, thì những ý nghĩa được kết nối bằng Sutta cũng không bị tà kiến làm phân tán hay hủy hoại.
Veneyyajjhāsayavasappavattāya ca desanāya attatthaparatthādīnaṃ sātisayappakāsanato āṇādhammasabhāvehi vinayābhidhammehi visesetvā imasseva suttasabhāgatā vuttā.
And because the teaching, proceeding according to the dispositions of those to be disciplined, exceptionally illuminates one's own benefit and the benefit of others, the similarity of the Suttanta alone is stated, distinguishing it from the Vinaya and Abhidhamma which have the nature of commands and ultimate realities.
Và vì bài thuyết giảng tùy thuộc vào xu hướng của những người có thể được giáo hóa, nên nó hiển lộ một cách đặc biệt các lợi ích cho bản thân và cho người khác. Do đó, sự tương tự của Sutta này được nói đến để phân biệt nó với Giới luật và Vi diệu pháp, vốn có bản chất là mệnh lệnh và bản chất tối hậu.
‘‘Tenā’’tiādīsu vuttanayānusārena sambandho ceva attho ca yathārahaṃ vattabbo.
In ‘‘tena’’, etc., the connection and meaning should be stated appropriately according to the method explained.
Trong các từ “tena” (do đó) v.v…, sự liên kết và ý nghĩa cần được giải thích một cách thích hợp theo cách đã nói.
Ettha ca ‘‘suttantapiṭaka’’nti heṭṭhā vuttepi antasaddassa avacanaṃ tassa visuṃ atthābhāvadassanatthaṃ tabbhāvavuttito.
And here, even though ‘‘suttantapiṭakaṃ’’ was mentioned below, the non-mention of the word "anta" is to show that it has no separate meaning from "sutta", being stated in that context.
Ở đây, mặc dù “suttantapiṭakaṃ” (Tạng Suttanta) đã được nói ở dưới, nhưng việc không đề cập đến từ “anta” (kết thúc) là để chỉ rằng nó không có ý nghĩa riêng biệt, vì nó được nói theo bản chất của nó.
Sahayogassa hi saddassa avacanena sesatā tassa tulyādhikaraṇataṃ, anatthakataṃ vā ñāpeti.
For the non-mention of an associated word reveals that the remaining word is either in apposition to it or is meaningless.
Thật vậy, việc không đề cập đến một từ đi kèm sẽ làm cho phần còn lại của nó có cùng một ý nghĩa hoặc không có ý nghĩa gì.
Yanti esa nipāto kāraṇe, yenāti attho.
Yaṃ is an indeclinable particle for reason, meaning ‘yena’ (by which).
Từ “yaṃ” là một tiểu từ chỉ nguyên nhân, có nghĩa là “yena” (do đó).
Ettha abhidhamme vuḍḍhimanto dhammā yena vuttā, tena abhidhammo nāma akkhātoti paccekaṃ yojetabbaṃ.
Here, it should be connected individually: "The Dhamma is called Abhidhamma because those dhammas that are superior are taught in it."
Ở đây, cần phải kết nối từng từ một: “Vì các pháp tăng trưởng được nói trong Abhidhamma, nên Abhidhamma được gọi là như vậy.”
Abhi-saddassa atthavasenāyaṃ pabhedoti tassa tadatthappavattatādassanena tamatthaṃ sādhento ‘‘ayañhī’’tiādimāha.
This differentiation is based on the meaning of the word Abhi-; therefore, intending to establish that meaning by showing its occurrence in that sense, it states ‘‘ayañhi’’, etc.
Để chứng minh ý nghĩa đó bằng cách chỉ ra rằng sự phân loại này là do ý nghĩa của tiền tố “abhi-”,* đã nói: “ayañhi” (thật vậy) v.v…
Abhi-saddo kamanakiriyāya vuḍḍhibhāvasaṅkhātamatirekatthaṃ dīpetīti vuttaṃ ‘‘abhikkamantītiādīsu vuḍḍhiyaṃ āgato’’ti.
The word Abhi- is said to indicate the meaning of excess, which is the state of growth in the action of going forth, as stated in ‘‘abhikkamantītiādīsu vuḍḍhiyaṃ āgato’’.
* đã nói rằng tiền tố “abhi-” chỉ ý nghĩa vượt trội, tức là sự tăng trưởng trong hành động đi tới, như trong “abhikkamantītiādīsu vuḍḍhiyaṃ āgato” (được dùng để chỉ sự tăng trưởng trong các từ như “abhikkamanti” – tiến tới).
Abhiññātāti aḍḍhacandādinā kenaci saññāṇena ñātā, paññātā pākaṭāti vuttaṃ hoti.
Abhiññātā means known by some mark like a half-moon, clearly known, manifest.
“Abhiññātā” có nghĩa là được biết đến bằng một dấu hiệu nào đó như hình bán nguyệt v.v…, tức là được nhận biết, được hiển lộ.
Aḍḍhacandādibhāvo hi rattiyā upalakkhaṇavasena paññāṇaṃ hoti ‘‘yasmā aḍḍho, tasmā aṭṭhamī.
For the state of a half-moon, etc., is a mark by way of indicating the night: ‘‘because it is half, it is the eighth day.
Thật vậy, trạng thái bán nguyệt v.v… là một dấu hiệu để nhận biết đêm, như: “Vì nó là nửa vầng, nên là ngày mồng tám.
Yasmā ūno, tasmā cātuddasī.
Because it is less, it is the fourteenth day.
Vì nó thiếu, nên là ngày mười bốn.
Yasmā puṇṇo, tasmā pannarasī’’ti.
Because it is full, it is the fifteenth day’’.
Vì nó tròn đầy, nên là ngày rằm.”
Abhilakkhitāti etthāpi ayamevattho veditabbo, idaṃ pana mūlapaṇṇāsake bhayabheravasutte (ma. ni. 1.34) abhilakkhitasaddapariyāyo abhiññātasaddoti āha ‘‘abhiññātā abhilakkhitātiādīsu lakkhaṇe’’ti.
The same meaning should be understood in Abhilakkhitā; but here, it says in the Mūlapaṇṇāsaka, in the Bhayabherava Sutta, that the word Abhiññātā is a synonym for Abhilakkhitā, as in ‘‘abhiññātā abhilakkhitā’tiādīsu lakkhaṇe’’.
Trong “abhilakkhitā” (được đánh dấu) cũng cần hiểu ý nghĩa tương tự. Tuy nhiên, trong kinh Bhayabherava Sutta (Ma. Ni. 1.34) thuộc Mūlapaṇṇāsaka,* đã nói rằng từ “abhiññātā” là một từ đồng nghĩa với “abhilakkhitā”, như trong “abhiññātā abhilakkhitātiādīsu lakkhaṇe” (trong các từ như “abhiññātā abhilakkhitā” – được nhận biết, được đánh dấu – chỉ dấu hiệu).
Yajjevaṃ lakkhitasaddasseva lakkhaṇatthadīpanato abhi-saddo anatthakova siyāti?
If it were so, would not the word abhi- become meaningless, as it only illuminates the meaning of "lakkhaṇa" in the word "lakkhita"?
Nếu vậy, chẳng phải tiền tố “abhi-” sẽ trở nên vô nghĩa, vì nó chỉ làm rõ ý nghĩa của từ “lakkhita” (được đánh dấu) vốn đã có sẵn ý nghĩa đó sao?
Nevaṃ daṭṭhabbaṃ tassāpi tadatthajotanato.
It should not be viewed this way, for it (abhi-) also illuminates that meaning.
Không nên hiểu như vậy, vì nó cũng làm sáng tỏ ý nghĩa đó.
Vācakasaddasannidhāne hi upasagganipātā tadatthajotakamattāti lakkhitasaddena vācakabhāvena pakāsitassa lakkhaṇatthasseva jotakabhāvena pakāsanato abhi-saddopi lakkhaṇe pavattatīti vuttoti daṭṭhabbaṃ.
For prefixes and particles, when placed near an expressive word, merely illuminate its meaning; therefore, because the word abhi- also illuminates the meaning of lakkhaṇa, which is expressed by the expressive word lakkhita, it is said to occur in the sense of lakkhaṇa.
Thật vậy, khi đứng gần một từ mang ý nghĩa, các tiền tố và tiểu từ chỉ có tác dụng làm sáng tỏ ý nghĩa đó. Vì vậy, cần hiểu rằng tiền tố “abhi-” cũng được nói là có ý nghĩa “dấu hiệu” vì nó làm sáng tỏ ý nghĩa “dấu hiệu” đã được từ “lakkhita” biểu thị bằng cách mang ý nghĩa biểu thị.
Rājābhirājāti parehi rājūhi pūjitumaraho rājā.
Rājābhirājā means a king worthy of veneration by other kings.
“Rājābhirājā” là vị vua đáng được các vị vua khác tôn kính.
Pūjiteti pūjārahe.
Pūjite means worthy of veneration.
“Pūjite” có nghĩa là đáng được tôn kính.
Idaṃ pana suttanipāte selasutte (su. ni. 553 ādayo).
This, however, is in the Selasutta of the Suttanipāta.
Lời này được nói trong kinh Sela Sutta (Su. Ni. 553 v.v…) thuộc Suttanipāta.
Abhidhammeti ‘‘supinantena sukkavisaṭṭhiyā anāpattibhāvepi akusalacetanā upalabbhatī’’tiādinā (sārattha. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vinayapaññattiyā saṅkaravirahite dhamme.
In Abhidhamme, it refers to the Dhamma free from confusion with Vinaya ordinances, as in ‘‘even if there is no offense due to ejaculation in a dream, unwholesome volition is found’’, etc.
“Abhidhamme” là các pháp không bị pha trộn với các quy định của Giới luật, như trong*: “Mặc dù việc xuất tinh trong giấc mơ không phải là một lỗi, nhưng ý muốn bất thiện vẫn được tìm thấy.”
Pubbāparavirodhābhāvena yathāvuttadhammānameva aññamaññasaṅkaravirahato aññamaññasaṅkaravirahite dhammetipi vadanti.
Some also say that it refers to the Dhamma free from mutual confusion because the Dhamma as stated is free from mutual confusion due to the absence of contradiction between what precedes and what follows.
Một số người cũng nói rằng “các pháp không bị pha trộn lẫn nhau” là do các pháp đã được nói không có sự mâu thuẫn trước sau và không bị pha trộn lẫn nhau.
‘‘Pāṇātipāto akusala’’nti (ma. ni. 2.192) evamādīsu vā maraṇādhippāyassa jīvitindriyupacchedakapayogasamuṭṭhāpikā cetanā akusalo, na pāṇasaṅkhātajīvitindriyassa upacchedasaṅkhāto atipāto.
Or, in statements like ‘‘Pāṇātipāto akusala’’ (the killing of living beings is unwholesome), the volition that gives rise to the effort that cuts off the faculty of life, with the intention to kill, is unwholesome, not the killing itself, which is the cutting off of the faculty of life, referred to as a living being.
Hoặc trong các câu như “sát sinh là bất thiện” (Ma. Ni. 2.192), ý nghĩa là: ý muốn giết hại, tức là tâm sở cetanā (tư) phát sinh từ nỗ lực làm gián đoạn sinh mạng (jīvitindriya) là bất thiện, chứ không phải hành động sát sinh, tức là sự gián đoạn sinh mạng được gọi là chúng sinh.
Tathā ‘‘adinnassa parasantakassa ādānasaṅkhātā viññatti abyākato dhammo, taṃviññattisamuṭṭhāpikā theyyacetanā akusalo dhammo’’ti evamādināpi aññamaññasaṅkaravirahite dhammeti attho veditabbo.
Similarly, the meaning of ‘‘Dhamma free from mutual confusion’’ should be understood from statements like ‘‘the bodily and verbal intimation, called the taking of what is not given, of another's property, is an indeterminate dhamma; the volition of theft that gives rise to that intimation is an unwholesome dhamma.’’
Tương tự như vậy, cần hiểu rằng “các pháp không bị pha trộn lẫn nhau” cũng có nghĩa là: “việc lấy của không cho, tức là hành động chiếm đoạt tài sản của người khác, là một pháp vô ký (abyākata), còn ý muốn trộm cắp phát sinh từ hành động đó là một pháp bất thiện” và các ví dụ tương tự.
Abhivinayeti ettha pana ‘‘jātarūparajataṃ na paṭiggahetabba’’nti vadanto vinaye vineti nāma.
In Abhivinaye, however, a monk who says ‘‘one should not accept gold and silver’’ disciplines (vineti) in the Vinaya.
Còn trong “Abhivinaye” (trong Giới luật đặc biệt), một vị tỳ khưu nói: “Không được thọ nhận vàng bạc” là giáo hóa trong Giới luật.
Ettha ca ‘‘evaṃ paṭiggaṇhato pācittiyaṃ, evaṃ pana dukkaṭa’’nti vadanto abhivinaye vineti nāmāti vadanti.
And here, they say that a monk who says ‘‘if one accepts thus, it is a pācittiya; if thus, it is a dukkaṭa’’ disciplines in the Abhivinaya.
Ở đây, một số người nói rằng một vị tỳ khưu nói: “Nếu thọ nhận như vậy thì phạm Pācittiya, còn nếu thọ nhận như vậy thì phạm Dukkaṭa” là giáo hóa trong Abhivinaya.
Tasmā jātarūparajataṃ parasantakaṃ theyyacittena gaṇhantassa yathāvatthuṃ pārājikathullaccayadukkaṭesu aññataraṃ, bhaṇḍāgārikasīsena gaṇhantassa pācittiyaṃ, attano atthāya gaṇhantassa nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, kevalaṃ lolatāya gaṇhantassa anāmāsadukkaṭaṃ, rūpiyachaḍḍakasammatassa anāpattīti evaṃ aññamaññasaṅkaravirahite vinayepi paṭibalo vinetunti attho daṭṭhabbo.
Therefore, for one who takes gold and silver belonging to another with thievish intent, one of the offenses of pārājika, thullaccaya, or dukkaṭa arises, depending on the object. For one who takes it as a storekeeper, a pācittiya offense arises. For one who takes it for their own use, a nissaggiya pācittiya offense arises. For one who takes it merely out of greed, an anāmāsa dukkaṭa offense arises. For one who is designated as having abandoned money (rūpiyachaḍḍaka-sammata), there is no offense. Thus, it should be understood that the meaning is that the Vinaya, which is free from intermingling in this way, is capable of training.
Do đó, đối với người lấy vàng bạc của người khác với ý định trộm cắp, tùy theo vật mà phạm một trong các tội Pārājika, Thullaccaya, Dukkata; đối với người lấy với ý định làm thủ quỹ thì phạm Pācittiya; đối với người lấy vì lợi ích của mình thì phạm Nissaggiya Pācittiya; đối với người lấy chỉ vì tham lam thì phạm Anāmāsa Dukkata; đối với người đã được chấp thuận vứt bỏ bạc thì không phạm tội. Như vậy, cần phải hiểu rằng trong Vinaya, nơi không có sự lẫn lộn giữa các giới luật này, người có khả năng răn dạy là người có thể răn dạy.
Evaṃ pana paricchinnataṃ sarūpato saṅkhepeneva dassento ‘‘aññamañña…pe… hotī’’ti āha.
Moreover, in this way, indicating its circumscribed nature in its essence, and briefly, it states "aññamañña…pe… hotī".
Để tóm tắt sự phân định rõ ràng như vậy về bản chất,* nói: “aññamañña…pe… hotī” (lẫn lộn…v.v… xảy ra).
Abhikkantenāti ettha kantiyā adhikattaṃ abhi-saddo dīpetīti vuttaṃ ‘‘adhike’’ti.
In abhikkantenā, it is said "adhike" (in excess), indicating that the prefix 'abhi-' denotes excessiveness in 'kanti' (liking).
Trong Abhikkantenā, tiền tố ‘abhi-’ chỉ sự vượt trội của ‘kanti’ (sự ưa thích), như đã nói trong “adhike” (vượt trội).
Nanu ca ‘‘abhikkamantī’’ti ettha abhi-saddo kamanakiriyāya vuḍḍhibhāvaṃ atirekattaṃ dīpeti, ‘‘abhiññātā abhilakkhitā’’ti ettha ñāṇalakkhaṇakiriyānaṃ supākaṭataṃ visesaṃ, ‘‘abhikkantenā’’ti ettha kantiyā adhikattaṃ visiṭṭhabhāvaṃ dīpetīti idaṃ tāva yuttaṃ kiriyāvisesakattā upasaggassa.
Now, in "abhikkamanti", the prefix 'abhi-' denotes growth or excess in the action of walking; in "abhiññātā abhilakkhitā", it denotes distinctness or specialness, meaning great clarity in the actions of knowing and marking; and in "abhikkantenā", it denotes excess or excellence in 'kanti' (liking). This much is certainly appropriate, because the prefix modifies the verb.
Chẳng phải trong “abhikkamantī” (tiến lên), tiền tố ‘abhi-’ chỉ sự tăng trưởng, sự vượt trội của hành động tiến lên; trong “abhiññātā abhilakkhitā” (được biết rõ, được nhận diện rõ), nó chỉ sự rõ ràng đặc biệt của hành động nhận biết và nhận diện; và trong “abhikkantenā” (bằng sự ưa thích vượt trội), nó chỉ sự vượt trội, sự đặc biệt của ‘kanti’ (sự ưa thích) sao? Điều này là hợp lý vì tiền tố là yếu tố bổ nghĩa cho động từ.
‘‘Pādayo kiriyāyoge upasaggā’’ti hi saddasatthe vuttaṃ.
For indeed, in Saddasattha it is stated, "The prefixes like 'pa' are joined to verbs."
Thật vậy, trong Saddasattha có nói: “Các tiền tố như ‘pa-’ (Pādayo) đi kèm với động từ là giới từ.”
‘‘Abhirājā, abhivinaye’’ti pana pūjitaparicchinnesu rājavinayesu abhi-saddo vattatīti kathametaṃ yujjeyya.
But how can it be fitting that in "abhirājā" (revered king) and "abhivinaye" (distinguished Vinaya), the prefix 'abhi-' refers to kings and Vinaya that are honored and distinguished?
Tuy nhiên, trong “abhirājā” (vị vua được tôn kính), “abhivinaye” (trong giới luật được phân định), tiền tố ‘abhi-’ được dùng cho các vị vua và giới luật được tôn kính và phân định, vậy làm sao điều này có thể hợp lý?
Na hi asatvavācī saddo satvavācako sambhavatīti?
For a word that does not denote a substance cannot denote a substance, can it?
Chẳng lẽ một từ không chỉ vật chất lại có thể chỉ vật chất sao?
Natthi atra doso pūjanaparicchedanakiriyānampi dīpanato, tāhi ca kiriyāhi yuttesu rājavinayesupi pavattattā.
There is no fault here, for it also indicates the actions of honoring and distinguishing, and it occurs in kings and Vinaya associated with those actions.
Không có lỗi ở đây, vì nó cũng chỉ các hành động tôn kính và phân định, và nó cũng được dùng cho các vị vua và giới luật liên quan đến các hành động đó.
Abhipūjito rājāti hi atthena kiriyākārakasambandhaṃ nimittaṃ katvā kammasādhanabhūtaṃ rājadabbaṃ abhi-saddo padhānato vadati, pūjanakiriyaṃ pana appadhānato.
For, with the meaning "a king who is honored," making the connection between action and agent a condition, the word 'abhi-' primarily refers to the king, which is the object of the action, and secondarily to the action of honoring.
Thật vậy, với ý nghĩa “vị vua được tôn kính”, tiền tố ‘abhi-’ chủ yếu chỉ vật thể là vị vua, là đối tượng của hành động, dựa trên mối quan hệ giữa hành động và tác nhân làm dấu hiệu; còn hành động tôn kính thì được chỉ một cách phụ thuộc.
Tathā abhiparicchinno vinayoti atthena kiriyākārakasambandhaṃ nimittaṃ katvā kammasādhanabhūtaṃ vinayadabbaṃ abhi-saddo padhānato vadati, paricchindanakiriyaṃ pana appadhānato.
Similarly, with the meaning "a Vinaya that is distinguished," making the connection between action and object a condition, the word 'abhi-' primarily refers to the Vinaya, which is the object of the action, and secondarily to the action of distinguishing.
Tương tự, với ý nghĩa “giới luật được phân định”, tiền tố ‘abhi-’ chủ yếu chỉ vật thể là giới luật, là đối tượng của hành động, dựa trên mối quan hệ giữa hành động và tác nhân làm dấu hiệu; còn hành động phân định thì được chỉ một cách phụ thuộc.
Tasmā atimālādīsu ati-saddo viya abhi-saddo ettha saha sādhanena kiriyaṃ vadatīti abhirājaabhivinayasaddā sopasaggāva siddhā.
Therefore, just as the word 'ati-' in "atimālā" and similar terms denotes the action together with its object, so too here the word 'abhi-' denotes the action together with its object. Thus, the words "abhirāja" and "abhivinaya" are established as being with prefixes.
Do đó, giống như tiền tố ‘ati-’ trong ‘atimālā’ (vượt quá vòng hoa) và các từ tương tự, tiền tố ‘abhi-’ ở đây chỉ hành động cùng với đối tượng; vì vậy, các từ ‘abhirāja’ và ‘abhivinaya’ là đúng khi có tiền tố.
Evaṃ abhidhammasaddepi abhisaddo saha sādhanena vuḍḍhiyādikiriyaṃ vadatīti ayamattho dassitoti veditabbaṃ.
In the same way, in the word "Abhidhamma", the prefix 'abhi-' denotes the action of growth and so on, together with its object. This meaning should be understood as shown.
Như vậy, trong từ ‘abhidhamma’, tiền tố ‘abhi-’ cũng chỉ hành động tăng trưởng, v.v., cùng với đối tượng; ý nghĩa này cần được hiểu là đã được chỉ ra.
Hotu abhi-saddo yathāvuttesu atthesu, tappayogena pana dhammasaddena dīpitā vuḍḍhimantādayo dhammā ettha vuttā na bhaveyyuṃ, kathaṃ ayamattho yujjeyyāti anuyoge sati taṃ pariharanto ‘‘ettha cā’’tiādimāha.
Even if the prefix 'abhi-' has the meanings stated, the qualities such as growth, which are indicated by the word 'dhamma' in conjunction with that prefix, would not be mentioned here. If it is asked how this meaning could be fitting, the commentator, warding off that objection, states "ettha cā" and so on.
Nếu có câu hỏi rằng: “Tiền tố ‘abhi-’ có thể có các ý nghĩa như đã nói, nhưng các pháp có sự tăng trưởng, v.v., được chỉ ra bởi từ ‘dhamma’ khi kết hợp với tiền tố đó, không nên được nói đến ở đây; làm sao ý nghĩa này có thể hợp lý?”, thì để bác bỏ điều đó,* nói: “ettha cā” (và ở đây), v.v.
Tattha etthāti etasmiṃ abhidhamme.
There, ettha means "in this Abhidhamma."
Trong đó, ettha (ở đây) có nghĩa là trong Abhidhamma này.
Upanyāse ca-saddo.
The particle ca is used for introduction.
Từ ca (và) trong phần dẫn nhập.
Bhāvetīti cittassa vaḍḍhanaṃ vuttaṃ, pharitvāti ārammaṇassa vaḍḍhanaṃ, tasmā tāhi bhāvanāpharaṇavuḍḍhīhi vuḍḍhimantopi dhammā vuttāti attho.
Bhāvetī indicates the development of the mind, and pharitvā indicates the development of the object. Therefore, it means that the Dhammas, which possess growth through these developments of meditation and pervasion, are also mentioned.
Bhāvetī (phát triển) chỉ sự tăng trưởng của tâm; pharitvā (trải rộng) chỉ sự tăng trưởng của đối tượng; do đó, các pháp có sự tăng trưởng cũng được nói đến bởi sự phát triển và sự trải rộng đó.
Ārammaṇādīhīti ārammaṇasampayuttakammadvārapaṭipadādīhi.
Ārammaṇādīhi refers to objects, associated actions, doors of action, paths, and so on.
Ārammaṇādīhi (bởi đối tượng, v.v.) có nghĩa là bởi đối tượng, các pháp tương ưng, cửa nghiệp, con đường, v.v.
Ekantato lokuttaradhammānaññeva pūjārahattā ‘‘sekkhā dhammā’’tiādinā teyeva pūjitāti dassitā.
Because only the supramundane Dhammas are absolutely worthy of veneration, it is shown by "sekkhā dhammā" and so on, that only these are venerated.
Vì chỉ có các pháp siêu thế là xứng đáng được tôn kính một cách tuyệt đối, nên* chỉ ra rằng “sekkhā dhammā” (các pháp hữu học), v.v., chỉ những pháp đó là được tôn kính.
‘‘Pūjārahā’’ti etena kattādisādhanaṃ, atītādikālaṃ, sakkuṇeyyatthaṃ vā nivatteti.
By "Pūjārahā" (worthy of veneration), the agentive and other derivations, the past and other tenses, or the meaning of capability are excluded.
Từ “Pūjārahā” (xứng đáng được tôn kính) loại bỏ tác nhân, thời gian quá khứ, v.v., hoặc ý nghĩa khả năng.
Pūjitabbāyeva hi dhammā kālavisesaniyamarahitā pūjārahā ettha vuttāti adhippāyo dassito.
For the intention shown here is that only the Dhammas that are to be venerated, which are worthy of veneration, free from any specific temporal restriction, are mentioned here.
Ý nghĩa được chỉ ra là: ở đây, chỉ những pháp xứng đáng được tôn kính, không bị giới hạn bởi thời gian cụ thể, mới được nói đến là ‘pūjārahā’.
Sabhāvaparicchinnattāti phusanādisabhāvena paricchinnattā.
Sabhāvaparicchinnattā means "due to being distinguished by their inherent nature, such as contact."
Sabhāvaparicchinnattā (do được phân định theo bản chất) có nghĩa là do được phân định bởi bản chất như xúc chạm, v.v.
Kāmāvacarehi mahantabhāvato mahaggatā dhammā adhikā, tatopi uttaravirahato anuttarā dhammāti dasseti ‘‘mahaggatā’’tiādinā.
Mahaggatā and so on indicate that the Mahaggata Dhammas (exalted qualities) are superior due to their greatness compared to the Kāmāvacara (sensual realm) Dhammas, and the Anuttara Dhammas (supreme qualities) are superior to them because there is no higher quality than them.
* chỉ ra rằng các pháp Mahaggata (vô lượng) là vượt trội hơn các pháp Kāmāvacara (dục giới) do sự vĩ đại của chúng, và các pháp Anuttara (vô thượng) là vượt trội hơn cả Mahaggata do không có gì cao hơn chúng, bằng cách nói “mahaggatā” (vô lượng), v.v.
Tenāti ‘‘vuḍḍhimanto’’tiādinā vacanena karaṇabhūtena, hetubhūtena vā.
Tenā means "by that statement, 'having growth' and so on," either as an instrument or as a cause.
Tenā (bởi đó) có nghĩa là bởi lời nói “vuḍḍhimanto” (có sự tăng trưởng), v.v., như một công cụ hoặc một nguyên nhân.
Yaṃ panetthāti etesu vinayādīsu tīsu aññamaññavisiṭṭhesu yaṃ avisiṭṭhaṃ samānaṃ, taṃ piṭakanti attho.
Yaṃ panetthā means: among these three (Vinaya and so on), which are mutually distinguished, the one that is avisiṭṭhaṃ (undistinguished) or common, taṃ (that) is the Piṭaka.
Yaṃ panetthā (cái gì ở đây) có nghĩa là cái gì avisiṭṭhaṃ (không đặc biệt), tức là chung, trong ba loại Vinaya, v.v., khác biệt với nhau, thì đó là Piṭaka.
Vinayādayo hi tayo saddā aññamaññāsādhāraṇattā visiṭṭhā nāma, piṭakasaddo pana tehi tīhipi sādhāraṇattā ‘‘avisiṭṭho’’ti vuccati.
Indeed, the three terms Vinaya and so on are distinguished because they are mutually exclusive, but the term Piṭaka is called "undistinguished" because it is common to all three.
Thật vậy, ba từ Vinaya, v.v., được gọi là ‘visiṭṭhā’ (đặc biệt) vì chúng không chung với nhau; còn từ ‘piṭaka’ thì được gọi là ‘avisiṭṭha’ (không đặc biệt) vì nó chung cho cả ba loại đó.
Pariyattibbhājanatthatoti pariyāpuṇitabbatthapatiṭṭhānatthehi karaṇabhūtehi, visesanabhūtehi vā.
Pariyattibbhājanatthato means "by the meanings of being a receptacle for the objects to be learned, or a foundation for those objects," either as an instrument or as a qualifier.
Pariyattibbhājanatthato (từ ý nghĩa là nơi chứa đựng các bài học) có nghĩa là bởi các ý nghĩa là nơi chứa đựng các bài học và là nền tảng của các ý nghĩa đó, như một công cụ hoặc một tính từ.
Apica pariyattibbhājanatthato pariyattibhājanatthanti āhūti attho daṭṭhabbo.
Furthermore, pariyattibbhājanatthato means that they said "it is a receptacle for the Pariyatti." This meaning should be understood.
Hơn nữa, cần hiểu rằng pariyattibbhājanatthato có nghĩa là ‘pariyattibhājanatthaṃ’ (nơi chứa đựng các bài học), như người ta nói.
Paccattatthe hi to-saddo iti-saddena niddisitabbattā.
For the particle 'to' in the meaning of the nominative case is to be designated by the particle 'iti'.
Thật vậy, từ ‘to’ được dùng trong ý nghĩa của ngôi thứ nhất, vì nó được chỉ định bởi từ ‘iti’.
Itinā niddisitabbehito – saddamicchanti neruttikā yathā ‘‘aniccato dukkhato anattato vipassantī’’ti (paṭṭhā. 1.1.406, 408, 411) etena pariyāpuṇitabbato, taṃtadatthānaṃ bhājanato ca piṭakaṃ nāmāti dasseti.
Indeed, grammarians desire the particle 'to' where it is to be designated by 'iti', just as in "aniccato dukkhato anattato vipassanti" (they contemplate as impermanent, as suffering, as not-self). This shows that it is called Piṭaka because it is to be learned and because it is a receptacle for various meanings.
Các nhà ngữ pháp học mong muốn từ ‘to’ được dùng trong những trường hợp được chỉ định bởi ‘iti’, ví dụ như trong “aniccato dukkhato anattato vipassantī” (quán chiếu vô thường, khổ, vô ngã), điều này chỉ ra rằng nó được gọi là piṭaka (tạng) vì nó là nơi để học và là nơi chứa đựng các ý nghĩa tương ứng.
Anipphannapāṭipadikapadañhetaṃ.
This word is an underived noun (anipphanna pāṭipadika pada).
Đây là một từ gốc chưa được hình thành.
Saddavidū pana ‘‘piṭa saddasaṅghāṭesū’’ti vatvā idha vuttameva payogamudāharanti, tasmā tesaṃ matena piṭīyati saddīyati pariyāpuṇīyatīti piṭakaṃ, piṭīyati vā saṅghāṭīyati taṃtadattho etthāti piṭakanti nibbacanaṃ kātabbaṃ.
However, grammarians, having stated "the word 'piṭa' is in the sense of 'to collect' or 'to gather'," cite the very usage mentioned here. Therefore, according to their view, the derivation should be "that which is collected, gathered, or learned is piṭaka" or "that in which various meanings are collected or gathered is piṭaka."
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp học, sau khi nói “từ ‘piṭa’ có nghĩa là âm thanh và sự kết hợp”, đã đưa ra ví dụ về cách dùng được nói đến ở đây; do đó, theo quan điểm của họ, cần phải giải thích rằng piṭaka là cái được học, được nghe, được ghi nhớ; hoặc piṭaka là cái mà các ý nghĩa tương ứng được kết hợp, được tập hợp lại.
‘‘Tenā’’tiādinā samāsaṃ dasseti.
"Tenā" and so on shows the compound.
Bằng cách nói “Tenā” (bởi đó), v.v.,* chỉ ra hợp chất.
Mā piṭakasampadānenāti kālāmasutte, (a. ni. 3.66) sāḷhasutte (a. ni. 3.67) ca āgataṃ pāḷimāha.
Mā piṭakasampadānenā refers to the Pāli text found in the Kālāma Sutta and the Sāḷha Sutta.
Mā piṭakasampadānenā (chớ nên theo sự truyền tụng của Piṭaka) là lời Pāḷi được trích dẫn từ Kālāmasutta và Sāḷhasutta.
Tadaṭṭhakathāyañca ‘‘amhākaṃ piṭakatantiyā saddhiṃ sametīti mā gaṇhitthā’’ti (a. ni. aṭṭha. 2.3.66) attho vutto.
In its Aṭṭhakathā, the meaning is given as "Do not accept it merely because it accords with our Piṭaka tradition."
Trong Chú giải của các kinh đó, ý nghĩa được nói là: “Đừng chấp nhận chỉ vì nó phù hợp với truyền thống Piṭaka của chúng ta.”
Ācariyasāriputtattherena pana ‘‘pāḷisampadānavasena mā gaṇhathā’’ti (sārattha. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttaṃ.
However, Ācariya Sāriputta Thera said, "Do not accept it based on the completeness of the Pāli text."
Tuy nhiên, Trưởng lão Ācariya Sāriputta đã nói: “Đừng chấp nhận theo sự đầy đủ của Pāḷi.”
Kudālapiṭakamādāyāti kudālañca piṭakañca ādāya.
Kudālapiṭakamādāyā means "taking a spade and a basket."
Kudālapiṭakamādāyā (cầm cuốc và giỏ) có nghĩa là cầm cuốc và giỏ.
Ku vuccati pathavī, tassā dālanato vidālanato ayomayaupakaraṇaviseso kudālaṃ nāma.
Ku means earth; kudālaṃ is a special iron implement for digging or breaking up the earth.
Ku được gọi là đất; một loại dụng cụ bằng sắt đặc biệt được gọi là kudālaṃ (cuốc) vì nó đào và xới đất.
Tesaṃ tesaṃ vatthūnaṃ bhājanabhāvato tālapaṇṇavettalatādīhi kato bhājanaviseso piṭakaṃ nāma.
Piṭakaṃ is a type of container made from palm leaves, rattan, and so on, because it serves as a receptacle for various objects.
Một loại giỏ đặc biệt được làm từ lá cọ, mây, v.v., được gọi là piṭakaṃ (giỏ) vì nó là nơi chứa đựng các vật phẩm khác nhau.
Idaṃ pana mūlapaṇṇāsake kakacūpamasutte (ma. ni. 1.227).
This, however, is mentioned in the Kakacūpama Sutta of the Mūlapaṇṇāsaka.
Điều này được nói đến trong Kakacūpamasutta của Mūlapaṇṇāsaka.
‘‘Tena…pe… ñeyyā’’ti gāthāpadaṃ ulliṅgetvā ‘‘tenā’’tiādinā vivarati.
It elaborates on the verse "Tena…pe… ñeyyā" by citing it and beginning with "Tenā".
Nó trích dẫn câu kệ “Tena…pe… ñeyyā” (Bởi đó…v.v… nên biết) và giải thích bằng cách nói “tenā” (bởi đó), v.v.
Sabbādīhi sabbanāmehi vuttassa vā liṅgamādiyate, vuccamānassa vā, idha pana vatticchāya vuttassevāti katvā ‘‘vinayo ca so piṭakañcā’’ti vuttaṃ.
The gender of a noun is either taken from the word already mentioned or from the word to be mentioned. Here, it is taken from the word already mentioned according to the speaker's intention, and therefore it is stated, "vinayo ca so piṭakañcā" (that is Vinaya, and it is also Piṭaka).
Giống của từ được nói đến hoặc của từ sẽ được nói đến được lấy từ các đại danh từ như ‘sabba’ (tất cả); nhưng ở đây, vì nó được nói theo ý muốn của người nói, nên đã nói “vinayo ca so piṭakañcā” (giới luật đó cũng là một tạng).
‘‘Yathāvutteneva nayenā’’ti iminā ‘‘evaṃ duvidhatthena…pe… katvā’’ti ca ‘‘pariyattibhāvato, tassa tassa atthassa bhājanato cā’’ti ca vuttaṃ sabbamatidisati.
By "Yathāvutteneva nayenā", everything previously stated, such as "in this twofold sense... having done so" and "due to being a Pariyatti and a receptacle for various meanings," is encompassed.
Bằng cách nói “yathāvutteneva nayenā” (theo cách đã nói), điều này chỉ tất cả những gì đã được nói: “theo cách hai loại này…v.v… làm” và “bởi vì nó là một bài học, và bởi vì nó là nơi chứa đựng các ý nghĩa khác nhau”.
Tayopīti ettha apisaddo, pi-saddo vā avayavasampiṇḍanattho.
In Tayopī, the particle api, or rather the particle pi, has the meaning of combining parts.
Trong Tayopī (cả ba), từ api hoặc từ pi có ý nghĩa tập hợp các phần.
‘‘Apī’’ti avatvā ‘‘pī’’ti vadanto hi api-saddo viya pi-saddopi visuṃ nipāto atthīti dasseti.
For by saying "pī" instead of "api", the commentator shows that, like the particle 'api', the particle 'pi' also exists as a distinct particle.
Thật vậy, khi nói “pī” mà không nói “apī”,* chỉ ra rằng từ ‘pi’ cũng là một giới từ riêng biệt, giống như từ ‘api’.
Kathetabbānaṃ atthānaṃ desakāyattena āṇādividhinā atisajjanaṃ pabodhanaṃ desanā. Sāsitabbapuggalagatena yathāparādhādisāsitabbabhāvena anusāsanaṃ vinayanaṃ sāsanaṃ. Kathetabbassa saṃvarāsaṃvarādino atthassa kathanaṃ vacanapaṭibaddhatākaraṇaṃ kathā, idaṃ vuttaṃ hoti – desitāraṃ bhagavantamapekkhitvā desanā, sāsitabbapuggalavasena sāsanaṃ, kathetabbassa atthassa vasena kathāti evamimesaṃ nānākaraṇaṃ veditabbanti.
Desanā is the making known or awakening of things to be taught, by means of the teacher's authority and the method of command, etc. Sāsana is the admonition and discipline of individuals to be admonished, according to their offenses, etc., which are to be disciplined. Kathā is the discourse, the act of making a statement related to the subject matter to be spoken of, such as saṃvara (restraint) and asaṃvara (non-restraint). This means: desanā when considered from the perspective of the Blessed One as the teacher; sāsana according to the individual to be admonished; and kathā according to the subject matter to be taught. Thus, this distinction among these terms should be understood.
Việc làm cho biết, việc khai thị những ý nghĩa cần được thuyết giảng, bằng phương pháp ra lệnh, v.v., liên quan đến Đấng thuyết giảng là desanā (thuyết giảng). Việc giáo huấn, uốn nắn, bằng cách giáo huấn phù hợp với lỗi lầm, v.v., xảy ra ở người cần được giáo huấn là sāsana (giáo pháp). Việc thuyết giảng ý nghĩa của điều cần được thuyết giảng, như sự tiết chế và không tiết chế, v.v., việc biến thành điều gắn liền với lời nói là kathā (lời nói). Điều này có nghĩa là: dựa vào Đức Thế Tôn là Đấng thuyết giảng thì gọi là desanā; dựa vào người cần được giáo huấn thì gọi là sāsana; dựa vào ý nghĩa của điều cần được thuyết giảng thì gọi là kathā. Như vậy, cần phải hiểu sự khác biệt của những điều này.
Ettha ca kiñcāpi desanādayo desetabbādinirapekkhā na honti, āṇādayo pana visesato desakādiadhīnāti taṃ taṃ visesayogavasena desanādīnaṃ bhedo vutto.
And here, although teaching, etc., are not independent of what is to be taught, etc., yet the commands, etc., are specifically dependent on the teacher, etc. Thus, the distinction of teaching, etc., is stated according to their respective special applications.
Ở đây, mặc dù desanā, v.v., không phải là không cần đến những điều cần được thuyết giảng, v.v., nhưng āṇā (mệnh lệnh), v.v., đặc biệt phụ thuộc vào Đấng thuyết giảng, v.v., nên sự phân biệt của desanā, v.v., được nói đến theo cách tương ứng với sự kết hợp đặc biệt đó.
Yathā hi āṇāvidhānaṃ visesato āṇārahādhīnaṃ tattha kosallayogato, evaṃ vohāraparamatthavidhānāni ca vidhāyakādhīnānīti āṇādividhino desakāyattatā vuttā.
Just as the enactment of orders (āṇāvidhāna) is specifically dependent on one worthy of issuing orders, due to skill in that regard; so too, conventional truths (vohāra) and ultimate truths (paramavidhānāni) are dependent on the enactor. Therefore, the dependence of the method of command, etc., on the teacher has been stated.
Như việc sắp đặt mệnh lệnh đặc biệt phụ thuộc vào Đấng xứng đáng ra lệnh, do sự khéo léo trong đó, thì cũng vậy, các sự sắp đặt về quy ước và chân đế cũng phụ thuộc vào Đấng sắp đặt. Do đó, việc nói đến sự phụ thuộc của phương pháp ra lệnh, v.v., vào Đấng thuyết giảng đã được nói đến.
Aparādhajjhāsayānurūpaṃ viya ca dhammānurūpampi sāsanaṃ visesato, tathā vinetabbapuggalāpekkhanti sāsitabbapuggalavasena sāsanaṃ vuttaṃ.
And just as admonition (sāsana) is particularly dependent on the individual to be disciplined, corresponding to their offenses and dispositions, so too, sāsana is stated according to the individual to be admonished, in conformity with the Dhamma.
Và sự giáo huấn, cũng như sự phù hợp với lỗi lầm và khuynh hướng, đặc biệt là sự giáo huấn phù hợp với Pháp, cũng như sự giáo huấn phụ thuộc vào người cần được uốn nắn, nên sự giáo huấn được nói đến theo người cần được giáo huấn.
Saṃvarāsaṃvaranāmarūpānaṃ viya ca vinibbeṭhetabbāya diṭṭhiyā kathanaṃ sati vācāvatthusmiṃ, nāsatīti visesato tadadhīnaṃ, tasmā kathetabbassa atthassa vasena kathā vuttā.
And just as the teaching of saṃvara, asaṃvara, mentality-materiality, or the dispelling of wrong views, occurs when there is a subject matter for discourse and not when there isn't, it is therefore specifically dependent on that. Hence, kathā is stated according to the subject matter to be expounded.
Và việc thuyết giảng về sự tiết chế và không tiết chế, về danh và sắc, cũng như về tà kiến cần được giải thích, thì có khi có đối tượng lời nói, không có khi không có. Do đó, nó đặc biệt phụ thuộc vào điều đó. Vì vậy, việc nói đến kathā theo ý nghĩa của điều cần được thuyết giảng đã được nói đến.
Honti cettha –
And here are the verses:
Và ở đây có những câu:
Padattayampetaṃ samodhānetvā tāsaṃ bhedoti katvā bhedasaddo visuṃ visuṃ yojetabbo dvandapadato paraṃ suyyamānattā ‘‘desanābhedaṃ, sāsanabhedaṃ, kathābhedañca yathārahaṃ paridīpaye’’ti.
These three terms should be compounded as "their distinctions", and the word bheda (distinction) should be construed separately for each, since it is heard after a dvandva compound, meaning "the distinction of desanā, the distinction of sāsana, and the distinction of kathā should be appropriately clarified."
Ba từ này được kết hợp lại để tạo thành sự phân biệt của chúng, do đó, từ "bheda" (phân biệt) nên được ghép riêng lẻ với từng từ, vì nó được nghe sau từ ghép đôi, như "hãy trình bày sự phân biệt của desanā, sự phân biệt của sāsana và sự phân biệt của kathā một cách thích đáng".
Bhedanti ca nānattaṃ, visesaṃ vā.
And bheda means diversity or difference.
Và bheda (phân biệt) có nghĩa là sự đa dạng, hoặc sự đặc biệt.
Tesu piṭakesu.
Tesu refers to those Pitakas.
Tesu (trong những điều đó) là trong các tạng kinh.
Sikkhā ca pahānañca gambhīrabhāvo ca, tañca yathārahaṃ paridīpaye.
And the training (sikkhā), abandonment (pahāna), and profundity (gambhīrabhāva) - these should be appropriately clarified.
Và giới học, và sự đoạn trừ, và sự sâu xa, và điều đó yathārahaṃ paridīpaye (hãy trình bày một cách thích đáng).
Dutiyagāthāya pariyattibhedaṃ pariyāpuṇanassa pakāraṃ, visesañca vibhāvaye.
In the second verse, pariyattibhedaṃ means the manner and distinction of learning; this should be elucidated (vibhāvaye).
Trong kệ thứ hai, pariyattibhedaṃ (sự phân biệt của sự học tập) có nghĩa là cách thức và sự đặc biệt của việc học tập, hãy trình bày điều đó.
Yahiṃ vinayādike piṭake.
Yahiṃ refers to which Pitaka, such as the Vinaya.
Yahiṃ (ở đâu) là trong tạng Vinaya, v.v.
Yaṃ sampattiṃ, vipattiñca yathā bhikkhu pāpuṇāti, tathā tampi sabbaṃ tahiṃ vibhāvayeti sambandho.
The connection is: "Whatever attainment and failure a bhikkhu reaches, in whichever way, that too should all be elucidated therein."
Sự kết nối là: vị tỳ-khưu đạt được thành tựu và thất bại nào, thì tất cả những điều đó cũng được trình bày ở đó theo cách đó.
Atha vā yaṃ pariyattibhedaṃ sampattiṃ, vipattiñca yahiṃ yathā bhikkhu pāpuṇāti, tathā tampi sabbaṃ tahiṃ vibhāvayeti yojetabbaṃ.
Alternatively, it should be construed as: "Whatever distinction of learning, attainment, and failure a bhikkhu reaches, in whichever way, that too should all be elucidated therein."
Hoặc, nên kết nối như sau: vị tỳ-khưu đạt được sự phân biệt của sự học tập, thành tựu và thất bại nào, ở đâu và như thế nào, thì tất cả những điều đó cũng được trình bày ở đó theo cách đó.
Yathāti ca yehi upārambhādihetupariyāpuṇanādippakārehi, upārambhanissaraṇadhammakosarakkhaṇahetupariyāpuṇanaṃ suppaṭipattiduppaṭipattīti etehi pakārehīti vuttaṃ hoti.
And yathā means "by which modes, such as learning motivated by the intention to find fault, etc., or learning for the sake of escaping, protecting the treasury of the Dhamma, and by modes such as good practice and bad practice."
Và yathā (như thế nào) có nghĩa là bằng những cách thức học tập do các nguyên nhân như khiển trách, v.v., và việc học tập do các nguyên nhân như khiển trách, thoát ly, bảo vệ kho tàng Pháp, là sự thực hành tốt và sự thực hành sai. Điều đó có nghĩa là bằng những cách thức này.
Santesupi ca aññesu tathā pāpuṇantesu jeṭṭhaseṭṭhāsannasadāsannihitabhāvato, yathānusiṭṭhaṃ sammāpaṭipajjanena dhammādhiṭṭhānabhāvato ca bhikkhūti vuttaṃ.
Although there are others who also reach in such ways, it is said bhikkhū because of their pre-eminent, supreme, proximate, and ever-present nature, and because of their being the foundation of the Dhamma through right practice as taught.
Và mặc dù có những người khác cũng đạt được như vậy, nhưng do địa vị tối thượng, cao quý, gần gũi và luôn gần gũi, và do địa vị là nền tảng của Pháp bằng cách thực hành đúng đắn theo lời giáo huấn, nên được gọi là bhikkhū (tỳ-khưu).
Tatrāti tāsu gāthāsu.
Tatrā means "in those verses."
Tatrā (trong những điều đó) là trong những câu kệ đó.
Ayanti adhunā vakkhamānā kathā.
Ayaṃ refers to the discourse that is about to be spoken now.
Ayaṃ (điều này) là lời nói sẽ được nói đến bây giờ.
Paridīpanāti samantato pakāsanā, kiñcimattampi asesetvā vibhajanāti vuttaṃ hoti.
Paridīpanā means a complete manifestation, meaning a full division without omitting even the slightest bit.
Paridīpanā (sự trình bày đầy đủ) có nghĩa là sự làm cho sáng tỏ hoàn toàn, có nghĩa là sự phân tích không bỏ sót bất kỳ điều gì.
Vibhāvanāti evaṃ paridīpanāyapi sati gūḷhaṃ paṭicchannamakatvā sotūnaṃ suviññeyyabhāvena āvibhāvanā.
Vibhāvanā means, even with such a complete manifestation, making it clear to the listeners by not keeping anything secret or concealed.
Vibhāvanā (sự làm rõ) có nghĩa là, ngay cả khi có sự trình bày đầy đủ như vậy, thì cũng không che giấu những điều bí ẩn, mà làm cho chúng trở nên rõ ràng để người nghe dễ hiểu.
Saṅkhepena paridīpanā, vitthārena vibhāvanātipi vadanti.
Some also say that paridīpanā is a concise manifestation, and vibhāvanā is an extensive elucidation.
Một số người cũng nói rằng: paridīpanā là sự trình bày tóm tắt, vibhāvanā là sự trình bày chi tiết.
Apica etaṃ padadvayaṃ heṭṭhā vuttānurūpato kathitaṃ, atthato pana ekameva.
Moreover, these two terms are stated according to what was said below, but in meaning, they are one and the same.
Hơn nữa, hai từ này đã được nói đến theo cách phù hợp với những gì đã nói ở trên, nhưng về ý nghĩa thì chúng là một.
Tasmā paridīpanā paṭhamagāthāya, vibhāvanā dutiyagāthāyāti yojetabbaṃ.
Therefore, paridīpanā should be connected with the first verse, and vibhāvanā with the second verse.
Vì vậy, nên kết nối rằng paridīpanā là cho câu kệ thứ nhất, vibhāvanā là cho câu kệ thứ hai.
Ca-saddena ubhayatthaṃ aññamaññaṃ samucceti.
The particle ca connects both meanings to each other.
Với từ "ca", nó kết nối lẫn nhau ở cả hai nơi.
Kasmā, vuccantīti āha ‘‘ettha hī’’tiādi.
Why are they said? He states: ‘‘ettha hī’’tiādi (starting with "for here").
Tại sao lại nói như vậy? (Tác giả) nói: "ettha hī" (vì ở đây), v.v.
Hīti kāraṇe nipāto ‘‘akkharavipattiyaṃ hī’’tiādīsu viya.
Hī is an indeclinable particle indicating a reason, as in "for in the case of wrong spelling" (akkharavipattiyaṃ hītiādīsu viya).
Hī là một tiểu từ chỉ nguyên nhân, như trong "akkharavipattiyaṃ hī" (vì có sự sai sót về chữ), v.v.
Yasmā, kasmāti vā attho.
Its meaning is "because" or "why."
Hoặc có nghĩa là "vì sao", "tại sao".
Āṇaṃ paṇetuṃ* arahatīti āṇāraho, sammāsambuddhattā, mahākāruṇikatāya ca aviparītahitopadesakabhāvena pamāṇavacanattā āṇārahena bhagavatāti attho.
One who is worthy of issuing (or establishing) a command (āṇaṃ paṇetuṃ arahati) is āṇāraho (worthy of command), meaning the Blessed One is worthy of command because of being a Sammāsambuddha, and because of being endowed with great compassion, and because of his word being the standard, as a teacher of infallible benefit.
Đấng xứng đáng để ban hành (āṇā)* mệnh lệnh, nên được gọi là āṇāraho (Đấng xứng đáng ra lệnh). Có nghĩa là do Ngài là Đức Chánh Đẳng Giác, và do lòng đại bi, và do là người thuyết giảng lợi ích không sai lạc, nên lời nói của Ngài là tiêu chuẩn, bởi Đức Thế Tôn là Đấng xứng đáng ra lệnh.
Vohāraparamatthadhammānampi tattha sabbhāvato ‘‘āṇābāhullato’’ti vuttaṃ, tena yebhuyyanayaṃ dasseti.
It is stated ‘‘āṇābāhullato’’ (due to the abundance of commands) because conventional (vohāra) and ultimate (paramattha) Dhamma are also found there, thereby indicating the general principle (yebhuyyanayaṃ).
Do các pháp quy ước và chân đế cũng hiện hữu ở đó, nên được nói là "āṇābāhullato" (do sự phổ biến của mệnh lệnh), điều này cho thấy phương pháp chủ yếu.
Ito paresupi eseva nayo.
The same method applies to what follows this.
Đối với những điều tiếp theo cũng theo cách tương tự.
Visesena sattānaṃ manaṃ avaharatīti vohāro, paññatti, tasmiṃ kusalo, tena.
Vohāro (convention) is that which specially carries away the mind of beings; it is a designation (paññatti). One skilled in that (i.e., in conventional reality).
Điều đặc biệt thu hút tâm trí của chúng sinh nên gọi là vohāro (quy ước), tức là paññatti (chế định). Ngài là người khéo léo trong điều đó, bởi điều đó.
Tattha sabbadiṭṭhīnaṃ sassatucchedadiṭṭhīhi saṅgahitattā sabbepi diṭṭhigatikā sattā imā eva dve diṭṭhiyo sannissitā.
Here, since all views are encompassed by eternalist and annihilationist views, all beings holding wrong views mostly rely on these two views.
Điều này được gọi là āsaya.”
Yathāha ‘‘dvayanissito kho panāyaṃ kaccāna loko yebhuyyena atthitañca natthitañcā’’ti, (saṃ. ni. 2.15) atthitāti hi sassataggāho adhippeto, natthitāti ucchedaggāho.
As it is said, "Kaccāna, this world is for the most part based on two things: existence and non-existence." For atthitā (existence) is meant the eternalist grasp, and natthitā (non-existence) is meant the annihilationist grasp.
Trong đó, do tất cả các tà kiến đều được bao gồm trong tà kiến thường còn và đoạn diệt, nên tất cả chúng sinh theo tà kiến đều nương tựa vào hai tà kiến này. Như đã nói: “Này Kaccāna, thế gian này phần lớn nương tựa vào hai điều: sự hiện hữu và sự không hiện hữu” (Saṃ. Ni. 2.15). Atthitā (sự hiện hữu) ở đây có ý nghĩa là chấp thủ thường còn, natthitā (sự không hiện hữu) có ý nghĩa là chấp thủ đoạn diệt.
Ayaṃ tāva vaṭṭanissitānaṃ puthujjanānaṃ āsayo.
This, then, is the disposition of ordinary individuals (puthujjanā) who are rooted in the round of rebirth (vaṭṭa).
Đây là khuynh hướng của những phàm phu nương tựa vào luân hồi.
Vivaṭṭanissitānaṃ pana suddhasattānaṃ anulomikā khanti, yathābhūtañāṇanti duvidho āsayo.
However, for pure beings (suddhasattā) who are rooted in liberation (vivaṭṭa), the disposition is twofold: anulomikā khanti (conforming patience) and yathābhūtañāṇa (knowledge as it really is).
Tuy nhiên, đối với những chúng sinh thanh tịnh nương tựa vào sự thoát ly luân hồi, thì có hai loại khuynh hướng: sự chấp nhận thuận theo (anulomikā khanti) và trí tuệ như thật (yathābhūtañāṇaṃ).
Tattha ca anulomikā khanti vipassanāñāṇaṃ.
And among these, anulomikā khanti is Vipassanā-ñāṇa.
Trong đó, anulomikā khanti là tuệ quán.
Yathābhūtañāṇaṃ pana kammasakatāñāṇaṃ.
Yathābhūtañāṇaṃ is knowledge of kamma as one's own possession (kammassakatāñāṇaṃ).
Còn yathābhūtañāṇaṃ là trí tuệ về nghiệp sở hữu.
Catubbidho peso āsayanti sattā ettha nivasanti, cittaṃ vā āgamma seti etthāti āsayo migāsayo viya.
This āsaya (disposition), even though it is fourfold, means "beings reside here" or "the mind rests here after coming to it," like a deer's lair (migāsayo viya).
Khuynh hướng này cũng có bốn loại. Chúng sinh cư ngụ ở đây, hoặc tâm nương vào đây mà an trú, nên gọi là āsayo (khuynh hướng), giống như hang thú rừng.
Yathā migo gocarāya gantvāpi paccāgantvā tattheva vanagahane sayatīti taṃ tassa ‘‘āsayo’’ti vuccati, tathā cittaṃ aññathāpi pavattitvā yattha paccāgamma seti, tassa so ‘‘āsayo’’ti.
Just as a deer, even after going to graze, returns and rests in that same forest thicket, and that thicket is called its "lair" (āsayo), so too, the mind, after acting in other ways, returns and rests where it does—that is its "āsaya."
Như con thú rừng, dù đi kiếm ăn, cũng quay trở lại và an trú trong khu rừng đó, nên khu rừng đó được gọi là "āsaya" của nó. Tương tự, tâm, dù hoạt động theo cách khác, cũng quay trở lại và an trú ở đâu, thì nơi đó là "āsaya" của nó.
Kāmarāgādayo satta anusayā. Mūsikavisaṃ viya kāraṇalābhe uppajjamānārahā anāgatā, atītā, paccuppannā ca taṃsabhāvattā tathā vuccanti.
The seven defilements such as sensual desire (kāmarāgādayo) are anusayā (latent tendencies). They are so called because, like rat poison, they are capable of arising when the conditions are met, and they retain that nature, whether future, past, or present.
Bảy anusayā (tùy miên) là tham ái, v.v. Chúng được gọi như vậy vì chúng có bản chất đó, tức là những phiền não chưa phát sinh, đã qua và hiện tại, có khả năng phát sinh khi có điều kiện, giống như nọc độc của chuột.
Na hi dhammānaṃ kālabhedena sabhāvabhedoti.
For there is no change in the nature of phenomena due to temporal divisions.
Vì các pháp không có sự khác biệt về bản chất do sự khác biệt về thời gian.
Cariyāti rāgacariyādikā cha mūlacariyā, antarabhedena anekavidhā, saṃsaggavasena pana tesaṭṭhi honti.
Cariyā (temperament) refers to the six primary temperaments, such as the lustful temperament (rāgacariyādikā), which are manifold due to internal distinctions, but there are sixty-three when combined.
Cariyā (hành trạng) là sáu hành trạng căn bản như hành trạng tham, v.v., có nhiều loại do sự phân biệt nội tại, nhưng về mặt kết hợp thì có sáu mươi ba loại.
Atha vā cariyāti sucaritaduccaritavasena duvidhaṃ caritaṃ.
Alternatively, cariyā means conduct (caritaṃ), which is twofold: good conduct (sucarita) and bad conduct (duccarita).
Hoặc, cariyā (hành trạng) là hành trạng có hai loại theo thiện hành và ác hành.
Tañhi vibhaṅge caritaniddese niddiṭṭhaṃ.
Indeed, this conduct is described in the Vibhanga in the section on the description of conduct (caritaniddese).
Điều đó đã được trình bày trong phần giải thích về hành trạng trong Vibhaṅga.
‘‘Adhimutti nāma ‘ajjeva pabbajissāmi, ajjeva arahattaṃ gaṇhissāmī’tiādinā tanninnabhāvena pavattamānaṃ sanniṭṭhāna’’nti (sārattha. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
‘‘Adhimutti is defined in the Gaṇṭhipadesu as "the resolution that arises with an inclination towards it, for example, 'Today I shall go forth, today I shall attain arahantship.'"
"Adhimutti (sự quyết định) là sự quyết định phát sinh với khuynh hướng hướng về điều đó, như 'hôm nay tôi sẽ xuất gia, hôm nay tôi sẽ đạt A-la-hán', v.v." đã được nói đến trong Gaṇṭhipadesu.
Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘adhimutti nāma sattānaṃ pubbacariyavasena abhiruci, sā duvidhā hīnapaṇītabhedenā’ti (dī. ni. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttaṃ.
Acariya Dhammapāla Thera, however, stated: ‘‘Adhimutti is the inclination of beings by way of past conduct; it is of two kinds, by way of inferior and superior divisions.’’
Tuy nhiên, Ācariya Dhammapāla Thera đã nói rằng: “Adhimutti là sự yêu thích của chúng sinh do sự tu tập trong quá khứ, nó có hai loại: hạ liệt và thù thắng.”
Tathā hi yāya hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttikeyeva satte sevanti, paṇītādhimuttikā paṇītādhimuttikeyeva.
Thus, by that adhimutti, beings with inferior inclinations associate with those with inferior inclinations, and those with superior inclinations associate with those with superior inclinations.
Thật vậy, do sự yêu thích ấy mà những chúng sinh có khuynh hướng hạ liệt (hīnādhimuttika) chỉ thân cận những chúng sinh có khuynh hướng hạ liệt, còn những chúng sinh có khuynh hướng thù thắng (paṇītādhimuttika) thì chỉ thân cận những chúng sinh có khuynh hướng thù thắng.
Sace hi ācariyupajjhāyā sīlavanto na honti, saddhivihārikā sīlavanto, te attano ācariyupajjhāyepi na upasaṅkamanti, attanā sadise sāruppabhikkhūyeva upasaṅkamanti.
For if teachers and preceptors are not virtuous, but their co-residents are virtuous, these co-residents do not approach their own teachers and preceptors; they approach only bhikkhus who are similar to themselves and suitable.
Nếu các vị Ācariya và Upajjhāya không có giới hạnh, nhưng các vị saddhivihārika (đồng phạm hạnh) lại có giới hạnh, thì các vị ấy không đến gần Ācariya và Upajjhāya của mình, mà chỉ đến gần những tỳ khưu phù hợp với mình.
Sace ācariyupajjhāyā sāruppabhikkhū, itare asāruppā, tepi na ācariyupajjhāye upasaṅkamanti, attanā sadise asāruppabhikkhūyeva upasaṅkamanti.
If the teachers and preceptors are suitable bhikkhus, and the others are unsuitable, then these others also do not approach their teachers and preceptors; they approach only unsuitable bhikkhus who are similar to themselves.
Nếu các vị Ācariya và Upajjhāya là những tỳ khưu phù hợp, còn những vị khác thì không phù hợp, thì các vị ấy cũng không đến gần Ācariya và Upajjhāya, mà chỉ đến gần những tỳ khưu không phù hợp giống như mình.
Dhātusaṃyuttavasena (saṃ. ni. 2.85 ādayo) cesa attho dīpetabbo.
And this meaning should be explained by way of the Dhātu Saṃyutta.
Ý nghĩa này phải được giải thích theo cách của Dhātusaṃyutta.
Evamayaṃ hīnādhimuttikādīnaṃ aññamañño pasevanādiniyamitā abhiruci ajjhāsayadhātu ‘‘adhimuttī’’ti veditabbā.
Thus, this inclination (abhiruci), which is determined by the mutual association of those with inferior inclinations and so on, is to be understood as the ajjhāsayadhātu (disposition-element), or ‘‘adhimutti’’.
Như vậy, sự yêu thích được quy định bởi sự thân cận lẫn nhau của những người có khuynh hướng hạ liệt, v.v., tức là ajjhāsayadhātu (giới khuynh hướng), phải được hiểu là “adhimutti”.
Anekā ajjhāsayādayo te yesaṃ atthi, anekā vā ajjhāsayādayo yesanti tathā yathā ‘‘bahukattuko, bahunadiko’’ti.
"Having various ajjhāsayas, etc." (anekā ajjhāsayādayo te yesaṃ atthi) or "for whom there are various ajjhāsayas, etc." (anekā vā ajjhāsayādayo yesaṃ santi) is like saying, ‘‘bahukattuko’’ (having many doers) or ‘‘bahunadiko’’ (having many rivers).
Những người có nhiều ajjhāsaya, v.v., hoặc những người có nhiều ajjhāsaya, v.v., giống như cách nói “bahukattuko” (có nhiều tác nhân), “bahunadiko” (có nhiều sông).
Yathānulomanti ajjhāsayādīnaṃ anulomaṃ anatikkamma, ye ye vā ajjhāsayādayo anulomā, tehi tehīti attho.
Yathānulomaṃ means without transgressing the order of the ajjhāsayas, etc., or by means of whatever ajjhāsayas, etc. are in accord. This is the meaning.
Yathānuloma (thuận theo): không vượt quá sự thuận theo của ajjhāsaya, v.v., nghĩa là thuận theo những ajjhāsaya, v.v. nào thì theo những ajjhāsaya, v.v. ấy.
Āsayādīnaṃ anulomassa vā anurūpantipi vadanti.
Some also say it means “in accordance with” or “in conformity with” the order of the āsayas, etc.
Một số vị nói rằng đó là sự phù hợp với sự thuận theo của āsaya, v.v.
Ghanavinibbhogābhāvato diṭṭhimānataṇhāvasena ‘‘ahaṃ mama santaka’’nti evaṃ pavattasaññino.
Due to the absence of clear distinction, they are saññī (percipients), behaving with the perception ‘‘I’’ and ‘‘mine’’ by way of wrong view (diṭṭhi), conceit (māna), and craving (taṇhā).
Do không có sự phân biệt rõ ràng, nên saññino (người có tưởng) là những người có tưởng lầm lạc như “ta là, của ta” do tà kiến (diṭṭhi), kiêu mạn (māna) và tham ái (taṇhā) chi phối.
Yathādhammanti ‘‘natthettha attā, attaniyaṃ vā, kevalaṃ dhammamattameveta’’nti evamādinā dhammasabhāvānurūpanti attho.
Yathādhammaṃ means in accordance with the nature of the Dhamma, by saying, ‘‘There is no self here, nor anything pertaining to a self; this is merely Dhamma.’’ This is the meaning.
Yathādhamma (đúng pháp) có nghĩa là phù hợp với bản chất của Pháp, như “ở đây không có tự ngã, không có cái thuộc về tự ngã, đây chỉ là bản chất của Pháp”.
Saṃvaraṇaṃ saṃvaro, kāyavācāhi avītikkamo.
Restraint (saṃvaraṇaṃ) is saṃvara, non-transgression by way of body and speech.
Sự chế ngự là saṃvaro (sự phòng hộ), tức là không vi phạm bằng thân và khẩu.
Mahanto saṃvaro asaṃvaro. Vuḍḍhiattho hi ayaṃ a-kāro yathā ‘‘asekkhā dhammā’’ti (dha. sa. tikamātikā 21) taṃyogatāya ca khuddako saṃvaro pārisesādinayena saṃvaro, tasmā khuddako, mahanto ca saṃvaroti attho.
Great restraint is asaṃvara. This prefix ‘a’ indeed has the meaning of increase, like in ‘‘asekhā dhammā’’ (supramundane dhammas). And because of its connection with that (prefix 'a' meaning increase), a small restraint is saṃvara by way of pārisesa (inference by exclusion), etc. Therefore, it means both a small and a great restraint.
Sự phòng hộ lớn là asaṃvaro (sự không phòng hộ). Chữ “a” này có nghĩa là tăng trưởng, như trong “asekkhā dhammā” (các pháp vô học). Do sự kết hợp với chữ đó, sự phòng hộ nhỏ được gọi là saṃvaro theo phương pháp pārisesa, v.v., do đó có nghĩa là sự phòng hộ nhỏ và sự phòng hộ lớn.
Tenāha ‘‘saṃvarā saṃvaro’’tiādi.
Therefore, it is said ‘‘saṃvarā saṃvaro’’ (restraint from non-restraint), and so on.
Vì vậy, ngài nói “saṃvarā saṃvaro” (sự phòng hộ từ sự phòng hộ), v.v.
Diṭṭhiviniveṭhanāti diṭṭhiyā vimocanaṃ, atthato pana tassa ujuvipaccanikā sammādiṭṭhiādayo dhammā.
Diṭṭhiviniveṭhanā means liberation from wrong view. In essence, however, the direct antidotes to it are right view (sammādiṭṭhi) and other such dhammas.
Diṭṭhiviniveṭhanā (sự tháo gỡ khỏi tà kiến) là sự giải thoát khỏi tà kiến. Tuy nhiên, về mặt ý nghĩa, đó là các pháp như chánh kiến, v.v., đối nghịch trực tiếp với tà kiến.
Tathā cāha ‘‘dvāsaṭṭhidiṭṭhipaṭipakkhabhūtā’’ti.
And thus it is stated, ‘‘being the antidote to the sixty-two wrong views’’.
Và ngài đã nói “dvāsaṭṭhidiṭṭhipaṭipakkhabhūtā” (đối nghịch với sáu mươi hai loại tà kiến).
Nāmassa, rūpassa, nāmarūpassa ca paricchindanaṃ nāmarūpaparicchedo, so pana ‘‘rāgādipaṭipakkhabhūto’’ti vacanato tathāpavattameva ñāṇaṃ.
The analysis of name, form, and name-and-form is nāmarūpapariccheda. This is indeed the knowledge that arises in that manner, as stated by the phrase ‘‘being the antidote to greed (rāga) and so on’’.
Sự phân biệt danh, sắc, và danh sắc là nāmarūpaparicchedo (sự phân biệt danh sắc). Theo lời dạy “đối nghịch với tham ái, v.v.”, đó là trí tuệ phát sinh theo cách đó.
‘‘Tīsupī’’tiādinā aparaḍḍhaṃ vivarati.
By ‘‘tīsupi’’ (in all three), and so on, the latter half of the verse is explained.
Với “Tīsupi”, v.v., ngài giải thích phần còn lại của câu.
Tīsupi tāsaṃ vacanasambhavato ‘‘visesenā’’ti vuttaṃ.
‘‘Visisenā’’ (especially) is stated because these three trainings can be taught in all three Piṭakas.
Vì khả năng diễn đạt của ba học pháp, nên ngài nói “visesenā” (đặc biệt).
Tadetaṃ sabbattha yojetabbaṃ.
This should be applied everywhere.
Điều này phải được áp dụng ở khắp mọi nơi.
Tatra ‘‘yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti vacanato āha ‘‘vinayapiṭake adhisīlasikkhā’’ti.
In that regard, it is stated, ‘‘the training in higher morality (adhisīlasikkhā) in the Vinaya Piṭaka’’, because it is said, ‘‘this training in higher morality is the training intended in this context’’.
Trong đó, vì lời dạy “học pháp về giới này là học pháp được đề cập trong ý nghĩa này” nên ngài nói “vinayapiṭake adhisīlasikkhā” (học pháp về giới trong Tạng Luật).
Suttantapāḷiyaṃ ‘‘vivicceva kāmehī’’tiādinā (dī. ni. 1.226; saṃ. ni. 1.152; a. ni. 4.123) samādhidesanābāhullato ‘‘suttanta piṭake adhicittasikkhā’’ti vuttaṃ.
In the Sutta Piṭaka, it is stated, ‘‘the training in higher consciousness (adhicittasikkhā) in the Sutta Piṭaka’’, because of the abundance of teachings on concentration, beginning with ‘‘secluded from sensual pleasures’’.
Trong Suttantapāḷi, vì sự phổ biến của các bài giảng về định như “vivicceva kāmehī” (ly dục), v.v., nên ngài nói “suttantapiṭake adhicittasikkhā” (học pháp về tâm trong Tạng Kinh).
Nāmarūpaparicchedassa adhipaññāpadaṭṭhānato, adhipaññāya ca atthāya tadavasesanāmarūpadhammakathanato āha ‘‘abhidhammapiṭake adhipaññāsikkhā’’ti.
Since the analysis of name-and-form is the proximate cause for higher wisdom (adhipaññā), and since the remaining name-and-form dhammas are taught for the sake of higher wisdom, it is stated, ‘‘the training in higher wisdom (adhipaññāsikkhā) in the Abhidhamma Piṭaka’’.
Vì sự phân biệt danh sắc là nền tảng của tuệ học (adhipaññā), và vì các pháp danh sắc còn lại được thuyết giảng vì mục đích tuệ học, nên ngài nói “abhidhammapiṭake adhipaññāsikkhā” (học pháp về tuệ trong Tạng Vi Diệu Pháp).
Kilesānanti saṃklesadhammānaṃ, kammakilesānaṃ vā, ubhayāpekkhañcetaṃ ‘‘yo kāyavacīdvārehi kilesānaṃ vītikkamo, tassa pahānaṃ, tassa paṭipakkhattā’’ti ca.
Kilesānaṃ means of the defilement-dhammas, or of kamma and defilements. This refers to both, and also means, ‘‘the abandonment of the transgression of defilements through the bodily and verbal doors, because it is their antidote.’’
Kilesānaṃ (của các phiền não) có nghĩa là của các pháp ô nhiễm, hoặc của nghiệp và phiền não. Cả hai đều được đề cập, và “sự đoạn trừ sự vi phạm phiền não qua thân và khẩu, vì nó đối nghịch với giới.”
‘‘Vītikkamo’’ti ayaṃ ‘‘paṭipakkha’’nti bhāvayoge sambandho, ‘‘sīlassā’’ti pana bhāvapaccaye.
The term ‘‘vītikkamo’’ (transgression) is connected in the sense of an agentive noun (bhāvayoge) with ‘‘paṭipakkha’’ (antidote); while ‘‘sīlassā’’ (of morality) is in the sense of a genitive of purpose (bhāvapaccaye).
Chữ “vītikkamo” (sự vi phạm) liên hệ đến ý nghĩa của “paṭipakkha” (đối nghịch), còn “sīlassa” (của giới) thì liên hệ đến ý nghĩa của bhāva-paccaya (yếu tố trạng thái).
Evaṃ sabbattha.
This applies everywhere.
Cũng vậy ở khắp mọi nơi.
Anusayavasena santāne anuvattantā kilesā kāraṇalābhe pariyuṭṭhitāpi sīlabhedabhayavasena vītikkamituṃ na labhantīti āha ‘‘vītikkamapaṭipakkhattā sīlassā’’ti.
The defilements (kilesā), continuing in the mental continuum by way of latent tendencies (anusaya), even when manifest (pariyuṭṭhitā) upon finding an appropriate condition, cannot be transgressed for fear of breaking morality. Therefore, it is said, ‘‘because it is the antidote to the transgression of morality’’.
Ngài nói “vītikkamapaṭipakkhattā sīlassā” (vì là đối nghịch với sự vi phạm của giới) vì các phiền não tồn tại trong dòng tâm thức dưới dạng tùy miên (anusaya), dù đã khởi lên khi có cơ hội, cũng không thể vi phạm do sợ phá giới.
Okāsādānavasena kilesānaṃ citte kusalappavattiṃ pariyādiyitvā uṭṭhānaṃ pariyuṭṭhānaṃ, tassa pahānaṃ, cittasantāne uppattivasena kilesānaṃ pariyuṭṭhānassa pahānanti vuttaṃ hoti.
Pariyuṭṭhānaṃ is the arising of defilements in the mind by seizing an opportunity, overpowering the arising of wholesome states; its abandonment means the abandonment of the manifestation of defilements through their arising in the mental continuum.
Sự khởi lên của các phiền não trong tâm, chiếm đoạt sự phát sinh thiện pháp bằng cách không cho cơ hội, là pariyuṭṭhānaṃ (sự chi phối). Sự đoạn trừ nó có nghĩa là sự đoạn trừ sự chi phối của các phiền não theo cách chúng phát sinh trong dòng tâm thức.
‘‘Kilesāna’’nti hi adhikāro, taṃ pana pariyuṭṭhānappahānaṃ cittasamādahanavasena bhavatīti āha ‘‘pariyuṭṭhānapaṭipakkhattā samādhissā’’ti.
The term ‘‘kilesānaṃ’’ (of defilements) is an implied subject here. That abandonment of manifestation, however, occurs by way of establishing concentration. Therefore, it is said, ‘‘because it is the antidote to manifestation, for concentration’’.
Chữ “kilesānaṃ” (của các phiền não) là chủ ngữ, và sự đoạn trừ sự chi phối đó xảy ra do sự định tâm, nên ngài nói “pariyuṭṭhānapaṭipakkhattā samādhissā” (vì là đối nghịch với sự chi phối của định).
Appahīnabhāvena santāne anu anu sayanakā anurūpakāraṇalābhe uppajjanārahā thāmagatā kāmarāgādayo satta kilesā anusayā, tesaṃ pahānaṃ, te pana sabbaso ariyamaggapaññāya pahīyantīti āha ‘‘anusayapaṭipakkhattā paññāyā’’ti.
The seven defilements, such as sensual craving (kāmarāga), which are not abandoned, lie dormant (anusayā) in the mental continuum, are potent, and are ready to arise upon finding an appropriate condition, are called anusayas. Their abandonment, however, means that they are entirely abandoned by the wisdom of the Noble Path. Therefore, it is said, ‘‘because it is the antidote to latent tendencies, for wisdom’’.
Bảy phiền não như dục tham (kāmarāga), v.v., là anusayā (tùy miên), chúng tồn tại trong dòng tâm thức do chưa được đoạn trừ, và có khả năng phát sinh khi có điều kiện phù hợp, đã trở nên mạnh mẽ. Sự đoạn trừ chúng có nghĩa là sự đoạn trừ chúng. Tuy nhiên, chúng được đoạn trừ hoàn toàn bằng trí tuệ của Thánh đạo, nên ngài nói “anusayapaṭipakkhattā paññāyā” (vì là đối nghịch với tùy miên của tuệ).
Dīpālokena viya tamassa dānādipuññakiriyavatthugatena tena tena kusalaṅgena tassa tassa akusalassa pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ. Idha pana adhisīlasikkhāya vuttaṭṭhānattā tena tena susīlyaṅgena tassa tassa dussīlyaṅgassa pahānaṃ ‘‘tadaṅgappahāna’’nti gahetabbaṃ.
The abandonment of this or that unwholesome state by means of this or that wholesome factor, rooted in the practice of meritorious deeds such as giving, is tadaṅgappahāna (abandonment by substitution of an antidote), just as darkness is dispelled by the light of a lamp. Here, however, since the context is the adhisīlasikkhā, tadaṅgappahāna should be understood as the abandonment of this or that unwholesome aspect of conduct by means of this or that wholesome aspect of morality.
Sự đoạn trừ bất thiện pháp này bằng thiện pháp kia, như ánh đèn xua tan bóng tối, là tadaṅgappahānaṃ (đoạn trừ từng phần). Ở đây, vì đây là nơi giới học (adhisīlasikkhā) được nói đến, nên tadaṅgappahānaṃ phải được hiểu là sự đoạn trừ từng phần của ác hạnh (dussīlyaṅga) bằng thiện hạnh (susīlyaṅga) tương ứng.
Upacārappanābhedena samādhinā pavattinivāraṇena ghaṭappahārena viya jalatale sevālassa tesaṃ tesaṃ nīvaraṇādidhammānaṃ vikkhambhanavasena pahānaṃ vikkhambhanappahānaṃ. Catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā taṃ taṃ maggavato santāne samudayapakkhikassa kilesagaṇassa accantamappavattisaṅkhāta samucchindanavasena pahānaṃ samucchedappahānaṃ. Duṭṭhu caritaṃ, saṃkilesehi vā dūsitaṃ caritaṃ duccaritaṃ. Tadeva yattha uppannaṃ, taṃ santānaṃ sammā kilisati vibādhati, upatāpeti cāti saṃkileso, tassa pahānaṃ.
The abandonment of those various defilements, such as the hindrances, by means of suppressing their arising through concentration—which is of the twofold nature of access concentration (upacāra) and absorption (appanā)—is vikkhambhanappahāna (abandonment by suppression), just as moss on the surface of water is removed by a blow from a pot. The abandonment by way of total uprooting, which means the absolute non-arising of the collection of defilements associated with the origin of suffering in the mental continuum of one who has cultivated the four Noble Paths, is samucchedappahāna (abandonment by extirpation). Bad conduct, or conduct defiled by defilements, is duccarita (misconduct). The mental continuum in which that (misconduct) arises thoroughly defiles, oppresses, and afflicts that being; therefore, it is saṃkilesa (defilement). Its abandonment is taught here.
Sự đoạn trừ các pháp như các triền cái (nīvaraṇa), v.v., bằng cách ngăn chặn sự phát sinh của chúng thông qua định (samādhi) với các cấp độ cận định (upacāra) và an chỉ định (appanā), giống như việc dùng gậy đập rong rêu trên mặt nước, là vikkhambhanappahānaṃ (đoạn trừ bằng cách trấn áp). Sự đoạn trừ hoàn toàn các phiền não thuộc về tập đế (samudayapakkhika) trong dòng tâm thức của người đã tu tập bốn Thánh đạo, tức là sự đoạn trừ vĩnh viễn không còn phát sinh nữa, là samucchedappahānaṃ (đoạn trừ bằng cách nhổ tận gốc). Hành vi xấu là duccaritaṃ (ác hạnh). Chính ác hạnh đó khi phát sinh ở đâu thì làm ô nhiễm, gây phiền não và làm khổ dòng tâm thức đó, nên gọi là saṃkileso (sự ô nhiễm). Sự đoạn trừ nó.
Kāyavacīduccaritavasena pavattasaṃkilesassa tadaṅgavasena pahānaṃ vuttaṃ sīlassa duccaritapaṭipakkhattā.
The abandonment of defilements arising by way of bodily and verbal misconduct, by way of substitution of an antidote, is stated due to morality being the antidote to misconduct.
Sự đoạn trừ sự ô nhiễm phát sinh do ác hạnh thân và ác hạnh khẩu bằng cách đoạn trừ từng phần được nói là do giới là đối nghịch với ác hạnh.
Sikkhattayānusārena hi attho veditabbo.
Indeed, the meaning should be understood in accordance with the three trainings.
Thật vậy, ý nghĩa phải được hiểu theo ba học pháp.
Tasatīti taṇhā, sāva vuttanayena saṃkileso, tassa vikkhambhanavasena pahānaṃ vuttaṃ samādhissa kāmacchandapaṭipakkhattā.
It trembles, hence taṇhā (craving); this very craving is defilement (saṃkilesa) in the manner described. Its abandonment by way of suppression is taught because concentration is the antidote to sensual desire (kāmacchanda).
Cái gì làm cho người ta run rẩy hoặc dính mắc là taṇhā (tham ái). Chính tham ái đó, theo cách đã nói, là sự ô nhiễm. Sự đoạn trừ nó bằng cách trấn áp được nói là do định là đối nghịch với dục tham.
Diṭṭhiyeva yathāvuttanayena saṃkileso, tassa samucchedavasena pahānaṃ vuttaṃ paññāya attādivinimuttasabhāva dhammappakāsanato.
Wrong view (diṭṭhi) itself is defilement in the manner described. Its abandonment by way of extirpation is taught because wisdom reveals the nature of dhammas to be free from self (attā) and so on.
Chính diṭṭhi (tà kiến), theo cách đã nói, là saṃkileso (sự ô nhiễm). Sự đoạn trừ nó bằng cách nhổ tận gốc được nói là do tuệ làm hiển lộ bản chất các pháp thoát ly tự ngã, v.v.
Ekamekasmiñcetthāti etesu tīsu piṭakesu ekamekasmiṃ piṭake, ca-saddo vākyārambhe, pakkhantare vā.
Ekamekasmiñcetthā means in each of these three Piṭakas. The particle ‘‘ca’’ is used either to begin a sentence or to indicate an alternative.
Ekamekasmiñcetthā (và trong mỗi cái này) có nghĩa là trong mỗi một trong ba tạng kinh này. Chữ ca (và) ở đầu câu hoặc ở vế khác.
Pi-saddo, api-saddo vā avayavasampiṇḍane, tena na kevalaṃ catubbidhasseva gambhīrabhāvo, atha kho paccekaṃ tadavayavānampīti sampiṇḍanaṃ karoti.
The particle ‘‘pi’’, or ‘‘api’’, signifies the aggregation of parts. Thus, it performs the aggregation, meaning that not only is there profundity in all four aspects (Dhamma, meaning, teaching, penetration), but also in each of their constituent parts.
Chữ pi (cũng) hoặc api (cũng vậy) có nghĩa là tổng hợp các bộ phận. Nhờ đó, không chỉ có sự sâu sắc của bốn loại (pháp, nghĩa, giáo lý, chứng đắc), mà còn có sự sâu sắc của từng bộ phận của chúng.
Esa nayo īdisesu.
This method applies to similar cases.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự.
Idāni te sarūpato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to show them in their true nature, ‘‘tatthā’’ (therein) and so on, is stated.
Bây giờ, để trình bày chúng theo bản chất của chúng, ngài nói “tatthā” (trong đó), v.v.
Tattha tantīti pāḷi.
In that context, tantī means Pāḷi.
Trong đó, tantī (tạng) là pāḷi.
Sā hi ukkaṭṭhānaṃ sīlādiatthānaṃ bodhanato, sabhāvaniruttibhāvato, buddhādīhi bhāsitattā ca pakaṭṭhānaṃ vacanānaṃ āḷi pantīti ‘‘pāḷī’’ti vuccati.
Indeed, that Pāḷi is called 'Pāḷi' because it makes known excellent meanings such as sīla, because of its nature as an uncorrupted word, and because it is spoken by the Buddhas and others, forming a line (āḷi, panti) of excellent words.
Pāḷī được gọi như vậy vì nó làm hiển lộ những ý nghĩa tối thượng như giới (sīla), vì nó có bản chất là ngữ nguyên chân thật (sabhāvanirutti), và vì nó là một chuỗi (āḷi panti) những lời dạy cao quý được chư Phật và các bậc Thánh khác thuyết giảng.
Idha pana vinayagaṇṭhipadakārādīnaṃ saddavādīnaṃ matena pubbe vavatthāpitā paramatthasaddappabandhabhūtā tanti dhammo nāma.
Here, however, according to the view of the grammarians (saddavādīnaṃ), such as the authors of the Vinaya treatises, the Tanti (Pāḷi) which consists of a sequence of ultimate realities (paramatthasadda) established beforehand by the mind is called Dhamma.
Ở đây, theo quan điểm của các nhà ngữ pháp (saddavādīnaṃ) như các tác giả của Vinaya-gaṇṭhipada, Pāḷī, vốn là một chuỗi các từ ngữ tối hậu (paramatthasaddappabandhabhūtā) đã được thiết lập trước đó (pubbe vavatthāpitā) bằng tâm, được gọi là Dhamma.
Iti-saddo hi nāmatthe, ‘‘dhammo’’ti vā vuccati.
The word ‘iti’ here means ‘name’, or it is called ‘Dhamma’.
Thật vậy, từ iti mang nghĩa là tên gọi, hoặc được gọi là "Dhamma".
Tassāyevāti tassā yathāvuttāya eva tantiyā attho.
‘Tassāyevā’ means the meaning of that very Tanti as explained.
Tassāyevā có nghĩa là ý nghĩa của chính Pāḷī như đã nói.
Manasā vavatthāpitāyāti uggahaṇa-dhāraṇādivasappavattena manasā pubbe vavatthāpitāya yathāvuttāya paramatthasaddappabandhabhūtāya tassā tantiyā.
‘Manasā vavatthāpitāyā’ means of that Tanti, which consists of a sequence of ultimate realities (paramatthasadda) as explained, established beforehand by the mind, which proceeds by way of learning, memorizing, and so on.
Manasā vavatthāpitāyā có nghĩa là Pāḷī đó, vốn là một chuỗi các từ ngữ tối hậu như đã nói, đã được thiết lập trước đó bằng tâm (manasā) thông qua việc học hỏi, ghi nhớ, v.v.
Desanāti pacchā paresamavabodhanatthaṃ desanāsaṅkhātā paramatthasaddappabandhabhūtā tantiyeva.
‘Desanā’ refers to the Tanti itself, which consists of a sequence of ultimate realities (paramatthasadda), known as a teaching (desanā), for the purpose of enlightening others later.
Desanā là chính Pāḷī, vốn là một chuỗi các từ ngữ tối hậu, được gọi là sự thuyết giảng (desanā) nhằm giúp người khác hiểu biết sau này.
Apica yathāvuttatanti saṅkhātasaddasamuṭṭhāpako cittuppādo desanā.
Furthermore, the thought-moment (cittuppādo) that gives rise to the Tanti, which consists of words as explained, is ‘desanā’ (teaching).
Hơn nữa, tâm sở (cittuppādo) tạo ra các từ ngữ được gọi là Pāḷī như đã nói, chính là desanā.
Tantiyā, tantiatthassa cāti yathāvuttāya duvidhāyapi tantiyā, tadatthassa ca yathābhūtāvabodhoti attho veditabbo.
‘Tantiyā, tantiatthassa cā’ means the penetration of both kinds of Tanti as explained, and of its meaning, as they truly are.
Tantiyā, tantiatthassa cā có nghĩa là sự hiểu biết chân thật về Pāḷī hai loại như đã nói và ý nghĩa của nó.
Te hi bhagavatā vuccamānassa atthassa, vohārassa ca dīpako saddoyeva tanti nāmāti vadanti.
For they say that the word itself, which reveals the meaning and the conventional usage spoken by the Blessed One, is called ‘Tanti’.
Thật vậy, các vị ấy nói rằng chỉ có từ ngữ làm sáng tỏ ý nghĩa và cách dùng được Đức Phật thuyết giảng mới được gọi là Pāḷī.
Tesaṃ pana vāde dhammassāpi saddasabhāvattā dhammadesanānaṃ ko visesoti ce?
If, according to their view, Dhamma also consists of words, then what is the distinction between Dhamma and Desanā?
Nếu có ai hỏi: "Theo quan điểm của các vị ấy, Dhamma cũng là bản chất của từ ngữ, vậy Dhamma và desanā có gì khác biệt?"
Tesaṃ tesaṃ atthānaṃ bodhakabhāvena ñāto, uggahaṇādivasena ca pubbe vavatthāpito paramatthasaddappabandho dhammo, pacchā paresaṃ avabodhanatthaṃ pavattito taṃ tadatthappakāsako saddo desanāti ayamimesaṃ visesoti.
The answer is this: the sequence of ultimate words (paramatthasadda) that is known by its nature of making those various meanings known, and that is established beforehand by way of learning and so on, is Dhamma; the word that makes those respective meanings manifest, which is generated later for the purpose of enlightening others, is Desanā. This is the distinction between them.
Thì sự khác biệt giữa chúng là: chuỗi các từ ngữ tối hậu (paramatthasaddappabandho) được biết đến qua khả năng làm hiển lộ các ý nghĩa tương ứng, và được thiết lập trước đó thông qua việc học hỏi, v.v., là Dhamma; còn từ ngữ làm sáng tỏ các ý nghĩa tương ứng đó, được thuyết giảng sau này để người khác hiểu biết, là desanā.
Atha vā yathāvuttasaddasamuṭṭhāpako cittuppādo desanā desīyati samuṭṭhāpīyati saddo etenāti katvā musāvādādayo viya tatthāpi hi musāvādādisamuṭṭhāpikā cetanā musāvādādisaddehi voharīyatīti.
Or, the thought-moment (cittuppādo) that gives rise to the words as explained is ‘desanā’, because the words are caused (desīyati, samuṭṭhāpīyati) by it. Indeed, just as false speech and so on, the volition that gives rise to false speech and so on is referred to by the words false speech and so on.
Hoặc, tâm sở (cittuppādo) tạo ra các từ ngữ như đã nói là desanā, vì từ ngữ được tạo ra (samuṭṭhāpīyati) bởi nó; giống như các hành vi bất thiện như nói dối, v.v., ý chí (cetanā) tạo ra chúng cũng được gọi bằng các từ ngữ như nói dối, v.v.
Kiñcāpi akkharāvalibhūto paññattisaddoyeva atthassa ñāpako, tathāpi mūlakāraṇabhāvato ‘‘akkharasaññāto’’tiādīsu viya tassāyeva atthoti paramatthasaddoyeva atthassa ñāpakabhāvena vuttoti daṭṭhabbaṃ.
Although it is only the conceptual word (paññattisadda) in the form of a sequence of letters that makes the meaning known, yet, due to its nature as the root cause, it should be understood that the ultimate word itself (paramatthasadda) is stated as making the meaning known, as in phrases like ‘akkharasaññāto’ (known by letters).
Mặc dù chỉ có từ ngữ quy ước (paññattisaddoyeva) dưới dạng chuỗi chữ cái mới là thứ làm hiển lộ ý nghĩa, nhưng vì nó là nguyên nhân gốc rễ, nên phải hiểu rằng chỉ có từ ngữ tối hậu (paramatthasaddoyeva) mới được nói đến như là thứ làm hiển lộ ý nghĩa, giống như trong các trường hợp "akkharasaññāto" (được biết qua chữ cái), v.v.
‘‘Tassā tantiyā desanā’’ti ca sadisavohārena vuttaṃ yathā ‘‘uppannā ca kusalādhammā bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti.
And the phrase ‘‘Tassā tantiyā desanā’’ is spoken in a similar conventional usage, just as it is said, ‘‘Wholesome states that have arisen contribute to further growth and development.’’
Và "Tassā tantiyā desanā" (sự thuyết giảng của Pāḷī đó) được nói bằng cách dùng từ tương tự, giống như "uppannā ca kusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī" (các pháp thiện đã sanh sẽ dẫn đến sự tăng trưởng và phát triển).
Abhidhammagaṇṭhipadakārādīnaṃ pana paṇṇattivādīnaṃ matena sammutiparamatthabhedassa atthassa anurūpavācakabhāvena paramatthasaddesu ekantena bhagavatā manasā vavatthāpitā nāmapaññattipabandhabhūtā tanti dhammo nāma, ‘‘dhammo’’ti vā vuccati.
However, according to the view of the conceptualists (paṇṇattivādīnaṃ), such as the authors of the Abhidhamma treatises, the Tanti which is a sequence of name-concepts (nāmapaññatti), established firmly by the Blessed One’s mind as suitable verbal expression for meanings differentiated into conventional (sammuti) and ultimate (paramattha) realities, is called Dhamma, or it is called ‘Dhamma’.
Tuy nhiên, theo quan điểm của các nhà quy ước (paṇṇattivādīnaṃ) như các tác giả của Abhidhammagaṇṭhipada, Pāḷī, vốn là một chuỗi các quy ước danh (nāmapaññattipabandhabhūtā), đã được Đức Phật thiết lập bằng tâm (manasā vavatthāpitā) một cách tuyệt đối trong các từ ngữ tối hậu (paramatthasaddesu) với tư cách là những lời diễn đạt phù hợp với ý nghĩa được phân biệt thành quy ước và tối hậu, được gọi là Dhamma, hoặc được gọi là "Dhamma".
Tassāyevāti tassā nāmapaññattibhūtāya tantiyā eva attho.
‘Tassāyevā’ means the meaning of that very Tanti, which consists of name-concepts.
Tassāyevā có nghĩa là ý nghĩa của chính Pāḷī, vốn là quy ước danh đó.
Manasā vavatthāpitāyāti sammutiparamatthabhedassa atthassānurūpavācakabhāvena paramatthasaddesu bhagavatā manasā vavatthāpitāya nāmapaṇṇattipabandhabhūtāya tassā tantiyā.
‘Manasā vavatthāpitāyā’ means of that Tanti, which is a sequence of name-concepts, established by the Blessed One’s mind, among ultimate realities (paramatthasadda), by virtue of its appropriate expressive nature for meanings differentiated into conventional and ultimate realities.
Manasā vavatthāpitāyā có nghĩa là Pāḷī đó, vốn là một chuỗi các quy ước danh, đã được Đức Phật thiết lập bằng tâm (manasā vavatthāpitāya) trong các từ ngữ tối hậu với tư cách là những lời diễn đạt phù hợp với ý nghĩa được phân biệt thành quy ước và tối hậu.
Desanāti paresaṃ pabodhanena atisajjanā vācāya pakāsanā vacībhedabhūtā paramatthasaddappabandhasaṅkhātā tanti.
‘Desanā’ refers to the Tanti, which consists of a sequence of ultimate realities (paramatthasadda), being a verbal utterance that illuminates through awakening and thoroughly presenting to others by means of speech.
Desanā là Pāḷī, được gọi là chuỗi các từ ngữ tối hậu, là sự biểu lộ bằng lời nói (vacībhedabhūtā), sự làm cho người khác hiểu biết (pabodhanena) và sự sắp đặt cẩn thận (atisajjanā) để giác ngộ cho người khác.
Tantiyā, tantiatthassa cāti yathāvuttāya dubbidhāyapi tantiyā, tadatthassa ca yathābhūtāvabodhoti attho.
‘Tantiyā, tantiatthassa cā’ means the penetration of both kinds of Tanti as explained, and of its meaning, as they truly are.
Tantiyā, tantiatthassa cā có nghĩa là sự hiểu biết chân thật về Pāḷī hai loại như đã nói và ý nghĩa của nó.
Te hi evaṃ vadanti – sabhāvatthassa, sabhāvavohārassa ca anurūpavaseneva bhagavatā manasā vavatthāpitā paṇṇatti idha ‘‘tantī’’ti vuccati.
For they speak thus: the concept (paṇṇatti) which is established by the Blessed One’s mind strictly in accordance with the nature of reality and conventional usage of reality, is here called ‘Tanti’.
Thật vậy, các vị ấy nói rằng: "Ở đây, quy ước (paṇṇatti) đã được Đức Phật thiết lập bằng tâm (manasā vavatthāpitā) chỉ theo cách phù hợp với ý nghĩa bản chất (sabhāvatthassa) và cách dùng bản chất (sabhāvavohārassa) được gọi là Pāḷī."
Yadi ca saddavādīnaṃ matena saddoyeva idha tanti nāma siyā.
And if, according to the view of the grammarians (saddavādīnaṃ), it were just word (sadda) that is here called Tanti,
Và nếu theo quan điểm của các nhà ngữ pháp (saddavādīnaṃ) mà chỉ có từ ngữ mới là Pāḷī ở đây,
Tantiyā, desanāya ca nānattena bhavitabbaṃ, manasā vavatthāpitāya ca tantiyā vacībhedakaraṇamattaṃ ṭhapetvā desanāya nānattaṃ natthi.
then there would have to be a difference between Tanti and Desanā. However, apart from merely giving utterance to the Tanti established by the mind, there is no difference in Desanā.
thì Pāḷī và desanā phải khác nhau, nhưng không có sự khác biệt nào giữa desanā và Pāḷī đã được thiết lập bằng tâm, ngoại trừ việc nó là sự diễn đạt bằng lời nói.
Tathā hi desanaṃ dassentena manasā vavatthāpitāya tantiyā desanāti vacībhedakaraṇamattaṃ vinā tantiyā saha desanāya anaññatā vuttā.
Thus, in presenting Desanā, it is stated that Desanā is not different from Tanti, apart from merely giving utterance to the Tanti established by the mind.
Thật vậy, khi trình bày desanā, các vị ấy đã nói rằng desanā không khác với Pāḷī, ngoại trừ việc nó là sự diễn đạt bằng lời nói của Pāḷī đã được thiết lập bằng tâm.
Tathā ca upari ‘‘desanāti paññattī’’ti vuttattā desanāya anaññabhāvena tantiyāpi paṇṇattibhāvo kathito hoti.
And so, because it is stated above that ‘‘Desanā is concept (paññatti),’’ it implies that Tanti also consists of concept, due to Desanā being non-different from it.
Và vì trên đây đã nói "desanā là paññatti" (quy ước), nên gián tiếp cho thấy Pāḷī cũng là paññatti vì desanā không khác với nó.
Apica yadi tantiyā aññāyeva desanā siyā, ‘‘tantiyā ca tantiatthassa ca desanāya ca yathābhūtāvabodho’’ti vattabbaṃ siyā.
Furthermore, if Desanā were entirely different from Tanti, it should have been stated, ‘‘penetration of Tanti, of the meaning of Tanti, and of Desanā, as they truly are.’’
Hơn nữa, nếu desanā khác với Pāḷī, thì phải nói là "sự hiểu biết chân thật về Pāḷī, ý nghĩa của Pāḷī, và desanā".
Evaṃ pana avatvā ‘‘tantiyā ca tantiatthassa ca yathābhūtāvabodho’’ti vuttattā tantiyā, desanāya ca anaññabhāvo dassito hoti.
But by not saying so, and instead stating ‘‘penetration of Tanti and of the meaning of Tanti, as they truly are,’’ it is shown that Tanti and Desanā are not different.
Nhưng vì không nói như vậy mà nói "sự hiểu biết chân thật về Pāḷī và ý nghĩa của Pāḷī", nên cho thấy Pāḷī và desanā không khác nhau.
Evañca katvā upari ‘‘desanā nāma paññattī’’ti dassentena desanāya anaññabhāvato tantiyā paṇṇattibhāvo kathito hotīti.
Having done so, it is stated that because Desanā is not different from Tanti, Tanti also consists of concept, as shown above by the statement ‘‘Desanā is concept (paññatti).’’
Và vì vậy, khi trên đây nói "desanā là paññatti" (quy ước), thì gián tiếp cho thấy Pāḷī cũng là paññatti vì desanā không khác với nó.
Tadubhayampi pana paramatthato saddoyeva paramatthavinimuttāya sammutiyā abhāvā, imameva ca nayaṃ gahetvā keci ācariyā ‘‘dhammo ca desanā ca paramatthato saddo evā’’ti voharanti, tepi anupavajjāyeva.
However, both of these are ultimately just word (sadda), because there is no conventional reality (sammuti) apart from ultimate reality (paramattha). And taking this very approach, some teachers say, ‘‘Dhamma and Desanā are ultimately just word (sadda),’’ and they are also not to be blamed.
Tuy nhiên, cả hai điều đó (Pāḷī và desanā) về bản chất tối hậu (paramatthato) đều là từ ngữ (saddoyeva), vì không có quy ước (sammuti) nào tách rời khỏi tối hậu pháp (paramattha). Và dựa trên phương pháp này, một số vị thầy (keci ācariyā) nói rằng "Dhamma và desanā về bản chất tối hậu đều là từ ngữ", và các vị ấy cũng không đáng bị chỉ trích.
Yathā kāmāvacarapaṭisandhivipākā ‘‘parittārammaṇā’’ti vuccanti, evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
This should be understood in the same way as kāmāvacara rebirth-resultants are called ‘having limited objects’.
Điều này nên được hiểu tương tự như việc các quả dị thục tái sinh trong cõi dục giới được gọi là "có đối tượng giới hạn" (parittārammaṇā).
Na hi kāmāvacarapaṭisandhivipākā ‘‘nibbattitaparamatthavisayāyevā’’ti sakkā vattuṃ itthipurisādiākāraparivitakkapubbakānaṃ rāgādiakusalānaṃ, mettādikusalānañca ārammaṇaṃ gahetvāpi samuppajjanato.
Indeed, it cannot be said that kāmāvacara rebirth-resultants have only objects that are ultimate realities (paramattha), because they can also arise by taking as their object unwholesome states such as lust, which are preceded by pondering on forms such as men and women, and wholesome states such as loving-kindness.
Vì không thể nói rằng các quả dị thục tái sinh trong cõi dục giới "chỉ có đối tượng là các pháp tối hậu được tạo ra", bởi vì chúng cũng phát sinh khi nắm giữ các đối tượng của các pháp bất thiện như tham ái, v.v., có sự suy tưởng về các hình tướng như nam, nữ, v.v., đi trước, và các pháp thiện như lòng từ, v.v.
Paramatthadhammamūlakattā panassa parikappassa paramatthavisayatā sakkā paññapetuṃ, evamidhāpi daṭṭhabbanti ca.
But because that conceptualization is rooted in ultimate realities, its having ultimate reality as an object can be conceptually designated. It should be understood similarly here.
Nhưng vì sự suy tưởng đó có gốc rễ là các pháp tối hậu, nên có thể quy định rằng nó có đối tượng là các pháp tối hậu; điều này cũng nên được hiểu tương tự ở đây.
Evampi paṇṇattivādīnaṃ mataṃ hotu, saddavādīnaṃ matepi dhammadesanānaṃ nānattaṃ vuttanayeneva ācariyadhammapālattherā dīhi pakāsitanti.
Even so, let this be the view of the conceptualists (paṇṇattivādīnaṃ); even in the view of the grammarians (saddavādīnaṃ), the distinction between Dhamma and Desanā has been clarified by Teachers such as the Elder Dhammapāla, in the manner stated.
Dù cho quan điểm của các nhà quy ước (paṇṇattivādīnaṃ) là như vậy, thì sự khác biệt giữa Dhamma và desanā theo quan điểm của các nhà ngữ pháp (saddavādīnaṃ) cũng đã được các trưởng lão như Ācariya Dhammapāla và những vị khác làm sáng tỏ theo phương pháp đã nói.
Hoti cettha –
Here, it is said:
Và ở đây có câu:
Tīsupi cetesu ete dhammatthadesanāpaṭivedhāti ettha tantiattho, tantidesanā, tantiatthapaṭivedho cāti ime tayo tantivisayā hontīti vinayapiṭakādīnaṃ atthadesanāpaṭivedhādhārabhāvo yutto, piṭakāni pana tantiyevāti tesaṃ dhammādhārabhāvo kathaṃ yujjeyyāti?
Here, in ‘‘These penetrations of Dhamma, meaning, and teaching in all three (piṭakas),’’ the meaning of Tanti, the teaching of Tanti, and the penetration of the meaning of Tanti — these three are the subjects of Tanti. Thus, the Vinaya Piṭaka and so on being the basis for the meaning, teaching, and penetration is appropriate. But how can the Piṭakas, which are Tanti itself, be the basis for Dhamma?
Trong câu Tīsupi cetesu ete dhammatthadesanāpaṭivedhā (Trong ba điều này, đây là sự thâm nhập vào Dhamma, ý nghĩa và sự thuyết giảng), ý nghĩa của Pāḷī, sự thuyết giảng của Pāḷī, và sự thâm nhập vào ý nghĩa của Pāḷī, ba điều này là đối tượng của Pāḷī. Vậy thì việc các tạng Vinaya, v.v., là nền tảng cho sự thâm nhập vào ý nghĩa và sự thuyết giảng là hợp lý, nhưng việc các tạng kinh là nền tảng cho Dhamma thì hợp lý như thế nào?
Tantisamudāyassa avayavatantiyā ādhārabhāvato.
By virtue of the collection of Tanti being the basis for the constituent Tanti.
Do sự kiện tập hợp Pāḷī là nền tảng cho Pāḷī thành phần.
Samudāyo hi avayavassa parikappanāmattasiddhena ādhārabhāvena vuccati yathā ‘‘rukkhe sākhā’’ti.
For a collection is spoken of as the basis of a constituent by means of a designation established by mere conceptualization, as in ‘‘branches on a tree.’’
Thật vậy, tập hợp được nói là nền tảng của thành phần thông qua sự quy ước (parikappanāmattasiddhena), ví dụ như "cành cây trên cây".
Ettha ca dhammādīnaṃ dukkhogāhabhāvato tehi dhammādīhi vinayādayo gambhīrāti vinayādīnampi catubbidho gambhīrabhāvo vuttoyeva, tasmā dhammādayo eva dukkhogāhattā gambhīrā, na vinayādayoti na codetabbametaṃ samukhena, visayavisayīmukhena ca vinayādīnaññeva gambhīrabhāvassa vuttattā.
And here, because Dhamma and so on are difficult to penetrate, it is said that the Vinaya and so on are profound by means of Dhamma and so on, and the fourfold profound nature of the Vinaya and so on has also been stated. Therefore, it should not be objected that only Dhamma and so on are profound due to being difficult to penetrate, and not the Vinaya and so on, because the profound nature of the Vinaya and so on has been stated directly, and by way of subject and object.
Ở đây, vì Dhamma, v.v., là khó thâm nhập, nên Vinaya, v.v., là sâu sắc hơn nhờ Dhamma, v.v. Bốn loại sâu sắc của Vinaya, v.v., cũng đã được nói đến. Do đó, không nên chất vấn rằng chỉ có Dhamma, v.v., là sâu sắc vì khó thâm nhập, chứ không phải Vinaya, v.v., vì sự sâu sắc của Vinaya, v.v., đã được nói đến cả theo khía cạnh trực tiếp và theo khía cạnh đối tượng-chủ thể.
Dhammo hi vinayādayo eva abhinnattā.
For Dhamma is none other than the Vinaya and so on, because they are not separate.
Thật vậy, Dhamma chính là Vinaya, v.v., vì không có sự khác biệt.
Tesaṃ visayo attho vācakabhūtānaṃ tesameva vāccabhāvato, visayino desanāpaṭivedhā dhammatthavisayabhāvatoti.
The meaning (attha) of these is their object, because these very things, being the expressers, are the expressed. The teaching (desanā) and penetration (paṭivedha) are the subjects (visayin) because they have Dhamma and meaning as their objects.
Đối với những điều đó, ý nghĩa là đối tượng vì chính những điều đó là những cái diễn đạt và ý nghĩa là cái được diễn đạt. Sự thuyết giảng (desanā) và sự thấu triệt (paṭivedha) là chủ thể vì chúng có Pháp (Dhamma) và ý nghĩa làm đối tượng.
Tattha paṭivedhassa dukkarabhāvato dhammatthānaṃ, desanāñāṇassa dukkarabhāvato desanāya ca dukkhogāhabhāvo veditabbo, paṭivedhassa pana uppādetuṃ asakkuṇeyyattā, tabbisayañāṇuppattiyā ca dukkarabhāvato dukkhogāhatā veditabbā.
In this regard, the difficulty of access should be understood: for Dhamma and meaning, due to the difficulty of penetration; for teaching, due to the difficulty of the knowledge of teaching. However, for penetration, the difficulty of access should be understood due to the impossibility of producing it and the difficulty of the arising of knowledge regarding its object.
Trong đó, vì sự thấu triệt (paṭivedha) khó thực hiện nên Pháp (Dhamma) và ý nghĩa (attha) khó thâm nhập. Vì sự thuyết giảng (desanā) khó thâm nhập nên sự thuyết giảng và sự thấu triệt khó thâm nhập cần được hiểu. Hơn nữa, vì sự thấu triệt không thể phát sinh, và vì sự phát sinh của trí tuệ đối tượng của nó cũng khó khăn, nên sự khó thâm nhập cần được hiểu.
Dhammatthadesanānaṃ gambhīrabhāvato tabbisayo paṭivedhopi gambhīro yathā taṃ gambhīrassa udakassa pamāṇaggahaṇe dīghena pamāṇena bhavitabbaṃ, evaṃsampadamidanti (vajira. ṭī. paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vajirabuddhitthero. Piṭakāvayavānaṃ dhammādīnaṃ vuccamāno gambhīrabhāvo taṃsamudāyassa piṭakassāpi vuttoyeva, tasmā tathā na codetabbantipi vadanti, vicāretabbametaṃ sabbesampi tesaṃ piṭakāvayavāsambhavato.
Since Dhamma, meaning, and teaching are profound, the penetration that has them as its object is also profound, just as a long measure is needed to ascertain the depth of deep water. This is how this simile applies, Vajirabuddhitthera said. Some say that the profundity of the Pitaka’s constituent parts—Dhamma and so forth—implies the profundity of the Pitaka as a whole, and therefore this should not be questioned. This matter, however, should be investigated, as not all of these are constituent parts of the Pitaka.
Vì Pháp (Dhamma), ý nghĩa (attha) và sự thuyết giảng (desanā) là sâu xa, nên sự thấu triệt (paṭivedha) đối với chúng cũng sâu xa. Giống như để đo độ sâu của một vùng nước sâu cần phải có một dụng cụ đo dài, điều này cũng tương tự như vậy – Trưởng lão Vajirabuddhi nói. Các vị khác cũng nói rằng: "Khi nói về sự sâu xa của các phần của Tạng (Piṭaka) như Pháp (Dhamma) v.v., thì sự sâu xa của toàn bộ Tạng cũng đã được nói đến rồi, do đó không nên chất vấn như vậy." Điều này cần được xem xét, vì không phải tất cả các phần của Tạng đó đều có thể là các phần của Tạng.
Mahāsamuddo dukkhogāho, alabbhaneyyapatiṭṭho viya cāti sambandho.
The great ocean is difficult to enter and its foundation is unobtainable—this is the connection.
Đại dương khó thâm nhập, và cũng như không thể tìm thấy chỗ đứng – đây là sự liên kết.
Atthavasā hi vibhattivacanaliṅgapariṇāmoti.
Indeed, the inflection of cases, numbers, and genders occurs according to the meaning.
Thật vậy, sự biến đổi của biến cách, số và giống là do ý nghĩa.
Dukkhena ogayhanti, dukkho vā ogāho anto pavisanametesūti dukkhogāhā. Na labhitabboti alabbhanīyo, soyeva alabbhaneyyo, labhīyate vā labbhanaṃ, taṃ nārahatīti alabbhaneyyo. Patiṭṭhahanti ettha okāseti patiṭṭho, patiṭṭhahanaṃ vā patiṭṭho, alabbhaneyyo so yesu te alabbhaneyyapatiṭṭhā. Ekadesena ogāhantehipi mandabuddhīhi patiṭṭhā laddhuṃ na sakkāyevāti dassetuṃ etaṃ puna vuttaṃ.
They are entered with difficulty, or the entry, the penetration into them, is difficult; thus they are difficult to access (dukkhogāhā). That which cannot be obtained is un-obtain-able (alabbhanīyo); that same is alabbhaneyyo. Or, obtaining is labbhanaṃ, and that which is not worthy of it is alabbhaneyyo. That in which one stands, that place, is a foundation (patiṭṭho); or, the act of standing is patiṭṭho. Those in which an unobtainable foundation exists are alabbhaneyyapatiṭṭhā. This is stated again to show that even if dull-witted individuals penetrate a part, they cannot obtain a foundation.
Chúng được thâm nhập một cách khó khăn, do đó chúng là dukkhogāhā (khó thâm nhập). Hoặc, sự thâm nhập (ogāha), sự đi vào bên trong (antopavisana) là khó khăn (dukkha) đối với chúng, do đó chúng là dukkhogāhā. Không thể đạt được, do đó là alabbhanīyo (không thể đạt được). Chính nó là alabbhaneyyo. Hoặc, sự đạt được (labbhana) là sự đạt được (labbhana). Nó không xứng đáng với sự đạt được đó, do đó là alabbhaneyyo. Nơi nào có sự đứng vững, nơi đó là patiṭṭho (chỗ đứng). Hoặc, sự đứng vững là patiṭṭho. Những cái mà chỗ đứng không thể đạt được (alabbhaneyyo) tồn tại trong đó, những cái đó là alabbhaneyyapatiṭṭhā (không thể tìm thấy chỗ đứng). Điều này được nói lại để chỉ ra rằng ngay cả khi những người trí tuệ kém cỏi có thể thâm nhập một phần, họ cũng không thể tìm thấy chỗ đứng.
‘‘Eva’’ntiādi nigamanaṃ.
The concluding statement is “Evaṃ” (thus) and so forth.
"Evaṃ" (Như vậy) v.v. là phần kết luận.
Idāni hetuhetuphalādīnampi vasena gambhīrabhāvaṃ dassento ‘‘aparo nayo’’tiādimāha.
Now, showing the profundity also in terms of cause, effect of cause, and so forth, he states, “another method (aparo nayo)” and so on.
Bây giờ, để chỉ ra sự sâu xa theo khía cạnh nhân, quả của nhân v.v., ngài nói "aparo nayo" (một phương pháp khác) v.v.
Tattha hetūti paccayo.
In that, “hetu” means cause.
Trong đó, "hetu" (nhân) là nguyên nhân (paccaya).
So ca attano phalaṃ dahati vidahatīti dhammo da-kārassa dha-kāraṃ katvā.
And that cause, by producing or establishing its own result, is called Dhamma, with the letter ‘da’ changed to ‘dha’.
Và nhân đó tạo ra (dahati), sắp đặt (vidahati) quả của chính nó, do đó nó được gọi là Dhamma bằng cách biến đổi âm "da" thành "dha".
Dhammasaddassa cettha hetupariyāyatā kathaṃ viññāyatīti āha ‘‘vuttañheta’’ntiādi.
How is it understood here that the word Dhamma is a synonym for hetu (cause)? He answers with “It is stated” and so forth.
Làm thế nào để biết từ Pháp (Dhamma) ở đây là đồng nghĩa với nhân (hetu)? Ngài nói "vuttañhetaṃ" (điều này đã được nói) v.v.
Vuttaṃ paṭisambhidāvibhaṅge (vibha. 718).
It is stated in the Paṭisambhidā Vibhaṅga.
Điều này đã được nói trong Paṭisambhidāvibhaṅga.
Nanu ca ‘‘hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’ti etena vacanena dhammassa hetubhāvo kathaṃ viññāyatīti?
How, then, is the causal nature of Dhamma understood by the statement, “Knowledge of cause is Dhammapaṭisambhidā” (Discourse on the Discrimination of Mental States)?
Há chẳng phải câu nói "Trí tuệ về nhân là Pháp-paṭisambhidā" (hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā) không thể cho biết Pháp là nhân sao?
‘‘Dhammapaṭisambhidā’’ti etassa samāsapadassa avayavapadatthaṃ dassentena ‘‘hetumhi ñāṇa’’nti vuttattā.
Because, in explaining the meaning of the constituent parts of the compound word “Dhammapaṭisambhidā,” it is stated as “knowledge in cause.”
Vì để chỉ ra ý nghĩa của các từ cấu thành của từ ghép "Dhammapaṭisambhidā", nên đã nói "Trí tuệ về nhân".
‘‘Dhamme paṭisambhidā dhammapaṭisambhidā’’ti ettha hi ‘‘dhamme’’ti etassa atthaṃ dassentena ‘‘hetumhī’’ti vuttaṃ, ‘‘paṭisambhidā’’ti etassa atthaṃ dassentena ‘‘ñāṇa’’nti.
Here, in “Dhamme paṭisambhidā dhammapaṭisambhidā” (discrimination of Dhamma is Dhammapaṭisambhidā), the meaning of “dhamme” is explained by “hetumhi” (in cause), and the meaning of “paṭisambhidā” is explained by “ñāṇaṃ” (knowledge).
Trong câu "Dhamme paṭisambhidā dhammapaṭisambhidā" (Sự thấu triệt về Pháp là Pháp-paṭisambhidā), để chỉ ra ý nghĩa của từ "dhamme" đã nói "hetumhi" (về nhân), và để chỉ ra ý nghĩa của từ "paṭisambhidā" đã nói "ñāṇaṃ" (trí tuệ).
Tasmā hetudhammasaddā ekatthā, ñāṇapaṭisambhidā saddā cāti imamatthaṃ vadantena sādhito dhammassa hetubhāvoti.
Therefore, the words hetu and Dhamma have the same meaning, and the words ñāṇa and paṭisambhidā also have the same meaning. By stating this, the causal nature of Dhamma is established.
Do đó, khi nói rằng các từ "hetu" và "Dhamma" có cùng ý nghĩa, và các từ "ñāṇa" và "paṭisambhidā" cũng vậy, thì đã chứng minh được rằng Pháp (Dhamma) là nhân (hetu).
Tathā ‘‘hetuphale ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā’’ti etena vacanena sādhito atthassa hetuphalabhāvoti daṭṭhabbo.
Similarly, by the statement, “Knowledge of the effect of cause is Atthapaṭisambhidā,” the causal effect nature of meaning (attha) should be understood as established.
Tương tự, cần phải hiểu rằng câu nói "Trí tuệ về quả của nhân là Attha-paṭisambhidā" (hetuphale ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā) đã chứng minh rằng ý nghĩa (attha) là quả của nhân.
Hetuno phalaṃ hetuphalaṃ, tañca hetuanusārena arīyati adhigamīyatīti atthoti vuccati.
The result of a cause is hetuphalaṃ (the effect of a cause). And that (effect of a cause) is known or attained in accordance with the cause, hence it is called attha (meaning).
Quả của nhân là hetuphalaṃ (quả của nhân). Và quả đó được đạt được (arīyati, adhigamīyati) theo nhân, do đó nó được gọi là attha (ý nghĩa).
Desanāti paññattīti ettha saddavādīnaṃ vāde atthabyañjanakā aviparītābhilāpadhammaniruttibhūtā paramatthasaddappabandhasaṅkhātā tanti ‘‘desanā’’ti vuccati, desanā nāmāti vā attho.
In the view of the grammarians (saddavādīnaṃ), desanā means a discourse (paññatti). The teaching (desanā) is the Pāli text, which is a sequence of ultimate reality-words (paramatthasaddappabandha), expressing meaning (atthabyañjanaka), being an unperverted expression (aviparītābhilāpa), and serving as the Dhamma-language (dhammanirutti). Or, it is the meaning that desanā is a designation.
Trong câu "Desanā (thuyết giảng) là paññatti (chế định)", theo quan điểm của các nhà ngữ pháp, kinh điển (tanti) được gọi là "desanā", là sự diễn đạt ý nghĩa, là sự diễn đạt không sai lạc, là Pháp-ngữ nguyên (dhammanirutti), là chuỗi âm thanh tối hậu (paramatthasaddappabandha). Hoặc, ý nghĩa là "desanā" (sự thuyết giảng).
Desīyati attho etāyāti hi desanā. Pakārena ñāpīyati attho etāya, pakārato vā ñāpetīti paññatti. Tameva sarūpato dassetuṃ ‘‘yathādhammaṃ dhammābhilāpoti adhippāyo’’ti vuttaṃ.
For indeed, desanā is that by which meaning is taught. That by which meaning is made known in various ways, or which makes it known in various ways, is paññatti. To show its true nature, it is said: “The intention is a Dhamma-expression in accordance with Dhamma.”
Thật vậy, ý nghĩa được thuyết giảng (desīyati) bằng cách này, do đó là desanā. Ý nghĩa được biết đến một cách đặc biệt (pakārena ñāpīyati) bằng cách này, hoặc nó làm cho người khác biết đến một cách đặc biệt (pakārato ñāpeti), do đó là paññatti. Để chỉ ra chính bản chất của nó, đã nói "ý nghĩa là sự diễn đạt Pháp (Dhamma) một cách đúng Pháp (yathādhammaṃ dhammābhilāpo)".
Yathādhammanti ettha pana dhammasaddo hetuṃ, hetuphalañca sabbaṃ saṅgaṇhāti.
Here, in “yathādhammaṃ,” the word Dhamma encompasses all causes (hetu) and effects of causes (hetuphala).
Trong cụm từ "yathādhammaṃ" (đúng Pháp) ở đây, từ Pháp (Dhamma) bao gồm tất cả nhân (hetu) và quả của nhân (hetuphala).
Sabhāvavācako hesa dhammasaddo, na pariyattihetuādivācako, tasmā yo yo avijjāsaṅkhārādidhammo, tasmiṃ tasminti attho.
For this word Dhamma refers to inherent nature (sabhāva), not to learning (pariyatti), cause, and so forth. Therefore, whatever Dhamma there is, such as ignorance, volitional formations, etc.—in each of those, that is the meaning.
Thật vậy, từ Pháp này là từ chỉ bản chất (sabhāva), không phải từ chỉ kinh điển (pariyatti) hay nhân (hetu) v.v. Do đó, ý nghĩa là "trong mỗi Pháp như vô minh, hành v.v.".
Tesaṃ tesaṃ avijjāsaṅkhārādidhammānaṃ anurūpaṃ vā yathādhammaṃ.
Or, “yathādhammaṃ” means in accordance with those various dhammas like avijjā and saṅkhārā.
Hoặc, yathādhammaṃ (đúng Pháp) là phù hợp với từng Pháp như vô minh, hành v.v.
Desanāpi hi paṭivedho viya aviparītasavisayavibhāvanato dhammānurūpaṃ pavattati, tatoyeva ca aviparītābhilāpoti vuccati.
For teaching, like penetration, proceeds in accordance with Dhamma by unperverted clear comprehension of its own object, and therefore it is called unperverted expression.
Thật vậy, sự thuyết giảng (desanā) cũng giống như sự thấu triệt (paṭivedha), diễn ra phù hợp với Pháp (Dhamma) do sự làm rõ đối tượng của chính nó một cách không sai lạc. Và chính vì vậy mà nó được gọi là sự diễn đạt không sai lạc.
Dhammābhilāpoti hi atthabyañjanako aviparītābhilāpo dhammaniruttibhūto tantisaṅkhāto paramatthasaddappabandho.
Indeed, “Dhammābhilāpa” is the sequence of ultimate reality-words (paramatthasaddappabandha), which is the Pāli text (tanti), being an unperverted expression (aviparītābhilāpa) that signifies meaning (atthabyañjanaka), and serves as the Dhamma-language (dhammanirutti).
Thật vậy, dhammābhilāpo (sự diễn đạt Pháp) là sự diễn đạt ý nghĩa, sự diễn đạt không sai lạc, là Pháp-ngữ nguyên (dhammanirutti), là kinh điển (tanti), là chuỗi âm thanh tối hậu (paramatthasaddappabandha).
So hi abhilappati uccārīyatīti abhilāpo, dhammo aviparīto sabhāvabhūto abhilāpo dhammābhilāpoti vuccati, etena ‘‘tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā’’ti (vibha. 718) ettha vuttaṃ dhammaniruttiṃ dasseti saddasabhāvattā desanāya.
For it is expressed or uttered, hence “abhilāpa”. The Dhamma, being an unperverted, inherent expression, is called Dhammābhilāpa. By this, it shows the Dhamma-language (dhammanirutti) mentioned in the phrase “Knowledge in Dhamma-language expression is Niruttipaṭisambhidā” because the teaching is of the nature of sound.
Thật vậy, nó được diễn đạt, được phát âm, do đó là abhilāpo (sự diễn đạt). Pháp (Dhamma) là sự diễn đạt không sai lạc, là bản chất, được gọi là dhammābhilāpo. Bằng cách này, nó chỉ ra Pháp-ngữ nguyên (dhammanirutti) được nói trong câu "Trí tuệ về sự diễn đạt ngữ nguyên của Pháp là Ngữ nguyên-paṭisambhidā" (tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā), vì sự thuyết giảng (desanā) có bản chất là âm thanh.
Tathā hi niruttipaṭisambhidāya parittārammaṇādibhāvo paṭisambhidāvibhaṅgapāḷiyaṃ (vibha. 718) vutto.
Thus, in the Paṭisambhidā Vibhaṅga Pāḷi, the nature of Niruttipaṭisambhidā as having limited objects (parittārammaṇā) and so forth is stated.
Thật vậy, trong Paṭisambhidāvibhaṅgapāḷi, đã nói về bản chất của Ngữ nguyên-paṭisambhidā là có đối tượng giới hạn (parittārammaṇa) v.v.
Tadaṭṭhakathāya ca ‘‘taṃ sabhāvaniruttiṃ saddaṃ ārammaṇaṃ katvā’’tiādinā (vibha. aṭṭha. 718) tassā saddārammaṇatā dassitā.
And in its commentary, the nature of that (Niruttipaṭisambhidā) as having sound as its object is shown with phrases like “having that sabhāva-nirutti-sadda as its object.”
Và trong Tadaṭṭhakathā (Chú giải đó), bằng cách nói "lấy âm thanh của ngữ nguyên bản chất đó làm đối tượng" v.v., đã chỉ ra rằng nó có âm thanh làm đối tượng.
‘‘Imassa atthassa ayaṃ saddo vācako’’ti hi vacanavacanatthe vavatthapetvā taṃ taṃ vacanatthavibhāvanavasena pavattito saddo ‘‘desanā’’ti vuccati.
Indeed, the sound that arises by determining this word is the expresser of this meaning, and by making that word's meaning clear, is called “desanā.”
Thật vậy, sau khi xác định "âm thanh này là cái diễn đạt ý nghĩa này" trong từ và ý nghĩa của từ, âm thanh được phát ra theo cách làm rõ ý nghĩa của từng từ đó được gọi là "desanā" (sự thuyết giảng).
‘‘Adhippāyo’’ti etena ‘‘desanāti paññattī’’ti etaṃ vacanaṃ dhammaniruttābhilāpaṃ sandhāya vuttaṃ, na tato vinimuttaṃ paññattiṃ sandhāyāti dasseti anekadhā atthasambhave attanā adhippetatthasseva vuttattāti ayaṃ saddavādīnaṃ vādato vinicchayo.
By “adhippāyo” (intention), it is shown that the statement “desanā is paññatti” is made with reference to Dhamma-language expression (dhammaniruttābhilāpa), not to paññatti separated from it. This is because, when there are various possible meanings, only the intended meaning is stated. This is the determination from the view of the grammarians (saddavādīnaṃ).
Bằng từ "adhippāyo" (ý định), ngài chỉ ra rằng câu nói "desanā là paññatti" được nói để chỉ sự diễn đạt ngữ nguyên Pháp (dhammaniruttābhilāpa), chứ không phải để chỉ một chế định (paññatti) tách rời khỏi nó. Đây là sự phân định theo quan điểm của các nhà ngữ pháp, vì khi có nhiều ý nghĩa có thể xảy ra, chỉ có ý nghĩa được chính mình (người nói) mong muốn mới được nói đến.
Paññattivādīnaṃ vāde pana sammutiparamatthabhedassa atthassānurūpavācakabhāvena paramatthasaddesu bhagavatā manasā vavatthāpitā tantisaṅkhātā nāmapaññatti desanā nāma, ‘‘desanā’’ti vā vuccatīti attho.
In the view of the conceptualists (paññattivādīnaṃ), however, desanā is the nominal designation (nāmapaññatti) which is the Pāli text (tanti), mentally established by the Blessed One in ultimate reality-words (paramatthasadda) as the appropriate expresser of meaning (attha) divided into conventional and ultimate reality. Or, “desanā” is the term used.
Tuy nhiên, theo quan điểm của các nhà chế định (paññattivādī), trong các từ tối hậu (paramatthasadda), danh chế định (nāmapaññatti) được Đức Phật xác định trong tâm, được gọi là kinh điển (tanti), phù hợp với bản chất của ý nghĩa được phân loại thành quy ước và tối hậu, được gọi là desanā. Hoặc, ý nghĩa là nó được gọi là "desanā".
Tadeva mūlakāraṇabhūtassa saddassa dassanavasena kāraṇūpacārena dassetuṃ ‘‘yathādhammaṃ dhammābhilāpoti adhippāyo’’ti vuttaṃ.
To illustrate that very (nominal designation) by way of showing the fundamental causal word, and by way of figurative language (kāraṇūpacārena), it is stated: “The intention is a Dhamma-expression in accordance with Dhamma.”
Để chỉ ra chính điều đó theo cách chỉ ra từ là nguyên nhân gốc rễ và theo cách ẩn dụ nguyên nhân, đã nói "ý nghĩa là sự diễn đạt Pháp (Dhamma) một cách đúng Pháp (yathādhammaṃ dhammābhilāpo)".
Kiñcāpi hi ‘‘dhammābhilāpo’’ti ettha abhilappati uccārīyatīti abhilāpoti saddo vuccati, na paṇṇatti, tathāpi sadde vuccamāne tadanurūpaṃ vohāraṃ gahetvā tena vohārena dīpitassa atthassa jānanato sadde kathite tadanurūpā paṇṇattipi kāraṇūpacārena kathitāyeva hoti.
Even though in “Dhammābhilāpo,” abhilāpa refers to a word that is expressed or uttered, not a designation, nevertheless, when the word is uttered, by taking the corresponding usage (vohāra) and understanding the meaning illuminated by that usage, when the word is spoken, the corresponding designation is also stated by way of figurative language (kāraṇūpacārena).
Thật vậy, mặc dù trong cụm từ "dhammābhilāpo" (sự diễn đạt Pháp), từ "abhilāpo" (sự diễn đạt) được nói đến là âm thanh chứ không phải chế định, nhưng khi âm thanh được nói đến, người ta hiểu được ý nghĩa được chỉ ra bởi âm thanh đó thông qua việc nắm bắt cách sử dụng phù hợp với âm thanh đó. Do đó, khi âm thanh được nói đến, chế định phù hợp với âm thanh đó cũng được nói đến một cách ẩn dụ nguyên nhân.
Apica ‘‘dhammābhilāpoti attho’’ti avatvā ‘‘dhammābhilāpoti adhippāyo’’ti vuttattā desanā nāma saddo na hotīti dīpitameva.
Moreover, by stating “the intention is a Dhamma-expression” instead of “the meaning is a Dhamma-expression,” it is indeed shown that desanā is not a mere word.
Hơn nữa, vì không nói "ý nghĩa là dhammābhilāpo" mà nói "ý nghĩa là ý định của dhammābhilāpo", nên đã chỉ ra rằng desanā không phải là âm thanh.
Tena hi adhippāyamattameva mūlakāraṇasaddavasena kathitaṃ, na idha gahetabbo ‘‘desanā’’ti etassa atthoti ayaṃ paññattivādīnaṃ vādato vinicchayo.
For by that, only the intention is stated by way of the fundamental causal word. The meaning of “desanā” to be taken here is not stated—this is the determination from the view of the conceptualists (paññattivādīnaṃ).
Thật vậy, bằng cách đó, chỉ có ý định được nói đến theo cách từ là nguyên nhân gốc rễ, chứ không phải ý nghĩa của "desanā" được hiểu ở đây. Đây là sự phân định theo quan điểm của các nhà chế định.
Atthantaramāha ‘‘anuloma…pe… kathana’’nti, etena heṭṭhā vuttaṃ desanāsamuṭṭhāpakaṃ cittuppādaṃ dasseti.
The other meaning is ‘‘anuloma...pe... kathanaṃ’’ (conformity... etc.... explanation). By this, it indicates the thought-moment (cittuppāda) that gives rise to the teaching, as mentioned earlier.
Vị thầy nói về một ý nghĩa khác: “anuloma…pe… kathana”; qua đó, Ngài chỉ ra sự phát khởi tâm tạo ra lời giáo huấn đã được nói ở dưới.
Kathīyati attho etenāti hi kathanaṃ. Ādisaddena nītaneyyādikā pāḷigatiyo, ekattādinandiyāvattādikā pāḷinissitā ca nayā saṅgahitā.
For indeed, the meaning is taught by this, thus it is kathanaṃ (speaking/teaching). By the word 'ādi' are included the methods of understanding the Pali, such as nīta and neyya, and the methods dependent on the Pali, such as ekatta and nandiyāvatta.
Quả thật, ý nghĩa được thuyết giảng bởi sự phát khởi tâm ấy, do năng lực thuyết giảng ấy, nên tâm ấy được gọi là kathana (sự thuyết giảng). Với từ “vân vân” (ādisaddena), các phương pháp diễn đạt Pali như nīta (nghĩa trực tiếp) và neyya (nghĩa cần suy diễn), cùng các phương pháp dựa trên Pali như ekatta (tính đồng nhất) và nandiyāvatta (sự luân phiên) đều được bao gồm.
Sayameva paṭivijjhati, etena vā paṭivijjhantīti paṭivedho, ñāṇaṃ.
It itself penetrates, or by this they penetrate, thus it is paṭivedha, knowledge.
Tự thân nó thấu triệt, hoặc các pháp được thấu triệt bởi nó, nên gọi là paṭivedha (sự thấu triệt), tức là trí tuệ.
Tadeva abhisameti, etena vā abhisamentīti abhisamayotipi vuccati.
That very thing thoroughly comprehends, or by this they thoroughly comprehend, therefore it is also called abhisamaya.
Chính nó thấu đạt, hoặc các pháp được thấu đạt bởi nó, nên cũng được gọi là abhisamaya (sự thấu đạt).
Idāni taṃ paṭivedhaṃ abhisamayappabhedato, abhisamayākārato, ārammaṇato, sabhāvato ca pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘so cā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to make that paṭivedha clear according to the division of abhisamaya, according to the manner of abhisamaya, according to its object, and according to its nature, the phrase ‘so cā’ (and that) and so forth was spoken.
Bây giờ, để làm rõ sự thấu triệt ấy theo các phân loại của sự thấu đạt, theo các phương thức của sự thấu đạt, theo đối tượng và theo bản chất, đoạn “so cā” (và điều đó) được nói đến.
Tattha hi lokiyalokuttaroti pabhedato, visayato, asammohatoti ākārato, dhammesu, atthesu, paññattīsūti ārammaṇato, atthānurūpaṃ, dhammānurūpaṃ, paññattipathānurūpanti sabhāvato ca pākaṭaṃ karoti.
Here, it makes clear according to the division of lokiya-lokuttara (mundane and supramundane), according to the manner of visayato, asammohato (by way of object, by way of non-delusion), according to the object of dhammesu, atthesu, paññattīsu (in phenomena, in meanings, in concepts), and according to the nature of atthānurūpaṃ, dhammānurūpaṃ, paññattipathānurūpa (according to meaning, according to phenomena, according to the path of concepts).
Trong đó, nó làm rõ theo phân loại là lokiya-lokuttara (thế gian và siêu thế), theo phương thức là visaya (đối tượng) và asammoha (không mê lầm), theo đối tượng là dhammesu (các pháp), atthesu (các ý nghĩa), paññattīsu (các chế định), và theo bản chất là atthānurūpaṃ (tương ứng với ý nghĩa), dhammānurūpaṃ (tương ứng với các pháp), paññattipathānurūpaṃ (tương ứng với con đường chế định).
Tattha visayato atthādianurūpaṃ dhammādīsu avabodho nāma avijjādidhammārammaṇo, saṅkhārādiatthārammaṇo, tadubhayapaññāpanārammaṇo ca lokiyo abhisamayo. Asammohato atthādianurūpaṃ dhammādīsu avabodho nāma nibbānārammaṇo maggasampayutto yathāvuttadhammatthapaññattīsu sammohaviddhaṃsano lokuttaro abhisamayo. Tathā hi ‘‘ayaṃ hetu, idamassa phalaṃ, ayaṃ tadubhayānurūpo vohāro’’ti evaṃ ārammaṇakaraṇavasena lokiyañāṇaṃ visayato paṭivijjhati, lokuttarañāṇaṃ pana tesu hetuhetuphalādīsu sammohassañāṇena samucchinnattā asammohato paṭivijjhati.
Among these, the comprehension in phenomena, etc., corresponding to meanings, etc., by way of object is mundane comprehension (lokiyo abhisamayo), which has as its object phenomena such as ignorance (avijjā), meanings such as formations (saṅkhārā), and concepts that make both clear. The comprehension in phenomena, etc., corresponding to meanings, etc., by way of non-delusion is supramundane comprehension (lokuttaro abhisamayo), which has Nibbāna as its object, is associated with the path, and eradicates delusion regarding phenomena, meanings, and concepts as stated. For thus, mundane knowledge penetrates by way of making causes, effects, and the appropriate expressions for both its object, saying, “This is the cause, this is its effect, this is the expression corresponding to both.” Supramundane knowledge, however, penetrates by way of non-delusion, due to the complete eradication of delusion regarding these causes, effects, etc., by means of knowledge.
Trong đó, sự thấu triệt theo đối tượng, tức là sự giác ngộ các pháp v.v. tương ứng với ý nghĩa v.v., là abhisamaya thế gian (lokiyo abhisamayo) có đối tượng là các pháp như vô minh v.v., có đối tượng là các ý nghĩa như các hành (saṅkhāra) v.v., và có đối tượng là sự chế định cả hai điều đó. Sự thấu triệt theo sự không mê lầm, tức là sự giác ngộ các pháp v.v. tương ứng với ý nghĩa v.v., là abhisamaya siêu thế (lokuttaro abhisamayo) có đối tượng là Nibbāna, đi kèm với Đạo (magga), và phá tan sự mê lầm đối với các pháp, ý nghĩa và chế định đã nói trên. Quả thật, trí tuệ thế gian thấu triệt theo đối tượng bằng cách lấy đối tượng là “đây là nguyên nhân, đây là quả của nó, đây là danh xưng tương ứng với cả hai điều đó”. Còn trí tuệ siêu thế thì thấu triệt theo sự không mê lầm, vì sự mê lầm đối với các nguyên nhân, quả của nguyên nhân v.v. đã bị trí tuệ đoạn trừ hoàn toàn.
Lokuttaro pana paṭivedho visayato nibbānassa, asammohato ca itarassātipi vadanti eke.
Some say that supramundane penetration is by way of object for Nibbāna, and by way of non-delusion for other things.
Một số vị lại nói rằng sự thấu triệt siêu thế thì thấu triệt Nibbāna theo đối tượng, và thấu triệt các pháp khác theo sự không mê lầm.
Atthānurūpaṃ dhammesūti ‘‘avijjā hetu, saṅkhārā hetusamuppannā, saṅkhāre uppādeti avijjā’’ti evaṃ kāriyānurūpaṃ kāraṇesūti attho.
Atthānurūpaṃ dhammesu means penetration into causes according to effects, such as “Ignorance is the cause, formations arise from causes, ignorance produces formations.”
Atthānurūpaṃ dhammesu (tương ứng với ý nghĩa trong các pháp) có nghĩa là: “Vô minh là nguyên nhân, các hành (saṅkhāra) phát sinh từ nguyên nhân, vô minh tạo ra các hành” – tức là sự thấu triệt các nguyên nhân tương ứng với các kết quả.
Atha vā ‘‘puññābhisaṅkhāraapuññābhisaṅkhāraāneñjābhisaṅkhāresu tīsu apuññābhisaṅkhārassa avijjā sampayuttapaccayo, itaresaṃ yathānurūpa’’ntiādinā kāriyānurūpaṃ kāraṇesu paṭivedhotipi attho.
Alternatively, it means penetration into causes according to effects, such as, “Among the three formations—meritorious, demeritorious, and imperturbable—ignorance is the conascent condition for demeritorious formations, and similarly for the others.”
Hoặc, một ý nghĩa khác là: “Trong ba loại hành (saṅkhāra): phước hành (puññābhisaṅkhāra), phi phước hành (apuññābhisaṅkhāra) và bất động hành (āneñjābhisaṅkhāra), vô minh là duyên tương ưng (sampayuttapaccayo) của phi phước hành, còn đối với các hành khác thì tương ứng theo duyên” – tức là sự thấu triệt các nguyên nhân tương ứng với các kết quả.
Dhammānurūpaṃ atthesūti ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā (ma. ni. 3.126; saṃ. ni. 2.1; udā. 1; vibha. 225) kāraṇānurūpaṃ kāriyesu.
Dhammānurūpaṃ atthesu means penetration into effects according to causes, as in “With ignorance as condition, formations arise,” and so forth.
Dhammānurūpaṃ atthesu (tương ứng với các pháp trong các ý nghĩa) có nghĩa là: “Do vô minh duyên cho các hành” v.v., tức là sự thấu triệt các kết quả tương ứng với các nguyên nhân.
Chabbidhāya paññattiyā patho paññattipatho, tassa anurūpaṃ tathā, paññattiyā vuccamānadhammānurūpaṃ paññattīsu avabodhoti attho.
The path of the six kinds of concepts is paññattipatho (path of concepts). To be in accordance with that, thus, it means comprehension in concepts according to the phenomena expressed by the concepts.
Con đường của sáu loại chế định (paññatti) là paññattipatho (con đường chế định), tương ứng với điều đó, tức là sự giác ngộ các chế định tương ứng với các pháp được nói đến bằng chế định.
Abhisamayato aññampi paṭivedhatthaṃ dassetuṃ ‘‘tesa’’ntiādimāha.
To show another meaning of paṭivedha besides abhisamaya, the phrase ‘‘tesa’’ (of those) and so forth is stated.
Để chỉ ra ý nghĩa khác của sự thấu triệt ngoài Abhisamaya, Ngài nói “tesaṃ” (của chúng) v.v.
Paṭivijjhīyatīti paṭivedhoti hi taṃtaṃrūpādidhammānaṃ aviparītasabhāvo vuccati.
For that which is penetrated is called paṭivedha, which means the unaltered nature of phenomena like form, feeling, etc.
Quả thật, điều được thấu triệt là paṭivedha, tức là bản chất không sai lệch của các pháp như sắc (rūpa) v.v.
Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ piṭake, pāḷipadese vā.
Tattha tatthā (in each case) means in each specific Piṭaka or in each Pali passage.
Tattha tatthā (trong từng điều đó) có nghĩa là trong từng Pāli-piṭaka hoặc từng đoạn Pāli.
Salakkhaṇasaṅkhātoti ruppananamanaphusanādisakasakalakkhaṇasaṅkhāto.
Salakkhaṇasaṅkhāto (constituted by its own characteristic) means constituted by its own characteristics, such as being oppressed, bending, touching, etc.
Salakkhaṇasaṅkhāto (được gọi là tự tướng) có nghĩa là được gọi là tự tướng riêng của mỗi pháp như ruppana (biến hoại), namana (khuynh hướng), phusana (xúc chạm) v.v.
Yathāvuttehi dhammādīhi piṭakānaṃ gambhīrabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘idānī’’tiādimāha.
To show the profundity of the Piṭakas through the Dhamma, etc., mentioned above, the phrase ‘‘idānī’’ (now) and so forth is stated.
Để chỉ ra sự sâu sắc của các tạng (piṭaka) qua các pháp đã nói trên, Ngài nói “idānī” (bây giờ) v.v.
Dhammajātanti kāraṇappabhedo, kāraṇameva vā.
Dhammajātaṃ (kind of phenomena) means the division of causes, or simply the cause itself.
Dhammajātaṃ (loại pháp) là sự phân loại của nguyên nhân, hoặc chính là nguyên nhân.
Atthajātanti kāriyappabhedo, kāriyameva vā.
Atthajātaṃ (kind of meaning) means the division of effects, or simply the effect itself.
Atthajātaṃ (loại ý nghĩa) là sự phân loại của kết quả, hoặc chính là kết quả.
Yā cāyaṃ desanāti sambandho.
The connection is: "and this teaching."
Và lời giáo huấn này, đó là sự liên kết.
Tadatthavijānanavasena abhimukho hoti.
He becomes abhimukho (facing, directed towards) by way of knowing its meaning.
Trí tuệ của người nghe trở nên abhimukho (hướng về) nhờ sự hiểu biết ý nghĩa của nó.
Yo cetthāti yo etāsu taṃ taṃ piṭakāgatāsu dhammatthadesanāsu paṭivedho, yo ca etesu piṭakesu tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ aviparītasabhāvoti attho.
Yo cetthāti (And whoever here) means that whatever penetration there is in these teachings of Dhamma and meaning found in those respective Piṭakas, and whatever the unaltered nature of those phenomena is in these Piṭakas.
Yo cetthā (và điều gì ở đây) có nghĩa là: sự thấu triệt nào có trong các giáo huấn về pháp và ý nghĩa thuộc từng tạng (piṭaka) ở đây, và bản chất không sai lệch của từng pháp trong các tạng này.
Sambharitabbato kusalameva sambhāro, so sammā anupacito yehi te anupacitakusalasambhārā, tatova duppaññehi, nippaññehīti attho.
That which is to be accumulated, good karma itself, is sambhāro (requisite); those by whom it is not properly accumulated are anupacitakusalasambhārā (those with insufficient wholesome requisites); hence they are duppaññehi (by those of poor wisdom), meaning by the unwise.
Do cần được tích lũy, nên chỉ có thiện pháp là sambhāro (sự tích lũy); những người không tích lũy thiện pháp ấy một cách đúng đắn thì được gọi là anupacitakusalasambhārā (những người không tích lũy đầy đủ thiện pháp), và do đó họ là duppaññehi (những người thiếu trí tuệ), tức là không có trí tuệ.
Na hi paññavato, paññāya vā duṭṭhubhāvo dūsitabhāvo ca sambhavatīti nippaññattāyeva duppaññā yathā ‘‘dussīlo’’ti (a. ni. 5.213; 10.75; pārā. 295; dha. pa. 308).
For badness or defilement of a wise person or of wisdom itself is not possible; hence, they are called duppaññā (unwise) simply by being without wisdom, just as one says ‘‘dussīlo’’ (immoral).
Quả thật, đối với người có trí tuệ, hoặc đối với trí tuệ, không thể có sự xấu xa hay sự bị hủy hoại; do đó, chỉ vì không có trí tuệ mà họ là người kém trí tuệ, giống như trường hợp “kẻ ác giới” (dussīlo).
Ettha ca avijjāsaṅkhārādīnaṃ dhammatthānaṃ duppaṭivijjhatāya dukkhogāhatā, tesaṃ paññāpanassa dukkarabhāvato taṃdesanāya, abhisamayasaṅkhātassa paṭivedhassa uppādanavisayīkaraṇānaṃ asakkuṇeyyattā, aviparītasabhāvasaṅkhātassa paṭivedhassa dubbiññeyyatāya dukkhogāhatā veditabbā.
Here, it should be understood that the profundity of Dhamma and meaning, such as ignorance and formations, is due to their difficulty to penetrate; the profundity of the teaching is due to the difficulty of explaining them; the profundity of penetration, called abhisamaya, is due to the impossibility of producing and making it an object; and the profundity of penetration, called the unaltered nature, is due to its difficulty to discern.
Ở đây, cần hiểu rằng: sự khó thấu triệt các pháp và ý nghĩa như vô minh, các hành v.v. dẫn đến sự khó tiếp cận; sự khó khăn trong việc thuyết minh chúng dẫn đến sự khó tiếp cận của lời giáo huấn ấy; sự không thể tạo ra và biến sự thấu triệt được gọi là Abhisamaya thành đối tượng; và sự khó hiểu bản chất không sai lệch được gọi là paṭivedha dẫn đến sự khó tiếp cận.
Evampīti pi-saddo pubbe vuttaṃ pakārantaraṃ sampiṇḍeti.
Evampīti (thus even this); the particle pi here combines the other modes previously mentioned.
Trong từ evampi (cũng vậy), từ pi (cũng) bao gồm các phương thức khác đã nói trước đó.
Evaṃ paṭhamagāthāya anūnaṃ paripuṇṇaṃ paridīpitatthabhāvaṃ dassento ‘‘ettāvatā’’tiādimāha.
Showing that the meaning of the first verse has been fully and completely elucidated thus, he states ‘‘ettāvatā’’ (by this much) and so forth.
Để chỉ ra rằng ý nghĩa của câu kệ đầu tiên đã được giải thích đầy đủ và trọn vẹn như vậy, Ngài nói “ettāvatā” (đến mức này) v.v.
‘‘Siddhe hi satyārambho atthantaraviññāpanāya vā hoti, niyamāya vā’’ti iminā punārambhavacanena anūnaṃ paripuṇṇaṃ paridīpitatthabhāvaṃ dasseti.
By this repeated statement, it is shown that the meaning has been fully and completely elucidated, as it is said, "When something is already established, an undertaking is either for making known another meaning or for confirmation."
Bằng cách nói lại rằng “khi một điều đã thành tựu, sự bắt đầu lại là để làm rõ một ý nghĩa khác hoặc để xác định một quy tắc”, Ngài chỉ ra rằng ý nghĩa đã được giải thích đầy đủ và trọn vẹn.
Ettāvatāti paricchedatthe nipāto, ettakena vacanakkamenāti attho.
Ettāvatā (by this much) is a particle in the sense of delimitation; it means by this much sequence of words.
Ettāvatā (đến mức này) là một trạng từ chỉ sự giới hạn, có nghĩa là bằng trình tự lời nói này.
Etaṃ vā parimāṇaṃ yassāti ettāvaṃ, tena, etaparimāṇavatā saddatthakkamenāti attho.
Or, that which has this as its measure is ettāvaṃ (of this measure); by that, it means by this sequence of words and meanings, which has this measure.
Hoặc, điều có chừng mực này là ettāvaṃ (chừng mực này); bởi nó, có nghĩa là bằng trình tự ý nghĩa lời nói có chừng mực này.
‘‘Sadde hi vutte tadatthopi vuttoyeva nāmā’’ti vadanti.
For, they say, "When a word is spoken, its meaning is also as good as spoken."
Các vị thầy nói rằng: “Khi lời nói đã được nói ra, ý nghĩa của nó cũng đã được nói ra rồi.”
Vutto saṃvaṇṇito attho yassāti vuttatthā.
That which has its meaning spoken and explained is vuttatthā (having the meaning stated).
Điều mà ý nghĩa đã được nói và giải thích là vuttatthā (có ý nghĩa đã được nói).
Etthāti etissā gāthāya.
Etthāti (here) means in this verse.
Etthā (trong đây) có nghĩa là trong câu kệ này.
Evaṃ attho, vinicchayoti vā seso.
Thus is the meaning, or the rest is the determination (vinicchayo).
Ý nghĩa là như vậy, hoặc sự phân định là phần còn lại.
Tīsu piṭakesūti ettha ‘‘ekekasmi’’nti adhikārato, pakaraṇato vā veditabbaṃ.
In tīsu piṭakesu (in the three Piṭakas), it should be understood by implication or by context that it means "in each one."
Trong cụm từ Tīsu piṭakesu (trong ba tạng), cần hiểu là “trong mỗi tạng” theo quyền hạn hoặc theo ngữ cảnh.
‘‘Ekamekasmiñcetthā’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā) hi heṭṭhā vuttaṃ.
For it was stated below: ‘‘Ekamekasmiñcetthā’’ (And here in each one).
Quả thật, ở dưới đã nói: “trong mỗi tạng này” (Dī. Ni. Aṭṭha. 1. Paṭhamamahāsaṅgītikathā).
Atha vā vatticchānupubbikattā saddapaṭipattiyā niddhāraṇamidha avattukāmena ādhāroyeva vutto.
Alternatively, since the practice of words follows the speaker's intention, here only the support (ādhāra) is stated, without intending to specify.
Hoặc, vì trình tự của lời nói phụ thuộc vào ý muốn của người nói, ở đây, người không muốn nêu rõ đã chỉ nói đến đối tượng (ādhāra) mà thôi.
Na cettha codetabbaṃ ‘‘tīsuyeva piṭakesu tividho pariyattibhedo daṭṭhabbo siyā’’ti samudāyavasena vuttassāpi vākyassa avayavādhippāyasambhavato.
And here it should not be objected, "The threefold division of study should be seen only in the three Piṭakas," because even a statement made collectively can have a partial intent.
Và ở đây không nên chất vấn rằng “sự phân loại Pariyatti ba loại chỉ nên được thấy trong ba tạng mà thôi”, vì ngay cả một câu nói được nói theo nghĩa tổng thể cũng có thể có ý nghĩa từng phần.
Dissati hi avayavavākyanipphatti ‘‘brāhmaṇādayo bhuñjantū’’tiādīsu, tasmā alamatipapañcena.
Indeed, the formation of component sentences is seen in phrases such as ‘‘brāhmaṇādayo bhuñjantu’’ (let brahmins and others eat); therefore, enough of excessive elaboration.
Quả thật, sự hoàn thành của các câu từng phần được thấy trong các trường hợp như “nguyện các Bà-la-môn v.v. thọ thực”, do đó không cần phải giải thích quá nhiều.
Yathā attho na virujjhati, tathāyeva gahetabboti.
It should be taken in such a way that the meaning is not contradicted.
Cần hiểu rằng phải chấp nhận theo cách mà ý nghĩa không bị mâu thuẫn.
Evaṃ sabbattha.
Thus in all cases.
Cũng vậy ở mọi nơi.
Pariyattibhedoti pariyāpuṇanaṃ pariyatti. Pariyāpuṇanavācako hettha pariyattisaddo, na pana pāḷipariyāyo, tasmā pariyāpuṇanappakāroti attho.
Pariyattibhedo (division of study): pariyatti is learning. Here the word pariyatti means learning, not a synonym for the Pali canon. Therefore, it means the kind of learning.
Pariyattibhedo (sự phân loại Pariyatti): sự học hỏi là pariyatti. Ở đây, từ pariyatti chỉ sự học hỏi, không phải là một từ đồng nghĩa với Pāli; do đó, ý nghĩa là loại hình học hỏi.
Atha vā tīhi pakārehi pariyāpuṇitabbā pāḷiyo eva ‘‘pariyattī’’ti vuccanti.
Alternatively, the Pali canons that are to be learned in three ways are themselves called ‘‘pariyatti’’ (study/learning).
Hoặc, các Pāli cần được học hỏi theo ba cách được gọi là “pariyattī”.
Tathā ceva abhidhammaṭṭhakathāya sīhaḷagaṇṭhipade vuttanti vadanti.
And so it is said in the Sinhalese commentaries (gaṇṭhipada) on the Abhidhamma Aṭṭhakathā.
Và các vị thầy nói rằng điều đó cũng được nói trong Sīhaḷagaṇṭhipada của Abhidhammaṭṭhakathā.
Evampi hi alagaddūpamāpariyāpuṇanayogato ‘‘alagaddūpamā pariyattī’’ti pāḷipi sakkā vattuṃ.
Thus, it is possible to call the Pali canon itself ‘‘alagaddūpamā pariyatti’’ (learning like seizing a snake) due to its association with learning that is compared to seizing a snake.
Quả thật, ngay cả khi nói như vậy, Pāli cũng có thể được gọi là “alagaddūpamā pariyattī” (Pariyatti ví như con rắn độc) vì sự kết hợp với việc học hỏi ví như việc bắt rắn độc.
Evañca katvā ‘‘duggahitā upārambhādihetu pariyāpuṭā alagaddūpamā’’ti parato niddesavacanampi upapannaṃ hoti.
And having done so, the subsequent explanatory statement, ‘‘duggahitā upārambhādihetu pariyāpuṭā alagaddūpamā’’ (badly grasped, learned for the sake of reproach, etc., like a snake), also becomes tenable.
Và khi đã làm như vậy, lời chỉ dẫn được nói sau đó rằng “được học hỏi sai lầm, được học hỏi vì mục đích chỉ trích v.v. thì ví như con rắn độc” cũng trở nên hợp lý.
Tattha hi pāḷiyeva ‘‘duggahitā, pariyāpuṭā’’ti ca vattuṃ yuttā.
For in that context, it is appropriate to speak of the Pali canon itself as ‘‘duggahitā’’ (badly grasped) and ‘‘pariyāpuṭā’’ (learned).
Trong đó, chính Pāli mới là điều thích hợp để nói là “được học hỏi sai lầm” và “được học hỏi”.
Alagaddo alagaddaggahaṇaṃ upamā etissāti alagaddūpamā. Alagaddassa gahaṇañhettha alagaddasaddena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Alagaddūpamā: This means 'the simile of the water-snake' because the grasping of a water-snake is its simile. It should be understood that here, by the word alagadda, the grasping of the water-snake is meant.
Vì sự học này có ví dụ về việc bắt rắn độc (alagadda), nên nó được gọi là alagaddūpamā (ví dụ rắn độc). Cần hiểu rằng ở đây, từ "alagadda" được dùng để chỉ việc bắt rắn độc.
Āpūpikoti ettha āpūpa-saddena āpūpakhādanaṃ viya, veṇikoti ettha vīṇāsaddena vīṇāvādanaggahaṇaṃ viya ca.
Just as in 'āpūpiko' the eating of cakes is meant by the word 'āpūpa', and in 'veṇiko' the playing of a lute is meant by the word 'vīṇā'.
Giống như trong từ "āpūpiko" (người làm bánh), từ "āpūpa" (bánh) được dùng để chỉ việc ăn bánh, và trong từ "veṇiko" (người chơi đàn), từ "vīṇā" (đàn) được dùng để chỉ việc chơi đàn.
Alagaddaggahaṇena hi pariyatti upamīyati, na alagaddena.
For it is the grasping of the water-snake that is compared to learning, not the water-snake itself.
Thật vậy, việc học được ví với việc bắt rắn độc, chứ không phải với con rắn độc.
‘‘Alagaddaggahaṇūpamā’’ti vā vattabbe majjhepadalopaṃ katvā ‘‘alagaddūpamā’’ti vuttaṃ ‘‘oṭṭhamukho’’tiādīsu viya.
Or, when it should be said "alagaddaggahaṇūpamā" (simile of grasping the water-snake), the middle word was elided, and "alagaddūpamā" was said, as in "oṭṭhamukho" and so on.
Hoặc, đáng lẽ phải nói là "alagaddaggahaṇūpamā" (ví dụ về việc bắt rắn độc), nhưng đã bỏ đi phần giữa của từ ("gahaṇa") để nói "alagaddūpamā", giống như trong các từ "oṭṭhamukho" (mặt lạc đà) v.v.
Alagaddoti ca āsīviso vuccati.
And alagaddo is called an āsīviso (poisonous snake).
Và "alagaddo" được gọi là āsīviso (rắn độc).
Gadoti hi visassa nāmaṃ, tañca tassa alaṃ paripuṇṇaṃ atthi, tasmā alaṃ pariyatto paripuṇṇo gado assāti alagaddo anunāsikalopaṃ, da-kārāgamañca katvā, alaṃ vā jīvitaharaṇe samattho gado yassāti alagaddo vuttanayena.
For 'gado' is a name for poison, and that poison is fully present in it. Therefore, it is called alagaddo because it has sufficient, complete poison, after eliding the nasal and adding the letter 'da'. Or, it is called alagaddo in the aforementioned manner, for having poison capable of taking life.
Thật vậy, "gado" là tên của chất độc, và chất độc đó có đầy đủ (alaṃ paripuṇṇaṃ) trong con rắn đó; do đó, con rắn đó có chất độc đầy đủ, hoàn chỉnh (alaṃ pariyatto paripuṇṇo gado) nên được gọi là alagaddo, sau khi bỏ đi âm mũi và thêm chữ 'da'; hoặc, theo cách đã nói, con rắn đó có chất độc đủ khả năng đoạt mạng (alaṃ jīvitaharaṇe samattho gado) nên được gọi là alagaddo.
Vaṭṭadukkhato nissaraṇaṃ attho payojanametissāti nissaraṇatthā. Bhaṇḍāgāre niyutto bhaṇḍāgāriko, rājaratanānupālako, so viyāti tathā, dhammaratanānupālako khīṇāsavo.
Nissaraṇatthā: This means 'having release as its purpose or aim,' because release from the suffering of saṃsāra is its purpose. Bhaṇḍāgāriko is one appointed to the treasury, a guardian of royal treasures. Just as such a person, similarly, an Arahant (khīṇāsava) is a guardian of the Dhamma-treasure.
Sự học này có mục đích là sự giải thoát khỏi khổ luân hồi (vaṭṭadukkha), nên được gọi là nissaraṇatthā (có mục đích giải thoát). Người được bổ nhiệm trông coi kho báu là bhaṇḍāgāriko (người giữ kho báu), người bảo vệ các báu vật của vua, giống như vậy, người bảo vệ báu vật Pháp là một vị A-la-hán đã diệt trừ các lậu hoặc (khīṇāsavo).
Aññamatthamanapekkhitvā bhaṇḍāgārikasseva sato pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti.
Bhaṇḍāgārikapariyatti is learning by one who is a treasury-keeper, without expecting any other benefit.
Sự học tập mà không mong cầu bất kỳ lợi ích nào khác ngoài việc trở thành một người giữ kho báu Pháp, đó là bhaṇḍāgārikapariyatti (sự học tập của người giữ kho báu).
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṃ caramāno, so passeyya mahantaṃ alagaddaṃ, tamenaṃ ajapadena daṇḍena suniggahitaṃ niggaṇheyya, ajapadena daṇḍena suniggahitaṃ niggahitvā gīvāya suggahitaṃ gaṇheyya.
“Suppose, bhikkhus, a man, desirous of a water-snake, seeking a water-snake, searching for a water-snake, should see a large water-snake. He would seize it firmly with a forked stick, and having seized it firmly with a forked stick, he would grasp it well by the neck.
"Ví như, này các Tỳ-khưu, một người muốn bắt rắn độc, đi tìm rắn độc, đi lùng rắn độc, người ấy thấy một con rắn độc lớn, người ấy liền dùng cây gậy có chạc như chân dê mà nắm giữ thật chặt, sau khi nắm giữ thật chặt bằng cây gậy có chạc như chân dê, người ấy nắm giữ chặt ở cổ.
Kiñcāpi so bhikkhave, alagaddo tassa purisassa hatthaṃ vā bāhaṃ vā aññataraṃ vā aṅgapaccaṅgaṃ bhogehi paliveṭheyya.
Even if, bhikkhus, that water-snake should coil its body around that man’s hand, arm, or any other limb,
Dù con rắn độc đó, này các Tỳ-khưu, có quấn quanh tay, cánh tay, hay bất kỳ bộ phận nào khác của người ấy bằng thân mình nó.
Atha kho so neva tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
yet that man would not on that account come to death or suffering like unto death.
Tuy nhiên, người ấy sẽ không phải chịu cái chết hay sự đau khổ tương đương cái chết vì điều đó.
Taṃ kissa hetu, suggahitattā bhikkhave, alagaddassa.
What is the reason for this? Because, bhikkhus, the water-snake was well-grasped.
Vì sao vậy? Vì con rắn độc đã được nắm giữ đúng cách, này các Tỳ-khưu.
Evameva kho bhikkhave, idhekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ geyya’’ntiādi (ma. ni. 1.239).
Even so, bhikkhus, some young men of good family in this Dispensation learn the Dhamma: suttas, geyyas,” and so on.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, ở đây, một số thiện nam tử học Pháp, học Kinh, học Kệ v.v."
Tasmā idha duggahitā eva pariyatti alagaddūpamāti ayaṃ viseso kuto viññāyati, yena duggahitā upārambhādihetu pariyāpuṭā ‘‘alagaddūpamā’’ti vuccatīti?
Therefore, how is this distinction understood here, that only ill-learned pariyatti, learned for the purpose of disputation and so on, is called "alagaddūpamā"?
Vậy thì, ở đây, đặc điểm nào cho biết rằng chỉ có sự học được nắm giữ sai lầm mới là alagaddūpamā (ví dụ rắn độc), và sự học được nắm giữ sai lầm vì mục đích quở trách v.v. mới được gọi là "alagaddūpamā"?
Saccametaṃ, idaṃ pana pārisesañāyena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
This is true, but it should be understood that this is stated by way of remainder (pārisesaññāya).
Điều này là đúng, nhưng cần hiểu rằng điều này được nói theo phương pháp suy luận còn lại (pārisesañāyena).
Tathā hi nissaraṇatthabhaṇḍāgārikapariyattīnaṃ visuṃ gahitattā pārisesato alagaddassa duggahaṇūpamāyeva pariyatti ‘‘alagaddūpamā’’ti viññāyati.
Thus, since learning for release (nissaraṇatthā) and learning for the treasury (bhaṇḍāgārikapariyatti) are taken separately, by way of remainder, only learning that is comparable to the ill-grasping of a water-snake is understood as "alagaddūpamā."
Thật vậy, vì sự học có mục đích giải thoát (nissaraṇatthā) và sự học của người giữ kho báu (bhaṇḍāgārikapariyatti) đã được đề cập riêng biệt, nên theo phương pháp suy luận còn lại, chỉ có sự học ví như việc nắm giữ rắn độc sai lầm mới được hiểu là "alagaddūpamā".
Alagaddassa suggahaṇūpamā hi pariyatti nissaraṇatthā vā hoti, bhaṇḍāgārikapariyatti vā.
For learning that is comparable to the good grasping of a water-snake is either for the purpose of release or it is learning of a treasury-keeper.
Vì sự học ví như việc nắm giữ rắn độc đúng cách thì hoặc là sự học có mục đích giải thoát, hoặc là sự học của người giữ kho báu.
Tasmā suvuttametaṃ ‘‘duggahitā…pe… pariyattī’’ti.
Therefore, it is well said, "duggahitā…pe… pariyatti."
Do đó, việc nói "duggahitā...pe... pariyattī" (sự học được nắm giữ sai lầm...) là hoàn toàn đúng.
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā sādhento ‘‘yaṃ sandhāyā’’tiādimāha.
Now, establishing that meaning with the Pāli, he says, "yaṃ sandhāyātiādi" (referring to which, etc.).
Bây giờ, để chứng minh ý nghĩa đó bằng kinh điển, Ngài nói "yaṃ sandhāyā" (liên quan đến điều nào) v.v.
Tattha yanti yaṃ pariyattiduggahaṇaṃ.
There, yaṃ refers to the ill-learning of pariyatti.
Ở đó, yaṃ (điều nào) là sự nắm giữ sai lầm Pháp học.
Majjhimanikāye mūlapaṇṇāsake alagaddasutte (ma. ni. 1.239) bhagavatā vuttaṃ.
This was said by the Blessed One in the Alagaddasutta in the Mūlapaṇṇāsaka of the Majjhima Nikāya.
Được Đức Phật nói trong Kinh Alagadda (Ví dụ Con Rắn) thuộc Tạng Trung Bộ, phần Mūlapaṇṇāsaka.
Alagaddatthikoti āsīvisena, āsīvisaṃ vā atthiko, alagaddaṃ gavesati pariyesati sīlenāti alagaddagavesī.
Alagaddatthiko means desirous of a poisonous snake, or desirous through a poisonous snake. Alagaddagavesī means one who habitually seeks a water-snake.
Alagaddatthiko là người muốn có rắn độc, hoặc người muốn có rắn độc. Alagaddagavesī là người thường tìm kiếm rắn độc theo thói quen.
Alagaddapariyesanaṃ caramānoti āsīvisapariyesanatthaṃ caramāno.
Alagaddapariyesanaṃ caramāno means going about in search of a poisonous snake.
Alagaddapariyesanaṃ caramāno có nghĩa là đi tìm kiếm rắn độc.
Tadatthe hetaṃ paccattavacanaṃ, upayogavacanaṃ vā, alagaddapariyesanaṭṭhānaṃ vā caramāno.
This is an accusative case used for the purpose, or an instrumental case, or going about to a place for searching for a water-snake.
Từ này là một danh từ chỉ mục đích (tadatthe paccattavacanaṃ), hoặc một danh từ chỉ đối tượng (upayogavacanaṃ), hoặc có nghĩa là đi đến nơi tìm kiếm rắn độc.
Alagaddaṃ pariyesanti etthāti hi alagaddapariyesanaṃ.
For alagaddapariyesanaṃ is where one searches for a water-snake.
Alagaddapariyesanaṃ là nơi người ta tìm kiếm rắn độc.
Tamenanti taṃ alagaddaṃ.
Tamenaṃ refers to that water-snake.
Tamenaṃ có nghĩa là con rắn độc đó.
Bhogeti sarīre.
Bhoge means around the body.
Bhoge có nghĩa là thân mình.
‘‘Bhogo tu phaṇino tanū’’ti hi vuttaṃ.
For it is said, "bhogo tu phaṇino tanū" (the hood's body is its hood).
Thật vậy, đã nói "Bhogo tu phaṇino tanū" (thân của rắn là bhoga).
Bhujīyati kuṭilaṃ karīyatīti bhogo.
Bhogo is what is made crooked, or coiled.
Bhogo là cái bị uốn cong, cái bị làm cho cong.
Tassāti purisassa.
Tassā refers to that man.
Tassā có nghĩa là của người đó.
Hatthe vā bāhāya vāti sambandho.
The connection is "on the hand or on the arm."
Có sự liên kết với "hatthe vā bāhāya vā" (ở tay hoặc ở cánh tay).
Maṇibandhato paṭṭhāya yāva agganakhā hattho. Saddhiṃ aggabāhāya avasesā bāhā, katthaci pana kapparato paṭṭhāya yāva agganakhā ‘‘hattho’’ti vuttaṃ bāhāya visuṃ anāgatattā.
Hattho (hand) is from the wrist up to the fingertips. The rest, including the upper arm, is bāhā (arm). In some places, however, it is said that hattho is from the elbow up to the fingertips, as bāhā is not mentioned separately.
Hattho (bàn tay) là từ cổ tay trở xuống đến đầu móng tay. Bāhā (cánh tay) là phần còn lại cùng với phần trên của cánh tay. Tuy nhiên, ở một số chỗ, "hattho" được nói là từ khuỷu tay trở xuống đến đầu móng tay, vì nó không được đề cập riêng biệt với cánh tay.
Vuttalakkhaṇaṃ hatthañca bāhañca ṭhapetvā avasesaṃ sarīraṃ aṅgapaccaṅgaṃ.
Aṅgapaccaṅgaṃ refers to the remaining body parts, apart from the hand and arm as defined.
Phần thân còn lại, ngoại trừ bàn tay và cánh tay đã được mô tả, là aṅgapaccaṅgaṃ (các bộ phận và chi).
Tatonidānanti tannidānaṃ, taṃkāraṇāti attho.
Tatonidānaṃ means "on that account," or "for that reason."
Tatonidāna có nghĩa là tannidānaṃ (do nguyên nhân đó), tức là do nguyên nhân đó.
Taṃ hatthādīsu ḍaṃsanaṃ nidānaṃ kāraṇaṃ etassāti ‘‘tannidāna’’nti hi vattabbe ‘‘tatonidāna’’nti purimapade paccattatthe nissakkavacanaṃ katvā, tassa ca lopamakatvā niddeso, hetvatthe ca paccattavacanaṃ.
When it should be said "tannidānaṃ" (that as its cause), meaning that biting in the hand, etc., is the cause of it (death), "tatonidānaṃ" is used with the ablative case in the sense of the nominative in the preceding word, without eliding it, and the nominative case in the sense of cause.
Thật vậy, đáng lẽ phải nói "tannidānaṃ" (nguyên nhân của sự đau khổ đó là vết cắn ở tay v.v.), nhưng đã được trình bày là "tatonidānaṃ" bằng cách dùng quán từ chỉ nguyên nhân (nissakkavacanaṃ) ở nghĩa chủ cách (paccattatthe) trong từ đứng trước, và không bỏ đi quán từ đó, và quán từ chủ cách ở nghĩa nguyên nhân.
Kāraṇatthe nipātapadametantipi vadanti.
Some also say that this is an indeclinable word in the sense of cause.
Một số người cũng nói rằng đây là một từ bất biến (nipātapadaṃ) ở nghĩa nguyên nhân.
Apica ‘‘tatonidāna’’nti etaṃ ‘‘maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkha’’nti ettha vuttanayena visesanaṃ.
Furthermore, "tatonidānaṃ" is an adjective in the sense mentioned in "maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ" (death or suffering like unto death).
Hơn nữa, "tatonidānaṃ" là một tính từ theo cách đã nói trong "maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkha" (cái chết hoặc sự đau khổ tương đương cái chết).
Taṃ kissa hetūti yaṃ vuttaṃ hatthādīsu ḍaṃsanaṃ, tannidānañca maraṇādiupagamanaṃ, taṃ kissa hetu kena kāraṇenāti ce?
Taṃ kissa hetūti: If it is asked why that biting in the hand, etc., and that resultant reaching of death, etc., occurs, what is the reason?
Taṃ kissa hetū (Vì sao vậy?) có nghĩa là: Nếu hỏi vì sao cái chết v.v. do vết cắn ở tay v.v. đã nói lại xảy ra?
Tassa purisassa alagaddassa duggahitattā.
It is tassa purisassa alagaddassa duggahitattā (due to that man's ill-grasping of the water-snake).
Tassa purisassa alagaddassa duggahitattā (Vì người đó đã nắm giữ con rắn độc một cách sai lầm).
Idhāti imasmiṃ sāsane.
Idha means in this Dispensation.
Idha có nghĩa là trong giáo pháp này.
Moghapurisāti guṇasārarahitatāya tucchapurisā.
Moghapurisā means worthless men, due to their lack of the essence of qualities (such as the path and fruition Dhamma).
Moghapurisā có nghĩa là những người trống rỗng vì thiếu tinh hoa phẩm hạnh.
Dhammanti pāḷidhammaṃ.
Dhammaṃ means the Pāli Dhamma.
Dhamma có nghĩa là Pháp học (pāḷidhamma).
Pariyāpuṇantīti uggaṇhanti, sajjhāyanti ceva vācuggataṃ karontā dhārenti cāti vuttaṃ hoti.
Pariyāpuṇanti means they learn, and they recite, and by making it fluent (vācuggataṃ), they retain it. This is what is meant.
Pariyāpuṇantī có nghĩa là học thuộc lòng, tụng niệm và ghi nhớ trong tâm.
‘‘Dhamma’’nti sāmaññato vuttameva sarūpena dasseti ‘‘sutta’’ntiādinā.
The Dhamma, mentioned in general, is shown in detail as suttaṃ and so on.
Pháp (Dhamma) được nói chung chung, nhưng được chỉ rõ bản chất bằng cách nói "sutta" (kinh) v.v.
Na hi suttādinavaṅgato añño dhammo nāma atthi.
Indeed, there is no Dhamma other than the ninefold division beginning with Sutta.
Thật vậy, không có Pháp nào khác ngoài chín chi của Kinh điển v.v.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘tesaṃ dhammāna’’nti.
Thus, it is said, "tesaṃ dhammānaṃ" (of these dhammas).
Thật vậy, đã nói "tesaṃ dhammānaṃ" (của những Pháp đó).
Atthanti cettha sambandhīniddeso eso, atthanti ca yathābhūtaṃ bhāsitatthaṃ, payojanatthañca sāmaññaniddesena, ekasesanayena vā vuttaṃ.
Atthaṃ here is a correlative designation; atthaṃ is said in a general designation or by way of ekasesa, referring to the truly spoken meaning and the purpose-meaning.
Và ở đây, attha (ý nghĩa) là sự chỉ định của mối quan hệ, và attha được nói chung chung hoặc theo phương pháp ekasesa (một còn lại) để chỉ ý nghĩa của lời dạy chân thật và ý nghĩa mục đích.
Yañhi padaṃ sutisāmaññena anekadhā atthaṃ dīpeti, taṃ sāmaññaniddesena, ekasesanayena vāti sabbattha veditabbaṃ.
It should always be understood that a word that expresses meaning in many ways by generality of sound is said by way of general designation or by way of ekasesa.
Thật vậy, từ nào biểu thị nhiều ý nghĩa khác nhau bằng cách nghe chung chung, từ đó được nói chung chung hoặc theo phương pháp ekasesa, điều này cần được hiểu ở khắp mọi nơi.
Na upaparikkhantīti na pariggaṇhanti na vicārenti.
Na upaparikkhanti means they do not grasp, they do not investigate.
Na upaparikkhantī có nghĩa là không nắm giữ, không suy xét.
Ikkhasaddassa hi dassanaṅkesu idha dassanameva attho, tassa ca pariggaṇhanacakkhulocanesu pariggaṇhanameva, tañca vicāraṇā pariyādānavasena dubbidhesu vicāraṇāyeva, sā ca vīmaṃsāyeva, na vicāro, vīmaṃsā ca nāmesā bhāsitatthavīmaṃsā, payojanatthavīmaṃsā cāti idha dubbidhāva adhippetā, tāsu ‘‘imasmiṃ ṭhāne sīlaṃ kathitaṃ, imasmiṃ samādhi, imasmiṃ paññā, mayañca taṃ pūressāmā’’ti evaṃ bhāsitatthavīmaṃsañceva ‘‘sīlaṃ samādhissa kāraṇaṃ, samādhi vipassanāyā’’tiādinā payojanatthavīmaṃsañca na karontīti attho.
Here, among the meanings of the word ikkha (seeing), the meaning is simply "seeing." Among comprehension through the eye and comprehension through discernment, its meaning is simply "comprehension." And that comprehension, among the two kinds of investigation and appropriation, is simply "investigation." And that investigation is simply vīmaṃsā, not vicāra. This vīmaṃsā (investigation) is understood here in two ways: investigation of the spoken meaning and investigation of the practical purpose. Among these, they do not carry out the investigation of the spoken meaning by thinking, "Here, sīla is taught; here, samādhi; here, paññā; and we shall fulfill that," nor do they carry out the investigation of the practical purpose by thinking, "Sīla is the cause of samādhi, samādhi of vipassanā," and so on. This is the meaning.
Thực vậy, trong các ý nghĩa của từ ikkha (thấy), ở đây chỉ có nghĩa là thấy. Và trong các cách thâu tóm như thâu tóm bằng trí tuệ và thấy bằng mắt, chỉ là thâu tóm bằng trí tuệ. Và trong hai loại thâu tóm đó, theo cách quán sát và thâu tóm hoàn toàn, chỉ là quán sát. Và sự quán sát đó chính là vīmaṃsā, không phải vicāra. Vīmaṃsā này ở đây được hiểu là hai loại: bhāsitatthavīmaṃsā (khảo sát ý nghĩa đã được thuyết giảng) và payojanatthavīmaṃsā (khảo sát ý nghĩa mục đích). Trong số đó, ý nghĩa là những người này không thực hiện bhāsitatthavīmaṃsā như: "Trong chỗ này đã nói về giới, trong chỗ này về định, trong chỗ này về tuệ, và chúng ta sẽ hoàn thành nó", và cũng không thực hiện payojanatthavīmaṃsā như: "Giới là nguyên nhân của định, định là nguyên nhân của tuệ", v.v.
Anupaparikkhatanti anupaparikkhantānaṃ tesaṃ moghapurisānaṃ.
Anupaparikkhatanti means "for those deluded men who do not investigate."
Anupaparikkhatanti (không khảo sát): dành cho những người đàn ông vô ích không khảo sát đó.
Na nijjhānakkhamantīti nijjhānaṃ nissesena pekkhanaṃ paññaṃ na khamanti.
Na nijjhānakkhamantīti means they do not approve of paññā, which is seeing completely, nijjhānaṃ.
Na nijjhānakkhamantīti (không thể chấp nhận sự quán sát sâu sắc): không thể chấp nhận trí tuệ quán sát sâu sắc hoàn toàn.
Jhe-saddo hi idha pekkhaneyeva, na cintanajhāpanesu, tañca ñāṇapekkhanameva, na cakkhupekkhanaṃ, ārammaṇūpanijjhānameva vā, na lakkhaṇūpanijjhānaṃ, tasmā paññāya disvā rocetvā gahetabbā na hontīti adhippāyo veditabbo.
Here, the root jhe is solely for "seeing," not for "thinking" or "burning." And that seeing is seeing with knowledge (ñāṇa), not seeing with the eye. Or it is observing an object closely, not observing characteristics closely. Therefore, the meaning to be understood is that they are not to be seen, approved, and taken up by wisdom.
Thực vậy, từ jhe ở đây chỉ có nghĩa là quán sát, không phải suy nghĩ hay đốt cháy. Và sự quán sát đó chỉ là quán sát bằng trí tuệ, không phải quán sát bằng mắt, hoặc chỉ là ārammaṇūpanijjhāna (quán sát đối tượng), không phải lakkhaṇūpanijjhāna (quán sát đặc tính). Do đó, cần phải hiểu rằng ý nghĩa là chúng không thể được thấy bằng trí tuệ, chấp nhận và thâu tóm.
Nissesena jhāyate pekkhateti hi nijjhānaṃ. Sandhivasena anusvāralopo nijjhānakkhamantīti, ‘‘nijjhānaṃ khamantī’’tipi pāṭho, tena imamatthaṃ dīpeti ‘‘tesaṃ paññāya atthassa anupaparikkhanato te dhammā na upaṭṭhahanti, imasmiṃ ṭhāne sīlaṃ, samādhi, vipassanā, maggo, vaṭṭaṃ, vivaṭṭhaṃ kathitanti evaṃ jānituṃ na sakkā hontī’’ti.
Indeed, nijjhānaṃ means "one sees (observes) completely." Due to assimilation, the anusvara is dropped in nijjhānakkhamantīti. The reading " nijjhānaṃ khamantī" also exists. By this, it reveals this meaning: "Because they do not investigate the meaning of the Dhamma with wisdom, those Dhammas do not appear to them; they are unable to know, 'Here, sīla is taught; here, samādhi; here, vipassanā, the path, saṃsāra, Nibbāna.'"
Thực vậy, vì quán sát hoàn toàn, nên gọi là nijjhānaṃ (sự quán sát sâu sắc). Do sự lược bỏ âm anusvāra theo cách nối âm, trở thành nijjhānakkhamantīti. Cũng có bản đọc là ‘‘nijjhānaṃ khamantī’’ti (chấp nhận sự quán sát sâu sắc). Với bản đọc đó, nó làm sáng tỏ ý nghĩa này: "Do không khảo sát mục đích bằng trí tu tuệ của họ, những pháp đó không hiện ra đối với họ. Không thể biết được rằng trong chỗ này đã nói về giới, định, tuệ, đạo, luân hồi hay giải thoát."
Upārambhānisaṃsā cevāti paresaṃ vāde dosāropanānisaṃsā ca hutvā.
Upārambhānisaṃsā cevāti means "and becoming those whose advantage is finding fault with the views of others."
Upārambhānisaṃsā cevāti (và có lợi ích của sự chỉ trích): và trở thành những người có lợi ích là chỉ trích lỗi lầm trong lời nói của người khác.
Bhuso ārambhanañhi paresaṃ vāde dosāropanaṃ upārambho, pariyattiṃ nissāya paravambhananti vuttaṃ hoti.
Indeed, upārambho (excessive effort) is finding fault with the views of others. It means disparaging others by relying on the Pariyatti.
Thực vậy, việc chỉ trích gay gắt lỗi lầm trong lời nói của người khác là upārambho (sự chỉ trích). Điều đó có nghĩa là khinh thường người khác dựa trên pariyatti (học pháp).
Tathā hesa ‘‘paravajjānupanayanalakkhaṇo’’ti vutto.
Indeed, it is said, "It is characterized by bringing up the faults of others."
Tương tự, điều này được gọi là "có đặc tính là đưa ra lỗi lầm của người khác".
Iti vādappamokkhānisaṃsā cāti iti evaṃ etāya pariyattiyā vādappamokkhānisaṃsā attano upari parehi āropitassa vādassa niggahassa attato, sakavādato vā pamokkhapayojanā ca hutvā.
Iti vādappamokkhānisaṃsā cāti means "and thus, by means of this Pariyatti, their advantage is the release from the blame or criticism brought upon them by others, or from their own view."
Iti vādappamokkhānisaṃsā cāti (và có lợi ích là giải thoát khỏi lời buộc tội): và trở thành những người có mục đích là giải thoát bản thân khỏi lời buộc tội hoặc sự khiển trách do người khác đưa ra đối với mình, hoặc từ lời nói của mình, thông qua pariyatti này.
Iti saddo idamatthe, tena ‘‘pariyāpuṇantī’’ti ettha pariyāpuṇanaṃ parāmasati.
The word iti has the meaning "this." By this, it refers to the learning (pariyāpuṇanaṃ) in the phrase "pariyāpuṇantīti."
Từ iti ở đây có nghĩa là "này", nó đề cập đến việc học hỏi trong ngữ cảnh "pariyāpuṇantī" (họ học hỏi).
Vadanti niggaṇhanti etenāti vādo, doso, pamuccanaṃ, pamuccāpanaṃ vā pamokkho, attano upari āropitassa pamokkho ānisaṃso yesaṃ tathā.
That by which one blames or criticizes others is vādo (blame, fault). Pamokkho is release or causing release. Those for whom release from the blame brought upon them is an advantage are such.
Điều mà người ta dùng để nói và khiển trách là vādo (lời buộc tội, lỗi lầm). Pamokkho (sự giải thoát) là việc được giải thoát hoặc làm cho giải thoát. Những ai có sự giải thoát khỏi lời buộc tội do người khác đưa ra đối với mình là lợi ích, thì được gọi như vậy.
Āropitavādo hi ‘‘vādo’’ti vutto yathā ‘‘devena datto datto’’ti.
Indeed, blame brought upon one is called vādo, just as "Devadatta is Datta."
Thực vậy, lời buộc tội do người khác đưa ra được gọi là vādo, giống như cách nói "Devadatta là Datta".
Vādoti vā upavādonindā yathāvuttanayeneva samāso.
Or vādo means censure, blame, and the compound is formed in the manner described.
Hoặc vādo (lời buộc tội) là sự chỉ trích, khiển trách, được ghép lại theo cách đã nói.
Idaṃ vuttaṃ hoti – parehi sakavāde dose āropite, nindāya vā āropitāya taṃ dosaṃ, nindaṃ vā evañca evañca mocessāmāti iminā ca kāraṇena pariyāpuṇantīti.
This is what is said: when others bring faults against one's own view, or when censure is brought, they learn thinking, "We shall release that fault or that censure in such and such a way."
Điều này có nghĩa là: khi người khác chỉ trích lỗi lầm trong lời nói của mình, hoặc khi bị khiển trách, họ học hỏi với lý do "chúng ta sẽ giải thoát khỏi lỗi lầm hoặc sự khiển trách đó bằng cách này và cách kia".
Atha vā so so vādo iti vādo iti-saddassa saha vicchāya ta-saddatthe pavattattā.
Alternatively, that particular blame is iti vādo, due to the word iti occurring in the sense of the demonstrative ta (that) along with the particle vicchā (emphasis).
Hoặc, lời buộc tội đó, iti vādo (lời buộc tội này), là do từ iti cùng với vicchāya (phân biệt) được dùng với nghĩa của từ ta (đó).
Itivādasa pamokkho yathāvuttanayena, so ānisaṃso yesaṃ tathā, taṃ taṃ vādapamocanānisaṃsā hutvāti attho.
The release from such blame is as described, and that is their advantage, becoming those whose advantage is release from such blame. This is the meaning.
Sự giải thoát khỏi lời buộc tội này là itivādappamokkho, theo cách đã nói. Những ai có điều đó là lợi ích thì được gọi như vậy. Có nghĩa là, trở thành những người có lợi ích là giải thoát khỏi những lời buộc tội đó.
Yassa catthāyāti yassa ca sīlādipūraṇassa, maggaphalanibbānabhūtassa vā anupādāvimokkhassa atthāya.
Yassa catthāyāti means "and for the purpose of which, i.e., the fulfillment of sīla, etc., or the unattached liberation that is the path, fruit, and Nibbāna."
Yassa catthāyāti (vì mục đích của điều gì): vì mục đích hoàn thành giới, v.v., hoặc vì mục đích giải thoát vô chấp thủ (anupādāvimokkha), là con đường, quả và Niết Bàn.
Abhedepi bhedavohāro eso yathā ‘‘paṭimāya sarīra’’nti, bhedyabhedakaṃ vā etaṃ yathā ‘‘kathinassatthāya ābhataṃ dussa’’nti.
This is a designation of distinction even in the absence of distinction, like "the body of a statue." Or it is what is distinguished and distinguishing, like "a cloth brought for the Kathina."
Đây là cách nói về sự phân biệt dù không có sự phân biệt, giống như "thân của bức tượng". Hoặc đây là sự phân biệt giữa cái được phân biệt và cái phân biệt, giống như "tấm vải được mang đến vì lợi ích của Kathina".
‘‘Tañcassa attha’’nti hi vuttaṃ.
Indeed, it is said, "And that is its purpose."
Thực vậy, đã nói rằng "và điều đó là mục đích của nó".
Ca-saddo avadhāraṇe, tena tadatthāya eva pariyāpuṇanaṃ sambhavati, nāññatthāyāti vinicchinoti.
The word ca is for emphasis. By this, it determines that learning is possible only for that purpose, not for any other.
Từ ca (và) có nghĩa là khẳng định. Do đó, nó xác định rằng việc học hỏi chỉ có thể xảy ra vì mục đích đó, chứ không phải vì mục đích khác.
Dhammaṃ pariyāpuṇantīti hi jātiācāravasena duvidhāpi kulaputtā ñāyena dhammaṃ pariyāpuṇantīti attho.
Dhammaṃ pariyāpuṇantīti means that virtuous individuals, both those by birth and those by conduct, learn the Dhamma properly.
Dhammaṃ pariyāpuṇantīti (họ học hỏi Pháp): có nghĩa là những người con của gia đình (kulaputta) hai loại, theo dòng dõi và theo hành vi, học hỏi Pháp một cách đúng đắn.
Tañcassa atthaṃ nānubhontīti assa dhammassa sīlādipūraṇasaṅkhātaṃ, maggaphalanibbānabhūtaṃ vā anupādāvimokkhasaṅkhātaṃ atthaṃ ete duggahitagāhino nānubhonti na vindantiyeva.
Tañcassa atthaṃ nānubhontīti means that those who cling wrongly do not experience, do not attain, that purpose of the Dhamma, which is the fulfillment of sīla, etc., or the unattached liberation that is the path, fruit, and Nibbāna.
Tañcassa atthaṃ nānubhontīti (và họ không trải nghiệm được mục đích của nó): những người chấp thủ sai lầm này không trải nghiệm, không đạt được mục đích của Pháp đó, tức là sự hoàn thành giới, v.v., hoặc sự giải thoát vô chấp thủ, là con đường, quả và Niết Bàn.
Aparo nayo – yassa upārambhassa, itivādappamokkhassa vā atthāya ye moghapurisā dhammaṃ pariyāpuṇanti, te parehi ‘‘ayamattho na hotī’’ti vutte duggahitattāyeva ‘‘tadatthova hotī’’ti paṭipādanakkhamā na honti, tasmā parassa vāde upārambhaṃ āropetuṃ attano vādaṃ pamocetuñca asakkontāpi taṃ atthaṃ nānubhonti ca na vindantiyevāti evampettha attho daṭṭhabbo.
Another method: those deluded men who learn the Dhamma for the purpose of blaming others or for release from blame, when others say, "This meaning is not so," are unable to establish, "That meaning is so," precisely because of their wrong grasping. Therefore, even though they are unable to impute blame to the views of others or to release their own views from blame, they do not experience that purpose; they do not attain it. This is how the meaning should be understood here.
Một cách giải thích khác: Những người vô ích nào học hỏi Pháp vì mục đích chỉ trích người khác hoặc giải thoát khỏi lời buộc tội, thì khi người khác nói "ý nghĩa này không phải vậy", do sự chấp thủ sai lầm của họ, họ không thể chứng minh rằng "đó chính là ý nghĩa". Do đó, dù không thể chỉ trích lỗi lầm trong lời nói của người khác hay giải thoát lời buộc tội của mình, họ cũng không trải nghiệm được mục đích đó. Ý nghĩa ở đây cần được hiểu như vậy.
Idhāpi hi ca-saddo avadhāraṇatthova.
Here too, the word ca is for emphasis.
Ở đây, từ ca cũng chỉ có nghĩa là khẳng định.
‘‘Tesa’’ntiādīsu tesaṃ te dhammā duggahitattā upārambhamānadabbamakkhapalāsādihetubhāvena dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattantīti attho.
In "Tesa"ntiādīsu, the meaning is that for those deluded individuals, those Dhammas, due to being wrongly grasped, lead to their harm and suffering for a long time, being the cause of blame, insolence, ingratitude, rivalry, etc.
Trong ‘‘Tesa’’ntiādīsu (trong số những điều đó, v.v.), ý nghĩa là những pháp đó, do được chấp thủ sai lầm, trở thành nguyên nhân của sự chỉ trích, kiêu ngạo, che giấu, lừa dối, v.v., dẫn đến bất lợi và khổ đau trong thời gian dài đối với những người vô ích đó.
Duggahitāti hi hetugabbhavacanaṃ.
Indeed, duggahitā is a word that implies a cause.
Thực vậy, Duggahitā (được chấp thủ sai lầm) là một từ hàm chứa nguyên nhân.
Tenāha ‘‘duggahitattā bhikkhave, dhammāna’’nti (ma. ni. 1.238).
Therefore, it is said, "Because the Dhammas are wrongly grasped, monks."
Do đó, Đức Phật đã nói: "Này các Tỳ-khưu, do sự chấp thủ sai lầm các pháp..."
Ettha ca kāraṇe phalavohāravasena ‘‘te dhammā ahitāya dukkhāya saṃvattantī’ti vuttaṃ yathā ‘‘ghatamāyu, dadhi bala’’nti.
And here, it is said, "those Dhammas lead to harm and suffering," by way of referring to the fruit with the cause, as in "ghee is life, curds are strength."
Và ở đây, việc nói "những pháp đó dẫn đến bất lợi và khổ đau" là theo cách nói về kết quả trên nguyên nhân, giống như "bơ là tuổi thọ, sữa đông là sức mạnh".
Tathā hi kiñcāpi na te dhammā ahitāya dukkhāya saṃvattanti, tathāpi vuttanayena pariyāpuṇantānaṃ sajjhāyanakāle, vivādakāle ca tammūlakānaṃ upārambhādīnaṃ anekesaṃ akusalānaṃ uppattisambhavato ‘‘te…pe… saṃvattantī’’ti vuccati.
Thus, even though those Dhammas themselves do not lead to harm and suffering, yet, because of the possibility of the arising of many unwholesome states such as blame, etc., originating from them, for those who learn in the manner described, during recitation and during debate, it is said, "they... lead to... suffering."
Thực vậy, mặc dù những pháp đó không trực tiếp dẫn đến bất lợi và khổ đau, nhưng do sự phát sinh của vô số điều bất thiện như chỉ trích, v.v., có nguồn gốc từ việc học hỏi sai lầm trong khi tụng niệm và tranh luận, nên mới nói "chúng... dẫn đến".
Taṃ kissa hetūti ettha nti yathāvuttassatthassa ananubhavanaṃ, tesañca dhammānaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanaṃ parāmasati.
In Taṃ kissa hetūti, the word taṃ refers to the non-experience of the meaning described, and to those Dhammas leading to harm and suffering.
Trong Taṃ kissa hetūti (Vì lý do gì?), từ taṃ đề cập đến việc không trải nghiệm được ý nghĩa đã nói, và việc những pháp đó dẫn đến bất lợi và khổ đau.
Kissāti sāmivacanaṃ hetvatthe, tathā hetūti paccattavacanañca.
Kissā is a genitive case word in the sense of "reason," and hetū is a nominative case word.
Kissā (của điều gì) là từ thuộc sở hữu với nghĩa nguyên nhân, và hetū (nguyên nhân) là từ thuộc chủ cách.
Yā panāti ettha kiriyā pāḷivasena vuttanayena attho veditabbo.
In Yā panāti, the meaning is to be understood in the way described in the Pāli of action.
Trong Yā panāti (nhưng điều gì), ý nghĩa của hành động cần được hiểu theo cách đã nói trong pāḷi.
Tattha kiriyāpakkhe yā suggahitāti abhedepi bhedavohāro ‘‘cārikaṃ pakkamati, cārikaṃ caramāno’’tiādīsu (dī. ni. 1.254, 300) viya.
Among the action clauses, "yā suggahitā" (that which is well-grasped) is a usage of distinction even in the absence of distinction, like in "cārikaṃ pakkamati, cārikaṃ caramāno" (he sets out on a journey, wandering on a journey).
Trong đó, về phương diện hành động, "điều gì được chấp thủ tốt" là cách nói về sự phân biệt dù không có sự phân biệt, giống như trong "đi du hành, khi đang du hành", v.v.
Tadevatthaṃ vivarati ‘‘sīlakkhandhādī’’tiādinā, ādisaddena cettha samādhivipassanādīnaṃ saṅgaho.
The Lord elucidates that very meaning with " sīlakkhandhādī" and so on. Here, the word ādi includes samādhi, vipassanā, etc.
Đức Phật giải thích ý nghĩa đó bằng cách nói ‘‘sīlakkhandhādī’’tiādinā (giới uẩn, v.v.). Với từ ādi (v.v.) ở đây, định, tuệ, v.v., được bao gồm.
Yo hi buddhavacanaṃ uggaṇhitvā sīlassa āgataṭṭhāne sīlaṃ pūretvā, samādhino āgataṭṭhāne samādhiṃ gabbhaṃ gaṇhāpetvā, vipassanāya āgataṭṭhāne vipassanaṃ paṭṭhapetvā, maggaphalānaṃ āgataṭṭhāne ‘‘maggaṃ bhāvessāmi, phalaṃ sacchikarissāmī’’ti uggaṇhāti, tasseva sā pariyatti nissaraṇatthā nāma hoti.
Indeed, the Pariyatti of a person who learns the Buddha's words and then fulfills sīla where sīla is taught, establishes the foundation of samādhi where samādhi is taught, cultivates vipassanā where vipassanā is taught, and where the paths and fruits are taught, learns thinking, "I shall develop the path, I shall realize the fruit"—only for such a person is that learning for the purpose of escape.
Người nào học lời Phật, và ở chỗ giới được nói đến, người đó hoàn thành giới; ở chỗ định được nói đến, người đó làm cho định phát sinh; ở chỗ tuệ được nói đến, người đó thiết lập tuệ; ở chỗ đạo và quả được nói đến, người đó học hỏi với ý nghĩ "ta sẽ tu tập đạo, ta sẽ chứng đắc quả", thì sự học hỏi đó của người ấy mới là vì mục đích giải thoát.
Yanti yaṃ pariyattisuggahaṇaṃ.
Yanti refers to that well-grasped Pariyatti.
Yanti (điều gì): tức là sự chấp thủ tốt Pháp học.
Vuttaṃ alagaddasutte.
Vuttaṃ means "taught" in the Alagaddasutta.
Đã được thuyết giảng trong Alagaddasutte (kinh Con Rắn).
Dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantīti sīlādīnaṃ āgataṭṭhāne sīlādīni pūrentānampi arahattaṃ patvā parisamajjhe dhammaṃ desetvā dhammadesanāya pasannehi upanīte cattāro paccaye paribhuñjantānampi paresaṃ vāde sahadhammena upārambhaṃ āropentānampi sakavādato parehi āropitadosaṃ pariharantānampi dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantīti attho.
"Conducing to welfare and happiness for a long time" means that for those who fulfill virtue and so on in their proper places, and having attained Arahantship, teach the Dhamma in the midst of the assembly, and for those who partake of the four requisites offered by those pleased with the Dhamma discourse, and for those who bring forth reproof against others' doctrines with the Dhamma, and for those who ward off faults imputed by others against their own doctrine, it conduces to welfare and happiness for a long time.
Dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantī (lâu dài vì lợi ích, vì an lạc) nghĩa là: đối với những vị đang hoàn thành giới v.v. tại nơi giới v.v. được đề cập, đối với những vị đã đạt Arahant quả, đã thuyết pháp giữa hội chúng, đã thọ dụng bốn vật dụng cúng dường do những người hoan hỷ với sự thuyết pháp dâng lên, đối với những vị đang nêu lên sự quở trách có chánh pháp đối với các học thuyết của người khác, và đối với những vị đang loại bỏ những lỗi lầm do người khác gán cho học thuyết của mình, thì điều đó lâu dài vì lợi ích, vì an lạc.
Tathā hi na kevalaṃ suggahitapariyattiṃ nissāya maggabhāvanāphalasacchikiriyādīniyeva, api tu paravādaniggahasakavādapatiṭṭhāpanānipi ijjhanti.
Thus, not only are the cultivation of the path, the realization of its fruits, and so on, accomplished by relying on well-mastered pariyatti, but also the refutation of others' doctrines and the establishment of one's own doctrine are achieved.
Thật vậy, không chỉ việc tu tập Đạo và chứng đắc Quả v.v. thành tựu nhờ vào sự học thuộc Dhamma (pariyatti) một cách đúng đắn, mà cả việc bác bỏ các học thuyết khác và củng cố học thuyết của mình cũng thành tựu.
Tathā ca vuttaṃ parinibbānasuttā dīsu ‘‘uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’’tiādi (dī. ni. 2.68).
As it is stated in the Parinibbāna Sutta and so on: "They will thoroughly refute any other doctrine that has arisen with the Dhamma and teach the Dhamma with miracles."
Như đã được nói trong Parinibbāna Sutta và các kinh khác: “Họ sẽ bác bỏ các học thuyết sai lầm đã phát sinh một cách đúng đắn bằng chánh pháp, rồi thuyết pháp có thần thông” v.v.
Yaṃ panāti etthāpi vuttanayena duvidhena attho.
Here too, in "Yaṃ pana" (And that which), the meaning is twofold, in the manner already stated.
Nơi đây, trong câu Yaṃ panāti, ý nghĩa cũng được hiểu theo hai cách như đã nói.
Dukkhaparijānena pariññātakkhandho. Samudayappahānena pahīnakileso. Paṭividdhārahattaphalatāya paṭividdhākuppo. Akuppanti ca arahattaphalassetaṃ nāma.
One whose aggregates are fully understood by the full comprehension of suffering. One whose defilements are abandoned by the abandonment of the origin (of suffering). One who has attained the unshakable (arahantship) by the penetration of the fruit of Arahantship. Akuppa (unshakable) is a name for the fruit of Arahantship.
Pariññātakkhandho (người đã thấu triệt các uẩn) là do sự thấu triệt khổ. Pahīnakileso (người đã đoạn trừ phiền não) là do sự đoạn trừ tập. Paṭividdhākuppo (người đã chứng đắc quả Arahant bất động) là do sự chứng đắc Arahant quả. Akuppaṃ là tên của Arahant quả.
Satipi hi cattunnaṃ maggānaṃ, catunnañca phalānaṃ avinassanabhāve sattannaṃ sekkhānaṃ sakasakanāmapariccāgena uparūpari nāmantarappattito tesaṃ maggaphalāti ‘‘akuppāmi’’ti na vuccanti.
Although the four paths and four fruits are indestructible, the seven sekhas, by relinquishing their respective names, attain new names higher and higher; thus, their paths and fruits are not called "unshakable."
Mặc dù bốn Đạo và bốn Quả đều không bị hủy hoại, nhưng bảy bậc Hữu học (sekha) do từ bỏ tên riêng của mình mà đạt được tên gọi khác cao hơn, nên Đạo và Quả của họ không được gọi là “akuppa” (bất động).
Arahā pana sabbadāpi arahāyeva nāmāti tasseva phalaṃ puggalanāmavasena ‘‘akuppa’’nti vuttaṃ, iminā ca imamatthaṃ dasseti ‘‘khīṇāsavasseva pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti nāmā’’ti.
An Arahant, however, is always known simply as an Arahant; therefore, their fruit is spoken of as "unshakable" by way of the individual's name. By this, it shows the meaning that "the pariyatti of an Arahant is called 'the pariyatti of a storekeeper.'"
Tuy nhiên, một vị Arahant thì luôn luôn là Arahant, nên quả của vị ấy được gọi là “akuppa” theo tên của người, và điều này cho thấy ý nghĩa rằng: “Sự học thuộc Dhamma (pariyatti) của một vị Arahant là pariyatti của người giữ kho tàng”.
Tassa hi apariññātaṃ, appahīnaṃ abhāvitaṃ, asacchikataṃ vā natthi, tasmā so buddhavacanaṃ pariyāpuṇantopi tantidhārako paveṇīpālako vaṃsānurakkhakova hutvā pariyāpuṇāti, tenevāha ‘‘paveṇīpālanatthāyā’’tiādi.
For such a one, there is nothing not understood, not abandoned, not developed, or not realized. Therefore, even when such a one learns the Buddha's word, they do so as a preserver of the texts, a guardian of the tradition, a protector of the lineage. For this reason, it is said: "for the purpose of guarding the tradition," and so on.
Đối với vị ấy, không có gì chưa thấu triệt, chưa đoạn trừ, chưa tu tập, hay chưa chứng đắc. Do đó, dù vị ấy học thuộc lời Phật dạy, vị ấy làm điều đó với tư cách là người giữ gìn giáo điển, người bảo vệ truyền thống, người duy trì dòng dõi. Vì thế, Đức Phật đã nói: ‘‘paveṇīpālanatthāyā’’ (vì mục đích duy trì truyền thống) v.v.
Paveṇī cettha dhammasantati dhammassa avicchedena pavatti.
Here, "tradition" means the continuity of the Dhamma, the uninterrupted continuation of the Dhamma.
Và paveṇī ở đây là sự liên tục của Dhamma, là sự tiếp nối không gián đoạn của Dhamma.
Buddhassa bhagavato vaṃsoti ca yathāvuttapaveṇīyeva.
And the "lineage" of the Blessed Buddha is simply the aforesaid tradition.
Và vaṃso (dòng dõi) của Đức Thế Tôn chính là paveṇī như đã nói.
Nanu ca yadi paveṇīpālanatthāya buddhavacanassa pariyāpuṇanaṃ bhaṇḍāgārikapariyatti, atha kasmā ‘‘khīṇāsavo’’ti visesetvā vuttaṃ.
But if learning the Buddha's word for the purpose of guarding the tradition is the bhaṇḍāgārika pariyatti, why is it specifically said "of an Arahant" (khīṇāsava)?
Nếu sự học thuộc lời Phật dạy vì mục đích duy trì truyền thống là pariyatti của người giữ kho tàng, vậy tại sao lại đặc biệt nói là “khīṇāsavo” (vị đã diệt tận các lậu hoặc)?
Ekaccassa hi puthujjanassāpi ayaṃ nayo labbhati.
For this method is found even in some ordinary individuals (puthujjana).
Vì cách này cũng có thể áp dụng cho một số phàm phu.
Tathā hi ekacco puthujjano bhikkhu chātakabhayādinā ganthadhuresu ekasmiṃ ṭhāne vasitumasakkontesu sayaṃ bhikkhācārena atikilamamāno ‘‘atimadhuraṃ buddhavacanaṃ mā nassatu, tantiṃ dhāressāmi, vaṃsaṃ ṭhapessāmi, paveṇiṃ pālessāmī’’ti pariyāpuṇāti.
For example, some ordinary monk, being unable to reside in one place among those upholding the textual tradition due to the fear of famine, and becoming overly exhausted by alms-round, learns, thinking: "May the extremely sweet Buddha's word not perish! I shall bear the texts, establish the lineage, and preserve the tradition."
Thật vậy, một số Tỳ-khưu phàm phu, khi không thể ở một nơi để giữ gìn kinh điển do nạn đói v.v., và tự mình phải chịu nhiều khó khăn trong việc khất thực, vẫn học thuộc Dhamma với ý nghĩ: “Mong lời Phật dạy vô cùng vi diệu này đừng bị tiêu mất. Tôi sẽ giữ gìn giáo điển, tôi sẽ thiết lập dòng dõi, tôi sẽ duy trì truyền thống.”
Tasmā tassāpi pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti nāma kasmā na hotīti?
Therefore, why is their pariyatti not called bhaṇḍāgārika pariyatti?
Vậy tại sao pariyatti của vị ấy lại không được gọi là pariyatti của người giữ kho tàng?
Vuccate – evaṃ santepi hi puthujjanassa pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti nāma na hoti.
It is said: Even so, the pariyatti of an ordinary individual is not called bhaṇḍāgārika pariyatti.
Xin được giải thích: Dù là như vậy, pariyatti của một phàm phu vẫn không được gọi là pariyatti của người giữ kho tàng.
Kiñcāpi hi puthujjano ‘‘paveṇiṃ pālessāmī’’ti ajjhāsayena pariyāpuṇāti, attano pana bhavakantārato avitiṇṇattā tassa sā pariyatti nissaraṇatthāyeva nāma hoti, tasmā puthujjanassa pariyatti alagaddupamā vā hoti, nissaraṇatthā vā.
Although an ordinary individual learns with the intention "I shall preserve the tradition," yet, because they have not crossed the wilderness of existence, their pariyatti is only for the purpose of liberation, or it is like the snake-catcher's simile (alagaddūpamā).
Mặc dù một phàm phu học thuộc Dhamma với ý định “tôi sẽ duy trì truyền thống”, nhưng vì vị ấy chưa vượt qua sa mạc sinh tử, nên pariyatti của vị ấy chỉ có mục đích giải thoát. Do đó, pariyatti của phàm phu hoặc là giống như con rắn hổ mang (alagadda), hoặc là có mục đích giải thoát.
Sattannaṃ sekkhānaṃ nissaraṇatthāva.
The pariyatti of the seven sekhas is solely for the purpose of liberation.
Pariyatti của bảy bậc Hữu học (sekha) là vì mục đích giải thoát.
Khīṇāsavānaṃ bhaṇḍāgārikapariyattiyevāti veditabbaṃ.
It should be understood that the pariyatti of Arahants is solely bhaṇḍāgārika pariyatti.
Pariyatti của các vị Arahant (khīṇāsava) là pariyatti của người giữ kho tàng. Điều này cần được hiểu.
Khīṇāsavo hi bhaṇḍāgārika sadisattā ‘‘bhaṇḍāgāriko’’ti vuccati.
Indeed, an Arahant is called a "storekeeper" (bhaṇḍāgārika) because of their similarity to a storekeeper.
Một vị Arahant được gọi là “người giữ kho tàng” vì vị ấy giống như người giữ kho tàng.
Yathā hi bhaṇḍāgāriko alaṅkārabhaṇḍaṃ paṭisāmetvā pasādhanakāle tadupiyaṃ alaṅkārabhaṇḍaṃ rañño upanāmetvā taṃ alaṅkaroti, evaṃ khīṇāsavopi dhammaratanabhaṇḍaṃ sampaṭicchitvā mokkhādhigamāya bhabbarūpe sahetuke satte passitvā tadanurūpaṃ dhammadesanaṃ vaḍḍhetvā maggaṅgabojjhaṅgādisaṅkhātena lokuttarena alaṅkārena alaṅkarotīti.
Just as a storekeeper, having stored away ornaments, at the time of adornment, presents the suitable ornaments to the king and adorns the king with them, so too an Arahant, having received the treasure of the Dhamma-gem, seeing beings who are capable and well-endowed with causes for the attainment of liberation, develops a Dhamma discourse appropriate to them, and adorns them with supramundane ornaments such as the factors of the path (maggaṅga) and factors of awakening (bojjhaṅga).
Như người giữ kho tàng cất giữ các vật trang sức, đến lúc trang điểm thì dâng lên nhà vua những vật trang sức phù hợp và trang điểm cho vua; cũng vậy, một vị Arahant sau khi tiếp nhận kho tàng Dhamma-ratana, thấy các chúng sinh có duyên lành, có căn lành để chứng đắc giải thoát, thì phát triển sự thuyết pháp phù hợp và trang điểm cho họ bằng những trang sức siêu thế như các chi phần của Đạo (Maggaṅga) và các chi phần của Giác ngộ (Bojjhaṅga) v.v.
Evaṃ tisso pariyattiyo vibhajitvā idāni tīsupi piṭakesu yathārahaṃ sampattivipattiyo niddhāretvā vibhajanto ‘‘vinaye panā’’tiādimāha.
Having thus distinguished the three kinds of pariyatti, now, in order to determine and distinguish the fulfillments and failures in each of the three Piṭakas appropriately, he states, "In the Vinaya, however," and so on.
Sau khi phân chia ba loại pariyatti như vậy, bây giờ, để xác định và phân chia các sự thành tựu và thất bại phù hợp trong cả ba Tạng, vị ấy nói: ‘‘vinaye panā’’ (Còn trong Tạng Luật) v.v.
‘‘Sīlasampadaṃ nissāya tisso vijjā pāpuṇātī’’tiādīsu yasmā sīlaṃ visujjhamānaṃ satisampajaññabalena, kammassakatāñāṇabalena ca saṃkilesamalato visujjhati, pāripūriñca gacchati, tasmā sīlasampadā sijjhamānā upanissayasampattibhāvena satibalaṃ, ñāṇabalañca paccupaṭṭhapetīti tassā vijjattayūpanissayatā veditabbā sabhāgahetusampādanato.
In statements such as "Relying on the perfection of virtue, one attains the three knowledges (vijjā)," because virtue, when purified, becomes thoroughly pure from the defilement of corruption and attains completion by the power of mindfulness and clear comprehension and by the power of knowledge of kamma as one's own, therefore, the perfection of virtue, when accomplished, brings forth the power of mindfulness and the power of knowledge as a basis for higher conditions (upanissaya-sampatti). Thus, its function as the proximate cause (upanissaya) for the three knowledges should be understood, since it brings about a similar cause.
Trong các câu như ‘‘Sīlasampadaṃ nissāya tisso vijjā pāpuṇātī’’ (nương vào giới hạnh viên mãn mà đạt được ba minh) v.v., bởi vì giới khi được thanh tịnh sẽ thanh tịnh khỏi cấu uế phiền não nhờ sức mạnh của niệm và tuệ tri, và đạt đến sự viên mãn; do đó, sự viên mãn của giới khi thành tựu sẽ biểu hiện sức mạnh của niệm và sức mạnh của tuệ tri như là một sự thành tựu của duyên mạnh (upanissaya-sampatti). Vì vậy, cần hiểu rằng sự viên mãn của giới là duyên mạnh cho ba minh, do sự thành tựu của nhân đồng loại.
Satibalena hi pubbenivāsavijjāsiddhi.
Indeed, by the power of mindfulness, the knowledge of recollecting past lives is achieved.
Nhờ sức mạnh của niệm mà đạt được Túc mạng minh (pubbenivāsavijjā).
Sampajaññabalena sabbakiccesu sudiṭṭhakāritāparicayena cutūpapātañāṇānubaddhāya dutiyavijjāya siddhi.
By the power of clear comprehension, through the habitual practice of seeing clearly in all deeds, the second knowledge, connected with the knowledge of death and rebirth, is achieved.
Nhờ sức mạnh của tuệ tri, do sự quen thuộc với việc hành động đúng đắn trong mọi việc và sự gắn liền với tuệ về sinh tử, mà đạt được minh thứ hai (Thiên nhãn minh - cutūpapātañāṇa).
Vītikkamābhāvena saṃkilesappahānasabbhāvato vivaṭṭūpanissayatāvasena ajjhāsayasuddhiyā tatiyavijjāsiddhi.
By the absence of transgression, due to the presence of abandoning defilements, the third knowledge is achieved through purity of intention, by way of being a proximate cause for Nibbāna.
Nhờ sự thanh tịnh của ý định, do không có sự vi phạm và có sự đoạn trừ các cấu uế, theo cách là duyên mạnh cho sự thoát ly (vivaṭṭa), mà đạt được minh thứ ba (Lậu tận minh - āsavakkhayañāṇa).
Puretarasiddhānaṃ samādhipaññānaṃ pāripūriṃ vinā sīlassa āsavakkhayañāṇūpanissayatā sukkhavipassakakhīṇāsavehi dīpetabbā.
Without the fulfillment of concentration and wisdom that were already achieved, the condition of virtue as a proximate cause for the knowledge of the destruction of the Taints should be explained by the dry-insight Arahants.
Sự viên mãn của Định và Tuệ đã thành tựu trước đó mà không có sự viên mãn của giới thì sự viên mãn của giới là duyên mạnh cho Lậu tận minh, điều này cần được giải thích bởi các vị Arahant tu Tuệ thuần túy (sukkhavipassaka khīṇāsava).
‘‘Samāhito yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 3.5; 5.1071; netti. 40; mi. pa. 14) vacanato samādhisampadā chaḷabhiññatāya upanissayo.
"One who is concentrated knows things as they are," it is said, and thus the perfection of concentration is a proximate cause for the six higher knowledges (chaḷabhiññā).
Vì có lời dạy: “Người có Định thì biết như thật”, nên sự viên mãn của Định là duyên mạnh cho sáu thắng trí (chaḷabhiññā).
‘‘Yogā ve jāyate bhūrī’’ti (dha. pa. 282) vacanato pubbayogena garuvāsadesabhāsākosallauggahaṇaparipucchādīhi ca paribhāvitā paññāsampadā paṭisambhidāppabhedassa upanissayo.
"Indeed, wisdom arises from effort," it is said, and thus the perfection of wisdom, cultivated through prior effort, attendance on a respected teacher, skill in place and language, learning, questioning, and so on, is a proximate cause for the distinctions of the analytical knowledges (paṭisambhidā).
Vì có lời dạy: “Từ sự tinh tấn mà trí tuệ phát sinh”, nên sự viên mãn của Tuệ, được tu tập nhờ sự tinh tấn trước đây, sự phụng sự bậc thầy, sự thành thạo về địa phương và ngôn ngữ, sự học hỏi và hỏi han v.v., là duyên mạnh cho các loại Phân tích trí (paṭisambhidā).
Ettha ca ‘‘sīlasampadaṃ nissāyā’’ti vuttattā yassa samādhivijambhanabhūtā anavasesā cha abhiññā na ijjhanti, tassa ukkaṭṭhaparicchedavasena na samādhisampadā atthīti satipi vijjānaṃ abhiññekadesabhāve sīlasampadāsamudāgatā eva tisso vijjā gahitā, yathā ca paññāsampadāsamudāgatā catasso paṭisambhidā upanissayasampannassa maggeneva ijjhanti maggakkhaṇeyeva tāsaṃ paṭiladdhattā.
Here, since it is stated, "relying on the perfection of virtue," for one for whom the six higher knowledges in their entirety, which are the glorious blossoming of concentration, are not achieved, the perfection of concentration is not present in the sense of its highest definition. So, even though the knowledges (vijjā) are part of the higher knowledges (abhiññā), only the three knowledges arising from the perfection of virtue are taken. And just as the four analytical knowledges arising from the perfection of wisdom are attained by one endowed with proximate causes solely through the path, since they are gained at the moment of the path.
Ở đây, vì đã nói “nương vào giới hạnh viên mãn”, nên đối với người mà sáu thắng trí không còn sót lại, vốn là sự phát triển của Định, không thành tựu, thì vị ấy không có sự viên mãn của Định theo cách phân loại tối thượng. Do đó, dù các minh là một phần của thắng trí, nhưng chỉ ba minh phát sinh từ sự viên mãn của giới được đề cập. Cũng như bốn Phân tích trí phát sinh từ sự viên mãn của Tuệ thành tựu đối với người có duyên mạnh chỉ thông qua Đạo, vì chúng được đạt được ngay trong khoảnh khắc của Đạo.
Evaṃ sīlasampadāsamudāgatā tisso vijjā, samādhisampadāsamudāgatā ca cha abhiññā upanissayasampannassa maggeneva ijjhantīti maggādhigameneva tāsaṃ adhigamo veditabbo.
In the same way, the three knowledges arising from the perfection of virtue and the six higher knowledges arising from the perfection of concentration are attained by one endowed with proximate causes solely through the path. Therefore, their attainment should be understood as occurring solely through the attainment of the path.
Cũng vậy, ba minh phát sinh từ sự viên mãn của giới và sáu thắng trí phát sinh từ sự viên mãn của Định, thành tựu đối với người có duyên mạnh chỉ thông qua Đạo. Vì vậy, sự chứng đắc chúng cần được hiểu là sự chứng đắc Đạo.
Paccekabuddhānaṃ, sammāsambuddhānañca paccekabodhisammāsambodhisamadhigamasadisā hi imesaṃ ariyānaṃ ime visesādhigamāti.
For these special attainments of the Noble Ones are similar to the attainment of Paccekabodhi for Paccekabuddhas and Sammāsambodhi for Sammāsambuddhas.
Những sự chứng đắc đặc biệt này của các bậc Thánh nhân giống như sự chứng đắc Độc giác Bồ-đề (paccekabodhi) và Chánh Đẳng Giác Bồ-đề (sammāsambodhi) của các vị Độc giác Phật và Chánh Đẳng Giác Phật.
Tāsaṃyeva ca tattha pabhedavacanatoti ettha ‘‘tāsaṃyevā’’ti avadhāraṇaṃ pāpuṇitabbānaṃ chaḷabhiññācatupaṭisambhidānaṃ vinaye pabhedavacanābhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
Here, in "tāsaṃyeva ca tattha pabhedavacanato" (and also from the stating of their distinctions therein), the emphasis "tāsaṃyeva" refers to the absence of stating the distinctions of the six higher knowledges and the four analytical knowledges, which are to be attained, in the Vinaya Piṭaka.
Nơi đây, trong câu Tāsaṃyeva ca tattha pabhedavacanato (Và vì ở đó chỉ nói đến sự phân loại của chúng), từ “tāsaṃyeva” (chỉ của chúng) được nói để ám chỉ rằng không có sự phân loại chi tiết của sáu thắng trí và bốn Phân tích trí cần đạt được trong Tạng Luật.
Verañjakaṇḍe (pārā. 12) hi tisso vijjāva vibhattāti.
Indeed, in the Verañjakaṇḍa, only the three knowledges are distinguished.
Vì trong Verañja Kaṇḍa, chỉ có ba minh được phân loại.
Casaddena samuccinanañca tāsaṃ ettha ekadesavacanaṃ sandhāya vuttaṃ abhiññāpaṭisambhidānampi ekadesānaṃ tattha vuttattā.
And by the word ca, the inclusion and the partial mention of those (qualities) here is stated, because parts of the abhiññās and paṭisambhidās are mentioned there.
Và (ca-saddena) việc gom góp (samuccinanañca), và việc nói một phần (ekadesavacanaṃ) về chúng (tāsaṃ) ở đây (ettha) được nói (vuttaṃ) là do việc nói một phần (ekadesānaṃ) về các abhiññā (thần thông) và paṭisambhidā (tứ vô ngại giải) cũng đã được nói (vuttattā) ở đó (tattha).
Dutiye ‘‘tāsaṃyevā’’ti avadhāraṇaṃ catasso paṭisambhidā apekkhitvā kataṃ, na tisso vijjā.
In the second (Piṭaka), the exclusive particle “tāsaṃyevā” (of those very ones) is made with reference to the four paṭisambhidās, not the three vijjās.
Trong phần thứ hai (Dutiye), sự xác định (avadhāraṇaṃ) ‘chỉ riêng chúng’ (‘‘tāsaṃyevā’’ti) được thực hiện (kataṃ) khi xét đến (apekkhitvā) bốn paṭisambhidā (tứ vô ngại giải), chứ không phải (na) ba vijjā (minh).
Tā hi chasu abhiññāsu antogadhattā sutte vibhattāyevāti.
For indeed, those (three vijjās) are included in the six abhiññās, and thus are already elaborated in the Sutta (Piṭaka).
Vì (hi) chúng (Tā) đã được phân loại (vibhattāyeva) trong kinh (sutte) do được bao gồm (antogadhattā) trong sáu abhiññā (thần thông).
Ca-saddena ca paṭisambhidānamekadesavacanaṃ samuccinoti.
And by the word ca, it includes the partial mention of the paṭisambhidās.
Và (ca) với từ “ca”, nó cũng bao hàm (samuccinoti) việc nói một phần (ekadesavacanaṃ) về các paṭisambhidā (tứ vô ngại giải).
Tatiye ‘‘tāsañcā’’ti ca-saddena sesānampi tattha atthibhāvaṃ dīpeti.
In the third (Piṭaka), by the word “tāsañcā” (and of those), it indicates the presence of the remaining (qualities) there.
Trong phần thứ ba (Tatiye), với từ “ca” (‘‘tāsañcā’’ti ca-saddena), nó chỉ ra (dīpeti) rằng phần còn lại (sesānampi) cũng có mặt (atthibhāvaṃ) ở đó (tattha).
Abhidhamme hi tisso vijjā, cha abhiññā, catasso ca paṭisambhidā vuttāyeva.
For in the Abhidhamma, the three vijjās, the six abhiññās, and the four paṭisambhidās are indeed stated.
Thật vậy (hi), trong Abhidhamma, ba vijjā (minh), sáu abhiññā (thần thông), và bốn paṭisambhidā (tứ vô ngại giải) đã được nói đến (vuttāyeva).
Paṭisambhidānaṃ pana aññattha pabhedavacanābhāvaṃ, tattheva ca sammā vibhattabhāvaṃ dīpetukāmo heṭṭhā vuttanayena avadhāraṇamakatvā ‘‘tatthevā’’ti parivattetvā avadhāraṇaṃ ṭhapeti.
However, wishing to show that the paṭisambhidās are not extensively described elsewhere, but are fully elaborated only there, he reverses the exclusive particle and places it as “tatthevā” (only there), without making an exclusive particle in the manner stated below.
Tuy nhiên (pana), với ý muốn chỉ ra (dīpetukāmo) rằng không có sự phân loại (pabhedavacanābhāvaṃ) các paṭisambhidā (tứ vô ngại giải) ở nơi khác (aññattha), và chúng đã được phân loại đúng đắn (sammā vibhattabhāvaṃ) chỉ ở đó (tattheva), Ngài đã đặt (ṭhapeti) sự xác định (avadhāraṇaṃ) bằng cách đảo ngược (parivattetvā) thành “tattheva” (chỉ ở đó), không thực hiện sự xác định (avadhāraṇaṃ akatvā) theo cách đã nói (vuttanayena) ở dưới (heṭṭhā).
‘‘Abhidhamme pana tisso vijjā, cha abhiññā, catasso ca paṭisambhidā aññe ca sammappadhānādayo guṇavisesā vibhattā.
“In the Abhidhamma, however, the three vijjās, the six abhiññās, the four paṭisambhidās, and other special qualities such as the right efforts (sammappadhānā) are elaborated.
“Trong Abhidhamma, ba vijjā (minh), sáu abhiññā (thần thông), bốn paṭisambhidā (tứ vô ngại giải) và các đặc tính công đức khác (aññe ca sammappadhānādayo guṇavisesā) như Tứ Chánh Cần (sammappadhānādayo) đã được phân loại (vibhattā).
Kiñcāpi vibhattā, visesato pana paññājātikattā catassova paṭisambhidā pāpuṇātīti dassanatthaṃ ‘tāsañca tatthevā’ti avadhāraṇavipallāso kato’’ti vajirabuddhitthero.
Although they are elaborated, yet, in order to show that because they are wisdom-born, only the four paṭisambhidās are paramount, the reversal of the exclusive particle ‘tāsañca tatthevā’ (and only of those there) is made,” so said Vajirabuddhitthera.
Mặc dù đã được phân loại (Kiñcāpi vibhattā), nhưng để chỉ ra (dassanatthaṃ) rằng do bản chất là trí tuệ (paññājātikattā), chỉ có bốn paṭisambhidā (tứ vô ngại giải) mới đạt được (pāpuṇāti) một cách đặc biệt (visesato), nên sự đảo ngược (vipallāso) trong sự xác định (avadhāraṇam) ‘tāsañca tatthevā’ (và chỉ riêng chúng ở đó) đã được thực hiện (kato)” – đây là lời của Trưởng lão Vajirabuddhi.
‘‘Eva’’ntiādi nigamanaṃ.
“Evaṃ” and so on is the conclusion.
“Evaṃ” (Như vậy) và vân vân (ādi) là lời kết luận (nigamanaṃ).
Sukho samphasso etesanti sukhasamphassāni, anuññātāniyeva tādisāni attharaṇapāvuraṇādīni, tesaṃ phassasāmaññato sukho vā samphasso tathā, anuññāto so yesanti anuññātasukhasamphassāni, tādisāni attharaṇapāvuraṇādīni tesaṃ phassena samānatāya.
Those with pleasant contact are called sukhasamphassāni (pleasant contacts); such beddings and coverings are indeed permitted, or the contact of those (women) is pleasant in that way due to the similarity of contact, and those for which such pleasant contact is permitted are called anuññātasukhasamphassāni (permitted pleasant contacts), due to the similarity with the contact of such beddings and coverings.
Những thứ có xúc chạm dễ chịu (sukho samphasso etesanti) được gọi là sukhasamphassāni (có xúc chạm dễ chịu), đó là những loại chăn mền, y phục, v.v., đã được cho phép (anuññātāniyeva), hoặc (vā) xúc chạm dễ chịu (sukho samphasso) là như vậy (tathā) do sự tương đồng về xúc chạm (phassasāmaññato) của chúng (tesaṃ); những thứ mà xúc chạm dễ chịu đó (so) đã được cho phép (anuññāto) được gọi là anuññātasukhasamphassāni (những thứ có xúc chạm dễ chịu đã được cho phép), đó là những loại chăn mền, y phục, v.v., do sự tương đồng (samānatāya) với xúc chạm (phassena) của chúng (tesaṃ).
Upādinnakaphasso itthiphasso, methunadhammoyeva.
Upādinnakaphasso (appropriated contact) is contact with a woman, which is indeed sexual intercourse.
Upādinnakaphasso (xúc chạm bị chấp thủ) là xúc chạm với phụ nữ (itthiphasso), đó chính là (yeva) hành vi tà dâm (methunadhammo).
Vuttaṃ ariṭṭhena nāma gaddhabādhipubbena bhikkhunā (ma. ni. 234; pāci. 417).
It was said by the bhikkhu named Ariṭṭha, formerly a vulture-killer.
Điều này đã được nói (Vuttaṃ) bởi Tỳ-kheo tên là Ariṭṭha (ariṭṭhena nāma), người trước đây từng là kẻ giết kền kền (gaddhabādhipubbena).
So hi bahussuto dhammakathiko kammakilesavipākaupavādaāṇāvītikkamavasena pañcavidhesu antarāyikesu āṇāvītikkamantarāyikaṃ na jānāti, sesantarāyikeyeva jānāti, tasmā so rahogato evaṃ cintesi ‘‘ime agārikā pañca kāmaguṇe paribhuñjantā sotāpannāpi sakadāgāminopi anāgāminopi honti, bhikkhūpi manāpikāni cakkhuviññeyyāni rūpāni passanti …pe… kāyaviññeyye phoṭṭhabbe phusanti, mudukāni attharaṇapāvuraṇāni paribhuñjanti, etaṃ sabbampi vaṭṭati, kasmā itthīnaṃyeva rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbā na vaṭṭanti, etepi vaṭṭantiyevā’’ti anavajjena paccayaparibhogarasena sāvajjaṃ kāmaguṇaparibhogarasaṃ saṃsanditvā sachandarāgaparibhogañca nicchandarāgaparibhogañca ekaṃ katvā thullavākehi saddhiṃ atisukhumasuttaṃ ghaṭento viya, sāsapena saddhiṃ sineruno sadisataṃ upasaṃharanto viya ca pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppādetvā ‘‘kiṃ bhagavatā mahāsamuddaṃ bandhantena viya mahatā ussāhena paṭhamapārājikaṃ paññattaṃ, natthi ettha doso’’ti sabbaññutaññāṇena saddhiṃ paṭivirujjhanto vesārajjañāṇaṃ paṭibāhanto ariyamagge khāṇukaṇṭakādīni pakkhipanto ‘‘methunadhamme doso natthī’’ti jinacakke pahāramadāsi, tenāha ‘‘tathāha’’ntiādi.
Indeed, being learned and a Dhamma speaker, he did not understand the impediment of transgressing a rule among the five kinds of impediments (kamma, kilesa, vipāka, upavāda, āṇāvītikkama), but only understood the other impediments. Therefore, being in seclusion, he thought thus: “These householders, enjoying the five sense pleasures, become stream-enterers, once-returners, or non-returners. Bhikkhus also see agreeable forms discernible by the eye… and so on… touch tangible objects discernible by the body, and enjoy soft beddings and coverings. All of this is permissible. Why then are forms, sounds, smells, tastes, and tangible objects of women not permissible? These too must be permissible.” By thus comparing the blameless enjoyment of requisites with the blameworthy enjoyment of sense pleasures, and treating enjoyment with desire and enjoyment without desire as one, as if weaving extremely fine thread with coarse yarn, or as if comparing Mount Sineru to a mustard seed, he generated a wicked wrong view, thinking, “Why did the Blessed One lay down the first Pārājika rule with great effort, as if damming up the great ocean? There is no fault in this.” Thus, contradicting omniscience and obstructing the knowledge of confidence, he placed stumps and thorns on the Noble Path and struck the Buddha's Teaching, saying, “There is no fault in sexual intercourse.” Therefore, it is said, “ tathāhaṃ” and so on.
Vị ấy (So hi) là người đa văn (bahussuto) và thuyết pháp (dhammakathiko), nhưng trong năm loại chướng ngại (pañcavidhesu antarāyikesu) theo nghiệp (kamma), phiền não (kilesa), quả báo (vipāka), phỉ báng (upavāda) và vi phạm giới luật (āṇāvītikkama), vị ấy không biết (na jānāti) chướng ngại vi phạm giới luật (āṇāvītikkamantarāyikaṃ), chỉ biết (jānāti) các chướng ngại còn lại (sesantarāyikeyeva). Vì vậy (tasmā), khi ở một mình (rahogato), vị ấy đã suy nghĩ (evaṃ cintesi) như sau: “Những người cư sĩ (ime agārikā) này, khi hưởng thụ (paribhuñjantā) năm dục lạc (pañca kāmaguṇe), họ vẫn có thể là (honti) bậc Dự Lưu (sotāpannāpi), Nhất Lai (sakadāgāminopi) hoặc Bất Hoàn (anāgāminopi). Các Tỳ-kheo (bhikkhūpi) cũng nhìn thấy (passanti) các sắc khả ái (manāpikāni cakkhuviññeyyāni rūpāni) do nhãn thức nhận biết... (pe)... xúc chạm (phusanti) các xúc (phoṭṭhabbe) do thân thức nhận biết, hưởng thụ (paribhuñjanti) các chăn mền, y phục mềm mại (mudukāni attharaṇapāvuraṇāni). Tất cả những điều này (etaṃ sabbampi) đều được phép (vaṭṭati). Tại sao (kasmā) sắc, thanh, hương, vị, xúc (rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbā) của phụ nữ (itthīnaṃyeva) lại không được phép (na vaṭṭanti)? Những điều này (etepi) cũng được phép (vaṭṭantiyevā)” – vị ấy đã so sánh (saṃsanditvā) hương vị hưởng thụ các yếu tố không có lỗi (anavajjena paccayaparibhogarasena) với hương vị hưởng thụ dục lạc có lỗi (sāvajjaṃ kāmaguṇaparibhogarasaṃ), và đã coi việc hưởng thụ có tham ái (sachandarāgaparibhogañca) và việc hưởng thụ không có tham ái (nicchandarāgaparibhogañca) là một (ekaṃ katvā), giống như (viya) việc nối sợi chỉ cực kỳ mảnh (atisukhumasuttaṃ) với những sợi thô (thullavākehi saddhiṃ ghaṭento), và giống như (viya ca) việc so sánh (upasaṃharanto) hạt cải (sāsapena saddhiṃ) với núi Sineru (sineruno sadisataṃ). Vị ấy đã phát sinh (uppādetvā) một tà kiến (pāpakaṃ diṭṭhigataṃ) xấu xa và nói: “Tại sao (kiṃ) Thế Tôn (bhagavatā) lại chế định (paññattaṃ) giới Pārājika thứ nhất (paṭhamapārājikaṃ) với nỗ lực lớn (mahatā ussāhena), như thể (viya) đang đắp đập đại dương (mahāsamuddaṃ bandhantena)? Không có lỗi (doso natthi) ở đây (ettha)”. Vị ấy đã chống đối (paṭivirujjhanto) với Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇena saddhiṃ), ngăn cản (paṭibāhanto) Tuệ Tứ Vô Úy (vesārajjañāṇaṃ), ném các chướng ngại (khāṇukaṇṭakādīni pakkhipanto) như gốc cây, gai nhọn vào Thánh đạo (ariyamagge), và đã giáng đòn (pahāramadāsi) vào Pháp Luân của Đức Phật (jinacakke) bằng cách nói: “Không có lỗi (doso natthi) trong hành vi tà dâm (methunadhamme)”. Bởi vậy (tena), kinh nói “tathāhaṃ” (như tôi) và vân vân (ādi).
Anatikkamanatthena antarāye niyuttā, antarāyaṃ vā phalaṃ arahanti, antarāyassa vā karaṇasīlāti antarāyikā, saggamokkhānaṃ antarāyakarāti vuttaṃ hoti.
Those that are assigned to be impediments by not being transgressed, or those that deserve the result of impediment, or those whose nature is to cause impediment, are antarāyikā (impediments); it is said that they are hindrances to heaven and liberation.
Những điều được chỉ định (niyuttā) là chướng ngại (antarāye) theo nghĩa không thể vượt qua (anatikkamanatthena), hoặc (vā) chúng xứng đáng (arahanti) với quả báo là chướng ngại (antarāyaṃ phalaṃ), hoặc (vā) chúng có thói quen (sīlā) gây ra chướng ngại (antarāyassa karaṇa), nên được gọi là antarāyikā (chướng ngại). Điều này có nghĩa là (vuttaṃ hoti) chúng là những thứ gây chướng ngại (antarāyakarā) cho thiên giới và giải thoát (saggamokkhānaṃ).
Te ca kammakilesavipākaupavādaāṇāvītikkamavasena pañcavidhā.
These are five-fold according to kamma, kilesa, vipāka, upavāda, and āṇāvītikkama.
Và (Te ca) chúng có năm loại (pañcavidhā) theo nghiệp (kamma), phiền não (kilesa), quả báo (vipāka), phỉ báng (upavāda) và vi phạm giới luật (āṇāvītikkama).
Vitthāro ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanādīsu (pāci. aṭṭha. 417) gahetabbo.
The detailed explanation should be taken from the commentary on the Ariṭṭha training rule and so on.
Chi tiết (Vitthāro) nên được hiểu (gahītabbo) trong phần giải thích về giới Ariṭṭha (ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanādīsu) và những nơi khác.
Ayaṃ panettha padatthasambandho – ye ime dhammā antarāyikā iti bhagavatā vuttā desitā ceva paññattā ca, te dhamme paṭisevato paṭisevantassa yathā yena pakārena te dhammā antarāyāya saggamokkhānaṃ antarāyakaraṇatthaṃ nālaṃ samatthā na honti, tathā tena pakārena ahaṃ bhagavatā desitaṃ dhammaṃ ājānāmīti.
Herein, this is the connection of words: "I understand the Dhamma taught by the Blessed One in such a way that these things which the Blessed One has stated, explained, and laid down as impediments are not capable of becoming an impediment to heaven and liberation for one who practices them."
Đây (Ayaṃ) là mối liên hệ ý nghĩa của các từ (padatthasambandho) ở đây (ettha): “Những pháp này (ye ime dhammā) mà Thế Tôn (bhagavatā) đã nói (vuttā), đã thuyết giảng (desitā ceva) và đã chế định (paññattā ca) là những chướng ngại (antarāyikā). Đối với người thực hành (paṭisevato paṭisevantassa) những pháp đó (te dhamme), theo cách (yathā yena pakārena) mà những pháp đó (te dhammā) không có khả năng (nālaṃ samatthā na honti) gây chướng ngại (antarāyāya), tức là gây chướng ngại (antarāyakaraṇatthaṃ) cho thiên giới và giải thoát (saggamokkhānaṃ), thì tôi (ahaṃ) hiểu (ājānāmi) giáo pháp (dhammaṃ) đã được Thế Tôn (bhagavatā) thuyết giảng (desitaṃ) theo cách đó (tathā tena pakārena).”
Tato dussīlabhāvaṃ pāpuṇātīti tato anavajjasaññibhāvahetuto vītikkamitvā dussīlabhāvaṃ pāpuṇāti.
Tato dussīlabhāvaṃ pāpuṇātīti (from that, one falls into an immoral state): From that cause of conceiving it to be blameless, by transgressing, one falls into an immoral state.
“Tato dussīlabhāvaṃ pāpuṇātī” (Từ đó, vị ấy trở nên vô giới) có nghĩa là từ nguyên nhân của việc nhận thức không có lỗi (tato anavajjasaññibhāvahetuto), vị ấy vượt qua (vītikkamitvā) và đạt đến (pāpuṇāti) trạng thái vô giới (dussīlabhāvaṃ).
Na hi lokasammutiṃ buddhā bhagavanto vijahanti, lokasamaññāya lokaniruttiyā lokābhilāpe ṭhitāyeva dhammaṃ desenti.
Indeed, the Buddhas, the Blessed Ones, do not abandon worldly convention; they teach the Dhamma while abiding in worldly terms, worldly expressions, and worldly discourse.
Thật vậy (Na hi), chư Phật Thế Tôn (buddhā bhagavanto) không từ bỏ (na vijahanti) chân lý quy ước thế gian (lokasammutiṃ), mà Ngài thuyết giảng giáo pháp (dhammaṃ desenti) khi vẫn an trú (ṭhitāyeva) trong danh xưng thế gian (lokasamaññāya), thuật ngữ thế gian (lokaniruttiyā) và cách diễn đạt thế gian (lokābhilāpe).
Apica ‘‘hirottappadīpanatthaṃ, kammassakatādīpanattha’’nti (ma. ni. aṭṭha. 1.57; a. ni. aṭṭha. 1.1.202; itivu. aṭṭha. 24; kathā. anuṭī. 1) evamādīhipi aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā puggalakathaṃ kathetī’’ti evaṃ adhippāyamajānanto.
Moreover, the Blessed One teaches the discourse on individuals for eight reasons, such as “for the sake of illuminating shame and fear of wrongdoing, for the sake of illuminating ownership of kamma,” and so on. (The person who) does not understand the Buddha’s intention in this way.
Hơn nữa (Apica), “để chỉ ra sự hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi (hirottappadīpanatthaṃ), để chỉ ra nghiệp sở hữu (kammassakatādīpanatthaṃ)” và vân vân (evamādīhipi), Thế Tôn (bhagavā) đã thuyết giảng (kathetī) về các hạng người (puggalakathaṃ) vì tám lý do (aṭṭhahi kāraṇehi). Vị ấy không hiểu (ajānanto) ý định (adhippāyaṃ) như vậy (evaṃ).
Ayamattho upari āvi bhavissati.
This meaning will become clear later.
Ý nghĩa này (Ayamattho) sẽ được tiết lộ (āvi bhavissati) ở phần trên (upari).
Duggahitaṃ gaṇhātīti ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati anañña’’ntiādinā (ma. ni. 1.144) duggahitaṃ katvā gaṇhāti, viparītaṃ gaṇhātīti vuttaṃ hoti.
Duggahitaṃ gaṇhātīti (takes it wrongly): It is said that by misapprehending it as, “I understand the Dhamma taught by the Blessed One in such a way that this very consciousness runs on, transmigrates, and is not another,” he takes it wrongly, he takes it in a perverted way.
“Duggahitaṃ gaṇhātī” (nắm giữ sai lầm) có nghĩa là nắm giữ (gaṇhāti) một cách sai lầm (duggahitaṃ katvā), tức là nắm giữ một cách sai lệch (viparītaṃ gaṇhātīti vuttaṃ hoti), với lời nói: “Tôi (ahaṃ) hiểu (ājānāmīti) giáo pháp (dhammaṃ) được Thế Tôn (bhagavatā) thuyết giảng (desitaṃ) theo cách (yathā) mà chính thức này (tadevidaṃ viññāṇaṃ) luân chuyển (sandhāvati), tái sinh (saṃsarati), không phải là một thức khác (anañña)” và vân vân (ādinā).
Duggahitanti hi bhāvanapuṃsakaniddeso kiriyāyavisesanabhāvena napuṃsakaliṅgena niddisitabbattā.
Indeed, duggahitaṃ (wrongly apprehended) is a designation of a state of being (bhāva-nipuṃsaka) because it is to be designated by the neuter gender as a qualifier of an action.
Thật vậy (hi), “duggahitaṃ” (sai lầm) là một cách diễn đạt ở thể trung tính (bhāvanapuṃsakaniddeso) vì nó phải được chỉ ra (niddisitabbattā) bằng giống trung tính (napuṃsakaliṅgena) như một tính từ (visesanabhāvena) của hành động (kiriyāya).
Ayañhi bhāvanapuṃsakapadassa pakati, yadidaṃ napuṃsakaliṅgena niddisitabbattā, bhāvappaṭṭhānatā, sakammākammakiriyānuyogaṃ paccattopayogavacanatā ca.
This indeed is the nature of a bhāva-nipuṃsaka word, namely, its designation by the neuter gender, its being based on the state of being, and its being applicable to transitive and intransitive verbs in the nominative case.
Đây (Ayañhi) là bản chất (pakati) của từ trung tính biểu thị hành động (bhāvanapuṃsakapadassa), đó là (yadidaṃ) việc được chỉ ra bằng giống trung tính (napuṃsakaliṅgena niddisitabbattā), việc là nền tảng của hành động (bhāvappaṭṭhānatā), và việc sử dụng cách nói theo chủ cách hoặc tân cách (paccattopayogavacanatā) trong các hành động nội động và ngoại động (sakammākammakiriyānuyogaṃ).
Tena vuttaṃ ‘‘duggahitaṃ katvā’’ti.
Therefore it is said, “duggahitaṃ katvā” (having wrongly apprehended).
Do đó (Tena), kinh nói (vuttaṃ) “duggahitaṃ katvā” (đã nắm giữ sai lầm).
Yanti duggahitagāhaṃ.
Yaṃ (which) means the wrong apprehension.
“Yaṃ” (cái mà) là sự nắm giữ sai lầm (duggahitagāhaṃ).
Majjhimanikāye mūlapaṇṇāsake mahātaṇhāsaṅkhayasutte (ma. ni. 1.144) tathāvādīnaṃ sādhināmakaṃ kevaṭṭaputtaṃ bhikkhuṃ ārabbha bhagavatā vuttaṃ. Attanā duggahitena dhammenāti pāṭhaseso, micchāsabhāvenāti attho.
In the Majjhima Nikāya, in the Mūlapaṇṇāsaka, in the Mahātaṇhāsaṅkhaya Sutta, it was spoken by the Bhagavā concerning the bhikkhu named Sādhi, son of Kevaṭṭa, who spoke in such a way. The rest of the passage should be understood as: "by one's own wrongly grasped Dhamma," meaning by means of a false nature.
Trong Majjhimanikāya, Mūlapaṇṇāsaka, trong kinh Mahātaṇhāsaṅkhaya, Đức Thế Tôn đã nói về tỳ khưu tên Sādhi, con của Kevaṭṭa, người có quan điểm như vậy. "Attanā duggahitena dhammena" là phần còn lại của văn bản, có nghĩa là "với bản chất tà kiến".
Atha vā duggahaṇaṃ duggahitaṃ, attanāti ca sāmiatthe karaṇavacanaṃ, vibhattiyantapatirūpakaṃ vā abyayapadaṃ, tasmā attano duggahaṇena viparītagāhenāti attho.
Or, duggahaṇa means "wrong grasping," and attanā is a word in the instrumental case signifying possession, or it is an indeclinable particle resembling a case ending; therefore, it means "by one's own wrong grasping," by a perverse grasping.
Hoặc, "duggahaṇaṃ" là sự nắm giữ sai lầm, và "attanā" là một từ ở cách công cụ mang nghĩa sở hữu, hoặc một từ bất biến giống như một từ có tận cùng bằng biến cách. Do đó, nghĩa là "bằng sự nắm giữ sai lầm của chính mình", tức là "bằng sự nắm giữ ngược đời".
Abbhācikkhatīti abbhakkhānaṃ karoti.
Abbhācikkhatī means "makes an accusation."
Abbhācikkhatī có nghĩa là đưa ra lời buộc tội.
Attano kusalamūlāni khananto attānaṃ khanati nāma.
One who digs up their own roots of skillfulness is said to dig up oneself.
Kẻ hủy hoại các căn lành của mình được gọi là tự hủy hoại chính mình.
Tatoti duggahitabhāvahetuto.
Tato means "due to the state of having wrongly grasped."
Tato có nghĩa là "do nguyên nhân của sự nắm giữ sai lầm".
Dhammacintanti dhammasabhāvavicāraṃ.
Dhammacinta means "reflection on the nature of the Dhamma."
Dhammacinta là sự suy xét về bản chất của Pháp.
Atidhāvantoti ṭhātabbamariyādāyaṃ aṭṭhatvā ‘‘cittuppādamattenapi dānaṃ hoti, sayameva cittaṃ attano ārammaṇaṃ hoti, sabbampi cittaṃ sabhāvadhammārammaṇameva hotī’’ti ca evamādinā atikkamitvā pavattayamāno.
Atidhāvanto means, without abiding within the established boundary, "thinking, 'Donation occurs even with a mere thought arising; the mind itself is its own object; all minds have reality-phenomena as their objects,' and so forth," thereby exceeding (the Dhamma's boundaries).
Atidhāvanto có nghĩa là vượt qua giới hạn cần phải giữ, nói rằng "chỉ với một ý niệm khởi lên cũng là bố thí, chính tâm là đối tượng của chính nó, tất cả tâm đều có đối tượng là các pháp tự tánh" và những điều tương tự.
Cintetumasakkuṇeyyāni, anaraharūpāni vā acinteyyāni nāma, tāni dassento ‘‘vuttañheta’’ntiādimāha.
Things that cannot be pondered, or things that are unworthy of being pondered, are called acinteyya. Showing these, he says, "It has been said" and so forth.
Những điều không thể suy nghĩ, hoặc không xứng đáng để suy nghĩ, được gọi là acinteyya. Để chỉ ra chúng, ngài nói "vuttañheta" (điều này đã được nói) và tiếp theo.
Tattha acinteyyānīti tesaṃ sabhāvadassanaṃ.
There, acinteyyāni is the showing of their nature.
Ở đó, acinteyyāni là sự chỉ rõ bản chất của chúng.
Na cintetabbānīti tattha kattabbakiccadassanaṃ.
Na cintetabbāni is the showing of the duty to be performed concerning them.
Na cintetabbāni là sự chỉ rõ hành động cần làm đối với chúng.
‘‘Yānī’’tiādi tassa hetudassanaṃ.
"Yāni" and so forth is the showing of its reason.
"Yānī" (những điều nào) và tiếp theo là sự chỉ rõ nguyên nhân của điều đó.
Yāni cintento ummādassa cittakkhepassa, vighātassa vihesassa ca bhāgī assa, acinteyyāni imāni cattāri na cintetabbāni, imāni vā cattāri acinteyyāni nāma na cintetabbāni, yāni vā…pe… assa, tasmā na cintetabbāni acintetabbabhūtāni imāni cattāri acinteyyāni nāmāti yojanā.
The construction is: whatever one might ponder, one would be a partaker of madness, mental distraction, and vexation, and of harm; these four unponderables should not be pondered, or these four are called unponderables and should not be pondered; or whatever… one might be, therefore, these four unponderables, being things that should not be pondered, are called unponderables.
Sự kết nối là: những điều mà khi suy nghĩ về chúng, người ta sẽ trở thành kẻ điên loạn, tâm tán loạn, và bị tổn hại, bị quấy phá – bốn điều acinteyya này không nên suy nghĩ. Hoặc, bốn điều này được gọi là acinteyya và không nên suy nghĩ. Hoặc, những điều mà khi suy nghĩ về chúng... sẽ trở thành, do đó, bốn điều này không nên suy nghĩ, chúng là những điều không thể suy nghĩ, được gọi là acinteyya.
Iti-saddena pana –
By the word iti, on the other hand—
Với từ iti (như vậy) –
Caturaṅguttare vuttaṃ acinteyyasuttaṃ ādiṃ katvā sabbaṃ acinteyyabhāvadīpakaṃ pāḷiṃ saṅgaṇhāti.
This refers to the whole Pāli text that elucidates the nature of the unponderable, starting with the Acinteyya Sutta taught in the Aṅguttara Nikāya, Book of Fours.
Nó bao gồm tất cả các đoạn Pāḷi chỉ rõ trạng thái không thể suy lường, bắt đầu từ kinh Acinteyya đã được nói trong Aṅguttaranikāya, Tứ tập.
Kāmaṃ acinteyyāni cha asādhāraṇañāṇādīni, tāni pana anussarantassa kusaluppattihetubhāvato cintetabbāni, imāni pana evaṃ na honti aphalabhāvato, tasmā na cintetabbāni.
Although the six unique knowledges and so on are indeed unponderable, they should be pondered because reflecting on them is a cause for the arising of skillfulness. However, these (four) are not like that, being fruitless; therefore, they should not be pondered.
Mặc dù sáu loại trí tuệ bất cộng khác (asādhāraṇañāṇa) là acinteyya, nhưng chúng nên được suy nghĩ vì chúng là nguyên nhân phát sinh các điều thiện đối với người hồi tưởng. Tuy nhiên, những điều này (bốn acinteyya đã nói) không như vậy vì chúng không có kết quả, do đó không nên suy nghĩ.
‘‘Dussīlya…pe… pabheda’’nti iminā vipattiṃ sarūpato dasseti.
By "dussīlya...pabheda," he shows the downfall in its true nature.
Với cụm từ "dussīlya...pe... pabheda" (ác giới... và sự phân loại), ngài chỉ rõ sự thất bại theo bản chất của nó.
‘‘Kathaṃ?
"How?
“Thế nào?
Piṭakavasenā’’tiādivacanasambajjhanena pubbāparasambandhaṃ dassento ‘‘evaṃ nānappakārato’’tiādimāha.
By way of the Piṭaka," etc.—showing the connection between earlier and later statements by linking them with this phrase, he says "thus in various ways" and so forth.
Theo Pīṭaka” – Để chỉ rõ mối liên hệ trước sau qua sự kết nối của lời nói như vậy, ngài nói "evaṃ nānappakārato" (bằng nhiều cách khác nhau như vậy) và tiếp theo.
Pubbāparasambandhavirahitañhi vacanaṃ byākulaṃ.
For a statement devoid of connection between earlier and later parts is confused.
Thật vậy, lời nói không có mối liên hệ trước sau thì lộn xộn.
Sotūnañca atthaviññāpakaṃ na hoti, pubbāparaññūnameva ca tathāvicāritavacanaṃ visayo.
And it does not convey the meaning to the listeners; rather, such a well-considered statement is the domain of those who understand the preceding and succeeding parts.
Và nó không làm cho người nghe hiểu được ý nghĩa. Lời nói được suy xét như vậy chỉ là cảnh giới của những người biết trước sau.
Yathāha –
As it is said—
Như đã nói:
Sīlakkhandhavaggamahāvaggapāthikavaggasaṅkhātehi tīhi vaggehi saṅgaho etesanti tivaggasaṅgahāni. Gāthāya pana yassa nikāyassa suttagaṇanato catuttiṃseva suttantā. Vaggasaṅgahavasena tayo vaggā assa saṅgahassāti tivaggo saṅgaho.
Those (suttas) are tivaggasaṅgahāni because they are included in three sections, namely, the Sīlakkhandhavagga, Mahāvagga, and Pāthikavagga. In the verse, however, yassa refers to the Nikāya which has only thirty-four suttas by count. By way of collection into sections, this collection has three sections, hence tivaggo saṅgaho. This first Nikāya, the Dīgha Nikāya, is anulomiko, not contradictory, or named atthānuloma due to its conformity with meaning; this means it is a name in accordance with its meaning.
Những điều được tập hợp bởi ba phẩm là Sīlakkhandhavagga, Mahāvagga, và Pāthikavagga được gọi là tivaggasaṅgahāni (được tập hợp trong ba phẩm). Tuy nhiên, trong kệ, yassa (của nikāya nào) có catuttiṃseva suttantā (chỉ có ba mươi bốn kinh) về số lượng kinh. Theo cách tập hợp phẩm, có ba phẩm được tập hợp, nên gọi là tivaggo saṅgaho (sự tập hợp ba phẩm).
Paṭhamo esa nikāyo dīghanikāyo ti anulomiko apaccanīko, atthānulomanato atthānulomanāmiko vā, anvatthanāmoti attho.
This first Nikāya, the Dīgha Nikāya, is anulomiko, uncontradictory, or is named atthānuloma because it conforms to the meaning, meaning it is a name that corresponds to its meaning.
Nikāya đầu tiên này là Dīghanikāya (Trường Bộ Kinh) được gọi là anulomiko (thuận chiều), tức là không nghịch lại, hoặc được gọi là atthānulomanāmika (có tên thuận theo ý nghĩa) vì thuận theo ý nghĩa, tức là tên gọi đúng với ý nghĩa.
Tattha ‘‘tivaggo saṅgaho’’ti etaṃ ‘‘yassā’’ti antarikepi samāsoyeva hoti, na vākyanti daṭṭhabbaṃ ‘‘navaṃ pana bhikkhunā cīvaralābhenā’’ti (pāci. 368) ettha ‘‘navaṃcīvaralābhenā’’ti padaṃ viya.
There, the expression "tivaggo saṅgaho" is to be understood as a compound, even if "yassā" intervenes, not as a sentence, like the phrase "navaṃcīvaralābhena" in "navaṃ pana bhikkhunā cīvaralābhenā."
Ở đó, cụm từ "tivaggo saṅgaho" (sự tập hợp ba phẩm), mặc dù có từ "yassā" (của cái nào) ở giữa, nhưng nên hiểu là một hợp chất (samāsa) chứ không phải một câu (vākyam), giống như từ "navaṃcīvaralābhenā" trong "navaṃ pana bhikkhunā cīvaralābhenā" (này tỳ khưu, với sự nhận y mới).
Tathā hi aṭṭhakathācariyā vaṇṇayanti ‘‘alabbhīti labho, labho eva lābho.
Thus, the Aṭṭhakathā teachers explain: "What is gained is labha, gain is indeed lābha.
Thật vậy, các vị Aṭṭhakathācariya (Sớ giải sư) giải thích rằng: "Alabbhī (đã được nhận) là labho (sự nhận). Labho (sự nhận) chính là lābho (lợi lộc).
Kiṃ alabbhi?
What was gained?
Điều gì đã được nhận?
Cīvaraṃ.
Robe.
Y (cīvaraṃ).
Kīdisaṃ?
What kind?
Y như thế nào?
Navaṃ, iti ‘navacīvaralābhenā’ti vattabbe anunāsikalopaṃ akatvā ‘navaṃcīvaralābhenā’ti vuttaṃ, paṭiladdhanavacīvarenāti attho.
New. Thus, instead of saying 'navacīvaralābhenā,' without eliding the nasal, it is said 'navaṃcīvaralābhenā,' meaning 'by a newly acquired robe.'
Mới (navaṃ). Như vậy, đáng lẽ phải nói 'navacīvaralābhenā' nhưng lại nói 'navaṃcīvaralābhenā' mà không bỏ đi âm mũi (anunāsika), nghĩa là 'với tỳ khưu đã nhận được y mới'.
Majjhe ṭhitapadadvaye panāti nipāto.
The particle 'pana' in the two words in the middle is just a particle.
Còn hai từ 'pana' và 'bhikkhunā' ở giữa thì 'pana' là một từ bất biến (nipāta).
Bhikkhunāti yena laddhaṃ, tassa nidassana’’nti (pāci. aṭṭha. 368).
'Bhikkhunā' is an indication of who received it."
'Bhikkhunā' là sự chỉ rõ người đã nhận được y."
Idhāpi saddato, atthato ca vākye yuttiyāabhāvato samāsoyeva sambhavati.
Here too, a compound is appropriate, as a sentence lacks logical coherence in terms of both sound and meaning.
Ở đây cũng vậy, vì không có sự hợp lý về ngữ pháp và ý nghĩa trong việc coi đó là một câu, nên chỉ có thể là một hợp chất (samāsa).
‘‘Tivaggo’’ti padañhi ‘‘saṅgaho’’ti ettha yadi karaṇaṃ, evaṃ sati karaṇavacanantameva siyā.
For if the word "tivaggo" were an instrument in "saṅgaho," then it would be in the instrumental case.
Nếu từ "tivaggo" là cách công cụ (karaṇa) trong "saṅgaho" (sự tập hợp), thì nó phải ở dạng cách công cụ.
Yadi ca padadvayametaṃ tulyādhikaraṇaṃ, tathā ca sati napuṃsakaliṅgameva siyā ‘‘tiloka’’ntiādipadaṃ viya.
And if these two words were in apposition, then it would be in the neuter gender, like words such as "tiloka."
Và nếu hai từ này đồng vị (tulyādhikaraṇa), thì nó phải ở giống trung (napuṃsakaliṅga), giống như từ "tiloka" (ba cõi) và các từ tương tự.
Tathā ‘‘tivaggo’’ti etassa ‘‘saṅgaho’’ti padamantarena aññatthāsambandho na sambhavati, tattha ca tādisena vākyena sambajjhanaṃ na yuttaṃ, tasmā samānepi padantarantarike saddatthāvirodhabhāvoyeva samāsatākāraṇanti samāso eva yutto.
Similarly, the word "tivaggo" cannot be connected elsewhere without the word "saṅgaho"; and a connection by such a sentence there is not suitable. Therefore, even if another word intervenes, the absence of contradiction in literal meaning is the reason for its being a compound, so a compound is appropriate.
Cũng vậy, từ "tivaggo" không thể có mối liên hệ với bất kỳ từ nào khác mà không có từ "saṅgaho" ở giữa. Và việc kết nối nó với một câu như vậy là không phù hợp. Do đó, ngay cả khi có một từ khác ở giữa, sự không mâu thuẫn về ngữ nghĩa là nguyên nhân của hợp chất, nên hợp chất là phù hợp.
Tayo vaggā assa saṅgahassāti hi tivaggosaṅgaho akārassa okārādesaṃ, okārāgamaṃ vā katvā yathā ‘‘sattāhaparinibbuto, acirapakkanto, māsajāto’’tiādi, assa saṅgahassāti ca saṅgahitassa assa nikāyassāti attho.
For "tivaggosaṅgaho" means "this collection has three sections," having substituted o for a, or having added o, just as in "sattāhaparinibbuto," "acirapakkanto," "māsajāto," etc. And assa saṅgahassā means "of this Nikāya that is collected."
Thật vậy, tivaggosaṅgaho (sự tập hợp ba phẩm) là "có ba phẩm được tập hợp của nikāya này", bằng cách thay thế âm 'a' bằng 'o', hoặc thêm âm 'o', giống như "sattāhaparinibbuto" (đã nhập Niết Bàn bảy ngày), "acirapakkanto" (mới rời đi không lâu), "māsajāto" (mới sinh một tháng) và các từ tương tự. Và assa saṅgahassā (của sự tập hợp này) có nghĩa là "của nikāya này đã được tập hợp".
Apare pana ‘‘tayo vaggā yassāti katvā ‘saṅgaho’ti padena tulyādhikaraṇameva sambhavati, saṅgahoti ca gaṇanā.
Others, however, say, "It is possible to be in apposition with the word 'saṅgaho' by taking it as 'tayo vaggā yassa' (that which has three sections), and 'saṅgaho' means 'counting.'
Tuy nhiên, những người khác nói rằng: "Bằng cách nói 'tayo vaggā yassā' (có ba phẩm), nó chỉ có thể đồng vị với từ 'saṅgaho' (sự tập hợp). Và 'saṅgaho' là sự đếm.
Ṭīkācariyehi (sārattha. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) pana ‘tayo vaggā assa saṅgahassā’ti padadvayassa tulyādhikaraṇatāyeva dassitā’’ti vadanti, tadayuttameva saṅkhyāsaṅkhyeyyānaṃ missakattā, apākaṭattā ca.
But the Ṭīkā teachers have shown the apposition of the two words 'tayo vaggā assa saṅgahassā'," and this is inappropriate due to the mixture of number and numbered, and due to its obscurity.
Nhưng các vị Ṭīkācariya (Sārattha. Ṭī. 1. Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) đã chỉ rõ sự đồng vị của hai từ 'tayo vaggā assa saṅgahassā'." Điều đó là không phù hợp vì sự pha trộn giữa số và vật được đếm, và vì sự không rõ ràng.
Atthānulomikattaṃ vibhāvetumāha ‘‘kasmā’’tiādi.
To clarify the meaning-conformity, he says "why?" and so forth.
Để giải thích ý nghĩa của atthānulomikattaṃ (thuận theo ý nghĩa), ngài nói "kasmā" (tại sao) và tiếp theo.
Guṇopacārena, taddhitavasena vā dīgha-saddena dīghappamāṇāni suttāniyeva gahitāni, nikāyasaddo ca ruḷhivasena samūhanivāsatthesu vattatīti dasseti ‘‘dīghappamāṇāna’’ntiādinā.
By way of figurative attribution, or by way of taddhita, the word dīgha refers only to suttas of long length, and the word nikāya indicates that it is used by convention in the meanings of "collection" and "abode" through "dīghappamāṇānaṃ" and so forth.
Ngài chỉ rõ rằng từ "dīgha" (dài) đã được dùng để chỉ các kinh có độ dài lớn, hoặc theo nghĩa hoán dụ (guṇopacāra), hoặc theo cách tạo từ taddhita (taddhitavasa), và từ "nikāya" theo nghĩa thông thường (ruḷhīvasa) được dùng trong các nghĩa "tập hợp" và "nơi cư trú", bằng cách nói "dīghappamāṇānaṃ" (của những kinh có độ dài lớn) và tiếp theo.
Saṅketasiddhattā vacanīyavācakānaṃ payogato tadatthesu tassa saṅketasiddhataṃ ñāpento ‘‘nāha’’ntiādimāha.
Indicating that the word nikāya became conventional in those meanings due to the conventional establishment of referents and referents, he says "nāhaṃ" and so forth.
Để cho biết rằng từ đó đã được thiết lập theo quy ước trong các nghĩa đó do cách sử dụng của các từ chỉ và được chỉ, ngài nói "nāhaṃ" (tôi không nói) và tiếp theo.
Ekanikāyampīti ekasamūhampi.
Ekanikāyampī means "even one collection."
Ekanikāyampi có nghĩa là "ngay cả một tập hợp".
Evaṃ cittanti evaṃ vicittaṃ.
Evaṃ cittaṃ means "thus varied."
Evaṃ cittaṃ có nghĩa là "đa dạng như vậy".
Yathayidanti yathā ime tiracchānagatā pāṇā.
Yathayidaṃ means "as these animals."
Yathayidaṃ có nghĩa là "như những loài vật này".
Poṇikā, cikkhallikā ca khattiyā, tesaṃ nivāso ‘‘poṇikanikāyo cikkhallikanikāyo’’ti vuccati.
The dwelling place of the Poṇikā khattiyas and Cikkhallikā khattiyas is called "Poṇikanikāya" and "Cikkhallikanikāya."
Các vị vua Poṇika và Cikkhallika, nơi cư trú của họ được gọi là "Poṇikanikāyo cikkhallikanikāyo" (tập hợp của Poṇika, tập hợp của Cikkhallika).
Etthāti nikāyasaddassa samūhanivāsānaṃ vācakabhāve.
Ettha means "in the indicative nature of the word nikāya for collection and dwelling place."
Ettha (ở đây) có nghĩa là "trong việc từ 'nikāya' được dùng để chỉ tập hợp và nơi cư trú".
Sādhakānīti adhippetassatthassa sādhanato udāharaṇāni vuccanti.
Sādhakāni refers to examples that prove the intended meaning.
Sādhakāni (những điều chứng minh) được gọi là các ví dụ vì chúng chứng minh ý nghĩa mong muốn.
‘‘Samānītānī’’ti pāṭhasesena cetassa sambandho, sakkhīni vā yathāvuttanayena sādhakāni.
The connection of the word is with the remaining phrase "samānītāni" (well brought together), or witnesses are corroborating in the aforementioned manner.
Sự liên hệ của nó (tức là sādhakāni) là với phần còn lại của văn bản "samānītāni" (đã được mang đến), hoặc các bằng chứng (sakkhī) là những điều chứng minh theo cách đã nói.
Yañhi niddhāretvā adhippetatthaṃ sādhenti, taṃ ‘‘sakkhī’’ti vadanti.
For indeed, what they specify and establish as the intended meaning, that they call "witness" (sakkhī).
Thật vậy, điều được xác định và chứng minh là ý nghĩa mong muốn, thì được gọi là “sakkhī” (chứng nhân). Đó là lý do tại sao trong Manorathapūraṇī đã nói: “Jātaka Pañcagaru nên được mang ra và kể để làm chứng nhân.”
Tathā hi manorathapūraṇiyaṃ vuttaṃ ‘‘pañcagarujātakaṃ (jā. 1.1.132) pana sakkhibhāvatthāya āharitvā kathetabba’’nti (a. ni. aṭṭha. 1.1.5) sāsanatoti sāsanapayogato, sāsane vā.
Thus, it is said in the Manorathapūraṇī: "The Pañcagarujātaka should be recounted as evidence." Sāsanato means "from the teaching's usage" or "in the teaching."
Sāsanato (từ giáo pháp) là từ cách dùng trong giáo pháp, hoặc trong giáo pháp.
Lokatoti lokiyapayogato, loke vā.
Lokato means "from worldly usage" or "in the world."
Lokato có nghĩa là theo cách dùng của thế gian, hoặc trong thế gian.
Idaṃ pana piṭakattaye na vijjati, tasmā evaṃ vuttanti vadanti.
However, this is not found in the three Piṭakas; therefore, they say it is stated thus.
Tuy nhiên, điều này không được tìm thấy trong Tam Tạng (piṭakattaya), do đó họ nói rằng nó được nói như vậy.
Ettha ca paṭhamamudāharaṇaṃ sāsanato sādhakavacanaṃ, dutiyaṃ lokatoti daṭṭhabbaṃ.
Here, the first example should be understood as a supporting statement from the teaching, and the second as from the world.
Ở đây, ví dụ thứ nhất là lời chứng minh từ Giáo pháp (sāsana), còn ví dụ thứ hai là từ thế gian (lokato) thì cần phải hiểu như vậy.
Saṃyujjanti etthāti saṃyuttaṃ, kesaṃ saṃyuttaṃ?
That wherein suttas are joined together is Saṃyuttaṃ. Joined together for what?
Các kinh được kết hợp lại với nhau trong đó nên gọi là Saṃyuttaṃ. Saṃyuttaṃ của những gì?
Suttavaggānaṃ.
For the sutta-vaggas.
Của các bài kinh và phẩm.
Yathā hi byañjanasamudāye padaṃ, padasamudāye ca vākyaṃ, vākyasamudāye suttaṃ, suttasamudāye vaggoti samaññā, evaṃ vaggasamudāye saṃyuttasamaññā.
Just as a word is an aggregation of syllables, a sentence an aggregation of words, a sutta an aggregation of sentences, and a vagga an aggregation of suttas, so too is a Saṃyutta an aggregation of vaggas.
Cũng như trong một tập hợp các chữ cái gọi là từ (pada), trong một tập hợp các từ gọi là câu (vākya), trong một tập hợp các câu gọi là bài kinh (sutta), trong một tập hợp các bài kinh gọi là phẩm (vagga), thì tương tự, trong một tập hợp các phẩm gọi là Saṃyuttaṃ.
Devatāya pucchitena kathitasuttavaggādīnaṃ saṃyuttattā devatāsaṃyuttādibhāvo (saṃ. ni. 1.1), tenāha ‘‘devatāsaṃyuttādivasenā’’tiādi.
Since the sutta-vaggas and so forth, spoken when questioned by a deity, are joined together, there is the state of Devatāsaṃyutta and so on. Therefore, it is said, " devatāsaṃyuttādivasenā" (in terms of the Devatāsaṃyutta, etc.).
Vì các bài kinh, phẩm, v.v., được kể lại khi được các vị trời hỏi, nên có trạng thái như Devatāsaṃyutta, v.v. (Saṃ. Ni. 1.1). Do đó, ngài nói “theo cách của Devatāsaṃyutta, v.v.”.
‘‘Suttantānaṃ sahassāni satta suttasatāni cā’’ti pāṭhe suttantānaṃ satta sahassāni, satta suttasatāni cāti yojetabbaṃ.
In the reading "suttantānaṃ sahassāni satta suttasatāni cā" (seven thousand and seven hundred suttas), it should be construed as "seven thousand suttas and seven hundred suttas."
Trong đoạn văn ‘‘Suttantānaṃ sahassāni satta suttasatāni cā’’ (bảy ngàn bài kinh và bảy trăm bài kinh), cần phải kết nối là bảy ngàn bài kinh và bảy trăm bài kinh.
‘‘Satta suttasahassāni, satta suttasatāni cā’’tipi pāṭho.
There is also the reading: " Satta suttasahassāni, satta suttasatāni cā" (seven thousand suttas, and seven hundred suttas).
Cũng có đoạn văn là ‘‘Satta suttasahassāni, satta suttasatāni cā’’ (bảy ngàn bài kinh, và bảy trăm bài kinh).
Saṃyuttasaṅgahoti saṃyuttanikāyassa saṅgaho gaṇanā.
Saṃyuttasaṅgaho means the collection or enumeration of the Saṃyutta Nikāya.
Saṃyuttasaṅgaho là sự tập hợp, sự đếm của Saṃyutta Nikāya.
Pubbeti suttantapiṭakaniddese.
Pubbe means in the exposition of the Suttanta Piṭaka.
Pubbe có nghĩa là trong phần trình bày về Suttanta Piṭaka.
Vuttameva pakārantarena saṅkhipitvā avisesetvā dassetuṃ ‘‘ṭhapetvā’’tiādi vuttaṃ.
The statement " ṭhapetvā" (excluding), and so on, is made to briefly present what has already been said, but in a different way, without distinction.
Lời đã nói được tóm tắt theo một cách khác, không phân biệt, để trình bày, nên đã nói ‘‘ṭhapetvā’’ (ngoại trừ) và v.v.
‘‘Sakalaṃ vinayapiṭaka’’ntiādinā vuttameva hi iminā pakārantarena saṅkhipitvā dasseti.
Indeed, what was stated with " sakalaṃ vinayapiṭakaṃ" (the entire Vinaya Piṭaka), and so on, is now briefly shown in this different way.
Quả thật, lời đã nói bằng cách “toàn bộ Vinaya Piṭaka” và v.v., được tóm tắt và trình bày theo một cách khác bằng cách này.
Apica yathāvuttato avasiṭṭhaṃ yaṃ kiñci bhagavatā dinnanaye ṭhatvā desitaṃ, bhagavatā ca anumoditaṃ nettipeṭakopadesādikaṃ, taṃ sabbampi ettheva pariyāpannanti anavasesapariyādānavasena dassetuṃ evaṃ vuttantipi daṭṭhabbaṃ.
Furthermore, it should be understood that all that was taught by the Blessed One in the manner already stated, or approved by the Blessed One, such as the Netti and Peṭakopadesa, is included herein. This is stated to show the complete comprehension of all that remains.
Hơn nữa, cần phải hiểu rằng tất cả những gì còn lại từ những gì đã nói, bất cứ điều gì đã được Đức Phật giảng dạy theo phương pháp đã ban và đã được Đức Phật tán thành, như Netti-paṭakopadesa và v.v., đều được bao gồm trong đây, để trình bày theo cách bao gồm tất cả mà không bỏ sót điều gì.
Siddhepi hi sati ārambho atthantaraviññāpanāya vā hoti, niyamāya vāti.
Even when accomplished, a fresh undertaking is either to make known an additional meaning or to establish a rule.
Thật vậy, ngay cả khi đã hoàn thành, sự khởi đầu có thể là để thông báo một ý nghĩa khác, hoặc để quy định.
Ettha ca yathā ‘‘dīghappamāṇāna’’ntiādi vuttaṃ, evaṃ ‘‘khuddakappamāṇāna’’ntiādimavatvā sarūpasseva kathanaṃ vinayābhidhammādīnaṃ dīghappamāṇānampi tadantogadhatāyāti daṭṭhabbaṃ, tena ca viññāyati ‘‘na sabbattha khuddakapariyāpannesu tassa anvatthasamaññatā, dīghanikāyādisabhāvaviparītabhāvasāmaññena pana katthaci tabbohāratā’’ti.
Here, it should be understood that just as "dīghappamāṇānaṃ" (of long measure) and so on was stated, so too, without stating "khuddakappamāṇānaṃ" (of short measure) and so on, the very nature* is spoken of because even the long measures of the Vinaya, Abhidhamma, and so forth, are included within it. By this, it is understood that "its appropriateness of designation does not apply everywhere to those included in the Khuddaka, but in some places, that term is used by virtue of its general nature being contrary to the nature of the Dīgha Nikāya and so on."
Ở đây, cần phải hiểu rằng việc chỉ nói về bản chất của Khuddaka Nikāya mà không nói “có kích thước nhỏ” và v.v., như đã nói “có kích thước lớn” và v.v., là vì các bộ Vinaya, Abhidhamma, v.v., dù có kích thước lớn, cũng được bao gồm trong đó. Và qua đó, người ta hiểu rằng “không phải ở mọi nơi, trong những gì thuộc về Khuddaka, danh xưng đó có ý nghĩa đúng với bản chất của nó, nhưng ở một số nơi, danh xưng đó được dùng chung với ý nghĩa đối lập với bản chất của Dīgha Nikāya và v.v.”.
Tadaññanti tehi catūhi nikāyehi aññaṃ, avasesanti attho.
Tadaññaṃ means "other than those four Nikāyas," which is to say, "the remainder."
Tadañña có nghĩa là khác với bốn nikāya đó, tức là phần còn lại.
Navappabhedanti ettha kathaṃ panetaṃ navappabhedaṃ hoti.
Navappabhedaṃ (of ninefold division): How can this be of ninefold division?
Ở đây, với navappabhedaṃ (chín loại), làm sao nó lại có chín loại?
Tathā hi navahi aṅgehi vavatthitehi aññamaññasaṅkararahitehi bhavitabbaṃ, tathā ca sati asuttasabhāvāneva geyyaṅgādīni siyuṃ, atha suttasabhāvāneva geyyaṅgādīni, evaṃ sati suttanti visuṃ suttaṅgameva na siyā, evaṃ sante aṭṭhaṅgaṃ sāsananti āpajjati.
For indeed, the nine components must be distinct and free from mutual overlap; in that case, Geyya and other components would be non-sutta by nature. If Geyya and other components are suttas by nature, then "Sutta" as a separate sutta-component would not exist, and if so, the Dispensation would become eight-fold.
Thật vậy, phải có chín phần được phân định rõ ràng và không lẫn lộn với nhau. Nếu vậy, các phần như Geyya, v.v., sẽ không có bản chất của Sutta. Nếu các phần như Geyya, v.v., lại có bản chất của Sutta, thì Sutta sẽ không có một phần riêng biệt. Nếu vậy, Giáo pháp sẽ trở thành tám phần.
Apica ‘‘sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇa’’nti (dī. ni. aṭṭha., pārā. aṭṭha. paṭhamamahāsaṅgītikathā) aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Furthermore, it is stated in the Aṭṭhakathā: "A sutta with verses is Geyya; a sutta without verses is Veyyākaraṇa."
Hơn nữa, trong Aṭṭhakathā có nói: “Bài kinh có kệ (gāthā) là Geyya, bài kinh không có kệ là Veyyākaraṇa” (Dī. Ni. Aṭṭha., Pārā. Aṭṭha. Paṭhamamahāsaṅgītikathā).
Suttañca nāma sagāthakaṃ vā siyā, niggāthakaṃ vā, tasmā aṅgadvayeneva tadubhayaṃ saṅgahitanti tadubhayavinimuttaṃ suttaṃ udānādivisesasaññārahitaṃ natthi, yaṃ suttaṅgaṃ siyā, athāpi kathañci visuṃ suttaṅgaṃ siyā, maṅgalasuttādīnaṃ (khu. pā. 1; su. ni. 261) suttaṅgasaṅgaho na siyā gāthābhāvato dhammapadādīnaṃ viya.
And a sutta may be with verses or without verses. Therefore, both types are included by these two components. Thus, there is no sutta, devoid of both and without specific designations like Udāna, that could be a sutta-component. If, however, a sutta-component were somehow separate, then the Maṅgalasutta and so on would not be included as sutta-components, being verses, like the Dhammapada and so on.
Và một bài kinh (sutta) có thể có kệ hoặc không có kệ. Do đó, cả hai loại đó đều được bao gồm trong hai phần (Geyya và Veyyākaraṇa). Vì vậy, không có bài kinh nào thoát khỏi hai loại đó, không có bài kinh nào không có danh xưng đặc biệt như Udāna, v.v., mà có thể là một phần Sutta riêng biệt. Hoặc nếu vì lý do nào đó mà có một phần Sutta riêng biệt, thì các bài kinh như Maṅgalasutta, v.v., sẽ không được bao gồm trong phần Sutta vì chúng là kệ, giống như Dhammapada, v.v.
Geyyaṅgasaṅgaho vā siyā sagāthakattā sagāthāvaggassa viya.
Or it would be included as a Geyya-component due to being with verses, like the Sagāthavagga.
Hoặc chúng có thể được bao gồm trong phần Geyya vì chúng có kệ, giống như Sagāthāvagga.
Tathā ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānanti?
Similarly, in the Ubhatovibhaṅga and so on, regarding passages with verses?
Tương tự, đối với các phần có kệ trong Ubhatovibhaṅga, v.v., thì sao?
Vuccate –
It is said:
Người ta nói rằng –
Sabbassāpi hi buddhavacanassa suttanti ayaṃ sāmaññavidhi.
Indeed, for all the Buddha's words, Sutta is the general rule.
Quả thật, đối với tất cả lời Phật dạy, danh xưng sutta này là quy tắc chung.
Tathā hi ‘‘ettakaṃ tassa bhagavato suttāgataṃ suttapariyāpannaṃ, (pāci. aṭṭha. 655, 1242) sāvatthiyā suttavibhaṅge, (cūḷava. 456) sakavāde pañca suttasatānī’’tiādi (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā) vacanato vinayābhidhammapariyatti visesesupi suttavohāro dissati.
Thus, the designation "sutta" is seen even in the specific recitations of Vinaya and Abhidhamma, as in "so much of the Blessed One's word, included in suttas, in the sutta-division in Sāvatthī, five hundred suttas in one's own discourse," and so on.
Thật vậy, theo lời dạy “chừng đó là lời Phật dạy thuộc về sutta, được bao gồm trong sutta; trong Suttavibhaṅga ở Sāvatthī; năm trăm bài kinh trong Sakavāda” và v.v., danh xưng sutta cũng được thấy trong các loại Vinaya và Abhidhamma Piṭaka.
Teneva ca āyasmā mahākaccāyano nettiyaṃ āha ‘‘navavidhasuttantapariyeṭṭhī’’ti (netti. saṅgahavāravaṇṇanā) tattha hi suttādivasena navaṅgassa sāsanassa pariyeṭṭhi pariyesanā atthavicāraṇā ‘‘navavidha suttantapariyeṭṭhī’’ti vuttā.
It is for this reason that Venerable Mahākaccāyana said in the Netti: "navavidhasuttantapariyeṭṭhī" (investigation of the ninefold Suttanta). For there, the investigation of the meaning, the seeking out and scrutiny of the teaching of nine components beginning with sutta, is called "navavidha suttantapariyeṭṭhī."
Và chính vì thế, Tôn giả Mahākaccāyana đã nói trong Netti rằng “sự tìm kiếm Suttanta chín loại” (Netti. Saṅgahavāravaṇṇanā). Ở đó, sự tìm kiếm, sự nghiên cứu, sự xem xét ý nghĩa của Giáo pháp có chín phần theo cách của sutta, v.v., được gọi là “sự tìm kiếm Suttanta chín loại”.
Tadekadesesu pana pare geyyādayo sanimittā visesavidhayo tena tena nimittena patiṭṭhitā.
But in the individual parts thereof, the others, such as Geyya, are specific rules with their own marks, established by those respective marks.
Tuy nhiên, đối với các phần của nó, các loại như Geyya, v.v., là các quy tắc đặc biệt có dấu hiệu (sanimittā visesavidhayo), được thiết lập bởi dấu hiệu đó.
Tathā hi geyyassa sagāthakattaṃ tabbhāvanimittaṃ.
Thus, the characteristic of being with verses (sagāthakattaṃ) is the mark of its being Geyya.
Thật vậy, việc có kệ (sagāthakattaṃ) là dấu hiệu của Geyya.
Lokepi hi sasilokaṃ sagāthakaṃ cuṇṇiyaganthaṃ ‘‘geyya’’nti vadanti, gāthāvirahe pana sati pucchaṃ katvā vissajjanabhāvo veyyākaraṇassa tabbhāvanimittaṃ.
Even in the world, a text in prose with verses (sasilokaṃ sagāthakaṃ cuṇṇiyaganthaṃ) is called "Geyya." However, in the absence of verses, the characteristic of answering questions asked is the mark of its being Veyyākaraṇa.
Ngay cả trong thế gian, người ta cũng gọi một tác phẩm văn xuôi có kệ là “geyya”. Tuy nhiên, khi không có kệ, việc hỏi và trả lời là dấu hiệu của Veyyākaraṇa.
Pucchāvissajjanañhi ‘‘byākaraṇa’’nti vuccati, byākaraṇameva veyyākaraṇaṃ.
For indeed, asking and answering is called "byākaraṇa," and byākaraṇa itself is veyyākaraṇa.
Việc hỏi và trả lời được gọi là “byākaraṇa”, và byākaraṇa chính là veyyākaraṇa.
Evaṃ sante sagāthakādīnampi pucchaṃ katvā vissajjanavasena pavattānaṃ veyyākaraṇabhāvo āpajjatīti?
If that is the case, then even those with verses that occur by way of asking and answering would attain the state of Veyyākaraṇa?
Nếu vậy, thì cả những bài kinh có kệ, v.v., được trình bày dưới hình thức hỏi và trả lời, cũng sẽ trở thành veyyākaraṇa sao?
Nāpajjati geyyādisaññānaṃ anokāsabhāvato.
No, they do not, because designations such as Geyya have no such opportunity (anokāsa).
Không phải vậy, vì các danh xưng Geyya, v.v., không có chỗ trống.
Saokāsavidhito hi anokāsavidhi balavā.
For a rule with limited application (anokāsavidhi) is stronger than a rule with broad application (saokāsavidhi).
Thật vậy, quy tắc không có chỗ trống (anokāsavidhi) mạnh hơn quy tắc có chỗ trống (saokāsavidhi).
Apica ‘‘gāthāvirahe satī’’ti visesitattā.
Furthermore, because it is specified as "in the absence of verses."
Hơn nữa, vì đã được đặc biệt hóa là “khi không có kệ”.
Yathādhippetassa hi atthassa anadhippetato byavacchedakaṃ visesanaṃ.
Indeed, a qualifier distinguishes the intended meaning from the unintended.
Thật vậy, một tính từ là để phân biệt ý nghĩa mong muốn khỏi ý nghĩa không mong muốn.
Tathā hi dhammapadādīsu kevalagāthābandhesu, sagāthakattepi somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaññuttesu, ‘‘vuttaṃ heta’’ntiādivacana sambandhesu, abbhutadhammapaṭisaṃyuttesu ca suttavisesesu yathākkamaṃ gāthāudānaitivuttaka abbhutadhammasaññā patiṭṭhitā.
Thus, in texts like the Dhammapada, which consist solely of verses, and in suttas with verses that are associated with verses born of joyful knowledge, and in suttas connected with expressions such as "vuttaṃ hetaṃ" (this has been said), and in suttas connected with wonderful phenomena (abbhutadhamma), the designations of Gāthā, Udāna, Itivuttaka, and Abbhutadhamma are established in due order.
Tương tự, trong Dhammapada, v.v., chỉ có các tập thơ kệ, trong các bài kinh đặc biệt có kệ liên quan đến kệ được tạo ra bởi trí tuệ hoan hỷ, trong các bài kinh liên quan đến các lời nói như “Thật vậy, điều này đã được nói”, và trong các bài kinh liên quan đến các pháp kỳ diệu, các danh xưng Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Abbhutadhamma được thiết lập theo thứ tự.
Ettha hi satipi saññāntaranimittayoge anokāsasaññānaṃ balavabhāveneva gāthādisaññā patiṭṭhitā, tathā satipi gāthābandhabhāve bhagavato atītāsu jātīsu cariyānubhāvappakāsakesu jātakasaññā patiṭṭhitā, satipi pañhāvissajjanabhāve, sagāthakatte ca kesuci suttantesu vedassa labhāpanato vedallasaññā patiṭṭhitā, evaṃ tena tena sagāthakattādinā nimittena tesu tesu suttavisesesu geyyādisaññā patiṭṭhitāti visesavidhayo suttaṅgato pare geyyādayo, yaṃ panettha geyyaṅgādinimittarahitaṃ, taṃ suttaṅgameva visesasaññāparihārena sāmaññasaññāya pavattanato.
Here, indeed, even when there is a connection with the characteristic sign of another designation, the designation of Gāthā and so on is established due to the stronger nature of designations with narrower scope. Likewise, even when there is the nature of being bound by verses, the designation of Jātaka is established in those specific discourses that reveal the power of the Blessed One's conduct in past lives. Even when there is the nature of question and answer, and also the presence of verses in some discourses, the designation of Vedalla is established because pleasure (or wisdom) is attained. Thus, by that particular sign, such as the presence of verses, the designation of Geyya and so on is established in those various specific discourses. Therefore, Geyya and others are special classifications, distinct from the Sutta category, for whatever among these is devoid of the characteristic sign of Geyya and so on, that is simply a Sutta category, since it operates with a general designation, discarding any specific designation.
Thật vậy, ở đây, mặc dù có sự kết hợp của các dấu hiệu của những nhận thức khác, nhưng do sự mạnh mẽ của các nhận thức không có cơ hội (ít phổ biến), nhận thức về kệ tụng (gāthā) và những thứ tương tự đã được thiết lập. Tương tự, mặc dù có hình thức kệ tụng, nhận thức về Jātaka đã được thiết lập trong những bài kinh đặc biệt nói về những hành vi và năng lực của Đức Thế Tôn trong các kiếp quá khứ. Mặc dù có hình thức hỏi đáp và có kệ tụng trong một số bài kinh, nhận thức về Vedalla đã được thiết lập do sự đạt được niềm hoan hỷ (hoặc trí tuệ). Như vậy, do những dấu hiệu như có kệ tụng, nhận thức về Geyya và những thứ tương tự đã được thiết lập trong những bài kinh đặc biệt đó. Do đó, Geyya và những thứ tương tự là những phương pháp đặc biệt khác với Suttaṅga. Còn những gì trong đó không có dấu hiệu của Geyyaṅga và những thứ tương tự, thì đó chính là Suttaṅga, vì nó vận hành theo nhận thức chung mà không có nhận thức đặc biệt.
Nanu ca evaṃ santepi sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇanti tadubhayavinimuttassa suttassa abhāvato visuṃ suttaṅgameva na siyāti codanā tadavatthā evāti?
But then, if this is the case, a discourse with verses is Geyya, and a discourse without verses is Veyyākaraṇa. And since there is no discourse free from both of these, would not the Sutta category itself not exist separately? This objection still stands, doesn't it?
Há chẳng phải nếu là như vậy, một bài kinh có kệ tụng là Geyya, một bài kinh không có kệ tụng là Veyyākaraṇa, và do không có bài kinh nào nằm ngoài hai loại này, nên Suttaṅga riêng biệt sẽ không tồn tại sao? Chẳng phải câu hỏi đó vẫn còn nguyên đó sao?
Na tadavatthā sodhitattā.
It does not stand, for it has been clarified.
Không, nó không còn nguyên đó vì đã được làm rõ.
Sodhitañhi pubbe gāthāvirahe sati pucchāvissajjanabhāvo veyyākaraṇassa tabbhāvanimittanti.
For it was previously clarified that if there is an absence of verses, the nature of question and answer is the characteristic sign of Veyyākaraṇa.
Trước đây đã được làm rõ rằng, khi không có kệ tụng, hình thức hỏi đáp là dấu hiệu của Veyyākaraṇa.
Yañca vuttaṃ ‘‘gāthābhāvato maṅgalasuttādīnaṃ (khu. pā. 1; su. ni. 261) suttaṅgasaṅgaho na siyā’’ti, tampi na, niruḷhattā.
And as for what was said, “Due to being composed of verses, Maṅgala Sutta and others would not be included in the Sutta category,” that too is not acceptable, due to their established recognition.
Và điều đã nói rằng "do có kệ tụng, Maṅgalasutta và những bài kinh tương tự sẽ không được xếp vào Suttaṅga" thì cũng không đúng, vì nó đã được thiết lập vững chắc.
Niruḷho hi maṅgalasuttādīnaṃ suttabhāvo.
For the nature of being a Sutta is well-established for the Maṅgala Sutta and others.
Thật vậy, trạng thái là Sutta của Maṅgalasutta và những bài kinh tương tự đã được thiết lập vững chắc.
Na hi tāni dhammapadabuddhavaṃsādayo viya gāthābhāvena saññitāni, atha kho suttabhāveneva.
Indeed, these are not designated as merely composed of verses, like the Dhammapada, Buddhavaṃsa, and so on; rather, they are designated as Suttas.
Thật vậy, những bài kinh đó không được nhận thức là có hình thức kệ tụng như Dhammapada, Buddhavaṃsa, v.v., mà chỉ được nhận thức là Sutta.
Teneva hi akathāyaṃ ‘‘suttanāmaka’’nti nāmaggahaṇaṃ kataṃ.
Therefore, in the Aṭṭhakathā, the term "Suttanāmaka" is used.
Chính vì thế mà trong Aṭṭhakathā, từ "Suttanāmaka" đã được sử dụng.
Yañca pana vuttaṃ ‘‘sagāthakattā geyyaṅgasaṅgaho vā siyā’’ti, tampi natthi.
And as for what was said, "Or, due to being composed of verses, they might be included in the Geyya category," that too is not the case.
Và điều đã nói rằng "do có kệ tụng, nó có thể được xếp vào Geyyaṅga" thì cũng không đúng.
Kasmāti ce?
Why so?
Nếu hỏi tại sao?
Yasmā sahatāññena, tasmā.
Because it is accompanied by something else.
Vì nó là kết hợp với cái khác.
Sahabhāvo hi nāma attato aññena hoti.
"Accompanied" means being with something other than itself.
Thật vậy, sự kết hợp (sahabhāva) có nghĩa là cùng với cái khác ngoài chính nó.
Saha gāthāhīti ca sagāthakaṃ, na ca maṅgalasuttādīsu gāthāvinimutto koci suttapadeso atthi, yo ‘‘saha gāthāhī’’ti vucceyya, nanu ca gāthāsamudāyo tadekadesāhi gāthāhi añño hoti, yassa vasena ‘‘saha gāthāhī’’ti sakkā vattunti?
"Sagāthaka" means "with verses." And in the Maṅgala Sutta and others, there is no Sutta passage distinct from the verses that could be called "with verses." But is it not true that a collection of verses is different from its individual verses, by virtue of which it could be said to be "with verses"?
Và "sagāthakaṃ" (có kệ tụng) có nghĩa là "cùng với các kệ tụng". Trong Maṅgalasutta và những bài kinh tương tự, không có phần Sutta nào tách rời khỏi kệ tụng mà có thể được gọi là "cùng với các kệ tụng". Há chẳng phải một tập hợp kệ tụng khác với các kệ tụng là một phần của nó, mà nhờ đó có thể nói "cùng với các kệ tụng" sao?
Taṃ na.
That is not correct.
Điều đó không đúng.
Na hi avayavavinimutto samudāyo nāma koci atthi, yo tadekadesehi saha bhaveyya.
For there is no such thing as a collection that exists apart from its constituent parts and could be "with" its constituent parts.
Thật vậy, không có tập hợp nào tách rời khỏi các thành phần của nó mà có thể cùng tồn tại với các thành phần đó.
Katthaci pana ‘‘dīghasuttaṅkitassā’’tiādīsu samudāyekadesānaṃ vibhāgavacanaṃ vohāramattaṃ pati pariyāyavacanameva, ayañca nippariyāyena pabhedavibhāgadassanakathāti.
However, in phrases such as "dīghasuttaṅkitassa" (marked with a long discourse), the division of a whole into parts is merely a conventional expression, a metaphorical one. But this explanation is about showing a categorical distinction in a literal sense.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp như "dīghasuttaṅkitassa" (được đánh dấu là Sutta dài), cách nói phân chia các phần của một tổng thể chỉ là một cách gọi thông thường, một cách nói gián tiếp, còn đây là một lời giải thích phân loại và phân chia trực tiếp.
Yampi vuttaṃ ‘‘ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānaṃ geyyaṅgasaṅgaho siyā’’ti, tampi na, aññato.
And as for what was said, "In the Ubhatovibhaṅga and similar texts, passages with verses might be included in the Geyya category," that too is not correct, for they are different.
Điều đã nói rằng "các phần có kệ tụng trong Ubhatovibhaṅga và những bài kinh tương tự có thể được xếp vào Geyyaṅga" thì cũng không đúng, vì chúng là khác.
Aññāyeva hi tā gāthā jātakādipariyāpannattā.
For those verses are truly different, being included in the Jātaka and other categories.
Thật vậy, những kệ tụng đó là khác, vì chúng thuộc về Jātaka và những loại tương tự.
Tādisāyeva hi kāraṇānurūpena tattha desitā, ato na tāhi ubhatovibhaṅgādīnaṃ geyyaṅgabhāvoti.
For such verses were taught there in accordance with the context; therefore, the Ubhatovibhaṅga and similar texts do not become Geyya on account of those verses.
Thật vậy, những kệ tụng như vậy đã được thuyết giảng ở đó một cách phù hợp với nguyên nhân, do đó Ubhatovibhaṅga và những bài kinh tương tự không có trạng thái Geyyaṅga bởi những kệ tụng đó.
Evaṃ suttādinavaṅgānaṃ aññamaññasaṅkarābhāvo veditabboti.
Thus, the non-intermixture of the nine divisions, Sutta and so on, should be understood.
Như vậy, cần phải biết rằng chín chi phần Sutta và những loại tương tự không bị lẫn lộn với nhau.
Āgatassa khaggavisāṇasuttassa ca atthavibhāgavasena satthukappena āyasmatā dhammasenāpatisāriputtattherena kato niddeso, yo ‘‘mahāniddeso, cūḷaniddeso’’ti vuccati.
In this context, the inclusion of Niddesa in the Sutta category has been shown by the Venerable Buddhaghosa Acariya; likewise in other places such as the Vinaya Aṭṭhakathā, and by Acariya Dhammapāla Thera in the Nettippakaraṇa Aṭṭhakathā.
Hãy sống một mình như sừng tê giác.” – (Su. Ni. 35); – Đó là của Khaggavisāṇasutta đã được đề cập. Niddesa là sự phân tích ý nghĩa do Đức Dhammasenāpati Sāriputta Thera thực hiện theo cách của Đức Phật, được gọi là “Mahāniddesa” và “Cūḷaniddesa”. Như vậy, ở đây, sự xếp loại Niddesa vào Suttaṅga đã được Bhadanta Buddhaghosa Ācariya trình bày, và tương tự ở những nơi khác như Vinayaṭṭhakathā, v.v., và cả Ācariya Dhammapāla Thera cũng đã trình bày trong Netti-ppakaraṇaṭṭhakathā.
Evamidha niddesassa suttaṅgasaṅgaho bhadantabuddhadhosācariyena dassito, tathā aññatthāpi vinayaṭṭhakathādīsu, ācariyadhammapālattherenāpi nettippakaraṇaṭṭhakathāyaṃ.
Here, the inclusion of the section of the Sutta in the exposition was shown by Bhaddanta Buddhaghosa Ācariya, and likewise elsewhere in the Vinayaṭṭhakathā and so on, and also by Ācariya Dhammapāla Thera in the Nettippakaraṇaṭṭhakathā.
Tuy nhiên, những vị khác lại nói rằng Niddesa được xếp vào hai chi phần Gāthā và Veyyākaraṇa.
Apare pana niddesassa gāthāveyyākaraṇaṅgesu dvīsu saṅgahaṃ vadanti.
Others, however, say that Niddesa is included in two categories: Gāthā and Veyyākaraṇa.
Điều này đã được Tôn giả Upasena nói trong Niddesaṭṭhakathā –
Vuttañhetaṃ niddesaṭṭhakathāyaṃ upasenattherena –
This has been stated by Upasena Thera in the Niddesa Aṭṭhakathā:
“Vậy thì, Niddesa này thuộc về Suttanta Piṭaka trong ba tạng (Vinaya Piṭaka… Abhidhamma Piṭaka), thuộc về Khuddaka-Mahānikāya trong năm bộ (Dīghanikāya… Khuddakanikāya), và được xếp vào hai chi phần Gāthāṅga và Veyyākaraṇaṅga trong chín chi phần giáo pháp của Đức Đạo Sư, tùy theo khả năng.” (Mahāni. Aṭṭha. Ganthārambhakathā).
Ettha tāva katthaci pucchāvissajjanasabbhāvato niddesekadesassa veyyākaraṇaṅgasaṅgaho yujjatu, agāthābhāvato gāthaṅgasaṅgaho kathaṃ yujjeyyāti vīmaṃsitabbametaṃ.
Here, let the inclusion of a part of Niddesa in the Veyyākaraṇa category be justifiable due to the presence of question and answer in some parts. But how can its inclusion in the Gāthā category be justified, given the absence of verses?
Thật vậy, hình thức kệ tụng thuần túy như trong Dhammapada và những bộ kinh tương tự là dấu hiệu của Gāthāṅga.
Dhammāpadādīnaṃ viya hi kevalaṃ gāthābandhabhāvo gāthaṅgassa tabbhāvanimittaṃ.
For the characteristic sign of the Gāthā category is merely being composed solely of verses, like the Dhammapada and so on.
Trong Dhammapada và những bộ kinh tương tự, chỉ có những kệ tụng thuần túy mới được gọi là Gāthā, còn trong Niddesa thì không tìm thấy bất kỳ phần nào chỉ toàn là kệ tụng.
Dhammapadādīsu hi kevalaṃ gāthābandhesu gāthāsamaññā patiṭṭhitā, niddese ca na koci kevalo gāthābandappadeso upalabbhati.
In the Dhammapada and similar texts, which are composed solely of verses, the designation of Gāthā is established, but in Niddesa, no passage composed solely of verses is found.
Thật vậy, chỉ có những kệ tụng được Đức Sammāsambuddha thuyết giảng, thuộc Aṭṭhakavagga và những bộ tương tự, mới được Đức Dhammasenāpati giải thích.
Sammāsambuddhena bhāsitānaṃyeva hi aṭṭhakavaggādisaṅgahitānaṃ gāthānaṃ niddesamattaṃ dhammasenāpatinā kataṃ.
For the Dhammasenāpati merely expounded the meaning of the verses contained in the Aṭṭhakavagga and so on, which were spoken by the Perfectly Self-Enlightened One.
Mặc dù những kệ tụng gốc đó, thuộc Aṭṭhakavagga và những bộ tương tự, được đưa ra để phân tích ý nghĩa, nhưng chúng là khác vì chúng thuộc Suttanipāta, và do đó không được tính vào Niddesa, giống như những kệ tụng thuộc Jātaka và những bộ tương tự, mặc dù xuất hiện trong Ubhatovibhaṅga và những bộ tương tự, nhưng không được gọi bằng danh xưng đó. Do đó, cần phải tìm một nguyên nhân khác ở đây, hoặc chấp nhận điều hợp lý hơn.
Atthavibhajanatthaṃ ānītāpi hi tā aṭṭhakavaggādisaṅgahitā niddisitabbā mūlagāthāyo suttanipātapariyāpannattā aññāyevāti na niddesasaṅkhyaṃ gacchanti ubhatovibhaṅgādīsu āgatāpi taṃ vohāramalabhamānā jātakādipariyāpannā gāthāyo viya, tasmā kāraṇantaramettha gavesitabbaṃ, yuttataraṃ vā gahetabbaṃ.
Even those root verses from the Aṭṭhakavagga and so on, brought forth for the purpose of meaning-division, are different because they are included in the Suttanipāta. Therefore, they do not fall under the category of Niddesa, just as verses found in the Ubhatovibhaṅga and similar texts, though they appear there, do not receive that designation but are included in the Jātaka and other categories. Hence, another reason must be sought here, or a more suitable interpretation should be adopted.
Nālakasutta là bài kinh do Đức Thế Tôn thuyết giảng cho Tôn giả Nālakatthera vào ngày thứ bảy sau ngày chuyển Pháp luân, bắt đầu bằng “moneyyaṃ te upaññissa” (Ta sẽ chỉ cho con con đường tịch tĩnh), trình bày về con đường tu tập tịch tĩnh (moneyya paṭipadā).
Nālakasuttaṃ nāma dhammacakkappavattita divasato sattame divase nālakattherassa ‘‘moneyyaṃ te upaññissa’’ntiādinā (su. ni. 706) bhagavatā bhāsitaṃ moneyya paṭipadāparidīpakaṃ suttaṃ.
Nālaka Sutta is a discourse that reveals the practice of renunciation (moneyya paṭipadā), taught by the Blessed One to Nālaka Thera on the seventh day after the turning of the Dhamma-wheel, starting with “I will teach you the way of sagely life (moneyya)” and so on.
Tuvaṭṭakasutta là bài kinh do Đức Thế Tôn thuyết giảng, bắt đầu bằng “mūlaṃ papañcasaṅkhāyā” (Căn nguyên của sự hý luận), sau khi để một vị Phật hóa hiện hỏi Ngài, để làm sáng tỏ ý nghĩa cho một số vị thiên nhân đã khởi lên ý nghĩ: “Con đường đạt đến A-la-hán là gì?” khi họ tập hợp trong buổi thuyết giảng Mahāsamayasuttanta.
Tuvaṭṭakasuttaṃ nāma mahāsamayasuttantadesanāya sannipatitesu devesu ‘‘kā nu kho arahattappattiyā paṭipattī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ pakāsetuṃ nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā ‘‘mūlaṃ papañcasaṅkhāyā’’tiādinā (su. ni. 922) bhagavatā bhāsitaṃ suttaṃ.
Tuvaṭṭaka Sutta is a discourse taught by the Blessed One, in which he had a created Buddha ask him questions to reveal the path to Arahantship to some devas whose minds had arisen with the thought, "What indeed is the practice for the attainment of Arahantship?" among the devas who had assembled during the teaching of the Mahāsamaya Suttanta, starting with “The root of proliferation (papañca)” and so on.
Như vậy, ở đây, sự xếp loại Maṅgalasutta và những bài kinh tương tự xuất hiện trong Suttanipāta vào Suttaṅga đã được trình bày, và sự xếp loại những kệ tụng thuần túy không có tên Sutta, xuất hiện ở đó, vào Gāthāṅga cũng sẽ được trình bày. Khi đó, ở phần mở đầu của Suttanipātaṭṭhakathā –
Evamidha suttanipāte āgatānaṃ maṅgalasuttādīnaṃ suttaṅgasaṅgaho dassito, tattheva āgatānaṃ asuttanāmikānaṃ suddhikagāthānaṃ gāthaṅgasaṅgahañca dassayissati, evaṃ sati suttanipātaṭṭhakathārambhe –
Thus, here the inclusion of the Maṅgala Sutta and others found in the Suttanipāta in the Sutta category has been shown, and later he will show the inclusion of the pure verses found therein, which are not designated as Suttas, in the Gāthā category. This being the case, at the beginning of the Suttanipāta Aṭṭhakathā, it is said:
“Được bao gồm hàng trăm kệ tụng, được đánh dấu bằng Geyya và Vyākaraṇa;
Sakalassāpi suttanipātassa geyyaveyyākaraṇaṅgasaṅgaho kasmā coditoti?
Why is the inclusion of the entire Suttanipāta within the categories of Geyya and Veyyākaraṇa questioned?
Tại sao toàn bộ Suttanipāta lại được chất vấn là thuộc thành phần Geyya và Veyyākaraṇa?
Nāyaṃ virodho.
This is not a contradiction.
Đây không phải là sự mâu thuẫn.
Kevalañhi tattha codakena sagāthakattaṃ, katthaci pucchāvissajjanattañca gahetvā codanāmattaṃ kataṃ, aññathā suttanipāte niggāthakassa suttasseva abhāvato veyyākaraṇaṅgasaṅgaho na codetabbo siyā, tasmā codakassa vacanametaṃ appamāṇanti idha, aññāsu ca vinayaṭṭhakathādīsu vuttanayeneva tassa suttaṅgagāthaṅgasaṅgaho dassitoti.
For, in that regard, the questioner, having taken into account its being composed of verses and, in some places, its being questions and answers, has merely raised a question. Otherwise, if it were taken differently, in the Suttanipāta, since there are no suttas without verses, the inclusion in the Veyyākaraṇa category should not be questioned. Therefore, this statement of the questioner is not authoritative. Thus, in this and other Vinaya commentaries, etc., its inclusion in the sutta and gāthā categories is shown in the manner stated.
Thật vậy, ở đó, người chất vấn chỉ đơn thuần chất vấn, dựa trên việc nó có các bài kệ và ở một số chỗ có các câu hỏi và trả lời. Nếu không, trong Suttanipāta, vì không có suttas nào không có kệ, nên thành phần Veyyākaraṇa sẽ không bị chất vấn. Do đó, lời của người chất vấn này không có giá trị. Vì vậy, ở đây và trong các bộ Vinayaṭṭhakathā khác, việc phân loại nó vào thành phần Sutta và thành phần Gāthā được trình bày theo cách đã nói.
Suttanti cuṇṇiyasuttaṃ.
The term sutta refers to cuṇṇiyasutta.
Sutta là suttas văn xuôi (cuṇṇiyasutta).
Visesenāti rāsibhāvena ṭhitaṃ sandhāyāha.
The phrase visesenā is said referring to that which stands as a collection.
Đặc biệt (visesenā) được nói đến khi đề cập đến một tập hợp các suttas.
Sagāthāvaggo geyyanti sambandho.
The Sagāthāvagga is Geyya — this is the connection.
Vaggas có kệ là Geyya, đó là sự liên kết.
‘‘Aṭṭhahi aṅgehi asaṅgahitaṃ nāma paṭisambhidādī’’ti tīsupi kira gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
It is said in all three gaṇṭhipada that "that which is not included in the eight constituents is Paṭisambhidā and so forth".
Trong cả ba bộ Gaṇṭhipada đều nói rằng: “Những gì không được bao gồm trong tám thành phần là Paṭisambhidā, v.v.”
Apare pana paṭisambhidāmaggassa geyyaveyyākaraṇaṅgadvayasaṅgahaṃ vadanti.
Others, however, say that the Paṭisambhidāmagga is included in the two categories of Geyya and Veyyākaraṇa.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng Paṭisambhidāmagga được bao gồm trong hai thành phần Geyya và Veyyākaraṇa.
Vuttañhetaṃ tadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘navasu satthusāsanaṅgesu yathāsambhavaṃ geyyaveyyākaraṇaṅgadvayasaṅgahita’’nti (paṭi. ma. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā), etthāpi geyyaṅgasaṅgahitabhāvo vuttanayena vīmaṃsitabbo.
This is stated in its commentary: "Among the nine constituents of the Teacher's Dispensation, it is, as appropriate, included in the two categories of Geyya and Veyyākaraṇa" (Paṭi. Ma. Aṭṭha. 1.ganthārambhakathā). Here, too, its inclusion in the Geyya category should be examined in the manner stated.
Điều này đã được nói trong Tadaṭṭhakathā rằng: “Trong chín thành phần giáo pháp của Bậc Đạo Sư, nó được bao gồm trong hai thành phần Geyya và Veyyākaraṇa tùy theo khả năng” (Paṭi. Ma. Aṭṭha. 1.ganthārambhakathā). Ở đây, việc nó thuộc thành phần Geyya cũng nên được xem xét theo cách đã nói.
No suttanāmikāti asuttanāmikā saṅgītikāle suttasamaññāya apaññātā.
No suttanāmikā means not having the name of a sutta, not known by the designation of "sutta" at the time of the Saṅgīti.
Không có tên là Sutta (no suttanāmikā) có nghĩa là không được biết đến với tên Sutta vào thời kỳ kết tập, tức là không có tên Sutta.
‘‘Suddhikagāthā nāma vatthugāthā’’ti tīsupi kira gaṇṭhipadesu vuttaṃ, vatthugāthāti ca pārāyanavaggassa nidānamāropentena āyasmatā ānandattherena saṅgītikāle vuttā chappaññāsa gāthāyo, nālakasuttassa nidānamāropentena teneva tadā vuttā vīsatimattā gāthāyo ca vuccanti.
It is said in all three gaṇṭhipada that "pure verses are vatthugāthā". Vatthugāthā refers to the fifty-six verses uttered by the venerable Ānanda Thera at the time of the Saṅgīti, introducing the nidāna of the Pārāyanavagga, and the approximately twenty verses then uttered by him, introducing the nidāna of the Nālakasutta.
Trong cả ba bộ Gaṇṭhipada đều nói rằng: “Những bài kệ thuần túy (suddhikagāthā) là những bài kệ về câu chuyện (vatthugāthā).” Và vatthugāthā được gọi là năm mươi sáu bài kệ được Tôn giả Ānanda nói vào thời kỳ kết tập, khi ngài trình bày nguyên nhân của Pārāyanavagga, và khoảng hai mươi bài kệ được chính ngài nói vào thời đó, khi ngài trình bày nguyên nhân của Nālakasutta.
Suttanipātaṭṭhakathāyaṃ (su. ni. aṭṭha. 2.685) pana ‘‘parinibbute bhagavati saṅgītiṃ karontenāyasmatā mahākassapena tameva moneyyapaṭipadaṃ puṭṭho āyasmā ānando yena, yadā ca samādapito nālakatthero bhagavantaṃ pucchi, taṃ sabbaṃ pākaṭaṃ katvā dassetukāmo ‘ānandajāte’tiādikā (su. ni. 684) vīsati vatthugāthāyo vatvā vissajjesi, taṃ sabbampi ‘nālakasutta’’nti vuccatī’’ti āgatattā nālakasuttassa vatthugāthāyo nālakasuttaggahaṇeneva gahitāti pārāyanavaggassa vatthugāthāyo idha suddhikagāthāti gahetabbaṃ.
However, in the Suttanipātaṭṭhakathā, it is stated: "After the Blessed One had attained final Nibbāna, when the venerable Mahākassapa was reciting the Saṅgīti, the venerable Ānanda, being questioned about that very practice of silence (moneyyapaṭipadā), and wishing to make clear everything about when and by whom the venerable Nālakatthera was encouraged to question the Blessed One, recited the twenty vatthugāthās, such as ‘Ānandajāte’ etc., and then answered. Since all of that is called the ‘Nālakasutta’," therefore, the vatthugāthās of the Nālakasutta are included by the mention of Nālakasutta, and thus, the vatthugāthās of the Pārāyanavagga should be understood as pure verses here.
Tuy nhiên, trong Suttanipātaṭṭhakathā (Su. Ni. Aṭṭha. 2.685) có nói rằng: “Khi Đức Thế Tôn đã nhập Niết Bàn, Tôn giả Mahākassapa, trong khi đang kết tập, đã hỏi Tôn giả Ānanda về thực hành lặng lẽ (moneyyapaṭipada) đó. Tôn giả Ānanda, muốn làm rõ tất cả những gì đã xảy ra khi Tôn giả Nālakatthera được khuyến khích và hỏi Đức Thế Tôn, đã nói hai mươi bài kệ về câu chuyện bắt đầu bằng ‘ānandajāte’ (Su. Ni. 684) và trả lời. Tất cả những điều đó được gọi là ‘Nālakasutta’.” Vì vậy, các bài kệ về câu chuyện của Nālakasutta được bao gồm trong tên Nālakasutta. Do đó, các bài kệ về câu chuyện của Pārāyanavagga ở đây nên được hiểu là các bài kệ thuần túy (suddhikagāthā).
Tattheva ca pārāyanavagge ajitamāṇavakādīnaṃ soḷasannaṃ brāhmaṇānaṃ pucchāgāthā, bhagavato vissajjanagāthā ca pāḷiyaṃ suttanāmena avatvā ‘ajitamāṇavakapucchā, tissametteyyamāṇavakapucchā’’tiādinā (su. ni. 1038) āgatattā, cuṇṇiyaganthe hi asammissattā ca ‘‘no suttanāmikā suddhikagāthā nāmā’’ti vattuṃ vaṭṭati.
And there, in the Pārāyanavagga itself, it is appropriate to say "pure verses not bearing the name of a sutta" because the verses of inquiry of the sixteen brahmins, such as Ājitamāṇavaka, and the Blessed One's verses of answer are not referred to by the name of a sutta in the Pāḷi, but rather as "Ājitamāṇavaka's Question, Tissa Metteyya Māṇavaka's Question" and so forth, and because they are not intermingled with cuṇṇiya prose.
Và ở đó, trong Pārāyanavagga, các bài kệ câu hỏi của mười sáu vị Bà la môn như Ajitamāṇavaka, v.v., và các bài kệ trả lời của Đức Thế Tôn, trong Pāḷi, không được gọi bằng tên Sutta mà được gọi bằng các tên như ‘Ajitamāṇavakapucchā, Tissametteyyamāṇavakapucchā’ (Su. Ni. 1038). Và vì chúng không trộn lẫn với văn xuôi (cuṇṇiyaganthe), nên có thể nói rằng: “Những bài kệ thuần túy không có tên Sutta là suddhikagāthā.”
‘‘Somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaṃyuttā’’ti etena udānaṭṭhena udānanti anvatthasaññataṃ dasseti (udā. aṭṭha. ganthārambhakathā) kimidaṃ udānaṃ nāma?
By the phrase ‘‘Somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaṃyuttā’’, the meaning of Udāna, in the sense of joyful utterance, is shown to be a suitable designation (Udā. Aṭṭha. ganthārambhakathā). What is this Udāna?
Với cụm từ “somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaṃyuttā” này, ý nghĩa của từ udāna (hỷ lạc) được trình bày là một danh từ có ý nghĩa phù hợp (udāna. aṭṭha. ganthārambhakathā). Udāna là gì?
Pītivegasamuṭṭhāpito udāhāro.
It is an utterance arisen from a surge of joy.
Đó là một lời nói phát sinh do sự thúc đẩy của niềm hỷ lạc (pītivega).
Yathā hi yaṃ telādi minitabbavatthu mānaṃ gahetuṃ na sakkoti, vissanditvā gacchati, taṃ ‘‘avasesako’’ti vuccati.
Just as when oil or other measurable substances cannot be contained by the measure and overflow, that is called "avasesaka" (overflow).
Như một vật cần đo lường như dầu, v.v., nếu không thể chứa trong dụng cụ đo mà tràn ra, thì được gọi là “phần còn lại” (avasesako).
Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati, taṃ ‘‘mahogho’ti vuccati, evameva yaṃ pītivegasamuṭṭhāpitaṃ vitakkavipphāraṃ antohadayaṃ sandhāretuṃ na sakkoti, so adhiko hutvā anto asaṇṭhahitvā bahi vacīdvārena nikkhanto paṭiggāhakanirapekkho udāhāraviseso ‘‘udāna’’nti vuccati (udā. aṭṭha. ganthārambhakathā) ‘‘uda mode kīḷāyañcā’’ti hi akkharacintakā vadanti, idañca yebhuyyena vuttaṃ dhammasaṃvegavasena uditassāpi ‘‘sace bhāyatha dukkhassā’’tiādiudānassa (udā. 44) udānapāḷiyaṃ āgatattā, tathā‘‘gāthāpaṭisaṃyuttā’’ti idampi yebhuyyeneva ‘‘atthi bhikkhave, tadāyatanaṃ, yattha neva pathavī, na āpo’’tiādikassa (udā. 71) cuṇṇiyavākyavasena uditassāpi tattha āgatattā.
And just as water that cannot be contained by a tank overflows and streams away is called a "mahogha" (great flood), in the same way, when a surge of thought, arisen from a rush of joy, cannot be contained within the heart, it becomes excessive and, without staying within, comes forth through the door of speech, irrespective of a recipient—that special utterance is called "Udāna" (Udā. Aṭṭha. ganthārambhakathā). For grammarians say that "uda" implies joy and sport. And this is mostly said, for Udānas arisen through a sense of urgency for the Dhamma, such as "Sace bhāyatha dukkhassā" etc., are found in the Udāna Pāḷi. Similarly, "gāthāpaṭisaṃyuttā" (connected with verses) is also mostly said, for Udānas arisen as prose, such as "atthi bhikkhave, tadāyatanaṃ, yattha neva pathavī, na āpo" etc., are also found therein.
Và như nước, nếu một hồ chứa không thể chứa được mà tràn ra, thì được gọi là “lũ lớn” (mahogho). Cũng vậy, một tư duy (vitakkavipphāra) phát sinh do sự thúc đẩy của niềm hỷ lạc, nếu tâm không thể giữ được, thì nó trở nên dư thừa, không ở yên trong tâm mà thoát ra qua cửa khẩu, một loại lời nói đặc biệt không phụ thuộc vào người nhận, được gọi là “udāna” (udāna. aṭṭha. ganthārambhakathā). Thật vậy, các nhà ngữ pháp (akkharacintakā) nói rằng “uda” có nghĩa là hoan hỷ và vui chơi. Điều này được nói chủ yếu vì ngay cả những lời udāna phát sinh do sự xúc động về Pháp như “sace bhāyatha dukkhassā” (Udā. 44) cũng xuất hiện trong Udānapāḷi. Tương tự, cụm từ “gāthāpaṭisaṃyuttā” này cũng chủ yếu vì ngay cả những lời udāna phát sinh dưới dạng văn xuôi (cuṇṇiyavākyavasena) như “Này các tỳ khưu, có một xứ, ở đó không có đất, không có nước” (Udā. 71) cũng xuất hiện ở đó.
Nanu ca udānaṃ nāma pītisomanassasamuṭṭāpito, dhammasaṃvegasamuṭṭhāpito vā dhammapaṭiggāhakanirapekkho gāthābandhavasena, cuṇṇiyavākyavasena ca pavatto udāhāro, tathā ceva sabbattha āgataṃ, idha kasmā ‘‘bhikkhave’’ti āmantanaṃ vuttanti?
But is not Udāna an utterance that arises from joy and happiness or from a sense of urgency for the Dhamma, irrespective of a recipient, expressed in verse or in prose? And is it not so found everywhere? Why is the address "Bhikkhave" mentioned here?
Chẳng phải udāna là một lời nói phát sinh do hỷ lạc và hoan hỷ, hoặc do sự xúc động về Pháp, không phụ thuộc vào người tiếp nhận Pháp, và được trình bày dưới dạng kệ hoặc văn xuôi sao? Và điều đó đã được nói ở khắp mọi nơi. Tại sao ở đây lại có lời kêu gọi “Này các tỳ khưu”?
Tesaṃ bhikkhūnaṃ saññāpanatthaṃ eva, na paṭiggāhakakaraṇatthaṃ.
It was solely for making those bhikkhus understand, not for making them recipients.
Chỉ để cho các tỳ khưu đó hiểu, chứ không phải để biến họ thành người tiếp nhận.
Nibbānapaṭisaṃyuttañhi bhagavā dhammaṃ desetvā nibbānaguṇānussaraṇena uppannapītisomanassena udānaṃ udānento ‘‘ayaṃ nibbānadhammo kathamapaccayo upalabbhatī’’ti tesaṃ bhikkhūnaṃ cetoparivitakkamaññāya tesaṃ tamatthaṃ ñāpetukāmena ‘‘tadāyatana’’nti vuttaṃ, na pana ekantato te paṭiggāhake katvāti veditabbanti.
For the Blessed One, having taught the Dhamma connected with Nibbāna, and uttering the Udāna with the joy and happiness arisen from recollecting the qualities of Nibbāna, spoke of "tadāyatanaṃ" knowing the thoughts of those bhikkhus—"How is this Nibbāna Dhamma attained without conditions?"—and wishing to make that meaning known to them, not by making them absolute recipients. This should be understood.
Thật vậy, Đức Thế Tôn, sau khi thuyết Pháp liên quan đến Niết Bàn, với niềm hỷ lạc và hoan hỷ phát sinh do sự hồi tưởng các phẩm chất của Niết Bàn, khi muốn nói lời udāna, đã biết được suy nghĩ của các tỳ khưu đó rằng “Pháp Niết Bàn này được chứng đắc bằng cách nào mà không có nhân duyên?” và muốn cho họ biết ý nghĩa đó, nên đã nói “tadāyatanaṃ” (xứ đó), chứ không phải hoàn toàn biến họ thành người tiếp nhận. Điều này nên được hiểu như vậy.
Therīgāthāsu ca āgataṃ.
and in the Therīgāthā.
trong Therīgāthā.
Aññānipi sakkādīhi devehi bhāsitāni ‘‘aho dānaṃ paramadānaṃ, kassape suppatiṭṭhita’’ntiādīni (udā. 27).
Other Udānas, such as "Aho dānaṃ paramadānaṃ, Kassape suppatiṭṭhitaṃ" and so forth, spoken by devas such as Sakka, and those spoken by humans such as the brahmin Soṇadaṇḍa, "Namo tassa bhagavato" and so forth, which were included in the three Saṅgītis, certainly exist, but none of these are intended here.
Cũng có những lời udāna khác do các vị trời như Sakka, v.v., thuyết như “Ôi, bố thí tối thượng, được thiết lập tốt trong Kassapa” (Udā. 27), và do loài người như Bà la môn Soṇadaṇḍa, v.v., thuyết như “Kính lễ Đức Thế Tôn” (Dī. Ni. 2.371; Ma. Ni. 1.290; 2.290, 357; Saṃ. Ni. 1187; 2.38; A. Ni. 5.194), những lời udāna này đã được kết tập trong ba kỳ kết tập. Tất cả những lời udāna đó đều không được đề cập ở đây.
Soṇadaṇḍabrāhmaṇādīhi manussehi ca bhāsitāni ‘‘namo tassa bhagavato’’tiādīni (dī. ni. 2.371; ma. ni. 1.290; 2.290, 357; saṃ. ni. 1187; 2.38; a. ni. 5.194) tisso saṅgītiyo āruḷhāni udānāni santi eva, tāni sabbānipi idha na adhippetāni.
However, only that which was spoken spontaneously by the Sammāsambuddha Himself, being the word of the Buddha, was recited as "Udāna" by the Dhamma reciters, and it is with reference to this that the Blessed One, dividing the Pariyatti Dhamma into nine divisions, spoke of "Udāna" when pointing them out.
Tuy nhiên, chỉ những lời udāna do Đức Sammāsambuddha tự mình thuyết, là lời của Đức Phật (jinavacana), mới được các vị kết tập Pháp kết tập là “udāna”. Và chính điều đó đã được Đức Thế Tôn đề cập là “udāna” khi Ngài chia Pháp học thành chín phần và chỉ ra.
Yaṃ pana sammāsambuddhena sāmaṃ āhaccabhāsitaṃ jinavacanabhūtaṃ, tadeva dhammasaṅgāhakehi ‘‘udāna’’nti saṅgītaṃ, tadeva ca sandhāya bhagavatā pariyattidhammaṃ navadhā vibhajitvā uddisantena ‘‘udāna’’nti vuttaṃ.
Whatever Udāna was spontaneously spoken by the Perfectly Self-Enlightened One, being the word of the Buddha, that very Udāna was recited as "Udāna" by the Dhamma compilers. And it was with reference to that very Udāna that the Blessed One, having divided the Dhamma of learning into nine parts, specified it as "Udāna."
Tuy nhiên, chính Udāna nào được Đức Chánh Đẳng Giác tự mình thốt ra, là lời của Đức Phật, thì chính Udāna đó đã được các vị kết tập Pháp tụng là ‘Udāna’; và chính Udāna đó, Đức Thế Tôn đã dựa vào đó, phân chia Pháp học thành chín phần và chỉ ra là ‘Udāna’.
Yā pana ‘‘anekajātisaṃsāra’’ntiādikā (dha. pa. 153) gāthā bhagavatā bodhimūle udānavasena pavattitā, anekasatasahassānaṃ sammāsambuddhānaṃ udānabhūtā ca, tā aparabhāge dhammabhaṇḍāgārikassa bhagavatā desitattā dhammasaṅgāhakehi udānapāḷiyaṃ saṅgahaṃ anāropetvā dhammapade saṅgahitā, yañca ‘‘aññāsi vata bho koṇḍañño aññāsi vata bho koṇḍañño’’ti (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 17; paṭi. ma. 2.30) udānavacanaṃ dasasahassilokadhātuyā devamanussānaṃ pavedanasamatthanigghosavipphāraṃ bhagavatā bhāsitaṃ, tadapi paṭhamabodhiyaṃ sabbesaṃ eva bhikkhūnaṃ sammāpaṭipattipaccavekkhaṇahetukaṃ ‘‘ārādhayiṃsu vata maṃ bhikkhū ekaṃ samaya’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.225) viya dhammacakkappavattanasuttantadesanāpariyosāne attanāpi adhigatadhammekadesassa yathādesitassa ariyamaggassa sabbapaṭhamaṃ sāvakesu therena adhigatattā attano parissamassa saphalabhāvapaccavekkhaṇahetutaṃ pītisomanassajanitaṃ udāhāramattaṃ, na pana ‘‘yadā have pātubhavanti dhammā’’tiādivacanaṃ viya (mahāva. 1; udā. 1) pavattiyā, nivattiyā vā pakāsananti dhammasaṅgāhakehi udānapāḷiyaṃ na saṅgītanti daṭṭhabbaṃ.
However, the stanza beginning with ‘‘anekajātisaṃsāra’’ that was uttered by the Blessed One near the Bodhi tree in the manner of an udāna, and which was also the udāna of countless hundreds of thousands of Perfectly Enlightened Buddhas, was, due to having been taught by the Blessed One to the Dhamma treasurer (Ven. Ānanda) at a later time, not included in the Udāna Pāḷi by the Dhamma reciters but was instead included in the Dhammapada. And that udāna utterance, ‘‘Indeed, Koṇḍañña has understood! Indeed, Koṇḍañña has understood!’’ which was spoken by the Blessed One with an extremely powerful resonance capable of making it known to devas and humans throughout the ten-thousand-world-system, that too was merely an utterance born of joy and delight, due to reflecting on the successful outcome of His own striving, because the Ariyan Path, taught as it was, a portion of the Dhamma realized even by Himself, was understood by the Elder Koṇḍañña first among all the disciples, at the end of the teaching of the Dhammacakkappavattana Sutta at the time of the first Enlightenment, similar to the statement, ‘‘Indeed, the bhikkhus gladdened me at one time.’’ It was not a proclamation of the arising or cessation of saṃsāra, like the statement ‘‘When the dhammas become manifest,’’ etc. Thus, it should be understood that this was not included in the Udāna Pāḷi by the Dhamma reciters.
Tuy nhiên, bài kệ bắt đầu bằng “Anekajātisaṃsāra” (Dhp. 153) đã được Đức Thế Tôn thốt lên như một lời cảm hứng (udāna) dưới cội Bồ-đề, và cũng là lời cảm hứng của hàng trăm ngàn vị Chánh Đẳng Giác, về sau, vì Đức Thế Tôn đã thuyết cho Tôn giả Ananda, vị giữ kho Pháp (Dhammabhaṇḍāgārika), nên các vị kết tập Pháp đã không đưa nó vào Udāna Pāḷi, mà đã kết tập nó trong Dhammapada. Và lời cảm hứng “Aññāsi vata bho Koṇḍañño, aññāsi vata bho Koṇḍañño” (Saṃ. Ni. 5.1081; Mahāva. 17; Paṭi. Ma. 2.30) đã được Đức Thế Tôn thốt lên với âm vang lan tỏa có khả năng khiến chư thiên và loài người trong mười ngàn thế giới biết được, lời cảm hứng đó cũng chỉ là một sự thốt lên do niềm hỷ lạc sinh ra, vì vào buổi giác ngộ đầu tiên, Trưởng lão Koṇḍañña là vị đệ tử đầu tiên đạt được một phần Pháp đã được tự thân Đức Thế Tôn chứng ngộ, tức là con đường Thánh đã được thuyết giảng, do đó là nhân để quán xét sự thành công của nỗ lực của tự thân, giống như lời “Ārādhayiṃsu vata maṃ bhikkhū ekaṃ samaya” (Ma. Ni. 1.225) vào cuối bài thuyết giảng kinh Chuyển Pháp Luân, là nhân để quán xét sự thực hành đúng đắn của tất cả các tỳ-khưu. Lời cảm hứng đó không phải là sự tuyên bố về sự sinh khởi hay sự chấm dứt (của luân hồi) như lời “Yadā have pātubhavanti dhammā” (Mahāva. 1; Udā. 1). Do đó, các vị kết tập Pháp đã không kết tập nó trong Udāna Pāḷi; điều này cần phải được hiểu như vậy.
Udānapāḷiyaṃ pana aṭṭhasu vaggesu dasa dasa katvā asītiyeva suttantā saṅgītā.
However, in the Udāna Pāḷi, eighty suttas are recited, ten each in the eight vaggas.
Tuy nhiên, trong Udāna Pāḷi, chỉ có tám mươi bài kinh được kết tập, chia thành mười bài trong mỗi tám phẩm (vagga).
Tathā hi tadaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ –
Thus it is stated in its Commentary—
Thật vậy, trong bản Chú giải của nó đã nói:
Idha pana ‘‘dveasīti suttantā’’ti vuttaṃ, taṃ udānapāḷiyā na sameti, tasmā ‘‘asīti suttantā’’ti pāṭhena bhavitabbaṃ.
Here, however, it is stated ‘‘eighty-two suttas,’’ which does not correspond with the Udāna Pāḷi. Therefore, the reading should be ‘‘eighty suttas.’’
Ở đây lại nói “tám mươi hai bài kinh”, điều này không phù hợp với Udāna Pāḷi. Do đó, phải là văn bản “tám mươi bài kinh”.
Apica na kevalaṃ idheva, atha kho aññāsupi (vi. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā) vinayābhidhammaṭṭhakathāsu (dha. saṃ. nidānakathā) tathāyeva vuttattā ‘‘appakaṃ pana ūnamadhikaṃ vā gaṇanūpagaṃ na hotī’’ti pariyāyena anekaṃsena vuttaṃ siyā.
Moreover, not only here, but also in other commentaries on the Vinaya and Abhidhamma, it is stated similarly that ‘‘a small deficiency or excess does not count towards the total number.’’ This may have been said in a general sense, not strictly.
Hơn nữa, không chỉ ở đây, mà còn trong các bản chú giải Luật (Vi. Aṭṭha. 1. Paṭhamamahāsaṅgītikathā) và Vi Diệu Pháp (Dha. Saṃ. Nidānakathā) khác cũng nói như vậy, nên có thể nói rằng số lượng ít hơn hoặc nhiều hơn một chút không được tính là số chính xác, mà chỉ là một cách nói không tuyệt đối.
Yathā vā tathā vā anumānena gaṇanameva hi tattha tattha ūnādhikasaṅkhyā, itarathā tāyeva na siyuntipi vadanti, pacchā pamādalekhavacanaṃ vā etaṃ.
Whether it is this way or that way, such numbers with deficiencies or excesses found therein are merely estimations. Otherwise, they say, those very numbers might not exist. Or perhaps this is a later error in writing.
Dù thế nào đi nữa, số lượng ít hơn hoặc nhiều hơn ở đó chỉ là một ước tính; nếu không, các số đó sẽ không tồn tại, hoặc đây là một lỗi sao chép sau này, người ta nói như vậy.
Vuttañhetaṃ bhagavatātiādinayappavattāti ettha ādisaddena ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ.
In ‘‘ Thus it was said by the Blessed One, in this manner of occurrence,’’ the word ādi includes the collection of one hundred and twelve suttas spoken in the form of sections of one, two, three, and four items, such as: ‘‘This was said by the Blessed One, this was said by the Arahant, so I have heard.
Trong cụm từ Vuttañhetaṃ bhagavatātiādinayappavattāti (Đức Thế Tôn đã nói điều này, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm một tập hợp một trăm mười hai bài kinh được nói theo cách phân loại một, hai, ba, bốn bài, bắt đầu bằng “Điều này đã được Đức Thế Tôn nói, điều này đã được vị A-la-hán nói, tôi đã nghe như vậy.
Ekadhammaṃ bhikkhave, pajahatha, ahaṃ vo pāṭibhogo anāgāmitāya.
Bhikkhus, abandon one quality, I am your guarantor for non-returning.
Này các tỳ-khưu, hãy từ bỏ một pháp, tôi đảm bảo cho các ông sẽ không còn tái sinh (anāgāmitā).
Katamaṃ ekadhammaṃ?
Which one quality?
Một pháp nào?
Lobhaṃ bhikkhave, ekadhammaṃ pajahatha, ahaṃ vo pāṭibhogo anāgāmitāyā’’ti (itivu. 1) evamādinā ekadukatikacatukkanipātavasena vuttaṃ dvādasuttarasatasuttasamūhaṃ saṅgaṇhāti.
Bhikkhus, abandon the one quality of greed, I am your guarantor for non-returning.’’
Này các tỳ-khưu, hãy từ bỏ một pháp là tham ái (lobha), tôi đảm bảo cho các ông sẽ không còn tái sinh (anāgāmitā)” (Itivu. 1), v.v.
Tathā hi itivuttakapāḷiyameva udānagāthāhi dvādasuttarasatasuttāni gaṇetvā saṅgītāni, tadaṭṭhakathāyampi (itivu. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) tathāyeva vuttaṃ.
Indeed, in the Itivuttaka Pāḷi itself, one hundred and twelve suttas, including udāna stanzas, were recited by counting them; and the same is stated in its Commentary.
Thật vậy, chính trong Itivuttaka Pāḷi, một trăm mười hai bài kinh đã được kết tập bằng cách đếm cùng với các bài kệ Udāna, và trong bản Chú giải của nó (Itivu. Aṭṭha. Nidānavaṇṇanā) cũng nói như vậy.
Tasmā ‘‘dvādasuttarasatasuttantā’’ icceva pāṭhena bhavitabbaṃ, yathāvuttanayena vā anekaṃsato vuttantipi vattuṃ sakkā, tathāpi īdise ṭhāne pamāṇaṃ dassentena yāthāvatova niyametvā dassetabbanti ‘‘dasuttarasatasuttantā’’ti idaṃ pacchā pamādalekhamevāti gahetabbanti vadanti.
Therefore, the reading should be ‘‘one hundred and twelve suttas.’’ Or it may be said that, according to the aforementioned method, this statement is not definitive. Even so, in such a place, one who presents a measure should present it with precise certainty. Thus, they say, ‘‘one hundred and ten suttas’’ is a later error in writing, and should be understood as such.
Do đó, văn bản phải là “một trăm mười hai bài kinh”. Hoặc có thể nói rằng điều này đã được nói một cách không tuyệt đối theo cách đã nêu. Tuy nhiên, ở những nơi như thế này, người trình bày một thước đo phải xác định và trình bày một cách chính xác. Do đó, người ta nói rằng “một trăm mười bài kinh” là một lỗi sao chép sau này.
Iti evaṃ bhagavatā vuttaṃ itivuttaṃ. Itivuttanti saṅgītaṃ itivuttakaṃ. Ruḷhināmaṃ vā etaṃ yathā ‘‘yevāpanakaṃ, natumhākavaggo’’ti, vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutanti nidānavacanena saṅgītaṃ yathāvuttasuttasamūhaṃ.
Thus, what was said by the Blessed One is the Itivutta. The Itivuttaka is that which was recited as Itivutta. Or it is a common name, like ‘‘yevāpanakaṃ, natumhākavaggo’’, referring to the collection of suttas recited with the introductory words ‘‘This was said by the Blessed One, this was said by the Arahant, so I have heard.’’
Do đó, Itivuttaka là những gì đã được Đức Thế Tôn nói như vậy. Itivuttaka là những gì đã được kết tập là “Itivuttaṃ”. Hoặc đây là một danh từ thông thường, giống như “Yevāpanakaṃ, Natumhākavaggo”. Đó là một tập hợp các bài kinh đã được kết tập với lời mở đầu “Điều này đã được Đức Thế Tôn nói, điều này đã được vị A-la-hán nói, tôi đã nghe như vậy”.
Jātaṃ bhūtaṃ purāvutthaṃ bhagavato pubbacaritaṃ kāyati katheti pakāseti etenāti jātakaṃ, taṃ pana imānīti dassetuṃ ‘‘apaṇṇakajātakādīnī’’tiādimāha.
It is called Jātaka because through this word of the Buddha, His previous conduct, what was born, what came into existence, what was lived in the past, is told and proclaimed. To show that these are they, the phrase ‘‘beginning with Apaṇṇaka Jātaka’’ is used.
Jātaka là nơi mà câu chuyện về các kiếp sống đã xảy ra, đã tồn tại, đã được Đức Thế Tôn kể lại từ quá khứ. Để chỉ ra rằng đây là những câu chuyện đó, người ta nói “ Apaṇṇakajātaka, v.v.”.
Tattha ‘‘paññāsādhikāni pañcajātakasatānī’’ti idaṃ appakaṃ pana ūnamadhikaṃ vā gaṇanūpagaṃ na hotīti katvā anekaṃsena, vohārasukhatāmattena ca vuttaṃ.
Here, the statement ‘‘five hundred and fifty Jātakas’’ is given in a general sense, and merely for ease of reference, on the principle that a small deficiency or excess does not count towards the total number.
Trong đó, cụm từ “năm trăm năm mươi câu chuyện Jātaka” được nói một cách không tuyệt đối và chỉ để dễ sử dụng trong giao tiếp, vì số lượng ít hơn hoặc nhiều hơn một chút không được tính là số chính xác.
Ekaṃsato hi sattacattālīsādhikāniyeva yathāvuttagaṇanato tīhi ūnattā.
In fact, there are precisely five hundred and forty-seven, being three less than the number stated.
Thật vậy, số chính xác chỉ là năm trăm bốn mươi bảy, ít hơn ba so với số đã nêu.
Tathā hi ekanipāte paññāsasataṃ, dukanipāte sataṃ, tikanipāte paññāsa, tathā catukkanipāte, pañcakanipāte pañcavīsa, chakkanipāte vīsa, sattanipāte ekavīsa, aṭṭhanipāte dasa, navanipāte dvādasa, dasanipāte soḷasa, ekādasanipāte nava, dvādasanipāte dasa, tathā terasanipāte, pakiṇṇakanipāte terasa, vīsatinipāte cuddasa, tiṃsanipāte dasa, cattālīsanipāte pañca, paṇṇāsanipāte tīṇi, saṭṭhinipāte dve, tathā sattatinipāte, asītinipāte pañca, mahānipāte dasāti sattacattālīsādhikāneva pañca jātakasatāni saṅgītānīti.
Thus, in the Ekanipāta, there are one hundred and fifty; in the Dukanipāta, one hundred; in the Tikanipāta, fifty; likewise in the Catukkanipāta, fifty; in the Pañcakanipāta, twenty-five; in the Chakkanipāta, twenty; in the Sattakanipāta, twenty-one; in the Aṭṭhakanipāta, ten; in the Navakanipāta, twelve; in the Dasanipāta, sixteen; in the Ekādasanipāta, nine; in the Dvādasanipāta, ten; likewise in the Terasa-nipāta, ten; in the Pakiṇṇakanipāta, thirteen; in the Vīsatinipāta, fourteen; in the Tiṃsanipāta, ten; in the Cattālīsanipāta, five; in the Paṇṇāsanipāta, three; in the Saṭṭhinipāta, two; likewise in the Sattatinipāta, two; in the Asītinipāta, five; and in the Mahānipāta, ten. So, five hundred and forty-seven Jātakas are recited.
Cụ thể, trong Ekaka Nipāta có một trăm năm mươi, trong Duka Nipāta có một trăm, trong Tika Nipāta có năm mươi, trong Catukka Nipāta cũng vậy, trong Pañcaka Nipāta có hai mươi lăm, trong Chakka Nipāta có hai mươi, trong Sattaka Nipāta có hai mươi mốt, trong Aṭṭhaka Nipāta có mười, trong Navaka Nipāta có mười hai, trong Dasaka Nipāta có mười sáu, trong Ekādasaka Nipāta có chín, trong Dvādasaka Nipāta có mười, trong Terasaka Nipāta cũng vậy, trong Pakiṇṇaka Nipāta có mười ba, trong Vīsati Nipāta có mười bốn, trong Tiṃsa Nipāta có mười, trong Cattālīsa Nipāta có năm, trong Paṇṇāsa Nipāta có ba, trong Saṭṭhi Nipāta có hai, trong Sattati Nipāta cũng vậy, trong Asīti Nipāta có năm, và trong Mahā Nipāta có mười. Tổng cộng có năm trăm bốn mươi bảy câu chuyện Jātaka đã được kết tập.
‘‘Cattārome bhikkhave, acchariyā abbhutā dhammā ānande.
‘‘Bhikkhus, these four are amazing, wonderful dhammas in Ānanda.
“Này các tỳ-khưu, có bốn pháp hy hữu và phi thường này nơi Tôn giả Ānanda.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn pháp nào?
Sace bhikkhave, bhikkhuparisā ānandaṃ dassanāya upasaṅkamati, dassanenapi sā attamanā hoti.
Bhikkhus, if a bhikkhunī assembly approaches Ānanda for an audience, they are delighted even by merely seeing him.
Này các tỳ-khưu, nếu một hội chúng tỳ-khưu đến gặp Tôn giả Ānanda, họ hoan hỷ ngay cả khi chỉ nhìn thấy ngài.
Tatra ce ānando, dhammaṃ bhāsati, bhāsitenapi sā attamanā hoti, atittāva bhikkhave bhikkhuparisā hoti, atha ānando tuṇhī bhavati.
And if Ānanda teaches Dhamma there, they are delighted even by his teaching. Yet, bhikkhus, the bhikkhunī assembly is not satisfied, and then Ānanda falls silent.
Nếu Tôn giả Ānanda thuyết Pháp ở đó, họ cũng hoan hỷ ngay cả khi chỉ nghe thuyết giảng, và này các tỳ-khưu, hội chúng tỳ-khưu vẫn chưa thỏa mãn, rồi Tôn giả Ānanda im lặng.
Sace bhikkhave, bhikkhunīparisā…pe… upāsakaparisā…pe… upāsikā – parisā…pe… tuṇhī bhavati.
Bhikkhus, if a bhikkhunī assembly… (or) an assembly of laymen… (or) an assembly of laywomen… (or) falls silent.
Này các tỳ-khưu, nếu một hội chúng tỳ-khu-ni… v.v… một hội chúng cư sĩ nam… v.v… một hội chúng cư sĩ nữ… v.v… im lặng.
Ime kho bhikkhave…pe… ānande’’ti (a. ni. 4.129) –
Bhikkhus, these… in Ānanda’’—
Này các tỳ-khưu… v.v… nơi Tôn giả Ānanda” (A. Ni. 4.129).
Cūḷavedallādīsu (ma. ni. 1.460) visākhena nāma upāsakena puṭṭhāya dhammadinnāya nāma bhikkhuniyā bhāsitaṃ suttaṃ cūḷavedallaṃ nāma.
The sutta spoken by the bhikkhunī named Dhammadinnā, questioned by the lay follower named Visākha, is called Cūḷavedalla.
Trong các bài kinh như Cūḷavedalla, v.v. (Ma. Ni. 1.460), bài kinh được nữ tỳ-khưu Dhammadinnā thuyết giảng khi được cư sĩ Visākha hỏi được gọi là Cūḷavedalla.
Mahākoṭṭhikattherena pucchitena āyasmatā sāriputtattherena bhāsitaṃ mahāvedallaṃ (ma. ni. 1.449) nāma.
The sutta spoken by the venerable Sāriputta Thera, questioned by Mahākoṭṭhika Thera, is called Mahāvedalla.
Bài kinh được Trưởng lão Sāriputta thuyết giảng khi được Trưởng lão Mahākoṭṭhika hỏi được gọi là Mahāvedalla (Ma. Ni. 1.449).
Sammādiṭṭhisuttampi (ma. ni. 1.89) bhikkhūhi puṭṭhena teneva bhāsitaṃ, etāni majjhimanikāyapariyāpannāni.
The Sammādiṭṭhi Sutta was also spoken by the same (Sāriputta Thera) when questioned by bhikkhus. These are included in the Majjhima Nikāya.
Sammādiṭṭhisutta (Ma. Ni. 1.89) cũng được chính vị ấy thuyết giảng khi được các tỳ-khưu hỏi. Những bài kinh này thuộc về Majjhima Nikāya.
Sakkapañhaṃ (dī. ni. 2.344) pana sakkena puṭṭho bhagavā abhāsi, taṃ dīghanikāyapariyāpannaṃ.
The Sakkapañha Sutta was spoken by the Blessed One when questioned by Sakka. That is included in the Dīgha Nikāya.
Tuy nhiên, Sakkapañha (Dī. Ni. 2.344) được Đức Thế Tôn thuyết giảng khi được Sakka hỏi. Bài kinh này thuộc về Dīgha Nikāya.
Mahāpuṇṇamasuttaṃ (ma. ni. 3.85) pana tadahuposathe pannarase puṇṇamāya rattiyā aññatarena bhikkhunā puṭṭhena bhagavatā bhāsitaṃ, taṃ majjhimanikāyapariyāpannaṃ.
The Mahāpuṇṇama Sutta was spoken by the Blessed One when questioned by a certain bhikkhu on the full moon night of the Uposatha day. That is included in the Majjhima Nikāya.
Tuy nhiên, Mahāpuṇṇamasutta (Ma. Ni. 3.85) được Đức Thế Tôn thuyết giảng khi được một tỳ-khưu nào đó hỏi vào đêm trăng tròn ngày Rằm của ngày Uposatha đó. Bài kinh này thuộc về Majjhima Nikāya.
Evamādayo sabbepi tattha tatthāgatā vedañca tuṭṭhiñca laddhā laddhā pucchitasuttantā ‘‘vedalla’’nti veditabbaṃ. Vedanti ñāṇaṃ.
Thus, all such Suttas that appear in various Nikāyas, having obtained knowledge ( Veda) and satisfaction ( tuṭṭhi) again and again, are to be understood as "Vedalla." Veda means knowledge.
Tất cả những kinh điển như vậy, được trình bày ở những nơi khác nhau, sau khi đã đạt được trí tuệ (veda) và sự hoan hỷ (tuṭṭhi) nhiều lần, thì nên được biết là ‘Vedalla’. Veda có nghĩa là trí tuệ (ñāṇa).
Tuṭṭhinti yathābhāsitadhammadesanaṃ viditvā ‘‘sādhu ayye sādhāvuso’’tiādinā abbhanumodanavasappavattaṃ pītisomanassaṃ.
Tuṭṭhi means the joy and mental pleasure that arises from expressing great approval, saying, "Excellent, Venerable Sir, excellent, friend," and so on, after understanding the Dhamma discourse as it was taught.
Tuṭṭhi là sự hoan hỷ (pītisomanassa) phát sinh do sự tán thán tột độ, như ‘Lành thay, thưa Tôn giả! Lành thay, thưa Hiền giả!’ sau khi đã hiểu rõ giáo pháp được thuyết giảng.
Laddhā laddhāti labhitvā labhitvā, punappunaṃ labhitvāti vuttaṃ hoti, etena vedasaddo ñāṇe, somanasse ca ekasesanayena, sāmaññaniddesena vā pavattati, vedamhi nissitaṃ tassa labhāpanavasenāti vedallanti ca dasseti.
" Laddhā laddhā" means having obtained again and again; it is said to mean having obtained repeatedly. By this, the word Veda operates in the sense of knowledge and mental pleasure, either by the principle of ellipsis (ekasesanayena) or by a general designation (sāmaññaniddesena). It also shows that a Sutta is called Vedalla because it is based on Veda (knowledge and mental pleasure) by way of enabling their attainment.
“Laddhā laddhā” có nghĩa là đã đạt được, đã đạt được, tức là đã đạt được nhiều lần. Với điều này, từ veda được dùng theo cách một phần còn lại (ekasesanayena) hoặc theo cách diễn tả chung (sāmaññaniddesena) trong ý nghĩa trí tuệ (ñāṇa) và sự hoan hỷ (somanassa), và cũng chỉ ra rằng kinh điển đó được gọi là Vedalla vì nó nương tựa vào trí tuệ (veda) và giúp đạt được trí tuệ đó.
Evaṃ aṅgavasena sakalampi buddhavacanaṃ vibhajitvā idāni dhammakkhandhavasena vibhajitukāmo ‘‘katha’’ntiādimāha.
Having thus categorized all of the Buddha's words by way of their constituent parts, the commentator, wishing to classify them now by way of Dhamma-aggregates, says " Katha," and so on.
Sau khi đã phân loại toàn bộ lời Phật dạy theo các chi phần như vậy, bây giờ, vì muốn phân loại theo các pháp uẩn (dhammakkhandha), nên (tác giả) đã nói “katha” (làm sao, như thế nào) v.v.
Tattha dhammakkhandhavasenāti dhammarāsivasena.
Here, " by way of Dhamma-aggregates" means by way of collections of Dhamma.
Trong đó, “dhammakkhandhavasenā” nghĩa là theo nhóm pháp.
‘‘Dvāsītī’’ti ayaṃ gāthā vuttatthāva.
The verse " Dvāsītī" has already been explained.
Bài kệ “Dvāsītī” này đã được giải thích ý nghĩa.
Evaṃ paridīpitadhammakkhandhavasenāti gopakamoggallānena nāma brāhmaṇena puṭṭhena gopaka moggallānasutte (ma. ni. 3.79) attano guṇappakāsanatthaṃ vā theragāthāyaṃ (theragā. 1017 ādayo) āyasmatā ānandattherena samantato dīpitadhammakkhandhavasena iminā evaṃ tena aparidīpitāpi dhammakkhandhā santīti pakāseti, tasmā kathāvatthuppakaraṇa mādhuriyasuttādīnaṃ (ma. ni. 2.317) vimānavatthādīsu kesañci gāthānañca vasena caturāsītisahassatopi dhammakkhandhānaṃ adhikatā veditabbā.
" By way of Dhamma-aggregates thus expounded" (evaṃ paridīpitadhammakkhandhavasena): By this expression, it is shown that there are Dhamma-aggregates not fully expounded by Venerable Ānanda, even as he thoroughly expounded the Dhamma-aggregates questioned by the brahmin named Gopaka Moggallāna in the Gopakamoggallāna Sutta to reveal his own qualities, or as expounded in the Theragāthā by Venerable Ānanda. Therefore, it should be understood that the Dhamma-aggregates, through the Kathāvatthu treatise, the Mādhuriyasutta, and some verses in the Vimānavatthu and others, exceed eighty-four thousand.
“Evaṃ paridīpitadhammakkhandhavasenā” (theo các pháp uẩn đã được trình bày như vậy) có nghĩa là theo các pháp uẩn đã được Tôn giả Ānanda trình bày toàn diện trong kinh Gopakamoggallāna (Ma. Ni. 3.79), khi được vị Bà-la-môn tên Gopakamoggallāna hỏi, hoặc để tuyên bố phẩm hạnh của chính mình trong Theragāthā (Theragā. 1017 v.v.). Điều này chỉ ra rằng vẫn còn các pháp uẩn chưa được ngài Ānanda trình bày đầy đủ như vậy. Do đó, cần phải biết rằng số lượng pháp uẩn có thể vượt quá tám mươi bốn ngàn, dựa trên Kathāvatthuppakaraṇa, kinh Mādhuriyasutta (Ma. Ni. 2.317) và một số bài kệ trong Vimānavatthu v.v.
Ettha ca subhasuttaṃ (dī. ni. 1.444), gopakamoggallānasuttañca parinibbute bhagavati ānandattherena bhāsitattā caturāsītidhammakkhandhasahassesu antogadhaṃ hoti, na hotīti?
Here, the Subhasutta and the Gopakamoggallāna Sutta, having been recited by Venerable Ānanda after the Blessed One’s Parinibbāna, are they included in the eighty-four thousand Dhamma-aggregates or not?
Ở đây, kinh Subhasutta và kinh Gopakamoggallāna, vì được Tôn giả Ānanda thuyết giảng sau khi Đức Thế Tôn đã nhập Niết-bàn, vậy chúng có được bao gồm trong tám mươi bốn ngàn pháp uẩn hay không?
Paṭisambhidāgaṇṭhipade tāva idaṃ vuttaṃ ‘‘sayaṃ vuttadhammakkhandhānampi bhikkhuto gahiteyeva saṅgahetvā evamāhāti daṭṭhabba’’nti, bhagavatā pana dinnanaye ṭhatvā bhāsitattā ‘‘sayaṃ vuttampi cetaṃ suttadvayaṃ bhagavato gahiteyeva saṅgahetvā vutta’’nti evampi vattuṃ yuttataraṃ viya dissati.
Indeed, in the Paṭisambhidāgaṇṭhipada, this was said: "It should be understood that even his self-recited Dhamma-aggregates were included among those received from the bhikkhus, and thus he spoke." However, since they were spoken based on the method taught by the Blessed One, it seems more appropriate to say, "These two Suttas, even though self-recited, were spoken by Venerable Ānanda, having included them among what was received from the Blessed One."
Trước hết, trong Paṭisambhidāgaṇṭhipada đã nói rằng: “Cần phải hiểu rằng ngay cả những pháp uẩn do chính mình thuyết giảng cũng được bao gồm khi được tiếp nhận từ các Tỳ-kheo và được nói như vậy.” Tuy nhiên, vì được thuyết giảng dựa trên phương pháp đã được Đức Thế Tôn ban bố, nên có vẻ hợp lý hơn khi nói rằng: “Hai kinh này, mặc dù do chính mình thuyết giảng, nhưng cũng được bao gồm trong những gì đã được tiếp nhận từ Đức Thế Tôn và được Tôn giả Ānanda thuyết giảng.”
Bhagavatā hi dinnanaye ṭhatvā sāvakā dhammaṃ desenti, teneva sāvakabhāsitampi kathāvatthādikaṃ buddhabhāsitaṃ nāma jātaṃ, tatoyeva ca attanā bhāsitampi subhasuttādikaṃ saṅgītimāropentena āyasmatā ānandattherena ‘‘evaṃ me suta’’nti vuttaṃ.
For the disciples taught the Dhamma standing on the method given by the Blessed One. For this very reason, even texts like the Kathāvatthu, recited by disciples, are called "Buddha-bhāsita" (spoken by the Buddha). And for this very reason, Venerable Ānanda, when compiling his own recited texts like the Subhasutta, said, "Thus have I heard."
Quả thật, các đệ tử thuyết giảng giáo pháp dựa trên phương pháp mà Đức Thế Tôn đã ban bố. Chính vì lẽ đó, ngay cả những tác phẩm do đệ tử thuyết giảng như Kathāvatthu v.v. cũng được gọi là lời Phật dạy. Và cũng chính vì lẽ đó, Tôn giả Ānanda, khi đưa kinh Subhasutta v.v. do chính mình thuyết giảng vào kết tập, đã nói “Evaṃ me sutaṃ” (Tôi nghe như vầy).
Vatthu nāma sudinnakaṇḍādi.
Vatthu means the Sudinna chapter, and so on.
Vatthu (căn bản) là phần Sudinnakaṇḍa v.v.
Mātikā nāma ‘‘yo pana bhikkhu bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno’’tiādinā (pārā. 44) tasmiṃ tasmiṃ ajjhācāre paññattaṃ uddesa sikkhāpadaṃ.
Mātikā means the fundamental rule (uddesa sikkhāpada) laid down for each transgression, as in "Whatever bhikkhu who has entered upon the training and livelihood of bhikkhus..."
Mātikā (mục lục) là điều giới được ban hành cho từng lỗi lầm (ajjhācāra) đó, như “Tỳ-kheo nào đã thọ trì giới học và đời sống của các Tỳ-kheo” (Pārā. 44) v.v.
Padabhājaniyanti tassa tassa sikkhāpadassa ‘‘yo panāti yo yādiso’’tiādi (pārā. 45) nayappavattaṃ padavibhajanaṃ.
Pada-bhājaniya means the word-by-word analysis of each rule, proceeding in the manner of "Yo pana means whoever, whatever kind of..."
Padabhājaniya (phân tích từ ngữ) là sự phân chia từ ngữ của từng điều giới đó, theo cách như “Yo panāti yo yādiso” (Yo pana nghĩa là người nào, người như thế nào) (Pārā. 45) v.v.
Antarāpattīti ‘‘paṭilātaṃ ukkhipati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pāci. 355) evamādinā sikkhāpadantaresu paññattā āpatti.
Antarāpatti means an offense laid down in the interstices of the rules, as in "if he picks up a live coal, there is an offense of dukkaṭa."
Antarāpatti (tội giữa các giới) là tội được ban hành giữa các điều giới, như “Nếu nhặt lên một cái chăn cũ, thì phạm tội dukkaṭa” (Pāci. 355) v.v.
Āpattīti taṃtaṃsikkhāpadānurūpaṃ vutto tikacchedamutto āpattivāro.
Āpatti refers to the section on offenses stated in accordance with each rule, free from the three-fold division.
Āpatti (tội) là phần tội được nói phù hợp với từng điều giới đó, không thuộc về sự phân định theo bộ ba (tikaccheda).
Anāpattīti ‘‘anāpatti ajānantassa asādiyantassa khittacittassa vedanāṭṭassa ādikammikassā’’tiādi (pārā. 66) nayappavatto anāpattivāro.
Anāpatti refers to the section on non-offenses, proceeding in the manner of "no offense for one who does not know, one who does not consent, one whose mind is distracted, one afflicted by pain, the first offender," and so on.
Anāpatti (không phạm tội) là phần không phạm tội được trình bày theo cách như “Không phạm tội đối với người không biết, người không cố ý, người tâm loạn, người bị bệnh, người phạm tội lần đầu” (Pārā. 66) v.v.
Tikacchedoti ‘‘dasāhātikkante atikkantasaññī nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, dasāhātikkante vematiko…pe… dasāhātikkante anatikkantasaññī nissaggiyaṃ pācittiya’’nti (pārā. 468) evamādinayappavatto tikapācittiya-tika-dukkaṭādibhedo tikaparicchedo.
Tika-ccheda means the three-fold classification differentiated as tika-pācittiya, tika-dukkaṭa, and so on, proceeding in the manner of "if he has passed ten days and perceives it as passed, it is a nissaggiya pācittiya; if he has passed ten days and is in doubt... (etc.)... if he has passed ten days and perceives it as not passed, it is a nissaggiya pācittiya."
Tikacchedo (sự phân định theo bộ ba) là sự phân định theo bộ ba, như bộ ba pācittiya, bộ ba dukkaṭa v.v., được trình bày theo cách như “Nếu đã quá mười ngày và biết là đã quá mười ngày, thì phạm tội nissaggiya pācittiya; nếu đã quá mười ngày và hoài nghi… v.v… nếu đã quá mười ngày và không biết là đã quá mười ngày, thì phạm tội nissaggiya pācittiya” (Pārā. 468) v.v.
Tatthāti tesu vatthumātikādīsu.
Therein means in those matters of the introductory sections and so on.
Tattha có nghĩa là: trong các vatthu-mātikā (phần nền tảng các điều học) v.v... đó.
Evaṃ anekanayasamalaṅkataṃ saṅgītippakāraṃ dassetvā ‘‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo…pe… imāni caturāsīti dhammakkhandhasahassānī’’ti buddhavacanaṃ dhammavinayādibhedena vavatthapetvā saṅgāyantena mahākassapappamukhena vasīgaṇena anekacchariyapātubhāvapaṭimaṇḍitāya saṅgītiyā imassa dīghāgamassa dhammabhāvo, majjhimabuddhavacanādibhāvo ca vavatthāpitoti dassento ‘‘evameta’’ntiādimāha.
Having thus explained the manner of the First Council, adorned with many methods, and showing that the Buddha’s teachings—“this is Dhamma, this is Vinaya… and these are eighty-four thousand aggregates of Dhamma”—were classified into Dhamma, Vinaya, etc., by the assembly of accomplished ones led by Mahākassapa, during the Council adorned with many wondrous manifestations, and that the nature of this Dīgha Nikāya as Dhamma and as a central part of the Buddha’s teaching was established, the Elder then says “Thus it is” and so on.
Sau khi trình bày phương thức kết tập được trang hoàng bằng nhiều phương pháp như thế, vị Luận sư đã nói lên đoạn “evameta” (như vậy đó) v.v... để chỉ rõ rằng: trong kỳ kết tập được trang hoàng bằng vô số sự kiện hy hữu, chư vị A-la-hán bậc Tối Thắng do Đại Ca-diếp đứng đầu, đã phân định lời Phật dạy thành các phần Pháp và Luật, như “đây là Pháp, đây là Luật… (v.v.)… đây là tám vạn bốn ngàn Pháp uẩn,” và đã kết tập, đồng thời phân định rằng Trường Bộ Kinh này là Pháp, là lời Phật dạy trung gian v.v...
Sādhāraṇavacanena dassitepi hi ‘‘yadatthaṃ saṃvaṇṇetuṃ idamārabhati, soyeva padhānavasena dassito’’ti ācariyehi ayaṃ sambandho vutto.
Even though it is shown by a general statement, the Teachers have stated this connection: “That for the explanation of which this introduction is undertaken is shown as the primary purpose.”
Quả thật, mặc dù đã được trình bày bằng lời lẽ chung, nhưng các bậc Luận sư đã nói lên mối liên hệ này rằng: “Mục đích để giải thích mà lời dẫn nhập này được khởi xướng, chính mục đích đó đã được trình bày một cách chủ yếu.”
Aparo nayo – heṭṭhā vuttesu ekavidhādibhedabhinnesu pakāresu dhammavinayādibhāvo saṅgītikārake heva saṅgītikāle vavatthāpito, na pacchā kappanamattasiddhoti dassento ‘‘evameta’’ntiādimāhātipi vattabbo.
Another method is that the nature of Dhamma and Vinaya in the aforementioned categories, divided into one-fold, etc., was established by the conveners of the Council themselves at the time of the Council, and not merely by later conjecture. Thus, saying “Thus it is” and so on, is also to be mentioned.
Một phương pháp khác cũng nên được nói đến rằng: vị Luận sư đã nói lên đoạn “evameta” (như vậy đó) v.v... để chỉ rõ rằng: Pháp và Luật trong các phương pháp đã được nói ở trên, phân chia thành các loại như một loại v.v... đã được phân định bởi chính những vị thực hiện kết tập trong thời gian kết tập, chứ không phải chỉ là sự suy đoán được thiết lập sau này.
Na kevalaṃ yathāvuttappakārameva vavatthāpetvā saṅgītaṃ, atha kho aññampīti dasseti ‘‘na kevalañcā’’tiādinā.
And it is not merely the aforementioned kinds that were established and recited at the Council, but others as well; this is shown by “Nor merely” and so on.
Vị Luận sư chỉ rõ rằng không chỉ những phương pháp đã nói trên được phân định và kết tập, mà còn có những phương pháp khác nữa, bằng cách nói lên đoạn “na kevalañcā” (không chỉ vậy) v.v...
Udānasaṅgaho nāma paṭhamapārājikādīsu āgatānaṃ vinītavatthuādīnaṃ saṅkhepato saṅgahadassanavasena dhammasaṅgāhakehi ṭhapitā –
Udāna-saṅgaha is that which was established by the Dhamma-reciters to show the summary collection of topics of conduct (vinītavatthu) etc., found in the first Pārājikas and so on.
Udāna-saṅgaha (Tập hợp các cảm hứng ngữ) là những lời được các vị kết tập Pháp đặt ra để trình bày tóm tắt sự tập hợp các Vinīta-vatthu (sự việc đã được huấn luyện) v.v... đã được đề cập trong các Pārājika (ba-la-di) thứ nhất v.v... –
Gāthāyo.
These are stanzas.
Các bài kệ.
Vuccamānassa hi vuttassa vā atthassa vippakiṇṇabhāvena pavattituṃ adatvā uddhaṃ dānaṃ rakkhaṇaṃ udānaṃ, saṅgahavacananti attho.
For indeed, an udāna is the upholding and preservation of a meaning, whether spoken or to be spoken, without allowing it to disperse into scatteredness, meaning a concise statement.
Quả thật, udāna (cảm hứng ngữ) là sự bảo vệ, sự gìn giữ không cho ý nghĩa đang được nói hoặc đã được nói bị phân tán, có nghĩa là lời tập hợp.
Sīlakkhandhavaggamūlapariyāyavaggādivasena vaggasaṅgaho.
Vagga-saṅgaha is the collection by way of vagga, such as Sīlakkhandha-vagga, Mūlapariyāya-vagga, and so on.
Vagga-saṅgaho (Tập hợp theo phẩm) theo các phẩm như Sīlakkhandha-vagga (Phẩm Giới Uẩn), Mūlapariyāya-vagga (Phẩm Căn Bản Pháp Môn) v.v...
Vaggoti hi dhammasaṅgāhakeheva katā suttasamudāyassa samaññā.
Indeed, a vagga is a designation of a collection of suttas made by the Dhamma-reciters themselves.
Quả thật, vagga (phẩm) là tên gọi của một tập hợp các bài kinh do chính các vị kết tập Pháp đặt ra.
Uttarimanussapeyyālanīlapeyyālādivasena peyyālasaṅgaho. Pātuṃ rakkhituṃ, vitthārituṃ vā alanti hi peyyālaṃ, saṅkhipitvā dassanavacanaṃ.
Peyyāla-saṅgaha is the collection by way of peyyāla, such as Uttarimanussadhammā-peyyāla, Nīla-peyyāla, and so on. Indeed, peyyāla means that which is able to protect or to expand, meaning a concise statement to show.
Peyyāla-saṅgaho (Tập hợp theo phần lặp lại) theo các phần lặp lại như Uttarimanussa-peyyāla (phần lặp lại về pháp hơn người), Nīla-peyyāla (phần lặp lại về màu xanh) v.v... Quả thật, peyyāla (phần lặp lại) có nghĩa là không đủ để bảo vệ, để trình bày rộng rãi, tức là lời trình bày tóm tắt.
Aṅguttaranikāyādīsu nipātasaṅgaho, gāthaṅgādivasena nipātanaṃ.
Nipāta-saṅgaha in the Aṅguttara Nikāya and so on, is the arrangement by way of gāthās and so on.
Nipāta-saṅgaho (Tập hợp theo chương) trong Aṅguttara Nikāya (Tăng Chi Bộ Kinh) v.v..., là sự sắp xếp theo các phần như gāthāṅga (phần kệ) v.v...
Samudāyakaraṇañhi nipāto.
Indeed, nipāta is the act of forming a collection.
Quả thật, nipāta là sự tập hợp.
Devatāsaṃyuttādivasena (saṃ. ni. 1.1) saṃyuttasaṅgaho. Vaggasamudāye eva dhammasaṅgāhakehi katā saṃyuttasamaññā.
Saṃyutta-saṅgaha is the collection by way of saṃyutta, such as Devatā-saṃyutta and so on. This designation of saṃyutta was made by the Dhamma-reciters themselves within the collections of vaggas.
Saṃyutta-saṅgaho (Tập hợp theo tương ưng) theo Devatā-saṃyutta (Tương Ưng Chư Thiên) v.v... (Saṃ. Ni. 1.1). Tên gọi saṃyutta do các vị kết tập Pháp đặt ra chỉ trong các tập hợp phẩm.
Mūlapaṇṇāsakādivasena paṇṇāsasaṅgaho, paññāsa paññāsa suttāni gaṇetvā saṅgahoti vuttaṃ hoti.
Paṇṇāsa-saṅgaha is the collection by way of paṇṇāsa, such as Mūlapaṇṇāsaka and so on; it means that the suttas were collected by counting them in fifties.
Paṇṇāsa-saṅgaho (Tập hợp theo năm mươi) theo Mūlapaṇṇāsaka (Năm Mươi Bài Kinh Đầu) v.v..., có nghĩa là tập hợp bằng cách đếm năm mươi, năm mươi bài kinh.
Ādisaddena tassaṃ tassaṃ pāḷiyaṃ dissamānaṃ saṅgītikārakavacanaṃ saṅgaṇhāti.
The word ādisaddena (etc.) includes the statements of the Council members found in those respective Pali texts.
Với từ ādi (v.v...), nó tập hợp những lời của các vị kết tập được tìm thấy trong từng đoạn Pāḷi.
Udānasaṅgaha…pe… paṇṇāsasaṅgahādīhi anekavidhaṃ tathā.
It is also of various kinds through Udāna-saṅgaha… and Paṇṇāsa-saṅgaha, and so on.
Cũng vậy, nhiều loại khác nhau như Udāna-saṅgaha… (v.v.)… Paṇṇāsa-saṅgaha v.v...
Sattahi māsehīti kiriyāpavagge tatiyā ‘‘ekāheneva bārāṇasiṃ pāyāsi.
Sattahi māsehīti is the instrumental case of completion, as in “He set forth for Bārāṇasī in just one day.
Trong đoạn sattahi māsehī (trong bảy tháng), là cách dùng thể cách thứ ba (tatiyā) của kiriyāpavagga (sự hoàn thành hành động), giống như trong các ví dụ “chỉ trong một ngày đã đến Bārāṇasī (Ba-la-nại),”
Navahi māsehi vihāraṃ niṭṭhāpesī’’tiādīsu viya.
He completed the monastery in nine months” and so on.
“chỉ trong chín tháng đã hoàn thành tu viện” v.v...
Kiriyāya āsuṃ pariniṭṭhāpanañhi kiriyāpavaggo.
Indeed, the swift completion of an action is the instrumental case of completion.
Quả thật, kiriyāpavagga là sự hoàn thành nhanh chóng của một hành động.
Tadā anekacchariyapātubhāvadassanena sādhūnaṃ pasādajananatthamāha ‘‘saṅgītipariyosāne cassā’’tiādi.
Then, to generate faith in the virtuous by showing many wondrous manifestations, he says “And at the conclusion of the Council,” and so on.
Để tạo niềm tin cho những người thiện chí bằng cách trình bày nhiều hiện tượng kỳ diệu vào thời điểm đó, vị Luận sư đã nói lên đoạn “saṅgītipariyosāne cassā” (và vào cuối kỳ kết tập) v.v...
Assa buddhavacanassa saṅgītipariyosāne sañjātappamodā viya, sādhukāraṃ dadamānā viya ca saṅkampi…pe… pāturahesunti sambandho.
The connection is that at the conclusion of the Council of this Buddha’s teaching, as if experiencing joy, and as if applauding, the earth quaked… and manifested.
Mối liên hệ là: vào cuối kỳ kết tập lời Phật dạy này, trái đất đã rung chuyển… (v.v.)… xuất hiện, như thể hoan hỷ, như thể tán thán.
Viyāti hi ubhayattha yojetabbaṃ.
Indeed, the particle viya (as if) is to be applied to both parts.
Quả thật, từ viya (như thể) nên được gắn kết ở cả hai nơi.
Pavattane, pavattanāya vā samatthaṃ pavattanasamatthaṃ.
Pavattanasamatthaṃ means capable of occurring or capable of causing to occur.
Có khả năng xảy ra, hoặc có khả năng làm cho xảy ra, đó là pavattanasamatthaṃ (có khả năng xảy ra).
Udakapariyantanti pathavīsandhārakaudakapariyosānaṃ katvā, saha tena udakena, taṃ vā udakaṃ āhaccāti vuttaṃ hoti, tena ekadesakampanaṃ nivāreti.
Udaka-pariyantaṃ means having the boundary of the water that supports the earth, together with that water, or by striking that water; this is stated to prevent the trembling of only a part.
Udaka-pariyantaṃ (đến tận cùng nước) có nghĩa là: đã lấy điểm cuối cùng của nước nâng đỡ trái đất, cùng với nước đó, hoặc chạm vào nước đó, do đó nó ngăn chặn sự rung chuyển cục bộ.
Saṅkampīti uddhaṃ uddhaṃ gacchantī suṭṭhu kampi.
Saṅkampī means it trembled greatly, going upwards and upwards.
Saṅkampī (rung chuyển) có nghĩa là: rung chuyển mạnh mẽ khi đi lên cao.
Sampakampīti uddhamadho ca gacchantī sammā pakārena kampi.
Sampakampī means it trembled thoroughly, going upwards and downwards.
Sampakampī (rung động) có nghĩa là: rung chuyển đúng cách khi đi lên và xuống.
Sampavedhīti catūsu disāsu gacchantī suṭṭhu bhiyyo pavedhi.
Sampavedhī means it trembled much more strongly, going in the four directions.
Sampavedhī (rung lắc) có nghĩa là: rung chuyển mạnh mẽ hơn nữa khi đi về bốn hướng.
Evaṃ etena padattayena chappakāraṃ pathavīcalanaṃ dasseti.
Thus, by these three terms, the six kinds of earthquake are shown.
Như vậy, với ba từ này, vị Luận sư trình bày sáu loại chấn động địa cầu.
Atha vā puratthimato, pacchimato ca unnamanaonamanavasena saṅkampi. Uttarato, dakkhiṇato ca unnamanaonamanavasena sampakampi. Majjhimato, pariyantato ca unnamanaonamanavasena sampavedhi. Evampi chappakāraṃ pathavīcalanaṃ dasseti, yaṃ sandhāya aṭṭhakathāsu vuttaṃ –-
Alternatively, saṅkampi means it swayed up and down from east and west. Sampakampi means it swayed up and down from north and south. Sampavedhī means it swayed up and down from the middle and the edges. In this way too, the six kinds of earthquake are shown, concerning which it is stated in the commentaries:
Hoặc, saṅkampi (rung chuyển) theo cách nhô lên và hạ xuống từ phía đông và phía tây. Sampakampi (rung động) theo cách nhô lên và hạ xuống từ phía bắc và phía nam. Sampavedhi (rung lắc) theo cách nhô lên và hạ xuống từ giữa và từ các rìa. Như vậy, vị Luận sư cũng trình bày sáu loại chấn động địa cầu, mà dựa vào đó, trong các Aṭṭhakathā (Chú Giải) đã nói rằng: –
Evaṃ paṭhamamahāsaṅgīti dassetvā yadatthaṃ sā idha dassitā, idāni taṃ nidānaṃ nigamanavasena dassento ‘‘imissā’’tiādimāha.
Having thus explained the First Great Council, he now speaks the introduction for which it was presented here, concluding it by saying “Of this,” and so on.
Sau khi trình bày Đại kết tập lần thứ nhất như vậy, để chỉ rõ mục đích mà nó được trình bày ở đây, bây giờ vị Luận sư nói lên đoạn “imissā” (của điều này) v.v... để kết thúc phần dẫn nhập.
Ādinikāyassāti suttantapiṭakapariyāpannesu pañcasu nikāyesu ādibhūtassa dīghanikāyassa.
Ādinikāyassā means of the Dīgha Nikāya, which is the foremost among the five Nikāyas belonging to the Suttanta Piṭaka.
Ādinikāyassa (của Nikāya đầu tiên) có nghĩa là: của Trường Bộ Kinh, là bộ kinh đầu tiên trong năm bộ kinh thuộc Tạng Kinh.
Khuddakapariyāpanno hi vinayo paṭhamaṃ saṅgīto.
Indeed, the Vinaya, which belongs to the Khuddaka Nikāya, was recited first.
Quả thật, Tạng Luật, thuộc Tiểu Bộ Kinh, đã được kết tập đầu tiên.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘suttanta piṭake’’ti.
Thus, it is said, “in the Suttanta Piṭaka.”
Cũng vậy, đã nói rằng “suttanta piṭake” (trong Tạng Kinh).
Tenāti tathāvuttattā, iminā yathāvuttapaṭhamamahāsaṅgītiyaṃ tathāvacanameva sandhāya mayā heṭṭhā evaṃ vuttanti pubbāparasambandhaṃ, yathāvuttavitthāravacanassa vā guṇaṃ dassetīti.
Tenāti (by this) indicates the connection between the preceding and succeeding parts, meaning, “Because it was spoken in that way, and because of this very statement made during the First Great Council, I, the commentator, spoke as mentioned below,” or it demonstrates the excellence of the elaborated statement as described.
Tena (do đó) có nghĩa là: vì đã được nói như vậy, và chính vì lời nói đó trong Đại kết tập lần thứ nhất đã được nói như vậy, nên tôi đã nói như vậy ở dưới, để chỉ rõ mối liên hệ trước sau, hoặc để chỉ rõ phẩm chất của lời nói chi tiết đã được nói.
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāya paramasukhumagambhīraduranubodhatthaparidīpanāya suvimalavipulapaññāveyyattiyajananāya ajjavamaddavasoraccasaddhāsatidhitibuddhikhanti vīriyādidhammasamaṅginā sāṭṭhakathe piṭakattaye asaṅgāsaṃhīravisāradañāṇacārinā anekappabhedasakasamayasamayantaragahanajjhogāhinā mahāgaṇinā mahāveyyākaraṇena ñāṇābhivaṃsadhammasenāpatināmatherena mahādhammarājādhirājagarunā katāya sādhuvilāsiniyā nāma līnatthapakāsaniyā bāhiranidānavaṇṇanāya līnatthapakāsanā.
Thus ends the elucidation of the hidden meanings in the explanation of the external introduction, found in the commentary called Sādhuvilāsinī, which was composed by the venerable Elder known as Ñāṇābhivaṃsa Dhammasenāpati, the great teacher of the paramount universal monarch of Dhamma, a great preceptor of grammar, a great teacher of the Sangha, one who penetrates the profound depths of various internal and external doctrines without hesitation or confusion, endowed with virtues such as straightforwardness, gentleness, amiability, faith, mindfulness, fortitude, wisdom, and effort, in the three Piṭakas together with their commentaries, for the purpose of illuminating extremely subtle, profound, and difficult-to-understand meanings, and for generating excellent, pure, and vast intelligence in the Sumaṅgalavilāsinī, the commentary to the Dīgha Nikāya.
Như vậy, sự giải thích về các ý nghĩa ẩn sâu đã được làm sáng tỏ trong tác phẩm Līnatthapakāsanā (Làm Sáng Tỏ Các Ý Nghĩa Ẩn Sâu) có tên là Sādhuvilāsinī (Niềm Vui Của Người Thiện Lành), do Ngài Trưởng lão Ñāṇābhivaṃsa Dhammasenāpati, bậc Đại Luận sư, bậc Đại Trưởng lão của các hội chúng, bậc thầy của các vua chúa vĩ đại hộ trì Chánh Pháp, người đã đi sâu vào các giáo lý của mình và các giáo lý khác với nhiều phân biệt, với trí tuệ không bị vướng mắc, không do dự, không sợ hãi trong ba Tạng Kinh cùng với các chú giải, người đã thành tựu các pháp như sự ngay thẳng, sự nhu hòa, sự khiêm tốn, đức tin, chánh niệm, sự kiên trì, trí tuệ, nhẫn nại, tinh tấn v.v..., đã hoàn thành phần giải thích về Bāhiranidāna (Phần Dẫn Nhập Bên Ngoài) của Chú giải Trường Bộ Kinh, Sumaṅgalavilāsinī, để làm sáng tỏ các ý nghĩa vô cùng vi tế, sâu xa, khó thấu hiểu, và để tạo ra sự khéo léo của trí tuệ thanh tịnh và rộng lớn.