Caturārakkhadīpanī

442

3. Asubhabhāvanā niddesa

3. Discourse on the Meditation of Loathsomeness

3. Hướng dẫn quán bất tịnh (Asubhabhāvanā niddesa)

443

1.

444

Sirimaṃ gaṇikaṃ disvā, dametuṃ rattacetasaṃ;

Having seen a beautiful courtesan, desiring to tame the mind that was attached to her;

Khi thấy một kỹ nữ xinh đẹp, để chế ngự tâm tham ái,

445

Dassetvā matasārīraṃ, tassā jino idaṃ bravi.

The Victor showed her dead body and spoke this to him.

Đức Thế Tôn đã chỉ cho thấy một thi thể, và nói lời này.

446

2.

447

Caraṃvā yadivā tiṭṭhaṃ, nisinno udavā sayaṃ;

Whether walking or standing, sitting or lying down;

Dù đi hay đứng, ngồi hay nằm,

448

Samañcheti pasāreti, esā kāyassa iñjanā.

It contracts and extends, this is the movement of the body.

Thân này co duỗi, đó là sự lay động của thân.

449

3.

450

Aṭṭhi nhārūhi saṃyutto, taca maṃsāva lepano;

Bound with bones and sinews, smeared with skin and flesh;

Thân được kết nối bằng xương và gân, được bao phủ bởi da và thịt;

451

Chaviyā kāyo paṭicchanno, yathābhūtaṃ nadissati.

The body is covered with skin, it does not appear as it truly is.

Được da che kín, không hiển lộ đúng bản chất.

452

4.

453

Antapūro darapūro, yakana peḷassa vatthino;

It is filled with intestines, filled with the stomach, liver, spleen, and bladder;

Đầy ruột, đầy bụng, đầy gan, lá lách, bàng quang;

454

Hadayassa papphāsassa, vakkassa pihakassaca.

Of the heart, lungs, kidneys, and spleen.

Tim, phổi, thận và lá lách.

455

5.

456

Siṅghānikāya kheḷassa, sedassaca medassaca;

Of snot and saliva, of sweat and fat;

Đầy nước mũi, nước bọt, mồ hôi và mỡ;

457

Lohitassa lasikāya, pittassaca vasāyaca.

Of blood and lymph, of bile and grease.

Máu, huyết tương, mật và mỡ.

458

6.

459

Athassa navahi sotehi, asuci savati sabbadā;

Furthermore, from its nine openings, impurities always flow;

Và từ chín lỗ của nó, các chất bất tịnh chảy ra luôn luôn;

460

Akkhimhā akkhigūthako, kaṇṇamhā kaṇṇagūthako.

From the eyes, eye-excretion; from the ears, earwax.

Từ mắt có ghèn, từ tai có ráy tai.

461

7.

462

Siṅghānikāca nāsato, mukhato vamati ekadā;

And snot from the nose; sometimes vomit from the mouth;

Nước mũi từ mũi, đôi khi nôn mửa từ miệng;

463

Pittaṃ semhañca vamati, kāyamhā sedajallikā.

It vomits bile and phlegm; and sweat and dirt from the body.

Nôn ra mật và đờm, từ thân có mồ hôi và ghét bẩn.

464

8.

465

Athassa susiraṃ sīsaṃ,

Furthermore, its head is hollow,

Và đầu của nó rỗng tuếch,

466

Matthaluṅgassa pūritaṃ;

Filled with brain;

Đầy não;

467

Subhato naṃ maññati bālo,

The foolish one, deluded by ignorance,

Kẻ ngu si lại nghĩ nó là thanh tịnh,

468

Avijjāya purakkhato.

Considers it beautiful.

Bị vô minh che lấp.

469

9.

470

Yadāca so mato seti,

And when that one lies dead,

Và khi người ấy chết nằm xuống,

471

Uddhumāto vinīlako;

Bloated and discolored;

Sưng phồng, xanh xám;

472

Apaviddho susānasmiṃ,

Cast away in the charnel ground,

Bị vứt bỏ ở nghĩa địa,

473

Anapekkhā honti ñātayo.

Relatives are indifferent.

Thân quyến không còn quan tâm.

474

10.

475

Khādanti naṃ suvānāca, siṅgālakāca kimiyo;

Dogs eat it, and jackals, and worms;

Chó, chó rừng và côn trùng ăn thịt nó;

476

Kākā gijjhāca khādanti, yecaññe santi pāṇakā.

Crows and vultures eat it, and whatever other creatures there are.

Quạ và kền kền ăn thịt, và những loài động vật khác cũng vậy.

477

11.

478

Sutvāna buddhavacanaṃ, bhikkhu paññāṇavā idha;

Having heard the Buddha's words, the bhikkhu who is wise here;

Khi nghe lời Phật dạy, vị Tỳ-kheo có trí tuệ ở đây;

479

Sokho naṃ parijānāti, yathābhūtañhi passati.

Fully comprehends it, and sees it as it truly is.

Dễ dàng thấu hiểu nó, và thấy đúng như bản chất.

480

12.

481

Yathāidaṃ tathāetaṃ, yathāetaṃ tathāidaṃ;

As this (body) is, so is that (other body); as that is, so is this;

Cái này như vậy, cái kia cũng như vậy; cái kia như vậy, cái này cũng như vậy;

482

Ajjhattañca bahiddhāca, kāye chandaṃ virājaye.

He should remove desire for the body, both internally and externally.

Ở bên trong và bên ngoài, hãy ly tham đối với thân.

483

13.

484

Chanda rāga viratto so, bhikkhu paññāṇavā idha;

That bhikkhu, having abandoned craving and passion, wise here;

Vị Tỳ-kheo có trí tuệ ở đây, đã ly tham ái;

485

Ajjhagā amataṃ santiṃ, nibbānaṃ pada maccutaṃ.

Has attained the deathless peace, Nibbāna, the unchangeable state.

Đã đạt đến sự an tịnh bất tử, Niết Bàn, cảnh giới bất diệt.

486

14.

487

Dvipādako yaṃ asuci, duggandho parihārati;

This two-legged (body) carries impurities, foul-smelling;

Cái thân hai chân này là bất tịnh, hôi hám, được mang đi;

488

Nānākuṇapa paripūro, vissavanto tatotato.

Filled with various putrid things, leaking from various places.

Đầy rẫy các loại xác chết, rỉ chảy từ mọi nơi.

489

15.

490

Etādisena kāyena, yo maññe unnametave;

With such a body, whoever thinks to exalt himself;

Ai với cái thân như vậy, mà tự mãn, kiêu ngạo;

491

Paraṃvā avajāneyya, kimaññatra adassanāti;

Or despises another, what is that other than lack of vision?

Hoặc khinh thường người khác, thì còn gì khác ngoài sự thiếu hiểu biết?

492

Kāya vicchandanīyasuttaṃ, vijayasuttantipi vattabbaṃ.

This is called the Kāya Vicchandanīya Sutta, also the Vijaya Sutta.

Kinh Kāya Vicchandanīya, cũng được gọi là Kinh Vijaya.

493

16.

494

Ra-akkharo siyāggimhi, rova aggiva āgato;

The syllable ‘ra’ might be in ‘fire’ (aggi), or ‘ro’ might be ‘coming from fire’ (āgato) like fire;

Chữ "Ra" có thể là lửa, hoặc đến từ lửa;

495

Tasmā rāgoti vattabbo, taṇhāva niccatāpikā.

Therefore, it should be called ‘rāga’ (lust), which is indeed constant burning thirst.

Vì vậy, nó được gọi là rāga (tham ái), chính là sự nung đốt thường xuyên của taṇhā (khát ái).

496

17.

497

Abhiṇhameva rāgaggi, dayhate subhasaññinaṃ;

The fire of lust constantly burns those who perceive beauty;

Ngọn lửa tham ái liên tục thiêu đốt những ai nhận thức là đẹp;

498

Kimikhajjavaṇo sāva, dukkhī rāgī sa sabbadā.

Like a wound infested with worms, such a lustful person always suffers.

Giống như vết thương bị côn trùng gặm nhấm, người tham ái ấy luôn đau khổ.

499

18.

500

Dukkhī piya maladdhāna, laddhāpya paripuṇṇato;

One suffers when failing to obtain what is dear, and even if obtained, it is never satisfying;

Đau khổ khi không đạt được điều mình yêu thích, và cả khi đạt được mà không trọn vẹn;

501

Natthi rāgaggikhandhassa, piyindhena hi puṇṇatā.

There is no satisfaction for the mass of the fire of lust, even with fuel in the form of what is dear.

Ngọn lửa tham ái không bao giờ được thỏa mãn bởi nhiên liệu yêu thích.

502

19.

503

Natthi rāgasamo aggi,

There is no fire like lust,

Không có ngọn lửa nào bằng tham ái,

504

Iti vuttaṃ mahesinā;

Thus said the Great Seer;

Đấng Đại Hiền đã nói như vậy;

505

Tena rāgagginā daḍḍho,

Burned by that fire of lust,

Bị ngọn lửa tham ái đó thiêu đốt,

506

Sabbo loko tidukkhito.

The entire world is tormented by three kinds of suffering.

Tất cả thế gian đều đau khổ trong ba cõi.

507

20.

508

Ekassa pivitaṃ khīraṃ, catū dadhi jalā bahu;

The milk drunk by one (being) is more than the four oceans;

Sữa một người đã uống, nhiều hơn bốn đại dương;

509

Rāgahetu bhave sandhi, ṭṭhānaṃ anamataggikaṃ.

Due to lust, rebirth and existence are without beginning or end (anamatagga).

Vì tham ái, sự tái sinh trong các cõi hữu là vô thủy.

510

21.

511

Catūdami jalā bhiyyo, sīsacchedana lohitaṃ;

More than the four oceans is the blood from beheading;

Máu bị chặt đầu nhiều hơn bốn đại dương;

512

Rāgahetu bhave macca, bhayaṃ anamataggikaṃ.

Due to lust, death and fear are without beginning or end (anamatagga) in existence.

Vì tham ái, nỗi sợ chết trong các cõi hữu là vô thủy.

513

22.

514

Ekassa rudato assu, catū dadhi jalā bahu;

The tears of one weeping are more than the four oceans;

Nước mắt của một người khóc, nhiều hơn bốn đại dương;

515

Dukkhaṃ anamataggaṃva, taṃhetu paridevanaṃ.

Suffering, indeed without beginning or end, and lamentation are due to that cause.

Khổ là vô thủy, vì lý do đó mà có sự than khóc.

516

23.

517

Tattāyo guḷa gilita, vadhaggi dayhanā dikaṃ;

Swallowing hot iron balls, burning in the fire of execution, and the like;

Nuốt viên sắt nung đỏ, bị thiêu đốt bởi lửa giết chóc, v.v.;

518

Asaṅkhyeyyaṃ mahādukkhaṃ, taṃhetu niraye labhi.

Innumerable great sufferings are obtained in hell due to that cause.

Vô số khổ lớn, vì lý do đó mà chịu trong địa ngục.

519

24.

520

Eka dvitti catu pañca, buddhuppādepya mocitaṃ;

Freed even during one, two, three, four, or five Buddha-epochs;

Ngay cả khi một, hai, ba, bốn, năm vị Phật xuất hiện, cũng không được giải thoát;

521

Khuppipāsita nijjhāmaṃ, labhi taṃhetu pettikaṃ.

Hunger and thirst, and being consumed by fire are obtained in the peta realm due to that cause.

Chịu đói khát, gầy mòn, vì lý do đó mà chịu khổ trong cảnh ngạ quỷ.

522

25.

523

Tiracchāne asūreca, dukkhaṃ nānāvidhaṃ labhi;

In the animal realm and among asuras, various kinds of suffering are obtained;

Trong loài súc sinh và A-tu-la, chịu các loại khổ khác nhau;

524

Namataggika saṃsāre, sabbantaṃ rāgahetukaṃ.

In the beginningless saṃsāra, all of it has lust as its cause.

Trong vòng luân hồi, tất cả đều do tham ái làm nhân.

525

26.

526

Ekassekena kappena, puggalassaṭṭhi sañcayo;

The accumulation of bones for one person in one aeon;

Xương chất chứa của một người trong một kiếp;

527

Sace saṃhārito assa, vepulla pabbatādhiko.

If collected, would be greater than Mount Vepulla.

Nếu được chất đống, còn cao hơn núi Vepulla.

528

27.

529

Eka kappe idaṃ dukkhaṃ, nādikappesu kākathā;

This suffering in one aeon, what to say of beginningless aeons?

Khổ này trong một kiếp, nói gì đến vô số kiếp;

530

Rāgo nanu mahāverī, bālo jano ta micchati.

Is not lust truly a great enemy? Foolish people desire it.

Tham ái há chẳng phải là kẻ thù lớn, mà kẻ ngu lại mong muốn nó.

531

28.

532

Rāgasuddhi asokoca, niddukkho ñāyapattica;

Purification from lust, freedom from sorrow, freedom from suffering, attainment of the Noble Path;

Thanh tịnh tham ái, vô sầu, vô khổ, đạt đến chánh đạo;

533

Nibbānaṃ pañca paccakkhā, asubhāya phalā matā.

Nibbāna and the five abandonments are considered the results of meditating on impurity.

Niết Bàn năm điều từ bỏ, được xem là quả của bất tịnh.

534

29.

535

Asubhaggahaṇaṃ jhāyī, mitā sindriya saṃvaro;

Contemplation of impurity, jhāna, restrained sense-faculties,

Quán bất tịnh, thiền định, chế ngự các căn đã được đo lường;

536

Somitya mukkaṭṭhāvācā, chaḷime rāga suddhiyā.

Good friendship, noble speech—these six are for the purification from lust.

Lời nói của người trí tuệ, sáu điều này giúp thanh tịnh tham ái.

537

30.

538

Niccuggarāga rogīnaṃ, asubhā vātulosadhā;

For those constantly afflicted by the disease of strong lust, meditation on impurity is the excellent medicine.

Đối với những người bệnh tham ái thường xuyên bùng phát, bất tịnh là thuốc gió;

539

Rāgayakkhābhi gayhānaṃ, asubhā manta muttaraṃ.

For those seized by the demon of lust, meditation on impurity is the supreme mantra.

Đối với những người bị quỷ tham ái ám ảnh, bất tịnh là thần chú tối thượng.

540

31.

541

Sajīvakāca nijjīvā, asubhā duvidhā matā;

Impurity is considered of two kinds: with life and without life;

Bất tịnh được xem là có hai loại: có sự sống và không có sự sống;

542

Sajīvā kesalomādi, dasevime ajīvakā.

With life are hair, body-hair, etc.; without life are these ten.

Có sự sống là tóc, lông, v.v., mười điều này là không có sự sống.

543

32.

544

Uddhumātaka vīnīlaṃ, vipubbakaṃ vichiddakaṃ;

The bloated, the discolored, the festering, the dissected;

Thây sình chướng, thây bầm tím, thây có mủ, thây bị cắt xẻ;

545

Vikkhāyitaka vikkhittaṃ, hativikkhitta lohitaṃ.

The gnawed, the scattered, the scattered by wild animals, the bloody;

Thây bị thú ăn, thây bị phân tán, thây bị phân tán có máu.

546

33.

547

Puḷuva ṭṭhika miccesu, laddhā aññataraṃ sato;

The worm-infested, the skeletal—among these, one should mindfully observe any one,

Thây bị giòi bọ, thây xương, trong những điều này, chọn một cái;

548

Ratana vānapasseyya, yathā cetasi pākaṭaṃ.

As it appears clearly in one's mind, as if it were a jewel.

Vị hành giả nên quán sát, tùy theo điều gì hiện rõ trong tâm.

549

34.

550

Mataṃ khajjaṃ sa maṃsañca, nilohitaṃ nimaṃsakaṃ;

One should observe the nine types of putridity: the dead body, the gnawed, the fleshy, the bloodied, the fleshless,

Thây chết bị ăn, thây có thịt, thây không máu, thây không thịt;

551

Vikkhittaṃ seta puñjaṭṭhiṃ, navadhā putimikkhaye.

The scattered, the white bones.

Thây bị phân tán, đống xương trắng, chín loại thây thối nát nên quán sát.

552

35.

553

Maccuto parimuccāmi, paṭivatti yimā yiti;

"I shall be released from death," "this will reverse"—thus one should reflect on the purpose,

Ta thoát khỏi cái chết, ta sẽ quay lại như thế này;

554

Payojana samāvajja, moditabbaṃ jigucchake.

And delight in the repulsive object.

Nên quán sát mục đích, nên vui thích trong sự ghê tởm.

555

36.

556

Sajīvake jigucchatthaṃ, nijjīvā subha mīritaṃ;

The repulsive object with life is declared for revulsion, that without life for impurity;

Để ghê tởm những gì có sự sống, những gì không có sự sống được nói là bất tịnh;

557

Tathūpamo ayaṃkāyo, evameva bhavissati.

This body is like that, it will become just like that.

Thân này cũng tương tự như vậy, nó sẽ trở thành như thế.

558

37.

559

Evaṃdhammo ayaṃkāyo, evaṃbhāvī natikkamo;

"This body is of such a nature, it will be such, it cannot transcend this;"

Thân này có bản chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể tránh khỏi;

560

Iccupa saṃhare disvā, ekadviha matādikaṃ.

Thus one should conclude, seeing a body that has been dead for one or two days, etc.

Thấy vậy, nên liên hệ đến thây chết một hai ngày, v.v.

561

38.

562

Yathā idaṃ tathāetaṃ, yathāetaṃ tathā idaṃ;

"As this is, so is that; as that is, so is this;"

Như cái này, thì cái kia cũng vậy; như cái kia, thì cái này cũng vậy;

563

Jegucchaṃ paṭikūlyañca, kāye iccupa saṃhare.

One should conclude by analogy on the body, that it is loathsome and repulsive.

Nên liên hệ sự ghê tởm và đáng chán vào thân này.

564

39.

565

Uddhumāta vinīlādi,

The bloated, the discolored, etc.,

Thây sình chướng, thây bầm tím, v.v.,

566

Paṭikūlyo jigucchito;

Are repulsive and loathsome;

Đáng chán, đáng ghê tởm;

567

Tathevāyampi me kāyo,

Just so is this body of mine,

Thân này của ta cũng vậy,

568

Viseso nāyu-sāyuva.

There is no difference in lifespan.

Không có gì khác biệt, không có gì tốt hơn.

569

40.

570

Uddhumāta vinīlādo, sobhaṇaṃ natthi kiñcipi;

In the bloated, discolored, etc., there is nothing beautiful;

Trong thây sình chướng, thây bầm tím, v.v., không có gì đẹp đẽ;

571

Imasmiṃpi me kāye, gavesantopi sabbaso.

Even searching thoroughly in this body of mine.

Trong thân này của ta cũng vậy, dù tìm kiếm khắp nơi.

572

41.

573

Paṭikūlavasā dhātu, vasāca dvippakārato;

One who desires dispassion for oneself should reflect on this body

Do tính đáng chán và do tính các yếu tố, có hai loại;

574

Paccavekkheyyimaṃ kāyaṃ, icchaṃ virāga mattani.

In two ways: by way of repulsiveness and by way of the elements.

Mong muốn sự ly tham trong tự thân, nên quán sát thân này.

575

42.

576

Vaṇṇa saṇṭhāna gandhehi, āsayo kāsatopica;

By color, by shape, by smell, by abode, and by oozing;

Về màu sắc, hình dáng, mùi vị, nơi chứa đựng và sự xuất ra;

577

Jeguccha paṭikūlyāca, kesā na tuṭṭhamānitā.

Hair is loathsome and repulsive, not delightful and cherished.

Tóc là đáng ghê tởm và đáng chán, không đáng được vui thích.

578

43.

579

Iti kesesu ikkheyya,

Thus one should observe in hairs;

Nên quán sát như vậy trong tóc,

580

Lomā dīsupyayaṃ nayo;

The same method applies to body-hairs, etc.;

Đối với lông, v.v. cũng theo cách này;

581

Dvattiṃsevañhi koṭṭhāse,

Thus one should individually reflect

Như vậy, ba mươi hai phần thân,

582

Paccavekkhe visuṃvisuṃ.

On the thirty-two parts.

Nên quán sát riêng biệt từng phần.

583

44.

584

Kāyato bahinikkhantaṃ, paṭikūlyaṃ jigucchitaṃ;

What has come out of the body is repulsive and loathsome;

Những gì xuất ra khỏi thân là đáng chán, đáng ghê tởm;

585

Anikkhantampi jegucchaṃ, paṭikūlyaṃva tassamaṃ.

That which has not come out is also loathsome, just as repulsive as that.

Những gì chưa xuất ra cũng đáng ghê tởm, đáng chán như vậy.

586

45.

587

Saṅkhatampi yathā vaccaṃ, manuññataṃ na pāpuṇe;

Just as collected feces do not attain agreeableness;

Cũng như phân đã được chế biến, không thể trở nên dễ chịu;

588

Upakkama sahassehi, evaṃ kesādikampica.

Even with thousands of efforts, so too are hair, etc.

Tóc, v.v. cũng vậy, dù dùng hàng ngàn phương pháp.

589

46.

590

Sabhāva paṭikūlyaṃva, ekampi vacca puñjakaṃ;

One pile of feces is inherently repulsive;

Một đống phân có bản chất đáng chán;

591

Nanu jegucchitā bhiyyo, dvattiṃsa vaccapuñjakā.

Are not thirty-two piles of feces even more loathsome?

Há chẳng phải ba mươi hai đống phân còn đáng ghê tởm hơn sao?

592

47.

593

Paccekampi paṭikūlyaṃ, kesādikaṃ sabhāvato;

Hair, etc., is individually repulsive by nature;

Tóc, v.v. từng phần có bản chất đáng chán;

594

Kesādidvattiṃsa puñjo, bhiyyo jegucchito nanu.

Is not the pile of thirty-two parts, such as hair, even more loathsome?

Há chẳng phải đống ba mươi hai phần tóc, v.v. còn đáng ghê tởm hơn sao?

595

48.

596

Puñjitesveva kantesu, kantohoti sa puñjako;

When pleasant things are gathered, the collection is pleasant;

Khi những cái được yêu thích được gom lại, thì đống đó cũng được yêu thích;

597

Puñjitesu akantesa, akantova sa puñjako.

When unpleasant things are gathered, the collection is unpleasant.

Khi những cái không được yêu thích được gom lại, thì đống đó cũng không được yêu thích.

598

49.

599

Paccekaṃ vinibhuttesa, kesa loma nakhādisu;

When hairs, body-hairs, nails, etc., are separated individually,

Trong tóc, lông, móng, v.v. được phân biệt từng cái;

600

Natthi taññā kumārīvā, mukhahatthādikānivā.

There is no such thing as a maiden, nor faces, hands, etc.

Không có cô gái nào, hoặc mặt, tay, v.v. như vậy.

601

50.

602

Sampiṇḍi tesu tesveva,

When these are combined,

Khi chúng được gom lại,

603

Kuto tā tāni āgatā;

From where do those things arise?

Những điều đó từ đâu mà có?

604

Paññatti matta mevesā,

This is merely a designation,

Đây chỉ là một khái niệm,

605

Jigucchaññā na kācipi.

There is no other loathsomeness.

Không có sự ghê tởm nào khác.

606

51.

607

Santaṃ cinteyya nāsantaṃ, santa cintayato sukhaṃ;

One should contemplate what is real, not what is unreal; for one who contemplates the real, there is happiness;

Nên tư duy về những gì có thật, không phải những gì không có thật; tư duy về những gì có thật thì an lạc;

608

Asantaṃ parikappento, nānādukkhehi tappati.

One who conceptualizes the unreal is tormented by various sufferings.

Tưởng tượng những gì không có thật, sẽ bị dày vò bởi nhiều khổ đau.

609

52.

610

Nāvajja santajegucchaṃ, saññaṃ asati kātuna;

By making a perception of beauty in what is not beautiful, but loathsome in reality;

Không nên bỏ qua sự ghê tởm có thật, mà lại tạo ra tưởng không có thật;

611

Subhā itthīti gāraggi, uppajji subhasaññino.

Lust arises, as for one who perceives beauty, by saying, "This woman is beautiful."

Tham ái bùng cháy với tưởng là người phụ nữ đẹp, đã khởi lên trong người có tưởng đẹp.

612

53.

613

Asantaṃva abhūtaṃva, passe rāgaggijotiyā;

One sees what is unreal and non-existent by the flame of lust;

Do ngọn lửa tham ái, thấy những gì không có thật như có thật;

614

Tāya santañca bhūtañca, na passati kadācipi.

By that, one never sees what is real and existent.

Do đó, không bao giờ thấy được những gì có thật và hiện hữu.

615

54.

616

Ekassa pivitaṃ khīraṃ, sīsacchedana lohitaṃ;

The milk drunk by one person, the blood from beheadings,

Sữa đã uống của một người, máu do bị chặt đầu;

617

Rudato assu taṃhetu, catūdadhi jalā bahu.

The tears from crying due to that cause, are more than the water of the four oceans.

Nước mắt do khóc vì lý do đó, nhiều hơn bốn đại dương.

618

55.

619

Āyatimpi atīteva, saṃsarantassa hessati;

This will also be so in the future and was so in the past for one who has wandered in saṃsāra;

Trong tương lai và quá khứ, đối với người luân hồi cũng sẽ như vậy;

620

Rāgaṃ hantu manīhoce, khīraṃ assuca lohitaṃ.

If one desires to destroy lust, one should contemplate milk, tears, and blood.

Nếu mong muốn diệt trừ tham ái, thì sữa, nước mắt và máu.

621

56.

622

Subhasaññāya so vaḍḍho,

Lust grows by the perception of beauty,

Nó lớn lên nhờ tưởng đẹp,

623

Tadabhāve sa nassati;

In its absence, it perishes;

Khi không có tưởng đó, nó sẽ diệt vong;

624

Thiraṃ hantuṃ na taṃsaññaṃ,

It is not possible to firmly destroy that perception

Không thể diệt trừ chắc chắn tưởng đó,

625

Sakkā sithila vīriyo.

For one with weak effort.

Nếu người có tinh tấn yếu kém.

626

57.

627

Ussoḷhi vīriyo hutvā, brūheyyāsubha bhāvanaṃ;

Becoming one of resolute effort, one should develop the meditation on impurity;

Với tinh tấn kiên cường, nên phát triển sự tu tập bất tịnh;

628

Subhasaññāppa hānāya, pariccajjāpi jīvitaṃ.

Even sacrificing life for the abandonment of the perception of beauty.

Để từ bỏ tưởng đẹp, thậm chí từ bỏ cả mạng sống.

629

58.

630

Aññakicca mupekkhāya, brūheyyāsubha bhāvanaṃ;

Neglecting other duties, one should develop the meditation on impurity;

Bỏ qua những việc khác, nên phát triển sự tu tập bất tịnh;

631

Mandi hutveha rāgaggi, nibbāyissati āyatiṃ.

Having become weak here, the fire of lust will be extinguished in the future.

Ngọn lửa tham ái sẽ yếu đi ở đây, và sẽ tắt trong tương lai.

632

59.

633

Kiccaṃ me idameveti, brūheyyāsubha bhāvanaṃ;

"This is my only task," thus one should develop the meditation on impurity;

Đây là việc của ta, nên phát triển sự tu tập bất tịnh;

634

Dāni mandaggi hutvāna, pāmojjaṃ ve labhissati.

Having become a weak fire now, one will certainly attain joy.

Bây giờ, khi ngọn lửa yếu đi, sẽ đạt được sự hoan hỷ.

635

60.

636

Kāye daṭṭhabba jegucchaṃ, apassanto pamādavā;

Not seeing the loathsomeness that should be seen in the body, being heedless;

Không thấy sự ghê tởm đáng thấy trong thân, người phóng dật;

637

Aladdhā kiñci pāmojjaṃ, pabbajjampi na modati.

Not attaining any joy, one does not delight even in the renunciate life.

Không đạt được chút hoan hỷ nào, cũng không vui thích trong đời sống xuất gia.

638

61.

639

Pure marāmi kāye smiṃ, passā mi passitabbakaṃ;

"Before I die, I will see what is to be seen in this body;"

Trước khi ta chết trong thân này, ta sẽ thấy những gì đáng thấy;

640

Iccā raddho vītiṃladdhā, pabbajjaṃ atimodati.

Thus having started, having attained success, one greatly delights in the renunciate life.

Với tinh tấn đã khởi lên, người ấy đạt được sự vượt qua, và rất hoan hỷ trong đời sống xuất gia.

641

62.

642

Kāye daṭṭhabba jegucchaṃ, apassanto pamāda vā;

Not seeing the loathsomeness that should be seen in the body, being heedless;

Không thấy sự ghê tởm đáng thấy trong thân, người phóng dật;

643

Moghaṃva dullabhātīto, mahājānīyataṃ gato.

Having uselessly passed a rare opportunity, one has fallen into great loss.

Thời gian hiếm có đã trôi qua vô ích, rơi vào sự mất mát lớn.

644

63.

645

Santaṃ bhūtañca jegucchaṃ, rāgagginā apassiyaṃ;

Not seeing the real and existent loathsomeness due to the fire of lust;

Sự ghê tởm có thật và hiện hữu, không thấy được do ngọn lửa tham ái;

646

Paññāpadīpajotena, samikkheyya abhiṇhaso.

One should frequently examine it with the light of the lamp of wisdom.

Nên quán sát thường xuyên bằng ánh sáng của ngọn đèn trí tuệ.

647

64.

648

Santaṃ bhūtañca kāye smiṃ, daṭṭhukāmo sadāsato;

One who desires to see the real and existent in this body, being ever mindful;

Người luôn chánh niệm, mong muốn thấy những gì có thật và hiện hữu trong thân;

649

Paññāpadīpakeneva, dakkhe na rāgīsīkhinā.

Will see it only with the lamp of wisdom, not with the flame of lust.

Sẽ thấy bằng ngọn đèn trí tuệ, không phải bằng ngọn lửa tham ái.

650

65.

651

Jegucchitena kāyena, nikkhantena jigucchato;

With a loathsome body, having emerged from loathsomeness;

Với thân đáng ghê tởm, đã xuất ra từ sự ghê tởm;

652

Ajja svevā vinaṭṭhena, nāla munnamituṃ sato.

Having perished today or tomorrow, it is not enough to uplift a mindful one.

Hôm nay hay ngày mai sẽ hoại diệt, không đáng để người chánh niệm tự hào.

653

66.

654

Kīdisaṃ maṃ tuvaṃ maññi, ahaṃ sabba jegucchako;

"What sort of person do you consider me? I am all loathsomeness;

Ngươi nghĩ ta là loại gì, ta là kẻ đáng ghê tởm nhất;

655

Jegucchatoca nikkhanto, icceva vattu marahati.

I have emerged from loathsomeness"—thus one should be able to say.

Đã xuất ra từ sự ghê tởm, nên nói như vậy.

656

67.

657

Kāye jegucchasaññaṃva, kare sabbiriyā pathe;

One should cultivate the perception of loathsomeness in the body in all postures;

Nên tạo ra tưởng ghê tởm trong thân, trong mọi oai nghi;

658

Tasmiṃ tuṭṭhabbakaṃ natthi, piyāyitaṃ mamāyitaṃ.

There is nothing to delight in, nothing to cherish, nothing to claim as one's own in it.

Trong đó không có gì đáng vui thích, đáng yêu thương, đáng chấp thủ.

659

68.

660

Subhāya nava mattānaṃ, asubhā paripācaye;

Impurity matures those who are new to beauty;

Bất tịnh làm chín muồi những người mới tu tập về tưởng đẹp;

661

Santo pakkassa saṃsāro, nanto navassa rāgino.

For the mature, saṃsāra ends; for the new and lustful, it does not end.

Luân hồi của người đã chín muồi thì có kết thúc, luân hồi của người tham ái mới thì không có kết thúc.

662

69.

663

Kāye asubha saññāya, paripakka sabhāvino;

Those whose nature is mature through the perception of impurity in the body;

Những người có bản chất đã chín muồi nhờ tưởng bất tịnh trong thân;

664

Ālambesu acāpallā, thirā sambuddha sāsane.

Are steady in the Buddha's dispensation, unshaken by objects.

Không dao động trước các đối tượng, kiên định trong giáo pháp của Đức Phật.

665

70.

666

Anto gocarikā pakkā, bahi gocarikā navā;

Those who graze within are mature, those who graze outside are new;

Những người đã chín muồi thì có phạm vi bên trong, những người mới thì có phạm vi bên ngoài;

667

Pakkā nāsāya uccā te, nīcāyeva navā sino.

The mature are exalted, the new are base.

Những người đã chín muồi thì cao quý, những người mới thì thấp kém.

668

71.

669

Navānavā subhābhogī, nīcānīcā bhigāmino;

The new ones are attached to beauty, always going to the low;

Những người mới và chưa chín muồi thì thích thú những điều đẹp đẽ, đi theo những điều thấp kém;

670

Pakkā pakkāva dhījhāyī, santāsantā virāgino.

The mature are wise meditators, tranquil and dispassionate.

Những người đã chín muồi, những thiền giả trí tuệ, thì ly tham đối với những gì có thật và không có thật.

671

72.

672

Sakkā sakkā na dassetuṃ, subhaṃsubhaṃ sataṃsataṃ;

The capable ones cannot show beauty in many things;

Không thể cho thấy những điều đẹp đẽ, đẹp đẽ, của những người chánh niệm;

673

Dhīrādhīrāga mujjhanti, kāye kāye kriyekriye.

The wise abandon lust in every body, in every action.

Những người trí tuệ từ bỏ tham ái, trong từng thân, trong từng hành động.

674

73.

675

Sakkā sakkāpi taṃ kātuṃ, subhaṃsubhaṃ na dhīmayaṃ;

Even the capable ones do not make beauty in many things, for the wise;

Cũng không thể làm cho những điều đẹp đẽ, đẹp đẽ, của những người có trí tuệ;

676

Santosantojigucchaññū, na vānavā subhesako.

The tranquil one who knows loathsomeness is not one who seeks new beauty.

Những người chánh niệm, biết sự ghê tởm, không tìm kiếm những điều đẹp đẽ mới mẻ.

677

74.

678

Dukāyaṃ suti cintetvā, mamāyantā mahātapā;

Thinking, "This is suffering, this is suffering," those who cling and have great spiritual fervor;

Sau khi tư duy về sự đau khổ này, những người tu khổ hạnh chấp thủ nó;

679

Tapaṃ nibbāyituṃ icchaṃ, dukāyaṃ duti cintaye.

Desiring to extinguish their fervor, should contemplate, "This is suffering, this is suffering."

Mong muốn dập tắt khổ hạnh, nên tư duy về sự đau khổ này.

680

75.

681

Yvāsubhaṃ subhato maññi, konubālotaduttari;

Whoever perceives the impure as beautiful, who is more foolish than that?

Ai cho rằng bất tịnh là đẹp, kẻ ngu nào hơn thế nữa;

682

Andho ummattakovā so, nattānaṃ maññate tathā.

He is blind or insane, not perceiving himself as such.

Người đó là kẻ mù, kẻ điên, không tự nhận ra mình như vậy.

683

76.

684

Saritabbaka mevetaṃ, kāye jeguccha puñjataṃ;

One should remember the collection of loathsome things in the body;

Điều này đáng được ghi nhớ, sự chất chứa ghê tởm trong thân;

685

Mandarāgo manosītaṃ, labheyya tamanussanaṃ.

One whose lust is weak will attain mental tranquility by constantly remembering it.

Người có tham ái yếu kém, tâm mát mẻ, sẽ đạt được điều đó khi thường xuyên quán sát.

686

77.

687

Gihibhāve apāyeca, rāgayakkhandha ninnitā;

In household life and in states of woe, seized by the demon of lust;

Trong đời sống gia đình và trong các đường ác, bị quỷ tham ái dẫn dắt;

688

Maṃpi nessati soyakkho, sādemice tadāgataṃ.

"That demon will lead me too," one should welcome this thought.

Con quỷ đó sẽ đưa ta đi, ta sẽ hoan hỷ khi nó đến.

689

78.

690

Abhiṇha gāhinaṃ rāga, yakkhaṃ ananta dukkha daṃ;

The demon of lust constantly seizes and brings endless suffering;

Quỷ tham ái thường xuyên nắm giữ, mang lại vô tận khổ đau;

691

Asubhā tula mantena, vārehi taṃ sa bhāyati.

Ward it off with the incomparable mantra of impurity; it fears that.

Hãy ngăn chặn nó bằng thần chú bất tịnh vô song, nó sẽ sợ hãi.

692

79.

693

Rāgayakkho bahumāyo, saddhāmettā divesavā;

The demon of lust has many illusions, while faith and loving-kindness are divine;

Ác quỷ tham ái có nhiều ảo ảnh,

694

Rāgampi kusalaṃ maññi, jano teneva vañcito.

People, thinking lust to be wholesome, are deceived by it.

Tín và Từ là những hòn đảo vững chắc; Người đời bị lừa dối vì cho rằng tham ái là thiện lành.

695

80.

696

Āturaṃ asuciṃ putiṃ, passa nande samussayaṃ;

Behold, Nanda, this conglomeration, diseased, impure, putrid;

Này Nanda, hãy quán sát thân thể này,

697

Uggharantaṃ paggharantaṃ, bālānaṃ abhipatthitaṃ.

Exuding and oozing, longed for by the foolish.

Bệnh tật, ô uế, hôi thối, chảy ra, rỉ ra, là đối tượng mong muốn của kẻ ngu si.

698

81.

699

Subhato naṃ maññati bālo, avijjāya purakkhato;

The fool, driven by ignorance, perceives it as beautiful;

Kẻ ngu si, bị vô minh che lấp, cho nó là thanh tịnh;

700

Iccāha bhagavā nindi, bāloti subhasaññinaṃ.

Thus, the Blessed One condemned those who perceive beauty as fools.

Đức Thế Tôn đã quở trách những ai có tưởng thanh tịnh là kẻ ngu si.

701

82.

702

Nhāruṭṭhi taca maṃsāni, saraṃ sataṃ na nindito;

Remembering tendons, bones, skin, and flesh, one is not censured;

Gân, xương, da, thịt, hãy luôn ghi nhớ để không bị quở trách;

703

Buddhanindāya mocetuṃ, tānārabbha anussare.

To be free from censuring the Buddha, one should recall these, taking them as a basis.

Để thoát khỏi sự quở trách của Đức Phật, hãy ghi nhớ những điều ấy.

704

83.

705

Maññitvā attano bālyaṃ, asubhe subhadassino;

Realizing one's own foolishness, perceiving beauty in the impure;

Nhận biết sự ngu si của chính mình, khi thấy thanh tịnh trong sự bất tịnh;

706

Vāyāmeyya abālāya, kāyaṃ asubhato saraṃ.

One should strive to be not foolish, remembering the body as impure.

Hãy tinh tấn để không còn ngu si, ghi nhớ thân này là bất tịnh.

707

84.

708

Attānaṃ garahitvāna, bālaṃ viparidassinaṃ;

Having reproached oneself, the fool with distorted perception;

Sau khi tự quở trách mình là kẻ ngu si, thấy sai lầm;

709

Subhasaññaṃ pahinneyya, kareyyāsubha saññitaṃ.

Should abandon the perception of beauty and cultivate the perception of impurity.

Hãy từ bỏ tưởng thanh tịnh, và thực hành tưởng bất tịnh.

710

85.

711

Visa bhesajjarukkhaṭṭho, ahi ḍaṃseyyasosato;

Just as a snake, being in a poisonous medicinal tree, might bite itself from within;

Như con rắn độc cắn người đứng trên cây thuốc độc;

712

Yathā tasseva paṇṇādiṃ, khādetvā visa mujjahe.

Having eaten its own leaves, it would expel the poison.

Người ấy ăn lá cây ấy mà giải độc.

713

86.

714

Evaṃ rāgo samuppajje, kāye gandhādi vāsite;

Even so, when lust arises in the body perfumed by scents and so forth;

Cũng vậy, khi tham ái sinh khởi trong thân được xức hương thơm;

715

Anto tasseva jegucchaṃ, cintetvā rāga mujjahe.

By contemplating its inner loathsomeness, one should expel lust.

Hãy quán tưởng sự ghê tởm bên trong thân ấy, và từ bỏ tham ái.

716

87.

717

Jigucchitena kāyena, apassanto jigucchataṃ;

With a body that is loathsome, not seeing what is loathsome;

Với thân thể ghê tởm, không thấy sự ghê tởm;

718

Unnameti avaññāti, avijjāya purakkhato.

Driven by ignorance, one exalts it and holds it in contempt.

Nó ngẩng cao đầu, xem thường, bị vô minh che lấp.

719

88.

720

Āyatiṃ maggalābhāya, bījaṃ kareyya bhāvanaṃ;

For the future attainment of the path, one should make meditation a seed;

Để có được Đạo trong tương lai, hãy biến sự tu tập thành hạt giống;

721

Bījā bhāve kuto maggo, maggabījā hi bhāvanā.

Without the seed of meditation, whence the path? For meditation is indeed the seed of the path.

Nếu không có hạt giống tu tập thì làm sao có Đạo? Vì tu tập chính là hạt giống của Đạo.

722

89.

723

Maggabījo apāyepi, nimmuggo samaye gate;

One who has the seed of the path, even if submerged in the lower realms when the time has passed;

Hạt giống của Đạo, dù bị chìm đắm trong các cõi đọa lạc khi thời gian trôi qua;

724

Ummujjitvāva buddhānaṃ, maggaṃ labheyya santike.

Will emerge and obtain the path in the presence of the Buddhas.

Vẫn sẽ nổi lên và đạt được Đạo từ các vị Phật.

725

90.

726

Ajījassa tu saṃsāro, dīghoyeva anantiko;

Indeed, for one who does not strive, saṃsāra is long and endless;

Đối với người không có hạt giống, luân hồi thật dài vô tận;

727

Tasmāhi bhāvanābījaṃ, kareyya mocanatthiko.

Therefore, one who desires liberation should make meditation a seed.

Vì vậy, người muốn giải thoát hãy tạo hạt giống tu tập.

728

91.

729

Abhiṇha pīḷitaṃ rāgaṃ, asubhāya nivāraye;

One should constantly restrain lust, which is afflicted, by impurity;

Hãy thường xuyên chế ngự tham ái bằng bất tịnh;

730

Mandīhutvā pahīyeyya, rāgo asubha bhīruko.

Lust, being afraid of impurity, will weaken and be abandoned.

Tham ái, sợ hãi bất tịnh, sẽ suy yếu và biến mất.

731

92.

732

Mājegucchaṃ mamāyetha, sāva jegucchamāmako;

Do not cling to what is loathsome, for such clinging to loathsomeness;

Đừng xem thường sự ghê tởm, chính nó là sự ghê tởm của ta;

733

Ananta dukkha māpādi, jegucchita mamāyanā.

Brings forth endless suffering.

Sự chấp thủ vào điều ghê tởm sẽ dẫn đến vô vàn khổ đau.

734

93.

735

Maṃsalaggo tacacchanno,

Held together by flesh, covered by skin,

Dính thịt, che da,

736

Nhārubandho ṭṭhipuñjako;

Bound by tendons, a heap of bones;

Gân bó, đống xương;

737

Moheti chaviyā lokaṃ,

It deludes the world with its outer covering,

Nó lừa dối thế gian bằng lớp da,

738

Mahādukkho sa mohito.

Great suffering, that deluded one.

Người bị lừa dối chịu khổ rất nhiều.

739

94.

740

Nhāruṭṭhi taca maṃsehi, rāgavaḍḍhaki saṅkhate;

In this house, constructed of tendons, bones, skin, and flesh, which promotes lust;

Trong ngôi nhà được tạo nên từ gân, xương, da, thịt, làm tăng tham ái;

741

Gehe rogā putī pāpā, vasanti kucchitā sadā.

Diseases, impurities, and evils always dwell, loathsome.

Bệnh tật, hôi thối, ác nghiệp luôn ngự trị một cách ghê tởm.

742

95.

743

Luṅgantā vīsa bhūdhātū, pittādī dvādasambuva;

Twenty earth elements moving about, twelve water elements like bile and phlegm;

Hai mươi đại chủng đất chuyển động, mười hai đại chủng nước như mật, v.v.;

744

Tāpaṃ jiraṃ dahaṃ pakkaṃ, caturaggi chavāyukā.

The four fires: heating, aging, burning, and ripening; the life-wind of the corpse.

Bốn lửa: nóng, già, đốt, chín; và gió như tử thi.

745

96.

746

Adhoddhaṃ kucchi koṭṭhāsā,

Upper and lower parts of the belly,

Các phần dưới và trên bụng,

747

Aṅgacārīca pāṇakā;

And creatures moving about in the limbs;

Và các loài sinh vật di chuyển trong các chi;

748

Dhātuyoyeva kāyesmiṃ,

Indeed, the elements in the body,

Trong thân này chỉ có các đại chủng,

749

Dvitālīsa anaññakā.

Are forty-two, and nothing else.

Bốn mươi hai, không gì khác.

750

97.

751

Yathā bahi tathā ajjhattaṃ, dhātū bhvāpā nalānilā;

Just as outside, so within, the elements: earth, water, fire, and wind;

Như bên ngoài, cũng vậy bên trong, các đại chủng đất, nước, lửa, gió;

752

Name nāhaṃ naattāti, saṃmaseyya punappunanti.

One should repeatedly reflect: "This is not 'me,' this is not 'I,' this is not 'my self'."

Hãy quán xét lặp đi lặp lại rằng: “Đây không phải của tôi, tôi không phải là nó, nó không phải là tự ngã của tôi.”

753

4. Mettābhāvanāniddesa

4. Discourse on the Cultivation of Loving-Kindness

4. Hướng dẫn Tu tập Từ tâm

754

1.

755

Mettā bhāvana micchampi, suṇa buddhavaco yidaṃ;

Even desiring the cultivation of mettā, listen to this word of the Buddha;

Muốn tu tập Từ tâm, hãy lắng nghe lời Phật dạy này;

756

Dosa niggahaṇatthāya, doso mettāyaverihi.

For the suppression of anger, for anger is an enemy to mettā.

Để chế ngự sân hận, vì sân hận là kẻ thù của Từ tâm.

757

2.

758

Akkocchimaṃ avadhimaṃ, ajinimaṃ ahāsime;

"He abused me, he struck me, he defeated me, he robbed me";

Người ấy mắng tôi, đánh tôi, thắng tôi, cướp đoạt của tôi;

759

Yeca taṃ upanayhanti, veraṃ tesaṃ nasammati.

Those who harbor such thoughts, their animosity does not cease.

Những ai ôm giữ ý niệm đó, oán thù của họ không bao giờ dứt.

760

3.

761

Akkocchimaṃ avadhimaṃ, ajinimaṃ ahāsime;

"He abused me, he struck me, he defeated me, he robbed me";

Người ấy mắng tôi, đánh tôi, thắng tôi, cướp đoạt của tôi;

762

Yecataṃ nupanayhanti, veraṃ tesaṃ upasammati.

Those who do not harbor such thoughts, their animosity ceases.

Những ai không ôm giữ ý niệm đó, oán thù của họ sẽ chấm dứt.

763

4.

764

Nahiverena verāni, sammantidha kudācana;

For indeed, hatred never ceases by hatred in this world;

Ở đời này, oán thù không bao giờ dứt bằng oán thù;

765

Averenaca sammanti, esadhammo sanantano.

By non-hatred alone does it cease. This is an eternal law.

Mà dứt bằng không oán thù. Đây là định luật ngàn xưa.

766

5.

767

Pareca navijānanti, maya mettha yamāmase;

Others do not know that "here we perish";

Người khác không biết rằng chúng ta sẽ chết ở đây;

768

Yeca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.

But those who know this, their quarrels cease.

Những ai biết điều đó, thì tranh chấp sẽ lắng xuống.

769

6.

770

Kuddho atthaṃ najānāti, kuddho dhammaṃ napassati;

An angry person does not know his own good, an angry person does not see the Dhamma;

Người sân hận không biết lợi ích, người sân hận không thấy Chánh pháp;

771

Sadā andhatamaṃ hoti, yaṃkodho sahatenaraṃ.

There is always deep darkness when anger grips a person.

Khi sân hận chế ngự con người, thì luôn là bóng tối mịt mờ.

772

7.

773

Ubhinna matthaṃ carati, attanoca parassaca;

One who is mindful, knowing another to be provoked,

Người ấy hành động vì lợi ích của cả hai, của chính mình và của người khác;

774

Paraṃ saṃkuppitaṃ ñatvā, yo sato upasammati.

And calms oneself, acts for the welfare of both, oneself and the other.

Người nào, khi biết người khác đang nổi giận, mà tỉnh giác tự chế ngự.

775

8.

776

Tasseva tena pāpiyyo, yo kuddhaṃ paṭikujjhati;

His is indeed the worse evil who returns anger to an angry person;

Kẻ nào đáp trả người sân hận bằng sân hận, thì kẻ đó còn tệ hơn;

777

Kuddhaṃ apaṭikujjhanto, saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.

By not returning anger to an angry person, one wins a battle hard to win.

Người không đáp trả người sân hận bằng sân hận, thì chiến thắng trận chiến khó thắng.

778

9.

779

Khantī paramaṃ tapo titikkhā,

Forbearance is the highest austerity, patience (is Nibbāna),

Nhẫn nhục là sự khổ hạnh tối thượng, kham nhẫn là Niết Bàn tối thượng;

780

Nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā;

The Buddhas declare Nibbāna to be supreme;

Chư Phật dạy như vậy. Người xuất gia không làm hại người khác,

781

Nahi pabbajito parūpaghātī,

One who harms others is not a recluse,

Và Sa-môn không phải là kẻ làm phiền nhiễu người khác.

782

Nasamaṇo hoti paraṃ viheṭhayanto.

Nor is one a samaṇa who torments others.

Kẻ làm hại người khác không phải là Sa-môn.

783

10.

784

Akodhena jine kodhaṃ, asādhuṃ sādhunā jine;

Conquer anger with non-anger, conquer the evil with good;

Hãy chiến thắng sân hận bằng không sân hận, chiến thắng điều ác bằng điều thiện;

785

Jine kadariyaṃ dānena, saccenā likavādinaṃ.

Conquer the stingy with generosity, conquer the liar with truth.

Chiến thắng kẻ keo kiệt bằng bố thí, chiến thắng kẻ nói dối bằng sự thật.

786

11.

787

Yo ve uppatitaṃ kodhaṃ, rathaṃ bhantaṃva vāraye;

He who checks rising anger, like a chariot gone astray;

Kẻ nào có thể chế ngự được cơn giận nổi lên, như người lái xe ngựa đang chạy;

788

Ta mahaṃ sārathī brūmi, rasmiggāho itarojano.

Him I call a true charioteer; other people merely hold the reins.

Ta gọi người ấy là người điều khiển, còn những người khác chỉ là kẻ cầm dây cương.

789

12.

790

Purisassa hi jātassa, kudhārī jāyate mukhe;

Indeed, for a person born, a sharp axe grows in the mouth;

Khi một người sinh ra, một lưỡi rìu sắc bén đã sinh ra trong miệng;

791

Yāya chindati attānaṃ, bālo dubbhāsitaṃbhaṇaṃ.

With which the fool, uttering evil speech, cuts himself.

Bằng lời nói ác, kẻ ngu si tự cắt đứt chính mình.

792

13.

793

Selo yathā ekagghano, vātena nasamīrati;

As a solid rock is not shaken by the wind;

Như một tảng đá nguyên khối, không lay chuyển bởi gió;

794

Evaṃ nindā pasaṃsāsu, nasamiñjanti paṇḍitā.

Even so, wise ones are not moved by blame or praise.

Cũng vậy, người trí không lay động trước lời khen hay tiếng chê.

795

14.

796

Samānabhāgaṃ krubbetha, gāme akkuṭṭha vanditaṃ;

One should cultivate equanimity regarding abuse and praise in the village;

Hãy giữ thái độ bình đẳng, dù bị mắng chửi hay tán dương trong làng;

797

Manopadosaṃ rakkheyya, santo anuṇṇato siyā.

One should guard against mental defilement; a good person should be humble.

Hãy bảo vệ tâm khỏi sự ô nhiễm, người hiền phải khiêm tốn.

798

15.

799

Naparo paraṃ nikuppetha, nātimaññetha katthaci nakiñci;

Let no one deceive another, nor despise anyone anywhere or in any way;

Đừng ai làm hại người khác, đừng xem thường bất cứ ai ở bất cứ đâu;

800

Byārosanā paṭighasaññā, naññamaññassa dukkha miccheyya.

Through anger or resentment, let them not wish harm to one another.

Đừng ai mong muốn khổ đau cho người khác vì giận dữ hay ác ý.

801

16.

802

Mātā yathā niyaṃ putta,

Just as a mother would protect

Như người mẹ dùng cả sinh mạng,

803

Māyusā ekaputta manurakkhe;

Her only child at the risk of her life;

Để bảo vệ đứa con duy nhất của mình;

804

Evampi sabba bhūtesu,

Even so, towards all beings,

Cũng vậy, hãy phát triển tâm Từ vô lượng,

805

Mānasaṃ bhāvaye aparimāṇaṃ.

One should cultivate an immeasurable mind.

Đối với tất cả chúng sinh.

806

17.

807

Sutvāna dusito bahuṃ vācaṃ,

Having heard much hostile speech,

Nghe nhiều lời nói ác độc,

808

Samaṇānaṃvā puthujanānaṃ;

Whether from samaṇas or ordinary people;

Từ các Sa-môn hay phàm phu;

809

Pharusena hi na paṭivajjā,

Indeed, one should not retort with harshness,

Đừng đáp lại bằng lời lẽ thô tục,

810

Na hi santo paṭiseniṃ karonti.

For the good do not engage in retaliation.

Vì người hiền không đáp trả bằng sự thù địch.

811

18.

812

Saccaṃ bhaṇe nakujjheyya, dajjā appampi yācito;

Speak the truth, do not get angry, give even if asked for a little;

Nói lời chân thật, đừng sân hận, hãy bố thí dù ít khi được yêu cầu;

813

Etehi tīhi ṭhānehi, gacche devāna santike.

By these three things, one goes to the presence of the devas.

Nhờ ba điều này, người ấy sẽ đến cõi chư thiên.

814

19.

815

Na paresaṃ vilomāni, na paresaṃ katākataṃ;

Not the faults of others, not what others have done or left undone;

Đừng nhìn lỗi của người khác, đừng nhìn việc người khác làm hay không làm;

816

Attanova avekkheyya, katāni akatānica.

One should rather observe one's own actions, what has been done and what left undone.

Chỉ nên quán xét việc mình đã làm và chưa làm.

817

20.

818

Su dasaṃ vajjamaññesaṃ, attano pana duddasaṃ;

Easy to see are the faults of others, but one's own are hard to see;

Thật dễ thấy lỗi của người khác, nhưng khó thấy lỗi của chính mình;

819

Paresañhi so vajjāni, ophunāti yathā bhusaṃ;

For one sifts the faults of others like chaff;

Vì người ấy rắc lỗi của người khác như rắc trấu;

820

Attano pana chādeti, kaliṃva kitavā saṭṭho.

But hides one's own, like a cunning gambler concealing a losing die.

Nhưng lại che giấu lỗi của mình, như kẻ cờ bạc gian xảo che giấu con xúc xắc xấu.

821

21.

822

Nidhīnaṃva pavattānaṃ, yaṃ passe vajjadassinaṃ;

Like one who points out treasure, one should associate with a wise person who indicates faults,

Như kho báu quý giá, người nào thấy được người hay chỉ lỗi;

823

Niggayhavādiṃ medhāviṃ, tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje.

Who reproaches and is intelligent, with such a wise person should one associate.

Người nói lời khiển trách, bậc trí tuệ, hãy thân cận người như vậy.

824

22.

825

Tādisaṃ bhajamānassa,

By associating with such a person,

Thân cận người như vậy,

826

Seyyohoti napāpiyo;

One becomes better, not worse;

Sẽ trở nên tốt hơn, không tệ hơn;

827

Iti vuttaṃ munindena,

Thus spoke the Lord of Sages,

Đấng Đạo Sư, bậc tối thượng trong ba cõi,

828

Tilokaggena satthunā.

The Teacher, supreme in the three worlds.

Đức Munindā đã dạy như vậy.

829

23.

830

Mettā gandhena vāsento,

Perfuming with the fragrance of mettā,

Bậc trí tuệ xông hương Từ tâm,

831

Dosaṃ dūrekare budho;

The wise one keeps anger far away;

Đẩy sân hận ra xa;

832

Dūrāsannesu sabbesu,

Towards all, near and far,

Đối với tất cả chúng sinh gần xa,

833

Attano verikesupi.

Even towards one's enemies.

Ngay cả đối với kẻ thù của mình.

834

24.

835

Hane dosū panāhāni, anattha kārakāni hi;

One should eliminate those provocations of anger, for they cause harm;

Hãy diệt trừ những nguyên nhân gây sân hận, vì chúng gây ra điều bất lợi;

836

Tesva santesu sabbesu, mettāhoti sunimmalā.

When they are all absent, mettā becomes perfectly pure.

Khi tất cả những điều đó không còn, Từ tâm sẽ trở nên trong sạch tuyệt đối.

837

25.

838

Sataṃ dujjana vākyehi, namano yāti vikriyaṃ;

The mind of the good does not undergo change due to the words of the wicked;

Tâm của người hiền không lay chuyển bởi lời nói của kẻ ác;

839

Nahitāpayituṃ sakkā, gaṅgānadiṃ tiṇukkayā.

For it is not possible to heat up the river Ganga with a small bundle of grass.

Không thể làm nóng sông Hằng bằng một bó cỏ khô.

840

26.

841

Nahi nindā pasaṃsāhi, sataṃ manovikāratā;

Indeed, the minds of the good are not disturbed by blame and praise;

Tâm của người hiền không thay đổi bởi lời chê bai hay tán thán;

842

Na kadācipi kampeyya, vātehi selapabbato.

A mountain of rock never trembles in the winds.

Như núi đá không bao giờ lay động bởi gió.

843

27.

844

Nadiyaṃ khuddakā nāvā, vicīhi unnatonatā;

A small boat on a river is tossed up and down by waves;

Thuyền nhỏ trên sông, nhấp nhô theo sóng;

845

Mahānāvā nakampanti, mahantīhi vicīhipi.

But large ships do not sway even with great waves.

Thuyền lớn không lay động bởi những con sóng lớn.

846

28.

847

Loke pasaṃsa nindāhi, dujjanovunnatonato;

In the world, the wicked are tossed up and down by praise and blame;

Ở đời, kẻ ác nhấp nhô theo khen chê;

848

Santopañño nacalati, mahānindā thutīhipi.

But the wise, possessed of wisdom, do not waver, even with great blame or praise.

Người trí không lay động bởi những lời chê bai hay tán thán lớn lao.

849

29.

850

Seloselo nileheva,

A mountain of rock is adorned

Như núi đá, không lay động bởi các màu sắc,

851

Vaṇṇāvaṇṇā asassatā;

With various colors, impermanent;

Các màu sắc không thường còn;

852

Lābhālābhā sukhādukkhā,

Profit and loss, pleasure and pain,

Lợi lộc và mất mát, khổ đau và hạnh phúc,

853

Yasāyasā nakampati.

Fame and disrepute do not shake it.

Danh tiếng và ô nhục không làm lay động.

854

30.

855

Khamādhagga karetassa, dujjano kiṃ karissati;

What can the wicked do to one who has made forbearance his supreme banner?

Khi người ấy lấy nhẫn nhục làm ngọn cờ, kẻ ác có thể làm gì được?

856

Atiṇe patito aggi, sayameva pasambhati.

Fire that falls on grass, by itself, is extinguished.

Lửa rơi xuống nơi không có cỏ, tự nó sẽ tắt.

857

31.

858

Sayameva sakattānaṃ, maccubbhayena tacchatu;

One should oneself carve oneself out of the fear of death;

Hãy tự mình cắt đứt chính mình bằng nỗi sợ hãi cái chết;

859

Māññe tacchatu dosena, kimatthaṃ aññatacchanaṃ.

Do not let another carve you with anger; what is the point of carving another?

Đừng để người khác cắt đứt bằng sân hận, tại sao phải cắt đứt người khác?

860

32.

861

Māññe taccha tudosena, naseyyo aññatacchanaṃ;

Do not let another carve you with anger, carving another is not good;

Đừng để người khác cắt đứt bằng sân hận, không nên cắt đứt người khác;

862

Māñño taṃ ahibyaggheva, domanassena bhāyatu.

Do not let another fear you like a snake or a tiger, through malevolence.

Đừng để người khác sợ hãi bạn như rắn độc, bằng sự bất mãn.

863

33.

864

Nissāya garukātabbaṃ, bahūnaṃ pāpamocanaṃ;

Relying on what is worthy of respect, one can free many from evil;

Nương tựa vào điều đáng kính trọng, giải thoát nhiều điều ác;

865

Acāpallena santena, garukātabbataṃ vaje.

With steadfastness and peacefulness, one should attain venerability.

Với sự an tịnh và không xao động, đạt được điều đáng kính trọng.

866

34.

867

Nissāya garukātabbaṃ, bahūnaṃ puññavaḍḍhanaṃ;

Relying on the venerable, which increases merit for many;

Nương tựa vào điều đáng kính trọng, làm tăng trưởng nhiều công đức;

868

Garukātabbataṃ gacche, dhītiyā sīla guttiyā.

One should attain respect by steadfastness and by guarding moral conduct.

Nên đạt được sự đáng tôn trọng nhờ sự kiên trì và hộ trì giới.

869

35.

870

Santaṃ hi sīlavaṃ dhītiṃ, hirottappena bhāyati;

Indeed, the peaceful, virtuous, and steadfast one shines with moral shame and moral dread;

Người hiền thiện có giới đức và kiên trì quả thật tỏa sáng với sự hổ thẹn và sợ hãi tội lỗi;

871

Dujjanaṃ domanassena, ahibyaggheva bhāyati.

He frightens the wicked with dejection, like a snake or a tiger.

Kẻ ác tỏa sáng với sự ưu phiền, như rắn và cọp (đáng sợ).

872

36.

873

Napharusāya vācāya, aññe dameyya paṇḍito;

A wise person should not tame others with harsh speech;

Người trí không nên chế ngự người khác bằng lời nói thô tục;

874

Attānaṃva dametvāna, aññe saṇhena ovade.

Having tamed oneself, one should gently instruct others.

Sau khi đã điều phục chính mình, nên khuyên bảo người khác bằng lời nói dịu dàng.

875

37.

876

Citte saṇhe asaṇhāpi, navācāpharusā bhave;

Though gentle in mind, one should not have harsh speech;

Khi tâm dịu dàng, thì ngay cả lời nói không dịu dàng cũng không thô tục;

877

Tasmā ovā danādīsu, rakkheyya thaddhacittato.

Therefore, in giving advice and so forth, one should guard against a stubborn mind.

Vì vậy, trong việc khuyên răn, nên giữ gìn tâm khỏi sự cứng rắn.

878

38.

879

Attāna movadatthāya, sikkheyya buddhabhāsitaṃ;

For the purpose of instructing oneself, one should learn what the Buddha taught;

Để tự khuyên nhủ, nên học lời Phật dạy;

880

Parampi anukampāya, icchanto anusāsaye.

Desiring compassion for others, one should also instruct them.

Muốn thương xót người khác, cũng nên khuyên răn họ.

881

39.

882

Aññaṃ naniggahe kiñci, sutena paṭipattiyā;

Let not the King's son restrain others in any way through learning or practice;

Không nên chỉ trích người khác bằng sự học hỏi và sự thực hành;

883

Attaniggahaṇaṃ seyyo, nunnameyya jinoraso.

Self-restraint is superior, indeed.

Tự chế ngự chính mình thì tốt hơn, đệ tử của Đức Phật không nên tự đề cao.

884

40.

885

Nāvīkareyya dosaṃvā, lobhaṃ mānaṃ sakaṃmalaṃ;

One should not reveal one's own defilements of ill-will, greed, or conceit;

Không nên phơi bày lỗi lầm, tham lam, kiêu mạn, những vết nhơ của mình;

886

Māññe maññantu taṃ disvā, cirappabba jito nuti.

Lest others, seeing that, think, "This is indeed a long-ordained one."

Kẻo người khác thấy vậy mà nghĩ rằng: “Người này đã xuất gia lâu năm.”

887

41.

888

Kakacena ttachedente, verikepinadosaye;

Even when being cut with a saw, one should not bear ill-will towards an enemy;

Ngay cả khi kẻ thù đang cưa xẻ (thân thể), cũng không nên khởi tâm sân hận;

889

Iccovādaṃ munindassa, sampaṭiccha jinoraso.

O King's son, accept this advice of the Sage.

Hỡi đệ tử của Đức Phật, hãy chấp nhận lời giáo huấn này của bậc Đạo sư.

890

42.

891

Verī accupanāhīpi, rūpeva dukkhakārako;

An enemy, though deeply malicious, creates suffering only in terms of form;

Kẻ thù, dù ôm mối hận thù sâu sắc, cũng chỉ gây khổ đau trong hiện tại;

892

Na tva tabbisaye nāme, dukkhaṃ mākari cetasi.

Do not create suffering in your mind regarding those objects of name.

Đừng tạo khổ đau trong tâm đối với những đối tượng danh sắc đó.

893

43.

894

Verī tibandha veropi, iheva dukkhakārako;

An enemy, though intensely hostile, creates suffering only here;

Kẻ thù, dù là kẻ thù ba đời, cũng chỉ gây khổ đau trong hiện tại này;

895

Bhavantaraṃ naanveti, sakammunā gato hiso.

He does not follow one to other existences, for he is gone by his own kamma.

Họ không theo đến kiếp sau, vì họ đã đi theo nghiệp của chính mình.

896

44.

897

Dosotu iha pīḷetvā,

But ill-will, having afflicted one here,

Còn sân hận thì làm khổ ở đây,

898

Dukkhāvaho bhavebhave;

Brings suffering in future existences;

và mang lại khổ đau trong các kiếp;

899

Mahānattha karaṃ dosaṃ,

Why does one cultivate in mind

Tại sao lại nuôi dưỡng sân hận,

900

Kasmā vaḍḍheti cetasi.

Ill-will, which causes great harm?

một thứ gây ra tai họa lớn trong tâm?

901

45.

902

Mettāsītambusekena, jinovāda manussaraṃ;

Remembering the Sage's advice, with the cool water of loving-kindness;

Nhớ lời Phật dạy, với nước từ bi mát lạnh,

903

Mahā nattha karaṃ dosaṃ, nibbāyatu sa cetasi.

Let ill-will, which causes great harm, be extinguished in one's mind.

hãy dập tắt sân hận gây tai họa lớn trong tâm.

904

46.

905

Chaddanto luddakaṃ pāpaṃ, bhūridattohi tuṇḍikaṃ;

Chaddanta endured the wicked hunter, Bhūridatta endured Tuṇḍika;

Voi Chaddanta (đã nhẫn nhục) với người thợ săn độc ác, Bhūridatta với Tuṇḍika;

906

Dhammapālo khami tātaṃ, kapindo kandaro pataṃ.

Dhammapāla forgave his father, and Kapinda forgave the falling Kandara.

Dhammapāla đã nhẫn nhục với cha, Kapinda với Kandara Pata.

907

47.

908

Asaṅkhyeyya ttabhāvesu, paravajjaṃ titikkhato;

Remembering the Protector's perfection of patience in countless existences, having endured others' faults;

Trong vô số kiếp, Đức Bổn Sư đã nhẫn nhục lỗi lầm của người khác;

909

Nāthassa pāramiṃ khantiṃ, saraṃ dhīro titikkhatu.

The wise one should practice patience.

Người trí hãy nhớ đến Ba-la-mật Nhẫn nhục của Đức Bổn Sư mà nhẫn nhục.

910

48.

911

Sāsane ciravāsena, evaṃ niddosakā iti;

"By long residence in the Dispensation, this one is thus faultless";

Nhờ sống lâu trong giáo pháp, người khác sẽ nghĩ rằng: “Những vị này là người không lỗi lầm”;

912

Tuvaṃ paṭicca maññantu, sāsane sappayojanaṃ.

Let others, relying on you, thus perceive you as beneficial to the Dispensation.

Họ sẽ xem bạn là người có ích cho giáo pháp.

913

49.

914

Sāsane cira vāsāpi, mādisāva ime iti;

"Though long resident in the Dispensation, these are like me";

Ngay cả khi sống lâu trong giáo pháp, người khác cũng sẽ nghĩ rằng: “Những vị này giống như chúng ta”;

915

Tamāgamma namaññantu, sāsane nippayojanaṃ.

Let them not, relying on you, perceive you as useless to the Dispensation.

Họ sẽ xem bạn là người vô dụng cho giáo pháp.

916

50.

917

Dve usetīti doso so, saparaṃ dayhate dvayaṃ;

Because it burns two, that is ill-will; it consumes both oneself and others;

“Đốt cháy cả hai” – đó là sân hận, nó thiêu đốt cả mình và người;

918

Pahātabbo sa sabbesu, parattha sattha micchatā.

It should be abandoned in all things, by one who desires welfare for others.

Nó nên được từ bỏ hoàn toàn bởi người mong cầu lợi ích cho đời sau.

919

51.

920

Paradinnehi noāyu, tiṭṭhate nāttano vasā;

Life does not depend on what others give; it is not in one's own power;

Mạng sống không tồn tại do người khác ban cho, cũng không do ý muốn của mình;

921

Paravajjaṃ khametabbaṃ, nasādhu aññavirodhito.

The fault of others should be forgiven; opposition to others is not good.

Nên nhẫn nhục lỗi lầm của người khác, vì gây thù oán với người khác thì không tốt.

922

52.

923

Jeguccha kkosa nindāni, bālo gaṇhāti akkhamo;

A fool, being impatient, accepts disgust, abuse, and blame;

Kẻ ngu si không nhẫn nhục thì chấp giữ những lời chê bai, mắng nhiếc, chỉ trích;

924

Khamantotu nagaṇhāti, jānaṃ jegucchitāniti.

But one who endures does not accept them, knowing them to be disgusting things.

Người nhẫn nhục thì không chấp giữ, vì biết rằng chúng đáng ghê tởm.

925

53.

926

Paradinnāni vaccāni, pābhatanti nakocipi;

No one accepts gifts of excrement from others;

Không ai nhận những vật bài tiết do người khác ban cho làm quà tặng;

927

Gaṇheyyevaṃ duruttāni, agaṇhanto khame sato.

In the same way, one who is mindful and forbearing does not accept harsh words.

Cũng vậy, người có niệm nên nhẫn nhục mà không chấp giữ những lời nói ác.

928

54.

929

Nadi kallola viciyo, tīraṃ patvā samantidha;

Just as waves and ripples of a river, reaching the bank, subside everywhere;

Như sóng nước của dòng sông, khi chạm bờ thì lắng xuống;

930

Sabbe uppatitā dosā, khantipatvā samanti te.

So too, all rising faults, reaching patience, subside.

Tất cả những lỗi lầm nổi lên, khi gặp sự nhẫn nhục thì lắng xuống.

931

55.

932

Dosummattaka vācāya, nummatto kiṃkarissati;

What can an insane person do with words born of madness (ill-will)?

Với lời nói điên cuồng vì sân hận, một người điên sẽ làm gì được?

933

Bhave yyummattako sova, tādisaṃ vacanaṃ bhaṇaṃ.

He himself becomes insane by uttering such words.

Chính người nói lời như vậy mới là kẻ điên cuồng.

934

56.

935

Kodhano akkhamo añña, duṭṭhasaññī bhayāluko;

An angry, impatient, hostile, fearful one, with malicious thoughts;

Người hay sân hận, không nhẫn nhục, hay nghĩ xấu về người khác, hay sợ hãi;

936

Gāmamajjhe aḷakkova, tathā māhohi taṃ jaha.

Is like a plague in the midst of a village; so abandon that, do not be such.

Như con chó điên giữa làng, hãy từ bỏ nó.

937

57.

938

Mettāluko khamāsīlo,

One who is full of loving-kindness, endowed with patience,

Người có lòng từ, có giới nhẫn nhục,

939

Sabbaṭṭhānesunibbhayo;

Fearless in all places;

không sợ hãi ở mọi nơi;

940

Parattha sattha micchanto,

Desiring welfare for others,

Mong cầu lợi ích cho đời sau,

941

Khanti mettañca bhāvaye.

Should cultivate patience and loving-kindness.

hãy tu tập nhẫn nhục và từ bi.

942

58.

943

Parakkosāni nindāni, taṃva paccenti nāññagū;

Others' abuse and blame afflict only them, not going to others;

Những lời mắng nhiếc, chỉ trích của người khác sẽ quay lại với chính người đó, chứ không đến với người khác;

944

Khittaṃpaṃsuva vātuddhaṃ, garukaṃ kiṃ khamāyate.

Just like dust thrown against the wind, why regard it as weighty when there is patience?

Như bụi tung ngược gió, tại sao lại xem trọng sự nhẫn nhục?

945

59.

946

Akkosantoca nindīca, pīḷito saka kammunā;

One who abuses and blames is tormented by his own kamma;

Kẻ mắng nhiếc và chỉ trích, bị hành hạ bởi chính nghiệp của mình;

947

Idha peccaca nīceyyo, naṃnayaṃ gaṇhi akkhamo.

He will be low in this world and hereafter; let the impatient one not accept it.

Họ sẽ phải chịu quả thấp kém ở đời này và đời sau, người không nhẫn nhục không chấp nhận điều đó.

948

60.

949

Akkoso maṃ naāgacchi,

"Abuse does not come to me,

Lời mắng nhiếc không đến với ta,

950

Tassevā natthakārako;

It is indeed destructive to him";

mà chỉ gây tai họa cho chính người đó;

951

Iti ñatvāva sappañño,

Knowing this, the wise one

Biết vậy, người có trí

952

Akkosaṃ na garuṃ kare.

Does not take abuse seriously.

không xem trọng lời mắng nhiếc.

953

61.

954

Vikārāpatti micchanto, verī bahu mupakkami;

Desiring to cause you to change, the enemy undertakes much;

Kẻ thù đã làm nhiều điều để muốn thấy bạn thay đổi tâm tính;

955

Māmittavasa manvehi, nibbikāro tuvaṃbhava.

Do not fall under the power of a foe; remain unperturbed.

Đừng chiều theo ý kẻ thù, hãy giữ tâm không lay chuyển.

956

62.

957

Mettambunā saddosoca, paradosoca sammati;

With the water of loving-kindness, both one's own ill-will and others' ill-will subside;

Với nước từ bi, cả sân hận của mình và sân hận của người khác đều lắng xuống;

958

Mettāsekena sabbesu, sabbatoggiṃ nipāraye.

With the sprinkling of loving-kindness, one should extinguish every fire from all sides.

Với sự tưới tẩm từ bi, hãy dập tắt mọi ngọn lửa ở khắp nơi.

959

63.

960

Sadosa paradosaggiṃ, sabbato disato ṭṭhitaṃ;

The fire of one's own ill-will and others' ill-will, standing on all sides;

Ngọn lửa sân hận của mình và của người khác, đang bốc cháy từ mọi phía;

961

Mettā toyena vāreyya, siyā nibbuti sabbadhi.

One should ward off with the water of loving-kindness, there will be peace everywhere.

Hãy dập tắt bằng nước từ bi, sẽ có sự an tịnh ở khắp nơi.

962

64.

963

Nagame attano aggiṃ, paraggiṃvāpi nāgame;

Let not one's own fire rise, nor others' fire rise;

Không nên chấp giữ lửa của mình, cũng không nên chấp giữ lửa của người khác;

964

Mettambunāva nibbātu, saparaggi dvayaṃ bhusaṃ.

Let both one's own and others' intense fires be extinguished with the water of loving-kindness.

Hãy để cả hai ngọn lửa của mình và người khác lắng xuống hoàn toàn bằng nước từ bi.

965

65.

966

Guṇī guṇī nandindāya, pasaṃsāya guṇī guṇī;

The virtuous one rejoices in praise for virtues, the virtuous one in praise of virtues;

Người có đức hạnh, khi được khen ngợi thì vui mừng, khi bị chỉ trích thì là người có đức hạnh;

967

Nindaṃnindaṃ nakuppeyya, nasādiye thutiṃ thutiṃ.

One should not be angry at blame, nor rejoice in praise.

Không nên giận dữ khi bị chỉ trích, không nên chấp nhận lời khen ngợi.

968

66.

969

Guṇaṃ nindāya nāsetuṃ, nasakkā koci kussako;

No insignificant person can destroy a virtue by blame;

Không ai có thể hủy hoại đức hạnh bằng lời chỉ trích;

970

Vaḍḍhetuṃvā pasaṃsāya, garuṃkare na taṃdvayaṃ.

Nor increase it by praise; do not regard these two as weighty.

Cũng không thể làm tăng trưởng bằng lời khen ngợi, đừng xem trọng cả hai điều đó.

971

67.

972

Dosabbhā mala sañchanno, mettācando na rocati;

Enshrouded by the clouds of ill-will and defilement, the moon of loving-kindness does not shine;

Mặt trăng từ bi bị che khuất bởi đám mây sân hận thì không chiếu sáng;

973

Taṃmuttassa tu etassa, atissaya pabhāvato.

But for one freed from that, its light is exceedingly bright.

Nhưng khi thoát khỏi nó, ánh sáng của nó sẽ vô cùng rực rỡ.

974

68.

975

Su sutta buddha supinā, dvepiyā gutti nākkamo;

Sound sleep, good dreams, and being protected by devas are two qualities of the patient one;

Ngủ ngon, thức dậy an lành, được chư Phật bảo hộ, không gặp nguy hiểm;

976

Samādhi sumukhā muḷhā, brahmā tyekā dasa gguṇā.

A calm countenance, unbewildered, and the Brahmā-like eleven qualities.

Tâm định, mặt rạng rỡ, không bị mê mờ, có mười một đức tính của Phạm thiên.

977

69.

978

Sītaṃ karotu mettāya, cakkhuṃ lābhetu paññāya;

Bring coolness with loving-kindness, gain vision with wisdom;

Hãy mang lại sự mát mẻ bằng từ bi, hãy có được con mắt trí tuệ bằng tuệ giác;

979

Mākāsinippabhe caññe, cando hohi gategate.

Be like the moon in all directions, illuminating others in the sky.

Đừng trở thành những thứ không sáng chói khác, hãy là mặt trăng ở mọi nơi.

980

70.

981

Dūrāsannesu sabbesu, mettaṃ pesetu pābhataṃ;

Send forth loving-kindness as a gift to all, far and near;

Hãy gửi đi thông điệp từ bi đến tất cả mọi người, dù ở gần hay xa;

982

Dhammaṃ desetu pattānaṃ, cando hohi gategate.

Teach the Dhamma to those who arrive; be like the moon in all directions.

Hãy thuyết pháp cho những người đến, hãy là mặt trăng ở mọi nơi.

983

71.

984

Sampattānaṃ malaṃ dhova, sītaṃkare sadādayo;

Wash away the defilements of those who have arrived, always bring coolness;

Hãy rửa sạch vết nhơ cho những người đến, hãy luôn mang lại sự mát mẻ;

985

Uccanīce navisese, jalassamo gategate.

Be like water without distinction between high and low, in all directions.

Không phân biệt cao thấp, hãy như nước ở mọi nơi.

986

72.

987

Asaassatesu phuṭṭhesu, lokadhammesu aṭṭhasu;

Unshaken and unperturbed by the eight worldly conditions (lokadhamma),

Khi đối mặt với tám pháp thế gian, dù được chạm đến hay không được chạm đến;

988

Patiṭṭho nibbikāro tvaṃ, pathavīsadiso bhava.

Be firm and steadfast, like the earth.

Hãy kiên định và không lay chuyển, hãy như đất.

989

73.

990

Nākāsi kalahaṃ silā, sadā kenaci niccalā;

A rock never quarrels, always unmoving with anyone;

Đất không bao giờ tranh chấp với ai, luôn bất động;

991

Mettāyanto khamāyanto, mahāsilaṃ guruṃkare.

Cultivating loving-kindness and patience, one should become a great, weighty rock.

Người có lòng từ và nhẫn nhục, hãy xem trọng tảng đá lớn.

992

74.

993

Silāva sīlavā hotu, duruttāni titikkhatu;

Let one be virtuous like a rock, enduring harsh words;

Người có giới đức nên như đá, nhẫn nhục những lời nói ác;

994

Paccutte dosasaṃvaḍḍho, anuttova pasambhati.

For an increase of fault in a retort, when not retorted, it subsides.

Nếu đáp trả, lỗi lầm sẽ tăng trưởng, nếu không đáp trả thì sẽ lắng xuống.

995

75.

996

Sabbe ahaṃva icchanti, sattā sukhanti ñātuna;

Knowing that all beings desire happiness just like oneself;

Biết rằng tất cả chúng sinh đều mong muốn hạnh phúc như mình;

997

Bhāveyya kamato mettaṃ, piya majjhatta verike.

One should cultivate loving-kindness gradually towards dear ones, neutral ones, and enemies.

Hãy tuần tự tu tập từ bi đối với người thân, người trung lập và kẻ thù.

998

76.

999

Sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno;

All tremble at punishment, all fear death;

Tất cả đều sợ gậy, tất cả đều sợ chết;

1000

Attānaṃ upamaṃ katvā, nahaneyya naghātaye.

Making oneself an example, one should neither strike nor kill.

Lấy mình làm ví dụ, không nên đánh đập hay giết hại.

1001

77.

1002

Sukha kāmāni bhūtāni,

Whatever being desires happiness,

Chúng sinh mong cầu hạnh phúc,

1003

Yodaṇḍena vihiṃsati;

Who harms them with a stick;

kẻ nào làm hại chúng bằng gậy;

1004

Attano sukha mesāno,

That one, desiring his own happiness,

Mong cầu hạnh phúc cho mình,

1005

Pecca so nalabhesukhaṃ.

Does not obtain happiness hereafter.

kẻ đó sẽ không đạt được hạnh phúc ở đời sau.

1006

78.

1007

Averā byāpajjā nīgho, sukhī cassaṃ ahaṃva me;

"May I be free from hostility, affliction, and distress, and be happy";

Mong rằng tôi sẽ không có oán thù, không có khổ não, không có bệnh tật, được hạnh phúc;

1008

Hitakāmā tathā assu, majjhattā verinopica.

Similarly, may dear ones, neutral ones, and even enemies be benevolent.

Cũng vậy, mong rằng những người thân, người trung lập và kẻ thù cũng được như thế.

1009

79.

1010

Mātaro bhātaro ñātī, dāyako pāsakāpica;

"May mothers, brothers, relatives, donors, and lay followers;

Cha mẹ, anh chị em, bà con, thí chủ, cư sĩ;

1011

Sukhīhontūti bhāveyya, caje tesuca lagganaṃ.

Be happy," one should cultivate, and abandon attachment to them.

Hãy tu tập rằng họ được hạnh phúc, và từ bỏ sự chấp trước vào họ.

1012

80.

1013

Doso mettāya dūrāri, taṇhā āsanna verikā;

Ill-will is a distant enemy to loving-kindness; craving is a nearby enemy;

Sân hận là kẻ thù xa của từ bi, tham ái là kẻ thù gần;

1014

Taṇhaṃ piyesu vāreyya, dosaṃ verīsu mettiko.

The loving one should ward off craving towards dear ones and ill-will towards enemies.

Người có lòng từ nên từ bỏ tham ái đối với người thân, và từ bỏ sân hận đối với kẻ thù.

1015

81.

1016

Ekuddese kakammāca, sissā ācariyā sukhī;

"May pupils, teachers, and fellow renunciants, in the same dwelling and engaged in the same practice, be happy;

Học trò và thầy, những người cùng một mục đích và cùng thực hành, mong họ được hạnh phúc;

1017

Hontu sabrahmacārīca, teca ññoñña hitāvahā.

And may they be beneficial to each other."

Và những người đồng phạm hạnh, mong họ mang lại lợi ích cho nhau.

1018

82.

1019

Rājānoca amaccāca, gāme issariyā sukhī;

"May kings, ministers, and village leaders be happy;

Vua chúa và các vị quan, những người có quyền lực trong làng, mong họ được hạnh phúc;

1020

Bhavantu devatāyoca, tehi surakkhito sukho.

And may the devas also be happy, and may they be well-protected and happy by them."

Và chư thiên, mong họ được bảo vệ và hạnh phúc.

1021

83.

1022

Mayaṃ yena suguttāva,

"By whom we are well-protected,

Chúng ta được bảo vệ tốt,

1023

Sukhitā raṭṭhavāsino;

And the inhabitants of the country are happy;

cư dân trong nước được hạnh phúc;

1024

Sukhī kalla tthu sorājā,

May that king be happy, prosperous,

Mong rằng vị vua đó được hạnh phúc, có sức mạnh,

1025

Tejavanto cirāyuko.

Powerful, and long-lived."

và sống lâu.

1026

84.

1027

Raṭṭha piṇḍena jīvāma, raṭṭhavāsī sukhantuti;

"We live by the sustenance of the country; may the inhabitants of the country be happy";

Chúng ta sống nhờ vào vật thực của đất nước, mong cư dân đất nước được hạnh phúc;

1028

Bhāveyyevaṃ amoghaṃva, raṭṭhapiṇḍaṃ subhuñjati.

Cultivating thus, one consumes the country's sustenance not in vain.

Người thọ dụng vật thực của đất nước nên tu tập như vậy, thì vật thực đó sẽ không vô ích.

1029

85.

1030

Āpāyikā bahū santi, mātāpitādi pubbakā;

"Many beings exist in states of woe, such as previous mothers and fathers;

Có nhiều chúng sinh trong các cõi khổ, như cha mẹ và những người đi trước;

1031

Tecaññeca sukhīnīghā, ssva byāpajjā averino.

May they and others be happy, free from distress, affliction, and hostility."

Mong họ và những người khác được hạnh phúc, không bệnh tật, không khổ não, không oán thù.

1032

86.

1033

Sattā bhūtāca pāṇāca, puggalā attabhāvikā;

"All beings, living creatures, individual persons, those with a self-existence;

Chúng sinh, hữu tình, loài vật, cá nhân, những người có thân;

1034

Thī pū riyā nariyāca, devānarā nipātikā.

Women, men, noble ones, non-noble ones, devas, humans, and those in states of woe."

Phụ nữ, đàn ông, nam giới, chư thiên, loài người, những chúng sinh trong cõi đọa.

1035

87.

1036

Averā hontu byāpajjā, anīghāca sukhī ime;

"May these be free from hostility, affliction, and distress, and be happy;

Mong họ không oán thù, không khổ não, không bệnh tật, được hạnh phúc;

1037

Attānaṃ parihārantu, catudhā iti bhāvaye.

May they protect themselves," one should cultivate thus in four ways.

Mong họ tự bảo vệ mình, hãy tu tập bốn cách như vậy.

1038

88.

1039

Puratthimāya disāya, sabbesattā averino;

"May all beings in the eastern direction be free from hostility;

Ở phương Đông, tất cả chúng sinh không có oán thù;

1040

Abyāpajjā sukhīnīghā, hontūti tāva bhāvaye.

May they be harmless, happy, and free from suffering – one should thus develop (this meditation) first.

Hãy tu tập trước tiên như vậy: "Nguyện cho họ không bị hại, hạnh phúc và không có khổ."

1041

89.

1042

Puratthimāya disāya, sabbepāṇātiādinā;

In the eastern direction, by (saying) "all beings", and so forth;

Về hướng Đông, với tất cả chúng sinh, v.v.;

1043

Dvādasakkhattuṃ bhāveyya, sesāsupi ayaṃnayo.

one should develop (it) twelve times; this is the method for the remaining (directions) too.

Nên tu tập mười hai lần, ở các hướng còn lại cũng theo cách này.

1044

90.

1045

Catuddisā nudisā dho, uddhaṃ sattāca pāṇino;

In the four main directions, intermediate directions, below, and above, beings and living creatures;

Bốn hướng chính, bốn hướng phụ, phía dưới, phía trên, và các chúng sinh, các loài hữu tình;

1046

Bhūtāca puggalā atta, bhāvī sabbe thi pūrisā.

and generated ones, individuals, those with self-existence; all females and males.

Các loài hữu, các cá nhân, các tự thể, tất cả nam nữ.

1047

91.

1048

Ariyā ariyā devā, narāca vinipātikā;

Noble ones and ignoble ones, devas and humans, and those in the lower realms;

Các bậc Thánh, các phi Thánh, chư thiên, loài người và những kẻ đọa lạc;

1049

Averā byāpajjā nīghā, sukhattāca bhavantu te.

may they be free from enmity, free from ill-will, free from suffering, and happy in themselves.

Nguyện cho họ không thù hận, không bị hại, không khổ, và có được hạnh phúc.

1050

92.

1051

Catuddisā nudisā dho, uddhanti dasakedisi;

The wise one should develop (this) by distinguishing these twelve types of individuals

Bốn hướng chính, bốn hướng phụ, phía dưới, phía trên – mười phương này;

1052

Dvādase te paricchijja, bhāveyya puggale budho.

in the ten directions: the four main, the four intermediate, below, and above.

Người trí nên phân loại mười hai loại cá nhân đó để tu tập.

1053

93.

1054

Mettā vassena temetu, pajjuntoviya sabbadhi;

May the rain of loving-kindness moisten everywhere, like a thundercloud;

Hãy tưới mát bằng mưa từ bi, như mây mưa khắp mọi nơi;

1055

Mākiñci parivajjehi, evaṃ mettā subhāvitā.

do not exclude anything, thus is loving-kindness well-developed.

Đừng loại trừ bất cứ ai, như vậy là tâm từ đã được tu tập tốt.

1056

94.

1057

Pañcā nodhi sattodhisā, siyuṃ dvādasapuggalā;

There are five (universal categories), seven (categories by type), (and) twelve (categories of) individuals;

Năm loại không giới hạn và bảy loại giới hạn, sẽ có mười hai loại cá nhân;

1058

Ntu catūhesu bhāvetvā, aṭṭhatālīsakā siyuṃ.

having developed them in the four (directions), there would be forty-eight.

Sau khi tu tập trong bốn loại đó, sẽ có bốn mươi tám loại.

1059

95.

1060

Dasakedisi tāmettā, catussata asītiyo;

That loving-kindness (in) the ten directions (makes) four hundred eighty;

Mười phương, tâm từ đó là bốn trăm tám mươi;

1061

Aṭṭhatālīsāhi pañca, satā ṭṭhavīsa sādhikā.

with the forty-eight, it is five hundred twenty-eight.

Bốn mươi tám cộng năm trăm hai mươi tám là tổng số.

1062

96.

1063

Dukkhite karuṇaṃ brūhe, muditaṃ sukhite jane;

One should extend compassion to the distressed, and appreciative joy to the happy ones;

Hãy phát triển lòng bi mẫn đối với người đau khổ, lòng hỷ đối với người hạnh phúc;

1064

Mettāceva upekkhāca, ubho ubhosu bhāvitā.

loving-kindness and equanimity are developed towards both (alike).

Tâm từ và tâm xả, cả hai đều được tu tập đối với cả hai loại người.

1065

97.

1066

Brahmavāsīti vattabbo, tesvaññatara vāsito;

One who dwells in any of these (Brahmavihāras) should be called a Brahmāvāsī;

Người tu tập một trong những tâm này được gọi là "người sống phạm thiên";

1067

Gandhabhūtesu so loke, brahmāviya virocati.

in the world of sense-beings, he shines like a Brahmā.

Trong thế gian này, người ấy tỏa sáng như Phạm thiên giữa các chúng sinh Gandhabba.